Belarus Türkiye Ticaret
İlişkileri:
Dünü, Bugünü ve Yarını
Торговля между Турцией и
Беларусью:
вчера, сегодня, завтра
Trade between Turkey and
Belarus:
Past, Present, Future1
SERKAN GÜMÜŞ
MİNSK 2014
Belarus Türkiye Ticaret İlişkileri: Dünü, Bugünü
ve Yarını
Ülkeler arasında ekonomik işbirliğinin sağlanması
için gerekli ön koşullarından biri dış ticaret
ilişkilerinin başarılı şekilde gelişmesidir. Günümüzde
Türkiye, Belarus Cumhuriyeti için uluslararası
işbirliğini geliştirme yönünden en çok gelecek vaat
eden ülkelerden biridir. Çünkü ,Yakın Doğu’da, Kuzey
Afrika’da ve Orta Asya’da itibarı olan ve etkisi
görülen Türkiye, dünyanın en hızlı gelişen ülkeleri
arasındadır . Bu araştırmanın hedefi, Belarus ve
Türkiye için karşılıklı yarara dayalı ilişkileri
2
geliştirmek amacıyla yürürlükte olan anlaşmalar
doğrultusunda gelecekle ilgili ekonomik işbirliği
fırsatlarını değerlendirmektir.
Belarus Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti arasında
ilişkiler 1991 yılında Belarus’un bağımsız bir devlet
olarak uluslararası arenaya çıkmasıyla başladı.
Belarus-Türkiye ticari ve ekonomik ilişkileri aşağıda
tablo 1’de gösterilen anlaşmalar çerçevesinde
gelişmektedir.
Tablo-1 – Türkiye Cumhuriyeti ile Belarus Cumhuriyeti
arasında yapılan ticari ve ekonomik anlaşmalar
Anlaşmanın adı Tarih Ticari ve ekonomik işbirliği anlaşması 08.08.1993Karşılıklı yatırımları teşvik anlaşması 08.08.1995İkili vergilendirmeyi önleme anlaşması 24.07.1996Veterinerlik alanında anlaşma 02.03.2005Karantina ve bitki koruma alanında işbirliği
anlaşması
02.03.2005
Ekonomik sorunları inceleyen hükümetlerarası
kurulun toplantı protokolu No. 5
11.10.2006
Not- Kaynak: Belarus Cumhuriyeti Ankara Büyükelçiliği
Türkiye ile Belarus arasındaki ticaret hacmi
özellikle son yıllarda çok hızlı biçimde artış
3
göstermektedir . Tablo 2’de verilen bilgiler bunu
yansıtmaktadır.
Tablo 2 – Türkiye ile Belarus arasında ticaret hacminin
gelişimi, milyon dolar
Dönemler Ticarethacmi
İhracat İthalat Denge
2002 40,8 20,1 20,7 -0,62003 49,1 19,6 29,5 -9,92004 67,7 26,4 41,3 -14,92005 109,9 37,6 72,2 -34,62006 153,1 38,6 114,5 -75,92007 206,8 67,7 139,0 -71,32008 332,1 108,9 223,1 -114,22009 226,7 79,2 187,6 -108,42010 362,8 104,8 257,9 -153,12011 447,7 129 318,7 -189,72012 499,4 145,2 354,2 -209Ocak-Temmuz 2013
340,5 117,5 223,0 -105,5
Ocak-Temmuzagöre 2012,%
132 127,5 122,9
Not – Kaynak: Belarus Cumhuriyeti Ankara
Büyükelçiliği
Belarus Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti arasında
dış ticaret ilişkileri istikrarlı bir gelişme hızına
sahiptir. 2002 yılından itibaren iki taraflı ticaret
hacmi 12,2 kat artmış ve 2012 yılında 499,4 milyon
dolara çıkmıştır. 2012 yılındaki ihracat hacmi de 354,2
4
milyon dolardır ve bu 2002 yılındaki rakamdan 125,2
milyon dolar daha fazladır. Aynı dönem içinde ithalat
17,1 kat artmıştır. Mal ve hizmetlerin alım satımında
açık 104,9 milyon dolar azalmıştır. Ocak-Temmuz 2013
yılında Belarus ile Türkiye arasında ticaret hacmi
340,5 milyon dolara çıkmıştır ( %132 artış). Belarus’un
ihracatı 117,5 milyon dolar rakamına ulaşmıştır (%12,5
artış). Türkiye’den ithalat ise 223 milyon dolar
olmuştur (%22,9 artış).
Belarus’un ticari ortakları içinde Türkiye ticaret
hacmi olarak 20.sırada, ihracat olarak 25. Sırada yer
almaktadır. Ticaret hacmi yönünden Türkiye; Avusturya,
Danimarka, Kanada, Norveç, Finlandiya, İsviçre, İsveç,
Japonya ve Güney Kore gibi ülkelerin önünde yer
almaktadır.
Belarus ihracatının temelini; maden ürünleri
(%45,39), gübre (%19,34), işlenmemiş deri , işlenmiş
deri ve keten kumaşlar (%22,7), turba ve petrokimya
ürünleri (%2,12), cam elyafı, takım tezgahları,
rulmanlar, röntgen cihazları (%0,82), alkollü içecekler
(%0,54) oluşturmaktadır. (Tablo 3)
Tablo 3 – Ocak- Temmuz 2012-2013 dönemi içinde
Belarus’un Türkiye’ye ihracatı
Ürün adı Ocak- Temmuz Ocak- Temmuz Artış5
2012г. 2013г. %Hacim, ton
Toplam,bindolar
Oran, %
Hacim ,ton
Toplam,bindolar
Oran, %
Et ve balık ürünleri, peynirler 4 71,4 0,07 11 65,8 0,06 92,16Alkollü içecekler 440 309,5 0,31 530 631,5 0,54
204,04
Tütün ürünleri 23 274,2 0,27 10 132,8 0,11 48,43Turba ve petrol ürünleri, gaz 9142
3646,3 3,65
48388
2486,5 2,12 68,19
Kimyasal maddeler 2736
7508,5 7,51 4304
7238,4 6,16 96,40
Gübre 330689433,
3 9,433912
622719
,119,3
4240,8
4Araba lastiği 120 676,2 0,68 - - - -Deri maddeleri ve kürk 60 173,2 0,17 108 341,3 0,29
197,06
Kereste 2706 416,9 0,421894
51463,
4 1,25351,0
2
Kumaşlar 4374134,
4 4,13 4704809,
7 4,09116,3
3
İplik 871818600
,918,6
01051
221010
,817,8
8112,9
6Taş, maden vediğer doğal maddelerden ürünler 80825
48081,9
48,08
108751 53330
45,39
110,91
Makina ve teçhizat 68 509,9 0,51 170 962,2 0,82
188,70
Taşıma araçlar ve
7 35,4 0,04 146 2022,2
1,72 5712,43
6
parçalarıDiğer 36 6128 6,13 48 286,3 0,24 4,67
Toplam 13839
010000
0 1002315
1911750
0 100117,5
0Not – Kaynak: Belarus Cumhuriyeti Milli İstatistik
Kurumu
Ocak-temmuz 2012 dönemine göre ocak-temmuz 2013
döneminde Belarus ihracatının artışı ulaşım araçlarının
ve parçalarının 5.7 kat (1986.8 bin dolar), kerestelik
ürünlerinin %251.02 (1046.5 bin dolar), azotlu ve
potaslı gübrenin %140.84 (13285.5 bin dolar) satışının
artması ile sağlanmıştır. Bu artışı sağlayan temel
etken satışların fiziksel hacminin 93129 t. artmasıdır.
Ancak turbanın ve petrol ürünlerinin (1159.8 bin
dolar), lastiklerin (676.2 bin dolar), et, balık ve
peynir ürünlerinin (5.6 bin dolar) satışları
azalmıştır.
Belarus’un Türkiye’den yaptığı ithalatın temelini
tarım ürünleri (%41.35), tekstil ürünleri (%18.08),
ulaşım araçları ve parçaları (%10.51) oluşturmaktadır.
(Tablo 4).
Tablo 4 – 2012-2013 döneminde Türkiye’den yapılan
ithalat
Ürün adı Ocak-temmuz 2012 Ocak-temmuz 2013 Artış ,%
Miktar, t.
Tutar, bindolar
Oran, %
Miktar,t.
Tutar, bindolar
Oran, %
7
Meyve ve kuruyemiş 9051
23742,7
13,09 8079
25258,6
11,33
106,38
Sebze 913523352
,512,8
71127
336027
,216,1
6154,
28Diğer tarım ürünleri 39039 19480
10,74
34921
30930,7
13,87
158,78
Madensel ürünler 21073
9421,1 5,19
18900
9324,6 4,18
98,98
Kimyasal ürünler 20512 921,1 0,51
21602 933,2 0,42
101,31
Kauçuk 63029707,
2 5,35 71006654,
6 2,9868,5
5
Plastik 25208390,
6 4,62 306210600
,1 4,75126,
33Kerestelik ağaç 425 784,7 0,43 592
2836,4 1,27
361,46
Kumaş 446315157
,8 8,35 324511647
,9 5,2276,8
4
İplik 635423899
,613,1
7 7021 2580611,5
7107,
98Örgü olmayan malzemeler 228
1224,2 0,67 313
2227,6 1,00
181,96
Halı 104 568,6 0,31 98 646,8 0,29113,
75Giyim ve ayakkabı 116
4545,8 2,51 171
6813,8 3,06
149,89
Taştan ve diğerdoğalmalzemelerden yapılan ürünler 6863
7397,8 4,08 4398 7127 3,20
96,34
Makina ve teçhizat 1841
15969,6 8,80 2391
15002,7 6,73
93,95
Ulaşım araçları ve parçaları 1848
12244,7 6,75 3376 23445
10,51
191,47
Diğer 639 4640 2,56 954 7717, 3,46 166,8
8 33
Toplam13051
318144
8 1001274
9622300
0 100122,
90Not. – Kaynak: Belarus Cumhuriyeti Milli İstatistik
Kurumu
Ocak-temmuz 2012 dönemine göre ocak-temmuz 2013
döneminde Belarus ihracatının artışı; kerestelik
ürünlerinin 2051.7 bin dolar (3.6 kat), ulaşım
araçlarının ve parçalarının 11200.3 bin dolar (%91.47),
örgü olmayan tekstil ürünlerinin (burulmuş bez
parçaları, havlu kumaşlar) 1003.4 bin dolar ( %81.96),
sebzelerin 12674.7 bin dolar ( %28.54), giyim ve
ayakkabının 2268 bin dolar (%49.89) satışının artması
ile sağlanmıştır. Bu artışı sağlayan temel etken
Türkiye’den ihraç edilen malların fiyatlarının
artmasıdır.
Ocak-temmuz 2013 döneminde Belarus ile Türkiye
arasında dış ticaret açığını oluşturan temel ürünler
şunlardır: meyve ve sebze (-92216.5 bin dolar), araba
parçaları (-21422.8 bin dolar), tekstil ürünleri (-
13861 bin dolar), madensel ürünler (-9324.6 bin dolar).
Ocak-temmuz 2012 döneminde ihracat-ithalat ilişkileri
sonucunda açık şu ürünlerde oluşmuştur: meyve ve sebze
(-66575.2 bin dolar), tekstil ürünleri (-17546.3 bin
dolar), donatım ve teçhizat (-15459.7 bin dolar), araba
parçaları (-12209.3 bin dolar).
9
Son 10 yılda Belarus-Türkiye ticari ve ekonomik
ilişkilerinde çok hızlı gelişme görülmesine rağmen
karşılıklı ticaret hacminin artış hızı ülkeler
arasındaki iş birliği potansyelini yansıtmamaktadır. Bu
durumu ortaya çıkaran etkenler şunlardır:
- Belarusluların ve Türklerin karşılıklı
ilişkilerdeki yüksek değişim hızına hazırlıksız olması;
- Belarus kurumlarının Türk ortaklarla işbirliği
yapma konusundaki tecrübesizliği;
- İş ortakları ve uluslararası ticaretin nasıl
yapılabileceği konusunda gerekli bilgilerden yoksun
olunması [1];
- Belarus’taki resmi prosedürlerin fazla olması ve
ithalatı ikame politikasının yürütülmesi. Bu durum
Türkiye ile ticaretin gelişmesini yavaşlatıyor;
- Devletin özel sektör üzerindeki büyük etkisi.
Türk şirketleri bu durumdan kaygı duymaktadır [2, c.
112-114];
- Belarus Cumhuriyeti mevzuatının yeterli olmaması:
kanunların ve kuralların fazla olması ve sık sık
değişmesi;
- Şirketlerden alınan yüksek vergiler [3].
Türk yatırımcıları için verimli koşullara, güçlü
üretim temeline ve gelişmiş tarım alanlarına sahip olan
Belarus Cumhuriyeti, karşılıklı işbirliğinin
10
geliştirilmesine ciddi şekilde katkı sağlayabilir.
Karşılıklı yarara dayalı en fazla gelecek vaat eden iş
alanları şunlardır: ticaret, üretim sanayi, hafif
sanayi, ulaşım ve lojistik. Bu durum aşağıdaki
adımların atılmasıyla gerçekleştirilebilir [2, c. 92-
94]:
1) Kalitenin, yeni yöntem ve tekniklerin
geliştirilmesi ve uluslararası alanda daha fazla
ticaret yapılabilmesi için ortak sanayi bölgelerinin
kurulması. Ortak sanayi bölgelerinin kullanımı, ileri
teknoloji ürünlerinin ortaya çıkmasını sağlayıp her
iki ülkenin ekonomilerinin kar oranlarını ve rekabet
gücünü arttıracaktır;
2) Şehirlerin inşa edilmesine ve geliştirilmesine,
çevre kirliliğinin önlenmesine, farklı üretim
türlerinin iyileştirilmesine yönelik ortak sanayi
bölgelerinin kurulmasıyla bazı avantajlar ve
muafiyetler sağlanabilir :
- ithal gümrük vergilerinin kaldırılması;
- iki ülkenin arasında kar ve sermayenin serbest
dolaşımı;
3) İhracatın geliştirilmesine, Türkiye ve
Belarus’un dünya pazarına tam teşekküllü çıkmasına
katkı sağlayacak sektörel dış ticaret örgütlerinin
kurulması. Bunun gerçekleştirilmesi , Belarus’un
11
ihracat faaliyetlerini kolaylaştıracak ve dünya
sahnesindeki rekabet gücünü arttıracaktır;
4) Tekstil ve giyim sektöründeki işbirliği, ürünlerinRusya Federasyonuna ve Bağımsız Devletler Topluluğuna serbestçe ihraç edilmesini sağlayacaktır.
5) Belarus’un güçlü olduğu makine üretim sanayiialanında işbirliğinin yapılması.Türkiye , Belarus’unEuro-3, Euro-4 ve Euro-5 standartlarına uygun karataşıma araçlarından, traktörlerlerinden, tarımaraçlarından ve bu alandaki tecrübelerindenyararlanabilir. Ayrıca Belarus da Türkiye’nin yüksekperformans ssergilediği alanlardan faydalanabilir;
6) Türkiye’de oldukça gelişmiş olan turizm alanındaişbirliği;
7) Afrika gibi gelecek vaat eden bölgelerdeişbirliği. Tüm mallarının yüzde doksan beşini oluşturanithalatı 250 milyar dolardan fazladır [2, s. 95].Afrika’da gelişen yatırım ve ihracat alanlarışunlardır: gıda, tarım ve sınai ürünleri, tekstilmalları, mobilya, otomobil parçaları, tarım makine vearaçları, altyapı ve inşaat hizmetleri. Afrikaithalatının temelini oluşturan ürünler Türkiye veBelarus tarafından ortaklaşa bu bölgeye ihraçedilebilir.
Ancak, Afrika’daki talebi tam olarak karşılayabilmekiçin Belarus ve Türkiye daha yakın işbirliğikurmalıdır. Bu işbirliği, hükümetler düzeyinde ithalatve ihracat, gümrük ve vergi usulleri, imtiyaz veayrıcalıklar gibi konularda mevzuat düzenlemesi
12
yapılarak sağlanabilir. Bu adımların atılmasıylabirlikte her iki ülkenin rekabet gücü artacaktır.
Karşılıklı işbirliği, yarar ve dostluk temelinedayanan Türkiye ve Belarus ilişkiler gelişmesiyle;
1)Türkiye ve Belarus arasındaki ticaret dengesi;
2)Ticaret hacminin artması;
3)Her iki ülkenin dış ticaret açığının azaltılması ;
4)Her iki ülkenin dünya ticaretine katılımınınarttırılması;
5)Dünya sahnesinde Türkiye’nin ve Belarus’un diğerülkelerle rekabet gücünün artmasını sağlayacaktır.
Sonuç
Türkiye’ye ait son dönemlerdeki yüksek ekonomik gelişimgöstergeleri uzun yıllardır Türk hükümeti tarafındanizlenen etkin dış politikanın sonucudur. Türkiyeyıllardır rekabetçi bir ortam oluşturmaya ve gittikçedaha iyi kalitede mallar üretmeye öncelikvermektedir. Bunlar ekonominin gelişimi için anaunsurlardır. Türkiye bu süreçte önemli ekonomikbaşarılar elde etmiş dünyada en güçlü 20 ekonomiarasına girmeyi başarmıştır.
Belarus ve Türkiye ekonomisinin birçok ortak noktasıblunmaktadır. Bu nedenle dış ticarette kamu ve özelsektörün işbirliğinin sağlanması özellikle çokönemlidir.
Türkiye ve Belarus arasında ivedilikle çözülmesibeklenen hiçbir sorun bulnmamaktadır. Bu da iki ülkearasındaki ilişkilerin gelişmesine elverişli bir ortam
13
sunmaktadır. Belarus ihracatını oluşturan temel ürünlerşunlardır: maden ürünleri, gübre, ketenli kumaşlar,turba, takım tezgahları. Ocak - Temmuz 2012-2013döneminde fiziki ticaret hacminin 93129 ton artmasıihracat artışını sağlayan ana faktördür. Belarus’unTürkiye’den yaptığı ithalatta temel ürünler arasındaşunlar yer alır: tarım ürünleri, tekstil malları, taşıtaraçları ve parçaları. İthalatın yükselmesinin anasebebi fiyat artışıdır.
Belarus - Türkiye ticari ve ekonomik ilişkileri hızlıgelişim göstermesine rağmen işbirliği potansyeli tamanlamıyla gerçekleştirilememiştir. İki ülke arasındatam teşekküllü bir ortaklık Türkiye’nin Belarusüzerinden Bağımsız Devletler Topluluğu pazarınagirmesini; Belarus’un ise Türkiye üzerinden Afrika veOrta Doğu pazarında etkisini arttırmasınısağlayacaktır.
Kaynakça
1)Zalesskiy, B.L. Belarus – Türkiye: Küreselleşme çağında medya iletişiminin özellikleri / B. L. Zalesskiy // Materialy IX mezinarodni vedecko-prakticka conference ‘Dni vedy-2013’. –Dil 27. Politicke vedy: Praha. Publishing House ‘Education and Science’ s.r.o. – C. 31-39
2)Belarus-Türkiye:İşbirliği yolları : 25 şubat 2011 yılında ikinci uluslararası bilimsel konferansın sonuçları.– Minks: Yayınevi ‘Chetire Chetverti., 2011. – 318 s.
3)Türkiye’nin ekonomik gelişimi ve Belarus Cumhuriyetiyle işbirliğinin perspektifleri
14
[Elektronik kaynak]. – Minsk, 2013. – Ulaşım rejimi: http://economics.basnet.by/files/Analit_3.pdf. – Erişim tarihi: 10.10.2013
Торговля между Турцией и Беларусью: вчера, сегодня,
завтра
Успешное развитие международных торговых отношений
- благоприятные предпосылки для расширения
15
экономического сотрудничества стран. На современном
этапе развития Республики Беларусь одним из наиболее
перспективных направлений расширения международного
сотрудничества - Турция. Обусловлено это тем, что
Турция является одной из быстро развивающихся стран
мира, а также она имеет влияние и авторитет на Ближнем
Востоке, Северной Африке и Центральной Азии. Цель
исследования – оценить перспективные направления
двусторонних торговых отношений в рамках действующих
соглашений для обеспечения взаимовыгодного
сотрудничества Беларуси и Турции.
Отношения между Республикой Беларусь и Турецкой
Республикой начали развиваться в 1991 году после выхода
Беларуси на международную арену в качестве независимого
государства. Торговые и экономические белорусско-
турецкие отношения развиваются в рамках заключенных
соглашений, представленных в таблице 1.
Таблица 1 – Торгово-экономические соглашения между
Турецкой Республикой и Республикой Беларусь
Название ДатаСоглашение о торговом и экономическом сотрудничестве
08.08.1993
Соглашение о взаимной поддержке инвестиций 08.08.1995Соглашение о предотвращении двойного налогообложения
24.07.1996
Соглашение в области ветеринарии 02.03.2005Соглашение о сотрудничестве в области карантина и защиты растений
02.03.2005
16
Протокол №5 заседания межправительственной комиссии по экономическим вопросам
11.10.2006
Примечание – Источник: Посольство Республики Беларусь в
Турецкой Республике
Объем торговли между Турцией и Беларусью
стремительно увеличивается, особенно за последние годы,
что отражают данные таблицы 2.
Таблица 2 - Динамика товарооборота между Беларусью и
Турцией, млн. долл. США
Периоды Товарооборот
Экспорт Импорт Сальдо
2002 40,8 20,1 20,7 -0,62003 49,1 19,6 29,5 -9,92004 67,7 26,4 41,3 -14,92005 109,9 37,6 72,2 -34,62006 153,1 38,6 114,5 -75,92007 206,8 67,7 139,0 -71,32008 332,1 108,9 223,1 -114,22009 226,7 79,2 187,6 -108,42010 362,8 104,8 257,9 -153,12011 447,7 129 318,7 -189,72012 499,4 145,2 354,2 -209Январь-июль2013
340,5 117,5 223,0 -105,5
К январю-июлю 2012,%
132 127,5 122,9
Примечание – Источник: Посольство Республики Беларусь в
Турецкой Республике
17
Внешнеторговые отношения между Республикой
Беларусью и Турецкой Республикой характеризуются
устойчивой динамикой роста. С 2002 года двусторонний
объем торговли возрос в 12,2 раза, что составило в 2012
году 499,4 млн. долл. США. Объем экспорта за 2012 год
составил 354,2 млн. долл. США, что на 125,2 млн. долл.
США выше показателя 2002 года. Объем импорта за
аналогичный период возрос в 17,1 раза. Отрицательное
сальдо внешней торговли товарами и услугами ухудшилось
на 104,9 млн.долл. США. В январе-июле 2013 году
товарооборот между Беларусью и Турцией составил 340,5
млн. долл. США (динамика 132%). Белорусский экспорт
достиг отметки в 117,5 тыс. долл. (динамика 12,5 %),
импорт из Турции – 223,0 млн. долл. (динамика 22,9 %).
Среди торговых партнеров Беларуси Турция занимает
20 место по объему товарооборота и 25 место - по
экспорту. По объему торговли Турция опередила такие
страны, как Австрия, Дания, Канада, Норвегия,
Финляндия, Швейцария, Швеция, Япония, Южная Корея.
Основу белорусского экспорта составляют
металлопродукция (45,39%), удобрения (19,34%),
необработанные шкуры, дубленая кожа и льняные ткани
(22,27%), торф и продукты нефтехимии (2,12%),
стекловолокно, металлорежущие станки, подшипники,
18
рентгеновская аппаратура (0,82%), крепкие спиртные
напитки (0,54%) (таблица 3).
Таблица 3 – Структура белорусского экспорта в Турцию за
январь-июль 2012-2013гг.
Наименованиепродукции
Январь-июль2012г.
Январь-июль2013г.
Темпроста, %Объем
, т.Сумма,тыс.долл.США
Уд.вес,%
Объем, т.
Сумма,тыс.долл.США
Уд.вес,%
продукты из мяса, рыбы, сыры 4 71,4 0,07 11 65,8 0,06 92,16крепкие спиртныенапитки 440 309,5 0,31 530 631,5 0,54
204,04
табачные изделия 23 274,2 0,27 10 132,8 0,11 48,43торф, нефтепродукты, газы 9142 3646,3 3,65 48388 2486,5 2,12 68,19химические соединения и вещества 2736 7508,5 7,51 4304 7238,4 6,16 96,40
удобрения 33068 9433,3 9,43 3912622719,
119,3
4240,8
4Шины 120 676,2 0,68 - - - -кожевенное сырье, мех 60 173,2 0,17 108 341,3 0,29
197,06
древесина 2706 416,9 0,42 18945 1463,4 1,25351,0
2
Ткани 437 4134,4 4,13 470 4809,7 4,09116,3
3
Нити 871818600,
918,6
0 1051221010,
817,8
8112,9
6изделия из камня, металла идр. природ. Матер 80825
48081,9
48,08
108751 53330
45,39
110,91
машины и оборудование 68 509,9 0,51 170 962,2 0,82
188,70
транспортные средства и
7 35,4 0,04 146 2022,2 1,72 5712,43
19
комплектующиепрочие 36 6128 6,13 48 286,3 0,24 4,67
Итого13839
0 100000 10023151
9 117500 100117,5
0Примечание. – Источник: Министерство статистики и
анализа Республики Беларусь
Рост объема белорусского экспорта в январе-июле
2013 года по сравнению с январем-июлем 2012 года был
обеспечен увеличением поставок транспортных средств и
комплектующих к ним в 5,7 раз или на 1986,8 тыс.долл.
США, продукции из древесины на 251,02% или 1046,5 тыс.
долл. США, азотных и калийных удобрений на 13285,5
тыс.долл. США или на 140,84%. Основной фактор,
обеспечивающий такой рост, - увеличение физических
объемов поставок на 93129 т. Одновременно с этим
сократились поставки торфа и нефтепродуктов (на 1159,8
тыс. долл.), шин (на 676,2 тыс.долл.), продукции из
мяса, рыбы, сыров (на 5,6 тыс. долл.).
В структуре импорта из Турции в Беларусь
преобладают сельскохозяйственная продукция (41,35%),
текстильные товары (18,08%), автотранспортные средства
и их комплектующие (10,51%) (таблица 4).
Таблица 4 – Структура импорта из Турции за январь-июль
2012-2013гг.
Наименованиетоваров
Январь-июль2012г.
Январь-июль2013г.
Темпроста, %Объем
, т.Сумма,тыс.до
Уд.вес,
Объем, т.
Сумма,тыс.до
Уд.вес,
20
лл.США
% лл.США
%
фрукты и орехи 905123742,
713,0
9 807925258,
611,3
3106,3
8
Овощи 913523352,
512,8
7 1127336027,
216,1
6154,2
8
прочие с/х товары 39039 1948010,7
4 3492130930,
713,8
7158,7
8минеральные продукты 21073 9421,1 5,19 18900 9324,6 4,18 98,98химическая продукция 20512 921,1 0,51 21602 933,2 0,42
101,31
резина 6302 9707,2 5,35 7100 6654,6 2,98 68,55
пластмасса 2520 8390,6 4,62 306210600,
1 4,75126,3
3
древесина 425 784,7 0,43 592 2836,4 1,27361,4
6
Ткани 446315157,
8 8,35 324511647,
9 5,22 76,84
Нити 635423899,
613,1
7 7021 2580611,5
7107,9
8
нетканые материалы 228 1224,2 0,67 313 2227,6 1,00181,9
6
Ковры 104 568,6 0,31 98 646,8 0,29113,7
5
одежда и обувь 116 4545,8 2,51 171 6813,8 3,06149,8
9изделия из камня идр. природ. матер 6863 7397,8 4,08 4398 7127 3,20 96,34машины и оборудование 1841
15969,6 8,80 2391
15002,7 6,73 93,95
транспортные средства и комплектующие 1848
12244,7 6,75 3376 23445
10,51
191,47
прочие 639 4640 2,56 954 7717,8 3,46166,3
3
Итого13051
3 181448 10012749
6 223000 100122,9
0Примечание. – Источник: Министерство статистики и
анализа Республики Беларусь
21
Рост объема импорта из Турции в январе-июле 2013
года по сравнению с январем-июлем 2012 года на 22,9%
был обеспечен увеличением поставок продукции из
древесины на 2051,7 тыс. долл. США или в 3,6 раз,
транспортных средств и комплектующих к ним на 11200,3
тыс.долл. США или 91,47%, нетканых текстильных
материалов (жгуты, ворсовые ткани) на 1003,4 тыс.долл.
США или 81,96%, овощей на 12674,7 тыс.долл. США или
54,28%, одежды и обуви на 2268 тыс.долл. США или
49,89%. Основной фактор, обеспечивающий такой рост, -
увеличение цен на товары турецкого экспорта.
Основными товарными позициями, сформировавшими
отрицательное сальдо внешней торговли Республики
Беларусь с Турцией в январе-июле 2013 года, являются
фрукты и овощи (-92216,5 тыс. долл.), комплектующие к
автомобилям (-21422,8 тыс. долл.), текстильные товары
(-13861 тыс. долл.), продукты минерального
происхождения (-9324,6 тыс. долл.). В январе-июле 2012
года отрицательное сальдо в результате экспортно-
импортных отношений сложилось по таким товарам, как
фрукты и овощи (-66575,2 тыс. долл.), текстильные
товары (-17546,3 тыс. долл.), машины и оборудование (-
15459,7 тыс. долл.), комплектующие к автомобилям (-
12209,3 тыс. долл.).
22
Несмотря на стремительное развитие белорусско-
турецких торгово-экономических отношений за последние
10 лет, темпы роста объемов взаимной торговли не в
полной мере соответствуют потенциалу сотрудничества
между странами. Сдерживающими факторами являются:
- отставание массового сознания белорусского и
турецкого народов от темпов изменений в двусторонних
отношениях;
- неопытность белорусских предприятий в
сотрудничестве с турецкими партнерами;
- отсутствие необходимых знаний о партнерах и
ведении международного бизнеса [1];
- избыток процедур и проведение политики
импортозамещения в Беларуси, что замедляет продвижение
дел в области развития турецкого бизнеса;
- обеспокоенность турецких компаний влиянием
государства на развитие частного бизнеса [2, c. 112-
114];
- несовершенство законодательной базы Республики
Беларусь: большое количество законов, правил и их
частое изменение;
- существенный удельный вес налоговой нагрузки [3].
Имея выгодные условия для турецких инвесторов,
мощную промышленную базу и развитое сельское хозяйство,
Республика Беларусь может существенно повлиять на
23
уровень двустороннего сотрудничества. Наиболее
перспективные сферы взаимовыгодного бизнеса – торговля,
машиностроительный комплекс, легкая промышленность,
транспорт и логистика. Это возможно путем [2, c. 92-
94]:
1) создания совместных технопарков, целью которых
будет – развитие качества и инноваций и торговля ими на
внешнем рынке. Использование совместных технопарков
обеспечит появление высокотехнологичных товаров,
которые существенно повлияют на рост прибыльности
экономик двух стран и уровень их конкурентоспособности;
2) создания совместных промышленных зон с целью
строительства и развития городов, предупреждения
загрязнения окружающей среды, создания различных видов
производства через использование ряда преимуществ и
льгот:
- отсутствие таможенных пошлин на продукцию при
ввозе;
- свободное передвижение прибыли и капитала между
двумя странами;
3) создания секторальных внешнеторговых
организаций, которые будут способствовать развитию
экспорту продукции, а также выходу Турции и Беларуси на
мировые рынки. Использование данного инструмента
упростит Республике Беларусь экспортную деятельность, а
24
также повысит ее конкурентоспособность на мировой
арене;
4) сотрудничества в секторе текстиля и одежды, что
позволит свободно экспортировать продукцию в Российскую
Федерацию и СНГ;
5) сотрудничества в машиностроительном секторе,
используя мощь данного сектора в Республике Беларусь,
ассортимент сухопутных автотранспортных средств,
тракторов, сельскохозяйственных машин, которые
соответствуют требованиям Евро3, Евро-4 и Евро-5, а
также опыт в данной отрасли. Данное сотрудничество
позволит Турции удовлетворить потребность в
автотранспорте, а Республика Беларусь – в тех секторах,
где зарекомендовала себя Турция;
6) сотрудничества в секторе туризма, где опыт
Турции имеет огромное значение;
7) сотрудничества в перспективном направлении
развития - Африка, импорт которой измеряется более 250
млрд долл., что составляет около 95% товаров [2, с.
95]. Ключевой потенциал для вложения инвестиций и роста
экспорта имеют такие сектора, как продукты питания,
сельскохозяйственная и промышленная продукция,
текстильные товары, модулируемая мебель, автозапчасти,
сельскохозяйственная техника и инструменты, услуги
инфраструктурного и строительного назначения.
25
Необходимая продукция, которая составляет основу
африканского импорта, может быть поставлена Республикой
Беларусь и Турецкой Республикой совместно в полном
объеме.
Однако, для насыщения Африки импортом, Беларусь и
Турция должны наладить тесное сотрудничество, которое
будет достигаться через проведение на правительственном
уровне решений таких вопросов, как урегулирование
законодательства по вопросам импорта и экспорта,
таможенных и налоговых процедур, предоставления льгот и
преференций и других. Совокупность проводимых
мероприятий положительно повлияет на уровень
конкурентоспособности обеих стран.
Развитие отношений Турции и Беларуси на основе
взаимного уважения, взаимной выгоды и сотрудничества
позволит:
1) сбалансировать торговлю между Турцией и
Беларусью;
2) нарастить товарооборот;
3) уменьшить отрицательное сальдо в экспортно-
импортных операциях между Турцией и Беларусью;
4) расширить долю участия в мировом товарообороте;
5) повысить конкурентоспособность стран на мировой
арене.
26
Высокие результаты в экономическом развитии
Турецкой Республики за последнее время - результат
осуществления грамотной многовековой
внешнеэкономической политики. Создание конкурентной
среды, повышение конкурентоспособности производимой
продукции, - ключевые критерии в области экономики,
которые Турция старалась осуществить на протяжении
долгого времени. Как результат, страна добилась
заметных экономических результатов - заняла устойчивую
позицию в двадцатке значимых экономик мира.
Экономика Республики Беларусь имеет много общего с
экономикой Турции. Особенно полезен опыт в сфере
государственно-частного партнерства во внешнеторговой
деятельности.
Отсутствие проблем во всех сферах отношений между
Турцией и Беларусью обеспечивает благоприятную среду
для развития связей между обеими странами. Основу
белорусского экспорта составляют металлопродукция,
удобрения, льняные ткани, торф, металлорежущие станки.
Основной фактор, обеспечивающий рост экспорта, -
увеличение физических объемов поставок за январь-июль
2012-2013гг. на 93129 т. В структуре импорта из Турции
в Беларусь преобладают сельскохозяйственная продукция,
текстильные товары, автотранспортные средства и их
27
комплектующие. Рост объема импорта обусловлен ростом
цен.
Несмотря на стремительное развитие белорусско-
турецких торгово-экономических отношений, потенциал
сотрудничества не реализован. Результатом
реализованного потенциала будет повышение роли на
мировой арене, а также в экономиках стран восточной
Европы и СНГ, а через Турцию – в Африке и на Ближнем
Востоке.
Литература:
1. Залесский, Б.Л. Беларусь – Турция: особенности
медийного взаимодействия в эпоху глобализации / Б. Л.
Залесский // Materialy IX mezinarodni vedecko-prakticka
conference “Dny vedy–2013”. – Dil 27. Politicke vedy:
Praha. Publishing House “Education and Science” s. r.
o. – С. 31–39.
2. Беларусь-Турция: Пути сотрудничества : Материалы
второй междунар. науч.-практ. конф. 25. февр. 2011. —
Минск: Издательство "Четыре четверти"., 2011. — 318 с
3. Экономическое развитие Турции и перспективы
сотрудничества с Республикой Беларусь [Электронный
ресурс]. – Минск, 2013. – Режим доступа:
http://economics.basnet.by/files/Analit_3.pdf. - Дата
доступа: 10.10.2013
28
Trade between Turkey and Belarus: Past, Present, Future
One of the favorable prerequisites for the economic
cooperation between countries is the successful
development of foreign trade relations. At present
Turkey is one of the most promising directions for the
Republic of Belarus in the context of international
cooperation development. It is explained by the fact,
that Turkey is the fast developing economy which has
great influence in Middle East, North Africa and
Central Asia.
The objective of the present research is to
evaluate possible directions for bilateral trade
relations development between Turkey and Belarus within
the scope of present agreements that will be beneficial
for both countries.
The economic relationships between Belarus and
Turkey originated in 1991 when Belarus appeared at the
international arena as an independent state. Belarus-
Turkey commercial and economic relations evolve within
the framework of concluded agreements shown in table 1.
Table 1 – Commercial and economic relationships between
Belarus and Turkey
Title DateCommercial and economic cooperation agreement 08.08.1993Agreement on mutual protection of investments 08.08.1995
30
Double taxation avoidance agreement 24.07.1996Agreement on veterinary medicine 02.03.2005Cooperation agreement on quarantine and plantprotection
02.03.2005
Record of intergovernmental commission meeting No. 5 on economic issues
11.10.2006
Note – Source: Belarusian embassy in Turkey
The trade turnover between Turkey and Belarus has
grown rapidly, especially in recent years. This
dynamics is displayed in table 2.
Table 2 – Belarus-Turkey turnover dynamics, million US
dollars
Period Turnover Export Import Balance2002 40,8 20,1 20,7 -0,62003 49,1 19,6 29,5 -9,92004 67,7 26,4 41,3 -14,92005 109,9 37,6 72,2 -34,62006 153,1 38,6 114,5 -75,92007 206,8 67,7 139,0 -71,32008 332,1 108,9 223,1 -114,22009 226,7 79,2 187,6 -108,42010 362,8 104,8 257,9 -153,12011 447,7 129 318,7 -189,72012 499,4 145,2 354,2 -209January-July 2013
340,5 117,5 223,0 -105,5
31
% toJanuary-July 2012
132 127,5 122,9
Note – Source: Belarusian embassy in Turkey
Foreign trade relations between Belarus and Turkey
are characterized by the stable growth dynamics.
Bilateral trade volume between these countries
increased by 12,2 times from the year 2002 and
constituted 499,9 million US dollars in 2012. Export
volume for the year 2012 reached 354,2 million US
dollars, which is 125,2 million US dollars more than in
2002. Import volume went up by 17,1 times for the same
period. Negative foreign trade balance grew by 104,9
million US dollars. Trade turnover between Belarus and
Turkey made up 340,5 million US dollars for the period
January-July 2013 (132% to the similar period of the
previous year). Belarusian export constituted 117,5
million US dollars (the growth by 12,5% to the previous
period), whereas import was 223,0 million US dollars
(the growth by 22,9% to the previous period).
Among the trade partners of the Republic of Belarus
Turkey ranks 20th in trade turnover and 25th in export.
By trade turnover indicator Turkey is ahead of such
countries as Austria, Denmark, Canada, Norway, Finland,
Switzerland, Sweden, Japan, and South Korea.
32
The core products of Belarusian export are metal
production (45,39%), fertilizers (19,34%), raw hides,
crops, and flax fabrics (22,27%), peat and
petrochemicals (2,12%), glass fiber, metal-cutting
equipment, bearings, and X-ray equipment (0,82%),
strong spirits (0.54%) (see table 3).
Table 3 – The structure of Belarusian export to Turkey
for the period January-July 2012-2013Products January-July 2012 January-July 2013 Growt
hrate,%
Volume, t
Value,
thsdUS
dollars
Percentage
Volume, t
Value,thsdUS
dollars
Percentage
Meat, fish, and cheese products 4 71,4 0,07 11 65,8 0,06 92,16Strong spirits 440 309,5 0,31 530 631,5 0,54
204,04
Tobacco products 23 274,2 0,27 10 132,8 0,11 48,43Peat, petrochemicals, gases 9142
3646,3 3,65 48388 2486,5 2,12 68,19
Chemicals and compounds 2736
7508,5 7,51 4304 7238,4 6,16 96,40
Fertilizers 330689433,
3 9,43 3912622719,
1 19,34240,8
4Tires 120 676,2 0,68 - - - -Raw stock, fur 60 173,2 0,17 108 341,3 0,29
197,06
Wood 2706 416,9 0,42 18945 1463,4 1,25351,0
2
Fabrics 4374134,
4 4,13 470 4809,7 4,09116,3
3
33
Fibers 871818600
,9 18,60 1051221010,
8 17,88112,9
6Products of stone, metaland other natural materials 80825
48081,9 48,08
108751 53330 45,39
110,91
Machinery and equipment 68 509,9 0,51 170 962,2 0,82
188,70
Vehicles andtheir parts 7 35,4 0,04 146 2022,2 1,72
5712,43
Other 36 6128 6,13 48 286,3 0,24 4,67
Total13839
010000
0 10023151
9 117500 100117,5
0Note – Source: National Statistical Committee of the
Republic of Belarus
Belarusian export growth in January-July 2013 as
compared to January-July 2012 is conditioned by the
increase in exports of vehicles and their parts by 5,7
times (1986,8 thousand US dollars), wood products by
251,02% (1046,5 thousand US dollars), nitrogen and
potash fertilizers by 140,84% (13285,5 thousand US
dollars). The principal factor for such growth is the
expansion of physical trade volume by 93129 tones. At
the same time the volumes of the following products
decreased: peat and petrochemicals by 1159,8 thousand
US dollars; tires by 676,2 thousand US dollars; meat,
fish and cheese products by 5,6 thousand US dollars.
Among the key products of Belarusian import from
Turkey are agricultural products (41,35%), textile
34
goods (18,08%), vehicles and their parts (10,51%) (see
table 4).
Table 4 – The structure of Belarusian import from
Turkey for the period January-July 2012-2013Products January-July 2012 January-July 2013 Growt
hrate,%
Volume, t
Value,
thsdUS
dollars
Percentage
Volume, t
Value,
thsdUS
dollars
Percentage
Fruits and nuts 9051
23742,7 13,09 8079
25258,6 11,33
106,38
Vegetables 913523352
,5 12,87 1127336027
,2 16,16154,2
8Other agriculturalproducts 39039 19480 10,74 34921
30930,7 13,87
158,78
Mineral products 21073
9421,1 5,19 18900
9324,6 4,18 98,98
Chemicals 20512 921,1 0,51 21602 933,2 0,42101,3
1
Rubber 63029707,
2 5,35 71006654,
6 2,98 68,55
Plastic 25208390,
6 4,62 306210600
,1 4,75126,3
3
Wood 425 784,7 0,43 5922836,
4 1,27361,4
6
Fabrics 446315157
,8 8,35 324511647
,9 5,22 76,84
Fibers 635423899
,6 13,17 7021 25806 11,57107,9
8
Nonwoven 2281224,
2 0,67 3132227,
6 1,00181,9
6
Carpets 104 568,6 0,31 98 646,8 0,29113,7
5Clothes and footwear 116
4545,8 2,51 171
6813,8 3,06
149,89
Products of stone and
6863 7397,8
4,08 4398 7127 3,20 96,34
35
other natural materialsMachinery and equipment 1841
15969,6 8,80 2391
15002,7 6,73 93,95
Vehicles andtheir parts 1848
12244,7 6,75 3376 23445 10,51
191,47
Other 639 4640 2,56 9547717,
8 3,46166,3
3
Total13051
318144
8 10012749
622300
0 100122,9
0Note – Source: National Statistical Committee of the
Republic of Belarus
Belarusian import growth in January-July 2013 as
compared to January-July 2012 is explained by the
increase in imports of wood products by 2051,7 thousand
US dollars (by 3,6 times), vehicles and their parts by
11200,3 thousand US dollars (by 91,47%), nonwoven
products (tight plates, pile cloths) by 1003,4 thousand
US dollars (by 81,96%), vegetables by 12674,7 thousand
US dollars (by 54,28%), clothes and footwear by 2268
thousand US dollars (by 49, 89%). This growth is mainly
caused by the Turkish export products price increase.
The following products formed the negative balance
of Belarus foreign trade with Turkey in January-July
2013: fruits and vegetables (-92216,5 thousand US
dollars), auto parts (-21422,8 thousand US dollars),
textile goods (-13861 thousand US dollars), mineral
products (-9324,6 thousand US dollars). In January-July
36
2012 such items as fruits and vegetables, textile
goods, machinery and equipment, and auto parts showed
the negative trade balance: -66575,2, -17546,3, -
15459,7, and -12209,3 thousand US dollars respectively.
Despite the swift development of commercial and
economic relations between Belarus and Turkey over the
last 10 years, the mutual trade growth rate does not
fully reflect the potential of cooperation between
these countries. Such situation is caused by the
following constraints:
- the unreadiness of Belarusian and Turkish people
to the high rate of change in bilateral relations;
- the lack of experience in doing business with
Turkish partners typical for Belarusian enterprises;
- the lack of necessary knowledge about the
partners and the ways of doing business internationally
[1];
- bureaucratic procedures and import substitution
policy pursued by the Republic of Belarus, which deters
the development of Turkish business in Belarus;
- strong influence of the government on the
development of private business, which is the point of
certain concern for Turkish companies [2, c. 112-114];
- the imperfection of Belarusian legislation:
great amount of laws, rules, and their frequent change;
37
- considerable percentage of tax burden imposed on
companies [3].
The Republic of Belarus can have great influence on
the level of bilateral cooperation between Belarus and
Turkey by means of favorable conditions for Turkish
investors, strong industry and agriculture. The most
promising areas for mutually beneficial business are
the trade, engineering industry, light industry,
transport and logistics. The realization of directions
proposed is possible by force of [2, c. 92-94]:
1) the establishment of joint industrial parks with
the purpose of quality and innovation development and
further trade in them within international scope. The
use of joint industrial parks will ensure the creation
of high-technology goods that will influence
considerably on the profitability and competitiveness
of both countries;
2) the establishment of joint industrial zones that
will be utilized for cities building and development,
environmental pollution prevention, the improvement of
various types of production by taking advantage of:
- absence of import duties;
- free profit and capital flows between two
countries;
38
3) the creation of sector foreign organizations
that will contribute to export expansion and full-
fledged participation of Belarus and Turkey in the
world market. The implementation of this measure will
facilitate Belarus export activity and enhance its
competitiveness on the international arena;
4) the cooperation it the sphere of textile and
clothes, which will promote free export of these
products to Russian Federation and other CIS-countries.
5) the cooperation in machine building sector which
is particular powerful in the Republic of Belarus.
Turkey can benefit greatly by using Belarusian fleet of
land vehicles, tractors, agricultural machinery that
meet Euro3, Euro4 and Euro5 standards as well as
Belarusian experience in this field. At the same time
Belarus will benefit in those sectors where Turkey
demonstrates high performance level;
6) the cooperation in tourist sector especially
developed in Turkey;
7) the cooperation in such promising direction as
Africa. Its import constitutes more than 250 billion US
dollars, which is 95% of all goods [2, с. 95]. The key
spheres of interest for investment and export growth in
Africa are the following: foodstuff, agricultural and
industrial products, textiles, furniture, auto parts,
39
agricultural machinery and instruments, infrastructure
and building services. All core products of African
import can be exported to Africa jointly by Belarus and
Turkey.
However, Belarus and Turkey should establish close
cooperation to completely satisfy the African market
demand. The cooperation can be established through the
settlement on governmental level of such issues as
legislation harmonization in import and export sphere,
in customs and tax procedures, in granting benefits and
preferences, etc. When implicated together, these
measures will have positive impact on the
competitiveness of both countries.
The development of Belarus-Turkey relations in the
context of mutual benefit and respect will enable:
1)balanced trade between Belarus and Turkey;
2)turnover increase;
3)reduction of negative foreign trade balance
between countries;
4)extended participation of countries in the world
turnover;
5)enhanced competitiveness of countries on the
international arena.
40
High economic development indicators of Turkey in
recent times are the result of competent foreign policy
pursued by Turkish government for centuries. During a
long period of time Turkey sought to competitive
environment and high level of competitiveness of
manufactured products, which are the keystones of
economic development. As a result Turkey achieved
considerable economic results and is now among the 20
most powerful economies of the world.
The economy of the Republic of Belarus has very
much in common with Turkish economy. Especially
important is its experience in the establishment of
partnership between government and private sector in
foreign activity.
The lack of pressing problems in all fields between
Belarus and Turkey create favorable environment for
their cooperation. The core products of Belarusian
export are metal production, fertilizers, flax fabrics,
peat, and metal-cutting equipment. The principal factor
of export growth is the expansion of physical trade
volume by 93129 tones from January-July 2012 to
January-July 2013. Among the key products of Belarusian
import from Turkey are agricultural products, textile
goods, vehicles and their parts. Import growth is
mainly caused by the price increase.
41
Despite the swift development of commercial and
economic relations between Belarus and Turkey, the
potential of cooperation between these countries is not
fully realized. The result of full-fledged partnership
between Belarus and Turkey would be their increased
influence on the international arena, mainly on
European and CIS markets via Belarus and on African and
Middle East markets via Turkey.
Sources of information:
1. Zalesskiy, B.L. Belarus – Turkey: peculiarities
of media interaction in globalization period / B.L.
Zalesskiy // Materials of the ninth international
theoretical and practical conference “Dny vedy–2013”. –
Dil 27. Politicke vedy: Praha. Publishing House
“Education and Science” s. r. o. – p. 31–39.
2. Belarus – Turkey: Ways of cooperation: Materials
of the second theoretical and practical conference
February, 25, 2011. – Minsk: Publisher “Four quarters”,
2011. – 318 p.
Turkey economic development and prospects of cooperation with the Republic of Belarus [Electronic source]. – Minsk, 2013. – Mode of access: http://economics.basnet.by/files/Analit_3.pdf. - Date of access: 10.10.2013
42
Top Related