Bausastra: Jarwa Kawi, Padmasusastra, 1903, #11
Katalog : Bausastra: Jarwa Kawi, Padmasusastra, 1903, #11
Sambung : 1. Bausastra: Jarwa Kawi, Padmasusastra, 1903, #11 (Bagian 1: ha-
ka). Bahasa dan Budaya | Kamus dan Leksikon #198.
2. Bausastra: Jarwa Kawi, Padmasusastra, 1903, #11 (Bagian 2: da-
la). Bahasa dan Budaya | Kamus dan Leksikon #199.
3. Bausastra: Jarwa Kawi, Padmasusastra, 1903, #11 (Bagian 3: pa-
nga). Bahasa dan Budaya | Kamus dan Leksikon #200.
Bausastra
(Jarwa Kawi)
--- 0 ---
Sêrat Bausastra: Jarwa Kawi
Kawêdalakên ing Pahêman Radyapustaka Awit saking karsa dalêm Bêndara Kangjêng
Radèn Adipati Sasradiningrat, Opisiring ordhê oranyê nasao, opisiring krun, ordhê ing
Siyêm, pêpatih karaton dalêm ing Surakarta. Ingkang kadhawuhan anggarap Ngabèi
Wirapustaka. Abdi dalêm mantri pamijèn ing kapatihan Taun 1828 -1898 Kaêcap ing
pangêcapanipun babah: Sie Dhian Ho. Ing Surakarta 1903
--- 0 ---
Para liding pahêman Radyapustaka sasampunipun nyumêrêpi bausastra Kawi ingkang
ngalamat
Kawi Javaansch Woordenboek
Karanganipun Tuwan C. F. Winter ridêring ordhê Nèdêrlansên leyo, juru basa ing nagari
Surakarta, sarta ingkang sampun kaêsahan dhatêng Tuwan H. N. van der Tuuk, pujôngga
Kawi ingkang kapatah ngimpun têmbung wau wontên ing Bulèlèng tanah Bali, kaecap ing
kantor pangêcapanipun kangjêng guprêmèn, ing nagari Batawi, nalika taun 1880. Ing
mangke sampun sumêbar waradin sapulo Jawi, têtiyang sampun botên kawêkèn dhatêng
panganggenipun têmbung Kawi, anggêripun sampun èngêt dhatêng têmbungipun Kawi
inggih lajêng sumêrêp têgêsipun, kados upaminipun èngêt dhatêng têmbung Kawi:
sanityasa, inggih lajêng gampil kemawon sumêrêpe dhatêng têgêsipun têmbung wau, lajêng
amriksani têmbung: sanityasa, ing ngriku manggih têgêsipun: sanityasa = langgêng, utawi:
tansah, ananging saupami têtiyang botên sumêrêp dhatêng têmbung kawi: sanityasa,
môngka badhe ngangge Kawininipun têmbung: langgêng, utawi: tansah, punika botên
sagêd madosi kalayan gampil Kawinipun têmbung Jawi kêkalih wau, kêdah madosi kaurut
saking aksara: ha, sarêng dumugi: sa (sanityasa) sawêg pinanggih, môngka têtiyang [têti...]
--- 0 ---
[...yang] Jawi kalêbêt pêrlu angangge têmbung Kawi tumrapipun ing sêkar wontên ing
anggitanipun, saha têtiyang Jawi mèh sadaya sami rêmên anganggit-anggit mawi sêkar
sarta sinêlanan mawi têmbung Kawi.
Awit saking punika para liding pahêman Radyapustaka amanah pêrlu, sêrat Bausastra Kawi
wau kaudhal sarta lajêng kawalik, jarwanipun wontên ngajêng, Kawinipun wontên wingking,
lajêng saos atur konjuk ing panjênêngan dalêm bêndara kangjêng radèn adipati, dhawuh
dalêm kêparêng, sarta namanipun namung winalik kemawon dados.
Javaansch-Kawi Woordenboek utawi Bausastra Jarwa Kawi
Mênggahing pangangkah sagêd anggampilakên pangupadosipun têmbung Kawi ingkang
dèrèng sagêd dipun sumêrêpi, saupami badhe ngangge têmbung Kawi, punapa ingkang
dipun kajêngakên lajêng sagêd gampil pangupadosipun, saking têmbungipun jarwa sarta
sagêd anyêkapi kabêtahanipun tuwin sagêd mêmilih sasênêngipun, kados ta: badhe
ngangge têmbung: kawining susah, inggih lajêng madosi têmbung: susah, ing ngriku badhe
manggih têmbung Kawi: onêng sapanunggilanipun ngantos wontên 125 têmbung Kawi,
sami atêgês susah sadaya, sarta gampil pangupadosipun, awit inggih ugi kaurutakên
dêntaywanjananipun.
--- 0 ---
Sampun kanyataan, kala jumênêng dalêm Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan
Pakubuwana kaping IX pikantuk 25 taun, para abdi dalêm panèwu mantri badhe saos unjuk
panêmbrama mawi sinawung ing sêkar, pados têmbung Kawi ingkang atêgês: panyungga-
sungga, kawêkèn botên sagêd pikantuk, ingkang makatên punika nelakakên yèn ing jaman
sapunika awis ingkang sagêd dhatêng têmbung Kawi, wontên satunggiling abdi dalêm
mantri kaparak têngên nama Mas Ngabèi Jayasupana (= R. Ng. Gitto wadono onder regent
politie van Sragen) punika sagêd talatos madosi têmbung Kawi wau ing dalêm Bausastra
Kawi, ngantos rumaos bosên mêksa dèrèng sagêd manggih, sarêng dumugi aksara: ba
(biwadha = panyungga- sungga), sawêg pinanggih, punika ingkang pantês dados
têtêngêring unjuk biwadharaja, sasampunipun pinanggih têmbung wau têtiyang lajêng
amastani gampil, utawi rèmèh kemawon, punika sampun dados kalimrahan sabarang
kawruh ingkang sampun pinanggih kaanggêp sapele, beda kalihan ingkang rêmên marsudi
kados Mas Ngabèi Jayasupana wau. Makatên malih pangudhalipun Bausastra Kawi mawi
kawêwahan têmbung Kawi malih, saking sanès-sanèsipun sêrat ingkang dèrèng kalêbêt ing
Bausastra Kawi, kados ta: saking Sêrat: Dasanama Kawi, Carakabasa, Panitisastra Kawi,
Côndrasangkala sasaminipun. Mila Bausastra Jarwa wau dadosipun badhe langkung agêng
tinimbang kalihan: [kali...]
--- 0 ---
[...han:] Bausastra Kawi.
Ing pangrêmbag: amurih ringkês sarta kacêkaping pêrlunipun, inggih ing têmbung ing
Bausastra Jarwa ingkang kadamêl baku namung woding têmbung utawi lingganipun
kemawon, rimbaganipun katunggilakên kalêbêt wontên ing ngriku pisan, botên dipun kaping
kalihi wontên ing ngandhap utawi ing nginggil uruting dêntaywanjananipun, kados
satatanipun Bausastra Jawi, dados upaminipun ngupadosi têmbung: linuwih, kaluwihan
sapanunggilanipun: botên sagêd pinanggih, kêdah namung ngupadosi lingganipun
kemawon: luwih, ing ngriku sampun manggih rimbaganing têmbung: luwih, sapêpakipun.
Sarèhning têtiyang jawi sampun kirang mangrêtosipun dhatêng pasang sarta rimbaging
têmbung Kawi, mila sêsêratanipun têmbung Kawi ing bausastra jarwa punika: kasêrat Jawi
lugu, kados ta: pujangga kasêrat pujôngga, makatên sasaminipun.
Ingkang kapatah anggarap padamêlan wau Ngabèi Wirapustaka, abdi dalêm mantri pamijèn
ing kapatihan, kabiyantonan para liding pahêman Radyapustaka. nalika taun 1828-1898.
--- 1 ---
A: mapa
a: mape
I: Ing
i: hing
E: ce
e: ha, E, he, O, Ah, Ahe, hahe, Ahah, hahah, hume
Ih: hih
Ih: hi
ih: hi
eh: ha, he, hah, Eh, hèh, Ahah, hahah, harah, hadoh, Adha, hadhah, hayo, Om, hom, ceha,
dik, toh, dhoh, dhêhêh, dhik
I I: hihi
ehe: II, hehe, OO
--- 2 ---
hihhi, Ahahe, hahahe, AhAh, haye, hayay, cehahah
ihih: Ahi
eih: hihih
IhIh: hihih
èhèh: hehe, hahhah, hèhhèh, Ahahah, hahahah, hayay, OmOm, homhom, Umom, humom,
dikhah, dhikhah, mom
Èhèhèh: cehaha
ehehe: UhUh, Ahodha, hehahcehah, cehacehah
uhêm: hêhêh
aos: hèsèl
ahlah: Arah
Ahli waris: yadungsa
èêm: II
Aub: [= aub]: hêb, Anghêb, rênêk, rênêp, sangêb, singub; [ngaub]: masangêb, manghêb
--- 3 ---
mangahêbi, mangêb; [ngaubi]: rumahab, mangêbi, ngahêbi, ngêbi; [kauban]: kasongan,
syangsyang; [pangauban]: hêban, hêbanan, papayu, panghêb, panghêban, pangêban,
ngêban.
Aong: [= aèng]: helok, nèdi, diwwi, pèni.
ana: Ana, hana, hane, hanan, Anya, hanya, honya, hadha, hoya, hannya, na, nya, kan,
kane, wantên, wwantên, woya, wyantên, yana, gêlar; [nganani]: humadha, madha;
--- 4 ---
[nganakake]: mawêkta; [kahanan]: kagêlaran; [ana ing]: nunggwing, ring, kanni, munggwing;
[saanane]: sahana; [sarta ana]: sahana
êna: muwuh
ina: kahinan, kobêng, buta
uni: huna, huni, hulon, haba, hungêl, nuni, swara, sabda, wuni, wunang, wunnyi, waca,
watêk, mantra, môntra, dhunnyi, buni, bawa; [unining]: huning; [muni]: he, hawu, hume,
humuni, humunya, numuni, cêngga, dhumawuh, muni, moni, mun- ya
--- 5 ---
munnya, murawa, muwara, bunnyi, nguwuh; [ngunèkake]: maca, mangunyakên, ngunyakên,
ngunnya; [ngunèk-unèkake]: mangunyakên, ngruhun- ruhunakên, ngujari, ngamah-hamah;
[mêmuni]: momonang; [muni-muni]: monang-monang
anèh: biyu
aniaya: [nganiaya]: nangsaya
unandika: [pangunandika]: locita
ênar: [ênar-ênaran]: sumamput, sumamburat
ênêr: dunung; [ênêr-ênêr]: widik-widik; [ênêran]: dunungan; [ngênêr]: tumênggêl, mênêr,
mangungkuli, nginte; [ngênêri]: ngucupi; [ngênêr-ênêrake]: mênêr-mênêrake
anak: anak, Atma, Atmaja, nanak, nak-ranak
--- 6 ---
tênaya, tama, sunu, sunya, suta, siwi, siwaya, suputra, sya, sya, wêka, wêkaja,, putra, ja,,
yanak, yyranak, yoga, mêja, banu; [anak-anak of manak]: hatanaya, susuta, wêwêka, mata,
yyatma; [anak-anakan]: mayoga, nakanaka, suputra, prasuta; [anak wadon]: suputri, putri;
[anak mantu]: suta, suta biwêh, siwi bantya; [anak kaponakan]: pahulunan, pulunan
enak: hinak, enak, henak, hica, heca, nica, surasa,
--- 7 ---
weca, jênêk, minak, menakak, mirasa; [rumasa enak]: pakenak, pakeca niet, sakeca;
[ngenaki]: sambrama, nyinaki, mahinaki, mahenaki, minaki, menaki, manyinnaki, mamenaki,
manginaki, mangenaki, nginaki; [kapenak]: hawicarita, sakenak, sakaweca, pahenak,
menak; [kapenakên]: kujênêk; [kenakên]: kajênêkan
unadika: [ngunandika]: nglocita
ênêt, mênêt: mêtêk
ênês: [ngênês]: kumêl, twês, purês, puring, mangênês, mangre, giligirin, gêgês ati, ngêpuk
inêp: [nginêp]: rêrêp
--- 8 ---
[panginêpan]: rêrêpan
inêb: inêb, bapra; [minêb]: manangkêb
unang: [konangan]: kacêthikan, katalika, kabikana
uning: [= uninga]: uninga, udani, hudan-ya, huda-nya, hudwani, awas, upaksi, hudhakani,
hidhêp, hingêt, riksa, rêksa; [nguningani]: wihikan, pêksi, piksa, nahuwi, tumahu;
[kauningan]: kahidhêp
once: suji; [oncèn-oncèn]: gubahan; [ngonce]: hanggubah, nuji, nujya, sumuji, manênun,
ngikêt; [pangoncèn]: pasujiyan
ancêr: arah; [ancêr-ancêr]: arah-arah
ancur: hancur, pihêr, pihir; [ngancur]: mihêr,
--- 9 ---
mihir
incêr: [ngincêr]: nginte
uncar: [muncar]: danumaya
èncèr: luluh
oncèr: [ngoncèri]: nênêri; [moncèr]: mure
ancak: èncèk
ancik: [ancik-ancik]: bancêt; [ngancik]: humambah
encok: [mencok]: coda, mapihêr
ancit: [oncat-ancit]: manguntit; [ngoncat-ancitake]: huntitake, nuntitake
oncat: asêm, huwa (= ngowani), huwan, halês, halis, halès, hilag, humoh, anglès, ringga,
kahasêman, tiwal, tajin, sah, salusut, singgah, wiwal, licin, lariwa,
--- 10 ---
lès, los, lêpas, inggar, pahil, mahuwan, mendra, miruda, matenggal, mosah, muwah, gingsir,
ngucira; [oncatan]: asêman; [ngoncat]: ngingkut, ngingsêt; [ngoncati]: tumajin, nyawatti,
miwal, mawali, malung, mangendrani, nguhahi, nguwahi, nguwani, ngapuni; [kaoncatan]:
kahuwan; [pangoncat]: panguwah; [pangoncatan]: pahilan, pamiwal, pangohan,
pangindhatan, panguwan; [paoncatan]: pahindhatan, pahuwahan, pahilan, pawiwalan
uncal: [nguncalake]: dumuk;
--- 11 ---
[nguncal-uncalake]: mundhondhe
onclang: rundhondhe
èncêp: rêngat, dhêndha
ancam: [ngancam]: mangêbang; [ngancam-ancam]: mangêbang-hêbang, ngayam-ayam,
ngangkas-angkas; [pangancam-ancam]: panônta
incêng: incêr; [ngincêng]: manginte, mangintya, ngêne, nginte; [pangincêng]: panginte;
[pangincêngan]: panginteyan
uncang: [panguncang]: êlêm
èncèng: [èncèng-èncèng]: tèngtèng
anda: wancahane: nda
andi: wancahane: ndi
êndi: andi, ndi, ndya, nêdhya, di, din, mana, minang; [ing ngêndi]: rindi, ngêdya
êndah: wancahane: ndah
endah: andê, andah, endaha, heba,
--- 12 ---
raras, ramya, daha, listya, mendah; [mendah]: daya; [ngendahake]: mangendahkên,
ngendah
anadene: hanapwe
undêr: [undêr-undêr]: tuk, wunga-wunga, wonga-wonga, bulan-bulan
undur: lèrèn; [unduran]: munduran; [ngundur]: matyat; [ngunduri]: mangunduri; [mundur]:
humundur, humurud, numundur; [mundur]: sumurud, lumèrèn, lumurud, lumingsir, murud;
[pamundur]: pamurud; [paunduran]: punduran, ponduran
endra: bathara … zie asuradipa en cakra; [endralaya, kaendran]: kayangane bathara endra
andaru: andaru, hadaru, darus, wilaba
endrakila: araning gunung
endrasuta: jêjuluke panêngahing pandhawa
indrajit: [= begananda]:
--- 13 ---
putrane prabu dasamuka ing ngalêngka
endragiri: = endrakila
andik: andik
andika: hangdeka; [sandika]: kalasadya, payan; [pangandika]: sabda, wuni, wyajanan
andêl: [andêl-andêl]: kondhang, toh, pakêmit, bajowani; [ngandêl]: ambênda, makêmit,
makêbêl; [ngandêlake]: mananggêni, marcaya; [ngandêlan]: hidhêpan; [kumandêl]: cacaya;
[pangandêl]: pangêbêl; [pangandêlan]: panalingan; [pakandêlan]: pakêbêlan
êndya: wancahane: ndya
êndyan: wancahane: ndyan
andum: [pandum]: pambagi, pambagya
êndêm: [mêndêm, uru: kramane wuru]: loyo, kayol, suwi, wuru, wêrêh, liwung, mu-rwa,
moyo
indêng: [mindêng]: kumênnyêp;
--- 14 ---
[pamindêng]: kumênnyêp
undang: una, undang, suruh, sèng, sengya, pajar, panggil; [undang-undang]: sèngsèng;
[undangan]: suruhan, sengan; [ngundang]: asèng, umundang, nundang, tawa, sumuruh,
sumèng, sumangnya, sumengya, nyèngi, manang; [ngundang]: mundang, masèng,
masèngsèng, mawuh, manggil, nguhuh, nguwuh; [ngundangi]: sumèng, sumèngi, sèng,
sèngi, minangi; [pangundang]: pawuh, pamanggil; [pangundangan]: pasuruhan
anti: [= ênti]: kantya, kanteyan, paswa, panganti; [nganti]: Ahe, hanèr;
--- 15 ---
[nganti]: hèr, humèr, Anghèr, Anghing, hingga, kawangsi, kawangsya, kongsi, sumêne,
tangwanga, sampe, lud, nyèr, mahanti, mahèr, manèr, mannyèr, mèr, mawas, manghèr,
manganti; [nganti]: mangantya, mangèr, ngantên, ngantya, ngèr; [nganti-anti]: hèr-hèr;
[ngêntèni]: hèri, humèrakên, mahèr, mahera, manyèri, merakên, ngantyani, ngèri;
[ngantèkake]: mèrakên, mangantikên; [panganti]: Ahe, hahèr, hanèr, hèr, paheran,
--- 16 ---
panyèr, paswa, panghèr, pangantya, pangimbal; [panganti-anti]: hajap, pangantyantyan;
[pangantèn]: anti, pangantyan, mahantin; [ambawahi pangantèn]: miwa, miwaha;
[pangêntèn]: paheran; [pangantenan]: panyeran, pangheran
untu: untu, huntya, udaka, hungsa, danta, danti, dênta, dênti, waja; [untu kêsikan]:
luruganaji; [kaya untu]: dumanta, dumanti
ônta: [pangônta-ônta]: hutpana
ontoh: [ngontoh-ontoh!]: rumpukan
antun!: sêngêt
intên: intên, hir, hira, hirra, tirya, haryas
--- 17 ---
hiryya, haryyas, ratna, rêtna, sotya, sela, sapathika, warna, wêrna, wêdhiyan, pasthika,
pêsthika, mantên; [intên panunggul]: guwiratna; [intên barliyan]: niwarya
anut: zie tut lett c
ôntra: grama
untir: unir; [muntir]: muwêr, mulir
antara: hantara, halal, hayantara, caya, rêndhi, tuwang, tange, sêne, warta, wêrta, wartan,
wêrtan, wardha, wyarta, wangwang, pantar, pantara, balal; [ngantarakake]: mantarakkên;
[pahantaran]: pantaran;
--- 18 ---
[pahantaranan]: pantaran; [saantara]: saksepa; [saantaran]: saksepan; [ora antara]: tandu,
tandya, tantara; [tan antara]: satatan; [panantara]: panawung; [amantara]: sumantara
antak: [ngantak-antak]: ngêntêg-êntêg, ngambak-ambak
antuk: mowa; [ngantuki]: mangantuki; [pakantuk]: pahala; [pakantukan]: pahalan
êntèk: ênti, êntya, êntyar, ênting, Iti, hiti, Ityèk, nir, nira, radin, danon, darin, ti, tandhês, titi,
teta, têlas K., tapis, tampis, tuming, siksa, sesa, walutru, waga, palasta,
--- 19 ---
palêsta, palastan, palêstan, palastha, palêstha, palasthan, palêsthan, matêlas, bagna,
ngêhang, ngisis, ngisyas; [êntekan]: wêkasan, palêstan; [êntèk-êntekan]: ênting-êntingan,
tandêsan, tumpêk, wusana; [ngêntèk]: êntya, atiti; [ngêntèk]: umêntya, nampis, tuming,
mêntya, mangênkya; [1] [ngêntèkake]: nirnakkên, ngêntyakkên; [kaêntekan]: katuwon;
[paêntekan]: darma
ôntakusuma: ambala, kambala (araning kulambi)
êntas: [mêntas]: tatas, mêntas
untal: ngêlêd; [nguntal]: ngêlêd
ontèl: [ngontèl]: rempong
antêp: tali-tali; [ngantêpi]: nêguhi;
1. mangêntya.
--- 20 ---
[ngantêpi]: tahêni, suklapa; [mantêp]: wakwah, maran
antup: têngêt; [ngantup]: nêngêt, tumêngêt, sumêngêt, manyêngêt, masêngêt
intip: [ngintip]: mipi; [pangintip]: pangisêp; [pangintipan]: pangisêpan
untap: hamput
ôntaboga: hanantaboga
antêng: hênêng, hamênêng, humêm, nacara, nêng, tajêm, tajum, susila, wingit, mênêng,
matajêm
anting: [anting-anting]: padaka
untung: [kauntungan]: kanohan, kaloban
unus: hunus, sah, liga; [ngunus]: nunus, lumiga, mraliga; [konus]: hasahkasah, praliga
êndha: srêb; [mêndha]: rêndha;
--- 21 ---
[mêndha]: rêrêm, sumrêb, sumrêbya, sumrêbi
indha: nindra
undha: hundhondhe, tundha, pangkat; [ngundha]: hundha, hundhi, tumundha, manundha,
mundha, mangundha; [ngundha-undha]: rundhondhe, mundhondhe, mangundhondhe,
ngudhondhe
undhi: rundhi; [ngundhi]: hundhi, mahundhi; [aundhi]: mahundhi
ôndha: sanggan
êndhih: [ngêndhih]: nacad, mêndhih; [kandhih]: kalilin, kalulun
undhuh: [ngundhuh]: mundhuh
indhan: [indhanan]: hiriban
andhèr: kahadha, tingkah
andharat: dharat, êndhak
êndhak: hêndhêk; [ngêndhak]: hor, manohor; [ngêndhak-êndhak]: hor- hor; [mêndhak]:
mêndhak, mêndhêk
--- 22 ---
êndhok: triha, indhik; [mindhik-mindhik]: manyakman
undhak: [undhakan]: pataran; [undhak- undhakan]: ambal-ambalan, haban, tindakan,
tataran, talundhag, panataran, pataran, batukandha; [mundhak]: tuhus, têwas, lakwan
undhuk: landhu, lindhuk, landhuy
êndhut: lod, latak, latêk, lumpur, lathêk; [paêndhutan]: palatêkan
indhit: [kaindhit]: kèndhit
undhat: [ngundhat-undhat]: mamu; [pangundhat]: panguman
êndhas: utamôngga, hulu, cêngêl, rajawèni, katumangga, katumôngga, kapala, kumba,
têndhas, sirah K., swa
--- 23 ---
sidhira, pasuhunan, murda, mukyana, mastaka K. I.; [êndhas-êndhasan]: pahuluwan;
[paêndhasan]: pahulon, pahuluwan
andhêm: [ngandhêmi]: kapihandhêm, kapiyandhêm
ôndhamohi: araning kalungguhan ing jaman kuna
undhamana: [ngundhamana]: majambatya
andhêg: ampir; [ngandhêg]: ngunêng, mahrêt; [ngandhêgi]: hrêti, ngunêngi;
[pangandhêgan]: pahrêtan; [mandhêg]: hrêt, sumandhêg; [mandhêg tumolih]:
mirandhungan; [kandhêg]: hrêt, kandhêg, kampir, kanggêg, mahrêt
êndhêg: [êndhêg-êndhêg]: langit-langit
êndhog: antêlu, antiga, têlur, têlor
undhagi: hintar, pakuya
êndhong: [ngêndhong]: ngêmu
--- 24 ---
indhang: kendhang: mur
indhung: [ngindhung]: guntung
undhang: syak, war, picarêngya, gindhala; [undhang-undhang]: sèngsèng; [ngundha]:
ngêpyak; [ngundhangi]: nguwuhi; [pangundhangan]: pagindhalan; [kondhang]: swabawa,
jêngkar
undhung: [ngundhung-undhung]: ngêndhukur
endhang: dhayang; [eendhangan]: dhadhayangan
endhong: trêkas, trêkasyu, tangkulak
ônja: [ônja-ônja]: anja -anja, ôngja
injên: [nginjên]: manginte, nginte, nginginte; [panginjên]: panginte; [panginjênan]:
panginteyan
anjêr?: [nganjêr]: matêr, mutêr
unjar: [unjaran]: tohor; [ngunjar]: tumohor
anjrah: kambang, tuk, tangkar, wra, wran
--- 25 ---
wijah, lumrang, muwa, bap; [nganjrahake]: manjrahkên; [panjrah]: muwa
anjat: [nganjati]: nunggahi; [manjat]: mènèk
ênjêt: zie apu, kapur
onjot: [ngonjot]: ganjat, ngangsur; [ngonjoti]: nganjati
unjal: [ngunjal]: ngangsur
anjêm: bubul
unjêm: [konjêm]: jrêm, bukuh
anjog: mawibuh
anjing: [manjing]: humungsir, kaluya, tama, tumuluya, tumaya, luluya, mangungsir, ngandhu;
[panjing]: lêbu, lêbêt, pasuk; [panjingan]: pusukan
anyaya: [aniaya, kaniaya, nganiaya]: apapa.
anyar: enggal, nyar,
--- 26 ---
krama, dan, tigas, saksepa, sipi, lila; [anyaran]: nyaran, tigasan; [ahanyar]: matêhêr;
[nganggo sarwa anyar]: ngadaraga, ngadiraga, ngadiragi, murwasarira
unyêr: [ngunyêr]: musêr; [pangunyêr]: pamusêr
anyut: [nganyutake]: ngaling; [panganyut]: pangilang
anyang: [nganyang]: ngawis
ênyang: [mênyang]: miyang
unyêng: [unyêng-unyêngan]: huwra, hungsran, pundri, pundran, munnyêng, munnyung,
bulan-bulan
inum: [inuman]: drawinan
entha: [ngentha-entha]: matra; [kentha-kentha]: pigaji
anthok: calumpring
unthuk: uruh, sahar, larub, pêtha
punthuk: unur
--- 27 ---
ènthèng: aringan, ampang
uci: [uci- uci]: galiga
ece: karaca, kumira, daki, sangsara
icak: [ngicak-icak]: ngrêncak, ngrênjak
ucêk: [ngucêk]: mêjêk
ucul: hurcyat, malês; [nguculi]: wahini, mudhali
icip: [ngicipi]: nicip, nicipi
ucap: huni, unang, uning, ucap, iwên of èwên, awiwaksa, ujar, nujar of nojar, nojara, cuti,
racana, kata, kuwara, tucap of tocap, swabawa, warna of wêrna, wurcita, wursita, pikalpa,
wuwus, wyakta, ling,
--- 28 ---
linga, gunita; [ucapan]: lingan; [ucap-ucapan]: wikalpan, ling-lingan, ngunangun; [ngucap]:
ujar, umucap, angling, nêhêr, nanantya, nanda, nandya, nantya, nadha, nujar of nojar,
nabda, kêcapan, kata, waktan; [ngucap]: wuwus, linga, mona, moni, monang, mucap,
mangucap, gumunita of gumonita; [ngucap-ucap]: monangonang; [ngucapake]: miwên;
[ngucapake sajroning ati]: matêk; [kumocap]: kumondhang; [kocap]: uni, uningan, iwên of
èwên, nucap, caritan, rênga, rêngêng;
--- 29 ---
[kocap]: kuncara, kondhang, kacêtha, korak, kawuni, kowara, kawakan, kaling, tucap of
tocap, warna of wêrna, warnan, wartan, wibawa; [kaucap]: kauningan, waksan; [pangucap]:
ujar, nangling, cara, sojar, panantya, panabda; [pangucap]: pandêling, pakukur, pamikalpa,
pangalpa, pangling; [pangucap lirih]: rapmona; [pangucap manis]: rasmona; [saucap]: sojar
acum: cêlor
ucêng: [ucêng-ucêng]: sumbu
ara: [ara-ara]: hambartala, têgal, lêbak, banarja, banayun, bacira
ari: [ari-ari]: adhi-adhi, ngantun-antun
--- 30 ---
are: [tanah ngare]: padhantên
ura: eyung, curah of corah; [ura-ura]: mahungara; [uran-uran]: gêndhing curing
ure: [ngure]: mangure, ngumbar; [diure]: panguraya
ora: [of nora]: A, ni, nora, datan, datar, tan, tanpa, tar, tara, tatan, tatar; [ora of nora]: tatwan,
tapan, taya, taman, tamar, tamatan, tamatar; [ora ana of nana]: nora, nis, napi, tanna; [ora
ana of nana]: tannya, taya, samudana, bagna; [ora antara suwe]: tatandhya; [ora owah]:
langgêng; [ora karuwan]: prapônca; [ora katon]: niraya;
--- 31 ---
[ora katon]; silum; [ora taha]: niscaya; [ora têlangke]: tatandhya; [ora sarônta]: nirwikara; [ora
wêruh]: tambuh, tambêt, tambung; [ora pêgat]: tètèr; [ora gêlêm]: wiyang, wiyanga; [ora bisa
lumaku]: lèmpèr; [ora nganggo]: tanpa, tarpa, tamanpa
alah ora: tapi
ori: grêng
ore: [ngore]: ngure, nguraya
arah: harah, ukih; [arah]: hayat, himar, hagah, hangkuh, hanggah of hanggêh, tarka; [arah-
arah]: hagah-hagah; [arahan]: hukihan, wrahat; [ngarah]: umarah of humarah, humanggêh,
narah, narka, numarah, mahara, marah, musthi, mangarah, manganggêh, garêmêk of
gêrêmêk, ngêndhih,
--- 32 ---
ngukih of ngokih, ngayat, ngangku, ngangkuh, nganglare, nganggah; [ngarah-arah]: narah-
arah, ngarara; [ngarahi]: garêmêki; [pangarah-arah]: sigi-sigi; [piarah]: pihadha; [miarah]:
mihadha
arih: [arih-arih]: rari-rari; [ngarih- ngarih]: Ari, asih, Umarih-arih, sumarih, manu (of mano)
hara, mapak, mupasanta; [ngarih-arih]: mangari-ari, ngarihi, ngari-ari, ngrêrêmih, ngringih,
nglimur, ngupasanta, ngamêr, ngamêr-amêr; [pangarih]: hasih, panarih, pangari, pangarya,
pangamêr; [pangarih-arih]: amêr, pamapak, pangari-ari, pangrêmih, pangamêr
aruh: [ngaruhi]: mangurasi;
--- 33 ---
[ngaruh-aruhi]: manuhanuhi, pangucap-ucap, mangaruhi
uruh: langit, pusur; [muruh]: musur
aruhara: pracanca
aran: nama, ran, panêngran, mangaran, ngaran, ngarani; [ngarani]: mawangi; [ingaran]:
ngaran
arèn: alingan, ampungan, onggok, kawung, kolang-kaling
irèn: hiryyan
urun: asêng, asêngsêng, turun, têrang, gara, bantu, bantya; [urun-urunan]: matwang
arak: arak, twak, tyak, sajêng, waragang
êrik: [ngêrik]: hrik, manghrik, mangrik, mangrok; [ngêrik-êrik]: mangrik-mangrik
urak:
--- 34 ---
[urakan]: utik-utik, curu, kele, kumpra of kompra, triya, tiryya, pracara, pracora, pracore,
padarakan, bandarakan
èrèk: [pangèrèk]: pamantang
orêk: rindhung, rêngka, grenga
irid: [ngirid]: mandhiryyat, ngada-ada; [pangirid]: nayaka, karta; dêmang, pangiring;
[pangiriding rata]: surata
arti: pangarti
êrut: [ngêrut]: miyungyung
irat: simbat; [ngirat]: sumimbat
urit: [uritan]: widhungan
urut: adulur, uyut, nik, tut, tambun, sipat, lunati, lur, parana, pradipta, pirit,
--- 35 ---
juntung, gurit, gurita, galur, galara of gêlara, banjar, banjêng; [urute]: ningking; [urutan]:
urutan, tambana; [urut-urut]: lari-lari; [urut-urutan]: tambun-tambunan, galuran, banjaran,
banjêngan, babanjêran; [ngurut]: sumipat, mirit, nguruta; [kerut]: kanyut; [turut]: lunati;
[miturut]: lunati
arsa: [karsa]: hendraya
arus: amêng; [arusaning banyu]: wulusan; [ngarus-arusi]: cacampuri
iras: [ngiras]: hirasa, humiras, miras; [kairas]: kèndhit
iris: hêrêba
hèrsurya: hirarka
arêp: arê, arsa, arêpan, adan, apti, adhêp, Ajêng,
--- 36 ---
ayun, karsa, pahayun, pranya, prêmbayun, pangarêp, yun, ywarêp, yyarêp, yyrarêp,
maharsa, maharêp, mahyun of mahayun, mayun, mayuna, mayyun, ngarêp; [arêp-arêp]:
ayun-ayun; [arêp-arêpan]: ayun-ayunan; [ngarêp]: harêpi, Ajêng of hajêng, muka, matên,
byantara, nganjur, ngapti, ngayun; [kapara ngarêp]: kamukan; [ngarêp-arêp]: marêp-harêp,
ngarêp-arêp, ngapti-hapti, ngayun-ayun, ngayam-ayam; [ngarêpan]: muka, byantara;
[ngarêping baris]: nganjur; [ngarêpi]: arêpi, yuni, maharsani,
--- 37 ---
maharêpi, mahyuni, ngahajêng, ngaptyani, ngayuni; [ngarêpake]: arêpi, umarêp,
umarêpkên, umangkata, nayati, maharêpkên, marêp, marêpkên, ngarêpkên,
ngawurywakkên, ngayati; [pangarêp]: urêp, hulu, Umadaka, niyaka, di, swawara, pianjur,
panêndhas, pramuka, pramukya, prêmbayun, pamurda, pamukya, pambayun, pagnêndhas,
pangharêp, panghula, panganjur, pangruhun, pangarsa of pangarsi, pangulu, pangayun,
murda, muka, mapangharêp, manggala,
--- 38 ---
gra, ngumudaka; [pangarêp lima]: pôncawalimuka; [pangarêp-arêp]: arêp-arêp, pangarsa-
harsa, pangapti, pangapti-apti, pangaptyapti, pangayun-ayun; [pangarêpan]: pangayunan,
pangumadakan; [pangarêp-arêpan]: arêpan, pangajapan; [sapangarêpan]: samata;
[pangarêp-arêp]: manganjuri; [mangarêpi]: ambabarêpi, mihanjuri, manjuri, mramukani,
mramukyani; [karêp]: hyun, hayat, amrih, anggah, kaharsan, kaharêp, kaharêpan, kahyun,
kerah, krama, keda, katê, katên, kawwan, kapti, kaptya, kayun, kaywan, kayyun,
--- 39 ---
kama, kaba, darya, daya, praya, paraya, prayojana, prayonyana, prayognyana, mayun;
[kêkarêpan]: kaywan, kayyan; [sakarêp]: sêngaja; [nyakarêp]: nakatên, ngama; [karêpèn]:
katênèn, katênyan; [pikarêpan]: pakapti; [ruwêding karêp]: mandanayun; [tunggal karêp]:
sasati
arip: harip, kêjêp, lolya, pêdhyar; [karipan]: kaharipan
irup: rêbut; [ngirup]: numpu, rumêbut, rêbut
urap: [urap-urap]: ulêng-ulêng
urip: ahurip, Urip of urip, unur, hyatma, ruhat, daru, tuwuh, tumuwuh, tubuh, satmaka, yatma,
--- 40 ---
marta, mêrta of mrêta, matuwuh; [nguripi]: mahurip, mahyatmani, marta, mêrta of mrêta,
martani, muripi; [kauripan]: mar(mêr en mrê)tana; [panguripan]: panuryyan, payatman,
pangayatman; [dadining urip]: titah; [olèh urip]: lêbda jiwa
urup: cuku, wela, lambanga, jaja, masi, basi; [urup-urupan]: têbusan
arja: [ngarjakake]: mahaywa; [karaharjan]: pahayu, mahayu
arjuna: jêjuluke panêngahing pandhawa
arya: prawara, dhahyang
arum: sih, wangi, wangya, mar, mrik, mardu of mêrdu, marum, ngrum; [ngarumi]: sumari
irim: [irim-irim I]: araning kêmbang;
--- 41 ---
[irim-irim II]: araning têmbang gêdhe
eram: hascarya; [ngeram-eram]: ngisab- isab; [ngerami]: ngascaryani; [ngeram-erami]:
manyangêngi, bibisana; [pangeram-eram]: pamibisaniyan, pangascaryyaniyan
èrêm: èmêr
urmat: Abimata, puja; [ngurmati]: umajêng, majêng, mangabiseka, mangabiwadha,
ngupaksama, ngaji
kurmat: hargya, iwêh, abiseka, abimata, sulu, sulur, sugun of susugun, sugun-sugun;
[pakurmat]: panyôngga- sôngga, pamuwah, pamulya; [pakurmatan]: pamuwahan, pamule,
Abisekan of bisekan
arimurti: jêjuluke ratu ing dwarawati
urug: timbun; [urug-urugan]: titimbunan; [ngurug]: nimbun,
--- 42 ---
manimbun
orêg: aru(of haro)ara, hèwrêg, rêg, wrêg, lindhuk, guntur, giyung; [ngorêgake]: rumindhung,
lumindhuk
irib: asmu, Impêr of hèmpêr; [iriban]: wilaca; [mirib]: asmu, sêmu, pindha, mindha; [sairib]:
saksat, wima
urub: arkara, urub, ujwala, dilah, dilat, nulya, lasa, pradana, pradipta, basura; [murub]:
arkara, urub, ujwala, hangkara, niswa, karana, dumilah, dumilat, dumulya, sumêng, lumasa,
lumêng;
--- 43 ---
pradipta, muntab, mar(of mara)kata, mradana, mradipta, murub, makara, bra, baswara
arubiru: nukarta, sikara, sukarta of sukêrta, gura(of gora)gadha; [ngarubiru]: anggura(of
anggora) gadha, dumêla, nyiwo
arang: nipas, raharang, rang, jarang, bahar; [arangana]: baharhoya; [ngarang-arangi]:
ngahawis
arêng: harngwang
aring: rarêm of rêrêm, maring, maringa; [ngaring-aring]: maring-maring; [pangaring-aring]:
pamaring-maring
irêng: itêm, umani, krêsna, wulung, gêmpung; [irêng mêlês]: jamus; [ngirêng]: anggêmpung,
mulung, manggêmpung; [pangirêng]: panggêmpung
iring: iras, irasa,
--- 44 ---
imbang, dulur, tut, têpis wiring, ngiring; [iring-iring]: andulur, anduluri, adulur, adulur-dulur;
[iringan]: iriban, duluran, ngiring; [iring-iringan]: madulur-dulur; [ngiring]: andulur, adulur,
umiring, dulur, dumulur, tuta, sering, lumiring; [ngiring]: miring, madulur, mangiring;
[ngiringan]: iring, angiring, ngiring, ngiringi; [ngiringi]: duluri; [ngiringake]: dumulurkên,
miringkên; [pangiring]: dulur, pandulur, pamajati, pangirat; [pangiringan]: panduluran,
paduluran; [miring]: singit, maringdwang; [mimiringi]: marèndèngi; [kêpering]: kahonggya
irung: idhung,
--- 45 ---
nasika, trisma, sika, wunggawa, parsana, grana
urang: udhang, pakêng, makara, mangkara, manggala, bakung; [urang-aking]: èbi; [urang
watu]: udhang wahatu; [urang watang]: udhang gala
urang-urangan mata: (= wong-wongan), carana
urangayu: atwa byajêng
urêng: rêngut; [urêng-urêng]: urang-urang, wingwing; [urêng-urêng]: winga-winga; [urêng-
urêng mripat]: caksu
uring: [uring-uringên]: waringutên; [nguring-uring]: ringut, waringut, mariwut-riwut,
mawringut-wringut, gêmês; [pamuring-muring]: ringut
urung: [urung-urung]: sêngkêr-sêngkêr
erang: [merang]: umiras
ering: riringa, kering, sering; [eringan]: iriban; [keringan]: prasastra
èrèng: [èrèng-èrèng]: trêbis,
--- 46 ---
lawu, lumawu
aku: ha, hi, aku, ikwa, akya, akyi, ingwang, ku, kwa, kwi, kula, kami, mara, mwiy, mami,
ngwa, ngwang, ngya; [kula]: ulun, hangkya; [kawula]: ulun, amba, dasih; [ring aku]: yyraku;
[ngaku N. ngakên K]. hangkwa
ika: Ika, kunang, kapwa, punika, pwa, pwe, pwaka, pwaki, pwaya, pwayoga, pya, paya
iki: Ini, Iki, Iku,
--- 47 ---
Ike, iti, ite, itu, hikan, hikin, hikihên, naki, nika, niki, niku, nikihên, nikan, nikin, riki, rakwa,
rakya, rakyra, ka, ki, kahi, kihên, kin, kapwaya, tinêhên, tika, tiki, tiku, teka, tèki, tèku,
tèkihên, tikin, punika, ya; [iki ing]: ningking, nikèng
iku: Iku, ku, tèku, punika, ya ta,
--- 48 ---
buntut
eka: [paeka]: humaya, drigama, diggama, pangendra sangsara, dhasthi, dhêsthi; [paekan]:
kira-kira, kartisampeka, kadaya, ngupaya; [maeka]: humaya, mandaya, ngupaya; [saeka]:
ulaha
êkar: kambang; [mêkar]: nica, kambang, ja, masêkar; [mêkar]: mêlar, mayang; [pamêkar]:
pamêlar, pamayang; [pamêkaran]: pamayangan
ukir: rancang, curik, cawi, cawih, lingir, pangukir; [ukir-ukiran]: cariwi, rancangan; [ngukir]:
ukir, nukir, rumancang, lumingir, nyarana, ngrancang, ngracana
--- 49 ---
ukur: têpa, têpe, têpus, lanji, jangka; [ukuran]: têpan; [ngukur]: nêpus, lumanji
ukara: nampar, têmbung, lagu, basa gita, bangga
akrab: diwangsa
akak: [ngakak]: makikikan, ngukuk
akik: sasaki
ikat: haras; [pangikat]: pangaras
ikêt: hitung, racana, singhêl, singêl; [ngikêt]: ngitung, rumacana; [ingikêt]: katalika;
[pangikêt]: sèlwana, patambang
akas: kas, wakas, pêra, gati
akal: adyana
ikal: [ngikal]: nikal, manarik
ukêl: kayuh, dhêkung, dalwang, dêlwang of daluwang, pêluk, mapêluk;
--- 50 ---
[ngukêl]: dumêkung, mayub, mayok, ngistha, ngayuh; [aukêl]: apêluk
akal bakal: pra(of par)wita; [akal bakal nagara]: witarêdya
ukum: pidana, pidosa, biksa; [ngukum]: midosa, misasa; [ngukumi]: midwasani; [pangukum]:
pamidosa; [pangukuman]: pamidosan; [paukuman]: pidosa, pamidosan
aking: aka, akang, jêmar, making
adi: ade, adya, rasmi of rêsmi, di, luhung, linuhung, pèni, dhani, mulya, mapèni, maya; [adi-
adi]: pèni-pèni, manggala; [ngadi-adi]: endaha, mèni; [ngadèkake]: mangendahkên; [kang
adi-adi]: ngadi
adu: jugala,
--- 51 ---
bantah; [adon-adon]: hota, sasadon; [adon-adoning kayu kang rapêt]: = gôndamaru;
[ngadu]: ngawung; [pangadu]: pangawung; [pangadon]: pawungan; [padu]: handata, data,
sawala, suwala, pradondi, pra(par of pêr)data, padwan, padyan, padhu; [rêbut padu]:
padudon, padudyan; [madu]: mradondi; [madu]: mra(mêr of mêr)data; [mêmadu]: madata,
midata, madhu; [madoni]: hanjugalani, dumata, mandyopara, mandhata, makolihang;
[padon]: padyan; [pêpadon]: papadatan; [parapadu]: pradondi of pradongdi, pradata
idi: [kaidèn]: kawidi
idu: ciwaya, kêcoh, luddha, luddhaka, ludhah;
--- 52 ---
[maido]: manindha
udi: [ngudi]: babana
adi-aèng: dutedya
adan: [ngadani]: ngayati
udan: hurur, hèrtati, Udan, hatru, ca(of cê)racah, ca(of cê)racap, riris, rêrêp, rarabi, krêmun,
drês, dêrsa, trêh, truh of têruh, sra, surur, warsa, wêrsa of wrêsa, warsiha, wrêsti, wrêsthi,
wawarsa, liris, jawah, jawih of jawuh, jalatarang, mahudan; [udan- udan]: truh-truh; [ngudan]:
mariris; [ngudani]: nêruh, lumiris; [udan awu]: lêbur murca; [udan awor panas]:
subamanggala; [udan angin]: nila warsa; [udan riwis-riwis]: racih, truh-truh, malutruh;
--- 53 ---
[udan gêtih]: parawanya; [katêrangan udan]: kabiyas; [kaya udan]: sumiris; [pusêring udan]:
carat warsa
edan: idan, junun, gila; [kedanan]: kannyut, karungrungan
idêr: hirup, hidra, hedêr, cakra, caluwêt, limbung, langlang; [idêran]: kulinglingan, limbungan;
[ngidêr]: mutêr; [ngidêri]: narandu, narandum, mahirup, manyirup, ngulilingi, ngalaya,
ngayêngi, pangirup; [midêr]: edran, umidêr, nêdêr, lumanglang, ngalaya; [midêr-midêr]:
midran- midran
udrêg: rundak, pêluk; [udrêg-udrêgan]: sudrêg; [ngudrêg]: ngrêjêng; [ngudrêg-udrêg]:
ngulêng-ulêng
adrêng: asrêng, sêkung; [kapiadrêng]: kapiandhêm
--- 54 ---
sudarpa of sudêrpa
idak: [of idêk]: andêdêl, tanjak, mahi; [idak-idak]: ipak-ipak; [idêkan]: rambahan; [ngidak of
ngidêk]: andêdêl, umambah, rambah, dumêdêl, manganjor, mangipak, nganjor, ngipak,
ngambah; [ngidak-idak]: ngipak-ipak; [pangidak]: pangambah
udaraga: (araning sabuk)
udakara: [ngudakara]: mangunakara
addi?: pidak
êdêd: [mêdêd]: mêsês, musus, myus
idid: [ngidid]: sumusup, mêsês; [pamidid]: pamêsês
midid: humyus, mêsês
odod: of odot; [modod of modot]: andêdêng, numala, numalat, dudut, dêdêng
--- 55 ---
dudung, dumêdêng, dumudung, mure, madudung, mèdêm, mole, mulur, malat; [pamodod of
pamodot]: pamure, pamalad of pamalat; [pamododan of pamodotan]: pamureyan
adat: [ngadat]: sringgêng
adus: adyus, hyadus, madus, madyus, masêbu, guhyang, guyyang; [pangêdus]: padus;
[padusan]: patirtan
êdus: basu
adil: niti, sidya-sidana; [ngadili]: manidyasani, ngrajaniti; [luwih adil]: ambahudhêndha;
[panggêdhening pangadilan]: prawara, mahasidyana
udal: ubal; [udalan]: umbul, umbalan, ubal, ubalan,
--- 56 ---
tataluwan; [udalan banyu]: tuk; [mudal]: muncar, mubal
idêp: hirpya, hitara, wiruya, wirumèksi
udamala: araning godhong
udamamah: manacah, mawêrêng
ut: hu, uuh
ati: (daging), kukulung, lêmbana
ati: (pikir), anala, har(hêr,hra of hrê)daya, Ambêk of hambêk, angên-angên, nala, cata, cita,
cipta, drana, driya, drangsa, dyatmika, ti, twas, twasa, tyas, tyasa, sahita, sita, sota, war(of
wêr)daya, lyali, prana, praya, paraya, padnyana, mana,
--- 57 ---
mane, manah, galih, budi; [atèn-atèn]: cicikatan; [ngati-ati]: tyas-tyas, prayitna, priyatna,
pamiweka; [prihatin]: kingkin, duka cipta, turida, turidan, sak, sakhatin, suma, wiguhan, lara;
[ati ala]: pisata; [ati kêndho]: tistati, tispraya; [ati kêras]: bawiswati; [ati linuwih]: sotama
pranamya; [ati lômba]: lilahi, lagawamana; [ati panas]: pranala; [ati pêtêng]: imêng of èmêng;
[ati murka]: lwambêk; [ati gêdhe]: sataprana, mahacita, mahacipta, mahaprana; [ati burus]:
prasudambêk paramarta; [hawaning ati]: manangindriya; [kulung ati = pulung ati]: kulung
mana; [kêgêdhèn ati]: lwambêk; [tunggal ati padhang]: wilasa; [sakarêntêging ati]: samusika;
--- 58 ---
[woding ati]: taru nala; [walang ati]: sônggarunggi; [linuwihing ati]: habisana; [lêganing ati]:
yumana; [pulung ati = kulung ati]: prana, mudramana; [mêkaring ati]: padmana; [mêmatut
ati]: ngraras ati; [burusing ati]: sida wisita; [bungahing ati]: subasita; [ngêrêsing ati]: tanala;
[nglêgakake ati]: ngragadha
atoh?: matoh
utah: [utah-utahan]: luntakan; [mutah]:luntak
it-it: hah-hah
ut-ut: uu
atanu: jêjuluking panêngahing pandhawa
atêr: [ngatêr]: nguntap; [ngatêrakên]: nguntapkên
atur: ucara, ukara, krama, dunung, tur, tangguh, sahur, srama, sarama, saddhawara,
swagata, saji, sya, pangucap; [atur-atur]: srana, sarana,
--- 59 ---
srama, sarama, bulu bêkti; [aturan]: hucarana, lêwasan; [atur pasaja]: mawantah ukara;
[ngatur]: matur; [ngaturi]: naha, nawani, nuwagata, numoda, namudana, numodha, sirikan,
wèh, mundang, misungsung, mawèh, ngacari; [ngaturi wilujêng]: ngaywani; [ngaturake]:
umaturkên, sukakkên, sumungak, marêkakên; [paturan]: pangucarana; [matur]: atur, awarta,
umatur, umajar, umanggêh, numundang, tumangguh, sajar, sumaji, wyajnana,
manaddhawara, macarita; [katur]: kasung
otêr: hakrak, krak
utarayana: kahyangane bathara wisnu
--- 60 ---
itik: [ngitik-itik]: nênêki
otèk: juwawut, yapawut
atut: zie tut Lett a.
êtut: zie tut lett b.
otot: urata, uraba, anggota, paraddha
atas: [ingatase]: ngatasi
atus: [satus]: dasa wisati, sakupang, sata, satak, sabiting; [tikêl satus]: sumatus guna
atos: akas, kakong, totos, tos
utus: [utusan]: nibasara, caraka, cu(of co)daka, larapan, lukan, wimbasara, prajaka; [ngutus]:
anduta, umutus, nangutus, kumon, manduta; [diutus]: kotus
utawa: atawa, aslam, astam, astama, asthami,
--- 61 ---
apituwi, ungga, katamapi, dwandwa, tanapi, tuwi of towi, tapi, tupwa, wanèh, pita, pituwi,
mênèk, muwah, nguni-huni, nguniwèh
itil: krêntika, karêntya, kalêntik, sêmaracatra, sogokprana, wagaprana, purana
atop: sêgu
utama: hanunga, utama, ratna of rêtna, kotama, dibya, sahi, sapala, prahita, pratita,
pariminta; [kautaman]: kanuragan, kanuragyan, kotama, kotaman, darma, dharma; [luwih
utama]: sotama; [prayoga]: utama, nguparêngêng
--- 62 ---
atag: gumaha; [ngatag]: matag, gumaha
atob: twab
utang: utang, huminjêm, sambutan, piutang, pinjêm, potang; [ngutangi]: huminjêmi; [potang]:
piutang; [kapotangan]: kautangan, kapiutangan, kapijowan
etung: twanga, wilis, wilang, pôncawara, ga(of gê)lara; [etungan]: ramal; [etungan]: wilisan,
ga(of gê)lara; [ngetung]: môncawara, milanga, ngawis; [petungan]: panacahan,
pôncawalimuka (= lima-lima ingadu êndhas: ngarêp lima); [metung]: milang; [metungi]:
maratistha; [juru etung]: kridhawaran; [juru ngetungi]: pakridhawaran, pawidhan
as: Ah of hah, hêh
ês: I
is: hêh, humêh
us: Ihih
--- 63 ---
asu: anjing, asu, aswibuja, cika, camêro, kuwaka, sona, srênggala, swa, swana, sagawon,
wêrka, purisika, basu, bugêl; [ason-ason]: kêrkêr
aso: aswa, rarêm, saranta, sumo, mawrênti, majrêm
isi: andêl, isi, isya, nisi, si, sesi, pangisi, mèsi; [isi buthêk]: mèsyuwal; [ahisi]: mèsi
èsi: [ngèsi-èsi]: èsi-èsi; [kaèsi-èsi]: kerang-erang
oso: [ngoso]: angas, soso
asah: asah; [ngasah]: hancani; [ngasah-asah]: cani; [pangasahan]: misan
--- 64 ---
isih: siha, maksih, misih
usah: kirda
as-as: ah-ah, hêh-hêh
is-is: hêh-hêh
asin: kathuka
isin: irang, erang, wirang, yerang, merang, merangên; [ngisin-isin]: ngirang-ngirangi,
ngerang- ngerangi; [ngisin-isini]: ngirang-ngirangi, ngerang-ngerangi
asri: Ahalêp, ahalêp, endah, ica of eca, harjasa, orug of hurug, orug of horug, asri, awicarita,
halêp, haywa, huyug, raras, rarasrum, rêrêng, rasmi of rêsmi, rumrum, ramya, rangên,
rêngêng, kuwung, darpa of dêrpa, tama, sênêh,
--- 65 ---
sukêt, sadarpa, sasri, sasriya, suyug, suba of soba, laksmi, lêsmi, lawên, lêyêp, liyêp, lêmi,
limut, langê, langêh, languha, langên, lênglêng, langêng, lêngêng, pênêd, parimita, pada,
pasri, mahalês, mahalêp, mêhalêm, mararas, masya, masoba, malangêh, mênggêp,
ngrawit; [ngasrèni]: rumaras, sumuyug, mahalêpi, malangêni, ngrêsmèni; [ngasrèkake]:
humangiswapakên; [pangasrenan]: pangalêpan; [luwih asri]: sudarpa of sudêrpa,
--- 66 ---
mahèrêsmi; [gawe asri]: ngraras
asar: [wayah asar]: tibralayu
usar: [ngusar]: ngosèr
asuradipa: jêjuluke Bathara Endra
asrêng: har(hêr of hrê)daya; [asrêng liwung]: ahêngkara
asring: titir
asik: [osak -asik]: umalisak, julik, malisak
isik: [ngisik]: misik; [ngisik-isik]: misik-misik
esuk: enjang, Enjing of enjing, pagi, pengsuk; [byar esuk]: tatas kamantyan
osik: hanyana, pra(of pêr)kasa, prakosa, prakoswa, prakosya; [ngosikake]: prakasa; [osiking
ati]: manobawa
asuksma: asari
èstu: patêh, byakta; [ngestokake]: nuhoni, nastyakkên, mahat, manuhu, mar(of mêr)singgih,
ngastawa, ngidhêpi; [kaestokake]: patêh;
--- 67 ---
[dièstokake]: pituhu; [pangèstu]: pituhu, pangisthawa
êsit: mohana
èstra: estyra
èstri: K. N. palêstrèn of gisi-gisi
astakuswala, astakoswala: araning têmbang kawi
astuti: arcana; [pangastuti]: pangarcana; [mangastuti]: mangarcana
istigar: araning gêgaman ing jaman kuna
êsês: [mêsês]: myus
isis: silir; [ngisis]: karing, kèsis, maring; makaring; [ngisis-isis]: maring-maring
usus: husus, hiswa, sarisi, wiso, pêrod, pusdhara
asal: pita, pitya, polih
asil: [kasil]: pahala
usap: [ngusap]: kukur, laca, lumaca, makukur, musap, masapwa; [ngusapi]: musapi
--- 68 ---
asêm: hamla, kuranji, kuranjya, kurinjêm, kamal, kamalagi; [ngasêmi]: nyêmpaluki,
ngrêmbun; [asêman]: (sêlaning dariji), hasman, hamlita, sumanjari; [kayu kalèsêm
(wangsalan)]: panungsung guyu
èsêm: [mèsêm]: mihyun, miyum
asmara: onêng, hyun, hayun, nang, rimang, mangê; [kasmaran]: hanang, hunang of honang,
hakung, katuridan, sêmaranala, sêmaratura, branta of brôngta; [ulah asmara]: mangê
asmaradana: araning têmbang macapat
istha: nisca; [nistha]: nistha, ciri, mendra; [nisthakake]: mandama; [panistha]: pamosèl
èsthi: [ngèsthi]: tumindhih, manganti,
--- 69 ---
ngèsthya; [pangèsthi]: tindhih
usung: haya; [kusung-kusung]: atawan
awu: tyapu, sawu; [pawon]: wirungan, busalèn
awe: [ngawe]: mawe, ngawaya; [ngawe-awe]: ngawayawa; [pangawe]: pangawa; [pangawe-
awe]: pangawayawa
uwa: uwa; [uwa-uwa]: sulanjani, wauwa
ewa: andèh, ewo, hila of hela, hilik of helik, rêngu, toh, pacêh, mewa; [ngewani]: ngilani
èwu: iwu; [ewon]: ewwa, darunan; [pirang-pirang èwu]: mahiwu of mahewu of maèwu-èwu,
mèwu; [sèwu]: sahasra, saiwu, sanambang, saksaya, sasra
uwuh: [nguwuh]: haswi, hasyang, hasèng,
--- 70 ---
nanantya, nantya, canti, santi, santya, sumantya, mahyang, manantya, manda, masanti,
masantya, mawu, mangoha, nguhu, nguhna; [nguwuhi]: mangaruhi; [mawuhi]: katwangi;
[panguwuh]: santya, panantwa, panantya, pawu, panguhuh; [panguwuh-uwuh]:
pangoharumahah
ewuh: Iwêh of Ewêh en hewêh, epya, kawêh, sigun, wèsthi, pringga, mèwêh, mèwuh, gawat;
[ewuh-ewuh]: sigan-sigun; [ngewuh-ewuh]: mèwêhi; [ngewuhi]: mewuh; [ngewuhake]:
manêcêhakên; [pakewuh]: aya, runa,
--- 71 ---
rusit, kawêh, durga, durge, durgama, durbaya, sigan-sigun, wisthi of wèsthi, pôncabaya,
pringga, pamèwêh, mah, baya; [pakewuh lima]: pôncabaya; [luwih pakewuh]: durgasahasa,
durgama; [makewuh]: mikara, mèwêh, mawèsthi; [kewuhan]: niniwêh, kèwêhan; kewran,
kepwan, kepyan, mèwêh
owah: upir, uya, uyah, wiwal, gandrung; [owah-owah]: uwah-uwah, gandrung-gandrung;
[ngowahi]: ninggahi, wiwang, muwahi, miwal, miwalli, nguwahi; [pangowah]: pamiwal;
[pangowahan]: pawiwalan; [ora owah]: têtêp
awan: hari,
--- 72 ---
api, dina, dhahinawa; [ngawan]: mahawan; [ngawani]: mahawani; [ngawanake]:
mahawankên
awêr: [awêran]: rangkah
awur: [ngawur]: mawag, ngawag, ngiwung, ngayah; [ngawur-awur]: marawur, ngawag-awag;
[mawur]: pudhèr; [mawur-mawur]: tumaking-taking
iwir: [miwir]: mêwêr, mawil
uwêr: [muwêr]: nyakra, musêr of mungsêr, musus; [pamuwêr]: pamusus
awak: Angga, angga of ôngga, nawak, raga, kawangga, kangka, tuhu, tubuh, sarira,
suwanda, sulaksan, sula(of sulê)ksana, wahanda, wanda of wônda, wak, waksa, wakya,
--- 73 ---
lingga, linggana, pasikêpan, pangawak, dhiri, yyrangga, gatra, banda, badan, baddhi; [awak-
awak]: linggan, linggana, masarira; [ngawaki]: mawak; [pangawak]: masarira; [pawakan]:
lingga, suwandana, sula(of sulê)ksana, waksan, pangawak, panggan; [pawakan]: gatra;
[awak pasaja]: gatiraga; [ulah awak]: amongraga; [mêsu awak]: matiraga; [ingawak]:
ngaraga
awik: [pangawikan]: patunigan
iwak: [juru amèk iwak]: nyantrang; [iwak loh]: hoti, wiyaga, wiyangga, pika, jita, mina, mira,
matsya, maswa
awad: humapi, sêngadi,
--- 74 ---
sêngadya, mapi; [pawadan]: saradi, sêngadi, sêngadya, pawad
awud: [ngawud]: ngiwung; [ngawud-awud]: ngowak-awik, ngiwad- iwud; [pangawud]:
pangiwung; [mawud]: barasad
iwud: [ngiwud]: ngiwung
awat: [awat-awat]: panihung; [pangawat]: panihung
apit: Anu, Apan of hapan, hapwan
awit: krana of karana, tapan, tapya, sawitning, lila, pan, yyrawan, mapan, nguni-uni; [ngawit]:
ngawat; [ngawiti]: ngawati; [kawitan]: kamulan; [sakawit]: sapurwa of sapurbya; [miwiti]:
mungari; [awit saka]: witya
iwat: [ngiwat]: matrêywat, masibat
uwat: [uwat-uwat]: tagu, suki,
--- 75 ---
dhaya- dhaya; [sauwat]: tamah
uwêt: [nguwêti]: mawitya
uwit: [nguwiti]: ngawit
awas: awasa, sumata, waksa, lila, prastawa; [ngawasake]: mrastawakên; [mawas]: hinte,
mawung, ngawasa; [pamawas]: pamawung, panganumata
uwas: [uwas-uwas]: bênjana
uwis: nguwus
awal: [ngawali]: mawah
uwal: singsal; [nguwalake]: jumaha
uwêl: [kuwêl]: kondhi
owêl: himan, Eman of eman, raba, rabah, deman, sayang, wêla; [ngowêl]: rumabah,
sumayang, mirma, marimirma; [pangowêl]: tejan, parimirma
awag: [ngawag]: gagap
awang:
--- 76 ---
[awang-awang]: antara, antariksa, antarala, antariya, artadhya, udara, itaragana,
awihawang, idhêp-idhêp, amun-amun, ambara, nawasanga, nayapada, namu-namu,
dirgantara, dirgantarala, dik, dikdik, dikwidik, dikgantarala, tarang; tawang, taya, tabang,
widikwidik, parhyang, jumantara, nyamu-nyamu, marja(of marga)gantang, margawutma,
madyapantara, mataya, gana, gagana, gaganantara, gaganacara, gaganatara, bwamantara,
byoma, byamoka, boma,
--- 77 ---
bomantara, ngantarala, ngambara; [awang-awang pêtêng]: bomantarala; [awang-uwung]:
taya, nguwêng-uwêng
uwang: wêhang, wêgang, panggita
ala: arah, isa, awon, adha, adhah, hyala, ègrèk, ninda, nida, ku, kuhaka, danuran, dru, dur,
dura, dru(of dro)haka, durhwaka, durni, durkara, durdanda, durta, durêta, drusti, durmala,
dudu, dusta, dustha, wisaya, lah, pacêh, dhasta, dhustha;
--- 78 ---
[ngala]: mihalah; [ngala-ala]: mahala, mangala-ala; [ngalani]: nidran, mihala, madustha,
madha; [ngalak-alak]: mahala, madrukên, madudrukên; [piala]: pihadha, pidura, dhasthi of
dhêsthi; [miala]: mamihala; [mialani]: mahadha; [ala andarung]: druhôngsa; [ala ing ujar]:
durcara; [alane]: durta; [alaning ati]: dhustha; [ala cêndhula]: dursahasa; [ila-ila ala]:
dharmaduskêrta; [ênggoning ala]: duraka; [calathu ala]: duracara; [dalan ala]: durniminta,
durnimita; [dalajat ala]: kadurlaksanan; [tata ala]: kala, durgama; [têtêngêr ala]: durniminta,
durnimita, durnimitya; [solah ala]: kadursilan; [wong ala]: dursila, durjana; [laku ala]:
kadurlaksanan, durlaksana; [luwih ala]: durniti, durtama, dursahasa, dusthami,
--- 79 ---
mahala; [panggawe ala]: kaduryasan, durniti, duryasa, dustami, wisaya, pihala, handurkara;
[muni ala]: murid
ali: [ali-ali]: kalpa, kalpika, sêsra of sêsran, simsim, singsim, sweda, pangalpika
alu: lênjing
ila: [ila-ila]: hurup, hila, sangkêr; [ila-ila ala]: dharmaduskêrta;
ili: Is of his, hèsi, hili, tus, sahat, wulakan, li, polur; [ilèn-ilèn]: wulakan, pangahisan; [ngili]:
kili, manghili; [ngilèni]: ngudakani; [ngilèkake]: ngudakakên; [mili]: Ahis, humihis, humilya,
--- 80 ---
numili, drasa, drawa, drawana, drawaya, sumahat, wimba, lumini, mahis, marawaya,
madrawa, molur, malat, milya, mangahis, ngintir; [kèli]: Anyut, hiliran, halya, halyu, kahili;
[kèli]: kentar, kèntir, kendhang, kenyut, kannyut, kèlir, larung, manut; [kilèn]: kinwam; [ngèli]:
milir, ngannyut, nglarung; [ngèlèkake]: nguhut, ngannyut; [pangèli]: pangannyut;
[pangalenan]: pangannyutan; [ilining banyu]: arus; [ora mili]: kumêmbêng; [brêbês mili]:
drawayèng luh
ilu: ilun, ajak,
--- 81 ---
tular, tumut, milya; [ilu-ilu]: kapidulur; [ilon-ilonên]: twattumwatên; [ngiloni]: tuti, tuting;
[ngilokake]: nurutakên; [milu of mèlu]: anut, umilya, anglud, niru, nurut, nimilya, dulur, tut,
tutta, tumu; [milu of mèlu]: tumut, tumutur, lyus, bela, nglud, ngêlud; [kabanjur milu]: kamilu
ile: walepa
ilo: [ngilo]: carmin, crêmin, carêmin; [ngilokake]: hamyangake; [pangilon]: carmin, crêmin,
carêmin
ula: hananta, hurar, hardawalika,
--- 82 ---
hastasura, haliman, nuwinda, naga, caksusrawa, taksaka, têksaka, sarpa, sawêr, wasu,
wiswaka, wula, walika, mahasiwesa, minakala, basu, bujangga of bujôngga; [ula gêdhe]:
hananta, nagabônda; [ratuning ula]: nagenda, nagaraja; [ratuning ula]: nagapati, nagaji,
nagabasuki; [dewaning ula]: hanantanaga; [panggêdhening ula]: hananta, nagabêndana;
[ula-ula]: (gêgêr), hadodaka, tanggola, lumungsir
ulu: [ulon-ulon]: pamurdan, pamujur; [ngulu]: hêlên, nêlên, mahêlên, manêlên, mêlên, mulur,
ngulên,
--- 83 ---
ngêlên; [pangulu]: pangêlên; [kolu]: kêlên, kulên; [ulu cumbu]: wilaja
èlu: zie ilu; [mèlu]: miring, madulur, matutur, milêt, malya, milya, melya; [kèlu]: mirut, makiris
alah: harah, hadhah
alih: alih; [ngalih]: halèh, mapindhah; [pangalih]: pamindhah; [pangalihan]: sadeya
ulah: andon, adon, ota, ulaka, hulig, haji, hyulah, among, nulah, naya, rum, ruma, kirdya, krit,
kar(kêr of krê)ti, kridha, darma, tênaga, tatwa, têgêng,
--- 84 ---
sala, wisik, lur, lêkas, lungit, pari, padi, meda, masak, misik-misiki, mulah, mayana, mong,
gêndhing, gati, brata, bawa, ngulaha; [ulah-ulah]: sanggama; [ulahan]: pakridhan; [ngulah]:
tumingkah; [ngulah]: madi, mulah of molah, mangre, ngandon, ngulig, ngupa; [ngulahi]:
ngandoni; [ngulahake]: masikakên, ngandonakên; [pangulah]: pandon, pacala, patingkah,
pawisik-wisik, pangrèh, pangupakara; [pangulahan]: pandonan; [polah]: ulah, gulang;
[molah]: ulah, humba, ningkah,
--- 85 ---
cancala, cala, kêdal, kapita, kumyus; [solah]: ulah, raga, kridha, kedah, kêdal, kêtêg, kusala,
don, titika, tingkah, wilasa, lwir, lalita, patya, patingkah, polaha; [solah]: dhatan; [solahan]:
ulahan, ragan-ragan, lagyan; [solah-solah]: kêtêg-kêtêg; [solah-solahan]: lagyan;
[nyolahake]: matingkah, ngulaha; [solah tingkah]: galeyah; [ngatokake solah]: manobawa;
[ulah krama]: parikrama; [ulah tapa]: nastapa; [ulah gêgaman]: kridhasara, kridhastra,
prasastra; [ulah bêcik]: wagadi; [ulah bawa]: hidan-hidan, rêngên
--- 86 ---
ulih: antuk, wulih; [ulihan]: wulihan; [ngulihi]: malyani; [ngulihake]: malyahakên; [mulih]: ulih,
umulih, nulih, numulih, tulih, tolih, sumusuk, mantuk, mantwak, mulihi, mulya, ngulih;
[mêmulih]: ngulih- hulih
elah: Adha
olah: ngulah
olih: ngolih; [luwih pakolih]: pakolihên
olèh: antuk, ulih, olih, odhil, umolih, nêptya, nêmu, namya of nêmya, karta, kêrta of krêtta,
kulih, kolih, tuk, tulih, sambada of sêmbada, labda of lêbda, paka, mandon, makrêtta,
mawuh,
--- 87 ---
molih; [ngolèhake]: molih; [pakolèh]: karta of krêtta, katêm, kaladesa, kalayuga, tuwas,
sapala, sumapala, sakaya, wwalkala, wipala, laba, pahala, pralabda of pralêbda, pa(of
pi)kêna, pakêrta of pakrêtta, pala, polih, pamolih, yu(of yo)gya; [pakolehan]: pahalan,
pamolihan; [makolèh]: makolih, molir; [makolèhi]: makênani, ngudhili; [pikolèh]: ngulih;
[mikolèh]: molih; [mikolèhi]: molih-ulih; [olèh bêgja]: kontung; [sarwa pakolèh]: wahyapala;
[luwih pakolèh]: utpala, likên; [para pakolèh]: parakarta, pakrêtta
alun: alun, lun, lunda, yyrak,
--- 88 ---
galumbang; [pindha alun]: ngalun; [alun-alun]: bacira; [ngalun]: ngombak; [kaya alun]:
lumunda, ngalun
alon: riri, ririh, rêrêh, rarat, rumini, lon, manda of mônda, ngaris; [alon-alonan]: rarat-raratan,
mariri-riri; [ngêlon-êloni]: ngloni
alir: [kalirên]: karanglakên, kalingsirên
ilêr: galêr
ulêr: hurta, nitêh, ratyaka, krimi, kramira, kramika, krimika, wêrka, wêrki, wrêkka, wrêkkita,
wêrkita, wogan; [ulêr sajroning awak]: racak
ulur: cicil, tuntun, sêlur, pulur, masêlur;
--- 89 ---
[uluran]: sêluran; [ulur-uluran]: sêlar-sêluran, madulur, madulur-dulur; [mulur]: mulur, malat
èlèr: [mèlèr]: drawa
alok: hawu, mahyang, mawu, nguhna; [alok-alok]: mahyang-hyang; [kalok]: karêngêng
êlik: tutung; [pangêlik]: pambêlik, bêlik-bêlik
êlèk: [mêlèk]: dan, tumanggal, matanggal, mungu
ulêk: [ulêkan]: limêngan, barkaka; [mulêk]: limêng, putêr
uluk: ambara; [muluk]: andêdêl, umambara, lawat, lawata
elik: [ngelikake]: ngirang-ngirangi
elok: nindyan, wiyu; [kaelokan]: kapana
alad: [ngalad-alad]: humalad, malad
--- 90 ---
êlêd: [pangêlêd]: pangulu
ulad: kantar, katar, sangkara, pamulad; [mulad]: hangkara, kumantar, marab, makantar;
[mulad-mulad]: angkara-kara, kantar-kantar, katar-katar, marap-arap, marab- harab,
makantar-kantar, makara-kara, makartara, mayangkara, mayanggakara
èlèd: [mèlèd]: humalad, numalad
alat: [kuwalat]: kawêlak; [walat]: sarik, singit, wingit
alot: Asrêt, têgah, têguh
êlêt: antara
ilat: hirta, lidhah of lilidhah, jiha, jihuna, jihwa, jihya, jiwana
ilêt: [milêt]: tumalya
ulat: haksa,
--- 91 ---
natya, nêtya, nitya, netya, naya, nayana, catya, wulat, wulata, liring, jaswa, yyrulatya;
[ulatan]: iriban; [ngulat-ulatake]: humaksya-humaksyakên, nguniana; [ulat arum]: sita; [ulat
liring]: naya-naya; [ulat mênêng]: santika
ulêt: okol, wilêt, dhampur, mawilêt; [mulêt]: lumanglang, wilêt, lumut, manol, mêkul, mawilêt,
ngol, ngola; [mulêti]: milêti; [mulêtake]: ngolakên; [pamulêt]: pamilêt
èlèt: [mèlèt]: numalat
alas: hutan, hutyan, rimba, taratab(of tarataban), satambana, swi,
--- 92 ---
wana, wanna, wanantara, wanardi, wanadri, wanadurga, wanasa, wanwa, wanawasa,
wanapringga, wanapada, wêlahan, wulusan, lirang, pringga, bana, baga; [kalasan]:
kathukulan kayu alas; [alas tarataban]: kêtêbwana, wanawasa; [alas pagunungan]: wanarga,
wanadri, prabana, giriwana; [alas pêgat- pêgat]: wanantara; [antaraning alas]: wanantara;
[pêtênging alas]: grêng
alis: hêning, alis, imba, nahya, rasthi, kêning, drasthi of drêsthi, siratmaya, dhasthi of
dhêsthi; [ing alis]: ngimba, carung
alus: [of êlus]: wêrdu, waradwija,
--- 93 ---
wèdi, mêntrik, mardu of mêrdu, gorata; [ngêlus]: ngêjum
êlas: wajik
ilês: idêg, rujak, kêdal; [ilêsan]: rambahan; [ngilês]: akêdal, rênjah, rumujak, rambah, kêdal,
ngrujak, ngomba; [kèlês]: kèdêg, kèlêdya, komban
ulas: [ulas- ulas]: saji-saji, sigi-sigi
ulês: urung, kêkapa, salimut
alap: [alap-alap]: araning manuk; [ngalap]: alap, mohut; [ngalapi]: alapi; [ngalap opah]: rena;
[pangalapan]: pametan
ulap: wangwang; [ngulapi]: rumuwat, petana, manapu, manapwa, malapi, mulapi,
mangruwat,
--- 94 ---
nguwuhi; [sulap]: jantur; [ulapaning pandêlêng]: hiriban
ulupu: (niet ulupi), garwane radèn dananjaya
alam: panurat
alêm: hudang, hêla of êla-êla, êlêh, amêr, alêm, lêmbana, puji; [alêm- alêman]: êla-êla;
[ngalêm]: ahêlêm, manadukara, mapuja, muja, muji, mujya; [ngalêm]: ngêla-êla;
[ngalêmbana]: la-êla; [pangalêm]: alêmbana, pananghara, puja, puji, pujya, pangêla,
pangamêr; [pangalêmbana]: lalita; [pangalêman]: pujin
alum: irsya, anglong sarira, anglong jiwa, sakara, suma, landhu, lara, luru, lêsah, lulya
--- 95 ---
lampus, malume, mangirsya, nglih, ngêlih, ngalaya, nglong sarira, nglong jiwa
ulêg: [mulêg]: putêr
alugora: alu-alu
alub: [alub-alub]: ngawuk- awuk
alang: alang, têlah, brastha; [alang-alang]: ala-ala, hambana, lalang; [alang-alang kêmangi]:
sêre; [ngalang]: nanggêng, nanggung, ngandhang; [ngalangi]: ]: nalangi, nambêngi,
manangguhi, nganthung, ngawêri; [ngalang-alangi]: bakilyani; [palang]: hut, canggya,
tanggah, tanggêh, tanggul, tanggung, sayuk, sangkêr, wancak, wacak, wawal, walêr.
--- 96 ---
palang: puhut, pahung, pacêh, pawal, pampang, galang, bapang; [palangan]: walêran,
puhutan; [pêpalang]: kuwangwang, tanggulang; [pêpalangan]: kalan, patangguhan,
patanggungan; [malang]: nayut, nêngkêl, tumanggah, tumanggêh, tumangguh, mahung,
muhut, matanggah, matanggêh, matangguh, matanggung, masayuk, mali; [malang, megung
=]: malang sumirang, mawêr, mawal, ngayut; [malangi]: anggalang, nayuti of manayuti,
nanggêni, nênggalani, nang(of nêng)gulang, nanggah, nanggêh, nangguh, tumanggah,
tumanggêh, tumangguh,
--- 97 ---
tumanggul, tumanggung, sumangkêr, manayut, manangguh, mananggung, matanggah,
matanggêh, mawêri, ngambêngi; [mêmalang]: mamancaka; [mêmalangi]: ngambêng-
ambêngi, tangguh; [malangake]: ngayutakên; [kapalangan]: sangsara; [kêpalang]: kuwawal;
[pamalang]: patambêng, patanggah, patanggêh, pasayut, pangawêr; [alangan]: (=
pambêngan), kudur; [kalangan]: kalangwan, kambêngan
aling: [aling-aling]: zie gêbêr, andêl, awêr, amping, ampung, kêlir, ding- ding, tawêng, tawing,
tawung, tampung, têbêng, tèbèng, sasangkrib, wrana of warana, widigda,
--- 98 ---
widigdya, widigdhya, lindhung, limun, limput, pasaput-saput, dhindhang, dhindhing, dhidhi,
bètèng, basu, balu; [alingan]: alingan, anghêmbêng, ningar, têbêng, lingan, buwanan,
ngandêli; [aling-alingan]: amping- ampingan, wing-ngawingan, mawarana, malindhungan,
mangandêl, ngayang; [ngalingi]: niwa, nawêngi, dumingding, tumawêng, tumawing,
tumawung, lumindhung, nyangkribi, manambêng, ngrahabi, ngawara, ngawêri, nglimput,
ngapèn, ngimuri; [ngaling-alingi]:
--- 99 ---
ngapèn-apèn; [kaalingan]: kawidigdan, kaban; [kalingan]: ampungan, kapèn; [kalingane]:
katuwon, kalinyan, kalinyani
ilang: ical, alya, alyu, Ilang, Ilung, nana, nir, nira, nire, nis, nasa, nisa; [ilang]: cuna, cuni, das,
dyas, três, têpêt, taya, sirna, wur, wor, wisirna, wimurca, linang, laradan, lilang, lêpas, lunga,
pangilangan, mur, mari, mura,
--- 100 ---
murca, murud, murta, murtya, muksa, moksa, bagna; [ngilangake]: nira, niri, sumirna,
luminang, nyirna, gumilap, nganir, nganirakên; [kailangake]: inilang; [kelangan]: kailangan,
katayan; [pangilang]: pamurut, pamuksa, pangênis; [pangilangan]: pamuksan; [ilanging
pêpêtêng]: rismarini; [jaman kailangan]: kamuksan, kamuksapada, kamuksapadan
iling: limbang; [ngiling-ilingi]: manantra
ulêng: kêkêr, sumwus, limbung, masêlur; [ulêng-ulêngan]: kêkêran, kumusus, swus,
limbungan, bilulungan
uling: wuling
ulung: [ulung- ulungan]: lung-lungan; [ngulungake]: mulung
--- 101 ---
eling: udahani, udani, udanya, udwani, udanya, ingêt, imut, nutur, raring, kadang, dêlwa,
dêlya, tutur, sambega, lilin, prayitna, priyatna, pamèngêt, yatna, yêtna, yitna, mandêlwa;
[ngeling-eling]: mangên-angên, mangikêt-ikêt, mangèngêt-èngêt; [ngèlingi]: ingêt-ingêti;
[ngelingake]: nuturakên, mayatnakên; [pangeling-eling]: sriyatna, panambega; [kèlingan]:
katutur, katuturan, kayatnan, kamadêlwan, sambega, lilinan, madêlwan; [peling]: wyatna;
[pêpeling]: pandêlwan, sambega; [pèngêtan K. N.]: pandêlwan; [pamèngêt]: panambegan
--- 102 ---
oling: [ngolang-aling]: pongah-pangihan
op: [kaopan]: drêman
apa: Apa, opa, aparan, pa, panyapa, paran, parana, yapa, mapa, mape, ngapa; [apa-apa]:
papa, papan, godhong apa-apa; [apadene]: Apituwi, tanapi
api: [api-api]: mahapi, maririwa, masangadi, mapi
opah: ujani, têhas, tupah, topah, tambang, mêjani; [opahan]: tambangan; [ngopahi]:
manêhasi, ngujanèni; [ngopahake]: manêhaskên, ngujanèkên; [ngalap opah]: rena
apan: dumèh
opèn: tahwyan, pèsi; [ngopèni]: mêrlopa,
--- 103 ---
mèsi, ngiburi; [pangopèn]: pamesa
upacara: sawi, wali, pawya, gawi
apura: aksama, ampuni, kasana, palamarta; [ngapura]: paramarta, mapura, mupaksama,
mopaksama, mupasama, mopasama, mangarnawa, ngaksama, ngalimi, ngupaksama,
ngupasama; [pangapura]: waramarta, paramarta, pangupaksama; [luwihing pangapura]:
adiraja
apik: pracura
èpèk: [èpèk-èpèk]: têpak, têpaswa, gumpita
upaka: paka
upiksa: pramosada
apit: apit, tihung, ngapiti; [apit-apit]: jajawat; [ngapit]: apit, mahat, maniyung, mapit;
--- 104 ---
[ngapit-apit]: marawit, ngawati, [pangapit]: paniung, paniyung, pilih, pangawat
ipat: [ipat-ipat]: upata, panapa, prasapa; [ngipat- ipati]: mrasapani, ngupatani
upêt: siking
upata: [ngupatani]: napa; [nêmu upata]: pacara
apês: lêk, lêlwa; [ngapêsake]: maribawa; [pangapês]: paribawa, pangabar; [pangapêsan]:
pangabaran; [kapêsan]: kalêlwan
apus: [ngapus krama]: bêncana nglare
ngapusi: nipu, manali; [ngapus-apusi]: nanali, nali-nali, manacali, manali- nali
upas: wisa, baruwang, bubuk; [ngupasi]: misa, misu, misada, misaya
apsari: = psari?
upajiwa: utsaha, usaha; [pangupajiwa]: pangayatman
--- 105 ---
upaya: ulat, ulang, ulangan, apèt, apeta, upaya, luru, lalar, pwaya; [ngupaya]: amèt,
lumêrah, lumalar, pangupaya, macari, mulang, ngrarah, ngrêrah, ngrêrêh, ngrurah, ngruruh,
ngupadi; [ngupaya]: ngungsir; [ngupayani]: mèt, ngupaya; [pangupaya]: kira-kira,
pangulangan
upama: anuna, andhe, undhe, ondhe, inthi, atur, Asham, istha, alib, upama, upaman, angga,
hingga, engga, nupama, rasa,
--- 106 ---
ragan, taha, tôndhe, takwi, tulya, têpa, tupama, topama, saningga, sanèngga, srasa, sarasa,
saksat, sawang, silir, saloka, salwir, sambega, wiwikda, lati, lwir, lwira, lwirnya, lila, pindhah,
panawang, pariminta, parimita, pipindha, papanggih, padha, pama, pami, pame, pamah,
yayan, manulad, gah, byak; [upamane]: pwanya, yyanya; [ngupama]: umatur,
--- 107 ---
matur; [ngupamani]: umandhe, umakwi, tumondhe, mandhe, mendhan; [ngupamakake]:
umaturkên, maturkên, ngupama, ngupame; [saupama]: saingga, saengga; [kaya upamane]:
lirnyan
adhi: antên, Ari, ari, a-rya, ar-ya, aryya, ri, rari; [ngadhèni]: ngarèn-harèni
udhun: [kodhun]: hiliran
udhar: dangka, lukar; [udharan]: ruhara; [ngudhar]: handangka; [ngudhari]: mure, mêdhar
udhar: [= wudhar]: wurah, wular, brêtol, mardi of mêrdi, mangura, mangure; [mudhari]:
nuculi; [pamudhar]: pamure, pamuwar
udhêt: sampur, pasampur
--- 108 ---
udhal: ora, urèh; [udhalan]: urèn, orèn, u(of o)reyan; [udhal-udhalan]: oreyan; [ngudhal]:
mudhal, ngunggar; [ngodhal-adhil]: ngobal- abil
adhêp: arêp, madahab; [adhêp-adhêpan]: pandêlyan; [ngadhêp]: umarêk, marêk,
mayogapti, mayogabyantara; [ngadhêpi]: umarêki, marêki; [ngadhêpake]: ngadhêpkên;
[pangadhêp]: pamante; [pangadhêpan]: pamanteyan; [madhêp]: umarêp, marêp, maptya
idhêp: [ngidhêp]: manatmata; [pangidhêp]: idhêp-idhêp; [pangidhêpan]: paidhêpan; [kèdhêp;
[ngèdhêpake]: cacap, mèdhêp
adhêm: atis, adhêm, nyênnyêt, marta, mêrta, mrêtta, matis; [ngadhêmi]: paramarta
--- 109 ---
paramêrta, paramrêta, martani, madhêmi; [pangadhêm]: panawa, panyêp
idham: [ngidham]: nyidham; [nyidham]: ngidham
adhang: awêr, alang, kuya, sangkêr; [adhang-adhang]: alang-alang; [ngadhang]:
ngadhanga; [ngadhangi]: nayuti, nanggulangi, tumanggulang, sumangkêr, ngawêri,
ngalangi; [pangadhang]: pangawêr; [pangadhangan]: pangawêran
adhèng: marèng
udhêng: ubêng; [kodhêng]: kobêng
aja: aywa of ayya, ywa of yya
aji: una, uni, acitya, arga, citya, sungga, pôncasona, pôncaswana; [ngajèni]: asyang;
[pangaji]: panghaji, pangargya; [pangaji-aji]: pangargya; [kajèn]: kahargyan; [araning aji]:
suksmadnyana;
--- 110 ---
[matêk aji]: mamantra japa
aju: aju, angsah, angsya; [ngajoni]: majêngi, ngangsahi; [ngajokake]: majêngkên,
ngangsahkên; [paju]: pado; [maju]: umara, angsah, nangsah, nangsêh, mara, maraya, maju,
majêng, mabyantara, ngangsêh, ngangsya
iji: Eka, sruti, satu, yuwa; [ijèn]: Eka, edhang, edhing, anggana, nanggana, kawak, sowang,
wahdat, wantah, wala, la(of lê)gawa, la(of lê)gawan, juga; [ijèn-ijèn]: sowang-sowang; [saiji-
ijia]: jugaya; [ngijèni]: mriywaki, mriyawaki,
--- 111 ---
mriyanggani; [siji]: eka, nunggal, tatambang, saeka, siki, sikya, juga; [sawiji]: êsa, tunggal,
tunggil, satu, sawiji, sajuga, juga; [salah sawiji]: salang siki; [miji]: mra(mar of mêr)dika,
ngeka.
ijo: ijêm, wilis, gadhu, gathi; [pangijon]: pangijêman
uja: hambara; [nguja]: mangugung, nga(of ngu)mbara; [panguja]: pangugung
ijèh: lana
ajar: gocara; [ajar-ajar]: cicikat; [sosoraning ajar]: wasi
ajur: ancur, drawa
ijir: [ngijir]: manjinah; [pangijir]: panjinah
ujar: una, uni, Ujar, cana, cara,
--- 112 ---
rujar, dêling, tu, sojar, sabda, wunya, wa(of wê)cana, wicara, wyajnana, pwata, jar, jara,
jambat, yrujar; [ujar sêru]: singanabda; [ambalèkake ujar]: hardawalepa, walepa; [kuwating
ujar]: singanabda; [nyauri ujar]: makolihang; [tan owah ujare]: nala; [pamojar]: pamonang.
ujêr: panglinggan, ngyur
ujur: Ujur, lajur; [ngujur]: mujur; [pangujur]: pamujur; [mujur]: lumajur, jujur; [kojur]: sahaja,
malya; [sakojur]: sarandu
ajak: [ngajak]: tumantang, tumangtang, mwalat
ojat: onang
ijol: salin, sêlang, lambang, pasalin,
--- 113 ---
ganti of gênti, gantya of gêntya, basi; [ijolan]: silih; [ijol sih]: silih asih; [ngijoli]: manghrapi,
ngilèni; [ngijolake]: mitukarkên
ajap: Ajap, tantang of tangtang; [ngajap]: tumantang of tumangtang, dhandhang of
dhangdhang; [ngajap-ajap]: angkas-angkas, dandan, mayam- ayam, ngayam-hayam;
[ngajap ala]: êla-êla; [pangajap]: arêp, panonta; [pangajap-ajap]: arêp-arêp
ajêg: akram, kram, tajêm; [sajêg]: sadawan; [sajêg-jêge]: sadawan-dawane; [pajêg]: najêm;
[pamajêg]: pangahyas; [pamajêgan]: pangahyasan
ajug: [ajug-ajug]: ompak-ompak, talajug, talajêng, saki
ajêng: pahajêng, parindyang, dhulang of dhudhulang
ujung: [ngujung]: ngusapujêng
--- 114 ---
aya: [ngaya]: ngayaya; [ngaya-aya]: kusung-kusung; [pangaya-aya]: pangayaya
ayu: arju, adi, asri, alêp, ajêng, Ayu, aywa, cintantya, cintya, raras, rêja, rayu, ramya, darma,
sri, laksmi, lêmi, lêngêng, panulu, prati, yu; [ayu-ayu]: angganararas; [ngayoni]:
numalandangi, mrandani; [mayu?]: catra; [kumayu]: kumajêng; [rahayu]: karta of kêrta,
krêtta, pakrêtta
alo: Alo, suwawi, payo, mah, mara, maryan, mapapa
iya: Iya, nênggih,
--- 115 ---
nêngguh, singgih, ya, ye, yaya; [iya iki]: yèki; [iya iku]: yèku; [iya ika]: yeka; [iya ingkang]:
yekang
oya: dwala
ayuh?: hipi
uyah: wuyah, garêm
uyuh: kêncing, sêne, mutra; [nguyuh]: ngêncing; [lara nguyuh]: halmutra
iyan: (= pêngêlèran sêga)
iyun: [iyunan]: gonjingan
uyun: (araning dhapuran têbu)
uyêk: pusus; [uyêk-uyêkan]: busêkan; [nguyêk]: musus; [pamuyêk]: pamusus; [muyêk]:
musus
oyod: kurita, tambi, wod, wwad, wyad, lod, lot, lata, lwata, latha; [oyod-oyodan]: wêlun, lata
of latan; [ngoyod]: malata;
--- 116 ---
[aoyod]: mawod
ayat: [ngayat]: tumiyang; [ngayati]: ngumiyangi; [ngayatake]: tumiyangkên; [mayat]: umayat
ayam: [ngayam-ayam]: nayam-ayam, ngancam-ancam, ngincim-incim
ayêm: inak of enak, hica of eca, ecan, awe, awicarita, muktya; [ngayêm]: ngaring; [ngayêmi]:
madhêmi, ngarêmi; [ngayêmake]: madhêmkên; [ngayêmake]: ngarêmkên
ayom: [ngayom]: mangêb; [ngayomi]: mangêbi
iyêg: ngrantêg, ngrarangin
uyêg: pusus
oyag: nambah, timpa
oyog: [ngoyog]: masuyug
hyang: [kahyangan]: endraloka, endrabuwana, ariwanda, ariloka, aribuwana, amaraloka,
narahyang, nirayapada, nuswakambangan,
--- 117 ---
cakrakêmbang, cakrapura, kadewatan, kamuksapada, dik, triloka, tayan, sunyapuri,
suranadi, suralaya, surabuwana, suduk udal-udal, setragôndamayu, siwandahariloka,
swargaloka, sêmaralaya, sêmarapada, sêmarabuwana, loka, pakahyangan, janaloka,
jonggringsalaka, martyaloka, giriloka, bramapura, bayupura, ngun, nguntara, ngasmani;
[kahyangane Bathara Endra]: endrabuwana, sanangindriya, suranadi, suratuwana, lokendra;
[kahyangane Bathara Wisnu]: aribuwana; [kahyangane Bathara Guru]: parewarna; [Hyang
Rudra]: hyang wisesa; [Hyang Wisesa]: hisa
oyong:
--- 118 ---
[sakoyongan = sêngkoyongan Spr]: giyuhan
êm: I
ame: [ngame]: dame, lamung of lamong, nglamung of nglamong; [pangame]: panglamung of
panglamong
êmi: zie mi; [ngêmi-êmi]: mama; [pangêmi-êmi]: pangêma-êma
êmu: kêmbêng
emu: lênnyu
amoh: sêbit runting
umah: (= omah)
omah: umah, nasa, ragana, rangka, rangkan, rangkal, rangkalya, rangkang, dalêm, têpas,
tomah, suwisma, swawisma, suyasa, syawisma, witana, wisma, wale, wangun, wangon,
panti, pasuk, yasa, made, madeyasa, madhe, graha,
--- 119 ---
griha, gêrha, bale; [omahan]: kuma-kuma; [ngomah-omahi]: kuma-kuma, mawahi; [ngomah-
omahake]: mawakên; [pomahan]: parigraba, pawisthan; [somah]: anakbi, anakbini, rabi,
sanggraha, liswa, dhara, madara
ima-imantaka: (araning nagarane ratu buta zie manimantaka)
amun: [amun-amun]: amu-amu; [ngamun-amun]: ngundhat-undhat
uman: [nguman-uman]: nikwin, wikalpa, manumpah, maki, malingan, muman-muman,
mangundhati, nguni-uni, ngujar-ujar; [panguman-uman]: pangundhatan
eman: imar, omêr, pirma
êmar: gupe
imur: [ngimur]: êmur;
--- 120 ---
[ngimur-imur]: nyuluh-nyuluh
umur: [ngumur]: yuswa, yusya
amarga: hawan, dening, mawan
amuk: [ngamuk]: anana, lugunar, manana, muk, mukmuk, mêta, mawuk, mangêr, mangrok,
ngamah; [pangamuk]: wuk, pamuring, pamuk
êmak: [ngêmak]: manghêmat; [ngêmak-êmak]: pêkul-pêkul
umuk: sêngkung, sêngung, gura(of gora)gadha, gumêndhung; [ngumuki]: ngumbangi,
ngumbangkên; [ngumukake]: asumbung; [komuk]: kuncara
amit: [pamit]: Amit, sajar, pamwit, muhun, mwit; [pamitan]: mumuhun
êmut: [ngêmut]: ngêmu
--- 121 ---
umêt: [mumêt]: mutêk
êmas: zie mas
umus?: hantus
himawan: (araning gunung)
impi: èpi; [impèn]: himpwan, swapnan; [ngimpi]: swapna, swapêna, sumêna Kw. = supêna K,
pangipi, nyumêna Kw. = nyupêna K; [ngimpi-impi]: mèpi; [pangimpèn]: pangipyan
ampah: panggêh; [ngampah]: manayuti, manênggahi, ngamah
ampuh: ampêh, cacap, mandi; [ampuhan]: têdhuh
umpah: (pangucap ala); [ngumpah-umpah]: nala-ala = ngala-ala, ngundhati, ngamah-amah,
ngamun-amun, nguman-uman, ngombal-ambil
êmpan: pangêmpan; [ngêmpakake]: marêkên, majarum, nguswakên; [pangêmpan]:
panguswa; [mêmpan]: humêmpan
impun: jum; [ngimpun]: anjum, [ngimpuni]: nguyuni
ampir: [ampiran]: dunungan,
--- 122 ---
dunungi; [ngampirake]: dunungkên; [pangampiran]: pêrsinggahan; [mampir]: dunung,
dumunung, ngampir
èmpêr: Impêr, reka, tembak, srapat, warna of wêrna, wistha, pindha, pirit, pêtha, byakta;
[èmpêran]: iriban; [ngèmpêr]: nirib = mirib, mindha, mirit, malih; [ngèmpêr]: mayaya,
mimindha, ngintha of ngentha, ngimêr, ngimba of ngemba; [ngèmpêr-èmpêr]: ngimêr-imêr;
[ngèmpêri]: nuduhi, pindha; [pangèmpêr]: pamindha; [mèmpêr]: makadi, mapindha, bangun,
rambi, pindha of pipindhan, patani
êmpritgantil: cucur, rês-rês, kadhasih, tadhah arsa, tidharsa, wlas harêp
--- 123 ---
ampak: [ampak-ampak] awun-awun, apaka, amuk-amuk, nawun-nawun, têdhuh, wun-wun,
lawun-lawun, lamat-lamat, limut-limut, prata, pita, pawang; [ngampak-ampak]: tumêdhuh
umpak: ndhak-undhakan kayu, têngari, jêng, banci; [umpak undhak-undhakan]: jêng riwa-
riwa; [umpak-umpakan]: talajul, gancaka
umpuk: undhung; [ngumpuk-umpuk]: ngundhung-undhung
ampad: [ngampad]: nyampad
ampat: [ngampat]: ngampat, ngambat; [ngampat-ampat]: ngamat-amat, ngambat-ambat
ampêt: pêgêng, pênggah, gêtêm; [ngampêt]: nahên, nahêni
--- 124 ---
naha(of nahê)nakên, nênggak, ngapinêng; [pangampêt]: panahên, pamêgêng;
[pangampêtan]: panahênan, pamêgêngan
umpêt: pi, pên; [umpêtan]: alingan, umêt, nanghên, sênêtan, singidan, mar(mêr of mrê)gil,
madhêmit, manghêt, bonglot; [ngumpêt]: api, nimpêt; [ngumpêt]: manumpêt; [pangumpêt]:
sèngêh
ampuan: nampuwan
ampil: [ampilan]: pawa, pawira; [ngampil]: nômpa, suraksaka, mawira, manggung, ngahawin,
ngawin; [pangampil]: pangawin; [pangampilan]: pangawinan; [kampil]: karwong, kawin
umplêng: ngurêng
ampang: amang
amping: [ngampingi]: marêki
--- 125 ---
ampung: [ampungan]: nawing, malindhung, mangandêl
êmpèng: [ngêmpèngi]: nginyani
amyang?: makatirah, mawyang
umyung: umung, sênggani
umum: [ngumum]: kyat
ambu: Amba of Ambê, Ambêh, ungas, cambu, sambu, winda of wenda, ganda of gônda,
gandana; [ambu-ambunên]: ungas-ungasên; [ambon-ambon]: windaka of wendaka; [ambu
kang ora enak]: pêcing; [ambu môncawarna]: kalênyit; [ngambu]: manawung, makuswa,
ngisêp, ngambêh, ngambêt; [ngamboni]: nguswani; [ngambokake]: nguswakên; [pangambu]:
pangaras; [kambu]: kongas; [mambu]: ngrasa
emba: [ngemba]: umirib, mirib;
--- 126 ---
[pangemba]: pangimpêr = pangèmpêr, pangimba = pangemba
ômba: asis, tara, têlar, sis, sêlar, wir, wira of wera, wirrya, wirya, wi-rya, wiraya, wêlar,
wyara, wiyara, wyat, wiyat, waryya, leswa, lwa, lwah, lwan, pramu of pramo, paramu of
paramo, pramu(of paramu)sita, pramu(of paramu)sesa; [ambaning ati]: pramusitaya;
[ngambani]: ngawera; [ngambakake]: ngawerakên; [kamban]: kaweran; [saambane]:
panghamban; [luwih ômba]: pramu(of paramu)dita, pramu(of paramu)ditaya
ombe: inum; [ombèn-ombèn]: amanya; [ngombe]: nayub, drawi, drawina,
--- 127 ---
mahêm, mandrawina, manginum, nginum; [pangombe]: panginum; [pangombèn of
pangombenan]: panginuman
umob: umyab, kêla, kombak, mwab, myab
ambah: ura, uran, cacad, tampak, srambah; [ambah-ambahan]: huran-huran; [ngambah]:
umambah, ambêh; [ngambah]: nacak, napak, nampak, nambah, tampak, tumampak,
sumarambah, la(of lê)lana, mai, mahi, manambah, muwwah, mangura, ngura, ngamah;
[pangambah]: panapak, panambah; [kambah]: nidu, kambêh
êmbuh: antah, êcih,
--- 128 ---
boh
imbuh: tanduk; [ngimbuhi]: ngimbahi
ambên: saput
ambèn: salu, salên, wayang, patani, made, bale
êmban: hêmbên, tanggung, sawung, sambita; [êmban-êmban]: saput, sambit; [ngêmban]:
nawung, tumanggung, sumaput, sumambit, nyawung; nyambit, manawung, manambit,
mawèng; [pangêmban]: panawung = panyawung, panambit = panyambit
êmbun: [êmbun-êmbunan]: uludwara, nabyuka, wungwunan, panuhun, pasundhulan
ômbra: [ngômbra-ômbra]: luluya
ambar: [ngambar]: asêng, angin, kumar, kyran, sumar, yamêr,
--- 129 ---
mar, mrik, marbuk, mêlêg
ambèr: ngalun; [ngambèri]: ngalabi
umbar: ugong = ugung, lunjar; [umbaran]: ugungan, lawung; [ngumbar]: lumunjar,
lumawung, mangugya, ngudya = nguja, ngumbara, ngunggar; [pangumbar]: pangugung;
[pangumbaran]: pangugungan
ombèr: tèlèng; [ngombèr]: masujya; [ngombèri]: masujyani; [pangombèr]: pangamban
ambara: hardhya
ambruk: hamruwak
ambêk: [ambêkan]: U(of O)swasa =, u(of o)swasa, U(of O)syasa =, u(of o)syasa, nilangga,
swasa, syasa, wayuwita, wayuwiya; [ambêk wantêr]: bawisyati
êmbok: ibu, rena, dharani, biyung, bibi
umbuk: [ngumbuk]: ngambak;
--- 130 ---
[ngumbuk-umbuk]: ngambak-ambak
ombak: arus, luna, lunang, lenggang, yyrak, gurnita, gurnang; [ngombak]: lumunang;
[ngombak-ombak]: ngumêk-umêk
êmbat: panthêng; [ngêmbat]: manthêng; [pangêmbat]: pamanthêng,
êmbut: gênjur; [êmbut-êmbutan]: gênjuran
umbut: lumbut
èmbèt: ajak, ambat; [embetan]: ambatan; [ngèmbèt]: umambat, manawak, ngambat;
[pangèmbèt]: panawak, pangambat
ambus: [ngambus]: ngungas
êmbês: racah
ambal: [ambal-ambalan]: masanggaruwan; [kaambalan]: kaban
ambul: [ngambul]: napung, tawung
êmbêl: sulatêk, wa(of ba) lora
imbal: tawu, tula, tular, timbal,
--- 131 ---
limbang; [imbalan]: ujungan, timbalan; [paimbalan]: patimbalan
imbul: atambang
umbêl: tèlèr
umbul: dêdêl, tumbul; [ngumbulake]: madik; [mumbul]: andêdêl, dumêdêl, sumaksya,
maudara, mahambara, mataya; [kombul]: uluk, kondhi; [umbul- umbul]: dwaja, daludag,
tunggul, supralêmba; [umbul-umbul]: pugag, juluk-juluk
ombal: [ombal-ambil]: wawan
amblês: kandhêm
ambyar: awrah, êngka
ambyuk: byuh
umbag: sêngung, prasangsa
ambêng: tigasan, pahajang; [ambêngan]: asahan; [ngambêngi]: humuhuti, humawêr,
nênggêh(of nangguh)i, muhuti, mawêr; [pambêng]: wêwêr; [mêmbêng]: humawêr;
[pamambêng]: patangguh
--- 132 ---
ambung: aras, ajêng, ambya, kusa, kuswa; [ambungan]: kuswan; [ngambung]: hambyuh,
hanguswa, naras of noras, kuswa, kasya, wasa, marum, musapi, mangaras, ngaras, ngusa,
ngusana, nguswa, nguswan, ngisêp, ngambu; [ngambungi]: ngarasi, ngisêpi;
[ngambungake]: ngaraskên, ngisêpkên; [pangambung]: panguswa of pangoswa, pangiswan
of pangisyan, grêmêk; [pangambungan]: panguswan of pangoswan
imbang: marrwa; [imbang-imbangan]: singhit
amêng: [amêngan]: bolang; [amêng-amêng]: cumangkrama, cangkrama, sumewana, la(of
lê)lana; [amêng-amêngan]: cahêng, wengwengan, lana,
--- 133 ---
lalanan, lalangan, palawija, mêngmêng; [paamêng-amêngan]: pacangkrama, pacangkraman
êmong: zie mong
umung: aahêm, ahêm, umrang, umyang, srang-srang, lumrang, gurnita, gurnang, gumrah of
gumêrah, gumrêh of gumêrêh, gumuruh, bêgor
age: [age-age]: ngata; [iga]: uswaka, rusuk, rujingan
ige?: ucara
uga: oga, ogyan, dyuwa, towi, silih, wuga, wugya, juga, jugan
agar: [ngagar]: hoswan, ngoswan
êgar: [mêgar]: kumêlar = wumêlar van walar, kambang, mêkar
--- 134 ---
ugêr: ujar, guru; [ugêr-ugêr]: pradaksa of pradêksa, pratisara, pramoda, pramugari,
gunungan; [paugêran]: tatagon, pakêm
agak: [ngagak-agak]: mangantak-antak, mangêntak- êntak
egak?: ingêk
ogèk?: ambyat
igit: [ngigit-igit]: unêk-unêk; [nginggit-inggit]: ngunggut-unggut
egla: [ngegla]: nawang, nampak, trawang, nglengela, ngeja
agal: kramu, maakas, ganal; [luwih agal]: sugal
igêl: wilung; [ngigêl]: tanjak, taya, mataya; [tangan ngigêl]: hasta kuswala
ugêl: [ugêl-ugêl]: sudipa, sudipra, sudhu, paglangan, panggri,
--- 135 ---
jurung, grita, gritha
aglar: madhang
agêm: kosa, sambut; [kagêman]: kapupu
ugêm: (araning dolanan)
agama: gama; [parentahing agama]: panatagama
agag: êbang, tingka; [agagan]: abaran; [ngagag]: abar, mayat, mangêbang, mangangkas,
ngêbang; [ngagag- agag]: mangêbang-êbang, mangibang-ibang, ngangkak-angkak;
[ngagagi]: abar, tumingka, mayati, mangêbang, ngayati; [ngagagake]: mayatkên, ngayatkên;
[pangagag]: pangêbang
agung: hu, dyana
ugung: raya; [ugungan]: daman; [pangugung]: rakmi
abah: [abahan]: kulambi; [ngabah-abahi]: ngapa
abuh: hawêh, wuwah,
--- 136 ---
wêngkah
obah: êntrak, u(of o)sik, e(of o)wah, e(of o)ya, oyah, oyag, oga, cancala, kokih, kampi,
tobah, sika, sikara, molah
abèn: [abèn-abèn]: luput-luput
abrah: anjrah, awra, a(of u)war
abra: hawyang, narawata, narawatah, corah, sinang, wra, wêk, jrah, bra
abar: [pangabaran]: abaran, candha, cundhamani, kamayan, diwyang, sampata, wimohana,
wimana, wagmi, pracandha of pracôndha, prabawa,
--- 137 ---
paribawa; [pangabaran angin]: dhandha; [pangabaran kala]: candha(of côndha)birawa (of
berawa)
abur, ibêr, ibur: nglayang, panglayang, manglayang; [mabur, mibêr, mibur]: nglayang;
[kabur]: kabarasat
obor: suluh, silulunga, panjuta; [ngobori]: nuluhi, sumuluh, nyuluh of nyuluhi
ubrêk?: rurêk
ibarat: [ngibarat]: hindhi
ubrês: aroh, roh, wulik, walisak; [ngubrês]: aroh, umrês, umasit, umalisak, nus, musir, masit,
masêng, mawulik, mawyêng, malisak, mulêng, mapaya, gumêmêt, ngroh, ngrarah, nguwos
--- 138 ---
abrag: [abrag-abrag]: palastan of palêstan
ibêk: [ibêkan]: wibra
ubak: kolah, badhondha; [ubak-ubak]: ngodha-hodha; [ngubak]: molah; [ngubak-ubak]:
udhodha; [pangubak]: pangumêk; [diubak]: kolah
ubêk: limêng; [ubêkan]: limêngan
èbêk: [ngèbêki]: sumaput, pamalabari, mênuh, nglimput, nglumbari
obak: [ngobak- obak]: ngudhodha, ngumêk-humêk; [abdi]: partiwa, patêh, patik; [abdi
kakasih]: patêh; [abdi dalêm]: patikhaji, patikbra, patik bupati
ubêd: kulad, tikal, talya, sêrut, siring; [ubêd-ubêd]: walun; [ubêd-ubêdan]: pawalunan
abit: = obit;
--- 139 ---
[ngobat-abitake]: huntitakên, ngubat-ubitkên; [mobat-mabit]: untit, malêbit of mubat-malêbit
ubêt: masiring; [pangubêt]: pasampur
ebat: [ngebat-ebati]: dugra, ngisab-isabi; [ngebat-ebatake]: ngisab-isabkên
obit: = abit; [mobat-mabit]; [malêbit of mubat-malêbit]
obat angêt: wêdhak angêt
ubas: bruwang
ubal: urub; [mubal]: muntap of muntab, murub; [mubal]: makantar, mulad, ngatar; [mubal-
mubal]: angkara-kara, makantar-kantar, ngatar-hatar
abolêrêng: (arane wong adol arêng)
ubyar: [mubyar]: makara
ubaya: tatya
êbyuk: zie byuk
êbyok: zie byok
abab: uswasa; [ngababi]: mauswasa; [kaababan]: burbuwah
ubub: [ububan]: marapya, basuran
abang: awyang, amarah,
--- 140 ---
rakta of rêkta, janggi, jingga, marah, mirah, mabang, bambang, bang, bangbang; [abang
tuwa]: wungu; [mulusing abang]: malerah, malèrèh
êbang: zie bang
ubêng: idra, èdêr, iswa, inga, hingan, cakra, rèh, kiyu, tira, tawing, taluh, lêkêr, langlang,
prahara, pra(of para)mudita, pra(of para) muditaya, putêr, puyêng, mandhala, mayêng,
giling, bandhala, banjêng, buwana, ngandha; [ubêngan]: ulangan, kulinglingan, putêran,
puyêngan,
--- 141 ---
maputêran, banjêngan; [ubêng-ubêngan]: kulinglingan, wulingling, linglingan, munggwingan,
bilulungan; [ngubêngi]: narandu, narandum, nawêngi, kumalingling, kumulingling, mahirup,
mahirsya, ngulinglingi, nglanglangi; [ngubêngake]: midrankên, mutêr; [pangubêng]: pamutêr;
[pangubêngan]: pangidranan; [mubêng]: ulang, umiswa, kulingling, lumêkêr, lumanglang,
manyêng, munyêng, midêr, mutêr, miswa, musêng, muwêr, muling, midhêr, mayang,
mayêng, muyêng, gayêng, ngayung; [pamubêng]: pamuyêng; [kobêng]: konêng,
--- 142 ---
kèbêng; [saubêng]: sarandur; [ubênging jagad]: pra(of para)mudita, pra(of para)muditaya,
pra(of para)musesa
ubung: [ngubungi]: jodana
obong: tunu, tunwa, walagar, pratunu, gêsêng, baranang, bakar, basman, basmara,
basmyan; [obong-obongan]: tunon, tunwan, tunuwan; [ngobong]: anggêsêng, nunu, tumunu,
tumunwa, manunu, manunwa, mratunu, malagar, manggêsêng, gumêsêng, ngobar;
[ngobongi]: nunuwi; [pangobong]: panunwa, pamalagar, pabongan, panggêsêng;
[pangobongan]: panunuwan; [kobong]: kurung, kobar,
--- 143 ---
kabaranang, kabêsmi, kabasman, kabasmaran, kabasmyan, tunu, gêsêng, basma, bêsmi,
basman, basmya; [kobongan]: tumangan, tobongan, pagubahan, basmyan
athi: [athi-athi]: carana
othe: [othe-othe?]: memengin
ethok: [methok]: ngatibing
othak: [othak-othak]: gopura
athung: [ngathungi]: mangathungi
ing: A = a, I = i, hring, Ang = ang, Ing = ing, Eng = eng, ning, ri, rikang, rang, ring, ka,
kanang, te, tèng,
--- 144 ---
tekang, sa, ya, yan, yarya, ma, mang, ming, mèng; [ing kono]: Iriya; [ing kono ta]: Irikanta
ingu: [ingon]: ingwan; [ngingoni]: mangiwani, mèngèngi
engo: èwi, inge; [mengo]: inge, minge, mèngèng; [menga-mengo]: balingah-balinguh;
[pamengo]: paminge
angan?: lungeyan
angên: [angên-angên]: unandika, unadika, tina, wêwêngkan, locita, prani, gar(of gêr)jita,
barima; [angên-angênan]: ngên-angênan; [ngangên-angên]: rumindhu, munandika,
munadika, marangên-angên, malocita, mangunandika, mangunadika,
--- 145 ---
mangên-angên, ngunandika, ngunadika, ngartika, ngartita; [pangangên-angên]:
pangunandikan, pangunadika
angin: anila, anila-nila, anila-nilaandha, andha, erawati, uswasa, uswaswa, osya, aliwawar,
hangin, nila, tarik, panca (of pônca), colatarik, tatawisaya, tipa, titipa, tapang, sindhung of
sendhung, sindhung aliwawar (prahara), sindhung bisaka (prahara), saddhaka of sadhaka,
samirana, sabdagati, wanta, warsawata, wawana, wayu, lesus, pôncaruka, panca(of
pônca)wora (prahara), prahara,
--- 146 ---
pracôndha, pracalita, prati, pratipa, prabancana, pawana, mracôndha, maruta, marutowan,
margana, gunanandu, barat, bajra, bajrapati (prahara), bayu, bayu bajra; [angin-angin]:
anila-nila, nila-nila; [kanginan]: kamarutan; [angin ciptan]: prana prahara, prana praharana;
[angin silir-silir]: marutapala; [angin pangabaran]: nila pracôndha; [angin gêdhe]: erawati,
erawatya, lèswus, lèsyus, prahara; [swaraning angin]: herawati, herawatya;
[anjungkarangin]: dukaranging
ingin, pengin: = ingêt, pèngêt; [kêpengin]: kenginan; [mengini]: kainginan; [menginake]:
kainginkên
angur: Urên
ingêr: indêr; [ngingêr]: ngèndêr, ngligêr;
--- 147 ---
[kèngêr]: kèndêr; [mingêr]: sumantya
êngka?: ngka
êngko: [mêngko]: mane of mêne; [samêngko]: samêne
ingke?: ngke
inguk: [nginguk]: ninjo; [mingak-minguk]: mingah-mingêh
ungak: [ngungak]: ngungang
angkah: [ngangkah]: nglalare
angkuh: langguk
êngkan?: ngkan
angkêr: wêru, wingit, maswa; [pangangkêran]: pamimangan
ungkêr: gana
ungkur: [pungkur]: wuri, wurya, wawi, guri; [pungkuran]: wugyatan, buritan; [kêpungkur]:
kawuntat, kawuri, kawurya, kawugyat, kêpungkur
ungkak: [ngungkak]: muntap
ingkêd: [mingkêd]: mindhad
angkat: Angkat, nyat, tua, war; [ngangkat]: anyat,
--- 148 ---
nyat, midhang, nganjat; [pangkat]: A(of a)ndha, rambah, tundha, sundha, wija, wijang, pana,
parah, jat, bilik; [pangkatan]: rambahan, pataran]: of patarran; [pangkat-pangkat]: parah-
parah; [mangkat]: hyangkat, u(of nu)mangkat, tumiang, tumundha, sumunda, yyrakat,
marah, musung
êngkas: wêngkas
ungkul: hur; [ungkul-ungkulan]: hur-huran, tomtoman, tinggi-tinggiyan, songan, pahur-huran;
[ngungkul-ungkul]: hur-hur; [ngungkuli]: anditya, angguli, nama, nunggwi, kawijayan,
lumêhêngi, manjor,
--- 149 ---
murda, majori, mangungkuli, nganjor, ngasongi; [ngungkuli unggul]: kawijayan;
[ngungkulake]: jaya-jaya; [kaungkulan]: kasênyan; [kongkulan]: batang, kasongan,
kawibawan; [diungkuli]: kawidi; [pangungkulan]: pajoran; [paungkulan]: pasongan
angkup: tangkup
ingkêm: uji, poji; [mingkêm]: moji
ungkêb: [ngungkêb]: madhêm
angkang: [ngangkang]: hrik, mangungkung
ingkang: Inanang, hikana, Ikanang, hikanatang, Ikang, Ekang, Itang, ingkang, ingking,
ingtang, nirang, nikanang, nikanatang, nakang, niking, nikèng, rikanang, rikatang,
--- 150 ---
rikang, ritang, ring, kanang, yatang
angêt: Angêt, kiya, sumêr; [angêt-angêtan]: Angêt-Angêtan; [mangêt-mangêt]: sumêr-sumêr,
mêntèr
angot: ngêmbus
êngêt: [pangêngêtan]: pakiman, (= patiman Spr)
ingut: [mingut]: singut; [mingat-mingut]: gut-gutên
ongot: [ngongoti]: rahuti
angsu: [ngangsu]: mangangswa
angso?: kuyang, swa, sumêmêr
ungsi: ili; [ngungsi]: umungsi, umungsir, sraye, musi, mara, ngusi, ngili, ngungsya,
ngungsiya; [pangungsi]: pakasraya; [pangungsèn]: hungsyi, pakasrayan, pangungsyan,
bandara
ôngsa:
--- 151 ---
[ngôngsa]: manga; [ngôngsa-ôngsa]: mangah-mangah, mangangah-angah, ngangah- angah
angus: asthaga
angsah: angsya, êmpan, tama; [ngangsah]: ngangsya; [ngangsahake]: majarum; [mangsah]:
umangsêh, umangsya, angsyah, numangsêh, nangsah of nangsêh, tandang, tumama,
pranama, mwangsyang, mamara, ngêmpan; [mangsah]: ngangsêh, ngangsya
ingsih: hyasih
ingsun: hingya, kun, kwi, lukan
angsana: (kêmbang), hasana
ingsêr: [mingsêr]: umingsêr, minjurag, miryya; [kèngsêr]: kasulayah, kajurag, sulayah,
jêngkar
usir: anglud, lud, purus, barasat;
--- 152 ---
[ngungsir]: indhung, ambra(of ambara)sat, numusir, dumuna, musir, mangroh, ngucir, nglud
of ngêlud; [pangungsir]: marêp
angsoka: (araning kêmbang)
ungsêd: wudi; [ngungsêd]: marsudi, mrasudya, ngu(of ngo)kih; [kaungsêd]: kokih;
[pangungsêd]: pangudèn
angus: ngusya
êngês: [mêngês]: mêlês
ingis: [mingis]: sisa
ungas: ngubal; [ngungasake]: satma, garagadha, ngubalkên
engos: [malengos]: athat
ungsêl: [ngungsêl-ungsêl]: usêr
ingsêp: [ngingsêp]: manginte, nginte of nginginte
ungsêp: [ngungsêp]: marsudya
angsêg: têtêr; [ngangsêg]: tumêtêr
ingsêg: [mingsêg-mingsêg]: ngingsêg-ingsêg
angsang: salang
anglo: pambus
angèl: iwêh, Angèl,
--- 153 ---
rungsit, sirung, mèwuh, ngèl, ngela; [ngangèlake]: anglih, anglong, nita, kaiyalan, panglih,
ngèl, nglih of ngêlih
ingêl: [kèngêl]: tangêl
ungal: [mungal]: munggul
inglar: tingkir, singlar, mar(mêr of mrê)gil, masah; [minglar]: miruda; [singlar]: masèngsèng
anglês: muksa, matyês, galo
anglès: molês
anglung: tungkul; [manglung]: lungga, ngêlung, nglênging
angap: angyap; [mangap]: malatah, mangang, mangangka; [mangap-mangap]: ngamah-
amaha; [mangapi]: mangangi
ungup: rungup
anggi: [anggi-anggi]: nalendran, guli
--- 154 ---
anggo: anggya, kuswa, sangdhang, pakêm, pustha; [araning panganggo]: sangupati, pêkak,
padakatibing; [anggon]: agêm; [anggon-anggon]: kuswan, sandhangan, siwala, sambutan,
wawan, pustha; [nganggo]: umawa, umagêm, nandhang, niwa, nangga, sikêp, sumandhang,
sumambut, sanggrahèng, wawa, make, makêm, musthi, mawa, mawi, mawya, malayya,
ngrênggêp, nguswa, nganggya; [nganggo-anggo]: mabusana, busana; [nganggoni]:
nguswani; [nganggokake]: nguswakên; [kaanggo]: kawaca; [panganggo]: ulês, niwata,
--- 155 ---
rukuh, kuta, ku(of ko)swa, kasya, kawaca, sana, sandhang, saddhana, sasamawa, sewa,
siwala, wikara, prabu, pustha, pawa, pawi, pamusthi, pamawa, dhana, gêgwan, busana;
[manganggo]: busana; [kanggo]: rahab, katêlah, kawaca, têlah; [nganggo kêmbang]: asêkar;
[ora nganggo]: datarpa; [araning panganggo]: pêpêkak; [manganggo]: marwwa;
[manganggoni]: marwwati; [wis kanggo]: mabyasa
engga: [saengga]: angganya, dundyan, tuli, saksat
unggah: tapung, sêngkan, sunggu, panungsung; [unggahan]:
--- 156 ---
sêngkan of sêngkanan; [unggah-unggahan]: panataran, pancatan; [ngunggahi]: nunggahi,
mangangsêhi, mangunggahi, nganjati; [ngunggahake]: mangangsêhkên, mangunggahkên,
nganjatkên; [munggah]: acangla, numunggah, nungsung, sumêngka, sumunggu, pratikstha,
mahanjat, manjat, nganjat, nganjati
ênggon: ekari, astana, aswa, aswana, asthana, ing, ênggèn K, Ung(ung of ong)gwan,
Ung(of ung)gya, Ung(of ung)gyan, nyasa, kahanan, kahyangan, kundha, kara, kasana,
kumara, don, doni, dunung,
--- 157 ---
desa, desi, têpas, sahana, sana, sêtana, sasana, swana, sya, syana, sanggraha, wana,
loka, pehak, prahasana, parigraba, pada, petak, mandhala, graha, grahma, gata, gwan,
gyan; [ngênggoni]: hanambat; [ênggon adhêm]: enjang; [ênggon ajar]: pajaran; [ênggon
katela]: enz patelan enz; [ênggon kabêcikan]: gathayu; [ênggon têtêlu]: triloka; [ênggon
wêwolu]: hasthraka; [ênggon pêrang]: ranapada; [ênggon gunêm]: pahman, pahêman;
[ênggoning bun]: henjang; [ênggon banyu]: patirtan, pabongan; [ênggone]: nyan, de(of
do)nira, de(of do)niran,
--- 158 ---
dènta, dè(of do)nya, dera, têkap, têkapi, têkapanira, têkapnya, têkapannya, wanya, mara,
mahoga; [tunggal ênggon]: kasana; [panggonan]: atayan, haswana, ung(of ong)gwan,
hung(of hong)gyan, kaanan, don, donan, doniran, dunungan, sana, sanaya, saba, wêr(of
wrê)gil, padonan, padunungan, padakan, pataruan, patapan, pagraha, mar(mêr of mrê)gil;
[panggonan iki]: lokika; [panggonan ala]: kurana; [panggonan dewa]: kahyangan =
kayangan; [panggonaning wong wadon]: kagaluan; [panggonan mas]: pangêmasan;
[panggonan banyu]: pahyaran, pabanyu-banyu;
--- 159 ---
[panggonan bajul]: pabuayan; [saênggon]: saloka; [kanggonan]: kasanan, kalokan;
[manggon]: andon, andunung, anèng, asana, dumona, dumunung, sumanggraha, matuh,
misil; [manggonake]: hanunung
agêr: hyrubi, pratita, tagya; [panganggêr-anggêr]: patagya-tagyana; [agêr arêp]: hyrubi
mahyun; [layang hanggêr]: pratitasastra, pratyawilapa; [planggêran]: aogêm
anggur: [angguran, nganggur]: ngodhe; [ngangguri]: amèhi
anggèr: indya, ibu, ranak, rakrya, rakryan, laki
unggar: [ngunggar]: ngawug; [ngunggar-unggar]: ngawug-awug
anggrèk sitangsu: (araning kêmbang)
anggras: krokos; [nganggras]: ngrokos
--- 160 ---
ênggik: [mênggik]: anggênting, gêcing
enggak: inggên
enggok: eruk, tikung, porang; [enggokan]: porangan; [menggok]: nancah, nalimpang,
tumikung, meruk, morang
anggit: ikêt, itung, rèh, reka, rumpaka, kupita, sawung, suji, pindha, gita, gupit, gupita,
gubah, thika; [anggitan]: gubahan; [nganggit]: itung, umikêt, anggupita, nênun, nawung,
rumancana, rumpaka, rumampaka, sumuji, manawung, manulad, mindha, marna, mursita,
[mursita...]
--- 161 ---
[...,] mikêt, garêmêki, ngrancani, ngrante, ngracana, ngrumpaka, ngrampêki, ngikêt, ngapus;
[nganggit kêmbang]: nyuji; [nganggit-anggit]: ngapus-apus; [panganggit]: panawung, pratali,
pangripta, pangikêt, pangapus
ênggêt: grêt, [ênggêt-ênggêtan]: gêrêtan of gêgêrêtan
inggat: [nginggati]: mangindhiti; [minggat]: u(of nu)milag, miruda, milag
unggul: anjaya, hur, unggul, dwaya, digdaya, digjaya, songa, wijaya, lurah, puncak,
panunggul, parmata, pangunggul, dhucung, jaya, mênang;
--- 162 ---
[ngunggul-unggul]: hur-hur; [ngunggulake]: manghurkên, ngajaya; [ngunggul-unggulake]:
jaya-jaya; [kaunggulan]: kawijayan, kajayan; [munggul]: unggul, pangunggul, manjor;
[pamunggul]: pangunggul, ma(of mu)staka; [amrih unggul]: jumaya-jaya; [luwih unggul]:
widigdaya, widigjaya, wijayanti; [mêmuji unggul]: majaya-jaya
enggal: ati wega, age, aglis, agepya, agya, enggal, rikat, ganal, genjah, gathita; [enggal-
enggalan]: agyan; [ngegalake]: agyakên
anggêp: idhêp, anggêh, sikêp; [nganggêp]: umanggêh, anggêhi, sumikêp, mêkuh,
manganggêh, ngatag, nganggêh, nganggêhi; [panganggêp]: pamêngkuh,
--- 163 ---
pangidhêp, panganggêh
anggêg: [kanggêg]: mange
anggung: Anggêng, nityasa, tugur, sring, sringan, soka, manggung, gênggêng, bêtah
ênggêng: dêngdêng; [ngênggêng]: andêngdêng
anging: hing
niaya: siya, syarda, manyasat
nini: dyahhiyang
nanah: rahanah, nanêh
nanas: Ananas, nanyas, nanasya
nanyuh?: nyup
nenjing?: padholwa
nêr: [ênêr]: tênggêl, lud
narècès: naricis
naraka: rêsasana, kalkaosar Arb, siksa, sêmarapapa, waelul M. M. 12-7 v. o., papa,
jahanam Arb, yama, yumani M. M. 12-8 v. o., yamaloka; [araning naraka]: blêgdaba
--- 164 ---
narawagra: (jêjuluke Bathara Wisnu)
narpèngkuru: (jêjuluke Prabu Duryudana)
narayana: (jêjuluke Bathara Wisnu)
nirbita: (jêjuluke Prabu Niwatakawaca)
nikah: ngawin; [panikah]: pado
nikmat: sumarasa, masukti; [kanikmatan]: swarga; [kanikmatan]: linuwih, kaswargan
nêdya: nêptya, numanah
nadyan: [sanadyan]: Apan
nêt: [mênêt]: mênyat
nêtra: = netra, aksa
nas: [pangênas]: pangre
nistha: hina, hine, hacala, nica, nisana, cora, cala, calar, cumèl, kumadama, kumadamya,
kuthip, daridra, daridya, dama, tunca, tuca, tusca,
--- 165 ---
sudra, sudama, sampati, sampali, sapali, sangkwi, sèngsèng, moksèl, madama, mosil,
mosèl, ngathastha; [nisthawolu, nêsthawolu]: asthaka; [luwih nistha]: madyama; [nisthani]:
ngisab-isabi; [nisthakake]: ngisab-isabkên; [kanisthan]: kanican, kadaridran, kadaman,
katucan, kaksudran, kasudaman, kumadaya, kumadamya, samosèl
nawasanga: narahyang
nawala: sastra; [nawalaning ratu]: sastraji
nila: nila; [nila manik]: nila manindra; [nila gêdhe]: nilahindri
nalar: alura, wulang, winyara; [nalarake]: mahalurkên
nêptu: nêptya
nêpsu: ah, èh, hru, êru,
--- 166 ---
ru(of ro)dra, krodha, kabangan, tibra, sarandu, moha, galak, bêndu, bramantya of bramatya;
[nêpsune]: haruna; [hawa nêpsu]: rajah, sryabida; [awèh nêpsu]: bangbang pangalum-halum
napas: asa, hambêkan
nudha?: kangka
noja: (kêmbang), anuja, anujana, nuja
najan: = nadyan; [sanajan =]: sanadyan, apas, tapwan, yadya, yadyan, mon
na(of ni)yaka: W. A.. panunggul
niyat: niat
nam: [anaman]: nyaman; [nganam]: anyam, nanam, nyam, manênun; [nganam-anam]:
manam-manama, mênêb-mênêb; [dianam]: tênun; [panganam]: panênun
nêm: sad; [nênêm]: anêm;
--- 167 ---
[ngênêm]: nênêm
nom: anwam of angnyam, nwam of nyam, nwama of nyama, anom of ênom, anyam,
anyama, arywana, aryyana, nèm K, truna, truni, taruna, taruni, tumruna, mudha; [nonoman]:
nuwaman-nuwaman, truna of taruna, tatarunan; [ngênom-ênomi]: ngênênomi; [kaênoman]:
katarunan; [ênom sumêdhêng]: tumruna; [pareanom]: paremudha
nama: daha
nambrama: nêgêh
naga: naga, bujangga of bujôngga; [nagarante]: nagabandana
nagara: astana, nagara, radya, rêdya, rajaddhi, rajwa, rajadhiyan, rajya, rajyang,
rajyangdhan, rajangdhan,
--- 168 ---
kitha, kutha, taji, tajya, pura, puraksa, praja, mudraka, bumintara of bumitara; [nagaran]:
prajan; [nagara utama]: prajadhi; [nagaraning buta]: dhôngka; [nagara gêdhe]: rajatya,
prajadhan, prajaya; [kaya nagara]: tumaji; [mêngkunagara]: witarêdya, witarêja
nugraha: par(pêr of prê)man, marma; [nguwèhi nugraha = nugrahni]: manigraha,
manugraha; [kanugrahan]: nugraha, wilasa, parma
nagakusuma: Temb. ged. têgêse: nagasari
nagasari: nagakusuma, nagasantun K.D., nagapuspa, nagapuspita, sarpapuspa,
bujônggapuspa
nagapasa: (pangabaraning ula)
nagabônda: Temb. ged. têgêse: ula gêdhe, utawa nagabônda = uragabônda
nabih?: nabah
nêng: ênêng,
--- 169 ---
nang, buda; [ênêng]: nahan, rarywan, wênêng; [ênêngna]: hata, na; [nênghêna]: kunêng,
kêkêlakna; [ngênêng]: nahên; [ngênêng-ênêngi]: ngamêr; [ngênêngake]: mihênêngkên;
[kaênêngan]: nahan, kahênangan, kanahan, kajatmikan; [mênêng]: hênang, humênang,
nahan, kuna, data, dyatmika, sidhêm, sigêg, sêngsêm, mênang; [kapiênêng]: mangunêng;
[pijêr mênêng]: ngapinêng
nôngka: [kênthongan kayu nôngka]: êndhol
nênggih: irika, hata, nahên, nahêm, niyata; [anênggih]: dah, deya
nênggala: nanggal, nanggala, dyarta, langgyala,
--- 170 ---
biniwala; [manah karo nênggala]: nênggalani
nanging: anya, ambangun, aming, hing, Anghing, nahing, nanghing, dapi, tapi of tatapi,
tapyi, tapyu, tanya, wanya, ming, ngahing, ngêhing
cahak: [nyahak]: nahak
cahya: zie kaluwung, hadya, haskara, èsmu, ujwala, ujyala, nur, naya, kukuwung, kaluwung,
kêdhap, dupôngka, teja, sunu of sumunu, sênên, wahyu, wangkawa, lawên, lêngkawa,
pradipta, prawa, praba,
--- 171 ---
pulung, plangi, manda, mêrak; [cahya ulêkan]: prawaddha; [cahya padhang]: prabadumilah;
[cahya mancur]: prabanarawata; [cahya murub]: prabaswara
cohung: zie mêrak
cènèng: cèwèng
cancut: cakut, sèbêt, bajong; [nancut]: nyèbêt
cêncêm: [nêncêm]: mayêm; [panêncêm]: panganyêm; [panêncêman]: panganyêman
cancang: [cancangan]: ambatan, tali; [nancang]: anggahit, tumali; [nancangi]: marah-marah;
[panancang]: pugêr, panggêhan
cancing: [cancingan]: ancuta, sèdhêt
cincing: jinjing; [nincing]: ngincang
candu: pêtis; [nyandu]: mêtis, masthika
candrasa: (araning gêgaman jaman kuna)
côndrawilasita: Temb. ged. Têgêse: rêmbulan anglèng:, utawa: surup
côndramuka: Spr. = côndradimuka, (araning kawah ing kadewatan)
--- 172 ---
côndramêngêng: Temb. gêd. Têgêse: rupa kêmbang
cantrik: (bangsaning batur utawa sakabating pandhita, tunggale abêt-abêt puthuk[2] lan liya-
liyane)
candha: (araning pangabaran); [candhi]: candi, candha, candhu, candhya, candhuya,
kabuyutan, darma, tyandha; [nyandhi]: nandhi
cindhe: (araning jarit lêlêmêsan, utawa kêkêlingan)
cundha: (araning panah)
cêndhana: cêndhani, cêndhyana, ragas, kêtur, kayu ragas, gandara
candhak: cundhuk, rêgêp, rênggêp, sambut, pêkak; [candhakan]: sambutan; [nyandhak]:
nambut, cumêkêl, rumêgêp, rumênggêp, rêgêp, rênggêp, dwani, dêmak, sumambut,
sambut, nyambut,
2. puthut.
--- 173 ---
manambut, mandêmak, manyambut, madêmak, gêgên, ngastita, ngayuh; [nyandhaki]:
nambuti, sambuti, nyambuti
cêndhak: pêkak
cundhuk: cundhuk, susuk, susup of sususup, wilapa; [cêcundhuk]: susususup; [cundhuk
kêmbang]: masêhi; [nyundhuki]: numpingi; [nyundhukake]: numpingakên; [cumundhuk]:
dumêkung, sumusuk, sumusup
candhik ala: nirada, digda, sandyakala, sadhakala, lêlêntrih, lalayung
candhêt: talya; [nyandhêt]: tumalya, mahi, mêkak; [kacandhêt]: Anghrêt, kètrêk, katalya;
[panyandhêt]: pamêkak
candhala: nalpaka, kêrpana, tuhaka, wamana
candhula?: walepa
--- 174 ---
cundhamani: (araning pangabaran lan araning panah linuwih tuwin araning gêgaman:
ratnapadma lan ratnamani)
côndhabi(of be)rawa: (araning pangabaran kala); [panah côndhabirawa]: hasurastra
cêndhêng: candhang
condhong: campur, tut; [nyondhongi]: nayogyani, nayubagya
canthèl: hiping; [canthelan]: cakil
cênthula: angas, sahasa, mathangkus, banggya; [acênthula]: majanjan; [kacênthulan]:
kabanggyan
condhong: condhong
cacah: etung, cacah, rujit, rajang, laca; [cacahan]: cacahan; [cacah-cucah]: cênggir-cênggir,
lawa-lawa, menjuhmajanjan, beca-bècu; [nacah]: nacah, lumaca, nyanyah, manacah, ngrujit,
ngrajang, ngrampêt, ngrampit; [cumacah]: lumaca
--- 175 ---
cocoh: [nocoh]: nucuh
cucur: (araning manuk kudhasih lan araning panganan)
cacak: (araning pirantining wong ngrajang bako lan abahane wong nênun)
cêcak: sêrpana, sêrpala, wêca, wêca-wêca, wêrca, murti; [anak cêcak]: sawiyah
cucuk: cucuk, kêrdha, lanat, patuk; [nucuk]: cucuh, lumanat, matuk, mlatuk
cacad: hèn, ina, ine, ino, ala, alpa, cantri, caca, ciri, ceda, cedaka, cuwa, cêla, cala(of
cêla)ina, cadhang, cêngêl, tinda, tindha, tida, tidha,
--- 176 ---
saru, wada, wadaka, wadha, wadhaka, mada, meda, badha; [cacad rahayu]: inajêng;
[cacad-cinacad]: saling wada; [cacadan]: wawadan, wawadhan; [nacad]: neda, nedha,
cumacad, tuminda, tumindha, sumaru, maninda, manindha, mada, mawada, mawadha,
madha, matinda, matindha; [kacacad]: kawa(of kawê)daka; [panacad]: prawada, prawadha;
[panacadan]: patindan, patindhan; [pacacadan]: pawadan; [acacad]: masêla; [kang nacad
rowang sapangan]: ambêg sudarga
cacat: wadaka; [nacat]: mrawada
cucul: of lukar, ure, rutyat; [lukaran]: ureyan
cacap:
--- 177 ---
(araning gêgaman ing jaman kuna)
cêcêp: isêp, sêpsêp; [nêcêp]: isêp, nê(of ni)cip, sumêsêp
cucup: [nucup]: nicipi
cocog: [cumocog]: cumundhuk
cacing: hanwil, huti, nahuti, sampik, war(of wêr)tika, war(of wêr)tija, wrê(of ware)jit, lusi of
lungsi, mar(of mêr)cita, mayira
cêr: [ngacêri?]: rumangkah
cur: [= êcur]: cor, kucur, turuh; [ngêcuri]: nuruh, tumuruh, manênêr, mangucuri, ngucuri;
[ngêcurake]: ngucurkên; [pancuran]: turuh, tulakan, sapunan, wulakan, pancuran; [mancur]:
kungcur, turuha, tumuruh, tumuruha,
--- 178 ---
sumwuk, sumambirat
cor: = êcor, singi; [ngêcor]: sumingi
cara: cala, kitha, krama, tata; [cara-cara]: kintha-kintha, kentha-kentha, riwa-riwa; [nyarani,
nyarakake]: tawa of tawi; [acaran]: sambe; [wicara]: sojar, pracara, pajar, ngling
ciri: rajah, tênghêr, wa(of wê)daka; [nyirèni]: nici, tumênghêr; [kêcirèn]: kawa(of kawê)daka
coro: curwa, karlaka, wragna, lipasa
carocos: [narocos]: umis; [carocosan]: kumucur
carik: [carak- carik]: rajah-rajah
caruk: campur; [nyaruk]: nahak
cêrik: [cêrik-cêrik]: cêri-cêri, kêrah-kêrèh
curêk: cuwar
corèk: carik; [corak-corèk]:
--- 179 ---
corah-carih
cirit: [nyinyirit]: anjrit
cèrèt: tiyarat, pacirat
carita: caritra, ka(of ko)ndha, kata, tata, tatwa, tatya, warah, wurcita; [acarita]: macarita,
mawasita; [nyaritani, nyaritakake]: macarita; [kacarita]: nahên; [kacaritakna]: caritan
cariwis: nariwis
carya: [kacaryan]: lênglêng, mêngên-mêngên
cêrme: cêrmeca, crêmèl, kamalagi
carêm: campuh, campuh ing sih
crêmêd: [crêmêdan]: crada
carub: cambur = tjambor Mal., ramês; [caruban]: ramêsan, kasut, wora, wwara, pawuh;
[nyarub]: mawuh; [panyarub]: pangasut
carobo: ubut, sapênuh,
--- 180 ---
parnoh
carang: carang
caring: [corang-caring]: corah-carih
curêng: curêng, mêlu; [nyurêng]: lurwa, mawêlu, mawinga, mangru
corong: [pancorong]: luru, pamêlar; [mancorong]: sumunu, luru, jumanda, mara, mar(of
mara)kata, marong, mawêlar, mêlar, maluru
carèngkong: gakrang
cok: asing; [cokwonga]: asingwwanga
ceko: cêkoh
cekoh: (sêngkud ing pamangan)
cakra: catra, catratra, jantra, yantra; [nyakra]: nyakra; [cakradaksana]: (araning gêgaman);
[Bathara Cakra]: (jujuluke Hyang Endra); [cakrawarti, cakrawartya, cakrawati, cakrawatya]:
wêwêngku (of papayu)ning jagad;
--- 181 ---
[cakrabawa]: (ciptaning ujar)
cakar: [nyakar]: makar, mangrawis; [panyakar]: nida
cukur: kuris, paras; [nyukur]: maras; [acukur]: makuris
cèkèr: cèkèl
cêkak: darwaka, darbaka, luji
cêkaklak: (manuk), usaya, êla, cinana, ca(ci of ki)ntaka, triklaklak, tamuyana, nyintaka
cakêt: umèh, umèha, rakêt, prêk, parêk, parêpêk, pa(of pê)dhêk, dhakya, mèh, meha;
[nyakêt]: rumakêt, mrêk of marêk, mrêpak of mrêpêk, marêpak of marêpêk, mêka, mêdhêk,
ma(of mê)dhêk, ngawaka; [nyakêti]: humarêki, mêrlepa, mrêp(of mrêpê)ki,
--- 182 ---
ma(of mê)dhêki; [nyakêtake]: madhêkên; [kacakêtên]: kadhêkan; [acakêt]: maparêk
cakot: gilut, gigit; [cakotan]: gilutan, gigitan; [nyakot]: anggigit, nunas, manêrêb, majatha,
ngrêmah
cikat: nêmbirang, cacatya
cukat: cangkêt
cukit: (araning wong adol trasi)
cêkêl: tanggung, sikêp, pustha, pusthi, mustha, musthi, mapihên, gamêl; [cêkêlan]: sikêp,
pustha; [cêkêlan gandhewa]: tangkulak; [cêcêkêlan]: sikap; [nyêkêl]: andêmêk, agamêl,
nikêp, rumêgêl, rêgêp, tumanggung, sumikap of sumikêp, pakambe, manambut, mikut,
manggamêl,
--- 183 ---
manggêgyên, gamêl, ngrê (of ngrêng) gêp, ngagêm; [nyêkêli]: anggamêli, anggèmèli,
manggamêli, ngrêgêpi; [kacêkêl]: karênggut; [panyêkêl]: pamusthi; [pacêkêlan]: pasikêpan
cukul: [cêcukulan]: ngrêngan
cukup: cawu, calimi, sahid, sêdhar, sampe; [nyukupi]: nyêdhari, manyêdhari
cêkathak: [cêkathakan]: malak
cidra: a(of o)nya, ala, alpa, niswa, cur, curi, cidora, culika, cumuri, camukara, kowana, kalpa,
dra(of drê)sthi, duska, dusta, dustha, dyustha, tripu, tipu, silib,
--- 184 ---
sèp, linyat, linyok, lirwa, jihma, maleca; [nyidra]: nilib, sumilib, sumèp, mêncuri Mal.;
[nyidrani]: madrêsthi; [kacidra]: kasilib; [kacidran]: kasindran; [acidra]: ahya, macuri
catu: [nyatu]: nutu, mijêjêr
catcat: cêtcêt
catcut: cêtcêt
catur: (têmbung), wuni, wikalpa; [catur (schak)]: bolang, tulis; [caturan]: ujaran, sabdan,
panggusthian; [nyatur]: gumu(of gumo)nita, kasukan catur, amêngan bolang
citra: [nyitra]: maripwa; [citramêngêng Temb. ged.]: têgêse: aksara muni
cês: [cêscês]: asrêp
cis: [êcis]: angkus, tungkastra
cawi: kandha,
--- 185 ---
sawut, sungga; [cacawi]: kakandha of kakôndha; [nyawi]: sumungga, mangandha
cuwa: ara, conga, congah, ko(of kako)ciwa, tyuba; [kêcuwan]: kaarana
cuwo: sangku
cawuk: [nyawuk]: manyawuk; [nyênyawuk]: mudhodha, ngudhodha; [panyawuk]:
pangudhodha
sawud: [asawud]: macawi
cawis: êni, adhang, rêpat, saji; [cêcawis]: ênu; [cêcawisan]: saji-saji; [nyawisi]: manyadhangi;
[cumawis]: umadhang, sumadya, sumaji, madhang; [acawis]: ururuku
cuwil: pêthil; [nyuwil]: mêthil
cawang: cadaka, cabang, tyawang, tênggal, bancang; [cacawangan]: halangan
cul: uluk;
--- 186 ---
[ucul]: umbar, rucah, wêgil, lukar, lêpas, liga, nglugas; [uculan]: umbaran; [cucul]: wêdhar;
[nguculi]: mudhari
cala: [acêcala]: macalang tingal
cêla: cantri, cintra
calon: karêngan, misana, gana
calèntrèng: [nyalèntrèng]: lamat, ngajajar-jajar
clunthang: [calunthangan]: gulang; [cacalunthangan]: gulang-gulang; [acacalunthangan]:
mapacêhan
calacap: nanjung
calèrèt: obar-abir, talèrèt, waggyut, gaywana, gawyata, bayata; [caleretan]: wagyutan;
[nyalèrèt]: anggyat; [panylèrèt]: pagyut, panggyat; [panyleretan]: pahanggyatan; [calèrèt
taun]: urur, sindhung, sindhungkara,
--- 187 ---
wrêstibajra, bajrarumung
calorot: kêdhèp, payak; [nyalorot]: mayak; [cumlorot]: kumêdhap, lumari, lumarap
calêring: [cumalêring]: sumêngêr
cêlik: [kêcêlik]: kawanguran, kêlit
cêluk: [cêluk-cêluk]: masèngsèng; [nyêluk]: nyuk
cilik: airit, irit, iti, alit, cili, rênik, lit, lalit, lêngit, malalit, malêngit
ciluk: cilu
colok: oncong, cacal, kara
cilaka: cinana, cintraka, citraka, kajantaka, durbala, sangsara, wakala, pinun, pawuha, papa,
jantaka;
--- 188 ---
[kacilakan]: kadurbalan, kapapan
culika: curi, mayakara
cêlêd: [nyêlêd]: manêlêd
colot: [colot-colot]: êncak-ênci
cêlup: [kêcêlup]: krêm
calumik: [calumikan]: garuniyan
calimut: culi, calomor
calumpring: (araning panganggo ing jaman kuna)
calêmpung: salu(of salo)kat; [nyalêmpung]: nyalukat
cêlub: cama, sanyub; [nyêlub]: nanyub, sumanyub, manyêb, manyub, masanub, madhêm,
nganut; [panyêlub]: panganyêm; [panyêluban]: panganyêman
cilib: [= silib]: cidra
calathu: acana, asabda, ujar, nada, cana, cara, kita, toh, tatya, sabda,
--- 189 ---
jar, jugala, yujar, manaddha, manabda, mursita, majar, mu(of mo)jar, ngucap; [nyalathoni]:
mucapi, mawuwusi; [dicalathoni]: inujaran; [calathu sêru]: mahyang; [calathu (sabda) manis]:
wongsacipta; [pacalathon]: pawara, palingan, masabda, mawuni, mawacana; [pakolèhing
clathu]: catur upaya; [mangsuli clathu]: anjugalaha
cèlèng: handhapan K., huwêg, nyara, cêlêngan K., kawêl, durgangsa, dêmalung de èoon
van jantaka, su(of sung)kara, srênggi, wra(of wara)ha, wêk, wuk, wijung, wag, wêg, wêgang,
jubris,
--- 190 ---
jubis, baki, bakwi, bapi; [kaya cèlèng]: mijung
colong: [colongan]: maliman;[3] [nyolong]: dusta, macuri
calangap: sêlar
cap: tandharan; [ngêcapi]: manandhaharani
cêp: nêng
cape: lumèh; [acape]: malumèh
cupu: celung, gatha; [cupu nêstha wolu]: gathastha
cêpir: cêthèthèt
cêpuri: cêpurung of cêmpurung
cêprot: [cumêprot]: cêrêcêp, pyah
ciprat: [nyiprat]: sumamburat, sumaburat
cêpak: adhake, adhakya; [nyêpaki]: marêki
cêpaka: sumarsana, wratsari, wratsôngka
cipta: unandika, unadika, asa, ista, i(of e)sti, i(of e)sha, èsthi, I(of i)dhêp, angên, cakra,
3. malingan.
--- 191 ---
caja, raras, kaharêp, kira, karma, kama, tutur, sarasati, sidikara, saddha, sa(of sê)dya, sota,
sipta, lika, lulu, prana, yangê-angên = yyangên-angên, manahi, gêgyên, ngên-angên;
[nyipta]: nyan, cita, kangên, tumutur, sumadya, dharyya, munatika, manungsêmara, mursita,
marbudi, makèsthi, gumu(of gumo)nita, ngira, ngi(of nge)sthi; [nyiptani]: munadikani;
[kacipta]: katutur; [panyipta]: panarantan, pamunadika, pamursita, pangarti, pangartika,
--- 192 ---
pangangên-angên; [cipta sajroning ati]: cakrabawa, mêngês; [linuwih ing cipta]: mandrajit
cupêt: capèt, tantung
caplêk: [nyaplêki]: ngrampaka
cêplèk: galang
cêplok: hèrèm, kundhala, tutup, sewala, pupuk, mêntura, bintulu, ba(of bê)sur; [cêcêplok]:
babasur; [nyêplok]: tumutup
cèplês: [cumèplês]: tumarêcêp
caping: darani, tudhung, wasu(of waswa)nanda; [acaping]: macapi; [acêcaping]: macapi-capi
cêdhak: cêlêk, cêlêka, calêkya, praka, mèhi; [nyêdhak]: harêk, harêka, humarêk, mraka,
ngadhakya; [nyêdhaki]: nunggwi, murêk, marêka, mangarêki;
--- 193 ---
[nyêdhakake]: mêrêkkên; [acêdhak]: amèhi
cidhuk: cibuk; [nyidhuk]: nyambit
codhot: codhot, cwatgora, syatrima, laboka
cadhang: êbang, angkas, gadhang, gagak; [cadhangan]: misana, gadhangan;
[cêcadhangan]: alangan; [cêcadhanganing]: misanaha, misanang; [cadhang-cadhang]:
angkas-angkas; [acacadhang]: cumadhaka
ciya: [ciya-ciya]: cia-cia
ciyut: ahut, u(of o)syasa, mubat
cam: kiyam; [pangêcam]: pangiyam
camu: [sapuluh camu =]: sakirna
camah: namah, camêh, camaha, cêlor; [cinamah ing kakung]: tampini
cêmêr: cumur
cêmara: (araning kayu) gawang
cimus: (bangsaning timun)
camli: (bangsaning sutra)
cêmpe: mendaka
campah: wawal; [campah- campahan]: wawal-wawalan;
--- 194 ---
[nyampah]: awah; [nyampahi]: awuhi, cumangka-cangka
campuh: otêr, wur, gêntur; [campuh ing sih]: carêm; [pacampuhan]: pasluring; [acampuh]:
matampuh
campur: ura; [nyanyampuri]: manêgah-nêgahi
campaka: (araning kêmbang)
cêmplan?: kamang
cêmpaluk: [kacêmpalukan]: kabanggan
cêmpêlak: [kacêmpêlak]: kabanggan
cêmplang: cambar, kawamang
cêmplung: [nyêmplung]: masanyub
cumplung: (wong), kumwalo, kumbina, kumbara, sumpra, potaka, murdyaka
cumbu: nyunyu
cumbana: rêjang, pahayu, pindhang, picala; [nyumbana]: mahayu, mananggama, micala,
murwagati, masanggama, mawisik- wisik, malangên, mapicala,
--- 195 ---
ma(of mi)dhudhuk, majang, ngêrja, ngarêja, ngarêjang, ngawin, ngapindhung,
ngêpendhung, ngapicala, ngapilangên, ngapilangêng, ngapidhudhuk; [sacumbana]:
harêjang, hasmara, haworsih (of jiwa), hapindhang, hapicala, hapidhudhuk, karon hasmara,
(sih, lulut of jiwa), karasikan, kawin, salulut, sapindhang, sapendhang, sapindhung,
sapendhung, sapicara, sapilangê, sadhudhuk, sanggama, worjiwa, wwakala, wwalkala,
wwalkali, pipanca, lambangsantun (sari of sêkar), langên, lêngêng, pahayu,
--- 196 ---
pendhang, pendhung, pilangên, pulang asmara, (hyun raras rêsmi, sari, lulut of gati),
pidhudhuk, pigati, yudasmara, monghyun, mongraras karasikan, mongrêsmi, gati;
[sacumbanan]: pendhangan, pendhungan; [pacumbana]: picala
cêmêthi: cambul
cêgah: ampêh, tarak, tapa, tapi, tajin, tyala, sirih, ngah; [nyêgah]: tumajin, tumagwa,
nguraka, ngarah; [panyêgah]: patamu, patamya, patamiy, patamuy, pasugata
cagêr?: [nyagêri]: nurusi
cagak: taju, tangkal, saka, gayor
cêguk: têguk
cêgat: alang,
--- 197 ---
cadhang; [kacêgatan]: katamèng
cabe: cabya, sahing, ladha (= lada Mal)
coba: inang, kuncang, dadar, sahu, pasang, gunturan; [nyoba]: huminang, nacak, nicip,
dumadar, sumahu, minang, muncang, ngu(of ngo)ncang; [nyoba-nyoba]: balub- balub;
[panyoba]: hêlêm, pangu (of ngo)ncang, panglèlèr; [panyobanan]: pangu(of ngo)ncangan
cibuk: sibu, gayung; [nyibuk]: masibu
cubak: gutuk
cebol: wwal, wol, wula, wujil, pandhak; [cêcebol]: wwal-wwal; [cêcebolan]: wwal-wwalan;
[kaya wong cebol]: mujil
cubluk: hugong; [kacublukan]: kajugulan
cublês: carik;
--- 198 ---
[nyublês]: nêhêm; [cumublês]: cumarik
catho: [pating caratho]: wurandhungan
cêtha: cêtha, da(of dê)ling, dumaling, titih, tètèh, tela, tiling, tèlèng, wela, lêna, bayatara;
[nyêtha]: nindhih, tumitih; [cinêtha-cêtha]: tiniti-titi; [ora cêtha]: sumamar
cèthi: cari, carika, cethya, kawuntên, manêh- manêh; [nyèthi]: marêkan, mawong, mangabêt
cotho: curwa
cêthak: ludhaka, pakima, galang
cêthik: tur, têkit, ludaka; [kacêthik, kacêthikan]: kawadaka
cithak: galang; [cithakan]: galangan
cêthot: jênol
cuthat: [nyuthat]: manacal,
--- 199 ---
makisil, midil
congah: laga
cêngku?: us
cangak: cangak
cêngkah: duwana, têbah; [nyêngkah]: manulak
cêngkir: sêpêt
congkrah: corah
cangkrama: kalêngêngan; [nyangkramani]: cumangkrama, lumalana, mituturana;
[pacangkrama]: pamêngamêng; [pacangkraman]: pamêngamêngan, mêngamêngan
cengkok: wyaya
cangkêd?: anggêd
cangkol: talya, wilêt; [nyangkol]: milêd; [kêcangkol]: kêwilêd, parantan, mangêh;
[panyangkol]: panarantan
cangklakan: kèlèk, kadhakya, goswa
cêngkolong: tambong; [nyêngkolong]: nambong
cangkêm: cucut, rukmuka, dukara, tutuk, wignyana, lesan, liswan, latha, pwayama,
panglinga, jumara,
--- 200 ---
mukita
cangking: [nyangking]: daut, nyèbêt, mi(of me)ndhit
cêkung: [cumêkung]: makêncar
cêngêl: griwa, giwa
cungul: [pancungul]: tambang; [mancungul]: darrya, tumambang
congol: [nyongol-nyongol]: nyolo-nyolo
canggah: cangkah, canggah, tuwak, sagil, sangkang, garanggang; [nyanggah]: tumuwak,
sumagil, sumangkang, mananggah; [panyanggah]: pananggah
cênggèrèt: cêngkèrèt
cênggèrètnong: ganeya
cêngêng: am-am
ri: duri, dhuri
ro: [= loro]: dwi, supta; [ngloroni]: makarrwan; [karo]: kanang, karrya, karryan, saha, sanggut;
[sakaloron]: dwita, landhi;
--- 201 ---
[pinaro]: prahpa; [ngrong bêngi- ngrong bêngi]: rangwe-rangwe
rih: [ngarih-arih]: upasanta, namêr, rêngi, sarih
rèh: ônggakara; [rèrèh]: aris, umèr, nèr, danon, têra, têrêh, suranta, makandhat; [rerehan]:
reyan; [angrèh]: grêg; [ngêrèh]: ambawah, mangrèh; [ngêrèhaje]: mêngrèhkên; [pangêrèh]:
ajar; [sarèh]: inah, anti, ari, aris, upasanta, tambana, sadu, soma; [sarèhning]: rèhning,
sawitnira, sawi(of sawe)tning, wi(of we)tning, wi(of we)tya, wyatna; [nyarèhake]: hanantya
rai: iktri, aswa, nana, nityaka,
--- 202 ---
naya, na(of ni)yaka, rarai, tiktri, wa(of wê)dana, wa(of wê)dhana, wiwi, paraupan, pasuryan,
moha, muka, giwras, golaka; [abanging rai]: barabak; [sumuking rai]: mingis
raharja: [karaharjan]: kasidhan, sidhaya; [luwih raharja]: dirja
rahayu: arja,harju, arjana, arjaya, asapta, ajêng, ayu, aywa, rahaywa, rêdya, rêju, kala(of
kali)yuga, dirja, dirjya, tabya, saharja, sônta, swanta, swarju, swasta, swasti,
--- 203 ---
pararta, parakarta, pakrêtta, yu, yukti, yuwana, mahaywa, munita, mudita, muwah, basuk,
basuki; [ngrahayoni]: asastani, ngarjani; [karahayon]: pasaptan; [ora rahayu]: du(of
dhu)skarta; [ulah rahayu]: para(of pala) krama
rahina: raina, rainaya, tatas, ngwe
rahsa: nutpah, sêkak, raras, kawadi, kawathi, tatir, tambula, saritim, sota, sawadi, wuku,
wati, waji, wathi, pêh, manikêm, manyi, madi, madhi
--- 204 ---
raup: arcamana, rahwas, toya rai; [rêraup]: macamana, ngarcamana; [ngraup]: rumaup,
ngarcamana, ngiswa; [araup]: marahup, mangangsyasowa
rahmat: kamudhahan
rahab: ruwêkul, têgêg
rana: [= warana]: kêlir, tawêng, sasab, masu, basu; [awarana]: matawêng-tawêng
rêna: harsya, nah, karên, trustha, sra(of srê)ju, sar(of sêr)ju, sarje, sarjya, sota, swarju,
wabra, gurnan, bra; [karênan]: kahastaman; [arêna]: Arêna
rina: arina, angwan, rina, siyang, dhahina, mastuna; [kaya rina]: dumina; [bangun rahina]:
gagat
--- 205 ---
rini: (araning widadari)
rena: [parenan of prena]: praki; [mena]: marèki; [saprene]: saprakihên
rênca: [parênca]: yênca; [marênca]: mayênca
ronce: [ngronce]: mence
rèncèh?: rancu
ra(of rê)ncana: rêncaka, pisaka; [ngrancana]: rumuwat, rumupak; [pangrancana]:
mayabancana; [beka rêncana]: durgandana
rêncak: [ngrêncak]: mangrênjah
rancap: [rancapan]: lanjam; [rinancapan]: tingas
rancang: [ngrancang]: rumantam, ngrantam
rêncang: rêjang
rinding: [parinding]: puriring; [ruminding]: masanyêb, muliring
ranti: [rumanti]: hadan, aparanta, saswi, sa(of si)yaga, paranta, madan; [piranti]: hota, ulaha,
upaya, u(of o)payasandi, nik,
--- 206 ---
cali, kasangsaya, kalasesa, desa, dèsi, wega, pandaya, paranta, pranji, prasuti, padaya,
pasang, pangikis, jala, ngupaya; [pirantining]: niking; [pirantining ngrajang bako]: cacak;
[pirantèn]: pasangan, pamisayan; [miranti]: namatan, sayaka, sayaga, mandaya, mawega,
miwaga, miwega; [pamiranti]: pangrukti, pangadesa, pangaladesa; [apiranti]: asaya
rante: anggit, rantya, kurita, talya, sarimpang, sang(of sêng)kal, sangkala, sang(of sêng)kali,
pusara, bante; [ngrante]: sumarimpang,
--- 207 ---
sumangkal, sumangkala, musara; [pangrante]: pamusara; [pangrantèn]: pamusaran; [rante
rangkêp]: talirukuk; [rante kalung]: bate-bate
rônta: [ngrônta]: raras; [karantan]: kawaji, dasihan; [karônta-rônta]: atahat, lara-lara
rintih: [rintih-rintih]: rêngih-rêngih; [ngrintah]: ngriring; [ngririntih]: ngririh, ngrêngih, rêngik;
[pangrintih]: rêngih
runtuh: ruru, rêkan, tigal, sapa, luru, luruh, dhawuh; [ngrêruntuh]: naragal; [ngruntuhake]:
sumapa, lumurah, lumuruh, lumorah, manruhkên, marwyakên; [karuntuhan]: kaluruhan;
[pangruntuh]: pangrêrêh
rantan: [karantan]: nawi, maji; [karônta-rônta]: maji-maji; [karantan-rantan]: maji-maji;
--- 208 ---
[ngrantanake]: nawanakên
rantun: [ngrantun]: mangrandha
rêntak: [ngrêrêntak]: huhu
runtik: hêru
rontèk: papadhèn
runtut: ramya; [panaruntut]: pangambat
rantas: rampung
rèntèp: rèngès
rontog: tragal, jagra; [ngrontog]: tumragal, tuma(of tumê)ragal
rantab: bayak
rêntêng: tikbra; [karêntêngan]: karêncakan
runtung: [rêruntungan]: rêrêncangan, ruruncangan; [runtung-runtung]: runcung-runcung;
[aruntungan]: aduluran
rèntèng: [rêrentengan]: siringan
randhu: randhêh, randya
rindhik: rêrêh, kêle; [mlaku rindhik]: undhuk-undhuk
randhat: [ngrandhat]: ngrantun; [ngrandhati]: nglêlêbi
rêndhêng: rêndhang; [môngsa rêndhêng]: warsaya
rênyah: marênyah
rênyuh: rêncêm; [ngrênyuh]: ngrêncêm; [arênyuh]: rumêncêm
rinming?: [marinming]: muriring
--- 209 ---
rêca: arca, kuma, pratima, gana, gu(of go)pala
racah: cêracah
rucah: widhak; [balarucah]: durbala
rècèh: naricis, somwa, somya
racik: [racikan]: rêsni; [ngracik suruh]: nêmpèlèng; [racikan mênyan]: pulawadupa
ricik: [ricikan]: côndra
racut: pèt, pulu, mulung, buluk
rucat: kenas, timaja; [ngrucat]: hambanjut, ngenas, ngenasa, ngrujah, ngalah; [rurucatan]:
paramoran; [arucat]: atimaja
rêcêp: [kumrêcêp]: kumusup
ruru: rarah
ririh: dhara
rare rasiki: (araning widadari)
raras: arja, awicarita, rasa, sari, masya; [ngraras]: ambangun, milangah,
--- 210 ---
mangun, gu (of go)pita, ngapilangêh; [araras]: magu(of mago)pita
riris: têrêh
rarasati: (araning widadari), = raraswati Kw.
rêrêp: talyus, parsan, dhêdhêp
rêrêm: [rêrêm atine]: upasônta, ramyan, somya
riring: [muriring]: kangês
rik: [ngêrik]: hrêng, jrit, thir
rêke: rêkya, si
riku: [ngriku]: niya
reka: rèh, ruri, rèkên, reya, tah, tikah, tulas, tingka, tingkah, wangun, pralapita, gurit,
ngantêh; [rêreka]: riwa-riwa, kunthara; [rêrekan]: wangunan;
--- 211 ---
[reka-reka]: niniwèh; [ngreka]: tumikah, tumulas, tumingka, ngentha; [ngrekakake]:
nyungkyagakên; [areka-reka]: marimariwa
rikuh: rigung, sasêh, sigun; [rikuhan]: sigungan; [rikah-rikuh]: sigan-sigun
rukun: adulur, atut, alyus, alyusa, tutalyus, patut, bêdhami
rokok: rêsêh
rukti: [ngrukti]: ngayani, ngayadi; [ngruktèni]: matah
rakêt: arahat, rakat, rakati, kandhah, kulina, kulita, sêlir, wi(of we)ragya, lêkêt, luta, lumêkêt,
pêt, pêta, panglul, ga(of gê)rêmêk; [rakêtan]: sêliran; [ngrakêt]: nakta, lumêkêt, mangarêk,
nguswa; [ngrakêti]: mangarêki, mangrakêti, garêmêki, ngucumbi, ngarêkêti; [ngrakêtake]:
nguswakên; [karakêt]: inajêng, kanyawa; [karakêtan]: karahatan, kaweragyan; [rumakêt]:
sumêlir, lumêkêt, lumuta, makuswa, ga(of gê)rêmêk; [rumakêting awak]: sumarira;
[rumakêting dewa]: angrêktadewa
rakit: rukti, rakêt, kana, kucumbi, kusa, kulina, tatrap, tingkah, lêkas, patah, pasang, pi(of
mi)luta; [ngrakit]: atingkah, tumingkah, lumêkas, madan, matah, matingkah, masang, miluta;
[pangrakit]: panulah;
--- 212 ---
--- 213 ---
[rakitaning kareta]: turangga rata; [pasang rakit]: uparukti
rikat: hancuta, hêlêk, agya, cukat, calak, renggal, kanyita, kasana, kathi, tandang, tarik,
lêkas, megal, gurawalan, gurewelan, gadgata, gita, gilis; [rikatan]: inilan, hancuta, hêlêkan,
pagyan, gya; [ngrikatake]: gumi; [pangrikat]: panggumi
rukêt: urêk, cêcêh, campur, rupêk, rok, kiwul, kulina, kangsi, suyug, wukta, parêk, pragola,
murêk, makangsi,
--- 214 ---
gola; [rukêtan]: pulangan; [ngrukêt]: amor, angrok, rumurêk, sumuyug, maro, murêk,
mragola, mangrurêk, mangrok; [ngrukêti]: murêki; [ngrukêtake]: murêkkên; [pangrukêt]:
parok; [arukêt]: makol
rêkutuk: bêbêrandu
rêksa: u(of o)ninga, cêngkara, cêngga, jaga, bra; [rêrêksan]: raksakan, tutunggwan;
[ngrêksa]: ra(of rê)ksa, danaga, maraksa; [rinêksa]: ngu; [pangrêksa]: rêksaka, pacim,
patunggwa; [pangrêksan]: pajagran; [rumêksa]: ra(of rê)ksaka, kumêmit, suraksa,
suraksaka, parimita, jagra, mêrjagra, makêmit, mangrêksa; [arumêksa]: majagra
rada: èsmu,
--- 215 ---
radi K.D., ragi K., sada, sadha, sêmu, sagi, lêpar, lamat, ma(of mo)nda; [rada-rada]: lamat-
lamat, masmu; [rada patrap]: ragisata
radèn: nah, rakran, rakryan, rakriyan, rakwan, rakyan, kèn, kyan, kyana, dèn, dyah, dyan,
bapa zie dèn, WH. verk. v. rahadi, durya, sosotya, bagus
radon: [ngradon]: ngrêmbaka
radèn mas: WH. sêsotya, êmbanan kêncana
radèn bagus: WH. sêsotya bêcik
ru(of ro)dra: (jêjuluke Bathara Guru lan Sang Hyang Wisesa)
rudramurti: (jêjuluke Bathara Guru)
rudramamurti: (jêjuluke Bathara Kala) rodamala: (araning gêgodhongan) [gê...]
--- 216 ---
[...godhongan)]
rat: [= êrut]: rimpus, wiyuyêng; [ngêrut]: ngrimpus; [ngêrut-êruti]: ngulap-ulapi; [pangêrut]:
pambinas
rata: [= warata]: ar, apês, abra, radin, rat, rate, rataya, tiwi, tangkilan, sarandu, srang, wra,
wraha, wra(of wrê)ha, wra(of wêra)ha, wrata, wrataya, lran, lumrah, picarêm, par, prah,
praha, pramada, papan, padhati, jrah, jraha, jimrah, mèr, mawra, gara, byah; [ngrata]:
lumêpar,
--- 217 ---
macarênya, maradin, mapar, bra, bèbèr; [ngratakake]: mawrankên; [rinata]: pèr; [arata]:
marata; [mratani]: kwaki, tawra, sumrah, sumarambah, sumaput, sumyar, lumra, mar,
marata, mawra, muyêk
rêti: [mangrêti]: upaya
ratu: indra, endra, ari, èrêng, hyasa, adipati, iswara, aji, nara, narahendra, naraharya,
narahiswara, narahaji, narehaji, narendra, narendradipa, naranata, nararya, nararyadipa,
naradipa, naradipati,
--- 218 ---
naradipatya, narèswara, narpa, narpati, nrapati, narapati, nata, nararya, ri, raja, reja, rajèng,
raywa, katong, kasitipati, kasipu, hiranyakasipu (jêjuluk utawa araning ratu), kangjêng, dipa,
ddhapa, ddhipa, ddhipati, dipati, dipatya, sinuhun, sri, sri narahaji, sri narendra, sri naranata,
sri nararyya, sri naradipa, sri nareswara, sri narpa, sri naraprabu, sranda, srinda, srindra, sri
nata, sri pamasa, sri maha, sri maharaja, sri mulku,
--- 219 ---
sri bupati, sitipati, susuhunan, sang hulun, sang nata, sang siniwi, sang sri, sangaji, partiwa,
prabu, pati, pamasa, pangêmpyan, dhatu, ji, maharaja, mahadipa, mahiswara, mangkubumi,
buhpati, buhpala, buhpalaka, banwa, bra, bupati, bupala, bupalaka, buminata, bumipala,
bumipalaka; [raton]: ratyan; [rêraton]: narendran, raratyan; [ngratoni]: ratwa; [karaton]:
kahiswaran, karatyan, kartyan, kapamasan, kadhatyan, pura, mabuwati; [ratu adil]:
damaraja;
--- 220 ---
[ratu kuwasa]: bumipala; [ratu susuhunan]: darmaraja; [ratu waskitha]: darmaraja; [ratu
luhur]: darmaraja; [ratu pandhita]: bagawan; [ratu korawa]: narpèng kuru, kurunata,
kurawendra, duryudana, suyudana; [ratu gêdhe]: raja manggala; [ratu bêcik]: darmaraja;
[ratu bala]: kêrtyapati; [kaluwihaning ratu]: mahendra; [turuning ratu]: satriya; [ratu W.H.]:
nyarambahi; [ratu fr.]: narendraswari, narendramahisi, narendragarini, narèswari, narpa
duhita, narpa dayita, narpa wadu, narpa mahisi, nata dèwi, nata mahisi, raja nari, raja rèni,
raja mahisi, duhita, dayita, sori, sri supadniswara, sri supadniswari, sri yodati, sotyaswapani,
supanaswari, supadni, supadniswari, wara mahisi, lêksmiwati,
--- 221 ---
prawara mahisi, pramèswara, pramèswari, padni, padniswara, padèswara, padèswari,
padmi of padêmi, maharêni, mahisi, garini, binihaji
rêti: [karêtèn]: kartika
reta: [of kareta]: rata, ratangga, sakatha, sakatya, swa(of suwa)ndana, dhati; [kareta pangirid
gajah]: guthaka, gilangan; [kareta grêbong]: rata gothaka
ratih: (araning widadari)
rêtnajiwa: Temb. ged. Têgêse sêsotya gumêbyar utawa: sumorot
ratri kalalun: (lingsir wêngi)
ratus: tila, tigasan, pulanggêni, gula, gule; [raratus]: gugula; [ratus-ratus]: gula-gula
ratêng: olah
rês: = êrês; [ngêrês]: êrês, asrêp,
--- 222 ---
angrês, lara, mahangrês, mlarati, ngrês; [ngêrês- êres]: tidharsa, lara-lara; [ngêrês-êrêsi]:
mangrêsi; [ngêrêsake]: malad; [pangêrês]: karêngês; [angrês]: Angrês, kas, kasap
ros: [= êros]: urus, atha, ros, têtêk, têmbu
rêsa: arsa, iping, rahatan
rasa: rahasa, rahasya, rantan, rêcêp, raras, rasa, raswa, raswe, driya, sir, sota, wêrdi, wati,
waji, pê, pêh, mahra, masuki, brasa, bawa; [rêrasan]: ahahêm,
--- 223 ---
ahêm, caturan, tuwapan, wikalpa, wawyajunan, pocapan, makêcap; [rêrasanan]: pocapan,
gunita, gusti, gosthi; [rasa-rasa]: widik-widik; [ngrasa]: umahah, rasa, rumarônta, sumrasa,
nyana, nyip, mahah, marasa, manginê, ngrarasa, ngrasani]: ambawani, ngucap-ucap;
[ngrasakake]: rumaras; [karasa]: rasa, karantan, katutur, kawaji; [karasan]: kajênêkan, jênêk;
[karasa-rasa]: hêla-hêlê; [rinasa]: araras; [pangrasa]: abirama, sarasa; [sarasa]: surahsa,
sawadi, sapêh; [wirasa]: dalên, wirahsa; [mirasa]: mirahsa, miraswa,
--- 224 ---
mamursita; [rumasa]: rahat, drêman; [rumasa enak]: pakenak, pakeca; [rasa-rumasa]: dham-
dhaman
rasa: (ilat); [amla: kêcut]: P.S. mla: kêcut Tj. S. watak VI; [kayasa: sêpêt]: P.S. kyasa: gurih;
[katuka: pêdhês]: P.S ...; [tikta: pait]: P.S. tikta: pait; [...]: P.S. sarkara:lêgi; [lawana: asin]:
P.S. lona: pêdhês; [madura: lêgi]: P.S. dura: asin; têmbung: mla, kyasa sarta lona, ing Wbk.
Kw. ora ana: dura, atêgês: adoh, ala lan anglêngkara, ora lêgi, utawa: asin.
rasa: wijining ...: [asin]: lawana; [kêcut]: amla; [tawa]; [rasaning ati]: nala nitus; [rasa nênêm]:
kastha; [rasa linuwih]: anungnung; [rasa môncawarna]: kalênyit; [gunêm rasa]: gênu rasa;
[lêgi]: madura; [pait]: tikta, zie K. T. 28 art. 54.
--- 225 ---
rase: andaka, raswa, warwaga, widarsa, widarpa, widata, lôndha, januka, julung wangi,
mêrga nabi, gandana
rêsi: hyang, yatiwara
risi: rumisi
rosa: akral, akola, asa, ujwala, ampu, ampêh, abut, roda, kur, krêtarta, kral, kuwasa, dirgya,
daya, digdaya, talakas, tipa, tipana, saha, sahasa, singadaka, widikdaya of widigdaya,
prakasa of prakosa, pêrkasa of pêrkosa, prakoswa of prakosya, prati, pragalba, dhiri,
--- 226 ---
muhang, gana, gra(of grê)ndaka, gagah, gang, baka, bakat, buta, bêgèr, bagas, bangga,
banggarda; [rosan-rosanan]: agah-agahan; [ngrosani]: ngayang; [ngrosakake]: ambagas;
[karosan]: kadayan, kawidigdayan, dayan; [pangrosa]: pangênthahasa; [sarosa]: daryya,
sahasa, sahama, pragamba, bangga, ngênthahasa; [luwih rosa]: koncat; [ngluwihi rosa]:
mangênthahasa
rusuh: cawêh, cawuh, cêlor, calawênthah, campur, ruhara, dur, durkara, weswa; [ngrusuhi]:
andurkara, mangrêsêhi
rasuk:
--- 227 ---
[rêrasuk]: rêrêsêp; [ngrasuk]: markawat, makuswa, masarira, masikêp, ngrangkud,
ngrangkut; [rumasuk]: rakêt, rumêsêp, matuluya
rêsik: halêp, nirmala, nilaka, rasika, kuras, dri, dre, suci, sugaha, prama, putih, jrêna, jrêni,
jrênih, makurah, gêre, gada, brastha, buta, basija, bêbrêsih; [ngrêsiki]: dumra, dumre,
srênggara, mangrêsikani, bandi, ngrencang, ngurasa; [ngrêsikake]: umangiswapakên;
[arêsik]: mahêning
rusak: anyang,
--- 228 ---
acak, arug, asak, asyah, ala, alah, ala-ala, alang, ilang, hyalah, nana, nanang, nir, nira,
nadah, nawa, cundhang, sondhang, caro, curna, cute, cutaka, rêncêm, rêncêp, ruru, rurah,
rêkka, ruksa, rusyak, rêmpa, rêmpak, rumpêk, rumug, rug, rabasa, rêngka, drawasa,
darwasa, duryana, dastha, tunah, tandrin gati,
--- 229 ---
trênnyuh, tutah, têwas, suh, suha, sirna, sarabasa, sak, swuh, swuhan, salah, syah, syuh,
sumyak, wor, wuk, wikara, wasa, wipala, wuga, wigêna, lah, lwanga, lula, lyas, lyang,
lyanga, lang, long, longa, punah, prawasa, parwasa, parawasa, dhyasta, dhyastha, jênar,
jur, jor, jamuh, yalah, mayang,
--- 230 ---
glusak, gêmpang, barasad, barasat, baki, bagna, bengkas, bangga; [rusakan]: rêkan;
[ngrusak]: hanana, hanasa, hanjor, harug, humalah, hambrasat, hambarasat, hambengkas,
nanjak, nuca, nuras, nyuh, numana, numuras, rusyak, rumanjap, rumarah, rumurah,
rumêkta, rumuksa, rumusak, rumupak, rumêmpa, rumêmpak, rumêmpêk, rumug, rumabasa,
dumas, tumunah, tumutah, sumuh, sumuha, sumwuh,
--- 231 ---
sumawak, sumalah, sumyah, sumyuh, lwangi, lyangi, lumah, luminang, lumwang, lumwangi,
lumula, lumyang, lumyanga, lumang, lumong, lumanga, lumonga, munah, manana,
macundhang, macondhang, murak, mrawasa, marwasa, mêrwasa, mrêwasa, marawasa,
mralaya, marlaya, mêrlaya, mrêlaya, maralaya, mrajaya, marjaya, mêrjaya, mrêjaya,
marajaya, marêmpak, marugul, marunggul, musus, mawuk,
--- 232 ---
malah, malwang, malong, mapas, mangrurah, mangruksa, manggapal, ngrêncêm, ngrarah,
ngrêrah, ngrêrêh, ngrurah, ngruk, ngrêpak, ngrêmpak, ngrumpak, ngrumapaka, ngrabasa,
nglêbur, [ngrêrusak]: ngawuk-awuk; [ngrusaki]: nurasi, mrawasani, marwasani, mêrwasani,
mrêwasani, marawasani, ngrêmpaki; [ngrusakake]: nanahakne, nuraskên, numanakên,
munahkên, mawukkên; [karusak]: kaala, karêmpak; [karusakan]: kailangan, korugan,
karabasan, kadrawasan, kolahalan; [rinusak]: kawasa, linang; [rusak-rinusak]: lwangalwangi;
--- 233 ---
[pangrusak]: pacundhang, pacondhang, pamunah, pamapas, pamapasan, pangruksa,
pangasuh, gata; [arusak]: mapunah
rosok: rusêh
rêsula: [ngrêsula]: manyêsêl Ml. manesel., masoswambêk, mangraswaddhira; [pangrêsula]:
pangraswaddhikara
rêsêp: [ngrêsêpake]: citarêsmi; [rumêsêp]: marsuka, ngisêp
rêspati: arjaya, kêmis zie wrahaspati; [ngrêspatèni]: mahalêpi; [rêspati linuwih]: harjanti
rêsmi: araras, asri, asmara, halêp, cumbana, rasika, jiptar, ngasmara; [karêsmèn]: raras
karasikan, sêmara, sanggaman; [ulah karêsmèn]: kirda, kirdya, kirdha, kirdhya; [maling
rêsmi]: maling kung lulut
risang: rakrya
--- 234 ---
rawa: têlar
rewa: [rewa-rewa]: kasir-kasir, pura-pura (= Ml. poerak2), panggil
rowa: Abirawa, Abirama, singgah, wuga, dhakah, birawa, birowa, berawa, berowa, birama,
biroma, berama, beroma, bakah, bidhawa; [ngrowa]: suminggah; [luwih rowa]: abirawa
rawuk: [of bêrawuk]: baruwun
riwuk: [ngrêriwuk]: mangariwuk
riwud: [riwad-riwud]: balingah-balinguh; [ngriwad-ngriwud]: ngiwad-ngiwud
ruwêd: rêntêng, mandana
rawat: hrawat; [ngrawati]: ambyakti, ambyati, simpên, manamun, mamuniya
rawit: rênik; [ngrawit]: mêntrik; [karawitan]: rênik
riwut: ribwat, moha,
--- 235 ---
malêm
ruwat: [ngruwat]: rumuwat, maruwat, mêruwat, muksa, moksa, mabulung; [pangruwating
papacintraka]: kuruswa
ruwit: cuwiri
rawis: kandha, kundhala, surèngpati
riwis: [riwis-riwis]: malês of mêlês
rèwès: [ngrèwès]: matahwi
rewang: [of rowang]: kanthi, kawula, tandang, sahaya, sraya, srayan, pakasraya, mitra,
[rewangan]: srayan, pakasrayan; [rêrewangan]: kahit, kukulan; [ngrewangi]: upasaraya,
naraya, dyasta, masraya; [parewangan]: padulur, pasrayan; [rewang suwita]: môntra;
[môngka rowang]: nakasraya
rowang-rawing: nguwir-ruwir
rila: of lila; [ngrilakake]: malêgawakên
--- 236 ---
rêp: rêm; [rêrêp]: rêrêm; [rêp-rêp]: rêm-rêm; [rêp-rêp sirêp]: rêm-rêm rêrêm
rapu: arih-arih, saji; [ngrapu]: sumaji, manapu, mêrta; [ngrarapu]: umarih-arih, marih-arih,
modana, mawiwadha, ngarih-arih, ngupaksama
rêpa: [ngrêrêpa]: sadhara, manuhara, manohara, mararêm
rêpi: [rêrêpi]: candrakanta, côndrakanta, rêngih, kakawin, kidung, palupu, gupi; [rêrêpèn]:
rudita gita, kidung; [layang rêrêpèn]: wilapa kalangyan, kaswasih, pakidungan, gêndhing
curing, gita, basa rudita; [ngrêrêpi]: malupu
rupa: hrupa, agra, angga,
--- 237 ---
neka, naya, côndra, citra, caywa, tênaya, suwarna, sipat, warna, wêrna, wimba, pakra,
dhapur, yah
rupa-rupa: [aneka of aneka-neka, nawanta; [ngrupa]: macintra, marna, ngontha;
[ngrupakake]: mamarnakên; [rinupakake]: rinekakên; [sarupa]: sawarna, suwarna, suwêrna;
[sarupaning]: sirining; [rupa kang luwih bêcik]: adiwarna; [rupa kang luwih bagus]: rupadab;
[rupa kang murub]: citrakara; [ala rupane]: kurapa, gusinên
rapih: marapoh; [ngrapih]: anapih
rapuh: marapoh
ropoh: êram, rangkah; [ngropohi]: rumangkah, marupuhi
--- 238 ---
rêpak: [ngrêpak]: hruk
rupêk: rupêk, pipi; [ngrupêk]: mrêp, mêrêp, ngrupêk, ngingkut
rapêt: [ngrapêti]: antip
rêpêt: [rêpêt-rêpêt]: masilurupan
rêpit: sandi, pingit, guthit
repot: epon, epya, mèpu; [karepotan]: kepon, kepwan; kepyan, kangelan, puh; [arepot]:
mepya
rupêk: sumpêk, pipi
ridhu: [ngridhu]: mancana; [pangridhu]: dur(of dru)biksa
raja: arya, arya, aryya, haji, rajèng; [raja kaputran]: (panganggoning putra); [raja kaputrèn]:
(panganggoning putri); [rajakaya]: gunakaya; [rajasinga]: mahawagra; [rajawêrdi]: rajacêtha;
--- 239 ---
[rajawali (araning manuk)]; [rajapèni]: rajatadi (= dandanan kang adi-adi); [raja putra]: raja
sunu, raja putra, raja putraka, raja manggala; [raja putri]: rajaswala, raja putri; [raja muka]:
raja manggala; [rajabrana]: rajahadya, rajatadi, dyanawimala; [rumaja putra]: rumaja
putraka; [rumaja putri]: rumaja swala
rujak: [ngrujak]: ngrunjang
rujuk: rêju; [rijêki]: paritim
rajakaputran: zie raja
rajakaputrèn: zie raja
rajakaya: zie raja
rujit: arêk, arêka, gubah, barubah; [rêrujitan]: sewal; [ngrujit]: sumewal, manêtês
rêjasa: rajasa
rajawêrdi: zie raja
rajawali: zie raja
rajapèni: zie raja
rajaputra: zie raja
rajaputri: zie raja
rajamuka: zie raja
rajêg: talajah, talajak
rujag: rujag; [ngrujag]: rumujag, ngrunjang
rajabrana: zie raja
--- 240 ---
rajang: (araning gêgaman) en, cacah, rujit, rajang; [ngrajang]: nacah, rumampak, marawis,
ngrawis, ngrujit, ngramês, ngrampês; [ngrêrajang]: marawis-rawis; [pangrajang]: pangrawit
rajung: rajungan (araning iwak sêgara)
raya: [karaya-raya]: kusung-kusung
riya: (araning sêsêbutane wong gêdhe)
rayah: bahak; [rayahan]: jarahan; [ngrayah]: ambahak
reyoh: [ngreyoh]: ngrêncoh
riyak: jalagra
rayap: astaki, layap, dhudhuk; [ngrayap]: masulung- sulung; [ratuning rayap]: gundhik; [kaya
rayap]: masulung
rayêg: [ngrayêg]: ngrarangin
rayung: rayung
reyong: [reyong-reyongan]: rêrêncêngan, ruruncangan
rêm: = arêm; [arêm-arêm]: rari-rari; [ngarêm-arêm]: ngarip-arip;
--- 241 ---
[ngarêm-arêmi]: raryya; [karêm]: kyarêm, dar(dêr of drê)da, dar(dêr of drê)dya; [pakarêman]:
dasandriya; [marêm]: ararya, arêm, rarêm, rêrêm, wênêh, bêsur
rêm: [= êrêm]: kêjêp; [mêrêm]: êrêm, Aturu, ruru, kuru, kêjêm, kumwata, lumiyêp, mrêm,
gar(gêr of grê)mus, garêmus; [pamêrêm]: prêm
rum: [= arum]: rêsmi, sumrêg; [arum-arum]: rum-rum; [ngungrum]: êla-êla; [pangungrum]:
hakung, ru- mrum
rama: rama
rame: andrês, ora, hakrak, hatri, otêr, asran, asrang, awu, aywang, amyang, umyung,
umung,
--- 242 ---
cêrah, ramya, ramyan, krak, tri, sora, srang, sumyak, wu, wurahan, wrêg, prakatha, par(pêr
of prê)katha, pasrang, jrah, mawu, mangkrak, gotra, gumwah, gumyah; [rame-rame]: mawu-
mawu, gurnita; [arame-rame]: maprameya; [karamèn]: katri; [pangrame]: pawu; [paramean]:
pêkên, yatri; [rame uyêk-uyêkan]: aruhara, gênturan; [luwih rame]: subaga, sangra
rèmèh: core, rècèh, rambah
romah: [ngromahi]: rambuti
rêmak: rênyuh, rênyêk, rimpêk, trênyuh; [ngrêmak]: sumyuh
--- 243 ---
rêmêk: nwuh, cur, cêrêh, curna, curni, rêncêm, ruk, rusak, rêmus, rêmpu, rêmpuh, rêmpak,
rug, rêngka, danaga, dadaka, tannyu, tênnyuh, trênnyuh, suwa, syuh, parêpêh, pitundha,
pyuh, mêh, gêrêm, gityês, gyuh; [ngrêmêk]: rumêncêm, rumênyêk, rumêmpuh, rumêmpak,
mangrêncêm, ngramês, ngaramês, ngrêmpuh, ngrêmpak, ngrêmpêk, ngrimpêk; [ngrêmêki]:
pangrêncêmi
rêmuk: curna, rahêk,
--- 244 ---
rênyuh, rêmak, rêmêk, rêmuk, rêmpu, rêmpuh, rimpêk, swuh; [rêrêmukan]: rêrêmpon;
[ngrêmuk]: rumahêk, rumêmpuh, rumêmuk, sumwuh, ngrêmpuh, ngrimpêk
rimuk: [ngrimuk]: maripe; [ngrêrimuk]: mangririnding
rêmêd: ura, cêcêh, ramês; [rêmêdan]: ramêsan; [ngrêmêd]: rumamês, mangura, ngura;
[rinêmêd]: cinêmêd
ramês: tigas; [ramêsan]: tigasan
rêmpu: syuhan
ramaparasu: (araning pandhita)
rampak: napuk, kapwa, tarap; [arampak]: matarap
rampèk: [ngrampèk]: mawêh
rumpaka: rancana, rêncana, gupita, gopita; [ngrumpaka]: nawung, rancana,
--- 245 ---
rêncana, marna, mawarna, mawêrna, mangabimata, gumapita; [pangrumpaka]: pamarna
rampêd: racut
rampid: [ngrampid]: ngrampêd
rêmpid: [arêmpid]: mawatya
rampêt: rawut
rampit: [ngrampit]: ngrampêt
rêmpit: dhêmit
rimpil: lirip
rumpil: dhingkil
rêmpêlu: ngampêlu
rêmpayak: rêmbaka; [ngrêmpayak]: ngrêmbaka
rêmpêga: ngrantêg, ngrarangin
ramping: tamping
rampung: casa, dasa, dasah, tite, tatas, têlas, têlasa, sah, saha, sudhang, sampurna,
sampat, wêkas, lêsta, pancas, purna, prasta, paripurna,
--- 246 ---
pragata, par(pêr of prê)gata, putus, palasta, palastha, palêstha, matêlas, misyan, maputus,
thethas; [ngrampungi]: arancap, nablas, twasi, sahi, ludhang, mrasta, mragata, mar(mêr of
mrê)gata, misasa; [pangrampung]: pamutus, palastan, palêstan; [pangrampungan]:
palasthan, palêsthan; [karampungan]: kawêkas, kawi(of kawu)san, putusan; [layang
karampungan]: sastranimpuna
ramayana: (1. jêjuluke Bathara Wisnu, 2. wong lêpas budine, 3. araning bathikan)
ramyang: [ramyang-ramyang]: awu, sirêm-sirêm; [ngramyang]: arang, arangên, hawu
rambu: [rambon]: luwa
--- 247 ---
rêmbe: [pangrêmbe]: panêkar, graha
rambah: [sarambah]: saranta
rêmbaka: [ngrêmbaka]: rêmbun, marêmbun, masukêt
rambat: rumu, rabat, dulur; [rambatan]: duluran; [mrambat]: dumulur, ngurarambat, ngawèr;
[rumambat]: rumumu, rumabat
rambut: ri(re of ro)ma, ki(of ke)swa, kesawa, kèlu, dyata, wèni, wristi, wulwita, pasrang, jata,
gurnita; [rambut putih]: wan; [ngore rambut]: ngurema, zie sinom
rambutan: (wit), suwèni, wunglon of wuwunglon, wunglwan, wunglyan; [rambutan alas]:
wung-lon of wu-nglon, wunglwan, wunglyan
rimbit: [sarimbit]: saka-rwa-rwan;
--- 248 ---
[sarimbitan]: karaktan
rêmbês: drawa, drawaya, tus, mudal, barabas; [rêmbêsan]: udalan, brêbêsan
rêmbulu: (kayu), krêsula, (= rêssul Spr.)
rêmbulan: enu, indu, indupati, i(of e)ndung, indhung, hyangwulan, nisaka, ca(of co)ndra,
candrama, rahu, ranti, rati, ratih, kirana, tèngsu, tanggal, soka, si(of so)trêsmi, sitang(of
sitèng)su, sasi, sasadara of sasadhara, sasalancana, sasang(of sasong)ka, sala(of
salê)ncana, soma, sôngka, warawirasmi, wulan, lèk, leka, lekya, lalwun,
--- 249 ---
purnama, prabanca, prabancana, maherêsmi, man, badra, basanta of basônta, bulan;
[rêmbulan kôntha]: candra (of côndra)kantha; [rêmbulan karainan]: candrawasa, sasadhara
kawêkas; [rêmbulan kagrahanan]: lêntrih, lêntrèh, lêlêntrih, lêlêntrèh; [rêmbulan purnama]:
sukla; [rêmbulan panglong]: padasasi; [rêmbulan mancur]: côndramaya
rumbaya: (aran sarta dhapuring prau)
rêmbuyut: (araning kayu alas)
rêmbyung: [ngrêmbyung]: rêmbun, rêmbaka, ngrêmbaka
rêmbuyung: [ngrêmbuyung]: ngrêmbaka
rêmbug: anang, nang, rena, daya, partana, gunêm, gosita; [rêmbugan]: hêm-hêm;
[ngrêmbug]: mahêm, manggu (of manggo)sthi, gumu(of gumo)nita;
--- 250 ---
[pangrêmbug]: panggu(of panggo)sthi; [pirêmbug]: pagênu, pigustya, pigu(of pigo)sthi;
[arêmbug]: marêmbag
rimbag: nastha, limbaga; [rimbagan]: krêndha, kar(kêr of krê)dha
rêmêng: rêp; [rêmêng-rêmêng]: puru-puru, rêp; [ngrêmêng]: lumêng, murngwang
rimong: [ngrimong]: mirong
raga: awak, ragi; [nglugas raga]: namurkula, wintaraga; [linuwih ing raga]: suraga
rêga: una, ucarana, aji, sruti, paji; [rêgan]: galang; [rêrêgan]: galangan
rogoh: [ngrogoh]: ragna, ngrêgih
rêgênêng: [ngrêgênêng]: ngêndhukur
ragakarana: (pasaja utawa pantês)
rêgêd: cêmêr, cumur, durbala, lêtuh, lesa, leswa, lesya,
--- 251 ---
lêthak, lêthêk, jênês, mala, bolotan, byosa; [rêrêgêd]: ka(of ke)smala, kalesa, durmala,
durbala, talutuh, tyali, sudirga, leswa, leswa-leswa, leswa-leswan, lesya, lesya-lesya, lesya-
lesyan, mala, gêlah, gêlah-gêlah, gêlêh-gêlêh; [ngrêgêdi]: andurmalani, andurbalani,
lumesa, lumeswa, lumesya, maleswani, maleswaleswana; [arêgêd]: macêmêr, [rêrêgêding
ati]: sudirga; [rêgêding awak]: bulut; [luwih rêgêd]: wimala
rêgês: rêngês
regol: [juru regol]: dwararaksaka, bapraka
rêgulo: hèrtambang, hèrwara, hèrmawa,
--- 252 ---
hèrgundhang, ar(of èr)gulo
rêgêmêng: rêb; [ngrêgêmêng]: rêb
rêb: [ngrêrêb]: rumêb
rob: wimbuh, bwat; [ngêrobi]: ]: humembuhi, malwat, malyat; [ngêrobi tikêl sapuluh]:
dumasaguna; [karoban]: karuban, kalindhihan, kabran
rabi: rabya, krama, pètsiwi; [ngrabèni]: mananggrahani; [parabi]: parabya
ruba: [ruruba]: sarna, sra(of sara)ma, pula; [ngruruba]: majanihane; [ngrubani]: dumarna,
manaramani, mule; [aruruba]: mule, mêjani
rubuh: rug, rugrug, rêbah K., luru; [ngrubuhi]: rêbahi, ma(of mê)rêwah; [ngrubuhake]:
rumêpêh
rabuk: [parabuk]; [mra(of mar)buk]: marmat, marmwat
--- 253 ---
rêbda: [ngrêbda]: asrêb
ribêd: hêr(of hrê)daya, rêncaka, rêntêng, ribêng; [ngribêdi]: rumancaka; [ngribêdake]:
manêcêhkên, mênêsêhkên
rubêd: har(of hrê)daya
rêbut: harwat, abuta, rêjêng, rêbut, dudya, dudyan, lampu, jarah, madudwan, madudyan,
buta; [rêbutan]: alap-alapan, rêjêngan, kadudwan, kadudyan, madudwan, madudyan;
[ngrêbut]: irup, narwat, rumêjêng, ngrêbut, marêbut, mangarwat, ngrêjêng, ngrêmbasa;
[ngrêbuti]: ngrêmbuti; [pangrêbut]: pangirup; [arêbut]: ngiri; [butarêpan verk v.]; [rêbut
arêpan]: paranggowan; [rêbut padu]: padudon;
--- 254 ---
[rêbut dhucung]: asrang; [rêbut bênêr]: arwatsidi; [rêbut bêcik]: mèt sulistya
rêbab: arbyab, astaku(of ko)swala
rubung: tub; [ngrubung]: rumubung, manub
rong: [= êrong]: lèng
rangu: [ngrangu]: ngrantun
rêngu: andaka, ewa, ila, nêrêng, rêngwa, rêngya, kaharangêt, tanggir, tênggêr, sarwo, srêng
of sêrêng, srênga, luru, lurik, ngugut-ugut; [rêngu ing mripat]: lumêsmata; [ngrêngoni]:
nêrêng, ngilani; [pangrêngu]: panikêl
ringa: [riringa]: naha, kuwang-wang, taha, wikara; [ringa-ringa]: sigan-sigun; [ngriringa]:
naha, tumaha; [pangriringa]: pamigih
rungu: rumênga, rumêngêh, rumêngên,
--- 255 ---
rênga, rêngêh, rêngên, rêngwa, rêngya; [rungon]: rêngyan; [ngrungu]: rumêngwa, rumêngya,
rumêngêng, rêngêh, rêngên, rêngya, mirêngwa; [ngrungokake]: rumêngwakên,
karêngwakên, midhêngêrkên; [rungokna]: rêngên, pirêngyakna; [rinungokake]: rinêngyakên;
[pangrungu]: tiling-tilingan, sas, pirêngwa; [karungu of krungu]: rêngik, konang, karêngêng,
sumas, mêdhêngêr; [parungu]: parungya; [parungon of prungon]: parungyan; [kêprungu]:
rêngêng
rongo: (araning buron cilik gumrêmêt ing banyu)
rêngih: rêngis, kêtêr; [rêngih-rêngih]: kêtêr-kêtêr, laragara; [pangrêngih]: rêngih, kêtêr
rongèh: ringas
--- 256 ---
ringin: [= waringin]: kanoya, kroya, waniri, wandiri, prih, prèh, mandira, gurda, bringin
rungrum: [ngungrum]: arum-arum, hrênging, langê, nyolo-nyolo, nyuluh-nyuluh, mano(of
manu)hara, mriyêmbada, mriyêmbadan, ngrêrêmih, ngamêr, ngamêr-amêr; [ngungrumi]:
nênggarani, mano(of manu)harani; [pangungrum]: hamêr, karasikan, srênggara, sênggara,
wuruk, priyêmbada, priyêmbadan, pangrêngrum, pangudasmara, pangamêr; [têmbung
pangungrum]: wilapa raras
rarang: [ngarang]: morang
rurung: [karung-rungan]: rungrung
rêngka: rêtu, jahat
rêngku?: bawah
--- 257 ---
rôngka: [of warôngka]: sarung, palangkan; [ngrangkani]: sumarung
rangkah: anggra
rêngkuh: [ngrêngkuh]: mêkuh; [pangrêngkuh]: pangakuh
ringkih: ègrèk, (= ora santosa), dhikih
rêngkêd: [rarêngkêd]: mala
rungkad: burukuh; [rurungkadan]: padhela
rungkud: grèng
rangkus: rurun; [ngrangkus]: kumol; [karangkus]: karurun
ringkês: ikêt, sêngkwa, sêngkung, gar(gêr of grê)ba; [ringkêsan]: gar(gêr of grê)ban;
[rêringkêsan]: gagarban; [ngringkês]: kukud, sumêngkwa, ngringkêl; [ngringkêsi]: ngucupi;
[riningkês]: maladang
rangkul: kol, kayuh, pêkul, pêluk, pêngkul; [rangkulan]: kayuhan; [ngrangkul]: Anghol, angol,
tumangkul, manol, maratup, mêkul,
--- 258 ---
mapêluk, mugut, manghol, ngrêngkul, ngisapu, ngol, ngola, ngayuh, nguyung; [rinangkul]:
kinol; [pangrangkul]: pangèl
rangkêp: rangkêp, tembo, sa(of sê)roja, bandhu; [rangkêpan]: sa(of sê)rojan; [ngrangkêpi]:
ngatipa
rungkêb: andhêm; [rungkêban]: andhêman; [ngrungkêbi]: ngandhêmi; [kêrungkêb]: konjêm
rêngat: asa, cah, caca, rêtu, luru, jahat; [rêrêngatan]: pajahatan; [ngrêngatake]:
anggêtêmakên
rêngês: rêngêh
ringas: ruci
rungsit: i(of e)wêh
rangsang: gayuh; [ngrangsang]: mangantap, ngancap, ngantap, nguyu, ngayuh;
[ngrangsang pucuk]: naradagra
rangap:
--- 259 ---
[ngrangap]: sumahab, ngragancang
rêngga: hu, hini, uncarana, urug, ukarta, hêlêh, aji, aywana, amêr, côndra, ra(of rê)ncana,
randhi, ranthya, racana, ramya, ramyan, rang(of rêng)ga, runggya, kar(of kêr)ta, krêtya,
kuswa, titiwaha, sawung, sungga, waha, wiweha, pênêd, pratiwa, pajang, marna, busana,
bawah; [rênggan]: amêr, ra(of rê)smi, rumpaka, karawistha, wala, pajang, bayangkari;
--- 260 ---
[rêrêngga]: wiwaha; [rêrênggan]: unadi, halêp, uparêngga, upakara, carana, ra(of rê)ncana,
racana, raras rum, rum, rang-rangcapi, rang(of rêng)ga, kari(of kare)rangga, kari(of
kare)rêngga, salimpêt, wiwungan, lawên-lawên, langên, langên wangi, pahyas, pracara,
ngangrangcapi; [rêngga-rênggan]: kêrta-krêtya; [ngrêngga]: upadrawa, umiwarna,
nancanga, nukarta, niwêh, ra(of rê)ncana, rumancana, rumandhi, rumacana, rumang(of
rumêng)ga, sumungga, lumangên, nyarana, mihalêp, mahyas, mênêd, ma(of mê)ncana,
manukarta,
--- 261 ---
manupaka, macarana, macapiri, maracana, mracaya, marwa, mêr(of mur)wa, murwaka,
marunggya, miwa, miwêh, muwah, miwaha, miwarna, mapajang, majang, mamajang,
manguncarana, mangucarana, mangra(of mangrê)ncana, mang-racana, ma-ngracana,
mangabiseka, busana, ngucarana, ngrancana, ngracana, ngrumpaka, ngarang, nguswa,
ngawên, ngupacarana, nguparêngga, ngupakara, nguyu; [ngrêngga asri]: dumiwala;
[ngrêngga gawe]: ambayangkari; [ngrêngga nganggo godhong têbu]: matêbu; [ngrênggani]:
nuruyi, rumang(of rumêng)ga, mahyasana,
--- 262 ---
muwahi, myawaha, ngucaranani, ngrêsmèni, nguwahi; [rinêngga]: hinayyana, cinôndra;
[rinêngga adi]: diwala; [pangrêngga]: pacarana, parunggya, pamurwa, pamurwa, pamêwah,
pamêwêh, pamuwah, pamiwaha, panguncarana, pangucarana, pangracana, panguwah,
pangawên, pangupacarana, pangupakara, pangupasanta, pangupasama, pangamêr,
mandara; [inguparêngga]: êla-êla, winursita, mangabiseka
rênggu?: [ngrêrênggu]: nguyu-uyu
rungug: [parungug]: panimbun
ranggah: (= mênjangan lanang), randhi
ranggon: [ngranggoni]: ahla
rênggunuk: [ngrênggunuk]: maluruk-luruk
rênggêt: rênggi; [rêrênggêt]: rêrêngkêt, rêrênggi
--- 263 ---
rênggut: [ngrênggut]: nyênggut
ringgit: [ngringgit]: mayang
runggut: rênggêt; [runggut-runggut]: grong-agrong
rênggês: [karênggês]: kèngês
rênggang: cerang
rêngêng: [rêngêng-rêngêng]: kêtêr-kêtêr
rungu: [krungu]: dhêngêr, myarsa of miyarsa, ngrênga, ngrêngêh, ngrêngên, ngrangya,
ngrêngya, ngrêngêng; [ngrungu]: myarsa of miyarsa, myarsi of miyarsi; [ngrungoni]:
dhêngêri; [ngrungokake]: dhêngêrkên; [pangrungu]: pirêngwa, parungyan
ringkêl: [kêringkêl]: kasulayah, pêngêl
rangsangtuban: Temb. ged. Têgêse: umobing banyu
rungga: [mirungga van pirungga]: ngodhe
rôngga: W. A. wêngku
ki: verk. v. kyai, kya
kèh: [= akèh]: ana, andrês, anjrah,
--- 264 ---
akwèh, èsèl, hya, nanya, nista, naya, rècèh, kèh, kaha, kirna, kuswa, kwèh, kyèh, katha,
dasa, ta, tanta, saring, wah, waha, wara, wera, wèt, widhung, lra, lwir, dhèr, jrah, mahakwèh,
makwèh, gung, gunga, bara, balabur, thah; [akèh-akèh]: ana-ana; [ngakèhi]: mêrlobani,
[ngakèhake]: mêrlobakên; [ngakèh-akèhake]: mêrloba;
--- 265 ---
[sakèhe of sakèhing]: Ananya, nistanya, kahana, dèsèn, tantani, sahana, sahane, saniskara,
sirining, sarwe, sakwèh, sakwèng, sasaman, sawêgung, silir, salwir, syaring, sayagung,
samudaya, sangkan, lwirnyan, pra, pratanah, masanggya, ngudaya; [sakèhe]: kirna, kirne,
lwir; [sakèh-kèhe]: sahana-hana; [akèh pangucape]: rècèh
kau: kagu, kidhung, kithung
kae: kaye
kait: [sakait]: nyakait, nikait
kaul: janji
kaum: W. A. jêjênêng
--- 266 ---
kon: opa, pawu; [akon]: inujaran, utus, atag, ajar, umatag, nakon, nuding, kon, kwan, kumon,
têdah, tuduh, tuding, tumêdah, tumuduh, tumuding, samuru, sambat, makon, makyan, mu(of
mo)tus, matag, ngutus; [kongkon]: utus, nuding, dangu, suru, suruh; [kongkonan]: utusan,
nibasara, krama, dar(dêr of drê)sana, duta, tir, tuduh, tuduhan, suruhan, sadu, sêdhahan,
lumakya,
--- 267 ---
prajaka, putusan; [kongkonan dhisik]: macarlang tingal; [kongkonaning dewa]: hini,
nabasara, sudarsana; [ngongkon]: nuding, nutus, mu(of mo)tus H. T, ngutus; [ngongkoni]:
nuti; [kinon]: inilan; [pangongkon]: pangutus; [pakon]: atag, piyang, panduta, pakwan,
pakyan, patihan, pangutus, yagnyaka, ganya; [sapakon]: apragnya, sagnyan
kana: rika, ka, kana, kasana, sana; [ing kana]: anan, irika, nikanang, rikan, madi
kêna: cundhuk, cur, kani, kêna, kêni, kêno, kanan,
--- 268 ---
kênang, kannya, katuluyan, katama, kengang, tiksna, tuluya, tama, tumuluya, tuga, sèbêt,
wênang, wigêna, picu (of pico)ndhong, prana, pracu(of praco)ndhang, par(pêr, pra, prê of
para)jaya, ngênani; [kênane]: pangêne; [ngênani]: nacan, nungga, cundhuk, lumaksa, mahi,
manduki, micu(of mico)ndhang, mranani, mracu(of mraco)ndhang, mar(mêr, mra, mrê of
mara)jaya, makêcêp, mangêne, mangênani, ngêne, ngênèni, nglalare; [ngênakake]:
ngênakên; [kakênan]: hinawagata, karahatan, koratan, katiksnana, katuluyan,
--- 269 ---
kataman, katamèng, kasèbêt, kawênang, kapranan, kapracu(of kapraco)ndhang,
kapracundha, kapar(of kapra)jaya, kamikêna, kabranan, watgata, picondhang, pracu(of
praco)ndhang, pikêna; [pakênan]: catur upaya, mikênani, ma(of mi)lare
kuna: nunya, ruhun, riya, kina, karuhun, dyangu, dangu, tambi, purwa, ngunya; [ing kuna]:
rina
kene: ringki, ki, kasini; [ing kene]: ngêne
kono: ri, riku, riya, kan, kana; [ing kono]: arika, ariya, rikan, rikya, samangkana, pilandhung;
--- 270 ---
[lah ing kono]: itina; [mêngkono]: samangka; [kaya mêngkono]: samangkana
kaniaya: sumbalinga; [nganiaya]: masampal zie, hanyaya
kinanthi: Temb. tji. Têgêse: dikanthi
kunir: kunira, kulasna
kanikara: (araning kêmbang)
kênès: konyil, mèncèng, gambrêt
kanil: pa(of pê)sthika; [nganil]: ma(of mê)sthi
kanigara: (araning kêmbang)
kinang: antiga, inga, kinang, tambul, tambula, sêrêh, woh, penang, patiga, pawuh, gantyan,
gantyana; [nginang]: nambula, nigan, patiga, menang, mucang, matiga, mawuh, mawoh;
[panginang]: pawuh, pawoh, pamucang; [sapanginang]: sapandurat; [pakinangan]: tepak,
--- 271 ---
tipaka, pucangan of pupucangan, pusangan, pawohan, pamucangan
kunêng: nahan
kuning: kuning, pita, jêne K., jênar; [kuningan]: drumas, jênar; [kumuning]: kumuni; [akuning]:
mapita; [kuning tur bagus]: kasucitra; [kuning sêmu ijo]: kuning warnaning sih
konang: kunang, kang dipta, karli, karlipa, kêlip, prawiksa, paryana; [kêkonang]: kukunang
kênanga: (kêmbang), cuta, kalak, puspagiwang
kônca: cari, carika, carya, kanca; [kancan]: srayan
kêncan: sumêmi
kêncana: rukmi, suwarna
kêncur: [akêncur?]: makêncur
koncèr: sêkwa; [kêkoncèr]: padakatibing
kancil: awika,
--- 272 ---
kancita, sahasa, sasa, wariga, palguna, margana, makala, maguna
kuncup: kincip, taji, salaga, wanta, wot; [kuncup mèh mêkar]: mèdêm; [nguncupake]:
kumisapu, mintyaskên
kancing: cadha, kalakah, kalêkah, tutup, tapêlika, tadha, susuk; [ngancing]: tumutup,
tumadha, sumusuk
kêncang: bancang; [ngêncang]: ngrêncang
kêncêng: dêdêr, duduk, sumaput, singsêt, prata, jujur; [ngêncêng]: dumêdêr, dumuduk,
ngêtêpêng, nginginte; [ngêncêngake]: andêdêrkên, andudukkên;
--- 273 ---
[pangêncêng]: pratali
kincang: [kêkincangan]: (aran sarta dhapuring prau)
kuncung: [kêkuncung]: (manuk) dara
kandêl: asis, rakit, krêp, kêpati, kêbêl, dira, limut, banda; [pakandêlan]: pakêbêlan;
[kumandêl]: kumôndhang, bir
kêndêl: asuru, diraya, sura, suraya, sudira, sudira, pingging; [kêndêl akas]: surangga(of
surôngga)kara; [kêndêl sarosa]: surangga(of surôngga)kara; [kêndêl ing pati]: surèng pati;
[ati kêndêl]: nalandhana; [kocap kêndêl]: suramarata; [ngluwihi kêndêl]: mangênthasura,
ngênthasura, ngênthula; [kêkêndêlan]: hayudha; [pangêndêl]: pangênthul; [akêndêl]: masula
kantu: ngugut-ugut
kantèn: kantèn, kantya
kantar:
--- 274 ---
[kumantar-kantar]: murub amulat-mulat
kantrog: menggung
kontal: ku(of ko)kih, kung(of kong)kih, kung(of kong)kal, gu(of go)ntar
konus: zie unus
kanthi: kadwar
kêndhi: pratolal, mandêlêm
kêndho: êndho, kalumur, kêm, tis, srêp, sukur, wi(of we)ya, londho, thothor; [ngêndhoni]:
miya
kôndha: cari, katutur, katha, tutur, tatya, tumutur, sanjang K., warah, warahan, war(wêr of
wrê)ta, wartya, wawarah, wangsit, priwara, pari(of pali)wara, pajar, poyan, mawacana,
muwus, mangruwiya, grêna,
--- 275 ---
gi(of gu)sthi, nganjar; [kêkandhan]: ngôndha; [kôndha-kôndha]: kôndha- kandhah,
wawarahan, pajar-pajar; [kandhane]: pajari; [kôndha irêng]: nila kôntha; [ngandhani]: pajari,
mawarahi, ma(of mu)jari, manyaritani; [ngandhakake]: manyaritakna, manyaritakên,
mawrêkên, majarkên; [pakandhan]: pamuwus, pangucap, pangujar; [akôndha]: marah,
mawara, mawarah, mawêrêh, ma(mu of mo)jar; [akôndha-kôndha]: majar- ajar
kandhuru: (araning kayu)
kandhuruan: W.H. paserenan, têmbunge kawi: kanu(of sandhu)ruwan
kandhut: [ngandhut sônggarunggi]: bela-bela
kêndhat: ênti, antara, uwan, cèt, ceta,
--- 276 ---
têrag, têrèg, têlangke
kêndhit: lilang, grêt; [kêndhit niyaka (araning kêndhit)
kêndhal: lêka; [ngêndhal]: lumêka
kandhêg: zie andhêg
kêndhag: krêndha
kandhang: ringgahan; [ngandhang]: mujêng
kêndhang: kala, têndhang
kêndhêng: (talining gandhewa), tambang; [kêkêndhêng]: talya-talya, talya-talyana; [kaya
kêndhêng]: kumêndhêng
kendhang: zie indhang
kondhang: zie undhang
kanji: kawês
kunjara: warang(of warong)ka, panjara; [kunjaran]: wa(of wê)rangkan; [ngunjara]: manjara;
[pakunjaran]: pawarangkan
konjêm: zie unjêm
kênjêng: kipada, trawanggana, trangka, sadpada, saspada, gambyang, gambyung
kênya: rara, dhara; [kumênya]: rumara
kênya kadhiri: Temb. te. Têgêse: prawan kadhiri
kanthi: adulur,
--- 277 ---
kawan, dulur, sahaya, sraya, sa(sê of su)raya, wilesaya, wayuh, pakasraya, madulur
kanthèn: duluran; [nganthi]: kumanthi, dumulur; [akanthi]: masahasa
kentha: zie entha
kôntha: istaka, istha, cara; [kêkanthan]: kêkotyan
kanthèt: bênthing, barèk
kênthus: (buron), kanthula, katyaka, kwandaka, kwakdaka, dumiri, pênthorang, pêthangkus,
gênthorang, gumira
kanthil: (kêmbang), cêpaka, sumarsana; [kêkanthil (têmbung)]: adhamya
kênthêl: dyah
kinthil: [nginthil]: rinte
konthol: siraswa, landhuka, landhungan, palandhungan, gantangan, gintungan
kanthong: kuji;
--- 278 ---
[kanthongan]: kujiyan
kênthang: kêntang
kênthong: kulkul; [kênthongan]: kulkulan
kunthing: kada
kaca: carmin, paesan, pahyasan
kêcêcêng: [ngêcêcêng]: nondah
kècèr: unu, rèbèt, kucah; [keceran]: kucah, wunuwan; [ngècèri]: munu
kocor: [kumocor]: umor
kacèk: [kaot K.]: Ahut, kêpapang
kocak: [kocak-kacik gumilang]: kocawêli
kêcut: amla, cimba, cêmbang, kacêmba, kamalya
kuciwa: ina, ine, akung, cantri, kahidya, kakindhala, kalisir, kamirahan, tiwas, tanggung,
cada, pastha,
--- 279 ---
meda, ngêno; [nguciwani]: ngucira
kêclap: lês; [sakêclapan]: yalap
kêcap: wikalpa, ma(of mo)ntra; [sakêcap]: sajar; [kumêcap]: wikalpa; [akêcap]: makêcap;
[kêcaping aksara cilik]: Odata; [kêcaping aksara gêdhe]: Anudata
kocap: zie ucap
kêcapi: hacapi, kêcap, kacyapa
kacipir: cêthèthèt
kucêm: orêm, kuca, lêwas, lêwês
kacang: hyung, kacyang
kucing: kusangha, kusingha, kumwangga, wildula, lindhika, pusa, pusika, posiya, pawasa;
[kaya kucing]: musa
kar: = êkar; [amêkar]: nanjrah; [mêkar]: sura wijil
kara: sriya, sêkar, sumêkar, sumêkara,
--- 280 ---
ngambang; [prakara N, prakawis K.]: kara, data, golaka; [wolung prakara]: kastha
kari: [of kèri Spr.]: kari, karya, karywa of karyya, kawuntat, kawuri, tinggal, si(of se)sa,
wuryya; [kèrèn]: karyana; [kêkèrèn]: si(of se)sa, prasi(of prase)sa; [ngèrèni]: masisa,
mawurya, ngiring, ngisesa; [ngèrèkake]: ngaryyakên; [karimangu]: uwang- uwang
kare: tiryyak
karo: karwa, kalihan, pindha, ma, mi(of mu)wa; [karon]: karwan, karwana; [karopisan]:
karwwa
kira: antara, annya, annyakra, ringring, kadar, kusur, dadalih, duga, taha,
--- 281 ---
sita, sota, wa(of wê)tara, pahir, jadha, nyana, ngira; [kira-kira]: unakara, udakara, karang,
duduga, taragnyana, taha-taha, sa(of su)darga, wikara; [ngira]: anjadha, narka, nêngguh,
nyakra, mahir, manaha, ngartata; [pangira]: panaha
kura: kukura
kuru: kêra K., kurus Ml., tyadha, dhos, nyip, gagra; [kurawa van kuru = danawa van dadu,[4]
Pandhawa van Pandhu Joga, sastra oewam
kèri: [ngèrèni]: magyat
kere: cere, bajrak
kori: êlèng, kwara, kurawa, kyara, dori,
4. danu.
--- 282 ---
dwa(of duwa)ra, dwarala, dyara, dyala, wiwara, jiwil, lawang N., pintu Ml., ga(of go)pura,
bapra; [korining kutha]: sakèthèng; [kori pojokan]: pasadon; [kori pamêngkêng]:
pamêngkêng; [inêbing kori]: dawala; [araning kori]: pangungangan, zie lawang
karah: kana
karuh: mitra; [karuwan]: kawasèng, was; [kakaruh]: kanyawa; [kinaruh]: inirup
kêrah: matukar
karna: (jêjuluke Suryaputra)
kirna: camuh; [sakirna]: sacamuh
karana: èku, ètu, etya, inga, ingan, nantên, nista, niminta, nimita, nimitya, kane, kara-kara,
dumèh, duyene, sakarana,
--- 283 ---
syabi, lila, jamuga, mantan, mantangin, marma, maka
kroncong: kriwêl
karônta-rônta: zie rônta
kuranta: (araning kêmbang kapurônta)
karantan, karantan-rantan: zie rônta
krêndha: (araning manuk)
karandhi: randhing
kuranji: kuranjya
kranjang: ranji, rinjing; [ngranjang]: ngranji
krandhil: kundhala, krêndha, karawistha
krêcêk: kakrêcik
krêcik: [kumrêcik?]: umêk-umêk
krècèk: lanteyan
krocok: krêcuk
karêrêngan: W. A., juru nganglang sajroning pura
kêrik: ramês; [kêrikan]: ramêsan; [ngêrik]: ngrik; [ngêrik-ngêrik]: ngamah-amaha; [pangêrik]:
panghrik, pangrik
kêruk: kruk; [ngêruk]: kumêruk
kèrèk: pantang, gantang; [kerekan]: gantangan, grantungan; [ngèrèk]: mantang
--- 284 ---
krakal: têtês
krikil: pawal
kurakeyan: (aran sarta dhapuring prau)
kêrêt: [kêkêrêtan]: têtêrêsan; [ngêrêt]: tumêrês
kerut: [ngerut-erut]: nganyut-anyut
kareta: [= reta]: astapada, cêkudhêk, camakantu, rata, ratalwa, runggu, kabrata, sena, sisirat
ancik-ancik anda, sisikuswaninda, swandana, sambira, sanggraha, wêdari, wastina,
patangga, padhati, dhudhuya, gotaka, galamuka, gilingan, gegendik, gi(gu of go)thaka
karaton: zie ratu
kêr(of krê)tala: (araning gaman ing jaman kuna)
karti(of kêrti en krêti)yasa: (wong kang lumaku ing gawe)
--- 285 ---
krètèg: [ngrètèg]: wanawasa
karêtêg: uwatgora, tartêg, wwatindya
kêras: ardya, akras, adrês, adrasa, krodha; [ngêras]: angras, mangras, ngras; [akêras]:
madrês
kêris: curiga, kris, katga, katgaya, susuk, wangkingan K. J., paruculi, dhuhung, dhuwung K.
kuras: kurasa
krêsêk: kisik
krisik: [kumrisik]: krêcik, gumirisi
krusuk: kusuh; [kumrusuk]: kumusuh
kurawa: kuru, kurakula, kurukula; [kuruwendra]: (ratuning kurawa); [kukuwèswara]: ( ratuning
kurawa)
kruwêk: [ngruwêk]: rumuwêk
kruwus: [ngruwus]: jujud
kruwêl: ruwêkul
krawang: arantang
kêrêp: ngrêp,
--- 286 ---
lot; [akêrêp]: makrêp
kurêp: zie kurêb
krêpêk: [kumrêpêk]: kumarêpêk
kurupati: (ratuning Kurawa)
kroyok: [ngroyok]: narumbul, tub; [pangroyok]: pangrêmpak
krama: anpada; [mikramakake]: miwaha
kruma: kuruma
karam: kelag
karêm: êlêm, nida, namah, kram, sêngsêm, wisaya, praya, paraya; [pakarêman]: kawisayan,
tamah, wisaya; [akarêm]: makrama; [karêm ana]: krêp ana
kirim: titip; [kêkirim]: numityap, kakriyyan; [ngirim]: numityap; [pakirim]: patinyapas,
pangèrim; [pakiriman]: pangèriman; [akirim]: makirim
kèrêm: kram, karêm, jrêm
krama: sila
kraman: [ngraman]: malukbumi
--- 287 ---
karaman: W. A., arahan, (wong cilik kang ora nyôngga gawe ngindhung nyagak pat)
kramas: karamas, kujamas of jamas
krêmus: grê(of garê)mus; [ngrêmus]: anggrêmus
krambil: nyu, kasambêl, kasambil, kalapa K., kapeta, tiris, walana, nyu; [krambil gadhing]:
nyudênta; [wit krambil]: tirisan
kurêb: rarêb, pinda; [kumurêb]: rarêb, mangrarêb; [pakurêban]: pangrarêban
korab: kokorab, (aran sarta dhapuring prau)
krubut: [ngrubut]: marêpyuk; [kumrubut]: kumucup
krobyok: [ngrobyok]: ngêbyak
karithindratênaya: (jêjuluke pênêngahing pandhawa)
krêthap: [pating krêthap]: puratuk
karang: karang; [ngarang]: ngawis; [karangan]: kar; [kêkarangan]: acana
kêrêng: [kêrêngan]: pôncakara of môncakara, pôncabakah
--- 288 ---
kiring: risakan
kurang: ina, ine, alpa, nuna, cacad, kurih, kirang, kathung, daman, tuna, tidha, wastu,
makurih, mudha, mudhe, thèr, thithik; [ngurangi]: mialpa; [ngêngurangi]: makurang-kurangi,
ngirang-ngirang, ngirang-ngirangi; [kinurangan]: kalpa; [kêkurangan]: apês, kainan, kaalpan,
kuciwa, kêtunan
kurung: [kurungan]: kuruyu; [ngurung]: sêk, nyêrung, mênêngkêr; [ngurungi]: mênêngkêri
karungu: zie rungu
karungrungan: zie rungrung
kêringkêl: zie ringkêl
krangkèng: tarungku
kringêt: arimut, aringêt, arangga, riwe K. I.,
--- 289 ---
karwaya, tayuh, swana, swanita, paluh; [ngringêt]: maluh
krèngsèng: [kumrèngsèng]: gumrènjèng
karangboga: (araning karang sagara lan rupaning panganggo ing jaman kuna)
kaki: iyang, yêng-iyêng; [kumaki]: ardalepa, ile, cumanthaka, bobat, thangkus; [kaki turun
ping têlu]: buyut; [kaki turun ping pat]: canggah; [kaki turun ping lima]: warèng; [kaki turun
ping nêm]: udhêg-udhêg; [kaki turun ping pitu]: gantung siwur'; [kaki turun ping wolu]: grêpak
senthe of molo
kaku: agna, agli, kau, kakas, kakwa, gêmpah; [kakon atèn]: widhungan
kuku: umik, naka, kênaka, kuku Tj. B., kukya, kasi,
--- 290 ---
taracak, tulangsa, tumit, pakri; [kuku êmas]: naka; [nguku]: umênggêhi
kakah: [ngakahi]: ngêbang
kukuh: ukuh, uwat, anggah, unggul, naka, niscaya, rêksa, kênana, kêlat, tos, tagu, tagya,
tanggêh, tanggon, sraya, sasa, subada, subadya, wangkot, lana, prakoswa, prata, pajêk,
panggêh, jatha, gana, gugur, bakuh; [kukuhan]: tagyan; [ngukuhi]: atanggêh, umanggêh,
umanggêhi, anggêhi, na(of nang)gêni, mêkêhi,
--- 291 ---
makêlatani, malampu, magih, manganggul, gala, nganggêhi; [ngukuhi agamane]: mangku
rasa; [kinukuhan]: inirup, kinêkêran, judhi, badhoti; [pa(of pi)kukuh]: anggêr, pakêla;
[pakukuhan]: pakêlatan; [pikukuh]: uwat, kêrtisara, kuwasa, tênggalang, wicahaga, wicaga,
wara, prada(of pradê)ksa, pratisara, parusa, pakêkêl, pakêla, pisana, pamaku, pamugari;
[mikukuhi]: mrada(of mrêdê)ksa, mratisara, maku; [akukuh]: manubada, masubada,
mapanggêh; [kukuh kuwasa]: ganarota
kêkêr: wingit, pingit; [kêkêran]: ka(of kê)kran
kikir: patar;
--- 292 ---
[kikiran]: pataran; [ngikir]: matar
kêkês: kukud, kapuhan, trasa, tingkês, padhèdhing (= padhidhing), padhêm, muriring, girisa,
ngênês, ngêrêg; [ngêkês]: ningkês; [ngêkêsi]: ngênêsi; [ngêkêsake]: ngikêlakên;
[pangêkêsan]: wimana, patingkêsan, panglêburan; [kamikêkêsên]: kakêtêran, ngêngêsên
kikis: ampeyan
kukus: andha, asêp, asip, kukwas, ku(of ko)kap, kopap, du, danu, dyala, pêga, dhanu;
[kukusan]: dangan; [ngukus]: muru, ngasêp; [ngukusi]: ngasêpi; [kukusing gunung]: ampak-
ampak; [iringing kukus]: muksa
kokosan: limus
kêkêl:
--- 293 ---
[kamikêkêlên]: kêmu
kukap: (araning kayu)
kukup: [kukupan]: kukupan, malar; [mati tanpa kukupan]: lampus nora malar
kakim: sarjana, sujana
kokob: [ngokob]: ngêbêb
kakang: raka, rakya, kaka, kakung, graja; [kakang-kakangan]: kakan- kakan
kudu: rasa, rabda, ku, kral, kêdah, kêdêh, kudon, kadar, kêdwa, kêdya, dar(dêr of drê)pa,
suhana, pa(of oê)ksa; [kudu andhewe]: ngênthahasa; [kudu ngajak]: enari; [kudu-kudu]:
hyun-hyun, kral of kral-kral en, akralkral, baritu; [kumudu]: cumakah, rumasa, kumaru,
kumudwa,
--- 294 ---
kumudya, sapaksa, sumahana, sumaksa, sumakswa, sumaksya, makral; [kumudu-kudu]:
kralgalaka, makralkral
kadarpa: (jêjuluke Bathara Kamajaya)
kaduk: kacok, lada
kêdut: cancala; [kumêdut]: kumyatêr
kidul: kidwal, da(of du)ksina, dhaya
kadang: sudara, war(of wêr)ga, wra(of wrê)ga, wa(of wê)raga; [kadang nak-sanak]: kadeyan;
[sanak kadang]: bandhu, bandhawa
kadung: kanêp, satung
kidang: arina, arinya, ujung, kênas, kidwang, sanggira, wri(of wari)ga, walkasa, walgana,
pahula, dhinangsa
kidung: rajaswawa, rajaswala, rajasyara,
--- 295 ---
têtêh, santi, swala, lungid, pangidung, maji, gita, bangse; [kêkidung]: kakawin, lulungin;
[kêkidungan]: pangidungan; [ngidung]: ambangse, tumêtah, pangidung, ngudang, ngrêngih
of ngrêrêngih; [ngidung-ngidung]: maji-maji; [pangidung]: pambangse
kudang: panggil; [ngudang]: manggil, mangêbang, ngudang, ngêbang; [ngêngudang]:
mangêbang-hêbang, ngibang-ngibang; [pangudang]: papanggil, pamanggil
kati: katya
katu: katwa, kasyas
kitir: [kitiran]: taluktak
katara: awas, nagata, kôntra, kawa(of kawi)stara, kabranan, waspada, panawang, pwara,
makartara
katela: tela;
--- 296 ---
[patelan]: (panggonan katela)
katipung: bakilung
katumbar: gile
kêtêg: kêtêg; [kêkêtêg]: kêtêg-kêtêg, sundhulan, syastira; [kêtêg-kêtêg]: kêtêg- kêtêg
kêtog: tapis
kutug: dupa; [kumutug]: kara, lumêng
kas: [= êkas]: sra
kasa: (môngsa) srawana
kusi: wisik; [kusi-kusi]: wisik-wisik
kosa: [prakosa]: saki
kasar: pragalba
kasur: dranaddha, surôngga, supatha, sayastha, lalusupathaka; [kasursari]: padmaraga
kêsar: tar; [kêsar-kêsar]: tartar, walang arêp, marmar; [ngumêsarake]: marke; [kumêsar]:
nisya, tras, marê, walang arêp, makêsar, marlupa
kusir: sarati, wuruk, mahtali, mahatali, mahatalya,
--- 297 ---
gèndik
kêsik: [kêkêsikan]: gisi-gisi
kisik: gisik; [kisik-kisik]: gigisik = kikisik
kosok: lalar; [kosokan]: lulur; [ngosok]: lumalar, lêbur
kêsud: ungsir; [ngêsud]: ngusir
kêsèd: alpa, kelikan, boha; [akêsèd]: maboha
kèsèd: tapak; [kêkèsèd]: katapakan
kêsit: kêcit, kumêsat, mawut; [akêsit]: dirja; [luwih kêsit]: wimohana
kusut: rara; [ngusut]: sewala; [akusut]: makusut
kasturi: (kewan) rawiddha, kastur-ya, kasturya, turiya, padyaksa of padhyaksa
kisas: [pangisas]: padinah, pamanggah
kesawa: (jêjuluke Bathara Wisnu)
kuswarini: (têmbang) têgêse: panganggo utawa ambuning wadon
--- 298 ---
kuswawirangrong: (têmbang) têgêse: panganggo kasusahan
kuswalalita: (têmbang) têgêse: panganggo utawa sarasah bêcik
kasil: pahala
kêsêl: sayah
kasèp: kalal, tita, sèp, thèklèk
kasipu: zie ratu
kusumastuti: Temb. ged
kusumawicitra: (têmbang) têgêse: kêmbang utawa wadon kang luwih ing warna
kasumba: (kêmbang) sômba
kusambi: [woh kusambi]: gintungan
kusung: niet vorm usung; [kusung-kusung]: tawan-tawan, suguta, weragyatên, laya- laya,
ngayaya
kawi: kawin of kakawin; [angawi]: anggurit; [kinawi]: cinôndra
kiwa: kèri, kiwan, takura; [ngiwa]: ngèri; [ngiwakake]: nimur; [kiwa têngên]: siring, sisiring
kuwu: nati, niti, kojor; [kukuwu]: kokojor; [pakuwon]: pakuwwan
kowe: N. amu, kyo,
--- 299 ---
sira, siran, sirang, pamandhira, juga, mu; [sampeyan K.]: dira of dhira, durya, ta;
[panjênêngan dalêm K. I.]: paduka sampeyan dalêm voor ratu, tuwan, pukulun
kawin: pali; [kakawin]: papali
khewan: atata, ataga, atbana, sota, satwa, satya, sêtya, prigu, wêrgana, lubana, pusa,
mêrga, mêrgu, mêrguna, burwan
kowèn: êning
kuwèni: ehaji, ambawang, kurima, kawèni, kapèni, pohambawang, pohkawèni, pohkapèni,
pakèl, gêntheyo
--- 300 ---
kuwur: ranca, walisah, prapanca, mêhah, balisah
kawak: jimbun
kawuk: diksa, salira, wiyangga, manyawak, miyangga, kuwaka, srênggampa, wilpusa,
grêndama, gêrdawa, gêrdula, gêrdama, gridha, gêrmusa, brewa
kuwat: anjata, ampu, anggakara, kratarta, kratyarta, kosa, kaskawa, kaskaya, kuwawa,
kuwawal, kola, kêlar, kaya, kyatarta, tèlèr, santika, singa, singha, pratihal, dhaya, jaya,
--- 301 ---
yawan, gang; [nguwati]: kaskayani, mohun, ngudaya; [nguwatake]: ngaskayakên;
[kêkuwatan]: kaya, bagaspati; [pakuwatan]: pangungangan; [pikuwat]: sena, susena,
pragola, patyasa; [mikuwati]: sumena; [pinikuwat]: sraya; [kuwating gawe]: singa karya;
[kuwat bangêt]: wijayanti; [luwih kuwat]: widayaka, widikdaya, widigdaya
kawitana: Temb. ged. Têgêse: binangsalan, kaomahan
kawis: kawista, kawistha
kawus: kawas, kawês, dyandun, tikusên, suwêl, wingwrin; [akawus]: mawingwrin
kuwasa: zie wasa en anasa, anung, anunga, adyapi, esa, agal, anggakara, nung, rota,
--- 302 ---
kêr(of krê)tarta, kawase, kalaka, dyapi, sa(of sê)ntika, sura, sa(of sê)kti, saktya, sagana,
wani, wênang, wênangan, wira, wisesa, pratisura, purusa, pasa, dharaka, dharyya, mênang,
gagana, gana, byahi, byapa; [nguwasani]: nungi, kawasani, manasani, mratisura;
[kinawasa]: kagana, surana, suraya; [panguwasa]: kuwasa, panasa; [maha kuwasa]:
mahasasa
kawiswara: (jêjuluke panêngahing Pandhawa)
kuwawi: dharaka; [kumawawa]: agahan
kawal: [ngawali]: mawah
kiwul: akola
--- 303 ---
kuwêl: akiwul, akola; [kêmuwêl]: kêmul, zie uwêl
kawula: U(of u)lun, ulunan, ong, kasi, kawuntên, kawula, kula, dasi E. T., dasih, sahaya,
sene, sewa, sale, patik, patikbra, yoda, batur; [ngawula]: andasih, uluna, umulun, umong,
newaka, sewaka, sawita, sumewaka, sumawita, mauluna, mandasih, masawita, mulun,
ngulunan; [ngawulani]: ngulani; [pangawulan]: paulunan, paambanan, pukulun, pasawitan;
[kawulaning ratu]: priyayi;
--- 304 ---
[kawulawarga]: yadukula, yadawakula; [kawula kang asor]: kaula
kuwalu: [kuwalon]: tiri
kuwalah: [kuwalahên]: kaalahên
kuwalik: kawaluy, kawaluyi, kuagang
kuwagang: kawaba
kuwung: [kêkuwung]: nampaya, campayana, kampaya, wangkawa, wangawa, lêngkara,
makudhungkudhu; [ngênguwung]: suteja
kul: of êkul krokos; [ngêkul]: ngrokos
kala: (piranti) anjulan, asmara, kalas, kulêm, (môngsa) sêdhêng, sangsaya, (sarana) wisa,
(warna) ala, yogwan, mara, masa, (rêmbulan) grahana; [tatkala]: kramakala; [sakala]:
saksana; [Bathara Kala]: Bathara Antaka, Bathara Kalantaka, mar(mêr of mrê)tyu, Bathara
Siwah,
--- 305 ---
Bathara Bahnirudra, Bathara Berawa, Bathara Belawa
kali: nardi, narmada, nadi, ci, kali, kalya, sètu, sètu-sètu, sunge of sunghe, wlahan, lwah of
lêwah, luwah, lèpèn K., jahnawa, jahning, janawi of jênawi, bahnawa, bênawi K., bangawan
N.; [dewaning kali]: hyanging narmada
kalo: kalo
kêlu: [ngêloni]: milêti
kili: kili
kalah: hala, alah, hyalah, kahala, kawênang, kajaya, salah, judhi, yalah; [ngalah]: umalah,
nalah, malah, ngalah; [ngalahi]: umadha,
--- 306 ---
dustha, misyana; [ngalahake]: maharjaya, mungulani; [ambêngkalahi]: ambôndakalani
kulah: kulam of kulêm, en kolêm, prigi of parigi
kalèn: cucu
kêlun: [kumêlun]: halun, marhyak, ngutug
kulon: kilyan, pacim, pasêma, pracima, pascima
kulina: katèr, byasa
kalanan: (panggonaning maling en buta)
kalandara: (= ngulandara), tlengsor
kalanasura: (têtindhihing buta)
kulanthe: Temb te. Têgêse: kalar
kalanthang: [kumalanthang]: kumênthang
kaleca: kaledhung, taledhung
kalar: kirna, kulanthe, talar
kêlar: hèpên, hopên, hêgar, kuwawi K., wawa
kêlir: rana,
--- 307 ---
wrana of warana
kelor: tèlèr
kaluruk: karuyu, kukuluyu, kaluyu
kulak: kuyang
kuluk: rukuh, têngkuluk, griwa, bismaka
kaloka: kalêngka
kuldi: kalde
kêlud: têbah; [ngêlud]: rung-rung
kalat?: imutik zie kilat
kilat: umautik, amuk-amuk, imutik, ampak-ampak, kilap, dota, duta mangkara, tathit, wadyut,
wi(of we)dyuta, widyutmaka, widyutmala, wijutmaka, wagyut, wigyuta, wigyutmaka, lirang,
lewa, lidhah of lilidhah, pacalita, pracôndha, pracalita,
--- 308 ---
pata, mêrcu, murca, mayalalit, gurniti; [kumilat]: kundhap, wahyun, makilat, mayuta
kulita: carma, kusika, turila, wacucal K., walulang N.; [kulit daging]: nuwilagônda
kalis: sa(of sê)ngara
kalasa: kilasa, sayana, samuhan, lante of lanteya, likban, lalu, lingkab of lingkaban, gêlaran;
[kumalasa]: sayana, sumayana, lumingkab
kilasa: (araning gunung)
kulasantana: wadya
klosod: [nglosod]: gumulung; [klosodan]: kagulungan
kalisang Ara: = kalisangara Spr. (araning jaman)
kaluwih: (wit) kaotan
kaliwon: W.H. kapiji: utawa rongèwu
kalèwèr: ngwang; [nglèwèr]: mirir
kulawarga: wandawa, widrah, bandhusaraya
--- 309 ---
kaluwis: aran dhapuring prau
kalawija: uwwang, uwèng
kaluwung: kukuwung, triwarna, sambartaka, wangkawa, lêngkawa, plangi, mêrak, zie cahya
kalwewang: kalawau, taladhag, bandhol, barandhang, berang, bodhi, boji
kulawôngsa: warga, wrêga
kalal: mani; [ngalalake]: nguluyakên
kalilika: (kêmbang), susupan
kêlap: kêdal; [kêlap-kêlap]: kêdhap-kêdhap, kumêlap; [kumêlap]: cat, sar, lalita
kilap: [kakilapan]: katambêhan; [kumilap]: guril
kulup: kacung
kalpadaru: (araning kayu)
kaledhon: kelon, kalirwan, galap
kalajêngking: kiha, karkala, wikatha,
--- 310 ---
pracika, mracika
kalayu: (wit), kalaju, kalajêng
kaluyu: (araning iwak êloh)
kalayam: kunang, lawan
kilayunêdhêng: Temb. ged. Têgêse: wog kilayu sumêdhêng.
kalayuda: (araning sanak saka bapa)
kaliyuga: (araning jaman)
kalam: panika
kêlêm: hêlêm, kalêm, dhalêm
kalimah: wikalpa
kalamênjing: kalanjara, kalmasu, panghula
kalamrêtyu: (jêjuluke Bathara Kala)
kalemprak: [ngalemprak]: marimprêk
kalumprit: (araning kayu)
klumpuk: inuk, arpat; [nglumpuk]: arpat, nipuna, nimpuna, marpat, marêpat; [nglumpukake]:
marêpatkên, ngêpuk
kulambi: rukuk, rasukan K., rungki, kawaca, kalambi, wacu, waju,
--- 311 ---
wuju, baju Ml., bajo; [kulambèn]: wuju, mawaju; [kulambi ôntakusuma]: waju hambala
kalagêni: (jêjuluke Bathara Kala)
kalagêni lodra: (jêjuluke Bathara Kala)
kêlab: cancala, kêdal; [kumêlab]: cancala
kulub: [kuluban]: gilwe; [kêkuluban]: sabang patra
klebat: kêlap
klèbèt: kêlap, sayar; [kumlèbèt]: sumayar
kalabusana: (panganggo sapangadêg)
kalabang: verk. v. kalaabang, kanaba, sirsa, sirusapa, sota, sangkatha, matsika,
manggakala
kalang: [kalangan]: galanggang
kalung: kurug, kalung K. N., sawing, sapit, bandhowara, badhong
kalong: (manuk), Alwang, kirsaka, kalwang,
--- 312 ---
wilaja, lwang, lêngking, jabun, gingga, gingguna, ngungking
kêling: (jarik), naleja
kêlèng: (= kêkêlèng), (araning têtabuhan)
kilang: ketang
kalêngêr: zie lêngêr
kalingane: [of kalinganeya]: salatara
kapa: [kakapa]: camil, cêmil
kapi: [kapiluyu]: halayu
kupu: rangana, ranggana, rangganaya, karmija, drupawa, trija, widung, basunônda
kopi: kahwa
kapaung: (araning bêburon)
kapencut: inganyut, kèpêr, kapitut, kapisaya, kapiluyu, kapengin, thêthêg
kapundhung: kalurak, jarêk, jirak
kapurônta: (araning rupa mangkono lan araning kêmbang); [kapurônta]: janjan
--- 313 ---
kêprak: canthang, thoprak; [kêkêprak]: cacanthang
kêpruk: kêmprang
kaparat: kapaung, kêthit, dodohun
kapok: dyandun; [ngapokake]: andhêndha
kêpêt: angin, tiyup; [ngêpêti]: manyup of maniyup
kapitêmên: hyasên
kêpêl: (wit), gêlungan
kopyah: biksma
kêpyur: kusa, kêsar, sirat; [ngêpyuri]: ngawun-awun; [kumêpyur]: kumêsar, sumirat, makusa,
gumyur; [kêpyuring udan]: suba manggala
kêpithing: kalakatha, kamitra, kathira, dahring, darika, mandara
kaping: kaping K., ping N.; [kaping wolu]: hasthami
kêpung: irup, èdêr, kapang, kêpang K., kêpung N.; [ngêpung]: irup, nêdêr, ngêrup,
--- 314 ---
ngirup, ngambul; [ngêpungi]: ngêmbuli; [kêpungan]: ka(of ke)pangan; [kêpungên]:
kapangên; [kêkêpungan]: kakambulan, kêkêmbulan; [kinêpung]: inirup, idêran
kiping?: suki
kuping: nalinga, kêna, karna, karni, karna, kêrna of krêna, kêpêh of kipêh, kapêk, kapêng,
ta(of tê)linga, talingan K., tuping, pani, padingan, pangrênga, panalinga; [kuping kiwa]:
tarung; [kuping têngên]: talingan; [kuping pêngêng]: kapilêng; [nangèkake kuping]:
karnasula; [pêpênging kuping]: pilêng
kudhi: coli, caluk of calok, colika, trantang, ta(of tê)rantang, tyalu, sangut
kêdhah: [kêdhah-kêdhah]: kêrah-kêrah
kadhar:
--- 315 ---
[kêkadhar]: majang
kèdhèr: kadhar
kêdhuk: bah
kodhok: canthuka, kongkang, wêca-wêca, wrêstija, wijung, wiyang, wi(of we) yangga,
wiyung of wiyungga, wiyôngga, pas
kêdhotan: kabêl
kudhasih: cucur, rêsrês, tadhah arsa, tadha (of tadhah) asih, tidharsa, sitamuyana, walik
tadhah asih, wlasarêp, padharsa, gla
kadhali: dadali
kadhal: umêtaka, karla, widika, bundhan; [anak kadhal]: barang-barang
kêdhap: ulap, cat, kidat, dipta, sumêr, larap, lês, lidhah, liyêp, lingga, pradipta, panggyat,
--- 316 ---
brama; [kêdhap-kêdhap]: ulap-ulap; [ngêdhap]: ngêthil; [pangêdhap]: pagyut; [kumêdhap]:
ulap, ujwala, kênyar, kumênyar, sunar, sumaksa, singêh, wahyut, wagyut, manuhara,
marakata; [akêdhap]: makilat
kêdhèp: inggit, kêdhap, kêjêp, tilat; [kinêdhepan]: inginggitan; [kumêdhèp]: kumêdhap,
tumilat; [kumêdhèp-kêdhèp]: pepedhêp; [kêdhèp kêrêp]: kumênyêp
kudhup: bungkul
kadhèdhèr: [ngêdhèdhèr]: ambadhèdhèr, ngadhebyah; [ngêdhèdhèri]: ambadhèdhèri
kidhung: sigug
kudhung: kudhung, payu, bukut; [kêkudhung]: capi-capi, kêmul; [akudhung]: macapi,
macapya, macaping,
--- 317 ---
matudung; [akêkudhung]: macapi-capi
kodhêng: kawêdhêng, limut, pusang; [kodhêngan]: kawêdhêngan
kêju: kumêl, kumêm
kojah: katamarti of mêrti
kajinêman: W.H., ngulat-ulatake laku kadurjanan
kajar: kajar
kêjot: kênyut, kêtêt, kêjèt; [kumêjot]: anjot, kumênyut, kumêdwat, kumêtêt, kumèjè
kêjêng: gênjor
kijing: karaca, kêrmisa, wahna, lindhana
kajanglêsês?: anglêsês
kaya: ara, ardha, atur, utur, a(of e)smu, èmpêr, Ang(of ang)kên, nrang of nêrang, nasmu of
nasêmu, rasa, ragitya, kadi, kadya, kala, kadhi,
--- 318 ---
kadhya, kaya, takwa, tuli, tulya, sa, saha, saimpêr, (= saèmpêr Spr.), saksat, (= sasat Spr.),
saksyata, sawang, saparti, sapêrti of saprati, sêmu, sabagi, wimba, lir, lwir, lwira of lwirra,
lila, pindha, paka, padha, yatur, yaya, yayah, yayan, yangkên, manawang, mindha, makadi,
masmu, mabangun, byak, bagi, bangun; [kaya-kaya]: ragan-ragan, tidharsa, sahangkên,
sakadi; [kaya êpring]: dumêling;
--- 319 ---
[kaya tanggal]: tumanggal; [kaya wong tuwa]: yaya; [kaya mangkono]: minangkana;
[kayangapa]: mapa
kayu: kupwaka, kajêng K., kayu N., kuya, ka(of ku)ywa, dayaka, tahên, sapan, ngunut,
wêrci, wra(of wrê)ksa, war(of wêr)gu, wudi, widasari, walikatupa, walulin, puhun (Pohoon
Ml.), bodaya; [kêkayu]: dukala; [kayon of kêkayon]: kêkaywan, kakayyan, kawrêksan,
kuyang, dasandriya, tahên, taruwara, tarywan; [kayu swarga]: sandilata; [kayu lèsêm]:
panungsung guywa; [kayu wringin]: gurda; [kayu palasa]: kayu palasa; [kayu lêgi]: kayu
manis; [kayu gandri]: kayu gandri; [kayu garu]: kayu garu; [kayu gêrandim]: kayu gêrandim
kiyi: kya
--- 320 ---
kiyu: gênjor
kiye: kya
kayuh: [ngayuh]: ngahin
kyai: [= kiyai]: rakryan, wardah, wrêdah
kiyai: W.H., kaki
kayut: [pangayut]: pangawit
kiyat: pratital, makas, mangkas
kayas: (araning upas)
kiyamat: sang Arakal, punghaskala
kayumas: harjasa
kayang: kayang
kum: wanga; [ngêkum]: umangêm, angêm, nanyub, masanyum, mangah, manyum, ngêm;
[kum-kuma]: (araning gônda), kêluku, kuma; [kuma-kuma]: (araning kayu); [kinum ing]:
minging; [pangêkum]: pangangêm
kama: roh
kêmu: cala, takas, têkas, têkês; [ngêmu]: marmat, gar(of gêr)ba, ngrawat, ngêmu,
ngêmbêng;
--- 321 ---
[ngêmu madu]: madu kucing; [pakêmon]: patêkêsan; [pakêmonan]: patêkêsan; [akêmu]:
matêkês; [kumêmu]: cumacala
kêmah: [ngêmah]: anggilut
kumandhang: kumara, kêmarang, guntang
kumur: [ajur kumur-kumur]: nyunyur
kêmarogan: kamagan
kamarung: (rining pala kapêndhêm)
kumêd: cukêng, kakar, sraswa
kêmis: rêspati, wrahaspati
kêmul: ulês, rurub, kêmul, salimut, sangub, singêb, limput, mulês, bukut, ngêbêk; [ngêmuli]:
manyaput; [pakêmulan]: pasupatan; [akêmul]: mirong, makêmul, masasput, masaput,
masingêb, masingub, ngrimong; [akêkêmul]: kêmul
kamilu?: milu
--- 322 ---
kumala: [of komala]: èrmala, sosotya
kêmlandhingan: salatara
kêmlaka: kamalaka
kumlasa: watu ...: ridang
kumlasa: (atos), ridang akas
kumpra: [of kompra]: bedhak
kêmprang: srang, sêngkrang; [kêmprang-kêmprèng]: srangsring; [kumêmprang]:
sumêngkrang
kêmpit: [ngêmpit]: mangindhit
kêmput: rimput, kub, sumput, limut, limput; [ngêmput]: nglimput; [pangêmput]: panglimput;
[kakêmput]: kalimput; [kakêmputan]: kalimputan
kêmpot: kêmpong
kêmpus: U(of u)syasa, osyasa; [ngêmpus]: Uswasa; [pangêmpus]: Uswasa, osyasa
kimpès: kêping
kêmpul: tundhung
kimpul: limbe
kumpul: impun, dirês, tupul, tumpul, parpat, parêpat, pupul,
--- 323 ---
gunggung; [kumpulan]: rubung, pupulan; [ngumpul]: nimpuna, marpat, marêpat, matunggal,
mupul; [ngumpulake]: nimpuni, maimpun, marêpatkên, mupul, ngimpun; [pangumpul]:
patunggal, pangimpun; [pakumpulan]: ruruku, samohan, saba, sawêgung, wêgung,
parêpatan, pêkên, patunggalan, pasamoan, pasaban, marpatan; [akumpul]: ngapupul
kempol: sèntèl, wêntis
kimplah: (banyu), kilah
kampung: tampuwang
kêmpong: lêmpong
kumudhi: pandhega, bodhi
kamajaya: bathara ...
kamumu: (araning wowohan)
kamamang: kumamang
kêmba: cambing, kusika, santun, mangenaki
--- 324 ---
kumbi: kidyat; [akumbi]: makidyat
kumbah: wa(of wê) lantên, gurah; [ngumbah]: anggurah, masêh, masuh, masêhi, masuhi,
mawasêh; [pangumbah]: pamasêh; [pakumbahan]: pawasêhan
kêmbên: sêlah, sayut
kêmbar: aro, rakit, kucumbi, wiwi, pata, dhampit, jajar, jajara, mintuna, bandhung;
[ngêmbari]: ando, marwani, matah, ngucumbi; [kêmbaran]: kucumbi, bandhu; [kêkêmbaran]:
papatêhan; [akêkêmbaran]: mapapatêhan; [sakêmbaran]: sasama
kambil: cambil, kapa
kêmbul: rêbut; [kêmbulan]: layangan; [ngêmbuli]: ngumalandangi, nang(of nêng)gulang,
rumêbut
kambang: rambang,
--- 325 ---
timbul, tambang, lembak; [ngambang]: nimbul, patambang, ngrambang, ngarambang;
[pangambang]: patambang; [kumambang]: kambang
kêmbang: raras, kanang, kusuma, kambang of kêmbang, têmbung, santun, sari, skar (=
sêkar K.Spr.), sêkara, sumarsana, wala, wilaja, wunga, padma, puspa, puspita,
[kêmbangan]: suman; [kêmbang sasawur]: irim-irim; [ing kêmbang]: nikanang; [kêmbangan]:
kasumba; [kêkêmbang]: sari; [kêkêmbangan]: kusuma, pênêd; [pangêmbang]: panêkar;
[akêmbang]: asêkar, kêmbang, sumêkar, sumêkara; [kumêmbang]: sumari; [kêmbang
tumeja]: puspateja; [kêmbang sumorot]: padmanaba; [kêmbang mêkar]: nilaja;
--- 326 ---
[kêmbanging awak]: padmaraga; [kêmbang aprang]: patrayuda; [kêmbang kapintêran]:
puspaguna; [kêmbang panguripan]: wijayakusuma; [kêmbang mas]: maskar. Araning
kêmbang: [injên-injênan]: jêjêpan; [arèn]: dangu; [rêjasa]: saritim; [kanigara]: wwanagara;
[kuncup]: wotsari; [kalurak]: sorak; [kêmbang panyêmbah]: pusanjali;[5] [kêmbang mawa
patrêm]: suji; [tunjung ing gunung]: padmahendra zie trate; [tunjung sumorot]: padmanata zie
trate; [têlêng]: wwangatali, wwangatalindhang, wungatali, wungatalindhang; [sinting]: sênting
of sasênting; [sruni]: saruni of sa-rwani; [soka]: sukôndha; [sungsun]: tarasari; [sunggingan]:
suji; [wora-wari]: sakirna; [widasari]: wanuliman; [walikadhêp]: wali; [wijayakusuma]:
wijayakusuma; [prikancu (= trikancu Spr.)]: trikancu; [pisungsung]: walapuspa; [dhadhap]:
celung; [mênur]: mênur; [môndhalika]: môndhalika;
--- 327 ---
[gadhung]: gadhung; [gambir]: wiraga; [bajra]: bajra; [udan kêmbang]: puspawarsa;
[ambuning kêmbang]: gôndakusuma; [dewaning kêmbang]: hyang alangêh, hyanging
kusuma, hyang-hyanging kusuma; [ngudanake kêmbang]: puspawarsa; [nganggo kêmbang]:
masêkar
kêmbêng: kêmpêh, kumêmbêng; [ngêmbêng]: ngêmu; [kumêmbêng]: kapiluh, kumêmpêh,
wujil
kombang: (araning tawon gêdhe), sadpada, satpada, lyali, pohali, madukara, madubrata,
malimuka, madhubrata, bra(of brê)mara, bamara; [kombang mibêr]: payayuni; [kombang
ngêlèng]: brêmara wilasita; [ramening kombang]: sadpadawu; [kaya kombang]: ambramara,
ambamara; [lènging kombang]: wilasita
kêmôngga: umêng, umênggêng, kyaksa, kamamangga, warmata, gumênggêng
keguh: kawênang,
--- 328 ---
kalaka, kegwah, dhêdhêt; [keguhan]: kadhêdhêtan
kagèt: asarwa, agra, agyat, kêr(of krê)dyat, kurdyat, kupurên, kapita, kagyat, kagum,
rawagan, dhèr, makrak, garjita, garyang, gita, glana, gyat, gumyur; [ngagèt-ngagèti]:
anggyat, ngagyati; [ngagètake]: agyat of gyat; [gèt-gètên]: wuragyatên; [kagèting ati]: sar;
[kagèting jurit]: kadgada
kugut?: kulu
kogêl: kesa, ngah
kêbo: andanu, andanu of andhanu, andanu kalamurti, de zoon v. jantaka, arbwita, esa,
danuka, srawana, sityaka,
--- 329 ---
sayana, maisa of maesa K., mundhing, miswa, mawwa, moga, gopaka, gomi, banjaran,
badhagas; [kêbogiro]: maesabayangan
kabèh: ahyana, anan, niskara, nista, karir, kasya, kapwa, kapwala, kabwa, kabwah,
kabwang, kabya, sahana, sahadaya, saniskara, sanista, sakariri, sakalir, sawêgung, sama,
samu, samah, samuha, samoha, samuhana, samohana, samanta, samadaya, samwa,
samuwa,
--- 330 ---
sagotra, sa(of sê)gala, sigya, sagung, sangguta, wirya, lwir, pra, prakirna, pramu(of
paramu)dita, pramu(of paramu)sesa, mohana, mandhala, masanggya, muwah, gung,
bowana; [kabehan]: samuhan; [ngabèhi]: nyamuha, nyamoha; [sakabèhe]: niskara, kara, si,
sahanya, sarwa, sakirna, siwèni, sawêgung, salwir, sama, sagala, sagung, sabwana,
prênggi, marama; [kabèh banyu]: sêgara
kêbên: jêmêh
kêbon: têgalkuru; [kêbonan]: kirna
kabar: pangabar; [pangabaran]: pangaribawa, mracôndha
--- 331 ---
kêbur: [kêkêburan]: kolahalan; [pakêburan]: paliyangan
kubur: setra; [pakuburan]: pasetran, pamarasan
kobêr: èpên, opên
kêbak: anjrah, ibêk, cor, rob, kêbêk, saksa, supênuh, sumaksa, wrêsêg, wêki, wimbuh, wêg,
lumah, pênuh (= penoeh Ml.), mênuh, giha; [kêbakan]: hibêkan; [ngêbaki]: sumaksa,
sumusung, sumungsung, mêlaba, ngibêki; [luwih kêbak]: supênuh
kêbêk: rob, tara, sêk, sik, sumwuk, warêg, jibêg, manêngkêr, thah, ngadrak;
--- 332 ---
[ngêbêki]: kwaki, mênuhi, muntwani, mangêbêg
kêbuk: tatab
kubuk: satambana, sagya
kobok: [pangobok]: pangodha; [kêkobok]: kibit, ngudhodha
kêbat: ampak, rikat, ganas, gêlis; [kêkêbatan]: gurawalan
kêbèt: kêping, têping
kêbês: kumun, thithi; [akêbês]: malumut
kêbul: kêrab, karaba, da(of dê)lwang, daluwang; [kumêbut]: kumrab, kumêrab, kumutug,
marhyak, bubul, ngraba
kêbluk: [akêbluk]: malimêr
keblat: tuwang, têpung, têmu
kabayan: W. A., lantaran
kêthi: kothi; [sakêthi]: kongya, sakothi, sakotya;
--- 333 ---
[sapuluh kêthi]: yuta of sayuta; [akêthèn]: makêthi-kêthi, makêtya-kêtya
kêthu: kaos murda, kanya, da(of dê)lancang, da(of dê)lwang, daluwang, têkês, wisma,
wismaka, bukasri
kutha: ku(of ko)ta, taji, tajya, tunggi; [makutha]: mataji
kêthuh: bêthuh; [akêthuha]: maloba
kuthah: kurang, kurah, kimi, wêlantah, pu(of po)lang, mapulang
kêthaha: [ngêthahasêksa]: ngênthahasa; [akêthuha]: maloba
kêthèk: anjana, anjani, ri(of re)wonda, kênès, kênyung, kêra, kapi, kapila, kothi, kuthila,
kuthilapas, kongya, sura;
--- 334 ---
[wanara verk. v.]: wananara, wru, wre, wreya, pragosa, plawaga, palwaga, palgoca, palgosa,
ju(of jo)ris, munyuk, monyèt, gocara, bruk, bêdhès; [ratuning kêthèk]: kapindra; [kêthèk
ingon]: kuthilapas; [kêthèk lanang]: kênès; [kêthèk wadon]: kênès; [kêthèk prajurit]: kapiwara
zie lutung
kêthok: [ngêthoki]: manêngkêr
kithik: (jênênging walang)
kethak: Utgata
kothak: karas
kothèk: thoprak
kêthap: [kêthap-kêthap]: ulap-ulap, lamat-lamat
kêthêpêl: kêpêl, dhimpêl, thêpêl
kèthèng: [sakèthèng]: sayatra K. D., sadhuwit K. N.
kothong: kosyang, dimu
kang: a,
--- 335 ---
ing, ri, kang, tikanang, tekanang, tikang, tiking, tekang, tang, sa, sonnya, punang, ma
kung: [anêkung, manêkung]: Ahom
kangên: onêng, cita, rindhu, tyang, wulangun, monêng; [ngangêni]: mangunêngi
kungkum: kulum; [akungkum]: ngulum
kêngkêng: akas; [pakêngkêng]: bangkrung
kungkung: ngungkung; [ngungkung]: ngrarangin, ngurung, ngrangtêg
kongkang: wêca-wêca
kongsi: lumud
kangjêng: bagendha
kangjêng: W. A. ingkang suku
kanggêg: sacêh, mangu, mangên, ngalênggêr; [kanggêg- kanggêg]: hêh-hêh, rangu-rangu;
[nganggêg]: ngalênggêr
--- 336 ---
du: = a(of hê)du; [adu manis]: sugaha; [padu]: data; [padon]: padyan, jah; [madu]: andata;
[madoni]: jêmalani
doh: [adoh]: A(of a)hut, antara, ado, kibit, doh, doha, dura, têwah, têbah, têbih K., simpar,
lalu, lêpas, langut, mandrawa, mèr, madoh; [ngadoh of ngêdoh]: andoh, andura, angdoh,
nêbih K., dohi, dumoh, dumoha, dumura, tumêwah, lumangut, manêbah, madoha, ngadoh of
ngêdoh; [kaêdohna]: dinuha; [kadohan]: kadêhan, kasimparan,
--- 337 ---
mandrawa; [katon saka kadohan]: kêthap-kêthap
dohun: [dodohun of dêdrohun Spr.]: cawêla, cawêli
dauru: ara-uru, truwu, turuwa
dahwèn: andulya (= daluya), dulya; [adahwèn]: masênge
daulat: [daulat ala]: durlaba
dèn: dumèn; [radèn]: bapa
dana: dhanya; [dêdana ing dalan]: santanu
dina: ari, mahera; [andina]: arina, ri; [dina cacad]: inari; [dina pêpitu]: ri sapta, sandharawara;
[sabên dina]: dumina; [sadina sawêngi]: ngwe zie wêngi
dene: do, dening, deta, dume, tahun, têkap, sumarma, lila, pwan; [ewadene]: ]: dyamidyeda;
[apadene]: karuhun,
--- 338 ---
karun, tanapi, sumawana, pituwin; [suprandene]: dami, dumèh, dumea
dening: amarga, de, dèn, dènira, dening, têkap, têkapning, têkapi, têkaping, lagi, pwana,
dhe, yan, ywan
dandan: dangdan, tata, sarabda, sawega, sa(of si)yaga, manggêwah; [dandanan]: abahan,
brana; [andandani]: madandana; [adandan]: madangdan
dinding: [andinding]: madingding
dunya: dhana
dunung: don, tuntun, taruh, tuduh, lahêng, lu(of lo)kika, lèkika; [dunungan]: tuduhan;
--- 339 ---
[andunung]: oja, tumuntun; [andunungake]: manaruh; [dumunung]: hanala, anèng, hing,
sumalah, wana, lumahêng, lumu(of lumo(kika, gumwan, ngungsir; [tanpa dunung]: gamana
dara: (manuk), cucur, pêpêti, jiptar
dora: jihma; [doracara]: ducakara; [laku dora]: dur niminta
durèn: ambêtan, duryan; [durèn alas]: wawar
duraka: kuhaka, kuyaha, dru(of dro)haka, durhwaka, du(of do)raka, durbala, wisaya, pahaka,
mawwat
drêdah: cêlor, kudon
drodos: [androdos]: nus
durat: [pandurat]: dlangaksya; [sapandurat]: yalap
dêrês: kras of kêras, sasêrsa, wrês, madrês;
--- 340 ---
[andêrêsi]: ngêrasi; [adêrês]: madrasa, madrêstha
dèrès: siyu, piyuh; [deresan]: nyur of hênyur, tênyur, siu, gêtah; [andèrès]: tumênyur, sumiu,
sumiyu, miyuh; [andèrèsi]: halwangi
drèwès: imik; [andrèwès]: marawaya, marawayan, marêbês
darpaka: (araning gêgaman ing jaman kuna)
dariji: amlika, kasman, darijya, suwedha, jari, jariji, jêruju, jarijya, jarya, nyari; [urun dariji]:
mêsbok
dariji panuduh: tuding, panêdah, jaratgawa
dariji panunggul: ulujari, dyaka, panika, panalika
dariji jênthik: ênthik- ênthikan, kalingkingan,
--- 341 ---
mudhajari
dariji jêmpol: êmpol-êmpolan, tuhita, pandhajari
dariji manis: namika, swedhakara, jarimadu
daruju: acana, druju of daruju
durjana: kujana, durlaksana; [kadurjanan]: kanicalar
driya: [pôncadriya]: lumèndriya
durma: Temb. tj. Têgêse: macan
durga: bathari ...: daruni
darbe: dar(of dêr)wya, pana, panya, punya of punnya; [dêdarbe]: punya-punya; [andarbe]:
andar(of andêr)wya; [andarbèni]: mandar(of mandêr)wa; [adarbe]: mandar(of mandêr)wya;
[darbe weka]: mawêkaja; [rajadarbe]: panyuwan
darubêksi: (araning wisa)
darebas: (araning gêgaman ing jaman kuna)
darubosi: (araning wisa)
darbala: [andarbala]: mandarwala
darung: [andarung]: darusa, dumarusa, dumuk, nginthar
--- 342 ---
dêrêng: [kadêrêng]: kadarpa, kadar(of kadêr)pan, dinarpa, dar(of dêr)pa, dêrpya, durajaya,
sudar(of sudêr)pa, lampu, masru, baritu; [kapidêrêng]: madarpa
durung: Abwita, turung, tapwan, jugil; [durung paja]: tanghèh, tangèh, tangeha
drêngki: androi
dak: [ngêdak-êdakake]: pèpèdhês
dokok: kêna, don, salah; [andokok]: nalah; [andokokake]: manunungkên, manggwahakên;
[pandokok]: pandon; [pandokokan]: pandonan; [padokokan]: padonan
daksa: W. A., sujana wong; [wicaksana]: kabubuhan anggarap prakara
dêksa: [pidêksa]: parusa, rêspati
dêksura: mathingkrik,
--- 343 ---
garwakara
dêkêp: dêmak
dêkung: dêngkuh, waga; [dumêkung]: dumêngkêh, nyingkon
dadi: ande, urub of umurub, uwus, angne, angdhe, nidya, nulus, naya, darda, drêsya, drada,
drêsya, dadra, dados K., dadya, tikah, têmah, saksip, sida, sangsip, sasya, siyos K.,
sangsiptan, lila, lamis, pinaka, pinangka, paka, maka, pak, pi, paka, dhati, minaka,
minangka, madadya, gupana,
--- 344 ---
buta; [dadèn]: têmahan; [dadine]: saksipta, sangsipta; [andadi]: arjana, rêdên, rabda, war(of
wêr)di, war(of wêr)dhi, madangdana, mawêrdi, mawêrdhi, byêt(= ambiyêt), ngadandana,
ngrêbda, byêt (= ambiyêt), ngadandana, ngrêbda; [andadèkake]: ande, mangarjakên;
[kadadeyan]: kadadin, kadadyan, têmahan, pra(of para)matat, prama(of parama)tatya,
minaka, minangka, mandadya of madadya
dadu: pahul
dudu: nora, dudwi, dudya, wênèh, pina, prabeda, dhudhu, beda; [kadudon]: kadudyan,
masangkya
dadah: ginda; [andadah]: angginda, dadah
dadar: uji; [andadar]: ngrabasa
--- 345 ---
dêdêr: kantar, gandar; [dêdêr-dêdêran]: kakantaran; [andêdêr]: madêdêng
dadak: karêng; [dadakan]: karêngan; [andadak]: dumadak, makarêng, ngadadakan;
[kadadak]: kakarêng; [dumadakan]: kumarêngan
duduk: (araning gêgaman ing jaman kuna); [anduduk]: tumênggêl
dudukwuluh: Temb. t. Têgêse: suling
dudut: ulul, daut, [dudutan]: ululan, [andudut]: dudut, dumuk, dumuduk, dhêdhêt, manudyat,
mênut, mure
dodot: ayam, ayama, wastra
dêdêl: dêdêlya; [pandêdêl]: pamedan
dadali: (araning gêgaman ing jaman kuna)
datan: nira
dus: [= a(of ê)dus]: dyus, sibu, mangcuh E. T.; [dus-dusan]: uyang-guyang;[1] [pangêdus]:
padus; [padusan]: dyusan,
1. guyang-guyang.
--- 346 ---
wasyan
dasa: [= sadasa]: daca
desa: desa, talun, padesya, bandar; [padesan]: talunan, wagraha, prênah, pradesa,
padesan; [padêdesan]: banwa; [môncadesa]: mar(of mra)desa
dosa: dru(of dro)haka, durhwaka, durwyaka, dusa, lara, ngupa; [dêdosan]: durwyakan, laran
of lalaran
dasanama: (araning layang)
dawa: antar, dirga, dirgya, dawa, dawan, wèr, landhung, lancut, lur, laju, layu, layung,
panjang, mure, nonjor; [andadawa]: dadaka; [andawakake]: manlar, manjangi;
--- 347 ---
[pandawa]: wala, pilandhung
duwe: dar(of dêr)sana, dar(dêr of drê)wa, darwaka, darwwa, dar(dêr of drê)wya, dirwya,
darbe, dêrbaka, dar(dêr of drê)bya; [duduwe]: dadarwya, wir; [anduwèni]: dar(dêr of drê)wa,
darwwa, dajak, madar(madêr of madrê)wya; [adêduwe]: mapunpun
dewa: endra, ari, arsigana, asura, apsara, hyang, hyang-hyang, hamara, hong, hôngsa,
narpa, niskala, rêksi, rêsigana, rajasa, kadarpa, dewa of dewata, (dewaning lanang),
dewasa, dewanggana (dewa ijèn, dewa ing langit of dewa têlukan),
--- 348 ---
dumara, tanu, taya, sura, surasida, surasidwa, surasidya, surawara, surapsara, sarya,
suranggana, suksma, suksmanasa, suksmatatya (turuning dewa), sida, sidarsi, sidya,
sidyasidana, sidyagana, sadyagaka, siwa, suman, sangasura, warapara, widhadara,
widhasadya, pandya, pasupati, jawata, muksapada, brama, bathara; [a kadewatan
(kaanan)]: kasuran, sewalaya, siwapada, siwamandhala, sidha, warawidi, warawidi bathara,
widi, widadara,
--- 349 ---
wididustha, widitustha, widiwasa, wididustha, widhitustha, widiwasa, widhiwustha, pandya,
prit-anjala (araning dewa), patêr, jayantara (araning dewa), jayantaka (araning dewa), yati,
ywang, ywangywang, yyang, yyangyyang, maharsi (panggêdhening dewa), mahasura,
mara, gana, gandarwa, gandarwasura, brahmarsi, baruna (araning dewa sêgara), bathara,
ngasura, ngapsara; [b kadewatan (pidalêman)]: endraloka, endrapasa, endrabuwana,
amarapada, amarabuwana, narahyang, nirapada, kahyangan,
--- 350 ---
surendra, surendrabuwana, suraloka, suralasaba, suralaya, surapada, surapadha, swarga of
nawarga en sawêrga, sêmaralaya, smarabuwana, warawidi (dewa gêdhe), lingapada,
ngariloka
dèwi: apsari, ibu; [kanyak]: (dewa wadon), dyah; dèwi: (araning wadon); dewati, (dewa
wadon), surawadu, surapsari, sêmaralaksmi, warati, waranggana, weranggana, widhadarya,
watari, putri, yuwati, bathari
dowa: = donga; [andodowa]: mudyarcana
dewata: (manuk), ajiwa-jiwa, cakrawaka, (kayangane: bomantara)
diwasa: cênge
dawêg: duga, sêdhêng; [dawêgan]: sêdhêngan; [dawêg-dawêg]: duga-duga [dug...]
--- 351 ---
[...a-duga]
duwung: [kêduwung]: kahuwan, kaduhwang; [kêduwung]: katêhang, kamanungsan
dol: [= a(of ê)dol]: dol, dumol, swade, nyakul; [padodolan]: pajuwalan
dulu: [andulu]: midhêp, myat of miyat, myati of miyati; [pandulu]: utamaryas; [sapandulon]:
asmaratura
dalah: dyak, têkèng; [dêlahan]: haribuwana, muksapada
dalan: ênu of nu, hawan, haban, dalaran, dalanggung verk. v. dalan agung = dalan gêdhe,
sopana, lirang, lurung N., lêbuh, dha, marga, margi K., gilaya, bab; [dêdalan]: samadana;
[dêdalanan]: pahaban; [andalani]: mahawan, mahawana, ngênu;
--- 352 ---
[andalanake]: mahawan; [kadalanan]: kahawan; [padalanan]: pawan; [ing dalan]: ngênu;
[dalan samun]: supada; [dalan samar]: anamarawan; [dalan padhang]: margana,
margawutma; [dalan gêdhe]: sadarpa, sawana
dolan: aut, amêng-amêng K. I., papara K.I.; [dolanan]: analana, sewana; [dêdolanan]: mêng-
amêngan; [dolan-dolan]: macangkrama, mêngên-mêngên, gocara
dalir: parir; [andalir]: marir, malir, galir
dulur: jurung; [anduluri]: anjurung, rukuh, dyasta; [kaduluran]: sèri, siringan; [adulur]: halyus,
halyusa; [aduluran of adêduluran]: aduluran, gênturan; [paduluran]: pasiringan, papatêhan;
[sadulur]: kadang, saudara; [sadulur lanang]: priya mitra; [sadulur lanang tuwa]: kakang;
--- 353 ---
[sadulur bênêr]: sudarawidi, sudarawèdi; [saduluran]: sasanak, mitra
dalurêk: [andalurêk]: malêrêk
dalurung: dudur, daluya; [kadalurung]: kadurus
dalêdêg: [andalêdêg]: sumalêt, mutlak, malêbêk
daludag: [andaludag]: mêlutar
dilat: [andilat]: nilat, malidhah
dulit: (arane wong adol ênjêt)
dalasan: dêlên
dalèwèr: [daleweran]: marawayan; [andalèwèr]: mangabêl; [andalèwèri]: maruruhi
daluwang: karas, drawang, dalancang K., da(of dê)lwang, bèbèr
dalajat: ilat, kaladuta, pangadesa; [dalajat ala]: taluwanwa
daleya: [andaleya]: wiya, weya
dalêm: pasuk
dilêm: dilêm
dalima: dalima, wipanca
dalamak:
--- 354 ---
[dalamakan]: talapakan, talapada, talajung, pacak, pada, padaka, pangkaja, buwahpada
dêlêng: ayan, ingêt, nawang, miyat, miati, manon, manonton, manatmata, maksi, mèksi,
madêlwa, madulya, madêlêng, matau, mataun, ngaksya, [dêdêlêng]: maingêt-ingêt;
[andêlêng]: andulu, anwan, awas Kw., nonton, nitya, natmata, numata, tumon, lumiyat,
padêlêng, maingêt, muryani, matahyan, mawas, mawulat, maliat,
--- 355 ---
mulat, mulati, molata, malyat of maliyat, myat, mangikêt-ikêt, mongangi, mangungang,
mangungangi, ngahin, ngani, ngèksa, ngaksih, ngaksya; [andêlêngi = nonton N, ningali K]:
ngumong, ngungang; [andêlêngake]: mangungangkên; [dinêlêng]: sawang; [pandêlêng]:
aksa, ulat, netra, netya, naya, lumiyat, panon, panatmata, panatmatan, panawang,
padêlwan, pamadom, pamata, pamatan, pamiyat, panguninga, pangaksi, pangaksya,
pangungang, yèr, yu(of yo)jana; [pandêlêngan]: carmin,
--- 356 ---
panonan, padêlwan, padulyan, pangungangan; [sapandêlêng]: sateja, sayu(of sayo)jana
dalanggung: zie dalan
dupa: anguswa, tela, panapa; [padupan]: patelan, pasêpan
dupi: Aharêp
dupèh: dumèh
daya: [sadaya-daya]: carika, lot
diyan: [= damar]: dilah K., dipa, dyut, dyuta, damar, suluh, lampu Ml., pandam, panjut,
panjuta, palayu, juda; [diyanan]: hanamar, dadamaran; [andiyan = andamar]: (kaya diyan of
o damar); [andiyani]: manuluh, manjuta; [kaya diyan of o]: damar, mandam, manjuta;
[padiyanan]: padamaran
doyan: nêptu, sêta of sêpta, swapta;
--- 357 ---
[doyan turu]: waksupênuh; [doyan mangan]: budhug
dum: [duman]: bagi; [andum]: dumdum = dundum Spr., mranata, marama, madum, bahagi,
bagi, bagi-bagi; [andum-andum]: dumdum; [pandum]: dum, par, bagi; [panduman]: bagya,
bagyan; [mandum]: minta, mapar; [dinuman]: tinêmpahan
dom: jarum; [pandoman]: jaruman; [wong gawe êdom]: hambibis
damu: dêmon, tiyup, tuyup; [andamu]: tumulup, manyup of maniyup; [andamoni]:
mahuswasa; [damonan]: tulupan
dumèh: dawi, dupi, dyapi, dumi, pahi
damar: zie diyan
dêmêk: [andêmêk]: marang wangse
dêmok: cêmêk; [andêmok]: andêmêk;
--- 358 ---
[andêmoki]: amêki
dumuk: [kadumukan]: ingêmukan
dêmang: W. A., bubudhêl
dêg: [= adêg]: ada, daha, tiang, tiyang, lingga, dhiri, jêjêr; [adêgan]: linggan; [adêg-adêg]:
ada-ada; [ngadêg]: atiang, niyang, kapwa, dumaha, tiang, tumêhang, tumiyang, mandaha,
mandhiri, mandhirya, makanjar, madêg, matyang of matiyang, malingga, madhiri, ngadêg;
[ngadêg-adêg]: ngada-ada; [ngadêgake]: nihyangkên, nihangkên, niyangkên, numiyangkên,
tumiyangkên, maniyang, matiyang; [kaadêgake]: kalingga; [pangadêg]: panihang, paniyang,
pandaha; [pangadêgan]: paniyangan,
--- 359 ---
patiyangan, palinggan, panglinggan; [idêg]: mantên
duga: Anu, ringa, ringring; [duduga]: kira-kira, gana; [duga-duga]: ringa-ringa, duga-duga,
saranala, wêca-wêca, prahpa; [anduga]: narka, nalih, nipa, nêngguh, maringa; [kaduga]:
kakra; [panduga]: paringa, pangira; [duga prayoga]: subasita
dagan: dagan
digdaya: [kadigdayan]: kakyan
digsura: garwita
dagang: nyaga of niyaga, tampuawang (lumrahe: dhampuawang); [dagangan]: nyaga of
niyaga, kanyagan
daging: srabda, wirangga, palmaka
dugang: [andugang]: madugang
dubur: kalêntit, silit
dubilah: Odhik
dêbog: gêbog
donga: ungkara,
--- 360 ---
santi, pudyastungkara; [andêdonga]: pupuji, mudyastungkara; [pandonga]: puja, puji,
mantrastungkara
dingkik: [andingkik]: madingding
dèngkèk: kayang; [dêdèngkèk]: kakayang
dungkap: tanjak, paja; [andungkap]: nanjak, tambis, mehana, manungkap, mrêpak, mrêpêk;
[andungkapi]: mèhi
dêngongok: cangungong
ta: ka, ta, tah
toh: = êtoh; [toh (têmbung)]: toh, toha, taruh, dhadhap; [totohan]: taruhan, tataruhan, judi;
[notohi]: manaruhi; [ngêtohi]: tumoh, tumoha; [toh (awak)]: tanuraga, tanggra, sêpahan,
praba, pamu, pamon
taha: wikara;
--- 361 ---
[taha-taha]: naha, sigan-sigun, singgan-singgun; [mitaha]: kèh
tai: purisa, puriswa, purisya; [tainên]: kapurisan; [panai]: panglawan; [kayu tai N. kajêng tinja
K.]: jatya
tau: enjuh, abyas, abiyasa, nate, kêrtayasa, titir, wruh = wêruh, wyasa, mawêrêng, mayasa,
mabyasa, byasa, biyasa
tuhu: pari, pare, pituhun, pisêca, jati, manuhu; [tuhon]: tuhun; [nuhoni]: anjatèni, nuhyani;
[nuhokake]: tumuhwakên, mastyakên; [katuhone]: sumbalinga, gatèn; [pituhu]: hagat, tut,
wèstu, pêkêh,
--- 362 ---
pituhun, pituhya; [pituhonan]: hidhêpan; [mituhu]: huhun, anut, humidhêp, nutakên, tuto,
mahwastu, mintuhun, mintuhya, mituhu, mituhên, mituhwa, mituhya, mèstu, mwas, midhêp,
mangabisatya, ngidhêp; [tuhu pakolèh]: titipala; [pamituhu]: nisthawa; [pinituhu]: pituhu;
[satuhu-tuhune]: matuhya-tuhya; [gugon tuhon]: gêgwantuhuwan; [ngatuwon]: wohan; [tuu
(manuk)]: watanti
tahan: kakêl, kêlan, tahan, tahên, takêl, têgêl, têgêg, tênggên, matêgêg, ngaha; [nahanake]:
têtêl-têtêl, [têtêl-t...]
--- 363 ---
[...êtêl,] manêguh
taun: tahun, tuhun, tutuwa, war(wêr of wrê)sa, mumanantan
tan: [verk. v. datan]: nis, têkwan, tingal; [tan ana]: hilan, tantama; [tan andêlêng]: ton; [tan
ucapên]: hata, tanuhita; [tan arêp]: tan mênggêh; [tan asih]: nisturu; [tan asuwe]: muga,
muga-muga, mangkana; [tan awas]: talya; [tan rinêksa]: linumbar; [tan kandhêg]: tan tahên;
[tan krasa]: tan marêngên; [tan kêkurangan]: saroja; [tan katon]: tan mawan; [tan
kawoworan]: tulèn; [tan suwala]: satmaka, sampurna; [tan wênang]: pasita; [tan
winangênan]: trêsna, tisna; [tan wruh]: masidhêm; [tan wruhing yêkti]: tan wrin gati; [tan
pae]: tan sèngêh; [tan patut]: tar ngarti; [tan pêgat]: lot; [tan manoni]: tanpamyati; [tan
makarani?]: tanpamyati; [tan mangguh]: tan manggêh; [tan gingsir]: wira lêgawa, patiyatah;
[tanbuh ujare]: sulesak;
--- 364 ---
[tan bêndu]: manasika; [tan ngaton]: siluman
ton: [tonton]: liyat, lingling, panatmata, panatmatan; [tonton tanduk]: sawang-sawung;
[tontonan]: dulyan, tonan, tonton, tongton, tingalan, sirna, wuryan, was, wiwungan,
wangwang, manon; [tontonên]: tontonên, madêlwan, gandrung; [tonton-tinonton]:
nambang(of nêmbang) aksi; [nonton N. ningali K.]: anon, anitya, inajêng, unanging, oksawa,
asoca, umihat, umaksi, umaksya, umulat, umulati, umidhêp, umyat of umiyat, nahu, non,
--- 365 ---
noni, nuning, natpada, nawang, numiyat, kanon, dêlêng, dumulu, dumulya, dumêlêng, ton,
tumon, tumonton, tumiling, tuminghal, tinghal, tinghali, tingal, wulat, lihat, lumihat, lumiring,
moning, maningali, mawas, mulat, mulati, gumêlok, ngulap of ngulap-ulap; [nênonton]:
nanadi, tumonton; [katonton]: katara-tara, katangton, dirrya, dirya, diryan, tumon, walat,
--- 366 ---
lihat, maya-maya; [tinon]: ginantrah; [tinonton]: tolihên, winulatan, lihat; [panonton]: dêlêng,
wulat, lihat, panon, panonan, pamurya; [panontonan]: pangungangan; [panonton awak
sakojur]: sawang- sawung; [kamitontonên]: kaingêt-ingêtan, kamidêlwan, yangkangên;
[katon]: awas, adhêp, nilakang, kahidhêp, kanon, kantoran, kadriyan, katon, katona,
katonan, katara, katyan, kataman, katongton, kasatmata, kawaca, kawuryan, kawismaya,
kalihat, kaliyat, kapwa,
--- 367 ---
kamihatya, kanginan, kongak, kongis, kongang, dirya, driyan, ton, tona, tonton, tatra, tinghal,
tanggal, samata, wurrya, wurya, wuryan, wuryya, wuryyan, was, waspada, panawang,
pakatonan, maya, malêngis; [katon-katon]: wulat -wulat; [ngaton]: nida, murrya, mu-rya, mur-
ya, muryan, muryana, mawurywa, mongang, ngidhêp, ngejawantah; [ngatoni]: wênangi,
manoni; [ngatonake]: rêngwakên, mintonkên, manjrahkên,
--- 368 ---
mawuryan, ngisis; [tumon]: wulat; [tumonton]: tumingêt; [panon]: nyamur; [manon]: kumara;
[tingal êning]: praman of pramona; [paningal]: yèr, basir
tani: wiswa; [ulah tani, tatanèn]: amongtani; [wong tani]: mahatanyaka, mahatarêm
tuna: ina, ine, unatika, alpa, nirlaba, rugi, ruge; [katunan]: kurangan, kalpa; [pitunan]: paku(of
piku)rihên; [tunadungkap]: hina
tanah: tana, talatah, sabatala
tênah?: [tumênah]: lumarap
tênun: kurayang, suji; [nênun]: sumuji, malantih, ngurayang
tênaga: swalita, lewa
tancêp: tanêm, trêpa,
--- 369 ---
trêpi; [tancêpan]: nawan; [nancêp]: nanêm, manamak; [nancêpi]: nurusi; [nancêpake]:
nanêmakên; [katancêpan]: kataman; [tumancêp]: tumanêm
tandur: tanêm, tandur, tarêm, têsada; [tanduran]: tanêman; [têtanduran]: kitri, tatarêman;
[nandur]: nanêm, nandu, matanêm; [nanduri]: nanêmi; [nandurake]: nanêmkên; [tumandur]:
tumarêm
tanduk: nub, carung, tanjang, tuju, tujwa, tujya, tama, tub, widala, têbuh, lari, jingjring;
[nanduki]: kumêna, ngusa; [nandukake]: anamak, anjinjring, majarum; [pananduk]: têlêb,
pangawesa; [tumanduk]: anub, tumuju,
--- 370 ---
tumujwa, tumujya, tumama, tumanggama, lumari, pranama, marêmya, nglare; [atanduk]:
masambang; [tanduk manis]: manu(of mano)hara
tindak: langka; [nindaki]: jangka; [nindakake]: matindakkên; [tumindak]: kah, lumangka,
matiyang; [atindak]: matindak
tandang: ulah, asya, angsah, lêkas; [tandangi]: tumandang, lumêkas, manalandangi,
mrandani, mra(mrê of mara)jaya, malandangi; [tinandangan]: linaksanan; [tumandang]:
umandang, tandang, lumêkas, matingkah, malandang; [padha tumandang]: sama pakrêti
tuntun: têkên, tetah; [tuntunan]: têkênan, gêgwan; [nuntun]: tumuntun, tumêkên, tumetah,
--- 372 ---
manarih, manganyak; [panuntun]: panarih
têntrêm: inakan
tuntak: [nuntak]: numpêk
tantang: [nantang]: anantya, nangtang, lali, manantang, maswang, mwangswang, nganggas;
[panantang]: kikitir, panangtang
tanting: jingjri; [nanting]: anari, anjingjring
tansah: Anggêng, nitir, nitya, tanti, tansipi, titir, talingan, sanitya, sanityasa, sweca, lot,
parimita, ngiyêng
tanpa: A, Us, nir, nira, nis, nisa, datanpa, datarpa, tan,
--- 372 ---
têkwan, tar, tatar, tapwan, tapwanpa, tamon, lêsni; [tanpa antara]: niscaya; [tanpa aji]:
camêh, camaha; [tanpa ingan]: gana; [tanpa ênggon]: nipa; [tanpa cahya]: kucêm, taya, luru;
[tanpa rasa]: nirasa; [tanpa rêgêd]: nistala; [tanpa kira-kira]: niskarana; [tanpa timbang]: ora;
[tanpa tunggu]: tanênggah; [tanpa swara]: niswara; [tanpa sêla]: krêp; [tanpa sangsaya]:
niskala; [tanpa wêkasan]: ilang, nir, tana; [tanpa wilangan]: kawurda, wur; [tanpa pakewuh]:
nirbaya; [tanpa mêndhung]: nir jalada; [tan pêgat]: andrawili, nacah, nirantara, narawata,
narawatah, nitya, nityasa; [tanpa gawe]: iman, eman, nirdon, kanirdonan, lalawara of wora,
--- 373 ---
pratiyatah; [tanpa gêlung]: mangure; [tanpa ngucap]: amênêng, tanênggah, manêngga
tandhu: [tandhu lawak]: lalawak
tandho: [nandho]: ngandho
tundha: kêndhung, têhêr, tindak, tundha, tatar, sap, sab, pangkat; [tundha-tundha]: sungsun;
[nundha]: tumutu, sumap, sumab, ngundha; [katundha]: kapitundha; [tinundha]: sinang;
[tumundha]: kumêndhung, sumusun, sumungsu
tôndha: cihna, cina, cir, duta, tayuh, têngêr, têngari, sasmita, wagmi, lapat; [nandhani]:
nêngêrasa; [nandhakake?]; [pratôndha]: kaladuta, pracihna, pracina;
--- 374 ---
[mratandhani]: mrasandhani
tindhih: awung, umpan, tindhês, titih, timpah, timah, timbun, wungwung, lindhi, lura, pêcir,
pidêk; [têtindhih]: enu, kagana, tindhês, sahasamuka, wirayoda of yodha, lurah, pandhega,
jurumaha, gunungan; [nindhih]: nitih, tumindhih, tumitih, tumimah, tumimpah, tumumpang,
lumindhih, lumura, lumurah, mindaka, mêcir, midêg, matindhih; [nindhihi]: nitihi, manganjuri;
[katindhih]: katitih; [tumindhih]: matindhih; [tumpang tindhih]: matimbun, matumang
tandhês: gêrus;
--- 375 ---
[nandhês]: sumat, manêras
tindhês: pilis
tôndhamoi: zie ôndhamohi
tôndhamantri: W. A., juru mupu beya ing pasar-pasar
têndhag: têrang; [katêndhagan]: katêrangan
tandhing: himbang, tanting, tula, tumang, tangting, sawawa, wanting, wawa, wawal, lawan,
palawan, jugala; [tandhing]: maru, maka, mana, bôndhakala, bandhing; [tandhingan]:
hakola, katula, siring; [nandhing]: nanting, nandhing, tumanting, tumula, manting;
[nandhingi]: lumawan, bilawani, ngêmbari; [katandhing]: katula; [tinandhing]: tinula;
[panandhing]: pambandhing; [patandhingan]: upama, pakêmbulan,
--- 376 ---
palawanan; [atandhing]: makol, makêmbulan; [tanpa tandhing]: jayamrata
tundhung: [nundhung]: tumundhung
tinjo: tilik, tangkil, lawad, lawada, lowada, layat, lumawad, luma(of lumo)wada, manirah;
[ninjoni]: nglayadi; [tinjo-tininjo]: lod-linawad; [atinjo]: minjêm, malawad
tônja: [tumônja]: tumarêm
tanjak: sananjak, panyak; [nanjak]: malayap
tunjêl: tarutul, tuka, têtêr, sorung, susun, sêsêl; [tunjêlan]: susunan, wantenan, wanteyan;
[nunjêl]: nungka, tumarutul, tumuka, tumêtêr, sumorung, sumusun, sumêsêl, manêsêl;
--- 377 ---
[panunjêl]: pamundhung, pangênthul
tunjêm: tondhêm; [nunjêm]: nungkêm
tanjung: tanjura, sêtikung, wangatanjung
tunjang: nub, rug, tunang, tub, sêrang; [tunjangan]: tunangan, surang; [têtunjangan]: tunang-
tunang, srangsangan, sasrangan; [nunjang]: anub, aruga, asrang, nrang of nêrang, nub,
dêmak, tumunang, tub, sumra of sumêrang, sumurang, manrang of manêrang,
mamundhung, ngrurak, ngaruk
tunjung: (kêmbang) zie trate; [tunjung gunung]: padma hendra; [tunjung biru]: (araning
kêmbang trate utawi widadari); [tunjunging tumbak]: jang (of jêng)gala, ulangan
tanbuh: wandi
tênung: taragnyana, têluh, juru tênung;
--- 378 ---
[nênung]: tumêluh
têr: lunta; [ngatêr]: antêr, atêr, lumunya, muntap; [pangatêr]: panglampu
tur: apan, apwan, pan
tara: [antara]: tara; [katara]: kakendriya, kawê, kawadha, kawarêngên, dirya, tatra
tari: [nari]: narya, manari; [panari]: panaryya
tiru: tira, tulad, telad, mindha; [têtiron]: tutuladan; [niru]: nilad, tut, tumular, tumulad, tumelad,
satirun, manular, manulad, mola; [nirokake]: misikakên; [paniru]: panêlad; [tumiru]: niru-niru
turi: (wit) panggil, ngaturi
--- 379 ---
turu: aturu, a(of u)mrêm, angrêm, nendra, kasut, kule, kêjêp, dra, turuha, turwa, tilêm K.,
sare K. I., supta, lêsta, lêjêp, prêm, paprêm, dhur, jinêm, mrêm, marêm, guling, guman,
ngrêm; [turon]: kulenan, suptan; [nênuru]: nuru-nuru; [kêturon]: katurwan, kasuptan;
[panuru]: paturwa; [paturon]: kagulingan, tilam, tilamrum, tilamsari, supatha, panibyan,
parêman, pakasutan, pakulèn, pakulêman,
--- 380 ---
pakêjêpan, paturwa, paturwan, patilêman K., patuywan, pasareyan K. I., pasuptan,
paprêman, pajungutan, pamrêman, pagulingan, pangrêma, pangrêman, jinêm, jinêmrum,
jinêmsêkar, jinêmwangi, jinêmpatani, jinêmmrik, jungut, gulingan, [paturon]: gupit; [aturu]:
maturwa; [turu kêpati]: swaptita; [dewaning paturon]: hyang hanangga, hyanging pakasutan;
[amaturon]: mamajang, zie pajang
trah: tus; [trahing ratu]: narawangsa; [trahing wisnu kaping wolu]: hasthabasu
têruh: tru, têdhuh; [nêruhi]: manêdhuh
turah: kari, lungge, ngèh; [turahan]: lungeyan; [têturahan]: sêsereyan
--- 381 ---
turuh: sawa; [turuhan]: sawanan; [têturuhan]: sasawan; [nuruh]: nurah, nuruh; [nuruhi]:
nuruha, curi, manêrêh; [nuruhake]: manrèh (of manêrêh)kên; [panuruh]: panêrêh; [tumuruh]:
sumawan
turun: ôngsa, têrah, têrêh, turun, turasa, titis, tus, tuwuh, tular, wêrêh, wètbèt, lèr, lera,
paluntur; [turunan]: turasan, luri; [nurun]: nêrêh, nuras, tumrah of tumêrah, tumrêh of
tumêrêh, tumular, manêdhak, manurun, manular, manulad; [nuruni]: nurasi, manurani,
manêdhak; [nurunake]: manêdhakkên; [katurunan]: kaleran;
--- 382 ---
[paturun]: paluntur; [tumurun]: nurun, numêrah, tantra, turun, tumrah of tumêrah, tumrêh of
tumêrêh, tumuras, tumurasa, tumêka, tumular, tumêdhan, tumêdhak, sintar, sumêkar,
lumera, lumêrah, ngandha, ngindharat, trah-trah, trêh-trêh; [têdhak turun]: trahsa, trasa;
[turuning wong Ahli sastra]: sastrajit; [turuning wong sugih ngèlmu]: danurja; [turuning wong
bêcik]: darmaja; [turuning pandhita]: wiprasa; [turuning wong andon prang]: trah handana
warih, bambang
taruna: nyam; [tumaruna]: anyam, anyama, kayi
trancang: [trancangan]: rancang
taruntun: ambat; [taruntunan]: ambatan, raranteyan
trênyuh: anyuh
--- 383 ---
tracak: karatyak
trocos: [nrocos]: marawayan, makucur
têrêcêp: [narêcêp]: makêcêp
tarka: dalya; [panarka]: pandalya
têrak: rurêk; [nêrak]: niyak, rumurêk, nyêrang, mangrurak, mangrurêk; [panêrak]: panrang of
panêrang
tarik: paung, pantang; [narik]: nunus, runus, runup, kidyat, manarik, mantang, ngikal;
[katarik]: kapaung, kabanjut; [panarik]: pamantang, pangikal
turuk: as, esa, turka, sarija, pasti, pawèstrèn, blêki, badhong, baga, thothok
tirakat: [atirakat]: matirta, mataki-taki, matakya-takya
--- 384 ---
trate: kêmuda, kumala, tunjung, ta(of tê)ratya, sarasêdya, sarasêja, sisik tunjung, sijanu,
sêmawi, winata, pakaja, padma, mundara, madana, bajêmsujar; [trate cilik]: irim-irim; [trate
sumorot]: padmanata, padmaraga; [trate dadu]: satapatra; [trate putih]: surajawêh
turut: zie tut Letter e
taratas: taratas, tarutus
tarutus: [narutus]: tumarutus
tarètès: carakcampur
taratab: [naratab]: murataba; [naratabi]: nampuri; [taratabing ati]: kêsar
tarêtib: rêpit, rêmpit
têras: tras
têrês: [katrêsan]: dar(of dêr)sana
têrus: dêrdasih, dara(of dora)dasih, trus, trustha, trusthi,
--- 385 ---
têtês, titis, têmbus, têbês, tubus, ba, tha; [têrusan]: têtêsan, tubusan, wiwara, pamandrasan;
[nêrus]: nêrus, tumêtês, manrus of manêrus, mandrasa
tiris: êrêb
turas: turuh; [têturas]: tuturuh
trêsna: rêmba, karsana, sih, saswêh, wilasa, wêlas harêp; [katrêsnan]: kadrêdyan,
katrêsnan, kamanungsan; [patrêsnan]: pangasihan; [sih trêsna]: wêlas harêp
trisula: (araning gêgaman mawa landhêp têlu)
trêsêb: srêsêb
triwikrama: kakarsana, birawa, bidhawa
triwal: [kêtriwal]: kata(of katê)ragal
trawang: [narawang]: narawang, manarawang
trap: [= êtrap]: hulaha,
--- 386 ---
trêp, trapa, trapi, tap, tapo; [tatrap]: patik; [tatrapan]: tapêl, patikan; [patrap]: krama,
kamênang, ti; [matrapi]: andhêdha, manrapi; [matrapake]: manra; [patrapan]: susela; [êtrap];
[ngêtrap]: ngulaha; [kaêtrap]: kulaha; [katrapan]: kowala, patikan; [tinrapan]: sinayèng;
[ngêtrap ing papan]: tumêtêh; [tumraping]: munggwing
traju: imbang, naraca, katula, tula, tumula, timbang
trajang: hambah, nub, rok, rampak, darwasa, drawasa, trug, têmpuh, têmpuk, tub, sêrang,
srangsrang, langgar,
--- 387 ---
parwasa, prawasa, parawasa, prêp, par(pêr, pra, prê of para)jaya, palupuy, jor, bakya;
[trajangan]: langgaran; [nrajang]: ahrak, hanub, hrak, hruk, hrok, hêrak, harug, hambah,
hêbak, nrang of nêrang, nambah, nub, rumujak, tumrug, tuma(of tumê)mpuh, sumrang of
sumêrang, sumênggut, lumurug, lumrang, lumanggar, nyêrang, manrang of manêrang,
manub, mar(mêr, mra, mrê of mara)wasa, mar(mêr, mra, mrê of mara)jaya, marag, murang,
malupa, mapagut, mangrok, ngambah, ngêbak, ngêbat;
--- 388 ---
[katrajang]: kambah, nrawasa; [tinrajang]: sinrang, winuk; [panrajang]: hêrak, pahruk,
panrang of panêrang, patêmpuh, pasrang, pangurug
trima: harêm, hosita, nosa, tos, madyèn; [triman]: drêman, tampan; [narima]: nêdha,
nanggap, drêman, tumampi, ngahyas; [panrima]: hos, panosan, panampah, panghwas;
[kurang panrima]: hospala
tirêm: tidhêm
trumpah: paduka, padakacarma
trêmbalo: têmbalo, têmbajêng
têrag: ninggal; [nêrag]: marag; [katêragan]: kanêdhapan
torog: [norogi]: nglorogi
tarub: tindha, tarunala, ta(of tê)ragag; [narub]: nindha, tumindha;
--- 389 ---
[pataruban]: patindhan; [atarub]: matindha
trabas: sarang, ganas
trubus: rambêtan, sumêmi
tribobok: (araning upas)
trêbang: tarêbang, gundhala
tarang: tarang; [narang]: habar, nukar, tumarang, manarang, matarang, panut, pagut, jêmur,
gêntur
...:[2] [tarungan]: hantar, habaran, pyuh; [narungi]: nukari, nalandangi, nidham, malaga
têrang: hatrang, hawa, nirbana, nastiti, tihas, titi, sini, sanya, war, putusa, masidhêm, biyas;
[nêrang]: niddhi; [katêrangan]: na, kabiyasan;
2. tarung:.
--- 390 ---
[têranging mata]: satmata; [têranging panitis]: tarayana
taringsilan: rija
trênggiling: hola, kêrha, karika, karikla, tranggiro, tranggirwa
trênggulung: (kewan), trambawa, trangglang, sanggrata, wilangka, pujung-pujung,
julungpujut, julungbotêt, grita
tuk: [= êtuk]: rusit, taluwan, sundari, sundariya, pêrwadara
têka: humara, kampir, da, têkwan, têkap, têkyan, têkang, têkèng, sari, prasida, prapta,
prapti, dhatang = dhatêng K., dhawik, jir, minangka; [têkan]: kêtug; [nênêka]: nênêki;
[nêkani]: umara, manêkani,
--- 391 ---
minangkani; [nêkakake]: manêkakên, manampyakkên; [katêkan]: kapara, kamara, tamuyan;
[tumêka]: hanjot, humara, katêka, duduga, tumêka, tumêkang, tumêkèng; [tumêka ing]:
têkèng
têki: têki
tuku: tuku, têbas, nyora, morup; [têtuku]: tutukarwas, susurwas
takon: andangu, nannya, tannya, takwan, takyan, mawarah, mangucarana, mangucap;
[tinakonan]: sinapa; [patakon]: patanya, pataksi, patakwan, patakyan; [pitakon]:
manilakrama, matanya; [patakonan]: mashalah of masalah; [atakon]: tumakwan, tumakyan,
manadya,
--- 392 ---
mataksi, matakwan, matakyan; [atêtakon]: tatannya, tumannya, matakwan, matakyan
têkên: tungkat, siking
takêr: tompong, parah; [nakêr]: marah, ngikis; [nakêri]: ngikisi; [nakêrake]: ngikiskên; [takêr
turun]: sewagara
takir: sudhi
tukar: krah, tukara; [nukar]: morup; [nukarake]: morupkên
têkak: têkêk; [nêkak]: tumêkêk
têkuk: siku, lukis; [têkukan]: lukisan; [nêkuk]: sumiku, lumukis
têkèk: darnita, tatmaka, walutru, basu, thatmaka;
tekad: dirah, saddhaka, sumangga; [nekad]: dumirah
tikus: hustaka, husthaka, krakitha, sumasika, wrêsit,
--- 393 ---
wêga, wêgyang, wêgang, wêgèng, pusaka, jinaddha, musi, mumika, brita
taksir: [naksir]: ngarang
tikêl: rêngu, rêngat, rêngwa, tikêl, putung; [nikêl]: rumêngwa, tumikêl, marêngwa, mutung;
[nikêli]: rumêngwani; [nikêlake]: rumêngwakên; [tinikêl]: hinawagata; [panikêlan]: parêngwan;
[pratikêl]: harah, hulah, cara, pangulah; [mratikêli]: mrakèsi, mrasasulani, mralêkasi,
mrapatahi, mrapatani; [mratikêlake]: ngulapakne; [katikêl sakêthi]: kakothyan; [rinoban tikêl
sapuluh]: kadasaguna
têkêm: sêkêk; [nêkêm]: sumêkêk; [katêkêm]: kagwam, kagêm
--- 394 ---
têkabur: gawara
têkung: pegung; [nêkung]: sasmêrti
tikung: [tikungan]: langkapan, pabilukan
tukang: juru; [nukang]: mandhi; [nukangi]: mandhika; [atukang]: majuru; [tukang iwak]:
nyantrang; [tukang jingga]: sumitra; [tukang manuk]: tuwaburu; [tukang gêdhong]:
prasadaha; [tukang ngukir watu]: jagra; [tukang]: (araning kewan), kandhuki, kandhyaki,
darkya, tutuka, (araning kewan), limbo, jurwama
tuduh: nu, ku, kang, dêlal, tumuding, sadapa, wantah, wuruk, wiku, larap, dhah; [nuduh]:
nunu; [nuduhi]: nuduhi, manuduhi; [nuduhake]: nêdêh, pajakyan, manêdah, manêdahkên,
--- 395 ---
manuduhkên, mintonakên, matuduhkên, manguningkên; [tumuduh]: tumêlal; [tuduh panuju]:
hing of ning; [tuduh pakon]: ha of na; [tuduh petung]: heka
tuding: [nuding]: nudu; [nudingi]: nuduhi, nudingi, manuduhi
tut: atut, turut, padhama; [a atut]: ramya, tut, patut, patuta; [ngatut]: tumurut, wrêg, lumirig,
lumèrèg, lumiring, nglindhih, nglanjak, mirut, makiris, milêd; [ngatut-atut]: ngerut-erut;
[ngatutake]: wrêg; [patut]: hini, araras, asri, lumirig, yoga, mimi, mangênting, boyat;
--- 396 ---
[pangatut]: pamilêd; [tumut]: nurut; [b êtut]; [ngêtutate]:[3] tumutkên, manuturkên; [c anut of
ênut]: hutpa, nut, tuhun, tut, tumut, manut, matuturi; [panutan]: panuntunan, patutan; [d
tutut]: haring, nirib, kasatika, jênak; [patutan]: samaya, madyatutan, mayoga, mami;
[papatut]: laras; [matut]: matut, ngraras; [mamatut ati]: ngraras ati; [katut]: kentar, kendhit,
kerut, kèlu, kêlulun, kapalayu, kapiluyu, walêd, manut, mirut, makiris, ngerut;
3. [ngêtutake].
--- 397 ---
[nutut]: nomyah; [nututi]: nandhahi, kutup, manandhahi, nglayu, nglayoni; [nututake]:
manumpangkên; [e turut]: anut, hibak, hing, kira, dulur, tuhun, tut, tular, tulis, sibak, wilêd,
wijang, lari, luri, lirig, lalu, gurit, gurita; [turutan]: ilu, aluran, duluran; [têturutan]: ahogêm,
rena, kikiri, pariharata, palupi, marga; [nurut]: nut, dumulur, tut, tute, tumurut, lumari, lumirig,
manurut,
--- 398 ---
marambat; [nuruti]: nantam, nuti, namtam, tuti, tuwi, manuti; [tinurut]: gugu; [panurut]:
panuntun; [panurutan]: panuntunan; [piturut]: rumojong, pahwastu; [miturut]: mahwastu,
manjanma; [tumurut]: tumular, lumèr, lumuri; [aturut]: sawijang; [tutburi]: hangwuri, rinte;
[bangun turut]: wangun dulur
tata: urus, arpat, ukara, akrama, adpada, itung, êjum, aglar, agama, nik, cara, rantam,
rarêm, rêrêmrakit, radi, kire, kirna, karma, krama, tra(of trê)pti,
--- 399 ---
tata, tingkah, wikara, wikrama, wagmi, pinta, prakirna, pasang, palinggih, palungguh, junun,
jrah, jum, mar(mêr of mrê)ta, marpat, maka, makire, gata, gati, gatos K., gatya, gêlar, ga(of
gê)lara, gama, gamana, bisama, byaha; [tata-tata]: aglara, kirih, kramma, padaratan; [nata]:
upasama, nata, nitah, notor, nulah, ningkah, rumantam, tumata, tingkah, mantan, manômpa,
--- 400 ---
minla, mranata, marjèng, makire, makrama, matah, matingkah, masak, majrah, maminta,
miminta, ngrantram, ngurus, ngulah, ngêjum; [tinata]: hêstha; [panata]: parakarma,
pakraman, pajrah, pagêlar, pagêlaran; [satata]: sahita, sangkani, dhapa; [pranata]: rèh;
[mranata]: patah, minlana, matah; [atata]: prakirna, makire, matingkah, baris; [atata-tata]:
maningkah, makirih; [tataning kauripan]: jununmukawiyah; [tata krama]: karma, dina,
samahita, subasita, parikrama, paramita,
--- 401 ---
bèsita; [tata bêcik]: wikrama; [luwih tata]: wikrama
tatu: nyuh, rahat, ruka, rêmpu, kanin, têtês, tatwa, taan, tawan, tawwan, watgata, wigata,
lara, picondhang, pracu(of praco)ndhang, par(of pra of para)wasa, yir, brana, basur; [natoni]:
angwatgata, nawan, nawatgata, rumahat, lumara, micondhang, mracu(of mraco)ndhang,
mra(mrê of mara)jaya; [kataton]: karahatan, kamigna, kabranan
titi: ti, titip; [aniti]: manitya; [tinitèn]: witi
tutu: gêntang; [tutonan]: gêntangan
tatah: tatah, pangur
titah: yoga; [nitahake]: ningkah,
--- 402 ---
yoga, murba; [katitahan]: kayugan; [tumitah]: dadi, dumadi, dumadya
titih: [agêm titihan]: kosa
tutuh: têtêh, têngêt; [nutuh]: hundhati, tumêngêt, tumêngêp, têngêp; [nutuhi]: marupuhi
tatani: niking
têtêr: tuhor; [nêkêr]: nitir, notor, tumotor
titir: titir, gêntangan, gundhala
tutur: hanari, hajar, wara, warah, warti, wasita, priwara, pajar; [tutur- tutur]: wara-warah,
wara-wara; [nuturi]: numarawarah, nambe, jari, marahi, mêr(of mrê)ti, martani; [nuturake]:
nuturkên, marahkên, nganjarkên;
--- 403 ---
[pitutur]: ajar, wara, wursita, wasita, pawarah; [pitutur bênêr]: pangupasanta; [mituturi]:
martani, mawikal, ma(of mu)jari, ngajar; [mituturake]: majarkên, mojarkên; [atutur]: mriwara,
mariwara; [apitutur]: mawarah
tètèr: [nètèr]: nirah
têtak: pupu
titik: paga; [nitik]: maniti, mawya, malari
tatkala: nalika, duk, sumabding
tutut: zie tut Lett. d.
tatas: wira, putus; [natas]: mutus
têtês: acala, pugut; [nêtês]: tumêtês
titis: ênêr, janma, jaja, murt; [nitis]: nuksma, pahandêlan, janma, mahanjanma, manuksma,
manukma,
--- 404 ---
manjana, manjanma, manjalma, mawong, majanma, majalma; [panitis]: panuksma,
panukma, panjana, panjanma, panjalma, pajanma, pajalma; [panitisan]: janmantara; [patitis]:
patitis, prataksya, pramana; [dèwi sri nitis]: majanma srimaya; [luwih patitis]: prataksita;
[wong titisan]: narayana; [titising Wisnu kaping VIII]: asthabasu
tètès: zie tès; [tetesan]: tusan; [nètès]: nêra; [nètèsi]: nênêri; [tumètès]: sumrêb, sumrêbya,
sumrêbi, matis
tatal: cacal
têtal: (araning godhong lontar = rontal)
têtêl: tatal
têtêp: èstu, hopaya, nica, niscaya, cala, kun,
--- 405 ---
dina, taha, tahan, tahên, tra(of trê)pti, tapêt, tyala, sada, satiti, sasada, sadha, subada,
wunut, wagugên, lana, lano, lanita, lumalana, langgêng, prakasita, prastha, jênêk, maran;
[nêtêpi]: nahwani, nahyani, kalana, tahêni, tumahên, lumane, lumalana, musthi, malana;
[nêtêpi janji]: purbaya, purobaya; [nêtêpake]: nêguhkên, nubayana, manomah, mastwakên,
mastyakên; [nêtêpake ala]: mastwakêndur, mastyakêndur;
--- 406 ---
[ora têtêp]: lirwa
titip: kirim, titip; [titipan]: kiriman; [panitipan]: pangiriman
tutup: karta, tirêm, tukup, tutup, têpak, toping, sasap, wêngwêng, wungwung; [tutupan]:
tangkêban; [nutup]: tumutup, tumangkêb, sumasab, manangkêb, manutup; [panutup]: kutup;
[atutup]: matangkêp; [tutuping gêlung]: hunipa
tatag: têtêg; [ngluwihi tatag]: mangênthul
têtêg: gêtêg, gigu
tutug: riringa, dumèh, dumudug, têka, têkan, tulus, tumêka, tug, tyênga, sampe, sampeka,
sampat, sampya, lot, prasida,
--- 407 ---
prapta, prapti, dhatang = dhatêng K., ganti; [nutug]: wisaya; [nutugi]: maulusi; [nutugake]:
manuluskên; [katutugan]: kapraptiyan, kayumanan; [ora tutug]: tantung
tatab: [natab]: nulup
tis: [atis]: ngingi
tus: [= êtus]: êtus; [ngêtus]: umatus, matus; [pangêtus]: pangus; [pangêtusan]: patusan;
[tumus]: hès
tès: his; [tètès]: his, nênêr, kusara, taritis, titis, tus, srêb, srêbya, srêbi; [tumètès]: umihis
tos: [totos]: agul-agul
tisna: asih, tiksna; [katisnan]: katiksnan
têsmak: bonjor
tasbèh: sodal
tawa: hannyang, tawe, tawar, tawyar,
--- 408 ---
wantah; [têtawa]: caluwêd; [nawa]: nawar, tumawar; [nawani]: nawani; [nawakake]:
manawyarkên; [nawakake bandhaning sanak]: bôndha samitra
tawu: tawu; [nawu]: tumawu
tuwa: hahka, tuha, tuhwa, tuwa, tuwe, tuwang, sèh, sêpah K. D., sêpuh K., wandha, wêr(of
wrê)ddha, wangkas, luru, jôngga, theklok; [têtuwa]: tutuha; [tuwa-tuwa]: nini; [nuwa]: nuha;
[nuwani]: nuhani, tuhoni, mituha; [nuwakake]: nuhakên; [tinuwa]: ki, kaki; [tumuwa]: nuha;
[pituwa]: wêr(of wrê)ddha, waradwija, panuha, matuwa, buyut; [pinituwa]: kapituha,
--- 409 ---
dhatuk; [kamituwa]: tuwa, tutuwa, dhampu; [tuwa dhewe]: tuwanggana; [wong tuwa]: wêr(of
wrê)ddha, waradwija; [maratuwa]: martuha
tuwuh: tuhuh; [tumuwuh]: tumitah
tawon: cala, tusara, tuskara, tawwan, tala, tatsawata, sadpada, pôncarana, mêtala,
madhusudhana, gana, basu; [nawon]: nala; [tawon gumana]: goratapara; [tawon gung]:
gora; [anak tawon]: ganarota
tuwin: tuwi, towin
tawar: wantah
tawur: [tatawur]: babantên
tiwar: tiwang; [katiwar-tiwar]: kapang-kapang
tuwarawa: W. A. en W. 44. 7. T. A. 174. 10. v. o. = juru silêm, kapatah misaya iwak kali
tuwak: simbat; [nuwak]: nimbat, sumimbat; [panuwak]: panuhwak
--- 410 ---
tuwêk: tuhak, tuhêk, tuwak, tuwêk, sulah; [nuwêk]: nuhwak, nuk, nêwak, tumuhêk, tumuwêk,
sumulah, manuk, matikêm; [tuwêk-tinuwêk]: manuk winuk
towok: tuhuk, têwêk, lêmbing, busur; [nowok]: nuhuk, tumuhuk, tumuwêk
tawêkal: tahên
tiwas: rahat, darwasa, drawasa, têtês, tala, sundhang, siksa, watgada, watgata, lare, pacu(of
paco)ndhang, pracu(of praco)ndhang, prasundhang, par(pêr, pra, prê of para)jaya, jodhi;
[niwasi]: catwani, mar(mêr, mra of mrê)wasani, mikarani, miyatani; [katiwasan]: kèndhit,
--- 411 ---
kadrawasan, katriwandhan, katala, kapracundhang of condhang, kaprasundhang of
sondhang, kapra(of kaprê)jaya, kapupu, drawata; [gawe tiwas]: hanjodhi
tuwas: tuhwas, têwas, bêsuh; [pituwas]: patohas
tawaph: midrakênnyêp
tuwaburu: W. A., kang kapatah ambêbêdhag manuk, ambêburu buron alas
tawang: tênga, widik, nyamu-nyamu; [tawangan]: têngan; [nawang]: masugya, masugyan
tawing: lampya; [nawing-nawing]: ngapèn-apèn; [nawingi]: manambang, matawing;
[tinawingan]: tinangul
tiwang: [katiwang]: katiwang
tuwang: tubung
towang: santara
towong: sèt, ceta, ketana, kadhat, tuwang, towong, sumêpên, lirip, lukta, lilang,
--- 412 ---
pota, macèt, maweta, gop; [nowongi]: macetani; [nowongake]: macèt, mèceta, manyeta,
malunta, ngliripakên; [katowongan]: kahêndhan, kaliripan
tal: rontal, (kalantur dadi lontar), siwalan
tali: apus, ikêt, cêmêt, cêmêtya, trotana, tali, talya, tambang, tambanga; [tatali]: nampar,
tambang, singêl, lindhang, lusi, pahul, pusara, yuyut, banda, bandana; [nalèni]: umikêt,
nalyani, tumali, tumalya, tumambang, jasin, manambang,
--- 413 ---
manambangi, mikêt, mikêti, matali, matalya, musara, malindhang, ngikêt, ngapus, ngapusi;
[nalèni singsêt]: matalindhang; [tinalèn]: judhi; [panali]: pamusara; [panalenan]: pamusaran;
[nguwêd tali]: ngikal; [gawe tali]: nampar
têlu: tri, triya, tasya; [têlon]: tigan K., wyandha; [nêlu]: niga K.; [katêlu]: katri, katiga; [patêlon]:
patigan; [pratêlu]: partêlu; [jagad têtêlu]: triloka; [majibi têlung gon]: mantri
tula: [katula]: kalawun; [katula-tula]: ngantak-antak
tuli: [tulèn]: têras; [nuli]: êndan, andang, ônta, adan, atêhêr, nêhêr, nda, ndan,
--- 414 ---
cuta, rikat, krama, kasana, da, dan, dandya, datandya, duli, dulya, dya, dyan, dyandu,
dangat, têhêr, têhêra, tandu, tulya, saksana, sawega, sigra, lalu, yata, manêkêr, maran,
madan, madandya, matêhêr, garwa, gathita; [nuli-nuli]: tandyata, wangiwang, gantêr-gantêr;
[tumuli]: umandang, nahan, nêhêr, nuli, risaksana, kasana, kumuna, datandya,
--- 415 ---
tahor, têhêr, tandu, tandya, tuli, tumulu, tumulya, santhita, saksana, sawega, sewaga,
samantara, wangwang, manêhêr, manohor, madanda, muwah, gadgada, gêlis, gya, gathita,
ngêbang-ngêbang; [anuli]: mar(mêr of mrê)ta
tela: zie katela
tela: [têtela]: awas, nagata, cêtha, kaprastawa, dêling, dumêling, têmera, samata, wantah,
was, waspada, wela-wela, lela, pratyaksa, bayatara; [nelakake]: mrastawakên;
--- 416 ---
[pratela]: tah, tèh; [apratela]: manatmata
têluh: caksuh
tolih: twalih, tulih, tênga, tenge, malang tumolih; [nolih]: nu(of no)lih, tolih, manolih, manwali;
[kamitolihên]: hinga, nolih, kapirangu, twalihên, tolihên, tolihên, tumolih; [mandhêg tumolih]:
kapirangu; [malang tumolih]: wagugên
talendho: haningga, kulêd, têlangke, mèsti
talanjur: [katalanjur]: kadurus; [panalanjur]: pangênthahasa
talêcêr: talêr
tular: timbal; [têtular]: sasalad; [nulari]: manrari, manumusi
talorong: [tumalorong]: tarontong
têlak: laklak, laklakan, patlan of patêlan, jaludha
têlik: cundaka, cacanguk, cu(of co)daka,
--- 417 ---
ta(of tê)lik, sampeka, wa(of wê)daka, wa(of wê)dhaka; [nêlik]: nampeka, cumandaka,
nyundaka, nyodhaka, manuksma, manukma, ngendrajala
têluk: dhungkul, biluk
tilik: humingjêm, tinjo, tinnyo, tuwi K., tuwin, sumambang, sambang, nyambang, maninjo,
maninjêm, manambang; [niliki]: ninjo, maninjêmi, manambangi; [tinilikan]: dinuha; [atilik]:
manginjêm
tulak: tanggul, suwak, suwuk, walak, balika; [tulakan]: tumbalan, walakan; [nulak]: nanwang,
--- 418 ---
nilat, nanggul, tumulak, tumanggul, sumuwuk; [nulaki]: rumamuni; [katulak]: kabalik; [ênggon
tulak]: tulakan talêku: [katalêku]: kelon
talika: [nalika]: hanan, hirike, nêhêr, nista, nalika, kasana, kala, kalanika, kalika, dinang,
durniminta, duk, diwasa, dupi, tatkala, tatya, tuju, tujwa, tujya, tumulu, sadhakala, sêdhang
of sêdhêng, samata, sabada, wahu, wèt, watgata, lalu,
--- 419 ---
lila, lagi, padgata, pangu, pêngêt, dhinang, yan, yar, yarya, yogwan, gita, gupu, gupur,
gathita, gang, ganga; [sanalika]: hanan, apangada, amaran, nusi, rêgêd, kaksan, dumadak,
sakarêng, sawasya, samêne, manêhêr, mara; [analika]: hanjajipa; [panalika]: cu(of
co)dhaka, pangendrajala
taluka: (araning pasangan iwak)
taluki: sumantri of sumatri, sarta araning dhapure prau
talakup: anthok
tulakbara: (momot kang tanpa gawe)
tulad: [of telad]: cindhaga, rinca, tiru
--- 420 ---
telad: tirwa, tular, tembak, pirid, pirit; [tuladan]: darsa, dar(dêr of drê)sana, darsari, tirun,
têpa, têpan, sudarsa of sudarsana, luka, lêpiyan, palupi; [têtuladan]: sudar(sudêr en
sudrê)sa, sudarsana, satirun; [tulad-tulad]: niru-niru; [tulad-tuladan]: satirun-tirun; [nelad]:
niru, dular, ruminca, tamina, tumiru, tumular, maniru, manirwa, mirid, mirit, madarsana,
matirwa; [patuladan]: patêpan
talatah: bumi
talutuh: ludira, dhadhak
talatèn: anjarimêt, anjalimêt, jarimêt,
--- 421 ---
jalimêt
talutur: (araning kêmbang)
têlas: [nêlasi]: twasi
têlês: wilim; [nêlêsi]: ma(of mê)lutrah
tilas: hêtan, calak, kêbal, tatal, tapak, wurya, wuryyan; [titilas]: wêwêkas; [tilasan]: wêkasan;
[nilas]: mralambang; [katilasan]: kawuryyan; [panilas]: pralambang; [patilasan]: kabuyutan,
tapakan, tapatapahan, lêpiyan, pakêbalan, brahman
tulis: Indu (tulis kang tumrap ing êmas), ciri, curik, citra, reka (tulis kang tumrap ing watu),
rajah, surat, sêtra, sastra, sewala, wariwe, J.Z. I. 368 12. v. o. maar wariwi Sprakk. 38. 3. v.
o., (tulisa kang tumrap ing salaka),
--- 422 ---
wolat (tulis kang tumrap ing panjalin), palupi, gurit, gurita (tulis kang tumrap ing wêsi), basa,
thi, thika; [tulisan]: atulis, camada, kintaka, sêratan K.; [tutulisan]: atutulis, sêsêratan K.;
[nulis]: nêrêh, niri, nitra, nyarik, nyitra, manitra, manyarik, mareka; [panulis]: tanasa;
[panulisan]: parekan, palayangan, (lumrahing kanggone: palayangan têgêse: wong),
brayanda; [ilang tulise]: nistha; [rupaning tulis]: citra; [sakèhing tulis]: sastra; [dewaning tulis]:
hyang-hyang ning palupi; [gêdhong panulisan]: sadasthika graha; [tulising tanggal]: kirana;
[tulising gambar]: yaywa; [gugununganing tulis]: ngendracapa
tulus: ujur,
--- 423 ---
numatya, kêr(of krê)ta, kasidya, kajung, drêman, dirgya, dada, da(of dê)mu, tura, tulus,
sinwa, suda, sudarga, sidya, sudya, sudha, war(wêr of wrê)di, wardiya, war(wêr of wrê)dhi,
widada, wisudha, wagyat, laris, lêwas, lulus, lyus, prasidya, yuwana, gu(of go)ri, mannyu;
[katulusan]: kasidan, kasidyan, kayumanan; [atulus]: mawêrdi, mawêrdhi, malyus; [tulusing
karêp]: sudar(of sudêr)sa
talusup: [atalusupan]: masusupan, masilurupan
--- 424 ---
talisib: [nalisib]: sumilib, marisib
talusub: [katlusubên]: kasarusubên, kasyugên
talawah: tarayah
talawong: [tumlawong]: nguruwung
tulale: tulalaya
tulup: jantra; [tulupan]: da (of dê)mon; [nulup]: andêmon, dumamu of dumêmu
talapak: [talapakan]: dlamakan, talasadan, talapada, talajung, panduka of paduka, pacak of
pacakan, padaka, paduka, pangkaja
talapukan: nitrama, dyaraksa, pakêjêpan, padhelan
tuladha: hancata, cacama, cuti, kaca (= kaca branggala Spr), dar(of dêr)saka, tutan, têpa,
teba, sanepa, sudarsana, pintu, pinto,
--- 425 ---
pipindha
talam: cepara, bèdhi
talompe: [katlompèn]: kalayatan
talêmpak: tumbak cebol, lêmbing, bi(of be)nang
têlag: têrang
ta(of tê)laga: ta(of tê)laga
talib: [nalib]: maliba
talang: [nalangi]: nambêngi
têlêng: nala, dar(of dêr)sana, tuntung of tungtung, talindhang, lanjira; [têlênging ati]: tisna;
[têlênging banyu]: sindunata
têlung: [pantêlung]: tiyung, panglung; [tumêlung]: handhila, tumiyung, tumangkul
tiling: [nilingake]: mirngyakên; [miling-miling]: tumiling-tiling
tulung: kejani; [nulung]: tumulung, sra(of sara)ya; [nulungi]: nulungi, nimbangi, madrayani,
madraya; [pitulung]: tuwi; [pitulungan]: panrayan
têlangke: hadwa,
--- 426 ---
kacad, kacat, wangwang; [ora têlangke]: tandya
talôngsa: [nalôngsa]: nêsêl, sêsêl, sumêsêl, manêsêl, malêpah, malupuh, mango,
ngaduwung
talangso: [katlangso]: kalangso
tap: [= êtap]: atap, tata, tap, tumata; [êtap-êtapan]: tatan-tatan; [ngêtap]: matap; [pangêtap]:
patap; [kaya êtaping ...]: ngêbun
tapa: kusara, tirta, taki, tèki, taki-taki, tèki-tèki, takya, takya-takya, tatapi, tapwa, tapowana,
tyapa, tyapi, samadi of sêmadi en sêmèdi, laku, pratapa, pratapi, patirtan,
--- 427 ---
pasa, palinggih, japa, yoga, mêrti, brata; [napakake]: majagrakên; [pra(of pa)tapan]: asrama,
dunung, tirta, taki-takiyan, tapo, tapowana, tapagraha, sunya, sura, sra(of sara)ma,
swagêrha, sanggar, wagi, wibrama, pina, pakusaran, pakusuran, padraman, pidik,
patarakan, patirtan, patapan, padhepokan, pajaran, payajahan, pamidikan, pabratan of
pabaratan, pangyura, dhepok, jajaran, mahatirta, gatyan, bratan; [tatapanan]:
--- 428 ---
taki-takiyan; [atapa]: mratapa, mratapi, matapa, majapa, majagra; [atatapa]: mataki-taki,
matakya-takya; [tapa ana ing alas]: tapaswi; [tapa ana ing nagara]: tapasri; [tapa ana ing
pucak gunung]: tapagra, mucak; [tapa ana ing guwa]: miranggo; [tapa anut ing ati]:
tirtagamana; [tapa linuwih]: kasurapan, kasunyatan; [tapa lumintu]: tapa drawa; [tapa
dhanganing ati]: tirtagamana; [tapa gêdhe]: mahatapa; [patapan]: patirtan, dhepok;
[patapaning ratu]: wagiswara; [ulah tapa]: kasutapan, tapo; [lakuning tapa]: takya-takya;
[papan patapan]: tirtana; [panggonan patapan]: tapoyana
tape: tampo
têpa: u(of o)ndhe; [têpa palupi]: pralambang
têpi: iring, upir, ampeyan, titih; [nênêpi]: masunya, masunnya;
--- 429 ---
[panêpèn]: nasunya, darasunya, têpaswangun; [katêpi]: katitihan
tapih: ulês, tapwa, kèn, kènkèn, kennya; [tapihe]: kennya; [tapihan]: kenkenan; [têtapih]:
patapih; [têtapihan]: makènkèn; [napihi]: kèni; [atapih]: makèn, matapih; [atapihan]:
makènkenan
tapak: [napak]: nilas, tiyup, maniyup, manyup
tapuk: tampyal; [napuk]: napak, nampyal, manêpak, manimprut, marêpyuk, mapiling
têpak: têpak, sanggat, sanggata, watwaha, watwaka, lêmbi; [nêpak (pratingkah)]: nêbah,
manimprat
tapis: tumpêk
têpis: duwus
têpus: cicithak, kuba,
--- 430 ---
lanjam, padha, guma; [nêpus]: lumanjam
tipis: nipas, tara, bangli, nglih of ngêlih; [nipis]: manipis; [nipisi]: manipisi; [nipisake]:
maniruskên, mangriripkên
tapêl: rêkêt, tala, lapis, popok, bêle; [têtapêl]: rakêtan; [napêl]: lumapis; [tapêl watês]:
prasadapa
tapung: [napung]: ngambul, ngambul
têpung: cathok, kait, kêpung, windu, patra, dhêdhêng; [têtêpungan]: musawarat
topong: ruku, rukuh, makutha
tadhah: tarang, ladhah, pasang; [tadhahan]: lesan, gaga; [nadhah]: masang; [nadhahi]:
humawêr, nosan, canthang,
--- 431 ---
tumarang, manadhah, mawêr; [patadhahan]: lèngsèr, bun; [atadhah]: manadhah; [tadhah
pati]: takêrpati; [tadhah gêtih]: takêr rudira of ludira, takêr marus
têdhuh: têruh, tumêdhuh
tadhah luh: tarincilan, taritisan, sruwama, waspaja
têdhak: K. N. of K. I. honok, hamwata, ang(of ông)sa, trah of trêh, têrah of têrêh, turun,
turas, mwita; [têdhakan]: turunan; [nêdhak]: nurun; [nêdhaki]: nuruni; [nêdhakake]: nurunkên;
[tumêdhak]: tumrah of tumrêh, tumêrah of tumêrêh, tumurun, tumiba, tumangkul, yakbyat,
yatbyat; [têdhak turun]: tustus, trangsa; [têdhak Pandhawa]: pancawawangsa, pôncaja
--- 432 ---
têdhas: tês, tama, tumêdhês, tumama, sayad, wigata, prana, pratamaha, putus, pasah;
[nêdhas]: masah; [nêdhasi]: masahi; [tumêdhas]: tumêtês
tidhêm: tirêm
tudhung: waswananda; [atudhung]: matudhung
taji: drigama; [masang taji]: masang drigama
tuju: arah, colok, rênu, kêna, dunung, duk, duduk, tohor, tanduk, talikatujwa, tujya, tama, tub,
têbuh, tangga, tanggah of tênggêh, tênggêl, tinggil, wigna, larih, laksa, lud, panduk,
--- 433 ---
prana, pêrêp, pumpung, pagut, pang; [tujon]: rênon; [tutujon]: dukduk; [nuju]: anduk,
nandukkên, nujwa, nujya, duk, dumunung, dumuk, dumunuk, tanduk, titis, tumohor, tumuju,
tumujwa, tumujya, tumangga, tumanggah, tumanggêh of tumangguh, tuminggil, sambega,
lumarih, lumaksa, mananggah of mananggêh, manangguh, manduk, manduki, manuju,
manjor, mrêp of mêrêp, makêcup, matanggah, matanggêh of matangguh, mapagut, mêng,
minging, ngaji;
--- 434 ---
[kêtuju]: hinah; [panuju]: anduk, rêju, tangguh, sa(of sê)mbada, sambyada, sabada,
panalika, panduk, panjor, pituwi, pasangyogyapara, dhu, dhira, thu, ngênani; [patuju]:
patanggah of patanggêh; [patujon]: patangguhan; [patujonan]: patangguhan; [kapanujon]:
ingujaran, kaparênon, kaparêngan, kapiyandukan, sambyadana; [tumuju]: tumanduk;
[anuju]: diwas; [atuju]: hatub; [atuju towang]: salang tuwang
teja: andanu of andhanu, ar(of èr)kamaya, hatakara, caywa, danu, dipa, dyanu, tejo, sênu,
sota, susmaya, sumar, sambartaka, lêngkawa,
--- 435 ---
praba; [tumeja]: dumilah, supênêh; [ateja]: hadanu; [teja linuwih]: dyanung; [kaya teja]:
tumeja
tujah: rug; [nujah]: harug, dêmak, mangrênjah
tajêm: najêm
tejamaya: (araning kahyangane Bathara Guru)
tayub: [nayub]: nayub, mangan nginum
tiyub: [niyub]: nimbul, miyub
tiyung: [tumiyung]: nunggul, tumangkul
tom: tom; [patoman]: patoman
tama: nung; [tumama]: anung
têmu: cundhuk, tundhuk, têmu, têmwa, têmya, tagya, panêmwa, panêmya, panggêh,
panggih, pangguh, panggya; [têmon]: pangguhan; [nêmu]: umaguh, umanggya, nêptya,
--- 436 ---
nêmu, na(of nê)mya, manêmu, manêmya, matêmu, manggih K., manggya; [nêmoni]:
mêndhaki of mêndhêki, mapanggêh, gumu; [nêmokake]: manundhukkên; [kêtêmu]:
cundhuk, cumundhuk, kêtêmu, katêmwa, katêmya, kapêdhak, kêpanggah; kêpanggih K.,
kapanggwa, kapanggya, tumundhuk; [tinêmu]: nana; [panêmu]: panêmwa, panêmya, gêgên;
[panêmon]: panêmyan, patêmu, patêmwa, patêmya, pamanggêh, pamanggwa, pamanggya,
panggêh, gêgên; [patêmu]: patêmwa, patêmya, papanggih K.;
--- 437 ---
[patêmon of patêmonan]: papanggêhan; [sapatêmon]: hoga; [atêmu]: matêmu, mapanggêh,
mapanggya
tuma: hitik K. I., kutu
têmah: hatma, kawêkas, tawan, têmah, yata; [têmahan]: apatan, apuwara, kawêkas,
dandya, sahaja, sida, wêkas, wêkasan, wa (wê of wu)sana, puhara, puharan, patan;
[têmahane]: sangsipta; [nêmah]: namah, lumabuh; [nêmahi]: hatawan, tah, sasal, mêdhar,
gramahi; [katêmahan]: kawêkas; [patêmahan]: puwara; [atêmah]: satêmah, matêmah;
[atêmahan]: matêmahan; [atêtêmahan]: matawan-tawan
timah: timah
têmaha:
--- 438 ---
[nêmaha]: cala, madhama, ngaji
timaha: ra(of rê)jasa, timahos
taman: hudyana, hujana, dirda, tataman, taman, wa(wê of wi)dari, wijantu, lalangon,
ngudyana, ngujana; [patamanan]: hudyana, hujana, taman, sijana; [pindha taman]:
ngudyana
têmên: hanta, hatu, hastam, hasthi, hawas, hêlêh, halisuh, hêlêm, ndya, nati, niti, nitya,
nyaya, niyata, nyatan, nagata, cacara, dahulat, tu, tuhun, tuhwa, tuhwan,
--- 439 ---
tuhya, tuhyan, tinim, titi, towi, twas, tulèn, tulya, têman, santya, sêca, sa(of sê)tya,
swastyasta, sawaswas, syasti, sugya, singgih, wahya, wakwa, wakya, wèdi, watwwat,
watgata, was, wi(of wè)stu, wastun, waswa, waswan, wawas, wyakta, wigata, wigati, lanjira,
lisuh, lila, pari, jati, jaga, ya(yê of yu)kti, matyata, mawas, gaki,
--- 440 ---
gati, gatos, gatya, gumatya, baya, byakta; [têtêmên]: sasatya; [têmên- têmên]: sêtyasatya,
swastyasta, wahyawahya, gugu; [têmênan]: nyatan, swatyas, salila, sapintuhuh, saya(sayê
of sayu)kti, sayaktya, sayati, subata, singgih, wigata of wigati, pari, gatèn; [têmênanan]:
niyatan, gatèn; [têtêmênan]: sasêtyan; [nêmên]: têmên, wawa, maswa; [nêmêni]: twasi,
wigata of wigati, masayat, maiyatani, mayatnyani, byakta; [nêmênake]: hanantya,
hanastyakên, hanggêtêmakên, niyatakên, masinggih, mamasya; [katêmênan]: kaniyatan,
--- 441 ---
katuwon, kasantyan, kasatyan, kajatin, kajatyan, kagatan, kabyaktan, taun, praniti, prasêtya;
[satêmên]: sahêstwa, sajati; [patêmênaning krama]: paniti krama; [patêmênaning rabi]: paniti
krama; [pitêmên]: gatèn; [tumêmên]: kapitêmên, sumatya, sumêsa; [kapitêmên]: tuhun,
sangkung; [têmêning nagara]: nitiradya; [têmêning cipta]: nitisadya; [têmêning kawignyan]:
nitiguna; [têmêning wiweka]: nitisruti; [têmêning janji]: purobaya; [têmbung têmên]: kramaniti;
[luwih têmên]: abisatya, sunyata, bisatya; [paratêmên]: parasatya
timun: hantimun, karahi, timun, timuna, wuru, limus, parahi
timaha: timahos
tomara: (araning gêgaman ing jaman kuna)
--- 442 ---
tamtu: têpêt, waswa
tumus: hèsni
tampu: dhampu; [nampu]: nampu
tumpa: nyam, têpu; [tumpa-tumpa]: haynam, tupa-tupa, matimpah, matimbun, matimbunan
tumpu: [numpu]: (misaya iwak kali)
tômpa: hantus, hos, cadhang, rumaksa, tarima, tarime, tampi K., tanggap, tanggama, gupta,
brata, beya; [nampani]: nalang, nambuti, nanggap, tarima, tumampi, tumanggap,
tumanggama; [nampakake]: nambutkên; [tampanana]: husna; [atômpa]: mananggap
tampah: capir
têmpuh: arok, cundhuk, carung, timpu, tampuwa,
--- 443 ---
tub, srang(of sêrang), sumpyuh, sèbêt, wogan, limpah, par(pêr, pra, prê of para)wasa,
par(pêr, pra, prê of para)jaya, pyuh, pagut, gulung; [têtêmpuh]: hili, hili- hili, niyat, patêmpuh;
[nêmpuh]: harug, halulun, narawasa, nrang(of nêrang), nampêg, tuma(of tumê)mpuh,
tumampêk, tub, sumrang of sumêrang, sumèbêt, sub, manêsêb, manwab, manawang,
manub, marêk, mar(mêr, mra, mrê of mara)wasa, mar(mêr, mra, mrê of mara)jaya,
manghrik, manghyuk, ngurak; [nêmpuhi]: manghrapi, ngilèni; [nêmpuhake]: manghrapkên,
ngilèkkên; [kêtêmpuh]: kahili, kasèbêt,
--- 444 ---
kawogan, tampêg; [panêmpuh]: panapang; [têmpuhing rai]: mrangwadari; [têmpuhing
swara]: mawurahan
timpah: [têtimpahan]: titimahan; [tinimpahan]: hingêmukan
timpuh: suku tunggal, padakama; [atimpuh]: matimpuh
tumpah: = timpah
tampar: tumampar, walêr; [tampar-tamparan]: nali-nali; [nampar]: nampar, lêlês, manampar,
malêralêran, malêrolêran
têmpur: campur, rok, lud; [tumêmpur]: gumulak
tampak: tampak; [nampak]: matampak
tampêk: tampêka; [nampêk]: nampak, namput, nampyak, matampêk; [nampêki]: marêki
tampik: cêgah; [nampik]: huhu, moha, mwah; [panampik]: pamoha, pamwah; [tumampik]:
hardawalepa;
--- 445 ---
[sêmu nampik]: hardawalepa
têmpuk: tundhuk, trug, tawantah, têmpur, pagut; [têmpukan]: pagutan; [têtêmpukan]:
mapagutan; [patêmpuk]: patêmpur, patêmbur; [atêmpuk]: mapagut; [têmpuking dasih]:
hangwulani
tumpêk: [numpêk]: hatub, ngrumpêk
tumpuk: hatap, ti(of te) mbun, tumimbun, tumung, limbuk, limbung; [tumpukan]: timbunan,
limbukan, limbungan, peka; [têtumpukan]: puspaka; [numpuk]: manimbun, mweka;
[atumpuk]: malimbung
tumpês: tumpur
tampèl: [nampèl]: nêpak, nampèk, nampis, nampyal, nêbah, tampyal
timpal: cacal, da(of dê)lakar; [nimpal]: nimal, nimpar
tumpal: pêlung
--- 446 ---
tèmpèl: têmpêl; [katempelan]: kandhahan, karanjingan
tamplèk: [namplèk]: manangkêp
tumplak: tumpêk
tèmplèk: tangkêp; [templekan]: tangkêpan; [nèmplèk]: tumangkêp; [tumèmplèk]: matangkêp
têmpiling: tampar; [nêmpiling]: nampar, namperong, nampak, nampelang, mrêp of mêrêp
tampêg: [nampêg]: nawung
tamping: lamping, dhamping; [nampingi]: nanggul
tumpang: hrèng, hompèng, rèng, tih, tindhih, titi, titih, timah, tumpa, timpah, timpaha,
tumpak, tumpat, tumpal, tumpang, timbun, tumang, timbun, tumang, swapaka, sungsun,
lindhih,
--- 447 ---
lambang, peka, mahrêgu, binda; [tumpangan]: tindhihan, timahan, tumangan, pekan;
[têtumpangan]: titimahan; [numpang]: nitih, nimbun, tumitih, tumumpang, sumwapaka,
lumindhih, lumiring, manipah, meka, matimah, mamundhung, ngêr(of ngrê)jang, nglindhih,
ngumpang, ngempong, ngompèng; [nênumpang]: ngumpang-umpang, ngêmpong-êmpong,
ngompèng-ompèng; [numpangi]: nitihi, nglindhihi; [numpangake]: umangiswapakên,
kumisapu; [ditumpangi]: katitihan; [tinumpangan]: ingêmukan, timahi; [patumpangan]:
patimahan; [tumumpang]: tumindhih, tumitih, tumimah, matimah,
--- 448 ---
matimpah; [tumumpang ing pinggir]: tumawing, tumamping; [tumpang tindhih]: titip;
[tumpang suh]: wibuh
tempong: tempong
tumama: nagata, wikara
têmbe: dlêh of dêlêh, da(of dê)laha, dyalaha, pèngsuk, jêmah; [têmbenan]: da(of dê)lahan;
[nêmbe]: sangkokêk, murwa, mesuk, mengbya, ngrabasa; [katêmbèn]: katêmbiyan,
kalagiyan; [ing têmbe]: da(of dê)lahan
tumbu: tumbung
tômba: usada, u(of o)sadi, amêrta, jampi K., jampya, maosada, mar(mêr of mrê)ta;
[têtômba]: usada
têmbe: êla, niskala, pangkaja
tambah: ungkara; [katambahan]: kawibuhan
tambuh: tapi, tapya, sa(of sê)limur; [nambuhi]: tatapi; [panambuh]: patambung; [tambuh
polahe]: ruhara
--- 449 ---
tamban: antêp, kulêd
tambir: kètèr
tumbar: zie kêtumbar
tômbra: lêmbora
têmbirang: nêmbirang
timbrêng: rêb
tambak: [têtambak]: babantên; [nambak]: nambak, nambyak, nyatu
tumbak: najak, tuhuk, tutuk, towok, sulaka, waos K., watang, lêmbing, pangawinan, matang,
gala, galah, galandana, gayur, bunar, ngawinan; [têtumbak]: mamaca; [tinumbak]: ginalah;
[tumbak nganggo gombyok]: hambar angin
tumbuk: têbas, wantus; [numbuk bêntus]: bakakrakan; [patumbukan]: pawantusan
têmbako: zie bako
tambas: tumus, popok
tambal: balinik; [nambal]: ambalinik, nambala
--- 450 ---
tambêl: [tambêl butuh]: hakrak
timbal: tutu, tuwuh, situtu, lembak; [nimbal]: ngundha; [katimbal-timbal]: katula-tula;
[patimbalan]: patimbalan; [tumimbal]: tur, tumutur, tumawu, tumula, tumular; [tumimbal-
timbal]: turtur
timbul: kêr(of krê)tala, kambang, kabal, tuwuh, tambang, makartara; [timbulan]: kabalan;
[tumimbul]: tumuwuh, tumambang, ngampang
tumbal: sarata
têmbaga: ta(of tê)mbaga, ngalitar
têmbang kawi: irim-irim; [astakuswala, astakusala, astakosala]: têgêse: tangan molah;
[nagakusuma]: (= nagasari); [nagabônda]: (ula gêdhe); [côndrawilasita]: (rêmbulan anglèng,
utawa surup); [côndramêngêng]: (rupa kêmbang); [citramêngêng]: (aksara muni); [rêtna
jiwa]: (sêsotya gumêbyar utawa sumorot);
--- 451 ---
[kuswalalita]: (manganggo (of sarasah) bêcik; [kusumastuti?]; [kusuma wicitra]: (têmbang (of
wadon) linuwih ing warna); [kawitana]: (binangsalan utawa: kaomahan); [kilayu nêdhêng]:
(kilayu sumêdhêng); [têbukasol]: (têbu diêsol); [têbu sauyun]: (dhapuraning têbu iku: uyun);
[surarêtna]: (dewaning sêsotya iya iku pêpênginganing intên); [sardulawikridita]: (macan
galak bangêt); [surajiwandana]: verk. v. surahanjiwandana (kêndêl nunggal turu); [sikarini]:
(irunging wadon); [sudiradraka]: (kêndêl ora sarônta); [sudirawicitra]: (luwih kêndêl utawa:
luwih ing warna); [sastrakusuma?]; [sastra manggala]: (panah pangarêp); [swandana]:
(kareta); [swaladara]: (gêndhing(kidung of swara) asor, apadene suling utawa sawangan
dara); [sulanjari]: (lantiping wêwulang); [salisir]: (simpang); [sapratitala]: (kaya lêmah utawa
dhimpul tuwin omah tawon); [sabangpatra?]; [wohingrat]: (wohing jagad);
--- 452 ---
[wisatikandhêh]: (wisa linuwih kêsêsêr, sêsukêring ati utawa ilang); [wisalya arini]: (paèsing
wadon); [wêgang sulanjani]: (uwang (of siyu) lutung); [liwung]: (binglêng utawa mêndêm);
[lêbdajiwa]: (olah urip); [langên jiwa]: (kabungahaning urip); [prawira sêmbada]: (prajurit
bagus utawa bungah); [patralalita]: (godhong bêcik ing rupa utawa godhong mulêt);
[patramanggala]: (panggêdhe utawa pangarêp tuwin urang, nanging pakolèhing têgês
godhong gêdhe utawa ômba); [pamugari?]; [dhadhap mantêp]: (dhadhap sêmi); [maèsa
bayangan]: (kêbo boyongan utawa jêmpalikan tuwin kêndêl); [mêrak nguwuh]; [madurêtna]:
(madu (of sêsotya) linuwih); [manggalagita]: (panggêdhe (of urang) rikat); [gôndakusuma]:
(ambaning kêmbang); [girisa]: (kêkês utawa miris); [banjaransari?]; [bramarawilasita]:
(kombang ngêlèng); [basônta]: (rêmbulan); [bôngsapatra]: (panjang putra utawa kêkuluban)
J. Z. I. 321 9. v. o.
--- 453 ---
têmbang têngahan: ontang-anting; [alab-alab?]; [rangsang]: (umob); [rangsang tuban]:
(umobing banyu); [kênya kadhiri]: (prawan kadhiri); [kuswarini]: (panganggo utawa ambuning
wadon); [kuswaraga]: (ambuning awak); [kuswawirangrong]: (panganggoning kasusahan);
[kulanthe]: (kalar); [dudukwuluh]: (suling); [sumêkar]: (asêkar); [wirangrong]: zie
kuswawirangrong; [lindur]: (pangucape wong turu); [lonthang]: (lêgèh); [lambang?];
[palugon]: (paprangan); [palugôngsa]: (tabuhgong); [pamiwalkung]: (pamisahing kangên);
[jurudêmung]: (juru nabuh dêmung); [maesalangit]: (wis têmbung jarwa); [girisaya];
[gambuh]: (lantèh); [balabak]: (silêm), zie J. Z. I. 324 4. v. o.
têmbang macapat: [asmarandana utawa asmaradana]: (dhêmên wèwèh sêngsêm, bungah);
[kinanthi]: (dikanthi); [durma]: (macan); [sinom]: (godhong asêm nom) utawa rambut alus ing
bathuk; [pucung]: (wit kaluwak); [pangkur]: (buntut); [dhangdhanggula]: (araning
gêgodhongan kang kêna ginawe paès, utawa gula rineka rupa dhangdhang;
[maskumambang]: (wis têmbung jarwa); [mijil]: (mêtu) zie J. Z. I. 328 9.
--- 454 ---
têmbing: imbang, rang(of rêng)ga; [nêmbing]: (nawih), nawing
têmbung: ukara, cala, cala-cala, rasmana, krama, dangan, sakara, sambodana, war,
wirama, wikalpa, wangsit, luka, lukita, lagu, prakara, parakrama, pakara, gita, basa, basda;
[nêmbung]: acala, manambodana; [panêmbung]: panêmbung; [pitêmbungan]: sambodana;
[mitêmbung]: sambodana; [atêmbung]: acala-cala; [linuwih ing têmbung]: wikrama
timbang: ano, una, urup, imba, hingan, kakarja, tanting, tondhe, tindhing, tarju,
--- 455 ---
tula, timbang, satih, sitra, saga, singhit, wawar, lawan, lamak, lingling, palawan, maru,
marwa; [timbangan]: katula, siringan, sisihan, samipa; [têtimbang]: tutula, sisiring;
[têtimbangan]: lawan, lalawan, siringan; [nimbang]: ano, tumondha, tumindhing, tumula,
mano, manatih; [nimbangi]: lumaras, nimbangi, tumandhing, lumawan, maras, madhani;
[nimbangake]: tumandhing; [panimbang]: palawanan, pabandhung; [tumimbang]: sumiring,
sumatih; [atimbang]: masiring; [siji timbang sapuluh]: kadasaguna
--- 456 ---
tamèng: endhe, istigar, rangin, kantar, katar, taping, tambêng, tangkis, tinggar, siwapatra,
paris, puksur, pakambe, dhadhap, jêbêng, ganjur, benang, busur; [namèng]: ngantar,
ngendhe; [namèngi]: maparis; [panamèng]: patambêng; [tamèng dhadhap]: rangin,
pakamberangin, dhadhap; [watangtamèng]: galaganjur
tumênggung: W. A. verk. v. dhêgung, têgêse: têtindhih
tumênggung: zie punggawa en bala, nayaka, suhadha, sumantri, subadha, wadana, pratiwa,
mantriman, bupati
tag: = hêtag; [ngatag]: makèn; [pangatag]: maryya of mariyya
tog: [= êtog]: sarih, jingjring;
--- 457 ---
[togtogan]: tarotaran; [ngêtog]: anjingjring, toh, manarih; [katog]: karêsrês
tugi: tujwa
tega: linya
tagih: tagya; [nagih]: nagi, nagya, tumagih
têguh: kartaga, kagyat, kabal, tahan, makartana; [nêguhi]: nahani; [nêguhake]: nahankên;
[têguh timbul]: kakartala; [têtêguh]: agul-agul
têgor: nandar, dadar; [nêgor]: dumina, dumandar, dumadar, madandar, madadar; [nêgori]:
rêmbang
tugur: pajêg
têgês: arti, artos, hyarti, lir, lwir, jarwa; [nêgês]: mar(of mêr)di; [nêgêsi]: mar(of mêr)di;
mar(mêr, mra of mrê)dika, majarwani; [nêgêsake]: majarwakên
tigas: tihas,
--- 458 ---
tawêk, tingas, sêr, pêk; [tigasan]: tingasan; [nigas]: imiras, umêk, amêki, numiras, tumawêk,
tumingas, tuminghas, tumingas, manigas, mocok, miras, mêk, mêka, makêm, ngaras;
[nigasi]: mêki; [nigasake]: mêkên; [katigas]: kapêkan, kamêkan; [panigas]: pakêm, pamêk;
[panigasan]: pasulahan, pamêkan, pangirasan
têgal: taniwana, tanangwana, tawaga, talun, talayu, têgal N., têgil K., wana, jalaga, jingul,
janggala; [patêgalan]: talunan, patalunan;
--- 459 ---
[têgal kuru]: kuru, kuruksetra, kuruya, têgal, têgal kuru
tugêl: iras, irasa, dasah, têtêk, tatas, tugêng, têngkêl, salah, wancah, purna, pêrêp, patah,
pujud, gêmpung, barubuh, bêlah; [tugêlan]: têtêkan; [nugêl]: andasah, nrês of nêrês, nêrêb
E. T., nikal, nikêl, nulah, nambang, nugêng, nêngkêr, nêngkêl, nênggêl, dumasah, tumikêl,
tumêkêk, tumatas, tumugêng, tumêngkêr, tumêngkêl, sêk,
--- 460 ---
sumalah, mancas, manêngkêr, manangkêl, mrêp of mêrêp, matah, matêngkêl, mupak,
mugut, ngêrêb; [nugêli]: nrêsi, mênêngkêri; [patugêlan]: patêngkêran, patêngkêlan; [atugêl]:
matêngkêl; [tugêling gunung]: guntur
têtêg: naha
togog: mahdiguru
tub: [ngêtub]: nutub
têbe: parja
têba: kampi, lêba, gamana; [nêba]: handon
têbu: hêlêm, rosan K., rambas, tataki, têtêkan
tiba: Ahal, rês, kundhah, katiban, kaluya, kapa, kampi, kampir, trêh of têrêh, titih, titis, tesa,
--- 461 ---
tiwa, twang, tipah, tipaya, tiba, tibra, wanting, weda, wibuh, lèr of lera, laksa, lupa, labuh,
labwah, pratistha, dhawêh, dhawuh, murca, murcita, mapan, guntur; [niba]: andhila, murca;
[nibani]: truhi, maruruhi, ma(of mê)rêwah, marwaya, ngrêrêb; [nibakake]: manrahkên of
manêrêhkên; [katiban]: kaleran, kalupan; [tumiba]: rumahab, rumarab, rumêrêp, rumawuh,
kosipa, kampi, tumêrah of tumêrêh, tumiwa, tumipah,
--- 462 ---
tumiba, lumèr, lumera, dhawêh, dhumawuh, manêrêh; [satibane]: nir mamala; [atiba]:
manting, mawu, malabuh; [tiba kantêp]: pikantêp; [tiba sampir]: (têtêngêring wong arêp rabi)
têbu: hêlam, rosan, tataki, têtêkan, simbag
tabuh: têtêg, tatabya, tiyup, tuyup, têmbang, tabah of tabêh, wara, gamêl, thuthuk;
[tabuhan]: tabahan, sênggani, gamêlan; [têtabuhan]: curik, calapita, kalasangkana, tabah-
tabahan of, tabêh-tabêhan, sarsamoni, subamanggala, sungu, sangkani, sosôngka of,
sôngka-sôngka, sangkya,
--- 463 ---
sangkya-sangkya, puksur, padhahi, mar(mêr, mra of mrê)dangga, garantang, bobokan,
thongthonggrit; [nabuh]: natab, nulup, nêmbang, nabah, tiyup, tumêtêk, tumulup, manyup of
maniyup, manulup; [nabuhi]: hanggamêli; [katabuh]: dhumawuh; [panabuh]: patambung;
[atêtabuhan]: masakya-sakya; masangkya- sangkya
têbah: têbah
tabêri: ngêgêng
tubruk: [nubruk]: nêpak, dêmak, mangcapa, mandêmak, madêmak
tabok: [nabok]: nêpak, napang
têbak: têpak, têbah; [nêbak]: nêwah, nêbah, manêwah, manêpak, manêbah
--- 464 ---
têbu kasol: Temb. ged. Têgêse: wit têbu diêsol
tabêt: tapêt, tumus, têbês; [tabêtan]: têmbusan
têbus: rupêkul; [nêbus]: manihyus
tubus: [tubusan]: jrusan
têbu sauyun: Temb. ged. Têgêse: têbu sadhapur, (dhapuran têbu aran uyun)
têbêla: krêndhasawa, pantesawa, bandhu(of bandho)sa
tubug?: dagingan
têbêng: taping
tebang: [kêtebang]: katiwang; [kêtebang-kêtebang]: kapang-kapang; [ngatebang]: tumiwang
tèbèng: tawing; [têtèbèng]: tatawing
tangi: tilil, tumanggal, tangi, tanghi, tangwa, tangya, tanggal, winangya, wyang, wungu,
wungwa, wungwan, wungya, lèk, leka, lilir,
--- 465 ---
lêyêp, jênggi, jêngge, matanggal, mabangun, bana of bona, bangun; têngèn = tangenan,
wangunan, liliran, bangunan; [nanangi]: malad of malat, mungu of mumungu, ngunggar;
[nangèkake]: anjênggèkake; [tinangi]: ginugah, nguti; [atangi]: patanggal, ngamêr; [tangi
turu]: basinggi; ngungun-ngungun
tênga: tênga; [têtênga]: têtênggya; [nênga]: nênggak, tamênga, tumênga; [tumênga]:
nawang, tumanga, tumênge, tumêngha, tumêngge, têngha, ngurema
tangèh: rètu, torong, tange, sawat, mandrawa
têngah: hantara, taha, titi,
--- 466 ---
têlêng, lên, jingul, made, maddha, madya, mudya, madhya; [têngah-têngah]: hantara, nabi,
tidha-tidha; [satêngah]: hanan, salên, wanèh; [panêngah]: wirun, pamade, pamadya;
[manêngah]: malên; [têngahing awang-awang]: madyagantang; [têngah wangi]: titisoni;
[têngah bênêr]: rêmbang, têlêng
tangan: asta K. I., haswa, nanang, rutya, kari, tarima, sika, sikara, ludun, lêngan, lungiyan,
bu(of bo)ja, bujaka, bama; [kêtangan]: kêtiba; [kêtanganan]: kapar(of pra)wasa; [satangan]:
sahasta; [tangan kiwa]: untara, duksina,
--- 467 ---
tangap, sastakari, jiptar, gêmbung; [tangan têngên]: agita, pengkal; [tangan ngigêl]:
astakosala; [anjum tangan]: manjum tangan
têngên: kanan, têngan; [nêngên]: nêngan; [kapitêngên]: têgêg
têngêr: cihna, cina, cinna, duta, tandha, tôndha, wanu, tandhya; [têngêran]: têngêran,
pracihna, pracina, ngagati; [têtêngêr]: kêkitir, kasir-kasir, tandha-tandha, srana, sarana;
[têtêngêran]: tandhatandhan; [têtêngêran pinasang]: matandha; [nêngêri]: tumandha of
tumôndha, tumêngêr, muna; [tinêngêran]: sinip; [panêngêr]: panêngêr, pananghara;
[panêngêran]: panêngran of panêngêran, panêngran,
--- 468 ---
jihma, jujuluk; [panêngêraning salakirabi rupa mas lan sêsotya]: dhalang antêban;
[panêngêran ala]: kadurnimitan
têngara: raba, tanggar, gindhala; [atêngara]: gumindhala
tungka: tulak; [nungka]: nglud of ngêlud; [kêtungka]: kêlud
tingkah: ande, andon, antrah, aru, u(of o)lah, ca, caru, rèh, reha, ka, kirna, krama,
kawênang, de, dwa, solahan, saba, warti, puri, gati, gatos, gatya, gêlar; [tingkahe]: donya;
[paningkah]: pangulah; [pratingkah]: ulah, haglara, cacara,
--- 469 ---
kunthara, paningkah, prahara, prakara, prasasula, patrap; [mratingkah]: mangrèh; [tingkah
polah]: sastra
têngkar: dhakah
têngkêr: tugêl, têngkêl; [nêngkêr]: sêk
tungkak: (wong) sangkil, jungkara; [nungkak (pratingkah)]: nungka, muntap, manungka
tangkis: tahan, tanggul, wiweka, garmus, gêbang, busur; [tangkisên]: garmusan; [nangkis]:
numapag, nanggul, tumangkis, tumanggul, tumanggalang, panggil, mananggah, mananggul,
matanggul, manganggul; [nangkisi]: miwali; [katangkis]: tanggulan, panangkah;
[panangkisan]: patanggulan; [tumangkis]: tumangul; [atangkis]: matangkis; [nangkis kalawan
tamèng]: tuminggar
tingkas:
--- 470 ---
[ningkasake]: manrang of manêrang
tangkil: tinggar; [nangkil]: mêwal; [tinangkil]: tinangul
têngkêl: têrês, pêngêl; [têngkêlan]: têrêsan, turusan; [nêngkêl]: nêngkêr, tumurus,
manêngkêl
tungkul: tukup, têlung, tungkul, dhukul, biluk; [têtungkulên]: bikukulên; [nungkul]: dungul,
tundhuk, tumukup; ngênês; [nungkuli]: nungguli; [kêtungkul]: kanirdyan, kapitut; [panungkul]:
hanta; [tumungkul]: tumêlung, dhingkul
têngkulak: endhong
tangkêp: [of tangkêb]: tutup, saput; [nangkêb]: naput
tungkêb: [nungkêb]: naput, sumaput, manaput; [nungkêbi]: nglimput
tongton: [of tonton]: tarton; [tontonan]: wuryan
tungtum: timah
tungtung: sirat,
--- 471 ---
pêncir
tangis: udrasa, tarisa, siki; [nangis]: huhu, udrasa, atangis, umismata, nangis, karuna,
tangisa, muhun, maudrasa, manangis, manangisi, macaudrasa, manangis, manangisi,
macaudrasa, meyaki, mular, mumuhun, mamacaudrasa; [nangisi]: muhuni, manangisi;
[panangis]: panangis, pamuhun, pamular; [tangis ora lèrèn-lèrèn]: ngiyêng; [tangising
gunung]: dhèdhèt erawati; [prihanangis?]: kaprihên of kêpêrihên
tinggi: kindraka, tingyana, marupruka, bangsarha, rêksa
tunggu: rêksaka, tugur, têngga K., tunggi;
--- 472 ---
[tunggon]: rêksa; [nunggu]: nugur, ngèr; [nunggoni]: nuguri, managraha; [nunggokake]:
managrakên; [tinunggu]: anti; [panunggu]: rêksaka
tungge?: [tinungge]: bah
tôngga: kopa, tanggya
tangguh: raksaka, tujwa, tanggêh; [nangguh]: nanggana
tanggon: agul-agul, tahên, tagya; [tatanggon]: tatagya; [nanggoni]: nanggêni, tumênggên,
malanggana, ngadhapa; [tumanggon]: tumagya
tênggênah: minta; [patênggênah]: paminta
têngginas: [of trêngginas]: tanggal, nastika, la(of lê)gawa, praya(of prayi)tna, gadgada,
ganggas
tênggêr: (punthuk), unur, cênggir; [tênggêr-tênggêr]: cênggir-cênggir
tanggok: pane
tênggak: panênggak
tênggok: tanggota, lèhir,
--- 473 ---
janggota
tunggak: tunggul; [nunggak]: tumaksyah
tanggal: sukla, lèk, leka; [tanggalan]: candrasa, lekan, wulan; [têtanggalan]: wulan-wulan;
[tanggal sapisan]: satanggal, mawidara; [tanggal 2]: sukaplaksa; [tanggal 3]: rahu; [tanggal
4]: windura; [tanggal 5]: cadra; [tanggal 6]: saddhara; [tanggal 7]: minangka; [tanggal 8]:
sitarêsmi; [tanggal 9]: citarêsmi, nawadibya; [tanggal 10]: nalandhana, krêsnadasami,
kojurkasari, salêncana; [tanggal ping 11]: yèndhamawa; [tanggal ping 12]: memuta; [tanggal
ping 13]: pratami; [tanggal ping 14]: candramarêsmi; [tanggal ping 15]: candrapurnama,
windasa, purnamahindu, purnamasada, purnamasidi of purnamasadha, purnamasidhi;
[tanggal ping 16]: cadra, mimasuka; [tanggal ping 17]: krêsnapaksa; [tanggal ping 18,
tanggal ping 19, tanggal ping 20]: krêsnapaksana;
--- 474 ---
[katanggalan purnama]: kapurnaman
tanggul: banda
tênggêl: [nênggêl]: mênggêl
tinggal: kasyang, tidhar, tinglar, tinggal, surud, pasah; [tinggalan]: tinglaran; [ninggal]: ninggil,
tumidhar, tuminglar, tuminggal, matinggal, matenggal; [ninggali]: tinggali; [ditinggal]:
kawêkas; [katinggal]: akari, katiga; [paninggal]: paninggal; [patinggal]: patinggal; [atinggal]:
matilar, matinggal, masah, masisa
tinggil: [ninggil]: matinggil, mawung
tunggal: eka, tunggal, tunggil K., sang dyah, saeka, saka, samuh, sampata, ji, murti, ngêsa;
--- 475 ---
[tunggalan]: bathon; [nunggal]: nuga, tumanggal, mor, mora, murtya, mawantah; [nunggal
karêp]: gotra, gotrah; [nunggal laku]: eka laksana; [nunggali]: sani, mori; [nunggalake]:
tumanggalkên; [katunggalan]: kapitunggal; [panunggal]: pataka, pamora, pamurtya,
pangêsan; [panunggalan]: paekaan, pamor; [sapanunggalane]: supraja; [tunggal rasa]:
srasa; [tunggal karêp]: riyêg, (iyêg Spr.), saekapraya; [tunggal sarira]: sabada; [tunggal
sadesa]: sanasama; [nunggal turu]: macumbana; [asikil tunggal = asuku tunggal]:
ngekapada
tunggul: tênggêl, panji, panjya; [têtunggul]: kikitir, di; [panunggul]: Opapanji, niyaka, cuni,
kambang, tunggul, siwaya, puncak,
--- 476 ---
par(pêr, pra, of prê)mata, ma(of mu)staka, manguntur; [pamunggul]: panjor; [pamunggulan]:
pannjoran
tanggap: tangkêp; [tanggapan]: tangkêpan
tanggung: canggal, dagu, tawan-tawan; [nanggung]: nalang, manalang, managung, malang;
[nanggungi]: numpati; [pananggungan]: pangampêhan
tênggêng: [kamitênggêngên]: wurandhungan, (= wirandhungan Spr.)
tunggang: tunggang; [tunggangan]: kapa, tunaha, titihan K. I., tipaha, tumpakan K.,
tumangan, tunggangan N., swandana, selang, wahana, wahini, peka, pekan, dhômpa;
[têtunggangan]: hasya, tapistika, swandana, sya, wahana, wimana, la(of lê)ksana,
--- 477 ---
puspaka, pweka; [têtunggangan dhapur ambèn kapikul]: tapistika, wimana; [nunggang]:
awahana, nitih K. Ingkang, nunggang N., tumitih, tumunggang, siring, mahawan, meka,
mawahana; [nunggang rata]: marata; [nunggang têtunggangan]: sawahana, sangkêp,
mawahana; [nunggangi]: nitihi, nunggangi; [ditunggangi]: katitih; katitihan; [tunggang
gunung]: tunggang hacala; [agêm tunggangan]: kosawahana
têngange: nêngah, diwarsarka, têngawe, suryadiwasa, suryasata, sadya, wijanarka,
panêngah, pancarasiddhi, palasaddha, palasata, madyèng we, baskarasata, ngalaya;
[têngangèning surya]: panêngah nikang rawi
--- 478 ---
sa: sa, mi; [sa: srêngenge]: satalawya
si: si, mo
sah: lila; [asah]: cani; [ngasah]: acani; [êsah]: usa; [ngêsah]: manghusa; [ngêsah-êsah]:
pangambêk-ambêk; [pangêsah]: panghusa, pangêsêh
sih: kasih, kasihan, kaswasih, turida, sih, sihan, srêda, wuyut, yasih; [asih]: hrarêp, asih,
cinta, kasihi, dar(dêr, dra of drê)da, dar(dêr, dra of drê)dwa, dar(dêr, dra of drê)dya, dirda,
drêdha, tura, trêsna, sih, drêda, srêdiya, sêmbada, lulut, yasih, mi, masih,
--- 479 ---
masiha, mowaka, mumu; [asih kêpati]: êla-êla; [asih wêlas]: kasyasih; [asih bangêt]: êla-êla;
[ngasih-asih]: hrarêp, upaksama, upasama, umarih-arih, nyolo-nyolo, marih- arih, mararêm,
ngupasama; [ngasihi]: madêr(of madrê)dya; [kasih]: jiwa; [kasihan]: nisturan, kadrêdha;
[kêkasih]: anung, rakêtan, kakasya, katujon, kasih, kalulut, sih, pidhara; [sih-sinihan]:
saswatata, smaratura; [pangasih]: kasrêdha; [pangasihan]: kasumbagan; [pasihan]: alulut,
kasihan, sihan, siya, lulut, punagi; [pasihaning badan]: turangga, turôngga; [amrih sih]:
priya(of priyê)mbada; [ilang sihe]: nistura; [kawêlasasih]: kaswasih,
--- 480 ---
turasih, malasih, mala(of mêlê)asih, mêlasarsa; [kaswasih]: daradra; [silih asih]: gardhawari;
[paraning sih]: garêmêk; [mintasih]: bana of bona
suhun: [panuhun]: panosan
saur: war(of wêr)na, wadyap, bandhung; [sauran]: hambandhungi, sangguta, masanggya;
[nyaur]: naur; [nyauri]: saur, manaur, masaur; [nyaurake]: naurakên; [saur-sinaur]: tanggap
saur; [panyaur]: malêsa
suhur: [= suwur]: sub, wantar; [kasuhur]: kawêntar; [misuhur]: konang, (= kaonang-onang
Spr.), karêngêng, kasusa, kasusra, kasumbaga, kasumbung, kasub, kasubaga, kojat, kyat,
torasih, satorasih, sumub, sumbaga, subaga,
--- 481 ---
subagan, subagya, wrata, loka, juwara
saeka: zie eka
sait: [sêsait]: sakarêng
saut: tampar, gawèl; [nyaut]: naut, nampar, sumahat, sumaut, manaut, manampar, mawrêgil,
mawêgil; [nyauti]: nauti; [sêsautan]: saut; [panyaut]: panampar; [panyautan]: panamparan
saos: saji, syas; [sêsaosan]: saji, pasaji, pasaji-saji; [sumaos]: sumadya, sumaji, sumyas;
[asaos]: masirat, masaji; [asêsaos]: masaji-saji; [asaos -saos]: masirat-sirat
sauwat: cawêla, cawêli, cumbana
sana: [sasana]: upaya
sênu: sênêh
sêne: sumêne,
--- 482 ---
mêne
sênên: dipa, dipôngka
sênèn: Soma
sunan: zie susuhunan
sanak: awangsa, ôngsa, dupôngka, wandawa, war(wêr, wra, wrê of wêra)ga, wang(of
wong)sa, mitra; [sanak rakêt]: mitrakasih; [sanak kadang]: kulawarga, wandawarga,
wanduwarga, wrêsniwêrga of wrêga, wêkayadu, mitraka, brayanda; [sanak tuwa]: kaka;
[sanak santana]: wandu wandawa; [sanak sadulur]: kadang wandawa, gotra; [sanak linuwih]:
sumitra; [sanak matêng]: mitramatwêng; [sasanak]: swar(sawar of sawêr)ga; [nyanak]:
mawar (mawêr of mawrê)ga; [sumanak]: sumitra; [prasanakan]: rakêtan, sumitra, mitrana;
[prasanakan matêng]: wawargita; [pawong sanak]: sumitra, wangsanak, mitraya
sênik: tanggura
sunat: [nyunat]: singsal; [nyunati]: masingsal
sênês?: ruru
--- 483 ---
senapati: [= senapati, natayuda = natayuda, dipati = dipati]: tisura, tuwagana; [senanata =
senanata, senaraja = senaraja, senadipa = senadipa, senapatya = senapatya]:
subamanggala, wira, wirayoda, wirayodha, panapapati, pramugari, muka-muka, grawira;
[nyenapatèni]: anggêdhèni, tuwani; [kasenapatèn]: kasenanatan; [senapati W. A.]: mangku
parentah, kasenadipan
sinom: [zie rambut]: cêcanthang, kesumi, tarna, trênik, sinwam, sinyam, srihuka, srinata,
srikara, srimuka, sukèsi, suwèni, wyanita
sinom: (têmbang), têgêse: godhong asêm nom, utawa rambut alus ing bathuk
--- 484 ---
sênig: [sênig-sênig]: titir
sênêng: hrêmah, rêmên, têlêng, sarju, sarjwa, sumar, jra, jwa; [nyênêng]: nar; [kasênêngan]:
kasarjwan
sinangarya: W. A., sinêbut luhur
sandi: rahsa, raasa, rahasya, lumad; [sandi upaya]: sundopayasandi, sopaya; [sandining]:
pusthingi; [asandi]: masandi
sandêr: kanana, kêras, kram; [sandêran]: kananan; [sêsandêran]: kakêrapan; [nyandêr]:
kananan, kumrap; [nyandêrake]: nanan; [panyandêr]: panana
sundari: [sundarèn]: sawangan
sunduk: tujwa, sulah, suji, boji; [nyunduk]: sumulah, sumuji; [nyunduki]: masuji
sandikala: nirada
sundêl: aluran,
--- 485 ---
duwêg, wèr, jèh, jamah, boji; [nyundêl]: nimbat, dumuwêg, lumanji; [sundêl malêm]: sulastri,
sêdhêpmalêm Jav. verk. Winter. I. 149- 2
sundêp: carik, sula, sulah, jèh; [nyundêp]: sumula, sumulah, nguku; [sumundêp]: cumarik
santi: danurdara
sênuk: untara
santana: akwayan, kulakeya, wandu, wandhya, wrêsni, wargaya, yada, yadu, bandhu;
[santana dôngsa?]: wrêsni dangsa; [bala santana]: mityaka; [santana lanang]: kulawandawa,
kulawanduwarga, kulawarga, kulayadu, kulayadu waduwandawa, sanak sadhèrèk,
wandawa, waduwandawa, wanduwarga, wangsa wanduwandawa,
--- 486 ---
yadukula; [santana wadon]: wangsawrêsni kulayadu, balasantana, balangga wrêsniwangsa
santêr: sumantara
sêntor: sêntor, basong
santri: W. A., sakabat utawa: panakawan
suntrut: puru-puru, lêknaya, busu
suntak: [nyuntak]: numpah
santosa: rêksaka, kaya, kyat, dra(of dara)na, tihata, tanggyan of tanggyên, sa(of sê)nana,
suraksa, sa(of sê)kti, saktya, sujika, sumangga, subada, subadya, subodha, wiba, praksita,
prati, pratihata, pratita, pratisara, pratyangga, pratyanggan, panggêh, makas, mapanggêh,
gahan;
--- 487 ---
[nyantosani]: manubada, mratihatani, mratita, masubada; [kasantosan]: kasujikan
sêntil: liklik, gênjor
sêntul: kêcape
sêntèg: [nyêntègake]: manuntagi
sênting: (kêmbang), sangsangan
senapati: cundhamani
sêndhu: [nyêndhu]: naru, nyikon
sendhe: [sèndhèn]: liyang, pangglalat, maliyangan; [nyèndhèni en ake]: mêrliyang;
[sumendhe]: sumandhu, maliyang
sindhèn: sindir, gêndhing; [sêsindhèn]: sêsêndhon; [sêsindhenan]: maungara; [pasindhèn]:
mondrèng
sondhèr: kace, koce, lusir; [sondhèr nganggo gombyok]: kace, kakace; [sêsondhèr]: kakace;
[panyondhèr]: pasampur; [pasondheran]: pakocèn
sêndhêt: rêrêt
sindhut?: sundhulan
sêndhal: dudut,
--- 488 ---
tarik, sarad, jambat, gindhal, barak; [sêndhalan]: barakan; [nyêndhal]: anggindhal, dumudut,
tumarik, sumarad, malandang, mayênak, ngêndal, ngiwat; [nyêndhali]: malandangi;
[panyêndhalan]: pajambatan
sundhul: dêdêl, dudug, sudhuh, marok; [sumundhul]: dumudug, sumudhuh; [asundhul]:
madudhug
sandhang: sadana, lila; [nandhang]: among, nahên, niwa, rina, muktya, mong; [nandhang
lara]: niwaroga
sandhing: haning; [sêsandhingan]: piraknayan; [nyandhing]: misik; [sumandhing]: samiwa,
sumêla, samepa
sandhung: sampar, simpar; [sandhungan]: sampar,
--- 489 ---
simpar, samparan, simparan; [nyandhung]: sumampar; [kasandhung]: kapunggal
sêndhang: sêndhang, sumbêr, warigi, wagiswara, lwah-lwah, prigi of parigi, botrawi, bilik,
bèji; [nyêndhang]: marigi
sundhang: singat; [nyundhang]: nimbat, sumingat
sanjata: astra, ayudha, amoga, candrasara, ru, warywa, yur, yuda, mêrcu, murca, bana,
bona; [sanjata luwih]: surastra, susastra; [sanjata gêni]: narayana, capa
sunya: uhu, puniki
sêca: blaka
suci: ênang, êning, ônta, ar, asuh,
--- 490 ---
aswa, nirmala, niskala, nang, cana, rênik, rasika, dyahni, towi, santa, sônta, suci, soca,
sukci, sukya, suddha, suti, sa(of supaya)smaya, suji, wasêh, lukika, lokika, pra(of para)ma,
putih, pasuti, pawitra, maya, ngrêsi; [sêsuci]: camana, cumana, rahup, rasika, soca, sosotya,
maswi; [nênuci of nyênyuci]: soca; [nucèni]: notyani, nyotyani; [nucèkake, nyucèkake]:
mawitrakên; [kasucian]: kanirmalan,
--- 491 ---
karasikan, kasujiyan, kalokikan, kaputihan; [panucèn]: pamasuh, pawasêhang; [sumuci]:
tumowi, sumukci, sumukya, sumuddha, sumuji; [asuci]: mahêning; [asêsuci]: maraup,
masoca, masutya, maswoca, masuji; [sucining pati]: ôntapati; [luwih suci]: danirmala
soca: anda, andha, cuni; [soca bêning]: anda(of ônda)kara; [noca]: manganda; [nocani]:
mangandani
sêcêp: sêsêp
sêcang: sapan
sri: [asri]: halêp; [dèwi sri]: ramya, laras, padmi
sar: [sarsaran]: marmaran; [sarsarên]: marmarên; [kumêsar]: mar
sèr: [nèsèr]: anèr
sor: [= asor]: anor, andhah, hrarêp,
--- 492 ---
adar, ala, alah, nor, nisthawa, kalpa, dara, daraka, daridya, dyama, dama, tala, tiwas,
sandhara, sor, sora, sudra, sadara, sèsthawa, sopa, sadhara, lêmbak, pada, patala, dhara,
dhap, dhadhap, dhama, jor, jodhi, jaya, mardawa, mêrdha, madara, ngurak; [sor-soran]:
dara, panêkar, bawah; [asoring asor]: papada; [ngasor]: hrarêp, umalah, angwulani,
--- 493 ---
nalôngsa, rarêm, sumor, paramita, manor, mrawadha, madama, masor, malah; [ngasor-
asor]: sadara, dhara-dhara, manu(of mano)hara, ngandhap-andhap; [ngasoraga]: cara;
[ngasori of ngêsori]: sori, ngêbi; [ngasorake]: ajodhi, anjaya, nor, nora, nuraga, rêrêm,
kujumayakên, don, terang, sumor, sumorkên, pamanasi, jor, yadhara, major, madar,
matyaka, masorang, ngadar, ngalihkên; [disorake]: dinina; [anor]: cadama, sèr; [kasor]: asor,
kahala,
--- 494 ---
kandhah, kari, kawênang, kaprajaya, kapitut, kajor, tiwas, sora, lah, prawadha, ngucira;
[kasoran]: kawênang, kapupu; [ingasorake]: taninda; [asor dadi luhur]: daniswara; [andhap
asor]: sadara, sadhara; [luwih asor]: depada, sudra, wisadhara
sor: [= isor]: patala; [ngisor]: hêb, sor, sorang, woya, pada, grêg; [mangisor]: asor,
umandhap-andhap, umingsor
sri: sari
sari: ati, roh, ra(of rê)tna, santun, satên, sidhi, wayawayanga, lêsmi, lawên
sumari: sumantun
--- 495 ---
saru: ce, cala, kithing, srawyu, galap; [nyaru]: manaru; [kasaru]: kakithya
sêru: ardaya, êdar, asru, asrang, asis, umung, abwat, abyat, angêsa, radèn adipati, krak,
katara, dahat, tara, sru, sora, satara, prakara, prakasita, gra, gurnita, byat
sêre: kamijara
sira: anta, amu, nira, niran, ra, rika, rakwa, rakya, rakyan, rakrya, rakryan, ko,
--- 496 ---
kao, kaki, kita, kwa, kowên, kyo, kyana, kamu, ta, toh, sirang, pra, para, pwakanira, juga,
jugan, ma, mu, mun, mwa
sirasang: sirang
sura: [batharesura]: batharesiya
suri: suri; [sêsuri]: susurya, susuruya
suru: [nyuru]: nuru
sora: aha, agyat, cola, katara, sumantara, sênggani; [luwih sora]: srudya
sore: krêsna, puspateja
srah: [= a(of ê)srah]: katut, kul, sanidya, pasrah;
--- 497 ---
[ngêsrahi]: nrahi; [pasrah]: nrah, srah, lila of mêlila; [masrahi]: nraha; [masrahake]: manahan,
maneryanakên; [kasrah]: kasrê
sarah: ramon, sandhang, sarah, soroh, sangsang; [nyarah]: narah, sumandhang, manumpal;
[panyarah]: panumpal
sarèh: icanan, ambya, rerehan, rarêm, rêrêm, kintara, tumpal, sa(of so)nta, saranta of
saranti, sadu, sadwa, sadhara, somya, wira, lêmbah, prasadu, dhara, dharaka; [nyarèhi]:
naragi; [nyarèhake]: narag, wrêrêhkên of ngrêrêhkên E. T., nyêne, mananta, mandrankên,
--- 498 ---
mandranakên E. T.; [sêsarehan]: sasadon
suruh: tambula, so, sêrah, sêrah of sêrêh, sirih, suruh, suruh, sêdhah of sêdhêh; [suruh
canang]: canasuruh; [suruh kuning]: suruhcanang; [suruh kênyehan]: canasuruh; [suruh
mengkolan]: canasuruh; [suruhan (têmbung)]: sêdhahan, sengan; [sêsuruhan]: sêsêdhahan,
sasyanginan; [nyuruhi]: nyêdhahi
soroh: dhadhap, manyangi
sarèhning: zie rèh
sura iswara: (jêjuluke Bathara Guru)
sirna: ilang, umilang, inga, nir, nira, curnita, curma, danon, das, dwas, duli, dyas, dyasa,
dyasta, dyastha, suh, sihna,
--- 499 ---
swu, swuh, sampurna, windasa, wisirna, wimurca, lèsni, lilang, lang, punah, punaha,
prailang, pra(of prê) laya, padhêm, punghas, dhwap, murcita, mu(of mo)ksa, mukswa,
mataya, milang, grèng, bêntar, brastha, bagna; [nyirna]: nipunah; [nyirnakake]: umilangkên,
nênahakne, nira, nirnakên, sampurnani, lumilang, munahkên, mrahilang, murke, mêrlaya,
mra(of mrê)laya, malwang, malilang,
--- 500 ---
malangkên, madhêm, ngasrêpkên; [kasirnakake]: ingalap
saron: salundhing
sèrèn: srah; [asèrèn]: sumêsêr
sarana: êlêd, dada, tangwa, lukan, bantên
sruni: (kêmbang), sarudya
saruni: (araning prau)
sarunèn: (araning têtabuhan)
suranadi: (jêjuluke Bathara Endra)
surendra: (araning widadari: sarta jêjuluke Bathara Endra)
surandarya: (jêjuluke Bathara Endra)
sarônta: aris, riri, dra(of dara)na, dra(of dara)ka, deya, sarag, wikara; [nyarônta]: manaha;
[ora sarônta]: iwang, nirwikara, niscaya, tantya
suranata: (jêjuluke Bathara Endra)
suranata putraka: (jêjuluke panêngahing Pandhawa)
sarêntêg: gundik
sarira: angga of ôngga
--- 501 ---
surarêtna: Temb. ged. Têgêse: dewaning sêsotya = pêpêthinganing intên
suraraja: (jêjuluke Bathara Endra)
sêrak: srak
sêrik: runtyaka; [nyêrikake]: mawuyangkên, manguntyakakên
sirik: sarang; [nyirik]: sumarang, nyarang
surak: Ahya, hyang, umung, Anguhuh, singanada, wu, prakahyang, pêrkatha, prakatha,
juhung, mahyang, badhong; [surak-surak]: hyang-hyang, pêr(of pra)kathaya; [nyurak]:
nuraka, manguhuh, nguhna; [nyuraki]: nuraka; [panyurak]: pahyang, panguhuh; [asurak]:
mrakahyang, masurak, nguhuh, nguhwuh; [surak barêng]: giya, giyak
sorok: carik; [nyorok]: nyarik
sêrikut: [sêrikutan]: bikutan
--- 502 ---
sarad: [saradan]: lêlai
surud: [nyurud]: alês
sèrèd: sarad, sêsêr; [nyèrèd]: sumarad
sardulawikridita: Temb. ged. Têgêse: macan galak bangêt
suradipa: (jêjuluke Bathara Endra)
srudug: [nyrudug]: narada
sarta: ambang, kunang of kunêng, kuswa, têkwan, têkwan, têkyan, tuwi, towi, tuwin, sa,
saha, sarwa, sarya, sambya, wah, waha, lan, lèn, lyan, ma, miwah, mwang
sarat: ambana, sra(sara of sêra)na, sadana, sawe, sipat, mundra; [sêsarat]: sipat-sipat,
--- 503 ---
bantên
sêrêt: [nyêrêt]: Ahrêt, hrêt, mrêt, manghrêt; [nyêrêti]: hrêti, manghrêti; [asêrêt]: madrêt
sêrot: [nyêrot]: pakêm, makêm
sirat: kênyar; [sêsirat]: manyurat; [nyirati]: ngênnyari; [panyirat]: pariris; [sumirat]: abra, bra
sèrèt: nyumpal, panêpi; [sèrèt putih]: purwadênta
sorot: ujwala, wahya, caya, kênnyar, kocala, kirana, kirat, kitu, kuwung, kilat, kupak, kamba,
danu, duryat, dlêh of dêlêh, dilah, dêling, dipa, dipya, dyut, dyuta,
--- 504 ---
tarka, tiksna, twalih, sunu, sunuh, sênêh, sênên, sunar, sênyan, sirat, surat, sorong, suteja,
sêsorotan, sêlêh, suluh, soba, wedyata, wija, lindhi, lawên, luru, lêrêng, panma, prawa,
parya, praya of paraya, prabab, dhanu, jwala, jyalita, gilang, basong; [soroting srêngenge]:
withangka; [soroting mega]: diwanggana; [sêsorot]: kêkênyar, dyanu, sisirat, pêpancur;
[nyoroti]: manêlêhi,
--- 505 ---
manaba, mrawani, mrabani, malindhi, ngênyari, ngucupi, ngudani, ngasongi; [nyênyoroti]:
ninidikara; [kasorotan]: katiksnan, kasêdyan, kamban, kambwana; [sumorot]: anawa, ujyala,
katara, kumênnyar, dumêling, dumipya, dumyut, dumyuta, sumunu, sumunuh, sumênêh,
sumênên, sumunar, sumirat, sumurat, sumorong, sumêlêh, sumuluh, lumindhih, lumêrêng,
lumawên, lumêng, prapatya, mancur, manda, mar(of mara)kata, mrawa,
--- 506 ---
marya, gêlang, ngolaca, ngujwala, ngunguwang, ngunguwung; [sumorot kêpati]:
mrabantaka; [sumorot mancurat]: mrabaswara; [sumorot murub]: mrabangkara; [sumorot-
sorot]: katara-tara; [sorot-sumorot]: gilang-gumilang
sarati: daruti, sarati
suratani: W. A. kêkêndêlane wong cilik kang nyôngga gawening ratu, lungguhe saparoning
paragak
sara tejamaya: (araning panah)
surasa: rahat; [surasaning layang]: mutada
sarasah: karasah, kuswa, salimpêt, galang; [narasah]: nurasah, makarasah, ngarasah,
ngêmit
surastri: of sulastri (araning kayu)
sarwa: sahhya, sarywa, sarga, sar(of sêr)ba, saswa, sambya,
--- 507 ---
wahya, lot, pai; [sarwakari]: Upapala
sarwi: sarya, saryya, sapata
sruwe: [kasruwe]: kampi
sarawèdi: [nyarawèdi]: nyarawidya
sriwêt: salêri, liwêr; [sriwêtan]: salisiban, liwêran; [sêsriwêtan]: liwêr-liwêran; [sumriwêt]:
sumalêri, lumiwêr, milêt
sriwulan: (kêmbang), puspanjali, basônta, basônta tilaka
sruwag: [nyruwag]: maruwag, ngêruwag
srawung: [srawungan]: rok, krama, sancaka, sancaya, sumaruna, sênggani, ludya, parata-
rata, pata, pagyat, marok, gambira; [nyrawungi]: mawani; [sumrawung]: umung;
[asrawungan]: parata-rata
--- 508 ---
sriwing: [sumriwing]: masêng
suralaya: endraloka, endrapada; [suralaya]: (jêjuluke Bathara Endra)
sirap: hatêp
sirêp: turu, titisoni, tidhêm, sirêp, sidhêm, dhêdhêp; [sêsirêpan]: turuwan, tuturuwan; [sirêp-
sirêpan]: turu- turuwan; [nyirêp]: umadhêmi, naruh, nrapi, nawa, nawan, sumirêp, nyidhêm,
mananta, mapas, madhêmi; [panyirêp]: pangarti; [panyirêpan]: pangartiyan, pasidhêman;
[sirêp bocah]: tururaraya
surup: artos, ilang, hyarti, dunung, dewasana, tirêp, tilêm, tidhêm, sirêm, sirêm-sirêm,
sulang,
--- 509 ---
linang, paran-paran, padhêm, [nyurupi]: tumula, nguninga, ngu(of ngo)ningi, ngudani;
[nyurupake]: marswakakên; [sumurup]: sumulang, wruh, wrin, wring, mangrêtos, ngarti,
ngartati; [sêling surup]: salah idhêp
sripit: [nyripit]: sumripit; [sumripit]: nyripit
surapati: (jêjuluke Bathara Endra)
srudhah: cêcêh
surajiwandana: verk. v. sura anjiwandana Temb. ged. Têgêse: kêndêl nunggal turu
surya: (sarupane dasanamaning srêngenge dadi jêjuluke sang hyang surya)
suryakôntha: kamatan, suryakanta, sasikanta
siram: K. N. wasêh; [nyiram]: mêsêh; [nyirami]: masêhi
surêm: rêrêp, rêrêm, rêm, rêmêh, kucêm, kumêl, tirêp,
--- 510 ---
tidhêm, tidhêm anasar, tambong, wêlu, lêlêh; [asurêm]: mawêlu
sri maha nilakantha: (jêjuluke Bathara Guru)
srampad: [nyrampad]: ngambat
srimpêd: ba(of bê)ndana; [kêsrimpêd]: kaba(of kabê)ndana
srèmpèd: simpar; [srempedan]: sa(of si)mparan
srampang: (araning gêgaman ing jaman kuna), carampêng, randa, brajana; [nyrampang]:
rumandang
srêmpêng: pêpêng; [nyrêmpêng]: sumiwi, manêru, mêpêng
surambi: langgar
srambah: [nyarambahi]: praha, prahasana, pralawa, marambahi, nglimput; [ngrambahi van
rambah]: marambahi; [sumrambah]: ambar, sumar, sumarantah, sumarasah, lumrang,
marba, marbuk
--- 511 ---
sarimbit: [sarimbitan]: ngasewawa
srêg: [= asrêg of sêrêg]: aub; [nyêrêg]: nrêg of nêrêg
srog: [= êsrog]: lwisok
srigak: barès
srêgêp: arahat, grêgut
srigadhing: sridênta, wratsari
sarab: tarab, saut; [saraban]: sênggahên; [nyarab]: narab, sumaut, manaut
sribit: [sumribit]: sumirir
srêng: [= asrêng]: asyi, sêkung; [nyrêng]: wahini
sring: [= asring]: asaya, ni (of ne)tya, drêdya, dar(dêr of drê)pa; [asring-asring]: titir;
[ngasringi]: nganggêngi
sarang: rasuh; [nyarang]: rumasuh; [sarangan (woh)]: suraka
saring: sarang, saring; [nyaring]: nipis, sumarang, sumaring
sarung: rôngka, warangka; [sarungan]: warangka, wa(of wê)rangkan
--- 512 ---
sêrang: [asêrang]: ayasa
sêrêng: êru, êng, rurudik, srêng, warut, wêrêng, pacêh; [nyêrêng]: sumrêng, manêkung,
mênêngkung; [kasêrêng]: kadar (kadêr of kadrê)pan; [panyêrêng]: panarantan, pasêkung;
[kamisêrêngên]: mar(mêr of mrê)mêmêng; [asrêng]: masêkung
sirung: singub, lurung
surêng: wêlu
surung: kasut, jurung; [nyurung]: nurung, ngasut; [surung-sinurung]: molbêsar
srêngên: êru, rudra, rudira, kurda, krodha, duka, kapuman, susut-susut, sumungsu, sêngkit,
wirodha, wipala, murca, matta, bêndu,
--- 513 ---
nguwus-uwus; [disrêngêni]: kawêdaka; [pasrêngênan]: wiradha, glêng
surèngpati: (araning sumping oncèn-oncèn kêmbang)
sronggot: swab; [nyronggot]: sumwab
srêngenge: anda(of ônda)kara, anta(of ônta)kara, ari, èri, era, aruna, arka, arditya, hrawi,
ariya, aditya, asuma, asuman, hyang haruna, hyang arka, hyang raditya, hyang rawi,
angkara, nanda, niwasa, caina, capa, radite, raditya, radeya, rawi, rawikara, karaba, kaditya,
kalandara of kulandara, kalandaragni of kulandaragni, kalandakara, kalacakra, kuladara,
--- 514 ---
--- 515 ---
baskara, baswara, bagaskara, bagaspati, ngwe; [abanging srêngenge]: kastuba; [cahyaning
srêngenge]: arkamaya; [soroting srêngenge]: arkasuta, mara ngarka; [pindha srêngenge]:
ngondakara; [palêthèking srêngenge]: suryaja
suk: [= êsuk]: ungsir, don, lud, lut; [ngêsuk]: anari, ajon, anglud; anglut, dumon, sumuk,
linud, lud, lod, lumud, lumut, jara, mrêg, ma(of mi)ngusir, ngêndhih, ngusir, nglud of ngêlud;
[kaêsuk]: sur
sok: [a N. asring K.]: sêring, sadarpa, manjok; [b K. N. = asok]: mandha,
--- 516 ---
bayar; [sok-sokan]: wawayaran; [kaêsok]: kondhi, kacok, kasyak; [ngêsok]: ano; [pangêsok]:
panrêsthi
saka: [a K. N. = sakakayu]: tiyang, saka; [b N. saking K.]: dhiwik; [saka ing]: sakari, sakèng,
sangkya, sangguta, yadin, minôngka; [pinôngka]: mika
siku: [sêsiku]: walat
suka: aha, asthami, awèh, karên, suba, li, lila, pakti, dhar, gur, gama; [sukaa]: umeha;
[sukan]: pwata; [suka sêngsêm]: asmaradana, kadriyan; [suka bangêt]: êla-êla; [sukan-
sukan]: asir-asiran, astama,
--- 517 ---
nayub, sira-siran; [asukan-sukan]: amêng-amêngan; [kasukan]: cangkrama, karasikan,
kalangyan; [pisuka]: arsana; [asuka]: aha
sokananda: (ulêsing sapi abang ênom sêmu kuning)
sêkar: K. N. [panêkar]: rèh; [panêkaran]: patêmbangan
sakra: 1: (arane Bathara Sakra), 2: (jêjuluke Bathara Endra)
sukêr: rajaswala, tarab (= wong wadon anggarapsari), sukêt, susya, girisi; [sêsukêr]:
gumirisi; [nyukêri]: nukêri, gumarisi; [nyênyukêri]: ngawu-awu; [nyukêrake]: mawasikên;
[asukêr]: masukêr, masukêt
sukur: mayunaddha, maywa
sikara: arubiru, osik, rahat, subawa, bangga, ngar; [nyikara]: enu, nukarta, nubawa,
--- 518 ---
rumahat, manakara, mikara, mabangga
sikarini: Temb. ged. Têgêse: irunging wadon
sakti: dira, digdaya, tyanta, sa(of sê)dhana, pidikdaya, paribawa, jaya, guna, gahana;
[kasaktèn]: antyanta, kasaktin, kasaktiyan, kawidikdayan, kawidigdayan, kawijayan,
kamayan, pirya, wiryya, pana, prabawa; [sinêkti]: sidi, pratiyaka, pratimatêr, patiyatah,
patyasa; [sêkti bangêt]: wijayanti; [luwih sakti]: saktyawan; [ngaku sakti]: sumakti
sakêt?: rasuh
sikut: cu, cucu, siku, lunggana, lunggiya,
--- 519 ---
gutis; [nyikut]: macu
sukêt: rumput K., katang, kakatang, katang-katang, dukut = dhukut, têtêki, sukêt N., salaba,
dhukut = dukut, bôngsapatra; [pasukêtan]: sukêt; [asukêt]: rêrêng; [sukêt mati]: muma, boma
sêksi: èstrèn, dêmi, siswa, masisa; [naksèni]: ngèstrèni; [nêksèkake]: anêstyakên
siksa: siksya, siya, sangsara, wasyasat, papa, papaka; [niksa]: mapaka
sukmakawêkas: (jêjuluke Bathara Guru)
sêkêl: oga, anglêk, kumêh, kumêmpêh, trênyuh = trênnyuh, sêsêl,
--- 520 ---
sumwuk, sangkya, lêk, lêka, pusêk, mêka, nglêka; [kasêkêlan]: kalê, kapêkan, kabaran;
[kasêkêlên]: kawêgagêne
sikil: ampeyan, kaki, kila, kojana, suku, sukwa, simparan, sampeyan, larisan, pukang, pada,
paduka, papada, jêng, jung, jêngga; [sêsikil]: pêpadan; [sikil lumaku]: sukupamalya; [sikiling
gunung]: srêngga
sikêp: gahana; [sikêpan]: rungki; [nyikêp]: sumikêp, mikut
sakabat: siswa, sisya; [nyakabat]: sumi(of sume)swa, sumi(of sume)sya
sakuthu: sarik, musrik
saking: K. N., ri,
--- 521 ---
sing, sangka, sangke, sangkèng
sada: lidha, lidhih
sida: istu, èstu, astan, tuhun, tuhwan, tulus, tulya, saistya, sida, satartu, sèsthawa, swasta,
swastu, sawastu, sapintuhu, siyos K., singgih, was, wastu, waswas, lila, pahat, patih,
yawwat, yawwata, bastu, bastwa; [nyidakake]: manèstyakên
suda: urut, uda, kuru, kêmba, tuna, tuni, tunah,
--- 522 ---
sintar, surud, susud, susut, sigrawa, sungsut, larad, lwang, long; [sudan]: laradan; [sêsudan]:
tutuna; [sêsudan lima]: pôncawalisuda; [nyuda]: nuna, rahat, tumuna, tumunah, sumintar,
sumusud, sumusut, sumungsud; sumungsut, lumarad, lumang, lumong, miala, mara,
malwang, ngurud, ngingkut; [nyênyuda]: mijêjêr
sudi: nandhi, rahab, srêda, sudwi, sudya, sudyana, gurnan; [asudi]: masudya
sodor: jêbêng
sudiradraka: Temb. ged. Têgêse: kêndêl ora [o...]
--- 523 ---
[...ra] sarônta
sudirawicitra: Temb. ged. Têgêse: luwih kêndêl, utawa luwih ing warna
sadak: [sadak nganggo kêmbang suruh, sadak nganggo pupus suruh]: sadak rawis
sidik: sidya
suduk: cucu, cucuh, tuhuk, tuwêk, goco; [nyuduk]: anduk, anggoco, nucuh, tumuhuk, lawên-
lawên, manuhuk, myanuk, mangris
sidêkah: caru
sidêkung: [asidêkung]: masidêkung
siduwa: [asiduwa]: masidêha
sadwahi?: sidawisita
sêdul: nala
sidajati: (jêjuluke Bathara Guru)
sêdya: ara, arah, a(hi of e)stha, a(hi of e)sthi, a(i of e)sthaka, canya, rasthi, katên, dwistha,
dwisthi, tarah, tarka,
--- 524 ---
têmaha, sannya, sunnya, sudi, sadya, sadyana, sisthaya, sadhya, wisthi, prih of purih en
purêh, parasdya, prasthi, prayojana, prayonyana, pa(of pê)ksa, pasdya, gisthi; [nêdya]:
amrih, umarah, nêsthi, pèti, manija E. T., mahèsthi, mrih, marah, mriha, mrihan, mristhi,
mrayonyana, mrayognyana, maksa, masa(of masê)dya, mawisthi, mangrèh, mangisthi E. T.,
mangamêr E. T., ngara, ngisthi; [kasêdyan]: kasisthayan; [sinêdya]: niddhi; [panêdya]:
pamrih, pangi(of pange)sthi;
--- 525 ---
[sumêdya]: narah-harah, sumannya, sumunnya, suma(of sumê)dya, suma(of sumê)dhya,
mansud
sudyanawa?: tulus pênêd
sudagar: daniswara, banijakrama, branyaga
sudibya: narayana
sat: [= asat of êsat]: a(of ê)sat, sat, suska, punggang, grèng = anggêrèng; [ngêsat]: sumat,
sumuska; [kasatan]: kakingan, kantoran, katoran, kabarèn; [kêsat]: gangsing; [kumêsat]:
gumangsing
sot: [= êsot]: sapa; [ngêsotake]: sumosot, sumapa; [pangêsot]: panrêsthi
sato: [(= sato kewan)]: taga, sandha; [sênuk]: (bangsaning warak); [wrahas]: (bangsaning
cèlèng), war(wêr of wrê)gu, pasu, paso, mar(mêr of mrê)gu; [sato alas]: burwan; [sato
khewan]: burwa-burwan
--- 526 ---
setan: banas
satru: hripu, parangmuka; [nyatru]: mri(of mêri)pu, ngripu
sutra: tuca, tusca, songa, lungsir; [sutra cêlari]: cêlari; [sutra randhi]: randhi; [sutra
rarangcawi]: rangrangcawi; [sutra diwangga]: dewangga, lungsirdewangga; [sutra walulin]:
walu(of wêlu)lin; [sutra manjêngi]: lungsirmanjêthi; [panyutra]: durandara
satriya: aksatriya, nariya, kasatriya, daniswara; [kasatriyan]: kasatriyan, kaputrèn; [satriya
wadon]: sumantri; [satriya linuwih]: danuja
sêtyatuhu: kabadya
sotya: nila, rèni, ra(of rê)tna, sondha, socya, wêdhihan, pakaja, biru; [sêsotya]: andha, ur,
iraka, hèrlaut, askara, nila,
--- 527 ---
cundhamani, roh, rêtna, rajatadi, kumala, duya, taskara, soca, sasmaka, sumarsana,
pracundhamani, pangkaja, johar, mani, manik, manikêm, manimaya, mandaya, mantên,
mutyara, mulat, mamanik, biru, ngardanani; [sêsotya linuwih]: manikmaya; [sêsotya
gumilang]: manikmaya; [asêsotya]: masoca
sêtyaki: sang ...: sinisuta, wrêsniwira
sitinggil: srênggatana, sitiluhur, sitibêntar, sewayana, wanguntur, wanguntur tangkil, lêmah
dhuwur, patarana, manguntur, manguntur tangkil,
--- 528 ---
manguntarayana, mangunturbathu, bacira, baciraya, birasana, balerungga
sês: = êsês; [ngêsês]: êhêh
sasi: côndra, rêsmi, kadarpa, titi, saswi, sasya, sasyi, sang hyang ratih, sang hyang lèk, lèk,
padar, mi, mih; [sasèn-sasèn]: sasangkan
susu: [a susu (barang)]: tetak, tetya, santên, sarindha; [susu Tj. B. = pambayun]: suswa,
susya, lêmak, puhan, payu (of payo)dara, payu (of payo)dhara, pa(of prê)mbayun K.I.;
[nusu]: nêcip, manicip; [nusoni]: mai; [kasusonan]: kainnyan; [irênging susu]: wunga-wunga
of wonga- wonga;
--- 529 ---
[tunggal pasuson]: salidak; [b kêsusu (têmbung)]: hagya, têhêr, sahasa, sarag, gèr,
goraddha, bawiswa, ngênthahasa; [kêsusu- susu]: hagyan
sisih: singsingan; [sisihan]: singsingan; [nisih]: nisih; [sumisih]: asisir, suminjang, pasirir
susah: [zie sêdhih]: unang, unêng, onang, onêng, ancah, ara, uru, arên, hrada, hêr(of
hrê)daya, irsa, isya, orêm, arangên, akung, asuma, asmara, awêh, alah, halin-halên, alêk,
ulang, apana, hyun, among kung,
--- 530 ---
anglih, anglong, anglêg, ruhuda, ranca, ra(of rê)ncaka, rêntêng, rudatin, ruwida, rimang,
ragana, ragirsa, kunjana, kunjana kingkin, konjana, karungrungan, kêkêling, kasmaran,
kêling of kêkêling, kamohitan, kaba-kaba, kung, kingkin, duhka, duhke, duhkacipta, duhkita,
duka, dukacipta, turida, tikbra, tisaya, tibra, tibralara, saraga, sarang, sêg, soka, sêkêl,
sêsêh, siwuh, siwuhên,
--- 531 ---
sêg, sungkawa, sangsara, sangsaya, wihan, wiro, warihên, wirage, wragya, wi(of we) ragya,
wuragyatên, wirong, wirangrong, wusa, wulangun, wipara, wiyadi, wiyoga, wiyang, wuyung,
wuyungan, wigêna, wagugên, wibuh, lara, larakung, lêk, lênglêng, pêhan, pa(of pê) rihên,
prihatin, purik, pragya, pragnya, pêk, putêk, jibêg, mohita, mohitasa, manêkung, manasa,
manasya,
--- 532 ---
monêng, mandanayun, manmota, murcita, mirong, malatkung, mèpu, mapukawêhan,
madhana, mangunang, mangunkung, mangarang, manging, ganasa, gla of gêla, ga(of
gê)lana, gêlanang, gêlêng, giyuh, bunêk, brata, braminta, brang(of brông)ta, brangti, bikta,
ngunang, ngarang; [susahan]: laran; [nusahi]: rumanca, rumancaka, lumara, mangingi,
ngingkini; [nusahake]: mirangrong, ngalin-alin; [kasusahan]: kahênêngan, kaharana,
kakingkingan, katuridan, kasokan, kasêkan, kasêgan,
--- 533 ---
kasungkawan, kasangsayan, kawibuhan, kolaran, kamohitan, dukacipta, turida, wiragyan,
wulangun, wuyungan, wagugên, braminta; [asusah]: manyaput, makêsêl, makingkin,
masoka, mawuyung, mawingit, malara, mangirsya, ngêlih-êlih; [luwih susah]: subrôngta
susuh: sangkrah, sanggra, sanggrah; [nusuh]: nêsêh
susuhunan: W. A., pupundhèn, sudarsana
susun: [= sungsun]: uwah, tundha, tumpang, sa (of sê)roja; [nusun]: umuwah, numpa,
muwah, ngrumpuk; [nusuni]: uwahi, nuwahi; [nusunake]: uwahkên, nuwahkên; [susun
timbun]: mawunu
--- 534 ---
susra: [kasusra]: puwara
sasar: aruh, kapaung, silum, siluman, sabar; [sasaran]: uruhan, aruwan, aru(of aro)ara,
nasar, ruara, kabaran, wurahan, laradan, bêkakrakan, babaran; [nasar]: sumasar, manasar;
[asasar]: masèngsèng; [asasaran]: mawurahan, mababaran
sêsêr: tampar, palêsêk; [sêsêran]: tamparan; [nêsêr]: nampar, malêsêk; [kasêsêr]: kandhah,
kêndhih, kalulun, kapalêsêt
sèsèr: [nèsèr]: nèr, manèr
sasak: [nasak]: nrang of narang, sumusup
sêsêk: srêt, wrêsêk, pêg; [nêsêk]: nurung
susuk: têpak,
--- 535 ---
suru; [nusuk]: sumuru
sasat: [prasasat]: atur, saksat, pata, yaya, pindha, masmu, bangun; [mrasasati]: masaksati
sisèt: sasat; [kamisisètên]: kamisasat
susut: ur, long
sastra: ka; [kasusastran]: wisastra; [sastra linuwih]: susastra; [sastra pêpingitan]:
sandisastra; [limpading sastra]: wisastra
sastra kusuma: Temb. ged.
sastra manggala: Temb. ged. Têgêse: panah pangarêp
susul: sundhuh, sundhul; [susulan]: sundhulan; [nusul]: duduta, tumuntun, sumundhul, lud
sosol: [kamisosolên]: kamigarapên
sêsêp: sêsêp; [nêsêp]: nêcip, nicip, sumêsêp, manangi, ngingsêp
sisip: sis, sasar,
--- 536 ---
sip, luput; [nisip]: manasar; [nalisip]: manalimpang
susup: sapapwa; [nusup]: nahas, nasup, mahas, manusup; [nusup alas]: ngayam alas;
[sumusup]: sumapapwa
sêsêm: = sêngsêm; [sêsêming asih]: asmaratura
sêsêg: [nêsêg]: nyêndhu; [nêsêgake]: angyakên
sisig: kalpijanaka, lathi of lalathi, lathya
sasagi?: gara
sasab: ulês, ruhub, kalib, kapa of kakapa, tawêng, sêsêb, salimut, saput, samir, wanuni,
waju, wajuh; [sasaban]: ulêsan; [sasabing marga]: dangu; [kasasaban]: kaliban; [sinasaban]:
linuruban; [sumasab]: rumahab,
--- 537 ---
sumaput
sêsêb: [nêsêb]: nêsêb, tumawêng, sumêsêb
sêngsêm: [kasêngsêm]: kulina
siwa: (jêjuluke Bathara Guru)
suwe: antara, asowe, alal, dyangu, dangu, dangwa, swa, sowe, swawe, suwaya, war(wêr of
wrê)ta, lama; [suwe-suwe]: sodyandangu, ngunindangu; [kasuwèn]: kasuwayan; [asuwe]:
masowe, malama; [ora suwe]: datandya, samantara
sewa: [nyewa]: maniwan; [sinewa]: sinama
sawah: [pasawahan]: tanidesa, gaga, bana, balunat
siwah: (jêjuluke Bathara Guru), atuk, ninang, ceda, tiwang, tingtang,
--- 538 ---
sirang, sèrèng, wingwang, lirang, lilang, piyah of piyêh; [nyiwah]: masinjang, miyah of miyêh;
[nyiwahi]: mêyêhi; [kasiwahan]: siwandha; [Bathara Siwah]: bathare riya
swandana: Temb. ged. Têgêse: kareta
sawur: sirat, gêpar; [sêsawur]: sisirat, gêgêpar; [nyawur]: nawur, mangura, ngura; [nyawuri]:
nawuri, mahi; [nyawurake]: lrangkên, lumrangkên; [sumawur]: ura, sumar, sumirat, samwuk,
sumyur, sumambirat, ngambak, ngambêk-ambêk
siwur: tiyung, tambi, siwur
suwir: upir, rujit, bubat; [nyuwir]: ambubat, ngrujit, ngupir; [nyênyuwir]: ngupir-upir
--- 539 ---
suwur: unar, ojat, dura, dusara, susra, sumbung, pwara, gêndra; [nyuwurake]: andurasa;
[misuwur]: urna, nuwarta, corah, kunjara, kontap, susra, wibaga, lumrah, prakasita,
mandrawa, macêrêng, gotrah; [pamisuwur]: pandhangên; [kasuwur]: kasusra
swara: hu, uhu, asrang, sirômba, dhuta, ra, sa(of sê)nada, sarawa, sa(of sê)raba, swala,
swabawa, sabda, sabawa, war, wara, wangsit, puwara, pangupêta, dhèr,
--- 540 ---
jugala, bawa, thèr, ngèr; [swara otêr]: ruhara; [swara rame]: gurnita, gêtêr; [swara rêngêng-
rêngêng]: hrênging; [swara kêrêp]: gantêr-gantêr; [swara sêru]: maswara sabda; [swara
sora]: srawana; [swara sêdhêngan]: asthaswara; [swara langit]: dhèdhèt; [swara langit awor
angin]: dhèdhhèt erawati; [swara mêngêng]: waradatan; [swara gunung]: gêtêr; [swara
gêdhe]: gora, gora swara, gora sabda; [swara banyu]: patêr; [swara barungan]: aruara;
[swara bangêt]: garniti, gêtêr; [nywara]: sumawe, sumabdi, manada, ngôndha, ngaruara;
[nywara: he]: hume; [nywara: has]: humêh; [nywara: his]: humêh; [nywarani]: hanjugalani;
[ilang swarane]: niswara; [dewa tukang swara]: swara laki; [linuwih ing swara]: hacirômba;
[pangawak swara]: riwônda; [paswaran]: pasumbungan
swarga: endrabawana, aribawana, asmaralaya, nayapada,
--- 541 ---
rudrabawana, ratibawana, kwana, kamuksan, kamuksapada, kamuksapadan, suralaya,
sa(of su)warga, sewalaya, wara, lokabawana, pirdos M. M. 12 9 v. o., para madiwwa,
janada, pada, janatun Ar., jagad kamuksan, jagad walikan, muksapada, babat, ngadinin Ar.;
[kaswargan]: marapada, maragyana, muksapada, muksapadan; [swargadimulya]:
waradatan; [swargamaya]: kanikmatan linuwih; [luhuring swarga]: mahaloka
suwak: uwak, dyurak, simbat; [nyuwak]: sumimbat
suwuk: uwuk, sapih; [nyuwuk]: sumapih
suwèk: rêjing, sak, suwak, sêbit, dhuwak; [nyuwèk]: rumêjing,
--- 542 ---
sumuwak, sumêbit, sumibit, ngrêncak
sawud: cawi, sungga; [sawudan]: rangrangcawi; [nyawud]: sumungga
sawat: wilawat; [nyawat]: nawat, nawatya, nêmbalang, kalancêng, manawat; [nyawatake]:
malawat
sawit: sawwa; [asawit]: masawit
suwita: ulunan, niwi, sewaka, sumewa, sumewaka, ngulun; [pasuwitan]: kasewakan
sawis: [= cawis]: sanega
suwiwi: dwa, dwi, tiwe
siwal: [siwalan]: wala
suwal: bantah; [panyuwalan]: pambantahan
suwêl: kawêl
suwala: druda, drigônca, wikalpa, wawal, prawala; [nyuwalani]: dumruda
swaladara: Temb. ged. Têgêse: gêndhing (kidung en swara) asor, utawa
--- 543 ---
suling en sawangandara.
siwalaya: (jêjuluke Bathara Guru)
suwega: uwêg, suwêg
sawab: hèsni, wrawa, pahala, pahayu; [nyawabi]: mahayu, mrawani
sawang: calang, sali, liring, lingling; [sawangan]: dêlêng, sê(of su)ndari, misana, mawangan;
[sawang-sawang]: widik-widik; [sawang warna]: sawang sawung; [sêsawang]: humani;
[sêsawangan]: linglingan; [nyawang]: nawang, dumêlêng, sumali, sugyan, lumiksa,
lumingling, lingling, maulap, mawas, mawang, maliyat; [nyawangi]: mawangi; [nyawang-
nyawangi]: ngulap-ulapi; [panyawang]: panawang, pambancang; [panyawangan]:
pambancangan; [asawang]: nawang, manawang
--- 544 ---
suwêng: taya, sangkang (= sêngkang K.), lirang, pata, patah; [dhapuring suwêng]:
mangungkung; [suwêng bapang]: sêngkang mangungkung; [sumuwêng]: sumêngkang
suwing: uwing
suwung: uwung-uwung, napi, tistis, suni, sunya, su(of so)nnya, sêpa, samuna, pi, pata,
patah, gorawa
sewang: sedhang, wija
sowang: se(of so)rang
sol: rungkat
sêla: antara, êlat, cawah, ragwa, sêndhi, salah, sêlwa, salya, salang, sêling, sêlanga,
sangkya, wêla, lêndhi, pihalwa, bêndha;
--- 545 ---
[tanpa sêla]: titip, gêblag, ngambak; [sêla-sêla]: salang-salang; [nyêla]: mêla; [nyêlabasa]:
nilakrama; [nyêlani]: nuwandhani, sumêlang; [sumêla]: sumêndhi, sumalah, sumalya,
sumêlang, sumêling, lumêndhi
sêle: siyung; [nyêle]: sumiyung
sila: [asila]: pasila
sili: (araning iwak loh)
salah: rèr; [salah gawe]: pepeka, salang; [salah kadadèn]: coksa; [salah dalih]: salah asa;
[nyalahi]: ngangswèni
silih: ujung, silih, pinjêm, ganti; [silihan]: pijwan; [sêsilihan]: piutang; [nyilih]: uminjêm, nilih,
sumilih, sumêlang, sumambut, nyambut, minjêm; [nyilihi]: uminjêmi, nyambuti, minjêmi;
[nyilihake]: minjêmkên;
--- 546 ---
[panyilih]: pagantya, pangimbal; [panyilihan]: paminjêman; [asilih]: urup, ujungan
sulih: [nyulihi]: mainjêmi; [kasulihan]: katup
suluh: [panyuluh]: panjuta; [pasuluhan]: caksuh, padamaran
sèlèh: sala, salah; [nyèlèhake]: manalahkên; [paselehan]: pasalahan; [sumèlèh]: sumalah;
[asèlèh]: sumalah, misalih
salin: asalin, dudus, santun K., lintu; [salin-salin]: macala-calan; [nyalini]: nalini, dumusa,
sumantun; [sinalinan]: sigêgên; [pasalin]: pisalin; [pisalin]: pasalin; [asalin]: masalin
salendhang: samir, sêbya
sulanjari: Temb. ged. Têgêse: lantiping wêwulang
salar: [nyalar of nyalari]: mupu
sêlir: manigraha,
--- 547 ---
gundhik, graha
sêlur: narawata, narawatah, dulur, liwêr, pasêlur; [sêluran]: duluran, liwêran; [pasêlur]:
sulam, madulur, masulam, mawanta
silar: [paninglar]: pamêsat
silir: sirir, siring, sarsa, gelang; [siliran]: siriran; [silir-silir]: anda, gelang-gelang; [nyiliri]:
mangandani; [sumilir]: sumirir, sumarsa, sumiring, mirir, manganda
sulur: tangkil, suhul; [asulur]: sumuhul
salira: kawuk, tanu, wiyangga, mênyawak, madyangga
salak: salyaka
sêlak: sarulami
silak: [silakan]: sapunan; [nyilakake]: nirarakên;
--- 548 ---
[kasilak]: kèsès; [sumilak]: umèsès, niswahat, mèsès, mawêlar, mawlara, ngawanda
siluk: parung
selak: nilaka, seyang, munkir of mukir en mungkir, madara
salaka: pêrak, pidhak
salukun: (araning gêgaman ing jaman kuna)
salukat: kêcapi
sulêd: sumbu; [sulêdan]: sumbon; [sêsulêd]: sumbon; [nyulêd]: sumumbu
salit: (ngorong), ngulung
sêlot-sêlote: mangkin
silit: tayanu, purija, palunturan, jubur, mèdi, meya; [silitan]: zie rêsmi
salasa: anggara
sulasih: [(= talasih)]: kaki, sulasih
salisir: Temb. ged. Têgêse: simpang
sulastri: (araning kêkayon)
salisib: silib
salewah: ninang, siwah of siwêh, pina; [nyalewah]: niwah,
--- 549 ---
sumiwah of sumiwêh
saluwir: [pating saluwir]: nguwir-uwir
salèwèng: sasar; [nyalèwèng]: têngkirang, sumasar
salulup: = silulup; [asilulup]: masibu
sêlap: [sumêlap]: mra
silêp: [nyênyilêp]: ngilêp-ilêp
silip: pwatês; [nyilip]: nyi; [asilip]: masèngsèng
sulap: aulap, ukip, ulap; [asulap]: maulap; [kamisulapên]: ukipên
sulaya: rinca, riyon, dudwa, dudwan, dudya, dudyan, salah, watyagya; [pasulayan]:
padudon, padudwan, padudyan
saliyo: [kasliyo]: katalêyêh, kasintung, kasidêkung
salam: jum; [salaman]: anjum asta; [salam pandonga]: pudyasatata
--- 550 ---
silêm: kêlêm, kumêlêm; [nyilêm]: nilêm, kumêlêm; [kêlêm]: kumêlêm
silum: [siluman]: suksma, yangywang; [sêsiluman]: kamayan; [nyiluman]: sandi; [asiluman]:
masamaran
sulam: tagi, suji; [nyulam]: sumuji, manênun, ngalualam; [nyulami]: sarulami; [panyulam]:
panênun
salamur: zie samur
salamêt: rahajêng, rahayu of hayu, raywa, darmajêng, darmayu, dada, sônta, wilujêng K.,
waluya, wiyana, lêksana, yuh, yoni, yuwana, bradwanga; [ora slamêt]: duskarta; [golèk
slamêt]: payayuhani
sela matangkêp: (araning kori kadewatan)
sêlumbat: paju; [nyalumbat]: maju
sêlaga: sêlaga
--- 551 ---
suligi: (araning gêgaman kuma), brajawrêksa
silib: cancala, cidrasa, duti, tungkul, sisir, siluman, limbe, murang; [nyilib]: nuksma, nidra,
nilap, namar, sumên, sumisir, sumilib, manis, manidra, manilib, marmit, madrêsthi, mwatês,
malimbe, maji; [nyilib-nyilib]: maji-maji
salang: sale, salsalika; [sasalang]: sale-sale, bidhangan
sêlang: imbal, salundhing; [sêsêlangan]: ambal-ambalan; [sumêlang]: tatak, sandheya,
sêmang, sangsaya, wancakdriya, wancaktwas, wancaktyas, walangati,
--- 552 ---
walangkayun, walangsuka, wangwang, pamang, gigu, ganggam; [sêsêlangan]: ambal-
ambalan; [asêlangan]: imbal-imbalan; [mêlang-mêlang]: wulangun, sêmang-sêmang
sêling: tuhuni, tintang, tingtang, silih, sêlang, sêling, sêlanga, wêlajahêlang, palôngka,
giwang, buntal, bintang; [sêlingan]: giwangan; [sêlang-sêling]: silih-asih; [nyêling]: nilih,
tumintang, sumilih, sumêlang, sumêling, nyaliwah, masêlanga; [nyêlang-nyêling]: nilih-asih,
nêlangadi
suling: upaksa, caluring, sêngkawa, bakilung
sulung: brakara; [susulung]: salaba; [asulung]: ngêlun
--- 553 ---
salengkrah: [salengkrahan]: bakakrakan
salêngêt: [sumlêngêt]: rumab
sap: [êsap-êsap]: taptap; [êsap-êsapan]: taptapan
sup: [susup]: manêpêr; [nusup]: ahas, umahsas; [kasusup-susup]: kasipêr-sipêr
sapa: sapa, swapa, syapa; [nyapa]: ahka, napa, sumapa, sumapwa, sumapya, sumwapa,
sumyapa, manapa
sapi: andana of andini, andaka, iyata, atha, nadrika, koh, kalangkya, komara, swaninda,
sapya, sumwata, wa(of wi)dari, lêmbu K., lambana, prasita, mundhing, gah,
--- 554 ---
gaha, goha, gorawa, garwwita, gutara, gomara, biksu, baksaka, biksuka; [sapi lanang]:
andana; [sapi wadon]: andini, barigo; [sapi swarga]: barigo; [sapi gêdhe]: gorawa; [sapèn]:
gahan; [en sapi zie banthèng]
sapu: sapu, sapwa; [nyapu]: sumapwa, sumapya; [nyaponi]: napu, sapu
sêpi: nis, tis, tistis, supta, samun, matis, ngasêpi; [asêpi]: masêpi; [sarwa sêpi]: alib
sapih: srêp, sapwa, sapya; [nyapih]: sumahab, sumapwa, sumapya, manapih, masap;
[panyapih]: pamanapih
sêpah: sêpêh;
--- 555 ---
[sêpahan]: (araning manuk)
suprandene: zie dene
sapartitala: Temb. ged. Têgêse: kaya lêmah utawa dhêmpul tuwin kaya omah tawon)
supraba: (araning widadari)
sepak: [nyepak]: nimpar; [asepakan]: masamparan
saptu: tumpak, sanishara
sapit: apit, galit; [sapitan]: gapitan
saput: [nyaput]: nawêng, ningêb; [nyaputi]: nawêngi; [sumaput]: marput
sêpêt: kasaya, kayasa; [asêpêt]: makyasa
sipat: kra(of kara)na; [sipat mata]: cêlêk, cêlêka, cêlêkya; [sêsipatan]: pêpukiran, jêjidaran;
[nyipat]: nipat, sumipat
supit: apit, pupu, pangawat; [sêsupit]: sêsiyung, jêjawat; [nyupit]: mupu
supata: upata, ipat-ipat, swapata, wasanisida, pisapa,
--- 556 ---
pisama; [nyupatani]: nêpata, namatani, manapa, misapa, ngupata, ngupatani
sodal?: sopala
sapele: sumapala
supaya: amu-amu, kapa, drapwan, darapya, dimèn, dumon, tahawi, têpukawu, supadi,
supadya, priha, pamrih, yatanya, mara, maran, marapwa, marapwan, malar
sêpang: (araning kêmbang)
sadha: kapwa
sêdhih: èpu, imêng, èmêng, rêngu, kahênêngan, sêh, sokana, sasmara, wiparita, pêrih,
ywamoha, mar,
--- 557 ---
ngênês, ngrudatin; [nyêdhihi]: sumêh; [kasêdhihan]: pangorêman; [en sêdhih zie susah]
sidhêku: ngidhukus
sidhêkah: weda, wedhana
sidhakêp: asawit
sêdhot: [sêdhot-sêdhot]: tabtab; [sumêdhot]: tab-taban
sudhat: [nyudhat]: manawak
sudhèt: bari; [nyudhèt]: sumudhat, nyudhat
sèdhêt: rakêt, gundik, barèk
sêdhêp: sêdhapan
sidhêp: tirêb; [sinidhêp]: walingi
sadhiya: tiwega, tingkah, sa(of sê)nada, sanega, sawega, sa(of si)yaga, yatna; [asadhiya]:
masiyaga
sidhêm: caluwêt, tunêm, tirêm, tapêt, sirêm, marêrêm, masidhêm; [nyidhêm]: acaluwêt,
culawêt, manamun;
--- 558 ---
[pasidhêman]: pasitman
sidhum: hêb, rênêp
sêdhêng: diwasa, têbêng, têngah, sêmu, samantara, sagi, madya, bab; [sêdhêngan]:
rêspati; [sêdhêng-sêdhêng]: kumbu, têbêng-têbêng; [nyêdhêng]: nêdhêng, kayi, mèkêl;
[nyêdhêng matêng]: madham; [sumêdhêng]: nêmbirang, kayi, diwasa, dewayah, tru(of
taru)na, tumruna, têmbirang, matêb, mayana
sidhang: cêngkirang, lirang; [nyidhang]: lumirang, masinjang; [panyidhangan]: palirangan
sêja: [nêja]: amrih, pasdya; [sanajan]: apwan
saji: [sajèn]: pule; [sêsaji]: sasaji
suji: [sujèn]: taji, sulah,
--- 559 ---
suji; [nujèni]: nyuji; [nyujèni]: nuji; [panyujenan]: pasulahan
seje: neka, nangling, didi, sanèh, sanès K., salah, seyos, wanêh, wanèh, wanehan, lain
(Ml.), lyan, pai, pina, prabeda, bèntên, beda, bedha; [seje-seje]: aneka, aneka-neka, neka-
neka, madungdung; [neje]: mai, mae, maneka, mrabeda; [nyeje]: sumanèh, sumalah,
sumeyos; [sumeje]: aliyan, dumunung
sujèn: wilapadwija
sujana: [kasujanan]: sarjana
sajarah: èsthika, jurusama
--- 560 ---
saya: sêmangkin (Ml.); [sangsaya]: yayan, makin, mayan; [sangsaya andadi]: ngrabda;
[sangsaya anggônda]: lud; [kasangsaya]: kalot; [wisaya]; [pamisaya]: samaya
siya: èsi; [siya-siya]: èsi-èsi; [kasiya-siya]: kaswasih; [panyiya-siya]: pangèsi-èsi
sayah: alisuh, angèl, anglih, anglong, saliswah, lut, puh, piyah, pênat, payah, yêh, mapayah,
gupe, gupya, ngèl, ngela, ngyal; [sayah bangêt]: lisuh; [nyayahake]: mayah; [kasayahan]:
kangelan
suyud: [sumuyud]: sumuyud
sayut: [nyayuti]: nayuti
siyut: [niyut]: ngobat
sayang: anggênjong
siyung: anudata,
--- 561 ---
cula, danya, dodaka, dyata, saradala, siyung, wêgang, dhanya, dhra(of dhrê)sthi, dhra(of
dhrê)stha, jatha, jêthis, jathya, zie untu
sêm: têlêng, sarjwa; [sêngsêm]: idung-idung, rênu, gandrung; [sêngsêman]: turênon;
[sêngsêmên]: yun-yunên; [kasêngsêm]: êla-êla, kaaran
sama: [sasama]: upama
sêmi: rêmbe, dapa, trungtum, sêwêh, sawat, sêmi, sumar, sumêmi, lumung, pacur, pradapa,
bangala; [sumêngmi]: rumêmbe, rêmbun; [asêmi]: marêmbun
sêmu: harda,
--- 562 ---
hardhya, a(of è)smu, nasmu of nasêmu, ka(of kê)nnyêp, kapi, dyaning, tutuk, têgêng,
tingkah, tungtung, sar, suruya, siring, srênggi, sasmita, sêmu, sêmita, waga, lwir, panawang,
pêncir, pare, parêng, paring, piring, janjan, jangjang, yata, mendra, milêt, muyêk, ngalaya;
[sêsêmon]: rasa, saloka, pipiringan, jajawat; [sêsêmonan]: sêsiringan, piring-piringan, mêng-
amêngan; [nyêmoni]: mêncir, mralampitani, mralambèni,
--- 563 ---
mralambangi, ngangirêp; [pasêmon]: naya, dêta, tèjêm, siringan, sasmita, paring,
pralampita, pralambi, pralambang, piringan, pamulu; [pasêmonan]: piringan; [asêmu]:
anggêtêm, nasmu, rumuwat, rêngan, sêmu; [ilang sêmune]: niscasa; [kêdhaping sêmu]:
sêmita murti; [saya sêmu]: malêsi; [pasang sêmu]: sêmita murti; [ngadu sêmu]: suru-suruya
sumèh: umèh, angin, nayadi, sumya
samuwa: van samuha; [pasamuwan]: cakrama, saba, saban, saba-saba, prahasana
sumahab: rumahab
samun: alasuna, tis-tis, suksma, samar, samur, lêwês, dhannyang = dhanghyang,
--- 564 ---
nyênnyêt; [nyamun]: nuksma, nyukma, manukma; [panyamun]: pananis, panukma, pangliga
samana: sambêk; [dhèk samana]: samana
samene, samono: samwangka
samar: nyulap, opaka, hèb, nunu, rusit, rimba, trêmbis, tyawuh, tambung, tambong, sandi,
sandhi, suksma, susmasa, silib, sidhêm, samur, sumpêt, sambu, lêngit, dhêmit, nyamur,
mur, maya, mêngêng, bawuh; [samar-samar]: awang-awang; [samaran]: limunan,
pêtyêngan; [nyamar of namar]: alês, alès,
--- 565 ---
anglês, nuksma, nis, nilip, nambong, silum, sumandi, sumandhi, sumilib, nyamur, galês;
[nyamar-nyamar]: amu-amu; [nyamari]: anglêni, mêngêngi; [kasamaran]: kasilip;
[panyamaran]: suci; [sumamar]: awuk-awuk, samar-samar, mêjaho = Djahoeh Ml., (adoh)
samir: sampir, gubah
samur: sa(of sê)limur, pêcir; [nyamur]: tambung, suksma, sumilib, manis, mêcir, mu(of
mo)ksa, mangiki of mêngingkis, ngikis of ngingkis; [nyênyamur]: sanalimur, mangingkis-
ingkis; [panyamur]: pamêcir, pamuksa; [nalimur]: anyama
sumur: wayi, prigi of parigi, pase, pangasih, guskara,
--- 566 ---
gustha of gusthi, guthaka; [nyumur]: marigi
sumrah: sumyar
sumarma: (araning dewa)
samaragama: (araning aji sarêsmi)
sumringah: sumambirat, jèr, jor, bingar
sumuk: sumung, poyang, mèpu, gêrah; [nyumuki]: ngalub; [nyênyumuki]: ngalub-alub; [luwih
sumuk]: sanggrah
sumêkar: Temb. ged. Têgêse: akêmbang
sumêd: [nyumêd]: nulêd, manyumbu
sêmadi: ayoga, hom, angrêktadewa, sauhita, dharaka, ngartadewa; [asêmadi]: masamadi,
masamadya, [mujasêmadi]: mayogadakaya
samudana: kiswaka
sêmut: rurinda, kirita, kasarya, tutsma, sarawa, brakithi, blêkithi
--- 567 ---
samuwa: samoha; [samuwan]: samohan; [pasamuwan]: kasamohan, sêmbagan, prahasana,
prahasaba, pasaban, pamasaran, pagêlaran
sumali: (araning ratu buta ing Ngalêngka)
sampe: tampyal, sao; [sêsampe]: sasawi, sasawo; [nyampe]: sumaho of sumawo,
sumampar, nyawo, mawo; [nyampe-nyampe]: ngiwad-ngiwud; [kasampe]: kawo, sawo
sumpah: sapa; [nyumpah]: sumapa
simpên: hrawat, hus, hos, rimbu, kêkêr, kèpêr, suni, sandi, singgah, wuni, wagmi, pingit,
buni, bunnyi,
--- 568 ---
rimbon, ka(of kê)kran, kêkêran, siluman; [sêsimpênan]: pipingitan; [nyimpên]: nuni, rumawat,
sumimpên, suminggah, muni, makunci, manghus, ngrawat, ngêkêr, ngèpêr; [nyimpêni]:
ninggahi; [kasimpên]: karêrêp, kawuni; [kasimpênan]: kawunihan, kamunihan
sampar: [nyampar]: nasar, nampar, tumiwar, nyarampad, manampar; [panyampar]:
panampar, pangudhodha; [panyamparan]: panamparan
sampir: samir, lindhang; [sêsampiran]: sasangkul; [sumampir]: sumangkul, lumindhang,
mirong
sampur: sawi
simpar: tiwar, timpaka
sampurna: taya, sampat, wusana, purna,
--- 569 ---
markata; [nyampurnakake]: nampurnani, nampurnakên; [kasampurnan]: kasampatan
sompok: gêlup; [kasompok]: kakrêpuk, kaprêpêk, kapapan; [sasompokan]: kaparêkên
sêmpèd: [nyêmpèd]: nyêmpad
sumpêt: tingkêm; [sumpêtan]: tingkêman, gubêgan; [nyumpêt]: tumingkêm, masumpêt
sompot: [nyompot]: mosêg
sêmpal: rêmpak, rumpung, kidat, sewala, sêbit, singsal, barubuh; [sêmpalan]: carangan;
[nyêmpal]: akidat, sumêbit, sumibit, ngrumpung
sumpêl: tirêm; [sêmumpêl]: ênêk
sompil: kêcap, siput
sêmpyok: pyuk; [nyêmpyok]: ngêbyak of ngêbyok; [sumêmpyok]: marêpyak of marêmpyak
--- 570 ---
sêmpug: duwul, pupug
sumpêg: kumêmpêh, sumêng, pêga, masprêt; [nyumpêg]: matwa, mopêg, butêk, butêng
simpang: singgah, wingwang; [simpangan]: singgahan, murangan; [nyimpang]: singlar,
murang, masaliya, mungkar; [pasimpangan]: pasaliyan
simping: kima, kumara, sipi-sipi, simpi, wirangka of wirêngka; [sasimping]: sipi-sipi, simpi-
simpi, ngatibing
sumping: sumpang, sangsangan; [nyumpingi]: nalinga, naju; [nyumpingake]: nalinga, naju,
numpingkên
sêmaya: ubaya; [nyêmayani]: namayani
sumyah: sêmyah
sumyar: palêyêh; [kasumyar]: kapalêyêh
sumyur: pyuh, mapyuh
sumyak: sumêmbur
--- 571 ---
samoga: (araning gêgaman ing jaman kuna)
sambi: têngha, sawi, sambya, bari; [sambi-sambi]: bari-bari; [nyambi]: sumawi, manambya,
masambya, mêngbya, ngiras; [nyambèkake]: nanbyakên
sêmbah: anjali, anjalya, uca, adpada, èstu, astut, asthawa, upacarana, krama, kastawa,
suraga, sambaya, subaktya, pranata, yyang, yang, mastungkara, brangastuti, ba(of bê)kti,
ba(of bê)ktya; [sêmbah astuti]: hastutya; [sêmbahyang]: widipuja; [sêmbahyang esuk]:
bangun arcana; [sêmbah puji]: mastungkara; [sêmbah bêkti]: pranatabakti, dharararêm;
[nyêmbah]: anjali, anjalya,
--- 572 ---
astuti, astutya, umastuti, abêkti, nikêlwarti, nata, namya, na(of nê)mbah, krama, supranata,
sumuraga, sumêmbah, sumambaya, wotsantun, wotsari, pranata, dhara, manêmbah,
manêmbaha, maracana, ma(of mè)stu, mastuti, mastutya, mawotsantun, mawotsari,
mawotsêkar, myatora, manganuraga, magênjali, mangênjalya, mangarcan, ngancana,
nganjal, nganjali, nguca, ngarcana, ngrêktadewa, ngaras, ngèstu, ngastuti, ngastutya,
--- 573 ---
ngastawa, ngèstupada, ngasthawa, ngupacara, ngabêkti; [panyêmbah]: anjali, anjalya,
astuti, astutya, upacarana, kasthawa, tarcamana, surastuti, wastuti, pahyang, panêmbah,
pranata, paramastuti, panganjali, pangarcana, pangastuti,pangasthawa, ba(of bê)kti, ba(of
bê)ktya; [panyêmbahnya]: bramastuti; [ing panyêmbah]: mastuna; [panyêmbahan]:
pahyangan; [gêni panyêmbahan]: pawaskustha; [panyênyêmbah]: pahyang-hyang;
[panêmbahan]: datuk, pahyangan
sambêr: tampar; [sêsambêran]: sulambêran; [nyambêr]: nampar, ningkês, sumambêr,
lumaran, manampar, marampak, ngampêr; [panyambêr]: panampar; [panyambêran]:
panamparan
--- 574 ---
sêmbur: sêmburat; [nyêmbur]: nêmbur; [sumêmbur]: sumirat, sumwuk, sumamburat,
sumaburat
simbar: simbar, galumbang, gulmalata; [simbar dhadha]: krudharoma, kèswajangsa, simbar
jaja, jagamaja
sumbar: nandya, nantya; [sêsumbar]: nangtangjaya, cehahah, ciya-ciya, kolalah, talala,
swang, pahyang, paryang, pasangsyang, mahyang, nguhuh; [sumbar-sumbar]: kalalah;
[nyumbari]: manguhu; [pasumbar]: pahyang; [asumbar]: sumwang, marryang, masyang,
masyasyang
sumbêr: [zie sêndhang]: sêndhang, warigi, lwah, lwah-lwah, prigi of parigi, botrawi, bêlik;
[nyumbêr]: marigi
sêmbrana: linnya,
--- 575 ---
lalalucu, lalaluya, lalaluywa, luluya, loloya; [sasêmbranan]: lalaluyan, lalaluywan, luluyan;
[nyêmbranani]: malaca-laca; [pasêmbranan]: paluluyan; [asêmbrana]: malaca-laca
samburat: [sumamburat]: gumyur
sambrama: natmata; [nambrama]: upaksama, upasama, ambiseka, guma(of gumo)pita;
[sinambrama]: ibawana; [panambrama]: pambage, pambagya
samubarang: rèh, panga, masing
sêmbada: uwat, ayu, ayubagya, anggakara, dulur, tuju, têngah, sawawa of sawawi, sambu,
sambawa, sambyada, subadya, sangkara, wiraga, wibajya, langkana, prabu, dhongoh,
--- 576 ---
yogasa, molih, mênggêp, gagah; [sêmbadan]: tujon; [nyêmbadani]: umajêngi, nawawami,
dumulur, nyawèni, manawawani, mapang, majêngi; [panêmbada, panêmbadan]:
pangayubagya
sambat: hêhêh, wuwus, pasambat, bu; [sêsambat]: Aamatra, karuna, sumiling, dhuh, jara;
[nyambat]: namwat, nambat, maharsaya, masiswa; [nyênyambat]: mintaya; [pasambat]:
pasamwat, pangih, pangrêngih
sambawa: sêmbada
sumbul: wudul
sumbilang: (araning iwak loh)
sêmboja: sambodya, sambija
sambung: sambang; [sêsambungan]: satambunan; [nyambung]: nambang, sumambang,
nyambang, manambang,
--- 577 ---
manambung; [nyambungi]: manambangi, manambungi; [sumambung]: sumambang
sembong: kancu
sêmongka: andhe-andhe, watêsan
saga: (araning wit utawa woh saga)
sagu: (araning wit sagu)
sêga: nasi; [sêga iwak]: bu(of bo)jana
sêgu: kêtêg; [sêgu-sêgu]: kêtêg-kêtêg
sigi: [nyigèni]: miweka
saguh: saguha, sanggura, ngênèni, ngêgêh; [kasaguhan]: koya; [sumaguh]: sumaguha
sugih: kaya, daniswara, tasdyata, sardana, sudana, sugyan, wiyarta, punyawan,
punyamanta, pararta, pradana, pramèngarta, dhana, mandra of môndra, guna; [sugih arta]:
bandhoga; [sugih singgih]: dhaniswara; [luwih sugih]: madusudana; [kasugihan]: hartawan,
--- 578 ---
kartawan, kapunnyawan, drawa, susunnya, wir, wirya, wibawa, panyucan, punnyawan,
punnyamanta, pararta, pakayan, papunnyawan, dhanawan, dhatu, brana; [kasugihan
linuwih]: punyamanta; [asugih]: mapunya; [sugih anyar]: daniswara; [sugih rajabrana]:
bôndha
suguh: uraka, asêgah, tami, tamu, tamya, tamiy, tamuy, tamiya, tamuya, tagwa, srama of
sarama, swagata, saji, sugun, sugun-sugun, sugata, pasaji, pasaji-saji, pasugata, puwas,
malwat,
--- 579 ---
bu(of bo)jana; [sêsuguh]: sugata; [nyuguh]: najini, nami, namu, namiy, namuy, nêgah,
sumêgêh, sêgah of sêgêh, nyugata, manêgah of manêgêh, manwagata, matamu, matamya,
matamiy, matamuy, masaji, masugata; [panyuguh]: panêgah, pamatya, pamboja,
panguraka; [pasuguh]: sêgah of sêgêh, patamu, patamya, patamiy, patamuy, buja(of
boja)krama; [asêsuguh]: ambu(of ambo)jana
sêgêr: rumbu
sigar: swuh, sulah, sudhat, simbat, sib, wêlah, parah, bêncah, bintar, ba(of bê)lah;
--- 580 ---
[sigaran]: wêlahan; [nyigar]: nimbat, sumulah, sumidhang, sumyuh, sumimbat, sumêb,
mêntar, mêlah; [sinigar]: prahpa
sêgara: [zie kali]: hèrnarwa, hèrnarwada, hèrnawa, udadi, udaya, utaya, udhaya, narmada,
nadi, nadhi, tasik, sodina, samu(of samo)dra, sêgantên K., sêgarajala, sabaga, waudadi,
waudaya, laut Ml., lod, lot, pasir, jaddhi, jalaniddhi, jalaniti, jaladri, jaladiyan, jaladri,
jaladiyan, jaladhri, jaladhiyan, maodadi, mapasir, gambiralaya,
--- 581 ---
biralaya, ngudadi, ngudaya; [têlênging sêgara]: gambiralaya; [pindha sêgara]: ngudadi;
[asagara]: mapasir
sogok: corok, tusuk, sêngkrok
sugal: dèriti, dawita, walepa, garwa, garwe; [luwih sugal]: garwita
sigêg: hênêng, hata, hitina, hitena, hatha, na, nahan, nihan, nahana, nahantya, nêhêr, nan,
nda, nêng, kahi, kunang of kunêng, da, datatita, datatitaya, dyatatita, lila, yata, byatata,
byatitan; [sigêgan]: byatitan; [sigêgên]: datitan, datatitan,
--- 582 ---
datapitana, datapitara; [nyigêg]: manahan
sigug: siku; [sigag-sigug]: sigan-sigun, singgan-singgun
sêgunggu: (godhong), sêmbung gilang
sab: [êsab]: sêrut
saba: malawat; [pasaban]: saba-saba
suba: [nyuba-nyuba]: upakara, upasuba of soba, upagara, mangabiseka, ngupasuba of
soba, ngupangoga; [panyuba-suba]: udapati, uhpakara, upagara, abiseka, abiwaddha,
pangupasama, biseka, bawaddha
seba: ayap, umarêk, ni(of ne)wa, nangkil, tumangkil, tangkil, siwa, siwi, sewa, siwin, sewaka,
sumahab, sumi(of sume)wa,
--- 583 ---
sumiwi, sumiwin, sumi(of sume)waka, seba, maniwi, manangkil, marêk, matangkil; [nyeba]:
matangkil, ngayap; [nyebani]: umarêki, marêki; [nyebakake]: mani(of mane)wakên; [sineba]:
niwata, wikênan; [paseban]: suyasa, witana, watangan, panangkilan, pôncaniti,
pôncakarana, praharana, prahasana, prahasaba, purwasana, pastagi, pasewan, pasowanan
K., pasewakan, pawatangan, pamedan, pangayap, balerong, bathu; [aseba]: masewa,
masewaka
sabên: asing, ninga, ningan, satma, sabyan,
--- 584 ---
sing, singa; [sabên-sabên]: asingannya, masing- masing
sabar: drana of darana, saranta of sarônta, sarag, dharana, dharaka, manu(of mano)hara,
grêna, gale; [sêsabaran]: sasêdhon; [nyabarake]: narag, mandranakên
sêbar: ambar, wasêh; [nyêbar]: ambar, awur, nawur, nêbar, manawur, ngambur; [nyêbari]:
nawuri, ngèpi; [panyêbar]: pangambur; [sumêbar]: jra, awur-awur, nanjrah, sumyar, lumrang,
jrah, mawur
sêbrak: rênggut, rênggwat; [sêsêbrak]: abarandu; [nyêbrak]: arênggut, rumênggut, nyênggut,
malandang, ngrênggut, ngarênggut;
--- 585 ---
[nyêbraki]: malandangi
sêbrot: [nyêbrot]: ngêntal
sabrang: êntas; [nyabrang]: umêntas, nambang, mêntas, mêntas, mantasa, mangêntas;
[nyabrangi]: umêntasi, mêntasi; [panyabrang]: pamêntas; [panyabrangan]: pamêntasan;
[sabrangkana]: ngundhamanda; [sabrangkene]: ngundhimandi; [sabrangkono]:
ngundhemarawat
sêbrung: [sêbrang-sêbrung]: sêbat-sêbut; [sumêbrung]: sumêbut
sabuk: udaraga, dulyahita, taliraga, taliwanda of wônda, pinggang
sabat: sewa; [nyabat]: niswa
sabêt: abêt, sayata, sabyat, wuntit; [sabêt sapon]: makêkês; [nyabêt]: nabêt, makarma,
ngêbat, ngêbyok; [nyabêtake]: nabyakkên; [sumabêt]: pêng
sêbut: hi, hu, huhu, ahut,
--- 586 ---
husthi, hong, tambat, tênghêr, têngêr, dhuh, nguhuh; [sêbat-sêbut]: siwat-siwut; [nyêbut]:
hah, hara, hilalèng (= kang asung padhang hawa), tumênggêr, santi, sabda, luming, mucap;
[nyêbutake]: lumingakên; [kasêbut]: kuswara
sèbêt: sèdhêt
sabawa: swara
sêbul: tiyup; [nyêbul]: nulup, niyup, nyup, mahosyan, maniyup, manyup, miyup
sêblak: sêlèt, siyut; [sumêblak]: sumêlèt, sumiyut, linu
sabab: kara, krana of karana, daruna, dewara, dumèh, sawitnira, sawi(of sawe)tning,
--- 587 ---
saputana, samudana, wikara, wawan, wyat, parwita, prawita, dhèh, mawa of mawi, bari;
[sabab-sabab]: kara -kara; [ilang sababe]: niskara, niskara
sang: hing, kang, sa; [sangguna]: dina
Sang: [Sang Bathara]: ilanghèng, sang, punang, jêng; [Sang Arjuna]: kirihi;[4] [Sang Krêna]:
rawisuta; [Sang Gathutkaca]: rimbyatmaja; [ing sira sang]: irang
sing: dhing; [sing-sing]: dhing-dhing
sung: [pisungsung]: upêkti, pêkti, pêktyariba, bulubêkti
song: [= êsong]: swang, sumong, song, lowang, lèng, grong; [ngêsong]: sumwang, sumong,
lume,
4. kiriti.
--- 588 ---
lumèng
sanga: nawa, sasanga
sangi: [sêsangèn]: praceda; [nyangèni]: sumangi
sangu: bêkêl; [nyangoni]: ambêkêli; [sinangon]: bikêlan
singa: [zie singabarong]: sasa; [singa anggro]: singanabda
sungu: cula, kênoh, karna, karni, kêrna, krêna, tandhuk, srênggi, singat, nyanya; [asungu]:
asundhang
songa: sutra
sêngèr: [pasêngèr]: pamangsul
singêr: [asingêr]: mawingit
songar: [sêsongaran]: bibingkrakan
sêngara: tara; [nyêngara]: nyarang; [nyêngarakake]: manarang
sêngka: onjot; [sêsêngkan]: tungtungan; [nyêngka]: ngunggahi; [nyêngkani]: mangunggahi;
[sumêngka]: sumuwak
sôngka: [sangkan]: pinangkan; [pinôngka]: [minôngka]: saksat,
--- 589 ---
lagi, pinaka, pinangka, paka, minaka, minangka, maka
sangkin: saya
sungkan: ilik, elik, wihang, lêmah of lêmêh, lang(of lêng)gana, popo, mohang, miyang;
[sungkanan]: kelikan, lang(of lêng)ganan; [kasungkanan]: kalêpêhan; [asungkan]: malêmêh
sangkêr: ila-ila; [walang sangkêr]: ila-ila
sêngkêr: cêrung, kurung, sêrung, warang; [sêngkêran]: sêrungan, warangan; [nyêngkêr]:
sumêrêng; [nêngkêr]: manêkêr; [pasêngkêran]: pasêrungan, pawarangan
singkir: siring, silar, simpang, sangar, singar; [nyingkir]: pêrsinggah; [nyingkiri]: nana,
ninggahi, silar; [panyingkiran]: pêrsinggahan;
--- 590 ---
[sumingkir]: aliyan, sumiring, sumilar, sumimpang, suminggah, singlar, masimpang, ngungsi;
[asingkir]: masiring
sangkara: (jêjuluke Bathara Guru)
sangkrah: rangkah, wêr; [nyangkrahi]: rumangkah
sêngkrak: grêg
sangkrib: [nyangkribi]: namiri
sêngkrang: sêngkring
sungkirang?: [nyungkirang]: cungkirang
songkok: cacanthang
sêngkud: diri, sarikut, sumrikut, sumêngkut, bikut, bawis, bawisya
sangkul: cangkul, tangkul; [nyangkul]: matangkul, masangkul
sangkala: sakala, sangsaya, bêndana, bêndaka; [nyangkala]: nyarik, manyarik;
[kasangkala]: kabêndana, kabêndaka; [panyangkala]: tambayi
sèngklèng?: uwir
--- 591 ---
sangkêp: paring, muwa, muwah; [sangkêping krama]: parikrama; [nyangkêpi]: nyamèni
sêngkoyong: [sêngkoyongan]: riyungan, sêmpoyongan
sungkêm: [nyungkêmi]: andhêmi, kapiandhêm, nguswa; [sumungkêm]: konjêm, sadhara,
sumungkêm, ngèsêp
singêd: [singêdan]: hêt; [asingêdan]: manghêt; [nyingêd]: hêti
singid: [singidan]: hêt, asinggya; [nyingidake]: numêhkên, numêtkên
sêngadi: api, umapi, kapi, lèswan, mapi, gêpil; [sêngadèn]: pawadan
sangat: hra, masa of môngsa
sêngit: hèh, hihi, hru of hêru, ewa, elik, ru, têlêng, nyanya,
--- 592 ---
binci, nguhut; [nyêngiti]: nguhuti; [kasêngitan]: kelikan; [asêsêngitan]: ngugut-ugut of ma
sungut: susungut; [sêsungut]: nasika, cudhuh
sungsun: (kêmbang); [zie susun]: andul
sungsun: (têmbung), rumpuk, dwita, sunda, sundha, susun; [sungsunan]: rumpukan,
sarojan, susunan; [sungsun-sumungsun]: timbun-matimbun; [nungsun]: tumundha,
manundha, ngatipa; [nungsuni]: amahi; [panusun]: panguwah; [panusunan]: panguwahan;
[sumungsun]: tumundha
sangsara: apês, cintraka, citraka, rajyalpa, kasmala, kujanapapa, suyama, wa (of wê)lantah,
papa, jantaka; [kasangsara]: kajantaka
--- 593 ---
singasari: [= singabarong W. A.]: prajurit kang kapatah rumêksa para biyadaning ratu
singsêt: krêkêt, ngêt; [paningsêt]: pratalang, patibasampir, patangkis, pangapus;
[paningsêtan]: pangrêntêman
singsal: tundhung, timpal, pacal, picil, balang; [ningsal]: tumundhung; [kasingsal]:
kahabalang, kongkih, kung(of kong)kal, pasar
singêl: [sumingêl]: sumaput
sangsaya: sisdin, sangkin, sangsi, lot, lotlot, lumut; [nangsaya]: jumiyat; [sinangsaya]:
niniwêh
sêngsêm: [zie sêsêm]: unêng, ara, uridan, Ascarya, asmara, hêlêm, hyun of hyunhyun,
uyang, nang, carya, carye, raras,
--- 594 ---
rungrung, kulina, kung, kingkin, kunglulut, kunglangêng, turida, sih, sipi, sa(of sê)mara,
sumarjwa, wara, wire, wiraga, wi(of we)ragya, wati, wisik-wisik, wismaya, lulut, lamlal,
langlang, lênglêng, yuyun of yungyun, gati; [sêngsêming ati]: asmaradanala;[5] [sêngsêming
rupa]: asmaratantra; [sêngsêming sanggama]: asmaragama; [sêngsêming panganggo]:
macasmara; [luwih sêngsêm]: ascarya; [sêngsêman]: lamlamên; [kasêngsêm]: a(of o)nang,
uridan, ascarya, ascaryan, asmara, hamham, naga, caryan, kacaryan, kram, katuridan,
kawiragan,
5. asmaranala.
--- 595 ---
kawi(of kawe)ragyan, kawismaya, kapiluyu, kung, sêmaranala, subrôngta, lara, lamlal,
pragnyana, makèmpêr, branta of brôngta, ngasmara; [kasêngsêm wong wadon]: ragana;
[kasêngsêm ing mêmanis]: asmaratura, raganararas; [kasêngsêman]: rungrung, kasmaran,
kalanglangan, yunyunên; [luwih kasêngsêm]: Ascaryan; [asêngsêm]: manghlêm
sungsum: astisi, krêndar, sadisya, saswama, gagala
sangsang: [kêsangsang]: pir
sungsang: sumpêt, sungsyang, balik; [nungsang]: manumpêt; [kasungsang]: kabali, kabalik
sungsung: sumunda; [nungsung]: manungsung, mudhik
sungil: rampal; [asungil]: marusita of marungsit
--- 596 ---
singlar: siyas, wêgil, matinggal; [pasinglar]: patinggal; [masinglar]: bingla
singêp: kuswa
sangge?: [nyangge]: sumingkêp
sungga: [nyungga-nyungga]: mijah-mijah, mangabiseka; [panyungga-sungga]: abiseka,
abiwaddha, biseka, biwaddha
sunggi: suhun, pundhi; [sunggenan]: puhunan; [nyunggi]: nuhun, nanggung, sumuhun,
mundhi
sôngga: tiung, tadhah, tig, sangga, sanggi, pasang; [sanggan]: tadhahan; [sêsanggan]:
sasangkul; [nyôngga]: nandhang, nômpa, nangga, nanggung, tumihung, sumangkul,
sumangga, maniyung, manômpa, manangga, mananggung;
--- 597 ---
[nyumanggakake]: nanggakên, manawawyakên; [ora kêsôngga]: judam; [panyôngga]:
paniung, panuwun, paniyung, pananggung, panyuwun; [sumôngga]: nangga, sawawya
singgah: têtêg; [suminggah]: blongot
singgih: tuhuh, singgya, ya; [sugih singgih]: danaiswara, daniswara; [kasinggihan]: kehyan,
kaliyan, kasinggihan, kasinggyan, singgih, gayat
sanggar: surambya, sanggar langgatan, pidik, pidikan, môndakini; [sanggar pamujan]:
pahomagrama
sênggor: [sênggoran]: gêluran
sanggraha: [pasanggrahan]: kuwu, têpaswangun, sanggraha, pakuwon, pakuwwan,
pawangunan, bangunan;
--- 598 ---
[masanggrahan]: manjuru, makuwu, makuwon, masanggraha
sênggrang: sêngkrak, sêkring of sêngkring; [sênggranging macan]: sênggrut;
[sumênggrang]: sumêngkrak, sumêngkring
sônggarunggi: rêrênggi, sandeya; [ngandhut sônggarunggi]: bela-bela
sênggut: [sumênggut]: sulung-sulung
singgêt: singgug, bab; [nyinggêt]: ninggut, manapih, maninggut
senggol: sampe, jênol; [nyenggol]: nènggwar
sônggalangit: (kêmbang), sungsung ngantariksa, sôngga akasa
sanggup: mangkurasa
sanggêm: [nyanggêmi]: nagu
sanggama: onêngakung, acala, amonghyun, amongraras karasikan, amongrêsmi,
amonglulut, rêja, rêjang, rumêja, rabasa, sacumbana, sarêja,
--- 599 ---
wisik-wisik, langên, maworsih; [nyanggama]: cumangkrama, rumabasa, nyumbana;
[nyanggamani]: ningarêja, nyangkramani; [kasanggama]: kawaca; [panyanggama]:
pangacala; [asanggama]: malangên
sênggung: sahriba, sakriba, sriba, sênggora, lêngkosa, lênggosa, bangrita
sungging: war(of wêr)na
singêb: saput; [nyingêb]: naput; [sumingêb]: rumêb, sumamput
singub: hasyasyang, tungkub, sirung, sihuk, singup
singabarong: adewagra, singha, singhabarong, barwang
wa: [= uwa]: wêhang
wuh: [= uwuh]: sampah
wèh: [= awèh]: we; [awèh voor parêng]: hrênging, osita, pasuka, pasung, pawèh, pamule,
panganugraha,
--- 600 ---
panganugrahan, dhana, nya, nyur, malasa, ganjar, ganjaran, bawon; [awèh voor wèwèh]:
akucah, asung, nèh; [wèhna]: sumungakna; [wèhna ing aku]: mahanangkwa; [awèh pusaka]:
raksaka; [wèwèh]: nèh, raksaka, dana, pidhana, pamaring, manugra, madana, malisa, ngèh;
[wewehan]: sungan of sungsungan, palasan; [paringan K. I.]: pasukan, pasungan; [nguwèhi]:
asyang, asung, aweya, umèhi, amasung, umawèh, nugraha, raksaka, wyah, paring, meha,
mèhi,
--- 601 ---
mani(of manu)graha, marsuka, masadana, maswang, maswangi, masung, masunga,
mawèh, maweya, milasa, milasani, ngawèh; [nguwèhana van nguwèhi]: meha; [nguwèhake]:
manyaskên, maturkên, maswingkara; [kawewehan]: inèhi; [winehan]: nèh; [pawèh]: pani(of
panu)graha, pamulya; [pawèhing wong tuwa]: mêrsapa; [pawèhing guru]: kasiliran; [pêparing
K. I.]: masanggraha; [pawèwèh]: nigraha, nugraha, nugrahan, sadana, wur, wilasa,
panugraha, minat; [mèwèhi]: dana, suka, swang, sumung, sumunga, sung, sunga, wah,
--- 602 ---
wèh, wèhi, paring, ngardanani; [winehan]: kandhohan; [padha wèwèh]: samadana;
[sawênèh]: dudwa
wèh:[6] [= a(of u)woh]: huma, ranti (woh matêng), wah, woh, wistha, wipala, wipula, wyu,
panapa, pala of palaka, nya (awoh), nyah (uwoh), mundhu, matasan (woh matêng), matêp
(woh matêng), mujamuju, gêlam, bas (woh matêng), buwah, bangi; [woh êlo]: bakulan;
[wohan]: pawohan; [woh pandhan]: kandhoga, = pandhoga Spr.; [woh kang ana ing dhuwur]:
pala gumantung; [woh kang èndhèk]: palawija; [woh tumumpang ing lêmah]: pala kasimpar;
[woh sajroning lêmah]: pala kapêndhêm;
6. woh.
--- 603 ---
[wowohan]: rukêm, wwawwahan, napasa, para(of pala)kirna, pala, palapalan, papalan,
paga, gonggongan, bakulan; [wowohan enak]: palawan; [wowohan anjrah]: bap; [wowohan
taun]: palawarsa; [wowohan nyadham]: matêb; [awoh]: awah, mapala; [uwoh]: pala, bakul,
bakulya
wohingrat: Temb. ged. Têgêse: wohing jagad
wau: [maoni]: manawadi
wahyu: wênês, pulung
wahing: sigra; [awahing]: masêgra
wan: [= uwan]: pêhan, jatha
wanuh: karuh, tiyang, tyanga, wanu, wanah, wanêh, bêdhami;
--- 604 ---
[manuh]: mawuh, mawoh; [kawanuhan]: mitra karuh
wani: narpa, karku, dir, dira, diryana, tèr, sura, sudira, sudhira, wani, wunang, wanya,
wannya, wunnyi, wamuna, lingging, punggung, dhira, guda, gotra; [winani]: nêmbirang;
[winanèkake]: winanyakên; [kuwanèn]: kadiran, kasuran, ka(of ku)wanin, pasuran, basuran;
[ambêk wani]: wikalpa; [luwih wani]: sudira
wuni: lingan, basuran
wênèh: [sawênèh]: dudu, sahana, satêngah, sawanèh, salaya, wanah,
--- 605 ---
wa(of wê)nèh, lèn, linglang
winih: wiji; [wêwinih]: pur, purba, dhadhakan
wênês: drawela, wêning, wêlêng, lindring, luru, ngara; [awênês]: mawênês
wênang: agah, kawasa, kawase, dirya, diryya, wrah, wasa, wisesa, jaya; [wênangan]:
laweyan; [kawênangan]: konang, jaruh; [mênang]: umênang, tanggal, wênang, wijaya, jaya,
gana, ngi; [mênang sêkti]: jayanya; [mênang lan mungsuhe]: jayèng satru; [mênang prang]:
jayèng rana, jayèng prang, jayèng palugon; [mênang dhewe]: jayèng murti; [mênangi]:
mamênanga; [mêmênang]: jaya-jaya;
--- 606 ---
[sawênang-wênang]: agah-agah, sumbalinga; [kamênangan]: kawijayan, kajayan
wêning: upasônta, dumaya, sônta
wancah: têras, walaka
wancak suji kaca: nanampan
windu: windhya
wônda: (rupa), gandar
wêndra: [sawêndra]: sapati = 10, 000,000; [sapuluh wêndra]: sabahara
wanti: wantya; [wanti-wanti]: walu-walu, lagi, mawanti; [awanti-wanti]: mawanti-wanti
wantu: [mantu-mantu]: nitir; [kawantu-wantu]: kakarêngtug; [awantu]: mawantu
wuntu: [muntoni]: muntyani
wantah: a(of o)nta, tawa, tawan, taba, wa(of wê)laka; [wantahan]: atawan, tawan
wèntèh: wahya; [wenteyan]: wa(of wê)laka
wantêr: sahasa
wintaraga: (jêjuluke panêngahing Pandhawa)
wêntala: tawa, têguh,
--- 607 ---
sae, walantah
wandhan: [wong wandhan kang mlaku rumangkang]: palisir
waca: [maca]: maca, mamantrokara, mangunyakara; [pamaca]: waca; [wong maca anut ing
sastra]: asthibasa = kêsastran
wêca: [mêca]: tumêdah, tumuwuh
wicara: ujaran, ingêt, tu(of to)jar, wa(of wê)cana, wara, wikalpa, wwara, wuwus, wyajnanang,
ling, pracara, pasabda, masabda, gupita; [wicara luwih]: subawa; [wicara manis]: arum;
[wicara bêcik]: krama; [micara]: ingêt-ingêt, nangên-nangên, nênggah, mracara; [micara ing
ati]: garjita, ngunandika, ngartika; [micarakake]: mawar(of mêwar) na;
--- 608 ---
[pamicara]: angên-angên, krama; [pamicaran]: ling
wicak?: buta
wicaksana: abimata, wasistha, pina, prasasta, pragiwaksana, bisama, bimata
war: [inguwaran]: kinire; [kawicaksanan]:[7] kanimpunan, kawasisthan, kêmat, prasasta
wêr: = uwêr; [muwêr]: mulisuh E. T.
wur: = a(of u)wur; [ngawur]: iwu, imawat, ngawak; [mawur]: kabur, brêtol; [uwur]: uwur, rabu;
[uwur- uwur]: kukur
wor: rok, kasut, makangsi; [awor]: arok, awor, campur, rok, rêtu, tunggal, sumpyuh, wor,
wora, wwar,
7. Sub entri "kawicaksanan" ini mestinya bagian dari entry "wicaksana".
--- 609 ---
wowor, lud, lawad, lawada, mawor; [awor ambêk]: wowor sambu; [awor unggul]: durajaya;
[awor wêdhi]: rajala; [woworan]: kulina, kulita, tunggalan; [pangêmor]: pawor; [paworan]:
bathu, pangasut, pangèwi; [kawor]: kalut, thèh; [kawoworan]: wor, wawarêngên; [amor]:
umor, nantas, campur, pu(of po)lang, pamora, jêmur, mor, mora, murti, murtya, mapulang,
majêmur, mamor, thèh; [amor-amor]: mormor; [momor]: mangandêl, nganggitu; [momori]:
cacampuri, nyanyampuri, mulang; [pamor]: pawor; [êmor];
--- 610 ---
[ngêmor]: molang, nglud of ngêlud; [ngêmori]: umora, nuksma, mora, mawori
waru: ambaru, waharu, wande, lêngis (waru lanang), gombong (waru wadon), bahuru
wêri: [wêwêri]: gêlah, gêlah-gêlah
wira: [prawira]: agul-agul, angkara, wira, prameya, yuda, mahapurusa
wiri: [wirawiri]: ulang-ulang, winiwi, wariwi
wiru: tipah; [wêwiron]: wiru-wiru; [miru-miru]: miru-miru
wuru: anda, andha, nindhita, wida; [kawuron]: karêsrês
wruh: zie wêruh; [pangawruh]: darma
warah: elik, têdah, tuduh, tuding, tutur, tu(of to)jar,
--- 611 ---
sajar, wisik, jar; [warah wuruk]: wara ujar; [wêwarah]: umarah, tutur, tutur-tutur, pariwara,
popoyan, mêr(of mrê)ti; [wêwarahan]: ajar; [warah-warah]: wisik-wisik; [marahi]: misik;
[awarah]: marah
wêruh: uni, uning, uninga, arti, udahani, udani, idhêp, umarswak, umingêt, ingat of ingêt,
colok, kimuta, tahu of taho, titika, tumon, tinghal, wunang, wur, wruh, wruha, wrin, wi(of
we)ka, wi(of we)kan, wa(of wê)daka, wiweka, pêksi, piksa, padulu,
--- 612 ---
dhêngêr, mêrta, misaksya, mastuna, mawruh, mangar(of mangrê)ti, nguni; [wêruh-wêruh]:
umingêt-umingêt; [mêruh]: madaka; [mêruhi]: mudahani, mèsi, ma(of mi)saksya, mawrin,
mawring, manguninga, ngudannya; [mêruhake]: mikanakên, manguningkên, mangunyakên,
mangartyakên; [kawruh]: aji, taun, titika, wring, pasaksya; [ngawruhi]: aksama, atiti,
ngudanèni; [kawruhan]: namatan; [kinawruhan]: bèr; [pangawruh]: dar(of dêr)ma, tuhun,
tonton, pasaksya, paweda, panguninga, pangawikan; [wêruh durung winarah]: awas,
agnimawa, munita, mudita;
--- 613 ---
[wêruh sapadha-padha]: aksama; [wêruh bêcik]: ningarêja; [ora wêruh]: tanbêh, tanbuh; [wis
wêruh]: astam
wurah: aruh; [wurahan]: aruhan, abaran, abyaran, sasaran, babaran
wrahaspati: (araning dina Kêmis) zie Rêspati
warna: ca(of cô)ndra, citra, ka(of kô)ndha, sari, suwar(of suwêr)na, wursita, waksa,
wangunan, landra, lita, litu, litya, listu, lalita, maneka, maya, grama, gatra, barlang, thila;
[warnane]: citrani; [warna linuwih]: citrani; [salah warna]: kala rupa; [môncawarna]:
kanawida, sarwawarna, brancuh; [madha warna]: sawarna, simbag; [wawarna]: wawangun;
--- 614 ---
[wêwarnan]: wawarnyan; [wêwarnan buta]: kanala buta; [warna-warna]: kojani, sale-sale,
maneka-neka, masing-masing, mawar(of mawêr)na, baritu; [rupa warna-warna]:
môncawarna; [swara warna-warna]: môncaswara; [marna]: nitra, nawakrêm, nulah, ca(of
cô)ndra, nyitra, mursita, ngoninga, ngi(of nge)ntha; [marna warni]: candra(of côndra)kanta;
[marnani]: marnani; [winarna]: warnan; [pamarna]: pangripta, pangrumpaka; [sawarnaning]:
sarupa; [awarna]: marupa; [amarna]: milistu
warana: ranggah, dhindhang, dhindhing, badhong; [awarana]: masasaput, masaput
wrêna: (kewan), noddha, kalandaru, srisawa, winaba, lipta
wirancana: [= anglingan W. A.]: iya iku prajurit miji
warak: ancarma, êndhêpan,
--- 615 ---
ascarma, karthupa, kadarba, durgangga, sandêla, sarthupa, warkapati, libra, panyula,
garnata, gardaba, ganarba, gadaba, barkita, bargita
wêrak: cuka
wuruk: W.H., kusiring padhati titihaning ratu yèn bêdhat pikat mênyang alas
wuruk: ujar; [muruk]: tutur; [mêmuruk]: gar; [muruki]: mulangi
wêrkudara: sang ...: sutakas
wêrdi: sambu; [wêrdèn]: drêman
wurda: arwuda, wuda; [sawurda]: sohini = 100,000,000,000, sa-aksohini, sawuda; [pirang-
pirang wurda]: mawurda, mawurdha
wara dewati: (jêjuluke Dèwi Supraba)
warta: tutur, warah, war, of wêr(of wrê)ta, wirtika, wartya;
--- 616 ---
[mar(of mêr)tani]: mar(mêr of mrê)ti; [martakake]: martyakên; [kawarta]: puwara; [pawarta]:
pawarah, mêr(of mrê)ti; [apawarta]: mawêrta
wrat: zie warata ben.
wêrit: sandhya, silum, singit; [mêrit]: alis; [kawêritan]: kasiluman; [awêrit]: mawêrit
wêrut: [wêrut-wêrut]: akol-akol
warata: anjrah, ura, awar, awra, uwar, ambar, abra, narawata, narawatah, rabrab, rabda,
kar, kumupak, lumrah, lumrang, lyab-lyab, jrah, mawêrti, glumung; [mratani]: narandu,
narandum, nêrmale, nyarandu
waras: nirmala, nirmamala,
--- 617 ---
waluya, nyèr, mulya, barakat; [maras]: mirata, maras, miramana; [marasake]: maluya,
maluyakên; [kawarasan]: kawaluyan
waris: bagyan; [warisan of wêwarisan]: dumduman
wrêsnikula: (jêjuluke Sêtyaki)
wirasinga: W. A. pikuwat
worawari: (kêmbang), wongatalindhang, wu(of wo)ngawari, gandhawari, bari-bari
warawidyayaka: (jêjuluke Ajisaka)
waruju: sêndhi, sumêndhi
wirajanu: [= sanglingan W. A.]: iya iku prajurit pinilih
wirajaya: [= karajan W. A.]: iya iku prajurit jêro
warga: yadu; [kulawarga]: kulakeya, kulasna, kulawandawa, kulawarga; [kulawarga sanak]:
kulawanduwarga; [kulawarga santana]: kulawandu wandawa; [kawulawarga]: wandhawa,
mitya
wêrgu: (araning sato)
--- 618 ---
warêg: tuwêg (= tuwuk), sur, windya, warêg, matêhak, bêsur, balabur; [marêgi]: nantam
wiraga: imbah
wragad: rajawandha, wandhawiya
wrêgul: tlana, sababa, sênggir, wurikta, wurikla, baglana
wuragil: wa(of wê)ruju
warigaluh: = tuwarawa
waragung: oragang, koragang
waring: waring
warung: wande, wandya, wadya, padolan, pawadeyan
wirang: erang, cute, rangira, lèh, lukan, yerang; [mêmirang]: maheherang; [kawirangan]:
karangan
wurung: awun, uwun, uwuk, elik, cêlor, tandadi, sadur, suyag,
--- 619 ---
wun, wuna, wadya, wurung, wuk, wêdi, widya; [murungake]: mun, mawunkên, mawukên,
nguwunkên
wringin: of waringin, zie ringin
wok: [= uwok]: wok, wwak
wiki: sônggarunggi
weka: [wiweka]: sigi, sigi-sigi; [mekani]: andaya
wêkar: [pamêkar]: nanjrah
wêkas: têlas, tambe, sida, sambe, sambaha, wêkas, wa(of wê)ling, wolang, puput,
pambyaha, dhanyang, bungus; [wêkasan]: Iti, usana, awêr, uwusan, apuwara, hingan, nista,
--- 620 ---
kane, kasidan, don, da(of du)ksina, da(of dê)lahan, tuwara, tapan, taya, têmah of têmahan,
têmbe, têmbagan, sahaja, sanepa, sirna, saksepa, samodana, samepa, sangsipta, winêkas,
wêkasan, wa(of wê)sana, waling, wa(of wê)lingan, wyasana, puhara, puharan, pada,
pudara, pudaran, putusan, puwara, puput, pamêkas, maha, muhara, mahatma, madhara,
ngêhang; [wêkasane]: masidhêm; [wêwêkas]: sasambe, sambeya, waksi,
--- 621 ---
wêwêling; [wêkas-wêkas]: wêkasing wêkas; [wêkas-wêkasane]: wêkasing wêkas; [tanpa
wêkasan]: dlarmaduksa; [mêkas]: nambe, sumambe, manintya, manambe, manambya,
mêsên, masambe, molang, manyambe, manyambo; [mêkasi]: kari, mawa(of mawu)sana,
mapuhara, ngapuhara; [pawêkas]: panambe, panambya, pamêling; [pamêkas]: waruju,
pamêling; [pawêkas]: pawêling; [awêkasan]: matêmah; [wêkasing piwulang]: diwasasita
wakil: anan; [wakiling ratu]: mantri
wakul: rinjing, wuwu
wêkêl: anan, tani, têgêl, têgyan, sênghêh, bêkêl
wada: [mada]: cumacad
--- 622 ---
wadi: hêh, ni, rahat, rahsa, rahasa, rahasya, kawathi, sandi, sampeka, wadya, jiji; [wêwadi]:
kawadi
wadu: [wadon]: anakbi, anakbini, andyahi, hrum, arum, astri, istri, èstri, oga, anggana, ni,
nini, nikèn, nistha, rena, rèni, ra(of rê)tna, rumi, kèn, kintakê, kanya, ka(of kê)nya, ka(of
kê)nyaka, kadhini, ka(kê, ku of ko)mini, duhita, dani, dèwi,
--- 623 ---
dyah, dyahi, durya, dayita, taruni, sarika, siti, sêtrya, wahita, wahila, wanodya, wanita,
wanudya, wara, warakannya, warakannyaka, warakami, warakamini, waranggana, wadu,
wadhu, wadujana, wadya, wwara, wila, lantasi, pawèstri, panggana, dhuhita, dhawita,
mahila, manis, mantasa, mardadu, marmadu, mawa, gana, gini, graha, garini, galuh, bi,
--- 624 ---
bini, bibi, ngadyahadya; [medoki]: sani; [kawadonan = hasa]: subaga; [pawadonan]: waga,
baga, bagi; [wong cilik ayu rupane]: wadon mêdani; [wong wadon isih isinan]: kênnya; [wong
wadon isih prawan]: rara, kênnya; [wong wadon ayu rupane]: angganararas, ningarêja,
wadon mêdani; [wong wadon anggarapsari]: rajaswala; [wong wadon nistha]: durcara; [wong
wadon kang karêm gêgônda]: apsari; [wong wadon kang silip marang wong lanang]: netya
mratêngga; [wong wadon kang wis balèg]: mrangwadana; [wong wadon kang mêdèkake
marang wong lanang]: bawalocana; [wong wadon kang bêkti of sêtya marang wong lanang]:
striratna; [adhi wadon]: rimarini; [panggêdhening wadon]: waramahisi; [jênênging wadon]:
bajra;
--- 625 ---
[batur wadon]: parêkan; [wong lanang bisa malih wadon]: pôncawaliputri
wêdi: iki, anjrih, asrêp of êrês, orêm, akrak, atyêng, ajrih K., angrês, cir, rês, kêkêr, kêtêr,
katrêsan, katyêng, kusut, kawas of kawês (= kawus Spr.), kumêtêr, kumêl, dwi, três, taras,
trasa, trêsa, takut, tikusên, têtêr, titir, tyêng, surud, singêh, wrin, wêdiya, wingwrin, jrih, jiji,
--- 626 ---
nyir, miruda, mardawa, makêtêr, matakut, gila, bikta, bita, tèr, thra, ngra, ngrês; [wêdèn]:
ka(of kê)kran, katrêsan, kawingwrinan; [wêwêdi]: takut, wêwêdya of wêdya- wêdya, pisaca,
pisêca; [wêdi-wêdi]: rêsrês, kêtêr-kêtêr; [mêmêdi]: hrêshrês, karêsrês, kalangrês, wêdi-wêdi,
pidhir; [mêdèni]: anjrihi, anggêgila, nrêsi, nakuti, tumakut, lora godha, jrihi, manakuti,
mangrêrêsi, mangrês, mangarêsi, giri-giri, giri-girin, gêgilani, bima, ngarêsi,
--- 627 ---
ngawrin, ngawêsi; [mêmêdèni]: cilaka, rêsrês; [mêdèkake]: hi, hah, hihi, ngawêsakên;
[kawêdenan]: patakutan, pangorêman; [pamêdenan]: panakutan; [pawêdèn of pawêdenan]:
patakutan; [wêdi marang wong wadon]: mandawinata; [wêdi bangêt]: kalarês; [luwih wêdi]:
trasaya
wuda: udha, carancang, woda, wujang, lukar, langnyana, pangligan, modana, buda;
[wêwuda]: nglêgêna
wudun: untar, wisul
wadana: W. A.; [pangarêp]: nana, wastra, muka
widara: widanta of widinta, widarya
widuri: wi(of we)durya, wedurya of yya
widadari: arini, arum, arum-arum, apsari, amarakamini,
--- 628 ---
amaranggana, raya, kanyaka, kamini, danastri, dèwi, dewati, tarasari, tayawara, sura,
surakanya, suraduhita, surastri, surawadu, surapsari, suranggana, sêtrikendran, sa(of
sê)mara, sêmaralaksmi, warati, waranggana, weranggana, widdhadharya, widyadarya,
watari, wadhu, paramastri, yuwati, menapa, mastri, gagarmayang, bathari, ngapsari;
[midadarèni]: madyadaryya
wadal: tawur
wêdêl: cêlup; [wong mêdêl]: muntrêng
wudêl: upadya, nabi, tuntunan, pusêr; [kaya wudêl]: musêr
--- 629 ---
wudul: widil
widayaka: (jêjuluke Ajisaka)
wadyabala: balabrêtya
wit: nuntên, dyana, sôngka, wita, witi, pun, purba, purbya, gulmi, bamban; [awit]: pan;
[kawit]: murya; [kawitan]: kawuryan; [pawitan]: pamurya; [uwit (têmbung)]: purba; [nguwit];
[nguwiti]: murwani, murba, mubyar; [nguwitake]; [panguwit]: pamurba; [wiwit]: adan, awit,
ambawa, umong, ong, ungar, tatrap, talu, wurya of wuryya, wita, witan, lêkas, lêkasan,
lumêkas, purwa, marwa, murwa,
--- 630 ---
murwaka, mulang, bawa, bamban; [wiwitan]: awit, ungaran, karana, daruna, wuryan, wigêna,
purwa, purwana, purwaka, pubya, pangungaran, dhadhakan, mula, manggala, bêbuka,
nguniya; [wiwitane]: mastuna; [miwit]; [miwiti]: apurwa, ambawani, nawung, lumêkas,
murwani, muryani, murwa, murwana, murwani, murwaka, murwwani, murwyani, muryana,
muryani, murba, mawurya, mawuryani, mulai, malkasi, mungari,
--- 631 ---
manggalani, mungarani, mangungari, gêgyan; [winiwitan]: binawa; [pamiwit]: pamurwa;
[pamiwitan]: pamurwan, pamurwan, pamurya; [awiwit]: mawurya, mapurwa, mapurwaka,
mangungar; [uwit (kayu)]; [wit-witan]; [wit kang ghaib]: sandilata = jayakusuma
wot: [amot]: amrat, mrat, mar(of mêr)wata, mrawata, marwwata, marwyata, marmata, mot,
mwata, gar(of gêr)ba; [kamot]: kamrat; [ngêmot]: mawrat, mawot, mawwat, mawyat;
[pangêmot]: panggarban; [momot]: amrat, mawwat; [nguwot]: wawwat, wwat, mawyat;
[nguwot-uwot]: watwat, wattwat, mawyatwyat
--- 632 ---
watu: aryas, aryyas, aywas, curi, raras, radang, ridang, karang, kumlasa (= sumayana), sila,
sela K., si(of se)latala, sayana verk. v sumayana, sumayana = kumlasa, wahatu, watu,
wungkal, lirang, lungka, parang, padsa, polaka, gilang, gumalasa, gigilang, batu, batwa,
bathu, ngwatu; [watu itêm]: silatis; [watu cêndhani]: sela candhana, watu candhana; [watu
kapur]: kapur, watu kapur; [watu kumalasa]: sewakwamalasa, sila(of sela)sumayana; [watu
lintang]: ayaskara; [watu landhêp]: curi;
--- 633 ---
[watu pagunungan]: si(off se)ladri; [watu pangasahan]: wungkal; [watu manik]: watu manik;
[watu gêdhe]: parangan; [watu bêras]: watu ridang; [upama watu]: mahsila of mahsela; [kaya
watu]: mahsila of mahsela; [awatu]: mawatu
wêtu: his, haja, trah, têrah, tatya, tambang, sahaja, siswa, sisya, wahya, wahya, wurya,
wêdal, wêtu, wa(of wê)twa, wêtya, wêdhar, wijil, wiyos, wimba, luwar, ja, ya, mêrba; [wêton]:
kaluwaran, tatya, sahajan, pawijil; [wêwêton]: wiwijilan; [mêtu]: umahya, umêtu,
--- 634 ---
umijil, rumaras, kaluwar, tatya, tayama, tumêrêh, sêkaring, sumi(of sume)swa, sumis,
waktraloka, wad, wimba, lumuwar, ja, mahaja, mahya, muntab, makanjar, mêtu, mêtwa,
mêtya, mêtyat, mawulakan, multak, maja, mijil, miyos; [mêtokake]: dwandra, manatyakên,
matyakên; [ngêtokake]: matatyakên; [kêwêtu]: kêlap, kaja; [pamêtu]: pamêtya, pamijil,
pamimba; [pamêtonan]: pamimban; [pawêtuning nagara]: darunaja, tawikana; [sawêtu]: saja,
--- 635 ---
jah
wuta: tambung, sèh
wutah: utah, kumpah, tutah, tumpah, sarudhah, yungên; [mutahake of ngutahake]:
manwakên
wutuh: samud, wêkêl, wata, wutu, wasya, wungkul, purna, paripurna, nyar, mapulih,
mapuliha, bukul; [mutuhi]: namuda
waton: [wêwaton]: ahogêm, tatagon; [maton]: palupi
wetan: timur, purwa, dhadha, môntra- môntra; [mangetan]: murwa, ngawetan
watra?: [sawatra]: matra
watir: wyarta; [wêwatir]: riringga; [kuwatir]: waswita, paringga
watara: inah, untara of utara,
--- 636 ---
akara, ingan, inganya, cèr, riringa, ragi, dikara, dadilih, duga, sumu, wa(of wê)tara, lamat,
par, ma(of mo)nda, môntra, matra, byatara; [wataran]: lamatan; [watara-watara]: môntra-
môntra; [matara]: mantên, mangunakara; [pamatara]: panawung; [pawatara]: pangunakara;
[sawatara]: uda, duga-duga, saunakara, sadakala, sawyatara, matra
watêk: wantu, prana; [watêkan]: tatya, mannyan, mangunnyakên
watuk: sigra zie wahing
watês: hinga, hingan, rangkah, dungas, dêdungas, têpas,
--- 637 ---
parimana, minggêk, gahi, galêng; [watêsan]: sasakid, waktan, gahiyan; [matês]: dumungas;
[matêsi]: rumangkah
watang: watanga, gandar, gantar, ganjur, gala, galah, galang, batang; [wêwatang]: gagala;
[watangan]: batangan; [matang]: mantar; [pawatangan]: pagalan; [sawatang]: sagala
wêtêng: udara, dara verk. v. udara, padharan van dhara, dhandhun, dhara, garba, guwa
garba, bandhut; [wêtêng ambalêndhêr]: dhadhut; [wêtêngan]: wêkan, garba; [mêtêng]:
anggarbini, wyat, marwat, gana, garbini, ngudara; [ngêtêngi]: mangrarasbyati
was: = uwah; [uwas-uwas]: waswas
--- 638 ---
wis: = uwis; [wus = uwus]: uwus, nêdah, dyah, têlah, têlas, wra, wata, wus, mahuwus, mun,
mawus; [nguwisi]: mawusi, mumpuni, ngênèni, ngudhili; [diuwisi]: katêlah; [sawise]: usning,
wuri buncara, puwara
wasa: [kuwasa]: nung, rindi, rêksasa, roda, rota, kawasèng, dira, darya, digdaya, sahasa,
sêkti, suddhira, wênang, wrê, wrêng, purusa, pêksa, dêndha, mangkurasa, gana, ganarota;
--- 639 ---
[kaprawasa]: rumabasa; [nguwasani]: byabaka
wasi: [= wawasi]: sosoraning ajar
wêsi: akas Hemp., adih Wbk., aya Wbk., ayah Wbk., ambal Hemp., kênur Hemp.,
karindhuaji Hemp., karang kijang Hemp., katum Hemp., kêlêm Hemp., durga ngêrik Hemp.,
tarate Hemp., tosan Wbk., tumpang Hemp., tumbuk Hemp., sinduaji Hemp., wrana Wbk.,
wêrani Hemp en Wbk., wêsi Wbk., wêlulin Hemp., wêlingi Hemp., lud Hemp., loyong Hemp.,
purasani Hemp., dhênuh Hemp., jangkar Hemp., mêntah Hemp., male Hemp., malik Hemp.,
malela Hemp., mangangkang Hemp., gêkantèn Hemp., bêsi Wbk., balitung Hemp.; [kaya
wêsi]: ngayah; [wêsi brani]: brani
--- 640 ---
wisa: winda, wiswa, wisaya, hinda, ngidhêpake; [wisa mandi]: wisadhara; [awèh wisa]:
misani; [ratuning wisa]: kalakutha, kalakuthana, kalawisaya; [kaya wisa]: wisasa; [banyu
wisa]: tirta kalakutha; [misani]: aès, misara
wusu: ambusun, busu
wasuh: wasêh; [masuh]: wasêh, mwasoca; [juru masuh]: kumbah; [pamasuh]: masêh
wisuh: [wêwisuh]: mangangswa; [awisuh]: mangangswa
wisnu: [= Wisnu]: Harimurti, Narayana, Kèstu, Kesawa, Kalêngka, Kumunda, Sahasra,
Suman, Wisnwa (= Wisnwa), Wisnumurti, Basu; [Wisnu tumurun]: narayanangsa;
[kahyangane Bathara Wisnu]: aribuwana
wusana: kawêkas
wisik: pêtik, pangus;
--- 641 ---
[misik]: mêtik; [misikake]: sumangak
wisati kandhêh: Temb. ged. Têgêse: wisa linuwih, kêsêsêr, sêsukêring ati, ilang
wasis: wicaksana, wasistha, wagêd, lèswan, limpad
wisesa: adikara, adyapi, agah, agah-agah, dikara, twang, sakti, saktya, saklang, wênang,
wrêg, wikara, wiyana, wêgangan, parasu, parusa, paksa, gana, byahi; [wisesa luwih]:
purusatama; [wisesan]: katwangan, ambyawi; [misesa]: wat, lumêna, mênang, marusa,
murwa, mar(mêr, mra, mrê of mara)jaya, marangwangsèng, miyaga, miyagah,
--- 642 ---
brahanang, byapaka, ngawasa; [misesani]: katwangi, byapibyapi; [kawisesa]: kesa,
kawênang, kawasa; [pamisesa]: pamiyaga, pamêgang; [Sang Hyang Wisesa]: Sang Hyang
Ayu, Sang Hyang Niskala, Sang Hyang Taya, Sang Hyang Jagad Karana
wisalya arini: Temb. ged. Têgêse: paèsing wadon
waspada: uninga, èksawa, oksawa, udahani, udani, udanya, udannya, udwani, awas,
nawaskata, kuru, tahu, tahun, sunda, satmata, samata, wahda, wêrêh, waskitha, waswan,
waswas, waspaos, wismaha, wulat, pahda,
--- 643 ---
pana, prata(of pratê)ksa, prataksya, pratyaksa, prastawa, prasaswa, par(pêr, pra of
prê)mana, par(pêr, pra of prê)mata, pitêksa, matasat, nguningha; [luwih waspada]: wiwas;
[maspadakake]: natmata, nalika, namata, swas, nyamantakên, mananumata, mratêksa,
mrataksya, mratyaksakên, mratyaksya, mratyasya, mrastawakên, mrasaswakên, maswas,
mawas, ngawas; [kawaspadan]: uningan, kaawasan, kaprataksan, kapratyaksan, pratyaksan
wisaya: dala, tubi, saya; [misaya]: nangsaya; [pamisaya]: indrajala; [juru misaya iwak]:
pandaya; [juru misaya kewan]: jalêgong
--- 644 ---
wasiyat: tutungkus, tuwah
wawa: hwaba, alpa, tutuha, srikangka, windra, lawus, lolidha, bruwarda
wuwu: wênawa
wawuh: lobe, bêdhami; [wawuhan]: katwangan; [mawuh]: nyarwe, nyaruwe, matyang,
mawong
wuwuh: andhih, atambêh, umimbêh; imbê, imbah, i(of he)mbuh, tur, twang, tambah of
tambêh en tèmbêh, wah of wuh en wêh, waha, wi(of we)ragya, wêwêh, wuwuh, wimbuh,
wibuh, pawah of pawêh, pawuha, pula, pembah of pèmbêh en pembuh, matèwêh, mi(of
mu)wah,
--- 645 ---
gandir, bêh, bantu, bawuh, bêbah; [wuwuh-wuwuh]: niniwêh, samangkin, matambêh;
[wuwuhan]: undhakan, tambahan, wimbuh, wibuh, liwuya; [muwuhi]: ambahi, nambah,
nambah(of nambêh)i, nangimbêhi, tumamba, tumambah, wa(of wêh)i, wahini, mahi,
manambêh, mêwah(of mêwêh)i, muwahi, mangibuhi, ngranuhi; [kawuwuhan]: kaweragyan,
kambah, kambwata, matyang, byatta; [winuwuhan]: aniwêh; [diwuwuhi]: kaweragyan;
[pawuwuhan]: pamèmbêh(of pamembuh) an; [awuwuh]: matambêh, mawah, mawêh,
mawibuh; [wuwuh cacad]: wahina;
--- 646 ---
[wuwuh cuwa]: wahina; [wuwuh sanak]: sumitra; [wuwuh bêcik]: wahita; [sangsaya wuwuh]:
ngrabda
wawan: [wawan-wawan]: kêdwa-kêdwan
wêwar?: rahi
wiwir: bibir
wiweka: deya, sruti, prayitna, priyatna
wiwit: zie wit
wawas: [mawas]: natmata, numata, maras
wuwus: umbut, tambas; [winuwus]: winursita
wawal: [mawali]: nyêmpaluki
wal: [= uwal]: uwal, tanggal, wiyang; [nguwalake]: nguwak
wali: sang subratèng hyang, wididardya, walya
wuli: buli
wulu: arla, krima, wulya, lar, griwa, bulu, bulya; [wulu cangklakan]: sewot; [wulu jêmpol]:
wulu puhun, puhun wulu; [banyu wulu]: tirtanjali
--- 647 ---
wolu: astha, asthaga, dalapan, sahastha, wolu, wwalu; [wolung atus]: dhomas zie wolung
atus; [wolung prakara]: astha; [wolung bagiyan]: brastha; [nêstha wolu]: ngasthamika; [para
wolu]: ngastha; [molu]: ngastha
waluh: walu; [waluh kêndhi]: kamandhanu E. T., kamandhalu; [pêntil waluh]: gandhori
walèh: ambak, ambaka, pacêh, bantah, ngèh
wêlah: [kaya wêlah]: mêlah
wêlèh: [mêlèhake]: manyawêhên; [kêwêlèh]: atah-itri
wilah: [sawilah]: sablèbèk
wuluh: rampal, tulup, wêlah, wuluha; [kaya wuluh]: muluh; [muluh]: muyuh
walana: cêpurung
walanjar: kapeta, mondrèng, biyada
walêr: ila,
--- 648 ---
ila-ila, sapa; walangsangkêr, larang, pacêh, pacuh, pisapa, jêrang; [wêwalêr]: panapa,
prasapa, papacêh, papacuh; [malêri]: sumapa, lumarang, macahi, macêhi, macuhi, macêki,
mrasapani, misapa, ngilani; [awêwalêran]: mapacêhan
walur: walur
wêlar: [mêlar]: mêkar, mawêlar, mêdhar
walak: wêlak
walik: [walikan]: nyangkra; [malik]: humor, ambalik, ngalih; [malik têmbung]: baliswara;
[kawalik]: kawula, kabali, kabalik; [awalikan]: mawurahan, mawalikan
wêlak: wêlak, gir, gigi;
--- 649 ---
[wêwêlak]: wêwêlêk
wêlêk: [mêlêk]: nampak
walaka: gigi
waluku: kêluku; [maluku]: malukya
walikadhêp: (kêmbang), walikadhêp
walakang: turwaka, wadidang, lakang, gir
walat: uwa
walêt: [malêt]: yangol, bulêt
wêlut: ujêl, thuwêl
wilêt: talya, milêt; [wilêtan]: lêsta; [kawilêtan]: katalyan; [awilêt]: mawilêt
walês: wadyap, walêya; [malês]: naur, kuhul, kiwul, sêmbulih, pulih of pêpulih, malês,
malêsi, malêya, malangês, mapulih, mapuliha; [malêsake]: naurakên; [pamalês]: sara,
pamangsul
wêlas: angrês, asih, runya,
--- 650 ---
rês, karuna, karunya, kasi, kasih, kasihan, kuma(kumakuma Spr.), tura, turida, tiksna, sèh,
wilasa, lulut, marma, masih; [wêlasan]: karuna, marasuddha; [wêlas bangêt]: narmada;
[agawe wêlas ngêrês]: wêlasarêsi; [mêlas asih]: asih, tiksna; [mêmêlas]: mawêlas, ngasih-
asih; [kawêlasan]: karunyan, kakarunyan, katuridan, kasihan; [kawêlasasih]: arês, asis,
katiksnan, kasihan, kasiharêp, kastura, kawêlararsa, kawêlasarêp, kawêlashyun, turida,
turasih, winêlasarêp, wêlashyun, wêlasarêp,
--- 651 ---
wêlashêrêpi, ngambiwadha; [kamiwêlasên]: kasrêpan, kawêlasên, kamasihwa,
kamiyuyunên, turida; [pawêlas]: panambya; [awêlas]: mawêlas
walulang: kulit
walang: anggas, kithika, wancah, wancak, wancal, wancala, wacak, walang, lêmbing,
pancak; [walang angkup]: calapita; [walang kêrèk]: walangkrik; [walangkapa]: dumrada,
sangkri, sanggrita, langkawa, langkapa
wilang: [wilangan]: etung, ninya, wara, wibaka, petwangan; [wilangane]: ganan;
[wêwilangan]: sapratinggan; [wêwilangan wêdhi]: ninya; [kawilang]: kagêbêng, kabilisa
wulang: ajar, tuduh,
--- 652 ---
sisyi, wara, warang, wuruk, weda, wasita, wulang, wêjang, wiyata, pariwara, pamulang of
pamulangan, jyara, mar(mêr o mrê)ta; [wulang linuwih]: mahamêrti of mrêti; [wêwulang]:
arja, abiwara, sidawisita, warawarah, wawarah, mêr(of mrê)ti, biwara; [wêwulangan]:
arjanan; [kongasing wulang]: gôndawasita; [layang wêwulang]: sastrarja, sastradu; [mulang]:
sumisyi, marah, mar(mêr of mrê)ta, mar(mêr of mrê)ti, mri(of mari)wara, mêjang, ngajar,
ngujara; [mulang ngèlmu (= mêjang)]: mandanur; [piwulang]: aniddhi, inujaran; [pamulang]:
prawara, pangajaran;
--- 653 ---
[pamulangan]: kar(kêr of krê) tawaran, pacrabakan, pawarahan, pawasitan, pawilatan,
pajaran, pangajaran
wilang: [wilangan]: wilis
walang ati: niscaya
wolung atus: sanambang
walungsung: [walungsungan]: carma; [amalungsung]: upasadana, srama of sarama;
[winalungsung ing busana]: ingupasadana
wêdhi: hêni, ni, nin, tampêr, pasir, malimuka, bêdhi; [wêdhèn]: sênêr, sêr; [pawêdhèn]:
tatampran, bêbêdhian
widhe: bara of babara
wudhu: ungu, timbul, jayamrata; [awudhu]: mudhu
wadhah: adhah, carana, caruwi, cawêh, cawuh, rasa, raga, kalasa,
--- 654 ---
kuma, kumba, walèh, wyan, paraga, jar, jalaga, jatha, jingul, janggala, gata, gatha, gathi,
bun, thatha; [wêwadhah]: rajayoga, kundha, kumba, tawaga, pangêsan; [wadhahing anak
khewan]: walêran; [wadhah wêdhak]: gana; [wadhah banyu]: pabongan; [madhahi]: maraga
wêdhar: urèh, wahana, wantar, wurya, wuryya, wêlar, wimba, murya, mawuryan, bawa,
bêwwang, babar; [wêdharan]: urèh; [mêdhar]: macatya, mure, mêjang,
--- 655 ---
bawa, ngure; [mêdharake]: nguraya, nguswakên; [kawêdhar]: kawêntar, kawuryan;
[kawêdharan]: kawuryan, kabwangan; [pamêdhar]: pamuryan, pamurywan
wudhar: [zie udhar]: ura, ure, uraha, ura-uru, uraya, udhal, ungar, dalaka, da(of dê)lakar,
tawar, wur, wor, wra, wikar, wimba, lutar, mawra, mawrah; [wudharan]: urenan, urean,
ungaran; [wudhar-wudharan]: uran-uran, urèn-urèn; [mudhar]: nure, dumangka, tumawar,
lumukar, lumutar, mure, muwar, mawurda, mawurdha,
--- 656 ---
mawurya of mawuryan, mungar, mangura, mangungar E. T., ngura, ngure; [mudhari]:
mamuryani, mamungani E. T., manguri, mungari, mungarri, mangungari; [ngudhar]: nguru;
[ngudhari]: ngure, nguraya; [pamudhar]: panguraya, pangudhar, pangungar E. T.;
[pamudharan]: pamureyan, pangurayan, pangungaran; [pangudhar]: pangure;
[pangudharan]: pangurèn, pangureyan
wêdhak: wêlantah, lepa, jênu, bêle; [wêwêdhak]: bêle-bêle; [mêdhaki]: lumepa; [awêdhak]:
mawêdhak; [awêwêdhak]: mawêdhak-wêdha[8]
wêdhus: hami, kapkendra, kambing, duma, wrisa, padrawana, menda, gandhora, badra,
badrawaddha
8. mawêdhak-wêdhak.
--- 657 ---
wadhag: kramu
wadhang: [pamadhang]: pangawêr
wêdhung: sikêpan
wiji: uma, umi, kulisa, wini, winih, wijang, wujang, winyih, biji; [wijèn]: wula; [pamiji]:
pamardika; [piji]: pèh; [pijenan]: wwan-uwan
wujud: êstha, tatah, lingga, pata, pupukiran, gandhya; [wujudan]: anan; [sawujud]: sapata;
[wujud galak]: ganarota
wijil: tus, paga
wajib: lawiya
wijang: par(of pra)dika, par(of pra)dikan; [mijang]: mar(mêr, mra of mrê)dika; [wijangan]:
pradikan; [pamijang]: pamêrdika; [awijang]: sawijang
wujang: [mujang]: mujêng
wayu: windu, windya, wadhang
wayah: K. N., kala, diwasa,
--- 658 ---
wayah, masa
wayuh: wayuha
wiyah: [sawiyah-wiyah]: cacah-cucah, malang sumirang
wiyak: wingkis, lingkab; [wiyakan]: lingkaban; [wêwiyak]: wêwingkis; [miyak]: lumingkab;
[kawiyak]: kengis; [pawiyak]: pawingkis
wiyat: [kawiyat]: kawikyat
wiyasa: tuba
wayuwa: (araning kêmbang)
wayang: ringgit, wayang, lêmbi; [wayangan]: hyang, rarampan, wayang, lirang, luyana,
paryana of payana, mayangga, mayangan, graya, bayangan; [wêwayangan]: ang(of
ông)gapraya, wa(of wi)yangga, maya, mayangkara, mayang(of mayông)ga; [mayang]:
maringit; [pamayang]: parigit, paringit, pamayang
wiyang: yra
--- 659 ---
wiyungyung: [kawiyungyung]: kabêndana
wage: krêsna
wêgah: wangwang, thilêg
wigih: cici, singgun
wigar: sumra, wijah, lume, pugar, mêgar, gambira, ngupi; [migar]: mijah; [wigaring kêmbang]:
wiyagang
wignya: onya, pranya; [kawignyan]: kawidagda, kawidagdan
wêgig: [wêwêgig]: papandhu
wêgang sulanjari: Temb. ged. Têgêse: uwang(siyung)ing lutung
wibawa: [kawibawan]: harta, suka wibawa, wahyawibawa, dhana
wong: orang, uwwèng, uwèng, nar, nra, nara, tiang, tiyang K., sujanma, sujalma, wwang,
wwanga,
--- 660 ---
wyajana, wyang, wyanga, wang, wong, wonga, wongha, wanggana, jana, janma, jalma,
yana, manusa, manuswa, manusya, manuwya, manuja, manungsa, zie lanang en wadon;
[pawongan]: kakawan, waracèthi, patiyangan, pagundhikan; [kawongan]: kawongan,
kawyangan, kamanungsan, tyanga, mamihuta; [mawongan]: nyèthi, matiyang; [wongwongan
mripat]: carana; [wong ala]: kojana papa, dur(of jur)jana, jalidra; [wong ala dadi gêdhe]:
daniswara; [wong ala mêskin]: darindra; [wong ayu]: mucikosole; [wong amrih ing rabine]:
dahasumina; [wong ambêk pati]: narantaka;
--- 661 ---
[wong agung]: gila; [wong nom]: naraya; [wong kundhi]: marakèh; [wong doyan mêmangan]:
gora wacana; [wong tuwa]: dar(dêr of drê)ma, yayah; [wong wadon]: nari; [wong wadon
anggarapsari]: rajaswala; [wong wadon kang milih kakung]: sulaksmira, priyaka; [wong
lanang]: nara priyaka; [wong linuwih]: daradi, wijana; [wong lumaku ing gawe ana ngisor]:
panêkar; [wong lagi pasang]: nedyahanta; [wong pintêr]: pujôngga; [wong mênang prang]:
narawita, daniswara; [wong maton]: rajana; [wong miji ing ratu]: narakoswa; [wong gêdhe]:
nararya verk. v., naraharya of narariya, citrakara, tarayana, warabimana, mahajana; [wong
gêdhe dumêling ulate]: naladraga; [wong bêcik]: kawitralaya; [wong bêsus]: macasmara;
[kaya wong]: tumiyang; [kaya wong urakan]: mrahat; [malih wong]: majanma, janmi
wangi: hrum, arum,
--- 662 ---
amrik, ambar, rum, ruma, ruman, rambu, sumar, wida, mrik, ngwa-ngwangi; [wangèn]:
ruman, rambon; [wêwangi]: arum, ni, widya; [amot wêwangi]: sanggirum; [wangi-wangi]:
ngambar-ambar; [luwih wangi]: mingi
wênga: rênggang, wênga, wingkis, wênggang, buka, ngèh; [wêwêngan]: wêwêngan,
lawang-lawang; [mênga]: umênga, ngèh; [winêngakên]: wananyakên
wêngi: ulêm, ratri of latri, ratrya, ratêng, kulêm, tilêm, wêngi, masidhêm, malêm, ngwangi;
[sadina sawêngi]: zie dina; [kawêngèn]: kakulêdan, kakulêman
--- 663 ---
wingi: nalang, biwêngi
wungu: (araning kayu); [mêmungu]: tumangya
wonga: [wonga-wonga]: uwang-uwang
wangên: ingan, ingga of engga, anggêr, dudungas; [wêwangên]: antara, inganya; [tanpa
wangên]: nglangut; [sawangênane]: saingga of saengga
wangun: nistha, raras, rumaka, wiyasa, pamulu, bangun; [wangunan]: makirtya, bangunan;
[wangunan rawa]: rawan; [wangun-wangunan]: wangun-wangun; [mangun]: dumusa;
[mêmangun]: dudusa, war(wêr of wrê)ta, marbangun; [awangun]: mangun- mangun
wêngku: abêt-abêt, rêgêm, karas, kêdal, wiyaga, punya, pangku, jadha, moda, graha, bêt,
bêngkêr;
--- 664 ---
[wêwêngku]: cakarwarti, susena, sali, wrê; [wêwêngkon]: swatra, wêwêngkwan, gagrahiyan,
buh, ngandha; [mêngku]: anyakra, anjadha, agraha, naku, rumêgêm, kumawyat, sena,
sumena, sumwatra, sumali, sanggraha, winangya, wigraha, nyakrawarti of nyakrawati,
masena, manyakra, manghus; [mêngku sakèhing basa]: mutada; [mêngkoni]: ambêngkêri;
[kawêngku]: kawênang, kaprakasa, kagraha, kabat; [pamêngku]: pamigraha, panggarêhan
wingka: lukawat, lokawat, loskawat, lungkawat
wungkuk: bungkuk; [mungkuk]: ngringkuk
wangkot: umuguh,
--- 665 ---
wihang, wiyang, parasisa, puguh, pugal, janggal, bangga; [awangkot]: mawiyang
wingkis: isis, pasa
wungkus: bungkus
wangkil: giligil
wangkung: [wangkungên]: wagugên; [kawangkungên]: kapêtêngên
wêngkang: nyêngkang; [pamêngkang]: palikang
wingit: êti, nayardika, wêrit, wilêt, paribawa, thithi
wôngsa: andhe, krimi, kulagotra, wraya
wangsapatra: (araning têmbang Kawi)
wangsit: ubaya, tutur, swi, wara, warah, wisik, wisika, manulung, manambaya; [wangsitan]:
wisikan; [mangsit]: tumutur, mêtik, misik, mawarah;
--- 666 ---
[mangsitake]: masikakên; [pamangsit]: pawarah; [pawangsitan]: pawisikan
wangsul: [wangsulan]: sahur, walèn, balikan; [mangsuli]: masahur, malês, maluyi, maluyani,
mayugala; [amangsuli]: malulana
wangwang: wuryya
wingwang: kambiring
wungwang: [of wongwang]: bungbang; [pring wongwang]: bungbang
wèngwèng: [salah wèngwèng]: dudung
la: = êla; [êla-êla]: idung-idungên
lo: [= êlo]: wa(of wê en wi)lada, matêlya; [logondhang]: wilada, wa(of wi)laja
lah: uh, arah, alah, adha, adhah, tah, si, lah, mah, malya; [lah-lah]: uh-uh; [lah ing kono]:
itina; [lah dalah]: uh-uh; [lah ta]: arah; [lah sapa]: aha
--- 667 ---
lih: = alih of êlih; [ngalih]: aruta, nirah, tirah, pindhah, mindhah, maruta, malih, mamindhah,
mingsêr, mangalih; [ngêlih]: nimbal, mindhah, banwa, barakat; [ngêlihi]: mindhahi;
[pangalihan]: sadeya
luh: [= êluh]: armata, waspa, luh, locana, dhatu, matiswaya; [urun luh]: kapiluh; [mêtu luh]:
kapiluh; [ngêmu luh]: kamiluh, kamiluha, mar(of mêr)waspa
loh: = êloh; [iwak loh]: mina, matswa
laha: [lêlahan]: lala, lalawara of lalawora
lair: cahya, tatya, wahwa, wahya, mahaja, mawa; [lair batin]: wahyadwatmika,
wahwadyatmika,
--- 668 ---
wahyadyatmika; [kalairan]: tatya
luhur: ariya, unggul, nindita, narpa, ruhur, riksa, darsana, darajya, tara, tarya, tungan, tinggi,
tinggya, srêngga, srênggi, singgih, singgya, wanteya, wirrya, wi-rya, wriya, wir-ya, wiryya,
wisuddha; [luhuran]: tinggiyan; [ngluhurake]: lumuhur, maninggyakên, manteya, misuda,
mar(of mêr)singgih, mawirya; [kaluhuran]: ardya, aryyana, kadarajyan, katinggiyan,
katinggyan of katinggiyan, kasinggihan of kasinggiyan, kawiryan of,
--- 669 ---
kawiryawan en. kawiryyan, kawijayan, kalêhêng, darsana, tinggiyan, wirya of wiryawan,
wiryya of wiryyawan, bisana; [pangluhur]: pêrsinggih; [linuhur]: henu; [lumuhur]: sumatri,
suminggya; [luhuring swarga]: mahaloka; [sidaluhur]: sidagiri; [luwih luhur]: mawiryawan;
[para luhur]: pramudika; [bôngsa luhur]: wang(of bang)sawan
laut: lautan, paudayan
luhung: latri
lan: sahya, sahya, yadin; [kalayan]: kalawan, dalasa, têkwan of têkyan, tuwi-tuwi, lan of lyan,
myang
lon: [= a(of ê)lon]: antip, aris, riri, rêrêh,
--- 670 ---
ririh, rarat, rumiri, darin, ma(of mo)nda, malwan, thêmêk, ngaris; [alon-alon]: rindik-rindik =
rindhik-rindhik Spr.; [alon-alonan]: mariri- riri, mararat-raratan; [ngalon-alon]: maharis;
[ngêlon-êloni]: ngloni
lana: [lêlana]: ambara; [alêlana]: umambara, lumalana, mambara, mamênga-mênga;
[nglêlana]: kumalana, dlalana
linu: rinu, karisa
lena: (= sêmbrana), mowaka
lanas: ardha, angar
lunas: kêkês, binas; [nglunas]: ambinas; [nglunasi]: ngêkêsi
lanang: upasanta, ambêlik, nara, kana, kacung voor pasisir, kakung K. I.,
--- 671 ---
kadhana, kamuna, kamuda, kamyana, truna of taruna, sênêng, sêtra, somya, lancing, laki,
laki-laki, lakyaga, linggana, purusa, priya, janaka, jalu, jalêr K., gana, birun; [lanang utama]:
purusatama; [bisa malih lanang]: pôncawali putra; [nglanangi]: lumaki-laki; [nglêlanangi]:
malaki-laki; [palanangan]: kocika, karêsrês, purus, priyaka; [sadulur lanang]: priya mitra
lining: [nglining]: minang, menang, mapata
lancar: ujung; [lêlancaran]: utar-utaran, otar-otaran; [nglancari]: nucupi, nuju
lêncir: wire
lincad: linyok,
--- 672 ---
lirwa, madaya
lancap: ranyap, rungih, lantas, ladrang
lancip: [= lincip]: curik, taji, lungid, lungit
lancang: weyya, pyaka; [lumancang]: onjot; [lancang (pakinangan)]: pelang, pelung
lancêng: anungkara, tungkara, welatana
lêncêng: dêdêr; [nglêncêng]: dumêdêr
lindur: [nglindur]: walur
lindur: Temb. ged. Têgêse: pangucaping wong turu
lindri: riyêm, liyêp, mendra; [lindri-lindri]: riyêm-riyêm
lintu: K. N.; [lumintu]: narawata, dar(dêr of drê)sa, drawa, susun, sulam, wangiwang, lumiru,
mintir, madrês, madêrsa of madêrswa en madêrsya, muwah, mawantah, gili
--- 673 ---
lunta: [nglunta]: tumiwang, lumunga, manimbal, nguncang, ngimbal; [kalunta]: katiwang,
kalunga, kalungha, panguncang; [kaluntaning sêkêl]: panguncanging lara; [kalunta-lunta]:
kalunga-lunga; [panglunta]: panimbal; [pangluntanan]: panimbalan; [lumunta]: tumimbal
lantèh: umah, rapih, gambuh, byasa
lintah: uta, war(of wêr)du, war(of wêr)duhangga, war(of wêr)dugangga, wêdu, wêdawa
lantar: [lantaran]: torong, sopana; [nglantari]: nalang, nalangi
lantur: [nglantur]: dumudung, mahas; [nglanturake]: mantar; [kalantur]: kadudung; [lumuntur]:
rumurwa, lumrèng, mahis
lintir: [palintir]: kilir; [palintiran]: nguling-uling
--- 674 ---
luntur: his, hèsni, rurwa, dudung, duta, turwah, layata, longsor, pwaka; [lunturan]: turasan;
[ngluntur]: mahas; [nglunturi]: mangruwat, mangruwati; [nglunturake]: mantar, matêrak;
[linunturake]: lulu; [lumuntur]: umihis, rumurwa, lumrang, lumrèng, mahis
lêntera: (damar), antera
lêntrih: [nglêntrih]: anglih, anglong, lih of ngêlih-êlih
lantak: [lantakan]: wadhyan
lantas: antar, lannyap
luntas: rêwwa, têrêh
lantip: waskitha; [lantiping wêwulang]: sulanjari; [luwih lantip]: wicaksana; [alantip]: masula
lintang: ucu, kartika, karwikaya, dawata, tindra,
--- 675 ---
tari, tarang, trang(of trêng)ga, trang(trêng of tarang)gana, toyadha, sukra, sukla, sadali, su(of
so)dama, sutari, sasa, sususup, susususup, susup, susup-susup, samita, wintang, widiyuta,
wayuwa, lintang, payuwaha, matrênggana, ganera, bintang; [lintang gêdhe]: sasadara,
sasadhara; [lintang-lintang]: susup-susup; [kaya lintang]: tumarang, sumusup, mrêsti; [watu
lintang]: gigilang
lindhu: kampita, lindhung, dutamangkara, duta manggala
lindhih: titih; [nglindhih]: nitih, tumitih, maribawa; [nglindhihi]: naputi; [kêlindhih]: alah, katitih,
--- 676 ---
katitihan, kalulun; [panglindhih]: paribawa, pangaribawa; [lumindhih]: nitihi, naput,
mapalupuy
lèndhèh: dêdêr; [lendhehan]: watang, lawung, lelehan, gala
landhak: êntir-êntir, ênlir-ênlir, duryangga, sujika, wirundisa, wurandhêg, landhak,
pangswang
landhês: asêm; [landhêsan]: asêman, upaka; [kalandhêsan]: kaasêman
lindhês: [kêlindhês]: keris, karêrês
landhêp: ari, astra, agra, curi, ri, tra, tiksna, tiksma, tajêm, sutikna, sutiksna, sula, lantip,
lungid,
--- 677 ---
lungit, polang, malad, malat; [lêlandhêp]: kar(of kara)sula, danya, sara, sutiksna, sasar, suji,
lêlungid, lulungit; [nglandhêpi]: najêm, molang; [landhêp sumorot]: nabasara; [landhêping
ujar]: kalambung; [gêgaman landhêp]: sura(of sula)stra; [gêgaman landhêp têlu]: trisula
lindhêp?: [nalindhêp]: malupuh
landhean: dêdêr, watang, watangan
landhung: antar, lawung, lelehan, gala
lindhung: [nglindhungake]: anunung; [panglindhung]: pangandêl
lonjor: [salonjor]: salaku
lanjak: [nglanjak]: anglês
lunyu: lanji, balèndèr; [lêlunyonan]: balenderan
--- 678 ---
linyok: macêmêr, mitya
linyam: [nglinyam]: ngalincam
lonthe: sundêl, lèndhi, lanji, jêblogan, mènjèng
lonthang: Temb. tengh. Têgêse: lêgèh
lucu: locana; [wiwit lucon]: bawa locana
lacèr?: [ngacèr]: mure
lacut: tanyo
lar: [= êlar]: ulaha, dwi, lar; [lar mêrak]: adiwarna
lêr: [= êlêr]: olêr, sêrut, ngrêng; [lar lêr]: thang thêng
lir: sigi; [lire]: niskarana; [kalirên]: kalingsirên
lur: [= êlur]: masêlur; [mulur]: ulur, dirgya, manghulur; [asêlur]: masulam; [sêlur]: adulur;
[sêluran]: liwêran
lèr: [= êlèr]: ladhang, lyar; [ler-leran]: ladhangan; [ngêlèr]: angi, nurah, cura, cora,
--- 679 ---
rangi, lumor, lumadhang, lumyar, mangi, mangya; [anglèr]: corah; [kêlèr-kêlèr]: curah-curah;
[pangêlèr]: pangi; [pangêleran]: iyan; [paleleran]: uji
lor: [= êlor]: untara, utara, tara, lor, lyar; [lor kulon]: pacimotara; [lor wetan]: èrsanya; [ing lor]:
kotara; [ngalor]: tarayana, ngutara
lara: Ahal, al, ola, rapuh, rapoh, sangsara, wipala, lara, puh, pahe, puha of puwa, marapuh
of marapoh, mala, magring of magêring, grah, garêh, gêrah, graha, grahha, gring,
--- 680 ---
gringa; [lêlara]: rarapuh, roroga, kasmala, sasalad, panyakit, pangatan; [lêlaran]: rarasuhan,
tatarungkan; [nglarani]: nakiti, larani, lumara, lumari-lari, nyakiti, mahal, manakiti, marapuh of
marapoh, miroga, malara, mapa, migênani, mangahal, manglah, manglêh, mangluh,
manglare, ngahal, ngahali, nganjur, ngarêki, ngaraga, ngêmumaras, ngênglare;
[nglarakake]: rumasuh; [kêlara-lara]: sangsara; [kalaran]: rapuh, rapoh, kararan, grahan;
[kêlaranên]: kahalên; [pilara]: piroga; [alara]: marapuh;
--- 681 ---
[lara wêtêng ambadhudhug]: wudhug; [lara muruh]: ayan; [lara mripat]: mumuk; [lara mulês]:
al murês; [lara gigir]: mungkuk; [lara nguyuh]: al mutra
lari: [nglari]: nglayu; [nglêlari]: lumari-lari
liru: urup, ijol, salin, sêlang, linu, lirwwa, lambang, pasalin, ganti, gênti, gantya, gita; [liron]:
umurup, silih, gantyan, rinu, santun, pasalin, mahêli; [lêliron]: gantyan; [lêlironan]: umurup,
murup; [ngliru]: nukar, sumantun, sumalin, lumiru; [nglironi]: nukari, manghrapi, mangilyani;
[nglirokake]: mitukarkên; [kaliru]: kaleron,
--- 682 ---
mawantah; [lumiru]: mintir; [aliru]: maurup, maulap, masalin, malambang, mangurup; [liru
sih]: silih asih
luri: wuri, wurya; [lêluri]: jarah; [nglêluri]: muri
lero: [kapalerokan]: kabalik; [malerok]: lumarwa
loro: karwa of karwa, dwi; [loro-loro]: rwa-rwa; [loron-loron]: rwan-rwan; [tundha loro]:
karangdho; [karo]: kar-wa of ka-rwa; [karopisan]: kar-wa of ka-rwa en ka-rya; [sakarone]:
kalih-kalihan; [sakaloron]: kalih, saron
larah: [larahan]: urus, sondhung
lirih: irih, hrarêp, rarah, rêrêh, ra(of rê)rêm, têra, lod, manda, manadukara, marêm;
--- 683 ---
[nglirihake]: rumêrêh; [ngucap lirih]: rasmana
lurah: ulu, ulu-ulu zie adèn-adèn W. A.; [lurah pêrang]: pramuka, juru, yudayana; [lurah
gandhèk]: ulubalang
luruh: têrêh
lèrèh: rarêm
laron: kêrab, salaba, laba, gana; [lêlaron]: larwa-larwan; [nglaron]: kumrab of kumêrab
lèrèn: ênang, ênêng, nahan, nihan, kaanan, kuna, nata, laryyan, lêsu, mênêng, mindêl,
mararyyan, makunêng, marya, mambêk, ngirêp; [nglèrèni]: mindêli, mararyyani,
mangêndhani, mangênangi; [ngèrènake]: karêrêp; [soklèrèn]: kasêpêr-sêpêr
larak: [larakan]: samparan
--- 684 ---
larik: layu, galêng; [lêlarikan]: mararagan; [nglarik]: lumarik
lêrak: palari
lirik: inggut; [nglirik]: atin of natin, uminghêl, lumiring, minghêl, ngiring, nginggut
larad: [alaradan]: malaradan
lorod: asêm, kaasêman, tamak, luntur, larad, lungsur, lèngsèr, longsor, pusur, jurug;
[lorodan]: asêman, carika, carikan, laradan, langsaran; [nglorod]: namakana, tumakana,
muruh; [linorodan]: tumakana; [lumorod]: lumuntur, lumungsur, lumèngsèr; [palorodan]:
palarasan; [malorod]: lumarad, lumungsur, matkènyan
--- 685 ---
larut: A(of a) nnyut, alyus, rudya, kukut, santar, sannyut, larut, lêsu, lêsun, lulya, ladhu, layu,
luyu, luyut, luma, dhadhali, bêntar, banjut, burbuwah; [larutan]: luman; [nglarut]: ambanjut,
rumudya, sumantar, sumannyut, lêsu, lumarut, lumêsu, lumêsun, lumulya, lumuyut,
masannyut, manganyut, mangannyut, ngannyut; [panglarutan]: panganwutan
laras: waranga, wijang; [nglaras]: niyup, rumaras, lumari, lumaras, lumarap,
--- 686 ---
gopita, gomopita; [kalaras]: kararas; [linaras]: rara; [palarasan]: lorodan, palaradan
lurus: rurus, sôngka, wêlar, lungid, bujang, nglênging; [kêmlurusên]: kamirurus; [alurus]:
sawijang
larap: kêdhap; [lumarap]: rumarap, kumêdhap
lêrêp: dhêdhêp
lêrêm: pako, marêrêm; [nglêrêmake]: mako; [palêrêman]: pakohan
larag: [nglarag]: usir, nglorog, ngungsir; [nglaragi]: nglorogi
larug: malagar; [nglarug]: lumarug
lurug: [nglurug]: dumon, lumurug, mandon; [nglurugi]: lumurug
lèrèg: [nglèrèg]: lumirig, lumèrèg
larab: kapa of kakapa, kambil; [nglarab]: lumarab; [lumarab]: rumarab
--- 687 ---
lurub: ulês, rurub, kapa of kakapa, bukut; [luruban]: ulêsan
larang: awis K., trotana, lôngka; [nglarangi]: lumarang; [ora ngambah larangan]: surti
larung: A(of ha)nnyu, awan, manganyut; [linarung]: kannyut; [panglarungan]: pangannyutan
lirang: sinjang; [nglirang]: suminjang, taping; [walirang]: colok
liring: nadi, nitan, na(nê of ne)tya, tingal; [liringan]: tingalan; [liring-liringan]: nitanitan;
[ngliring]: nuti; [lumiring]: nutakên
lerong: tèrèk
lorèng: caring; [lorèng-lorèng]: carang-caring, corang-caring
lak: [lak-lakan]: kêthak-kêthak; [ngêlak]: sampêt, gadhag
lik: [ngêlik]: pamêlik
luk: [ngêluk]: ngusir; [mêluk]: sumiku
lèk: [mêlèk]: anggugah,
--- 688 ---
matanggal
lok: [= alok]: sungak, mahyang, mawu; [alok-alok]: mahyang-hyang; [kalok]: koras, korasa,
sungak
laki: kaka, priya, mawaka, gina, graja; [lakirabi]: makrama; [alaki]: magraja
laku: upalaksana, rèn, kah, tindak, taki, takya, sari, war, wagil, lari, laris, laksa, la(of
lê)ksana, laksita, lakwa, lakya, laya, lampah, palaku, dharan, brata, byaha; [lakon]: rambah,
rambahan, malayan,
--- 689 ---
bratan; [lêlaku]: la(of lê)lana; [lêlakon]: dyasa, taki-takiyan, lêlarisan, lumastan, lumastarèn,
prasida; [nglakoni]: kapati, malaksita, mabrata, ngatakya of ngatakya-takya; [nglakokake]:
malaksakên; [kalaku]: kalakwa, kalakya; [kalakon]: kalarisan, kalaksitan; [kalakuan]: ambêk,
kalariyan, kalaksitan; [kalakuan utama]: silawan; [kalakuan jatmika]: susila; [kalakuan bêcik]:
kasusilan; [linakonan]: linaksanan; [palaku]: palampah; [lumaku]: awan, upasaksana,
upalaksana, umahas, nasup, tindak, tapa, sorakya, lintang, lari, laris, laku-laku, lumintang,
--- 690 ---
lumari, lumaris, lumaku, lumaksana, lumaksita, lumakwa, lumakya, lumastari, lumaya,
lumampah, jambik, mahas, matindak, malaris, malaryya, malakwa, malakya, malaya,
malayata, matalalakla, miyang, mabrata, thir, ngandha; [lumaku pêtêngan]: mêmêtêng;
[lumaku jinjit]: rumingking; [lumaku marani]: marapada; [laku ala]: kadurlaksanan,
durlaksana, durjana; [lakuning nagara]: yudanagara; [laku rindhik]: undhuk-undhuk;
[lakuning tapa]: taki-taki, takya-takya; [lakuning puji]: pujabrata; [laku gleyah-gleyah]:
anjungkarangin; [laku bêcik]: sulaksan
loko:
--- 691 ---
[ngloko]: kasrêpan, kaparamartan, kêm, kumêl, tis
lêkêr: [nglêkêr]: lumêkêr
lukar: lure, woda, wêdhar; [lukaran]: ureyan; [nglukari]: mangure
lukak: alpa, sudèsi; [kalukakkên]: kalpa
lêksa: dadaka, salêksa = 10,000.; [lêksan]: malêksa; [salêksa dhêpa]: sayujana; [sapuluh
lêksa]: = sakêthi, = 100,000.
lêkas: tandang, tapuk; [linêkasan]: binawa
lêksmana môndrakumara: (arane putra ing Ngastina)
lud: = êlud; [ngêlud]: rurung; [pangêlud]: pamungsir, pangungsir; [anglud]: lumud
ladi: [ladèn]: tigasan, pêkti, pêktya; [lêladèn]: pêpêkti; [ngladèni]: tumama-tama, tumiyi,
mangradoni, nglawan
lodan: [ilêring iwak lodan]: ambang
--- 692 ---
ladak: langguk
lading: [lading cilik]: sêking
lèdèng: drawa
lêt: [= êlêt]: antara, alal, tuntung, mônca; [lêlêt]: bathi; [ngêlêt]: maniwan; [ngêlêti]: silum,
gota; [kaêlêtan]: sigêgên
latah: sênggak
latar: natar; [palataran]: natar, tana
latêng: latang
lutung: kejani
lotèng: tingkat
las: [= êlas]: malela
lês: [anglês]: muksa
lis: = êlis; [kaêlis]: liningir
lus: [= a (of ê)lus]: rir, kundha, tur, suruya, widya, lantip, lumad E. T., lumud E. T., lumat,
lumut, jum, mêntrik, mar(of mêr)du, mar(of mêr)dhu, madhêmit, godri,
--- 693 ---
lêngit E. T.; [lus-lusan]: gundhul; [ngêlus]: manjum, mar(of mêr)dawa, mar(of mêr)dhawa,
makukur, majum; [pangêlus]: pakukur, pamardawa; [pangêlusan]: pajuman
lès: [anglès]: molês
lêsu: hrapuh, akang, hang, hanghang, riju, lih, lêswa, lèsya, lulya, lupang, luma, lumi, lume,
lumêsah, lungkrah, peso, payah, payêh of pêyêh, mahila, mahang, mar, malume, gupe,
gupya, nglêh, nglih of ngêlih; [lêson]: asuman; [lêlêson]: mahuswan, mahusyan;
--- 694 ---
[lêsu-lêsu]: lih; [nglêsoni]: umang; [kalêson]: nirbana, nirbanan, kahang, kepyan;
[kamilêsonên]: wurandhungan; [marlêsu]: marlupa
lêsah: hrapuh, tape, salasa, saya, lasa, lêsêh, jrêm, mèr, balubah; [alêsah]: makingkin,
makingking, mangking
lasar: [salasar]: matalar
lêstari: atut, alya, alyu, nusul, kasida, tartuwa, tutug, tulus, sida, sidya, sidha, wèstu, laris,
lumastantun, prasida, prasidaya, pra(of pêr)laya, payu, yumana,
--- 695 ---
marga, mastuna; [nglêstarèkake]: mrasidya, mrasidakên; [kalêstarèn]: katartuwan, kasidan,
kasidana, kasidyan, mangi(of mangè)stu; [kalêstarenan]: kaprasida, kayumana, kayumanan;
[kalêstarèkake]: katartuwan, katulusan
lesus: alisyus, riwut, karinga, sindhung aliwawar, sindhung riwut, sindhung bisaka, lesus,
panca(of pônca)wora, panca(of pônca)wora tarik, prahara, pratipa, mandra, bajrapati;
[nglesus]: mracôndha, zie prahara
lêsung: gêntang
lawa: cot, sèri, sole, sembu, laba, dhot
lawe: bênang
luwe: rapa, tapa, lapa,
--- 696 ---
lapya, prapa, mahila, ngêlih; [ngluwèkake]: mangli; [kaluwèn]: kalingsir, kalawan, kalapan,
kadhahan, kanglihan; [aluwe]: marapa, malapa, malapya, zie ngêlèh
luwih: inah, enda, endah, anta, anti, anti-anta, antya, antyanta, anung, hara, arda, ardya,
artati, adi, ade, adi luwih, ati, ita, etu, atianta, itaragana, utama, As, asu, awi, awih, awèh,
êlêh,
--- 697 ---
alal, apariminta, aywa, abi, nin, nindita, nindya, nindhya, ninya, nica, nadi, nati, nasa, nisita,
niwarywa, nipuna, nipunah, naga, nung, cintantya of citantya, cintya of citya, rudita, rasika,
rajatadi, ka, kaantyan, kaot, kênaba, kawi, kawêh, kala, da, di, dahat, dira, dirakara, durus,
darma, dika, dati, dita, ditiya,
--- 698 ---
ditya, ditaya, ditêya, diwa, diwya, dwiwya, dya, dig, dega, dibya, ti, tanta, tantya, tanman,
turah, tadi, tata, tita, titi, tatwa, tatya, tisaya, tiwi, tulya, tya, tyi, tyanta, tiyasa, tyama, tyami,
timama, si, su, sahasa, suna, santosa, sura, sêkti, sita, sota, sotya, suwwah,
--- 699 ---
susup, sasmaya, susmaya, swa, sewa, silih, supênuh, supra, sayaka, syaswa, sumusup,
sêmbada, wi, wih, wan, win, windu, wintang, wara, wasita, wiwaha, wwara, wya, wyu, wyas,
wigna, wibra, luhung, luka, lukan, laksana of lêksana, lêwu, lawah, lawih, lêwah, lêwêh,
lêwih, lêwuh, liwih, luwih, lawên, lawanti,
--- 700 ---
lêwya, lêwuy, lêwêng, luwung, lalu, lapên, lya, luyung, lumintang, lumuwih, lêmba, loba,
lêbya, lêngki, langkung, lungge, lêngêng, pendah, pari, praha, prata, prati, prawara,
paranya, prama, parama, pramu, paramu, prame, parame, pramo, paramo, pramêh,
pariminta, parimita, pati, paya, dhi, dhaniswara, dhik, dhika, dhiwya,
--- 701 ---
dhapwa, maha, mahah, mahan, mahang, man, manindhya, mandah, ma(of mo)ndra, manta,
mantya, mantyan, maran, mar(mêr of mrê)ta, madu, mèdi, matuwa, ma(of mi)tya, mawu,
madhita, maya, mayang, moga, mungkya, byanta, byat, bimata, ngadi, ngadiyah; [luwihan]:
lawihan, lêwêhan, lêwihan, lêwuhan, liwihan, luwihan; [lêluwihan]: hiliran; [ngluwihi]:
anindha, andita, adini, adiya, adiyan, ati,
--- 702 ---
Asham, umaliwat, niditya, nidya, nasa, kamantyan, kamayan, kamayangan, danurdara,
darpapati, dika, dikara, dwitiya, dibyanti, tanuhita, tita, tatyamanta, tisaya, tyanti, sudika,
sotama, sawiya, sumèh, lêwu, lêwês, lêwi-lêwih, lumêwihi, lêmbita, pratihata, paramanindita,
pariminta, paramadiwya, parimita, parmati, pramati, pramatya, parimita, paramatatwa, pisita,
mahanti, mahadhika, mahabisana,
--- 703 ---
manindya, manindyakên, mandah, ma(of mo)ndra, mandrasa, mandya, manta, mantya,
mantyani, mantyanta, mantyantya, marama, makawih, madarpa, matihanta, malintangi,
malêwu, malêwih, maliwat, mayana, bisana, bisama, ngantha, nganthahasa, ngadiyah,
ngawih; [ngluwihi rosa]: mangênthahasa; [ngluwihi kêndêl]: mangênthasura; [ngluwihi tatag]:
mangênthula; [nglêluwihi]: darmapati, dikara, dwitiya, tanuhita, tatyamanta, tyanta, sotama,
sawiya, lêhêng- lêhêngi, paramanindita, paramadiwya,
--- 704 ---
pramatya, pisita, mahadhika, mantihantya, matihanta, maya-maya, mimitya; [ngluwih-
ngluwihi]: mahasahasi, mahabisana; [ngluwihake]: manindya, minuk, madhargya,
ngadyakên; [kaluwih N. niet kalangkung K.]: anti-anta, harda, ardya, artati, adi, hut, atya,
atyanta, atiyanta, atyasa, atiyasa, nindya, kaantyan, kardhakadurus, kadarpa, kêtarda,
katbuta, kotbuta, kasu, kawindu, kalintang, kalalu, kalalun, kamantyan, kabaran,
--- 705 ---
darupa, darapwa, tah, tanulun, tita, talwalun, tiyasa, sahasa, sahama, sakamantyan, sati,
sipi, lêwês, lalwan, loba, palulun, paling, matyanta, gana, giri, bina, bisana; [kaluwih-luwih]:
agul-agul, kagiri-giri, kagila-gila, patanti, pati-pati; [kaluwihan]: antyantya, atantya, asuma,
asuman, nuha, nohan, nedyahanta, nedyahantya, rasban, rambas, kaotan, kahalintangan,
--- 706 ---
kaninditan, kanimpunan, kanugrahan, krêtyawan, kakawin, kaditan, kadiwyan, kadibyan,
kasudibyan, kasujanan, kawi, kalintangan, kalukanan, kalawihan, kalêwihan, kalêwuhan,
kalalukan, kalalyan, kaprawaran, kaman, kêmat, kamayan, kamayang, kamayangan, di,
dewana, dibyana, satikman, samahita, suman, sumanya, wih, pôncamaya, prama, parama,
paramu, paramo, pramêh, pramaha, pariminta, parimita, pramatatya,
--- 707 ---
paramatatya, pati, pawih, pamamdrasan, mahan, mahoman, man, manta, mantan,
matisayan, mamandrasan, bisana; [kaluwihaning ratu]: mahendra; [kaluwihaning rupa]:
pôncamaya; [kaluwihaning lima]: pôncahita, pôncamaya; [kaluwihaning pêrang]: yuda,
yudwa; [kaluwih-luwih]: ima-ima, agul-agul, abinawa, kardha, kadarpa, kêtarda, kataratara,
katbuta of kotbuta, kasu, kawindu, kalintang, kamantyan, kamatyan, kagiri-giri, kabinabina,
darupa, tita, sudarpa of sudêrpa, sipi-sipi, lêwuy, patanti,
--- 708 ---
pati-pati, manman, giri-giri, gila-gila, bisana; [linuwih]: una, enu, adikara, As, angkara,
nindita, nindya, narawantah, na(of ni)sita, nipuna of nimpuna, nayadi of nayadhi, nung,
cunda, cundha, dewa, tah, tisaya, twadhika, su, sinu, srimaya, sakti o sêkti, saktya,
sudigbya, sudibya, swa, supatra, suman, wan, witarêdya, witarêja, linuhung, prati, pratita,
prama, pramu, prame,
--- 709 ---
pramo, parama, pariminta, pramudika, prameya, pati, maha, mahan, mahoman, man, mandi,
mantihanta, murti, mwasoca, mwasesa, maya; [linuwihake]: minuk; [linuwih ing ati]: wimana,
abimana of bimana; [linuwih ing awak]: suraga; [linuwih ing cipta]: mandrajit; [linuwih ing
rupa]: kasucitra; [linuwih ing têmbung]: wikrama; [linuwih ing swara]: asirômba; [linuwih ing
sugih]: kadaniswara; [linuwih ing parentah]: winata; [intên linuwih]: sotama, wimana,
pranamya; [rêspati linuwih]: harjanti; [rupa linuwih]: wicitra; [kanikmatan linuwih]: swarga;
[kaliwat linuwih]: kamantyan; [kêmbang linuwih]: kusuma wicitra; [trahing linuwih]: mandrajit;
[tapa linuwih]: kasutapan, kasunyatan; [têdhaking linuwih]: sujita; [sanak linuwih]: sumitra;
--- 710 ---
[sêsotya linuwih]: manikmaya; [satriya linuwih]: danuja; [sastra linuwih]: susastra; [wulang
linuwih]: mahamêrti; [wong linuwih]: naradi, sujana, wijana, mahajana; [panah linuwih]:
pasopati, mahasara; [prajurit linuwih]: mahapurusawira, wirarêdya; [puja linuwih]: mahajapa;
[manik linuwih]: kumala; [manuk linuwih]: watanti; [mantri linuwih]: anindyamantri; [musthika
linuwih]: manikmaya; [gônda linuwih]: sugônda, gôndawara; [gêgaman linuwih]: warastra
verk. warahastra; [budi linuwih]: mahanyana, mahagnyana; [bala linuwih]: subala;
[linuwihake]: tinêngên; [pangluwihan]: pangabaran; [saka luwih = sakalangkung K.]: atyanta,
sakamantyan; [lumuwih]: cumanthaka, tumiwi, sumu, sumuna, sumanto, sumati, sumatri,
lumintang, lumaksana,
--- 711 ---
lumêdya, lumiwat, lumêwya, lumêwuy, lumawêh, lumawih, lumêwêh, lumêwih, lumêwuh,
lumiwih, lumuwih, lumawanti, lumêlêh, lumalun, lumalung of lumêlung, lumapên, lumêngki,
mangawih, bimisa; [luwih akèh]: titabasa, tibisana; [luwih adrêng]: sudarpa of sudêrpa; [luwih
adil]: ambaudhêndha; [luwih utama]: sotama; [luwih asor]: depada, wisadhara; [luwih asri]:
sudarpa of sudêrpa, maherêsmi; [luwih awak]: wiraga; [luwih ala]: cuwala, durnita, durtama,
dursahasa, dusthami, mahala; [luwih adhêm]: palamata; [luwih ayu]: dyah; [luwih amrik]:
sumrik; [luwih ômba]: pra(of para)mudita, pra(of para)muditaya;
--- 712 ---
[luwih abot]: byatita; [luwih angorakake]: dihah; [luwih ingapura]: adiraja; [luwih ing kawruh]:
utamaryas; [luwih unggul]: widigjaya, wijayanti; [luwih nistha]: madyama; [luwih raharja]:
dirja; [luwih rahayu]: marmataya; [luwih rosa]: koncat; [luwih rusak]: srudya, wisirna; [luwih
rupa]: adiwarna; [luwih rame]: subaga, sanggrah; [luwih rêgêd]: wimala; [luwih kêndêl]:
surantara, suramarata, mahasura, ngênthasura; [luwih kêsit]: wimohana; [luwih kuwat]:
widikdaya of widigdaya, widayaka, ngênthala; [luwih kuwasa]: wisesa; [luwih dursila]: durêta;
[luwih tata]: wikrama; [luwih têmên]: abisatya of bisatya, satyawan, sunyata; [luwih timbang]:
wibaga; [luwih suci]: danirmala; [luwih sêkti]: saktyawan; [luwih susah]: subrôngta; [luwih
sugih]: daniswara, madusudana; [luwih sugal]: garwita; [luwih sêngsêm]: Ascarya;
--- 713 ---
[luwih wani]: sudira, sudhira; [luwih wêdi]: trasaya; [luwih waspada]: wiwas; [luwih wangi]:
minging; [luwih luhur]: mawiryawan; [luwih wicaksana]; [luwih lantip]: wicaksana; [luwih
limpad]: dugaman, wicaksana, widigda; [luwih panas]: sutiksna; [luwih pintêr]: sukarya,
suwignya, wicaksana, pandhekar, palgunadi, gunawan; [luwih pantês]: wilêtan, prahita,
pratita; [luwih prawira]: mahawira; [luwih prayoga]: supêt, pratita; [luwih prigêl]: wibaksa;
[luwih pakewuh]: durgasa, durgasahasa; [luwih pakolèh]: utpala, wipala, pakolèhên; [luwih
patitis]: praha(of ta)ksita; [luwih putus]: pandhita, mahapurusa; [luwih padhang]: tirywa,
supraba, wikara, pradiptaya; [luwih pangapura]: adiraja; [luwih dhuwur]: dikara, wilaya;
--- 714 ---
[luwih yuwana]: sulaksan, sula(of lê)ksana; [luwih mamang]: wiwas; [luwih gawok]: Ascarya;
[luwih kagawokan]: Ascaryanan; [luwih galak]: sudar(of dêr)pa, sugal, wirodra; [luwih gêlis]:
inujaran; [luwih gêdhe]: Atbuta, rèh, ka(of ko)tbuta, protbuta, goraya, birawa, biwara; [luwih
bênêr]: nitiman; [luwih bundêr]: wilaja; [luwih bantêr]: dêrsamaya; [luwih bêcik]: adipira,
Awisarja, dirja, sudarma, sudarma, sobita, wimaya, prahita, mêrtamaya; [luwih bodho]:
sudama, mudhati; [luwih bagus]: sombita, lalita; [luwih bungah]: êntyarsa, Amham, sukarja;
[luwih ngunggulake]: jaya wijayanti; [arta luwih]: dhanawan; [kaliwat luwih]: ardya,
cundhamani, kaliliya, bisaya;
--- 715 ---
[wicara luwih]: subawa; [wisesa luwih]: purusatama; [paraluwih]: pra(of para)mudita, pra(of
para)muditaya; [basa luwih]: wasita; [basa krama luwih]: subasita; [aluwih]: awih, mlawih,
maliwat
lowah: tuwah, tuwa, siku, lurah of lorah, lutak, lowang, lupuk, lowang, lêngis, lônggang,
parah; [lowahan]: sêkênan; [lêlowah]: lurah-lurah, lorah-lorah; [lowah-lowah]: tujutowang,
salang tuwang; [nglowah]: lurah-lurah, lumurah of lumorah, lumuruk, sumiku, marah;
[panglowahan]: palawahan; [lowahing gunung]: endrakala
lawan: kasya, kyan, kambul, kêmbul,
--- 716 ---
laga, laban, mi(of mu)wah; [lawanan]: sandha, wiwal, lawana, lalaganan, lagana, pralaga;
[lêlawanan]: ajêng, kambulan of kêmbulan, wawan-wawan, pralaga; [nglawan]: nawawani,
nayanani, nanggulang of nênggulang, tandang, lumawan, lumaga, manawawawi, manimbal,
mralaga, makarwan, malaga, manglaga, mangambul, bangga, nglaga, ngambul of ngêmbul;
[nglawani]: ambilawani, nayanani, nanggulangi, lawan, lawanya, lumawan, lumaga, jugala,
yugalani, ma(mê of mi)lawan, mêrlawan, manglawan, mangêmbuli,
--- 717 ---
bilawani, ngambuli, nga(of ngê)mbali, nga(of ngê)mbuli; [kalawan]: astam, amyang, nidham,
nadyan, kunêng, diyat, tikwan, sungguta, lèn, lyan, ma, myang, gusriya, ngwang; [linawan]:
ginu; [palawan]: pakêmbul; [palawanan]: pakêmbulan; [milawani]: ambôndakalani;
[lumawan]: nang(of nêng)gulang, ngunggul; [alêlawanan]: makêmbulan
lawon: mêsapi, maliyo
liwêr: limêr; [liwêran]: asrang, srang, limut, limutan, pracalita; [aliwêran]: mawilêt
luwar: wus, lwabar; [ngluwari]: muwahi, midhang, mungar, manglwabari; [pangluwar]:
pangruwat
--- 718 ---
lèwèr?: caktraloba
lawak: [lêlawak]: rangga, rêngga, runggu, runggwa, runggya, tulakbara; [lêlawakan]: ranggan
luwak: awarka, atyatbuta, witriddha, wulik, liddha, lêwis, byatati
lawêd: [nglawêd]: munguyut
liwat: ninya, lintang, liwat, lalu, lalun, lalya, lalung, lya, luyung, lumintang, lumangkung,
langkah, langkung; [ngliwati]: manusup, malintangi, maliwat, malalun, gumêgêng, ngantha of
ngêntha, ngênthahasa; [kaliwat]: anti, asu, nindya,
--- 719 ---
dahat, darda, tanta, tisaya, sayaka, sayaga, lukan, parimita, masanti, malawat; [kaliwat
luwih]: ardhya, cuta, tih; [kaliwatan]: kaaliwatan, kutiksanan, kalintangan, kalakunan,
kalakukan, kalalyan, lalwan; [pangliwat]: pangabar; [paliwatan]: pangabaran, palintangan;
[lumiwat]: lumintang, lumangku; [aliwat]: luma(of lumê)ksana, malintang, maliwat; [aliwatan]:
masusupan, malintang, maliwat
lawas: kawas, dyangu, dangu, wawah, wangkas, lawas, lama, lami, lamêh,
--- 720 ---
lamya, jiwa, nguti; [nglêlawas]: malawas, manglama; [salawase]: sadida, sadawan; [alawas]:
malawas
lêwas: lês, lumbar, lungsêt
luwas: awon, lungsêt, bar
luwês: antusang, sèngêh, lêwas, lêbat, priti, mardawa
lawang: kontên, kori, drana, dwara, dwari, dwaralaya, dyara, dyari, dyarala, dyaralaya,
wiwara, pintu, gapura, gopara, gopura, badra, bapra, baprodya, ngantên; [lawangan]:
mantên; [lêlawang]: umantên;
--- 721 ---
[palawangan]: wiwara, paliwara; [lawang inêb]: bapra; [lawang kadhaton]: gapura; [lawang
swarga]: bukur, bukur pangarip, bukur pangarip-arip; [lawang buntulan]: cêlor; [inêbing
lawang]: pahaka; [kaya lawang]: malawang
liwung: angkara, riwut, sumbalinga; [liwungên]: lurugên, liwuya; [aliwung]: mamundhung
liwung: Temb. ged. Têgêse: mêndêm, bingung
luwang: kawêkas, sampat
luwêng: ringga, luwêng, prigi, gustha; [ngluwêng]: marigi
luwing: ituwa, lowe
luwung: rahajêng, kangwa, lêhêng, luhung, lêhênga, luwung, luyung, lampu, lêng, ngurên;
[aluwung]: alêng, rahayu, kangwa, pala
--- 722 ---
lowong: onnya, lupta; [nglowong]: bondhan, bungbang; [nglowongake]: ambondhan;
[klowongan]: kinthung, plangkan
lala: pilala; [milala]: nênêki, ngêla-êla
lali: alpa, ipya, kakarêp, kalpa, têhap, sipi, supe, lina of lena, lèr, lera, lalya, laluy, lupa, lupta,
lupwa, lepya, limut, lumalya, limput, pralena, palupa, palupalu, palupalupa, nyongok,
manusa, brata; [nglalèkake]: malupa; [nglalali]: anglêlimut, ma(mê of mi)lupa; [kalalèn]:
kasupyan,
--- 723 ---
kaleran, kalalyan, kalupaan, kalupan, kaluptan, kalupwan, kalimutan, kalimput, kapwala,
kepyan, (klepyan Spr.), sêpali, sampali, lalyan; [alali]: malalya
lalu: puh; [nglalu pati]: andêrpati; [nglalokake]: lalwakên; [milalu]: anglampu, rapuh,
wadhang, pilih, mahur, ngurên, nglêhêng, nglampu; [pralalu]: ngur; [mralalu]: marlampu
lila: [zie rila]: wèh, lêgo, la(of lê)gawa, parêng; [nglilakake]: malagakên; [kalilan]: wèhên; [lila
ing dunya lêgawa ing pati]: trahing andana warih
lulu: [nglulu]: lumulya
lela: êla, jêlag;
--- 724 ---
[nglela]: anjêlag, sisdin, lela, mawantah, bêdhawa, ngatara, ngiglag
lola: dwilang
luluh: ênu, drawa, drawana, srawa, lêlêh, lulun, lwalwa, patêh, bagna; [luluhan]: patêhan,
pasapan; [ngluluh]: lumwalwa, lumêlêh, matêh; [aluluh]: anor, malêlêh
lèlèh: [alèlèh]: madrawa
loloh: lêlêh, juju; [ngloloh]: lumêlêh, ngêmpan; [kaloloh]: kardha, kalêlêh
lulun: [kalulun]: gumulung
lalana: ambara; [nglalana]: kumalana; [alêlana]: umambara, lumalana
lalar: [kêlalar]: candhu
lalêr: cika, kuthuh,
--- 725 ---
wisrisa, ladra, purdina, pastika, masika, bawani, tharthêr; [nglalêr]: nguthuh
lilir: riri; [nglilir]: lumingir
lulur: lalar; [nglulur]: lumalar; [nglulur- nglulur]: mamêyik-mêyik; [ngluluri]: muri
lèlèr: dadar; [nglèlèr]: dumadar; [panglèlèr]: pangupadrawa; [pèlèlèran]: uji
lêlêt: [lêlêtan]: tampar; [panglêlêt]: êlêm
lulut: la; [kalulut]: lumud; [salulut]: siwi
lêlês: galo; [nglêlês]: anglês
lulus: sida, suda, jur
lolos: sumilib
lilap: [lilap-lilap]: sasab
lalayu: zie layu
lêlêmpe: (aran dhapuring prau)
liling: [ngliling]: wulingling
lulang: [zie walulang]: kulit
lêlèngèk: (araning upas)
lap: rêp; [pangalapan]: pametan
lêpi:
--- 726 ---
[lêpiyan]: sudarsana, wiyata, palupi, palupuy
lepa: srasa
lopa?: [nglopa]: lonina
lêpèh: [nglêpèh]: rêpêh, rapih
lupuh: [palupuh]: kolakah
lapan: kasya
lipur: arih-arih, êmur; [nglipur]: êmur, nomya, lumipur, mangrapu, ngarih-arih, ngrapu,
ngarêm, ngimur; [nglipuri]: ngarêmi, ngimuri; [nglêlipur]: lumalana, ngrarapu; [nglipur-
nglipur]: puyur-puyur; [panglipur]: tarip, pantitil, panomya, pangarih-arih, pangrapu,
pangimur, mariringin, modana
luput: ina, rèr, rumpuk, ragèri, tabya, siku,
--- 727 ---
sala, salah, salahya, walitya, la, lyas, maliyas; [luput-luput]: tabya-tabya; [ngluputake]:
manikmakên, malaro; [kaluputan]: kahinan, kahalpan, kasalahan, dusa, salahan, salahasa,
pasalahan; [pangluput]: pakapuhana, palyas, paliyas; [pangluputan]: palyasan, paliyasan
lapis: [nglapis]: anapih, malipa (nglepa Spr.)
lêpas: ucul, kucwap, kucup, kridha, kalêpas, trus, tiksna, twas, tapêt, surud, suksma, sas,
silaran, wi, wilaya, lancar, lênyap,
--- 728 ---
lênyêp, larap, laksa, laksya, lêpas, panah of panêh, putus, paya, mahudara, gandhang,
buntas, thir, thathit; [lêpasan]: larapan; [lêlêpasan]: war(wêr of wrê)ta, lêlancaran; [nglêpasi]:
anglaksa, nujwa, lumancar, manduki, malaksa, malaksya, manguncupi, mangucupi,
manglêpasi, ngucupi, nglancari, nglaksa, ngampiti; [lêpasan]: ucapana; [nglêpasake]: lêpas,
malêpas, malaksakên, mayêtkên; [dilêpasi]: diucapi; [kalêpasan]: hyang kalêpasan, kasidan,
kasidyan, sêmarana; [panglêpasan]: panah; [lumêpas]: kumucup,
--- 729 ---
lêpas, lumarap, lumaksa, pumancar; [lêpasing budi]: ramayana, saranaya; [lêpiyan]:[9]
sudarsana, wiyata, palupi (= palupuy)
ladhu: wêlahar, ladhu
lidhah: Asada
lodhèh: nyunyur
lêdhok: luwah; [lêlêdhok]: luluwah
ladhang: saladhang; [sumladhang]: umadhang
laju: pêr(of prê)nata
lajêr: kwat, tustha, tanggulang, wwat, pagu, pagêh, panggêh, pangguh; [lêlajêr]: tênggulang,
suliksa, pakêkên
lajur: pa(pê of prê)tana; [nglajur]: mar(mêr of mrê)tana, matana
lêjar: tustha, sêwêh, somya, lilih, bingar; [gawe lêjar]: mangupasanta
lojok: lanjam, jêlag; [nglojok]: anjêlag,
9. Sub entri ini mestinya bagian dari entry "lêpi" dan memang sudah ada.
--- 730 ---
nanglah, lumanjam, lumaju, manjur, majêlag, manglanjam; [kêlojok]: kardha, kadurus,
kalalah, kajêlag, tajung, laju
laya: [angalaya]: ambara
layu: [lêlayu (barang)]: cacala, rontèk, rarawis, rawis-rawis, kandha of kôndha, kakandha of
kokondha, kêkitir, lari-lari, lalajêng, layu-layu, pêpandhèn, jwala, zie umbul-umbul en
bandera; [layon]: kunarpa, lumpuh, lungsur, palupi; [lêlayu (têmbung)]: acala-cala; [kêlayu]:
kadalurung, kalaju, kalajwa, kalaji, kalaywa; [kapalayu]: kalari; [palayu]: kolari,
--- 731 ---
lari, paksa, palalya, palajêng; [palayon]: pêlaywan; [mlayu of lumayu]: umiyag, nipa, lah, la(of
lê)lana, layu, layat, lumari, lumajêng, lumaywa, jar, malari, malukya, malawat, malaywa,
malaywan, malayya, milag, ngalunyèn; [alêlayu]: acala-cala
liya: dudu, dudung, dudu, tudhung, lèn; [liya-liya]: masiwah- siwah; [liyan]: kalèn, dudu,
dude, dudya, wênèh, lèn, lwan, lyan; [kêliya]: kalèn; [kalayan]: kunang,
--- 732 ---
dalasa, têkyan, tuwi-tuwi, miwa, muwa, mawa bancana
layar: malahyaran
liyêr: siyut; [ngiyêr]: sumiyut
layak: lajut
layad: [panglayad]: panglawad
leyod: [leyod-leyod]: madapa
liyêp: lindri, luru, layap, balut; [liyêpan]: malurwan; [liyêp-liyêp]: riyêm-riyêm; [ngliyêp]:
lumêyêp
loyop: lumud
layang: capa, kintaka, kintaki, kintakya, kitaki, surat, sêpali, wilapa, walgita, pustaka, wijita,
macipa, mustaka, thika; [nglayang]: rota, manambayang, malayar, mangdi; [layang anggêr]:
pratitasa, pratitasastra,
--- 733 ---
pratyawilapa; [layang karampungan]: tigal wilapa E. T., srat kapalastan; [layang wacan]:
macipa; [layang parentah]: patyagnyasastra; [layang pêpucuk]: layang kêkitir; [layang
babad]: ahogêm; [ngaku layang]: akusara
layung: [nglayung]: ngêntrih of nglalêntrih
liyang: [liyangan]: alihan
luyung: lala, biluyung
lêm: = alêm; [ngalêm]: muja-muju
lum: [alum]: anglong sarira, anglong jiwa, ngalaya
lêmu: wangma, lêma, lêmya, pustha, pusthini, thipluk; [lêmu pantês]: sengoh, gêmêh
lima: panca of pônca, pandhawa; [lima-lima ingadu êndhas pangarêp lima]: pôncawalimuka;
[nglima]: mônca; [limalas]: limawêlas; [kaluwihan lima]: pôncamaya; [sêsudan lima]:
pôncawalisuda; [paralima]: panglima;
--- 734 ---
[pakewuh lima]: pôncabaya; [ngèlmu lima]: pôncawedha
loma: dane, pradana; [aloma]: malaba
lêmah: rasatala, kikuma, kuspita, kisma, kismaka, sititala, sitityala, swanapada, laksitilata,
lêbu, pratiwi, pratala, pakaja, patola, mahetala, ba(of bu)ntala, butala, bumi, bumija; [lêmah
wêdhi]: siti; [lêmah puru]: puru-puru; [lêmah dhuwur (sitinggil)]: made manguntur; [lêmah
bang]: siti puru; [sadhuwuring lêmah]: ibramaga
lumah: sulayah, lèh, lêntang, lumêh, piyêh; [lumahan]: lumaha; [lumah-lumah]: thang-thang;
[malumah]: lumêntang; [kalumah]: kasulayah, kapêyêh, sulayah
--- 735 ---
lumuh: anih, elik, amoha, nih, kahyasan, lêma, lêmah of lêmêh, lumoh, moha, nglêpih;
[kalumuhan]: kelikan
lamur: mur, mamak
lumrah: kaprah, kumram (= komram Spr), lamak, pra, prah of parah, praha, jimra (= jimrah
Spr); [lumrahan]: prahan; [ora lumrah]: nyarwètèh
lamuk: sangub; [lêlamuk]: samegana, mala; [panglamuk]: pamuring
lèmèk: tahas, samir, lamak, pramada, mardaka
lamat: [lamat-lamat]: hrawat, rawat-rawat
lêmut: rakidha, rikidha, lamuk, nyamuk, murinda, muring
lumut: hratuh, ratuh,
--- 736 ---
ratuha, la(of lê)tuha; [nglumut]: malatuh
lamis: puwa
lêmês: drawela, tur, tura, war(of wêr)du, walêt, lêntur, luwês, priti, mar(of mêr)du, mar(of
mêr)dawa, mar(of mêr)dhawa; [lêlêmês]: muhara; [lêlêmêsan]: karawitan; [ulah lêlêmêsan]:
bujangga, bujôngga; [nglêlêmês]: nyuluh-nyuluh; [nglêlêmêsi]: mano(of manu)hara, mêntura,
mar(of mêr)dawa, mar(of mêr)dawani, ngamêri; [nglêmêsake]: madrawa; [gawe lêmês]:
lumêntur; [alêmês]: mawêrdu
lampu: lalu, lalah, lampya, palalu; [nglampu]: lalu, malalu, manglêhêng, manglampu;
[pilampu]: pilalah, ngur
limpe: silib, sèp,
--- 737 ---
wilaca; [nglimpe]: annyèp, asèp, nèp, sumilib, sumèp, manèp, manungkul, malêmbe,
magindhala, magam, ngênês, ngênèp; [kalimpe]: kasilib, kagam
lumpuh: regoh, tupuh, lumpêh
lempoh: lumpuh, theklok
lêmpêru: amparu, ampadu, warwadha, paru-paru
limpad: dagda, totos, wihikan, wicaksana, widagda, wigna, putus, putusa, gênnyang;
[kalimpadan]: kawidagdan; [limpad ing sastra]: wisastra
lampit: sayastha, wisthaka, lante; [lampitan]: lanteyan
lêmpit: api, wêwêr, lambang;
--- 738 ---
[lêmpitan]: wiru, wêwêran, lambang; [lêmpat-lêmpit]: tiwa-tiwa; [nglêmpit]: miru, mangrêmpir
limput: kêlun; [nglimput]: naput, nampak, namput, rahat, rahab, ngêlun; [nglimputi]: nêrmale,
naputi, nimpuna, namputi, rumahat, dagde, sumahab, sumaput, sumamput, mahirsya,
malimput, mênggêp; [kalimput]: kasut, kasalimur; [kalimputan]: keragan, keragyan,
kaweragyan; [panglimput]: pasongsong
lumpat: antar, luncat, lumpat; [nglumpati]: anglês; [lumumpat]: antar, anjot, onjot, lumuncat,
lumpat, lumumpat, mancala
--- 739 ---
lampus: [nglampus]: nangli
lêmpuyang: tatarsana, tilarsa
lêmpêng: jujur
lêmpung: tipuru; [lêmpung abang]: tipuru bang
limpung: [nglimpung]: malimpung
lumpang: lumpang
lambe: talawya, wiruca, widya, wiwrita, lathi of lalathi, lathya; [lambe kaèncêpake]: lathi
dhinêndha
lumbu: lumbu
lômba: wala, wujang, lambana, lagawa, bujang; [nglômba]: mujêng; [alômba]: mawujang; [ati
lômba]: lilahi
lêmbah: [alêmbah]: malumat
lembar: simbat; [nglembar]: sumimbat; [panglembaran]: panimbat of panimbatan
lembak: [alembak-lembak]: mangipak-ipak, ngipak-ipak
lombok: canga of cangak, ladha = lada Mal.
lêmbut: awu, duryana, tunca,
--- 740 ---
suksma, licin, lit, lalit, lalita, lamad, lumud, lumpat, lêngit, lungit, prakatha, dhêmit, jur, jaking,
mar(of mêr)dawa, mar(of mêr)dhawa, malyus; [lêlêmbut]: katara, pisaca; [lêlêmbutan]:
lêlêngitan; [lêmbut-lêmbut]: lamat-lamat; [nglêlêmbut]: malit; [nglêmbutake]: malumat;
[kalêmbutan]: kalalitan; [linêmbutan]: siniringan; [alêmbut]: malalit
lembat: [malembat]: nirah
lambang: [= pralambang]: upalabi, lampita, pralampita, basa; [mralambangi]: rungkamani
lambung: iring, udaya, èpya, umah, imbang, têngah, sikara, lêmpong, lèmbèng,
--- 741 ---
pinggang, madya; [nglambung]: ngudaya
limbang: simbat of sumimbat, liling of lingling; [nglimbang]: lumingling, manimbat,
mangrimbang; [nglimbangake]: miribakna; [kalimbang]: kawaca; [panglimbang]: panimbal of
panimbalan
lembang: [lumembang]: lumimbat, mangambat
limêng: [limêngan]: magamêlan
lagi: dumèh, sahu, sikara, wau, wahwa, wahya, pidanggung, mah, gaywana, baharu;
[salagi]: pidanggung, mayan
lagu: araras, cara, laras, langêng, mardawa
lêga: trangga, prata(of pratê)kasdhangan; [lêganing ati]: yumana; [nglêgakake ati]:
ngragadha
lêgi: hartati, kara,
--- 742 ---
tanggul, sarkara, sa(of su)kara, sangkara, manis, madura of madhura; [lêgèn]: lahi; [lêgi
mirasa]: madu(of madhu)masa, madu(of madhu)môngsa, musthikamirah; [lêgi sêdhêng-
sêdhêng]: madu(of madhu)masa, madu(of madhu)môngsa
liga: [pangliga]: pangingkis
lugu: thothok
lêgèh: [nglêgèh]: malila
logondhang: wiladah, wa(of wi)lajah
lugas: kusut, winta; [nglugas]: minta, mancas; [nglugas raga]: winta(of minta)raga;
[panglugas]: winta; [alugas]: malawas
lêgawa: pisaya, sugandika, sugônda gati
lagean: lagyan, meda
lêgêg: têgêg, wêntêg, langlang, lênglêng, pungun, ngun-ngun, ngalênggêr, ngungun;
--- 743 ---
[lêlêgêg]: pupungun; [lêgêg-lêgêg]: pungun-pungun; [panglêgêg]: pangungun
lèb: [ngèlèbi]: malèri
lêbu: upaka, ruwat, kutug, kusika, lêwu, lumpur, lêbya, padhola, balêm; [nglêboni]: amasuk
of masuki, tumuruh; [kalêbu]: kadran, kadêlan, kalbu; [malêbu]: manjing; [lumêbu]: umanjing
-of manjing, umasuk-of masuk, dumalêm; [lêbu gêni]: tumangan
labuh: A(of a)nnyut, êlêm, tambêh, wulun, larung, lêpas, lêbah, nglabuh, lungmarung,
manganyut, nglarung; [panglabuhan]: panganyutan; [palabuhan]: pabelan, muantên, muara,
muwara, barisak, baris
--- 744 ---
lêbar: uwuk, lêwar; [lêbaran]: lêwaran, luwaran; [nglêbarake]: ambarisat, nugara; [pating
salêbar]: sasaran
lêbur: annyuh, curna of curni, rurah, rupak, ruksa, rêwêg, rug, das, daswa, dasya, dastha,
dwas, suli, dyaska, dyasta, dyastha, tunah, tyata, suh, sancurna, sak, swuh, swuhan, lunas,
liwat, lêlêh, luluh, lulya, lilang, lunglung, puna, punah, patêh, pyaha, bangga;
--- 745 ---
[lêbur bawur]: nyuh, gêsêng, gêmpung, binas, barusah, brastha, burbuwah, basma,
basmakrêptya, byasman, byasmaran, byama, bubar, bubul, bing(of beng)kas; [lêburan]:
lung-lungan, patêhan; [lêlêburan]: suhaya, burbuhasa, basman; [nglêbur]: anana, ambinas,
ambrastha, anggêmpang, nipunah, nyuh, numurug, rumurêk, rumuwat, sumas, sumasya,
tumunah, sumuh, sumwuh, sumyuh, lumunas, lumiwêt, lumêlêh, lumuluh, lumulya, lumilang,
lumuyut,
--- 746 ---
lumêbur, lumunglung, manana, munah, mratistha, muras, makêkês, matêh, malilang,
myaha, mubur, mangrurah, mangruwat, manggêmpung, gumêsêng, gêmpang, gêmpung,
bubur; [nglêburi]: nyurnani, munahi; [panglêbur]: pakêkês, pambinas, pangruksa, pangluput,
panggêmpung, burbuwaswah; [panglêburan]: pakêkêsan, palilangan
lubèr: dhaludag
lêbak: [lêlêbak]: taluwanwa, lêta
lobok: [panglobok]: palanyah; [panglobokan]: palanyahan
lêbdajiwa: (araning têmbang gêdhe, têgêse: olèh urip)
labêt: Esni, durbala, turuh,
--- 747 ---
tatal, tus, tilas, tapwa, tapyran, tumus, sukada, luna, luka, lêtu, lêwês, lapak, lambak, laba,
labuh, langêt, pala, maryan, bawa; [labêtan]: paesan; [lêlabêtan]: labanan, makabwêtan;
[nglabêt]: natal, nilas, sumakada; [nglabêti]: andurbalani, natal, nalutuh, nalêtahi, nalutuhi,
nuluyana, nampuri, manular, mandhalêm, mangastuti, ngarusi; [kalabêtan]: kandhuhan;
[labêt bêcik]: sudarma
lêthêk: cêri, cêdhis, wêri;
--- 748 ---
[lêlêthêk]: wêwêri; [lêthêk-lêthêk]: cêri-cêri; [nglêlêthêk]: nyênyêdhis
lêng: [pêlêng]: sungku; [mêlêng]: makusala, malêdi; [kalêng-lêngan]: kamurugan;
[pamêlêngan]: pakusalan, padakan
lung: (têmbung), lungga, lungge, lunggah; [ngulungake]: mulung; [manglung]: luga;
[anglung]: tungkul
lung: (wit-witan), trêna, sulur, lumung, lumunga; [lung-lungan]: cuwiri, sêwêh, lata, lumung,
lung-lung, lungga-lungga, padhali, janggan; [tumêlung]: mêkêlung; [ahêlung]: lumung;
[manglung]: manglong; [lagi êlung]: lumung; [pradapaning êlung]: trêni
lèng: [leng-lengan]: lyang-lyang; [ngêlèng]: manglèng
long: êlo; [ngêlong]: along; [ngêlongi]: nwangani, manwadani, mwangi,
--- 749 ---
ngurudi; [kalong]: anglês, kaswada, lwang; [kalonglongan]: korud urudan; [panglong]:
panglwang; [panglong ping sapulu]: [10] dasih; [anglong]: wênês
langi: [lêlangèn]: nanang-nanangan, lumban; [nglangi]: ume, nanang, lumangwa, manglangi
langu: suli, lang(of lêng)ka
lênga: tela, mi(of me)nyak, (= Minjak Mal.); [palêngan]: paminyakan; [lênga têlêng]:
wongatali of talya, lênga tali
lunga: nis, numilag, sah, sar, sayan, wisata, wilaja, lèt, lala, layar, layat, layata, linggar,
yamur, mahas, mahasi, mi(of me)ntar,
10. sapuluh.
--- 750 ---
mur, mura, murud, murang, mi(of me)tar, mêsat, muwah, milag, malayat, busar, thêng;
[lungan]: linggaran; [nglungani]: nêhasi, muri; [nglungakake]: mêrlayat; [palulungan]:
palinggaran; [lunga nyilib]: layatamêr; [lunga nglangut]: murngya, ngumbara
langên: horug, raras, raras rum, rum, ruma, tis, widung, laksmi, langun, langon, langyan;
[lêlangên]: cangkrama, kalangên, la(of lê)langon; [lêlangênan]: lalapan, la(of lê)langon;
[nglangên]: uyut, rumaras; [nglangêni]: rumaras; [kalangênan]: nindit, rajaya, kulina,
kalangên,
--- 751 ---
kalangun, kalangon, kalangyan, duwijaha, taman, la(of lê)langon
lêngên: lêngan, bahu
langênjiwa: (araning têmbang gêdhe, têgêse: kabungahaning urip)
lêngêr: [kalêngêr]: kantaka, kapracu(of co)ndhang, kaprasundha, kaprajaya, kapidhara,
kapidara, wimurca, pidhara, murca, murcita
lingir: nasthaka, lingi, juru; [alingir]: majuru
lênguk: thêruk
lèngèk: [lèngèk-lèngèk]: uwwèng
langkah: cala, kalumpat, lumpat, lang(of lêng)ka, langkah, langkung, lumangka, lumangkung
(= lumiwat)
lêngkara: [nglêngkara]: ingana, kundhara, kalib, dur, dorni,
--- 752 ---
du(of do)ra, duran, durajaya, dwaran, du(of do)para, dya(of dyo)para, dimapa, dumimapa,
srêngkara, sambu, sambo, sa(of sê)mbawa, ngapana
lungkrah: hang, hanghang, lêsu, payah, payêh, pêyêh
lèngkèt: lulut; [panglengketan]: pajabungan; [palengketan]: rakêtan
lingkab: [nglingkab]: umingis, mingis, sak, mirir; [kêlingkab]: kêwêdhar, kèngis
longkang: bancira
lungid: riga, sara, wêwêr; [lungidan]: wêwêran, wilapa; [lêlungid]: kridha, turida, swala,
wagni; [lêlungidan]: karawitan, sutra, wêwêr-wêwêran;
--- 753 ---
[panglungid]: patiksma; [alungit]: malungit
langit: antariksa, akasa, nabastala, cakrawatya, cakrawala, rawismara, kasa, dik, dik-dik,
tawang, widik, widik-widik, wiyat, wiyati, lirang of lirang-lirang, lokamantala, paywarata, juma,
jumantara, gana, gagana, byoma, boma, bomantarala; [langit sumilak]: prabanggana; [rupa
nglangit]: nglangit
langut: [nglangut]: kuncang, lênnyêp, lêyêp, ngu (of ngo)ncang, ngayangan; [panglangut]:
pangu(of pango)ncang; [panglangutan]: pangu(of pango)ncangan
lungit: atra, sastra, jahid, jahit,
--- 754 ---
mayagra
lingse?: liswa, lisdya; [lêlingsèn]: liswa, lisdya; [nglingsèni]: ngliswani
lungse: kasèp, kusup, kalusa, têlêb, wadhang, wayu, wêngi, lêwas, lalu, layu, lungkrah,
lungsya; [lungsenan]: layon, laywan
lêngis: waru
lingsir: surut, suryakalalun; [lingsir wetan]: tibrakala; [lingsir kulon]: tibra layu; [sadurunge
lingsir wetan]: têngange; [sawise lingsir wetan]: diwasa
lèngsèr: [lumèngsèr]: lumingsir
longsor: guntur, balabur, byur; [kalongsoran]: kabiran
lingsêm: wirang
lingsang: nokana, canana, kaswa, dokara,
--- 755 ---
walingsang, wirangsang, yuyi, yuywi
lungsung: = walungsung; [walungsungan]: limungsungan; [malungsung]: srama
langlu?: puh
langlang: [nganglang]: ririwêk, nyambang, masambang
lênglêng: êla-êla, hyun-hyun, wuyung; [kalênglêngan]: idung-idungên
lingling: [kulinglingan]: wikrama
lingga: [nglingga]: muda
lôngga: [nglôngga]: lumangga, langga
linggih: [= lungguh]: anti, castana, tata, sila, linggih, lunggwa, pinarêk, pasila, palungguh,
pidhudhuk, dhudhu of dhudhuk, ngahya; [lungguhan]: pasilan; [kalungguhan]: wijohan,
pasilan; [angganjar kalungguhan]: marsinggih;
--- 756 ---
[palungguh]: pasila, palinggih; [palungguhan]: rasban, dirgamaya, salu, salwa, patarana,
pasilan, palo, plangka, palangkan, dhampar, jong, maligèn; [palungguhane]: pasilane;
[palungguhane êmas]: salunaka; [salungguh]: sadhudhuk; [alungguh]: anila, masila;
[lungguh ngadhêpêg]: sadhe (of sadho)pok
lênggana: alpana, wiyang, prasanggya, prabanggya, sasanggya
lênggêr: [nglênggêr]: magêgêh
longgor: gandhor
langgêng: ônta, anitya, arjwa, nitya of nityasa, netya of netyasa, niyasa, kun, tanu, tatancala,
têpêt, tyala,
--- 757 ---
saninya, sanitya, sanityasa, satiti, lana, juga; [kalanggêngan]: satata; [alanggêng]: apajêg;
[jaman langgêng]: da(of dê)lahan, têpêtloka
pa: pakah
pe: jêmur; [pepe]: majêmur
puh: pahat; [puhan]: sirat, mi(of me)nyak; [ngêpuh]: mahat, mrêsa, matus
pèh: [dumèh]: pai, malingane
paeka: endra sangsara, upaya, daya, sundapaya sandi, wisaya, digama, sampèk, pandaya,
pitênah, pangendra sangsara, dhasthi, maya, guna; [paekan]: ulaha, alpadaya, u(of o)paya
sandi, karti sampeka, kadaya, tupaya, sampeka,
--- 758 ---
wisaya, pandaya, maya bancana; [paekan rêpit]: sandi upaya; [paekan linuwih]: dayopaya;
[maeka]: umaya, mandaya, misaya, mamancana; [maeka ala]: casaya; [maekani]:
mangupayani; [pamaeka]: pamisaya, karti sampeka, pangendra sangsara E. T.
paido: van idu; [maido]: andèr
paedah: sangkaya; [pedah]: pendah
pahat: [mahat]: ngapit
pait: tikta, landhi, lêngka, gêtar, bintara, brata
paès: ès, uwang, hyas = iyas, iyasa, sindu, wa(of wi)dari, lêngis, pahyas, yasa, ywas, yuyu,
yyas, mandara, gandara;
--- 759 ---
[paesan]: car(cêr of crê)min, carêmin, paesan, palywasan; [pêpaès]: hyas = iyas, hyasa,
rêngga, tutunja, suryabiseka, lirang- lirang, pahyas-pahyas, gandariya; [maès]: ngaès,
ngêmbun; [maèsi]: nyasa, mahyas, mahyasi, mahiyasi, mèsi, mangyasani, ngayyasani;
[maès-maèsi]: mahyas-hyas; [pamaesan]: pangahyasan; [apêpaès]: Ahyas-Ahyas,
mahahyas, madarasana, malêngis, mapahyas
pana: junun
pèni: èni; [ngupapèni]: ngaturi
panah: ènu, andanu, i(of e)ndrajaya, andhanu, anaba, hru,
--- 760 ---
ekatana, i(of e)su, astra, astrawara, asa, oma, ru, kartana, katana, kyartana, danu, tomara,
tambana, sanjata, sara, sarawara, sarawarastra, sastra, sayaka, warakastra, waratomara,
warastra, warasayaka, wra(of wara)yang, wikara, wiyaka, laras, panah, prasayata, pasa,
jêmparing K., mahastra, margana, bana, buntala, ngisu; [papanahan]: danu-danu; [manah]:
ekatana, nanjata, nara, manah, manaha,
--- 761 ---
mrasayaka, mangru; [manah karo nênggala]: nênggalani; [pamanah]: panah, pamanah;
[panah akèh tanpa langkap]: bargawastra; [panah naga]: sara nagapasa; [panah
cundhamani]: ratnapadma, ratnamani, drasara; [panah côndhabirawa]: asurastra,
rudrarosastra, sara suramaberawa, sara wara; [panah rante]: sara talya; [panah kuwat]:
barga; [panah sêkti]: wijaya capa, wijayadanu; [panah linuwih]: cundhamani, sara nisita, sara
wara, mahasara, banotama, bargawastra; [panah landhêp têlu]: trisula; [panah pamungkas]:
sarawara; [panah pangabaran]: naracabala, narayana, wimanasara, wimanosara; [panah
gêni]: brah(of bra)mastra; [panah garudha]: winanteyastra; [panah bundêr]: cakra saraddha;
[panah banyu]: sangara hru; [panah barla]: barla;
--- 762 ---
[panah bargawa]: bargawa; [jêmparing wulan tumanggal]: ardacôndra; [araning panah]:
sarira bancana, sara tejamaya. ing ngisor iki araning panah agêman para prawira kang
misuwur ing jaman kuna kaya ta: [endrasara]: R. Lêksmana widagda R. K. blz. 268;
[ardadhadhali]: bênêre: rodadhadhali, roda: galak., dhadhali: manuk, karêpe: panah manuk
galak; [aryasangkali]: bênêre: arywasangkali, arywas: sêsotya, sangkali: rante, kêna
tinêgêsan: mustikaning panah rante, iku panahe R. Arjuna, kasêbut ing layang pustakaraja;
[ekaboma, sawênèh mangekabama]: R. Sêtyaki zie B. Y. blz. 39; [nayarana singa, narayana
gopa]: Pr. Krêsna zie P. R; [nagapasa]: R. Indrajit. zie R. K. blz. 126; [cundhamani]: R.
Aswatama zie. B. Y. blz. 18;
--- 763 ---
[kuntadruwasa]: A. P. Karna, zie P. R.; [kuntabaswara]: Pr. Dhanapati lokapala zie. G. P. blz.
61; [sarotama]: verk. v. sarautama, sara: landhêp, utama: linuwih, karêpe: panah angluwihi
landhêp, panahe R. Arjuna, zie P. R.; [surawijaya]: R. Lêksmana widagda zie R. K. blz. 261;
[wijayacapa of wijayadanu]: kalumrahane ingaran panah, ananging yêktine: gandhewa, iya
iku gandhewaning kuntadruwasa, kasêbut ing layang P. R.; [wimanasara]: R. Indrajit zie R.
K. blz. 262; [pasopati]: P. R. mêrtyujihwa of mêrtyujiwa: Kw. Wbk. padha panahe R. Harjuna;
[guhawijaya]: Ba. rama zie R. K. blz. 273; [barla]: R. Dursasana zie B. Y. blz. 67;
[bargawastra]: R. Wêrkudara zie. B. Y. blz. 67. Ingkang ngimpun saking sêrat sanès-
sanèsipun Rms. Sujita.
--- 764 ---
panon: [manon]: kumara
pênêr: sipat
pènèk: panèk; [mènèk]: nungtung, manèk
pênêt: [mênêt]: mênat, mêtêk
panas: hru, nuyang, katiga, tiksna, waka, panas, pwa, puyi, peya, mèrpu, grêm, bramanta;
[pêpanasan]: puwa-puwa; [manasi]: puyi, manasi, mapya; [mêmanasi]: mèrpu, mapi, mèpuy,
mapuhi, mangengu; [kapanasan]: katèr; [apanas]: mapanas; [panas mônda-mônda]:
sumung; [panasbaranan]: panasbaran; [ati panas]: pranala; [gawe panas]: mangapuyi
panil: [panilan]: rancangan
punagi: atur janji, tisama, towi,
--- 765 ---
sangi, pratinya, pratignya, pasanggiri, papanggil; [apunagi]: asasangi
panci: wuhi, wuke; [pancèn]: payahan; [manci]: minta; [apancèn pangan]: kabogan
pênca: cu
pônca: [môncanagara]: môncaradya; [môncarupa]: neka-neka, kanawida; [môncadesa]:
mêrdesa; [môncawana]: sarwa warna, maneka warna
pancah: taha; [mancah]: mangyagah
pancêr: tênyêr, laja, bungkah
pancur: kucur; [pancuran]: carat, caratan; [pêpancur]: kukucur; [pêpancuran]: kukucuran;
[mancur]: carat, kucur, kumucur, tutur
pêncar: kerata, tumangkar, tang(of têng)kar, tênggar, wêr(of wrê)gil, wêgil; [mêncar]: lèr,
--- 766 ---
tumang(of mêng)kar, manêngkar, mar(of mêr)gil, mawrêgil, mêgil; [mêncari]: mêgili
pêncir: [mêncir]: mênjir
pancurat: [sumorot mancurat]: mrabaswara
pancêrêng: [mancêrêng]: mucirang
pancorong: kêncar, luru, panêlat, pamêlar; [pancorongan]: kêncaran; [mancorong]: naja,
sumunu, luru, muntab, mara, marong, mar(of mara)kata, majêlar, mêlar, maluru
pancak suji: wancak suji, palang sulang
pancad: ancat, dêdêl, daga; [pancadan]: andha, undhan, undhakan, ambalan, dagan,
tataran; [papancadan]: dadagan;
--- 767 ---
[mancad]: anjat, umanjat, dumaga, mandaga, manjat, madêdêl
pôncadriya: lumèndriya, panca(of panco)[1] ndriya
pancut: [mancut]: manju, (manjung-manjung Spr.)
pencut: [kêpencut]: kawisaya
poncot: ujung, pangasih, moga, gônjèng, buncar; [poncotan]: ujungan
pancas: rampung, dasah, tigas; [mancas]: andasah, anigas, dumasah, mancah, mapas,
gabat; [mancasi]: manigas; [pamancas]: manigas, pamapas
pôncasona: aji ...: srutijiwa
pôncaswara: aji ...
pancal: daga of dagan, dagang; [pancalan]: dagan; [mancal]: andaga, ancala, ujwala,
dumagang, mandadal, mandaga;
1. pônca.
--- 768 ---
[mancali of mêmancali]: dadagangi; [pamancal]: pandaga
pêncil: [mêncil]: mêndir, mar(of mêr)gil; [kêpêncil]: kardha
poncol: [moncol]: anung, nangling, tumunggul, mungal
panculat: [manculat]: ujwala
pancing: wahil, wasibya, mayang, mayung; [mancing]: malêh
pincang: timpung, kuthung, timpung
pancungul: tambang; [mancungul]: tumambang
panakawan: rare raksaka, parpat; [manakawan]: mar(of marê)pat
pandurat: dlangaksya
pandirang: [pandirangan]: muringah
pandak: andaka
panduk: kêna
pandêng: dunung, sawang, lingling; [pandêngan]: dunungan, pandêlyan; [pêpandêngan]:
awasawan; [mandêng]: kumênyêp, lumingling, mandêlya, mangênyêp;
--- 769 ---
[mandêng-mandêngake]: mênêr-mênêrkên; [pamandêng]: kumênyêp
pêndêng: kênyêp, tênga, sêpêng; [mêndêng]: nungku, siran, sumawang, sumungku,
lumang, panungku, nyidikara, mênêr, manêkung, manungku, maladi, mêpêng, muja,
mangênyêp; [pinêndêng]: linang; [pêmêndêng]: kumênyêp
pênding: kale, padaka; [pênding tanpa pupuk]: cathok
pinta: parar, patah; [minta]: matih; [minta-minta]: nanggênah; [pinintaa]: ngah, nganga
pinto: [pinton]: conta, (= conto Spr.), tarih, taring; [pêpinton]: paraliru
puntu: [muntu]: mawuntu, mangsil; [amuntu]: mamusthi
--- 770 ---
pintêr: abyasa of abiyasa, wiyarti, wêgig, pandhe, pandhega, guna, bakit of bangkit, budya,
budaya, bisa, byasa; [mintêri]: mandhegani, marguna, miguna; [kapintêran]: kapandhèn,
kapandheyan, kagunan, kabudayan, kabudyanan, kabisan, kabyasan of kabiyasan, kaba(of
kabang)kitan, wiguna, gunawan, gita, bisana; [kapintêran sapuluh]: dasaguna; [kapintêran
linuwih]: gunawan; [pamintêr]: pamiguna; [kumintêr]: gumuna; [pintêr ulah sabarang]: limpad
patari; [pintêr têmên]: niti manta, gunawiddhi; [wong pintêr]: sarjana; [luwih pintêr]:
pandhekar
puntir: pulina; [muntir]: mulir, muling
pantês: antên,
--- 771 ---
arus, arja, arjana, arjasa, ekal, olih, alyus of alyusa, umolih, rêspati, rajasa, robaya, rêngkah,
rênglah, dumara, krana of karana, tibya, sri, sawawa, sapala, sumawi, sumapala, sômba,
sêmbada, sêmbawa, sêmbyada, sambega, singhit, sangkaya, wiraga, laras, pênêd,
pradêgsa, prata, prayoga, prabu, patut, palih, mandhaga, molih, mamandhaga, mogantên,
mêgêp,
--- 772 ---
mungguh, mênggêp, gandês, bolih; [mantês]: mradêgsa, molih, mamangun; [mêmantês]:
mambangun, manamanama, matara; [mêmantês awak]: ragan-ragan; [awak pantês]: raga
karana; [mantêsi]: rêspati, milangêni, manghêrti, ngrêsmèni, nguraga; [kapantês]: kapolih;
[pamantês]: pamolih; [apantês]: ramyan
pantog: tandhês
pandhi: [mandhi]: mapundhi
pandhu: [anaking Pandhu]: Pandhawa
pandhe: êmpu, panghayah; [wong pandhe]: anggêdhig
pindha: ande, irib, i(of e)stha, a (i of e)sthaka, êlih, i(of e)mba, angkên, cara, cala, rinca,
rasa, kuya, silih,
--- 773 ---
ngi(of nge)mpêr; [pindha-pindha]: andhe-andhe, cara- cara; [mindha]: umuda, ruminca,
sumilih, wimba, padya, yanda, macala, muda, malih; [mimindha]: mamacala; [apindha]:
mapindha
pundhi: suhun, saksama, sanghulu; [pundhèn of pêpundhèn]: êndhol, hong, susuhunan,
susuwunan, pasuhunan, mundhi of mumundhi, suhun, saksama, sumuhun, sumanghulu,
mahundhi, maksama, matèki, matekya, masuhun, mumuhun; [kapundhi]: kalingga
pandhan: pandhan; [kêmbang pandhan]: pudhak, pudhaka; [woh pandhan]: pandhoga
--- 774 ---
pundhak: salang, salang-salang, luwisa, luwiya, pamidhangan, midhangan, bidhang, bijang,
bujangsa, bujangga; [pundhakan]: bidhangan
pondhok: dunung, sanggra; [pondhokan]: dunungan, wangunan, gungu; [mondhok]:
indhung, dunung of dumunung, makuwwas; [pamondhokan]: têpas wangunan, pakuwon,
pawangunan
pandhita: ahardika, awirastha, amardika, ampu, rêksi, rêsi, rêssi, rêsiwara, kawiwara,
danindra, diku, dwija, dwijendra, dwijawara, dwijapati, duya, diyogya, tita,
--- 775 ---
twijara, tapwa, tatnyawagnya, sandha, sunyata, sunnyata, sadu, sida, sadudibya,
sidasanggya, siddhya, sidya sidana, sidya wakya, sidya wakyana, sidagana, sutapa,
saprahara, sidha, sidhiwacana, sidhayoga of yogi, sidhagana, sidhangulah, sujati, suyati,
sunyata, sugata, sugyan, sang dibya, sang maha(of ma)hêning, sangguta, wrahaspati,
waradwija, warawidya, wiku, wikwa, widya, widanya, wasistha, wasya, wipra, wiprèswara,
--- 776 ---
lampuh, prahara, parsikan, paramarta, paramarsi, pusa, puspa, dhahya, dhahyang of
dhanghyang, jwara of juwara, jwijawara, yud-ha, yati, yatiwara, yampu, yampuh, yogi,
yogendra, verk v yogi Indra, yogèswara, verk. v. yogi Iswara, maharsi, verk. v. maharêsi,
mahardhika, mahadwija, mahawiku, mahapinundhi, mahayêkti, mahayogi, mahamuni, muni,
munindra, muniswara, muniwara, mintriya, mardika, mangê, mungditi, brah(bra of brê)mana,
zie pujôngga; [mandhita]: dumuya, mawiku,
--- 777 ---
mawikyangrêsi; [kapandhitan]: kasunnyatan, kasunyatan, kawikun, kayogèswara; [pandhita
ratu]: rêsendra, dwijendra; [pandhita tan warêg ing ngèlmu]: puspaguna; [pandhita suci]:
maharsi; [pandhita sawarga]: wrahaspati; [pandhita sabrang]: brah(of bra)mana; [pandhita
wadon]: drahyani, brah(of bra)mani; [pandhita luwih]: maharsi, munindra, mangawiseka;
[pandhita langit]: netyahinêm, rêksi; [pandhita mursid]: sang subratèng hyang; [pandhita
gunung]: ajar; [pandhita gêdhe]: rêsi sidhawakya, rêsiwara, dwijawara, mahadwija,
muniwara; [raja pandhita]: yagiswara, munindra, muniswara; [araning pandhita]: matreya;
[êsoting pandhita]: muni sapa; [ambêking pandhita]: tanuhita; [têdhaking pandhita]:
wiprangsa, bambang of bangbang
pandhês: pilis
--- 778 ---
pandhawa: pa(of pô)nca, putrane pandhu; [têdhaking pandhawa]: pôncaja, pandhawa
wangsa; [panêngahing pandhawa]: kawiswara; [anaking Pandhu]: Pandhawa
pandhapa: têpas
pêndhêm: patak, patêk, pêtak, pêtêk; [pêndhêman]: tanêm; [mêndhêm]: matak, matêk,
mêtak, pêtêk,[2] mêluwat
pundhung: [= kapundhung (woh)]: kalurak, kapundhung
pundhung: (têmbung); [pêpundhung]: gili-gili; [pêpundhungan]: gili-gilèn
panji: dhaèng
panjêr: pantêr, patêr, putêr; [panjêran]: pantêran, patêran, putêran; [pêpanjêran]:
papantêran; [manjêr]: nêngêr, mantêr; [pamanjêran]: pamantêran
panjawat: êlar
punjul: purusa; [munjuli]: manungi; [pinunjul]: linuhung
pênjila: pêcir; [mênjila]: mêcir (= mêncir Spr.), mar(of mêr)gil
2. mêtêk.
--- 779 ---
pênjalin: ru(of ro)tan
pinjung: batang; [pinjungan]: batangan
punjung: thuthuk
pênyu: hlêm, krum, kurma, krumya, kêtêm, kêtêmwang, klêmang, kyama, kuma, masiran,
gêtêm
pôntha: kundha, weda, thuthuk; [papanthan]: pawedan; [pôntha-pôntha]: wijah-wijah;
[môntha]: naning, minta, maweda; [apanthan]: mapanthan; [apêpanthan]: mawunuhan
punthuk: unur, tênggêl, gili; [punthukan]: gilèn, gêgêr; [pêpunthuk]: mandhala, gili-gili;
[pêpunthukan]: gilèn-gilèn; [munthuk-munthuk]: gumili-gilèn
panthelas: [manthelas]: mangkuryas
panthêng: [manthêng]: musthi; [pamanthêng]: pamusthi
--- 780 ---
pênthang: tanjak, wênthang; [mênthang]: murêk, ngayat; [pamênthang]: sèngêh
pênthèng: [mênthèng]: mambiyyar
pênthong: [pênthongan (= kênthongan Spr.)]: pambyawran, pambiyaran
ponthang: palôngka, gulang; [ponthang-ponthang]: gulang-gulang
pace: kudhu, wêtis
pêca: tuduh
pêcah: rêngat, têtês, wêlah, pra, bêncah; [mêcah]: maringit
pacar: pacêr
pacak: [pacak baris]: basuba
pêcok: [mêcok]: mêcuk; [kapêcok]: barubuh
picak: ina, wuta, mamak, mumuk, thatha
pucak: puncak, pucak, yagra; [mucak]: untung, tumutung, muncak,
--- 781 ---
manugrak, mucak; [pucaking gunung]: sulardi
pucuk: anu, hra, udaya, ujung, agra, tuntung, tutung, tujung, tungha, tungan, tungtung, sirsa,
srênggi, sika, swela, syapa, rana, ywagra, gra of gêra; [pucukan]: ujungan; [pêpucuk]:
matungtung; [mucuk]: muntung, nutung, tumuntung, tumutung, tumung, tumungan,
tumungtung, matungtung, ngagra; [mêmucuki]: manugra; [pucuking irung]: sika; [pucuking
alis]: pupul; [pucuking kêris]: tiksnana, srênggi; [pucuking watu]: tungan; [pucuking lawang]:
praba; [pucuking gêgaman]: brajatikswa;
--- 782 ---
[pucuking barang]: grèng; [layang pêpucuk]: kikitir; [ing pucuk]: ngudaya, ngagra
pêcat: rucat; [mêcat]: ambanjut, minglar, mêcati, andagangi; [pêcattôndha]: patyatandha
(araning kalungguhan ing jaman kuna)
pêcut: [pêpêcut]: palu-palu
pucat: kucêt, kucêm
pucêt: kusika, biyas
pocot: [mocot]: mênuk, mêcat
pacang: waran; [pacangan]: tagyan, tagyana, warangan, warang-warangan; [pêpacangan]:
wawarangan, macangkrama
pucang: cindhaga, capang, kintaki of kitaki
pucung: (araning têmbang cilik, têgêse: wit kaluwak)
para: ha, watêk, pra, ma; [mara]: anduk, jur; [mara pitu]: mapitu; [mara wolu]: ngastha;
[kapara]: kaduk; [pinara]: dinum;
--- 783 ---
[para lima]: pôncarana; [para wolu]: prastha
pari: dahna, pantên, pantun, parya, padhi, bras
paru: padhu
pare: ambilungan, katundhu, padhe
paro: êlih, palih; [pêparonan]: gêrati; [maro]: nulirang, mahêli, marrwa, marrwana, marwa,
marwana, mali, malo, malih; [maron]: malon; [pamaro]: pamaliha, pamuliha; [saparo]:
satêngah, sasisih, sapendah, sapindha
pira: sapwa, pirang; [pira-pira of sapirang-pirang]: sangguta, mapira, majim
prih: [amrih]: apèt, apeta, amèt, umèstu,
--- 784 ---
amburu, ambalan, nênggah, tambil, sinwi, pahing, para, priha, prih-prih, pèt, mara, murih,
maripih, mriya, mèt of mamèt, mèstu, mwat, mulih, moga, migêna, magaga, magêgên, gaha,
gêgyên; [amrih unggul]: jumaya-jaya; [amrih rowang]: marasraya, mangasraya; [amrih sih]:
mriya(of yê)mbada, miya(of yê)mbada, mamrih, mangalap, mangamêr; [amrih pulih]: mêtahi,
mumulih; [pamrih]: amêr, têrih, prih, parih, purih, purèh,
--- 785 ---
prapeta, priya, pakolih, pamwat, pamigêna, pangamêr, gaga; [pamrihan]: gahan; [mamrih]:
gaga
purih: usir, prih; [murih]: hamrih, sinwi, mrih, ngungsir; [murihake]: bulapakne; [kapurih]: prih;
[pamurih]: purih, gêgên
prèh: (kayu), zie wringin
parah: arah; [pêparah]: arah-arah; [parah-parah]: arah-arah, tara-tarah
pêrih: pêrih
prau: indrajaya Ngr 17. 4, cuneya P. L. I. 49 1, cêmplon, rumbaya Kw. Wbk., konthing kèci
D. W. 180, koci Kw. Wbk., kapal D. W., tup tembong P. L., sakèci sakoci sêlup D. W.,
wahitra Kw. Wbk.,
--- 786 ---
wangkang, lanang, lancang, lêmbu D. W., panjajap, 1001 N II 523 - 10. v. o., parwaka,
pragada, pragata, palwa, pêpêkêng, puputih, pamênting, pugareyan, jaladara Ngr., jong,
jungkung D. W., malawang, melang, mayang P. L., mamaragang, gorap Ngr., giyota D. W,
bahnawa, baita, baitra, banawa, brukutan P. L.
prihatin: henari, uru, asa, usa, asuma, asuman, alin-alin, noswa, casaya, ranca, rancah,
rancari, rancaka, rudita,
--- 787 ---
kaprihên, kaparihên, kung, kingkin, duka cipta, turidan, tidharsa, tibra, sak, sahatin, swi,
suma, soma, wiyadi, wimbuh, wiguhan, wibuh, lên, lara, lêlês, prihati, purik, dhèh, mahitim,
mosah, malêk, mangarang, gupalatên, gupalatin, ngrudin, ngasmara, nglih; [mrihatini]:
mandukitani; [pamrihên]: palarên
pareanom: paremudha
prahara: aliwawar, ampuhan, titipa, tipa-tipa, sindhung aliwawar, sindhung riwut, sindhung
bisaka,
--- 788 ---
wawalar, wibajra, lesus, pôncarupa, pôncawora, pôncawora tarik, pracôndha, pracôndha
tipa-tipa, maruta tarik, bajra panjara, bajra pati, zie angin en barat
para arta: pradata
prana: lukan; [mrana]: ngarana
paran: rana, tipas, tama, têba, têban, sê, sêh, sawa, saba, wêr(of wrê)gil, wêgil, lud, lêba,
parhyang, parana, parana, paranan, paras, purug K., prêgil, pasêng; [pêparan]: don;
[marani]: umandang, umara, angungsi, numundang, numurug, numusir,
--- 789 ---
numangsêh, drêdya, sêhi, sumêh, lumurug, paran, manêkani, mara, marêni, mêr(of mrê)gil,
madhêki, ngarêki, nglurug, ngumungsir, ngungsi; [marakake]: arêkên, amalyani, madhêkên,
mamuhara; [kaparanan]: kapariyan; [pinaran]: inasêh; [pinaranan]: inirup, dinurak,
linêksanan, lurugên; [paran-pinaran]: katêkatêkan; [saparan]: silulunga; [paran lima]:
pôncalima
prene: [mrene]: marèngki; [saprene]: saprakihên, saprangke
prênah: utara (lor), ugya, anggêh, narasunya (lor wetan), nurwitri (lor kulon), kaneya (kidul
kulon), duksina (kidul), desa, dèsi,
--- 790 ---
tupara, tupang, timah, tênggah, saruka, wana, wêkas, pra, parah, pracima (kulon), pradesa,
purwa (wetan), mandhala, bya-bya (kidul wetan); [mrênah]: manggêh of manganggêh,
gumo, nganggêh; [pamrênah]: panganti
prênca: lilang, linglang, prapônca, mahinca; [mrênca]: lumilang
princi: wijang
prinding: puriring; [mrinding]: kamining, kèngês, muriring, masannyêb, muliring
piranti: zie ranti
parentah: onnya, atag, uwar, apatih, apatya, nata, nitah, rèh, kèn K., kon N., kisapyan,
--- 791 ---
kumon, triyang, tata, war, pande, panata, pratiwaknyana, pragnya, pakon, pati, patih,
patihan, patya, patyagnya, pangutus, nya; [pêparentah]: pranata; [marentah]: umatih,
tumata, makwan, mutus, matya, mapatih; [mêmarentah]: mamatih; [marentahi]:
mahayagnya; [pinarentah]: pinatih; [parentahing aksara]: tataksaka; [parentahing agama]:
panatagama; [parentahing lêlungguhan]: tataprunggu; [parentahing gêdhe]: mahapatyagnya
pranata: gusthi
prêntul: mruntus
prênjak: hla of êla, amuyana, tamuyana, srisatata, sitamuyana
--- 792 ---
purnama: sasi ...: sukla, purna
praceka: kerata, tar(of têr)buka, tuduh, wêrseka, pa(of pra)lambang, galu, galur; [mraceka]:
mralambang; [praceka bêcik]: atah-iti; [praceka badan K. N. uitgezonderd = sirah en mata]:
turôngga
prucut: [mrucut]: tumragal, marurut, majali, baris, barisat; [mrucutake]: ambaris; [kêprucut]:
kata(of katê)ragal, kajali
pracaya: pracadi, dhangan; [mracaya]: mar(mêr, mra of mrê)cadi, mar (mêr, mra of
mrê)caya, mrascaya
puriring: [muriring]: kangês
parak: umatyaka; [marak]: siwinara
parêk: [parêkan]: carika, ci(of ce)thya, kaka, kiki, kakaka, kakakaka,
--- 793 ---
kikikiki, wong arum; [marêk]: niwi; [pamarêk]: ayap; [tan aparêk]: ado[3]
purak: [purakan]: ranjapan; [purak-purak]: puwa; [murak]: ranjap
purik: pasu, mirong, glana maetamu
prak ati: rajasa
prakara: zie kara
pêrkutut: uka, kitiran, kiswara
pariksa: titi, titika, sapèksa, wadaka, lodhan, piksa, padulu; [mariksa]: madaka; [pamariksa]:
pamadaka
prakosa: tosan, bahu
prada: wala, prada; [mrada]: marada; [pinarada]: linaka; [prada binabar]: kumbacarana
pardi: swi, wibra; [mardi]: asyi, misik, mijang; [pamardi]: pawisik, pamijang
pêrêd: dhadhut
porod:
3. adoh.
--- 794 ---
[morod]: silib, sumilib
pradondi: drêdah
praduli: Arb. mandahwi; [mraduli]: rakêt, nyar(of nyaru) we
pradapa: alung, rêmbe, karuhun, karuhuna, komala, taruntum, tumahên, sahên, suhun,
sinwam, sêwêh, wêmi, sêmèn, lêksmi, padapa; [apradapa]: rumêmbe, sumêmi, mêndhuh,
masahên
prot: cêb
pirit: kerata; [pêpiritan]: kapiritan
parut: paruta
pritanjala: (araning dewa lan têmbang gêdhe)
pratikêl: zie tikêl
pratistha: lêbur
pratêlu: zie têlu
pratela: zie tela
paratêmên: parasantya
paras: [pêparas]: nyunyu
pêrês: pahat, pupuh; [pêrêsan]: tusan, susu,
--- 795 ---
puhan = powan Spr.; [mêrês]: mahat, mêrsa, matus, malêdi, mapêh, mapuh, mapahat,
mamrês; [mêrêsi]: mapuhi; [pamêrês]: pamês
poros: [morosi]: manambêhi
parusa: parudha
parsudi: [of prasudi]: pasadya; [marsudi]: asyi; [pamarsudi]: asyi
pirasat: mawangan, guwrêman
parusul: [marusul]: mangugul
prasaja: [mrasajakake]: masadyakên
prasabên: prasadu, pralaga; [prasabênan]: prasadon; [mrasabêni]: mrasadu, mrasadya
prawan: rara, raran, rara dyah, kèn, kanya, kannya, kararan, ka(of kê)nya, kamine, drahyani,
dungik,
--- 796 ---
tru(of taru)ni, sukênya, sukênnya, wara taruni, wujang, lambana, pêrgi, wara, yowati, byada;
[prawanan]: dhadharanan; [kaprawan]: kagaluhan; [kaprawanan]: kararan
par(of prê)lu: ênu, wyat; [parluning]: wyatning
prawirasêmbada: (araning têmbang gêdhe)
prawiralalita: (araning têmbang gêdhe, têgêse: prajurit bagus: utawa bungah)
prawara palguna: (jêjuluking panêngahe Pandhawa)
pripih: upi; [mripih]: mamrih; [pamripih]: titipêri
prêpêk: [pinrêpêkan]: inasêh
paripêksa: parikudu, parapadu, pradondi of pradongdi, pradata
prapal: brubuh; [kaprapal]: kabarubuh
projol: [mrojol]: nguraya
parijatha: parijata
priye: hra; [kêpriye]: ahut, jamèk, mapa
--- 797 ---
parayarêsi: (jêjuluke Rêsi Bisma)
prayitna: sigi-sigi
prayayi: [of priyayi]: kartiyasa, wira, pratiwa, purbaya; [kapriyayèn]: kajanapriya,
kajanapriyan
priyang: [priyang-priyang]: hyrang, grêyang-grêyang
prayangan: parhyangan, paryyangan
para nyai: inya, carika, cèthi, kakakaka, sêndhara, sarikya, wara cèthi, wwangadya,
wwangadyahi, wwangadyahidalêm, parica, paricara, paricari, parêkan, pariwara, pawongan,
pa(of pê)dhêkan, manêh of manêh-manêh, manih of manih-manih, manoh, madhêkan,
mamalar, gundik of gundhik; [mara nyai]: mawongan
priman: malampahan
pramana: suksmana, susmana,
--- 798 ---
lukan
paramartasiwa: (jêjuluke Bathara Guru)
paramarêsi: (jêjuluke Rêsi Bisma)
pramada?: lila
pramèsthi: (jêjuluke Bathara Guru)
prêmbèh: marêmbèh
pragak: paka, pagêh; [pragakan]: pagakan; [mragak]: maka
prêgok: [mrêgok]: mêngkok; [mrêgoki]: mrang(of mirang)guhi
prigêl: enjuh, oraga, catha, karta, koswala, srigak, wiraga, lada, parahita, pralada, prala(of
lê)bda, gambuh, barèk, baksya; [kaprigêlan]: kegan of keragyan, gaparaitan
praba: cah
prabu: pangêmpyan; [kaprabon]: kaiswaran, kasyrayan, kaprabwan, kapamasan, skar;
[prabu = pantês]: drêtta
--- 799 ---
parab: [pêparab]: sêlat, sênggah of sênggêh, wisika, panêlah, panêlat, panêngran of
panêngêran, pasênggah of pasênggêh, bisika; [pêparaban]: pasênggahan of pasênggêhan;
[marabi]: manêlati, mawangi; [mêmarabi]: manênggahi; [apêparab]: masênggah, prabadara
(araning widadari)
prabot: rang(of rêng)ga, koswa of kosawa, kustha, kawaca; [praboting tapa]: walantaga
prabatang: [kaya prabatang]: mrabatang
prabasini: (araning widadari)
prabawa: upata, sawi, pangawasa; [mrabawani]: paribawa
prêbêng: marêmbèh
pruthul: prugul, bukung; [mruthul]: mrugul
prang: [= pêrang]: astra, amuk, nati, niti, rana, kara, tarung, tukar, sanjata, swara of sêmara,
--- 800 ---
wuk, wukên, laga, pêrang, pranga, palaga, pupuh, popor, jurit, judhi, yu(of yo)da, yasa,
yudha, mukmuk, bônda, bôndayuda; [pêrangan]: saya, bôndayuda, ngasmara; [mêrang]:
amrang, mrang of mrênga, mamrang; [mêrangi]: lumaga, mralagani, mrangi, nilaga,
maprang, mamuki; [paprangan]: asmara, ayun, rana, rêncaka, ranadilaga, ranasaba,
ranagana, ranangga, rananggana, rêsmi, sayaka, sa(of sê)mara, sêmarana, wikraman,
--- 801 ---
laga, pancaka, praharana, pralaga, palagan, palugon, paprangan, payudan, payodha,
pamedan, pabaratan, bratan, bukuran; [aprang]: alaga, apalaga, ayudha, wikara, mayuda,
ngarana; [aprang ijèn]: bôndawala; [aprang ijèn, rêbut pati]: bôndawala pati; [aprang rukêt]:
(gêlut), bôndayuda; [aprang tandhing]: yudèng katula, maprang amaka, ngaduyasa;
[ênggoning pêrang]: ranapada; [têtindhihing pêrang]: kêrtayasa; [papaning pêrang]:
ranasaba, ranabumi; [panggawening pêrang]: kêrtisara
pring: awi, rosan, rampal, dêling, waluh, mêling, bambu; [kaya pring]: dumêling;
--- 802 ---
[pring ori]: grêng; [pring wongwang]: bungbang; [pring paderesan]: boncor; [pring pêtung]:
pêhung; [pring gadhing]: wuluh gadhing
prung: [mampung]:[4] maprung
parang: karang, karangan, padhang; [parang tritis]: parang arês
parêng: sa(of sê)mbada; [parênging]: hrêngi
pêrung: rungas
pirang: [pirangbara]: tambara, panggil
perang: cêcêh, wija, wijang, pinta; [merang]: umiras, miras, midhang, mijang; [merang
kanthi]: mara sraya
pering: [kêpering]: kaonggya
pèrèng: sèsèng; [pêpèrèng]: imbang-imbang
prêngut: [prêngat-prêngut]: mingat-mingut; [mrêngut]: ambathuthut, ambathothot, marêngut
prungsang: poyang of pongyang
pranggul: [mranggul]: mrangguh, mirangguh; [mrangguli]: mrangguhi, mirangguhi
4. mamprung.
--- 803 ---
pronggol: prapal of parapal, prugul; [mronggol]: mrêp of mêrêp, mrapal of marapal, mrugul of
marunggul, mapal, mamrêp
prangangah: lên
pèk: [= apèk]: umal, nalap, prugul, pèt, maambil, mamèt, mambil, munghut, mangalap,
mangambil; [ngêpèki]: pèti, mètmèti, mamèti; [ingêpèk]: inalap; [amèk]: alap, mrih; [amèk
ênggon]: ngunandika; [ngamèk]: ngalap, ngambil; [ngêmèk]: nêpak; [ngêmpèk-êmpèk]:
dhudhumpil; [pamèk]: pamèt; [apèk kayu]: mangayu
paku: pakêh, pampit; [pêpaku]: tandha, tôndha, tandhya, pratisara,
--- 804 ---
pramoda; [maku]: makêh, ngiswapu
peka: [pêpeka]: wiya, weya, pralena; [apêpeka]: maweya
pokah: krêpuk, puhun; [mokah]: marpêk
pakan: êmpan; [makani]: nadhahi, manadhah, mambodyani; [pamakanan]: galutan
pikir: undhagi, wêwêngkan, pamanahan, pambêkan, nyana, budya, budaya; [mikir]: mar(of
mêr)daya, matwas, matyas, mambêk, mangindriya, mangangên; [mikir-mikir]: mangangên-
angên; [kapikiran]: kabudayan, kabudyaman; [pamikir]: pandriya, padyana
pêkak: sapih, sampah; [pêpêkak]: padaka; [pamêkak]: padaka
pikat: tundhung, tangkêp, sanggrah; [mikat]: tumundhung
--- 805 ---
pêksa: akralkara, ama, rudya, krura, kêda, kêdah, kêdêh, kadwa of kêdwa, kadya of kêdya,
taksa, suhana, surung, wi, wasa, pardi, parusa of purusa, paksa, pitêksa, biksama,
babarandu, ngudi; [mêksa]: ama, nihan, nangak, rumudya, kumudya, sa, sumahana,
sumurung, sumaksa, wiruda, wasa, marusa, murusa, mrakal, mêksa, moga; [pinêksa]: ngu;
[paripêksa]: pariwasa, mangênthahasa
puksur: (araning têtabuhan ing jaman kuna)
--- 806 ---
pakèl: ambapang
pukul: tabah, tabêh; [pukulan]: palunan; [pêpukul]: palu-palu; [mukul]: gathita
pokal: [mokal]: andimapa, angkara, dajak, plangka
pakêm: kêndhali, pali, palya; [pêpakêm]: weda; [layang pakêm]: sastra cêtha; [layang
pakêming ratu]: sastraharjendra
pukang: saka, sakang, bugang
pada: P. S. 117-art 164 enz. 1. dirgamêlik, têgêse: dawa angêlik. voorb: apuranên dera sang
sudyapting.; 2. dirgamêndut, têgêse: dawa mêndut mêntul. voorb: anawang-nawang tutur.;
3. dirgamure, têgêse dawa mulur. voorb: kalampahan pangapuse.; 4. dirgamutêg, têgêse:
dawa muluk, mung kanggo ing têmbung kawi voorb: wêswasari murt-hên.; 5. pangkon,
têgêse iya pangkon kanggo
--- 807 ---
lirune pada lingsa.; 6. guru, têgêse: ugêr.; 7. pancak, têgêse: palang.; 8. ada-ada, têgêse:
adêg -adêg.; 9. lungsi, têgêse: pikukuh.; 10. lingsa, têgêse: wiji.; 11. raswa, têgêse:
pêpingitan; voorb: manêmbah ing suku sang 8 mangusapi lêbu.; 12. pangkat, têgêse:
sungsun.; 13. pala, têgêse: pakolèh.; 14. palakunêng, têgêse: lèrèn.; 15. pananya, têgêse:
pitakon. voorb: sang prabu ingalaga sasampunipun nampèni utusan saking kartasura, lajêng
andangu; 16. panaur, têgêse: iya panaur. voorb: satompone bibi rêga pira inggih gutu
satômpane.; 17. panênggih, têgêse: iya.; 18. panambang, têgêse: iya panambang. voorb: ...
sawadyanipun.;
--- 808 ---
19. layu, têgêse: banjur. voorb: juwêt ambawur sila - krama salah saut.; 20. kilayu, têgêse:
kêbanjur.; 21. ugan, têgêse: uga.; 22. laris, têgêse: laku.; 23. baris, têgêse: wantah.; 24.
sètu, têgêse: bêndung.; 25. wuntu, têgêse: buntu.; 26. malya, têgêse: mangsuli.; 27. saroja,
têgêse: rangkêp.; 28. purwapada, têgêse: pada wiwitan.; 29. madyapada, têgêse: pada
têngahan.; 30. wasanapada, têgêse: wêkasan.; 31. saksanapada, têgêse: panggonan
kôndha seje carita, nanging isih tunggal lakon. Têgêse sastra kang ana ing têngah.
Pangringkêse têmbung: bêcik, pangringkêse têmbung: mandrawa, têgêse: adoh,
pangringkêse têmbung: iti, têgêse: pungkasan, mung nelakake lèrèn;
--- 809 ---
32. sacarapada, têgêse pada luhur.; 33. satatapada, têgêse pada madya.; 34.
saddharapada, têgêse pada andhap.; 35. guru, kanggo paturane wong cilik marang wong
gêdhe.
padu: zie du
pidih: pupuh, pupug, pangat; [midih]: nindi, mindêr, mindaka, mar(of mêr)bi, mra(of mrê)dya,
mar(of mêr)dya, mangat; [pamidih]: pamindaka
pidêksa: parusa, rêspati, wagus
padal: dêdêr, dêdêl, duwa, tulat; [madal]: dumêdêl, sidadal; [pamadal]: tulakan
paduli: Arb. sipat
padmi: [garwa padmi]: sori, mahisi, mahiswari
pat: [= papat]: anu, catur, pat; [prapatan]: prapadan, parpatan; [mrapat]: mar(of marê)pat;
[mrapati]: marapati;
--- 810 ---
[patang atus]: samas; [môngsa kapat]: manggasri
pêt: rêp
pèt: = pèk of jupuk; [anjupuk]: muhut, malap, malapi, mêngat, mungut; [anjupuki]: malapya,
munguti; [amèt]: amêrta, mamètsih, mangaksih
pati: antaka, atmaka, ilang, taka, li(of lê)na, lalis, laya, laywan, layon, lumah, lampus, parata,
paratra, para(of pala)stra, prali(of le)na, pra(of pêr)laya, pra(of pêr)layah, patya, padhêm,
pêjah K., pêjaha, pêjahan, mêrti, muntah, bayantaka; [patèn]: wun-uwan; [patine]: manjok,
masidhêm; [pêpati]: raratra,
--- 811 ---
pantaka; [pêpatèn]: agul-agul, mawunuhan; [mati]: antaka, kêno, kawênang, surud K. I.,
seda K. I., li(of le)na, lalis, prali(of lê)na, pralaya, pati, palastra, padhêm, murca, murcat,
modya, mati, muta, ma(mu of mo)tya, glana, ngêmasi, mati tanpa kukupan, lampus tan
malar; [milu mati]: bela; [mêmati]: nglampus; [matèni]: umati, umatya, umadhêmi, numati,
wunuh, munuh, munuhi, maratra, mralina, mra(of mrê)laya, mar(of mêr)laya, mra(of mrê)
layah, mati, matya, matyana,
--- 812 ---
matyani, mawunuh, malalis, madhêm, madhêmi, mêjahi K.; [matèkake]: matyakên;
[kapatenan]: kalinan, kalalisan, kalampus, kamatyan, pinatenan, hiniwêh; [kêpati]: kaswa,
kapang, kamidahat, kamatya, kamatyan, dar(of dêr)pa, dolih, sanipi, sanipya, sipi, sumipi,
wibra, pati, mahirap, murca, musca, busura; [kêpatèn]: kasidan; [kêpati-pati]: antaka pati;
[kêpati asih]: êla-êla; [kêpati suka]: êla-êla; [turu kêpati]: swaptita; [mapati]: pamunuh;
[pamatian]: pawunuhan; [pati langgêng]: ôntapati; [ambêk pati]: narantaka; [kêndêl ing pati]:
surèng pati; [tadhahing pati]: takêr pati
pête: pêtêt
pitu: sapta,
--- 813 ---
saptasa; [pêpitu]: sapta; [dipara pitu]: pinapitu; [para pitu]: marpitu; [môngsa kapitu]:
palguna, biksuka; [pitung dina]: saptari
putu: onoka, talitra, sunaya, srawaja, sutangsa, siwaya, wancaya, wêkaja, wayah K. I.,
putraka zie anak
patah: pinta; [matah]: minta, madana, mitik, matika; [mêmatah]: mangambati; [pamatah]:
pranata
patih: anindyamantri, Adipati, apatih, apatya, nataradya, nayaka waktra, rakyana patih,
rakyana mapatih, rakyan patih, rakyan patya, rakyan mapatih, senapati, sumantri, patya,
mantri wisesa, mantrimuka,
--- 814 ---
mantrimukya, mangkupraja, mangkubumi; [pêpatih]: susena, pinatih
patuh: [matuh]: tamtam, matuwa; [kêpatuh]: tamtam
putih: cana, ka(of kê)pila, da(of dê)nta, dulyahita, seta, sweta, wa(of wê)lantên, pwêngi,
pidhak, pinge, pingul, mutyara, ga(of gê)pila; [mutih]: dumanta, sumeta, sumweta, mutya,
mwingê, malantên; [juru mutih]: kumbah; [putihing ati]: suci, muklis; [putihing awak]: seta;
[putihing ulêr]: seta; [putihing kêmbang]: pinge; [putihing siyung]: pingul; [putihing mripat]:
icana; [putihing mega]: mina
pitênah: paeka, panampeka; [mitênah]: nunggyangtaya, maeka, panampeka
--- 815 ---
patri: tapêl, patiga; [matri]: matiga
putri: enari, anakbi, arum, arum-arum, rèni, rêtna, rêtna wanita, ristri, rajaswala, kanya,
kanyaka, kanyapuri, kêmini, duhita, dyah, dayita, taruni, stri-striratna, styra, wanita, wano(of
wanu)dya, wararèni, warakanya, warakanyaka, warakami, warakamini, waraduhita, wara
taruni, wadu, wawani, wwangadya, wwangadyahi, patni, marmadu, galuh zie wadu en
widadari
putêr: kutêr; [putêran]: magêgêh; [mutêr]: oswan;
--- 816 ---
[amutêr]: mamutêr
patralalita: (araning têmbang salisir)
patrap: zie trap
patrêm: sulastri, wilapadwija
patramanggala: (araning têmbang gêdhe, têgêse: panggêdhe, pangarêp urang utawa
godhong gêdhe utawa ômba)
patik: simba
pêtak: nanda, katuk, triwi of triwikrama, swa, pêrot, dhwasni, mêtya, masurak, masisa,
guntur, gawung; [pêpêtak]: rawan, singanabda of pasinganabda, ngrik; [kapêtak]: anguhuh;
[apêtak]: masinghanabda, masinganada, masinganabda
pêtêk: [mêtêk]: mindhêm [5]
pêtik: [mêtik]: umuhut; [mêtiki]: umuhuti, mêningi
pêtok: pêrot, pêtik; [pêpêtok]: pêpêtak
pitik: ahyam, ayam K, ayama,
5. mêndhêm.
--- 817 ---
kruha, sata, sambêran K. D., pitrik
putêk: arangên, epu, angkakara, ribêng, rangên-rangên, kaprihên, kaparihên, puh, pusêng,
butêng, bimbang, bingba; [kaputêkan]: kagiyuhan
putus: abyasa of abiyasa, nindita, kêrta, kirta, krêtarta, katarta, krêtartta, têrang, tatas, tama,
sara, wi, wihikan, widagda, widigda, wêgil, lêpas, limpad, pandhi (= pandhe Mal.), pararta,
pra(of pêr)kasa, pra(of pêr)kosa, prakoswa, prakosya,
--- 818 ---
pratama, purus, prasastra, parama, putusa of maputus, dhanurdhara, manta, makryatarta,
mogantên, bandhe, byasa, ba(of ba)kit; [putusan]: cundaka of cudaka, caraka, darsana,
lukan; [putusan linuwih]: cundhamani; [kaputusan]: krêtarta, katêrangan, kaputusan,
kamutusan, mantaka; [putus ing kaluwihan]: prama (of parama)tatya; [wong putus]: sar(of
swar)jana; [luwih putus]: pandhita
patil: [pêpatil]: kathuka
pêtêl: pêtêk; [mêtêl]: nêngêl; [kêpêtêl]: kêbêtêt
pitaya: pra(of prê)caya, par(of pêr)caya, prascaya, manggêh
pating: [pating caratho]: wurandhungan; [pating salêbar]: sasaran
pêtêng: antara, irêng,
--- 819 ---
awinda, apak, nunu, ra(of la)tri, rêmêng, ribêng, krêm, sirung, siwêh, sidhuh, limut, patang,
pêtêng, pêdhêm, pêg, pêga, pêngung, dhara, yadu, masidhêm, brata, buta; [pêtêngan]:
malimutan; [pêpêtêng]: ôndakara, ramarini, krêsna, danu, windusatla; [mêtêng]: maudara,
manghèrtali, manghèrtalindhang; [mêtêngi of mêmêtêngi]: mêmêdhut; [kapêtêngan]:
kasaput, wibuh; [apêtêng]: abuta; [pêtêng awor angin]: riwut; [pêtêng anggagap]: êngung-
êngung; [pêtênging alas]: ori, grêng; [pêtêng bangêt]: andhêdhêt; [ilanging pêpêtêng]:
ismarini
--- 820 ---
putung: tikêl, putih, putik, punggêl, gothang; [mutung]: ila, nikêl, tumikêl, mutih, mutik,
munggêl; [mêmutung]: mamatah; [mutungi]: mangilani
patinggi: rajasa
pès: [pès-pèsan kêtan]: log-log
pasu: ama, nayantara, salimba, paswa, pangula
pêsu: kênyêp, srêng, sidikara; [mêsu]: kumênyêp, triwi(of tiwi)krama, tiwindadi, tiwinggati,
mêrês, mar(of mêr)sudi, mar(of mêr)sudya, mra(of mrê)sudya, matamakên, mangênyêp,
gêntung; [mêsu awak]: mintaraga; [pamêsu]: kumênyêp
pasah: tumama
pisah: anah, isaha, cêre,
--- 821 ---
kasah, sah, saha, sahha, siyal, pêncil, pasah, pisêh, brah; [pisah-pisah]: cêre-cêre; [misah]:
ila, sah, sumaha, mêncil, mêgat; [misahi]: mangilani; [misahake]: anapih; [kapisah]: kasah;
[pinisah]: inilan; [pamisah]: pamêgat; [apisah]: mapindhah
pisuh: pukih; [misuh]: menjuh; [mêmisuh]: mumukih
pusuh: luli
pisan: cesa, misan, môngga; [pisan-pisan]: pingsan-pingsan; [kapisanan]: isyanan,
tunggalan; [pisan sulih]: môngga pulih; [sapisan]: san, misan; [nyapisani]: misani; [babar
pisan]: wasisan
pasar: parimpun, pêkên K.
pasêr: kuthira, busur
pusêr: kusêr, têlêng,
--- 822 ---
têngah; [pusêring udan]: carat warsa
pasrah: zie srah
pasêk: pasak
pisêk: kêping, pisak
pesok: piyêh
pusaka: ra (of rê)ksaka
pêsat: ilag, pahas; [mêsat]: umilag, numilag, mahas, mur, makurcat, makurcyat, milar, bur,
bisat; [pamêsat]: pamur, pamilag; [pêsating iwak loh]: daha sumina
pusus: [musus]: andrês
pasisir: pasir
puspanjali: (araning têmbang gêdhe)
pasu(of paso)pati: (jêjuluke Bathara Guru lan araning panahe Radèn Arjuna)
pasaja: krana of karana, dyokara, waris, mawantah, gati, barès; [masajakake]:
mandyokarakên, mawantahkên, mamwarisakên,
--- 823 ---
mangarakkên; [atur pasaja]: hugara
pasagi: gara
pêsthi: èsthi, niscaya, rapaya, tuhya, tar(of têr)tantu, tar(of têr)tantya, tyantu, si(of sê)sthawa,
wastya, waswa, wismaya, wistha, pratihata, pasthi, pala, padwa, bastu; [pêpêsthèn]:
kaniscayan, widhanta, panda, papangdwa, papadwan; [mêsthi]: awas, nêptya, wastu, swat,
yawwat, yawwata, minusthi, mastu; [mêsthèkake]: niscaya, mawas; [kapêsthi]: niscaya;
[pamêsthi]: wasa, pamastu
pasang: êmpan, kêna, talajêg,
--- 824 ---
lyab; [pasangan]: paha, misana; [pasangan iwak]: talukan; [pasangan walang]: têpaling of
têmpaling; [pêpasang]: papanggil; [masang]: tangkis, macalang, mirong, ngêmpan; [masang
têtêngêr]: matôndha; [masang tingal]: macalang tingal; [masang sêmu]: nayapada, sasmita
murti; [masang yoga]: kayu(of kayo)gyapara, kamayangan, yogyapara; [masanggiri]:
sayabara of sayêmbara
pusthi: [musthi]: anyakra, umusthi
pawanasuta: (jêjuluke Radèn Wrêkudara)
palara palguna: (jêjuluke Radèn Arjuna
pawawija?: wèng
pawong sanak: wangswanak, mitraya
pul: [= êpul]: kait, voorb: kait kalihan jangkewuh B. T. D. 602-2)
pala: = pele; [sapala = sapele]: supêt
pêli: kocika, kêrêt, karêsrês, dirasmara, surasmara,
--- 825 ---
srêngkara (= adu manis), sêmaradan, lada, linggana, purus, purusa, pasta
pulo: nusa, nuswa, nusdya, dipa, mandhala, gili; [pêpulonan]: nusèng
pola: ancêm, cota, paba; [mola]: nêpa, maba
polo: utaka, ulupi, kumbarèsi, pukara, mutwara; [molo]: multak
pilih: tinting, tingting, lêhêng, luhung, pini, pining, pitang, pilala, pijya; [pilihan]: tingtingan;
[pêpilihan]: sêsêliran, pipijyan; [milih]: tuminting of tumiting, minang, malalu, milala,
--- 826 ---
mijya; [mêmilih]: miminang; [milihi]: matingting; [pamilih]: panilala; [pilih kasih]: parasama
pulih: ruwat, tulih, tungtung, sampurna, waluya, puna, purna, purnama, purnami, purnang,
paripurna, puliha, pulang, muga; [pulihan]: purnang, mapulih; [pêpulih]: mawantah, mapulih,
mangsya; [apêpulih]: mapulih, mapuliha, mapulihana; [pêpulihan]: pulih-pulihan; [mêmulih]:
lih, mapulih; [mulihake]: nanggap, rumuwat, mapulihkên; [mêmulihake]: mangulih-ulih
puluh: [puluhan]: kupangan; [sapuluh]: dasa, dasya, sadasa K.; [sapuluh dasa]: sata;
--- 827 ---
[sapuluh sena]: saparti; [sapuluh wurda = sakirna]; [sapuluh warti]: sapartama; [sapuluh bara
= sawurda]; [para sapuluh]: marpuluha; [mara sapuluh]: marpuluha
peloh: pelur
polah: zie ulah
palaur: palampu; [malaur]: malalya
palana: rasukan, rasukan kunjara, runggu, runggwa, runggya, wa(of wê)cana, palana
palincur: [malincur]: sewala
palintir: kalir, kular, kular-kaliran; [palintiran]: kular-kaliran, mapolar-kaliran;[6] [palintar-
palintiran]: makular- kaliran
palêndhung: mancono
palocot: [malocot]: malingkam
pilar: [pilar pangapit gapura]: papandhèn; [pilaran]: tatal
pulur?: [kapuluran]: kabogan
plirik: rèh
plerok: ila, wa(of wê)luru, luru, lurwa; [malerok]: lurwa, lumurwa,
6. makolar-kaliran.
--- 828 ---
ngujiwat; [maleroki]: ngilani, ngujiwati
pêlak: pêlêk, gita; [mêlak]: nêlak; [kapêlak]: kawêlak
plêk: of pêlêk; [mêlêk]: nampak, magut; [ngêplêki]: ngrampaka
pêlik: [mêmêlik]: malêrêng
pêluk: siku; [pêluk-pêluking gunung]: siku-siku
puluk: [muluk]: manadhah
polok: wanglu, padarana, padaraksa, padaksa
plaksana: pidana
pulêt: hola, rambat, kol, tangol, wilêt, lut, lilit; [mulêt]: rambat, tumali, wilêt, lilit, lumut, lumilit,
limêng, lumanglang, mêkul, milêt, mulêt,
--- 829 ---
mêngkul, mangol; [mulêti]: milêti, mêngkuli; [mulêtake]: ngolakên; [kapulêt]: kawilêt;
[pamulêt]: pamilêt, pangol
paloto: [maloto]: anggêdabrus, anggêdêbus
piluta: [miluta]: iluta
palatuk: kruk
palêtik: walêtak
pilis: sipat, wisil; [apilis]: mapupuk, mamupuk
pulas: rambu, rang(of rêng)ga, warna; [pulasan]: ranggan; [mapulas]: pangrêngga
pulasara: iwêh, daha, dadaha, dadaka, wimbasara; [mulasara]: andaha, umiwêh, dadaha,
dumaha, miwêh, miluta, mupakara, mupasana, mangiwêh, mangupadrawa, mangabiwada,
ngupadrawa; [pinulasara]: niniwêh;
--- 830 ---
[pamulasara]: pamupakara, pamupasama, pangupadrawa
palèsèd: palêyêh; [malèsèd]: malêyêh; [kêplèsèd]: kapalêyêh
palêsat: kurcat; [malêsat]: marcat, malêcit, malrat, malêbit, bur
palêstrèn: gisi- gisi
palawija: wwèng, wèwèng, wwèng-wwèng
pilala: nênêki
pilalah: palalu; [milalah]: mumuhung, manglampu
palupuh: kolakah
palêpêk: pêk; [kaplêpêk]: kapêk
palipis: lud
palêdhing: [malêdhing]: malingling
pêlêm: ampêlêm, wilasa, po, poh, pangga, malêng, mangga (= Mangga Mal.), môngga
palimping: [palimpingan]: sisiran
palèmpèng: [malèmpèng]: nalèmpèng
palembang: [malembang]: ngambat
palugon: (araning têmbang têngahan, têgêse: paprangan)
--- 831 ---
palugôngsa: (araning têmbang têngahan, têgêse: tabuh gong)
palguna: (jêjuluke Radèn Arjuna)
palegok?: malegoki, mangilani
palêthèk: [malêthèking srêngenge]: suryaja
palothot: [malothot]: mucih, macunyat
palang: hut
paling: [N. pandung K.]: dhustha; [maling]: andhustha; [malingi]: mangendrajala
pêlêng: kênyêp, kusala, sa(of sê)madi, sungku, jungkung; [mêlêng]: hom, nungku, siran,
sa(of sê)madi, sumungku, panungku, manêru, mraharana; [pamêlêngan]: pamursitan,
mahadyatmika; [amêlêng]: ahom
piling: (araning gêgaman ing jaman kuna); [pilingan]: tiling, têkpwakan, sali(of sale)muka,
pindaka, puliringan, pilisan, pamiddhi
--- 832 ---
pulung ati: kukulung, taladnyana, lêmbana, prana, mudramana
palangkring: [malangkring]: manungkrak; [plangkringan]: palangkan
palangkrong: thongkrong; [malangkrong]: mathongkrong
palêngkung: kuwung
palengos: [malengos]: hat-hat, mengas, mangujiwat
palanggrang: waga; [malanggrang]: kruk, maga, gôntha; [planggrangan]: plangka
papa: nistha, cintraka, dama, daman, suwês, sang(of sing)sara, sèngsèng, mama, bar
pipi: uwang, during, paya-paya, pangarasan K. I., pinggir, julingga of julinggan; [pipi
klungsur]: mumanancan, gêmbil
pupu: tur, turaka, supêt, supit, sampeyan,
--- 833 ---
wêntis K. I., wêtis, paha (= Paha Mal.), pahang; [mupu]: lila, ngipik; [kapupu]: kendhit;
[pamupu]: tandha of tôndha
popo: [mopo]: wiyang, wiyanga; [pamopo]: pawihang, pawiyang, palanggyana, pamihêng
papah: [kaya papah]: mapah; [amapah]: mapah
pupuh: tu, têmbang, pêpêh; [mupuh]: tumuha, manggada; [pupuh-pinupuh]: gada-gadan
papan: asmara, karas, kapêh, don, têtêh, têgal, sa(of sê)mara, sambara, wana, wulêt,
papan, pamah, panglinggan, medan, malang, ga(of gê)langgang, gyan, bana;
--- 834 ---
[papaning kadhaton]: purana; [papaning layang]: karas; [papaning pêrang]: asmara bilaga,
rana, ranasaba, rana madya, rana bumi, ranangga, rananggana, sêmara, palagan, payudan,
pagêlaran, pabaratan van barata; [papaning patapan]: têrpana; [ing papan]: ngasmara;
[mapan]: marana, makirih, makaras, mapan
pupur: raginata, tasik, pupur; [pupuran]: mapulihan; [apupur]: mapupur
paparewarna: (kahyangane Bathara Guru)
papak: rampak, sêmpuk, lamak, papang, yapyak; [mapaki]: apa, mupugi
pêpak: arsat, angsêk, sarwa, sampaka, sampat, sangkêp, wilêt,
--- 835 ---
marpat, marêpat, mêpaki, milêngkêp
pêpêk: ibêk, rabda, sarabi; [pêpêkan]: ibêkan; [mêpêki]: sangkêp, purna, mênuhi, marpyati
pupuk: tumpang
pêpêkak: (araning panganggo)
pêpêt: antip, sêk, sètu, sampêt, wuntu, pênêt, multak; [pêpêt jêjêl]: sarsêk; [mêpêt]: multak;
[pamêpêt]: pamultak
pipit: kumrêtêk, tur, pahat, padaka, pipi, pèpèt; [mipit]: mahat, mapahat
puput: lyas, punghas; [puput pusêr]: daut
pèpèt: pipis; [mèpèt]: mipis; [kêpèpèt]: kapita
papas: [mapas]: mapas
pêpês: kingking, dyanur, putus;
--- 836 ---
[mêpês]: mutus; [mêpêsake]: tumikêl
pupus: (ati); [mupus]: liya of maliya
pupus: (wit); dyanur, tuntung; [mupus]: makis
pipil: sulah, wisil, wujil; [mipil]: sumulah
papag: papang; [mapag]: nungsung
padha: atur, rampak, kapwaya, sahasa, sama, samwa, samya, lamak, prasama, prasami,
prasamwa, prasamya, parêng, padha, pama, jêmak, mya, myapa, mapya; [pêpadha]:
upaman, sanepa, sota, sotwa, sasami, sasamya, samepa, lir, dhannya; [dipêpadha]: dicara;
--- 837 ---
[pêpadhan]: sasaman; [sapêpadhane]: samanta, samya, pantaran; [padha-padha]: rurunyu,
sasama, sasami; [madha]: anjanma, nêpus, kapya, mandhing, ngèmpêr; [madha rupa]:
amindha; [mêmadha]: nama, madha; [tukang mêmadha]: juru sama; [madhani]: saksat,
ngrampaka, ngi(of ngè)mpêri; [pinadha]: sinama; [pinadhanan]: sinepa; [padhadene]: cubak
pudhak: (kêmbang), cintaka, cindhaga, kintaka, tuntung, surabi, surabiya, pudhaka;
[ngêmbang pudhak]: nyintaka
padhêt: pasêk; [madhêt]: masêk
pêdhut: awun-awun, ampak of ampak-ampak, têdhuh, sanghub, lawun, lamuk, bismaka;
[kaya pêdhut]: tumêdhuh; [pêpêdhut]: limun-limun
--- 838 ---
pêdhèt: pêdyèt
pêdhot: tatas, twahang, tigas of tigasan, sah, putus, pupak, pudhêh, pêdyat; [pêdhotan]:
tigasan; [mêdhot]: tmigas, sumulah, mutus, mupak, mêdyat; [pamêdhotan]: pamasahan; [ora
pêdhot]: tyan, tyasa
padhati: ekalkalaka, padhati, gilingan; [nunggang padhati]: madhati, zie kareta
padhas: paras
pêdhês: kanthaka, lona, lawan
padhiyan: totor; [apadhiyan]: notor
padhama: = badhama (araning gêgaman ing jaman kuna)
padhang: êning, andah, anda(of ônda)kara, arya, atyang, awa, awanda, nawa, naba, ning,
caba,
--- 839 ---
rina, kênyar of kumênyar, kara, kram, darma, dilah, dipa, dipta, dipya, dipaya, diyan, diyana,
damar, tara, trawa, trawang, trang, tranga, têrang, trangga, trang-nga, tiksna, tatas, tya,
tyawa, tyawang, sunar, sinang, sêndyan, sakra, sukara, sakya, suluh, we, warsih, wikara,
lasa, lumêng, panjuta, pranawa, purnama, pradipa,
--- 840 ---
pradhipta, praba, prabaswara, padhang, pajar, pajang, yana, mantrang, mari, marên, mêrta,
mêrba, matrang, mastuna, malêngis, maya, gumiwang, bêni, binawa, bêning, bambang;
[padhangan]: dilahan; [pêpadhang]: pradiptaya, panrang of panêrang; [pêpadhangan]:
patrangan, patêrangan; [madhang]: majang; [mêmadhang]: mamajang; [madhangi]:
andipani, andamari, nawaki, nêlahi, nêlêhi, nuluhi, nayuti, dilah of dumilah, dipa, dumipa of
dumipaya, dipta of dumipta, diyan of dumiyan, dumiyana, damar of dumamar, suluh of
sumuluh,
--- 841 ---
lumasa, manarang, manêlahi, manêlêhi, mandipani, masuluh, madhangi, ngênyari;
[mêmadhangi]: nênêlahi; [madhangake]: manrang of manêrang; [kapadhangan]: aryana,
katêrangan, kapurnaman; [pamadhang]: panrang, panêrang, panglampu; [apadhang]:
mapajang; [padhang trawangan]: prastawa, parwastha; [padhang pêtêng]: byar lêp, byar
pêta, byar pêtêng; [padhang bangêt]: cawaca; [padhanging ati]: pranawa; [padhanging
srêngenge]: harimurti; [cahya padhang]: prabu dumilah; [wayah padhang]: sidinjang; [luwih
padhang]: supraba, wikara
pêdhang: tamsir, tingaskara, surèpya, sulèpi, sabêt K., wêla, pendhe, pêrang, pranggana,
palawahya, pilêng, pêdhang N., masmara;
--- 842 ---
[mêdhang]: mendhe
paja: paja
paju: ajêng, pado
piji: sapatha, pèh, pinang, pardika, pradika; [pijenan]: pradikan; [miji]: maneka, mirungga,
mijang, mujêng
puja: astuti, astutya, aji, hom, hungkara, ning, sidikara, swi, samadi, sêmadi, sêmèdi,
samaya, wimbasara, pidik, pudya, pujya, japa, japaha, yoga, môntra, ganya; [muja]: astuti,
astutya, japa, mahum, mahom, mêndhêng, mursita,
--- 843 ---
midik, mataruka, masantika, maswi, mêlêng, majurung, majungkung; [muja samadi]:
dharma, dharaka, yoga, mayogandakaya; [muja môntra]: nyidikara, manidikara; [mêmuja]:
umastawa, hungkara, ninidikara, wahyasamadi, pasamaya, yogabrata, manungsamara,
marjapa, masanti, masantika, mastawa, masa madi, masa madya, masamaya, mawidi
astuti, mawidi sraya, mawidi puja, maladi, majapa, mayoga, mangisêpmarti; [mêmuja ing
dewa]: mandewa(of mangdewa)sraya, mandewa puja; [puja samadi]: sraya samadi, japa
samadi, japa yoga, yogaddhakaya, yoga samawi,
--- 844 ---
manêkung; [puja linuwih]: maha japa, pujawan; [puja môntra]: abimantra, sidikara, swikara,
swingkara, puja krama, puja môntra, yoga japa, yoga maya, manidikara, maswikara,
mêpêng, ba(of bi)mantra; [sêmbah puja]: puja; [pinuja-puja]: dyan mulya-mulya; [pamuja]:
pangekapada, jagrahangkara; [pamuja marang dewa]: dewa puja; [sêmbah pamuja]:
pujastungkara; [pamujan]: dagraha, sumatri, widigraha, pahêningan, pahum, pahom,
pahuman, pahoman, pênakungan, pakêlengan, pidikan, patarukan, pasêntoran, pasantikan,
pasêmadèn, pawidhikan, pulawadu, palanggatan, pajurungan, pajatan, pajungkungan,
--- 845 ---
pamêndêngan, pamursitan van wursita, pamidikan, pamisikan, pamaladan, pamêlêngan,
pamulungan, pagênturan, mursita, ngulawadupa; [sanggar pamujan]: sanggar langgatan,
pahomagrama, palang pamêlêngan, pandhakiya, mandhakyastuti, mandhakiyastuti zie tapa
en sanggar
puji: ucarana, astungkara, êla, alêm, alêmbana, kastawa, dyana, santi, santya, salat,
sambat, widyastuti, wigêna, pudya, pudyastungkara, puja, japa, japaha, yapa, yapya,
môntra, mastuna, gunggung; [pêpuji]: dungiyah,
--- 846 ---
santi-santi, pupudya, masanti, mastuna; [puji-puji]: môntra-môntra; [muji]: ucarana, nidikara,
sumantya, pamursita, japa, mangasthawa, maracana, mudya, masantya, muja, muji, mujwa,
mujya, muga, mangucarana, ngastawa, nglêmbana of ngalêmbana; [mêmuji]: astungkara,
santya, santyapuja, masanti, mumudya; [mêmuji unggul]: majaya-jaya; [muji-muji]:
mangastuti; [mujèkake]: munagya, mudyakên; [mêmujèkake]: ngidungi; [kapuji]: kastawa;
[pamuji]: pucarana, aji, ayanya, pudyastungkana, pamudya, pamujwa, pamujya,
pangucarana, mumulyakên,
--- 847 ---
muga-muga; [sêmbah pamuji]: pujastuti, pujastungkara; [puji kêlair]: japa mantra; [puji
kabatin]: ônnya; [puji linuwih]: pajuwan; [puji pangabêkti]: astungkara; [lakuning puji]:
pujabrata
pêjuh: nutpah, rahsa, rêta, kama, sindurêtna, mani, manimaya
pajar: sidyenjang
pijêr: pijêr, nyari, glana
pêjêk: [mêjêk]: mêwês
pojok: tunjung, tunggar, lingir, juhung; [pêpojok]: kori pasadon; [pojokan]: lingiran, pasadon;
[mojok]: ngujung
pijêt: pêtêk, piyêh; [mijêt]: mêtêk, mijêt, mê(of mi)yêh, ngupuk; [mijêti]: mê(of mi)yêhi,
ngandhahi, ngudhodha; [mijêt-mijêt]: ngupuk-upuk
pijêtan: (woh), langsêp
--- 848 ---
pajêg: wadal, panggêh, bulubêkti
pajang: tilam, tilamrum, papajêgan waran van wara, warangan van wara, patani,
pawarangan van wara, pajungutan, jinêmrum, jinêmmrik, môndhakiya, makasutan van suta,
zie turu
pujôngga: Awicarita, nawungkridha, kawi, kakwindra, kawiragya, kawirêja, kawiswara,
kawiwara, kawipara, titisunda, tumêmungasthaguna, sambegana, sanga kawi, widayaka,
para kawi, paramakawi, paramasastra, paramabasa, iyampu, môndraguna, mardawalagu,
mardibasa, mangawiseka, mangawisesa zie pandhita
pujôngga: W. A., wong wignya kang kapatah ulah kasusastran minôngka damaring praja
--- 849 ---
payu: tindha, paajêng, pahali, pajêng K., mayu; [payon]: dulyahita, tindha, paratag, tarub,
pajêng, pajêngan, matindha, matindhan; [payonan]: taruban; [pêpayuning jagad]:
cakrawartya, catrawatya; [pêpayon]: dayat, titindha, patindhan, patêpan van atêp, pajêng-
pajêng; [pêpayonan]: papaywan; [mayu]: nindha, catra, tumindha, mahajêng, mahayu,
manindha; [amêmayu jagad]: cakrawarti, cakrawartya, cakrawati, cakrawatya; [mayoni]:
majêngi
payah: capi, cape, capya
pyur: [pyur-pyuran]: sarsaran; [kêpyur]: tampu
piyak: [miyak]: ningkad, lumingkab,
--- 850 ---
mêngka, ngingkis; [miyaki]: miyaki, pyahi
piyagah: [miyagah]: angayagah, mancah
paying: [poyang-payingan]: mabayangan
payung: cakra, catar, catra, catratra, cadhang, sèngsèng, songsong K., songsyang,
pasongsyang, pasongsong, paajêng, pajêng, payung N., jatha, jong; [mayung]: anyakra,
mapajêng; [mayungi]: majêngi; [pamayung N. panongsong K.]: pamajêng; [apayung]:
mapajêng; [payung bawat]: bawat; [kaya payung]: apajêng
puyêng: limêng; [puyêngan]: limêngan
pama: [verk. van upama]: saksat
poma: pacuwan
pamah: [mamah]: ganyang, grêmus, grêmusya, garêmus,
--- 851 ---
gilut; [mamahan]: gilutan
pamit: amit, cilik, suhun, mamita, mamwit,
pamotan: W. A., kang kêna pinitaya ing gusti, asimpên wadining praja
pamiwalkung: (têmbang), têgêse: pamisahing kangên
pêmpên: [mêmpên]: manganti
pampêt: pêpêt; [mampêt]: ampêt, panganti
pampang: [mampang]: cahêng, walila, pahang, mangkrak
pêmpêng: [mêmpêng]: ardaka
paga: tingkat
puguh: wrêngkêng, wangkot, lwat, panggêh, pingging, punggung
pagêr: rangkah, kikis, kuthi, tawing, tamping, wana, jagamaya, mahodama, mahodhana,
bala; [pagêran]: tampingan;
--- 852 ---
[pêpagêr]: ra(of rê)rangkah, maodara; [pêpagêran]: kalas; [magêrsari]: indhung; [magêri]:
nawiwi, nawing, rumangkah, tumawing, merawala, ngikisi; [mêmagêri]: mawala-wala;
[apagêr]: abala; [apagêr bata]: malalayan; [pagêr sajêroning bètèng]: kacapuri; [pagêr bata]:
lalayan, laleyan, malalayan; [pagêr bumi]: malatana
pugak?: capu
pogok: langgyana, po, papang, paju, pampang, pêngpêng; [mogok]: wyang, wingyang,
langgyana, mahanga, mapang of mampang, maju, mangkrak, mapang, mêngpêng, gola,
balila, bangga; [pamogok]: pamiyang
pagut: campuh, tarung,
--- 853 ---
tatwa, têmpur, pangaras, gêgwan; [magut of manggêh]: magêh; [apagut]: mawantah
pêgat: rêngat, dasah, tarak, sah, saha, sapiha, pasa, pasah, gêrêm; [pêgatan]: arpasa;
[pêpêgatan]: rêrêt, arimati; [mêgat]: nambang, dumasah, masah, mapasah; [mêmêgat]:
mamasa; [mêgati]: pyahi; [kapêgatan sih]: kaswasih, mangaksih; [pamêgat]: pamêsah; [ora
pêgat]: titir; [aja pêgat]: aywasa; [tan pêgat]: andêrwili, titir, tyas of tyasa, satata, satiti,
satatan, lana, megung
pugut: têtês, putung, papas, pupug, pêthêt,
--- 854 ---
pêthil; [pugutan]: têtêsan; [mugut]: tumêtês, marugul, mutung, mapas, mapal, mupug,
mamrêp, mêthêt, mêthil
pagas: iras, irasa, jahid, jahit
pagol: [magoli]: nagêni, nanggêni, tunggwi, tumagu, mananggêni, magalang; [mêmagoli]:
tumagya-agya
pêgêl: kumêh, lumpêng, gêmpung, bêbah; [apêgêl]: mopêk
pugal: punggung, bôngga
pugag: capu, kapu, bungkah
pêgêng: kêla, tahên, sapih, pênggah; [mêgêng]: nahên, nênggak, tumahên, sumapih,
simpêg,
--- 855 ---
makung, mênggah; [mêmêgêng]: mêmêtêng
pathi: uyah, candu, santên, santhika, landhika, pa(of pê)sthika; [pathèn]: candu, candon;
[mathi]: sumanthika, sumakthika, lumanthika, masthika; [pinathi]: kasakthika
pêtha: tingka, wimba, lingga, pindha; [mêtha]: tumingka, mindha; [amêtha]: magatra; [pêtha
panah]: wimbasara; [pêtha golèk]: martima
pêthi: tapêla
potha: [potha-potha]: rabasa; [motha-motha]: nêwih, rumabasa
pothah: [mothah]: molar
pathènthèng: [mathènthèng]: mathangthang
pathok: cagêr, tanggên, galang; [mathoki]: nurusi
pêthik: puhut, parugul, punghat, punghut,
--- 856 ---
pêngêt, pungut; [pêthikan]: puhutan, punghutan, pungutan; [mêthik]: anasa, mahut, muhut,
manyumbad, marubul, marunggul, munghut, manguhut, mêngêt, mungut, nguhut,
ngundhuh, ngutpala; [mêthiki]: muhuti, manguhuti, munguti, nguhuti; [pamêthik]: pamuhut,
pamungut, panguhut
pêthuk: adhang, anggêh, cundhuk, tundhuk, totos, susung, sêng, sêngsêng, sungsung,
papag, pampang, thuthu; [pêthukan]: papagan; [pêpêthukan]: dyudyumpahan; [pêthuk-
pêthukan]: sungsung, sungsungan; [mêthuk]: asêng,
--- 857 ---
asêngsêng, umanggêh, nêngsêng, nungsung, nanggul, sindura, sumusung, sambrama,
sumêng, sumêngsêng, sumungsung, sêngsêng, sungsung, panungsung, maninjo,
manungsung, matawa, misusung, masêsêng, mapag, mapang, manganggêh, nganggêh;
[mêmêthuk]: manunungsung; [mêthukake]: madyumpakên, mapagkên; [kêpêthuk]: cundhuk,
tundhuk; [pamêthuk]: paninjo, panungsung, pamapag; [pamêthukan]: papangan
pêthèk: kerata, puhut, pêca, pêtya, batang; [pêthekan]: batangan; [mêthèk]: muhut, mêca
pathakol: [mathakol]: mathakèl
--- 858 ---
pêthêt: punggêl; [mêthêt]: mugut, muguti, munggêl
pêthit: puncak; [mêthit]: muncak
pêthut: totos
pêthèt: puhut; [pêthetan]: puhutan; [mêthèt]: muhut
pêthot: thêl
pithut: pêdhèr, thuthu
pêthil: sulah, pêndil; [mêthil]: umut, sumulah, mêndhil; [mêthili]: pumuti
pêthèl: walukya
pothèl: pohèng; [mothèl]: mohèng
pathèngthèng: [mathèngthèng]: mathangthang
pêthing: [pêpêthingan]: pepenyan, pèpègyan
pithing: [= kapithing]: rêkatha, kalakatha, kamitra, kapira, dahri, darika, mindara
pang: carang, capang, cabang, tangke, tangge, pahang, pancarang, pakah,
--- 859 ---
pang, panga, yuyu, mapang; [ngêpang]: mirup, mupul; [pangêpang]: pangirup; [aêpang]:
mapang
pêng: [= êpêng]: ti, sêru; [pêng-pêngan]: parmati, pramati; [pêng-pênging kuping]: kêpilêng,
pilêng; [ngêpêng]: sarosa, sumêru, manglampu, ngêti; [makpêng]: sêkpêng
ping: panga; [kaping]: ming; [kaping lima]: ginangsal
pung: kayu ...: tanjang
pongah-pangih: uwah-uwah; [pongah-pangihan]: kudhandhangan
pangan: aksana, nêdha K., cacah, kulum, têdha K., tadhah, sri, subu, woga, wugan, dhahar
K. I., jêlag Ks., madhang N., bukti, buktya, baksana,
--- 860 ---
boja, bu(of bo)jana, boga, bogya; [awèh pangan]: amboja; [ngêngurangi pangan]: mêrlapa;
[panganan]: satrasa, paboga, nyamikan, buktiyan, baksana, bu(of bo)jana, boga, boga
sadrasa; [pêpanganan]: amik-amikan, rajata, santapa, wahyapala, wiraboga, watyapala,
wogan, dhadharanan, nyanyamikan, boja, boga; [mangan of mêmangan]: anjêlag Ks.,
umangan, amboja, abagsana, nu(of no)nas, nacah, natah, nadhah, kulum, dhara,
mahangan, manacah, manadhah, makan, mukti of mamukti,
--- 861 ---
muktya of mamuktya, masraya, madhang N., mamuti, mugan, mangan N., bukti, buktya,
baksana, bu(of bo)jana, boga, ngawuk; [mangan enak]: jujumat; [mangan rusuh]: ngimul-
imul; [mangan luwih]: baksanita; [pamangan]: kênyêp; [pamanganan]: pamakanan; [dhahar
K. I.]: amboga; [dhahar eca]: amboga drawina
pengin: [pêpenginan rajah tamah]: kanggoning pakêcapan: rajah matah; [mengini,
mêmengini, menginake, mêmenginake]: kainginan; [mêmengin]: muhut; [kêpengin]: ingin,
manistra
pangeran: esa, rabin, wuhan[7]
pangeran: [of pangerran W. A.]: pangawulan, pinangeran, wênang
pangku: kisapu,
7. tuhan.
--- 862 ---
kaswapu, kisapwa, pangku, pangkya, pangkyak, ngaswapu; [pangkon]: pangkêhan,
pangkwan, ngisapu, ngisapwa; [mangku]: pangkwa, pangkya, mangkwa, mangkya,
pangkyat, mangkyak; [pinangku]: kisapu, kisapwa; [pamangku]: pangisapu
pêngkuh: tanggên, tanggya, tanggyana, pêrkasa, prakasa, prakosa, prakoswa, prakosya;
[apêngkuh]: masiga
pangkur: (araning têmbang cilik) têgêse: buntut
pangkat: andha, rambah, tuha, tundha, sunda, wija, wijang, parah, paga, juru, jat, bilik;
--- 863 ---
[pangkatan]: rambahan, pataran; [apangkat-pangkat]: aparah-parah
pungkas: puhas; [pungkasan]: kauwusan, puhasan, pawêkas, ngêhang; [mungkasi]:
ngapuhara; [pamungkas]: sampata, pamuput; [pamungkasing pangiring]: padaraksa;
[pamungkasan]: panguwusan; [gêgaman pamungkas]: saramuka
pengkal: [mengkal]: nyingkal
pêngkêlung: têlung
pangkung: kiswapa
pingit: hêt, dalit, simpên, sumpêt, thithi; [pingitan]: kakran, kêkran, tèki, biyada; [pêpingitan]:
kamunihan, sutra, wêwêr-wêwêran; [sastra pêpingitan]: sandi sastra; [layang pêpingitan]:
sastra sandi; [ngèlmu pêpingitan]: kamu(of kamo)ksaman; [mingit]: ambuni, dumalit, mendra,
maringit, mêtri,
--- 864 ---
masimpên, mêwêr; [mingit-mingit]: mendra-mendra, malangit, mayagra; [pamingit]: paringit
pèngêt: wyatna; [pinèngêtan]: erang
pungsêng: [mungsêng]: ngungsêng, ngungêng
pangul: taping, tungha, tangul, sêlat, panjung, pangol, pingul, bojong; [pêpangul]: panêlat;
[mangul]: tumawing, tumunggul, tugul, mangjung, mayung, mangol, mungal
pongol: pangul; [mongol]: mangul
pangulu: W. A. sisirah, utawa pangarêp
pangalasan: W. A. kang kapatah amèt kayu ing alas
panglima: W. A. mantrimôncalima
pangling: Indung, indung, cali, pandung K., maindung
panglong: irêng, panglwang
--- 865 ---
panggah: anggagah, kur, togên, tênggah, tanggon, gu, gagah; [manggahi]: anggagahi,
tumanggah
pinggir: upir, ujung, imbang, rupir, kikis, kiping, tira, tirah of titirah, turutan, kawir, tawing, têpi,
têpis wiring, têmir, tamping, tambi, têmbir, têmbiring, ta(of tê)mbing, têmbèng, tinggir,
sisimping, samipa of samepa, samipwa, lirang, patirah, pipi, pipir, pinggir; [pinggir giring]:
têpi iring; [pinggiran]: ujungan, tampingan, tinggiran;
--- 866 ---
[pêpinggir]: titirah; [pêpinggiran]: titirah; [minggir]: nêpya, nêmbing, tumawing, lumira,
manirah, miwir, mipir; [minggiri]: nênggul; [paminggir]: patambing; [paminggiran]: patêpèn,
patêmbingan; [pinggir iring]: têpis iring; [pinggir sêgara]: muhara
pênggak: campah, santya, sapiha, sayut; [mênggak]: nantya, santya, sumantya, sumatih,
sumapiha, sumayut, manahên, manantya, masayut; [mênggaki]: manahêni; [pamênggak]:
panantya
punggawa: Kw. na(of ni)yaka, tumênggung, sumantri, wadana, pratiwa, partiwa, partiwadya,
partiwabala, prameya, mantriman, manguri, bupati,
--- 867 ---
batha, bathamukya, zie tumênggung en bala
punggawa: W. A. ing ngisor iki sêsêbutan utawa pangkat lan kuwajibane para putra sêntana
sarta punggawaning ratu ing jaman kuna, ingaran: wadu aji, kaya ta: ôndhamohi Wbk.:
tôndhamoi W. A. têgêse: limpad marang pakarti, kapatah amêminta pagaweane abdi dalêm
kriya; arya, têgêse: luhur, utawa: padhang; aryaniti, têgêse: wadana sêtya, utawa: wadana
gêdhong; aryahoddha têgêse: wadana dagang; aryatiron têgêse wadana pangulat-ulat (=
tilik); haryaleka, têgêse: wadana pananggalan; arya pêpati, têgêse wadana parentah;
aryajômba, têgêse: wadana pasucèn; arya manguri, têgêse: wadana pangudharan,
winênangake angowahi karampungan kang nalisir;
--- 868 ---
adèn-adèn, têgêse: pangkat pangulu, utawa panglawe van panalawe; adipati, têgêse:
panggêdhening parentah; adipati kupu, têgêse: adipati kang wis mardika; ulubalang, têgêse:
pangarêping pacalang utawa juru nglakokake layang kang marang ing ngamôncapraja;
umbul, têgêse: pêpundhèn, pangkat panatus; na(of ni)yaka, têgêse: panunggul; rahadèn,
têgêse: sêsotya, utawa bagus; radèn mas, têgêse: sêsotya êmbanan kêncana; radèn bagus,
têgêse: sêsotya bêcik; ratu[8] têgêse: nyarambahi; rôngga, têgêse: wêngku; kaum, têgêse:
jêjênêng; kandhuruhan, têgêse: paserenan; karêrêngan, têgêse: juru nganglang sajroning
pura; karaman, têgêse: arahan iya iku wong cilik kang ora nyôngga gawe, ngindhung utawa
magêrsari nyagak pat;
8. § apa bênêr panjênêngan ratu winor ing wadu aji?
--- 869 ---
kaliwon, têgêse: kapiji, utawa rongèwu; kalang, ambawahake alas pajatèn; kalang ilir, nêrês
wit sarta ngrampas pang kayu jati; kalang èdhèg, andhêdhêgi kayu kang arêp tinêgor;
kalang kamplong, nawar sagunging kayu kang singit-singit; kajinêman, kang kapatah ngulat-
ulatake laku kadurjanan sajroning nagara; kiyai utawa: kaki, têgêse: pituwa; kabayan,
kapatah dadi lantaran; kangjêng, têgêse, ingkang suku; daksa utawa: jaksa: sujana, utawa
wicaksana, kabubuhan anggarap prakara; dêmang, têgêse: bêbundhêl; tôndhamohi zie
ôndhamohi; tôndhamantri, juru mupu beya ing pasar-pasar; tuwarawa = juru silêm, kapatah
misaya iwak kali zie Wwh. 44-7 T. A. 174-10. v. o. W. A. jômbaleka = warigaluh; tuwaburu,
kang kapatah ambêbêdhag buron alas;
--- 870 ---
tumênggung, têgêse: dhênggung,utawa: têtindhih; sinangarya, sinêbut: luhung; santri,
têgêse sakabat, utawa: panakawan; senapati, têgêse: mangku parentah; sarati, têgêse:
angkus, kusir; suratani, têgêse: kêkêndêlane wong cilik kang nyôngga pagaweyane ratu,
lungguhe saparoning paragak; sikêp, têgêse: tukang nyêkêl; susuhunan[9] têgêse:
pêpundhèn; singasari, têgêse: singabarong, prajurit kang kapatah rumêksa para biyadaning
ratu; wirancana, têgêse: anglingan, iya iku prajurit miji; wuruk = kusiring padhati, titihane ratu
yèn bêdhat pikat marang alas; wirasinga, têgêse: pikuwat, iya iku prajurit jaba; wirajanu,
têgêse: panglingan, iya iku prajurit pinilih; wirajaya, têgêse: karajan, iya iku prajurit jêro;
warigaluh = tuwarawa; wadana, têgêse pangarêp;
9. § padha kaya pitakon ratu.
--- 871 ---
wadya, têgêse; rakêt; lurah = ulu-ulu, lungguhe saparoning panglawe zie adèn-adèn;
panêkar, têgêse: rowaning wadya, madhangake têmbung; pandêlêgan = juru tênung, utawa:
nujum; panèwu, têgêse golongan, utawa sèwu; pandhe, têgêse: panggondhèl; panji, têgêse:
têtunggul, utawa: banthèng, sor-soraning lurah, pangarêping prajurit; panjang jiwa, of jihwa,
jiwa zva. nyawa maar. jihwa zva lidhah, kang kabubuhan andhawuhake parentah;
panêmbahan = kang sinêmbah; panunggul, kang kapatah ngêrèh para kawula magang;
pêcattôndha = ôndha, têgêse: uwalwing têtêngêr, iku wadana pabeyan sarta pabandaran (of
kabandaran); prajurit, têgêse: pêrang; prajurit sinêlir, têgêse: kanthi kang ora adoh;
prameya, têgêse: bôngsa linuwih; pragak, têgêse: tuku, kuwajibane ngrampungi prakara
--- 872 ---
cilik-cilik ing desa kang kêna dipirukun lungguhe saparoning bêkêl; pakulupan, têgêse:
pamanggangan; pakathik, têgêse: kanthi; patih, têgêse: parentah; patyatandha, têgêse:
wadana pabeyan sarta pabandaran (of kabandaran) dharat; patinggi, têgêse, pamangkat,
lungguhe saparoning lurah; pasêpan, têgêse: têlik; pasingsingan, kang kapatah mariksani
wadya kriya; palimpinga, juru pralambang, utawa: ulah jangkaning praja; palingsingan, kang
kapatah ngêrèh wadya anon-anon; pujôngga: wong wignya, kang kapatah ulah kasusastran,
minôngka damaring praja; pamotan, têgêse: kang kêna pinitaya ing gusti, simpên wadining
praja; pangeran van pangerran van ngèr, têgêse: pangawulan; pangulu, têgêse sêsirah,
utawa pangarêp; pangalasan, kang kapatah amèk kayu ing alas;
--- 873 ---
panglima, têgêse: mantri môncalima; punggawa, têgêse pangahap; jajar, têgêse:
pangarêping laku; jômbaleka, têgêse: mantri tuwarawa, kang kapatah misaya iwak kali;
mantri, têgêse: linuwih; mas bagus, têgêse: mas bêcik; manguri, têgêse: mudhari prakara;
gandhèk, utawa: anggandhèk = anggandhok = loro, têgêse loro, sok ana gandhèk: iya loro;
gus of gus-gusan = bêcik- bêcikan; gusti, têgêse: rahsa, gunêm, sêsêbutan; bandara,
têgêse aub-aub, utawa: têtuwa; bêkêl, têgêse: tunggu, utawa: ancêr, lungguhe saparoning
patinggi; bala, têgêse pagêr; bupati, têgêse: bawahani parentah; bêbuyut, têgêse têtuwa
pangkat panèkêt; ngulama, têgêse: ulah ngèlmu;
--- 874 ---
ngabèi, têgêse ngimpuni.
punggawa: R. K. Ing ngisor iki araning punggawa kang muni ing layang raja kapa-kapa,
kaya ta: andaka, ôndamohi, êsungkawung, êsung kulung, kalungkung, kupu, adipati ...,
kajinêman, tôndha, tiron, arya ..., tambir, suraya, sêsêpan (langlang ing wayah bêngi),
suguh, sabuk alu, sangadèn, singasari, arya ...,
--- 875 ---
wiraraja, arya ..., wira singa, arya ..., warajungka swalakas, wirabraja, watu kalang, watu
kalingking, watuwalira, watu parang, watu pasung, watu gêni, watu ganjur, walirahapi,
walirahapyuy, walirakambi, walaka, wogan, leka, arya ... (olah-olah), lêlungidan, panakatèn,
pandêlêgan (ulah tênung sarta pagêring),
--- 876 ---
panji, panjang jiwa, pakulupan, patyatôndha, palimpingan, papati, arya ..., pujôngga, pamot,
arya ..., pangalasan, juru janglar, juru mab, jômba, arya ... (olah-olah), jagul ngare, manguri,
arya ... (anampuni wani mati), ganjaran, gara-gara, gayung pangayap, bujaburu, buyut,
ngabèi
--- 877 ---
punggawa: D. N. nayaka, tumênggung, suhaddha, sumantri, subadha, wrahasbala, wadu,
wadana, wadya, wadyabala, waladara, walaba, partiwa, partiwadya, pratiwa, pratiwabala,
prameya, mantri, mantriman, manguri, brêtya, balawan, bupati, batha, bathamukya
panggul: [manggul]: mananggul
punggêl: kapung, têtah, têtêh, tutuh, punah, purêk, pra(of para)pal, pupak, papal, pupug,
polog, pug, pugut, dhungkul; [punggêlan]: kapungan;
--- 878 ---
[munggêl]: tumêtah, tumêtêh, tumutuh, murêk, mra(of mara)pal, marpyas, mupak, mapas,
mapal, mupug, mugut, magas, mangapung, ngapung; [munggêli]: murêki, marupuhi, muguti;
[apunggêl]: mapunah; [pamunggêl]: pamupak, pamaras
panggêng: pingging; [manggêng]: manggung
panggung: caka, gantang; [panggungan]: muhara, maligèn; [panggung watu (piranti mati
obong)]: pancaka
pênging: ampah, suwuk; [pêpênging]: hiki, sapiha, sayuk; [mênging]: santya, sumantya,
sumuwuk, sumapiha, manintya, ngusir; [mêngingi]: nguhuti; [pinêngingan]: hinilan;
--- 879 ---
[pamênging]: santya, pamapag
dhi: [= adhi]: antên, ari, arya, ri, rayi K. I., yayi; [ngadhi]: ngantên
dhuh: [= adhuh]: A, U of hu, E of he, Ah of hah, Uh, Aha of aha, Ahah of ahah, ahka, adhah,
adhuh, Udhah, Um, Ibu of ibu, hong, duhan, toh, talêh, tèbu, lahe, pangadhuh, dhuh,
dhuhan, ya, babo, bibi; [dhuh-dhuh]: UU, ahhah, Udhuh; [adhuh-adhuh]: hahahah,
honghong; [dhuhe]: Uhuh; [adhuhe]: Aho, Ahaha,
--- 880 ---
ha ha ha; [adhuh hehe]: Ahaho; [adhuh lahe]: Ahoho; [ngadhuh]: umong, maho; [ngadhuh-
adhuh]: atalêh-talêh; [ingadhuhan]: ino; [pangadhuh]: dhuh; [pangadhuh-adhuh]: hêm, hêm-
hêm; [dhuh aku]: ahka; [dhuh dewa]: huhu, ilahèng; [dhuh sapa]: ahka
dhahar: [dhahar nginum]: ôndrawina
dhaup: wiwaha
dhèhèm: sigra zie wahing en watuk; [kadhèhèm]: madhaham
dhun: [mudhun]: nêrêh, tumurun
dhanu: [ngêndhanu]: kumêndhung, sumara, limêngan
dhananjaya: [= dananjaya]: arane panêngahing Pandhawa
dhêndha: pidana, pidhana, dhandha; [dhêndhan]: pangluput; [andhêndha]: dhumêndha,
midana, malya, midhana
dhandhang: [andhandhang]: angas
dhêndhêng: [andhêndhêng]: kumêndhêng, ngêndhanu,
--- 881 ---
ngawandha
dhèndhèng: liyat; [andhèndhèng]: lumiyat; [kadhèndhèng]: kaliyat
dhandhang(of dhangdhang)gula: (araning têmbang cilik, têgêse: araning gêgodhongan kêna
ginawe paès, utawa gula rineka kaya dhandhang)
dhanyang: hyang-hyang
dharat: [dharatan]: ngasa, lêsta; [andharat]: madharat
dharusul: [andharusul]: mamrusul
dharidhis: cêdhis; [andharidhis]: nyênyêdhis
dhrodhog: [dharodhogan]: kakatêran
dharampalan: (araning dewa)
dhok: [pandhokan]: jêdhok; [dhok]: (araning jam kayu nôngka minôngka pêpundhèn);
[mandhok]: manjok
dhêku: [dhêku-dhêku]: ngambiwadha
dhukun: tabid, ladira, padhoti, jumuk, mubat, bidhan; [padhukunan]: pramosada,
pramosadan; [ngèlmu padhukunan]: ulik sapramoda, pramosada
--- 882 ---
dhukar: barubuh
dhêkêm: [andhêkêm]: ngadhukus
dhot: sulah
dhatu: [kadhaton]: antapura, ôntapura, Adyahi, raja, rajwa, rajya, rangka, kênyapura,
kênyapuri, karatyan, kadhatyan, taji, tajya, pura, puri, puro, purana, purantara, puraka,
parsada, prasada, prasadarga, purasaba, pura-pura, puraya, praba, dhatulaya, dhalêm,
jwitaji, graha; [papan kadhaton]: purana; [ing kadhaton]: ngantapura; [têlung kadhaton]:
tripura
dhoso: nandya, nantya; [andhoso]: nyêndhu
dhasar: tahas,
--- 883 ---
lakra, lastar, lumah, labak, papan, galar; [dhasaran]: lumaha, labakan; [dhêdhasar]:
candhang, tanas, talasar, lalawak, labak-labak, patala; [andhasar]: makundhah
dhêsêk: bêbrêg; [andhêsêk]: umbêrêg, ngikut, ngingkut
dhisik: uni, êlêm, rumuhun, zie Indramajoe, karuhun, sikara, mandhik, mula, nguni, ngunin,
ngunya; [rêbut dhisik]: paruhu-ruhunan; [andhisiki]: ruhuni, mawuryani, mangruhuni, nguni,
nguniyani, ngruhun, ngaruhuni; [andhisikake]: mangunyakên;
--- 884 ---
[dhisik-dhisik]: nguni-uni, nguni purwa; [dhisik- dhisikan]: ruhunan, ruruhunan; [andhisik-
dhisikake]: ngruhun-ngruhunakên; [pandhisik]: pangruhun; [padhisikan]: paruhunan
dhosok: sompok; [andhosok]: nyompok
dhewe: narpa, dumara, sowang, wala, priywak, priyawak, priyang (of priyông)ga, pribadi,
pagyan, dhana, dhawak, juga, mina, mrihawak; [dhèwèk]: lila; [dhèwèke]: rakwa, nyasiralan;
[dhewe -dhewe]: sowang-sowang, perangan
dhawuh: cawêh, rahup, rarab, kuluya, suruhan; [dhawuhan]: labuhan; [andhawuhi]: rumuru,
mahi; [didhawuhi]: katuduhan, katitihan; [padhawuh]: patigan;
--- 885 ---
[padhawuhan]: pawantingan, palabuhan; [dhumawuh]: sumra; [wayah sadhawuh]:
sadhawring
dhuwur: antar, anung, ardha, udaya, ulu, agra, inggil K., unggul, ruhur, dirgya, tara, tungha,
tungan, srênggi, wur, wuwung, luhur, lumur, punjung, prênggi, pangunggul, dhuhur,
jumantara, janggala, murti, mênggêr- mênggêr, gana, gra, giri, gaga, bêntar, bama;
[dhuwuran]: awang-awang, lumuran; [dhêdhuwuran]: uluwan; [dhuwur dhewe]: munggul; [ing
dhuwur]: ngagrah; [sadhuwuring mega]: ngambar -ambar;
--- 886 ---
[luwih dhuwur]: suralaya
dhuwêt: rukêm, kathilêng, duhêt
dhuwit: ardana, arta, arte, hartana, hartaka, hartakara, hartawan, atang, uwang, hyarta,
kaskayani, kupang, kèpèng, dana, danardana, danarta, dyana, dêmi, topang, sadana, sa(of
sê)dhana, sadhêna, dhana, dhuwit N., yatra K., brana; [andhuwiti]: ngardanani; [dhuwit
akèh]: maharta; [dhuwit agung]: mahadana, mahadhana; [dhuwit pêcah]: hurarta; [dhuwit
limang wang]: sakupang
dhela: sêmita; [sadhela]: êlêm, dèrihing, saharas, sar, sakarêng,
--- 887 ---
salap, sapangu, watgatha, yalap, mêne, mara, bari; [sadhela-sadhela]: bari-bari
dhêlik: [andhêlik]: mahêt, manês, maningit, mêt, ngumêt; [andhêdhêlik]: ngumpêt-umpêt;
[pandhêlikan]: padhêmitan, panghêtan, panghêban
dhalang: carma
dhulang: idhang, dhudhulang
dhapur: wangun
dheprok: [andheprok]: amidik, mangundhêh
dhupak: dêdêl, têndhang, tampal; [andhupak]: andêdêl, dumêdêl, makidyat, ngrunjah
dhepok: dhampah; [andhepok]: sadhepok, malumur, ngidhupuh
dhêplok: [dhêdhêplokan]: sasadon, pranaja
dhadha: krudha,
--- 888 ---
pranaja, puwa, dhadha K. N., jaja K. I., jangsa, ngayun; [dhadha jêmbar]: wijangkara;
[dhadhaning kewan sikil pat]: andhêman
dhudha: tanbara
dhedhe: mange
dhodho: rimbit
dhadhah: anggra
dhudhah: tangi, dhudhuk, bubak; [andhudhah]: dhudhuk, nyarudhah
dhadhak: [dhadhakan]: kalasesa
dhêdhêk: têpung
dhudhuk: jugil; [dhudhuk-dhudhuk]: manyukilan
dhodhok: thongkrong
dhêdhêt: sêk; [andhêdhêt]: irêng
dhèdhès: wida
dhèdhèl: [andhèdhèli]: alimêrut
dhadhali: (araning manuk sarta araning panahe Radèn Arjuna)
dhadhap: (têmbung); [andhadhap]: rangin; [dhadhap (têmbang)]: celung, dhadhap
dhêdhêp: rêrêp, rêrêb, tirêp, tirêb, lêlêp, jêjêp
--- 889 ---
dhadhapmantêp: (têmbang ged). Têgêse: dhadhap sêmi
dhodhog: [andhodhog]: madran
dhayoh: tyamu, tami, tamu, tamya, tamyi, tamiy, tanuy; [dhêdhayoh]: tatamu, tatamuy;
[kadhayohan]: atiti; [tinamu-tamu]: tiniti-titi
dhayung: talajung, wêlah, galiyu
dhoyong: wiyut, miyat, mayung
dhêm: [= adhêm]: kruk, tis, tis-tis, mêrta, matis, ngingi; [luwih adhêm]: palamatan;
[ngêdhêm]: êndha, ngêdhêm; [ngêdhêm rasa]: nidham; [ngadhêmi]: amarta, umadhêmi;
[kadhêmên]: kasrêpan
dhêmên: êla-êla, cinta, carya, rênan, rarêm, rumêsêp, kuswa, trêsna,
--- 890 ---
tamtam, sênêng, wajib, lalit, lulut, lamlam, paga, dhêmar, mulêm; [dhêmênan]: kacintan,
kalulut; [andhêmêni]: nista, manintyani, manukitara, macintya, ngacintya, ngacintrya;
[dhêdhêmên]: rêrêsêp; [dhêdhêmênan]: mangun sih; [kadhêmênan]: kamatrêsnan,
lamlamên
dhampar: amparan, angsana singa, kundharana, kundharasa, dirga haksana, dirga sana,
singhasana, singhangsana, singaksana, singasana, singangsana, lowana, padmasana,
patrana, patarana, pasilendra, palang(of palông)ka, mèrupadma; [dhampar dawa]:
padmadirgasana
dhêmit: silum;
--- 891 ---
[dhêmitan]: sêluman, limunan
dhompo: kelon, talaku
dhèmpèt: dhampit
dhèmês: mathis
dhêmpêl: kêkêlên
dhêmpul: tala
dhumpil: [dhêdhumpilan]: umpil-umpilan
dhompol: inuk
dhumpyuk: cawêh, cawuh; [dhumumpyuk]: camawuh
dhagêl: ga
dhèthèng: [andhèthèng]: wêlang, jinggring
dhang: [= dhangan]: trangga, santika, sampat, ladhang, lumayan, mannyan, marèng,
gampung, bêgèr, bagas; [akandhangan]: santika; [ngadhang]: umadhang; [andhanganake]:
ambagas, anggampung, manrang, madhèng; [kadhanganan]: kanirbayan, kasantikan
dhong: [êndhongan]: têlih
dhenga: [sadhenga]: asing, sasing,
--- 892 ---
mantal, barang; [sadhenga ucap sora]: singanabda
dhangah: andaka
dhingin: bra; [andhingini]: murwani
dhèngêr: [pandhèngêr]: pangarta
dhôngka: kahyangan, kabuyutan
dhêngak: [andhêngak]: lumêngge
dhungkar: têpak, swab, putêr; [dhungkaran]: putêran; [andhungkar]: sumwabya, manungkal,
mutêr, ngongkol, ngunggad; [pandhungkar]: pamutêr
dhangkrang: [ngêdhangkrang]: ngengkrang
dhêngkul: drakuka, dêngku, dhingkul, juhung, jêng, jêngku, jêngkala, jungkali, jungkalika
dhingklik: paga
dhêngklang: [andhêngklang]: wijang
dhangdhang: utpaka, ajap-ajap, kagana, kangka, sawabukti,
--- 893 ---
sobaksana, dhandhang, dhangdhang
dhêngglêng: linglung
jae: alaya, rimpaka
jahnaisuta: (jêjuluke Bisma)
jail: androhi, dêngki
jan: jang
jin: êjan
jun: kapita, kampita, kumbaya, kumbayana, durna, druni, juna, buyung
jênu: wisaya
janardana: (jêjuluke Prabu Krêsna)
jênak: ênak, kulêd, sapalan, lembong, jênêk, jinak, menaka, mawèt, majrat, gêpêr, gayêng;
[kajênakan]: swecan; [pajênak]: pajrakan; [ajênak]: matêlêm
jinêm: amêm, dyatmika
jênêng: aran, dadaha, têngêr,
--- 894 ---
têngran, têngêran, sir, mawangi, panêlah, panêngran, panênggak, pangaran, dhir, dhiri,
jênêng, bisi (of bise)ka; [jêjênêng]: dadaha, panêlah, pradaksa, pradêksa; [anjênêngi]:
hitnya, mradaksa, mradêksa, madêgi, ngèstrèni; [panjênêngan]: tatwas, pandaha
jantên: [jumantên]: mara
jôntra: catra, jôntra
jêntol: kungkung
jantung: adnyana of atnyana, tuntut of tungtut
jandhela: niyakgraha, jênela
janji: ambara, ubaya, êbang, anggêr, nobaya, rubaya, kangsi, tinya, tatya, tisama,
--- 895 ---
tija, ta(of tê)mbaya, samaya, sa(of sasa)mbaya, sa(of sasa)ngi, sanghya, sanga, sangi,
punagya, pratignya, prayognyana, panggil, pangubaya, bara, bisama, baya; [nêtêpi janji]:
purbaya, purobaya; [anjanji]: manyangi, masangi, mayanya, mangubaya, ngubaya;
[anjanjèni]: nambahi, nyawèni, mangubayani; [prajanji]: sa(of sê)madi, sa(of sê)mèdi,
panamaya, pratinya, pratignya, prasamaya, patêmbaya, pasayêmbara; [prajanjian]:
anêstyakên, anamarawan, anamarrayana, têmbayan, wiranya, wawangson, punagi,
patêmbayan,
--- 896 ---
pasa(of pasê)mayan; [pajanji]: pamanggil, pangubaya; [pajanjian]: pangubayan; [ajanji]:
sumambaya, sumangi, mrayognyana, masamaya, manggil
jinja: sigun
jinjit: rumingking, tuminding, jinjing
jênjêm: jênêk
junjung: angkat; [anjunjung]: angkat, ngangkat
jonjang: [anjonjang]: ngrempo
janma: nra; [panjanma]: pawyang
jênthir: anggêr; [anjênthir]: anggêri
jênthik: [of jênthikan]: ênthikan, kalingking of kalingkingan, mudha jari
jar: [jare]: jarèng
jur: [= (a of ê)jur]: anyur E. T., uwuk, ajir, ujur, cêrah, curna, rênyuh, trênyuh, luluh, lodhoh,
nyunyur,
--- 897 ---
bêntar; [ngêjur]: anjor, lumuluh, mramês, ngrêncak, ngra(of ngara) mês
jèr: [= ajèr]: ajir, lèr
jor: hur; [jor-joran]: hur-huran, mahur-huran; [pangêjor]: pandon; [pangêjoran]: pandonan
jara: jara
jaro: dhalêm, jarwa
jêro: upaka, ulêkan, naruka, rènwa, dalêm, sodal, lêbêt, patala, paka, jro, gambira, bakah;
[jêroan]: irah, paru-paru, dhalêman, jaringan; [sajêroning]: paka; [ajêro]: madhalêm
juru: jru, madalêm, malim
jrah: [anjra]:[10] mijak
jirih: hrês
juruh: kilang
jaran: undhakan,
10. anjrah.
--- 898 ---
adraba, aswa, asya, kuda, koda, kudaka, kudasthra, kudèsthra, kudha, kalêngki, kalangkya,
kapal K., turang(of turông)ga, swa, swaninda, sya, wajik, prasita, jaran N., gêdhog; [jaran
pintêr]: kuda srênggara; [jaran gilap]: aswarutya
jêruk: limo, limun, limaya, jêram K.
jurudêmung: (têmbang teng. têgêse: juru nabuh dêmung)
jarat: [jaratan]: pakuburan, pasetran
jarit: [= jarik Spr.]: ulês, kèn, tapih K. N., sinjang K., sampar, wastra; [nganggo jarit]:
manapih, masinjang; [kaya jarit]: suminjang
jêrit: jrit;
--- 899 ---
[jêrit-jêrit]: krih-krih; [anjêrit]: anjrit, hrit, makrak; [panjêrit]: curing
jirêt: kala, kulêm, sandhat
jurit: [of prajurit]: sewal, niwarya, rasika, danuja, doda, dibya, dibyanung, sura, surasti,
surangkara, suranggakara, sudibya, sudibyanung; [prajurit]: suwira, wara, wira, wirarodra,
wiralêgawa, warayuddha, widagda, wiwara, wibaga, pracundhamani, prakosa, partiwa,
prawara, prawira, dhika, yu(of yo)ddha, yuddhagal, yoddhang, yu(of yo)dha, gana, gayahita;
--- 900 ---
[prajurit kawasa]: anggakara, wirayoddha, manggala; [prajurit wadon]: suratri; [prajurit
linuwih]: ônggakara, krêtarta, sihotama, suraksa, surata, suramantya, surènglaga,
surônggakara, mahapurusawira; [kaprajuritan]: kasihan, kaduran, kawiran
jarwa: arti, wantah, war(of wêr)di, war (of wêr)dhi, waradwija, par(of pra)dika; [jarwanan]:
pradikan; [panjarwa]: pradêgsa
jirap: tarap; [anjirap]: umèb, aglar, wrata, wara(of wêra)ta, lrang, lumrah, jrah, matêbi,
myanga
jarum: [jaruman]: juti rêsmi
jêrum: jrum; [anjêrum]: anjrum, pakêm, jrêm, makêm
--- 901 ---
jrumat: [anjrumat]: anggarundam
jarag: têmah, têmaha, maha; [anjarag]: nêmaha, maha
jorog: juhung
juragan: nako(of nangko)da, tampuhawan, pètdhatu; [juragan prau]: baswara
jaring: jaring; [jêjaring]: jala-jala; [anjaring]: mawar, majala
jèrèng: isis; [anjèrèng]: asis, nurah, cura, cora, curah; [anjêjèrèng]: curah- curah
jurang: ambaka, nadindra, rênak of rênêk, runuk, rèjèng, trê(of tarê)jung, trêbis, surukan,
sigrong, wanapada, luwah, lêmbah, lêmbaya, parung, jurang, jèrèng, gahan, gahana,
--- 902 ---
gahyara, gatan, gatana
jurung: [anjurungi]: anjuru, anjurung, nurunga, nandukara, nadukara, rumojong,
manadukara, manadhukara, mastu(of mêstu)ti, mastutya, ngèstrèni, ngayubagya;
[anjurungake]: mastwakên; [jinurung]: sinanjur; [panjurung]: èstrèn, pangayubagya;
[panjurungan]: paduluran; [jumurung]: nadukara, raup-raup, madulur, nguyu-uyu
joror?: rungup
jak: [= ajak]: tanti, tangtang; [ajak-ajakan]: ruh-aruhan; [ngajak]: hêh-hêh, hèryya; [kaajak]:
dajak
jaka: dyah, wujing, jaka; [jêjaka]: tru(of taru)na, têmbirang, wara taruna, lambana, yowana
jaksa: kal,
--- 903 ---
pra(of para) data, jama, yama
jati: (kayu), jatos K. D., jatya; [alas pajatèn]: kintèki, pajatyan; [anjatèni (têmbung)]: majatya;
[kajatèn]: sunnyata
jutu: [panjutu]: jêndhul
joto: [anjoto]: pongo
jatmika: ênêng, nêng, ruruh, luruh, jinêm; [kajatmikan]: kaluruhan
jisim: lawayana
jawa: yawa; [anjawakake]: jumawa
juwèh: crêmih
jiwir: [anjiwir]: miwir
jèwèr: pulir; [jeweran]: puliran; [anjèwèr]: mulir
jawat: [jêjawatan]: masamparan; [anjawat]: manjawat; [panjawat]: pangawat
jiwit: [anjiwit]: ngapit; [anjiwiti]: ngapiti
jiwata: (manuk), candrawasa
jawab: [anjawab]: sumaur; [panjawab]: pawara
juwing: wêjing; [anjuwing]: ngrêjang
--- 904 ---
jala: paikat
jila: [pa(of ma)njila]: pêcir, mêcir
jola: [anjola]: pakrak
joli: jêmpana
jêlèh: [jêlèh-jêlèh]: kêrèh-kêrèh; [anjêlèh]: yakrak, masênge, majêlag; [panjêlèh]: pangohan
jêlantah: wa(of wê)lantah
jalaran: ênu, abalan, nuwityan, silulunga, wityakan, pahambala
jalarèh: dalir
jalarang: awis, cinggara, dahrika, dyararang, singgara, wriha
jalak: [jalak angloloh]: ngêmpan
jaluk: têdha K., lampah, pinta, pundhut K. I., palar, muhun, minta, manggil, gotami, bana;
--- 905 ---
[jalukan]: paraminta of paramita; [anjaluk]: hêh-hêh, aminta, nadhah, naminta, lumaku,
lumakwa, lumampah, pinta, pita, minta, marar, malar, malakwa, malakya, ma(of mê)lampah;
[anjaluk pitulung]: manambat, masraya; [anjêjaluk]: nèh, kumênyêp, marar-marar, malar-
malar, miminta, mamarar; [panjaluk]: nakta, kênyêp, kumênyêp, panuhun of panuwun,
panosan, pinta, pariminta, parimita, palar, palaka, palakwa, palampah, paminta, pamalar,
muga-muga;
--- 906 ---
[panjaluk ala]: durniminta; [panjalukan]: paraminta of paramita
juluk: [jêjuluk]: abisika, mangabiseka, bisi(of bise)ka, bisikan zie jênêng. Ing ngisor iki
jêjuluke para panjênêngan ratu ing jaman purwa, kaya ta: a. Cêmpalarêja, 1. Prabu
Gôndabayu, 2. Prabu Drupada, Sucitra, Pancalaraja. b. Kumbina, 1. Prabu Bismaka,
Hiranyaka, Rukmaka. c. Dwarawati, 1. Sri Bathara Arimurti, Narasingha, Narayana of
Nayarana, Krêsna, Danar(janar)dana, Wisnumurti, Wasudewa, Padmanaba,
Basudewaputra, 2. Prabu Satyaka. d. Trajutrêsna, 1. Prabu Bomantara, 2. Prabu Boma
Narakaswara, Sitija, Mahitalasuta,
--- 907 ---
Trajutrêsna, Mahija, 3. Prabu Kismaka, 4. Prabu Antariya. e. Wiratha, 1. Prabu Basurata, 2.
Prabu Bagupati,[11] 3. Prabu Basumurti, 4. Prabu Basukèsthi, 5. Prabu Basukèswara, 6.
Prabu Basukêthi, Wasupati, 7. Prabu Durgandana, Wirathèswara, Matswanata, Matswapati,
Maswapati, Baswendra. f. Lokapala, 1. Prabu Dheroddhana, 2. Prabu Danurddhana, 3.
Prabu Karddha, 4. Prabu Lokawana, 5. Prabu Wisrawa, 6. Prabu Wisrawana, Dhanaraja,
Dhanapati. g. Lesanpura, 1. Prabu Ugrasena, Ekawwama, Sêtyajit, 2. Prabu Sêtyaki,
Ekaboma, Sarayuddha, Sinisuta, Wrêsniwira, Yaduwrêsni, Bimakunthing, 3. Prabu Sanga-
sanga.
11. Basupati.
--- 908 ---
h. Maespati, 1. Prabu Hèriya, 2. Prabu Kartawirya, 3. Prabu Arjunasasra, Arjunawijaya,
Sasrabau, 4. Prabu Ruryya, 5. Prabu Partawiryya. i. Môndaraka, 1. Prabu Môndrakumara, 2.
Prabu Môndrakeswara, 3. Prabu Naradata, 4. Prabu Salya, Narasoma, Somadanta,
Madrakeswara, Madridipa, 5. Nangkula Sadewa (jumênêng barêng), 6. Prabu Kesrawa. j.
Mantili, 1. Prabu Danuja, 2. Prabu Danupati, 3. Prabu Janaka, Madura, 1. Prabu Kunthiboja,
2. Prabu Basudewa, 3. Prabu Baladewa, Halayuda, Kakrasana, Kusumawalikita, Jaladara,
wasi ..., Basukiyana, Balarama, 4. Prabu Udara. k. Manggada, 1. Prabu Jisis, 2. Prabu
Citradarma, 3. Prabu Citranggada.
--- 909 ---
l. Gêndara, 1. Prabu Maneriya, 2. Prabu Mandara, 3. Prabu Mandararya, 4. Prabu Keswara,
5. Prabu Anggêndara, 6. Prabu Sangkuni, 7. Prabu Kèsthisura, 8. Prabu Kistawaka, 9.
Prabu Gandaprawa. m. Ngastina, 1. Prabu Hastimurti, Basusena, 2. Prabu Pratipa,
Wasanta, Dewamurti, 3. Prabu Santanumurti, 4. Prabu Dwipakeswara, 5. Prabu
Santanumurti (raja pandhita bagawan ...), 6. Prabu Citranggada, 7. Prabu Citrawirya,
Wicitrawirya, 8. Prabu Abyasa, Rancakaprawa, Krêsnadwipayana, Dewayana,
Suktinaprawa,[12] Wyasa, 9. Prabu Pandhu Dewanata, Darmaraja, Dewayana,
Gôndrawastra, 10. Prabu Drêsta(of dhêstha)rata, 11. Prabu Suyudana, Anggêndarisuta,
Kurupati, Duryudana, Jayapitana,
12. Sutiknaprawa.
--- 910 ---
12. Prabu Yudhistira, Darmaraja, Darmakusuma, Darmawôngsa, Darmaputra, Dwijakangka,
Puntadewa, Gunatalikrama, 13. Prabu Parikêsit, Darmasarana, Mahabrata, 14. Prabu
Yugiswara, Yudayana, Baswara. n. Ngawôngga, 1. Prabu Dasa, 2. Prabu Turila, 3. Prabu
Adirata, 4. Prabu Karna, Radeya, Kunthibojatênaya, Suryaputra, Basusena. o. Ngalêngka:
Rajaditya, 1. Prabu Brahmanaraja, 2. Prabu Banjaranjali, 3. Prabu Jatimurti, 4. Prabu
Brahmanakôndha, 5. Prabu Gêtah Banjaran, 6. Prabu Brahmanatama, 7. Prabu Puksara, 8.
Prabu Malyawan, 9. Prabu Sumali, 10. Prabu Dasamuka, Rahwana, Wasaswa,
--- 911 ---
11. Manungsa, Prabu Wibisana. p. Ngayodya, 1. Prabu Banapati, 2. Prabu Banaputra, 3.
Prabu Dasarata, 4. Prabu Ramawijaya, Ramabadra, Ragawa, Dasapati, 5. Prabu Barata, 6.
Prabu Ramawijaya bov., 7. Prabu Rama Batlawa. q. Ngima Imantaka: raja ditya, 1. Prabu
Niwatakawaca, Nirbita, 2. Prabu Niladatikawaca, 3. Prabu Niraddhakawaca, 4. Prabu
Drawakawaca, Ardawalika, 5. Prabu Drawayana, 6. Prabu Sarsihawa, 7. Prabu Mèrupadma,
8. Prabu Martiki. r. Ngamarta, 1. Prabu Yudhistira zie Ngastina 12, 2. Prabu Drupada zie
Cêmpalarêja 2. Door Rms Soewito.
--- 912 ---
Ing ngisor iki jêjuluke para satriya sarta raja pandhita kang misuwur: ing jaman purwa, kaya
ta: [anoman Kapi.]: Anilatmaja, Anjanisuta, Ramadayapati, Pawanasuta, Maruti, Marutasuta,
Bayusuta, Bawyatmaja; [Ôntarêja R.]: Ôntasena, Senaputra, Jayabuntala; [Abyasa]: Resi zie
Ngastina no. 8; [Ôngkawijaya R.]: Abimanyu, Sumbadriya, Wanuddhara; [Wirabatana Pr.
Anom.]: Partasuta; [Nangkula Hario.]: Madriya; [Kanwa of Kano Resi]: Kowara, Nagata;
[Druna Rêsi of da Hijang.]: Kumbayana, Kumbayoni, Swayana, Baratmadyaputra;
[Drusthajumêna R. Spr. = Dyusthadyumna Kw.]: Drupadaputra, Sikandhana, Pancaleya;
--- 913 ---
[sakri Bag.]; [Sakutrêm Bag.]; [Sadewa Hario]; [Satyaki Hario]: Ekaboma, Sinisuta,
Sarayoddha, Wrêsniwira, Yaduwrêsni, Bimakunthing (bokmênawi punika nama padhalangan
Rmo S.); [Suwônda Pat.]: Sêmantri; [Sômba R.]: Krêsnaputra, Wisnubrata, Jêmbawatiputra;
[Sangkuni Pat.]: Suman; [Wrêkudara Hario.]: Kusumadilaga, Kusumayuda, Sena,
Wayuninda, Pawanasuta, Judhipati, Jayalaga, Gôndawastratmaja, Bayusuta, Bratasena,
Bima, Bimasena; [Warsakusuma R.]: Anggakusuma, Karnasuta; [Lêksmana R.]:
Andakasiwaya, Nitiatma, Ramalêksmana,
--- 914 ---
Trunasudarsana, Trunawimbaningrum, Tanggulmaruta, Sumitratmaja; [Palasara Resi.];
[Janaka R.]: Endraputra, Arjuna, Kunta, Kirithi Plb., Kumbalyali, Dananjaya, Pandhuputra,
Parta, Pararta, Prêmadi of Pramade, Palguna, Janawi; [Jayadrata Hario]: Sindurja,
Sindupati, Sapwaniputra; [Manumanasa Resi.]; [Gathutkaca R.]: Erawana, Arimbyatmaja,
Tutuka, Senaputra, Purobaya, Gurêtna; [Bisma Resi.]: Santanuja, Satwana, Warabisma,
Wisama, Jahnawisuta, Ganggasuta, Biwara. Door Rms. Soewito.
--- 915 ---
jaladi: dewataning (= Hyang-hyangning), jaladimadu
jlog: [anjlog]: jumog
julêg: [jumalêg]: sumuyug
julig: pandhaya, pinggala
jalêgong: (juru misaya khewan)
jlêbud: [anjalêbud]: kusika, kusut, ngusut; [kuru anjalêbut]: gagrakusika; [anjalêbudi]:
ngêsum-êsum
jiling: jiling
japa: abimantra, pôncawara, ma(of mo)tra, bimantra; [japa môntra]: aji, sinidi, japamantra,
mantra samadi; [anjapani]: môncawara
jupuk: [= jukuk]: alap, ambil, pundhut, pèk, pung(of mung)hut, manyambut, mèta, mapèt,
ngutpana, ngalap, ngambil; [jupukan]: bawon; [anjupuk]: anila, amèt, umalap,
--- 916 ---
ambil, angswa, nalap, nêdhêng, talap, pèt, hyalap, muhut, mundhut K. I., mrih, mèt, malap,
malapi, ngalap; [anjupuki]: alapi, ambili, talapi, tambili, pèti, mèti, mèt-mèti, malap, ngalapi;
[kajupuk]: kapèt; [jinupuk]: inirup; [jupuk-jinupuk]: lap- alapan; [panjupuk]: pamèt, pangambil;
[panjupukan]: pamedan
jêpapang: [jêpapanging tangan]: bapang
jodho: rabi, kurên, kapung, sumi, swami, su(of so)mah, wini, parigraba,[13] pung, graha;
13. parigraha.
--- 917 ---
[jodhon]: kurênan, kapungan; [ajodhon]: makurên; [jodhon-jodhon]: kurên-kurênan; [ajodhon-
jodhon]: makurên-kurên; [sajodho-sajodho]: sowang parêng; [jumodho]: sumu(of sumo)mah,
ngapung
jodhèh: pasêh
jodhèr: babar; [kojodheran]: kamanusan, kamanungsan, kababaran
jodhang: adhing
juju: gala; [anjuju]: mêlêg; [sajuju]: sagala
jajah: [jajahan]: desa, sa(of sasa)ban, wêlarran, lalanan, loba, pradesan, padaka; [jajahan
obah]: pramu(of paramu)sesa; [anjajah]: la(of lê)lana, malana, ngalaya; [panjajah]: kalana
jajar: krama, dhra, jajar, jajara, marampak, tharik; [anjajari]: subamanggala
--- 918 ---
jêjêr: ahka, ahogêm, saka; [anjêjêr]: angadêr, ambêkan
jujur: ujur
jèjèr: pasang, papak, tharik; [ajèjèr]: mahatap, majajar
jêjak: dêdêl; [anjêjak]: andêdêl, andaga, dumaga, mandaga, madala; [panjêjak]: pandaga
jêjêg: daga; [anjêjêg]: dumêdêl
jêjêt: suh
jujut: jijit; [anjujut]: anjijit; [panjujut]: pajijit
jajal: cacak, cuba, dadar, lêwêh, godhingga; [anjajal]: nacak
jêjêl: aub, akrap, nirgama, rabda, krab, krêpana, tembak, tub, sahab, sarsak of sarsêk,
srêsêk, sêk,
--- 919 ---
sêk-sêk, sukup, sêsêk, sulam, supênuh, liwiran, limbuk, pêpêt, jirap, murawa, bêlêk,
ngambak, ngêbêk; [panjêjêl]: panêsêl, pangêbêk; [jinêjêlan]: kinêrêpan; [jumêjêl]: gumêlêk;
[ajêjêl]: matitip
jujul: [anjujul]: sumusuk, manandhêh
jajag: kanjat; [anjajagi]: manganjat
jêjêg: dêdêl, tajêm
jujug: dunung; [jujugan]: dunungan, padhakan; [anjujug]: andung, andumon, nandhih, noja,
dunung, dumona, dumunung, muput; [jumujug]: cumundhuk
jam: hungkara, dicara, tabah of tabêh, dhawuh, gathita;
--- 920 ---
[jam kayu nôngka]: êndhol
jum: [= êjum]: upih, rat; [ngêjum]: napwa, nimpên, ngupihi, ngupih-upih; [pangêjum]:
pamikalpa
jamu: dyami, dyamu, tamba, tambana, syadi, loloh K. I., jaja; [panjamu]: pangusada
jaman: ari, kala, kali, yuda, yu(of yo)ga; [jamaning nagara]: yudanagara; [jamaning kaliyuga]:
kalayuba; [jamaning langgêng]: têpêtloka; [wêkasan jaman]: punghas kala
jumantên: mantên, mantana
jumêrut: jumrut
jamak: kadar
jêmèk: cêmêk
jimat: [jimatan]: aliwêrut
jêmpana: wilisan, dhômpa
jumput: pêngêt; [anjumput]: ngrêmbut; [anjumputi]: ngrêmbuti
jêmpol: êmpol-êmpolan, tuhita, puhun of puwun,
--- 921 ---
pandhajari
jêmpalik: [jêmpalikan]: biyangan; [anjêmpalik]: ngongja; [anjêmpalikan]: mabayangan
jambu: klampok, jambêt K. D., jambus, bol
jambe: woh, pucang; [jêjambenan]: pupucangan; [kêmbang jambe]: mayang
jamban: paharan, patirtan, pawarihan, pawwayan
jêmbar: simpar, wawah, pramusita, bisana, ngra; [jêmbare]: sinya; [jêmbar-jêmbar]: ngara-
ara; [jêmbaring ati]: pramusita
jêmbêr: cêlor, gêdhêg; [jêmbêr-jêmbêr]: gêdhêg-gêdhêg; [anjêmbêri]: anjênêsi
jambak: rênggut, rênggwat; [jêjambak]: jêjambal; [anjambak]: majambak, ngrima, ngrêng(of
ngarêng)gut
jombok: esa
jêmbul: jêbêng
jômbaleka: = mantri tuwarawa, utawi misaya iwak kali = warigaluh
--- 922 ---
jêmblong: bêlah
jomblong: [anjomblong]: mapinêng
jêmbangan: arjuna, kumba, kumbas, kumbaya, kumbayana, drun, druna, drona, pase,
jamera; [banyu ing jêmbangan]: arjuna
jamang: rukuh, kawaca
jumungah: Sukra
jog: jug; [ajog]: andhih, angjug, nub, tiyup, tumiyup, jumog, manyup of maniyup
jaga: amping, amèng, raksa, ruma(of rumê)ksa, kêmit, tênggak, tungguk, jagi K., jagra;
[jaga-jaga]: sayaka; [jaga ing dalan]: pacalang; [anjagakake]: majagrakên; [pajagan]: pêhan,
pêhhan, padaraksa
jago: sawung;
--- 923 ---
[jago êmas]: sawunggaling; [jago patohan]: sawunggaling
jêgur: kêtug; [jumêgur]: kumêtug, kumê(of kumu)pak, pra(of pêr)katha, gurnita, gurnang,
gumêr, gumrah of gumêrah en, gumêrêh, gumuruh
jugar: pugar, juruha
jêgrig: [anjêgrig]: mruwun, ngatahar; [anjêgrigi]: mruwuni
jugrug: rug, rugrug, longsor, guntur, ganjung, bêntar; [jugrugan]: gunturan
jagad: urun-uruni, nusapada, rat, ratkartyawan, ratkotyama, ratwiryawan, ratprasaddha,
ratparamorêdya, ratparamodita, ratparamoditaya, wrêttika, wartya, wati, loka, lokika,
pracôndha,
--- 924 ---
pramu(of pramo)dita, paramu(of paramo)dita, paramotama, paramosaddha, paramosita,
padamandhala, janaloka, jagadtri, jagadtraya, jingul, mandhala, manungsapada,
marcapada, madyapada, gara-gara, buhana, ba(of bu)wana, babuwas, ngandhabuhwana;
[jagad iki]: lokika; [jagad kaendran]: ngendrapada; [jagad kabèh]: pramu(of paramu)dita,
ngarcapada, ngrat; [jagad dewa]: pra(of para) musesa, maragyana; [jagad têtêlu]:
tribuhwana, jagadtraya; [jagad têngahan]: ngarcapada; [isining jagad]: mèngrat; [oboring
jagad]: cakrawala; [ubênging jagad]: pramu(of paramu) sesa; [têlung jagad]: triloka, tripura;
[pagêring jagad]: cakrawala; [jêjagad]: jagad
--- 925 ---
jogèd: taya, waksa, wayang, wibaksa, patrayuda, dhapaya, mataya, bêksa K. I., thuwêl,
ngigêl, ngibing; [jogedan]: bêksan; [anjogèd]: awayang, makanjar, mataya, mangigêl;
[panjogèd]: pangigêl
jagasatru: pasadon
jagal: kurakah, panilawa
jagul: kuli
jugag: kathung, puput
jagang: bèlu
jagung: inuk, anjagung, ulêsan, jahagêng, jahagung, jalya, jalyanga, jagyanga, gahhan,
gêrandil, gagung, boga; [jagung jali]: jalya
jagong: samu(of samo)wan; [pajagongan]: patunggingan, pasamuwan of pasamohan
jêgong:
--- 926 ---
[jêgongan]: ciruk
jaba: hèng, niyawa, namatan, luwar; [anjaba]: aniyawa; [kajaba]: kalang, kayawa; [ing jaba]:
dyawa
jêbrèd: dupoka, guntur, gêlap
jêbol: daut, swartwa, wawal
jêblus: blong; [jêblusan]: blongan
jêblès: japrèt; [jêblesan]: japretan
jêblog: taluh, paluh, bambak; [jêblogan]: aluran, pupuhhan; [anjêblogi]: malêh
jibêg: sumpêt, putêk, gê(of gi)yuh
jabung: [anjabung]: mêlih
jabang bayi: bêgèr
jong: jrong
jangan: rumbah, kêlan
jêngêr: [anjêngêr]: jêngêr, malênggêr
jôngka: [jinôngka]: wêca-wêca; [panjôngka]: panglampu, pangamêr, pangangkuh,
--- 927 ---
pangungsir
jongok: nyongok
jangkah: tindak; [jumangkah]: tindak, lumangkah, lumangkung
jungkar: zie angin
jangkrik: rikrita, wiksuddha, jota
jêngkêrut: rêngut, wirut; [anjêngkêrut]: mirurut
jungkat: suri, sisir
jungkêl: ingêl, ringêl, singêl, singkêl, pêngêl; [anjungkêl]: ngingêl; [anjungkêlake]: rumingêl,
ngingil; [kêjungkêl]: kèngêl
jengkol: jring of jêring, bangun jring
jungkung: [anjungkung]: sumipi
jongkong: jorong
jungut: [pajungutan]: kôndhawari, mendrasana, môndhakiya, gôndhawari
jangês: [anjangês]: malêngês
jingga: sumêmi, laka, jingga, bambang, bangbang; [jingga tuwa]: jingga môngsa;
--- 928 ---
[jingga mônda-mônda]: jinggamaruta; [anjingga]: lumaka, milaba
jôngga: [jajanggan]: (sorsorane wêwasi)
jênggêrêng: wrêng
janggut: arguta, gêthêkan, padhagan, dhagu
jenggot: cêmbing, dhagulata, jèbrès, bris
jinggring: [anjinggring]: dingding
janggêl: [janggêlan]: jan- gêlan
jangglêng: [(= woh jati)]: alat-alat
jêngglung: hung; [jêngglung-jêngglung]: hung-hung; [anjêngglung]: uminung, minu
yèh: dya
yèn: hyan, nayan, lamun of lamon, pili, pilih, ya, yan, yana, yar, yadi, yadin, ywan, yapwan,
yya,
--- 929 ---
yyan, yani; [yèn isih]: yan mayan
yun: = yungyun; [kayungyun]: idung-idungên
yêkti: jati, yati, yaktya, ywakti, ganata, gada, basda, byak, byakta; [ngyêktèni]: nuhuni;
[ngyêktèkake]: niyatakên; [kayêktèn]: kayatiyan, sunyata, sagata
yudanagara: subasita
yata: ônta, lila, byatitan
yuta: hyuta; [sayuta = 1.000,000]; [sapuluh yuta]: sawêndra, wêndra; [satus yuta]: wurdha
yitna: kir; [prayitna]: kir, sigi-sigi, wi(of we)weka; [mrayitnani]: mriyatna
yatalah: hyaddhah
yitma: dadya
yuwana: tabya; [luwih yuwana]: sulaksana, sula(of sulê)ksana
ywang:
--- 930 ---
[kaywangane Bathara Guru]: paparewarna
yuyu: ayu-ayu, ayuyu, ra(of rê)katha, karkatha, kratika, kalakatha
yêm: nang; [ayêm]: ênang; [ngayêmi]: umadhêmi, mangênangi
yom: nang; [ayom]: ênang, singup; [ngayomi]: mangênangi
yama: yama
yêg: [= iyêg]: riyêg
yoga: [sayogi]: capala, sog; [kapasang yogi]: kamayangan, kayugyapara; [prayoga]: arus,
arja, ajêng, cira, cura, capala, rahajêng, kaladesa, dah, sômba, lwês, lêwês, pala, bagaya,
ngasngêr, ngupadesa; [mrayoga]: mracuda, mrayukti,
--- 931 ---
ngupa; [mrayogakake]: manawawakên, manapalakên, ngaywani; [kaprayogan]: pakolihên
yagah: = piyagah; [miyagah]: anggayagah
yungyun: kinkin, kingkin, dhara-dhara; [kayungyun]: êla-êla, êlam, amham, runêng, kinkinên
of kingkinên, keragan, wulangun
nya: [= ênya]: nyan, sawawya, mah
nyai: nyi; [para nyai]: sêndhara, sarikya, waracèthi, wwangadya, wangadyahi, gundik,
gundhik; [mara nyai]: mawongan; [nyai inya]: ninya
nyana: idhêp, nyana, candrasaraddha, dalih, tar(of têr)ka, tênggah, sidhêp, waling,
--- 932 ---
nyakra, nyidhêp, nyênggih, manar(of manêr)ka, makir, ngisthawa; [panyana]: kisthawa,
tar(of têr)ka, twas, sadarga, waling, panaliha, panarka, pangidhêp, ngir
nyuntagi?: nuntagi
nyunyur: balenyoh
nyonyok: nyonyo
nyênthuk: patut
nyêt: [nyênyêt]: tis-tis; [ngênyêt]: upuk
nyata: anjali, èstu, èsthi, awas, amog, nantên, niti, nitya, niyata, nyaya, nimitya, nagata,
kahin, katon, dahulat, trus, titis, tul, tuli, têmya,
--- 933 ---
satu, wastu, lila, pahat, jati, jagi, yukti, yata, murti, mawa, nawas, moga, magêh, gati, byakta;
[nyatani]: niyatani; [nyatakake]: mawas; [kanyataan]: sunyata, lilan, praniti, pajatyan;
[nyatane]: cayatya; [sanyatane]: silulungan; [nyata = èstu]; [saèstu]: astu, asto, istu, astan,
astwa, astya, êlêh; [pangèstu]: astwa, astya; [nyata = yêktos]: èsthi, asthawa, awas
nyês: tyês; [nyênyês]: tyês-tyês
nyawa: urip, atma, atmaka,
--- 934 ---
ruhhat, suksma, jiwa, jiwita, yatma, yitma, yatmaka
nyadham: mêndhuh
nyidhang: malirang
nyamèh: newa, randhi
nyamat: kundhala
nyamut: [nyamut-nyamut]: ambu murca
nyang: = anyang; [nganyang]: ngayang
nyêng: nyomon, nyomot
mi: [êmi-êmi]: êma-êma; [ngêmi-êmi]: ngêla-êla
mèh: [= êmèh]: mèha, tambis, dhu, thu, ngalat, ngayat; [umèh]: umèha
moh: ora; [ngêmohi]: mêwêh, muwah
maha: tê(of tinê)ngêt
mau: lyas, lagi, lagya, ngunin
maesa langit: (têmbang teng). Têgêse: kêbo ngêlèh
maesa bayangan: (têmbang ged.). Têgêse: kêbo boyongan, maesa jêmpalikan lan kêbo
kêndêl
--- 935 ---
muhung: panglampung
mèn: [= amèn]: ambabarang
mana: niwêh; [duwea mana]: darbya niwêh; [dhèk samana]: samangka
mani: zie pêjuh
mini: [mêmini]: mamin
muni: zie uni
manèh: rambah, la, lagi, pula, muwah, malih K., ngudi
manohara: dèwi ...: (araning garwane panêngah Pandhawa)
manak: [kêmanak]: kamanak
manik: nila, mani, manik; [manik (irênging mripat)]: caksu E. T.; [manik saruni]: saruni manik;
[manik wungu]: bangun jring; [manik linuwih]: cundhamani; [bêdhil cundhamani]: manimaya;
[mêmanik]: sosotya
mênèk: ciri
manis: hrun, arum, ruma, manadukara, mardu, mardhu, marum, madukara,
--- 936 ---
mathis; [mêmanis]: sakara, manuhara, minanis, madura, madhura; [manis-manisan]:
siratmadu; [manisi]: mamanisi; [mêmanisi]: mèpuy; [manis arum]: sêndani, wanuhara,
manuhara; [adu manis]: srêngkara; [pangucap manis]: rasmana
munasika: nubawa, subawa
manawa: iyan, iyar, nyan, kalu, kalamun, kalamon, dawat, dapat, tapyan, tamon, silih,
sagunan, sugyan, wanara, wogan, lamun, lamon, pindha, pili, pilih, pagadiba, dhapwan, yan,
yana, yadin, yadya,
--- 937 ---
yadya, yadyan, yadiyan, ywana, yapwa, yapwan, mon, manawi K., bara
manojawani: (araning rata)
manimantaka: = Ngima Imantaka (araning nagarane ratu buta)
mênêng: amêm
menco: (manuk), kukila wêgig, kiyung
môncanagara: môncaradya
mancur: ruru
môncawarna: neka- neka, manekawarna
mêncêp: [mêncêp-mêncêp]: têmbak
manuk: ku(of ko)kila, kaga, darda, sahimbra, pêksi K., pêksya, pêksyu, ma(of mama)nuk,
garura, garêlya, garudha, glana; [manuk raja]: kagahiswara, kagendra, kaganata,
kagèswara, kagapati; [manuk kudhasih zie kudhasih];
--- 938 ---
[manuk dewata zie dewata]; [manuk tungda zie tungda]; [manuk linuwih]: watanti; [manuk
menco zie menco]; [manuk mêrêk zie mêrak]; [manuk bêluk zie bêluk]; [manuk bango zie
bango]; [manuk bayan zie bayan]; [mêmanuki]: ngaga
mandi: umêh, rumahat, diwya, wesa, pu, pasa, yuda, bisa, bisana, bowah; [mandèkake]:
mawuk; [kamandèn]: ampuhan of ampuwan
mônda: [mônda-mônda]: manda
môndaraka: panuhwak
mundul: ngundur
mantu: [mêmantu]: wiwaha
mêntah: lawah, walaka; [mêntahan]: lawahan; [mêmêntahan]: walakarrang
mêntêr: armuh
mantri: partiwa, mantri; [mantri utama]: sumantri; [mantri linuwih]: nindya mantri; [mantri W.
A.]: linuwih
môntra: hungkara, satawa, paja,
--- 939 ---
panya, mantrya, madra, grama; [puja môntra]: mêpêng; [kamôntra]: pangunyan
mêntês: èsèl
manusa: nar, nara, tiyang K., wyajana, wang of wwang, wanggana, ja(of jaja)na, janma,
jalma, manu(of manung)sa, manuwya, manuja
mandhi: [kamandhian?]: kamandheyan
mundhi: ngêmbun
môndhakaki: mandha(of môndha)kakya
mêndhung: [zie mega]: andanu, indra(of endra)capa, andhanu, hrawan, irawan, awran,
adhang, imardda (= imada), imangkara, rêrêp-rêrêp, rêraba, rawan, rêmêh, ramaja, rêmêng,
--- 940 ---
rumung, danu, danura, danwa, da(of di)ddha, di(of sudi)gda, têdhuh, sangub, sanghub,
windakara, widigda, widigdya, limut, dhanu, jaladara, jaladdha, jaladha, manura; [mêndhung
dadi angin]: nila pracôndha
mênjila: linglang
mênjangan: arusa, randhi, rurunah, rusah, ranggah, sangkula, sangsam K., sanggah,
wranggah, panggah, jêngkula, maklana; [mênjangan ranggah]: landhi; [mênjangan wadon]:
randhi
mênyan: dupa, tamih, pasêpan, gulgula
mênyawak: (salira lanang), amblik
--- 941 ---
mênyang: yra, manungsung, mara, mring, marang, maring, marèng, makan; [mênyang ing]:
mring
macan: hari, harima, harimo, harimong, harimba, rima, rimo of rimong, kesa(of keswa)ri,
durma, durga, dipanggalit, sinya, sar(of sara)dula, salimba, sima K., singa of singha,
sangha, singsing, wiyagra, wa(of wwa)gra, pra(of bra)galba, pasupati, mo, marganabi,
mar(mêr of mrê)gadipa, mar(mêr of mrê)gapati, mong, monga, bra(of pra)galba, blacan;
[macan anak-anak]: wikridita; [macan anggêro]: singanabda;
--- 942 ---
[macan kadadian uwong]: narasinga; [macan kang nganggo barongan]: singabarong; [anak
macan]: dhangdhing; [kaya panggêroning macan]: masingha(of masinga)nada, masingha(of
masinga)nabda; [ratuning macan]: singantaka, singapati
macapat: Ing ngisor iki araning lagu utawa cengkoking têmbang macapat: [Asmaradana]:
onang-onang, ocar-acir, natakusuman, cucurbawuk, kusumadilagan, têngis, slobogan,
lompongkèli, barès; [Kinanthi]: ojogan, natakusuman, kandhêg, kêtawang, kusumadilagan,
barès; [Durma]: natakusuman, rangsang, kusumadilagan, ginonjing, barès; [Sinom]:
natakusuman, kusumadilagan, logondhang, pangrawit, mêrak nguwuh, grandhèl, gadhung
malathi,
--- 943 ---
barès; [Pucung]: natakusuman, kusumadilagan, lêngkèh, puspawarna, dhêngklung, barès;
[Pangkur]: natakusuman, kusumadilagan, dhudhakasmaran, banjêt, barès;
[Dhandhanggula]: natakusuman, kannyut, kusumadilagan, kagok kêtanon, turulare, tlutur,
sêtra(of sastra)datan; palaran, padhasih, pangantèn anyar, mas ngantèn, banjêt, barès;
[Maskumambang]: natakusuman, kusumadilagan, lara nangis, barès; [Mijil]: natakusuman,
kusumadilagan, larasati, maskentar, giyêng, barès; [Mêgatruh]: natakusuman,
kusumadilagan, barès; [Gambuh]: barès. Kaimpun dening Ngabèi Èsmutani.
--- 944 ---
mar: [= êmar]: karisa, tis, waguga, pênuh, mar, gupya
mor: = amor of êmor; [momor]: êlumut, mowor; [ngêmor]: lumawad, lumawada, ngasut;
[ngêmori]: sani
mara: umara, ramara, rumara, tinjo, jur, maring, mwangsêh, mangangsêh, ngamêr; [mara
nguni]: mara
mari: umari, umarya, karma, su(of so)ma, somya, wêlasad, mantên, mari, ma(of mar)rya,
maryya; [marèni]: mahwisi, maryani; [marèkake]: maryakên
maru: rabya; [pamaru]: parabya
mirah: sasarudira; [mirah ijo]: sumarsana
murah: dana, mirah,
--- 945 ---
braluman, ngadi; [murah ati]: sugandika; [kamurahan]: kamirahan
muruh: umor
murina: asinghit, sênghit, masêngit of masênghit
marica: sahang, sarya, ladha, mariyos; [marica pipilan]: sahang sulah
mêrcapada: zie madyapada
muriring: anding, asrêp, tis = prinding, tistis = prinding, tuminda = prinding
mrik: [= amrik]: sumrik, marbug; [luwih amrik]: sumrik
murka: harda, arde, ardhya, ukara, awa, amah, abirama, daruti, drêstati, wimoha, wamana,
luga, loba, yawa, moha, murka, moga, bimana; [murka candhala]: ardawacana; [kamurkan]:
rajah,
--- 946 ---
kakarêpan kang ora warêg-warêg, kaloban, swarna, srabedan
mêrak: cohung, kuwung, kuwong, kapwang, wayuninda, lancung, man-yura(= ma-nyura of
mayura), mrak, badha, badhak
mêrak nguwuh: (têmbang ged.). Têgêse: unining mêrak
murid: si(of se) swa
mêrit: zie wêrit
mirut: lulun, lulut, mirurut
murit: [mêmuritên]: waringutên; [kêmuritên]: gutgutên
maras: rêsya, rumaras, kumêsar, titir, nyèh, mir; [maras-maras]: rês-rês, mir
miris: arês, tistis, trasa
mursid: suksmadarda, prasidya
murwat: [pamurwat]: pamolih
--- 947 ---
mrajak: mruwun; [mrajaki]: mruwuni
marma: myang; [sumarma]: sumyang
marêm: sênêng
mêrêm: kêjêp
mraman: waraman
marga: karana, dalan, dardana, sadhana, pasu, dha, marga; [amarga]: mahawan
marog: [kamarogan]: kamurugan
marbug: sumêrba; [marbug arum]: rumamar, ruman
marang: [= maring]: umarèng, naka, numara, ring, têkèng, sangguta, prapta, prapti, ma;
[maring aku]: ywaku; [marang kono]: mariku
marang: (araning gêgaman ing jaman kuna dhapur pêdhang)
mirong: [amirong]: kêmul-kêmul
murang: masêngka
muring: [muring-muring]: anggêtêm
merang: manêngkêr
mirungga: mina, barima,
--- 948 ---
ngodhe
mak: [êmak-êmak]: bapa
muka: cantya
mukti: catya, raras, wi-rya, wir-ya, wiryya, wibawa, menak, mukti, muktya, mu(of mo)tya,
bawa; [muktèkake]: manobawa, manwabawa; [kamuktèn]: aneka, kawiryan, kawiryawan,
kawiryyan, kawiryyawan, kawibawan, kamutyan, wahyawibawa, wirya, wiryawan, wiryya,
wibawa; [tanpa kamuktèn]: bagnawirya; [pamuktèn]: pamuktyan; [amukti]: acutya
muksa: [kamuksan]: hyang kalêpasan, nirapada, nirayapada, kalêpasan, sunyata,
--- 949 ---
mu(of mo)ksa; [ngèlmu kamuksan]: dwistha
mokal: alib, ringapan, doran, doranya, sambawa, walepa, lôngka, lêngkara; [kamokalan]:
kaandimapan, kabobaban, nglêngkara
mukmin: pratanjana
makutha: udrata, ru(of ruru)ku, ru(of ruru)kuh, rastha, kuta, kawaca, danuraja, darti, dêrta of
drêtta, drêsta, dra(of drê)stha, drasthya, to(of toto)pong, tupung, taju, bukakundha
madu: hartala, tawo, sarka, sarkara, sirat, siywa, dhatu, madu; [madumôngsa]: madumasa;
[kaya madu]: sumirat
--- 950 ---
meda: dudu, lahya, ba(of bê)ndana, beda
madurêtna: (têmbang ged.). Têgêse: madu, utawa: sêsotya linuwih
madukara: (araning padalêmane Radèn Dananjaya)
madusudana: (jêjuluke Bathara Krêsna)
mudul: midil
madya: mantri
madyapada: aripada, amartyapada, amarapada, narapada, swamanusa, janapada,
janmapada, manusapada, martyapada, marapada, madyapada
mut: [= êmut]: êmu; [êmut-êmutan]: êmon-êmon; [ngêmut]: nulum
mot: [= amot]: wrat, wwat, marmwat; [momot]: wot; [momotan]: wot-wotan; [pamot]: pawwat,
pawyat; [pangêmot]: pamwat; [pangêmotan]: pawwatan
mata: andamuka, aksa, aksi, èksi,
--- 951 ---
êla-êla, idhêp, ibuh, nê(ni of ne)tra, nayana, dulu, dulwa, dêlya, sulya, dêlêng, tonan,
tawang, tolih, tingal, tinghal, toton, soca, socya, saksa, saksi, saksyu, satmata, sumata,
wurya, wismaya, wangwang, lihat, locana, liring, lwi, lalis, layar, patah, mripat, garaksi; [mata
êning]: pramana; [mataning pring]: caksuh; [mata kalingan]: matakapèn; [irêng-irênging
mata]: citrakara; [urang-uranging mata]: locana;
--- 952 ---
[pêranging mata]: asmaratura
mêta: ulinga
mitra: war(of wêr)ga, wrêga
mataram: malada
mu(of mo)tyara: muktyara
matêng: ulah, ratêng, sinang, satêng, matasak, matwa, matyan, matêb, matêng; [wowohan
matêng]: matasak
mas: hiranya, naka, rakrya, rakryan, rikma, rukmi, rukmaka, kênana, kênaka, kêncana,
kanyaka, kannya(of kanya)ka, durya, dyuh, tatur, suwar(of suwêr)na, sapathika, wasya,
lancana, laki, pêdhiyan, jêne K., mas K. N., mastatur, gorata;
--- 953 ---
[mas ajur]: mastatur; [mas nom]: luru; [mas tuwa]: wanakawarna; [mas salaka]: dhana; [mas
sêsotya]: rajatadi; [mas lêmês]: mastatur; [mas picis]: sardana, sadhana; [kaya êmas]:
nganaka; [jur-juran êmas]: taturan; [kêmasan]: panggêndrih
musna: nira, nis, taya, sina of sirna, sunya, suksma, lalis, murcita, murudya, mu(of mo)ksa;
[musnakake]: muspaya; [pamusna]: sanapa, pamurud
misan: kadeyan
miskin: dama, samosèl, sagil, madama
mas kinikir: kêmbang mas, têpas, mas kênaka
maskumambang: (têmbang). Têgêse: wis têmbung jarwa
misil: misil
masjid: tajug
musthika: hir, hura, hèru, hora, heroh, nah,
--- 954 ---
niyaka, nidharya, candyu, kanaya, kakap, kalêngka, duryana, duryat, dayat, tikta, sari, sotya,
siwaya, windura, wi(of we)stha, laksmi, lêka, pakaja, pêpêlik, manik, musthika, gali, buwah;
[musthikan]: kanayan, kalêngkan; [musthikaning kayu]: gana; [musthikaning wadon]: ratna(of
rêtna)wadu, kanayapura; [musthikaning linuwih]: manimaya, manikmaya; [musthikaning
mirah]: kilimurti
muwah: [= miwah]: ambang, tuwi, tuwin, mwang, myang, buh
mèwèk: [mèwèk-mèwèk]: ngêmbi-êmbi
mala: kèr,
--- 955 ---
bèsèr; [mêmala]: kèr, kaswala, mala
mali: mali
mula: hètu, hètun, hètuni, nimita, nimitya, kane, kra(of kara)na, sumarma, jugara, marika,
marma, marmi, marmita, mila; [mula-mula]: rasmana, nguni; [mulane]: hètuniran, hètunya,
hètunyan, patannya, patangya, marmanira, marmaniran, matyana, matannyaniran, matangi,
matangnira, matangnya, matang-nya, matangwa, matangwan, matangya; [kamulan]:
yatmaka
mule: [mêmule]: upamanta, abiseka, saranta,
--- 956 ---
mahup, mupadrawa, mangabiseka, bikseka, biseka, biwaddha, ngupadrawa, ngupasanta,
ngupasenta; [pamêmule]: abiseka, pangupasoba, biseka; [amêmule]: abiwaddha
molo: multag
malah: dapat, panggal, panggil, mandar, marar, malah, malar, bara; [malah-malah]: marar-
marar, malar-malar; [malahi]: bilawani
malih: acala, mahêli, macala, maliha, muliha, malya; [malih rupa]: mancala
mlinjo: tangkil
maleca: madeya
milar: milag
mlarat: daridra, sudra; [kamlaratan]: kadaridran, kasudran
melik: moksil; [kamelikan]: riba
mulat:
--- 957 ---
[mulat-mulat]: kantar-kantar
maloto: anggadêbrus, anggadêbus
mêlês: ritêm, winês, langês, mawênês, muyêk, gêmpung
mulês: murês; [lara mulês]: almurês
mulus: [mulusing ijo]: muyêk
maliwis: cakrasaksana, cakrawaka, cakrangga, cakranggana, cakarwa, silêman, griwis;
[kaya mliwis]: gumriwis
mulya: arja, kanityaman, tamênga, windraya, windriya, warrya, wibawa, pararta, mawiryya,
mule, bradwanga; [kamulyan]: kasugatin, kawiryyawan, wirya, wiryya, lilin
mlathi: arum, mahalathya, mênur, malambwaya, malathya
--- 958 ---
maling: indra(of endra)jaya, anaba, curi, cali, kalaka, ka(of ko)lana, durahatmaka,
duratmaka, dustha, sandi, dhustha, yama, nyra, bagna; [maling rêsmi]: turida kung, sasab-
sasab, sabsab; [kaya maling]: ngendrajala; [malingi]: mangendrajaya; [kamalingan]:
kacuriyan, kacureyan
mêlêng: [mêlêng-mêlêng]: drawela
midhang: [pamidhangan]: wijang
maja: wila, maos, maja, majasta; [maja alasan]: wilaja; [majapait]: wilatikta, majalangu,
majalungga, maospait
mujani?: [= mêjani]: namayani
mujadahi: manahêni, mananggulangi
mijil: (têmbang). Têgêse: mêtu
maya: [maya-maya]: wulat-wulat, mor-mor
--- 959 ---
miyur: [miyur-miyur]: wilur-wilur
muyêk: karamas
mayang: cindhaga
mimi: imi-imi, wadari, widari, mandara, mindara, mintuna, mimi, mithuna
mamring: tistis, nyêp-nyêp
mêmêt: lumad
mumêt: puyêng
momot: mwat, mawot; [momotan]: pawotan
mimis: pa(pê of pu)luru, punglu
mumpuni: ahingani, nipuni, nimpuna
mompyor: mompyor
mamang: bambang
muga: mudya; [muga-muga]: mudya-amudya, mudya-mudya
mega: unur, endung, urur, urut (mega dawa), irawan, adarati, awan, awang, apêkan, ima,
ima-ima, imanda, imantara,
--- 960 ---
imantaka, imakapura, imalaya, imamantra, imang, imakara, nirada, rur, karahu, ku(of ko)kap,
kuwera, kamura, dumaya, digda, sasmita, sudha, samegana, sagana, sanghêb = sangêb,
sanghub = sangub, sanggana, wiradha, wataragana, lokap, limun, limud, pandhuta, jaladara,
jaladhara, jadha, jadhoga, mera, gana, gawuk, binak, batara gana, bathara gana; [mega-
mega]: lawên-lawên; [mega irêng]: landhungan; [mega abang]: digda, jaladha;
--- 961 ---
[mega kalingan mega]: kamegan; [mega tipis]: imantara; [mega sadhuwuring kêkayon]:
imarabaya; [mega sore]: jadha-jadha; [mega layung]: urutan; [mega putih]: jalawara; [mega
nyalèntrèng]: malamat-lamat; [mega amor lan mêndhung]: ima- ima; [kaya mega]: ngima;
[kayanganing mega]: gagana; [kêmegan]: kaiman; [mega zie mêndhung]
moga: hèh, mawa of mawwa
mugên: tuhên
mogol: anyang
magêp: [magêp-magêp]: ngantak-antak
magang: [mêmagang]: mamancaka
mobat?: mubat
mubyar: murca
mathi: zie ciri
mung: [= amung]: êlêm, amêng, aming, anghing, namung, kung, tyama, mêhêng, muhung,
mêng, ming, mung, gur, ngur
--- 962 ---
mong: [= among of êmong]: nawung, pawung; [among sarira]: mahardika of mahardhika;
[among manungsa]: narada; [momong]: wwang-wwang, wong-wong; [ngêmong]: among,
mawung, mong, monga; [pangêmong]: pawung, pamong, pamonga, pamongmong
mangu: kawa, sacêh; [mangu-mangu]: ênguk-ênguk, kawa-kawa, pamêgahan, miyang(of
miyong)ga, gana, ngun-nguni; [mandhêg mangu]: wirandhungan
manghruk: mangkrik
mêngko: rêna, rêke, rakrya, ra(of rê)kwa, ra(of rê)kya, robaya, ki, kalas, da, dah, mêne,
mênèn, mangkin; [samêngko]: samangkin
môngka: dading,
--- 963 ---
maka
mangkana: ênda, êndah, êndan, êndyan, ata, itina, atari, êngkan, na, nah, nahan, nihan,
nèn, nono, nate, n-ya, niya, niyan, rika, rikan, ka, kan, kunêng, kwana, kyan, da, dah, dan,
danahan, dwa, dya, dyah, dyan, samangke, samangkana, lila, muga-muga, galusan, ngêka;
[kaya mangkana]: samangkana
mêngkono: êngkah,
--- 964 ---
nantên, wahman, minangkana; [mêngkono iku]: marika
mungkul: thêkul
mingit: [mingit-mingit]: tiksna
mingut: [mingat-mingut]: balingu, ngugut-ugut
mangsi: antanu, êrdawa, nawan, cêmêk, dawat, tanu
môngsa: ada, adha, nati, nalika, nêmbirang, kala, diwasa, sipi, sêdhêng, wrahas, witana =
môngsa VIII, lampu, yuga, mandah, masa, mangan; [môngsa kasa]: kartika, buda; [môngsa
II]: pusa, buja; [môngsa III]: manggasri, weddha; [môngsa IV]: sitra, catur; [môngsa V]:
manggakala, gati;
--- 965 ---
[môngsa VI]: naya, winayang; [môngsa VII]: palguna, biksuka; [môngsa VIII]: wisaka, basu;
[môngsa IX]: jita, nanda; [môngsa X]: srawana, boma; [môngsa dhêstha]: padrawana;
[môngsa sadha]: Asuji; [mangsan]: masan, bayahan, bayan; [mamôngsa]: nablas;
[kêmôngsa]: sinitya; [pamôngsa]: ngêrêb; [samôngsa]: sahangan; [môngsakala]: sipi,
lahung; [môngsakalani]: manipi; [wis mangsane]: dayèh
mangsah: darat
mungsuh: arika, angsaka, carumuka, ripu, durniti, durangkara, satru, satrukala, singgunkara,
la(of lala)wan, waryya, laga, parangmuka, mara, marang, mityakarddha, mu(of mung)suh,
mêngsah K.;
--- 966 ---
[mungsuh galak kaya macan]: satrutisingakrêtti; [mêmungsuhan]: alawan; [pamungsuh]:
marana
mangul: munggul
mangmang: was-was, lumirong, pamang, bangbang; [luwih mangmang]: wiwas
môngga: (kolu), nangga, têgên, manahan; [môngga (ayo)]: awi; [môngga pulih]: nanggap;
[manggan]: bonggan
mênggah: (wêgah), antak, kari; [mênggah-mênggah]: hêm- hêm, ngantak-antak, ngambêt-
ambêt, ngêmbat-êmbat, ngugut-ugut
mungguh: ini, anèng, umungguh, nayut, numungguh, numanggya, nungguh, ka, sala,
tratisura, tra(of para)tistha, mangênti, manggwa, mangêng; [munggèng = mungguh ing]:
sumali, munggwing; [pamungguh]: pamangêng
--- 967 ---
manggis: manggistha of manggisthamika, manggisthami
munggul: [pamunggul]: panjot; [pamunggulan]: panjoran
manggalagita: (têmbang ged.). Têgêse: panggêdhe utawa urang rikat
ge: [= age]: wagni; [age- age]: gya
gaota: [anggaota]: mahutsaha, mahotsawa, ngutsaha, ngusaha; [panggaota]: utsaha,
upajiwa
gana: kakap; [kaya gana]: gumana; [gumana]: tapaya
gêni: anala, api, apu, apuy = apiyu, apyuy = apiyuh, apuyika, hyang anala, hyang agni, agni,
narayana, nala, nalatya, krahma, dahana, waka, latu K., lila, pawaka, puya, puyi, puyika,
--- 968 ---
jatha, marcu, mar(mêr of mrê)tyu, gni, bahni, bahning, brahma, brahmastra, brama, basma;
[luwih anggêni]: bramantya; [pagênèn]: kundha; [gêni upas]: isu, wisu, wisagni, marcu,
mar(mêr of mrê)tyu; [gêni agaran]: gatya; [gêni winadhahan]: weda; [gêni wisa]: hèsu; [gêni
mawa]: brahma; [gêni gêdhe]: wibrama, basmakrêtya; [ênggon gêni]: tumangan; [lêbu gêni]:
tumangan; [panah gêni]: bramastra; [mulad-mulad kaya gêni]: malatu-latu
guna: E(of è)pu, rèh, saguna, gina, gun-ya of gunnya en gu-nya, grêna, bunya of bunaya,
ba(of bang)kit, byasa; [gunakaya]: rajakaya; [anggunani]: mintêr; [kagunan]: kagunan,
kabudayan,
--- 969 ---
kabudyaman, gunnyaka; [kagunan linuwih]: gunita; [tanpa guna]: bagnawirya
gênah: êstha, tih, gôntha, ngantên; [gênahan(= gênah-gênahan Spr.)]: katrangan;
[anggênah]: nanggênah; [anggênahake]: mrastawakên
ginuha: of ? mapa
ginoha?: mapaha
ganas: wragas, ganas
ganêp: durbala, sarabi, saput, sadha, sampurna, sampat, sangkêp, wastu, lêngkêp, pasêk,
mênggêp, gênêp; [ganêping tatakrama]: parikrama
gunêm: catur, mawuwus, gunita, gunêm, gunnyêp of gunyêp, gosita, gu(of go)sthi, gupita;
[gunêm rasa]: musawarat; [ênggon gunêm]: pahêman;
--- 970 ---
[ênggon gunêman]: pahman; [a(of ang)gunêm]: ahêm, hêmhêm, anggusthi, anggupita,
nahêm, mahahêm, mahêm, gumu(of gumo)nitha, gomasita, gumusthi; [gunêman]: nahêm,
gumitan, gositan; [gunêman sarta mêmangan]: ôndrawina; [gunêman sajroning ati]:
malocita; [gêgunêman]: hêm-hêm, Ahêm-hêm, gênu-gênu, gomasitan; [pagunêman]:
pahman, pahêman; [agunêm]: Ahêm, mahêm
gênêng: tênggêr, tunggur, gili
gancar: luri
gancang: sigra, prênggi; [gancangan]: sigran; [gêgancangan]: sisigran
goncèng: [anggoncèng]: ngoncang
gênuk: hukuk, kampita, liningir
gônda: sari, suga(of sugô)nda,
--- 971 ---
lawên, ganda, gandha; [gônda arum]: rum, sanggirum; [gônda sumêbar]: arum-arum; [gônda
linuwih]: suga(of sugô)nda; [agêgônda]: murcasarira, ngadiraga
gandar: danganan
gêndera: zie bandera
gandarusa: (araning godhong)
gandarêja: (araning godhong)
gôndariya: gandariya
gêndruwo: gandarwa
gandrung: asmara, sangkung, wati, lulu, lulut, lênglêng
gandês: sèngêh
gôndawati: (araning garwane panêngah Pandhawa)
gônda wora-wari: gôndhawari
gêndam: kêmat; [panggêndaman]: pakêmatan
gundam: [anggundam]: dham
gèndèng: watêk; [anggèndèng]: nyèwèng, ngewal; [panggèndèng]: bagôndha
gênti: imbal, rurup, sili, silih, salin, sêlang,
--- 972 ---
sêling, sêlanga, gumanti, gumantya; [gêntèn]: ga(of gê)nti, gantya; [gêntenan]: gantyan;
[gêgênti]: sasat, si(of sisi)lih, sulih, wawasi; [gêgêntèn]: sêsèrèn, silih, gantyan;
[gêgêntenan]: ambal-ambalan, ambal-imbalan, pasilih; [ganti-ganti]: silih-silih; [angganti]:
nilih, manyêlang; [anggêntèni]: urinjên, uminjêmi, nalini, sumilih, manêlangi, manyêlangi,
minjêm, minjêmi, gumanti, gumantya; [anggêntèkake]: minjêmkên; [gumanti]: uminjêm,
rumurup, silih, sumêla, sumili, sumilih, sumalin, sumulih, sumêlang,
--- 973 ---
sumêling, minjêm; [anggumantèni]:[14] mêrlopa; [aganti]: urup, masilih; [aganti-ganti]: masilih-
silih
gêntur: [gênturan]: manganturan, gran, gêluran; [gêgênturan]: bêbênturan
guntur: rugrul, tagur, gongsor, balabur, byur; [guntur kêtug]: jadha-jadha; [anggunturi]:
amahi, amahahi, mahi; [gumuntur]: goragra, gumuntur
gontor: katur, kutur, gongsor; [anggontor banyu]: angwaya
gantung: ila, tiyung, gantang, garantung, gongnga; [anggantung]: mangrantung;
[gantungan]: grantungan; [gumantung]: gantung
gunting: gotra
gana sosotya: [= golèk êmas]: rukmakala
gundha: gundha
gandhor: anor
14. § bawa: ma, karimbag dados i kriya.
--- 974 ---
gandhèk: [anggandhèk W. A.]: ngêmban timbalaning ratu
gandhewa: nusara, capa, da(of dha)nu, laras, langkap, puksana, janu, bi(of bu)ntala,
burtala, busur; [gandhewa luwih kuwasa]: wijayadanu, zie panah bov.; [cêkêlan gandhewa]:
tangkolak
gandhul: tiyung
gundhul: gundhul
gèndhêl: sèntêg; [gumèndhêl]: sumèntêg
gendhol: [anggendholi]: gamêli; [gendholan]: gêgyan, gamêlan
gêndhayakan: [tandhu(of sandhu)yuwan
gandhèng: [gandhengan]: kait, ganthi, ngawinan
gêndhing: curing, dêmung, tanu, swala, sangkya, lalita, lagu, gêndhing, gêndhing curing,
bangsi,
--- 975 ---
bangse; [araning gêndhing]: sangupati; [anggêndhing]: ambangse, macuring, masangkya;
[anggêgêndhing]: sêsêndhon; [panggêndhing]: pambangse; [gêgêndhingan]: sêsêndhonan
gêndhèng: curing
gêndhong: gunta
gendhong: [anggendhong]: manambiyat
gondhang: gundhang
gênje: (araning tanduran)
ganjar: dadar; [ganjaran]: upasarana, hingan, dadar, dyana, sagraha, pradana; [angganjar]:
angganjar, dumadar, lumuri, mani(of manu)graha, mradana, madyana, mupadrawa,
mangani(of manganu)graha, ngupasarana; [angganjar kalungguhan]: mêrsinggah;
[angganjar dhuwit]: mar(of mêr)dana, marsinggih; [pangganjar]: kar(kêr of krê)dana;
[pangganjaran]: pamedan
gênjèr: panglèlèr
--- 976 ---
gênjot: hu, hoyug, mènggung, giwang; [gênjotan]: giwangan, ginggungan, gonggongan;
[ginênjot]: ginanjung
ganjêl: u(of o)mpak, ompak-ompak, umpat-umpat, tumang, têngku(of têngko)rak
ganjil: dha(of dhê) stha
gonjang: kola
gonjing: hiyun, rindhu, kolah, kolahan, kapita, kyalah, kampi, kampita, kongah, duyak,
lindhuk, praka(of prakê)mpa, prakampita, jinjang, gonjit, grèngi, giwang, goling, gumêtêr,
ginggung, ginggong, bramantya; [gonjang-ganjing]: rêgu rênun, rigang-rigung; [gonjingan]:
giwangan;
--- 977 ---
[anggonjing]: mahiyun; [anggonjingake]: rumindhu
ganthi: ganthi
gêntha: curing, gêntha, gênthya; [gêntha kêkêlèng]: walantaga
gêntho: coryanjana
ganthêng: kêndhêng; [angganthêng]: kumêndhêng, kumênthêng
gênthong: kumba, kumbaya, kumbayana, têmpayan, wra(of wara)yang
gunung: ancala, indra, endra, ancala, ardi; ardya, arga, asalingga, awukir, aldaka, hyang
parwata, imandri, himawan, himawat, nala, cala, rêdi K., dri, tambana, wanawasa, wukir,
wukira, parsa of parswa, parasu, parswa = paraswa, praswa,
--- 978 ---
parwaka, par(of pwar)wata, prawata, parja, pradesa, pra(of prê)bata, par(of pêr)bata, par(of
pêr)bwata, par(of pêr)byata, padaka, jambangan, mahahimawan, mahendra, mèru, malaya,
gana, gunungan, giri, gori, girindra, girinata, gorata, giriwara, gêgêr, basulingga, byata,
ngasrama; [gunung dawa]: girilaya; [gunung tugêl]: guntur; [gunung têpung padha gunung]:
giri parswa of pwarsa; [gunung dhuwur]: giriraja, giripati; [gunung gêdhe]: endrakala,
sudarga, mahi(of mahe)ndra, girindra, giriwara; [araning gunung]: mahamèru, madaragêni;
[kaya gunung]: mar(of mêr)wata, mar(of mêr)wwata,
--- 979 ---
mrawata, marbata; [sukuning gunung]: acala; [satugêling gunung]: mandhala; [swaraning
gunung]: gêtêr; [lowahing gunung]: endrakala; [pucuking gunung]: agra, sulardi, bobagra;
[gunungan]: adhangan; [pagunungan]: pagirian; [gêgununganing wong]: narendra
gêsêk: tutu
gar: [= êgar]: wêkar, wêlar; [mêgar]: wigar, jêdhog; [kamêgaran]: kawigaran
gèr: [= anggèr of ênggèr]: kaki, dyah, jêbèng, mirah, bapa
gara: [= gara-gara]: ima-ima, nicaswabawa, têruh, manggyala
garu: [kayu garu]: agaru, garu
gêro: [anggêro]: haha, huhu, hrêng, srawara, singha(of singa)nada, singha(of singa)nabda,
masingha(of singa)nada,
--- 980 ---
masingha(of singa)nabda, gora swara of sabda, gura (of gora)gadha, gambira; [panggêro]:
grêng
giri: [pasanggiri]: sayêmbara; [anggirèn-girèni]: manjirêbi
giro: pramênta, pramêntya, biyangan
guru: êmpu, sewa, swa (of sya)gata, sogata, wanto, wantwa, wantya, para(puru of poro)hita,
guru, goraddha, byantu; [anggêguru]: puruhita, mapara(mapuru, mapuro of maporo)hita,
ngaji, ngajya; [paguron]: puruhita; [guruning]: yoddhina; [guru linuwih]: guru nawi; [guru lair]:
guru tatya; [guru batin]: gurunadi
guru: bathara ...: Antakapati, Ôntapati, Ari,
--- 981 ---
Arinda, Êsa, Isu, Ismara, Narasiwanasa, Niskala, Nilakantha, Caturbuja A. 7. 10., Rudra,
Rudramurti, Rugaljati, Sarômba, Suksmanasa, Suksmakawêkas, Suksmawisesa, Sida(of
siddha)jati, Siwah, Siwahbuja, Siwalaya, Sangkala, Warmaka, Warnata, Wirabudra, Wisesa,
Wisesaning Tunggal, Lêngin, Parwataraja, Prawatapati, Pramana Wisesa, Paramarwasiwa,
Paramèswara, Paramasiwaya, Paramasiddhi, Paramawisesa, Pramèsthi, Pramèsthiguru,
Purbyakara, Pasupati, Pasyapati, Jagadnata,
--- 982 ---
Jagad Karana, Jagad Dewanata, Jagad Dewabathara, Jagad Pratingkah, Jagad
Paramusesa, Nyatma, Mahadewa, Mahadewabuddha, Mahèswara, Mahamuni, Mahamulki,
Mahamulya, Manikmara, Manikmaya, Mêrcukundha, Mêrtyusuna, Marmata, Masidhêm,
Mulu, Mèngêt, Girinata, Uddha, Bathareriya, Utipati, Ngisat, Door Rms Soewito
gori: gori
gêrah: mahaprana; [gumêrah]: ahuhung, umrang, umyang, umung, tryas, pêr(of pra)katha,
gurnita, gurnang, gêtêr, gumêntêr, gumuntur,
--- 983 ---
gumarêdêg
gurih: wuduk
guruh: [gumuruh]: umung
goroh: ardalepa, dur, du(of do)ra, linyok, mêrsa, mukir, ngowok; [gorohan]: doran;
[anggorohi]: ngapusi; [kalakuan goroh]: duralêksana
graha: garwa
graita: artika; [agraita]: natanggal, manita, malwacita, majait; [panggraita]: locita, pangartika
garan: ulu, kêrang, tênggalan, walêsan; [garan pacul]: doran
gurnan: grênan
grundêl: [grundêlan]: garuniyan; [panggrundêlan]: pangamun
girinata: (jêjuluke Bathara Guru)
grantês: [anggrantês]: mawêr
gronjal: [anggronjal]: anggurenjal
gorok: (têmbung); [gorokên]: goluda;
--- 984 ---
[gorokan (gulu)]: têngkran, luwiddha, padinan, janggarma, gurung, goluddha
gèrèd: dhati
grêdêg: [gumrêdêg]: sumrêg, lumêkêt
grudug: kêrêb; [gumrudug]: kumêrug, kumrab of kumêrab
gardaba: gadarba
gritu: gwit; [grita-gritu]: gwityyita
garit: jahid, jahit; [anggarit]: anjahit, majahit, gumarit
gêrêt: três, trêsa, têbu; [gêgêrêt]: têtêbu; [gêrêt-gêrêt]: três-três; [anggêrêt]: tumêngkêr,
tumêngkêl
gêrit: [anggêrit]: gumrit; [panggêrit]: panggrit; [gumêrit]: grit, gumrit
grêtak: garwa
garis: galêng; [garisan]: jidaran; [gêgarisan]: jijidaran
gêrus: ulêt; [anggêrus]: kamrus; [gumêrus]: kumrus
giris: rês,
--- 985 ---
katrêsan, kawas, kawês, kumêl, tras, takut, wrinwrin, wingwrin, yarês, matras, girigirin,
ngrês; [giris miris]: kagiri-giri; [anggêgirisi]: uradati, angrês, protbuta, mangrêrêsi, mangarêsi,
giri-giri, ngangêsi; [anggirisake]: ngawêsakên; [kagirisan]: kakesal; [kamigirisên]: gilakna;
[agiris]: kakêtêran, makêtêr
girisa: (têmbang ged.), kanggo ing têmbang macapat, têgêse: kêkês, giris
garwa: kucumbi, swami, padni; [garwa padmi]: sori, mahisi; [garwaning ratu]: sori, sri
narpaduhita, sri narpadayita, waraduhita, waramahisi, pramèswara,
--- 986 ---
pramèswari, mahèrêsmi, mahasini, mahiswara of mahiswari, mahèswara of mahèswari;
[panggarwa]: pananggaya
growah: gorawa
gurawal: [gurawalan]: dharampalan
growong: bah
garap: [garapan]: syasiyan, wuhayan
garudha: karula, winanteya, wanteya, wimana, garudha
grêjêg: baritu
grujug: patêr; [grujugan]: patêran; [anggrujug]: matêr
grojog: [gumrojog]: grawah
grayang: [anggrayang]: manggaryyah
grêmêt: [grêmêtan]: tagahan; [anggrêmêt]: tumaga, sarpa; [gumrêmêt]: gana
grimis: riris, rêrêb, kramun, srêb, walutru; [anggrimisi]: ngawun- awun
grumbul: sundhung
grêmêng: hrêng, gru(of guru)mung; [anggrêmêng]: anggrumung;
--- 987 ---
[ngrêgêmêng]: kidhuku
grumung: [anggrumung]: mahuhuhung, mangaung, ngrumung; [gumrumung]: umyang,
umung, ngunguluwung
grago: bêdhandho
gêrêg: giri; [ginêrêg]: inasêh; [gumêrêg]: sumrêg
grêgêt: igit, lêgêd, gar(gêr, grê of garê)gut; [anggrêgêt]: gar(of gra)gat; [gumrêgêt]:
kasrêpan, sumênggut, gumrêgut; [grêgêtên]: kumuritên, waringutên, gutgutên, nguhut;
[kamigrêgêtên]: kêmuritên
grêgut: [anggrêgut]: cancut, sumênggut, mangrêgut, gumrêgut
gragas: [anggragas]: manggragas
goragodha: suradênawa
grabah: [wong adol grabah]: anggalandhang
grobyos: kucur; [gumrobyos]: kumucur, kumyus
grubyug: byur; [grubyugan]: mabyungan; [kagrubyugan]: kabyuran
grabag: grêbêg
--- 988 ---
grêbêg: grêbêg; [anggrêbêg]: ngayap; [anggrêbêgi]: mêlingi; [panggrêbêg]: pangayap;
[gumrêbêg]: malêbêg, gumêtêr, gumarbug
grubug: krêtêb; [gumrubug]: abyuran, kumusu; [gumarubug]: srang-srangan, byuran
grobag: dhati
grêbong: runggu, runggwa, runggya, jong, gu(of go)thaka
garang: (têmbung); [anggarang]: manang; [garangan (khewan)]: sapwan, walagra, gitrata,
giyu
garing: anyang, aking, tiwa
gêrêng: [anggêrêng]: hrêng, manghrêng; [gêrênge]: hrênging
gêrong: lêmpong, grong
girang: hyun, hyun-hyun, soba, garjita
giring: [anggiring]: anggiring, grêg
--- 989 ---
gorèng: rindang, sa(sang)nga, sangan; [anggorèng]: nangan, rumindang, sumanga,
sumangnga, marindang, mangnyanga; [panggorengan]: sangan, parindangan
grangsang: [anggrangsang]: muyang; [panggrangsang]: pamuyang
grêngsêng: sêng; [anggrêngsêng]: sumêng
grênggêng: hrêng; [gumrênggêng]: umrêng
gronggong: gawên; [anggronggong]: gong- gong
gada: supatra, lahita, lori, lwari, pamugara, dhêndha, musala, mugara, gadastra, gadha,
bindi, brajadipa, bajra; [gada pangarêp]: lahitamuka; [gada-ginada]: gada-gadan; [anggada]:
malori, manggada
gêdêr: gêndra; [gumêdêr]: sumyak, pêr(pra of mra)katha,
--- 990 ---
gumêr, gumrah of gumêrah, gumuruh
gêdrug: galêdrug
gadarba: gardaba
gadug: kanjat, tyêng
gut: [gut-gutên]: lurugên
gati: don; [anggumatèni]: upadrawa, mupa
gêtih: êrah K., rah K., rèh, roh, raha, rudira, darah, sari, lodra, ludira of luddhira, dharah,
marus; [gêtihing otot]: gati; [kaya gêtih]: mangrudira; [ngêmu gêtih]: ngatirah
gêtun: hah, ahud, nêsêl, tunggung, ngungun K.; [gêtun-gêtun]: ngungun-ngungun;
[anggêtunakên]: midhuhungakên
gatra: anur, amput, mantra, môntra, gana;
--- 991 ---
[agatra]: gumana
gatar?: [gumatar]: umurub
gêtar: hor
gêtêr: kêtêr, tintrim, tistis; [gumêtêr]: kêtar, tis, susmar, lupa, mar, makêtêr
gêtak: [anggêtak]: hah, hèh, angukuh; [gêtak-ginêtak]: silih gyat
gitik: randiyam, têmbang, têmbung, sapudhêndha, srêp, pala, palu, pupuh, popor, dha(of
dhê)ndha, dhipur, thuthuk; [gêgitik]: pramu(of pamu)gari, palugon, dhêndha; [anggitik]:
andhêndha, amupu, numupuh, nêmbung, nyêmpala, manêmbang, manêmbung,
--- 992 ---
mala, malu, mupuh, madha(of madhê)ndha; [kagitik]: kapala; [ginitik]: palu-palu; [gitik-ginitik]:
dhandha-dhandhan; [panggitik]: panêmbang, panêmbung, pamalu, bindi; [panggitikan]:
patêmbangan, patêmbungan
gutuk: krêtuk
gatêl: wiluya, balwa
gêtap: [gêtapan]: karnasula; [anggêtapake kuping]: mangarnasula
gêtêm: [gêtêm-gêtêm]: ngunggut -unggut; [panggêtêm]: pangunggut; [panggêtêm-gêtêm]:
pangunggut-unggut
gotong: gosong; [gotongan]: gosongan; [anggotong]: anggosongi
gusi: wodaka, latha, podaka, gos, gosya, brita, brima; [gêgusèning gêgaman]: tuwaja
gusah:
--- 993 ---
[gusahan]: singgahan; [gêgusahan]: sisinggahan; [anggusah]: sumuyak, mosah, gapurah;
[panggusah]: suyak
gèsèh: nangling, ceda, cangli, siwah, swela, sa(of su)wala, sangli, wingwang; [anggèsèhi]:
ninawah
gisik: gêsi; [gêgisik]: kikisik, kisik-kisik, gisi-gisi
gosok: [anggosok-gosok]: malaca-laca
gusti: [= Gusti]: esa, nohan, rakryan, dyah, tuhan, tuhana, tuwan, gusthi; [anggusti]: awesa;
[Gusti W. A.]: rahsa, sêsêbutan, gunêm
gusis: Arsih, anggêsês, singsa, gêsês
gustha: gosthi
gêsêng: nunu, danaga, dadaka,
--- 994 ---
gêmpung, basma, bêsmi, basmaran, byasman, byasmaran; [anggêsêng]: nênah,
manggêmpung; [anggêsêng jagad]: binarudra; [panggêsêng]: panggêmpung
gawa: siwing, wawa; [gêgawan]: wawan; [anggawa]: umawa, sawung, saya, sumiwing,
wawa of wawan, wwat, pawwatwwat, pamawa, mawa, mawot, myat, gawa; [kagawa]:
kawawa; [ginawa]: sinawung, winawa; [panggawa]: pawwat, pamawa
gawe: ande, ade, asa, Angde, angde, angdhe, nuna, nwasa, ranjas, ruda, kara, krit,
--- 995 ---
karti, kirti, krêtti, kartya, kirtya, kratya, krêtya, kridha, karja, krajwa, karya, kriya, karyya,
deha, don, deya, dyan, titah, tênggêng, sraya, suyasa, wiyasa, wangun, lila, yasa, yyasa,
yoga, made, mangun; [gawean]: wangunan, yasan; [gêgawean]: ngade-ade; [gawe-gawe]:
ngande, ngade-ade; [gawene]: donira, doniran; [anggawe]: ade; [anggawèkake]:
makaryyakên, ngaryyakên; [kagawe]: krit, mangun;
--- 996 ---
[ginawe]: ginarap; [panggawe]: rèh, ade, upaya, kar(kêr of krê)ti, kirta, kirti, krêtiyasa, karya,
kaladesa, don, don-don, sukarya, sisthawa, saya, suyasa, sangsaya, wisaya, paningkah,
pande, pandon, pakardi, pakarti, pakrêti, pakirti, pakirtya, pakarya, pakriya, pakaryya,
pamisaya, pagawe, pangde; [panggawe ala]: duskarti, wisa; [panggawe luwih]: sukarya;
[panggawe bêcik]: swakarya; [manggawe]: andhêsthi, angde, nangsaya, nukarya, mareka,
makire,
--- 997 ---
makriya, mikarya, mado, madamêl, misaya, ngeka; [pagawean]: sukarya, pandonan,
pakirtyan, pakaryan, pakaryya, pakaryyan, jamuga, yasa, gawayan; [gumawe]: gumawaya;
[agawe]: ayasa, nulah karya, dèh, sumarwe, wra(of wrê)ta, lume, pabangun, yande, yasa,
yangde, mande, makar(of makir)ti, makar(of makir)tya, makaryya, made, mayasa, gaway,
gawaya, gumawe, ngayah; [gawe ala]: sikara; [gawe ulat]: nityamardu; [gawe ulap]:
ôndakara; [upagawe]: tumampwa;
--- 998 ---
[kaupagawe]: katampyan; [pangiriding gawe]: bayudhandha; [nyambut gawe]: madamêl;
[ngupagawe]: budikarya
guwa: hamawa, hithaka, ragu, rago, runggu, dwarananda, satrusta, waragu, ga(gi of gu)ha,
guhe, gohaka, gu(of go)hwa, girywa, gita, gutaka, guwa, gwe(of guwe)ndra, gojuthaka, giya
of giyana, githa of githaka, gutha of guthaka, gotha of gothaka, guba, gunggu; [paguwan]:
paguhan
gawêr: [anggawêr]: gôndra; [anggawêri]: ngapa, ngudhili
giwar: [anggiwar]: umilag, milag
gawok: idab, niscasa, carya, caryan,
--- 999 ---
ca(of cê)ngêng, ringga, kawismaya, glana, bu; [anggawokake]: Ile; [kagawokan]: ascaryan,
agila, cangêngan, kacaryan, kascaryan, kascaryyan, wagugên; [luwih kagawokan]:
Ascaryan; [luwih gawok]: ascarya
gawat: sintruk, wadya, baya
gawang: gumawang
gawing: [anggawing]: tumawing
giwang: howang; [gumiwang]: gumingsir
guwang: [angguwangi]: mahi
gowang: rumpung; [anggowangake]: ngrumpung
gol: pragola; [pagol]: tagwa, tanggah, galang; [magol]: matanggah; [manggoli]: tumanggah,
matagwa-tagwa, matanggên; [magolake]: matagyatagyana; [ginol]: kinol; [pamagol]:
patanggah, patanggêh
gêla: hong,
--- 1000 ---
cuha, tata, wiwal, garyya, gala(of gêla)na
gila: hi, endhan, i(of e)dan, gila; [anggêgila]: maendhan, ngidan-idan; [anggêgilani]: ka(of
ko)tbuta, wagyus, bina, bisana, bima; [kagila]: kabina; [kagila-gila]: anjuta, abuta, kataratara,
kagiri-giri, kagila-gila, kabina-bina, warnantaka, jang(of jêng)gala, bisana; [panggêgila]:
pangidan-idan; [kamigilan]: kaidhana; [agila]: maedan, maedhan
gili: grit of gêrit; [gêgili]: gêgêr; [anggili]: oswan, apurunwu, gumêlêk
gula: kara, sarkara, gula; [gula krambil]: tiris-tiris
gulu: utamangga,
--- 1001 ---
cêngêl, kundhala A. P. II 72 2. v. o., ka(of kô)ndha, tênggak, tênggêk, lèhèr, lungkeya,
lungaya of lungayan, lunggayan, jong, jang(og jông)ga, janggi, janggya, murda, gulu;
[panggulu]: panênggak
galih: [anggalih]: matwas, matyas
glintir: guling; [glintiran]: gulingan
glinting: [gumlinting]: lumèh, gumuling
glindhing: giling; [glindhing-glindhing]: giling-giling; [glindhingan]: cakra
glundhung: têdhun, guling, gulung; [glundhung-glundhung]: gulung-gulung, gulung-
gumulung; [kaglundhungan]: kagulungan; [gumlundhung]: gumulung
galar: galar
galêr: kêlêng, galêng; [anggalêr]: limit
galur: tètèr, walur; [agalur of anggalur]: tumètèr
--- 1002 ---
gêlar: itung, etung, apitara, êmpar, ambak, abyar, kiri, kire, kit, dra(of drê)stha, tarap, tatra,
tingkah, satata, wani, wurah, wilang, wagmi, lêrang, lingkab, pasar, pagêlaran, jirap, gêlar,
gêlaran, gêlarên, byuha, bya, bangun; [gêlaran]: abyaran, sayaga, wurahan; [gêlaran
(klasa)]: pasangan, byaran, bèbèr; [gêgêlar]: kikiri; [anggêlar]: nitah, tumrata, tumata,
tumingkah, lumingkab, manjrah,
--- 1003 ---
mada, matingkah, mawurda, mawurdha, malasa, ngitung, ngulah, ngabyar; [anggêlari]:
ngabyari; [sagêlar]: satata; [pagêlaran]: magêlar; [gumêlar]: anjrah, akundhah, awrah,
umêmpar, nanjrah, kundhah, kirna, tingkah, sumiwi, wurahan, lumrang, lumêrang,
lumingkab, prakirna, parawwa, dhacah, jrah, manjrah, mar(of marê)pat, makundha,
matihang, gêlar, gumêlar; [aglar]: awra, umadhang, ambak, nitah, ra(of rê)rêm, kirna, tata;
--- 1004 ---
[agêlar]: mar(of marê)pat, makire
gêlaring prang: mirit saka R. Ng. Rônggawarsita: [anggada lungit]: bajratiksna; [naga
ngakak]: naga mangangkang; [tunjung karoban]: padmanaba; [supit urang]: byuha
mangkara of mangkara byuha; [sagantên ardi]: wukir jaladri; [sagara wutah]: sangara byuha
H, T.; [sagara banjir]: samodra pasang; [wulan tumanggal]: ardacôndra of candralika;
[lêlumbungan]: limbungan; [liman angrok]: diradamêta; [prit anêba]: drihanjala; [jurang
sirung]: durgama rungsit; [garudha nglayang]: kagapati; [gilingan rata]: cakra swandana;
[banthèng ngamuk]: dumuk angun-angun zie P. R. V. 126 5
gilir: gumilir
galak: hêr, hung, ujwala, abuta, angun-angun, ang(of êng)kara, angwap, narpa, ru, roda,
ru(of ro)dra, rota, krura,
--- 1005 ---
kru(of kro)raya, kroda, kruwara, krodha, dar(dêr of drê)pya, dumuk, srêgên, wrêk, wiruda,
wiroda, wirodra, wirota, wikri, wikara, wêngis, lodra, lota, lwata, pahang, pramêta, prêgi,
pragalba, panggêlêng, jwala, mêrcu, murca, mêta, malad, malat, gra(of grê)ndraka, garwita,
grêm, glana, gambirung, bragalba, buta, bêngis, ngun-angun; [galak bangêt]: kruraca; [luwih
galak]: sudar(of sudêr)pa; [galakan]: êlêkan;
--- 1006 ---
[anggêgalak]: sumrang; [panggalak]: parudha
gêlak: nyat, sêru, sêrang; [anggêlak]: anyat, sumêru, sumêrang, manêhêr, manohor,
mrêganabi, madrês
golèk: (upaya), ulat, apèt, apèta, upaya, nahak, cari, ruru of luru, rêrah, rêrêh, ruruh, rumrah,
rumarah, ruma(of rumê)rah, rumêrêh, rumuruh, duli, wulat, jala, jaja, mibra, mangrêrah,
mangruruh; [golekan]: opaya; [gêgolekan]: aruru; [anggolèki]: umèt, pèti, mulangi, nglari,
ngulari;
--- 1007 ---
[golèk (kayu)]: anak-anakan, upadi, neka, tima, surpa, surupa, suwarna, lingir,
pracundhamani, par(of pra)tima, pu(of pupu)tran; [golèk pagawean mênyang tanah
ngamônca]: amèn
galadrah: [gumaladrah]: kumalasa
gêlut: silih banda, sêlur, laga, pulangdhiri, murando, bôndhayuda; [anggêlut]: mêkul
gilut: pamah; [gilutan]: pamahan
gulêt: bondhot; [anggulêt]: mulêt
gêlas: wôngsapatra; [gêlas kaca]: gêdhah
gêlis: enggal, kêli, dandu, dyan, têtêr, tiwega, tuli, sigra, wangwang, lulu, lagawa, yar,
--- 1008 ---
muwah, gi, genjah, gadgada, gêpêh, gupuh, gepya, geme, bawis, bawiswa, bawisya;
[gêlisan]: sigran; [gêlis-gêlis]: kagyatgyat, lila-lila, gya-gya, bilisa; [gêlis-gêlisan]: têtêran,
suson-suson, sigran-sigran, gra(of gara)walan, gurawalan; [kêgêlisên]: kageyan
gilês: tindhês, tindhis, lud, giling; [anggilês]: tumindhês, tumindhis
galasah: sulayah; [anggalasah]: akundhah, makundhah; [galasahan]: kundhah, gênturan
gulawênthah: upakara, upadrawa; [anggulawênthah]: ngupakara, ngupadrawa
gulawat: galayat
galewang: [anggalewang]: jungkelang
--- 1009 ---
gêlap: kêtug, kupak, kupaka, wrahaspati, pracalita, gêntêr, guntur, grah, grèh, gêrah, gêrêh,
guruh, gurnita, graksa, graksi, gêlap, gêlapa, zie gludhug en blêdhèg; [gêlap tarung]:
brajapeka
gilap: rutya; [agilap]: gumilap
galêpung: tapang
galadhi: anggaladhi, cicikat, ramtam of rumantam, ngrantam
galudhug: kêtug, tadhati, pracalita, prakopa, patêr, guntur, gura, grah, gêrah, gêrêh, guruh,
gurna, gurnita, gura(of gora)gadha,
--- 1010 ---
gêtêr, gipih; [gumludhug]: mrakosa, gumêntêr, gumuntur, zie gêlap en blêdhèg
galeyah: jungkarangin; [gleyah-gleyah]: anjungkarangin
galeyor: [galeyoran]: gayorar
gulma: [sagulma]: 1,000,000.000.; [sapuluh gulma]: sacamu
glimplang: sulayah
gilig: kungku, walah
galuga: artu, datu, lêtu, dhatu, gêluga, galêga; [kaya galuga]: gumaluga
galugu: tiris-tiris, dhatu
galagah: rayung
galigir: gêgêr
galagat: sis
galêbêg: [anggalêbêg]: malêbêg
galathe: ngulanthe
galathak: [angglathak]: gulathe, ngêlathak
gêlang: karah, gêlang, bujangkara, binggêl; [gêlangan]: gêlangan
--- 1011 ---
gêlêng: [gumêlêng]: nipuna, nimpuna
gêlung: ikêt, krindha, kridha, kisu, keswa, kesyari, kistha, sarasadya, sanggul, padmaraga,
pata, patah, pêluk, payuh, payoh, gêlung, gêlunga, gêlungan; [araning gêlung]: mangunêng
galuh; [kancing gêlung]: kisi, sadak; [tutuping gêlung]: usnipa; [atutup gêlung]: makundha;
[gêlungan]: apatan; [gêgêlung]: kokondha; [gêgêlungan]: kisun, keswan; [anggêlung]:
makistha, matah, ngistha; [pagêlung]: gêlung
gilang: [gilang-gilang]: lumèh, mayang-mayang; [gumilang]: sucar(of suwêr)na, maya;
[gumilang-gilang]: anangara, maya-maya; [gilang- gumilang]: gilar-gumilar
--- 1012 ---
giling: pilis; [gilingan]: putêran, panggaling; [anggiling]: mutêr; [pagilingan]: pagêratan
guling: umandhe, kagila, tumandhe, surôngga, wisik, pêpêdhak, pidhara, guling; [gêguling]:
umandhe, wisik-wisik, mandhe; [gumuling]: kumule
gulung: rok, kukud, kukut, kêlun, kulum, sulung, wêwêr, lulun, lembak, pulung, gulung;
[gulungan]: wêwêrên, gêba(of gêbo)ggan; [anggulung]: lumulun, makêlun, mêwêr, mulung,
mupulung, ngrangkud, ngrangkut, ngulum; [anggulung urip]: martalulut; [panggulung]:
pakêlun, panggêlêng;
--- 1013 ---
[gumulung]: agulung, sumulung, lumi(of lume)mbak, mêlulun, gu(of gumu)lung; [agulung]:
mapulung; [agulung-gulung]: mapulung-pulung
golong: awu, êpul, apya, carêm, danur, dirês, duwila, tupul, tumpul, tunggal, saranga,
sulung, samuha, sabayantu, pupul, marmat, glêng of gêlêng, golong, gêbag, gêbog, barak,
biyantu; [golongan]: ewo, kuthah, pupulan, gatra, gotrah, gêbagan, gêbogan, barakan;
[gêgolongan]: pupul- pupul; [golong-golong]: awu-awu, tunggal-tunggal;
--- 1014 ---
[sagolong]: swar(sawar of sawêr)ga; [sagolongan]: sagotra; [panggolong]: panggêlêng;
[gumolong]: sumulung, jêminul, murti; [agolong]: mapulung, mapupul; [agolong-golong]:
mapulung-pulung
galinggang: anggas, ragas; [galinggang cêndhana]: ragas
gupuh: sugun, sugun-sugun; [gupuh-gupuh]: gorawa, grawalan, ga(of gu)rawalan, gada-
gadan, gita
gêpok: aras, anjawat, umaras, angaras, maharas, maras, mawisik, mangaras, ngarasa,
ngaraga, ngrabasa; [gêgêpok]: jajawat
gupak: kundhah
gapit: apit; [kagapit]: kapitta
gèpèng: kêping
gadhe: wujang, pinjêm
gêdhe: ar-ya, ardha,
--- 1015 ---
arya, aryya, umba, ambuta = abuta, agal, agêng K, agung, anggakara, narpa, cintya, raja,
rajah, raya, kruk (= sathekruk), dara, drêsa, dêrpya, dipa, tanta, tara, titir, tangkil, srênggi,
subi, wara, warya, waryya, wwara, pati, dhan, dhara, dhiyas, jala, mah, maha, ga, gêne,
ganal, gori, goraya, gwang,
--- 1016 ---
gilang, gêng, gung, gênga, gunga, bandana, bakat, buta, bisana, bêsar, bimana;
[anggêdhèni]: manggalani, gungi; [anggêdhèkake]: diwasa sita; [kagêdhèn ati]: lambêk;
[panggêdhe]: acintya, irma, esa, maha esa, ulu-ulu, di, sisirah, prawara, pramuka, pala,
panghulwa, manggala, busur, bama; [panggêdhening dalan]: manggala; [panggêdhening
pangadilan]: prawara, prawaraniti; [gumêdhe]: Ahêngkara; [gêdhe dhuwur]: goraya; [saya
gêdhe]: sangkin agung; [wong gêdhe]: bimana; [luwih gêdhe]: Atbuta, Abiwara, kat(of
ko)tbuta, protbuta, gorarèh,
--- 1017 ---
goraya; [godha-gêdhe]: gora-godha
gudhe: wrêgung, jugul
godha: ra(of rê)ncana, kunya, do, tapêh, waswas, wilaywa, laga van dilalaga, pèwêh,
mayakara, ba(of bê)ncana, bidhung; [anggodha]: ambêncana, ambidhung, angrancana,
angrara, angrumapaka, angingi, anglalara, rêncana, rumancana, rumuwat, dumo, tumapêh,
waswas, ma(of mê)ncana, mrancana, maswas, mèwêh, mèwêhi, molaha, mamancana,
mangra(of mangrê)ncana, mangsana; [panggodha]: rêncana, wiwas, prancana,
--- 1018 ---
prabancana, pama(of pamê)ncana, pambancana, pamangcanan, pabancana, bancana;
[panggodhan]: pamacanan
gêdhah: gôntha
godhoh: pani, panoka
gêdhondhong: gêdhongdhong
gêdhêpêk: dhepok; [ngêdhêpêk]: sadhepok
gêdhèdhèr: dhèdhèr
gêdhêg: popok; [gêgêdhêg]: kèswala, kala, gêlêh-gêlêh; [gêdhêg-gêdhêg]: pok-pok;
[anggêdhêg]: mahane, mahawêla
gêdhug: [gêgêdhug]: agul-agul, di
gèdhèg: gêdhêg; [gèdhèg-gèdhèg]: gêdhêg- gêdhêg
godhèg: cambira, cambang, jambang
godhog: kêla, liwêt, gyanga; [anggodhog]: lumiwêt; [panggodhogan]: dangdang
gadhang: gantang; [anggadhang]: mangêbang
gadhing: anggas, da(of dê)ntas, wêlang,
--- 1019 ---
jaludha, gadhing; [gadhing kang padha gêdhe lan dawane]: jaludha tata gati; [krambil
gadhing]: nyudênta; [kaya gadhing]: dumanta;[15] [wit gadhing]: purwadênta
gadhung: tijêm, jang(of jông)ga, gadhung; [kaya lung gadhung]: gumalungga; [kêmbang
gadhung]: jangga
gêdhang: kisang, pisang, gadhyanga, gêdhang; [godhong gêdhang]: hudamala
gêdhong: candhi, candhya, kumba, sorong, sapathika, warangka, panjara, parsada,
prasada, ma, gupit, bêson; [gêdhong panulisan]: prasadisthika; [gêdhong paturon]: gupit,
môndhakiya; [gêdhong mêmeron]: prasadarga; [juru gêdhong]: prasadaha; [gêdhongan]:
panjaran; [gêgêdhongan]: prasadapa; [anggêdhong]: manjara, mar(mêr of mra)sada,
ngurung
15. dumênta.
--- 1020 ---
godhong: ujungan, ron, rona, rondhon, randhyan, rodamala, ryan, taru, taruh, turah = turwa,
trêna, sêhên, suhun, supatra, lata, patra, dhahon; [godhongan]: suhunan, patran;
[gêgodhongan]: taru, taruh, trênna; [agodhong]: mapatra; [bôngsa godhong]: bôngsa patra;
[godhong rêmbulu]: zie rêmbulu; [godhong mulêt]: patralalita; [godhong gêdhang]: zie
gêdhang; [kaya godhong]: matra
gajah: anjana, hasta, hasti, ha(of he)sthi, hèsthika, elawana, nati, niti, rajamuka, kunjara,
dirada, diraddha,
--- 1021 ---
dikprang, dwirocana, dwirada, dwiraddha, dwita, dwipangga, dipa, dipangga, dipôngga,
samadya, samaja, waniti, liman, panjara, pinggala, jana, yutta, maniti, matêngga,
matênggah, matênggwa, matênggya, gunjara, gaja, gajaha, gathamuthu, brajamuka,
bamata; [gajahing ratu]: yajahpati,[16] gajahendra, gajendra; [gajah mêta]: gajah èndriya,
gajendra, gajèndriya; [gajah gêdhe]: gajaksa; [ratuning gajah]: yajahpati, gajahendra,
gajendra; [karang dhapur gajah]: karang liman; [anunggang gajah]: maliman; [ambuntut
gajah]: ngikuniti;
16. gajahpati.
--- 1022 ---
[pangamuking gajah]: mêta; [gajah urawan]: bênawa; [gajah hwapura]: (araning nagara
Ngastina); [gajah ngoling]: (araning sumping)
gajih: almaka, walam, la(of lê)mak, pinyaka, palam, minyak
gajêg: rangu, kawa, kaba, bêdhandho; [gajêg-gajêg]: rangu-rangu, kawa-kawa, kaba-kaba,
sêmang- sêmang, sigan-sigun, wagugên, pangranggonan, minging
gujêg: [anggujêg]: mêjêg, ngrêjêng
gujêng: [gujêngan]: walêsan
guyu: guyu, guyun, guywa; [gêguyon]: siwwan, guyun, guywa-guywan, guyya-guyyan; [dadi
gêguyon]: guyu-guyun; [angguyokake]: manghaswakên, manghasyakên; [digêguyu]: kaswa;
--- 1023 ---
[paguyon]: paguywan, paguyyan; [gumuyu]: haha, aswa, asya, aguyu, aguywa, aguyya, sah,
siha, wakur, pacêh, mahaswa, mahasya, guywa, guyya, gumuywa, gumuyya, ngrêja
gayuh: kayuh; [anggayuh]: anggayur, masambit, manyambit, ngasthaka, nguyu, ngayah,
ngayuh
gayêr: [anggayêr]: ngimêr
gayor: ganjor
giyak: ciya, sênggak; [giyak-giyak]: ciya- ciya, ciyak-ciyak
gayam: gaiam (sutraiye), gahyam
guyub: [angguyubi]: mangrwakitani
gayung: sambit
giyêng: [anggiyêng]: agiramita
--- 1024 ---
geyong: [pageyongan]: pahyunan
goyang: hyun, genggong; [anggoyang]: ngapita
gêmuh: unu, sarêntêg, pupuk
gumoh: gumêh
gaman: [= gêgaman]: aksara, astra, asthra, asthrah, doda, sanjata, sara, sikêp, sêtra,
susrama, sastra, saswi, suwastra, sula, wastra, wayuda, dhandha, dhandhana, dhasthra,
yuddha, yoddha, yudha, yodha, braja, busur, bêdhama, bajra; [gêgaman cakra]: cakra
daksana; [gêgaman linuwih]: warahastra, warastra;
--- 1025 ---
[gêgaman landhêp]: sulastra, brajatiksna; [gêgaman pamungkas]: saramuka; [gêgaman
mandi]: pasayuda; [gêgaman gêdhe]: busur; [gêgaman bundêr]: candrasara. Ing ngisor iki
araning gêgaman yasane para dewa kang muni ing layang P. R. I. sinambungake lan
araning gêgaman ing têmbung Kawi ing dhuwur mau, kaya ta: ardacandra (= panah),
arpasa, alu-alu, alugora, nagapasa, nanggala (panah), cundrik, candrasa (= panah), candra
purnama (panah), cundha, côndhaberawa, cacap, curiga = kêris, cakra, calum, calimpit,
cingkara, rajang, kunta, kanjar, kurandha, kartala, karsula, katana, kalaka, kalawahi,
--- 1026 ---
kalabraja, druwasa (= panah), duduk, tuhuk (panah), trantang, trisula, taladhak, tomara (=
panah), tamsir, tunggara, sarata, sarampang, sakri, saddhaka, suwadana, sali (= panah),
salukun, salemuka, sudhana, sanggali?[17] P. R. 130-4. v.o., wiswa pracôndha, lohitamuka,
lori, luyang, limpung (= panah), parapu (= panah), padma, patrêm, petak, palu, piling, puthu,
dhêndha, dhadhali (= panah), jinggring, martyajiwa (= panah), musara, musala, masbun,
gandhi,
17. § punapadene: sangkali.
--- 1027 ---
gada, gayur, bindi, barandang, barduwak, baraddhi, bramastra, berang, baduwak, bosur,
bewak, badhama, boji, bajra; [gêgaman panunggalaning mriyêm]: gurnada, gutuk api;
[gêgaman pangabaran]: narayana; [kacangan gêgaman kêris enz]: dugamana
gumun: wèh, wismaya
gumêr: ahuhum, kumyang
gumrambah?: sumrambah, sêtwak
gêmak: kayali, puyuh, maninting, maniting
gêmêt: titipa, bèh
gumuk: gili, gêgêr
gamêl: pakathik
gamêlan: tabuhan, sêrgala, wahnana, pradangga, pradôngga,
--- 1028 ---
padhahi, mar(of mêr)dangga, mar(of mêr)dôngga, mra(of mrê)dangga, mra(of mrê)dôngga,
gôngsa, bêrdôngga; [araning gamêlan]: galaganjur
gampang: niswa; [gêmpil]:[18] lirip, numiswa, bawuh; [anggêgampang]: maniniswa
gumyur: kupyur
gambuh: (têmbang teng.), nanging kanggo ing macapat, têgêse: lantèh.
gambèn: [gêgambèn]: suraya
gambar: reka, kar, karas, tulis, bisu; [dewaning tulis gambar]: hyang hyaning surata;
[anggambar]: gatra
gambir: urip; [kêmbang gambir]: wratmaka, warsiki, puspatigura
gambira: [anggambira]: kumati
gêmbil: (pipi kang mondhol-mondhol), ca(of cê)mil
gimbal: jatha
gombal: [gombalan]: burawakan
gêmblung: umbang, ugwang,
18. gampil.
--- 1029 ---
ungap
gombyok: ombyong, kangdha, worah-warih, wêgig, bara, barong, balênggi; [gêgombyok]:
wêwêgig
gambyong: gambyung
gambang: grantang, granting, garantang, garanting, gêrantang, gêrantung; [gambangan]:
grantungan
gêmbung: ka(of ku)wônda, ka(of ku)wandha, lawaya, lawayan, laweyan; [gêgêmbung]:
lalaweyan
gamêng: [anggamêng]: anggêmpung, parêng, ngêndhanu, ngêtêpêng, ngawandha
gêg: [kanggêg]: kapirangu
gaga: gaga
gage: mèh, gwari of guwari, gêlis
gigu: nesa, taha
gugu: siwo;
--- 1030 ---
[gugon]: gêgwan of gêgyan; [anggugu]: nakwani; [anggugoni]: nakwani, numuhyakên
gagah: danaga, danaka; [anggagahi]: nanggulangi
gugah: bangun; [gugahan]: bangunan; [anggugah]: matangya, mawungu, mungu;
[panggugahan]: panangyan
gagan-gagan: (araning godhong)
gêgêr: [= gigir]: adaddha, kriha, walakang, wugyatan, pêngkêran
gigir: zie gêgêr
gègèr: aru(of aro)-ara, akrak, atêr, awrêg, abaran, abyar, abyaran, rêtu, krak, durbala, wrêg,
prakatha, byar, babar; [gegeran]: wurahan, barusan, byaran; [kagegeran]: awu-awu,
kabaran, kabyaran,
--- 1031 ---
kababaran, wrêg; [agegeran]: mawurahan, mababar, mababaran
gagar mayang mas: kalpataru
gagrag: gagar, ngarang; [anggagrag]: angkèn, ngurag, ngarang
gigrig: lirig
gogrog: ruru, têrag, têrèg, sapa, luru, lupa, layata, guntur, ngarang
gagak: utpata, ajap-ajap, kaka, kagana, kangka, sawabukti, sobaksana, wayasa, dhandhang
of dhangdhang
gagas: uparêga; [kagagas]: kasêp, kagêgyan
gigal: nikal
gugup: kagyatgyat, wuragyat, lasagèt, pakrak, goranga, gilap, gupur, gup-gupên;
--- 1032 ---
[gugupan]: wuragyatên; [gugup-gugup]: mahanjyan; [gugup-gugupên]: gupu-gupurên
gêgêm: rêgêm; [kagêgêm]: kagêm
gagang: wuli; [gagang nom]: lêgon; [gagang pari]: dami
gabah: galing
gubah: aruh, ra(of rê)ncana, racana, rumpaka, samir, langse; [gêgubahan]: aruh-aruhan;
[anggubah]: ra(of rê)ncana, racana, rumancana, rumanana, macana, ngrancana, ngracana
gêbêr: samir, dhingdhing, gubah, zie aling-aling
gubar: (araning têtabuhan ing jaman kuna)
gubras: aras, kurah, kuthah, sumduk, lumoh, mapulang
gubêd: kulad, tut; [anggubêd]: tumikal, tumalya,
--- 1033 ---
wilut, mamundhyat; [kagubêd]: kawilut
gêbèl: tembak, jirap; [anggêbèl]: ngrèb
gubêl: [anggubêl]: sumêsêl, matwang, milêt, milut, babana, ngawun-awun; [panggubêl]:
panêsêl
gêbyar: êla-êla, ulap, ujwala, kênyar, kilat, kêdhap, dilah, sênên, srêng, sukada, wêdhar,
larap, pradipta, jyalita, muwaha, gilaka, gyat, binawa; [gêbyaran]: larapan; [gêbyar-gêbyar]:
angkara-kara, kêkêncaran, rindik-rindik, kêdhap-kêdhap, makara-kara, gumilang-gilang,
ngidhêp; [anggêbyari]: ngênyari; [gumêbyar]: ujwala,
--- 1034 ---
ujyala, agyat, abra, angkara, kênyar of kumênyar, kramma, sumênên, kumêdhap, sumunar,
sumar, sumirat, sumakada, sumyar, lumarap, lumrang, pradipta, prabaswara, mradipta,
marakata, makilat, gurilap, gyat, gumilang, bra, baswara, ngunguwung; [sagêbyaran]: sateja
gêbyur: [gumêbyur]: mradipta
gabug: gadhu
gêbêg: [anggêbêg]: ngimêr; [anggêgêbêg]: ngimêr-imêri
gêbug: gabag, bag; [anggêbug]: mabangga; [anggêbugi]: manjamalani; [panggêbugan]:
pamedan
gubug: grêwug, grêdhug
gabêng: uwêng, gabus
--- 1035 ---
gêbang: ngêbang
gathik: anggas, mawa
gathuk: du, têmpuk, tungtum
gêthêk: thêthêk
githok: praswa, pra(of prê)stha, juluk of jêjuluk, jitha, griwa, giwa
guthêk: wilik, petak, bilik; [guthêkan]: gupit, guthit, guthita; [paguthêkan]: pabilikan
gathul: alpa
gêthing: pahing
gêng: [ngênggêng of digêng]: dumêngdêng
gung: [= agung]: hu, wir, ngar; [gunggung]: samah, wilang, puji, gora-gora; [anggunggung]:
masadhara, galang, nglêmbana, ngalêmbana; [panggunggung]: êla-êla, alêmbana, rêga,
puji, jantur, galang; [êgung];
--- 1036 ---
[ngêgungake]: patoha; [kagungan]: kawibawan; [anggung]: kênnoh; [gumunggung]:
thangkus
gong: sang(of sông)ka, sangkya; [wong gawe gong]: anggêndhing; [gong tanpa pêncu]: bèri
gangsir: anggira, kintrangsa, kitrangsa, makri, makrima
gingsir: hosah, larwa, linggar, linggang, prasana, giwang, gebang; [anggingsirake]:
masyakke; [gumingsir]: guling, mradana, gumiwang
gangsing: [anggangsing]: gumangsing; [gangsingan]: gangsing
ganggu: [= ganggu-ganggu]: nukarta, ngar
ganggêng: agêr-agêr, lana, gyang-gyang, gang-gang
gonggang: ambramaga
be: bro
buh: lalayan, laleyan
bau: astha, sikara, wahwa, wijang, lêngên,
--- 1037 ---
pa(of pê)ksa, pujang, bahu, bahya, bahi, batyi, buja, bujang; [abau]: sawiijang; [bau papat]:
catur buja; [kêlat bau]: bojakara
bae: kintwi, kewala, sahaja, saja, wahya, prawala, juga; [baèn-baèn]: lalan; [ambaèkake]:
ngupama
baud: ahud, kitarta, tarta, sèngêh, wihikan, wahar, widagda, lèswan, limpad, pandhuya;
[kabaudan]: kapandhuyan
baudhêndha: zie Sultan Ibrahim
bun: èsning, usara, kusara, kusare, kosara, kuswara, kasyara, tu(of to)sara, susyara,
--- 1038 ---
bun; [nadhahi bun]: makusara, makusyara; [ngêbun-êbun esuk]: ngawun-awun
bina: [kabina-bina]: abisana, abisama
bênêr: anta, urus, arjwa, asinggya, ayu, na(of ni)ti, rêju, titi, titis, tasdik, tistis, têpat, sêr, sidi,
sidya, sata, sipat, sidhi, sidhya, sumidi, sumawi, singgih, widi, widya, widhi, lu, jujur, yaya,
bèh, ngangkas; [bêbênêr]: angkas-angkas, ngênêr-ênêr; [ambênêr]: inte, awrêg,
--- 1039 ---
angkas-angkas, sumipat, sumidhi, sumidhya; [ambênêri]: nuduhi; [ambênêrake ingupihe]:
mahaywa, manidyakên, masidi, mayu, ngupèhi; [kabênêr]: kasidi, kawidi; [kabênêran =
sabda kaluhuran]: iswara; [kabênêran]: kaênêr, kasidiyan, kawidiyan; [binênêr]: sinidi;
[binênêran]: aniddhi; [binênêrake]: ingupihe; [ambêbênêr]: umangkas-angkas, niddha,
cisênêr, mênêr-mênêr; [bêbênêran]: rajaniti, praniti; [bênêr angati-ati]: sriyatna; [bênêring
têmbung]: niti krama; [bênêring sastra]: niti sastra; [tata bênêr]: kramaniti
bênèt: têlari
bêning: êning, hara, arja, naba, ning, rasika, dipaja, tuwi, sa(of sô)nta, sadu,
--- 1040 ---
we, prasônta, pawitra, pangupasônta, jrêni, jrênih, mahêning, mar(mêr of mrê)ta, makêning,
maya, baya; [ambêningi]: mêning
bêncah: wêncah, tatah, pyah, pê(of pi)yuh, pyaha, dhuhan; [ambêncah]: matah, maringit,
myah, mê(of mi)yuh, myaha; [pambêncah]: pangirid
buncit: [pambuncit]: pamêkas, pangiku
boncis: jugul, jugul karayana
bancang: calang
boncèng: [amboncèng = anggoncèng]: mawungcyat
bêndu: capala, runtik, rudita, rêngwa, krodha, duhka, duka, tulah, tulaha,
--- 1041 ---
sarik, sutsut, sungsun, wikara, wikalpa, wudhung, wuyung, pagêlêng, gêlang, gêlêng;
[bêbêndu]: ruruntik, duduka, sapudhêndha, sungsut-sungsut, pasu, musibat; [pambêndu]:
pamulung; [abêndu]: mawuyung; [tan darbe bêndu]: munasika
bindi: (araning gêgaman ing jaman kuna)
bônda: [bêbandan]: pipikwatan, pipitutan, bubar
bundêr: unu, untêr, utêr, côndra, wistha, wêlu, lu, purnama, padma; [bundêr landhap]:
cakrawala; [luwih bundêr]: wilaja; [abundêr]: mawêlu
bandara: rakryan, tuan, tuwan, kôndha, kakandha,
--- 1042 ---
kakôndha, kètu; [bêndara]: W. A. aub-aub, tutuwa
bandera: ka(of kô)ndha, kêkôndha, dwaja of duwaja, daludag, dyaja, tandha, tandhana,
tandha-tandha, tôndha-tôndha, tambana, tambara, têngran of têngêran, tunggul,
sinjanglaga, lalayu, supralêmba zie layu; [bandera gêdhe]: baradyaja
bandrèk: cêlor, macêlor, mapulangcêlor
bandak?: cere; [bandak-bandarakan = pidak padarakan]: cere, cora core pracara
bandul: iyun; [ambandul]: mahiyun; [bandulan]: iyunan, talyun, talyun talyana
bandang?: ngangsêh
bêndung: kawang, tambak, sètu, sètubônda,
--- 1043 ---
sètubandat buta, sètubandat butalyu, pêt, pêtang, bônda, bêmbêngan, bêngkung of
bêngkungan, bungkêng, bêngêng; [bêndungan]: kêmbêngan, tambak, tambakan, si(of se)tu,
situha, dhawuhan; [bêbêndungan]: sètu-sètu; [bêndung-bêndung]: sètu-sètu; [ambêndung]:
ambêngku, nambak, nambakya, sumi(of sumè)tu, mêtang, mêgêng; [bêndung-binêndung]:
tambang têbêng
bantu: ambul, cicil, tundha, tulung, sumbang, winta, wantu, wuntu, wantya, waluh, lud, lagi,
palêh, paluh, palwah, banjêl; [babantu]: wantu-wantu, lagi-lagi;
--- 1044 ---
[ambantu]: nundha, tumundha, malêh, ngambul; [ambatoni]: mantoni, matambêhi, mawuh,
malêh, maluh; [kabantonan]: kapitundha; [banton]: palêhan, puluhan, palwahan; [bantonan]:
wantenan, wanteyan; [pambantu]: pamêwah, pangambul; [pabantonan]: pawantuwan;
[sabiyantu]: panatiraga; [abantu]: mawana; [abêbantu]: malêh-malêh
buntu: kumêmpêh; [bêbunton]: wêwêngkan
bantah: wantah; [bantahan]: wantahan
bantên: ramu, ramon, dadaha, tawur; [bêbantên]: huti, nanggul, tatawur, tawur-tawur;
[abêbantên]: matawur, basu
bantar: wantar, madrês
bantêr: andrês, krak, kras of kêras, kral of kêral, kas,
--- 1045 ---
kas-kas, drata, dras, drês, dar (dêr, dra of drê)sa, drêsta, dyasya, tarik, tipa, tipana, sahasa,
sasa, sigra, pantar, madrasa, madrêsa, bancar, bawisya; [ambantêr]: nêru; [ambantêrake]:
mantar; [bantêran]: pantaran; [luwih bantêr]: drêsamaya, drêsyamaya
buntar: tunjung, luntar; [ambuntar]: lumunar, ma(of mê)luntar
bêntêt: èsèl, supênuh
bintit: pêdhe, balut
buntut: Iku, kuncu, demus, wogyat, punca, pangkur,[19] burit; [ambuntut]: munca, ngu(of
ngo)ncang
bontot: wawar, ju
19. pungkur.
--- 1046 ---
bêntus: wantus; [ambêntus]: mawantus; [kabêntus]: kawantus
buntas: lantas, gandhang; [abuntas]: malantas
bontos: wyan, ju, gandhang, gunjung, buntas
bantal: antêban, istani, karangulu, kajang sirah, tadhah sirah, sayakasti, sanghulu, lêmpêr,
lêmpir, pamardana; [bêbantal]: lêlêmpir; [bantal sungsun]: kasitani, suragantya
bêntêl: [kabêntêl]: kêbêtêk
buntal: udaraga; [bêbuntal]: pêpênyon
buntêl: bungkus
buntala: (aran dhapuring kêris)
banting: wanti, lurwa; [ambanting]: lumuruwa, manting; [kabanting]: kalurwa; [pambanting]:
pamanting; [pambantingan]: pamantingan
bênting: pêkak
buntung: kuthung, wuntung
banuwati: wara mahèsi
--- 1047 ---
bêndha: kokap, tombol, bandhya
bêndhe: rontaka, têngara, têngari, sang(of sông)ka, pancajannya, gubar
bêndho: bodhi, bodhing
bôndha: ba(of bô)ndha, bara; [ambandhani]: mamandhani
bundhêt: salisu, mandana
bondhot: gêrot; [bondhotan]: gêrotan, grêng
bundhês: wutu
bandhil: ringit-ringit, tuduh
bandhul: tulak bara, tampang
bêndhal: majambat
bundhêl: ugêm, simpul; [abundhêl]: masimpul; [ambundhêl]: mulêt; [ambundhêli]: nalyani,
nimpuli; [bêbundhêlan]: tali-tali, pasambulihan
bêndhoyot: bunayak
bandhêm: walang, li(of le)mpar, pandhêm, gêlap, balala; [ambandhêm]: mêntur, manampar;
--- 1048 ---
[bêbandhêm]: pramu(of pamu)gari
bandhang: [ambandhang]: ambahak; [kabandhang]: kapar(of kapra)cundhang
bêndhèng: [bêndhengan]: ngawinan
banjar: maju; [bêbanjaran]: gêng-gêng
banjir: rob, tru(of taru)na, têdhuh, wa, wênawa, wutah, ladhu, pasang, guntur, baha, bêna,
banjir, balabur, byur, ngrabda, ngêbêk; [kabanjiran]: kalabban, kagunturan, kabyuran; [banjir
saka ing gunung]: amah gunung, guntur
banjur: adarus, durus, dyan, dumurus, dumuk, tulung, wasa, lunta, lantas, lari,
--- 1049 ---
lalu, laju, lajur, lajwa, layu, laywa, lumastantun, lumaju, lumajwa, mangasut, gasi;
[ambanjur]: ancuta, andurus, kumucup, tumênggêl; [ambanjurake]: mêrlaju, malajukên;
[kabanjur]: cor, cêlor, kadurus, kadaluru, katulung, kalaju, kagasya, kabanjut, tula-tula,
maran; [kabanjuran]: kalayunan; [pambanjur]: pangasub; [pambanjuran?]: palajuwan
banjaransari: (têmbang ged.). Têgêse: patamanan
banjut: [ambanjut]: mulung; [pambanjut]: panganjut
banjêl: [ambanjêl]: masung, maju
banjêng: [ambanjêng]: gonjong
banjêngat?: lumba
banyu: har,
--- 1050 ---
hèr, hèrning, arus, ar(of èr)juna, udaka, etu, etuh, esah, hwas, udhaka, hya, hyar, amêrta,
angaka, ôngga, nera, nadi, narmada, ning, cir, ranu, rancak harni, durya, tirta, tikta, takatha,
tati, tita(= titta), toya, toyan, tuban, tangaka, sindu, sunda, sindu upaka, sindhu, sanghara,
sangar, sangara, we, wèh, warih,
--- 1051 ---
wrêseka, witaka, wwi, wwaya, wwaye, wwayiki, walahan, wa(of wê)lahar, wulus, wulusan,
wya, wyu, way, waya, wayi, wayu, woya, waya-waya, lodana, lodaka, lwah, ludha, ludhaha,
paya, dhaka, jahnawi, jahning, janawi, jala, yah, yèh, yahning, yani, yèng, mèr, mar(mêr of
mrê)ta, gang(of gông)ga, banyu, baruna, bagu, bong;
--- 1052 ---
[banyu ênêban]: windutirta; [banyu urip]: arkara, tirtamarta; [banyu upas]: arkasa, toya rèh
tata darma; [banyu alaran]: hèr talindha; [banyu ing wêwadhah]: èrjuna; [banyu ing
jêmbangan]: arjuna; [banyu tumampar]: ahèrtali, hèrtali, hèrtalidhang, hèrtambang, talihar,
wesundara, wasundariya, pêtha, ngèrtali; [banyu santêr]: hartara; [banyu wayu]: windutirta;
[banyu larangan]: tirta; [banyu mandi]: arkamaya, hèrkamaya; [banyu gawean]: arkara;
[banyu guling]: hèrtyali, hèrtambang; [banyu gêdhe]: mahatirta; [banyu bêning]: har,
dasunda, wasundari, wayira; [banyu bêning kang mili]: arsunaba; [banyu banyakan]: arusan;
[banyu ngêlêm]: sang arakal; [unthuk banyu]: pêtha; [akèh banyu]: loh jinawi; [ilining banyu]:
arus; [ênggon banyu]: pahyaran; [kailèn banyu]: kabanyu-banyu; [karang banyu]: karang we;
--- 1053 ---
[tètèsing banyu]: hèsning, naricis; [silaking banyu bêning]: hèsning; [lunturing lêmah kêna
ing banyu]: gigis; [maniking banyu]: manihara; [ngêmu banyu]: umor; [banyu-banyu]: hèr-hèr;
[ambanyu]: manghèr; [ambanyoni]: mahar, mahyar, maluwaha, maludhaha; [binanyonan]:
tinnaya; [pabanyon]: patuyya
banyak: awija, ang(of ông)sa, wranggura, gangsa; [ambanyaki]: nyolo-nyolo; [banyak patra]:
satapatra
bênthuk: aras; [ambênthuk]: umaras, maras, ngaras; [bêbênthukan]: mawantus
bênthèt: rahat, rêmpu, rêmpit, rêngka, rêngat, drapita, bêntar, bêla
banthèng: andaka, adaka, hung, angun-angun, saraca, sarawa, jawidha,
--- 1054 ---
yawa, go, goh, gohgo, gardaka, Tjemp. 143-7. v. o., gi (of gu)risa, gawindra, gawaksa,
gawala, bapakridha zie sapi; [banthèng gêdhe]: gra(of grê)ndaka, gurdaka; [nêpsuning
banthèng]: mawa
bucu: cêngêl, dhangkak
bècu: [beca-bècu]: cênggir-cênggir, tênggir-tênggir, janjan, jangjan, majanjan
bocah: oring (matèni oring), rara, rare, raryya, raraya, wala, larèh, jabang, yi; [bocah cilik]:
lêngit; [rencang lare K.]: macahyatmaja
bacin: cisênêr, kumbas, yu, mêr
bacok: bodhi
bêcik: êni, anda,
--- 1055 ---
endah, aro, arjasa, arjwa, adarma, hètu, atah, utama, iwêh, êla, ayu, aywa, ayyadi, nawa,
canti, cantantya, ca(of ci)ntya, cirang, rahayu, ra(of rê)ncana, racana, racaba, rurum, radin,
rasika, rêja, ramya, kiris, di, dani, dênnaya, dinya, darma, dati, dya, tantya, tulus, tama, tami,
su, sae K., sa(of sô)nta,
--- 1056 ---
sudati, sasmaya, swa, suyug, samuwa, su(of so)ba, sèngêh, wahya, wirya of wiryya,
wiweha, wimaya, lêhêng, luhung, lita, litya, langêh, lênglêng, lêngêng, pahajêng, pênêd,
pira, pratama, pirawa, parja, prayoga of gya, pariminta, pelag, dhani, dharma, yu, yukti,
yatah, yutti, yya, yuga, yogi, muwah, maya, mayu, mayantya, mèmpêng;
--- 1057 ---
[bêbêcik]: papracaban; [bêcik-bêciking pangarêp]: subamanggala; [ambêciki]: andani,
anasakara, acantya, adini, alêsni, upasanta, umiwêh, imajêngi, umayu, ambangun, angdadi,
rumê, rumancana, rumacana, rumêja, dupinya, sumuyug, wandani, nyônta, mahandani, ma
(of mi ) harja, mihalêp, mahajêng, mahya, mahayu, mahayya, mananta, mandani,
manadukara, macintya, maradin, martyani, mirawani, madani, miwêh, muwah, mupakara,
mupasanta, madhani,
--- 1058 ---
maywa, mimpêni, mangandani, ngacantya, ngrancana, ngracana, ngracaba, ngadani,
ngupasanta of ngupôsanta, ngajêng, ngaywani, ngayyadi; [ambêcikake]: umajêng,
mangarjakên, ngaywani; [kabêcikan]: anindha, atah, atah iktri, ayunan, krêtyaman,
kadarman, kasudarman, kawirawan, kalê, kalênglêngan, kayugan of kayugyan, kamuwahan,
kagunan, darmatatya, dyarma, santani, sudarman, pahajêng, pahayu, pamiwêhan, yu,
mar(mêr of mrê)ta; [ngatokake kabêcikan]: socamanggala; [binêcikan]: iniwêh, niniwêh;
[sabêcik]: di;
--- 1059 ---
[pambêcik]: pamaya; [kalakuan bêcik]: susila; [luwih bêcik]: sudarma, subita, wimaya, mar(of
mêr)tamaya; [labêt bêcik]: sudarma
bacut: hir, da(of du)rus, darusa, dalurung, têhêr, songan, wurug; [ambacut]: malantas,
maliwat, malaju
bêr: trêbang; [ngibêrake]: mêrlaya; [mibêr]: atuha, umur, umibêr, rota, mar, mur
bur: [ngaburake]: ambrasat, ambarasat; [kabur]: kabarasat; [mabur]: malirang, nglêmbara,
nga(of ngu)mbara
bèr: rob, lwa, balabur; [ambèr]: muntab, mathang, ngacêmbang, ngamba; [ngambèri]:
ngalabbi; [ngêbèri]: ngalabi
bra: [= abra]: mawwa
--- 1060 ---
bara: samir; [sabara]: sapratana = 100,000,000; [sapuluh bara]: sasena; [satus bara]: sohini;
[ambara]: ka(of ko)lana; [ambabara]: amèn, rena
biri: [kabiri]: kawiri, bari-bari
biru: [biru ênom]: gêdhah; [ngarubiru]: sumiwo
buri: kari, demus, tulakang, wuntat, wuri, wurtya, wurya, wu(of wo)gyat, pungkur, buntat,
burit; [tutburi]: tumutung, sèring; [atutburi]: masèring; [ditutburi]: katuturan; [kawuri]: (= kaburi
N. kawingking K.), kalambung, suranta; [pamburi]: tulakang, pamuntat, pamugyat
buru: nukung, kuya, suru,
--- 1061 ---
sêrang, lari, lud, lut, lulun, mantan, gacar, buru, buya; [buron kang bisa amèk nyawa]:
mêrguna; [buron kala]: kala; [buron banyu]: wiyôngga, mayangga; [bêburon]: dhaga, mêrgu,
burwan; [amburu]: usir, ung(of angung)sir, nrang of nêrang, nukung, numusir, sumuru,
sumrang of sumêrang, lumari, lumut, lumulun, musir, malakya, mangungsir, ngungsir;
[ambêburu]: aburwaburwana, burwaburwana; [ambêburu sato alas]: numpu; [kaburu]: kalari,
kalulun; [pamburu]: pangusir, pangusiran
bèri: [bèri bêndhe]: goracana, gubar
--- 1062 ---
brèh: [ngêbrèh]: mangurudi, mangurus; [pangêbrèh]: pangwurus
buruh: [bêburuh]: umèttêhas
borèh: sijanu, wida of mawida E. T., widya, lawên, luluh, jênu of majênu E. T., mandara,
burat; [bêborèh]: lawên-lawên; [abêborèh]: mawida
birai: iski, umawa, egal, tru(of taru)na, wwalkala, wwakali, walkala, walkali, pugodra, yadi,
mawa, bra(of bro)nta, bra(of brang)nti, brang(of brông)ta, ingèski; [nêdhêng birai]: patyasa;
[sing birai]: ngasik; [sing dibiraèni]: maksuk
brahala: kabuyutan
braok: [braak-braok]: cor-acor
brani: warani
branang: [ambranang]: a(of u)mya, asinang,
--- 1063 ---
abra, sinang, laka, lumaka, marah-marah, makabranang, masinang, mawyang, mabang,
bra, bang, ngatirah; [kabranang]: kabangan
brancah: wèsthining asmara
baranyak: [ambaranyak]: thithat (= macithat Spr.)
brucal?: [ambrucal]: anduka
burak: ura; [amburak]: mangura; ngura
bêrêk: [ambêrêk]: tumêtêr
brêkah: [ambrêkahi]: mrawatyani
bêrkutut: uka, kitiran, kiswara
bêrkasakan: drubiksa, wicaca, pisaca
barat: zie angin; [kabaratan]: (= kabaratên Spr.), kasiliran; [barat gêdhe]: brajwa
birat: gindhala, banjut
baris: abi, tapsara, tugur,
--- 1064 ---
sênjata, sikêp, wahini, yuda, baris; [pacak baris]: basuta; [pabarisan]: sulung; [abaris]:
umadhang of madhang, sumikêp
barès: sadhwa; [binaresan]: linak; [calathu barès]: senga
bêras: dring, wupona, bras
burus: [burusing ati]: sidawisita; [ati burus]: paramarta
boros: tra(of têra)bas; [amborosi]: narabas
brêsih: rasika, wuras, gurah; [bêbrêsih]: asoca; [ambrêsihi]: nuluyana, cuti, tumuras, murasi;
[pambrêsihan]: pamurasan
brusah: tondhêm, pracanca
brewo: [brewa-brewo]: kêtêg-kêtêg
bruwah: [pambruwah]: pamuwah
brawuk: zie rawuk
brewok: kodhowok
bruwès: bris
barêp: [anak pambarêp]: arsaja
--- 1065 ---
brodhol: dhuhak; [brodholan]: udhulan; [ambrodhol]: udhul
bariya: [Bathara Bariya]: Bathareriya
brama: Brahma; [Brama]: jêjuluke hyang ..., Hyang Anala, Hyang Agni
bramana: dhangacaryya, brahma, brahmana
bramani: bramani
bramarawilasita: (têmbang ged.). Têgêse: kombang ngêlèng
bramaloka: (kahyangane Bathara Brama)
bramalokaya: (kahyangane Bathara Brama)
brambang: garnaha
brigi: [briga- brigi]: gêthana-gêthini, brakutha-brakuthi
bêrêg: têtêr, srêg of sêrêg, surung, sêsêr, wrêg; [ambêrêg]: nrêg of nêrêg, surung, sumrêg of
sumêrêg, sumurung, sumêsêr, mêrganabi, madêrêng, mawrêg, gumêrêg; [pambêrêg]:
pamrêg
berag: hyun-hyun, abirawa, abirama,
--- 1066 ---
kakarsana, tru(of taru)na, sambega, wiraha, wiraga, wulinga, wigar, pulinga, mulinga, mong,
gambira, barima, balingu, bêgor; [kaberagan]: kawigaran, kabalingu; [pamberag]: pamulinga,
pangulinga
bragah?: ranggah
bragadag: bruwun
brêgas: ganggas
bragaga?: [ambragaga]: ambragigi
bragêgêg: [ambragêgêg]: ngalênggêr
brabe: [kabrabean]: umung, curah- curih
brabah: acor, cor
barubah: angkara, angkara drêmba, rêncaka, rangên-rangên, kapêgan, manggara-gara;
[ambarubahi]: rumancaka
bribin: curih, ruhan, sumrêg, wuwrêg,
--- 1067 ---
cacarêngêng, prakatha, pilêng, pêlêngên, mangkrak, gumrah, gumuruh, gègèr, bisana;
[bribin-bribin]: curih-curih; [ambribini]: malêngi, mla(of malê)ngên; [kabribinên]: kapêlêngên
brêbês: [ambrêbês]: ambrèbès; [ambrêbês mili]: kabarabas, malumis mata; [mrêbês]:
drawaya; [mrêbês mili]: umis mata
brobos: susup; [brobosan]: susupan; [ambrobos]: sumusup
brêbêl: [ambrêbêl]: malêbêg; [marêbêl]: mêbêl
brêbêg: [ambrêbêgi]: malêngên; [kabrêbêgên]: kapalêngên, mlangên
barang: kara, kama, sing, warang, wiyang, pari, bara; [barang-barang]: kama-kama;
[ambarang]: barang; [ambêbarang]: ambabara, rena,
--- 1068 ---
soroh, bara-bara; [sabarang]: anu, asing, niskara, sahama, saniskara, sanista, saro, sakirna,
silir, salwir, samudaya, singa, singha, dhingdhing, mara, mangara; [sabarang-barang]:
masing-masing; [samubarang]: rèh, kama-kama, sahasing, sing, sangguta
barêng: anghrêt, rampak, daha, dumèh, tulus, sèri, sumpyuh, lyus, pantar, parêng, mah,
mirak, mamin, gotra, bandhung; [barêng mara]: tarik; [barêngan]: pantaran; [bêbarêngan]:
asrang,
--- 1069 ---
sèring, papantaran, papatêhan; [ambarêngi]: marênga, mamin; [abarêng]: parêng
barung: arung, otêr, cangligi, tawung, suswa, sawaya, salah, sênggak; [barungan]: arungan,
sarawungan, sênggani; [ambarung]: ambandhungi, naruh, narawung, narawungi, nalah,
rumawung, samèni, sumacaya; [ambarungi]: prabandhungi, ngriwuk, ngarungi; [abarung]:
sumacaya, sumalah, masanggani, gurnita
barong: larong, bruwang of baruwang, basah; [ambarong]: ambasah, lumarong, ngrimong;
[barongan]: adewagra, singakarti
bêrung: [ambêrung]: lalu
--- 1070 ---
burêng: abur, murwwang, murênga, murêngang, bubur; [burêngan]: uburan; [aburêng]:
mawêlu; [pamburêng]: pamubur
berang: bondi, bondhi, barandi, bra(of bara)dang, baradi, baradhaya, bodi
bering: singit
borang: ranju, bra(of bara)jag
borong: dirgama, drirgama, suk; [amborong]: sumuk
brungkah: ranggah
bringkuk: bringkêk; [ambringkuk]: ambringkut
brêngkut: [ambrêngkut]: ngringkuk
brangkal: lungka; [ambrangkal]: nglungka
brangkang: [brangkangan]: tagahan; [ambrangkang]: rumangkang
brêngkang: [ambrêngkang]: mantaga
brôngta: akung, ita, uya, raras, lararaga, lulu, langêng;
--- 1071 ---
[nandhang brôngta]: among raga, lulutkung
brangas: branang; [brangasan]: panasbaran; [kêbrangas]: kêsêrêng, kabranang, kabangan,
barang
brêngos: hrawis, nilapracôndha, rawis of rawisan E. T., kundhala, ku(of ko)mis, kumbala
brongsong: têngkurung
branggah: kangkang, lampang
brêngêngêng: [ambrêngêngêng]: anghrêng, wu, mahrêng, mêngêng; [ambrêngêngêngi]:
mêngêngi
bak: [= êbak]: rang(of rêng)ga, kuwara
baku: prata, thêkul; [bêbaku]: kètu, kepanan
bako: tambar, tambak, tambakya, sata K.
buka: nilaka; [buka sri]: rukuh, kundhala; [bêbuka]: amurwani, daruna, wurwan, wuryan,
--- 1072 ---
wita, witwit, wiwingkis, wongan, par(of pra)wita, purwaga, purbaya, pakarana, pawita,
dhadhak, dhadhakan, bawa; [bêbuka panantang]: pupucuk; [ambuka]: narbuka, miyaka
beka: pèwêh, bêndana, beda, bema; [ambeka]: mèwêh, mèwêhi; [ambêbeka]: ngawu-awu
bakah: prawatya
bakuh: tagwa, tanggah, tanggên, tanggwa, tanggya, tanggwan, tanggyan, tanggwên,
tanggyên, santosa, langgêng, pendah, pêr(of pra)kasa, prakosa (swa of sya), pratita,
panggah of panggêh, gênuk; [bêbakuhan]: mawunuhan; [ambakuhi]: tumagwa,
--- 1073 ---
matagwa-tagwa, ngakasi; [binakuh]: kapanggah
bêkuh: [ambêkuh]: mêkuh
bokayu: dyah ayu
bakar: nunu, tunu
bukur: (araning bêburon sêgara)
bokor: sangku, bukur
bêkik: [ambêkik]: ambarêkik
bukak: [pambukakan]: pamêngan
bêkti: adapda, astuti, astutya, asthawa, kastawa, satuti, satutya, widya, pira; [saos bêkti]:
majagralagawa; [sêmbah bêkti]: widyastuti; [ngabêkti]: umastuti, nadapda, natapda,
mranata, mangênjali, ngastuta, ngumastawa; [pangabêkti]: anjali, ayannya, kastawa,
widyastuti
bikut: sumrikut
bêktupuk: [of blêkêtupuk Spr.]: butupuk
--- 1074 ---
bêksa: sra(of sara)ma; [bêksagada]: patrayuda; [abêksa]: mapatra
bêkisar: sê(of su)ndari
bakal: hyun, angde, angdhe, cakal, calon, cadhang, karang, pranya, mure, mayat;
[bêbakalan]: candhang; [akal bakal of cakal bakal nagara]: witarêja; [ambakal]: manyêp;
[ambakali]: makarang, madana, ngrancang
bakul: dayang, walija, dhayang; [bêbakul]: dhayang-dhayang; [bêbakulan]: dhadhayangan;
[ambakul]: malija
bêkêl: patinggi; [bêkêl W. A.]: tunggu utawa: ancêr, lungguhe saparone patinggi
bokmênawa: yapwan
bakung: mangudhêng, bakung
bokong: ataski, wangku, wangkong, prasila, pasmika, bocong
buda: kakisiddhi
budi: aryana,
--- 1075 ---
atindriya, èsthi, ambak, ambêk, agnyana, angên, angên-angên, cita, rosi, kusur, driya, daya,
sadya, sita, wardaya, watêk, li, prana, pra(of para)ya, prayojana, prayonyana, prayognyana,
yagnyana, nyanah, manya, buda, budi, badra, budya of budaya, budhi; [budi surakah]:
ambêg sudagar; [budi linuwih]: mahagnyana; [alusing budi]: sudagnyana; [kurang budi]:
marasma; [tanpa budi]: tanya; [bêbudèn]: pranan, bubudayan; [ambudi]: andriya, nangên-
nangên, sumadya, prayojana, maryana,
--- 1076 ---
mrayonyana, mrayognyana, manya, mangên-nangên, ngangên-angên; [pambudi]: anwam,
hèryya, hèsthika, ambêkan, pa(of pe)ndriya, pamindaryya
beda: nirang, siwah, lanah, wa(of wê)nèh, wanya, weda, wêwênèh, wanghiwang, wingwang,
laIn(= Mal.), lirang, pai, pae, pinu, pendah, prabeda, binak, bulah; [beda -beda]: maneka,
bina-bina; [ambeda]: lumirang, mai, mrabeda; [ambedakake]: mae; [abeda]: mawanêh;
[beda kanêpsone]: binarudra
but: = rêbut; [ngêbut]: nub; [ngrubuti]: ngambuli
--- 1077 ---
butarêpan: cambu(of cimbu)ruwan, kèmburuwan, tidharsa, timburuwan, samburuwan,
samburowan, simburuwan, wi(of we)weka, luru
bot: [= abot]: wrat of wêrat, wwat, wyat, yatbyat, mar(mêr of mrê)wata, marwwata, muta,
muwah, brata, bwat, byat, byêt, byata; [abot-abot]: byat atêrêh; [ngaboti]: ngabyati; [ngabot-
aboti]: mrati; [kabotan]: baringkut, ngandho; [pambobot]: pamot; [paabot]: brat; [bobot]:
cacak; [bobotan]: cèthèt; [ambobot]: amot; [binobot]: tinimbang; [abot ènthènging swara]:
srawa; [luwih abot]: byatita
bata: satu, wathu,
--- 1078 ---
bata; [bata bètèng]: pamigih; [adêging bata]: limbaga
buta: asura, aldaka, ra(of rê)ksa, rêksa-rêksa, raksa(of raksê)ksa, raksa(of raksê)ksya, ra(of
rê)ksasa, rota, rasa(of rasê)ksa, rasa(of rasê)ksi fr., rasa(of rasê) ksya, kurandha, katwara,
kawa, ka(of ko)lana, kalanasura, kalarupa, kalaka, kujana, danawa, danur, duraatmaka,
duratmaka, durga, dirgya, durbiksa, ditya en nityi fr., dasusa, diyu en dyani fr., sura, sura
danawa, surajênggala, srênggi, srêngenge, wisaca en wisaci fr., wil, pracundhamani,
pragalba, pisaca en pisaci fr.,
--- 1079 ---
dhanawa, dhira, ya(of yê)ksa, mahasura, gandarwa, banasa, buta; [buta arahan]: cêraca;
[buta cilik-cilik]: naracabaka; [buta kuwasa]: suradhêndha; [buta kuthip]: naraca; [buta
tênung]: kaladhasthi; [buta sabrang]: bajo; [buta wadon]: rêksi, rêksa-rêksa, raksaksi,
rasêksi, kalayowati, diyu; [buta lanang]: rasêksa, kalayowana; [buta lêlêmbut]: bajobarat;
[buta mawalar]: wilmana; [buta mêmôngsa]: kala; [buta bala arahan]: naracabala; [buta bala
cilik]: naracabala; [buta bajang]: anja-anja of ônja-ônja; [buta bôngsa luhur]: kaladawa; [ratu
buta]: maha kalana; [rupa buta]: kalarupa; [kaya buta]: ka(of ko)tbuta; [wong buta]:
surajanma
batih: [sanak batih]: krimibat
bêtah: amêm,
--- 1080 ---
kênnoh, kakêl, kêl, kê(of ko)la, kêlat, kumêl, daraka, tahên, tahêl, pa(of pang)gêh, bêntur;
[bêtah tapa]: nastapa; [ambêtahi]: nêguhi; [ambêtahake]: irup, naha(of nahê)nakên,
nêguhakên, kumêl, kumahên, matahên
butuh: alpita, tumakêl; [kêbutuh]: malanang
buta-arêpan: zie but; [kabutuhan]: kaalpitan
batin: unadika (clathu sajroning ati), ngunandika, dyatmika
batur: ulunan, rakwa, kahulunan, kawula, dasih, wadu, wadwa, pidak, patêh, patik, manêh,
manih, brêtya;
--- 1081 ---
[batur awak]: kulawarga; [batur cilik]: wrahatbala; [batur kêkasih]: patêh kasih; [batur dadi
gamêl]: makathik; [batur sanak]: kulawôngsa; [batur wadon]: cèthi, parêkan; [batur pandhita
kang wis kulakêwraga]: cèkèl; [ambatur = ngabdi]: suwita, midak; [bêbatur zelfstandig nwd]:
pri(of pari) gi
butarêpan: ardalepa
bêtuwah: buwah; [pambêtuwahan]: pamimangan
butul: trusthi; [butulan]: panêrusan; [ambutul]: anrus; [pambutul]: panêrus
bètèng: kutha, tèdhèng, jati, tunggi, biting, baluwarti; [bètèng mubêng]: ko(of koko)jor
basa: kra(of kar)ma, têmbung, wasa; [basa krama]: subasa, parikrama, banijakrama; [basa
krama luwih]: subasita; [basa luwih]: wasita
bisa: enjuh, awig, epu, e(of o)pên, i(of e)mpên,
--- 1082 ---
nawacu, rajwa, kawasa, kawase, dagda, tate, tiyasa, tama, sait, wênang, wigna, wagêd K.,
pênêd, panis, pranya, dhega, jayamêrta, jegos, yaywas, maywat, gana, ba(of bang)kit;
[kabisakake]: kawigêna; [kabisan]: kaba(of kabang)kitan, pakêmatan, pagunan, dharma
migêna, giba; [gumisa]: bumisa; [bisa micara]: rajaswala, pangancur, pangus
bisu: ceda, syawa, pindêl, dhukul
basah: pangêmêh
basih: [bosah-basih]: tawurag, warèh, balisah
--- 1083 ---
besan: mitra matma
bosên: tapa, sur, puwas, ba(of bê)sur, bêsura; [ambosêni]: mêsur, muwasi
basônta: (têmbang ged.). Têgêse: rêmbulan
bêsèr: cacal, sirat, sumirat
bisik: [bêbisik]: pawisik-wisik; [bisik-bisik]: wisik- wisik
busik: didil, sangar, wusik
busuk: cêguk
besuk: da(of dê)laha, ta(of tê)mbe, têmbya; [besuk apa]: kapana; [besuk êmbèn]: berori
bosok: wuk, basah, bangkrah
bêsta: [ambêsta]: tumalya
bêsat: gindhala; [bêsatan]: ilagakan; [kabêsat]: kagindhala
bêsut: susut; [ambêsut]: sumusut
bêsèt: kamisasat, sasatya, wêlat; [ambêsèt]: mêlat
bêstru: gambas,
--- 1084 ---
balustru
bêsus: wiraga, wisusya, mulinga; [bêsus nêlasya?]: ibramaga; [bêsus- bêsusan]: ragan-
ragan
bêsusu: kowangan, bêngkowang
bêsisik: ngucira
bêsiwit: [ambêsiwit]: worang, worang-worang
bêsmi: basmi
bêsêm: cangli
busung: budhug
basêngut: wirurut; [ambasêngut]: wirurut, ngurêng
bawa: = prabawa; [mrabawani]: maribawa; [asabawa]: ahêm, ahahêm, swara
bawah: rèh; [ambawahi]: wiwaha
bawur: tambong, wuwur, bubur; [ambawur]: nambong, nyampur
bawera: hèr, awa, kamali, tiyar, tênggar, wanar, labawa, ga, ba, basar
buwati:
--- 1085 ---
[ing buwati]: mabuwati (têgêse karaton ing buwati)
bawang: dasunda
buwang: ulap, ambala, timpal, simpar, wuncang, lêpas, li(of le)mpar, labah, labuh, guncang,
gindhala, buncang, bwêt; [buwangan]: sa(of si)mparan, labuhan; [ambuwang]: umambal,
nambala, nambalang, rumuwat, lêpas, muncang, matêlasan, masapwa, malêpas, malabuh,
manyapwa, ngu(of ngo)ncang; [ambêbuwang]: muriswa; [ambuwangi]: mulapi; [ambuwang-
buwangi]: ngulap-ulapi; [kabuwang]: kagindhala, kabwêt; [kabuwangan]: kalêpasan;
[binuwang]: binuncang; [pambuwang]: êlêm, pancang, pangu(of pango)ncang,
--- 1086 ---
pangambala; [pambuwangan]: pambuncangan, pangu(of pango)ncangan, pangalapwan,
pangilapyan
buwêng: bundêr; [buwêng-buwêng kaya nampan]: nanampan
bala: ta(of tô)ntra, wra(of wrê)hat, wrahatbala, wadu, wadujana, wadya, watêk, wadyabala,
wala, waladara, waladika, walaba, wadhu, wajo, watha, partiwa, mitya, gotra, brêtya, bala,
balawan, batha zie tumênggung en punggawa; [bala arahan]: alayuda, durbala, wraha(of
wrêha)tbala, wallaba, balatantra of tôntra; [bala cilik]: walaku; [bala kuwasa]: balagana; [bala
sêntana]: bandhu; [bala linuwih]: subala, balawan; [bala priyayi]: balakrama; [bala jaranan]:
wadyawahana,
--- 1087 ---
balawahana; [bala dharat]: wadyakosa, bala kuwasa of kosawa; [bala manganggo]:
balakuswa, balatibala; [bala brakasakan]: naracabala; [balaning ratu]: brêtyapati; [balaning
bala]: bathabrêtya, batha-batha; [duwe bala]: abala; [sahabala]: sagala; [wadyabala]:
bathabrêtya
bali: anjala, amalwi, umaluy, umalya, umaluywa, cumbu, dangta, wali, walu, walèh, walya,
waluy, waluya, waluyi, waluywa, waluyya, pahul, panggil, mali, malya, maluy, maluya,
maluyi, maluywa, balik, balya, banggil; [bola-bali]: ulang-ulang, wali-wali,
--- 1088 ---
walu-walu; [balèn]: sanglah, walenan, walês, walêsan, waluyan, wilayan, yugala; [ambalèni]:
ardawalika, yugalani, manaur, maleni, malya, maluya, mayugalani, ngayêngi; [abali]:
mapulang; [pamangsul K.bali N.]: pamaluya, pamaluyi; [bali maring dunya]: anjanma
bale: madya, babale; [araning bale kadewatan]: mar(mêr of mrê)cukundha; [bale kêncana]:
salunaka; [bale kambang]: made kambang; [bêbale]: mamadya
bêlo: swaja
bulu: ambulu; [ambulu]: ambulya
bule: wule
bela: kiri, kiwul, titiwaha, tiwaha, wela, labuh, bela; [bêbela]: kikiri; [ambelani]: tangêni,
sumawaka,
--- 1089 ---
bela, ngawuwi; [abela]: rambya
bêlah: sulah, sedha, sidhang; [pambêlah]: pawlaha, juru bêlah
bilai: cinthaka, kasêlêyêh, durbala, tiwas, sangsaya, witralaya, wema, pôncabaya, par(pra of
prê)jaya, parajaya, pataka, mataka, baya; [ambilaèni]: andurbalani, mra (mrê of mara)jaya,
mataka; [kabilaèn]: kasangsaya
bulan: = rêmbulan; [rêmbulan panglong]: padasasi
blonyo: drawa, wida, walantah, lepa; [ambalonyo]: lumepa, mêlantah
balèndèr: palanyah; [balenderan]: palanyahan
blantik: brangke
balenja: [ambalenjani]: madaya
balônja: wala(of walô)nda, wêlanda,
--- 1090 ---
wala(of walô)nja, wêlanja; [ambalônja]: malanja
balur: karês
blarak: kararas tiris
blêrêt: [ambalêrêt]: meruk
blurut: [ambalurut]: ubut
blêrêng: [ambalêrêng]: lumêng, manêlahi, muluh
blaka: kahana
bleko: kacacat
balik: hyalih, tumpat, sumpêt, sungsyang, baluya; [ambalik]: alih, umali, umahuy, umaluywa,
nalih, mandaga, manumpêt, mali, malu, malih, malya, maluy, maluywa; [kêbalik]: cuwali,
pambalik, pandaga, pamalu; [bolak-balik]: balinge- balingo
bêlik: zie sêndhang
bêluk: (manuk), kadarba
--- 1091 ---
bêlok: panjara; [bêlokan]: panjaran; [ambêlok]: manjara
biluk?: nungkul
bèlèk: cèh
balaka: alèh, sapata, wantah, wêca of wêkca, walèh, walaka, lagis, gis; [balakan]: waleyan;
[abalaka]: manjarwa, mawakya
balekambang: pantimarta, prasika, yasakambang, mandakini, mandakya, manda(of
mônda)kiya, madekambang
bulêd: lud, baladewa, alangdhara
balêdug: êlêg; [balêdugan]: êlêkan; [ambalêdug]: malêbug
balut: walut; [bêbalut]: walut-walut
bulêt: kêmul; [ambulêt]: milêt
bolot: bulut; [ambolot]: bonglot
bulus: kratalasah, krudhapada, krum, kurma, kurmanda, krumya,
--- 1092 ---
kyama, welusa, wadhungha, wayangsa, weyangga, badhangwang; [rupa bulus]:
kurmawatara; [dewaning bulus]: badhawanganala
bolos: bolês; [ambolos]: alês
balasah: balisah; [ambalasah]: anggayagah
balasar: [ambalasar]: nalasar
balasak: [ambalasak]: palasak
balesawo: (araning paseban ing jaman kuna)
balilu: cogo, côngga, mudha, glana, badhigul
balela: andaga
bilulung: silunglung; [bilulungan]: silunglungan, wayang-wuyungan; [ambilulung]: masilulung;
[abilulungan]: masilulungan
bala pêcah: wôngsa(of bôngsa)patra
balêdhèh: [ambalêdhèhake?
blêdhèg: anala, apyu, apuy, agni, dahana, siking, wrahaspati,
--- 1093 ---
pawaka, pudhi, puyika, dhos, mêrcu, mrêbyu, graksa, bahni, brahma, zie gêlap en gludhug
balumbang: botrawi
blêg: saplak; [ngêblêgi]: mabyaktani
balèg: diwasa
baligo: labuh
blêgdaba: tigarwi, gardaba, gadarba
balaba: mawantah
balabar: alab, bèr; [balabaran]: alab-alab; [ambalabar]: tular-tular, mêlatar, mêlabar;
[ambalabari]: kwaki
balèbèr: lyab, lyab-lyab, balabur; [ambalèbèr]: lumyab, malabar
balabak: (Têmbang teng). Têgêse: silêm; [kabalabak (têmbung)]: katanggêlêm
bulubêkti: galondhong pangarêng-arêng
balêbêg: [ambalêbêg]: malêbêg; [ambalêbêgi]: baribin
balithuk: nalibuk
--- 1094 ---
blong: bubul
balang: sawat, guntur, gutuk, bêntur; [bêbalang]: gutuk-gutuk; [ambalang]: sumawat,
manggutuk; [ambalangi]: nyawati
balung: aswi, asthika, tosan, tulang, saddha, saddhiha, saddhita, walung, wêlang, walêngka,
gagra, bula; [balung sungsum]: tulanggi; [bêbalung]: totos, pratulang; [balungan]: talingan,
walungan
bêlang: [bêlang buntal]: wêlêng-wêlêng, bolang-bolang
bolang: [bolang-bolang]: plôngka
blêngah-blêngah: dhangah
blangkrèh: [ambalangkrèh]: ngangkrah-angkrah
blangkêp: [ambalangkêp]: marbandhu
blongsong: têngkurung
balênggu: wêngkurah
bapa: ayahdi, rama, sudarma, yaya,
--- 1095 ---
yayah, bapak, byapa; [bapan]: waramana; [ambapa]: marama
bupati: W. A. bawahaning parentah
bopong: [ambopong]: mananggung
badhe: kasidan; [kabadhe]: kabadya; [pambadhe]: pamardika, pambatang
bidho: duk sakakap (blirik), jagawuru (putih), basu (irêng)
bodho: are, ugung of ugungan, ugong, nirgiba, cobolo, kumprung, dama, tru(of taru)na, pa,
pinga, pongo, pingging, punggung, jugul, mindha, mi(of mu) dha, manyênak; [luwih bodho]:
sudama, mudhati; [ambodhoni]: madama; [ambêbodho]: mangugong; [kabodhoan]:
katarunan, kapinggingan, kajugulan
--- 1096 ---
bêdhah: syuh, wawal, pradhah, bêntar, brah; [ambêdhah]: natas; [ambêdhahi]: natasi,
nyêdhahi
badhar: tukar, wi(of we)ragya; [ambadhar]: anglêbur; [ambadharake]: rêncêm; [kabadharan]:
wiragyan
bedhor: taji, wahwa
bêdhèk: cêtha
bêdhil: tinggar, sanjata, saragni, warahas, mrêtyukala, maskèti, bahnija, brajangkaya,
bramastra
bêdhol: daut, luyut; [ambêdhol]: anuhut, lumuyut, mandaut; [kabêdhol]: karênggut
budhal: hryangkat, umangkat, angkat, kinas, jêngkar
badhadhar?: bêdhadhi
badhidhing: tistis, tismas
badhaya: pangantêm
badhiyan: apiyan
badhèg: warganga,
--- 1097 ---
badhyag, badhyaga
bêdhag: kêjar; [ambêbêdhag]: manunumpwa, mêdhêl
budhêg: tuli, tambêng, tingêl
badhong: têbah jaja; [badhong wangun kêmbang gôndawari têbah jaja gôndawari];
[badhong mancut]: sulardi; [badhong gandhowara]: gandhowara
bedhang: kalulut, timah, gundak; [bedhangan]: sab-sab, lambangsantun, lambangsari,
lambangsêkar, pagundagan; [bêbedhangan]: titimahan
bedhung: [bêbedhungan]: siwo-siwe; [ambedhung]: rêncêm, masiwo, ngu(of ngo)ncang;
[ambêbedhung]: siwo, sumiwo, masiwo-siwo; [bedhung- binedhung]: siwo siwa-siwo;
[abedhung-bedhungan]: masiwosiwan
bèdhèng: gula-gula, gulan, bedhengan
baju?: angsah
bojo: sênêng, pani,
--- 1098 ---
padmi, jatukrama, garwa; [garwaning ratu]: pramèswara, pramèswari, graha, garimi, garwa,
bini; [bojo lanang]: laki; [bojo wadon]: rabi; [anak bojo]: braja; [kaya bojo]: sagraha;
[panggarwa]: pananggaya; [kabojo (= kagarwa)]: kagraha
bujuk: nunung, dugaman; [ambêbujuk]: manalikrama
bajul: singanadi, wuhaya, buhaya
bujêl: guntung
bijig: sundhang, singat, gambul; [ambijig]: ninghat, sumundhang, sumingat; [ambijigi]:
anggambuli
bajang: ruci, kuthit, wa(of wê)likang, wujil; [buta bajang]: anja-anja, onja-onja
bajing: iturita, niyuninda, ramaja, karmanyu, wasukta, wayingha,
--- 1099 ---
maniyu, manyunya, manyu
baya: (khewan), krete, wuhaya, wilwaya, wilmaya, wayura, wayama, buhaya, buwaya, bajul,
thèngèl; [baya (têmbung)]: silih, bara, baya, bangging, banggya; [bêbaya]: kala, durga, dudu,
dudya; [baya-baya]: bara-bara; [ambêbayani]: patêrta
bayi: timur, bayya
bayu: nandi, nadi, nadilingga, nadya, nadhing, waywa
beya: banggi
byah: [ambyah]: muwah
bayan: (manuk), karda
biyèn: dhingin
biyantu: [ambiyantoni]: nyartani, nyarwani, manadukara, maluhi;
--- 1100 ---
[sabiyantu]: panahiraga
byar: tatas, gagatkamantyan; [mubyar]: abra, muncar; [mubyar-mubyar]: makara-kara;
[gêbyaran]: abran
bayar: [bayaran]: swakan, walandan; [ambayar]: maswak, malanda; [pambayar]: nanjrah
buyar: ura-uru, asah, ruhara, tawurag, lumbar, barasat; [ambêbuyar]: nglêlêbêr
byuk: tub, swa; [ambyuk]: pambyuk; [ngêbyuki]: atub, ambwani, mêngbya
byok: [ngêbyok]: matyak
biyêt: bêntèyèng; [ambiyêt]: gandhit
buyut: [eyang buyut]: mohiyang; [bêbuyut W. A.]: têtuwa pangkat panèkêt
biyas: nrang of nêrang, landhu, landhuyi, payus
bayawara: mahurna; [ambayawarakake]: mangurnakên
biyung: êmbok,
--- 1101 ---
ibu, rena, renya, wibi, dharani, mak, mibi, bu, bibi; [ing biyung]: ngibu; [ambiyung]: ngibu
boyong: nyang, tawan; [boyongan]: inyawagata, anyang, tawan, ba(of bi) yangan;
[bêboyongan]: tatawanan; [boyong-boyongan]: tawan-tawan; [amboyong]: umanyang,
ambahak, nawan, tumawan, manyang, manyanga, matawan, matawan-tawan, ngabuhaya;
[amboyongi]: nawani; [amboyongake]: rawankên; [kaboyong]: inawagata; [pamboyong]:
panganyang; [aboyong]: atawan
bayangkari: karehanyar; [ambayangkari]: mangarehanyar, mangarerêngga
bam: sudantya, wahma, wahmita,
--- 1102 ---
bahêm
bumi: andhabuhwana, arcapada, narapada, rasatala, kisma, trimandhala, tribuwana, pratiwi,
pratala, pratyana, janaloka, mai(of mae)tala, mandhala, madyapada, buhwana, bantala,
buwana, buwananda, bumipadha, bumimandha, bumimandhala, ngandhabumi; [bumirata]:
kadhaton; [pakolèhing bumi]: bumipala; [dhasaring bumi]: wicaktala
bumbu: anggi, ragi of raragi, sêrba, wiyanggi; [ambumboni]: ragèri, miyanggi
bombrong: [ambombrong]: kêtêg-kêtêg, nguraya
bage: swagata, sambrama; [ambage]: andum, mara, mapara; [ambage dhuwit]: pamardana;
--- 1103 ---
[ambagèkake]: upasama, nuwagata, numôndha, numoda, numodha, nambrama, nambrani,
sambrama, manda(of mônda)bagya, mana(of masa)mbrama, ngupaksama, ngupasama,
ngamêr; [pambage]: buja(of boja)krama, bage, bagya
begananda: = beganônda Spr. (jêjuluke R. Indrajit)
bagor: karung
bigar: sudhat, wigar, garaksi, garjita, gambira, bêgar; [kabigaran]: kawigaran
bogok?: tumusuk
bagas: lagas, babuwas
bagus: araras, arja, adi, adar, adiwarna, asri, elok, ajêng, ayu, amangun, raras,
--- 1104 ---
radin, ratha, kêmpros, darma, sihita, swasta, swasti, sawawa, sumawa, sambu, sa(of
sê)mbawa, wagus, lintu, lintya, lalita, prata, pêkik, pelag, dharma, jêng, môndaditêm, bancèr;
[luwih bagus]: sri, sombita, lalita; [kabagusan]: kalalitan; [gumagus]: sumawawa
bagawan: bagawan
begal: rompak; [ambegal]: mangêntar, ngrompak; [kabegal]: kaêntar, kêntar; [kabegalan]:
kêntaran
bêgja: untung, oga, nohan, kontung, kamayan, kamayangan, daulat,
--- 1105 ---
woga, lawa, lwa(of la)ba, loba, lobe, bahage, bagi of bage, bagya; [bêgja gedhe]: ulab;
[kelangan bêgja]: kontung; [kabêgjan]: kanohan, kabagyan, kabageyan, subaga, subagya;
[kabêgjan ala?]: kadurlaban
bogêm: bodêm
bab: wèt; [sabab]: wèt, wawa, gwah
babu: inya, I(of hi)bu
babo: hèh, I(of i)ndung, andhah, arah, adhu, ibu, caha, dihah, taho, taye, tayo, tèbu, situ,
palibaya, nyibu, bibi
bibi: Tj. B. = ibu
--- 1106 ---
babah: [babahan]: babahan
bubuh: [bubuhan]: sibuhan, wunuhan, bibèn; [bubuh-bubuhan]: mawunuhan; [ambubuhi]:
ambibèni
babar: rêngkah, sêlar, wahana, wawar, pradha; [ambabar]: malayar, mêdhar; [pambabar]:
nanjrah, panglinggan; [pambabaran]: palayaran; [babar pisan]: sampurna
bubar: kukut, sah, wurah, larut, luwar, masya, gusis, bar, barasat, bawurag, byamo;
[bubaran]: wurahan, luwaran; [ambubarake]: ambra(of ambara)sat
bèbèr: byah, babar; [beberan]: babaran
bubrah: rajata, rêmpak, syuh, brah;
--- 1107 ---
[ambubrah]: rumusak, sumyuh, ngrajata, ngrumapaka; [pambubrah]: pangrurah
bobrok: alêm, bubruk
bubuk: kubu
bèbèk: cakrita, cakrama, kandhana, kambangan, duwaba, lusibuja
babad: têngêt, pipil
bêbêd: mahodhana, bêbêd
babut: prangwadani, babut
bèbèt: byut-byut
bobot: kati, katya, wat-wat; [boboting ...]: wyatning ...; [pambobotan]: pamotan
bebas: ênting, kaênti, kaênting, kabebas, bengkas
babal: [babal matêng]: madu kucing
bobol: bubul
bablas: tras, lêpas
babag: [babagan]: babakan
bêbêg: anggêtêm, gêtêm;
--- 1108 ---
[ambêbêg]: ambêngkêng, ngunêngi
bobab?: andu(of ando) para
bathi: la(of lo)ba, labah, dhatu; [ambathèni]: lumaba
bathu: [bathon]: basidhwan
bathara: watara, pandya, yama, brahma
bathara endra: Hyang Iswara, Hyang Sakra, Sang Hyang Endra, Sang Hyang Sakra
bathari ratih: Sang Hyang Ratih
bathara kala: Kala
bathari sri: Hyang Sri
bathara guru: Hyang Ari, Hyang Iswara, Hyang Rudra, Hyang Siwah, Hyang Sangkara
bathara brama: Hyang Brahma
bathuk: istadha, canta, cicithak, rattha, wahya, wanta, watriya, watthawa, larapan,
paradinan, paralarapan, pilis, bahli, batawaka, thila
--- 1109 ---
bathok: barwan
buthêk: hwal, rêtuh, kêpu, lêtuh; [isi buthêk]: mèsyuwal
bêthot: dudut; [ambêthot]: andudut, dumudut, mupak
bêthuthuta:[20] wê(of wi)rurut; [ambêthuthut]: wi(of mi)rurut
bathang: kawa, kawi, kuwônda, kupona, sa(of sasa)wa, wandha, wangkya, batang, bangke;
[bathangan]: watangan; [bêbathang]: kunarpa, kuwônda, sasawan, wangke; [wujud
bathang]: oksawa
bang: [= abang]: sêsang, puru, dhuwit (Java Bank); [bang-bang awak]: dhandha; [ngêbang]:
muru; [ingabangan]: ngara-ara; [ingêbang]: ikanang; [pangêbang]: puru, mawang
bung: êbung
bèng: galuh
bango: (manuk), guthaka
bêngi: [zie ro]: kulên, wêngi;
20. bêthuthut.
--- 1110 ---
[bêngi]: latri, latrya, malêm, kêdhès
bangah: (kêmbang), nyajrahja
bungah: êntyarsa, arsa, arse, arsana, arsya of arsaya, aring, akra, asana, asir, iski, astam,
astama, amham, ugung, ugungan, abra, abirama, anggèr, rêna, rêne, rênan, raras,
rarasrum, rasika, kaharsan, kaharsayan, kahastaman, karênan, karsana, kakarsana, kaba,
tarsa, tru(of tu)stha, saharsa, saharsaja, saharsaya, sar,
--- 1111 ---
sarca, sarsana, suka, sukita, satarpala, swarja, swaraga, siwwan, sumarsa, sêmbah, su(of
so)ba, wija, wijah, wijah- wijah, wigar, laharsa, lawên, lila, lalita, langêh, langên, lênglêng,
langgên, langgênan, lêngêng, parahita, pirêna, pari(of piri)suka, pragnyana, pajintya,
pamulanga, maharsa, maharsayani, masir, muwah, muwêh, garaksi, gar(of gêr)jita, girang,
girang-girang, gambira, berag,
--- 1112 ---
bambang, bangbang, thustha; [bungah kapati]: êla-êla; [suka bungah]: sukarsa; [luwih
bungah]: êntyarsa, AmAm, sukarja; [bêbungah]: anasira, upasaddha, suba-suba;
[bêbungahan]: pasukan; [bungah-bungah]: asir-asiran, ciya-ciya, kasir-kasir, kaba-kaba, sir-
asiran, sirasiran, wijah-wijah, masir-asir, muwah-muwah; [ambêbungah]: manunuka, mijah
agirang, mijah-mijah, mamandhi, manggigirang, gumirang-girang, nglarangên,
ngupasaddha; [ambungahi]: maharsayani, milangêni; [ambungahake]: arnakên, nawakna,
sumuka, subasita, masukan, masukanya, milangêni, nglangêni; [kabungahan]: ciyaka,
kaharsan, kaharsayan,
--- 1113 ---
kahastaman, kaegaran (niet hèng), kacaryan, karasika, kasiran, kasoban, kawigaran,
kalawên, kalêngêngan, kaparahitan, kagirangan, langyan; [abungah]: maharsa, masoba,
mawijah, mijah; [bungah kêpati]: êla-êla; [suka bungah]: sukarsa; [luwih bungah]: êntyarsa,
AmAm, sukarja; [pangarêping bungah]: sarsamoni, subamanggala
bangun: wangun, mangun; [bangunan]: wangunan; [ambangun]: kiwul, mangên;
[pambangun]: pamangun; [bangun esuk]: gôndayoni
bangêr: amêng, mêng
bingar: gar
bangke: kunarpa, sawa, sawan, wangke, wangkeya, lawayan, layon,
--- 1114 ---
laywan, panya; [ambuning bangke]: sawan; [pambangke?]: sawanan
bêngka: bêngak, bêngkak, bêngêng
bêngok: [ambêngok]: matak, matêk, mêtak, bêngak; [pambêngok]: patêk, pêtak
bêngkah: rêngat, wêncah, watah
bungkah: ranggah, wod
bêngkak: bèrêm
bengkok: rubung
bongkot: buncar, buntar, bungkah
bungkus: pênak
bengkas: [pambengkas]: pamati
bungkêm: pramanêm; [ambungkêm]: mramanêm, mapasa
bangkang: [ambangkang]: swala
bangkong: taluktak
bêngkung: Woord. tikêl; [ambêngkungake]: tumikêl
bangêt: ande, andrês, andik, hra, arda, ardya, ardhya,
--- 1115 ---
adrês, adrasa, hat, ati, etu, asru, alisuh, êlêm, ampêh, angdik, nayatya, kapati, kapalalun,
kamantyan, dahat, dahattên, dahatya, drês, drasa, dar(of drê)pa, darpaya, dik, dyaya, dig,
tisaya, tibra, su, sahad, sinipi, sru, sêru, sarad, sêkung, sadarpa, sewot, swawa, salat, sipi,
sayat, sumipi, sangêt, wi,
--- 1116 ---
wèt, wlas, wiparita, wabra, lud, lêwu, liwat, lêwês, lalu, pati, dhêndha, dhik, yantya, maha,
mandya, mantêk, mantya, murti, mrata, murtya, matya, bandat, bwak, byanta; [bangêting]:
nikèng; [bangêting kuwat]: ayannya; [bangêting sêkêl]: atiningakung; [ambangêtake]:
nayatake; [kabangêtên]: kadahat, katara, kabina, kabaran, sewotên; [abangêt-bangêt]:
masawat-sawat
bôngsa: andhe, kula, wètbèt, wangsa, wangse, wôngsa,
--- 1117 ---
gotra, bangsa; [bôngsa satriya]: aksatriyakula; [bôngsa luhur]: wangsawan; [bôngsa jin]: jan;
[kulabôngsa]: kulawangsa
bêngis: candhala, kuhaka, sugal, wêngis; [abêngis]: mawêngis
bangsal: watangan; [binangsalan]: witana; [bangsal cilik]: witana
bangawan: narmada, nadi, bahnawa, bahnawi
bunglon: kilasa, tanu, sarutaka, saputatha, patrakilasa, bisawarna
bôngga: wangga, pampang, bangga
bonggol: kulisa
bênggang: [ambênggang]: sumêngkang, jumaha; [pambênggang]: pamêngkang
bênggêng?: sirang
bango buthak: wiyôngga
bungbung: wungwung
bingung: urung, ruhara, rancari, siwo, wirurut, liwung,
--- 1118 ---
linglung, gawa, thilêg
tharik, thèrèk: tarap, tap
thak: [pangêthak]: paminge
thuk: = a(of ê)thuk; [mathuk]: madhuk; [pêthuk]: adhang, anggêh; [mêthuk]: asêng,
asêngsêng, amapag, tatrap; [mêmêthuk]: nunungsung; [mêthukake]: amapagakne;
[pamêthuk]: pamapag
thukul: darrya, darya, tuhu, truntung, titah, tuwah, tuwuh, tumuwah, timbul, wakya, matra,
baru; [thukulan]: cukulan; [thêthukulan]: trêna
thole: kaki, kulup; [mênthele]: ardawalepa
thêlêng: [manthêlêng]: malêlêng
thithik: dêmi, matra;
--- 1119 ---
[thithikan]: thithik; [sathithik]: cicik, sapala, samatra, sumapala; [kurang sathithik]: mèh;
[sathithik-sathithik]: tharthir
thèthèk: [thethekan]: thithik; [nèthèk]: maninging
thathit: cancala, cicil, rantang, tathit, wagyut, lewa, laban, pacatita, gurnita zie kilat
thingthing: [mathinthing = mathingthing]: bênthing
thongthong: kulkul; [thong- thongan]: kulkulan
ngahad: aditya, dite
ngon: [angon]: umyar, angwan; [pangonan]: pahyaran, pangumuran
ngênês: purês
nginang: patiga
ngêndhanu: awuk -awuk
ngucap: kêcapan
ngèr: [ngèngèr]: su(of suma)wita, matik, masawita; [pangeran]: esa, rabin; [pinangeran]:
winênang; [pangengeran]: pukulun
--- 1120 ---
ngrêksa: [pangrêksa]: patunggwa
ngradon: mapiêt
ngrês: [angrês]: kas; [ngêrês-êrês]: tidharsa
ngarêp: [kapara ngarêp]: kamukan
ngrêgênêng: ngêndhukur
ngrêbda: asrêb
ngarang: ngawis
ngiring: [pangiringan]: paduluran
ngrênggunuk: maluruk-luruk
ngidung: ngudang
ngitak?: osa
ngêsa?: ambak
ngêsah: angsah, angsasa
ngiswapa?: ngaswapu
ngêwêng: ngiwêh
ngawôngga: awangga
ngêlu: musang
ngêlih: [= ngêlèh]: anglih, nastapa, nimbal, luwe, lapa; [anglih]: anglong
ngalualah: surastra
ngulandara: tlèngsor
ngaloko: kasrêpan
nglela: ngatara
ngèlmu: upèksa, nuning, kawigêna, danur, darma, sambat, wina, weda, wigêna,
--- 1121 ---
pranahara; [ngèlmu adat]: subasita, banagaraman; [ngèlmuning ratu]: dadurweda,
dhanurendra; [ngèlmu kapandhitan]: darmasunyata; [ngèlmu kanyataan]: darmasunyata;
[ngèlmu kamuksan]: danurweda, darmasunya; [ngèlmu lima]: pôncaweda; [ngèlmu palak]:
dyama; [ngèlmu pêpingitan]: kamuksaman; [ngèlmu padhukunan]: upiksa pramosadana;
[sugih ngèlmu]: danurdana
ngulama: W. A. ulah ngèlmu
ngalam dunya: ngarcapada
ngalamat: pracihna
nglangi: ngalangi
nglêngkara: ingasa
nglanglang: masambang
ngudhili: pindhah
ngêdhêm: dhêdhêm
ngejawantah: atma
ngujiwat: nginggut; [ngujiwati]: ngingguti
ngayawara: andalami
ngum: [angum]: akêm
ngêmu: anghêmu, rumuwat; [ngêmu rasa]: nidham
ngima imantaka: zie imaimataka
ngamarta: (araning nagara Ngamarta = Batanakawarsa)
ngimpi: zie impi
ngêmum: mêsbok
--- 1122 ---
ngegla: nedya
ngêthok: karisa
ngabèi: W. A. ngimpuni
ngungun: sêngêr; [pangungun]: panyangêng
ngangrangcawi?: rangrangsawi
ngêngrêng: angrêng
ngungkad: ngunggar
ngingkis: nis, namar
nganglang: ririwêk
(Tamat)
--- 0 ---
VERKORTINGEN.
Javaansch - Kawi Woordenboek
Ar. = Ngarab | B. Y = Bratayuda | D. N. = Dasanama | D. W. = Damarwulan | én = sarta | fr.
= wadon | g. = ... | Ep. = Êmpu | A. P. = Ajipamasa | E. T. = Èsmutani | i. = ... | J. K. =
bausastra kawi | J. È. = sidin | K. = krama | K. N. = krama ngoko | Kd. = basa kadhaton | Ks.
= basa kasar | Kw. = basa kawi | K. J. = Bausastra Jawa | K. T. = Kitab Tuhpah | L. P. =
Lokapala | M. M. = Manikmaya | M. N. = Mangkunagara IV | Md. = madya | Ml. = Malayu | N.
= ngoko | Ngr. = ngrèni | of. = utawa | P. I. P. II. = Purwalêlana I. II | P. S. = Padmasusastra |
P. R. = Pustakaraja | Pr. = prabu | Pa. S. = Panitisastra | Pr. S. = Paramasastra | Ê = ... | R.
= Radèn | R. K. = Rama Kawi | Rms. Swt. = Radèn Mas Suwita | Spr. = paclathon | T. A. =
Tapêl Adam | C. B. = Carakabasa | C. S. = côndrasangkala | W. A. = Waduaji | Wbk. =
Bausastra | Wwh. = wiwaha | X. = ... | zie = nontona | z = ...
Copyright © 2011-12 Yayasan Sastra Lestari. All Rights Reserved.
http://www.sastra.org/katalog/judul?ti_id=11
Top Related