UDHËTIM NË NJË EKSPERIENCË MBRESËLËNËSE

Prof.as.Ikbale KALAJAMa.Rina GERA

E nesërmja u takon atyre që u përgatitën për të sot

Hyrje

Dashuria është një lloj i veçantë partneriteti, ndaj dhe nepartneritetin tonë e ngritëm mbi dashurinë, mbi dashurinë dhepasionin për të ndihmuar njëri -tjetrin të bëjmë gjëra të bukurasë bashku dhe për të mbështetur ëndrrat, dëshirat dhe nevojattona.

Dhe këtë përsëri e bëmë me dashuri.Por çfarë do të bënim në këtë rrugë të përbashkët? Si duhej

ta bënim? Cila ishte ëndrra dhe dëshira jonë e përbashkët për tëcilën ne derdhnim energjitë tona çdo ditë?

Të dyja palët ëndërronim dhe dëshironim fort, me zemër, tëpërgatitnim breza të rinj mësuesish pasionantë, shumë tëpërgatitur, të aftë që me pasionin e tyre të tërheqin fëmijët nërrugën e dijes dhe të edukimit, të aftë që këtë rrugë t’ua bëjnësa më të këndëshme, sa më të lehtë dhe interesante, me qëllim qëfëmijët të përfshihen në të me dëshirë dhe jo të detyruar.

Por cila ishte kjo?...dhe lindi ideja që të depërtonim te fëmijët përmes

kukullave.

Përse kukullat, përse figure play?

Nuk ka një vend të botës ku fëmijët të mos luajnë,bashkëbisedojnë dhe mrekullohen me kukullat, ku të rriturit tëmos e kujtojnë fëmijërinë e tyre të lidhur me to, ku prindërit të

1

mos i përdorin kukullat për të ndërmjetësuar në raste të veçantakomunikimin me fëmijët e tyre. Sigurisht këtu, nuk bënimpërjashtim as ne.

Atëherë pse të mos e përdornin këtë mjet universal edhemësuesit e ardhshëm që ne po përgatitnim? A nuk do të ishte kjodiçka interesante për ta?

Dhe pikërisht këtu e nisëm bashkëpunimin me projektet tonatë përbashkëta.

Hymë në këtë eksperiencë të pabarabartë, sa i përkettraditës dhe përvojave tona në këtë fushë, por me nevoja dhedëshira të njëjta.

Tradita dhe përvoja jonë lidhur me kukullat ishte e ndryshmenga ajo e fëmijëve dhe studentëve zviceranë. Kukullat sigurishtedhe për fëmijët tanë ishin një objekt shumë i dashur, sigurishtishin magjike, por gjithnjë një lodër statike me të cilën luhet,por nuk luan, nuk bashkëvepron, shumë larg termit figure play që nemësuam më pas, ku kukulla merr frymë e luan bashkë me fëmijët, kajetë si fëmijët.

Ndërsa, në teatrin e kukullave, janë kukullat që luajnë,janë kukullat që flasin, bashkëbisedojnë me njëra -tjetrën dhekanë jetën dhe historinë e tyre, ndërsa fëmija është vetëmdëgjues dhe shikues, është pasiv dhe inaktiv, por vetëm fizikishtama, pasi në këtë rol, sado inaktiv, fëmija teksa ndjek me shumëvëmendje e kërshëri pjesën teatrale dhe veprimet e personazheve,bëhet pjesë e jetës së tyre, përfshihet emocionalisht në gjendjetdhe situatat që kalojnë personazhet, qesh e hidhërohet bashkë meto. Pasi ato vazhdojnë të jenë objektet e tij të dashura, ndajs’ka si të mos jetë emocionalisht aktiv me to, e ka të pamundur.Fizikisht po, në këtë rast, roli i tij është statik.

Pra në traditën tonë, në marrëdhënien kukull-fëmijë, në çdorast njëri është statik dhe tjetri vepron, pra mungonbashkëveprimi.

Atëherë çfarë do gjenim ndryshe në workshop-et epërbashkëta? Çfarë do ta pasuronte traditën tonë? Çfarë do tajoshte bashkëpunimin apo entuziazmin tonë për t’u përfshirë nëkëtë eksperiencë? Çfarë do ta mbyste skepticizmin tonë, për taushqyer me diçka tërësisht të re?

2

Ishte figure play, ishin kukullat- çorape.

Si filloi? Cilat ishin eksperiencat?

“Unë besoj se secili nga ne mund të fitojë mbi frikën, duke i vënë në praktikë gjërat qëna frikësojnë.” 1

Ramë në kontakt me kukullat - çorape, fillimisht nga njëlibër i dhuruar nga Sabine. Nga skicat që ilustronin tekstin nëkëtë libër ishim shumë skeptike për fuqinë shprehëse të tyre, përmundësinë e tyre për të komunikuar me fëmijët e aq më pak për tëdepërtuar në shpirtin e tyre e për t’i prekur ata.

Që pas workshop-it të parë të përbashkët, organizuar nëSolothurn me studentët e dy vendeve tona respektive u dashuruamme këto kukulla, u mrekulluam vërtetë. Aty pamë dhe kuptuam sashpirtërore dhe komunikuese bëhen ato në dorën e atij që me toluan, sa jetë marrin në lojë, sa të vërteta bëhen.

Që aty na përfshiu një dëshirë “e çmendur” ta tranferonimkëtë eksperiencë të mrekullueshme në vendin tonë sa më shpejt, samë shumë, sa më gjerë .

…dhe pasionin që na kishte pushtuar nga “mrekullia figure play” etransmetuam në departament, në fakultet, e bëmë pjesë tëprogramit të artit në degën Cikël Parashkollor dhe filluamaplikimin qysh prej tre vitesh në të dy sistemet e studimit (mekohë të plotë dhe me kohë të pjesëshme).

Fatmirësisht, kësaj vale pasioni që na kishte pushtuar përkëtë teknikë të re që mësuam falë projektit tonë tëbashkëpunimit, mrekullisht iu përgjigjën me të njëjtën shkallëfrymëzimi edhe studentët tanë.

U përfshinë dhe realizuan projekte mbresëlënëse me figureplay. U përfshinë dhe e shpërndanë këtë eksperiencë nëqytetet dhe shkollat ku ata punojnë.

Mrekullia kishte ndodhur.

1 Eleanor Roosevelt

3

Ëndrra që kjo të bëhej realitet sa më shpejt dhe sa mëgjerë, u bë shumë shpejt e tillë falë studenteve me kohë tëpjesëshme, pasi ato aktualisht ishin mësuese.

Kjo eksperiencë pasoi me workshop-in e dytë, tashmë nëShkodër, tashmë më gjerë. Dolëm jashtë auditoreve tëuniversiteteve tona, me dëshirën dypalëshe për t’u shtrirë mëgjerë, për të qenë më gjithëpërfshirës.

Pjesëmarrësit tashmë nuk do të ishin vetëm studentët tanë,por edhe edukatore dhe mësuese nga kopshtet dhe shkollat eqytetit tonë që u ftuan të bëheshin pjesë e kësaj eksperience.

Në fillim, mbase të gjithë ata që nuk e njihnin këtëeksperiencë, erdhën jo aq entuziastë se do të mësonin ndonjë gjëshumë interesante, erdhën pak skeptikë dhe jo aq të motivuar përt’u përfshirë në atë çfarë do të ndodhte aty.

Në një klasë të një kopshti të qytetit tonë, gjetëm disakuti plot me copa, ngjitëse, penela, bojra, penj, gjilpëra, kopsadhe disa objekte pak të çuditshme krahasuar me “kukullat” që neprisnim të shihnim e të “mësonim” për to.

Çudia jonë filloi të venitej, duke ia lënë vendin magjisë sëkrijimit. Krijim i cili filloi me gjuhë të ndryshme, por mekomunikim të njëjtë falë të njëjtit qëllim; me përvoja tëndryshme, por me profesione e punë të ngjashme; me kureshtje dhekëmbëngulje për të krijuar diçka të bukur e të aplikueshme jovetëm në ato dy ditë…

Dilema dhe mungesa e madhe e interesimit filloi tëtransformohej. Ishte grupi ynë që nuk njihte, nuk kishte parë eaq më tepër nuk kishte luajtur, aktruar apo vënë në skenë njëshfaqje me kukulla. Për më tepër kukulla që pulsonin jetë, sikëto që po mësonim të formësonim., ndryshe nga ato që ishimmësuar në fëmijërinë tonë që ne vetëm i kishim parë në skenë sipersonazhe të një përralle apo historie për fëmijë..

Fatmirësisht, po bashkëpunonim me studente të cilat këtëpërvojë me kukullat-çorap e kishin që në fëmijërinë e hershme nëfamilje, kopsht, shkollë dhe vazhdonin ta kishin edhe si pjesë tëedukimit të tyre si mësuese dhe edukatore të ardhshme. Me gjithëfillimin e pabarabartë, ishte dëshira dhe këmbëngulja jonë,mbështetja dhe bashkëpunimi mjaft i mirë me miqtë tanë që na bënë

4

të ndjeheshim mirë, të ndërvepronim, të krijonim dhe në fund edhetë vinim në skenë idenë e përbashkët. Arritëm të ishim përsëripër pak kohë nxënës, por jo nën tutelë. Mësuam, por jo përprovim. U kënaqëm përsëri si fëmijë. Për këtë arsye, kjo magjinuk duhej të mbetej pjesëe grupit tonë të vogël të mësuesve, edukatorëve dhe studentëve,sepse çdo gjë që nuk shpërndahet, zhduket. Ishte dëshira jonë,por edhe qëllimi i kësaj përvoje të re, që të bëhej pjesë e punëssë zakonshme që ne bënim çdo ditë me nxënësit dhe studentët tanë…

Çfarë mësuam, si e aplikuam dhe për çfarë?

“Një mendje që është hapur nga një eksperiencë e re nuk mund të shkojëpërsëri në dimensionet e saj të mëparshme”.2

Si çdo gjë e re që merret me zell dhe dëshirë ka edhefeedback-un e vet të menjëhershëm. Fillimisht mësueset i dhanëjetë ideve të reja me fëmijët e tyre në shtëpi e më pas menxënësit në klasat e tyre. Ato shpreheshin entuziaste dhendjeheshin mjaft të kënaqura për risinë që kishin integruar nëklasa me nxënësit e tyre.

Këndvështrimi i mësueseve për figure play kishte ndryshuar. Atakuptuan se rrethi kuptimor i kësaj fjale ishte hapur, ishtezgjeruar, roli i saj në punën me fëmijët ishte shumëfishuar.Tashmë çdo gjë ishte ndryshe dhe funksiononte ndryshe. Mësuesetqë e aplikuan këtë përvojë me nxënësit, vunë re se kukullatkishin ndikuar për të përmirësuar komunikimin tek nxënësit dhe menxënësit. Ata tashmë vinin më me kënaqësi në shkollë, ishin mëaktivë dhe më të motivuar në procesin e të nxënit.

Kështu, nga një pjesë e mësueseve dhe edukatorevepjesëmarrëse në workshop, kukulla u përdor si një mjet, që memagjinë që mbart jo vetëm rrit ndërveprimin, por edhe besimin përtë shprehur mendimet e ndjenjat; jo vetëm kuriozon fëmijët, poredhe nxit fantazinë krijuese dhe zhvillon imagjinatën; jo vetëm2 Oliver Wendell Holmes, Jr.

5

argëton, por edhe edukon; jo vetëm luan me të, por edhe meson; jovetëm tërheq fuqishëm vemendjen, por edhe ushqen dëshirën për t’upërfshirë në aktivitet; jo vetëm rrit ndërveprimin, por edhebesimin për të shprehur mendimet e ndjenjat ; jo vetëm kuriozonfëmijët, por edhe nxit fantazinë krijuese dhe zhvillonimagjinatën. Ndaj, a nuk kishim të drejtë të dashuroheshim me to dhe ta quanim“mrekullia figure play”?

Miqësia dhe icebreaker-i.-mjete që ndihmojnë në bashkëpunim

Puna në workshop-et tona do të funksiononte në grupebashkëpunimi dhe si në çdo bashkëpunim së pari duhet tëekzistojë ose duhet të krijohet një marrëdhënie, një lidhje, epse jo edhe një ndjenjë që forcon marrëdhënien, e cila jep frutenë bashkëpunim, e shtyn përpara atë. Natyrisht, kjo duhejrealizuar para fillimit të punës në mënyrë që të funksiononte.

Për këtë qëllim shërbeu mikpritja e pjesëmarrësve të ardhur,në shtëpitë e pjesëmarrësve nga vendi organizator, gjë qëfunksionoi mrekullisht. Qysh të nesërmen kur duhej të fillontepuna në workshop, ne nuk kishim më pjesëmarrës të panjohur menjëri- tjetrin, por miq të mirë, të gatshëm për të bashkëpunuar.Të gjithë ndjeheshin mirë me njëri -tjetrin, të huajt ndjeheshinmë pak të huaj. Që kjo njohje dhe miqësi të thelloheshin gjatëbashkëpunimit, grupet e punës u vendosën të ishin me kombësi të.Edhe kjo funksionoi po ashtu mrekullisht dhe solli produkte shumëtë veçanta dhe interesante, pasi aty u përzien përvojat,kulturat, traditat, u përzien aftësitë, talentet,individualitetet, të cilat domosdo gjatë bashkëpunimit me njëri -tjetrin gjeneronin ide dhe zgjidhje plot fantazi, nga më tëçuditshmet, nga më fantastiket. Ishin projekte vërtetë të mrekullueshme.

Magjia e çarçafit.

Duhej të vinim në skenë një teatër kukullash. Do të ishimvetë piktorët që fillimisht do të hidhnim idetë për personazhet

6

tona kukulla, për t’i modeluar më pas. Do të ishim vetë aktorëtqë me plastikën e duarve dhe tingujt e zërit tonë apo të mjeteverrethanore, do t’u jepnim jetë krijesave tona. Do të ishim edheregjizorët, sigurisht. Por si? Nga duhej filluar?

Pas trajnimit paraprak, studentëve iu shpërndanë disakukulla të gatshme, që do të shërbenin si punë përgatitore.

Fillimisht duhej të kuptonin si funksiononin, të njihninanatominë e ndërtimit të tyre, mënyrën e modelimit në varësi tëpersonazhit që do të krijonin dhe të asaj çfarë do të nxirrnin nëpah prej tij dhe çfarë do të shprehnin me të.

…dhe, në fund të fundit, duhej të ambjentoheshin me to.U formuan grupe rastësore. Secili grup me personazhet e veta

do të krijonte një histori dhe do të luante me to. Dhe kështufilluan provat. Duke ditur që për studentet tono kjo ishteeksperienca e parë, po ndiqnim përgatitjet. Ndjemë shumëngurtësi te studentet tona. Nuk kishin lirshmërinë e studentevezvicerane.

Dhe ishte e natyrshme për shkak të asaj që kemi theksuar qënë krye, kishim diferenca në përvoja.

Pas kësaj filluan prezantimet e punës së grupeve njëri pastjetrit.

U desh vetëm një copë e bardhë çarçafi tendosur në dykavaleta pikture, që ngurtësia e studenteve tona të shkrihej, tëshpërbëhej përfundimisht. Aty pamë një transformim fantastik tëstudenteve tona, një lirshmëri dhe ndjeshmëri në komunikim mepartnerin, por edhe një përputhshmëri perfekte me personazhin qëluanim dhe një plastikë fantastike në dorën e tyre.

Vetëm aty e kuptuam magjinë e çarçafit.Prapa tij, larg syve të spektatorit që i ndjek, kushdo qoftë

ai, shqetësimi nëse do të ishin të afta t’ia dilnin tëpërballonin këtë eksperiensë dhe t’i përgjigjeshin nivelit tëpartnerëve për shkak të mungesës së përvojës, u tret. Prapa tijaskush nuk i identifikonte. Prapa atij çarçafi, ata nuk ishin mëata. Ishin vetë personazhi. Ndaj s’kishin pse shqetësoheshin. Çdogjë që ndodhi aty ishte kaq perfekte, kaq emocionuese, sa vërtetëbesoje se pas atij çarçafi kishte ndodhur vërtetë një magji..

7

Ishte diçka përsosmërisht e bukur që na shërbeu shumë më paspër të ndërtuar punën me studentët tanë këtu ku do të aplikonimvetë të njëjtën gjë. Çdo hap që hodhëm në eksperiencat epërbashkëta, ka qenë një udhëzues i përsosur në mësimdhënientonë. Ndaj u themi faleminderit të gjithëve që na bënë pjesë tëkësaj eksperience mbresëlënëse, e për më tepër shumë frytdhënëse

Trajnuesit

Ishim me fat në trajnimet që bëmë. Na udhëhiqnin më të mirëte mundshëm.

Në workshop-in e Soloturnit, patëm fenomenin Vermer. Njeri më pasionant dhe frymëzues nuk mund të gjendej. Njeriqë transmetonte dhe injektonte aq shumë pasion, aq shumë dashuripër atë çfarë donim të bënim, njeri që të bënte që frymëzimin etij ta ndjeje të të rridhte edhe në damarët e tu, si gjaku, nënjëjtin ritëm me të.

Çdo gjë lëvizte rreth tij, edhe ajri, edhe mendimi, edhe…absolutisht gjithçka. Njeri i cili injektonte energji edhe teknjeriu më i flashkët.

Na mësoi si të ndjenim e si të zbërthenim karakterin epersonazhit që do të modelonim e më pas do të luanim, si tëhynim në lëkurën e tij e më pas të bëheshim njësh me të.

…Por edhe si të ndjenim njeri tjetrin, përndryshe si do tëbashkëpunonim?!

Duhej ta ndjenim, të ndjenim jo vetëm lëvizjen, por edhemendimin e pashprehur të partnerit. Të ishim të sinkronizuar dhetë harmonizuar në çdo gjë. Për këtë shërbyen edhe icebreaker-etfantastikë që organizoi me ne. Icebreaker- a të çuditshëm, pornga ana tjetër shumë konkretë për qëllimin që donte të arrinte mene, argëtues, por shumë domethënës.

Në Shkodër,mbreteroi qetësia me emrin Klaudia.Na u imponua qysh në momentin e parë, fillimisht me qetësinë

që rrezatonte dhe shpërndante rreth vetes. Qetësi që të ngjalltebesim e të bënte të ndjeheshe mirë. Përmes qetësisë, butësisë,ëmbëlsisë së saj dhe me një aftësi që zor t’ia gjeshpërcaktimin, dinte të na bënte për vete dhe të bënte që secili

8

prej nesh të nxirrte më të mirën e mundshme. Qetësisht, me fjalëne saj me peshë, por me shumë ndjeshmëri, na nxiste fantazinë, nanxiste zgjidhje dhe bëntë të lulëzonin idetë tona. Gjatë punës,na u imponua me profesionalizmin e saj. Prej saj kukullat qëmodeluam ishin karaktere, prej saj kukullat në dorën tonë morënjetë.

Prej tyre s’kishim si të mos mësonim bashkëpunimin e bukur.Vetëm kështu mund të lindte ajo mrekulli që lindi në

workshop-et tona.

Komunikimi

Si do të komunikonim me njëri tjetrin? Në ç’gjuhë do tëbëhej prezantimi i projekteve? Çfarë do të ndryshonte nga njëriworkshop te tjetri?

Në workshop-in e Soloturnit u vendos përdorimi i shumë gjuhëve qësigurisht kishte arsyet e veta. Së pari bëri që secili të mosndjehej i huaj, por “si në shtëpi”, gjë që i çliroi studentët dhendikoi në rezultat. Së dyti, një nga objektivat e këtijbashkëpunimi ishte njohja dhe shkëmbimi i ndërsjelltë i kulturavedhe ky do të ishte një kontribut i mirë për këtë.

Kështu, gjatë punës secili grup përdori një gjuhë që njihejnga të gjithë, në mënyrë që të kuptoheshin. Kjo ishte edomosdoshme. E bukura erdhi në shfaqet që prezantonin punët ebëra. Në çdo grup u përdorën së paku katër gjuhë në vartësi tëkombësisë së secilit anëtar grupi. Ishte kaq e veçantë dheinteresante, por mbi të gjitha solli situatë shumë të këndëshmedhe të çuditëshme, që mbeti e pashlyer në kujtesën tonë.

Në workshop-in e Shkodrës, puna jonë do të përfundonte me njëshfaqje para një grupi të vogël fëmijësh, por cilën gjuhë do tëzgjidhnim…edhe po të zgjidhnim njërën nga ato që përdorëm mesnesh (anglisht, italisht, shqip), nuk do të kuptoheshim ngafëmijët. Për këtë sigurisht u konsultuam dhe u orientuam ngatrajnuesja jonë, Klaudia. Sigurisht, aty ku ka shpirt, ka ide, kaedhe zgjidhje. Vendosëm të përdornim gjestet dhe pasthirrmat.Vendosëm që personazhet të merrnin jetë nga duart tona, nga

9

komunikimi jo verbal dhe të transmetonin emocionin tonë dhe jozërin tonë.

Në fakt kjo zgjedhje kishte edhe një arsye tjetër, tëparamenduar nga trainuesja jonë. Ishim mbledhur të përjetonim njëpërvojë arti, ndaj do të komunikonim përmes tij.

Arti është një nga gjuhët më ekspresive të komunikimit dhepër më tepër është një gjuhë universale. Ndaj duhej ta mësonimkëtë gjuhë.

Pikërisht kjo ishte e reja e këtij workshop-i që do të bëntendryshimin që përmendëm.

.…dhe rezultati qe mbresëlënës, i paparashikuar…na kuptuan, ukënaqën me ne dhe na dhuruan shumë duartrokitje…A ka kënaqësi mëtë madhe sesa të marrësh duartokitjet dhe përgëzimet e sinqertatë fëmijëve?!

Motivimi i studentëve tanë

Ideja që të gjitha projektet që ata do të realizonin do tëregjistroheshin, do të ekspozoheshin dhe ata vetë do të ishinprotagoniste të një eskpozite të madhe, që do të prezantonte mestë tjerash edhe punën e tyre krijuese, ishte vërtetë motivuesepër ta...

Në ekspozitë ato u ndjenë vërtetë të tilla, u ndjenë nëqendër të vemendjes. Kënaqësia dhe emocionet që kishin marrëgjatë realizimit të projekteve iu shumëfishuan dhe po shumëfish ekuptuan rëndësinë e asaj që kishin arritur.

Ishte vërtetë bukur të ndaje këtë eksperiencë me kaq shumëmiq që na kishin nderuar me ardhjen e tyre.

Nga ana tjetër, ata gjithashtu do të kishin edhe njëkujtim të bukur që do t’u mbante gjallë përgjithmonë emocionet epërjetuara gjatë realizimit të projektit, sa herë ata do tëkishin mundësi t’i rishihnin. Ama nuk do të mbetej vetëm me kaq,ata do të fitonin një përvojë të re që do t’u vlente në tëardhmen në punën e tyre. Ata do të aftësoheshin të ishin krijuesenë vazhdimësi, që këto njohuri t’i përdornin jo vetëm si argëtimpër fëmijët, por edhe si një mënyrë e re mësimdhënie në punën etyre në të ardhmen, ku si mjet didaktik konkret, do t’u shërbenin

10

movie-t e realizuara nga projektet e tyre, që do t’i ndihmoninpër të bërë zgjidhje e për të dhënë mundësi të reja aplikimi nëorën e mësimit. Bashkëpunimi me fëmijët dhe aplikimet e realizuara me dhe përfëmijët

Momentet më të bukura që përjetuam gjatë realizimit tëprojekteve me studetët në universitet, ishin ata që ndamë mefëmijët, prezentë në seancat tona të punës. Dhe nuk ishin pak,ishin të shpeshta dhe u përfshinë shumë fëmijë.

Por dy prej tyre u bënë miqtë tanë të pandashëm. Ishinfëmijë të studenteve-nëna që kishim ne në universitet në të dysistemet e studimit. Insistonin te nënat e tyre të ishin prezenteçdo seancë mësimi.

Ishte një bashkëpunim i pazakontë, që na solli momente tëpazakonta dhe emocione të paharrueshme, e mbi të gjitha nashërbeu shumëçka. Së pari, pjesëmarrja e fëmijëve gjallërisht dhe me njëkënaqësi të pamatë në lojën me kukulla, na shërbeu si test për tëkuptuar rolin, nevojën dhe domosdoshmërinë e aplikimit të figure-play me fëmijët në shkollë, në familje apo kudo tjetër ku doishte e nevojshme

Së dyti , si studentët, ashtu edhe fëmijët, mësuan shumë nganjëri tjetri. Studentët mësuan spontanitetitin dhe lirshmërinënga fëmijët, por mbi të gjitha mësuanin t’i dashuronin kukullat,kurse fëmijët mësuan disiplinën nga ata. Mbi të gjitha, të dyjapalët, mësuan ta duan punën.

Së treti, ishte një bashkëpunim që u dhuroi kënaqësi të pafund.Ishte vërtetë një bashkëpunim që ia vlejti.Kjo risi, fatmirësisht nuk mbeti vetëm pjesë e dyerve të

universitetit, por i tejkaloi këto kufinj. Në 2010, studentët, tëmotivuar dhe me dëshirën e mirë që ajo që kishin mësuar t’ishërbente dikujt dhe t’ua bënte qoftë edhe për pak momente ditënmë të bukur, e përcollën përvojën e tyre përmes një shfaqje, nëShtëpinë e Fëmijës Parashkollor në Shkodër, pikërisht në ditën efëmijëve, me 1 Qershor. Të njëjtën nismë patën një grup tjetër

11

studentësh një vit më pas, në 2011, të cilët në bashkëpunim memiqtë e tyre të degës së Psikologjisë realizuan të njëjtën ide,tashmë në Shtëpinë e Fëmijës Shkollor.

Megjithatë, aplikimi i përvojës përsëri nuk mbeti vetëm mekaq. Një nga ish studentet pjesëmarrëse në workshop-in eSolothurnit, Arta Preza, aktualisht mësuese, realizoi në 2012 njëteatër kukullash me nxënësit e saj. Fillesat kjo punë i pati nëuniversitet, ku fëmijët erdhën, morën eksperiencë, bashkëpunuanme ne dhe më pas me dëshirën e tyre, me bashkëpunimin eimpenjimin e mësueses së vet, ata arritën të realizonin vetë njëshfaqje të tërë, shumë të veçantë, shumë tërheqëse, me shumëfantazi, me një skenar fantastik e disi të çuditshëm të shkruarnga njëra prej nxënëseve, e për më tepër, që u ndoq me shumëkërshëri, si diçka re, nga shumë spektatorë dhe u shfaq disaherë. Ishte një shfaqje e mrekullueshme, realizuar nga një grupfëmijësh 10 vjeçarë, me një bashkëpunim për t’u admiruar emrekullisht mbresëlënës.

Ishim me fat që i njohëm.

Nga këto workshop-e, mësuam si të mendojmë e çlirojmëmendimet tona shpenguar, mësuam sa i rëndësishëm ështëbashkëpunimi, mësuam si të bashkëpunojmë bukur, si tëbashkëpunojmë lirshëm e të respektojmë mendimet, idetë apozgjidhjet e tjetrit e si t’i shfrytëzojmë apo t’i bashkërendojmëtë gjitha këto.

Ishte një bashkëpunim që krijoi ura, lidhi dy vende dhelindi një miqësi, e cila hodhi një farë, çeli një lule që dhafrutet e saj, të cilat na shijuan dhe na rritën më shumëdëshirën, që ky bashkëpunim dhe kjo miqësi të vazhdojnë.

... ndaj të gjithë shpresojmë, që lule të tjera miqësie ebashkëpunimi të rriten e shtohen në kopshtin tonë të përbashkët.

12

Eine eindrucksvolle ErlebnisreiseProf.as.Ikbale KALAJA

Ma.Rina GERA

Das Morgen gehört denen, die sich heutedarauf vorbereiteten

Die Liebe ist eine besondere Art von Kooperation. Wir bautendeshalb unsere Partnerschaft auf die Liebe und die Hingabe auf um

13

einander bei der Erfüllung unserer Wünsche und Bedürfnisse zuhelfen. Nun, was erwartete uns auf diesem gemeinsamen Weg? Wiewürden wir unser Vorhaben eingehen? Was war unsere gemeinsameVision, unser Wunsch, für die wir jeden Tag unsere Kräfteeinsetzten? Von beiden Seiten der Kooperation wurde vom Herzender Wunsch gehegt, neue Generationen von gut qualifizierten undengagierten Lehrern auszubilden, welche die Kinder mit Freude aufdem Bildungs- und Wissensweg begleiten und ihnen diesen Wegangenehm, leicht und interessant machen würden, so dass dieKinder freiwillig und nicht gezwungen den Bildungszielen folgten.Wie genau konnte man dieses Ziel erreichen? Uns kam die Idee, dieKinder durch das Puppenspiel zu erreichen. Warum ausgerechnet dasPuppenspiel, warum figure play?Es gibt kaum einen Platz auf derWelt, an dem die Kinder nicht gern mit Puppen spielen und sichvon ihnen begeistern lassen. Auch die Erwachsenen erinnern sichgern an ihre Kindheit zurück, als ihre Eltern Puppen verwendethaben, um in besonderen Kommunikationssituationen zwischen ihnenund den Kindern zu vermitteln. Hier bildeten auch wir keineAusnahme. So stellten wir die Überlegung an, sich diesesuniversellen Unterhaltungsmittels des Puppenspiels bei derAusbildung zukünftiger LehrerInnen zu bedienen. Hier begann auchdie Kooperation an unseren gemeinsamen Projekten. Wir gingen dieKooperation unter ungleichen Verhältnissen ein, was unsereTradition und unsere Erfahrungen auf diesem Bereich betrifft,aber mit einem großen Wunsch, etwas im Bereich des Puppenspielszu leisten. Unsere Tradition mit dem Puppenspiel war verschiedenvon der Tradition der Kinder und Studierenden in der Schweiz.Puppen waren auch für unsere Kinder immer ein beliebtes,zauberhaftes Objekt gewesen, aber in ihrem Verständnis waren sienur ein statisches Spielzeug, mit dem man spielen kann, welchesaber selbst nicht spielt, nicht interagiert. Diese Auffassung warweit entfernt vom Begriff figure play, mit dem wir uns spätervertraut machten und dem zufolge die Puppe atmen, mit den Kindernspielen und ein Leben wie die Kinder haben kann. Während es imPuppentheater die Puppen sind, die spielen, sprechen, miteinanderkommunizieren, ihr eigenes Leben und ihre eigene Geschichtenhaben, ist das Kind hier nur Zuhörer und Zuschauer, er ist

14

passiv, aber nur in seiner physischen Rolle, denn als Teil desPublikums nimmt er geistig am Figurenleben des Stückes teil, erlacht und trauert mit den Figuren. Es kann auch nicht anderssein, denn es besteht eine emotionelle Bindung zwischen dem Kindund den Puppen, auch wenn ihm als Zuschauer eine statische Rollezugewiesen ist.

In unserer Puppentradition ist bei der Beziehung Kind-Puppe, injeder Situation, nur einer von den beiden Kommunikationsakteurenaktiv, der andere dagegen passiv. Es fehlt also die Interaktion.Was würde aber in den gemeinsam geführten Workshops anders sein?Welche Erfahrungen würden unsere Tradition bereichern? Was würdeuns bei solchen Projekten begeistern und unsere Skepsis inZuversicht verwandeln?

Wie es begann

„Wir erlangen Stärke, Selbstbewusstsein und Mut durch jedeErfahrung, bei der wir wirklich aufhören der Angst ins Gesicht zublicken…wir müssen das tun, von dem wir glauben wir könnten esnicht.”

Eleanor Roosevelt

Ursprünglich lernten wir die Sockenpuppen durch ein Buch kennen,das uns Sabine schenkte. Die Textillustrationen stimmten uns einbisschen skeptisch über ihre Ausdruckskraft, über ihrkommunikatives Potential und das Vermögen, das Interesse derKinder für solche Puppen zu wecken. Bereits beim erstengemeinsamen Workshop, der in Solothurn mit Studierenden derjeweiligen Länder organisiert wurde, verliebten wir uns in diesePuppen und waren von ihnen entzückt. Dort erfuhren wir, wiekommunikativ diese Puppen in den Händen von Spielenden, wie echtund lebendig sie werden konnten. Von dem Moment an verspürten wireinen dringenden Wunsch, diese wunderbare Erfahrung auch inunserem Land zu teilen, so schnell, so oft und so breit wiemöglich. Die Leidenschaft, die „das Wunder figure play“ in uns

15

entfacht hatte, gaben wir an unserem Institut und an der Fakultätweiter. Wir machten es Teil des Programms für Kunst an derFachrichtung Vorschulische Erziehung. Seit drei Jahren haben wirauch mit dessen Anwendung in beiden Studium-Systemen (in demVollzeit- und dem Teilzeitstudium) begonnen. Glücklicherweisenahmen auch unsere Studierenden die neue Leidenschaft für dieneu gelernte Technik mit der gleichen Begeisterung auf. Siebeteiligten sich an Projekten mit figure play, die siehervorragend durchführten. Diese Erfahrung teilten sie auch inden Städten und Schulen, in denen sie arbeiteten.

Das Wunder war geschehen.

Der Wunsch, die gesammelten Erfahrungen in der Realität zuverwirklichen, wurde bald dank den Studierenden vomTeilzeitstudium erfüllt, da sie zugleich auch als Lehrendemitwirkten. Nach dieser Erfahrung folgte ein zweiter Workshop inShkoder. Hier wurden wir außerhalb von Universitätsräumen aktivum eine breitere Wirkung zu erzielen. Es würden nicht nur unsereStudierende Teilnehmer an diesem Workshop sein, sondern auchKindergärtnerInnen und andere SchulerzieherInnen unserer Stadt,die zu solchen Projekten eingeladen wurden. Bei denen, die mitsolchen Erfahrungen überhaupt nicht vertraut waren, vermochtevielleicht am Anfang eine gewisse Skepsis dem Neuen gegenüberherrschen. Sie würden sich zunächst ohne große Begeisterung ander Sache beteiligen lassen. In einem Kindergartenraum fanden wireinige Schachteln voll mit Stoffstücken, Klebemitteln, Pinseln,Farben, Fäden, Nähnadeln, Knöpfen, und anderen seltsamenObjekten, die nicht unserer Vorstellung von „Puppen“ entsprachen.

Anstelle der Verwunderung trat plötzlich die ungeheureFaszination über die kreative Arbeit ein. Auch wenn dieKommunikation bei diesem Prozess in verschiedenen Sprachenablief, lag ihr ein gemeinsames Ziel zugrunde. Dank ähnlichenBerufen und Tätigkeiten und trotz unterschiedlicher Erfahrungen,wollten wir uns mit Nachdruck für etwas Schönes einsetzen, daswir nicht nur an zwei Tagen, sondern noch länger anwenden würden.

16

So verwandelte sich die ursprüngliche Verlegenheit undUnbeteiligtheit in ein großes Interesse für das Neue. UnsereGruppe hatte noch nie mit Puppen interagiert oder einPuppentheaterspiel inszeniert. Solche Puppen, die Lebenpulsierten, waren uns bis dahin unbekannt gewesen. Die Puppen, andie man gewöhnt war, waren keine selbstkreierten, sondern Figureneines auf der Bühne inszenierten Märchens oder einerKindergeschichte gewesen.

Unser Glück war, mit Studierenden zusammenzuarbeiten, die vonihrer Kindheit an, ob in der Familie, im Kindergarten oder in derSchule Erfahrungen mit Sockenpuppen gemacht und sie immer nochTeil ihrer Ausbildung als zukünftige Lehrende undKindergärtnerInnen hatten. Trotz eines ungleichen Starts habenwir es dank unseres Willens und unserer Beharrlichkeit sowie dankder Unterstützung unserer Kooperationsfreunde geschafft,miteinander zu interagieren, kreativ mitzuwirken und am Schlussunsere gemeinsame Idee einer inszenierten Aufführung zuverwirklichen. Es gelang uns für eine kurze Zeit wieder Schülerund Schülerinnen zu sein, aber ohne unter Vormundschaft zustehen. Wir lernten, aber nicht für Prüfungen. Wir amüsierten unswie kleine Kinder. Diese Begeisterung durfte deshalb auf keinenFall nur in unserem kleinen Kreis von Lehrenden,KindergärtnerInnen und Studierenden bleiben. Man wollte sieverbreiten, sie nicht erlöschen lassen. Unser Wunsch und zugleichauch das Ziel dieser neuen Erfahrung war es, sie bei unserertäglichen Arbeit mit SchülerInnen und Studierenden in der Praxisanzuwenden.

Was wir lernten und wie wir das Gelernte anwandten

„Der menschliche Geist kehrt, wenn er von einer neuen Ideegefordert wurde, nie zu seiner Ausgangsposition zurück.“

Jedes Wissen, das man eifrig und mit großem Interesse aneignet,erfährt bald auch ein Feedback. Zuerst praktizierten dieLehrenden das Neugelernte mit ihren Kindern zu Hause und späterauch mit ihren SchülerInnen in der Schule. Sie berichteten

17

enthusiastisch über die neu gemachten Erfahrungen und warenzufrieden mit der Einführung dieser neuen Lehrmethode in ihrenUnterricht. Somit hatte sich die Einstellung der Lehrenden zufigure play total verändert. Sie begriffen das breite Bedeutungs-und Anwendungsfeld dieses Konzepts bei der Arbeit mit Kindern.Sie stellten bei seiner konkreten Implementierung fest, dassPuppen zu einer Verbesserung der Kommunikation unter denSchulerInnen beigetragen hatten, indem sie voller Freude in dieSchule kamen und aktiver und motivierter am Lernprozessteilnahmen.Die Puppe fungierte im Unterricht als ein Mittel zurSteigerung der Interaktion und der geistigenAusdruckmöglichkeiten. Sie machte die Kinder neugierig undförderte ihre Kreativität und Phantasie. Sie amüsierte und lehrtezugleich, sie zog die Aufmerksamkeit auf sich und erweckte denWunsch, sich mit ihr zu beschäftigen. Zu Recht waren wir voneiner glühenden Begeisterung für das „Figure play Wunder“gepackt.Die Rolle von Freundschaft und icebreaker als Hilfeleistende Mittel bei der Entstehung von Kooperation

Unsere Workshops waren auf der Basis von Gruppenarbeitorganisiert. Damit die Gruppenbildung und die Zusammenarbeitgelingt, muss vorher eine bestimmte zwischenmenschliche Beziehungaufgebaut und gepflegt werden, die eine Grundvoraussetzung füreine gute Teamarbeit bildet. Diesem Zweck diente unter anderemauch die Hospitalität, mit der die Gäste im Gastland aufgenommenwurden. So waren wir einander bereits am ersten Tag des Workshopskeine Fremde mehr, sondern gute KollegInnen, bereit mit einanderzusammenzuarbeiten. Wir fühlten uns gut in der Gegenwart voneinander. Die ausländischen Gäste, fühlten sich weniger fremd. Umdie Vertrautheit der TeilnehmerInnen untereinander weiter zuvertiefen, wurden Gruppen verschiedener Nationalitäten gebildet.Das gelang bestens und brachte besondere interessante Leistungenhervor, denn hier tauschte man verschiedene Erfahrungen,Kulturen, Traditionen, Fähigkeiten und Talente aus, dieeinfallreiche Ideen und Lösungen generierten.

18

Das waren in der Tat wundervolle Projekte. Das Leintuch und seineZauberkraft. Wir mussten ein Puppentheater inszenieren. Wirwürden selbst die Maler sein, die diese Puppen kreierten, wirwürden die Puppenspieler sein, die durch die Plastik ihrer Händeund den Klang ihrer Stimme, Leben in sie einhauchten. Wir würdenzugleich auch die Regisseure von den Stücken sein, aber wiesollten wir diese Arbeit angehen? Wo sollte man anfangen? Nachdem vorläufigen Training wurden den Studierenden fertige Puppenverteilt, was als Vorbereitungsphase dienen sollte. Zuerstsollten sie verstehen, wie diese Puppen funktionierten, wie siegebaut und modelliert waren je nach Figurcharakter, den mangestalten wollte. Wir mussten uns mit diesen Puppen vertrautmachen. Es bildeten sich Gruppen nach einem Zufallsprinzip. JedeGruppe bildete mit ihren Puppenfiguren eine Geschichte, die mandann vorspielte. So begannen die Proben. Bei den Proben fiel unsauf, dass unsere Studierenden angespannt und steif wirkten imGegensatz zu den schweizerischen Studierenden, die ein sicheresAuftreten hatten. Das war aber nachvollziehbar, angesichts derTatsache, dass die Erfahrungen in diesem Bereich nicht diegleichen waren.

Nach dieser Phase begannen die Präsentationen der eigenenGruppenarbeit.

Es hat nur ein weißes Leintuch, gespannt auf zwei Staffeleiengebraucht, damit die Angespanntheit unserer Studierendenverschwand. Wir erlebten eine richtige Verwandlung unsererStudierenden, die geschickt und einfühlsam mit dem Partner undder Partnerin kommunizierten, eine starke plastischeAusdruckskraft aufwiesen und in vollem Einklang mit derPuppenfigur standen.

Da entdeckten wir den Zauber des Leintuchs.

Hinter ihm, weg vom Auge des Zuschauers bewältigten sie auch ihreursprüngliche Unsicherheit, ob ihnen die Erfahrung gut gelingenund sie dem Niveau ihrer Arbeitspartner entsprechen würde. Hinterdem Leintuch konnten sie von niemandem identifiziert werden. Sie

19

waren weniger sie selbst, sie waren vielmehr ihre eigenePuppenfigur. Alles, was dort passierte, war so perfekt, soberührend, dass man tatsächlich zum Glauben neigte, dass hinterdem Leintuch ein Zauber geschehen sei. Den Nutzen dieses Zauberswollten wir für die Arbeit mit unseren Studierenden beibehalten.Jeder Schritt in unsere gemeinsamen Erfahrungen ist wegweisendfür unsere Lehrtätigkeit gewesen. Wir möchten uns deshalb andieser Stelle bei all jenen bedanken, die uns an diesereindrucksvollen und vor allem fruchtbaren Erfahrung Teil habenließen.

Die TrainerInnen

Wir waren in unseren Trainings vom Glück begünstigt, denn wirwurden von den besten TrainerInnen betreut. Im Workshop vonSolothurn haben wir das Phänomen Vermer gehabt. Einenleidenschaftlicheren und inspirierenderen Menschen konnte mannicht finden. Er steckte uns mit seiner Liebe und seinerHingebung für unser Vorhaben an und wir spürten, wie uns seineInspiration allmählich weiterführte. Er besaß die Fähigkeit,alles um ihn herum zu elektrisieren, sogar die Luft, die Gedanken... absolut alles. Er konnte auch den trägsten Geist mitBegeisterung erfüllen.

Dieser Mann brachte uns bei, wie wir den Charakter der Figuren,die wir später modellieren würden, am besten definieren undauslegen könnten, wie man unter ihre Haut geht um dann eins mitihnen zu werden.

Er machte uns auch darauf aufmerksam, wie wir die Bewegungen unddie Gedanken des Partners oder der Partnerin spüren können umharmonisch aufeinander abgestimmt zu sein. Dazu dienten auch diegroßartigen Icebreaker - Spiele, die er mit uns spielte. Daswaren zweckorientierte, amüsante, auch wenn für uns etwasungewöhnliche Spiele. In Shkoder dagegen herrschte dieGelassenheit von Klaudia. Sie konnte vom Anfang an mit ihrer Ruheimponieren, die sie auf ihre Umgebung ausstrahlte. Das erweckteVertrauen und sorgte für eine gute Arbeitsatmosphäre. Durch ihre

20

Tranquilität und ihr Einfühlsvermögen sowie durch eine Fähigkeit,für die man schwer eine Definition findet, wusste sie uns fürsich zu gewinnen und das Beste aus uns herauszuholen. Sieförderte unsere Phantasie und Kreativität. Sie imponierte mitihrem Professionalismus, wie sie die Charaktere der Puppenfigurengestaltete und wie sie sie in ihren Händen mit Leben erfüllte.

Von solchen TrainerInnen konnte man nichts anderes als nurlernen, wie eine gute Zusammenarbeit gelingt.

Nur so konnte so viel Schönes in unseren Workshops entstehen.

Die Kommunikation

Wie würden wir nun miteinander kommunizieren? In welcher Sprachewürde die Projektpräsentation ablaufen? Was würde hier anderssein im Vergleich zu früheren Projekten?

Beim Workshop in Solothurn wurde entschlossen viele Sprachenanzuwenden. Das hatte positive Wirkungen auf die TeilnehmerInnenund die geleistete Arbeit. Durch die Verwendung der eigenenSprache fühlte man sich nicht mehr fremd, sondern „wie zu Hause“.Die Mehrsprachigkeit diente auch einem der Ziele dieserZusammenarbeit und nämlich dem Kennenlernen und der Begegnung vonKulturen.

So sprach man in der Arbeitsgruppe eine Sprache, die jede undjeder verstand. Das hätte nicht anders sein können, sonst würde

21

man sich nicht verstehen. Das Besondere daran entfaltete sichaber vor allem bei der Vorstellung der Gruppenarbeiten. In jederGruppe wurden mindestens vier Sprachen verwendet, je nach derNationalität der Gruppenmitglieder. Das brachte einigeinteressante und lustige Situationen mit sich, die unvergesslichin unserem Gedächtnis blieben.Bei dem Workshop in Shkoder würdeunsere Arbeit mit einer Vorführung vor einer kleinenKindergruppe abgeschlossen werden. Nun, in welcher Sprache...?Die Kinder würden die von uns in den Arbeitsgruppen verwendetenSprachen (Englisch, Italienisch, Albanisch) nicht verstehen. Hierwurden wir wieder einmal von unserer Betreuerin Klaudia gutberaten. Da, wo es Esprit gibt, gibt es auch Ideen und Lösungen.So wurden wir uns einig, mit Gestik und Interjektion zu arbeiten.Die Puppenfiguren sollten von unseren Händen, von unserer nonverbalen Kommunikation mit Leben erfüllt werden. Sie solltenunsere Emotionen und nicht unsere Stimme übertragen. Für dieseLösung gab es noch einen anderen von unserer Betreuerin gutüberlegten Grund: Wir alle waren zusammengekommen um bei einemKunsterlebnis mitzumachen, also, durch die Kunst zukommunizieren. Die Kunst ist eine der expressivstenKommunikationsmittel. Noch dazu stellt sie eine universelleSprache dar. Wir wollten diese Sprache beherrschen. Genau das,war das Neue an diesem Workshop, was den oben angedeutetenUnterschied zu den früheren Workshops ausmachen würde. DasErgebnis war beeindruckend, unvorhersehbar. Man verstand uns undamüsierte sich mit uns. Wir erhielten kräftigen Applaus. Washätte uns eine größere Freude bereiten können als der Applaus unddie aufrichtigen Glückwünsche der Kinder?!

Die Motivation unserer Studierenden

22

Die Aufnahme der realisierten Projekte und die Exposition ihrerkreativen Arbeit übte auf unsere Studierenden einen großen Reizaus. Bei der Ausstellung fühlten sie sich ins Zentrum derAufmerksamkeit gestellt. Die Freude und die Emotionen, die siewährend der Durchführung der Projekte gespürt hatten,vervielfältigten sich und sie erkannten die mehrfache Bedeutungihrer Leistung.Es war eine besondere Freude, diese Erfahrung mitso vielen Freunden teilen zu können, die bei der Veranstaltunganwesend waren. Die Erinnerung an diese schönen Erfahrungen hieltdie während der Projektarbeit erlebten Emotionen wach. Es warenaber nicht nur schöne Erinnerungen, die zurückblieben, sondernauch eine neue Erfahrung, die für ihre zukünftige Arbeit sonützlich sein würde. Sie wurden dazu befähigt, die neu erworbenenKenntnisse nicht nur als Unterhaltung für die Kinder anzuwenden,sondern sie auch als eine neue Unterrichtsmethode zu gebrauchen.Dabei würden die in den eigenen Projekten realisierten movies alsdidaktisches Mittel fungieren und bei der Anwendung neuerLehrmethoden in der Unterrichtsstunde helfen.Die Zusammenarbeitmit den Kindern und die für die Kinder und mit den Kindernrealisierten Applikationen

Die schönsten Momente, die wir während der Projektarbeit an derUniversität erlebten, waren diejenigen, die wir mit Kindernverbrachten. Es gab mehrere Sitzungen, bei denen Kinder anwesendwaren, die in die eigene Arbeit eingebunden wurden.

Zwei von ihnen wurden besonders gute Bekannte von uns. Das warendie eigenen Kinder von Studentinnen. Sie bestanden bei ihrenMüttern darauf, bei jeder Sitzung anwesend zu sein.

Es war eine ungewöhnliche Kooperation mit ungewöhnlichen Momentenund unvergesslichen Eindrücken, eine Erfahrung, die sich invieler Hinsicht als nützlich erwies.

Zum Ersten erkannten wir bei der Arbeit mit den Kindern diebesondere Bedeutung von figure play bei der Unterhaltung undBildung der Kinder und die Notwendigkeit es im Unterricht, in derFamilie oder sonst wo anders anzuwenden. Zweitens lernten sowohl

23

die SchülerInnen als auch die Studierenden sehr schnellvoneinander. Die Studierenden lernten von den Kindern derenSpontaneität und die Ungezwungenheit, mit der sie agierten, abervor allem lernten sie von ihnen die Liebe für die Puppen. DieKinder andererseits lernten von den Erwachsenen diszipliniert zuarbeiten und beide zusammen lernten die Arbeit lieben.

Drittens war es eine Kooperation, die uns viel Freude schenkte.

Die in den Projekten gesammelten Erfahrungen trugen ihre Früchteauch außerhalb der Universitätsräume. Am 1. Juni 2010organisierten motivierte Studierende zum Kindertag eineAufführung für Kinder unter sechs Jahre im Waisenhaus vonShkoder. 2Die gleiche Initiative ergriff ein Jahr später aucheine andere Gruppe von Studierenden, als sie in einerKooperation mit ihren KollegInnen der Psychologie ebenso eineVorführung im Waisenhaus organisierten, diesmal für Kinder übersechs Jahre. Ein anderes Beispiel für die konkrete Umsetzung dergewonnen Kenntnisse ist auch das Projekt von Arta Preza, derzeitLehrerin und ehemalige Teilnehmerin am Workshop von Solothurn.Sie inszenierte 2012 mit ihren SchülerInnen einPuppentheaterstück. Die Arbeit für dieses Projekt hatte an derUniversität begonnen, als die Kinder nach ihren erstenErfahrungen dort, aus eigener Initiative und mit derUnterstützung ihrer Lehrerin, selbst ein Puppentheaterstückvorbereiteten. Es war eine beeindruckende,fantasiereicheAufführung, die von einem breiten Publikum mit großem Interesseverfolgt und auch mehrmals wiederholt wurde. Der von einerSchülerin geschriebene Handlungsablauf des Stückes und diebesonders gute Realisierung der Vorführung zeugten von einerbewundernswerten Zusammenarbeit zwischen einer Gruppe von Kindernund ihrer Lehrerin und von ihrem Willen ein Projekt selbst zugestalten und auf die Bühne zu bringen.Wir konnten von unserenProjekten und den Workshops so viel mitnehmen. Wir nahmen diegute Zusammenarbeit mit, den Respekt füreinander und für dieIdeen und Lösungen der Anderen, die produktive Zusammenführungunserer Kräfte und die Art frei und unwillkürlich zu denken.Diese Kooperation schlug eine Brücke zwischen zwei Ländern und

24

ließ eine wunderbare Freundschaft entstehen, die wir auch in derZukunft weiterpflegen möchten.

(Übersetzt von Sara Gurraj)

25