รายงานกิจกรรมส่งเสริมและสนับสนุนการวิจัย...

รายงานกจกรรมสงเสรมและสนบสนนการวจย

การถายทอดองคความรและเทคโนโลยการปลกพรกตามมาตรฐานการปฏบตทางการเกษตรทด (GAP) ทสอดคลองกบความตองการของตลาด

The Transfer of Knowledge and Technology for Chili Growers for The Good Agricultural Practices Standard (GAP) which Consistent of The

Market Demand

โดย

นายสาธต บวขาว คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย

ไดรบทนอดหนนการท ากจกรรมสงเสรมและสนบสนนการวจย โครงการใชประโยชนผลงานวจยและนวตกรรมเพอชมชนสงคม (Research and Innovation Utilization for Community)

จาก ส านกงานการวจยแหงชาต (วช.) ประจ าปงบประมาณ 2563 ปทพมพ 2564

กตตกรรมประกาศ (Acknowledgement)

งานวจยนไดรบทนอดหนนจากส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) ประจ าปงบประมาณ 2563

ซงส าเรจลงไดดวยชวยเหลอและความกรณา จากคณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย ทใหความอนเคราะหดานอปกรณและเครองมอในการท าวจย พรอมกนน ผวจยขอขอบพระคณเจาหนาทเกษตรอ าเภอ ทง 5 อ าเภอ ในเขตพนทลมน าปากพนงของจงหวดนครศรธรรมราช ไดแก อ าเภอหวไทร อ าเภอเชยรใหญ อ าเภอปากพนง อ าเภอเฉลมพระเกยรต และอ าเภอชะอวด และทานเกษตรจงหวดนครศรธรรมราช รวมทงเจาหนาทจากศนยอ านวยการและประสานการพฒนาพนทลมน าปากพนงอนเนองมาจากพระราชด าร อ าเภอปากพนง จงหวดนครศรธรรมราช ส านกวจยและพฒนาการเกษตรเขตท 7 นครศรธรรมราช ศนยสงเสรมและพฒนาการผลตพนธพชเพาะเลยง จงหวดนครศรธรรมราช และ ส านกงานกจกรรมเพอสงคมเครอเบทาโกร ทกรณาใหค าแนะน า สนบสนนและใหความชวยเหลอในทก ๆ ดานทเกยวของกบโครงการวจย และทส าคญคอเกษตรกรผเขารวมโครงการวจยทกทานทใหการสนบสนนการด าเนนโครงการวจยแมวามเงอนไขสถานการณทงภยพบตธรรมชาตและสถานการณการแพรระบาดของของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (Covid19) แตทกทานกใหความรวมมอดวยความยงดอยางยงเสมอมา ขอบคณเพอนรวมงานทกทาน ทกรณาใหความชวยเหลอในดานตาง ๆ และสนบสนนดวยด

คณะผวจยขอขอบคณกรรมการและผทรงคณวฒทกทานจากส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) ทกรณาใหค าแนะน าเพอปรบแกไขขอเสนอโครงการวจยตลอดมาตงแตเรมด าเนนโครงการ รวมทงตรวจและแกไขรายงานวจยฉบบสมบรณ

สาธต บวขาว

บทสรปผบรหาร

โครงการวจย “การถายทอดองคความรและเทคโนโลยการปลกพรกตามมาตรฐานการปฏบตทางการเกษตรทด (GAP) ทสอดคลองกบความตองการของตลาด”

The Transfer of Knowledge and Technology for Chili Growers for The Good Agricultural Practices Standard (GAP) which Consistent of The Market Demand

คณะผวจย นายสาธต บวขาว หวหนาโครงการ สาขาเกษตรประยกต-พฒนาการเกษตรและธรกจเกษตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย วทยาเขตนครศรธรรมราช โทรศพท 081–7887753 E-mail: [email protected] นายเศรษฐวฒน ถนมกาญจน ผรวมโครงการ

สาขาเกษตรประยกต-เทคโนโลยเครองจกรกลเกษตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย วทยาเขตนครศรธรรมราช โทรศพท 087-7462379 E-mail: [email protected]

นายเกยรตขจร ไชยรตน ผรวมโครงการ สาขา คณะเทคโนโลยการจดการ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย โทรศพท 081-8700219 นางพชราภรณ วาณชยปกรณ ผรวมโครงการ สาขาวทยาศาสตรการเกษตร-พชศาสตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย โทรศพท 086–4703288 E-mail: [email protected] นายสดนย เครอหล ผรวมโครงการ สาขาวทยาศาสตรการเกษตร-พชศาสตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย โทรศพท 086-7815670และ 086–4703288 E-mail: [email protected] นางพรศลป สเผอก ผรวมโครงการ สถานทท างาน สาขาวทยาศาสตรการเกษตร-พชศาสตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย โทรศพท 086-7472345 และ 086–4703288 E-mail: [email protected] นางสาวสกลรตน หาญศก ผรวมโครงการ สถานทท างาน สาขาวทยาศาสตรการเกษตร-พชศาสตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย โทรศพท 087-0093652 E-mail: [email protected]

mailto:[email protected]






ง

ไดรบงบประมาณ ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2563 งบประมาณทไดรบ 1,100,000 บาท ระยะเวลาท าวจย 24 สงหาคม 2563 ถง 23 สงหาคม 2564

กจกรรมการพฒนาศกยภาพเกษตรกรผปลกพรกเพอการผลตตามความตองการของตลาด เปนกระบวนการทท าใหผซอบอกถงความตองการ และผผลตคอเกษตรกรผลตตามความตองการอยางมมาตรฐานโดยกลไกส าคญคอมราคารบซอและราคาทตองการขายทตรงกนทงสองฝาย จงเปนเปาหมายของกจกรรมน

ทงนกระบวนการถายทอดความรและเทคโนโลยจะด าเนนการกบกลมเปาหมายหลกเพอน าองคความรทเกยวกบการพฒนาการผลตการปลกพรก การแปรรปและการจดจ าหนายเพอการพฒนาผลผลตใหไดมาตรฐาน GAP เพอสรางอาชพเสรม และเพมรายไดจากการปลกพรกอยางนอยรอยละ 10 จากรายไดเดม เพอขยายผลและตอยอดองคความรตนแบบทมอยไปพนท อนของจงหวดนครศรธรรมราช ในขณะทกลมเปาหมายในการขยายผลจะด าเนนการควบคระหวางกจกรรมและขนตอนการเผยแพรความร

โดยมแผนงานการน าสงองคความร เทคโนโลย นวตกรรมสกลมเปาหมายดงน การประชมภาคเครอขายเกษตรกรผปลกพรกในเขตลมน าปากพนง จ. นครศรธรรมราช เพอการวางแผนการ

จดการการด าเนนการตามแผน ประกอบดวย พนทกลมเปาหมาย คอ เกษตรกรผปลกพรกพนทลมน าปากพนง หวไทร เชยรใหญ ปากพนง เฉลมพระเกยรต และชะอวด

การอบรมเชงปฏบตการเกยวกบการปลกพรกปลอดภยตามมาตรฐาน GAPเพอเพมผลผลต ลดตนทน และเพมก าไรเนนการปฏบตจรง

การจดการพรกสดดวยกระบวนการอบแหงผลผลต การพฒนาศกยภาพเกษตรกรผปลกพรกเพอการผลตตามความตองการของตลาด การประชมภาค

เครอขายผปลกพรก เพอการวางแผนการจดการการด าเนนการตามแผน ทางโครงการวจยไดผ เขารวมเครอข ายด งน ส านกงานวจยและพฒนาการเกษตรเขต 7

นครศรธรรมราช ศนยขยายพนธพชท 4 นครศรธรรมราช ส านกงานเกษตรอ าเภอ เชยรใหญ ปากพนง หวไทร ชะอวด เฉลมพระเกยรต ศนยอ านวยการและประสานงานพฒนาพนทลมน าปากพนง อนเนองมาจากพระราชด าร ส านกงานกจกรรมเพอสงคมเครอเบทาโกร เกษตรกรผน าทง 5 อ าเภอ

ปญหาทพบในระบบการปลกพรกพนทลมน าปากพนงจากการประชมหนวยงานเครอขายทเกยวของพบวา

1 ปญหาโรค เชน โรคเหยว รากปม ใบหงก ใบดาง และ แมลง เชน เพลยไฟ ไรขาว แมลงวนทอง 2 เกษตรกรไมมการคดเกรดผลผลตกอนจ าหนายท าใหราคาผลผลตตกต าไมสามารถควบคมราคาได 3 ผลผลตของเกษตรกรไมไดคณภาพ 4 ราคาพรกในตลาดผนผวนราคาขนลงอยตลอดเวลา 5 แรงงานไมเพยงพอเกษตรกรหลายรายปลกพรกมากเกนไปไมสอดคลองกบแรงงานในครวเรอนทม

ท าใหเกดการจางงานสงผลใหมตนทนในการผลตเพมมากขน 6 เกษตรกรในพนทขาดความรเรองการจดการดนไมทราบขอมลชดดนของตนเองท าใหมการปรบปรง

คณภาพดนทผด

จ

7 เกษตรกรในพนทไมมการควบคมตนทนผลผลต เชน รายจายเรองการก าจดศตรพช วชพช ปย และตนทนทางดานแรงงาน

8 เกษตรกรในพนทไมมการเพมมลคาผลผลตจากผลผลตทไมไดคณภาพ 9 ปญหาเรองน าเกษตรกรในพนทพบปญหาเรองน าทวมในพนทท าใหบางฤดกาลไมสามารถปลกพรก

ไดตามฤดกาล การจดการน าและธาตอาหาร

จากการเกบตวอยางดนมาวเคราะหในหองปฏบตการ ผลการวเคราะหเบองตนพบวาดนมคาความเปนกรดดางประมาณ 7.8 ทงนนาจะมสาเหตจากดนบรเวณพนทปาระก าเปนกลมชดดนท 3 ซงมวตถตนก าเนดดนพวกตะกอนผสมของตะกอนล าน าและตะกอนน าทะเล แลวพฒนาในสภาพน ากรอย ดนกลมนพบในบรเวณทราบลมหรอทราบเรยบ บรเวณชายฝงทะเลหรอหางจากทะเลไมมากนก มน าแชขงในชวงฤดฝน เปนดนลกทมการระบายน าเลวถงคอนขางเลว มเนอดนเปนพวกดนเหนยวหรอดนเหนยวจด หนาดนอาจแตกระแหงเปนรองลกในฤดแลง และมรอยถไถลในดน ดนบนมสด า สวนดนลางมสเทาหรอน าตาลออน มจดประสเหลองและสน าตาล ตลอดชนดน บางบรเวณอาจพบจดประสแดงปะปน

แนวทางการจดการธาตอาหาร

1.แนะน าใหเกษตรกรใสปยหมกและน าหมก เพอเปนตวชวยในการปรบคาความเปนกรดดางของดนใหมคาลดลง

2.แนะน าใหเกษตรกรใสปยทใสประกอบของก ามะถน เชน 21-0-0 และ 0-0-45 เพอเพมความเปนกรด ซงจะชวยสงเสรมความเปนประโยชนของธาตอาหารในดน

การจดการโรคของพรก การจดการโรคของพรกโดยชววธใหประสบความส าเรจ ตองด าเนนการตงแตระยะแรกของการ

เพาะปลก เรมจากการเตรยมพนทปลก การเตรยมตนกลา การจดการดนและน า การจดการศตรพช และการเกบเกยว โดยการปองกนการเกดโรคของพรกพชในระยะเรมแรก อาจกระท าไดหลายวธ เชน การคลกหรอแชเมลดพนธพรกดวยชวภณฑเชอราไตรโคเดอรมา (Trichoderma sp.) หรอชวภณฑเชอแบคทเรยปฏปกษ Bacillus subtilis นอกจากจะชวยปองกนการเขาท าลายของเชอสาเหตโรคทางดนแลว ยงมสวนชวยสงเสรมการเจรญของกลาพชอกดวย ทงนการน าเชอราไตรโคเดอรมาไปใชเพอปองกนก าจดโรคพช สามารถประยกตใชไดหลายวธ ไดแก การผสมในปยหมกทยอยสมบรณแลว น าไปใชโดยการรองกนหลมกอนปลกพช ซงเปนวธทจะชวยลดการเกดโรคพชไดเปนอยางด

การใชปยหมกจากกอนเชอเหดเกาผสมเชอราไตรโคเดอรมา จะเปนอกวธการหนงเพอเพมประสทธภาพในการยบยงการเกดโรคของพรกไดเปนอยางด นอกจากนแลวการศกษาความหลากหลายของเชอจลนทรยทงกอนและหลงการใชเชอปฏปกษ ในการปองกนก าจดโรคพช จ าเปนตองมการตดตามจ านวนประชากรของเชอจลนทรยกอโรคและเชอปฏปกษ เพอใหความทราบถงการมชวตรอดและการด ารงในสงแวดลอมนนไดอยางยงยน และพฒนาวธการใชจลนทรยใหเกดประสทธภาพสงสด

ฉ

การใชเชอราไตรโคเดอรมาเพอปองกนก าจดการเกดโรคของพชเชอราไตรโตเดอรมาเจรญไดดในดนทมอนทรยวตถ มคณสมบตในการยบยงหรอท าลายเชอสาเหตโรคพชหลายชนด ซงการน าไปใชไดหลายวธ เชน ผสมน าเพอฉดพนหรอรดตนพช ใชคลกเมลดกอนปลก หรอผสมกบปยหมกทสมบรณแลว เชอราไตรโคเดอรมามกลไกในการยบยงหรอควบคมเชอสาเหตของโรคพช ดงน

1. การสรางสารปฏชวนะ (antibiosis) คอ การสรางผลผลตจากกระบวนการเมแทบอลซม ซงมคณสมบตเปนสารปฏชวนะ (antibiotic) ซงสารจะมประสทธภาพในการท าลายชวต หรอยบยงเชอกอโรคพช หลายชนด ทงนเชอราไตรโคเดอรมาสายพนธทสามารถควบคมโรคพชดวย 2. การแขงขน (competition) เชอจลนทรยปฏปกษมความสามารถในแขงขนกบเชอสาเหตโรคพช ไดแก แกงแยงแหลงอาหารพวกคารโบไฮเดรต ไนโตรเจน กาซออกซเจน ตลอดจนสารทจ าเปนตอการเจรญของพช เชอราไตรโคเดอรมาเปนราปฏปกษทมประสทธภาพในการแกงแยงแขงขนสง ในดานทอยอาศยและแหลงอาหาร มความสามารถในการเขาครอบครองรากพช ไดรวดเรวกวาเชอราสาเหตโรคพช

3. การเปนปรสต (parasitism) เชอจลนทรยปฏปกษมความสามารถในการเขาไปเจรญและอาศยในเชอโรคพช หรอเจรญบรเวณใกลเคยงพชอาศย แลวคอยดดกนอาหาร ท าลายเชอโรคโดยตรง จนท าใหเชอโรคพชออนแอและตายในทสด ปรสตของเชอรา (mycoparasite) ทท าลายเชอโรคใหตายกอนจงสามารถใชอาหารจากเสนใยหรอสปอรของเชอโรคพชได เรยกวา necrotrophic mycoparasite ทงนกลไกการเปนปรสตแบบนไดแก การสรางสารพษหรอเอนไซมยอยสลายผนงเซลลของเชอโรค ในขณะทปรสตของเชอราบางชนดทสามารถเขาไปเจรญและมชวตในเชอสาเหต แลวคอยๆ แทงผานเสนใยเชอโรคแตไมท าใหเชอโรคตาย เรยกวา biotrophic mycoparasite

4. การชกน าใหพชตานทานตอโรค ( induced host resistance) เปนอกกลไกหนงทนาสนใจ เนองจากเชอจลนทรยปฏปกษบางชนด นอกจากควบคมโรคพชไดอยางมประสทธภาพแลว ยงมความสามารถในการกระตนหรอชกน าใหพชสรางความตานทาน ตอการเขาท าลายของเชอโรค

การจดการแมลงศตรพช

แมลงศตรพรกทพบในแปลงพรก เพลยไฟพรกเปนแมลงขนาดเลก ตวเตมวยของเพลยไฟจะวางไขตามเสนใบ เมอตวออนฟกออกจากไขจะอาศยดดกนน าเลยงจากสวนของพชเชนเดยวกบตวเตมวย มกจะพบอยโดยทวไปบนตนพชโดยเฉพาะทใบ ดอก ผล หรอสวนทออน ๆ ของตนพรก ตวออนและตวเตมวยท าลายใบพรกโดยดดกนน าเลยงในใบออน หรอยอดออน ท าใหใบหรอยอดออนหงก และมวนงอขนดานบนทงสองขาง ใบทถกท าลายจะเหนเปนรอยสน าตาล ถาการระบาดรนแรงพชจะชะงกการเจรญเตบโต หรอ แหงตายในทสด ถาเกดกบใบออนหรอยอดออนกจะท าใหใบหรอยอดออนหงก ขอบใบหงกและมวนงอขนดานบนทงสองขาง ใบทถกท าลายมากจะเหนเปนรอยดานสน าตาล ถาเกดในระยะพรกก าลงออกดอกกจะท าใหดอกพรกรวง ถาระบาดในชวงพรกตดผลแลวจะท าใหรปทรงของผลบดงอไมไดคณภาพ หากเกดการระบาดในชวงทมอากาศแหงแลงอาจจะท าใหเกดความเสยหายมากกวา 80 เปอรเซนต เพลยไฟระบาดมากในชวงฤดแลง หรอเมอฝนทงชวงเปนเวลานาน กระแสลมเปนปจจยชวยใหเพลยไหแพรกระจายไปไดอยางรวดเรว

การปองกนและก าจด

ช

1. การใหน าแบบสปรงเกอรจะชวยลดการระบาดของเพลยไฟได 2. หมนส ารวจแปลงพรกโดยใชวธเคาะยอดพรกกบกระดาษสขาวจะท าใหเหนตวเพลยไฟไดงายขน

หากพบการท าลายทบรเวณยอดหรอใบพรก หรอพบเพลยไฟประมาณ 10 ตวตอยอด ใหรบท าการปองกนก าจด

3. เมอพบการระบาดของเพลยไฟควรฉดพนดวยสารเคมปองกนก าจดโดยฉดพนใหทวตามใตใบ ซอกใบ ยอดออน หรอในชอดอก เนองจากเพลยไฟชอบหลบซอนอยในบรเวณดงกลาว ซงในการใชสารเคมปองกนก าจด ควรเลอกใชดวยความรอบคอบ ส าหรบสารเคมทมประสทธภาพในการปองกนก าจดเพลยไฟ ไดแก ฟโปรนล อะบาเมกตน คารโบซลแฟน อมดาโคลพรด ไซเปอรเมทรน โฟซาโลน แลมบดาไซฮาโลทรน

4. การบ ารงพชใหสมบรณแขงแรง โดยการก าจดวชพช ใหน าอยางพอเพยง และใสปยทางดนหรอใหปยน าทางใบจะชวยใหตนพรกฟนจากการท าลายของเพลยไฟไดดขน (ษศวรรณ เรอศรจนทร, 2558)

ไรขาวพรก ตวออนและตวเตมวยดดกนน าเลยงจากตาดอกและยอดออนท าใหใบออนของตนพรกหงกขอบใบมวนงอลงดานลางท าใหใบมลกษณะเรยวแหลม กานใบยาวงอ บดเบยว หรอแตกเปนฝอยได ตนพชแคระแกรน ชะงกการเจรญเตบโต อาการขนรนแรงจะพบวาสวนยอดหงกเปนฝอยและมสน าตาลแดง ไรขาวพรกมกระบาดในชวงทมอากาศชนฝนตกพร า ๆ ตลอดเวลา

การปองกนก าจด 1. ควรตรวจดตนพรกทปลกทก ๆ 7 วนโดยเฉพาะในชวงฤดฝน ซงเปนระยะทพรกก าลงแตกใบออน

ถาสงเกตเหนพรกเรมแสดงอาการใบหรอยอดหงกใหใชก ามะถนผง อตรา 60-80 กรมตอน า 20 ลตรพนตรงบรเวณทเกดการระบาดและบรเวณใกลเคยงโดยพน 2 ครงหางกน 3 วน และพนซ าเมอพบการระบาด

2. ถาพบในระยะทไรขาวพรกระบาดมากแลวควรใช amitraz (Mitac 20% EC) ลตรพน 2 ครงหางกน 5-7 วน และพนซ าหากพบวายงมไรขาวพรกระบาด

3. กรณพรกทปลกแบบสวนครวหลงบานการเดดยอดทหงกไปท าลายเสยจะชวยลดการระบาดของไรขาวไดบาง (ฐานขอมลพนธกรรมพชสวน, 2557)

แมลงวนทองพรก ตวเตมวยเพศเมยเขาท าลายพรกในระยะทพรกตดผลจนถงเกบเกยว โดยวางไขลงไปในผลพรกโดยใชอวยวะวางไขแทงเขาไป เมอฟกออกเปนตวหนอนกจะชอนไชกนไสในพรก ในระยะแรกจะสงเกตไดยาก จะพบเพยงอาการชาบรเวณใตผวเปลอก เมอหนอนโตขนเรอยๆ ท าใหผลเนาและมนาไหลเยมออกทางรทมหนอนเจาะออกมาเพอเขาดกแดในดน รอยแผลทเกดจาการวางไขยงมผลใหเชอจลนทรยสาเหตโรคพชเขาท าลายตอ ท าใหผลพรกเนา และรวงหลนกอนระยะเกบเกยวหากไมมการปองกนหรอควบคมความเสยหายทเกดขนจาก การท าลายอาจรนแรงมากถง 100 เปอรเซนต

การปองกนก าจด 1. การเขตกรรม เชน ท าความสะอาดแปลงปลก โดยการเกบผลพรกทรวงหลนไปท าลาย เพอลดแหลง

เพาะพนธของแมลงวนผลไมในพรก หรอท าลายพชอาศยทอยรอบๆแปลงปลกพรก 2. การใชน ามนปโตรเลยม ไดแก ดซ ตรอน พลส 83.9% EC หรอ เอส เค 83.9% EC หรอ ซน สเปรย

อลตา ฟรายด 83.9% EC อตรา 60 มลลลตร/น า 20 ลตร

ซ

3. การใชสารชวภณฑในการปองกนก าจด เชน เชอราบวเวอรเรย เชอราเมตตาไรเซยม 4. การใชสารฆาแมลงทมประสทธภาพ ไดแก มาลาไธออน (มาลาเฟส 57% EC) อตรา 50 มลลลตร/

น า 20 ลตร เนองจากตวหนอนอาศยอยในผลพรกโอกาสนอยมากทสารเคม จะถกตวหนอนโดยตรง และท าใหหนอนตาย จงควรใชตงแตพชออกดอกเพอไมใหตวเตมวยมาวางไขบนผลพรก โดยฉดพนใหทวตนพช ทก 7 วน และเวนระยะกอนการเกบเกยวผลผลตอยางนอย 7 วน

5. การใชสารลอ

5.1 การใชสารลอแมลงวนผลไมตวผ คอ สารลาต-ลวร (liti-lure) สารเคมในกลม α-ionone และ α-ionol ทกชนด

5.2 การใชเหยอโปรตน โดยการใชยสตโปรตนออโตไลเสท (Protein autolysate) ผสมกบสารเคม ก าจดแมลงมาเปนเหยอลอแมลงวนพรก โดยใชยสทโปรตนออโตไลเสท 800 ซซ. ผสมสารเคมมาลาไธออน 83% EC จ านวน 280 ซซ. ผสมน า 20 ลตร พนเปนจดๆ วธนไดผลด เนองจาก ประหยดคาใชจาย ในการใชสารเคม คาแรงงาน แลวยงลดพษของสารเคมทมตอ แมลงผสมเกสร และตวห า ตวเบยน สารนสามารถดงดดแมลงวนพรกตวผและตวเมย ซงชวยลดการเขาท าลายของแมลงวนพรกไดเปนอยางด (วนต และ จฑาทพย , 2558)

การจดการพรกสดดวยกระบวนการอบแหงผลผลตและการพฒนาศกยภาพเกษตรกรผปลกพรกเพอการผลตตามความตองการของตลาด

การพฒนานวตกรรมเครองอบแหงทสรางขนเหมาะสมกบการอบแหงพรก สามารถสรางมลคาเพม

ใหกบเกษตรกรได หากมการรวมกลมในการใชเทคโนโลยแตละระดบในพนทตาง ๆ เพอประโยชนในการตอรอง

ราคาและการไดรบผลจากราคาพรกแหงทสงขนในแตละชวงเวลาของการจ าหนาย ทงนจะเปนการพฒนา

เกษตรกรผปลกพรกเพอการผลตตามความตองการของตลาดเชนกน

จากขอมลทางกายภาพของพนท ไดแก ลกษณะภมประเทศ ลกษณะดน พชพรรณธรรมชาต พชพรรณ

ปลก และการใชทดน สามารถน ามาวเคราะหและแบงเขตนเวศเกษตรโดยภาพรวม ได 4 เขตใหญ ๆ คอ เขต 1

พนทพร เขต 2 พนทดอนเชงเขา เขต 3 พนทนา ประกอบดวย 3.1 น าไมทวมในฤดฝน 3.2 น าทวมในฤดฝน

และเขตท 4 พนทภเขา

ในขณะทการผลตและการเกบเกยวโดยภาพรวม พรกจะเรมใหผลผลตหลงจากยายกลาปลกลงแปลง

แลวประมาณ 2 เดอน ถาหากเปนการปลกโดยใชเมลดปลกโดยตรงกประมาณ 3 - 5 เดอน แตทงนอาจขนอย

กบชนดของพรกทปลก หรอความสมบรณของตนพรกวามมากนอยแคไหน ส าหรบผลผลตทใหในชวงแรกจะไม

มากและจะเพมขนตามล าดบเชนเดยวกบพชอน ๆ และผลผลตจะเรมลดลงเมอตนพรกเรมแกหรอมอาย

ประมาณ 6 - 7 เดอน หลงจากนตนจะเรมโทรมและหยดใหผลผลต ชาวสวนมกถอนทงและปลกใหม แตถา

หากปลกกนตามหลงบานเปนผกสวนครวเมอเหนวาตนพรกใหผลผลตนอย กท าการตดแตงกงทไมจ าเปนออก

เสยบาง ใสปยคอกปยวทยาศาสตร ตนพรกสามารถใหผลผลตใหมไดอกถงแมจะไมมาก

ฌ

หลงจากทพรกใหผลผลตแลวในการเกบเกยวพรก ถาเปนการจ าหนายผลสดนยมเกบเกยวทงผลสเขยว

และผลสแดงปะปนกนไป หรอเกบเฉพาะผลทแกจดแตยงมสเขยวหรอผลทสก แลวแตผปลกและผรบซอแตถา

เปนการเกบเกยวผลเพอน ามาตากแหงหรอท าเมลดพนธกเกบเฉพาะผลทสกหรอมสแดงเทานน โดยเกบตดมา

ทงขวทงผล และในการเกบเกยวผลพรกนนสามารถเกบไดทก ๆ อาทตยหรอแปลงทมการปลกเปนจ านวนมาก

กเกบเกยวไดตลอดทกๆ วน โดยจะท าการเกบหมนเวยนไปไดจนทวทงไร

ชวงทผลผลตของพรกดทสด จะอยในชวงหนาแลง ท าใหเกดผลผลตดมาก กลาวคอการปลกชวงเดอน

มกราคมใหโตทนในเดอนกมภาพนธ ทงนกขนอยกบสภาพอากาศดวย พรกทปลกยากทสดจะเปนพรกช หรอท

เรยกกนวาพรกเดอยไก พรกชนดนจะเกดโรคเรว ปลกยาก การใหผลผลตกจะนอย และการดแลการ

เจรญเตบโตจะชากวาพรกอน ๆ พรกทปลกงายทสดจะเปนพรกจนดาหรอทเรยกกนวาพรกเขยวพรกแดง สวน

ใหญในพนทปลกพรกลกผสมทางการคา ไดแก สายพนธดวงมณ (พรกเขยว) รองลงมาคอสายพนธเพชรด า ซง

เปนนสายพนธนยมเกบขายเปนพรกแดง และพรกพนเมอง ตามล าดบ ในขณะเดยวกน พบวา เกษตรกรหลาย

รายปลกพรกสายพนธพนเมองในแปลงแบบคขนานกบกบพรกสายพนธการคา ซงเปนการกระจายความเสยง

จากราคาทแตกตางกน โดยเฉพาะสายพนธพรกพนเมองทเรยกวา พรกชสน ซงเปนพรกทชาวนครศรธรรมราช

นยมบรโภคและไมนยมบรโภคพรกสายพนธทางการคาทตนเองปลก ซงเปนการปลกเพอการตลาดและสงออก

ผปลกพนธพนเมองจะไวรบประทานพรกทตนเองปลกและสามารถตากเปนพรกแหงเกบไวบรโภคตลอดทงป ใน

ขณะเดยวกนราคากสงกวาสายพนธทางการคา

วถตลาดผลผลตพรกในพ นทเปาหมาย

การปลกพรกพนเมองในจงหวดนครศรธรรมราชโดยเฉพาะการปลกพรกในพนทลมน าปากพนง

นอกจากพรกเขยว มพรกพนเมองอน ๆ ปลกเพอตอบสนองความตองการในทองถนดวย ไดแก พรกชสน เพอ

ใชท าเครองแกง พรกยอดสน พรกเพชรด า พรกชเดอยไก พรกบาน พรกแดงหวไทร ประมาณวาพนทปลกพรก

สายพนธพนเมองในพนทลมน าปากพนง สงเขาตลาดทองถนในพนทจงหวดนครศรธรรมราช ผลผลตประมาณป

ละ 2,800 ตน ขณะทความตองการพรกพนเมองของจงหวดนครศรธรรมราชและจงหวดใกลเคยงอยทวนละไม

นอยกวา 6,000 ตน แสดงใหเหนถงความตองการในจงหวดนครศรธรรมราชการผลตพรกพนเมองไมเพยงพอใน

การบรโภคภายในกลมจงหวดของตนเอง ท าใหตองมการน าเขาพรกมาจากจงหวดในภาคกลางและภาคตาง ๆ

ดวย โดยเฉพาะในชวงเดอนตลาคม – กมภาพนธ ซงเปนชวงเวลาทพรกจะมการปลกนอยเนองเปนชวงฤดฝน

โดยสวนใหญพรกจะไมมการปลกในพนทเพราะปรมาณฝน โรคแมลงศตรพรกมาก

ดานการตลาดพรกตลาดหวอฐเปนตลาดพรกพนเมองทใหญทสดของจงหวด แตพนทปลกพรกพนเมอง

หลายอ าเภอผลผลตไมเพยงพอบรโภคในพนทขายในพนทกไมพอ จงไมจ าเปนตองน ามาขายในตลาดหวอฐ ม

ญ

พอคาไปรบซอในตลาดทองถนทกวน สวนทเหลอจากตลาดทองถนจะเขาสตลาดหวอฐ ตลาดหาดใหญ และ

กระจายไปทวภาคใตโดยผรวบรวมในทองถน ปจจบนนเกษตรกรยงไมมปญหาเรองการจ าหนายแตมปญหา

เรองราคา และถาหากการผลตสามารถสงผลผลตสตลาดไดสม าเสมอจะท าใหระบบการซอขายจากตลาดใหญจะมความแนนอนมากยงขน

ปญหา อปสรรคและขอจากด

นอกจากปญหาตาง ๆ ทมความสมพนธกบสภาพปจจยของแตละครวเรอน พบวาเกษตรกรยงขาดความรดานเทคโนโลยและนวตกรรมในเรองการปลกพช เนองจากเปนประสบการณทพฒนามา เชน การใชปยและการใชยาก าจดโรคและแมลงใหถกตองและปลอดภย การตดสนใจเลอกพนธและชนดพชหรอปลานนเกษตรกรไดมการลองผดลองถกดวยตนเอง ประกอบกบการปลกพชผกรวมทงพรกจะคนชนกบวถเดม การสนบสนนแหลงขอมลทางดานวชาการและขอมลทางดานการตลาด เชน พชผกทตลาดตองการในแตละฤดกาล การจดการผลผลตแตละชวงเวลา ความเคลอนไหวของราคา เปนตน ทเกษตรกรท าไดยาก รวมทงแรงงานไมพอ ทงนโดยภาพรวมปญหาทพบในพนทเกยวกบการผลตและการตลาด คอ 1) ปญหาโรคระบาดในพรก

เกษตรกรจ าเปนตองใชสารเคมในการควบคมจ ากดโรค 2) พรกเปนพชทใชแรงงานในการเกบเกยวผลผลต

จ านวนมากและคาจางแรงงานมคาใชจายทคอนขางสง สงผลใหตนทนการผลตทสง มผลตอความคมทนในแต

ละรอบการผลต และ3) ราคาพรกทเกษตรกรขายเปนไปตามกลไกลตลาด ขาดอ านาจตอรองดานราคา

ขอเสนอแนะเพอการพฒนาหรอสงเสรมการผลตพรก

1) การจดโซนตามระบบนเวศเพอการสงเสรมการใชประโยชนจากพนท เพอการสนบสนนการเพม

ประสทธภาพการผลตพรกทไดมาตรฐานและปลอดภย มปรมาณทเพยงพอและสอดคลองกบความตองการของ

ตลาด

2) สนบสนนเทคโนโลยหรอนวตกรรมการเพมสรางมลคาเพมโดยการแปรรป

3) สนบสนนการรวมกลมเกษตรกรผปลกพรกใหมความเขมแขงในรปแบบแปลงใหญเพอการตอรองซง

มผลจากกลไกของราคา และใหมการเชอมโยงการตลาดระหวางกลมเกษตรแปลงใหญกบผรวบรวมผลผลตใน

พนทหรอผสงออกพรกและหรอผลตภณฑแปรรปจากพรก

4) การหนนเสรมระบบการวางแผนการผลต กลาวคอใหเกษตรกรสามารถวางแผนการปลกพรกตาม

ฤดกาลในแตละโซน (พนท) ใหมปรมาณเพยงพอตอความตองการและสามารถออกตลาดในชวงเวลาทพรกม

ราคาสงได

5) การพฒนาและจดหาพนธพช ทงไมผล ไมยนตน พชผกทเหมาะสมกบพนทในแงชนดและพนธ เสรมความมนคงของรายไดทอาจจะเกดความไมแนนอนของพชผกอายสนทอาจจะมปญหาทงเรองของโรคและแมลงระบาด และปญหาของตลาด

ฎ

6) การจดตงศนยประสานงานบรการขอมลและความรของพนทจดการโดยเกษตรกรในพนททจ าเปนตอเกษตรกร ศนยนควรประกอบดวยผมความรประสบการณของหมบานและชมชนในหมบาน มเกษตรต าบลชวยในการประสานงาน หนาทหลกของศนยคอการบรการขอมลตดตามความเคลอนไหวของราคาผลตผล ความรทางเทคนคทจะปรบปรงระบบใหด ตลอดจนวธการลดความเสยงจากปจจยตาง ๆ

7) การเพมศกยภาพของกลมเกษตรกร ทเกดขนตามธรรมชาตใหเขมแขงยงขนโดยความชวยเหลอสนบสนนจากศนย การรวมกลมอาจจะมเปาหมายเฉพาะ เชน กลมผปลกผก กลมผเลยงปลา เปนตน ซงการรวมกลมจะท าใหมอ านาจตอรองและการสอสารตาง ๆ มประสทธภาพมากยงขนไป

กลาวโดยภาพรวมขอเสนอแนะของโครงการวจย นอกจากการหนนเสรมดานใชเทคโนโลยและ

นวตกรรมในการแปรรปเพอเพมมลคา เกษตรกรและหนวยงานทเกยวของควรรวมสนบสนนการวางแผนการ

ผลตในแตละรอบการปลกพรกทสอดคลองกบสถานการณตลาด ทงนควรมการจดโชนในการปลกพร กแตละ

สายพนธแตละเขตพนทตามระบบนเวศของแตละพนท จะชวยในดานการก าหนดปรมาณผลผลตทจะออกส

ตลาดใหมความสอดคลองระหวางกนกบความตองการของตลาด (Equilibrium of Demand-Supply Side)

ซงจะสงผลตอราคาพรกตอไป

บทคดยอ

พนทลมนำปำกพนงครอบคลมใน 5 อำเภอ ของจงหวดนครศรธรรมรำช ไดแก หวไทร เชยรใหญ ปำก

พนง เฉลมพระเกยรต และชะอวด เปนแหลงผลตพรกเพอกำรสงออกทสำคญของภำคใต โดยเฉพำะกำร

สงออกพรกไปยงตลำดหลกสำคญในประเทศมำเลเซย และสงคโปร ทอยำงไรกตำมแมจะเปนพนททม

เพำะปลกพรกสงออกแหลงสำคญแหงหนงของประเทศ แตเกษตรกรผปลกมกประสบปญหำรำคำพรกตกตำ

และปญหำโรคพรกทเกดจำกเชอรำและเชอแบคทเรย ประกอบกบรำคำซอขำยพรกทมควำมผนผวนของรำคำ

และกำรผลตทไมสอดคลองกบควำมตองกำรของตลำดสงผลใหเกษตรกรขำดทนในแตละรอบกำรปลก

โครงกำรวจยกำรถำยทอดองคควำมรและเทคโนโลยกำรปลกพรกตำมมำตรฐำนกำรปฏบตทำง

กำรเกษตรทด (GAP) ทสอดคลองกบควำมตองกำรของตลำด มวตถประสงค เพอนำองคควำมรทเกยวกบกำร

พฒนำกำรผลตกำรปลกพรก กำรแปรรปและกำรจดจำหนำยเพอกำรพฒนำผลผลตใหไดมำตรฐำน GAP ซงจะ

เปนกำรสรำงอำชพเสรม และเพมรำยไดจำกกำรปลกพรก และมกำรขยำยผลและตอยอดองคควำมรตนแบบท

มอยไปพนท อนของจงหวดนครศรธรรมรำช โดยมขอบเขตควำมร เทคโนโลยและนวตกรรมส พนท

ประกอบดวย กำรถำยทอดองคควำมรกำรจดกำรนำและธำตอำหำร กำรจดกำรแมลงศตรพช กำรจดกำรโรค

เพอกำรผลตพรกสดดำนกำรปลกพรกปลอดภยตำมมำตรฐำน GAP กำรจดกำรพรกสดดวยกระบวนกำรทำ

แหงผลผลต มนวตกรรมเครองอบแหงทสรำงขนเหมำะสมกบกำรอบแหงพรก กำรถำยทอดควำมรเพอกำร

พฒนำศกยภำพเกษตรกรผปลกพรกเพอกำรผลตตำมควำมตองกำรของตลำด

ผลกำรดำเนนงำนวจย พบวำ เกษตรกรผปลกมกประสบปญหำรำคำพรกตกตำ และปญหำโรคพรกท

เกดจำกเชอรำและเชอแบคทเรย ทมสำเหตมำจำกพนทเพำะปลกมฝนตกเกอบทกวน เกษตรกรปลกระยะชด

ทำใหกำรแพรกระจำยของโรคและแมลงเปนไปอยำงรวดเรว ประกอบกบรำคำซอขำยพรกมกถกกำหนดโดย

กลมผรวบรวมทองถนและผสงออกเปนหลก ควำมผนผวนของรำคำและกำรผลตทไมสอดคลองกบควำม

ตองกำรของตลำดสงผลใหเกษตรกรขำดทนและประสบกบปญหำกำรวำงแผนกำรผลตในแตละรอบกำรปลก

ในขณะทกำรถำยทอดองคควำมรกำรจดกำรนำและธำตอำหำร กำรจดกำรแมลงศตรพช กำรจดกำรโรคเพอ

กำรผลตพรกสดดำนกำรปลกพรกปลอดภยตำมมำตรฐำน GAP ทำใหเกษตรมพนทตนแบบในกำรเรยนร

สำมำรถนำองคควำมรไปสกำรขยำยผลเพอกำรปลกพรกปลอดภยตำมมำตรฐำน GAP พบวำ ดนมคาความเปน

กรดดางประมาณ 7.8 (มคาเปนดาง) ทงนนาจะมสาเหตจากดนบรเวณพนทปาระก าเปนกลมชดดนทมวตถตนก าเนดดนพวกตะกอนผสมของตะกอนล าน า และตะกอนน าทะเล แลวพฒนาในสภาพน ากรอย ดนกลมนพบในบรเวณทราบลมหรอทราบเรยบ บรเวณชายฝงทะเลหรอหางจากทะเลไมมากนก มน าแชขงในชวงฤด ฝน เปนดนทมการระบายน าไดไมด มเนอดนเปนพวกดนเหนยว หรอดนเหนยวจด ทงนไดมแนวทางการจดการธาตอาหาร โดยการแนะน าใหเกษตรกรใสปยหมกและน าหมก เพอเปนตวชวยในการปรบคาความเปนกรดดาง

ของดนใหมคาลดลง และใหเกษตรกรใสปยทใสประกอบของก ามะถน เชน 21-0-0 และ 0-0-45 เพอเพมความเปนกรด ซงจะชวยสงเสรมความเปนประโยชนของธาตอาหารในดน

ในขณะทการจดการโรคพรก ทมาจากเชอจลนทรยทเปนสาเหตหลกกอโรคในพรก ไดแก เชอ

รา แบคทเรย ไวรส ไวรอยด และไสเดอนฝอย ซงสาเหตสามารถเขาท าลายไดทกระยะของการเจรญ ท าใหผลผลตเสยหายทงดานปรมาณและคณภาพนน โครงการวจยไดแนะน าการจดการโรคของพรกโดยชววธ ซงด าเนนการตงแตระยะแรกของการเพาะปลก เรมจากการเตรยมพนทปลก การเตรยมตนกลา การจดการดนและน า การจดการศตรพช และการเกบเกยว โดยการปองกนการเกดโรคของพรกพชในระยะเรมแรก อาจกระท าไดหลายวธ เชน การคลกหรอแชเมลดพนธพรกดวยชวภณฑเชอราไตรโคเดอรมา (Trichoderma sp.) หรอชวภณฑเชอแบคทเรยปฏปกษ Bacillus subtilis นอกจากจะชวยปองกนการเขาท าลายของเชอสาเหตโรคทางดนแลว ยงมสวนชวยสงเสรมการเจรญของกลาพชอกดวย โครงการวจยไดน าการใชปยหมกจากกอนเชอเหดเกาผสมเชอราไตรโคเดอรมา พบวา ปยหมกทไดจากกอนเชอเหดจะเปนอกวธการหนงเพอเพมประสทธภาพในการยบยงการเกดโรคของพรกไดเปนอยางด จดเปนปยหมกคณภาพด มธาตอาหารสมบรณเหมาะสมและเพยงพรตอการเจรญเตบโตของพช นอกจากนในกอนเชอเหดเกายงเปนแหลงอดมไปดวยจลนทรยทเปนประโยชน ทงนกระบวนการตอจากนควรศกษาความหลากหลายของเชอจลนทรยทงกอนและหลงการใชเชอปฏปกษ ในการปองกนก าจดโรคพช จ าเปนตองมการตดตามจ านวนประชากรของเชอจลนทรยกอโรคและเชอปฏปกษ เพอใหความทราบถงการมชวตรอดและการด ารงในสงแวดลอมนนไดอยางยงยน และพฒนาวธการใชจลนทรยใหเกดประสทธภาพสงสด ในขณะทกำรพฒนำนวตกรรมเครองอบแหงทสรำงขน

เหมำะสมกบกำรอบแหงพรก สำมำรถสรำงมลคำเพมใหกบเกษตรกรได หำกมกำรรวมกลมในกำรใชเทคโนโลย

แตละระดบในพนทตำง ๆ เพอประโยชนในกำรตอรองรำคำและกำรไดรบผลจำกรำคำพรกแหงทสงขนในแตละ

ชวงเวลำของกำรจำหนำย ทงนจะเปนกำรพฒนำเกษตรกรผปลกพรกเพอกำรผลตตำมควำมตองกำรของตลำด

ขอเสนอแนะโดยภำพรวมของโครงกำรวจย นอกจำกกำรหนนเสรมดำนใชเทคโนโลยและนวตกรรมใน

กำรแปรรปเพอเพมมลคำ เกษตรกรและหนวยงำนทเกยวของควรรวมสนบสนนกำรวำงแผนกำรผลตในแตละ

รอบกำรปลกพรกทสอดคลองกบสถำนกำรณตลำด ทงนควรมกำรจดโซนในกำรปลกพรกแตละสำยพนธแตละ

เขตพนทตำมระบบนเวศของแตละพนท จะชวยในดำนกำรกำหนดปรมำณผลผลตทจะออกสตลำดใหมควำม

สอดคลองระหวำงกนกบควำมตองกำรของตลำด (Demand-Supply Side) ซงจะสงผลตอรำคำพรกตอไป

Abstract

The Pak Phanang covers 5 districts of Nakhon Si Thammarat Province, namely Hua Sai, Chian Yai, Pak Phanang, Chaloem Phrakiat and Cha-uat which is an important source of chili peppers for export in the southern region. especially chili exports to major markets in Malaysia and Singapore, which however are areas where peppers are cultivated as one of the country's major exports. But growers often face the problem of falling pepper prices. and the problem of chili disease caused by fungi and bacteria Coupled with the volatility of the price of chili peppers and the production that is not in line with the market demand, resulting in a loss for farmers in each planting cycle.

A research project on the transfer of knowledge and technology on chili cultivation in accordance with Good Agricultural Practices (GAP) standards in line with market demand. have a purpose To bring knowledge about the development of chili cultivation production Processing and distribution for the development of production to meet GAP standards, which will create additional careers. and increase income from growing peppers and to expand and extend the existing model of knowledge to other areas of Nakhon Si Thammarat Province with a scope of knowledge Technology and innovation to the area including the transfer of knowledge on water and nutrient management. pest management Disease management for fresh chili production in terms of growing GAP safe chili peppers. Management of fresh chili by drying process. There is an innovative drying machine that is created suitable for drying chili peppers. Knowledge transfer for the development of chili farmers' potential for production according to market demand.

The results of the research found that growers often face the problem of falling chili prices. and the problem of chili disease caused by fungi and bacteria This is due to the fact that the farmland has rain almost every day. Farmers planting at close range This makes the spread of disease and insects rapidly. In addition, the price of chili is often determined primarily by local aggregators and exporters. Price volatility and production inconsistent with market demand results in farmers losing money and encountering problems in production planning in each planting cycle. while transferring knowledge of water and nutrient management pest management Disease management for fresh chili production in the field of safe chili cultivation according to GAP standards gives farmers a model area to learn. Can bring knowledge to expand the results for safe chili cultivation according to GAP standards. It was found that the soil has a pH of about 7.8 (alkalinity value) . with preliminary objects such as sediments mixed with river sediments and sea sediments and developed in brackish water conditions This group of soils is found in lowlands or plains. Coastal areas or not far from the

sea There is stagnant water during the rainy season. It is a soil with poor drainage. The soil is clay. or clay There are guidelines for nutrient management. by introducing farmers to compost and compost To help adjust the pH of the soil to be reduced. and have farmers apply sulfur-based fertilizers such as 21-0-0 and 0-0-45 to increase the acidity. This will help promote the usefulness of nutrients in the soil.

while managing chili disease which comes from microorganisms that are the main cause of disease in chili, including fungi, bacteria, viruses, viroids and nematodes. which the cause can destroy at any stage of growth causing damage in both quantity and quality The research project has introduced biological management of chili pepper disease. which is carried out from the first stage of cultivation Start by preparing the planting area. seedling preparation Soil and water management pest management and harvest by preventing the disease of chili plants in the early stages May be done in many ways, for example, kneading or soaking chili seeds with Trichoderma sp. bio-based or Bacillus subtilis antagonistic bacteria. It also helps to promote the growth of seedlings as well. The research project used compost from old mushroom lumps mixed with Trichoderma fungi. It was found that compost from mushroom lumps could be another method to increase the efficiency in inhibiting the disease of chili peppers. well Classified as good quality compost. There are complete nutrients, suitable and only blessings for plant growth. In addition, the old mushroom lumps are also a rich source of beneficial microorganisms. The following process should study the diversity of microorganisms before and after the use of antagonists. in plant disease prevention It is necessary to monitor the population of pathogenic and antagonistic microorganisms. To educate the survival and sustainability of the environment. and develop the most efficient way of using microorganisms while the development of innovative dryers created suitable for drying chili can create added value for farmers If there is a grouping in the use of each technology in different areas for the sake of bargaining and gaining the effect of higher dried chili prices at different times of sale. This will be to develop chili farmers to produce according to market demand.

Overall recommendations of the research project In addition to supporting the use of technology and innovation in processing to add value. Farmers and related agencies should support the production planning for each chili planting cycle that is in line with the market situation. There should be zones for growing peppers of each species in each area according to the ecosystem of each area. It will help in determining the quantity of products to be released to the market in accordance with the market demand. (Demand-Supply Side), which will affect the price of chili further.

สารบญ เรอง หนา บทท 1 บทน ำ 1 1.1 วตถประสงค

1.2 ขอบเขตกำรด ำเนนงำน 1.3 รปแบบ/กระบวนกำร/แผนงำนกำรน ำสงองคควำมร เทคโนโลย นวตกรรมส

กลมเปำหมำย 1.4 ระยะเวลำด ำเนนงำน และแผนกำรด ำเนนงำนตลอดโครงกำร 1.5 ควำมรวมมอกบหนวยงำน 1.6 ประโยชนทคำดวำจะไดรบ

2 3 4 7 12 13

บทท 2 กำรทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ/องคควำมรและเทคโนโลย 14 2.1 ประวตกำรปลกพรกในอ ำเภอปำกพนง จงหวดนครศรธรรมรำช 2.2 องคควำมรจำกผลงำนวจยทไดมกำรจดกำรองคควำมรและน ำมำขยำยผล

23 23

บทท 3 ระเบยบวธกำรด ำเนนงำน 26 3.1 กจกรรมท 1 3.2 กจกรรมท 2 3.3 กจกรรมท 3 3.4 กจกรรมท 4

26 29 31 34

บทท 4 ผลกำรด ำเนนงำน 38 กจกรรมท 1 กจกรรมท 2 4.1 กำรจดกำรโรคของพรกโดยชววธ 4.2 กำรใชเชอรำไตรโคเดอรมำเพอปองกนก ำจดกำรเกดโรคของพช 4.3 ขนตอนและวธกำรผลตหวเชอสดไตรโคเดอรมำ 4.4 กำรน ำเชอรำไตรโคเดอรมำไปใชพชปลกทวไป 4.5 กำรผลตปยหมกจำกกอนเชอเหดเกำผสมเชอไตรโคเดอรมำเพอควบคมโรคทำง

ดนของพรก 4.6 กำรใชเชอรำไตโคเดอรมำเพอคลกเมลดพรกกอนปลก 4.7 กำรใชแบคทเรย Bacillus เพอควบคมโรคเหยวของพรก (Ralstonia

solancearum) ชวภณฑ Bacillus subtilis สำยพนธ BS-DOA 24 4.8 กำรใชแบคทเรย Bacillus เพอควบคมโรคแอนแทรกโนสของพรก

(Colletotrichum sp.) 4.9 แมลงศตรพรกทพบในแปลงพรก กจกรรมท 3 กจกรรมท 4

38 39 49 50 51 51

53 55

56 58

59 65 68

สารบญ

เรอง หนา บทท 5 สรปและขอเสนอแนะ 82

กจกรรมท 1 กจกรรมท 2 5.1 สมบตของดน 5.2 แนวทำงกำรจดกำรธำตอำหำร 5.3 กำรจดกำรโรคพรก 5.4 กำรจดกำรโรคของพรกโดยชววธ 5.5 กำรใชเชอรำไตรโคเดอรมำเพอปองกนก ำจดกำรเกดโรคของพช 5.6 แมลงศตรพรกทพบในแปลงพรก กจกรรมท 3 กจกรรมท 4

82 82 83 83 83 87 87 88 91 92

บรรณำนกรม 98 ภำคผนวก 101

สารบญตาราง ตารางท หนา

1 รำยกำรและวสดเครองอบแหงแบบอนฟรำเรดรวมกบกำรสนสะเทอน 32 2 ควำมสำมำรถของแบคทเรยปฏปกษ Bacillus subtilis ในกำรปองกนก ำจดโรคพช 56 3 การแบงเขตนเวศเกษตรและลกษณะส าคญของแตละเขต 71 4 ผลกำรวเครำะหศกยภำพขอจ ำกดและค ำถำมหลกของพนทในเขตนเวศเกษตรตำงๆ 73 5 แสดงหวงเวลำสนคำประเภทพชผก พชไร และเขำสตลำด 76

สารบญภาพ ภาพท หนา

1 ประชมเพอรบฟงควำมคดเหนจำกภำค กลมเกษตรกร หนวยงำนทเกยวของในพนท 28 2 อบรมเชงปฏบตกำรเกยวกบกำรปลกพรกปลอดภยตำมมำตรฐำน GAPเพอเพม

ผลผลต ลดตนทน และเพมก ำไรทงระบบ 31

3 เครองอบแหงแบบอนฟรำเรดรวมกบกำรสนสะเทอน 34 4 วเครำะหบรบทกลมเปำหมำย เพอจดเตรยมควำมพรอมในกำรถำยทอดเทคโนโลย 37 5 ปญหำทพบในระบบกำรปลกพรกพนทลมน ำปำกพนง 38 6 กำรเกบตวอยำงดน 40 7 เจำะดนทระดบควำมลก 30 เซนตเมตร 41 8 คลกเคลำดนทเจำะเขำดวยกน 41 9 กำรตำกดนในทรม 42 10 คำควำมเปนกรดดำงของดนในแปลงสำธต 43 11 สภำพกลมดนในพนทต ำบลปำระก ำ อ ำเภอปำกพนง จงหวดนครศรธรรมรำช 43 12 ลกษณะดนในแปลงสำธต ต ำบลปำระก ำ อ ำเภอปำกพนง จงหวดนครศรธรรมรำช 44 13 โรคของพรก; โรคใบจดเกดจำกเชอรำ Cercospora sp. (S); โรคใบมวนเกดจำก

เชอไวรส Chilli leafcurl (T); โรคเหยวเขยวเกดจำกเชอแบคทเรย Ralstonia solanacearum (U); โรคเหยวเหลอง เกดจำกเชอรำ Fusarium oxysporum (V); โรคแอนแทรกโนสเกดจำกเชอรำ Colletotrichum sp. (W) ; โรครำกเนำเกดจำกเชอรำ Rhizoctonia solani (X)

49

14 ขนตอนกำรผลตหวเชอสดไตรโคเดอรมำ 53 15 กำรผลตปยหมกจำกกอนเชอเหด 54 16 แบคทเรยปฏปกษ B. subtilis ยบยงกำรเจรญของเสนใยเชอรำ F. solani 55 17 ชวภณฑแบคทเรยบำซลลส ซบทลส ส ำหรบควบคมโรคเหยวทเกดจำกเชอแบคทเรย 57 18 แบคทเรยบำซลลส บนอำหำรเลยงเชอ 58 19 ชวภณฑบำซลลส ซบทลส 20W33 ใชควบคมโรคแอนแทรคโนส (กงแหง) พรก 58 20 วงจรชวตของเพลยไฟ (ระยะเวลำ 37-60 วน) 59 21 ลกษณะควำมเสยหำยของพรกทเกดจำกกำรท ำลำยของเพลยไฟ 60 22 ลกษณะทวไปของไรขำว 62 23 ลกษณะควำมเสยหำยทเกดจำกกำรท ำลำยของไรขำว 62 24 วงจรชวตของแมลงวนทองพรก 63 25 ควำมเสยหำยของพรกทเกดจำกกำรท ำลำยของแมลงวนทอง 64

สารบญภาพ (ตอ) ภาพท หนา

26 หองอบแหง 66 27 อปกรณใหก ำเนดควำมรอน 66 28 เครองอบแหงผลอดไดซเบดส ำหรบกำรอบแหงพรกทตดตงแลวเสรจ 67 29 กำรประชมเพอถำยทอดองคควำมรและสงมอบเครองอบแหงฟลอดไดซเบดส ำหรบ

กำรอบแหงพรก 68

30 เสนทำงตลำดพรก1 78 31 เสนทำงตลำดพรก2 79

1

บทท 1 บทน ำ

การบรโภคเครองปรงอาหารในประเทศไทยทเพมสงขน สงผลใหตลาดเครองปรงรสอาหารม

การขยายตวอยางรวดเรว มลคาตลาดเครองปรงอาหารในประเทศไทยมขนาดใหญและมอตราการขยายตวของตลาดภายในประเทศแตละปเฉลยรอยละ 10 โดยแบงตลาดออกเปน ตลาดระดบบน ลกคาเปาหมาย คอ ผทมรายไดสง โรงแรม รานอาหาร และภตตาคารชนน าทใหความส าคญในเรองของคณภาพสนคาเปนหลก โดยมครองสวนแบงทางการตลาดรอยละ 15 และตลาดระดบกลางและลาง มสวนแบงทางการตลาด รอยละ 85 นอกจากบรโภคเครองปรงอาหารในประเทศแลว ประเทศไทยยงสงออกเครองปรงอาหารไปสตลาดโลกโดยมการสงออกผลตภณฑปรงอาหาร ไดแก พรก ซอสพรก พรกแหง พรกบดหรอปน และเครองแกงส าเรจรป ผลตภณฑทสงออกมากทสด 3 อนดบแรกไดแก พรกแกง ซอสพรก และพรกสดหรอแชเยน ซงแสดงใหเหนถงความส าคญของการสงออกเครองปรงอาหาร ทสามารถสรางมลคาทางเศรษฐกจใหกบประเทศจนกลายเปนยทธศาสตรทส าคญของประเทศ โดยเฉพาะสถาบนอาหาร กระทรวงอตสาหกรรม ไดก าหนดยทธศาสตรการพฒนาอตสาหกรรมเครองเทศและเครองปรงอาหารของไทยขน โดยมเปาหมายการเตบโตปละ 10 เปอรเซนต พรกในประเทศไทยมหลายชนดไดแก พรกขหนผลใหญ พรกชฟา พรกขหนสวน พรกหยวก และพรกหวาน พรกถกน ามาใชประโยชนทงในรปผลสด พรกแหง รวมถงผลตภณฑตางๆ เชน ซอสพรก พรกแหง พรกปน พรกดอง สผสมอาหาร นอกจากนนยงน าสารสกดจากพรกไปใชใน เวชภณฑไดอก พนทปลกผกทงประเทศ พรกมพนทปลกมากเปนอนดบ 1 ราว 859 ,617 ไร จ านวนเกษตรกรทปลกพรกมประมาณ 125,000 ครวเรอน ในป 2556 ประเทศไทย มพนทปลกพรกอยางนอย 342,398 ไร ผลผลตพรก 171,725,889 ตน ผลผลตรอยละ 60 เปนพรกขหนผลใหญ รองลงมาคอพรกขหนผลเลก (27%) และพรกใหญ (9%) (วระและเยาวรตน, 2557) ความตองการพรกมความแตกตางกนขนกบลกษณะของตลาดและทองถน ทงนทงนนเกษตรกรผปลกพรกไมวาจะเปนพรกกลมใดกตามตองการพรกทใหผลผลตสง ทนทานตอโรคและแมลง และเกบเกยวไดงาย ในบางฤดผลผลตพรกในประเทศไมเพยงพอ หรอมราคาสง เนองจากตนทนการผลตสง ผลผลตเฉลยอยในเกณฑคอนขางต า จงมการน าเขาพรกจากสาธารณรฐประชาชนจน พมา เวยดนาม และ อนเดย โดยเฉพาะพรกแหงเปนปรมาณถง 80-90% เพราะเปนทมาของปญหาความเสยงดานความปลอดภย และการปนเปอนจากพรกทไมมคณภาพ และไมมทมาทชดเจน

ส าหรบปญหาการปลกพรกซงท าใหมผลผลตต า มาจากเกษตรกรสวนใหญใชพนธพนเมองของแตละทองถน พรกขหนไดแก พนธจนดา พนธเดอยไก พนธหวเรอ พรกบางชาง พนธบานแพว พนธพชย พนธพนเมองสโขทย พนธตากฟา พนธพนเมองเลย สวนพรกเพอการแปรรปเปนซอสพรก พรกแหง ยงไมมพนธทเฉพาะเจาะจง เปนการใชพนธ ทดแทนกน นอกจากนนเกษตรกรสวนใหญจะเกบเมลดพนธไวเองไมมการคดเลอกและรกษาพนธ ถกตองตามหลกวชาการ จงท าใหเมลดพนธมความแปรปรวนสง การเกบเมลดใชเองนานๆ โดยไมไดมวธการเลอกทเหมาะสม ท าใหพนธทเคยเปนพนธด ดอยคณภาพลง สวนปญหาตนทนการผลตสงมา จากเกษตรกรบางรายมการใช เมลดพนธลกผสมทมราคาสงและตองซอเมลดพนธทกครงทปลก นอกเหนอไปจากพรกเปนพชทมการเขาท าลายของโรคและแมลงหลายชนด ท าใหตองใชสารก าจด ศตรจ านวนมากตลอดระยะเวลาการผลต ซง

2

น ามาซงการมปรมาณสารตกคางซงในบางครงหรอบางรายอาจเกนคามาตรฐาน ซงโรคส าคญทพบวาเปนปญหาส าคญในการผลตพรกคอโรคแอนแทรคโนส เกดจากเชอรา Colletotrichum spp. ซงโรคนสรางความเสยหายใหกบผลผลตพรก (จมพลและคณะ, 2543)

ในขณะเดยวกนปญหาทเกษตรกรผปลกพรกประสบอย ไดแก สภาพภมอากาศไมเอออ านวย เกดโรคและแมลงศตรพชระบาดแมจะใชยาปราบศตรพช ราคาผลผลตตกต า และเกษตรกรไมสามารถก าหนดราคาได นอกจากน ผบรโภคสวนมากยงขาดความเชอถอดานความปลอดภยจากสารพษตกคางในผลผลตพรกอกดวย ดวยเหตนกรมวชาการเกษตร ไดน าระบบการจดการคณภาพ GAP มาแนะน าในพนทปลกพรกของเกษตรกร ทงนในจงหวดนครศรธรรมราช พนทลมน าปากพนงครอบคลมใน 5 อ าเภอของจงหวดนครศรธรรมราช ไดแก หวไทร เชยรใหญ ปากพนง เฉลมพระเกยรต และชะอวด เปนแหลงผลตพรกเพอการสงออกทส าคญของภาคใต โดยเฉพาะการสงออกพรกชฟา (พรกเขยว) ไปยงตลาดหลกส าคญในประเทศมาเลเซยและสงคโปรทมมลคาถง 450-600 ลานบาทตอป อยางไรกตามแมจะเปนพนททมเพาะปลกพรกสงออกแหลงส าคญแหงหนงของประเทศ แตเกษตรกรผปลกมกประสบปญหาราคาพรกตกต า และปญหาโรคพรกทเกดจากเชอราและเชอแบคทเรย ทมสาเหตมาจากพนทเพาะปลกมฝนตกเกอบทกวน เกษตรกรปลกระยะชด ท าใหการแพรกระจายของโรคและแมลงเปนไปอยางรวดเรว ประกอบกบราคาซอขายพรกมกถกก าหนดโดยกลมผรวบรวมทองถนและผสงออกเปนหลก ความผนผวนของราคาและการผลตทไมสอดคลองกบความตองการของตลาดสงผลใหเกษตรกรขาดทนและประสบกบปญหาการวางแผนการผลตในแตละรอบการปลก

ดวยสาเหตดงกลาวประกอบกบยงไมมการศกษาในพนทนมากอน คณะผวจยจงเลงเหนความส าคญในการพฒนาการดานการผลตพรกของเกษตรกรในพนทกลมเปาหมายภายใตระบบการจดการ GAP ตามทกรมวชาการเกษตรก าหนดไว นอกจากน ยงท าการพฒนาสภาพการผลตและการตลาดพรกระดบสารพษตกคางในผลผลตพรกและตวเกษตรกรผปลกพรกทงทเปนสมาชก GAP และไมเปนสมาชก รวมทงการยอมรบของเกษตรกรตอการด าเนนงานภายใตระบบการจดการคณภาพ GAP เกษตรกรผปลกพรกจดทะเบยนภายใตระบบการจดการคณภาพ GAP ท าการผลตพรกตามค าแนะน า โดยจดบนทกกจกรรมการใชปยและสารปองกนก าจดศตรพชตามค าแนะน า ดงนนภายใตโครงการวจยจะด าเนนการจดใหมเกษตรกร GAP ในพนท ซงไดเขารบกระบวนการระบบการจดการคณภาพ GAP จะชวยใหพรกมคณภาพด มราคาเปนทตองการของตลาด และมการผลตทสอดคลองกบความตองการของตลาดคอผซอ หรอผรวบรวมเพอการจดจ าหนายทตองการมาตรฐานการผลตทใหเกดความปลอดภยจากสารพษตกคาง ในผลผลตพรก ซงเปนประโยชนแกผบรโภคและตวเกษตรกรเอง ทงน เพอใชเปนแนวทางในการพฒนาระบวนการการบรหารจดการการผลตและวธการด าเนนการจดการคณภาพ GAP ของหนวยงานทเกยวของตอไป 1.1 วตถประสงค 1) น าองคความรทเกยวกบการพฒนาการผลตการปลกพรก การแปรรปและการจดจ าหนายเพอการพฒนาผลผลตใหไดมาตรฐาน GAP 2) สรางอาชพเสรม และเพมรายไดจากการปลกพรกอยางนอยรอยละ 10 จากรายไดเดม 3) การขยายผลและตอยอดองคความรตนแบบทมอยไปพนทอนของจงหวดนครศรธรรมราช

3

1.2 ขอบเขตกำรด ำเนนงำน 1) ขอบเขตควำมร เทคโนโลยและนวตกรรมสพนท ประกอบดวย

(1) ถายทอดองคความรการจดการน าและธาตอาหาร การจดการแมลงศรตรพช การจดการโรคเพอการผลตพรกสดดานการปลกพรกปลอดภยตามมาตรฐาน GAP การจดการพรกสดดวยกระบวนการท าแหงผลผลต

(2) นวตกรรมเครองอบแหงทสรางขนเหมาะสมกบการอบแหงพรก (3) กระบวนการในการถายทอดความรเพอการพฒนาศกยภาพเกษตรกรผปลกพรก

เพอการผลตตามความตองการของตลาด 2) ขอบเขตกลมเปำหมำย พนทลมน าปากพนงครอบคลมใน 5 อ าเภอของจงหวดนครศรธรรมราช ไดแก หวไทร เชยร

ใหญ ปากพนง เฉลมพระเกยรต และชะอวด กลมเปำหมำย

1) รปแบบ วธกำรคดเลอกกลมเปำหมำย ส าหรบวธการคดเลอกกลมเปาหมาย คณะผวจยจะด าเนนการรวมกบส านกงานเกษตร

จงหวดนครศรธรรมราชและศนยอ านวยการและประสานการพฒนาพนทลมน าปากพนงอนเนองมาจากพระราชด าร อ. ปากพนง จ. นครศรธรรมราช เพอท าการคดเลอกเกษตรกรกลมเปาหมายหลก จาก 5 อ าเภอ อยางนอยจ านวน 100 คน เพอเขารวมโครงการ และกลมเปาหมายเพอการขยายผลอก อยางนอยจ านวน 30 คน ทงนกระบวนการถายทอดความรและเทคโนโลยจะด าเนนการกบกลมเปาหมายหลก ในขณะทกลมเปาหมายในการขยายผลจะด าเนนการควบคระหวางกจกรรมและขนตอนการเผยแพรความร

2) พนท กลมเปำหมำย และจ ำนวนผเขำรวมโครงกำร เกษตรกรกลมเปาหมาย จาก 5 อ าเภอ จ านวน 100 คน บคลากร/เจาหนาทของ

หนวยงานทเกยวของ อยางนอยจ านวน 15 คน - ส านกงานเกษตรจงหวดนครศรธรรมราช - ศนยอ านวยการและประสานการพฒนาพนทลมน าปากพนงอนเนองมาจาก

พระราชด าร อ าเภอปากพนง จงหวดนครศรธรรมราช - ส านกวจยและพฒนาการเกษตรเขตท 7 นครศรธรรมราช - ศนยสงเสรมและพฒนาการผลตพนธพชเพาะเลยง จงหวดนครศรธรรมราช เปน

ตน (พจารณาจาก หวขอท 10. ความรวมมอกบหนวยงานทเกยวของ) 3) หนวยงำน องคกร หรอกลมเปำหมำยเพอกำรขยำยผล หนวยงาน องคกร หรอกลมเปาหมายในพนททสามารถ ตอยอด ขยายผล และ

ขบเคลอนองคความร เทคโนโลยเพอการใชประโยชน ประกอบดวยเกษตรกรในพนทลมน าปากพนง 5 อ าเภอของจงหวดนครศรธรรมราช ประกอบดวย อ าเภอหวไทร เชยรใหญ ปากพนง เฉลมพระเกยรต และชะอวด โดยความรวมมอกบส านกงานเกษตรจงหวดนครศรธรรมราช และศนยอ านวยการและประสานการพฒนาพนทลมน าปากพนงอนเนองมาจากพระราชด าร อ. ปากพนง จ. นครศรธรรมราช ในการประสานงานกลมเปาหมายเพอการขยายผลอยางนอย 30 คนตอไป

4

1.3 รปแบบ/กระบวนกำร/แผนงำนกำรน ำสงองคควำมร เทคโนโลย นวตกรรมสกลมเปำหมำย

ขนตอนกำรน ำสงองคควำมร เทคโนโลยใหกลมเปำหมำย

สถำนทด ำเนนกำร / กลมเปำหมำย

จ ำนวนครง / ระยะเวลำ

(วน) กจกรรมท 1 : การประชมภาคเครอขาย

เกษตรกรผปลกพรกในเขตลมน าปากพนง จ. นครศรธรรมราช เพอการวางแผนการจดการการด าเนนการตามแผน ประกอบดวย พนทกลมเปาหมาย คอ เกษตรกรผปลกพรกพนทลมน าปากพนง หวไทร เชยรใหญ ปากพนง เฉลมพระเกยรต และชะอวดซงมขนตอนการด าเนนงาน ขนเตรยมกำร

1) จดท าแผนงานการด าเนนการโครงการ เตรยมความพรอมในการด าเนนโครงการ ก าหนดขนตอนการท างาน ระยะเวลาและผรบผดชอบ

2) วเคราะหบรบทกลมเปาหมาย เพอจดเตรยมความพรอมในการถายทอดเทคโนโลย

3) ก าหนดรายละเอยดรปแบบ ลกษณะการด าเนนการ ขนด ำเนนกำร

1) จดประชมเพอรบฟงความคดเหนจากภาค กลมเกษตรกร หนวยงานทเกยวของในพนทเพอรวบรวม รบฟง ความคดเหน และขอเสนอแนะแนวทางการด าเนนงาน รวมทงความคาดหวงและตองการในประเดน เก ยวกบองคความร ท จ ะด าเนนการถายทอด

2) ปรบปรง วธการ ขอมล และเครองมอทใชในการด าเนนงาน ตามขอเสนอจากการประชมการรบฟงความคดเหนจากภาคเครอขาย และหนวยงานทเกยวของ

สถำนท: ทตงกลมเกษตรกรหรอส านกงาน

รวม 9 วน

กจกรรมท 2 : การอบรมเชงปฏบตการเกยวกบการปลกพรกปลอดภยตามมาตรฐาน GAPเพอเพมผลผลต ลดตนทน และเพมก าไรเนนการปฏบตจรง

- การถายทอดองคความรการปลกพรกปลอดภยตามมาตรฐาน GAP


รวม 10 วน

5

- เกบตวอยางดนในแปลงปลกของเกษตรกร เพอน ามาแนะน าการใสปย จ านวน 5 แปลง

- วางแผนการจดการธาตเพอเพมผลผลตและคณภาพพรกสด

- ถายทอดเทคโนโลยการจดการธาตอาหารเพอเพมผลผลตและคณภาพพรกสด

- ผลตปยหมกจากกอนเชอเหดเกาทมเชอจลนทรยทเปนประโยชนผสมอย เพอใชเปนปยในการเตรยมดนกอนปลกผสมเชอปฏปกษเพอเพมประสทธภาพ

- เพาะเมลดพรกทแชในสปอรแขวนลอยเชอราไตรโคเดอรมากอนน าไปปลกเกษตรกร

- น าเมลดพรกไปปลกในแปลงสาธต ตรวจสอบการเกดโรค ทกระยะของการเจรญเตบโต เกบตวอยางเชอจลนทรยในดนเพอตรวจปรมาณและความหลากหลาย

- จดอบรมเช งปฏบต การ ในการ ใชเทคโนโลยทเหมาะสมในการการจดเพลยไฟ ไรขาว และแมลงวนทอง และใหเกษตรกรเยยมชมแปลงสาธตทมการใชเทคโนโลยผสมผสานในการจดการแมลงศตรพรก ขนเตรยมกำร

1) จดท าแผนงาน ก าหนดขนตอน เตรยมความพรอม ก าหนดระยะเวลา และผรบผดชอบในการด าเนนโครงการ

2) คดเลอกตวแทนเกษตรกรแกนน า จ านวน 100 คน

3) ก าหนดรายละเอยดรปแบบ ลกษณะการด าเนนการฝกอบรม ขนด ำเนนกำร

1) จดอบรมเชงปฏบตการเกยวกบกระบวนการการอบรมเชงปฏบตการเกยวกบการปลกพรกปลอดภยตามมาตรฐาน GAPเพอเพมผลผลต ลดตนทน และเพมก าไรทงระบบตงแตการการจดการคณภาพดน การจดการโรค การจดการแมลง รปแบบการปลก

2) ประเมนผลการด าเนนงาน

6

กจกรรมท 3 : การจดการพรกสดดวยกระบวนการอบแหงผลผลต

ขนเตรยมกำร 1) จดท าแผนงาน ก าหนดขนตอน เตรยมความ

พรอม ก าหนดระยะเวลาและผรบผดชอบในการด าเนนโครงการ

2) คดเลอกเกษตรกรทมความพรอมและตองการ อยางนอยจ านวน 1 ราย

3) ก าหนดรายละเอยดรปแบบ ลกษณะการด าเนนการฝกอบรม ขนด ำเนนกำร

1) พฒนาเครองอบแหงฟลอดไดซเบด-อนฟราเรด จากเครองตนแบบเพอเพมศกยภาพการผลตพรกแหงใหสอดคลองกบวตถดบทมในพนท โดยสามารถอบแหงวตถดบพรกสดได 100 กโลกรม/รอบการผลต

2) ถายทอดองคความรการผลตพรกทไดจากการอบแหงทมคณภาพทสงขนจากวธการเดมทเกษตรกรใชอย เชน คณภาพดานส คณภาพของสารแคพไซซน

3) ถายทอดองคความรและเทคโนโลยในการใชสภาวะทเหมาะสมในการอบแหงดวยเครองอบแหงฟลอดไดซเบด-อนฟราเรด เพอใหเกษตรกรไดเขาใจถงการเตรยมวตถดบ วธการ และการเกบรกษาผลผลต

4) การตดตามการใชงาน ประสทธภาพ และคณภาพของผลตภณฑพรกแหงทไดจากการอบแหงดวยเครองอบแหงฟลอดไดซเบด-อนฟราเรด และประเมนผลโครงการ

กลมเปำหมำย - แกนน าเกษตรกรผเขารวมโครงการ - หนวยงานทเกยวของ- คณะผวจย

รวม 10 วน

กจกรรมท 4 : การพฒนาศกยภาพเกษตรกรผปลกพรกเพอการผลตตามความตองการของตลาด การประชมภาคเครอขายผปลกพรก เพอการวางแผนการจดการการด าเนนการตามแผน ประกอบดวย พนทกลมเปาหมายเกษตรผปลกพรกและหนวยงานทเกยวของ เชน เกษตรกรอ าเภอปากพนง โครงการพระราชด ารฯ เปนตน ซงมขนตอนการด าเนนงาน


4 วน

ขนเตรยมกำร

7

1) จดท าแผนงานการด าเนนการโครงการ เตรยมความพรอมในการด าเนนโครงการ ก าหนดขนตอนการท างาน ระยะเวลาและผรบผดชอบ

2) วเคราะหบรบทกลมเปาหมาย เพอจดเตรยมความพรอมในการถายทอดเทคโนโลย

3) ก าหนดรายละเอยดรปแบบ ลกษณะการด าเนนการ ขนด ำเนนกำร

1) จดประชมเพอรบฟงความคดเหนจากภาค กลมเกษตรกร หนวยงานทเกยวของในพนทเพอรวบรวม รบฟง ความคดเหน และขอเสนอแนะแนวทางการด าเนนงาน รวมทงความคาดหวงและตองการในประเดน เก ยวกบองคความร ท จ ะด าเนนการถายทอด

2) ปรบปรง วธการ ขอมล และเครองมอทใชในการด าเนนงาน ตามขอเสนอจากการประชมการรบฟงความคดเหนจากภาค หนวยงานทเกยวของ

3) ด าเนนการจดกจกรรมจรงในพนท 4) ถอดบทเรยน ประเมนผลการด าเนนงาน

กลมเปำหมำย - แกนน าเกษตรกรผเขารวมโครงการ - หนวยงานทเกยวของ - คณะผวจย

1.4 ระยะเวลำด ำเนนงำน และแผนกำรด ำเนนงำนตลอดโครงกำร

(ระยะเวลาทใชในการด าเนนงานไมเกน 12 เดอน โดยระบขนตอนและระยะเวลาของแผนการด าเนนงาน (Gantt chart) โดยละเอยด)

กจกรรม เดอน

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 กจกรรมท 1 การประชมภาคเครอขายเกษตรกรผปลกพรกในเขตลมน าปากพนง จ. นครศรธรรมราช เพอการวางแผนการจดการการด าเนนการตามแผน ประกอบดวย พนทกลมเปาหมาย คอ เกษตรกรผปลกพรกพนทลมน าปากพนง หวไทร เชยรใหญ ปากพนง เฉลมพระเกยรต และชะอวด การถายทอดองคความรในดานตางๆ ทงภาคทฤษฏและปฏบต

กจกรรมท 2 : การอบรมเชงปฏบตการเกยวกบการปลกพรก

8

ปลอดภยตามมาตรฐาน GAPเพอเพมผลผลต ลดตนทน และเพมก าไรเนนการปฏบตจรง




- ถายทอดเทคโนโลยการจดการธาตอาหารเพอเพมผลผลตและคณภาพพรกสด

- ผลตปยหมกจากกอนเชอเหดเกาทมเชอจลนทรยทเปนประโยชนผสมอย เพอใชเปนปยในการเตรยมดนกอนปลกผสมเชอปฏปกษเพอเพมประสทธภาพ

- เพาะเมลดพรกทแชในสปอรแขวนลอยเชอราไตรโคเดอรมากอนน าไปปลกเกษตรกร

- น าเมลดพรกไปปลกในแปลงสาธต ตรวจสอบการเกดโรค ทกระยะของการเจรญเตบโต เกบตวอยางเชอจลนทรยในดนเพอตรวจปรมาณและความหลากหลาย

- จดอบรมเชงปฏบตการในการใชเทคโนโลยทเหมาะสมในการการจ ด เพล ย ไฟ ไ รขาว และแมลงวนทอง และให เกษตรกรเย ยมชมแปลงสาธตทมการใชเทคโนโลยผสมผสานในการจดการแมลงศตรพรก กจกรรมท 3 : การจดการพรกสดดวยกระบวนการอบแหงผลผลต

9

- พฒนาเครองอบแหงฟล อดไ ด ซ เ บ ด - อ น ฟ ร า เ ร ด จ า กเครองตนแบบเพอเพมศกยภาพการผล ตพร กแห งให สอดคล องก บวตถดบทม ในพนท โดยสามารถอบแห งว ตถ ด บพร กสดได 100 กโลกรม/รอบการผลต

- ถายทอดองคความรการผลตพรกทไดจากการอบแหงทมคณภาพทสงขนจากวธการเดมทเกษตรกรใชอย เชน คณภาพดานส คณภาพของสารแคพไซซน

- ถ ายทอดองค ความร และเทคโนโลย ในการ ใช สภาวะทเหมาะสมในการอบแหงดวยเครองอบแหงฟลอดไดซเบด-อนฟราเรด เพอให เกษตรกรได เขาใจถ งการเตรยมวตถดบ วธการ และการเกบรกษาผลผลต

- ก า ร ต ด ต ามกา ร ใ ช ง า น ประสทธภาพ และคณภาพของผลตภณฑพรกแหงท ไดจากการอบแหงดวยเครองอบแหงฟลอดไดซเบด-อนฟราเรด และประเมนผลโครงการ กจกรรมท 4 : การพฒนาศกยภาพเกษตรกรผปลกพรกเพอการผลตตามความตองการของตลาด

- จดประชมเพอรบฟงความคดเหนจากภาค กลมเกษตรกร หนวยงานทเกยวของในพนท เพอรวบรวม รบฟง ความคดเหน และขอเสนอแนะแนวทางการด าเนนงาน รวมทงความคาดหวงและตองการในประเดนเกยวกบองคความรทจะด าเนนการถายทอด

- ปรบปรง วธการ ขอมล และเครองมอทใชในการด าเนนงาน ตาม

10

ขอเสนอจากการประชมการรบฟงความคดเหนจากภาค หนวยงานทเกยวของ

- ด าเนนการจดกจกรรมจรงในพนท

- ถอดบทเรยน ประเมนผลการด าเนนงาน

แผนกำรเผยแพรองคควำมร เทคโนโลย (จดท าแผนการเผยแพรองคความร เทคโนโลย ใหชดเจน พรอมทงระบสถานทในการเผยแพร จ านวนครง จ านวนผเขารบการเผยแพร พรอมทงระบหนวยงานทสงกด ความเหมาะสมหรอความพรอมในการรบองคความร)

กจกรรมท

ก ำ ร ถ ำ ย ท อ ด เ ท ค โ น โ ล ย แ ล ะนวตกรรม

สถำนท/หนวยงำนทเกยวของ

จ ำนวน(ครง)

จ ำนวนผเขำรบกำรเผยแพร

(คน) 1 การประชมภาคเครอขายเกษตรกรผ

ปลกพรกในเขตลมน าปากพนง จ. นครศรธรรมราช เพอการวางแผนการจ ดการการด า เน นการตามแผน ประกอบดวย พนทกลมเปาหมาย คอ เกษตรกรผปลกพรกพนทลมน าปากพนง หวไทร เชยรใหญ ปากพนง เฉลมพระเกยรต และชะอวด การถายทอดองคความรในดานตางๆ ทงภาคทฤษฏและปฏบต

5 อ าเภอ 5 100 คน

2 การอบรมเชงปฏบตการเกยวกบการปลกพรกปลอดภยตามมาตรฐาน GAPเพอเพมผลผลต ลดตนทน และเพมก าไร เนนการปฏบตจรง




5 อ าเภอ 5 100 คน

11

-ถายทอดเทคโนโลยการจดการธาตอาหารเพอเพมผลผลตและคณภาพพรกสด

-ผลตปยหมกจากกอนเชอเหดเกาทมเชอจลนทรยทเปนประโยชนผสมอย เพอใชเปนปยในการเตรยมดนกอนปลกผสมเชอปฏปกษเพอเพมประสทธภาพ

-เพาะเมลดพรกทแชในสปอรแขวนลอยเชอราไตรโคเดอรมากอนน าไปปลกเกษตรกร

-น าเมลดพรกไปปลกในแปลงสาธต ตรวจสอบการเกดโรค ทกระยะของการเจรญเตบโต เกบตวอยางเชอจลนทรยในดนเพอตรวจปรมาณและความหลากหลาย

-จดอบรมเชงปฏบตการในการใชเทคโนโลยทเหมาะสมในการการจดเพลยไฟ ไรขาว และแมลงวนทอง และใหเกษตรกรเยยมชมแปลงสาธตทมการใชเทคโนโลยผสมผสานในการจดการแมลงศตรพรก

3 การจดการพรกสดดวยกระบวนการอบแหงผลผลต

- พฒนาเครองอบแหงฟลอดไดซเบด-อนฟราเรด จากเครองตนแบบเพอเพมศกยภาพการผลตพรกแห งใหสอดคลองกบวตถดบทมในพนท โดยสามารถอบแหงวตถดบพรกสดได 100 กโลกรม/รอบการผลต

- ถายทอดองคความรการผลตพรกทไดจากการอบแหงทมคณภาพทสงขนจากวธการเดมทเกษตรกรใชอย เชน คณภาพดานส คณภาพของสารแคพไซซน

1 อ าเภอ

5 อ าเภอ

5 5

1 คน

100 คน

12

- ถ ายทอดองค ความร และเทคโนโลยในการใชสภาวะทเหมาะสมในการอบแหงดวยเครองอบแหงฟลอดไดซเบด-อนฟราเรด เพอใหเกษตรกรไดเขาใจถงการเตรยมวตถดบ วธการ และการเกบรกษาผลผลต

- ก า ร ต ด ต า ม ก า ร ใ ช ง า น ประส ทธ ภาพ และคณภาพของผลตภณฑพรกแหงทไดจากการอบแหงดวยเครองอบแห งฟล อดไดซ เบด-อนฟราเรด และประเมนผลโครงการ

4 การพฒนาศกยภาพเกษตรกรผปลกพรกเพอการผลตตามความตองการของตลาด

- จดประชมเพอรบฟงความค ด เห นจากภาค กล ม เกษตรกร หนวยงานท เก ยวของในพนท เ พ อรวบรวม รบฟง ความคดเหน และขอเสนอแนะแนวทางการด าเนนงาน รวมทงความคาดหวงและตองการในประเดนเก ยวกบองคความร ท จะด าเนนการถายทอด

- ปรบปรง วธการ ขอมล และเครองมอทใชในการด าเนนงาน ตามขอเสนอจากการประชมการรบฟงความคดเหนจากภาค หนวยงานทเกยวของ

- ด าเนนการจดกจกรรมจรงในพนท

- ถอดบทเรยน ประเมนผลการด าเนนงาน

มทร. ศรวชย วทยาเขตนครศรธรรมราช

4 100 คน

1.5 ควำมรวมมอกบหนวยงำน

1) ส านกงานเกษตรจงหวดนครศรธรรมราช 226 หม 5 ถนนนครศร-ปากพนง ต. ปากนคร อ. เมอง จ. นครศรธรรมราช 2) ส านกงานเกษตรอ าเภอปากพนง จงหวดนครศรธรรมราช ถนนชายทะเล อ. ปากพนง จ. นครศรธรรมราช

3) ศนยสงเสรมและพฒนาการผลตพนธพชเพาะเลยง จงหวดนครศรธรรมราช หม 6 ต. นาบอน อ. นาบอน จ. นครศรธรรมราช

13

4) บรษท เหมย-หลน ฟด จ ากด 187 ม. 8 ต.แมเจาอยหว อ.เชยรใหญ จ.นครศรธรรมราช 5) ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร สาขาปากพนง 168/1 ถ.พานชสมพนธ ต.ปาก

พนง อ.ปากพนง จ. นครศรธรรมราช 6) ส านกงานพาณชยจงหวดนครศรธรรมราช 86 ม. 9 ต. นาเคยน อ. เมอง จ. นครศรธรรมราช 7) ส านกงานเกษตรและสหกรณ จงหวดนครศรธรรมราช อาคารศาลากลางจ งหวด

นครศรธรรมราช ชน 4 ถ.ราชด าเนน ต.ในเมอง อ.เมอง จ.นครศรธรรมราช 8) ศนยอ านวยการและประสานการพฒนาพนทลมน าปากพนงอนเนองมาจากพระราชด าร

อ. ปากพนง จ. นครศรธรรมราช 9) ส านกงานสหกรณจงหวดนครศรธรรมราช 103 ม. 11 ต. ทาเรอ อ. เมอง จ. นครศรธรรมราช 10) ส านกงานชลประทานท 15 กรมชลประทาน กระทรวงเกษตรและสหกรณ 41 ม. 3 ถนนส

นอนนต ต. ปากพนงฝงตะวนตก อ. ปากพนง จ. นครศรธรรมราช 11) ส านกวจยและพฒนาการเกษตรเขตท 7 นครศรธรรมราช 339 หม 5 ต าบลหลกชาง อ าเภอ

ชางกลาง จงหวดนครศรธรรมราช 80250 1.6 ประโยชนทคำดวำจะไดรบ 1) ประโยชนทำงตรง

(1) กลมเปาหมายมองคความรดานกระบวนการผลตการปลกพรกตามมาตรฐาน GAP และสามารถบรหารจดการกระบวนการตลอดหวงโซการผลตภายใตเครอขายโซอปทาน

(2) กลมเปาหมายมการน าเทคโนโลยมาใชในกระบวนการผลตและบรหารจดการและการตดสนใจในหวงโซอปทาน 2) ประโยชนทำงออม

(1) กลมเปาหมายเกษตรกรผปลกพรก มรายไดเพมสงขน จากกระบวนการเพมมลคาการผลตและผลพลอยไดจากการแปรรปพรก

(2) เกดเครอขายเพอการขยายผลการปลกพรกตามมาตรฐาน GAP ในพนทเปาหมาย

14

บทท 2 การทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ/องคความรเทคโนโลย

สานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต (2553) พรกแหงเปนสนคาเกษตรทม

ความสาคญทางเศรษฐกจ เปนทตองการของตลาดภายในประเทศและตางประเทศมาก จนจาเปนตองนาเขาในบางฤดกาล จงควรสนบสนนการควบคมคณภาพและความปลอดภยการผลตพรกแห งอยางเปนระบบเพอคมครองผบรโภค ในการกากบดแลพรกแหงทจาหนายภายในประเทศและพรกแหงนาเขาจาเปนตองมเกณฑกาหนดเพออานวยความสะดวกในทางการคาและมมาตรฐานดานความปลอดภยสาหรบผบรโภค คณะกรรมการสนคาเกษตรจงเหนสมควรจดทามาตรฐานสนคาเกษตร เรอง พรกแหง ขน คณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรเหนสมควรก าหนดมาตรฐานสนคาเกษตรเรองพรกแหงเปนมาตรฐานทวไปโดยพระราชบญญตมาตรฐานสนคาเกษตรมกษ 2551 เพอสงเสรมสนคาเกษตรใหไดคณภาพมาตรฐานปลอดภยอาศยอ านาจตามความในมาตรา 5 มาตรา 15 และมาตรา 16 แหงพระราชบญญตมาตรฐานสนคาเกษตรพ.ศ 2551 รฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณจงประกาศเรองก าหนดมาตรฐานสนคาเกษตรพรกแหงมาตรฐานเลขท มกษ. 3001-2553 ไวเปนมาตรฐานทวไปมรายละเอยดดงน

กรมวชาการเกษตร (2553) ใหความหมายของ GAP คอ การปฏบตทางการเกษตรทดและเหมาะสม (Good Agriculture Practices) ซงเปนแนวทางในการท าการเกษตรเพอใหไดผลผลตทมคณภาพดตรงตามมาตรฐานทก าหนดไดผลผลตสงคมคาการลงทนและกระบวนการผลตจะตองปลอดภยตอเกษตรกรและผบรโภคมการใชทรพยากรทเกดประโยชนส งสดเกดความยงยนทางการเกษตรและไมท าใหเกดมลพษตอสงแวดลอม โดยหลกการนไดรบการก าหนดขององคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต (FAO) ซงประเทศไทยมการน าหลกเกณฑของ GAP มาประยกตใช ดงน การปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบพช (Good Agriculture Practices) ของกรมวชาการเกษตรและกรมการขาวทมงใหเกดกระบวนการผลตทไดผลตผลปลอดภยปลอดจากศตรพชและคณภาพเปนทพงพอใจของผบรโภคประกอบดวยขอก าหนดเรอง แหลงน า พนทปลก การใชวตถอนตรายทางการเกษตร การเกบรกษาและขนยายผลตผลภายในแปลง การบนทกขอมล การผลตใหปลอดภยจากศตรพช การจดการกระบวนการผลตเพอใหไดผลตผลคณภาพ และการเกบเกยวและการปฏบตหลงการเกบเกยว

ส าหรบประเทศไทย กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ เปนหนวยงานทมหนาทในการตรวจรบรองระบบการจดการคณภาพ : การปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบพช (GAP) โดยไดก าหนดขอก าหนด กฎเกณฑและวธการตรวจประเมน ซงเปนไปตามหลกการทสอดคลองกบ GAP ตามหลกการสากล เพอใชเปนมาตรฐานการผลตพชในระดบฟารมของประเทศ รวมทงไดจดท าคมอการเพาะปลกพชตามหลก GAP ส าหรบพชทส าคญของไทยจ านวน 24 ชนด ประกอบดวย ผลไม ทเรยน ล าไย สบปะรด สมโอ มะมวง และสมเขยวหวาน พช ผก มะเขอเทศ หนอไมฝรง คะนา หอมหวใหญ กะหล าปล พรก ถวฝกยาว ถวลนเตา ผกกาดขาวปล ขาวโพดฝกออน หวหอมปล และ หอมแดง ไมดอก กลวยไมตดดอก และปทมมา พชอนๆ กาแฟโรบสตา มนส าปะหลง และยางพารา

15

การตรวจรบรองระบบ GAP ของกรมวชาการเกษตรไดแบงออกเปน 3 ระดบ ดงน 1) กระบวนการผลตทไดผลตผลปลอดภย 2) กระบวนการทไดผลตผลปลอดภยและปลอดภยจากศตรพช 3) กระบวนการผลตทไดผลตผลปลอดภย ปลอดจากศตรพชและคณภาพเปนทพงพอใจของ

ผบรโภค ซงทางกรมวชาการเกษตรไดตงขอก าหนด 8 ประการ เพอใหไดการรบรองแหลงผลต GAP

พชไวดงน 1) น า เปนกระบวนการผลตตองมาจากแหลงทไมมสภาพแวดลอมทกอใหเกดการปนเปอน

ตอผลผลต ซงน าในกระบวนการผลตเปนน าทมาจากแหลงน าทไมอยในสภาพแวดลอมทเสยงตอการปนเปอนจากวตถหรอสงอนใดทเปนอนตราย และมคณภาพเหมาะสมกบการใชในการเกษตรไม ควรเปนแหลงน าทเกดขนเนองจากการท าลายสงแวดลอม

2) พนทปลกสภาพแวดลอมกอใหเกดการปนเปอนวตถหรอสงทเปนอนตรายตอผลผลต ปลกในพนทดไมมเชอโรค ไมมสารพษตกคางในดน ซงพนทปลกไมเปนทตงของโรงพยาบาล โรงงานอตสาหกรรม โรงเกบสารเคมคอกสตว หรอทเคยทงขยะมากอน และพนทปลกตองไมพบสารเคมกลมออรกาโนคลอรน ออรกาโนฟอสเฟตหรอโลหะหนกตกคาง

3) วตถอนตรายทางการเกษตรจดเกบเปนหมวดหมในสถานทเกบ ทมดชดและใชตามค าแนะน าของกรมการเกษตรคอ

(1) จดเกบวตถอนตรายทางการเกษตรในสถานทแยกจากทพกอาศย หรอทประกอบอาหารมการระบายอากาศด

(2) เกบวตถอนตรายทางการเกษตร สารก าจดศตรพชฮอรโมนพชใหเปนหมวดหมไมปะปนกนเขยนปายก ากบใหชดเจน

(3) ใชวตถอนตรายทางการเกษตรทขนทะเบยนถกตองอานฉลากและใชตามค าแนะน าชวงเวลา และปรมาณทแนะน าไวในฉลากอยางเครงครด

(4) ไมใชวตถอนตรายทางการเกษตรแบงขายหรอไมตดฉลาก (5) ผปฏบตงานควรมความร ความเขาใจเกยวกบการปองกนตนเองจากอนตรายท

เกดจากการใชวตถอนตรายทางการเกษตร และการปฐมพยาบาลเบองตน (6) ผใชวตถอนตรายทางการเกษตรตองสวมเสอผามดชด มอปกรณปองกนสารพษ

ไดแกหนากาก หรอผาปดจมก ถงมอ หมวก และสวมรองเทา เพอปองกนอนตรายจากสารพษ (7) วตถอนตรายทางการเกษตรทมฉลากสแดงตดก ากบแสดงขางขวดหมายถงวตถ

อนตรายทมระดบความเปนพษสง รายแรงมาก (8) วตถอนตรายทางการเกษตรทมฉลากสเหลองตดก ากบแสดงขางขวดหมายถง

วตถอนตรายทมระดบความเปนพษปานกลาง (9) วตถอนตรายทางการเกษตรทมฉลากสน าเงนตดก ากบแสดงขางขวดหมายถง

วตถอนตรายทมระดบความเปนพษไมสงมาก 4) การจดการคณภาพในกระบวนการผลตกอนการเกบเกยวมแผนควบคมการผลต เพอใหไดผลผลตคณภาพโดยใชหลกการปฏบตทางการเกษตรทด

(1) ผลตตามแผนควบคมคณภาพปฏบต และดแลรกษาพชในแปลง/สวนตามขนตอนส าคญตางๆ ทก าหนดไวในแผนควบคมการผลต ของพชแตละชนด

16

(2) ตรวจสภาพเครองมอและอปกรณการเกษตรกอนน าออกไปใชงานท าความสะอาดเครองมอและอปกรณการเกษตรรวมทงภาชนะทใชในการบรรจและขนสงผลตผล

5) การเกบเกยวและการปฏบตหลงการเกบเกยว เกบเกยวผลผลตทมอายเหมาะสม ผลผลตมคณภาพตามความตองการของตลาดและขอตกลงของประเทศคคา เกบเกยวผลตผลถกเวลา ถกวธ ดงน

(1) เกบเกยวอยางถกสขลกษณะ เพอปองกนการปนเปอนซงจะสงผลตอความปลอดภยในการบรโภค

(2) ใชเครองมอหรอวธการเฉพาะ เพอปองกนการช าหรอเปนรอยต าหนของผลตผล (3) คดแยกผลตผลทม ศตรพช ตดปะปนอยออกจากผลตผลทมคณภาพ (4) คดแยกผลตผลทไมมคณภาพ ออกจากผลตผลทมคณภาพหลงจากการเกบเกยว 6) การพกผลตผล การขนยาย และการเกบรกษา การขนยายในแปลงปลกและรกษาผลผลต

มการจดการดานสขลกษณะ เพอปองกนการปนเปอนทมผลตอความปลอดภยของผบรโภค โดยการวางพกผลตผลบนวสดปรองพนทสะอาด กอนการขนยายเพอปองกนการปนเปอนจากเชอโรคและสงสกปรกแยกภาชนะทใชในการบรรจจากภาชนะทใชในการขนยายหรอขนสง วตถอนตรายทาง การเกษตร หรอปยเพอปองกนการปนเปอนทงทาง เคม ชวภาพ และกายภาพ จงขนสงผลตผลทบรรจภาชนะแลวดวยความระมดระวงไมใหผลตผลสกปรก และสถานทเกบรกษาผลตผลตองสะอาดมวสดปรองพนอากาศถายเทไดด และมการปองกนสตวพาหะน าโรค เชน หน แมลงสาบ ฯลฯ

7) สขลกษณะสวนบคคล (hygiene) หมายถง สภาวะ และมาตรการตางๆ ทจ าเปนทจะท าใหมนใจในความปลอดภย ของสนคาเกษตรในทกขนตอนการผลต และเหมาะสมตอการบรโภค ดงน 1. ผทสมผสกบผลตผลโดยตรง ตองมการดแล สขลกษณะสวนบคคลเพอปองกนไมใหเกดการปนเปอนสผลตผล 2. ผปฏบตงานเกยวกบวตถอนตราย ทางการเกษตรควรไดรบการตรวจสขภาพตามความเหมาะสม 3. มการบนทกขอมลเกยวกบประวตการฝกอบรม หรอเกบหลกฐานผลการตรวจสขภาพ หรอการจดการดานสขลกษณะสวนบคคล

8) การบนทกขอมลและการตามสอบ มบนทกขอมลการปฏบตงานการใชสารเคม ขอมลผรบซอและปรมาณผลผลต เพอประโยชนตอการตามสอบ โดยการจดบนทกขอมลส าคญ ในขนตอนการปลก และดแลรกษา ทอาจมผลตอความปลอดภย และคภาพของผลตผล รวมทงบนทกการดแลรกษาตามขนตอนตางๆ ในแปลงปลกพช เชน การเพาะเมลด การตดแตงกง อตราการใชวนทเกบเกยว ฯลฯ

จากขอมลทกลาวมาขางตนสรปไดวา การปฏบตทางการเกษตรทด GAP เปนแนวทางในการท าการเกษตรกรรมเพอใหไดผลผลตทมคณภาพดเปนทตองการของตลาดตรงตามมาตรฐานทก าหนดใหผลผลตคมคาการลงทนขบวนการผลตปลอดภยตอเกษตรกรผลผลตทปลอดภยตอผบรโภคการใชทรพยากรทมอยในใหเกดประโยชนสงสดสามารถตรวจสอบและสอบทวนไดไมกอใหเกดมลพษตอสงมชวตอน ดงนน การปฏบตการทางเกษตรทดส าหรบพช (Good Agriculture Practices: GAP) เปนระบบทชวยสรางมาตรฐานและควบคมการจดการกระบวนการผลตพชอยางเปนระบบเพอใหไดผลตผลทปลอดภยจากสารพษปลอดจากศตรพชและมคณภาพเปนทพงพอใจของผบรโภคโดยการปฏบตตามระบบ GAP มขอก าหนดทตองตรวจสอบ ส าหรบประเทศไทยกรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณเปนหนวยงานทมหนาทในการตรวจรบรองระบบการจดการคณภาพโดยไดก าหนดขอก าหนด กฎเกณฑและวธการตรวจประเมนตามหลกการ GAP ซงพชทส าคญของไทยจ านวน 24ชนด หนงในนน คอ พรก ทเกษตรกรปลกปลอดภยแมจะไดใชสารเคมกใชอยางถกตองทงชนดปรมาณ

17

และวธการใชจงผานการตรวจประเมนรบรองคณภาพโดยไดรบมาตรฐาน GAP โดยพจารณาขอก าหนดการปฏบต 8 ประการ คอ แหลงน า พนทปลก การใชวตถอนตรายทางการเกษตร การจดการคณภาพการผลตกอนการเกบเกยว การเกบเกยว และการปฏบตหลงการเก บเกยว การพกผลผลต การขนยาย การเกบรกษา สขลกษณะสวนบคคล ตลอดจนการจดบนทกขอมลและการตรวจสอบ

พนรนทร สภาพนธ และทดพงศ อวโรธนานนท (2558) ไดอธบายวา พรกเขยวยอดสน เปนพนธทมเมลดพนธบรสทธจากศนยขยายพนธพชท 4 นครศรธรรมราช ซงเปนสายพนธพรกทมความโดดเดนในดานการปลกงาย ทนแลง เนอพรกบาง เมลดพรกมาก เมอแหงแลวพรกมสแดงมนวาว ซงการปลกพรกทใชตนพนธนนเมลดพรก 1 กรมจะมเมลดประมาณ 230 - 260 เมลด ในพนทปลก 1 ไร จะใชเมลดพนธเพอเพาะกลาประมาณ 100 กรม หรอ 1 ขด ซงเมอน าไปเพาะแลวจะไดตนกลาประมาณ 5,000 ตน ขนอยกบเปอรเซนตความงอกของเมลด ในพนท 1 ไร จะไดตนกลาประมาณ 3,000 - 3,500 ตน การปลกพรกตามมาตรฐาน GAP เปนการปลกพรกปลอดภย ซงพรกทเกษตรกรปลกไดรบมาตรฐานเกษตรทดแมจะไดใชสารเคมกใชอยางถกตองทงชนด ปรมาณ และวธการใช รวมทงการผานการตรวจประเมนรงรองคณภาพ โดยไดรบมาตรฐาน GAP เพอใหไดผลผลตทดมคณภาพตรงตามมาตรฐานทก าหนด ตงแตแหลงน า พนทปลก การใชวตถอนตรายทางการเกษตร การจดการคณภาพการผลตกอนการเกบเกยว และการปฏบตหลงการเกบเกยว การพกผลผลตการขนยาย การเกบรกษา สขลกษณะสวนบคคลตลอดจนการจดบนทก และการตรวจสอบ โดยขอก าหนดดงกลาว ท าใหเกษตรกรปรบเปลยนการผลตโดยลดการใชสารเคมในการผลตเพอใหผลผลตมความปลอดภย

ฐานขอมลพนธกรรมพช (2558) ไดใหรายละเอยดของปญหาและอปสรรคในการปลกพรกไววา พรกเปนพชผกทมความซบซอนมากกวาพชอน และมผเกยวของในหวงโซอปทานตงแตเกษตรกรผผลต ผรวบรวมโรงงานอตสาหกรรม ผสงออก ไปจนถงผบรโภคโดยปญหาหลกส าคญทควรแกไขเปนล าดบแรกๆ คอ ปญหาคณภาพและความปลอดภยของผลผลตพรก พรกทมลกษณะตรงตามความตองการของตลาดในปรมาณทเพยงพอโดยไมตองมการน าเขาพรกจากตางประเทศทเสยงตอความปลอดภยของผบรโภคพรกและผลตภณฑ ซงปญหาหลกนมทมาจากปญหายอยๆ ตอไปน

1) พนธพรกทมอย เปนพนธพรกทตอบสนองความตองการเฉพาะทองถน ซงมความหลากหลายแตพนธทตองการของพรกในตลาดสงออกจะม 2 - 3 พนธ ซงมคณลกษณะสวนใหญทตลาดทตองการมอยในพนธพรกพนเมองของไทยแตจากการเกบพนธไวใชเองเปนทอดๆท าใหลกษณะทดเสอมลงตามกาลเวลา จงท าใหผลผลตนอยลงละออนแอตอโรค

2) เกษตรกรยงขาดการน าเทคโนโลยการผลตทใหไดพรกทมคณภาพด และปลอดภยทมอยไปใชในการปฏบตจรงท าใหผลผลตสวนใหญทออกสตลาดยงเปนผลผลตทมปญหาสารพษตกคางเกนคามาตรฐาน การปนเปอนของเชอโรคหรอชนสวนของแมลง

3) ปรมาณผลผลตพรกไมสม าเสมอ และไมสอดคลองกบความตองการของตลาด เนองจากพรกจะใหผลผลตทดมคณภาพมากทสดในฤดหนาวท าใหผลผลตลนตลาดแตผลผลตนอยในชวงฤดฝนจากการเขาท าลายของโรคในฤดดงกลาว นอกจากนนอาจเกดจากปญหาการเชอมโยงกนระหวางผผลตและตลาดทท าใหไมทราบวา ณ เวลาใดมผลผลตพรกทตองการอยทใดมปรมาณเทาไร หรอในทางกลบกนผผลตไมทราบวาตลาดมความตองการพรกชนดใด เวลาใด และเทาใด

18

4) ปรมาณผลผลตพรกลดลง และคณภาพพรกดอยลงสบเนองจากการเปลยนแปลงของสภาพอากาศอยางกะทนหน ซงไมสามารถปองกนหรอควบคมไดในสภาพแปลงปลกเดมท าใหเกษตรกรตองใชปจจยการผลตเพมขน ใชสารเคมมากขนตอเนองจากเกดศตรใหมเพมขน และศตรเดมตานทานยาขน

5) ผลผลตในฤดกาลปกตของพรกทมคณภาพดมมากเกนความตองการของตลาด แตปจจบนยงมผลตภณฑทใชพรกเปนวตถดบคอนขางนอยชนดท าใหเกษตรกรไมสามารถกระจายผลผลตสตลาดไดประกอบกบคาแรงงานในการเกบเกยวมราคาแพง หากราคาไมคมทน เกษตรกรจะเลอกการปลอยผลพรกคาตนท าใหไมคมคากบการลงทน และยงอาจเปนการเพมโอกาสใหกบศตรพชใหมอาหารเพอการด ารงชพหรอเกษตรกรเลอกทจะเกบเกยวแตยงขาดวธการทเหมาะสมในการดแลรกษาผลผล ตหลงการเกบเกยวใหเหมาะสม ผลผลตทดจากแปลงปลกอาจจะมคณภาพดอยลงได

6) แมผลผลตพรกของไทยเปนทตองการของตลาด แตในบางฤดหากพรกทตลาดตองการมไมเพยงพอจะมการน าเขาพรกจากตางประเทศทงทถกตอง และลกลอบน าเขา ซงมกมราคาถกกวาแตไมมหลกประกนดานคณภาพและความปลอดภยของผลผลต

7) กระบวนการในตลาดตรวจสอบคณภาพยอนกลบเพอใหสนคาทวางตลาดมคณภาพและความปลอดภยยงไมเปนรปธรรมเทาทควรขาดกระบวนการและขนตอนทปฏบตไดสะดวก ท าใหสนคาปกตกบสนคาคณภาพไดคาตอบแทนเทากน

ขวญจตร สนตประชา และคณะ (2554: 4) ไดใหรายละเอยดของปญหาและอปสรรคในการปลกพรก ไวดงน

1) ขาดแคลนเมลดพนธ คอ ในชวงป 2550 เกดสภาวะอากาศแปรปรวนทวโลก รวมทงประเทศไทยท าใหการผลตเมลดพนธพรกของบรษทมปญหา จงท าใหเมลดพนธทจ าหนายในทองตลาดมคณภาพต าหลายพนธเมลดพนธมเปอรเซนตความงอกต า ดงนนจงท าใหเมลดพนธพรกหลายพนธขาดแคลนจากทองตลาด

2) ไดรบผลกระทบจากสภาวะโลกรอน ท าใหสภาพอากาศแปรปรวนสงมากฝนตกผดฤดกาลและฝนตกหนกตอเนองบอยครงทมฝนตกตอเนองแลวสลบกบอากาศแหงแลง จงท าใหเกดการระบาดของโรคพรกและแมลงศตรพรกอยางรนแรงซงโดยตวของพรกเปนพชทมศตรท าลายมาก ดงนนจงท าใหเมลดพนธทผลตเพอศกษาคณภาพและการเกบรกษาวามคณภาพต าและมไมเพยงพอกบการเกบรกษา

3) งานวจยเมลดพนธ ตองใชระยะเวลาคอนขางนานโดยเฉพาะพรกทมอายนานหลายเดอนกวาจะเกบผลผลตได และการผลตเมลดพนธท าไดเพยงปละ 1 ครงเทานน คอหลงฤดฝน ประมาณ ปลายเดอนธนวาคม – มนาคม ในชวงของการเกบเกยวเมลดพนธสภาพอากาศควรแหง คอมฝนตกนอยหรอไมมฝนตก

จราวด สแดงนอย และเพยรศกด ภกด (2554 : 180) ไดใหรายละเอยดของปญหาและอปสรรคในการปลกพรกรวมทงแนวทางแกไข ไวดงน

1) ปญหาในดานการผลตทพบมาก คอ โรคและแมลง ดงนนเกษตรกรควรหมนตรวจแปลงพรกอยางสม าเสมอ และเมอพบโรคหรอแมลงใหรบก าจดชนสวนทเปนโรคออกและพยายามอยาใหชนสวนทเปนโรคสมผสกบตนอน ควรก าจดวชพชในแปลงและบรเวณรอบแปลงไมใหเปนทอาศยของแมลงพาหะน าโรค หรอเมอเจอแมลงพาหะ 5 ตวตอ 1 ยอด ใหรบฉดสารสกดไลแมลงกอนแตถายงระบาดมากขนใหรบฉดสารปองกนแมลง และควรใชสารทกรมวชาการเกษตรรบรองและอนญาตใหใช

19

เนองจากโรคทพบเปนโรคทเกดขนบอยในทกฤดกาลปลก เชน โรคกงแหง โรคเหยวเขยว โรครากเนาและโรคโคนเนา ซงเปนโรคทเกดจากเชอราซงมสาเหตมาจากการปลกพชซ าทเดม ดงนนเกษตรควรมการปลกพชหมนเวยน และไถตากดนเพอลดปญหาโรคสะสมในดน

2) ปญหาเรองตนทนการผลตสง เนองจากคาสารเคม คาปยเคม และคาน ามนเชอเพลงเพมสงขนท าใหตนทนในการผลตสงขน ดงนนเกษตรกรควรลดปจจยการผลตในสวนของเคมลงแลวหนมาเพมในสวนของอนทรยสารแทนเชนปยคอกปยหมกหรอสารไลแมลงจากพรก โดยเกษตรกรสามารถผลตขนมาใชเองได

3) เปลยนระบบการปลกพรกแบบใชสารเคมมาเปนการปลกพรกระบบปลอดภยทสามารถใชสารเคมได แตในระดบทผลผลตออกสผบรโภคแลวไมมสารตกคาง หนมาปรบปรงดนแทนการใชปยเคมจ านวนมา กโดยการใชปยหมกแหงจากมลสตวลองบนพนกอนปลกพชและใสปนขาวหรอโดโลไมทในการปรบความเปนกรดดางของดน เพอจะท าใหสามารถลดการใชปยเคมลงไดถอเปนการลดตนทนและยงเปนการปรบปรงดนอกดวย

4) ปญหาดานการตลาด เกษตรกรควรคดเลอกพรกกอนขายเพอทจะท าใหมราคาขายทสงขน และควรรวมกลมเกษตรกรผปลกพรกขายเองโดยไมผานพอคาคนกลาง เพอใหไดราคาขายทเปนธรรม เนองจากราคาพรกมราคาขนลงไมแนนอน ดงนนพาณชยจงหวดควรเขามามบทบาทในการใหขอมลขาวสารเกยวกบความเคลอนไหวของราคาพรกในชวงเวลาตางๆ ของฤดกาลผลต เพอใหเกษตรกรรบทราบขอมลลวงหนาเพอจะไดวางแผนการผลตไดและหาตลาดรองรบพรก ใหมนคงและมการประกนราคาทแนนอน

5) ปญหาดานหนวยงานทรองรบและเกยวของ เนองจากปจจบนผบรโภคหนมาใสใจเรองสขภาพมากขน หนมาบรโภคอาหารทปลอดภยมากขน ดงนนกรมสงเสรมการเกษตรมบทบาทในการสงเสรมและใหความรเพมเตมเกยวกบการปลกพรกระบบปลอดภยแกเกษตรกรผปลกพรกอยางสม าเสมอและตอเนอง เนองจากเกษตรกรไมมการรวมกลมในการขายพรก ถนอมจต คงจตตงาม (มปป: 26) ไดศกษาเรอง การปลกพรกตามมาตรฐานเกษตรดทเหมาะสมจากกหารเกบขอมลการวเคราะหตนทน ป พ.ศ. 2554/2555 พบวา เกษตรกรผปลกพรกในอ าเภอหนองมวงไข จ านวน 47 ราย โดยแบงเปน 36 รายทเขาโครงการของ สกว. และอก 11 รายเปนกลมทไมไดเขารวม พบวา ผเขารวมโครงการปลกพรกเฉลย 2.84 ไรตอครวเรอนไดผลผลต 3,951.88 กโลกรมตอไร ราคาขายเฉลยกโลกรมละ 20.80 บาท ขณะทผไมไดเขารวมโครงการพนทเฉลย 2.96 ไรตอครวเรอนไดผลผลต 3,427.37 กโลกรมตอไรราคาขายเฉลยกโลกรมละ 20.11 บาท พชรนทร สภาพนธ และทดพงศ อวโรธนานนท (2558: 64-67) ไดศกษาเรอง ความรการปฏบต และชองทางการตลาดผกตามมาตรฐานเกษตรดทเหมาะสม ในจงหวดเชยงใหม พบวา การวจยครงนมวตถประสงคเพอวเคราะหระดบ ความร และระดบการปฏบต ของเกษตรกรผ ผลตผกตาม มาตรฐานเกษตรดทเหมาะสม โดยอาศยคาคะแนนเฉลยถวงน าหนก สมครวเรอนเกษตรกรตวอยางโดยวธการแบบชนภมและรวบรวม ขอมลโดยการสมภาษณดวยแบบสอบถาม จ านวน 166 ครวเรอน ผลการศกษาพบวา เกษตรกรมระดบความถกตองของคะแนนความรการผลตผกตามมาตรฐาน GAP ในระดบสงรอยละ 74.58 โดยมความแตกตางของคาเฉลยระดบความรเกยวกบการใชสารเคมอยางถกตอง และการเกบเกยวผลผลตในระยะทเหมาะสม ส าหรบการปฏบตตามมาตรฐาน GAP อยในระดบเหมาะสมมาก โดยเฉพาะดานการจดการสขลกษณะแปลงผก นอกจากนผลผลตผก GAP มความปลอดภยและมแหลงรบซอแนนอน ซงแหลงตลาดสามารถทวนสอบยอนกลบสการผลต

20

ในแปลง น ามาซงความไดเปรยบการแขงขนทางการคา และเกษตรกรมความพอใจตอการจดหนายผลผลตแตละชองทางการตลาด ในระดบมาก

ววฒน ภพรอม และศรวรรณ แดงฉา (2552) ไดศกษาเร อง ปจจยทมผลตอการยอมรบการเกษตรดทเหมาะสมของเกษตรกรผปลกผก ในอ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร พบวา การยอมรบการเกษตรดทเหมาะสมของเกษตรกรผปลกผกในอ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร ตลอดจนศกษาปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะของเกษตรกรผปลกผกทมตอการเกษตรดทเหมาะสมส าหรบพชอาหาร เพอน าไปสการไดรบรองแหลงผลตพชตาม ระบบการเกษตรดทเหมาะสม ประชากรทใชวจยไดแก เกษตรกรผปลกผกทวไป จ านวน 188 ราย สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก คารอยละ คาเฉลย คาสงสด-ต าสด คาเบยงเบนมาตรฐาน การวเคราะหถดถอยพหคณ (Multiple Regression Analysis) และสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน (Pearson's Product Moment Correlation Coefficient) ผลการวจยพบวา เกษตรกรมการปฏบตตามระบบการจดการคณภาพของการเกษตรดทเหมาะสมส าหรบพชอาหาร ในระดบดมากส าหรบปจจยทมผลตอการยอมรบการเกษตรดทเหมาะสมของเกษตรผปลกผกในอ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร ไดแก ทศนคต และความรของเกษตรกรผปลกผกแตกตางอยางมนยส าคญยงทางสถตทระดบความเชอมน 0.01 ปญหาและ ขอเสนอแนะของเกษตรกรเกยวกบการจดการคณภาพของการเกษตรดทเหมาะสมส าหรบพชอาหาร พบวา เกษตรกรสวนใหญไมมนใจดานการตลาดและราคาผลผลตผกทผลตตามมาตรฐานการเกษตรดทเหมาะสม จงตองการใหหนวยงานทเกยวของมสวนรวมในการแกไขปญหา นอกจากนยงพบวา เกษตรกรตองการใหเจาหนาทสงเสรมการเกษตรมาชวยดแลและใหค าแนะน าอยางใกลชดเกยวกบแผนปฏบตงานตามการจดการคณภาพการเกษตรดทเหมาะสม แบบบนทก และการจดบนทกเพอใหเกษตรกรเขาใจงาย และสามารถน าไปปฏบตไดอยางถกตอง

อมลณฐ ฉตรตระกล และคณะ (2553) ไดศกษาเรอง การพฒนาการผลตและการตลาดเพอเขาสระบบการจดการคณภาพ GAP ของเกษตรกรผปลกพรกในจงหวดเพชรบรณ พบวา เกษตรกรกลมทเปนสมาชก GAP และกลมทไมเปนสมาชก GAP มสภาพการผลตและการตลาดในลกษณะเดยวกน โดยใชพนทปลกพรกเฉลย 3.65 ไรตอครอบครว พรกปลกชวงฝนเรมตกในเดอนพฤษภาคม มการใหปยเคมและสารเคมปองกนก าจดศตรพชภายหลงจากเกบเกยว ผลผลตในแตละรนซงหางกนทก 15-20 วน เกษตรกรมการเกบเกยวผลผลตทกวนในชวงทใหผลผลต แตตางคนตางขายผลผลตโดยจ าหนายทงแบบเทกองและบรรจภาชนะจ าหนายทงแบบคดคณภาพและไมคดคณภาพ ทงนตลาด ตองการผลพรกทมความสด สวนการยอมรบของเกษตรกรทงสองกลมตอการด าเนนงานภายใตระบบการจดการคณภาพ GAP โดยรวมอยในระดบปานกลาง และเกษตรกรมความคาดหวงในการพฒนาระบบการจดการคณภาพ GAP เพอใหเกดประโยชนอยางแทจรงแกเกษตรกรโดยตรง เชน การจดหาตลาดทแนนอน การประกนราคาผลผลต รวมทงการใหความรและแนะน าวธการแกปญหาในดานการผลตและการตลาด

สาวตร เขมวงศ และอนนท สขสวสด (2558) ไดศกษาเรอง ปรมาณสารพษตกคางในพชผกผลไมหลงการรบรอง GAP พบวา การตรวจตดตามสารพษตกคางในผลผลตทางการเกษตรจากแปลงทผานการรบรองระบบเกษตรดทเหมาะสม (GAP) ในเขตพนทภาคใตตอนลาง ไดแก ตรง สตล พทลง สงขลา ยะลา ปตตาน และนราธวาส ระหวางเดอนตลาคม2553 ถงเดอนกนยายน2558 จากการสมเกบตวอยางการวเคราะหหาชนดและปรมาณสารพษตกคางทางการเกษตรทงหมด1,148 ตวอยาง พบวา แปลงผลตชนดพชทพบการตกคางเกนคาMRLs 1 ชนดพช ไดแก ฝรง จดรวบรวมพบ 5 ชนด

21

ไดแก กวางตง แตงกวา ผกกาดขาว ฝรง และพรก ขอมลจากการวเคราะห พบวาผลผลตทไดจากแปลงผลตหลงการรบรองระบบ GAP สวนมากมปรมาณการตกคางของสารพษต ากวาคา MRLs คอผลผลตปลอดภยตอการบรโภค นอกจากนยงมรอยละการตกคางของสารพษทางการเกษตรนอยกวาตวอยางพชจากจดรวมและจดจ าหนายอาจมการปรบปรงกบผลผลตจากแปลงทไมไดผลตตามระบบ GAP การศกษาชนดและปรมาณสารพษตกคางทางการเกษตรในผลผลตพชในเขตพนทภาคใตตอนลางสะทอนใหเหนถงมาตรฐานการใชวตถมพษทางการเกษตรของเกษตรกรหลงไดรบการรบรองแปลงตามระบบ GAP วายงคงถกตองและปลอดภยตามค าแนะน าในการผลตพช

วระ ภาคอทย และคณะ (2551) ไดศกษาเรอง การศกษารปแบบการจดการหวงโซอปทานพรกสด อ าเภอเกษตรสมบรณ และอ าเภอจตรส จงหวดชยภม พบวา เกษตรกรมการรวมกลมกนเพอผลตพรกปลอดภยไดมาตรฐาน GAP และสรางรปแบบการจดการหวงโซอปทานพรกสด เพอลดความเสยงภยและสรางความเชอมนใหแกเกษตรกรทเขารวมโครงการ โดยใชวธการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory Action Research) ผลการศกษาท าใหเกดกลมเกษตรกรทผลตพรกปลอดภยจ านวน 2 กลมใน 2 อ าเภอมสมาชกทงหมด 59 ราย อยในอ าเภอเกษตรสมบรณ 34 รายและอ าเภอจตรส 25 ราย สามารถผลตพรกปลอดภยออกสงตลาดในรปแบบพรกสด 122.97 ตน และพรกแหง 5.91 ตน โดยกลมเกษตรกรทผลตพรกสดอยในอ าเภอเกษตรสมบรณ มก าไรสทธจากการขายพรกสด 10,011.71 บาทตอไร สงกวาเกษตรกรทไมไดเขารวมโครงการเกอบ 2 เทาตว สวนกลมเกษตรกรทผลตพรกแหงซงอยในอ าเภอจตรสม ก าไรสทธเพยง 569.53 บาทตอไร ซงสงกวาเกษตรกรทไมไดเขารวมโครงการประมาณ 2 เทาเชนกน เกษตรกรในอ าเภอจตรสมก าไรสทธต ากวาเกษตรกรในอ าเภอเกษตรสมบรณมาก เพราะเกดโรคระบาดและประสบภยธรรมชาตคอนขางรนแรง เกษตรกรสวนใหญมความพงพอใจในการใชเทคโนโลยทโครงการน าไปฝกให และประสงคจะเขารวมโครงการพรกปลอดภยตอไปอก

วระ ภาคอทย และคณะ (2552) ไดศกษาเรอง โครงการการขยายการพฒนาเครอขายการจดการหวงโซอปทานพรกสดปลอดภย อ าเภอเกษตรสมบรณ และอ าเภอจตรส จงหวดชยภม พบวารปแบบทเหมาะสมในการขยายและพฒนาเครอขายตลอดจนศกษาบทบาทของตอเศรษฐกจสงคมของจงหวดชยภม โดยใชวธวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory Action Research) ผลการศกษาปรากฏวา เกษตรกรทเขารวมโครงการขยายมากขนจาก 59 เปน 224 ราย ใน พ.ศ. 2551 ในจ านวนนม 163 ราย ทยนขอรบใบรบรองมาตรฐานการการเกษตรทดเหมาะสม (ใบ Q) ปรากฏวามผผานการรบรองจ านวน 141 ราย หรอรอยละ 86.50 ของจ านวนผยนขอใบQ ทงหมด การขยายพนทและจ านวนสมาชกนนควรขยายไปในพนททมทดนอดมสมบรณ และอยใกลแหลงน าทมน าตลอดฤดกาลโดยเฉพาะพรกฤดแลง รปแบบการพฒนาเครอขายควรรวมเปนกลมๆ ละไมต ากวา 20 ราย เกษตรกรทปลกพรกฤดแลงแตละครอบครวควรไมเกน 1 ไร และพรกฤดฝนควรปลกไมเกน 3 ไร เพราะการปลกพรกตองท าแบบประณต พรกจงจะไดรบมาตรฐาน ผลผลตตอไรเพมขน และลดตนทนในการผลต พรกจงหวดชยภมไดกอใหเกดรายไดตอจงหวดประมาณ 1,000 ลานบาท และยงกอใหเกดการจางงานอกประมาณ 300 - 500 ลานบาท

วระ ภาคอทย และคณะ (2553) ไดศกษาเรอง โครงการการพฒนาและสรางเครอขายเกษตรกรผปลกพรกปลอดภย เพอรองรบการขยายตวของระบบการปลกพรกปลอดภยในจงหวดชยภม โดยมการวจยเนนการใชวธการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory Action Research) ผลการตดตามดานการยอมรบเทคโนโลย พบวา เกษตรกรทเปนสมาชกรายเดมมการ

22

ยอมรบเทคโนโลยอยางตอเนอง มเพยงบางเทคโนโลยเทานนทเกษตรกรหยดหรอไมมการใชเนองจากขอจ ากดทางดานแรงงาน ความหายากของปจจยการผลต และบางครงเกษตรกรไมประสบปญหาในเรองนน ซงปญหาในการผลตทเกษตรกรประสบสวนใหญมากกวารอยละ 90 ประสบปญหาเกดโรคและแมลง สวนปญหาทางดานการตลาดคอ ราคาพรกปลอดภยทเกษตรกรขายไดนนคอยขางต า ท าใหเกษตรกรขาดแรงจง ดงนน ในการแกไขปญหาของจงหวดในเรองของการเพาะปลกพรกปลอดภย จงหวดชยภม และหนวยงานทเกยวของจะตองพจารณาและวางแผนในการจดการตลอดทงโซอปทานของพรก ทงดานการผลตและการตลาดโดยหนวยงานรฐบาลควรมการประสานงานกนและควรมการประสานกบทางพอคาหรอผรบซอ เพอน าเงอนไขทางการตลาดไปท าแผนกลยทธในการพฒนาตอไป เนองจากพรกเปนพชชนดหนงทชวยสรางมลละคารวมใหแกจงหวดไมนอยกวาปละ 1000 - 1,200 ลานบาท

วระ ภาคอทย และคณะ (2554) ไดศกษาเรอง การพฒนาระบบการตดสนใจและการจดการโซอปทานพรกปลอดภยจงหวดแพร นาน และชยภม พบวา เกษตรกรถงการปรบใชเทคโนโลยการปลกพรก ปลอดภยททางโครงการไดด าเนนการอบรมและตดตามเกษตรกรทเขารวมโครงการในจงหวดแพร นาน และชยภม พบวาเกษตรกรมระดบการยอมรบและน าเทคโนโลยไปปรบใชแตกตางกน โดยภาพรวมเกษตรกรผปลกพรกในจงหวดชยภมมการปรบใชเทคโนโลยทหลากหลาย โดยภาพรวมเกษตรกรผปลกพรกในจงหวดชยภมมการปรบใชเทคโนโลยทหลากหลาย และมสดสวนของการน าเทคโนโลยไปปรบใชทสงกวาเกษตรกรจงหวดแพร และนานเนองจากเกษตรกรผปลกพรกจงหวดชยภมไดรบการฝกอบรมเทคโนโลยมาเปนระยะนานกวา และดวยขอจ ากดของสภาพภมอากาศทแลงทมทางเลอกในการผลตผลผลตเกษตรไดนอย ท าใหยอมรบเทคโนโลยทจะสงผลใหไดผลผลตทด และลดตนทนลงไปไดเมอเกษตรกรมการปรบใชเทคโนโลยการปลกพรกปลอดภยแลว พบวาการเกดโรคและแมลงลดลง โดยในจงหวดแพรและนานมรอยละการเกดโรคและแมลงลดลงสงเมอเทยบกบปทผานมา โดยเฉพาะโรคกงแหง ผลเนา และโรคหนอนเจาะผลพรก

วระ ภาคอทย และคณะ (2555: 118) ไดศกษาเรอง การพฒนาระบบการตดสนใจการผลตสนคาเกษตรและการบรหารจดการหวงโซอปทานพรกจงหวดนาน พบวา การน าเทคโนโลยทไดรบการฝกอบรมไปใชในการปลกพรกปลอดภยเทคโนโลยทเกษตรกรเขารวมฝกอบรมน าไปใชฟรเพาะปลกปจจบน 2554/55 มากกวารอยละ 80 มอย 3 เทคโนโลยคอการปลกพรกหลมละ 1 ตน การใชปนขาว หรอโดโลไมทกอนไถกลบบ ารงดน และใชสารเคมปองกนและก าจดศตรพช ทงโรคและแมลงทมชอสามญเทานน ส าหรบเทคโนโลยทเกษตรกรทเขารวมฝกอบรมมการปรบใชเกนกวารอยละ 50 ไดแกถอนตนพรกทเปนไวรส (ใบดาง) ทงปลกพรกไมซ าทเดมเกน 3 ปใชน าอนแชเมลดพรกกอนเพาะกลาตดหรอถอนตนทเปนโรคยอดเนาโคน เนา/แหง แลวน าไปเผา เกบผลพรกทเปนโรคกงแหงออกจากตนแลวน าไปเผาหรอฝงกลบไมใหเชอราขยายพนธตอ เมอพจารณาการใชเทคโนโลยระหวางเกษตรกรทไดเขารวมฝกอบรมและเกษตรกรทไมไดเขารวมฝกอบรม พบวา เทคโนโลยทมการปรบใชแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต ไดแก ตรวจความเปนกรดดางของดน ตดแตงกงใบแขนงใตงามแรก จดบนทกขอมล และท าน าหมกชวภาพสตรพชสตรสตว โดยเกษตรกรทเขาฝกอบรมจะมสดสวนการน าเทคโนโลยไปปรบใชมากกวาเกษตรกรทไมไดเขารวมฝกอบรม

23

2.1 ประวตการปลกพรกในอ าเภอปากพนง จงหวดนครศรธรรมราช (ณรงค คงมาก และคณะ , 2560) ไดกลาวเกยวกบ พนทอ า เภอปากพนง จ งหวด

นครศรธรรมราช เปนพนทปลกพรกมายาวนาน กวา 40 ป โดยการปลกพรกขหนผลใหญมากอนใครในจงหวดถงกบมการจดงานวนพรกชชอในชวงป พ.ศ.2527 – 2530 ในยคนายอเนก สทธ ประศาสน เปนผวาราชการจงหวดนครศรธรรมราช โดยมนายสวาท เอยดตน เปนแกนน าเกษตรกรกลมผปลกพรกโดยใชเทคนค “เกษตรยกรอง” ในการปรบสภาพพนทนาขาวมาเปนพนทปลกผกโดยมโครงการชลประทานแบบยกรองเพอการเกษตรขององคกรพฒนาเอกชนภายใตการสนบสนนของสถาบนวจยสงคม จฬาลงกรณมหาวทยาลย เปนองคกรสงเสรมการท าเกษตรยกรองในยคนน (พ.ศ. 2530- 2532) จากนนการปลกพรกขยายพนทไปยงต าบลแหลม ต าบลเขาพงไกร ต าบลควนชะลก ซงใชพรกสายพนธ “แดงสวาท” จากต าบลเกาะเพชร เปนพนธพรกในกลมพรกจนดาทนายสวาท เอยดตนปลก แพรขนายไปทวอ าเภอปากพนง และใกลเคยงโดยมตลาดหวอฐในอ าเภอเมองจงหวดนครศรธรรมราชเปนตลาดกลางรองรบ และตอมาแมคาทตลาดหวอฐกเรมน าสายพนธพรกการคาอกหลายชนดมาใหเกษตรกรไดปลกสงใหตนเอง

2.2 องคความรจากผลงานวจยทไดมการจดการองคความรและน ามาขยายผล

กจกรรมท 1 การประชมภาคเครอขายเกษตรกรผปลกพรกในเขตลมน าปากพนง จ. นครศรธรรมราช

เปนการจดประชมเพอก าหนดแผนการด าเนนการเครอขาย โดยใชประสบการณการวจยและบรการวชาการ เชน 1) ตวแบบงานวจยการมสวนรวมการพฒนาชมชนของประชาชนบานวงไทร ต าบลถ าใหญ อ าเภอทงสง จงหวดนครศรธรรมราช 2) โครงการ การบรหารจดการวตถดบของเกษตรกรผผลตเครองแกง จงหวดนครศรธรรมราช (หวหนาโครงการสนบสนนโดยส านกงานกองทนสนบสนนการวจย และมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย 2562) 3) สาธต บวขาว (2560) การรบรบทบาทของคณะกรรมการบรหารศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจ าต าบล อ าเภอรษฎา จงหวดตรง ศบกต. ในมหาวทยาลยราชภฎนครศรธรรมราช, ราชภฎวชาการวชาการครงท 2 ประจ าป 2560 4) เปนตน เพอรบฟงความคดเหนจากภาคเครอขาย กลมเกษตรกร หนวยงานทเกยวของในพนท เพอรวบรวม รบฟงความคดเหน และขอเสนอแนะแนวทางการด าเนนงาน รวมทงความคาดหวงและตองการในประเดนเกยวกบองคความรทจะด าเนนการถายทอด

กจกรรมท 2 การปลกพรกปลอดภยตามมาตรฐาน GAP เพอเพมผลผลต ลดตนทน และเพมก าไร

โดยการน าองคความร จากการวจยและบรการวชาการ เชน 1) เสถยรภาพของพนธในสภาพแวดลอมทแตกตางกนตอการใหผลผลตปาลมน ามน 2) การผลตสมโอพนธทบทมสยามภายใตความแปรปรวนของสภาพภมอากาศในเขตลมน าปากพนง จงหวดนครศรธรรมราช 3) การจดการน าและธาตอาหารการปลกพรก โดยการน าองคความรจากผลงานวจยเรอง สดนย เครอหล. 2559. ผลของการอบรมเชงปฏบตการตอระดบความรดานการจดการสวนปาลมน ามนของเจาหนาทสงเสรมการเกษตรจงหวดพงงา. แกนเกษตร (พเศษ 1) 44 : 93 – 984) การจดการโรคเพอการผลตพรกสด โดยการน างานวจยเรอง Aji Zulfikar, Izza Nur Layla, Chaisit Preecha, Wuttichai Seephueak, Pornsil Seephueak* Use of Antagonistic Bacteria from Spent Mushroom Compost forControlling Damping-off cause by Fusarium solani in Tomato 6 th Asian Academic

24

Society International Conference ( AASIC) A Transformative Community: Asia in Dynamism, Innovation, and Globalization 2018 : 630-638. 5) พชราภรณ วาณชยปกรณ. 2548. ประสทธภาพของสารสกดจากพชสมนไพรและสารฆาแมลง สงเคราะหในการควบคมแมลงศตรคะนา. ว. วทย.กษ. 36(ฉบบพเศษ5-6): 1172-1175 เปนตน และมาตรฐานทใชคอ “มาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต” ทกระทรวงพาณชยประกาศและ “มาตรฐานสนคาเกษตร : พรก”ตาม พ.ร.บ. มาตรฐานสนคาเกษตร พ.ศ. 2551 ประกาศ ณ วนท6กมภาพนธ 2561 ของกระทรวงเกษตรและสหกรณรวมถง มกษ.3001-2553 ซง ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาตของกระทรวงเกษตรและสหกรณ ประกาศ เมอ 7 ตลาคม2553 เรอง“พรกแหง” ในสวนของพนธพรกทใชในการสงเสรมใหเกษตรกรปลกเพอผลตเปนพรกแหงคอพรกในกลมของพรกขหนผลใหญคอ พรกจนดาและพรกหวเรอ เนองจากเปนพนธทเกษตรกรปลกอยแลวและประสบปญหาดงทกลาวมาขางตนแลว การเกบเมลดพนธเพอท าพนธตอไป เมอพรกอาย 160 วน กเรมทยอยเกบผลสก โดยเกบเฉพาะเมลดทเปนสแดงและเมลดทออกสสมจด เกบมาไวคางคนสองคน จากนนเอาเมลดออกมา เมลดทจมคอเมลดทดแลวใหผงลมใหหมาดกอนน าไปตากแดด 2-3 แดด หรอ ใชวธตากใหแหงแลวคอยมาขยเอาเมลดออก และรอนดวยตะแกรงเปนขนตอนสดทาย แลวคอยเกบใสถงกระดาษและเขยนชอและวนเดอนปทเกบแลวพบใสในถงพลาสตกเกบไวในตเยนเพอรกษาอตราการงอกและลดการหายใจของเมลดพนธใหนอยทสด จะสามารถเกบเมลดพนธไวใชไดนานเกน 2 ปขนไป

กจกรรมท 3 การจดการพรกสดดวยกระบวนการท าแหงผลผลต โดยการน าผลงานวจย 1) เรองสภาวะทเหมาะสมของการอบแหงพรกดวยรงสอนฟราเรด

รวมกบการสนสะเทอน ซงเปนการน าจดเดนของการอบแหง 2 แบบคอ เทคโนโลยการอบแหงแบบฟลอดไดซเซชน ซงเปนเทคนคการท าใหวสดเกดการกอสภาพของไหล ท าใหวตถดบทท าการอบแหงนนสามารถสมผสกบอากาศรอนหรอรงสความรอนไดอยางทวถงซงเมอรวมกบการใชรงสอนฟราเรดทมจดเดนในประดนของการใหความรอนไดอยางรวดเรว ใชระยะเวลาการอบแหงสน ใหอตราการถายเทพลงงานสง และพลงงานคลนจากรงสอนฟราเรดสามารถถกดดซบเขาสวสดทตองการใหความรอนไดโดยตรงจงสญเสยพลงงานต า กจะท าใหนวตกรรมเครองอบแหงทสรางขนเหมาะสมกบการอบแหงพรก 2)เศรษฐวฒน ถนมกาญจน, ชโลธร ศกดมาศ, นศพร ธรรมโชต และจราพร ศรภญโญวณชย จงยงเจรญ. (2561). ผลของการอบแหงขาวเปลอกความชนสงโดยใชลมรอนรวมกบการเปาอากาศแวดลอม. ในรายงานการประชมวชาการระดบชาต มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล ครงท 1 0 , ว นท 1 - 3 ส ง ห าคม 2561 , จ . ต ร ง . 3 ) Thanimkarn, S. , Cheevitsopon, E. and Jongyingcharoen, J.S. (2019). Effects of vibration, vacuum, and material thickness on infrared drying of Cissus quadrangularis Linn. doi.org/10.1016/j.heliyon.2019.e01999.

กจกรรมท 4 การพฒนาศกยภาพเกษตรกรผปลกพรกเพอการผลตตามความตองการของตลาด

เปนกจกรรมทการน าองคความรจากการวจยและบรการวชาการ เชน 1) การวจยกระบวนการกลมเพอการปลกไมมคาทางเศรษฐกจ พนทต าบลถ าใหญ อ าเภอทงสง จงหวดนครศรธรรมราช 2) การบรการวชาการในการจดท าแผนธรกจ พนทอ าเภอบางขน จงหวดนครศรธรรมราช หรอการบรการวชาการในการถอดบทเรยนเพอพฒนาวสาหกจชมชน 3) เกยรตขจร ไชยรตน และปยะ เพชรสงค. (2562). การเปลยนแปลงมลคาทางเศรษฐกจของสาขากจกรรมทางเศรษฐกจพนทกลมจงหวดภาคใตฝงอาวไทย. การประชมสมมนาวชาการระดบชาต ครงท ๑ ประจ าป

25

2562 การจดการในยคเทคโนโลยน าการเปลยนแปลง (Management in Disruptive Technologies Era). ณ อาคารสรธร วทยาลยนวตกรรมการจดการ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลรตนโกสนทร จงหวดนครปฐม. วนท 26 เมษายน 2562 , หนา 886 – 892. เปนตน มาเปนกระบวนการในการถายทอดความรเพอการพฒนาศกยภาพเกษตรกรผปลกพรกเพอการผลตตามความตองการของตลาด กลาวคอ สถานการณเกษตรกรในพนทจงหวดนครศรธรรมราช ป 2563 ทมพนทปลกพรก เชน พรกเขยวมนใน 4 อ าเภอ ไดแก หวไทร เชยรใหญ ปากพนง และเฉลมพระเกยรต ซงเปนพนทเปาหมายรวมพนทปลก ประมาณ 7,000 ไรเศษ เกษตรกร 1,896 ราย ผลผลตรวม 12,000 ตน ในปจจบนผลผลตทยงไมเกบเกยวออกสตลาดชวงเดอนเมษายน ถงพฤษภาคม 2563 ประมาณ 8,400 ตน ซงหากคาดการณผลผลต พบวาเกษตรกรเผชญความผนผวนของราคาพรก ประกอบกบสถานการณโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ทราคาผลผลตพรกก าลงตกต า โดยเฉพาะพรกเขยวมน ท าใหการสงออกไปยงประเทศมาเลเซย และสงคโปร ซงเปนตลาดหลกชะลอตว สงผลใหพอคารบซอจากเกษตรกรในพนทลดลง จากเดมราคา 30-40 บาทตอกโลกรม เหลอ 8-9 บาทตอกโลกรม และจ ากดปรมาณการรบซอตอวนตอรายดวย แตในปจจบนมภาคเอกชน เชน หางสยามแมคโคร สาขานครศรธรรมราช ไดเขามาชวยเหลอในการรวบรวมผลผลตทางการเกษตรมาวางจ าหนายทสาขานครศรธรรมราช และกระจายไปยงสาขาตางๆ ดวย อาท สตล ภเกต สราษฎรธาน สมย และทงสง เปนตน บทบาทของภาคเอกชนทมความตองการ (Demand) คอกลไกส าคญในฐานะผซอ ผรวบรวมผลผลตและกระจายผลผลตทางการเกษตรไปจ าหนาย เปนการชวยบรรเทาความเดอดรอนใหแกเกษตรในชวงทราคาตกต า ซงทผานมาไมมกระบวนการเชอมโยงหรอกระบวนการทหนนเสรมใหผซอและผขายตกลงรวมกนในการผลตหรอการปลกพรก ดงนนหากผผลตคอเกษตรกรสามารถท าการผลตใหมปรมาณ (Supply) สอดคลองกบความตองการของตลาดรวมทงมการแปรรปเพอเพมมลคา ทงนกระบวนการส าคญในการถายทอดความรเชงกระบวนการส าหรบกจกรรมนคอ กระบวนการทการผลตสอดคลองกบความตองการของตลาด ซงในการวจยจะมผรบซอส าคญ คอบรษท เหมยหลน ซงเปนบรษทผลตเครองแกง และตองการพรกไปแปรรปในรปแบบผลผลตอนๆ เปนภาคเครอขายส าคญของการวจย โดยบรษทตองการพรกทมมาตรฐานและสมารถใหราคาทสอดคลองกบสถานการณการผลตจรง ดงนนกจกรรมการพฒนาศกยภาพเกษตรกรผปลกพรกเพอการผลตตามความตองการของตลาด จงเปนกระบวนการทท าใหผซอบอกถงความตองการ และผผลตคอเกษตรกรผลตตามความตองการอยางมมาตรฐาน โดยกลไกส าคญคอมราคารบซอและราคาทตองการขายทตรงกนทงสองฝาย จงเปนเปาหมายของกจกรรมน

26

บทท 3 ระเบยบวธการด าเนนงาน

3.1 กจกรรมท 1 : การประชมภาคเครอขายเกษตรกรผปลกพรกในเขตลมน าปากพนง จ. นครศรธรรมราช เพอการวางแผนการจดการการดาเนนการตามแผน ประกอบดวย พ นทกลมเปาหมาย คอ เกษตรกรผปลกพรกพ นทลมน าปากพนง หวไทร เชยรใหญ ปากพนง เฉลมพระเกยรต และชะอวดซงมข นตอนการดาเนนงาน

ขนเตรยมการ 1) จดทาแผนงานการดาเนนการโครงการ เตรยมความพรอมในการดาเนนโครงการ กาหนด

ข นตอนการทางาน ระยะเวลาและผรบผดชอบ 2) วเคราะหบรบทกลมเปาหมาย เพอจดเตรยมความพรอมในการถายทอดเทคโนโลย 3) กาหนดรายละเอยดรปแบบ ลกษณะการดาเนนการ ขนด าเนนการ 1) จดประชมเพอรบฟงความคดเหนจากภาค กลมเกษตรกร หนวยงานทเกยวของในพ นท

เพอรวบรวม รบฟง ความคดเหน และขอเสนอแนะแนวทางการดาเนนงาน รวมท งความคาดหวงและตองการในประเดนเกยวกบองคความรทจะดาเนนการถายทอด

2) ปรบปรง วธการ ขอมล และเครองมอทใชในการดาเนนงาน ตามขอเสนอจากการประชมการรบฟงความคดเหนจากภาคเครอขาย และหนวยงานทเกยวของ

ภาพทA

27

ภาพทB

ภาพทC

28

ภาพท 1 (ภาพ A,B,C,D,E ) ประชมเพอรบฟงความคดเหนจากภาค กลมเกษตรกร หนวยงานท

เกยวของในพ นท

3.2 กจกรรมท 2 : การอบรมเชงปฏบตการเกยวกบการปลกพรกปลอดภยตามมาตรฐาน GAPเพอเพมผลผลต ลดตนทน และเพมกาไรเนนการปฏบตจรง

ภาพทD

ภาพทE

29

- การถายทอดองคความรการปลกพรกปลอดภยตามมาตรฐาน GAP - เกบตวอยางดนในแปลงปลกของเกษตรกร เพอนามาแนะนาการใสปย จานวน 5 แปลง - วางแผนการจดการธาตเพอเพมผลผลตและคณภาพพรกสด - ถายทอดเทคโนโลยการจดการธาตอาหารเพอเพมผลผลตและคณภาพพรกสด - ผลตปยหมกจากกอนเช อเหดเกาทมเช อจลนทรยทเปนประโยชนผสมอย เพอใชเปนปย

ในการเตรยมดนกอนปลกผสมเช อปฏปกษเพอเพมประสทธภาพ - เพาะเมลดพรกทแชในสปอรแขวนลอยเช อราไตรโคเดอรมากอนนาไปปลกเกษตรกร - นาเมลดพรกไปปลกในแปลงสาธต ตรวจสอบการเกดโรค ทกระยะของการเจรญเตบโต

เกบตวอยางเช อจลนทรยในดนเพอตรวจปรมาณและความหลากหลาย - จดอบรมเชงปฏบตการในการใชเทคโนโลยทเหมาะสมในการการจดเพล ยไฟ ไรขาว

และแมลงวนทอง และใหเกษตรกรเยยมชมแปลงสาธตทมการใชเทคโนโลยผสมผสานในการจดการแมลงศตรพรก

ขนเตรยมการ 1) จดทาแผนงาน กาหนดข นตอน เตรยมความพรอม กาหนดระยะเวลาและผรบผดชอบใน

การดาเนนโครงการ 2) คดเลอกตวแทนเกษตรกรแกนนา จานวน 100 คน 3) กาหนดรายละเอยดรปแบบ ลกษณะการดาเนนการฝกอบรม ขนด าเนนการ 1) จดอบรมเชงปฏบตการเกยวกบกระบวนการการอบรมเชงปฏบตการเกยวกบการปลกพรก

ปลอดภยตามมาตรฐาน GAPเพอเพมผลผลต ลดตนทน และเพมกาไรท งระบบต งแตการการจดการคณภาพดน การจดการโรค การจดการแมลง รปแบบการปลก

2) ประเมนผลการดาเนนงาน

30

ภาพท M

ภาพท N

31

ภาพท 2 (ภาพ M,N,O,P) อบรมเชงปฏบตการเกยวกบการปลกพรกปลอดภยตามมาตรฐาน GAPเพอ

เพมผลผลต ลดตนทน และเพมกาไรท งระบบ

3.3 กจกรรมท 3 : การจดการพรกสดดวยกระบวนการอบแหงผลผลต ขนเตรยมการ 1) จดทาแผนงาน กาหนดข นตอน เตรยมความพรอม กาหนดระยะเวลาและผรบผดชอบใน

การดาเนนโครงการ 2) คดเลอกเกษตรกรทมความพรอมและตองการ อยางนอยจานวน 1 ราย 3) กาหนดรายละเอยดรปแบบ ลกษณะการดาเนนการฝกอบรม ขนด าเนนการ

ภาพท O

ภาพท P

32

1) พฒนาเครองอบแหงฟลอดไดซเบด-อนฟราเรด จากเครองตนแบบเพอเพมศกยภาพการผลตพรกแหงใหสอดคลองกบวตถดบทมในพ นท โดยสามารถอบแหงวตถดบพรกสดได 100 กโลกรม/รอบการผลต

2) ถายทอดองคความรการผลตพรกทไดจากการอบแหงทมคณภาพทสงข นจากวธการเดมทเกษตรกรใชอย เชน คณภาพดานส คณภาพของสารแคพไซซน



การประดษฐน เปนการประดษฐทเกยวของกบเครองอบแหงแบบอนฟราเรดรวมกบการสนสะเทอน มหลกการทางานโดยแบงการทางานออกเปน 2 ชด คอ ชดท 1 ชดใหกาเนดคลนความรอนแบบอนฟราเรดโดยใชหลอดอนฟราเรด 8 หลอด ตดต งอยเหนอถาดอบแหงโดยมระยะหางวดจากถาดอบแหง 20 เซนตเมตรใชเทอรโมคปเปลซงตดต งทผวของหลอดอนฟราเรดเพอวดอณหภมผวหลอดขณะทางานและทาหนาทควบคมอณหภมในการตดตอกระแสไฟชดท 2 ชดกลไกการสรางการสนสะเทอนของวสด ประกอบไปดวยเพลาซงสวนปลายของเพลาดานหนงจะตดต งคนชกคนสงซงตดกบถาดอบแหง สวนปลายอกดานจะตอเขากบมอเตอรตนกาลง การทางานของการสนสะเทอนเกดจากการหมนของเพลาซงรบกาลงจากมอเตอรจากน นสงถายกาลงไปขบคนชกคนสงซงจะทาหนาทสงถายแรงไปยงถาดอบแหงทาใหเกดการเคลอนทไป-มา วสดจงสามารถเกดการสนสะเทอนได

เครองอบแหงแบบอนฟราเรดรวมกบการสนสะเทอนตามการประดษฐน ใชเหลกกลาไรสนมเกรดสาหรบอาหารเปนวสดหลกในการผลตและมขนาดของเครองโดย 1270 x 1136 x 1000 มลลเมตร มมอเตอรเปนตนกาลงในสนสะเทอนถาดถาดอบแหงท ง 4 ถาด และใชหลอดอนฟราเรด 8 หลอด ตดต งอยเหนอถาดอบแหงโดยมระยะหางวดจากถาดอบแหง 20 เซนตเมตร และ

เครองอบแหงแบบอนฟราเรดรวมกบการสนสะเทอนตามการประดษฐน แบบแยกสวน ซงมลกษณะทประกอบดวย ประตปดเปดเครอง 1 จะบฉนวนกนความรอน จะมกลองควบคม 2 ภายในจะมสวตชควบคมการปดเปดและมหนาปดแสดงอณหภมภายในเครองและมตวควบคมการทา งานของมอเตอรตนกาลง 8 โดยเปนชดกลไกการสรางการสนสะเทอนของถาดอบแหง 3 ซงประกอบไปดวยเพลา 12 ทาหนาทสงกาลงไปยงคนชกคนสง 10 ซงตดกบถาดอบแหง ทาใหเกดการเคลอนทกลบไปกลบมาสวนปลายอกดานจะตอเขากบมอเตอรตนกาลง 8 โดยมลปปน 11 เปนตวรองรบและประคองการหมนของเพลาและจะมโครงสรางเหลก 5 เปนชอง 4 ชอง สาหรบใสถาดอบแหง 3 โดยเหนอถาดอบแหงจะมการตดต งหลอดอนฟราเรด 6 จานวน 2 หลอด ตอถาดอบแหง 3 หนงถาด โดยหลอดอนฟราเรดจะยดตดกบโครงสรางเหลก 5 ซงอยภายในตวเครองอบแหงแบบอนฟราเรดรวมกบการสนสะเทอน 7 โดยมการบฉนวนกนความรอนภายในและม พดลม 9 นาความช นภายในเครองอบแหงออกสอากาศดานนอกและมการออกแบบใหตวเครองสามารถเคลอนทไดสะดวกโดยการนาลอ 4 มาใส

ตารางท 1 รายการและวสดเครองอบแหงแบบอนฟราเรดรวมกบการสนสะเทอน รายการ ขนาด/ชนด/วสด/กาลงไฟฟา

1. ตอปกรณควบคมการทางานไฟฟา ประกอบดวย

33

- สวตชควบคมอณหภมแบบดจตอล - สวตชควบคมพดลมระบายอากาศช น

- อนเวอรเตอรควบคมการทางานระบบสนสะเทอน

- สวตชไฟฟาหลก

- สวตชนรภย 2. สวตซเปดปดการจายกระแสไฟฟาของอปกรณควบคมการทางานของเครอง

30 แอมป 220 โวลต

3. ถาดอบแหง สแตนเลส 304 ขนาด 1×1×0.1 เมตร 4. ลอเหลก ขนาด 1 น ว 4 ลอ 5. โครงสรางตอบแหง แสตนเลส 304

6. หลอดอนฟราเรด กาลงไฟฟาหลอดละ 400 วตต 220 โวลต จานวน 8 หลอด

7. เครองอบแหงอนฟราเรดรวมกบการสนสะเทอน

สแตนเลส 304 ขนาด 1.2×1.2×1.2 เมตร

8. มอเตอรตนกาลง ขนาด 1 แรงมา

9. พดลมระบายอากาศช น ขนาด 15 วตต จานวน 3 ตว 10. คนชกคนสง เหลกเพลา ขนาดเสนผาศนยกลาง 15 มลลเมตร 11. ลกปนตลบ เสนผาศนยกลาง 1น ว

12. เพลาขบ เหลกเพลา ขนาดเสนผาศนยกลาง 1น ว

ภาพท Q

34

ภาพท 3 (ภาพ Q,R ) เครองอบแหงแบบอนฟราเรดรวมกบการสนสะเทอน

3.4 กจกรรมท 4 : การพฒนาศกยภาพเกษตรกรผปลกพรกเพอการผลตตามความตองการของตลาด การประชมภาคเครอขายผปลกพรก เพอการวางแผนการจดการการดาเนนการตามแผน ประกอบดวย พ นทกลมเปาหมายเกษตรผปลกพรกและหนวยงานทเกยวของ เชน เกษตรกรอาเภอปากพนง โครงการพระราชดารฯ เปนตน ซงมข นตอนการดาเนนงาน

ขนเตรยมการ 1) จดทาแผนงานการดาเนนการโครงการ เตรยมความพรอมในการดาเนนโครงการ กาหนด

ข นตอนการทางาน ระยะเวลาและผรบผดชอบ 2) วเคราะหบรบทกลมเปาหมาย เพอจดเตรยมความพรอมในการถายทอดเทคโนโลย 3) กาหนดรายละเอยดรปแบบ ลกษณะการดาเนนการ ขนด าเนนการ 1) จดประชมเพอรบฟงความคดเหนจากภาค กลมเกษตรกร หนวยงานทเกยวของในพ นท


2) ปรบปรง วธการ ขอมล และเครองมอทใชในการดาเนนงาน ตามขอเสนอจากการประชมการรบฟงความคดเหนจากภาค หนวยงานทเกยวของ

3) ดาเนนการจดกจกรรมจรงในพ นท 4) ถอดบทเรยน ประเมนผลการดาเนนงาน

ภาพท R

35

ภาพทF

ภาพท G

36

ภาพท H

ภาพท K

37

ภาพท 4 (ภาพ F,G,H,K,L) วเคราะหบรบทกลมเปาหมาย เพอจดเตรยมความพรอมในการถายทอด

เทคโนโลย

ภาพท L

38

บทท 4 ผลการด าเนนโครงการ

กจกรรมท 1 : การประชมภาคเครอขายเกษตรกรผปลกพรกในเขตลมน าปากพนง จ.

นครศรธรรมราช เพอการวางแผนการจดการการด าเนนการตามแผน ประกอบดวย พนทกลมเปาหมาย

คอ เกษตรกรผปลกพรกพนทลมน าปากพนง หวไทร เชยรใหญ ปากพนง เฉลมพระเกยรต และชะอวดซงมขนตอนการด าเนนงาน

ข นด าเนนการ 1) จดประชมเพอรบฟงความคดเหนจากภาค กลมเกษตรกร หนวยงานทเกยวของในพนท

เพอรวบรวม รบฟง ความคดเหน และขอเสนอแนะแนวทางการด าเนนงาน รวมทงความคาดหวงและตองการในประเดนเกยวกบองคความรทจะด าเนนการถายทอด

2) ปรบปรง วธการ ขอมล และเครองมอทใชในการด าเนนงาน ตามขอเสนอจากการประชมการรบฟงความคดเหนจากภาคเครอขาย และหนวยงานทเกยวของ

ผลการด าเนนงาน จดประชมหนวยงานเครอขายทเกยวของ ครงท 1 ส านกงานวจยและพฒนาการเกษตรเขต 7

นครศรธรรมราช ศนยขยายพนธพชท 4 นครศรธรรมราช ส านกงานเกษตรอ าเภอ เชยรใหญ ปากพนง หวไทร ชะอวด เฉลมพระเกยรต ศนยอ านวยการและประสานงานพฒนาพนทลมน าปากพนง อนเนองมาจากพระราชด าร ส านกงานกจกรรมเพอสงคมเครอเบทาโกร เกษตรกรผน าทง 5 อ าเภอ

ภาพท 5 ปญหาทพบในระบบการปลกพรกพนทลมน าปากพนง

จากภาพท 6 ปญหาทพบในระบบการปลกพรกพนทลมน าปากพนงจากการประชมหนวยงานเครอขายทเกยวของพบวา

1) ปญหาโรค เชน โรคเหยว รากปม ใบหงก ใบดาง และ แมลง เชน เพลยไฟ ไรขาว แมลงวนทอง

39

2) ปญหาทพบเกษตรกรไมมการคดเกรดผลผลตกอนจ าหนายท าใหราคาผลผลตตกต าไมสามารถควบคมราคาได

3) ผลผลตของเกษตรกรไมไดคณภาพ 4) ราคาพรกในตลาดผนผวนราคาขนลงอยตลอดเวลา 5) แรงงานไมเพยงพอเกษตรกรหลายรายปลกพรกมากเกนไปไมสอดคลองกบแรงงานใน

ครวเรอนทมท าใหเกดการจางงานสงผลใหมตนทนในการผลตเพมมากขน 6) เกษตรกรในพนทขาดความรเรองการจดการดนไมทราบขอมลชดดนของตนเองท าใหมการ

ปรบปรงคณภาพดนทผด 7) เกษตรกรในพนทไมมการควบคมตนทนผลผลต เชน รายจายเรองการก าจดศตรพช วชพช

ปย และตนทนทางดานแรงงาน 8) เกษตรกรในพนทไมมการเพมมลคาผลผลตจากผลผลตทไมไดคณภาพ 9) ปญหาเรองน าเกษตรกรในพนทพบปญหาเรองน าทวมในพนทท าใหบางฤดกาลไมสามารถ

ปลกพรกไดตามฤดกาล กจกรรมท 2 : การอบรมเชงปฏบตการเกยวกบการปลกพรกปลอดภยตามมาตรฐาน GAP

เพอเพมผลผลต ลดตนทน และเพมก าไรเนนการปฏบตจรง - การถายทอดองคความรการปลกพรกปลอดภยตามมาตรฐาน GAP - เกบตวอยางดนในแปลงปลกของเกษตรกร เพอน ามาแนะน าการใสปย จ านวน 5 แปลง - วางแผนการจดการธาตเพอเพมผลผลตและคณภาพพรกสด - ถายทอดเทคโนโลยการจดการธาตอาหารเพอเพมผลผลตและคณภาพพรกสด - ผลตปยหมกจากกอนเชอเหดเกาทมเชอจลนทรยทเปนประโยชนผสมอย เพอใชเปนปยใน

การเตรยมดนกอนปลกผสมเชอปฏปกษเพอเพมประสทธภาพ - เพาะเมลดพรกทแชในสปอรแขวนลอยเชอราไตรโคเดอรมากอนน าไปปลกเกษตรกร - น าเมลดพรกไปปลกในแปลงสาธต ตรวจสอบการเกดโรค ทกระยะของการเจรญเตบโต

เกบตวอยางเชอจลนทรยในดนเพอตรวจปรมาณและความหลากหลาย - จดอบรมเชงปฏบตการในการใชเทคโนโลยทเหมาะสมในการการจดเพลยไฟ ไรขาว


ข นด าเนนการ 1) จดอบรมเชงปฏบตการเกยวกบกระบวนการการอบรมเชงปฏบตการเกยวกบการปลกพรก

ปลอดภยตามมาตรฐาน GAPเพอเพมผลผลต ลดตนทน และเพมก าไรทงระบบตงแตการการจดการคณภาพดน การจดการโรค การจดการแมลง รปแบบการปลก 2) ประเมนผลการด าเนนงาน

ผลการด าเนนงาน การเกบตวอยางดนเพอการวเคราะหธาตอาหาร ธาตอาหารเปนสงจ าเปนตอการเจรญเตบโตละการใหผลผลตของพช หากเกษตรกรสามารถ

จดการธาตอาหารไดเหมาะสมและตรงตามความตองการของพช จะสงผลใหพชสามารถน าธาตอาหารไปใชเพอการเจรญเตบโตและใหผลผลตไดด แตหากเกษตรกรจดการธาตอาหารไมเหมาะสมและตรง

40

ตามความตองการของพช จะสงผลใหพชไมสามารถน าธาตอาหารไปใชเพอการเจรญเตบโตและใหผลผลตไดด ในการจดการธาตอาหารเพอใหเหมาะสมและตรงตามความตองการของพชนน การวเคราะหดนเปนวธการทส าคญอยางยง เนองจากท าใหเกษตรกรทราบถงระดบความเปนกรดดางของดน และทราบปรมาณธาตอาหารทเปนประโยชนในดน ซงจะชวยใหเกษตรกรสามารถใสปยไดเหมาะสมและตรงตามความตองการของพช ส าหรบการเกบตวอยางดนมขนตอนการเกบดงน

การเกบตวอยางดน 1) เดนสมเกบตวอยางดนใหทวแปลงในแตละแปลง แปลงละประมาณ 15 จด

ภาพท 6 การเกบตวอยางดน

2) ใช auger เจาะดนทระดบความลก 30 เซนตเมตรจากระดบผวดน

41

ภาพท 7 เจาะดนทระดบความลก 30 เซนตเมตร

3) น าดนทง 15 จด ซงเกบมาจากแปลงเดยวกน มาเทรวมกน แลวคลกเคลาใหเขากน

ภาพท 8 คลกเคลาดนทเจาะเขาดวยกน

4) แบงดนออกเปน 4 สวน แลวเกบตวอยางดนเพยง 1 สวน ใหไดประมาณครงกโลกรมใสถงพลาสตก พรอมบนทกขอมลตวอยางดน เชน ชอเจาของแปลง ทอยของแปลง วนเวลาทเกบตวอยางดน

42

5) น าดนทไดจากการเกบมาผงในทรมประมาณ 2 สปดาห

ภาพท 9 ตากดนในทรม

6) บดตวอยางดนและรนในตะแกรงตาขายละเอยด 7) เกบตวอยางดนสงเขาหองปฏบตการ เพอวเคราะหหาปรมาณธาตอาหารในดน ผลการวเคราะหเบ องตนและการปรบปรงดน จากการเกบตวอยางดนมาวเคราะหในหองปฏบตการ ผลการวเคราะหเบองตนพบวาดนมคาความเปนกรดดางประมาณ 7.8 (มคาเปนดาง) ดงภาพท 5 ทงนนาจะมสาเหตจากดนบรเวณพนทปาระก าเปนกลมชดดนท 3 ซงมวตถตนก าเนดดนพวกตะกอนผสมของตะกอนล าน าและตะกอนน าทะเล แลวพฒนาในสภาพน ากรอย ดนกลมนพบในบรเวณทราบลมหรอทราบเรยบ บรเวณชายฝงทะเลหรอหางจากทะเลไมมากนก มน าแชขงในชวงฤดฝน เปนดนลกทมการระบายน าเลวถงคอนขางเลว มเนอดนเปนพวกดนเหนยวหรอดนเหนยวจด หนาดนอาจแตกระแหงเปนรองลกในฤดแลง และมรอยถไถลในดน ดนบนมสด า สวนดนลางมสเทาหรอน าตาลออน มจดประสเหลองและสน าตาล ตลอดชนดน บางบรเวณอาจพบจดประสแดงปะปน ดงภาพท 6 และ 7

43

ภาพท 10 คาความเปนกรดดางของดนในแปลงสาธต

ภาพท 11 สภาพกลมดนในพนทต าบลปาระก า อ าเภอปากพนง จงหวดนครศรธรรมราช

สมบตของดน

เปนกลมชดดนทเกดจากวตถตนก าเนดดนพวกตะกอนผสมของตะกอนล าน าและตะกอนน าทะเล แลวพฒนาในสภาพน ากรอย พบในบรเวณทราบลมหรอทราบเรยบ บรเวณชายฝงทะเลหรอหางจากทะเลไมมากนก มน าแชขงในชวงฤดฝน เปนดนลกทมการระบายน าเลวถงคอนขางเลว มเนอดนเปนพวกดนเหนยวหรอดนเหนยวจด หนาดนอาจแตกระแหงเปนรองลกในฤดแลงและมรอยถไถลในดน ดนบนมสด า สวนดนลางมสเทาหรอน าตาลออน มจดประสเหลองและสน าตาล ตลอดชนดน บางบรเวณอาจพบจดประสแดงปะปน หรออาจพบผลกยปซมบาง ทความลกประมาณ 1.0 -1.5 เมตร จะพบชนตะกอนทะเลสเขยวมะกอก และพบเปลอกหอยปน ปฏกรยาดนเปนกรดจดถงดางปานกลาง

7)85 7)84

44

ภาพท 12 ลกษณะดนในแปลงสาธต ต าบลปาระก า อ าเภอปากพนง จงหวดนครศรธรรมราช

แนวทางการจดการธาตอาหาร

1) แนะน าใหเกษตรกรใสปยหมกและน าหมก เพอเปนตวชวยในการปรบคาความเปนกรดดางของดนใหมคาลดลง 2) แนะน าใหเกษตรกรใสปยทใสประกอบของก ามะถน เชน 21-0-0 และ 0-0-45 เพอเพมความเปนกรด ซงจะชวยสงเสรมความเปนประโยชนของธาตอาหารในดน

การจดการโรคพรก เชอจลนทรยท เปนสาเหตหลกกอโรคในพรก ไดแก เชอรา แบคทเรย ไวรส ไวรอยด

และไสเดอนฝอย ซงสาเหตสามารถเขาท าลายไดทกระยะของการเจรญ ท าใหผลผลตเสยหายทงดานปรมาณและคณภาพ

สาเหต เช อ Pythium sp., Fusarium sp. และ Sclerotium sp. อาการ มกเกดในระยะกลา ลกษณะเปนแผลช า ฉ าน าทโคนตน แลวขยายเปนรอยช าส

น าตาลรอบโคนตน ท าใหตนกลาหกพบ ตนกลาเหยวและแหงตายในทสด การปองกนก าจด 1) ไมเพาะกลาใหแนนมากเกนไป แปลงปลกควรมการระบายน าไดด น าไมขง 2) ใหน าพอเหมาะ ไมควรรดน าตอนเยนหรอค า 3) ฉดพนดวยเชอราปฏปกษไตรโคเดอรมา หรอเชอ แบคทเรย Bacillus subtilis โดยการ

คลกเมลดกอนปลก หรอใสในดน 4) ฉดพนดวยสารปองกนก าจดเชอรา ไดแก เมทาแลกซล โพรพาโมคารบไฮโดรคลอไรด

(propamocarb hydrochloride) หรอ อไตรไดอะโซล + ควนโตซน (etridiazole + quintozene) (อดมศกด, 2563)

สาเหต เชอรา Fusarium oxysporum f.sp. vasinfectum (Atk) Snyd & Hans

45

อาการ เชอราเขาท าลายบรเวณรากและโคนตน ใบพรกแสดงอาการเหยวเหลอง ลลงและรวงหลน เมอถอนตนพรกดพบวา เปลอกรากเนาหรอหลดรอน เปลยนเปนสน าตาล หากอากาศชน สงเกตเหนสวนของเสนใยและสปอรเชอราสขาวหรอสมออนเจรญปะปน

การปองกนก าจด 1) เชอสาเหตสะสมอยในดนเปนเวลานน จ าเปนตองหลกเลยงการปลกในทเคยมโรค 2) ใชพนธตานทาน 3) ปรบพนทปลกโดยการยกรอง เพอใหน าระบายไดด 4) ใชปยหมกทมสวนผสมของเชอไตรโคเดอรมา หรอราดดวยเชอราไตรเคอรมา บรเวณรอบ

ทรงพม 5) ฉดพนหรอราดดวยแบคทเรยปฏปกษบาซลลส

สาเหต เช อรา Sclerotium rolfsii Sacc. อาการ เชอรามกเขาท าลายเมอตนพรกโต เชอเขาท าลายสวนของรากและโคนตน ท าใหใบ

พรกเหลอง เหยว เมอถอนตนดจะพบอาการรากเนา ช าเปนสน าตาล เปลอกรากหลดรอน บรเวณโคนตนแสดงอาการเนาช า และมกพบเสนใยสขาวลกษณะหยาบ แผรอบโคนตนสงเกตเหนไดอยางชดเจน นอกจากนมกพบเมดสเคอลโรเทยม (sclerotium) ลกษณะกลม สขาวครมหรอสน าตาลบรเวณโคนพรกทเปนโรค

การปองกนก าจด 1) หลงเกบผลผลตรนสดทายใหโรยปนขาว และตากหนาดน อยางนอย 3 เดอน จะสามารถ

ลดปรมาณเชอไดฤดปลกถดไปได 2) ปลกพชหมนเวยน และควรใสอนทรยวตถในดน 3) ขดท าลายตนเปนโรคและราดดนดวยสารเคม เชน คารบอกซน (carboxin) 4) ฉดพนดวยชวภณฑเชอราไตรโคเดอรมา

สาเหต เชอแบคทเรย Ralstonia solanacearum (Smith) Yabuuchi et al. อาการ โรคเหยวทเกดจากแบคทเรยเปนโรคทส าคญ เนองจากมพชอาศยกวางมากกวา 250

ชนด พชทถกเชอเขาท าลายจะแสดงอาการเหยวเฉา แตใบยงคงเปนสเขยว (เหยวเขยว) สงผลใหท าใหพชตายอยางรวดเรว หากเชอเขาท าลายในระยะเรมใหผลผลต พชจะแสดงอาการรนแรงมากกวาตนพชทแก โดยอาจเกดโรคเพยงดานใดดานหนงของตนกได การตรวจอาการเหยวทเกดจากแบคทเรย โดยการตดรากหรอล าตนแชน าจะพบกลมแบคทเรยสขาวขนไหลออกมา

การปองกนก าจด 1) ปรบดนใหเปนดางโดยการเตมปนขาว และควรเพมอนทรยวตถในดน เชน ปยหมกจาก

ซากพช 2) ใชเชอแบคทเรยปฏปกษบาซลลส 3) ปลกพชหมนเวยนทไมใชพชอาศยของโรค 4) ใชพนธตานทาน

สาเหต เชอรา Cercospora capsici Heald & Wolf อาการ อาการใบจดตากบสามารถเกดไดกบทกสวนของตนพรก เชน ใบ กง ตน กลบดอก กานผล โดยบนใบมกเกดมากทสด ลกษณะเปนแผลจดเลกๆ สเหลอง และเปลยนเปนน าตาล รปราง

46

กลมขนาด 2 มลลเมตร ถง 1 เซนตเมตร บรเวณกลางแผลมสซดจางจนถงสขาวเหนไดชดเจนคลายจดตากบ หากเกดโรครนแรง ใบพรกจะเหลองและรวง ส าหรบอาการบนกงหรอล าตน มกเกดเปนแผลยาวสน าตาลท าใหกงแหงตาย หากเชอเขาท าลายบรเวณขวผลจะท าใหผลรวง

การปองกนก าจด 1) เชอสาเหตสามารถตดไปกบเมลดพนธ ดงนนควรเลอกซอเมลดพนธจากแหลงทมคณภาพ 2) คลกเมลดดวยไทแรม (thiram) ไซแนบ (zineb) หรอมาแนบ (maneb)

สาเหต เชอรา Peronospora tabacina อาการ ระยะแรกพบบรเวณใตใบพรกเปนแผลสเหลอง พบกลมของเสนใยและสปอรสขาว

หรอเทาออนลกษณะเปนขย หลงจากนนแผลจะแหง หากเกดโรครนแรงจะท าใหใบเหลอง และรวงหลน การปองกนก าจด

1) เกบใบทเปนโรคเผาท าลาย และเผาท าลายตนพชหลงการเกบเกยว เพอก าจดแหลงสะสมเชอโรค

2) ฉดพนดวยสารเคม เชน เมตาแลคซล (metalaxyl) มาแนบ (maneb) หรอคารเบนดาซน (carbendazim)

สาเหต เชอรา Colletotrichum capsici (Syd. ) Butler & Bisby, C. gloeosporioides Penz, C. accutatum อาการ เปนโรคทส าคญในระบบการผลตพรก สวนใหญเชอเขาท าลายผลพรก แตหากสภาพแวดลอมเหมาะสมตอการเกดโรค กสามารถพบโรคไดบรเวณใบและกงกาน

อาการทเกดบนผลพรก : ระยะแรกเกดเปนจดแผลช ากลม หรอรปรางไมแนนอน สน าตาล ตอมาเนอเยอยบตวลง แผลแหง เปลยนเปนสน าตาลด า หรอด า และมการสราง fruiting body แบบ acervulus สน าตาลด าเรยงเปนวงรซอนกน ในสภาพอากาศชนอาจพบกลมสปอรสสมหรอสเหลองบนแผล ท าใหผลพรกยบตวลง และแหง เชอโรคสามารถเขาท าลายไดทกระยะของผล หากเขาตอนผลออน เซลลทถกท าลายจะหยดเจรญ ในขณะทเซลลรอบๆ เจรญปกต จงท าใหเกดอาการบดเบยวหรอโคงงอ เนองจากเซลลทตายอยดานใน จงเปนทมาของชอโรคกงแหง

อาการบนใบพรก :พบเปนแผลไหมแหง รปรางไมแนนอน การปองกนก าจด

1) เชอโรคสามารถตดไปกบเมลดพนธ ดงนนควรคลกเมลดดวยสารเคม เชน ไทแรม (thiram) หรอ แชน ารอนทอณหภม 45-50 องศาเซลเซยส เปนเวลา 15-20 นาท

2) ลดการสะสมเชอโรค โดยการก าจดวชพช และพชอาศยอน 3) ใชสารเคม เชน เบนโนมล (benomyl) คารเบนดาซม (carbendazim) ไซแรม (ziram)

และ ไซเนบ (zineb) เปนตน 4) คลกเมลดดวยเชอราไตรโครเดอรมากอนปลก 5) ฉดพนดวยเชอราไตรโคเดอรมา หรอเชอแบคทเรยบาซลลส

สาเหต เชอรา Choanephora cucurbitarum (Berk. & Rav.) Thaxt. อาการ พบบนยอดออน ใบออน ตาดอก ดอก และผลออน เนอเยอพชแสดงอาการเนาเละ กลายเปนสน าตาลด า หกพบ ขยายลกลามอยางรวดเรว มองเหนกานชสปอรใสตงฉากชขนจากสวนท

47

เปนโรคตรงปลายกานเปนตมสด า โดยเฉพาะสวนยอด กานผลและกง มกเกดในระยะทพรกก าลงตดผล ผลพรกมขนาดเลก รวงหลน พบเชอเขาท าลายมากในสภาพอากาศรอนอบอาว สลบกบมฝนตก ความชนสง การปองกนก าจด

1) ควรส ารวจแปลงปลกอยางสม าเสมอ เมอพบอาการยอดช า หกพบ หรอบรเวณยอดมเชอราเขาท าลาย ใหรบตดออก แลวน าไปเผาท าลาย

2) ปรบระยะการปลกพรก อยาใหแนนเกนไป เพอใหอากาศถายเท และระบายความชน 3) หลกเลยงการใหน าตอนเยน และการใหน าแบบพนฝอย 4) ใชสารก าจดเชอรา ไดแก ไตรโฟลน (triforine) และคอปเปอร ไฮดรอกไซด (copper

hydroxide)

เชอไวรสทท าใหเกดโรคกบพรกมหลายชนด ลกษณะของพรกทถกเชอไวรสเขาท าลาย ไดแก อาการ ใบดางเปนสเขยวออนสลบกบเขยวเขม ตวอยางเชอไวรสกอโรคในพรกทส าคญไดแก Potato virus (PVY), Chilli veinal mottle virus, Cucumber mosaic virus (CMV) และ Tobacco etch virus การถายทอดเชอโรคโดยน าคนซงมเพลยออนเปนแมลงพาหะ

- Potato virus (PVY) อาการ เสนใบขยายบวมโต ใบดางเขยวเขมสลบเขยวออน ลกษณะดางลายหดยน ตนพรกแคระแกรน ผลมขนาดเลก บดเบยว เมลดนอย

- Chilli veinal mottle virus อาการ เนอใบมลกษณะอาการดางซด แตเนอเยอรอบๆ เสนใยยงคงเขยวปกต ปลายใบซด

หากเปนรนแรงใบจะลบ อาการดางเหนไดอยางชดเจน ตนหดสน - Cucumber mosaic virus (CMV) อาการ แสดงอาการดางเหลองกระจายทวใบ หากเปนรนแรงใบจะเรยว (shoe string)

- Tobacco etch virus อาการ เนอเยอพชแสดงอาการเปนวงเรยงซอนกน บนใบและผลพรก บรเวณต าแหนงทเปนวงจะแหงตายเปนสเหลอง ตดกบสวนทเปนสเขยว ผลพรกทแสดงอาการรนแรงจะบดเบยวเสยรป สวนใบออนจะมขนาดเลกและหดยน การปองกนก าจด

1) ท าลายตนพรกเปนโรคไวรสโดยการเผาท าลาย 2) ก าจดแมลงพาหะ เชน เพลยออน ดวยสารเคม หรอชวภณฑก าจดแมลงศตรพช

48

ภาพท S

ภาพท T

ภาพท U

ภาพท V

49

ภาพท 13 โรคของพรก; โรคใบจดเกดจากเชอรา Cercospora sp. (S);

โรคใบมวนเกดจากเชอไวรส Chilli leaf curl (T); โรคเหยวเขยวเกดจากเชอแบคทเรย Ralstonia solanacearum (U); โรคเหยวเหลอง เกดจากเชอรา Fusarium oxysporum (V);

โรคแอนแทรกโนสเกดจากเชอรา Colletotrichum sp. (W) ; โรครากเนาเกดจากเชอรา Rhizoctonia solani (X)

ทมา : https://www.eurekalert.org/pub_releases/2016-08/uom-ncp080816)php) (S); https://chillivirus.wordpress.com/ (T) ;

https://www.apsnet.org/edcenter/apsnetfeatures/zPages/ChilePepper.aspx (U), (V) ; https://people.umass.edu/jmeagy/ (W, X)

4.1 การจดการโรคของพรกโดยชววธ การจดการโรคของพรกโดยชววธใหประสบความส าเรจ ตองด าเนนการตงแตระยะแรกของการเพาะปลก เรมจากการเตรยมพนทปลก การเตรยมตนกลา การจดการดนและน า การจดการศตรพช และการเกบเกยว โดยการปองกนการเกดโรคของพรกพชในระยะเรมแรก อาจกระท าไดหลายวธ เชน การคลกหรอเชเมลดพนธพรกดวยชวภณฑเชอราไตรโคเดอรมา (Trichoderma sp.) หรอชวภณฑเชอแบคทเรยปฏปกษ Bacillus subtilis นอกจากจะชวยปองกนการเขาท าลายของเชอสาเหตโรคทางดนแลว ยงมสวนชวยสงเสรมการเจรญของกลาพชอกดวย ทงนการน าเชอราไตรโคเดอรมาไปใชเพอปองกนก าจดโรคพช สามารถประยกตใชไดหลายวธ ไดแก การผสมในปยหมกทยอยสมบรณแลว น าไปใชโดยการรองกนหลมกอนปลกพช ซงเปนวธทจะชวยลดการเกดโรคพชไดเปนอยางด นอกจากนจากงานวจยเบองตน พบวาปยหมกทไดจากกอนเชอเหด จดเปนปยหมกคณภาพด มธาตอาหารสมบรณเหมาะสมและเพยงพรตอการเจรญเตบโตของพช นอกจากนในกอนเชอเหดเกาย ง เปนแหลง อดมไปดวยจลนทรยท เปนประโยชน เชน เชอรา Trichoderma แบคท เรยจนส Bacillus spp. และ Streptomyces spp. ซงจลนทรยกลมนมประโยชนและมประสทธภาพในการควบคมเชอสาเหตโรคพชในดนหลายชนด ไดแก เชอ Phytophthora, Phythium, Sclerotium, Rhizoctonia สาเหตโรคเนาระดบดน เชอรา Fusarium และแบคทเรย Ralstonia สาเหตโรคเหยวเหลองและเหยวเขยวของพชผก, เชอ Cercospora, Alternaria สาเหตโรคใบจดของพรก และเชอ Colletotrichum สาเหตโรคแอนแทรกโนสหรอโรคกงแหง ซงเปนโรคทส าคญของพรก

ภาพท W ภาพท X

https://chillivirus.wordpress.com/

https://www.apsnet.org/edcenter/apsnetfeatures/

https://people.umass.edu/jmeagy/

50

การใชปยหมกจากกอนเชอเหดเกาผสมเชอราไตรโคเดอรมา จะเปนอกวธการหนงเพอเพมประสทธภาพในการยบยงการเกดโรคของพรกไดเปนอยางด นอกจากนแลวการศกษาความหลากหลายของเชอจลนทรยทงกอนและหลงการใชเชอปฏปกษ ในการปองกนก าจดโรคพช จ าเปนตองมการตดตามจ านวนประชากรของเชอจลนทรยกอโรคและเชอปฏปกษ เพอใหความทราบถงการมชวตรอดและการด ารงในสงแวดลอมนนไดอยางยงยน และพฒนาวธการใชจลนทรยใหเกดประสทธภาพสงสด 4.2 การใชเช อราไตรโคเดอรมาเพอปองกนก าจดการเกดโรคของพช

เชอราไตรโตเดอรมาเจรญไดดในดนทมอนทรยวตถ มคณสมบตในการยบยงหรอท าลายเชอสาเหตโรคพชหลายชนด ไดแก Pythium (โรคเนาระดบดน กลาเนา), Phytophthora (โรครากและโคนเนา) , Fusarium (โรคเหยว) , Sclerotium (โรคเหยว โรครากและโคนเนา) , Rhizoctonia (โรคเนาระดบดน กลาเนา) และ Colletotrichum (แอนแทรกโนส/กงแหง) เปนตน ซงการน าไปใชไดหลายวธ เชน ผสมน าเพอฉดพนหรอรดตนพช ใชคลกเมลดกอนปลก หรอผสมกบปยหมกทสมบรณแลว เชอราไตรโคเดอรมามกลไกในการยบยงหรอควบคมเชอสาเหตของโรคพช ดงน

1) การสรางสารปฏชวนะ (antibiosis) คอ การสรางผลผลตจากกระบวนการเมแทบอลซม ซงมคณสมบตเปนสารปฏชวนะ (antibiotic) ซงสารจะมประสทธภาพในการท าลายชวต หรอยบยงเชอกอโรคพช หลายชนด ไดแก เชอรา Rhizoctonia, Sclerotium, Alternaria, Colletotrichum และ Fusarium เปนตน ทงนเชอราไตรโคเดอรมาสายพนธทสามารถควบคมโรคพช ไดแก T. harzianum, T. viren, T. hamatum, T. asperellum, T. pseudokoningii และ T. viride (เกษม, 2551) สารปฏชวนะทเชอ Trichoderma ผลตขน ไดแก gliotoxin, harzianic acid, trichoviridin, viridiol และ alamethicins (Kaewchai et al., 2009) 2) การแขงขน (competition) เชอจลนทรยปฏปกษมความสามารถในแขงขนกบเชอสาเหตโรคพช ไดแก แกงแยงแหลงอาหารพวกคารโบไฮเดรต ไนโตรเจน กาซออกซเจน ตลอดจนสารทจ าเปนตอการเจรญของพช ท าใหพชอาศยขาดอาหารเพอการเจรญและตายในทสด เชอราไตรโคเดอรมาเปนราปฏปกษทมประสทธภาพในการแกงแยงแขงขนสง ในดานทอยอาศยและแหลงอาหาร มความสามารถในการเขาครอบครองรากพช ไดรวดเรวกวาเชอราสาเหตโรคพช

3) การเปนปรสต (parasitism) เชอจลนทรยปฏปกษมความสามารถในการเขาไปเจรญและอาศยในเชอโรคพช หรอเจรญบรเวณใกลเคยงพชอาศย แลวคอยดดกนอาหาร ท าลายเชอโรคโดยตรง จนท าใหเชอโรคพชออนแอและตายในทสด ปรสตของเชอรา (mycoparasite) ทท าลายเชอโรคใหตายกอนจงสามารถใชอาหารจากเสนใยหรอสปอรของเชอโรคพชได เรยกวา necrotrophic mycoparasite ทงนกลไกการเปนปรสตแบบนไดแก การสรางสารพษหรอเอนไซมยอยสลายผนงเซลลของเชอโรค ในขณะทปรสตของเชอราบางชนดทสามารถเขาไปเจรญและมชวตในเชอสาเหต แลวคอยๆ แทงผานเสนใยเชอโรคแตไมท าใหเชอโรคตาย เรยกวา biotrophic mycoparasite

4) การชกน าใหพชตานทานตอโรค (induced host resistance) เปนอกกลไกหนงทนาสนใจ เนองจากเชอจลนทรยปฏปกษบางชนด นอกจากควบคมโรคพชไดอยางมประสทธภาพแลว ยงมความสามารถในการกระตนหรอชกน าใหพชสรางความตานทาน ตอการเขาท าลายของเชอโรค

51

4.3 ข นตอนและวธการผลตหวเช อสดไตรโคเดอรมา วสดอปกรณ 1) หวเชอราไตรโคเดอรมา (ชนดแหง/น า) 2) หมอหงขาว 3) ขาวสาร 4) ยางวง 5) เขมหมด 6) ถงพลาสตกทนรอนขนาด 8 x 12 นว 7) กรวยกรอง/ผาขาวบาง 8) ขวดน าดม ขนาด 500 มลลลตร

วธเตรยมอาหารเล ยงเช อ 1) หงขาวใหสกพอด ตกขาวใสถงขณะยงรอน ถงละ 250-300 กรม รดอากาศออกจากถง

วางใหอน 2) เหยาะหวเชอแหง หรอฉดพนหวเชอน าประมาณ 3-4 ครง รดปากถงดวยยาง เขยาใหหว

เชอกระจายเขากน ใชเขมหมดเจาะ 30-40 ร ใตยางรด เพอระบายอากาศ 3) วางถงเชอบรเวณทมแสงสวาง อากาศถายเทสะดวก ไมมแมลงศตรรบกวน ดงถงดานบน

ขนเลกนอย 4) เมอครบ 7 วน จะไดเชอราไตรโคเดอรมาชนดสด สามารถน าไปใชไดทนท การผลตหวเช อแบบน า 1) เตมน าดมสะอาดปรมาณ 500 มลลลตร ลงในถงหวเชอชนดสด คลกเคลาใหเขากน กรอง

เอาเฉพาะน าสเขยว ลงในขวดน าเดม จะไดหวเชอน าเขมขน 2) การขยายเชอน า กระท าเชนเดยวกบการขยายเชอแบบผงแหง โดยฉดพนหรอหยดหวเชอ

น า 3-4 ครง/ถง 4.4 การน าเช อราไตรโคเดอรมาไปใชพชปลกทวไป

1) การคลกเมลด เชอสด 10 กรม ใชส าหรบคลกเมลดพนธ 1 กโลกรม ด าเนนการโดยใสเชอสดลงใน

ถงพลาสตก เตมน าละอาดเลกนอย บบใหสปอรสเขยวหลดออก ใสเมลดลงในถง คลกเคลาใหเขากน น าเมลดพชไปปลกไดทนท หรอผงลมใหแหงกอนน าไปปลก

2) การผสมเชอราไตรโคเดอรมากบปยหมก เชอสด 1 กโลกรม + ร า 4 กโลกรม + ปยหมก 100 กโลกรม (ทเยนแลว) คลกเคลาใหเขากน น าไป

รองกนหลมหรอหวานบรเวณโคนตนพช 3) เชอสดทผสมแลว (1 สวน) + วสดปลก (4 สวน)

- คลกเคลาใหเขากนกอนบรรจลงในภาชนะปลก - หวานลงดนในแปลงกอนปลกพช - หวานลงในแปลงทปลกพชแลว

52

- หวานลงดนใตทรงพม/ โคนตน 4) การใชเชอสดฉดพน เชอไตรโคเดอรมาสด 1 กโลกรม ผสมกบน า 200 ลตร โดยการเตมน าลงในถงเชอสด กวเพอ

ลางสปอร กรองเอาเฉพาะสปอรสเขยว เตมน าใหครบ 200 ลตร น าไปใชโดยการ - ฉดพนหลงหวานเมลดและคลมฟาง - ฉดพนระยะทพชก าลงเจรญเตบโต - ฉดพนหลงหยอดเมลดลงในหลมปลกแลว - ฉดพนหลงยายกลาพชลงปลก - ฉดพนในกระบะเพาะกลา/กระถางปลก - ฉดพนลงดนใตทรงพมพช ส าหรบพชผก ไมดอกไมประดบ ใชทก 15-20 วน ตลอด

ระยะการเจรญของพชไมผล หากใหน าแบบหมนเหวยง ใช 4-6 ครง/ป อตรา 5-20 ลตร/ตน ขนอยกบขนาดทรงพม

- เชอสด 250 กรม ผสมฝนแดง 2 ขด (ชนดเดยวกบททาหนายาง) ผสมน า 1 ลตร ทาลงบนรอยกรดบนหนายางพารา สามารถปองกนโรค เสนด าได

1) เตรยมวสดอปกรณใหพรอม

2) หงขาวใหพอสก วางทงไวใหอน

53

3) เหยาะเชอแหง/เชอน า

4) บมทหองสะอาด อากาศถายเท

5) หวเชอสด อาย 7 วน

ภาพท 14 ขนตอนการผลตหวเชอสดไตรโคเดอรมา ทมา : พรศลป (2563)

4.5 การผลตปยหมกจากกอนเช อเหดเกาผสมเช อไตรโคเดอรมาเพอควบคมโรคทางดนของพรก

วสดส าหรบท าปยหมกจากกอนเช อเหด 1) กอนเชอเหดนางฟา นางรม แครง หหน ทหมดอายหรอไมใหผลผลตแลว 2) ปยคอก ไดแก มลวว ขไกแกลบ มลหมตากแหง หรอมลควาย 3) สารเรงซปเปอร พด.1 หรอ หวเชออเอม 4) เชอสดไตรโคเดอร

54

5) เชอราบววาเรย เมธาไรเซยม (ส าหรบก าจดหนอนและแมลงทมากนเสนใย และขยายพนธขณะท าปยหมก)

วธท าปยหมกจากกอนเช อเหด 1) น ากอนเชอเหดทหมดอายแลว จ านวน 100 กโลกรม มาทบใหละเอยดแลว ผสมปยคอก

20 กโลกรม คลกเคลาให 2) ละลายสารเรงซปเปอรพด 1) อตรา 10 กรม ตอน า 20 ลตร หวเชออเอม อตรา 10 ซซ

ตอน า 10 ลตร เชอราบวาเรย หรอเมตาไรเซยม อตรา 50 กรมตอน า 10 ลตร คลกเคลาสวนผสมทงหมดใหเขากน ปรบกองปยหมกใหมความชนประมาณ 60-65 เปอรเซนต คลมดวยพลาสตกด า

3) กลบกองปยหมกทก 7 วนเพอระบายอากาศ และไมใหเกดการสะสมความรอนมากเกนไป เมอกองปยเรมเยนลง (ประมาณ 1 เดอน) กอนน าไปใช ใหราดดวยน าละลายเชอราไตโคเดอรมาเขมขนอตรา 2 กโลกรมตอน า 4 ลตร กอนน าไปใช หรอเกบไวเพอใชงานตอไป

การน าปยหมกจากกอนเช อเหดไปใช 1) ปยหมกทไดสามารถน าไปใชรองกนหลมกอนปลกพช อตรา 200 กรม/หลม และโรย

บรเวณทรงพมพรก อตรา 200 กรม/ตน ทกๆ 1-2 เดอน 2) สามารถน าปยหมกจากกอนเชอเหดไปใชเปนวสดส าหรบเพาะกลาพชพรก ไดโดยไมตองผสมกบวสดปลก หรออาจผสมกบวสดเพาะอนอตรา 1:4 โดยปรมาตร

หมายเหต 1) การใสเชอราไตรโคเดอรมาลงในปยหมกทยอยสลายสมบรณ เชอราสามารถเจรญและเพม

ปรมาณมากขน ท าใหมประสทธภาพในการควบคมโรคพชไดดขน 2) การใสปยหมกในแปลงพชทผสมเชอราไตรโคเดอรมา ควรใสกอนหรอหลงการใชปยเคม

3-5 วน 3) หากมการใชสารเคมฆาเชอราในดน การใสปยหมกทผสมหวเชอไตรโคเดอรมาควรทง

ระยะหางไมนอยกวา 1 สปดาห

ภาพท 15 การผลตปยหมกจากกอนเชอเหด

55

4.6 การใชเช อราไตโคเดอรมาเพอคลกเมลดพรกกอนปลก ไตรโคเดอรมาสามารถน ามาคลกเมลดพนธพรกหรอแชเมลดพนธกอนปลก เพอควบคมเชอราทตดมากบเมลดพนธไดเปนอยางด ใชเชอราไตรโคเดอรมา อตรา 10 กรม หรอประมาณ 1 ชอนโตะ ผสมน า 5-10 มลลลตร คลกกบเมลดพนธ 1 กโลกรม ผงใหแหง กอนน าไปเพาะกลา

การใชเช อราไตรโคเดอรมาเพอควบคมโรคพรกในแปลงปลกพรก ใชเชอราไตรโคเดอรมาชนดสดฉดพนตนพรกไดโดยตรง โดยใชเชอราไตรโคเดอรมา 1

กโลกรม ผสมน า 80-100 ลตร กรองเอาเฉพาะน าฉดพนบนพชหรอรดลงดนหรอวสดปลก ใชในพนท 1 ไร ควรฉดพนในตอนเยน

การใชเช อแบคทเรยปฏปกษ Bacillus เพอปองกนก าจดโรคพช การใชแบคทเรยปฏปกษเปนแนวทางหนงทก าลงไดรบความสนใจและนยมปฏบตกนอยางกวางขวาง แบคทเรยทนยมน ามาใช เชน Bacillus spp. เพอการควบคมโรคพช เนองจากสามารถควบคมเชอสาเหตโรคพชไดดวยกลไกตางๆ เชน การสรางสารปฏชวนะ การกระตนใหเกดความตานทานโรคในพช สามารถเจรญเพมปรมาณไดรวดเรว (จระเดช , 2549) แบคทเรยบาซลลสสามารถสรางสปอรทเรยกวาเอนโดสปอร (endospore) เปนโครงสรางทมความทนทานตอสภาวะแวดลอมทไมเหมาะสม ทนตออณหภมสง แสงแดด และสามารถปรบตวใหอยในสภาพธรรมชาตได ยาวนาน แบคทเรยกลมน เปนกลมทมกพบไดทวไปในสภาพธรรมชาต รวมทงเชอแบคทเรยสายพนธ B. subtilis ทมการน ามาประยกตกนอยางกวางขวาง พบวามกจะเจรญปะปนอยมากมายทงในดน สามารถแยกเชอไดงาย รวมทงสามารถมชวตรอดอยไดในธรรมชาตไดด เชอรา Fusarium solani เชอ Bacillus subtilis

ภาพท 16 แบคทเรยปฏปกษ B. subtilis ยบยงการเจรญของเสนใยเชอรา F. solani

ทมา : Zulfikar et al (2018)

56

ตารางท 2 ความสามารถของแบคทเรยปฏปกษ Bacillus subtilis ในการปองกนก าจดโรคพช โรค เช อสาเหต โรคกลาเหยวของแอปเปล Fusarium sp. โรคแขงด าของยาสบ Phytophthora nicotianae โรคโคนเนาด าของถว Macrophomina sp., M. phaseolina โรคเนาระดบดนของพชผก Sclerotium rolfsii โรคเนาสเทาของผกและผลไม Botrytis cinerea โรคเนาสน าตาลของพท Monilinia laxa, M. fructicola, Rhizopus stolonifer โรคใบจดของผก Alternaria alternata โรคใบจดซกาโทกาของกลวย Mycosphaerella fijiensis โรคใบดางของมะเขอเทศ Cucumber mosaic virus โรคใบไหมของขาวโพด Bipolaris maydis โรคใบไหมของพรก Phytophthora capsici โรคผลจดด า ผลรวงของสม Phyllosticta citricarpa โรคราเขยวของเหด Trichoderma sp., T. harzianum โรคล าตนเนาของเรพซด Sclerotium sclerotiorum โรคเหยวของขาวสาล Fusarium graminearum โรคเหยวของแตง Fusarium culmorum โรคเหยวของผกทเกดจากเชอรา Fusarium graminearum, F. oxysporum

F. oxysporum f.sp. lycopersici F. oxysporum f. sp. melonis, F. solani, F. verticillioides.

โรคเหยวของฝาย พชผก Verticillium dahliae โรคเหยวของมะเขอเทศ พรก Ralstonia solanacearum โรคไหมของขาว Pyricularia grisea โรคไหมของมะเขอเทศ Phytophthora infestans โรคแอนแทรกโนสของพช Colletotrichum gloeosporioides

ทมา : ดดแปลงจาก พรศลป (2563) 4.7 การใชแบคทเรย Bacillus เพอควบคมโรคเหยวของพรก (Ralstonia solancearum) ชวภณฑ Bacillus subtilis สายพนธ BS-DOA 24

ควบคมโรคเหยวสาเหตจาก แบคทเรย Ralstonia solanacearum ในพชตระกลมะเขอ เชน พรก มะเขอเทศ มะเขอเปราะ มะเขอยาว มนฝรง และ พชตระกลขง ไดแก ขง ปทมมา ขมน ไพล

วธการใชและอตราใช - แชทอนพนธหรอเมลด : แชหวพนธหรอเมลด ในสารละลายชวภณฑ BS สายพนธ BS-DOA

24 อตรา 50 กรม ตอน า 20 ลตร เปนเวลา 30 นาท ผงใหแหงกอนน าไปปลก แปลงปลก

57

- หลงปลก ใหรดดวยสารละลาย ชวภณฑ BS สายพนธ BS-DOA 24 อตรา 50 กรม ตอน า 20 ลตร รดใหทวแปลงทก 30 วน

ภาพท 17 (A) ชวภณฑแบคทเรยบาซลลส ซบทลส ส าหรบควบคมโรคเหยวทเกดจากเชอแบคทเรย

(B) การแชทอนพนธดวย บาซลลส ซบทลส กอนปลก (C) การรดชวภณฑแบคทเรยบาซลลส ซบทลส หลงปลกพช ทมา : กรมวชาการเกษตร (2563)

ภาพท A ภาพท B

ภาพท C

58

4.8 การใชแบคทเรย Bacillus เพอควบคมโรคแอนแทรกโนสของพรก (Colletotrichum sp.)

ภาพท 18 (A) แบคทเรยบาซลลส บนอาหารเลยงเชอ

(B) แบคทเรยบาซลลส ซบทลส ยบยงการเจรญของเชอราสาเหตโรคกงแหงของพรก ทมา : กรมวชาการเกษตร (2563)

ภาพท 19 (ก) ชวภณฑบาซลลส ซบทลส 20W33 ใชควบคมโรคแอนแทรคโนส (กงแหง) พรก

ทมา : กรมวชาการเกษตร (2563)

วธใช และอตราใช: เชอแบคทเรยบาซลลส ซบทลส 40-50 กรม/น า 20 ลตร ฉดพนเมอเรมพบ โรค และฉดพน

ทก 5 วน (ประมาณ 4-5 ครง)

ภาพท A ภาพท B

59

4.9 แมลงศตรพรกทพบในแปลงพรก เพล ยไฟพรก ชอวทยาศาสตร: Scirtothrips dorsalis Hood วงศ : Thripidae อนดบ : Thysanoptera รปรางลกษณะและชวประวต เพลยไฟพรกเปนแมลงขนาดเลก ล าตวแคบยาว มความยาวประมาณ 1-2 มม. ตวเตมวยม

ปกเรยวยาว 2 ค ปกแตละขางมขนบางๆ ตวออนมลกษณะคลายตวแกแตไมมปก ตวเตมวยมสน าตาลออนหรอฟางขาว สวนตวออนสจางกวา ทงตวออนและตวเตมวยจะพบตามใตใบบรเวณยอดออนและในดอกทบานแลว เพลยไฟมกอยรวมกนเปนกลมชอบหากนบรเวณฐานดอกและขวผลออน ขณะทหากนไมชอบเคลอนยายตว และเมอมการกระทบกระเทอนจะเคลอนไหวรวดเรว มการขยายพนธทงแบบผสมพนธและไมผสมพนธ ตวเมยมอายประมาณ 15 วน เมอไดรบการผสมจะออกไขไดประมาณ 40 ฟอง สวนตวเมยทไมผสมพนธออกไขไดประมาณ 30 ฟอง วงจรชวตจากไขถงตวเตมวยประมาณ 15-20 วน (ภาพท 1)

ไข ตวออนระยะท 1 ตวออนระยะท 2 ดกแด ตวเตมวย

ภาพท 20 วงจรชวตของเพลยไฟ (ระยะเวลา 37-60 วน) ทมา: ไดนามคพนธพช (2562)

ลกษณะการท าลาย ตวเตมวยของเพลยไฟจะวางไขตามเสนใบ เมอตวออนฟกออกจากไขจะอาศยดดกนน าเลยง

จากสวนของพชเชนเดยวกบตวเตมวย มกจะพบอยโดยทวไปบนตนพชโดยเฉพาะทใบ ดอก ผล หรอสวนทออนๆ ของตนพรก ตวออนและตวเตมวยท าลายใบพรกโดยดดกนน าเลยงในใบออน หรอยอดออน ท าใหใบหรอยอดออนหงก และมวนงอขนดานบนทงสองขาง ใบทถกท าลายจะเหนเปนรอยสน าตาล ถาการระบาดรนแรงพชจะชะงกการเจรญเตบโต หรอ แหงตายในทสด ถาเกดกบใบออนหรอยอดออนกจะท าใหใบหรอยอดออนหงก ขอบใบหงกและมวนงอขนดานบนทงสองขาง ใบทถกท าลายมากจะเหนเปนรอยดานสน าตาล ถาเกดในระยะพรกก าลงออกดอกกจะท าใหดอกพรกรวง ถาระบาดในชวงพรกตดผลแลวจะท าใหรปทรงของผลบดงอไมไดคณภาพ หากเกดการระบาดในชวงทมอากาศแหงแลงอาจจะท าใหเกดความเสยหายมากกวา 80 เปอรเซนต (ภาพท 2)

60

ใบหงกและมวนงอขนดานบน ผลพรกหงกงอและดาน

ภาพท 21 ลกษณะความเสยหายของพรกทเกดจากการท าลายของเพลยไฟ

การแพรกระจายและฤดกาลระบาด เพลยไฟระบาดมากในชวงฤดแลง หรอเมอฝนทงชวงเปนเวลานาน กระแสลมเปนปจจยชวย

ใหเพลยไหแพรกระจายไปไดอยางรวดเรว การปองกนและก าจด 1) การใหน าแบบสปรงเกอรจะชวยลดการระบาดของเพลยไฟได 2) หมนส ารวจแปลงพรกโดยใชวธเคาะยอดพรกกบกระดาษสขาวจะท าใหเหนตวเพลยไฟได

งายขน หากพบการท าลายทบรเวณยอดหรอใบพรก หรอพบเพลยไฟประมาณ 10 ตวตอยอด ใหรบท าการปองกนก าจด

3) เมอพบการระบาดของเพลยไฟควรฉดพนดวยสารเคมปองกนก าจดโดยฉดพนใหทวตามใตใบ ซอกใบ ยอดออน หรอในชอดอก เนองจากเพลยไฟชอบหลบซอนอยในบรเวณดงกลาว ซงในการใชสารเคมปองกนก าจด ควรเลอกใชดวยความรอบคอบ ส าหรบสารเคมทมประสทธภาพในการปองกนก าจดเพลยไฟ ไดแก ฟโปรนล อะบาเมกตน คารโบซลแฟน อมดาโคลพรด ไซเปอรเมทรน โฟซาโลน แลมบดาไซฮาโลทรน โดยใชในอตราตามทฉลากแนะน า หรอกรณระบาดรนแรง ใหพนดวยสารฆาแมลง

61

- แลมปดา-ไซฮาโลทรน 2.5% อซ อตรา 10 มลลลตรตอนา 20 ลตร หรอ - เฟนโพรพาทรน 10% อซ อตรา 30 มลลลตรตอนา 20 ลตร 4) การบ ารงพชใหสมบรณแขงแรง โดยการก าจดวชพช ใหน าอยางพอเพยง และใสปยทาง

ดนหรอใหปยน าทางใบจะชวยใหตนพรกฟนจากการท าลายของเพลยไฟไดดขน (ษศวรรณ เรอศรจนทร, 2558)

ไรขาว ชอวทยาศาสตร Polyphagotarsonemus latus (Banks) ชอสามญ Broad mite วงค Tarsonemidae อนดบ Trombidiformes รปรางลกษณะและชวประวต 1) ตวเมย มรปรางคอนขางกลมหลงโคงนน ความยาวของล าตวโดยเฉลย 201.94 ไมครอน

กวาง โดบเฉลย 127.0 ไมครอน ตวเตมวยมผวของล าตวใสเปนมนคลายหยดน ามน (ตวออนมสขาวขน) กลางหลงมแถบสขาวรปตว Y โปงพองออกคลายกระบองขางละ 1 เสน สวนโคนของเสนขนมลกษณะเปนกานเลกฝงอย ในรองขนดานทองถดจากขา 2 คแรกมาถงสวนทายของล าตว (hysterosome) มขน 6 ค เรยงถดกนลงมาตามความยาวของล าตว เลบ (claw) ทปลายปลอง tarsus ของขาคท 3 หดหายไปเหลอแต empodium ซงมลกษณะเปนแผนกลมตดอยทปลายสดของ tarsus คท 4 มขนยาวตดอยทปลายขา 2 เสน

2) ตวผ ลกษณะกวางตรงกงกลางล าตว และคอยๆ เรยวแหลมไปทางดานหวและทาย ความยาวของล าตวโดยเฉลย 174.67 ไมครอน กวาง โดยเฉลย 93.34 ไมครอน บรเวณ coax และ femur ของขาคท 4 ของไรชนดนมขนาดใหญและแขงแรง ibia และ tarsus จะเชอมตดกนเปนปลองเดยวและมรปรางเรยวเลกม tactile setae ยาวตดอย 1 เสนปลายสดของ tibiotarsus ของขาคท 4 ไมมเลบแหลมเหมอนไรขาวชนดอน แตจะมตมเลก ๆ คลายกระดม (botton like) ตดอย

วงจรชวตซองไรขาวพรก ไรขาวพรกมซพจกรสน ระยะไข-ตวเตมวยกนเวลานาน 4-5 วน ไขของไรขาวพรกมสขาวใส

ลกษณะเปนรปไขผวของไขดานบนมจดเลกๆสขาวขนคลายฟองอากาศเรยงกนเปนแถวพาดตามแนวยาวของไขประมาณ 5-6 แถว ไขเมอใกลฟกจะมสขาวขนตวออนระยะท 1 มขา 6 ขา ล าตวมสขาวขนหวทายแหลมการเจรญเตบโตของไขระยะท 1 นานประมาณ 1 วน ตวออนเมอเจรญเตบโตเตมทจะหยดนงอยกบทเหมอนการเขาดกแดในแมลง และมการเปลยนรปรางเปนตวเตมวยภายใตผนงล าตวของตวออนทเกาะนงอยกบทนจรยา (2519) ไดศกษาชพจกรของไรชนดนพบวาตวเตมวยเพศเมยใชเวลาประมาณ 0.74 วนจงออกจากดกแดและมอายอยไดนานประมาณ 9 วนเศษ สวนตวผนใชเวลาประมาณไมถง 1 วนกออกเปนตวเตมวยและมอายอยไดนานเฉลย 6 วนเศษ (ภาพท 23)

ลกษณะการท าลาย ตวออนและตวเตมวยดดกนน าเลยงจากตาดอกและยอดออนท าใหใบออนของตนพรกหงก

ขอบใบมวนงอลงดานลางท าใหใบมลกษณะเรยวแหลม กานใบยาวงอ บดเบยว หรอแตกเปนฝอยได ตนพชแคระแกรน ชะงกการเจรญเตบโต อาการขนรนแรงจะพบวาสวนยอดหงกเปนฝอยและมสน าตาลแดง ไรขาวพรกมกระบาดในชวงทมอากาศชนฝนตกพร าๆ ตลอดเวลา (ภาพท 24)

62

ภาพท 22 ลกษณะทวไปของไรขาว

ภาพท 23 ลกษณะความเสยหายทเกดจากการท าลายของไรขาว

เขตแพรกระจายและฤดกาลระบาด เพศเมยและตวออนของไรชนดนมนสยชอนอยกบทไมคอยเคลอนไหว ตวผจะท าหนาทพา

ดกแดตวเมยและตวออนเคลอนยายจากใบแกไปยงยอดและใบออน เพอหาทดดกนใหมตอไป ไรขาวพรกจะขยายพนธและระบาดท าความเสยหายใหกบพรกมากในระยะทฝนตกชก พบระบาดท าลายพรกในทกแหลงปลกของประเทศไทย

การปองกนก าจด 1) ควรตรวจดตนพรกทปลกทกๆ 7 วนโดยเฉพาะในชวงฤดฝน ซงเปนระยะทพรกก าลงแตก

ใบออนถาสงเกตเหนพรกเรมแสดงอาการใบหรอยอดหงกใหใชก ามะถนผง (Ecosulf 80% WP หรอ Thiovit 80% WP) อตรา 60-80 กรมตอน า 20 ลตรพนตรงบรเวณทเกดการระบาดและบรเวณใกลเคยงโดยพน 2 ครงหางกน 3 วน และพนซ าเมอพบการระบาด (ไมควรพนในเวลาแดดจดเพราะจะท าใหเกดอาการใบไหมได)

2) ถาพบในระยะทไรระบาดมากแลวควรใช amitraz (Mitac 20% EC) อตรา 40-60 มล. ตอน า 20 ลตรพน 2 ครงหางกน 5-7 วน และพนซ าหากพบวายงมไรระบาด

3) กรณพรกทปลกแบบสวนครวหลงบานการเดดยอดทหงกไปท าลายเสยจะชวยลดการระบาดของไรขาวไดบาง (ฐานขอมลพนธกรรมพชสวน, 2557)

63

แมลงวนทองพรก ชอวทยาศาสตร Bactrocera latifrons (Handel) ชอสามญ solanum fruit fly วงศ Tephritida อนดบ Diptera แมลงวนผลไมในพรกเปนศตรพชทสรางความเสยหายตอผลผลตทางการเกษตร มเขต

แพรกระจายทวไป ในประเทศไทย มพชอาหาร 17 ชนด ทสาคญคอพชตระกลมะเขอ (Solanaceae) เชน พรกขหน พรกชฟา มะเขอเปราะ มะเขอยาว มะเขอพวง มะแวงตน มะแวงเครอ ยเขง

รปรางลกษณะและชวประวต จากไขถงตวเตมวย ใชเวลา 23 – 25 วน ตวเตมวยเพศเมยจะใชอวยวะวางไขทแหลม

และแขงแรงแทงลงไปในเนอเยอพชลก 0.5 – 1)0 มลลเมตร เพอวางไข ระยะไข ใชเวลา 2 – 3 วน ไขมรปรางยาวร สขาวขน ผวเปนมน สะทอนแสง เมอใกลฟกสจะเขมขน ระยะหนอน ม 3 ระยะ ใชเวลา 8 – 10 วนลกษณะของ ตวหนอนสวนหว มปากเปนตะขอแขงสดาหนงค เรยกวา “mouth hook” ซงเปนอวยวะของหนอนทชอนไชกนเนอภายในผลและ ดดกระเดนไปไดไกล ชวยในการหาทเหมาะสมในการเขาดกแด ระยะดกแด ใชเวลา 11 -14 วน หนอนจะเขาดกแดในดน ดกแดมรปรางกลมร คลายถงเบยร ไมเคลอนไหว ระยะแรกมสขาว แลวคอยๆเปลยนเปนสนาตาล และมสเขมขนเรอยๆ จากนนจะฟกออกเปนตวเตมวย ซงมอายเฉลย 77 – 183 วน ตวเตมวยมปกบางใส สะทอนแสง และมแถบสเหลองทสวนอก จงเรยกวา “แมลงวนทอง (ภาพท 24)

ภาพท 24 วงจรชวตของแมลงวนทองพรก

ลกษณะการท าลาย ตวเตมวยเพศเมยเขาท าลายพรกในระยะทพรกตดผลจนถงเกบเกยว โดยวางไขลงไปในผล

พรกโดยใชอวยวะวางไขแทงเขาไป เมอฟกออกเปนตวหนอนกจะชอนไชกนไสในพรก ในระยะแรกจะสงเกตไดยาก จะพบเพยงอาการชาบรเวณใตผวเปลอก เมอหนอนโตขนเรอยๆ ท าใหผลเนาและมนา

ไข หนอน

ดกแด

ตวเตมวย

64

ไหลเยมออกทางรทมหนอนเจาะออกมาเพอเขาดกแดในดน รอยแผลทเกดจาการวางไขยงมผลใหเชอจลนทรยสาเหตโรคพชเขาท าลายตอ ท าใหผลพรกเนา และรวงหลนกอนระยะเกบเกยวหากไมมการปองกนหรอควบคมความเสยหายทเกดขนจาก การท าลายอาจรนแรงมากถง 100 เปอรเซนต (ภาพท 26)

แมลงวนพรกวางไขพรก รอยแผลจากการวางไขบนผลพรก หนอนแมลงวนผลพรกในผลพรก

ภาพท 25 ความเสยหายของพรกทเกดจากการท าลายของแมลงวนทอง

การส ารวจ สมส ารวจพรกจ านวน 100 ตน/ไร ทกๆสปดาห โดยการตรวจนบจ านวนผลพรกทถกท าลาย

หากพบผลพรกถกท าลายมากกวา 10 เปอรเซนต ใหท าการปองกนก าจด ศตรธรรมชาต ตวห า : ไดแก มดคนไฟ ตวเบยน : แตนเบยนหนอน Diachasmimorpha

longicaudata (Ashmead) แตนเบยนไข Fopius arisanus (sonan) การปองกนก าจด 1) การเขตกรรม เชน ท าความสะอาดแปลงปลก โดยการเกบผลพรกทรวงหลนไปท าลาย

เพอลดแหลงเพาะพนธของแมลงวนผลไมในพรก หรอท าลายพชอาศยทอยรอบๆแปลงปลกพรก 2) การใชน ามนปโตรเลยม ไดแก ดซ ตรอน พลส 83)9% EC หรอ เอส เค 83.9% EC หรอ

ซน สเปรย อลตา ฟรายด 83.9% EC อตรา 60 มลลลตร/น า 20 ลตร 3) การใชสารชวภณฑในการปองกนก าจด เชน เชอราบวเวอรเรย เชอราเมตตาไรเซยม 4) การใชสารฆาแมลงทมประสทธภาพ ไดแก มาลาไธออน (มาลาเฟส 57% EC) อตรา 50

มลลลตร/น า 20 ลตร เนองจากตวหนอนอาศยอยในผลพรกโอกาสนอยมากทสารเคม จะถกตวหนอนโดยตรง และท าใหหนอนตาย จงควรใชตงแตพชออกดอกเพอไมใหตวเตมวยมาวางไขบนผลพรก โดยฉดพนใหทวตนพช ทก 7 วน และเวนระยะกอนการเกบเกยวผลผลตอยางนอย 7 วน

5) การใชสารลอ (1) การใชสารลอแมลงวนผลไมตวผ คอ สารลาต-ลวร (liti-lure) สารเคมในกลม

α-ionone และ α-ionol ทกชนด (2) การใชเหยอโปรตน โดยการใชยสตโปรตนออโตไลเสท (Protein autolysate)

ผสมกบสารเคม ก าจดแมลงมาเปนเหยอลอแมลงวนพรก โดยใชยสทฌปรตนออโตไลเสท 800 ซซ. ผสมสารเคมมาลาไธออน 83% EC จ านวน 280 ซซ. ผสมน า 20 ลตร พนเปนจดๆ วธนไดผลด เนองจาก ประหยดคาใชจาย ในการใชสารเคม คาแรงงาน แลวยงลดพษของสารเคมทมตอ แมลงผสมเกสร และตวห า ตวเบยน สารนสามารถดงดดแมลงวนพรกตวผและตวเมย ซงชวยลดการเขาท าลายของแมลงวนพรกไดเปนอยางด (วนต และ จฑาทพย, 2558)

65

กจกรรมท 3 : การจดการพรกสดดวยกระบวนการท าแหงผลผลต - การออกแบบเครองอบแหงฟลอดไดซเบดส าหรบการอบแหงพรก โดยพฒนาจากองค

ความรและงานวจยทเกยวของเพอใหสามารถใชงานไดจรงกบพนธพรกททางทมนกวจยไดพฒนาขน - สรางเครองอบแหงฟลอดไดซเบดส าหรบการอบแหงพรก - ถายทอดเทคโนโลยการอบแหงพรกดวยเครองอบแหงทพฒนาขน เชน วธการใชงาน

การก าหนดอณหภมทเหมาะสมในการอบแหง การเตรยมวตถดบกอนการอบแหง การบ ารงรกษาเครองอบแหง ขอควรระวงในการใชงานเครองอบแหง

- การอบรมถายทอดองคความรทเกยวของกบความคมคาทางเศรษฐศาสตรทเกยวของกบการใชงานเครองอบแหงทพฒนาขน

ข นด าเนนการ 1) จดอบรมเชงปฏบตการเกยวกบกระบวนการการการจดการพรกสดดวยกระบวนการท า

แหงผลผลตเพอเพมผลผลต ลดตนทน และเพมก าไร 2) ประเมนผลการด าเนนงาน ผลการด าเนนงาน การออกแบบและสรางเครองอบแหงฟลอดไดซเบดส าหรบการอบแหงพรก ผลผลตทางการเกษตรสวนใหญมโครงสรางเปนรพรน ซงสามารถแบงอตราการอบแหงเปน

2 ชวง คอ ชวงแรกขณะมความชนสง อตราการอบแหงจะคงท เมอวสดมความชนต าลงจนถงความชนวกฤตน าภายในวสดจะเคลอนทมายงผววสดในสถานะของเหลวหรอไอน าแลวระเหยออกไปยงกระแสอากาศท าใหอตราการอบแหงลดลง

เทคโนโลยการอบแหงมขนตอนและกระบวนกรทไมสลบซบซอน แตการวางแผนการด าเนนการอบแหงภายใตสภาวะ ชนดของเครองอบแหง และเงอนไขทก าหนดเปนสงส าคญ ซงจะท าใหเกษตรกรและกลมผแปรรปพรกแหงทราบถงขอมลและกระบวนการทเกยวของและส าคญในการจดการผลผลตพรกแหง ส าหรบการออกแบบและสรางเครองอบแหงมขนตอนการด าเนนการดงน

1) เงอนไขในการออกแบบเครองอบแหงฟลอดไดซเบดส าหรบการอบแหงพรก - ขนาดพนทของหองอบแหงมความกวาง 0.7 m และ ยาว 2.2 - ความชนเรมตนของพรก 27% ฐานเปยก - ความชนสดทายของพรก 10% ฐานแหง - อณหภมของอากาศรอนทใชในการอบแหงสงสด 80C - ความสงของเบดในหองอบแหง 0.3 m

66

ภาพท 26 หองอบแหง

ภาพท 27 อปกรณใหก าเนดความรอน

67

ภาพท 28 เครองอบแหงผลอดไดซเบดส าหรบการอบแหงพรกทตดตงแลวเสรจ

2) การค านวณหาปรมาณความชนเรมตนของพรก โดยการน าพรกจ านวน 5 g ใสในถวย

อลมเนยมขนาด 29.57 ml น าไปอบดวยตอบแหงลมรอน (ULM 500, Memmert GmbH+Co.KG, Schwabach, Germany) ทอณหภม105±2˚C เปนเวลา 24 h (AOAC, 2005) จากนนน ามาชงน าหนกดวยเครองชงระบบดจตอล 4 ต าแหนง น าขอมลผลตางของน าหนกกอนและหลงการอบแหงมาค านวณหาคาความชน

3) การทดลองเบองตนส าหรบใชเปนขอมลเพอหาสภาวะทเหมาะสมส าหรบการอบแหงพรก เพอถายทอดใหกบเกษตรกรน าไปใช โดยมขนตอนในการด าเนนการทดลองคอ น าพรกสดทผานกระบวนการคดแยกและท าความสะอาดแลวมาอบแหงดวยเครองอบแหงทพฒนาขนทอณหภม 60, 70 และ 80˚C ความเรวของลมรอนทออกจากพดลมแบบใบพดโคงหลง 12 m/s โดยบรรจพรกในหองอบแหงจ านวน 50 kg ท าการอบแหงจนกระทงความชนสดทายเทากบ 0.10 g water/g dry matter (10% ฐานแหง) ประเมนคณภาพของพรกแหง ไดแก การเปลยนแปลงส และ อตราการสนเปลองพลงงานจ าเพาะ จากการทดลองนผวจยสามารถเลอกสภาวะทเหมาะสมของการอบแหงพรกอางองได

4) ผลการวเคราะหสภาวะการอบแหงพรกทอบแหงดวยเครองอบแหงฟลอดไดซเบด น าตวอยางจากการทดลองอบแหงดวยสภาวะทก าหนดขน ท าการวเคราะหขอมลการทดลองอบแหงเพชรสงฆาตโดยใชการวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยว (One-way ANOVA) ดวยการออกแบบการทดลองแบบสมสมบรณ น าเสนอขอมลการทดลองโดยใชคาเฉลย (Mean) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard deviation) ทดสอบความแตกตางระหวางสงทดลองทระดบความเชอมน 95% พบวาทอณหภม 80 ˚C มความเหมาะสมในการอบแหงพรกมากทสดเนองจากใชเวลาในการอบแหงนอยทสดคอ 3.5 hr การทดลองดานสมบตทางดานคณภาพ ไดแก คาความเปนสเขยว (a) ซงพบวาอณหภมในการอบแหงทตางกนไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต

68

นอกจากนนพบวาคาพลงงานทตองการในการอบแหงพรกในรปแบบของพลงงานทตองการใชเพอระเหยน า 1 kg ออกจากพรกหรออตราความสนเปลองพลงงานจ าเพาะ จากการทดลองนพบวาเมอระดบอณหภมทใชในการอบแหงแตกตางกนความสนเปลองพลงงานจ าเพาะจะแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (P<0.05) โดยเมอท าการอบแหงทระดบอณหภมต า (60˚C) จะมคาความสนเปลองพลงงานจ าเพาะสงทสดโดยเฉพาะเมอเปรยบเทยบกบการใชอณหภมอบแหงทระดบสง (80˚C) ซงพบวามคาความสนเปลองพลงงานจ าเพาะนอยทสด นอกจากนเมอพจารณาความสมพนธระหวางความสนเปลองพลงงานจ าเพาะกบอณหภมทใชในการอบแหงจะพบวามความสมพนธในเชงลบนนกคอเมอท าการอบแหงดวยอณหภมทต าคาความสนเปลองพลงงานจ าเพาะมากกวาการอบแหงดวยอณหภมทสงกวา ในทางตรงกนขามจะมความสมพนธในเชงบวกกบเวลาทใชในการอบแหงกลาวคอ ความสนเปลองพลงงานจ าเพาะจะลดนอยลงตามเวลาทใชในการอบแหงทนอยลงดวย โดยทการอบแหงทอณหภม 80˚C จะใชกาซ LPG ซงเปนเชอเพลงในการใหความรอนท 6.5 kg จากการทดลองอบแหงพรกดวยเครองอบแหงฟลอดไดซเบดดวยสภาวะการอบแหงทก าหนดขนท าใหทราบถงขอมลซงเปนแนวทางในการถายทอดองคความรใหกบเกษตรกรในการอบแหงทเหมาะสม 5) การประชมเพอถายทอดองคความรและสงมอบเครองอบแหงฟลอดไดซเบดส าหรบการอบแหงพรก

ภาพท 29 การประชมเพอถายทอดองคความรและสงมอบเครองอบแหงฟลอดไดซเบดส าหรบการอบแหงพรก

กจกรรมท 4 : การพฒนาศกยภาพเกษตรกรผปลกพรกเพอการผลตตามความตองการของตลาด

การประชมภาคเครอขายผปลกพรก เพอการวางแผนการจดการการด าเนนการตามแผน ประกอบดวย พนทกลมเปาหมายเกษตรผปลกพรกและหนวยงานทเกยวของ เชน เกษตรกรอ าเภอปากพนง โครงการพระราชด ารฯ เปนตน ซงมขนตอนการด าเนนงาน

ข นด าเนนการ

69

1) จดประชมเพอรบฟงความคดเหนจากภาค กลมเกษตรกร หนวยงานทเกยวของในพนทเพอรวบรวม รบฟง ความคดเหน และขอเสนอแนะแนวทางการด าเนนงาน รวมทงความคาดหวงและตองการในประเดนเกยวกบองคความรทจะด าเนนการถายทอด

2) ปรบปรง วธการ ขอมล และเครองมอทใชในการด าเนนงาน ตามขอเสนอจากการประชมการรบฟงความคดเหนจากภาค หนวยงานทเกยวของ

3) ด าเนนการจดกจกรรมจรงในพนท 4) ถอดบทเรยน ประเมนผลการด าเนนงาน ผลการด าเนนงานและการวเคราะหขอมลจากการด าเนนงาน พนทลมนำปำกพนงครอบคลมใน 5 อำเภอของจงหวดนครศรธรรมรำช ไดแก หวไทร

เชยรใหญ ปำกพนง เฉลมพระเกยรต และชะอวด เปนแหลงผลตพรกเพอกำรสงออกทสำคญของภำคใต โดยเฉพำะกำรสงออกพรกชฟำหรอพรกเขยว ไปยงตลำดหลกสำคญในประเทศมำเลเซยและสงคโปร แมจะเปนพนททมเพำะปลกพรกสงออกแหลงสำคญแหงหนงของประเทศ แตเกษตรกรผปลกประสบปญหำรำคำพรกตกตำและปญหำโรคพรกทเกดจำกเชอรำและเชอแบคทเรยทมสำเหตมำจำกพนทเพำะปลกมฝนตกเกอบทกวน เกษตรกรปลกระยะชดทำใหกำรแพรกระจำยของโรคและแมลงเปนไปอยำงรวดเรว ประกอบกบรำคำซอขำยพรกมกถกกำหนดโดยกลมผรวบรวมทองถนและผสงออกเปนหลก สงผลใหเกษตรกรขำดทนและไดรบควำมเดอดรอนเปนอยำงมำก

ผลจำกกำรดำเนนงำนของโครงกำร ไดจดกระบวนกำรเรยนรกำรจดกำรผลตพรกปลอดภย และกำรปรบใชเทคโนโลยกำรผลตพรกตำมระบบมำตรำฐำนเกษตรปลอดภย (GAP) ทมควำมสอดคลองกบตลำด รวมถงกำรแลกเปลยนขอมลขำวสำรเหตกำรณทงในดำนกำรผลต กำรตลำด ควำมเสยงตำง ๆ รวมไปถงควำมตองกำรของตลำด

นอกจำกนโครงกำรฯ ยงไดเชอมโยงผปลกเขำกบกำรทำงำนรวมกบหนวยงำนภำครฐ ภำควชำกำร องคกำรปกครองสวนทองถนในพนท ในกำรขยำยพนทปลกพรกปลอดภย กำรแกไขปญหำระบบผลตและระบบตลำดพรกอยำงเปนระบบ รวมถงกำรสงเสรมและสนบสนนตลำดพรกสงออก ซงชวยสรำงงำนและสรำงคนในพนทใหมรำยไดจำกกำรคดพรกสงออกเสรมสรำงควำมเขมแขงของเครอขำยเกษตรกรกรทงในดำนกำรผลตและกำรตอรองรำคำกบพอคำและผสงออกพรก และเพอแกปญหำรำคำพรกตกตำ

ระบบผลตของเกษตรกร

จำกผลกำรวเครำะหพนท ทำใหทรำบถงสภำพกำรดำรงชพของเกษตกรในเขตนเวศเกษตรตำงๆ เนองจำกอำชพสวนใหญของเกษตรกรในพนทเปนกำรทำนำ ในขณะทกำรปลกพชผกรวมทงกำรปลกพรกในปจจบน เปนวถกำรผลตทมกำรเปลยนแปลงตำมสถำนกำรณของพนท กลำวคอเปนวถกำรผลตทมกำรเปลยนแปลงเมอมกำรพฒนำระบบชลประทำน รวมทงลกษณะกำรตงถนฐำนทเปลยนแปลงไป ทำใหกำรปลกพชตำมแตละชวงเวลำมกำรปลกทมำกขน ทงนกำรปลกพรกกเปนวถทมกำรปลกตำมชวงระยะเวลำหลงจำกหนำฝนเปนสำคญ (พจำรณำจำกหวขอวถกำรผลตพรกในพนท

70

เปำหมำย) กำรวเครำะหควำมเปนไปไดในกำรวำงแผนพฒนำควำมเปนอยโดยคำนงถงรปแบบวถกำรดำรงชพ คอเกษตรกรสำมำรถอยไดโดยไมตองออกไปประกอบอำชพอน ทงนดงเชนททรำบกนอยแลววำพนทททำนำนำฝน หำกไมมกำรชลประทำนนน เกษตรกรจะทำนำเพยงครงเดยว โดยในชวงฤดแลงและชวงทขำวอยในนำกอนเกบเกยว เกษตรกรจะประกอบอำชพอนเพอเปนรำยไดของครอบครว หำกไมมงำนพนทรองรบกจะออกจำกพนทไปทำงำนทอน ทงนเนองจำกรำยไดจำกกำรทำนำครงเดยวและเพยงอยำงเดยวนนไมสำมำรถจะเลยงครอบครวและพฒนำชวตควำมเปนอยใหดขน ลกษณะดงกลำวนสงผลใหคนรนใหมละทงไรนำไปประกอบอำชพอนมำกขน ซงเปนแนวโนมตอควำมมนคงของพนทในอนำคต ทจำเปนตองดำเนนกำรหำทำงปองกนโดยเรงดวน พนทแถบสทงพระ ลมนำปำกพนงและคำบสมทรสทงพระมวถกำรผลตดงกลำวอยเปนบรเวณกวำง จงเปนกำรสมควรอยำงยงทจะหำรปแบบกำรพฒนำทเหมำะสมเพอยกระดบฐำนะควำมเปนอยของเกษตรกรในพนทใหดขน และมควำมมนคงตอไป

การแบงเขตนเวศเกษตร

จำกขอมลทำงกำยภำพของพนท ไดแก ลกษณะภมประเทศ ลกษณะดน พชพรรณธรรมชำต

พชพรรณปลก และกำรใชทดน สำมำรถนำมำวเครำะหและแบงเขตนเวศเกษตรโดยภำพรวม ได 4

เขตใหญ ๆ คอ เขต 1 พนทพร เขต 2 พนทดอนเชงเขำ เขต 3 พนทนำ ประกอบดวย 3.1 นำไมทวม

ในฤดฝน 3.2 นำทวมในฤดฝน และเขตท 4 พนทภเขำ และลกษณะทสำคญของแตละเขตไดบรรยำย

ไวในตำรำงท 1 ซงจะเหนไดวำในแตละเขตนนมผลอยำงมำกตอลกษณะกำรใชทดน หรอกำรประกอบ

อำชพและจำนวนประชำกรในพนท และควำมสมพนธดงกลำงนสำมำรถนำมำวนจฉยประเดนสำคญ

ทงในลกษณะของศกยภำพ และขอจำกดตำงๆ เพอจะนำไปใชประโยชนในกำรพจำรณำ กำรวำงแผน

โครงกำรพฒนำตำง ๆ ตอไป

71

ตำรำงท 3 กำรแบงเขตนเวศเกษตรและลกษณะสำคญของแตละเขตโดยภำพรวมของพนท

เขต นเวศเกษตร

% ของพนท

ชดดนและลกษณะส าคญของพนท

พชพรรณธรรมชาตและการใชทดน ลกษณะอนๆ

เขต 1 พนทพร

20% มสภำพเปนกรดจด เปนพนทลมนำขงตลอดป

เสมด, กระจดหนบรเวณรองพร มกำรทำนำไมมำก พนทบรเวณพรมกำรเปลยนแปลงนอย แตมกำรต งบ ำนเรอนเกำบรเวณรอบพร

เขต 2 พนทดอนเชงเขำ

25% มสภำพพนทดอนเชงเขำ ดนมสภำพเปนกรด

พนทปำเสอมโทรม มไมยำงขนประปรำย มกำรปลกยำงพำรำ ปำลม มะพรำว ไมผล เลยงสตว รวมถงพรก

มกำรเปลยนแปลงพนท โดยกำรปลกสวนยำง ปำลม ไมผล มำกขน

เขต 3 พนทนำ : 3.1 นำไมทวมในฤดฝน

50% พนทนำนำไมทวมหรอในเวลำสนในฤดฝน

ทำนำหวำน มตนตำลโตนดขนอยตำมคนนำทวไป ใชพนธขำวพนธเบำ มกำรทำไรนำสวนผสมอยบำง และปลกผกชนดอนๆ

มกำรตงถนฐำนใหมบรเวณคลองขดซงเปนถนนของพนท มนำตลอดป

3.2 นำทวม พนทนำเปนลมนำทวมขงในฤดฝนนำนกวำเขต 3.1

ทำนำหวำนสวใหญ มกำรใชพนธพนเมองทมลกษณะอำยยำว (พนธหนก) พนทนำหลงบำนมกำรยกรองทำไรนำสวนผสม

เปนพนทนำผนใหญ มตนไมและบำนเรอนนอย

เขต 4 พนทภเขำ

5% พนททมควำมลำดขนสง เปนปำเสอมโทรม กำรใชพนททำไร

72

จำกกำรวเครำะหพนท โดยถอเอำกำรประกอบอำชพสวนใหญของพนทเปนเกณฑ ในทนคอกำรทำนำ และเลอกครวเรอนทมกจกรรมอนๆ นอกเหนอจำกกำรทำนำ เชน ปลกผก ปลกไมผล เลยงสตว เลยงปลำ ฯลฯ ซงในทนจะพจำรณำกำรปลกพรก ใชวธกำรสมภำษณแบบกงโครงสรำงและนำขอมลทไดมำวเครำะหและสงเครำะหเพอสรปประเดนตำงๆ โดยทมงำน ทงนไดมกำรลงพนทเพอตรวจสอบและปรบขอมล ใชหลกกำรของวธกำรประเมนสภำวะพนทอยำงเรงดวน

ผลของการศกษา กำรวเครำะหขอมลในภำพรวมระดบพนทไดชใหเหนถงศกยภำพของพนททศกษำและ

ประเดนของเงอนไข โอกำส และปญหำตำงๆ ทสำมำรถจะนำไปพจำรณำควำมเปนไปไดในกำรจดทำโครงกำรพฒนำพนทดงน

องคประกอบทก าหนดศกยภาพของพนท ทำเลทตงและลกษณะโครงสรำงพนฐำนของพนท เอออำนวยตอกำรทำลกษณะกำรเกษตร

แบบผสมผสำน กลำวคอมกำรตงบำนเรอนรมถนนและมคคลองขดทมนำเกอบตลอดป โดยทลกษณะดงกลำวมกำรววฒนำกำรกำรเปลยนแปลงของพนทอยำงเปนขนเปนตอน คอ เกษตรกรมกำรยำยจำกทนำทอยลกดำนในไกลถนนเขำมำ สวนใหญจะมพนทนำของตวเองอยหลงบำนและกลำยเปนทำเลทดสำหรบกำรยกรองปลกผก ไมผล เพรำะจะดแลไดสะดวก กำรเปลยนแปลงทสำคญไดแก กำรตดถนน ตอมำพรอมกบกำรขยำยคนำขนำนกบถนนกวำงขน และกำรมคลองขดทสำคญคอคลองอำทตย ทงหมดไดกลำยเปนแหลงนำทสำคญทกอใหเกดกำรปลกผก จนกลำยเปนรำยไดเสรมทสำคญในหลำยครวเรอนของหมบำน และยงเพมควำมสำคญขนไป

ผลการวเคราะหศกยภาพและขอจ ากด จำกกำรจดแบงเขตนเวศเกษตรทำใหสำมำรถวเครำะหศกยภำพและขอจำกดของพนทซงม

สวนสมพนธกบเขตนเวศเกษตรตำง ๆ ผลกำรวเครำะหดงกลำว จะเหนไดวำในพนทแตละ เขตมลกษณะจำเพำะของปญหำ และแนวทำงในกำรปรบปรงแกไขปญหำตำง ๆ นนแตกตำงกนไป ดงนนกำรจดทำโครงกำรเพอพฒนำควำมเปนอยของประชำชนในแตละพนทจงตองแตกตำงกน โดยพจำรณำถงกำรทเกษตรกรเรมมกำรทำอำชพกำรเกษตรแบบหลำยกจกรรม

73

ตารางท 4 ผลการวเคราะหศกยภาพขอจ ากดและค าถามหลกของพนทในเขตนเวศเกษตรตางๆ เ ข ต น เ ว ศเกษตร

ศกยภาพ ขอจ ากด ผลกระทบตอการประกอบอาชพและความเปนอย ประเดนของการพฒนา

เขต 1 พนทพร

พชพรรณธรรมชาตท ข นอย นสภาพดนประเภทนสวนใหญเปนปาเสมด และกระจด

สภาพดนมฤทธเปนกรดจด น าขงตลอดป ถ า ม ก า ร เ ป ล ย น ส ภ า พ พ น ท จ ะ มผลกระทบตางๆ ตอระบบนเวศน เชน ถามการระบายน าออก ดนจะมฤทธเปนกรดจดยงขน การคมนาคมไมสะดวกโดยเฉพาะในหนาฝน

มการใชประโยชนจากทดนเพอการเพาะปลกหรอท าอยางอนนอย มการท านาเลกนอย แตใหผลผลตต า มการตดไมเสมดไปใชสอบบาง

ปลกปาเสมดใหเปนระบบและใชประโยชนจากไมมากยงขน พชพรรณไมทมการปรบตวดในสภาพดนแบบนเพอใชเปนไมใชสอยหรอการหตถกรรมอน ๆ

เขต 2 พนทดอนเชงเขา

สภาพของดนเหมาะสมในการปลกยางพารา ปาลม พชไร เหมาะสมปานกลางส าหรบการปลกมะพราว ไมผล เนองจากเปนดอน มการเลยงโค พนทเปนลมน าไมทวม มการท านา

พนทนานอยมาก ฝนแลง จะมปญหามาก มครวเรอนมขาวไมพอบรโภคสง มการเคลอยายแรงงานในฤดแลง พนทมการปลกไมผลตางๆ ทวไป เชน ขนน สะตอ และไมยนตนเชน มะพราว มการเปลยนพนทปลกยางและปาลมมากขน

ไมยนตน ไมผลทเหมาะสมกบฐานะของเกษตรกรและเพมรายได การใชพนธขาวอายสนเพอหลกเลยงปญหาภยแลงและใหเพยงพอกบการบรโภคในครวเรอน การเลยงสตวใหญ เชน โคสามารถเพมขนในพนทได

เขต 3.1 นาน าไมทวม

พนทใชท านาสวนใหญ บรเวณพนทใกลบานมการขดบอเลยงปลา เลยงเปด หม และไกอยทวไป ตนตาลเตบโตไดดตามคนนา พนทสภาพนมอยทกหมบาน

ปญหาน าแหงในฤดแลงมผลเสยหายตอขาวในชวงเกบเกยว

จะมการท านาเปนอาชพหลก มความพยายามในการท าเกษตรหลายอยางขนอยกบ แหลงน าทางคมนาคมเปนหลก มการท าไรนาสวนผสม (รอบบาน) อยทวไป

การปรบปรงแกไขระบบน าเพอใหสามารถปลกขาวไดผลดยงขนมความเปนไปไดมากนอยเพยงใด การสงเสรมอาชพเสรม เชน การขดบอเลยงปลา ความเปนไปไดของบางพนทในการท าน าตาลจากตนตาลโตนด รวมทงพนททจะท าการปลกผกและการปลกพรก

เขต 3.2 นาลก

พนทยกรองหรอรมคลองคขดมน าใชส าหรบการเกษตรในชวงฤดแลงได บางพนทมน าตลอดป พนทยกรองปลกพชผกและเลยงสตว เชน เปดและหมไดด

ฤดน าหลากน าจะทวมนา ซงบางครงท าใหเกดผลเสยหายตอผลผลต ถาน าทวมอยหลายวนผลผลตขาวด าเพราะตองใชขาวกนหนกปรบตวตอสภาพน ามาก

อาชพหลกคอท านา อาชพทท ารายไดสงในพนทนไดแกการปลกผก ครวเรอนมการปลกพชหวไรปลายนาทวไปและปรบพนทเลยงเปด ไก และหม

คดเลอกพนธ ทดสอบพนธขาวหนกทปรบตวไดด ใหผลผลตสง โอกาสของการปรบปรงการท าเกษตรแบบหลายกจกรรมมปจจยทสนบสนนหรอขอจ ากดอยางไรบาง รวมทงพนททจะท าการปลกผกและการปลกพรก

เขต 4 พนทภเขา

พนทภเขาหากไมมการตดไมท าไรกจะรกษาตนน าล าธารใหกบระดบลางๆ

ความลาดชนสง ไมควรปลกพชใหม หากมการท าไรมากยงขนจะมผลกระทบตอพนทรบน า จะกอใหเกดความแหงแลงมากยงขน

มาตรการปองกนการบกรกท าลายปา หรอการท าไรเลอนลอยเพอรกษาสภาพความชมชนของพนท

74

วถการผลตพรกในพนทเปาหมาย การผลตและการเกบเกยว โดยภำพรวมพรกจะเรมใหผลผลตหลงจำกยำยกลำปลกลงแปลงแลวประมำณ 2 เดอน ถำ

หำกเปนกำรปลกโดยใชเมลดปลกโดยตรงกประมำณ 3 - 5 เดอน แตทงนอำจขนอยกบชนดของพรกทปลก หรอควำมสมบรณของตนพรกวำมมำกนอยแคไหน สำหรบผลผลตทใหในชวงแรกจะไมมำกและจะเพมขนเรอยๆ ตำมลำดบเชนเดยวกบพชอนๆ และผลผลตจะเรมลดลงเมอตนพรกเรมแกหรอมอำยประมำณ 6 - 7 เดอน หลงจำกนตนจะเรมโทรมและหยดใหผลผลต ชำวสวนมกถอนทงและปลกใหม แตถำหำกปลกกนตำมหลงบำนเปนผกสวนครวเมอเหนวำตนพรกใหผลผลตนอย กทำกำรตดแตงกงทไมจำเปนออกเสยบำง ใสปยคอกปยวทยำศำสตร ตนพรกสำมำรถใหผลผลตใหมไดอกถงแมจะไมมำก

หลงจำกทพรกใหผลผลตแลวในกำรเกบเกยวพรก ถำเปนกำรจำหนำยผลสดนยมเกบเกยวทงผลสเขยวและผลสแดงปะปนกนไป หรอเกบเฉพำะผลทแกจดแตยงมสเขยวหรอผลทสก แลวแตผปลกและผรบซอแตถำเปนกำรเกบเกยวผลเพอนำมำตำกแหงหรอทำเมลดพนธกเกบเฉพำะผลทสกหรอมสแดงเทำนน โดยเกบตดมำทงขวทงผล ในกำรเกบเกยวผลพรกนนสำมำรถเกบไดทก ๆ อำทตยหรอแปลงทมกำรปลกเปนจำนวนมำกกเกบเกยวไดตลอดทก ๆ วน โดยจะทำกำรเกบหมนเวยนไปไดจนทวทงไร โดยทสำยพนธพรกในพนท สวนใหญ ประกอบดวย

- พนธพรกรวมเศรษฐ สำมำรถเกบแดงเกบเขยว เปนของบรษทเฮยไต และของอมพวำ - พนธพรกดวงมณ เปนของบรษทเฮยไต พรกดวงมณสำมำรถเกบเขยวไดอยำงเดยว

เพรำะเปลอก บำง - พนธพรกช พรกชมสองประเภท พรกชยบร (ยำว) มลกษณะยำวเหมอนของพทลง พรกช

เดอยไกจะเปนพรกแบบสน ในพนทจงหวดนครศรธรรมรำชจะปลกพรกชเดอยไก สวนใหญจะเอำมำทำพรกแกง

พรกทชำวบำนปลกรบประทำนกนเองสวนใหญจะเปนพรกขนก สมยกอนชำวบำนจะเกบเพรำะเมลดเองเรยกวำพรกบำน จะเปนเมลดพรกทเกบรนตอรน

- พนธจนดำ และพรกชสมหรอชเดอยไก พรกชนดนจะไดควำมเผดและควำมหอม ขวของพรกจะเหนยว คนทเรำจำงมำเกบเขำจะไมคอยรบจำงเกบ เพรำะมนจะใชเวลำกวำพรกอน แตพรกชนดนจะมควำมเผดและควำมหอมซงเอำมำทำพรกแกง

วธกำรปลกพรกของแตละสำยพนธ เตรยมเมลดพนธเพรำะลงในแผง ตอมำเตรยมดนลงแปลง ระยะหำงอยท 60/80 ใสปยอนทรยผสมปยไสเดอน ตอมำเรำกจะเรมฉดเชอรำโคโรมำ เมออำยพรกประมำณหนงเดอนเรำกจะใสปยประมำณ 15/15 ในกำรปลกกจะทำเปนแปลงยกรองเพอปองกนนำทวม

กำรดแลรกษำพรกแตละสำยพนธ เรำจะดแลเรองโรคเปนสำคญ คอจะใสปย หลงใสปย 3 วนเรำกจะเรมฉดยำ เพอปองกนกำรเสยหำยของตนพรก สวนคำใชจำยในกำรซอนำยำฉดปองกนโรค

75

กขนอยกบวำสภำพอำกำศ ในสวนของนำยำฉดปองกนโรค เกษตรกรอำจจะทำกำรผลตหมกนำยำเอง โดยมสวนผสมของพชสมนไพรในพนท เชน ขำ ตะไคร ใบสะเดำ พรกแหงหรอจำพวกพชทเผดรอน ตนบอระเพชร หรอกำรผลตเชอเพอฆำหนอน หนนเสรมหรอหลกเลยงกำรใชสำรเคม

ชวงทผลผลตของพรกดทสด จะอยในชวงหนำแลง ทำใหเกดผลผลตดมำก กลำวคอกำรปลกชวงเดอนมกรำคมใหโตทนในเดอนกมภำพนธ ทงนกขนอยกบสภำพอำกำศดวย พรกทปลกยำกทสดจะเปนพรกช หรอทเรยกกนวำพรกเดอยไก พรกชนดนจะเกดโรคเรว ปลกยำก กำรใหผลผลตกจะนอย และกำรดแลกำรเจรญเตบโตจะชำกวำพรกอน ๆ พรกทปลกงำยทสดจะเปนพรกจนดำหรอทเรยกกนวำพรกเขยวพรกแดง ทงนสวนใหญในพนทปลกพรกลกผสมทำงกำรคำ ไดแก สำยพนธดวงมณ (พรกเขยว) รองลงมำคอสำยพนธเพชรดำ ซงเปนนสำยพนธนยมเกบขำยเปนพรกแดง และพรกพนเมอง ตำมลำดบ ในขณะเดยวกน พบวำเกษตรกรหลำยรำยปลกพรกสำยพนธพนเมองในแปลงแบบคขนำนกบกบพรกสำยพนธกำรคำ ซงเปนกำรกระจำยควำมเสยงจำกรำคำทแตกตำงกน โดยเฉพำะสำยพนธพรกพนเมองทเรยกวำ พรกชสน ซงเปนพรกทชำวนครศรธรรมรำชนยมบรโภคและไมนยมบรโภคพรกสำยพนธทำงกำรคำทตนเองปลก ซงเปนกำรปลกเพอกำรตลำดและสงออก ผปลกพนธพนเมองจะไวรบประทำนพรกทตนเองปลกและสำมำรถตำกเปนพรกแหงเกบไวบรโภคตลอดทงป ในขณะเดยวกนรำคำกสงกวำสำยพนธทำงกำรคำ

จดเดนของพนทในการปลกพรก 1) พนทมควำมเหมำะสม สำมำรถปลกไดตลอดทงป รวมทงเกษตรกรมทกษะพนทสำมำรถ

ปลกพรกไดตำมสภำพพนท 2) มควำมตองกำรพรกในหลำกลำยรปแบบ หลำกหลำยสำยพนธทงตลำดภำยในและ

ภำยนอกประเทศ 3) พรกเปนพชทมควำมหลำกหลำยทำงสำยพนธ ในขณะทพรกของประเทศไทยมควำมเผด

รสชำตและกลนเปนอตลกษณของแตละสำยพนธ 4) พรกเปนพชทสำมำรถนำไปใชประโยชนและแปรรปไดหลำกหลำย แรงงานทเกยวของกบการผลต โดยภาพรวมครวเรอนทปลกพชผกโดยการยกรองและครวเรอนสามารถจะปลกพชผกซง

สามารถปลกไดเกอบตลอดป ยกเวนเฉพาะชวงฤดฝนชกคอระหวางเดอนตลาคมถงตนเดอนธนวาคม พชผกอายสนไดแก คะนา แตงกวา แตงราน จะปลกไดปละ 3 ครง โดยถกสลบกนไมมการก าหนดตายตววาจะถกอะไรกอนหลง ขณะเดยวกนจะมปลกพรกควบคไปดวย กจกรรมการปลกพชผกและพรกโดยเฉลยจะปลกบนเนอท 2 - 6 ไร ซงสามารถใชแรงงานในครวเรอนในการปลกและดแล แตการเกบเกยวจะมการจางเดดพรก ยงมพนทมากจะตองเกบเกยวใหเหมาะสมกบขนาดและความพรอมของพรกทจะออกสตลาด ท าใหมตนทนทสงขน

76

แรงจงใจและความพรอมของเกษตรกร จากการทเกษตรกรสามารถขายผลผลตไดดเปนแรงจงใจทส าคญ และครวเรอนสวนใหญ

ตองการอยในพนทไมอยากจะโยกยายหางานท าภายนอก หากมอาชพทสามารถจะท าใหเขามรายไดดงเชนทไดรบจากการปลกผก เกษตรกรเรมมกลมทจดตงกลม เชน ในหมบาน มการแลกเปลยนความรและการแกปญหาตาง ๆ และตดตอขอมลขาวสารจากส านกงานเกษตรอ าเภอ เกดผลในการพฒนาไรนาสวนผสมของพนทเปนอยางมาก และไดมการน ามาเปนรปแบบการพฒนาปลกสมโอ เกษตรกรเรมมทศนคตในการปลกไมผลเพมขน เพราะเหนวาจะเปนแหลงรายไดอกสวนหนงและลดความเสยงหากพชผกถกโรคและแมลงท าลาย

จดมงหมายโดยรวมของเกษตรกรเทาทส ารวจไดในขณะนคอการลดความเสยงในการประกอบอาชพท านาเพยงอยางเดยว และเพมกจกรรมตามก าลงความสามารถในการใชพนทบรเวณใกลบานโดยการปลกผกหรอพรกเปนรายไดและลดคาใชจายการซออาหารในการบรโภค ทกครวเรอนจะพบวามการเลยงเปด ไก ปลา และจ านวนหนงครว สวนใหญจะใชบรโภคและขายบางเปนครงคราว มบางครวเรอนเลยงสกรไวขาย แตมเปนจ านวนนอย การตดสนใจในการด าเนนกจกรรมตางๆ นนพบวามความแตกตางกนไปขนอยกบปจจยหลายประการ

ตารางท 5 ชวงเวลาสนคาประเภทพชผก พชไร และเขาสตลาดในภาพรวมของพนท ท ชนด มค. กพ. มค. เมย. พค. มย. กค. สค. กย. ตค. พย. ธค. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

ถวลสง ถวเขยว ขาวโพดหวาน พรก, พรกไทย ถวฝกยาว แตงกวา แตงราน บวบ มะระ ผกคะนา กะหล าปล, ผกบงจน กะหล าดอก ผกกาดขาวปล ผกกาดขาวปล ผกกาดเขยวกวางตง

โอกาส เงอนไข และปญหาเกยวกบรปแบบและการตดสนใจผลตพชอน ๆ ของเกษตรกร จากการวเคราะหโดยทวไปจะแสดงใหเหนถงศกยภาพในการจดการพนทในลกษณะสวนผสม

มความเปนไปไดคอนขางสง แตเมอศกษาในรายละเอยดแลวจะพบเงอนไขและปญหาตางๆ ของแตละครวเรอนและสวนรวมทมความส าคญตอการพจารณาวางแผนจดท าโครงการพฒนาพนท ดงโอกาส เงอนไข และปญหาของการผลตพชและการปลกพรกโดยภาพรวมของพนท ดงตอไปน

77

การส ารวจพบวาเกษตรกรจะท าการเกษตรหลายรปแบบ ทงนขนอยกบหลายปจจยดวยกน การปลกพชผกบรเวณบานรมคนคน าและทดอนบรเวณบานนนเปนลกษณะการปลกระยะเรมแรกและไมตองมการลงทนยกรอง แตใชแรงงานในครวเรอน ปจจบนเกษตรกรทมทนทรพยนอยในการด าเนนการจะยงคงกระท าเชนนอย ตอมาเกษตรกรเรมมการลงทนโดยปรบพนทนาบรเวณทอยใกลบานโดยการยกรอง โดยจะกเงนจากแหลงทน รปแบบทท านนจะขนอยกบงบประมาณทเกษตรกรมหรอสามารถกไดในวงเงนทคาดวารายไดจากการผลผลตจะจายคนใหกบแหลงทนได ดงนนจงอาจจะท าเปนขนตอนหรอท าใหเสรจสมบรณ ในการตดสนใจเลอกปลกพชนน ถาเปนผก เกษตรกรจะเลอกพชชนดทโรคและแมลงท าลายนอยและเปนทตองการของตลาด เดมทเดยวมการปลกพชผกหลายชนด แตตอมาเหลอทปลกกนมากเพยง 4 ชนดคอ คะนา แตงราน แตงกวา และพรก เกษตรกรจะไมนยมใชยาเนองจากสวนใหญบอกวามอาการแพยา พชหลกในปจจบนเรมมปญหาโรคและแมลงมากขน เกษตรกรมความมนใจจงหนมาสนใจทจะปลกไมผลชนดใหมๆ เชน สมโอ กระทอน สะตอ ในรปแบบเปนสวนและปลกบนคนดน มการปลกพชทมรายไดตลอดป เชน มะละกอ มะเขอเปราะ เปนตน ถามเวลาจดการนอยหรอแรงงานนอยจะปลกกลวยเพราะไมตองดแลมาก สวนรายไดจากกลวยนนเปนเพยงรายไดสวนนอย การเลยงปลาในรองน านนจะมอยทวไป ลกษณะของรองน าจะมอยทวไปลกษณะขอบอโดยทวไปจะเปนบอลอรองน าทขดเปนสเหลยมโดยรอบทยงไมซอย ตรงกลางจะมน านอย ความลกของรองประมาณ 2 - 5 เมตร มการเลยงปลาตามธรรมชาตเลกนอยเพอบรโภค สวนทเหลอจากการบรโภคจะน าไปขาย น าในทองรองจะเอาไวใชรดผกเปนจดประสงคหลก รองน าทซอยตรงกลาง มน ามากขนจะมการเลยงปลามากขน ปลาทเลยงสวนใหญคอปลาหมอ ปลาดก และปลาตะเพยน ปญหาทส าคญคอตลาดมความตองการนอยจงไดราคาต า การเลยงสตวโดยทวไปมเกอบทกครวเรอน สตวทเลยงเปนพนฐานไดแก เปด ไก สวนใหญใชบรโภคในครวเรอน สวนโคนนจะมการเลยงประมาณ 3 - 4 ตวตอครวเรอน เนองจากจะมขอจ ากดในพนทเลยงโดยเฉพาะในชวงฤดฝน เกษตรกรทมโรงสขาวมกจะเลยงสกรดวย แตเปนสวนนอย

วถตลาดผลผลตพรกในพนทเปาหมาย กำรปลกพรกพนเมองในจงหวดนครศรธรรมรำชโดยเฉพำะกำรปลกพรกในพนทลมนำปำก

พนง นอกจำกพรกเขยว มพรกพนเมองอน ๆ ปลกเพอตอบสนองควำมตองกำรในทองถนดวย ไดแก พรกชสน เพอใชทำเครองแกง พรกยอดสน พรกเพชรดำ พรกชเดอยไก พรกบำน พรกแดงหวไทร ประมำณวำพนทปลกพรกสำยพนธ พนเมองในพนทลมนำปำกพนงประมำณ 700 ไร ในพ นท ต.บำงนบ ต.บำนรำม ต.เกำะเพชร อ.หวไทร ต.ขอนหำด ต.นำงหลง ต.เกำะขนธ ต.ทำประจะ อ.ชะอวด, ต.บนเนน ต.ไสหมำก ต.ทองลำเจยก ต.เสอหง ต.บำนกลำง อ.เชยรใหญ , ต.หลอง ต.คลองนอย ต.เกำะทวด ต.ปำระกำ อ.ปำกพนง เ พอสงเขำตลำดท องถนในพนทจงหวดนครศรธรรมรำช ผลผลตประมำณปละ 2,800 ตน ขณะทควำมตองกำรพรกพนเมองของ จ.นครศรธรรมรำชและจงหวดใกลเคยงอยทวนละไมนอยกวำ 6,000 ตน แสดงใหเหนถงควำมตองกำรในจงหวดนครศรธรรมรำชกำรผลตพรกพนเมองไมเพยงพอในกำรบรโภคภำยในกลมจงหวดของตนเอง ทำใหตองมกำรนำเขำพรกมำจำกจงหวดในภำคกลำงและภำคตำง ๆ ดวย โดยเฉพำะในชวง

78

เดอนตลำคม – กมภำพนธ ซงเปนชวงเวลำทพรกจะมกำรปลกนอยเนองเปนชวงฤดฝน โดยสวนใหญพรกจะไมมกำรปลกในพนทเพรำะปรมำณฝน โรคแมลงศตรพรกมำก

ดำนกำรตลำดพรกตลำดหวอฐเปนตลำดพรกพนเมองทใหญทสดของจงหวด แตพนทปลกพรกพนเมองหลำยอำเภอผลผลตไมเพยงพอบรโภคในพนทขำยในพนทกไมพอ จงไมจำเปนตองนำมำขำยในตลำดหวอฐ มพอคำไปรบซอในตลำดทองถนทกวน สวนทเหลอจำกตลำดทองถนจะเขำสตลำดหวอฐ ตลำดหำดใหญ และกระจำยไปทวภำคใตโดยผรวบรวมในทองถน

สถำนทรบซอพรกขนำดกลำงในตลำดหวอฐนครศรธรรมรำชทผำนมำมควำมตองกำรพรกเขยวประมำณวนละ 5 - 7 ตน (แตสถำนกำรณ Covid 19 ในป 2563 – 2564 มผลตอควำมตองกำรทลดลง) ทงนพนทปลกพรกเขยวในภำคใตเพอสงออกมำเลเซยและสงคโปร พนทใหญทสดอยในลมนำปำกพนงพนทปลกตองไมนอยกวำ 7,000 ไร กำร เกบพรกเรมตงแตเดอนมนำคม – กนยำยน โดยประมำณของทกป (แตสถำนกำรณนำทวมในป 2563 มผลตอชวงเวลำกำรปลกพรกและสงผลตอชวงเวลำผลผลตทออกสตลำด)

รำคำในพนทมสวนตำงจำกรำคำทรบซอกโลกรมละ 5 - 10 บำท และรำคำขำยปลกเพมขนจำกรำคำตลำดหวอฐประมำณกโลกรมละ 5-10 บำท ผคำพรกรำยใหญตลำดหวอฐมตลำดของแตละผคำทแตกตำงกน ทงพรกเขยว พรกแดง และพรกพนบำน ตลำดหวอฐนครศรธรรมรำชยงเปนสถำนทรวบรวมพรกจำกทวประเทศตำมเครอขำยของผสงออกมรถบรรทกขนำดใหญสงพรกตรงไปมำเลเซย สวนพรกทจะสงออกไปสงคโปร มกำรเปลยนถำยรถขนสงจำกรถเลกเปนรถหองเยนขนำดใหญกนท อ.หำดใหญ จ.สงขลำ เพอวงตรงไปสงขลำ

ผลการส ารวจตลาด การตดตอซอขายของพอคาแมคาตลาดใกลเคยง และในทผานมานตลาดทใหญทสดของ

ภาคใตคอตลาดหวอฐ จงหวดนครศรธรรมราช และตลาดหาดใหญ จงหวดสงขลา สามารถเขาไปถงพนทท าใหเกษตรกรไมมปญหาเรองการจ าหนายแตมปญหาเรองราคา และถาหากการผลตสามารถสงผลผลตสตลาดไดสม าเสมอจะท าใหระบบการซอขายจากตลาดใหญจะมความแนนอนมากยงขน

ภาพท 30 เสนทางตลาดพรก 1

เกษตรกรผปลก

ขายในหมบาน

ผรวบรวมในพนท

ตลาดหวอฐ ขายปลก

ขายสง

79

ผลกำรสำรวจตลาด พบวำ รำนขำยสงในพนทตลำดหวอฐ สวนใหญผประกอบกำร ซอขำยพรกเขยว พรกแดง และพรกยอดสนเปนบำงชวงไมแนนอน โดยรำคำของพรกทงหมดไมสำมำรถบอกแนนอนได โดยสวนใหญสงตอพรกใหกบพอคำแมคำขำยปลก ใชถงบรรจพรก 5 กโลกรม/ถง โดยพรกทขำยดทสดคอ พรกสม พรกขหน พรกแดง สวนพรกเขยวจะขำยสงเปนสวนใหญ โดยสวนมำกพรกทขำยจะรบมำจำก จงหวดรำชบร ตลำดไทย ผรวบรวมในพนทอำเภอปำกพนง อำเภอหวไทร และสงออกไปยงหำดใหญ หรอสงตอไปยงตำงประเทศ

ภำพท 31 เสนทำงตลำดพรก 2

ปญหาอปสรรคและขอจ ากด นอกจากปญหาตาง ๆ ทมความสมพนธกบสภาพปจจยของแตละครวเรอนดงกลาวแลว

จากการพจารณาจะพบวาเกษตรกรยงขาดความรดานเทคโนโลยและนวตกรรมในเรองการปลกพชผกอยบาง เนองจากเปนประสบการณทพฒนามา เชน การใชปยและการใชยาก าจดโรคและแมลงใหถกตองและปลอดภย การตดสนใจเลอกพนธและชนดพชหรอปลานนเกษตรกรไดมการลองผดลองถกดวยตนเอง ดงนนการปลกพชผกรวมทงพรกจะคนชนกบวถเดม แหลงขอมลทางดานวชาการและขอมลทางดานการตลาด เชน พชผกทตลาดตองการในแตละฤดกาล การจดการผลผลตแตละชวงเวลา ความเคลอนไหวของราคา เปนตน ทเกษตรกรท าไดยาก จากการสอบถามถงเรองของวสดเหลอใชจากระบบการผลตมาใชในเชงเกอกลกนเพอลดคาใชจายและลดการใชวสดเคมภณฑสงเคราะหตางๆ ทจะเปนพษภยตอสขภาพและสงแวดลอมยงมอยนอย ทงๆ ทบางอยาง เชน ฟางขาวสามารถจะ

เกษตรกรจากอ าเภอตาง ๆ จาก จ.นครศรธรรมราช พอคาทองถน พอคาตางจงหวด

ตลาดหวอฐ

พอคาจากอ าเภอตางๆ

จ.นครศรธรรมราช พอคาสงทองถน พอคาจากตางจงหวด

ผบรโภค

ในจงหวด

พอคาในพนทและจงหวดตางๆ

พอคา, ผบรโภคตางจงหวด

80

น ามาใชประโยชนในการท าปยหมกและวสดคลมพชผกได ทงนอาจจะมสาเหตจากเกษตรกรมเวลานอย แรงงานไมพอ ทงนปญหาทพพบในพนทเกยวกบการผลตและการตลาด คอ

1) ปญหำโรคระบำดในพรก เกษตรกรจำเปนตองใชสำรเคมในกำรควบคมจำกดโรค 2) พรกเปนพชทใชแรงงำนในกำรเกบเกยวผลผลตจำนวนมำกและคำจำงแรงงำนมคำใชจำย

ทคอนขำงสง สงผลใหตนทนกำรผลตทสง มผลตอควำมคมทนในแตละรอบกำรผลต 3) รำคำพรกทเกษตรกรขำยเปนไปตำมกลไกลตลำด ขำดอำนำจตอรองดำนรำคำ

ขอเสนอเพอกำรพฒนาหรอสงเสรมการผลตพรก จากลกษณะพนฐานทางโครงสรางตาง ๆ นบไดวาพนททท าการศกษามศกยภาพสงมากใน

การพฒนา แตจะมขอจ ากดบางสวนทสมควรจะไดรบการปรบปรงตามจดมงหมายหรอวตถประสงคของโครงการ ดงนนดวยวตถประสงคทตองการใหเกษตรกรผปลกพรกในพนทมเสถยรภาพในความเปนอยและการประกอบอาชพ สามารถพจารณาเพอการวางแผนเพอปรบปรงทงในระยะสนและระยะยาวดงน

1) กำรสนบสนนกำรเพมประสทธภำพกำรผลตพรกทไดมำตรฐำนและปลอดภย มปรมำณทเพยงพอและสอดคลองกบควำมตองกำรของตลำด

2) สนบสนนเทคโนโลยหรอนวตกรรมกำรเพมสรำงมลคำเพมโดยกำรแปรรป 3) สนบสนนกำรรวมกลมเกษตรกรผปลกพรกใหมควำมเขมแขงในรปแบบแปลงใหญเพอกำร

ตอรองซงมผลจำกกลไกของรำคำ และใหมกำรเชอมโยงกำรตลำดระหวำงกลมเกษตรแปลงใหญกบผรวบรวมผลผลตในพนทหรอผสงออกพรกและหรอผลตภณฑแปรรปจำกพรก

4) กำรหนนเสรมระบบกำรวำงแผนกำรผลต กลำวคอใหเกษตรกรสำมำรถวำงแผนกำรปลกพรกตำมฤดกำลในแตละโซน (พนท) ใหมปรมำณเพยงพอตอควำมตองกำรและสำมำรถออกตลำดในชวงเวลำทพรกมรำคำสงได

5) โครงการสงเสรมเกษตรกรใหมความรในเรองของการปลกผก การจดการตางๆ โดยเฉพาะอยางยงการใชสารเคมใหถกตองและปลอดภย ชนดและอตราในการใชปยทเหมาะสม

6) การสนบสนนการใชวสดเหลอใชจากกจกรรมในระบบการผลตมาใชใหเกดประโยชน จะเปนการลดตนทนในการซอปจจยการผลตและเกดความปลอดภยจากสารพษทจะเกดจากการใชสารเคม ในกรณนมความเปนไปไดในการทจะใชฟางขาวมาท าเปนปยหมกและน ามาใชเปนวสดคลมแปลงผก การใชมลสตวเปนปยมการท าอยทวไป แตเนองจะมการเลยงสตวคอนขางจ ากดจงมอยอยางไมพอใชงาน จะตองศกษาทงระบบใหทราบกลไกวาทางเกษตรกรจะมขอจ ากดในเรองใด

7) โครงการระยะยาวในเรองการพฒนาและจดหาพนธพช ทงไมผล ไมยนตน พชผกทเหมาะสมกบพนทในแงชนดและพนธ เสรมความมนคงของรายไดทอาจจะเกดความไมแนนอนของพชผกอายสนทอาจจะมปญหาทงเรองของโรคและแมลงระบาด และปญหาของตลาด

8) การจดตงศนยประสานงานบรการขอมลและความรของพนทจดการโดยเกษตรกรในพนททจ าเปนตอเกษตรกร ศนยนควรประกอบดวยผมความรประสบการณของหมบานและชมชนในหมบาน มเกษตรต าบลชวยในการประสานงาน หนาทหลกของศนยคอการบรการขอมลตดตามความ

81

เคลอนไหวของราคาผลตผล ความรทางเทคนคทจะปรบปรงระบบใหด ตลอดจนวธการลดความเสยงจากปจจยตาง ๆ

9) การเพมศกยภาพของกลมเกษตรกร ทเกดขนตามธรรมชาตใหเขมแขงยงขนโดยความชวยเหลอสนบสนนจากศนย การรวมกลมอาจจะมเปาหมายเฉพาะ เชน กลมผปลกผก กลมผเลยงปลา เปนตน ซงการรวมกลมจะท าใหมอ านาจตอรองและการสอสารตางๆ มประสทธภาพมากยงขนไป

10) การจดโซนตามระบบนเวศเพอการสงเสรมการใชประโยชนจากพนท

82

บทท 5 สรปและขอเสนอแนะ

กจกรรมท 1 : การประชมภาค เครอขายเกษตรกรผปลกพรกในเขตลมน าปากพน ง

จ. นครศรธรรมราช เพอการวางแผนการจดการการดาเนนการตามแผน ประกอบดวย พ นทกลมเปาหมาย คอ เกษตรกรผปลกพรกพ นทลมน าปากพนง หวไทร เชยรใหญ ปากพนง เฉลมพระเกยรต และชะอวดซงมข นตอนการดาเนนงาน

จดประชมหนวยงานเครอขายทเกยวของ คร งท 1 ทางโครงการวจยไดผเขารวมเครอขายดงน สานกงานวจยและพฒนาการเกษตรเขต 7 นครศรธรรมราช ศนยขยายพนธพชท 4 นครศรธรรมราช สานกงานเกษตรอาเภอ เชยรใหญ ปากพนง หวไทร ชะอวด เฉลมพระเกยรต ศนยอานวยการและประสานงานพฒนาพ นทลมน าปากพนง อนเนองมาจากพระราชดาร สานกงานกจกรรมเพอสงคมเครอเบทาโกร เกษตรกรผนาท ง 5 อาเภอ

ปญหาทพบในระบบการปลกพรกพ นทลมน าปากพนงจากการประชมหนวยงานเครอขายทเกยวของพบวา

1) ปญหาโรค เชน โรคเหยว รากปม ใบหงก ใบดาง และ แมลง เชน เพล ยไฟ ไรขาว แมลงวนทอง

2) ปญหาทพบเกษตรกรไมมการคดเกรดผลผลตกอนจาหนายทาใหราคาผลผลตตกตาไมสามารถควบคมราคาได

3) ผลผลตของเกษตรกรไมไดคณภาพ 4) ราคาพรกในตลาดผนผวนราคาข นลงอยตลอดเวลา 5) แรงงานไมเพยงพอเกษตรกรหลายรายปลกพรกมากเกนไปไมสอดคลองกบแรงงานใน

ครวเรอนทมทาใหเกดการจางงานสงผลใหมตนทนในการผลตเพมมากข น 6) เกษตรกรในพ นทขาดความรเรองการจดการดนไมทราบขอมลชดดนของตนเองทาใหมการ

ปรบปรงคณภาพดนทผด 7) เกษตรกรในพ นทไมมการควบคมตนทนผลผลต เชน รายจายเรองการกาจดศตรพช วชพช

ปย และตนทนทางดานแรงงาน 8) เกษตรกรในพ นทไมมการเพมมลคาผลผลตจากผลผลตทไมไดคณภาพ 9) ปญหาเรองน าเกษตรกรในพ นทพบปญหาเรองน าทวมในพ นททาใหบางฤดกาลไมสามารถ

ปลกพรกไดตามฤดกาล กจกรรมท 2 : การอบรมเชงปฏบตการเกยวกบการปลกพรกปลอดภยตามมาตรฐาน GAP

เพอเพมผลผลต ลดตนทน และเพมกาไรเนนการปฏบตจรง - การถายทอดองคความรการปลกพรกปลอดภยตามมาตรฐาน GAP - เกบตวอยางดนในแปลงปลกของเกษตรกร เพอนามาแนะนาการใสปย จานวน 5 แปลง - วางแผนการจดการธาตเพอเพมผลผลตและคณภาพพรกสด - ถายทอดเทคโนโลยการจดการธาตอาหารเพอเพมผลผลตและคณภาพพรกสด - ผลตปยหมกจากกอนเช อเหดเกาทมเช อจลนทรยท เปนประโยชนผสมอย เพอใชเปนปยใน

การเตรยมดนกอนปลกผสมเช อปฏปกษเพอเพมประสทธภาพ

83

- เพาะเมลดพรกทแชในสปอรแขวนลอยเช อราไตรโคเดอรมากอนนาไปปลกเกษตรกร - นาเมลดพรกไปปลกในแปลงสาธต ตรวจสอบการเกดโรค ทกระยะของการเจรญเตบโต

เกบตวอยางเช อจลนทรยในดนเพอตรวจปรมาณและความหลากหลาย - จดอบรมเชงปฏบตการในการใชเทคโนโลยทเหมาะสมในการการจดเพล ยไฟ ไรขาว


จากการเกบตวอยางดนมาวเคราะหในหองปฏบตการ ผลการวเคราะหเบ องตนพบวาดนมคาความเปนกรดดางประมาณ 7.8 (มคาเปนดาง) ดงภาพท 5 ท งน นาจะมสาเหตจากดนบรเวณพ นทปาระกาเปนกลมชดดนท 3 ซงมวตถตนกาเนดดนพวกตะกอนผสมของตะกอนลาน าและตะกอนน าทะเล แลวพฒนาในสภาพน ากรอย ดนกลมน พบในบรเวณทราบลมหรอทราบเรยบ บรเวณชายฝงทะเลหรอหางจากทะเลไมมากนก มน าแชขงในชวงฤดฝน เปนดนลกทมการระบายน าเลวถงคอนขางเลว มเน อดนเปนพวกดนเหนยวหรอดนเหนยวจด หนาดนอาจแตกระแหงเปนรองลกในฤดแลง และมรอยถไถลในดน ดนบนมสดา สวนดนลางมสเทาหรอน าตาลออน มจดประสเหลองและสน าตาล ตลอดช นดน บางบรเวณอาจพบจดประสแดงปะปน

5.1 สมบตของดน เปนกลมชดดนทเกดจากวตถตนกาเนดดนพวกตะกอนผสมของตะกอนลาน าและตะกอนน าทะเล แลวพฒนาในสภาพน ากรอย พบในบรเวณทราบลมหรอทราบเรยบ บรเวณชายฝงทะเลหรอหางจากทะเลไมมากนก มน าแชขงในชวงฤดฝน เปนดนลกทมการระบายน าเลวถงคอนขางเลว มเน อดนเปนพวกดนเหนยวหรอดนเหนยวจด หนาดนอาจแตกระแหงเปนรองลกในฤดแลงและมรอยถไถลในดน ดนบนมสดา สวนดนลางมสเทาหรอน าตาลออน มจดประสเหลองและสน าตาล ตลอดช นดน บางบรเวณอาจพบจดประสแดงปะปน หรออาจพบผลกยปซมบาง ทความลกประมาณ 1.0 -1.5 เมตร จะพบช นตะกอนทะเลสเขยวมะกอก และพบเปลอกหอยปน ปฏกรยาดนเปนกรดจดถงดางปานกลาง 5.2 แนวทางการจดการธาตอาหาร 1) แนะนาใหเกษตรกรใสปยหมกและน าหมก เพอเปนตวชวยในการปรบคาความเปนกรดดางของดนใหมคาลดลง 2) แนะนาใหเกษตรกรใสปยทใสประกอบของกามะถน เชน 21-0-0 และ 0-0-45 เพอเพมความเปนกรด ซงจะชวยสงเสรมความเปนประโยชนของธาตอาหารในดน 5.3 การจดการโรคพรก

เช อจลนทรยทเปนสาเหตหลกกอโรคในพรก ไดแก เช อรา แบคทเรย ไวรส ไวรอยด และไสเดอนฝอย ซงสาเหตสามารถเขาทาลายไดทกระยะของการเจรญ ทาใหผลผลตเสยหายท งดานปรมาณและคณภาพ

สาเหต เชอ Pythium sp., Fusarium sp. และ Sclerotium sp. อาการ มกเกดในระยะกลา ลกษณะเปนแผลช า ฉาน าทโคนตน แลวขยายเปนรอยช าส

น าตาลรอบโคนตน ทาใหตนกลาหกพบ ตนกลาเหยวและแหงตายในทสด การปองกนก าจด

84

1) ไมเพาะกลาใหแนนมากเกนไป แปลงปลกควรมการระบายน าไดด น าไมขง 2) ใหน าพอเหมาะ ไมควรรดน าตอนเยนหรอคา 3) ฉดพนดวยเช อราปฏปกษไตรโคเดอรมา หรอเช อ แบคทเรย Bacillus subtilis โดยการ

คลกเมลดกอนปลก หรอใสในดน 4) ฉดพนดวยสารปองกนกาจดเช อรา ไดแก เมทาแลกซล โพรพาโมคารบไฮโดรคลอไรด

(propamocarb hydrochloride) หรอ อไตรไดอะโซล + ควนโตซน (etridiazole + quintozene) (อดมศกด, 2563)

สาเหต เช อรา Fusarium oxysporum f.sp. vasinfectum (Atk) Snyd & Hans อาการ เช อราเขาทาลายบรเวณรากและโคนตน ใบพรกแสดงอาการเหยวเหลอง ลลงและ

รวงหลน เมอถอนตนพรกดพบวา เปลอกรากเนาหรอหลดรอน เปลยนเปนสน าตาล หากอากาศช น สงเกตเหนสวนของเสนใยและสปอรเช อราสขาวหรอสมออนเจรญปะปน

การปองกนก าจด 1) เช อสาเหตสะสมอยในดนเปนเวลาน น จาเปนตองหลกเลยงการปลกในทเคยมโรค 2) ใชพนธตานทาน 3) ปรบพ นทปลกโดยการยกรอง เพอใหน าระบายไดด 4) ใชปยหมกทมสวนผสมของเช อไตรโคเดอรมา หรอราดดวยเช อราไตรเคอรมา บรเวณรอบ

ทรงพม 5) ฉดพนหรอราดดวยแบคทเรยปฏปกษบาซลลส

สาเหต เชอรา Sclerotium rolfsii Sacc. อาการ เช อรามกเขาทาลายเมอตนพรกโต เช อเขาทาลายสวนของรากและโคนตน ทาใหใบ

พรกเหลอง เหยว เมอถอนตนดจะพบอาการรากเนา ช าเปนสน าตาล เปลอกรากหลดรอน บรเวณโคนตนแสดงอาการเนาช า และมกพบเสนใยสขาวลกษณะหยาบ แผรอบโคนตนสงเกตเหนไดอยางชดเจน นอกจากน มกพบเมดสเคอลโรเทยม (sclerotium) ลกษณะกลม สขาวครมหรอสน าตาลบรเวณโคนพรกทเปนโรค

การปองกนก าจด 1) หลงเกบผลผลตรนสดทายใหโรยปนขาว และตากหนาดน อยางนอย 3 เดอน จะสามารถ

ลดปรมาณเช อไดฤดปลกถดไปได 2) ปลกพชหมนเวยน และควรใสอนทรยวตถในดน 3) ขดทาลายตนเปนโรคและราดดนดวยสารเคม เชน คารบอกซน (carboxin) 4) ฉดพนดวยชวภณฑเช อราไตรโคเดอรมา

สาเหต เช อแบคทเรย Ralstonia solanacearum (Smith) Yabuuchi et al. อาการ โรคเหยวทเกดจากแบคทเรยเปนโรคทสาคญ เนองจากมพชอาศยกวางมากกวา 250

ชนด พชทถกเช อเขาทาลายจะแสดงอาการเหยวเฉา แตใบยงคงเปนสเขยว (เหยวเขยว) สงผลใหทาใหพชตายอยางรวดเรว หากเช อเขาทาลายในระยะเรมใหผลผลต พชจะแสดงอาการรนแรงมากกวาตนพชทแก โดยอาจเกดโรคเพยงดานใดดานหนงของตนกได การตรวจอาการเหยวทเกดจากแบคทเรย โดยการตดรากหรอลาตนแชน าจะพบกลมแบคทเรยสขาวขนไหลออกมา

85

การปองกนก าจด 1) ปรบดนใหเปนดางโดยการเตมปนขาว และควรเพมอนทรยวตถในดน เชน ปยหมกจาก

ซากพช 2) ใชเช อแบคทเรยปฏปกษบาซลลส 3) ปลกพชหมนเวยนทไมใชพชอาศยของโรค 4) ใชพนธตานทาน

สาเหต เช อรา Cercospora capsici Heald & Wolf อาการ อาการใบจดตากบสามารถเกดไดกบทกสวนของตนพรก เชน ใบ กง ตน กลบดอก กานผล โดยบนใบมกเกดมากทสด ลกษณะเปนแผลจดเลกๆ สเหลอง และเปลยนเปนน าตาล รปรางกลมขนาด 2 มลลเมตร ถง 1 เซนตเมตร บรเวณกลางแผลมสซดจางจนถงสขาวเหนไดชดเจนคลายจดตากบ หากเกดโรครนแรง ใบพรกจะเหลองและรวง สาหรบอาการบนกงหรอลาตน มกเกดเปนแผลยาวสน าตาลทาใหกงแหงตาย หากเช อเขาทาลายบรเวณข วผลจะทาใหผลรวง

การปองกนก าจด 1) เช อสาเหตสามารถตดไปกบเมลดพนธ ดงน นควรเลอกซ อเมลดพนธจากแหลงทมคณภาพ 2) คลกเมลดดวยไทแรม (thiram) ไซแนบ (zineb) หรอมาแนบ (maneb)

สาเหต เช อรา Peronospora tabacina อาการ ระยะแรกพบบรเวณใตใบพรกเปนแผลสเหลอง พบกลมของเสนใยและสปอรสขาว

หรอเทาออนลกษณะเปนขย หลงจากน นแผลจะแหง หากเกดโรครนแรงจะทาใหใบเหลอง และร วงหลน การปองกนก าจด

1) เกบใบทเปนโรคเผาทาลาย และเผาทาลายตนพชหลงการเกบเกยว เพอกาจดแหลงสะสมเช อโรค

2) ฉดพนดวยสารเคม เชน เมตาแลคซล (metalaxyl) มาแนบ (maneb) หรอคารเบนดาซน (carbendazim)

สาเหต เช อรา Colletotrichum capsici (Syd. ) Butler & Bisby, C. gloeosporioides Penz, C. accutatum อาการ เปนโรคทสาคญในระบบการผลตพรก สวนใหญเช อเขาทาลายผลพรก แตหากสภาพแวดลอมเหมาะสมตอการเกดโรค กสามารถพบโรคไดบรเวณใบและกงกาน

อาการทเกดบนผลพรก : ระยะแรกเกดเปนจดแผลช ากลม หรอรปรางไมแนนอน สน าตาล ตอมาเน อเยอยบตวลง แผลแหง เปลยนเปนสน าตาลดา หรอดา และมการสราง fruiting body แบบ acervulus สน าตาลดาเรยงเปนวงรซอนกน ในสภาพอากาศช นอาจพบกลมสปอรสสมหร อสเหลองบนแผล ทาใหผลพรกยบตวลง และแหง เช อโรคสามารถเขาทาลายไดทกระยะของผล หากเขาตอนผลออน เซลลทถกทาลายจะหยดเจรญ ในขณะทเซลลรอบๆ เจรญปกต จงทาใหเกดอาการบดเบ ยวหรอโคงงอ เนองจากเซลลทตายอยดานใน จงเปนทมาของชอโรคกงแหง

อาการบนใบพรก :พบเปนแผลไหมแหง รปรางไมแนนอน

86

การปองกนก าจด 1) เช อโรคสามารถตดไปกบเมลดพนธ ดงน นควรคลกเมลดดวยสารเคม เชน ไทแรม

(thiram) หรอ แชน ารอนทอณหภม 45-50 องศาเซลเซยส เปนเวลา 15-20 นาท 2) ลดการสะสมเช อโรค โดยการกาจดวชพช และพชอาศยอน 3) ใชสารเคม เชน เบนโนมล (benomyl) คารเบนดาซม (carbendazim) ไซแรม (ziram)

และ ไซเนบ (zineb) เปนตน 4) คลกเมลดดวยเช อราไตรโครเดอรมากอนปลก 5) ฉดพนดวยเช อราไตรโคเดอรมา หรอเช อแบคทเรยบาซลลส

สาเหต เช อรา Choanephora cucurbitarum (Berk. & Rav.) Thaxt. อาการ พบบนยอดออน ใบออน ตาดอก ดอก และผลออน เน อเยอพชแสดงอาการเนาเละ กลายเปนสน าตาลดา หกพบ ขยายลกลามอยางรวดเรว มองเหนกานชสปอรใสต งฉากชข นจากสวนทเปนโรคตรงปลายกานเปนตมสดา โดยเฉพาะสวนยอด กานผลและกง มกเกดในระยะทพรกกาลงตดผล ผลพรกมขนาดเลก รวงหลน พบเช อเขาทาลายมากในสภาพอากาศรอนอบอาว สลบกบมฝนตก ความช นสง การปองกนก าจด

1) ควรสารวจแปลงปลกอยางสมาเสมอ เมอพบอาการยอดช า หกพบ หรอบรเวณยอดมเช อราเขาทาลาย ใหรบตดออก แลวนาไปเผาทาลาย

2) ปรบระยะการปลกพรก อยาใหแนนเกนไป เพอใหอากาศถายเท และระบายความช น 3) หลกเลยงการใหน าตอนเยน และการใหน าแบบพนฝอย 4) ใชสารกาจดเช อรา ไดแก ไตรโฟลน (triforine) และคอปเปอร ไฮดรอกไซด (copper

hydroxide) เช อไวรสททาใหเกดโรคกบพรกมหลายชนด ลกษณะของพรกทถกเช อไวรสเขาทาลาย ไดแก

อาการ ใบดางเปนสเขยวออนสลบกบเขยวเขม ตวอยางเช อไวรสกอโรคในพรกทสาคญไดแก Potato virus (PVY), Chilli veinal mottle virus, Cucumber mosaic virus (CMV) และ Tobacco etch virus การถายทอดเช อโรคโดยน าค นซงมเพล ยออนเปนแมลงพาหะ

- Potato virus (PVY) อาการ เสนใบขยายบวมโต ใบดางเขยวเขมสลบเขยวออน ลกษณะดางลายหดยน ตนพรก

แคระแกรน ผลมขนาดเลก บดเบ ยว เมลดนอย - Chilli veinal mottle virus อาการ เน อใบมลกษณะอาการดางซด แตเน อเยอรอบๆ เสนใยยงคงเขยวปกต ปลายใบซด

หากเปนรนแรงใบจะลบ อาการดางเหนไดอยางชดเจน ตนหดส น - Cucumber mosaic virus (CMV) อาการ แสดงอาการดางเหลองกระจายทวใบ หากเปนรนแรงใบจะเรยว (shoe string)

- Tobacco etch virus อาการ เน อเยอพชแสดงอาการเปนวงเรยงซอนกน บนใบและผลพรก บรเวณตาแหนงทเปน

วงจะแหงตายเปนสเหลอง ตดกบสวนทเปนสเขยว ผลพรกทแสดงอาการรนแรงจะบดเบ ยวเสยรป สวนใบออนจะมขนาดเลกและหดยน

87

การปองกนก าจด 1) ทาลายตนพรกเปนโรคไวรสโดยการเผาทาลาย 2) กาจดแมลงพาหะ เชน เพล ยออน ดวยสารเคม หรอชวภณฑกาจดแมลงศตรพช

5.4 การจดการโรคของพรกโดยชววธ การจดการโรคของพรกโดยชววธใหประสบความสาเรจ ตองดาเนนการต งแตระยะแรกของการเพาะปลก เรมจากการเตรยมพ นทปลก การเตรยมตนกลา การจดการดนและน า การจดการศตรพช และการเกบเกยว โดยการปองกนการเกดโรคของพรกพชในระยะเรมแรก อาจกระทาไดหลายวธ เชน การคลกหรอเชเมลดพนธพรกดวยชวภณฑเช อราไตรโคเดอรมา (Trichoderma sp.) หรอชวภณฑเช อแบคทเรยปฏปกษ Bacillus subtilis นอกจากจะชวยปองกนการเขาทาลายของเช อสาเหตโรคทางดนแลว ยงมสวนชวยสงเสรมการเจรญของกลาพชอกดวย ท งน การนาเช อราไตรโคเดอรมาไปใชเพอปองกนกาจดโรคพช สามารถประยกตใชไดหลายวธ ไดแก การผสมในปยหมกทยอยสมบรณแลว นาไปใชโดยการรองกนหลมกอนปลกพช ซงเปนวธทจะชวยลดการเกดโรคพชไดเปนอยางด นอกจากน จากงานวจยเบ องตน พบวาปยหมกทไดจากกอนเช อเหด จดเปนปยหมกคณภาพด มธาตอาหารสมบรณเหมาะสมและเพยงพรตอการเจรญเตบโตของพช นอกจากน ในกอนเช อเหดเกายงเปนแหลงอดมไปดวยจลนทรยท เปนประโยชน เชน เช อรา Trichoderma แบคทเรยจนส Bacillus spp. และ Streptomyces spp. ซงจลนทรยกลมน มประโยชนและมประสทธภาพในการควบคมเช อสาเหตโรคพชในดนหลายชนด ไดแก เช อ Phytophthora, Phythium, Sclerotium, Rhizoctonia สาเหตโรคเนาระดบดน เช อรา Fusarium และแบคทเรย Ralstonia สาเหตโรคเหยวเหลองและเหยวเขยวของพชผก, เช อ Cercospora, Alternaria สาเหตโรคใบจดของพรก และเช อ Colletotrichum สาเหตโรคแอนแทรกโนสหรอโรคกงแหง ซงเปนโรคทสาคญของพรก

การใชปยหมกจากกอนเช อเหดเกาผสมเช อราไตรโคเดอรมา จะเปนอกวธการหนงเพอเพมประสทธภาพในการยบย งการเกดโรคของพรกไดเปนอยางด นอกจากน แลวการศกษาความหลากหลายของเช อจลนทรยท งกอนและหลงการใชเช อปฏปกษ ในการปองกนกาจดโรคพช จาเปนตองมการตดตามจานวนประชากรของเช อจลนทรยกอโรคและเช อปฏปกษ เพอใหความทราบถงการมชวตรอดและการดารงในสงแวดลอมน นไดอยางยงยน และพฒนาวธการใชจลนทรยใหเกดประสทธภาพสงสด 5.5 การใชเชอราไตรโคเดอรมาเพอปองกนก าจดการเกดโรคของพช

เช อราไตรโตเดอรมาเจรญไดดในดนทมอนทรยวตถ มคณสมบตในการยบย งหรอทาลายเช อสาเหตโรคพชหลายชนด ไดแก Pythium (โรคเนาระดบดน กลาเนา), Phytophthora (โรครากและโคนเนา) , Fusarium (โรคเหยว) , Sclerotium (โรคเหยว โรครากและโคนเนา) , Rhizoctonia (โรคเนาระดบดน กลาเนา) และ Colletotrichum (แอนแทรกโนส/กงแหง) เปนตน ซงการนาไปใชไดหลายวธ เชน ผสมน าเพอฉดพนหรอรดตนพช ใชคลกเมลดกอนปลก หรอผสมกบปยหมกทสมบ รณแลว เช อราไตรโคเดอรมามกลไกในการยบย งหรอควบคมเช อสาเหตของโรคพช ดงน

1) การสรางสารปฏชวนะ (antibiosis) คอ การสรางผลผลตจากกระบวนการเมแทบอลซม ซงมคณสมบตเปนสารปฏชวนะ (antibiotic) ซงสารจะมประสทธภาพในการทาลายชวต หรอยบย งเช อกอโรคพช หลายชนด ไดแก เช อรา Rhizoctonia, Sclerotium, Alternaria, Colletotrichum

88

และ Fusarium เปนตน ท งน เช อราไตรโคเดอรมาสายพนธทสามารถควบคมโรคพช ไดแก T. harzianum, T. viren, T. hamatum, T. asperellum, T. pseudokoningii และ T. viride ( เกษม , 2551) สารปฏชวนะท เช อ Trichoderma ผลตข น ไดแก gliotoxin, harzianic acid, trichoviridin, viridiol และ alamethicins (Kaewchai et al., 2009) 2) การแขงขน (competition) เช อจลนทรยปฏปกษมความสามารถในแขงขนกบเช อสาเหตโรคพช ไดแก แกงแยงแหลงอาหารพวกคารโบไฮเดรต ไนโตรเจน กาซออกซเจน ตลอดจนสารทจาเปนตอการเจรญของพช ทาใหพชอาศยขาดอาหารเพอการเจรญและตายในทสด เช อราไตรโคเดอรมาเปนราปฏปกษทมประสทธภาพในการแกงแยงแขงขนสง ในดานทอยอาศยและแหลงอาหาร มความสามารถในการเขาครอบครองรากพช ไดรวดเรวกวาเช อราสาเหตโรคพช

3) การเปนปรสต (parasitism) เช อจลนทรยปฏปกษมความสามารถในการเขาไปเจรญและอาศยในเช อโรคพช หรอเจรญบรเวณใกลเคยงพชอาศย แลวคอยดดกนอาหาร ทาลายเช อโรคโดยตรง จนทาใหเช อโรคพชออนแอและตายในทสด ปรสตของเช อรา (mycoparasite) ททาลายเช อโรคใหตายกอนจงสามารถใชอาหารจากเสนใยหรอสปอรของเช อโรคพชได เรยกวา necrotrophic mycoparasite ท งน กลไกการเปนปรสตแบบน ไดแก การสรางสารพษหรอเอนไซมยอยสลายผนงเซลลของเช อโรค ในขณะทปรสตของเช อราบางชนดทสามารถเขาไปเจรญและมชวตในเช อสาเหต แลวคอยๆ แทงผานเสนใยเช อโรคแตไมทาใหเช อโรคตาย เรยกวา biotrophic mycoparasite

4) การชกนาใหพชตานทานตอโรค (induced host resistance) เปนอกกลไกหนงทนาสนใจ เนองจากเช อจลนทรยปฏปกษบางชนด นอกจากควบคมโรคพชไดอยางมประสทธภาพแลว ยงมความสามารถในการกระตนหรอชกนาใหพชสรางความตานทาน ตอการเขาทาลายของเช อโรค 5.6 แมลงศตรพรกทพบในแปลงพรก

เพลยไฟพรก เพล ยไฟพรกเปนแมลงขนาดเลก ลาตวแคบยาว มความยาวประมาณ 1-2 มม. ตวเตมวยม

ปกเรยวยาว 2 ค ปกแตละขางมขนบางๆ ตวออนมลกษณะคลายตวแกแตไมมปก ตวเตมวยมสน าตาลออนหรอฟางขาว สวนตวออนสจางกวา ท งตวออนและตวเตมวยจะพบตามใตใบบรเวณยอดออนและในดอกทบานแลว เพล ยไฟมกอยรวมกนเปนกลมชอบหากนบรเวณฐานดอกและข วผลออน ขณะทหากนไมชอบเคลอนยายตว และเมอมการกระทบกระเทอนจะเคลอนไหวรวดเรว มการขยายพนธท งแบบผสมพนธและไมผสมพนธ ตวเมยมอายประมาณ 15 วน เมอไดรบการผสมจะออกไขไดประมาณ 40 ฟอง สวนตวเมยทไมผสมพนธออกไขไดประมาณ 30 ฟอง วงจรชวตจากไขถงตวเตมวยประมาณ 15-20 วน

ลกษณะการท าลาย ตวเตมวยของเพล ยไฟจะวางไขตามเสนใบ เมอตวออนฟกออกจากไขจะอาศยดดกนน าเล ยง

จากสวนของพชเชนเดยวกบตวเตมวย มกจะพบอยโดยทวไปบนตนพชโดยเฉพาะทใบ ดอก ผล หรอสวนทออนๆ ของตนพรก ตวออนและตวเตมวยทาลายใบพรกโดยดดกนน าเล ยงในใบออน หรอยอดออน ทาใหใบหรอยอดออนหงก และมวนงอข นดานบนท งสองขาง ใบทถกทาลายจะเหนเปนรอยสน าตาล ถาการระบาดรนแรงพชจะชะงกการเจรญเตบโต หรอ แหงตายในทสด ถ าเกดกบใบออนหรอยอดออนกจะทาใหใบหรอยอดออนหงก ขอบใบหงกและมวนงอข นดานบนท งสองขาง ใบทถกทาลายมากจะเหนเปนรอยดานสน าตาล ถาเกดในระยะพรกกาลงออกดอกกจะทาใหดอกพรกรวง

89

ถาระบาดในชวงพรกตดผลแลวจะทาใหรปทรงของผลบดงอไมไดคณภาพ หากเกดการระบาดในชวงทมอากาศแหงแลงอาจจะทาใหเกดความเสยหายมากกวา 80 เปอรเซนต

การแพรกระจายและฤดกาลระบาด เพล ยไฟระบาดมากในชวงฤดแลง หรอเมอฝนท งชวงเปนเวลานาน กระแสลมเปนปจจยชวย

ใหเพล ยไหแพรกระจายไปไดอยางรวดเรว การปองกนและก าจด 1) การใหน าแบบสปรงเกอรจะชวยลดการระบาดของเพล ยไฟได 2) หมนสารวจแปลงพรกโดยใชวธเคาะยอดพรกกบกระดาษสขาวจะทาใหเหนตวเพล ยไฟได

งายข น หากพบการทาลายทบรเวณยอดหรอใบพรก หรอพบเพล ยไฟประมาณ 10 ตวตอยอด ใหรบทาการปองกนกาจด

3) เมอพบการระบาดของเพล ยไฟควรฉดพนดวยสารเคมปองกนกาจดโดยฉดพนใหทวตามใตใบ ซอกใบ ยอดออน หรอในชอดอก เนองจากเพล ยไฟชอบหลบซอนอยในบรเวณดงกลาว ซงในการใชสารเคมปองกนกาจด ควรเลอกใชดวยความรอบคอบ สาหรบสารเคมทมประสทธภาพในการปองกนกาจดเพล ยไฟ ไดแก ฟโปรนล อะบาเมกตน คารโบซลแฟน อมดาโคลพรด ไซเปอรเมทรน โฟซาโลน แลมบดาไซฮาโลทรน โดยใชในอตราตามทฉลากแนะนา หรอกรณระบาดรนแรง ใหพนดวยสารฆาแมลง

- แลมปดา-ไซฮาโลทรน 2.5% อซ อตรา 10 มลลลตรตอนา 20 ลตร หรอ - เฟนโพรพาทรน 10% อซ อตรา 30 มลลลตรตอนา 20 ลตร

4. การบารงพชใหสมบรณแขงแรง โดยการกาจดวชพช ใหน าอยางพอเพยง และใสปยทางดนหรอใหปยน าทางใบจะชวยใหตนพรกฟนจากการทาลายของเพล ยไฟไดดข น (ษศวรรณ เรอศรจนทร, 2558)

ไรขาว 1) ตวเมย มรปรางคอนขางกลมหลงโคงนน ความยาวของลาตวโดยเฉลย 201.94 ไมครอน

กวาง โดบเฉลย 127.0 ไมครอน ตวเตมวยมผวของลาตวใสเปนมนคลายหยดน ามน (ตวออนมสขาวขน) กลางหลงมแถบสขาวรปตว Y โปงพองออกคลายกระบองขางละ 1 เสน สวนโคนของเสนขนมลกษณะเปนกานเลกฝงอย ในรองขนดานทองถดจากขา 2 คแรกมาถงสวนทายของลาตว (hysterosome) มขน 6 ค เรยงถดกนลงมาตามความยาวของลาตว เลบ (claw) ทปลายปลอง tarsus ของขาคท 3 หดหายไปเหลอแต empodium ซงมลกษณะเปนแผนกลมตดอยทปลายสดของ tarsus คท 4 มขนยาวตดอยทปลายขา 2 เสน

2) ตวผ ลกษระกวางตรงกงกลางลาตว และคอยๆ เรยวแหลมไปทางดานหวและทาย ความยาวของลาตวโดยเฉลย 174.67 ไมครอน กวาง โดยเฉลย 93.34 ไมครอน บรเวณ coax และ femur ของขาคท 4 ของไรชนดน มขนาดใหญและแขงแรง ibia และ tarsus จะเชอมตดกนเปนปลองเดยวและมรปรางเรยวเลกม tactile setae ยาวตดอย 1 เสนปลายสดของ tibiotarsus ของขาคท 4 ไมมเลบแหลมเหมอนไรขาวชนดอน แตจะมตมเลกๆ คลายกระดม (botton like) ตดอย

วงจรชวตซองไรขาวพรก ไรขาวพรกมซพจกรส น ระยะไข-ตวเตมวยกนเวลานาน 4-5 วน ไขของไรขาวพรกมสขาวใส

ลกษณะเปนรปไขผวของไขดานบนมจดเลกๆ สขาวขนคลายฟองอากาศเรยงกนเปนแถวพาดตามแนวยาวของไขประมาณ 5-6 แถว ไขเมอใกลฟกจะมสขาวขนตวออนระยะท 1 มขา 6 ขา ลาตวมสขาวขน

90

หวทายแหลมการเจรญเตบโตของไขระยะท 1 นานประมาณ 1 วน ตวออนเมอเจรญเตบโตเตมทจะหยดนงอยกบทเหมอนการเขาดกแดในแมลง และมการเปลยนรปรางเปนตวเตมวยภายใตผนงลาตวของตวออนทเกาะนงอยกบทน จรยา (2519) ไดศกษาชพจกรของไรชนดน พบวาตวเตมวยเพศเมยใชเวลาประมาณ 0.74 วนจงออกจากดกแดและมอายอยไดนานประมาณ 9 วนเศษ สวนตวผน ใชเวลาประมาณไมถง 1 วนกออกเปนตวเตมวยและมอายอยไดนานเฉลย 6 วนเศษ

ลกษณะการท าลาย ตวออนและตวเตมวยดดกนน าเล ยงจากตาดอกและยอดออนทาใหใบออนของตนพรกหงก

ขอบใบมวนงอลงดานลางทาใหใบมลกษณะเรยวแหลม กานใบยาวงอ บดเบ ยว หรอแตกเปนฝอยได ตนพชแคระแกรน ชะงกการเจรญเตบโต อาการข นรนแรงจะพบวาสวนยอดหงกเปนฝอยและมสน าตาลแดง ไรขาวพรกมกระบาดในชวงทมอากาศช นฝนตกพราๆ ตลอดเวลา

เขตแพรกระจายและฤดกาลระบาด เพศเมยและตวออนของไรชนดน มนสยชอนอยกบทไมคอยเคลอนไหว ตวผจะทาหนาทพา

ดกแดตวเมยและตวออนเคลอนยายจากใบแกไปยงยอดและใบออน เพอหาทดดกนใหมตอไป ไรขาวพรกจะขยายพนธและระบาดทาความเสยหายใหกบพรกมากในระยะทฝนตกชก พบระบาดทาลายพรกในทกแหลงปลกของประเทศไทย

การปองกนก าจด 1) ควรตรวจดตนพรกทปลกทกๆ 7 วนโดยเฉพาะในชวงฤดฝน ซงเปนระยะทพรกกาลงแตก

ใบออนถาสงเกตเหนพรกเรมแสดงอาการใบหรอยอดหงกใหใชกามะถนผง (Ecosulf 80% WP หรอ Thiovit 80% WP) อตรา 60-80 กรมตอน า 20 ลตรพนตรงบรเวณทเกดการระบาดและบรเวณใกลเคยงโดยพน 2 คร งหางกน 3 วน และพนซ าเมอพบการระบาด (ไมควรพนในเวลาแดดจดเพราะจะทาใหเกดอาการใบไหมได)

2) ถาพบในระยะทไรระบาดมากแลวควรใช amitraz (Mitac 20% EC) อตรา 40-60 มล. ตอน า 20 ลตรพน 2 คร งหางกน 5-7 วน และพนซ าหากพบวายงมไรระบาด

3) กรณพรกทปลกแบบสวนครวหลงบานการเดดยอดทหงกไปทาลายเสยจะชวยลดการระบาดของไรขาวไดบาง (ฐานขอมลพนธกรรมพชสวน, 2557)

แมลงวนทองพรก แมลงวนผลไมในพรกเปนศตรพชทสรางความเสยหายตอผลผลตทางการเกษตร มเขต

แพรกระจายทวไป ในประเทศไทย มพชอาหาร 17 ชนด ทสาคญคอพชตระกลมะเขอ (Solanaceae) เชน พรกข หน พรกช ฟา มะเขอเปราะ มะเขอยาว มะเขอพวง มะแวงตน มะแวงเครอ ยเขง

รปรางลกษณะและชวประวต จากไขถงตวเตมวย ใชเวลา 23 – 25 วน ตวเตมวยเพศเมยจะใชอวยวะวางไขทแหลม

และแขงแรงแทงลงไปในเน อเยอพชลก 0.5 – 1.0 มลลเมตร เพอวางไข ระยะไข ใชเวลา 2 – 3 วน ไขมรปรางยาวร สขาวขน ผวเปนมน สะทอนแสง เมอใกลฟกสจะเขมข น ระยะหนอน ม 3 ระยะ ใชเวลา 8 – 10 วนลกษณะของ ตวหนอนสวนหว มปากเปนตะขอแขงสดาหนงค เรยกวา “mouth hook” ซงเปนอวยวะของหนอนทชอนไชกนเน อภายในผลและ ดดกระเดนไปไดไกล ชวยในการหาทเหมาะสมในการเขาดกแด ระยะดกแด ใชเวลา 11 -14 วน หนอนจะเขาดกแดในดน ดกแดมรปรางกลมร คลายถงเบยร ไมเคลอนไหว ระยะแรกมสขาว แลวคอยๆเปลยนเปนสนาตาล และมสเขมข น

91

เรอยๆ จากน นจะฟกออกเปนตวเตมวย ซงมอายเฉลย 77 – 183 วน ตวเตมวยมปกบางใส สะทอนแสง และมแถบสเหลองทสวนอก จงเรยกวา “แมลงวนทอง”

ลกษณะการท าลาย ตวเตมวยเพศเมยเขาทาลายพรกในระยะทพรกตดผลจนถงเกบเกยว โดยวางไขลงไปในผล

พรกโดยใชอวยวะวางไขแทงเขาไป เมอฟกออกเปนตวหนอนกจะชอนไชกนไสในพรก ในระยะแรกจะสงเกตไดยาก จะพบเพยงอาการชาบรเวณใตผวเปลอก เมอหนอนโตข นเรอยๆ ทาใหผลเนาและมนาไหลเย มออกทางรทมหนอนเจาะออกมาเพอเขาดกแดในดน รอยแผลทเกดจาการวางไขยงมผลใหเช อจลนทรยสาเหตโรคพชเขาทาลายตอ ทาใหผลพรกเนา และรวงหลนกอนระยะเกบเกยวหากไมมการปองกนหรอควบคมความเสยหายทเกดข นจาก การทาลายอาจรนแรงมากถง 100 เปอรเซนต

การปองกนก าจด 1) การเขตกรรม เชน ทาความสะอาดแปลงปลก โดยการเกบผลพรกทรวงหลนไปทาลาย

เพอลดแหลงเพาะพนธของแมลงวนผลไมในพรก หรอทาลายพชอาศยทอยรอบๆ แปลงปลกพรก 2) การใชน ามนปโตรเลยม ไดแก ดซ ตรอน พลส 83.9% EC หรอ เอส เค 83.9% EC หรอ

ซน สเปรย อลตา ฟรายด 83.9% EC อตรา 60 มลลลตร/น า 20 ลตร 3) การใชสารชวภณฑในการปองกนกาจด เชน เช อราบวเวอรเรย เช อราเมตตาไรเซยม 4) การใชสารฆาแมลงทมประสทธภาพ ไดแก มาลาไธออน (มาลาเฟส 57% EC) อตรา 50

มลลลตร/น า 20 ลตร เนองจากตวหนอนอาศยอยในผลพรกโอกาสนอยมากทสารเคม จะถกตวหนอนโดยตรง และทาใหหนอนตาย จงควรใชต งแตพชออกดอกเพอไมใหตวเตมวยมาวางไขบนผลพรก โดยฉดพนใหทวตนพช ทก 7 วน และเวนระยะกอนการเกบเกยวผลผลตอยางนอย 7 วน

5) การใชสารลอ (1) การใชสารลอแมลงวนผลไมตวผ คอ สารลาต-ลวร (liti-lure) สารเคมในกลม

α-ionone และ α-ionol ทกชนด (2) การใชเหยอโปรตน โดยการใชยสตโปรตนออโตไลเสท (Protein autolysate)

ผสมกบสารเคม กาจดแมลงมาเปนเหยอลอแมลงวนพรก โดยใชยสทฌปรตนออโตไลเสท 800 ซซ. ผสมสารเคมมาลาไธออน 83% EC จานวน 280 ซซ. ผสมน า 20 ลตร พนเปนจดๆ วธน ไดผลด เนองจาก ประหยดคาใชจาย ในการใชสารเคม คาแรงงาน แลวยงลดพษของสารเคมทมตอ แมลงผสมเกสร และตวห า ตวเบยน สารน สามารถดงดดแมลงวนพรกตวผและตวเมย ซงชวยลดการเขาทาลายของแมลงวนพรกไดเปนอยางด (วนต และ จฑาทพย, 2558)

กจกรรมท 3 : การจดการพรกสดดวยกระบวนการอบแหงผลผลต ขนด าเนนการ 1) พฒนาเครองอบแหงฟลอดไดซเบด-อนฟราเรด จากเครองตนแบบเพอเพมศกยภาพการ

ผลตพรกแหงใหสอดคลองกบวตถดบทมในพ นท โดยสามารถอบแหงวตถดบพรกสดได 100 กโลกรม/รอบการผลต

2) ถายทอดองคความรการผลตพรกทไดจากการอบแหงทมคณภาพทสงข นจากวธการเดมทเกษตรกรใชอย เชน คณภาพดานส คณภาพของสารแคพไซซน

92



กจกรรมท 4 : การพฒนาศกยภาพเกษตรกรผปลกพรกเพอการผลตตามความตองการของตลาด

การประชมภาคเครอขายผปลกพรก เพอการวางแผนการจดการการดาเนนการตามแผน ประกอบดวย พ นทกลมเปาหมายเกษตรผปลกพรกและหนวยงานทเกยวของ เชน เกษตรกรอาเภอปากพนง โครงการพระราชดารฯ เปนตน ซงมข นตอนการดาเนนงาน

ขนด าเนนการ 1) จดประชมเพอรบฟงความคดเหนจากภาค กลมเกษตรกร หนวยงานทเกยวของในพ นท


2) ปรบปรง วธการ ขอมล และเครองมอทใชในการดาเนนงาน ตามขอเสนอจากการประชมการรบฟงความคดเหนจากภาค หนวยงานทเกยวของ

3) ดาเนนการจดกจกรรมจรงในพ นท 4) ถอดบทเรยน ประเมนผลการดาเนนงาน ภาพรวมพนทการปลกพรก 1) พนทมความเหมาะสม สามารถปลกไดตลอดทงป รวมทงเกษตรกรมทกษะพนทสามารถ

ปลกพรกไดตามสภาพพนท 2) มความตองการพรกในหลากลายรปแบบ หลากหลายสายพนธทงตลาดภายในและ

ภายนอกประเทศ 3) พรกเปนพชทมความหลากหลายทางสายพนธ ในขณะทพรกของประเทศไทยมความเผด

รสชาตและกลนเปนอตลกษณของแตละสายพนธ 4) พรกเปนพชทสามารถน าไปใชประโยชนและแปรรปไดหลากหลาย ปญหา อปสรรคและขอจ ากด นอกจากปญหาตาง ๆ ทมความสมพนธกบสภาพปจจยของแตละครวเรอนดงกลาวแลว

จากการพจารณาจะพบวาเกษตรกรยงขาดความรดานเทคโนโลยและนวตกรรมในเรองการปลกพชผกอยบาง เนองจากเปนประสบการณทพฒนามา เชน การใชปยและการใชยากาจดโรคและแมลงใหถกตองและปลอดภย การตดสนใจเลอกพนธและชนดพชหรอปลาน นเกษตรกรไดมการลองผดลองถกดวยตนเอง ประกอบกบการปลกพชผกรวมท งพรกจะคนชนกบวถเดม การสนบสนนแหลงขอมลทางดานวชาการและขอมลทางดานการตลาด เชน พชผกทตลาดตองการในแตละฤดกาล การจดการผลผลตแตละชวงเวลา ความเคลอนไหวของราคา เปนตน ทเกษตรกรทาไดยาก รวมท งแรงงานไมพอ ท งน โดยภาพรวมปญหาทพบในพ นทเกยวกบการผลตและการตลาด คอ

93

1) ปญหาโรคระบาดในพรก เกษตรกรจ าเปนตองใชสารเคมในการควบคมจ ากดโรค 2) พรกเปนพชทใชแรงงานในการเกบเกยวผลผลตจ านวนมากและคาจางแรงงานมคาใชจาย

ทคอนขางสง สงผลใหตนทนการผลตทสง มผลตอความคมทนในแตละรอบการผลต 3) ราคาพรกทเกษตรกรขายเปนไปตามกลไกลตลาด ขาดอ านาจตอรองดานราคา ขอเสนอแนะเพอการพฒนาหรอสงเสรมการผลตพรก 1) การจดโซนตามระบบนเวศเพอการสงเสรมการใชประโยชนจากพ นท เพอการสนบสนน

การเพมประสทธภาพการผลตพรกทไดมาตรฐานและปลอดภย มปรมาณทเพยงพอและสอดคลองกบความตองการของตลาด

2) สนบสนนเทคโนโลยหรอนวตกรรมการเพมสรางมลคาเพมโดยการแปรรป 3) สนบสนนการรวมกลมเกษตรกรผปลกพรกใหมความเขมแขงในรปแบบแปลงใหญเพอการ

ตอรองซงมผลจากกลไกของราคา และใหมการเชอมโยงการตลาดระหวางกลมเกษตรแปลงใหญกบผรวบรวมผลผลตในพนทหรอผสงออกพรกและหรอผลตภณฑแปรรปจากพรก

4) การหนนเสรมระบบการวางแผนการผลต กลาวคอใหเกษตรกรสามารถวางแผนการปลกพรกตามฤดกาลในแตละโซน (พนท) ใหมปรมาณเพยงพอตอความตองการและสามารถออกตลาดในชวงเวลาทพรกมราคาสงได

5) การพฒนาและจดหาพนธพช ท งไมผล ไมยนตน พชผกทเหมาะสมกบพ นทในแงชนดและพนธ เสรมความมนคงของรายไดทอาจจะเกดความไมแนนอนของพชผกอายส นทอาจจะมปญหาท งเรองของโรคและแมลงระบาด และปญหาของตลาด

6) การจดต งศนยประสานงานบรการขอมลและความรของพ นทจดการโดยเกษตรกรในพ นททจาเปนตอเกษตรกร ศนยน ควรประกอบดวยผมความรประสบการณของหมบานและชมชนในหมบาน มเกษตรตาบลชวยในการประสานงาน หนาทหลกของศนยคอการบรการขอมลตดตามความเคลอนไหวของราคาผลตผล ความรทางเทคนคทจะปรบปรงระบบใหด ตลอดจนวธการลดความเสยงจากปจจยตาง ๆ

7) การเพมศกยภาพของกลมเกษตรกร ทเกดข นตามธรรมชาตใหเขมแขงยงข นโดยความชวยเหลอสนบสนนจากศนย การรวมกลมอาจจะมเปาหมายเฉพาะ เชน กลมผปลกผก กลมผเล ยงปลา เปนตน ซงการรวมกลมจะทาใหมอานาจตอรองและการสอสารตางๆ มประสทธภาพมากยงข นไป

บรรณานกรม

กมล เลศรตน. 2550. การผลต การปลก การแปรรป และการตลาดของพรกในประเทศไทย. ประชาคมวจย.ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) ปท 13 ฉบบท 73 หนา 15-20.

กรมวชาการเกษตร. 2553. การปฏบตทางการเกษตรทด และเหมาะสมส าหรบพช. (ออนไลน) เขาถงไดจาก:http://www.foodnetworksolution.com/news_and_articles/article/0058/good-agricultural-practice. 9 สงหาคม 2563.

กรมวชาการเกษตร. 2563. ชวภณฑควบคมศตรพชของกรมวชาการเกษตร http://www.arda.or.th/datas /file/04.2%20การขบเคลอนชวภณฑสการใชประโยชน_03.02.63.pdf.

เกษม สรอยทอง. 2551. เทคโนโลยการควบคมโรคพชโดยชววธ. พมพครงท 4. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยธรรมศาสตร. 213 หนา.

ขวญจตร สนตประชา, วลลภ สนตประชา, และพรทพย สวรรณคร. 2554. “การทดสอบพนธพรกและการวจยเมลดพนธ”, ภาควชาพชศาสตร คณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยสงคลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา. (ส าเนา)

จณฐชวน สดวงษ. 2561. ผกเศรษฐกจของประเทศไทย. (ออนไลน). แหลงทมา:https://sites.google.com/site /.

จราวด สแดงนอย และเพยรศกด ภกด. 2554. “การจดการการผลตและการตลาดพรกสดของเกษตรกร ต าบลแหลมทอง อ าเภอภคดชมพล จงหวดชยภม”, วารสารวจย มข. 11, 4 : 180.

ฉตรศร ปยะพมลสทธ. 2545. การใช spss เพอการวเคราะหขอมล. สงขลา: ภาควชาการประเมนผลและวจย คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยทกษณ.

ชลดา เลกสมบรณ. 2557. โรคพชและการวนจฉย. ภาควชาโรคพช คณะเกษตร ก าแพงแสน มหาวทยาลย เกษตรศาสตร วทยาเขตก าแพงแสน. 269 หนา.

ฐานขอมลพนธกรรมพช. 2558. พรก. (ออนไลน) เขาถงไดจาก: http://hort.ezathai.org. 14 สงหาคม 2563.

ณรงค คงมาก และคณะ. 2560. รายงานวจยฉบบสมบรณ โครงการการพฒนากลมวสาหกจชมชนและโซมลคาพรกปลอดภย เพอการสงออกของผผลตลมน าปากพนง. ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย ( สกว. ).

ไดนามคพนธพช. 2562. แมลงศตรในพรกปองกนอยางไร (ออนไลน) เขาถงไดจาก http://www. dynamicseeds.com เมอวนท 21 กนยายน 2563

ถนอมจต คงจตตงาม และบงอร ไทรเกต. มปป. พรกเมองแพร. สกว. สญจร: ABC สรางความรสโอกาสและทางเลอกของสงคมไทย.กรงเทพฯ: ฝายสอสารสงคม ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว).

นพนธ ทวชย. 2553. โรคพชและการจดการดวยวธชวภาพ. ในสารานกรมไทยส าหรบเยาวชน โดยพระราชประสงคในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว. (เลมท 35, หนา 129-159). กรงเทพฯ : โครงการสารานกรมไทยส าหรบเยาวชน โดยพระราชประสงคในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว.

http://www.arda.or.th/datas

http://www/

http://www.dynamicseeds.com/

99

พรศลป สเผอก ชยสทธ ปรชา และวฒชย สเผอก. 2560. รายงานการวจย ความหลากหลายของเชอราและแบคทเรยในกอนเชอเหดเกาและแนวทางการใชประโยชน. คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย อ.ทงใหญ จ.นครศรธรรมราช

พรศลป สเผอก. 2563. เอกสารค าสอนวชาโรคพชและการจดการ. คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย วทยาเขตนครศรธรรมราช.

พชรนทร สภาพนธ และทดพงศ อวโรธนานนท. 2558. “ความร การปฏบต และชองทางการตลาดผกตามมาตรฐานเกษตรดทเหมาะสมในจงหวดเชยงใหม”, วารสารวจยและสงเสรมวชาการเกษตร. 35, 2 : 64-76.

พชต พงษสกล และสรสทธ อรรถจารสทธ. 2549. การวเคราะหปญหาการขาดธาตอาหารรองละธาตอาหารเสรมในดนปลกพชไรนาและแนวทางแกไข. วารสารดนและปย. 28 :142-165.

มณฉตร นกรพนธ. 2541. พรก. ส านกพมพโอเดยนสโตร, กรงเทพฯ. 196 น.วกพเดย สารานกรมเสร. 2562. พรก. (ออนไลน). แหลงทมา : https://th.wikipedia.org/wiki. 10 กนยายน 2563.

รงนภา โบวเชยร. 2562. พรก. นกวชาการเกษตรช านาญการ กลมสงเสรมพชผกและเหด กรมวชาการเกษตร. วรางรตน เสนาสงห. 2561. พฤตกรรมการเขาท าลายพชของเพลยออน. คลงความร Sci Math.

วนต นาคประเสรฐ และจฑาทพย ทรงโสภา. 2558. แมลงวนผลไมในพรก. กรมสงเสรมการเกษตร ,กลมอารกขาพช สานกงานเกษตรจงหวดตราด.

วรช คงข า และทรงพล สโพธ. 2551 "ถวลสง" ในคลนกพช. กลมงานปองกนและก าจดศตรออยกองปองกนและก าจดศตรพชกรมสงเสรมการเกษตรกระทรวงเกษตรและสหกรณ (ออนไลน) เขาถงไดจาก: www.agriqua.doae.go.th/plantdinic/Clinic.htm เมอวนท 21 กนยายน 2563

ววฒน ภพรอม และศรวรรณ แดงฉ า. 2552. “ปจจยทมผลตอการยอมรบการเกษตรดทเหมาะสมของเกษตรกรผปลกผกในอ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร”, สาขาวชาเกษตรและอตสาหกรรมเกษตรเพอการพฒนา คณะเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏเพชรบร. (ส าเนา)

วระ ภาคอทย และ เยาวรตน ศรวรานนท. 2557. พรก ปลกอยางไรในภาวะโลกก าลงรอน. ส านกงาน กองทนสนบสนนการวจย (สกว.). 30 หนา

วระ ภาคอทย และคณะ. 2553. “โครงการการพฒนาและสรางเครอขายเกษตรกรผปลกพรกปลอดภย เพอรองรบการขยายตวของระบบการปลกพรกปลอดภยในจงหวดชยภม”, ภาควชาเศรษฐศาสตรการเกษตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน. (ส าเนา)

วระ ภาคอทย และคณะ. 2554. “โครงการพฒนาระบบการตดสนใจและการจดการโซอปทานพรกปลอดภยจงหวดแพร นาน และชยภม”, ภาควชาเศรษฐศาสตรการเกษตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน. (ส าเนา)

วระ ภาคอทย และคณะ. 2555. “การพฒนาระบบการตดสนใจการผลตสนคาเกษตรและการบรหารจดการหวงโซอปทานพรกจงหวดแพร”, ภาควชาเศรษฐศาสตรการเกษตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน. (ส าเนา)

100

วระนนท ศรเกต. 2555. การพฒนาและทดสอบเครองหมายชนด SSR จากฐานขอมล EST พรก.ปญหาพเศษปรญญาตร สาขาวชาเทคโนโลยชวภาพทางการเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตก าแพงแสน จงหวดนครปฐม.

ษศวรรณ เรอศรจนทร. 2558. ขาวพยากรณและเตอนภยการระบาดศตรพช เรองเพลยไฟ. กลมอารกขาพช ส านกงานเกษตรจงหวดตราด.

สาวตร เขมวงศ และอนนท สขสวสด. 2558. วจยชนดและปรมาณสารพษตกคางในพชผกผลไมในพนท สวพ.8 หลงการรบรองระบบ GAP. สงขลา : กลมพฒนาการตรวจสอบพชและวจยการผลต.

ส านกงานเกษตรอ าเภอปากพนง. 2563. รายงานขอมลเกษตรกรปลก (พรกตะไคร ขาและพรกไทย). อ าเภอปากพนง จงหวดนครศรธรรมราช.

ส านกงานจงหวดนครศรธรรมราช. 2563. แผนปฏบตราชการประจ าปของจงหวด ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2563 จงหวดนครศรธรรมราช. (ออนไลน) แหลงทมา: http://www.nakhonsithammarat.go.th. 10 กนยายน 2563.

สชลา เตชะวงคเสถยร. 2549. พรก : การผลต การจดการและการปรบปรงพนธ. Advance Agriculture technology & supplies, กรงเทพฯ. 168 น.

สดชล วนประเสรฐ และฐตพร มะชโกวา. 2556. “โครงการพฒนาการผลตพรก และมะเขอเทศในภาคตะวนออกเฉยงเหนอโดยการใหน าแบบประหยดและการใหปยในระบบน า”, สาขาเทคโนโลยการผลตพช ส านกวชาเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร. (ส าเนา)

สนตรา คามศกด แสงมณ ชงดวง สรศกด กาสา และศรสดา โททอง. 2559. การจดการโรครากเนาและโคนเนาทมสาเหตจากเชอราไฟทอปธอราดวยเชอราไตรโคเดอรมาในพรกไทย. วารพชศาสตรสงขลานครนทร. ปท 3 ฉบบพเศษ 152-156.

เสมอใจ ชนจตต. 2553.วชาโรคพชทส าคญทางเศรษฐกจ. ภาควชาการจดการศตรพช คณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยสงขลานครนทร หาดใหญ

อมลณฐ ฉตรตระกล และคณะ. 2553. “การพฒนาการผลตและการตลาดเพอเขาสระบบการจดการคณภาพ GAP ของเกษตรกรผปลกพรกในจงหวดเพชรบรณ”, วารสารการวจยเพอพฒนาชมชน. 3, 1: 11-24.

อดมศกด เลศสชาตวนช.2563. รทนโรคพช. ส านกพมพบานและสวน : กรงเทพฯ. 128 หนา. ฐานขอมลพนธกรรมพชสวน. 2557. ไรขาวพรก. (ออนไลน) เขาถงไดจาก http://hort.ezathai.org/ เมอวนท 21 กนยายน 2563

Cakmak, I. And Romheld, V. 1997. Boron deficiency-induced impairments of cellular functions in plants. Plant and Soil 193: 71-83.

Cakmak, J., Kurz, H. and Marschner, H. 1995. Short-term effects of boron, germanium andhigh light intensity on membrane permeability in boron deficient leaves of sunflower. Physiol. Plant. 95: 11-18.

Hu, H., Brown, P.B. and Labavitch, J.M. 1996. Species variability in boron requirement in correlated with cell wall pectin. J.Exp. Bot. 47: 227-232.

http://hort.ezathai.org/

101

Kaewchai, S. and Soytong, K. and Hyde, K.D. 2009. Mycofungicides and fungal biofertilizers.Fungal Divers. 38 : 25-50.

Kastori, R., Plesnicar, M., Pankovic, D. and Sakac, Z. 1995. Photosynthesis, chlorophyll fluorescence and soluble carbohydrate in sunflower leaves as affected by borondefi ciency. J. Plant Nutr. 18: 1751-1763.

Zulfikar, A., Layla, I.N., Preecha, C., Seephueak, W. and Seephueak, P. 2018. Use of antagonistic bacteria from spent mushroom compost for controlling damping-off cause by Fusarium solani in tomato. 6th Asian Academic Society International Conference (AASIC) A transformative Community: Asia in Dynamism, Innovation, and Globalization. 630 – 638 pp.

ภาคผนวก

193

ชอ-สกล นายสาธต บวขาว

ต าแหนงหวหนาโครงการ

สถานทท างาน สาขาเกษตรประยกต-พฒนาการเกษตรและธรกจเกษตร คณะเกษตรศาสตร

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย วทยาเขตนครศรธรรมราช

109 หม 2 ต. ถ าใหญ อ. ทงสง จ. นครศรธรรมราช 80110

โทรศพท 081–7887753 และ 075–489610 (ทท างาน), โทรสาร 075–329936

E-mail: [email protected]

.ชอ-สกล ดร. เศรษฐวฒน ถนมกาญจน

ต าแหนง ผรวมโครงการ

สถานทท างาน สาขาเกษตรประยกต-เทคโนโลยเครองจกรกลเกษตร คณะเกษตรศาสตร

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย วทยาเขตนครศรธรรมราช

109 หม 2 ต. ถ าใหญ อ. ทงสง จ. นครศรธรรมราช 80110

โทรศพท 087-7462379 และ 075–489610 (ทท างาน), โทรสาร 075–329936


ชอ-สกล ดร.เกยรตขจร ไชยรตน


สถานทท างาน สาขา คณะเทคโนโลยการจดการ

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย 109 หม 2 ต. ถ าใหญ อ. ทงสง จ. นครศรธรรมราช

โทรศพท 081-8700219 และ 075–489610 (ทท างาน), โทรสาร 075–329936

E-mail:

ชอ-สกล ผศ.ดร.พชราภรณ วาณชยปกรณ


สถานทท างาน สาขาวทยาศาสตรการเกษตร-พชศาสตร คณะเกษตรศาสตร

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย 133 หม 5 ต. ทงใหญ อ. ทงใหญ จ. นครศรธรรมราช

194

โทรศพท ........................และ 086–4703288 (ทท างาน), โทรสาร 075–489610


ชอ-สกล ดร.สดนย เครอหล



มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย 133 หม 5 ต. ทงใหญ อ. ทงใหญ จ. นครศรธรรมราช

โทรศพท 086-7815670และ 086–4703288 (ทท างาน), โทรสาร 075–489610


ชอ-สกล ผศ.ดร.พรศลป สเผอก



มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย 133 หม 5 ต. ทงใหญ อ. ทงใหญ จ. นครศรธรรมราช โทรศพท 086-7472345 และ 086–4703288 (ทท างาน), โทรสาร 075–489610


ชอ-สกล ผศ.ดร. สกลรตน หาญศก



มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย 109 หม 2 ต. ถ าใหญ อ. ทงสง จ. นครศรธรรมราช โทรศพท 087-0093652 และ 075–489610 (ทท างาน), โทรสาร 075–329936


รายงานกิจกรรมส่งเสริมและสนับสนุนการวิจัย...

Documents

Transcript of รายงานกิจกรรมส่งเสริมและสนับสนุนการวิจัย...