BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting...

156
www.alanglangkumitir.wordpress.com 1 BABAD CIREBON BAGIAN I DANDANGULA Pan Sinegeg wau hingkang banting diri ingkang kocap ingkang para Oliya woes prapta hing Goenoeng Cerme sampun musti hing pangestu tanpaliyan dinungnung kapti anging Allah tangala tarkinning pandulor Sultan Demak dadya ika peteng ribet hing wengi kaliwat dening tingkah anjandung mratuwa. Sunan Jati tan samar lamonning ingkang mantu anjangdung mastaka adan mijos kadikane luwih becikking tuwu ja mati sahid angulatti pati apa pan iku kang bagus lan ning mau pan wus ana manusa yen ora nahurra. Sultan Demak ing kalangkunging Sapanigan tan kang kataturan kalangkung dedet imanne dupi dangu pakemut yen moliya ana amawi pindo ping telu ujar babar bener luput adan wijilling aturran langkung kasuhunan hing rama andawuhi kula darma lumampah. Sampunira ingkang sami tarki pan awangun tanajul paningal tumurun sing Gunung Cerme prapta hing susukunipun bani bala sikep ngebekti www.alanglangkumitir.wordpress.com oleh : Mas Kumitir

Transcript of BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting...

Page 1: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com1

BABAD CIREBON

BAGIAN IDANDANGULA

Pan Sinegeg wau hingkang banting diriingkang kocap ingkang para Oliyawoes prapta hing Goenoeng Cermesampun musti hing pangestutanpaliyan dinungnung kaptianging Allah tangalatarkinning pandulorSultan Demak dadya ikapeteng ribet hing wengi kaliwat deningtingkah anjandung mratuwa.

Sunan Jati tan samar lamonningingkang mantu anjangdung mastakaadan mijos kadikaneluwih becikking tuwuja mati sahid angulattipati apa pan iku kang baguslan ning mau pan wus anamanusa yen ora nahurra.

Sultan Demak ing kalangkunging Sapanigan tan kang kataturankalangkung dedet imannedupi dangu pakemutyen moliya ana amawipindo ping telu ujarbabar bener luputadan wijilling aturranlangkung kasuhunan hing rama andawuhikula darma lumampah.

Sampunira ingkang sami tarkipan awangun tanajul paningaltumurun sing Gunung Cermeprapta hing susukunipunbani bala sikep ngebektiana hing tanah Jawamarmane hing ngakusakabehe kakasih Hingyangwusti narima iman islame dening ajallawangajan.

Sigra luwaran ya punika nuliSunan Jati hing panatukkira

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 2: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com2

sarta wali kabehika pan sami rawuhpan sadaya lumampah ariswarna-warna kaisaniralunta lampah sampunpinayungan dening megaya Sang Jati uning binarissan deningteja lan kukuwungan.

Sunan Kali niti kuda lumpingginentanan reme swaranirasarta samuride kabehdadi uparyara anutangebeki hing marganeng ngapitasring wane kang sepakwane larad-larudSunan Bonang lampahiraNgentiring anginLeler kadi sisilirSusulur rampak-kampak.

Sunan Kudus angentir ring warilagelurran kaja sangkar katapakhing banjir bena banyuneSunan Giri rumasukhing sapancorongeng Yang rawiSyeh Katim lumempatkadi kilat maburniber alepas sing paranSyeh Mulana Magrib anitihi kerismeber hing ngawang-ngawang.

Syeh Maja gung amendemming bumiya Syeh Bentong ingkang awor lan megaSultan Demak lampanya lonlumiring hing Sinuhunlampa liri hing ngiring deninglampah bala wurahhamngebeki madya gungsampun prapta hing pakud yanwau wonten ingkang winuwus mali.

Gedeng Tegal gubung siramatur alon hing Jeng Suhunan Jatikarsanira wau ngideppennaSindangkasi masimogumunggiya Jeng Sinuhunamaringi idin Jeng GustiSunan Jati patarossan

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 3: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com3

hing Pati Kerring wausapira baya ta sirahing rempuge iku Dalem Sindangkasihmatur kang dinukking sabda.

Inggih rempag yaktos Sidangkasihdereng idep wau gama Islammengga balane sakabehJeng Sunan mala sampunwus maringi idin sirekiamangkat Ki Gedeng Tegalgubug mintar sampunsamaptaning wong ayudawus angrasuk sakaprabonningajuritsinigeg hing lampahira.

K A M A L

Akocap hing Masjid besarpara wali riset dengingarah mangkat jumahwus adan Sang DatukkafiSyeh Katim nyekel cinwus tampi mawacanipunSunan Jati sakalaeca-eca gennya linggihSunan Kali wus tampa yen Sunan Purba.

Akutbah kang sarta imammamangka enggal Sunan Kalimaos kutbah mangka enggallalagon kutbahe kadiwong agodungn kakawinmarmane kaya puitunikuSunan Kali uningayen bakale den pojokkesetelah katam kutbah.

Pangeran Makdum memberi ikamatSunan Kali sampun imamamaos fatehah kadipanggalekking dangdang ngelakanggalek galajem gostitan nan liyan maliamung Pangeran ngami-amikenang ngapa iki bae kenang ngapa.

Sunan Kali wis uningahing sakarep teging ngatimangka aningsat kang sinjang

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 4: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com4

dumadi emmase kestisampuning salam nulikamat mali arya MakdumSunan Kali anabdaparangsa ta hing sasepi sesepi Syeh Majagung diko jogjanaImbang.

Pandingin duk musawarawus kamotting para waliana jalma murakabahhing liyan masingupenica bawaning liyan mungkin mangkana Pangeran Makdunlunta hung salattiraluhur asad ya muparidsampun bada asalam majemuhan.

Sunan Kudus angandikapinasti tan dugi ikisasanga mali sampurnoSunan Bonang anambungisabda sumang kina makin tan nan luhung saestuSunan Giri ngandikaAkeh-akeh jaman akirYa manungsa kang luhungYa owah-owah.

Sunan Jati angandikakari angko jaman akirlaksanane ora nan angandika Sunan Kaliilanga pisan mangkinmangsa anaha kang punjulsaking wali sasangaaneng nusa Jawa ikiSunan Jati dumuluring hing Syeh Mulanatampi saking dukking tingalPangeran Kajaksan mangkinkandikane ela dalaangopenni hing liyanningsarta karsaning widijan dikamangke kalangsurhing wali sanganga mankinkang katela nama wali iku ora.

Hidepe bawaning liyan kala ning salat sayaktiIkram miraj lan munajadsami amangkin tubadilPangeran Makdum adi wus tampi karananipunanarima hing candah kula nuhun inggihtedakaken pan inggih jasad kauloa.

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 5: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com5

Darma lumampah hing karsamingga tumurunning ngasilboten darbeni karkathung sagunging para walikang mawa luta mangkinyen Pangeran hing Makdumwurung daja oliyaamungia Mukmin utamirisedenging abukar wali sahasta.

Kocapa Suhunan Purbahing purta tebing alinggihtan liyan hing ngarsaniraamung Mulana Magribtuhu ingkang pracayaning Sinuhun hing kinadawuanyepengi katandansing akokuman pastiPangeran Kajaksan sakahommira.

Ingkang ngukummi hinh kanahing karsane Sunan Jatitan jumeneng kukum rajamrehing laipping nagaribeda lan panapri DemakBonang Gresik Kudusgenggenging Panagaraprandene tan den tapakimung warninig kukumman hingkang den tapakdupi hing Cerbon nagarayen dosa satengah matikaya maling lan wong ala mung den belok kinunci yen dosaiku patimatenni padane makluktinelassan pinatennanwong Kajaksan kang duweni gih Mulana Magrib kuimammira.

Ika sadeng makumpullanana hing Made sakundiPangeran hing KarangkendalGedeng Panguragan istrimiwah Jeng Sunan Kalikang reka kuta pikukuhing Cerbon panagara mangkana nabda Sunan Kalikita diddel kula kang bandawasan.

Kula pendemmi emas sinangling laksana luwiJalma mara jalma pejahSingamara singamatiYen ana musuh sakti

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 6: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com6

Saking kidul den sarejuJaganan aja wejaPon tan nana giri rusik ya hing musuh sirna sampurnaSalamet sira.

Sabda Arya Karangkendalgih kula anyanggemikuta hing ngeler punikadadar kula pendemicandana wulung wangipeteng ribut buanayen ana musuh nekannisaking ngeler den sarejo saponnana.

Pon tan nana baya tekahing musuh sirna sajatisalamet rahayu sira nabda Gedeng Rara Muningkula anyanggemikita kilen kula bangunemas ingkang kinaryawarni kodok amandemmibumi laksana teguh rahayu tan pasah.

Yen nana musuh tumekasing kulon guna asaktiden sreju sangganen rampakpon tan nana giri rusithung musuh ku sirna disalamet sira rahayuSunan Jati ngandikaIsun ingkang anyanggupiKuta wetan banguning wesi wasana.

Purasani pinendemanhing bumi laksana luwitegu ya tan kena owahyen ana musuh nekaningsaking wetan yaktiiku cangkolana den sarejutan ana durga bayasalamet sira sajatibesuk uga reba hing kuta kang papat.

Lawan kang karya wus sirnasakarna dengging kuta ikipakarepane wong papatingsun darma angrempugisiji Syeh Datuk Kapikapindo mas Ayu rangkung kaping telu Siti Bagdad kaping patteiku maringkang Pangeran Panjunan iku si wongge ana.

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 7: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com7

Sunan Kali mangkyan ngandikaSunan Jati dela maningkaping do pinolar putrasareng cep hing nganglingabus potusan sakingangaturi aturputra Jeng Sunan Demakdadapur ngaturi uninginggih Pangeran Pasareyan wus sumalahdalah sampun kaulessan menggantugusti ngarikienggal kesah Sunan Purbahing ngiring hing Sunan Kaliika lakuning wali.

Tan nagangu nulya rawumaring nagari DemakRatu nyawa anyungkemikrona bangetingpadane Jeng Suhunan.

Sapinten baya kaularumihin tuwan nyanggemikaken hinen kang hubaya kulopun makaten malih angandika Sunan Jatiaja nangis kaji Ratulakinira tan seda pok delengen iku uripsareng layon musik sarwi angandika.

Rayi aja nangis sirapan si kakang ora matitan lawas tinemu ugakalawan si raka maningbalik yen sira nangishing wong tuwa naenutubesuk tan panggih pisan kalawan si kakang toli Suhunan Demakngandika maring Suhunan.

Girikadaton punika tuwan tinggaliSunan Jati tebeng nyoba karamate mala mayit sirna kinuburtumuli mangkana Suhunan Ratu gewuya mantu babahitakalawan Suhunan Kali nabda hidung sisilir paparahu mancunglastari lumarap.

Mangkana nitihi palwa meh kiren dan Sunan Kali malah miring kangpalwa ana bancana nilihi nabda kidung sisilir miring-miring paparahubaita alit wonowottan pinan ngantennaken toli

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 8: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com8

Syeh Lemahbang wong sajati wahessi alaana wong binajang kara pinangantenaken toli.

Malesse nungang titiyankeremming prau denneprihenggal ical tumuli kang tumut niti parahulampahira wus praptahing Cerbon wali sakalihkang kapungkur watek Sangyang binabaran.

P A N G K U R

Kocap Gedeng Susukansad ja nipun purwane andinginilakune wong Tegal guso yaenggon lumakuhing prangseja nira Sindangkasih kan jinujugdalem digja wus uningngaden arah hing idep Muslim.

Mangka dalem digja sirasinewaka sagongging para Mantridalame digja mangke maewuslah sira den prayetnahing tekane musuh mosset aja cenguksedenge babarana banteng ulu Sindangkasih.

Iling wawakidding wong kunahing bedahe iki balabar waringdadi rimbagan kang estubedahing praja kitajaitan ganti wedaling waring sing datunnemba matur kang tinitahing sabda pakonning gusti.

Sumangga jiyad Sang NataMantri pitu saragep atampikang warring sampun ning ngulorbinakta hing pawates san hing watesse sampun pinanjerluhurkababar kubenging prajatampinge wus kinemitti.

Tan nadangu praptaniraGedeng Susukansabalanira ngiringanuju Prawata sampunwarring sampun kalembakdatan angsak wau dateng marginipun

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 9: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com9

Gedeng Susukan tan bisaamiyak balabar waringlir kuta wesi ikapan ategu keker hing waringwing Sindangkasih kalang kunggumentur swaranirayen Susukan amimpes hin jayanipunwong Susukan mere sajamonongtonalaju hari.

Munggu Purba wicaksananmelehaken ingkang sanggup angidepikocappa salajuhipunGedeng Tegalgubug siramoiwa ingkang saka wula bala nipunkang waring sampun winiyaklarutte wong Sindangkasih.

Lumajeng Sang Dalem Digjapankalangkung wau giris hing galisidakep emutte ulunbedahe kang wasiyatnulya muja hing Dewa nuhun pitulungkumpuling garwa santanaarah ambles maring bumi.

Muwa kang subawa putrasigra musuh kang subawa praptiSangyang Dalem siranduluhing musuh ora bisa yapedekkan wara Dalem samya tumutPutri loro kang kacandaknama Raros lawan Riris.

Kacandak sakalihorawau dateng Tegalgubug samiana guru swaranipunaja tambu besuk anabumi jebug ya hing Sidangkasih ikuapesse kang watek jayaduriyat ting wong lino ewih.

Dumadi salin paparabnganggo ambek bidakwalaka nulitan paji nganak putudarmane kang kelinganmung samono iku hing wawangsis ipunwong Tegalgubug miharsaagung gegetunning ngati.

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 10: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com10

Sigra mangkat wangsulliranTegalgubug hing sabalanikiwong Susukan ngiring sampunlampanya duduluranwong Sindangkasih sakabih tan nana kantunden kerid arsa ngaturenamaing Kanjeng Susuhunan Jati.

Tenga wengi alalampahsarta sira den gege lampah nekiSunan Jati kang jina ejugya Sang Putri kang sapasangangreb hing Gubug sawah tanna dangukaslir daya mingetangumanten asmara guling.

Gedeng Tegal orang kangkatPutri roro ika wus den karoniingkang pinara hing wuyungora kangkat langganasampun tutug hing ngadep pinangku lulutsakoro sang ngadi warnapan samya gegetun ning kaptin.

Wonten carita winarnaSunan Jati kalawan Sunan KaliTebeng hing waringin pitusinare hing Gunung Jati punikaPangeran Majagung sajaingkang nuwunnu sajati.

Katelah pala langounnanya winangun kali kasaru kang praptiGedeng Susukan umaturnuhun duka sampeyangih kaula angsal damel supaya karebutpurwanipun Dalem Digjapejah kaulena pademmi.

Raja dunnya kula jaramala angsal kula Putri kakaliinggih ingkang bade katurdateng ngayun sampeyanwasanane hing marga wonten kang rebutinggih yaktosGedeng Tegalgubug awonbegal margi.

Kanjeng Susuhunan ngandikaaja matur sira pangucap ngisis

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 11: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com11

cela hing wing padading maklukbok sira kawalessannajan Tegalgubug make ikuden wehaken mangko ugamaring isun ngalap rahi.

Layen gede gaweniraDalem digja kongsi sira jarahisun ganjar sira satuhusun jenengaken siraPati umyang matur nuhun kang liningan wautan dangu praptaniraGedeng Tegalgubug mangkinNembah ngaturri boyonganJeng Sinuhun ngandika hing saikiya si Gedeng Tegalgubugsun jenengaken siraPati Rusu ana dening Putri ikuroro iku sun tarimananging kanggo sun paparing.

Maring sira raben nanamung kaula bala hing Sidangkasihsing sakahe isun pundutdaja ha angabde amatisun muwa anak putu kang dadi RatuPati Rusa matur nembahkator sumangga wondening.

Paparing kasuhun pisanSunan Jati angandika sarwigumujeng tenganne iku ambeler kenang ngapangaturaken pepesan kosong ya ikuPati Rusu ara tampaSunan Kali mimiringi.

Henggal sampun apamitantekang marga ika mangkan pikiryen dewekke babarujulputri hing gubug sawahsigra wangsul tumanduk maring Sinuhunsatus sewu nuhun margasapura Sinuhun Gusti.

Putri paparing sampeyansampuning kula nuhun inggihkaturmalih hing SinuhunSunan Purba nandikaPati Rusu isun tampi aejar luputya sapisan ujar ingwang

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 12: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com12

tan ana ujar kakalih.

Lawan isun angapura ingkangluput anjimah hing Sang Putrilan samangke wus lulusdumadi rabiniramatur nuhun inggih sang Pati Rusudumadya hing pamit sirakapungkur Sunan Jati.

Tumuli sang Pati Sumyangmatur nembah nuhun palamarta ugibebendu dalem sasuhun Putri ingkang satunggakkula kaehun pedahe hing wau nipunsakalih angsal kulanuhunaken waris wiji.

Ngandika Sunan Prabukenang ngapa hinmg maune ora munihing sadurunge iku maudak wenehaken nesaksok jaluken dewek sira ikusuka atine iku iyamaring sira isun idin.

Pamit enggal Pati Sumyangsigra waole mala pinanggihing marga wau den bellikPati Rusu mandegasun tuturi ora karsa SinuhunPutri siji iku bayapinaringaken ning mami.

Sang Pati Rusu garjitaora suka isun den jaluk ikikasingane sira ikusing maune ya wis salahdora cana supaya mungguh Yang Ngagungora kilap ingkang alakalawan ingkat acik.

Kalesan Pati Sumyangsigra mantuk tur sarwi madingcingsareng lamining tumuwuPati Rusu kekesahaning Mataram nembe dateng wonten Mudu congkewak balik karasaana durjana nekani.

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 13: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com13

Maring tuhu wisma nirasareng malebet hing wisma anemoniPati Sumyang babarujul mangka enggal jarangangjogol banting binanting samya asurengtuja tinuja siraPati Rusu kasuliring.

Kasaleyo saerung tiba mangka Pati Sumyang sareng ningalimusuhe tiba arubulinggar hing candakiraiku ina musuh lawan kangwis rubuhlepas katilar kang yuda.

Pati Rusu enggal tangingucap dening kanihayakiyong ngiki sun puja hing Yang Widiajana kiyong tumuwuana hing sawah kitalan pumali sakehe wong Tegalgubugjojodon lawan wong Susukan aturung tumedak ngakir.

KINANTI

Wonten kocapa winuwuskang wau lagya alinggiwonten hing Ardi Amparansakawula warga samiwau samya wirahoskalayan kang abdi neki.

Sigra ngandika Sinuhunmaring ingkang abdi samiGedeng Panderes san ingkangcepeng gendis hing nagarisaking lahang gendis jawawus datan nana kang kali.

Dupi mangke tanem tuwu, pala wija tuwin pariundikaning tejapunika Kuwu Dipatikanti lan Gedeng Dawuhanbaktine Kuwu Dipati.

Yen ambedo eng hing banyupyambake kang dumadiantru hing banju kudu egamatok patang puluh bengisaumuring wong sasawah

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 14: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com14

kaduga den samber deninggelap teka ora pasah duga kapendeming siti.

Lah iku ing purwanipunKyai Kuwu Dipatidarbe sapa poma-pomaanak putu hing sawuriaja pada anganggowakulambi kadut pumali.

Embok ora kaya isunnuli tan antara lamiputra Sinuhun kang namaPangeran Jaya kalanaikikarsane kesah adagangnyabrang tiwa-tiwa dadi.

Nilad putu sabrang wauadagange mring di endiangambangaken baitasigra alayar tumuli.

Dugi maja ning lautkatampeking angin dadedumanja kerem baitaPangeran satitik maning karungkeb kang palma niratan dangu kombak aminggir.

Pangeran langkung gegetunkang ibu Nyai Rara Jatisabdane aja gagabahwong dadi duriyat waliora kena laku dagangdrawaka kaduli-duli.

Kudu nganggamanah sukuraja tiru-tiru kadiputra Sabrang wus lumaharPangeran eng ngetting kaptidadi kang dunya den hinaprasami dipun buwangi.

Telas dipun rawur-rawurdadi babali amiskinkapiluyu angumbaramilu lawan wong birahikarem byangan aneng guwaanitihi kuda lumping.

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 15: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com15

Angigel lumaju-lumajutur mawi den kulintingiana kang sawane gentatarebangan siyang latripohal pahil munggang argatumurun gunung colak-calik.

Sareng manjing guwa siyukPangeran kasadah deningwalirang upas tan gagapkasirep dangu tan elingkantos telas hing sadinoPangeran dereng anglilir.

Prasami den gotong mantukNyi Rara Jati anangissambat-sambat anaking wangkeneng ngapa maning ikiya Allah Tuwan Pangerannulya Pangeran anglilir.

Ing ngentuing ibu nipunkenang ngapa gumalidiganak puton Waliyullahora kena angunggahigunung Cerme bok dan kayarama-rama dika Wali.

Pangeran dumadi emutjaran lumping den buwangitrebange den buwang-buwanggentane dipun gocekidadi ababalik agamanlampah ekas lampah santri.

Diyang dalu rabang rubungsalat ngaos lawan dikirnunten numaking wong dagangpenejane tumut kajikang praone nengah lautankabiyar kagawang angin.

Prau katung kebing banyuakeh bandega kang matiPangeran nitihi bahananeng laut nuli minggirkantos kawan dasa dinatan weruh talata minggir.

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 16: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com16

Den sara dening wong prahukatur maring Nyai Rara Jatikang ibu sanget karunakenag ngapa dikasihimancalo sing kadang dikapolahe sabagi-bagi.

Daja balahine agungbok ta anak putu Waliing Cerbon bok ora kongangkesah kaji dipun elingmapan rama jengandikahing Cerbon wangun masigit.

Kang minangko kajinipunwong pekiruna hing rikidika aja ilok murka aja akeh pohal pahitgugen nana tapak yasarama ramandika wali.

Tumuli Pangeran emutakulima hing masigitangramihaken Jumurahmaos kutbah angimamihing salami-lami nirasareng hing kana tumuli.

Pangeran kutbah ne gugur geger hing wong sa masigityen putra Dalem atiwaswaktu iku Sunan Jatisiweg kesah datang Pajanghing kono dadi ariri.

Gugatti Pangeran Makdumpeki Abdullah Mujahidhing Astana Palakaranlawan Pangeran Darajatkalawan Tuwan Syeh Katim.

Saking Kalijaga kumpulsami amirahos tejarSyeh Datukafi Kewedanhing manah dados atarimatur hing Pangeran Drajatsapinten baja puniki.

Pangeran Drajat umaturhing wong salah dan pinilih

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 17: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com17

najan putra hing Nalendrakukum ora pilih kasihya duku bae kokumanamung si sabar rumihin.

Sami ngantosa hing rawee ipun kang lungguk Narpatiaja kurang taha kramanajan ga sampunnu wakilnanging prayoga ngantosansapira tala hing mangkin.

ASMARANDANA

Yata kampo ingkang samimirahos ingkang kukumantan nancara hing laminesarawu he Jeng Suhunansaking nagari PajangSyeh Datukkafi umaturyen putra dalem Kalana.

Tiwas gugur gennya wangilgugating para Ngulamaanengge wonten takjire annunten Kanjeng Suhunanngumpullaken kang paraPangeran gegedenipunkang aneng Cerbon nagara.

Pangeran Drajat wus praptimiwah Jeng TandaPangeran Luwung salawePangeran UgyannaporaPangeran Sidangbarangmiwah Jeng Pangeran ParungPangeran Hing Kedungsoka.

Pangeran Pase sumandingmiwa ika Raja Cempalana Pangeran SindanglMPREPangeran hing Cerbon girangKyai Gede KedokanGedeng Jati Gedeng Sembungmiwah kang para Ariya.

Pandeleg gan Wandu kajiJugusatru KandurunPencattanda Andamur Andersadaya pinatarossantan kangkat anglangkungana.

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 18: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com18

Angandika Suhunan Jatidateng Pangeran Ugyannamara metok kena agedinar ingkang kira-kirasabobotte si Kalanawuring sira timbangan ikunuli para ngedumena.

Maring saking pekir miskinnuli ika si Kalanaprasmya buwangen agemaring gonning kang simparika hing Sagraherang wangen patang puluh dalulawan uwis arya ana.

Para Pangeran lumiringkalakuwanning jumahatendahing wong cilik baekon njekel kutbah Jumahdugiya akir jamanduriyakajana meluhing laku imam lan kutbah.

La miarsa sagungingingkang sami hing ngayunanwus anut hina sakarsane ingkang amandita Rajahing cerbon Waliyullahhing tita muslika ipunsampun laksana sadaya

Wus tutug sapangandikaning wau Jeng Suhunan Prabusadaya kula warganemiyarsa konjeming kesmamiyarsa kang pangandikasamya wedi asihipunlir lata kada wuhan warsa.

LADRANG

Risedenging panylongkang utama siji sijiingkang waraga, dening dad jatining Waliya Syeh Bentong hing kamu sirna sumala.

Sunan jati Sunan Kali anjenegi hing layoningOhya Karangguyammi

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 19: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com19

guriyangging Pandita Sekar Dwija.

Sunan Jati lalurme saking dinginsami kesahmring ngetan lan Jeng Sunan Kalidateng Gresik amanggih adining tinggal.

Hing sedane Sunan Giri pinang kaningWali Jawa, sirna panetek abecikwus minulya pinangka Gresik Astana.

Ginandikaken ingkang putra Sunan girikang paparab Raden Akbar ing ngistrenanPanembahan Ratu aneng Girigajahing luntahe Sunan jati Sunan Kalimring Surabayalampah ningid kang sinajang kaptiSunan Ampeldenta mangkana kukilan.

Kokok beluk nama Sang Duda wus praptibakta surat sampun mapag hing lampaheWali kali angatoraken serat punika.

Dereng winaos ingkang serat punikawus uningahing sawirasaning tulisWali kali sampun aniti iku kilan.

Malah prapta dalem Surapringga patipinunjungandening Sunan Ampeldentamapan sampun wedi asih ing Suhunan.

Mala lami hing hana wau amungkinwangun yasababalongan kineduk tengah wengidereng number paninjiling medal wulan.

Pan katinggal bicak-bicak ingkang sitipangarjitoSunan Jati kang murugiSareng pedek katingal rareng sapasang.

Wus cikangking hing ngasta kanan lan kirisampun mentaskang Balong kabeking warisampun pajar aremme ingkang jamahat.

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 20: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com20

Baya subuh Sunan Ampel amedekidereng lisanwus wruh Jeng Sunan Jatibareng kang den sambat dening asta kiwa.

Sinungaken wau dateng Sunan OriAmpeldentalangkung suka hing manahelangkung nuhun kaula hing Ampeldenta.

Pan Si Beluk punika katuring GustiSunan Purbawus narima malah pamitSunan Jati Sunan Kali kaduluran.

Hing karsane Sunan Ampel ika taklimdadya baktakukila lawan bareng sijiduk binadi oloyoli kang ning umah.

Pinaparak wau dateng Sunan Kalikaki Bicakkrananipun saking warikahalape si Bicak kebeking toya.

Wonten mali gantiyan kang pinadikaSuhunan Jagapatiing Kudus nagaratuhu Oliya pugalya tur dusta, tanpa liyan kang medeki.

Arya Jipang ika kang katimabalantemah ingkang mejahimaha Sultan hing Demakrehing salah hing tekadsampun kawas kita deningOliya AllahSaking Kudus nagari.

Iya kupur Demak besuk mati deng siraestu sira dumadibawahing parentahana hing nagara DemakArya Jipang anangupipan sampun pamitansigra kesah hing giring.

Wadyabala samapta gagamanira ing wanci tengah wengi

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 21: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com21

praptane hing Demakana barangkot nekanikagila-gila tan kena den musuhilah hing kana sumalahe Sultan Demakbenca jaya minekidening Arya Jipangwong sakadatong bubar.

Burak sami ngunsi uripwane susupansarpin bubar angngiliapa maning Pangeran Rajanagaramaring warna aningkirmuwa Ruta Jawasarta putra titigaPangeran Agung duk maksititiga warsa, Pangeran Wirya nengi.

Yuswanipun satahun lan pitung wulanPangeran Ruju mangkinyuswa tigang wulantanopen ingkang garwaSultan Demak agung ningkirPutra Suhunan PurbaRatu Ajukang linuwi.

Kisah tebah saking Demakmalah saja mantuking Gunung Jatikocap Sunan Purbalan Sunan Kalijagasakalihe angrawuhimaring nagarakang layon sampun binecik.

Binecik-binecik den nira Sang Arya JipangWali kali anjenengimuwa Sunan BonangSunan Kudus hing rikakang layon wus pinetekkingrolassaripapada anduming waris.

Sakukume Raja Barana sang Nataanging datan kawaris warni karajahanika pinaringennamaring Arya Jipang nenggiwus hing ngistrennanArya Jipang dumadi.

Dalem Tumenggung pangaraning wisesa

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 22: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com22

aneng Demak nagarirempaging Oliyasamana duking karsaSunan Jati ora salibKang mantu Sultan dingin kinarsa sahid.

Wus pariyat ingkang tata pranataning agama kang muslimwatek Sunan Purbamantuk maring Cerbon kaliputra wanoja, Ratu Pangayu Dewi.

Ingkang rangda Kanjeng Sultan, ing Demak punikilawan nraja wawarisandunya brana ikalan gamelan sukati gamelankawaris hing Cerbon ikihing kukum mulamangkana waja sawiji.

Ingkang nama Pangeran Agung binaktaMaring Cerbon nagarikatela kang namaPangeran Cerbon ikadupi kang sawiji maliPangeran Wiryapinupu ika dening.

Gedeng Demang anang Losari kang parnansangeting kinasihikatela Pangeran Losari ingkang namaPangeran Ruju ana hingkang arana uwaPangeran Rajan egaris.

Kali kang ibu Ratu Mas Nyawawonten gantining guritKanjeng Sunan Bonangmantuk ing KaramatullahSunan Jati Sunan Kali wus aneng kanamuwa Syeh Jagapati.

Sampun sirna sumala hing kang asedapinetek gunabecikana kang kinarsadening Wali titigaputra Sunan Bonang namiPangeran Dipaing ngistrenan sayakti.

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 23: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com23

Pan jumeneng Panembahan Ratu ing Bonanganika panata gamiing sapraja Bonangtan nana langganahaing ngarsane sangatbeciktita wisesa dino elunrang deng Hyang Widi.

DANDANGGULA

Wonten malih kang kocapong guritmangka wong sabrang ngajakang nama Tu Bagus Pasenengge babaktanipun.

Waja gagaman hing sangungingprajurit kawan dasaduking sajan nipunarsa ngayomi wong jawaing ngilmune hing ngamale kang sayaktimaring Cerbon nagara.

Mangka ana karamate Sang Jatisarawuhe wong Agung sing sabrangdadi sirna pijangkoweandap asor tumungkuldaja sira wekas badamisasahat ngemumanadateng Ratu Ayurandaning Sultan ning Demakkang Sinuhun dening kang osiking ngatinuten naros kang putra.

Ratu Ayu masi mingkung nulidangu-dangu anderek hing karsakang rama hing kandikanenabda wau hing Tubagusanakda bawa isun ikiamba ngamal jariyahsuka laki maring bawamas kawine anak wadon mati sahidTubagus wus narima.

Rama ingiku ela angobuliing pinangkahe ingkang putra ramamas kawine sakandikaneinggih rama ing mausampun nira sinaksenan deningSuhunan Kalijagalan Pangeran Makdum

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 24: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com24

Tubagus wus aningkajatukrama ika sedeng amutraniistri suteja warna.

Pinarab Ratu Wanawatilangkung sihe wau kang ramaPangeran Tubagus Pasemala ing salaminipunRatubagus lajar apraptikesa dateng karanatitinjo praptanipunyen kala rawuh hing sabrangkacarita manuk pasek ika ngiringyen wus nrawuh hing Jawa.

Manuk Pase asanak badanilan kokobeluk Ki Dudaragamalah sami baminemangkana duking temuwonten malih kang kocap maningPangeran ning kajaksanSyeh Mulana gurutebengira mamariksawong kataton tan bisa aba ananinghing waringin pitu panta.

Sampuning atra pariksade kipan dumeter dawuh Sang Saliyullahdumugi maring sedahya tan ganti arawehSunan Jati lan Sunan Kaliambeciki kang seda wus sirna kinukurana hing lalangan kormatlah ing kono marmanya Sunan Jatiajenengken kang nama.

Tanda Wari ika kang gantosi ing cepenge Pangeran KajaksanMulana Magrib tandanemalah wis kasuhurhing sapraja Kajaksan Patikumolko ing PangeranKajaksan pangrantunlan anjenengaken nama Janapuracekelane-cekelane wangun picistimah ingkang kinarya.

Ingnganggite kang Sunan Jatilahip praja ing Cerbon nikacepeng mikrab hari roroSunan Jati kalihipun

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 25: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com25

Sunan Kali hing pramilaningSunan Bulki jaikasakaliji saewungkesah maring praja liyanArya Makdum wau kang ngimamiing wahu lawang Pangeran.

Ratubagus yen wonten kalaninganang Cerbon nenggih lamon lajarya ta Sang Makdum adewekwonten sanes dinapurputra Sultan Demak kang yaktijalu nama PangeranRajanagara agungIng salamining agesangTansah masi angarah rusaking WaliKang ning Kudus nagara.

Ing sanggek hing ngamales puliingkang rama sulta Demakyata recep pangiketeika ta Sang Tandajupukang sinawitan linen hing sihpinanji janjinirasira Tandajupuaja kapalang sasanakanmaring isun remanggana ambek patiyen besuk estu ugo.

Sumerene Sunan Kudus yaktisun wenehi sira panguwasaapa dudune ikuaja Jipang ing Demak luwiamasesa ing ngaratbayane sun tanggunging ngadosa nganingayasabab Sunan Kudus amimitinganihaya mring liyan.

Tandajupu sakedap angingsircipta nirange lawan Pamajikanningali upah upaheketun sapuluh ewulawan janji wisesa keninging sakus nagaraTandajupu sanggup.

Sunan Kudus wus uninga saingere panakawan anisipnanging tan sedi ing manah.

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 26: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com26

wus uninga ajale pribaditan ningali wau panakawananging yang Purba karsanesadenging salat subuh.

Tandajupu prapta manjinganuduking Suhunansiweg parlu subuhtan pasah ingkang gagamankeris tugel kaduga Syeh Jagapariasalam ming salat tiro.

Angandika Sunan Jagapatiyen sira rep anguntapena patinisun sayektineiki lo keris isunsudukena iga kang keritan kelak isun pejahdening keris isunupama sira prajayalan gagaman liyan saking keris ikiingsun mangsa matiya.

Sigra nubruk pada aglisTandajupu tabat sruh karunasumangga kaula suhunSunan Kudus aris mangsuliaja samono siratulekena sangguppon karep pira priyanggaora liyan iku karsaning Yang Widosira darma lumapah.

Tandajupu matur nuhun gustiboten sanggem kula nguntapenadumateng hing sumerenneGusti kula Sinuhunsampun kringgit hing sajroning galisapinten nraka kulamurtad dateng gurulahere mangsa wontenaing ngukumbantosse ta kados pundikukume hing ngakerat.

Sunan Kudus angandika malihiya luput iku ujar irabalik sira yen mangkonomogoking ujar isunora sida sira mateni

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 27: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com27

maring sun wus nyatanaraka ing besuksabab lakunira bantahmaring gugu wong duraka iku pastiduraka maring Allah.

Lah ing kono sigra mampenniTandajupu hing duhung Suhunansigra linaksanan age iga wekas sing pungkursampun sirna wapating Waliudan angin diwuhanketug lawan lindusilaking teteru mangkatya pinetek bun ecik pan sirane hingBersoci Astana Surya Ngalam.

Sasampuning Randajupu dadiing ngasrahan jeneng kautamanDalem Pati ing jenengeWisesa aneng Kudusing pagaman durga mandinan kumidep piramiring kang prentah wahu Rajanagaraaneng Kudus ika kang angresti lewikina puja ing agama besar.

MEGATRUH

Pan mangkana hing Demak Dalem Tumenggung amiarsaSang Walisumerena dipunTandajupu kang mateniTumenggung Demak asolat.

Sad yang rejek mring sang Maha Pati Kudus ing wayah tengah wengikadya lampah duking wauhing Kudus aloking jalmilamon tatkan barangkot.

Malah sirna pejah sangapati KudusArya Rajanagaramring Praja Pajang lumayuangaengsi gesang nusupini Sunan Pajang duking enggon.

Pan mangkana kang jaya Pati hing Kudusika pitata sakingTumenggung Demak adawunama Papati gaganti

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 28: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com28

neng Pati kang sirna papan.

Wonten malih carita kocaping tuturRatu Madapa duk dingintatapa ana ing GunungAjar Sukarsa mangkidisalawe tahun ing mangko.

Wus agenep salawe mangkana ayuning saja angluwarimangkana kuliyang runtuden alap ika tumulidinahar dumaja bobot.

Tekeng waktu babar teja warnanipunistri tur pinarabiTanuran Gagang Rahayuelus salam eting ngauriparupatur aman corong.

Kapirsa wau dening Raja Lahuting Jakerta Narpatimangka sinengkeran sampunarah binadeya keningingkang putra ya Sang Katong.

Ingkang nama Pangeran Jakerta Taluturmalah wus aneng wuriJakerta ika Sang RatuTanuran Gagang sarehingkang ngibu tan kangkat mogok

hing karsane wau Raja Lahutmarmaning kinawuri mamareking maring kabulhing panedana dinginkang ngibu maring Yang Manon.

Asring malah sang Raja Lahut arawuhtunduk hing Cerbon nenggihpunapa dening Sinuhunnunten Arya Sibangkingkinkali putra jalu anom.

Lah ing kana sedaning putraSinuhun Jati ingkang namaJayakelana kinuburing Epung parna pinujinarungtun tanpa gagantos.

Ki Syeh Katini Syeh Agungrimang ya mantuk

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 29: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com29

hing adamme lan maningPangeran kajoyorang agungPangeran Drajat lalisPan mangkana duking enggon.

Ki Syeh kantiyam sinare Kalijaga wauSyeh Agung Rimang ana ingEtuk PasareyannipunPangeran Kajoran menggihKamalaka duking enggon.

Agung Gegeden samya sumeren sampunlir pagebug nitisikarangkendal kangrumuhunsami seda kinarossigegeden sok liyaning wong.

Yen sedane maksi jumeneng Sinuhunsaenggon enggon dapeniora ngebon akumpulkang wapat sami winanggon.

Kumpul ana hing Gunung Jati lainantunkang satemene hing jalmiragane Sinuhun Yuyutanaha kocaping guritkang tuhu Suhunan Katong.

Malah karsa amanggiyakan kang putusami putu kang namiPangeran Cerbon kaliyanipunnama Ratu WanawatiTubagus putrane wadon.

Mapan ika sami dereng balegipunsaksi Susuhunan Kalilawan Pangeran MakdumTubagus agosti anglingana pikukuninging Manon.

Amba ningkahaken kang wulang ngumSang Ratu Wanawatimaksi wuwojang tinemumaring wayah rama tinggikang nama Pangeran Cerbon.

Mas kawin duwe anak yatim tumuwuSunan Jati angabuli

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 30: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com30

anarimakaken isunpaningkahe putu istrikang sing anak wadon.

Ingkang maring putu sing jalumaskawin anduwenianak lanang ingkang tulusdadi yatim mangka mamianging si kana pitumon.

Ya sampingi andua Suhunan sampunwatek bala lan santrimaca amiri sampuntutug sinaksening wargiajining kangken Suhunan Katong.

Muwa Dalem Raja Lahut aneng rikuRatu Winahun nenggiRaja Pajajaran kumpulanaksesni ingkang kawinlucu titingalaning wong.

Wantu penganten kasemening umuripunPangeran Cerbon duganingyuswa jekjek gangsal nahunRatu Wanawati dugiyuswa tigang nahun mangko.

Duk samono pranataning Masjid Agungimam kang siti gantiSunan Kali Sunan RatuPangeran ing Makdum maksiakamat cekalaning wongSyeh Datuk Kafi ika waman aksanauKapindo Modin JatiLebe Juiman ping teluBuyut Panjunan lan maningSunan Panggung namaning wong

Pangeran Janapura kaping nemipunkang ada tengete maringwawacan lami tumuwumangkana Suhunan Jatianetepi hing Sapening gon.

Duk kang serat cacangkokhika muwushe Sunan Sebangkingkinlahu putu nira ikulunga kaji sira mati

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 31: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com31

anakira pan samono.

Iya mati lawan karsaning Yang Ngagungmula Muchamad Kapilhing besuk jumeneng Ratulawan wasiyate Kanjeng Nabisamono ungeling godong.

Kang sinurat kang godong sampun ginulungcinakotaken mingglismring cangkeme Naga duhungsigra akeris tumuliamiber lir kaja elong.

Pan lumrap abure kad ja andaruhing wayah tengah wengiwus prapta panaja nipunmara ing Banten nagarigegering wong sakadaton.

Agung alok hing jana mastani andarudawuh ing SibangkingkinSunan Banten kagum-kagumdupi winaspada kerissang Naga anyokot godong.

Pinariksa godonge akhisi kuruptulis akonna kajiSunan wis tampa hing kalbuyen erat saking kang jagi hing Cerbon Sinuhun katong.

Sunan Banten ika wis wangun wawang sulTulise salaka adiLan tulis kancan murubHing sacacangkoking tulisKang duhung mesat aganitos.

M I J I L

Lingsir wengi sang duhung apraptidateng Sunan Katongtiningalang kalangkung baguseangandika Suhunan jatibudening kumakiniana kang takabur.

Pira lawase kita hing ngahuripmarentah bala wong mangsa teka hing duriyat kabehgon wisesa hing bala litora liwat benjing amung

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 32: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com32

sangang turun.

Wus angandika samana atoliSang Suhunan Katongdan sidakep hing siti sumarealelemek punika ronningrudamala sijiakrengulu watu.

Kang mi\oes taka ngetan ngujurre baris dadi mungguh kulonkja salat hing ngupamanewanci sahur Suhunan Jatiwapat anjegjegiumur satus punjul.

Rong puluh tahun mangkana nenggi Sunan Kali gatoswawara hing sanak wargane kabehlamon ika Suhunan Jatisumala hing ardigen kentaki kang luhung.

Mangkat gumuruh kang jagat asisipkayon pada rontogsasatowan pada muni kabehkad ja toya anmbur atrihkang swara gumuruh gangiketug lawan lindu.

Sila karikil pada gumatikBumi anggerem anggemboryasang Gunung jumegus swaraneya gumen jrang kumandanging langit Srangenge amunigumarangsang nguwung.

Lir ta dening panangising Ejinjajahan alokpan gumuruh ika ing tasbeke malaikat ika medakisaking ngara hing langitmaring puncaking Gunung.

Ing kang wayah linajar reken age kKesah kaji binaktanipasangu lang janjimampir sajan jujug.

Dateng Mesis aminta kasihpan Sultan hing kono

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 33: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com33

maring rayat iku satemenetuturra kanda kang sejaktilawan iki buktitanda rama lan Sinuhun.

Ingkang aneng godong kang tanta akinglahiku ing konopinto kena ing tanpa ngandelleSultan Mesis hing Sirekiminta apa aparingpusaka ning luhung.

Pangeran Muchamad atampipitung kasseng gantospan anembah sigra mit mangkesarta godong kang tanpa lum akingbinakta akajikocapa hing pungkur.

Gih Pangeran Muchamad atampiganta tahun mangkowau Sunan Banten sumerendadi manggung ika angantosiingkang kesah kajiingkang ngadeg Ratu.

Kocap dalem Jajaketra talu turu kang jumeneng ngadeg marpatidiparagab maringingkang warna Ratu.

Tunuran gagang mamaning Putriarsa sapaturannunten miyos agni sing baganemaha dalem wis wandane agulingkalawan Sang Putrigyuwane satuhu.

Mangkana ngucapa lah iki Sang Putriayu tanpo donomung cuwane tan guna gantinesaban asa isung gulingmedal saking parjiagni ingkang murub.

Ing marmane Tanuran gagang kasesicipta kaning uwongtan takanggung tan kacipta salirreteba dinum kapanta rabipareng Dalem maji

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 34: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com34

hing Cerbon tumanduk.

Maring yuyut Sinuhuning Jatinama Arya Cerbonnembe umur sadasa jejegeRatu Gagang tumut angiringika sasiswan ningpedekkana lit tan wruh.

Kinare menan ing kana deningPangeran ning CerbonSinuhunaken punika sukaneDalem Jaketra dadi hing Cerbon pinundut.

S I N O M

Kocap malih Sultan Demakkang putra Sultan Demak dinginana wartane yen ika karsane amales pulikang rama duk dinginsedane dening TumenggungDemak dereng samaptawis kawarta maring Tumenggung ing Demak.

Tumenggung Demak alanglangwataraning tengah wengimrajaya ing kanin binedilsumala mangka nuliTumenggung Demak kang nujukang putra Sultan Demakkang mangke ingkang dumadiPanembahan Madiyun duk pinang arah.

Dening sang Tumenggung Demakayun malih pinejahisupanten kasusu bubarPanembahan ingkang ngilimaring Pajang dumadikawula bala kajuputkagawa maring Demakla hing kono purwa kaningKi Tumenggung mas huri yen anjalok etang.

Singa-singa hing nagarabinarang kot pinalu hingmarmane Sunan hing Pajangdarbe sembara hing mangkinsapa ingkang nguntapi ingTumenggung Demak ikupasti pada kang nagari

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 35: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com35

lawan alas Mataram geneng nagara.

Malah agung para Nata Bupati manca nagaritanopen kang bidak nramakang sami agenging agatihika kang saja angarah ingpatine Dalem Tumenggungsupayane Dalem Demaksato mara sato matijalma mara jalma mati tanpa sala.

Guna telu lan tragnyanaupas tan nana mandeniingkang samya angarahana wadag ana demitlir ing demit upasiyen wadag subawang nglurugprandene ora nanakang nemu dalaning patiengganira Tumenggung bawa ing Demak.

Ana dening kabisanira Sinapati maring alitmaring sanak maring liyanjar dingine olih idin saking Suhunan Kalimarmane ika Sang Ratuabawa kaduluransahinggake kang pinambabrihya wong Cerbon malah asring so bawa sanjalan ta mahune pisan.

Dalem Jaketra kang nelirpan samono lamon den gawaha nendramangka pinonta pinintadeng Riya Cerbon nulya glissinungaken pang mangkanalamon ayun kinarepi.

Sunan Mataram anglinggih boten kenging hing ngingusamademing wontenamumulu mata balasisamaptanana lamon dinuking saja.

Sunan Kali angandika wong mamaceniyen ora kalawan dosaaloing si dollen tumuliming juragan Walandiingkang arep layar ikumangka sapakoning Wali

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 36: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com36

Ratu Gagang ing ngedol dening Raja Walanda.

Tinuku bedil titigaageng mariyem warniningbedil ingkang sajambanganbolonge duk winastanipun sapujagat ikiwau hing paparabipuntetep aneng Mataramdupi kang alit Satonimiwastanira ika kang pinagari gena.

Hing Cerbon ika nagaradupi si Pameleng kang namisi Hamuk wastaning sandawakang ing ngaturaken sandawakang ing ngaturaken deningmaring Jaketra purimilaning binagi telusabab Tanuren Gagangwong tetelu kang miraosikaga duwan Tanuran Gagang kang nama.

Binakta nusa Walandaganti gumanti metettisang Raja bangsa Walandasupaya kacuwan deningnamala metu geniRaja ngakal diwasawastaning papantan Inggrisdupi medal geni hing ngusapan karam.

Pukang wulang atemahantawa kadi saporantidadi kena jakagawaturun teleren anitismarena ika wonten sing ningsapanta Inggris tumurunturun ming ngakir mangsaika iku puwa kaningduking dingin panedane Ratu Madapa.

ASMARADANA

Wrnanen kang kesah kajiwus tutug ing saja nirapecapen sapamedekeana hing Mesir nagarasampun atra kang kandasarta srat wusing ngatur

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 37: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com37

dateng Kanjeng maha Sultan.

Ana hing nagara Mesirnutug gonira pracayakabuktening srat godongdening tanpa aking ikahing ngandel lamon ikaSayid Bulkika kang wangunnarmane oliyah Allah.

Malah sampun pinaringiika Pangeran Mochamadkang Pusaka rasukaneRasulullah dingin niralan kinarilan dadyaJeneng Sultan bawa Ratuana hing Banteng nagara.

Sampun ning lami tumulidinulurang hing pamitanmalah wus layar lampaheduk aneng tengah sagaramangka ana susulanwajir saking Mesir muwusSultan Jawa Tuwan wakap.

Amba pinutus hing Gustiambakta punaing Rasukankang mungel wau pawewelamon suka iku Tuwanlini ronan kalawan Rasukan Pusaka RatuBanisrail mapan tunggal.

Punika luluhur ajiSultan kaji ika nabdahe wajir iku samonomanura hing kanjeng ramaisun kalimat pisananuhunaken bebenduprakara iki Rasukan.

Idep-idep rama paring maring ngisun kaureipantekang anak putu kabehtelung kanjeng rama ikamapan agung pusakaora babeh bajusang Wajir wau pamitan.

Dupi matur ika maring

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 38: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com38

Sultan Mesir yen Rasukandados boten lilanepanuhune putra Tuwanhing paparing punikabab prakawis inggih bajuboten suka kalintonanmangkana Sultan ning Mesir kalangkung nalangsa nirakantaka sira Sang Katonganulya wonten kang swarahe Sultan Mesir dan siraaja ta hing gegetunpan iku pakarepan nira.

Mangkana Sultan ning Mesirmapan Sultan benjing pastialaye jaluk pusakakalawan rong prakaranebesuk uga kang rasukanbalik maning hing benjanging duriyat tira besuktinembe maning kagema.

Jeneke Rasukan Nabiana hing Banten nagarapitung turunan watesetoli balik maring ngarabBanten sirna parentahapes kajara ing duduwus tutuh ujiring swara.

Sultan Mesir wonge aglissuka rila asrah manahkocap Sultan Banten lirewus rawuh nagara nirakali sobawanirapepacara ingkang langkungadi aeng sarta nira.

Gawok ingkang nganingahwahu dateng Gusti Sultankawula liwat sukaneagung wong sanak asanjaanungsung ing purwakasarwi angucap bagja Sang PrabuJumeneng Sultan kang nama.

Dupi ana memelingihing prahu kapalana swara abanekadi kidung ing gamelan

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 39: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com39

ika pribasa niraSultan Banten aja tungkulanunggoni maring gesang.

Kita hing ngurip punikahing ngulantan dening balatinemu lan panyakit kabehwus sing lara ing ngolatandening pati ta siraanak putu nirajumeneng Ratutedak pitu tuli rusak.

Parentahe maring ngalitkarana ana kanag mawaagawe karusakanepan anak putu kang darmaanglakoni mangkana wong tuwa kang murwa mangunkaceda ningwong Talaga.

Ratu Madapa kang mandipandeo ene maring Dewasakala saking mantepeya iku pan sirn nirakapusakan gaib musnawikan enggen puruggipunpan tunggaling kang Pusaka.

Keris Naga musna gaibtanpa paran iku tandaduriyat Sinuhun Katongtan pajowa watek walakaya ika kala samana mula aja girang-girang ...........sira dakaburing manah.

Sultan Banten ka konngsipitung dalu pitung dinatan karsa dahar go elingesangeting kang tan winulatmedaling lesu lupa lumampah kadi tan kadugambakta sariranira.

Lami-lami ika tolilanguning kidung swaraden niket rinaketedi namet cipta gamel lanDenggung Rujung paparabeWonten ganti ning caritaaneng Cerbon nagara

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 40: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com40

Tubagus Pase Agungningali jalma sumala.

Sunan Panggung ingkang nami sumala ora kajamakngadeg mentang mengkang keleknyekel biti lati kadyagreget bramatyamata mandelik maringutkang mrigali sami heran.

Den prawasa kadi wesikeker kukuh ora kenaden nalapi hing majitewerengkeng wangkeng tan kenasilih ganti manungsakang sami arsa anjungjungsupaya mayit tan kena. Kalisani kang sami mambrihpinetek kaliyu parnadan Sang Tubagus Pasengandika lamon anahaSuhunan Kalijagatan wande isun matursupaya aneng Mataram.

Cep kendel kang wau anglingrawuh Sunan Kalijagaenggal ngandika wiyoseboking ngapa wongsumalakang bener aja mangkana-mangkanaala dinulu mangkana majid kaya saban.

Sidakep sare meremiwus sinocekaken ikapina tak anang hing kononulya Syeh Datuk Sirnapinetek Gunung Jati wetanpan kala nurongtunModin Jati pan sumala.

Ora lawas iku mati Pangeran Tandawarigatumuli ika ginantoskaponakane Pangerantandawariga dajakang jenengan Tandajupukinanjeneng nama Pangeran.

Purwane Badiman dadi

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 41: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com41

acepang kanimat Jomuahpasarog wedi Ki LebeJuriman lan panta kadarinnallaha Syeh Kadamcekel Cis Kadamjumunukalawan Kadamjalila.

Pada marbot lan Ketiblan panta sabatur rirawong patangpuluh baturewondening jana pura ikawis mari cekel adanBuyut Panjunan wus mantunsumawonan werutanda.

Sunan Kali ika nuliora karsa ngimanaamung Ratu Bagus Paselawan Pangeran Makdum ikasilih ganti ing kanawatek Patih ya wis saewungPati Keling Patih Kering.

K I N A N T I

Pangaran Cerbon duk umurtelulas lan pitung sasiika metengaken Embaningkang nama Adumanisasal Talaga punikaPangeran Makdum aturing.

Sunan Kali lah punikasadiwegi kahasrih jomenenga sembahansanajana dereng dugiingkale tahun lima las langipe badbelas musim.

Kandi dening sampun lurudpunika sala sanunggiltetangerin baleg yuswaatawa tumuli ngimpisarta kurud sarta kelarwus puputra kakali.

Mih ngajengan tetaluSunan Kali tan rempagidumadi dereng kaangkatganta dina ika toliPangeran Cerbon sumala

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 42: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com42

sinare wonten kamuning.

Katela luning pamuwus Pangeran Sedangkamuningtilar garwa duk garbanaika Ratu Wanawatiingkang bobot sangang wulanganta dina noleya lahir.

Putra jala jatma jalukang ibu sumeren deningwewedi kabaya-bayaprayayi yuswa sawengikang ibu tumoli tilarkang putra salamet hurip.

Kang pinaraban tumuwuPangeran Agung duk namiya iku kang winawayangsesembahan hing andasidupi ingkang sing Ampiyanpinarabkan ingkang mami.

Pangeran Sukagungiku kang den pupu deningGedeng Wandahaji ikaiung Gebang mengko nagariPangeran Wirasutakakaelun ingkang mastani.

Pangeran Gebang tumulus kinasiyan hing samantriana ing Gebang kang prenahdupi lamining ngalamiSunan Kali pancawagawakalawan kang garwa nyai.

Udiolun wastanipunnalika Suhunan Kalitatamuwan wong Mataram Sunan Kali animbalihing garwa kon susuguwaangunduana cicipir.

Kang garwa wada angasruhanata kacang cicipirnembe mandur wingi enjangapane kang den unduhi Sunan Kali miyos unduhiteka ora den turuti.

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 43: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com43

Bae hing sapakon nisunsigra kesah Nyai Undilang kung dening gawokiraaningali wo cicipirkacang atub kaya rebahaglis nyunyuguhi Nyai.

Sedeng tatamo wus mantukana wong ngeber ngampiriambakta sinjang akatahNyai Undi ngasi-yasimaring Sunan Kalijagamalampa den welas sasih.

Tinambassaken sasampurSunan Kali Andayakaramating Insan kamiltan dangu jinising artaanulya aglis bayari.

Ing sare gining sasampurwis sampurna den picisiNyai Undi mesem nabdapunika satunggal nabda sinjang bade tapi kulasampun kapambeng paparingSunan Kali nabda assruhwong apa ta sira iki.enjar-enjor yen rarasaning mave ujare sijinurutana napsu niramangsa wis sewt siji.

Yen sira samono ikupinasti tan bareng maninglawan isun sira pisahsarwi kesah kali ecismring ngetan hing purugirakang garwa tininggal kari.

Tan lami kang garwa lampusganta dina angemassisirane hing Kalijagakocap Ratu Bagus mangkinkesah layar lampahiradupi kang sami ngimami.

Hing Cerbon Masigit AgungPangeran Makdum KabirPangeran Agung duk yuswa

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 44: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com44

padbelas tahun tumuliPangeran Makdum sumalasinare hing Makdum adi.

Mangka imame sarejuPangeran Agung pribadinaban-naban salat Jumuahya kutbah ya ngimamijuru komat Syeh Badimansorog wedi para santri.

Lami-lamining tumuwuhganta sasih ika tolihana Mrebot jarumanpurwa sing wetan angabdihing Pangeran Ageng malasalamine kinadasiPangeran Agung den yaktiKi Jaruman timbalanaIng salat Jumuah ngimami.

Malaka lampah tinuduMarbot Jaruman pinardiaturegi nuhun pisaninggih tan bisa ngimamipinaksan sigrah kalampahJaruman ika wus takbir.

Wus takbir mulya danguora muni ura ngecapngadep sarira lis tosanora na ketung katoliora rukuk ora macadupi hing ngati kalanti.

Pangeran Ageng agupuhanjuluri angimamiwus lunta kang salat ikisampun bakda ika tolihmarbot ginuga tan kenaalot wangkeng kadi wesi.

Pendah Jumuah masih nungguArya Ageng angimamitumuli sakala ikamarbot rukuk sujud mgiringbakda nolih pinrasilakatrapan kuhummian yakti.

Matur marbot kalangkung nuhun

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 45: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com45

duka dalem andawuhisyarat kukum kasanggasaking wau ga punapiatur kawula tan bisaarandene sumangga pati.

Pangeran ageng agupuhanimbali wangun geni ning alun-alun mangkanasing lohor teka hing magribmarbot ing ngobong punikaarandene waluya jati.

Kang geni asedeng surutKi Marbot katinggal maksijisime jati waluyaRatubagus amarengi waurawuh saking sabrangsareng pinariksa geni.

Maido mmaring kang putukenang ngapa baya kiyaiiku mama yuyut tira siratumang lawan geniden gelis sira secahasira wani maring Wali.

Bok sira tan weruh kacungiku si Kaki Sunan Kalimung kari kuwan Oliyaning negara Jawa ikitan nana roro titigasi kaki kaguming ngati.

P A N G K U R

Pangeran Agung anabdasaestuning lepat kula kakikaranten sawahunipunnami Marbot Jurumanngabdi lami dateng kaula punikuing wengi Jumuah nyupenawonten raga anjateni.

Marbot Juruman punikaken ngimami dalah kalampah mangkinsareng atakbirpunikakendel tanpa wangenangih kaole kalampah suloan imamipundupi wus bakda ginuga

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 46: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com46

prandene lir tugu wesi.

Kadodoran rukuk salamsareng pendake hing Jumuah malihrukuk sujud saoteh makmumdateng ing salat kulahina soteh kaula dening sawahepunika boteno kersakaula paksa ngimami.

Inggih nuhun palamartamama yuyut kaula boten uninglamon uninga hing tembungkula tolih mangkanasampuning ngangken kaula yuyut SinuhunSunan Kali wus anyebernahap yaiku purwaning.

Yen ana wong slat Jumuahyen tan bener iku kukuman pastilan ana carita kawuwusana marbot kang dumadyaangunggahi hing sabawa aluhungdadi Wali tur utamamurud sigra Sunan Kali.

Sareng lan Tubagus ikaiwa bala andadekaken mangkinsesembahan hing tumuwumalah wus hing ngestrenanPangeran Agung ya Cerbon pan wis mashurPanembahan Ratu ikaana hing Cerbon nagari.

Mangka Sunan Kalijagasalirane sing Cerbon nulya mampirmaring Gebang kang dinujuhing yuyut Kanjeng Suhunansing ngampiyan nenggeh wave jenengipunPangeran Prawirasutahing manco jinujung Adi.

Katela Dalem mring Gebangsampun lunta lampahe lastarimapan mangkana hing lakuanurut wayah Suhunan inmgkang saking putra Demang kang wulanganPangeran Wiryarayanahing mangkone wus linerih.

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 47: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com47

Ing kukuman arempaganserta bidak bandu aneng LosariPangeran ika tumuwuhjumeneng sesenibahanPanembahan Losari duk masuhursampuning kadya mangkanaRatubagus hing salami.

Sampuna sekeca hing manahingkang kantun sakarsa-karsa pribadihing layar rawuhing lakusabab wus karumasaamakili hing sasirnane Sinuhunwus kagem dewek dening kang wayahPanembahan Aji.

Hing smangke samantukiraSunan Kali maring Cerbon asakitprenah anang Dalem Agungpanganglune mustakakang tutunggu santri wali wulangun Ki Memek lan Ki Cengaldupi Panembahan Haji.

Tan karsa anglinggi anaDalem Agung kalampah asipat malihmenggihing kilen winangunpurasparek hing kanaemeh dadi siji lawan dalem Agunglan reka idering kutasami ambane paragi.

Kuta gedeng Pakiringanya kajawi saking kitakilening adipangetaning kuta nurutpinggir kikisik mangkanasalin bawa hinmg kana siptage Ratubeda dingin kang Suhunanwantuning Wali sajati.

Salamining tan curigamaring muduh dening wedos pribadiyen ana kang ngarah luputkoijahe Pati Kalangmangkana Sunan Kali sangeting pangangluwapat mangka panakawankang tunggu ngaturi uning.

Dateng Panembahan Natainggih Gusti Yuyut Dalem punika lalis

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 48: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com48

dupi Panembahan rawuhamriksa layon tan nanahing genahe mau mung kari rurubdumadi kang pinetekaiku rurub tatambah sepi.

Sinare wetaning mikrabMasjid Agung kang rurub sampun lastaripinetek ana hing rikukang tembe wewehankutaning mikrab ingkang manjongol munculjajantung dadi katengadingine ana hing pinggir.

Tutuge sinerat malem Kamis sasih Jumalawah, tanggal 30 tahun Be Hijrah puniki nyerat angsale Surengrana, puniki wawaosan sejarah Wali, saking wiwitan dugi ing wekasan, dumugi dateng Sultan Kasepuhan, Kanoman Penembahan, Kacarbonan nuli tutuge, teka ing akire pisan.

BAGIAN IIDANDANGGULA

Warnanen inkang winuri-wuriJeng Suhunan Jati ingkang tadakingkang mrena aneng Cerbonsinerat saking luhurmartabate agung kang Waliya Syeh Wali Akbarsinebet Sinuhunduk gagarwa jajaka laraNyi Mas Babadan gabug boka mutranitakdir Allah tanggala.

Dupi garwa ingkang amutraniNyai Rarapi putraniraSyeh Datuk kapi namanekakalih putranipunkang satunggal den paparabi.

Pangeran Jakalankang sinebatPangeran Sedanglautankang sirane hing Mundu lan IbunekiRarapi pon ning kanaboya wonten tadakaning wuridupi kang mrenah hing tedakanirapunika kang miyossaking Pajajaran wau.

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 49: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com49

Kawunganten ingkang mutraniistri ingkang namne senebutRatu winaon kang kramawong Agung Sabrang Pangeran Atsanginmarenah hing putranira.

Ratu winaonika angadeniPangeran Sebangkingkin ikakang mrenah ka Sultanan kulonhing Banten Prajanipundupi garwa Sinuhun Jatiingkang saking Mahostiktaputra Tepas nenggungistri nami Ratu Ayu ingkang kramiwong agung saking SabrangRatubagus Pase kang pranamiamarena agung prasutanira ika Jeng Ratu Ayuanggadeni ika kang namiPangeran P)asareyaniku kang niro eruhwiwinihing ka Sultananingkang ana hing Cerbon ika turuningSarip Hidayatullah.

Ika syid Syeh Akbar kang dadikang jumeneg Ratu hing pakujaniya dening pangangkate wong somas iya ikukula warga Panjunan yaktiJeng Pangeran Panjunanpurwa kala rawuhkalih rayi Rara Bagdadapa dening kang rayi Syeh Datuk Kapisarta kawula bala.

Angrong atus sawidak sikipunjul nenem balanya kang tigaya jejeg domas jumlahepunjul siji ing ngitungmaring Jeng Pangeran dadisamya golong Jamahmaring Jang Sinuhunsarupaning kula wargaagung alit sadaya den imponidenira Jeng Suhunan.

Den mumuli hing ngageng kang ngatisinung nama gegeden sadayawaneh kapatiyan mangkemaneh ingkang Tumenggung

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 50: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com50

ana ingkang lunggung Dipatipon kawula wargapanjunan kang riyunghing sajenggere Suhunanngadegaken agama Islam Pakungwatimenggeh duk ing ngistrenanJeng Sinuhun duk jumeneng Narpatihing ngistrenan anang Cerbon Girangwilayat panjunan mulehaken tuwu tahayuamangunaken ika sapuridalem Agung pakudyanmiwah pintu-pintukantaning pintu sayastrakilu garba kita Dalem Pakungwatipangrengganing Panjunan.

Dupi kita Cerbon kang ngubengisaking gotaka kasoneyanngulon mengku Palosarenalunta mung ngaliripunpakiringan ngetan dumugigotaka Jagabayannatas ngetanipun miminggir Kali Pabeyanngidul tepung kuta nagara Pakungwatipangrenggan ning wong Demak.

Apa dening hing pasang pasutinglemah duwur ngalun nalun miwahpasar miwah sabandareingkang suka malebuhing katandan miwa marga-margipunika Sultan Demakngabakti hing Guruamangunaken kang gadangAstana geng tukang asal MajapahitRaden Sepet agunia.

Guna karya kuta samaptaningkenek kipun limang atus sawidak sing Demak amuleh Cerbonsalanggahe Sinuhunmalah ika Putri ngadantiingkang nami Ratu Nyawakatur hing Sinuhunkinarya mantu punikapinanggih yaken kalayan putra Cerbon namiPangeran Pasareyan.

Lami-lamining ajatukrami

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 51: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com51

nuli hika miyosaken putranenem katahe putranesawiji hing namanipunRaden Kastriyan kang nami agarwa ing Ptaja Tubanping kalihe ikuhing Losari jumeneng Panembahan LosariRatu kakadiyasa.

S I N O M

Ya iku kang langkung gunakacarita ukur ruku beras saelas kinaryagajah sakandange daditarkadang kayu jatiden tyekap babar pisankaliogane wau dumadipun ukiran karsane kang mangun guna.

Aja salah samya ingkangjeneng Pangeran Losaridudu kang den petek anahing palosaren sayaktidupi ingkang sinare hingpalosaren kang saestupan kulawarga Panjunankang dingi dipun wastaniPangeran Beken santananing Panjunan.

Dingine awangun karyaababak tanah Losariiya iku kang amurwamila kasebut namiPangeran Losari mashuranut namaning yasanami Pangeran Losaridupi wapat Pangeran Reken punika.

Dupi lininggihyanhing Panembahan Losariingkang wayah Susunaningkang jumeneng Losarimeng sapanjeneng lalistan luntah mantrtaning Ratukaping telune putrahing Pasareyan kang namiPangeran Dipati Cerbon kang sawarga.

Sadangkamuning teleran

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 52: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com52

Raja Wali Sunan jatiingkang tumuwu marenaana hing Cerbon nagariwiwini mantra Kajianeng Cerbon gelaripunkaping patipun putraPasareyan ingkang istrinami Ratu Mas kang akrama aneng Tuban.

Ping limane Ratu Mas kang akrama Tubagus adinagara mangke jajahanBanten tunggil kulo wargiPanjunan hing ngrasrikaping nem kang putra ikuPasareyan kang nama.

Pangeran waruju adipan mangkana jumeneng Pangeran SadakajemanSindangkamuning punikaginadang linggih Narpati sasirnane Jeng Susunanmila alungguh Dipatisampuni ika akramiputranipun Ratu Ayuingkang namining wanodyanami Ratu Wanawatiapuputra titiga nenggeh kang nama.

Ratu Sewu kang wanodyadupi kang jaler anamiPangeran Mas iya ikaingkang atampi nagarisaking kang yuyut Ajijeneng Panembahan Ratuing Cerbon sabab ikakang rama Sidangkamuningsumerene rumihin swarga Suhunann.

Apa dene ingkang eyangwau Pangeran Pasareyanpon inggih seda rumiyinswargane Sunan Jatipramila tampi mring yuyutkang wino iri duriyathing nagara Pakungwatikuta Cerbon masih genggeng manggeng barkah.

Dupi kang raya Panembahankang nami Pangeran Manisdupi raka sing ngampeyan

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 53: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com53

punika sinung lilinggihhing Gebang Ratu kakadisinebut hing namanipunJeng Arya Wirasutatambak prawira matawissinung cangkok Jawa gunung Pagebangan.

Lan Dramayu kinen sibahing gebang nyangkoka maringJeng Pangeran Wirasutadugiya salami-lamicinarita hing guritKanjeng Panembahan RatuHing Cerbon mangku rejaSasirnane Sunan JatiAngsal krama Putri sing nagara Pajang.

Putrinipun Sultan Pajang nenggeh ikang akakasihRatu Mas GulamporarasPrameswari PakungwatiPanembahan Pakungwatipon nenem hing putrinipunnenggeh ingkang anamaPangeran Sedangbalimbinglan Pangeran Arya Kidul kang laksana.

Laksana andikep macandipun kempit kdi kucinglan malih putra nataingkang kasebat hinmg namiPangeran Wiri nagarilan istri ingkang winalanganRatu Ranamanggalakatela namaning lakikrana iku Pangeran Ranamanggalaputraning Sedanggaruda.

Sendanggaruda iku putraning Pangeran Ageng kaputranhing Ratu Ayu putraningSunan jati kang lakiRatubagus Pase wauketang tunggal teleranping limane putra AjiPanembahan ratu kang wina yang harja.

Lininggihaken ning namaKanjeng Pangeran DipatiCarbon ingkang Sedanggayammila lininggih Dipatikrana bade nyuluri

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 54: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com54

Panembahan sirnanipunsupados takdirullahdatan kena hing ngowahienggal-enggal somala he Sedanggayam.

Tilar putra kalih nunggalingkang istri Ratu Putri ingkang jaler Pangeran Putraya iku kang gadang benjingnyuluri salinggihingheyang Panembahan Ratu nenggihdupi putra pamekasPanembahan Ratu nenggihistri Ratu Aingawaningyun kang nama.

K I N A N T I

Awit Panembahan ratuhing Carbon anyanyuluriwilayat yuyut suhunanmartabati saking dinginduk wangsite wali inkangnabda hing Ki Karawang becik.

Geweneng wates lah iku sing Karawang ngulon dadiKi Mas banten amurbahasing Karawang ngetan dadiKi Mas Carbon MisesahaPusakaning Raja wali.

Lah iku marmitanipun Panembahan Pakungwatisumuhud datan langganahing Banten mangkana ugi.

Panembahana Surasowantan seja langganeng wisikora kaya kapisandungwong Mataram ngaru kaptikumudu sanusa Jawakinen tiba hing Matawiswong Cerbon wong Banten ikaden pardi hing saban warsi.

Sesebaning para Ratunaban Mulud ming MatawisSunan Mataram amburakpala karta Raja walikang jeneng Ratu punikayen boten idin Matawis.

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 55: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com55

Dupi Cerbon seja anutaseba dateng Matawisestuning manah sukurantan nan liyan kang kahestianging Sunan Kalijagakang ngahubi hing Matawis.

Mangkana pangidepipunPanembahan Pakungwatimarmaning salamet lenggahsirna ingkang girirusitbarkah hing manah sukuranYang Widi kang anduluri.

Dupi Banten datan hanuthing palakarta Matawisatilan manah sukurankaduga dipun perangiwadya bala sing Mataramaprang ya hing Banten nagari.

Lah iku marmitanipunPanembahan Banten laliskaetang seda hing ranamila katela hing namiPanembahan Sedangranadupi kang putra lumari. Nani Pangeran Kanantunpaladra lunta kajimaring Baitullah yaikabesuk abalike sakingMekah nuli ngadeg Sultanangsal idin saking Ngarbi.

Dupi samangke atumpurhing Banten tan nana Ajiwonten malih kang kocaphing nagara Banakelingsantrine ya Syeh Lemahbangandabeni mana sulit.

Sadyane angaru birumaring Ratu Pakungwatinenggeh ika kang paparabDatuk parduk sugi saktiategu nala wikramasampun satata dedemit.

Mulane sadya angaru

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 56: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com56

dumeh gurune alaliswong Carbong kang amrajaya, seja mangke angayonodennya jajal tanpa rowang ngediraken raga sakti.

Hestu tegor gumaludung, tan nana braja nedasipareng nalika samanaPanembahan Pakungwatikarsa ngujung hing Astanaupacara dipun wangking.

Marapit miwah panglonjoriku kacarita kongsipupucuking upacarawus nganjik ana hing margibebeneran Wringin Jembrak.

Panembahan dereng mijilora ganti datubarulangadeg amalangkerikangadangi upacaraaneng tengah-tengah margigegering kawula balayen ana digja ngranohi.

Siningkeraken tanpurunya si wong nadya ngayonipacek wesi malang dalanwangkeng kadi tungga wesigegering kawula balayen ana digja ngranohi.

Para kapetengan umyungalok lamon nemu kardiumrengging geger genturankapiarsa hing Sang Ajiapariksa ana apaing ngarep pating barigi.

Kajineman aturipunwonten tiyang malang mungkirangngambengi lampah natasiningkir tan arso ningkirpateng janget kadi tosanwangkeng pacek wonten siti.

Panembahan adan ngulungngakeng duhung wus tinampidening Lura Kapetengantan na dangu ika nuli

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 57: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com57

duhung masih wawarangkasinudukaken tumuli.

Hing jasmanine Datukpardunmati ngadeg tanpa kaningopyak lamon nyata pejahdan tinampakaken aglisLebe Yusup kang kinarsaamulasare kang mayit.

Panembahan lusita sampundateng Astana lastariakocap ika kurnapakinubur witaning margitan suwe diragenak anahing marga kadi duk unidatan ana bentinipunkalayan jaman Susunan.

Yen nuju riyaya kecilanna hing masjid nagaradupi hing masjid riyayagungngeana hing Masjid Astanamasjid astana punikakancuhe Ki Marbot Gusa.

Lawan Ki Pangulu Karawisdupi Kanjeng Panembahanyen nuju wulan sapar resami bubar seba ngetanhing nagara Mataramacaos hing niplal Muludana hing Praja Matarambakda iplal nuli pamitnabam tahun pan mangkananarima sukur hing Manondatan ana kara-kararahayu hing ngagesanglampah pangiwa lastantuntenem tuwuh pasawahanapa sata Sunan Jatimari winori-nori hing lampahwong sasawah sakarepetan den pardi hing pajegnyamangko salamet arjapanen pada atur-atursamulung-mulunging bala.

Wong babakti tan den pardiden umbarena hing bala

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 58: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com58

opra den petel magawesaeling-elinging balakang pada tur den pupuwong dagang ora den beya.

Sakarep-karep ping ngalityen gegel maring bandaraora den pardi akeheora na dangdan dadalandangdan kali tan nanakuta Cerbon masin kemputpangrengganing Sultan Demak.

Kandeling kuta kadugikena den go jaja raunanngerap hing luhur kutanesaketeng hing Jagabayanmadep maring Astanaingkang yuyut Jeng Sinuhundupi pintu Kasuneyan.

Ika ingkang angadepimaring Mundu Jeng PangeranSedanglaut Astananeboborotan kulon trusankang maring Kalijagapamalaten Grenjeng HetukKi Gedeng Kagok santana.

Wetan lor boboratan ningwong dagang parau tekasakamya-kamya lakunedurung ana cuke beyakang aran wong mardikatan ana pinarding Ratumung sakolure priyangga.

Amung ingkang aran abdipangunungan dipun tatasaban tahun pakmitesaban tahun bakti niratan den pasti agengnyaistu Ratu Adil lullah.

Wawateking Raja Waliora meting pengasilanapa satekane dewekdagang maning yen iyahajajaluk lagi oraamung kang den ruru-ruru

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 59: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com59

babakti maring Yang Sukma.

Lumu sisip pasa mendingtobate langkung nasukasarta lawan bratapaneatiwa-tiwa kang EyangSusunan WaliyullahKanjeng Panembahan Raturemaning Karamatullah.

Boya karsa nalikurihing rerkan Padalemanya sote mageng kadatonlan amengku upacarapangrengganing kula wadyasing Pajajaran gumulung.

Saking sabrang kunta wiriangurip-urip wong JawaCarbon kang tembe mrinteselami-lami saya harjalakuning kauripansakadar-kadar ing rikujumeneng kang panaraga.

P A N G K U R

Melar kreta hing pakudyanpagunungan para Kuwu kabeh ngabdikatiti amating Ratu dupi Dalem Kuninganwaktu iku amogolle maring Ratutan karsa lamon ngabdiya seja angratu pribadi.

Anggepe jalma Kuninganiya soteh mau duk sunan Jatikita seba maring gurududu seba ngawuladupi iki pan wus sirnaBuru misun apa gawe kita sebaming Carbon den tita ngabdi.

Kawarta dateng pakujanwong Kuningan mangkana kang pamilihadan pinutusan gupuhKyai Patih Rudamadakang kinarsa mitutur rana ujar kang alushing sirnaning Pajajaransapa ingkang anyo eluri.

Kon isep yen Carbon ingkang

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 60: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com60

dadi sulur hing pakuwan saikipiyambake kudu manutkartaning wong pakudyanya ta Pati Rurdamada hintar sampundumugi datang Kuningandawuhaken timbalan Haji.

Dupi sahuring KajenarPajajaran sampun merad alalistan wonten pitungkasipunlampahing Karajahanangajawi idep kita wong ngarurusamangke guru wis asirnaapane kang den bakteni.

Dan ki Patih Rudamadabebet Panjunan tan kena myarsa anglingpedes swara nulya timbuling ngaji dadak saramenyat ngandak-nyandak Arya Kuningan den dubrukora kayane Ki Arya washita hing suraweri.

Anyebrak lan jalan sutratemah lumpuh Rudamada gumulingwus pinanjara sadalupanjarane wis kalapadupi dalu den wengkang punang galuguRudamada bisa medalsadya nigas jangganeki.

Arya Kumining tan kayajaka sutra hing luhur angahubikang pasukane wong riku dadya ingkang anendrajroning jala musna datan kaduludaya Pati Rudamadaatur uning maring gusti.

Wangsul hing Carbon asigramatur atra saula datan kadulununten Panembahan Ratumatus PanguluniraKi Peki Abdullah sigra lumakupon lampah mangkana ugacampule tan angsal kardi.

Sampuning kadya mangkanaPanembahan karsa miyambekikalih tetekeng lumakumangking ruruku lumampah

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 61: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com61

riri jati panakawan pada nusulkeras tangginas lumajar pandene boya nututi.

Hebating kawula baladening gusti wus katemu alinggih kaliyan Ki arya ikupareng dedel wigunaPanembahan malempat anjong den burusigra tinawuran jalamalempat bumi agonjing.

Ki Arya kajengkang-jengkangbawanipun kang bumi agunjingjalanipun den tawurPanembahan malepatdupi ngidek bumi miring dadya ikukajronkong krungkeb Ki Aryapamawaning bumi miring.

Singa bumi kang kadedekantapakipun Gusti ingkang Pakungwatikudu bae miring nungkuljala sutra tan gunangalor ngidul tawuring jala alusudkasele kajengkang-jengkangkrungkebe kang anjalami.

Digulon ngetan akiterandangu dangu jala mretel amrotolisareng kang jala wis rempukArya Kamuning nembahinggih sampeyan nyata suluring Ratudede malele Panditakang amurba awak aking.

Kuring gegebal sampeyanpan sumukud sembah angabdi lahir batinsamprakawis tereh Guru inggih nyata Wali Rajaduwa prakara jala sutra inggih pupuslah iku marganing dajaKuningan idep angabdi.

Papak raja Panembahankang aminda suhud pawisikdupi Talaga kehesruKapetakan pon dapake SinuhunSindangkasih iya tunggalKi Gedeng Susukan kalih.

Gedeng Tegalgul tunggaltunggal idin saking Suhunan Jati

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 62: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com62

dupi ika Raja Galuhsaestu tunggaliraGedeng Sura miwah punika Anjum Nyai GedengPanguraganpon idin Sunan Jati.

Sakatiking Tapakiraiku abdi amatira Narpatikang kamilik sumpahipunyen laga wa asumpahRatu iku abdi amat iya ikumilu wilalating sumpahhing harjaning milu mukti.

Kongang lamoni den nedolahing Gusitne sakarsane anitilawan kongang dipun rungrumdening pagustenirakang lelegan tanpa somapunika taliti.

Lunta hing satedak tedakdating Ratu pasti amirisangajaba lamon sampunden pardika kaken nitacaca wadon lalurining ngamat ikupunggel lamin abdi lanangrabi mardika kang yakti.

M I J I L

Ya warnanen anjenggering Pakungwatidennya raton-ratonya hing dunya ku wis adatekudu warna-warna kumelipika Kyai Paliteka mikir sentung.

Waktu bebet sabrang tansah mikirmanah ngilo-ngiloRatu Sabrang pada dagang kabehdupi Gusti kita ing rikikorap-koru rijikiadan sigra matur.

Dateng Panembahan prayogi yen mangkingprayogi samangkokawula ngintarken padagang gedebadi tulung gesang hing Aji

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 63: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com63

atilad tatangisabrang lumrah Ratu.

Sam olih padagang ing mangkenngriki dagang uwosnyabrangaken uwos sagedeneagung rijiki angelar batiPanembahan Ajidadya sira gupuh.

Beras hing wong Carbon den epakikarunge wis awonkampil beral andamping pinggir kikisikkawarna yen yakti padaganging Ratu.

Nama Palidada wusing dadibaita cu mahosora kaya iku ana kekerecadong-cadong batok sawijibasane yen ngemis kanggo amumuluk.

Ki Palidada sahurnya ambengishe sidi lalocok beras uwis aneng karung genaheana adat yen di dodol maningkekere pon masimaredeng anjaluk.

Ki Palidada sewot tumuli sejane anabokdadi kerjeng tangane tan suwesja jejek sukune dumadingingkrang datang kengingmudun ika wau.

Palidada anjirit den tulungimuliyi den gotong katur sira Panembahan priksanekekerehe ana hing ngendilan rupane maningkayapa rupane iku.

Ya ta matur ingkang pinariksanikere belang kokopsuku tangan sami belang kabehPanembahan angandika ririla iki Ki Paligotongen den gupuh.

Tekakena maring lepenjagikon tobat kon panorlan gawaha bras ingkang akehsapuluh karung babakti mamiyata abdi-abdi tandang gupuh-gupuh.

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 64: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com64

Ki Pali den gotong aglissarta lawan uwosya sapuluh karung wus mintar kabehanjunjung maring lepenjagimring sang meha yaktiWiku Wali Agung.

Ki Palidada tobat anangisnuhun gesang ingongkang pinuji aris wansukaneiya sira sun apuranisareng sabda Waliingkang iku.

Adan waras Palidada kadiduk mau dadya norsuhun sembah lan pangabektinewos sapuluh karung binaktiSang Wali mangsulihing prakara iku.

Beras pirang pirang sira gotongimaring arsaningngong sadya nira gawe apa mrenePalidada nembah lingnya risinggih punika baktinipun Gusti Parabu.

Kanjeng Panembahan ing Pakungwatikang katur samangkodateng paduka Pandita Gedebarkah sampeyan ingkang kapundimungginya pagantilahir batosipun.

Sang Wiku angandika arislah iku hing mangkosun tarimah hing kabecikaneGusti nira ananging saikigotongana balikberas ira iku.

Suning kene boya anambrihkang para samonomanga kaya Gustimu mrenenuli saja drawaka hing ngatidupi isun beliyasoteh hing wau.

Ngemis beras mung sabatok cilikgo tambah layop

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 65: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com65

ora isun ngarah akeh-akehya wis pada gawanana balikya ta ganti-gantikang sinabdan wangsul.

Pan wus katur hing Panembahan Ajiya ta jeng Sang Katongandaring ngendangu kandikaneatema aning kana angkingya wis prakaraningdagang iku wurung.

Aja sido wurung ngena gelaskita aneng Carbonora kena dagang guna gaweiya iku ingkang dadi wangsiteyang Sunan Kaliaja salah tangguh.

Mangsanaha wali ingkang nisipmangsanaha gorohmangsa pitna sabarang gaweneya ta Palidada tumulimurungaken kardiberas diun udung.

Kampil ingkang aneng pinggir kikisikden nusung den dodolden balaburaken hing balane kabehkawalatran sagunging mantrisami asukatihing sihe Sang Prabu.

Para Buyun samya nakseniken anak putu Carbontang kongan dagang wangsit luluhureya luluhure sang Raja walikumudu sajatiana rimah sukur.

D U R M A

Ku harjaning Carbon watek Ratu Oliyahtandah hing sawengi-wengihing masjid sowara hing tilawat parnujinyagumuru swarane pujikala samana Masjid Agung nunggeling.

Durung ana empere angeringananmura ngarep lan wuri

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 66: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com66

mawi pataka harjaparunggu sarta alancipapa kaya dathing pataka hing masjid.

Ora kaya jadeng prang saking Mataramkang nama Ki Gedeng Enisnaban tigang warsakinarsa langlang jagadkinarsa mamariksanimaring Nalendra kang kabawa Matawis.

Pinariksa banggi wonten durga bayakulilip nyalawadibiliana Rajabala Raja kang lirwamaring purbaning Matawiskala samanaika Ki Gedeng Enis.

Duk pariksa hing Carbon amanggih harjasarjuning puji masjidhing dalu kawangwangdene teka bargamahing Carbon ngundak-kundakiinggih mankenyajumeneng kutub maning.

Anuruni Sang Jati sun cacak cobaya ta hing mangsa wengiGedeng Enis marendahandalahi ku baruwanghing luhur pataka Masjidyen mangko tawalah yen nyata Kutub maning.

Panakawan datan langgana hing karsakalayan lampah demittan nana uningadurga andala baruwangya ta abdi sami sapa ngakuba hing masjid panas atis.

Dadya bubar tan nana purun ngahubasirep kang samimujiGedeng Enis nyanayen dudu Kutub HingyangGedeng Enis wus lastarilampanya kesah anjaja panagari.

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 67: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com67

Ora kaya hing Carbon sanget sangsayaMasjid dipun tan kengingdipun geni salatJeng Panembahan susahPopoyan datang Jeng NyaiPangngalangalangistri guna wit uripAdam ika Nyai Tegal pangalangalangnabda la ya ikigawene wong tuwado emadak masi anaNini-nini kari sijiJeng Panembahanwus katingal bruwang mandiya ana hing pataka masjid katingalsabda Yang Nini-niniujarisun apala ika si banuana endah si Nyai ngabiliwong wis tuwaora owel yen mati.

Panembahan kang ngawas wau tuminggalsaking jabaning masjidaja melu hebangsi Nyai mengko kebangmanjing hing jara Masigit.

Jeng Panembahan ngandika iya becikpan si Nyai manjingnga masjid pujanggamanira kang neng Jawingawasakon bruwangkang ana ing patakamangkana enggal Jeng Nyaipangalangalanglumebet asusuci.

Banyu wulu anducekaken salirasaking cadas sing jisimsampun sinampurnaingkang susuci badannunten malebet tumuliwonten ning Bangsal.

Masjid Agung asuciabrebresik kang nama tinja kaliwathing tinja ingkang karimungguh kang babasanmanuk mabur kang sartakurungan orana karihing tengah-tengah

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 68: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com68

hing masjid denya nunci.

Pan aseru swarane ingkang adanasruh amemelingiambeledug awiyatpamrasane kang meningiingkang kawenganswarane iku Jeng Nyai.

Pareng anjit kang swara munclski bruwangkang aneng pataka masjidmesat hing gaganasumembur hing ngawiyatmuksa ilang ingkang mandisirna sampurnawaluka kadi uni.

Kacarita baro ewang ingkang sumebarmumerep pada manjingmaring Guwa UpasGuwa Dalem ika tunggalbangsa mandi lamon lalis ya makumpulanmaring sarwaning mandi.

Wus asirna sing dunya sampun apindamaring kaanan latipteges kang babasanora mati kewalasalin nagara kang latipJeng Panembahanandarengen hing kapti.

Tumon wau sinare PangalangalangNyai Dalem Pakungwatidening si wanodyasina tata Oliyahrumasuk badan rokanioraga sukmakaru-ru istri lecih.

M E G A T R U H

Malanipun kaunihing pungkuripunkubure Nyai Pakungwatiana hing masjid Agungdudu kubur kaya prantiyaktine punika enggon.

Enggon sirna mungguh pameradanipun

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 69: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com69

rong prakara denya elingila-ila duk Sinuhunngukun Syeh Lemahbang dinginwanten upata kamanton.

Ika yen wis tedak sanga anak putukaselang hing budi wanikebo bule timbuk rayutelung prakarane maning emut duk dingin wirahos.

Wirahose Sunan Kalijaga muwus dening kobaringMasjidhing sapungkure Sinuhunkaya-kaya amenangiPanembahan duk migatos.

Patang prakara lamon wissa ingkang mauya bok anaha malihpantar ingkang kaya iku nuli sapa kang nulangireh si Nyai sampun maot.

Ya wis ora nana ingkang dadi tunggultumbali wong Pakungwaticasse Panembahan RatuGusti Allah ngawikani hing karsane Ratu Carbon.

Lami-lami ana sumulur arawuhmaja Jeng Wali pawestriNyai Gede Pancuran rawuhputra nipun Sunan Teigadingngumbara rawuh hing Carbon.

Pan Kalangkung minuli salenggahipundening Ratu PakungwatiKanjeng Panembahan Ratuangabekti puji baktidumateng Jeng Istri kahot.

Dening Nyai Gede Pancuran sepuhtur lampah Wali singgihtereh hing Wali kang makbulsalaming linggih wasihing praja datanna enggon.

Mula-mula aneng Tuban hing dalemipunhing Depok kang den wastaniPancuran pramilanipunkatelah nama Jeng Nyai

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 70: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com70

Gedeng Pancuran hing kono.

Nunten pinda hing Japara kan sinebutdepoke karangkamuninglami-lami pinda nipunhing madura milakoniNyai Gedeng Sampang Boya roro.

Nulya pinda ing kajonga pinggir lautmila katela kang namiGedeng Kajongan kang lihu nunten ngumbara ana hingPakungwati namaning gon.

Minulya-mulya dening panembahan Ratumila katela kang namisusulure kang wus lampusmila dipun wuri-wurikinarya tumbaling Carbon.

Saputrane sami dadalem hing rikukarang ingkang den wastaneKarang Pasardawa hulujaba kuta lor kang namikaranggetas gatining wong.

Dipun karja ing panah kang dadi langundening Ratu Pajungwatimarmaning kaja punikutengane hing Carbon dadikalilip bancana wadon.

Iya iku kang nama Nyai Gedeng Dempulya angaru anak putu den nirutiseja araraton akumpulhing desa Bakung prawaniadir-adir kang balo wong.

Saoli-oli wong tatanggane akumpul babarissabSawatiwis umbul-umbul waring munculNgirupi bala winuriGeger gentur ing wong Carbon.

Ya Ki patih hing Carbon kalangkung rengureh ika kang dadi Patihing waktu samono ikuPatih Rudamada saktidados ban nemban ning Ratu Panembahan Pakungwatimila rengu hing borojot.

Bebet Pajunan mau Nyi gedeng Dempul

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 71: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com71

cuplak andeng-andeng ikipramila Ki Patih mauwus linggar anglurug maringBakung gogombol den tinjo.

Pan den tinjo nyata orana dinemupansamya bubar nyingkirming alas Junti anglarutdupi iku den lurugihing Junti tinemu kosong.

Lincak-lincak bala Dempul genya larutraraton ika ana hingKandangur dupi krungudening Patih PakungwatiRudamada dan tininjo.

Ika maring kangdangur pantinemu suwungtegane pada babalikhing ujung tanala ikupada parangsawatawitan dangu pad amboros.

L A D R A N G

Gennya bubar angili pada aningidhing guwa-guwasakedap akempal maningyen kurang sangu iku pada bebegah

sing gampang katungkul iku den ambilangraraja dadi geger tepis wiringya hing Carbon pada ngiliake nyipar.

Singlar saking prenahe angungsi puriya hing Carbon kuta Carbon masi kikibratu Carbon kang hing ngungsi hung ngauban.

Patih Rudamada miwah Mantri-mantriamancalanglie amburuh kidang kancilakeh kena kang kari masih akatah.

Ingkang kena wus den asrahaken maringKi Katandankinen lamong kang rawatihing panjara sinebut goning panjara.

Durung ana benteng durung ana buiduk samana

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 72: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com72

pan durung ana Walandimung sinebut kang nyekel kanda wariga.

Pajaksane hing kajaksan pan alinggih putu niraKi Rudamada kang namiJaksa Sumirat kang andarma wacana.

Jan purwaning desa kajaksan sayaktiputra wayahPanjunan Caruban kaliputra wayah Ki Arya Menger Kajaksan.

Arya Menger kakange mau Jeng NyaiNyai Pangalangika ingkang wus sirna lalisArya Menger kuwi ramane Pangeran.

Ya Pangeran Palalanon kuwi cuwanya kasilibakeh nyanayen Palangon sinenggilamon iku ugyan Pangeran panjunan.

Kalesanyata Palalangon kang sayaktiwong Kajaksaningkang duwe tunggal jatikrana Pangeran Palalangon iku nyata.

Ya putraning Pangeran ingkang namiArya Mengerdupi dunane kang asriPangeran Panjunan kardi pakirnan.

Wringin pitu kang linangawan ningsihdukan emahkasosetapan banting diridupi sumala mantuk Ardi Amparan.

Dan warnanen wargane iya Nyi Dempulingkang amsiwangun geger hing nagarisaya dangu saya katah amarambah.

Kocap kena sapuluh mangka ngunculisewu mana wesa kena satus amonculisewu mana wesa dadi jalma pan sadela.

Endas merang tinygel ika anulidan sinebar

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 73: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com73

dadi bala wus barketikawalahen polahe Ki Rudamada.

Daja matur popoyan hing Kanjeng GustiPanembahan amit asih ahubingNini-nini mau Nyai Gedeng Pancuran.

Kang dadalemhing Pasar dawa anenggiangandikaNyi Gedeng Pancuran arisputu nisun den pracaya ing Allah.

Ya si Nyai mengko kang makseni sidiksapa-sapatawelak maring Yang Widitangtu hing mengko ana kisabing Allah tangalah.

Aja susah den lurunggi den perangiila-ilahing Carbon perangnga dadi temahane ora-uru tambuhingseja.

Hing sandenge wong Carbon perang tan dadimangsa sida wus ila-ila hing walimung salelebon hing bodo ngalatak.

Amantangub karuwan kang den ungsititenanaembok si Nyai akitibdening anak putu sing amenangana.

Menangana perange wong Pakungwatidugi binjangteka maring jaman akiryen mengkono bae yen perang prayuna.

Ya ta marem Panembahan ingkang pikir muwa ikaki Rudamada Patihsamya seja Pracaya ming Nyi Pancuran.

Samya eca-eca hing aryo puriora lawasbala Dempel sugih waniseja bedah kuta Carbon den jujuga.

Ambel sura diksura pating padigdigedir pada atimbul bojana kulitsugih baris iku kang bala cicip tan.

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 74: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com74

Mila angka sumeja angarobokipareng praptahing marga bebaneran ningsokalila Karanggetan kasasmata.

Kang pangaru kang bala ciciptan samipuli merangsakeng braja wesi samigetas marepel estoning tanpa aguna.

Ingkang bayu lesu kade den lolosiangganiraliren gelar aneng sitiadan tandang Ki Rudamada sawakca.

Bala Dempul prasani dipun keriggi ming ngayunan kinen tobataprasamisira iku aja ilok gawe dora.

Maring Ratu lah iku marganing dadisuka lilaatining wong kang anjilibsirna purna tan nana durha rancana.

Gedeng Dempul hing ngapura hing jatisami bubarmantuk maring prenah lamidatan arsa sulaya kersaning Nata.

Ya wis ten tre orana kuna-uni sirna bayadurbala ngaubing WaliWali Carbon ingkang wus polipuring.

P U C U N G

Wantu-wantu hing ngagesang kudu nemu ingkang kasusahangantasapira lawase patang puluh wolu tahun iku ana.

Cocobaning pekir hangula kaum Masjid agungkabarpuncakiingkang katunangeni saking sabrang kidul sing walahar.

Geger kaum pan samya rinebut-rebutKi Lebe Dulimantandang ngunjukaken kocorMarbot Kamjah sabature ngerab toya.

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 75: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com75

Modin Husup sabature pada nawuraken lemah ika mambrih ming geni matinepan katujung para Lebe sing padedesan.

Panembahan dumulur ika sarejoyen kawangun limasmengkamewahan emperesakubengi dadi surambinira.

Lan pintune kamewahan bata mempurkinanea kang mungallan malih paimamamepan ginatra dunjung hadi tanpa talaga.

Miwah jajantung tanpa pisang ingkang mungupdarapona dajahing ngadining sasangkalanebata mungal-mangil mangupkang sasmita.

Ya wus jengger pulih sya wu-wu abagusluntane alempahkawuri-wuri jatinetapaken para Wali kang sasanga.

Menuri wuri dening anak putuarjaning pakudyantilase hing luluhureingkang sampun sirna sampurna sukasma.

Bab hing seseban ming Mataram maski lakumejang naban warsanaban murud pan sakehepara Ratu Nusa Jawa hing Mataram.

Pan mangkana adate hing naban tahunsalamining gesangora nana hing cutake sumambah karaharjan hing Mataram.

Pramilane hing Carbon tuhu rahayukrana tumarimahmanah sukur sagedenebeda Banten kaselang tumpur sakada.

Sabab kirang hing manah sukuran nipunya wai waspada ngisab hing napsu saminispa sukur winales guna waluya.

Sapa kurang sukure winales tumpes ora nan liyan metusing ngawakee dewekGusti Allah pan ora anganihaya.

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 76: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com76

Sahalame jeneng Panembahan ratuseba ming Matramora nan arung ananemulus mujur kang basa prasetya waktya.

Sunan Mataram pan tan nana ngaru birudennya nganggep anakMas Carbon labda karyaneHing Mataram katarima jar samaja.

Ra kurang ora luwih dennya ngulunmila katarimadumadi ing salametesatuwuhi anak MasCarbon raharja.

Sakarsane sabarange kang winangunboten nana tilarSunan Mataram rempagimangkana kang dadi slameting lampahmungguh yang widi karsanesingnga asta lahir batin tan beda.

DANDANGGULA

Awong dening kang rinembangan nyuluriPanembahan nu iku kang wayahkang wus kasebut namanePangeran putra Sunuputranipun Pangeran Dipatiingkang Sedanggayamingkang den angkat lungguhdeneing Suhunan Mataramkkrana waktu samono ngadeging Ngajikudu saking Mataram.

Ingkang ngadekaken lilinggih hajiHajir Mataram ingkang anamaPakunagara jenengeingkang ngistren RatuCarbon ingkang nama winuriPanembahan Girilayakang mangke tumuwuhsinakoli mangku rejapon katiti sebane dateng Matawiskadi kang sampun seda.

Papatihe Panembahan mangkinKang nama Ki patih Suminingrat

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 77: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com77

ya iku estu putrane Ki Rudamada mauwinuri-nuri ing Tunggaksemimulane pinarabanSuminingrat wauramaning Jaksa Sumirattunggal bronjot Panjunan ingkang gagantihing linggihe Sang Nata.

Ya Sang Nata anyar hing PakungwatiPangulune nama Ki Jalilaingkang mangen bargamanewakil tulaking Ratuaneng Carbon nata gamipusakaning Waliyullahmaring anak putuhing Carbon nagara jimatatumbaling nusajawa kendung kikibkuta Carbon waluya.

Waktu iku ya mati akikibkuta Carbon masih narojaadi tuwu sakubengetan ana durga ngarukadya gelare kang rumihinJawa Gunung kaporbakatiti angulunsinakala tiwa-tiwanagara gung Mataram pon anglilaming Carbon yen gaweya.

Andel-andel sinaroja PatiSeminingrat lan JakasumiratKanti tanda wariganemiwa kang naminipunKyai Kanduruwan pan tunggilbaranjo ating Panjunanwandudayi nupunmangka taliti KuninganArya Salingsingan kang pinangka dadianjeneng pandelengan.

Dupi ingkang dadi Tadamui iku branjotting karangkendal Ki Gusti parna putunekang dadi mantunipunGedeng kodokkan AbdulkapiAbdulkapi kang sajadingin mantunipunKi Pati Keling duk kunapan karuru wong becik ngupadeni Haji

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 78: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com78

pramila winuri lenggah.

Awon dening ingkang hing angken linggihArya Jagasatru ya ikaDipati Ukur kang ngenemtur dadi marasepuhkrana Putri Ukur kang namiJeng Nyai Mas Kiranaden garwa punika dening Kanjeng Panembahanmalah mijosaken putra kakalihPangeran Anom kang seda.

Lan maliye Pangeran Masa Pakungwatiana dene garwa Panembahankang suwanengge asallesaking sabrang kang metusaking panagara Suratinami Nyai Rara Kretaingkang amurwa dusunnama desa Karangdawamalah Nyai Rara Kreta amutraniPangeran Sepuh aja.

Mangkana Panembahan Geri nenggiagung putraneingkang estu Raja Sunusami kasukan kramatboya kenging den nina hing sapadaning tuwu atena walat.

Ya mulane karuru desi najenaja ja maning yen tumekalagi niyat ora beesaking pangaru larutya Sinuhun ingkang angahiebihargjaning kapuratahing sawaktu ikujar si nembe tidak limakaya-kaya samono mengke murakingadening kuta reja.

S I N O M

Panembahan Girilaya ang Ruru hing Pakungwatipranata mati adiladalam Panembahan lalismasi apembek Walitanpa drawaka hing napsuora budi sudagar pramila masih asepi

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 79: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com79

durung ana cina lawan Walanda.

Masih sakadar wong JawaWong Sunda wong sabrang pekir wong Arab Mandita agama ingkang den gugonikang minulka hing nguripprakara agama Rasulora ngajeni dunyadagang sudagar kakerikang ketengan lakuning agama Allah.

Halaman 123 tidak ada

Krana iku kakullahtunggal ulam ning jaladriamupuwa beya maning layen karsaha.

Ora nana pupun pasarora nana pajeg urip soteh wong pagunungansaking karepe pribadibabakti hing Gustitan pinardi hing Sang Ratulan ora winatesanwus apa dudune titining sedekah sakerep-karep prijangga.

Mangkana maning kang balasakarep-karepe ngabingajeni bandaranirabab den pardi estu bentan ana dangdan margiduduk kali wong saking gunungtumurun bakti karyalan susukane pribaditumandange tan den priyat dening Raja.

Kadi lakuning sideka genturaningkang baktianglangkungi saking priyatgennya pada angajenihing Gustine prasamiangraksa salinggihipun lumu yen kasoramadening sapantare ngabdibalanjane sadina cicik barekat.

Masih lumampah banajaingkang den arani picistimah tipis bolong tengahawawi dipun sundukiricik teka satitik

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 80: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com80

pusaka Kanjeng Sinuhunsiji rorone anawong tembaga gagawaningwong dagang sing kasabranganmasih sarwaning samendingwong Carbon mapan masihlangka gedong umahepunnaramba umah Jawa payon sirap payon welitdurung ana wong cilik kuta karang.

Masih kikis lawan dadangajaba kuntaning Hajikuta Carbon pan waluyasakubengi durung rigrigpusaka Sunan JatiPangeran Panjunan wauhing prakaraming kartamung den wates ambrikutiturun lima nuli den tema anggagar.

Dening karsaning priyanggaasajen sangge sejen siptakaligane iku benjinganak putu prasamianyayanak maring satrusaneke temen ningkangprasami den pitambuhopamawane wong kopencut daaring dunya.

Pada demen malar barangkang ora langgen g kamiliktemahe adadi upasanaepes harjaning Hajibeda duk jaman dinginungkara Kanjeng Sinuhunora amalar dunyananging dunyane angrobirijekene sing dunya rawuh ngakerat.

Panembahan Girilayawus sipta ana kang marikkagungan niyat kadunyannanging tan anglaksananipanasi kundalining kutubprawantuning wus katahtatamukang dede Walisabotene angngukad ding kaenakan.

Putra garwa saking sundahing karsane mambrih sugi

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 81: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com81

asipta hing kabangkaranputra warga sing suratadat sabrang aja mambrihsudagar padagang lautnyung nyeng sagongeng kulaWangsadipa Wangsakartiden nya anggelar saja abrangan sinang.

Ya si wantu Panembahansarosane wong sawijiapa maning wus abenggangkalawan sobawa Walimembering-membering meminggirkagumris benaning lakulan Panembahan Awaldupi Panembahan mangkin sabawang sumilir harjaning kiwa.

K I N A N T I

Hing waktu samono iku kusonya Banten kang dinginmralalu kisah ming Ngarabnani Sangeren Kanariminggah haji sina kangsalidine Raja hing Ngarbi.

Sultan Mekah paring wahyulamon Pangeran Kanarila yen jumenenga Sultanana hing Banten nagariserta sinunggan RadukanPusakane nabi Brahim.

Pramila samantukipunika Pangeran Kanarimeperkaken kula wargangistreni angangkat diripyambeke jumeneng Sultanana hing Banten Nagari.

Tan kaya Mataran rengnguora narima hing Jawiyen ana anana Sultakang sanes saking matawis dadya rika malurunganseja ngimper Banten Aji.

Wong Banten degeng hing wurukduga prang salami-lamiBanten layan Mataramlawas-lawas ika nuliana panyapi walanda

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 82: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com82

kang nama Kapitan Murgil.

Ingkang bisa ngurus-uruswong perang dumadi marisabab Banten den pariyatdeng Murgil kinen nyahisipetugur aneng Mataram naban taun ganti-ganti.

Dropan tulusa angratuaja na sawiji-wijidupi Mataran den priyatkine narimah dumadiSultan ning bala SultanBanten nyaosi pakemit.

La iku matganing urusBanten kalayan matawisora kaya wusing kretawalanda minta upahingangarta prang neda kongangadodok aneng batawi.

Sunan Mataram dumulurSultan Banten angrempugilah iku awiting anaWalanda aneng Batawipan den nidep tuwa-tuwadening para Ratu Jawi.

Lan jumeneng Gubenur ikuamiponi hing Batawilir kamandi sumelapRatu Jawa durung ngartihing gatrane samanayen akir dadi kamandi.

Halaman 129 ora nana

Masjid Agung Banten ikunalika binangun nenggih angleresi babad jamansewu limang atus nenggihtigang dasa kalih warsapunika kadining pelhing.

Dupi mula-mulanipunWalanda aneng Batawiwau ingkang pranama Murgel nenggeh angleresibabad jaman kalih nirasewu limang atus warsipunjul tigang dasa tahun.

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 83: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com83

Punika adining pelingdupi Carbon duk samanamasih Panembahan Girinasi katiting ming ngetansukuran manah lumiring.

Lan ning Carbon masih harjudurung kaslapan Walandidurung ana wong pantinankuta Carbon masih kikibngubenggi saharja puratengreme wong Pakungwati.

BAGIAN IIIA S M A R A DA N A

Warnanen wong PakungwatiPanembahan Girilayanaban tahun sesebanehing ngarsa Sunan Mataramnaban mangkati ngetanwulan sapar layen rawuhtanggal ping nem Rabiulawal.

Nuju unining Sakatisabab hing Praja Mataramhing tanggal ping nemuneneSekati dugi hing Iplalkempeling para Rajakang seba ana hing rikubada Iplal sanya bubar.

Beda aneng Pakungwatihing Banten unining TabalSukati tanggal wolune duga maring Iplal irakokong ngang sing Mataramaja ngungkulan harjudumateng piyambakira.

Banten sabane wus mariwus kapohung dening arsapatugur naban tahuneprikati Mugel Jaketralunta kaja mangkanadupi Carbon masih nungkulsina tat hing Bupaca.

Satata lawan Kadiri

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 84: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com84

Madiyun lan BanyumasDemak lawan PajangeMadura Sampang curigasebahe hing Mataramtitip awak piyambekipunjumeneng Ratu ampilan.

Warnanen wong PakungwatiPanembahan Girilayayen beba ngetan dinerekdening kalodahan niraKi Arya Salingsingnganmiwah Ki Dipati Ukurpunapa dening lulura.

Ingkang nama Tandumohimiwah Kaki kadurowanhing Gebang Wanduhajine ingkang nama Sutajayadederek hing Mataram niniteni Gusti nipunlarane wong angawula.

Hing pamondokan Matawisora na ngajeni pisanyen marek maring Sunaneanglepo ana hing lemahkonjem-konjem ana ing lemahika ingkang dadi rengumanahe Ki Salingsingan.

Muwa ika Ki Dipati Ukur umatur hing Panembahan kulipun duriyat kulonanak putu Rasullullahnemba hing wong Mataramanak putu kaya isuntunggal asal ka Galuwan.

Moning ngapa sampun lumiringpangalataking Mataramkula Gusti kang tanggohing banggane wong MataramGusti atas kaulaGusti sampun tumut-tumutbarkahe luluhur Nata.

Saestu Sang Raja Walitangtune ngaobe barkahPanembahan adan lingeaja geru yin rarasanbok ana kang miharsatema dangdang muli kuntul

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 85: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com85

pitenahe wong Mataram.

Mulane isun ngabektiya maring Sunan Matarambok iki pada katambonmengkoyen sami asowanhing ngarsane Suhunansun dudokaken tuhujatine ingkang sun sembah.

Amung aja adu linggihlan isun den kapiartayen ana babisin ingngongya ta kang para Lulurahngartos wangsiting Natamiyos aneng pangangkilan.

Sunan Mataram wus linggihana singgasana mubyarkinubeng sakaprabone hing ngajap sagunging Natasami konjeming lemahlir pitik atumon ulungrarasi para Nalendra.

Panembahan Pakungwatitan tebah Lulurah iraana katingal mancoronghing tinggaling salingsinganNata Ukur pon mulatTandamuhi pin dulutengene Sunan Mataram.

Ana linggih kursi gadingkomara nelohi jagatpinayung kadi Srengengeajeng ngenging para Lulurahkawengan teja pranapareng bubar hing ngalungguhsami dateng pamondokan.

Panembahan Pakungwati arising kandikanirala kaki paran was paos para Lulurah aturaninggih Gusti punikapunapa kadi andarunembe kaula karenganrupaning kang adi luwis.

Panembahan angandikabok kai ora angratukang katon ya ika Eyang

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 86: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com86

Suhunan KalijagaBoktan idep jati ikuJatine ingkang sun sembah.

Urub-urub hing Yang Widimurub mancur Rasulullahinsan kamil jati reka ingkang pangawak tejamageng araga sukmaapa dudune luluhurSunan Jati munggeng kramatla iku margane ngartiwis iking Gusti Panembahandennya sukuran ngolosodhing sampar lebu Mataramanut inggeking malasampun sedeng sami mantukmring Pakungwati nagara.

P A N G K U R

Lami-lami ning ngagesangkudu bae ingrung nganing ngauripCarbon katekanan musuhring wong atas MarutaKi Dipati Ganden hing paparabipunwong kalang wong angluluntangmangan kodok mangan babi.

Sadina-dina genturanya apesta manjer pangetokan babilakok eneng agawe rusuhmaring isene desararampasi singa cabar ya den roudduduwene den parusaora nganggo sukane maning.

Yen den po ika tukaranperang buru singa cabar ya kambilora nyang kirangi hukum ngalahakn nagara ora mikir hingpalakartining RatuPanembahan Girilayaora den deleng Narpati.

Den anggep wong ngamandikaMila Dipati Ganden tan den tata keringamepes bawaning Ratukang Patih Seminingratsaoli-oli anyabili maring musuhmalah akeh kawat gatawong Carbon akekang mati.

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 87: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com87

Kulawarga kaparunganakeh tatu angadang sura wiriwong Caikherang agerugrandaka kapunggunganRatu Mendik apopoyan ning Sang RatuPenembahan Adillullahden gondel sakti nulungngi.

Kranane ika wong kalangora kena den gawe beres uripden tundung tan gelem mamprungden rampek anglulungkadatan kena den gawe sanak angutusgelar kadi camera keratan ngaji bener satitik.

Ngaluntang sakamya-kamyaduduwening akeh den paksa wanisinemdu dadi agelut paten-paten brawasalalon-lalon anglalu ataker marusangrebuti baranging liyantan etang dipun pentungi.

Dipun perang males merang ora kena dipun aru-aruhiyen den aru anggep lampusya ta Kanjeng Panembahankarsa tumon hing jalma kang kaya ikukalih Panguli Jalilahing ngiring sagung santriangangge sarwaning petakpatang puluh punika ingkang santrimiyosipun saking datunkang sarta atakbiran Allahu Akbar rempug wong oatang puluhadi sabik-sabilullahsabille wong Pakungwati.

Takbiran kaya Riyayarame rempug swaraning hing wong santriangiring Pagustenipunmiyos ming jawi kitabeneraning Tedeng pan sigra katemuDipati Ganden tuminganhing polahira wong santri.

Ingkang sami atakbiransuka bungah dumado milu muniamuji puji Yang Ngagungkarenan tanpa sesadadi milu sainggeking Sang Ratu

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 88: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com88

den kon muni shadatsakabeh wong pada ngiring.

Den Islamaken sadayaDipati Genden sako ela wargiwong Kalang wus pada anut mungalape Sang Nataden dodo kaken hing Pakalangan ikuakumpul dadi sadesaPakalangan iku yakti.

Pan titiyang selam anyaryasanipun Kanjeng Panembahan Girilayan mila-mila nipun ywan kasebat jawa Pakalanganangabdi maring Sang Ratukongang lamon den edolaping pitu sadinamangkin.

Katampun Ki Jalalila yen ika sinengge kang abdi milikPakalangan ika ikusabad ika wong Kalangikang pada teka nagara ming ratugawe kalakuwan gagamangalasaken nagaridupi sunda pagunungansinengge abdi kasiyaning Hajikrana nalika duk mauratu ingkang tumekaamerangi maring nagarane ikumarmanipun ketang sedalawan Pakalangan mangkin.

Lawan aja gawee lo kannadyan gunung pon beda-beda ugiyen wangkid gunung prakuwonyen iku abdi amatkrana iku Islame pinrang nging RatuIslam soteh karana kala perange dening Sang Ngaji.

Yen si wong Gunung Prajanganku mardika krana Islame dinginora karana pinukul perang dening Sang Nataestu iku suhud dewek maring Ratumula tan sinengge amat den nira wong Pakungwati.

Dupi Jawa Kapetakan tungal layan Pakalangan kahabdikrana alame Sinuhun iku Pangeran Petaksabalane pada gawe rusuh-rusuh kaya Pakalangan ugatan nana beda sademi.

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 89: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com89

Mila Kiyai JalitaPangulune nagara Pakungwatingukumi yen ika dusunkang aran kapetakanPakalangan tunggal bae habdi mamluk kamilik Sang NataHing nagara Pakungwati.

M I J I L

Lami-lami hing solah marantisabaee wong Carbonhing Mataram saban hing-hing Muludedatan ginggang Ki tandomohi Pandelengan mangkin Arya Jagasatru.

Para Lulurah Arya Salingsingan mangkinden nya amigatosMalangsumirang murung hing nitineyen ning wetan aniningaliwong ngajar juri aneng alun-alun.

Pada ngagem tohok tur anitikuda pada angroktumbak tinumbak tan pasa kuliteana ingkang baksa amawikepeng pedang paris atangkis sarawuk.

Pedang pinedang tanana ingkang kaninwane kangsarogsogbalang binalang ngaken ninggekesinuraken dipun kapokigamelannya asripinatut lan bedug.

Warna-warna dennya ngawi ragijogeding asosog waningkang tandaknya angulur sabagi-bagi dennya mambrikasukaning Ngaji bala sili hatur.

Atur-atur hing manca Bupatidumateng Sang Katong ing Mataramkalangkung sukanamingali ingkang para abdiatur pangupaksimaring Sangaprabu.

Singa nagara pada metonitontonan ning konoya wong Carbon den niri gawe

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 90: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com90

meton nana tontonan kang maringKanjeng sri Bupati wong Carbon sasdu.

Matur yen boten wonten minangkaniGrago tiyang bodo boten wonte kanga tiyasajoged pangawi ragaboten bangkit hing kasakten malihyen nit yasaha tahu.

Wong Mataran kudu bae ngirimaring anak CarbonArya Jagasatru wuwusilan iki kentasa bedilkang ageng pribadikinarsakna amanggulsarta nyuled ya ta wong Matawispada kamisosothe wong wong Carbon pugas hing ang koweya ta sinukan dening Sang Ngajiyen nyuleda bedil sapujagat iku.

Arya Pandelengan tandas aglis Salingsingan gatosangiseni obat sasedengeden enali pasek tumulipiyambake manjingsarta enal iku.

Nuli Arya Jagasatu gasikNata Ukan gatosngangkat bedil dipun panggul dewek Tandamohi ingkangmulad bediljumegun agonjengkadi jagat linduJagasatru wangkeng datan mosik kukuheh lir papatik hing bedilSapujagat kekereora mundur ora gumingsirlir wong manggul epringtan katon wratipun.

Pandelegan kang kabiyas deningobat kadi peluhing janjana tan kruwan tibaneora suwe jaragenek nyanding hing ngarep ping bedilbada masi watuWong Mataram iku nembe uningLaksanainya CarbonUjar satepak katut bebede ora kena den ina uripLan iku gegebring saktine kayeku.

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 91: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com91

Manda dene Bandarane yen uwisnemor gawe katonika gadang punjul saking papakeCarbon kudu den prayekanibok manawi dadikamandi hing besuk.

Yen wis samono gatrane kahaksidening tingaling wongaja katungkul nononton saktinekudu anyangkirang hing ngakir.

Coconteging Ajimaring kangkad ye kunDi ana ratu kang dadi saktigelare samonotangtu iku gelare samonoaja kerup rupane akingkadya bibit uwikaligane muncul.

Ela iku marmitane dadiPanembahan Carbonden patroli hing pamondokane den talikti hing raina wengidateng wong Matawis den titeni dudu.

Ya sangune isi sega akingden korek den tinjoden taliktik bok ana isinekanutane den galusoarikatetaning kancing den wewer usung.

Ya iku ngenese wong Pakungwatidipun notok kayaya angrasa den ina prajaneArya Ki Dipati Ukur.

Katuwone dening luwi-luwiTan den daleng uwongMakaten ugi hing saciptaneWandu Haji Gebang kang namiSutajaya dinginmana winaringrut.

Wong Carbon pada rengating atiden gawe samonoya ingkali wong bresi tan duwemanah digjaya tejaden serikwon serya sayakti teka den lulupud.

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 92: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com92

Ya wong setya ika teka den pracekanika ta loroding wongcarbon sedeng mantuke ing grageangngadati hing naban warsibada Iplal mulihdateng praja nipun.

D U R M A

Rakaya Ki Dipati Ukur hing wuntatngari aminangkanikiwuling ngagunamatek aji limunanmalebeting dateng purianeng Mataramtan nana ingkang uning.

Malah gedang semangka hing dalem puriden dahar ingkang isikulite waloh eya geger ring wong jro puratumon gedang pada masihwutuh tan kayaisine musna gaib.

Mangkana uga semangka kang pada musnaisine hanging kang masihkulite waluyagawoke wong Mataramdening tembe ameningikadi mangkanaoreg sadalem puri.

Nuli ika Tandamuhi matek limunanlumebeting jro purimenangi Sunanika diweg tuturasemase dipun contengiapu madu pat Sunan kaget ningali.

Aningali emas kaligane anacoconteng ingkang putihpikir ana bayaiki ana durbiksabaya belis saking ngendi ngaru maring wangdubilah den tebih.

Enggal sira ingkang dakar winasuhannanging yen uwis aking kaligane anamaning cocondeng pedak

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 93: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com93

Susunan dangu mimikiridereng kamanahingkang ngasung wigani.

Nuli ana Ki Arya Salingsingan muja alimunan den wisikikmanjing hing kadat yanamenengi kang Susunandiweg dahar den ladosipara parekanKi Salingsingan aglis.

Manyungkur hing kumise Kanjeng Suhunan kumise kang sasisihya ta sang parekankaget ningali Susunankumisi ilang sasisihmancep ngujiwatSuhunan maskitani.

Angandika kuwe mesem mulat maring wangapa kuwe sarasmimaring raganingwangdupi mangke den usap kumis kari sisihadan Suhunanmundut adining carmin.

Amratelakake kumise kang ilangngilo kakaco yaktinyata kumis ilangnyata Sunan ngandikasapa ingkang wani-wanihing kumis ingwangden cukur kari siji.

Nuli ana swarga uni sabdanyauri hing Sang Ngaji swaranya enya anu nyokuranSunan Mataram nimbaliPapatih ira apariksa lahiki.

Ya kumisku ilang sasisih kelanganteka ana nyahuriswarane kang mun ya aning artine apaKi Patih matur wotsariartosing basaaning punika kami.

Gih punika basa tiyang Carbon Sundalah iku marmitaningSusunan Mataram

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 94: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com94

nyereg yen Carbon alapada undangana gelislakune nyetansugih rancana demit.

Wus katulap yen dadi musuh hing natawani amanjing puriora lan dadalannyukur kumissing Nataora layan den badamisasaha si pakurwati.

Ya Ki Patih matur nuhun duka Sang Nataanak Mas carbon mangkinpan sampun kalilanmantuk dateng nagaranyapandugi kang masih harirowangan nirangalindeng digja demit.

Boten kados tan kasasmata hing tinggalsaking pundi marganingingklang kacepengaSusunan angandikalah lurugana tumuliCarbon den kena babandane mariki.

Lah iku marmitaning dadi celaCarbon lawan Mantawismantingka luruganPangeran Purobayakang tumanduk anglurugianeng pakudyansarta para prajuritduga maring Carbon ika masanggrahanmungguh kiduling kalikang mangke katelanParonggol namaniraenggal Kyai Tandamuhikang lumantingahing gelar sing Matawis.

Kacarita Tandamuhi kang laksanatumanding hing praweriPangeran Purobayaanyuduk tinadahanTandamuhi dadi kalihpinindo dadyapapat anggambing-ngambing.

Di ping telu dadi wolu ingkang raha

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 95: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com95

sigra kinen malesidupi lumaksanatandamuhi sumejaanyuduk hing ciwakan mangka ningababa kudaburak ika dumadi.

Ya Pangeran Purobaya dawah hing lemahnarimah kawon juritbubar sarta balawansuli maring Mataram atur uning hing Sang Ajiyen Carbon mapantan kena den gagampilya satepak kekere karo wadyaniratan kena den gagampi;kadi uler timahpanas bawaning setanpunika wong Pakungwatiosugi gunasetan katong ngadohi.

M E G A T R U H

Yen sinuduk dadi akeh kaya lelembutyata Sunann Matawisngutus sejen wira pamukniroban bala braketigumodug parane ngulon.

Iya iku Tumenggung sing Pasir Kidulkang guna prawiwa saktiPangeran nang Selatelusumeja anjajal maringkutaning nagara carbon.

Durung teka maring prawatesan Pakungnembe duga ambeneritugu mangangkang katemuNata Ukur kang ngadepiatanding wira kammacon.

Ingkang bala Mataram kundur katumpupada mulakipun deningpangaruhe Nata Ukurkenang ubang-ubeng dadipolahe amider panon.

Ubang-ubeng tan karuhan lampahipunamemegeli kang atinyata ika Nata Ukuranulak musuh Matawis

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 96: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com96

tan kadugi datang Carbon.

Apopoyan wau hing bandaranipunyen kadi musuh iblisabdi dalem alalakuboten katik dugi-dugipijer kapuyangan kapanan.

Estunipun amusuh pan dede musuhkadi prang lan dedemittan kantenan gelaripunya ta Susunan Matawisangutus hing sejen wong.

Sena pati suwanggi sabrang punjulkait lan dukun gentiriwong Mataram kang angri yunglumurug hing Pakungwatiseja ngempes anak Carbon.

Ing ngiring ing bala pirang-pirang umbulwong Carbon tan nedang-edingPanembahan ora weruhyen piyambake den lurugiangeca-eca kemawon.

Ana soteh kang seja nulaking musuhKi Arya Wanduhajihing gebang bronjot kang mauSutajaya angadepisaking Losari kemawon.

Saking sabrang kulon hing kali duk rawuhpara musuh sing Matawispang rahose remek-rempuhpada rusak den amukir tur sajatine baloklok.

Sutajaya tan kesah-kesah angambek mung ngadeg nang sabrang kaliamatek hing ngaji nipuntuju lajaran ngenanibala Mataram wuslorad.

Iya mulak pangrasene ana kang ngamuknanging tan kruwan kang werokadi wawayangan nempukamepes nyawa prasamikandur ingkang bala katong.

Mila kocap ing Gebang laksananipun

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 97: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com97

anulan musuh Matawismatur hing bandaranipunyen Carbon kadi dedemituwong soteh dede wong. Ulur-ulur tali barat hing lelembuttan kenging den kanta jalmi dados mesa dede musuh memeri amese pitiksumanggeng karsa Sang Katong.

Ya ta Sunan Mataram kalangkung benduangraus durga kalilipapa maning wuwuh imbuhakeh sinangarya serikkang kapentas hing Matahok.

Pan wis ana kang aserikhing Mataram iya anamprungmanca maring Pakungwatiagolong ana hing carbondura tanggon anggon.

Mila sami pralalu manca anunutmaring Ratu Pakungwatikang sabar krana Hyang Agungrembesipun Raja WaliKutubing nagara Carbon.

L A D R A N G

Pakungwati lami-lamining ngauripkudu anabancana isining lahirora liyan ya Ki Buyut Alas urang.

Ya tedaking Dempul kang dingin marantiangka-angkaingkang umbul-umbul waringpada raratonawanguna si karaharja.

Ya sakait lawan Ki Buyut kang namiKi Supatakapon turuning hamet wanimung cirine dening tan huning hing dayakurang waspada hing gaibe dumadi guragapanmengke yen anemu sandi puharane dadi kaya-kaya bocah.

Ya ta geger genturaning Pakungwati

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 98: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com98

alad-aladPatih Seminingrat aglisanglurug hing alas Bakung sinikara.

Sawatana prange Ki Buyut ningkirleber mapanming kapetaken den tungtikdening Kyai Patih Carbon Seminingrat.

Hing Patakan aprange sawata wissigra bubarangajab samargi-margiangrurongseb hing laku padang raraja.

Angararaja kanggo sangu ning madigdigingrarampassinga ing dalam kapanggihya den rebut wani hing tingkahira.

Buyut Urang sabatute sala heptiseja nyelang Carbon pusaka kujang.

Moyang Panjunankatitipaken nasrimring Suhunanapa benere wong titipyen wis lawan ya kudu angolehena.

Ya ta tan gelem ngolihaken positipyen wis lawasbenere wong ananagiyen matungteng iya kudu penerang ngana.

Ya ta sira saya angrempagisanak-sanakwarga Panjunan kang samiamarenca hing kulon angriyung teka.

Siji loro sing Kandangur sing Juntimiwa ikasaking Singaraja malihsing Dramaju sing Ciasem sing Karawang.

Ya sing Pontang sing Tanara asing akeh malihsing Jepuraika katilas awanimaring Ratu Carbonseja salah cipta.

Seja ngangkat Buyut Urang ngadeg Aji

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 99: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com99

ora kayaKi Patih Semi naliktikpareng wengi anjejem guna wikara.

Buyut Urang lsgi turu dipun godilangkung katrapsisirepe patih Resmiya wong domas bature Ki Buyut Urang.

Kena kabeh iku pada tinangsulitampa sesabinakta ya hing ana ingPecattandaana hing Kendal Kajaksan.

Ku wong domas wis pinanjara den PatihSeminingratsadaya malebet sami.

Wong domas bature kakiBuyut Urang den beloki nang Katandanpatut dening oli patang puluh wenginuli ikaden aerus dening pajaksaningRatu Carbon ana hing Kendal Kajaksan.

Den kukumi mau ingkang mamateniya pada den esrahaken ning Judi ya medalingpamanggahan pinatenan.

Dupi iku kang rarajah rarampasidipun wedallakeng ning pasapon pinrihden gitika anuli ika den buwang.

Dupi mau kang pada garumbyung pitikkang kagebahora kalawan pamihku karsane Ratu Carbon den mahappa.

Ya wus sirna rasa rusiting nagarikabar kahanluluhur Sang Raja walianeng Carbon mapan masih tedak lima.

Sidem kayon kang reka-eka pan nyilibpulih hardhawaluya abecik atiembuh besoke saikine ya wis kreta.

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 100: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com100

P U C U N G

Tan warnanen hing Mataram Ratu Agungdumatenging dede manahdumatenging Ratu Carbonreh patusan ping tiga tan antuk karya.

Kaserenging napsu kaliputing banduasraya Walanda Kapitan Hetal jenenge pinroh kena babandane sang Narendra.

Anak mas Carbon aja ora kajuputmaring ngrasa ning wangtau rasa sira mangkoyen campole iku sobat dudu lanang.

Yata ika Kapitan layar minmg lautamargi sagarawus kadungkap maring Carbonlampahira tangginas ya enggal papta.

Wong Carbon kapengel tan ana ngaruhing waktu samanatan nana Walanda tumonaja maning umah-umah hing nagara.

Durung ana ana Walanda jeneking Pakungwong Jawa aringasmaring Walanda katembeniya iku durung bisa hing katanya.

Durung ngarti terang ing kata malayuden ajak tabeyanPanembahan dereng ngartosya tan suwe adining pangalpuka.

Panembahan nurut bae ing sacaturring Walanda bisakatiga putra anderekPangeran Sepuh Pangeran Anom sada.

Kawa naha Panembahan lampahipunlan Kapiten Hetal angrasa yen olih gawe pan wis katur hing ngarsanekang Suhunan.

Ingkang bau Panembahan pan tinangsuldumadi pratandaarrah babadan semuneinkang putra kaliye ngartos sing reka.

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 101: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com101

Yen kang rama angsal dukaning RatuAgung hing Mataramdereng ngartos ing dosanenuli kinarsa kinung-kinung dateng pasowan.

Ginunem repit seja pinambrih lampus hing pada nayakamalah wis ranpung guneme boya rempug yen denpejahana ganal.

Ya karan bebeting Bantang bilih metubudine rakasahing ngarab pan datan suweya puhara dadi wisahing Suhunan.

Ding sejane seja demit ambrih lampusseja guna digdyabaruwang ingkang jinawekula warga Carbon wus dumuging kana.

Ingkang Gusti Panembahan sanget nganglumiyosing pasowanden muleh-muleh den gotongden aji-aji binakta hing pamondokan.

Tanna dangu Panembahan nuli larut gurnita yen sedaden mulya-mulya sinarehden Astana ana hing Giri Malaya.

Mila sinebut hing wuri ing nama nipunKanjeng Panembahan Girilaya sinambateguring jana yen Mas Carbon wus seda.

Sarta karsane Susunan lamon la ikuputra Panembahantan suka mantuking Carbonden kukuhi kekel ana hing Mataram.

Kang den arah drapona aja na sumulurdarapon dumpuraraja ana Ratu Carbonbilas ilang hing Carbon akundang setan.

Angrobohi karaton laku angaruannyotengi dakarnyukur kumis lah samangkorasakena dengda wisasating nata.

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 102: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com102

Ana rengi waktu samono pihiburperang Trunajajaseja bedah Matarameputra Carbon loro pan katimpal-timpal.

Greg pating bilunglung larag-lurugmaring ngedi oraputra Carbon kalbesatehing nagara Kediri pan wirandungan.

Pirang-pirang hing Carbon tahun asuwungkatuwagan Natadurung ana sumuluredurung ana kang mikir ngangkat Raharja.

Ya sing waktu Panembahan ika larutduk ing babad jamanhing sewu limang atusepujul wulung puluh papat lumampahduha maringalu anembelas tahuntembe ana karsa.

Sulta Banten pasiyaneapotosan ametuk kang putra ikakang kablesat hing Kadiri lampah harjukinen ngamitena saking Sunan Matarameya ta Tubagus ingkang prasami mapagi.

Kesah maring Mataram ika anuhunlilane Suhunan lamon ika putra Carbonkang kakalihkasuhun kahamitena.

Kang karsaken ana hing banten salimurtunggil tunggil melassanggine ing Banten baemunggih munggiya wontena idin Suhunan.

Ya tan Sunan Mataram suka dumulur maring penenadahing wong Banten kang samono kon malaksak dewek maring pangngumbaran.

Den salaksah aneng Kadiri tinemudan sigra binaktamaring Banten sakaliyerena-rena Sulatan Banten adurran.

DANDANGGULA

Kanjeng Sultan Banten tumulur asih

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 103: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com103

rempug lawan Morgel Jakertraseja ngankat Ratu CarbonMugel Batawi darbe wawaniangadegaken Sultankrana Banten ikuangsal idin saking Mekahlawan angsal Pusaka Rasukan Ibrahimpramila kinawenang.

Pangeran saking Carbon kakalihmapan sampun ya jumeneng Sultanhing Banten den intrenanenuli kinarsa mantuk maring Carbon dupun katiriWalanda sing Jaketraingkang naminipunanengge kapitan Karang lan Raja Gowa Bimakang prasamikinen angraksa ha Sultan.

Embok ana panusul sing Matawisya ta Sultan sakoro wus harjaalinggih ana ing Carbonbabading jaman sewunem atus hing Carbon mimitiika jumeneng Sultan Walanda kang tunggumimiti ana Walandaiya iku Kapitan Karang rumakseng Gustihing sajenggering wibawa.

Sajejeging amaro nagariKasepuhan lalawan Kanoman iya tatkala samonoSultan Anom kang mangunKroton piyambek amurwa purisangkane tumurunamaring anak putudadi ana Padalemanloro eneng jroning kuta Pakungwatiya tatkala samana.

Loro soteh kukume sawijipramilane yen kukum hum sarenganJumah he ya bareng baeana hing Masjid AgungPanggulu hing KanomanGilir Jumah atuwin Riyadinsapa hing fitri sapa hing alkohmangana maning unineSukati sapa Muludlan sapa Riyaya kalihkatong roroning tunggal

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 104: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com104

ingkang linggih RatuKapitayan duk samanahing Kasepuhan nami Ki Arya Nadinasale wong palekat.

Para Gusti duk samono musidurung ngartos dumateng rarasanmalayu marinaning gawejurubasaning wuswusingkang nami Ki Arya Celliiya iku kawitanming ana Tumenggunganeng nagara Pakungwatiingkang nginger ala beciking nagariSultan suksara pracaya.

Yumenggung ika kait lan WalandiKapitan karang lan Raja GowaRaja Bima turemula kaduga lebur kuta Carbon den burak dadiden gawe bentengiraanang pinggir lautsirnaning pusaka kuta timbul bentengwawangunaning Walandianjaga jaga Sultan.

Lah iku waktuning carub uripakeh Walanda akeh wong Cinanunut suka hing Sang Katongsinukan sami kumpulumah-umah hing pinggir kalisakuloning pabeyan ngadepaken dutuambanjeng pacinan dalangpada gawe Kalanteng sabagi-bagiacaket lan sabandar.

Pabeyan pamicisan dadikumerab sakuling bangsa-bangsapawalandan Kapitanneya Kapten karang wauKapitan Cina den araniKapten Burwe kawitaningkang pada laku makoda wane pranakancacalang ingkang den wuri-wurijagane bok ana aprang.

S I N O M

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 105: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com105

Kawarnaha ingkang kadangkang metu kang saking ngaptiPangeran Kusumajaya dennya karem maring supitanopen anak rabiumah bale burang aburtan ngtang sandang panganhing bratapaning tur gempihmila dumadi ing barang sacipta nira.

Bisa ngambah awang-awanglan bisa mencala putrikinawenang sejan rupalampah sakedap dumugimaring prenah kang pinrihwus ora sangketing lakukaremenipun wayangdada lang kang wignya adikang sinengge hing sugul paesan tunggal.

Datan pegat anglambayangmangka ika anarengileledang maring nagarakapareng Sultan kakalihdiweg aniningalibenteng anyar winangngunPangeran SumajayaKandikane ya ikiKang ginawe menggung waji kudiran.

Natkala nabda mangkanalari ngijoggaken ecishing kuta Bentang ahobahoreg lir bumi ginonjingsemune manci maringkang rayi dumeh kadyekucampur budi Walandagawe benteng pasang bedilya ta Sultan sakalih asruh ngandika.

Sampun makaten kang rakalumayan bade madositiyang bodo drapon ulapningali benteng punikidupi jeng raka serikboten remen ning punikujandika nyingkir kewalahing parnah gen kang sepidan Pangeran Sumajaya wus ayimpar.

Aguling hing Karjuwananatmane sampun dumadi

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 106: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com106

ratu topong Baladewahing pesisir kidul nengihika ana hing bumiCidamar gennya ang Batunama Sunan Prawatatur balampun gagaibgumlar asrih pada sadela.

Ya ta Gupenur Jaketrakaget tumon giri rusitdadi samnya pada apyaksaradadu anglurugipirang-pirang prajuritsaking Jaketra kumebulkaligane kang prajuritpada potol endase tanpa karana.

Mangkana lawan mangkanagawokipun wong Batawinembe tumon lampah perangamorotoli pribadiakeh pada sasirianglurug pada angandusagena-gena padageris pada marotolipirang-pirang Sradadu Jawa Walanda.

Danggome geger genturanMoggel Betawi angartiyen pisaniki kudowa anak Carbon ken nyabili maring Cidamar ambrihjimat pamunakih lurugya ta wong Carbon dangdansarta prajurit WalandiKapitan Muris kalawan Kumendur ajag.

Lan Mantri AstraditayaSultan Loro pan lumiringanglurug maring Cidamarpasir kidul den purugiora manggih dangendingCidamar amanggih suwunggawoke wong Walandara manggih itu inierane kang mau apa durbiksa.

Datan wruha ika atmaatmane kang mangngun gulingana hing gon kajuwananparengika den lurugi

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 107: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com107

dateng kadang pribadidumadi enggal awungukana atma muksa ilangmangsup hing ragane atang.

Sultan loro sing Carbon wus ngarti ugalamon punika kang rakaSumanjaya den nadelingngangken wiratama nirangesemi wong Pakungwatianrorag-orag rayiaja katungkul anggugu kula reja Walandakawas kita angumandipara gusti hing rupane asengaja.

Sengaja campur koripanangramekaken nagarianganjarakening yasaamburak yasa kang dinginkuta Carbon wus bresikagantening benteng ngipunringa-ringa hing Jagatwera ingkang dipun pambrihnanging salirga gaib dadi atebah.

Tut satitik musna iraguriyang hing Pakungwatikatiyen dening Walandihing Carbon buncari tebehilang sagunging mandicama kapupuna hing dudu mila Kanjeng PangeranSumajaya asung wangsitsupadosa para Gusti saja nemaha.

Henda ilang hing guriyangsok remaja hing ngauripkang aran sagula wentaingkang manis ingkang gurihanglalu sada lalimaring mantraning luluhurtewaju hing kaldunyakal akerat kang kakerilah iku prabawa Pulung yun mintar.

K I N A N T I

Hing Carbon sawaktu ikumari seba hing Matawismung asrah patugun jalmasaban tahun gilir ganti

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 108: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com108

atilad wong Banten purapatogur hing naban warsi.

Pon tunggal parigelipunTuwan Morgel hing BatawiSunan Mataram narimahwus ora kauni-uniapa maning hing Mataramlagi ibur durung mari.

Perang Tronajaya nipunseja ambedah Matawispramila aneng mataramtan pati ngungseda jawirada repeh hing wisayadata kadi wingi uni.

Carbon tentrem dening estuden jaga dening Walandikang nama Kapitan Karangingkang dipun katahanidening pambrih hing Mataramwedi mring telik Batawi.

Mila kauripan nipunWalanda den katelingidening Sultan loro padasing Kasepuhan wong limang atus nyuosisakarepe wong Walandawong sewu ingkang ngupadeni sarta kinawenang dagangmambrih untung hing nagari.

Sakarepe cari untungora ana ingkang den sangketianggolang bala makidahing nagara Pakungwatiapa duduni wong cinamung ora den gawe telik.

Cina amung cari untungora jaga lunggu Ajimangkana ika wong Kajawong Bugis lan wong Saranisakarep angulan daraora angraksa Narpatitami lamining tumuwuhkadang dalem kang anami.

Pangeran Emas amolarmaring kang raka Sangajiamode sanungi anjang

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 109: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com109

kaoripan hing nagari.

Kang raka Kendal tan pasungbawaning tan mandarbenikawasa ngadegna pangkatngajaba Banten kang wisolikokongang sing Mekahdupi kita PkungwatiBara-bara kita tuwu samene ngulat ngulat ngendi aja agawe ungkarabok temah tan makenakiwis esak-esak kretaaja akeh pokal-pakilPangeran Mas duk renguadan angitar priyanggasurat recep hing Batawiden dala hing pendi anyarden tutupi cowet siji.

Den dempul lir wada majum sapa jana isi tulisden cocol lawan tampelangwong siji intere demitdumugi maring Jaketralampahe anumpal keli.

Hing kana salaminipun ana hing tanah Batawitanama kang piduliyaangrantun anang umaningtukang sayur hing Jakertatatamane sang Morgil.

Malah rerewang nyanyapunyiram kebun kunti wirising kene marganing bisakatemu lawan sang Morgiltatkala Gupenur leledangsore-sore niningali.

Maring sasayuran nipunpatusan Carbon agasikangaturaken kang suratMorgel Gupenur sampun tampisurat kaharti sadayaadan sang Morgel Batawi.

Ika sang Morgel Batawilawan Sultan Banten puriyen ana kadang pakud ya neda ajang hing ngauripSultan Banten mapan rempog

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 110: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com110

pisan lamon den duluripan sinungan ajangipunsing Kasepohan pinardimaringana ajang gesanglimolas desa mangkinsing Kanoman mangkanalimolas desa pinardi.

Wandening jenengan nipundi sone ika ngurunilalaerine Panembahanlah iku marganing dadihing Carbon Ratu tigaduk babading Jaman Kalihing sewu nem atus punjultelulas tahun jejegi ya ta sang Morgel Jakertaangintar tulis kang maring Carbon hing Kapitan Karangsurat angkataning Aja.

Panembahan sampun lungguhRatu Mandita ngajasiangreh telung puluh desapigegeling wargi-wargiKasepuhan lan KanomanWus marem kang lagi runtik.

Salat Jumah gilir teluhing nagara Pakungwatipanjaksane pan titigakaratone mapan nganpilmaring praja Kasepuwandening ana titik runtik.

Ming Kanoman ana rengurengating mana wawangitur ta iku Sri Kanomamtunggal saya ya babibiwus karsaning Allah ugacawenga kagiri-giri.

Pecat mati dennya rengunaging datan dadi rusithing aturing nagaralumari anuli dadiharjane kang panagarasalameting gira rusit.

ASMARANDANA

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 111: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com111

Lami lamining ngaurippada ngintar kahungguhankang dadi cager akireaja geseh hing sulursnkang gadang nyuluraningkang rama lamon lampussinungan dingin pratanda.

Nama Pangeran Dipatianang praja KasepuhanJamaludin kang gadanesumulura ingkang ramabenjang yen wus sedahing linggih winangun tangtutalitih Nalendra dipa.

Dupi hing Kanoman wasisbawan ning sanget memelengwantu kanjyaran lungguheanoman wong anyar melabeda wong Kasepuhanlalorining datu agungsing ngalem Susunan mula.

Wong Kanoman sanget pikirkawangun cager hing manahingkang sengge sawadinesadurung-durung ngilinaSultan anom asadyaabadami lan Gupenurmiwah Sultan Banten pura.

Panuhune ingkang siwiden udanga nama Sultan kacagerna namane baenanging ngora mela prajapom masi nang Kanomandadi Pati lungguhipunmung namane bae Sultandarapan enaking ngatihing wuri aja memelangMorgel Jakerta andereksalarsaning Natadumulur maring kadangCarbon Kanoman kang sunukinawenang nami SultanSultan Carbon ingkangAriya Mandurarejahing ngadunane eca hing manahcagen ring wuri sumulursirna rasa mana melang.

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 112: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com112

Jeng Panembahan pon pikirwangun cager maring putraden asri nenggeh namanePangeran Dipati anahing sri Panembahanmangkana Ratu hing Pakungdennya angraksa turunan.

Ing Kasepuhan kang siwiika iku ingkang namajeng Pageran karerangerayinipun Jeng PangeranDipati Kasepuhanlan Jeng Pangeran Tumenggunglan Pangeran Natasurya.

Kajalan ingkang namiPangeran Jawikartakalawan Jenga PangeraneSuryadiningrat kang nainaJeng Pangeran Suryanatadupu warga istri nipunpunika ingkang paparab.

Ratu Raja Yupawestriiku putra Kasepuhandupi putra Sultan anomestung jengger hing wibawakrana putra Kanomanakeh sinongan lulunggahKadipaten sumarambah. Iku Pangeran Dipati Madangda miwah Pangeran nama Dipati KedatonJeng Dipati RajaputraLan Dipati AwanggaLan Jeng Pangeran RatuLan Dipati Pringgabaya.

Miwah Pangeran Dipati Rawamenggaka ikalawan Dipati Kaprabonlan Dipati Rajakusuma kang istri namaJeng Ratu Arya KidulLan Jeng Ratu Arya Wetan.

Ratu arya Kulon malihlan Ratu Aryu Paengahmiwah Ratu Arya Elor

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 113: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com113

lan Ratu Arya Kancanalan Ratu Arya Kendralan Ratu Mas Kiranahayulan Ratu Mas Najiyah.

Ratu Mas Rara Pawestri lah iku putra Kanomankumerab serta gelarepara Gusti hing Pakungja marena ingkang tedakaningkang ngasa ya sinebutaken nama Raradenan.

Sasuka-suka ning ngatihing Carbon sakarsa-karsatanana durga angampocacangkok-cacangkok irawangun sakarsa-karsa Tumenggung pasitenipuntanopen Tumenggung nagara.

Riniyung Punggawa Mantrikatak wus tanpa wangenanhing ngadi-jadi Sang Katonganjalana mangku rejasakariping sewakaSang Ratu tan nampik uluningkang ngolah niti praja.

Anopen yuda nagari Sang Ratu ngumbar langenankang maring sakukubaneamburu kidang menjangananjaja wana wasaing ngiring sakul paburumuwa ingkang paninggaran.

Kesel anjajaring rusitnuli angumbara langenandumateng pagununganewani ming sangjang Talagaana kalane yasababalongan adi langunana hing sakarsanira.

Ing sumber hing Linggarjatiwaneh samudran wangunannawang gambir layanekesel angula daratanameng-ameng paprahukonting hing maja lautan.

Keseling maja jaladriming daratan angadu macan

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 114: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com114

den edune lawan wonghing Karangkeng wong kang namaKi Taru lan Ki Wukurkang pada angaji timbulaji girang sing Karang.

Ginawe bakti remeningpangameng-ngameng Nataduk samana dodolanewong cilik tarung lan macanlan banteng dadar tapalan den una sikalakudening kartane Sang Nata.

P A N G K U R

Satuwhe hing ngagesangkudu bae ana rungsebing bresihana ingkang rusuh-rusuhwong raraton ning kanahing Gunung Galunggung paja-paja Ratubebresatan saking wetanngulilip laku momori.

Momori hing Karajahanapinda-pinda Ratu ngirupi alitya ta wong carbon anglurugMantri ingkang pranamaSarajaya kalawan Ki JayengsatruAstrajaya ya pon kesahAnglurug sing Pakungwati.

Kanoman lan Kasepuhansamya lurug pan samya ganti gumantidumateng Gunung Galunggungpintening lami niragraya-graya lan akeh ingkang kasambutmarmane ika walandaenggal pada anulungi.

Ingkang para kinapitanKapitan Ros kalawan Kapitan MurisKapten Cina mapan meluKapiten Burwe ikaKapitan Hongge lan Saradadu nipun miwah kang paranakanden luruggaken ajurit.

Pirang-pirang tambur ika

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 115: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com115

saradadu Walanda anggunturiangelar pabantu-bantu wis pirang-pirang wulangennya gelar angluru ya hing Galunggunglawas-lawas kawatgatarurusit Galunggung lari.

Bubar lurude mingetanwusing kreta tan nana uni-uniora kaya hing dumuwukudu bae kakenanrusiting Kanomankapitena ya hing duduPapatih hing Kasepuhankang nama Ki Arya Nadin.

Ngajab lubering Kanomandarapona jengger dadi sawijimila pitnahe maturmaring Likman Walandayen wong Kanoman nyimpen wong Bugis hing kidulkanggo angremek walandaajan hing Pakungwati.

Lah iku marmine SultanSultan Anom den benteng sawatawiskatiti tan wruhing harjuya ta ika kang putraingkang nama Dipati Pringgabaya renguanusul dateng kang ramahing benteng dipun lebeti.

Hing ngadangan hing Wanlandakudu meksa akeh Walanda kemitkang den adu kumbang kondurya lan sampun kepandakkalih rama hing benteng sigra maturnuhun idene jeng ramapun topi hamba kula srik.

Kula tumpes pun Walandaingkang rama girap-girap aja Kyaiden eman ming anak putuaja murwa marahaja sira darma mimiti hing dudu temahe nak putu benjangkang rusak darma lakoni.

Ana dene diri ningwangAllah uga ingkang angudanenikaranane anak putu bok ora kaya siraaAlung den ngati sukure maring Yang Agung

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 116: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com116

jugala awet harjanunggu pusaka kang dinging.

Adipati Pringgabayasireping rengu pituturan kang sajatipareng Walanda angrurukateranganing lumampahBugisnyata ana hing pasisir kidulsateh Bugis umah-umahora edang ora keding.

Nyata dudu sisipenaDuduminang sraya ngramek Walanda lah iku marmitanipun SultanAnom luwaransaking benteng salamet alungguh RATU Walanda neda sapuraJeng Sultan angapunteni.

Liknan Pandemhir kang nama............................ saenggu ati............................ kang wauSultan Badridin mula ..........ingkang kula Kanoman iya iku Sultan Gusti iya tunggalkang nama Sultan Badridin.

Dupi aneng kasepuwaning kang nama AbdulmakarimSamsudiningkang mula nipuningkang anama SultanKasepuhn ingksng jeneng Sultan ikugenipun jumeneng sultanamungan rolikur warsi.

Anuli ika sumalaajejegi yuswane hing ngauripa sangang dasa kalih tahunsumulur dateng putra ingkang wau Pangeran Dipati tangtuhing ngestrena jumeneng Sultannami Sultan Jamaludin.

Aneng praja Kasepuhanwong ngagung ahli suluk hing Hyang Widikasengseming dera sugul murakaba hing sukmaanirna lir awujud cengeng ing tawajuhing supi kapangeranan madep hing jamalullahi.

Kang kacarita lok salatmaring Mekah ingkang badan rokaniya iku kang neroh lakumila meled kang kramat.Gunung Linggarjati den nawe dumulur

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 117: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com117

marek maring Lawangsangawong mahat aren andamping.

Padati tuku kang lahangsalir parekan paa atumbas gendissawuring tutug alangungunung kinarsa lungageblar tebih kadi panggenane maumalah ana kang kagawandeng ngitaring gunung balik.

M I J I L

Warnanen kadanging Jamaludinkang nen angolosodingkang nami Pangeran Rerangen nuhun ajang adiningnguripming raka ngasyasihngalap manah luntur.

Yen dalu sumonggon memetekianguling aneng sorkumlsepa hing jogan rakaneiya denining sanget aminta kasihhing raka prakawis ajangnging tumuwah.

Durung bae dipun katrlungihing panor samonodennya ngalpuka hing sihe kadangesarya beciking hing Walandioran nan kadi Jeng Pangeran iku.

Pramilane den rojon hing Walandisejane samonoden pirowang hing sagedenedening tetor ingkang namiMartanus samsuriIngkang junjung-junjung.

Ya mangkana tetor amedekihing ngadi Sang Katong hing Kasepuhan pang pinanggih ajekjejeging adayok WalandiSultan Jamaludinmangihi tatamurisedenge eca alinggih.

Pangeran apanoramedek hing ngayunane rakanengaturaken sekar kakalihSri Campaka putihature punika.

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 118: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com118

Pepetetan kaola tembeningsekar ameng lorogegel dateng raka sakaliyekang senungal bada raka istrikang senungal raka Ajipunika kang katur.

Pareng tinampen kang sekar kakalihdenira Sang Katongya ta Walanda surak sakabehnabda dalah iku wong sajatihing waong awawargiatut sasadulur.

Mesti olih ajang ngauripmaro salis katonatas tunggil sagedeneya tu Sultan tan tangkat sulitdamulur kang dadi rampunging tatamu.

Lah iku marmane sinakolihkarerengen marokula balakang saking rakaneangsal pacaca aning jalmirong laksa amalihing sakaprabon nipun.

Pan malulu sing Kasepuhan kang prihlulunggu samooPangeran Arya Carbon jenengenanging sacitak Ratu lilinggihaneng Pakungwatijar karo sadulur.

Kalih Kanjeng Sultan Jamaludinpareng sakadaton mungguh kuloni padawenanepakoncara pinter hing ngabasukiprakara kang lairika estu punjul.

Wit ning akal alan budi raspatiora nana loroamung Arya Carbon kang den gawepangeraning kang para Gustiwadining Ajihing sawaktu iku.

Jejeg papat Ratu PakungwatiKesepuhan maro

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 119: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com119

Kacerbonan pon iku rayinehing Kanoman kasekawan maringPanembahan dadipapat umbul Ratu.

Kacerbonan kang anyar dumadiwadanangin Katongrehing pinter hing Kupeni marganedadine tinari-tari dinginmabarang panriiya maring iku.

Wantu-wnatu Ratu anyar dadigelar pandum ming wongsinga cina kang sugih den rampekden gedekkaken ingkang atikinarya punggawiwinagun Tumenggung.

Ambrih gede tomboke angngaptihing karsa Sang KatongPangeran Arya Carbon akaleya kadunga wangun Sunyaragipinangkaning daiiya saking ngiku.

Pangrojonge cina sugih-sugihduk waktu samonoili-ili yan ya saking rembang akehcina sugih ingkang angilikranawetan laginagarane ibur.

Perang Trunajaya durung uwisakeh cina lolospada sira anggambangaken kapelepan den usungihing Carbon angngub.

Pareng dipun imponidening Arya Carbontangtu dadi gedene atinerurubahekagiri-giriapa karsa Aji tangtune jumureceng.

Duk binangun iku Sunyaragiduk babad jamanesewu nem atus wolu likurBujangga nyarsa obah bumi

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 120: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com120

Kacarbonan Ajihing sagelaripun.

Wangun saradadu saragenisang keping bala wong asu paburu uluk latuneora lawas ika tumuliPanembahan Ajidugi ajalipun.

Ya smulur ingkang putra namiDipati samonowus angadeg Panembahan linggiheapa ingkang rama wus lalisangreh ajang mangkindesa telung puluh.

Panembahan alinggih wawasibartapane kahotmaring bangsa arab rumaketeSayid-sayid akeh madekipan den wuri-wuriminule hing riku.

Remening tapa angulangi salirnapsu sanggeh pamorya hing lampah hig manah sukurane tenatrenhing pakaryaning alitan katah den pikirbala gung nganggur.

Ademing karya tan nana matariPanembahan gonebeda kaji Kacarbonan sahurepanas gawene karananingakeh kang dipikirgelaring tumuwuh.

D U R M A

Ra lawas prawantu olaking dunyakundu ana kulilipgegering pinggirankulon ana hing desaConggilis ana gurusitwong bang nyarak Syeh Yusup ingkang nami.

Araraton rinu bunhing kawula baladen tanggung pati uripmarmaning dumadya

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 121: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com121

oreggingbala witakasuhur arep numpasimaring Walandasangkane den perangiden lurugi saking Carbon sing Jakertapara Kapitan samigelar malurunganming Conggilis aperangsawatara akeh matiumbul-umbulanwong Carbon ambantoni.

Mantri ingkang anama AstraditayaPerwajaya lan malihoraming anggas ara muwa Kumendur Ajarsarta saradadu patibala Makasar Kapitan Ros Bali.

Saking Banten pon bantu mangkana ugamalah sing Banten rusidana pinangngeran ingkang seda hing ranalah iku marganing dadiMorgel Jakertawirang daja ngebrukiamiyambeki kalawan para KapitanSyeh Yusup wus kacandakka benteng anang Batawi pan sineratan arak lan uyuh anjing.

Malah sira Syeh Yusup pejah jro pancanawaktu samana dadikasuhur Walandanutug dennya pirowangmaring Ratu Nusa Jawi kawilang bisaanginger karta bumi.

Mila kangge paugeran hing sak Jawaaminahing rurusitpalanglang bancanamila waktu samanangupadeni hing nagari.

Rempag-rempug maring putusing kukumanamor milu ngukumitan arsa katilar krana yen ana durgarurusit ika kanggo hinglah iku caratyen ning akire ngumandi.

Ora lawas Sultan Gusti ing Kanoman

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 122: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com122

Badridin kang ngemasisumuluring putrawau ingkang anamasultan Carbon Mandurajisamangke dadyaSultan Anom Nurudin.

Sultan Kalirudin tunggil punikasumuluring Rama Jihing praja Kanomandennya amangku rejakarta tana una-unigeng alit sukakakang bawa Pakungwati.

Sultan Kalirudin nenggeh puputranami Pangeran Gstilan Pangeran Kresnalan Pangeran Wisnuntarakang istri Ratu Dipatilan Ratu Wijayalawan Ratu Martasari.

Salamine Kalirudin Mangkurejaligan tahun tumuliseda tilar dunnyasumulur ingkang putrakang nembe ing yurmanekekalilas timur dumajakang paman amakiliingkang anamaJeng Pangeran Dipati.

Jeng Pangeran Dipati Rajakusuma ingkang ngolah titi yatnaning nagara.angreh kagelar mulyakarta hing saguna gatiraharja purahing Kanoman bawa Aji.

Ora lawas Jeng Sultan hing Kasepuhaningkang nama Jamaludinseda tilar dunyasumulur dateng putrawus hingistren ngadeg Aji anama SultaRaja Tajulngaripin.

Alim Kitab limpad maring basa Arabnit yasa ngangit kadisKitab cara Ngarabangaceki sapraja

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 123: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com123

Pakungwati tana ngiribhing kala hing basasagujiya logawiremen angintar Kalimah hing Ngilmu rasahing cecelaningsupihening hing PangeranRububiyah Yang Sukmaacager wisik sajatiduweting Bengatkang srih pinusti pasti.

Angelaraken amangguron hing iktikadmila kasuhur dadiGuru Ratu mulyaWakil mutlaking Allahhing sagara Pakungwatiora liyannanging Pajulngaripin.

Anggongon ni warangi apiking lampahambeningaken atikang abangsa sukmakapangerananing Hyang singa Pandita kang luwihpan minaketanhing asil kang sajati.

Kaji AbdulmuchyiPanembahan KarangKi emas Saparwadilan Kyai Amyahpan sur kang sena witakarana jatining wisik kimalaspaKi Gunung Cinde malih.

Sutruping lampah karuyaning manahHing esir kang sajatiRasaning itikadKasuciyaning manahWinuri hing jati salirKang sinungkeman hingbangsa Guru Aji.

M E G A T R U H

Tan anatara lamine wau sang ratuKacarbonan kang namiArya Carbon seda sampunsumulur dateng kang siwikang raket kaliyan Petor.

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 124: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com124

Petor ingkang nama Korneli Jonglutkang ngangkat diri Narpatihing Kacarbonan kang sunudumadi bisa anamiperhangkatan Sultan Carbon.

Sultan Carbon martawijaya alungguhDjuluri rama kang lalisDadi munda namanipunDupeh ramane mung olihAsenggi bae Sang Katong.

Namging masih nama Pangeran duk maudupi kawuri kang siwisumulur tur jeneng Ratupangkating kulit putihingkang rumewang maronowit ningakal budi pon kadi hing maukukuh ing yuda negaribai jawa kang dera punjulyatnaning sujana jawiangintar krama Sang Katong.

Angundaki Pajaksane hing sawaktu ikuputraning pragata AjiKacarbonan sila rampungbubuntasaning pradong dirampunge ana hing kono.

Mila kocap wadaning Ratugemet kang budi pikirhing pada repaning kungguhtan kewran hing ganal repitawon pened kawaspaosing prakara kalangenan katan tirupramila so Sunyaragimenda hing natkala ikutan pati kaisik isik antenge aneng Kadaton.

Tana lami hing karta bawaning Ratunuli Sultan Carbonsumulur maring sadulur kang mangke den angkat malihhing pranami Sultan Carbon.

Sultan salir pangritaning Pakunglah iku duk jamaningAdiwijaya atirurama aremaning rasmikalangenan hing kalangan.

Sampurnaning Sunyaragi waktu iku

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 125: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com125

kang anggemeti sahadikapuratining kalangunpan winangun angundakihing sapa kikirnan Carbonra nama kang mantari saking ikuatila hing Maespatiendah parawatan kosong.

Raduwe mas inten dipalalusok duweya umah becikingkang prayoga kadulurhing sasamaning ngauriphing pada-pada ning Katong.

Karemane malih yen lampah paburukidang manjangan ana hingalas sakukuban nipundadi kasengseming atiyan sampun angulah buruan.

Ya kadung alas Sumedang den rangkusden buru kang isi rungsipangeran Sumedang mumbuldumateng Morgel Batawiora trimah wong Carbon.

Gennya buru dudu sakukuban nipunSultan Carbon dipun panggilhing pradataning Gupenur pimrasila amangsuliyen ika kabara Carbon.

Tetengere beling kang ngetap ping kayuyu Sumedangngukuhiendita tetangeripunwong Sumedang ora Bangkitgawe katrangngan ning kono.

Ing pramila Morgel mutus ya ika estuCarbon ingkang kaduweniMarmane sawaktu ikuSumedang kureh dening Kacarbonan duk samono.

Tanna lawas Sultan Anom wapat sampunsumulur datang kang siwikang anembe umur sapuleingistren madeg Narpatiwus jumeneng Sultan Anom.

Sultan anom Abukeridin papat abipunreh hing masih timur dadi

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 126: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com126

den wakili hing TumenggungKyai Baudengda wakilkang gaib kulo bala wong.

Ya mulane den sakili Ki Tumenggungkrana drapon ngampilyeng mengko sedeng pinundutaja angel-angel maningaja degeng aja alot.

Krana mau duk kang rama wakil Ratumaring Pangeran dumadipareng sadenge pinundutalot datan kena gampillah iku kang winingatosya harjaning Kaniman sangsaya wuwuhpakarta saya gampiladilullah kang den luruprakara ning agama nabikang winuri-nuri hing wong.

Ramane kang asalat sarta asumiku hing Kanoman yaktingaceku ibadah ipungelar-gelar laku santrinyaji sembahyang tan coto.

L A D R A N G

Ora lawas nuli Panembahan lalis mapan ika sumulur dateng kang siwiwus hing ngistrenanjumeneng Panembahan Raja.

Anglalurekaken maring kang yudipan mangkanakapanditan kang den gonisabar tawakal suka lila ing manah.

Tan na lawas Sultan Sepuh lalismapan ikasumulur datan kang siwihing ngestrenan inggih punika Seltan Sena.

Kang paparab Kanjeng Sultan Jenidinkang anggelar ameng-amengan ripangiheman mangun dikir ingkang sarta kadam.

Pirang-pirang kadam manusa penilihdadabusan kaluriyane wong supi

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 127: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com127

pan amurih lampahe Syeh Abduljelan.

Ingkang supi amangeng badan rabani nora liyan iya ngelmu rasa maningwis lungguwe aneng praja Kasepuhan.

Kang den gugoni punika kang supikajatiyan hing rasa wesesa batinmula datan sumangganing barjamoat.

Supi iku kararepane ming sepimengko medal parameyaneng ripangiandadar raken ing lampah hingk Wali yan.

Ra lawas Sultan Carbon ingkang namiAdiwijaya seba kasihure deningmung kang mantu boya gadah putra lanang.

Inggih punika Sultyan Carbon ingkang nami Abukayatkang brangasaning kaptidatan kena wong salah ya pinejahan.

Salah satitik ya nuli pinaten akekulabala kang kadengda patinanging ora sa ukum lawan pradata.

Lah iku dadine kang ciri waneyiming Nalendra marmane dadi den basmikinendangaken lan ora ya sinuluraniku punggel Kacarbonan tan anuli ora lawas.

Panembahan mapan lalispang mangkana punggal ora sinuluranra lawan Sultan Sena angemasisinuluran dening putra ingkang namiSultan Sepuh Matangaji kang anglar.

Ingkang depok aneng dudun mangajisenggi sejababak laku maha yaktiora kaya ora lali dening jaman.

Dadi migel hing ngakal lir pindah kagingsirpan mangkanaakeh abdi den patenitanpo dosa bawaning gingsir kang akal.

Ing marmane hing Kraton den adeginami Sultanlanggih rayine

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 128: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com128

dipun subun naminipun Sultan Muda.

Dupi wau Matangajo dipun serikdisampurna kaken lawan mati Sahidingging ranipun layan pradata dinulu.

Ra lawas hing Kanoman mapan inggih winursita Sultan Keridin ngemasisumulur ingkang putra wus ing ngistrena.

Kang paparab Abutayib Umam Mudinwaktu ika obahing dorujamaniakeh ewong raton ganti mrawasa.

Ing Kasepuhan Sultan Muda duk lalis kasuluran dening kang putra hing ngasrihSultan Joharudin anenggeh ingkang paparab.

Ingkang nembe umuripun sadasa warsirekening ika masih timur den wakilidening Kyai Jayadirja wakil Nata.

Lawas-lawas ibure nagara deningTingarengan ana kang brandal ciliksirep ika kapupu tan nalawas.

Sultan Imamudin Kanoman angemasi tilar dunnyasumulur datang kang siwihing ngistrenan alinggih aneng Kanomankang sinebut namane Sultan Kamarudinduk saman masih iburing nagaridening akeh wong raraton babarandal.

Barandal rangin panyeleke anggunturiduga harta ngobar praja Pakungwatisengge pada amuri raja Kanoman.

Jumenga Sulta aneng Pakungwatimangka guna hing walanda andulurimarmanipun Pangeran Raja Kanoman.

Iya saking pakengdangan katuran mulihhing Pakungja den istreni madeg Ajipan den paneyi sapanjeneng kewala.

Namanipun Sultan Carbon amet nami nipun namaJeng Sultan Abukeridinwaktu iku ana maning Kacarbonan.

Pan asele sing Kanoman kang angguntosi

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 129: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com129

dupi bala den bagi telu duk lagiijrah sewu rangngatus padlikur warsa.

P U C U N G

Ora lawas wong agung Prasman arawuhdennya amet guna nagara Carbonpraja teluya kinen iku sebaha.

Asebaha hing dewek ke kang angratuemaban-embaniraingat-ingatan sing Carboningkang nama Kyai Nata Nagara.

Ingkang nama Raden Dipati kang mangkuTumenggung titigaKasepuhan KanomanKacrbonan seba hing kiyambekiraora lawas wong agung inggris arawuhmapan emban-embang kekendangan saking Carboningkang nama Kyai Mangkunagara.

Duking jaman sewu pitung atuspatang puluh wasapunjul siji benereijarah sewu rong atus wolu likur ya.

Lah iku wong Inggris ingkang asanggupanggolang nagaraSultan mruka hing bagusiamuktiya kariya guling lan dahar.

Sultan tetelu anarimah hing paciyuntan ngasta nagaraanampeni paseyanekang anggolong kang tungtu maring Sang Nata.

Ora lawas Sultan enggal sampunseda tilar dunnyapunggel tan risulurekari loro jenengeng kang nama Sultangantos telung tahun ya mangkana sultan SepuhJaharudin sedasumulur maring rayineing ngistrenan samana nama Sultan.

Apeparab sultan samsudin punikuhing waktu samanaSang Ratu kari namane

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 130: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com130

parentahe Walanda ingkang anggolang.

Nrimah sukur genting-genting ora putusbarkahe Susunankapinundi hing ngaubehing ngauban kang neng karamatullah.

Kang winuri-wuri dening anak putukang manah sukuranrahayu hing salungguheya salamet wong badami hing ngagesang.

Yen catula hing badami lan lakutantu pada kebatkendang saking negaranesarta ora winuri-wuri suluran.

Ya mulane Sultan Banten waktu ikulebak galintunganbondan oran ana ratuneiya sakinmg cantula sabda mring Walanda.

Tanalawas nuli ana rusuh-rusuhwong raratonnama bagus Serit hing jenengengangkat perang ngaloyong laku berandal.

Sengge neda prasudan gawening Ratu nanging amudustaamiet singgih araratonora pira lawase tumuli kena.

Kapupu hing harja sirna wis kukummalah lami karta hing Carbon salir tumuwuhemundak untung pangngupa jiwaning tanda.

Golang praja lan sarwaning kang tinandurora lawas ikayasa Wali binurakemasjid agung den dandani dadi anyar.

Dadi tuduh yen dadi anyaring tuwuhanyar hing nagaraduk samono hing babadejaman kalih sewu pitung atus suwidak.

Nenem tahun Jim awal wurining ikulawas-lawas SultanSepuh Samsudin sumerenbabad sewu pitung atus pitung dasa.

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir

Page 131: BABAD CIREBON - alangalangkumitir | Javanese … · Web viewapesse kang watek jaya duriyat ting wong lino ewih. Dumadi salin paparab nganggo ambek bidakwalaka nuli tan paji nganak

www.alanglangkumitir.wordpress.com131

Punjul loro ora tumunten sinulurbanta kalih warsasumulur datang putranehing ngitrenan jumeneng nama Sultan.

Gantos wulung tahun Sultan Anom larutsumuluring putrahing tahun iku hing ngistrennami Sultan ana hing praja Kanoman.

Duk babading jaman Kalih nedeng sewupitung atus lawanwulung puluh hing jejegekawruhan yen genting tan nana pegat.

Barkah hing sukuring abadami lakubecik lawan ala ana rungu di rungubawaning kang basa kaselang hing purbaPurba nagara wong Walanda kang ngukupHing sanusa Jawa.

Aku kecapean tapi juga senang karena naskah Babad Cirebon sudah selesai aku salin.

By alang alang

www.alanglangkumitir.wordpress.comoleh : Mas Kumitir