การก าหนดนโยบายการพฒนาเพอลดความเหลอมล าเชงพนทของประเทศไทย* วชรพล วองนยมเกษตร**

บทคดยอ บทความชนน พยายามน าเสนอขอเสนอแนะเชงนโยบายเพอลดความเหลอมเชงพนททเกดขนในสงคมไทย

โดยการค านงถงลกษณะและปจจยทสงผลกระทบตอความเหลอมล าเชงพนท ในฐานะสวนประกอบส าคญทกอใหเกดแนวนโยบายทมความเหมาะสมและสอดคลองกบบรบทของประเทศ ผลการศกษาพบวา ปจจยส าคญทสงผลกระทบตอความเหลอมล าเชงพนท ไดแก ผลตภณฑมวลรวมจงหวด , สนเชอธนาคารพาณชยรายจงหวด, และการจดสรรงบประมาณรายจงหวด ซงปจจยดงกลาวน าไปสการสรางขอเสนอแนะเชงนโยบายทส าคญ คอ นโยบายการขยายผลตภณฑมวลรวมจงหวดเพอลดความเหลอมล าเชงพนท, นโยบายระบบการเงนระดบฐานรากเพอการเขาถงแหลงเงนทนอยางทวถง, และนโยบายการจดสรรงบประมาณบนพนฐานของความไมเทาเทยมกน ทงน ชดนโยบายดงกลาวมงลดระดบความเหลอมล าเชงพนทของรฐไทยโดยการสรางความเปลยนแปลงเชงโครงสรางของปจจยทงสาม ซงจะสงท าใหความเหลอมล าเชงพนทในจงหวดตางๆ เกดการเปลยนแปลงไปในทศทางทดขน. ค าส าคญ: ความเหลอมล าเชงพนท, นโยบายการพฒนา, ดชนการพฒนามนษย

Abstract This article attempts to make policy recommendations for the purpose of decreasing spatial

inequality in Thai society by regarding the appearances and factors that affect spatial inequality as important elements which cause the policies to be appropriate and compatible with context of the country. The results showed that the important factors that affect the spatial disparity include Gross Provincial Product (GPP), provincial bank credits, and provincial budgetary allocations. Such factors lead to the creation of policy recommendations consisting of the policy on expanding GPP to reduce spatial inequality, establishing the microfinance for access to source of investment funds, and forming the budgetary allocations on the basis of inequality. In addition, these policies aim to reduce the level of spatial inequality of Thai state by creating structural changes of these factors which will effect on spatial inequality in each province. Key words: Spatial inequality, Developmental policy, Human development index

* บทความความชนนปรบปรงแกไขจากวทยานพนธระดบปรญญารฐศาสตรมหาบณฑต สาขาบรหารรฐกจ เรอง “ความ

เหลอมล าเชงพนทกบนโยบายการพฒนาของรฐไทย (พ.ศ. 2545-2554)” โดยวทยานพนธดงกลาวไดรบทนอดหนนการวจยจากกองทนวจยของคณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

** นกวเคราะหนโยบายและแผน ปฏบตการ ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต เลขท 962 ถนนกรงเกษม เขตปอมปรามศตรพาย แขวงวดโสมนส กรงเทพมหานคร 10100.

2

การก าหนดนโยบายการพฒนาเพอลดความเหลอมล าเชงพนทของประเทศไทย

1. บทน า

ปญหาความเหลอมล าในสงคมไทยเกดขนตงแตอดตเรอยมาและปราศจากการแกไขอยางจรงจง

จงท าใหระดบความรนแรงของปญหาดงกลาวทงทเปนอยในปจจบนและอนาคตมแนวโนมเพมสงขน อกทง

ความเขาใจตอปญหาดงกลาวของสงคมไทยยงคงจ ากดอยเฉพาะบางมตเทานน จงสงผลใหการวเคราะห

ปญหาขาดการบรณาการและความเชอมโยงกนระหวางมตตางๆ กลาวคอ ความเขาใจตอปญหาความเหลอม

ล ามกพจารณาเฉพาะบรบททางเศรษฐกจเปนหลก หรอเรยกวา “ความเหลอมล าทางดานรายได” โดยมได

ค านงถงความเหลอมล าทางดานอนทส าคญ เชน การศกษา สขภาพ สทธและโอกาสทางการเมอง เปนตน

ซงลวนมสวนส าคญในการสรางความแตกตางระหวางระดบคณภาพชวตของผคนในสงคม

ดวยเหตทการศกษาความเหลอมล ามกละเลยมตอนๆ จงท าใหเกดความพยายามศกษาประเดน

ทางดานความเหลอมล าในรปแบบทหลากหลายมากขน โดยเฉพาะอยางยง “ความเหลอมล าเชงพนท”

กลาวคอ ความเหลอมล าเชงพนทเปนการศกษาความแตกตางของระดบการพฒนาของคนระหวางจงหวด

ตางๆ ภายในประเทศ ในมตการศกษา , สขภาพ , รายได, ชวตการงาน , ชวต ครอบครวและชมชน ,

และความยงยนรวมกน โดยทการศกษาความเหลอมล าเชงพนทดงกลาวไดรบอทธพลมาจากแนวคดวาดวย

ความเหลอมล าแนวราบทอธบายวา เปนความไมเทาเทยมกนในดานตางๆ ของกลมคนในสงคมทมลกษณะ

ทางวฒนธรรม ศาสนา หรอเชอชาตแตกตางกน1 กลาวไดวา ลกษณะรวมกนระหวางความเหลอมล าเชงพนท

และความเหลอมล าแนวราบ คอ การพจารณาความแตกตางดานตางๆ ระหวางกลมคนทถกแบงออกดวยการ

อาศยหลกเกณฑบางประการ โดยทความเหลอมล าเชงพนทจะอาศยเกณฑทางภมศาสตรในการจ าแนกเปน

หลก ในขณะทความเหลอมล าแนวราบกลบอาศยลกษณะทางวฒนธรรมเปนเกณฑในการจ าแนกแทน

ทงน ระดบการพฒนารายจงหวดทสะทอนใหเหนความเหลอมล าเชงพนทจะอาศยดชนการ

พฒนามนษย (Human Development Index: HDI) เปนตวชวดหลก ซงดชนการพฒนามนษยส าหรบ

การศกษาครงน ตางจากดชนการพฒนามนษยทค านวณโดยโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต

(United Nations Development Program: UNDP) เนองจากดชนการพฒนามนษยโดยโครงการพฒนาแหง

1 Stewart, Frances, ed. Horizontal inequalities and conflict. (London: Palgrave Macmillan, 2008), 3.

3

สหประชาชาตจะพจารณาเพยง 3 ดาน ไดแก สขภาพ การศกษา และรายได2 ในขณะทดชนการพฒนามนษย

ของบทความชนนพจารณาจากระดบการพฒนา 6 ดาน ไดแก การศกษา, สขภาพ, รายได, ชวตการงาน,

ชวต ครอบครวและชมชน, และความยงยน โดยอาศยตวชวดจ านวน 14 ตวชวดประกอบกน เพอประมวลผล

ระดบการพฒนารายจงหวดในแตละพนท ซงการค านวณดงกลาวจะท าใหสามารถสะทอนระดบการพฒนาใน

แตละพนทไดอยางชดเจนและสอดคลองกบสภาพความเปนจรงของสงคมมากยงขน

กลาวโดยสรป การออกแบบแนวโยบายเพอการพฒนาประเทศทมงลดระดบความเหลอมล าของ

สงคมจ าเปนตองท าความเขาใจเกยวกบสภาวะความเหลอมล าเชงพนททเกดขนและปจจยส าคญทส งผล

กระทบตอความเหลอมล า เพอน าไปสการสรางขอเสนอแนะเชงนโยบายทเหมาะสมและสามารถสรางความ

เปลยนแปลงใหเกดขนแกสงคมได โดยสภาวะความเหลอมล าเชงพนทและปจจยทสงผลกระทบสามารถ

อธบายไดในสวนถดไป

2. สภาวะความเหลอมล าเชงพนทในสงคมไทย

ระดบการพฒนารายจงหวดตางๆ ทเกดขนเปนผลมาจากการก าหนดและด าเนนนโยบายการ

พฒนาประเทศทผานมา ซงภาครฐกลายเปนตวแสดงหลกทกอใหเกดความแตกตางในการกระจายหรอจดสรร

ทรพยากรไปยงพนทตางๆ อนท าใหบางพนทเกดกระบวนการพฒนาในระดบสงหรอมความเจรญมาก อาท

ชลบร ระยอง และฉะเชงเทรา ทความเจรญของจงหวดเกดจากผลการด าเนนโครงการพฒนาพนทบรเวณ

ชายฝงทะเลตะวนออก (Eastern Seaboard Development Program) ของภาครฐ ในชวงแผนพฒนา

เศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 5 (พ.ศ. 2525-2529) ดงนน ในแงหนงความเหลอมล าเชงพนททเกดขนจง

เปนผลพวงมาจากกระบวนการพฒนาประเทศของไทยตลอดชวงระยะเวลาทผานมา ซงสามารถอาศยระดบ

การพฒนารายจงหวดเปนตวสะทอนสภาวะดงกลาวไดอยางชดเจน

การวเคราะหความเหลอมล าเชงพนทอาศยความรเกยวกบเทคโนโลยสารสนเทศภมศาสตร (GIS)

มาประมวลผลเพอสะทอนการกระจกตวและความแตกตางของระดบการพฒนารายจงหวดดงภาพดานลาง

2 United Nations Development Program. Human Development Report 2013: The Rise of the South Human

progress in a Diverse World. (UNDP, 2013), 1.

4

ภาพท 1 แผนทดชนการพฒนามนษยของประเทศไทย จ าแนกตามจงหวด พ.ศ. 2554, ประมวลผลโดยผเขยน.

จะเหนไดวา จงหวดทมระดบการพฒนาสงสวนใหญกระจกตวอยในบรเวณภาคกลางและภาค

ตะวนออกเปนหลกมเพยงภเกตและสงขลาเทานนทตงอยในบรเวณภาคใต สวนจงหวดทมระดบการพฒนา

รองลงมาและตงอยในภมภาคอน เชน เชยงใหม ล าพน พษณโลก ขอนแกน เปนตน จะมลกษณะเปนเมอง

ขนาดใหญประจ าภมภาคเหลานน แตอยางไรกตาม จงหวดเหลานยงคงมระดบการพฒนาทนอยกวากลม

จงหวดบรเวณภาคกลางและภาคตะวนออกโดยเปรยบเทยบ ลกษณะเชนนสะทอนการเกดสภาวะความเหลอม

ล าเชงพนทในระดบสงเปนอยางยง หรอกลาวอกนยหนง เกดการกระจกตวของจงหวดทมความเจรญมากใน

พนทบรเวณสวนกลางของประเทศ ดงนน กระบวนการออกแบบนโยบายเพอลดสภาวะดงกลาวทเกดขนจงควร

ใหความสนใจตอลกษณะและความสมพนธของปจจยส าคญทมผลตอความเหลอมล าเชงพนท

5

3. ปจจยส าคญสการออกแบบนโยบายการพฒนาประเทศของไทย การออกแบบนโยบายเพอการพฒนาประเทศจ าเปนตองค านงถงปจจยแวดลอมตางๆ ทสงผล

กระทบตอความเหลอมล าเชงพนท เพราะนโยบายทใหความส าคญตอปจจยดงกลาวจะกอใหเกดการ

เปลยนแปลงเชงโครงสรางและความสมพนธเชงอ านาจระหวางคนในสงคม ซงทายทสดจะสงผลกระทบตอ

ความเปนอยของประชาชนอยางหลกเลยงมได กลาวอกนยหนง พนฐานนโยบายสาธารณะทดจงควรท าให

ความเปนอยของประชาชนภายในสงคมดขน ดงนน การศกษาหลกการพนฐานของการก าหนดนโยบายจงม

สวนชวยสรางความรทเหมาะสมเกยวกบพฒนาการ สถานะและปจจยแวดลอมทมผลเชอมโยงกบความเหลอม

ล าเชงพนท

ทงน สงส าคญประการแรกส าหรบการออกแบบนโยบายเพอการพฒนาประเทศ คอ การพจารณา

ปจจยทสงผลกระทบตอความเหลอมล าเชงพนทอยางชดเจนและรอบดาน กลาวคอ ปจจยส าคญทสงผลตอ

ความเหลอมล าเชงพนท ประกอบดวย ผลตภณฑมวลรวมจงหวด (GPP) การเขาถงสนเชอธนาคารพาณชยราย

จงหวด การจดสรรงบประมาณรายจงหวด อตราความเปนเมองรายจงหวด และการดงทรพยากรจากประชาชน

รายจงหวด3 โดยเรยงล าดบตามน าหนกของการสงผลกระทบตอความเหลอมล าเชงพนทจากมากไปสนอย

ซงหากพจารณาน าหนกการสงผลกระทบของปจจยทงหมด จะเหนไดวา ปจจยทควรน ามาเปนสวนหนงในการ

ออกแบบนโยบายอยางเรงดวน คอ ผลตภณฑมวลรวมจงหวด การเขาถงสนเชอธนาคารพาณชยรายจงหวด

และการจดสรรงบประมาณรายจงหวด เนองจากปจจยทงสามมน าหนกในการสงผลกระทบตอความเหลอมล า

สงกวาปจจยอนโดยเปรยบเทยบ แตมไดหมายความวา อตราความเปนเมองรายจงหวดและการดงทรพยากร

จากประชาชนรายจงหวดจะกลายเปนปจจยทไมจ าเปนตองพจารณาในกระบวนการออกแบบนโยบายเพอ

พฒนาประเทศเลย เพราะสงส าคญคอ การจดล าดบความส าคญและเรงดวนของปจจยตางๆ ดงนน

เพอน าไปสขอเสนอแนะเชงนโยบายเพอการพฒนาประเทศทเหมาะสม การอธบายลกษณะปจจยแตละตวจะ

ชวยเสรมสรางความเขาใจตอประเดนดงกลาวไดดยงขน โดยทการอธบายลกษณะปจจยทงสามจะพจารณา

3 รายละเอยดของความสมพนธระหวางปจจยตางๆ กบความเหลอมล าเชงพนทของไทย สามารถศกษาเพมเตมไดจาก

วชรพล วองนยมเกษตร. “ความเหลอมล าเชงพนทกบนโยบายการพฒนาของรฐไทย (พ.ศ. 2545 -2554).” วทยานพนธรฐศาสตรมหาบณฑต, สาขาบรหารรฐกจ คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2556.

6

ควบคกบระดบการพฒนารายจงหวดไปพรอมกน เพราะจะชวยใหสะทอนสภาวการณกระจกตวของทรพยากร

ของสงคมไดอยางชดเจน

3.1 ความสมพนธระหวางระดบการพฒนารายจงหวดกบผลตภณฑมวลรวมจงหวด ปจจยทมน าหนกในการสงผลตอความเหลอมล าเชงพนทมากทสด ไดแก ผลตภณฑมวลรวม

จงหวด ซงการวเคราะหสวนนจะแสดงใหเหนความสมพนธระหวางรอยละผลตภณฑมวลรวมจงหวดกบระดบ

การพฒนารายจงหวด โดยทรอยละผลตภณฑมวลรวมจงหวดจะเปนการเปรยบเทยบกนระหวางผลตภณฑ

มวลรวมจงหวดหนงตอผลภณฑมวลรวมทงประเทศ (ขอมลป พ.ศ. 2554) ซงการศกษาเปรยบเทยบดงกลาวน

จะสะทอนใหเหนรปแบบความสมพนธระหวางตวแปรทงสองและลกษณะการกระจกตวของทรพยากรตางๆ

อยางชดเจนตามภาพท 2

ภาพท 2 ระดบการพฒนารายจงหวดและผลตภณฑมวลรวมจงหวดป พ.ศ. 2554 รวมกรงเทพฯ, ประมวลโดยผเขยน.

ภาพท 2 แสดงความสมพนธระหวางระดบการพฒนารายจงหวดกบรอยละผลตภณฑมวลรวม

จงหวด ซงเหนไดวา จงหวดโดยสวนใหญมผลตภณฑมวลรวมจงหวดไมถงรอยละ 5 ของประเทศ

(รอยละ 0.2-0.6) สภาวะเชนนสะทอนวา จงหวดทมระดบการพฒนาสงมกมขนาดเศรษฐกจใหญ และในทาง

กลบกนจงหวดทมระดบการพฒนาต ากจะมขนาดเศรษฐกจเลก นอกจากน หากพจารณากรงเทพมหานคร

KBI BKK KRI

KSN KPT KKN CTI CCO

CBI

CNT CPM CPN CRI

CNX TRG TRT TAK NYK

NPT

NPM NMA NRT NSN

NBI

NWT NAN BRM

PTE

PKN PRI

PTN PYO

AYA

PNA PLG PCK PLK PBI PNB PRE

PKT

MKM MDH MSN YST

YLA RET RNG

RYG

RBR LRI

LPG LPN LEI SSK SNK

SKA STN

SPK

SKM

SKN

SKW

SRI

SBR STI SPB

SNI

SRN NKI NBP ATG ACR UDN UTT UTI UBN

0.00

0.20

0.40

0.60

0.80

0.00 5.00 10.00 15.00 20.00 25.00 30.00 35.00ระดบ

การพฒนารายจงหวด ป พ

.ศ. 2

554

รอยละผลตภณฑมวลรวมจงหวดตอผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ ป พ.ศ. 2554

7

จะพบวา กรงเทพมหานคร คอ พนททมขนาดเศรษฐกจใหญทสดของประเทศ รอยละ 33.24 และมระดบการ

พฒนาสงเปนล าดบท 12 ของประเทศ สถานะของกรงเทพมหานครดงกลาวกลายเปนสงสะทอนและเครอง

ยนยนความแตกตางระหวางกรงเทพมหานครกบจงหวดอนอยางชดเจน กลาวคอ ขนาดเศรษฐกจ ของ

กรงเทพมหานครใหญกวาจงหวดทมขนาดเศรษฐกจเลกทสดถง 47,525 เทา และดวยเหตน กรงเทพมหานคร

จงกลายเปนพนททมขนาดเศรษฐกจใหญทสดในประเทศ แตระดบการพฒนากลบมไดมคาสงสดตามไปดวย

ทงน หากวเคราะหโครงสรางระบบเศรษฐกจกรงเทพมหานคร (ขอมลป พ.ศ. 2554) พบวา ขนาด

เศรษฐกจภาคนอกเกษตรมสดสวนสงกวาภาคเกษตรเปนอยางมาก (ภาคนอกเกษตรมสดสวนรอยละ 99.93)

ซงประกอบดวย กจกรรมการขายสง การขายปลก การซอมแซมยานยนต จกรยานยนต ของใชสวนบคคลและ

ของใชในครวเรอน, กจกรรมการผลตอตสาหกรรม, และกจกรรมบรการดานอสงหารมทรพย การใหเชาและ

บรหารทางธรกจเปนกจกรรมหลก โดยทขอสงเกตทนาสนใจประการหนงคอ โครงสรางระบบเศรษฐกจ

กรงเทพมหานครมลกษณะคลายคลงหรอใกลเคยงกบโครงสรางเศรษฐกจของประเทศไทยเปนอยางยง เพราะ

อาศยกจกรรมการผลตอตสาหกรรมและกจกรรมการขายสง การขายปลกฯ เปนกลไกหลกในการขบเคลอน

ระบบเศรษฐกจทงหมด แตอยางไรกตาม หากวเคราะหความสมพนธระหวางระดบการพฒนารายจงหวดกบ

รอยละผลตภณฑมวลรวมจงหวดโดยมไดค านงถงกรงเทพมหานคร จะสามารถแสดงความสมพนธระหวาง

ปจจยทงสองไดตามภาพดานลาง

8

ภาพท 3 ระดบการพฒนารายจงหวดและผลตภณฑมวลรวมจงหวดป พ.ศ. 2554 ไมรวมกรงเทพมหานคร, ประมวลโดยผเขยน.

การพจารณาความสมพนธระหวางระดบการพฒนารายจงหวดกบรอยละผลตภณฑมวลรวม

จงหวดตามภาพท 3 สามารถจ าแนกไดเปน 3 กลม กลาวคอ กลมแรก จงหวดทมผลตภณฑมวลรวมจงหวด

มากกวารอยละ 5 ไดแก ชลบร สมทรปราการ และระยอง กลมทสอง จงหวดทมผลตภณฑมวลรวมจงหวด

ระหวางรอยละ 1-5 และกลมสดทาย จงหวดทมผลตภณฑมวลรวมจงหวดนอยกวารอยละ 1 ทงน จงหวดกลม

แรกนอกจากมขนาดเศรษฐกจใหญแลวยงคงมระดบการพฒนาทสงเชนเดยวกน และหากพจารณาโครงสราง

เศรษฐกจของจงหวดกลมดงกลาวประกอบ จะพบวา ลกษณะทคลายคลงกนระหวางจงหวดตางๆ ภายในกลม

คอ การมกจกรรมภาคผลตอตสาหกรรมเปนเศรษฐกจหลกในการขบเคลอนระบบเศรษฐกจทงหมดของจงหวด

ในขณะทกลมสดทาย สวนใหญมขนาดเศรษฐกจทคอนขางเลกและโครงสรางเศรษฐกจประกอบดวยภาคสวน

ทหลากหลาย และปราศจากการชน าโดยกจกรรมทางเศรษฐกจภาคใดภาคหนงอยางเดนชด

ขอสงเกตประการหนงในการสรางแนวทางสงเสรมการขยายตวผลตภณฑมวลรวมจงหวด คอ

การพจารณาโครงสรางผลตภณฑมวลรวมจงหวดในแตละพนทบนความเขาใจ เกยวกบความแตกตางของ

โครงสรางเศรษฐกจแตละจงหวด กลาวคอ ในแตละพนทจะมกจกรรมทางเศรษฐกจหลกทแตกตางกน ซงท า

หนาทเปนตวขบเคลอนระบบเศรษฐกจทงหมดของจงหวด เชน กจกรรมการประมง กจกรรมการท าเหมองแร

และเหมองหน กจกรรมการผลตอตสาหกรรม เปนตน ทงน ความแตกตางระหวางกจกรรมทเปนตวขบเคลอน

KBI KRI

KSN KPT KKN CTI CCO

CBI

CNT CPM CPN

CRI CNX TRG TRT TAK NYK

NPT

NPM NMA NRT NSN

NBI

NWT NAN BRM

PTE

PKN PRI

PTN PYO

AYA PNA PLG PCK

PLK PBI PNB

PRE

PKT

MKM MDH MSN YST YLA

RET RNG

RYG

RBR LRI LPG

LPN LEI SSK SNK

SKA STN

SPK

SKM

SKN

SKW

SRI

SBR STI SPB SNI

SRN NKI NBP ATG ACR UDN UTT UTI UBN

0.00

0.20

0.40

0.60

0.80

1.00

0.00 1.00 2.00 3.00 4.00 5.00 6.00 7.00ระดบ

การพฒนารายจงหวด ป พ.ศ. 2554

รอยละผลตภณฑมวลรวมจงหวดตอผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ ป พ.ศ. 2554

9

ระบบเศรษฐกจในแตละพนทตามทกลาวขางตนเปนผลสบเนองมาจากความแตกตางและความไดเปรยบเชง

พนทระหวางจงหวดตางๆ เปนส าคญ

ความส าคญของปจจยทางดานขนาดเศรษฐกจในแตละพนท ท าใหการสรางมาตรการหรอแนว

ทางการแกไขปญหาความเหลอมล าเชงพนทจ าเปนตองค านงถงผลกระทบดงกลาวอยางหลกเลยงมได

และในขณะเดยวกนกไมสามารถปฏเสธความส าคญของปจจยอนทสงผลกระทบตอความเหลอมล าเชงพนทได

โดยเฉพาะสนเชอธนาคารพาณชยรายจงหวดตามทกลาวถดไป

3.2 ความสมพนธระหวางระดบการพฒนารายจงหวดกบสนเชอธนาคารพาณชย สนเชอธนาคารพาณชยรายจงหวดเปนปจจยหนงทสามารถสะทอนการเขาถงแหลงเงนทนของ

ประชาชนในแตละพนทไดเปนอยางด หรอกลาวอกนยหนงคอ ความสมพนธระหวางระดบการพฒนาราย

จงหวดกบสนเชอธนาคารพาณชยรายจงหวดจะอาศยการพจารณาจากปรมาณเงนทธนาคารพาณชยปลอยก

ใหแกจงหวดตอปรมาณเงนทธนาคารพาณชยปลอยกใหแกทงประเทศ

ภาพท 4 ระดบการพฒนารายจงหวดและสนเชอธนาคารพาณชยรายจงหวดป พ.ศ. 2554 รวมกรงเทพมหานคร, ประมวลโดยผเขยน.

ภาพขางตนแสดงใหเหนความแตกตางของรอยละสนเชอธนาคารพาณชยรายจงหวดระหวาง

กรงเทพมหานครและจงหวดอนอยางชดเจน กลาวคอ จากขอมลในป พ .ศ. 2554 กรงเทพมหานครถอครอง

สนเชอธนาคารพาณชยทงสนรอยละ 72.49 ของประเทศ ในขณะทจงหวดอนมสดสวนสนเชอธนาคารพาณชย

KBI BKK KRI KSN KPT KKN CTI CCO

CBI

CNT CPM CPN CRI CNX TRG

TRT TAK NYK NPT

NPM NMA NRT NSN

NBI

NWT NAN BRM

PTE

PKN PRI PTN PYO

AYA PNA PLG PCK PLK PBI PNB PRE

PKT

MKM MDH MSN YST YLA RET RNG

RYG

RBR LRI LPG LPN LEI SSK SNK

SKA STN

SPK

SKM

SKN

SKW

SRI

SBR STI SPB SNI

SRN NKI NBP ATG ACR UDN UTT UTI UBN

0.00

0.20

0.40

0.60

0.80

0.00 10.00 20.00 30.00 40.00 50.00 60.00 70.00 80.00

ระดบ

การพฒนารายจงหวด ป พ

.ศ. 2

554

รอยละสนเชอธนาคารพาณชยรายจงหวดตอสนเชอธนาคารพาณชยทงประเทศ ป พ.ศ. 2554

10

รวมกนเพยงรอยละ 27.51 ความแตกตางดงกลาวสะทอนภาพความเหลอมล าทางดานการเขาถงสนเชอ

ธนาคารพาณชยอยางรนแรง โดยมลคาสนเชอทงหมดของกรงเทพมหานครเทากบ 6 ,920,651 ลานบาท4 และ

หากเปรยบเทยบกบขนาดเศรษฐกจของกรงเทพมหานคร จะพบวา สนเชอธนาคารพาณชยมระดบสงกวาขนาด

เศรษฐกจประมาณ 2.54 เทา ซงตรงขามกบแมฮองสอนทมมลคาสนเชอธนาคารพาณชยรายจงหวดนอยทสด

ในประเทศเทากบ 2,219 ลานบาท หรอ 0.05 เทาของขนาดเศรษฐกจ ทงน สภาวการณกระจกตวของสนเชอ

ธนาคารพาณชยตามภาพยงคงไมสามารถแสดงความสมพนธระหวางระดบการพฒนารายจงหวดกบสนเชอ

ธนาคารพาณชยของจงหวดไดอยางชดเจนมากนก ดงนน เพอแสดงใหเหนความสมพนธดงกลาวอยางชดเจน

การวเคราะหสวนถดไปจงแยกกรงเทพมหานครออก ซงแสดงไดดงภาพ

ภาพท 5 ระดบการพฒนารายจงหวดและสนเชอธนาคารพาณชยรายจงหวดป พ.ศ. 2554 ไมรวมกรงเทพมหานคร, ประมวลโดยผเขยน.

ระดบการพฒนารายจงหวดและรอยละสนเชอธนาคารพาณชยรายจงหวดมความสมพนธใน

ทศทางเดยวกน (ดภาพท 5) หรออธบายไดวา ความสมพนธเชนนแสดงใหเหนสภาวการณกระจกตวของ

ปรมาณสนเชอธนาคารพาณชยในพนททมระดบการพฒนาสงอยางชดเจน

4 ธนาคารแหงประเทศไทย, “เงนรบฝากและเงนใหสนเชอจ าแนกตามจงหวด”, http://www2.bot.or.th/statistics/

ReportPage.aspx?reportID=173&language=th (สบคนเมอวนท 2 เมษายน 2557).

KBI KRI

KSN KPT KKN CTI CCO

CBI

CNT CPM CPN

CRI CNX TRG

TRT TAK NYK NPT

NPM NMA NRT NSN

NBI

NWT NAN BRM

PTE

PKN PRI

PTN PYO

AYA PNA PLG PCK

PLK PBI PNB

PRE

PKT

MKM MDH MSN YST YLA

RET RNG

RYG

RBR LRI LPG

LPN LEI SSK SNK

SKA STN

SPK

SKM

SKN

SKW

SRI

SBR STI SPB SNI

SRN NKI NBP ATG ACR UDN UTT UTI UBN

0.00

0.20

0.40

0.60

0.80

0.00 0.50 1.00 1.50 2.00 2.50

ระดบ

การพฒนารายจงหวด ป พ.ศ. 2554

รอยละสนเชอธนาคารพาณชยรายจงหวดตอสนเชอธนาคารพาณชยทงประเทศ ป พ.ศ. 2554

11

นอกจากน หากพจารณาความสมพนธระหวางตวแปรทงสองโดยจ าแนกจงหวดออกเปนกลม

ตางๆ ตามสดสวนสนเชอธนาคารพาณชยรายจงหวดเพอสะทอนใหเหนปญหาความเหลอมล าระหวางพนทใน

การเขาถงสนเชอธนาคารพาณชย สามารถแบงไดเปน 1) กลมจงหวดทมสนเชอธนาคารพาณชยรายจงหวด

มากกวารอยละ 1.5 ประกอบดวย ชลบรและสมทรปราการ 2) กลมจงหวดทมสนเชอธนาคารพาณชยราย

จงหวดระหวางรอยละ 1-1.5 และ 3) กลมจงหวดทมสนเชอธนาคารพาณชยรายจงหวดนอยกวารอยละ 1

การจ าแนกขางตนแสดงใหเหนขอสงเกตส าคญประการหนง คอ จงหวดจ านวนมากภายในประเทศอยในกลมท

สามเปนหลก ซงมระดบการพฒนานอยกวากลมอนโดยเปรยบเทยบ ยกเวน ระยอง สมทรสาคร

และพระนครศรอยธยาทมระดบการพฒนาสงกวาจงหวดอนภายในกลม ดงนน แนวโนมความสมพนธระหวาง

ระดบการพฒนารายจงหวดและสนเชอธนาคารพาณชยรายจงหวดจงมลกษณะสอดคลองกนระหวางจงหวดท

มระดบการพฒนาสงและความสะดวกในการเขาสนเชอหรอแหลงเงนทนมากกวาจงหวดทมระดบการพฒนา

ต า แตอยางไรกตาม แมวาสภาวการณกระจกตวของสนเชอธนาคารพาณชยจะอยในระดบคอนขางสง

แตยงคงนอยกวาระดบสภาวการณกระจกตวของผลตภณฑมวลรวมจงหวดตามทอธบายในสวนกอนหนาอยาง

ชดเจน

3.3 ความสมพนธระหวางระดบการพฒนารายจงหวดกบการจดสรรงบประมาณ ปจจยส าคญทสงผลตอความเหลอมล าเชงพนทอกประการหนง คอ การจดสรรงบประมาณราย

จงหวด ซงดวยเหตทการจดสรรงบประมาณเปนเครองมอส าคญในการบรหารประเทศของภาครฐ จงท าใหการ

จดสรรงบประมาณสามารถลดทอนและตอกย าความเหลอมล าเชงพนทไดอยางงายดาย ดงนน การก าหนด

แนวทางการแกไขปญหาจงตองค านงถงปจจยทางดานการจดสรรงบประมาณอยางหลกเลยงมได

การจดสรรงบประมาณรายจงหวดในการศกษาครงน อาศยการวเคราะหจากรอยละของจ านวน

เงนงบประมาณทจงหวดหนงไดรบ ซงค านวณจากการเปรยบเทยบระหวางจ านวนเงนงบประมาณทจงหวด

หนงไดรบตอจ านวนเงนงบประมาณทงหมดทจดสรรไปยงจงหวดตางๆ ภายในประเทศ โดยทการเปรยบเทยบ

ดงกลาว ท าใหการจดสรรงบประมาณรายจงหวดมลกษณะไดอยางเสยอยาง (Trade Off) กลาวคอ จ านวนเงน

งบประมาณทจงหวดหนงไดรบจะสงผลกระทบตอจ านวนเงนงบประมาณทจงหวดอนไดรบไปพรอมกน

ดงนน หากจงหวดใดไดรบงบประมาณสงยอมท าใหจงหวดอนไดรบงบประมาณนอยกวาโดยเปรยบเทยบ ทงน

การศกษารอยละการจดสรรงบประมาณรายจงหวดและระดบการพฒนารายจงหวดสามารถแสดงไดตามภาพ

12

ภาพท 6 ระดบการพฒนารายจงหวดและงบประมาณทแตละจงหวดไดรบป พ.ศ. 2554 รวมกรงเทพมหานคร, ประมวลโดยผเขยน.

การกระจกตวของการจดสรรงบประมาณของไทยจดอยในระดบสงอยางเหนไดชด โดยเฉพาะใน

พนทกรงเทพมหานคร (ตามภาพท 6) กลาวคอ กรงเทพมหานครไดรบงบประมาณรอยละ 16.38 ซงเปน

สดสวนทสงมากเมอเปรยบเทยบกบจงหวดอนดบทสองและอนดบสดทายของประเทศ คอ รอยละ 4.33 และ

รอยละ 0.33 ตามล าดบ ดงนน รปแบบการจดสรรงบประมาณดงกลาวจงท าหนาทตอกย าสภาวะความเหลอม

ล าระหวางพนททเกดขนอยางชดเจน พรอมทง บงบอกถงความล าเอยงของภาครฐไทยในการจดสรร

งบประมาณใหแกจงหวดตางๆ เนองจากการจดสรรงบประมาณมลกษณะรวมศนยอยในพนทสวนกลางของ

ประเทศเปนหลก อนท าใหการแบงสรรทรพยากรเพอการพฒนาเกดการกระจกตวอยเพยงบางพนททไดรบ

งบประมาณสงเทานน

ทงน ขอสงเกตหนง คอ สภาพความล าเอยงของภาครฐในการจดสรรงบประมาณจะเกดขนเฉพาะ

กรงเทพมหานครเทานน เนองจากกลมจงหวดทไดรบการจดสรรงบประมาณนอยกวากรงเทพมหานคร

ประกอบดวยทงกลมจงหวดทมระดบการพฒนานอยกวา ใกลเคยง และสงกวากรงเทพมหานคร เชน สงขลา

ขอนแกน เชยงใหม ระยอง ชลบร ปทมธาน เปนตน ดงนน ความแตกตางระหวางระดบการพฒนาในแตละ

พนทจงมใชหลกเกณฑพนฐานส าคญทสรางหรอท าใหเกดความแตกตางของสดสวนการจดสรรงบประมาณท

แตละพนทไดรบ

KBI BKK KRI KSN KPT KKN CTI CCO

CBI

CNT CPM CPN

CRI CNX TRG

TRT TAK NYK

NPT

NPM NMA NRT NSN

NBI

NWT NAN BRM

PTE

PKN PRI

PTN PYO

AYA

PNA PLG PCK

PLK PBI PNB

PRE

PKT

MKM MDH MSN YST

YLA RET RNG

RYG

RBR LRI

LPG LPN LEI SSK SNK

SKA STN

SPK

SKM

SKN

SKW

SRI

SBR STI SPB

SNI

SRN NKI NBP ATG ACR UDN UTT UTI UBN

0.00

0.20

0.40

0.60

0.80

0.00 5.00 10.00 15.00 20.00ระดบ

การพฒนารายจงหวด ป พ

.ศ. 2

554

รอยละงบประมาณทแตละจงหวดไดรบตองบประมาณทงหมด ป พ.ศ. 2554

13

ภาพท 6 ระดบการพฒนารายจงหวดและงบประมาณทแตละจงหวดไดรบป พ.ศ. 2554 ไมรวมกรงเทพมหานคร, ประมวลโดยผเขยน.

ภาพท 6 สามารถสะทอนความสมพนธระหวางระดบการพฒนารายจงหวดและรอยละการจดสรร

งบประมาณรายจงหวดไดอยางชดเจน จนกลาวไดวา จงหวดทมระดบการพฒนาสงมกมรอยละการจดสรร

งบประมาณรายจงหวดทสงเชนกน ดงนน การวเคราะหดงกลาวจงสามารถแบงออกไดเปนกลมตางๆ ดงน

กลมทหนง ไดรบการจดสรรงบประมาณรายจงหวดสง (รอยละ 2-5) และกลมทสอง ไดรบการจดสรร

งบประมาณรายจงหวดต า (รอยละ 0-2) ซงการจ าแนกดงกลาวสะทอนใหเหนวา กลมทไดรบการจดสรร

งบประมาณรายจงหวดสงมกมระดบการพฒนารายจงหวดสงกวากลมทไดรบการจดสรรงบประมาณราย

จงหวดต า แตอยางไรกตาม จงหวดภายในกลมทไดรบการจดสรรงบประมาณต ายงคงประกอบดวยจงหวดทม

ทงระดบการพฒนาสงและต ากวากรงเทพมหานครเชนกน อาท ระยอง สมทรสาคร สมทรปราการ ภเกต ท าให

ในแงหนง รปแบบการจดสรรงบประมาณเชนนสะทอนลกษณะกระบวนการจดสรรงบประมาณทกอใหเกด

ความเหลอมล าเชงพนทและลดระดบความเหลอมล าไปพรอมกน

4. นโยบายการพฒนาประเทศสความเปนธรรมและการลดความเหลอมล าเชงพนท การอธบายความสมพนธระหวางระดบการพฒนารายจงหวดกบปจจยตางๆ สามารถน าไปสการ

ออกแบบขอเสนอเชงนโยบายทมงสรางความเปนธรรมและลดความเหลอมล าเชงพนทในสงคมไทยไดอยาง

KBI KRI KSN KPT KKN CTI

CCO

CBI

CNT CPM CPN

CRI CNX TRG

TRT TAK NYK

NPT

NPM NMA

NRT NSN

NBI

NWT NAN BRM

PTE

PKN PRI

PTN PYO

AYA

PNA PLG PCK

PLK PBI PNB

PRE

PKT

MKM MDH MSN YST

YLA RET RNG

RYG

RBR LRI

LPG LPN LEI SSK SNK

SKA STN

SPK

SKM

SKN

SKW

SRI

SBR STI SPB

SNI

SRN NKI NBP ATG ACR UDN UTT UTI UBN

0.00

0.20

0.40

0.60

0.80

0.00 1.00 2.00 3.00 4.00 5.00ระดบ

การพฒนารายจงหวด ป พ.ศ. 2554

รอยละงบประมาณทแตละจงหวดไดรบตองบประมาณทงหมด ป พ.ศ. 2554

14

เหมาะสม โดยทผลการอภปรายในสวนกอนหนา พยายามชใหเหนถงปญหาความเหลอมล าเชงพนทในปจจบน

ของสงคมไทย ดวยการอธบายระดบความรนแรงของปญหาดงกลาวและปจจยตางๆ ทเกยวกบความเหลอมล า

เชงพนท อนไดแก ผลตภณฑมวลรวมจงหวด การเขาถงสนเชอธนาคารพาณชยรายจงหวด และการจดสรร

งบประมาณรายจงหวดเพอน าไปสการสรางขอเสนอแนะเชงนโยบายทส าคญ 3 ประการ คอ นโยบายการขยาย

ผลตภณฑมวลรวมจงหวดเพอลดความเหลอมล า เชงพนท นโยบาย ระบบการเงนระดบฐานราก

(Microfinance) เพอการเขาถงแหลงเงนทนอยางทวถง5 และนโยบายการจดสรรงบประมาณบนพนฐานของ

ความไมเทาเทยมกน

4.1 นโยบายการขยายผลตภณฑมวลรวมจงหวดเพอลดความเหลอมล าเชงพนท การศกษาขางตนแสดงใหเหนความส าคญของผลตภณฑมวลรวมจงหวดในฐานะปจจยทสงผล

กระทบตอความเหลอมล าเชงพนท ดงนน การก าหนดนโยบายการพฒนาประเทศทมงแกไขปญหาความ

เหลอมล าเชงพนทจงจ าเปนตองค านงถงรอยละผลตภณฑมวลรวมจงหวดเปนส าคญ ซงจากผลการศกษา

ดงกลาว ยงแสดงใหเหนถงความสมพนธระหวางรอยละผลตภณฑมวลรวมจงหวดกบความเหลอมล าเชงพนท

ในรปแบบความสมพนธทศทางเดยวกน กลาวคอ จงหวดทมระดบรอยละผลตภณฑมวลรวมจงหวดตอ

ผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศสงจะมระดบความเหลอมล าเชงพนทสง เชนกน ดงนนแลวการออกแบบ

นโยบายทจงควรมงหมายใหเกดการเปลยนแปลงตอสดสวนผลตภณฑมวลรวมจงหวดตอผลตภณฑมวลผล

ภายในประเทศเพอสรางความเปลยนแปลงตอระดบความเหลอมล าเชงพนทในทายทสด

ทงน นโยบายการขยายผลตภณฑมวลรวมฯ ขางตน จะท าใหรอยละผลตภณฑมวลรวมจงหวด

ลดลงและสงผลตอเนองไปยงระดบความเหลอมล าเชงพนทของจงหวดตางๆ ลดลงตามกนไป ซงหากพจารณา

จากสภาพทางเศรษฐกจของแตละจงหวด จะพบวา ภาครฐมสามารถออกแบบนโยบายทท าใหขนาดเศรษฐกจ

ของจงหวดใดจงหวดหนงมขนาดเลกลงได เพราะนนหมายถงการท าใหพนทดงกลาวหยดกระบวนการพฒนา

ไปสความเปนอยทดขนของคนในพนทและทายทสดจะน าไปสความขดแยงระหวางพนทตางๆ ดงนน รปแบบ

5 ค าวา “ระบบการเงนระดบฐานราก” มาจากค าวา ” Microfinance” ซงงานศกษาจ านวนมากเกยวกบประเดน

ดงกลาวมการแปลค าวา .Microfinance” อยางหลากหลาย เชน “ระบบการเงนระดบฐานราก” โดยส านกงานคณะกรรมการหลกทรพยและตลาดหลกทรพย (ก.ล.ต.) “การเงนฐานราก” โดยธนาคาร Standard Chartered หรอแมแตการคงรปศพทเดม “ไมโครไฟแนนซ หรอ Microfinance” เปนตน.

15

การสรางนโยบายทมความเหมาะสมและสอดคลองกบสภาพความเปนจรงมากกวา คอ การท าใหจงหวดทม

ระดบการพฒนาต าเกดขยายตวทางเศรษฐกจในอตราเรงทสงกวาจงหวดทมระดบการพฒนาสง

เพราะทายทสดการยกระดบดงกลาว จะท าใหจงหวดทมระดบการพฒนาต ามขนาดเศรษฐกจ

ใกลเคยงกบจงหวดทมระดบการพฒนาสง อธบายไดวา เปนการท าใหจงหวดทขนาดเศรษฐกจเลกกวาเกด

การขยายตวทางเศรษฐกจในระดบทสงกวาจงหวดทมขนาดเศรษฐกจใหญ เพราะความเรวในการขยายตวท

แตกตางกนจะกลายเปนสวนส าคญทท าใหจงหวดทมขนาดเศรษฐกจเลกมขนาดเศรษฐกจใกลเคยงกบจงหวด

ทมขนาดเศรษฐกจใหญ

การเปลยนแปลงขนาดเศรษฐกจจงหวดตามแนวทางขางตนจะกอใหเกดการเปลยนแปลง ตอ

สดสวนผลตภณฑมวลรวมจงหวดทงประเทศ เพราะสดสวนดงกลาวเปนการเปรยบเทยบบนฐานของผลตภณฑ

มวลรวมภายในประเทศทงหมด ดงนน การลดความเหลอมล าเชงพนทในจงหวดหนงจงสามารถด าเนนการได

โดยการสงเสรมใหจงหวดอนทมขนาดเศรษฐกจเลกกวาเกดการขยายตวในระดบสง เพราะจะท าใหรอยละ

ผลตภณฑมวลรวมจงหวดมระดบลดลงและสงผลตอความเหลอมล าเชงพนทในทายทสด มาตรการเชนน

สะทอนวา การเปลยนแปลงสดสวนขนาดเศรษฐกจเปนปจจยทจ าเปนตองด าเนนการทางออมเปนหลก เพราะ

รฐไมสามารถสรางความเปลยนแปลงใหเกดแกจงหวดหนงโดยตรงไดเพราะการสรางความเปลยนแปลง

โดยตรงสมเสยงเกนไปตอความไมพอใจและความขดแยงระหวางพนท

ทงน การสงเสรมการขยายขนาดเศรษฐกจในพนททมระดบการพฒนาต า ประกอบดวยปจจย

ส าคญหนงคอ การพจารณาโครงสรางขนาดเศรษฐกจและสภาพความไดเปรยบของพนท เนองจากโครงสราง

เศรษฐกจของแตละจงหวด ประกอบดวย กจกรรมตางๆ 16 สาขา ไดแก สาขาเกษตรกรรม การลาสตว และการ

ปาไม, สาขาการประมง, สาขาการท าเหมองแรและเหมองหน, สาขาการผลตอตสาหกรรม, สาขาการไฟฟา

กาซ และการประปา, สาขาการกอสราง, สาขาการขายสง การขายปลก การซอมแซมยานยนต จกรยานยนต

ของใชสวนบคคลและของใชในครวเรอน, สาขาโรงแรมและภตตาคาร, สาขาการขนสง สถานทเกบสนคา และ

การคมนาคม, สาขาตวกลางทางการเงน, สาขาบรการดานอสงหารมทรพย การใหเชาและบรหารทางธรกจ ,

สาขาการบรหารราชการแผนดนและการปองกนประเทศ, สาขาการศกษา, สาขาการบรการดานสขภาพและ

งานสงคมสงเคราะห, สาขาการใหบรการชมชน สงคม และบรการสวนบคคล , และสาขาลกจางในครวเรอน

16

สวนบคคล6 ดงนนโครงสรางเศรษฐกจของแตละจงหวดจงมลกษณะเฉพาะตวและแตกตางกนไป เชน บาง

จงหวดมสดสวนขนาดเศรษฐกจภาคเกษตรสงแสดงวาจงหวดดงกลาวประกอบอาชพทางการเกษตรเปนหลก

หรอบางจงหวดมสดสวนภาคอตสาหกรรมสงแสดงวาภายในจงหวดมแหลงอตสาหกรรมจ านวนมาก เปนตน

นอกจากน ความแตกตางทางดานโครงสรางเศรษฐกจยงสามารถสะทอนลกษณะเฉพาะทางภมศาสตรในแต

ละพนทไดเชนกน กลาวคอ สดสวนขนาดเศรษฐกจสาขาทสงในพนทหนงแสดงใหเหนวาพนทนนเอออ านวย

และเหมาะสมในการประกอบกจกรรมดงกลาวตามไปดวย เชน ชลบร ระยอง และสมทรปราการมสดสวน

เศรษฐกจภาคอตสาหกรรมสงกวาสาขาอนโดยเปรยบเทยบ คอ รอยละ 52.54, รอยละ 40.29 และรอยละ

43.72 ตามล าดบ (ขอมลป พ.ศ. 2554) ซงสอดคลองกบลกษณะทางภมศาสตรของจงหวดทเออตอการ

ประกอบกจการภาคอตสาหกรรม อาท ลกษณะพนทชายฝงทะเล อยใกลเมองหลวงของประเทศ แหลงวตถดบ

ในการผลตสนคาและบรการ จะเหนไดวา ลกษณะทางภมศาสตรของแตละจงหวดมความส าคญเปนอยางยง

ตอการสรางความเปลยนแปลงขนาดเศรษฐกจของจงหวดเหลานน ดงนน การขยายขนาดเศรษฐกจในแต

ละพนทจงจ าเปนตองค านงถงโครงสรางเศรษฐกจและความแตกตางระหวางพนทไปพรอมกน

ความแตกตางเชนนสงผลใหการก าหนดนโยบายเพอขยายเศรษฐกจในแตละจงหวดตอง

สอดคลองกบลกษณะในแตละพนทเปนส าคญ ซงแนวทางส าคญ ไดแก การบรหารจดการพนท (Zoning)

เพอใหเกดความเหมาะสมตอการด าเนนกจกรรมในแตละพนท กลาวคอ เปนการสงเสรมและสนบสนนการ

ด าเนนกจกรรมทางเศรษฐกจบางประเภททเหมาะสมและสอดคลองตอสภาพทางภมศาสตรในแตละจงหวด

อาท การเพม-ลดอตราภาษบางประเภทใหมความแตกตางกนในแตละพนท การสรางโครงสรางพนฐานบาง

ชนดทเหมาะสมแกการด าเนนกจกรรมบางประเภท ทงน การจ าแนกจงหวดออกเปนกลมตางๆ จะตอง

พจารณาจากลกษณะทางภมศาสตรและประเภทกจกรรมทางเศรษฐกจหลกในแตละพนทเปนส าคญ กลาวคอ

เรมจากการสรางหลกเกณฑเพอจ าแนกจงหวดออกเปนกลมตางๆ โดยอาศยโครงสรางเศรษฐกจ

เปนหลกเกณฑเบองตนในการจ าแนก อธบายไดวา พจารณาจากสดสวนกจกรรมทางเศรษฐกจทสงเปน 3

อนดบแรกของจงหวด เพอแสดงใหเหนกจกรรมทางเศรษฐกจหลกทเปนตวขบเคลอนระบบเศรษฐกจของ

6 ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, Gross Regional and Provincial Product (GPP),

(กรงเทพมหานคร: ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2554), 9.

17

จงหวดทงหมด จากนนจงน าลกษณะเฉพาะของท ตงในแตละจงหวดเปนหลกเกณฑล าดบตอมาในการ

พจารณา

กลาวไดวา การจ าแนกจงหวดออกเปนกลมตางๆ ท าใหการออกแบบแนวนโยบายเพอการพฒนา

ในแตละพนทมความสะดวกมากยงขน เพราะจะไดกลมจงหวดทมโครงสรางเศรษฐกจทใกลเคยงกน และ

น าไปสการก าหนดนโยบายทมรปแบบและลกษณะคลายคลงกน อาท จงหวดทมสดสวนกจกรรมสาขา

อตสาหกรรมสงจะไดรบมาตรการสนบสนนดานอตสาหกรรมเปนหลก ไมวาจะเปนการลดอากรขาเขาส าหรบ

เครองจกรทใชในการด าเนนกจการ การสรางทาเรอส าหรบการขนสงสนคา เปนตน แตอยางไรกตามการ

สงเสรมและสนบสนนภาคอตสาหกรรมดงกลาวนน รฐไทยไดด าเนนการมาตลอดชวงระยะเวลาการพฒนา

เศรษฐกจไทย โดยเฉพาะอยางยงการจดตงนคมอตสาหกรรมตางๆ เชน นคมอตสาหกรรมแหลมฉบง นคม

อตสาหกรรมล าพน นคมอตสาหกรรมอสเทรนซบอรด เปนตน จนกระทงสงผลใหพนทเหลานนเกดการพฒนา

ภาคอสาหกรรมในระดบสงและกลายเปนกจกรรมสาขาหลกของเศรษฐกจจงหวด ดงนน ในแงหนงอาจกลาวได

วา นโยบายการขยายขนาดเศรษฐกจของจงหวดตามขางตน มลกษณะใกลเคยงกบแนวทางทเคยด าเนนการ

มาในอดต แตขอแตกตางส าคญของแนวทางตามการศกษาครงน คอ กจกรรมทไดรบการสนบสนนจากภาครฐ

จะประกอบดวย 16 สาขา มใชเพยงภาคอตสาหกรรมอยางเดยว กลาวอกนยหนง นโยบายการขยาย

ผลตภณฑมวลรวมจงหวดเพอลดความเหลอมล าเชงพนทเปนการสรางพนทเฉพาะส าหรบการ

ด าเนนกจกรรมแตละประเภททเหมาะสมตอระบบเศรษฐกจจงหวด และในทายทสดจะท าใหจงหวด

ตางๆ อาศยกจกรรมหลกเหลานนเปนตวขบเคลอนระบบเศรษฐกจจงหวด เชน การสรางกลมจงหวดแหงการ

ทองเทยวทมสดสวนโครงสรางเศรษฐกจสาขาโรงแรมและภตตาคารสง อนไดแก ภเกต เปนตน

โดยสรปนโยบายการขยายผลตภณฑมวลรวมจงหวดฯ จะกอใหเกดความเปลยนแปลงแกสดสวน

ผลตภณฑมวลรวมจงหวดตอผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ โดยการพยายามลดสดสวนดงกลาวในจงหวด

ทมระดบความเหลอมล าเชงพนทสงดวยการสงเสรมการขยายตวทางเศรษฐกจใหแกจงหวดอนทมระดบการ

พฒนาต ากวา ดวยการเพมขนาดเศรษฐกจจงหวดในสาขาทมความเหมาะสมทางภมศาสตรและความ

ไดเปรยบจงหวดอนโดยเปรยบเทยบ (Competitive Advantage) เพราะการลดสดสวนขนาดเศรษฐกจจงหวด

เปนปจจยทไมสามารถเปลยนแปลงไดโดยตรง ดวยเหตทวา การกระท าเชนนนเปนการยบยงหรอลดระดบการ

พฒนาของจงหวดไปโดยปรยาย

18

4.2 นโยบายระบบการเงนระดบฐานราก (Microfinance) เพอการเขาถงแหลงเงนทนอยางทวถง

ปญหาการเขาถงแหลงเงนทนในระบบของจงหวดทมระดบการพฒนาต ากลายเปนสวนส าคญท

สงผลตอความเจรญกาวหนาและความเปนอยทดของคนในสงคม เพราะแหลงเงนทนคอ ทรพยากรส าคญใน

การประกอบอาชพและพฒนาความเปนอยใหดขน ซงในบางครงประชาชนทมปญหาการเขาถงแหลงเงนทนใน

ระบบมกหนไปหาแหลงเงนทนนอกระบบแทน จนน าไปสปญหาตางๆ ตามมา ไมวาจะเปนอตราดอกเบยทสง

กวาปกต มาตรการเรยกช าระเงนทรนแรง เปนตน ดงนน การมงเพมความสามารถในการเขาถงแหลงเงนทน

ของประชาชนในพนททมระดบการพฒนาต าจงเปนแนวทางส าคญทสามารถยกระดบการพฒนารายจงหวด

ใหสงขนได และในขณะเดยวกนยงสามารถชวยลดระดบความเหลอมล าเชงพนททเกดขนไปพรอมกน

จากการศกษา พบวา รอยละการเขาถงสนเชอธนาคารพาณชยรายจงหวดตอสนเชอธนาคาร

พาณชยทงประเทศเปนปจจยส าคญทสงผลตอความเหลอมล าเชงพนทในทศทางตรงขาม กลาวคอ หากรอยละ

การเขาถงสนเชอธนาคารพาณชยรายจงหวดสงขนความเหลอมล าเชงพนทในจงหวดดงกลาวจะลดลง ดงนน

แนวทางการแกไขปญหาความเหลอมล าเชงพนทผานปจจยทางดานสนเชอ คอ การเพมรอยละการเขาถง

สนเชอธนาคารพาณชยในจงหวดทระดบความเหลอมล าสงหรอระดบการพฒนาต าเพราะจะท าใหรอยละการ

เขาถงสนเชอธนาคารพาณชยรายจงหวดเพมขน และน าไปสการลดความเหลอมล าในทายทสด มาตรการเชนน

เปนการกระจายทรพยากรใหมซงมสวนชวยสรางความเจรญใหเกดขนในพนทตางๆ

อยางไรกตาม เมอพจารณาการปลอยสนเชอธนาคารพาณชยโดยทว ไป มกพบวา ปญหาการ

ปลอยสนเชอในพนททมระดบการพฒนาต า คอ แนวคดกระแสหลกของบรรดาเหลานายธนาคารท

พจารณาการปลอยสนเชอจากหลกทรพยค าประกนเงนกของลกหนเปนหลก คอ หลกทรพยสามารถ

สะทอนความสามารถและศกยภาพในการช าระคนเงนกของลกหน พรอมทงชวยลดความเสยงของ

ธนาคารทจะสญเสยเงนกดงกลาวได ท าใหคนจนซงมรายไดและสนทรพยนอยไมสามารถเขาถงแหลง

เงนทนในระบบได ดงนน เพอท าใหคนทมรายไดต าในพนททมระดบการพฒนาต าสามารถเขาถงแหลงทน ได

และน าไปสการพฒนาหรอยกระดบคณภาพชวตตนเอง มาตรการส าคญ คอ ระบบการเงนระดบฐานราก

(Microfinance)

กลาวคอ ระบบการเงนระดบฐานรากเปนการใหบรการทางดานการเงนขนพนฐานทวไปส าหรบ

คนจน เชน การฝากเงน การกเงน การจายเงน การโอนเงน เปนตน ซงสามารถเปนหลกประกนใหแกผมฐานะ

19

ยากจน ครวเรอนทมรายไดต า รวมถงสถานประกอบการขนาดเลกตางๆ ได ทงน รปแบบระบบการเงนระดบ

ฐานรากสามารถจ าแนกไดเปน 2 รปแบบ ไดแก 1) เรมจากการใหก (Credit Based) เปนระบบการเงนทเนน

การปลอยกใหแกชาวบานเปนหลก โดยอาศยการระดมเงนทนจากองคกรหรอหนวยงานตางๆ อาท ภาครฐ

ธนาคารพาณชย องคการระหวางประเทศ ตวอยางเชน ธนาคารกรามนในบงกลาเทศ อาฮอน ซา ฮรอบ (ASHI)

และกองทนผไรทอยอาศยในฟลปปนส และ 2) เรมจากการออมเงน (Saving Based) โดยเรมจากการอาศย

กลมคนตางๆ รวมกนออมเงนจนกระทงมเงนออมในระดบหนงแลว จงน าไปใหกหรอท าระบบสวสดการใหแก

สมาชก สวนใหญมกพบในประเทศแถบแอฟรกา7 แตอยางไรเสยจะเหนไดวา ปจจยทสงผลตอความเหลอมล า

เชงพนทของสงคมไทย คอ การขาดแหลงเงนทนในระบบ ดงนน การเพมสดสวนการเขาถงสนเชอธนาคาร

พาณชยรายจงหวดโดยอาศยการเรมตนจากการใหกจงกลายเปนแนวทางทเหมาะสมทสดตอการลดระดบ

ความเหลอมล าเชงพนทของสงคมไทยมากกวาการเรมจากการออมเงน หรอเรยกวา “สนเชอฐานราก

(Microcredit)”

ระบบสนเชอฐานรากเปนแนวคดพนฐานส าหรบการออกแบบกลไกทางการเงนทชวยยกระดบ

คณภาพชวตของคนยากจนใหดขน โดยมตนแบบมาจาก “ธนาคารเพอคนจน” หรอทรจกในชอ “ธนาคาร

กรามน (Grameen Bank)” โดยผรเรมคนส าคญ คอ มฮมหมด ยนส (Muhammad Yunus) ธนาคารกรามน

ตงอยบนพนฐานของความเชอในศกยภาพของคนจนในการประกอบอาชพและยกระดบคณภาพชวตตนเอง

โดยสงทคนเหลานนขาดมเพยงการเขาแหลงเงนทนทจะชวยน าไปสจดหมายทดของชวต นอกจากน สมมตฐาน

หลกของกรามนยงเชอวา ลกหนทกคนมความซอสตยและมศกยภาพในการช าระหนสงเพราะคนจนมทางเลอก

ในการเขาถงแหลงเงนทนไมมากนก ท าใหกรามนกลายเปนทางเลอกสดทายทจะตองด ารงไวเพอท าใหสามารถ

กเงนครงตอไปได ดงนน ความส าเรจหรอลมเหลวของกรามนจงขนอยกบความสมพนธสวนบคคลระหวาง

ธนาคารและลกหนทกอตวขนจากความไวเนอเชอใจกนระหวางกนเปนหลก8 วธการด าเนนงานของธนาคาร

กรามน เรมจากการใหลกหนรวมตวกนหาคนเพอกเงนจากธนาคาร โดยธนาคารจะปลอยกใหแกสมาชกสองคน

7 สกานดา ลวส, “พลวตรของ Microfinance และการเงนชมชน,” ใน MICROFINANCE และการเงนชมชน, บรรณาธการ

โดย ภญโญ ไตรสรยธรรมา (กรงเทพฯ: โอเพนบกส, 2552), 48-49. 8 มฮมหมด ยนส, นายธนาคารเพอคนจน VERS UN MONE SANS PAUVRETE, แปลโดย สฤณ อาชวานนทกล

(กรงเทพฯ: มตชน, 2551), 88-89.

20

ในกลม จากนนหากสมาชกสองคนสามารถช าระเงนกไดตรงเวลาตดตอกนหกสปดาหสมาชกอกสองคนในกลม

กจะมสทธก และสมาชกคนทหาจะสามารถกเงนไดภายหลงจากสมาชกสองคนกอนหนาช าระเงนกตรงเวลา

เชนกน โดยทสวนใหญแลวประธานกลมจะเปนผกเงนคนสดทาย มาตรการเชนนจะอาศยแรงกดดนทางสงคม

จากเพอนรวมกลมทงโดยเปดเผยและโดยออมเพอท าใหสมาชกกลมทกคนปฏบตตามกฎเกณฑการกเงนของ

ธนาคาร ทงน ลกษณะการกเงนของกรามนทส าคญ คอ สนเชอระยะเวลาหนงป อตราดอกเบยรอยละ 20 โดย

ตองช าระเงนตนเปนรายสปดาห พรอมกบช าระเงนตนงวดแรกหนงสปดาหหลงการเบกเงนก กลาวโดยสรป

ลกหนจะตองช าระเงนทกสปดาหโดยมาจากรอยละ 2 ของเงนตน ทกสปดาหตดตอกน 50 สปดาห และ

ดอกเบยจ านวน 2 ตากา9 ตอทกๆ 1,000 ตากาทก10

จะเหนไดวา ธนาคารกรามนเปนตวแบบหนงทนาสนใจส าหรบการเปดโอกาสการเขาถงแหลง

เงนทนใหแกคนจนในสงคม ซงความส าเรจของตงธนาคารเพอคนจนสามารถเหนไดจากอตราการช าระคนเงนก

ทสงกวารอยละ 95 และการเพมจ านวนธนาคารเพอคนจนในหลายประเทศ อาท ฟลปปนส มาเลเซย

บงกลาเทศ หรอแมแตสหรฐอเมรกา ดงนน การน าแนวคดธนาคารเพอคนจนมาปรบใชในการขยายการ

เขาถงสนเชอหรอแหลงเงนทนใหแกคนในพนททมระดบการพฒนาต าจงเหมาะสมและสอดคลองกบ

ลกษณะทางสงคมของไทยเปนอยางยง

ทงน การขยายการเขาถงสนเชอใหแกพนทตางๆ เคยเกดขนมาแลวในประเทศไทย อาท

การขยายสนเชอใหแกเกษตรกรผานธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธกส.) ในชวงแผนพฒนาฯ

ฉบบท 311 หรอแมกระทงโครงการหมบานละลาน แตอยางไรเสย ความส าเรจและอตราการคนเงนกของ

โครงการเหลานนกลบตางจากธนาคารเพอคนจนทเกดขนในหลายประเทศเปนอยางยง ซงสวนหนงเปนผลมา

จากบทบาทของภาครฐตอมาตรการขยายสนเชอ ดงเหนไดวาโครงการทผานมาภาครฐเปนผมบทบาทหลกใน

การด าเนนการ อนตางจากธนาคารเพอคนจนตางๆ ทเนนบทบาทภาคเอกชนและชาวบานเปนส าคญ และ

9 ตากาเปนหนวยเงนของบงกลาเทศ และหลกเกณฑการกเงนดงกลาว อาท อตราดอกเบย จ านวนงวดการช าระ จ านวน

สมาชกในกลม เปนหลกเกณฑทธนาคารกรามนใชในการด าเนนงาน. 10 มฮมหมด ยนส, นายธนาคารเพอคนจน VERS UN MONE SANS PAUVRETE, แปลโดย สฤณ อาชวานนทกล

(กรงเทพฯ: มตชน, 2551), 77-102. 11 ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, สาระส าคญของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม

แหงชาต ฉบบท 3 (กรงเทพมหานคร: ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต), 12.

21

ปลอยใหภาครฐมบทบาทเพยงการใหความสนบสนนอนๆ เชน การรเรมโครงการ ขอจ ากดทางกฎหมาย ระบบ

ประกนสงคม เปนตน

ดงนน นโยบายทางดานสนเชอธนาคารพาณชยทมงลดระดบความเหลอมล าเชงพนทจง

น าแนวคดธนาคารเพอคนจนมาปรบใชภายใตบรบทของสงคมไทย แตคงหลกการส าคญไว อนไดแก

การปลอยใหชาวบานและภาคเอกชนเปนกลไกหลกในการด าเนนการ และยดถอเจตนารมณการ

ใหบรการเพอคนจนเปนส าคญ เพราะการเพมปรมาณสนเชอธนาคารพาณชยใหแกจงหวดทมระดบการ

พฒนาต าจะน าไปสการปรบเปลยนโครงสรางสนเชอธนาคารพาณชยรายจงหวดทดขนและเปนผลใหความ

เหลอมล าเชงพนทลดลง

4.3 นโยบายการจดสรรงบประมาณบนพนฐานของความไมเทาเทยมกน การจดสรรงบประมาณรายจงหวดของไทยเปนอกปจจยหนงทสงผลตอระดบความเหลอมล าเชง

พนท เนองจากการจดสรรงบประมาณรายจงหวดเปนผลโดยตรงจากการท างานของภาครฐท แสดงใหเหน

โครงสรางอ านาจของผมอทธพลในกระบวนการด าเนนงาน ดงนน การจดสรรงบประมาณรายจงหวดจง

กลายเปนเครองมอส าคญของภาครฐในการควบคมและด าเนนการเพอแกไขปญหาตางๆ ในสงคมไดอยาง

เหมาะสม

การศกษาความสมพนธระหวางการจดสรรงบประมาณรายจงหวดและความเหลอมล าเชงพนท

แสดงใหเหนลกษณะส าคญ 2 ประการ กลาวคอ 1) การวเคราะหการจดสรรงบประมาณในรปแบบสดสวน

สามารถสะทอนสภาวการณกระจกของงบประมาณไดอยางชดเจน และ 2) งบประมาณในรปแบบสดสวนเปน

ปจจยทมลกษณะไดอยางเสยอยาง (Trade off) กลาวคอ ดวยเหตทงบประมาณเปนทรพยากรทมจ ากดจงไม

สามารถจดสรรใหแกจงหวดตางๆ ไดตามความตองการของแตละจงหวดทมแนวโนมเพมสงขนเรอยๆ ดงนน

การเพมงบประมาณใหแกจงหวดหนงจงหมายถงการลดลงของงบประมาณในจงหวดอนไปโดยปรยาย ทงน

ความเขาใจเกยวกบธรรมชาตของการจดสรรงบประมาณดงกลาวสงผลใหการออกแบบนโยบายการจดสรร

งบประมาณรายจงหวดสามารถลดความเหลอมล าเชงพนทลงไดอยางเหมาะสมและสอดคลองกบสภาพสงคม

จากผลการศกษาขางตน สะทอนใหเหนวา นโยบายการจดสรรงบประมาณรายจงหวดท

สามารถลดระดบความเหลอมล าเชงพนทในจงหวดหนงไดนน ตองเปนมาตรการทมงลดสดสวนเงน

งบประมาณทจงหวดดงกลาวไดรบตอเงนงบประมาณทถกจดสรรทงประเทศ เนองจากความสมพนธ

22

ระหวางรอยละงบประมาณทแตละจงหวดไดรบกบความเหลอมล าเชงพนทรายจงหวดม ทศทางตรงขามกน

หรอกลาวอกนยหนงคอ หากรอยละงบประมาณทแตละจงหวดไดรบตองบประมาณทงหมดสงขนจะท าให

ความเหลอมล าเชงพนทของจงหวดดงกลาวลดลง ดงนน มาตรการส าคญของนโยบายนจงเปนการเพมสดสวน

หรอจ านวนงบประมาณใหแกจงหวดทมระดบความเหลอมล าเชงพนทสงเพอลดระดบความเหลอมล าเชงพนท

ในจงหวดนนลง

ทงน สงส าคญอกประการหนง คอ การท าความเขาใจเกยวกบการจดสรรงบประมาณรายจงหวด

ของไทย กลาวคอ งบประมาณทจงหวดหนงไดรบประกอบดวย 4 สวนส าคญ ไดแก งบประมาณจงหวดและ

กลมจงหวด, งบหนวยงานทด าเนนการในภมภาค, งบอดหนนองคกรปกครองสวนทองถน, และงบกลางตาม

นโยบายของรฐบาล12 ซงการศกษาครงนมงความสนใจไปยงงบประมาณ 2 สวน คอ 1) งบประมาณจงหวด

และกลมจงหวดทอ านาจการตดสนใจเปนของรฐสภาโดยผานประชมรฐสภาและออกมาในรปแบบ

พระราชบญญตงบประมาณรายจายประจ าป และ 2) งบหนวยงานทด าเนนการในภมภาค ซงหนวยงานของรฐ

แตละแหงจะเปนผก าหนดและกระจายไปยงพนทตางๆ ตามหนวยงานระดบปฏบตการทตงอยในจงหวดตางๆ

ไมวาจะเปนสวนราชการ หรอรฐวสาหกจตางๆ ทงน การไมไดน างบอดหนนองคกรปกครองสวนทองถนและงบ

กลางตามนโยบายของรฐบาลมาเปนสวนหนงในกระบวนการศกษาการจดสรรงบประมาณ เนองจาก

งบประมาณทงสองมสดสวนทนอยกวางบประมาณสองสวนแรกอยางชดเจน อกทง การเปลยนแปลง

งบประมาณดงกลาวมความผนผวนสง โดยเฉพาะอยางยงงบกลางตามนโยบายของรฐบาล ดงนนเพอท าให

การศกษาครงนสามารถสะทอนพลวตการจดสรรงบประมาณรายจงหวดไดอยางชดเจน การวเคราะหการ

จดสรรงบประมาณจงพจารณาเพยงงบประมาณจงหวดและกลมจงหวด และงบหนวยงานทด าเนนการใน

ภมภาคเปนหลก

ทงน ขอเสนอแนะเชงนโยบายหนงทสอดคลองกบการศกษาครงน คอ ขอเสนอการสรางความ

เปนธรรมในระบบงบประมาณเพอลดความเหลอมล าในสงคม โดยคณะกรรมการปฏรป ซงม

นายอานนท ปนยารชน เปนประธาน ตามค าสงส านกนายกรฐมนตรท 171/2553 เรอง แตงตงประธาน

กรรมการปฏรป กลาวคอ เสนอใหมการตง “งบเพอลดความเหลอมล า” ขน โดยใหงบดงกลาวมพนทจงหวด

12 ชนรรค พทธมลนประทป , "การบรหารงบประมาณจงหวดและกลมจงหวด ," ส านกงบประมาณ ,

http://www.auditor0216.moi.go.th/pdf/budget.pdf (สบคนเมอวนท 6 เมษายน 2557).

23

เปนฐานส าคญในการจดสรรงบประมาณอนตางจากงบประมาณอนๆ ทมกรมเปนฐาน และมวงเงนเทากบ

รอยละ 5 ของงบประมาณทงหมด ทงน หลกเกณฑส าหรบการจดสรรงบประมาณดงกลาว ประกอบดวย 1)

จ านวนประชากรในจงหวด โดยจงหวดทมประชากรมากจะไดรบงบประมาณสวนนมาก 2) รายไดเฉลยตอ

ครวเรอนตอป โดยจงหวดทมรายไดเฉลยตอครวเรอนนอยจะไดรบงบประมาณมาก 3) สดสวนคนจนใน

จงหวด โดยจงหวดทมสดสวนคนจนมากจะไดรบการจดสรรงบประมาณเพอลดความเหลอมล ามาก และ

4) ดชนความกาวหนาของคนในจงหวด (Human Achievement Index) ค านวณโดยส านกงานโครงการ

พฒนาแหงสหประชาชาต (UNDP) โดยจงหวดทมดชนความกาวหนาของคนในระดบต าจะไดรบการจดสรร

งบประมาณเพอความเหลอมล ามาก13 จะเหนไดวา แนวทางดงกลาวเปนการตงงบประมาณขนมาจ านวน

หนงเพอชดเชยหรอลดความแตกตางของการจดสรรงบประมาณระหวางจงหวดทเกดขน ซง

สอดคลองกบลกษณะนโยบายการจดสรรงบประมาณใหม (Budget Reallocation) ทอาศยการเพม

สดสวนงบประมาณใหแกจงหวดทมความเหลอมล าเชงพนทสง

แตอยางไรกตาม แนวทางตามขอเสนอของคณะกรรมการปฏรปขางตนยงคงตางจากแนวทาง

ของการศกษาครงน กลาวคอ การศกษาครงเสนอใหเปลยนแปลงกระบวนการและลกษณะการจดสรร

งบประมาณรายจงหวดใหม โดยการเพมจ านวนงบประมาณใหแกจงหวดทมระดบการพฒนาต าและ

ความเหลอมล าเชงพนทสง ซงในสวนงบประมาณจงหวดและกลมจงหวดสามารถด าเนนการไดโดยอาศย

ระดบการพฒนารายจงหวดและความเหลอมล าเชงพนทเปนหลกเกณฑในการพจารณา คอ จงหวดใดมระดบ

ความเหลอมล าสงและระดบการพฒนาต าจะไดรบงบประมาณจงหวดและกลมจงหวดสง สวนจงหวดอนจะ

ไดรบงบประมาณลดลนกนไปตามล าดบ แตงบหนวยงานทด าเนนการในภมภาคตางๆ จะมรปแบบการจดสรร

ทตางกนออกไป เนองจากงบประมาณสวนนก าหนดจากจ านวน ขนาด และภารกจของหนวยงานระดบ

ปฏบตการของแตละหนวยงานเปนหลก ท าใหการจดสรรงบประมาณจ าเปนตองค านงถงผลกระทบดานอน

ประกอบ ดงนนการเปลยนแปลงการจดสรรงบหนวยงานทด าเนนการในภมภาคจงเรมจากการกระจายภารกจ

และการจดท าบรการสาธารณะบางอยางทมความจ าเปนไปยงจงหวดทมระดบการพฒนาต า ซงจะสงผลให

งบประมาณทถกก าหนดโดยหลกเกณฑขางตนเพมสงขนตามจ านวนภารกจทเปลยนแปลงไปดวย มาตรการทง

13 ส านกงานปฏรปเพอสงคมไทยทเปนธรรม, คณะกรรมปฏรป, ขอเสนอการปฏรปโครงสรางอ านาจ (นนทบร: คณะกรรม

ปฏรป ส านกงานปฏรปเพอสงคมไทยทเปนธรรม, 2554), ภาคผนวก ข-3.

24

สองรปแบบนสงผลใหโครงสรางการจดสรรงบประมาณรายจงหวดเกดการเปลยนแปลงไปในทศทางทดขนและ

ลดปญหาการกระจกตวของการจดสรรงบประมาณไปพรอมกน

กลาวใหถงทสด แนวทางการจดสรรงบประมาณครงนมงใหเกดความเปลยนแปลงตอสดสวนการ

จดสรรงบประมาณรายจงหวด โดยอาศยการแกไขหลกเกณฑการจดสรรงบประมาณทด ารงอย เพราะ

หลกเกณฑการจดงบประมาณเฉกเชนในปจจบนเปนสวนส าคญทท าใหเกดความเหลอมล าเชงพนท ดงนน

หากการแกไขดงกลาวประสบความส าเรจจะเปรยบเสมอนการท าลายสาเหตส าคญของการเกดความเหลอม

ล าเชงพนททเปนอย ซงตางจากขอเสนอของคณะกรรมการปฏรปท เปนการตงงบประมาณเพมเตมขนมาสวน

หนงเพอลดระดบความรนแรงของปญหาความเหลอมล าเชงพนท และคงหลกเกณฑ/รปแบบการจดสรร

งบประมาณในสวนอนไว โดยทรปแบบเหลานนเปนสงตอกย าสภาวะความเหลอมล าเชงพนททเกดขนใน

สงคมไทยอยางชดเจน

5. บทสรป

จากความพยามยามในการอธบายลกษณะของปจจยส าคญทสงผลกระทบตอความเหลอมล า

เชงพนทรายจงหวด อนไดแก ผลตภณฑมวลรวมจงหวด การเขาถงสนเชอธนาคารพาณชยรายจงหวด และการ

จดสรรงบประมาณรายจงหวด สงผลใหการก าหนดนโยบายเพอลดปญหาดงกลาวจ าเปนตองค านงถง

ความสมพนธระหวางปจจยเหลานนกบระดบการพฒนาของแตละจงหวด เนองจากระดบการพฒนาเปนสง

สะทอนการเกดความเหลอมล าเชงพนทในแตละจงหวดไดอยางชดเจน ทงน การศกษาครงนไดน าเสนอแนะ

แนวนโยบายส าคญ 3 ประการ ไดแก นโยบายการขยายผลตภณฑมวลรวมจงหวดเพอลดความเหลอมล าเชง

พนท นโยบายระบบการเงนระดบฐานรากเพอการเขาถงแหลงเงนทนอยางทวถง และนโยบายการจดสรร

งบประมาณบนพนฐานของความไมเทาเทยมกน ซงหากการก าหนดนโยบายเพอการพฒนาประเทศของภาครฐ

สามารถทจะน าชดนโยบายดงกลาวไปขบเคลอนหรอปฏบตได ยอมท าใหระดบความเหลอมล าเช งพนทราย

จงหวดเกดการเปลยนแปลงไปในทศทางทดขนนนเอง

25

บรรณานกรม

ชนรรค พทธมลนประทป. การบรหารงบประมาณจงหวดและกลมจงหวด . ส านกงบประมาณ, http://www.auditor0216.moi.go.th/pdf/budget.pdf (สบคนเมอวนท 6 เมษายน 2557).

มฮมหมด ยนส. นายธนาคารเพอคนจน VERS UN MONE SANS PAUVRETE. แปลโดย สฤณ อาชวานนทกล. กรงเทพฯ : มตชน, 2551.

รชารด วลกนสน และเคท พคเกตต. ความ(ไม)เทาเทยม. แปลโดย สฤณ อาชวานนทกล กรงเทพฯ : Openworlds, 2555.

วระศกด เครอเทพ, ภาวณ ชวยประคอง และนกวจยแผนงานเครอขายขอมลการเมองไทย. การเมองวาดวยการกระจายงบประมาณ และภาษอากรระหวางจงหวด. http://www.siamintelligence.com/ budget-distribution-and-tax-fairness-among-provincial/ (สบคนเมอวนท 23 ธนวาคม 2554)

สฤณ อาชวานนทกล. ความเหลอมล าฉบบพกพา. กรงเทพมหานคร: สมชชาปฏรปประเทศไทย, 2554. สกานดา ลวส. พลวตรของ Microfinance และการเงนชมชน. ใน MICROFINANCE และการเงนชมชน.

บรรณาธการโดย ภญโญ ไตรสรยธรรมา กรงเทพฯ : โอเพนบกส, 2552. ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. สาระส าคญของแผนพฒนาเศรษฐกจ

และสงคมแหงชาต ฉบบท 3. กรงเทพมหานคร : ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต.

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต . Gross Regional and Provincial Product

(GPP). กรงเทพมหานคร : ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2554. ส านกงานโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต. ความมนคงของมนษยในปจจบนและอนาคต รายงานการ

พฒนาคนของประเทศไทย. กรงเทพมหานคร, 2552. ส านกงานปฏรปเพอสงคมไทยทเปนธรรม. ขอเสนอการปฏรปโครงสรางอ านาจ. นนทบร : คณะกรรมปฏรป

ส านกงานปฏรปเพอสงคมไทยทเปนธรรม, 2554. อรรถฤต ปจฉมนนท. นโยบายรฐและความเหลอมล าของรายได: กรณการศกษาในประเทศไทย , งานวจย

งบประมาณรายไดของคณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2553. Stewart, Frances, ed. Horizontal inequalities and conflict. London: Palgrave Macmillan, 2008. Sukkoo Kim. Spatial Inequality and Economic Development: Theories, Fact, and Policies. The

Commission on Growth and Development. http://www.growthcommission.org. (สบคนเมอวนท 23 พฤศจกายน 2554)