yanagīrīra ūthamaki wa jehova

ICUNJ˜I CIA W

˜IRUTI

��

JAN˜

UAR˜I 28–FEBRUAR

˜I 3

G˜ıa na

˜Ugaac

˜ıru

wa Ma˜

Ut˜

u˜

uro-in˜ı

KARATATHI GA 4 ˙ NY˜IMBO: 48, 45

��

FEBRUAR˜I 4-10

Wee w˜ı M

˜uramati

W˜ıhoketwo!


��

FEBRUAR˜I 11-17

G˜

ut˜

u˜

uria M˜

ur˜

ugamoWit

˜u T

˜ur

˜ı “Agendi”


��

FEBRUAR˜I 18-24

“Agendi” n˜ı Manyitithan

˜ıtio˜

Uthathaiya-in˜ı wa Ma

KARATATHI KA 24 ˙ NY˜IMBO: 50, 53

M˜

URANG˜IRI

YANAG˜IR

˜IRA

˜UTHAMAKI WA JEHOVA

DICEMBA 15, 2012

DR IUMA R

˜I A W

˜I RUT I

8

��

MUOROTO WA NGATH˜ITI

˜INO,

M˜

urang˜ıri, n

˜ı k

˜ugoocithia Jehova

Ngai,˜ur

˜ıa M

˜unene wa ig

˜ur

˜u na

th˜ı. Mahinda-in

˜ı ma tene, mab

˜ur

˜u-

ri mamwe n˜ı maaigaga m

˜urang

˜ıri

hand˜u hat

˜ug

˜ıru har

˜ıa haam

˜uhoti-

thagia kuona ma˜und

˜u mar

˜ıa

meek˜ıkaga na akamenyithia and

˜u

ar˜ıa ang

˜ı. O ta

˜uguo, ngath

˜ıti

˜ıno

yonanagia g˜ıt

˜umi k

˜ıa ma

˜und

˜u

mar˜ıa marek

˜ıka th

˜ıin

˜ı wa th

˜ı k

˜uri-

ngana na˜urathi wa Bibilia. N

˜ı

y˜umag

˜ır

˜ıria and

˜u na

˜uhoro mwe-

ga, at˜ı

˜Uthamaki wa Ngai,

˜ur

˜ıa ar

˜ı

guo thirikari ya ma˜ıhand

˜ıtwo

ig˜ur

˜u, ica ikuh

˜ı n

˜ı

˜ur

˜ıniina waganu

wothe na˜ugar

˜ure th

˜ı˜ıtu

˜ıke paradi-

so.˜Ik

˜ıraga and

˜u ngoro met

˜ıkie

Jesu Kristo,˜ur

˜ıa wakuire n

˜ıgetha

t˜ug

˜ıe na muoyo wa tene na tene

na r˜ıu araathana ar

˜ı M

˜uthamaki

wa˜

Uthamaki wa Ngai. Ngath˜ıti

˜ıno

˜ıkoretwo

˜ıg

˜ıcabwo n

˜ı Aira a Jehova

kuuma mwaka wa 1879 na nd˜ınyi-

taga mbaru mwena o na˜umwe

wa g˜ı˜uteti. Bibilia n

˜ıyo m

˜uthingi

wa ma˜und

˜u mar

˜ıa yugaga.

��

Ngath˜ıti

˜ıno ti ya kwendio.

˜Icab

˜ıtwo

˜ır

˜ı g

˜ıcunj

˜ı

k˜ıa w

˜ıra wa th

˜ı yothe wa k

˜uruta and

˜u Bibilia

˜ur

˜ıa

˜utwarithagio na mbere na m

˜ıhothi ya

kw˜ıyendera. O tiga har

˜ıa honan

˜ıtio

˜und

˜u

˜ung

˜ı-

r˜ı, Maand

˜ıko mar

˜ıa mothe monan

˜ıtio haha

th˜ıin

˜ı moim

˜ıte har

˜ı The Bible in Gik

˜uy

˜u, 1965.

��

M˜

URANG˜IRI

YANAG˜IR

˜IRA

˜UTHAMAKI WA JEHOVA

��

DECEMBER 15, 2012��

MUOROTO WA ICUNJ˜I CIA W

˜IRUTI

��

G˜ICUNJ

˜I K

˜IA 1, 2 KARATATHI GA 4-13

K˜ug

˜ıa na

˜ugaac

˜ıru wa ma

˜ut

˜u

˜uro-in

˜ı n

˜ı

kuuga at˜ıa? Icunj

˜ı ici n

˜ı cionan

˜ıtie at

˜ı

macokio mar˜ıa mag

˜ır

˜ıire har

˜ı k

˜ı˜uria k

˜ıu n

˜ı

ng˜urani na mawoni ma th

˜ı

˜und

˜u-in

˜ı

˜ucio.

Ning˜ı n

˜ı t

˜ukuona at

˜ı n

˜ıguo t

˜ugaac

˜ıre k

˜una,

no m˜uhaka t

˜ut

˜u

˜urie w

˜ıhokeku wit

˜u har

˜ı

Ngai na t˜uget

˜ık

˜ıra maw

˜ıra mar

˜ıa t

˜uheetwo.

��

G˜ICUNJ

˜I G

˜IA 3, 4 KARATATHI GA 19-28

Akristiano ar˜ıa ait

˜ır

˜ırie maguta—na ar

˜ıa

manyitanag˜ıra nao a “ng’ondu ing

˜ı” n

˜ı

“agendi” na nj˜ıra

˜ır

˜ık

˜u? (Joh. 10:16; 1 Pet.

2:11) Icunj˜ı ici n

˜ı ig

˜ut

˜uhe macokio na n

˜ı

igw˜ık

˜ıra hinya itua rit

˜u r

˜ıa g

˜uikara t

˜ur

˜ı

agendi, t˜uk

˜ıhunjia t

˜ur

˜ı na

˜ur

˜umwe na aar

˜ı

na ari˜u a Ithe wit

˜u th

˜ı yothe.

NING˜I RIUMA-IN

˜I R

˜IR

˜I

��

3 W˜IMENYERERE

˜UH

˜UTH

˜IRI WA BIBILIA

NA NJ˜IRA YA

˜UGO

��

14 CI˜

URIA KUUMA K˜

UR˜I ATHOMI

��

18 HIHI N˜I

˜URARIRIKANA?

��

29 RIUMA R˜IR

˜IA IH

˜UTHIE R

˜IA MURANGIRI

—R˜IAMB

˜IR

˜IIRIO N

˜IK

˜I?

��

32 MA˜

UND˜

U MAR˜IA MAKORETWO TH

˜IIN

˜I

WA MURANGIRI 2012

8

NGOTHI-IN˜I: G

˜ukoragwo

na Aira a Jehova mak˜ıria

ma 100,000 b˜ur

˜uri-in

˜ı

wa Korea ya M˜uhuro.

Tond˜u mati

˜ıing

˜ıragia

˜ute-

ti-in˜ı na n

˜ı maregaga

k˜uh

˜uth

˜ıra matharaita

g˜u

˜uk

˜ır

˜ıra and

˜u ar

˜ıa ang

˜ı,

aing˜ı ao n

˜ı maik

˜ıtio koro-

koro.˜Ind

˜ı o na mar

˜ı kuo,

n˜ı merutanag

˜ıria k

˜uhu-

njia, mak˜ıh

˜uth

˜ıra nj

˜ıra ta

ya kwand˜ıka mar

˜ua

KOREA YA M˜

UHURO

AIKARI

48,184,000

AHUNJIA

100,059

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

ARI˜

U A ITHE WIT˜

U AR˜IA

MAAR˜I KOKOKORO MWAKA

˜UCIO

˜URATHIRIRE

731

MATHAA MAR˜IA

MAHUNJAGIA O MWERI

9,000

Vol. 133, No. 24 Monthly

KIKUYU

The Watchtower (ISSN 0043-1087) is

published semimonthly by Watchtower

Bible and Tract Society of New York, Inc.;

L. Weaver, Jr., President; G. F. Simonis,

Secretary-Treasurer; 25 Columbia Heights,

Brooklyn, NY 11201-2483, U.S.A. Printed

in the Republic of South Africa by Watch

Tower Bible and Tract Society, 1 Robert

Broom Drive East, Rangeview, Krugersdorp,

1739, R.S.A. Periodicals Postage Paid at

Brooklyn, NY, and at additional mailing

offices. � 2012 Watch Tower Bible and

Tract Society of Pennsylvania. Ihooto

ciothe n˜ıngit

˜ıre.

DICEMBA 15, 2012 3

‘KIUGO k˜ıa Ngai k

˜ı muoyo, na k

˜ı

˜uhoti.’ (Ahib. 4:12)

M˜ut

˜umwo Paulo aah

˜uth

˜ırire ciugo icio g

˜ut

˜ıt

˜ırithia

˜ur

˜ıa kiugo k

˜ıa Ngai g

˜ıkoragwo na

˜uhoti wa g

˜ukiny

˜ıra

ngoro na g˜ucenjia m

˜ut

˜u

˜ur

˜ıre wa and

˜u.

No mawoni macio megi˜ı hinya wa nd

˜um

˜ır

˜ıri ya Bi-

bilia n˜ı moogomirio r

˜ır

˜ıa

˜uregeny

˜uki

˜ur

˜ıa warath

˜ıtwo

wag˜ıire na m

˜ıri thutha wa at

˜umwo g

˜ukua. (2 Pet. 2:

1-3) Thutha wa ihinda, atongoria a kanitha mak˜ıa-

mb˜ır

˜ıria kuuga at

˜ı Kiugo k

˜ıa Ngai n

˜ı k

˜ır

˜ı hinya wa

k˜uringa ciama. Profesa Harry Y. Gamble n

˜ı and

˜ık

˜ıte

ig˜ur

˜u r

˜ıgi

˜ı “

˜ur

˜ıa maand

˜ıko ma G

˜ıkristiano maah

˜utha-

g˜ır

˜uo na nj

˜ıra ya

˜ugo.” Oig

˜ıte at

˜ı karine-in

˜ı ya gatat

˜u,

M˜utongoria wa kanitha, Origen, aarutanaga at

˜ı “m

˜u-

gambo wa ciugo theru n˜ı

˜ur

˜ı

˜uguni m

˜una har

˜ı mat

˜u:

na ang˜ıkor

˜uo ciugo iria ih

˜uthag

˜ır

˜uo n

˜ı athathaiya

a maheeni k˜urag

˜uria n

˜ı ir

˜ı hinya-r

˜ı, no m

˜uhaka ci-

ugo cia maand˜ıko ma Ngai n

˜ı ir

˜ı hinya o na ma-

k˜ıria.” John Chrysostom wa karine ya kana aand

˜ı-

kire at˜ı “m

˜ucukani ndang

˜ıgeria g

˜ukuh

˜ır

˜ıria ny

˜umba

˜ına maand

˜ıko ma Injiri.” Ning

˜ı n

˜ı oigire at

˜ı k

˜ur

˜ı and

˜u

amwe maacuragia t˜ucunj

˜ı twa Injiri ngingo-in

˜ı ciao

t˜ur

˜ı ta g

˜ıthit

˜u. Profesa Gamble athi

˜ıte na mbere ako-

iga at˜ı m

˜urutani M

˜ugatoreki Augustine “onaga

˜ur

˜ı

˜und

˜u mwag

˜ır

˜ıru g

˜ukomera g

˜ıcunj

˜ı k

˜ıa Injiri ya Joha-

na rungu rwa muto m˜und

˜u ang

˜ıatuurir

˜uo n

˜ı m

˜utwe”!

Na nj˜ıra

˜ıyo, Bibilia

˜ık

˜ıamb

˜ır

˜ıria k

˜uh

˜uth

˜ır

˜uo ma

˜und

˜u-

in˜ı ma

˜ugo. Hihi wee n

˜ı wonaga Bibilia ta ar

˜ı g

˜ıthit

˜u,

kana k˜ınd

˜u g

˜ıa g

˜uk

˜urehera m

˜unyaka k

˜ır

˜ıa k

˜ıng

˜ık

˜ugi-

t˜ıra nd

˜ukone

˜u

˜uru?

Nj˜ıra

˜ır

˜ıa y

˜u

˜ıkaine m

˜uno Bibilia

˜ıh

˜uthag

˜ır

˜uo

˜u

˜uru

nayo hihi n˜ı

˜ır

˜ıa

˜ı˜ıtagwo bibliomancy.

˜Iyo nayo n

˜ı

˜ır

˜ı-

k˜u?

˜Ikoragwo

˜ıgi

˜ı m

˜und

˜u k

˜uhing

˜ura ibuku na mak

˜ı-

ria Bibilia, o har˜ıa har

˜ıhing

˜uka, agathoma m

˜uhari

˜ur

˜ıa maitho meg

˜ucemania naguo et

˜ık

˜ıtie at

˜ı ciugo

icio n˜ı ik

˜um

˜utongoria. Kwa ngerekano-r

˜ı, k

˜uringa-

na na˜ur

˜ıa Profesa Gamble oig

˜ıte, h

˜ınd

˜ı

˜ımwe r

˜ı-

r˜ıa Augustine aaiguire m

˜ugambo wa kaana ny

˜umba

maarigan˜ıtie

˜ukiuga: “Oya

˜uthome, oya

˜uthome,”

Augustine aatuire n˜ı Ngai

˜uramw

˜ıra ahing

˜ure Bibilia

athome m˜uhari

˜ur

˜ıa ang

˜ıacemanirie naguo.

Hihi˜ur

˜ı waigua

˜uhoro wa and

˜u mahoyaga Ngai r

˜ı-

r˜ıa macemania na

˜und

˜u m

˜urit

˜u magacoka makahi-

ng˜ura Bibilia o har

˜ıa

˜ır

˜ıhing

˜uka, met

˜ık

˜ıtie at

˜ı m

˜uhari

˜ur

˜ıa mar

˜ıona mbere n

˜ı

˜uk

˜umateithia k

˜uhi

˜urania na

th˜ına

˜ucio? O na g

˜utu

˜ıka no makor

˜uo na muoroto

mwega,˜ıyo tiyo nj

˜ıra

˜ır

˜ıa M

˜ukristiano ag

˜ır

˜ıir

˜uo k

˜uh

˜u-

th˜ıra g

˜ucaria

˜utongoria wa Maand

˜ıko.

Jesu n˜ı eer

˜ıire arutwo ake at

˜ı n

˜ı ang

˜ıamat

˜um

˜ıi-

re ‘m˜uteithia, roho m

˜utheru.’ Ag

˜ıcoka ak

˜ımeera

˜u

˜u:

‘˜

Ucio n˜ı

˜ukaam

˜uruta ma

˜und

˜u mothe, na

˜um

˜uriri-

kanagie mohoro mothe mar˜ıa ndanam

˜uhe.’ (Joh.

14:26) M˜ugar

˜u na

˜uguo, bibliomancy nd

˜ıbataraga

m˜und

˜u akor

˜uo o

˜ı Maand

˜ıko.

M˜utugo

˜ucio wa bibliomancy na

˜uh

˜uth

˜ıri

˜ung

˜ı wa

Bibilia na nj˜ıra cia

˜ugo n

˜ı

˜uing

˜ıh

˜ıte m

˜uno. O na

k˜ur

˜ı

˜uguo, Kiugo k

˜ıa Ngai n

˜ı k

˜ımenag

˜ır

˜ıria

˜urag

˜uri.

(Alaw. 19:26; G˜ucok. 18:9-12; At

˜um. 19:19) ‘Kiugo

k˜ıa Ngai k

˜ı muoyo, na k

˜ı

˜uhoti,’ no twag

˜ır

˜ıir

˜uo g

˜uk

˜ı-

h˜uth

˜ıra na nj

˜ıra

˜ır

˜ıa yag

˜ır

˜ıire.

˜Umenyo wa ma wa Bi-

bilia n˜ıguo wag

˜ıragia

˜ut

˜u

˜uro wa and

˜u, no ti k

˜um

˜ıh

˜u-

th˜ıra na nj

˜ıra cia

˜ugo. Kw

˜ı˜ıg

˜ıra na

˜umenyo ta

˜ucio n

˜ı

g˜uteith

˜ıtie and

˜u aing

˜ı g

˜uk

˜uria m

˜ıtugo m

˜ıega, g

˜utiga-

na na m˜ıt

˜u

˜ur

˜ıre m

˜ı˜uru, gw

˜ık

˜ıra fam

˜ıl˜ı ciao hinya, na

k˜ug

˜ıa na

˜ukuruhanu mwega na M

˜utungi wa Bibilia.

W˜ımenyerere˜

Uh˜

uth˜ıri wa Bibilia

na Nj˜ıra ya

˜Ugo

4 M˜

URANG˜IRI

K˜

UGAAC˜IRA utuuro-inı nı kuuga atıa?

˜Ungıuria

andu kıuria kıu, no wone atı macokagia na njı-ra itiganıte. Kwa ngerekano, aingı mathimaga

ugaacıru na maundu marıa mundu ahingıtie ma kıı-mbeca, kııwıra, kana gıthomo. Angı nao mathimaga namıikaranırie—urıa maiguanıte na famılı yao, arata kanaarıa marutithanagia wıra. Mundu utungatagıra Ngaio na ahota gukuruhithania ugaacıru na mıeke ırıa arınayo kıungano-inı kana maundu marıa anahingia utu-ngata-inı.

2 Nıguo umenye urıa wee mwene uthimaga ugaacı-ru, no wandıke marıtwa ma andu maigana una arıa wo-naga ta magacıire—arıa makugucagırıria na uheete gıtıomuno. Andu acio makoragwo na ngumo irıku ihaa-naine? Hihi nı atongu kana marı igweta? Nı marı naunene? Macokio no monanie wega kırıa kırı ngoro-inıyaku, na no gıkoruo na ugucania munene harı matuamaku na mıoroto ırıa uthingataga.—Luk. 6:45.

3˜

Undu urıa wa bata makıria nı kana Jehova nı atu-onaga turı agaacıru, amu utuuro witu wıhocetie harıgwıtıkırıka nıwe. Rırıa Jehova aaheaga Joshua wıra mu-ritu wa gutongoria Aisiraeli maingıre Bururi wa Kıı-ranıro, aamwırire athomage Watho wa Musa “muthe-nya o na utuku” na erutanagırie gwathıkıra uhoro urıawandıkıtwo thıinı waguo. Ngai aamumırıirie uu:“Weka uguo, mıthiıre yaku nııgatuma ugaacıre, o na ni-ngı nıukagıaga na uugı maundu-inı.” (Josh. 1:7, 8) Na nıuı wega atı Joshua nı aagacırire.

˜I ithuı na ithuı? Tungı-

menya atıa kana mawoni maitu megiı ugaacıru nı mari-ngaine na ma Ngai? Nıguo tumenye-rı, rekei twarırıriemutuurıre wa athuri erı magwetetwo thıinı wa Bibilia.

1, 2. (a) Andu aingı mathimaga ugaacıru na njıra irıku?(b)

˜Ungıthima atıa mawoni maku megiı ugaacıru?

3. (a) Joshua aabataraga gwıka atıa nıguo agaacıre mıthiıre-inıyake? (b) Rıu tukwarırıria uhoro urıku?

G˜IA NA

˜UGAAC

˜IRU

WA MA˜

UT˜

U˜

URO-IN˜I

“Mıthiıre yaku nııgatu-ma ugaacıre, . . . ningınıukagıaga na uugımaundu-inı.”—JOSH. 1:8.

˜UNG

˜ICOKIA AT

˜IA?

��

Suleimani aagac˜ır

˜ıte na g

˜ık

˜ıro

k˜ır

˜ık

˜u?

��

N˜ı na nj

˜ıra

˜ır

˜ık

˜u Paulo aar

˜ı na

˜ugaac

˜ıru wa ma?

��

˜Ung

˜ıg

˜ıa na

˜ugaac

˜ıru wa

g˜ut

˜u

˜ura at

˜ıa?

DICEMBA 15, 2012 5

HIHI SULEIMANI N˜I AAGAC

˜IR

˜ITE

˜UT

˜U

˜URO-IN

˜I?

4 Suleimani nı aagacırıte muno maundu-inı maingı. Nıkı? Tondu kwa ihinda rıa mı-aka mıingı, nı aathıkagıra na agetigıra Je-hova, urıa wamurathimire na njıra nene.Ririkana atı rırıa Jehova eerire Suleimaniamuhoe kırıa ekwenda, muthamaki ucioaahoire uugı wa gutongoria andu. NakeNgai akımurathima na uugı na utonga.(Thoma 1 Athamaki 3:10-14.) ˜

Uugı wakewarı ‘muingı muno gukıra uugı wa cia-na cia mwena wa Irathıro, o na wa Misiri.’Ngumo ya Suleimani yamenyekire “ndurırı-inı ciothe iria ciamuthiururukıirie.” (1 Ath.4:30, 31) Ha uhoro wa utonga-rı, thahabuırıa aarehagıruo ırı igooti o mwaka yakora-gwo na uritu wa tani ta 25! (2 Mau. 9:13)Aarı na uugı muingı wa kuiguithania namothamaki mangı, gwaka, na kuhuura bia-cara.

˜Iı-ni, hındı ırıa yothe aarı na muruga-

mo mwega maitho-inı ma Ngai, Suleimaninı aagacırıte.—2 Mau. 9:22-24.

5 Maundu marıa Suleimani aandıkireibuku-inı rıa Kohelethu nı monanagia atındaigana gwıciria atı ugaacıru na gıkeno ci-onagwo no andu arıa atongu kana marıigweta. Aandıkire uu: “Nınjuı atı hındı ırıayothe megutura muoyo, matirı undu ungımangııka uhıtukanıte na gukena o na kwı-yonera wega. O na ningı ngamenya atı kı-heo kıa Ngai nı gıkı, atı o mundu arıagena anyuage, na onage wega mııtungumanı-rie-inı yake yothe.” (Koh. 3:12, 13) Nı aame-nyaga atı ikeno ta icio nı cia bata harı arıametıkırıkıte nı Ngai, arıa makoragwo naukuruhanu mwega Nake. Nıkıo Suleimanioigire uu: “Kırıkırıro kıa ndeto icio ciothenı gıkı, atı maundu mothe nımaiguıtwo; wı-tigıre Ngai, na umenyagırıre maathanimake; nı undu gwıka uguo nı kuhingia ma-

4. Nı kıı kıngıtuma tuuge atı Suleimani nı aagacı-rıte?5. Suleimani aakinyırıire itua rırıku rıgiı andu arıamonagwo marı agaacıru nı Ngai?

undu mothe marıa mundu aagırıiruo nıgwıka.”—Koh. 12:13.

6 Kwa ihinda rıa mıaka mıingı, Suleima-ni aarı mwıtigıri Ngai. Tuthomaga atı ‘aa-tuurire endete Jehova, akırumırıra irıra ciawatho iria cia ithe Daudi.’ (1 Ath. 3:3) Githındukuona ucio warı ugaacıru wa ma? Ato-ngoretio nı Ngai, Suleimani nı aakire heka-ru thaka ya uthathaiya wa ma na akıandıkamabuku matatu ma Bibilia. O na gutuıkatutingırıgır ıra gwıka take-rı, kıonere-ria gıa Suleimani hındı ırıa aarı mwıhokekuharı Ngai nı kıagırıire gututeithia kumenyaurıa tungıthima ugaacıru wa ma na urıa tu-ngıgıa naguo.

˜Undu-inı ucio, ririkana atı

Suleimani atongoretio nı roho aandıkire atıutonga, uugı, ngumo, na unene—maundumarıa andu aingı umuthı monaga ta arı moithimi cia ugaacıru—nı ma tuhu. Ti ithe-ru, nı “gwıthınia gutheri.” Githı ndwıyonei-re atı andu arıa mendete mbeca mendaga okugıa nyingı makıria? Na hındı ciothe indoiria marı nacio nı imekagıra kıeha. Makıriama uguo, utonga ucio wao no ugatuıka waandu angı muthenya umwe.—Thoma Kohe-lethu 2:8-11, 17; 5:10-12.

7 Ningı nı uı atı thutha-inı Suleimani nıaatigire gwathıka arı na wıhokeku. Kiu-go kıa Ngai kiugaga uu: “Nıgwakinyire atı-rı, atı hındı ırıa Suleimani aarı mukuru, akaacio ake nımaamugarurire ngoro, arumırı-re ngai ingı; na ndaigana kurumırıra JehovaNgai wake na ngoro yake yothe, ta urıa itheDaudi ekaga. . . . Suleimani agıgııka mau-ndu marıa monagwo marı moru nı Jehova.”—1 Ath. 11:4-6.

8 Tondu Jehova ndaakenire, eerire Sule-imani atırı: “Tondu ucio, . . . kuona atı nı-wıkıte uguo, na ukaaga kumenyerera kı-rıkanıro gıakwa, o irıra cia watho wakwa

6. Kıonereria gıa Suleimani gıtuteithagia kugıa nautauku urıku uhoro-inı wıgiı guthima ugaacıruwa ma?7, 8. Suleimani aagire wıhokeku atıa, na moimırı-ro maarı marıku?

wa kurumırıruo iria ngwathıte-rı, ti-itherundirı hingo itegugutunya uthamaki, ndıu-he ndungata yaku.” (1 Ath. 11:11) Kaıwarı undu muuru-ı! O na gutuıka Sulei-mani nı aagacırıte maundu-inı maingı,thutha-inı nı aarakaririe Jehova. Sulei-mani nı aagire wıhokeku harı Ngai—unduurıa wa bata makıria utuuro-inı. O umwewitu no eyurie, ‘Niı nı nduıte itua rıa guti-gırıra atı undu urıa ndıırutıte kuumana nautuuro wa Suleimani nı ukundeithia ku-gaacıra?’

˜UT

˜U

˜URO M

˜UGAAC

˜IRU K

˜UNA

9˜

Utuuro wa mutumwo Paulo warı ngu-rani muno na wa Muthamaki Suleimani.Paulo ndaakoragwo na unene kana ndıahamwe na athamaki. Ithenya rıa uguo, kwıhındı aahutaga, akanyota, akaigua heho, naakaaga nguo. (2 Kor. 11:24-27) Kuuma rırıaeetıkırire atı Jesu nıwe Mesia, Paulo ndaati-giruo na gaturwa ndini-inı ya Kıyahudi. Ha-ndu ha uguo, atongoria a ndini ya Kıyahu-di nı kumuthuura maamuthuurire. Agıikiokorokoro, akıhuruo iboko, na akıhuruo namahiga. Paulo oigire atı we na Akristianoarıa angı nı maarumagwo, makanyariruo,na magaconorithio. “Tutuagwo ta arı ithuıgıko guku thı, na ta arı ithuı makuro ma-rıa makururagwo ma indo o na arı irıku.”—1 Kor. 4:11-13.

9. Agıthimwo na ithimi cia thı ıno-rı, hihi Paulo nıaagacırıte? Taarıria.

10 Rırıa aarı mwanake wetagwo Saulu,mutumwo Paulo onekaga ta aarorete ku-gaacıra biu. Aaciarıiruo famılı-inı hihi yarıigweta, agıthomithio nı Gamalieli muruta-ni warı ngumo, na thutha-inı akıandıka uu:“

˜Uhoro-inı wa ndini ıo ya Ayahudi, nınde-

rutanıirie ngathiı na mbere muno, ngakıraandu aingı a riika rıakwa.” (Gal. 1:14) Sa-ulu nı angıahotire kwaria wega Kıhibiraniana Kıgiriki, ningı aarı na uraiya wa Roma,undu urıa wamuheete uhoti na mıeke ırıaıriragırio muno. Koruo nı aathire na mbe-re guthingata ugaacıru ta ucio wa thı, kwa-hoteka nı angıatııkire makıria na agıe nambeca. No ithenya rıa uguo, aathuuriregwıka undu andu aingı—o na hihi amwea ndıra ciao mangıonire urı urimu mutheri.Nıkı?

11 Paulo nı eendete Jehova na nı eerira-gıria gwıtıkırıka nıwe gukıra kugıa na uto-nga na igweta gatagatı-inı ka andu. Pau-lo agıa na umenyo wa ma, nı aatıire munoigongona rıa ukuuri, utungata wa Gıkri-stiano, na kıırıgırıro kıa muoyo kurıa igu-ru—maundu marıa thı ıtatindanagıra namo.Paulo nı aamenyete atı harı thitango yaba-

10. Nı kıı kıngıatumire kuoneke ta Paulo aaregagaugaacıru?11. Nı muoroto na maundu marıku Paulo onagamarı ma bata muno, na nıkı?

K˜uringana na ithimi cia and

˜u, Saulu

onekaga ta aarorete k˜ugaac

˜ıra

DICEMBA 15, 2012 7

taraga kuniinwo. Shaitani oigıte atı no aho-te kugarura andu matige gutungatıra Ngai.(Ayub. 1:9-11; 2:3-5) O na aacemania namagerio mahaana atıa, Paulo nı aatuıte ituarıa guikara arı mwıhokeku harı Ngai, nagukirırıria uthathaiya-inı wa ma.

˜Ucio nı

muoroto arıa mendaga kugaacıra thıinı wathı ıno matakoragwo naguo.

12 Hihi wee nı ukoragwo utuıte itua tarıa Paulo? O na gutuıka gutuura na wıho-keku ti undu muhuthu hındı ciothe-rı,nı tuı atı nı kurehaga irathimo cia Jeho-va na gwıtıkırıka nıwe, na ucio nıguo unduurıa utumaga mundu akoruo arı mugaa-cıru kuna. (Thim. 10:22) Nı tugunıkaga rıu,na no tutanye irathimo ihinda rırıa rıukı-te. (Thoma Mariko 10:29, 30.) Kwoguo twı-na gıtumi kıiganu gıa kwaga kwıhoka ‘indoicio itamenyagıruo, no tukehokaga Ngai,we utuheaga indo ciothe agıtutanahagıra,nı getha tucihuthagıre na gıkeno. Tukeigı-ra muthithu urıa ungıtuıka gıtina gıa gwa-kwo maundu mega mahinda marıa mokı-

12. Wee wathuurire kuiga mwıhoko waku harıNgai nıkı?

te, nı getha tukona muoyo urıa wa ma.’(1 Tim. 6:17-19)

˜Iı-ni, no tukoruo na ma

biu atı mıaka igana rımwe, o na mıaka ngi-ri ımwe kana makıria kuuma rıu, nı tuka-hotaga gucokia meciria na thutha tukoiga,“Hatarı nganja, nı ndaathuurire njıra ırıa yaugaacıru wa ma!”

K˜

UR˜IA

˜UTONGA WAKU

˜UR

˜I

13 Jesu oigire uu iguru rıgiı muthithu:“Tigagai kwıigıra utonga guku thı, kurıaindo irıagwo nı memenyi, na irotaga, nakurıa aici maturıkagia makaiya; no mwıiga-gırei utonga Iguru, kurıa indo itarıagwo nımemenyi, na itarotaga, na kurıa gutarı aicimaturıkagia makaiya; tondu-rı, o kurıa uto-nga waku urı, nıkuo ngoro yaku nayo ıkora-gwo ırı.”—Mat. 6:19-21.

14˜

Utonga wa mundu guku thı to mbe-ca ciki. Na njıra ıngı-rı, no ukoruo urıindo ta iria Suleimani aandıkire iguru rıa-cio atı nı ikonainie na ugaacıru maitho-inıma andu—gıtıo, igweta, kana unene. Jesunı aaririe undu uhaanaine na ucio Suleima-ni aagwetire ibuku-inı rıa Kohelethu—uto-nga wa thı ıno nı wa kahinda. O ta urıaungıkoruo wıyoneire thıinı wa thı, utongata ucio nı wa kahinda na no uthire na njı-ra huthu. Profesa F. Dale Bruner aandıki-re uu uhoro-inı wıgiı utonga ta ucio: “Nıkuıkaine wega atı ngumo ndıtuuraga. Mu-ndu urıa njamba umuthı ruciu rungı akee-ragwo aarı njamba.

˜Urıa ugaacırıte biacara-

inı mwaka uyu nıwe ugakoruo e muharumwaka ukıte. . . . [Jesu] nı endete andu.Amekagıra ngoro methemage mıtangıkoırıa yumanaga na riri wa kahinda. Tondundutuuraga. Jesu ndendaga arutwo [ake]makue ngoro. ‘O muthenya thı nı ıgaru-rukaga mundu wagaacırıte thıinı wayo.’ ” Ona gutuıka andu aingı no metıkanie na ci-ugo icio-rı, hihi nı aigana marekaga uuma

13. Jesu aaheanire utaaro urıku wıgiı kwıigıra mu-thithu?14. Nıkı ti undu wa uugı gucaria utonga wa thı ıno?

Paulo n˜ı aag

˜ıire na

˜ugaac

˜ıru wa ma

wacio ugarure muonere wao wıgiı utuuro?Hihi wee nı ukureka?

15 Atongoria amwe a ndini mahunjagiaatı nı mahıtia gucaria ugaacıru na atı kıyo ogıothe gıa gwıcarıria ugaacıru kıagırıire ku-girio. No ta rora wone atı Jesu ndonanagiaatı kıyo o gıothe ta kıu nı kıuru. Ithenya rıauguo, eekagıra arutwo ake ngoro merekeriekıyo kıao mwena ungı, aamataarire meiga-gıre “utonga Iguru” urıa utangıthira.

˜Undu

urıa twagırıiruo kwırirıria muno nı kugıana ugaacıru maitho-inı ma Jehova.

˜Iı, ciu-

go cia Jesu ituririkanagia atı no muhaka tu-thuure undu urıa tuguthingata.

˜Indı, ma nı

atı, tuguthingata kırıa kırı ngoro-inı citu,kırıa tuonaga kırı kıa bata.

16 Angıkoruo nı twendete gukenia Jeho-va, no twıhoke atı nı arıtigagırıra nı tuonaindo iria tubataraga. No areke tukoruo nang’aragu kana nyota gwa kahinda o ta mu-tumwo Paulo. (1 Kor. 4:11)

˜Indı, no twıho-

ke biu utaaro uyu mwega wa Jesu: “Tigagaigwıtangıkıra, mukiugaga atırı, Tukurıa kı?kana, Tukunyua kı? o na kana, Tukwıhu-mba kı? Nı undu indo icio ciothe nıcio ima-thagwo nı andu a Ndurırı; tondu Ithe wa-nyu wı Iguru nıoı atı nımubataragio nı indoicio ciothe. No ambai mucarie uthamakiwa Ngai o na uthingu wake, nacio indo iciociothe nımurıkıragırırio.”—Mat. 6:31-33.

GAAC˜IRA MAITHO-IN

˜I MA NGAI

17˜

Undu urıa munene nı uyu: Kugaacı-ra kwa ma harı ithuı gutiıhocetie harı ku-gıa na utonga kana igweta maitho-inı maandu. Ningı-rı, ugaacıru wa ma nduthima-gwo na wıra muna urıa twıhokeiruo thıi-nı wa kıungano gıa Gıkristiano. Kırathimota kıu no gıkoruo gıkonainie na undu urıakuna urehaga ugaacıru, wathıki na wıhoke-

15. Twagırıiruo kwırutanıria kugıa na ugaacıru wamuthemba urıku?16. Nı undu urıku twagırıiruo kwıhoka biu?17, 18. (a)

˜Ugaacıru wa ma wıhocetie harı kıı?

(b) Nı undu urıku ugaacıru utehocetie harı guo?

ku witu harı Ngai, o we utuumagırıria uu:“Ha uhoro wa aramati-rı, no muhaka mu-ndu ta ucio akoragwo arı wa kwıhokeka.”(1 Kor. 4:2) Ningı no muhaka tukirırırieturı ehokeku. Jesu oigire uu: “

˜Urıa wa gu-

kirırıria o nginya hındı ya marigırırio, nıweukahonoka.” (Mat. 10:22) Githı ndugwıtı-kania na ciugo icio atı kuhonokio gugaako-ruo kurı uira muiganu atı nı twagaacırıte?

18˜

Ungııciria uhoro ucio, no wone atı wı-hokeku harı Ngai ndukonainie na igwe-ta, gıthomo, utonga, kana mıikarıre ya mu-ndu; o na wıhokeku ndwıhocetie harı uugı,kana uhoti. O na tungııkora undu-inı urı-ku, no tuonanie wıhokeku witu harı Ngai.Andu amwe a Ngai karine-inı ya mberemaarı atongu, nao angı maarı athıni. Harıacio atongu, utaaro wa Paulo atı ‘mekagewega, matonge na utonga o urıa wa gwıka-ga maundu mega, na maikarage mehaarıi-rie kuheana indo’ nı waagırıire. Acio maarıatongu o hamwe na acio athıni nı mangıa-hotire ‘kuona muoyo urıa wa ma.’ (1 Tim.6:17-19)

˜Undu ucio nı wa ma o na umu-

thı. Ithuothe turı na mweke umwe na wıraumwe: No muhaka tuikare turı ehokekuna ‘tutonge na utonga wa gwıkaga maundumarıa mega.’ Tungıka uguo, nı turıkoragwoturı agaacıru maitho-inı ma Muumbi wituna tukagıa na gıkeno gıa kumenya atı nı tu-ramukenia.—Thim. 27:11.

19 No uremwo nı kugirırıria biu maundumarıa mangıgukora, ındı no uhote kugirırı-ria urıa uhiuranagia namo. Wırutanırie gu-koruo urı mwıhokeku o na maundu makumangıikara atıa. Nı undu mwagırıru. Gıana ma atı Jehova nı egukurathima muno—rıu na nginya tene na tene. Ndukanariga-nıruo nı ciugo iria Jesu eerire Akristiano ai-tırırie maguta: “Wee ikaraga wı mwıhoke-ku kinya o gukua, na nıngakuhe thumbı yamuoyo.” (Kug. 2:10) Hatarı nganja ucio nıugaacıru wa ma!

19.˜

Uhoro-inı wıgiı kugaacıra-rı, wee utuıte itua rı-rıku?

8 DICEMBA 15, 2012

M˜IAKA ta 2,500 mıhıtuku, mwandıki umweMugiriki aandıkire uu: “Gutirı mundu utuı-kaga ngombo nı kwenda.” Andu aingı umu-

thı no metıkanie na ciugo icio.˜

Ukombo urehaga mbi-ca ya andu ahinyırırie na matarı na wıyathi, arıa wırawao na kwıima kwao kugunaga arıa mamaathaga no tio ene.

2 O na kurı uguo, Jesu oigire atı arumırıri ake ma-ngıgatuıka ndungata irı na wınyihia, kana ngombo.No ukombo ucio wa Akristiano a ma ti wa kumaa-gıra gıtıo, kana kumahinyırıria. Nı ngombo ikenagı-ra gukoruo iheetwo wıra mwega, gıtıo, na ikehokwo.Kwa ngerekano-rı, ta wıcirie ciugo iria Jesu oigire ciıgiı“ngombo” ımwe kahinda kanini mbere ya gıkuu Gı-ake. Kristo oigıte atı kurı mawıra angıkehokera “ngo-mbo ırıa ııhokekete na njugı.”—Mat. 24:45-47.

3 Rora wone atı rıandıko-inı rıngı rıringaine na rıu,ngombo ıyo ııt ıtwo ‘murori indo kana murama-ti.’ (Thoma Luka 12:42-44.) Akristiano aingı ehokekuumuthı ti a itari rıa murori indo ucio mwıhokeku. Ona kurı uguo, Maandıko monanagia atı arıa othe matu-ngatagıra Ngai nı aramati. Nı mawıra marıku makona-inie na uramati ucio? Twagırıiruo gukoruo na mawonimarıku kwerekera mawıra macio? Nıguo tumenye, re-kei tuthuthurie wıra wa aramati mahinda-inı ma tene.

W˜IRA WA ARAMATI

4 Mahinda-inı ma tene, muramati indo kaingı aa-koragwo arı ngombo ııhoketwo ırıa yaheagwo wıra

1. Andu makoragwo na mawoni marıku megiı wıyathi?2, 3. (a) Ngombo cia kwıyendera kana ndungata cia Kristo ihee-two mawıra marıku? (b) Nı ciuria irıku ciıgiı uramati tukwarırı-ria?4, 5. Aramati a mahinda ma tene maaheagwo mawıra marıku?Heana ngerekano.

WEE W˜I M

˜URAMATI

W˜IHOKETWO!

“Inyuı-rı, mweneinyuı ti inyuı.”—1 KOR. 6:19.

˜UNG

˜ICOKIA AT

˜IA?

��

W˜ıra wa aramati a tene

wakoragwo˜ur

˜ı

˜ur

˜ık

˜u?

��

N˜ı ma

˜und

˜u mar

˜ık

˜u aramati othe

a Ngai mehokeir˜uo?

��

Twag˜ır

˜ıir

˜uo g

˜ukor

˜uo na mawoni

mar˜ık

˜u har

˜ı w

˜ıra wa

˜uramati

˜ur

˜ıa

tw˜ıhokeir

˜uo?

9

10 M˜

URANG˜IRI

wa kurugamırıra nyumba kana biacara ciamumıathi. Kaingı aramati maakoragwomaheetwo uhoti muigana muna na maka-heo wıra wa kurugamırıra indo, mbeca nandungata iria ingı. No tuone undu uciouhoro-inı wıgiı Eliezeri, urıa wehokeiruokurora indo cia Iburahimu ciothe. No ku-hoteke Eliezeri nıwe waatumıtwo nı Ibu-rahimu bururi wa Mesopotamia agacarıriemuru wake Isaka mutumia.

˜Ucio warı wıra

wa bata muno na munene!—Kıam. 13:2;15:2; 24:2-4.

5 Jusufu, mucukuru wa Iburahimu, aa-ramataga nyumba ya Potifaru. (Kıam. 39:1, 2) Thutha-inı, Jusufu o nake akıgıa namuramati, urıa waheetwo wıra wa kuru-gamırıra “andu a nyumba ya Jusufu.” Mu-ramati ucio nıwe watugire ariu a nyina naJusufu arıa ikumi. Ningı rırıa aathiruo nıJusufu, nı aabangire maundu megiı gıko-mbe kıa betha kırıa “kıayıtwo.” Hatarı nga-nja, aramati nı maakoragwo mehokeiruomawıra manene.—Kıam. 43:19-25; 44:1-12.

6 Karine nyingı thutha ucio, mutumwoPaulo aandıkire atı athuri Akristiano nı‘arori a indo cia Ngai.’ (Tit. 1:7) Tondumamurıtwo marıithagie “ruuru rua Ngai,”arori nı maheanaga utaaro na magatongo-ria ciungano. (1 Pet. 5:1, 2) Ma nı atı, ma-wıra mao nı matiganıte. Kwa ngerekano,arori aingı Akristiano umuthı matungata-ga kıungano kımwe. No arori arıa mage-ndaga matungataga ciungano nyingı. Naoarıa marı Kamıtı-inı cia Wabici cia Hongemarumbuyagia ciungano cia bururi wothe.No othe merıgagırıruo mahingie mawıramao marı na wıhokeku; othe nı “makorio”nı Ngai.—Ahib. 13:17.

7˜I nao Akristiano aingı ehokeku arıa

matakoragwo marı arori? Mutumwo Petero

6. Athuri Akristiano makoragwo na mawıra marı-ku ma uramati?7. Tumenyaga atıa atı Akristiano othe nı aramati nanjıra ımwe kana ırıa ıngı?

aandıkıire Akristiano othe marua, akiugauu: “O ta urıa o mundu wanyu aheetwo kı-heo kiumanıte na Wega wa Ngai-rı, tunga-tanagırai o ro uguo, ta murı aramati ega aWega wa Ngai, urıa wa mıthemba mıingı.”(1 Pet. 1:1; 4:10) Nı undu wa wega wake,Ngai nı atuheete ithuothe iheo, indo, kanauhoti urıa tungıhuthıra kuguna athathaiyaarıa angı. Kwoguo, arıa othe matungatagı-ra Ngai nı aramati, nake nı amaheete wıramwega, akamatıa, na akamehoka.

ITHU˜I T

˜UR

˜I A NGAI

8 Rıu tukwarırıria maundu matatu marıaturı aramati tubataraga kuririkana.

˜Undu

wa mbere: Ithuothe turı a Ngai na no mu-haka twıke urıa endaga. Paulo aandıkire uu:“Inyuı-rı, mwene inyuı ti inyuı, nı undunı kuguruo mwaguriruo, mugıkırutıruo kı-ndu kıı goro,” thakame ya igongona ya Kri-sto. (1 Kor. 6:19, 20) Tondu ithuı turı aJehova, nı twagırıiruo gwathıkagıra maa-thani make, o mo matakoragwo me mari-tu. (Rom. 14:8; 1 Joh. 5:3) Ningı nı tukora-gwo turı ngombo cia Kristo. O ta aramatia tene, nı tuheetwo wıyathi muingı—no wı-yathi witu nı urı mıhaka. No muhaka tu-rute mawıra marıa tuheetwo kuringana naurıa twırıtwo. O na angıkoruo turı na mı-eke ırıku ya utungata, turı o ndungata ciaNgai na cia Kristo.

9 Jesu nı atuteithagia gutaukıruo nı uku-ruhanu urıa ukoragwo ho gatagatı-inı kangombo na mwathi wayo. Hındı ımwe nıeerire arutwo ake uhoro wıgiı ngomboımwe yacokire muciı thutha wa kuru-ta wıra muthenya mugima. Hihi mwathiwayo aamırire: “

˜Uka o rıu, uikare metha-

inı urıe irio”? Aca. Oigire uu: “Thonde-ka irio, ndıe; na wıhotore, undehere irio,o nginya ndııkoruo ndıkıtie kurıa na ku-

8. Nı undu urıku umwe wa bata tubataraga kuriri-kana?9. Jesu aataarıirie atıa ukuruhanu gatagatı-inı kangombo na mwathi wayo?

DICEMBA 15, 2012 11

nyua; na thutha ucio, wee ucoke urıe naunyue.” Jesu aahuthırire ngerekano ıyoatıa? ‘Noguo o na inyuı, mwarıkia gwıkamaundu marıa mothe mwathıtwo, ugagaiatırı, Turı ngombo itarı uumithio; twıkıte omaundu marıa twagırıiruo nı gwıka.’—Luk.17:7-10.

10 Hatarı nganja, Jehova nı akenagio nıkıyo gitu gıa kumutungatıra. Bibilia ıtu-magırıria uu: “Ngai ndaagıte kıhooto; nda-ngıriganıruo nı wıra wanyu, o na wendaniurıa mwonanirie nı undu wa rııtwa rıa-ke.” (Ahib. 6:10) Jehova ndarı hındı atwı-raga twıke maundu tutangıhota gwıka.Makıria ma uguo, undu o wothe atwıragatwıke nı wa gutuguna na ndurı hındı uko-ragwo urı muritu muno. Ningı, kuringa-na na ngerekano ya Jesu, ngombo ndıka-ga maundu nıguo ııkenie na njıra ya kuigawendi wayo mbere.

˜Undu urıa tureruta nı

atı, rırıa tweyamurıra Ngai, tuthuuraga ku-iga wendi wake mbere utuuro-inı witu. Gi-thı ndugwıtıkania na undu ucio?

˜UR

˜IA JEHOVA ENDAGA

ITHUOTHE TW˜IKE

11˜

Undu wa kerı nı atı: Turı aramati, ithu-othe turumagırıra ithimi oro imwe cia muthi-ngi. Nı ma, mawıra mamwe maheagwo oandu anini thıinı wa kıungano gıa Gıkri-stiano. No maundu marıa maingı nı ma-hanaine harı andu othe. Kwa ngerekano,turı arumırıri a Kristo na Aira a Jehova, nıtwathıtwo twendanage. Jesu oigire atı we-ndo nıguo umenyithanagia Akristiano ama. (Joh. 13:35) No wendo witu tutionagiao aarı na ariu a Ithe witu. Nı twırutanagı-ria kuonania wendo kwerekera arıa tuteta-inwo thıinı wa wıtıkio.

˜Ucio nı undu ithuo-

the tungıhota na twagırıiruo gwıka.

10. Nı kıı kıonanagia atı Jehova nı akenagıra kıyogitu gıa kumutungatıra?11, 12. Turı aramati-rı, nı ngumo ırıku arı o muha-ka tuonanie na nı undu urıku arı o muhaka twı-theme?

12 Ningı nı twendagwo tukoruo na mı-thiıre mıega. Hatarı nganja nı twendagagwıthema mıthiıre na mıtuurıre ırıa ıkaa-nanıtio thıinı wa Kiugo kıa Ngai. Pauloaandıkire uu: “Ahuri-maraya-rı, kanaahoi-mıhianano, kana itharia, kana arıametuaga ta aka, kana arume arıa ma-gwataga arume arıa angı-rı, kana aici,kana andu a riitho iraya, kana arıa arıu,kana arumani, o na kana ahahanyi-rı, acioothe gutirı ukagaya uthamaki wa Ngai.”(1 Kor. 6:9, 10) Ti itheru, nı tubataraga kıyonıguo twıke kuringana na ithimi cia Ngaicia uthingu. No kıyo ta kıu nı kıagırıire,tondu nı gıtugunaga na njıra nyingı, ta gu-koruo na mutuurıre urı na ugima mwegawa mwırı, guikarania na arıa angı turı nathayu, na kugıa na murugamo mwıtıkırıkuharı Ngai.—Thoma Isaia 48:17, 18.

13 Ningı, ririkana atı muramati nı aako-ragwo na wıra wa kuruta. O na ithuı nıturı. Nı tuheetwo kıheo kıa goro—ume-nyo wa ma. Ngai erıgagırıra tukinyırie arıaangı umenyo ucio. (Mat. 28:19, 20) Pauloaandıkire uu: ‘Ithuı-rı, mundu nı akıonageta turı o njaguti cia Kristo, na turı aramatia maundu marıa ma hitho ma Ngai.’ (1 Kor.4:1) Paulo nı aamenyaga atı uramati uciowabataraga arumbuiye muno “maundumarıa ma hitho” o hamwe na kuruta arıaangı maundu macio arı na wıhokeku ku-ringana na urıa aathıtwo nı Mwathi wake,Jesu Kristo.—1 Kor. 9:16.

14 Ningı-rı, kuhunjıria arıa angı uhorowa ma nı gııko kıa wendo. Hatarı nganja,maundu ma Mukristiano umwe nı ngura-ni na ma urıa ungı. Ti othe mangıhota ku-hingia maundu mahaanaine utungata-inı.Jehova nı oı uguo.

˜Undu urıa wa bata nı

gwıka urıa wothe tungıhota turı mundu kı-umbe. Na njıra ıyo tukonania wendo utarıwa mwıyendo harı Ngai na andu arıa angı.

13, 14. Nı wıra urıku uheetwo Akristiano othe, natwagırıiruo kuwona atıa?

12 M˜

URANG˜IRI

BATA WA G˜

UKOR˜

UO T˜

UR˜I EHOKEKU

15˜

Undu wa gatatu urıa ukuruhaine namacio mangı merı nı uyu: No muhaka tu-koruo turı andu ehokeku. Muramati no ako-ruo na uhoti na ngumo nyingı njega, ındıno ikoruo irı cia tuhu angıaga wathıkikana akoruo atarı mwıhokeku harı mwa-thi wake. Wıhokeku nı wa bata nıguo mu-ramati agaacıre wıra-inı wake. Ririkana atıPaulo aandıkire uu: “Naho ha uhoro waaramati-rı, no muhaka mundu ta ucio ako-ragwo arı wa kwıhokeka.”—1 Kor. 4:2.

16 No tukoruo na ma atı, tungıkoruoturı ehokeku, nı turırathimagwo. Tungıa-ga wıhokeku, tutingıthiı wega. Nı tuona-ga urutani ucio ngerekano-inı ya Jesu yataranda. Ngombo iria ‘cionjorithirie’ mbe-ca cia mwathi wao irı na wıhokeku nı cia-

15-17. (a) Nıkı nı undu wa bata muramati akoruoarı mwıhokeku? (b) Jesu aahuthırire ngerekano ırı-ku kuonania moimırıro ma kwaga wıhokeku?

gathırıirio na ikırathimwo muno. Ngo-mbo ırıa ıtaahuthırire wega kırıa mwathiwayo aamıhokeire yatuırıiruo atı yarı“njuru,” ‘nguta,’ na ‘ıtarı bata.’

˜Igıtunywo

taranda ırıa yaheetwo, na ngombo ıyo ıgı-ikio nja.—Thoma Mathayo 25:14-18, 23,26, 28-30.

17 Harı hındı ıngı Jesu onanirie moimı-rıro ma kwaga wıhokeku. Oigire uu: “Nı-kwarı mundu warı gıtonga, nake nıaarı namurori wa indo ciake; ucio nake agıthi-takwo kurı we, atı nıaaitangaga indo cia-ke. Akımwıta akımuuria atırı,

˜Uhoro ucio

waku njiguıte nı atıa? Ta ‘he uhoro wa wıraucio ndakuheire; nı gukoruo ndungıhotaguikara ukıroraga indo ciakwa.” (Luk. 16:1, 2) Nı undu wa guitanga indo cia mwa-thi wake, muramati ucio akıingatwo. Harıundu wa bata muno tureruta! Hatarı nga-nja tutingıenda kuruta mawıra marıa tu-heetwo tutarı na wıhokeku.

Rekei t˜urutage w

˜ıra

˜ur

˜ıa tw

˜ıhokeir

˜uo t

˜ur

˜ı na w

˜ıhokeku

DICEMBA 15, 2012 13

HIHI N˜I

˜UND

˜U WA

˜U

˜UG

˜I

KW˜IRINGITHANIA NA AR

˜IA ANG

˜I?

18 O umwe witu no eyurie atırı, ‘Niınyonaga wıra wakwa wa uramati atıa?’Mathına no moimıre tungııringitha-nia na andu arıa angı. Bibilia ıtutaara-ga uu: “Nı kaba o mundu aroragie wırawake mwene; na hındı ıo-rı, undu wakewa kwırahıra nıugakoruo wı wake wemwene, na ti wa mundu ungı.” (Gal.6:4) Handu ha kuringithania maundumarıa twıkaga na marıa andu angı ma-reka, twagırıiruo gwıciria iguru rıgiı kı-rıa ithuı tungıhota gwıka. Gwıka uguonı kurıtugitagıra tutikagıe mwıtıo ohamwe na kwaga gukua ngoro. Tugıı-thuthuria, nı twagırıiruo kuririkanaatı maundu nı macenjagia. Nı undu wamurimu, ukuru, kana mawıra matiganı-te, no gukoruo tutingıhota gwıka mau-ndu marıa mothe twekaga.

˜Indı, no gu-

koruo no tuhote gwıka makıria ma urıatureka rıu. Angıkoruo nıguo-rı, githı tiwega tugerie kuongerera kıyo?

19˜

Undu ungı twagırıiruo gwıciria nımawıra marıa twıhokeiruo kana marıatwıriragıria. Kwa ngerekano, muru waIthe witu no erirırie gutungata arı mu-thuri wa kıungano kana kuheo icu-njı thıinı wa igomano na irurungano. Nıwega kwırutanıria nıguo twagırıre ku-heo mıeke ta ıyo, ındı tutiagırıiruo gukuangoro tungıaga kumıkinyıra rırıa tungı-koruo twırıgırıire. Nı undu wa itumi tu-tangıhota kumenya, mıeke ımwe no yoeihinda iraihu gukıra urıa turerıgırıra. Ri-rikana atı Musa onaga ta eeharıirie gu-tongoria ciana cia Isiraeli kuuma Misi-ri, ındı no muhaka angıetereire mıaka 40agıgeka uguo.

˜Undu ucio nı wamuhei-

18. Nıkı tutiagırıiruo kwıringithania na anduarıa angı?19. Tungıaga kuheo mweke muna wa utunga-ta-rı, nıkı tutiagırıiruo gukua ngoro?

re ihinda rıa kuigana gukuria ngumo iriaaabataraga nıguo ahote gutongoria anduacio aremi.—Atum. 7:22-25, 30-34.

20 Rımwe na rımwe no twage kuheomweke muna wa utungata.

˜Uguo nıguo

gwathire harı Jonathani. Aarı muru waSaulu na kwoguo nıwe ungıatuıkire mu-thamaki wa Isiraeli. No rırı, Ngai aathuu-rire Daudi, mwanake munini kumukıra,atuıke muthamaki. Hihi Jonathani aaiyu-kirie itua rıu atıa? Nı eetıkanirie narıo naagıteithırıria Daudi o na gutuıka gwıkauguo nı kwaingıragia muoyo wake ugwa-ti-inı. Eerire Daudi uu: “Nıugatuıka mu-thamaki wa guthamakıra Isiraeli, na niınduıke wa thutha waku.” (1 Sam. 23:17)˜Ureruta undu urıku? Jonathani nı eetıkı-rire urıa gwathire, na ndaiguırıire Dau-di uiru ta ithe. Handu ha kuigua uiru nıundu wa mıeke ırıa andu arıa angı ma-ngıkoruo mehokeiruo, nı wega ithuothetwırutanırie kurumbuiya mawıra marıatuheetwo. No tukoruo na ma atı thıinıwa thı njeru, Jehova nı agaatigırıra atımerirıria marıa magırıire ma ndungataciake ciothe nı maahingio.

21 Rekei turirikanage atı turı arama-ti mehoketwo, tutikoragwo tuhaana tangombo iria ihinyagırırio na igekwomaundu moru. Tukoragwo turı ngura-ni biu. Nı tukenagıra mıeke ya mwa-nya muno, ta kwıhokeruo wıra urıa uta-gaacokeruo-o-rı wa kuhunjia uhorourıa mwega matuku-inı maya ma kuri-gırıria ma mutabarıre uyu wa maundu.O tugıkaga uguo, nı tukenagıra wıyathimuingı tukıruta mawıra marıa twıho-keiruo. Kırekei tukoragwo turı aramatiehokeku. Ningı rekei tukenagıre mwe-ke urıa tuheetwo wa gutungatıra

˜Urıa

munene makıria iguru na thı.

20. Nı undu urıku tungııruta kuumana na kıo-nereria kıa Jonathani?21. Twagırıiruo kuona wıra witu wa uramatiatıa?

ˇ Rıu nı rımwe rıa matua maritu megiı mıtugo rırıaandu mahikanıtie macemanagia narıo mangıthuurakuhuthıra njıra ya in vitro fertilization (IVF). Jehova nıoyaga na uritu itua rırıa arıa mahikanıtie mangıtua.No mundu no agunıke angımenya maundu megiınjıra ıno ya guteithırıria mutumia kuoha nda.

Mwaka wa 1978, mutumia umwe bururi-inı waNgeretha nıwe warı wa mbere kugıa mwana na njı-ra ıyo ıtarı ya nduire. Mbere ıyo ndaahotete kuohanda tondu mıkiha yake ya kuhetukia matumbı nıyathingıkanıte, mbegu cia mundurume ikaga guki-nyıra itumbı rıake. Arigitani maarutire itumbı thıi-nı wake, makırıkıra handu gakirathi-inı, makırınyi-tithania na mbegu cia muthuri wake. Kıongero kıugıathondekiruo gıkıigwo handu harı na indo ingı-atumire gıkure gıgıcoka gıgııkıruo nyungu-inı yakeya mwana, harıa gıakurıire. Thutha wa ihinda, agıci-ara kaana ga kairıtu. Njıra ıyo na ingı cia muthembawayo ikıheo rııtwa in vitro (ngirathi-inı) fertilization,kana IVF.

O na gutuıka njıra iria ihuthagıruo no ikoruo nautiganu bururi-inı umwe nginya urıa ungı, kaingıIVF ıkoniı maundu maya: Mutumia aheagwo ndawacia gutuma agıe na urugarı ikamuhotithia kugıa namatumbı maingı. Muthuri wake nake no orio aru-te mbegu na njıra ya guthugua ciıga ciake cia ucia-ri. Matumbı macio na mbegu icio ciatherio igacokaikanyitithanio thıinı wa laboratorı. Matumbı mai-gana una no macoke manyitane na mbegu icio namambırırie kwıgayania, magatuıka ciongero. Thu-tha wa muthenya ta umwe, ciongero icio njeru nıithuthuragio na kinyi nıguo imenyeke iria irı na wa-the na iria ironeka ırı na ugima mwega na irı nauhotekeku munene wa gukura ingıkıruo thıinı wanyungu ya mwana. Thutha wa thiku ta ithatu uguo,kaingı ciongero igırı kana ithatu iria njega makırianı ciıkıragwo thıinı wa nda ya mutumia nıguo hako-ruo na uhotekeku munene wa kuoha nda. Kıonge-ro kımwe kana makıria kıngıgwata, mutumia ucioakoha nda na akerıgırıruo atı thutha wa ihinda nıeguciara.

Mbere ya kumenya ma, niı na mutumia wakwa nı twetıkırire kuhuthıra njı-ra ya in vitro fertilization (kunyitithania itumbı rıa mutumia na mbegu ciamundurume nja ya mwırı) nı undu wa kwenda kugıa mwana. Ti matumbımaitu mothe marıa maanyitithanirio maahuthıkire; mamwe maagandirio namakıigwo thıinı wa mbarafu. Hihi no muhaka maigwo kana no mateo?

Ngai n˜ı oyaga

na˜urit

˜u itua r

˜ır

˜ıa

Akristiano matuaga

mag˜ıtongorio n

˜ı

thamiri ciao iria

imenyeretio n˜ı

Bibilia

DICEMBA 15, 2012 15

˜I nacio ciongero iria itekuhuthıka, hamwe na iria

cingıkoruo itarı na ugima mwega kana iria irı na wa-the? Ingıaga kurumbuiyo, thutha wa kahinda kaniniciongero icio nı ithukaga. Mbere ya ithuke, ciongeroicio no ciigwo mbarafu-inı. Nıkı hihi? Igeria rıa mbe-re rıa IVF rıngırema, imwe cia ciongero icio ciigı-two no ihuthıruo igeria-inı rıngı na thogora munina-nini. O na kurı uguo, undu ucio nı uumıragia ciuriaikoniı ithimi cia mıtugo. O ta muthuri na mutumiaarıa morıtie kıuria kırıa kırı hau rugongo, andu aingını marigagwo urıa mabatiı gwıka na ciongero ciaoiria igandıtio. No makoruo matekwenda kugıa cianaingı.

˜Ukuru wao kana wagi wa mbeca no utume ma-

remwo kugeria rıngı. No metigıre ugwati urıa ungi-umana na ciongero nyingı kugwata thıinı wa nda yamutumia.� Ningı gıkuu kana umwe wao angıhikakana ahikanie rıngı, no kurituhie maundu. Moritumakoragwo marı maingı, nıkıo andu amwe mathi-aga na mbere kurıha mıaka mıingı nıguo ciongerociao ciigwo.

Mwaka wa 2008, muthomi umwe wa maundu me-giı ciongero aandıkire ngathıti-inı ya The New YorkTimes atı andu aingı nı marigagwo urıa megwıka naciongero icio ciatigara.

˜Uhoro ucio woigıte uu: “Cio-

ngero ta 400,000 nı ciigıtwo thibitarı-inı ngurani thıi-nı wa bururi, na ingı nı ciongagırıruo o muthenya . . .Ciongero no ihuthıke o na thutha wa mıaka ikumikana makıria ingıgandio urıa kwagırıire no ti ciotheingıırıca ingırutwo mbarafu-inı.” (Nı ithuı tuinamıtiendemwa icio.)

˜Undu ucio nıguo utumaga Akristiano

amwe mambe gwıciria. Nıkı?Nı wega Akristiano mahikanıtie arıa marahiura-

nia na maundu megiı IVF mecirie moimırıro maundu ungı ta uyu ngurani wıgiı urigitani. Mukristi-ano no ekore akıbatara gutua itua rıgiı urıa egwıkamundu endete urorete gukua na urateithırırio guko-ruo arı muoyo kugerera macini, ta ırıa ya guteithiamundu kuhihia. Akristiano a ma matirekagırıriaaruaru; kuringana na Thama 20:13 na Thaburi 36:9,

�˜I kıongero kırıa kırakura thıinı wa nda kıngıoneka kırı na wa-

the, kana hihi igwate irı nyingı? Kuuraga ciongero icio mundu akı-menyaga nı kuruta nda. Kuoha nda ya ciongero cigana una munduakıhuthıra njıra ya IVF (igırı, ithatu, kana makıria) nı undu wıkıka-ga kaingı, na nı uingıhagia ugwati wa guciara ciana itarı nginyu namutumia kuura muno na thıinı. Mutumia wohete nda ya ciongeronyingı no orio ecirie “kweheria imwe,” etıkırie kımwe kana makıriaciuragwo. Gwıka uguo nı kuruta nda mundu akıendaga, na nı unduumwe na kuuraga.—Tham. 21:22, 23; Thab. 139:16.

˜Uh

˜uth

˜ıri wa IVF n

˜ı waat

˜umire k

˜ug

˜ıe

na m˜ıthemba

˜ıng

˜ı yayo itatwaranaga na

mw˜ıcir

˜ırie wa Ngai

˜ur

˜ıa wonan

˜ıtio th

˜ıin

˜ı

wa Maand˜ıko. Kwa ngerekano, itumb

˜ı

r˜ıa m

˜utumia no r

˜ınyitithanio na mbeg

˜u

cia m˜und

˜ur

˜ume

˜ung

˜ı

˜utar

˜ı m

˜uthuri

wake. Acoke et˜ık

˜ırie k

˜ıongero k

˜ıu g

˜ıg

˜u-

thondekwo g˜ı˜ık

˜ır

˜uo th

˜ıin

˜ı wake. (Atumia

ar˜ıa mahikagia atumia r

˜ımwe n

˜ı mah

˜u-

thag˜ıra nj

˜ıra

˜ıyo.) Ning

˜ı mbeg

˜u cia m

˜u-

thuri wake no inyitithanio na matumb˜ı

ma m˜utumia

˜ung

˜ı

˜utar

˜ı wake. M

˜utumia

wake no acoke et˜ık

˜ırie ciongero icio cia-

thondekwo ci˜ık

˜ır

˜uo th

˜ıin

˜ı wake.

M˜uthemba

˜ung

˜ı ng

˜urani

˜ur

˜ıa and

˜u

amwe metaga wa “k˜ug

˜ura k

˜ıongero,” ci-

ongero iria ci˜ık

˜ıragwo th

˜ıin

˜ı wa nda ya

m˜utumia itikoragwo ithondeketwo na

itumb˜ı r

˜ıake kana mbeg

˜u cia m

˜uthuriwe.

N˜ı har

˜ı m

˜uthemba

˜ung

˜ı, matumb

˜ı ma

m˜utumia na mbeg

˜u cia m

˜uthuri wake

inyitithanagio k˜ugerera IVF nja ya mw

˜ır

˜ı.

Ciongero icio ciathondekwo icokaga ige-

k˜ır

˜uo th

˜ıin

˜ı wa nda ya m

˜utumia

˜ung

˜ı ik

˜u-

re n˜ıguo amaciar

˜ıre mwana.�

Ndungata cia Jehova iti˜ıt

˜ıkag

˜ıra nj

˜ıra

icio cia˜uciari amu n

˜ı it

˜ı˜ıte

˜utongoria

˜uy

˜u

wake: “Nd˜ukanakome na m

˜uka wa m

˜u-

nd˜u

˜ung

˜ı [Nd

˜ukanaheane hinya waku wa

m˜und

˜ur

˜ume, NW], w

˜ıth

˜ukie nake.”

(Alaw. 18:20, 29; Thim. 6:29) R˜ır

˜ıa ma-

tumb˜ı ma m

˜utumia kana mbeg

˜u cia m

˜u-

thuri cianyitithanio na ing˜ı cia and

˜u mar

˜ı

nja ya k˜ıhiko k

˜ıao,

˜und

˜u

˜ucio

˜ukoragwo

˜ur

˜ı k

˜ır

˜ıa Bibilia

˜ı˜ıtaga por·nei�a, m

˜utugo

˜utag

˜ır

˜ıire wa ngomanio. M

˜ıthemba

˜ıyo ya

IVF˜ıkoragwo

˜ır

˜ı

˜uh

˜uth

˜ıri m

˜u

˜uru m

˜uno wa

ci˜ıga cia

˜uciari.—Mat. 5:32; 1 Kor. 5:11;

6:9, 18; Ahib. 13:4.

� Amkeni! ya Machi 8, 1993, karatathi ka 26-27,n

˜ı yaar

˜ır

˜ıirie

˜uhoro w

˜ıgi

˜ı g

˜uciar

˜ır

˜uo mwana n

˜ı m

˜utu-

mia˜ung

˜ı.

M˜ITHEMBA

˜ING

˜I YA IVF

nı monaga muoyo wı wa bata muno. Ngathıti yaAwake! ya Mıı 8, 1974, yoigıte uu: “Tondu nı matııtemawoni ma Ngai megiı muoyo, na nı mendete gwa-thıkıra thamiri ciao o ene na mawatho ma thirikari,arıa meriragıria gutuura kuringana na ithimi cia Bi-bilia gutirı hındı mangıhuthıra njıra ya kuuraga mu-ndu nı undu wa tha nıguo ehererio ruo,” undu urıaarı kuniina muoyo wa muruaru mundu akıendaga.No kurı hındı macini ıngıkoruo nıyo tu ırateithırıriamundu gukoruo arı muoyo. Andu a famılı no muha-ka matue kana mundu wao nı eguthiı na mbere gu-teithırırio nı macini kana ca.

Nı ma, undu ucio nduhanaine na wa muthuri namutumia arıa mahuthırıte njıra ya IVF na ciongerociao imwe ikaigwo. No undu umwe mangıurio mekenı kuruta ciongero icio mbarafu-inı, nıguo ithiruo nıheho. Ingırutwo mbarafu-inı, ciongero icio nı guthu-ka ithukaga thutha wa kahinda undu itangıhuthı-ka rıngı. Muthuri na mutumia no nginya matue ituakana nı megwıtıkıria undu ucio.—Gal. 6:7.

Tondu muthuri na mutumia nı maathurire njıraya IVF nıguo mutumia ohe nda na magıe kaana-rı,

no matue itua rıa guthiı na mbere kurıha nıguo cio-ngero icio ingı ciao ciigwo kana no mathuure gu-gacihuthıra mangıkenda kuhuthıra IVF kugıa kaa-na.

˜Indı, angı nao no mecirie kurugamia mubango

ucio wa kuiga ciongero icio igandıtio, makona ta ira-thiı na mbere gukoruo irı muoyo nı undu wa kuigwombarafu-inı. Ngai nı oyaga na uritu itua rırıa Akristi-ano matuaga magıtongorio nı thamiri ciao iria ime-nyeretio nı Bibilia. Wendi wao wagırıire gukoruo urıgutuuria thamiri itarı na ucuke, o makırumbuyagiathamiri cia arıa angı.—1 Tim. 1:19.

Muthomi umwe wa maundu megiı uciari aarıkiriekumenya atı andu aingı arıa mahikanıtie “nı matu-kanagıruo na magatangıka muno nı urıa megwıkana ciongero ciao [iria igandıtio].” Oigire uu: “Aingıao, matimenyaga wega nı atıa.”

Hatarı nganja, Akristiano a ma arıa mangııciriakuhuthıra njıra ya IVF nı magırıiruo gwıcurania ma-thına mothe marıa mangiumana nayo. Bibilia ıhe-anaga utaaro uyu: “Mundu mubarırıri onaga gukıgıauuru, akehitha, no arıa matarı ogı mathiagırıra o nambere, magakıya kuhera.”—Thim. 22:3.

ˇ˜

Undu ucio no woneke ta ungıteithia, no ıyo tiyonjıra ya Kıımandıko ya kuniina thına wao. Nıguotumenye gıtumi, rekei twambe twıcirie muorotowa Irua rıa Mwıhıtwa wa Wıhokeku, rıathondeki-ruo nıkı, urıa rıagırıire kuhuthıruo na kundu kurıarıngıhuthıruo.

Irua rıu nı fomu yandıkagwo na ıgekıruo kıroreharı na aira nı muthuri na mutumia arıa mareme-two kwandıkithia kıhiko kıao nı undu wa gıtumikırıa kıgwetetwo haha muhuro. Irua-inı rıu, nı me-hıtaga gukoruo marı ehokeku harı mundu na urıa

ungı na kwandıkithia kıhiko kıao kungıkahoteka.Kıungano gıtuaga atı maandıkanıra mbere ya Ngaina andu atı nı meguikara marı ehokeku nıguo kı-hiko kıao kıonagwo kırı gıtıkırıku nı thirikari.

Hihi Irua rıa Mwıhıtwa wa Wıhokeku rıngıhuthı-ruo rı, na nıkı? Jehova nıwe waambırıirie kıhiko nanı agıtııte muno. Muru wake oigire uu: “Arıa Ngaiagwatanıtie mundu ndakanamatigithanie.” (Mat.19:5, 6; Kıam. 2:22-24) Jesu aacokire akıongerera:“Mundu o wothe ungıte mutumia, tiga o undu wautharia [rıhia rıa ngomanio], na ahikie ungı, gutha-

Muthuri na mutumia matahikanıtie arıa mareruta Bibilia nı marendakubatithio, no matingıhota kwandıkithia kıhiko kıao tondu muthuriucio arı bururi-inı na njıra ıtetıkırıkıte kııwatho. Thirikari ya kuundııtıkıragia muthamıri utetıkırıkıte kııwatho kuhikania. Hihi nomaandıkanıre Irua rıa Mwıhıtwa wa Wıhokeku (DeclarationPledging Faithfulness) macoke mabatithio?

16 DICEMBA 15, 2012

ria nıatharıtie.” (Mat. 19:9) Kwoguo “utharia,” nanjıra ıngı, rıhia rıa ngomanio, noguo muthingi waKıımandıko wa ndigano urıa ungıtuma kıhiko gı-thire. Kwa ngerekano-rı, muthuri angıkoma na mu-ndu ungı, mutumia wake no athuure kumutigakana kwaga kumutiga. Angıtigana nake, no akoruona wıyathi wa kuhikıra mundu ungı.

O na kurı uguo, mabururi-inı mamwe, ihinda rı-arı ho, ndini iria nene nı ciareganaga na uuge uciowa Bibilia. Ithenya rıa uguo, ciarutanaga atı gutirıundu ungıtuma mundu aheo marua ma ndigano.Nı undu ucio, kundu kumwe kurıa ndini yakora-gwo na uhoti munene, watho wa bururi ndwıtı-kagıria ndigano, o na harı na gıtumi kıu Jesu aa-gwetire. Mabururi-inı mangı, marua ma ndiganonı maheanagwo, no mutaratara ugakoruo na ma-undu maingı, na maritu. Kuona marua macio nokuoye mıaka mıingı muno. Nı ta ndini kana thiri-kari ikoragwo ‘ikıgiria’ kırıa Ngai etıkırıtie.—Atum.11:17.

Kwa ngerekano, andu mahikanıtie no makoruomagıikara bururi utaheanaga marua ma ndiganokana ugakoruo urı undu muritu muno kumoona,hihi makoya mıaka mıingı. Mangıkoruo nı mekıteurıa wothe mangıhota kuniina kıhiko kıandıkithiekırıa maraarı, na mena wıyathi wa kuhikania rıngımaitho-inı ma Ngai, no mandıkanıre Irua rıa Mwı-hıtwa wa Wıhokeku.

˜Ucio ukoragwo urı mubango

wa tha thıinı wa kıungano gıa Gıkristiano maburu-ri-inı ta macio. O na kurı uguo, ndagırıire kuhuthı-ruo mabururi-inı maingı kurıa ndigano ıngıoneka,o na angıkoruo mutaratara wa kumıona nı urı gorokana ukarituha.

Nı undu wa kwaga gutaukıruo nı Irua rıa Mwı-hıtwa wa Wıhokeku-rı, andu amwe arıa maikaragakundu ndigano ıngıoneka nı morıtie kana no ma-ndıkanıre irua rıu handu ha kuhiurania na morituma gucaria ndigano.

Ha uhoro ucio wı kıuria-inı, muthuri na mutu-mia ucio arıa maraikarania matahikanıtie, mare-nda kwandıkithia kıhiko kıao. O umwe wao arı nawıyathi wa Kıımandıko; hatirı wohetwo nı munduungı manahikania. No muthuri e bururi-inı ucio nanjıra ıtetıkırıkıte kııwatho, na thirikari ndıngıtıkı-ria kıhiko kıa muthamıri uteyandıkithıtie. (Mabu-ruri-inı maingı thirikari nı ciıtıkagıria kıhiko ona angıkoruo umwe wao kana erı matiıyandıkithı-tie kııwatho bururi-inı ucio.)

˜Undu-inı uyu uraarı-

rırio-rı, bururi ucio nı wıtıkırıtie ndigano. Kwoguo,kuiyuria Irua rıa Mwıhıtwa wa Wıhokeku gutingı-huthıka bururi-inı ucio. Ta rora uhoro wa muthurina mutumia ucio wone ti atı harı umwe wao urethamarua ma ndigano no akaimwo. Marı na wıyathiwa kuhikania. No mangıka uguo atıa na muthuriucio ndeyandıkithıtie kııwatho? No mathiı bururiungı kurıa muthuri atekubatara kwıyandıkithia kıı-watho. Kana rıngı no kuhoteke mahikanırie bururi-inı ucio maraikara angıkoruo muthuri ucio nı ekuo-ya makinya ma kwıyandıkithia kııwatho kuo.˜

Iı-ni, muthuri na mutumia ucio no magarurıremutuurıre wao uringane na ithimi cia Ngai na wa-tho wa Kaisari. (Mar. 12:17; Rom. 13:1) Tukwırıgırı-ra atı nı megwıka uguo. Thutha ucio, no maagırırekubatithio.—Ahib. 13:4.

T˜

ung˜ıhota at

˜ıa k

˜uhoria mwaki wa r

˜ur

˜ım

˜ı?

Twagırıiruo guthuthuria ngoro citu ithuı ene. Ha-ndu ha kwaria uuru iguru rıgiı muru wa Ithe witu-rı, githı ti kaba guthuthuria kırıa kıratuma tumu-one uguo? Hihi turaaria uuru iguru rıake nıguotuoneke turı ega kumukıra? Ningı-rı, kwaria uuruiguru rıake no guthukie maundu makıria.—8/15,karatathi ka 21.��

N˜ı na nj

˜ıra

˜ır

˜ık

˜u Ngai ohag

˜ıra na akarigan

˜ır

˜uo n

˜ı me-

hia ma ar˜ıa merir

˜ıte?

Jehova oigaga uu iguru rıgiı arıa etıkırıte: “Mehiamao ndigacoka kumaririkana o rı, o rı.” (Jer. 31:34)No ohere andu mehia kugerera muthingi wa igo-ngona rıa ukuri. Rırıa eka uguo, Ngai ariganagı-ruo na njıra ya atı ndagacoka kumaririkana rıngıakıenda kuherithia mundu ucio.—10/1, karatathika 32.��

O˜

ur˜ıa m

˜uthenya wa Jehova

˜urakuh

˜ır

˜ıria-r

˜ı, n

˜ı ma

˜u-

nd˜

u mar˜ık

˜u mar

˜ı˜ık

˜ıka?

Nı kurıanırıruo atı ‘nı kurı thayu na ugitıri!’ Ndu-rırı nı ırıtharıkıra na iniine Babuloni

˜Urıa Munene.

Andu a Ngai nı magaatharıkıruo. Mbaara ya Hari–Magedoni ıruwo, Shaitani na ndaimono ciake ma-coke maikio irima rırıa rıtarı gıturi.—9/15, karata-thi ga 4.��

T˜

ugun˜ıkaga at

˜ıa n

˜ı kwaga k

˜umenya r

˜ır

˜ıa m

˜uthia

˜ugooka?

Kwaga kumenya muthenya kana ithaa nı gutu-maga kırıa kırı ngoro-inı citu kımenyeke. Nı gu-tuheaga mweke wa gukenia ngoro ya Ngai. Gu-gatwıkıra ngoro gutuura mutuurıre wa kwıima nagugatuteithia kwıhoka Ngai biu o hamwe na Ki-ugo gıake. Ningı nı gutumaga moritu marıa tura-cemania namo matwagagırie.—9/15, karatathi ka24-25.

Ngai akaar˜

unga ma˜

und˜

u mar˜ıa marehetwo n

˜ı m

˜ı-

nyamaro ya and˜

u at˜ıa?

Ica ikuhı Ngai nı ekurehe thı njeru ırı na uthi-ngu ırıa andu arıa meguthuura kuonania wendoharı andu arıa angı na harı Ngai magetıkırio kumı-tuura. (2 Pet. 3:13) Arı Muthamaki wa Ngai kurıaiguru, Jesu nı arırunga maundu marıa mathukıtio.(Isa. 33:24; Kug. 21:4)—10/1, karatathi ka 7.��

N˜ı a mar

˜ugam

˜ır

˜ıir

˜uo n

˜ı “njata m

˜ugwanja” iria ir

˜ı guoko-

in˜ı kwa

˜ur

˜ıo kwa Jesu th

˜ıin

˜ı wa K

˜ugu

˜ur

˜ırio 1:16, 20?

Irugamagırıra athuri arıa aitırırie maguta kugereraroho thıinı wa ciungano, o hamwe na athuri othea ciungano.—10/15, karatathi ka 14.��

Ithimi imwe cia Bibilia iria it˜

uteithagia k˜

umenya ma-woni ma Ngai megi

˜ı

˜uh

˜uth

˜ıri wa thigara n

˜ı ir

˜ık

˜u?

Ngai endaga tutıe muoyo. (Gucok. 5:17) Erıgagı-rıra tumwende na twende andu arıa angı. (Mar.12:28-31) Endaga twıtheme mıtugo ıtarı mıtheru.(2 Kor. 7:1)—10/1, karatathi ga 15.��

Jesu onanirie at˜ıa mwerekera wa w

˜ınyihia

˜ur

˜ıa

˜ugwe-

tetwo r˜ıand

˜ıko-in

˜ı r

˜ıa Isaia 50:4, 5?

Mıhari ıyo yugıte atı urıa urı na “rurımı rua anduarıa marutagwo maundu” ndarı hındı ‘angıgacokana thutha.’ Jesu nı onanirie mwerekera wa wınyi-hia, na agıthikırıria na kinyi maundu marıa Itheaamurutaga. Aarı na wendi na nı eeharıirie kwıru-ta kuuma kurı Jehova, na nı aabaraga na kinyi urıaNgai onagia andu matarı akinyanıru tha.—11/15,karatathi ga 11.��

T˜

ugun˜ıkaga at

˜ıa n

˜ı gw

˜ıka and

˜u ar

˜ıa ang

˜ı ma

˜und

˜u ma

˜utugi?

Rırıa tweka andu arıa angı maundu ma utugi, nıtukinyagırıra kumenya Ngai wega, na undu ucionı utumaga tugıe na gıkeno. (1 Joh. 4; Mat. 5:7, 8)Makıria ma uguo, Jehova nı akenaga kuona andumagıka andu arıa angı maundu ma utugi. (Thim.19:17)—10/1, karatathi ga 20.

Hihi n˜ı

˜uthomete na kinyi icunj

˜ı cia ica ikuh

˜ı cia Murangıri?

Ta rora kana no˜

uhote g˜

ucokia ci˜

uria ici:

18 DICEMBA 15, 2012

M˜IAKA ta 30 thutha wa Jesu kwambata igu-ru, mutumwo Petero nı aandıkire maruakurı ‘andu athuure arıa maatuire ugeni-

inı, maharaganıire mabururi ma Ponto, Galatia, Ka-padokia, Asia, na Bithunia.’ (1 Pet. 1:1) Hatarı nga-nja, akiuga ‘arıa athuure,’ Petero aaragia uhoro waarıa maitırıirio maguta kugerera roho mutheru otake, na ‘magaciaruo rıngı nı getha magıe na kıırı-gırıro kıı muoyo,’ nıguo magaathana na Kristo ku-rıa iguru. (Thoma 1 Petero 1:3, 4.) No nı kıı gı-atumire acoke ete acio athuure “ageni na agendi”?(1 Pet. 2:11) Na hihi undu ucio urı na bata urıkuharı ithuı umuthı o rırıa arı Aira a Jehova anini tumoigaga atı nı athuure kana magaitırırio maguta?

2 Gwıta arıa aitırırie maguta a karine ya mbere“agendi” warı undu mwagırıru. O ta arıa matigarı-te a gıkundi kıu umuthı, matiarı aikari a gutuuraguku thı. Arı umwe wa acio aitırırie maguta a ‘ka-ruuru kanini,’ mutumwo Paulo aataarıirie uu: “Bu-ruri urıa turı aguo kıumbe nı kurıa Iguru, na tweta-gırıra Muhonokia urıa ukoima kuo, nıwe MwathaniJesu Kristo.” (Luk. 12:32; Afil. 3:20) Tondu wa gu-koruo ‘bururi urıa marı aguo kıumbe nı kurıa igu-ru-rı,’ arıa aitırırie maguta maakua magıaga na kı-ndu kıega makıria, muoyo utangıthira kurıa iguru.(Thoma Afilipi 1:21-23.) Kwoguo, no meruo o nı“agendi” thıinı wa thı ıno ırı rungu rwa Shaitani.

3˜I nao arıa a “ng’ondu ingı”? (Joh. 10:16) Githı

Maandıko mationanagia atı kıırıgırıro kıao nı guga-tuıka aikari a gutuura thıinı wa thı?

˜Iı, ucio nıguo

1, 2. Nı a Petero eetire ‘arıa athuure,’ na nı kıı gıatumire amete“agendi”?3. Nı kıuria kırıku kıyumıragia kıgiı arıa a “ng’ondu ingı”?

G˜

UT˜

U˜

URIAM

˜UR

˜UGAMO

WIT˜

U T˜

UR˜I

“AGENDI”

“Nındamuthaitha, mu-kırı o ageni na agendi,atı mutigane na merirı-ria marıa moru mamwırı.”—1 PET. 2:11.

˜UNG

˜ICOKIA AT

˜IA?

��

N˜ı k

˜ı˜ı k

˜ıng

˜ıt

˜uma ar

˜ıa ait

˜ır

˜ırie

maguta metwo agendi?

��

Ar˜ıa a “ng’ondu ing

˜ı” makoragwo

mar˜ı agendi na nj

˜ıra

˜ır

˜ık

˜u?

��

N˜ı

˜und

˜u

˜ur

˜ık

˜u w

˜ırirag

˜ıria m

˜uno

w˜ıgi

˜ı mahinda mok

˜ıte?

19

ugaatuıka muciı wao tene na tene!˜Indı,

o nao no meruo atı ihinda-inı rırı nı age-ndi. Na njıra ırıku hihi?

‘CI˜

UMBE CIOTHE IT˜

UIRE ICAYAGA’

4 Hındı ırıa yothe mutabarıre uyumuuru wa Shaitani ugukoruo kuo, anduothe, nginya Akristiano, meguthiı nambere kunyamarıka nı undu wa ukara-ria wa Shaitani kwerekera Jehova. Tu-thomaga uu thıinı wa Aroma 8:22: “Nı-tuuı atı ciumbe icio ciothe o nginya rıuituire icayaga o hamwe, ikıiguaga ruo tarua mundu-wa-nja akırumwo.” No ato-ngoria a thı, andu a sayansi, na arıa ma-heaga andu uteithio, o na makıendaganı maremetwo kugirırıria undu ucio.

5 Nı undu ucio, kuuma mwaka wa1914 andu milioni nyingı nı matuıteitua rıa gutuıka raiya a Kristo Jesu, Mu-thamaki urıa uhaandıtwo nı Ngai. Ma-tiıriragıria gutuıka a mutabarıre uyu

4. Nı undu urıku atongoria a thı maremetwo ku-girırıria?5. Nı ikinya rırıku andu milioni nyingı moete kuu-ma mwaka wa 1914, na nıkı?

wa Shaitani. Matiıtıkagıra kunyita mba-ru thı ya Shaitani. Ithenya rıa uguo, ma-huthagıra utuuro wao na indo ciao ku-nyita mbaru

˜Uthamaki wa Ngai.—Rom.

14:7, 8.6 Nı ma, Aira a Jehova nı raiya mathı-

kagıra watho mabururi-inı makıria ma200, ındı, kurıa guothe matuuraga, mai-karaga ta ageni. Matiıingıragia o na ha-nini ngucanio-inı cia gıuteti na cia mıi-karıre cia mabururi marıa matuuraga. Ona rıu, meyonaga marı raiya a thı njeru,ırıa Ngai eranıire. Nı makenaga kuonaihinda rıao rıa gutuura marı agendi thıi-nı wa thı ıno ıtarı nginyanıru rıgıkuhırı-ria guthira.

7 Ica ikuhı Kristo nı arıhuthıra watha-ni wake kwananga mutabarıre uyu muu-ru wa Shaitani. Thirikari nginyanıru yaKristo nı ırıniina mehia na mınyama-ro thıinı wa thı.

˜Ikeeheria ciumbe ciothe

iria ikararagia wathani wa Jehova, iria

6. Aira a Jehova mangııtwo ageni na njıra ırıku?7. Ndungata cia Ngai igaatuıka atıa aikari a gu-tuura, na igaatuura ku?

T˜utigeragia g

˜uteithia

th˜ı

˜ıno ya Shaitani

T˜utetag

˜ıra th

˜ı njer

˜u

ya Ngai

DICEMBA 15, 2012 21

cionekaga o na iria itonekaga. Thuthaucio arıa matungatagıra Ngai marı eho-keku matuıke aikari a gutuura thıinı waParadiso guku thı. (Thoma Kuguurırio21:1-5.) Hındı ıyo, ciumbe ciothe igaako-ruo ‘ciohoretwo ikoima ukombo-inı wauhoro wa kubutha igakinyıra urıa utarıwa ukombo o na hanini, urıa ukona-inie na riri urıa ukaheo ciana cia Ngai.’—Rom. 8:21.

AKRISTIANO A MA MER˜IGAG

˜IR

˜IR

˜UO

MAIKARE AT˜IA?

8 Petero nı aataarıirie urıa Akristianomerıgagırıruo maikare rırıa oigire uu:“Endwa akwa, nındamuthaitha, mukırıo ageni na agendi, atı mutigane na me-rirıria marıa moru ma mwırı, marıa ma-ruaga na roho.” (1 Pet. 2:11)

˜Utaaro ucio

riita rıa mbere weerekeirio kurı Akristia-no aitırırie maguta, ındı nı wa bata ngi-nya harı arıa a ngo’ondu ingı cia Jesu.

9 Merirıria mamwe ti moru, mangıhi-ngio na njıra ırıa Muumbi endaga. Manı atı, nı matumaga andu makenereutuuro. Kwa ngerekano, andu nı meri-ragıria gukenera irio njega na kındu gıakunyua, gwıka maundu ma gucanjamu-ra, na gukoruo hamwe na arata ega. Ona mundu kwırirıria gukomania na urıamahikanıtie nake nı undu mwagırıru namwega. (1 Kor. 7:3-5) No Petero onani-rie atı ‘merirıria ma mwırı’ marıa aara-gia uhoro wa mo nı marıa “maruaga naroho.” Bibilia ya New International Ver-sion nı yonanıtie wega nı merirıria marı-ku maaragırırio, ımetıte “merirıria mawıhia.” Hatarı nganja, merirıria o mothemarıa mataringaine na wendi wa Jehovana marıa mangıthukia ukuruhanu mwe-ga wa mundu na Ngai no muhaka me-

8, 9. Taarıria kırıa Petero eendaga kuuga rırıa oi-gire ‘mutiganage na merirıria ma mwırı.’

themwo. Mukristiano angıaga gwıkauguo, no oruo nı kıırıgırıro gıake gıa gu-gaatuura muoyo.

10 Muoroto wa Shaitani nı kwagithiahinya itua rıa Akristiano a ma rıa kwı-yona marı “agendi” thıinı wa mutabarı-re uyu. Riri wa indo cia kıımwırı, ugu-cırıria wa maundu ma uura thoni, kugıaigweta, mundu kwenda gutuıka wambere maundu-inı mothe, na utuugıriawa bururi—ıyo yothe nı mıtego ya Sha-itani na uguo nıguo twagırıiruo kumıo-na. Rırıa twatua itua irumu rıa gwıthe-ma merirıria macio moru ma kıımwırı,tuonanagia wega atı tutingıenda gutuı-ka a thı ıno njuru ya Shaitani. Ningı nıtuonanagia atı turatuura thıinı wayo gwakahinda.

˜Undu urıa twendaga na twıru-

tanagıria muno gukinyıra nı gutuıka ai-kari a gutuura thıinı wa thı njeru yaNgai ırı na uthingu.

M˜ITHI

˜IRE M

˜IEGA

11 Petero nı athiıte na mbere gutaarı-ria urıa Akristiano merıgagırıruo mai-kare marı “agendi,” akoiga uu thıinıwa muhari wa 12: “Na mutuure na mı-tuurıre mıagırıru, muikaranıtie na andua Ndurırı iria itoı Ngai, nıguo atı, o naharıa mamuigagırıra igenyo ta murı ekiuuru-rı, macoke gukumagia Ngai mu-thenya wakinya urıa agoka kumarora,nı undu wa mawıra manyu mega marıameonagıra.” Rımwe ageni kana agendithıinı wa bururi utarı wao nı mamenagı-rırio. Nı undu wa gukoruo marı nguranina aikari a kuu, no monwo ta marı anduoru. Mwarırie wao, mııkıre yao ya mau-ndu, mııhumbıre yao, o na mauthı mao

10. Njıra imwe iria Shaitani ahuthagıra kugucırı-ria Akristiano matuıke a thı ıno yake nı irıku?11, 12. Rımwe na rımwe ageni monagwo atıa, naandu amwe moigaga atıa iguru rıgiı Aira a Jehova?

22 M˜

URANG˜IRI

no makoruo marı ngurani. No mangıkamaundu mega, uguo nı kuuga, mıthiıreyao ıkoruo ırı mıega, ndeto njuru imegiını cionekaga itirı na muthingi.

12 No taguo, Akristiano a ma makora-gwo marı ngurani na andu arıa angımaundu-inı mamwe, ta ndeto iria ma-ragia kana maundu marıa mathuura-ga ma gwıkenia. Mııhumbıre yao kai-ngı nı ıtumaga makuurıkane na anduarıa angı. Rımwe na rımwe utiganu ucionı utumaga andu amwe matamoı wegamoige atı nı andu oru. O na kurı uguo,angı nı mamagathagırıria nı undu wamıthiıre yao.

13 Ti itheru, mıthiıre itu mıega no ıtu-me arıa matucambagia moneke matirına kıhooto gıa gwıka uguo. O na Jesu,mundu urıa wiki wanatuuria wıhokekumukinyanıru harı Ngai, nı aaigagırıiruoigenyo. Andu amwe maamwıtaga “mu-

13, 14.˜

Uugı ‘umenyekaga kıhooto kıaguo nıundu wa ciıko ciaguo’ na njıra ırıku? Heana ngere-kano.

ndu murıi na munyui wa ndibei, na mu-rata wa etia mbia cia igoti, na wa ehia.”No urıa kurı nı atı, mıthiıre yake yauugı agıtungatıra Ngai nı yonanirie atıwe ndaarı mwıhia. Jesu oigire atı, ‘uugıumenyekaga kıhooto kıaguo nı undu waciıko ciaguo.’ (Mat. 11:19) Noguo kurı ona umuthı. Kwa ngerekano, andu amwearıa maikaraga hakuhı na Betheli ırıaırı Selters, Njırımani, monaga aarı naariu a Ithe witu arıa matungataga kuumarı andu ngurani muno. No muneneumwe wa tauni ıyo nı aamateteire akiu-ga: “Aira a Jehova arıa matungataga kuumarı muikarıre wao ene, ındı nduinga-gırıra utuuro wa andu arıa mamarigicıi-rie.”

14˜

Undu ta ucio nı wırıgıte kugwetwoiguru rıgiı Aira a Jehova arıa maika-raga Moscow, Russia. Nı maaigırıruo kı-genyo atı nı meekıte maundu maiganauna matagırıire. No kurı Juni mwa-ka wa 2010, Igooti rıa Ruraya rıa Ihoo-to cia

˜Umundu rıa Strasbourg, Faranja,

rıgıtua uu: “Igooti rırı nı rıona atı [Mos-cow] ndıarı na kıhooto gıa kuingırıra wı-yathi wa Aira a Jehova wa guthathaiyana kuungana. Magooti ma kuu matiarına itumi ‘njega na njiganu’ cia kuonaniaatı Aira a Jehova” nı magayukanagia fa-mılı, magacogera andu meyurage, kanamakarega urigitani. Kwoguo rıgıtua atı,“magooti ma kuu maahuthırire wathowa bururi ucio na njıra ya kuhinyırıria.”

WATH˜IKI

˜UR

˜IA WAG

˜IR

˜IIRE

15 Aira a Jehova a Moscow—na a thıyothe nı mahingagia undu ungı Akristi-ano magırıiruo gwıka wonanıtio nı Pete-ro. Aandıkire uu: “Athıkagai tondu waMwathani nı undu o wothe mutabarıre

15. Akristiano a ma thı yothe marumagırıra utaa-ro urıku?

Ma ya Bibilia n˜ı

˜ıteith

˜ıtie k

˜unyitithania

fam˜ıl

˜ı

˜ıno kuuma Russia

DICEMBA 15, 2012 23

nı andu: o na wakoruo nı wa muthama-ki, arı we munene iguru rıa arıa angıothe, o na kana watuıka nı wa abaru-thi.” (1 Pet. 2:13, 14) O na gutuıka o tigıcunjı gıa thı ıno njuru, Akristiano ama nı mathıkagıra thirikari iria ‘ituı-two cia gwathana’ meyendeire o taurıa Paulo aamataarire.—Thoma Aroma13:1, 5-7.

16 Rırıa Aira a Jehova maikara ta “age-ndi” thıinı wa mutabarıre uyu-rı, matiı-kaga uguo makıenda gukararia thirikari;ningı matingagırıra matua ma andu arıaangı megiı uteti kana mıikarıre. Nguranina ndini imwe, Aira a Jehova nı methe-maga kwıingıria uteti-inı. Gutirı hındımageragia kwıra thirikari urıa igwıkamaundu. Matikoragwo na rııciria rıa ku-geria guthukia thayu wa andu arı angıkana gukararia thirikari o na hanini!

17 Rırıa maathıkıra atongoria a thiri-kari kuringana na utaaro wa Petero atı‘matıage athamaki,’ Akristiano nı mahe-aga atongoria acio gıtıo kırıa kıaganırıi-re na unene wao. (1 Pet. 2:17) Rımwe narımwe atongoria manoiga atı matiarı nagıtumi kıega gıa gwıtigıra Aira a Jehova.Kwa ngerekano, muteti umwe Munjırı-mani oigire uu: “Mıthiıre ya Aira a Jeho-va rırıa maikıtio kambı-inı na korokoro,nı yonanirie ngumo ikoragwo irı cia bataumuthı o ta urıa ciarı tene harı uthii wana mbere wa bururi: nacio nı ta, muru-gamo wao murumu wa kwaga kunyita-nıra na SS na gucaıra arıa maikıtio ko-rokoro hamwe nao. Tondu wa urıa andumakırırıirie gwıka andu a kungı mau-ndu moru o hamwe na arıa maramaka-raria gıuteti, ngumo icio nı irabataraniaharı o umwe wa raiya a bururi witu.”

16, 17. (a) Nı undu urıku wonanagia atı tutikora-gwo tugıkararia thirikari? (b) Nı undu urıku ato-ngoria amwe a gıuteti manoiga?

KUONANIA WENDO

18 Mutumwo Petero aandıkire uu:“Endagai ariu othe a Ithe witu. Wıtiga-gırei Ngai.” (1 Pet. 2:17) Aira a Jehovanı monanagia wıtigıri Ngai urıa wagırıi-re, na nı utumaga mende gwıka wendiwake o na makıria. Nı makenagıra gu-tungatıra Jehova marı na aarı na ariu aIthe wao thı yothe arıa mendaga gwı-ka o tao. Nıkıo ti undu muritu harı o‘kwenda ariu othe a Ithe wao.’ Wendota ucio urıa unyihıte thıinı wa thı ıno ıi-yuiruo nı mwıyendo, rımwe nı umaka-gia arıa matarı Aira a Jehova. Kwa nge-rekano, mundu umwe urutaga wıra waguceeria ageni na Kambuni ımwe yaAmerika nı aagegirio nı urıa Aira a Je-hova mateithirie na makıonia wendoageni a kuuma mabururi mangı mwa-ka wa 2009 arıa maathiıte kırurunga-no-inı gıa kıımabururi Njırımani. Oigireatı mıaka ırıa yothe aarutıte wıra wa gu-ceeria ageni, ndaakoretwo onete unduta ucio. Thutha-inı, umwe wa Aira acioa Jehova oigire uu: “

˜Undu o wothe oiga-

ga utwıgiı aautaaragıria amakıte na aca-njamukıte.” Hihi wee urı weiguıra anduarıa meroragıra Aira a Jehova makiugaundu ta ucio irurungano-inı iria wana-thiı?

19 Kugerera njıra icio—na ingı nyingı—Aira a Jehova nı monanagia biu atı nı“agendi” mutabarıre-inı uyu wa Shaita-ni. Na nı makenagıra gutuura uguo. Kıı-rıgırıro kıao atı ica ikuhı nı megutuı-ka aikari a gutuura thıinı wa thı njeru yaNgai ırıa ıgaakoruo na uthingu nı kıru-mu. Githı o nawe ndwıriragıria unduucio?

18. (a) Nıkı ti undu muritu harı ithuı kwenda aarına ariu a Ithe witu othe? (b) Nı undu urıku anduamwe matarı Aira a Jehova meyoneire?19. Twagırıiruo kwıhotora gwıka atıa, na nıkı?

OTA˜

UR˜IA gıcunjı kıu kıngı kıonanirie, andu

mahuthagıra ciugo ‘andu a kungı kana age-ni’ na njıra ya kumenereria, ıronania kwa-

gıra andu gıtıo, o na ruthuuro. Kwıyona ta turı egagukıra andu a mabururi mangı nı kumaagıra gı-tıo. Makıria ma uguo-rı, mwerekera ucio wona-nagia atı harı undu mundu arariganıruo. Ibuku rı-mwe rııtagwo The Races of Mankind riugaga uu:“Iruka cia andu itariı ta urıa Bibilia yugaga—nı ciaithe umwe.” Ariu a ithe umwe kaingı makoragwomarı ngurani, o na kurı uguo makoragwo marı aithe umwe.

2 Hatarı nganja, o kurıa guothe tungıkoruo tugıi-kara, nı gukoragwo na ageni. No taguo gwatariı harıAisiraeli a tene, arıa maarı na ukuruhanu wa mwa-nya na Jehova Ngai kugerera kırıkanıro kıa Watho.Andu arıa mataarı Aisiraeli harı maundu matetıkı-rıtio, ındı Aisiraeli maathıtwo mamekage maundumega na makamatıa. Githı kıu ti kıonereria kıegamuno harı ithuı! Gatagatı-inı ka Akristiano a ma gu-tiagırıiruo gukoruo na mwıtıo kana muthutukanio.Nıkı? Mutumwo Petero oigire uu: “Ti-itheru ndı ku-ona atı Ngai ndatıagıra andu mauthı: no thıinı wandurırı ciothe mundu urıa umwıtigagıra na agekamaundu ma uthingu nıetıkagıruo nıwe.”—Atum.10:34, 35.

3 Ageni thıinı wa Isiraeli ya tene nı maagunıka-ga nı gukoruo na ukuruhanu wa hakuhı na Aisira-eli.

˜Undu ucio nı woonanagia mwıcirırie wa Jehova

uhoro-inı ucio o ta urıa mutumwo Paulo thutha-inıoigire rırıa oririe uu iguru rıgiı Jehova: “Ngai akırı owa Ayahudi oiki? Githı ti wa andu a Ndurırı o nao?

1. Andu amwe makoragwo na mawoni marıku kwerekeraageni, no nıkı undu ucio ndwagırıire?2, 3. Jehova akoragwo na mawoni marıku kwerekera ageni?

“AGENDI” N˜I

MANYITITHAN˜ITIO˜

UTHATHAIYA-IN˜I

WA MA

“Nao andu a kungımatuıke amucimbıri, ona amuceheri mıthabi-bu yanyu. No rırı,inyuı mugetagwo athı-njıri-Ngai a Jehova.”—ISA. 61:5, 6.

˜UNG

˜ICOKIA AT

˜IA?

��

And˜u amwe makoragwo na ma-

woni mar˜ık

˜u kwerekera ageni,

no mawoni ma Bibilia n˜ı ng

˜urani

na nj˜ıra

˜ır

˜ık

˜u?

��

N˜ı r

˜ı˜ıtana r

˜ır

˜ık

˜u r

˜ıraheo and

˜u a

nd˜ur

˜ır

˜ı ciothe?

��

N˜ı na nj

˜ıra

˜ır

˜ık

˜u o na r

˜ıu t

˜uikar

˜ıte

th˜ıin

˜ı wa th

˜ı itar

˜ı na and

˜u mona-

gwo mar˜ı ageni?

24 DICEMBA 15, 2012

˜Iı-nı, nı Ngai wa andu a Ndurırı o nao.”—Rom. 3:29; Joel 2:32.

4 Kugerera kırıkanıro kırıa kıeru, kıu-ngano kıa Akristiano aitırırie maguta nıgıacokire ithenya rıa Isiraeli a kıımwı-rı, kırı ta rurırı rurıa Ngai angıagıire naukuruhanu wa mwanya naruo. Nıkıo gı-tagwo “Aisiraeli arıa a Ngai.” (Gal. 6:16)Na kuringana na urıa Paulo aataarıi-rie, thıinı wa rurırı ruu rueru, ‘gutirıMuyunani kana Muyahudi; mundu uru-ıte kana utaruıte; mundu mucenji kanaMusikuthi; o na ngombo kana munduutarı ngombo; no Kristo wiki na nıweuiyuire guothe.’ (Kol. 3:11) Na njıra ıyo-rı, gutirı mundu waagırıiruo kuonwo arımugeni thıinı wa kıungano kıu gıa Gı-kristiano.

5 No mundu ahota kugweta murangowa 61 wa ibuku rıa Isaia, urıa ukoragwona urathi ukoretwo ukıhinga thıinı wakıungano gıa Gıkristiano. Muhari wa 6

4. Nı kıı kıngıtuma tuuge atı gutirı ageni thıinıwa “Aisiraeli arıa a Ngai”?5, 6. (a) Nı kıuria kırıku kıgiı Isaia 61:5, 6 kı-ngıyumıria? (b) “Athınjıri-Ngai a Jehova” na“andu a kungı” arıa magwetetwo nı Isaia nı a?(c) Nı maundu marıku mahaanaine harı ikundiicio cierı?

wa murango ucio ugwetete arıa mangı-gatungata marı “athınjıri-Ngai a Jeho-va.”

˜Indı muhari wa 5 warıtie uhoro wa

“andu a kungı” arıa mangıkanyitanırana marutithanie wıra na “athınjıri-Ngai”acio. Twagırıire gutaukıruo atıa nı uhoroucio?

6 Tutaukagıruo atı “athınjıri-Ngai a Je-hova” nı Akristiano aitırırie maguta arıamagwatanagıra ‘kuriuka kurıa kwa mbe-re’ o acio magatuıka “athınjıri Ngai ona Kristo, na mathamakage hamwe nakemıaka ngiri ımwe.” (Kug. 20:6) Hamwena acio, kurı na Akristiano aingı ehoke-ku arıa marı na kıırıgırıro gıa gugaatuuraguku thı. Acio-rı, o na makırutithanagiawıra na makanyitanıra na acio magaatu-ngataga iguru, nı ageni na njıra ya mu-haano. Nı makenagıra kunyita mbaru nakurutithania wıra na ‘athınjıri-Ngai acioa Jehova,’ magatungatıra marı ta ‘ama-cimbıri’ o na ‘amaceheri mıthabibu.’

˜Iı,

mateithagia kurımıra maciaro ma kııro-ho, makırımıra na makıgetha andu nı-guo Ngai agoocagwo. Hatarı nganja, arıaaitırırie maguta na arıa a “ng’ondu ingı”macaragia na makarıithia marı na wendoandu a ngoro njega arıa meendaga gutu-ngatıra Ngai tene na tene.—Joh. 10:16.

Hihi n˜ı

˜uk

˜uiga meciria maku har

˜ı k

˜uhinga

gwa ci˜ıran

˜ıro cia Ngai o ta Iburahimu?

26 M˜

URANG˜IRI

“AGENDI” O TA IBURAHIMU

7 O ta urıa gıcunjı kırıa kıhıtuku kıo-nanirie, Akristiano a ma matariı ta age-ni kana agendi thıinı wa thı ıno ya Sha-itani.

˜Uhoro-inı ucio, matariı o ta athuri

ehokeku a tene ta Iburahimu, o acio ma-tuıkaga atı ‘maarı ageni na agendi gukuthı.’ (Ahib. 11:13) O na kana kıırıgırırogitu nı kırıku, twına mweke wa guke-nera ukuruhanu o ta urıa Iburahimu aarınaguo hamwe na Jehova. Jakubu aataa-rıirie atı “Iburahimu nıehokete Ngai, na-guo undu ucio agıtuıruo ta arı uthingu enaguo: nake agıgıtuwo murata wa Ngai.”—Jak. 2:23.

8 Ngai eeranıire atı kugerera Iburahi-mu na njiarua ciake, famılı ciothe ciathı nı ingıkaarathimwo—no ti rurırı ru-mwe tu rungıkaarathimwo. (Thoma Kıa-mbırıria 22:15-18.) O na gutuıka kııranı-ro kıu kıa Ngai kıngıkaahinga ihinda-inırıa thutha, Iburahimu aatuurire ehoketeatı nı gıkaahinga. Makıria ma nuthu yautuuro wake, we na famılı yake maika-raga magıthamaga kuuma handu hamwemagathiı harıa hangı. No hındı ıyo yotheIburahimu nı aatuuririe urata wake na Je-hova.

9 O na gutuıka Iburahimu ndaamenya-ga aangıetereire ihinda rıigana atıa agı-kaahingırio kııranıro kıu, wendo nawırutıri wake harı Jehova nduigana kwe-nyenya. Aathingatire muoroto wake, ate-gwıciria urıa angıtuıka muikari wa gu-tuura wa bururi muna. (Ahib. 11:14, 15)Githı ti undu wa uugı turumagırıre kıo-nereria kıu kıa Iburahimu na njıra ya gui-kara mutuurıre muhuthu, na kwaga guta-

7. Akristiano umuthı matariı o ta Iburahimu naathuri angı ehokeku a tene na njıra ırıku?8. Nı kııranıro kırıku Iburahimu aaheiruo, naaarı na mawoni marıku kwerekera kuhingagwakıo?9, 10. (a) Tungııgerekania na kıonereria kıaIburahimu na njıra irıku? (b) Nı rııtana rırıkutungıkinyıria andu arıa angı?

ngıkıra muno indo cia kıımwırı, igweta,kana mawıra mega! Harı bata urıku kwı-nogia tugıcaria kırıa andu metaga utuuromwega thıinı wa mutabarıre urorete gu-thira? Hihi harı bata kwenda muno kı-ndu gıgukoruo kuo o kahinda? O ta Ibu-rahimu, turorete kugıa na kındu kıegamakıria. Nı twıhaarıirie kuonania mwe-rekera wa gweterera nginya rırıa kıırıgırı-ro gitu gıkaahinga.—Thoma Aroma 8:25.

10 Jehova no areta andu a ndurırı ci-othe moke marathimwo kugerera mbeuya Iburahimu. Nao “athınjıri-Ngai a Jeho-va” arıa aitırırie maguta, o undu umwena ng’ondu iria ingı acio metıtwo “andu akungı,” marakinyıria andu rııtana rıu thıyothe na thiomi makıria ma 600.

ENDA AND˜

U A ND˜

UR˜IR

˜I CIOTHE

11 Hındı ya rıamuro rıa hekaru mwa-ka wa 1026 Mbere ya Mahinda Maitu(M.M.M.), o ta urıa Jehova eerıire Ibura-himu, Suleimani oigire atı andu a ndurırını mangıkanyitanıra kugooca Jehova. Oi-gire uu ihoya-inı rıake rıa kuuma ngoro:“Atırı, ha uhoro wa mundu wa kungı urıautarı wa andu aku Isiraeli-rı, angıgoka oi-mıte bururi wa kuraya nı undu wa rıı-twa rıaku, (tondu andu nımakaigua ngu-mo ya rııtwa rıu rıaku inene, o na uhorowa maundu marıa wıkaga ma hinya, guo-ko gwaku gutamburukıtio;) hındı ırıamundu ucio wa kungı agoka ahoe arore-te nyumba ıno, ndaguthaitha ukamuiguaurı o kuu iguru handu haku harıa utuura-ga, na wıke maundu mothe marıa maa-tumire mundu ucio wa kungı agukaıre;nıguo andu othe a guku thı mamenye rıı-twa rıaku, nı getha magwıtigıre o ta urıaandu aku Isiraeli magwıtigırıte.”—1 Ath.8:41-43.

12 Mugeni kaingı akoragwo arı mundu

11. Nı undu urıku Suleimani oigire waakoniıandu angı thengia Aisiraeli?12. Nı kıı kıngıtuma andu amwe mone Aira aJehova ta marı ageni kana “andu a kungı”?

DICEMBA 15, 2012 27

uraikara bururi utarı wao kana munduuraikarania na rurırı kana gıkundi kıngı.˜Undu ucio nı wonanıtie wega urıa Airaa Jehova matariı. Merekagıria wıhoke-ku wao harı thirikari ya iguru,

˜Uthamaki

wa Ngai rungu rwa Kristo. Kwoguo, ma-tiıingıragia o na hanini maundu-inı magıuteti, o na andu amwe makımonaga tamarı mugaru muno na andu arıa angıumuthı.

13 Andu a kungı kaingı nı mamenye-kaga kugerera maundu marıa moıkainenamo. Maundu macio no makoruo marıta ruthiomi rwao, mıtugo, mauthı mao,kana o na mwıhumbıre wao. O na kurı

13. (a) Nı na njıra ırıku rıciria rıa kuona mu-ndu arı ‘mugeni’ rıkoragwo rııhocetie harı ma-woni? (b) Hihi kuuma o kıambırıria Jehova nıeendaga gukoragwo na andu maronwo marıageni? Taarıria.

uguo, maundu mao marıa mahaanainena ma andu arıa angı othe, nı ma batagukıra utiganu ucio, o na kana moimı-te bururi urıku. Kwoguo-rı, mundu ona-gwo taarı mugeni tondu wa gukoruo arıngurani maundu-inı mamwe. No tungıı-ruta kwaga kurora muno maundu marıamaratuma mundu ucio oneke arı ngura-ni na ithuı, no twage kumuona arı ‘mu-geni.’ Koruo andu othe thıinı wa thımakoragwo rungu rwa thirikari ımwe-rı,gutingırı mundu o na umwe ungıonagwoarı ‘mugeni’ gukıroruo na njıra ya bu-ruri. Ma nı atı, kuuma o kıambırıria Je-hova eendaga andu othe makoragwo naurumwe marı famılı ımwe rungu rwa wa-thani umwe—wathani wake. Hihi undu taucio no uhoteke harı andu a ndurırı cio-the thıinı wa thı?

14 Thıinı wa thı ıno ıiyuiruo nı utuu-gıria wa bururi na mwıyendo, nı gıkenokwıyonera andu mendete arıa angı mate-kurora mıhaka ya mabururi. Nı ma, gu-tooria mwıtıo no ukoruo urı undu mu-ritu. Mwambırıria wa kambuni ya CNN,Ted Turner, oigire uu iguru rıgiı gukoruoarutithanıtie wıra na andu aingı ogı kuu-ma mabururi matiganıte: “Gucemania naandu acio warı undu ndaakeneire muno.Ngıkinyırıra kuona andu a mabururi ma-ngı matarı ‘ageni,’ no ithuothe turı aika-ri a thı ımwe. Ngıambırıria kuona kiugo‘mugeni’ kırı gıa kumenereria na ngıigawatho ceceni-inı ya CNN atı kiugo kıu gı-tikanahuthıruo umemerekia-inı kana wa-bici. Ithenya rıakıo, ciugo ‘mundu wa bu-ruri ungı’ ihuthagıruo arı cio.”

15 Kundu kuingı thıinı wa thı, Aira aJehova marı gıkundi nıo tu makoretwo namwıcirırie ta wa Ngai. Na njıra ya kwıru-ta kuona maundu urıa Jehova amonaga,nı mahotete gutooria mıhaka ya kııma-bururi meciria-inı na ngoro-inı ciao. Ha-ndu ha kwaga kwıhoka, gwıkuıra, kana

14, 15. Nı undu urıku Aira a Jehova marı gıku-ndi makinyırıire kumenya?

Maitho-in˜ı ma Jehova, hatir

˜ı o na

˜umwe wao wonagwo ar

˜ı m

˜ugeni

28 M˜

URANG˜IRI

guthuura andu a rurırı rungı-rı, nı merutı-te gutıa ngumo na uhoti utiganıte wa andu amıhırıga ıngı na guciona irı kındu kıega.Hihi urı wakira ugeciria undu ucio na urıaukugunıte we mwene mıikaranırie-inı yakuna andu arıa angı?

TH˜I

˜ITAGAKOR

˜UO NA AGENI

16 Ica ikuhı mabururi marıa marı kuo mo-the nı marıng’ethanıra na Jesu Kristo naita rıake rıa iguru mbaara-inı ırıa ya muthia

kwerekera wathani wa Ngai, ırıa ‘ııtıtwo naKıhibirania, Hari–Magedoni.’ (Kug. 16:14, 16; 19:11-16) Mıaka makıria ma 2,500 mı-hıtuku, munabii Danieli nı aatongoririo nıroho kuratha urıa gugaathiı harı thirikari ciaandu iria ikararanagia na muoroto wa Ngai,akıandıka uu: “Na rırı, hındı ya athamakiacio-rı, nıguo Ngai-wa-Iguru akahanda utha-maki urıa utagacoka guthario o rı, o rı, ona kana wathani waguo uneanwo moko-inıma andu angı, no nı kumemenda ukameme-nda mothamaki macio mangı, umanine biu,naguo utuure wıhandıte tene na tene.”—Dan.2:44.

17 Hihi nı uhuuraga mbica urıa kuhingakwa undu ucio gugaakuhutia we kıumbe?Mıhaka ya mabururi ırıa andu methondekei-re, ırıa na njıra ıngı ıtumaga andu moneke

16, 17. Kuhinga gwa Kuguurırio 16:16 na Danieli2:44 gugaakuhutia atıa we kıumbe?

marı ageni, ndıgacoka gukoruo kuo. Ngura-ni o yothe ya mauthı kana maundu mangıma kıımwırı marıa magatigara makoonana-gia uthaka wa uumbi wa Ngai. Kıırıgırıro kıugıa gucanjamura kıagırıire gıtwıkıre ngoroithuothe tuthiı na mbere kugooca na gutıi-thia Muumbi witu, Jehova Ngai, urıa wothetungıhota.

18 Hihi nı undu utarı na muthingi gwıtı-kia atı ugaruruku ta ucio no wıkıke thıinıwa thı? Aca, o na hanini. Mugaru na uguo,nı undu mwagırıru biu gwıtıkia atı nı urıı-kıka. Kiugo ‘mugeni’ o na rıu nı kıagithı-tio kıene na njıra nene gatagatı-inı ka Aira aJehova, tondu matitindanagıra muno na bu-ruri urıa arıa angı moimıte. Kwa ngerekano,wabici cia honge cigana una nini nı ciırıgıteguturanıruo nıguo wıra wa urugamırıri uhu-thio na hagıe na murutıre mwega makıriawa wıra wa kuhunjia uhoro urıa mwega wa˜Uthamaki. (Mat. 24:14) Harıa watho weetı-kagıria, mıhaka ya mabururi ndıatindanagı-ruo nayo ikınyitithanio.

˜Ucio nı uira ungı wı-

yonanıtie atı Jesu Kristo o we Jehova atuıteMuthamaki arathiı agıtharuragia mıhaka ırıaandu mathondekete, na nıwe ica ikuhı ‘urı-tuıka wa gutoorania’!—Kug. 6:2.

19 Tondu Aira a Jehova moimıte maburu-ri maingı na kwoguo maaragia thiomi nyingıitiganıte-rı, nı merutanagıria muno gutuuriamwarırie urıa mwega wa ma.

˜Undu ucio utu-

maga magıe na urumwe utangıenyenyeka.(Thoma Zefania 3:9.) Makoragwo marı fa-mılı yumıte ndurırı-inı ciothe gatagatı-inı kamutabarıre urıa urı ho, no ti a guo. Famılı ıyoyonanagia urıa thı ırıkoruo ıtariı—thı ıtaaga-koruo na mundu ukonagwo arı mugeni. Hı-ndı ıyo arıa othe magaakoruo muoyo, nımagetıkania na uuma wa ibuku rırıa rıgwe-tetwo kıambırıria-inı atı: “Iruka cia andu ita-riı ta urıa Bibilia yugaga—nı cia ithe umwe.”—The Races of Mankind.

18. Nı ugaruruku urıku wa ica ikuhı wonanıtie atırıciria rıa kuona mundu arı ‘mugeni’ no rıtoorio?19. Nı undu urıku uhotekete nı undu wa mwarırieurıa mwega wa ma?

Hihi n˜ı w

˜ırirag

˜ıria

h˜ınd

˜ı

˜ır

˜ıa g

˜utagakor

˜uo

na m˜ıhaka

˜ır

˜ıa and

˜u

mathondekete, r˜ır

˜ıa

r˜ıciria r

˜ıa kuona

and˜u mar

˜ı ‘ageni’

r˜ıtagaakor

˜uo kuo?

DICEMBA 15, 2012 29

KWA ihinda r˜ıa m

˜ıaka m

˜ıing

˜ı, and

˜u th

˜ı yothe

n˜ı makoretwo mak

˜ıgun

˜ıka n

˜ı

˜uhoro w

˜ıhocetie

har˜ı Bibilia

˜ur

˜ıa

˜ukoragwo th

˜ıin

˜ı wa M

˜urang

˜ıri.

K˜ur

˜ı Jula

˜ı 2011, riuma r

˜ıa mbere r

˜ır

˜ıa ih

˜uthie

r˜ıa ngath

˜ıti

˜ıno n

˜ı r

˜ıacabir

˜uo na r

˜uthiomi rwa

G˜ıth

˜ung

˜u. Ngath

˜ıti

˜ıyo yaatar

˜ıirie

˜u

˜u: “Riuma

r˜ır

˜ı r

˜ıer

˜u r

˜ık

˜ugerio ihinda r

˜ıa mwaka

˜umwe, na

r˜ıoneka r

˜ına

˜uteithio, n

˜ı r

˜ıg

˜uthi

˜ı na mbere g

˜u-

cabwo.”

R˜ıu t

˜ur

˜ı na g

˜ıkeno k

˜um

˜umenyithia at

˜ı n

˜ı t

˜u-

ronire ar˜ı wega riuma r

˜ıu r

˜ıthi

˜ı na mbere g

˜uca-

bwo. Mak˜ıria ma

˜uguo, thutha wa ihinda ri-

uma ih˜uthie r

˜ıa K

˜ıfaranja, K

˜ıportuguese, na

K˜ıhisipania n

˜ı r

˜ıkwamb

˜ır

˜ıria g

˜ucabwo.

K˜IR

˜IA G

˜IT

˜UMAGA R

˜IKENER

˜UO

Thutha wa kwam˜uk

˜ıra riuma r

˜ıu ih

˜uthie,

and˜u maigana

˜una a Pacific ya M

˜uhuro moi-

gire˜u

˜u: “R

˜ıu ari

˜u a Ithe wit

˜u n

˜ı marahota

g˜uta

˜uk

˜ır

˜uo bi

˜u n

˜ı ngath

˜ıti ya M

˜urang

˜ıri.” Ma-

r˜ua mang

˜ı moigire

˜u

˜u: “Ihinda r

˜ır

˜ıa r

˜ırah

˜uth

˜ı-

kaga gwetha˜ur

˜ıa ciugo ciug

˜ıte na g

˜ucitaar

˜ı-

ria, r˜ıu r

˜ırah

˜uth

˜ır

˜uo k

˜ugeria g

˜uta

˜uk

˜ır

˜uo n

˜ı

˜ur

˜ıa

maand˜ıko mar

˜ıa monan

˜ıtio makonainie na

ithoma.”

M˜und

˜u

˜umwe war

˜ık

˜ıtie univas

˜ıt

˜ı b

˜ur

˜uri-in

˜ı

wa Amerika (U.S.) oigire˜u

˜u: “Ihinda r

˜ıa m

˜ıa-

ka 18, ndaaragia na ngand˜ıka r

˜uthiomi r

˜urit

˜u

m˜uno r

˜ur

˜ıa r

˜uh

˜uthag

˜ır

˜uo univas

˜ıt

˜ı. Ng

˜ıg

˜ıa m

˜u-

tugo wa kwaragia na gw˜ıciria na nj

˜ıra ndit

˜u g

˜u-

k˜ıra

˜ur

˜ıa kwag

˜ır

˜ıire. Ng

˜ıcoka ng

˜ımenya at

˜ı n

˜ı

ndabataraga gw˜ıka

˜ugar

˜ur

˜uku m

˜unene har

˜ı

nj˜ıra yakwa ya kwaria na gw

˜ıciria.” R

˜ıu ar

˜ı m

˜u-

hunjia w˜ına

˜umenyeru, aand

˜ık

˜ıte

˜u

˜u: “Ngath

˜ı-

ti˜ıno h

˜uthie ya M

˜urang

˜ıri

˜ıkoretwo

˜ır

˜ı

˜uteithio

m˜unene m

˜uno. R

˜uthiomi rwayo n

˜ı k

˜ıonereria

Riuma R˜ır

˜ıa Ih

˜uthie r

˜ıa Murangıri

R˜ıamb

˜ır

˜ıirio N

˜ık

˜ı?

k˜ıega k

˜ıa

˜ur

˜ıa ing

˜ıtaar

˜ıria ma

˜und

˜u na nj

˜ıra

h˜uth

˜u.”

Mwar˜ı wa Ithe wit

˜u

˜umwe b

˜ur

˜uri-in

˜ı wa Nge-

retha wabatithirio mwaka wa 1972 aand˜ıkire

˜u

˜u ig

˜ur

˜u r

˜ıgi

˜ı riuma r

˜ıu ih

˜uthie r

˜ıa M

˜urang

˜ıri:

“R˜ır

˜ıa ndathomire riuma r

˜ıa mbere, ndaiguire

ta ar˜ı Jehova

˜uikar

˜ıte th

˜ı hakuh

˜ı na ni

˜ı anjig

˜ır

˜ı-

ire guoko ciande t˜ug

˜ıthoma hamwe nake. O ta

ithe wa m˜und

˜u ag

˜ıthomera kaana gake kani-

ni r˜ugano mag

˜ıthi

˜ı g

˜ukoma.”


˜u

˜umwe wa Betheli ya

Amerika (U.S.) wabatithirio m˜ıaka mak

˜ıria

ma 40 m˜ıh

˜ıt

˜uku oigire at

˜ı riuma r

˜ıu ih

˜uthie

n˜ı r

˜ıt

˜um

˜ıte ata

˜uk

˜ır

˜uo n

˜ı ma

˜und

˜u mamwe na

nj˜ıra njer

˜u. Kwa ngerekano, gathand

˜uk

˜u ka

“G˜utaar

˜ıria Ciugo Imwe” riuma-in

˜ı r

˜ıa Septe-

mba 15, 2011, n˜ı gaataar

˜ıirie ciugo ‘aira aing

˜ı

mahaana ta itu’ th˜ıin

˜ı wa Ahibirania 12:1 na

ciugo ici: “Maar˜ı aing

˜ı m

˜uno

˜u

˜u at

˜ı mating

˜ıa-

tar˜ıkire.” Oigire

˜u

˜u: “

˜Uhoro

˜ucio n

˜ı wongereire

˜uta

˜uku wakwa w

˜ıgi

˜ı m

˜uhari

˜ucio.” Ak

˜ıaria ig

˜u-

r˜u r

˜ıgi

˜ı m

˜ıcemanio ongereire

˜u

˜u: “O na kaa-

na kang˜ıcokia

˜ımwe kwa

˜ımwe kuuma har

˜ı ri-

uma r˜ır

˜ıa ih

˜uthie, ciugo ciako itihaananaga na

cia M˜

urang˜ıri

˜utar

˜ı m

˜uh

˜uthie

˜ur

˜ıa and

˜u aing

˜ı

makoragwo naguo. Kwoguo macokio ma kaa-

na kau makoragwo mar˜ı mageni har

˜ı athik

˜ı-

r˜ıria.”


˜u

˜ung

˜ı

˜ukoragwo Bethe-

li aand˜ıkire

˜u

˜u: “N

˜ı ngoragwo ng

˜ı˜ırir

˜ıria m

˜uno

k˜uigua macokio ma ciana nini k

˜ı˜ungano-in

˜ı.

Riuma r˜ıu ih

˜uthie r

˜ıa M

˜urang

˜ıri n

˜ı r

˜ıciteith

˜ıtie

“Ihinda r˜ır

˜ıa r

˜ırah

˜uth

˜ıkaga gwetha

˜ur

˜ıa ciugo

ciug˜ıte na g

˜ucitaar

˜ıria, r

˜ıu r

˜ırah

˜uth

˜ır

˜uo k

˜ugeria

g˜uta

˜uk

˜ır

˜uo n

˜ı

˜ur

˜ıa maand

˜ıko mar

˜ıa monan

˜ıtio

makonainie na ithoma”

30 DICEMBA 15, 2012

g˜ucokia ir

˜ı na

˜um

˜ır

˜ıru m

˜unene. Macokio ma

cio n˜ı manj

˜ıkag

˜ıra ngoro.”


˜u

˜umwe wabatithirio

1984 oigire˜u

˜u ag

˜ıcokia ngatho n

˜ı

˜und

˜u wa ri-

uma r˜ıu: “Nyonaga ta yaand

˜ıkagwo n

˜ı

˜und

˜u

wakwa. N˜ı

˜ıt

˜umaga hote g

˜uta

˜uk

˜ır

˜uo n

˜ı k

˜ır

˜ıa

nd˜ırathoma. R

˜ıu n

˜ı ngoragwo na

˜um

˜ır

˜ıru at

˜ı no

hote g˜ucokia h

˜ınd

˜ı ya W

˜ıruti wa M

˜urang

˜ıri.”

N˜I

˜UTEITHIO M

˜UNENE HAR

˜I ACIARI

Nyina wa kah˜ı˜ı kamwe ka m

˜ıaka m

˜ugwanja

oigire˜u

˜u: “K

˜um

˜utaar

˜ıria o m

˜uhari t

˜uk

˜ı˜ıhaar

˜ı-

ria n˜ı

˜und

˜u wa W

˜ıruti wa M

˜urang

˜ıri wakoragwo

˜ur

˜ı w

˜ıra m

˜uing

˜ı na m

˜urit

˜u.” Riuma r

˜ır

˜ıa ih

˜uthie

r˜ıam

˜uteithirie at

˜ıa? Aand

˜ıkire

˜u

˜u: “N

˜ı ngege-

te n˜ı kuona at

˜ı no ahote k

˜unyitan

˜ıra g

˜uthoma

ibungo na agata˜uk

˜ır

˜uo n

˜ı

˜ur

˜ıa iroiga. Tond

˜u

ciugo itikoragwo ir˜ı ndit

˜u na m

˜ıhari

˜ıkoragwo

˜ır

˜ı m

˜ıkuh

˜ı, ndakoragwo na guoya. N

˜ı amb

˜ır

˜ıirie

k˜uhaar

˜ıria macokio make itek

˜um

˜uteithia, na

meciria make makoragwo har˜ı ngath

˜ıti ihinda

r˜ıothe r

˜ıa w

˜ıruti.”

Nyina wa kair˜ıtu kamwe ka m

˜ıaka kenda aa-

nd˜ıkire

˜u

˜u: “Mbere-in

˜ı no m

˜uhaka t

˜ung

˜ıam

˜ute-

ith˜ır

˜ıirie k

˜uhaar

˜ıria macokio. No r

˜ıu ahaarag

˜ıria

macokio make mwene. Ti kaing˜ı t

˜ubataraga

k˜uh

˜uth

˜ıra ihinda t

˜uk

˜ım

˜utaar

˜ıria kana k

˜um

˜u-

thatha˜ur

˜ıra

˜uhoro. Tond

˜u no ahote g

˜uta

˜uk

˜ır

˜uo-

r˜ı, r

˜ıu n

˜ı akenag

˜ıra bi

˜u W

˜ıruti wa M

˜urang

˜ıri.”

CIANA IM˜IONAGA AT

˜IA?

Ciana nying˜ı cionaga at

˜ı riuma r

˜ıu ih

˜uthie

r˜ıa M

˜urang

˜ıri r

˜ıhaar

˜ıirio n

˜ı

˜und

˜u wacio. Rebec-

ca,˜ur

˜ıa

˜ur

˜ı na m

˜ıaka 12 oririe

˜u

˜u: “Ing

˜ım

˜u

˜uria

m˜uthi

˜ı na mbere g

˜ucaba riuma r

˜ır

˜ı r

˜ıer

˜u!” Ag

˜ı-

coka ak˜ıongerera

˜u

˜u: “N

˜ı nyendete g

˜ıcunj

˜ı k

˜ı-

r˜ıa mw

˜ıkag

˜ıra g

˜ıa ‘G

˜utaar

˜ıria Ciugo Imwe.’ N

˜ı

k˜ıh

˜uth

˜u m

˜uno har

˜ı ciana.”

Nicolette,˜ur

˜ıa

˜ur

˜ı na m

˜ıaka 7 aiguaga

˜und

˜u

o ta˜ucio: “M

˜urang

˜ıri wakoragwo

˜ur

˜ı m

˜urit

˜u

m˜uno har

˜ı ni

˜ı g

˜uta

˜uk

˜ır

˜uo. No r

˜ıu no njokie ma-

ita maing˜ı iteg

˜uteith

˜ır

˜ırio.” Emma,

˜ur

˜ıa

˜ur

˜ı na

m˜ıaka 9 aand

˜ıkire

˜u

˜u: “R

˜ıkoretwo r

˜ır

˜ı

˜uteithio

m˜unene har

˜ı ni

˜ı t

˜ur

˜ı na m

˜ur

˜u wa mait

˜u,

˜ur

˜ıa

w˜ına m

˜ıaka

˜ıtandat

˜u. N

˜ı t

˜uhotaga g

˜uta

˜uk

˜ır

˜uo

wega mak˜ıria! N

˜ı ngatho!”

Hatar˜ı nganja, and

˜u aing

˜ı n

˜ı maragun

˜ıka n

˜ı

riuma r˜ıa M

˜urang

˜ıri r

˜ır

˜ıa r

˜ıh

˜uthag

˜ıra ciugo h

˜u-

th˜u na m

˜ıhari m

˜ıkuh

˜ı. N

˜ı r

˜ırateithia and

˜u na n

˜ı

r˜ıg

˜uthi

˜ı na mbere g

˜ucabwo hamwe na riuma

r˜ır

˜ıa r

˜ıng

˜ı r

˜ıtar

˜ı ih

˜uthie r

˜ır

˜ıa r

˜ıkoretwo r

˜ır

˜ı

˜utei-

thio m˜unene kuuma 1879.

“N˜ı ngegete

n˜ı kuona at

˜ı

no ahote

k˜unyitan

˜ıra

g˜uthoma

ibungo na

agata˜uk

˜ır

˜uo

n˜ı

˜ur

˜ıa iroiga”

31

www.jw.org/ki w12 12/15-KQ

AIRA A JEHOVAAazteki a K

˜ı˜ır

˜ıu, 3/1-SW

Agendi, 8/15Ahunjia Atumia n

˜ı Mag

˜ır

˜ıire? 9/1-SW

Cukuru cia G˜ıtheokrasi, 9/15

“Gitag˜ıra Ngoro Yaku!” Ir

˜ur

˜ungano cia Ng’ongo, 5/1-SW

“Histor˜ı Nd

˜ıhenanagia” (Estonia), 12/1-SW

Igooti r˜ıa R

˜uraya K

˜unyita Mbaru M

˜ur

˜u wa Ithe Wit

˜u

Cira-in˜ı (V. Bayatyan), 11/1-SW

‘Ing˜ıhunjia At

˜ıa?’ (m

˜und

˜u

˜uku

˜ıte ci

˜ıga), 1/15-SW

Ir˜ık

˜ır

˜ıro cia Cukuru ya Gileadi, 2/1, 8/1-SW

Ir˜ua Kuuma . . . , 3/1, 6/1, 9/1, 12/1-SW

“K˜ıroto G

˜ıakwa n

˜ı K

˜ıhingu” (

˜upainia), 7/15

‘Kuuma T˜unua-in

˜ı twa Twana’ (Russia, Australia), 10/15

K˜uiga M

˜uthith

˜u wa Indo cia Tene, 1/15-SW

Mahunjagia Kiugo k˜ıa Ngai Mar

˜ı na

˜Ucamba! 2/15-SW

Mahunjagia Ny˜umba kwa Ny

˜umba N

˜ık

˜ı? 7/1

Makolopota, 5/15-SWMerut

˜ıire B

˜ur

˜uri-in

˜ı wa Brazil, 10/15

Merut˜ıire B

˜ur

˜uri-in

˜ı wa Ecuador, 7/15

M˜ıhaka Nd

˜ır

˜ı

˜Und

˜u Yug

˜ıte (Portugal, Sipania, Faranja),

1/1-SWM

˜ucemanio wa o Mwaka, 8/15

‘Nd˜um

˜ır

˜ıri Njega M

˜uno Yanaiguwo’ (redio ya Kanada),

11/15‘N

˜ı Gaat

˜umaga And

˜u Me

˜ındorere’ (Dawn-Mobile),

2/15-SWRiuma r

˜ıa W

˜ıruti (M

˜urang

˜ıri), 1/15-SW

Riuma R˜ır

˜ıa Ih

˜uthie (M

˜urang

˜ıri), 12/15

“T˜uh

˜u

˜ure Mbica” (Mexico), 3/15-SW˜

Uing˜ı wa Indo n

˜ı Weeheririe Wagi (m

˜ıhothi), 11/15˜

Utugi n˜ı

˜Uh

˜uthah

˜uthagia Marakara, 6/15-SW

BIBILIABibilia ya G

˜ıth

˜ung

˜u ya Coverdale, 6/1-SW

G˜ıthwa

˜ıri, 9/1-SW

K˜um

˜ıh

˜uth

˜ıra na Nj

˜ıra ya

˜Ugo, 12/15

N˜ı

˜Igar

˜uraga M

˜ıt

˜u

˜ur

˜ıre ya And

˜u,

1/1, 2/1, 4/1, 5/1, 7/1, 8/1, 10/1, 11/1-SWN

˜ı

˜Irathaga

˜Uhoro wa Mahinda Mok

˜ıte? 1/1-SW

N˜ı

˜Und

˜u wa And

˜u Anyinyi, 1/1, 4/1, 7/1, 10/1-SW˜

Ur˜ıa

˜Ir

˜ı ya Mwanya, 6/1-SW

ICUNJ˜I CIA W

˜IRUTI

“Agendi” Manyitithan˜ıtio

˜Uthathaiya-in

˜ı wa Ma, 12/15

Akristiano a Ma n˜ı Mat

˜ı˜ıte Kiugo k

˜ıa Ngai, 1/1

Ath˜ık

˜ıra Ngai

˜Ugun

˜ıke n

˜ı Ci

˜ıran

˜ıro Iria Eeran

˜ıire na

Mw˜ıh

˜ıtwa, 10/15

Git˜ırai Roho Mwega

˜Ur

˜ıa

˜ur

˜ı K

˜ı˜ungano-in

˜ı, 2/1

‘G˜ıa na Hinya na

˜U

˜um

˜ır

˜ırie M

˜uno,’ 2/1

G˜ıa na Mawoni Mega Megi

˜ı K

˜ıhiko K

˜ıng

˜ıg

˜ıa na

Math˜ına, 5/1

G˜ıa na

˜Ugaac

˜ıru wa Ma

˜Ut

˜u

˜uro-in

˜ı, 12/15

G˜ukena n

˜ı

˜Und

˜u wa K

˜ı˜ır

˜ıg

˜ır

˜ıro Giit

˜u, 3/1

G˜ut

˜u

˜uria M

˜ur

˜ugamo Wit

˜u T

˜ur

˜ı “Agendi,” 12/15

Hihi Wee n˜ı

˜Ut

˜ı˜ıte Bi

˜u K

˜ıheo k

˜ıa Ngai g

˜ıa K

˜ıhiko? 5/1˜

It˜ık

˜ıria Jehova Ag

˜utongorie Har

˜ı W

˜ıyathi wa Ma, 7/15

Jehova n˜ı Agu

˜uragia ‘Ma

˜und

˜u Mar

˜ıa Megw

˜ık

˜ıka o

Narua,’ 6/1“Jehova” n

˜ı Aracokan

˜ır

˜ıria Fam

˜ıl˜ı Yake, 7/15

Jehova n˜ı At

˜ugitag

˜ıra N

˜ıguo T

˜ukaahonoka, 4/1

Jehova n˜ı O

˜ı K

˜uhonokia And

˜u Ake, 4/1

Jehova n˜ı Onganithagia And

˜u Ake me G

˜ıkeno, 9/15

Jehova N˜ıwe “M

˜ugu

˜uria wa Ma

˜und

˜u ma Hitho,” 6/1

Jesu n˜ı Aat

˜uig

˜ıire K

˜ıonereria k

˜ıa W

˜ınyihia, 11/15

K˜uhi

˜urania na Math

˜ına ma R

˜ıu T

˜ur

˜ı na

˜Ucamba, 10/15

K˜uria Roho wa

˜Ur

˜ıa M

˜unyinyi, 11/15

K˜urut

˜ıra Jehova Magongona na Ngoro Yothe, 1/1

‘Maataarir˜uo n

˜ı Roho M

˜utheru,’ 6/1

‘M˜uri

˜u n

˜ı Endete K

˜ugu

˜uria Ithe,’ 4/1

“M˜uti

˜u

˜ı M

˜uthenya Kana Thaa,” 9/15

‘Ndutaga Gw˜ıka Wendi Waku,’ 11/15

Nd˜ukarore Ma

˜und

˜u Mar

˜ıa ‘

˜Utig

˜ıte Thutha,’ 3/1

“Ni˜ı Nd

˜ı Hamwe na Inyu

˜ı,” 8/15

No K˜ug

˜ıe na G

˜ıkeno Fam

˜ıl˜ı-in

˜ı Igay

˜ukan

˜ıte K

˜ı˜ındini, 2/1

‘N˜u

˜Ung

˜ı˜ık

˜ımakia?’ 7/15

Ohanag˜ırai Mw

˜ıyendeire, 11/15

Reke˜

I˜

ı Yaku˜Itu

˜ıke

˜I˜ı, 10/15

Teithiai And˜u ‘Magurum

˜uke Kuuma Toro,’ 3/1

Thay˜u wa M

˜ıaka Ngiri

˜Imwe na Thutha

˜Ucio! 9/15

Thiagai na M˜ıthi

˜ıre ya Raiya a

˜Uthamaki! 8/15

Thi˜ı na Mbere

˜Ur

˜ı na K

˜ıyo, 3/1

Thirit˜u ya Ath

˜ınj

˜ıri Ngai ya Ny

˜umba ya M

˜uthamaki˜

Igunaga And˜u Othe, 1/1

Tungat˜ıra Ngai Mwene W

˜ıyathi, 7/15

T˜u

˜ura

˜Utungatag

˜ıra Jehova na Ngoro Yaku Yothe, 4/1˜

Ukunyan˜ıri n

˜ı K

˜ımenyithia g

˜ıa K

˜umakania k

˜ıa

Mahinda! 4/1˜Ur

˜ıa Th

˜ı

˜ıno

˜Igaakinya M

˜uthia, 9/15

Wag˜ır

˜ıir

˜uo K

˜uiga

˜Utungata wa Jehova Mbere N

˜ık

˜ı? 6/1

Wee n˜ı Wonanagia Riri wa Jehova

˜Ut

˜u

˜uro-in

˜ı Waku? 5/1

Wee w˜ı M

˜uramati W

˜ıhoketwo! 12/15

Wee Wonanagia Roho wa M˜uthemba

˜Ur

˜ık

˜u? 10/15

W˜ıgerekanie na Jesu G

˜uikaraga W

˜ıigu

˜ıte, 2/1

W˜ıhandei na Mw

˜ıtheme M

˜ıtego ya Shaitani, 8/15

W˜ıhoke Jehova Ngai Mwene “Mahinda o na Imera,” 5/1

W˜ımenyerere M

˜ıtego ya M

˜ucukani! 8/15

W˜ırute G

˜uikaraga W

˜ıigu

˜ıte ta At

˜umwo a Jesu, 1/1

W˜ırute Kuumana na

˜Ukir

˜ır

˜ıria wa Jehova na Jesu, 9/15

W˜ırute Kuumana na ‘

˜Ur

˜ıa

˜Uhoro wa Ma

˜Utari

˜ı,’ 1/1

Wohan˜ıri wa Jehova

˜Ung

˜ık

˜uguna At

˜ıa? 11/15

JEHOVAAat

˜umire Jesu G

˜uk

˜u Th

˜ı N

˜ık

˜ı? 12/1-SW

Akoragwo na Ithondeka N˜ık

˜ı? 3/1

Eerire Iburahimu Arute M˜ur

˜uwe N

˜ık

˜ı? 1/1-SW

Ithe Wit˜u, 7/1-SW

Kuh˜ır

˜ıria Ngai, 1/1, 2/1, 3/1, 4/1, 5/1, 6/1, 7/1, 8/1,

9/1, 10/1, 11/1, 12/1-SWM

˜uigua wa Mahoya, 10/1

N˜ı Aherithagia And

˜u Mwaki-in

˜ı? 10/1-SW

N˜ı Akaarehe Thirikari ya Th

˜ı? 11/1-SW

N˜ı Ar

˜umb

˜uyagia Atumia? 9/1-SW

Twag˜ır

˜ıir

˜uo K

˜uh

˜uth

˜ıra R

˜ı˜ıtwa R

˜ıake N

˜ık

˜ı? 6/1-SW˜

Ung˜ı˜uria Ngai At

˜ıa? 11/1-SW

JESU KRISTOG

˜ıku

˜u k

˜ıa Jesu K

˜ıag

˜ır

˜ıire K

˜uririkanwo At

˜ıa? 4/1

Hihi Jesu K˜una n

˜ı Ngai? 5/1

Injiri Iria Itar˜ı Th

˜ıin

˜ı wa Bibilia, 4/1-SW

K˜ır

˜ıa G

˜ıat

˜umire Ayahudi Mah

˜ıngwo n

˜ı G

˜ıku

˜u G

˜ıake,

5/1-SWMacokio ma Ci

˜uria, 5/1

N˜ı r

˜ı Ang

˜ıgatu

˜ıka M

˜uthamaki? 8/1-SW

N˜u Wat

˜um

˜ıte “Njata”? 4/1-SW˜

Ur˜ıa ‘Thi

˜ı Nake Mat

˜ına Mer

˜ı’ Kuug

˜ıte (Mat 5:41), 4/1-SW

Waganu wa Eki-na˜ı G

˜ucuran

˜ırio Nao, 2/1-SW

Woni Kwerekera˜

Uteti, 6/1

MA˜

UND˜

U MATIGAN˜ITE

Aar˜ı na

˜U

˜ug

˜ı,

˜Ucamba, na Ndaar

˜ı Mw

˜ıyendi (Esiteri),

1/1-SWAgit

˜ıire, Ag

˜ıteithia, Ag

˜ıkir

˜ır

˜ıria (Jusufu), 4/1-SW

Ahasuerusu (wa Esiteri), 1/1-SWAini, Indo cia

˜Uini (Mahinda-in

˜ı ma Bibilia), 2/1-SW

Akristiano a Ma Mang˜ımenyeka At

˜ıa, 4/1

Akristiano Morire Judea Mbere ya 70 M.M.? 10/1-SWAnasi Th

˜ıin

˜ı wa Injiri, 4/1-SW

And˜u Othe Ega Mathiaga Ig

˜ur

˜u? 10/1

“Ari˜u a Anabii,” 10/1-SW

Ategi a Thamaki (Mahinda-in˜ı ma Bibilia), 8/1-SW

Athamaki Anana K˜ugu

˜urio, 6/1

Ciama, 8/1-SWCiongero cia And

˜u Ng’andie, 12/15

Ci˜umbe cia K

˜ı˜ıroho n

˜ı It

˜uhutagia? 7/1-SW

Cumb˜ı n

˜ı Wag

˜ıte M

˜ucamo? (Mat 5:13), 12/1-SW

Etia Mbia cia Igooti (karine ya mbere), 3/1-SWG

˜ıku

˜u k

˜ıa Ehokeku a Ngai ‘K

˜ı˜ı Bata,’ 5/15-SW

“G˜ıt

˜ı g

˜ıa Ciira” (Ac 18:12), 5/1-SW

G˜ucokia Mw

˜ıhoko R

˜ıng

˜ı (thutha wa

˜utharia), 5/1-SW

Hari–Magedoni, 3/1Hema Iria Paulo Aathondekaga, 11/1-SWIburahimu, 2/1K

˜ıgongona k

˜ıa ‘Ngai

˜Ito

˜ıo,’ 3/1-SW

K˜ınd

˜u K

˜ıega G

˜uk

˜ıra Krismasi, 12/1-SW

‘K˜ur

˜ıa

˜Ugathi

˜ı, Nokuo Ngathi

˜ı’ (Ruth), 7/1-SW

K˜urongoria Ndaimono, 3/1-SW

Maratathi Mahinda-in˜ı ma Bibilia, 7/1-SW

Maturubar˜ı Th

˜ıin

˜ı wa Misiri ya Tene, 1/1-SW

Mbeca Ing˜ınyiha, 7/1

M˜ı˜ıgemio Mahinda-in

˜ı ma Bibilia, 12/1-SW

Muonekere wa M˜und

˜u r

˜ıa Mbere, 3/1-SW

“M˜ucara wa W

˜ıra Waku” (Asa), 8/15

M˜ur

˜ıithi (Mahinda-in


M˜ur

˜ımi (Mahinda-in


M˜uthenya wa Ciira, 10/1

“M˜utumia Mwega M

˜uno” (Ruthu), 10/1-SW

Nathani—M˜uteteri Mw

˜ıhokeku wa

˜Uthathaiya wa Ma,

2/15-SWNdibei K

˜uh

˜uth

˜ır

˜uo ta Ndawa, 8/1-SW

Ndini na˜

Uteti, 6/1Nd

˜ıra cia K

˜ıyahudi, 6/1-SW

“Nd˜ung

˜ıhoteka!”—

˜Uguo n

˜ı Kuuga At

˜ıa? 6/1-SW

N˜ık

˜ı Amwe Matik

˜ung

˜uyag

˜ıra Krismasi? 12/1-SW

N˜ık

˜ı

˜Uhikanie na M

˜ukristiano tu? 7/1-SW

N˜ı Kwah

˜uthag

˜ır

˜uo M

˜ıt

˜urir

˜u Mathiko-in

˜ı H

˜ınd

˜ı ya Jesu?

2/1-SWNo

˜Ut

˜u

˜ure Tene na Tene? 10/1-SW

Rami K˜uh

˜uth

˜ıka ta Thimiti, 7/1-SW

Rang˜ı, Ngora Mahinda-in

˜ı ma Bibilia, 3/1-SW

R˜ır

˜ıa Thirikari ya Th

˜ı ya Ngeretha na Amerika Yat

˜u

˜ıkire ya

M˜ugwanja, 6/1

Thendi ya Drakma K˜u

˜ura, 12/1-SW

Thesalonike, 6/1-SWThigara, 10/1Th

˜ı n

˜ı Igaathira? 3/1

Thuura Ihinda R˜ı˜uk

˜ıte Igaac

˜ıru, 5/1-SW

T˜uhiga twa Gakuo ga G

˜ıth

˜uri ka M

˜uth

˜ınj

˜ıri Ngai M

˜unene,

8/1-SWT

˜uramu, Rangi Mahinda-in

˜ı ma Bibilia, 11/1-SW˜

Ug˜uri na Wendia Th

˜ıin

˜ı wa Isiraeli, 9/1-SW˜

Uhoro Mwega W˜ıgi

˜ı Ndini, 6/1˜

Uiru, 2/15-SWUngumania n

˜ı

˜Ugaathira? 10/1-SW˜

Ur˜ıa Mar

˜ua Maat

˜umagwo Mahinda-in

˜ı ma Bibilia? 9/1-SW˜

Utat˜u, 3/1-SW

W˜ıt

˜ıkio n

˜ı M

˜utirima wa Ngoro? 11/1-SW

W˜ıt

˜ık

˜ıtie War

˜ı kuo Mbere ya G

˜uciar

˜uo? 12/1-SW

NG’ANO CIA˜

UT˜

U˜

UROHinya wa Kiugo k

˜ıa Ngai Har

˜ı Fam

˜ıl˜ı

˜Imwe ya K

˜ı˜ıh

˜ınd

˜ı

(N. Govindsamy), 10/1-SW“Hitho” Nderutire Kuumana na

˜Utungata M

˜utheru

(O. Randriamora), 6/15-SWJehova n

˜ı Aandutire Gw

˜ıka Wendi Wake (M. Lloyd), 7/15

Jehova n˜ı Ahing

˜ur

˜ıte Maitho Makwa (P. Oyeka), 7/1

M˜ıaka 70 N

˜um

˜ıtie Nguo ya M

˜uyahudi (L. Smith), 4/15-SW

Ndaaguc˜ır

˜ıirio K

˜ur

˜ı And

˜u Ak

˜ur

˜u Mar

˜ı

˜U

˜ug

˜ı (E. Gjerde),

5/15-SWN

˜ı Ndag

˜ıire na W

˜ıyathi wa Ma! (M. Kilin), 12/1-SW

R˜ıu n

˜ı Menyete Ngai

˜Ur

˜ıa Thathaiyaga (M. Bacudio),

9/1-SW“

˜Ukaru G

˜uoko-in

˜ı Gwaku kwa

˜Ur

˜ıo Tene na Tene”

(L. Didur), 3/15-SW˜Urata wa M

˜ıaka 60 (L. Turner, W. Kasten, R. Kelsey,

R. Templeton), 10/15˜

UT˜

U˜

URO NA NGUMO CIA G˜IKRISTIANO

Akristiano a Mbere n˜ı Meing

˜ıragia

˜Uteti-in

˜ı? 6/1

Akristiano Mabatithagio N˜ık

˜ı? 5/1

Caragia “˜

Utongoria wa˜

U˜ug

˜ı,” 6/15-SW

G˜ıkeno Kiumanaga na K

˜ıhiko? 10/1-SW

Ir˜ua r

˜ıa Mw

˜ıh

˜ıtwa wa W

˜ıhokeku, 12/15

K˜ıheo k

˜ıa M

˜und

˜u G

˜ukor

˜uo Ataing

˜ır

˜ıte Th

˜ıin

˜ı wa K

˜ıhiko,

11/15Mbica cia

˜U

˜ura Thoni no It

˜ume M

˜und

˜u Eherio

K˜ı˜ungano-in

˜ı? 3/15-SW

Nd˜ı˜ırutaga Kuumana na Bibilia, 2/1, 5/1, 8/1, 11/1-SW

R˜ır

˜ıa And

˜u Eth

˜ı Mek

˜ır

˜ıra Nganja W

˜ıt

˜ıkio Waku, 2/1-SW

Ruta Ciana Ciaku, 3/1, 6/1, 9/1, 12/1-SWThiir

˜ı, 11/1-SW˜

Uheanaga˜

Utaaro At˜ıa? 3/15-SW˜

Ur˜ıa

˜Ung

˜ıkenera Ihinda r

˜ıa W

˜ıruti na

˜Ugun

˜ıke, 1/15-SW˜

Utugi, 10/1‘W

˜ımenyag

˜ır

˜ıre Ndawa ya K

˜uimbia ya Afarisai,’ 5/15-SW

MURANGIRI 2012Monan

˜ıtie mweri wa riuma r

˜ır

˜ıa r

˜ır

˜ı na g

˜ıcunj

˜ı k

˜ıu

yanagīrīra ūthamaki wa jehova

Documents

Transcript of yanagīrīra ūthamaki wa jehova