Post on 03-May-2023
no 6 38 V“. anno 646. VIII. anno 653X. anno 6 56. Emeritense anno 666…ToleranumX l. anno 675 . Bracarense III. aliis IV.
anno675 , ToletzmnmXII. anno 6 8 1 . XVII.anno 694. aliaque amplissimam dicendi co
piammihi fuppeditarent°
quae tamennequehujus loci, neque porro necessaria est, utnoniniqui rerum aestimatores singularem v ete
rum Patrum Hispanim sium in ordine ofi'
1cii
ecc lesiastici excolendo sapientìam , studium
que admirentur . Zeno Episc0pusH15palensu,
Profuturus Bracarcnsis ]oannes Abbas Biclatensis ,MartinusDunnensls Petrusllercìemis,Leander Isidorus Conantius Palentinus
Ioannes Caesaraugustanus , Eugenius Iunior,]ulianus Toletanus ac permu
lti alii libris
ecclesiasticis recognoscendis , augendis , ordi
nandis aeternam sibi nominis famam , lau
demque immortalem pepererunt. Et Isidori
quidemOpus de div inis officiis uttempore, itaetiam eruditione et elegantia reliquos o
mnes, quotquot extant, huins generis tractatus antecellit; atque adeo 1 11 colleCtione eiusargumenti lucubrationum , quamHittorpius,aliique procu1amnt, primum inter scriptoreslocum obtinet Isidorus atque ita ut qui
b a
D I S S E R T A T I O
DE HYMNIS ECCLESIASTICIS
B O R UMQU E C O R R E CT IO N E
ATQUE OPTIMA CONS T I TUT I ONE .
S eapus ez ratio Dissenatimis
: . S pecimen emendationis Hymnorum qui in Ofiìcio pro
prio SanctorumHispanorum occurrunt, adornaturus , operae
pretium me factumm judicav i si universum de Hymnis Eeclesiasticis tractationem susciperem , remque altius repetitamad nostra usque tempora protraherem . Quod utperagam sa
tis idonea causa v ideri potest consuetudo nosrrae aetatis , usus
que communis ;quippe cum occasione quav is data, vel arrepta,in longiores Dissertationes plerique soleam excurrere in rebus
praesertim quae ad veterem historiam , disciplinamque Eccle
siasticam illustrandam quoque modo pertinere intellìgunturCeterum nihil necesse est, ut ex hac agendi ratione excusa
tionem petam Nam qui sedulo animaclvertat quo ego in
Hymnis Ofi‘ìcii Hispanici ad cantus latinitatis , carminisqueleges revocandis respexerim, facile existimabit, opinor , utilem,
’
ac propemodum necessariam prov incìam me esse aggressum
gravmimasque esse causes , quibus inductus sum , utHymno
rum correctioni historiam , ac dissertadonem de eorum usa ,
eterrìenda1i0ne praemitterem2 . Sane plurimos fare arbitror , qui vetusmtem plusquam
satis est , indeliciis habentes vel 1psos errores longinqui tem
paris anotoritatc velintmeri , ac velutiab Ecclesia consecratosA
g 15 5 H Y M N I S
clamentesse retinendos Pervulgarum est quantas tempestatum subierit moles sanctissimus Sacrae Scriptume interpresHieronymus , quod plurima loca aliter , quam prius legi so
lerent verterit, ac prorsus movam interpretationem condide
rit. Periculosum opus certe air(I ) etobtrec1atorummeo.
rum latratibus pàtens ;qui me'
asseruntin septuaginta inter
pretum sugillatiomm nova pro veteribus cudere Etali
bi (c) Cogor per singulos Scripturae div inae libros adver
sariorum responderemaledicris ,qui interpretationemmeamreprehensìonemseptuag
inta lnterpretumcriminanrur Ac
rursus (3) tanta est eo 1m vemsratis consuetudo ut etiam
confessa plerisque v iria placeant
3 . Et ut innumera alia omittam ita scribit ad Damasum(4) Novum opus me facere cogis ex veteri Pius la«
bor sed periculosa praesumptio indicare de ceteris ipsumab omnibus judicandum : senis mutare lingnam ct cane
scentem jam mundum ad initia retrahere parvulormn
Quis enim doctus pariter,vel indoctus,cum inmanus volumenassumpserit eta saliva quam seme!imbibit v iderit
discrepare quod lectitat non statim erumpatin vocem, mefalsarium me ciamitnns esse sacrilegum qui audeam ali
quid in veteribns libris addere mutare corrigere Ne
que vero is ego sum qui ulla exparte me cum S . Hieronymovelim conferre ; neque eius exemplum ideo profeto utquod
licuit mihi pariter liceat Sed praeterquamquud non ea
estratio sacrae paginae etHymnorum qui in Ecclesiis
decantantur non illud mihi propositum est ut quas exhi
beo Hymnorumemendationes prob mtur eeterisque praefe
rantur sed illud solum utHymnos carreérione egere osten
dam sine pietatis ofi’ensione corrigi posse demonstrem me
horeoquemeo exemplo excitem, ut siquidemmeus labor non
placuerit, novam ipsi operamcoflocen1 (a)
(1 ) inPraefat. ad Penratheucum demLib rumJoh .
(2) InPraefat. ad Librum ob. (4) InPraefarìone inEvangelista .
(3) InalteraPraefatione in eum (4) Verba Andreae Marci Bur
6 D E H Y M N I S
hymnumdistinguita psalmo , etcantico Hic autem brev iter
,, l1ymnos esse dicendum , qu1 fort11udmem ermajestatem
praedicant Dei , etejusdem semper vel beneficia vel facta
m1rantur S . Isidorus (1 ) universe sine hoc discriminedocet, quod Carmina quaecumque in laudem Dei dicuntur, hymni vocantur ,, EademhabetRabanusMaurus
qui plura capita ex S . isidoro transtulir, ejus nomine non laudato , praemisemttamen , se ea fuisse mutuatum exAuctori
bus Ecclesiasticis Etsi autem repugnare videatur Cardinalis
Bona non incongrue tamen Hymni appellantur carmina in laudemMartyrum ac Sana orum , non solumquia in
eis plerumque Deus nominatim laudatur verum etiam quia
cultus , honorque Sanctis praestitus inDeum potissimum ver
git, ac refundirur . Georgius Cassander (q) hymnos in lau
dem Sanctorum Oda.: Encomiasticas rec1ius esse appellandas
pronunciat; antiquumtamen hymnorum vocabulum ratio
nemque indicatam libenter admittit
7. Quare omissa ampla illa significatione qua laus quae
Vis7sive cantus hgmnus fortasse nuncupari potest ad usum
Ecclesiae praesertim antiquum Hymnus est cancieum in lau
demDei sanetorumve sive metro sive rhy1hmo sive oratio
ne incisis quibusdam dis1iucm, ae non amaino soluta Nova
autemmultorum consuetudo fert ut Hymnus solum dicatur
carmen lyricum ad laudesDei , Sanctorumque cantu celebran
das compositum . Nihilominus aliter sentit Card. Bona
quiVenerabilemBedam redarguit quod ad rationemHymni
mermmnecessarium esse crediderit; nisi forte loquitur Cardi
nalis de hymnorum antiqua appellatione Cassiodorus qui
dem Beda antiquior ( in E tpositione Psalmorum Vl . 11 11 111 11 . et
u n:. Hymnis metri alicujus legem pariter exigit . Sed
uterque congruenter intelligi pctest, ut impropriemetri nomi
(1 ) De Eccl. ollie. lib . 1 . cap . 6. diae cap. 1 6.
(a) De Institut. C lericor. lib. (4) In Epistola praemissa Hy.
°P°°49° muis Eccl°s1ast. Scholiis illustrati:
(3) Tractatu Divinae psalmo Loc. cit.
8 D E H Y M N I S
Homerus quidemplures habetHymnos hexametris versibusomnes inscriptos autem inomne suomm Deorumgenus (a)Estet1am inter eos unus inHospites Aliqu i eorum suntpaul
lo longiores uthymnus inApollinem versibus 546. ethymnus Mercurlum versibus 577. constans nonnulli vero
qu 1oque autsex vers1bus concluduntur Scio,non omnes hu
jusmodi hymnos Homero adiudicari (b) ; verum de multisconstat Homer1 esse etego rei genus argumentumque pro
pone non autem[item de certo auctors dirimo
9. Fuerunttamen ante Homerum alii qui hujus carminiopangendi laude excelluerint Lycius anAntheus an Stesi
chorus Imeraeus inventor fuerit, non liquet Linus , Musaeus
Orpheus in hoc pulvere desudarunt longe posthos immo et
post
(a) InApollirtem, inMercurium,
in Venerem inMartem in Dia
nam inPalladem, inJunonem in
Cererem inMattemDeorum in
Herculem inAesculapium, inJov is puttos, v idelicetCastorem et
Pollucem inPana inVulcanum
inNeptunum in Vestem inMusas in Bacchum in Mattem o
mnium, inSalem inLunam V ide
Scalig. lib.‘
Poetic. cap. 1 1 z . et
sequen.
(b) Joannes Alhenna Fab riciuslib.a. B ibliotb.Graec. cap . 1 n. 1 1 .
etreq. accurate disputat. de Hymnis B ameri, Alcaei, Anacreontîs,Ariani: Methymnaei Aristotelis,Asclepiadis Myronls Dam0phylac, Sapphus S imonidis aliorum
que . In B ibliographia vero Anti
quaria cap. 1 1 . num. 1 ;. pluresAu
stores allegat qui de var11s Hymnorum generibus nominibusque
disserunt. Hymnus Cereris diceba
tu: lulus Rheae Lityersa, Bacchi
Dithyrambus Apollinis Paean
Dianae Hypoepus . Vide Theodo
retum sermone 4. ad Graeeos infideles de Materia etMundo Athe
naeum lib. Rh 1diginiu111 lib. 7.cap. Joannem Guilielmum Stuck ium Sac. Gene. Descript. p.
Dc Graecorum Hymnis duas Dissertariones Souchay habes T.xv ru .
etxxv r. .Academiae In:cript. Ptolomaeus Hephaestion , sive, utalii
scr1bunt, Hephaestionis filius lib.
recensuit Auctores Graecos qui
Hymnos per singulas urbes ta
ni so lito: composuerant Iulius
Pollux Onomastico lib. cap. 33.ita Hymnorum nomina exprimitDianne Hymnus Hypingus , A
pollinis Paean, utrorumque simulProsodia Bacchi Dithyrambus,
°
Ceteris lulus dicitur o Sed U
nus, etLitierses Fossorum, etRu
sticorum carmina sunt Con
sole etiam Conradum Gesnerumtom. Bibliotb. ti:. 7. par.3.
E CC L E S I A8 T I C I S
postHomemmCallimachus aluque Sed jactet quamvelue
rit suos Hymnegraphes Graec 1a ; sanc1ierem tamen verio
remque originem ex Sacris Litteris repetere juvat ac prersus
necessarium est Cuius rei testem adduce lecupletissimum
Clementem Alexandrinum 1 ) Modes autem peematibusadjecit etLacedaemeniorum leges numerosis versibus scri
p3 1tTerpander Antissaeus Dithyrambum autem exeo ira
v itLassus Hermiones,Hymnes Stesicherus Imeraeus ho.
teamAlcmam Lacedaemenius Amatoria AnacreonTeius,canticum ad saltandum accemmedatum Pindarus Thebagnus Tempera herum traduntGrammatici Longumautem fueritea accurate tradere cum ipsemex estendatur
Dienysius nempe Bacchus propter quem celeb rantur et
dionysia etspeCtacula, esseMoyse posterior Legi potest
Cardinalis Bona (a) , qui de Hymnis Graecerum, ac multipli
ci eorum specie nec non deHymnisOrphei singillatim dispu
taterudite QuidamOnomacritus qui temporibus Pisistrati
Tyrannifleruit creditur anoter OrphicerumPeematum
I O. S imillimumvero esr, homines veri Numinis co lmi addictes carmina, versusque excegitasse quibus Divinas laudes
in festis sacrificiisque canerent, antequam cacce furore abre.
pri ad vanam Idelerum religionein se converterunt Probabiv
es conjecturas de lob qui creditor fuisse lebab quintus abAbrahame ipse Abraham non numerate (3) ac de eiush istoria arabice carmine conscripra non vacar promovereCl. Maz e€hius quem in linguis erientalibus eruditissimurnnostra v iditaetas , (4) expenens illud Genesis 5) Audire vo
cem meam uxore: Zumer/1 ausculzaze sermonem meumeemendit hoc loco frustum poematis latere Non idcirce tamc
.
"hi qualescumque versus auctere. Cerm esMoyse anti
qu1ercs eruntdicendi Fabricius (6) commenta Rabbinerum
B
(1 ) S f f 03ngt. lib,1 . cap. 1 . (4) Tem. 1 . Spicileglì pag.4$ .DIS/Imc psalmodilt: ( 5) v .a z . et1 4.
(3) Genes. cap.;6. (6) Bibliogr.Antiq. cap.1 1 . n.1 3.
1 11 D E H Y M N I S °
e rganis etrub is personantes carmina et hymnes Dav id
canerenr(r) . Hic porre mes con1inen1er deinde precessit.
C erte dum Iudaei tempere Ieremiae captiv i Babylone detine
rentur,ur hymnes de canticis S ion canerent, Babyleniiflagitab ant,quodeg
regie,ac plane peerice describitur°
psalmo 1 36
qui inscribimr Psalmu: David propter Ieremiam ex que
primi quatuor versus bue pertinent Super fiomies Babylo
nis illic sedimus , etflev imus dum recerdaremur Sien . 1n
salicibus°
rn medie ejus suspendimos ergana nostra Quiaillic
°
1n1erregaveruntnes qui captives duxeruntnos verba
cantienum Etqui abduxerunrnes , Hymnum cantatene
b is de canticis S ion . Quemede caniabimus canticum De
mini in terra aliena
1 4. Non me latet , plures existimare , hunc psalmum non
Ieremia sed a Dav ide°
1 11 Prephetia f 1iisse confecrum; nimirum ita tenent illi omnes qu i Dav id aucrorem volurit esse
omniumpsalmerum , qu i in Psalterio reperiuntur Verum si
veIeremias hunc psalmum ediderit, sive Dav id longe ante
futura praenuncians ita cecinerit, veritas rei utrolibetmedoaeque immota , certaque permanet . Nec silentio prqetere
undum estcanticum , sive hymnus trium Puererum°
1 11 for
nace ignis quem a Libris canenicis repcere nefas est, etve
rissimam hymnimetrici netienem prae se ferre constat ex iis
obiectienibus , quas Iudaeus quidam eppenebat, referente
S . Hieronymo Haec idcirce refete , utdifiìculmtem ve
bis Danielis estenderem , qui apud Hebraees nec Susannae
habet h istoriam , nec hymnum triumPuererumetc. Audiv i ego quemdam de Praecepteribus ludaeerum , cum Su.
sannac deridereth istoriam etc. B eindo tantum fuisse etii
tribus pueris cavfllabatur utin camino aesruanris incen
dii metre luderent, et per erdinem ad laudemDei omniaclementa p mvocarent1 5. Optime cav illatienem appellatS . Doctor ridiculam Iu
(r) Paralip. lib.a. cap. vers. (3) InPraefationc inDanielem.
n . etcap.7.
0
E C C L E S IA S T I C I S 1 3duci difiìcultatem quae prefecto non admedum dissimilis estillis dubitandi ratienibus , quas moderni alioni Ph ilesephi ad
teligienem evertendam usurpant.Quid enim? Ncnoe pre certo penendum est, quod Angelus Domini descenditcumAz a
ria , et secus ojus in fernacem , etexcussirflammam°
1gnis
de fornace et fecit medium fornacis quasi venrum reris
flantem , etnon tetigir eos omnine ignis neque centrista
Vit, nec quicquammolestiae intulit Ecqua erge difficul
1113 in ee Versari potest, quod canticum Benedicite metre lu
derent, sive tunc ipsi cenderent sive prius a se perceptum
memeriaeque traditum°
rneequasivente rerisflame repeterenr‘
?
Quaerattamen fortasse aliquie , psalmi hymnique quos ha
ctenus commemoravimus metrone , an rhyrhme , an presa
oratione in hebraico alieve prime suo idioma1e fuerintcem
positi Nonuna est eorum qui eas linguas sibi callere vi
dentur sententia
1 6. S . H1ercnym1 afiirmantis haec pleraque omnia nu
meris metricis ligata esse , tum opinio maxime placet, tum au
eteri1as vehementer commevet(a)°
cui ego hac in re tantum
(a) 5 11 eius verba inPraefatieneinLibrumj eb A princrpie ita
que voluminis usque ad v erba
Job apud Hebraee s presa e ratie
est Perro v erbis Job in qui
bus s it:‘
Pereat die: in qua
natus sum, etnox in qua di
ctum ert conceptu: esthomousque ad eum locum ub i ante
finem veluminis scriptum est
idcirce ipse me reprebendo , et
,, agopoenitentiam rnfav rilacinere ; hexametri versus sent
a
dactyle Spendaeeqne curren
tes et pro pter linguae id iomacrebre rec1p 1entcs etalias pedes,nonearumdem sy“abarum sed
eornmdem temporurn Inter
dum quoque rhythmus ipse dul
cis , ettinnulus fertur numeri:
pedum lege :e lutis: quod metri
ci magis quam simplex lector'
intelligit.Q1ed si cui videtur in
crednlum metra scilicet esse
apudHebn ees, et inmeremne
stri Flacci,G raeciquePindari, et'
Alcaei et Sapphos v elPsaltt
riumv elLamematieaes leremiae,v el omnia ferme Scripturarum
cannes comprehendi,legatPhilenem, Iesephum, 0 1 1genem,Cae
sariensem Eusebium eteorumtestimonio me verum d icere
comprebab it V ide etiam
Prz fatienem inChronica Eusebri
etinIeremiam lib. Comment.
E C C L E S IAS T I C I S 1 5
piditas numererum se probater Diversas sententias de
natura Peesees hebraicae aucteresque hinc inde contraries
recensetNice laius 1 ) postFleurn, aliorumqueDissertatienes.Blasius Garofalo (a) tenet, Hebraeerum carmina homerelentafuisse nonmetrica quam ille epinienem mihi non persuasit Expendi etiam pessuntRoberti LeWth de Sacra Peesi Heb raeorum Praelectiones Academicae cum netis er epimetrisIoannis Dav id Michaelis : nec nonFrancisci Hare Psalm01umLiber in versicules metrics div isus cum Dissertatîene de anti
quaHob 1 aeerumPeesi Exantiquieribus legi digons estAlfensus Mendoz a Theologus ameenissimi ingenu OrdinisAugustiniani quiQuaest. 3 . Positiva prebat aliquotveterisTestamenti lib ros carmine conscriptos esse idque magneperedecuisse Nostre tempere celebris estDissertati0 XavernMat
thaei de PaesiHebraeerum etGraecerum
g. v .
Hymnorum apud Christiano: erige a Christo
etApostoli: repetenda
1 8 . Hact:nus de veteris testamenti Hymnis nam licetpluraejusdemgeneris congeri possent rem per se claram v idelicet
constantem ac perpetuumusum camandi hymnes apud Hebraees superfluis prebatienibus confirmare nihil attinet lev i
ter expesuisse sufficiat Sequitur ut in nove Testamento
Christianaque Ecclesia eamdem disciplinam, consuetudinem
que, atque primameius originem perquiramus Pacem praefe
tatConcilium IV .Teletanum cuius exmt gravissimusIuculenrimimus Canon 1 3 . in haec DeHymnis etiam
canendis etSalvateris, etApostolorum habemus exemplum;nam et ipse Dominus hymnum dixisse perh ibetur Mat
thaeo Evangelista testante Et Hymne diem exierunt in
(1 ) 1 06° cit. la Poesia degli Ebrei In Ronn
Consideraz ioni intorno al 1 707.
E C C L E S IA S T I C I S 1 7
semper fuithabira Adnectenda vero est generalis quaedamregula a S . Augustine tradita et ad pracsmtem controver
siam ab cedem Sana e Doctore accomodata (1 ) Mirer sane quid ita volueris utde iis quae varie per diversa loca
ob servantur tibi aliqua scriberem cum etnon sitneces
sarium, et una in h is saluberrima regula retinenda sit,utquae non suntcontra fidem neque contra bones me
res , et habent aliquid ad exhortatienem vitae melioris
ubicumque institui v idemus , vel instituta cognescimus
non solumnon irnprobemus sed etiam lanciando etimitan
do seetemur etc . maxime id quod etiam de Scripturis
defendi potest sicutde hymnis etpsalmis canendis cumet ipsius Domini etApostolorum habeamus praeceptaetexempla Quae v erba eo libentius excripsi quia Epi
stolam exqua hic locus desumptus est aliquande citaramv idi , quasi ex ea S . Doctor Hymnis contrarius arguatur
Ex his erge intelligitur merem cantandi in Ecclesia Hymnes ,licetnon ubique ab omnibus fuerit observatus ut postme
dum ex dicendìs fietmanifestum honestum tamen esse ac
retinendum cum ad exhortatienem vitae melioris conferat
et Christo atque Apostolis originem duxerit etconstan
ter inmaxima Ecclesiae parte eta plerisque Sanctis Partibus
cum laude fueritfrequentarus
Qui/mmsint innove TestamentoHymni
20.Igitur edisserendum jam est deHymnis in nove Testamemo autrepertis , aut indicatis aut praeceptis Ac primumN changelumCabriolem cum B . V irginem salutav itusum fuisse Hymne scilicetcarmine etmodulatione voeis ,flc similiter 1 :spondisse Deipnr:m pluribus contendit Ruti
C
T? m020 edit. Venet. 3 D. tione! Januar"num. 340 COIOI4ÎO Jlib . ad lnquiei et:eqq.
1 8 D E H Y M N I S
lius Benz onius I ) , quem refellirTheophilus Raynaudus (z ) ,asserens quod etsi S . Athanasius sive quicumque alius auCtor S ermoni: de Assumptìene salutatienem Gabrielis vecet
Hymnum ea tamenvox late accipitur pre quav is Dei laude,sive gratiarumactiene Nec certe potestaflirmari salutatie,
nem Angeli aut metre fuisse adstrictam aut canora voci:medulatiene ab Angelo pronunciatam Ceterum si nomine Hymni nihil aliud intelligamus quam laudem Dei era
tiene quadam sublimi ac velutipoetica aptaque decantatiexpressam facile quivis consentiet eam salutationem, quamalfertS . Lucas (3) recte hymnum dici posse Nam de re
sponsione Deiparaeminus id liquet(a)2 1 . Petieri ratione afiìrmandum hoc estde verbis S . Elisa.
beth (4) Repleta estSpiritu Sancto E lisabeth et excla
mavitvocemagna etdixit: Benedicta tu inter Muliere: etc.
Neque ullo medo dubito quin canticum Megni/ica: (s) ,que B . V irgo Sanctae
E lisabeth respendit ac canticumBenedictusDemwus Israel quod Spiritu Sancte repletus pro
tulitZacharias(6) jure optime Hymnis annumeranda sintQuid enimhis duebus divinis canticis,quibus quotidie persenatEcclesia , ad exactam hymni preprietatem deest siqui
dem v era hymni ratio consistere potestsinemetre , ac rhythme in sola prosa oratione certis incisi: distincta cantuique
accommodate ? Quod si laus Dei cum camice riteHymnusappellatur nullus praestanfiorHymnus erit quam is quemexhiber idemS . Lucas (y) et subite facta est cumAngelo
i ) InPsalm.86. cap.: ì .
(a) Diptych.Marian. puncta
p.5;. (3)(4) Rutilio: in Expositiene
Paa'
lmi 86.,non uthabetThee
philos septem rationes‘
pte sua
epiniene affert atque ad eas ex
plicandas ita aggf editut'
Con
gruis vere ratienibus praeter
eas octo quas adduximus in
lib. rap. 8 . Comment. i'
»
Magnificat, Virginem huîusm0di mysterium carmine bominibus propalasse sic ostendituf »
Rationes quas producit, con:…esse nonnegaverim
(4) Bed. cap. v ers. 45.
(s) Eodem Capite .
(6) 506. cap. Evangelu S.Luca…
C3p 03 0 Ven “Q'
39 D E H Y M N I S
congeratNatalis Alexander (r) , erudirissimus ille quidemHistoricus sed tam facilis inGentiles suos quam severus cf iri
cus in nationes exa aneas Hymnis S . Dienysu Areopagitae
auctoritatem conciliantcum aliqui SS . Patres qui ejus operalandaur tumnominadm S . Damascenus quiHymnes Apo
stolorum exAreopagita commemoratde Dormitione Deiparas
propefinem Viso sacro corpore (Deiparae) placuitomnibus,prout quisque poterat hymnis celebrare infinitam bonitatem div inas petenriae Locus hic desumptus esrex cap . 3 .
de Divinis nominibus ubi addit S . Dionysius, S . Hierorheum
postApostolos ceteris omnibus antecelluisse Divini Hymnolo
gi laude insigncm etS . Timoth eum huiusmodi divinos Hymnodias mente retinuisse Sed longe ante de Praedicatione
S . Jacobi inHispania quam negatNatalis in Ecclesia men
tionem facram constat, quam de S .Dienysu Are0pagitae Operibus quae idemassetero etdefendere conatur
36. Multe efiicacius et luculenriue annqurtaus monu
mentumextarc nonnulli purantin celeberrima Epistola Plim:
Junioris e B ithynia adTrajamtmmissa quae licetanno Do
mini 1 03 . data fuerit tamen de soliris Christianerum mer:
bus , etconventibus loquitur quos jam pridem in usu fuissesignificat etin quos ipse diligenter inquisiernt etiamante da
rae Epistolae tempus : proindeque ad primum Ecclesiae secu
lumconsuetudines Christianorum a Plinio investigatae con
gruenrer accomodati posunt Ita ergo Plinius (2) Atfirma
bam autem (christiani) hanc fuisse summam vel culpae
suae vel erroris quod esserti soliti stato die ante luecm
convenire earmengue Christo quasiDeo dicere secum inv i
cem Obpci nequitPlinio diligentissimo ludici etScri
ptori quod ignoraverir quid inter Christianos ageretur, aut
quid voxCormansignificet Aliqui dicunr, Carmen de quo
loquitur Plinius nihil aliud fuisse nisi hymnumAngelicum,
Histor. Eccles. secul. tione az . ad seeni. l .
cap. ra. stric.t ettotaDisserta (a) InEpist. tor. lib. xo.
E C C L E S I A S T I C I S 3 1
sive orationemMatutinamGloria in excelsis Deo in quam ca
ditratio Carminis NamCarmen antiquis dicebatur quae1ibet
orario composita , etselemnis dicrio, quamv iametrumabesser,
quod Je . Ludov . de laCerda Eglog .V. ad ver: .45. probat. Ex
quo tantumcollige , adhibitos Jam tune a Ch risdanis Bithy,
niao Provincias fuisse hymnes metricos velsaltem rhythmi
cos , autalio quav is artificio tn Jesu Chrisd landsm composi
tos (a) etalternis cani censuevisse quod exprimitur verbis
illis secum invicem .Quod autem ait, Carmen dicere , fortasse
coulirmat psalmodiam , hymnorliamque in Ecclesiae initio
pronunciadoni , quam cantui fuissev iciniorem
3 7. Neque alienum eritab hoc loco de Consdtutienibu3
Apostolorummentionem facere , non quod eas ab Apostolis
auta SancroClemente editas putem , sed qu1a ab 1pso Sancti
Epiphanii temporenonnullamauctoritatem h abuisse constat
etcum neque de austere , neque de aetate liqueat, ad pri
mumseculum cui multi eas adscripserunt commode refe
rentur ObservatumestCanone 1 3 . 60nc1111 4. Teletani supraexposito ,
hymnum Gloria in excelsis Deoetc. ab Angelis tu'coeptumab homnibus fuisse absolutum . Hic igitur Hymnusin constitutionibus Apostolicis alique verberum discriminereperitur (1 ) Oratio Matutina Gloria 1 11 excelsis Deo et
interra pax in homnibus bona voluntas Laudamus te ,
,, hymnis celebramus te, benedicimus te etc. Et rursus (2)Orario vespertina Laudare pueri Dominum ; laudate ,
no
menDomini Laudamus te hymnis celebramus te
BernoAbbas(3) asserir, hnnc hymnum a S . Tele8phoro , qui
(a) Ieannes Laurentius Moshemius sibi persuaserat ac defende
rat, Carmen Cbristianorum de
quo loquitur Plinius , nonfuisse verum, ac propriumCarmen.
*ProdiitDissertatio Tom. V. M iscell. Lips.inserta qua op inio contraria sua
.detur Ejus rationibus p ermev:ri
v isus estMoshemius etprioren
suam sententiamnonquidem peni
tus abiecit quod difficillimuu: est,sed certe dub iam esse pronuncia
v it. B iblioteqaedes Sciences Tom.l .'
1 6 1 . (1 ) L ib. 7. cap.47.
(1 ) cap. 48.
3) De ofi cioMissae cap .3.
34 D E H Y M N Ì S
tiumcontigitanno 1 65. (a) ls ergo inOratione adAnteninuntPium ita air Rationalesque pompas , et hymnes celebra
mus atque decantamus Et alibi (1 ) can1um Ecclesiasticummoderatum laudat In Ecclesus non usus carminum
ps per eius generis inStrumenta,etalia insipicntibus congruentia receptus est, sed simplex canrio in eis manet Excitar
haec cantie cumvolup1ate quadam animum et flagrans
ad eius, quod carmine celebratur desiderium Quid plura ? Hymnum in Dei laudem ex oracule nescio que exter
tum servasse plurimos memorar idem ,lusrinue.(b)41 . Props finem huius seculi nimirum sub Victore et
Zephirine Pentificibns v ivebarAuctor ex que id excerpsit
Eusebius (2) Psalmi quoque et cantica (odae graece
quae carmina sonant) fratrumj ampridem a fidelibus cen
scripta ChristumVerbum Dei concelebrant divinitatemci tribuendo (e)Quod non nisi de nov is hymnis metri
(a) S . j ustini Liber inscriptus? saltes intercidit ignoratur eiusargumentum, sed fortasse hymnes,autquid s1mile continebat
(1 ) Quaest. 1 07.
(b) Incehortatione adGraecos
sub finem S i qua autem vob is
ob strepit dub itatio quominusfidem hominis creatieni adhibea«
tis iis credits ques adhoc
audiendos putatis,etscitote ora
eulamvestrum cuma quedamregatum esset uthymnum inDeum Omnipotenflem ederet
sic in medio hymno dixîsse
9_ui primum Mortalenr Haminnn eflinxit ,
”J darnque
*vern
vit Atque hanc hymnum a
multis quos novimus ser
vari conting:t In quadamVeteri edttionemale redditur :
Multi; « stris pro 4 multis quo:
nov imur. Idem paulo ante C re
dite Sybtllae antiqurssimae cu
ius lib ri per torun: orhem ser.
vantur afflato div ino preditiErant enimmagno in honore anud
plures veteres Christianos Syb illi
na carmina ex quo Sybillistflvo
cabantur, teste Origene lil:.s. con
tra Celsmnprop: finenr tom. z . oper.
edit. Paris. 1 6 1 9. Paci: etiamCelsus) mentionem nescio quo
rumSy b illistarum. fortasse quod
audierat a quibusdam impro
barl eos , qui Sybnllam Proohe
tidem exisrimant notarique
Syb illistarum nomia e
(a) Lib . cap. 1 8.
(e) Photius cap. 48. hanc Scri
protemvocatCaiumPresbyterum:N icephorus lib. 4. cap. ax. Ancre
rem ignotum esse putat, librumappella: ? am nr Labyrintbtttn. s
ec c ns s ra sn c rs 37Ad mneze Inudandum sincere canendum ore innar io
ristum puerorum Ducem Hymnus vertice.?
Christo Canamus simul Canamar simpliciter Psallamus si
mul Deum Pacis (a)‘
44…Aliam h ic excitant quaestionem nonnulli in quibus
est Valesius (r) , contendentes non fuisse carmina inDei
laudem a Chris*ianis composita usque ad Anmninorum tem
pora post dimidiatum seculum secundum ; quo nimirum
tempore Philosophi Virique litterati fidem Jesu Christi am
plecti coeperunt Quo tamen id argument0 conficiunt?
Quamve dant rcsponsionem Plinii aliorumque aucrorira
tibus , quibus sacrorum carminum usus apud Christianos
antiquiorAntoninis adstruitur ? Nam vel illi ipsi qui im
erantibus Antoninis autpaulo posthymnos ChristianorumEudant rem v eluri jam pridem fieri consuetam attestantur
Neque ulla oritur difiìcultas ex asserta ignorantia scriptorumApostoficorum in humanis scientiis Primum quia adeo est
naturae humanae consentaneum carminis cantu delectari ut
etiam indocti aliqui in sua quisque lingua versus rudi saltem
minerva elfundanr Recre S . Chrysostomus (2) Nihil ani
mam aeque erigir ut versus modulatus div inum can
ticum numero compositum Nostra certe natura usque
adeo delectatur canricis et carminibus ettantam cum eis
habet necessitudinem , et
‘
convenientiam ut vel infantes
ab uberibus pendentes siHeant etafflicrenrur carmini
bus sopiantur Hoc autem faciuntmulieres etviatores
etagricolae et nautae etc. Quamobrem sine ulla du
b itationc ab aliquibus primis Christianis etiam non admodum
(a) Fabricius B ibliogr. J uriq.n. : etB ibborh.Graec.
lì OS. Pd f .Prim. Co l o 5.3 1 .CODSCD°
tit, hymnorum Ecclesiasticorum
quotquot extant antiquissimumesse hanc Clementis Alexandriniac nescire se dicit qua fide Can
guns inAppendice adGlossarium
Graecum pag. n ;. voce lycbnicon
Antigeni Athenogeni forte Martyri C lementis aequali eum tribue
rit De bymno S . Athenogenis ,
ejusque aetate v ide €.n . n.47.
( 1 ) In netis ad Euseb ii b istar.
lib . z . cap. 1 7.
Homil. inPsalmum41 .
4, D E H Y M N I S
musicos videtur approbare in sobriis Christianosum convi
viis I ) : Sonetpsalmos conv iv ium sobrium etut tibi tenax
memoria est voce canora aggredere hoc manus ex more
magis charissimos pasees , si sit nobis spiritualis andirio
prolectet aures religiosamalcedo Sub Diocleriano Seba
ste inArmeniamartyrio coronatus est S . Athenogenes (2) a
quo hymnum discipulis suis relictum scribitS . Basilius (3)Quod siqais etiamnovitAthenogenis hYmnum, quem tam
quam aliud aliquod valedictionis manus discipulis suis re
liqa it 1s nov itetMartyrumsententiam de Spirita san
cto Cl. Franciscus Antonius Zacharias in B ibliotheca
Rituali (4) S . Athenogenis meminit cumque Clementi Ale
xandrino supparem fuisse existimat Hymnus Graecorum
Lumen hilare sanctaegloriae qui,legitur in B ibliotheca Graeca
Fabricii (5) etalias Gloria in excelsis Deo prorsas distincri
apparentab hymno Athenogenis, de quo loquitur S . Basilius
licetnonnulli aliter sentiant
48 . Viguisse autem hoc seculo consuetudinem hymnos re
cens compositos in Ecclesia decantandi non aliande efiìcacius
ostendirur quam'
ex eo qui eam tollere aggressus est Paulo
Samosateno Ac v ide singa larem hominis audaciam intole
randamque impudentiam qui cumEpisc0pus esserAntioche
nas hymnos in Ecclesia probatos etin Dei laudem cani so
litos tamquam recenriornm auctorum rejecit alios vero peni
tus novos impiosque sabrogav it in suam laudem a mulier
culis in sancte Ecclesiae coem decantandos Bene habuit
quod Synodus Antiochena anno 269. inchoata, er anno 270.
conrinuata efi°
raenem haeresiarchae temeriratem repressit
Concilii nomine missa ad Didnysium Bom. Pontificem Epi
stola Synodica Porro inquir quid vobis in memoriam re
vocemus quemadmodumpsalmos ac cantus qui ad Do
mini
(1 ) ad Donat. in fine . (3) De Spiri…Sancto(2) Sollerius tom. 4. Sanctorum (4) lib. s . c. 2 . ad ann. 196.
]aaii pag.: 1 6 etseq. (5) pag. 1yy. seq.
E C C L E S IA S T I C I S 41
mini Jesu Christi honorem decantari solent tamquam re
centiares eta viris recemioris memoriae editas exploserit et
in media E cclesia solemni Paschatis die mulieres quaeinanes cantilenas quas si qq
ispiam audiret plane cuhor
resceret, in ipsius ( recdus , suzpsius grace…c ei; €xuro‘
r ) laudem fundere pararit
49. Arbitror equidem Paulo Samosateno non tam nov ita
tem hymnorum eoclesiasticorum displica isse cum novas im
p'
robas cantilenas ipse cuderit quam vetustatem dogmatum
quae iis cantibus celebrarentur ejasque erroribus aperte re
pagnarent Episcopi qui huic Synodo interfuerunt…con
suemdinem antea v i entem psalmos in honoremDomini no
Stri lesa Ch risti a hristianis editos concinendi dilucide te
Stantur Convenerantautemexmultis orbis partibus Episcopi
prop: innumeri utair Eusebius (r) quamquam S . Athana
sias (2) S eptuaginta recenset; in Concilio vero Ephesino li
bellus supplex Basilii diaconi et monachi 1 80 . Episc0p0s
f uisse commemorat Sed cam sermo habitus fueritde Paulo
Samosateno qui ecclesiastico hymnorum canta impie abusus
est consentaneum erit alios iridem Heereticos in medium
proferre qui suos errores hymnis concinendis proposuerunt,merito proinde a 85. Patribus objurgati
5. 11 1 1 .
Nonnulli Haererici hymnis Ecclesiastioismale abutunzur
50.Primus occurritValentinus qui circa annum 1 53 . Homamadvenir etHymnis sive Psalmis in vulgus sparsis suoserrores instillav it; de quo Haeretico ita Tertulliana s in scri
pt1s rel1quit (3) Sed omiss'
o Alexandro cam suis €llogismis , quos in argumentationibus torqaet etiam
'
cun'
1’
Psalmis Valentini quos magna impudentia quasi idonei ali— c
F
(3) Lib.7. c. z g. lib. de Syuodis (3) De carne Christi e. 1 7.
42 D E H Y M N l S
cuius auctoris interserit ad unam iam lineam congressio
nemdirigamus etcap . 20. Nobis quoque ad hanc spe
ciemPsalmi patrocinabunturnonquidemApostatae etHae
retici ez Platonici Valentini sed sanCtissimi, etreceptissimiProphetae etc . S i haec duo Tertulliani capita legisset aut
attente considerasset dOCtissimus Cajetanus Maria T ravasa
qui veierum haereticorum v itas litteris consignavit non
affirmasset nesciri quo in h is Psalmis conficiendis re
spe1teritValentinus Di così fatti salmi però inquir(1 ) da
Origine riguardati come componimenti diValentino, nè egli,nè alcan
’
altro Padre ce ne ha conservata parola,donde possa
trarsi argomento della lor qualità, e dellemire avute dall’
Em
tico loro autore , , AlexanderHaereticus , quemTertullianas
refellit exValentini Psalmis arguebat Ch ristum non fuisse
ex Maria Virgine uatum sed perMariam Virginem neque
humanum corpus assumpsisse qui error a Valentino quoque
traditus fuerat Bardesanos homo erudita s etde fide an
teqaamab ea deficeret bene merims circaM. AureliiAnto
nini tempora scripsit ac veterum haereticorum erroribus no
vos ipse addidit Filias Harmonias eamdem cumPatre fanemtla 1tit lgitur Pater etFilia s sive uterlibet etutprobabilius
v idetur solus Filias concinnam numerorum modulationeminvexit, qua Syri hymnos ab jpso haeretice conscriptos decantarenr S . EphremDiaconus, utSyros musicis modalis delini
tos ab Harmonn haeresi ad veram tidem revocaret eisdemnumeris catholicus sententias inclusit; quo factum est utab
eo tempore in SyrorumEcclesas cantica S . Ephrem musicis
vocummodalationibus celebrentur et utmulti opinanturinde ad reliquas Ecclesias eadem consuetudo pervaserit. Quaecum antiqui Historiei non eodem omnes modo referanr eo
rum verba exhibenda sunt, utquid certiusex eis colligi valeat,legentibus appareat Theodoretus (2) Etquoniam inquir,HarmoniasBardesanis filius cantica quaedam olim compo
(‘JHistor. haeret. eap.n . v itaeValeut. Lib.4.Hist. cap.:9.
D E … H Y M N I S
niumsuos versus condidisse fallitar certe etin eamdemera
torem traxitCardinalemBona (I ) cumex historia conster
Bardesanem Harmonr1 patrem seculo secundo v ixisse JamActa Sancti Ephrem syriace edita etlatine reddita (2) afiirmant, S . Ephrem operam versibus sacris dedisse contra
molles diversasque cantiunculas Bardesanis qui cen
tum , etquinquaginta cantus harmonicos elucubrav it.
Argumentum carminum S . Ephrem eademActa indicant(3)docuirque odas sublimibus spiritualibusque sententiis
compactas de Christi Nativ itate Baptismo , Jeiunio , Pas,
sione Resurru tione , Ascensione , deque reliquis divinasillius dispensationis mysterus , quibus adjecitalios hymnusde Martyribus , de Poenitentia , de DefunCtis docebat
,, que modos musicos etmodulandi carminis leges Atenim cum S .Ephremseculo 4. floruerit, eta S . Basilio diaco
nus ordinatus Juhani tempora attigerit, consequms est, ut
longe postquam a Bardesane vel potins a f1ilio eius Harmonio odae pravumdogma continentes fuerintcompositae eis
catholicos hymnos S . Ephrem obiecerit53 . Portasse 1asunia concinendi modulos B armona tempo
re , utfit invalescebat, ac plures exitiumpertraheb a r; cui
malo utoccurrerer S . Ephrem , ad carminis ac musicae artis
leges animum feliciter applicuit. Testatur Petrus Benedictus
S . (4) in Oriente adhuc v igore consuetudinem cantandìhymnos S .Ephremelaboratos (a) . Praeter Harmonii 1mpieo
tatem versibus expressam reprehenduntur quoque ab anti
quis almi recenres Hieracis haeresiarchae , qui prope seen
li 3 .. liiiemtumalia opera erroribus referta , tum utairS .Epi
(1 ) Div in. Psalm. cap. 1 6.5.1X.
num.
ExVaticano codice Nitrica
si tom. operam editionis postre
mae Ròmanae(3) num 33 «
(4) InPraefat. ad eius opera
(b is enim sit Chfi .
”stianarum gentium in Or1ente .
coetus Chaldaeorum SyrorumMaronitsrum et lndorum com
positos S . Ephr'
emHymnòs1 mn
cantct
E C C L E S IA S'
I'
I C I S
teroquicantam propias accedenrem ad recitatiomm praetu
lit , qu ique Setadicos Arianorum modules exagirabm, tamen
usitaram tn Ecclesiis psalmorum modulationem etsuavemmelodiamegregio confirmat, causasque amplissime expenit in
epistole adMarcelhnum Quid causac autem sit, quod
eiusmodi sermones cum modalatione , et oda psallantur ,nequaquam praetermittendum est .Quidamenim inter nos
simplicieres tametsi credunt, verba esse div initus 1nspirata,arbitrantur tamen ob seni suav itatem , voluptatemque au
riam psalmos cani Quod 1taque caru modulatione psal
mi dicuntur id non fitex suavis concentus studio :; sed si
gnam est harmoniae cogitationum animae haimonica
lectio indiciumestanimae recte compositae atque tran
quillae etc.
56. Ac de Hymnis clare S . Gregorius Nyssenus (2) lequitur Serme autem per tetamnectem circumsonans inpsalmis,hymnis , cantienibwque spiritualibus tamquamflumen quod
,, damgaudii per aures omnium influens nos optime teple
vir Gregorii autemNaz ianz eni 1nter alia carmina de re
bus sacris extantHJmn1 ad Christum postsilentium ln Paschare
versibus elegiacis Hymnus ad Deum carmine anacreonrico
Alias hymnus ad Deum versibus hexametris Hymnus ad Chr1
srum versibus iambicis in carmine v ero iambico I 5. quod
compleCtitur rerum definitiones quasdam, hymnodiam , psal
modiamqae distinguit eteXplicat Modulata laus est
hymnus utquidem arbitrer °
cum cantione psalmus est
psalmodia Ettarsus inCarmine iambico de Vìnure prope
finemconcentum alternam praedicat
Nectune , cernis , utcanat laudes DeoNaturae uterque sexus eb lims suaeQuet, quamqae sancti cernis Angelicum cherum ,
Qui nunc simul , nunc vicibas alternis canit
(1 ) toma . oper. pag. 798. num. (1 ) In 0r1 t. de feste Pa chae.
3 7° 8€qqo (3) v ers.x4s, , et 146.
E C C L E S Ì A S T ÎC I S 49
Quid? quod Eusebius Episc0pus pariter Caesariensis hymnesin Ecclesia Therapeutarum rita cani eensuev isse paulo ante
Basilii tempus aliirmaverat Quippe ex hoc capite Philenis
Therapeutas fuisse Christianos Eusebius confirmat cuius
verba habes VIII. num. 34. Sedule tamen estanimadver
tendum praeter illumcanendi rimm quemEusebius eternit,duos alias Therapeums adhibuisse nimirumquod in choros
segregati alternis succinerent, quodque aliquando eorumunus
hymnum inciperet quem subinde cereti pergerentdecantare .
Exempli loco esse petesttum alterna modulario strepharumin cheris nunc usurpata tum selitus cantus Hymni Pange
lingua gloriosi in expositione Ven. S acramenti cuius primum versamPresbyter orditur , ac reliquam deinde strephamtotus po ulus continemer ad finemperducit
59. ued enim une tantum canente universa fideliumcon regatie extremam clausulam succineret id intelligi potest
exCassiano (i ) qui asserir, psalmos quandeque consum ari
sub Alleluj a responsione vel ex Concilio Agathensi (2) ex
quo habetur orationes sive conclusiones quaedam post
hymnes ac psalmos a solis Episcopia seu Presbyteria recita
tas fuisse quibus finitis bisAmen cunctus populus responde
bat (3) Aliam item canendi rationem antiqui1us usitatam
exS . Aagusrino (4) explicarV . Cardinali: Thomasius ni
rum quod Presbyter partem etiam b revem versus utJudi
cameDomine caneret ut ita facilius eammemoria retinen
tes Fideles cantu repeterent, atque hoc demumpacto psalmas8P1esbytero praecinente,etPepale eademverba repetentecantarerur. Ex que perspici licet, a primis Ecclesiae seculis inusafuisse tetam hanc canendi varietatem, quaemodo ebservatur,quod aliquando unus tantum cauit aliquando omnes simul,nunc unus praeit quem reliqui sequuntur , nunc vicissim
G
(1 ) Lib.a. de last. Coeneb. c. Praefat. toma . oper. inPsalmos(2) Anno 506. Canon.;e. (4) In psalmum sx. tractatu
(3) Vide V.Card.Themasiamin a:. InJeannemeum—5
E C C L E S IAS T I C I S 53
ius dicti0 S . Hilarii non v idetur , ut ibidem asseritur . In
Hymnario quod ediditV . Cardinalis Thomasius tom.
Rem. pag .3s8. ) habemr Hymnus S .Hilara in Epi
phania Jesus Nfil là'ltomnium etc.
64. De S . Ambrosio ma lto plura hac in re supersaurdo
cumenta Praeclare S . Aagastinus originem modulationishymnorum in EcclesiaMedielanensi exponit(r) Nec sa
tiabar illis diebus dulcedine mirabili considerare altitudi
nem consilii tui super salatem generis humani Quantumflev i in hymnis etcanticis tuis suave senautis Ecclesiae
tuae vecibus commetus acriter Voces illae inflaebant au
ribas meie et eliquabatur veritas in cor meam etexac
stuabat inde affectus pietatis etcurrebantlacrymae etbe
nemihi erat cum eis (2) Non longe coeperat Medio
laneusis E cclesia genus hoc conselationis etexhortatienia
celebrare magno studio fratrum concinentium vecibus , cc
cerdibus N imirum annus erat, autnon multe amplias
cum Justina Valentiniani Regis paeri mater hominemtuumAmbresium perseqaeretur haeresis suae causa quae
fuerat seducm ab Arianis Excababat pia plebs in Ec
clesiameri parata cum Episcope suo servo tao IbiMa
ter mea ancilla tua solicitudinis etv igiliaram primas te
nene orarionibus v ivebat Nos adhuc frigidi a calore spi
ritus tui excitabamur tamen civ itate adtonita atque tur
bara Tunehymni erpsalmi utcanerentur secundummerem
orientalium partiam ne populus moereris toedio comabesecret institurum est ; ex illo in hodiernum diemmultis
iam ac pene omnibus gregibas tuis er per cetera orbis
imitantibus65. Hine colligere fas est non tunc primum hymnos.
etpsalmos cani ceepisse sed nevum canendi modum fuisse
adhibitum ; ethanc merem inOrientia partibus iam fuisseusitatum acpeneomnes Ecclesiae exinde pervasisse Atque
Lib.p. Confessienumcap -6. C‘P°
54D E H Y M N I S
ita explicandus estPaulinus (1 ) Hoc in tempere primum
inquir , antiphenae , hymni , ac v igiliae in EcclesiaMe
dielanensi celebrati cooperant Cuius celebritatis devotieusque in hodiernum diemnon solum in Ecclesia Mediolanensi verum per omnes pene Occidentis Provinciaemanet Apertius indicar Prosper Aquitanicus , non
hymnes sedmodules tantum inEcclesas Latinis tune pri….
mum fuisse indactos HymniAmbresii cemposiri , qui
nunquam ante in E cclesiis Latinis modalis canebantar
Huic opinioni favetEustachius a S . Ubaldo Dissert. de canta
a S . Ambrosio in E cclesiam Mediolanensem inducte Neque
silentio praetereundum est vocabulum Antiplzonarum sive
Antiph0norum diverso modo ab antiquis fuisse acceprum
ac 21 modernis scriptoribas Nam olim etiamhymni per anti
phonas sive antiphona cam dicebantar cum alternae mo
dulationis concentus adhibebatur juxta proprietatemgraecinominis antiphonos quod significat contra sonans , seu re
spendens . Quocirca antiphenarius canendi modus alter
nusve hymnorum cantus distinguendus estab Antiphonis
quae modo in officio ecclesiasdce inserantur quaeqne
nihil aliud sant nisi quaedam sententiae etpiae particulae
certis in locis dispositae ac distributae ; quaram a sus quo
tempere coeperit, nondum satis estcomportam V . Cardi
ualis Thomasius (3) ita Antiphonam definit utsitSententia
intercalaris quam Chorus choro alteri psallenti respendens1nrercznzr
66. De carminibus autem suis loquitur S .Ambrosius (4)frustra hymnum v irginitatis exposa i que etgloriampro
positi et observanriam pariter decantares Etclarins
5) Hymnerum quoquemeoram carminibus deceptum
populum ferunt Plane nec hoc abnao Grande carmen
(1 ) V ita S Amb resu num.: 3. (4) Ad Virginem lapsam cap. 7.
(2) InChronico sub Theo .’osi0. Sa mone contra Auxentlutn
(3) InPreci.ad Resp., etAntiph. de basilicis tradeadis num. 34.
55 D E H Y M N I S
B e tamen vera Maurini ex testimonio illius Sermonie admittunthanc ipsum hymnum A solis onu: cardine omisso hoc
principio, quodex alio hymne petitum est lllud menere non
pigebit inHymnarns et1am vetust1s saepe hymnes commuta
to auctorum nomine etstroph 1s hinc inde translatis appare
re ac nonnunquamunum aliquem hymnumexmultis diver
sorum aucreram strephis esse compactum Praeterea cum
Hymni cuiuslibet aucroris Ambrosiani faerintappellati ma
gna inde rerumpermistie ac pertarbatio nata est, atque adeo
lapidem lydium adhibere oportet utHymnes S . Ambrosii
ab Ambrosianis qui cura non habent auctorem distingua
mas Ac fortasse ex isto Ambrosiani nomine error manav it
quod hymnus TeDeum laudamus a S . Ambrosio praecinente
etalternis respondente S .Augustino fuerit compositus Quamepinienemplerique reiiciuntutfabulosam ; interea incertumest quisnamverus illias Hymni auctor extiterit(a) Verum
EditoresMaurini qui saepe epera Dubia etSupposira adscri
bunt, in hymnis edendis nimium parci ac religiosi fuerunt
ettestimonia Bedao etHincmari Rhemensis quosdam S .Am.
b rosii hymnes laudantium aut ignorarunt aut contempeerunt Vide huius Dissertationis s. XXX.
(4) Huius hymni mentie anti Niterie Episco—
quior aliamihi nonoccurrit quam po Trevirensi qui circiter annum
quae repeti potestex Monasterio 564. 0b iit, hanc HymnumfuisseLiriuensi Regala S. Caesarise conditum. Sed antiquiorem illius
quae obiit circa annum 530. apud o riginem agnescimus ex laudara
Ballard. die Januarii exhiber Regala S . Caesariae quamexara
5.Xl. Ordineurquemadmodumpsel v it eius frater S. Caesarias pri
ler: debeatis ex maxima parte se mumMonachas Liriuensis deinde
cundara Ordine» : Monasterii Liri anno {o z . Episc0pus Arelatenrîbnemi: et ibi praecipitur In Se Regala appellari soletS .Caesariae,
lemuiraribur vero ipsi: imple1isMa vel 8. Caesarll etdicenda potins
tutiuis hymnum dicas i : Te Deum esset Caesarii ad S . CaesarismLaudanus . B inghamas Orig . rive cuius Arelatense Monasterium au
.Antiquit. Ecclesiastirurum lib. 14. ne su . absehmanest
E C C L E S IA S T I C I S
xv .
Quaenam fuerit S . Augustini de Hymcomuque modulato senrentia
68 . Postalattamen hic locus utmens S .Augustini explane«
tur,admoves hymnes quod atrinet concentumquemusicamin E cclesiis Nam quidam opinantur carmina humano Ifle
genio composita ab ecclesiasticis conventibas eam reiecissecum ita contraDonatistas scripsit(r) : De hac re tam utili ad
movendum pie animam, etaccendendum divinae dilecrio
nis affectum varia consuetudo est, etpleraque inAfrica Ec
clesiae membra pigriora sunt ita utDonatistae nes repre
hendant quod sobrie psallimus in Ecclesia divina cantica
Prephetarum cum ipsi ebrìetates suas ad canticumpsalm0
rum fiumana ingenio comporirorum quasi ad tabulas exhortationis infiamment Atenim quis non v ideat planeque
sentiat, Denatistarum psalmos a S . Augustine improbari ea
solum de causa quod ad ipserum cantam ebrietates eoruminfiammarentur ? Quis non intelligat S . Augustinumnon ge
nus ipsum hymnorum ecclesiasdcoram sed Denatistaruminsanias humano ingenio, et sensu numeris inclusas repre
hensiene dignas existimasse69. Aperta res est si prae eculis habeanturtam ea quae
proximo superiori ex S . Doctore excripsimus tum laudes
quibus Hymnes S . Ambrosii passim prosequitur (2) In hoc
libro dixi in quadam loco de Apostolo Perro quod in illo
tamquam inPerra l'
andata sitEcclesia, qui sensus etiamcano
tatur ore multorum in versibus beatissimi Ambrosu ubide Gallo Gallinaceo air: Hoc ipsa Perra Ecclesiae
-canente cul
pam diluit Eram in lecto meo solus recordatas veridicos versus Ambrosn ta i Tu est enim Deus creato::0,
H
(1 ) Epist.53. lib .a. ad inquisitio Lib . 1 . Retract.
Jnesuanuarii num.3+ (3) L1b.y. Retract. cap.l
D E H Y M N I S
maiam (1 ) Quem spiritum memoratus Episc0pus etiam
precibus impetrandam admonet ubi in hymne suo di
cit Voti.rqueprasstetsedulis S anctummereri Spiritum(2)Hanc nostri Gigantis excursum brevissime , ac pulcherrimececinitBeatus Ambrosius in hymne quem paulo ante cantastis Loquens enim de Domino Christo sic air
ej us a Parre Regressas ej us ad Parrem B z oursas usque ad
infi res Recursus ad sedemDei
70 . EtquamvisMaurini Editores in hoc sermone de Nati
v irate Domini non omnia sapere Augusrinum afiirment, et ia
ter dubios eum reponant tamen characters maiori illum di
stinguunt qua nota eos sermones insigniunt qui probabi
lius S . Augustini esse v ideatur Deinde an ille sermo vere sit
S .Augustini , hac ratione dubitant, quod S . Aagastinus loco
supra relata centra Denatistas hymnes humano ingenio com
positos in Ecclesia non esse cantandos censuerit; quod quamS . Augustini sententia sitalienam abunde estdemonstra
mm(a) Neque simile vero est utmerem a Beato Ambrosio
inductum quem tantopere laudav it ac pene inomnibus occi
dentis Ecclesiis susceptum pronunciat ipse damnaverit cam
petius sitrationi consentaneum, atin sua etiamE cclesia si
quidem abesset admiserit Prefecto v igilias non multo ante
in sua Ecclesia inductas testatur lstam tam sanctumlocum ubi jacottam sanctiMartyris (Cypriani) corpussicutmemineruntmulti qui habentaetatem locum ia
quam tam sanctum invaseratpestilentia etperalantia sal
tatorum Per totamnectem cantabanta r hic nefaria, etcan
tibus saltabatur Quando vola itD ominus per fratrem no
strum Episcopum vestrum exquo hic coeperunt sanctaeI
(1) Lib. de Natur. et Grat. bemus , sed etiamlaudaudo , ctimiCap. ‘3 tando sectemur etc. maxime id ,
Sermene 37 z .tom.s. part. z . quodetiamde Scripturis defendi po
(a).
Relege V. 11 11014 9. verba test sicutdeHymni: etc.S .Dofloris Nonsolumnon impr0 Sermeqt3 t1 . n.5. colorai a.
6,‘
D E H Y M N I S
Episcope Athanasie saepe mihi dictum commemini qui
tammedico fiexu voeis faciebatsenare lecterempsalmi at
pronancianti v icinior esset,qaam cancari. Verumtamen cum
reminiscer lacrymasmeas quas fudi ad cantus Ecclesiae
tuae in primordiis recuperatae fidei mese et nunc ipso
quod moveor non canta sed rebus quae cantantur ma
gnam instituti huj us utilitatem rursus agnosco
73 . lta fluctue inter periculum voluptatis eteXperimen
tum salubritaris magisque adducer non quidem irretractabi
(em sententiampreferens cantandi consuetudinem approbare in
E cclesia al per oblectamenta aurium infirmior animus in afictump ietatis assurgat Tamen cummihi accidir utme am
plias cantus quam res quae canita r , moveat poenali
ter me peccare confireor etrunemallem non audire cantan
rem His argumentis S . Aagasrinas nunc in hanc nunc
in illam rapitur sententiam quemtamen modulatum concen
tum praetulisse vere afiìrmare possum ducem sequutus Isi
dorum(1 ) Beatissimus Augusrinus in libris confessionumsuaram consuetudinem approbatcanendi in Ecclesia ut
per oblectamentum aurium infirmus animus ad aflèc1umpietalis exsurgar Quod res ipsa confirmar
xv 1.
Frequen:modulationis hymnorum consuetudo
ante 3 Chrgsosromttempera invalueraz
74. Itaque recre concludi potest, harmonicum hymnorumconcentum fere per omnes occidentis Ecclesias juxta meremo rienralium fuisse pmpagatum Non lev is tamen oritur diffi
cultas ex auctoritate Nicephori qui ad S . Joannis Chrysostemi tempera tam late patentem consuetudinem differre v isusesr{2) Ariani nocturno tempore in publieis perticibud
congregati atque in cheros suos segregati carmina quae
(i) De offic. eccles. cap. lib. Lib.1 3. cap.8.
E C C L E S IA S T I C I S 6!
damalternis antiphonorummodo sibi inv icemrespondemiaad haeresis suae placita accommodata concinne cane
bam Joannes ne aliqui ex Ecclesia sua eius generiscantibus demulsi ab illis seducerentur ad eumdernmodum
contra illos psalmodiam suam instituit Etbrev i ea cele
briot quam adversariorum esset facta est(a) Carbolica
autem Ecclesia principio ej usdempsabnodiae hymnorum ca
nendorum inde sumpto ad kunc usque diem consuezudinem re
tinet etsacris cantilenis aperamr Haec Nicephorus qui
ibidemmorem antiphonorum hoc est alternis per respon
sionem carminum concinendorum a S . lgnatio martyre
tamquama fonte repetit. Accertius repetere p0teratex lsaia(r),ub i Seraphimclamaban1 alter ad alt:rum etdicebanz Sanczus
S anctus Sanctus Dominus Deus exercituum piena est omnis
terra gb ria ej us Quamquam si haec deessent apud Ethnicos
antiquos haec ipsa consuetudo alternae modulationis v iguit
uti ex carminibus amoebaeis apud V irgilium etex Homem
qui (6) Musas alternis canentes inducit colligir erudirus
piissimusque Cardinalis Bona (2)75. Quare quod de Arianorum cantu Nicephorus narrar
ita estintelligendum utEcclesia Constantinopolitana ab eis
mutuu a fuerit numeros sive modulos canendi quibus
eadem Ecclesia ac forte aliac deinceps psalmodiam institue
rint autcerte antiquam et inmultis aliis partibus usita
tam hymnorummelodiammagis atque magis frequentaverinr
Ex isto tamen Nicephori loco natus est ut opinor error
(è)Soz omenus lil:.8. cap.8. commendaus antiphenari0: hymnosS . Joannis Chrysostomi addit
quad,, Eunuchus lmperatricis(lì f ì
,, so ) huic rei praepositus erat
qui idoneumad haec sumptumet hymnos ad canendum p f aeparabat Magno stetitEunuch0
istiusmodi apparatus ; nam morta
sedutrone saxo ab Arianis Catho
licos cantores persequentibus in
f ronte peritus occubuit
(t) Cap.6.
I liad. v ers.604. Marisque,
Quae cancbanl alternanze: v oce
pulcbraDiv . Psalm. Cap.t6. 5. IX.
num. 3 0
E C C L E S IA S'
N C I S 63“
77. Verum alternaemodulationis in hymnis concinendisusumArianis acceptumnon esce referendum multoque an
ùquiorem esse S . Chrysostomi temporibus manifesùus est
quamuthis confirmandis immorari oporteat Proindeque si
aliter commode Nicephori locus explicari nequeat, postha
benda estejus auctoritas ne contraria ravissimorum testiumfi des aliquo pacto vacilla Socrates (r
g
) et Soz omenus (e)ita Historiamhanc antiphonarii certaminis enuncianr, utnon
.
rem ipsam sed modumArianorum imitatus fueritS . Ch ry808tomus . Sommenus (3) b is verbis proludit narrationiSed etpopulus Constantinopolitanus matutinis , ac nocturnis hymnis exinde promptius uti coepit ob hanc cau
sam etc. Non propterea inficiabor aliquas fuisse sive
in occidentis sive in orientis regionibus E cclesias quae ab
hymnis in ecclesiastico officio inserendis aliquandiu absti
nuerint
5. XV I I.
E cclesia Romana Hymnorumusum non accepit
Franciscanis
78 .
'Ao primum de Romana E cclesia crunt qui dubitent
an ante S .Amb rosii inductas v igilias alternus psalmodiz e can
tus in ea v ignerir itidemque an exemplo S . Ambrosii sicut
fere omnes Ecclesiae occidentis ita etiam ad sacros Hymnos
decantandos eadem Romana Ecclesia fueritpermota Diffici
le estdijudicate an psalmodia antiqua Ecclesiae B omanaenlternismoduh tionibus constiterit Etenim neque ratio ulla
mihi apparet qmum brem id affirmem neque rutans qua
mobremnegem . In lectionibus B reviaru Romani de S . Da
maso legitur Statuit utquod pluribusj am locis era: inma
Psalmi per omnes Ecclesias die noctuque ab alternis cane.
I cntur ldemque fere habetWalafridus Dama
( 1 ) (3) C sp.7. in fine
Ltb.8. cap. 8. (4) de rebus ecc les cap.:3.
E'
C C L E S I A S T I C I S o,
narium etResponsoriale quod Cardinalis Thomasius edi
dit j uxra vererem usumCanonicorum Basilicae S . Petri
80. Explicatius hanc opinionem tuotur Grancolas inCommentar. histor. in Breviarium Romanum ex quo fere toddqm
verbis haec excerpitMeratus (r) Romae non ab antiquo
tempore sed sero hymni cani coeperunt; neque enim in
ullis Romanis ordinibus etne in illo quidem quem Be
nedictus Canonicus S . Petri tribuit Guidoni de Castello
qui postea anno 1 1 43 . Pontifex Romanus fuit etCaelesti
nus II . appellatus mentio aliqua fithymnorum recitando
mm in ofiiciis quae describit Hinc, er ex aliis conjecturisinfertGrancolas (a) postXII. dumtaxat Seculum Romae
B rev iario hymnos insertos fuisse Conjicit tamen Grancolas, id ab Haymone FranciscanorumGenerali praestitum
fuisse cum Romanum oflicium Gregorio IX. jubente an
no 1 240 . recognov it etconcludit, quod etiamsi prioribus
seculis aliqui hymni inserti fuerintBrev iario Romano cer
tissimum tamen sit quod XII. in Ecclesia S . Petri nulli re
citati fuerint etcumUldaricus in Consuetu4inibus Cluniacensibus hymnorum Romanae Ecclesiae mentionem facit
'
,
de singularium aliquarum Ecclesiarum hymnis loqui vo“
laisse
8 r . Quam t0tamnarrationem, etconjecturas imbecillo uitî
'
fundamentoperquam facile estdemonstrate Romanus qui
dem Pontifex S . Damasus inter alia carmina hymnumh abetin festo S . Agarhae qui estcarmen 30. (3) Maru/ris
athae Virginis emicaz eximias etc. ; quem hymnum licet
.
tllemontius S . Damasi esse neget, quia rhythmice seu ver
8 1bDS homoteleutis scriptus est puraus usum huiusmodirhythmorum esse S . Damaso posteriorem attainen Marchio
Maffaejus eorumusum antiquiorem S . Damaso esse confir
I
In Natis adGavant. inRu Lib.r. Cap. 2 3.bric. Rrev . Rom. Part. sect. V. (3) Edit. Roman. 1 753.
66 D E H Y M N I S
mat(r), utnotavitCanonicusMerenda Editor operumS .Da«
masi Invenitur hic idem hymnus in antiquo Hymnario ,
quod ediditV . CardinalisThomasius (a) sub nomine S .Da
masi, eidemquealter hymnus adscribitur inconversioneS .Pau
li (3) Non longe postS . Damasum florebat hymnographorumelegantissimus Prudentius qui (4) ita canebar invictumChristi MartyremLaurentium laudana QuidquidQui:—immsueveraz ornare naenias Numae Christi fmquentans atriahymnis resultatMartgrem EtfestumSS .Apostolorum Petri, etPauli in duabus Romae Basilicis quotanms celebrari solirumdescribens air 5) Luxin duabus fewer una festis Nos ad
urrumquetameng ressu preperemus incitato E th is ez illisper
f ruamur kumnis82 . Subinde anno 430. Synodus Romana celebrata est, et
in fragmento orationis, quam habuitCaelesrinus I . PontifexRecordor inquit beatae memoriae Ambrosium in die
Natalis Domini nostri Iesu Christi omnempopulum fecisse
una voce Deo canere Veni Redemptor gentìum 0stende
m Virginis Miretur omne seculum Talis decet par
tus Deum Quare probabilis estconjecmra Caelesrinumexemplo S . Ambrosii permotnm consuetudinem decantandi
hymnos si nondum in E cclesia Romana v igebar libenter
fuisse invecturum Faustu s quoqueRhegiensis ejusdemseculi
auctor de alio S . Ambrosii hymno ita scriptum reliquitgi)
Accipe etiam inhymnoSanctiAntistitis, etConfessorisbrosii quem innataliDominico per omnes Italiae etGal-e
liae regiones persulmtecclesia Procede de thalam0 tua
S iquis excipiendamesse dicatEcclesiam Romanam in coque
mordicus haereat arbitrario isthue afiirmabir, non tamen ex
ea aree facile dejicietur, nisi validioribus armis impetatur Igi
turWalafridus (7) testis esr S . Gelasium PontificemRoma
(1 ) H istor. Diplomat. pag. 1 87. (5) IbidemHymne u .
(3 ) T°3 ° P- 1 870 (3) Pag. 38 1 . (6) Epist. ad G . Dmconum .
(4) I’eristephanonlib.Hymno a. (7) De rebus Ecclesiast. cap. :5.
7, D E H Y M N I S
tur Illae quidem auctoritates quas supra dedimus , v ix
ac ne v ix quidem plurimae carum intelligi posaunt, nisi de
Hymnis in ecclesiastico officio recitandis En verba Ulda
rici (r) : Sol1 noeturni nescio quid hic commiserint, qui cum
in advenru Domini ettoriens in solcmnitatibus speciale1n
hymnum habeant, in Quadragesima hoc amiserunt; in
qua etiam tam parva hora sicut est Tertia , non caret
Hymno alio , quam consueto id est: Ternis ter horis nu
merus : etsi hoc apud nos esr tamennon estzra apud Mo
nachos Italiae et ipsius sedis Apostolicae et E cclesiae Ro
manae apud quos nimirum quod eam e habentaliae horae
habentetiam notturni Monachi 1psina sedis Apostolicae ,
etEcclesiae Romanae quinam congruentius fuisse exis1imandi
sunt quam Canonici sub Regula monastica v iventes , qui
aetate Uldarici circa annum 1 070. Ecclesiae Lateranensi ,
aliisque primariis Romae basilicis inserv iebanr
88 . Quodsi in al11s Romae Ecclesiis h ic mos invaluerat
inVaticana pariter invaluisse censendumesr nisi perspicua
argumenta contrariae consuemdinis proferantur In citata
Appendice V . Cardinalis Thomasius producitOflìcium pro Infirmis ex vetusto codicemembranaceo Arch iv ii Basilicae Vati
canae cum Hymno sapphico = Christe Caelestis med1cinnPa
tris etc. qui legitur etiam inHymnario ejusdem Thomasa
ex Brev iarioMoz arabico exrracrus . (a) Equidem nulla ra
tione adduci possum , utcredam torPontifices Romanos ex
ordine S . Benedicri ad Apostolicam sedemeve01os hymnorum
usum , qui apud Monachos communis erat in omnibus
Romae basilicis et ecclesiis si forte deerat, non induxis
(1 ) Cap.;a. Consuetud. Monasterii Cluniacens.
(a) Alb inus , qui prope finemsacculi 8 . enituit in ofiic1
°
is perFeria: Feria V. hunc hymnum
°
msc
ruit, cui hic Titu lus HymnusS . Ambrosiipro Infirmi: Nonmu
tilis essetopera quae in hymnisS . Ambrosii colligendis , et vete
rum testimonio v indicandis collo
caretur : namMantinos inhac parte cessasse multis est confirmatumexemplis
72 D E H Y M N I S
praetsaleret:quia non estalia traditio aeque sequenda vel in
fidel regula vel in observationum doctrina Quocircaridiculum estsolis argumentis negantibus et quia in uno
vel altero Ordine Romano mentio hymnorum non fit conclu
dere,vel nullatenus fuisse Romae in usu hymnos , vel saltem in
primariis Basilicis non fuisse Quid ? si hoc ipsum , quod
pro certo a plerisque ponitur,falsum est? In libro antiquo, qui
Ordo Romanus dicitur haec habentur In die Palmarum
Ex Schola lnfantes Paraphonistae hanc hymnum cantent
Gloria , laus ethonor etc. clero per v iam cantante anti
phonas , velresponsoria de praesenti fesriv itate sive ver
sus istos in laudem Salvatoris compositos :Magnum salutis
gaudium=laetetur omne seculum etc.,De consecratione prin
cipalis chrismatis. Tune vero subsequanturFuori laudemejusdem mystern concinentes has versus ad hoc congruen
tes . Aud1 j udexmortuorum etc. et clerus respondeat O
Redemptor same carmen : Temet coneinenrium etc. Ordo 1 11
die Parasceves :Cruxfidelzs 1nter omnes etc. Ordo de Sab
bato sa nto in die Aliqui tamen hic cantanth_;maum Prudent1 1 Inventor rutili dux bone luminis Ordo in die S . l’a
schae Cum versibus istis in die S . Paschae : Salve festadies tato venerabilis aevo etc.
90 . Haec exOrdini° Romano antiquissimo Qu 1n immo inRHSponsoriali
‘
, eetAntiphonario Cardinalis Thomasu inquo
solum responsoria ,etantiphenae
°
mseruntur , quaedam sunt
responsoria quae pluribus versibus constant ut in dic
5 . Petri ad 2 . noctur.
'
Solve j ubente Deo terrarum Petre cate
nas — Quifacis, utpateantcaelestia regna bentis° CuzRegni cla
ves , etcuram tradir avilis Qui caeli terratque Petra oommisithal1enas - Utreseret clausis , et solvatvincia ligatis . Adeo non
E cclesia Romana ametricis cantionibus abhorrebar Nihil ven
1 0 magis opinionem communiter receptam refellit, quam ina
nitas conjecturarum , quibus innititur Ajunt, ab HaymoneGenerali Franciscanorum , Gregorio IX. jubente corre,ctum
BreviariumRomanum , ac tune primum inductos fuisse hymnos
E C C L E S I A S T I C I S
mnos . Diligenter et enucleate haec historia explicanda est
video enim plures ea hallucinari Correcrio Breviarii Ro
mani passimHaymoni tribuitur , jussu , ut alii dicunt, Ale
xandri IV . cu;ns tempore jam obieratHaymo;utaliimalunt,ex praescripto lnnocentii IV . Wadingus 1 ) censer id factumsub Gregorio IX . ejusque auctoritate . Sed quid id est, quod
auctoritate Gregorii IX. fuit peracrum Extat ejus Indultum anno Pontificatus 1 5. etultimo, quod 1ncipit: Pio vestra
Collegio Vestrae itaque precibus dev01ionis inducri , ut
observantia moderni 0Hicii , quod°
111 Breviarus vestris exacta
dtligentia correc1um a Nobis , ex statuto Regulae vestrae j us:ta Ecclesiae Romanae morem excepto psalterio celebrare
debetis siris contenti perpetuo Nihil igitur correctumfuit Brev iario Romano , sed Breviariis Franc1scan18Jttx
la Ecclesiae Romanae morem idque ex statuto Regulae Pran
ciscauae Nempe legibus suis tenebantur Franc1scan1 officiumdivinum Ecclesiae Romanae persolvere ; sed cum aliqui Regu
larh negligentes ab eo discederent Gregorius IX . et Haymo
Generalis eos ad praescriptumRegulae redegerunt. Quaenamautem hic apparetcorrectio Romani Breviarn quaenam hymnorum nova introductio
9 1 . Postneque itamulto Joannes Parmenais Generalis lirteras ad Superiores Ordinis dedit quibus 1terum Fratres
ad oflìciumRomanum rcvocavit(a) . Bernardus de Bessa, qui
K.
(1 ) Ad annum etReli
gioni: 37 . quo decessit HaymoWadingus ad annum 1 249
R eligionis 42.
(4) Quis s1cut indub itanter cognov inonnul i fratres oflic ium div inum qui uit) de Regala no
strasecundumordinem S .R.E . ce
lebrare debemus in littera mutare interdurn sed incantuma
,, xime variare praesumunt etc. ,
duxi praesentibus iniungendum
quod praeter id so lum quod
Ordinarium Missalis et B re
v iarium a Fratre Raymone san
crac recordatioms Praedecessomnostro pio correctum studio per
sedem aposto licam confirmatum,etapprobatum postea nib ilominus per Generale Cap itulum no
scitur continere utnihil omni
110 incantu vel littera sub alicu
74 D E H Y M N I S
socius fuitS . Bonaventurae (1 ) hoc praeceptum injunctumasseri1 , quia nonnulli f ratres necessarium ex voto Regulae
ofiìcium secundum ordinem S Romanae E cclesiae neglige
bant, etvariando , ac lacerando foedabant Itaque non
illud tune agebatur utEcclesia Romana a Franciscanis ordi
nem officii novum hymnosque acciperet sed ne illi ab Ord ineRomano sive in hymnis , sive in aliis oflicii partibus abertarent Reponunt tamen aliqui Brev iario Franciscanorumita correcto uti deinde coepisse Pontifices in capella ad S .
,lo
anuem Latèranensem ac postremo Nicolaum III. edixisseutin omnibus Urbis E cclesiis admitteretur Testem nullumalium afferunt nisi RadulphumTungrensem (2) Fecit
(Nicolaus) in E cclesiis Urbis amoveri Antiphonarios, Gra.
dualia Missalia et alias libros 0Hicii annquos quinqua
ginta etmandav it, ut de cetero EcclesiaeUrbis uterenrur
libris etBreviariis FrarrumMinorum quorumRegulametiamconfirmavi1 ; unde hodie inRoma omnes libri suntnovi etFranciscani Hujus assertionis veritatem in du
b iumrevocantP
îgius Junior (3) et Benedictus XIV . (4)
quia ex Epistola pologetica Petri Abaelardi adversus S. Ber
nardum colligitur in omnibus Urb is Ecclesiis officinm con
tractum siveAbbreviatum recita fuisse anno 1 140.
92 . Audiatur tum Abaelardus tumRadulphus Ille in
epistola ad S . Bernardum diversas inEcclesus consuetudine:
saepe inductas allegans : Antiquam(inquir) Romanae Sediaconsuetudinem nec ipsa civitas tenet sed sola E cclesia La
teranensis quae mater estomnium,antiquum teneto oium
nulla filiarumsuarum in hoc eam sequente nec ipsaetiamRomani Palatii Basilica Radulphus 5) diversitatemali
quampariter agnoscit inter capellam Pontifieiam Lateranen
ius festi seu devotionis obtentu'
De Can. ob serv . prop . n .
hymnis seu responsoriis in 3) In vitaNicolai III.
Choro mutar1 modo aliqu0 (4) DeB eau‘
fic.,etC anon1z .l1l n
,, permittatis parta . cap. 1
(1 ) ApudWading. loe.cit. (5) De Cnn. obser pr. cit.
76'
D E H Y M N I S
dramPontificiam evec1us est, etsuum divini ofi cu ordinem sei
dente Innocentio III. composuit Hic Cene1 1 ordo , alterque
paulo antiquio r Benedicti Canonici ea tantum explicant, quae
coram Pontifice agebantur hymnos non indicant, excepto
hymno Gloria , laus , ethonor in Dominica palmarum cantari
solito . Franciscani officium comracrum capellae amplectenteshymnos qui in omnibus Urbis Ecclesns etiam collegiatis ca
nebantur , admittere voluerunt Quare cum hymni fuerintaFranciscanis juxta titum Romanae Ecclesiae usurpati dici
nequ1t tune pr1mum in Ecclesia Romana fuisse usu , cum
Nicolaus libros, etBrev iariaMinorum 111 eam invexit.Quamquam quid h is immoror cum ante Nicolaum III. sub Urba
110 IV . 8…Thomas hymnos pro officio et festa sanctissimi
Corporis Christi huius Pontificis iussu condiderit EtGran«
colas quidem , qui defendit Germanos nullum unquam
officium habuisse praeter Romanum illuc a Bonifacio Magun
tinoEpiscopo etGermaniae Apostolo illatum ac propterea
in Ordinem RomanumCommentarios edidisseWalafridnm , et
RhabanumMaurum , quo pacto se meri p01e3t dumq
nega1
in ulla Ordine Romana hymnorum mentionem fieri ? NamGermani hymnos concinebant Walafridus et Rhabanus
inter reliquas 0Hicn partes hymnos enumeranr , etlaudant
94. Ipse Deeanns Tungrensis , cuius allega'
ntnr verba ut
a Franciscanis hymnos in BreviariumRomanumcommigrasx
se conficiatur ,Frane1scanos potius obiurgat, quod plures Ro
mani B reviarii hymnos omitterent In Romano , et Be
nedictino officio ad nocmrnos dicitur unus hymnus Do
mink is quotidianis in Sabbato : Deus Creator hunc hymaumFratresM inores, etplures alias male omittunt, quia au
,, ehenticus est, etmultum pulcher Alii omnes feriales amittant, etDominicales aestiv ales in feriis repetunt, utPrae
dicatores secarias estsegui moremRoma/
num Itaque non
a Franciscanis capella Pontificis desumpsitofficium sed Fran
(1 ) Commentar.Histor. cap.1 a. (a)De Canon.observant.propos—1 3.
E C C L E S IA S T I C I S 77,
ciscani ex praescripto Regulae cummoremRomanum sequi
tenerentur officium capellae Pontificiae elegerunt, a quo non
semel recedentes in viam, etordinem reduci debuerunt Qbus omnibus minime estcon1rar1us Radulphus
'
95. Inanior estaltera conjectura quod in officio Defun
etorum et Hebdomadae maioris hymni praetermittnntur exv eteri consuetudine qua nulli in officio hymni recitabanrur.
Amalarius ipse qui a contrariae opinionis a uctoribns te
stis producirur quia utaiunt in suis libris de Divinis of ens
saepe deOrdineRomano loquitur ac nunquam de hymnis
Amalarius , inquam diversam prorsus rationem reddit cur
hymni omittantur (1 ) In quibusdamvero locis non ignoro
inPassione Domini tribus nocmrnis XII. Psalmos etXII.
Iecrianes cum responsoriis agi: ubipraetermittuntur hymni,et cantici quippe qui pertinent ad laetitiam Duran
dus qui fioruit seculo XIII de omissione hymnorum
tum his diebus, tum in die festa Epiphaniae v elu1i de re anti
quissima disputar cur nempe his destinatis diebus praeter
mittantur aliisvero reci1entur causasque pro varietate festo
rumvarias congruentesque designat quae v ideri possuntapud eum(3) etapud Peironet(4) Quam ut
°
huic disputa
tioni satis quidemIangae sed ad errarem inveteratum e mul
torumanimis evellendum p1 0pemodum necessariae finemim
ponam rec1e affi rmare mih i posse videor Hymnosmetricas inEcclesiis etiamprimariis Urbis seculo XII. etlonge ante soli
tos fuisse inter divina officia decantati.Atque huiusce consuetudinis originem repetere possumus vel ab ipsis nascentis Ecclesiae initiis vel ab Ambrosianae Ecclesiae exempla vel sal
tem ab eo tempore quo MonachiBenedictini primumflorere,etub1q.ue diflundi coeperunt
(1 ) Supplement. ad 4. Lib. de (3) et7a. , et87.
div inis officiis tom. Analector. (4) InManuali B rev iarii RomaMab illonii ni Gallice part. 2. cap. 1 7. 5. 1 1 .
(a) Rational. divini offic1 1 cap.:9. cap .; 1 .
78 D E H Y M N’
I S
5. X V I I I.
Monachorum hymnodia
96.V ideamus igitur , quam late in Monasterus consuetado concinnae modulationis hymnorumpatuerit Praemiumda estassertio Meratì (1 ) Nulli quoque hymni apud Grae
cos extant, neque apud veteres orientiaMonachas cumCassianus eorumnonmeminerit sicutetiamnullam ,men
tionem hymnorum faciunt in occidente Regulae S . Co
lumbani , S . Isidori , S . Fructuosi Magistri etDonati
Faciuntprimae Regulae S . Caesar1 r etS .Aureliani inGal
lia et S . Benedicti in Italia Quae quamoppido falsa
sint ex supe.rioribus argui potest, etexmodo enarrandis manifestius patebit Ac de S.
. Ephrem acMagno Basilio quae
h ic essent commemorauda praemissa sunt XII. num. 50 .
et XIII. num. 57. De Hymnis Monachorum v ideri potest
S oz omenus (2) Deumperpetuo celebrant oratione et hymnis
j uxtaE cclesiae ritumvaaantes.(3)Disciplina vero communi: haecfuitpene omnibus animae quidempraecipuam curamgenre
amado scilicet j ej unanda ac divinos hymnos canenda Quaeomnia ad seculum IV . spectant quo disciplina monastica
coepitinnotescere namTherapeutae Philonis siChristiani
etmonachi fuerunt sub eadem Vivendi instituto non per
manserunt autsi permansetunt eorumhistoria e:memoria oblitterata penitus est Quod autem asserir Theodore
tus (4) Flavianum etTheodorummonachas primos duas in
partes psallentîum charas divisisse etalternis canore docuisse,confirmarque TheodorusMopsuestenus eorum aequalis, cuiusverba refertNicetas 5) id inquam fortasse Antiochiae ita
( 1 ) Notis ad Gavant. (3) lib. 6.
inRub ric. B reviar. Roman. (4) Lib . Hist. eccles. tap.ty
sect.y. cap.6. (i ) Thesaur. orthodoxa: fidel
(a) Lib.6. cap.;3. lib. cap.30.
80 D E H Y M N I S
psallendi ex maxima parte secundum ordinemmanasrern Linianensis Ad nocturnum psallantur psalmi decem erocra
antiphonae minores cum allelluiaticis suis et lecriones
duac Hymnus , etcapitellum etc Hymnus = ] am sur
githora tertia Jam sexta senszm volvitur ter hora tri
na volvitur Hic est dies verus Dei Christa premmunannue Christe qui lux es , etdies Rea:aeterne Domine Magna e:mirabilia Mediae noctis IM pus est
Aererne rerum condiror Fulgentis author aetheris
Deus qui certis legibus Deus creator omnium (a)S . Benedictus in Regula (1 ) Inde sequatur Ambro
sianum : deinde sex psalmi cum antiphonis (2) etsub- 1
sequatur max Abbas hymnum Te deaet laus (3)Prima hora dicantur psalmi tres etc. hymnus eiusdemhorae post versum Deus in adj urariam meam ih ren
de Tenia vero Sexta et Nona eadem ordine CC
lebretur id est versus hymni earumdem horarumInde ( in vespertina,
synaxi'
responsorium Ambrosian um Hymnus ejusdem horae ( completorii
S . Aurelianus Arelatensis post fiuem regulae (4) Hymnus
(a) S . Caesarium Laicos quo
que etpopulares homines coegisse ut psalmos er hymnos promerent etC lericorum more alii
gracec alii latine prosas et anti
phona3 succinerent auctor est 9
Cyprianus in eius V ita QuodCardinalnBona Rer. Liturg. lib. 1 .
cap.a4. sub latum v idetur a conci
lio Turonensi Il. cap, 4. Antipho
nas quudem insua Regula praescrib it S . Caesarius ea fere m eus signi
ficatione aut etiam eadem pror
sus quae nunc est in usu Blus
dem S. Caesaru Rego la ad Mona
chos habetur apud Holstenium
Tom.g. p.7 z . , qua similisQrdo of;
ficii div ini continetur . In hacHol“
stenii Collectione sola’
Regula SS“:
Pauli et Stephani hymnos hummno ingenio cmnpositos videtur pmhibuisse cap. :4. Tom. pog.9 ;
Nullus praesumat responso ria
v el antiphonas quae solcnt ali
qui composito sonopro suo libifu'
,
etnon ex t‘
anonîca Scriptura 4:
sumpta cenere inCongragatio
ne ista medutari v el dicere
( 1 ) Cap. 9. apud Holst'
enium
tom. z .
(a) Cap. Xl. Cap. :8.
(4) et seq.
E C C L E S IAS T I C I S 8 1
mnus :Jam surgiz hora tenia .] am sen a sensi/n volvitur : Ter
hora a ina volvitur Hic estdies verus Dei Hymnus ad primos nocturnos Aeterne rerum condizor ad secundos Ma
gna ermirabilia etc.
99. S . Isidorus (r) In vespertinis autem ofiicus primolucernarium deinde psalmi duo responsorium unum
hymnus atque orario dicenda est Quem S . Isidori lo
cum dmtissimus Martene cum num. 7 o . allegaverit vehe
menter miror cur num. 39. ejusdem capitis scripserit De
hymnorum usa apud veteres monachos nihil apud Cassia
num ,aliasque orientalium Patrum Regulas sed neque in
Regula incerti auctoris sub nomine S . Augustini vulgata
neque in Regula S . Columbani S . Isidori S . FruCtuosi
Magistri Donati Cujusdam admonachos Non estau
tem hic salus locus quo Regu la S . lsidori hymnos ordinat
nam ineadem Regula statuitur (2) quod in tertia sexta
etnona tres psalmi dicendi sunt responso rium unumlectiones ex veteri novoque testamento duac deinde lau
des hyinnus atque oratio Nec dubitari de S . Isidoro
posset quin hymnos ecclesiasticos adamaverit cum praefuerit parsque maxima fuerit Concilii IV . Toletani in quo
acerrime propugnata estApostolica hymnorum consuetudo
soo . Verum etiam de S . Columbano S igebertus Cembla
censis (3) marrat, quod tanto sapientiae thesauro est dita
tus utadhuc adolescens librumpsalmorumclimato sermone
scriberet etalia multa ederet vel ad canendum digna vel
ad docendum utilia Fitpariter mentio psalmorum et
hymnorum in Regula S . Augustini adMoniales et in Re
gu la S .Denari(5) Exquo satis revincirur sententiaMartenii,etaliorum qui utv idetur eo duce in eumdem errorem in
ciderum utSchola Liturgica Collegi:Romani inConclusioniL
Reg. cap.7. (3) De Scriptor. Eccles.
(2 ) Tom. 3. Holsten. pag. :oì . (4) Cap .4. pag.7. torn,3.cap . 7° (5) Cap. :7. pag.gx. i b idem
82 D E H Y M N I S
bas anno 1 751 editis Decade 3 2 . quarum auctor est, non Be.
nedicms XIV . utquidam purarum sed EmmanuelAz eve
do His ut alios praetereaar adhaesit Joannes PeregrinusPianacci in Tractatu de divinoofi cio ClementiXIV . dicam(1 )Ne anche nell
’
0cridente,inquit,sene vede vestigia in quelle [Re
gole] de’
S S Colombano e Cesario inFrancia e de’
S S . Isido
ro , eFruttuoso in Ispagna Ita ille de hymnis loquens Martenn
assertionem transcribit additque RegulamS . Caesarii ; cum
tOtcontraria sintev identissima argumenta
ro : . PraetereaRegula S .Frucmosi nihil aliud estnisi quaedam admonitio etcommentario in Regulam S . Benedicti ut
probatMabillonius citandus XXI. num. 1 14. neque a
Fructuoso hymni rep ci poterant quos per Hispaniam
Galliamque omnem retinendos praeceperatConciliumToleta
num IV . etV III ., cujus verba referentur eodem, num. : 1 7.
ConciliumTolmanumXI. cap . 3 . decrev it quod Abbatibus
sane indultis oficiis quaej uxta voluntatem sui Episcopi regula
rizer illis implenda sunt cetera oficia publica id est Vespe
ram Matutinum siveMissam aliter quam in principali E ccle
sia celebrare non liceat S . Frucmosus Concilio X . Toletano
subscripsit quod anno 656. habitum fuit scilicetundevigin
ti annos ante ConciliumXI. Quapropter si aliquod forte discrimen inter oflìcium commune Hispanicum et officium a
S . Fructuoso ordinatum intercessit hoc decreto ConcilnTo
letani XI. sublatum fuit Praeterqnamquod MonachiEpisco
pis penitus subjecti erant(a), etcum inCon'
cilioToleramo III..
yusserintEpisc0pi,unum idemque ofiicium in universa Hispa
nia Galliaque celebrati quis dubitet plerosque Episcopos
etiam inmonasteriis id exequi voluisse1 02 . Decipiuntur similiter qui apudMonachos in occi
dente nonviguisse hymnos dicunt, quia in ReguIa S . Donati
nonfiteorum mentio Donatus Episcopus Vesontiensis (2)t) cap.: 7. H ispan. Dissert. 6. cap. 2 .
(a) Egregie id probatCaîetanus (2) In v eter. Cod. MSS. apud
Cennius tan .a.de .Antiquit.£ ccleu Holstenium
E C C L E S I A S T I C I S 85
5. X I Xe
Novi hymnorum impugnamres
1 05.Verumin cantu ecclesiastico , nisi Episc0 i inv igilent,facile est utcorruptelae 1rrepant contra qua3 1iicuitsemper,Iicebitque declamare Sed hymnos ecclesiasticos posttantam
SS . Pa1rum , etEcclesiarum consensionem cur aliqui explo
dendos censuerint, nnullam video esse causam idoneam . Ca
nanemConcilii Laodiceni de privatis , et vulgaribus psalmis
rej icienclis supra exhibuimus Concilium Carthaginense III.
celebratumest circa tempora Siricii cujus h ic canon ordi
ne47. circumfertur : Itemplacuit ut praeter scripturas cano
nicas nihil 111 Ecclesia legatar sub nomine d1vinarum S criptura
rum Liceat etiam legi PassionesMartyrum cum anniversa
r11 eorum dies celebrantur Harduinus putat, hunc canonem
pertinere ad caput24.ConcdnCarthagmens1s celebrati sub
Bonifacio cuius fit eo mentio , postduodecimumHonorii
eonsulatum , et oc1avum Theodosii Cujuscumque tamen
Concilii dicatur esse praedictus canon , usum hymnorum non
tallit cum h i non legantur sub nomine divinarum S criptura
rum Immo cum concedat Passiones Martyrum in ecclesia
Iegi eccur hymnos quibus Passiones , et t1 1umph 1 Martyrum celebrantur Iegere , etcanere non permittet
‘
?
1 06. Ce1 1i1 13 contra carminum eccles1asticorum observan
1iam profertur canon 1 2 . Concilii Bracarensis anno 561 . cele
b rati Item placuit ut extra psalmos , vel cananicarnmScripturarum nov i et veteris testamenti nihilpoetice com
positum in ecclesia psallatur ; sicut et sancd praecipiunt
Canones Quid clarins Nih ilominus l’. Henricus
Florez (11 ) Cajetanum Cenni inv chitur quod asseruerit
ConciliumBracarense hymnos reprobasse vehementermira
17 Tom. 3. Hispanìae Sacrae Dissert. cap.3.
86 D E H Y M N I S
tus Beneficiatum S . Petti Vaticani (a) ad explicationem ca
nonis param piam descendisse b mignamque interpretationem ipse adhibere conrendit conatu certe magis pio quamcritico Quid enim refert quod addatcanon sicutetsancti
p raecipiuntCana/tes Nam si l’atres illi credebant sanctis ca
non1bus praeceptumesse utnihilpoeti0um in Ecclesia psalleretut recte omnia canonis verba proceduntin sensu obv ia
utnih il omnino in ecclesiapoetice comPositum caneretur (b)1 07 . Quod autem Florez ait canonem concilii Bracaren
sis contra Priscillianistas qui altas radices egeranr in Gallae
cia , quique Jam olim hymnumDomino nosrro Jesu Christoadacriptum commenti fuerant a Partibus fuisse directum se
(a) Nescio quid magnumFlorez ius noster de Beneficiatis S. Petri
sib i finxerat, nisi forte existima
bat aliquam infallibilitatis Pontificiae particulamBenefic iatis S .pe
tri communicari ne Concilni cu
ìuS p lam l’rov incialis canones alie
no sensu accipiant Certe inter
p retatio C ermu piissimis docris
simisque hominibus perplacetMa
b 1llonio Martenio Pmio, G ran
colae Meratio aliisque Ex.
plicationemFlorez"fartas; is probav erit B inghamus qui lib. 1 4.
Orig . n eles. cap. 1 . 9. 1 7. hanc tl
tulum fidenter pasuib Nulla contra
psalmos ac hymnar humans studio
comp 1sitos uttales [acta ob;ectioAt de Canone Conculii Bracaren
sis altum S ilentium intoto illo pa
ragraplm Alias obiectìones pari
ter omittit neque eis quas sib i
pr0p0nit plene satisfacit Saepe
miratus sum pervulgatae de hoc
scriptore famae diligentiam non
respondere ac do lendum est
quod C l. I’. Mamachius eruditissi
mumopus de ecclesiasticis antiqui
tatibus non absolverit aut, eo
cessante ob amplissima reîpublicae
christianae munera ipsi collata
alius non s1t aggressus perficere
(b) Franciscus Lopez de Barrera Char10pl1ylacii Huspanae Lega
tionis inUrbe Praefectus ediditanno 1 758 . Dissertationem perquameruditam,qua non solumopinionem
Cennii quemdam antiquumCano,num codicem S . Isidoro tribuentis
refellit sed etiam alium codicem
antiquum ipse producit, quem.
es
se ipsum verum v eteris Ecc lesme
Hispanicae codicem inata reforma
tionem S.Martini B racarensis dis
positum ostendere conatur Huins
cod1cis canon 67.his v erb is estcon
ceptus Nonaparter psalmos com
positos etv ulgares inE cclesia di
cere neque Libros qui sunt ex
tra Canonem legere nisi solos ca
nonicos nov i et v eteris testamenti
Qua exp licatione manifestior red«
ditur senteut1a concilii Braca
renais
90 D E H Y M N I S
forma cantari volumus libenter amplecti eos praeterea
quorum auctorum nomina fuerint in limine praenorata
quoniam quae fide constiterint dicendi rationenonobstant
Nimirum ut ego arbitrar quon1amPatres Bracarensespoe
ticas cantiones a div inis ofiìcns removendas autumaverant'
,
ConciliumTuronense respondet quae fide constiterint di,
cendi ratione non obstare
1 1 1 . Addita vero est lex ut hymnographorum nomina
norarentur; quod illis temporibus opportunumv isum fuit, ne
callidi haeretici latenter suos errares instillarent Hoc ipsum
o bservatum fuit in B reviario Romano jussu S . Pii V . edito ;sed cumanimadversum fuisset ambiguumvalde esse an an
tiqui auctores quorum nomina ptaemittebm rur vere eos
hymnos composuissent, nullum praeterea esse periculum er
roris cum examine et auctoritate Ecclesiae illiusmodi hymni comprobati essent, in editionibus consequenribus aucto
rumnomina praetermissa sunt Sed uteo redeam unde ali
quamulum diverti ad eamdemprohibiti0nemConcilii Bra
carensis respexisse v idetur Concilium IV T oletanum an
no 632 . cuius canonem 1 3 . dedimus supra 5. V. num. 1 8 .
Etenim ad eam alludunt vel nonmultumabludun1 illa
ba Quos tamen (hymnos) quidam specialiter reprobant pro eo
quod de S criptaris sanctorumcanonum velApostolica tmditionenon existant etc. q ue Validiorerithaec conjectura si pra»
pe finem canonis pro Gallia legamr Gallaecia seu Galicia
utinquibusdamMSS . legitur, videlicet S icutigitur oratio
nes ita hymnos in laudemDei compositos nullus vestmrn
alterius improbet sed pari modo Galicia Hispaniaqne { ef
Iebret, excommunicatione plectendi qui hymnos rejicerefuerintausi Itaque cum buie IV. ConcilioToletano ia
ter alias subscripseritJulianne Bracarensis Mettopolitunus
qui Gallaecis praeerat consequitur ClerumGallaeciae opi
nianemde reprobandis hymnis si eam utvidetur ample
xus fuerat deinceps abjecisse ac cum reliquis Hispania:
Provincns veterem Ecclesiae consuetudinem adoptasse
99 D E H Y M N I S
Mediolanensi pene omnes alias occidentis Ecclesias pervasisse,idque ipsum fatetur S . Isidorus (1 ) S i autem tata qua late
patet Hispania ab hac consuetudine abhorruissct non po
ruisset ea assertio proferri ab aliis multo vero minus a S . Isi
doro,quem res Hispanicaeminime latebant. Prudentius saepe
cantum hymnorum rationemque describir uti in hymno deSS . Fru01uoso Augurio etEulogio (2)
Circumsret chorus ex utroque sexu
Heros v irga puer senex aniela
V estrumpsallite rite Fructuosum
Laudans Augurium resultethymnus
Multis Eulogiummodis coaequans
Reddzunus paribus pares camoenas
Hino aurata sonentin aree tecta
B landum Iittoris exter inde murmurEtcarmen freta feriata pangant
1 1 4. His acceditconjecnara desumpta exOrdine monacha
Ii S . Benedicri inHispanas Mabillonius (3) Id unum in
quit addere juvat Leandri Isidori etFructuosi Be.
gulas censendas esse patius admonitiones ut loquitur Isi
dorus etquasdam in S . Benedicti regulam commentatio
nes locis , ac personis accommodatas Apud monachas
regula S . Benedicd de hymnis recitandis observari debuit ex
monachis autemplurimi ad Sedes Episc0pales evecd hymnosuorum concemui insueverant v ix credibile est quod in
Ecclesias suas non induxerinr Ipsum ConciliumBracarense
id queritur consuetudines monasticas ad ritus Ecclesiastico:
a quibusdam traduci Nec dubito quinmonachi Benedictini
plurimum ubique juverim ut hymnimetrici etrhy1hmici
oflicii ecclesiastici ordine rite inducerentur aut crebrius
celebrarenmr ubi aliquatenus vigebant praesertimcum Be
gula S . Benedic1i summopere Iaudata etMonachis acMa
(1 )Dediv in. o fficns (3) Praefat. ad secul. 1 . Bene
(a) Peristephanonhymno 6. diet. num.74., et75. Act. SS.
94'
D E H Y M'
N I S'
Gentis Gorharum Episc0pus ad Arianos defecerit nihilominusmulti alii Beligionem Catholicam ritusque primos con
servarunt etcum ceteris Catholicis ltalis aliarumque. Pro ,
v inciarum communicabant. Tum post acceptam a Gbaris
haeresim Arianam , S . Joannes Chrysostomus in ofiiciis eca
clesiasticis Gathorum qui Catholici remanserant, patternaliquamprobabiliter habuit ut osmnditPinius (1 ) Postre
ma tantum abest ut Ariani hymnos reiecerint ut maximeillis fuerint abusi Ac v ide diversa hominumiudicia pu
gnantesque inter se opiniones Supra nobis Iaborandum
fuit ne Ariani hymnorum inventores crederentur ; nunc
Cennius Gothos ab hymnis abborruisse putat quiahaeresirtx
Arianamfuerantamplexi1 1 7 . Postquam autem Concilio IV . Taletano solemn1ter
Hymnologia approbata fuit, et in omnibus Hispaniae Ec
clesns idem div inum ofiìcium praeceptum est servati , mi
rum qua constantia Praesules Hispani hanc consuetudinemauxerint et promoverint ConciliumTaletanumV III. an
no 653. (2) hoc ediditdecretum :Proinde solicite constituitun
atque decemirur utnullus cuj uscumque dignitatis ecck siasticae
deinceps percipiat gratiam qui non tatumpsalterium vel can
ricorum usuah°
um ethymnorum sive baptiqandi perficteritsupplementum (a) Huic simile estaliud decretum Conci
liiCoiacen3 is in Ovetensi Dioecesi anno 1 050.Quinto cicaladecrevimus ut Archidiaconi tales Clericos constitutis quatuor
temporibus ad ordines ducant qui pelj/ecte tatum psalterium
hymnos etcantica evangelia etorationes scianr Nec mul
to post Concilium Compostellanum anno 1 056. canone I . ,
1 ) De LiturgiaHispania antiq,
cap.a. (a) Tom.a. pag. ;66
(a) Hispanos clerieos d1ligen
tius , quam Romanos hymnis ,
et psalmis memoria retinendis circa haec tempora sese excoluvsse
non negabit qui hanc canonem
cumWalafridi sententia de n b. ee‘
cle1 iast. cap.as. conicrat De Gre
gorio autem II I. «velut inattditgrp
quiddam etnovum refertur quodomnes psalmos memoriter tenuerit
tibi intelligi datur paacos primmita psalteriumdidicisre
96 D E H Y M N I S
Cretensis Archiepiscopus , Ioannes EnchaitarumMetropoli
ta Georgius Nicomediae Archiepiscopus Methodius Cy.
prianus Anatolius Episcopi 1gnoti . Sunt praeterea sex v iri
seculares ;°
latere vero sinistro enumerantur Monachi
quibus nati sunt Joannes Damascenus Cosmas ejusdemaetatis Maiumae Episc0pus , S . Ioseph hgmr
zograp hus , cuiusMariale vulgav it Ma1 raccius Romae 1 661 . in 8 . Theopha
nes Graptus In ima parte Tabu1ae eXprimitur Casia na
b ilis poetria quae seculo 8 . aut9. floruit .
1 1 9. Leo Allatius (11 ) unum etseptuaginta sac rorum car,
minum scriptores recenset, e quibus praeter iammemoratosillustriores suntConstantirius Porphyrogenneta Ioannes Archiepiscopus Leo Imperator Methodius Patriarcha Con
stantin0politanus Metrophanes , Michael Psellus , Photius
Patriarcha Constantinopolitanus Procopius Chartophy lax ,
Theoph ilus Imperator B eliquorum nuda nomina quid iu
Varet excribere aut legere Si tamen erit cui placcat
disrinctas nationes voqum , quibus diversas Hymnorumspe
cies et partes Graeci in suis ofiiciis ecclesiasricis appellant,v idelicet E chus sive tonus troparium sticherum et sti
chus idiomelum , hirmi comacion canon , eas haurire po
terit ea: laudata Dissertatione Bollandianorum tom. 2 . ] unii
CardinalisQuirinus°
Diatribis post verus ofi cium Quadragesimale Graeciae orthodoxae idem argumentum accurate et
erudite pertractat
1 20 . In Bibliotheca Patrum edirionis Lugdunensis re
riumur Synesii Episcopi Cyrenensis Hymni Vatu
smac Hierosolymitani Hymni (3) Marci Episcopi Idruntis
hymnus°
tnmagnum Sabbatum Ioannis Geometrae hymni (5) 1ncertae aetatis Eitisdem codicem Ms. cita1 0udia
de scriptor. Ecclesiast. hoc titulo Hgmnus in sanctim'
mam
(1 ) D isterr. 1 . de lib ris eccles. (3) Tom. 1 2.pag. 7 37. secul. 7,‘ Graecorum (4) Tom. 1 t.pag. 333. secul. 8.
(a) Tom.6o pag. 1 59. Seculo (5) Tom. 27.pag. 41 1 .
E C C L E S I A S T I C I S'
97
Firginem auctore sapienzissimo Geometrio Adduntur saluta
tiones in quatuor sectiones divisae sicut etalia carmina infestaetcelebrioresfi s1ivitates Idem de 8 . JoanneDamasceno plurarefert cuius utait extant iambi pentastici cantica car
mina octoechi etc. in Bibliocheca Caesarea Vindobonensi inter
Mss . cod Graeeos theologicos necnon cantica ecclesiastica in
p raecipuis anni solemniratibus cantari solita Extantsimili…”
Casmae Hierosolymitani Graece canones sive camina eccle
siastica ettr0pnria Sed audiatur idemOudin ubi laqui
tut de Cosma Hierosolymirano : Primi inquit canones
seu cantica sacra ettroparia inE cclesiam graecam cani
randa introduxisse credunrurC osmas HierosolymitanusetIoannes Damascenus Posthas Josephus Thessalonicensis Archiepiscopus circa annum 8 1 0. Theophanes Gra
ptus Nicaenus Archiepiscopus circa annum842 . etJose
pbas alterHymnographus dictus circa annum 850 . etAn
dreas Cretensis eadem aetate Hune Ecclesiae GraecaemoremLatina suscepit
1 2 1 . Mirar singularemhominis aliaquin eruditi vel omià
tationem vel confidentiam Namquem Iateat, hune rua
rem longe ante isthaec tempora et inGraeca et in Latina
Ecclesia latissime fuisse propagatum Vel ipsaG raecorumvocabula Canones,tr0paria multo antiquiora esse indubitarùmest Nicephorus Callistns (1 ) de Justiniano Imperatore memoriae prodidit, quad ,, Post Synodnm(quin1am universal
lem) troparium seu cantilenam cuius initiume8t Ulti
geni1usfilius et VerbumDei composu it atque eam Ecclesiae inter psallendum usurpandarn tradidit Aloysiuq
Assemanus (a) confirmat Cedrenum(3) etantes Theodorurn Lectorem (4) asseruisse auctores fuisse trapariorumAnthimum etTimoclem . Alii apud Bollandianos (5) hoc
N
(1 ) Lib. 17. cap. 28. (3) InZenone (4) Eclag. 1 .
(1 ) .8. in (5) Tom. ]unii Dissertar.Annot. inGraea ord. p.33 1
- etseq. Aeoluthiamofi cii Graeci
98?
'
D E H’
Y M N I S
inventum S. Jaana i Chrywstomo tribuunt Ibidem habe;
1ur Romanumdiaconum circa annum 500. contado nem
pe genus quoddam hymni ceteris simplicius plus mille fecisse
divino instinc1u etaffiantpermotum sed non propterea in
ventaremesse credendum utnonnullis placuerat
1 22 . SimonWangnereckius in Prolegomenis ad PietatemMariaaam Graecorum arbitratut nonnullas odas quae in
Nemeis GraecorumnomineJoannisArchiepiscopi inscribunmr auctorem habere S . Joannem Chrysasromum ; quiaChrysostomi cognomen postplura secula addì coeptum est,
cum S . Hieronymus Gennadius S . Augustinus , IsidorusPelusiota Theadoretus Soz omenus et Socrates JoannemtantumEpiscopumConstantinopolitanum appeflent Ibidem
probat Menaea Graecorum in ordinem ac methodumf uisse redacta a S . Sabba Sophronia etDamasceno p roin
deque ingentem illamcandcorum muldtudinem , quae sine
Auctorumnomine ponunrur his tribus sive utauctoribus
s ive ut collecroribus imputandam , esse ; multaque ex .hiscanticis per tradirionem fuisse accepta a S . Charitone qui
tempore ConstantiniMagni fioruit a S . Euthymia qui na
tus estanno ab eiusque collega S . Theoctisto (a) Vel
Iem validioribus argumentisWangnereckius haec asserta
roborasset sed cum solumnitatutauctoritate S imeonis Thessalonicensis qui seculo 1 5. vixit merito ei refxagatur Car
dinalis Quirinus cui placetopinio renens hymnogra
phos Craccas quorum hymni e11tant in officiis postsepti
mam seculumplerosque florere coepìsse1 23 . Jamvero deGraeciascriptoribusHymnorumnonnul
la alia peti possumexTheoph ilo B aynaudo qui tom.q. Oper.
M rian.pag .355. laudat HymnumTheophanis deAnnuncia
(4) De S.Sophronio commemo ritone 28 . Septembris V ideWan
t‘
atia fit in Mefia°
eis die Xl. Mar gnereck ium loc.cit. Q.XI . tt"q3ii , etag .Novernl u , de 8. Euthy (1 ) D iatribadeEcd esiasticorum
p ia die : o. Jannarii de 8. Theo o ffieiarum apud G raecos auctori
otista die 3.Septetnbris de? .Chile, tate pag.
1 00°
D E I' I Y M N I S
rogenitus anno Nilus Rossanensis anno 980 Mau
tapus Metropolita Euchaichorumanno 1 050 . . S ed deTheo
doro Studita quem leviter arrigi plura v ideri possuntin
Jacobo S irmondo tom. 5. aper . ubipag . 753 . et seqq. haben. .
cur multi iambi sacri etpag . r69.Theodori refi11ati0 etsubuer
sia impi0rumpoematumChris10machorqmJoannis Ignata Ser
gii etStephani primum quidem vembus pari cumipsis numerodimensis aliisque tum soluta oratione In v ira ejusdem aperi
bus praemissa agitur de illius Hymnis
1 25. Qui vero de auctoribus hymnorum officnquadrage
simalis Graeciae orthodoxae plura scire Valnerit adeat duas
dacrissimao Diatribas Cardinalis Quirini de hoc argumemopostlaudatumofiicium quadragesimale ab eo recognitum edi
cas Fabricu quaedam errata emendans exponit diligenter
aetatem v itam , res gestas Theodori Studitae Josephi Studitae , qui Theodori germanus frater fuit alterius JosephiHymnographi nuncupari Joannis Damasceni Theophanis
Graptis Nicaeni Episcopi Andreae Cretensis Casmaeaequalis Damasceno Marci Episcopi Hydruntini sub Leone
Sapiente Casine tempore Michaelis Balbi , qui omnes triodia composuerant inQuadragesima cantari solita nonnulli
ex his et ante eos Romanus in contacus elaborarunr
Quaeritetiam eruditus Cardinalis versibusne etquo ver
suum genere conditae sint odae officu ecclesiastici Graeco
rum; cui quaestioni lucem praetuleratWangnereclcius (1 )Uterque propendet in sententiam nicarem haec pleraque
cantica oratione prosa esse conscripta (a)
(I ) I II pI'OICgOI
'
IICII IS ad p ifitfl‘e
temMarianamG raecarumnum. ;r.
(a) Aliud reponendutn non ha*
b.
ea inquitWangnereck ius loco« tato quam idea vocari odad
G raecis , quad instr‘aphas div idan
tur imitatione odarum; cumpraesertim ex usu vulgari significet
ada quiquid tantatur Suldas ait, S. JoannernDamascenum,uti et eius Collegam S. CosmamHierasolypritanum, condidisse Cao
bones musicas tum carmine iamb ica scriptas tum oratione soluta
Non proinde amb igua , Menaeorum1nuumeras Oda: in quibus
1 02 D E H Y M N I S
nem pertinentia ratio mihi non est idonea ut hymnos ci
affingam PaciaadasDisserta1 . 4. cap .6. de tuita S . Jo:Hrip .
fidem praestatGeorgiaWicelio inHagiologic sive de Sanctis
vet. et nov . Testata .Moguntine 1 541 . excribenti Hymnos; in
laudem S . Joannis Bapristae quos caelesti mentis instinctu et
artificiosa verborum conclusione fuderunrJuvencus Presbyter s ubConstantino etAdamus a S . Victore Quod mihi satis non li
quet racentibus antiquioribus Sed sive hymnos exarave
veritJuvencus , sive secus non erat tamen omnino silentio
praetereandus cum primus fuerit, qui ut verba S . Hic
ronymi usurpem (I ) nonpertimuitEvangelii maj estatem sub
egesmzttere ; vel utcauitVenantiusFortunatus (2)
Primus enimdocilidistinguens ordine carmen
Maiesratis opus metri canitoreJuvencusSedalias qui longe post Juvencam ejusdem argumentî
0 usPaschale edidit cum in praefatione sive epistola ad
Nihcedoniam versamm se in operibus S .Hiercnymi ostendat
dissimularsibi notum esse Javenci carmen a S . Hieronymasaepe Iaudatum
1 28 . Ad seculum4. pertinentHymni tres V ietoriniAfri
quos tomas 4. B iblioth . SS . Patrum(3) exhibet Lactantio
Firmiano Carmende Passione, ez elegiam de Resurrectionis domi
nicoe die Eradiriores abiudicant quamquam eius nomine inquibusdam antiquis breviariis nonnulli versus inde recitaren
tar (4) Inorientali autemEcclesia imma 1 11 an1versa nullus
est; opinar qui lyricî carminis laude camHispano Prudentia
possitcontendere de quo Erasmus reste pronunciar(5)Jam siqa is Prudentium ,, unuminter Christianos vere fa
cundurnpoetamvolerenarrare,lîtteras etiamarcanas calleat,aparter,, Scia quibusdamneque indocris hominibus aliter
videri sed gravissima plurium eraditissimorum hominum.
(1 ) Epist. ad Magnum (4) Georg.Cassan. de bym. eccl
(a) De v ita S .Martini ioitio Libro de Pueris liberaliter
(3) Lugdun. edit. pag. 294. instituendis
u n u s
Subinde seculo 8 . Ven. Beda scripsit libru'mH”
mnorumdiverso metro, sive rhythmo , utipse tradit1a Indro:q suarumaperum .. CasimirusOudinus (1 ) putat, eos hy« 1mnoe non exmre °
sedmulti HymnariaCard Thomasii el
inHymni: Ecclesiastici:Cassandr1 nomine Bedae 1nsigniuntur.Eodemseculo 8 . lyrici quoque poetae nomen assecutus ed
Paulus Diaconus , qui scripsisse dicitur hymnum S . Joann'
.
Baptistae = Utqueantlaxis etc. . Ediditversus de S . Schola-1
stica ad diem 1 0. Februarii ; etin libro de viri: illusuibus Can
sinensibus studio Joannis Baptistae Mari ex Bibfiorheca Bat
berina excuso inseruntur nonnulla eius opuscula : Hymni ;versus , Homiliae etc. :praeterea composuitHymnumalchaiaa;
M yli tn festaAssump 1ionis decantati solitum in ecclesia
Beneventana , nec non hymnuln dealremm de translatione corporis ejusdem Beneventum(a) .
1 35. lnitio seculig.obiitPaulinus Aquileieneis Patriarcha ,1
quo loquiturWalaf—ridne Strabo Traditur siquidemulinumFomjuliensem saepius etmamme 1n prmatt: mM .
circa ifnmolationem Sacrament hymnos vel al:aliis vel
se M pasitos celebrante (a) . Venus facti ut pueris in di.
Palmarum cantarentur :Gloria laus e: honor etc. auctorem'
habentTheodulpb 11mEpiscopumAurelianensem , etcorreod
vulgari suntaS 1rm ndo 1 11 illins operibus , etdei
suntinBibliOth . SS . Patrum(4 Alcuinus qui ad tempor.ladp vicrBii etTheodulpbi non pervenit, dicitur meminissohuius carminis lib. 1 4. de divinis ofi ciù ° hunc vero librai.Alcuini nonesse ced postannum 1 000. scriptum eruditi
gaeta itcte‘
e: expens 11 Exa i‘
D. optamus . Alterumtomumia1h prol'rancisei de Lorenz ana .0 ebie diindado
piscopi Tda;ni Hispanicn lnPri (1 ) De scriptor. Ecc les.su ‘—is . nCa.Mam
°
ri Hit, aliisque (a) Labbede Ecclesias. scripcor.
pperibus aliorum suisque editi: .De rebus Eccles.
81 111 11: Loreanne optimede Renne (a) S. Paolini opera cum nonbl1ca Littera?“merito: est.ac por—1 nulli: by.ù nif Màdtiuius pnblicant
;o mereri pergit quod utdiu Venetiis anno 1 737.
tim com . W M Wsas-17.
E C C L E S I A S’
I’
Î C I S eo9
obsl!rvhrunr Tirabosch ins (1 ) re11cit vulgatam fab0llams
Theodulphum cum Andegavì in v inculis esset in die
Palmarumhunc hymnumcantitasse ab Imperatore Ludovi-t
co Pio praetereunte etProcessionem sequen1e nuditum pro
ptereaque Imperatorem cui hymnus arrisit Theodq umcarcere detentum quod contra lmperatorem coniurasoe ara
.gue1emr liberum dimisisse Quod Theodulphus elegiant
memoratam quae satis longa est temporeAndegavensis ca:
lamitatis confecerit, nonobscure exea colligitur .Cetera adiurueta non cohaerentcum veritate historica neque enim b udo
Hiens eo anno Andegavi praesens esse potuit in die Palm:mm. Nihilo tamen secius hanc elegiam eius esse veni ne
quitia dubium quandoquidemLupus inDioecesiSenonensìAbbas Ferrariensis aequalis id innuit et inter genuina.
illins operaex probatis CodicibusMSS . eruitur i
1 36. Ad seculum9. referuntur Hymni Servati Lupi (3)etRhabaniMauri hymnus de SS . Petro etMarcellino (4)Cordubae cum Mauri adversus christianos desaevirent, hymnorum disciplina non refrixerat, utarguitur exAlvaro Cor
.
dubensi aequali et auctore v itae S . Eulogii , qui Martyr ccà
cubuit anno 859. Ibi inquit loquens de carcere quei
8. Eulogius derinebatur )metrims, quos adhuc nescielmnz SaHispaniae,pede: pedectissime docuit, nobisque post egres4
wm suamosteadit : quem locum Ambrosius Morales hocacholic illustrat Innuit D. Eulogium incarcere positum_
hyinumgeneribus scripsisse quaeHispanis ea tempo
n emu: incognita Nimirum utmo.: apporeln'
t Homtii poeJae opere ipse nuper al invenerat etilla illectus carminum ou
rifletteumilia tentare e lmmo addere poterat;
d ideni .Scriptor S laudans ait: UbiHymni
nelper?rzna opuscula quae us non percurrerer pulcherrtmus
m iu; Et rursus de libris quos ex longa peregrinatiqne
(1 ) Histor.littet. Italiae (3) Tom. 1 4. B iblimb. SS. PP.
Xl edit. Lugd.
11 1 Bpm. z o. Bollaad. t. a.]ami—pag t76.
1 1 0“D E H
'
Y M"
M S
secumdeìulerat, sermonem habent”: Hymnòrum catholica-’
s
rum fulgida carmina reportavir Postvi°am S . la
legitur hvmnus asclepiadeus In die S .
Hus Muj i , ejusdemAlvari ut oonpcir Ambrosius Morales
1 3 1 . Orionis ll. Abbatis Cluniacensis qui decessit art-8
no 947. hymnus in honorem S . Manini refertur inAnna-h
lib. Hubaldue sive Aucbaldusmonachue Beymedic1inus ad annum 91 6. scripsit teme S igeberto (2) Li
brwnde artemusica marasquemultorum Shncrorum dulc1 elregularimelodia Duos
‘
illius hymnos in officio S . Theodori
affertMabillonius (3) inHispania obiit anno 962 . Salvus
Abb as Albeldensis monnaterii Cuj us orario in hymni: amò
tionilvus versibus acmi ni: quas illustri ipse sermone com- 1
posa it plurimam cordi: compuncrionem, ac magnam suavilo
quentiam legentibus audientibu3que tribuit ut ex Anonym0
scriptore refertLoaysa (4) S igebertus ad annum 1 027. re
fert cantus inhonoremSanctorum a Leone Papa [X. fuisse
compositos1 38 S . Petri Damiani S .R.E. Cardinalis eodem seculo Xl:
hymnum deGloria Paradisi ex S .Augustini dicris concinnatutillaudatLabbe(s) lnquarto tomo operum S . Petri Damiani
qu i a Constantine Caietano primumadd1tus fuitanno 1 640 .
011 111 11 1:orationes sive preces etlitaniae , hymni leeriones ;missae etresponsoria etc. Ejusdem aetatis suntagwai
’
Fult
berti Carnotensis Ep iscopi qui obiitanno 1 029. S . Am« elmiHymnos de varii: fi stis B . Virginia allegat The0philus
Raynaudus (7) ln edi1ione Parisina operumS . Anselmi amno 1 61 5. Gerberonio adornata continenrur hymni etpu b
rerium in commemorafione Deiparae Canisius (8) exer
'
ù°
t
odas Quirinales Metalli Tegerensis Benedicrini circa ap
(1 ) Vol. 3. pag. 7 1 3 . (6) B ibl. Patrum t. 1
(a) De scripto r cap. 108. (7) Tom. 7. operum
1 1 11 7 0 8 H‘
Y M N I S'
progressi utofliciumLeodiense a S .Thomanequepil eocn“ab11um fuisse afiirmaverint A S .Thoma non estseiungen*dus S . Bonaventura in cuius operibus hymni quoque recenà
aentur
1 41 . Neque omittendus estJacobus de Benedictis Tuder-Jtinus F. “
ci:c anus qu1 decessit anno 1 306. notus velea
‘
nomine , quod aucwr credimr hymni rhythmici StabatlWaScripsit rhythm0.r hyn1nos etprosa: plurimos }
stylo valde rudi air Oudinus (1 ) qualis insanienti conved
niebat Sed eumcanetitatis ergo inter Beatos coli certumest
insaniamque prae animi dem1stione simulassenarrantHisto-J
rici Prodierunteius hymni italici Romae anno 1 558 . et
Venetiis anno 1 61 7. una cum reliquie eius operibus Prop1usad nostra tempora accessit sed tacendus non estsive propter
vitae innocentiam sive propter generis splendorem S . Casi
mirus filius Casimiri lll. Poloniae Regis , cuius hymnum, seu
orationemquotidianam ad Biùam Virginem habes inActiv
Sanctorum (2) Bernardus Pez ius (3)meminitvoluminis pred
cum rhythm0run: et hymnorum auctore Contado Pr1ore
Carthusiae Gemnicensis cui putat
Omni die dicMariae qui ait
Regis essenequit quod adhuc inCartl1usia Gemnicensi « riserva
tur codex S . Casimiro multis annis antiquior cui controversa:
hymnus insertus est Postremo in Biblico/1 . SS . PP. Lugd. (4)leguntur Hymni Sacri Monasterii S . Galli viraram illnstriumincertae aetatis Nonnulla aliadeMelodieLatinis videri pos
suntapud Fabricium inB ibliotheca Latina;qui commemoratHildeberti hymnos rhythmosque de Trinitate cumorario
nemetrica ad Dominum vulgatos ab Umerio de Symboln, CHartmanni versus sacros, hymnos, seu xquentias
1 42 . Eorum autem quos teruli plura nomina exranr int
Hy
1 ) De script. eccles. secul. 14. ThesaurîAnecdot. 1
pag.;s7. (4)'
Iom. 3 7. pag. 507.
(3) Dutert. lngog. ad te. .e .
1 14 D E H Y M N I S
cis operamnavarent, satis autetiam ut multis videbirur ,nimis multa congessi Quamquam vero plures ex his sanctis
simierant et utferebanttempora dacrissimi ; eorum tamenhymnos,qui ad nos pervenerunr, multis erroribus scatere cam
pertum est sive id librariorum incuria acciderir sive aucto
res aut naluerintverborum elegantiae etcorrecrioni vacare
pietati etsensui unice intenti aut his litterariis subsidiis
quibus in hac tanta luce frui cuilibet licet destituti exactas
carminis conficiendi regulas etiustam syllabarum quantita
tem ignoraverint Veterum christianorum non modo lyric
rum sed cuiuslibetgeneris poetarumprinceps Prudentius insyllabarum quantirate nonnunquam lapsus est catalagumque
syllabarum in quibus peccav it exh iber editio ad usumDel
hini anno 1 687. a Stephano Chamillarda procurata quemFacile augere passem, si tanti essethuiuscemodi labor (a) Se
quioribns seculis qui eccleaiaaticis canticis componendis alla
borarunt in crassiores ac frequentiorcs tummetri tumla
finitatis errares inciderunt
1 44. Quocirca multi, cumdesperarent servatis carminis
tegulis sensum pietati accammadari passt. illam tenuerunt
viam ut numeram syllabarum qui cantui idoneus esset
retinerent metricas leges penitus contannerent Illustre hu
|ius rei exemplumeatin hymno quem in S . VicrorernS . Ber
nardus composuit totidem. nimirum syllabis , quot versus
sap b ici constant addita quarto adonio nullo interea serva
to iscrimine brevium vel longarum ut in prima stropba;
cernere licet
Vita Victoria meritis praeclaraHominem terris , qui non sit de terra
Velut e caelo datum repraesentat.
Ad imitandum(1 )
Prudentius s it P. Javea Prudentn aetate fere ub ique perie
e1us in Inst1t. style atirar rat: qualia scilicetamorosis quisoepe barbaro quod intelligendum busdamCiceronianis exigitur
estde puritate sermonis latini,quae (1 Tom. 3. 0per. in fine
"D E ’H Y MN I - S
nemdevenir quam seculo 1 6. tatclarissimi v iri contulenlfitìsacris quoqueMu
sis melior fortuna benigna Hatu aspirav it
Sed utmagna ub ique v igebar libertas tum in Episc0pis tuminBeligiosis ordinibus officia ecclesiastica arb itratu sua dispa
nendi RadulfusDecanus Tungrensis 1 ) summapere contendit, utad hymnos b reviarii Romani reliqui confarmarentminvectus in quosdamRegulares, qui ab officio ecclesiae Romanae dissentiebant DeHymnis autem, inquir, metricis valde curandum esr ne cantentur aligai nisi appr0bati etediti vtsu
m est Reprobi autem utplurimumnascipossuntvel quia
non suntgenerales velquiametrum habentcorruptum S ecurius
es itequimoremRomanum etc.
1 46. Actins Sincerus Sannaz arius ceteris legibus vennsta
tem etelegaritiam adiunxir inhymnis in hono'
rem S . Gaudio
si Quippe mira ingenu dex1eritate tubam illam sonoram
qua in argomento etiam sacro de Partu Virginie usus fuerat
ad suav iaremLyrae saerae modulationem ecclesiasticamque
consuetudinem feliciter convertit Sed paucis hymnis editìs
v ix exemplum desiderium certe aliorum similium reliquit
Georgius vero Cassander in hymnis ecclesiasticis quos scho
liis illustratas edidit multas recenseta JacoboMeyero etJo
doco Climaveo ad carminis leges revocatos Inter hymnos
quos Cassande!r collegit multi suntaMeyero etJadoco de‘
nua conditi et sub eorum nomine praferuntur EstetiamhymnusadSanguinemJesu Christi eleganter compositus quem
Cassander existimatesseLudovici Vives. (a) Clic10veus publi
(1 ) Lib. de esuanam observan b liothecaHispana Tom. 1 . pag. 53.
tia prop. 1 ;. natantur haec opera simul edita”(a) Nicolaus Antonius tom. 1 . Lucronii 1 506. apud Guilielmum
B ibliot. nova: H irpana: pag. 1 09 de B rocar , curante AndreaGut1er
tom. 2 . pag. 1 79. docet, Anto rea : Disticha Catonis : Ploretum;nium Nebrissensem ejusque di quisque Claves Sapientia: Fabula:__scipulum et in Scola Hi3palen1i .£ sopi Hynni quos canit Ro
s‘
t1c€essormn PetrumNunez Delga marra Ecclesia crm Exposition: arr
do Scholia , et Annotatrones in rea Jacobi de Lora Grammatica: ,
Hymnos scripsisse In eadem Bi atque l’ottica: arti:
‘
Prof:ssnris ,
E C C L E S IA 8 T !O I S 1 1 1
ci juiis fecitParisus 1 51 4. E lucidatorzum eccla iasricum m hymnos et cantica cccleszasti0a , ofi cium , etprosas : in primo liv
gui ct Hymnos ipse diligentissimesornxi1 l’lura bue pertinentia pe.
ti possunt ex Indice materiarumB ibl. 11 11 11. Hisp. classe 8. Section
de Sacrosancto M issae sacrificioCaerimomzs E cclesiastici: ctHaris
Canonicis Sed observandum est
Franciscum Rosarium qui B ymbos exposuit non esse distinctumPetro Rosario sive RosalesHu
maniormn Litterarum Burgensi
Professore quamv is diverso locorecens1tum sed unum eumdem
gluueHymnorum enarratorem qui
terutro nomine fuerit'
1nsignitus
utimonuiti11 appendic. tom. z .pag .
2931 idemmetN icolaus Antonius
quam correctionem non advertit
C l. Zacharias Franciscum etPe
trumRosarium exNic.Antonio di
stinguens Tom.3. B ib . Ri1. in Supplen1. ad Lib. v erbo Rasarias Ve
1=umauctoris nomen estPetrus co
gnomenH1spanumRosales, utconspicitur in opere , quod extat in
B ibliotechaHospim S. Annae Carmelitarum ExcalceatorumCongre
gationisHispaniz e Romae existen«
tis 061 c1 11411o11c5 quaedam in95.Hymnos , ma 1 11 B rev iario Romanocontinentur eoque ordine quo in
i llo digeni sunt B argis apud‘
Pbi
lippum 1 11 11111 111 . 1 578.i11 Auctor
inEp istola nuncupatoria ad Franci
scumPacheco de To ledo Cardinalem primum Archiepi1 copum
Burgensem , haec habet Omitto non
panca esse loca 1 11hoc et
illo cantico vd temporuminjuria,
v el Typographorum negligenti:
censoria quidem v irga notanda
aut ub i ratio latinae locutionis
autcarminis sed praecipue sen
tentiae efflagitat. Sunt praete
rea carmina aliqua pracpostet:
scripta prave interpuncta dis-1
,, iuncta alia . C lauduntur etiamaliquot Hymni multo aliter
quam illorum Auctores scripta:
reliquerunt quae omnia ita
esse suis loc1s suoque temporein commentarus apertissime os
tendam N icolaus Antonius
Jacobo a Lora inB ib lictheca locumseparatum nondedit etinIndice
materiarumExpositionemHymnorum attribuit .Andreae Gutierrez
siu: Jacobo Lora .Vidi ipsam Ex
positionem seorsumeditamNeapo«
li 1 504. in4. characteribus Gothi
c 1s inscriptam : A urea ExpositioHymnorumuna cumtexta nov it»
emendatoper Iacobuma Lora. Pro
pe finem : Jacobi a Lora ad D imm:Genitriccm Dei Mariam Hymnus
carmine Sappbico etc. Item , Hymnus DivoMartyri Sebastiano pi:
dicatus.Sequitur haec notatio .Au
rca HymnorumExpo:itio una cumtex1u nowiter v igilanti studio Iacobi a Lora Grammatite, atquepoe
tice artium T rof cssoris diligentissime corretto Fausto sydcre est ex
plicita .Arte mira impressa“
Neapoli per Sig ismundum Mayr
A lemauum Visum opus etexa
minutumper Re0crcudos D. Domio
num Perdinandumde la Torre , et
1 1 8 D E H Y M N I S
bro hymnos eXplanandos , declaranclosque suscipit. Paulo ani
te Argenrorati seu Argentinae anno 1 51 3 . JacobusWimphelingius hymnos ediditde tempore, etde Sanctis emendatos,etin
terpretatos .ExtatpraetereaLiber sacrorum hymnorumLauren
tiiMassorilli Fulginatis Ordinis Minorum regularis observan
tiac Fulginiae anno 1 547. divisus inquatuor partes sive li
bros in quorumprimoHymni versibus hexametris continemtut in secondod 1stichis , intertio sapph icis , inquarto rhyth
mis Stylus eo seculo indignus nonest
1 47. Etquoniam sub haec ipsa tempora typorumusus jaminvaluerat passim etubique gentium b reviaria prodibant in
quibus fere omnibus praemittebatur, accurate ac diligentet
adhibitamfuisse correctionem (a) . Parisiis anno 1 527.editum
fuitPsalmrium cum hymnis ad quos ita praefatur Editor
Hymni 10tius anni hic
boratum est utquip rius ad carmu usgenu
positi ad illud servata dt
com
ligenter sententta(mutati: interclum ver
bis sintredatti Etidea quicumque leges obstrqoerenoli sed
D. Rodericumde Sancta ella .d rcbi
diacouumde Reyna Is est Rode
t'l
’
c’
us Fernandez de Santa- Ella in
ter Scriptores Hispanos recensi
tus PutatLora Prudentiumesse
Auctorem Hymni S. Agathae
Martyris ecce dies d gatbae qui
8. Damaso tribui solet In Prolo
go vero ait Quatuor fueruntprincipales Auctores qui Hymnos compesuerunt,scilicetGre.
gorius Prudentius Ambrosius,Sedulius Sed quidamv ir pru
deusnomine H1larius v idens illosmultas Hymnos composuisse, di
gaumduxit illos inunum colli
gere etc. Confer Num.6a.
(a) P. Andreas Marcus Burrielin Episto la ad Pat. Ravago
quae gallice redditatypis produt
refert in Ecclesiae Toletanae B i
b liotheca asservari 34. diversa
B reviaria ante correctionem B re
v iar11 Romani formi: impressa exhis quae Ecclesiae etReligiosi
Ordines in Hispania emendabant,etedebant quae fortasse pertinue
runtad haered:tatemDoctorie Salaz ar de Mendoz a , qui his p lura
collegera1 Salmantina sunt duo
quorum primo b reviariumM$ . an
tiquum altero hoc ipsumprimumtypis excusumcorrigi:ur De b re
v iariis editi: ab inventa typogra
phia ad correctionem sub S . Pio V.
peractam erudita etutilis biato
ria possetconfici
'
mo D E H Y M N I S
rum qui in pluribus distinctisque festis recitantur N ec l'
o- 1
licior sane fuitcorrectio quammulti in brev iariis Hispani
cis inducere conati sunt inter quos eminuerunt Antonius
Nebrissensis initio seculi 1 6. et.loamnes Martinez S iliceus
Archiepiscopus Toletanus poema Cardinalis cui dicatumfuitBreviarium ToletanumLugduni 1 551 auc:um et emendatwn Plures hymnos proprios exhiber hoc brev iarium (a) , quitamen omnes param autnihil sunt emendati (b)
(a) Nempe intranslatione S. ] a
cob i in festo S. I ldefonsi S . B la
sii S . Agathae Angeli cust0d1s,
S . Gab rielis S . B enedicti S . Jo
annis Baptistae S . Mariae Magda
lenae, S. Jacob i, S. Annae, 8. Mar
thae in Transfiguratione Domini,S . Lauren… S . Bernardi intri
umpho de Benamarim S . Martini S . Eugenu S . Elisabethae
S . Catharinae S . Andrcae S . Ni
colai S . Leocad1ae
(b) B rev iaiumBurgense cuius
CorrectionemCarrerae Larae et
] 0anniMaldonato Conchensi can
nes Fonseca Burgensis Antistes
commisit non v idi sed cx °11 1'
11°
s
Sanctorum, quas ]oannesMaldonatus pub lici jun: fecit arguere li
b et emendationem in hac parte
fuisse rite ac recte confectam
Nec moveor contra quod B ailios
inart. IoannesMaldonado innota 2 .
Domini Thiers auctoritatem‘
oppo
uit; qui anno 1 699.D issertationem
gallice vulgav it circa locum ub i
corpus S . FirminiEpiscopi Amb ianousis requiescit, caque narrat,
]0annem Maldonatum in Epistolaad Sodales Carreram, etLaramdata aflirmasse nihil eo breviario per
g.xxv .
fectius et absolutius prodiisse
Addit Th iersius istam Episto lamnihil esse aliud quam une Rodo
montade E spagnol: longe plure:
inanitates in Lectionibus b rev iarii
Burgensis quam inantiquis legendis reperiti SolentGalli uthoc
primumnotem illo verbo Rodo
montadc Hispanos ferme: quod persp10i potestvel ex titolo huius Li
belli gallice ethispanice editi et
Domino VieillartGalliae Thesau
rario dicati Rodomontadas Castellanas recopiladas de los Commentario: de los muy espantoso: terri«
bles inoencibles Capitanes Ma
tamoros Crocodilia y Raiabro
quele: .A Lyon,‘
Par lean Bapti
ste Cesar 1 6 1 9. in 1 2 . pp. 7a. Exo
tat inB ibliotheca Romana Sapien
tiac Verum hoc nib ili est: grav ins
illud quod Thiersius nondicamfide gallica ne unius hominis conv icio lacessitus iniquam notam to»
ti Nationi v ideat inurere sed cer
te singulari quadam impudentissi
mi homims confidentia tamquam
extripode definit, B rev iar1um con
rectum Burgense multo pluribus
fatuitatibus scatere quam v eteres
Legenda:.Que censuramultis re
E C C'
L E S lA'
S T I C I S
x11 v .
in « formandoRomanorumPon
1 48. In:erea plurimis in locis breviaria Romana excuta sunt,uttitulus plerumque praeferebat recognira cam era etetnea
data sed quorumhymni utde ceter1s taceam contra ear
Q,, laudum div inamm Epitodtd .
‘
quae antehac mutilae mendosae , etmale digestae versaber!tut , resareiit, caatigav it, et adcertum ordinem redegit; idqudnunc in reliquos ecclesiastica:
felli posset; sed satis estunius Ba
m ii testimoninrn de j oanne Mal
donato honorificentissimum pro
ducere exNotis adMartyr. Rom.
die XIX. Iulii ]omnes Maldonatus , v ir quidem disertissi
mos , inter alia multa praeclarisaima ingenii sui monumentareliquit harum SS . Justae et
Rufi nae Acta a se paucis de
scripra,magù cousulens historiae|ver
-itati quam studio cloquea
tiac Hunc ]oannemMaldonatumPresbyterumSecularemunumeumdemquc hominem cum Joanne"aldonato Souetatis JesuTheo logodoctissimo in Indice ed1to B ib lio
thecae Barberinae fieri nonvalde
miroc : mito r magis eum erroreminludice accuratissimo B1bliotheeae Casanatensis irrepsisse quemamen corrigendum cum Intera
M. typis committetur juvat cre
dere Quantum in hoc genere elaborav erit Alfonsus Fernandez de
Madrid Archidiaconus de Alcor,verbis Antonii Honcalae in Libroinscripto Grammatica ? ropaegniaNicolaus Antonius commemoratl ibliot. u v . tom. 1 . p. t8. Quid .
refieran quam aolerti i…
eaeremoniae libros indefi sso lubosemolitar EgregiumA lfou
si elogium Nicolaus Antonius odoranav it inquo tamen nonnulla sur.reformanda quae nunc brev itetindicabo olim ut spero uberiusconfirmanda 1 .Quod Erasmo Rotetndamensi charus fuerit et abeo in aliquot Epistolis doctrinae
ac iudie1i nomine laudatus , lignere non puto cum litterae Emmiad .4 1 1 bidiacouum .Alcoranuu1 datae non de A lfonso sed de dutFratre Francisco Madrid qui inArchidiaeonatu pm cessit loqueatur Erasmus inEpistola ad d i?cbidiacouum de d icor data anno
1 51 8. refert suum l acbiridifl
ab hoc hispanice fuisse redditumtppisque mandato:: eamdem ven
stonem inter bonne hispani semnis libros recensetAuctor antigun0peris primum Mayansio editi :
Dialogo de las lengua: Omissoautem ett Nicolao Antonio in
1 24 D E H Y M N I S
novis inducendis cogitaverat,ira ipse totumBreviariumRoma.num inmeliorem formam redigere conatus es1 (a) ExistimoZachariamAntistitemGardiensem huicmuneri deleCtum remad exitumnon perduxisse ; cui succedens FranciscusQuignones PresbyterCardinalis tituli sanctae Crucis borrante Cle
mente V II. ut Breviarium ad veterem formam reduceret
quod ipse testatur inpraefatione ad suumBreviarium Pau
lo lll. dicatum opus aggressus est et multa alia cum rese
cuisset utcommodius redderet hymnus tamennonomisit,sed vetores aliqua non tamen justa correctione adhibuit
Quamquarnvero CardinalisQuignones clamaret suum brev iariumnovumnon esse sed pot1us vera: restitutum nihilo
minus'
pluribus non arrisitnova recitandi ratio Idcirco Pau
lus IV., utnarratAntonius Caracciolos (1 ) citatus Bouedi
(11) Claudio: Jolyns inDissertatione contra J ::umptionemDeipas_
*aepag. 1 1 5. ct seqq. auctoritatemsummarumPontificum Ferrerii
e: aliorum qui brev iaria autre
b rmarunt autreformat°i desidetarout inabsurdae suae Opinioni:
confirmationemsdduxit Bum insigniter impugnaruntNicolaus LadVocatB iIliad in l’indicii:
‘
Partheni
ci: etJacobus Gaudino: inopuscq 4 :1umptionis Mariae.
l’irgi
ai: windicatac Qui tamen non
negant breviaria, ubi opus fuerit,
in meliorem formam redigenda
Apposite Gaudino: pag. 3 57.
Nonpeccav it inquit Leo X.
PontifexMax.,nec C lemensVll.,nec Ferrerius , nec Becichemu:,nec Alberto: Cardinalis nec
Rev . in Christo P. Adolphus
de ScanvenburgArchiepiscopus
Coloniensis nec Joanne: Fern:Concionator percelebris Mo
guntinur nec Innòcen1iu1 III:
,, uec antea Agobardus nec B1pencaeus nec Cardinalis Alliscensis nec Ferdinandus Imperator nec ,Carolus FranciaeRex nec Piu: V. nec Cle
mens VIII. neeUrbana: VIII.illi , inquam omnes , in quo
rumtestimoniis adducendis par
tem non exiguam operi: frustra
consumpsit Usuardi Patronus ,non peccaruat, cumnei optarunt °nel imperaruut emendatione: [ieri
'
inMissalibu: et Bre
v iarii: tum resecando siquae
vana , et apocrypha ,
tum inordinemredigendo , tum
puriori latinitate donando . In
mo :iqua alhue :upersint emend1111da ut esse posaunt quae
emendanda sint un iuutilcmoperam Eccle:iae un ahmt qui
iu huiusmodi emn datisuibu: itt
du:triam suam collec40erint
Invita eius italica Ms. hb.+cap. 1 6.
E C C L E S IA S T I C I S 1 25
cmXIV . (1 ) Brev iario reformando ad veteremnormam et
gravitarem longo tempore per seipsum solus incubuit quod
morte pracvenrus absolvere non potuit1 50 . Quid deinde a Concilio Tridentino , et a Pio IV.
actnm fuerit luculenter exponitS . Pius V . in cons1 irntione
quae incipit Quod a Nobis postulatratio data septimo idus
Julii 1 568 . Quae divini ofiicii formula pie olim, ac sapien
ter a summis Pontificibus praesertim Gelasio etGrego
rio primum const1tuta Gregorio autem septimo refor
mata cum d1uturnitate temporis ab antiqua institutionedeflexisset; necessaria visa res est utad pristinamorandi
regulam conformata revocaretur Alu enim praeclaram
veteris breviarii constitudonemmultis locis mutilaram alii
incertis etalienis quibusdam commuraram deformarnnt
plurimi specie ofiicii commodioris allecti ad brevitatem novi
breviaru a FranciscoQuignonio tituli sanctae crucis inJe
rusalem Presbytero Cardinale compositi confugerunt(a)Quin etiam inProvincias paulatim irrepseratprava illa con
suetudo utEpiscopi inEcclesus quae ab initio communitercum ceteris veteriRomano moreHaras canonicas dice
re et psallere consuevissent, privatum sibi quisque bre
viariumconficerentetc. Hino illa tammultis in locis divini
(1 ) De
part.a. cap. 1 3. num.3.
(a) B reviariumCard. Quignonii in Gallia et impugnatores et
defensores habu1t acerrimos Ri
chardus S imonius i:t. Select.
multas est 1 11 exponendafortuna huius brev iaru varia ac
diversa‘
apud Theo logos l’arisien
aes Ab his primum censura con
fixum fu1tanno 1 535.Rursus anno
55a. approbatumpub lice est ac
praesertim circa annum 1 574.
Theologi Parisienses illins causamcontra Maldonatumsusceperunt
S iquidemMaldonatus cum eis dis
putans de Immaculata B. Virginis
Conceptione parum houorifice de
hoc B rev iario sensit quod non
dum ab ineptii: fabulisque satis
emendatum v ideretur Quae o
mnia refero ex fide Simonii qui
Epist. 1 5. narrat se legisse .d cta
Di:putationi: de Conceptione B . V.
cum Theologis Parisîensibus v i
ctoriamque pro Maldonato sine ul
la dub itatione stetisse qui tamen
alia deinde coactus fueritconcede
re Vide appendicem :ecl udam
1 26 D E H Y M N I S
cultus perturbatio etc. Hanc nimirum orandivarietatenv
grav issime ferens fel. mem. Paulus Papa quartus emendare
const1tuerat
1 51 . Itaque prov isione adhibita ne ulla in posterumnov i breviarii licemia permitteretur toram rationemdicen
di ac psallendi Hotas canonicas ad pristinummorem et
institutum redigendam suscepit Sed eo posna nondum.
us quae egreg1e inchoaverat perfecris de v ita decedente
cum piaemem. Pio Papa quartoTridentinutnConcilium,
antea varie intermissum revocatum esset Patres in illa:
salutari refdrmatione ab eodemConcilio constituta brevia
tium ex ipsius PaultPapac ratione (a) restituere cogita«
runt Itaque quidqnid ab eo in sacro opere collecmrn,elaboratumque fuerat Concilii Patribus Tridentum a
praedicm Pio Papa missum esr . Ubi cum docris quibus
dam etpiis v iris a Concilio datum essetnegotium ut ad
reliquamcogi1a1ionemBreviariiquoque curam adjunge1ent,1astante jamconclusione Concilii totares ad auCtoritatem,
ludiciumque Romani Pontificia ex decreto ejusdemConciliirelata est qui illis ipsis Patribus ad id munus delectis Eu- z
marnvocatis,nonnullisque inUrbe idoneisV iris ad eumnu
merum adjunctis rem perficiendam curavit Verum ca
(a) Gi anco la: monumenta alle
gat, exquibus infert, omnes se
enlates Potestafes reformationemb rev iaru petivisse,f ommcntar.li ist.lib. 1 . cap. 5. Nec dissentire v ide
tut B enedictus Pontifex XIV. de
Deatif . etcanon. li6.4. p. 1 . cap.
1 3. InP ropo:itione inquit
f acce a Carola l’. Augustac l’
inde
licorumanno 1 548. dicitur brev ia
tium informa precum, et oratio
1111 111 116 antiqui: Ecclesiae‘
Patri
bu: etRectoribu: traditam pracscriptamque redigendum insuperapocrypha parumque ad sincera.
cultura pertinmtia a Breviarm rc
secanda : ct bac forsitatt de causa
Summu: ‘
PontifexPaulus , ? apa l i’.
inanimum induxeratO c. Vide Pe
tit10nes Oratorum Caesareae Ma
jestatis A rt. : .d ctuum, etMemririalium Concilii Tridentini} et
ClaudiumJolyum in Di::ertationt
de verbi: 9 :uardi contra J ::um7ptionemDeiparae eas allegantemetasserentem pag. 1 38. Ferdinan
dum Imperatorem et CarolumFranciae Regem brev iaru etmis
talis reformationem postulasse
1 28 D E H Y M N I S
accipe Canebatur tunc officium illud quo'
me oil-
eni
sum in Praefatione sum te3tatus Enque fuit causa ut
novum ipse conderem Eo autem libentius diligentiamResendii commendo, quod ipse in ea epistola Hispanos incre
pat quod eorum quidam contemnantLusitanos (a) Etquoniam mea laudatione nemo permoveri debet addo alremmHispanum cujus ore celebrari sive propter eloquenti3m, sive
proptermagnam nomini: existimationem Lusitani non dedi
gnentur Per
pinianumscilicet(1 ) Precandi ritum quem
ofiicium vu go vocant Lucius Andreas Besendius vir ap
prime domus prudenter composuit, genere quodam oratio
nis ad Ecclesiae consuetudinemaccommodato (b) . Haec
Perpinianus de officio S . Elisabetae quod Resendiusmuitoante composuerat quam Romani Pontifices reformationemseu restitutionem absolvissent de qua dudum cogitaverant
Hymnos S . Gundisalvia Besendio fuisse elaboratos docetBar
bon
(a) .amplum lateque dij usuu1 ue:trae genti: est im eriuu1
(Quebedumalloquitur) , ur esque,
qua unHispania est, celeberrima ,
uc fiorente: passimque memoriaeveteri: re: cognitu dignissimaetttnulli terruruminv idereiurepo:si1i: Hoc quamquam ita est oe
strate: quidem nescio uo livore
seupotiu: quomalwa genio ia
stincti multumangulum bunc no.
strum ac Portugallielam utcon
temptim appellant nonmodo lace::unt verum etiam fastidire seo:tendunt
( 1 ) v itae S. Elisabetae.
(b) ProdiitJo: Petri Perpini:1niDe v ita ctmoribu: B . E lisabetae
Lu:itaniae Regina Historia Cole
niae .Agrippinae :umptibu: Bernan1li Gualtberi 1 609.i11 8. & :udehat
Stephanus Hemmerden Vincen
tius Ximeno auctor B ibliOthecae
Valen1 inae cuius aliis in rebus
iure laudatur diligentia hoc Per
piniani opus nonv iderat.Nameumhaec editio a Nic. Antonio non
quidem omnibus suis veris notis
sed tamen satis distincte esset ex
pressa Ximenus tom. 1 .p. 145. ti
tulum ex Nic. Antonio mutuato:subiungit Refiere D.Nicola: .Art
touio esta obra como di:tiuta de lasOrationes dei n. Tribu: Libris
constateaHistor1a a tribus oratio
nibus in laudem S. Elisabetae habi
tis penitus distincts Cl. Petru:
Laz z eri locupfetioremoperamPeo
piniani ed1tionem adornav it; sed
quae adhuc augeri posset exMSS.codicibus quos mihi videre con.tigit
E C C L E S I A S T I C I S 1 29bosa in Bibliorheca Lusitana ; quos ego in officns Eborensis
ecclesiae non 1nven1 officus Ord. Praedic. v idi
5 xxv 1
Novae curar Sammis Ponzificibus adhibitae in breviariocorrzgcndo acpraecipue in hymnis emendandis
1 53 . Sed utvariu:u esthominum ingenium ac diversa stu
ù orumratio , PondficesMedicei Leo X . etClemensVII. (11)
(a) NondefuitetiamPaulo III.vedente qui hymnos ad numeros
redigere 1tuduer1t eidem summaPontifici dedicandos Veronae an
no 1 762 . prodieruntLibri quatuor
NumerorurnNicolai Comitis .Ar
(bii ; in quo rum praefatione in
seranturverba Stephani Laurei ex
epistola nuncupatoria primae edi
tiouis operum Nicolai Mantuae1 547. Pollicetur Lauren: se alia
Nicolai poemata editurum inqui
bus , inquit, in primis sunt bym i ictmlatini , et in suo: numero: redacti qu
ibu: E cclesia mulo
10: anno: incompositi:, ac :tylo ferebarbare utitur Et in codice 0pe
tum Archii legitur HymnorumLib.l. ad Sanct. ? aulum ‘
Pont.
Max. ac rursus Hymni intam
'ositi que: Sacerdote: nostri cantant redacti ad numero: latio:.
Inedit1one Veronensi quantumv isaucta pauci hymni apparent ad
numero: quidem latios, sed non
ecclesiastico: denuo conditiAegre intelligere possum quo
patto tantav enosta: sermoni: hccarminis Catulliani inpoematibuhArchii plerumque elucens cum
R
tanta negligentia legum prosodiacet grammaticae quae interdumobservator , valeat oohaerere . In,ter carminaCaeliiCalcagnini Lib.l.legitur Epigramma in commendationem hymnorumRhoseti quemputo essa Franciscum Rhoseti ,cuius non quidem hymnos red
quaedam alia poemata typis im.
pressa v idi Twabosrhiu: Histor.Lit. Secul.XVl . Lib. cap. 4.
Laurentii Friz z olii hymnos sacros
peculiari laude d1gnos praedicat,
qui paulo ante num.36.magis edi
tionis quam hymnorum Perreriieleganriam admirator Ad Phi
lippumArchintum tune Salutieu
sem Episc0pum etUrbis RomaeVicarium Apostolicum Joanne:Petrus Perretus Ravenna: Lavelli
nati: ecclesiae Antistes Correctio
nem Hymnar1i Romani m1sit a seelaboratam in cuius nuncupato.ria epistola asserit se ab Anchio.
to ad id opus impulsum Code!
Ms. autographus instae moli: infel. asservatur inB iblioth.Mediol.
Archimea Vide B ibliot. Medio
lutt. J rgelati inAppendice Phi
lippa: Archinto: anno 1 546. crea
1 30 D E H Y M N I S
hymnorumeleganriam adamarunt; Paulus IV . etS . Pius V;
chori disciplinae innutriti alia quae decori dignita1ique can
tus ecclesiastici congruunr praetulerunt Quamobrem cum
CardinalisQuignonius antiphonas, responsoria aliaque hu
jusmodi concentui chori deservientia sed privatim recitan
tibus aliquammolestiam importantia e suo Brev iario exulare
jusisset(a) quod utipse in praefatione fatetur potius uti
litati privatimrecitantium con:uluisset S . Pius V . ca omnia
ex praescripto Pauli IV . et Concilii tridentini rcstiruen:
acerrime invectus estin brev iariumQuignonii Ceterum hy
mni inca breviarii correcdone parum, autnihil profecetunt
quod autdifficili: videretur provincia hymnos veteres emen
dandi autvenerabilis antiquitas in ipsis metri ac latinita
tiaerroribus coleretur Nihil enim interesse aliqui putabant
qtaretna an caderet mensura hymnorum dummodo pia
sententia subesset Omissi vero sunt hymni oflicii veterisSSfine Trinitatis quod Stephanus Leodiensi: creditor exa
I'
3 880
1 56. Atque hoc fere tempore Seraphinus Raz z i OrdinisPraedicatorum Hymnarium Dominicannm Perusiae anno
1 587. edidit versibus italici: redditum anno:ationibusque
illmtratum cui addiditnovo: hymnos a se eonfectos P. Ti
tus ettEpisc0pus Salutiensis Ne
que ipse Paulus IV. hymnorumelegantiam et nitorem negligere
prorsus debuit si vera sunt
quae Joseph S ilos Hist. Tbeat.
lib.3. ad an.1 5a8. refert Episto
pumTheatinumCarafaminveteribreviario sermoni: inconcinnita
tem plebeiamque plati:que inloda dictionem:ugilla :e illumque
qdiciorum inehguntiam dedurre
:acromm :1°
11epuritatem sivema
j estatrmPpistola ad Gibertumdata.asserutsse
(a) Nonlonge am1ignonu mente Cardinali: Thomasius VotumSac. Rituam Congregationi obtu
lit tom. 1 . operu1n editio
ni: loscpbi B lancbini quo distin
guens officium privatuma pub lico
air Hine si «videretur summa '
Pon.
tifici ip:umprivatum ofi ciumre
voeari posset ad pri:tinamnormamcon::antemex psalmi: , etlection1
bu: tac. Scripturae remoti: anti »
phenis tt responsorii: quae ut
eorum nomina demonstrant Coe
tun1 canentiumrequirunt
D E H Y M N I S
Duce Mantuano impulsus cui eos afferens air; Same dati:°
a te scripta:mihi legibus hymnar nempe latini sermonis nitorem , harmonicamque metri mensuram exacte observavit. Et
quamv is Murori carmina tantum in eius orationum etepi
stolarumgratiam legantur hymni tamen inter cetera poema
ta non ultimum locum habent . sed pauci numero sunt et
plerique asclepiadei non tamen omnes utscripsitGuyetus
Heartologiae cap . 5. lib . 3 .
1 55. Nonmulto post8 . PiumV . in novam breviaru corre
cdanem Clemens Papa V III. incubuit, (a) cujus rei causas
eXplicat1 11 constitmione quae incipit Cum 111 Ecclesia ca
Antonio inBib.nou. Correctoribus
brev iarii adiungam nis i quod an
tequam esset absolutum pa
tr 1am reversos est
(a) De Correctione brev iaru
iossu C lementis VIII. peracta erudite agitOdoacer Ilbachius sive
Jacobus Laderchius Congregat
Orator .Acta S S . Martyrumoin
l icata Lib. 6. cap.g. et to . E:
Codic1bus MSS. B 1b liothecae Vallicellanae tradit animadversioncsad eam correctionemperficiendamex Hispaniris Ecclesiis venisse
quae adhuc inca Bib liotheca asser
vantur , eta quadam inquit
Hieronyme de la H iquera continuatac leguntur . H iguera scribere de
buit° neque enim aportuit Vin
dici .ActorumVeterum S S. Martyrum ignotumesse P. HieronymumRomande la Higuera , nomen in
h istoriis antiqui: ecclesiastici: pro
pagandi: famosum Idem Lader
chin: inter censura: quae incodi
cibus M8s. Vallicellanis reperiuntut, enumerat.Animuduer:iones
°
111
bynino: breviarii D. Siluii « tm.
ninni item‘
P. I’ulv n Carduli
castigatione: in bymno: Fulv io:
Cardulus S . J . quantum hac facultate polleret specimen dederat in hymnis inserti: libello a se
exarato Passio S S . Martyrum Ge
tuli .d mantii Cereali: P rimitiv i Sympboro:ae ac septem I i
liarum noti: etdigres:ionibu: ii
lustrata .Romae 1 588. pag ina 1 80.
etc. Cnr autem Cardinali: S ilv ii ,etP. Fulv ii conato: in irritum ce
c iderint ratio peti potestex prae
fatione MS. cuius fragmentumv ulgav it Laderchius rup.Xl In
hac brev iarii correctione data
estopera utquamminima mutatia fieret Quare quod attinetad bymno: quimagna exparte:catenterroribu: syllabarum ea
solum mutav imus quae v ide
bentur errata Librariorum vel
quae poterantunius litterae vel
:yllabae mutatione rettitui ac
praesertim inhymnis Ambrosii,et Prudentii quo: non estcre
dibile cumerroribu: nb ittiti11 fui::e composita!»
E C C L E S I A S T I C I'
S 1 33thalira sub die X. Maii 1 602 . Cum vero progresso tem o
ris ryp0graphorum negligentia etincuria , ctnimia aliorum etiam ea quae ad ipso: non pertinent temere sibi as— 1
sumentiumaudacia ac licentia multi errore: in illud irre
pserint ac tum insacra Scriptura et lec1ionibus Patrum
tum in Viti: Sanctorum et rubricis aliisque locis eine
nostra et Romanorum Pontificum Praedecessorum no
strorum aucmrirate pro cuiusque arbitrio pleraque addita,etimmutata fuerint, ita utnulla jam reperiantur brev iaria,
quae a prima editione ejusdemPii inmultis non discrepent,atque dissentiant et aliqua recognitione non indigeant
etc. Non tamen propterea creda: nihil aliud actumfuisse nisi utprimae editioni Piauae breviariumpenitas con
formare1ur Adhibita enimestdiligentia nt,etiam ea quae
in co breviario reperiebantur recognita et ubi aportuit
emendatiora prodirent; in quam rem delec1i suntplurimi ccleberrimi viri quos nominatim compellatGavantus (1 ) De
his loquitur idemClemens VIII. citat. const.Mandavimus non
nulli: pii: eteruditi: viri: quorum consultatione etapera inhuiusmodi rebus f requenter utimur ut idem breviarium nova
adhibita d'
ligentict accura1iu: inspicerent atque examinarent et
ea quae depravata e::e etrecognitione indigere am°
madverterent pro sua doctrina etpietate re::ituerent
1 56. In hac vero correctione sive mavi: recognitione et
restitutiane vix alius locus datus esthymnis nisi quod aliqui
bus antiquis omissis pauci novi recto compositi inducti sunt,uri hymnus Fortem virili pectore et hymnus ad vesperas
S .Mariae Magdalenne Pater superni luminis ; quorum hic
auctorem haber Cardinalem Bellarminum ille Cardinalem
Silvium Antonianum utrumque e numero Correctorum
Ex hoc tempore siqui hymni recente: inbrev iarium inserì de
buerunt, latiniores eos esse et justa mensura praeditosOportebat quod praecipue animadveru potest111 hymno ad
(1) Inrubric.breviar. part.a.
1 34 D E H Y M N I S
vesperas SS . Angelorum cu310dum Custode: hominumpsallimus Angelos qui regali: omnibus mirif1ce respondet Au
ctor incerrus mihi est sed in brev iario Romano sub Paulo V .
apparuit Jam vero anno 1 623 . ad Pantificiam cathedram
cvectus estMapphejus Barberinu: non obscurum inter poe
ta: nomen cujus teretes aura: dulciMusarum harmonia de
lectatae sane quam a barbari: inconditisque hymnorum
versibus abborrebant Ergo huic curse ac labori animumsedula applicuit, non ita tamen uthymnos per se ipse casti
gaverit quod aliqui falso afiirmant nisi forte dum hymnos
ab Urbano V III. emendato: fuisse pronuciant ejus jussu idfactumesse in:elligant(a).lgitur licetceleberrimus Poeta haberetutUrbanus V III . correctionemHymnorum aliis commi.
Sit velquod grav ioribu: curis ipse dimineretur vel quod se
nonaeque idoneum existimaverit Quod enim acute salse
que Cicero dixit inTuscolanis quaestionibus Adhuc nemi
nemtognovipoetam (etmihifuitcumAquinio amicitia) ,qui sibinon optimus videretur laudandum patiua estacumen quamconfinnanda sententia autin exemolumadducenda
5. X X V I I.
Hymnorum emendatio sub Urbano VIII.
t o autemrespexeritUrbanus PontifexV III. quibus
que causis perrmOtus fuerit, exeius constitutione quae in
cipi1 Divinampsalmocliam sub dic 25. Januarii 1 63 1 . liqui
da perspicimr Div inam psalmodiam sponsae con:oiantis
in hoc exiho absentiam suam a Sponso caelesti decet esse
non habentem rugam neque maculam quippe cum sit
eius Hymnadiae filia quae cani1ur assiduo ante sedem
(a) Haec interpretatio nonquadrat cos ipsemetpuriori latinitate da
inverba C laudii Jo lyi Di::ertat. nav it ac metri: regularibus tu
tle verbi: 9 :uaidi contra .d ssum clusit . In eamdem errarem 111
ptionemDeiparae pag. 1 39 Ur cidit Twabosch iu: Tom i/I I I . Hist.
banus VIII. Hymnos Ecclesiastia‘
Lit. Ital. Lib. 1 . cap. a.8.
D E H Y M N I ' S
tandos, etcorrigendos ad]:ihuitprefirtus Pontifix tre: iectissimorS ocietatisJesu viros, acpolitiorum litterarum bene peritos ethi '
fueruntFamianus Strada,Tarquinius Gallucius, etHieronymusPetmccius(r) .Extanthuiusmodi hymni emendati typis romani:editi , l antequam breviario adjungerentur quorum tres ejue-vdem anni v idi ediriones in4. in 8 . in 1 2 . hoc titulo : Hymui BreviariiRomani S ìîz i Diii Nostri Urbani VIII . j assu er
SacraeRituum Congregazioni: approbatione emendati Romae
typic Vaticani: 1 629. .Transcriptuminibi estdecretum sac. Ri
tuumCongmgarionis quo perm:ttntnr uthi correcd hymni
pro antrqurs usurpentur
1 59. Nimirum voluit Ponnfex experiri an illi hymni
emendatiores Prodire possent, si interea quidquam objicere
tur ab iis qu1 eos legerent quod limam ulterius desidera
ret. Panca tamenmutata sunt, etquaedam non admodumnecessario : aliqui versus qui ex antiquis remanserant in
venustiorem formam sunt redacri In praefatione vero ad
sacram RituumCongregationemCorrectores, quorumnullumin toro opere apparet nomen intactos se reliquisse profumeur quosdam brev iaru hymnos , quos Viri sanctissimi si non
certis illos pedibus aliquibus tamen incisis partiti auribu: in
dulgentes orazione non omnino soluta ecfipserunt; quales sunt
hymni S . Thomae in feet0 Sr"ni Corporis Christi et hymnus
Ave l*is stella Addunt Hymni quos Ambrosius
rius Prudentius S edalias Fortunata: aliique poetae
nominis ediderunt siquando legem latinitatis etcarmims ne
glexerunr quam minima mutatzonesyllabae revocantur ad le
gem In ceteris hymnus casugand:s severiores se fuisse non
diflitentur sed utaiunt In omnibus reliera suntmulta quae
fierimeliora potuissent Praetcr alias errores summa falsarumsylla
R ituumCongregation’
s, quo reci est credere G rancolam v erb:
tario hymnorum correctorum per praefationi: Decreto afi nxisse
mittitur, sed illa, autsimilia verba (1 ) Ad Gavant. parta . See:.
nonexprimuntur. Annon aequum cap.6.
E CC L E S I A S T I C I S 1 37syllabarum fuit952 . utlegitur in calce operis Theophilus
B aynaudus (r) licetmagni omnino faciendum esse hunc la
borem propugner subjungit: E sse quod in illis eorrectioni
busparerepossitnovaeper Pomifices correctioni monstratumreco!a a Fr.Ludovico Cavalli Ordin. Min. Poenà ent. Lateran.
1 60. Quo loco id monetravcritLudov icus Cavalli non
reperi neque v ideo quid circa mensuram latinitatemque
denue possitemendati nisi quod Emendarores ipsi afiirmant,
plura esse reliera quae fieri potuissenr meliora Certe quod
Theophilus in voce Paracletus cavillatur, flocci faciendum est:Romana correctio hymnorum inquit hymnum de Spiritu san+'
cto sic immuravit QUI DIGERIS PARACLITUS corre ta
cumprius diceretur QUI PABACLETUS DI E»eta penultima Quam correcdonem ur infirmet
mulrus estun probando penultimamesse longam in nomine,
quod Spiritui sancto tribuitur sive Paraclitus sive Pamelatus dicatur . Nih il attinetnovas iterum lites excitate de voce
Paraclctus de cujus recta pronunciatione uberrime disserueruntSantei etThiers qui postremus pronunciationem abE cclesia adh iberi solitam in voce Paraclitus penultima cor
repra defendit Enim vero cum jam haec pronunciatio invalu isset necessariumprorsus fuit, utin hymno de Spiritu san
sro mutaretur versus Qui Paraclitus diceris nam cum ea vox
multis aliis in locis relieta fuerit et sive in versu sive in
oratione soluta pronuncietur , penultima correpta ita quo
que accidereein co versu quo sonus modulusve syllabarumvitiosus mdderetur Vide norata inHymnodia ad diemIll.Martii (a) S
l Tom. XI. oper. Critic. Sac. Ton. Instit.‘
Pbilosopb. conten
punct. pag. u . etxs . ditI inpatitur breve esse debere
(a) P. Emmanuel Bernardus de exVirgilii versa Vi potitur etenRibera quime puero inter Sal neque permov etur exemple hymnimantieenses Doctores ingenii acu ad laudes Confcssorum Pontifi
mine, etamaeniori doctrina excel cum ? oritur inter Angelos , et
Iebat, ordinis SS. Trinitatis alu alterius ad laudes s ee Pirg. nee
unu: et decus in Tatergis ad Matt., Caeli pof itttt‘
gaudii: guia.
1 38 D E H Y M N I S
1 61 . Brit fortasse qui scire velit cur Urbanus VIII. ,
quandoquidem hymnorum antiquorum barbarie ofi°
endeba
utair, Grammatica: leges interdumE cclesia spenti: sive potins Ne
gligitinterdamlatias Ecclesia lege:
quem versam auctoritate Joannisde Deo Gonz alez olim sui in litte
ris humaniorihus Praeceptoris sub rogatloco illins antiqui qui ni
hilominus meo judicio et veriot
est et grav ior hoc altero novo
Gonz alez ii Sedj nfotitnr, vellem,
v ir duetus anima vertisset pri
mum hymnos ecclesiasticos fuisse
ad grammaticae et prosodiac le
ges revocatos tumauctorem hymui nec Virg . necMartyr.esse Car.
dinalemS ilv rum Antonianum hu
jus artis peritissimum postremoverbum potiorpotiris fuisse olimsimultertiae etquarrac conjugatioms non secus acmariar etorior .
Exquo fit, utpatitur habeatI breve eummore terme conjugatio
uis inflectntur , longum vero cum
more quartae Communis ergo
secunda vocalis passim indicatur in
prosodiac auctoribus.Sed quoniamad veteres provocar pro uno Vir
giliiwetsu inquo brev is est, duos
debo, inquibus estlonga Paecun
lo penetmt penitas thalamo ue
pot:tur . Naewus z . I liad. Deficitalma Ceres necplebes pane potitetr . Lucillas Eos adducit Pri
gcianus Lib. X. foL1 38. Venet. ut
probe!patio: esse quarrac coniugationis Hac ego de causa putaremversumCatalli innuptiisFelci et
Tethidos, Liber tttinnuptaepatire
flore novena: corrigendum
ita esse Liber ttt innuptae poteretnrflore novercae;ac stmili modoversamOvnditlib. r ; .Metamorpb.
Tuque tuis armis, nos te potiremur,A chille Tuqne tuis armi: , nos tt
poteremur A chille Nam secundavocalis inpotiremar quartae conju
gationis debet esse longa b rev is
autem inpoteremnr velpotereturtertiae coniugationis Alus quo
que hanc correccionem p lacuissenov i (b ad v ero cl. Ribera prosuae prosodiac defensione Coele
mannum Noltenium et Amaltheum prosodicum allegat eos
auctores mihi non vacar consulere neque in verba patitur credoesse mese assert:om contrarnos
etsi maxime essent nullatenus ab
Opinione discederem quam sus
tinere cogor clarissimis Priscianiverbis permotus In tior inquit
unum deponens tam tertiae
quamquartae coniugationis invenntur patiar Versibus ab eo
‘
ci
tatis Lucilii etNaev ii sive , ut
alii legendum putant,l.aettii adiun
gì potest alias Ov idii in EpistolaHamid. Hypermntstrae I lle feroxsalus soliosceptroquepatitur Cumsese nos inopi turba vagamurL
inops. Itaque iniuria Ribera procol
diae peccatum hymnis illis duobn:obiicit injuria adversarios suo:
acriter hoc loco reprehendit H is
omnibus ait il num admonen.
dum utprius adlabn eut libris
se perpetuo dedant noctes duca t
imomqes quamde scriptis atque
1 40 D E H Y M N I S
res hymni inmeliorem—Jorma…redigerentur A]ebant enim
aliqui Accessitlatinitas recessitpietas praecipue in novamemendationem acriorem etliberiorem aequo censuram ferre
ausas estHenricus Valesius citatus a Meratio (x) cuius aucroris censurae nimis swerae ad,ungitMeratius auremprae8tare non possumus Nihil autem falsius quam quod objicitV alesius , hymnos correctos male fuisse compositos , etad
versus communem hominum sensum depravatos Graneo
Ias (a) afiìrmat mutata quidem fuisse verba quaedam in hy.
mnia sed eamdem fere sententiam intaCtam permansisse S i
igitur eadem auctorum veterum sensa melioribus verbis
quod nisi impudenter negari non potest et justa carminismensura redduntur quid est quamobrem jure quis opponat accessisse latinitatem sed recessisse pietatem Anma
gis pietati consonum estdicere Lustris sea: qui j amperactis
quam Lustra sea:quij ampere it An praeferenda eritultima
stropha hymni antiqui Ver i Re isprodeunt ultimae stro
phae ejusdem hymni emendati ta ajebat verus hujus hymni conclusio
Te summa Deus trinitasCollanderomnis spiritus
Quos per crucismysteriumSalvas rege per seculum
Romano aptime
Te fans salutis Trinitas
Collaudetomnis spiritus
Quibus crucis vicroriam
Largiris , adde praemium1 63 . Conferantur hymni emendati cumantiquis sumsu
tur inmanus exempli loco hymni veteres recentesque in fe
(1 ) Ad se atque«utterer cum emendatir
(a) Comment. Histor. B rev iar. conferenti v ix aliud discrimeu oc
Rom.lib.r. cap.: 8. Consta:autem, curse: ru ter var-iamdimensionata,
panca tos circa sententia immutss atque£qneudi rationem
E C C L' E S I A S T I C I S
cto“
dedicarionis Ecclesiae ac sine ulla controversia appare
bit , sententias vererum, metri , sermonisque latini erroribus
viriatas ,non esse aptiores ad pietatem exchandam, fovendam
que , quam easdem puris verbis elegamiqne carmine inclu
sas E rrantvero , qui purant, hymnos ex antiquis tempori
bus ad nos transmissos tam absurde a praeclaris ancroribus
Hilario , Ambrosio , Gregorio , Sednlio Prudentio , Portu
nato fuisse compacms , quam in brev iarus posuemi temporisIegebantur Illud etiam inquiunt Correctores Romani in
praefanone ex variis scripzionibus'
tn Bibliotheca Vaticana ser
uati.r exploratum est , plurimos inpluribus hymnis voces , quae“
nunc leguntur , etpro antiquis habentur aut/mmm esse recentio
wra .
/Ac Vide , quid lam a 9. seculo de hymnis Ambrosiani:
nastri:Walafridus (t° S ciendum tamen , multas hymnar pu
ab Ambrosiofacto: qui nequaquamab illo suntediti . Incre
dibile enim videtur illum tales aliqu0s fecisse gunles multi'
1n
ueniuntur id est qui nallam sensus consequentiam habentes
insolitam Ambrosio in ipsis dictionibus rusticizatem demon8Ìt‘
dfll (a) .Andiamr , quid deMs. 1psis Hymnariis etiamVa
(1 ) de rebus Eccles. cap.ay.
(a) S. Ambrosiumcap.aa. lib.
Lamm de suis hymnis dixisse11tgligere verba debem1u , spettaremysterie apud multas leges . Ad
dit Grancolas Comment. Hister.
Drem'
ar. lib. r. cap.28. UrbanumVIII. asseruisse : ‘
Patrts incboasse
potins hymnos quam perfeeimUrbanus quidem 1 11 constitutione
Apostolicabrev iario praefixa loquitur solumde snorumPraedecessotumcuris reformando brev iariosffirmans ex sententia piorum do
« crumque v irorum in brev iario
postprima: reformationes con
tineri non panca quae sive
primo nitore institutionis u ei
,, dissent sive incboata potius ,
quam perfetta forent ab aliis
supremam imponimanumdeside
rarent S. Ambrosius eo loco
de suis hymnis non agit, sed de
verbo ? raesepium quo interpres
latinus sacrae Scripturae asus est
Agnov it enim bos possessorem
,, suum et asina praesepe Do
mini sui Imma praesepiumdise
rim sicut scripsit qui tran
stulìt Nihil enim apud me di
stat inverbo, quod non distatin
sensu Deinde vero rap. seq.
suis iam verb is loqueas ter prae
sepe , non praesepium dixit Et
quamv is auctores correctionis Ro.
manae putent in Hymnariis MS.
1 42 D E H Y M N I S
ficanis sentiatVen.Card.Thomasins Hymnos ipsos saepiusmendis respers0s sublatis tantummodo manifeflioribus erratisreliquis vero retentis integras p rout in Codicibus roperiuntur
in lucem profi rimus . Multa deinde post fassus est(a) , Hymnarium a se editum correctione indigere
1 64. Qnare ineptissimnmestasserere errores hymnorum,
qui in breviarue ante Urbanum V III. recitabantur , retinen
dos fuisse quia ita cranea primis canetissimis auctoribus con
fecti cum in hoc scrip1ionum genere a sciolis ignarisque
Presbyteris choro insemientibns tantopere fueritvariatnm ut
difficillimum sitstatuere de pluribus versibusmendosis an a
primo auctore ita prodierint In antiquo Hymnario V .Tho
masiimanifeste deprehenditur integras stmphas ex aliis hymnis in alios diversis ancroribua adjudicatos fuisse translatas ;quod non a scriptoribus primis facmm credam sed ab his
qui versus et strophas hinc inde corradentes hymnum ali
quem temere compingebant et ejue nomen praeponebant
cujus plures versus , antverba remansissenr Accedir, hymnodiae decorem cui promov endo summi Pontifices , imprimis
que S . Gregorius Magnus insndarnnt vix ac ne v ix qui
dem conservan posse 1n vers1bus clandicantibus ub i nimirum
aut desunt aut abundant syllabae Cujus rei ratio est,
substitutas interdumvocesmeliores
pro anti
quis aliis quae carminibus
repugna ant.
tamen dub ium non
est qu1n saeptus contrartum acc1
derit Relege n0tamad num.: 1 5.
circa C lementis VIII. correctio
nem ]odocus C licroveus Theolo
gus eruditissimus lib. 1 . E lucida
torii E cclesiastici interpretans hymnum, Norte surgentes migilem1nomnes ad matutinum ab notava
Pentecostes usque ad Dominicam
proximioremKalendis Octobns in
Dominicis adduci nequit utcre
dat S. Gregorium eius hymni
auctorem ita conelusîsse strophamultimam Spiritus cuius reboat inomni- Gloriamundo cum Facile po
tarrit reetam pedum mensuram
quam inaliis v ersibus servav it in
hoc etiam adh ibere nimirumSpiritus , cuius reboat per omnem— Gloria mundum Non inunlemoperam sumpsisse puto qui ora
tionem pro'
Pocri.Tbeologis utili
typis commtsit Leodii 1 749. in
quamavec legere
(1 ) Tom. oper praefat. ad
Hymnarium
(a) Ep.: tom.7 . oper. col.: xo.
144 D E H Y'
M N I S
ac retinendam conrendunr Brantjam aliqui hujuscemadi ho»mines qua tempore Zacharias Ferrerius Leone X. etCle.
mente V II. vel jnbenribus vel hartanribns plurimis Cardi
nalibus aliisque piis dactisqne hominibus approbantibus
novas hymnos pra antiquis substimere voluit contra quas
declamdtMartinus Becichemus Para'
vinae Academise Hectorin praefatione V ides mi Lector quas passim cantine
remplis hymnos nti suntomnes fere mendosi inepti
barbarie referti nullaque pedum ratione nullo syllabarummensn compositi nt ad risum eruditas cancitent et ad
contemprnm ecclesiastici ritus vel lìtteratos Sacerdotes indu
cant Litteratas dixi namceteri qui suntsacri patrimon11 hellnanes sine scientia sine sapientia satis habent ut
dracones stare juxta arcamDomini etc . In re simili non
dissimilis estsententia Thomae Correa inProsodiac fine titnla
de accemu inpetegrinis vacibns citati a Riccialia 1 ) ajentisnon esse cuiv1s consuetudini cedendum sed eruditorum tantum
modo et qu1 propias accesserit ad Intini sermonis canones
prae'
clarius [aqui atque a depravata consuetudine longius recede
re neque ecclesiam sed imperitos inecclesia barbarismos inve
scisse quos qui sequitur barbarelaqui nec se ecclesiae auctori
ta'
t? me:—i debere
5. X X I °X.
Hymni recentes si boni smr praeferri debentantiquis mendasis etbarbaris
1 61 .Egregie remhanc illustratceleberrimus poeta , et hy
mnographns seculi superioris ]aannes Baptista antalins seu”
Santev il qui nomen Santalii V icmrini suis operibuîxprae
fixit(a) . Cum hymnos breviarii Cluniacensis qui 111 o re
citan
(l ) Part.8, prasad. talu ,Victaripì j la
'
gì'
um pa ert
Auctor Dictionarii scripta Tra,
tutti i ? 0eti Latini moderni
rum e'
cclesiasticarum e gallica ir'
1‘
egli è il migliore I di lui [niriitalicum idioma conversi hac San Sacri nella. maggior parte delle
E CC L E S I AS T I G I S
citantnr plure3 canfecisset eos dedicans Cardinali Bnllonia
Principi de'
l'
urre Arverniae Abbati Capiti etSuperiori
Generali Monasterii et ordinis Clnniacensìs ita canitde
ipsa Cardinale loquens
Pertaesns jam dudum hand acqua mente ferebatS implicitate rndes etmajestateTonantisNondignos adea quas error scripserathymnosPractextn pietatis et ignorantia varum
Etin carmine qua inducirS . Hunegnndem querentem, quadAbbas hymnos ejus novas neglexisset
Hactenns hymnosQuos etbarbariee etmendax enderaterror
Romanae linguae opprobrium turpesqne priorie
Aevi relliquias vanne deliria mentis
Has ego Diva sanas anima indignante ferebam
Obtinuitcausam S . Hunegundis curanteAntistite loci S i
milem causamagens inducitur a Santalia S .Maglorius in alia
carm1neIgnascenda quidem rndiaribus harrida seclis
Barbaries fuit; atpostquam gens pinguis avarnmSecessitpracul incultis gens asperamasisCredideram simul ignatas abiisse sub orasEtcessisse loco faedam squallore situqne
T
Diocesi di Francia servono a canta ye Marchio de Rabias la Fosse,re le lodi dell
’
A ltissimo e a cele Perrault Damchet Dupuis Fai
brarne i misteri La luce spiritua dit Basquillan Vaultier Die
le lapietà la divoz ione de’
sen rev ille Du Perier Bosy Ben
timcnti l’
esattez z a della dottrina, saf ede Santin aluque Santa
l’
eleganz a , e la forz a ci destano lius inter versiona quas v idit,marav iglia Quantum vero San Mannayanam praeferebat Anau
ta ha suo delectati sintGalli nul tem Galli rerum suarum studia ,
la alia res magis astendit quam etamore in laudibus Santalii ni
tat tamque egregii v in qntin minm pracesserint aliis diìndieius hymnis gallice reddendis ape candam relinquo : sed v idenda an
sam collat:arunt suam Petrus te estAppendixIII. post HymnaCorneille Bouhurs Le Monno diam
146fD E H Y M '
N I S
Barbariem etmiseras sese quibus illa tuetnr
Auctores aperum Romanae opprobria linguae
1 68 . Etut ad hymnos Clnniacenses revertar habuerunt
etiam illiMonachi alias hymnus antiquissimos ac nominatiminConsuetudinibus Cluniacensibus Uldarici qui flarnit circaannum 1 070 . fitmentia hymni Flavu Episcopi Cabilonensis cap . 1 2 . Praeter solicas antiph0nas quae suntdeMirnda10 habetur hymnus Flavn primi Cabilonensis Episcopi (a)
ac aethera j ubilent- Ia magni coena pr1nczp zs utmissasnunc faciam hymnos Odanis Il. Abbatis Cluniacensis et
V . Petri Clnniacensia aliorumque ejusdem coenab ii etin
stituri N1hilaminus hymnos nitidiarcs Samalii V icwrini hymnis veteribus nonmoda praetulerunt sed ntreferrnr inDi
crianaria Mareri verba Senzenl l’
ardre di Glngni lui accor
da des letres de filiatian e le gratifica d’
une pension en re
connaissance de ce service qu’
il venait de lui rendre
Prodiit autem breviarium Cluniacense Parisiis anno 1 686.
juxta RegulamS . Bencdicri etmentem Pauli V . Pont. Max. ;
cuiDecretum senpraefationem praeminitEmmanuelTheadaricns a Turre Arverniae Cardinalis Bullanins superiorGe
neralis Monasterii etordinis C luniacensis ; ubi de hymnis
haec habet: In hymnis ea lea: servato est utretinerentur ab
Ambrosio S eduliO Prudentia scrip li nonnulli ab Urbano VIII.
emendati aliide novo cuderenrur eorum loco in quibus velmensura desiderabazur vel cura sermonis lis proficto accessitmodulatio ac latinitas ; vis etpietas nondeest Data enim est
(a) Ez catinHymnaria V . Tha dinsRobertas GalliaChristiana'
Pa
masii sub nomine Flav ii Episcopi risiis 1 6 116. pag.:76.manet erro
Cabilònensis ubi primus v ersus remesse , quad Flav ius inter San
tiarrectiar legitur : Tellus ac ae ctosEpisc0pasCab ilonenses primustbra ]ubilant utacta Syllab is can collacetur putatque id accidisse
cludatur.Tom.3.Galliae Christ.Sam exaliqua mendasa brev iario . Sed
mart. [vl. 439. Flav ius Episc0pus Flavms nonsolumprimus diciturCabilanensis laudatur circa annum in hymnariis Cardinalis Thomasii,580. sed ante eum alii Cab ila sed etiam in Consuetudinibus Clu
nen1 es Episcopi recensentur. Clau nia1easibu1 Uldarici
E C C L E S IA S T I C I S 1491
Urbani V III. diligentiam imitaras fuisse ecclesiamParisiensemadmissis nav is hymnis aD. lsaac0 Hambertpoetico lepore ela
boratis nec nonMelde_nsem etAndegzwensem ; plures re
centiores hymnos mirifice probatos in proprio CanonicarumRegularinm Congre
‘
gatìonis S . Genavefae fuisse receptas
IdemmetGnyetus pastHeartalogìam libellnm adjecit hoc titnla Hymni proprii vàriarum Galliae E cclesiarum revocati ad
carminis etlatinitatis leges In praefatione brev itar refelliteos qui pietatem praetexentes carrecdoni hymnorum repu
a
nant, barbariemque defendunt;astendit, usum contrariumfacile tolli, cantumqunapposite accammadari hymnis emendatis praesertim ubi metrum antiqu i hymni retinerur exquo
fit ut nulla varietas in cantu intercedat Inter hymnos verecorrectos exhiberalias novas quos Episc0pis petentibns con
didirpra ecclesiis Corisapitensi Trecarensi et Dalensi pa
gin. 45. etseqq. Pietas nota hominis nonminus in hymnis
quam in ceteris eius operibns closet verborum pariter nitar,et exacta carminis lex ub ique perspicitur Nec defuir inGallia nostra aetate laudatus hymnagraphns quippe Frameisens Ondin egregius poeta novem hymnos in honoremS .Francisci Xavern publici juris fecit, aliosqne plures in di
versis Galline breviariis immissos DeniqueMeratius 1 ) nuctoritate tum Theophili B aynaudi tum praesertim Card i
Guyeti correcdonem Urbanianam tuetnr Hanc Urbani
correcrianem inquir commendar pariter Carolus Guye?
tus etasserir quad qui hanc emendationemrespnnnt,
quibuscumqne ducti rationibus parum se Ecclesiae deco- 1
rem dd1gere probant(a)
(I ) Part.2.ad ptae latinitatis Romae 1 669. in
(3 ) Lîb.3. cap.s. 8. pag. 262 Carrectia hymnoHis , qui novum hymnorum rum omnino esset adhibenda , si
cultumveteri compositioni praetn audiretur Doctor Navarras quilerunt, addere possumus Panlum de orat. et bor. canonit. cap.
P1ranum in Dialoga querelaram num. 1 72. etseqq. pro consuetudiitalico- latinnum de ' causis corru ne praelegendi inscholis hymnos
1 50 D E H Y M N I S
xxx.
Recensentur hymni in breviarioRomano existentes pos:correctionem Urbani VIII. eorumque
auctores indagantur
1 75. 1 ae omnia ut evidentius pateant, catalognm at
texam hymnorum quibus utimur in breviario Romana et
eorum auctores qui nati sunt expanam ; addamqne ini
tium quad habebarhymnus antequam emendaretur ubi
scilicetmutatum fuit principium Ira facile cuiv is erit hymnos recentes cum antiquis in hymnariis brev iariiwe ante
Urbanum VI II. editis componere etanimadvenere in re
cenribns majorem venuatatem et decorem , nec minorem
pietatem adesse (a)Ad regias Agni dapes . olim Ad coenam Agni prav idi Sab
bara ad vesperas ante Dominicam inAlbis1 76. Aeterno caeli gloria Feria V I. ad laudes pastEpi
phaniam In hymnaria V .Card. Thomsen huic hymno praefigitnr nomen S . Ambrosii
et orationes vehementer pugnat,confirmans comporitionem bymnormnveternrnEcclesiae valde subli.em esse adeoque param cedere
odi: Horatianis quod ad latinita
tem ct artem mctricam attinet
Inuna sane fallitur si de hymnis,
quales sua tempore conspicieban
tut loquitur Opinioni suae pan
dus adiicit auctoritate Ferdinandi
Nube: de Guzman P inciani ap
pellatiane vulgo cogniti in grae
cis latinisque anctaribus v ersa
tidsimi qui tamquam haec expertus aflirmabatexpedircmultumreli
gioni Christianne hymnos etora
tiones ad Grammafi corumscholas de
more antiquo redire . Rursus cap.
22. num. 9 3. de reducendis ad lati
nitatis scholas hymnis etaliis spi
ritualibus decretum Concilii Lateranensis sub Leone X., exemplum
que j esuitarum in Hispania tune
humaniares litteras profitentiumallegat.
(a) Duse v irgulae praefixae
indicant S. Ambrosium haberi
anctarew illins hymni ; sed utpluo
rimum exsa la auctoritate Cornelii
S culth. tom. 1 . p. z . cap.6. B iblioth.,
Radulphi‘
Propo:. t;. Dianysii
Carthusiani C lictavei Michaclis Timathei Joannis B . Rubei
aut ex brev iarns antiquis etma
nuscriptis Maior fides tribuenda
estV. Card. Thomasio
1 52 D E H Y M N I S
qui vivere dessit anno haberi hnnc ipsissimum by:.
maumAurora caelumpurpurar olim Aurora lucis rutilat Dami
nica inAlbis ad landes
sporgitpolum Sabbata ad laudes
1 78 . Beato nobis gaudio InDominica Pentecostes ad laudes Cornelius S . Hilaria hnno hymnum tribuit,cui faventCassander etFabricius
Beate Pastor Petre clemens occipe olim am bone PastorPetre , clemens accipe Dic 1 8 . Januarn ad laudes
Coelestis ogni nupcias Dic 1 9. Innu ad vesperas (o)Caelestis Urbs j erusalem olim, Urbs Jerusalem beata Inde
dicatione Ecclesiae ad vesperas V ide hymnum Alte ea:
Olympi vertice qui estpars hujnsCoeli Deus sonotissime Feria IV . ad vesperas S . Ambrasu
ex V . Thamasia
CaelitumJoseph decus atquenostroe Die 1 9.Martii adma
tutinum Hic hymnus uti alii ejusdem dici in honorem
S - ]osephi additi sunt ancrarimtc S . Cangregationis instante
Ven. Dei serva Clara Maria de Passione e nobilissima Calu
mnensium;familia ntaitBenedictus XIV . (1 ) qui asserir
C lementemXI. S . ]osephi officium anxisse (b)Christe sanctorum decus Angelorum Dic 8 . Ma11 ad laudes
In hymnaria V . Card Thomasn tribuitur KhabanaMauro
Christoprofusum sanguinem olim Acteras Christi runner
;11
(a) Hymnus S. ulianae deFal
canoriia ex ofi ciis Servarum Mariae Inea versus Sed crescitin
fusofletu peccat quarta loca ub i
iambumnonhabet tertia loca tra
chaeummale admittit nisi v elisanotarem produz isse a in infuso
quia verbum sequensfletu dupliciconsonante inchaatur
1 ) De Serv . Dei Beatif. lib. q.
parta . cap.:o. num.:0.
(b) Idem narrst auctor v itae
Clementis Xl. in limine Bullarii
huius Pontificie : sed de hymnis
nominatimnihil asseritur quos in
b rev iario Romana circa annum
1 674. autante fuisse immisas ha
beo exploratum Quad in4. stro
pha hymni ad laudes .A inPlagi
temus carripiatur non omnibus
opinar plscebit
1 54 D E H Y M N I S
Joannis Baptistae Santev il annnmeretur praelixis litteris?
S . V. Atqui anno 1 628 . auctoritate Pauli V. in breviario
Romano insertus est uttraditGavantus (1 ) commemoranoeumhymnum ac pancos alias in correctioneUrbaniana in
tactos fuisse relictos quad emendatione non indigerent
Santolins autemVictorinus primam lucem v idit anno 1 63 1
Decoro lux oerernitatis auream olim Aurea luce et de
coro rosea Die 29. Junu ad vesperas Elpidi uxori Baetii
inV . Card. Thomasa hymnaria atque alibi passim adscribi
tur Tiraboschius (2) afiirmat de Elpide nxore Baetii ne
minemfuisse Iacutnm nisi mille fere annos pastBaetinm at
que adea nullo fundamenta id asserì existimat Fuisse autemaliquamElpidem quae
hymnos in honorem SS . Apostola
rum Petri , etPanl1 confecerit, auctoritate Card. Thomasii
permotus inclinat ntcredar
1 80. Deus tuaram M litum . In communi b ains Mar
tvris ad vesperas Timotheus S . Gregorio tribuit hymna
tiumV . Card. Thomasu S .Ambrosia cumque inter ceterashymnos S . Ambrosii editaresMaurini referunt
Domore cordis impetus E lisabeth Die 8 . Iulii ad vesperas
Auctor estUrbanus VIII. exratque hic hymnus inter cetera
eius poemataRomae ea vivente edita etThadaea Barberino
Principi Praenestinarnmd1cata
Dumnoctepulsa Lucifer Dic 1 8 .Map ad laudes
E cce jam nocti.1 tenuotur umbra Dominica past Pentecoste:
aetavam ad laudes S . GregoriiMagni ut apparet ex hymnario Card. Thomasii etexoperibus ejusdem S .Gregorii
postAntiphonarium ineditioneMaurinarum
Egregie Doctor Poule mores instrne olim Doctor egregie
Panle mores instrne Die 25. Janna…ad vesperas tribui
tur Elpidi de qua vide hymnum Decoro lux
, ,En clara lux redorguit olim, Vox clara ecco intonat. Demi.
nica primaAdventns ad laudes
(1 ) Rubr. B rev . Ram. Sect. (a) B istar. litterae. Italiae t.
“Ph 6° lib.1 . cap.4. num.8.
1 56“
D E H Y M N I S
1 82. Jesu corona celsior In communi Cofessoris n'
on
Pontificis ad laudes S . Ambrosu ex hymnaria V . Card.
Thomasu
Jesu corona virgiaum In communi V irginum ad vesperas .
S . Gregorn ex Timothea S Ambrosii exV .Thomasio
Sa)
Jesu decus Angeliwm la festa SS . Nominis Jesu ad lan es
pars hymni rhythmìci sequentis
Jesu dulcismemoria In festa SS . Nominis Jesu ad vesperas
Plurimi hnnc hymnum S . Bernardo adscribunt repugnante
Mabillonio (1 ) qui existimat S . Doctorem nec rhythmycos ,nec metricos versus unquam camposnisse Praeterea hic hymnus rhythmicns de Nomine Jesu in quadamCodice Valli:
Cernai Ordinis Cisterciensis inscr1b itnr Meditati0 cuj usdam.
Virginis deAmore Christi (b)
(a) Bartholomaeus LeonardusAr
genso la poeta Hispanus praestan
tissimus cui par salus eius fraterLupercius censebarur pulchramhuius hymni
'
v ersionemmetro his
pano habetpag. 36 1 . edit. Caesa
raug. 1 634. Iesu: corona del Vir
gineo Coro Idem hymnum .d d
perennis v itae fontem S. Petri Da
miani versibus Hispanis reddidit
pag.349. pluresque psalmos praeterea aliis in locis operam
(1 ) Tom. oper. S . Bern. in
ptsefatad v ersus
(b) Olficinm SS. Nominis Jesua
'
S. Bernardino Senensi fuisse com
positum passim traditur Etfortas
se aliquod officium ille confeceritSed in breviario Romana de camera inscripto Venetiis 1 H O. apudluntas .infol. lega ofiicium quo
nunc u1 1mur cumrhythmo Iesu
dulcismemoria ethoc titulo Ofificiurnsacratinin1i Nominis Inna
Fratre Bernardino de Busti: Ord.
Min. compositum et a Sixto IV.
Summa Pontifice approbatum et
naper supplicatione Pr. B onaventu.
rac Dubiem Ord. Min. a Clemente
VI I . confirmatumetc B enedictus
XIV. dc Beatif. lib.4. p.a. cap. 31 .
num. 7. ctdc Fest. lib. 1 . cap.
u.vp . etseq. rem paulo ahternarrat,
nimirum B e…ardinum de Busti:
officium se compositumS ixto lV
etlnnacentio VIII. obtulisse ne
que ab eis quidquam impetrasse
ac tandemClementemVll.eius pa
stulationi subscripsisse.Jam rhyth
mum ipsum Jesu dulcis memoria , eidem Bernardino de Bastia
ego referamacceptum nisi certio
res tabulae proferantur quibus
apinio contraria eorrobaretur Ex
Bernardini nomine inductus fortas
sis esterror ut rhythmus S. Ber
nardo ettotum officiumS. Ber
nardino Senensi attribuu etur.Cle
E C C L E S I‘
A'
S T'
I C I S
Redemptor omnium Perpes In communiConfessoris
Pontificis ad laudes
Jesu Redemptor omnium Quem . olim ChristeRedemptor o
mnium ExParre InNativ itate Domini ad vesperas
Jesu Rea:admirabilis In festa SS I Nominis Jesu ad matuti
num Pars hymni :Jesu dulcis memoriaImmense caeli condimr Feria secunda ad vesperas. S .Ambro
su ex ThomasioIavioteM 1 rtyr unicum olim,Martyr Dei qui unicum In
communi uniusMartyris ad laudes
Iste Conf essor Domini colentes olim , Iste confessorDominisacratus In communi Confessoris Pontificia, etnon Pontificiead vesperas
Iste quem laeti colimus fideles Die 1 9.Martii ad laudes
Hymnus S . Josephi cuius v ide alterum hymnum : Caelitum
Lucis creator optime Dominica ad vesperas HymnariumV . Card. Thomasii praefertnomen S . Ambrosu sed hymnusestS . Gregorn ex eius operibus
I.ustro sex qui j ampereg1t olim Lusrris sexqui iam peracus Dom1n1ca Passionis ad laudes (a)mens VI I. primus fuit qui hac of . mao loquitur sed de altero illafit:1um recitari a Franciscanis con Vexilla Regisprode_unt S ic enimcessitLitteris Apostolicis Bonobiae habet Etidem Ambrosius seo
? 5 Feb. Ino. quibus aflir ,,eutus litteramOriginisdìeitinhymat Officiumapprobatum fuisse a mao Passionis Impleta suntquaeS t: to
o
IV. ; sed nullum de 88. eoncinit- Dattidfideli carmine Di
Nom1ne J esufestumaurea fuisse cc cen: inNationibus Mgnavita lilebratum Nunc ofiièium estreco ,,gno eststrophahymniguttum ad regulas b rev iarii refor iamb ici dimetri Vexilla Regis pro.
mi" deunt Hymnus trachaicus Luc
Apud Timatheum Jacobus stra se: qui iamperegit,est eiusdem
de Valentia hnnc hymnum S , Am auctoris ac‘
Pange lingua etc.
brasia adscrib it in commentario ErraremMichaelisTimotheip.a6;.
? salmi 95. VerumJacobus Perez edit;Rom. 1 602. ad marginem hyde Valentia inpsalmum9 5.fol.286. mai Lustra ser qui iamperegì
'
î!
edit. Venet. 1 53 6. nonde ho; by: pive Lustris sex qui ian:
1 58 D E H Y M N I S
Lua:olmo Jesumentiam olim, Amor Jesu dulcissime Die 6.Augusti ad laudes S . Bernardi exTimatheo
1 83 . Lux ecce surgitaurea FeriaV . ad laudes Prudentn
Hymnus matutinus
Magne Deus potenz iae Fer. V . ad vesperas In hymnariaV .Card. Thomasii asseritnr auctor S . Ambrosius
Mario corti: asculis olim NardiMaria Fistici Die 2 1 . Jul1 1 ad matutinum pars hymniOrdinis Romani in BenedictionePalmarum Rubens illum S . Gregorio adiudicat V . Tho
masius S . Ambrosio
Ildartiaae celebriplaudt'
te nomini Die 30. Jannarn ad vesperas.
Auctor estUrbanus V III.
Martyr Dei Venantius Dic 1 8 . Map ad vesperas Huins hymn1 peccatille versus Irae fizmisque immemores qui loco ter
tio trachaenm rec1p1t
Memento rerum conditor . olim,Memento salutis auctor In offi
cio parvo B . MariaeVirginis ad completorium pars hymni inNativ itate Domini ad vesperas ,Jesu Redemptor omnium
Miris modis repente liber ferrea olim Petrus beatus ca
tenarum laqueas Die prima Augusti ad vesp. Elpidi tri
buitnr quemadmodum Decoro lux de quo supra Hymnarium V .Card. Thomasn S .Paulini nomen huic hymno
praem1tt1t1 84. Nocte surgentes vigilemus omnes In Dominica ab
octava Pentecastes admatutinum S . Gregorn ex eius aperibns ethymnaria Card.ThomasiiNon illam cr uciarzs angolo nonfi rae In festa S .Martinac admatutinum Pars hymni Martinae celebri
Noa: atm rerum contegit Feria V . admatutinum S .Ambrosii exhymnaria Card. Thomasa
Nox et tenebrae , ec nubila Feria IV . ad laudes Auctor
estPrudentius utin eius operibus cernitur Ricciolins hnnc
multi alu transcripsernnt Jaco ‘Perem qui error in ahis editioni
bnm Perez de Valentia Editores bus correctas est, tnqu1bns Jaco.V’eneti anni 1 51 6. saepe appellant bus Peres clsre dicitur s
1 60 D E H Y M N I S
olemundogaudium. olim,Claro paschaligaudio In communiApostolorum tempore paschali ad laudes Est pars hymni Tristes erantApostoli.
1 86. Pater superni luminis Die 22 . Julu ad vesperas An
crot estCard. Bellarminus ex Gavanto etelogiis v irorum illustrinmFlorentinorum (a) In brev iario Piano legebatur
alius hymnus cuius erat initium Lauda mater ecclesia qui
in hymnaria C . Thomasii auctorem habetOdonem Il. AbbatemClnniacensem ex eius oper1bus.Placare Christe servulis olim , Christe Redemptor omnium— Conserva etc. In fesro omnium Sanetorum ad vesperas
Primo dic quo Trinitas olim Primo dierum omnium Da
minica postEpiphaniam ad matutinum S . Gregorn in edi
tione scilicetManrinornm Quem
111 1 addens,stylnmhuius hymni cultioremesse quam Fortunati esse
soleat Mamerco pariter adindic
'
at'
nr a vetere Scholiaste eta ca
dice Gennadii in Coenob ia 8. Michaelis de Tnmbavulgaris anctiori.
CansentinntCaveus etPlaccius
de libri: .d nonymls num. 1 637.
C laudiannm Edicinm Mamertumauctorem sppellans Bum lectio
nes responsoria hymnos psal
mos ia Ecclesia concinendos ordi
nasse colligitur ex nacaia Sidonu
Apollinaris qui Claudianum ami
cum laudans ait
ill it solemnibus annuis parav t
'
t
fl atquotempore letta conv enirent.
Postremo S . Hilarium auctoremes
se hymnorumdeC rnce inepte eon
j icit Erasmus quem refellit Ou
dinus de Script. ecclesia . tom. 1 .cal.
433. edit. l. ips. an. 1 7 z z . Erasmus
£ pist.8. Lib. 28. solum ait S . R i
lanifortarseesse hymnos,Cruxfide.lis et, 9tqueant laxis
(a) Daniel Bartoli cap. 1 6.
v itae Card. Bellarmini refert. (. lo
mentemVIII. Cardinali S 1lv io Antoniano qui propter facnltatis poe
ticae famamandiebatil Poetino et
V. B ellarmino simulnegotium dedisse , uthymnos in laudem 8. Ma
riac Magdalenae quisque suum con
ficerent etcerti auctoris ignarnm
praetnlisse hymnum Bellarmini‘
Pater superni luminis Nonexpli
catHistoricus quanti ponderis in
hoc genere esse debeat indiciumC lementis VIII . quamquam hymnus B ellarmini commendationenon indiget Non omisit autemrationem et modum quo C le
mens hymnos diiudicav it: copiati ,inquir da una medesima terz amanoper giudicar dell
’
opera renz a :a
per dell'
A utore antipore all'
altro
quello del B ellarmino Canfer ta
men Stephanum Fuligstti Cap.
E'
C C L E S IA S T I C I S 1 61
Qtèmterra pontus sidera olim, Quem terra, pontus ucche
ra In officio B .Mariae V irginis in Sabbata admatutinumCornelius auctorem vultesse Fortunatum;Timotheus S . Gre
orium Primummagis probatur favetque V . ThomasiusM que Christom quaeritis In festa Transfignrationis ad
vesperas hymnus estPrudentu, nota marginis Timathei per
parameum tribuitS . Bernardo quae p10pterea in alia editio
ne omissa est Gnyetus in Hymnis a se correctis postHearta
lagiam fatetur duos hymnos brev iarii Romani ad hanc diem
praestare quibusdam aliis inGallia ad eamdemdiem usitatis
gnodcumque in orbe nexibus revinxeris olim Quodcumquenolte super terram Die 1 8 . Janna…ad vesperas Elipidis
dicituresse nti Decoro lux etc . Estpars hymni Mirismo‘
si'
s quemvide
Rector patens vera.: Deus Ad sextam S . Ambrosn ex
V . Card . Thomasio
Regali solis fortis Iberiae Dic 1 3 . Aprilis ad vesperas . Au
eros Urbanus VIII. ex eius carminibus Falsum quippe e8t
quod aflirmat Grancolas Comment. Hiszor. in Brett. Urba
uo VIII. tribui solere dumtaxathymnos S . Bibianae S .Mar
time etS . Elisabeth Lnsitanicae
Regis superni nuntia Die 1 5. Ootobris ad vesperas Urba
h i VIII . ex eius aperibns
Rerumcreator optime Feria IV . ad matutinum S .Ambm n
inhymnaria V .Card. Thomasii
Rerum Deus tenax vigor Ad nonam S .Ambrosu ex
V . Card. Thomasio
Rca:gloriosemarryrum In communi plurimarum Martyrumad laudes S . Gregorn exTimatheo
Rea: sernpiterne coelitum olim Rex scolpiterne DomineDominica ad matutinum tempore paschali In regula S .Cae
nriae praescribitur inter alias hymnus Rex aeterneDomine
qui esthic ipse ; extatquoque in regula S . Aureliani Arela
tensis ad V1rgines1 81 . Sguis salemme: juacos sintgaudio In
2
I
È:1110 SS.COt°:
1 61e :DTE 11 Y M …N
pg risChristi ad matutinum S .Thamae.Vide BullariumDOminic. nome;; pag. 555 .
Salvett,floreeMartyrum Infesta 31 . Innacentinmad laudes
exhymnis Prudentii
Salutl1 aeternoe dotor olim JesuSalvator seculi la festa
83 . omnium ad laudes
Salaris kumanoe sator olim, Jesu nostra redempria.lnAscen,gione Domini ad vesperas S . Ambrosii exThomasio 1 1
Sancta [Mater isq ogos . In offi cia Septem dolorum B .Marind
Virginis ad matutinum Pars hymni rhyrhmici, StabatMater
dolorosa de quo infra 1
Sanctorummef itis inclyta gaudio In communi plur. Mart. ad
vesperas Prodiithic hymnus in lacem cum flore:etHincmarns Rhemensis Arch iepiscopus qui versam primum ultima:
strophae: Te trina Deitos,unaquepwcimm acri animo impugna.
Vit hymniqne ancrorem sibi ignotum dicitesse sed recentem.
1 88. Somno refectis ortubus . Feria lI.ad matutinum. S .Ambrosii exHincmaro etV . Thomasio reperitur in editionsWurinorumSplendor paternaegloriae.Feria II. ad laudes . S . Ambrasu ex
eius aperibns Regula AurelianiArelatensis inter alias hnnchymnummemorar. .
StabatMater dolorosa In ofiicio septem dolorumB . M. Vir
gioia feria VI. postDominicam Passianis ad vesperas B . Jacoponi sive Innocentii III. utmavnlt Benedia XIV. da
festis lib. 2 . cap .4.
Summae Porens clementiae olim, SummaeDeus clementiaela sabbata admatutinum S . Ambrosu ex Hincmaro ethymnario Thomasiano Hymnus ad matutinum in feeto SS.°'
Ù innatis constat exprima strapha huius hymni Sabbari admatutinum, etex secunda stropha hymni feriaeV I. ad laudes
Sommi Parentis unice olim, Aeterne Patris unice Dis 22.
Julii ad laudesTe deprecante corporum Die 20. Octobris in festa .S. 103°
nis Cantii ad laudes Parshyrmi1 .Qems .Bulsmnglonvquo ante dixi3;
a64Virginis proles op ifexque 1VIotris In communi V irginumad matutinum
Virgo Virginum prueclara In officio septem dolorumB .M.
V irginis ad laudes Pars estprosae Stabat Mater dolorosa
de qua supra
1 90. Ut queant laxis resonarefibris Die 24. Innu ad ve
speras Asserueruntaliqui, PaulumDiaconum in prima stro
pha collegisse sex notes musicas ut, re, mi, fa, sol, la, ex ut,re
desumptis primis litteris Sed hac
nome ,musicae _inventae sunt…a Guidone Aretino seculo XI.
qui eas huic hymno accommodate coepit ex eoque nomenindiditlitteras initiak s usurpons De inventis musicis hujus
‘
monachi diligenter disputarTiraboschius (r) Cl. Stephanus
Arteaga in suo opere de theatro musico Italico tom. 1 . cap .
plura inventa Guidoni vulgo tribui quae revera ejus nonsunt testatur etin h isGamma sive scalam cum notis ut
re,, mi fa sol la mà per testimonia ta delmedesimoGui
done stfiîttt0metodo era nato di già inventatosiGuidonia testimonio standumest multaeum sibi arrogare
non estdubium quamvis qualia ea fuerint non satis li
que_
at Inepistola adMichaelemmonachumPomposiae ubi
h mao concedi quia SS. Cru rum publicae venerationi exposi
s sacrario'
cc continetur ; quae tum Berom loc. tit. In operibus
ett lepida ratio îudicandi scripta Venantii haec suntin laudemCruveterum respuere quae 0pi cis carmina Lilt. Primum, Cru:omnibus praeiudicatis cpp0nuntur. benedicta nite: Domina: qua ear
Quid tamen isthuc Binghamo pro ste pependit Secundum‘
Pangedèfit?S iqù idemVenantius i pseFor linguagloriosi preclitnncertnminis.tunatus alia carmina habet adora Tertium Virtus eelsa ( rasi: totunitionem Crucis persuadentia Eo rite oeeupator6em Quartum Vs. .
autemvero similius Fortunatus au xiti; Regi: prodemit Antiquidr'
eius hymni CS!censendus, quia erithic hymnus si eius auctor sit
cura ac diligentia S. Radegundis S. Ambrosius quod putabatJacoRegime quam suis carminibus bus Perez de Valentia in
‘Psohnttitt
passimcelebrar l ignum SS. Cru 95. Vide supran. 1 8a.
cis ex oriente tune erat…allatum —histor. litter. lib.etmaximapompainurbePictavo
E C C L E S I A S T I C I S 1 65se Comparar artifici qui Vitrum fiexibile reddidernt Nam
si illi air pro suis apud Dominum devotissime interce
duntmagistris qui hactenus ab eis v ixdecennio cantandì
imperfectamscientiam consequi pomerunt quid putas no
bis pro nostris adjutoribus fiet, qui annali spatio , aut si
multum biennio perfectumcantorem efficimus Interimtibi de inveniendo ignoto cantu Optimum dirigo argumentum ,
nuper nobis a Domino datum etutilissimum com
probatum Etin altera ep istola qua Theodaldo Areti
no Episcopo suumMicrologum mitrit Ofi°
ero solertissimae
gaternitati mae musicae artis regulas quanto lucidius e:
revins potai explicaras philosophorum neque eadem via
ad plenum neque eorum insistendo vestigns Etibideminventum suum caelo àcceptum refert: Coepi jure cogitare
aliamMusicamPueris tradere Tandem afi'
uit divina gru
tia etquidam eorum imitatione cordae (sic) etnostrarurrrnotaram usu exercitati ante unius mensis spatium versus ,
et inauditos cantus primo intuitu indubitanter canta
bant Sigebertus qui eodemseculo floruit aliquanto cla
rius loquitur Aretinasmanae/ms postomnespeneMu
sicos in Ecclesia claruit in hoc prioribus praef erendus quod
ignotos cantus etiampueri etpuellae facilius discant et (lO
ceantur per eius re ulam quam per vocem [Magistri autper
visum(aliter usum alieuj us insrrumeari dummodo sex litteris
vel syllabis modulatim appositis ad sex voces quas sola ll'Iusica
reeipit bisque voeibus perflexuras digitorum lacune manus di.
.
tttnetae per integrum diapason se oculis et auribus
tntentae et remissae elevatione: val dispositiones earnmdemvoeum His obpcit Arteaga Guidoni: verba exMicrologo :Nomeautem inMonaehordio hae sunt In primis I
“
Graemmmoderais adj unetum Non declarartamen an ipsemetMl
crologum legerit, an ab alio scriptore hnnc locum fuentmu- v
mama ; namhber Microb gus hactenus ineditus est et…
(I) De criptor. Eccles. cap. ’M°
1 66 D E H Y M N'
I S
paucis Bibliothecis latet Praeterea non adeo sunt ea verba
clara ut ex eis inventumGuidonis fuisse negemr usus qua.lis nunc v iget sexnotarammusicarum etappellatio camm
dem ex hymno S . j oannis Baptistae Isaacus Vossius (1 )Aegyptios aliosque Barbaros ante Guidonem eadem ratione
musicamdocuisse tradir; sed loca aucmrum quae pro sua
opinione producir multo sunt incerriora et obscuriora ,
quam quae de Guidone proferuntur Invidia certe et
odium quo cetcri monach i Guidoncm persecuti sunt, ar
gumentum non leve est eum inter reliquos longe excd luisse
sive musicamveterem aliqua exparte remituerir sive novam
proteusinvenerit Sex autem ojus netis musicis septimam ad
l:dt Erycus Puteanus (a) nomenque ex eadem S . Joannis
ymno imposuitBi ex labii reatum quae aliquoties mutatut
ia Ci Ex quo solertissimus NeWtonus numerum diversarumnomrum musicarum numero colorum distinctornm aequalem
esse observavit mutuamque proportionem invenit(a) Paulo
Lib. de poemat. cantu et
niribus rhythmi
(a) Musathena pag. 34.
(a) Nov itates in re musica a
Guidone invectas Caramueli dislicuisse v el ex ipso titolo huiusibri compertum nueva
de musica inventada aîio de 600.
per S. Gregorio el Grande Manie
deN. P . S . B enito y despue: ‘
Pan
eb‘ietMaximo, deseontertada aìio de
l on . por Guidand retino Reli
gioso de la misma Orden y Musi
co excelente en su tiempo re
:tituidu su primera perfectionnilo de 1 6 1 0. par tray
‘
Pedro de
9rei u Manie Cistereienre bij onuestro Reel Monasterio de la
Espina, redueidu este brev e Conr
pendio nilo de 1 644.por I. C. Reli
‘ I”. ‘si misero Monasterio Ro
mae apud Pabiutn de l aico
in4. De hac novaArte Caramueilisque Compendio musices perit
'
iudicabunt C l. Arteaga Riv olu
z ioni del Teatro atp. 4. p. 1 63 .
torn. philosophico quodam no
stri seculi more , ac licentia non le
v iter inhoc argumento etrat Pe
trum de Urena anno 1 53 0. in Ita
lia v ixisse notam septimam priornbus sex adjecîsse affirmat Atqui
Petrus ille de Ureiia Caramuelis in
musica magister anno 6 1 0.novamsuam Artem condidit cum iam
anno 1 602. Hanoviae typisWednelianis prodirssetBryciPuteaniMit
sothena rive notururn Heptas ad
harmonia e lettionis nectunt etfarilesnusum.Quod opus anno 1 599.
V incendo Pinella v ideo dicatum
in quo Puteanùs sap. Conr
1 70‘ D E H Y M N I S
Bam fuisse S . Bernardo antiquiorem hoc nempe principio ?Salve Regina misericordiae addiramque deinde S . Bernardi
tempore vocemMater certiwmum v idetur InChronico Spi
rensi Guilielmi Einsegeri (1 ) narratur , S . Bernardum, cum
hanc antiphonama Clericis Spirensibus audiv isset statimad
didisse haec verba Oclemens o pia o dulcis VirgoMaria
V ideri potest Benedicms XIV . (a) et el. Trombellius (3)qui fatetur incertumesse quisnam sitverus auctor anti
phonae Regina caeli
1 83 . Sequentia in festo SS . corporis Christi Lauda S ion
Snivatorem nullum estdubium quin sit S . Thomaeg, ac pro.
inde temere Joannes B ioche aflì rmat a S . Bonaventura fuisse
conditam, quamvis idFabricio (4) non penitus displiceat Se
quentia in commemoratione Defunctorum, Dies irae dies illa,tribuiturmultis aucroribus , nempe S . Gregorio , S . Bernardo,
€ .Benaventurae MatthaeoAquasparro, Augustino Bugellensi,er LatinoCardinaliUrsino Frangipane. Consuli potestJoannesMichaelCavalieri qui in dubia re, utait amplecitur sen
toariam quam eius propinquusMarcellus Cavalieri (6) pronunciaverar, eam tribuendam esse CardinaliUrsino Frangi
pane Atque haec estcommunior sententia Petrus Antonius
Corsignatti (7) contendit, Thomam de Celano Minoritamcirca annummao. anotoremesse huius sequenriae
1 94. De hymnorum et sequenriarum auctoribus eXtat
JacobiWimphelingii tractatus Versus HartmannimonachiS . Galli ante Evangelium canendi reperiuntur in Bibliotheca
SS . PP. (8) cum aliis ejusdem hymnis Sed ex sequentiis
Missalis Romaninulla inibi existir FuitHartmannus discipuIus Bhabani Mauri et B . Norkeri qui sequentias etiam
(1 ) Lib. 1 2. ad annum 1 147. (5) In Saer.Rir. Decreta T.
(a) Infestis E.M.V. para . c. 1 cap. 1 o. inprooemio num.8
(3) In v ita Virginis Patt. (6) Statera sacra ttt. a. n. 191 .
Dissert. X. (Luaest. (7) De viris illustr. Marsorunt
(4) Tom. 1 . B iblioth. mediae , pag. ;4.
etintime latinitatis (8) Edit. Lugé. tom.a7. p .;oB.
E C C L E S I A S T I C I S 1 73
quod ad can1umspectat hymnum composai metri negligensutsensui non deessem En obicetionear ex S . Bernardi verbis
petitam Quid erga erit.respondendum Facilis expeditaqueest responeio sed quam vix anderem in medium proferrc:nisi haberem quem sequerer ducem Carolum Guyetum,
cuius in rebus liturgicis celeberrimum estnomen quemqueadeo Benedictus Pontifex XIV . (1 ) vaeat doctum p ium el:
eruditum Is igitur (2) b is verbis alloquitur obiicientes auctoritatem S . Bernardi Neque in Bernardi seculo sumur utnon
cultiora in hoc genere exigantur neque tu Bernardus es cuj usscripta in quocumque scada probenrur nec si denique ad ipsum
velprocul accedas idea utsensui non desis metri negligens
debes qui utrique vales consulere
1 97. Quare cum possitidem sensus carmine,ac plerumqueviv idius , et cultius « primi tantum abest ut lexmetri sitnegligenda utetiam ad eundem sensummelius exprimendumsitusurpanda Quo spectatratio quam S . Bernardus inea
dem epistola attigit Quod si nova audire liber etcausa requi
ttit; ea utdiari recipienda censuerim quae cordibus audiartium
QUO. GRATIOBA eo utiliora reddateteloquii dignitas etau
ctoris Nam cum gratiam sint quae versibus legitimis con
finentur quam quae discordibus et incanditis aparter
omnino ut in hac seculo qua fieri potest commode hymnus ad metri regulas exigatur Ut infidibus musicaram au
m quod air C icero in lib . de alficus velminima sentiunz
in,carminibus poetae eruditique v itium quodvis ac di
screpanriam percipiunt ab eaque abhorrent cui malo oe
currendum est adh ibita metri lege ac mensura S i enime
gemmampretiosissimam aitFerrer1us in praefatione ad suos
ymnos aura valemus claudere cur plumbo cur aurichalmautalia inferiori: metalli genere circumdabimus ? An ad Dei lau
d'
es concinendas inepta eritpoesis an decebit eam circamalqdricas autetiamnaxian suis legibus procedete in rebun
.
i l ) De Serv . Dei Beatif. etCan. (2) loc. cit. quaest.a.llb.4. num.:o.
1 74 D E H Y M N I S
autem div inis claudicare? anputamus,Davidem,dumpsalmisoperam dabat metri fuisse negligentem ? Sed de his senna
iamhabitus est XXVIII. etXXIX. etaliis in locis
1 98 . Hymnorum sitpoeticus er nitidus neque hu
milis neque elams pietati Christiana mnsenriens ab ethnico
fastu alienus
Pro hac regula confirmanda satis est animadvertere hymnos
esse carmina in laudem Dei ac proinde sro poetico gra
v i et prout res postulaverit sublimi semper nitido
nunquam abjecto esse componendos.Cuius rei exemplum rur
sus inDav idis psalmis facile estreperire Decipiuntur quippe
siqui putant satius esse in ofliciis div inis verbis humilibusac sermone qui repathumi immortales Dei laudes canere
quam tanti argumenti gravitarem srylo rei cuiusque propria
persequi Nec propterea fiosculos poeticos undique captare
etfabularum delrramenta intexere aportebit quod in carmi
ne sacro maxime dedecet Nimiumetiamdelicamm acmollee3t exemplumLasi Hermionensis qui apudAthenaeum r)ab oda et hymno litteram S prorsus exulate voluit Non
nulli odio hanc litteramprosequuti sunt eamque potius sibi
lum, quamlitteram esse afiirmabant; ac Pindarus adamasigmon pr0pterea composuit Ridicula esset huiusmodi in hymnis ecclesiasticis diligentia Recte Correctores Romani subUrbano VIII . inpraefatione de hymnorum sto pronunciant:
Divinas enim laudes inquiunt si non ornarifloribus , certecenti culru carere non convenit EtZacharias Ferrerius in prae
fatione ad hymnos Sane si Dei Maximi summam illammaj estatem rectis congruisque laudibus attollerepossumus cur bar
baris inepdsqueattollamus
1 99. Nitar in hymnis perspicuitas etquidem quasi sa»
par ecclesiastiens in sentenriis etnonnunquam in ipsis verbis
ab huiusce rei peritioribus laudatus Grancolas (a) de hy-À
(1) Lib.1 o . sub finem. (a) Commmt.Hist. inBrev. cap.:8. Iib.r.
1 76 D E H"I M N I S
vel certe eas ex antiquis hymnis non substulerù ttti uri2
tut Urbanus ipse \JIII. et Santalins V ictorinus urunrur‘
alii hymnogratphi recentes Facile tamen consentiam , parce
ac raro inhymnis ecclesiasticis esse adhibendas etubi nav?
fianthymni non reprehendendum qui eas adhibuerit sed
laudandum qui prorsas omiserit L iberius diciumferam‘
contra Ferrerium qui non solumvoces fabu amm sed fa
bulas ipsas identidem in suis hymnis inducir Laev inus Tor
rentius Iulii Pogiani censurae suos hymnos sive odas sae
“
eras subiscerat Pogianus quamv is poeticam illins facultarem‘
vehementer lauder, et quod istud donum amplissimum ad:
Deum celebrandum converreritmemor ordinis et instituti
sui ramen quaedam animadvertit, etin h is Pati vox , scri
psitad Torrentium ablmrrer ab homine Christiano Torren-
‘
i
tius in aliis iudicio Pogiani acquiev ir, sed vocemPati aliquando usurpav it: Cumaea sedj am carmina prosperis Impleta fati: j am nova seculo etc. Adito Lagomarsinium(1 )
20t Nihil sit in quod cantum ecclesiasticum difi
Joannes Launoius (a) memorar , Joannem Muncrarium edi
disse MarryralogiumUsuardi anno et ad calcem eon
cordiam grammaticae,etmusicas inofficio ecclessiasrico Quisnam fueritestrus eius libri scopus cum a me v isus non fue
rit, expedite nequeo quamquam ab hac regula n on prorsus
eum'
aberrare existimo Grancolas (3) Hymnos ,inquir pro
prie appellare solemus carmina ad Deum laudantium composita
atque ad leges musicas decantancbz
202. Omnino necessaria esr haec regula quam antiqui
hymnorum‘
correcrores n on penitus observamnt verborumnitori ac legibus carminis patissimum intenti Carolus
Guye
(1 ) Ad Fagiani Epistola Val.3. (3) Comment. histar. in B rev.
{D. 33 7° “ ‘N cap. 28. lib. 1 .
(a) Hist.colleguNavarrei p.7 1 0.
91 78 D E H Y M N I S
d11’lìcilior tune estd isio maiorque oritur cantus defarmitas?
Durruscula erram estsynalaephe inversn hy:xni Dominica:
primae Advenrus ad laudes Ab alto Iesus pro ica: Namul
secundus pes srtiambus pronunciari debet:Ab alt’
Iesus pro
micat Suav iarflueterversus in hanc formam restimtus :] esus
nb altopromimt. In antiquis enimbrev iarug codicibusqueMsn.Itgitur Christus ab alto promicat qui versus tametsi non con
stat elrsionis tamen asperitate c'
aret(a) Nullo autemmoda
(a) Ins,quiunum Iata, autunumapicem rn examen vocarc aman:
iubtilis controversiae accasianemexhibeba In omnibus bnev iariis
quae V ldl v idi autemplurima
in quibus nanl sed ] scrrbrturcum haec littera estconsonans re
peri bunc versumita scriptum .Ab
alto Jesus promicat Correctores
hymnorum sub Urbano VIII. edideruntv ersum .Ab alto Iesus promicat Sed cum in ca editione
etiam consonans semper exprimatut per I np
lla inde regala hauri
ri potestpra recta scribendi ratio
ne E: metro autem liquet I hoc
Igea Vocalem litteram esse non
co
onsanantem etpropterea typ0
graphos qui nunquam adhibent,nisi cum est consonans errrare
dumversum typis excudunt .Ab
alto Jesus promirat qui omnino itaestreddendu: d b alto lesur pro.
micat S i typographi diligentia
meae volunrati respondisset cu
tassemego etiam utin hoc gene
remagis constans similisque sib iessetmei operis 0rthagraphia et
semper character ] pra ] consonante faisset adhibutus quandoqui
demseme!adhib itus fuit atque ita
etram inaliis vecibus de quarum
arthographia sub indice lis est. In
genne tamen fatebor eam curam
non admodumme solicitasse , quia
inter probab ile: hinc inde pugnan
tes opiniones sententiamhanc tene
ri passe iudica inmultis vocibus
communem fuisse orthagraphiam
et pronunciationem ut in aliis
communis erat quantitas syllaba
rum er ab una eodemque scri
ptore posse utrolibet modo scrib i
litteram et literata seculum et
saeculmn ; qua in re liceatcuivis
esse probabili:tam Nullum v era
locumexcusationi esse puto cum
pro I vocali exaratur , quod pas
simfieri video in verbis quibusdam
graecis , ut in ca Horatii versn
Oda lib. 1 . Obstrictis aliis prae
ter ìapyga Nam ea loco iapyga
est quadrisyllabum ut e: prae
ter iapyga duo dactyli ev eniant.
f Praeterquamquod si origo graecs
retineatur apud Graecos i nun
quam v im cansananti: habet si
ritu latino nomen illud proferatursinflectendnmpotius essetiapygem
atque ita ex utraque parte P"P°'ramscrib itur iapyga Ad quem er
rorem quadrare possetd ictum ele
gans in Sab inum Cladium una che
etgraece etla1ine declamantemi
de
a8o'
D E H Y M N I S
cundum pedemcaesurae locus sit idque similitet 1n asclepiaîdeis observandumest . Gnyetus animadvertit plures alioquinsrudiros poetas huius regulae 1gnaros autnegligentes suis
hymnis versus immiscuisse musicae modulationi repugnantes.‘
exemplumque profertex hymno Anonymi rn sapphicisConfer ofiensique graves serena
EtexMureti hymno asclepiadeo festa Paschae
Cumspes sancta , moraeque impatiens amor
Becre fere omnes hymni brev iaru Romani hac rn parte proce
durit (a) , eademquc v ia et ratione Guyetus Clarus ,
Santalins , aliique recentiores hymnographi hoc genus eccle
siasticorum carminum elaborarunt Annorandum est, non
minus dissonum esse versum sapphicum in qua pastseenu
dum pedemfitsectio trachaica sive pes trachaeus , utin hoc
Carulli
Otium Catulle t1b 1 molestum est
Quae omnia cum a v iris expericntissimis confirmentur quin
vera sint, non dubito (b) ; sed subaritur mihi d1fiìcultas
(a) InHymnis S . j osephi qui
proximo seculo exeunte inducti
spnt versus I. atrophae IV. ad
matutinum RexDeus Regum et
Dominator orbis hanc legem non
servatinquibusdamb reviarris ; sedin aliis pluribus rectius omittiturconiuctio B t suav iorque reddirur
versus Rex Deus Regum Dorni
nator orbis
(b) Antiquissimumest inEcclesia
hac studium utversus modulatio
ni apti praeferrentur. B . Nork erus
in praefatione ad suas sequentias in
hanc sententiam disputar Conti
git utquidamPresbyter de Genti.
dia nuper aNordrnannis vastara ae
nir,etad nos .Antipbonarium suumsecumportam inquo aligai aer
sus ad sequentias eraur modulati ,sed iamtune nimium v itiati quo
rum ut v isu delectatur sum ita
sumgusta amaricatus . Narratez in
de Operam se dedisse nov is se
quentiis , quas lsoni corrigendas
astendebat, qui h o emendare cu
rav irdicens : singulae natae can
tilenae singulas sy llabas debent
habere Quod autem audiens ear
quidem, quae in ia veniebant. ad
maidum correxi quae vero in
le vel in in quasi impossibilia
vel attemperare neglexi cum et
illud postea ia - illimum v vsu de
pmhenderim De cantu in Iic
clesia antiquissimo instrummtis
que musicis v eterum Chnstiana
rumfuse disserltj oannes Baptista .
E C C L E S IA S T'
I C I S 1 8 1
eur apud antiquas odae , quae canendae proponebantur ,his legibus non essentadstri<:tae
4 206. Utenim cgp opinar ,in ipso rei exordio nequemu
nicus concentus vocibus exprimcbatur , nisi metro vel rhyth
ma alligatis neque versus fiebant nisi modulis , numeris
que musicis accommodati. Exav ium concenribusmusicas vocum modulationes homines didicisse multorum estopinio
S ive id rta acciderit sive humanum genus natura ipsa duce
inter amabiles diversarum vocum sonas , quod magis placue
tit elegerit etordinaverit, post1nventam Musicam statimverba modulationi apta quaesivit , materiamque Musicae
carmen scilicet, invenit, imperfecmm primum , deinde re
gulis, etarte perfecrum (a) . In praesentia res alia prorsus mo
do accidit , nametmulta prosa oratione canuntur , etcarmi
na panca fiunt ut cananrur Nihilominus quo temporelyrico carmine Horatius Romam demulcebat exploratum
Casalius de aeter. sacr.Cbr istianor.crib.rap..44. Athanasrus Kircherus
inMusurg ia regulas etxam ad hymnos musicos tradir sed ad remmstram i‘la maxime facit lib. 8.
cap. 6. Nonomnia carmina optasu
_
nt barmanicis modalis sed ea
tantum quae certam etimmuta
bilem pedum stationsm obtinent
Imma cap. advertir , in hymnis
nonmetricis rationem accentus va
CumZhabendam esse, quamv is quantitatis syllabarum ceterarum nulla'
ratio hab eatur.Editam circa annum1 71 6. scia sed nonv idi Diss: rta
tionem de collectione noaorum by
nrnorum cum cantibus idoneis ad
versunrnmensuram auc tore Joanne Lebeul’.Martinus Gerbertus monacnus nonmultis ab hinc annis typis cammisitduo volum1na in4. de
tantu etmusica sacra prima ec
elesia ad praesens tempus(a) Accipe C iceronis sententiam
Orator. foi. ars. Venet. 1 3 1 4. typ..Aldi Neque enim ipse versus rit
tione estcognitus sed natura , ar
que sensu quem dimensa ratio do
cuit quid acciderit ita notatiu
naturae etanimade'ersio peperitar
tem . Sed inv ersibur res estapti0r,
quamquam etiam modis quibus
dam cantu remoto soluta esse v idea
tur orario , maximeque id tnoptime
quoque eorumpoetarum qui
a Graecis nominantnr quos
cum cantu q liatnris nuda pene
remanet oratio Quorum similia
suntquaedam apud Nostras velut
ille 1 11 Tbieste: ,
JLuemnatn te esse di
cam qui tarda in reneetute Et
sae seqrtuntnr quae nisi eum ti
Zicea accessit orationi suntsolutac
simillirna
1 82 D E H Y M N I S’
est eius adas decantati consuev isse et carmen seculare non
alia ex causa factum est nisi utjuxtamanitum Sibyllinumv irginibus , puerisque Iudis secularibus canererur (a) . Quain carmine Horarius saepe ac frequentius quam alibi, ver
cibus utitur quimoda ob defectumcaesurae postsecundumdem cantui inepti existimantur ut nihil interim de Symgephis dicam(b)
207. llli omnesHorariani versus inuna oda seu carmine
seculari inducri a nostris hymnis ecclesiasticis repellerentur
Uncle igitur haec diversamodulationis ratio Nam ad elisio- p
neaquod attinet intelligitur satis veteres non pronunciasse
syllabas elidendas (c) utinveren eadem semper ejusdempe
(a) Spanhemius in limine Nota
rum ad Callimachumdocet hymnos G raecc rum ad tibiam inter
S acra Iibat10nesque etshares:
salitos funse cantari
(b ) Videlicet‘Pboebe,svltrarumquepotensDiana.Lenir l llitbya tuereMatres
S iae tu Lucina probas vocari
? rosperes decreta super iugandis
& miuis prolisque novae feraci
Quod semel dictumest ”abili,ue rerum
S :derumRegina bicornis audi
Roma si vestrum estopur,l liaeque
lussa pars mutare lares eturbemLiberummaniaititer daturus
Romulae genti date remque prolemque et decus omne
lmperetbellanteprior iacentnn
]a1umari terraquemanu:poten
tes
Medur ..tlbanasque timersecurer,Jane Seytbae responsa pernat su
perbi
? risctts etneglecta redire v irtur.
J udet apparetque beata plina.
J ugur etf ulgente decorus arcu? boebus acceptusque novemCumoenis
QuindecimDianapreces Virorunr.Haec Ioaern sentire, Deo:que cun
ctos
Spem bonam certamque domuncreparto
(e) Notatudigna estopinio Ven.
Bedae qui exist1mat versam he
xametrum spondaicum scilicet
quinto loco spondaeo constantem
ab antiquis ita pronunciatum fuis
utuna vocalis interponeretur,
p erinde quasi pes dactylus esset
Lib. de arteMetrica de Episynaloe
pba vel Diaeresi Neque enim in
quinta regione vermi beroici sport
daeurn povere maris erat sed ita
tamenc'ersus huiusmodi illos volais
se scandere reor utaddita insono
vocali quamnonscribebant da
ctylp: potins quamspondaeus exi
steret v erbi gratia rnrsnsc sr ro,
mdsasusrcrs rur snen cn s
nesssarasnar et per synaloc
pbam nsnaaraanrr 941“ il”
184 D E H Y M N I S
tum ob alia tumpraecipue ob singulare opus Pieteris Christiai Bjus opuscula poetica prodierunt Martiri anno 1 729.
edeme P.Francisco de Ribera , qui inter aliaMss. monumenm
Joannis Ayalac recenserprimum illud quod huiusmodi inseribandam erat Psa[tes egregius sive de usa er abusa cantu:
ecclesiasrici Potuisset cene egregius hic eteruditus poeta.
hymnos oflicii Hispanici ad canrum simul et ad latinitatetmredigere sed in lyricis carminibus quae composuitde Comceptione B M . Virginis da S . Paulo Aposmlo de certaminibus Martyrum de certaminibus Confesmrum er Virginumnitorem,er elegantiam sequutus cet ecclesiasticae consuetu
dini non consuluit
209. Jam ad harmonicumecclesiae cantum exigitur 3 . ut
nulla admittatur poetica licentia qua versus longior ceteris
ev adat sive utaitClarus murario pedis in alterurn, qui
pluribus syllabis conster ut puta iambi aut spondaei in
anapaestum (a) Hanc regulam Correctores Urbaniani non
observatum ac saepe in hymnis brev iariiRomani iambicisdimetrig occuruntversus novem syllabarum ut Oculos inal
ium rollire Papulique Rex ] udaici Gavantus (t) Menduminquir patentaligai in hymnis iambicis quando leguntnovemsyllabarum versus non advertentes anapaestum poni pedem
prima locopro spondaeo vel iambo Optime sed inde oritur
error eorum qui mendum subesse putant quod deformitas
cantus intercedit cum a versn octo syllabarum sub eisdemmodu
(a) Vetere: Latini inpronunciano
da sy llaba brev i unumtempus in'
ionga v ero duo insumcbant immoaliqui in scriptione syllabam lon
gsm geminabant naatus pro nata:
exarantes Itaoue facile unum inalterum pedem sine cantus incommodo mutabant; licet enim pro
spondaeo anapaestum ponerent
semper quatuor temporamm .
bent nimirum duo syllabae lon
gae anapaesti etaltera duo dua
rum.b f ev iume jusdem pedi: Hu
iusmodi discrimen nob is nonob
servatur, versusque in pronuncian
do etcanendo longior evadit ai
loco spondaei intruditnr annua::
8tu3 : proptereaque id elfogiendumest (1 ) In Rubr. brev. part.
tect.V. num. n .
186'
D E H Y M N I S'
a: 1 . Postremo rccta harmoniae ratio exigir utsenteittir
inuno v ersn incoepta non ad alterum longe dissitum abeel
venda differatur autex una stropha ad alteram protrahatur
qu'
od alternae modulationimaximum impedimentum afierret
m inHoratiiOda p,. lib . Neve te nostris virii.: iniquum- Ociar .
dum- Tollo: .
'
Haec fere funi ,,qua
’
e cantui orum in ec
desiis usitato obcsse comperi (a) etab his qui hymnos autcorrigunt auteomponunt observari cuperem (b) Venu
ia v ersa !)nins Triniqnenomen?
De quo admonendi sunt typogr;.
ghi qui in brev iariis saepe excu
dunt, 2)nius Trinlque nomen, cumita h ic versus sitexarandus 9nins,
N niqne nomen Correctores Ro
mani sub Urbano VIII. in prima
ed itions aliter scripserant Ù lti
eynr trà mmqne nomen S imili ratione vocales breves quae solumin carmine producuntur , ute se
cundum intenebrae, eflugere aporteb ir Hoc manitum intelligen
dum est de vocalrbus penulumisin voce trisyllaba aut pluriumsyllabarum
(a) De fi lesiastico hymnorumcantu prodiit Parisiis anno 1772.
in 8. Liber boe titulo HymnairedeNoyoncontenant les bymnes e
? roses nolle: extraites du B rev iai
re e da Missel preceded’
unemethode nouvelle pour apprendre faeflmentle Plainebantper M .
bè Ondenx Chapelain TonctoyenxetMusicien de [É glise deNoyon
De hoc opere agitDinovarfli DiariumecclesiasticumSept.annit77a.
p. 286. et Angus. eiusdem anni
M a.,aeBibliotheca ritualis part.a.
V… “hi asseritnr. me‘
thodum fuisse separatim excusamin ta Hieronymus Romero deAv ila tnEcclesia principe Toletana
melodise magister antea ediderat
Marciti typîs j oaehimi [barca:76 1 .in4. .Arte de Canto liano etc. cu…ius operis in quatuor partes di
v isi tertia pars est De la « peculati‘va y practica de todo hymne ,sequencia oprosa
(b) Universe de verbis quae
poemati musico apte conveniunt
hoc tradir SalomonVan-Til de can
tnpossess cap.3. in 711tsanro uenti.
quit. Sacrar. flgoiini vol. 32. pag.
agr. Poeta maximum verborumcopiamadmanumhabere debe: ttt
noneademcontinuo replicare adigetnr minan e singulamateria pro
price sint idonea , quia nna meiedia exig itsyllaba: [engin es alter:
requirit brev iaru nna petitsua4via altera grania aligna verbamediu m alia maj orem continent
emphasim; ttt paucis dicam , sint
fluentia sine af ectatiane serie
absque contione‘
Permagnamenimcantai etpoemati af ertutilitaternnotitia qualitatis ac qnaN itatis
pedum e: syllabarum.
.
Iflemo verom ch asìu ,1 et eredtnqs se
s88'
D E H Y M N I S
fromemradiante cincia-Nosrraf estivorenovata cantu-AccipeAnte MartinumClarumRobertus Hanyvcl idem sa
xum volverat uthymnos rhythmo et metro alligatos effice
rer labore adeo improbo utinterdum omnes versus unius
integri hymni sibi rhythmice consonarent Hymnologiamsuam rhyrhmicam seme! atque iterum edidit Urbano V III.
dicatam Facilior fuitlabor , minorque gloria Jacobi Planenati cujus crustsine carminis lege duobus tomis comprehenas rhythmica Hgmnodia caelestis S S ìîzo ac B:? wPatri PapacInnocmtio XI . humiliter dicam Tomus secundus Collegio
Eminentìssimorum S .R. E . Cardinalium apparuitdicatus an
no 1 682 . tres annos postedirionemprimi tomi Ceterum Ca
rolus Guyetus loc. cit. quaest.5. affirmat, inutilem fore operam,
quae iu hymnis rhyrhmicis condendis insumeretur etquod
recte ii qui sunt in breviario Praedicatorum, etMinorunîde 33 . Dominico et S . Francisco et alus , vel rejicerentntuitus vel admetri leges revocarentur (a) Auctor epistoÈ rum de recta methodo studiorum Lusxtanice scriptarum
qui Eques Ludov icus Antonius Vernei creditur esse quam
quam ipse negat, solumque extremam'
manum operi impo
(a) Surdis canebatGnyetus nam
ghythmicae deliciae adeo inGalliaaltas radices egerant, ut seculo
superiori Alexander Piny Quaestioms
'
l'
heologieas versibus rhyth
micis incluserit ratus ut in
praefatione ait satis sib i praesidii
adversus obtrectatores in co esse
positum quod S. Thomas rhyth
mice quoque hymnos fuerit elu
cubratus Pinyo praeluxeratFran
ciscus PeuoninConventu Parisien
si Dominicana Magister cuius
prodiit Parisiis 1 65 .Hymrins .An
gelicus sive Dottori: «Angelici
Symmae- Tbeologj a eRhytbmica syneptis Maiori laude ‘wligna est
Opera I’. Augusti…Cermelli eius
dem ordinis Praedicatorum cu
ius sunt Hymni Sacri Eizo et
RiinaD. Cardinali deJ lteriis £ pisc0
po Tudertino dicati!errariae 1 648.
quimagnam pietatem redolent et
plerumque reguhs conformantur
quamquam ut inquitinPraefatio
ne interdumnon it'
a accurate pe
de: sed sensumattendentper ipsa
S . Scripturas, etmagis exprimentia
S S.‘
Patrttmv erba eos concinnav it
Einsdcm ordinis poetria nob ilis
Laurentia Strogz ia anno 1 588. Flo
rentine ediditinsingala totius anni
selemnia Hymns: nitido: etle
gitimo pede decurteates
E C C L E S I A S T I C I S
ary. Improbo rhythmorum labori conjungenda estOpera ,
quae in hymnis alphabeticis ardinandis insumirur : qua in
palaestra desudav itFerrerius qui da hoc suarum hymnorumartificio nos certiores reddit Harumpraecipu0s j uxta quorumdam ea: antiquis hebraorum varum consuetudinem servato per
singulomerrorum capita alp habezi ordine exaravi Persaepc ta
men illi accidit utLitterae initialis necessitate coactus ad resexnaneas avolaverit utin festa Pentecostes e flammis smariadivini ad Xenophanis iambicos versus LitteramX quaerensconfugit Xen0phanis ecu Lasbu Te iambicis attollimus E:in festa SS . Corporis Christi pro Littera X exercitus Xersisarripit Xersis haud rotcolligimus phalanges Atque ita feré
pro Littera Y carpiscanda in alienae absurdasque senten
tias argumentominime convenientes pralabitur
RegularquintaPraeter usitatas in hgmnts metri species non est
nava aliqua inducendo
2 1 8 . Quinque hymnorum species in breviario Romano.
Gnyetus recenser. Prima estiambici dimetr
dere Altera esr sapphici cumquarto adonio Iste confi ssor
Domini colemes Tertia asclepiadei juncm post tres versus
glyconio Sanctorum meriris inclgta gaudio Quarta speciesest iambici trimetri ut in festa SS . Apostolorum Petri et
Pauli Dècora lux aeternitatis auream In quinta specie repo
m_mtur trachaicì :Pange lingua gloriosi lauream certamirn
'
e
AnimadvenirGuyetus ante corre0tionemUrbanianm hyB b
generis quod pyrrhichiumprimaloco admittit illi autem , quos
Hadrianus imperator mo riens fertur effudlssc sunt iamb icidimetri,
quorum primus secundus ac ter
tius pes possunt esse iamb i v eltpondaoi vel anapaesti vel tri
b rachi j am siquis rhythmo solo
hymnar cpmppnere valnerit non
nullas ecclesiasticos auctores imitab itur necnon Craccas quo
rumaliqui hymniversibuspolitici:.ut ipsi aiunt nempe rhythmicit
procedunt. Apud Latinos autemmelioris notae desunt huiusmodiexemp la Versus politici quinde
cim syllabis conclusi apudGraecosmediae aetatis inventi sunt
1 94 D EL H Y M N I S
mnos inf esta dedicationis fuisse trachaicos pro quibus sub
ttituti suntiambici dimeni sex versus in unaquaque stropha
complectentes quod novum hactenus fuerst cum singulae
straphae in hymnis iambicis dimetris quatuor versibus absal
Vantur Praeterea formam hymni de S . E lisabeth : Domarecordir impetus Elisabet Fortis inopsque Deo tamquam can
tui ineptam traducir ejusque hymni anotarem se ignorare
ranun .
2 1 9. Atvero tum hanc speciem hymni tum aliam quamamittit Gnyetus in festa S . Hermenegildi induxit UrbaAus VIII. Namhymnus S . Hermenegildi cantiner duos pri
asclepiadeos tertium pherecranum quartum glyc0
nium Regali solio fortis Iberiae Hennengilde j ubar gloria
Martyrum Christi quas
Aliumhymnum condiditUrbanus VIII . alterius generis sci
licet alc3 icum indiem festum S . B ibianae :Flos a Quiritumcandide virginum Cdeli lux fulgida Martyrum Quaeemataj irri cruoris Purpureum Bibiana te men Insertus non
etthic hymnus in breviario Romano in Basilicse S .Mao
tiaeMajoris officio recitatur Has aliasque hymnorum spesi:. inbreviario Cluniacensi sub Santolii Victorini etpoeta
mm recentiorum nomine cernere licet utHymnusStupete gentes fit
Ej usdemdie 5. Augusti 0 vos aetheni plaudite civet Idem
que animadwrtitur inbreviario Parisiensi aliisque Gallica
nis Qui vero ad normam breviarii Romani hymnos conficcte voler , genus odae quodlibetexusitatis in eadem brev iario amplecfi paterit; nam jam intelligirur facta idonea moduh tio cantus musici in hymno qui praecesserit; sed entrabos terminas praefixaaque hymnorum :pecies non estexcur
rendumuna. Neque abs re eritbrev iter explanate quor quibus
que pedibus singulae species versuumbreviarii Roman:conment quantumscilicetharmonica modulatio patitur lam
bicus dimeterquatuor habetpede. secundum .etquarnut
'
1 96 D E H Y M N I S
nor . Versus iambicus trimeter acatalecticus , qui senan'
as
iambicus dicitur sexhabet pedes iambos omnes si purus
sir cum estmixrus requiritlocis paribus nimirumsecun
da quarto etsexto iambum locis autem m paribus pri
ma tertio etquinto recipit spondaeum Decoro luz aeter
nitaris auream Alias pedes recipitquidem senarius iambicus ,sed longiores adeoque numerumsyllabarum au ente: plu
resque notas musicas pasmlanres Inhymno S . E isabeth Ur
b anus V III . post unum iambicummnarium inseruitdactyli
cum arch ilochium, nempe duos dactylos , etunamsyllabam,
Farris inapsqueDeo Supercarexplicandum carmen trachai- r
Cum archilochium S i legitimumsit constare debetseptem'
pedibus ct una syllaba in fine sive quod perinde est
componitur ex trachaica alcmanio et ex trachaica curipi— î
dio Trochaicumalcmanium constatquatuor choreis reci
pitramen secunda et quarto loco spondaeum ; trachaicuttt'
curipidium componitur ex tribus choreis , et una syllaba in
fine sed loco secunda admittitspondaeum Ex ecclesiae con
suerudine curipidium dividitur ab alcmania , eidemque subjicirur Pange lingua g loriosi Lauream certaminis Verercs
autemnondiv idebant sed unum integrum versum campin'
gebant ut Prudentius hymno 9. Cathemerinon Do puerp k
ctrumchoreisutcommfidelibus Verercs imitatus Prosper .Mar
tinengiue mani chus Casinensis Iibrum integrum co car
minum genere evulgavitRomae 1 589. in4., cui titulus ,Thea
tocodio quod Deipara hymnis inco celebrerur
222 . Itaque si ad anti uorumnormam trachaicumarchi
lochiumquis contexere vo uerit caveat aparter ne ultim:
vocalis alcmanii sive primi versus elidenda sitob concursunt
alterius vocalis , qua inciperet versus secundus , sive curipidins Quam ego regulam tradere ausimnon tammea apîmo
quam judicio cl. Viti M. Giovinaz z i confirmarus quiegregius novorum scriptorumcensor atque alter veluri Ho
u rins hoc tempore Romae celebramr Profecto huic legi reo
ligiose paruissePrudentium aliosque veterct trochaicosum
E C C L E S I A S T I C I S
tuetores , facile sibi persuadebit qui eorum carmina eval
verir . In brcviarns Gallicanis recentibus , uti in Parisiensi ,aliisque Santalins Victorinus , ejusquc frater Santalins Ma
glorianus ac ceteri culti paetae huius praecepti poetici nullamrationem habuerunt sive divisione versuumdelusi sunt si
ve ex hac div isione contra antiquummorem agere sibi licere
existimarunt In hymno , Lustra sax qui j am peregit hic
toncursus vocalium inter unum , et alterum pedem semcl
observ atur sine elisione Atque partum praeparare Arco
ìnundo naufrago (a)2231 Non estautem practcreundum quod Ricciolius ani
madverit(I ) Qui aurium tantumm saccantur eta re
gulis trachaici legarmi recedere non dummodo quartu:
pe; sine caesura sit etin fine adsit choreus cum una syllaba
reliquis in locis qu0i betdissyllabos non respuunt ut fecitnin: er alicubi Carullus etvetus poeta apud Suetonium Egovero S idonium hoc carminis enere lusisse nusquam report
Pervigilium Veneri: non esse (%arulli docti consentiunt quodcerte carmen corruptissimum est Sed tum hujus carminis
versus tum alii trachaici qui apud Suetonium lcguntur ,revocati possum ad regulam quam tradidit Beda utcaro
men trachaicum plures spondaeos admittens grav ins decur
rat(a) Marrum trachaicum tetrametrum quod apanis Grae
cis , etLatinis fi equentimimeponitur recipit locis omnibus tro
cltoeum spondaeumomnibus praeter tertium Curritautemal
(a) Peccatum hoc correctorum
p roprium est nam in hymnariiset b rev iariis v etusrissimis legitur
Nauta mundo naufrago Alii le
gendum putant Nante mundonaufrago alii Nata JacobusMeyerus innetis ad buoc hymnumbpud Cassandrum advertir in
hoc altero versn Etmedelamferret inde basti: unde lae:erat
aspirationem b in basti: esse pro
consonante negatque hoc metrumdiv idi porse ut alternatim cur
rat Fatmdum tamen est apud
ecd esiasticos scriptores antiquumhanc esse consuetudinem utdiv i
darur cuius testis estBeda inLi
bro demetri: Sed recentiores hymnograpb i regulis Bedae nonsati:
fidere v identur utmax dicam
(1 ) Part.7. prasad cap.6. re:
gula (a) De arte metri::
E C C L E S I A S T I C I S 20 1
Pòntilicis ad Landes stropha 3 . (a) Anni reversa tempore
Dies ref ulsitlamine Quo Sanctus hic de corpore Migravitinter sidera Haec tamen strophamutationi non subiacet for
te quia refulsit praeteritum est, neque dicitur haec dies Ut
i itur nulla in his supersitdifiicultas hymnus non designer,rfiem ccrtum quo canitur fuisse emortualem Sancti qui
celebratur ne si translatio ofiìcu fiatin alium diem autfal
sum narretur aut necesse sit vorsum aliquem in aliumcommutati
Regula nona
Inpostremo hymni stropha Doxologia semperetidonea ratione exp rimazur
229. Doxologia (b) sive Glorificatìo SS . Trinitatis qua
(a) P'
ures quaestiones ad rubri
carum dc hymnis disc1plinam pertinentcs explicat Guyetus.
Lib.
ca quae:t.7. nimirum hymnumde ere esse iamb icum dimetrumut intestis etactarus Christi Do
mini etDeiparae conclusio communis mutetur esse conc…sroncmpropriam noncommunem inhymn1: vesp. etmatut. temporeQuadragesimae et ad laudes S . Mariae Magdalenac Capite v ero 1 3.
li quam. 8. docet quid ca
vcndum inhymno Iste Confessor,afiirmans brevnarium Partsiense, etMeldense amittere in laud1but
hnnc versum 95 10 Sanctus bic decorpore Sed confc rendus est Ca
va erius tom. 1 . cap. 1 3. decreto bu
ia: capiti: inordine g3a.ettribu:
decreti: :equentibus qui diserte
tradir quandonam dici debeat
Meruitsupremo: Landi: bonores,asserens infra octavam festi indie ob i
tus celebrat1 dtccndumesse ; Scan
C c
dere sede: Quaeritetiam cur in
quibusdam Sanctorum orationibus
v erbumnatalitia intranslationenon
mutetur etinofficio Conceptio
nis etiam extra diem proprium et
octavam proferatur antiphona:Comceptio e:thodie Plura etiam habet
de Hymnisrinae S. Venantii S. Teresiae
.Av e Mari: Stella S. osephi Fa
cilius quidem est cx rub ricis quid
agendum sit definire qu.
amo
pro
prias uniucuiusque mutat10nts ra
rianes explorate Dc S . Teresia b is
in anno recitabantHi8pani diversis
diebus hymnum Urbani VIII.Haece:tdies , qua candidae Instar Co
lumbae Carlitum .Ad :acra templa
Spiritus Se transtulit Teresine
Seo anno 1 738 . Rit. Congrega
rta iussit in festa tran:v erberatio
nis dic i Felix die: qua candidae
(b) Hymnus Angelicus sive Seo
raphicus Gloria inexcelsis Deo dt
ci etiam solctDoxologie ct ali.
E C C L E S I A S T I C I S 205
Gloria ethonor Patri etc. ut in concilio Toletano IV . cerni
tur etpraescrib itur in Indice sacrorum canonum et concilio
rum inHispania ab ineunte sexto seculo ad initzum orzavi(r)Quod non sitaliter dicendum nisi GLORIA ET HONORPATRl ET FILIO ET SPIRITUI SANGTO Epistola Vi
lii ad Profuturum Quod infinepsalmorum GLORIA ET H
NOR DEO sit dicendum Concil. Tolet. V. Laudabilis con
suetudo laudandi SS . Trinitatem in fine psalmorum ad hymnos quoque traduCta est etprobabile apparet utsupra
dixi num. 66. carmen S . Ambrosii quo se perculsos Ariani
fatebantur fuisse postremam hymnorum clausulam , qua
eadem Patris Filii etSpiritus sancti v irtus et divinitas a
populo concinebatur (a)234. Exinde hic mos inductus est utnon solumpsalmi
sed hymni quoque doxologia concluderentur Accidit vero
aliquando quod cumTrinitatis mysterium difiìcilius sitcav
mine quam oratione soluta ciare et distincte exmimerequidam in doxologia metrica etin alia quavis Trinitatis lau
datione v ersibus concep1a non omnibus satisfecerint sive da
ta opera et studio sententiam verbis obscuris involverint,sive necessitate carminis coacti dubium sensum reddiderint
VictoriniAf f i tres hymnos de homousio recipiendo benignuminterpretem in nonnullis requirere airLaunojus (2) Joanne:Maria Brasichellanus in Romano Indice observat Synesiuu
‘
:
( 1 ) Apud Catalanum tom. 4.
Conc“. Hi5pan. pag. 4.
(a) Hincmarns lib. de non trina
Deitate refertquinque d1versas hymnorumclausulas doxo logiam ex
primentes quas S . Ambrosii essetestatur ; prima inc ipit
‘
Praesta
? aterpmsime ; altera Deo‘
Patri
sitgloria ; tcrtia Lam honor (tir
ttu gloria ; quarta Gloria tibiDomine ; ac postrema Cbristttttr
‘
rogernus etTarrea E: quibus
collectio hymnorumS . Ambros"B enedictinis Edito ribu3 num: par
ce etrestriete confecta potestau
ge1'i Sant etiam aliqui hymni
quos in laudemSS . Trinitatis prae
cipue direxisse videtur Ambrosii",veluthi quosHincmarns ead. lor.
°
laudat Tu Trinitatis unita , Or
bene potenter quae regis e talter,’
o La: beata Trinita: Etprincipa
li: unita:
(a) InD issert. de Victorinis
208‘
D E H Y M N I S .
formulam adhibuit Agobardus Lugdunensis Episc0pus qui
eodem seculo cum Hincmaro fioruerat in hymno ad transla
tionem B r liquiarum SS . MartyrumCypriani , Sperati , Pan
taleonis cu;us haec estconclusio Otripla : honor o
'
triforme culmen - Otres magnifici , puque Testes
'
S it nobis tripli
ci 0 favens precata - Pollens unica Trinitas per aevum . S . Tho
mas veterem etiam versum adoptav it et in hymnum ofiicu
de SS . Corpore Christi transtulit Te Trina Deitas unaque
posczmus- S ic nos tu visita sicut te colimus Quo lis omni:
prorsus dirempta est cum hymni Thomae ermaxima scri
ptoris auc10ritate etuniversae ecclesiae Romanae eos reci
tantis approbatione nullum dubitandi locum relinquant A
Sedulio neglecram fuisse carminis legem ne obscure Trinita
tis myterium eXprimeret animadvertir V . Beda de arte me
trica : S edulius'
tn clausula carminis , cuj us supra memini cum
dixisset : GLORIAMAGNA PAT È I SEMPER , TIBI GLO
RIA NATE , subdit: CUM SANGTO SPIRITU GLORIAMAGNA PATPd . Spiritus enimp rimam s
yllabam habetlon
gum S ed poeta utgloriam sanctae et1 1 11divitlua'
e Trinita
tir clara voce decantaret neglexit regulamgrammaticae 111:
positionis
237. Quae omnia latins eXposui , utliqueat, quanta cu
ra ac diligentia adhibenda sir in SS .Trinitatis mysterio vet
sibus eornprehendendo, ac nequis formula: loquend1 Parribus,etantiquitati ignora: usurper tum etiam , utfidem num.38 .
datam liberarem, qua de hymno glorificarionis longiorem ora
tionem me adhibiturum esse spop0ndi Ceterum hymno
rum clausula plerumque unitatem essenriae , trinitaremque
personarum sive singillatim sive universe eXpressarum com
plec1i,tur paremque et ingem honorem praedicat Imerdum vero sola Trinitas sine distincto nomine Unitatis essen
tiae , aliquando sola Deita‘
s , sive natura div ina sineTrinitatis
commemoratione celebratur Nec raro laus Christo dicitur
‘I…“Pater etSpiritus sanctus expsimantur . At in solemnittt
tibus B.Mariae Virginis illud usu reccprum animadvertojquo
E C C L E S IA S T I C I S 209
quod mentio virginalis partus fiat Quarum rerumomniumcum passimobv ia sint1n brev iario Romano exempla 1nutili
labore ea 1ndicanda susa perem
xxx1 1.
De auctoritate Episc0porum in hymnosin ecclesia cantari solito:
1 38 .Hactenus de regulis quibus nov i hymni endi aut
antiqui recudi passim Nonnihilmodo dicendum estde au
ctoritate qua hymni correcri aut alii recente: in ecclesiis
singularibus sintadmittendi Instituitur autem haec quaestio
tum de hymnis in officio ecclesiastico recipiendi: tum de
aliis sive latini: sive w lgaribu: in ecclesia decantandi: In
correCtione vero ,vel additione hymnorum intra ofiìcium rur
sus distinguendum estinter Episc0pos in quorum dioecesi
bus receptae suntBullae summorumPontificum correctionembrev iarii praescribentium er inter alios in quorum dioc
cesibu: non sunt receptae ipsis Romanis Pontificibus scientibus , ettolerantibu3 ; quamdistinctionem afi
'
ertdocrissimusPontifex Benedictus XIV . (I ) In dioecesibus quae brev ia
tiumRomanum correctum receperunt nihil posse Episc0pos
addere velmutare sine Romani Pontifici: approbatione procerto haberi debet Merito igitur laudatus Pontifex invehttur
in quemdam Episcopum qui aliter sentire v idebatur Post
haec inquir, quomodofactum sit utinaliquibus ultra monte:dioecesibus nova quotidie breviario edan1ur ignoratur (a) Non
D (I
(1 ) De Serv . Dei Beatii. etCa voluminibus in z a.,etepisto lamhocnon. lib .4. part. cap. 1 3. num.6. titolo Lettre d
’
unEccles iastiquea
(a) Urbanus Rob 1netedidutanno un Carè , su i’
su expose le pk .b rev 1arium ecclesiasticum d
'
un nouv eau B rev iaire De reclero propositum,quod aCadureen formandis boris canonicis,etde 110:i C enomancn:i aliisque Gallia w: b rev iariis extantquoque epistorum Episco pi: ado ptatum fuit, nec lac C laudn j oly etPhilippiMe:nonbrevisrinm Rothomagense IV. z angui qui tamennorior estred
2 1 0 D E H Y M N I S
multis ab hinc annis inGalla s editas estab Episcopo liber cuiusnominiparco, de j ure etpotestate Epi:coporum ordinandi ofi cia
divina intrafines suoc dioecesis j u…rta omnium seculorumtradi
tionem a ChristoJesu ad nos usque transmissam
2 39. V idetur h ic esse liber Petri Joannis Persin seculo ela
pso Episcopi S . Ponti1 qui editus est sine loci annive de
signarione hoc titulo Du droit e da pouvoir des E véque
°s de
regler les ofi ces divin: dans leur: Dioceses suivant la tradition de
tous les siecles Pergit Pontifex et audaciae accusat tumsententiam Gramolae tum praecipue assertionem JoannisPonta: qui (I ) novorum brev iariorum editionem etf efor
mationern ab Episcopis facieudam esse referr Allegatpraete
rea doctrinam Vanespenii (2) qui quamquam teneat bre
viarìorum aliorumque librorum ad divinum ofiicium spe
etantiumexamen etcorrecrionemad Episcopos pertinere as
serittamen in Belgicis ecclesiis aliisque in quibus receptam
estbreviariumRomanum BullamS . Pii V . esse attendendam,e
'
tsi aliquid indicator addendum mutandum vel detrahen
dum id esse a sedeApostolica posmlandum Major difficultas occurritcirca illa: dioeceses , inquibusBullae Romanorum
Pomificnrn breviarium correc1um praefinientes non fuerunt
receptae quarum Episcopis jus statuendi et reformandi
preces ecclesiasticas nonnulli Concedunt
240 . Porro air Pontifex idem Benedictus XIV . num. 7.
an haec sufi ciant aliorum j udicium sit Quod autem videtur
esseriposse est tutius esse utetiam Episcopi qui putant se
postBullamPii V. posse aliquid addere vel immurare in brevia
rio aut novumbreviarium edere praevium S edie Apostolicae
j urh'
cium requirant Absit ut quod sapientissimus Pontifexaliorumjudicio reliquit ausim ego definire prudentissimum
vero eius consilium summis laudibus exrollendum atque
dito: ob v ulgatutn ,Catechismum (1 ) In D ictionar. Cas. Consc,
Romae censoria nota inu:tum Plu« toma . inverb. fertur»ra. tn eundem rem affert Diarium (a) Joe. Eccles. part. x. ttt. 1 6.ecclesiasticumDinovartii ettit.: a. cmq .a. 19. etseqq.
9 1 2 D E H Y M N I S
no circiter 1 390 . in consuetudinem venisse narratOudi -1
nus ( 1 )242 . Ex hymnis huiusmodi Latino- Germanicis quatuor
pro Nativ itateDomini a Lutheranis conservati sunt qui au
crorem habent Ferrum Dresdensem utrefert Placcius (2)Idem num. 1 922 . tradiderat plures hymnos Germanicos a
Luthero fuisse compositos . Tractatus ediderunt de recentio.
rum can1ionum Germanicarum usu , etauctoribus GeorginaGoetz ius Johannes Ben Car z ovius , Georgius Henr1cus
Gaez ius , praecipue Johannes hristophorus Olearius in Bi
bliazheca Hymnopoeorum Georgius Serpilius Godfridus Ludo
v ici de Hymnis et Hymn0poeis Hennebergicis cum JoannisAverani ad eumEpistola (a) Promiserat etiam Joannes Joachimu:Molleri delicias hymnologica: et theatrum hymnolo
gicum ; quos omnes auctores indicat Joannes Albertus Fabricius (3) Inter Catholicos viguit v igetque etiamnum in qui
busdam regionibus consuetudo decantandi in solemnioribus
fasti:Nativitatis , et SS . Corporis Domini hymnos vulgares
etnonnunquam jocosos In Italia, atque adeo Romae, dum inTabernaculo reponitur Sacramentum Presbytere et3 po
De Script. Eccles. Seculo S ., cecinisse exgraeca Strabani: ir ani
tottm . col. :787. n (or Si Cantabrica lingua nullamB ib liath. Anonymornm et :ub 1tt mutationem et, qua nunc
P:eud0nymorumnum. :6;8.etseq. utitur paesi eademolim usa est
(a)De recentiumJedaearumhy exemplum versuumextremis sylla
mnis confer Jo: Christophorum b i: con:0nantiuminde repetere pos— v
Wolphium B iblioth. Heb r. pag. sumo: hoc enim pacto nunc car
208.etseq., de Arabum can mina sua pangunt Cantabri Sed
tionibus rhythmicis inMoscheis Peo quis certa id asserere andest anti
trum Bellonum lib. observat. qui: documenti: penitus deficienticap. ; 2. Antiquam Cantabrorum bus ? De Americae Hymnis nihilconsuetudinem refertStrabo apu: e:tdicere nam multa ea
p1 1 65. edit.Paris.xdao. Cantabri que satismira passimnarrantquaecae clementiae id quoque fertur damHistoriae recente:exetuplurn quosdameorumraptos, 3) InB ibliogr. antiq. cap.
etincrucenr :ufixos‘
Paeanen: ceci num. 1
nisse; quod potius diceremkynnas
E C C L E S I A S T I C I S 2 1 3
pulo versiculi quidam pn recinumur Nihominus prostant
Pon1ificum consti 1u1 iones et sac. rit. Congregadonis deere
ta , quibus id vetari v idetur
243 . Decrerum S . R . Congregadoni: 2 1 . Manu 1 609. ha
bet: l° nfesta S S . Corpor1s Christi non convenir cantare cantiones
vulgares . Alexander VII. in con:rimrione,Piae solicitudinis 23.Aprilis 1 657. ,Novae, autinusitatae orationer praesertim inMi:sa non recitentur . BenedictusXIV . in constit,
Inter omnzgenas
2 .Febr. 1 744. Omnibus et singulis utriusque cleti superiori
bus almae Urbis prohibetur ne in eorum ecclesus dum oficiadivina celebrantur vel SS . Eucharisnae Sacramentummanetex
positum , quidquid cantari permittantpraeter ea verba quae a
breviario velmissali Romano in ofi cio deproprio , vel de com
muni pro currenti cuj usque dici festa , vel Sancti solemnitate
praescribun1ur , vel quae saltem a S . S criptura , autSS . Patribùs
desumpta sint, quae tamen prius a S . Rituum Congregazione
specialiter approbentur exclusi: modulis illis , qu1 Choreas et
pmphanampatius quam ecclesiasticammelodiam imitantur244 Haec aliaque consentientia decreta diligenter expli
catP. Joannes Michael Cavalieri (x quem , utpote harumrerum experientissimum, audire , etsequi possumus .. Omissisergo aliis , ea , quae ad nostrum institutum faciunt, seligam
E : monti: tamen inquir num..5. non semel nonnulla aut/iviquae a particulari persona erantpie eterudite composita et
decantabanzur , praevia nulla approbatione sacrae Congregaria
nis An id recte De bor j am diximus tom. 1 . cap .41 . a .5. ;id enim videtur permittere ecclesiarumpraxi: Doctorum aucto
ritas ettolerantia Praelatorvm unde'
111 hac parte onst1tut10
Alexandrina non videtur obligare utpote quae nonfu1tutentiummaribas recepta Benedwtiaae vero Cons:1tutzone: orazione:dumtaxattangunt, cuj usm0di reapse non suntmatera sed
gis breves contione: quaedam , quae ad maj orem solemnitatertsdecantantur . Praelati ad quos spectut Divinomm cura ipsi
(I ) la Sac. RituumDecreta tam.4. c .9. Decreto 1 7 1 . p.343 ., etseq.
214 D E H Y M N I S
videant quidpermittere possint ne audientes ad lasciviam
patius quam ad devodonem excitentur , ut cavetur in cap . Can
tantes 92 . Ex h is colligi licet cantiunculas quae inHispa
nia appellantur Villancicos , quaeque in celebrioribus solemnifaribu: inter divina officia cantari aliquando consueveruot,
non esse omnino reprobandas dummodo Episcopi ad quos
Divinomm cura spec1at eas approbent etinecclesia cantari
permittant
245. Vehementer tamendubito an olim haec approbado
fueriteXpetita com in mentem subeum quaedam cantilenae
nonmolti: ab hinc anni: inHispania auditae imma in poeti: Hispanis passim occorrente: quae ad Natalem diemDo
mini nostri Jesu Christi celebrandum erantcompositae qui
ho: si non ad lasciviam audientes ad risum certe data opera
excitabantur sive Episcopi conniverenr sive in eccles1 1:
Exemptorum (a) hic abuso: permitteretur Quamquam quaeecclesia satis exempta esse potest utEpisco i non inv igilent
nequid in ea indecorum committatur Se cumnova quae
dam lux etsplendor multis aliis rebus inHispania b isce pro
Ximi: anni: accesserit utetaudio et incredibiliter gaudeo
fortasse sur jam reformata e:tea hymnodia vulgaris jocosaaut, quad 0p10 augurorque brev i reformabirur Contra
cantilenas italicas , quae dum Eochari:tiae Sacramentum te
condimr concinuntur paolo :everior e:tsententia Cavalie
ri num.6. S emodo nobis ofi'
ertbrevis cantilena illa a moderais
M ssionarus inventa eta quibusdam ecclesa: Jam in usu ind
(a) InDiario ecclesiastico Dino
vartii Mense Novem. 1 766. le
gitur Lettre sur l’
abus de la Ma
sique dans les tommunautes Reli
z ieutes . In ea Epistola plure: aboeus huius generi: reprehenduntorsobiicitorqoe haec nota 9 11 Scan
dale bienfrapp4ntestde «voir des afficbes au coindos rue: de Paris ,
pour annoncer que pendant la Se
rnaine Sainte il y av ra dans tel eonv entde belles voixqui chanteronten
musique les Le;ons e leMiserere a
l’
oj ite des tenebre: De cantioni
busHispanisVillancicos consoli po
test Feiiaos tom. 1 . Theat. Disc.
XIV. n. 48. obi :1y1om earomdamnat
D E H Y M N I S
xxxm.
Expoaitur quid in Hispanica Hymnariasit reformanduum
247.Nunc ur ad hymnologiam ecclesiastici oflicu redeamac disputationemmeamtandem aliquando concludam super
e:t ur brevirer indicem quae inecclesiastici: hymni: pro
prii ofliciiHispanici emendanda mutanda etaddenda esse
crediderim Cum enimab omni hominummemoria praestan
fissimi viri pro cuiusque temporis capro hymnis novi: compia.
gendi: autantiqui: castigandis decorem culto: divinipromo
vere contenderint ur haerenu: est demonstra1um nullius
ego instam reprehensionem incorram si istiusmodi hymno
rumemendationemcongrue inHispania :uscipiendamesse af
Div inos al muy noble y discretoA lvar Garcia de S. Maria Non
dub ito , quin ii sinthymni quo:
Alfonso: de Cartagena , Antistr:
Burgensis frater Alvari Garcia
commemorat inopere : Oracional
de Fernand Peres obi in prologo
itaFerdinandomPerez deGuz man
alloquitur‘
Pero agora acordades
passar a lo div ino e devoto que
a todo lo human: transcende scri
v iendopor v uestra suave rnetrificacion kynnas e oraciones e otras
contempla ianer perteneseientes a
consideration del culto div ino de
que'
yo algo ley e v i leer e loar‘
alRey de gloriosa memoria que
depocos dias ara de nos se partio
Hone Iibrumaliter inscriptomapud
alias mem1ni sed titulum posoi
editioni: antiquissimae , coios est
init1um Tractado que se llama el
firma
Oracional de Fernand ? eres,porquecontiene respuestas a alguna: l uenione: quefino el noble CavalleroFernand Peres de Guz manal Rev .
v irtuoso Perlado D. A lfonso deCarta1ena debuena memoria Obispode Burgos tocantes a la fiel e de
vota 0racion infine En la rnuynoble e lea!Cibdad deMurciapormanos de los bonrados Gabriel Loy:.Arinyo Notario e Maestre La
de la Roca Impressores de Libros 11
ne: a 3 6 . dias de Marz o ai o denti!e CCCCLXXXVII . atios Volomen e:t tn ta l. Characteres adGothicos aliquantomaccedunt, sed
maiori e: parte suntRomani Hi!addam hymnum lingua lusitanica aS . Franc1sco Xaveria compos
itum
E C C L E S IA S T I C I S 21 1 7firmavero ,
'
etaliqoemmeum in utilissimumhoc apu: conatumexhibuero Nec mihi quisquamobjiciatPausaniae dictum,(r)recenriore: hymno: eleganriorcs esse , antiquiore: simpliciores,ac plus aucrorirari: er relig
ioni: habere Ftemm ferendumid esset autlaudandum et1am si antiquioms hymni simplice: tantumessent, non vera v itiosi er corrupri Alioquin
reprehensioni abnoxii forenrrar pietate ac doctrina celeber
rimi v iri qui preces ecclesiastica: hominum 1ncuria , ac rem,
parum v etosrate viriata: in ordinem redigere , ete
'
mendare
:todoeronr(a) .
248 . Eugenio: II. Toleranu: circa annum646. Cantu: pas
sivi: usibus vitiatos correxit utscripsitS . Ildefonso: de scriptor.
eccles . S . Johann: secolo 8 . Toleranu: pariter Anti:re: Oficiamdivinum vetuszari: incuria vi1iatum emendavit, atque com
plevit ur narrat Felix eius successor in illins vira Officia
propria Toleranae dioeceseos saepe reformata , er emendati01 a
prodierunt, utanno 1 61 3 . ab Archiepiscopo Cardinali Ber
nardo de Sandoval , et Roxas; anno 1 682 . ab E ifio Cardi
nali Ludov ico Emmanuele Portocarrero Archiepiscopo Ii!
ofiìcii: 1psis ecclesiastici: Romani: quot , qualesque reformatione: adhibitae sunt a tempore S .GregornMagni I: urau
serirPaolo: Diacono: GelasianumCodicem
solemnusmulta subtrahens pauca convertens , nonnulla vero su.-1
pera.!j iciens pro expanendi: evangelici: lec1 ionibus in unius Libri
volumiae coarc1avir Neque vero ad eam perfec1ionem breviatiumRomanum adhoc pervenit, urde nova ejo: reformatio- 1
ne non cogitetur,quod testator Benedictus XIV . Posthaec
autem inquir ad brwiariumRomanum a S . Pio V. , ahi:que:
E e
1 ) ApodFab ric. inBibliagrapb. tequanr con:tituti bac de re iudioemantiq. cap. 1 1 . num. 1 3. etlegurn latore: ea v iderint, appro»
(a) Plato lib. 7. de legibus hy barintque111 110: novo: permutit sed monet, (1 ) In ipsius v ita lib.a.
poetam ea,qoae serip:erit,cuiqu:m (3) De Rearii. et Canon. lib. 4.
pr ivato estendere nondebere nu parta. cap.1 ; nom.7.
p 8 D E H Y M N I S
Romanis Pontificibus correc1um redeundo saepe citato: Grancolas
cap . 1 5. repetir illudmerito ceteris omnibus esse praeferendumetquaedam sub/zeit quae mutanda censerat ut videlicetnon
uullae lectiones emendarentur nimiusfestorumnumerus miaueretur vel saltemeorum commemoratio sola praescriberetur infi!riali ofi cio An autem haec vel alia f à cienda sint ez umi
nondum erit cumarduum negorinm corrigmdi etrefbrmandibreviariumRomanumassumetur
249. Ex quibus et alii: omnibus uberius supra expasiris
ad hymnorumHispaniensiumcorrecrionem tenrandam novi
rari: nora antiquorum temporum, etecclesiae Romanae alia
rumque usu , et auctoritate depu1:a est; et ab audacia meIongi:sime abesse con:entiet qu1 animadvertat speciem cor
recrioni: hymnorum me edere constituisse non quod facull
utem lyricae poema: mihi arrogem autalla in pteric meo:
hymno: hab mdo: esse persuasum habeam , sed utexempla
meo ad eandem rem experimdam aliorum industriam inge
niumque provocem Aliam quamdam diflìcultatem a sui:
Galli: objectam removere conato: estCarolus Guyetus Prae
fin. inHgmno: correct. quamego cummihi re: sitcumR i
spani: tuto possempraeterire Sed tamen hoc ille ajebatre
Qonden: suis : Sumptus alii praetexunt in choralibus « leadistornparandisve libris De sumptibus vero non nisipe1peram
'
s quibus utparcerez Pontifex (Urbano: VIII.) veteres
quamdiu per integri1 essepoternn1 haudquam
quam abbgando: edixit at mm 11: detriti: novi comparandi
crunt plurisne constahuntpostremae ej u:que cu11iori: editioni:,
gnam} minurque castigatae Quinam ig
itur hymniispanici reformatione indigeant facile perspicuur si te
guhs , quaeQ.XXXI. ex licatae sunt, conferanror hymni corrigendi Praeterea urpianino facerem depravato: esse plu
re: hymnos in0fiiòio propria SanctorumHispanorum quibus
Vitii: singo li laborarenr in Hymnodia correcta aperui pro
pretas quod er:i hominibus in hoc genere versati: superfluumld esset nondeeroartamen qui errore: nici perspicue de
220 D E H Y M N I S
fitDuplex Infesta Patroni unius velplur1um alicuj us loci,vel Titularis E cclesiae , et in fe:tis Sanctorum , qui apud quas
dum Ecclesia: Reltg
'
iones vel Congreganones consueverun1
solemniter celebrari cum ofi cus pr0prus a S ede Apostolica appro
batis , autex ejusdem Sedi: auctoritate recepti: , vel recipiendi:
Clariu: distincriusque in candem sententiam disputarCu
yetus ( I Hinc est, quod 1 11 omnibus fere breviariis autcodi
cibus dioecesumpr0p1°
tis habentur af oiapropria Patronorumprae
eipuomm, imma etpleraeque Ecclesiae circa particulares suo: Pa
trono: seu titolare: id etiamj uris usu sibi vindicant Er rnr
1 11: S i ofi ciorumpr0priorumnomineintelligasorationemdum
taxat , et lectiones , 0pportunum satis est eas singulis festis pro
priis adhiberi dummodoprobatae sint ac legitimae . S i vero li l'
sroriam integram accipis , hoc est antiphona: , responsoria etc .
asus recentior obtinuit, utnonnisi raro extra Patronorum festaoflicia habeantur
252 . Nominatim de hymni: loquitur Hymni propm
haberi nonsalent, nisi infestis propriis Patronorum . Coqu:rei
ratio efficax est , quam afi'
errTheophylu: Raynaudu: tnope-1°
re quod inseribitur Tituli cultus Sanctorum speciali: Pun
cto Il… ] ustum plane est inquit, tu1elam huj usmodi benqficusin cives univer
'
sos exorari: testatum speciali cultu repenso ab
fi nibus civibus tamquamfiduciario ob:equio agnosci . Peculia- J
xam culrum et venerationem esse i i: Sancti: exhib mdam
quiboscum patria nobis communis est inHomilia de S . Gor
dioMtirtyre persuadere nititur S . Basilio: masco la illa sua , et
in :imilitudinibu: praesertim felicissima eloquentia q1iamagnoscas licet vel ex hi: soli: verbis :° Puit hicMartynben
i-e
tis:inw: civis noster Caesar1en:zs eatquo nonminum , si nostr'
ti'
é’
afi ctus ad eumpatissimum dirigitur , quod profi cto ad
verum , ac domesticum huj usf0citornamentumbores quae bona ferontpoma propnae bonitatis laudemaument:
E C C L E S I A S T I C I S
tribuunthumo sic iste exnostrae urbis pra diens utero ad sum
mumque gloriae culmen evectus patriae quae eumproduz ir
atque aluit domesticorumpietatis fiuctuum j ucundizatem largì.
tus est Boni sunt quidemf ruetus etiam externi modo sapore
delec1en1 et nutrire passim : at longe gratiores externis sunt
nostrates ac vernaculi qui nobis gloriam quamdam ob pr0
p inquitatem conf è rre praeter j ucundita1em videatur Benedi
ctu: XIV . (1 ) exGuyero recenser alias titolo: sive ratione:
prorer qua: officia—
pmpria pro quibusdam determinati: eccle=
sii: concedi con:ueveruttt scilicetinventionem auttransla
tionem corporum sanctorum aut reliquiarum insignia be
neficia S anctorum ope impetrata prodigia caele:rium appari
tionum; quibus ipse addit egregia quaedam Sanctorum fa'
cinora autcharismata quibus eorum sanctitas illustrata est
De inventione reliquiarum primum agit etexemphtm desu
mitexofficio concesso in honorem S anguinis Jesu Christi, quiMantoae invento: e:t De quo plura congerir loc. cit. cap . 1 0.
disputan: etiam de commemorarione pretiosi Sanguinis JesuChristi in civitate Brogi: ubi a::ervari dicitur Hymni iu
‘
offi cio sacrosancti Sanguinis Christi , quod in stato Veneto
er alibi agitur :ryluin recentem :apiunt primus sapphicus'
recre e:tcondito: alter trachaicus —ertertius iambicus dirne-=l
cer pluribus prosodiac virii: :catenr Lange excellithymnus
iamb icus dimeter quem pro ecclesia Brogensi Joanne: Ludovicus V ive: composuit utopinato r Georgios Ca:sander , cui
libenter a::entiar , Hispania quamvis tacenribu: quo: gra
vivra alia de V ive fugerunt (a) B enique causato concert
( 1 ) Loc. cit.cap.7. nom. 1 ., et2 .
(a) Nicolao: Antonius etalii
quondam etnoper V incentîos Xi
meno B ib liothecae Valentinae dili
gens auctor Valentino: ipse Aodabatarommore quaesieront ne
que inveneront annum ab ito: Viv is , quem ego indagav i ex eius se
polenci in:criptione apud
‘
Fta116i
scum v eertiunì in selectis Cbri='
stiani orbis del1ms 1nter B rogen:e:
in:criptione: exarara quam'
ingmtiamValentinorom describere non
gravahor D. 0. M. h anni linda
vico Viv i Palentino omnibus vir:
tutunr ornanmrtir , annique'
liuar. genere , ut amplia . ipriul
tterà rnrh Monumenti:tertn1urn‘
ttt,’
222 D E H Y M N I S
sioni: ofiicnprop…, quae plure: complearirur, designatGuye
tus cap c i1 . Alrera causa, ob quampraestm haberi oficia propriainfi stis propriis est ipsa Sanctorum celebrita: quae eomaj oresse videtur quo eorum laudes non mutuatis aliande, autvul
gata'
bus sedgermanis etinnatis praeconus e_fi”eruntur
253. Profec10 cum omnibus anteacri: secoli: sanc1issimihomines v iguerint qui priorum temporumhymnis novo: alias
pro rei opportunitate addiderint cur hac nostra tempestateer :ecotoris deinceps seculi: ecclesia:t1cae musae usquequa
que :ilere jubebuntur ? Non ita quidem in vereri Testamen
to 0b:ervarom est, ubi praeter cantica Isaiae E z echiae ,
Ieremiae , Ionae , Habacuc Az ariae aliaque diversa di
versi: temporibus prout re: postulaba1 , edita lodirh in
suo cantico post Holoferni: caput abscissum aperte omnesinvitar ad hymnumnovumDeo canendum c. 1 6. v .2 . Incipite
Domino in cgmbalis modulamini illi novum et vers. 1 5. Hymnum cantemusDomino : hymnum novum cantemus Deo notro Quapro ter
contemnendae sunt quorumdam voce: qui hymno: aliasque atficu parte: de communi magni: efieruntlaudibus non
olio respicientes nisi ur de trita memoriter recitandi v ia
decedere aliquantisper ne cogantur Quorum sensa jam
clarirr. et Margareta Valdaurae
m ae pudicitiae omnibu:que animi dotibusmarito simillimae se«
xu:que feminti ornamento neris
que utanimo etcorpore semper con1unctiss.ita bic simulterrae traditis.
Nicolaus etMaria l'
aldaura So
ror1'
eteius MaritoD.M. moestirs.? oss. vixitJoanne: .Annor XLVI”.
M.H .mortuusB rug isprid.non.Maii,annoM .D.XL. Margareta v ixitan.
XLVI". M .I I I . D.lX . obiitpril .I‘ll : Octobris annoM . D. LVI I. Li
cebitne mihi Ciceronis verba de
Archimedi: sepolchra a se reperto,etSyracosanis indicato hoc trans
ferre lta, ait lib.4. Tusculan., no
bilisrirna Graeciae civ itar,quondamv ero etiam docti::ima cui civ is
unius acutissimi monumentumignaras:et nisi ab bornineA rpinate didicissct Licebitoe inquam mihisimiliter gloriari ? Non enim v idi
editionemValentinam aperumVi
v i: quam incheatam esse,nondont
absolutam audio neque scio an
novo: Editor id habueritcompex.
tum etanteme evulgaverit
225H Y M N O D I A
OFFICII PROPRII HISPANICI
AD LAT I N I T A T I S , M E T R I QUE L E G E S ,
111 AD camus RATIONEM REVOCATA ,
HYMNISQUE 91 1111 111111: AUCTA .
Die 8 . Decembri: In festa Conceptionis B . Mariae VirginieHispaniarum etIndiarum Patronne (a)
Ad vesp .=Quali: aurorae facie: rubente
Dum polo :urgit, renebrasque pell1t,'
Nuncian: laeto mel1ora mundo
Monera loci:
Quali: it caelo tac1to minorumLuna stellatum comitanre coero ,
Pulchrior concria tamen ipsa gaudetVincere noctem
F
(a) Qnamv is inpervetusri: breviariis EcclesiaromHispanarumof
ficiomConceptionis B .M. Virgini:
reperiatur nescio tamen an in
eorum aliqua hymni proprii fueriotadhib iti Verumnon ineo ce
lebritrti: grado, ad quemnunc pervenit o lim erathoc festumconsti
tutom ideoque nihilmiram v ideri debet, si hymni proprii deinerinr Nuper legi inMemoriali litter. Matritem. Decemb. 1 784. pag.
h ispanicamo fficii pro
prii immacolatae Conceptionis ver
sionem Oflicioproprio de laMde la inmaculada Concepcion de la:VirgenMaria Madrid en,
la I.
pwata Real. 1 784. in 8. Interpres
in prologo admonet versione::
hymnorum desomptam esse et
hymnic carmine Hispano quodstl
Religiosa Ordini: Mercedarimumredditi:, et loci pub licae communis
1 766. Apod Ferrum de Alva il :
Militia Conceptionis 1ndtcatot 111
ter alia o fficia officium immatulate Conceptionis traductumbi:pa
«
110semanas . Limae . 1 6;g. in8.
{ 26'
H Y M N O D I A
Aureìs utsol radus coruscans
Circuit totum revolutus orhem,
Astra pallescunt superoque vieta
Lumìne cedunt.
Turbat utdensis acics manìplis
Hostium moestos animos perieli
Conscios , anger bene constitutus
Ordo timorem.
Plures revclationes de solemni im
ma;ulatae Conceptionis festo cele
f rangia narr.mtur inbrev iario anti
qu1ssimo, inquo postKalendarium
not3tur‘
Psalterii Ordo j uxta ri
t11111 quem nunc Romana servat.
E cclesia Post Psalterium Ordo
8 rwiu ii iuxta ritumRomanae € 11
riac In fine Haim pperi1 correetor extitic Georgia: de Spatbariis
? re:6yterorumminima: impressorv eroNicolaus JensonCallicu1 : bal.
"nostra tempestate impressoramprinceps quod quidem opa: impremnn
florentinima ?) rbc Venetiarurn
e:t..d nnoDomini MCCCCLXXVI I I .S isto IV.
'
Po111. Max. Romae‘
Pe1ri
a dm regence .Audrea Vendrami
1Do inclyro :Principe l’ene1iir princi
pa111e Editio estelegantissima,litteri: versicoloribus anceis ru
bri: caerule is croceis decorata.
Paginae non numerantur Liber in
Mio,etinmemb rana extatinB ib liotheca Altierana inprima revelatione prancribitur in die Conce
ptionis idemofficium recitandumse indie Nat:v itatis Deiparae ex
tepee quod 110111e11 Nativ itati: 11111 14
Òilar in nome:: Conceptionis . Ca
Guyetuc inHymnis Gallieno
narumEcclesiarumcorrectis unumexhiberexbrev iarioNivernensi pro
festa ConceptionisB . M. Virgini;pag. 1 3. ostHeortologiam Inb re
v iario‘
arisiensi anno 1 736. reco
gnito hoc festumed ebratur hymnis
propriis quorumauctor littera
praefixa ind1catur (Luod si inaliisEcclesiis hic honos Conceptioni
immaculatae Deiparae tribuitur
cur in Ecclesiis Hispaniarum non
erit tribuendus eo vel maxime
quia incaltu B .Mariae Virgini sinelabe conceptae praestando Hispa
nia facile reliqua omnia regna ante
cellit cum eam in Patronam H i
spaniarum ctIndiarum elegerit
Velica equidem altius originem
huius celebritatis inHispania repe
tere etquod plurimi asseruerunt,
posse confirmare scilicet S . Ilde
fonsum huius festi fuisse institu
torem Certe Trithemius conce
ptis verb is id asserir de serio
p or. ecclesia“. Beata: I ldepbom1 11 1 d rebiepisc0£
mr Toleranur con»
1 1i111 i1 . 11 1 rele raret11r solenni“:
B . Mariae ante Natak u Domini
quae iano obtinm'
1 111 per univ ere
1 11 111 E cclesiam in bonore p1 1ssirn“
€eaeep1io11ù illi1u celebre1ur sextq
1128 H Y M N O D I A
Adma! Ater infami coluber veneno
Luminis primas viriav ir auras ,
Tum nefas ausus vetitum ruina…Traxir Adamus
Inde mors instans homini , nec unumProdiitmorbi genus et quod illa
Pejus est fraudum cumulus sub alto
Corde resedit
b illonius producit fuisse tune pri
mumconscriptam aut saltem interpo latam cum effu vescentibus
controversia de hoc Conceptionis
festa inducendo piac sententiae de
fensores antiquitatem illins , quammaximam possent,quaererent. Salaa ria: in locupletissimo tractatude
immaculataConceptione‘
c.g nar
rationemTrithemirfalsitatis argu1t,amque historiamipse eruit, eru
ditorumque iudicio relinquit, quamdeinde alii fac ilius admiseruntAllegatBernardinum de Busto: in
ofi cio Conceptionis S ixto IV.
l pprobato narrantemdeB eatoGundislavo Archiepiscopo Tolosano
quod ordinav it fertnmConcepcionir per rotamH ispania : solemnitercelebrari Adiungit testimoniumEelbarti aThemesvvar lib.4. Stelo
k rii part.x. qui memorar
B. Ildefonso quem A rchiepisco
pnmTolosannm appellat B eipa
um se conspiciendampraebuisseCommiritqne eidem inquir ntce
lebrare:annnatimfe1 111 111 ConcepcioOis .mac Ex quo colligitSalaz a
nut unum eundemque fuisse
.
Archiepiacopum'
I'
olosanum qui1 11 Hispania festum Conceptionis
induxerit, quem011ndisaiuumBernardinus de Bustos nominat et
Pelbartus I ldefonsum AetatemGundisalvi nam id nominis praef ert) statuendam esse opinatur Sa
laz arius paulo postS. Ildefonsi To
letani obitum etante Maurorumirruptionem inHispaniam queri
turque Tolosates in huius Beatisui Gundisalv i gesta , etv itamhactenus diligenter non inquisiv isse
Nemo nonv idet quibus nexibus
contexta sithaec errorum catena
Aliquis memoriae pradidit, S. Ildefonsum Toletanum Antistitem&stum
\Conceptionis Deiparae (sci
licetAnnunciationis celebrandumproposuisse dic 1 8. Decembris
Alms amb iguo nomine delusus addidir S. lldefonsum ad diemVl.idus Decembris instituisse festumConceptionis qua rempe B.Vir
go Maria sine macula concepta est.Alius ex Ildefonso Toletano fecit
Ildefonsum Tolosanum Archiepi
scopum . Nec defuit postremo
qui pro Ildefonso Gundisalvumscripserit. Fabulam odoratus est
Trombd luus quem nuper e v iv i:
ereptumLitterati Itali dolent quiinVitaVirginie? ar1.s. Diseer1.1 3.
H I S P A N I C‘
A
Quis tor aerumnas , tor amara posset
Damna diffusi reparare lucrus
Ni Deus carnem subiissetalta
Missus ab aree ?
V irgo promissum genitura NumenAttulit culpae sine [abe certumNuncimîm meti sceleris caputque
ContuditHydrae
sect. 1 . quant. 11 11 111. ao. haecnabet Suspirabat11r pins v ir haec
eonficta esse a quopiamminime pe
rito v iro qui id Gundisalvo tri
bueri1. quodde I ldefonso «veterestra
didere Sed rerumnostrarum igno
rantia alteri scopulo ille adhaesit
hanc annotationemsubiungens. Tolame nomine bic indicatam putourbem in Guipuz coae prov incia
prope Oriumflumenad radices ? yrenaeornm posi1am olim Ituris
sam non Tolosa» : inGalliis , cui11s
Episc0pusnullambab11i1 inHispania
auctoritatem Nam si Archiepisco
pusTolosanus inGalliis intelligine
quitfestum Conceptionis ordinas
se quia nullam habuitinHispania
i uetoritatem, multo minus nomineArchiep iscopl lolosani indicari po
test PraesulTolosae Guipuz coae
quae nunquam Archiepisc0pumautEpiscopum babu1t, utper3picitur in Catalogis omnium Episco
patuum qui unquam uspiamveextiterunt Jam v ero sicut incer
tum est autetiam falsum quod
de prima institutione festi Conce
ptionis inHispania circumferturita manifesto liquet postremmhistemporibus umquamsumptuosiua,
quam ia Ecclesus Hispaniarumhanc solemnitatem celebrari cu
ius religiosum cultum incredib ili
ter auxitegregia pietas Caroli III.,
quem Deus sospitet, insigni Or
dine Equitum sub titulo etpa»
tmcinio immacolatae Conceptionisinstitute Antequam hanc nota
tionem e manibus dimitto , mn
neudam censeo Salaz arium cn
ius Opus de Conceptionc Deiparae
in hac controversia solera pideli
que laudari esse Ferdinandunl
Chirinos de Salaz ar tremu
lum illum (sic traditum accepil alè
terius infausti laudatoris MariaeV irginis Joannis Baptistse Po“S. ] Salaz arius cognomenHispanum Chirinos quo inter scripto
resHispanos aNic. Antonio regemsetur latino more redduditi nidnus ; ex quo lapsus estillthusMichael a S .] osepho Ordinis Discale.SS .Trinitatis insua eruditissimaBib liographia
z ar Ferdinandas. Dictns est, inquit,Ferdinandas £ !i1‘i11 11 1 de Salaz ar.
tur scriptor noster nel apud Exteros satis clari nominislecnnrnoninv eneri1 inB ibliothecanova Hispano
celeberrimi Nicolai An1 1nii en
H Y NLN O D I A
Servos summe Deus sanctaqueTrinitas
Orantes humili pectore respice
Dum restanrur in aevum
Laudes atque decus tuum
Admac. Florebant pietas v irginitas genus
Et mores dociles in Leocadia ,
Cum Praeses ferus ira
Adversus fureret DeumQuid vaesane tidem velle refringert:
Fundatarn supero numine juverit,Et quod more leonis
In Christi famulos mas ?
S i nescis , furias qualia in improbasV irtus Christicolae miliris irruat,En innupta puella
Sedem sistitur ad msmQuid nunc blanditiae quid tumidaeminaePoenarum facies mille quid et necisIllaetabilis horror
Quid possunt animi truces
alius hymnus legitur in honoremS . Leocadiae, cuius hoc estinitium,Sanctistimae LeocadiaeSolemne festumprodiit
£ uae «nana terrae despuens.d d Regna caeli transiit
fi unc a Montano Antistite Toletano l
’uisse compositum arb irratur
idem Salaz arius loro citato . Corre
ttione huiusmod l omnes hymni indigent ut legenttbus perspicuuml et ac fo rtasse hac de causa omn
si sunt offiuo Ecclesiae Toleta
nae Pinias in tractatu historrco
thronologioo de Liturgia antique
Adland.
Hispanica cap.p . num. 1 14. de hymnis Moz arab icis hoc indicium
profert Hymnorum context…plurimis mendis admodumdeformis esl.Causamfugio quaerere V ideo, aut
v idere ' mih i v ideor quidnam v ir
prudens fueritsuspicatus sed ciu;suspicionem ego etiam fugio quaerere Medicinamb is malis quan
tum licuit adhibuit Excri'1us DD.
Arch iepiscopus Lorenz ana ed iti:
Matriti arino 1 775. missali et
b rev iario Gochico adMes. endicastudio etdiligentia singular1 cor:
rectis la bcev iarro hic S. Lenco
H I S P A N I C A
Christum certa sequi carceris horridumAntrumV irgo subit cui pavor incubar
Ferratisque catenis
Tormentisque nocentiumGrates ipsa . tamenCaelitibus cauitEfl
°
usas hilari corde recogitans
Laudumcarmen etalto
Posccns robur ab aethere
Inter vota sonos inter amabiles
Mors borroto loci corripuitgradumPraev enitque profanas
,V irgo carn1ficum manus
E caeli niridîs aedibus advolans
PronieVirgo preces antibus excipe
Praesens sive videri
Seu clam ferre paras opem
Dic 1 o.Decembn'
s Infesta S . Eulaliac E neritenszs
Ovetensis dioecesis Patronne (a)
Ad vesp .: S ummis Eulaliam tollitc laudibus ,Gives Emeritae plaudire V irgini
Quae fusi pretio sanguinis arduumConscenditsuper aethera
”die hymnus alnque Moz arab ici
quos inposterum indicare contin
get, continentur D. Nicolaus Antonius in B ib liotheca antiqua con
iicit canticum quod S . Ildefon
sum inlaudemS . Leocadiae fec 1sse
l ixila testatur esse hnnc ipsumhymnummb eius opinione dissentit:Florez ius tom. in Dissert. 8.
pag. 255. neque immerito nam
' 1
Zixila partem cantici in lauder”S . Leocadiae exhibet inqua appo
'
ret distinctio hymni a cantico ,
quod nec metro quidem erat alli
ggtum- 1 M K
(a) De S .Balaliaì mcritcnsi”Incher esthymnus Prui at:tîi £ ibt
t
ri stephì non sine de running.
mno qu1 1ncipit Germiòeì q- 2
bilis Eulalia Hoc genus e…
H l S P A N 1 6 A
Non sic V irgo tamen vora precantiuniDevotie animis edita respuit
'
,
Testes -
qurta populus concipitAstutum,‘
Testes Emetira'
c preces
u 1 i to
In eadem festa S Eulal;ae,2Hq us antrguu: correctus (a)
Ad vesp .: V irginis laudes canimus pudicaeMille quae certis redimirn fron1emDuplices palmas meruitreferre
Sanguine parras1 . Sede festinans fugit e
'
paterna ,
Nec timctnoctem paver auttenebras
a . Lux tamen caeli rutilat, viamque3 Monstrat cunti
4. Urgradu cursum celeri peregit
]udicis durum stetit ad tribunal ,
5. Gentium Divas simulacra caeca
6. Surdaque temnens
7 . Impius Index animam Pueliac
8 . Tentar aggressus, pre'
ce capriosa
9. Er juber vanis ndolere rempliai
to. Thurea dona
tiuminhymno S. Agnetis Teri ste
phanon 1 4.
‘
Primis in annis forte? uellulam Mirto, quod apud scri
ptores ecclesiasticos puella pro v ir
g ine etiam adulta etiam v erniaaccipi solet d etto sub v iridi prov iridi aetate idemReligiosus repr0o
babat sed totsunt exempla m_il;ifaventia , utsi ea promerem,
’
inre minime dub ia testibusme utimioaime necessarils aliquis obiiceret
‘.
“
Verumcummetro usus fuerim tn
hymno praefixo , quod nonomriibus fortasse placeb it quia ib
usitato hymno discrepar, antiqu'
uinedere constitui quantum potuiemendatum(a) Versus,numeris norau , sunt
11 qui pro aliis expund is sub£:tuuntur cete'
ri e: hymno antiq o,
,qui corrigitur , suntdecer‘
pti .’
Con.
iigitautemaliquando, utcumunus
tantumversus correctione indi
gîret,“
dub i‘
èl'
pl'urer ndi i
"d£b
'
d
2411 H Y M N'
O D I A‘
V irtute praestans fulgida
Quos instruebat regulisHas excirabar moribus
Ex arce summa Pontifex.
Tuos lberos adjuva ,
Ur assequanrur gloriae
Desiderata raemiaJesu tibi sit g oria
Qui natus es de Virgine ,
Cum Parre cumque SpirituIn sempiterna secula
Dic 1 8. Decembri: In ferro Enpectationie B.
gini: (a)
Prapinquar hora V irgine
Narum Deum videbimus[bera tellua gaudent
Magnis resultans vacibus
Festum Mariae cultui
Hoc Ildefonsus dedicar\
Hispanus ultra suscipit
Pluresque max Ecclesiae
in sua locupletissima Hispanorumapologia inmediumprotulerit In
hymno produxi primumA inDarna1us necetsitatemetri
(q) Originem inHi1 pania aS .Ildefansa habuit festum Expecta
tiania et inde ad multas Ecclesiaextensumest de quo v ideri potestTamayus inMartyrologio ad hancdmn ctMabillan. in.d ctis SS.Rr“int. 1 . ann. Raynaud. in
Idcireo ratio in1 111111101111 huius ferri postulat ut…
Hispani ineius officia aliquemhymaumconcinaut,qua Maiorum pietatem el: cultum singularemer
ga SS . Virginem in memoriamre
vocear Asseritur inhymno S.Il
defonsum ordinasse hoc festum
quia ita tradunt auctores antiqui:
simi , vel quad S. Ildeb nsus iamPraesul Toletanus majorem sole
mnitatem instituto antea festa adie
cerit, vel quod ofi ciumecclesiasti
cumeius dici ordinaverit Vel de
nique quod aqctor fueritPatribus
H Y M N O D I A
V irtus honor laus gloria
Dea Patri cum Filia ,
Sancta simul ParaclitoIn seculorum secula
? 44
Die°
30 . Decembrie la festaTranslationis S .Jacobi ApostoliHispaniarum Patroni Hymnus antiquus ad commodioremmodulationem redacms (a)
1 . V index Iberi nominis2. ]acobe terror hostium,
Tanirrui quem filiumDei vacav ir Filius
3 . Huc Iucidis a sedibus
Converte dexter lamina ,
Audique laeti debitasGrates tibi quas solv imus
Grates refert Hispania
Felix tua quae nomineTe gloriarur jugirerDignara sacris ossibus
4. Tu cacca nox , etimpia
Nos cum teuerer vanitas
Lucem salutis primitusOris Iberis impetras
Tu bella cum nos cingerent
rethuiusmodi antiphonarum Fe
stum Expectationis partus B . M.
Virginis eiusque officiumGregoriusXIII. anno 1 573. approbav it
Ex indulto Clementis X. extensumestad Belgium anno 1 695. ad ta
tumdominium Venetum propagatum est etendecreta Benedicti
XI II. ad statumPontificium
(a) Franciscus B rucins orato
ria et poetica facultate clarus
auctor estutriusque hymni ad ve
speras et laudes,qui inter reliqua
eius poemata et hymnos legitur
lib. p. 1 07. voluminis inscripti
Francisci Brucii 8. Carminum Li
bri quatuor Romae apud IacobunrTornerium 1 590. in 8. Eleganflssr
mi sunthi duo hymni sed cum 1 11
hoc carminumgenere tanta 1 1t ele.
H I S P A N I C A
Es visus inter agmina
Mucrone late fulminans
Equoque Mauras sternere
Preti tuo nas pignore
Largum tua te munere
Rogamus omnes ur tune
Spe prategas praesentiae
Jesu tibi sir gloria
Qui natus es de V irgineCum Parre cumque SpirituIn sempiterna secula
gant1a adhibenda quanta cummodulis musmis cohaereat, proptereautcantui consulerem aliquos v ersus subragav i pro b 1s qui amiss1 sunt
1 . Defensor aime HispaniaeIacobe v index hostium
3. Hue caeli ab altis sedibus
4. Tu cacca nox atque impiaE s v isus ipso inpraelio
6. Equoque etense acerrimur
7 . Mauros furente: sternere8. Cum ? atre etaimo Spiritu
9. Nobis ades dum dicimusla. Landes Patrono H ispaniae1 1 . Quad testis usque interfuitQuando inpaternis aedibus
1 E stexcitara ab inferis1 4. Thaboris alto inv ertice
cantui incammodat expunctisunt. Festum Translariauis S .Jacab i antiqu1ssimum est inHispania
ur ex v etustissimis brev iariis praesertimCampostd lanis etToleta
ui1 apparct In Toletano Silicei
pag. 27 1 . sunt sequentes hymni
v i d Vesperas.Adestdies laetiae
B eatus in quo Jacobus
Terris datur H irpaniaeDux et
‘
Patronus inclytus etc..Ad Matutinum
Gaudr felix H ispaniaLactis exultans mentibus
Tui Ducis solemniaLactis cantando laudibus etc.
Qui hymni ex antiquioribus bre
v iariis desumpti,legi pessunt inte
gri inmartyrologio Hispano Salaz arii ad diem 30.Decembris . IdemSalaz arius alias eiusdemTranslationis historicos hymnos excripsite!
breviario antiquo Ms. monasteriiS.Cucup
‘
hatis, quod vacantdeVal
les in Catalonia ad diem aa. Fe
b ruarii .Verum fabulasse narratio
nes anilesque historiae in eis hymuis exponuntur, inquibus induci
tur RexGallaeciae excipiens car
pus B .Apostoli nav i delatum cumtotaHispania Romana Imperio e1set sub ject: repetiturque origo
consuetudini: quamhabentPeres
946 H Y M N O D I A
Ad laudes Jesu salus morralium,
9. Ades ; Patrono dicimmra. Hispaniarum carmina
Tuam canentes gloriam .
Laudandus hic est unice ,
Quod primus in certamine
Apostolis ex omnibusPro re profudit sanguinmnbeatus plurimis
Noris amoris maximi
Quad usque resris adfuit
Hecondiris mysteriisSeu
/
v i potenris dex1erae
Surgit Jaiti filia
1 2 . Cum Patris est in aedibus
1 3 . Ad lucis auram reddita
Seu vultus ut sol splendidus
grini Compostellani gestandi can
chilìa ex facto, quod ultima stropus
hymni ad vesperas commemorat
Cunctis mare cernentibns
Natus Regis submergitur ;Sed a profundis duciturTotus plenus conchilihus
Insigul eratingenio multaque eru.
ditidne prardrtus ]oannes TamayaSalaz ar sed turpiter hallucinatus
est nequid grav ins dicam dum
sine iudicia ac dd eCtu omnia do
cumenta vetusta autquae v etu
sta v iderentur ultra excipiebat
cumque pletaque exsib ilar: opor
tuisset maleb 1 tacumen omnes
que nervot intendere ut difi cul
tate: pullulantes si fieri posset
evelleret et cum veritate ui
storica conciliaret Quod si hicaliique ejusdem aetatis Hispani,
quantam dilugentiam et ingeniumin eruendis illustrandisque monumentis antiquis tantam pru
dentiam , et indicium adhibuis
sent nihildeessetHispaniae cur
aliis nationibus in hoc eruditionis
genere inv ideret neque Chronicon
Dextri aliique commentitii codices tantas tragoedias encitassent.
Aethiopem lavasee hominibus nastris v isus estAymerichius dmnP. Hieronymum Romande laHi
guera a manifesta impostori: notadefendere conatus est oper. cit.Domunicus Vallarsius Veronensisinnot. ad cap. 1 3 1 . lib. S . Hierony1ni deViris illustr.edit.Veron. 1 7
A N I C A
Dic am]anuam
Partas horrifico supplicu modo
Palmas , atque decus Martyris inclyti
Festivo resonent carmine pectora
Exultantia gaudio
Cesserunt furiae cessit atrocitas
Illaudata ferì Judicis , 1guium
Vincenti , rab ìes fugit, abest procul
Caedis triste
(periculum
Truduntur rap1 s secula seculis ,Et cursu revalanr irrevocabili
Stat, semperque sacris stabit honoribus
Laus immobilior tua
Te lucente polo dance cant dies ,Laudabunt homines plausibus aethcre
B esponsabit ovans cactus er aurea
Nunquam plectra silentia
(a) Inv icti Martyris V incentn
anniversarium diem cur sine hymuis propriis ab ire permittetem ?At eius festum , inquies , solumtitum semiduplicis habet. Isthuc
ibam Cum plur1mi Sancti inoficiis Hispanicismajoremsolemnitatem obtineant qui nec indigetes
sunt, neque celebritate nom1niscumnostro Vincentia comparandi
quid causae est, quamobrem 1s non
alia cultu donetur nisi quemuniversa Ecclesia concess1t? Saltem l:xteros nonnullos imitemur1 11 brev 1ams Constant1ensi , R iveruensi etParisiensi hymnus S.Vincentii antiquos erat quem corre
xitGuyetus Quantas ardor in Le9 i1a Quanta v is Vincentii ? Inofic io pr0p ria CanonicarumR egulariam Augustini Congregationis
Gallicanae tres de eadem Sancto
Martyre habentur hymni recentistylo exarati Florez ius tom.
pag. 1 85. S.Vincentium officio pro
prio maioris dignitatis inHispaniacelebrandum esse persuadere niti
tur Magn0pere laudauda estegre
gia opera et industria celeberri
mi Bayerii unpot ad praefectut‘fltt
B ibliothecaeRegineHispanae summa omniumplauso er uditionis et
singularis doctrinae ergo evecti‘
,
quod SS . Damasum et Lauren
tiumHispanis acerrime v indicavu
rit Sed interea S.V incentium, for"titudine et exantlatis suppliciis
nulli secundum de quo nullaun
quam fuitcontroversia his vena
rationis sigais prosequi aparter
quibus praestantiSsimumquemque.
Ceterumtametsiadmajoremtitum
250 H Y M N O D I A
Summa laude Pater , s et unicus ,Dicatur pariter Nexus amabilis ,
Indiv'
isa manens Numine TrinitasNunc , olim , sine termino
Admatut.Delassata senis lingua Valcm
Quae prefette nequ it dogmata nuncians
Certo Marryrio non timido pede'
ltVinccntius ob v iamSectus sanguineo v erbere traditur
Macrandus fidihus discruciandbus ;lnrensìs variat carnificis furor
Instrumenta doloribusPrunis suppositis , crateque ferreaV im perform diu cogitur igneamQuam solum v aleat sm cta repellmArdens pectore c haritas
S.Vincentius nonev eheretur,tamennovum nonesset, si hymnos pro
prios haberet quos sub eodem ri
3u semiduplicis inbrevmrio Rom:no habet S. Humenegildus Hymno metrico rbythmico S . Vincenfi um Martyrem celebrav itRober
m: Hanyvd in sua Hymnodiahoc honore eundemSanctumpro:equunturMonachi C lnniacensesqui hymnum recitant Santalic
Victorino compositum Dubita
,veram anhunc Santelli hymnumhuc transferrem meumque prae3ermitterem sed satius v isumdeinde fuit ut illo indicato ineademfi gominestra iaborsrem quod ra:
.tio operi: et meumergaMartyR m accensnm studium exigebat.
,Celeherrimum. fuit o lim nomen.S. Vincentii Martyria in cuiuslandea S.Augustinus plum habe:
sententia: Quae hodie inquit
sermone z 76. regio qu eve Pro
«vincia ulla quemque Romanumv el Christian » :mmm extmditurnatale:» nongaudetcelebrare Vin
rearii Prudentius quoque hymno
satis longo , et pulcherrimo Acta
S.Vincentn cecinit; hnnc hymnum
renitent Moz arabes additi: octo
stropbis inprincipio quarumpri
mus versus ent alder: miranda
passio j oseph B lanch inius inno
tis ad suum codicem VeronensemOrdinis Isidoriani existimat to
tum bymnumesse Prudentii licet
octo primm strophae inoperibus
i llius non legantur Na: B h nchi
nius hoc suo iudicto ostendit, se
outin Prudentio antinpaesi pa
ramesse v ersuum qui versus fe
se nullametri lege decurrentes nu.
sitafi ngere Prudentio …Quippt
H Y MN O D I A
Dic 23 Janna… In festa S Ildefonsì Archiepiscopi ToirtaniConfi ssoris (a)
Inter v irgineos caelicolum choros
Nimbo purpureo vecta per aera
Templum maxima V irgo
Maiestate replet sua
Gens devota sacris in
îrediens locum,
“
Ut fulgere videnr inso itum jubarMiramar stupefacti ,Et retro refer untpodem
Adscitus pro ius non trepido gradu
lldefonsus a it; munere V irginisAspecmque beatus
.Miscetur Superum choria
Defensoris bonos ut v igont diu
Complectens humeros ipsa Dei ParensCincumducit amictum
Quo Praesul celebret sacra
O felix pietas o decus inclytumQuod fasti memores laudibus evehantQuod non obruat ullis
Aetas invida seculis
(a) Inbrev iario CardinalisQuignones insertum eratofficium S . Il
defonsi quod in breviario iossuS .Pii V. correcto loco motum est:
id cur ita contigerit div inate non
ausim Equidem v idi brev iariumRomanumde Camera nuncupatum,
uod fuerate: libris Illi riCocciuiRotae Auditori: Venetiis im
pressum xs;o. , in quo ofi cium8. Ildefonsì ad hanc diemreperiturcumtr1bus lectionibus propriis de
sumptis exbrev iario @ ignonianminB reviario Toletano anni sos.
itemque inaltero posteriori Siliceianni 1 551 . in festa S . Ildefonsi os
nebatur rhythmus cuius primamatropham exhibeo Celsi Confesso.
ris - l'estmnv eneranda : Nobis nt
est morir .Adest celebrandumDeinceps cum inomnibus Hispaniarum regni: sub ritu duplicimi
nori ofi cium S. l ldefonsi recitare
tur sub finernacculi 1 7. Sacr.
H Y M N O D Ì '
A
Quis cantu referat, quantus in haeresimArmata minitans prodieritmanu ,
Ut lugubre genmnremDeturbnrit ad inferos
Non oblita boni moris lberiaExemplique « max Virginis omniaOrnamenta Mariae
Totis V iribus asserir
laud.= —Te quondam pietas teque fides duceIn nostris residens fioruit urbibns ,
Te pellente refugit
Ildefonso procul scelus
Tu per caelitibus colloquio frui
Div ino meritus vita foret licet
Tunc mortalis in ipsa
Terra v isus es Angelus
Nunc alte quoniam siderea domoExceptus liquido nectarc pasceris
Audi nostra bonosque
Perduc vota sub exitus
Regi subìecti: sub ritu duplici
Elassls cumoctava in req uis re
spoddit, Diluta Qixamquirmvero
inpraecedenti hymno de apparitip«
ne 8. Leocadiae nihil fuerit nominatim dictum actumtamen de ea
estinhymno S.‘
Leocadiaemi dia :
9.Derembtir in quo laus a S. Leo
cadia S. Ildefonso data pro B . M.
Virginitate propognataexprimitur,
quae narratio extra controv ersiam
GSC ut assentitur ipse Card. Col
loredus Voto Sac. Rit. Congre
gationi exhib ita quidquid sit de
certis definitisque verbis quibus
iisa funse dicatur S. Leocadia
Commemoratur tamenin hoc hymoo altera apparitio qua S. Praeo
sulem B . Virgo Maria alloqui di
gnata est eique vestem sacramdono dare Haec apparitio neque
indub ium quidemrevocataest,duru
in Sac. Rit. Congregatione expen
sae approbataeque suntlectiones,ac de ea meminit MartyrologiulllRomanum ad hanc diem Tantumv irum camune egregiumDeiparae defensorem, innumeris aliorumlaudibusornatum,rmlui sine hymno
praeterire ; cuius fretumut in un1«
v ersa Ecclesia ageretur vehementer optarem, etiamsi verba S. Leo:
ago n vmn o o rx
Splendido quid non favore
Sperer altrix civ itas
Spem tamen v icere moresConsequentes aurei
V ita plena sanctitatis
Inter acta litteras
S it decus Patri simulque
Filia , par gloria
Pneumati sancta , Daique
S impficem substatitiamSubditus collaudet orbis
S eculorum seculis .
'
Admatut Ad sacras Episcopales
Julianne infulas
Cogitur subire nolens
Omnibus volemibusLuce fulget inde mira
Fax velut clarissima
Gurrit ad v irtutis alturn
Culrnen areta semita
Pectus ardet intus almaCharitata Numinis ,É miant pr0pinquus ignisCharitata proximi
Quos fames vel quos egestas
Rebus urger asperis
Carceris quos vexa'
t horror
Quos premit ears invidaHas fovens et has et illos
Omnibus satisfacit
re Quamquamnonprobo Bollan multipliei experiments pro sinceri:
diauarumde Salaz ario censuramad -
antiqnorunr scriptore…eegr4pbisdiem28.April. infesta S. Pruden 1venditarenitas arbitrio sno inter
d i: Can istro: estapud nos Tamayns lata niri quis sn:pieari t,
H I S P A N I C A
Pauperurn Pater vocata:
B edditus Ecclesiae
E rogabat affluenter
In necessitatibns
Ut sibi deem r ante
Cullibet quam subdito
Ad laudes Eminens accepta caelo
]uliani char1tas
Comprobatur impetratisSaepius miraculis
Queis Deus plebem redemitAd preces Antistitis
Affuit v is magna frugMissa caeli munere
Cum lues sneviret atro:
Protinus disparuit;
Quod genus non ille morbiDispulit divinitus
Nec minus receptus astri:
Annuens roganfibus
Mille damna , mille paenae ,‘
Mille mortes sustulitConcha plaudit et sepulchri
Gaudeturna nobili
Julians ma na nostraeNationis giariaAdjuva tuas Iberos
Faustitate plurimaFloreant, Deumque h udentCorde voce sensibus
ipsumTannyrnnesse auctoremisto qu ns astra historic”l ttl td?tttram carminum; quae junior tons etfidepegit nihilo tune poeta meiifl
‘
s
e38 H Y* M N O D I A .
'
Dic 5. Februam In ferro S . Philippi a Jesu Marryrz'
s
troni Mexicì Hymnus antiquus ad cantus
vocatus (a)
À d vesperas S alve triumphalis pugil1 . Orbis novi lux maxima
Quì morte fecisri tuaBeatiorem patriam
Athleta princeps Men ci
Trophaea celsa MartyrumDignnmque caelo laureamTu primus infers patriae
Quidquid juventus fervidaPeccaverar licentia
Lìbenter in mortem mens
a. Cruore viotor expias
(a) Caesenae anno 1 780. tertio
editum fuit Didaci j osephi Abadcarmende Deo hoc titulo Didaci
Iosepbi A badii Mexicani de Deo
Deoque Homine Heroica Prsefiz umest specimen vitae auctoris
qui non longe ante decesserat Banaoise Inhac v ita logi eumperfecisse duplice» : bymnurn inciyt0Martyri ac
‘
Patrono MexicanoD.
? bilippo Iesu e S . Francisci l'umiiia ui apud Japones pro Christifidee}usosanguinefelicissimaadhucmatre superstite inB eatoruns numerumrelatus est ineius , utaiunt,Ofiieio nuperrime a 8. Sede approbato insertuns aeternuruque iu ecclesiastica bisioriu d badii monuu1enturn Eius igitur sunthymni
quos proposui aeque pii etve
nusti ac nob ile carmen de DeoDeoque Herniae Synaloepham in
hymna ad vesperas ter adm151tin
ht: versibus quos sustuli
Decus uo’oi orbis snaxnnunr
Sancta expiusti aictisna
Nostra eluarnus crimina
Negant Lexicagraphi et quad
grav ins est, negantveteresGram
mat1c1 inveniri‘
Prirnsris inuomi
nativo singulati His morigerati
si velis versum secundum stra
phae tertias admatutinum inhnnc
modum reformab is‘
Praecedis ul
tra signifer Mallior etiamflueret
primus versus strophae 4. ad ve
speras sic redditus Par uttui nos
aeruuli Clausulam doxologiae s
quae in laudato V itae specimine
praetermissa est communem esse
suspicatus sum S. MartyremPhi
lippuma JesuMartyrologio Romano ad hanc diem B enedictus XIV.
adscripsit cumceteris sociis Mar
250 H Y M N O D I A
Audi prec3ntum civ iumVoces piasque lacrymas ,Duetorque noster sedibus
Tu nos beatis insere
Dic Februam In festa S . Joannis deMatta Confisc.torisBymni antiqui sublato vocalium concursu (a)
1 . Tu Redemptoris quoque nomen ingensObtines vitae merito Joannes ,
Dum catenarum misere gravatasFondere salvia
3 . Sic jubent caeli manifesta signa ,
4. Sacra dum supplex peragis v idendum
5. Praebuit sese veniens ab alto
6 . Angelus axe
7. Pulcher aspectu niveaque ve.rte
8 . Caerulo crux et rubeo colore
Mixta de collo fluitans honestumPectus abibat .
Butsus apparet bicolore cervus
Nobilis nostrae labaro salutis ;Bur:us et caelum monet obsequentem
Condere prolem
oriundas exCiv itate Mexici inno
va Hispania cuius pater etmoter erantHispant
a) S . j oannes de Matta primus,ac praecipuus Fundator Ordinis
SS. Trinitatis et Redemp . Capt.
nnnimmerito locumhnnc sib i vendicat cum Falcone inProv incia
,
natus fuerit, qua tempore ea subHispanorumditiane tenebstur et
cultus publicus ab immemorabilitempore eidemeum S.Felice. d: .
Valois praestitus Hispanarumeius
dem Ordini: industria etdiligen
tia fueritdeclaratus De quo con
suli potest B ullariumOrdinis aP
Nicolao a Virgine Theologo ia
sigui Pampilone ante paucas an
nos impressum.Benedictus XIV. de
Beat. lib. r. refert,
inbrev iario antiquo ecclesiae Meldensi: hymnumpropriumS&Jaaa
.
nis deMatta et Felici: de Valois .
reperiri ,* inalia etiam*a n
'
quitsi-1
H I S P A N I C A
Condit, et magni socius laboris
Additur Felix Triadique summae
Ordinem sacrat triplicique signo
Omar Alumnos
Africae B egum pretio favoremFrangit ob lato revocans ab arci
Faucibus multas patriasque lactas
Reddit ad oras .
Te Deus simplex pariterque trine
V incla dissolvas animi rogamusLiberarn forma tibi servitutem
Christa Redemptor
Ad laud.= Iesu Redemptor omniumMagnes amorque cardiumNos catenis liberano
Ac serviture tartari
Tibi Joannes sedulam
Ut serv itutem dedicet
Thracum levare vinculis
Captiva certat agmina
Flammis amoris aesmat
Quae non retardant aequara
Ardore Christi percitus
Plagas remotas advolat
mo brev iario pro regni: Angliae
Scotiae et Hibernise lectiones
proprias eorumdem Edita: inqua
dam Fo lio V 1di Commemoratisnes ex.Anglicanae ? rouinciae Bre
v iario Ordinis S S . Trinitatis Kedem
ptionis Captivorumanno 1432 . i111
presso pro S S. Joanne etFelice
Romae ex Typ. 1 649. Sci
re avea quibus typis illud brev ia
riumanno 143a. fueritimpressum,
vel potiu'
s quoniam nulla tun:
eratTypographia quisnam alia:
annus erit subragandus Petrus
deAlva inMilitia Conceptionispag.asa. allegat b rev iarium Ordinis
SS.Trinitatis impressumanno 1 545.
in4. Mariano: a S . Stanislao Lib.
cap, ro. Hypomnematis'
Pm‘
oiqcioe %lonae transcrib ir
SS. j oannis, etFe
pi: edita Salmunti
262 H Y M N O D I A’
0 vera Christi charitas
S uccende pectus Filiis ,Ut Patris exempla sui
Redemptiones augeant
Nos v inculis quae cordibus
lnferre tentat satanas
Ur claudat ad caelum v iamJesu Redemptor , exime
Concede , sancm Trinitas ,
Cui consecrav it ordinemSuumt loannes triplicis
Amare vati compedes
1 2 . Patri Patrisque Filia
1 3 . Qui nos redemit sanguineTibique , sancte Spiritus
S it laus in omne seculum
3 .Martii Infi sco SS .Marty…Hemeraru CeledoniiHymnus antiquas corre
Ad vesperas S cripta sunt caelo duorumMartyrum vocabula
Aurais qua:: Christus illic
perMichaelem Serranumde Var
gas Inbrev iariis recentibus huinsOrdinis alii sunthymni in quibus
nihil est quod 111 metro , autele
ntia emendes sed ut elisiones
gerem has v ersusmutav iTe Redemptoris celebri Joannes
Nomine aeternumquoque dice:aetas
Laudatboe ipsumDeus , atque
apertis4. Fi rmat ostmtis . operanti ad
oras
.Angelus sese tribuitv idendum'
6. Missus ab axe
73. Membro cui vesti: nivibur le.
gebat
8 . Turior Cru: caeruieo rubro
que .
9. Foucibus muitos patriosque‘ bd f i0‘ 0
to. ì'
inculo utsoluos animi rogumus .
Surrende alumnis pectorel a. ? atri et
'
Panntis unico
1 3. 9_ui nos reden. it Filio(o) Hic hymnus excerptus est
ex hymno Prudentii longiari in
libro‘
Per! stephann ; qui etsi nitidissimus sit' mutando: tamen
H Y M N O D I A
Nosne Christo procreati
Daemoni litabimu3Et Dei formam gerentesServiemus seculo
Absit ut caelestis ignisSe tenebris misceat
Haec loquentes abruuntur
Mille poenis Martyres
Nexibus manus utrasqueFlexus involv it rigor
Et chalybs attrita colla
7. Cingir arctis circulis
laut in laudem Dei in probatis
editionibus carrigitur psallant et
subragatur psallat Reperi etiamineadem hymno spondaeum tertio
loco Sol refugir etlugubri sor
didus ferrugine. Sed potius credamcorreptum a Prudentia primuminLugubri quamtertia sede rece
ptum spondaeum nam Prudentiiaevo inquibusdam syllab is quanti
tas mutata erat ut multis exem
plis ex eius et aequalium aut
posteriorumpoetarum carminibus
possetconfirmari quamquamnon
deerant aliqui delicatiore: qui
imitationem meliarum poetarumetiam insyllabarumquantitate affectarent. Major quidem pars ho
minum pronunciatiomm inmulti:nominibus variaverat et fere ad
prima Reipublicae tempora et
ad Plautino: numero: reverteratRomani hymnorumCorrectores in1’raefatione quaedam, quaemeliorafieripatuissent,a se intactaesse relicta prafitentur ?Jt inquiunt, ille
versus ad primam NOCTEM
QUE SORS REDUXERIT ver
ti poterat in hnnc alterum ele
ganti:rem , ET ASTRA NOX RE
DUXERIT Etpro illo feriae V.ad
laudes PUROSQUE NOS PRESTET SIB I , PURASQUE MENTES AMBIAT , rotundior erat,
et suav ior ‘versus Item MA
GNIE DEUS POTENTIB cur
non potius , et werius , SUMMIEDEUS POTENTIJE I liad etiam,
NASCENDO FORMAM SUMPSERIS nitidius erathoc parto
NASCENS FIGURAMSUMPSERIS enim SORS frequentiusinacnitur pro casu fortunav e ito
ASCENDO f requentius producitur quamcorripitur apudpoeta::
haec , inquam et alia sexcento ,
quamv is elegantioro re;ecimus
abstergere conati labeculos non
semper omnemelegantiaefloremac
cersere . Nihilominus multi ho:Correctores arguunt quod hy.
mnis antiquiorum quaedam nulla
coacti necessitate immutavermt.
R iccioliuspar't.Vll. prasad. cap.6.
H I S P A N I C A
Hoc bonum Salvator ipse
Quo fruamur praesti1it
Martyrum cum membra nostr
Consecravit appido
SOSpitent quae nunc colonos ,
Quos Iberus alluit
Marin Infesta S . Leandri Epismpi Hispalenszs
Ad vesperas .Hymnum Leandro debitumDum festa currunt annua
B edempta gens IberiaePlaudente voce concinat
Grates rependat Hispalis
Et dulce salvar canticumAntistitis quae maximiHonors gaudet inclyto
Quod lux beata_splenduit,
Et occupav it undique
Hispaniarum limitesLange fugatis nubibus .
Quod victa clara praelio
Tumultuosa concidit
Prostrata multis ictibusEt fugit amens haeresis
ossibusautem finiti: in IB nunquamhanc licentiam sibi arrogav it Pru
dentius sed ub ique .A? in fine ca
suum produxit Lectioni nostrae
faver hymnus S . E miliani 1 z .Nov .
inoffic10 Goth 1co : Hymnitemecumconsonante carmine Narrate cun
cto praedicats etpsallite
(o) C la1 issimum Pracsulcm Hispalensem Leandrum cui patissi
mum secundum Deum conversio
nemab Arianismo debetHispania,nefas duxi sine hymno praetermittere liceteum in nulla brev iariohoc laudis genere decoratum repev
rerim.Eìus ofliciumcumsexlectio
nibus propriis v idi brev iario Ra
mano de Camera u sa. Venetiis ,
sed inter festa extravagantia . Nan
rantBollandiani Continuatare: adhanc
brev
H Y M N O D I A
Quad inde fluxitpuriatFides quod ars11 charitas
Cultus Sacrormn florù it,Plenaque v irtus capia
Totum Leandri Praesulis
c etur alto munari ,Favore qui caelestium
Aggressus est ingens opus
Tc pronus orbis , Trinitas ,Adorer omni temporeEt ut ptccantcs andias
Fac ut precemur optima
iAdmann. Becut Leander abdiioLares remotus angulo
Cnr tanta se prudentia
Cnr tanta virtus occulit‘
l
S i for: honorum verdccmV itas ut umbra corporis
llli sequentur impigre
Quaerent latentem protinus .
Quod si supremo NuminiVacare soli cogitas
Tc cura tangat publica
Fidesque jam periclitans
fuisse , quod ex Mss. codice B i 1 6 1 1 . Idem Salaz arius festumb liothecse Vallicellanae colligunt S. Leandri dici a7. Februarii assi
Enitendum essetmaximapere ut gnat sed cum in H1spalensi brehic banos bene mcrenti:simo Prae v iario ant1quo dies 1 3.Mortii ei fe
:uli restitueretur . Tamayus de Sao sto destinata fuerit eadem dies
inz ar inMartyrologio Hispanica ad p ro omnibusHispaniae ecclesusopdiem 6. .Aprilis queri1ur , quod portunim
*
v isa est quae seligere
Commemoratia Translationis S. tur ad S .Leandrum celebrandum
l eandri eo die in b rev iario Hispa Calcbatur autem S . Leander inec
lensi anni celebrata , deinde clesiis etdioceesihus Hisp.lensi,unius fuerit in brev iario anni etCarth:giniensi titula etafi aa
H I S P A N I C A
Principis laudes Gabrielis almi
Concinat noster chorus , ipse namque
Missus e caelo bona jussa portarOmnipotentis
Nuncia nobis Gabriel , precamut ,Pacis actornae speciale munus ,
Quo poli tandem teneamus anlamSemper ovantes
Praestet hoc nobis Deitas beata
Patris , ac Nati pari1erque sancti
Spiritus , cujus rcsonar per amuemGloria mundum
emendandos censui sub latis his
v ersibus
1 . Mentibus lactis iubilemus omnes‘
Plectra tangente:fidibus canaris.Concinatnoster chorus, ipsenom
que est
4. Magna qu:mundo reseratsecreta.
Corripitur puma syllaba 1 11 iubile
mu: et in secreta cum langa sit
utraque Habentetiam hymnum
proprium inmatutino B enedictini
Congregationis Vallisoletanae alia
metro , non immuni tamen ab o
mni errore ut cernitur in prima
v ersn En noctis medium surgite
propere Officium proprium Hi
spalense hoc hymno praeter1to
antiquum in Angelorum laudemcompositum assumpsit sed corre
ctionem Romanam non adhibuit
adeoque eo claudzcanthi v ersus,
Rector humani generis etauctor
Nobis aeternum tribue benignus
Tellat antiquum wolitetab oltoActnm agerem si eum hymnumreformandum susciperem cum a
Romanis Correctaribus egregio
fuerit cmendatus in Apparition
S .Michaclis Archangcli die 8.Maii,et inDedicatione eiusdem dic 29.
Septembris ad laudes Sed ntap
parent quantum sibi liccre inca
stigandis hymnis daoti illi v iri exisdmavcrint hymnum veterem
qualis in brev iario H1spalensi ad
laudes huius festi invenitur hn:
transferamChriste a uctorumdecus A ngeluf um
Rector humani generi: , etauctor,Nobis aeternumtribus benignus
Scandere Coelum.Angelus fortis Gabriel uthartem? ellatantiquum volitetab alto
Saepius templumvenien: ad' istud
Visere nostrumHinc Dei nostri GenitrixMoria
Totu: etnobis chorus Angelorull
Semper assistat simul etbeata
Concio tota
Hunc hymnumcum hymno brev isrii Romani corrccta facile e:tcui
v is con
utrumqu
974 H Y M N O‘
ID I A
Die 4. Aprilis In ferro S . Isidori Archiepisc0p'
i
Confessoris et Doctoris (a)
M usici voces Isidorus hymniFlagitat; Mandis numeris modisqueClamor nomen resonent perenni
Carmina landePrima turritam super astra frontemHispalis tollat celebretquc pampamPracsnlie magni sacra mmptuosa
Munere campionaQuis fidem docris rescrare chattis
Aptior cuinam graviate fiuxitVena doctrina studiisque fervens
Pectus honesdsSeu pio: mores ropetamus atque
Integram dio sub amore v itamQuanta se virtus aperit fidesque
Quanta renidot'
lNon magis lam as rutilar magisveArdet aurora lhquearo pendonoQuam locat prudens pater ut patenti
Lucoar aedo
(4) Quad in hoc hymno trina
nomine Numen unum di: erimcuidamdocto Theologa nonplacebat quia ad Sabellianarum haeresimeul0cntia poterat detorqueri
Atcum haeresi: Sabellianorum inco posita esset quod in Trinitate
uniPersonae trianomina accommoo
darent etaliunde nonsolum apud
hymnographos recente: verumetiam apud v eteres ecclesiastico:
poeta: Trinita: his verbis explice
tur nulla iustae reprehensioni:
ratio apparet S. Paulinus inepi
grammate inserto epistolae XII. ad
Severum ita loquitur: 9nafides triuo sub nomine quae colitunum9 aonimes trino suscipit introitu. EtinNatali nono postmedium Fas
sus enimestunumtrina sub nomine
Regem Et in Anecdotis curante
Joanne Aloysia Mingarellio Hoe:
trio suntDeus unu: nomina semper;
pro qua in codice Muratorii lege
276 .H
'
Y M N …
'
O D'
I A
Tristibus jam jam v ideo ruinis
Proteri frugum per amoena campos ,]amque festinant fera bellicosae
Agmina genus
S i tamen quondam periniqua patmm
Facta conversi doleant nepotes
Et Deum placent meliora primisSecula current
Majus assurget decus etmicabuntBellicae juncta pietate laudesInclymm latis resonabit oris
Nomen Ibef umHaec pius vates : patuit secutis
V eritas rebus juga snevaMauri
Fregit Hispanus nova vicit orbis
Regna reperti
Pergat ut longos honor hic per annos
In dies auctus p09uli rogantisPromovens rectos Isidore sensus
Vota secundes
occurrunt Exhymnario Moz arab ico eundemlocutionem tr ina na
mine in annotatione ad diem : s.
]ulii aliud agens describam , Et
unumDeumrequenr trina nomineHanc ego hymnumpraestantissimoDoctori Isidoro dedicatum confe
ceram , cum in alium longe ele
gantiorem , etad omnes latinitatis carminisque leges exactum incidi qui extatin Ofiicio proprio
Hispalensi anno 1 659.typis excuso
At vero cum hymnus Hispalensis
pro e: patissimum dioceesi ccompo
sims fuerit, superiorem hymnumrecentem qui omnibus Hispa
nine Ecclems promiscue convenir
hoc loco inserendum esse existi
mav i antiquum autem Hispalen
sem libenter adìungo , paucis versi
bus m11tatis ut harmonise con
sulam
H l S P A -N I C A 971
In eadem f ata S Isidori Hymnus qficzzf
—Hispalen3rs numcrismusicis accommodatas (a)
G entis Hispanae Pater atque Doctor ,
Digna praeclari soboles Severi
Digne Leandri , similisque sancta
Indole frater
Dum tuus curat soror alma cunas ,
Lucis examen veniens ab aura
V idit infantis nitidis liquare
Mella labellis
Dulce facundi fuit hoc leporis
Atque dootrinae specimen supernae ,
Qua pics pascis stimulisque sontes
Pungis acutìs
Pungis infectum genus Arrianae
Pestis ultores minitantis ignes
Nec furor Regum juvenis resistit
Fortibus ansis
Praesul instauras fidei triumphum ,
Perfidos ejus quoque perduellesPellia Hispanis pav idos ab oris
Fulmine linguae
(a) Quatuor , ut v ide: in h is
tribus hymms sunt v ersus , quos
euphoniae gratia mutav i
1 Lucida exarnenwenien: ab aethraE sta ad neternanr Triadern precumur
‘
Paxque mrn :aneta prabitate etuequr
4. Fama ‘vetusta e:t
Nam quod in quarta stropha ad
matutinum prima syllaba I si
dore producitnr contra, quamR icciolius aliique praescrìbunt ui
hil moror est nomen proprium
quod ex sententia Servn , Nico
lai Ferretti , Georgii Valla pro
lib itu corripi seu produci po
test Mihi quidem e: sententia
non probatur nolo tamenaucto
res contrarios ettaris arguere
Apud veteres Graecos et La
tinos in Isidorus exemplumquan
titatis non reperi in Isocrate: bre
ve esti inlsidius primum i pari
H Y M N O D I A
An times bostem fidei rebellem ?Barbatus fu it; liceat reve
iti ,
Aut tuos sa tom juvet in®:mimLuce fovere
C ivitas felix spoli1s 0p1mtsCorporis sacri tua mira pietisGesta percenset tabulis tholisque
Munera Regum
Quae tuo partis merito triumphisGreta non uno retulere bello
Namque te nostris et adesse castrisFama canebat
Hue ades fessis pater aime rebusNosque commenda Triadi potentiCujus in cunetas resonat perennis
Glor1a gentes
Die 5. Aprilis In festa S . Vince/zzz: Confi ssoris Hymnus
qflicu Toletani unico conzum versu correcra (a)
Ad vesp .: Alme V incenti veneranda cùjusHaec dies valde colitur per orhemQuos tibi contat chorus hic fidelis ,
Accipe laudes
”usum fuisse, quod pariterdeTaionealii animadverterunt.d am etiamtituli eisdem fere v erb is inutroque
opere adscribuntur Tajonis hb. 1 .
ita primos titulos exhiber Cap.
Quod Deus incommutabilis sum
tuus etaeternus e.tistat
De immensitate , wel omnipotentia
Dci.Cap.lll.De eo quod inv isibilis,v el incircumscri tus sitDeus In
Isidoro autem Il) . 1 . cap. I. est
Quod Deus sumtnus et incommu“bilis sit Cap. ll . Quod immensus,etomnipaten: sitDeus. Cap.lll.
’Lq inv isibilis sitDeus . Flore
z ius,aliique dub itant, fueritne DuxCarthaginis Sever1anus pater S .
Isidori ac S. Leandri Ex horumnominibus quae Gracca sunt et
ex nominibus Fulgentu fratris ac
Florentinae sororis conj ici potest
petrem eorum non fuisse natione
Gotham cum non sitv erisim1le
utnulli ex filiis propr1umsuae gen
tis nomen imposuerit
(a) Ofiicia pr0pr1a To letana ty
pts excusa anno 1 720. bos hymnosexhibent in festo S. V1ncentii de
H I S P A N I C A
En adhuc matris recubans in alvo
S igna jam tcrris dare sunctiratis
Coeperas natus nova lux fuisci
Splendida mundoNamqne mox annis teneris peractis
Praedicatorum sitiens adisù
Ordinem servans documenta parrumCorde senili
Tacrusì :e caelis —fi peram dedisti
Litteris sacris—v utriusque Legia
Quas . docena verae fidei repleadLumine mundum
Angelus nobis celebris futsti
Ille qui caeli medium uolabat
Nuncians linguis populisque cuucus
Judicis horamSit salus illi decus atque v irtus
Qui super f caeli solio coruscans
Todas mundi seriem gubernat
Triuus ,et unus .
Admat Luce doctrinae ri1tilaqs serenac
Ambitum terrae pelag1que lustrat
Semper ardenti resonando aacrumPectore . vorbum..
N 11
gumptosex brev iarns PP. Praedi-E dicatorumsaepius prodierintrefusi ?
C8t0fl. lfl nisi quod syllaba3 quas mata etcorrecta utpraefert tid
dam peccantes in o rdinem redcge. tulus…anno 1 573. anno 1 6 1 5. ee
runtTo letani Una tantum Iabecu patissimum anno … 1 GOb
la ex vettri hymno permansit in neral1s Ripoli adhuc
Versa notato pro quo legitur hic hymnus fuerittypiscdttuì tull'
1 . fi na cum Mauris « teri relitto hoc errore aliisque in hymno To.‘
Male enim corripitur ultima sy lla letanc emendatis Quod'
auteh1 —cd‘
ba in'
adverb io Nescio ta musicam concentum attinet, onioih‘
men qui factum fuerit ut cum in hoc hymno rectissimebreviaria clarissimi ,
Ordinis Prese dum 01104 siquismale
s84 H Y M N°
O D I À
Careeris squalor nee acerba patriaIra diversis mé cuenda poenisNec ferox diram quatiens bipennem
Tcrruit ultor
Nec tibi fitmo trabeata fasta
Fama , nee fulgor placuit coronae
Vena caeles1is sed amore regni
Sceptra relinquisE rgo Sanctorum potioris aulae
Cinctus incedis Proeerunr caterva
Marryr , bos fulgens melioris ornat
Purpura cultus
O tuae gentis pater atque custos ,
S int tibi semper tua regna curse ,
S upplieum summo referas precamur ,Vota Parenti .
Cui tuo ereseens pietas tr0phaeo
Comparem Natum docet, et potentern
Sp iritum viver quibus unus omni
Tempore cultus
Ad ma: Nocte sublustri prope lucis auras
Quae resurgenti micac alma Christo
Transitus sancti quoque perbeatusPrincipis instat
mnos etiam qui in brev iario Ro
mano ad hanc diem canuntur ipse
mmposuerit, Hispalensestamenhymnos supra excriptos recitare per
rexerunt utapparetexbrev iario;sive
‘
oflieio proprio Hispalensi aliascitato anni 1 65g. Ad Vocaliumconcursum efivgiendum omissisuntsequentes v ersus
1 . Gloria et splendorplacuitcoc
Lubrica aeterni sed amare re-i
gni
S inttibi haec semper tua regna
curae .
4. Nastraque ad summum referas
precamur9 ltro erultricemsubiitsecurim.
6. Truncus o felix radiatus alma
7. Lampadum luce inmedrrs tene
-0. £ cquid imà raucs acuis secure:
H I S P A N I C A
Venit a saevo genitore MystesPerfidus seetae referens nefastae
Symbolum , digna sed eum repulsa
B epeit heros
B espuit regni miseras curules ,Praeferens regis diadema Ch risti
Laetus ultrieem subiit jubentePatre securim
Truncus o felix rutilant ab alto
Cui faces missae superantque noctem ,
Lacta cui cantu chorus AngelorumJusta dedere .
S it tibi spreta neee quae triumphoHermenegildum decoras perenni
Trinitas unus Deus , una eunctis
Gloria sedis
Quid iuris strieto trueulente ferro
An putas clemens fidei potea
Posse resdngui reealemis ignemSanguine Nati ?
Falleris cedes litat ista Christo
Gente pro vestra fideique frugemTerra praeelaro dedit auetiorem
Tineta cruore
lmpie ansperasfideipotentem.
l o. lle ad assertae Triadistribunal.1 . ? )naper aeoum est
Pro Carceri: squalor rectiusesset Vinculis captum . Versus
‘strophae 1 . legitur ita ; Hispa'lis clarum decus Hermenegilde
quo pact0 una syllaba longior es
set Existimo , auctorem usumfu1sse contractione ac posuisseHermegilde S ic Urbanus *VIII.
I
idem nomen contrax1t cumiìhymno ad vesperas scripsit HER
MENGILDE ìubar ,°
glcriaMart
tyrum In nominibus
quae a Barbaris accepimus licuit‘
,
semperque liceb ithac facultate“v î »
tiandi pro ratione diversoi'b'
mthetrarumnti ac vocales pròarbitriocontrabere seu producere Quiuetiam inGraecia etLatinis numi
nibus propriis cuini fiùeruarmiul
H Y M N O D J A
Caleav it undas aequòrisS ieeoque trajecit pedeNavis periclum. .dispulitEt imperavit imbribus
Cessere morbi protìnus
Laqgumtium de corpore ,
Et egos 1psae nutibusObtemperarunt. belluae
Quid plura praeter ordinemAbire saepe cogitur
Nec usitatis legibus
Natura rerum subditur
Manante fama latiusE montium recessibus ,Sedis coaetus induit
Episcopalis infulas
Non mutat alta dignitasMorea status monastici
Curas sed addit publicae ,
Quibus. suum pascat gregem‘
V irtute clara fulgurans
Dedit salutis paseua
Donee solutus corpore
Volavit ad caeli domos0 qui .
lobommPotiris inter ngelos
Da Fructuose prov idamTuis opsm gentilibus
dttNano , aliud tnCastro Leonis, situa , ac nomina indagat et ex
aliud 1n Insula Gaditana aliud 1 11 ponit sed cum eo conferendo: estalia Insula aliud inter Monaste Florez ius tnHisp. sacr QuocircatiumDumiense etBracaram ae merito praeter alia ant1qua brev ia
praeter haec plura alia utairMa ria festum S. Fructuosi ann0tatu1
billonios loco citato qui diversos iq.
brc viario [j borcnth Toletano.
292’H Y -M N Q D I A
Nobis nunc veniam posce precontibus ,Quos pacis toties foedera cum Deo
Heu l turpi nimium crimine frangereDemens pertulit impetus
Te , Prolem generas qui tibi comparem ,
Te per quem Genitor secula condidit,Te Fons
'
, unde fiuunt munera gratiae”Tellus astraque personent
Dic 4. May In ofi eio pr0prio Hispolensi et di: 5. Muji inofi eio Toletano In festaCoronae Domini nostri Jesu Csci Hymnus correcrus (a)
'
Ad vesperas Lauda fidelis concio
S pinae trophaeum nobile ,
Quae mort1s areet impetum
Confertque v itae praemium
deri potest D. Nicolaus Antoniusin B ibliotheca veteri H ispanaUberius ista ut credere par est
disputabunt litttrati fratres PP.
Moedani in Historia litterarla Hi
spaniae si tantumOtii se v itae
eis suppetat utab initns inquio
b us iamdiu haerent, progressi, saltem ad seculum 9. quo claruit
Î?mdentiusGalindoTrecarumPraesul perveniant Inot
‘
ficiis Hispa
nicis eius memoria non colitur
qp o honore gaudet apud Trecenses
te VI. Aprilis Tam. XII. Galline€ brist. cel. 49 1
(a) In his duobus hymnis 5. stra
ybo ad vesperas et ad laudes desùmpta est inofficio Toletano ex .
ti:mpotepaschali adnormamcorre
etionis Urbani VIII Hispalenses
antiquos versus retinuerunt Quaesumus .Autbar omnium In boe
paschali gaudio .Ab omni mortisimpetu Tuum defende populumCelebratur autem hoc festum Co
ronae D . N . Jesu C hristi in aliis
brev iariis antiquis Hispanicis ut
inAbulen1 i inZamorensi, inCaesaraugustano inOscensi inquos
rum plerisque existunt hymni su
perias emendati vel alii ejusdem'
generis Opinor , in multis aliis
EcclesiisHispaniarumfestumS .Cof.°nae omeio proprio esse decora
tum cum indiversis earum Sa
cratus spinas sacros 1 1 5. coli com
pertum habuentTamayos Salaz ar
in Martynlagia Hispano ad dirmi
H I S P'
A'
N JC 1A 993
A naxia nos vulnere
Christus Redemptor libstatCui lancinant innoxiaSpiuae coronatum caput
Aculeos misserrimaPro gente Christus pertulitE t per coronam spineamDedit coronam
gioriau
Plaudat cohors fide'
um
Quod veprium ludibrioCreator omnium
Spineta cardio harrida
Ut sis perenne mentibus .
Paschale Jesu gaudium,
A morte dira eriminumV itae renatos libera
Dea Parri sit gloriaEt Filia qui marmusSurrexit ac Paraclito
In sempiterna secula
to.J prilis Calv ino irridentimultitudinem Spinarunn responder P.
Joannes Ferrandus Disquis. Reliq.lib. 1 . cap. 1 . sect.5. pag.47. Lugduui 1 647. plures exspinis venera
tioni fideliumexpositis, essetantumDominion Coronae spinis admatas ad quarum contactamedenda»
rummiraculomm f acultarem div initus contraxerint.Bmedictus XIV.
tie B eat. cap. 14. num.
xs . et seqq. erudite disputar su
Spinae Coronae Domini inPatrouss Ecclesiarnm eligi passint multaque exallegato Ferrando congerit concludittamen Opinionemnegantema Sac. Rit. Congregatio
ne fuisse receptam quis titulus
particularir Patroni nec Christo
communi omdiumàpud Patrem,
ad
voeata convenit neque infimmentis Pateiani.teademratione applicandus est
,Jam hymn1 quos
castigatas adeo ab amn1busmetri legibus abbatttbant utferenullus versus conservati —
patuer1t;
ae crediderim nullamab auctore
hab itam fuisse carminis rat10nem
sed salina rhythbti . Ita autemge
habent
994 H Y M…N O D I A
Ad laudes
Cultu
Regis
Devoto solvaue cantica
Regem coronat omniumCorona coutumoliaeEt nos v icissim maximaCaronat ille giuria
De spincic acnleis
Christa corona plottiturSed hac ministra inferis
.
Mundi potestas tollitur
,quamperitperditio
Vj tînque detur meritum2(6s puncturis liberat
« (eterni Patri: FiliusDumspinispungi talentSpinarumculpa: nescius
Cumspinerum aculeumCbri:tus pro nobis pertulit? te diadema spineum"tac corona m tnlit
— ? laudatturbe Fidelium
Q_ttedper tpiu e ludibrtum
Spineti nostri v itirtm
d d laudes 1
Cbristegloriae
v etrata laudem cantica
l'ideles solnauthodie‘Pro corona Dominica
( narratRoganhodieCorona cautumeliaeCuius nobis oppmbriumCoranamconfertgloriae
D
9 3 4minimisTartareistallitur e
C risti capitis
Sacrepnfususe uine
Saluti: pori : de itis
Keo: urgeta crimineom us netis versibus pauci ca
'
,
su non arte , legitimum sonnu
habent Rehqui omne: in carmine peccant se plures non se
m i , utperpeudentiq usbit Se
cundum venumultimae stmphaead vesperst eted laudes .fittili.
qui amoretti: mutavi ob consul»sumvocalium Inofi ciis propriisditionisVeneree Secunda, eu feris
‘
t
sertis Martii reeitatur ofi cium. SS.
Spinu s CoronaeD.NJesuChristihymnis propriis ad vesperas et
ad laudes stfabre elaboratis il
qu1busegregia prae ceteris nub il i
detur penultima strophe ad landa .
quamhm:transfera Christi dolo
rumtenseia Salve coronagloriae,
Gemmit ,etaura pulcbrior Viu
ssmscreens siderum Hymnus ad
a‘
96 H Y M N O D I A“
Te per aeternos veneremur annos
Trinitas summa celebranda plausu ,
‘
Te fide mcntcs resonoque linguae
Carmine laudent.
Imer haec cernir geminam'
volantumCaefitum ferri mambns cotonamIlicet clamar sibi destinati ;
Et tibi V ictor
Non minis cedit, precibusque blandi:
Ac velut rupcs pelago resisti:
Quam fremens circum maris aestuosi
Verberat unda
Tri3te tormenti genus ap arari
lmperat Index placuit menti
lnsolcns caedcs nova luctuosae
Stragis imago
Arborem flc£ tcns duplicem satelles
Hinc et innìxus .trahit .inde ramos ,Implicat nodos et utraque nectit
Parte Cotonam
laudeme: honoremsànctisiime Tri
nitatis feliciter incipit Chara
etere: suntsemigothici , in titulo
rub ri pp. ;42.in fai., infine Mi:
eale dioinerum secundumconsuetu
dinem aime ecclesie Hispp lemis de
ngada:o Ri f ac liii i Di i Diii .A!
fi yuiManrique presby:eri Cardiac.
[is. ;indi bp silice XII ..dpostolorum.at: eiu.wlen ,
ecclecie .Arcbiepi:copi
atque,in reggi; ce:ayeeMaiest4ti;
generali: lnqnirigori: ,e:prin. fidei“ M ine summ
'
o r;udio, earrectum:
“AMM et.emenù tn,ne quj bys,
l
« mene. fmi: aliiq ue
morir m
(mio:!in.prioribn: defuerat) nueturu ImpressumHispaliper Ioannevr Va rela Salmanticenrern .z ld
instantiarnDiii licentiati Ionnnis f e
miiio Canonici lnquiritn is e: v ice
prendi: Hispalensis Ita nequisg lia: imprimere poni: sub exconrv
municationù pena ex facnltate al
eadem Ri o B iia j ardinali e: .Ar
cb iepiscopo obtenta .Anno Diii
M. D. XXXI I".pridie nonns fi:&runrii . Lubenter , cum oceania
ofi'
a;cur , veteres editione: libro:
rum'— Iiturgîcq rum noto quae ad
:toriam ecc lesiasricam v it.xsqu:
WWN!'
iilastrzn4a uti li::0em
H I S P A N I C A
laud.=Ut sua rami sibi jam relicti
V i recemerunt et utrinque scissumCorpus estmotu crepuerc fibris
Membra revulsis
Evolan: longe per inane sudumSpiritus . recto petit astra cursu
Et Dei cernens jubar emicantiLuce beatlur
Hic coronanti Domino rependons
Debitas gratee facili: vocati
Supplicum sancds precibus benignamApplicat autem
E rgo pro tantae mef itis PetronasPlurimae gentes pia vora
,gratae
Ofièrunt festa redennte fervent
Thura preccsque
D ie 5.
triti Patroni (a)
Ad vesp . Regna gu ia homini negatutnS iderum coisas penetrare vede: ,
Non Deus gemmis capitur nec amoDivite caelum
aliquampossuntalfetre Quod utagam inrarioribus editionibus HiSpaniae alia me ratio impeilit,nempe quia Exteri qui typogra
phiclm rem comtncntat‘iis editi:
penn uti eun: orignnem etpro
gressowtypognphiaefliepanu ma.
gnae: parte aut omnino aegle.
xerunt Missale Hispeleme relatum _extatinB ibliodit“ Ba k ri
P P
na etineo ad diem 1 4.MaiiMi:sa SS. Victoris etCoronae ; quorumtamennullam memoriam re
perio inofficiis Hiepalensibtu ,tt
cb sis anno 1 659
(a) 0fiicia ecclesiastici Iii
doriAgfi colae composuere Fra[60anne: Gutierrez Ordinis Pruedie
'
a”torum etDoctor Gugoriud «Wpea Modera Salentini ii
aoo AH? ‘M7N D ili
V irgines casta: puer1que'
Vttaee
lntegri dignas modulis canori3
Gratias solvant resonet sub altisMontibus Echo
Unus e septem colitur beatis
Attu1it quorum celebrata v irtus
Prima nascentis &dei per'
urbes
Semina nostra:o
Splendurt lumen proenl umbra noctls
Horridae fugit temerata fumoh pii thuris cecidere lati:
Pana ruinis
Gloria laudum v ueretur orbisTer sacrum nomen Triadis supernaeDum flunut surde revoluta nullo
Secula fine
Praesules septem Petrus institutos
Misit; Hispanas petiote termsPrima Jacobi (memorat vetustas )
Asta secuti
Forte mendaces venerata Divos
h pium festum celebrabat Accis
Cum Dei serves vìder inter audax
Turba venire
Motus ignota specie mrorumProtinus ritu populus ferarumQuae tulit casus capit arma dextra ,
‘
Urget et steet.
gea et aliquando extra latinitatis se nemo iveritinficias . Recent0f‘
:egulas vagatur Auctorem eius ficii Hispanici usus obtinunt ut
S . Iaidorum aliqui asserunt de b is Sanctis Martyribusfigtum000alia tamen utarbitror ratio singiflatîm celebretur {li
.
mlfll în
se quam quod inofi cio Isidoria die Fe6rn rii de 8. Caecrho di :
no reperìttlh . gufimievi:sirnames-r 1 3. sr.u,ii de S . Secuudo , dre xs:
H I S P A N I C A'
S ic datam caelo remover saluteminscius sic se trahit ad periclurn,
S ic gravi casu ruit et rapaci
Volvitur unda
Namque praegressos ubi v idit amen:Ponte oonscenso violentus instat
Cormit (miram!) resoluta firmiMachina pontis
Ad laud.= S tragis aspectu , miseroque visu
Pontis eversi reliqui stupentes
Abstinent cursu , quatiente maestoCorda pavore
Plurimi lucis veniemis ultro
Sendunt donum; praeit hoses duetti:Nobilis Christo posuisse gaudem
Femina templumInde sortiti regionis oras
Quam colat Praesul sibi quisque terramAccipit clara meruere douce:
Morte coronamQuam fidem primi docuere patresServat irrupta serie nepotumGrex pins ; posthac ut in omne server
Quaesumus aevum
autulus diebus non impeditis de S . Torquato de 8. Inda
letio etde S . Euphrasio Dioecesis
G iennen:is Patrono De reliquis
duabus Ctesiphonte etHesycbio
O fficium proprium nullum est
Hymnos ad hanc diemdistali quiainea communis eorumomnium festiv itas olim colebatur et triumofficia ineadem indicantur dil e
rcnda tamenad primamdiem non
impedltam suoque ordine distri
buenda Suntautem ita dispositi
hymni utsingulia festis applicen
tur ; si tamen incommuni omniumeorum festa casentconcinendi, pri.
tuus versus tertiae strophae ad ve
speras inhnnc modumesset f efor
303 H Y M N O D"N Î
Hispanìarum Patroni ad ratio
nem redactus (a)
V index Iberi nomini:Jacob: terror hostium,
Toninui quem liliumDei vocavi1 Filius
Hue lucidi: a sedibus
Converte dexter luminaAudique laeti debita:
Grates tibi quas solvimusGrates refert Hispania
Felix tuo quae nomineDuctuque perstat libera
V ìtatque gentis dedecus
Tu cum jaceret barbarieCedens et impar hostibusPraesens inexpugnabile
Robur dabas RamirioTu bella cum nos cingenentEs visus inter agmina
Equo triumpham ensifer
Mauros furentes sterncre
Per te redemptae V irgines
Laudis rependunt cantica
Et nos tr1buto liberi
Hymni tributam pendimu:
Magna exparte hic hymnus tandam elisiouem expuncti sunt,descriptus et reformatus est die v idelicet
50. Deeeubris in festa Translationis 1 . Eqnoque etense acerrimos ,S. Jacobi proindeque recoli hoc Nacque tributo liberiloco posaunt quae illic suntanno E: Filia qui mortai:tata Praeterea slii
,versus ad evi 4. E:m esi enn io“‘I l”
.1H ,Y aM No I) 1 A
Merces carum testeas
Molles et artus frangere ,Sed non potestis conditas
In h is faces exringuere
Quas ardor almi luminisAccendit, et dulcissimusSponsus cadentes exc1p1t
Christus bravium MartyrumEt nunc precantur sedule
Pro gente Namen unicumIn Trinitate s impliciPer omne regnans seculum
Ad laude: Adeste sacras Virgines
Quae cura fecit pervigil ,
.Dum sponsus urger nuptias
Claras referre lampades
Jam nigra noctis orbita
Ad mane clarum vertitur
V incant timores turbides
Aeterna lucis gaudia
Aperta Vobis gaudia ;Sponsus vocat succedite
Sparsasque n03tris fletibusOfferte palmas nobiles
Offerte fusum sanguinemChristo litatae victimae
Quo Martyres sanctissimaeVestram beastis Hispalim .
scriptummultis inlocis reperi ty
pographo: corrigens non aucto
rem, qui utcredo , :ubisti: posnerit Extantetiam inbrev iariis antiquis hymni de 88. Martyrihus
.usta . ct Ruflina exisfimatque
Tamnyus inMartyr. H i:p. ad hanc
diemS . Isidori esse hymnum qui
leg itur inbrev iario Goth 1co Moz arabico quodmihi minime proba
3 1 0 H Y M N D D I A
Simplex o Deitas trinaque supplicesExaudi gemitus votaque respice
Da patris meritis limina caelitumB jus scandere filios
Admat N umen e caelo ;aculans CamilliPectus ardenti penetrar sagitta
Sensit aucrorem subito fit alter
Vans relinquens
Pratinus lucem recip1t supernamV iscera exurit sacer ign1s aevumDelict exactum statu1tque smetam
Ducere vitam
Pauperum strages miseransque luctumTot malis firmum ferat ut levamenOrdinem condit, data sacra Jesu
Jussa secutus
Blanda ceu mater , pater ut benignus
Mulcet ae
(grotot ct agone mortis
Sublevar ura comitnm frequenti
Agmine sepmaHoc sibi gratam reputat quietemHoc placer solum miseras levare
Hoc pins longo meditatur omnisTempore v itae
Laus sit aeternum Triadi supremaeAlta quae caeli super astra regn
‘
at
Condolens nostri miserans cadenti
Providet orbi
Caelites plaudant hominesque plausus
Edite ingentes recitemus una
Carminum laudes ; venercmur omnesFesta Camilli
quid ineis d isplicuerit alu nde novas conficerem exar3vi alias,
unt. Eorum loco rogatus ego ut quas subiieiam
=3 1 2 H Y M N O D I A
Quin Deus fessum miseratus orbem;Et graves curas hominum levamen
Pallidae morti columenque fractis
Destinar aegris
Ergo qua caecos animas vocare
Copia lucis solet hac trahentes
Imprimir sensus ; sequitnrque blando
Corde Camillus .
Te pio cantu celebremus omn i
Trinitas asva famulos preoanres
Adjuva vitam , dubiosque mortisDirige casus
Admat Ocius magno celeres ab alta
Sede v irtutes subiere edern
Charitas longe praeit un‘
a cuncmsAurea dates
Charitas fervens jaculata molleLumen accensus rubet unde vulrus
Cum redundanti sacra fiamma cardio
Emicat aestu
[gne caelestis facis cxcitatns
Prodigus v itae statuit Camillus
Morte luctantes animas propinqua
Ducere ad astra
Caelites ipsi bene comprobatis.Promovent signis opus institutumVerbaque inspirant quibus aeger acquas
Praebeat aures .
recitabatur die 1 5. lulu qui est melo ideoque festum S . Camillidies designatu: pro Religiosi: Con translatum est ad diem a 1 .eiusdun
gregati0nis ministrantium infirmis. mensis Ceterum cum hoc ego
In b rev iario Romano destinato: est labore defunflus fuissem alius ex
d ies 1 8. ]u11i apud Hispanos impe priorubus hymnis quaedam v i:
dicus festa B . M. Virginis de Car panca verba sn mets retinens tres
H I S F' À lN'
I -C —A 3 1 3
Ad lanci.: Qubèqtiè pervadens loca gloriosa
Ardui vo'
ti stimulatu'
s'
a‘
usu
Quod genqs ditino luis autpericlum"Plòi ruit u
‘
nquam
Ill!"sié v ixit - voluitqùe
"tà li
‘
Filiòs' '
séée'
religate voto .
Nulla quos pestis , vel acuta morbiTetter imago
Artubus t'
a'
nde‘
m ' resolutus almisGratias
'
dot1is —me'
ritisque plenus
Additur Div is fugiente'
tranans
S idera penna
Inde submissis precibus vocatus
Porriglth dexttam miseris , opemque ;
Id decus monstrant cumulata circumVota sepulchruln
Hymni in f esta S . Camilli a Sac. RituumCongregariontbuti (a)
Ad vesp .: Inclytamlaeti populi frequentetQuae sacros condit cineres CamilliAmbiant aram cumulentque vatis ,
Et prece multa
Hone Deus"summa m1seratus aree
Sustulit lassum studna"
iniquis
Et dedit partes'
scelus eitp1andiFletibus nequis B r
hymnos contèm it quo: Sac. Ri
tuum Congregatio die
benign’
e approbav it et le
ttori lubens sisram
(a) Has hymnos si a'
d vera:metri regola: redigere quis vellet
mutare deberetplates v ersus, qui:rnmm
'
anfifrfbrutnestv itiumCurto: nlrni propositi :ev
i
eruft,«E sta: autori: .
Irretorto oculo, nobili: nusibut.
4. Morti: iNornituefata vorari.:
3 14 HX )! N ,O D I A
Tum novo Divum recreatus igne
Non timet neglecm redire virtus ,Semita jam tenta: iter negata
Fortiter andens
Rebus angusti: animosus hero:Semper apparet bene praeparatum
Pectus horrendi hand quatiunt laboresDurave egestas
Custos almi propositi sevee
Sorribas v itae variis maligni
Egerit justis. damitos triumphi:Aestus amoris
Ergo qui saevis scelernm catenis
a piter macari premimur Camilleimpetres nobis veniam, ragamus
Et decus omneQuo:que dum vita fru1mur dolosos
Neu sinas hostes inhiare inultos
Laetus intersîs dubiosque mortisDirige casus
Laus sit aeternum Triadi per aevum ,
Alta quae caeli super astra regnat
Quae mare et terras variisque mundumTemperat oris
Ad mat Exultentmiseri turbaque panperumAfflicrus renouer pristina gaudia
lnfirmus redeat Viribus integris
Adam Lelliua omnibus
5. a…se cun sorse: insolito ni:u.
6. ..a -deu: Ca silli isamisero:
?)nnnr lengueuti: Lellio
N0f ‘iî “ti….
to.Da Imi: sili 111 11um‘i°
t Hi: sarde:purgetsedulu:1 Agone rnsururuapositi:
1‘
Praesens uuxiliuzuporrigit
1 q.QuoinstrIirrunutpectorexs. Tui nos requi vestigia
1 6. tac nere4u1ur efici
31 6 H'Y M’N ' O D I A
Tu dux egregias tu pater 'optisnusTu nostrum columen ru decus inclytumFac nostra inm iseras algida pectora
Flammis talibns ardeant
S implex o Deitas trinaque supplico:
Exaudi gemitus votaqu_e respice :
Da panis precibus limina caelitumB jus scandere filios
Ad laud.=Ardens Qamilli inmiserasLatere nescit charitas
Saetia. adorir ignibus ,
Tatisque membris aestuatAegrorum turba languidaQuam dirus angor apprim
it
Unam lan°
ucuris Lelho
Christi re crt imaginemNoctis lncisque tempora
Dat fortis v ili munari
Prosternit illis lectulos
His sordes purgar sedulus
Quo quisque plag13 faediorHuic ipse servir promptior
Tabeni nec,horret ulcerum:
Hortete neseir charitas
Agono in summa positosPraesens auxilìum porrigit
Quo justi firmant pectora
Beique deficnt criminal
C' ‘S una syllaba longiores esse Sunita iamtenta: iter negataP‘°pterea nec ad purum rhyth
‘
Pertu: borrendi baud quannu!
mum (“ CTC vellem etiam bot“d o o
ad mustcamecclesiasticam sequeo Nihil interimdico de gustootbq s ites versus revocarentur aeque animus est1n.
lìfilf l“atcm
.
’R
N°} timi vcglectctv'
edire v irtus quirere ne aliquismiii arrìdtere
H I
Pater benignus impetra
Tui nos esqui v estigia
Nos charitatis vicrimaeFac mereamnr cflici
Exrremo in v itae limine°Omni solutos faenore
Etsancto amore saneias“Perduras ad caelestia
S it ìibi summa o,Trinitas
Aeterna in secla gloria
Quae charitate ferv idos
Diras . beato lumrne
M iami.-s fA.
udire caeli terraquè max1mr"'C laros ‘
triumph oè mil1tis arduus
Ut'
pugnar'
etîmucrone rumpitBarbaricum populatus agmen
qu0d d prehendete non su
deo Nomen gentile Lelliut in4.
versa strapbae 1 . ad matutinumiternmque in v e
‘
rsu strapl1ae
ad laudes non debuisset exprimisi v eraestregula ame tradita num.
— 1 99. Dissertationis , etrecenti Fidui Promotori: v igilantissìmi an
'
ctoritate continuata
(ai Hymni i idrmsunt qui die-
3o: Dscerubri: cancinuntur . Bos
taorib it Tamayus de Salaz ar in
Murtyrologio H ispano alias prae
terea ex b rev iariis antiquis nee
none: pseudo j uliana Archipre»sbytera s aga: scilicet canora: ii Esteri opilmntuEà *breviario autem isidorin ode persuadei quod
somit hymnum qui incipit 0
Dei v erbum Patri: ore preditumEundem mendis repurgatum oz
Mss. cod. Ecclesiae Toletanae e: i1 i°
bet? .HenricusFlorez
nine Sacraepag .94., etpro eius anti:
quirateacerr1mepugnar utindead .
v entam S .Jacob i 111 Hispania: erineat qui tamen fallitur cum hnnchymnummetricum vocatpag.99.
Iiii1d certe constat antiquissi.
3 18 H Y M N O D I A
Novere gentes Afer et aspera
Carthago nov it Roma bestiorExperts perscnsir sub armi:Quos animos gemrenr Iberi
hymno fitmentio inventioui: a r
pori: nulla sepuichri Compostellani nulla patrocinu quod
indebellandis Mauris esperti sunt
Hispani Stylus ipse et forma
si ex his conjecturam facere li
cet ab ecclesiae Gothicae tempo
re etconsuetudine non suntalie
na Hymnus leges metri nonservat sed in numero syllabarumseu rhythmo similis est dacty iicoasc lepiadeo quaies plures sunt
ino fficio Gothico ut infesta S.
C rispini hymnus e: duabus Mes.a P.Roa collari: apud Florez Tous.
X. pag 472. InsignemCri? innmlaudemu: Martyrem suumInuit sacro corpus sanguine Et
unumDeum:equen: trino nomine
Mundumrd inquen: :imul eius co
Regno Dei consors fattu:lta etiam Psaimut Al
phabeticus S. Isidori carmen tro
ehaicum sinemetro imitator .Au
di Cbri:te tristemfletum amaram
que canticum Quod courritu:
et percussus modulatur spiritus
Canticum hoc ontar inter opera S.
Isidori edit. ? aris. etapud Boi
landianos 4. Aprilia in V ita S. isi
dori cap. 71. hoc titulo : l ba
bstum Oratiouis ad tentameuta re
pellenda aduer:arii etDei gratiam
M erendam Auctor eius vitae
qui amultis creditar Lucas Tadeusia sap. de eodem loquitur
Sniptìspostquatu‘
ediditalphabeturtr? apiae (ai. Tutriae) iudirum, alphaberumwabalium a lphabetumthea.logicarumdi:tinetionum atque alo
pbabetum librorum oratione linemfaciens, Oratisni: scripritalpi» :beam futuro: plangent Gotbicat
p ati: errore:, :ì uules er:ionemete.
Advertere aparterhoc loco bymno: Gothico: scilicetanteMau.totumirruptianem inecclesiaHispana Gothicamu1positb s syllaba:postremas versuumsimiliter derinente: nunquam aut fene mun
guam habuisse Pinnimi censeurispanos exArabibus ho: verbo
rum lusus did1cisse ex Hispauiscereros quibus egominime assentior Ac primum quod AlvarusCorduhensis in Vita S . EniogiiMartyris versus rhythmice: ab E11logio et a seipso adolescentibuselaborato: tradir,nonde huiusmodi carminumgenere intelligo sedde versibus nonmetrici: ac solumcerro syllabarumnumero consuntibus ld colliga exeiusdem AivariIndiculo luminosonum.;y. H ispau.sm . Florez ii rm . : I . p. 14. etseq.. Her: prob dolor inquit, litt
guamsuumnesciuutChristiani et
lingnam proprium non a…Lattni itautanni ( al. e: omniCbrirti Collegio oir iu0euiatu uuu:
inmille:» hominumnumero qui… ti“ [tutti”erit “tiranti
320 H Y M N O DQA’
At non praeibà t tune recalentia
Jacobus albo bella reger1s'
equo
Dcnsasque prosternens phala'
ngesFui:nined meruendus ense
06luti ambita quadamcingente: il
lo: Versus ibtexcrrpti sunt eius
modi Lecto: tasse: catholica — A t
que obser atbletice-
'
Tuis pulsata:
preeibu:- Obnixe :upplicantibus Hy
mni:ta carmencecini-t ueres'
pan
sa=reddidi S icut pridem
rum- y_uando profectu: fueram in
infine primi carminis legitur”: Pi
nitcarmen .Aldelmi, quod Seraf ins
in natismeudum puta: Fortasse
legendum eritd delberi, sive .Ada
lb'
eri aut utrialarii qui inmar
ryrio subeundo socius fuit S . Bo
nifacii ,‘de quo videri possunr Boi
laudium'
addiemV.]unii inComma .
precario adVitamS.Bonifaciietar Qrad vero locistaemore car
mina sib i in fine consonantia com
posita esse dicuntur id explican
dumest exEtymologtt: S. Isidori
qui loci:tam nuncupari afiìrmat
qui verb i: indir Quo magis con
flrmatur apud pbetas eruditos et
vulgari consuetudine abhorren
tts lasum verborum in line ver°
suum integri aiitulus . poematisnunquam fuisse o lim usurpatomDuo his addsm, alterum. exJaci
sm “
nomine ab'
H ispania Poeta:
vulgare: Histrionesque appella
t'
os fuisse luglare: ac simili modo
ab Italis Giullari seu Giocolieri
Altemm inGermania ub i in ipsa
Germania lingua hic usus indendi
verbi: an'
tiquioi videtur versus
iatinos ad eam consuetudinemeòuformaros aliquando dieta: fuissé‘
A lemanno: . Id colliga ex SpeenloMorticinu seu Chorea mortisMucabri,exB ib liothecaMelchiori:Goldasti Hanov iae edita an. 1 6 1 3 .
sub hoc titolo È ximii MacabriSpeculum
lClroreìreMsrtuorum 'ver
sibut .ALEMANICI S id e:t itt
morem, ac m'
odotRHTTHMDRUMGERMANICORYJM contpo:itir) abeo edit
'
um eta‘
Petro Dewey Trecaeis Oratore
“
ante anno: circità
sexquieentumemendatum.In
bticius inB ib.med. et inf . latinit.asserit, nee Mansius Fab ricii Annotator dissentit ) Speculum (
‘
bo
reae a Maeabro non latine camposirum ted Germanicis rhythmis
quos circa an. 1 460. latin'
os reddi
ditPetru: Dersey Sed cum nui
lum suas opinionis‘
auctorem ap
pellaverit cum titulam descri
ptum non reieeerit aequum ett
Credere eum ad titulum huiusedirionìs quam citat, non dilio
genter attendisse ex quo manifestum est Petrum Desrey so
lum emrndasre Speculum Charene
martuonmquondam latine aMacabro editam versibus d kmanici: ,id est in morem ac motltrtttrbytbmorum Germanieorntu ebm.
positi:°
Huius poematii'versio
Hispania libera versibus hispanii
antiqui:'
sivep otius poema aliud
H i S P A N I C A
Subinde tanto sub duce pristinumAccx'evit ingens robur et improbas
Hispanus m natus hostes
Transtulir. in Lybicos catenas
Hoc hoc Patrono vieta per aequora
Regnis avitis innumeras plagasAdjccit, olim quae refuso
Oceani latuere traem
ad illins similitudinem cflictumhoc titulo La danz a de la muerte,cxtat in B ibliotheca Romana Sa
p ientiae cum aliis OpusculisHispa
nis in 4. inquorum fine legitur :
En la muy noble y leal Ciudad deSev illa por Juan de Varela ao.
dia: del rue: de Enero de 1 53 0
j oseph Rodriguez de Castro merudita B ibliotheca Hispano-RabbiuicaMau- iti 1 78 1 . pag. 1 98.,ctseq.
auctorem huius poematns adstruit
esse SanctumCarrion exHebraeoChristianum qui aetate iam prov cctus circa annum 1 360. scribe
bat idque ex codiceMs. Scurialensi colligit Sed v iruta doctumlatuit huiusmodi lusus poeticosde Chorea Morti: extarc iam pridem typis commissos latine ct
h ispanice , ut de aliis linguis taccam Quod autemCboreae hispanica: auctor sit Sanctus Carriondifficultate noncaret, nisi in exemplari edito aliquid sitadj ectum
quod in Ms. dcsit: nam in editohaec occuf runt;la Muerte al Zum
giano Guida ai B ernardo que tmestudia:ter— Ganar no pudieron esto
que queredes . Guido de Caulia esuum celebrem de re Ch irurgica
tractatumexarav it an. 1 363. in
cuius studium Chirurgus quemMors alloquitur , incubuerat.Quoddifficiliter cohaerere potest cumaetate Carrionis Sed nihil ausimdefinire contra Codicis Scurialen
sis testimonium aberias olim istacumDeo volente disputabo.Redmad S .Jacobum Cum duo tantumHymni in illius festa recitentur
tertium addo,quo praesensissimumeius patrocinium resque gestae
Hispanorum sub eius auspicio breviter perstringuntur
Metri genus adhibui in brev ia
rio Romano ofliciisque Hispanis hactenus inusitatum sed quale
argumento potussimum convenire
existimavi Inbreviariis Gallicis,aliisque passimoccurunthuiusmodi hymni alcaici dactylici. Consult:Dissertationempraewiamnum. 2 1 9. Nihil
,igitur essetmi
rum si ad gloriosnssimum Patro
num ]acobum praedncandum musica ecclesiastica Hispanorumnovos numeros inveniret autaliun«
de petitos in suumusum converte.
ret Porro auxilium quod sae
p issime S . Jacobus Hxspanis inte:pugnandumpraestitit totmiram
322H Y M N O D I A
un nos creavit, ingis honor Patriunnos redemit laus quoque FilioPar Flamini v irtus beato
Lumine qui recreat fideles .
Die 9. Augusti In finto SS .]usti ec
Hymnus antiquus emendatus (a)
Ecce Justus ecce Pastor
Ambo juncti sanguineQuos piae fraternitatis]unxerar. germanitas
]unxit aequalis sacrataePassionis unitas
Hi ramen scholis retenti
I . Dum vacarent litteris ,
Audientes , quod Tyrannuslntrat urbem persequensIllica scholam relinquunt
Et tabellas abnuunt
Appetunt cursu deinde
Praesidis praescntîamEt crueem Christi sequendoCorpus armant debile
Quo triumphoa passionisExPedirent fortiter
lis est'
confirmatum, tamcertis eon v ique Testamenti historiam excistatargumentis, utillud indub ium p ias quod grav ioribus nitatur
'
vertere nemo nisi scepticus andest. fundamentisHistoriciflispani, praecipueFerre (a) Auctoremhuius hymni fuisras aliique eneri apparitiones S . se S. Isidorum ofi c ia propria Hi
]ac0bi diversistemporibus peracta: spaniensia passim proferunt Ta
enumerant Harum anllam v ere maìus de Salaz ar in Martyroiqgiocontigisse siquia eontendat is de Hispano eum Asturio Anttstt
medio (Ollatomniamiracula , cum ti Toletano adscrib it qui niminullumsitinEcclesia,si veteris no rum Toletana sede relicta Com
324 H Y M N O D I A
ro llicet ferox satelles
Ducit inde MartyresAd locum campi patentemQuem feruntLaudabilemEnse verberantur illicLaureantur sanguine
Laus tibi per omne tempusTrinitas indifi
°
erens
Laus , honor v irtusque summaS ingularis gloria
Quae Deum te seculorumPersonet per secula
Hymnus antiguns modulazioni conjbnnntus et corrcctus (a)
Admat. Agente sancto Spiritu2 . lnfirma qui corroborar ,
3 . Ad vincia flagra , vulnera
Fratres tenelli convolant
l o.
‘
Protinu: eos furente: 3. .ztdwinela flagra etuulnera.
Pertrabunt satellite: 4. Etj an: eruento inpraelioEnse illir werberautur Etcolla uterque lactea
Prima syllaba inprofitentes tene 6. Strictomucroni subdidttantur eos, etsecunda in saeoitianz , 7. Quan: Christus armat,fovet
quae brev is est male in hymno 8. &uanwis tenella in corporeproducitur similiter ultima inpro 9. Quae infinna secli deltgtt.
tinus minus recte producitur , so xo. Sitlaus , potestas , glor:a
lumque propter caesuram id pos n .‘.Dni trinaqueNuminr .
set tolerari Inillico o reliqui lon Quod caede , etore infantmrn
gum ob caesuram etduas conso Praeter elisiones peccant versus
nantes dictionis sequentis Versus sextus etundeclmus quod pria. 7. 8. et brev iores sunt mam syllabam in mucroni ettrt
:-î
una syllaba si fiatelisio ut fieri no corripiant Decipnuntur aliqui,debet. In4. versnspondaeus tertio dum statim ac v ident vocalemloco ponitur pro trachaea . quam consonans muta , ac demde
(a)Quamqnamhymnus non estine liquida sequuntur communem tn
legans,exptilmdos duxi has versus, v ersu pro lib ira fac iuntnam suea
Div ino agente Spiritu vocalis natura longa est nequa4
Qui infimamundi roborut quam corrip i potest Muretus u
H I S’
P A .N I C A
V ix Justus annum septimumNonumque Pastor egerat
Et jam cruento praelio
Uterque mundum vicerat
Minas uterque Praesidia
Uterque sprev it verbera
Uterque colla lactea
Ferro minaci subdiditIncensa nempe charitas
Quam Christus auctor excitat
V el in renello corpore
Nescit malis succumbereIn hoc triumpho nobili
Div ina v irtus emicatInfirma secli deligens
Confù ndttt ut fortissimaLaudatus omni seculoS it unus et trimna Deus ,
Qui caede nos infantiumInvitat ad caelestia
in mucro corripuit inhymno SS.lnnocentium ‘
Perfossa ut rutilis
corda mucronibus Malim alias hymaarum eius dates imitari scri
bebat autemadmodum senex . et
utin praefatione ait Nunc etcor.
pus bebetsenio etmens aegre pi
grescit Quod autem prima inumcro sut natura longa natatur a
multis prosodiac auctoribus Nl
h ilominus in quadam editione‘
Pro
andine Bononiensus etinProsodiaV illagarsiensi communis ea syHabaadscribitur errorene Typ0thetac , an Editoria sententia id ac«
ciderir incertum mihi est i lta
que haereo neque enim - certo
scio , an mucro originema ntuctts
trahat atque ita u habeat natura
longum,anpotius a p a pa'
: aut
upis quod nonnulli putant. Sed di
cemusne casum fuisse quod ne
mo exantiquis poetis qui saepis
aime eo verbo usi usunt u inuru
cro natura sua b rev e corripue
rit? Virgiliumquiudecies id nomen
usurpasse u semper producto
comperio Septimo v ersui deest
una syllaba nisi mend am aliquod
inAntuerpiensibus, Venetis, ac Matritensibus editionibus irrepsefit,legendumque sit QuamChristus
hrruat et{ wet quod probabilis
simum indico .
326 H Y M N O D I A
Ad laudes. S acra victorum monumenta fratrumSupplici voto renovamus et te
Martyrum v irtus canimus , tuumquea. Christe triumphum
3 . Cordis internas animante v ires
4. Igne caelesti temerata cultro
5. Impiae dextrae tibi consecratur
6. Hostiu duplex
7. Manyr ad eaedem properans
8 . Judicis spernens minimmia iram
9. Sponte ferali resecandn colla
ro. Praebuit ensi
Prodeunt una genirricis aivo
n . Temporis puncta juguiantur uno
Et duplex agnus lamatus unamImbuir aram
1 2 . Andias sanctis Deus aime templi:Vom solemni geminata ritu
1 3 . Eluat‘ fusus cruor Innocentum1 4. Crimina nostra
(a) Accipe suo ordine versus
omissosMartyrumv irtus caninus qui
in illis
Christe triumphas
3. Hodie duplex tibi consecratur
4J icts'
uu hostili tenterata cultro,
$ traque interna aniruaute «vires
”f it“? ig"1 . fi ltro ad im iteru properatty
.
ranuuur
9traque ind ent» cupit ire incase:
9 . Nulla «vis eogitiugulumruinedto . Subdere ferro
Tempore ad palma : rapìsututuno .
ta. Excipe ex nostris Deus aimetunplis
Quique adhuc stillatoeteri recenteru
1 4. Morte cruore1u
S'
Gloria aeterno Genitori eteius1 6. S it coaeternae Soboli iugisque
1 7. Laus Paraclito qui ah utroque
328 H Y M N O D I A
Laurentium sisti jubetExquirit arcam ditib 1!s
Massis refertam , fulgidae
Montes monetae conditos
4. Implex , dicebat fidem
Quam vos per orhem venditis
Nummos libenter reddite
Estore verbis divites .
Triplex canarur unitas
Laudetur et simplex TriasSummissa quam per secuia
Adoret orbis machina
N il asperum LauremiusContra refert nil turbidumSed ut paratus obsequi ,Obtcmperanter anrfii1t
Non inquir arcam predere
Recuso ditis Numìnis ,
Vulgabo cuneta proferamChristi recondiras opes
Votum sed oro flagitnttsinduciarum pauiuium
Quo fungar eflìcaciusPromissionis munere
graphi interp raecipuos caeiites 1n
fiictumMartyremcecinerunt Za
charias Ferrerius ita ord:tur hy
maumS. Laurentii Da triumpha
letn celebrare paimaru Ditte Lau
renti tib i purpurate Cardo Rosna
ui iuris , etp ropaga- Gentis Iberae.
Maliem ut quoniam Ferrerius
Hispanum indicaeLaurentium,noneadem tempore purpura Cardina
litia eumornater Mehmi sane iu;
dicia S . LaurentiumHispaniae v indicav it alias laudatus sapientissi
mus Bayerius Ego vero perieli-t
tari volui an ex iongior1 hymno‘
Prudentii quamminimi mutatione
ecclesiastico more tres hymnos ex
pr1mere possem; ac propterea versus sequentes immutav i
1 Celebrahomortis ordinemExactor auri etsanguinis
3.Massi: refertanr ttfulgidant
H I S P A N I C A
Laetus tumescir gaudio
Praefectus , ac spemdevorat,Aurum velut jam conditumDomi maneret gestiens
Praescriptus en jam fluxeratDies furebat fervido
Judex avarus spiritu
Promissa solv i fiagitans
Aegros egenos pauperes
Quos Christiani nutriuntRecoiligem Laurentius
Adit tribuna] JudicisTum Martyn assistas velim
Coramque congestas opes
Mitere quas noster Deus
Praedives in Sanctis habet.
En ergo nummos aureos
Quos proxime spoponderam
Quos nec fav illis obruat
Ruina nec fur subtrahat
4. Implete dictorun1 fidernRefertad ista, autturbidum
6. Sed nec recuso pradere
7. Locupletis arcani Numinis8. ?)ulgabo cuarto etproferaru9. Pretiou quae Christus gerit.
l o .
‘
Pronrissa soltui efi?ag itansl 1 . Coramque dtspositas opes1 H inc inde tortoresparant1 3. Nudare amictu Martyrern
1 4. Vmciremembra, ettendereHi nimirum suntv ersus Prudentu,
pro quibus altos substitui versus
1 s., ct 1 7. etstr0pham6 . adMatutinum denuo condidi utnar
rationemcontraherem quae inhymno Prudentii 147. straphas conti
T t
net Addidi etiam doxologiam ,
sive clausulam hymnorum , quaein Prudentia deest. Ex vers1bus
omissis 1 . 7. 9. 1 1 . suntno
v emsyllabarum ac proinde usita
tae modulationi inepti , ut liquet
e: Dissertatione praev ia 5. XXXI.num. ang. . In reliquis synaioe
pbas eifugi autsensui con uitumvolens pr0pteromissas aiiquas stro
phas nonnulla verba inserui In
secunda str0pha intactum reliqui
secundumversam Praenuuciatfi :
3 32 H Y M N 0 D I A
Tum voce suppiex postulat
Conversionem gentium
Vacem sequutus spiritus
Canscendit alta sidera
S ic dimicans Laurentius
Non ense praecinxir [atua
Hostile sed ferrum retro
Tarquens in auctorem tulit
Dic 27. Augusti In ofi cio pmpn'
a Toletano foscamS . Aga
piti Hymnus eius afi cu recognitus et cattìgatus (a)
M iles superni NuminisPraeit docens Agap
itus
Saiutis hastem vmcerePatri salutis plaudere
Seme! recepta desuperProfusione spiritus
Servare necdum eredita
Augere discitmunera
in hanare sint habiti In Pru
dentii operibus edendis laude di
gnum est consilium Victoris Ci
ac lini , qui in fine sui commentarii in medium cantulit omniaPrudentu vocabula quae quamlangissime a lalinac linguae pu
ritate abesse iudicabat, ne inquit:
iuniores in imitando fallantur In
k une indicem coniecit Defuga pratransfuga hymnire pro hymnis canere Mundialis pra Mundonus
quae in hymno SS. Hemeterii ,et Ceiedanii supra recens ita ac
currunt Natat etiam orarium
pro sudarium etFidelis pra Chri
stiano Religionepraeditus Verum
haec dua praesertimpastremum,
verba sunt ecclesiastica et hymnis aptissima
(a) C rediderim parum corre
ctam esse editionem huius hymn1
in officia propria Toletano anni
1 720. quad ad manus habui
Etenim in4. stropha ad v esperastortina v ersus mendose scriptus
erat in hnnc modum Qui te celebrat, rebora . lgitur fortasse hoc
ipsum acciderit in aliquibus ex
his v ersibus quas amandav i
1 .
'
Praeit docetque A gapitus
2.
‘
Nos omni purgct crimine
3, Nihil P rincipi dementias
4. Tibi tyranne irasceris
H i S P A N I C’
A .
Opes av iras semitas
Labis inventam flaridam
Et omne novit lubricum ,
Quae perdidit ne perderent
Puer beate seenla
Laudande cuneta servuias
Qui te celebrant, rabara
Et corda sursum subleva
Patri decus sit inclytum
Nato simulque Flamini
Qui per preces AgapitiNas purger amm cr1m1ne
Admanu Quindenms audacter trucem
Urger tyrannum comprabansNil Principi .
dcmentius
Quam se Dea subducere
Vultum nec horror impium
Pavet minas nec harridas ,
Zeins fugar farmidinemAetate major charitas
Ignis flagella carceres
Fumus fames opprobrium
]ucunda suntAgapito ,
Aurelianum lancmant
Saev is tibi miserrime
4. Tibi furens irasceris
Unum studes dum tollera
Trophaea ponia plurimis
Satuisse f rustra cognita
6. Tortoris impio manu
7. 0 stulta *vere immanitas8 . Crudelitas quam desipis
9. Summissum collum .Agapito1 o. £ n is coronat nobilem
1 1 . Cruore munda inuoxios
1 a. Nos redde sponso sanguinum
In secunda v ersn fit brev is ulti
ma sy llaba in omni : in tertia ii
cetpass it esse magasyllaq Rihil rcctiu: tamen ad…r,ati9mm
H I S P A N I C A
S ummaeDeus clementiaeS eptem dolores V irginis
Plagasque Jesu FiliiFac ritenas revolvere
Nobis saluremconferant
Deiparae tatiacrymae
Qu1bus lavare sufficisTatius orbis crimina
S itquinque Jesuw lnerumAmara contemplatia ,
S int ctdolores V irginis
Aeterna cunctis gandia
Jesu tibi sitgloria
Qui passus es pro sam lis
Cum Parre cumParaclitoIn sempiterna secula
Dic 28 . Septembfi s In festa B . S imonis de Roxas Ordini—tS S Trinitatis etRedemptionis Capcivorum(a)
Ad vesperas Lumen immittatDeus , utS imanemCm caputsorta radiante fulget
Cnnt1ca landis celebremus interPublica vata V v
dolore sternitur Lutoplatearum 1 .”Penden: ante oculos Nam
I lla secum centies reddit ejula atracibus
tum Cadittune inexta:im. Do» a. Te conficitaculei:lor sternit :tantem et alia huius 3. Heu l sputa alapl e verbera
mad1 Extat hac O fficium inB i vulnera
b iiatheca Excri'
1ae Domus Altieri 4. Clavi [d , alone :pongia lan
fu1tad usumThomae Poyntr Ar cea
migeri pra corpore Regis Angliae 5. S iti: spina cruor quam08ri4'
Henrici Vli .)qui ob iitan. 1 s3a ., et piumillud habuitex dano Arthuri Prin 6. Cum‘
Patre etolmo Spiritttcipis Vaii1ae.Deest lacus, et annus (a) Tres has hymnos , .
duos sapeditionis Demum versus praeter phxcas , et tertium iambicum di
:m1ssos suo ordine exhibea; metrum in honorem B . S imon»
340 H Y'
M N O D I K
Tibi Redemptor omnium
Aeterna plaudant saecula
Cum Patre , cum Paraci1to
In Trinitatis faedere
In eadem festa B . S imoni: de Roxas Hymnus ad vespa as
st ad matutinum a S Rit. Cangregatiane approbatus
N omen et laudes canimus S imonisSede qui caeli nitida receptus
Supplicum justis precibus benignamAdmavet aurem
Os puer prima tenerum resolvens
Exh iber cultus specimen futuri ,Et Dei Mattem Gabrielis alma
Voce salutat
Voce caelesri manitus supernae
Deligit coetum Triadi sacratum ,
Lacta cui plaudit rigidis saluta.
Turba catenis
V ita par camo micat institutoS ive captivas properat juvareSeu piis instans monitis frequenta
lnstruit urbes
Huic fames fracrum v iolenta corpusSaepe iassav it
», lacerata saepe
ictibus flagri madaore multa.
Membra cruore
tisi quad er alia qui suas merces
postea voluit obtrudere , flaremaliquem deeerpsi , ut omnibus ,quand fieri posset facesemsatis
Versus. 1 . et a. str0phae ita
etauxconcepti Caelitum sacra:
qupidtt: coronae M ligit coetum
Triadi: :upernae Sed cum visum
faisset utalia moda redderentur.scriptum iliica fuit Voce caelo:ti
etc. exquo accidit utidem no
menvoce in hac versu., et in pro
ximo superiori resonet l’ora :a
lutat Denique hymnum, Romeo,,
H I S P A N I C A
une atree coe re rumQTecrii cultu siiîpiic1
P
Pasteri majore sumptnPromoventes eutruunt
Prisca paupertas placebat
Nec novus mas displicetNempe devoru ad an s
Supplices se Conferunt
E romatis dona terris
Cansocranrur aedibus
Èpargìt unde V irgo clemensrat1as uberrimas
S ittibi virtus decuaque
Christe nate V irgine
S it Patri laus et datori
Gratiarum Flamini
Una jugker‘
canatur
In tr1bus divinitas
.dgautque grate: debita:
His Matre natus Virgine
Voti: Redemptor annuat.A quo reguntur aetheri:
Terrae marisque termini
Hi dua hymni canditi suntnon ut
intra afiicium ecclesiasticum reci
nantur sed utab un1versa papul0
vel decantentut vel recitentur
V igerenim hic mos inItalia utin
ecclesiis aliqui sunthymni appensietexpasiti ad fidelium pietatemex
citandam qui etiam inter preces
alias pub licas canuntur . Exemplumafferaminhymno inhonorem S .Ba
naventurae qui dumhaec nastiaexcuduntur , ab Episcopo Balucogregiensi approbatut est Recitaba
tur antea hymnus sapphicus rudi:et inficetus quimih i a ci. Franci.
sca XiianCanonica etArehipret
byter0 Balnearegiensi communicatus est,utvel antiquumhymnumte
formarem vel novum potius cub
derem Ei morem gerere. eupiens
novum hymnum efieci in haec
v erba
Civ ita: grate: merita: supremo
Numini :olvat re:onetqueph utfl?Dumpio cantucelebraregaudet
‘
Gesta Patroni
Qg i memor charaepatriae beatitCaelitumpridemdomibu: receptusCiv iumleni:precibu: benigna:
.Admovetaure:
Dumgrav imorbepremerotur infa'
us;Matre dilectatttsoboletnve
'
ì 1cnte
3346“
v M îN‘
o'
D. 1 a
1
Ad laude: Te musicis epna n1ibusTo congruente, carmineTe comics to millies
.
.lossaoa Virgo dici:nnsNltor. regedat. siderumFiamm:procul sit gratiaTu v inc1s - una maxima:Decoro puk hritudines
Quos urget incumbentiumPremitque
,
moios . criminumHis dextoram tu - parrîgi3 :Et, utmurgant, adjuvah
Redditur constan: melierquecaelo
.d uspice v ita
Matris utvotum subeatfidelis'
Signa Francisci sequitur libenter,
finde doctrinae radio: ubiqueSpargere coepit
Sou v iamcorta ratione tradent
& a colipo:sitgenerosa v irtu:
l uplicutlibrispia christia nev itae
en: calamite: po
Hnereeumtootro furiosa telaSancta divinae fidei tuetue
I… decu‘quf
Nesminusmm mprohitatepollens.l rdotacconsec fatecharitatisInclytus 1’rar:ul Seraphimque
Kite vocate:
J ustus hù tmagui:me‘
Praemiogaudet fiuiturque caelo
M f constantipopulos [ivanm îmit.eequus
l iu exultanr ope nostra valeur
{unitllb laetos penitas repulmPerl: letbaii rav iburque morbi:
Saepe[fgatir"79inita: omnieelebretar aevoIntribu: simplexDeus una v irna,Cain; aeterui: regitur ruba ta.;
Legibus orbis
Hic hymnus cum typis Semina…Montis Pulisci essetimprimcndu:qui eius Seminarii scholas regna:eumcorrigere conati cont, muta ,
ta ultimastropha ctprimo quo
que verso stropha: 4. ct
pro quibus cx:udi f:coruar
Dumpuermorbopremeretur illi
Matri: utmmmperagatfideli:Seu« iamcerta rationepandem
SitPuri e;Nato‘
Patre nonnu‘
uori
E: simul ran te o tibi.per
Spiritu: nulli retieev;la ino»…Giorio redo
348 H Y
Jesu tibi sit gloria?,
Qui natus es de V irgine
Cum Parre cum ParaclitoIn sempiterna secula
Die 22 . Octobris In fa to S . Salome: Viduae Hym/zu:antiquus correctas (a)
Ad vesp . : S iderum celais domibus receptamFeminam dulci celebremus hymno ,
Quae plagia nostris genito JacoboAuxith onorem
Chruit nati meritis SalomeClaruit sancto pariter marito ,
Clarior Christi quod ad usque mortemAssecla mansit
Non crucis sfipes rigidus nec illamTerrù it‘
flethi‘
pavor ad sepulchruminde conferr
‘
faropètans ut ungatCorpus lesu
Hue ade: magni genitrix PatroniImpetra v ires ut
‘iniqua cordis
Vara pellentes fidei crueisque
diit",x sed sub praelo iamest inte
rea dicere nequeo an versus ali
qui exmei: diverso modo fuerinttypis commissi
Sententiam huiuì hymni, ut
potui retinui mutav i autemver.
su omues qui ita se habebant
Mu quamlaeti colinus fidelerUd ibur eel:ir Superum lacatanB tdecusnostrum
lui.:mater extat
‘WM JBCO
E urop ei cultrix Salbme— voeata…l eberiaeoquoque irineta sa
Coniugetu ebanmque donumre
liquit..lrseela Christi
? erstititcourtaus,eruee unu rn es:it
Tef rita auti llo u eeieute fugit, iCuratet {unus Domini . 'etaepul.
ebruu
Fervida v isitTupia o nastri genitrixPatroniBilii ennetos refowe cliente.:
Semper utnostro capiti queatnu:.Vi‘vere iuueti
Inseconda stropha v ersus secundus
una syllaba longioe} est.at lique
-i'
H I S P A N E C A
S igna sequamur
S it decus Patri , genitaeque Prali
Et tibi compar utriusque v irtus
Spiritus semper Deus unus omni
Temporis‘
aevo
Eodem die 22 . Octobris .Hymnus ad vesperas [evitar emendolus (a)
G ratum diem sol extulit
Quo valle ra ta seculi
S ionis alma lia
Aeterna captatgaudia
Amore Christi sauciaCorpus cucurrit ungere
Vivum segunta mortuoPiis pareritat ritibus
t;it sanum legîtimum digitis et
aure callent lntertio versu eiusdemstrophae propter coniuuetio.nem que alieno loco appositamcantus incommodas difficilisqueevadit de quo consoli potestDis o
:ertatioprawiaQ.XXXI . uum.z ogetreqq(a) Facile quivi: agnoscet aug
etorcm huiusce artis petitumhuit:hymno elaborando operam suamcontulisse Equidem mirahar
qui inprimo versa notato qui itaaichat1 .d lma Siani: FiliaPro pede spondaeo , v eliambo cho
reus seu trochaeus excidisset
Causam v ero esse postmodumcom
P°f Î. quod a P. Carole Guyeto
compositus bic hymnus essetinhonorem SS.Mariae j acob i et Sa
lomes de quibus reete hume
to plurali procedebat veisus.A lmoe S ionis Filiar Secundu'
s ger
sus propter elisionem expulsh :eratb ujusmodi
Fiq e sepulcbro compiti:.
Deeratb rc versus in.bymno CaroliGuyeti Neque inutile arbîtt
’ol'to
tum ejus°
hymnum transci 'ibereBrat autem hymnus antiqùus in
b reviario Carnatensi in festa SS.
Mariae Jacob i et Salomes'
die
to. Maii ad . v esperas qui in
hunc modum incipiebat Gri tuleu
tur E cclesiae Hone hymnumcor
rexitGuyetus inter alios qui pc::
illins Heortologiamreperiuutur .
350 H Y M N O D I A
Quam v ivus ipse traxerat
Odore v irtutum sacro
lnhaec v icissim compararFragrans sepulta balsamum
0 mira sors ! o gaudiumCui sic studebat mortuoResuscitatum conspicitSuaque tangit deXtera
Summa Patti cum Filio
Sanctoque sit Paraclito
Aeterna laus et. gloriaIn seculorum secula
Gratumdiemsol extulit
91uo valle duetae seculi
.d lmae S iani: Piliac
.Aeterna captantgaudia
Christopropinquae sanguineP ropiuquiores atfideYiwan sequutaemerruo‘
Piis patentantritibus
l uer v i*vus ipse traxeratOdore «virtutumsacro
Ferra parafltillae‘Dio:
Fragranssepolto Balranuru0mira sor: o
gaudium
Cui sie stude antmortuoati—vu: illis iam
Manuque se ta gi sinit
quanta caelopleniusCousummatilla: ebaritasToti: ubi te vultibur
IesufruendumeomuodarQui Deo sitgloria
Quemsexus omnispraedicat,B iguosque uorpraestetsibi
W tcpereuues reddereNeque solum inecc lesiaGarantensi v erum etiamin Rhemensi celebratur festum SS.Mariae acobi,et.Salomes refertque co 10
co Gnyetus aliumhymnum cuiusestinitium
‘
Par femiuaruns nobile Exquo me juvatcolligere re
etc in ecclesiis Hispanicis ofiicium.
S . Mariae Salome S. Jacob iHispa-
3uiarumPatronimatris hymnic pro
gii: fuisse decoratum Ecclesiaompostrllaua inantiquissimis bre
v iariis S. Salomenhymnis propriisrbytbmo sed sine lege metri decurrentibus celebrabatad diemOctobris Versus ille Guyeti Pra
grata sepulta balsann'
nn duplidmendo corruptas legitur inofi ciis
mpriis Hispanicis Edit. Venet.LAGRANS SEPULCHRO baF
suarum
.356, H Y M N‘
O‘
D l'
A.
Deserta dum petit locaCarpp squt: castigar suumPerfundit illum [argineCaelestis imbes gratiae
Sublime max scnnd:t jugumPraecepta Francisci sequens ,Et sancta per vestigia
Christo Jigat se strictiiss
Immunda quidquid appetit,Miratnr
'
et quidquid caro
Calcat relinquit, negligirLucretur ut Christum sxbs
Jesu tibi sit gloria
Qui magna salus cflicisCum Patre cumque SpiritttPer seculorum secula
3. Cum‘
Patre etolmo
4. Inopem ranamus Didacurn
5. Caeli bonis praediuitenr‘
6. Humilem ranamus Didacum.
7. .Ad celsa uectum sidera
8.Quae suscitas de_pul*vere9. Bgenum etinter Principes
:o. insede sublimi lacatn . Sm usque confixittua:
Tecumipse confixus cruci1 3. Tandemad beata praemia1 4. Veniamprecamur suppliersV
.
er;sus 6.
’
et 14. licet lon
glares statceteris reetam tamen
servant mensuram eum in bac
carminis generealiquando pra iam
bo,vel spondaeo pes anapaettus prima loco panatut Verum ea syl
Jaba aucta dtfiicultatem canentibus
ingerit utexplicatumest inpraeQia DissertationeQ.XXX.num. z og
Reliqui versusp ropter elisiones se
iecti sunt Alibi tertiumversumdaxalagiae similiter carceni sub
ragav ique Cum ‘
Patre cumqueSpiritu Dub itu eram, an ea emendatia omnibus essetplacitura sed
nactus postea hymnos famigeratas
Santalii Vietarini versum eun
dem eadem prorsus moda corre,
xisse camperi qua magis confisussum fare utv ersus hac loco me,etalias adhibitus censurameffugiat.
Non vero intelliga quidnaru cau
sae habueritSanta lins eur cumsaepe hunt: versum reformatum, etsine elisione usurpaverit naouna.
quam tamen antiquum reliquerit
imma etiamub i nonerat invene
rit scribens instropha ultima a se
composita , Cum Patre et alma
Spiritu utv ideri potest in hymnis
brev iarii C luniacensis ad diemMuj i .Bai vero si causa estulla.
H I S PA N I C H
Pauper .canatur Didacns
Et corde summissus: pio, , 1
Qui diveo est caeli ,bonis ,Et celsa calcar sidera
Christi patens‘
o"deattera
Quae pauperem de pulvere
Attollis inter Principes
Ut sede sublimi lacca
En qui reliquit omnia
Felix recepit omnia
lllusuibns miramlisLate coruscar inclytus
Corpus flagellis saepius
Quad aspatia afflixeratOdore fragrat plurimo
Etmembra sanat languido J
cur hic versus mutetur , ub ique
rhutari debet, si nulla nusquam.
Praestat hoc loca admonere , melib enter daturum fuisse operamaliis aliaruin Ecclesiaium Hispa
niae hymnis reconcinnandis si
quemadmodum Officia propria
dioeceseas Ta letanae etHispalen
sis ita etiam ceterarum dioece
sean in promptu habuissem Olii
cia propria Ebarensia hymnasque
p roprios legi quos etsi ab omnierrore. non immunes repeterim ta
men intaet0s reliqui ne l'
a lceminalienammessemarguercr immìsisse.Equidem labori ac diligentiae non
pepercissem si spes affirlsisset in
veniendi alia ad ‘ meum argumentum pertinentia ; sed intanta libro—
3
rumHisp aniensiuminopil sflc P…"
settim eorum , qui officia , resque.liturgicaseontinent, neminimiramv ideri debet si p ancos hymnoscorrectas addidi bis qui inproprio.
U fficio SanctorumHispanorumVeenetiis excuso perleguntur Qui:!etiampro his quos adîeci gratis:.habenda estP. B lasio a Virgit:b in;theoldgicis cognitionibus praestatu!
ti qui aditum ad B ibliotim:am:S .Carallzad quatuor fonte.: deUrbanOrdinis Discalcetatonum SS. ’I-
‘
Rinl5tatis Cangregatiouis Hispaniae mi,hi perhumaniter communicavit o;
D :î licilior fuit accessus ad B ibliothecam PP. Calceatorum S&Î riul4:tatis Hispanorum sed eum, tan.dem extorqnere potui deputatore et comite D. Raisaùndo Dioo,dado qui prppter. emineu(fl3 lim
H Y M N O Q FA
Summa Patri sit luminumNatoque P atris gloriaEt cum beam Spirito
Cunctis in aevum seculis
'
Ad louder . M undi Redemptor optime
Qui morte mortem destruisTuam crucem sanctissimamOmne: ad astra tollimus
Dilexit illam Didacus.,
Amore dolci Baucinalllamque post te farti:erCanson .
»tciumpbi sustulitCarnem rebellem comprimensEscam malarum pessimamSensusque configens tune
Confixus est tecum cruci
guarum arientalium cognitionem no Baptista Soraz abal versibusHic
R rumque omnium eruditionem spanicis redditos , aliosque librosPP. Trinitariis Calceatis iam diu sponte commodav it Gaudeo
cognitus erat. Nonmolto deinde hanc o;casionem mihi oblatam,
post Rtî:us P. Antonius Quevedo qua bene de me meritis homini
pro singolari eius merito Minister bos aliquam grati animi significaeiusdem Convento: et Procura tionem ostenderem Quod siquisco: Genen lis sui ordinis in curia non ob latam occasionem sed
Romana renunciatus aliisque ha » me quaesitamesse arb itretut, seiat,narihuaauctus B ibliothecae adeun malle me importonum quam pardae , cum liberet, *
pota tatcm mi con: in. re&renda gratia v iderihi benignissime fecit in ea ta Ofi cia propria Religionum nisimonp raeter missale et b rev ia panca certis de causis , nonattigi
riu‘
m Maz ambicumExcfi:i Arch ie nam aliae clero secolari facile se
piscopi Lorenz ana opera , et stu conformant aliac suis maribor ,dio edithmnibil inveni quodmihi etrit:bus antiquissimis malumviuSui esse posset Nec praetereun
'
vete neque vero o fficia quibp s
dus silentio e stD. Blasius Miner , d::mReligiosis Ordinibus peculiaflr
‘ mult:iugae lectionis acerri ria,Hispaniae dici possuntpr0pr1a.nique iodicii qui hymnos a Joan Cistercicnse _
s Congregat:oms H:
364 C O N V E R S I O
Conversionis Gatharum lnstitutiane amplissimumessem frucrum relaturus Quoniam vera neque de mea ingenio qu id
quam Sperare ausim etis ego sim quacum praeclare actum
putem, si tantum non orationemmeam rejeceritis hac unumsupere3t utin sala rei gravitate et in vostra cognitissima
pietate et religione tat1us negato spam collacandam mihi
esse constituam Nam tametsi pler1que e quorum nu
mero me esse ultra prafitear a navis institutianibus fe
starom vehementer‘
abhorreant nisi causae idaneae gra
v issimaeque proferantur , quad ut rene ajout, frequentia solemnitatum non huius exilii propria sit sed ad pa
triam manentemque caeli civitatem specter nihilaminus
qui mature accurateque perpendat cx quibus tandem
aerumnis Hispania universa in tertia Concilio Toletano fe
liciter liberata ad quem exinde honoris apicem ascende
rit illico fatebitur pìurn justumque esse consiliumut stato die perpetua tanti benefico memoria , et anniver
saria celeb riras recalatur Reformìdat animus ac prope
madum harret veteres illos luctus , infandaque mala remi
n1sc: quae in Gatharum regna perfidia Ariana impone
grassante funestamque discardiae facom alte praeferente in
ter Regem Leavigildum filiumque ejus sanctissimum Her
menegildum exerci:ibus hinc inde compararia et commis
sis efferbuerunt Pastquam autem gloriosi Martyris Her
menegildi accensis apud Deum precibus indefessa Leandri
Praesulis labore , et studia , piissimique Recaredi cura er
industria Comitia generalia Regni tum ecclesiastica tum
secolaria Toleti habita fuerunt, et in eis haeresimArianam
Rex Optimatesque rite detestati sunt stab ilita recta Fide
per catholicam formulam arthadaxamque SS . Trinitatis pra
fessianem quis adea in historia ecclesiastica peregrinos est
ut nesciat, quantum deinde gaudium consecu:um fuerit,
quam insigniter Religio Christiana effiaruerit quat, qua
lesque v irus Clerus Hispano s praduxerit Quae omnia cumadmirabili satisque copiosa oratione clarissimus Praesul
G O T H O R U M 3@Leander partim eXpasuerit, partim praenund arit nihil necesse est a me distinctius commemorari ; eamenim integram
5. li . dabo utgrav issima egregii Dacraris aucmrimte apudacquas Judices ev identem propositi mei u:ilitatem ev in
cam Dc qua Homilia tertii Cancilu Toletani calci adiunera quid sanscrit historiae ecclesiasticae parens Cardinalis Baranius , placitum mihi est ut referam quamquamenim elegantiam styli , qualem frustra in eius temporis scri
ptoribus quaesieris in ea desidera: v im tamen eflicaciam.
que ratianumsummapere commendatad annum 589.n. 20. his
verbis Ita peroravitante Sgnodum S . Leander simplici e:
impolz'
tt: szglo ut cecali huj us barbarie silvescentis conditio
fi rebat sed divina scientia valde referto etsap ientia miri ceea:ornato instar arboris licet cortice duriori: tamenpomaram
pendulorum faecunditme pulcherrimae Non tamen adea im
politus est stylus Leandri , utid Baranius exaggerare de
buerìt. Siquidem neque Leandro elegantia penitus deest,neque ea abundat Baranius
a . Igitur illud dumtaxatmihi elaborandumeat utbrev irer demonstrem maximum ac singolare beneficiumDea in tertia Toletano Concilio nariani Hispanae collarumidoneum causam esse quamobrem ex uso perpetuaque
Ecclesiae consuetudine dies festus solemnisque Conver:
sionis Gatharum consecretur Teste vera utar locupletis
sima Ven. Cardinali JosephaMaria Thomasio novitatibus
festorum inducendis maxime infenso atque ex ea loca te
stimonium proferam, ubi in primis se infensum astendit,
n1mirum ex Sufi’ragio quad in Sac. Rit. Congreg
at:0ne tu
lit ne festum in honoremPatris Aeterni celebran um admit
tere:ur quod a BenedictaXIV . relatumest Lib. 4. de Beatt'
fi.
et Cana/tirar. S er . Dei part. 2 . cap . 3 1 . num. 4. Ad dq as
quit patissimum causes vel tres revocantur Patrzbu.r tn
stituciones festivitarw Domini una ad tollenrlam desid:amne
ntiorum hominum altera ob consecrarionem ipsom cerco
rumdierum ca: potraris mimmlzs et tenia‘
ad renovandam
366 C O N V E R S I O
memoriam celebriorum beneficiorum divinarum in Ecclesia Et,
ut ca , quae de prima ct secunda causa edisserit dactis
simos Cardinalis prae:ermi:ta:n ita tertiam quaestioni in
stitutac congruentiarea:eXpanit, e: e:tarnat . Tertiam deni
que causam ob memon'
am scilicetdivina:um beneficiarum etc. ,
quae POTISSIMA EST , ubique f iere Patres ind:cant; et , ut
aliqua: recmseam eam a::ingunt laudatus auctor Constitu
tion. Apostolicarum Lib . 7. cap . 30 . Sanctus Leo serm. 7.
de Epiphan. etS . Aagastinus ad I::quisitiones ] auuan
°
i lib. z .,
sive epist. 55 alias 1 9. etSerm. 220 . alias de Diversi:78 .
de vigiliis Forehoe . Hoc semel inquir , fi:ctum esse uptime
nosti: e: tamen solemnitas , tamquam saepefiat
por:bus itera: quod veritas semel fizctum commvocibus clamat quod etiam semel factum in rebus veritas
indica: hoc saepe celebrandum in cordibus pus solemnitas re
voca: etc. Quam toram rationem apposite ad rem nos:ramaccammadari passe nemo , opinar iverit inficias qui di
v inum immartaleque convers:anis Gatharum beneficiumexpenderìt ; cuius tamen nulla
°
:r: officiis ecclesiasticis Hi
npaniarum e:trat memoria ad debitas Dea gratias persdlven
das singulis annis renavanda
3 . Quoniamvero , 11 : prudente: admonetlaudams Cardinalis , S uf iciant nobis exempla Maj oram S apimus , si ao
pienfiam antiquorum exquirimus e: sequimur exemplis qua
que et auctoritate Maiorum ev identer astenditur , experi
tam ins:irutianem insolita aliqua nov itate non esse displi
ci:uram Quid enim ? Apod Graecos et quidem ex anti
quissimo tempore , nanne solemne est ut similibus de cau
sis , ac lev iaribus plerumque, commemoratianes inMenaeis
et festivi:ates peragantur Obwo sunt libri eorum litur
gici : pervulgatum est quad observat immortalis memoriae PontifexBenedictus XIV . lib.4. de Beatif . part. 2 . cap 9.
num 1 5. In Graecorum Menaeis ai: non Sanctorum so
lum et solemnitatumDominicalìum sed etaliorum quoque re
rum memorabilium celebrites locum.obtinet . Profecto in eis .
368 C O N V E R S I O
praestanrissimi benefica divini memoriam conservandamrenovandamque eadem aut maior etiam solemnitas non sit
adhibenda ln officiis proprus Toletanis anni 1 720 . ad diem
6. S eptembris anno:atur Festum Victorine Cardinalis In
fantis prope Norlingem Duplex In E cclesia lVIa:rice ln
eisdem etin b rev iario antiquiori Toletano D. loanniMar
tinez S iliceo anno 1 551 . dica:o ad diem 30 . Octobris indica
tur FestumVictorine deBenamarim Extantautem in hoc ve
teri brev iario hymni prop…, quibus triumphus de Benamati
no, etlaudes Alfonsi Xl. Regis rudi, etinculto stylo concinun
mr FestumDeditionis Granatae in brev iarioBurgensi
habuitlocum Sed utdiversae plerumque sunthom:numtentiae etquod al::s pietas aliis supersririo esse v idetur ,sublatum est, teste ipso auctore ofiìcii Joanne Maldonato
Presbytero cuius haec sunt verba ad marginem lectiom:m
edit. Lugd . 1 595. Hanc de:litionem urbis Granatae Antonius
Ragius India:um Patriarcha Burgeì:sis Episc0pus e breviario
sustuli: superstiti0sum j udicans Praesulem Fonsecam qui
celebritatibus ej usmodi novis indulgendum censebat meque
ad eam scribendam in:!uxerat Ferdinandus de Talavera Ar
chiepisc0pus Granatensis composuisse dicitur referente Nic…Antonio in Biblio:lzeca nova quatuor officia quae variis
diebus reci:antur et in his duo in die expugnationis laudatae f
urbis Granalensis Joannes Tamayo de Salaz ar tom. 1 Martyn.
Hispan.ad diem e . ] anuar n recenser Festum E caltationis Fidei
ob Granatae recuperationem cum lectionibus et hymnis pro<priìs ex brev iario Compostelleno edito anno 1 569. Neque
vero sola Hispania istiusmodi honore et genere celebritatis sacrae v ictorias ex hostibus reportaras prosequuta est
In brev iario Parisiensi anni 1 643 . pro die 1 8. Augusti ira le
gitur Fit Duplex pro commemorazione victorine Regislippi Pulcini Et in lectionibus secundi .noc:urni enarmtur v ictoria de rebellibns Flandris ipsa die 1 8 .Octobris re
lata Praetereo mu lta alia quae huc confetti possent,etiam ex ofiìcue Ecclesiae universae patita velut festum
SS .Ro
370 C O N V E R S I O
dora immortalis memoriae v irilisque animi femina cui tu
tela filiiMichaelis Imperatoris commissa erat sacrarum ima
g:num cuitum magna cum celebritate instauravit, er lco
noclastarum haeresim subvertit. Igitur in eius rei perenne
monumentum festum a Graecìs institutum est quotannis so
kmniter celebrandum primaDominicaQuadragesimae , quamidcirco Dominicam Or:hocloxiae nominanr In veteri officio
Quadragesimali Graeciae orthodoxae ab Br‘
ilo Angelo Ma
ria Quirini recognito , et castigato ad fidem praestantiss i
mi Codicis Barberini ita notatur hoc festum Dominica prima Jej uniorun: et SS ProphetarnmMoysis etAaron atque
aliorum I:em Orti:odoxiae seu Restituti0nis
sinum
6. Quid ? festum Cathedrae S . Petri Antiochiae die 22.
Februan: e:Cathedrae qua Romae primum sedit dic 1 8.
] anuarn, non ne idcirco estinstitutum ut fundatio Ecclesiae
tumAntiochenae tum catholicae Romanae celebretur Nec
nova isthaec sunt nam in breviarioMoz arabico hymnus est
pro Cathedra S . Petri qui incipit OPetrepetra Ecclesiae
repetiturque in hymnario Ven. Cardinalis Thomasii Ca
thedrae Antiochenae celebritatem commendat S . Augustinus
Sera:. 1 5. tlc Sanctis Inszitutio solemnitatis hodiernae seniori
bus nostris Cathedrne nomen accepi: ideo quodprimus A stolo
hodie Episcopams catha lram suscepisse reff:î:rurRecte ergo Ecclesiae natalem sedis illias calvar quamAposto
Ius pro Ecck siarum salute suscepit dicente Domino Tu es
Petrus , etsuper hanc petrama edificabo Ecclesiammeam Quodnon,
:emtantum sed ipsum_ quoque nomen quaerimuscelebranmia universa Ecclesia Convertia S . Pauli celebratur
…inHispania atque aliis inlocis Conversio S . Augustini utra
que inserta estin Marryrologio Romano Haec rationu:nmomenta quae ex intima rei natura beneque comprobansexemplis attuli certiora sunt quamutullis cav illatiombusinfirmari evidentiora quam uttenebris offusis obscurari
u lt.-ant Placuit’
nonmulto: anteannospiis , erudidsque viri:
G O T°
H O B U M 373Concih :primumdie4. Maii fuisse congrégaros professionem
vero Fidei editam die 8 . Maii addit Concilium hoc fuisse
omnium Hispaniae celeberrimum quamv is Concilium IV in
lectionibus S . Isidori pariter dicatur celeberrimum quia ob
multitudinemCanonum auctoritas Concilii IV . Toh tani sae
pius allegatur Quae omnia cummirifice ad novam institu
tionem procurandam promovendamque colliment qua tan
dem alacritate excitari vos oportet lllt'
f1i etRt'
f1iDD. ad
gloriosissimurn Maiorum vestrorum factum singularemque
Dei benwolenriam recolendam Quisnam inter vos tepetic
tur aut tam immemor b meficiorum div inorum autin refe
renda gratia tam negligens , qui huic operi non faveat in
eiusque perfectionem totis Viribus non incumbat Quamquam ineptus ego sum qu i pluribus v erbis vos detinere vo
lue1 im cum ia promptu sitgravissima Hispalensis AntistitisLeandri. homilia quae pios Hispanorum animos in hanccententiarn utetopto etspero ,
. compeller Causam is ohducao, qui primus eam peroravit
ConciliumToletanum III. in quo À rriana haeresis ia* Hispania
damnata est Anno Christi 589.die 8 .IduumMaj arumetc.
Homilia S Leandri Episcopi in laudemEcclesiae.
ob conversionem Gentis
Festivitatem hanc omnium esse solemniorem fes:iv irarumnovitas ipsa significa: Quoniam
'
sicutnova e3t conversìo
tantarurn plebiuur causa etnobiliora sunt solito Ecclesiae
gaudia : nammultas solemnitates”
per annhdiscursmn celebra
Ecclesia , .ia quibus tametsi habetgaudia consueta; nova verosicutin hac nonhabet.Aliter enimgaudetde rebus semper pos
‘W iter de h:a ismagpis h:s nuperinventis.l?ro qua re nos .
3 76 C O N V E R S I’
O
6. Laetare ergo in Domino eo quod non sis fraudata
desid erio tuo ; nam quos tanto tempore gemitu teste et
oratione continua concepisti nunc postglaciem posthye
mem post durìtiam fr:goris postausteritatem nivio ve
lut iucunditatem agromm frugem e: laetos verni
res vel adridentes v i::earum stipitibus palmites repente in
gaudio peperisti
7 E rgo ,
' f ratres , tuta charitate animi exulmmus in Domino , etiubilemus Deo salutari nostro Hoc de cetero per
ea quae iam sub lata sunt ea quae adhuc expectanrut
implenda vera esse credamus Quae enim praefata sunt
Domino dicente (2) Alias aves habeo q uae non sunt ex hoc
ov ili et illos aparter me (3) adducere ut si: unus grex et
unus Pastor ecoe contuemur fuisse completa Pro qua re
non dubitemus totum mundum posse in Christo credere ,atque ad unam Ecclesiam convenire Quoniam rursus ipso
testificante didicimus in Evangelio (4) E t praedicabitur
inquir hoc Evangelium regni in universo orbe in tes:imo
niwn omnibus gentibus ettune inquit venie: consummati08 . S i ergo remansit pars aliqua mundi vel gens barba
ra quam fides non irradiaverit Christi ; profecto credimram atque in unam E cclesiam esse venturam nullo mo
do dubitemus si ea quae Dominus dixit vera esse pu
tamus E rgo fratres reposita estloco malignitatis bonitas ,et errori occurrit veritas ; ut quia superbia linguarum di
versitate ab unione gentes separaverat(5) eas tutens gre
mio germanita:is colligeretcharitas etquemadmodum unus
possessor est toriusmundi Dominus ita (6) ut possessionis
eius esset‘
,unum cor et animus unus (7) Pete me , (air)
e: dabo tibi gentem haerediratem tuam etpossessionem tuamtermino: terrae Propterea ex uno homine propagatum est
(1 ) f. V°l’ÎS (3) Al. adme exc. (4)Match.a4.
(a) Joann. 1 0. Mat. 28. Marc. (S) Genes. (6) etexc.
1 6. Luc. 24. (7) Psal. Gena .
o o u fi o a u u :
omne hominum genus ut qui ex uno illo
unum saperent, unitatem quaererent, et diligerent9. Ordo ergo naturalis exposcit ut qu: ex uno homine
trahunr originem teneantcharitatem; nec d:ssen.
tianra fidei veritate qui non disiunguntur naturalipmpagine Haereses vero e: div isiones e fonte manantv itiorum;unde quisquis ad lenitatem venir exv irio ad naturam
redit quia sicutnaturae estfieri expluribus unitatem sic
estv irii, fraternitatis declinare dulcedinem Erigamur ergo to.
ta mente in gaudio utqu:a gentes studio decertandi perie
rant sibimetin amici:iam Christus unam Ecclesiam :ptoou,
ret in qua eas tarsus reducerer concordia charitatia
1 0 . De hac profecro Ecclesia va:icinatur Propheta di
cens (2) Domus mea domus orazioni: vocabimr omnibus gen
ribus Etiterum Eri: inquir, in novissimis diebus praeparatus
mons domusDomini inverticementium e: elevabitur super colles,etfluent ad eum omnes gentes; e: ibuntpopulimulti etelicent
Veniteascendamus admontemDomini etaddomumDei lambMons enim Christus est etdomus Dei Jacob una Ecclesia
est eius ad quam et gentium concursum et populorum
pronuncia: confluere conventum. De qua rursum alio loco di
ci:Propheta (3) Surge illuminareJerusalem quia venitlu
men tuum etgloria Domini super te orta est e: ambulabunt'
ai: gentes in lamine tuo etReges in splendore ortus tui Le»
va in circuitu oculos tuas etvide omnes isti congregati sunt
et venerant tibi et aedificabunt inquir filiimz:ros taos etReges eorummini::trabun:tibi
1 1 Qui utno:escerer, quae ventura essentgenti,velpcpulo quae ab unius Ecclesiae communione recidissemè se;
quutus est(4) Gens enim etregnum quod non se:-
vieti: tibi
peribit Alia denique loco sùn:liter ai: Ecce ,ganzetu ,:quamnesciebas vocabis ; etgentes quae non cogv:overnnt:tfi e a$ 1pcurrent Unus enimes: Chr:stus Dominus cuius esgun’
a
B b b?
(1 ) Ad unitatem . (3) Esa. 60. 55
G O T H O R U M°
38 1
patitus populos omnes sibi subjectos , non v i e: :ninis sed
ratione et persuasionibus ad Ecclesiam catholicam (radu
xerit Itaque ConciliumToleti congregati voluit, quo Ariana
haeresis palam eiurata damnaretur .
R . Tunc acclamatum est in laudibus Dei , e: in favore
Principis ab universo Clero . Gloria Deo Patri , e: Filio
e: Spiritui sanero Cui cura es: pacem et unitatem Ec
clesiae suae sanctae catholicae providereW. Gloria Deo nostro Jesu Christo , qui pretio sangui
nis sui Ecclesiam catholicam ex omnibus gentibus con
gregav it Cui cura
Lectio V.
Episcopi catholici sexaginta duo ad celebrandum Con
cilium convenerunt, quod inter Toletans tertium ordine es:
e:magnam semper venerationem habuit In primis Becaredus Patres adhortatus est, utvigiliis ieiuniis accensis
que apud Deum precibus sese compararent ad ecclesiasticamdisciplinam iniquitate temporum collapsam statutis legibus
instaurandam Deinde gravi e: efficaci oratione in qua
n:irifici pietatis sensus emicabant immortales gratias Deo
egìt, et incredibili gaudio se exultare dixit quod divino
auxilia adiutus non solum gemtem suam sed Suevos '
quo
que paulo ante in suam ditionem redac:os alieno aber
rantes v itin, ad veri:aris v iam er Ecclesiae unitatem revo
casse: Praeclare demum perorav it cum populos conver
sos Episcoporum diligentiae commisi: asserene , aeternamhanc sibi fore coronam , si quos ipse ad fidem adduxerat,in ea fundati optimeque constituti Episcoporum v igilan.
tia permanerem . Hac hab ita oratione piiss:mus Rex ante
Episcopos tamquam ante conspecwm Dei ut dixit con
sistens formulam Fidei se subscriptam protulit, qua do
;Ctrina catholica de sanc:issima Trinitate continebatur
Gloria De,o nostro Jesu Christo qui tam illustrem
gentem unitati verae Fidei copulavit e:unumgsqgem e:
382 C O N V E R S I O
unum Pas:orem inuiruir . Cui a Deo aeternum merimm,
nisi vero Carbolico Recaredo Regi ? W. Cui a Deo acter
na corona nisi vero orthodoxo Regi Cui
Lectio VI.
Insignem religiosi Principis pietatem universum Conci
lium lactis faustisque acclamationibus excepir , quas mul
tac deinde Syundi sunt imitatae Ariani Episcopi , al::que
Proceres exemplum Regis sequutr professionem Fidei pari
ter subscriptam obtulerunt Quibus peractis multa san
cre , e: utiliter in Concilio stab ilita sunt, sed illud potis
simum Recaredi consilio et suasione ur in missae sa
crificio symbolumFideimoreEcclesiae orientalis clara voce di…
cererur qua nulla in Ecclesia occidentali antiquior me
moria exrar symboli in missae solcmniis recepti S . Leander
Inculentam homiliam habuit, qua omnium animos ad lae
ririam e: ad diem fes:um celebrandum excirav ir magno
pere cohorrans ur pro regis regnique temporali felicitate
aeternaeque gloriae consecurione divinammaiestatem depre
carentur
B: . Ipse novarum pleb ium in Ecclesia catholica conquisi
tor Ipsemercamr veraci:er apostolicummeritum qui apo
stolicum implev itofiicium. V.Ipse si:Deo, e: hominibus ama
bilis,.qui rammirabiliter Deumglorificav ir in :erris praestante
Demme nostro Jesu Christo Ipse Gloria Ipse (a).
(a) Nihil est in lectionibus affirmatum nisi ex Concilio III.
To letano auctoribusque proba
tissimis depromptun: quod su
pervacaneum est plur:bus v elle de
monstrare, cum obvu fonte:. cuili
betpatean: Responsoria , e: ver
sieuli ex puri: putis v erbis e:
acclamarionibus Episc0porum con
stant, quorum auctoritate idoneum
quaesitum est illis patrocinfun:
Neque huiusmodi laudes ab eccle
siastieo officio sun: alienare In fe
sto Orthodoxiae sive extinctionis
haeresis IconoclastarumapudGrae
cos legitur inOda I. Hodie Dei
t:: v alu tate triumpha: E cclesia Regibus nostri: Michaele at
que Theodora pie l'idea v indican
tiber In Oda II. La:denms Christum qui nobis Regine» : con
sti
tui: pian: amatrîcem Christi una
cun: genuine Deo coronato In
Oda VI. Vdm) splendori: decora :
QU I G N O N I A N U M 389
:ununquamdubitavi fone°
tanta muhia:dù:e nomu -allor , e.:
iis videlicet qui in diverso precamli rita consemrissent quibus
labor ille noster non esset perindegrata: existimantihus al: in
vetera:a illa consuetudine preanncli nulla ratione cleric:s esse dis
cedenrlum . Imma vero nobis PRIMAM EDITIONEM breviari] non tamquampromulgatiunm legis esse placuorat , sed quasi
PUBUCAM QUAMDAM DELB ERATIONEM ut ais
preposita nostra sement1a j udiciamultorumexqmi eremus etc.
4. Quin etiam ex eadem praefatione constat, Cardinalemin prima editione aliquambreviarii reformati rationem redd:iv
°
disisse . Itaque air multorum sententia: coHaois , quale nobil
partira vocibus , partim senptis iìu:orummr , j udicium eorumsequut: qui
'
omnium pmdenfissime sentire sunt libenter
quaedamnddidimus alia etemma diligentenreco
gnovimus retenta tamen summa forma bn:viaru Sed quoniams:c f ì rtnatura rerum, utnihiln
°
: tam rectum t:ihil :tttttttanione
in vitam , usumque hom:num inoì:tzunt cuj us novitas mu sic
aliquibusmgmun , nontemeretirana esse videmur , s: rationem
totius :°
nstitutz°
nostri nobis. PRIUS SUMMATIM. REDDI
TAM, mmc accuratius recognim breviario , paulo latina: es.—
plica
bim::s . Prod::t°
:gitur breviu im Quignonîmumanno 1 534.
autsequenti cui utmde:ur , praefixus fuittitulus rn.p@ ss:eriorib:ts editionibus retentms D aviar-im Romanum ao.
era pausa-imam smptwa etpmban
°
s Sanctorum historiis colle
etum, etconciimatonuJacobus Gaudinus°
rn libelloAssumptionisDeiparae vindicatae 1 11 medium producir:psamcensuramPathsîensem contra brev iarium Quignonii , ur «mea am itur ,nuper editam etpronu:lgaturn, quaedam.dicitur anno:3534Argui inde potere: breviarium typis rRomauis anno. 1 534.
pmdiisse , sed verine.puto , annum. 534. excidisse peo anno1 535 ad quem cerea referuntcensuram :nam Paulus III.
pr0pe linen: anni 1 534. ad Cnhedram Pontificium eve:
est Quare°
s:Faculras.theologiea ParisientsismenseJulio: ur
fertur iud:c.ium suumpronunciav it difi'
èrrl illud debe: adannum 535. Dica: fortasse aliquie vocent
‘ Edition::
399 B R E V 1 A B I U M
e: Pranulgatioru°
rmb id tennpm nondum in inim maximum,
urliber edita : necessario intelligeremr gni t imp a ra: Verumid quidemest; “ praeterquam quad difficile es: fa m po
mìne sine typorum auxilia multorum judicia ram brevime exquiri quod prima ediz ione vo luirCardinali: B reve
auli lll. cuius verba max adducnm die 5 .Februarii r535.
datumes: quo conoedirur h a :lm unprùnmdi et vmdendìhoc brev iarium atque adm hoc eadem anno prima ejus im
pressio estfigenda. Postquamprudenrium grav iumque viro
rum diversa judicia et censuram Faculratìs Parisiensi:
Cardinali: ex‘peudit edidit denuo anno 1 536. ea dem
forma breviar:um reeognitnn: quibusdam etiam additi:
aliiq ue murarie Hanc secundam editionem aliae secum:sunt lnprimis Parisiemie eadem anno 1 536. quam omi
sit Zacharias in Biblioth . Rit. etquam se v idisse tesratur
Claudius Jolyns inDisserta zione de verbi: Usuardi infi sto As
sumptionìspag. 93 . a Joanne Parvo e: Yolanda Boubou:
me litteris Gorhicis conscripmin 8. cui annexumest Breve
Pauli lll. die 5.Febmarii 535. datum Hoe Brevi utrefert
j olyns commendat…brev :arium Quignonii quod in eo ,Vetus e:novum Tesmmenrwnquotidiani: lectionibus itabutumerre: u:anni: dnguli: torumfere legentil:us reperirerur
abrolutum etconcedimr facultas illud IMPRIMENDI ven
dendi et si::gulis clerici: ac presbgteris seculanbus recitandi ita
utad vereri: ofi cii secundumusumCuriae vel uberiusEcclesiae,
quod tu::c in usu I:abebatur recitationem minime :eneremur
dummodo specialem super hoc licen:iam S ede Apostolica obti
nuirsent Donius d’
Attichy Episc0pus [Eduensìs Flor .Histor .
1 527. operama Cardinali Quignonio in
precibus horarm ordinandis praes:itam mirifice approbaus
innuit se quoque vidisse diploma Pauli quo Privile
giumimprimendi b reviarii continebatur Nec dubito qu
o
mmiusmodi Breve rimae editioni Romanae praefixum fuera ,
ineditionibus Itaiicis etLugdunensibus quas v idi , omis
oumest Illi:editionibus succees:rumVeneta typis Lucae Ao
QU I"G N O N HA
'
N°
U M 393
ecclesiastici cominciaronoa fareildetto breviario riponendovi gle
antichi riti e l’
antiche Lq :ioni ed homilie de’
S S . Padri e le»
vandone via I’
historic apocrife le rubriche in:rigure emolto
Homilie d’
autori Eretici e dannati come d’
Origene , Eusebio
Emiseno ed altri simili s
6. Quid ergo causae esse p0tuit, cur ClemensV II.Quignmnio hoc ipsumnegotium reformandi brev iariumcommiserit
aut cur Clericorum Begularium Theatinorum tam egregiis
coeptis non faveri: Caracciolus incons:antiam_ ,levi:a:emque
Pontificis temere accusa: Md l’instabilità chefi: cosi innate!Clemente VII . f é ridurre il negogio nulla perochè quel Pa.
pa come bene dice ilFlore6ello chefi: suo S egretario noneb
be chi l’
avanrasse indesignare cose buone e r:}òrme utili pèr la
Chiesa d ma li suoi disegni o non li cominciava a porre in
opra o cominciati di là a pocogli lasciava imperfetti Il qual
suo difitto fù causa di tutti gl infi lici successi del suo PapatoN ihil vero est necesse istiusmodi v itium Clementi objicerr:Etsi enim primi Clerici Thea:ini relig:os:sstm: vm , e: primo
fervore v igentes,Caracciolo visi fuerint, i p iù riformati del (‘
le
ro ,ed intendendssi:ni de’
riti ecclesiastici po:uirtamenpruden
te: Pontifex ad eundem laboremCardinalemQuignoniumsia»
bi op:irrie notum impellere nte duabus breviariis quod
Optimum videretur eligeretapprobandum. Quid quod Clomens VII. illo Brevi quod Caracciolus allega: Episcope:
Theatino àc\sodalibus hanc ptov inciamnon imposuit …sed
solum eis suam\
operam ultra oflerentibus facultarem cd::
si: utcerrum modum recitandi quem exeo itaveran: in
ordinem redigerent, examini deinde subiicienîum?7. Ac miro: Caraccioli fiduciam , qui Breve Clementinutn
excrip3erit asserens eo Partibus suis praeceptum fuisse'
iné ,
junctum utnovumofficiun‘
:conficcren: An putabat eo€lqu:v::am :talrcam Pa
B R E V I A R I U M
.bus privatimpermittebatur quod confirmatur etiam inVitaCardinalisQuignonii apud Ciaconium inAuctario etaper
tius ex Brevi Pauli III. quod allega: ]olyus Quod autemS . Franciscus Xaverius novumQuignonu brev iarium non re
spuer:t ex eius litteris .ad S . lgnatium etPetrumCodatiur::«V li3ipone Kal. Nov . 540 . datis manifestum es: Epist.
nov . collectore Petro Possino epistola V I. Opus etiam esser
virnpetrariprivilegium sex cler:cis arbitratu nostro communicabile
i ttendi BREVIARIO NOVO Ea res usum habere: ::onuullumadfacilius allicìendos quosdam utnos in Indios sequi vellem
Hujus loci Marcus Burriel in epistola ad P. Franciscum B a- bago meminit sed non eum accurate e::pendit Nam refe°
.rens, in praefatione brev iarii Salmantini, iterum editi ante cor
r ecrionembreviaru Romani afiirmari , plurimos brev iario no
:vo tune uti ex epistola S . Kavern intulit Bien que los maslicencia particular Inferru
-
potins debuit nomini usum breviarii Quignoniani sine pe.cullati facoltate fuisse permissnm
: o Agedum videamus quam fortunam breviariumCar
d inalisQuignonii sub ierit Statimac Parisios delatum est
s acra Faco1tas Parisiensis censuramacerrimam in illud exercuitanno 535. Sleidanus scriptor heterodoxus Lib .lX. ,Quignolnîum vocaus Cardinalem Crucej um a titulo sanctae Crucis
comminiscitur , Theologis Parisiensibus hoc brev iarium haereticum visum fuisse sed ex Richardo S imunic tom. Epist.
select. Ep . 27. pag, 241 . qui censuram inspexerat, liquet,
s acrae Facultati d:splicuisse quod officiumparvumB . V irgi— nîs, antiphonas responsoria olisque id genus praetermis:s
set, neque antiquum ordinem numerumque psalmorum—eervasset Cum autem ai: sacra Facultas haec usque adm
institutoin ecclesiastici: ofi c ns primardioferme Ecclesiae ad haec usque temp ra servatafi:erint miramquo
‘
nampacto is qw°
novumbrevian°
umedidit haec omniaac rej icienda decerna: tamquam ut inquir nec ad putarem
QU I G N O N I A N U M 397
rum quoque sapere sobrie visus es: huj usmodi scriptor , dum suamunius sententia mantiqui: Patrumdecretis communi etapproba
:o usui uc Ecclesiae au:henticis his:orus minime embuitpraeferte ; proinde utquampericulosa sit nec ferendo huj usmodi bre
cagaoscan: omnes operae pretium estostendere
NicolausLadvocatBilliad Doctor SorbOnicus etCanonicus
Parisiensis°
:n libello , cui titulus Vt°
ndiciae Par:hsnicne Pari
siis 1 570. 250. pag . etseq. coatta Jolyum disputan:
censura Facultatis rheologicae Parisiensis auctoritatembrevi::riiQuignoniani elevare conatur etex Actis
°
:ni:ium adscri
bit Anno Domini 1 535. die 27. mensis ] ulii congregata Famirate apud Sanctum Mathurinum ad audiendumrationes e;moriva scripta per deputat0s , qui erant inmagno numero , pro
pter quae non videatur rec:premium breviariwn de novo editume:promulgatum etc . E :quoniamClaudins .lolyus turn inDirsenatione de verbis Usuardi
° …tyrologio Ecclesiae Pari:siensis
festaAssumptionis tum in alio libello
ac praesertim in Consultattone deris laudibus brev iariumQuignm
n:: extulera: illum Ladvocatus refellit, primum quia non
solum Facultas theologica sed ipsaUniversitas Parisiensis
porrecto libello apud supremam curiam intercessit ne in
Galline Ecclesiis novum brev iariumadmitteretur deinde ad
ductis rationîbus°
1psius censurae quas si::gillatim explicar , egpromovet Alia verba ejusdem censurae ex Jacobo Gaudino
postea proferam , ut illae rationes patefiant
1 1 . His aliisque similibus argomentis faceresatis conatusestCardinalis
°
:n praefatione editionis secunda: anni 1 536.
M hi enim , u: saepe sumprofessas , cogùanti atque animo re;
perenti initia veteris instituti quo sancitum est clerici sqcri: initiati vel sacerdon
°
is praesidentes singulis diebus perleganthorarias preces quas canonicos etiam ppellamus es praeci
quod cum ce:eri
gettata agan: outinnpubhra
B R E V I A R I U MBibliotheca Vaticana asservatur MS . Consultatio :le non
va breviario Romano tallendo auctoreJoanne deArre Brev ia
tiumQuignonii titulumRomani brev iaru praeferebat et, ut
ex verbis Seti aliorumque liq:tet, novum dicebatur Non igi
tur dubito quin haec consultarlo contra breviarium: Quignoniannmf uerìtdirecta Quisnam es: autem iste Joanne.de Arre Cognome:: hominem Hispanum indica:; etpote
rar credi fuisse .loannem Ar:e de Herrera sive .loanneni
Aree ur loquitur D. Nicolaus Antonius qui inB iblio:bec1
nova Hispana asserì: asservari eius Opus Ms. in B ibliotheca
Ambrosiana'
insc:tiptum Apologia por Raymundocet Romae in Ecclesia Jacobi domus Hospitalis Hispanorum e: ex inscrip:iont: pare: , fuìsse Palen:inae dioecesea s
Clericum .luris utriusque Doctorem Fa dinandi Magni
Cardinalis Audi:orem Causarum Curiae Advocatum insi
gmm qui inhomerissimumotiu:neccedens vitamsanctissi
me ins:iruit e:dumC hristiana cha:irarìs exercitiis Vacant,decessi:Kal:Aprilis : 340. , aemiis s: . . fl
‘
empus locus , quo
vixit, e: hominis pietas ac cetera adiuncta satis suadenfl,potuisse eum a nov itate et brevitate breviariiQuignonianlabhorrere e:Consultati adv
'
ersus illudd ucubrari biarai.tionummomenti. quae
‘
S oms , aliique expresserunt.1 :
Ceterumqui attente considero: rationes novi s…:m:concinnandi , quas exQuignonio supranum. promli fa
cile animadverter Opinor inf:
Seti (ìnigmnius ostendit SS .
dispon ndo ptùmmquidem
brev iairiumint de Arce post historiam b rev iariiTuriasoneòse
‘
ordinamfl: addenda ex codice Ms. quemdeM an
'
tumCardinali:Quignones , mm:: nancisci patuì Non fuisse
auctoremj oanaem de Arce B i
b‘
fiotheca Nlù A-Dfllflfi rece-simme
'
: 0Ritus huius”nis:
'
îortaàse aliq'
uls error ii: bis nu
intelligo Quod cbnfl‘rmare pos meris irrepserî: Auctor Consul
sume; .ck scriptione op:ris
B R E V Ì A B I U M
contrariae adhaereban: sententiae Imma : vero plurimumluanni Maldonato displicùit qui cum esse: jam b rev is :
v iatium abrogatum liberrime pronunciav in, Quisquis comaposuitbreviarium illud brevissimum Quignonis fi ci: lectionem
unam cOnflatam ex :estimonns omnium veterum auctorum , ttt
persuadere: omnes sensisse , B . V:rgmem f uisse conceptam sine
p eccato originali quo dprofectof u::homi nis impudentissimi , cuninemo eorumauctorum quos cita: ita sanscrit e:quod amplias
cs: no npotera: ignorare D . Thoman: esse in contraria seinen
t:°
a , tamenvoluitnobis persuadere, etiam illum it:: sensisse :quod
zan: causam bene agere , sed prodera . Haec verbaMal
donati a sacra Facultate Parisiensi referti , e: inMaldom:i
scriptis a se v isa tes:atur S imonius Epist. 5. qui Facultat:s
censuram anno 574. 1atam subiicit. Cogitur Facul:as verba
ista redo:guere tamquamfi:lsa praeswnptuosa scandalosa , et
uy'
u:ip sa i nop:imos Pontj€ces , et ipsum S edem Apostolicum
quan: s:cutQuignoniwn doctos alias etpics
tur accusare fi:lsitatìs , :igaorantiae , inzp'
udentiae , et :mpostu
me in religionem . B ichardus S imonius hanc censuram cumcensura anni 535. conferens constan:iam (a) inTheolugie
(a) Parisi—casi::Univ ersitatis constantia alique ex parte defend: potest, quod censura adv ersus pri
mam editionem anni : 535. lata
fuerit non adv ersus secundam ,
inquaQuignon'
ms nonnulla f efor
p::v it, quaedam omis it , alia ad
didir . Hacc ipsa lectio , exdieris
S : Thomae S . Dominici aliorum
glie Sanctorum conflata , deest in
prima editione Quere Maldonatus inbreviarii auctorem non de
huitadeo aspere declamare ; multo .vero minus eipmputare , quod
eam lectiorfemfi bricave rit. utMaldonlti verba lumierevidentur . in
B ihfinthgc: Angelica ext:f brevh
rina: sera::dìm: consuetudine» : Ro
,m nac Carica , incuius fine nota:
tur impressum Na poli industria
impemis Ma:biae Mon oi wigi
iiq:rc studio per PratremB ernardi
d: Sicilia Ordinir M inorumcas:igatunr. .Aoanno M em.nostra:
Redemptioni: M . CCCC. LXXX I .
nm:nonnullis sanrtn un: sanctum» :
‘vc ofi ùii: bic i::fine anven“
: felici:o…mmatnn:pridieMus Orto
bris in 8. pngg. 1 0 32. characte
r; pafi :m gornica part…: room:no h : ofi cuis annegus inserit
o:
0)fitùlm i:tmarnlatae Conceptionis
Virgiiti'
s M itria: edita» : per Kwe
nm :.‘
PutranD. Leo::drdm No
QU I G N O N I A N U M 405
Pàti3iéh 3ibùé desidera: Quod3i auctoritate in hac contro'
v'
ersia‘
pugnandums i: auctorem nonmediocrem , sed hand
i'
eie pròducam Martinau:A2pilcuetam novi
brev iarii defensorem quemminime padoa: adversariis oppo
nere le enim DeOratione etHoris Canonici: mp . :8 . a num:
no : . ad num. 2 : quae3:ìbnem h'
uiusmodi erudito explicat<:
M::gnae quaestio nislese", in'
qfuit an bona velmala fueritnova
ordina'
tio breviar u::ovi Romani’
al: Illiî:o Cardinali S . Crucis faqHis non obstautibus robaòilis semper v isa fuit Tum
quia dre. Novem rationes aflîrt quibus Cardinalis brevia1tium probandum Confirmet Com* '
entem opus suum'
postbrev iarium S .
- Pî'
o VZaboliturn recuderet So:iq'
ue semen3
tia‘madversus illud commemorare:mp . at. hum. 24: E: i
delli de Castro quo nemo pli::4in tandemsententiamcongen it;ia
ecribens sub Urb ano VI. qui inìdulgen:iat:: concessit rec
j
itantibus’
illud.o fiìcium rationes diluit
ex verbus S. Thomae aliorumquèSanctor umpetita3; negatv ero veri
b a case 8. Dominici quae inlel
nionibus ei adscribuntur Verbailla de:umptagunt e::libro de Go:port .Cb fisti q::em' multi S . Dom?
garota» :‘
Protl:ouotariumJ postol'
i
etna artium ae sacrae Theologiue
doctoremfamosissima» : -Inhoc of
fiCi0 l@ ( ti0088 : 1 3 a 2 , DOCÎIJÎDÎ
conflaptur ex d ictis p lurium sanetorum, etcx v erbis relatis S .Tho«
mae a:: S. Dominici Non omittam rubriean: ib i additam S i festu : Coupep
'
tiauìs i:: Dominica: *venerit. fit,Je,f egte : quia.
specialis
_ej htmDei f ::iti:: illa die Etidea
Domain ,tmasfertur ad diemse
guente» : et 60: ex di:pensatidnt‘
Pontifieih lnEc‘
clesiis Hispaniaev ige: nunc priv ilegil:m recitandi
oflìcium Conceptionis etiam in
Dominica Adxent s .;Hoc brev ia…tium aliave antq
'
ua‘
in q uibus
o fficium idefli î l‘
egitut‘
, Maldonatus qua erateruditione pommosse : et cum adversus Doctores
Parisienses defiendt:ret ,;Jimmacula
,tam Y irgini
—s Conceptionem fided:v ina nonesse credendarh potuit
consulere opus P. Vmcenrii b aa
n:co attribuerunt; sed Dominicade Pantaleoml:us ordinis Praedi
— eatotlnm scotino alii adiudin l ldVerba —S» Thoma
‘
e reperieq itt_
Ju nt. diet. 44,
ad se cumaliqua diser:mme; :quajcreate» : inveniri
'
4:n m’
bil*purinessepotestii: ich : creati: si nell—
'
t
contagio» : peccati’mqviu twn: tit
, ti talia faitnee peeri immuni:
quidem 3545, nulla,ratione ej ::s breviarii ::n;emionem colon,
mare: qui mato applausu illud susceperunt, utetiamnumde
loren: ablarum . Causae quoque prodee: quod idemDoctor£h varrus non minus pius , quam domus , breviarioQuignoniano usus fuerit Ibid. cap . 1 0. num.62 . Toro tempore
quo secundumformampraedicti breviarii (Cardinalis a.Crucis)horas b c.
1 5. Sed vorusne auctor bujus Breviaru fuitCardinalisQuignonius an aliorum opera usus solum nomen praestitit?ld crediditse videtur j oannes Vasaeus in Chronica HispaniaeCap VII. , qui DidacurnNeyla iuris Pontificii doctorem et
$ alman:icensemCanonicum gracec , latineque doctissimum
landans Breviarium inquit, triamlectionum j ussuFrancisci
Quignonii°
Cardinalis ausp iciis summi Pontifici: ita venaste
ita erudite concinnavit utnihil supra Nicolaus Antonius
Bibliothec. nov tom. I . pag . à 33 . postquam haec Vasaei verba
retulit subjungit Hat: Vasaeus .Qui etinfia :Non estsi
lentio praetereundus ai: singularis 1psius amicus ., etincam
positione breviarii socius , vir non solum utriusque
:itia sed etiam eximia picturepraestans ExciditNi
tonio nomenGasperis de Castro cujus eo loco mem1ni:Va
saeus, Non est ait) silentio s GASPAB DE CA
STRO singularis :psws Di amicus e: i:: compositione breviarii soci::s b c… Vasaeus :gitur laudem totem bre
ViariiQuignoniarri Didaco Neyla et Gaspari deCas:ro triL
huit. A: N icolaus Antonius ibidempag . 354. de Francisco
Quig:mnes haec habet: Singulare'
:nterim viri aeque darti pii
que :le litteris , ac doctrina mer:°
tum in co collocatum communis
pers-nario est q::od Clementis ejusdem borrata breviarium Ro
manumconficeritaliquanto brevius, std NUMhHIS OMNIBUSPapae lll. j udicio , qqu: approbavit, argu
PERFECTUM , e: ABSOLUTUM : quod Romae publicavit
m V ma E v I LA“WI IU IMT
9
vzarzo‘Prof0cto Cudìm lià x
,ìwp znugnx. pa tate e!dottrina
uteum.appeflqtS oddannsiad
îann
î1 52 1 . n. 9. ingtnue ; in
{gràefà tìone saepe udata confess'
nsnst;quosdauì dbme'
stîcoè.
afijptof es"bc habuisse …Aclhih
°
gùnjgù ur { inquit quibusdamr&eoqùmdomestic
-
aramprudeniz‘bmù orpùzilma a l:sacrah ìmI…rbmm Poritifiatj uriqfioky imfi neo‘ù ìn, « pi;demqùe… rada .
kxtine» erudà ir DEDL OPERAM ' QUAN] MAXI E
ut commode ac az uzilizate publica REM CQNHCEQS EM Quibus expressis natia, etlaudibus.Cardirmalis -Didui\gumNayh ,
GenesiumSepulveda(a), ctGaspared Omm
3 \ n(g ), Pm:t smgt!arqm\
tì1eologîac îurîsqut
‘
Pontî'
fi‘
cîl
quanta linguae graecae p eriti: seepulv cda praestaret, non alia ar
gi uìèntò e'
flìchcius'bstet1di porca
”,
qdi dt lapidi narrati0né Hieronym’i’Nîgri inEpiitolù
'? rlaclp. tm .
ì ‘.ì ‘pù fola ad Mért A ntoniani
Mîì9cli dala Sepi. t5z g. quam50 libentius indicaba ,
:quîa e:fimo SepulVed:e in
'
Utbcm ad
£,éntpî intélligerbdo nannini!{amie
5îs"àbè édere p°
òtest; et inha: pu‘
té ì ìu'
9’
Vita cctcro<1uî locupletissi'
mz a'
Francisco Cerda etRico}“
exì'
mìo latiòitatîe , antiquitatìs'
tulfòre è hbovawì etEdidoniMaîflte
'
nsi nomi…S epulvedae oper’ruuì
‘aflno 1780.
“
pfl‘
cfitf aiiqmu
îlìustnbìfùrelgiturnl‘cyonim
‘
scv‘ìptîs Ariston
—lia graece in la»
’
tîmrm sermonemconvertendismi'
g"
h dm sib i n0mc'
n co‘np:ravcnh ,
]:e'
cuniaque Cardinali Julio dtMedic ih qui ponce fuitC lemens"VII. donatus z fucrat. ut. Gak p i
‘
o‘
pus'
Par?ìbhf latîdummac? ?
Sepulv eda !îbeilumBontmiaé tyfiîu‘ed idit cui…gich h u 5 rm:a…& tz è.Alcyonii ininterpretation: A r isto
nlù ,:a Jom : Gcn« iv &pxlwda
Covdnà tuu'
vtdllccto episto].lmmgolìu Lib. ad & :a
Gr'
ìwoaldumedit:Pa:c 539. pag.
206. Quid tum:Alcy onîusìomnitu emplaria — libelli —cmtra ac pm”“lgatir ( M ih o & Ph l’fldà"Qfiifidem item:. suumb pnsculum«ul-5
garemcditabatur sed nonv ìdctu:id eflccissc Hoc unum sconsta
_t, ,
eum Romamcumv enisse! beqipbo tempor!tgres:flmf uisseMkm dmm—A ph rddixum Sap“:…è
( apbyeicam Arismnlis launered:d i re ; quod utageremnoa cxiguaqp ecunia: summum Cardinali Iu:'lio d: Mcdicîs acc:pcrar D isrum
g
pebatur dolore Alcyoniu5. ardcbaginvidia sed .atldiehdu3 iam « (Nì
ger quì haec omnia pulente nancat:91 mSpagn olo,
— nonperò lo Stu,nin ho tolto lngatto con -41650:
QU I G N O N I A N U M 409quamdigito commonstrat neque ulla estojus culpa siquî for
te tatam illigloriam concesserînt
1 7. Jam vero cum brcvnanum CardinalisQuignonumagno multorum plausu ubique diffundi coepns et Cardina
lis Joannes Petrus Carafa ad CathedramS . Petri anno 1 555.
assumpto Pauli IV . nomine evecms vebememer obs:itît ne
alterius progrederetur Caracciolus in eius Vita citans Dia
tiumRosarii narrat penitus ab eo fuisse proh ibitum quod
alibi scriptumnonreperì Alli 8 . d’
Agosto 558 . Paolo IV.pr0
ibi afl'
atto il breviariodelQuignonio detto di santa Croce(DiatiumRosarìì) per essere sconvenevole e comm la forma amicaeperòne da lui né da altrepersone gravissime già mai accettato
Haec Caracciolus lib.4. cap .6. Ex Bulla Pii V .Quod nobis
postulal anno Incarnarionis Dominicae 1 568 . inferrì potest
Paulum IV . tantum'
prov idisse ne ulla novi breviaru videli
F f f
nio e ne ha stampato un libretto
inB olo na L’
.Alci0nio ba compra
to tumquei libri , ma lo Spagnuo
lo li « mol far ristampare Ildetto
è qui ed ha battuto dal
deMedici Ducati dagentoper tradne
'
re .d lessandro sopra la
Metafisica e gid intendo ne ha tra
dotto due quinterni non troppo
a ltamente nm molto più chiaro
e fedele che Pd lcionio ne’
suoi il
quale si dispera che « stai abbia
credito e nn°
e di qui favoriti
de Medici lettere piene di veneno ;
pregandoli che non lo «vogliamo fa
v orire appresso il Cardinale. Di che
essi prendono grande spasso e gli
rispondono chenon sanno che si fare pere/sè la dottrina di costui lo
ha tantoposto innanz i al Cardinale,che essi pareriano o maligni , o
ignoranti a volerle disfavorire
Della qual cosa l'
d leionio
£irl s
’
«zam pa . ed il Cardinale , e sa
la cosa M piglia gran solaz z oNeg“ Niger hanc Hispanum es
se Stanicarn de quo ad eundemMichelina: epistola pariter Renna:data 26. luni; anno 1 52 3 . scri-3
psetat Vi scrissi creda un'
alc
tra fiala che lo Stanica era
qui e scriveva contra E ramo
non contra l’
.d lcionio Ha dl
to fuera un Indice il qualechiama BLASPHEMIAE ERA
SMI, ma il Cardinale Sviz z ero l’haminacciato su la vita etdeterrnit
hominem ab editione Hic Stani
ca estDidacus Lapa: Zui‘
ìîga;Car
dinalis Helvetius per me fueritMatthaeus Schiner natus apud Gomcsianos in v îculo Mulibacho qui
ob iit Romae prope finem anni
B'
B E V I iA R I U M‘
cerQuignoniani licentia permitteretur Namutsupra consti
tìt breviariumQuignonii novumdicebatur etqui eo uti vel
lent facultatem perere tenebantur Hanc nimirumorandi va
rietatem air S . Pontifex gravissimefi rms fel. mem. Paulus
emendare statuerat Itaqueprovisione adhibita ne ul
novi breviaru licentia permitteretur toram ratio
ac psallendi horas canonicas adpristinummoremet institutum redigendam suscepit Falsum esr igitur quod
censura Parisiensis Facultatis theologicae adversusMaldona
mm haber Quignonii breviarium Sedes Romana approbavit et
dicereprop0suit auctoritate Pauli IIl. Iulii III etPauli IV.
in quos omnes redundant comumeliae dictae in QuignoniumClaudius Jolyns quem merito Ladvocatus refellit his Ponti.
ficìbus j ulium IV . approbatorcm breviaruQuignoniani adjunxerat PergitCaracciolus de Paulo IV . marf ans Attese lungo
tempoeglistessoafirre un breviario rifi>rmatosecondo l’
antica gra
vità e rito mà perchè eratanto occupato e voleva farlo lui solodi sua pr0pria fatica perciò non lopotèfinire mà restarono
i suai abboni eprinci per i successori Pontefici Air subia
tos fuisse quell bianimale sonanti della Transfiguragione, e dellaSS . Trinità , che erano nel vecchio breviario Non apparetcerta
ratio cur tantum laborem in reformando brev iario subire de
buerit siquidem ante muitos annos in id opus simul eumaliis
sodalibus strenue incubuerat nisi forte rationis prius initae
pertaesus alia prorsus v ia decurrere in animum induxterit(a)
(a) Confer eundem Caraccio Idem Meratus erga Qrignoniumlam in opere edito Synop. veter. aliis nequic e brev irer sed exacte,
Religion rit. p.I . ad cap.I ., ubi rur etcitra inv idiamb rev iarii (b ignasus brev iariumQuignonn exagi ninni ideam etrationem exponit
bat et ]osephum S ilos part. I. Sed cum facultas utendi hoc bre
H istor. Tbeatin. pag. 95. ex quo v iario concedi non soleret nisi
Meratus in Comment. brev . in Ga Presbyteris secularibns qui eamvan . sect. z . cap.1. unrent ad con peterent non intelligo quamob
cilium Tridentinum delatum fuis remMeratus eteius sodales lau
missale etbrev iarium quod di Maiorum suomm v erterint
inquit nostri seniores edide quod nunquam illud admiserint
41 2 B R E V I A R I U M
Spicuam celebrat Joannes PetrusMaffejus lib. cap . ao . Vitae
S . Ignatn Non silebo tamen me in editione Lugdunensì
anni 1 552 . in 8 . vel p0tius 1 2 . non reperisse verba illa
quae ex Simunic aHerr Zacharias quibus scilicetexamen
ttcorrecrio ab Oryo facta asseritnr Sed non propterea nega
bo ca in alia editione inveniri.Waddingus inCatalogo S cri
ptorum etNicolaus Antonius allegant auctorem anonymumConsultarionis de boris canonicis cap .6. cujus haec verba refe
to, Quignonius in suo breviariomulta praestititdocce etpruden
ter Hymnos vero ceterasque lucubrationes humanas aliqua
tenus expo!ierar ac satis latinasfecrerat Haec autemomnia ita
maptaverat ut istadofi cium licetuniverso quae necessaria
sunt , atque etiam amplias quant illud quo nunc utimur con
tincret multo ramen breviar , atque compendiosiusvideo quare deinde prohibitumfinrit nisiforte quod ea quae
suntOptima propter leves ac nullius penemomenti causns mul
tis haud raro displicent valuti istad ofi cium quod siquid ego
j udica aaliis aliis rationibus abaleripatuit
lixitatis vel odio commodae brevitaris vel rerpectu can
tus velpmetextu antiquitatir Dissertatio haec sive Con
sultasio de refi>rmanckb boris canonicis ac rite constituendis Ec
elesiasticorummumribus excusa estanno 1 643 . in 8 . sine au
storia et urbis nomine itcrum prodiisso emendaram legi…sed hanc secundam editionem non vidi Waddingus, etNi
colaus Antonius nomen auctoris tacent sive illud ignorave
rint sive eius anotoritati parum confisi fuerint Nicolaius
Dominicanas inDisseflatione anno 1 667. edita de ] ej unnchrisziani et christianae Cominentiae vero ac le itima riìuCon
sultationemLaunojo afiìngit cui adhaeret atalogus Biblio
thecae Barberinae Sed compertum est aucmmn fuisseClaudium Jolyum Ecclesiae Parisiensis Cantorem et Ca
nonicum ac Launoj'
i discipulum E rnditns B ibliothecae ri
tualis confeCtor autad auctoremConsultatimis de boris cano
? ÎCÎS autad rationem temporum non attent cumtom.3 .
rn supplem.pag .3x: . scripsit posthanc consultu ionem
QU I G N O N I A N U M
que querelam de prohibitione nov i breviarii prodiisse defen
sionemBullae Piauae adornatam a Langhecrucio etSchul
tingio qui certe longe ante Claudium ]olyum suas lucub ra
tiones typis commiserant. Zacharias eo loco auctorem ano
nymumCmzsulrationis audaciae arguere videtur quem antea
proprio vocansnomine etConsultarionis auctorem enuncians,virum aequepiam ac doeram fuisse confirmat Ceterum ex
ploratum est operam aQuignonio in breviario reeond nnando collatam non esse vituperandam acmagnop ue }uvisse,utdeinde breviarium magis correctum, magisqne absolutum
prodiret Lagomarsinius Vol. 2 . Epist. Fagiani in annatatione
30. ad huj us vitam nonnullas leCtiones ex brev iarioQuignouiano etRomano S . Pii V. desumptas inter se confert nec
semper lecdones a Pogiano meliores factas exemplo exlectio»
nibas S . Francisciperito animadvertit
5. I l
Describitur Praefiztio Edizionis primaeBreviarzz
Ad Sancriss . Parrem etD. N. Paulumlll. Pont. Max.
FrancisciQuignonii tit. S .Crucis in Ierus.Presb. Card. in Breviarium proxime
confectum Praefatio
Cogitamti mihi pater sancriss. atque animo repetentì initra veteris mstituti quo sancitum est ut clerici sacris tmtmtr,vel sacerdotfis praesidentes singuliadiebus perleganthora
("i B rev iarium Francisci Can clausa , dum index accuratissima:f inali? Quignonii anno xs;s
*
. typis conficeretur tandem studenti…produsse adversus plurimos B i pub lico bono patuit Titulus est:N lographos certis argumentis su B rev iarium Ramann : ex saen pop ?a_demonstrav i . Postea in eam tissimarn scriptum etprobatis saaedttronem incidi existentem in etornmltistoriisconstans MDXXXVBibliotheca Angelica quae diu in8, pp9 ao. . In fine, Romae apud
414 B R E V I A R Ì U M
rias preces , quas canonicas etiam appellamus , tres omnino (a) causae spectatae fuisse videri solent Quarna: ea prima est quod cum ceteri homines in quaque civ itate aut
suum quisque negotium agant, aut in republica admini
stranda sintoccupati clericis ex eo vocatis utHieronymustestarur , quod de sone Domini sint (b) quique bonis cc
clesiasticis aluntur hoc pOtissimum negotium divinis et
k umanis legibus estinjuncmm , utin commissum sibi popa
lam , ac de se bene merememDeum propitium habere (c)cunc1is rationibus enitantur Quod non solum sacrificns effi-s
citur sed etiam precibus quae a pio corde proficiscantur
teste Jacobo qui nos ad precandum cohortans orate ( in
quit) proinv icemutsalvemini multum enim valet depre
catio justi assidua (d) . Altera causa est utqui reliquo po
pulo exemplo debentesse virtutis et sanctimoniae assidua
precatione Deum alloquentes minus opportuni reddantut
tentatori diabolo si eos invenerir utHieronymus air cc
.AntoninmB ladnn1 d sulannmanno
Domini MDXXXV. Colead. Mar
tii . Inter hanc primam Editio
nem aliasque ejusdem brev iarii
recogniti quaedamsuntvarietates,
quaram exemplumsitinfeste Jacob i Apostoli In prima editioneH ispnni4n: admse et ibi novemtantumniro: conoertine traditnr.…
quo die corpus eius translatnm esse
creditar Compostellam . Inb rev iario recognito : Hispania» : adiisse
et ibi E vangeliumpraedicarse antbor estIsidorus ‘
Postea aero
Zsitts .dpostoli corpus Compostelrntranslation: est . Ex prima igi
tur editione B reve Pauli III., et
Cardinali: praefationem transcribam etnonnullas correctiones in
praefatione aliarum editionum factas notabo alias cuiv is conferenti diversa: ha: praefationes facile
est animadvertere nam editiones
posteriores magis suntobv iae
(a) Inbrev iario remgnito, praec1puae
(b) In br. recog . Clerieis exeo
vocatis quod sortis Domini sint
(c) In Br. recog. ut Deum nabere propitium incommissumsibi
populum,ac de se bene merentem,(d) InB rett. recog. quae a pio
corde proficiscantur ipsi enim, ut:
testimonio vers1busque utar beati
Alexandri Papac , etMartyru, pro
populo interpellant, etpopuli pec
cata comedunt, quia precibus suis,et oblatiombus ea delent, atque
consumant Qui quanto digainres fuerint tanto facilius pro qui
bus necessitatibus clamant exau
diuntur (b ed testimonio probat
JacobiApostoli,qui noa ad precanpdum cohortans etc.
QU I G N O N I A N U M
longitudine cum alterius brevitate sia compensata, utlabor
legendi diurnus par propemodum sit tota hebdomada et
perinde toto anno
Quod perrinetad aeteram scripturam s acram exveter:
testamento perleguntur utilissimi etgrav issimi quique libriEx novo autem nihil praetermittitur praeter Apocalypsimunius principium tantum legitur quin petius epistolae Pauli
cum canonicis e tactis Apostolorum repetuntur Ex lectio
nibua enimternis quae singulis diebus torius anni leguntur,
prima estex veteri testamento secunda exnovo , qua totumipsum de1npta utdiximus parte Apocalypsis absolvi
tur , tertia ex historia Sancti si cujus festum celebramr, quodsi nullum fuerit Apostolorum acta etep
'
mtolae tertia lectione repetm1tur ordine natato in calendario
Propter incan3tantiam temporis Paschatis et a liorumfestorum quaemobilia dicuntur , fieri nonpotuit, utregulamamoina vitaremus quaram tamplenum
«eratprius brev ia
tium utv ix aetas hominis ad camm rationem perdiscendamsufficeret sed nos tam raras etpersp
icuas regulas disposuì
runs uteas cuivis facile sitintell1gere
Ofiicium beatae V irginis quo:idianumnon legitur sed
loco ejus ad v esperam,etmatutinumfitcommemoratio qualia
die etomnibus sabb atis totum ofiîcium eidemV irgini prae
statur nisi festum inciderit
Habethaec precandi ratio tresmaximas commoditatesPrimam quod precantibus simul acqu iritur utriusque testamentipariria Secundam quod res esteXpeditissima proptersummam ordinis simplicitatem et nonnullam b rev itatem
Teniam quod historiae sanctorum nih il habent utprius ,
quod graves etdoctas aures offend a Hic autem estordo
etprecandi ratio (a) G g g
(a; Enrationemprecandi . sequitur inv iraroriurn tempariAd matutinum Pater noster seu festa convenient. Psalmos
(cum signo c rucis nfiteor Venite exultemus ett tncuius lìDeo etc. Domine n
'
a dn… .infi fi t0r1urn repett
Deus 111 adjutorium
B R E V I A B I U M
Discrimm igitur inter illud quo hactenus usi sumas ct
hoc breviarium est quod in illo, quamquamveteribus patri
bus placuisset, tatam fere ancram scripturam legi singulia an
nis,tamenvn:una particula legitur carptim libros degustando.
Inhoc autemlegitur singulis annismagna etpraecipua paro
hymnos destinatus Pastine: sine
antiphona leguntur tres psalmideinde lectiones tres quarum
quacque incipitur a benedictione
tt desinic in Tu autem Dominc etc. Benedictio ante primam lectionem quae estexvereei Testamento,Deus pater omnipotens etc.Ante secundam, quae ex novo
Unigenitus Dei etc..Tertia lectio
est vel ex historiis Sanctorumcum dica estfestus ettune prae
ceditbenedictio, Cuius festum co
limus etc. vetexepistolis, vel actisApostolorum repetendo et: tune
praeceditbenedictto Spiritus san
sti gratia etc. Insabbat1s autemînquibus tribuimus
: oflîcîunt beatao v ìrgini. dicitur bencdictioPer Virginem.matrcm etc. Post
terti‘
a1n lectionem Te Deum laudamn: cuius loco inadventu: ec
quadragesima dicitur psafmusMiserere mei praeterquam in festis Sanctorum inquibus dicitur
etiamtune , Te DeumAd laudes
Deus inadiutorium deinde ter
ni psalmi cum cantico , Benedi
ctus. quod canticum nullo die
p raetermittitur Domine exaudi
etc. Orario conveniens Postre
mo , nisi totumofficiumtribuatur
beatae Virgini , . litde rpsa commemoratio item dc Apostolis et
omnibus Sanctis.Beuedia mus Domino et Fidelium animae etc.
Ad p imamPater noste cum signo crucis)
Deus inadiutonir Hymnus eonsuetus . Terni psami diebus au
temdominicis additur symbolum
Quimmque vult aliis vero symbolum, Credo inDeum Domineexaudi Oratio consueta Bene
dicamus Domino et Fideliumanimae .
Ad tertiam , sextan , etnonameodemmodo exceptis symbolisetdicitur Oratio quae dieta fue
titad laudes
Ad vesperamPater noster cumsigno «:m
Deus in adiutorium,, Hymnus,Psalm1. terni Canticum Magmficat , quod nullo. die praetermittitur Oratio etcommemorationes utad matutinum
Ad completoriumConverte nos deus,Deus inadiutorium Hymnus Te lucis Psal
mi terni cumcantico , Num: din ittis quod etiam dicitur singulis diebus Oratio Visita Salve
regina Orario Omnipoteus sem:
piterne Deus Quae omnia sup radieta latius expiicantnr in prima
dominica adventus Haec omniain
“
Praefationc9415g11011 1°
115
B‘
R E'
V YA R I U M
Accedit quod in. illo magna estperplexitas et long ira
do officìi tum feriae tum etiam dominicae dici In hoc nuli
lum,aneminimum estdierum rotins anni discrimen: nec enim
interestad longitudinem de dominica seu feria agatur an
de festo I*n illo psalmi hinc inde cum diflìculta1e mora et
taedio volvendis chartis exqu iruntur In hoc per dies etho
ras totius hebdomadae dispositi sunt . Qui noster ordo non
parum facitad temporis brevhatem , etlaboris levamen Ad'
]uvatitidem ordo lect1onum namprima et secunda simplicietimmutabili ordine dispositae sunt in 10tum annum sive
festum incidat sive non . Diversitas enim ofiicn festi , dov
minicae etfetialis dici consistitinmutatione inv itato… et
hymnorumad matutinum etvesperam ettertiae lec1ionis,etorationis cetera suntejusdem rationis utrobique
S ieni autem laboriosum in hoc breviario v idebitur pien
raque omnia ex libro lcgi cummulta in alio quae propter
frequentem repetitionem ediscuntm* memoriter pronunrien
tur compemetcum hoc labore cognitionem scripturae sa
crac quae sic in dies angescit et intentionem animi quamDeus ante omnia inprecantibus requirit hanc —
enimmajorem legentibus quammemoriter proferentibus adesse necesseest, ) ethuiusmodi labore
m non modo fructuosum, sed etiam
salu1arem ludicabit B abes Pater sanctiss. instituti nostri
rationem habes formulam breviaru superest, utsi tibi res ,
quemadmodum speramus non improbabitur ipse quoque
faveas incoeptis nosrris etlabori publicae commoditatis gtaeia suscepto Vale
QU I G N O N I A N U M
A’
tergo Dilectis films Thomasio et Benedicto
Juncme, Antonio Blado, etAntonio Salamanca
Romae librorum impressoribus (a) .
P‘ A1 U L U S P*
A P' A IH
ilecd filusalutem etaposmlicambenedicdonem.Difi rrumofficmm per dilectwn £ilium nostrum Franciscum tituli san
crac Cruc is in Jerusalem, Presbyterum Card nuper nobis
oblatum in.
quo verus etnovum testament quoddianis le
stionibus ita distributum est utannis singulis totum fere a
k gcntibus reperiatur absolutum imprimendi ac. vendendi li
taria omittebantut quae ab omniantiquitate recepta crant z eadem
(a) Hoc B reve Pontificium cumPraefatione relata inprima edition
ne brev iarii anni utdixi
urtats. In secunde v ero proximaanni quam non v idi aliud .
B reve v idetur fuisse insertum
quod inaliis editionibus omissumest EtenimA
'
lva inFion1culi:No
di indissolubilir pag . 644. narrat
Paulum Hi. die Iulii 1 1556. in
Bulla, quae incipit B rewià rium div ini oflicii licentiam impertiv is5eimpn
'
mendi— brev iariq 1 ign0nii,inquo continetur officiuntConce
Facultas confecit rationes , etmotiva , quibus tolli emanibus fide.
lium debuit quae rationes se
quuntur . Rationes ct motiva,
propter'
quae v idetur Universitati
Parisiensi nonrecipiendumbrev i:tium nuper editurn et promul
gatum In primis advertepdumest quod dictum brev iarium discrepat, et dissonum est ab aliis
omnibus brev iariisquarumcumquedioecesum , etiam Romanae Es
— elesiae cum omnia alia brev iaria
mleraque sancta, etsalutaria ad pico
- tatem et devotionema
,fideles ad
— ducentia cdntineant,quae istud brclogicae .Parisiensis adv ersus illam - v iarium nou-habet; cuius generiseditionem delib av it Gaudinus , sunt Horae
‘
B . Mariae antipho
pug.36 1 . Vindic. .A:mmph Dtipr' nae responsoria
. capitula ho
.Cumnovumquoddam brev iarium milìae sive expositiones catho_li
ptionis, S in tlilium Absoluta iam1primae ed1tionis brev iariiQuiguanii descriptione adiiciam ea
quae ex« censura &cultatis theo
omade latum fuissetad Universitatem Parisiensem1
, in quo anti
phunae et responsoria cap ital:
corum Doctorum, sipe. CV8 0gg
.
liis , etaliis Scripturis , ordo , et
numerus psalmorum et modushomiliac , . et: pleraque alia. salus leggadi illos. in.F.tclcsia , nec.non.
422 B R E V I A B I U Mcen1iamvobis concedimns omnibusque aliis impressoribusne illud irina triennium a dat. praeeemìum computandurnimprimere , seu venale habere sine vectra licentia audeantsub
poena excommunicafionis ubique et in terris nosuis etiamamissionis librorum et insuper v igintiquinque aureorum
quotiens contrnvenient vob is applicandorum inhibemusMandantes Gubernatori Senatori etceteris Tribunalibua
dicraeUrbis ut dum a vob is requirentur inexecudone di
ctarum poenamm,
’
vobis faveant etpraesen1ee litteras Fa
ciantinviolabiliter observari Et insuper omnibus et singulisclericis , etpresbyteris dumtax
at secularibus qui illud reci
tare volucr1nr concedimus utad veteris oflicu secundumusum Romanae Curiae, velalterius Ecclesiae quod nunc inusu habetur , recitationemminime teneantur, sed recitationi
officii ethorarumcanonicarum perinde ac si vetus officiumrecitassent sadsfecisse censeantnr dummodo singuli specia
lem super hoc licentiam a sede apostolica obtineant quam
per solam signaturamabsque alia impensa expediri mandabimus Volentes etiampraesendumlitterarum transumpdsmanu n0tarii publici subxriptis etsigillo personae in ecclesia
sdca dignitate constitutaemunitis plenamiidemtamin judicio , quam extra haud secus haberi quamsi ipsae originale:
et ordo legendî sacras S cripturas
inmatutinîs iurta varietatemtern
porum ab Ecclesia hactenus obser
vatus cum antel1ae usque adeo
salutaria Ecclesiae instituta incc
clesiastico omeio primordus fer
me Ecclesiae usque ad haec tempol‘a servata fuerint mimm quo
nam pacto is qui boe breviariumcondidit rej 1cia! et reiiciendadecernat Ex his itaque pater
quantum distet a veterumPatruminstituto in hunc usque diem et
pie etsancte servato hoc novum
brev iarium; tumquia inco novaetinaudita fitpsalmorumdistribu.tio nequaquam feriis , aut festisC hristi accommodats tum in corelinquitur ordo consacras legendî
diversos libros sacrae Scriptune
pro temporum v arietate . Tum inco dimittuntur borniliae et ex
positiones catholicorumDoctorumiu evangelia ad dies pert1nentia
tum denique inpertinentes diebus
solemnibus et ahi: leguntut sef i
pturae ethistoriae d1ebus conve
venieme: deseruntur
fert Episcopum llerdensem Tridenti habuisse ut ostendi>ret quantum interessetbreviariorium etrituuliumemendatioln l’raefatione brev iarii llerdensis 1 57 1 . editi officia trimm le
Ctìonum improbantur Admoneba etiam Thomam Cajetanum de cuj us scandalo tallendo Arz ius nescio quid fuera:
medi:atus videri esse Thomam de Vio Cajetanum De aux
ctore ipso huius Consultationis nihil aliud nov i nisi quod de
se loc is addut:tis commemorat: ex quibus liquet, diversum
esse a Joanne Aree de Herrera Presbytero Dioecesis Pallenti
nae qui Romae v ivere des utnon 1 540. utpag402 . posui,sed 1 590 . uthabetNic.Antonius , vel patius 1 591 . ut legi
tur inemendatiori inscripfrone sepulch ri in col-lectione bujnemodi monumentorum ad Hispanos spectantium quam D.Pe
ntus Eulogius de Castro prudenti et utili consilio ex plu
ribus Urbis ecclesiis confecit mib ique nuperrime communicav it; nam ipsum sepulchrum inspicere f rustra sum conatus .
lnscrip 1io Nic. Antonu loanni Areca etc. FerdinandiMagni,mne Cardinalis Auditori corrigenda est hoc pacto Ferdi
nandiMagni EtruriaeDucis jun. Card.Auditori . StylumCan
saltationt'
s verba inde extracta satis commendarura spero De
re ipsa si quaeras, quid senserhn;auctar doctrina ecclesiastica
abundat splendide breviariumvems , ejusque ordinem tue
tut, sed in novo impugnando debilis est inter magnos damo«
res rectiusque fec1sset si Declamadanem non Consultatio
nesn, inscripsisset
Quod Hieronymus Lagomarsinius val.a. EpistaLFagiani ii:
mnat. ad buj us vitam loco minus proprio fecit etZacharias
Biblioth. ritlib r . cap4 . num.4. imitatus est ut festa in poste
riaribus . editionib us brev iariiQuignoniani admissn recense
rent, id ego congruentius . exequaa circa breviariumprimae.
editionis /ipsis iga…
QU i G N O N 1 A N U M .
Januarius Dies 1 . Circumcìsio Christi dup.maja . Basi
lius episc . confes. 3 . Anthems pap. mart. q..Martina v irg.
marr. 5. Telesphorus p . 11 1 . 6. Epiphania d. ma. 7 . Lucianus
presbyt. m. 1 01. Paulus primus eremita 1 r : Igi—nus p. 11 1
1 3 .Hilarins e. c . 1 6.Marcellus p.m. 1 7.Antonius abbas d.min.
20 Fabianus etSebastianus mm. d.mi.L22 . V incentius et
Anastasius mm. 24. Timothws e. m. 25. Conversio Pauli
apast. 11. ma. 26. Polycarpus e.m. 27.j oannes Chrys09tomu13e. c. 3 1 . Metranus Cointha etSerapionmm.
Februarius . t.ignarine e.m. 2 .PurilicmioM.V . dsmaj . 3 .Bla
eius e.m. 4…Phileas e., etPhiloromusm. S .Agathamm. 1 8 . Si»
meone.m. 22 . Cathedra Petri apast. duna. 2q.Matthias apast.
d.ma . 27.}ulianus etEunus mm.
fidartius 3 . Asterius m. 4. Lucius p.nr. 7. Thomas Aqu inas c.g.Quadragintamilites mm. 1 2 . Gregorius p. e.d. mi.18 .
Alexander e. Joseph c. d . miu 2 1 . Benedicms ab . (1. mi.
25. Annunciatio M.V. d. ma.28 . Psiscus , Mak hus etAle
xandermm.
Aprilis q.. Isidorus c. c . Xystus p. m. 1 r . Leo pz 5 1 . rg.
}ustinus philos m. 1 4. Valerianus Tyburtiusoetc. mm. 1 8 .
Apollonius senat. Caius p.m=.os. Marcus (Wang.d.mus96. Cla us etMaredlinus p. 111 .
Maj a : Philippus , et Jacobus apostoli di ma . a. Athena»
eius e. c. 3. inventio S . Crucis d. ma . 4. Alexander'
p. 111. 61Joannes ante portamlat. d.mi. 1 4. Vic101 etCorona 111111419;
Potenrìana v . 25. Urbanus p. 301 Felixp. 11 1.
Junius 1 . Pamphylus presbyt.a .Mmeellinus, etPetrus manmr.Barnabas ap . dana. 1 3 .Antonius c . 1 8. Marcus etMarcellinusmm. 1 9. Gervasius , etPratasiusmm. 24. Nativitas .loanu
uis Baptisme d. ma.26. j oannes etPaulus mm. 28 . 1..e0 p .29.
Petrus etPaulus apostolimm. c a…30. Comnlemora1io Patr
}ulius 2 . V isitatio V .Maniue ad Elisabeth d…ma. t1 . Pius
p . e. 1 3 . A‘
nacletus p. 11 1. 1 4. Bonaventural .'Cardinalis 1 8.
&mphorasa ctxm septemfifiismm. v. ua.Maria.
430 B '
R E'
V I A K l U/
M
Magdalena d .mi.25. Jacobus ap . 11. ma. 26…Anna materMa
riae V. (1. mi. 29. Martha v .
Augustus 1 . V 1ncul;l S . Petri (I. mi. 2 . Stephanus m. 5.
S . Maria ad nives d . ma. 6. Transfìguratio domini d.
Dominicus c. d.mi.8 . Xystus Il. p.m. ro . Laurentius 111 . 11. mi.
1 2 . Clara v . 1 5. AssumptioM. V . d . ma. 20 Bernardus ab.
d .mi. 24. Bartholomaeus ap. d . ma. 26. Zepherinus p . c.
28 . Augustinus e. c. d.mi. 29. Decollatio Joannis Baptistae(1. ma
'
.
S ep
jtember 3 . Seraphia v . 11 1 . 8 . Nativitas M. V . (1. ma. 9.
Petrus , Doratheus etGorg. mm. 14. Exaltatio S . Crucis d.
ma. 1 5. Cornelius , etCyprianus 2 1 .Mattlraeus ap. etevang.
d.ma.22 . Mauritius cum sociismm. 23. Linus p. 111 . 2 7. C0
smas etDamianusmm. 29.MichaelArchangelus d. ma.go.
Hieronymus c . d. mi.
October Franciscus c. d.mi. 7.Marcus p. c 9. Dionysius
Rusticusetc .mm. 1 4. Callistus p. 111 . 1 8. Lucas evang. d. ma.
Ptolomaeus , etLucius mm. 2 1 . S .Hilarion ab . 26. Evaristus
p.m. 28 . Simeon. etJudas apostoli d.ma. 29. Marcellusm.
November Festumomnium83 . (1. ma. 9. Dedicado Basi
licae Petri etPauli d. min. 1 1 .Martinus e. c. d. mi. 1 2 .Mar
tinuap. 111 . 1 9. Pontianus p. 111 . 2 1 . PraesentatioM.V . d.ma‘
.
22 . Caccilia v. 11 1 . 23 . Clemens p . 111… 24. Chrysogonus m.
25.Catherina v . 11 1 . 151. mi. 26. Petrus ep. m.a9. SamrninusetSisinnius mm. 30. Andreas ap. d. ma.
December 2 . Bibiana v . 111. 6. Nicolaus ep. c. d. mi. 7.Ambrosius e. c. d.mi. 8 .ConcepdoMN . (1.ma. xo .Melchia
des p.m. 1 1 . Damasns p. e. 1 3. Lucia v . 11 1; d. min. 2 1 . Th0
mas ap. d.ma. 25. Nativitas Domini d. ma. 26. Stephanus prus
tamartyr. d…min. 27. Joannes evang. d. ma]. 28 . Innocentes
mm. 11. mi. 29.Thomas archiep. 111. 3 1 . Sylvester p. c .
In editionibus consequentibus alia festa ex h is omissa sunt,
alia nova addita Octava'
inprima editione sblum concede
batur icaria :Nafivìtatis Dammi Epiphanise R esurrecno
nis -Ascensionis Pentecostm, Corporis =Ghristi ,uAssum
D E H'
Y M N l'
S
A PP E N D I X I I I.
Censura Hgmnarum S antalu Virtorini ex Libro MENAGIANA inscrip 10 extracta eteameusa
S criptores Gallas in Santoln Victorini Hymnic celebrandis
v ix ullummodum tenu isse qui eorum hac inre judicia legerit facile sibi persuadeb it etargumento esse possunt quae
inDissertazionepraevia ad Hymnodiam XXIX. 11um. 1 67. etc.
exposita sunt etnotata Non defuerunr tamen qu1 mul
ta eaque nonlev ia in huiusmodi hymnis animadvertendacenseren1 ; quorum ego censuram proferre constitui non
‘
quod laudibus Santolii quidquam detrac1um velim sed‘
ut
auditis collarisque inter se diversis hominum ejusdem natio -o
nis sen1entiis aequus rerum arb iter prudenter et incorru
ptc indicer tum etiam utquid fugiendum sequendumvesitin hoc lucubrationumgenere facilius post.itintelligi Ac
rimum quidem mihi occurunt opera quaedam posthumaJoannis Commirii edita Parisiis 1 in quibus suntmul
ti hymni videlicet 1 2 . in S .Martinum 3 . in S . Gildardum
1 . in S . PerfectumCordubensemMarryrem , 8 . in S .Ursulam,
etSocias V irgines ac Martyres 1 . in S . Liberaram etSo
cioeMartyres 1 . in S . Saturninum 1 . in S .Augustinum 3 .
in S .Nicasium 2 . in Beatum Aloysium Gonz agam 3. in
S . Symphorianum 1 . in S .Maximum Mundities latini ser
monis etvenustas quae in reliquis Commirii operibus elucet in hymnismaxime eminet habita praeterea estdiligen
ter ratio modulationis ecclesiasticae Crederes Commiriumcum Santalia olim amico tune rivali de alma poeseos hymnodicae cenare voluisse Nam utad i veniam de quo
proposui dicere, Commirius plura epigrammara adversusSan
tolium inter haec opera posthuma habet Nihil ille quidemstylo Santolii objicit nameumantea plurimum laudaverat
vel
S A N T O ‘
L’
Î A N Î S 433
v el patinamaximis laudibus a S antalia ornatus mutuum red
d iderat N ih ilominus quodclam epigramma gallicumNicolai
Boelei Pratellii lat1num leon in qua hymni Santolii dicunà
tur ampullis graves ; suo v ero nomine Commirius nihil fere
nisi laesam a Santalia amicitiae iidem querìtur . CeterumDo
minu s de la Monnoye data opera , et severitate censoria
omnes Victorini hymnos examen revocav it . Tata ejus animadversio innato opere cui titulus est Menagia
na , edit.
Amstelodamens . 1 71 3- 1 7 1 6 tom.…3 pag ..4o2 . a c. inserta est.
Censor uso s est collectione hymnorum Paris. 1 698 . in 1 2 .
apud DionysiumThierry : candem ego praemanibus babca.
1 .In primo hymno, qui estauctoris anonymi censor notatti
tulum Sacris pignoribus , vulgo sanctis Reliquus , qu ia simpli
c iter pro titulo rectius diceretur sanctis Rtltquus quam Sa»
gnanbus2 . Pag. 2 2 . m hymno Joannis B aptistae S antevilJunior1s re.
prebendithnnc versum: um virgamquatiens imperatAndaequod voxArida pro terra non accip iatur , nisi in sacris lit
reris
3 Pag. 1 73 . in hymno Claudii Santev il inh oc versu Quamp wplangas Pater
tmpiarum Corde ruinam , negatPlangm:mete sum1 active pro lomentari cum accusand1 casu .
B eliqui omnes hujus Libri hymni aucrorem habetJoanne1flBaptistam Santevil Sen
'
ioren , qui adscito Sanmlii Victatitù'
nomine soletappellati in quibus haec animadvertit censor .
4. Pag. 5. Torn1enra quae non bar:1 111‘2 De S . B arbara , qui
versus efiìcit, un contre sens horrible . Sed fortasse Santolins 1n
terrogationem non apposuit
5. Pag .5. Frui spense pro fiui marito , atque alibi sponsap rauxare De quo postea dicam
6 . Pag. 5. S i prole non terms replant pro S i prole terra:
non
7. Pag.6. Vinchs lignat semu1uis His conj uges bhe:r1m1 De
Christo ac 5 . Barbara . Hand recte dicitur , per ca v incula
Ch ristom esse liberum neque a vinculis quibus se mu.I i i
434 D a H Y M N I S
tuo lignat Christom et S . Barbaram esse liberus
8 . Pag.6. Ad dulce nomen Barburao Vano: tremares ponimt1s:
Cuttre1uores vani dicuntur
9. Pag. 1 o . Substrahms etalibi subsrrahe pro subtraho
1 0 . Pag. 1 1 . Aestimas auri‘
preziosa damna Dici solet paroi
velmagni aliquemaestimare non vera aestimo hanc esse ba
num utrum
1 1 Pag. 1 1 . S icque damtus pudar immafimdaa-Semar hanare:
pro Etsic ; reprehendi1ur etiam locurio , immalimdas hanares1 2 . Pag,1 1 . S ic nas tenebras amare Ambiguum
1 3. Pag, 1 1 . Ci ngeremitra aliquem pro cingere fiamenu ca,
put comes , tempora alicuius .
14. Pag. 1 6…Per te divus amar f rigtilttbus, ardeat lege ardeant) pro dive amor amarem1 5. Pag'
.2o . Virgo Dei puerpera . Puerpera non regitcasumgi
gnendi, quamv is apud Vidam id reperîarur1 61. Pag.2o., etalibi Coaevus. Hoc vocabulumnon coepitess e
in uso . nisi. post,velîcirca dimidiatnmSeculum. [V . N…apud
Ciceronmn quod aliqui leguntCaaevus, legendume
utplures animadverterunt
25 VrgentecceR heinas gensfim Vandali
inKhemas estlonga Santolins. iterumeamcorripuitpag
pro
Pag.25, Intrat Nicasius Prima vocalis inNicasiuseat
- longa secunda.
1 9. Pag,32 . Dibere In.praesenti Passivo melius ditenì Ni
h lomînus.Terentius passim videre pro.vidènî: utitur
2. Inf è rvens alci con}iciìur mare..Audacrermare alti.‘
pro. ahmo.In.sacra Scriptura.haec:metaphora.adhibita estpro;
mse°
amplo°
3, Reg. cap . 7. v» 23Pag.33. Sacraeparticipes etsoc1 1 necii Diicamusquemarz.
Praepesteta.conj‘
unerionis que trajectio , sive trausposirio
Pag.3 Cliri31i tibi
Perperam poena pro labore ( peine, quod saepe alias occur
l it
DZE H Y M N IES .
‘
44. Pag. 70. Plangere dolores pro lamenflari
45. Pag. 7 1 Intras Pharos pro Pharan .
46 Pag. 7 1 . Quz nas f b ves , laus , Spt1 itu3 . Deesttibt
47. Pag. 73 . Durast pra thrana lapts . Latine non dic1tn«t*
thranur , neque crux idonee vacatur lapis
48 . Pag. 74. Nequae vacaret pro neque:
49. Pag. 75. Vel cu1 us attac1u pro cu/us velattà ctu.
50. Pag. Proteo , absolute positus pro. concionatore,’
rejic i 1ur.
5 1 . Pag- 78. leg. 80. Nas infima leg. inaf ensa)ptde ducatastris pro ad astra .
52 . Pag.8 1 .Qunatis , etqmbus surpirus reprehenditdr haeclocutio prosaica
53. Pag 8 3 . Subdita proles pro obsequenr .
Pag. 95. Nondeest. Estmonosyllabumdeest.v ide num..29.
55 Pag. 96. Indiges non hicministru pro non indiges
56. Pag.98 . Quodquefugisti , fugiantIneptum estprecari , utfideles fugiam culmen honoris quod
S . Caelestinus V . fugit.
57. Pag. 99. et202 . Desertam in singulari reprobatur
58 » Pag. 1 00 . Lua: reditterris sacra Landerica Lux Parisinae
sacra semper urbi . Variatur significatio verbi sacra inprimo
etsecunda versn
59. Pag. 1 0 1 . Num. sui: divas satis estolympus Incalis .? pro .
Non.
60. Pag. 1 09. Assides canuma nobis Ipse tu canv
sensu Christus estCanvzva nobis Eucharisria
61 . Pag. 1 1 0. Nos vides quam (lissttas pro Quam vides nati.Dissnus pro remato non usurpa62 . Pag. Sep 11mus mensis, neque claudètannus Septimusaevum . Deestunumneque
63 . Pag. 1 24. Stearic . Prius dixeratfuisse ensem.
64. Pag. 1 2 Victor exemplis animasi0res Fac tuisnostra:.sac1a
re palmas . hnprobatur syntanis
65. Pag. 1 26.Rutilantem in.aura pro rutilantemaura
S A'
N T‘
O L I A N I S 441
euro subegir correc1ior legitur Nec levis hoc
nequeenim pore curo sube it Quamquam versumLn
cre1n similiter alii corrigunt minibus aut lobi nimòorum
arbustomrillent etalterumOvidii, Terra fiero: oereris mul
acque feracior uvae Oedipode pore-srdici ab lativus primae de
clmanonia graecae Sane mihi non aliud exemplum pro San
tolio occurritpraeter versum Virg.lib.3 . Ain.v . 164. Dona de
l1inc anno gravia ,sec10queelephanta; ubi Servius n0tat GRA
VIA finalitotis ratione producitur sed satis unsere ; nam innullam desinir consononrem Quid quod ulti11mm e in temere
longum esse auctores prosodiac Vulgo tradunt Aliistemere
ex temerarie per contraerionem factum videtur aliis meliusexantiquo temerus etutrolibetmodo e postremum produ
cendum est In hac opinandi ratione tenendum eat aut
versum Senecae sive auc10 1 isOctaviae corruprumesse aut
mnarium iamb icumaliquando apudTragicos uti saepe apud
Comicon, quarta sede admittere spondaeum quod nonnul
lis exenmlis possetconfirmari: etsi non probo quod Riccio
lius hnnc ipsumversum, Nihilinpropinquos temere comtiruirleca inexemplumadduxerit, 1 1 1 in temere longumesse e postremnm ostenderet etfacilius Santoliumob caesuram quameliomodo defendi posse existimo Potiori jure censor castigare pctuits110pham illam in hymno S . Quintini pag. 208.
Ne saeros cineres contigeris reus- Tardo poma sequaz non pede
deserit- Fossor diriguit; mors subitonum— Indignaza praeercu
par Namsimors pede non tardo deserit, nunquam conse
quitur reum sipedetardo sequaxnon deserit, nonsubito eumconsequitur,multoque minuspramccupat, quamv is indignato
Pariter nonv ideo cur censor verba invasor, dissirus , pro
remoto atque alia huius generis excludenda judieaverit, acnonnulla quae aeque, velmagis reprehensioni patent prae
termiserit veluri adgm: pro adytum pag. 30. Osorros odytuset in fem Decollanonis S . Joannis Baptistae resecatum pro
Certe aequior his.non estanimadvertio circa verbumglisaopro utasse
442"D E B Y M N I S
t1rutnum 36. En 8110 illa loca quae indicantur pag. 57.Gliscit inmentemmedhomie illa Quae bearDivas eadem volu
ptas, pag.258 . Nan,uana pompa seculi S en3usfifi llit, nec ma
lis — Gliscens voluptas orribu: Virilepectusmolliit Quaereremcensore cur glisco bis in versibus non possithabere signifi
cationem quagaudet in illo V irgilii Accensogliscir violentioTurno. autin altero StamThebaid. 9 . Mentitumor atque ou
daciìz gliscit? Nec dubium est quin ita sit accipiendum illud malis gliscens voluptos ortibus quidquid sitde gallico
e glisci1 inmentem
Ne vero putetaliquis me Santolu peccata defendere , ut
meis patrocinium quaeram dicam in
genue mihi etiam illins
hymnos oculis neque lynceis neque iv idis percurrenti quae
dam displicuisse praeter alia vitia quae in .Menagianis recteobservata fuisse monni Ac primum in festo S . Joannis Evan
gelistaepag. 30 . fitbreve 11 induca ;A quo vita duci: princi
p iu1npe1is , Etprimordio luminis Simile est illud.in festo
S .. An10nn Abbatis pag. 42 . Utnitens plumis sine lobe°
puris
1
°
perdotIabe quid‘
nirods— Traawolat. nubes,humilesque teresta in labes , utinprimo versn cer
nitur sed curfitbreve in altero imma quid‘
eo loco sign1fi
catlube Sed majori fortasse reprehensione. dign'
ac suntsen
tentiae quaedam duriores,metaphorae audaces, etindecorae
De S . Barbara pag,4. Deo.superbo conj uge Quid enimestsu.
perln1s nisi arrogans insolens imperiosos elatus inflatus,nonferendus se efiì rens spe atque animo influus , ,
asper
dìfiîcilis gravis qui fastidio etcontumacia.efi°
ertnr De
Christo Domino pag.88 . Coeles1is enRea:carine Utmonstreead
‘
caelum viom Semmque dumtexula spo.nte°
fi a°
em lan
Non placet,\ exulem a caelo dici Dei Filium qui beat:.Pa
tris visione semper fueritperf iuitus Pag 92 . Cruz -.montur
k ctua, in quo nos pari:Christus Tu lec1us inquonospont,
et pag. 1 87. roms et ibidem [ancea quia .a}truinl lams ,ob stetrix. Per te salutis,Dmcen ùuzgiun
-Fluxernf0dù s ,quan
tedez tro
S A N T O L I A N I S 445aliud agens innews hymnorumcorrectores incurro quo
magis reprehensiones quorumdam eludere licet, qui novuminauditumque facinus esse putant de veterum hymnorumVitiis in latiis musicisque numeris verba facere sive quodignari sint quid rerum in republica litteraria gestum fueritsive quod inter carminumdotes antiquitatem reponant qua
simeliora dies utvino poemata redderet Redeo ad senten
tiaeS antolianasFalsumpartim est, partimpuerile quod in obitu S . Lan
derici asseritur etinterrogatur pag. 1 0 1 . Pauperes [agent lo
8rymisque turbant Gaudio caeli. Num suis dives satis est olym
pus- Incolis? ter ms spoliore cesset.Nec ver
°
maestillud pag. 1 30.
Nilfecit etnilpertulit HomoDeus te nescio de S . JacoboMaiori nuncuparo . Illud etiam de 8 . Caìetano pag. 1 4mProediceneRegem,Dominun1quemundi Pmedicentiustam;Gnetane,eunctis Providumterris tibi proedicnre Convenituni. Nec…sibi
cohaerer Santolins paulo infra eundem S . Cajetanwn allo
quens: Tecanom sanctis similemPropl1e11Îs—Qmsque provisor De
meducaban De S . Caecilia pag. 23 1 haec noto : Terpercosso
suo de necefortior Ter Virgomeruitmori. Sed neque ter , ne
que semel mori Virgo meruit etnon nisi semelmortuo estin cuius Actis apud Ladeechiumnontego in oè
°
re autaere
balnei sedflam is balneoribus colore bol/wi De SS .Apo.
stolis haec habentur pag 236. Haec nempepleno Ennine Tu
vaso fiangipraecipis Lux indemagno rumpitur, €eunube
scissafi:lguro Portasse Santoline alludere voluitad Gedeonis factumcap.7. Judie. 7. etseqq . Divisi1que trecento:vires in trespartes etdeditrufus inmonibas eorum laguna:
que vacua: ac lampades inmedio lagmarum coeperuntbue.
cinis clangere etcomplodere inter se Ingenas Cumque per
gyram castroma: in rribus personarent locis,e1 hydrias eonfi egissent 1enuerunt sinistri.: monibas lampodes, 6“dextris sonantestub.1s,clamoveruntquez GladiusDomini,“Gedeonis . Sed quid est
446 X MFN I S
Martyribus p . 245 Acti'
prucellis omnibus- Sui cruorisflumirzeVehuntur,etChristo duce— Portuslz otos occupaht. Alterius gene
ris e31,quod de ,S .Caelestino V . ; fiìrmarur p.97 triplici corona
Frans timetcingi etpag. 98 . Fleveratquando triplici tiara
Vidi1 ornatom radiareflomem. BanifaciusVIII. , qui Caelesri
na V . successit tiara duplici prima-
s usus est quam paste:Urbanus V . triplicem fecit Denique animadvertendum est
Santalium ,cum edita estParisiis collec1 ia ejus hymnorum
agnav isse errarem quemdam suum pag. 241 Divina quae ges
s11 homo ubi tertia loco admisitchareum sed in calce pagin
nae hanc natatianem adjunxisse S icpeccasse gloriabor ut
p ietati consolom Hanc.exeusarionem non accipient qui ar
tendant eum vehementissime declamasse contra pinguem
ovorumgearem quibus eadem excusaria pictatis non profuit,Dissert. num. 1 67. Haec ferehabui, quae censurae [Managinai operis adiicerem Verum cum nihil ex omni parte sitbea
ti1m utaitOptimus paeseasmagister : Ubi plura nitent in car.
mine, non egopaucis- O
_fiîmkzr maculi: quas outincuria fuditAut humano parum cavit natura Sed Galli de sua Santalia
praestabiliaremopinionemhaberi valunt,quarum judicium ea
magis faciendum.esse v idetur quia jamdiu ,inbrev ian1s na
v is adornandis refingendisque maximo conatu etindustria
laborant. Totnova brev iaria hac seculo inGallia prodierunt,161 opuscula etDissertationes de afiìc1 1s singuh ribus de
precibus hararus universe de litaaiis hymnisquc recentibus
Deiparae inMercuriogallim inDiarioDinouartn in B iblio
theca rituali Zachariae 1ndicantur utpassitaliquis subvereri
ne in Galliis , utfeminae novas vestium formas ira Sacerdo
tes nava brev iaria quatannis 1nveniant in quibus vel sala
nav itas placcat Sed quad {
dicere coeperam hymni Santolu
plerisque Gallis etiampastanimadversionemcensoriam, quamexcussi adea arrident nova versia gallica in lucem ve
nerirParisiis 1 760 . 1nterprete Damina Poupin quam Tri
vultiani eadem annopag. 666.menseMartia annuncia…asse
rentes ad hanc panemafficii ecclesiastici perficiendam divini
I ND E X PA R AGR AFI-IO RUMD I S S E R T A T IO N I S .
Capus , et ratio Disserta Q.XIX.Nov i hymnorum impugnationis Pag.! 85
Q.II.Quid sitHymnus 4 Q.XL Ecclesiasticae hymaodhe adQ.III. Non Gu cci sed Hebfl:l versarii refi lluntur . 88fuerunt primi auctores hymno Q.XXI Eccles. Hispanu consueta
m1n 7 da 1 11 hymnis celeb1 :ndis 9 8
Q.IV. ]udaeorum hymaodia 1 0 Q.XXII. Hymnorumauctoresorien
Q.V. Hymnornmapud Christiano: tales 9;origo Christo e! Apodhlio
°
—Ì .XX HI.Latini veteres hymnorumrepetends . auctores to :
Q.VI.Quinam sint in novo Test.: Q.XXIV. De hymnis ecclesiastici:
mento hymni 1 7 cmendandis pastrestitutas litte
5.VII. De primitiva : Ecclesiae ras agi coeptum est. 1 1 ;hymnodia ae primumde The Q .XXV. Rom. Pontifichm in refoprapeutis. 2 1 munda hymnodia diligentia m :
Q.VIII.Quid Therapeutarumin Q.XXVI. Non e curse sommi:stituto ad concentumsacrorum Pon1i5cibwadhibime inbrev iahymnorumconfit
’mtudurn colli rio corrigendo ac praecipue in
gi debeat 24xh
;mnis emendandis. 1 25
Q.IX. De aliis 1 . sec. hymnis 29 Q. VII. Hymnorum emendatio
Q.X. Argurncnta hymnodiae eccle sub Urbano VIII. 1 34siasucae cecali secondi . Q.XXVIII. Vindicator cortecuo
Q.XI. Monuments tertii seculi pro hymnorum Urbani VIII. iussasaer. hymnîsChristianorum. 39 peracta.
Q.XII. Nonnullî Haereticî hymnis Q .XXIX. Hymni recentes , si boni
ecclesiastici:male abutuntur. 41 sint praeferri dehtut antiqui:
Q.XII I.Melodia ecclesiastica quat mendasis etbarbaris 144to seculo aucta, etpropagata. 46 Q .XXX
.Recensentur hpwoi inbrc
Q.XIV. Origo in occidente musi vu rno Romano exlstentes post
cac etalternae modulationis correctioncmUrb.Vlll., eorumhymnorum inquiritur 51 que auctores indagantur 1 59
Q.XV. Quaenam fuerit S .Augusti Q.XXXI.Praescribuntur regulae adni de hymnis sententia 57 hymnos novas condendos ve
Q.XVI. Prequens modulat1onis hy tcrcsque castigandos 1 7 1maori: consuetudo ante S .Chry Q.XXXII. De auctoritate Episcoposastami tempora invaluerat. 60 mm in hymnos z oo
Q .XVII. Bcc]. Romana hymnorum Q.XXXIII. l:xponitur quid in Hi
usf1 Franciscanis nona:ccpit.63 spanìco Hymnaria sit reformanQ.XVIII.Monachor. hymnodia. 78 dum. 1 6
INDEX
I N D EX H Y
Ie 8.Decemb ris.Infesta Con
ceptionis B . M. V. Hymnus
ad v esperas ad matu
tinum 228. ad laudes 2 30.
Dic 9. Decembr. In festa 8. Lea
cadiae V. etM. ad vcsp.231 . ad
mat. 232 . ad land. 233.
Dic 1 0. Decembr. Infesta S . Eu
laliae Emeritcnsis V . etM. ad
vesp. 23 3. ad mat. ad
land. 2 36.
Ineadem festa Hymnus antiquus
correctos Ad vesp. 237. ad
mat.2 38. ad land. 2 39.
Dic 1 1 . Deccmbris. In festa 8. Da
masi ad v e5p. 241 .
Dic 1 8. Decembris In festa Ex
pect.uionis E .M.V. ad vesp .242 .
Dic 30. Decembr. In festa Translationis S . Jacobi Apostoli hymnus antiquus ad commodioremmodulationemredactus ad vesp.
244. ,2d land. 246.
Dic 2 1 . j anuarni In festa SS.Fmctuosi Ep. Augurii etBulogu
DiaconorumMartyrum ad vesp.
247.
Die In festa S . Vin
centi1 M. ad v csp.249. admat.asa. ad land. 251 .
Dic 2 3. j anuarii Intesto 8. Ilde
fonsi Arch iep. Toletani ad v esp.
ad mat.2 sg., ad laud.2 s4.
Dic 28. Januarii Infe3 10 S . Iulia
ni Ep. C . ad v esp. ad mat.2 56 . ad land. 257.
Dic Fcbruat‘ 1i In festa S . Ph i
lippi a J esu M. Patroni Mexici , hymnus antiquos ad cantus
regular. revocatos ad vesp. 258
ad mat. 259.
M N O R UM .
D ic 8. Februaru In festa S. j oannis deMatta C . hymni antiquisublato vocalium concorso adv e5p.26o . ad laud.26 1
D1e 3.Martu. In festa 88. Mm.Hemeterii etCeledonii hymnusantiquus correctus.Ad vesp. 262.ad mat. 264. ad laud.267.
D ie 1 3 .Martii Infesta S . LeandriEpisc. Hispalcnsis ad v esp.ad mat. 270. ad land. 27 1 .
Dic 1 8.Martii In festa S.Gabfi e:lis Archangeli hymnus officii
propriiHispalensis correctus adv esp. 272.
Dic 4. Aprilis la festa S . IsidoriArch. B ispal.C .D.ad vesp.:74admat. 275. ad land. 276.
In eadem festa S.Isidon Hymnusofficii Hispalensis numeris musicis accommodatus ad vesp.:77ad 11121 278. ad land. 279.
Dic 5. Aprilis In fesro S . Vincen
tii Confessoris hymnus ofiiciiToletani unico tantum versn
corrccta ad vesp. 280. ad 11121.
ad land. 282 .
Dic 1 3. Aprilis. In festa S .Hermenegildi M. hymnus ex officio
proprio Hispalensn cantui accommodatus , ad vesp. 283. , admat. 284. ad land. 285.
Dic 1 6. Aprilis In testa S . Fru
ctuosi Ep. Bracarea:is ad vesp.
286. ad mat. et land. 287Dic 28. Apr1lis In festa S . Pmdentu
'
I uriasonensis hymnus 211tiquus emendarus ad vesp. 289ad mat. 290. ad land. 291 .
Dic 4.Mai1. Inoflic io propr1o Hispalensi, etdic 5. Maj 1 inofi clo
LH.
49°
Toletano In festa Coronae Dic 9. Augusti In festa SS. J osti,D. N. C . hymnus correctos
ad vesp. 292 . ad land. 294.
et Pastoris MM: hymnus anti
quos cmcndatos ad vcs. 3 z z .
Dic 1 4. Maii. In festa SS . MM.V 1°
Hymnus antiquos ad matutinu'
inctaris etCoronae pro Dioecesi
Compostellam ad v csp. 29 5., ad
mat. z g6. ad land. 297.
modulationi conformatos et
correctos 324. hymnos anti.
ad laudes emendatos 326.
Dic 1 5. M.…In festa S . Isidori Dic 1 0. Augusti In festa S . LadAgricolac Conf. Metti ti Patroniad vesp. 297. ad mat. 298 ad
laud. 299 .
Dic 1 5. Muj i In festa SS. Septem
remiiMarty ris hymnus Prudentii ad ecc lesmsticam consuetudiv
nemaccommodatosad vcsp. 327.ad mat. 328. ad land. 3 30.
Pracsolom Aposto licorum Tor Dic 27. Augusti In festa S . Aga
quati ct SocioromMartyrumad vesp. 299. admat.. ad
land. 30 1 .
piti inotiicio Toletano hymnus
recognitus ad vesp .;3 2. ad mat.
3 33. ad land. 334.
Die 2 3. Maii. In festa Apparitionis Dominica 3. Septembris In Fc
S. Jacobi Apostoli hymnus antiquos ad cantus rationè redactos
ad vesp.. 303. ad land. hymnos
sro septem dolorumB. M. V.l1ymnus antixorrcct. ad vesp.;ad m t. 3 36 ad laod
‘
. 337Dic 28. Scptemb ris In festa B .SImonis dc Roxas C . ad vesp.337 .
ad mat. 338. ad taorl‘
. 339 .
Ineadem festa hymnus approbatos
341 . Notandum bone hymnum
legiti'
me approbatum fuisse 1 7.
Septemb. 1 785. sed in4. stro
ph:. ita°doo versus ultimi legun
tor , Se1r v iammanstran: ani
mes redtmptat Duritad astro
antiq.lev iter correctos 303.
Dic 30. Muj i In festa S.FerdinandiRegisHisp. C . 2d
‘
vesp. 304ad mat.
Dic 1 7. j ulii In festa SS . ] ustae,etRo fiînae VV. ct MM. Hispa
lens. hymnos ant. ad leges modu.lationis mvocat..ad vesp. 306
ad mat. 307. ad laud‘
. 3o8.
Dic 2 1 . ] olii In festa S . Camilli°
dc Lellis Confes. hymnus 2nno etin 6.stropha v ersus 2 ..4e1 11141
1 783 : Sac. Rit. Congregationis puro recreatns igne
.J'
odicio sobiectus ad… Dic 1 2. Octobris In festa Comad mat..3 10.2d laud.3 to. memorationis E .M’
. dc Column2Alii hymni pro eadem festa S .Ca ad vesp .. 341 ad mat.. 344. ad
milli ad vesp. 3 1 1 .,ad land. 346
ad laud 3 1 3. Die n . Octobris In festa S. Salo
Hymni in festa S . Camill1 S . Rit. mes Viduae hymnus antiquos
Congregatione approbati ad ves. correctos ad vesp.. 348 ad.
3 1 3. ad mat. 3 14. ad l'
aud. 3 1 5. mat. 349.
Dic 2 5. olii In festa S. ]acob i Dic 24. Oenobris In festa S. Ra
Apostoli Hispaniar. Patroni ad phaelis Archangeli hymnos anti
land. 3 1 7. quos castigatus ad ve3p.351 .
‘i“Alexia: Antomus 1 68.
Alfonsus XI. Rex 368.
Allatius Leo 96. ct alibi
Alphanus Archiep. 206.
Alvarus Cordubensis 1 0.
Amalarius etsaep ius
Amb rosiani hymni 51 . 53.
8. Ambrosius 1 1 3. 1 50.
seqq.
AmericaniAmoebaea carmina 6 1 .Anacreon
AnatoliusEpisc.96.
Andreas Cretensis
Andres Joannes 1 03.Angelo Mauritius a 3.
Anglia: festa impia 369.
Ansaldius 38.
S . Anselmus 1Antheus 8.
AnthimusAntiphonaria 69.
Antiphonac 54. 1 30. 1 68. 1 69 .
403.
Antonianus S ilv ius Card.1 1 3 . 1 32.
AntoniusNicolaus illustratur 1 03.1 1 1 27.
2 1 5. 22 1 .
368. 37 1 . 41
Appo llinaris haereticus 46.Apostolicorum septemPraesulum
HYMNUS 2 29.
Apparitionis S. Jacobi HYMNUS
AquaspartoMatthaeus 1 68.Aquinius 1 34.
Arabes
Arator subdiaconus 1 05.
Archimedis sepuld 1 rum 222.
Archintus Ph ilippus 1 29.
ArchinaNicolaus 1 29.
Am0pagitaDionysius 29.Arevalo Rodericas Sancius 1 22.
Argeh ti Philippus 1 29 .
Argensola Banholomaeus Leonar
dus etLuperc ius 1 56.
Ariani
364.
Am ThaliaArion 8.
Aristotele:
Armeni99.
Arteaga Steph. impugnatur 1 64. et
seqq. laudatur 1 8 3.
Arz e cannes 40 3.etseqq.4a8
Asclepiades 8.
Asclepiadeummetrum 1 9 5.
AssemanusAloysius 2. 1 06.810p11
Evodias 14.
Asturius Episc. Tolet.322.
S . Athanasius
Athenaeus 4.
S. Athenogenes 40.
Attichy Ludov . Donius 390.
AuberyusAntonius nocatus 41 1 .
Aucbaldus 1 1 0.
Averani Joan. 2 1 2.
S.Augustinus 53eius
de hymnis sententia 1 7.
Augustinus Antonius et Petrus
Augustinus Bugellens1s 1 70.
Aulae RegiaeMatthaeus 1 68.
AulusHalus 341 .
S . Aurelianus 80.
Auribellus Martialis 282.
Ausonius
Ayala Ignatius Lopez 36 1 .Joan.
Interim 1 83.
Aymerich Matthaeus 23Az evedo Emmanuel
Az nar Vincentius 343.
Az pilcueta V.Navarro Doctor
B
B abaeus Magnus 99.
Bailius refellitur
B ailletAdrianus
B andelli Vincentius 405.
Barberinus Thadaeus 1 54.
Barbosa Machado Didacus 1 28.
1 29.
B ardesanes
Baronius Cardin. defenditur 204.
notatur 365.
Bartoli Daniel 1 60.
S. Basilius 48. 202 . 203. eius elo
quentin 220.
B asilius diaconus 41 .
B auman Joan. Godofredus 1 7 1 .
B ayerFranc. Perez 241 . 249. 32 8.
B ecichemus Martinus 1Beda 5. 1 08. 1 1 3. eius opinio 1 82.
1 97.
B edfordius 1 0 .
B eletbus Joannes 1 1 9.
B ellarminusCard.88. 1 3 1 9.
B ellonus Petrus 2 1 2 .
B elluga Ludov icus Card.253 .
B elonThomasB en Carp20v iu3 Joannes 2 1 2 .
Bencîus Franciscus
BenedictiniMonachiB enedictis Jacobus de 1 1 2 .
S. Benedictus 80. 92. eius hymnusreprobatus 1 7 1 .
B enedictus Canonicus
B enedictus XIII. 244.
B enedictus KW. 32. 82. 2 1 0. 2 1 3.
etalib i saepe etsaepius
B enedictus Gualferius 206.
Bened1ctus Petrus 14.
B ensarede 145.
B enz onius Rutilius 1 8.
S . B ernardinus 1 56.
S. B ernardus 74. 8 3- 1 1 1 . 1
453B erno Abbas 3 1 .
Bessa Bernardus de 73.
B euf. Abbas le 1 03. V.Lebeuf .
S .B ib iana 1 94.
B ib li01heca Ambrosiana Mediolan.247. 402. Alexandrina seu
Romana Sapientiae 279. 32 1 .
447.Altierana 226.3 37.Ange
lica 39 1 . 41 3. 447. S . Annae
hospitii Carmel. excalc. B isp.
1 1 7. Barberina 447.
corrigitureîus lndex
Bodlejana corrigitur eius In
dex 39 1 . S . Caroli ad qua
tuor fontes 357 . Casanatensis
39 1 . 447. corrigitur eius In
dex 1 2 1 . C luniacensis 1 72 .
Collegii imperialis Matrit
427. Collegii Romani 447.
Corsinia Laurentia
11 2 28 3.MarefuschiaPassioneia 447. Scurialensis
32 1 . Sforz a 403. Vallice llana
270. Vaticana 68. 141 . 402.
42 3.ViaeAquaeductuum0rd.
B ilanc iniFerdinandas 1 68.
B inghamus Joseph corrigitur 56.
B lanchinius Joseph 67.234.110tfl11 1‘
Boeleus Pratellius Nicol.433.
B ollandiani 67. 1 1 1 . etsaepe
BonaCard. laudatur notatur
39-44°
S .Bonav entura 1 eius HYMNUS 345. innota
Bonifacius Episc. Mognut. 76.Bonifacius Joan. Bapt.3.Bonifacius VIII.
Borsa Gaspar Ep. 424.
Bosquillon 1 45.
Bosy 145.
454Bouhurs 145.
BourdaloueLudovicusnatatus443.
B ramicelli Guillelmus 1 68.
B rasichellanusJoan.M.205.
B reviarù cuius facultate edenda
209. 5eqq. Brev iarium Abu
Iense 292.Albaracinense 424.
Andegavense 149. 443. Ani
ciense 443. Antisiodorense
443. Aurelianense 1 48 . 443.
B enedictin. hispan. 272 . 273 .
B enedictin. 359. Burgense
1 20. 368 . Cadurcense 209.
Caesaraugust. 292. 424. 425.
426. Canonic. Reg.S.August.
249. Carnutense 349. Casi
neuse Cenomanense
209. C isterciense 359 . G la
romontar.um443. C luniacen
se 1 1 4. seqq. 1 53. 194. 356.
Compostellanum 245. 27»
289. 368. Constantiense 249.
Coris0pitense 149. S. Crucis
v id. Quignones MonasteriiS . Cucufatis 245. Do lense
149. Dominican. 1 29. 1 30.
1 88 . 28 1 . Eborense 1 2 1 . 357.
Franciscan.nq 4. 1 88. Hispa
lense 272 . 276.
297. 357. Hisp2n. 1 1 8. 1 20.
I lerdense 428.Lexovienseîél
g.
443.Meldense 149.443.M02arab icum v ide Moz arab icum
Narbonense 443.Nivernense
226. Ostens': 292.
426.1’allentinfi 424.Parisiense
2 1 1.249.P1; 12vien5e 2 1 1 .Qui
gnonianumvid.0ulgnoncs.Ro
manum 641 seqq. 73. 74. 90.
seqq. 1 6 1 . 1 78.
1 85.
269. 27 1 .
41 1 . de ù mera 2 52.403.R0thomagense 1 1 .443.82lmantinum 1 1 8. 27 1 . 396. 82niciense 43. Servarum Mariac 334. oletanum 33.
252. 272 .
368. Treeense 143.
Trecorense 149. Trinitariorum 260. Turiasonense 402.
Zamorense 292.Briso Eunucbus 6 1 .B romato da Erano Carolus 41 1 .B runPetrus le 32.
B runetJoh. Bapt. 1 68.
Bullomus EmmanuelTheod. Card.
Buonamic 1'
I imorheus 1 3 1 .B urrielMarcus Andr. 2.3. 1 8.110t2
tus 396.
Bustis Bernardinus de 1 56. 2 28.
Buxto-rfius 14.
C
S . aecilii HYMNUS 290. 300.
Caelestinus I l. 65.V.436 .
4463S. Caesar1a 56. S .Caesanus
80.
Caesars quam v im babear 440.
Cajetanus Constantmut. 1 10. Thatmas 42 3.
Calamato Alexander 1 68.
Calcagninus Caehus 1 29.
CalinusMntius 1 3 1 .Callimac-hus 9.
Call1stusNnephoruscorrigitur 2 5.
CalmetAugustinus 443.C alv inus rctelhtur 293 .
Camilli de Lellis HYMNIseqq .
Cargins Caro lus corrigitur 37( 41111 1115Henricus
416
Cocc1ousJo. Baptista 252.
Codex Canonum ecclesiae Hi
span. 86.
CodexCanonum S. IsidoriCoena C hristianorum 3 5.
Co ffinCarolus reprehensus444.
Colloredus Card. 253.
S . Co lumbanus 8 1 .
Columna V. Deipara
Commentaria de libris minoribus 1 7 1 .
Commirius Joannes 432. seq.
Conancius 1 06.
Conceptio Immaculata B . M. V.
1 25. eiusHYMNUS 2 25. o ffi
ficium403.ConciliumAgathense 49.89.An1 i0
chenum 40. B racarense 85.
Carthaginense III. 85. Ccia
cense 94.C0mpostellanum94.
95. Ephesinum 41 . Laodice
num45. Londinense 2 27. Ni
caenam 367. Romanum 66.
Toletanum III. 82. 33 1 . 363.
etseqq. IV. 1 6. 1 7. 90. 205.
VIII. 82. 94. X. 243. XI. 82.
Tungrense 80 . 89.Vasense II.
203 .
Conradus Prior Carthusiae 1 1 2.
2020
Constantin0poleosNatalis commemoratio 367.
Constantinus 35.
Constantinus Porphyrogenneta96.
99»
ConstitutionesApostolicae 3 1 .
60111 11114150 de reform. bor.can.41 2.
Contac 1a 97. 98.
Conv ersnonis GatharumFESTUM
363. etseqq.
Conversio S. Pauli etS . Augusti
ni 370 .
Convivia vet. Christianorum35.
Captitae 367.Co rneille Petrus 145.
Coronae Spineac HYMNUS 292.S . Coronae , etVictoris HYMNUS
295.
Correa Thomas 146.Correctores bymnor.Rom. v id.Ur
ban. VIII.
Cortes Gregorius Card. 206.
Corsignani Petrus Antonius 1 70.
Corsin1us Eduardus 3 67 .
Cosmas Ep. 96. 97.
Costerus Franciscus 1 50 .
C rescentias Marce llus Card.423.
C rucis adoratio 1 64.
S.Ctesiphonris HYMNUSCudworth R . 27 .
S . Cyprianus 39. 40 .
Cyprianus Salomon Ernestus 46.
auctor v itae S .Caesarii 8. Ep.
96. monachus 206. Archipre
sbyter 23 1 .
D
Dad ylicum archilochium car
men 1 96.
S . Damasus 33. 63. 65. 1 1 3. 1 1 3.1 9 1 . eius v ita 202.HYMNUS241 .
Damascenus 30.
Damchet 1 45.Dam0phflas 8.
Danez ius Petrus 88.
Dav ila Aegidius Gonz alez 386.
Deiparae lachrymae non 1ndecorae
3 36.HYMRUS
343. innota 344.
Desfontaines Petrus Franciscus
Guyot 2 1 1 . 443.
Dextri Chronici codex antiquas
247.
Dialogo: dr ia: lengua: liber 1 2 1 .D1anum litterator. Rom.1 77.
Dictionarium scriptor. eccles. 144.
S . DidaciHYMNUS. 355.Dierev ille 145.
Dies ob itus in hymnis non expri
mendus 200.
D iez deAuxLudov icus 33 1 .
DinouartiusJoan.Anton.2 1 1. 446. 447.
Dionysius Alexandrinus 39. 202.
203. Areopagita 29. 38. Car
tbusianus 1 50.
D iosdado Raymundus 357.D iurnum v etus 336 . Quignonia
num 39 2. 425.
Dolorum Virg. Mariae HYMNUS334°
S . Dominicus 403. 404.
DominisMarcus Ant. de impugnatur 400.
Donatistae 57.
S . Donatus 8 1 . 82.
Doxo logia 20 1 . seqq.
Du Perier 145.
Dupuis 1 45.
Durandus Guillelmus 77. 2 1 5.Durantus Stephanus 88.
borensis ecclesiae officia correo
cm 1 27.
Echard Jacobus 283.Ecth lipsis 1 77. 1 78.
Editio quid olimmgnificaverit389.
39°
Einsegevus Guilie1mus 1 70.
Elpis 1 05. 1 1 3. 1 54. 1 6 1 .
Ennius 4.
Ennodius 1 06. 1 1 3.
S. Ephrem 1 4. 1 98.
Epiphanius 28.
Episcoporumauctoritas inhymnos,etb rev iari. 209. seqq.
Epitome C lementina 32.
Erasmus 102. 1 2 1 . 1 53.409. 423.reiicitur 1 60. 1 67. 1 95.
Erbertus 1 4.
Ersk ine Carolus 1 75Espencaeus Carolus 124.400.
Esseni 2 1 .
Estius Guilielmus 20.
Eugenius I. Toletanus 1 07. II.‘
Toletan. Ep. 2 1 7. III. 1 07.
Eugenius Pont. IV. 1 69.
S . Eulaliae Barcinonensis 2 34.S . Eulaliae Emerit. HYMNIS. Euphrasii HYMNUS 299. 300.
Eur0paei 1 9.
Eusebius Caesariens. 34.
Euthymius 98.Exemptorum ecclesiae 2 14.
Eximeno Antonius 1 87.
E2pectationis pattusM. V° festum,etHYMNUS 242.
FabriciusGeorgius 52.
Fabricius Joan.Albertusnotatus36.Faidet 1 45.
Fativoxanchristianumdecent1 76.Faustus Rhegiensis 53.
FelixTo letanus 1 07. 2 1 7.
S .Ferdinandi HYMNUS 304.
Ferdinandus Imperator 1 26.
FerdinandusMagnus Etrur1aeDux
Fernandez deMadrid Alfonsus ct
Franciscus 1 2 1 .
Ferrandus Joannes 293.
Ferreras Joannes 32 2.
Ferrerius Zacharias 222 . 1 29. 143
386. notatus 1 39. 1 76. 1 83.
328. 1
FerretusJoannes Petrus 1 29.
Ferretus Nicolaus 277.
Ferus Joannes 1 24. 1
Festa non facile admittenda 3648M m 111
458
quibus de causis admitti pos Garz iade S.M. Alvarus 2 1 6.
sint 364. et seqq. Gam a de la Huerta Petrus 331 .Festa diversa 366. etseqq. V incentius 36 1 .
Firmìl1anus Caesariensis 202. Gaspar Archiep. Arelat. 2 1 9.
Flavianus monachas Gavantus Bartho lomaeus 1 50.
Flaviu3 Episc. 1 1 3 . 146. Gaudinus Jacobus 1 24. eius lapsus
Florebello 393. 389.
Florentinius Franciscus M. 2 27. GauthstrudaAbbatissa 96.
Florez Henricus impugnatur 85. Gayus Presbyter 34.
ct seqq. 3 1 7. 235. laudatur Gaz aeus Alardus 204.
1 69. 2 3 3. Gedeonis praeclarum. fac inas 445.
Fonseca Joannes 1 20» 368. Gelasius 66. 67. 2 1 7.
ForeriusFranciscus 1 3 1 . Genebrardus G ilbertus 227.Fosse 145. Gcnnadius 67.
Fortunatus Venantius 1 02 . 1 06. Georgius Nicom. Archiep. 96.
1 1 3. 1 47. 1 59. Gerberonius Gab riel 1 1 0.
Franciscani 63. 64. 41 1 . 426. Gerbertus Martinus 1 8 1 .S . Franciscus Assisias 43 1 . Germanico- Latini hymni 2 1 2.S . Franciscus Xaverius 2 1 6. 395. Germanus P. C . 95.
396. S . Gertrudis HYMNUS 359.
Frangipane Latinus Ursinus 1 70. Gesnerus Conradus 8. Joan.MahFriz z olius Laurentius 1 29. th. 3 .
S . FructiHYMNUS 352. G ildus Rex 283.
88. Fructuosi et SociorumHY. G iovenaz z i Vitus Maria 52. 1 96.
MNUS 247 . 39 1 .
S. Fructuosas Ep. 82. 92 . eius Giselinus Victor notatus, 332.HYMNUS 286. G iuliani Philippus 342.
Fulbertus, 1 1 0. G lyconiummetrum 1 95.
Fuligatti Stephanus 160. Godfridus. Card. 1 1 1 .
Fuscararius Aegidius 1 3 1 . Goetz ius Georgius 1 2.
Gomeras 1 4.
GG Gomez Thomas 1 67.
ab rielis Arch. HYMNUS 272 Gonz agaHercules 427.GabrielFelix 1 68. Gonz alez Joannes de Deo. 1 38.
Galindo Prudent. I rccar. Ep . 1 02 GordiusMartyr Caesar. 2 20.
291 . Gothescalcus 206.S. Gallimonasterium 1 1 2. Gothi 93. 94. 20 3. 27 1 .
Galli rerum suarumlaudatores447 Gothicum ofiicium v ide,, Moz araGalliabrev iariorum ioventrix446. bîcumGallia christiana Graecorummetra 1 98.
Gallisa I,.ucianus 338 Granados de los Rios ChristopGallati ns Tarquinius 1 36. ma 342.Garofalo Blasius 1 5 Granatae expugnationis festurn368
ne tnetfi indigentes 1 55.
Hymni extra o fficium latini et
vulgares 2 1 2.
Hymni G raecorum veterumHymn1 inGallia 1 44.seqq.
Hymni Judaeorum 9 . seqq. 211 me1 1 1c1 1 3.
Hymni nov i an admittendi 2 1 7.seqq.
Hymni qua facultate admittendi
Hymnire Hymninac
de Hymnis qui scrtspserint 3. 46.
Hymnographi 1 88. 1 89. 1 96. 1 98.
206.
Hymnographi occidentales 1 0 1 .
seqq.
Hymnographi orientales 95. seqq.
Hymnorum diversa metra 1 93.
seqq.
0Hymnorum regulae 1 72 . seqq.
Hymnorum veterumargumentum
33 1
Hymnorum v eterum barbaries
1 1 4. 1 23.
seqq. 2 1 7.
Hymnes Concilium IV. Tolet. apPl
'
0b3 t
Hymnus acathistus 10 1 .actionis gratiarum 2 1 1 . ad sepulchrumS . Petri 2 1 1 . Hymnus alphabeticus 1 05. 1 1 3. 1 9 1 . 1 9 3 .
Christo affictus Glori:
inexcelsis
rio Patri 20 1 . seqq. Lumenb ilan 3 2. 40 . nuptialis 4. Ora
euli Gentilium 36. Sa nta:
Deus 32. Sanctus Send a: 33.
Te Deum141144 111 111 56. trium
puerorum 1 2.
Hyp0psalma 192.
J, etIetI quandonam scribendum1 78.
S .Jacob i praedicatio in Hispania
30. HYMNUS 01 . 414. fe
21 11 111 , etHYMNUS 244.
Jacobus Sarugensis 1 98.Jacoponus 1 1 2. 1 6 2.
Iambici dimetri 1 94.
Iambici trimetri acatalectici 1 96.Japonenses Martyres 258.Idolummortis 369.
Jessei 28.
Ignatius Christomachus 1 00.
IgnatiusFlorentinus 206.
S .Ignatius Martyr 2 5.
Ilbachius Odoacer 1 32.
S . Ildefonsus non in
stituit festum Conceptionis
eius HYMNUS252 .
S.IndaletuHYMNUS 299.300.
Innocentms III. 1 6 2 . IV .
73. VIII. 1 56. XI. 1 88. XIII.278.
Interian de Ayala Joannes 1 83.Joannes Archiep. 96. Bar Aphto
n1us 99.Caesaraug. 1 o6 . Chri
stomachus 1 00. Ch rysosto
mus Damascenas 96. seqq. Eremita 1 96 .
Evangehsta monachus 206 .
Ruchait.Mct10p.96.GeometraParmensis 73.
S.Joannis deMattaHYMNUS 260.
Job 9 . 1 5.
Jolyns C laudins 1 24.
refellitur 1 34. 397.
Jatus P0titus de 1 68.
Joseph Hebracus 1 3. Hymnogr: «
.phus 96. 97. Studita 99. 1 00.
Thessalonic. 97.Josepbo Michaelis aS.Ep. lapsus 2 29.
S .Irenaeus 202.
Isac Magnus 99.
S .Isidorus 1 07. eius HY
MNUSmum i b reve an longum ha
beat 277. prius Taione sen
tentiamm libros edidit 278.S . Isidori Agric. HYMNUS 297.
Iso 1 80.
Itali poeseos periti 444. 447.
Judaeorum recentium hymni 2 1 2.
Jud icu extrema dies 104. 247.
J udith hymnus novus 22 2 .
J ulianus B racarensis Ep. 90.
J ulianus Toletanus 1 07.
8. Juliani Conchens.Ep . HYMNUS2 2 5.
Julius Africanus 202 . Caesar 1 98 .
Julius Pollux 8 .
J ulius Pont. III. 41 0. IV. 41 0.
Juohovius Albertus 1 68.
S S.]ustae etRuiiiinaeHYMNUS306.
SS.] usti et Pastoris HYMNUS32 2.
Justin2 53.Justinus Martyr 33.JuvenciusJoseph 1 14.
Juvencus Pre1 byter 1 0 1
K
KalendariumQuignonian.428.Kirk er Athanasius
Kopti V. Copt1tae
I.L abbe Philippus 1 1 0.etsaepiusLaconum cantus 50.
Lacrymae cum“ fortitudine cohaerent 336.
Lactan1 1us Firmianus 1 02.l adé rcb1us Jacobus 1 32.
LadvocatNicol. 1 24.
Laev ius 1 38.
LagomarsimHieronymus 1 31 .41 3.
428.
I…ahoz Bomfac ius 168.
Lamins 38. JoannesLamyus Bernardus 427.Langbecrucius Joannes 41 1 .Lara 1 20.
Lariz Joach imusLassus HermionensisLaunoius Ioan.176. 20
Lavarde 1 79.
S .Laurenti1 HYMNUS 327.Laurens Stephanus 1 29.
Laz z eri Petrus 1 28.
S .Leander 9 2. 1 06. eiusHYMNUS2 69. homilia 364.
Lebeuf loannes 1 81 . V. B eni.
Legionensis Ludov icus de Leon
2 1 5.
S . Leo Pontif'
. 202. II . 68. X. 1 2 2.
Leo Pariensis Poeta 1 92.
S. Leocadiae HYMNUS 2 3 1 . 253.
Leon Ludov icus de 2 1 5.
Lec o1ni versus 1 89. seqq.
Leon…Ariani simulatio 202. 203.
Leovigildus 364.
Leslaeus Alexander 1 04. refellitur
2 3Liber d:Roman. Pontificibus 33.Licentiae poeticae 1 84.
Lingua graeca etlatina45.
Lippomanus Aloysius 426.
Lirioensemonasterium 56. 80.
L 1serus 1 02.
Litaniae 48. Deiparae 446.
Litterae restitutae 1 1 5.
Llampillas Xaverius 22 3.Loaysa Garsias 1 1 0. 279.
Lombardus Petrus 279.
Longolius C hristoe us408.
Lopez de Ayala Ignatius, 36 1 .
462
Lopez de BarreraFranciscus 86.
Lopez Madera Gregorius 297.
Lora Jacobus 52 . 1 1 6. 1 1 7.
Lorenz ana D. Franciscus 1 07. 232.
LowRobertus 1 5.Lucianus 36.
Lucilii hymni 4.Lucretius 440.
Ludov iciGodfridus 2 1 2 .
Ludovicus Pius 1 09.
Lugdunensis Ecclesia 89. 399.
Lugdunenses editiones bieviar.
,Quian 399.
Lulhus Raymundus 40 2.
Lupus Christianus emendatns 1 68.
citatur 202. reiellitur 207.
Lupus Ferrariensis 1 09.
Lusitanorum de Castellania q ue
rela 1 28.
Lutheri etLutheranorum hymni2 1 2.
l ycius 8.
MMabillonius Joannes 1 51 . notatur 9 3. 1 72. 354.
S . Macrina 50.
MafiaeusMarchio '65. Joan. Petrus
41 2.
Maggi Laurentius 1 68.
MaglorianusC laudins'
Santev il1471 97.
Maitropus 1 00.
Maldonado Joan. Conchens. 1 20.
368. Joan. 1 22. theolo
gos Parisienses conv incit 1 2 5.
notatus 04.
Mamachius hamasMaria 25. 86.
Mamercus, seuMamertus
Manrique Alfonsus Card. 296 .
S . Marcus 28.
Marcus Ep. 96. Marcus Maximus
34h
MarguniusMaximus 1 68.Mariana Joannes 93.Marianus Parthenius 347.Marinus Leonardus 1 3 1 .ManusJoan. Bapt. 1 08.
Maronitae 99.
Marra Donatus 1 68. eius error 5a.Marracius Hippolytus 96. ctalib iMartene Edmundas n01atusMarrianay Joan. 1 4.Marfinenguus Prosper 196.
S .Ma8
rtinus 1 99. ao6. Brac:rensis6.
Massorethae 14.
Massorillus Laurentius 1 1 8.Matthaei Xaver-ius 1 5.Matthaeus Joannes 41 6Maurini editores v ind1cantur
laudantur 1 1 notantut 51 .
54. 58. 70. 1 1 3. ao5.
MayansGregorius 1 2 1 . 427.
Maz ochius Alexius Symmachus 9.Maz z olarius Joseph etseqq.
Mechlira 9.
Meletianorum hymni45.Memoriale litterator.Mattit. az }.
359°
MenaJoan. Bapt. 1 68.Menagiana43 3.
Mcnardus Hugo 107. corrigitur
354.
Mendoz aAlfonws 1 5.MenochiusJoan. Steph. ao.
Meratius Caietanus Maria 7. refel
litur 65. 78. n ;. 41 0.
Mercerus 14.Mercurius gallicus 6.
Merenda Antonius aria 66.
Metellus Tegerensis 1 10.
Method…Ep. 96. P. C. 96.
Metrophanes 96.
Metrum an exigathymnus 1 39.
seqq.
O
dae Graecorum metro et
prosa 1 00.
Odo Abbas 1 10. 1 1 3. 160.
Oderisius Abbas 1 51 .
C ilicia propria anconcedenda 2 1 9.
Ofiicia Toletan. 2 1 7. Venet. 294.
Ofiicium recitandum quale ab Ec
clesia conceditur 365.
Officium v id. B rev iarium0flicium pro infirmis 70. S . Gun
d isalvi 1 27. S . Elisabeth. 1 27.
S . Gaudiosi 1 1 6. SS. Trinitatis 1 30. 372 . S. Joseph. 1 52.
SS.Nominis J esu 1 56. 8 . Vi
ctoris 1 72. SS.Sanguinis Chri
sti 22 1 . Conceptionis 2 25.
seqq. Compassionis B. Virgi
nis 283. Parvum426.
Oldoinus Augustinus 386. notatus
427.
Olearius Joan. Chrxst0phorus 2 19.Olita Joannes 1 68.
Orariumquid sit267.
Ordo Romanus 72. 1 46.
Origenes 1 3. 34. 202.
Orpheus 8. 9.
Orthodoxiae festum 370. 382 .
Orthograph iae quaedam regala
1 78.
Ory Matthaeus 39 1 . 41 1 .
Ostius Georgius 3.
Oudeux 1 68.
OudinCaesar refellitut 97. 1 08.
1 1 2.
OndinFranciscus 1 49.
Ov idius 1 38. 277. 440.
P
Pacheco de Toledo Franciscus
C ard. 1 1 7.
Paciaudus Paulus M. notatur 89.
1 67.
Petru
FaginsAntonius Junior 74.Palanterius Jnan. Paul. 52. 1 68.Palentina historia 1 22.
Pantaleonibus Dominicus de 405.Patri: d eters i festum improbatutu
365.
Paraclitus i longum an breve hse
beat 1 37.
Paradinus Guillelmus 400.
Parisienses Theologi aMaldonatosuperati 1 25. eorum censura
de B rev iar. Quignon. 388.
396. 404. 42 1 . 426. adversus
Maldonatum 404. falsa 410.
Passione V. C lara Maria de 1 50 .
SS. Pastoris , et Jusci HYMNUS32 2.
Patroni ecclesiarum 2 19. seqq.Pauli etStephani regula 80.Pauli Sebastianus 38.
Paulinus scriptor v itae S . Ambrosii 54. Aquileiensis 1 08. 147.1 58. Nolae Ep is.
Paulus Apocr. 38. 443.
Paulus Diaconus 1 64 206.
Samosatenus 40.41 .
Paulus Il]. 1 29. 387. et seqq . 421 .
IV. 1 30. 392. etseq.4xo.
V. 1 34.
Pausaniae dictum 2 1 7.
PenonFranc:scus 1 88.‘
Pentbemimeris 1 95.Perez de GuzmanFerdinandus 21 5.
2 1 6.
PerpinianusJoan. Petrus 1 28.
Perrault 145.
Persae 19 1 .
Pers in Petrus Jovan. corrigitur2 10.
Perv ij liam Veneri:
Petav ius Dionysius 148.
PetrarchaFranciscus 1 1 5. refi llitur1 89.
Pettbbusiàhi 83.Petruccius Hieronymus 1 36.S.Petrus petra ecclesiae 57. 370.
Petrus Abaelardus 83. Compostel
lanus 169.Cluniacensis 83. 1 1 1.
246. 1 71 . Damiani 1 10. 1 1 3.
1 56.Diaconus 1 1 1 . 206. Dres
densis 202. Pictaviensis 1 72.
PeyronetArnaldus 77.
Pez ina Bernardus 1 1 2.
Pherecratiumcarmen 195.
S .Philippi aJesuHYMMUS 258.
PhilippusPulcherGalliae Rex 368.Philo Platonis imitator 22. iud1c12
dc co 27.
Philos0phimoderni 1 3.Philostorgius 62. notatur 203.
Philotheus P.C .95.
Photius P.C.
Pianacci Joan. Peregr1nus corr1gx
tur 8 3 .
Pictetus B enedictus 3.
Pila’r Virginis delHYMNUS 341 .Pincianus Ferdin. 1 50.
Pinella Petrus 166.
Pinius JoannesPiranus Paulus 1 49.
Piny Alexander 1 88.
Pius IV.
S .PiusV .90. 1 25.
41 1 .
Pius VI. eius eximia pietas 2 1Placcius Vincentius 1 60.
Plac idus JosephPlacidas Romanus 206.Planenatus Jacobus 1 88.Plato eius de hymnis sen
teutia 2 1 7.
Plinii epistoladeChristianis
PinchartCarolus 283Plutarchus 50. ctalib iPoenae damnatorum 1 04.
s‘:1 4.de poesiHebraeorumscri
ptores 1 5. poesiatheologo utilis 1 42. paesi quaenam ver
ba congruant 1 86. poesis sacra laudata 2 1 5.
PogianusJulius 1 .
Politici versus Graecorum 1 9Poloni 369.
Pontas Joannes refi1tatus ato.Pontifices Romani brev iaria st
hymnos corrigunt1 2 1 . seqq.Ponz Antonius 36 1 .PortillaDuquePetrus 37 1 .Portocarrero Ludov .Emman.Catd.
2 1 7.
Possev inus Joan. Bapt. 1 68.Passions Petrus
? otiorpotiris etpala isPougetAntonius 14.
Poupin 46 .447.
Poyntr hamas 3 37.
Poz a Joan. Bapt.aa9.
Praedicatores PP. 1 .'
Primori;innominativa perperam
25Priscianensis Franciscus 1 23.Priscianus 1 33.
Priscillianistae
Procopius Chartophylax 96.Prosae V. SequentiaeProsodiac variatio 266.
Prosper Aquitanicus 54.
Prudentius 9 2. 1 1 8.1 93. 241 . 250. 262.
seqq. 273. seqq.
S . Prudentii Episc. Turiason. HYMNUS 289.
Prudentius Trecar. Episc. 1 oa.z g r.Psahnorum liber 1 1 .
Psalmus abecedarius S. Augustini1 9 1 .
PsalteriumParisiense 1 8.
Poeseos a prosaoratione distinctio Pucllz pro vurgineetiamadultaa37.N u n
466‘Pnellula de quadici passi!236.Puteanus Erycus 1 66.
nuevedo Antonius 358. Bar.tholomaeus 1 27.
QuignonesFranc. Card. 1 23. seqq.1 30. 223. 252. 278. eius b rev iarii FATA 385. eius gesta
386. brev iar. prima editio
388. 41 3. plures editiones
388. 41 a. 42 1 . verus auctor
406.
Q1 irinusAng.MariaCard.
37"
R
3.R adegundis 164.
Radulfus
RamonAlfonsus 342.
S .Raphaelis Arch.HYMNUS 3RatramnusRan go Franciscus 3.
Raynaldus Card. 206.
Raynaudus The0philus 1 8. Casti
gasus 1 37.
Raz z i SeraphinusR ecaredus 364.Reliquiarumcultus
Resende Andreas 1 27. 23 6.
Responsorialia
Rhabanus Maurus 1 1 3. 1 52.
eius error 248.
Rhod ig inius Caelius 8.
Rhosetì Franciscus 1 29.Rhythmi definitio , ac divisio 187.
seqqRibadeneira
_Pettus 243.
Ribera Emman. Bern. impugnatut‘
1 37°
RiberaFranciscus 184.
Ricciolius Jo: Bapt. notatus 1 58.
Rinaldus seu Raynaldus Card.206.
RiccheJcannes 1 70.
RipollThomas 28 1 .Robertus Claudins 146.Robertus Francise Re: 1 69.
Rab ias Marchio de 145.Rob inetUrbanus 209.
&adomantadz scastellana: Liber 1 20.Rodriguez de Castro Joseph . 32 1 .
Rogius Antonius 368.
RomanaEcclesia 63. seqq.Romanae sedis magisterium71 .Romanus Diaconus 98. 1 00.
Romero de Av ila Hieron. 186.Rosarii diarium409.
Rasarias seu Rosales Petrus non
Joannes 1 1 7.
Roxas B . Simon de 175. eiusHYMNUS 3 37.
RubensJoan. Bapt. 1 50.
Rubricae de hymnis 20 1 .SS.] ustse et Rufiînae HYMNUS
306.RuinartTheodoricus 35.
Rychel Dionysius 1 68.
Slitteranonnullis ingrata 74.
Sabbas 98.
Sabellianorumhaeresis 274.Sab inus Gladius 1 78.
Salas Gregorius 36 1 .Salaz ar de Mendoz a Petrus 1 1 8.Salaz ar Ferdin. Chirinos rej icitur
228.
S.Salomes HYMNUS 348.Salomonis psalmi 45.Salutatio Deiparae an sithymnus
Salvus Abbas 1 1 0.
Sammartbani 1 46.
Sancius Archip. Tolet.: 1 1 .
68
v eertius Franciscus 22 1 .
Sybillarum carmina 34.
Syb illistae Christiani 34.
Syllabae longae qua ratione olim
proferebantur , et scribeban
tur 1 84.
Symbolum Fidei inter Missammsolemnia ex Concil. lll. Tal.
originem trahitinecclesia oe
cidentali 382.
Symmachus Pontifex 3 1 .Synaloephe 1 77. 2 1 9. 438.
Synaeresis aliquando fugienda 185.
Synesîus Episc. 96. cante legendus20 5.
Sy racusani 222.
Syri 1 98.
T'
I ‘
aîo non est primus collectorsententiarum278.
Talavera Ferdinandus 368.
Tamayo et Salaz ar Joannes 2 3 1 .
n0t3tur 2450 3 460 2530 3980
Targum 1 0.
Tartari 1 9 1 .
Tassimus‘
1 1 3.
Telesphorus Pontifex 3 1 . 33.Temino Joannes 296.
Terentius 434.
S. Teresiae hymnus 20 1 .
Terpander 9.
Terraemotus Commemorati'
o 369.
Tertullianus 35.
ThaliaArii 45. 62.
Theatini Cler. R‘
eg. 392. seqq.
Themeswar Pelbartus 42 .
Theoterictus 99.
Theoctistus 98. 99.
Theodaldus Episc. 1 65.
Theodora Imperatrix 370. 382.
Theodoretus 42.
Theodoricus monachus 206.
Theodoms Lascaria 99. lector 97.
monachus 26. 78. Mopsuestenus 79. Studita 99. Syracnus 99.
Theodosius Magn. Imper. 369.Theodulphus 1 08. 1 1 3. 1 63.Theopaschitae 369.
TheophanesGraptas 96. seqq.Theophilus Imperator 96.Therapeutae 2 1 . 2 2. 1 87. 1 89.
Thiers Joan. Bapt. refelhtur
s itatar 1 37.S. Thomas 76. 1 1 1 . 1 1 5. 1 62. 1 63
1 70. 208. 403. 404.
Thomasius V.Card.49. saepius.Tm
pugnatnr 64. eius 0pinio 55.
1 1 3.ejus votumTiara triplex pontificia 445.Tillemontius Sebsi1tianus 65.Timocles 97.S. Tim0theus 30.
TimotheusMichael 1 50. eius erro
TiraboschiHieronìm 1 og.saepìus.
Emendatur 1 34.
Toletani Patres 1 07.
Torquemada Ferdinandus 343.S . Torquàti HYMNUS 299. 300.
Torre Ferdinandus 1 1 7.
Torrentius Laevinus 1 76.
Traianus Imperator 1 04. 1 39Translationis S . Jacob i HYMNUS
3 44°Travasa Caiet. Mana notatur 42 .
Tribrachys iniamb ico metro 1 85.
Trina deila: dici potest 274. seqq.
Trinitatis laus 55. 202. seq'
q.
eius festum 371 . etseqq.
Trisagium 32.
Trithemius 1 69. etalibiTrivultianae ephemerides 447.Trochaics sectio 1 80. trocha1cum
metrum 1 96. 265.
TrombellîiJo.Chrysoit.error 229.Tudertinis J acobus de 1 1 2. 1 62.
Tursellinus Ho ratius 394. 395.
Typographia H 1spana antiqua 297.
V
aldauraMargareta Nicolaus,Maria 2 2 2.
Valentia Jacobus 1 57. Petrus 1 3 1 .
Valentianus deMarsalia Greg. 1 63.1 68 . 198.
Valentini 222. 223.
Valentinianus 53.
V alentinus haereticus 41 . 42.
Valcsius Henrie. refellitur 37. 140.
Valla Georg1us 277.
Vallarsius Dominicus 246.Vanspenii Zegeri opinio de brev ia
riis 2 1 0.
VanTil Salomon 1 9 1 . seqq.
Vasaeus Joan. reprobatur 2 2
407.
Vaultier 1 45.
Vaz quez Varela Augustinus 359.
Ubaldo Eustachius a S . 54.
Venantius Fortunatus
1 47. 1 59 . 1 6 1 . 1 63.
Verba cantui, etpoesi congrua 1 86.
Veritas in hymnis 1 7 1 .VerneiLudov . Ant. 1 88.
XX
V 1ctore Adamus a S. 1 02 . averias V.Franciscus
Victoriarum festa 368. XxyonFranciscus 345.
Victorinus V id. Santev ilJoan.Bap. X imeno Vincentius notatur 1 38.V ictorinus Afer 1 0 2. 20 5. 2 21 .
SS.Victoris, etCoronaeHYMNUS Y
295. marte Thomas 36 1 .Vida Hieronymus 434.V igiliae 33. Z
V igilius Papa 1 05. acharias Franc. Ant. notaturVilland ro: carmenhispanum 2 14.
V illantHugo Guilelmus 1 48. Zixila 233 .
S . Vincentii Conf. HYMNUS 280. Zui’
1 iga Didacus Lopez 409.
459
.
S . Vincentnhb rh'
îWMNilS-
44g.V 1rgilius 1 37. 1 95. 2 2 5. 440.
V irgineNico l. a 260. B lasrus. 357.V irgo Deipara V.Deipara
V ivesJoan.Ludo-v . 1 1 6. eius emor.
tualts dies 221 .
Uldaricus 64.
Ulfilas 93.
Vocales communes 1 85. 1 86.Voces quaenam ab hymnis exclu
dendae 1 75. 1 76.
Vossius Isaacus reiicitur 1 66. 268.Urbanus IV. 76. V. 446.
Urbanus VIII. 1 34. seqq. 1 54, seqq.
Urei'
1a Petrus 1 66.
Ursinus Frangipane Latinus 1 70.
Ussérius 1 0. etalibi
Usuardus
Waddingus Lucas 73. illùstratu1‘
41 2 .
Walafridus Strabo 5. etsaepius
Walch iusJoan.Georg.3.
Wangnereck ius‘Simon rex1citur 98.Wicelius Georg. 1 02.
Wimphelingius Jacobus 1 1 8. 1 70.
Wolphius Joan. Chistophor 2 1 2.