PROSIDING KASPI 2012 Konsep dan Teori Dasar bagi Perintah Khidmat Masyarakat
26
Transcript of PROSIDING KASPI 2012 Konsep dan Teori Dasar bagi Perintah Khidmat Masyarakat
PROSIDING KOLOKIUM ANTARABANGSA SISWAZAH
PENGAJIAN ISLAM
2012
ANJURAN
URUS SETIA PROGRAM PENGAJIAN SISWAZAH
FAKULTI PENGAJIAN ISLAM
DENGAN KERJASAMA
PERSATUAN PELAJAR SISWAZAH
FAKULTI PENGAJIAN ISLAM
UNIVERSITI KEBANGSAAN MALAYSIA
Cetakan Pertama / First Printing, 2012
Hak cipta / Copyright Fakulti Pengajian Islam, UKM, 2012
Hak cipta terpelihara. Tiada bahagian daripada terbitan ini
boleh diterbitkan semula, disimpan untuk pengeluaran atau ditukarkan
ke dalam sebarang bentuk atau dengan sebarang alat juga pun, sama ada
dengan cara elektronik, gambar serta rakaman dan sebagainya
tanpa kebenaran bertulis daripada Fakulti Pengajian Islam terlebih dahulu.
All rights reserved. No part of this publication may be reproduced or
transmitted in any form or by any means, electronic or mechanical,
including photocopy, recording, or any information storage and
retrieval system, without permission in writing from
the Faculty of Islamic Studies, UKM.
Diterbitkan di Malaysia oleh / Published in Malaysia by
FAKULTI PENGAJIAN ISLAM
43600 UKM Bangi, Selangor D.E., MALAYSIA
Perpustakaan Negara Malaysia Data-Pengkatalogan-dalam-Penerbitan
Cataloguing-in-Publication-Data
Muhammad Adib Samsudin, Anwar Fakhri Omar, Indriaty Ismail, Ermy Azziaty Rozali, Muhammad
Faisal Asha’ari, Zul ‘Azmi Yaakob, Mohd Harfiz Hamzah, Nur Athira Hani Abdul Rahman, Nurbazla
Ismail, Siti Nurul Amirah Ibrahim, Siti Amalina Khairundin.
Prosiding Kolokium Antarabangsa Siswazah Pengajian Islam 2012
ISBN 978-967-5478-55-0
1. Penyelidikan Pengajian Islam 2. Penyelidikan Sistematik
3. Penyelidikan Saintifik
KANDUNGAN
___________________________________________________________________________
Prakata…………………………………………………………………………………………………...xi
Penghargaan……………………………………………………………………………………………xii
Pendahuluan…………………………………………………………………………………………...xiii
Jawatankuasa Induk…………………………………………………………………………………..xiv
Kajian Peluang Perkembangan Dakwah melalui Industri Pelancongan…...............................1
Abd Hadi Borham
Berzanji dan Marhaban sebagai Seni Suara Islam…..........................................................….14
Abdul Basit Samad @ Darawi
Metode Penulisan Fikh Ayat-ayat Hukum dalam Tafsir al-Azhar (HAMKA)….................….27
Abdul Hanis Embong
Faktor-faktor Perceraian di Mahkamah Syariah Bahagian Mukah
dari Tahun 2000 hingga 2010..................................................................................................32
Abe Shopian Abdul Rahman, Zuliza Mohd. Kusrin & Anwar Fakhri Omar
Kaedah Tafsir M. Quraish Shihab dalam Tafsir Al-Mishbah…..............................................56
Abur Hamdi Usman & Mazlan Ibrahim
Biodata Tokoh Ulama Kurun Ke 19 di Terengganu:
Sayyid Muhammad bin Zayn al-‘Abidin al-‘Aydrus ................................................................69
Engku Ibrahim Engku Wok Zin
Pendekatan Dakwah dan Penguatkuasaan Zakat di Malaysia:
Satu Sorotan Literatur..............................................................................................................89
Nazira Alis, Zaini Nasohah & Salmy Edawati Yaacob
Konsep dan Teori Dasar bagi Perintah Khidmat Masyarakat …..........................................102
Nurbazla Ismail & Mohd Al-Adib Samuri
Isu Syariah dalam Jual Beli dan Pelaburan Emas: Satu Sorotan Literatur……...................111
Ahmad Handhalas Shamsuddin & Salmy Edawati Yaacob
Kecuaian dalam Perubatan, Kemalangan Jalan Raya dan Pencemaran
Alam Sekitar dalam Undang-undang Islam dan Undang-undang Indonesia…….................119
Ahmad Khoshi Bahrowi, Abdul Basir Mohamad & Zuliza Mohd. Kusrin
Aspek Riwayat dalam Tafsir Marah Labid Karya Syeikh Nawawi al-Batani…....................129
Ahmad Levi Fachrul Avivy
Penguasaan dan Permasalahan Pelajar Terhadap Pengajian
Ilmu Balaghah:Satu Tinjauan Awal.......................................................................................139
Anuar Sopian & Salmah Ahmad
Pengaruh Asia Barat Terhadap Gerakan Mahasiswa Islam…..............................................153
Anwar Muttaqin, Wan Kamal Mujani & Kartini Aboo Talib @ Khalid
Inovasi Pemakaian Prinsip Wa'dan dalam Instrumen
Lindung Nilai (Hedging) Islam..............................................................................................163
Azlin Alisa Ahmad & Shofian Ahmad
Konsep Wasatiyah menurut Pandangan Islam dan Barat…..................................................179
Azyati Azhani Mohd Mazuki & Wan Kamal Mujani
Ciri-ciri Remaja Berisiko Kajian Literatur…........................................................................185
Azyyati Mohd Nazim, Fariza Bt.Md.Sham & Salasiah Hanin Hamjah
Kaedah Terjemahan Nas al-Quran dalam Tafsir Nur al-Ihsan….........................................198
Bahrum Faizan & Haziyah Hussin
Toward Justice in Distribution of Wealth, A Qur’anic Analysis…........................................210
Bayu Taufiq Possumah, Abdul Ghafar Ismail & Shofian Ahmad
Konsep Nilai Guna dalam Penilaian e-Masjid…...................................................................226
Bushral Huda Abd Manan & Muhamad Faisal Ashaari
Pembangunan Harta Wakaf melalui Peranan Saham Wakaf Selangor….............................241
Dewiyana Saparudin & Md. Yazid Ahmad
Analisis Bentuk Penggunaan Kata Nama Jamak dalam al-Qur’an…...................................248
Fardiyuz Abdul Mutalib & Hakim Zainal
Personaliti dan Akhlak Percintaan dalam Kalangan Belia Muslim…..................................261
Hanisah Osman, Latifah Abdul Majid, Fazilah Idris & Ahmad Munawir Ismail
Kajian Pendokumentasian Perkembangan Bahasa Arab dalam
Industri Pelancongan di Malaysia......................................................................................…270
Hashim Mat Zin, Tengku Ghani Tengku Jusoh & Zulkarnain Mohamed
مفهوم املنهج احلركي يف تفسري القرآن الكرمي
The Concept of Manhaj Haraki in the Quranic Exegesis…...................................................280
Haziyah Hussin & Sohirin M.Solihin
Simptom Histeria dalam Kalangan Remaja Sekolah di Malaysia…......................................295
Intan Farhana Saparudin, Fariza Md. Sham & Salasiah Hanin Hamjah
Aplikasi Nasyid dalam Proses Pengajaran dan Pembelajaran Pendidikan Islam….............312
Isyah Radhiah Idris & Siti Rugayah Hj Tibek
Mechanism of Enforcement And Execution of Muslim Maintenance Order:
Court Based System ...............................................................................................................325
Jazilah Mohd Saad @ Mat Saud
Keberkesanan Media Cetak Islami dalam Dakwah di Malaysia:
Soal Selidik kepada Pembaca Majalah Solusi.......................................................................343
Khadijah Khalilah Abdul Rashid
Penterjemahan Frasa al-Idafah Arab-Melayu Menggunakan Google Translate…..............351
Khadijah Sjahrony & Maheram Ahmad
Pelaksanaan Perkhidmatan Dasar Pembinaan Mental Dan Kerohanian Islam..................363
(DPMKI) Di Kor Agama Angkatan Tentera (KAGAT)
Khairul Fauzi Azmi & Badlihisham Mohd Nasir
An Analysis For Curing Driver Islamic Perceptions Guard by Islam Between….................381
Speed Limits and Safety Among Dwellers of Brahmanbaria
Khairul Islam
Sikap Pelajar Dalam Pembelajaran Bahasa Arab Bagi Pendidikan Jarak Jauh…..............389
Khaulah Riddzwan & Zamri Arifin
Pengaruh Ibu Bapa Terhadap Pemahaman Pendidikan Islam Dalam
Kalangan Murid Sekolah Rendah: Kajian Di Sekolah Kebangsaan
Bandar Tun Razak (2), Cheras, Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur..................................405
Lokman Musa & Muhamad Mazlan Abdul Majid
Keperluan pendekatan kaunseling Islam dalam menangani masalah...................................425
Kemurungan pelajar Politeknik Sultan Salahuddin Abdul Aziz Shah, Shah Alam
Mahnessa A. Kadir & Zainab Ismail
Gerakan Kristian di Kalangan Orang Asli Kampung Kedat,
Mantin Negeri Sembilan ........................................................................................................440
Md Fahrul Afifi Bahrol
Gelagat Kepatuhan Pembahagian Harta Pusaka Mengikut Faraid…..................................456
Mior Shahriman Ahmad Shafidi
Aplikasi Online Persuasion dalam Dakwah Hikmah Menerusi Blog….................................465
Mohamad Riduan Ramlan & En. Muhamad Faisal Ashaari
Perbahasan Sejarah Islam di India dalam Karya Sejarah al-Kamil fi
al-Tarikh dan al-Bidayah wa al-Nihayah..........................................................................….481
Mohamad Zulfazdlee Abul Hassan Ashari, Mohd. Roslan Mohd. Nor &
Ezad Azraai Jamsari
Islamic Treatment in Bangladesh- A Systematic and Scientific Research of
Islamic Treatment for Drug addiction in Brahmanbaria…...................................................491
Mohammad Hannan Mia, Zainab Ismail, Razaleigh Muhamat @
Kawangit & Fariza Md. Sham
Penyelarasan Perundangan Islam di Malaysia.....................................................................507
Mohammad Ihsan Abdul Monir & Mohd Al-Adib Samuri
Penilaian Konsep Taklif Dalam Novel Ketika Cinta Bertasbih
Karya Habiburrahman El-Shirazy….....................................................................................511
Mohd Adi Amzar Muhammad Nawawi & Zulkarnain Mohamed
Persepsi Mahasiswa Universiti Kebangsan Malaysia (UKM) Terhadap
Konsep Ketuanan Melayu Di Malaysia…..............................................................................523
Mohd Hidayat Mahadi & Idris Zakaria
Pendidikan Keluarga Menurut Perspektif Al-Quran dan Al-Sunnah:
Kajian Terhadap Penghayatan dan Amalan di Kalangan Masyarakat
Islam di Daerah Keningau, Sabah…......................................................................................548
Mohd Khamal Md Daud & Latifah Abdul Majid
Sumber-Sumber Bibliografi Mengenai Wasatiyah….............................................................563
Mohd Khuzaifah
Kajian Tafsir Maudi’i Terhadap Lelaki dan Perempuan dalam Al-Quran…........................567
Mohd Ridhuwan Remly & Muhammad Najib
Fahaman Sosialisme Marxisme dan Perkembangan Di Iraq….............................................583
Mohd Zuhaili Kamal Basir & Indriaty Ismail
Kajian Manuskrip Hikayat Mukjizat Nabi…..........................................................................602
Muhammad Nazmi Abd Halim & Yusri Muhammad Ramli
Dakwah Melalui Kisah: Kajian Novel Karya A. Fuadi…......................................................624
Muhammad Salman Palewai, Siti Rugayah Hj. Tibek & Fariza Md. Sham
Re Tabarru' Dalam Takaful: Satu Sorotan Literatur….........................................................638
Muhammad Tajuddin Abdul Rahim & Mat Nor Mat Zain
Pembinaan Kurikulum Bahasa Arab Berasaskan Analisis Keperluan:
Satu Kajian Konsep…............................................................................................................648
Najjah Salwa Abd Razak, Zulkarnain Mohamed, Maheram Ahmad &
Ezad Azraai Jamsari
Uslub Al-Shart dalam Bahasa Arab dan Bahasa Melayu: Satu Kajian
Kontrastif Struktur Ayat…......................................................................................................661
Nor Kamilah Mat Zin
Ketokohan Nizam Al-Mulk dalam Tadbir Urus Kerajaan Seljuq
(456-486 H/1062-1092 M)…..................................................................................................673
Nor Najdah Ab Rahman, Eeman Muhammad Abbas & Azmul Fahimi Kamaruzaman
Pendidikan Pelbagai Budaya dalam Pendidikan Islam….....................................................684
Noraini Omar, Mohd Aderi Che Noh & Mohd Isa Hamzah
Konteks Historiografi Ibn al-Athir….....................................................................................698
Norsaeidah Jamaludin & Azmul Fahimi Kamaruzaman
Kaedah Penyelesaian Kemungkiran Kontrak Menurut Islam:
Satu Sorotan Literatur…........................................................................................................707
Norwajia Umi Ismail, Mat Noor Mat Zin & Salmy Edawati Yaacob
Ajaran Inayat Khan/ Universal Sufism: Satu Pengenalan Ringkas…................................…717
Nozira Salleh, Zakaria Stapa & Faudzinaim Badaruddin
Konsep Tafsir Al-Quran Nasr Hamid Abu Zayd…….............................................................737
Nur Zainatul Nadra Zainol, Muhd Najib Abd Kadir & Latifah Bt Abd. Majid
Perlaksanaan Perintah Khidmat Masyarakat terhadap Pesalah
Kanak-Kanak di Malaysia…..................................................................................................748
Nurfadhlan Abdul Razak & Mohd Al-Adib Samuri
Penambahbaikan Perundangan bagi Akta Pengangkatan Kanak-Kanak
dalam Islam (Penggal 206) Brunei….....................................................................................761
Pg. Hj. Mohammad Tashim G. Hj. Hassan & Mohd. Al-Adib Samuri
Hubungan Tret Personaliti dan Religiositi dalam Kalangan Gelandangan…......................774
Rafiza Mohamed & Zaizul Ab. Rahman
Konsep al-Tafsir al-Maqasidi Menurut Ibn 'Ashur dalam Kitab Tafsir
al-Tahrir Wa al-Tanwir…......................................................................................................790
Rasyad Afif Ibrahim & Muhd. Najib Abd. Kadir
Hak Anak Jalanan di Indonesia dan Kewajipan Negara terhadap
Mereka Menurut Islam….......................................................................................................802
Rifanto Ridwan & Ibnor Azli Ibrahim
Neurofisiologi Deria Pendengaran: Kajian Rintis terhadap Penggunaan
Terapi Audio Ayat Al-Quran Untuk Rawatan Pesakit Koma…………………………………. 816
Robiatul Adawiyah Mohd, Adnan Mohamed Yusoff & Abdul Rahman Hussein Obeid
Kecerdasan Rohani menurut Imam Ghazali….......................................................................830
Rosidah Jemain, Zainab Ismail & Salasiah Hanin @ Hamjah
Kemampuan Skim al-Rahn dan Pajak Gadai Konvensional dalam Menjamin
Keselamatan Barang Gadaian: Analisis Perbandingan dari Aspek Operasi…....................837
Rosliza Abdul Latif & Zamzuri Zakaria
Objektif Konsep Perkahwinan dalam Agama Islam dan Kristian:
Kajian Perbandingan…..........................................................................................................845
Roziah Chek & Jaffary Awang
Tema-Tema dalam Karya Toleransi Beragama di Malaysia….............................................859
Ruhaizah Abdul Ghani, Ibrahim Abu Bakar & Jaffary Awang
Kesignifikanan Sistem Pengajian Tradisional dan Keperluan Penarafannya…...................870
Salmiah Ismail, Zainab Ismail & Salasiah Hanin Hamjah
Unsur Gaya Bahasa Al-Tashbih dalam Kitab Hadis 40 Himpunan Imam al-Nawawi.........876
Shahrulnizam Abu Sukor & Mohd Nor Abdullah
Kajian Sanad dan Matan Hadith serta Kesan Hukum yang Terbit daripadanya.
Fokus Kajian Terhadap Hadith:
ال ذري أ تاذد ذ إرا اسرقظ أحذ كى ي ي فال غس ذ ف اإلاء حرى غسها ثالثا ، فئ .........................883
Shamsul Mohd Nor & Latifah Abdul Majid
Persepsi Muslim dan Bukan Muslim di Sungai Petani terhadap
Dialog Antara Agama.......................................................................................................…..902
Siti Hajar & Jaffary Awang
Kajian Kontrastif Terhadap Gaya Bahasa Al-Tawkid antara Bahasa
Melayu dengan Bahasa Arab............................................................................................…..911
Siti Khatijah Mat Rashid & Hakim Zainal
Hubungan Dawlah Uthmaniyah dan Alam Melayu dari Aspek Politik….............................920
Siti Nurul Izza Hashim & Ermy Azziaty Rozali
Takaful Wakaf di Syarikat Takaful Malaysia Berhad: Sorotan Literatur…..........................932
Wan Mohd Al Faizee Wan Ab Rahaman & Salmy Edawati Yaacob
Konsep Takhāruj dalam Sistem Pusaka Islam dan Aplikasinya Di UPPK
Kuala Terengganu .................................................................................................................943
Wan Najmiah Wan Mohamad Ali & Md. Yazid Ahmad
Sukan Menurut Islam: Kajian Kefahaman Tasawwur dan Tingkahlaku dalam
Kalangan Kakitangan Kementerian Belia dan Sukan Malaysia (KBSM)…..........................953
Yusaini Yusoff & Badlihisham Mohd. Nasir
Konsep Dimensi Hafazan dan Rasional dalam Pengajian Islam:
Perspektif Islam dan Barat....................................................................................….............973
Wan Ahsani Fadhilah Wan Mahmod Khairi & Muhamad Faisal Ashaari
Introduction to The History of Science Menurut Perspektif Sarjana Barat….......................995
Nabihah Liyana & Roziah Sidik @ Mat Sidek
Shared Parenting: Analisis Menurut Syarak – Satu Tinjauan Literatur…..........................1000
Liyana Sihar & Mohd Al-Adib Samuri
1007........................................ در اند فى انحركح انرجارح تالح طراتهس انغرب خالل انعذ انعثا انثا
Ali A. Abdussalam Jamaa, Eeman Muhammad Abbas, Wan Kamal Mujani &
Ermy Azziaty Binti Rozali
(دراسح يقارح تانقا انانسي)انقا انذن إسرخذاو انقج انسؤنح انذنح ف ...................................1035
Ali Omar Moftah Medon & Ahmad Muhammad Husni
1046.…………………………………………………………………… عم انسجح انعف األسري إرجا
Kurorso Dengni, Abdel Wadoud Moustafa Elsoudi & Ahmad Muhammad Husni
شرق أفرقا أثاء انعصر انحجري انرأثراخ انحضارح ت يطقر جب غرب آسا شال
1059..................................................................... انقذى األسظ ي خالل ذرثع يراحم ذطر انثقافح انادح
Naser Mohammed Sulaiman Saad, Wan Kamal Mujani, Roziah Sidik @
Mat Sidek & Eeman Muhammad Abbas
1089..................................................................... اثار انقفح ع عثذهللا ت يسعد ف ذفسر انطثري
Rafa Ramadan
اسح دعحت ح انهث درفق انذعج ف يطأ اإلياو يانك ت أس راح ح
1107.................................................................................. ي أل انكراب إنى اح كراب انصالج
Ramadhan Abdussalam Abdul Jalil & Siti Rugayah Hj. Tibek
انرركة انذالنح انجهح انخثرح اإلشائح ف سرج األحساب ي حث ..............................................1123
Samira Yousef Mohamed Abousowa
يغ انهثة الت شاو األصاريانافقاخ انخانفاخ ت ارذشاف انضرب ألت حا األذنس
دراسح ذحههح: ف تاب حرف انجر ..............................................................................................1151
Wan Moharani Mohamad
انصتاخ"انشاذ انقرآ ت ات عش األش دراسح ذطثقح عهى تاب ..........................................1166
Faizah Faraj Ahmad Naji, Maheram Ahmad & Hakim Zainal
1185......................................................... يدل ذعهى قاعذ انهغح انعرتح تاسرخذاو انريز نهرحهح انثاح
Mat Nawi Mat Jusoh, Hakim Zainal & Kaseh Abu Bakar
1203............................................................................................................ انه ف انشعر األذنس
Munawar Mustafa Muhammad & Zamri Arifin
xi
PRAKATA
___________________________________________________________________________
Siswazah Pengajian Islam memainkan peranan penting dalam memastikan ilmu pengetahuan
dalam bidang Pengajian Islam terus berkembang secara integrasi antara ilmu wahyu dan ilmu
akal. Saya percaya, proses pembelajaran yang dilalui oleh siswazah di universiti telah banyak
membantu siswazah dari segi pengembangan ilmu pengetahuan, kemahiran dan kecerdasan
intelek untuk menjadi seorang sarjana yang dinamik, kreatif, integriti dan inovatif. Siswazah
Pengajian Islam mempunyai tugas dan tanggungjawab yang amat besar khususnya dalam
konteks untuk memanfaatkan ilmu yang telah dipelajari dan diterokai bagi menghadapi
pelbagai cabaran baru yang datang setiap hari.
Fakulti Pengajan Islam meletakkan harapan yang amat besar kepada semua siswazah
untuk mengembangkan ilmu Pengajian Islam dan menjadi pusat kecemerlangan pendidikan
Islam di peringkat kebangsaan, serantau dan antarabangsa. Oleh itu, saya amat berharap agar
siswazah sentiasa bersedia untuk melakukan penyelidikan dalam bidang Pengajian Islam
dengan mematuhi segala prosedur dalam penyelidikan dan melakukannya secara sistematik
dan saintifik. Di samping itu, saya juga amat mengharapkan agar siswazah dapat menerbitkan
hasil penemuan penyelidikan dalam penerbitan di semua peringkat iaitu kebangsaan, serantau
dan antarabangsa.
Selamat maju jaya dirakamkan kepada semua siswazah Pengajian Islam kerana telah
menyediakan artikel yang menarik dengan isu-isu yang berkait rapat dengan semua bidang
dalam Pengajian Islam iaitu syariah; usuluddin dan falsafah; pengajian Arab dan tamadun
Islam; pengajian dakwah dan kepimpinan; dan pengajian al-Qur’an dan al-Sunnah.
Tahniah diucapkan kepada Urusetia Program Pengajian Siswazah, Fakulti Pengajian
Islam dan semua warga Fakulti Pengajian Islam kerana berjaya menghasilkan siswazah yang
dinamik dan proaktif dalam menyediakan diri untuk menjadi calon sarjana yang berwibawa
di dalam universiti dan luar universiti.
PROF. DR. MOHD NASRAN MOHAMAD
Penasihat Kolokium Antarabangsa Siswazah Pengajian Islam 2012
Dekan
Fakulti Pengajian Islam, UKM
xii
PENGHARGAAN
___________________________________________________________________________
Kolokium Antarabangsa Siswazah Pengajian Islam 2012 ini dianjurkan oleh Urus Setia
Program Pengajian Siswazah, Fakulti Pengajian Islam dengan kerjasama Persatuan Siswazah
Fakulti Pengajian Islam. Tujuan kolokium ini dianjurkan adalah untuk memberi peluang
kepada siswazah dalam bidang Pengajian Islam membincangkan penemuan penyelidikan
mereka sama ada di peringkat tinjauan literatur atau hasil kajian dalam bentuk penulisan
artikel.
Bagi mengembangkan ilmu pengetahuan dalam bidang Pengajian Islam di peringkat
kebangsaan, serantau dan antarabangsa melalui penerbitan, tenaga pakar dalam bidang
Pengajian Islam telah dilantik untuk menilai kesemua artikel yang telah dihasilkan oleh
siswazah dalam Kolokium ini. Harapan Kolokium ini adalah untuk meletakkan siswazah
Pengajian Islam dalam dunia penyelidikan dan penerbitan di persada antarabangsa.
Sebagai tanda penghargaan kepada semua siswazah, penyelia dan penyelidik dalam
bidang Pengajian Islam, prosiding ini diterbitkan. Namun usaha untuk memartabatkan hasil
penyelidikan siswazah tidak hanya terhenti di peringkat prosiding ini. Pihak Urusetia
Kolokium Antarabangsa Siswazah Pengajian Islam 2012 amat mengharapkan agar semua
artikel yang dinilai adalah artikel yang berkualiti dan berpeluang untuk dimasukkan dalam
jurnal kebangsaan, serantau dan antarabangsa.
Terima kasih dan tahniah diucapkan kepada jawatankuasa induk, jawatankuasa kecil,
Persatuan Siswazah Fakulti Pengajian Islam, Urusetia Program pengajian Siswazah, penyelia,
penilai artikel, pensyarah, kakitangan sokongan, pembentang kertas kerja, peserta, dan semua
pihak yang terlibat dalam Kolokium ini sama ada secara langsung atau tidak langsung.
Rakaman TAHNIAH diucapkan khusus kepada Jawatankuasa Kertas kerja kerana berjaya
menerbitkan prosiding ini dalam tempoh yang ditetapkan.
Tahniah untuk semua dan Selamat Maju Jaya.
PROF. MADYA DR. ZAINAB ISMAIL
Pengerusi Kolokium Antarabangsa Siswazah Pengajian Islam 2012
Timbalan Dekan Siswazah dan Hubungan Antarabangsa
Fakulti Pengajian Islam, UKM
xiii
PENDAHULUAN
_________________________________________________________________________
Institut pengajian tinggi sebagai pusat kecemerlangan ilmu sinonim dengan peranannya
menjana kecemerlangan masyarakat. Dalam bidang Pengajian Islam, FPI, UKM sebagai
sebahagian daripada pusat tradisi keunggulan ilmu-ilmu Islam di peringkat pengajian tinggi
mempunyai peranan besar dalam memacu keunggulan peradaban ummah. Matlamat ini akan
tercapai antara lainnya melalui kegiatan penyelidikan ilmiah sama ada di peringkat
prasiswazah mahupun peringkat siswazah. Justeru, Kolokium Antarabangsa Siswazah
Pengajian Islam UKM 2012 siri ke VIII yang dianjurkan ini adalah inisiatif yang diambil FPI,
UKM dalam mengisi agenda tersebut. Kesungguhan bagi mencapai matlamat ini terbukti
dengan pemilihan tema kolokium kali iaitu "Penyelidikan Pengajian Islam yang Sistematik
dan Saintifik".
Kolokium Siswazah Pengajian Islam bertujuan memberi peluang kepada pelajar siswazah
untuk membentangkan hasil kajian mereka yang bermutu kepada masyarakat. Di samping itu,
ia memberi pendedahan awal kepada pelajar siswazah untuk membentangkan hasil
penyelidikan mereka dalam seminar dan persidangan peringkat kebangsaan dan antarabangsa.
Selain itu, kolokium ini menyemarakkan lagi aktiviti dan kegiatan penyelidikan dalam bidang
Pengajian Islam di kalangan pelajar. Begitu juga, ia merupakan pentas terbaik bagi para
pelajar dan juga para penyelidik untuk berkongsi idea serta maklumat terkini tentang
penyelidikan mereka bagi menghasilkan penyelidikan yang lebih mantap dan berkualiti.
Pada kesempatan ini juga, saya mengucapkan terima kasih yang tidak terhingga kepada
semua pihak sehingga prosiding ini berjaya direalisasikan terutamanya kepada ahli
Jawatankuasa Kecil Kertas Kerja dan Prosiding. Akhirnya, saya mewakili jawatankuasa ini
memohon maaf sekiranya terdapat sebarang kekurangan pada prosiding ini. Semoga segala
usaha dan bantuan yang diberikan dikira sebagai amal soleh dan diberikan ganjaran yang
setimpal oleh Allah s.w.t.
DR. MUHAMMAD ADIB SAMSUDIN
Ketua Editor
Prosiding Kolokium Antarabangsa Siswazah Pengajian Islam 2012
Fakulti Pengajian Islam, UKM
xiv
JAWATANKUASA INDUK
_________________________________________________________________________
PENAUNG:
Y. BHG. PROF. TAN SRI DATO' WIRA DR. SHARIFAH HAPSAH SYED HASAN
SHAHABUDIN
PENASIHAT 1:
PROF. DR. MOHD. NASRAN MOHAMAD
PENASIHAT 2:
PROF. ZAKARIA STAPA
PENASIHAT 3:
PROF. DR. SITI RUGAYAH HJ. TIBEK
PENGERUSI:
PROF. MADYA DR. ZAINAB ISMAIL
TIMBALAN PENGERUSI 1:
PROF. MADYA DR. ZAMRI ARIFIN
TIMBALAN PENGERUSI 2:
PROF. MADYA DR. AMIR HUSIN MOHD NOR
SETIAUSAHA:
EN. MOHD NAJIB ADUN
TIMBALAN SETIAUSAHA:
TN. HAJI YAMIN SAMAR
TIMBALAN SETIAUSAHA:
CIK SHILAWATI HARON
BENDAHARI:
PN. ROHIMAH BORHAN
TIMBALAN BENDAHARI:
PN. SITI SALWAH TALIB
KETUA JAWATANKUASA:
PROF. MADYA DR. MUHD NAJIB ABDUL KADIR
PROF. MADYA DR. SHOFIAN AHMAD
DR. RAZALEIGH MUHAMAT @ KAWANGIT
DR. MAHERAM AHMAD
DR. INDRIATY ISMAIL
PROF. MADYA DR. KAMARUDIN SALLEH
DR. SALMY EDAWATI YAACOB
MUHAMMAD TAJUDDIN ABDUL RAHIM
xv
JAWATANKUASA KECIL KERTAS KERJA DAN PROSIDING
Penasihat: Dr. Indriaty Ismail
Pengerusi: Dr. Muhammad Adib Samsudin
AJK:
En. Anwar Fakhri Omar
En. Zul ‘Azmi Yaakob
Dr. Ermy Azziaty Rozali
En. Muhammad Faisal Asha’ari
En. Kharuddin Mohd. Amin
Pn. Hasbi Mat Harun
Pn. Maya Senin Abu
Pn. Khatijah Sabtu
En. Mohd Harfiz B Hamzah
Cik Siti Nurul Amirah Bt Ibrahim
Cik Siti Amalina Bt Khairuddin
Cik Nur Athira Hani Bt Abdul Rahman
Cik Nurbazla Bt Ismail
JAWATANKUASA KECIL PEMASARAN DAN PUBLISITI
Penasihat: Dr. Razaleigh Muhamat @Kawangit
Pengerusi: Dr. Wan Nasyrudin Wan Abdullah
AJK:
En. Muhammad Nazir Alias
En. Zaizul Ab. Rahman
En. Farid Mat Zain
Pn. Rosmawati Mohamad. Rasit
En. Mohd. Izuli Dzulkifli
En. Mohd Faizal Khatab
En. Mohd Hadzim Husin
En. Mahat Idris
En. Muhammad Akmal B Mukhtar
Cik Faizatul Najihah Bt Mohd Azaman
xvi
JAWATANKUASA KECIL PERJALANAN SIDANG
Penasihat: Prof. Madya Dr. Sophian Ahmad
Pengerusi: Dr. Salmy Edawati Yaacob
AJK:
En. Mat Nor Mat Zain
En. Yusri Mohamad Ramli
En. Azmul Fahimi Kamaruzaman
En. Zulkipli Abd. Ghani
En. Wan Hilmi Wan Abdullah
En. Muhammad Faiz Mukmin B Abdul Mutalib
Cik Nor Atiqah Bt Mohd Naaim
Cik Khairulnisa Bt Amri
Cik Norshahrina Bt Abd Rahim
Cik Faizatul Najihah Bt Mohd Azaman
En. Muhammad Akmal B Mukhtar
JAWATANKUASA KECIL PENDAFTARAN DAN JAMUAN
Penasihat: Prof. Madya Dr. Muhd Najib Abdul Kadir
Pengerusi: Dr. Zuliza Mohd Kusrin
AJK:
Dr. Ahmad Muhammad Husni
Prof. Madya Dr. Kamarudin Salleh
En. Hakim Zainal
En Abu Darda Mohamad
Dr. Ahamad Asmadi Sakat
Pn. Norlin Lebai Talib
Pn. Rokiah Keling
Cik Nazira Bt Alis
Cik Nurbazla Bt Ismail
Cik Bushral Huda Bt Abd Manan
Cik Nurul Akma Nordin
xvii
JAWATANKUASA KECIL PROTOKOL DAN CENDERAMATA
Penasihat: Dr. Maheram Ahmad
Pengerusi: Dr. Latifah Abd Majid
AJK:
En. Mohd. Zamro Muda
Prof. Madya Dr. Mazlan Ibrahim
Pn. Izziyah Suryani Mat Resad @ Arshad
Dr. Salasiah Hanin Hamjah
Pn. Haziyah Hussin
En. Talib Samad
Pn. Sarah Samad
Pn. Kamsiah Jais
Cik. Nazira Bt Alis
Cik Bushral Huda Bt Abd Manan
Cik Nurul Akma Nordin
JAWATANKUASA KECIL TEKNIKAL
Penasihat: En. Mohd Najib Adun
Pengerusi: En. Mokhtar Hussin
AJK:
En. Mohamad Hafiz Roslan
En. Abdul Muhaimin Abd. Ghani
En. Abu Hadin Lagiman
En. Bukhari Mohd Jaafar
En. Jamaludin Saleh
En. Mohammad Rashid Abdul Rahim
KONSEP DAN TEORI DASAR BAGI PERINTAH KHIDMAT
MASYARAKAT
Nurbazla Ismail & Mohd Al-Adib Samuri
ABSTRAK
Perintah khidmat masyarakat mula berkembang di negara Barat sejak awal kurun ke-
19. Perkembangan ini diasaskan oleh pelbagai konsep dan teori yang menjadi dasar
pelaksanaan hukuman. Justeru, artikel ini akan membincangkan sejarah
perkembangan perintah khidmat masyarakat serta tujuan pelaksanaannya. Artikel ini
juga akan memperincikan teori-teori yang menjadi dasar kepada hukuman perintah
khidmat masyarakat menurut perspektif Barat. Kajian ini mendapati bahawa teori
yang mendasari perintah khidmat masyarakat adalah teori pemulihan (rehabilitation),
pembaikian (reparation), pencegahan (prohibition/ deterrance), penebusan (penance)
dan penjagaan (custody). Namun, teori pemulihan dilihat paling berkesan dan
memberi banyak manfaat bagi menangani pesalah jenayah. Kajian ini penting untuk
mengenalpasti teori yang mendasari perintah khidmat masyarakat seterusnya menjadi
asas pembentukan kerangka perundangan bagi perintah ini di Malaysia.
Kata kunci: Khidmat masyarakat, teori penghukuman
PENGENALAN
Perintah khidmat masyarakat telah lama dilaksanakan di negara-negara Barat.
Pelaksanaannya dilihat berkesan untuk mengurangkan kadar jenayah yang berlaku
terutamanya jenayah ringan. Perintah ini juga mendatangkan banyak kebaikan kepada
negara-negara yang melaksanakannya. Pada peringkat awal, perintah ini digunakan
sebagai alternatif kepada pemenjaraan. Tujuan utamanya adalah untuk mengurangkan
bilangan penghuni penjara yang semakin meningkat. Kemudiannya, ia mendapat
respon yang baik daripada sebahagian besar pihak yang terlibat dalam
pelaksanaannya.
Perintah ini kebiasaannya menggunakan hukuman ini bagi menangani pesalah
jenayah ringan seperti kesalahan trafik, kutu rayau dan sebagainya. Namun, sejak
kebelakangan ini, hukuman ini dilihat mendatangkan kebaikan dan manfaat sama ada
kepada pesalah dan masyarakat. Oleh itu, kebanyakan negara telah bersetuju untuk
melaksanakan perintah ini di negara masing-masing. Namun, timbul beberapa
masalah yang perlu dikaji bagi menyesuaikan pengaplikasian hukuman ini di setiap
negara. Justeru, penulisan ini akan membincangkan dengan lebih lanjut sejarah
pelaksanaan perintah khidmat masyarakat, tujuan pelaksanaan perintah dan teori
penghukuman yang mendasari perintah khidmat masyarakat.
Kajian ini membincangkan tinjauan literatur berdasarkan sejarah pelaksanaan
perintah khidmat masyarakat di negara Barat, tujuan pelaksanaan perintah dan teori
penghukuman yang mendasari perintah. Hukuman perintah khidmat masyarakat
mempunyai sejarah pelaksanaan yang tersendiri. Hukuman ini berkembang di negara
tertentu berdasarkan cadangan daripada pihak penggubal undang-undang bagi negara
masing-masing. Seterusnya, kajian ini menerangkan tujuan dan matlamat pelaksanaan
perintah ini dan menjelaskan adakah ia menepati matlamat utama penghukuman.
Kemudian, kajian ini memperincikan teori-teori yang berkaitan dengan perintah
khidmat masyarakat dan mengenalpasti teori utama yang mendasari perintah ini.
103
METODOLOGI
Kajian ini menggunakan pendekatan kualitatif. Reka bentuk kajian ini ialah kajian kes
iaitu mengkaji hukuman perintah khidmat masyarakat yang dilaksanakan di negara-
negara Barat. Data kajian ini dikumpulkan berdasarkan kaedah analisis dokumen.
Kajian ini meneliti artikel dan jurnal yang ditulis oleh sarjana Barat berkaitan subjek
kajian. Kaedah penganalisisan data kajian ini adalah berdasarkan kaedah deskriptif
dan tematik. Tema-tema dibina daripada bahan bacaan untuk mengklasifikasikan
subtopik yang dibincangkan dalam kajian.
ANALISIS TINJAUAN LITERATUR
Kajian ini mengulas sejumlah bahan kajian lepas yang berkaitan perintah khidmat
masyarakat. Terdapat pelbagai tema, isu dan teori yang dibincangkan oleh pengkaji
Barat berkenaan kajian ini. Antaranya, sejarah pelaksanaan perintah khidmat
masyarakat di negara tertentu, tujuan pelaksanaan perintah dan teori penghukuman
yang mendasari perintah.
Sejarah Pelaksanaan Perintah Khidmat Masyarakat
Di setiap negara, perintah khidmat masyarakat mengalami perubahan yang berbeza
dari sudut sejarah bermula dari pengenalan hukuman sehingga pelaksanaannya.
Perubahan berlaku seiring dengan peredaran zaman supaya hukuman yang
dilaksanakan bersesuaian dengan berat kesalahan dan situasi sesebuah negara.
Kemunculan dan perkembangan perintah khidmat masyarakat akan dibincangkan satu
per satu mengikut pengalaman negara-negara yang pernah melaksanakan hukuman
ini.
Amerika Syarikat mula memperkenalkan perintah khidmat masyarakat melalui
sistem tahanan negara pada akhir tahun 1960 apabila sekumpulan penggubal undang-
undang persekutuan Amerika Syarikat telah dipanggil untuk mengorientasi semula
sistem tahanan di negara tersebut (Curran 1988). Seterusnya pada tahun 1966, sistem
tahanan di Amerika Syarikat telah mengalami perubahan. Walaupun banyak
perbelanjaan telah dikeluarkan, pelaksanaan sistem tersebut masih diragui. Namun,
perintah khidmat masyarakat tetap dilaksanakan secara berterusan dan
penggunaannya berkembang sehingga tahun 1970.
Di United Kingdom pula, perintah khidmat masyarakat mula diperkenalkan
pada tahun 1973. Menurut Stortini (1978) dan Lo & Harris (2004), khidmat
masyarakat dicadangkan oleh Majlis Penasihat bagi Sistem Keseksaan dalam laporan
ahli jawatankuasa wootton yang telah diperuntukkan dalam Akta Keadilan Jenayah
1972 dan kemudian diganti oleh Akta Mahkamah Jenayah 1973. Pada tahun 1973,
kuasa perundangan disatukan di bawah kuasa Akta Mahkamah Jenayah (Maher &
Dufour 1987). Antara inisiatif yang dilakukan untuk memperkenalkan perintah
khidmat masyarakat dan menjadikannya lebih dikenali oleh masyarakat dan mampu
memenuhi keperluan masyarakat setempat adalah pengenalan program Petunjuk
Utama Prestasi (Allen 2008) dan program Mempertingkatkan Hukuman Masyarakat
(ECP) (Johnson & Ingram 2007). Walaupun masih dianggap baru, program khidmat
masyarakat ini telah dibuktikan berjaya mengikut laporan kerajaan United Kingdom
(Johnson & Ingram 2007). Oleh itu, perintah khidmat masyarakat menjadi pilihan
utama penghakiman di United Kingdom. Di England dan Wales, perintah khidmat
104
masyarakat wujud sejak tahun 1973. Pada awal tahun 1980, ia dilaksanakan oleh
pegawai percubaan atau pegawai pemulihan. Pada masa itu, penekanan diberikan
untuk mencari tempat meletakkan pesalah. Kemudiannya, ia diganti oleh institut yang
cenderung untuk kerja khidmat masyarakat. Khidmat masyarakat kemudiannya
berubah kepada standard antarabangsa apabila satu memorandum dihantar kepada
pengerusi ahli jawatankuasa khidmat masyarakat pada bulan Januari 1988.
Memorandum tersebut dibawa ke hadapan untuk dibincangkan bagi memperbaiki
kekurangan yang ada pada hukuman lain. Standard antarabangsa ini seterusnya
berkuat kuasa pada 1 April 1989 di bawah bidang kuasa Akta Mahkamah Jenayah
1973 (Skinns, 1990).
Di Kanada, perintah khidmat masyarakat dicadangkan oleh ahli jawatankuasa
Tahanan Kanada (1969) dan oleh Badan Pembaharuan Undang-undang Kanada. Pada
awal tahun 1977, Bahagian Keadilan dan Peguam Agung Persekutuan Ontario
bersetuju untuk membayar sebahagian daripada kos sebuah projek perintis untuk
pelaksanaan perintah khidmat masyarakat. Walau bagaimanapun, persetujuan ini telah
ditunda. Seterusnya pada bulan Jun 1977, Kementerian Perkhidmatan Tahanan dan
Peguam Negara Ontario mengumumkan kelulusan kabinet bagi projek tersebut.
Dalam pengumuman polisi kerajaan, kementerian tersebut menekankan bahawa
perintah khidmat masyarakat dijangka berfungsi sebagai alternatif bagi pemenjaraan
di samping mengelakkan kes sosial dan kos ekonomi bagi pemenjaraan. Pada bulan
Disember 1977 dan Januari 1978, program pentadbiran perintah khidmat masyarakat
diperkenalkan di Ontario. Pada peringkat awal, ia bertujuan untuk menilai
pelaksanaannya selepas dua tahun. Sekiranya keputusan yang didapati boleh
menjamin pelaksanaannya, pilihan hukuman ini akan dilaksanakan di seluruh wilayah
Kanada (Menzies 1986).
Tujuan Pelaksanaan Perintah Khidmat Masyarakat
Pelaksanaan perintah ini bertujuan untuk membantu pesalah daripada tidak berterusan
melakukan kesalahan berulang. Ia dapat dilakukan melalui pembangunan sikap dan
kelakuan (Israel & Dawes 2002). Pembangunan sikap yang positif melalui aktiviti
khidmat masyarakat boleh membantu pesalah untuk tidak melakukan kesilapan yang
sama. Selain itu, tujuan perintah khidmat masyarakat dilaksanakan adalah untuk
mengurangkan kesesakan di dalam penjara (Anagnostaki 2011; Israel & Dawes 2002;
Baer 1991; Umbreit 1981; Diggs & Pieper 1994). Perintah ini dilaksanakan dengan
menyediakan satu peluang kepada pesalah supaya tidak perlu membayar denda dalam
bentuk wang disebabkan kesalahan mereka. Seterusnya, hukuman bagi kesalahan
mereka ini boleh ditukarkan kepada bentuk aktiviti khidmat masyarakat.
Selain itu, objektif pelaksanaan perintah khidmat masyarakat adalah untuk
menawarkan alternatif atau pilihan kepada pesalah, masyarakat, organisasi swasta
yang tidak berkepentingan dalam masyarakat dan juga mahkamah (Brennan & Mason
1983; Allen 2008). Ia juga bertujuan untuk mencegah (Pejabat Pentadbiran
Mahkamah Amerika Syarikat 1989), menghukum (Blay 2008; Allen 2008; Johnson &
Ingram 2007; Leibrich et al. 1986), memulihkan (Blay 2008; Allen 2008; Smith &
Smith 2005; Altschuler & Armstrong 2001; Johnson & Ingram 2007) dan merawat
pesalah (Diggs & Pieper 1994; Harris et al. 1989; Petersilia 2004; Nissen 2007).
Perintah khidmat masyarakat juga dilaksanakan untuk mengubah tingkah laku pesalah
(Harris et al. 1989) dan mengintegrasi pesalah (Altschuler & Armstrong 2001;
Leibrich et al. 1986; Smith & Smith 2005) supaya dapat menyesuaikan diri dalam
masyarakat sama ada ketika menjalani hukuman atau selepas dibebaskan. Hukuman
105
ini mampu menjadikan pesalah lebih peka dan prihatin dengan persekitaran dan juga
masyarakat. Ini dapat dilihat daripada kesan pelaksanaan hukuman ke atas pesalah
yang pernah menjalani hukuman. Seterusnya, pelaksanaan perintah khidmat
masyarakat bertujuan untuk meningkatkan pengawasan terhadap pesalah sekaligus
mengurangkan kebebasan dan peluang pesalah daripada melakukan jenayah (Diggs &
Pieper 1994). Cara ini dapat melindungi masyarakat (Johnson & Ingram 2007; Harris
et al. 1989) daripada penjenayah yang mungkin berbahaya tanpa disedari. Program-
program khidmat masyarakat ini didapati berkesan untuk mengurangkan kadar
jenayah (Petersilia 2004; Bouffard & Muftic 2007).
Teori Penghukuman
Perintah khidmat masyarakat diasaskan oleh beberapa teori penghukuman seperti
pemulihan, pembaikian, pencegahan, penebusan dan penjagaan.
Pemulihan (Rehabilitation)
Majoriti negara tersebut menggunakan teori pemulihan ini untuk melaksanakan
perintah khidmat masyarakat (Harris & Lo 2002). Teori pemulihan dikatakan
berkesan untuk mengurangkan pesalah yang disabitkan dengan kesalahan berulang
(recidivism) (Rex & Bottoms 2003). Terdapat pelbagai program yang menyokong
pelaksanaan teori pemulihan ini iaitu program penjara boot camp (Mackenzie 1994;
Petersilia 2011), pusat laporan harian dan pemantauan elektronik dengan harapan
supaya pesalah boleh beralih daripada sistem pemenjaraan yang mahal kepada
program kemasyarakatan yang lebih intensif dan mampu mengawasi mereka serta
memberikan perkhidmatan sokongan. Selain itu, terdapat program berasaskan model
psikoterapi seperti kaunseling, perubatan dan timbangan hukuman denda iaitu
penghalang atau tegahan individu. Program penglibatan terapi tingkah laku kognitif
(CB) adalah lebih efektif dalam mengurangkan perbelanjaan sistem keadilan
(Robertson et al. 2001).
Program-program yang berkesan bertepatan dengan teori pemulihan ini dapat
mengurangkan kadar jenayah sekiranya digabungkan dengan prinsip-prinsip yang
telah terbukti dan disasarkan kepada pesalah tertentu (Petersilia 2011). Program
pemulihan menyediakan peluang kepada pesalah untuk mendapat pendidikan dan
latihan kemahiran vokasional semasa menjalani hukuman. Latihan kemahiran yang
pelbagai ini penting kepada pesalah untuk membina jati diri dan mengasah bakat
mereka yang mungkin tidak disedari. Setelah menjalani latihan, mereka menemui
pelbagai minat dan kemahiran baru yang boleh digunakan pada masa hadapan ketika
bekerja.
Pembaikian (Reparation)
Para sarjana membahaskan teori pembaikian ini dari pelbagai sudut. Maksud teori ini
berbeza berdasarkan pendapat pelbagai pihak. Kumpulan Pemenjaraan Penduduk
Scotland mentakrifkan pembaikian sebagai mencari jalan untuk membayar pampasan
atau membaiki kerosakan yang menjadi penyebab jenayah (McNeill 2011). Sistem
tahanan di negara Barat adalah menggunakan teori pembaikian. Pertubuhan Parol
Amerika Syarikat menyatakan bahawa teori pembaikian ini digunakan bagi penghuni
penjara yang mempunyai tarikh parol melebihi 60 hari (Diggs & Pieper 1994).
Program pembaikian ini dimulakan sekiranya setiap daripada mereka perlu
106
menyempurnakan kesemua 400 jam khidmat masyarakat dalam tempoh masa yang
ditetapkan. Ia dikenalpasti sebagai program sukarela yang tidak berbayar bagi agensi
kerajaan atau organisasi swasta yang tidak mementingkan keuntungan (Baer 1991).
Objektif utama penghukuman adalah pembaikian (Warner & Gawlik 2003)
dan begitulah juga perintah khidmat masyarakat (Skinns 1990). Oleh itu, teori ini
menjelaskan bahawa seseorang pesalah yang dikenakan hukuman perintah khidmat
masyarakat akan dibaiki melalui pelbagai program. Pesalah ini akan diintegrasi
semula ke dalam masyarakat selepas melalui beberapa proses pembaikian.
Seterusnya, ia dapat mencegah pesalah kembali melakukan kesalahan setelah
dibebaskan (Maher & Dufour 1987).
Manakala pembaikian dari segi material pula mampu dicapai apabila pekerja
masyarakat profesional memfokuskan kepada mendidik dan meningkatkan
tanggungjawab politik dan kemahiran ahli masyarakat (Fawcett & Hanlon 2009).
Fungsi pendidikan adalah sebagai alat untuk merubah atau memperbaiki pesalah yang
menghadapi masalah seperti tidak tahu berdikari dan tidak pandai menguruskan diri
sendiri (Toch 1987). Oleh itu, jelas bahawa teori pembaikian yang berbentuk
pendidikan ini mampu memperbaiki pesalah bertepatan dengan maksud dan tujuan
teori ini. Matlamat pembaikian ini perlu dilakukan supaya pesalah yang dikembalikan
kepada masyarakat merupakan individu berbeza yang telah diperbaiki dan mampu
mendatangkan manfaat kepada masyarakat.
Pencegahan (Prohibition/ Deterrance)
Teori pencegahan adalah berbentuk ancaman (Duff 2003). Ancaman merupakan
sebab yang kukuh untuk memastikan pesalah patuh kepada undang-undang. Secara
moralnya, hukuman mestilah dijustifikasikan oleh kesan yang berfaedah. Maka,
hukuman pencegahan ini menunjukkan kesan yang lebih jelas dan terjamin kerana
proses pencegahan dapat dilihat seperti hukuman tahanan. Teori pencegahan ini
bermaksud untuk menutup ruang atau peluang bagi pesalah daripada mengulangi
kesalahan. Namun, pencegahan ini hanya terhad ketika pesalah menjalani hukuman
ini sahaja. Manakala selepas dibebaskan, pesalah masih berpeluang mengulang
kesalahan yang sama lagi.
Penebusan (Penance)
Teori penebusan pula berasal daripada upacara agama Kristian. Dalam agama
Kristian, pesalah akan membuat pengakuan dan memohon pengampunan di gereja
apabila melakukan kesalahan (Duff 2003). Walau bagaimanapun, ia bukan bermaksud
segala dosa tersebut dihapuskan dengan cara begitu tetapi mesti dikenakan penebusan.
Penebusan disebut sebagai hukuman bagi kesalahan yang dilakukan dan tidak
membebankan pesalah tetapi bukan dengan kerelaan pesalah. Hukuman tersebut
berbentuk beban pekerjaan yang perlu dilakukan dan disediakan struktur bagi
mendorongnya bertaubat dan memahami kesalahannya terhadap masyarakat. Kerja ini
boleh berbentuk material dan paksaan untuk meminta maaf sama ada terus kepada
mangsa atau masyarakat.
Hukuman tidak boleh dilakukan mengikut pilihan pesalah walaupun pada
mulanya dikehendaki oleh pesalah (Duff 2003; McNeill 2011). Dalam erti kata lain,
sama ada pesalah memilih untuk dikenakan hukuman penebusan atau tidak, ia tetap
akan dikenakan ke atasnya. Namun, hukuman berdasarkan teori penebusan ini
mestilah sesuatu yang memalukan, menyakitkan dan berbentuk hukuman bagi
107
pesalah. Berbeza pula bagi penghukuman di mahkamah. Teori penebusan ini
digunakan oleh para peguam untuk dijadikan hujah pembelaan. Sesetengah peguam
bela menekankan konsep pembalasan atau penebusan kesalahan. Malangnya kadang-
kadang konsep tersebut telah disalahgunakan apabila melibatkan pemilihan dan
penggantian masa perkhidmatan (Bazemore & Maloney 1994). Penyalahgunaan ini
menyebabkan teori penebusan ini kurang berkesan dalam menangani masalah jenayah
walaupun pelaksanaannya menggunakan hukuman khidmat masyarakat.
Penjagaan (Custody)
Teori penjagaan membawa maksud aktiviti dan tugasan yang menyediakan tempat
selain daripada rumah kepada pesalah untuk mereka kembali setelah menjalani
hukuman atau perintah (Altschuler & Armstrong 2001). Teori penjagaan ini boleh
mengatur hubungan antara sektor awam dan swasta bagi organisasi dan individu
dalam masyarakat. Teori penjagaan boleh memastikan pelaksanaan perkhidmatan dan
penyeliaan ditetapkan dalam masyarakat. Dengan itu, masyarakat akan terjaga
daripada kemungkinan diganggu oleh pesalah jenayah.
Bagi tujuan pelaksanaan teori penjagaan ini, seksyen 152 (2) Akta Keadilan
Jenayah 2003 di England dan Wales telah menubuhkan badan khas bagi pengenaan
tempoh jagaan. Menurut akta tersebut, mahkamah tidak boleh membenarkan
hukuman penjagaan kepada pesalah kecuali pada pendapat mahkamah bahawa
kesalahan atau gabungan kesalahan dan satu atau lebih kesalahan yang berkaitan
adalah serius yang menyebabkan denda dan hukuman masyarakat tidak wajar dan
memadai bagi kesalahan tersebut (Roberts & Hough 2011). Ini bermaksud, hukuman
penjagaan ini diperintahkan oleh mahkamah apabila mereka mendapati bahawa
hukuman denda dan khidmat masyarakat tidak memadai bagi kesalahan yang
dilakukan.
KESIMPULAN
Negara-negara Barat telah lama mengamalkan hukuman perintah khidmat masyarakat
kepada pesalah-pesalah jenayah. Berdasarkan kajian ini, sejarah perkembangan
hukuman perintah khidmat masyarakat menunjukkan implikasi yang positif menerusi
pengamalan hukuman tersebut di negara-negara tertentu. Tujuan pelaksanaan perintah
ini adalah bertepatan dengan tujuan asal sesuatu penghukuman. Manakala teori yang
dilihat paling sesuai dikatakan sebagai teori yang mendasari perintah khidmat
masyarakat ini adalah teori pemulihan. Hukuman perintah khidmat masyarakat
terbukti berkesan berdasarkan hasil-hasil kajian yang diperolehi daripada pengkaji
Barat. Namun, dalam Islam, masih tiada kajian khusus yang dilakukan berkenaan
perintah ini. Justeru, kajian tersebut sangat diperlukan untuk mengukuhkan teori Barat
ini seterusnya membentuk satu kerangka khusus bagi pelaksanaan perintah khidmat
masyarakat di Malaysia.
RUJUKAN
Allen, R. 2008. Changing public attitudes to crime and punishment: building
confidence in community penalties. Probation Journal 55 (4): 389–400.
Altschuler, D. M., & Armstrong, T. L. 2001. Reintegrating high-risk juvenile
offenders into communities: experiences and prospects. Corrections
108
Management Quarterly 5 (3): 72–88.
Anagnostaki, M. 2011. Community service in greece: sentencing practices, the role of
the prosecution service and local authorities. European Journal of Criminology 8
(2): 157–166.
Baer, B. F. 1991. When prison isn’t punishment enough: the effective use of home
incarceration, community service, curfew parole, and substance abuse testing.
Criminal Justice 6: 3–8.
Bazemore, G., & Maloney, D. 1994. Rehabilitating community service toward
restorative service sanctions in a balanced justice system. Federal Probation 58:
24–35.
Blay, E. 2008. Work for the benefit of the community as a criminal sanction in spain.
Probation Journal 55 (3): 245–258.
Bouffard L. R. & Muftic, J. A. 2007. The effectiveness of community service
sentences compared to traditional fines for low-level offenders. The Prison
Journal 87 (2): 171–194.
Brennan, B. Y. T. P., & Mason, L. 1983. Community service: a developing concept.
Federal Probation 47: 49–57.
Curran, D. J. 1988. Destructuring, privatization, and the promise of juvenile
diversion: compromising community-based corrections. Crime & Delinquency
34 (4): 363–378.
Diggs, D.W. & Pieper, S. L. 1994. Using day reporting centers as an alternative to
jail. Federal Probation 58 (1): 9–12.
Duff, R. A. 2003. Penance, punishment and the limits of community. Punishment &
Society 5 (3): 295–312.
Fawcett, B. & Hanlon, M. 2009. The 'return to community': challenges to human
service professionals. Journal of Sociology 45 (4): 433-444.
Harris, P.M., Clear, T.R., & Baird, S.C. 1989. Have community supervision officers
changed their attitudes toward their work?. Justice Quarterly 6 (2): 233-246.
Harris, R. J., & Lo, T. W. 2002. Community service: its use in criminal justice.
International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology 46 (4):
427–444.
Israel, M., & Dawes, J. 2002. “Something From Nothing”: Shifting credibility in
community correctional programmes in australia. Criminology and Criminal
Justice 2 (1): 5–25.
Johnson, P., & Ingram, B. 2007. Windows of opportunity for unpaid work? Probation
Journal 54 (1): 62–69.
109
Leibrich, B. Y. J., Galaway, B., & Underhill, Y. 1986. Community service sentencing
in new zealand : a survey of users. Federal Probation 50: 55–64.
Lo, T. W., & Harris, R. J. 2004. Community service orders in hong kong, england,
and wales: twins or cousins. International Journal of Offender Therapy and
Comparative Criminology 48 (3): 373–388.
Mackenzie, D. L. 1994. Results of a multisite study of boot camp prisons. Federal
Probation 58 (2): 60–66.
Maher, R. J & Dufour, H. E. 1987. Experimenting with community service : a
punitive alternative to imprisonment. Federal Probation 51: 22–27.
McNeill, F. 2011. Probation, credibility and justice. Probation Journal 58 (1): 9–22.
Menzies, K. 1986. The rapid spread of community service orders in ontario. Canadian
Journal Criminology 28: 157–169.
Nissen, L. B. 2007. Reclaiming futures : communities helping teens overcome drugs,
alcohol and crime: a new practice framework for juvenile justice. Journal of
Psychoactive Drugs 39 (1): 51–58.
Petersilia, J. 2004. What works in prisoner reentry? : reviewing and questioning the
evidence. Federal Probation 68 (2): 4-8.
Petersilia, J. 2011. Beyond the prison bubble. Federal Probation 75 (1): 2-4.
Probation Division, A. O. of the U. S. C. 1989. Implementing community service: the
referral process. Federal Probation 53: 2–9.
Rex, S. & Bottoms, A. 2003. Evaluating the evaluators: researching the accreditation
of offender programmes. Probation Journal 50 (4): 359–368.
Roberts, J. V., & Hough, M. 2011. Custody or community: exploring the boundaries
of public punitiveness in england and wales. Criminology and Criminal Justice
11 (2): 181–197.
Robertson, A. A., Grimes, P. W., & Rogers, K. E. 2001. A short-run cost-benefit
analysis of community-based interventions for juvenile offenders. Crime &
Delinquency 47 (2): 265–284.
Skinns, C. D. 1990. Community service practice. Brit. J. Criminol 30 (1): 65–80.
Smith, P., & Smith, W. A. 2005. Experiencing community through the eyes of young
female offenders. Journal of Contemporary Criminal Justice 21 (4): 364–385.
Stortini, R. 1978. Community service orders. Criminal Law Quarterly 21: 503–507.
Toch, H. 1987. Regenerating prisoners through education. Federal Probation 51: 61–
110
66.
Umbreit, M. S. 1981. Community service sentencing: jail alternative or added
sanction? Federal Probation 45: 3–14.
Warner, K., & Gawlik, J. 2003. Mandatory compensation orders for crime victims and
the rhetoric of restorative justice. Australian & New Zealand Journal of
Criminology 36 (1): 60–76.
