E-Book Novel Jawa "Sumingkir"

8/9/2019 E-Book Novel Jawa "Sumingkir"

1/129

1


2/129

2

~1~

Udan grimis nelesi tlatah dhusun

Sidomukti, sawijining dhusun sing

mapan neng ngisor gunung Kendhil.

Warsidi katon kesusu nuntun pit onthel

tuwa sing katon kebak sayur barang

dagangane, tumuju neng gubug

sakpucuking dalan desa iku. Priya sing

wis rada tuwa umure kang durung nate

ngrasakake endahing rabi iku arep

ngeyupake awake uga barang dagangane

saka tumetesing banyu saka langit rikala

subuh iku.

Alhamdulillah maturnuwun

Gusti, sampun kersa paring rejeki enjing

punika. Mugya jawah punika


3/129

3

ndadosaken barokah kangge kulanyambut damel mangkih, amiin,

pocape kanthi optimis sinambi ngiyup

saka udan kairing atise hawa

pagunungan sing nujes nganti jroning

balung.

Mbok menawa ora ana sing

nyana. Priya sing dedeg piadege kaya

dene werkudara, praupane tansah

sumunar, bagus kaya janaka uga sopan

tindak-tanduke iku kudu ngupaya

semono rekasane, kanggo uripe

dheweke, uripe adhi-adhi lan ibune sing

wis sepuh.

Awake Warsidi kang katutup

dening jaket ireng lusuh iku nuli

disendhekake ing pojokan gubug.

Dheweke slonjor kanthi nyawang pit


4/129

4

tuwa kagungan almarhum bapake singwis suwi banget katimbalan dening

Gusti Allah. Pit iku ngibarat wis dadi

seksi lika-likuning urip kang dilakoni

Warsidi sak kulawarga. Urip dadi wong

susah paribasan mrana-mrene ora kajen.

Sanadyan mengkono, priya iku ora

prenah rumangsa cilik atine.

Mas Warsidi ten pundi ta Bu?,

kok mboten ketingal? punapa sampun

tindak?, pitakone Maya marang mak

Onah, ibune. Iya ndhuk, masmu mau

isuk-isuk wis mangkat, wangsulane

mak Onah. Maya iku adhine Warsidi

sing paling tuwa. Bocah wadon sing

manis rupane iku wis sekolah kelas 2

SMA. Dheweke banjur lunga menyang

kamare adhine sing isih turu. Jenenge


5/129

5

Saipul. Bocah sing lagi sekolah kelasloro iku banjur digugah kanthi alus.

Dhik ayo tangi yoooo,

pakpung terus salat?, gugahe Maya

kanthi swara alus marang adhine.

Mengko dhisit mbaaaaak sih atis

ki.., saure Ipul. Ayo tangi ta dhik

IpulWis awan lo, mengko mundak

telat sekolahe lan didukani bu guru.

Bocah lanang iku banjur tangi, lan

nuruti apa kandhane mbakyune. Maya

banjur ngadusi adhine ning kamar

mandi. Sawetara Maya ngadusi adhine,

mak Onah masak sega sak lawuhe apa

anane ning dhapur kanggo sarapan

putra-putrane.


6/129

6

Tumetesing banyu langit kangngendhegake lakune Warsidi wis entek.

Wah wis terang iki kayane, tak

mlaku maneh lah, selak kawanen.

Bismillah hirrahmaan nirrahiim.

Priya iku nuli nggenjot pit onthele

tumuju papan kang biyasa kanggo

nawakake dagangan sayure, dhusun

Lumintu.

Yurrrrsayuuuurrr! Sayur

Bu Sayuuurr.., anggone tawa-tawa.

Ora wetara suwe ibu-ibu warga dhusun

Lumintu padha metu lan blanja.

Mangga Bu, badhe ngersakaken

punapa?, Warsidi ngaturi bu Yayuk,

garwane lurah dhusun Lumintu. Aku

tuku sop-sopan, ayam setengah kilo karo

lombok telung ewu wae Di. Oh


7/129

7

inggih Bu sekedhap kulapendhetaken, wangsulane Sidi karo

gagenan njupukake apa sing arep

ditumbas bu Yayuk. Mangga Bu

punika ingkang Ibu kersakaken

kalawau. Oh iyaaa pira kabehe

Di?, ngendikane bu Yayuk kanthi

ngetokake duwit ning dhompete.

selakung ewu kemawon Bu. Oh

iyaaaiki duwite. Eh Di sesuk

Minggu sore kowe bisa mara myang

omah apa ora?, mau bapak pesen arep

nyuwun tulung kanggo mbenekake

gendheng omah. Bapak kan wis sepuh,

wis ora wani munggah-munggah,

pitakone bu Yayuk. Inggih Bu

insyaallah kula saged, benjing sonten

kula tak sowan bapak kaliyan ibu


8/129

8

wonten dalem. Yawis maturnuwunyaa Di, mangga sedaya

wassalamualaikum, bu Yayuk pamit

marang kabeh wong sing blanja ana ing

kono.

Srengenge wis jumeneng nata.

Sayur dagangane Warsidi sing maune

kebak wis kari sithik. Dheweke seneng

banget, amarga dagangane dina iki laris.

Tawaran nyambut gawe srabutan

kanggo mbenekake gendheng daleme

pak lurah dhusun Lumintu uga nambah

bungahing atine. Bocah iku banjur bali

menyang omah kaya biyasane.

***

Assalamualaikum Bu.

E. walaikumsalam Leee. Piye

daganganmu? laris ta?, pitakone mak


9/129

9

Onah marang Sidi. AlhamdulillahBupangestunipun. Dagangan kula

dinten punika telas, malah kalawau kula

didhawuhi kaliyan bu Yayuk,

garwanipun pak lurah dhusun Lumintu,

wangsulane priya kuwi kanthi nada

swara sing bungah banget.

Alhamdulillah. didhawuhi apa ta

Le?. Punika lo Bu ndandosi

gendheng dalemipun pak lurah dhusun.

Panjenenganipun sampun sepuh, mila

kula kadhawuhan ndandosi. Lumayan

Bu, saged kangge tambah-tambah arta

kangge sekolah adhik-adhik. Husss...

aja ngono, niate ngrewangi kuwi ora

kena ngarepake piwales kaya

mengkono. Yawiskana gek ndang

adus. Warsidi nindakake apa sing


10/129

10

didhawuhake biyunge lan enggal-enggalning kali saprelu ngresiki awake.

Dina ngancik awan. Maya lan

Ipul wis bali sekolah. Adhi-adhine

Warsidi padha bali kanthi gawa kabar

sing rada nggegirisi jroning ati. Bocah

loro kuwi mau wis dijaluk mbayar SPP

ning sekolahe dhewe-dhewe. Bungah

atine Warsidi dina iku dumadakan

katutup dening mega mendhung saka

kabar iku. Uripe Warsidi sakulawarga

pancen susah banget. Kanggo mangan

saben dina wae kluwarga iku wis

kangelan. Mak Onah sing wis sepuh

mung dadi buruh umbah-umbah sing

bayarane ora sepira. Warsidi uga

mangkono. Sanadyan dheweke durung

tuwa banget, ananging dheweke ora


11/129

11

tamat SMP. Priya sing bagus rupane ikuwis ora mikir sekolah, nanging mikir

kepriye carane supaya adhi-adhine bisa

sekolah. Nadyan kaya mengkono nnging

Sidi ora tau ngangkluh, dheweke tetep

sabar lan usaha kanthi nyambut gawe

apa wae sing penting halal.

Bu kula badhe pamit kesah

rumiyin, badhe sowan pak lurah dhusun

Lumintu. Iya Le ati-ati ya? Nek wis

rampung ndang bali, welinge mak

Onah. Inggih Bu Assalamualaikum.

Warsidi metu saka omahe kanthi

numpak pit onthel. Dheweke lunga

kanthi dedunga, supaya bisa antuk

gaweyan liya sakrampunge iku, sing

bisa nambahi duwit kanggo mbayar

sekolah adhi-adhine.


12/129

12

kulanuwun AssalamualaikumPak, Bu... Warsidi ndhodhog daleme

pak kepala dhusum Lumintu.

Walaikumsalam eeeee, Warsidi,

kene mlebu kene kae bapak ning

njero, bu Yayuk nyumanggakake Sidi

kanthi semanak. Sidi banjur guneman

sedhela karo pak lurah dhusun Lumintu.

Sakwise rampung guneman dheweke

banjur gagenan nglakoni apa sing dadi

tugase dina iku. Sidi kanthi sabar lan

ngati-ati ndandani gendeng-gendeng

iku.

Pak, Bu gandheng punika

sampun purna, kula badhe nyuwun

pamit. Sampun dipuntengga ibu ten

dalem, ature marang Bu Yayuk

sakulawarga. Oh iya wis


13/129

13

maturnuwun ya Di? Iki ana rejeki sithikminangka tandha panuwune Bapak lan

Ibu kanggo Kowe. Bu Yayuk maringi

sidi amplop putih sing isine dhuwit.

Walah Bu maturnuwun sanget,

nggihpun kula pamit rumiyin,

Wassalamualaikum.

Sore iku Warsidi bali menyang

omahe ning dhusun Sidomukti sing

adohe udakara limang kilometer saka

dhusun Lumintu. Sadalan-dalan

dheweke tansah mikir babagan dhuwit

kanggo bayaran sekolah adhi-adhine

wulan iki sing cacahe sakyuta. Lakune

dumadakan mandheg amarga dheweke

penasaran karo isine amplop putih sing

diparingi bu Yayuk mau. Amplop putih

sing ora sepira kandhele iku jebule isine


14/129

14

100 ewu. Warsidi mung mesem.Alhamdulillah aku kudu golek

tambahan dhuwit 900 ewu maneh

kanggo mbayar sekolahe adhi-adhiku.

Sanadyan dheweke mesem, nanging

kahanan atine tansah sumelang. Sidi ora

kepengin adhi-adhine medhot sekolah.

Dhusun Sidomukti, papan ana

ngendi Warsidi lair, gedhe lan entuk

maneka warna pengalaman urip wis ora

adoh maneh. Lakune pit onthel tuwa iku

mandheg sanalika. Ora sengaja Sidi

weruh ana dhompet ireng ning pinggir

ratan tumuju desane. Dhompet ireng

sing rada kandel iku nuli dibukak.

Mripate Sidi dumadakan dadi melek tan

kedhep nadyan mung sepisan, weruh ing

dhompet iku isine dhuwit satus ewunan


15/129

15

sing cacahe rong puluh alias rongyutaakehe. Kakung kang bagus iku mamang

atine.

Apa sing dadi mamange Sidi

kacaritakake ning mak Onah. Dhompet

sing wis katemokake mau dibukaki

isine. Jebul ning njero dhompet iku ana

KTP-ne sing nduwe dhompet, Arif

Wicaksono jenenge. KTP iku nyebutake

menawa sing nduwe iku daleme ana ing

dhusun Parangrusak, tangga dhusun

Sidomukti.

Bu dhompet punika isinipun

arta kalih yuta, kagunganipun mas Arif

Wicaksono ingkang dalemipun wonten

dhusun Parangrusak mrika, ature

marang ibune. Dhuwite akeh ya Le?,

mak Onah sumaur kanthi swara polos.


16/129

16

Wanita tamatan SD iku durung nateweruh dhuwit sing akehe rong yuta mau.

Apa dhuwite iki disilih sik kanggo

mbayar sekolahe adhi-adhimu ya Le?,

ngendikane mak Onah marang putrane.

Krungu wangsulan iku, jantunge

Warsidi kaya-kaya mandheg greg.

Dheweke pancen butuh dhuwit kanggo

mbayar sekolah adhi-adhine, ananging

priya iku sadar yen dhuwit sing ana ing

dompet iku dudu duweke lan ora

sakmesthine dheweke nguthik-uthik

nadyan mung serupiyah. Nuwun sewu

Bu, nyuwun pangapunten. Prayoginipun

dhompet punika mbenjing langsung

kemawon dipunwangsulaken dhateng

alamat ingkang kaserat wonten KTP

kalawau, awit dhompet punika rak nggih


17/129

17

sanes gadhahanipun kita. DospundiBu?, pitakone Sidi. Mak Onah tan

kumocap sawetara. Wanita kang wis

tuwa iku nuli ngunjal ambegan lan

mesem. Yawis Le, cah bagus. Yen iku

dadi keputusanmu aku manut wae.

Kowe wis gedhe putraku, wis ngerti ndi

sing becik lan ndi sing ala. Jebule mak

Onah sarujuk dening apa sing dadi

keputusane Sidi.

Mega kang sinandhing rembulan

wis gumanthi dening padhang

sumunaring surya. Adhi-adhine Warsidi

wis padha mangkat sekolah. Dheweke

mangkat dodol rada awan, merga arep

dodol ning desa Parangrusak, sekaliyan

arep nggoleki alamat lan mbalekake


18/129

18

dhompet ireng sing ditemokake ningdalan wingi.

Jam tansaya ngancik rada awan,

Warsidi wis rampung anggone tata-tata.

Dina iku dheweke nganggo rasukan sing

rada apik, amarga sakrampunge dodol

arep nglakoni apa sing dadi wajibe

marang apa sing ditemokake. Sidi

nggoleki ibune, mak Onah saprelu pamit

lan nyuwun pangestu. Nanging, isuk

kang padhang njingglang lan isih seger

dumadakan malih dadi peteng ndhedhet,

sumpeg. Mak Onah katemokake

semaput dening Warsidi ning pawon

kanthi getih sing ana ning tlapak tangan

lan tutuke. Warsidi enggal-enggal

nggawa ibune menyang puskesmas.

Rencana arep mbalikake dhuwit sing


19/129

19

katemokake ning dalan mau durung sidadilakokake. Dheweke banjur nggawa

mak Onah menyang puskesmas.

***

Dokter puskesmas wis rampung

anggone mriksa mak Onah. Dospundi

kawontenanipun ibu kula, Dok?,

pitakone kanthi mingseg-mingseg.

Ibune sampean gerah TBC Mas. Iki tak

wenehi resep, mangga ndang dijupuk

ning loket, supaya obate bisa ndang

dinjuk ibune sampean, lan bisa ndang

dhangan saka gerahe.

Wangsulane dokter puskesmas

iku gawe Warsidi tansaya sumelang

atine. Nadyan ragane katon rosa,

nanging atine Sidi susah. Kahanan iku

ndadekake dheweke kudu golek dhuwit


20/129

20

maneh kanggo mbrobatake biyunge.Mbak... kula badhe nebus obate Ibu

kula. Oh nggih Mas... total sedaya

ingkang kedah dibayar setunggal yuta.

Ngerti yen obate biyunge nganti rega

semono, Warsidi ora sida nebus obat

kanggo ibune.

Dhuwit rong yuta sing dicekel

dheweke disawang-sawang. Sidi

kepepet banget, dumadakan mbutuhake

bea sing ora sithik. Dhuwit sing

ditemokake kuwi kena kanggo mbayar

sekolah adhi-adhine, uga kanggo

mbayari ibune sing lagi gerah ning

puskesmas. Ananging atine tetep ing

karep awale, yaiku mbalekake dhuwit

iku marang sing nduwe.


21/129

21

Mas, dospundi kawontenanipunibu Mas?, Maya teka ning puskesmas

kanthi ngajak Ipul. Ibu orapapa dhik,

mau wis dipriksa karo pak dhokter kok.

Awakmu karo dhik Ipul wis maem

durung?, pitakone Sidi sinambi

ngresiki luhe. Alhamdulillah adhik

sampun Mas, kalawau. Menawi kula

mangkih gampil. Yawissing

penting aja nganti ora maem ya Dhik?,

iki tak gawani dhuwit sithik kanggo

cekelan. Mas arep mbalekake dhuwit

sing Mas temokake winginane nalika

bali dodol. Ibu dijaga ya? Mas tak lunga

sik..Assalamualaikum, omonge Sidi

marang Maya sing isih nganggo

seragam sekolah. Inggih Mas,

Walaikumsalam..


22/129

22

Pit onthel tuwane Sidi miwitilakune ngukur dalan tumuju desa

Parangrusak. Manah sing kebak dening

swaraning setan kalah dening tekade

sing kuwat kanggo mbalekake dhuwit

rong yuta sing lagi digembol priya iku.

Assalamualaikum Bu nuwun

sewu, badhe nyuwun pirsa. Ibu

mangertos alamat punika punapa

mboten nggih?, Warsidi takon marang

salah sawijinining ibu-ibu kang ana ing

dalan desa Parangrusak. Oh kuwi

Mas, sing omahe paling gedhe kuwi lo

Mas. Cat pethak punika Bu?,

Iya..iyaa, bener Mas. Nggihpun..

maturnuwun nggih Bu?

Wassalamualaikum. Lajuning onthele

Sidi saiki wis cetha. Tunggangane iku


23/129

23

nuli diarahake marang omah gedhongsing dituduhake ibu-ibu mau.

Tekane priya gagah ing omah

gedhong iku dipapag dening pitakone

satpam sing ora kalah gagahe. Dheweke

banjur ngandharake apa prelune. Jebule

dompet sing ditemokake Sidi iku

duweke bose si satpam gagah sing

mapag sidi ana ngarepan gapura omah

mau. Sidi gumun nalika wis mlebu

gapura omah iku. Omah kok apike

kaya ngene ta ya Allah kapan isa

duwe omah apik kaya ngene.., batine.

Nuwun Sewu Bapak punika

wonten mas-mas saking dhusun

Sidomukti badhe kepanggih Bapak,

sanjangipun badhe nyaosaken

dompetipun Bapak ingkang


24/129

24

dipuntemokaken ten radosan, aturesatpam marang bose, Arif Wicaksono.

Oh iyaaawingi pas aku bali

ngojek merga mobilku mogok kae

dompetku sempet ilang mbuh ning ndi

Jo, yawis kon mrene wae iku mas-

mase!. Assalamualaikum Bapak,

anggone Sidi miwiti mertamune kanthi

mundhuk-mundhuk. Walaikumsalam

mangga pinarak mriki Mas, mangga

mangga. Priya loro kuwi banjur

ngomong-ngomong kanthi swasana sing

grapyak semanak.

Ora krasa anggone Sidi mertamu

wus sakjam suwene. Priya iku banjur

nyuwun pamit karo sing duwe omah.

Arif ujug-ujug ngetokake dhuwit teka

njero dompete. Dhuwit sing cacahe


25/129

25

sakyuta saka dompet iku arepdiparingake marang Sidi. Priya kang

lagi sumelang atine iku wiwitane sajak

isin-isin arep nampa, ananging merga

kahanan dheweke banjur nampa apa

sing diparingake Arif. Wis Di

anggep wae iki tandha panuwunku

marang awakmu. Muga-muga tali

paseduluran iki bisa tetep mlaku nganthi

sakteruse ya, maturnuwun lho.

Amin mas Arif, maturnuwun

sangetkula nyuwun pamit rumiyin,

pareng-pareng, Wassalamualaikum.

Pit onthel tuwa iku metu saka omah

gedhong duweke Arif.

Warsidi atine ayem sawetara

amarga bali gawa dhuwit cacahe

sakyuta sing diwenehi Arif mau. Dhuwit


26/129


27/129

27

~2~

Tika pamit marang bapak lan

ibune saprelu mangkat sekolah.

Wanodya kang ayu kinyis-kinyis iku

nyepedha kaya biasane tumuju ing SMA

Giri Bangun. Praupane katon semangat

banget kanggo ngangsu kawruh lan

seserapan ana kana.

Pak lan Bu Karman, wong

tuwane Tika klebu kluwarga sing

nduweni drajad ing dhusun. Mula ora

gumun yen Tika bisa sekolah ing SMA

Giri Bangun, sekolah sing bisa dikandha

minangka sekolah favorit ing dhusun

Brajamukti. Ora saben bocah bisa


28/129

28

sekolah ing SMA Giri Bangun kejabayen anake wong sing nduwe.

Tika wis tekan sekolah.

Piwulangan dina iku kawiwitan kanthi

ulangan matematika. Tika sing klebu

bocah pinter sajak ora gugup blas nalika

soal ulangan lan lembar jawabe dibagi

dening bu Frida, guru matematikane.

Joni, bocah lanang sing paling

mbeling sak sekolahan dumadakan

mlebu kelas. Joni!!! Saka ngendi wae

kowe kok jam semene nembe teka???,

pitakone bu Frida marang bocah lanang

sing bagus, gedhe dhuwur, putih

nanging ora duwe tata lan mbelinge

naudzubillah. Aku mau nongkrong sik

Bu ngopi-ngopi sik ning warunge

mak Yem! Sorry yen mlebu kelase


29/129

29

telat, sumaure kanthi entheng. Kowebisa sopan sithik ora karo wong tuwa?

Wis tekane telat! Ngomong ora duwe

tata! Tobat tenan! Wis kana lungguh!.

Joni lungguh ana neng mburine Tika.

Guru-guru ing SMA Giri

Bangun wis ora kaget karo kelakuane

Joni sing sakpenake dhewe. Guru-guru

ora ana sing wani maringi ukuman

marang dheweke, amarga Joni iku

putrane Pak Sakti, priyayi sing

kagungan yayasan Giri Bangun. Guru-

guru uga padha wedi yen arep maringi

biji elek marang Joni, kamangka bocah

iku bijine mung do-re-mi-fa-sol.

Tik! Tika!! Aku nyilih

garapanmu!!, anggone Joni bisik-bisik

ngomong karo Tika sing lungguh ana


30/129

30

ngarepe. Tika sing wis ngerti kaya apapakulinane Joni mung meneng wae.

Celuke Joni mau kaanggep kaya dene

angin kang liwat. Tik!! Tika!! Kowe

wani karo aku???, swarane Joni

nyeluki Tika kanthi nada swara kang

rada dhuwur. Kursine Tika nganti

ditendhangi saka mburi, nanging

dheweke tetep meneng ora noleh.

Joni sing pancen brandhalan dadi

serik atine. Dheweke rumangsa

diremehake dening bocah wadon siji

kuwi. Titeni kowe Tik! Tak Garap

kowe!, omonge sajroning batin kanthi

niat kang ala. Ragane Joni sing wis

kelebon pil setan lan miras gawe emosi

kang ana ing atine tansaya angel

dikendhalikake.


31/129

31

Tumeka ing wancine mulihsekolah, Joni metu ndhisikan saka kelas.

Bocah kuwi banjur umpetan ana ing

samping kelas karo ngenteni Tika liwat.

Dheweke arep ngetutake Tika mulih

kanggo gawe rencana ala kanggo males

apa sing ditindakake bocah wadon iku

nalika ulangan matematika mau.

Bocah wadon ayu kang dienteni

Joni wus metu saka kelas lan enggal-

enggal mara ning papan kanggo parkir

pit ing SMA Giri Bangun. Joni saka

adoh isih ngawasi mobah-mosiking

bocah wadon ayu iku. Tika katututan

dening Joni awit saka sekolah nganti

tekan omahe. Kena kowe cah ayu!

Enteni wae tanggal maine! Ancur

kowe!, batine karo gumuyu kanthi


32/129

32

sinis. Joni banjur mulih lan ngomongkaro kanca-kanca brandhalane sing

klebu preman-preman. Dheweke ngajak

kanca-kancane kanggo nindakake

rencana alane marang Tika.

***

Telung dina sakwise ulangan

matematika sing gawe atine Joni kalap

iku ana kagiyatan ing SMA Giri

Bangun. Tika sing klebu salah

sawijining pengurus OSIS neng kana

melu nyengkuyung. Kagiyatan iku

ndadekake Tika kudu bali rada sore

amarga ngrewangi kanca-kancane resik-

resik sakwise acara rampung.

Joni sing wis ngerti kahanan iku

enggal metu saka sekolah seprelu siap-

siap kanggo nglakoni rencana sing wis


33/129

33

kasusun karo kanca-kanca premane.YunSof, aku tak mulih ndhisik ya?

wis meh surup ki, pamite marang

kanca-kanca rakete, Yuyun lan Sofi.

Heem Tik yawis kana ndang bali

wae, mesakke nek balimu bengi-bengi,

tapi wani ta?, sumaure Yuyun. Apa

tak terke aku?, Sofi nyaut omongan.

Wani kok Yun ora usah Sof, aku tak

bali dhewe wae, maturnuwun..hehe, aku

bali sik ya? Assalamualaikum... Tika

banjur metu saka sekolahe.

Ndesayo padha siap-siap

ning tugase dhewe-dhewe, ki bocahe

wis mulai ngepit mrene, Joni ngabani

kanca-kanca premane. Ora wetara suwe

Tika wis katon saka kadohan. Joni lan

kanca-kancane arep nindakake rencana


34/129

34

alane iku ning dalan sadengahing kebontebu sing saben dina diliwati Tika.

Mbaktulung Mbak, kula nembe

ditabrak tiyang ngangge sepedha motor,

tulung Mbak, dumadakan Tika weruh

ana wong lanang ning pinggiran dalan

njaluk tulung kanthi tatu-tatu ning

awake. Nalika dheweke arep nulungi,

kanca premane Joni nutup tutuke Tika

saka mburi, lan sing loro liyane

nggoceki tangane Tikal banjur diseret

marang tengah-tengah kebon tebu. Tika

jerit-jerit karo nangis. Joni sing dadi

dhalang saka tumindak kang ala iku

banjur metu saka wit-witan tebu karo

ngekek-ngekek. Halo cah ayu

ngapa? kaget ya? kowe wis wani karo

aku, saiki rasakna! Entek kowe!.


35/129

35

Bajingan kowe Jon! Karo wong wedokwae maine kroyokan ngene!

Cuuuhhh!!!!!, Tika ngidoni raine Joni.

Setan alas! Menenga!. Joni ngeplak

pipine Tika sing alus iku karo mbentak

dheweke. Pipi sing putih iku dadi abang

merga tangane Joni.

Tika sing ora bisa obah ora

mandheg anggone mbengak-mbengok

njaluk pitulungan. Kanca-kanca

premane Joni banjur nguculi seragam

sekolahe Tika. Tangise Tika tansaya

kejer ngerteni kadadeyan iku. Mas

ampun Mas, ampuuun. Ayo cah

ayumenenga ta, wis ta enak kok!

Kowe ora usah wedi, ya ya ya?, saut

salah siji kanca premane Joni karo

cengengesan. Seragam putih kang mau


36/129

36

nutupi awake Tika saiki wis gantidening miniset putih. Awake sing

memel kaya dene model banjur

kasawang dening para bajingan kancane

Joni. Pambayun montoge bocah wadon

ayu sing apik bebudene kuwi katon

mencungul saka mburi minisete, agawe

kanca-kanca premane Joni tansaya

nepsu arep ngrudapeksa Tika.

Ampun Maaasssampuuuun,

aku ora tau urusan karo sampean-

sampean, ampun Massss..ampuuuun,

panjaluke Tika kanthi melas marang

prema-preman iku. Joni mung ngakak-

ngakak ndelok kahanan iku. Rasakna

kowe! Ben dirudapeksa dening

bajingan-bajingan kuwi!, omonge

sajroning batin karo ngguyu cekakan.


37/129

37

Tika sing wis kalucutan klambiseragame ora mandheg anggone bengak-

bengok. Kahanan ning kana yen surup

pancen sepi, jarang ana wong lewat.

Nanging Gusti Allah iku mesthi bakal

paring pangayoman dening sapa wae

kang sregep ngibadah lan apik bebudene

marang sasama.

Kok kaya ana swara wong

wadon njaluk tulung kae sapa ya? ning

ndi kae? Lha iki ana pit ning pinggir

dalan ngene, Warsidi sing bali saka

dodol sayur ngendhegake pit onthele.

Dheweke banjur nututi tipak sing ngarah

sajroning kebon tebu. Sidi kaget

nyawang ana bocah wadon sing arep

dirudapeksa.


38/129

38

Woy!! Bejad banget lakunesampean-sampean iki!! Yen wani aja

karo wong wedok!! Bajingan tengik!!!,

pambengoke Sidi sajak gethem atine.

Kowe sapa? Meh dadi pahlawan ning

kene?, saut Joni. Kanca-kanca

premane Joni banjur melu panas lan

ngeculake Tika. Adu kaprigelan gelut

ora bisa kasingkirake maneh. Warsidi

dikeroyok dening Joni lan preman-

preman kang nyatane nggawa gaman

landhep. Nadyan mengkono ora dadi

masalah kanggo Sidi sing mbiyen tau

sinau pencak silat. Joni sak wadya

balane kawon.

Mbakmangga kula

dherekaken kondur, Sidi nawani

ngeterke bali marang Tika.


39/129

39

maturnuwun Masmaturnuwun,ature Tika kanthi nangis sesenggukan.

Nggih Mbak, sami-samimangga kula

dherekaken, nuwun sewu rasukanipun

dipunagem rumiyin. Wong loro iku

banjur mlaku kanthi nuntun pit

bebarengan tumuju desa Brajamukti,

omahe Tika.

Namine sinten Dhik?, pitakone

Sidi marang Tika kanggo ngedhemake

swasana. Kula Tika Mas.

Emmmmsak iki wis kelas pira

dhik?, Kelas 3 Mas. Tika sajak

tatu atine amarga kadadeyan mau,

saengga apa sing dadi pitakone Sidi

mung diwangsuli kanthi cekak aos.

Assalamualaikum,

Walaikumsalam ya Allah ndhuk,


40/129

40

kenangapa kowe? Kok bali-bali kayangene?, pitakone bu Karman marang

anak wedoke. Tika badhe dirudapeksa

Bu, luhe Tika mbrebes mili deres

maneh ning pangkone Ibune. Sapa sing

arep ngrudapeksa kowe anakku?!!!,

Pak Karman metu kanthi ngamuk-

ngamuk gawa clurit. Joni kaliyan

kanca-kancanipun Bapak. Sabar

Pak, sabar prayoginipun Bapak

enggal-enggal lapor polisi kemawon,

Sidi menggak. Sapa kowe?, Mas-mas

punika kalawau ingkang nulungi kula

Pak, Bu. Aku ora trima anakku

diperlakokake kaya ngene!! durung

ngerti sapa aku kae bocah!!. Sabar

Pak..sabar, luwih becik mengko dhewe

bareng-bareng ning kantor polisi wae,


41/129

41

kandhane bu Karman nglerem atinebojone.

Tika sakluwarga lan Sidi bareng-

bareng menyang kantor polisi. Joni lan

kanca-kancane jebul wis dadi target sing

diincer dening polisi amarga dheweke

lan kanca-kancane uga dilaporake

mbegal, dodol pil setan lan miras ing

dhusun sebelah. Maturnuwun ya

Likwis kersa nulungi Tika, iki ana

tandha panuwun sithik, kandhane bu

Karman karo ngulungake duwit atus

ewonan cacah lima. Mboten

Bumboten, maturnuwun. Saestu, kula

ikhas kok, maturnuwun. Sapa

jenengmu cah bagus? omahmu ana

ngendi?, pitakone bu Karman kanthi

mesem manis. Kula Warsidi Bu


42/129

42

griya kula ten dhusun Sidomukti. Orawetara suwe pak Karman sing lagi

emosi ngajak bali. Tembung

maturnuwun nganti ora kumocap saka

lambene pak Karman. Bu Karman lan

Tika mung banjur manut apa kandhane

pak Karman. Sidi sing wis katon kesel

banget banjur bali ning dhusun

Sidomukti kekancan pit onthel tuwane.

Assalamualaikum Bu

nyuwun pangapunten radi telat dugi

griya. Walaikumsalamiya Le,

orapapa, saka ngendi ta? Kok yahmene

nembe tekan omah?, mak Onah katon

penasaran. Warsidi sing gobyos kringet

banjur nyritakake kanthi nrithik apa sing

njalari dheweke mulih telat sinambi

ngaso.


43/129

43

Wenih katresnan ora sengajasumebar ning atine Sidi. Kadadeyan

mau gawe mripate priya iku ora bisa

merem nadyan awake kesel banget. Sidi

kelingan wajah ayune Tika. Dheweke

rada gela amarga ora bisa tepungan akeh

karo wanodya kang ayu iku.

***

Bu pamit rumiyin, badhe

bidhal sadeyan. Iya Leati-ati ya??,

mengko mulih jam pira?, pitakone mak

Onah marang putrane. Mangkih kados

biyasanipun kok Bu, dospundi?,

Orapapa, mengko Ibu arep rewang ning

daleme bu Tarjo, mengko adhi-adhimu

diurusi sik ya Le?. Sidi nyaguhi

dhawuhe mak Onah banjur mangkat

dodol sayur.


44/129

44

Dina iku dina Minggu, Warsidising wis suwe ora bisa turu angler

amarga lam-lamen Tika sengaja dodol

ning dhusun Brajamukti. Ora kanyana,

Sidi kepethuk maneh karo Tika.

Mas Sidi!!!, EhDhik Tika

ta jebule, tak kira sapa,

Assalamualaikum??, saut Sidi

mangsuli pambengoke cah ayu sing nate

ditulungi iku. heheWalaikumsalam,

sehat Mas?, Tika sajak bungah banget

ketemu maneh karo Warsidi.

Alhamdulillah DhikSehat, hehehe

Dhik Tika sehat? Minggu-Minggu kok

ora dolan? pitakone Sidi.

Alhamdulillah Mas, kula inggih

mekaten. Mboten Masbadhe

ngrewangi Ibu masak kok, hehehe


45/129

45

niki kula diutus Ibu tumbas bahan, ehmalah kepanggih sampean Mas,

nggihpun kula tak sekaliyan tumbas ten

penjenengan mawon. Bocah loro kuwi

banjur guneman ngalor ngidul ngetan

ngulon. Mbok menawa pancen wis

rejekine Sidi, dagangane ning desa

Brajamukti entek ludhes. Sidi banjur

mulih kanthi ati sing bungah banget.

Bungah merga dagangane laris lan bisa

ketemu maneh karo sing gawe dheweke

ora bisa turu pirang-pirang dina.

***

Sidi lungguh-lungguh ing teras

omahe, ora wetara suwe mak Onah

nyusul ngancani. Mak Onah nyawang

putrane ngguya-ngguyu dhewe kaya-

kaya wong kang nandhang kasmaran.


46/129

46

Le anaapa ta? Kok sajake kaya lagikasmaran ngono?. Eh Ibumboten

kok Bu, punika lo kemutan dhagelan

ketoprak ingkang kula tingali

kalawingi. Dhagelan apa dhagelan?,

Mak Onah mbeda. Ibune sing wis tuwa

iku sajak wis ngerti yen apa sing

dikandhakake putrane iku mung apus-

apusan, nanging mak Onah mung

mesem tok.

***

Ora krasa yen Sidi karo Tika wis

sesambungan nganti pirang-pirang taun.

Tresna ing antarane priya lan wanita iku

thukul ijo royo-royo. Sidi lan Tika dadi

luwih asring ketemu, dolan lan guyon

bebarengan. Lumrahe wong sing lagi

kasmaran, donya rasane kaya duweke


47/129

47

wong loro. Dina-dinane Sidi sing kududilakoni kanthi rekasa dodol sayur

kanggo uripe dheweke, ibu lan adhi-

adhine dadi ora krasa rekasane merga

kairing tresnane marang Tika. Meneng-

meneng Warsidi nyelengi dhuwit

kanggo ngrabi wanodya sing dadi

pepujaning atine iku.

Tresnaning bocah loro sing wis

kaya dene mimi lan mintuna iku durung

kangerten dening pak Karman lan bu

Karman. Mak Onah uga durung ngerti

yen putrane sing dadi sakaning

kluwarga iku kaiket dening tali tresna

marang anake juragan mbako dhusun

Brajamukti.

Dhikkepriye ya yen bapak

ibumu pirsa marang sesambungane


48/129


49/129

49

tresna kang thukul tansaya tumuncepjeru ing ati.

Sidi mulih kanthi kebak mamang

ing atine. Priya iku tresna banget

marang putrane juragan mbako saka

dhusun Brajamukti, sing mbiyen tau

ditulungi nalika arep dirudapeksa,

ananging dheweke uga ora bisa selak

yen kahanan kluwargane karo kluwarga

pepujaning atine iku kaya dene bumi

langit, adoh!.

Lajuning pit onthel tuwa sing

kanggo riwa-riwi dadi seksi

sesambungan atine Sidi lan Tika sing

dilakoni kanthi sesidheman.

` Assalamualaikum Bu,

dheweke mlebu omah, praupane katon

rada lesu. Walaikumsalam Le teka


50/129

50

ngendi ta? Kok nembe bali?, pitakonemak Onah. Sidi dumadakan trataban

atine. Priya iku kepengin banget matur

karo ibune menawa dheweke kepengin

ngrabi Tika, putrane Pak Karman,

juragan mbako dhusun Brajamukti.

Ndelalah, dhuwit kanggo ngrabi sing

diklumpukake suwe kanggo rabi wis

cukup yen mung kanggosyukurancilik-

cilikan. Nanging Sidi rumangsa yen

durung wancine kanggo mak Onah pirsa

babagan iku. Wusanane, dheweke mung

banjur ngempet ature.

***

Ngancik sawijining dina nalika

atine Sidi wis ora bisa ngempet apa

kang dadi kodrate minangka priya

normal. Mak Onah sing lagi nglempiti


51/129

51

klambine adhi-adhine banjur dicedhakisaprelu diajak rembugan. Sidi arep

matur apa sing dadi karepe. Ya.

ngrabi Tika, putrane Pak Karman,

juragan mbako dhusun Brajamukti.

Bu kula badhe matur. Arep matur

apa ta Le?, pitakone mak Onah karo

mesem. emmmmmenawi kula badhe

rabi kepareng punapa mboten?. Mak

Onah kaget sakwise krungu pitakone

putrane. Tangane sing mau sibuk

nglempiti kumbahan dindhegake. Ya

pareng wae ta cah bagus. Memange arep

rabi karo sapa?. Ibu taksih kemutan

rikala kula nulungi tiyang estri ingkang

badhe dirudapeksa?. Yanjur?,

wangsulane mak Onah. Jantunge Sidi

dheg-dhegan arep mbacutake ature.


52/129

52

Kula badhe ngrabi piyambakipun Bu.Naminipun Tika, larenipun ayu sanget,

pinter ugi sae tindak tanduk

bebudenipun. Wahapik ta Le?. La

nggih Bu mila punika kula kepengin

sanget rabi kaliyan piyambakipun.

Ananging, Sidi mandheg le matur

banjur tumungkul. Ananging apa Le?

Kok ana nanginge barang ta?. Mak

Onah sajak bingung, lan ngerti yen ana

masalah ing sesambungan putrane lan

cah wedok sing kacritakake mau.

Sidi sing tumungkul ngunjal

ambegan banjur mbacutake ature.

Dheweke matur karo mak Onah yen

Tika iku putrane juragan mbako sing

sugih banda donya. Mak Onah ngandani

perkara gayute tresna lan banda donya.


53/129

53

Ibune Sidi iku pancen pangerten banget.Niyat apike Sidi kanggo merjuwangake

tresnane wis dipangestuni. Ngerti yen

mak Onah mangestuni apa sing dadi

karepe gawe luhe bocah lanang iku

tumetes. Atine lega banget lan tansaya

semangat kanggo nemoni pak Karman

lan bu Karman ing desa Brajamukti

saprelu nyuwun pangestu arep ngrabi

Tika.

***

Rembuge Sidi lan mak Onah

wingi langsung dibacutake kanthi

tumindak kaya dene apa sing

diwelingake dening para ustadz

ustadzah, yen niyatan apik iku kudu

enggal-enggal dilakoni. Sidi prei

anggone dodol sayur lan dandan


54/129

54

nganggo klambi sing paling apik. MakOnah ibune ora gelem ketinggalan.

Dheweke uga dandan ayu ora kaya

biasane yen arep nyambut gawe.

Sampun siap kepanggih calon mantu

Bu?, pitakone Sidi karo nggoda ibune.

Ya wis ta Le ora weruh pa piye wis

dandan ayune kaya ngene?,

wangsulane karo gegojegan. Wong loro

iku banjur boncengan tumuju omahe

Tika ing dhusun Brajamukti numpak pit

onthel sing biyasa kanggo dodol sayur.

Menawa pancen dudu rejekine

Sidi. Isuk iku Tika disidang dening pak

Karman. Jebule dheweke didhawuhi

dening pak Karman supaya rabi karo

pengusaha mebel sing sugih tur isih

nom. Pak! Kula mboten purun rabi


55/129

55

kaliyan tiyang kakung punika Pak!.Sampun wonten tiyang kakung sanes

ingkang kula tresnani Pak, Tika matur

karo pak Karman karo mata sing wiwit

ngecembeng dening luh. Sapa he?

Sapa?. Mas Warsidi!, wangsulane

kanthi cekak aos nanging manteb. Luhe

bocah wadon iku mbrebes mili nelesi

swasana isuk sing dumadakan dadi

mendhung. Apa? Kowe meh rabi karo

bakul sayur kuwi? Wis tuwa, kere sisan!

E jabang bayiiii kowe rak mikir apa

piye ta ndhuk?!!!. Pak Karman sajak

emosi krungu apa sing diaturake Tika.

Mbok ngajeni bapakmu iki sithik ta!

Bapakmu iki juragan! Mosok juragan

duwe mantu bakul sayur ecek-ecek

ngono?!!! Tuwa sisan! Isin aku!! Isin!!


56/129

56

Ngerti kowe?!!. Tapi Pak??,buKarman arep matur karo bojone nanging

dipenggak. Wis!!! Cukup Bu

menenga!!! Ora usah melu-melu!!

Pokoke kowe Tika, kowe kudu rabi karo

wong lanang piliyanku mau!!!. Tika

lan ibune tangis-tangisan.

Swara rembuge pak Karman, bu

Karman lan Tika mau jebulr keprungu

nganti njaba omah. Kamangka, Sidi

karo ibune wis ana ngarepan nalika ana

rembug mau. Warsidi sing krungu bab

iku dadi campur aduk rasaning atine.

Dheweke rumangsa diremehake

minangka wong lanang, nanging

dheweke uga sadhar yen kluwargane iku

pancen ora nduwe. Likterus piye?

Ayo nek emang arep mertamu ya gek


57/129

57

ndang mlebu wae. Sing mau ethok-ethoke wae dhewe ora krungu,

ngendikane mak Onah nglipur lan

nyemangati atine Sidi sing wis remuk.

Mboten sah mawon Bu, kula mboten

lila menawi mangkih Ibu nggih

dipunasoraken kaliyan pak Karman.

Mpun cekap kula mawon. Nadyan kula

dereng matur, ning kula sampun ngertos

punapa wangsulanipun kok menawi kula

matur. Mangga Bu, kula dherekaken

wangsul kemawon.

Mak Onah ngerti yen atine Sidi

ajur mumur awit saka omongane pak

Karman iku. Sakdalan-dalan mulih saka

dhusun Brajamukti, pandhenge Sidi

kosong. Semangat sing maune

makantar-kantar dumadakan sirna


58/129

58

sanalika. Wiwit kadadeyan iku dina-dinane Sidi tansah katutup mega

mendhung. Dheweke dadi luwih asring

lungguh ijen, ngambara ing awang-

awang nyawang impene sing wis mabur

mbuh nengndi. Wiwit saka kadadeyan

iku uga Sidi lan Tika bajur ora tau

ketemu maneh.

Sidi sing bebasan wis ora duwe

daya nuli nggawe layang kanggo

pepujaning atine. Lumantar layang iku

dheweke mijilake isen-isening atine.

Assalamualaikum Dhik, piye

kabarmu? Muga-muga kabarmu tansah

bergas waras, amiin. Ngapurane ya

dhik?, aku pirang-pirang dina iki ora

bisa dolan nemoni awakmu.


59/129

59

Winginane aku karo ibuku wisarep mlebu ning daleme bapakmu, arep

sowan bapak lan ibumu. Nanging,

pranyata ana sawijining barang kang

ora dakgawa sowan, amarga aku ora

duwe apa sing dadi sejatine barang iku.

Dhik, aku tresna banget marang

sliramu. Ning yen pancen Gusti ora

maringi jodho sliramu marang awakku,

aku lila dhik. Mbok menawa aku sing

wong ora nduwe iki pancen ora mathuk

yen dadi mantune wong gedhongan

kaya sliramu.

Dhik, sepisan maneh aku

nyuwun ngapuramu. Aku tresna marang

sliramu, aku lila diasorake dening wong

tuwamu, nanging aku ora lila yen wong

tuwaku uga diasorake.


60/129

60

Muga rahmat sahapangayomaning Gusti tansah

pinaringan kanggo sliramu ya Dhik,

wassalamualaikum.

Sing tansah tresna sliramu

Warsidi

Mengkono isine layang kang

digawe Sidi kanggo Tika. Luhe Sidi

nelesi kertas kanggo nulis layang iku.

Semono uga Tika. Dheweke maca

layang iku kanthi mbrebes mili

sesenggukan. Tangise ora kalah derese

karo Sidi. Tika lan Sidi mung bisa


61/129

61

pasrah nampa kahanan sing abot bangetkaya mengkono.

Tika sing gelem ora gelem

kepeksa kudu nurut bapake kaya dene

wayang. Pengusaha mebel sing isih nom

tur sugih saka Jakarta iku ngentukake

ragane bocah wadon ayu sing atine wus

ambyar merga tresnane ora bisa

kelakon.

*****


62/129

62

~3~

Maya lan Ipul wis ngancik

diwasa. Maya sing saiki wis lulus SMA

wis duwe pamikiran sing rada lumayan.

Dheweke nduweni kekarepan ngrewangi

mikul ekonomi kluwargane. Bocah iku

melas nyawang ibu lan kangmase sing

mbiyen kanthi rekasa nyekolahake

dheweke lan adhine. Ibune tansaya

sepuh, tansaya lara-laranen awake.

Maya ora tegel nyawang kahanan ibune

kang kaya mengkono.

Bu... Mas, kula badhe matur..

celathune nalika padha kumpul neng

teras. Arep matur apa ta nok, cah ayu.

Kok kayane penting banget?, mak


63/129

63

Onah mangsuli kanthi mesem manis.Kula kalawingi kepanggih kaliyan

mbak Surti Bu. Mbak Surti nawari kula

nyambut damel ten Jakarta, dados

rewang Bu. Swasana sing maune

grapyak dumadakan owah dadi sepi

sawetara wektu. La karepmu kepriye

Dhik?, Sidi sing genti mangsuli.

Kajeng kula nggih kula ndherek mbak

Surti Mas, nanging punika nggih

menawi Ibu kaliyan Mas Sidi

ngeparengaken, menawi mboten nggih

mboten punapa. Mak Onah nyawang

anak wedoke sing saiki wis gedhe.

Kenangapa ta Nok, kok kowe kepengin

nyambut gawe?. Kula kepengin

mbiyantu Ibu kaliyan mas Sidi, damel

dhapur kluwarga kita ngebul Bu. Ibu


64/129

64

kan sampun sepuh, badanipun nggihsampun mboten rosa kados rumiyin

nalika taksih timur. Pepenginan kula

punika namung minangka tandha bekti

kula Bu. Pandhenge Maya marang

ibune Jeru, kebak pangarep-arep.

Nduk... yen pancen kuwi wis dadi

keputusanmu, lan atimu wis manteb, Ibu

mung bisa mangestoni lan

ndongakake., Tapi Bu?!! Maya punika

rak nggih taksih alit ta Bu? Wong

nembe kemawon lulus SMA., Sidi

nyaut ngendikane Ibune. Swasana dadi

rada kenceng. Apa sing dadi karepe

Maya dipangestoni dening biyunge,

nanging ora dening Warsidi, kangmase.

Kembang kang nembe mekrok

iku sida budhal menyang Jakarta.


65/129

65

Dheweke melu mbak Surti nadyankangmas saktemene ora lila. Nanging

gandheng atine wis manteb, lan ibune

wis mangestoni, bocah iku njangkahake

sikile saprelu golek kamukten kang

dikarapake. Bu... kula badhe nyuwun

pamit kesah dhateng Jakarta, nyuwun

pangestunipun nggih Bu?, pamite

marang Ibune. Iya nduk, mugya

rahayu, kalis rubeda lancar sakabehe,

dongane Ibu ora bakal kendhat.

Kekarone padha tangisan, mung Sidi

sing ora nangis nadyan batine ora lila

ngeculake adhi wedok siji-sijine kang

banget ditresnani. Mas... aku nyuwun

pamit, Maya salaman karo kangmase.

Ora ana tetembungan kang kumocap

saka lambene Sidi.


66/129

66

Ayo nok, ndang gage mangkat,selak ketinggalan bis!, pangajake mbak

Surti. Inggih... . Mak Onah lan Sidi

mung bisa nyawang lungane Maya.

Luhe mak Onah isih mbrebes mili nelesi

pipine kang wus kriputen. Sidi sing ora

ngomong apa-apa nggrantes atine

nyawang kahanan iku, dheweke

meneng-meneng melu dedunga

sajroning batin kanggo rahayune Maya

ning Jakarta kana.

***

Azan subuh wis keprungu ning

kuping. Wong-wong kang ngrasuk

agama Islam wis padha nglempiti

kemule. Semono uga Maya lan mbak

Surti. Bis sing nggawa Maya lan mbak

Surti wis tekan Jakarta. Kekarone banjur


67/129

67

subuhan ana ing langgar terminal nggonbise mandheg.

Maya lan mbak Surti nerusake

lakune tumuju ing sawijining omah

gedhe duweke priyayi sing jenenge Arif

Wicaksono. Ya... Arif Wicaksono, wong

kang dompete nate dibalekake dening

Sidi pirang-pirang taun kepungkur

nalika dheweke isih manggon ing

dhusun Parangrusak.

Nuwun sewu Bapak, Ibu...

punika lare ingkang badhe rewang-

rewang ten mriki. Mbak Surti banjur

nepungake Maya marang ndarane. Maya

sing isih lugu katon gumun nyawang

omahe ndarane sing gedhe tur apik

banget. Dheweke rumangsa kaya ngimpi

bisa mlebu ning njero omah sing biasane


68/129

68

mung bisa kasawang ning tipi sajroningfilm-film. Ayo nok... barang-barangmu

diselehna ning kamar sik., mbak Surti

ngajak Maya menyang kamar pembantu

sing ana ing mburi cedhak pawon.

Maya miwiti tugase dadi

rewang. Sore sakwise tangi turu,

dheweke nyapu lan ngepel omahe

ndarane sing amba. Mbak Surti sing

bagiyan umbah-umbah, nyetrika lan

masak.

Mbak... mengko yen wis bar

nyapu lan ngepel jogan, tandurane

disirami ya?, dhawuh garwane pak

Arif. Maya sing isih isin-isin karo

ndarane mung mesem karo manthuk,

tandha yen dheweke bakal nindakake

dhawuh.


69/129

69

Tanduran kang ana ing tamankaton endah banget. Maya nyirami

tanduran-tanduran iku kanthi bungah

atine merga nyawang kaedahan iku.

Dheweke nyirami tanduran sinambi

gumrengeng nembang.

***

Tan krasa anggone Maya

nyambut gawe aneng daleme juragan

Arif wis setaun suwene. Saben wulan

dheweke mesthi ora lali ngirim dhuwit

ning mak Onah lan kangmase ing desa

kana. Lik... iki ana kiriman maneh saka

adhimu ning Jakarta kana, iki ana

layange uga. Mak Onah lan Warsidi

nuli maca layang iku bebarengan.

Layang iku nuduhake kahanane Maya

ning Jakarta sehat, ora kurang sandhang


70/129

70

lan pangan. Ati lan batine wong loro ikukrasa ayem sakwise maca layang iku.

Mangka Maya mung anak wedok siji-

sijine. Sekolahe bocah iku ya ora

dhuwur, mung tamat SMA. Kekarone

wedi yen Maya mung dadi sasaran apus-

apusan wong liya ning kana. Warsidi

sing wiwit mula ora lila yen adhine

lunga nyambut gawe ning Jakarta tansah

sumelang atine nadyan wis ana warta

sing katampa. Warsidi tansah wedi yen

wengise kutha Jakarta nguntal adhi

wedoke. Nanging dheweke ora gelem

gawe duka penggalihe mak Onah sing

wis katon bungah. Pancen, ekonomi

kluwargane mak Onah saiki wis rada

apik wiwit Maya kerja ning kana.

Omahe sing mbiyen bebasan ora kena


71/129

71

kanggo kandhang wedhus saiki sithikmbaka sithik wis didandani dadi tansaya

pantes diarani omah.

Maya sing mbiyen langsing,

wiwit nyambut gawe ning daleme

juragan Arif malih dadi weweg lan

tambah ayu kinyis-kinyis. Nadyan mung

babu ning kana, nanging dheweke

kondhang minangka babu paling ayu

ning tlatah kana, kang gawe sapa wae

wong lanang sing nyawang bakal

kesengsem. Malah ana sing ngarani

menawa garwane juragan Arif dhewe

kalah ayu dening Maya sing saiki wis

ngerti piye carane nata awake supaya

katon seger. Urip ning kutha pancen

bisa gawe wong nduweni adat kang rada

beda karo wong sing urip ning ndesa.


72/129

72

Jon... ana iwak gurameh ora?,pitakone marang Jono, bakul blanjan

langganane. Wah... ya ora ana ta, iwak

gurameh rak ya larang? Mengko yen

aku nggawa iwak gurameh njur ora

payu, rak ya malah aku sing rugi?,

sumaure. hahaha... ya mbok menawa

ana, yawis aku pesen iwak gurameh

sekilo, sesuk gawa ya?, ndaraku

ngersakake iku soale. Celathune Maya

sinambi milih-milih sayur dagangane

Jono. Oh siap beb!, Maya mandheg

milihi sayur krungu saurane Jono.

Bab..Beb..Bab..Beb, Bebek? karo

nyabetake sawi sak iket ning raine Jono.

Jono mung guya guyu. May... kowe ki

kok ayu-ayu gelem dadi rewang ngono

ta?. Maya mung mesem. Joooon...Jon,


73/129

73

kowe ki ya lucu. Aku nyambut gawe ikirak ya supaya aku bisa urip, supaya

kluwargaku ning ndesa kana bisa

kacukupan. Perkara aku ayu apa ora, ya

kuwi wis peparinge Gusti. Rak ya

ngono? Maya mangsuli kanthi

wicaksana. Iya... bener kandhamu

May, nanging yen kowe gelem ki kowe

bisa lho dadi mulya tanpa kudu dadi

rewang. Maya dadi bingung lan kebak

pitakon bab apa sing dikarepake Jono.

he? maksudmu piye Jon?, kowe

kuwi rak ya ayu ta May. Aku wani

totohan, ora ana wong lanang sing bisa

selak menawa kowe gelem mbukak

atimu sithik wae. Maya malah gantian

gumuyu krungu omongane Jono iku.

Ahh.. kowe ki Jon, kuwi rak ya


74/129

74

gombalmu? Wis wis... pira iki kabehe?Ndang gage diitung, selak didukani

ndaraku. Mengko dikira aku ngrumpi

karo kowe. Maya bali kanthi guya-

guyu dhewe merga isih geli dhewe karo

omongane Jono. Sakwise tekan omah,

Maya masak apa sing dituku mau.

Setaun nyambut gawe ning kana Maya

saiki wis bisa sembarang ndengah.

Dheweke wis diajari macem-macem

kaprigelan nyambut gawe karo mbak

Surti, dadi saiki gaweyane bisa

gentenan. Apa sing durung dilakoni

mbak Surti ya ditandhangi dheweke.

Dina iku kebeneran Maya lagi kepengin

masak kanggo dhahar juragan Arif lan

garwane mengko bengi.

***


75/129

75

Ora krasa wis ngancik dina liya.Srengenge sajak wis anguk-anguk arep

njedhul. Subuh iku Maya ora lali

subuhan lan resik-resik omahe juragan

Arif. Nalika resik-resik iku dheweke

krungu yen garwane juragan Arif arep

ana acara karo ibu-ibu arisan piknik

ning Bali seminggu. Maya sing durung

nate lunga menyang Bali dadi kelingan

susah uripe mbiyen. Nalika SMA

dheweke ora bisa melu study tour

menyang Bali merga kahanan

kulawargane sing nalika semana

bebasan kanggo tuku beras wae angel.

Nanging crita jaman mbiyen iku enggal

bisa dilalekake dening bocah iku. Maya

nerusake gaweyane.


76/129

76

Ndhuk... tandurane wis mboksirami durung? mbak Surti ndangu

Maya sing lagi resik-resik. Dereng

Mbak..., Oh yawis, mbak tak umbah-

umbah lan masak ning dhapur ya.

mbak Surti ngandhani dheweke sinambi

mlaku menyang mburi. Inggih Mbak,

mangkih saksampunipun resik-resik

kula tak ngupakara tandurane.

Garwane juragan Arif tindak

ning Bali sore iki. Maya sing nembe

rampung nyirami tanduran didhawuhi

ngewangi nyepakake ageman kang

bakal diasta ndarane.

Wis rong dina garwane juragan

Arif tindak menyang Bali. Omah sing

gedhe kaya kraton iku dadi suwung.

Mbak Surti sing mau ning njaba


77/129

77

dumadakan mlebu kanthi rupa kangsumelang lan kaya meh nangis. Mbak,

panjenengan kenapa? pitakone Maya.

Iki May, aku nembe wae nampa layang

yen bapakku gerah ning rumah sakit,

saiki kahanane isih kritis. Aku kudu

mulih. dumadakan luhe Surti mbrebes

mili nelesi pipine. Ya Allah Gusti...

yawis mbak, enggal matur wae ning

ndara Arif, matur yen penjenengan

nyuwun ijin pirang-pirang dina kanggo

ngancani bapak. Mengko gaweyane tak

rantasi aku orapapa, Iya May... matur

nuwun ya? Aku tak matur ning pak Arif

ndhisik. mbak Surti banjur enggal-

enggal menyang ngarep saprelu nyuwun

ijin arep bali ning ndesa.


78/129

78

Omah iku tansaya suwung.Mung ana juragan Arif karo Maya.

Juragan Arif lan garwane wis pirang-

pirang taun rabi, ananging nganti

seprene durung diparingi putra karo

Gusti kang Maha Agung. Ditinggal

garwane pirang-pirang dina gawe

juragan Arif ngrasa sepi. Biyasane turu

wong loro nanging pirang-pirang dina

iki mung ijen. Sore iku sakwise tangi

turu juragan Arif anguk-anguk ana ing

teras kamare ning ndhuwur. Katon ana

Maya ning ngisor kang lagi nyirami

tanduran. Pikirane juragan Arif sing lagi

suwung merga ditinggal garwane

menyang Bali dumadakan dadi reged.

Dheweke nyawang Maya sing weweg,

putih, ayu lan isih kinyis-kinyis saka


79/129

79

ndhuwur. Pikire Arif tekan ngendi-ngendi, nganti ora sadhar kathok cekake

tansaya cekak. Maya sing lagi enak-

enak nyirami tanduran mlinguk

mendhuwur. Dheweke ora ngerti yen

awit mau juragane ning kana. Maya

mung manthuk karo mesem banjur

mlebu omah merga gaweyane nyirami

tanduran wis rampung. Arif sing uga

isih kepenak ngambara ning pikiran

regede sajak gela. Priya iku banjur melu

mlebu ning kamar.

Rina wis ngancik wengi, wus

wancine mangan. Maya...arep

menyang ngendi? Yen aku dikancani

maem piye? panjaluke Arif marang

bocah sing nembe wae rampung

nyaosake dhaharan ning meja. Inggih


80/129


81/129

81

rasukan sing mesthi bakal gawe priyangendi wae ora kedhep yen nyawang.

Arif sing wiwit mau sajak

dikuwasani dening nepsu setan merga

pirang-pirang dina ditinggal bojone ora

bisa turu. Jroning pikir mung tansah

lam-lamen endah ragane bocah wadon

kang mau ngancani dheweke mangan.

Arif banjur menyat saka kasure, lan

kanthi alon-alon menyang kamare

Maya. dhik...dhik Maya..., Arif wis

ana ngarep lawang kamare Maya, lan

ngundang karo ndhodhog lawang

kamare kanthi lirih. dhik... (tok tok

tok). Maya sing lagi turu merga

kekeselen ora krungu yen lawang

kamare digedhog-gedhog ndarane, mula

lawang kamare ora dibukakake.


82/129

82

Arif sing wis kalimputan deningnepsu setan mau banjur alon-alon nyoba

mbukak lawang kamare Maya.

Dheweke wis ora mikir sapa dheweke

lan sapa Maya iku. Pikirane priya iku

mung kepriye carane dheweke bisa

nglampiasake rasa suwunge.

Lawang sing maune katutup

rapet saiki wis kabukak. Arif mung

mlongo, ngowoh amarga nyawang

kaendahan kang ana ing ngarep mripate.

Kathok cekake dadi tansaya cekak kaya

ndhek mau nalika dheweke ning

ndhuwur teras kamare. Awake Maya

kang weweg tur putih dadi suguhan

kang luwih sedhep timbang panganan

sing mau bengi dipangan Arif

bebarengan. Kanthi alon priya iku


83/129

83

nyedhaki bocah wadon kang lagi turuiku. Setan-setan tansaya akeh sing

nggondheli Arif. Kadadeyan iku banjur

ora bisa diselaki. Maya dirudapeksa

dening ndarane. Kringete Maya lan Arif

ambyur dadi siji ning paturon.

Maya mung nangis karo

ngrukupi awake kang wus tanpa busana

nganggo urung kasure. Bocah kang lagi

enak-enak turu iku kedarung nandang

cidra ing ati lan ragane merga saka

tumindak bejat priya. Pak... tegane

sampean nglakoni iki marang aku!

Bajingan sampean! Bajingan!

pamisuhe Maya marang ndarane kanthi

dleweran luh. sssttt... wis ta, wiss...

mengko gajimu tak undhakake, kowe

aja kuwatir cah ayu, celathune Arif


84/129

84

karo guyon sinambi nganggo busanane.Awas sampean! dak laporake pulisi!

Bajingan!. Plakk! swara tlapak

tangane Arif gawe tatu pipi kiwane

Maya kang putih mulus. Titenana! Yen

perkara iki nganti kengerten bojoku, apa

maneh kok pulisi, dak pesthekake kowe

lan kluwargamu bakal sengsara! Aja

wani-wani kowe!. Krungu ukara iku

Maya tansaya sesenggukan nangis.

Dheweke bingung kudu kepriye. Yen

dheweke matur bab perkara iku marang

bojone Arif, dheweke mesthi bakal

kelangan gaweyan. Mangka, dheweke

isih butuh dhuwit kanggo uripe lan

kluwargane ning desa kana. Nanging

yen ora matur sapa-sapa, dheweke


85/129

85

rumangsa abot yen kudu mikulkadadeyan iku dhewe.

Setengah wengi iku diliwati

kanthi mikir, mikir lan mikir bab apa

sing kudu ditindakake uga apa kang

bakal kadadeyan sakbanjure. Luhe tan

kendhat nelesi pipine bocah wadon iku.

Dheweke kaya wong kang linglung.

Sedina, rong dina, telung dina dheweke

mung meneng wae. Maya, bocah wingi

sore kang wus dadi kurban wengise

kutha Jakarta banjur milih yen dheweke

kudu tatag, njaga apa sing dadi aibe iku

dhewe.

Kanyantane, Arif netepi apa

kang dadi janjine nalika semana sakwise

dheweke ngrudapeksa, yaiku arep

ngundhakake gajine Maya. Perkara


86/129

86

dhuwit pancen ora angel kanggopengusaha mebel iku. Perkara gajine

sing diundhakake ora dingerteni dening

bojone. Nanging, kanyatane uga pait

kanggo Maya. Saben bojone Arif lunga,

Maya sing kudu dadi sasaran kanggo

nglampiasake nepsu bejade Arif. Iya...

Maya sing mbiyen ngajeni marang

juragane saiki babar pisan ora. Wong

siji iku paribasan wis kaanggep iblis

kang wengis. Maya rumangsa dadi

gembrik. Rumangsa kaya dene gombal

amoh. Maya ora bisa nyelaki nasibe

sanadyan mung kepeksa nuruti nepsu

bejad ndarane kanggo uripe lan

kluwargane.

*****


87/129

87

~4~

Mak Onah bungah banget

amarga wis pirang-pirang wulan iki

dheweke nampa kiriman dhuwit saka

anak wedoke sing cacahe rada akeh.

Dheweke rumangsa yen anak wedok

sing nyambut gawe ing Jakarta iku wis

wiwit sukses. Layang sing ngiringi uga

isine ngandhakake yen kahanane Maya

apik-apik wae. Nanging ora mengkono

kanggo Warsidi. Atine Warsidi kaya

ngrasa ana sawijineng bab sing ora

beres. Nang... iki aku nampa kiriman

layang lan dhuwit saka adhimu, Maya.

Waaah...sajak wis wiwit sukses


88/129

88

dheweke neng kana, alhamdulillah.Mak Onah katon sumringah. Inggih

Bu... mbok menawi nggih ngaten,

alhamdulillah.. . Warsidi ora tegel arep

matur marang Ibune babagan atine

dheweke sing ngrasa sumelang.

Wis wolung sasi kliwat sakwuse

tragedi iku kadadeyan. Maya sing kala-

kala isih kepeksa dadi gembrik kanggo

Arif nalika bojone ora neng omah

pranyata ngandhut. Dheweke wis telat

rong sasi. Dina iku Maya mual-mual,

muntah lan mriang kaya lumrahe wong

kang lagi ngandhut. Mbak, sampean

kenapa? lara? pitakone bu Arif.

Mboten kok Bu, mbok menawi

namung masuk angin. Kalawau dalu

kula kesupen dereng nedha, sumaure


89/129

89

Maya kanggo nutupi apa sing dadisejatine. Maya wis krasa yen dheweke

ngandhut. Yawis kana Mbak kanggo

ngaso wae, ora sah nyambut gawe sik,

wis kareben ditandhangi mbak Surti,

Inggih Bu... maturnuwun.

Bocah wadon iku sumelang

atine. Dheweke keweden amarga

wetenge bakal tansaya gedhe. Gelem ora

gelem mesthi bakal konangan yen

dheweke wis ngandhut. Menawa bu

Arif nganti ngerti yen aku ngandhut, aku

mesthi bakal ditakoni, kepriye larah-

larahae kok aku bisa ngandhut?. Dhuh

Gusti... pacoban punapa malih ingkang

panjenengan paringaken kula. Maya

nangis sesenggukan. Kelingan wolung


90/129

90

sasi kepungkur nalika dhewekedirudapeksa ndarane dhewe.

Mbuh pancen wis dadi rejekine.

Omahe pak lan bu Arif bakal rame

deneng tangise jabang bayi. Bu Arif uga

ngalami kahanan sing padha kaya dene

Maya. Dheweke uga ngandhut. Pak...

Pak..., bu Arif sajak gupuh lan bungah

marani Arif. Ana apa ta Bu? Kok kaya

wong kemalingan wae!. Kemalingan

piye ta Pak?, coba iki dipirsani. Pak

Arif sing lagi lungguh santai neng ruang

tengah nyelehake ariwarti kang lagi

diwaca. Sliramu positif ngandhut Bu?,

Iya Pak... . Kekarone banjur sikepan

kanthi keket raket saking bungahe. Pak

Arif durung ngerti yen Maya uga

ngandhut wenihe dheweke sing wis


91/129

91

katandur wolung sasi kepungkur. Mayasing kahanan awake wis rada lumayan

ngerti bab iku. Dheweke ajur atine.

Banjur nasib jabang bayi sing ana ing

jero wetengku iki piye?, batine. Awake

lemes, ora duwe daya sawise krungu

kabar iku. Neng dikepriyea wae jabang

bayi iki ora bakal mulya, aku dudu

garwane Arif. Aku bisa apa?.

Maya netepake yen dheweke

arep mandheg nyambut gawe, lan

dheweke bakal bali menyang desane

kanthi nanggung apa sing wis dadi aibe.

Atine wis manteb. Apa sing bakal dadi

omongan warga desane mengko merga

kahanane dheweke sing bakal ngalairake

jabang bayi tanpa bojo wis siap ditampa

kanthi legawa lan sareh.


92/129

92

***Pak.. Bu.. kula badhe matur.

Maya nyedhaki ndarane sing dina iku

lagi sesrawungan ana ing ruang tengah.

Arep matur apa Mbak? pitakone bu

Arif. Pak Arif sing wis nglakoni

tumindak nistha marang Maya mung

mandhengi bocah wadon iku kanthi

sinis. Kula badhe wangsul dhateng

kampung, mbok menawi mboten badhe

mriki malih. Bu Arif kaget krungu apa

sing diaturake Maya. Lo lo lo... kenapa

Mbak? Gaji sing Bapak Ibu paringake

kurang apa?, Bapak lan Ibu bakal

kagungan putra Lo. Mbok ya wis neng

kene wae, mengko kareben mbak Surti

ora kangelan ngrumat omah lan putrane

Bapak Ibu. Maya sing manteb tekade


93/129

93

mung ndhingkluk wae, ora waninyawang mripate ndarane.

Maturnuwun Bu sakderengipun,

nanging nyuwun pangapunten, kula

mboten sagah. Kalawingi kula

kadhawuhan supados wangsul lan

mboten dipunkeparengaken malih

nyambut damel, nyuwun pangapunten

nggih Bu, Pak?, Maya dadi ngapusi

ndarane. Arif sing wis krasa ana

sawijineng bab sing ora beres mung

ngentha-entha. Dheweke ora mikiri apa

sing dadi perkarane Maya.

***

Maya nenggalake omahe Arif

lan mulih menyang desane. Sakdurunge

sikile dijangkahake luwih adoh,

dheweke mandhengi omah gedhe


94/129


95/129

95

Mbak... Mbak... Tangi Mbak,wis tekan, bise arep tak resiki gugahe

kenek bis sing ditumpaki Maya.

Dheweke sing pirang-pirang jam

kepungkur turu kanthi kepenak banjur

njenggirat melek. Maya kaget amarga

bise wis tekan terminal kamandaka. Oh

nggih Mas... maturnuwun. Sanalika iku

thukul rasa bungah neng atine, amarga

rasa kangene marang desane. Nanging

iku mung sawetara, dheweke banjur

kelingan maneh karo apa kang njalari

dheweke kudu mulih.

Assalamualaikum, Bu... Maya

ngucapake salam sinambi mlebu omahe

kanthi pasuryan sing katon kesel banget.

Walaikumsalam... Ya Allah, jebule

kowe ta ndhuuuk. Kangen aku... mak


96/129

96

Onak grapyak banjur nyikep anakwadone sing mulih tanpa ngabari iku.

Kowe bali kok ora ngabari ndhisik ta

Dhik? pitakone Warsidi sing metu saka

njero omah. Anu Mas... supados

surprise kok, hehehe, wangsulane

kanthi santai. Apa kuwi surprise? Aku

kok ora mudheng basamu? Basa

Jakartanan pa?. waaah... mboten

Maaaas, niku bahasa Inggris, artine niku

kejutan. Oalaaah... hahaha, ya

maklum ta Dhik, masmu iki kan wong

bodho, hehehe. Swasana omah sing

maune sepi dadi rame, amarga guyonan

iku. Mbak Mayaaaa... Saipul

dumadakan mlebu ngomah, dheweke

nembe rampung dolanan bal-balan karo

kanca-kancane. Eeeehh..Adhikku wis


97/129

97

gedhene semene, kene kene tak sun sik.Mbak kangene rak karuan.... Mbak

oleh-oleh kangge adhik pundi?

Heeee.... Maya mung mesem karo

ngetokake barang saka tase. Adhine

digawakake dolanan anyar sing dituku

neng Jakarta sakdurunge dheweke

mulih. Ya wis... kana ndang adus sik

Ndhuk, terus maem. Kae Ibu ndelalah

masak lawuh senenganmu. Waaah...

maturnuwun Bu, nggihpun kula tak

resik-resik rumiyin nggih Bu, mpun

kecut sedaya niki.

Maya banjur mlebu neng kamare

saprelu nyelehake barang-barange.

Sawise nyelehake barang-barange

dheweke nindakake apa sing

didhawuhake mak Onah, yaiku adus lan


98/129

98

turu. Sakdurunge Maya turu, dhewekemikir, kepriye carane mangsuli yen

mengko ibu lan kangmase takon

kenangapa kok dheweke dumadakan

mulih. Dheweke uga mikir piye carane

ndhelikake jabang bayi sing ana ing

njero wetenge. Dhuh... aku kudu matur

piye ya? Apa aku kudu matur apa anane

bab kadadeyan apa sing wis dakalami?

Ya Allah... paringana sabar, paringana

dalan ya Allah.

***

Wis teka wancine mangan bengi.

Mak Onah, Warsidi lan Saipul wis

kumpul ana ing ruwang tengah. Iya,

ruwang tengah sing mbiyen ciyut,

jogane mung lemah, saiki wis amba, wis

dadi apik amarga dhuwit asil saka


99/129

99

kerjane maya neng Jakarta sing asringdikirimake marang mak Onah. Pul... La

Mbakmu nengndi? Kok durung ketok

dhewe?, Sekdhap Bu, kula purugi

mrika nggih. Bocah kang wis rada

gedhe iku banjur menyang kamare

Maya. Mbaaaak...Mbak Maaayaaa, ayo

mbak dhahar bareng-bareng. Iya

Dhik.. sik sedhela, mengko Mbak

nyusul. Maya banjur metu lan mangan

bebarengan karo kluwargane.

Wah Bu... kula kangen kalih

masakane Ibu. Maya ngandhakake rasa

kangene marang mak Onah. Lha iya

kudune kangen ta, nek ora kangen

mengko Ibu ya susah, ateges anake Ibu

sing ayu dhewe wis lali karo Ibu. Mak

Onah mbeda putrane. Nggih mboten ta


100/129

100

Bu... kula mboten badhe lali kalih tiyangingkang sampun nglairaken kula,

sampun ngrumat kula ngantos saged

kados sakniki. Mak Onah lan liyane

padha gumuyu krungu wangsulane

Maya.

Swasana grapyak neng ruang

makan beda banget karo swasana atine

Maya sing tansah sumelang merga

dheg-dhegan. Dheweke kuwatir yen ibu

utawa kangmase takon bab kenangapa

dheweke mulih. Nanging kanyatane,

swasana grapyak iku tetep ngrungkepi

nganti wong-wong iku padha bali

menyang paturone dhewe-dhewe. Maya

sawetara rada lega atine. Wengi iku rasa

sumelang isih ora gelem sirna saka

atine. Apa maneh bakale si jabang bayi


101/129

101

sing ana wetenge bakal tambah gedhe,lan mesthi wae bakal ketok mata. Mung

iku sing dadi pikire wiwit arep mulih

nganti tekan omah.

***

Nduuuk, Maya... wis salat

subuh durung?, mak Onah nggugahi

putrane kanggo salat subuh. nggih Bu...

sekedhap Maya mangsuli saka njero

kamar. Bocah iku banjur metu lan

menyang njupuk wudlu saprelu

nindakake salat subuh. Warsidi sing

saiki wis entuk gaweyan sing rada

lumayan katon wis siap mangkat.

Dheweke wis nganggo klambi dhinese

minangka cleaneng serviceneng rumah

sakit neng kutha. Nadyan mung

cleaneng service, dheweke nglakoni


102/129

102

gaweyan iku kanthi tulus lan ora taungeluh. Kabeh ditampa kanthi seneng

atine. Nyawang kahanan iku atine Maya

seneng ananging nggrantes. Dheweke

mung mbatin La ya... Kangmasku sing

baguse kaya ngono kok mung dadi

cleaneng service ya? Aku bisa tamat

sekolah ya jalaran saka jungkir walike

mas Sidi nalika semana. Sajroneng

batin dheweke rumangsa luput banget,

apa maneh yen mengko ibu lan

kangmase ngerti bab jabang bayi sing

lagi kaandhut jalaran saka tumindak

bejade Arif. Mesthi wae atine ibu lan

kangmase bakal luwih ajur mumur.

Bu.... Kula bidhal rumiyin

nggih? Warsidi pamit marang mak

Onah, Iya Le... sing ngati-ati ya? Kerja


103/129

103

sing jujur, ora usah neka-neka. Rejekikuwi wis ana sing ngatur, dhewe kari

ngupaya kanthi cara sing mbener.

nggih Bu...pangestunipun nggih Bu?.

Ayo Dhik... Mas tak budhal sik ya?.

Nggih Mas...mangga ndherekaken,

Maya mangsuli Warsidi banjur salaman

lan ngambung tangane kangmase iku.

Kaya pakulinane ndhisik,

sakwise Warsidi mangkat nyambut

gawe, dheweke ngrewangi mak Onah

resik-resik omah. Omah sing maune ora

ana prabot apa-apane saiki wis malih.

Prabotan-prabotan sing rada lumayan

katon ngebaki omah iku. Gaweyane mak

Onah sing maune ditindakake dheweke

nalika Maya nyambut gawe neng

Jakarta saiki wis ana sing ngrewangi.


104/129

104

Bocah iku kanthi cak-cek nindakake apawae gaweyan sing bisa ditindakake.

Pakulinane nyambut gawe neng Jakarta

isih dadisettinganebocah iku.

***

Wulan wis ganti wulan. Wetenge

Maya sing maune durung ketok

ngandhut saiki wis rada gedhe. Warsidi

sing nggatekake adhi-adhine wiwit

ngrasa ana sing ora beres karo Maya.

Dheweke nyawang adhine saya suwe

wetenge saya gedhe. Pambayune Maya

uga katon saya gedhe, kaya dene wong

sing lagi ngandhut sing sacara ilmiah

bakal ana owah-owahan neng bagiyan

iku amarga ngasilake ASI kanggo

jabang bayine. Warsidi mung meneng,


105/129


106/129

106

gumuyu krungu kangmase ngomongmengkono.

Dhik... saktemene kowe kok

ujug-ujug tanpa ana kabar bali menyang

omah kenapa?, Warsidi wiwit menehi

pitakonan sing rada jeru. Maya sing

ditakoni bab iku kaya-kaya jantunge

mandheg. Dheweke langsung mandheg

anggone maca. Maya nyoba piye carane

supaya dheweke tetep tenang. Lo... nek

kula dumadakan kangen kaliyan

panjenengan, kaliyan ibu kaliyan dhik

Ipul napa mboten pareng ta Mas?. Ya

ora mengkono maksudku Dhik.

Swasana dadi malih rada kenceng.

Kula kan mpun matur ta Mas, kersane

surprise. Maya malah ngajak guyon

Warsidi. Dheweke banjur mlebu omah


107/129

107

kanthi alesan arep neng kamar mandi.Warsidi dadi tansaya sumelang atine.

Mas Warsidi wis sajak ngerti

iki. Nanging aku kudu tetep nutupi iki!,

Mengkono batine Maya. Dheweke

nyoba tetep kuwat kanggo nutupi

perkarane iku, sanadyan mengko ing

tembe mburi ya mesthi bakal konangan.

***

Sore iku langit netesake luhe.

Hawa adhem sing nujes nganti

sajroneng balung gawe sapa wae ngrasa

kadhemen. Maya ora luput ngrasa

kadhemen uga. Hawa adhem iku gawe

dheweke bola-bali turas neng paturasan.

Kahanan iku uga disababake gawan

saka jabang bayine sing wus gedhe.


108/129

108

Maya sing wis ping 4 menyangpaturasan krasa arep turas maneh.

Dheweke banjur kanthi rikat menyang

paturasan. Jalaran saka ora ati-ati, Maya

banjur kepleset ana paturasan. Dheweke

banjur semaput lan getih mbrebes mili

nelesi wentise sing putih.

Ibu...Mas... kula ten pundi

niki? Maya sing nembe sadhar saka

semapute sajak ngrasa bingung. Kowe

ana neng puskesmas Ndhuk, untung

jabang bayi lan awakku dhewe

orapapa. Mripate mak Onah mbrebes

mili netesake eluhe. Warsidi sing wiwit

mula ngrasa ana sing ora beres mung

meneng wae. Pasuryane sajak duka

amarga ngerti yen Maya ngandhut.

Bu... Mas... kula nyuwun pangapunten.


109/129

109

Kula sampun damel duka penggalih Ibukaliyan Mas Sidi. Nyuwun

pangapunten.... Ruwangan puskesmas

papan kanggo ngrumat Maya dadi banjir

luh. Sidi uga ora bisa ngempet luhe,

nadyan anggon luhe mbrebes mili ora

padha derese karo ibu lan adhine.

Saestu Bu... kula mboten

nglampahi tumindak ingkang awon,

kula kepeksa. Wis...wis, Ibu precaya

kok ndhuk, sing penting saiki kowe

ndang maria ya? Mesakke jabang bayi

sing ana neng wetengmu. Mak Onah

nyoba kanggo nglipur atine Maya.

***

Maya... saiki ngomonga, sapa

sing dadi bapak saka jabang bayi sing

ana ing njero wetengmu iku?!, Warsidi


110/129

110

nakoni Maya sing dilungguhake ingruwang tengah. Mak Onah uga melu

lungguh neng kana, kejaba Ipul.

Dheweke isih durung pantes ngerteni

bab kuwi, banjur sakdurunge nyidang

Maya, Ipul didhawuhi dolan karo Sidi

kanthi diwenehi dhuwit kanggo jajan.

Juragan kula Mas ingkang

nindakaken sedaya punika. Kula

dirudapeksa nalika kula tilem.

Kadadeyan punika lajeng

dipunbacutaken ngantos kula ngandhut.

Saestu Mas, kula mboten neka-neka.

Maya njlentrehake apa sing dialami

nalika nyambut gawe neng kana.

Pokoke gelem ora gelem wong

iku kudu tanggung jawab!. Sampun

Mas, sampun... sampun ngantos


111/129

111

ngginakaken emosi. Dikepripunkemawon, piyambakipun tetep bapak

saking jabang bayi ingkang kula

andhut. Wis! Cukup! Kowe meneng

wae. Prekara iki kudu daktataki. Kowe

kuwi adhiku, meh piye piye kowe tetep

tanggung jawabku! Ngerti?!. Maya

mung nangis. Mak Onah sing ana ning

sandhinge nyikep anak wedoke iku.

Wis Di... Wis, istigfar... Aja kaya wong

kesetanen ngono. Mesakke adhimu iki

lo. Mak Onah nyoba ngeleremake atine

Sidi sing lagi kobongan gedhe. Mpun

Bu... pokokipun perkawis punika kula

kedah cawe-cawe!. Warsidi banjur

metu saka ngomah ninggalake ibu lan

adhine wedok sing lagi tangisan ning


112/129

112

ruwang tengah. Warsidi durung taungamuk nganti kaya mengkono.

*****


113/129

113

~5~

Sidi dadi malih sipate wiwit

dheweke ngerti yen adhine wedok sing

digadhang-gadhang kudu nandhang

nasib kaya mengkono. Sidi dadi luwih

meneng karo ibu lan adhi-adhine. Sak

umur-umur uripe, kadadeyan iku

minangka kadadeyan sing kapindo sing

banget nglarani atine.

Di... wis maem apa durung?,

mak Onah nakoni Sidi sing lagi wae bali

dodol. sampun Bu.... Mung iku sing

diucapake banjur bablas mlebu kamare.

Mak Onah mung ngelus dada. Dheweke

ora maido yen Sidi nganti kuciwa kaya

mengkono jalaran Sidi uga wis melu

ngupakara adhi-adhine. Nalika semana,


114/129

114

Sidi lila medhot sekolahe lan banjurdodol mung supaya pawone bisa tetep

ngebul lan adhi-adhine bisa tetep

sekolah. Nanging kanyatane, sakwise

urip kluwargane bisa rada mulya,

kadadeyan iku malah teka lan ngrusak

kabehane.

Bu... ujug-ujug Maya teka

karo dleweran luhe. Dheweke ngerti

tingkah polahe Sidi sing kaya mengkono

mau. Mak Onah banjur ngrengkuh Maya

lan uga melu nangis. Sing sabar ya

ndhuk... iki kabeh mesthi ana dalane....

Inggih Bu, mung kula rumaos lepat.

Kula sampun damel cuwaning penggalih

mas Sidi. Nalika semanten kula nekat

kesah nyambut damel. Maya kanthi

getun ning atine nyritakake kadadeyan


115/129

115

mbiyen nalika dheweke arep mangkatning Jakarta. Wis ndhuk... wis, sing

wis kelakon ya wis, raksah dipikir. Apa

sing kadadeyan saiki wae sing kudu

dipikir kanthi sabar lan digoleki carane

ngrampungi. Wis...wis..ora usah nangis,

mesakke jabang bayi sing ana ning

wetengmu.

Aku kudu menyang Jakarta,

aku kepengin ngerti kaya apa ta rupane

wong sing wani misuda adhiku!

Kakeane tenan!, batine Warsidi. Dina

esuke dheweke banjur mangkat

menyang Jakarta tanpa pamit karo ibu

lan adhi-adhine.

***

Warsidi sing atine kebak emosi

wis tekan ing Jakarta. Dheweke nelpun


116/129


117/129

117

Dheweke takon mrana-mrene ngantiomah iku kasil katemokake.

Ooohh dadi iki ta omahe

bajingan tengik sing wis gawe ajur uripe

adhiku lan ngrusak kluwargaku.

Entenanabakl tak obrak-abrik

kluwargamu!, Warsidi mbatin kaya

mengkono. Tangane nggegem rapet

merga gregeten banget atine.

Wengi iku dheweke nyepakake

strategi kanggo sesidheman mlebu ana

njero omahe Arif. Warsidi ngrancang

kabehane kanthi remit, amarga dheweke

uga sadhar yen omah iku dijaga karo

satpam-satpam. Omah iku uga

dikupengi dening tembok kang pucuke

diwenehi pecahan beling.


118/129

118

Rancangan strategi kanggomlebu omahe Arif wis dimantebake.

Warsidi enggal cepak-cepak saprelu

mlebu omah iku kanthi sesidheman.

Wengi tansaya wengi, hawa

adhem gawe satpam-satpam sing jaga

wiwit ngantuk, nganti ora sengaja

satpam-satpam iku akhire padha turu.

Warsidi sing wis ana ngarep omah mung

mesem. Hahaha satpam kok padha

gemblung-gemblung. Ngene iki dadi

gampang banget ta nggonku mlebu.

Satpam-satpam sing keturon iku banjur

dikepruk dening Warsidi saengga

kekarone saiki ora mung turu, nanging

semaput ana njero pos.

Ora wetara suwe Warsidi wis

kasil mlebu ana ngomah kanthi gancar.


119/129

119

Dheweke banjur kanthi alon-alon golekiana ngendi wong sing wis gawe atine

muntab iku turu.

Warsidi kasil nemokake kamare

Arif. Nalika mlebu kamar iku dheweke

kaget. Warsidi kaget amarga weruh

wanita sing dadi gulinge pawongan sing

wis ngrudapeksa adhine iku jebule Tika,

wong ayu sing mbiyen dadi pepujaning

atine. Atine Warsidi tansaya ajur

mumur, merga tekan seprene dheweke

isih tresna marang Tika.

Mbok menawa setan-setan sing

maune wis akeh dadi tansaya akeh

ngebaki utege Sidi. Warsidi dadi kalap.

Arif sing lagi enak-enak turu kelon karo

Tika banjur ditarik saka kasur banjur

digitik nganggo gebugan sing wis


120/129

120

dicepakake dheweke. Arif banjursempoyongan.

Tika sing dadi gulinge Arif

njenggirat lan banjur bengok-bengok

njaluk tulung. Bengoke Tika iku ora

keprungu dening mbak Surti sing lagi

turu, apa maneh dening satpam-satpam

sing lagi semaput, jalaran saka gedhene

omahe Sidi lan uga kamar iku rada

kedhap swara.

Tika sing kesel bengak-bengok

wusanane mung meneng karo nangis.

Mas Sidi! Kenangapa kowe tega

nglakoni iki?!!!. Warsidi mung meneng

karo mbanda tangan lan sikile Arif.

Lambene Arif uga ditutup nganggo

lakban.


121/129

121

Ngertia ya Tik! Bojomu iki wisngrudapeksa adhiku!. Dheweke uga wis

gawe remuk atiku. Uripku ajur gara-gara

dheweke iku ana ing donya iki!. Tika

kaget krungu kandhane Sidi. Hah?! Aja

mung waton ngomong kowe Mas!.

Kowe ngerti kenangapa Maya

dumadakan mandheg nyambut gawe ana

kene?! Ha?! Ngerti ora?! Ya kuwi

merga dheweke meteng! Meteng anake

bajingan siji iki!. Warsidi ngomong

kaya mengkono kanthi ndunding-

nduding Arif. Lakban sing nutupi

lambene Arif banjur dibukak.

Heh bajingan! Ngomonga

marang bojomu iki! Critakna kadadeyan

sing saktenane! Cepet!, Warsidi meksa

Arif kanggo crita kanthi ngeplaki pipi


122/129


123/129

123

dheweke arep dirudapeksa deningpreman-preman kancane Joni.

Klambi turune Tika banjur padha

diloroti dening Warsidi nganti kahanane

Tika wis ora ana bedane karo kahanane

Sidi sing kaya wong kesetanen. Awake

Tika sing lagi ngandhut gawe Sidi

tansaya semangat ngrudapeksa Tika.

Wengi iku Warsidi wis ora ana bedane

karo Joni lan kanca-kanca premane

mbiyen. Kepara Warsidi malah luwih

parah nglakoni tumindak nistha iku

tinimbang Joni lan kanca-kancane

mbiyen. Kringete Sidi lan Tika nyawiji

ing ndhuwur kasur iku lan ana ngarepe

Arif. Arif mung nangis nyawang

kahanan iku. Tika uga melu nangis,


124/129

124

nanging dheweke uga ora bisa nyelakikepenake nglakoni tumindak iku.

Sakwise rampung anggone

ngrudapeksa Tika, Warsidi mudhun

saka ndhuwur kasur. Klambine sing mau

dicopoti banjur dienggo. Tika isih

keweden. Dheweke mung lungguh

njigruk neng pojokan kasur kanthi

nangis sesenggukan lan nutupi awake

nganggo kemul sing maune kanggo

kemulan dheweke lan Arif nalika turu

mau. hahaha piye rasane atimu Rif

ndelok bojomu tak rudapeksa? Ngertia

ya, bojomu nadyan wis tau koktumpaki

nyatane ya isih penak ya? Manteb!

Hahaha. Lakban sing nutupi lambene

Arif dibukak meneh dening Sidi.

cuhhh!!! Keparat!!! Banci kowe!!!,


125/129

125

Arif ngidoni raine Sidi. Apa singditindakake Arif gawe emosine Sidi

tansaya ndadi. Warsidi banjur njupuk

peso sing uga wis dicepakake ana

kanthonge, Mati kowe!!!.

Tika ora bisa kedhep mripate

ndelok kadadeyan iku. Dhadha kiwane

Arif ditujes nganggo peso dening

Warsidi. Arif sing wis gubras getih mati

sanalika uga amarga sing ditujes pas

kena jantunge. Mas Ariiiiiiffff!!!

bengoke Tika banter banget. Dheweke

banjur mudhun saka kasur ngekep

jisime Arif sing gubras getih. Tega ya

kowe Mas! Aku ora nyana yen kowe

jebule wengise kaya ngene! Bajingan!

Tika nyedhaki Warsidi lan nggebuki


126/129

126

priya iku. Sidi mung meneng, nglilakakeawake digebugi Tika.

Satpam-satpam lan mbak Surti

sing maune semaput lan lagi turu banjur

padha teka. Wong-wong kuwi uga

padha kaget ngerti kahanan iku. Satpam-

satpam omahe Arif banjur enggal nyekel

Warsidi lan nggawa priya iku ning

kantor pulisi. Warsidi mung manut wae.

Tika sakdurunge aku lunga, aku arep

ngomong. Satemene aku isih tresna

banget karo sliramu. Tresnaku ora suda

nadyan mung sethithik. Wisayo,

raksah kakean omong! Bajingan!,

satpam-satpam iku banjur nggawa

Warsidi menyang kantor pulisi.

***


127/129

127

Assalamualaikum Buuu,Yaaa Mayaaa, mbak Surti teka lan

mlebu omah kanthi gupuh.

Walaikumsalam ana apa ta Mbak?,

pitakone Maya. Anu May Mas Sidi.

Mas Sidi? Mas Sidi kenapa Mbak?,

pitakone Maya sing sajak kuwatir.

Anu Mas Sidi ditahan ning kantor

pulisi, ning Jakarta kana. Loh? Kok

isa Mbak?, Ana apa ta iki?, Mak

Onah dumad

E-Book Novel Jawa "Sumingkir"

Documents

Transcript of E-Book Novel Jawa "Sumingkir"