Sağlık Sektörünce İş Sağlığı ve Güvenliği

SAĞLIK SEKTÖRÜNDEİŞ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ

Sosyal Politika Yüksek Lisans Programı

Hukuki Boyutları İle Türkiye’de İş Sağlığı ve Güvenliği

İlknur TUNÇ/ Kasım, 2013

İŞ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ NEDİR?

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ UYGULAMALARININ AMACI

•ÇALIŞANLARI KORUMAK

•ÜRETİM GÜVENLİĞİNİ SAĞLAMAK

• İŞLETME GÜVENLİĞİNİ SAĞLAMAK

İŞ KAZALARININ İŞÇİLER AÇISINDAN SONUÇLARI

İş kazalarının sonuçlarından en önemlisi çalışanın yaşamını yitirmesidir. Özellikle aile reisi konumundaki çalışanın yaşamını kaybetmesi aile üzerinde maddi ve manevi sorunlara neden olmaktadır.

İş kazaları sakatlıkla sonuçlanmış ise, kişi çalışma gücünü kısmen veya tamamen kaybedebileceği gibi, meslekte kazanma gücünü kaybederek asıl mesleğini yapamayacak duruma da gelebilmektedir.

Çalışanın iş kazası neticesinde sakat kalması veya ölmesi, işveren için manevi üzüntü kaynağı olmasının yanı sıra maddi açıdan da önemli bir biçimde maliyetlere neden olmaktadır.

(Tedavi masrafları, tazminatlar, mahkeme giderleri, geçici ve sürekli iş göremezlik ödenek ve aylıkları, cezalar , işgücü ve işgünü kayıpları, üretim kayıpları, hasar gören araç ve gerecin tamiri, bakımı, yeniden hammadde temini için yapılan harcamalar vb)

İŞ KAZALARININ İŞVEREN AÇISINDAN SONUÇLARI

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ UYGULAMALARININ AMACI

İş kazalarının, başta çalışan ve çalışanın ailesi olmak üzere, işverenler, sosyal güvenlik kuruluşları ve devlet yapısı üzerinde ciddi etkiler yarattığı görülmektedir.

İş kazası ve meslek hastalıkları nedeniyle ortaya çıkan psikolojik, sosyolojik, tıbbi ve ekonomik sorunlar, işçi ve işvereni etkilediği gibi ülke ekonomisi ve ulusal refahı da etkilemektedir

ÜLKEMİZDE İŞ KAZALARINA İLİŞKİN SAYISAL VERİLER

2010 yılında TÜRKİYE’ DE;62.903 iş kazası ve 533 meslek hastalığı vakası

meydana geldi.1.454 çalışan iş kazası ve meslek hastalığı

nedeniyle hayatını kaybetti.

HER GÜN172 İş kazası gerçekleşiyor;

4 Çalışan hayatını kaybediyor,6 Çalışan sürekli iş göremez hale geliyor.

SAĞLIK SEKTÖRÜNDE İŞ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ

Sağlık hizmetleri, sağlık kurum ve işletmelerinde sağlık ekibi üyeleri tarafından sunulmaktadır.

Sağlık ekibi genel olarak; Hekim, hemşire, ebe, diyetisyen, fizyoterapist, biyolog, laboratuvar, anestezi, röntgen ve diğer sağlık teknisyenleri, eczacı gibi çeşitli profesyonel meslek üyelerinden oluşmaktadır.

Sağlık ekibi üyeleri;

başta olmak üzere sağlıkla ilgili pek çok kurum ve işletmede çalışmaktadır

Özel ve kamuya ait hastaneler Sağlık merkeziSağlık ocağıDispanser

Sağlık eviEczaneLaboratuvarPoliklinik ve muayenehaneler


Sağlık personeli hizmetin özelliğinden kaynaklanan nedenlerden dolayı mesleki risklere ve iş kazalarına maruz kalmakla birlikte, sağlık sektörü iş kazaları açısından birçok sektörden daha risklidir.

Avrupa’da sağlık sektöründeki iş kazaları, tüm Avrupa’da meydana gelen iş kazası ortalamasından %34 oranında fazladır.

İş kazası sağlık sektöründe 9,4 iken madencilik sektöründe 6,3’tür.


Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Ulusal İşçi İstatistikleri 2001 yılı sonuçlarında;Sağlık sektörü öldürücü olmayan mesleki kaza ve hastalıklar açısından tüm sektörler arasındaikinci sırada yer almaktadır.

Sağlık çalışanlarında en sık görülen iş kazaları : kesici-delici alet yaralanmaları, kan-vücut sıvılarıyla bulaşan hastalıklar, ağır kaldırma, düşme, çarpma, takılma, kayma vb. nedenlere bağlı kas-iskelet sistemi yaralanmaları ve şiddettir.


Çalışma ve Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından hazırlanan “İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Risk Grupları Listesi Tebliği’’ nde risk grupları 1’den (en az tehlikeli) 5’e kadar (en çok tehlikeli) kademeli sınıflandırmaya tabi tutulmuştur.

Tebliğde sağlık işletmeleri 5. risk grubunda sıralanmış olup, sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı açısından en riskli grupta yer almaktadır.


Ülkemizde sağlık çalışanlarının ne kadar, hangi sıklıkla, hangi tür iş kazalarına maruz kaldığı, maruz kalanların ise; yaşamını hangi koşullarda ve nasıl sürdürdüğü, kaç kişinin iş göremez hale geldiği, sakatlık geçirdiği ya da yaşamını kaybettiğine dair bir kayıt sistemi bulunmamaktadır.


Ulusal düzeydeki iş kazası ve meslek hastalıkları istatistiklerine sağlık çalışanlarına ait yaralanma ve hastalık bilgileri yansımamakta ya da sadece iş sağlığı birimi olan ve düzenli kayıt tutan oldukça az sayıdaki hastaneden bildirilenler yansımaktadır.

Risk Sınıfı Risk Tanımı Sağlık İşletmeleri İçin Risk Örnekleri

Biyolojik Enfeksiyonlar/biyolojik ajanlar; bakteriler, virüsler, mantarlar, parazitler, bulaşıcı vücut sıvıları.

HIV, Hepatit B, Hepatit C virüsleri ve tüberküloz gibietmenler.

Kimyasal Vücut sistemini zehirleyen veya tahriş eden çeşitli kimyasallar, solüsyonlar ve ilaçlar.

Formaldehit, gluteraldehit, tehlikeli ilaçlar (Sitotoksik ajanlar), etilen oksit, kullanılmış anestetik gazlar, pentamidine ribavirin.

Psikolojik Bir kişinin işi veya çalışma ortamı ile ilgili konularda, stres, duygusal zorlanma veya diğer kişiler arası problemler yaratan durum veya etkenlerle karşı karşıya kalması.

İş stresi, işyerinde şiddet, vardiyalı çalışma, yetersizpersonel, ağır iş yükü ve hastaların ortalama iyileşme sürelerinin uzaması.

Fiziksel Çalışma ortamında dokuincinmelerine neden olanajanlar.

Radyasyon, lazer, gürültü, elektrik, çok soğuk veya çok sıcak hava, işyerinde şiddet.

Çevresel,Mekanik veBiyomekanik

Çalışma ortamında muhtemelkazalara ve yaralanmalara veyasıkıntıya neden olan faktörler

Tökezleme riskleri, güvensiz/tedbiriz donanımlar, hava kalitesi, kaygan zeminler, güvensiz alanlar, düzensiz veya çalışmaya engel çalışma alanları, geçit yerleri, uygunsuz vücut duruşları (postur bozuklukları),titreşim, çok sıcak ya da çok soğuk hava, devamlı hareket etme veya sürekli bir faaliyet içinde olma, kaldırmalar ve hastaların taşınması.

SAĞLIK SEKTÖRÜNDE İŞ KAZALARI ve MESLEK HASTALIKLARI

Sağlık işletmelerinde meydana gelen kesici alet yaralanmaları çoğunlukla enjektör batması şeklinde gerçekleşmektedir.

Kesici alet yaralanmaları ve özellikle enjektör batması yoluyla virüsler çalışanlara bulaşabilmekte ve gelecekte sağlıklarını tehdit edebilmektedir.

Kesici-Delici Alet Yaralanmaları

Günümüzde özellikle kan yoluyla bulaşan bazı hastalıklar sağlık çalışanlarının meslek hastalığı haline gelmiştir.

Sağlık çalışanları kesici-delici aletlerle yaralanmalar sonucu kan veya vücut sıvıları ile Hepatit B, Hepatit C, Hepatit D ve HIV başta olmak üzere 20 kadar patojen bulaşması açısından sürekli risk altındadırlar.

Kesici-Delici Alet Yaralanmaları

Sağlık çalışanları açısından en fazla tehdit oluşturan enfeksiyon etkenleri Kan-Vücut Sıvıları ile Temas sonucu bulaşanlardır.

Sağlık çalışanlarına hastaların kan ve vücut sıvıları ile temas nedeniyle; HIV, hepatit A (HAV), HBV, HCV, HDV gibi 30 civarında mikroorganizma bulaşmaktadır.

Bu viral enfeksiyonlar dışında sağlık personelinden hastaya, hastadan sağlık personeline birçok viral ve bakteriyel enfeksiyon da bulaşabilmektedir.

Kan-Vücut Sıvıları ile Temas

Sağlık çalışanlarında şiddete uğrama riski diğer hizmet sektörü meslek gruplarına göre 16 kat fazladır. Sağlık işletmelerinin her yerinde şiddete maruz kalınma ihtimali olmakla beraber psikiyatri servisi, acil servis, bekleme odaları ve yaşlı bakım servislerinde bu eylem sıklıkla tekrarlanmakta ve işyerinde şiddet basit veya ciddi fiziksel yaralanmalar, geçici veya sürekli iş görmezlik, psikolojik travma ve ölüm gibi sonuçlara neden olabilmektedir.

Şiddet

Sağlık kurumlarında insan sağlığına zararlı toz, buhar, gaz, sıvı şeklinde 299 değişik kimyasal bileşenin kullanıldığı saptanmıştır. Sağlık çalışanlarının sıklıkla karşılaştığı kimyasal tehlike ve riskler, deterjan, dezenfektanlar, anestezikgazlar, sterilizanlar, ve ilaçlar olarak belirtilmektedir. Gerekli önlemler alınmadığında sağlık açısından olumsuz etkilere neden olan bu kimyasal maddeler özellikle ameliyathane ve laboratuvarlarda büyük risk oluşturmaktadır.

Kimyasal Madde ve İlaçla Maruziyet

Alerjik Reaksiyon

Son 10-15 yıldır önemi gittikçe artan lateks alerjisi sağlık çalışanlarında bir sağlık sorunu ve hatta meslek hastalığı haline gelmiştir.

Sağlık çalışanları pudralı eldivenler yoluyla alerjene maruz kalmaktadır. Özellikle cerrahi klinik çalışanlarında en sık karşılaşılan alerjik problem olarak karşımıza çıkmaktadır.

Kas-İskelet Sistemi Yaralanmaları

Sağlık çalışanları, diğer endüstri çalışanları gibi fiziksel travma riski altındadır.

Diğer iş kolları ile yapılan karşılaştırmalarda sağlık iş kolunda tarım ve inşaat sektöründen daha fazla kaza ve yaralanma olduğu bildirilmektedir.

Kas-İskelet Sistemi Yaralanmaları

Sağlık çalışanlarının kas-iskelet sistemi sorunlarının en önemli nedeni hasta ile yakın temas gerektiren aktivitelerdir.

Bunun yanında; uzun süre ayakta durma, uygun taşıma gereçlerinin olmaması, personel eksikliğine bağlı olarak fiziksel yükün artması, çalışma ortamının ergonomik olmayan tasarımı, kayma, düşme, çarpmaya bağlı olarak kas iskelet sistemi yaralanmaları da görülmektedir

Diğer Kazalar

Çalışanın görev sırasında iş yerinde meydana gelen her tür kaza iş kazası olarak nitelendirilmektedir.

Yanık, cisim çarpması, takılma, düşme, patlama, elektrik kazaları, gaz kaçakları, yangın, radyasyon maruziyeti vb. kazalar sağlık çalışanlarının karşı karşıya kaldığı diğer kazalar kapsamında değerlendirilmektedir.

Sağlık personelinin bir yıl içine maruz kaldığı iş kazaları

kan ve vücut sıvıları ile temas

19%

kesici-delici alet yaralanması

17%

şiddet12%

alerjik reaksiyon5%

kas iskelet sistemi yaralanmaları

4%

kimyasal madde ve ilaçla maruziyet

26%

zehirlenme3%

diğer kazalar14%

SAĞLIK İŞLETMELERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ İLE İLGİLİ

DÜZENLEMELER

Ülkemizde doğrudan “Sağlık Çalışanlarının Sağlığı” ya da “Sağlık Çalışanlarının İş Sağlığı ve Güvenliği” başlıklı bir düzenleme bulunmamaktadır

Yürürlükteki mevzuat incelendiğinde tıbbi atıkların kontrolü, biyolojik risklerden korunma ve radyasyondan korunma, işyerinde hijyen, çalışanların güvenliğini tehdit edecek şiddetten koruma gibi düzenlemelere rastlanmaktadır.

Kanunda; gıda üretim yerleri ve sıhhi müesseselerde çalışanlara bulaşıcı hastalık taşıyıcılığı yönünden her 3 ayda bir muayene olma ve sıhhi rapor alma mecburiyeti getirilmiş ve bu sıhhi muayenenin de ücretsiz olarak belediye tabipleri veya hükümet tabipleri tarafından yapılacağı belirtilmiştir.

1593 sayılı Umumi HıfzısıhhaKanunu’nda Portör Muayenesi

Sağlık işletmelerinde 24 saat kesintisiz hizmet sunulmasından dolayı sağlık çalışanlarının gece de çalışması gerekmektedir.

Gece çalıştırılacak işçilerin sağlık durumlarının gece çalışmasına uygun olduğunun, işe başlamadan önce alınacak sağlık raporu ile belgelenmesi, gece çalıştırılan işçilerin en geç iki yılda bir defa işveren tarafından periyodik sağlık kontrolünden geçirilmesi ve işçilerinin sağlık kontrollerinin masraflarının işveren tarafından karşılanması gerekmektedir.

4857 Sayılı İş Kanununda Gece süresi ve Gece çalışmaları

Merkezde çalışan personelin;

6 ayda bir hepatit B, D, C ile sitomegalovirüs, AIDS ve diğer benzer bulaşıcı hastalıklar taramasından geçirilmesi

Gerektiğinde ilgili personelin koruyucu önlem ve tedavilerinin yaptırılması zorunlu kılınarak, personelin iş sağlığı ve güvenliğine yönelik önlemler hükme bağlanmıştır.

Diyaliz Merkezleri Yönetmeliği

Yönetmelikte sağlık kuruluşlarının taşıması gereken asgari koşullar sayılmıştır.Tıbbi atıkların kontrolü hizmetlerinin ve gerekli hijyenik koşulların sağlanıp sağlanmadığı ile ilgili sorular da bulunmaktadır.

Düzenlemenin mevzuata uygun olmaması durumunda eksikliğin giderilmesi için süre verilmekte, eksikliğin devamında ise sağlık kuruluşunun faaliyetleri belli bir süre durdurulmaktadır.

Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında

Yönetmelik

Yataklı Tedavi Kurumları Enfeksiyon Kontrol Yönetmeliği

Yönetmelik tüm sağlık işletmelerinde bir Enfeksiyon Kontrol Komitesinin Teşkil edilmesini zorunlu kılmaktadır.

Enfeksiyon kontrol komitesi;Kurumunun şartlarına uygun bir enfeksiyon kontrol programı belirleyerek uygulamak Kurumunda çalışan personele devamlı hizmet içi eğitim verilmesini sağlamakKurum personeli için tehdit oluşturan birenfeksiyon riskinin belirlenmesi durumunda, gerekli incelemeleri yapmak

Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği

Atıkları üreten kişi, kurum ve kuruluşlar; atıkların kaynağında ayrı toplanması ve biriktirilmesi, atıkların toplanması ve taşınmasında kullanılacak ekipman ve araçlar, atık miktarları, toplama sıklığı, geçici depolama sistemleri, toplama ekipmanlarının temizliği ve dezenfeksiyonu, kaza anında alınacak önlemler ve yapılacak işlemler, bu atıkların yönetiminden sorumlu personel ve eğitimleri başta olmak üzere detaylı bilgileri içeren Ünite İçi Atık Yönetim Planı’nı hazırlamak ve uygulamak ile yükümlü tutulmuştur.

Sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi, kaliteli, verimli hizmet sunumunun sağlanması ve sağlık kurumlarının bu hedeflere ulaşmaları için hizmet sunum ölçütlerinin belirlenmesi ve halkın görüşlerinin bu sürece yansıtılması ile buna katkısı olan personelinteşvik edilmesi amacına yönelik olarak çıkarılmış bir düzenlemedir.

Sağlık Bakanlığı Yataklı Tedavi Kurumları Kurumsal Kaliteyi Geliştirme ve Performans

Değerlendirme Yönergesi

Sağlık Sektörünce İş Sağlığı ve Güvenliği

Documents

Transcript of Sağlık Sektörünce İş Sağlığı ve Güvenliği