Pastor, a tapada de Fraga - A Nosa Terra

Nº 1.144Do 30 de setembroao 6 de outubrode 2004Ano XXVII - IV Xeira

FUNDADO EN 1907

Pepe Carreiro

ORZAMENTOSZapateroignora

o Plano Galicia(Páx. 12 a 14)

1,75 euros

NUNCA SE DISTINGUIU HENRIQUE LÓPEZ VEIGApola súa finura. Pero as súas declaracións acusando a compañeirosde partido e de gabinete de enriquecemento ilícito van máis alá dun-ha liorta interna e só teñen un camiño: a denuncia no xulgado. Po-lo acusador ou polos acusados. López Veiga debería explicar ade-mais a razón de que, habendo tantos e tan grandes corruptos na di-rección do PP como di, el siga no partido. Estas acusacións e as deXosé Luís Baltar afirmando que no PP non existe democracia, mos-tran o enconamento dunha crise que, a curto ou medio prazo, é xaunha ruptura. A crise do PPdeG agrava ademais a debilidade políti-ca de Galiza fronte ao Estado. O debate dos orzamentos colle o Go-berno galego na UVI. Non é estraño, neste caso, que o vicepresi-dente Alberte Núñez Feixóo lle pida ao líder do BNG, Anxo Quin-tana, que se manteña firme ante a postura do goberno central. ♦

AS ONDASVIRGINIA WOOLF

AS INTENSAS AVENIDASDO XARDÍN INTERIOR.Traducida por primeira vezpara o galego, As ondas aparecena colección Clásicos Universais,que edita Galaxia encolaboración con Caixa Galicia.

Os expertos reúnensepara redactar un novo Estatuto

(Páx. 9)

Co PP roto, o presidente da Xuntabusca sucesora

Pastor,a tapadade Fraga

O 66% dos cidadáns desexa unha maiorpresenza do galego na prensa

(Páx.16 e 17)

Ferrolmaniféstasecontra a novareconversiónnaval

(Páx. 19)

Pilocha eMaría Manuela,dousbos discosesquecidos

(Páx. 29)

(Páx. 2 a 5)

PAC

O V

ILABA

RRO

S

Fontes moi próximas á familiapolítica Baltar dan como seguraesta alternativa, e están a prepa-rarse para enfrontar o novo pano-rama político que está a producir-se. Segundo eles, a evolución quefoi seguindo o PP, coa entrada asaco dos homes e mulleres deMariano Raxoi na cociña políticagalega, ten acadado límites “inso-portábeis” e non queda máis re-medio que presentar claramenteun “xa abonda” definitivo. Dendeque en marzo pasado o presidentedo partido e da Deputación enOurense lle veu reiterando a Fra-ga a petición dunha reunión ur-xente para tratar a situación quese ía desenvolvendo, o presidenteda Xunta nunca atendeu as inque-danzas de Baltar, que mesmo foio único alto cargo do partido queeste ano non foi convidado a Per-bes, lugar de vacacións de Fraga.A lista de agravios foi medrandocon sucesivas actitudes do presi-dente da Xunta que remataron fa-cendo que desbordase o vaso dapaciencia de todo o clan políticode Baltar.

A derradeira pinga –tamén amáis grave– foi a maneira que ti-vo Fraga de remodelar a composi-ción da Xunta dando entrada nasconsellarías renovadas, e na vice-presidencia primeira, unicamentea persoas que só responden á ca-racterística de seren executoresmansos da política que pretendedesenvolver o sucesor de JoséMaría Aznar, Mariano Raxoi. Moiconcretamente, a elección de Al-berto Núñez como segundo cargoda Xunta e a designación dos con-selleiros Belén Prado, Xosé Ma-nuel González e Xosé AntonioSantiso foi considerada como un-

ha provocación polos de Ourense,que viron con este acto unha defi-nitiva entrega de Fraga aos intere-

ses dos denominados “birretes” eun virado de costas aos da “boi-na”. Mesmo a utilización desta

denominación que os de Baltarconsideran despectiva por partedos seguidores de Raxoi, rematou

sendo un problema. “Pero que bi-rretes nin que boinas? –pregun-tounos un cualificado represen-tante dos segundos–. Acaso nontemos nós tantos títulos e méritosacadémicos coma eles? Por queteñen que mostrar eles desprezopolos que, por desgraza, non pui-deron acceder aos títulos?”.

Fraga viroulle as costas a Baltar

De todas as maneiras xa foi antesda remodelación da Xunta candoos de Baltar lle viron as orellasao lobo. Concretamente en agos-to en Perbes e souberon que Ra-xoi acudiu a un encontro con elpara proxectar o futuro inmedia-to do partido en Galiza. Alí con-cretaron que nas eleccións do2005 encabezasen as listas pro-vinciais as seguintes persoas:Manuel Fraga (A Coruña), AnaPastor (Pontevedra), Xosé Ma-nuel Barreiro (Lugo) e AlbertoNúñez Feixóo (Ourense). Segun-do o plano trazado daquela, no2007 Fraga retiraríase e cedería-lle a presidencia da Xunta a AnaPastor e o “birretismo” ficaríadefinitivamente entronizado pa-sando por riba de todos os intere-ses dos da “boina”, que viron assúas cabezas postas no fío da ga-daña e empezaron a moverse.

Pero non con éxito. En vistade que Fraga non acababa de re-cibir a Baltar, o presidente ouren-sán presentouse o 13 de setembrona sede central do PP en Madride falou con Raxoi. Foi unha con-versación breve e moi fría. “Eunon podo facer absolutamentenada por vostede –díxolle o dePontevedra case con sequedade–

Nº

1.14

4 ●

Do

30 d

e se

tem

bro

ao 6

de

outu

bro

de 2

004

●A

no X

XV

II

Edita: Promocións Culturais Galegas S.A.

Consello de Administración:

PRESIDENTE:

Xosé Fernández Puga.VOGAIS:Cesáreo Sánchez Iglesias,Xosé Mª Dobarro, Manuel Mera,Manuel Veiga, Xan Carballa, MiguelBarros e Bieito Alonso.SECRETARIO:Xan Piñeiro.

Director:Afonso Eiré López.

Redacción:Xan Carballa, Manuel Veiga, HorácioVixande, César Lorenzo Gil, Mar Barros,Rubén Valverde, Paco Vila Barros(Fotografía), Perfecto Conde.

Edicións Especiais:Xosé Enrique Acuña.

Deseño de Maqueta:Xoselo Taboada.

Coordenación Humor Gráfico:Picho Suárez.

Colaboradores:

GALIZA: Bieito Iglesias, X.L. FrancoGrande, Abelardo Vázquez, X.L. MuñozPortabales, Martina F. Bañobre, X.C.Garrido Couceiro, X.M. Sarille, MiguelBarros, Xesús Veiga, Mª Pilar Garcia

Negro, V.M. Vázquez Portomeñe, A. Gato Soengas, Suso de Toro, LoisDiéguez, Antón Grande, Xavier López,Manuel Lugrís, Xosé M. Añel,Manuel Rivas, Carlos Aymerich.

SOCIEDADE: X. Vázquez Pintor, XavierQueipo, Henrique Harguindey.

ECONOMÍA: Manuel Cao, X.F. Pérez Oia,Xosé García.

PENÍNSULA: G. Nuno de Faria, ManuelLombao, Daniel Álvarez, A. Marqués.

MUNDO: Xulio Ríos, Moncho F. Leal,Gustavo Luca de Tena, IgnacioRamonet, Ramón Chao.

DEPORTES: Manuel Pampín.

CULTURA: Ramiro Fonte, Vítor Vaqueiro,Pilar Pallarés, Carme Vidal, Celso López

Pazos, X.M. Eyré Val, Xesús Piñeiro,Manuel Vilar, Lupe Gómez, XavierSeoane, Adolfo Boado, Xosé Freire,Marcos Valcárcel, Rodolfo Dacuña,Xesús González Gómez, Gonzalo Vilas,Franck Meyer, Heitor Mera Herbello,Xosé M. Buxán Bran, Marta Dacosta,Xosé Valiñas, Damián Villalaín, XerardoPardo de Vera, José Viale Moutinho.

FIN DE SEMANA: Francisco Carballo,Marga Romero, César Varela, Xurxo F. Ledo, Francisco A. Vidal,Antón Patiño Regueira, RudesindoSoutelo, Irmandade dos Vinhos, XoséMiranda.

LECER: Xesús Vaamonde Cid.

ÚLTIMA PÁXINA: X.R. Pousa, X.A.Gaciño, Fran Alonso, Manuel Cidrás.

Fotografía:Andrés Panaro, Xosé Marra.

Ilustración:Xosé Lois, Pepe Carreiro, Calros Silvar,Gonzalo Vilas, Suso Sanmartín,Ana Pillado Vega, Hermo, Garrincha,Uxía e Brais, Roi Cagiao.

Xefe de Publicidade:Carlos Martínez Muñ[email protected]

Xefa de Administración:Blanca Costas

Subscricións:Lola Fernández [email protected]

Redacción e Administración:Príncipe 22, baixo. 36202 Vigo.Apartado 1371. 36200 Vigo

Edición Electrónica:www.anosaterra.com

Teléfonos:REDACCIÓN:986 433 886 - 222 405.Fax 986 223 101.

CORREO ELECTRÓNICO:[email protected]

ADMINISTRACIÓN, SUBSCRICIÓNS E PUBLICIDADE:986 433 830*

Imprenta: E.C. C-3 1958.

Depósito Legal: C-963-1977 .

ISSN: 0213-3105.

Continúa na páxina seguinte

COUSAS DO PAÍS ROI CAGIAO

CRISE NO PP

Baltar e os seus seguidores prevén fundaren un novo partido centrista

Fraga podería convocar elecciónsen novembro

PERFECTO CONDE

O próximo luns, 4 de outubro, é moi probábel que o presidente da Xunta se vexa obrigado polas circunstan-cias a disolver o Parlamento e convocar anticipadamente eleccións para darlle saída á crise pola que atravesanon só o seu partido senón tamén o seu propio goberno, a consecuencia do pulso que lle botaron non só Xosé LuísBaltar e os seus seguidores de Ourense senón tamén Xosé Cuíña e o propio Francisco Cacharro en Lugo.

Xosé Cuíña e Xosé Luís Baltar á saída da residencia presidencial. PERFECTO CONDE

porque quen manda en Galizanon son eu, senón que é Fraga”.Daquela, o presidente ourensánxa estaba máis que canso de sa-ber pola prensa do que pensabaou facía o presidente da Xuntarespecto á súa provincia. Mesmotivo que saber que Fraga se vol-vía presentar ás eleccións lendo eescoitando os medios de comuni-cación. Foi así como en Baltar ena súa xente foi callando a ideade que había que romper co PP,convencidos de que se non é des-ta será na seguinte embestidacontra eles cando lles vaian cor-tando a cabeza.

Pídollo pola súa nai

No medio deste ambiente é candoXosé Luís Baltar viaxa a Santiagopara cear no Vilas o 20 de setem-bro. O memorial de agravios vol-veuse repetir, ante un presidenteda Xunta atónito que non parabade preguntar: “Pero logo, que é oque quere vostede?”. “Eu nonquero nada –respondeulle Bal-tar–. Vin para anunciarlle que mevou do partido”. Na súa casa, enOurense, os da familia agradaronesa noite a súa volta convencidosde que aquela era última vez queBaltar falaba con Fraga dentro dadisciplina do PP.

Pero aquela vez Fraga insis-tiulle moito en que lle concedeseun prazo de tempo. “Pídolle polasúa nai e pola súa muller, aguan-te un tempo. Un ano”.

—Non, don Manuel, eu saiode aquí e anúnciolle á prensa queme vou.

—Déame dous meses.—Non. Eu voume.—Logo déame oito días. Só

oito días.E Baltar deullos. Agora, xen-

te do seu contorno coida que esaconcesión foi un erro e que de-beu volver á súa provincia libredas ataduras con Fraga e co PP.En opinión dos que pensan destexeito, a concesión dunha semanade prazo serviulle a Fraga parafacerse con control do tempo dacrise que se acababa de abrir.Dándolle largas ao home que foionda el para presentarlle a súabaixa no partido, o vilalbés lo-grou abrir unha posibilidade dereconducir a crise marcando al-gún dos pasos a seguir.

O primeiro foi mandarlle ohome menos indicado para con-vencelo de que non debía aban-donar o PP, o vicepresidente pri-meiro Alberto Núñez, que se viuobrigado en Ourense a tocar coamúsica de Baltar para que nonhoubese “foto” do encontro. Oencontro durou máis de tres ho-ras, e Núñez aguantou o chapa-rrón estoicamente. Pegado á ca-deira na que estaba sentado co-ma quen tenta evitar que calque-ra xesto poida dar pé para queunha conversa remate de repen-te. Tivo que escoitar varias ve-ces como lle dicían que el nonera para nada un interlocutor vá-lido, senón parte do problema, eque só con Fraga hai algo quefalar.

Chegado a este punto, os re-beldes de Ourense pensaron queo conflito non ía quedar só den-tro das fronteiras da provincia.Eran moitos os que lles dicían,

dende varios sitios de Galiza,que había que facer algo.

—Si, pero vós que facedes?–respondíanlles.

—Estamos esperando a verque facedes os de Ourense.

A maioría, con Baltar

E os de Ourense agora pensan que“todo dios di que hai que facer al-go, pero ninguén fai nada”. Segun-do din, isto non embarga o queeles poidan facer nos próximos dí-as. Fontes internas do grupo con-testario do PP explicáronlle a ANosa Terra que, se Baltar se vai,con el vaise todo o comité de di-rección e o comité executivo pro-vincial, e a xunta directiva provin-cial. Na Deputación teñen a garan-tía absoluta de contar coa maioría.“Pódenos fallar o vicepresidenteRoxelio Martínez, alcalde de Ar-noia”, dixéronnos. No Concello deOurense, a metade dos concellei-ros farían o que diga Baltar, pero elmesmo é concelleiro e bastaría oseu voto para influír nun hipotéti-co cambio de alcalde.

De formarlizarse a ruptura, osector oficialista ourensán do PPquedaría con pouco máis que coassiglas e cun reducido grupo depersoeiros: Manuel Cabezas, al-calde da capital da provincia, In-maculada Rodríguez, deputadaautonómica, e Celso Delgado, de-putado estatal. Curiosamente, ostres foron achegados ao PP polopropio Baltar. “E ninguén os co-ñecía antes”, din os contestatarios.

O grupo dos cinco incondi-cionais de Baltar, a chamadaQuinta del Nene, xa se viu am-pliado a sete deputados polo me-nos. Na provincia de Ourense hai92 alcaldes, e 74 son do PP. Detodos, pode haber dez (os de Ar-noia, Beariz, Beade, entre ou-tros) que non sigan os pasos dopresidente da Deputación, e nos18 concellos nos que o PP estána oposición (algúns tan impor-tantes como Verín, Allariz, Riba-davia ou O Barco de Valdeorras)as xuntas locais do partido deFraga están tamén nas mans deseguidores de Baltar, segundoaseguran fontes internas da súatendencia.

Así as cousas, o que empezouseguramente como un órdago, apesar do que agora diga cada par-te, está a piques de se converternun novo experimento político.A alternativa que os desidentesvan intentar, no caso de saíren fi-nalmente do PP, é a de sentar asbases para unha nova forza polí-tica semellante ao PNV ou Con-vergència i Unió. No caso de queas eleccións fosen inmedia-tamente, non lles daría tempo apresentar esta saída e botaríanman dalgunha das marcas políti-cas que seguen por aí buscandovotos. Eles o que terían é votosen busca de siglas. Poderían sercalquera das seguintes: Centris-tas de Galiza, Coalición Ga-lega, Democracia Galegaou Partido Galeguista.O que teña que pa-sar saberase todomáis tarde oluns quevén.♦

Nº 1.144 ● Do 30 de setembro ao 6 de outubro de 2004 ● Ano XXVII

Vén da páxina anterior

CRISE NO PP

P.C.O caladiño de Lalín parecíaque ía recuperar a voz, pero fi-cou mudo de novo en canto sa-íu co rabo entre as pernas daentrevista que sostivo con Ma-nuel Fraga o día 21, cando xa opresidente da Xunta estabaafectado por unha forte gas-trointerite.

Acompañando a Baltar noAudi oficial do presidente deOurense, presentouse na resi-dencia de Fraga non se sabeaínda se respondendo a unhachamada do anfitrión ou a un-ha petición súa transmitida através do de Ourense. O casofoi que entrou sorrinte enMonte Pío, coa luz interior docoche prendida, para que osxornalistas visen ben que alíestaba el, e marchou poucomáis dunha hora despois concara moi seria e plantando aprensa.

É evidente que algo lle saíumal outra vez ao ambiciosopolítico de Lalín. Seguramentenon conseguiu abrandar o “pa-trón” coa “proxección electo-ral” coa que se presentou á ci-ta. O único seguro é que lo-grou cabrear especialmente adirección estatal e autonómicado seu partido e que taméndesgustou a unha boa parte docontorno do até agora seu ami-go Baltar. “Sorprendeunosmoito a actitude de Cuíña –dí-xonos unha fonte internados de Ourense. Non sónon nos beneficou a nós,senón que mesmo nosprexudicou. Sería di-ferente que nonsubise ao carrode Baltar eque fose vera Fraga po-la súa con-

ta, pero a súa aparición enMonte Pío querendo mostrarque alí estaba el non nos gus-tou nada”.

Cuíña non está de boa estre-la. Comeza a coller corpo a ver-sión de que no PP téñeno benagarrado, e que mesmo lle po-den estar dicindo: “Ti móvete, enós dámoslle aire o que temosgardado nos dossieres sobre oteu caso”. De feito, Cuíña sabemoi ben que máis dunha vez foi“investigado” por persoas quealgunha

vez gozaron da confianza deFraga e que estiveron moi pertodas súas actividades políticas.

Se cadra é algo disto o quequixo dicir, entre liñas, o conse-lleiro de Pesca, Henrique Ló-pez Veiga, cando pronunciou aseguinte frase: “Os que non su-frimos ningún proceso de enri-quecemento paralelo á nosa vi-da política non temos proble-mas. Hai outros que, paralela-mente á súa vida política, expe-rimentaron un notábel incre-

mento do seu patri-monio”.♦

Cuíña, colgado da brocha

Xosé Cuíña, Xosé Manuel Barreiro e Xosé Luís Baltar. PACO VILABARROS

Xosé LuísBaltar.


CRISE NO PP

Seica hai uns días apareceu, ao romper aalba, a flote, no xuntoiro das augas do Sile do Miño, unha boina ou pucha de panomouro e birilo longo na que se debuxabao mapa de Galiza.

Fose polas correntes da auga ou porfeito milagreiro, a pucha non se movía.Achegáronse até xunto dela en batuxosvarias autoridades de distintos concellos eprovincias, pois son moitos os que derre-gan nesa linde.

Disque representantes de todas as for-zas vivas e vivísimas de Galiza e Madridacudiron a observar este fenómeno para-normal, cousa de meigas?, que aínda se-gue sen descifrarse.

A boina-pucha como unha folla de pa-rra, coas rías debuxadas, e algo de lodo doPrestige, falou. E faloulle sen medo e sencomplexos:

“Pasou o que tiña que pasar” –senten-ciou–, pasou o que xa pasou sempre. Amiña misión foi andar por moitas testas, een todas bolen dous pensamentos: os ga-legos non servimos para nada. Madrid équen manda; e outro máis prosaico: “arrí-mate ao pucheiro e vai comendo se po-des”.

Intelectuais, tertulianos, escribidores,banqueadores dos bancos, estrategas, de-señadores, arrodearon de batuxos, chala-nas e até navegacións finas a misteriosapucha e decidíronse a increpala, co debi-

do respecto trascendental.Un vello cargado de anos e autoridade

increpouna en nome de todos.“–Pola virxe do Corpiño, pola nosa se-

ñora do Faro, e até pola nai que te pariu,fala agora ou cala para sempre, e pun-to...”.

–Quen es, de onde vés e que preten-des? Son a alma dos antepasados, veñodas raigañas da terra e só pretendo que medeixedes seguir sendo quen son!”

–Bah, un nostálxico...–Un nacionalista excluínte...–Unha alma en pena –dicía outro.–Ese non sabe que existe a globaliza-

ción, nin as novas tecnoloxías, nin o mer-cado, nin a democracia moderna; decía oengominado de traxe mouro, camisa bran-ca e zapatos mouros plastificados, e queademais levaba gravata de entroido.

Sen que o agardasen, a pucha, con to-da cerimonia, descóbrese, e aparece a ca-ra ben labrada, como a da velliña de “ma-ma Asunción”, e fálalles como se a todosos tivese parido e arrolado:

Vaites, vaites, que moito desprendes-tes dende que eu vos deixei! Veño de verque moito mellorastes todo.

Atopo as aldeas moi primitivas e inte-resantes, cheas de xabaríns, de corzos, decuruxas, de escanos podres...

Moitos vellos e vellas festexando to-das as semanas a festa dos ósos, a da em-

panada, a do chourizo, as romarías da ter-ceira idade...

Vin bosques e bosques dunhas árboresmoi dereitiñas que tapan as outras. Debeudar traballo guialas...

Escoitei alá por Vigo e pola Coruñaque os rapaces e as rapazas aínda usaban,ás veces, o idioma galego para botaren pe-cados como facíamos nós antes.

E vin que todo o mundo me pregunta-ba se podía buscarlle traballo para os seusfillos que xa tiñan 30 anos e estaban nacasa. Pero disque non é tan grave porqueagora xa case non teñen fillos.

Cando eu vos criei a vós había moitafame, pero soubestes buscar a vida.

A ti que te chaman o da boina, e queestás metido nunha lea ben grande, téño-che dito que a pucha é para tornar os pause as malas ideas; que o noso señor te pilleconfesado, que non sei se toparías coaigrexa e máis co campanario.

E ti que me saíches tan agudo e quenunca che dei aprendido a falar ben, dállelucimento ao teu pucheiro, que ti lle cha-mas cacharro. Límpalle o cu e que brille,que se tes que vendelo polo menos queche dean algo pola parte de abaixo.

E ti meu reiciño, aínda te hei ter queofrecer á virxe do Faro e levarte de xoen-llos. Pero de xoenllos, eh! Non me vaiasarrastras que canto máis se anica un máisse lle ve o cu!

Como? Que me esquecín de ti que vasser presidente... que fixeron as partixas enMadrid e cambiou de mans a propiedade ea ti tocouche agora a miña pucha...?

Pero a ti a pucha non che se acae meufillo. A ti heiche mercar unha peineta e unaxóuxere para que o poñas ao pescozo enon che se note o acento raro cando faleso galego, e ao teu xefe da Coruña, unhapinza para o beizo de arriba porque candoo escoito seméllame ouvir cacofonías edanme ganas de marchar para o outromundo.

E ti, meu Manoliño, emigrante, quesempre fuches tan valente, agarrárontepolas partes nobres, Rediós! Coa homena-xe que che iamos facer no outro mundo...

Santiños, coidádevos e poñédevos aoabeiro do pucheiro que mellor cheire, emoito ollo, que ferve o pote.

Que para onde vou?Vou mirar se ferven as cubas alá polo

Ribeiro e logo pola Arnoia a ver un sero-dio que teño en Allariz...

Para que?Para dicirlle que non vos teña medo,

que diga o que ten que dicir, que non sefíe de ningún de vós, e menos dos que selle arriman moito.

Que vou facer eu?Mirar se vos desherdo a todos.♦

EMILIO LÓPEZ é deputado autonómico polo BNG

Galiza: entre a pucha e o pucheiroEMILIO LÓPEZ

O outro día, lendo o libro de Afonso Eiré Ocoxo de Vilarelle, e despois de comprobarque os voitres seguen espectantes para da-ren conta dos despoxos físicos e políticosdeste ministro de Franco que nos goberna,cada vez máis feito á súa imaxe e seme-llanza, concluín que neste país, Galiza, to-do está igual de mal que sempre desde achegada da democracia, e bastante seme-llante, de mal, á época anterior, non en vano ditador delegou funcións post-mortem noseu enviado na Terra. Paréceseme tanto ahistoria dese que algúns deron en chamarcaudillo na súa resistencia a deixar de ca-balgar polas nosas paciencias á do seu fillofeito carne, que ás veces sinto que rebobi-no o tempo e polo tanto véxome anovar,pero outras veces padezo dun molesto arre-pío polo espiñazo. Ao enviado non lle de-sexo que vaia facer compañía ao seu patróninmediatamente, de ningunha maneira, quegoce da vida, pero se o ten que facer algúndía, por favor, que non sexa un 20 de no-vembro, por aquilo da tendencia á esaxera-ción fanático-máxico-relixiosa que ten estepobo galego, entre outras razóns por culpados mencionados caudillos co seu gustopor meternos brazos incorruptos e sobre to-do corruptos, santos e beatos, misioneiros edomunds, viacrucis e rosarios por todaspartes menos por unha, chamada pacien-cia, outra vez: paciencia.

Pois ben, o outro día, para contrarrestaresta cavilación fúnebre de que todo está igualque o que sucedera de verdade nos anos oi-tenta, segundo nos relata Afonso Eiré no seumagnífico libro, decidín dedicarme á brinca-deira das palabras, unha terapia de acougoque en min consegue espléndidos resultados.Xa bautizara eu nunha ocasión a Galiza, ouGalicia, como Cigalia, País de crustáceos ele-mentos. Outras xentes puxéronlle ao nosoPaís nomes eufónicos e doces como Suevia.

Outros chámanlle a rexión do Noroeste, ou oImpaís, a Terra de Ningures. O escritor por-tugués Miguel Torga, tipo de esquerdas porcerto, desprezábaa falando dela como dun lu-gar verde de España onde pacian as vacas, enunha película do Dúo Dinámico que vin haipouco tempo había un galego que se negabaa dicir de onde era, precaución que tomabanmoitos e moitas cos taxistas de Madrid paraque non os timasen dán-dolles voltas e voltas atéchegar ao destino; aca-bou sendo descubertopor utilizar unha estrate-xia inútil xa que temosunha musicalidade nonoso acento que nos de-lata, incluso farfallandoa lingua inglesa, paradesgraza de FranciscoVázquez e, no meu casoe no dos meus amigos,para pracer propio, algoasí como se levásemoso adhesivo dos cochesco GZ na lingua de co-mer e de falar, a moitahonra. Pero recoñeza-mos que hai unha constante secular, case queatávica, en todos e todas nós que consiste enque aínda que non reneguemos do propio,aínda que amemos intensamente a terra quenos viu nacer, nos amamantou e nos disgus-tou, porén, se podemos, tentamos falar poucodela porque, no fondo, nos amarga bastante aexistencia. De aí que teñamos tendencia achamala doutra maneira, de rebautizala, dere-tabú-izala. Acariñámola amodo para nonconverter unha caricia nun luído da pel quepoida proer ou nunha bóchega. Esquecémolano berce un chisco, entre biberón e biberón.E de súpeto, cando a conciencia nos rilla unpouco de máis nas febras, escoitamos a gaita

sen caer no padecemento e zapeamos a Gale-ga para ver a Ana Kiro durante uns segundos.Como antídoto de tanta febleza emocionalcantaruxamos o novo anuncio de coca-colapara sermos máis universais ou padecemoscoa cursilísima Operación Triunfo. O trucoconsiste en saber estar sobrios cun bilingüis-mo harmónico, de harmónica con panca decambio, a poder ser, con semitonos, por iso se

recomenda que falemosgalego con orgullo perocon discreción, como senon nos decatásemos,porque se non facemostodas esas cousas así,Franco pode mandar-nos outro castigo, outrobarón Drácula desdesdos de Bela Lugosi pe-ro á galega, que pareceque dormen pero nondormen tal, e que sóagardan para substituiro seu ministro e erguer-se a zugarnos o sangueno intre no que o Drá-cula xefe se esfarele encinzas porque, sen levar

gafas escuras, ficou aletargado cara ao sol re-memorando os himnos cos que soñaba namocidade. Este novo drácula, Vladimir Cuí-ña, por exemplo, perpetuarase no poder fa-miliarmente, amigabelmente, cuchipanda-mente, construtormente, vialmente, autoes-tradamente, campodegolfmente, pavillon-dedeportesmente, SAUmente, turisticamen-te, xacobeamente, televisiongalegamente, et-ceteramente até rematar coa nosa mente e po-de que esta vez si, coa paciencia. Eses drácu-las non están en Transilvania, senón aquí, enKaciquestán. Ese é o noso país, de novo re-bautizado, con exactitude: Kaciquestán. Pro-poño que se leve este troco de nome ao Par-

lamento Galego, mellor dito Kaciquestaní,para que alomenos nos axustemos ás modasdos paises emerxentes que revindican o pro-pio. Un país no que se produce unha crise po-lítica porque o enviado de Franco na Terranon lle dá emprego de conselleiro de Agri-cultura ao fillo dun barón draculino máis ou-rensán que ourenfermo dos catro castelosprincipais do territorio, tamén chamados coneufonía por algúns, provincias, merece cam-biar de nome.

O Kaciquestán, daquela Galiza, queAfonso Eiré nos describe, segue exacta-mente igual que hai máis de trinta anos,cando comenzaron as liortas entre os ba-róns que se atoparon de súpeto con quelles batían cunha Constitución nos fuciñose a vida era unha tómbola para engan-charse á UCD ou a AP, é dicir a tómbolade engancharse ao mesmo con siglas dis-tintas, segundo o fixeran o señor de Basánou o señor de Ulloa, cambaleando na ba-lanza da deusa Fortuna a decisión a tomarsegundo se eu debo ou non tirar por aquí,non vaia suceder que os outros pasen an-tes ca min, en resumo: o eu non fun, aín-da que teña que ver algo co asunto.

Hoxe en día sería difícil, non imposí-bel, que sucedese na súa totalidade o en-vurullo de desacertos e desinformaciónque se poñen de manifesto na novela quese desenvolve nos anos oitenta, pero si se-ría igual, eo, na intención do abuso, na in-tención de desinformar, na insolidarieda-de das propias vítimas, na improvisación,na incompetencia desleal e sobre todo, naactitude dos prebostes kaciquestanís. Ou-tra cousa é que o pobo se deixe enganarcomo antes, a non ser que lles interese,como na novela de Afonso Eiré. Eu nonfun, eu pasaba por alí, e...♦

ALFONSO ÁLVAREZ CÁCCAMO é escritor.

KaciquestánALFONSO ÁLVAREZ CÁCCAMO

‘O Kaciquestánsegue igual que hai trintaanos, cando comenzaronas liortas entre os baróns

que se atoparoncunha Constitución e

había que engancharseá UCD ou a AP”

A. EIRÉSexa cal sexa o final desta cri-se, o PPdeG está roto. Aíndaque se amañe un pacto paranon adiantar as eleccións, algoque parece improbábel, pormáis que sexa o desexo persoalde Manuel Fraga e Xosé LuísBaltar, na práctica a rupturaexiste. Calquera pacto que sedea será unha prórroga agar-dando a ruptura definitiva.

O que se está a xogar agora é encantos cachos fende e, sobre todo,como se conforman eses anacos.Irá Xosé Cuíña con Baltar? Quefará Francisco Cacharro? XesúsAlmuíña terá máis peso que XoséManuel Romai na Coruña? Quepasará en Pontevedra? O partidoacollerá independentes e desper-digados?... E o máis difícil aínda:pactarán os disidentes de novo coPP logo das eleccións?

A patética teima de Fraga,pedindo prórrogas, para salvar oque un día foi o seu proxectopolítico, demostra o seu fracasode quince anos. Que credibilida-de pode ter Fraga que mudou deposicionamento tres veces du-rante unha quincena? Que auto-ridade ten aliándose ora con unsora con outros?

Fraga xa non é ese dirixentecapaz de aglutinar a un partido eo PP deixou de ser un partido fiá-bel. Non se sabe o que pasarádentro nuns días nin cal será a súapolítica. Nin quen é cada quendentro do seu organigrama. Paramáis, non é un partido democráti-co como deuncian uns por activa,e mostran outros por pasiva aoafirmar que a decisión final a tenun só dirixente. Iso si, sometido atodas as presións e coas súas fa-cultades físicas moi diminuídas.

Foron as mensaxes de unida-de e estabilidade as que as for-zas propagandísticas da dereitagalega usaron como principalreclamo electoral: un PP unido ecohesionado, cun líder con po-testas e autoridade que lle daba

estabilidade ao sistema autonó-mico. Ademais, un líder queridoe reverenciado.

Puro engano. Fraga foi unpendón na procesión de interesesdiversos, con confrades de dis-tintos santos. O patrón só era adisculpa para congregar os fieisque enchesen as urnas de votos,como ofrendas ao santo interme-diador ante o poder central.

Todas as xenuflexións forma-ban parte do ritual. Finalmenteollouse que cada quen era da súaconfraría. Rematada a procesióndo poder, Fraga quedou só. Nonexistiu traizón nin felonía. Esefoi o sistema instaurado e ali-mentado polo propio Fraga paralevar adiante a súa política quebamboleaba desde o norte dafronteira da autodeterminaciónao máis reseso centralismo deEspaña é o único importante.Todo dependía de como sopra-sen os ventos electorais.

Quedou só fronte a un Maria-no Raxoi que tenta usalo para

limpar o partido e facerse cocontrol total da súa estrutura, queten a Galiza coma espiñazo.

Tamén quedou só fronte á es-trutura autóctona á que traizooupregándose aos intereses dos po-deres estatais e claudicando mes-mo en cada unha das formulaciónsque foi quen de explicitar como di-rixente político: reformas constitu-cionais, administración única, pre-senza en Europa, galeguismo...

Quedou tamén só fronte á súapropia historia política. Fragamáis ca un Estado na cabeza, co-mo afirman os seus haxiógrafos,sempre tivo a cabeza enchida po-lo seu ego de opositor, utilizandotodas as súas capacidades para pa-sar á historia como providencial.

A xeira galega semellaba re-mediar tantos fracasos e taménparecía cubrir coa pátina do po-der os desmáns de épocas que sederon por esquecidas. Pero a re-alidade é tan teimuda que Fragavolve fracasar de novo cando llequere pór o ramo á súa obra.♦


CRISE NO PP

GONZALO

Ningún pacto pode disimularxa a ruptura do partido

A. EIRÉOs analistas de Madrid coinci-den coa maioría dos comenta-ristas e políticos galegos: o pro-blema do PPdeG é consecuen-cia do caciquismo. Todos uná-nimes no seu tópico. Coma se ocaciquismo só fose un fenóme-no político galego, cando é unproduto da Restauración que naGaliza, é certo, pervive dunxeito diferente, froito da súa es-pecificidade político-social.

A simplicidade das análisesleva a categorizar que os dirixen-tes estatais do PP, dispostos a so-meter os intereses locais, son osrenovadores da política. Cruza-dos para acadarun PP sen rémo-ras do pasadofranquista. O seuestandarte, man-da truco, é Ma-nuel Fraga Iribar-ne, convertido enicona demócrata.

Os levantis-cos de Baltar ecompaña, seríanunha especie detribo autóctona,que non se dobre-ga á política ema-nada desde a metrópóle. Son ca-ciques, retrógados, antidemó-cratas e un sen fin máis de cua-lificativos.

Semella que non fosen doPP é que Fraga e José María Az-nar non asentasen durante os úl-timos anos o seu poder no xeitode facer política dos agora dís-colos. Semella que Xosé LuísBaltar, Xosé Cuíña e FranciscoCacharro militasen noutro parti-do e non tivesen os parabéns doPP. Que non fose o PP mesmocapaz de manter a Fraga naXunta e a Aznar na Moncloa.

Estes dirixentes, agora tandenostados polo Opus Dei e osseus compañeiros de viaxe, fo-ron desde hai quince anos o cer-ne do PP, así recoñecidos desdeMadrid. O seu xeito de facerpolítica non só era validado, se-nón gabado pola dirección de fi-nos madrileños, que viñan to-dos os fins de semana darse unbaño de autóctona pucha.

Pero non só iso. Desde oPP de Madrid e, sobre todo,Fraga, negáronse a mudar ascondicións administrativas esociais para que ese caciquis-mo autótono puidese evoluírcara a outras formas de partici-pación política.

Só hai que realizar un perco-rrido polo organigrama adminis-trativo posto en marcha polaXunta nestes quince últimosanos para darse conta. Poten-ciación das Deputacións comointermediarios ante os conce-llos. Creación de organismosautónomos da Administración

galega: comarcas, fundaciónssanitarias, de desenvovementocomarcal, etc, que tiñan por ob-xecto a intermediación directacos cidadáns escapando ao con-trol parlamentario (caciquismo).Intermediación directa co presi-dente da Xunta de diversos car-gos nomeados directamente.

A situación agravouse coachegada á Xunta dun 33 porcento de cargos vidos da admi-nistración española colocadospolo PP, preferentemente poloOpus. A toma da Administra-ción autónomica polos foráneosé máis patente en consellaríascomo Agricultura onde só o 2

por cento dos al-tos funcionariosson autóctonos,nunha políticaperfectamentedirixida que le-v o u a q u e e n1995 se convoca-sen unhas oposi-cións un mes an-tes de que saíse aprimeira promo-ción da facultaded e E n x e ñ a r í aAgraria de Lugo,para que os gale-

gos non puidesen acceder a esespostos. Cacharro protesta pero éo mesmo: todos os aprobadosproveñen dun centro de prepa-ración do Opus madrileño. Aexplicación dada polo conse-lleiro no PP é que “os labregosfanlle moito máis caso aos téc-nicos por ser de fóra, pois ninsequera entenden o galego”.

Nas últimas semanas agra-vouse o trasvase para cargosdescolocados en Madrid, conprazas como a dun auditoreconómico na que se especifi-caba que o posto estaba “aber-to a outras adminsitración”. Sólle cumpría poñer o nome.“Son postos politicamente de-señados para españois”, acu-san sectores do PPdeG. Paraevitar desviacionismos un Co-misario Político de Madrid va-lida ou rexeita nos últimosanos cada un dos proxectos daXunta, mesmo proxectos delei, para adecualas aos intere-ses do PP no Estado.

Non hai que esquecer queo enfrontamento principal noPP comezou cando o Prestigee que sempre sen impoñen osintereses de Estado, que son,ao mesmo tempo, intereses declase, aínda que difuminados.

Polo tanto é difícil crer adoutrina oficial de que Fraga éun demócrata renovador dapolítica galega, xunto con Ma-riano Raxoi e Xosé ManuelRomai, en tanto que Xosé Cuí-ña e Xosé Luís Baltar serían osxenuínos representantes do an-tiguo réxime, do franquismo.♦

Caciquismo econtradiciónGaliza-Estado

Nas últimassemanasagravouseo trasvasepara cargosdescolocadosen Madrid

Manuel Fraga e Xosé Luís Baltar a semana pasada á saída do restaurante compostelánonde se reuniron. PERFECTO CONDE.

Odía 8 de setembro finaba na Coruña oescritor máis prolífico da literaturagalega contemporánea, que cultivou

todos os xéneros e pasou por todos os “is-mos”. Nacera, nunha familia de labregos enOuteiro de Rei o 6 de outubro de 1929. Mo-rreu para min o millor amigo de Galiza, omeu padriño na bautismal aprendizaxe dacultura galega e nas xeiras patrióticas. Des-pois do pasamento de meu pai, nunca sufriuo meu corazón unha fenda máis espiñenta.

Coñecín a Saleta e o Manuel aló polo ano65, cando cursaba segundo de teoloxía noSeminario de Lugo. As miñas inquedanzasxa se inclinaban polos ideais nacionalistas eencetaba a ler libros de versos en galego. Porcerto, que a miña rodaxe na nosa lingua co-menzou por Muiñeiro de brétemas, denantesde acadar a imensa sorte de disfroitar daamistade do seu autor.

Cada vez que dende Quiroga, a miña vilanatal, me desprazaba co taxi a Monforte, nonesquecía unha curta visita á libraría Xistral.Un anaco de amigábel parola sempre semen-taba unha idea nova, o aguillón para a lectu-ra dun libro recente ou a lembranza dun fei-to histórico importante para o entendementodo pasado galego.

No verán do 69 un rapaz monfortino, Lis,desexaba iniciar a súa vida de casado, cele-brando a ceremonia eclesiástica en lingua ga-lega. Manuel avisoume e personeime na his-tórica cidade do Cabe un domingo de agosto,tras unha longa viaxe en moto dende a Fon-sagrada. Repartinlle aos asistentes, entre osque se atopaban Saleta, Manuel e Lois Dié-guez, uns folletos para respostar axeitada-mente á liturxia en galego. Cando este servi-dor e outro crego amigo do Manuel xa está-bamos ritualmente vestidos para sair ao altar,o párroco deprocatouse de que a liturxia íadesenrolarse en galego. Alporizouse e proi-bíunolo. Nós negámonos a empregar a línguacervantina e o párroco viuse na obriga de ca-sar os noivos persoalmente e en castelán. Ne-sa coxuntura, de simples escudeiro pasei acabaleiro das lides galeguistas baixo o pa-droado do Señor de Hortas e Vilanova.

Un periódico galego de Bos Aires denun-ciaría a actitude do párroco e o Manuel es-cribiría un artigo na mesma liña profética narevista “Chan”. Dende ese intre comprendíno senso da verdadeira amistade e apliqueilleo parafraseo das verbas que enfeitizan o cris-món de Quiroga: “amicitia, sit tibi melior au-ro”. O galano da vida sen a lumieira do amore o caiado da amistade sería insoportábel.

A nosa amistade non foi a resultas dunhalabarada estantía, senón froito da continuaquentura agarimante dun forno decote acesoou dunha pinga de orballo que, luar tras luar,estremece a frol. Está inzada de fidelidade elealdade, sementada ao longo de moitos anose mantida, a pesares da lonxanía física, porunha íntima comunidade de parellos ideais esentimentos afins.

A marcha a Madrid para estudar Filosofía

e Letras e, máis tarde, ao País Vasco paraexercer a profesión de ensinante amorteceuas nosas relacións “visu a visu”, mais non osvencellos amicais, que se anovaban duranteas vacacións, as conversas telefónicas e a co-rrespondencia.

De xeito paseniño, as vincu-lacións foron medrando en canti-dade, calidade e sinceridade,froito, sobre todo, dunha seme-llante concepción mental, senti-mental e espiritual. Explicitába-mos os nosos máis íntimos an-ceios, aspiracións e problemasnunha especie de confesionarioaberto a dúas bandas, sen que en-dexamais se disterase entre con-fesor e confesado e, por suposto,sen que ninguén emitise nunca asverbas finais de absolución, se-nón as derivadas de escoitar ecomprender, virtudes que atinxenaos amigos, segundo os princi-pios de Aristóteles na súa EticaNicomedia ou no tratado sobre aamizade de Juan Luis Vives.

Tras a obrigada visita aosmeus pais, non fallaba ao acto ri-tual de trasladarme á Xistral, nasmonfortinas galerías Fontecha, para saudar,con efusividade e emoción non contida, á Sa-leta e o Manuel, parolar coa pacencia dos ve-llos petrucios “de omni re scibili” e “obser-varnos competentemente”. Tamén aproveita-ba para enteirarme das novedades editoriais efacer as correspondentes mercas de libros ecerámica de Sargadelos.

Nos xantares e ceas, coas súas inexcusá-beis tertulias posteriores, nas visitas a fami-liares, amigos e persoeiros e nas viaxes polaxeografía galega, na compaña de Saleta eManuel, aprendín máis que nas lecturas li-brescas, nas monótonas xeiras universitáriase no percorrido da miña experiencia vital.Nas viaxes non podían esquecerse tres ritosobrigados: alcender lumiñas nas eirexas esantuarios, visitar os amigos e depositar ra-mos de froles nas campas dos poetas e per-sonaxes xa finados da cultura galega, e deoutras: Celso Emilio en Celanova; Diaz Cas-tro en Guitiriz; Pondal, Murguía, Luis Seao-

ne, Curros e Chané, na Coruña; Risco, enAlariz; Delgado Gurriarán, en Córgomo; Ga-briel Aresti, en Derio: Francis James en Has-parren (Iparralde) e Góngora, en Córdoba.

As xeiras do Manuel polo País Vasco foronnumerosas: recitais, conferencias,congresos Galeuzca, pregón doDía de Galiza en Euskadi, visitasá campa do seu amigo GabrielAresti e a do seu admirado Fran-cis James. Recorreu o ridente Pa-ís eúscaro dende Hasparren deicaBerguenda e dende Leire até San-turtzi, recordando os devanceirospaternos da Saleta e dedicándolledous poemas en “O camiño é un-ha nostalxia”.

Manuel dignouse prologar omeu libro “Impenitencias galeuz-canas” e eu tiven a inmerescentehonra de frontispiciar os adros dedous poemarios seus: Ritual praunha tribo capital de Concello,adicado a Outeiro de Rei, e Sone-tos ó Val de Quiroga. Iste derra-deiro é o máis férvedo símbolo danosa amistade. Enxergouno envirtude do meu teimoso petarreoe dedicouno ao val queirogués, a

tribo dos meus amores e doores e terra orixi-naria da súa avoa, Consuelo, quen tamén leva-ba un apelido Neira. Non sería descartábel quecorrese sangue parental polas nosas veas.

A Saleta e a Manuel débolles os anacosdun ringleira de valores que eles posúen e euquixera esforzarme por imitar:

– o agasallo increbábel da súa amistade,– o impagábel galano da súa poesía, – a druídica fidelidade e o tenso compro-

miso social, ético e estético cunha Lingua,emblema substancial da nosa persoalidadediferenciada.

– un latexo carraxento contra a sanguíaemigratoria.

– un fondo amor ao Pais, pobo de labre-gos, mariñeiros e traballadores.

– o agarimo polas nosas tradicións, gas-tronomía, romarías, cruceiros, castros, petosde ánimas, costumes e idiosincrasia,

– o intenso coñocemento da nosa literatu-ra e nosa historia,

Nº

1.14

4 ●

Do

30 d

e se

tem

bro

ao 6

de

outu

bro

de 2

004

●A

no X

XV

II

Unha amigaexplica a situación enclave prosaica: “os deBaltar son carteiristas,rateiros que todo omundo coñece edetesta. Os de Raxoison narcos que vanen Mercedes e axente respecta”.

Explicaciónnecesaria docaciquismo: o votorural e urbano éidéntico se se analizapor tramos de idade.

Núñez Feixóomenosprezou a mullerde Baltar, o propioBaltar e a súa familia.Raxoi nin lle colleu oteléfono ao ourensán.Cando fan iso cos doseu partido que faríancos cidadáns!

Hai unha películade Redford nacarteleira. Aíndarecibe algún piropo ovello galán. Cumpre,por outra parte,setenta anos BrigitteBardot. O ídoloerótico do cinemafrancés do sesenta.Leva trinta anos senfacer cine. Dedícase adefender os animais.Hai poucas actricesde máis de corenta.O cinema escolleestrelas naspasarelas, máis quenos platós.

Vén a moda. AosSergios e Jorges de

Vivimos no mellor

dos mundos posíbeis”Felipe González

Manuel María,memoria da tribo

XOSÉ ESTÉVEZ

O autor fai un repaso da súa relación co poeta Ma-nuel María ao longo de varias décadas. Ademaisexalta as virtudes do escritor como valores a imitar.

‘Morreupara min

o millor amigode Galiza,

o meu padriñona bautismalaprendizaxeda culturagalega e

nas xeiraspatrióticas”

Cartas

Aznar en GeorgetownHai varios anos un grupo de ci-dadáns xuntabámonos nun res-taurante local (El Buen Vivir)para compartirmos mesa e con-versa após comermos xuntos.Lembro perfectamente que pou-co despois de que José MaríaAznar empezase a ser presidentedo goberno de España afirmeirotundamente que un cretinoacadara tal importante cargo. Osmeus amigos reaxiron na miñacontra subliñando o esforzo dodevandio no “centrado” do PP(proxección paranoide, segundoteño explicado). O meu argu-mento de que só a un necio podí-an gustarlle á vez os escritos deManuel Azaña e de Manuel Fra-ga non tivo, segundo lembro,moito eco. Hoxe preguntaríalles

aos meus ex compañeiros de fia-deiro se, despois do catalogábeldiscurso de Aznar na, moi poloReino de España subsidiada,Universidade de Georgetown,persisten en creren na, segundoeles, onte brillante e hoxe para-límpica intelixencia de Aznar e asúa hipotética actividade de“centrado” do PP. Á interesadaprofecía autorrealizadora do pro-fesor Samuel Huntington (quenon esquezamos atinxe os hispa-nos) debemos sumármonos afer-voados ao engadirmos berrandoSantiago e fecha España!; viva ochoque de civilizacións! O rese-so manifesto do cruzado Aznar,secundado por outras luminariasdo seu partido, como as ofreci-das polas declaración de Eduar-do Zaplana deberían ser exem-plos fáciles de unidade diagnós-

tica para os futuros aspirantes aun posto nun frenopático.♦

XOSÉ PÉREZ OIA (VIGO)

O PP resistirá

Non penso factíbel que o PP aca-be esgazándose por moitas amea-zas que faga Xosé Luís Baltar. Po-dería parecernos que usa unha es-tratexia de recolector de votos pa-

ra forzar unha sucesión ao fra-guismo que lle conveña pero máisben parece unha liorta perdida queacabará solucionándose cun acor-do de mínimos, baseado en que ovello estilo do ex centrista queda-rá a salvo, de momento, da ‘noitedos coitelos longos’ que preparaMariano Raxoi no seu país natalpara aggiornar o partido ao seuestilo, ben afastado do de Fraga.

Baltar terá que aceptar iso ouadicarse á guerrilla. Igual pensaque pode facer coma Xosé Castro,o de Ponteareas, ou alcaldes seme-llantes, que forzaron o reingreso noPP a base de bos resultados nas ur-nas. Un concello nada ten a ver coaXunta. Até o votante máis cativopolo baltarismo sabe que un presi-dente galego non é unha chanza.♦

MANUEL GARCÍA (SANTIAGO)

Fé de erros

Na páxina 17 do número an-terior, incluímos unha entre-vista co arquitecto ManuelRodríguez Viqueira, ao quepor un erro sinalamos comoManuel Martínez Viqueira.♦

– a visión humana, trascendente e arre-quecente da paisaxe, especialmente en douslugares, paraisos inexpugnáveis da memo-ria: o regato do Cepelo e a carballeira daSanta Isabel.

– o aprezo polo noso sen desprezo do alleo,– a querencia pola variedade como sinal

de riqueza,– a birra da emprobecedora uniformidade, – a perfecta coerencia na traxectoria exis-

tencial, – a lealtade a proba de bomba, – a capacidade de admirar a fermosura alí

onde se atope,– a sabedoría de beber viño sen embebe-

darse,– a sabencia de enfeitizar, sen gula, o ceo

da boca cos manxares terrenais.– a magnánima comprensión das fallas

humanas, – a preferencia polo traballo humilde e

cotián, – unha digna e austera sobriedade,– a inquedanza polo detalle dun caravel

murcho, dunha fontiña perdida, dunha bi-dueira solitaria, dunha lagoíña esquencida edo curto regato do Cepelo, nado e fiando namesma tribo.

– a nostalxia dun muiño esborrallado,– a carraxe por algunha ermida en desfei-

ta pola incuria veciñal e clerical.– a defensa dos vellos trens abandoados, – a señardade dos carros cantaríns, do

vóo dos cabaliños do demo ou do asubío dosxílgaros,

– a lembranza dos devanceiros sulcado-res de colleitas,

– a fogueira da memoria como faro do fu-turo e sinal de identidade colectiva,

– o costante apoio ás causas patrióticas, – as oracións polos tolos e bébedos,

– o don da palabra demorada e ricaz, – a imensidade dunha nidia e aberta mi-

rada como a palma da mao, – a crara limpeza nas actitudes, – a xenreira contra a raposería, a carou-

cada e o palafreneirismo,– a axuda aos máis miserentos e despro-

texidos da sociedade, – a desinteresada disponibilidade de servizo, – o afastamento da soberba vaidade, – un esperanzado optimismo, – o humor san e amábel, – un ledo e atrainte vitalismo, – un farturento anecdotario, – o lostregamento do paifoco papanatis-

mo cosmopolita, – o alonxamento dun pragmatismo esteri-

lizador e egoista, – a utopía como fornecedora do cambio

estrutural e persoal, – unha xenerosidade sen fronteiras, – unha cosmovisión integradora e pan-

teista do mundo, – unha relixiosidade natural, priscilianis-

ta, ateigada de filantropía e franciscanismo, – un enxebre concepto da familia como

célula básica de enraizamento e hominización, – unha fraternal solidariedade cos Pobos aso-

ballados e unha rexa aposta por un porvir sobera-no para a nosa benquerida e magoada nación.

O 8 de setembro non enterramos o corpodo Manuel, senón semente de froito longo.No ceo da patria Manuel María sempre seráunha estrela nova. Na memoria da tribo Esté-vez-Goñi ocupará o lugar máis importante dofogar, a lareira do corazón. Na patria galegaxa refulxen tres faros decote acesos: Rosalía,Castelao e Manuel María.♦

XOSÉ ESTÉVEZ é quirogués e profesor deuniversidade no Páis Vasco.


chamárlles Sergi eJordi. Entra mellor ocatalán que ogalego.

No comercio. Catrocon cinco euros nonson 4,5 senón 4,05.A linguaxe pervertidavence asmatemáticas.

Ían dar cabo doterrorismo. Mais, estasemana aínda, osEstados Unidosbombardearon, desdeo aire, un barrio deBagdad.

Non seráobrigatoria a clase derelixión. Pero haberáhistoria da relixiónnalgúns cursos. É bo,con tal de que non aimpartan osclérigos.

Concello de Tui.Programa de actos. 2e 3 de outubro.Entrega da medalla dacidade á ArmadaEspañola. Izado dabandeira. Acto dehomenaxe aos Caídos.Desfile da forza naval,etc. Pois si que serenova o PP.

O que está pasandocon Baltar é aculminación dodesmantelamento dosector primario.

Na Idade Mediatraizoou a nobreza,no XIX a fidalguía, noXX os caciques.Galiza perdeu as tresveces, pero as súaselites perderoncon ela.♦♦

Xosé Lois

Ao ManuelQue carro ha cantar agoraPolos camiños da Chaira,Cando o mesmo carro choraA morte do camarada?Hanos capar hoxe o cucoCando pola alborada,Choren as anduriñasA ausencia da túa mirada?Quen nos definirá agoraAs lindes da Chaira nosa,Con verba firme e fermosaComo a que ti empregabas?Mais Manuel, mestre,Desculpa a nosa ignorancia,Perdoa a nosa soberbiaQue, aínda, fica esperanza...Dános o teu alentoPara avivarmos a ialma,Para xermolarmos concienciaDo que quer dicir “Patria”E perdoa as nosas ofensasE mediocridades vanas,Para facermos camiñoNamentres nos quede a fala.Do teu nome nos lembremosCando se diga Chaira,Recordándonos daquela,Que os teus versos, a chaman.Descansa en paz compañeiro,Poeta, irmán, camarada,Que esta, túa nai chairega,Xa te ten na sua entraña.E has ver de moi bo gradoQue a túa gran tarefa feita,Vai xermolando, aospouquiños,Nunha Patria máis ceiba.

Sempre nos nosos corazóns,Sempre na nosa alma,Desde a Chaira...,Nós, xente das Brigadas.

FERXO, no nome das Brigadas en Defensa doPatrimonio Chairego.

Correo electrónico: [email protected]

Ao mundo deixo todo o que eu teño e oque sinto,

o que fun entre os meus, o que son,o que sosteño.(Marcos Ana)

Carlos Crespo Alfaya (1922-2004) foi esencialmente un ho-me bó, comprometido e cohe-rente, ao que lle roubaron a xu-ventude. “Déronlle duro”, co-mo decía César Vallejo, maisnon lograron doblegar a súavontade nin a súa esperanza.

Estudou bacherelato enPontevedra, onde exerceu co-mo mestre interino e onde a

súa conciencia social levoullea afiliarse ao Partido Comu-nista en 1942. Marcha a Ma-drid a estudar Químicas e alí,no 1948, é detido, torturadosalvaxemente e condeado adez anos de prisión. Cumpriucondena durante catro anos enVigo, A Coruña e Santoña.Moi enfermo residiu dous anoscoa súa nai e a súa sobriña enGuadalajara, até que recobrouas forzas necesarias para re-gresar a Galiza.

En Barrantes, acollido porun amigo que lle ofreceu traba-llo de contábel, monta unha

academia. A xente de Ribadu-mia, ante a calidade humana, fi-xo inútiles os controis policiaise as trabadelas do Réxime.

Avanzada a década dos 60ve conmutados os seus antece-dentes penais, pudendo presen-tarse a oposicións que gaña apesar das presións exercidas so-bre o tribunal.

Nunca ocultou a súa devo-ción por Castelao, nin a súacondición de comunista. Mem-bro do PCG e de Esquerda Uni-da desde a súa fundación e deCC.OO, mantivo a súa militan-cia até o día da sua morte. O

seus camaradas sentíanse orgu-llosos de militar ao seu lado. Asúa memoria e a do seu temposeguirán vivas.

(Republicano, comunista eateo, Carlos Crespo Alfaya mo-rreu a pasada semana no Hospi-tal Montecelo de Pontevedra.Deixou dito que as suas cinzasquedaran no cemiterio de SanAmaro ao carón da súa nai e,seguindo os seus últimos dese-xos, non quixo misas, nin cho-ros, nin flores, só un caravel. Asúa familia, amigos e compa-ñeiros cumpriron o mandato.)♦

Carlos Crespo Alfaya, In memorian

Pujol fala,por primeiravez, de comofoi torturado

Jordi Pujol rompeu o seulongo silencio sobre as tor-turas ás que o someteu a po-licía franquista despois deser detido con outros mili-tantes nacionalistas a raízdos feitos do Palau da Músi-ca en 1960. Nun traballo his-tórico, de título A les pre-sons de Franco de a poucoeditado, o ex presidente daGeneralitat explica por vezprimeira que chegou ao cár-cere Modelo de Barcelonaen moi malas condicións fí-sicas “porque me someterana unhas malleiras moi con-tundentes que non me deixa-ban dormir. Tiña que faceloboca abaixo”. Aínda que éde sobras coñecido que o lí-der nacionalista foi someti-do a torturas ao seu paso po-la comisaría de Via Laietana(segundo comenta La Van-guardia, 29 de setembro),até agora Jordi Pujol semprese negara a falar en público een primeira persoa do tema.O 27 de xuño de 1960, Pujolpresentou unha denunciacontra o xefe da Brigada Po-lítico-Social de Barcelona,Vicente Juan Creix, por“golpes ou bofetadas na carae o corpo, que lle producironsaídas de sangue polo na-riz”, e tamén por “maos tra-tos, consistentes en facerlleo que na xiria policial sechama a cigoña, ou seña,que descalzo e esposado co-as mans atrás dos xoenllos,queda en posición se semi-flexión forzada, tendo am-bas mans atrás dos xoenllos,que nesta posición estaríauns cincuenta e cinco minu-tos, durante os cales e a in-tervalos, lle pegaban cunhamoca nos dorsos dos pes, eque o autor disto era o Sr.Creix; que como a posiciónera forzada e caera variasveces, tres ou catro delas, es-tando no chan, foi golpeadopor todo o corpo e principal-mente na rexión glútea”, se-gundo consta na denunciaque o xuíz rexeitou, comoera habitual.♦

Declaraciónsde RosalíaMera,a segundamuller máisrica do EstadoRosalía Mera, ex muller deAmancio Ortega, dono deZara, e na actualidade a se-gunda muller máis rica do Es-tado español, concedeulle un-ha entrevista exclusiva a Su-so de Toro (El País semanal,26 de setembro). A accionistade Inditex e mentora da Fun-dación Paideia mostra o seucoñecemento da problemáti-ca galega. “Os vínculos so-ciais unían a xente; as tarefasagrícolas, os traballos colecti-vos, iso unía... Hoxe as má-quinas fixeron que as tarefascomúns pasaran a ser particu-lares, e ademais a agricultura

aquí está a desaparecer comosector produtivo... A xentenon é capaz de explicitar esesnovos problemas. As mulle-res da zona poden estar depri-midas, saber que non hai ho-rizontes, pero non son capa-ces de interrelacionar”. Rosa-lía Mera aparece, na mesmapublicación, apoiando a pla-taforma Nunca Máis.♦

ChocolatesCarmiñacomo síntoma“Fabricamos moi bos produ-tos como chocolates, algúnsdeles recomendados polasasociacións de consumidorescomo dos poucos exentos deelementos que non favoreceno desenvolvemento do can-cro: caso de Chocolates Car-miña, que pechaba as súasinstalacións en Lugo no mesde xullo de 2003, porque osgalegos e as galegas masiva-mente mercamos Nestlé, Su-chard, ou Cola cao (...) Omesmo ocorre coas patacasfrixidas Bonilla, feitas de ex-celente calidade quennebec ecultivadas na Limia, fronteoutras marcas alleas entre asque salientan Matutano, Layse outras”. Son algúns exem-plos de desaproveitamentedos valores propios sinaladospor Antón Mascato, directorde Edicións do Cumio, nunartigo publicado no voceirode Esquerda NacionalistaE.N. Galiza (nº 5, verán2004) e dedicado a resaltar aimportancia da lingua comovalor de mercado.♦

Nº

1.14

4 ●

Do

30 d

e se

tem

bro

ao 6

de

outu

bro

de 2

004

●A

no X

XV

II

MeadasBIEITO IGLESIAS

Se a un español promedio lle preguntan ¿onde é Ourense?, res-ponderá seguramente: onde Cristo perdeu o chisqueiro. De su-taque, esa provincia con topónimo que contén ouro, sae nos

papeis madrileños e causa dores de cabeza aos cabezudos da rúaGénova. De acreditarmos nos analistas políticos, asistiríase a unhabatalla campal entre o repertorio de Agustín Lara e o da Charangado Cuco de Velle. Rajoy e os seus mariaches cantan Cuando vayasa Madrid chulapa mía, encanto Baltar, coberto con boina deperillo, lles toca o trombone: Se casas en Ourense pide a proba pri-meiro, da cacheiriña do porco e o bo viño do Ribeiro. Non é decrer que o presidente da Deputación auriense, suxeito dunha estatu-ra física e política moi similar á de Súper-Piñeiro (outra celebridadeda estirpe dos afiadores), poda armar tan tremendo batifondo. Levounha semana constatando que os galegos que son do revés (doBNG e do PSOE) depositan algunhas esperanzas neste episodio.Esperan que ao PP o parta unha centella procedente da Terra daChispa. Escribo en sábado, a dous días da interviú do Rebelde coGrande Temoeiro, atalora aínda non se adiviña se esta meada chegaa ramo ou a cousa queda en trapallada-ferro vello. En tanto e nonse deciden, coa autoridade que me dá ser nado en Chisburgo, direi-lles que todo o folión se debe a un trazo idiosincrático: alá onda nóspropéndese á loucura. O voceiro popular –El Correo– admite porfin que a gobernación baltarista é caciquil e resésega. Tamén é unhaparáfrase de Cabanillas: En pé na Suevia (nome dun históricobordel da cidade das Burgas), de inmortal historia…♦

O blog do rumbar MANUEL RIVAS

A crise da Gabardina

Acombustión do segredo. O máis atraente é a escenografía. E aluminotecnia. Ese enredo de lusco fusco. Todo semella transco-rrer na boca da noite. O roce eléctrico das mangas con ases, esa

fosforescencia téxtil dos traxes do trinque, ten o efecto do aire do lobo.Os protagonistas desprázanse en custosos carros motorizados, arreo deAudi e así, alimentados pola combustión do segredo e con octanos desilencio, mais de fondo resoan os cascos das bestas pola autoestrada. Éunha crise crepuscular, e nas cinzas deste magosto político agroma, denovo, o pasado. No Monte Pío presidencial as xanelas proxectansombras. E Francis Ford Coppola roda Os pazos de Ulloa (IV parte).

A gabardina. Xa temos o MacGuffin, o elo da trama, a chave dosuspense. De facer un thriller, eu a Fraga poñeríao nopapel dun mandanteque ordena os subalternos: “Sigan a ese home, a Iribarne!”. Fraga é unpropagandista de seu, foino toda a vida, máis tamén un confidenteinvoluntario que se perde polas fendas da linguaxe. Mentres os analistasespeculaban entre o tópico e o típico para explicar a crise da dereita gale-ga, non se reparou en que as verdadeiras pegadas están no aparentementesecundario, como os mellores vestixios históricos están no lixo arqueoló-xico. E velaí o intre clave da crise. O intre en que Fraga conta que agabardina que leva no coche presidencial é un agasallo de Cuíña. Comoa rosa de Gertrude Stein, en Galicia unha gabardina é unha gabardina éunha gabardina. Unha cousa é poñer a man no lume por alguén e outrapoñer a súa gabardina cando chove. Iso si que é confianza! A gabardinagalega é unha segunda pel. Fraga, coa gabardina de Cuíña, acadaba o au-téntico poder presencial. Sobre todo nos pésames. A min non me estrañaque a maioría dos popularesgalegos andaran a velas vir.

—Xa está todo arranxado!—E logo por que?—Fraga vén de xantar no Vilas con Mariano.—Si, si. Pero, de quen era a gabardina que levaba posta?Estamos entrando no inverno. Chegan as borrascas, os ventos

sieiros. A política galega vai tormentosa. Hai que buscar o voto po-los camiños, debaixo das pedras, entre os outos toxos. Velaí a gran-de incógnita: Que será da gabardina de Cuíña?

O peso da palabra. Non hai discurso. Non hai retórica. Comonos tratos e desavinzas das feiras, cada monosílabo mídese polo seupeso. Xa o dicía Satie: “O que máis me interesa dun son non éescoitalo, senón medilo”.

Galicia e Florida. Baltar: “Debaixo de Fraga, democracia!”. Este polí-tico con ollar de renarte di ás veces cousas propias dun boi de Belén. On-de fixo a “mili” este home? O gran debate nos Estados Unidos é o servizomilitar dos candidatos. Aquí andamos con moita consideración. Iso é oprimeiro que lle había que preguntar a un verdadeiro candidato conserva-dor en Galicia e Florida: A ver, que fixo vostede na guerra do Vietnam?

As listas negras. No xornal inglés The Guardian dáse agora no-ticia da delación de Cela para o franquismo, tendo por buzón o mi-nisterio de Información, do que era titular Fraga Iribarne. A realida-de cando aboia é a máis tremenda literatura comprometida. Coñece-mos o delator, pero dáse a casualidade que o destinatario, o doutorMabuse daquela ditadura, é aínda hoxe o presidente de Galicia.Convivimos cunha amoralidade institucionalizada, coa fealdade his-tórica. O problema de Galicia é de sombra. Cando veremos as“listas negras” de hoxe nunha vitrina do Museo do Pobo Galego?

Confusión. Eu de ser demócrata disidente no PP galego, e aestas alturas de caza, faría como Dióxenes diante do perigoso ar-queiro: colocaríame a carón do albo, onde o centro da diana.Éche o lugar máis seguro!♦

Santy / El Progreso, 26 de setembro de 2004

Rosalía Mera.

Coa coordinación de Ánxela Bu-gallo, viceportavoz do BNG,Xosé Luís Barreiro, Pablo Gon-zález Mariñas, Ramón Villares,Xosé Fortes Bouzán, Daniel Pi-no, Xabier Martínez Covas, Sa-lustiano Mato, o actor AntonioMourelos, Francisco Cosntenla,Xosé Luís Doval e o empresarioOtero Pombo –outros membrosdo Foro, como Vítor Freixanes eManuel Bragado desculparon asúa ausencia por razóns xutsifi-cadas– déronlle os derradeirostoques á organización das áreasde traballo nas que se van deba-ter os distintos aspectos que deberecoller, na súa opinión, un novoEstatuto Galego de Autonomía.

Estas áreas son as seguintes:Democracia, participación e No-vo Estatuto (coordenada por Xo-sé Luís Barreiro Rivas), Admi-nistración Pública e Novo Esta-tuto (Pablo González Mariñas),Cohesión social e Novo Estatuto(Emilio Martínez Rivas), Orde-nación da economía e Novo Es-tatuto (Xavier Martínez Covas),Servizos Públicos e Novo Esta-tuto (Xosé Luís Doval), Ensino,investigación e Novo Estatuto

(Ramón Villares), Identidad, cul-tura e Novo Estatuto (Vítor Frei-xanes), Desenvolvemento sostí-bel e Novo Estatuto (SalustianoMato), Ordenación do territorioe Novo Estatuto (Daniel Pino,Otero Pombo e Manuel Pérez).Dereitos civís e Novo Estatuto(Xosé Fortes Bouzán), Espazoaudiovisual e Novo Estatuto(Antonio Mourelos) Política lin-güística e Novo Estatuto (Ma-nuel Bragado), Sociedade da in-formación e Novo Estatuto (Xo-sé Ramón Pousa) e Facenda ga-lega e Novo Estatuto (FranciscoCosntenla).

Tal como indicaron os pro-motores do Foro, tanto a organi-zación presentada como a meto-doloxía de traballo segue estan-do aberta a achega de novas ide-as e á incorporación de persoasexpertas que estean interesadasen poñer o seu gran de area paraque esta iniciativa resulte eficaze cumpra os obxectivos marca-dos dende o seu nacemento.

Xosé Luís Barreiro Rivas,responsábel de Democracia eParticipación, que actuou na pre-sentación como o principal por-

tavoz desta nova plataforma departicipación, marcou somera-mente o tempo para executar es-ta nova iniciativa. “Haberá unhaprimeira comunicación de carác-ter público –dixo– a finais desteano, ou a principios do 2005, pa-ra informar das primeiras con-clusións coas que imos pretenderque Galiza entre a fondo no de-bate pola reforma estatutaria Nosei aínda se serácoa forma de do-cumento internoou como, pero se-rá algo co que nospoñeremos en co-municación coasociedade”.

Segundo Ba-rreiro, “é bo queos partidos políti-cos consulten coasociedade e nonelaboren a súa es-tratexia só enfunción dos seusintereses”. Taménse expresou conestas palabras: “Non imos facerun programa político. Para isoestán as estruturas políticas. Nósimos propoñer como modificar omarco estatutario e, en certa ma-neira, político. Suxerir cales de-ben ser as modificacións que fa-gan posíbel o futuro da autono-mía galega no contexto da socie-dade e da política española, epretendemos que os nosos feitossexan relativamente rápidos. So-

mos conscientes de que non esta-mos provocando a moderniza-ción de Galiza. A modernizaciónde Galiza xa está en marcha aunha certa velocidade. O que es-tamos é recollendo os impulsosda sociedade e intentando que oproceso institucional e políticoentronque con esa sociedade”.

Ramón Villares dixo que setrata de “debater a presenza de

Galiza no con-texto político es-pañol”. En clavede humor, perotamén para poñeros puntos derribados is, asegurouque “este non éun foro do BNG,pero tampouco éa torre de Ba-bel”. Pola súaparte, PabloGonzález Mari-ñas opinou que“existe unha de-manda social deque se faga unha

reforma estatutaria, a respectopor exemplo ao financiamentoe respecto á incardinación deGaliza co estado”.

Ánxela Bugallo manifestouque “o BNG é consciente da si-tuación que se abre neste mo-mento, e non buscamos simple-mente un novo estatuto do BNGsenón un novo Estatuto de toda asociedade galega, un novo Esta-tuto de Galiza”.♦


Latexos

Saír do IraqX.L. FRANCO GRANDE

Dixo ben Craig Unger, oautor d’Os Bush e osSaud: “Non creo que

os EE UU poidan gañar noIraq, nin poden retirarse etampouco poden quedar”. (ElPaís, 22.09.04). Algo que ex-presa moi ben a entrambilica-da situación en que ese paísse meteu e da que tanto llecusta saír. Porque, hoxe, can-do George Bush di que cóm-pre vencer e non retirarse, es-tá pensando tan só no 2 denovembro.

O certo é que, ao día dehoxe, sucédense os informes,as suxestións e xa os prepara-tivos para o que algúnschaman “unha saída honrosado Iraq”. Boa proba do queafirmamos é a conferenciaque, baixo a forma dexuntanza do G-8, se está xes-tando. Non falta quen diga, epode que esa sexa a súaúnica finalidade, que se redu-ce a unha operación electoralmáis, unha pantalla paraocultar o verdadeiroproblema –o caos do Iraq– enon unha saída ao problema.

Pero o certo é que a con-ferencia foi proposta. E xaalgúns proídos xorden aquí eacolá. Francia suxire, e seme-lla que iso é o máis racional,que participen nela as forzaschamadas “insurxentes”,máis implicación da ONU eretirada dos ocupantes. Nonparece que ningunha desassuxestións, por agora, teñamerecido dos EE UU moiboa acollida. Pero non seríarealista pasar de esguello so-bre esa proposta: aféctalles auns e a outros de maneirasubstancial.

Cabe dentro do posibleque se chegue a un acordopara que forzas de terceirospaíses, distintos dosinvasores, constitúan unhaforza de verdadeirapacificación e control, baixomando da ONU. Non é nadadoado que os EE UU fagansemellante concesión. Pero aíé onde se verá se realmentequeren saír do Iraq. Se estátan fóra de control como sevén dicindo, e como parece,pode que esa concesión sexaunha realidade. Pero sen oacordo coas forzas daoposición –os insurxentes–,sería impracticable calqueranormalización do país.

A retirada vai serescenificada á maneiraamericana, presentándoa demaneira que o mundo penseque as tropas, cumprida a súamisión, volven para a súa ca-sa e os electores do 2 denovembro queden moitranquilos e moi gallamardosvendo que os seus heroes es-tán de novo nos seus fogares.E ata chegarán a crer as pala-bras cínicas de Bush naAsemblea da ONU do 21 desetembro: “O avance daliberdade sempre supón uncusto, pagado polos máis va-lentes entre nós”. E sobraráquen o crea.♦

O BNG organiza un foro plural para unha mellora do autogoberno

Expertos buscan un novo Estatuto

Ramón Villares, historiador; Xosé Luís Barreiro Rivas, politólogo; Daniel Pino, urbanista; Otero Pombo, empresario; Xosé Fortes Bouzán, exmilitar e Ánxela Bugallo, dirixente doBNG, nun momento do debate. PERFECTO CONDE

PERFECTO CONDEO 25 de setembro tivo lugar no salón de profesores da Faculta-de de Historia da Universidade de Santiago a presentación ofi-cial do Foro Social para un Novo Estatuto, que xorde a partirdunha iniciativa posta en marcha polo BNG para que diversossectores da sociedade galega actual reflexionen acerca dos con-tidos que debería incluír unha posíbel reforma do Estatuto deAutonomía coa que fixar as bases do autogoberno de Galiza.

‘Non imos facerun programapolítico.Para iso están asestruturas políticas”X.L. Barreiro Rivas

H.V.O Partido Galeguista anunciou asúa volta á política activa, logo deestar trece anos sen participar nun-has eleccións. O pasado 26 de no-vembro a organización Democra-cia Progresista Galega incorporou-se a esta forza política e o vindeirotrece de novembro celebrarase unCongreso para reestruturar a direc-ción e marcar un punto de partida.

A incorporación do partido doex alcalde de Vigo Manoel Soto

produciuse despois dun procesoque comezou hai un ano. O pasa-do domingo 26 de setembro, apro-veitando a incorporación de De-mocracia Progresista Galega, va-rias persoas desta formación pasa-ron a engrosar tamén a Executivado Consello Galeguista. Esta novadirección, que será ratificada noCongreso do 13 de novembro, es-tará presidida por Xabier Gonzá-lez e integrada tamén por ManoelSoto na secretaria xeral, Francisco

López Franco na Secretaría de Im-plantación, Celia María Conde naSecretaría de Organización, RosaMaría Tebar na Secretaría de Co-municación, Elías Pérez na Secre-taría de Finanzas e Vanesa Prietona Secretaría da Mocidade.

Segundo indicou o dirixentegaleguista Francisco López Fran-co, a razón para retornar á políticaactiva tras participar por últimavez nunhas eleccións nas munici-pais de 1991 vén dada porque “en-

dentemos que a sociedade deman-da agora unha forza como a nosa;no seu momento a liña que manti-ña a cidadanía non era propicia edecidimos hibernar, pero hoxe sique a xente a quere; cómpre ter enconta que todas as enquisas indi-can que o 33% votantes van ás ur-nas sen convicción, ao tempo queos partidos de implantación estataltratan de apropiarse do discursogaleguista porque saben que a so-ciedade demanda estas ideas”.♦


Seguro que a maioría de vostedesnon souberon, pero a pasada se-mana Vigo sumouse a unha amplalista de cidades europeas que cele-braban a xornada ‘Un día sen omeu coche’. É moi probábel que oacontecemento pasase desaperci-bido para o lector porque o gober-no municipal non fixo ningún es-forzo para que tivese trascenden-cia. Ade Vigo foi unha celebraciónde compromiso e sen compromi-so, un trámite cumprido por Cori-na Porro para evitar que alguénpuidese botarlle na cara que estabarompendo cunha tradición implan-tada en 2001. Pasou o goberno vi-gués con pés de la polo ‘Día sencoche’, deixando que o ruído dosmotores afogara o significado dacelebración. Unha xornada ideadapara sensibilizar a opinión públicasobre os crecentes problemas detráfico e contaminación nas urbese para trasladarlles aos cidadáns amensaxe de que é inevitábel cam-biar os hábitos de mobilidade dapoboación decorreu sen que a cha-mada de atención chegara máis aládos mesmos promotores.

O PP, preso dos seus comple-xos, é incapaz de abordar con va-lentía o apremante problema daordenación do tráfico. Nos últi-mos anos, os populares pasaronde compañeiros de barricada dosmáis acérrimos opositores aosplanos de peonalización a, aomenos, admitir que se ensanchen

as beirarrúas escudándose no ar-gumento de que a súa condiciónde goberno minoritario lles obri-ga a aceptar as imposicións dosdemais grupos. Esta nimia evo-lución, máis que convencemen-to, demostra unha obrigadaadaptación ás circunstancias.

Se algo conseguiu o pasadogoberno do BNG en Vigo foideixar en evidencia aos sectores,até entón dominantes, que sosti-ñan o antediluviano discurso deoposición por sistema a calqueraproxecto de peonalización. Ini-ciativas que suscitaron agresivascampañas en contra como as re-formas do Calvario ou da prazada Independencia acabaron porser aplaudidas e serviron deexemplo para moitos cidadánsque comezaron a crer que é posí-bel outro modelo de cidade. Nonsó posible, senon inevitábel.

O padrón de vehículos de Vigosupera as 160.000 inscricións. Se-gundo estudos realizados polo

Concello, cada día entran na cida-de 400.000. O parque móbil me-dra incesantemente e a puxanza daurbe xera máis tráfico cada día quepasa. A creación de novas infraes-truturas como o segundo cinto decircunvalación ou a conexión dotúnel de Beiramar coa autoestradason amaños de emerxencia paraevitar o colapso, pero non abon-dan. Se non queremos ver a cidadesumida nun caos permanente defume e de bucinas cómpre adoptarsolucións radicais.

Na procura desas soluciónsnon está de máis ollar cara ao ve-llo continente. O centro das cida-des europeas estase a converterpaulatinamente nun reduto para ospeóns e para o transporte público.Non hai outra saída ao problemaque penalizar o individualismo au-tomobilístico. O autobús ten quedeixar de ser o recurso dos quenon teñen outra escolla e conver-terse na opción máis vantaxosa.Pero para conseguilo hai que de-

senvolver políticas atrevidas quenon estean lastradas polo medo áimpopularidade que agarrota ameirande parte dos políticos. Senquerelo, forzado pola súa escasacapacidade de manobra, o gobernovigués está a piques de adoptar un-ha medida que vai nesa dirección,a supresión do aparcamento en su-perficie nas rúas do contorno dapraza de Compostela. Se de verda-de houbese vontade e suficientevisión para seguir por ese camiño,a ese paso deberían seguir outros:máis rúas peonalizadas ou reserva-das ao tránsito do transporte públi-co, novos carrís bus, aparcamentosdisuasorios nos accesos á cidade,máis rigor no castigo aos infracto-res das normas de aparcamento,un auténtico servizo ferroviario decercanías, unha empresa metropo-litana de autobuses...

Na Europa máis avanzada es-te camiño asúmese con naturali-dade. Aquí en Vigo, a nosa alcal-desa monta en bicicleta para saírnas fotos, pero a súa política estáorientada a seguir viaxando nocoche oficial; vota a prol da con-tinuidade dun fracasado sistemada ORA sendo consciente de quevai seguir sen producirlles ningúnbeneficio aos cidadáns, pero re-nuncia a presionar a Xunta paraque desenvolva un auténtico pla-no de transporte metropolitano.Con este panorama, por moitotempo: “Vigo, co meu coche”.♦

Si co meu cocheXOSÉ MANUEL AÑEL

Un día sen coches cheo de veículos. A cidade ten ungrave problema de circulación e non se alcanzan asmedidas necesarias para aliviar o caótico tránsito.

Vigo

Hala Lugo!XOSÉ M. SARILLE

Nin unha interpretaciónseria sobre a crise queestá a protagonizar o

PPdeG. Como se as radios,as televisións e os diarios es-tivesen transmitindo un parti-do, un enredo ou unha vodade bobos. Ao máis que sechegou foi a considerar aFrancisco Cacharro como unpolítico do s. XIX. O resto ésuspense deportivo.

Cacharro non é un políti-co decimonónico, mais man-da nunha institución que des-de hai moito tempo é unhacova da canalla, como diría opoeta. Non a Deputación deLugo, senón as deputacións,nacidas certamente no come-zo do s. XIX, pero que pervi-ven e serven para desestrutu-rar calquera intento estrutura-dor que se queira facer nunpaís que pretenda selo. E dis-to nin unha palabra! Menosaínda que do control cliente-lar da Xunta.

Tampouco os partidos daoposición falan e se é certoque pretenden facer unhamodificación do Estatuto, es-taría ben que alguén explica-sen o que carallo se vaimodificar, se nen sequeranesta ocasión, cando todocheira a podre, se fala depropiciar unha reforma quefaga desaparecer asprovincias.

Cacharro e Baltarrepresentan a política mísera.Sucede que se hai órgano hairepresentante, como se haipena de morte aparece o ver-dugo. Pero nin unha palabraen público sobre a funcióndas deputacións. E moipouco sobre a mordaza noParlamento, a falta deliberdade, a liberdade deexpresión amarrada. Unhaatonía e unha dificultade paratransmitir a mensaxe que ca-se non se cre.

Xosé Manuel Beiras pare-ce que dicía o outro día quese de el dependese, pensaríaseriamente en abandonar oParlamento. Talvez non inter-pretei ben, mais en calqueracaso o Parlamento é o lugaronde neste momento se está alexitimar un pacto democráti-co inexistente. Porque haitempo que o PP rompeu asnormas, o consenso básico dademocracia.

É temeraria a proposta, eaínda que non a formulase el,pode facerse igualmente: queocorrería se o BNGabandonase agora oParlamento e esixise aconvocatoria de eleccións pa-ra a nova lexislatura e parainiciar a discusión da reformado estatuto e a busca demecanismos de controldemocrático?

Agora non é o momento,que as mans do lector aíndaestán na cabeza, mais despoistalvez fose a hora de dicirque é unha verdadeira barba-ridade e que temos que inten-tar gobernar a Deputación deLugo. Cambiala desdedentro, como os troskos. Ha-la Lugo!♦

A.N.T.Quince asinantes dunha carta –to-dos eles de Nós-Unidade Popular–reprocháronlle á Assembleia daMocidade Independentista adiar asúa afiliación á organización, aín-da que tamén recoñeceron nesamesma misiva que a súa incorpo-ración ía acompañada da intenciónde constituír unha liña alternativaá orientación política maioritariaexistente na AMI. Ademais, acusá-bana de orientarse cara un na-cionalismo que cualificaban de“exclusivismo patriótico interclas-sista”, fronte á opción de Nós-UPcentrada na “independência, o so-cialismo e o feminismo” e sinala-ban que as posicións de AMI cons-tituían unha renuncia a ser unhaorganización sectorial “referenteunitário da esquerda independen-tista no trabalho juvenil”, razón

pola que concluían que “se a AMIrenúncia a ser esse referente unitá-rio será preciso criá-lo”.

A carta suscitou varias reac-cións. A AMI emitiu un comuni-cado de resposta no que expresa-ba a súa sorpresa pola “urgência”dunha solicitude de ingreso quecoincidía coa etapa previa á súaVI Asemblea Nacional a celebraren novembro e no que taménmanifestaba a súa insatisfacciónsobre como se desenvolveu oproceso de reorganización da es-querda independentista, polo queagora, asegura, está nunha etapade “reflexom interna”.

Pola súa banda, o portal Gali-za livre entendeu que a carta dosquince militantes independentis-tas significaba o anuncio de Nós-UP de constituír unha organiza-ción xuvenil distinta de AMI

–que por outra banda, nunca seintegrou en Nós-UP. En resposta,Nós-UP publicou outro comuni-cado para “desmentir a notíciafalsa” da constitución dunha no-va organización de mocidade.

Aínda que algunhas declara-cións durante estas friccións fo-ron subidas de ton –moito meno-res que as emitidas polas partesdurante a actual crise do PP–,non estamos no momento demaiores diferenzas no seo doindependentismo. É máis, nos úl-timos tempos producíronse al-gunhas novidades que contribuí-ron a despexar o camiño por an-dar. As relacións coa Frente Po-pular Galega melloraron grazasao proceso para a convocatoriaconxunta dun acto o pasado 25de xullo e non houbo ningunhamostra de desagrado, nin por par-

te de Nós nin por parte da AMI.Certo é que houbo disensións

no Movimento de Liberación Na-cional Galego nos últimos tem-pos. Dentro de Nós-UP manifes-táronse diferenzas e un sector deafiliados de AMI tamén incorpo-rados á fronte eludiron participarna campaña das pasadas elec-cións europeas, nas que concorríaNós-UP. Na organización estu-dantil Agir, que tampouco está in-tegrada en Nós-UP, tamén se re-xistraron tensións que en sumareproducían os conflitos das ou-tras entidades do MLNG. Por úl-timo, pode inducir á confusión onacemento da organización xuve-nil Adiante-Mocidade Indepen-dentista Revolucionaria, na órbitada FPG, sobre todo porque seproduce nun momento de achega-mento entre a FPG e o MLNG.♦

Unha petición de constituír unha alternativa a AMIprovoca un conflito no independentismo

O Partido Galeguistaanuncia o retorno á política activa

●


Ás once da noite do día 8 de se-tembro, o corazón poético da Ga-liza, deixou de latexar nunha salado Hospital Abente y Lago noParrote coruñés, salferido en es-cuma e salseiros de mar nas on-das galgantes que, coma no poe-ma de Cabanillas, bruaban cerca,na ribeira limítrofe do Paseo Ma-rítimo. Esta ruta, a carón do seudomicilio coruñés, tantas vecespaseado nos últimos tempos poloamigo Manolo, era un percorridoque aos veciños e amigos facía-senos habitual nas tardes de sol eiodo confundido na vea lírica quea cada paso deixaba a sua baril fi-gura, indefectibelmente acompa-ñada da Saleta e de cantos nosatopabamos no seu camiño e nodioivo de verbas que envolvíantoda conversa con el.

Porque Manuel María era unveciño coruñés de Monte Alto

que integraba a comunidade máisactiva e consecuente na defensaincansábel do país, dende a voz eos silencios expresivos. Trasladá-rase había dous lustros á rua deOrillamar e, desde un primeiro in-tre, estivo no recoñecemento e naestima de todos, ilustrados e xen-tes da rúa, sen distinción ningun-ha, sen reticencias nin limita-cións. O emblemático barrio deFernán-Vello, de Manuel Rivas,de Xurxo Souto e tantas outras

xentes da arte e das letras, foi oseu derradeiro berce de intelectoe consideración. E durante anosnon houbo reunión ou acto de cal-quera tipo que non contase coaasistencia do poeta e da súa pala-bra: homenaxe a Moncho Valcar-ce, reivindicacións cidadás comoa do Asilo de Adelaida Muro, dalingua, o Día da Galiza Mártir noCampo da Rata, etc. Manuel Ma-ría convértese en presenza indis-pensábel de todas as manifesta-

cións cívicas, como imaxe dunhanación que vive incesante. Por-que a súa vinculación con MonteAlto xa viña de vello. No ano1955, xunto con Uxío Novoneyracelebra un recital en Santo Amarocoas reticencias da Delegación deInformación e Turismo, que con-cede o permiso baixo atenta vixi-lancia pero que enche o local doClub do Mar nun acto que poloseu mesmo contido toma unha di-mensión de tipo político que nin-

guén buscaba, mais que está a fer-ver no corazón de moitos dosconcorrentes. Anos máis tarde, no1977 e no mesmo escenario, pro-nuncia unha maxistral conferen-cia encol da xénese do galeguis-mo que congrega practicamentetodo o barrio e que sementa unhadinámica que chega até os nososdías, en centos de actividades naasociación veciñal, no eido cultu-ral e, sobre todo, no sentimentonacionalista que agroma a partirdo seu pensamento.

O pesar, nestes días en Mon-te Alto, foi inmenso. Mais sereo.Lonxe de espectáculos fóra delugar, privou a reflexión e o re-cordo de todo o que significabaManuel María no devir social epolítico da zona e, por ende, doconxunto da cidade que o acubi-llou nos derradeiros anos da suaestadía física entre nós.♦

O veciño Manuel MaríaMANUEL LUGRÍS

A morte do poeta caeu coma unha nevarada temperá sobre a cidade que o aco-lleu nos últimos anos. O chairego deixou a súa pegada no galeguismo coruñés.

A Coruña

Todos temos escoitado multitude de cuali-ficativos para definir un partido político:democrático, participativo, etc, pero non éhabitual que alguén o cualifique como di-vertido e, moito menos, que relacione adiversión con que os afiliados fagan o quelles peta ou todo o contrario do aprobadonos seus congresos.

Francisco Vázquez, alcalde da Coruña,deunos a todos este verán unha auténticalección sobre o que debe ser un partido plu-ral e divertido. Non é ningunha novidadeporque cando o PSOE defende que os terre-os dos cuarteis deben ser dedicados a viven-das sociais, Vázquez sácaos a poxa pública,favorecendo a especulación inmobiliaria.Cando o Congreso do PSOE aproba porunanimidade unha resolución instando aosseus alcaldes á supresión da simboloxíafranquista, o PSOE da Coruña e o PP rexei-tan ao día seguinte esta mesma medida nopleno da corporación da Coruña. Despois deaprobar hai vinte anos o Parlamento Galego–o PSOE tamén– a Lei de NormalizaciónLingüística, Vázquez rexéitaa e négase autilizar o topónimo oficial da cidade... Todoisto feito con tal impunidade e o silenciocómplice da dirección do PSOE.

Pero Vázquez tiña que concretar as

súas posicións políticas sobre temas deactualidade, explicar en que consistía isodun partido divertido, e aproveitou a ce-lebración en Com-postela da Peregrina-ción Europea de Xo-ves (PEX). Dentrodas actividades pro-gramadas foron con-vidados para darenconferencias: Marce-lino Oreja (PP), Jai-me Mayor Oreja (PP)e Francisco Vázquez.Este foi presentadopolo bispo de Ourense, que destacou a“clara percepción, cultura, experiencia,dun dos políticos máis grandes e impres-cindíbeis na actualidade”. Pouco público(unhas 50 persoas) pero entregado, que

recibiu o conferenciante con grandesaplausos.

Comezou a súa disertación, titulada“A Europa da espe-ranza”, coa máximafranciscana de “paz eben”, posicionándoseclaramente en contrada política do PSOEen numerosos temas:

Constitución daUE: Cualificou como“cicateiros” e a súaactitude como “po-breza intelectual”, a

quen se negan a incluír na Constitucióneuropea unha referencia explícita ás raí-ces cristiás de Europa.

Ensino da relixión: Defendeu a relixiónna escola como un dereito a recibir forma-

ción católica, “algo que é unha opción enon unha imposición, como din algúns queterxiversan as cousas” (Aplausos).

Aborto: Maniféstase en contra doaborto, da eutanasia e da manipulaciónxenética; “a vida é desde que existe e nonpode ser algo que se manipule nunha pro-beta”. Defendeu o compromiso da igrexae os católicos co dereito á vida, en contrade todos os ensaios e probas que se fan(Máis aplausos).

Financiamento da igrexa: Pronunciou-se pola financiación da Igrexa polo Esta-do, que é “unha pequena compensación”polas actividades e servizos sociais quepresta (grandes aplausos).

No coloquio, o auditorio deixa claro oseu descontento coas políticas socialistas epregunta a Vázquez se está cómodo nunpartido apoiado “polos sectores máis radi-cais do nacionalismo, gais, lesbianas e anti-globalización”. Outro pregunta: “Cómo éque unha persoa, católica coma vostede estánun partido que vai contra todo o que é na-tural? O alcalde está xa canso de tantas pre-guntas e remata a faena cunha definiciónque, sen dúbida, se incorporará aos estatutosdeste partido no próximo congreso: “OPSOE é un partido moi plural e divertido”.♦

Francisco Vázquez contra o PSOE

Un partido divertidoMANUEL MONGE

‘O alcalde coruñésmaniféstase en contra

do aborto, da eutanasia eda manipulación xenética”

Fraga a xuízoManuel Fraga pode ter que de-clarar como implicado por al-gunhas das últimas mortes du-rante o franquismo. En 1963,mentres era ministro da Gober-nación, foron axusticiados osanarquistas Francisco Granadose Joaquín Delgado.

Agora descubriuse que elesnon foron os que cometeron oatentado polo que foron conde-nados. En 1999 a Sala do Militardo Tribunal Supremo negouse árevisión do Consello de Guerra.Agora os familiares e amigosdos axusticiados, pretenden quese reabra o caso. Así o teñen so-cilitado e, entre as primeirascomparecencias piden citar a

Fraga, como un dos responsá-beis daquelas execucións.♦

A CIG contraa ConstitucióneuropeaO Secretariado Confederal daCIG acordou posicionarse con-tra a Constitución europea quevai ser refrendada a comezos dopróximo ano. A decisión to-mouse case por unanimidade,pois na votación só se produciuunha abstención.♦

Congresos madein Fraga Ano 1983. Congreso de AP deSevilla. Preside Ruiz Gallardón(pai), enviado expresamentepor Manuel Fraga. Reconto devotos ás 22 horas. Aparecen

seis votos máis que votantes. Opresidente proclama gañadora alista oficial por catro votos “aexpensas das reclamacións”.Protesta da candidatura alter-nativa encabezada por JoaquínRuiz Giménez como presidentee Amalia Gómez (man dereitalogo do ministro Manuel Pi-mentel) como secretaria xeral.Demandan que se repitan asvotacións. Ruiz Gallardón né-gase e afirma que el vén comandato de Fraga para “quegañe o que ten que gañar”.♦

O BNGten preparadaa máquinadas elecciónsAntes do 12 de outubro as dis-tintas asembleas comarcais doBNG deberán propoñer os no-mes dos candidatos ás elec-cións autonómicas se, como

pensan, Fraga decide adiantaros comicios ao mes de novem-bro, única data posíbel antesdo verán próximo por mor doreferendo sobre a Constitucióneuropea.

Os nacionalistas poñen,deste xeito, en marcha toda asúa maquinaria interna paraconcorrer aos comicios auto-nómicos, aínda que a súa pro-ximidade vailles facer abreviaros trámites na confeción daslistas por falta de tempo mate-rial. Se cadra a premura detempo impide, dalgún xeito, astesións internas que levan con-sigo estes procesos, maioresse, como pretende a dirección,as listas van supoñer unha im-portante renovación.

O aditanto electoral mudatodo o calendarío político dosnacionalistas, tanto da frontecomo dos partidos nela integra-dos. Así, se se consuma o adian-to electoral, a UPG tamén se vaiver na obriga de aprazar o con-greso que ten previsto para fi-nais do mes de novembro.♦

Croques AFONSO EIRÉ


GALIZA E OS ORZAMENTOS DO ESTADO

Malia que a suba de investi-mento do Ministerio de Fomen-to é do 37%,o total é inferioraos 1.024 millóns que pedira opleno do Parlamento Galegopor unanimidade. Así, o Estadodestinará 667 millóns de eurospara novas infraestruturas,mentres que Galicia reclamaba1.024 millóns. Este déficit im-posibilitará que se acometanproxectos acordados no Conse-llo de Ministros celebrado pologabinete Aznar na Coruña noano 2003.

Dos 409,7 millóns que in-vestirá Fomento, máis da meta-de, 258,4 millóns, irán destina-dos a acometer obras ferrovia-rias. No resto do Estado, o Ges-tor de Infraestruturas Ferrovia-rias (GIF) ten consignados5.263 millóns para cubrir as ne-cesidades de alta velocidade.Galicia percibirá soamente o4,9% do investimento ferrovia-rio do Estado malia non contaraínda con ningunha liña de altavelocidade.

Este feble orzamento pon encuestión o prazo de execucióndas obras ferroviarias do eixoAtlántico ou de Lubián Ourense.O secretario xeral do PSdeG-PSOE, Emilio Pérez Touriñoasegurou que o presidente JoséLuís Rodríguez Zapatero com-prometíase a telas rematadas no2007. Non embargante, o volu-me de investimento apunta quenon haberá alta velocidade enGalicia até despois do 2010.

A liña entre Lubián-Ourense,que agora pasou a denominarseMedina-Zamora-Lubián, ten uninvestimento previsto de339.350 euros. Esta cifra servirápara facer un estudo da obra, pe-ro significa que non se sacará aconcurso público. Menor aínda éa cantidade da liña ferroviariaOurense-Vigo, que contará con100.000 euros.

No capítulo de autoestradas,a conexión entre Vigo e Porriñotan só vai contar con 40.000 eu-ros. Esta partida impide que sepoida avanzar no proxecto dereforma, prometido polos so-cialistas galegos durante a cam-paña das eleccións municipais.Entre as obras comezadas antesdo accidente do Prestige desta-ca o escaso investimento desti-nado a autovía Santiago-Lugo,que só contará con 3,1 millónsde euros. Pequena tamén é a ci-fra destinada ao tramo Lugo-Ourense, con 2,2 millóns de eu-ros. Ambas as dúas fixado oprazo de execución até o 2008,xa que segundo o Plano Gali-cia, o prazo previsto acurtaríaseen 31 meses.

En canto ás novas autovías

proxectadas tralo Consello deMinistros da Coruña, as cifrasque se destinan non superan engran medida ás dos últimos or-zamentos da era Aznar. Para otramo de autovía entre Ponte-vedra e A Cañiza están orza-mentados 800.000 euros. O pa-sado ano destináronse 305.000euros. O custe do tramo é de480 millóns e o prazo e execu-ción remataba no 2011.

O segundo dos viais proxec-tados é a autoestrada Chantada-Monforte. Para o 2005 orzamen-táronse 60.00 euros. O pasadoano, o gabinete Aznar destinou182.00 euros. O custe da obra éde 196 millóns e o prazo de exe-cución tamén concluía no 2011.

Outros proxectos que verántruncado o seu comezo serán aponte sobre o Miño en Lugo,xa que só se destinarán 100.000euros para o estudo informati-vo. Tampouco se contemplaunha partida significativa paraa terceira rolda da Coruña, pos-to que os 110.000 euros orza-mentados non permitirán quecomecen as obras.

Outros proxectos

O proxecto estrela deste ano se-rá o porto exterior da Coruña,que recibirá 13 millóns de euros.Estes cartos permitirán comezaras expropiacións para a constru-ción do peirao de punta Lagos-teira. Máis cativa é a partidadestinada aos aeroportos, quesoamente recibirán 10,2 millóns,sobre un total de 1.472 para todoo Estado.

Os orzamentos en materiade infraestruturas –estradas, fe-rrocarrís, portos e aeroportos–deixan un panorama con lucese claros posto que aínda que oinvestimento increméntase nun30 por cento con respecto ao doano pasado, queda lonxe da su-ba experimentada no 2004 encomparación co 2003, que foido 58 por cento.♦

A suba do 22% é inferior á reclamada polo Parlamento Galego

Os orzamentos impedirán desenvolver o Plano GaliciaRUBÉN VALVERDE

Os Orzamentos do Estado para o 2005 medran en Galicia un22% con respecto ao ano anterior, mais a cifra é inferior ao quepedía o Parlamento de Santiago. En total, recibirá 1.258,43 mi-llóns de euros, cifra que supón o 7,2% do global do Estado. A su-ba non impide que se paralicen obras incluídas no Plano Galicia.

A autovía Vigo-Porriño seguirá sen ser modificada malia as protestas dos usuarios. PACO VILABARROS

O Parlamento Galego solicitaraun investimento dos respectivosministerios en Galicia de 1.556millóns de euros e tan só recibi-rá 899,9 millóns. Por Ministe-rios, os mellor parados serán osde Educación e Ciencia e o deCultura. O Parlamento reclamá-balle nove millóns ao primeiro,mentres que no orzamento des-tinaranse dez millóns. Para Cul-tura a demanda era de cinco mi-llóns e na asignación están pre-vistos 8,3 millóns.

En todas as demais partidas,Galicia recibe menos do que re-clama. Os departamentos máisprexudicados, despois do deFomento, son Economía e fa-cenda –reclamábanse 163 mi-llóns e destínanse 6,5– e MedioAmbiente –299 era a demandae 183 será o que destine o exe-cutivo central–. Curioso taméné o caso de Agricultura, Pesca eAlimentación. Supúñase queera un dos piares do Plano Ga-licia, polo que tiña que ver coa

recuperación do litoral e dosplanos de emprego alternativo.Dende o Hórreo reclamáronse50millóns de euros, pero o Es-tado non destina nin un só cén-timo a esta partida. Por último,Industria, Turismo e Comerciorecibirá 1,3 millóns de euros,mentres que a petición parla-mentaria era de 13 millóns.

Outra vez as Fragatas F-100

Por terceiro ano consecutivo,

o executivo do goberno cen-tral inclúe nos orzamentosdestinados a Galicia o custe deconstrución das fragatas F-100, que están a ser construí-das en Izar-Ferrol. Concreta-mente, o Ministerio de Defen-sa destinará a Galicia 160,3millóns de euros, que se co-rresponden, case na súa totali-dade, co custe destes buquesde guerra. O dato converte aDefensa no terceiro Ministerioque máis cartos recibe.♦

Só Educación e Cultura reciben máis orzamento do solicitado


GALIZA E OS ORZAMENTOS DO ESTADO Cartaabertaa VialeMoutinhoMª DO PILAR GARCÍA NEGRO

Parabéns a José VialeMoutinho polo seuartigo dedicado,

postumamente, a ManuelMaría, no número anteriordeste semanario. Diremos–se couber esta distinciónnada académica– que setrata dun texto “quente”,que combina o mellor emáis sincero darecordación emotiva coasíntese apertada da impor-tancia do noso escritor co-mo grande poeta nacional,por certo, á espera, aínda,após o monumental traba-llo de recolla sociobiográfi-ca de Camilo GómezTorres, doutor “en”Manuel María, dunhacientífica e ponderadainvestigación que dea con-ta de todo o seu percursoliterario, multixenérico, in-forme do seu papel innova-dor e pioneiro na resurrei-ción contemporánea daliteratura galega e o sitúe,máis aquén e máis alén detópicos resesos, no lugarque merece nas nosasletras, na nosa cultura, e,como moi ben aponta Via-le, na nosa historia. Maisos parabéns ao colega por-tugués teñen un outro mo-tivo pola miña parte: unhamistura de envexa e desaudade: ¡qué idiomalimpo, xenuíno, vivo e senartificios! ¡Cánto botamosen falta que a concienciaoperante sobre o uso sociale público da lingua de nosonon se vexa acompañada,na fala, dun maior esforzopor limpala de tantos caste-lanismos superfluos, tantarotina coloquial, tanta ane-mia…! ¿Qué dicermos can-do ouvimos, máis unha vez,como semella “imposíbel”desprendérmonos dos“bueno”, “pero”, “igual”ou “ao mellor” (estes douscomo adverbios de dúbida),“ahora”, “esto”, “rollo”,“veña” (por “adeus”) e…millenta máis. Adoptamosunha normativa demínimos de concordia: ¿haser ela como eses (horroro-sos) cuadros que encerranbolboretas desecadas?¿Cándo a didáctica dogalego visará dunha vezpor todas, atender ánecesaria reposiciónsemántico-léxica, á limpezados castelanismos máismancantes, a lle dar aoidioma a saiva e a xenuida-de que precisa? (Re)lean,por favor, o artigo de Viale:é galego limpo, nen máisnen menos…♦♦

go

o Plano Galicia

REACCIÓNS

Emilio Pérez Touriño,secretario xeral do PSdeG

‘Son os melloresorzamentos paraGalicia dende aDemocracia’“Obxectivos cumpridos”. Conesta frase resumiu o secretarioxeral dos socialistas galegos,Emilio Pérez Touriño, a súa va-loración dos 1.258 millóns quese contemplan nos OXE paraGalicia. Touriño rexeita as críti-cas e lembra que “nun informeda Xunta de xuño de 2004 de-mandábase para o vindeiro anoun total de 1.151 millóns de eu-ros para dar cumprimento aoscompromisos do plano Galicia.É dicir, cen millóns menos dacifra dada a coñecer”.

Touriño criticou duramentea Alberte Núñez Feixoó e afir-mou que “as súas peticións sonpropias de quen se sitúa na de-magoxia. As cifras deste ano sono maior esforzo inversor en Ga-licia dende a democracia. Ade-mais, duplica a cifra do investi-

mento medio dos oito anos degoberno do PP, xa que pasarondos 600 millóns de euros a1.250millóns”.♦

Anxo Quintana, portavoznacional do BNG

‘A este paso aalta velocidadechegará no 2020’O portavoz nacional do BNGafirmou que “teremos contactoscos demais grupos políticos dacámara, así como co propio Par-tido Socialista, para mellorar otrato que recibe Galicia nos or-zamentos. Hai que ter en contaque Zapatero carece de maioríaabsoluta en ambas cámaras”.

Quintana fixo un chama-mento “á decencia e seriedade,para evitar unha nova guerra decifras e propaganda”. A este res-pecto advertiu que “o BNG nonse vai sumar nin a estratexia donon polo non do PP, nin tam-pouco á tese de xustificar o in-xustificábel. Despregaremoscinco liñas de traballo para aca-

dar un desenvolvemento equili-brado das infraestruturas que te-ñan en conta todo o territorio,tras cualificar de alarmante odesprezo que os orzamentosamosan co sur de Galicia. A es-te ritmo de investimentos, a altavelocidade chegará a Vigo no2020”. Tamén critica que “porcada euro que se adica ao AVEen Galicia, Cataluña e Andalu-cía reciben cinco”.♦

Xesús Palmou, secretarioxeral do PPdeG

‘As cifrasincumpren oPlano Galicia’O Partido Popular de Galicia, através do seu secretario xeral,Xesús Palmou, considera “insu-ficientes as dotacións dos Orza-mentos Xerais do Estado paracumprir o Plano Galicia e o res-to das actuacións comprometi-das polo Estado”. Neste sentido,Palmou sinalou que “é evidenteque os orzamentos non respetanos acordos do Parlamento Gale-

go e do Congreso dos Deputa-dos a favor do cumprimento ín-tegro do Plano Galicia. Tamén éindiscutíbel que afectan negati-vamente a actuacións que xa es-taban programadas non incluí-das no Plano, e que, como con-secuencia, van verse atrasadasna súa execución”.

Por outro lado, Palmou con-sidera que estes orzamentos“poñen de manifesto a falla depeso político de Pérez Touriño,que se presentara como garantedo Plano Galicia. Agora resultaque nin sequera as cifras que elbarallou posíbeis se recollennestes presupostos”. Por últi-mo, engadiu que “os deputadosdo PP de Galicia van presentarenmendas que melloren estesorzamentos, demandando ascantidades que realmente seprecisan para atender o Plano eoutros compromisos exis-tentes”. A este respecto fixo unchamamento aos deputados esenadores do BNG para que“defendan os intereses de Gali-cia. Teñen unha gran oportuni-dade no Senado de votar encontra dos orzamentos se os no-sos intereses non se ven ampa-rados. Deste xeito os orzamen-tos non serán aprobados”.♦

Emilio Pérez Touriño (PSdeG-PSOE). Anxo Quintana (BNG). Xesús Palmou (PPdeG).

Como dato positivo cómpredestacar que Galicia é, despoisde Cantabria, a segunda Auto-nomía que máis medra en in-vestimento para o 2005. O cre-cemento de Galicia é do 22%,mentres que o de Cantabria édo 58,3%. Preto de Galicia si-túanse Ceuta (18,38%)e Anda-lucía (17,87%).

O volume de investimento

total sitúa a Galicia no sextolugar, por detrás de Andalu-cía, Cataluña, Madrid, Castelae León e a Comunidade Va-lenciana. Antes da elabora-ción dos orzamentos o PartidoPopular atacaba o executivode José Luís Rodríguez Zapa-tero coa idea de que Cataluñaestaba a condicionar o gober-no do Estado. Non embargan-

te, o investimento previstonos Orzamentos Xerais do Es-tado en Cataluña son un0,91% inferiores ao ano pasa-do. Pola cola, as comunidadesonde máis decreceu o investi-mento son Navarra (-44,94%), Madrid (-25,63%) eAragón (-25,23%).

O investimento por habi-tante tamén se viu incrementa-

do con respecto ao exercicioanterior. Se o ano pasado Gali-cia situábase sete puntos pordebaixo da media estatal, esteano a cifra está 11,7 puntos porriba da media. A cifra mediapor habitante sitúase en 457,43euros, moi por riba dos 381 eu-ros por habitante que recibironnos derradeiros orzamentos daera Aznar.♦

A segunda comunidade que máis medra en investimento


Orzamentos2005CARLOS AYMERICH

Os orzamentos son o esquelete do Estado. A súa análise re-vela, á marxe da foguetaría e da propaganda, a realidadedas políticas públicas e as prioridades, sociais e territoriaisdo goberno de quenda. E o proxecto de orzamentos do Es-tado para 2005 non é ningunha excepción á regra: demos-tran ben ás claras cal é a consideración que de Galiza ten ogabinete de José Luis Rodríguez Zapatero e cales son, dopunto de vista social e económico, as súas prioridades.

Vaiamos, pois, ás cifras. Galiza representa o 6,5 porcento da poboación total do Estado. Porén, vai recibirapenas o 6 por cento do investimento global dos diferen-tes ministerios e menos do 5 por cento do investimentototal das diferentes sociedades públicas (entre as que in-clúen AENA, Portos do Estado, Confederacións Hidro-gráficas, Renfe e Xestor de Infraestruturas Ferroviarias,etc.). En conxunto, o incremento a respecto dos orza-mentos de 2005 é de apenas un 22 por cento. Moi lonxedo 58 por cento de incremento experimentado por Canta-bria e, desde logo, moi lonxe tamén das cifras reclama-das polo Parlamento galego para o Plano Galiza: fronteaos 1.599 millóns de euros reclamados polo lexislativogalego, o proxecto apenas contempla 901.

Se imos ás cifras globais, o total de investimento pre-visto no proxecto para Galiza ascende a 1.242 millóns deeuros (contabilizar, como fai o PSdeG-PSOE as indem-nización aos damnificados polo Prestige como investi-mento non só é obsceno desde o punto de vista político,senón que carece do máis mínimo rigor técnico). Sencomparación posíbel cos 2.666 millóns previstos paraCataluña, os 2.992 de Andalucía ou os 1.492 de Castelae León. Cifras que inclúen, seguindo a tradición do PP, a

consideración da construción das fragatas F-100 comoinvestimento territorializado en Galiza. E cifras que ca-recen, ademais, dunha planificación plurianual rigorosaquen de esvaer as dúbidas que seguen pairando sobremoitas das actuacións previstas.

Semella claro que con 100.000 euros non se vai ini-ciar a construción da liña de alta velocidade entre Ouren-se e Vigo no 2005. De feito, o groso do investimento fe-rroviario en Galiza realízase no corredor atlántico, nomarco do convenio Renfe-Xunta-Fomento. Nin un pesopara o estabelecemento detransporte ferroviario de cer-canías nin para o AVE doCantábrico que desaparecesen explicación ningunha.

No que atinxe a infraes-truturas viarias 3,1 millónspara a autovía Santiago-Lugoe 2,2 para a de Ourense-Lugomalamente darán para iniciaras obras o ano que vén. Sen seter esclarecido aínda, por certo, se estas autovías van serou non de peaxe. Nin un peso para a conexión entre oporto de Vigo e o porto seco de Salvaterra. Nin para a ter-ceira ronda da Coruña e a conexión desta cidade co aero-porto de Alvedro. Nin tampouco para a liberación das pe-axes de autoestradas e autovías.

No ámbito portuario, 13 millóns de euros para o futu-ro porto exterior da Coruña (cal vai ser a súa fonte: ven-da especulativa de terreos portuarios, eventual e incertaaxuda europea?), a pesar de non se ter aínda adxudicadoo contrato, nin rematado o proxecto nin tampouco inicia-do o expediente expropiatorio. Dos 1.324 millóns previs-tos para investimento total polo Ente Público Portos doEstado, apenas 100,1 (o 7,56 por cento do total) van serinvestidos en Galiza.

AENA, pola súa parte, só vai investir nos aeroportosgalegos 10,2 millóns de euros. Un 0,6 por cento do totalprevisto para o conxunto do Estado. Con estes cartos, to-do indica que Madalena Álvarez volverá incumprir osseus compromisos e o ILS do aeroporto de Alvedro nonserá licitado neste mes se setembro.

En infraestruturas ambientais, apenas 171 millóns deeuros para o conxunto de Galiza. Sen que prevexa acele-rar as EDAR da Coruña e Ferrol que, sendo de compe-tencia estatal, acumulan un atraso de máis de cinco anos.

O gasto social merece tamén un comentario. Debe va-lorarse positivamente a suba nun 6 por cento das pen-sións máis baixas –ainda lonxe da súa equiparación coSMI– mais débese reparar tamén en que esta suba linearnon vai resolver o problema de fondo: as pensións ga-

legas seguirán sendo as máisbaixas do Estado (segundodatos do INSS relativos aagosto de 2004 a pensión me-dia en Galiza é a máis baixado Estado, ascendendo a479,13 euros, fronte aos577,96 da media estatal ou os689,43 de Madrid, os 735,20de Euskadi, os 537,75 de An-dalucía, os 701,59 de Astu-rias ou os 485,10 de Estrema-dura) mentres non se modifi-

que a actual regulación dos reximes especiais do agro, domar e de autónomos. O que si é abertamente criticábel éque se volva botar man da caixa da Seguranza Social pa-ra cadrar unhas contas públicas que seguen a perseguir ofetiche do déficit cero.

Á vista destas contas enténdese por que o PSdeG-PSOE recusou apoiar o acordo parlamentario logrado nacomisión do Plano Galiza e por que Pedro Solbes e Al-fredo Pérez Rubalcaba, reunidos con Anxo Quintana eFrancisco Rodríguez, recusaron comprometérense concantidades e investimentos concretos. Enténdese a pro-paganda. E enténdese tamén, aínda que non se comparti-lle, a actitude dunha Xunta que troca a compracencia cosorzamentos de José María Aznar pola esixencia fronteaos de Zapatero. Esixencia, por certo, que non se estendenin aos orzamentos que ela ten de elaborar nin á recla-mación activa dun outro papel para Galiza no concertoestatal. Só o BNG ten a lexitimidade e a forza, tal e co-mo demostrou nos últimos meses, para corrixir no trámi-te parlamentario uns orzamentos que, a día de hoxe, soninaceptábeis para Galiza.♦

A definitiva conversión do anti-go hospital xeral de Galeras nun-ha enorme morea de cascallosque seica van ser aproveitadosnoutras obras coincide en tempo,principio dun outono de entradamáis quente ca o verán que sefoi, coa constatación de que ocontorno do novo hospital clíni-co universitario semella ter vo-cación de manterse coma un ca-os cotián, unha multitude de co-ches inventando aparcamentossobre as beirarrúas e sitios aíndamáis inverosímiles.

Non faltan propietarios defincas próximas ao novo hospi-tal xeral que brinden os seus te-rreos como posíbeis aparcamen-tos en superficie para conseguirunhas rendiñas adicionais acambio de resolver o problema,que se paliará coa apertura doaparcadoiro da Choupana. A so-lución máis razoábel estaría enque houbese máis liñas de auto-buses que comunicasen máis amiúdo o hospital co centro e ba-rrios. Algunhas das liñas que haiagora en servizo só serven parair ao hospital coma se se fose deruta turística, sen depender dehoras de visita ou consulta prefi-xadas. Así non hai quen poidadeixar o coche na casa se non épagando un taxi.

O asunto do tráfico en San-tiago é a pescada que morde a es-padana. Moitos coches circulan-do porque os buses non son fiá-beis nos horarios porque o atascoprovocado polo exceso de co-ches lles impide cumprir a perio-dicidade prevista. Polo menos acompañía concesionaria dotransporte público en Composte-

la amosa interese por facer máisentretidas as prolongadas viaxesdos sufridos usuarios. Estase aprobar un sistema de pantallasque, ademais da inevitábel publi-

cidade –de estabelecementos si-tuados co camiño que segue obus–, facilitará portadas ou no-vas dos xornais de informaciónxeral, prensa do corazón, previ-

sións meteorolóxicas e cartelei-ras de cine. Unha informaciónque algúns viaxeiros terán opor-tunidade de ver até a saciedade,dependendo do traxecto que fa-

gan e do atasco nas rúas. En vezdun servizo pode acabar sendounha nova tortura, como a doscondutores que impoñen a emi-sora de radio que nunca escoita-rías por propia decisión.

De todos os xeitos, o atascomáis grave no hospital xeral –ta-mén na cidade– é seguramente oreferido ás listas de espera, queson de meses en asuntos gravesou que poden selo, e que podenroldar o ano cando se agarda pa-ra unha intervención de menorimportancia. Iso si que son pro-bas de paciencia.♦

O atasco cotiánXAVIER LÓPEZ

O aumento de coches crea atascos que dificultan a puntualidadedos buses, polo que é preferíbel montarse outravolta no vehículo.

Santiago

Non apareceLOIS DIÉGUEZ

Encántanos observar estes días os distintos xornais e ollar os “par-tes” da TVG. Sobre todo desde que os do PP andan a decatarse dasdiferenzas que hai entre a España e a Galiza e dos seus interesescontrapostos. Inmaculada a presenza de Touriño en plano de presi-dente, só, de pé ou sentado, en fotos estudadas até entenrecernos.Só lle falta agora, para parecerse á de Fátima, que nos faga algúnmilagriño (por exemplo, acatar a decisión do Parlamento do Esta-do a respecto de Izar, que con tanto tino presentou o deputadoFrancisco Rodríguez; ou impoñer en Madrid os orzamentos quenos corresponden aquí). Pero o das fotos de Touriño asústanos,mais que pola imposición da súa figura á que nos teñen acostuma-dos, polo modelo, pois dá a sensación de que non son tomadas po-los fotógrafos dos xornais, se non polos do PSOE. Até aquí chegaa conivencia da empresa co poder político. E asústanos tamén (anós, tan vellos e con tanta experiencia), que tanto uns como outros(referímonos aos distintos poderes instalados na Galiza) agachencon espírito tan “pouco edificante” a foto de Anxo Quintana, líderdo BNG e, pese a que non lles goste, portavoz da segunda forzapolítica da nosa nación. Polo que se ve, tampouco a democracialles vale. E son dos que máis a santifican. Loado sexa deux.♦

SubliñadoGuisa e Napo UXÍA E BRAIS

‘Fronte aos 1.599 millónsde euros reclamados

polo Parlamento galego,o proxecto

apenas contempla 901”

H.VIXANDEUn convenio entre a Deputa-ción da Coruña e a Universi-dade de Santiago financiará arealización dun proxecto deinvestigación sobre a represióne a guerra civil na provinciada Coruña entre 1936 e 1939.

Os traballos, que estarán dirixidospolo profesor do Departamentode Historia Contemporánea daUniversidade de Compostela,Emilio Grandío Seoane, centra-ranse no estudo dos fondos doTribunal Militar Territorial IV edas causas instruídas durante aguerra na provincia da Coruña.Inicialmente, durante un ano, ela-borarase unha completa base dedatos con vinte e cinco camposdistintos, que será a máis extensado Estado neste eido. Despois,cos datos conseguidos, duranteoutro ano, haberá un seguimentoe unha investigación máis porme-norizada que permitarán coñecero contexto histórico e o procesode represión vivido na Coruña.

Emilio Grandío estima entreoitocentas e mil as causas instruí-das na provincia da Coruña entre1936 e 1939 polo Tribunal Mili-tar Territorial IV, aínda que mati-za que “en cada causa poden es-tar incriminadas entre unha e vin-te e cinco persoas”. Grandío ex-plica que “son causas xudiciaisde todo tipo, nas que tamén hairoubos, pero que están baixo xu-risdición militar porque hai unhacircunstancia de guerra”. De to-dos xeitos, o investigador antici-pa que “moitas son causas por re-belión ou por auxilio á rebelión,unha acusación que xa existía naxustiza militar pero que aquí seaplica de forma incoherente, porcanto se xulga a persoas que, porexemplo, foron fieis á República,cando os que de verdade se rebe-laron foron os do outro bando”.

Os fondos do Tribunal MilitarTerritorial IV son moi ricos por-que, indica o investigador, “ao serunha zona de retagarda nun réxi-me militar ditatorial en guerra so-metíase a todo o mundo a un pro-ceso de vixilancia moi intenso quese documentaba con precisión”.Deste xeito, o control era “de todotipo, sobre as posicións manifesta-das nos anos da República, os

comportamentos sociais, o modode vida... investigaban todo”.

O estudo que se levará a cabopermitirá coñecer de forma am-plamente documentada quen fo-ron os condenados, as persoasque formaban os tribunais, as tes-temuñas, os acusadores, xa queas causas son procesos comple-tos. “O que probabelmente nonapareza será o lugar onde está so-terrada unha persoa executada,ou en que estrada a deixaronmorta, pero si ao mellor as auto-rizacións dos párrocos para ente-rralos en lugar sagrado ou nasproximidades”, aclarou Grandío.

As causas do Tribunal MilitarTerritorial IV son públicas, xa pa-saron cincuenta anos e calquerapersoa pode interesarse polo pro-ceso contra un familiar seu. Mes-mo para os investigadores, habíatempo que o acceso era libre. Oque acontece é que este estudopermitirá coñecer os datos detalla-dos porque é moi amplo. “Apare-

cerán procesos contra persoas co-ñecidas, porque teñen que estar”,dixo Grandío, aínda que matizouque “haberá casos nos que a per-soa en cuestión non foi condenadaa morte pero que si foi executadapor un grupo de incontroladosque apareceu pola prisión na quefora internada. O paradoiro destaspersoas non se co-ñecerá porque asexecucións están ámarxe do procesoxudicial, aíndaque todos sabe-mos que os incon-trolados formabanparte do mesmosistema de repre-sión”.

O estudo ta-mén servirá parasaber como se administrou tem-poralmente a represión. “Non é omesmo o que aconteceu até de-cembro de 1936 que o que sucedíaa finais de 1939. Ao principio a re-

presión foi moito maior, despoisdescendeu por varias razóns: so-bre todo porque xa quedaba poucaxente que podía ser vítima da re-presión, porque ben foran execu-tados, ben fuxiran ao ver o que pa-saba”, explica Emilio Grandío.

Investigacións sobre a repre-sión durante os anos da guerra

hai moitas. Estí-mase que o seten-ta por cento doslibros da SerieDocumentos deEdiciós do Castroestán dedicados árepresión e haivarias teses ded o u t o r a m e n t oque tamén abor-daron esta cues-tión. A novidade

está en que por primeira vez un-ha institución financia con cartospúblicos unha investigación des-te tipo e na mesma participanprofesores universitarios.

As razóns para abordar esteestudo están na necesidade decoñecer a historia. O profesorGrandío Seoane explícao afir-mando que “traballar sobre unhaetapa da nosa historia que estápor pechar é algo que se ten quefacer con profesionalidade peroque é necesario porque paraconstruír o futuro temos que pe-char ese pasado”.

Por último, cabe dicir que oanuncio deste estudo enmárcasenun impulso que nos últimostempos recibiu a investigaciónrelativa á represión padecida pormoitos sectores afíns á Repúblicaa partir de 1936. Así, está abertoun debate sobre o destino da do-cumentación do Arquivo Xeralda Guerra Civil de Salamanca, afinais de 2002 o Congreso apro-bou varias resolucións para coñe-cer esta etapa e recentemente oConsello de Ministros decidiu acreación dunha Comisión Inter-ministerial sobre este tema.♦

Nº

1.14

4 ●

Do

30 d

e se

tem

bro

ao 6

de

outu

bro

de 2

004

●A

no X

XV

II

Con ocasión da maré negra do Prestigemoitos galegos escoitamos por primeiravez unha palabra que non coñeciamos:coído. Enchéronse de piche algúns coí-dos da nosa beiramar. E a palabra foimesmo empregada en español por unxornal galego ao dar a noticia malia nonexistir coído naquela lingua.

Naturalmente os coídos son conxuntosde coios, pedras procedentes de anacos derocha desprendidos pola erosión e arredon-dados polo traballo do mar, que abundan nacosta e chegan a cubrir praias e enseadas.

É sabido que o sufixo -ido/-edo (cofeminino -eda) abunda en galego e indicaconxunto, normalmente de vexetais ouminerais. Como é lóxico, moitas veces, osubstantivo atópase en topónimos e apeli-dos. Temos así, por exemplo, cunchido,bugallido, figueirido/figueiredo, louri-do/louredo/loureda, xestido, xestedo/xes-

teda carballido/carballedo/carballeda,piornedo, laxedo/laxeda, reboredo/re-boreda, seixedo, etc. E, claro, coído.

A palabra coio pode presentar unhavariante, croio, e calquera das dúas for-mas deu lugar a distintos derivados.

Seguindo na idea de conxunto decoios, á beira de coído podemos tercoieira, e tamén coiñal e coiñedo (deri-vados de coíño, o diminutivo). E maiscroeira ou croieira, derivados de croio.

Os coios serviron sempre a rapaces e

raparigas para xogar, e así hai varios xo-gos que teñen esa palabra como denomi-nación: a coíña e os coíños, xogo taméndenominado os pelouros.

Como vemos en coíña tamén pode-mos empregar o feminino (coia, croia)nun procedemento moi usual no léxicogalego.

Esa idea de cousa dura é a que ex-plica que esta palabra, con distintas va-riantes como, caroia, coia, croia, groia,goio, etc., se empregue tamén co signi-

ficado de “carabuña da froita” ou de“gran da uva”. Noutro eido, enténdesedoadamente que groio sexa unha deno-minación de “ciste, tumor duro nunmúsculo”.

Pero só os coios traballados pola augado mar ou dos ríos adoitan ser arredon-dados, lisos e feitiños. En xeral o coio, ocroio, é irregular e mal feito, tosco. De aíque empreguemos tamén a palabra paradenominarmos unha persoa –home oumuller– de aspecto desagradábel, xa sexapolo seu físico, polo seu xeito de vestir oupolos seus modos ou carácter.

Das dúas variantes, coio e croio, é asegunda a máis fiel á orixe etimolóxicapois a palabra procede do céltico crodios“duro, cernello”.

Quen pensara que ao facermos en ga-lego a comparanza é duro coma un croioestamos reafirmando as raíces celtas!♦

CoiosHENRIQUE HARGUINDEY

O Fío da lingua

Unha completa base de datos permitirá coñecera represión na Coruña do 36 ao 39

Morteiros contra o Goberno Civil da Coruña o 20 de xullo de 1936.

Por primeira vez,os fondos públicosfinancianun estudo deste tipoen Galiza.


NORMALIZACIÓN LINGÜÍSTICA

LARA ROZADOS LORENZOO mércores 22 de setembro foiaprobado polo Parlamento oPlano Xeral de NormalizaciónLingüística, logo de engadíren-se novas resolucións: a correc-ción, restitución e oficiali-zación definitiva dos topóni-mos, e a solicitude de que aXunta tome as medidas preci-sas para que os cargos públicosdos organismos autonómicos,sociedades e institucións pú-blicas, empreguen sistemati-camente o galego no exercicioda súa responsabilidade pú-blica, tanto oral coma escrito.

Acéptanse tamén a proposta deestabelecer procedementos deseguimento, control e avaliacióndo PXNL, e informar regular-mente ao Parlamento, e a de pro-mover o desenvolvemento orza-mentario e regulamentario pre-ciso para cada ámbito.

Por outra banda, modificouseparcialmente a solicitude dos na-cionalistas de que todo tipo deaxudas e subvencións que prove-ñan de fondos públicos deben im-plicar a presenza do galego: otexto final substitúe “deben” por“procure promover.” EduardoGutiérrez, voceiro nacionalista noParlamento, expón: “As acciónsque se tomaron até agora foron depersuasión, non coercitivas, e fo-ron froito da presión que se tenfeito sobre a Consellería de Edu-cación, antes que de motu pro-pio.” Difire entre a necesidade deacreditar o cumprimento de moi-tas das medidas, e reforzar a ideade persuasión afábel noutras áre-as. “Non teñen ningún caráctercoercitivo: a Xunta convoca axu-das para publicacións, filmes oupublicidade turística e o galegoten que ser condición sine quanon. Debe primar que os cartosvaian a onde se necesita, á lin-gua.” tamén Dolores RodríguezSeixas, do grupo popular, afirma:“O uso dunha lingua non se podeesixir, sobre todo cando vai diri-xida ao sector privado. Por iso seaceptou a proposta que nós (ogrupo popular) fixemos de modi-ficar por “suxerir, promover, in-centivar” e todo o que poida facera Xunta.” En definitiva, as sub-vencións son un estímulo: “unpode collelas ou deixalas”, salien-ta Gutiérrez, pero deben cumprir-se no tocante á lingua.

Competencia

Os mecanismos de control e ava-liación que se estabelezan debenvixiar este cumprimento. “O Pla-no é un avance, pero isto nonsignifica que se deba “tender uncheque en branco”, advirte o na-cionalista. “Nós pedimos que seavalíen a execución e aplicación

do plano. Para iso é fundamentalque un órgano do goberno demáis amplitude que a DirecciónXeral de Política Lingüística le-ve ao cabo unha serie de medi-das, e con persoal técnico docampo da educación, pero taméndoutros eidos.” Esta sexta pro-posta do Bloque foi rexeitada covoto en contra do PP e a absten-ción do PSdG-PSOE. “A Direc-ción Xeral de Política Lingüísti-ca non coordina só actuacións enmateria de lingua da Conselleríade Educación, aínda que esteaadscrita a ela, senón as de todo ogoberno da Xunta de Galiza”,alega Dolores Rodríguez Seixas.O PP non considera que sexa ne-cesario modificar o organigramada Xunta para a lingua.

Dende o BNG non se perci-be así: “son necesarias unhapriorización e unha temporaliza-ción. En cambio hai medidasque realmente non son impres-cindíbeis: falar coa Igrexa paraque dea en galego a Misa do Pe-regrino é algo puntual, que nonurxe tanto coma outras medidasrealmente importantes. Hai dife-rente grao de esixencia segundoos ámbitos: é importante o ensi-no pero tamén a xustiza e sani-dade. O plano necesita orzamen-tos.” Aínda que esta propostanon foi aceptada, si o foi a deque se creen mecanismos decontrol, que respondan periódi-camente informando ao Parla-mento da situación.

Vixilancia no ensino

O PP engadiu tamén unha enmen-da de carácter técnico no campoda educación, modificando a pro-posta de que un “corpo de inspec-tores” vixíe o cumprimento danormativa con respecto ao uso dogalego no ensino. “Era un termoque non se axusta á realidade niná normativa vixente”, afirma Ro-dríguez Seixas. “Cambiámolopor “inspectores especializados”,aproveitando a convocatoria queexiste este ano por primeira vez,especificamente de lingua gale-ga.” Dende a entrada en vigor dodecreto 247/1995 o galego foiseincorporando ás aulas, pero senacadar os parámetros estipuladospor lei na maioría dos centros. AXunta fala dun 94,81% de centrosque seguen a lei, mais a CIG e aAS-PG cifran o cumprimento nun23% en secundaria e nun 79% no2º e 3º ciclos de primaria, no in-forme sobre o curso 2000-2001.E o que é máis grave, só nun8,5% no preescolar e primeirosanos de primaria, que son os de-terminantes para a conciencia lin-güística dos nenos. Non semelladoado acadar o 50% da docenciaen galego da que se fala no Plano.Anxo Louzao, secretario xeral deCIG-Ensino, ve con optimismo amedida: “os inspectores seránefectivos, aínda que sexa un mé-todo dificultoso: igual que avalí-an se un profesor, coma funciona-rio público que é, cumpre cos

seus horarios e coas súas obrigas,avaliarán se o material docenteestá en galego, se os mestres im-parten as clases na nosa lingua, ese o profesorado ten a formaciónnecesaria para iso.”

Outra cousa é a confianza namaterialización da proposta: sa-lientan que para iso debe con-cretarse e desenvolverse o Pla-no. “Temos unha motivacióneducativa pola normalización noensino, e vemos que hai unhanormativa de mínimos que ape-nas se cumpre na maioría doscentros”, explica Louzao. O ob-xectivo da CIG-Ensino é que oincumprimento da lexislaciónnon quede impune. “Vai ser difí-cil a non ser que haxa un cambiode goberno: o PP nunca amosouvontade política de facer que secumpra a lei no campo da linguae do ensino. En resumo, con ou-tra política lingüística, cunhamínima vontade, a situación se-ría totalmente diferente.”

A CIG-Ensino valora positi-vamente que se queira impartir ametade de materias en galego, exa ten realizado campañas a proldesta medida, pero Anxo Lou-zao insiste: “iso hai que concre-talo, poñer prazos, e facer un se-guimento e avaliación.” Taméno feito de que nas aulas de pre-escolar onde a lingua ambientalsexa o castelán un terzo das cla-ses se dean en galego foi unhainiciativa da CIG. Rafa Villar,responsábel técnico do departa-

mento de normalización, confíaen que é posíbel galeguizar ple-namente o ensino: “a LNL naceununha situación moi distinta áde hoxe. Hoxe é unha lei total-mente obsoleta: cambiou a so-ciedade, as tecnoloxías da infor-mación e a actitude con respectoá lingua. Cousas coma a inmer-sión lingüística no ensino nonxerarían problemas.”

Continúa o bilingüismo

Un dos principais temores radi-ca no concepto continuísta debilingüismo harmónico, a falsaconvivencia pacífica entre cas-telán e galego que xa viña ex-presa na Lei de NormalizaciónLingüística: “é algo ambigua,no momento en que parece queestá a facer unha concesión: haiunha lingua primeira que é aoficial do Estado, pero imosdeixar que estes aborixes teñandereito a vivir na súa lingua,”conta Louzao. “Non comparti-mos esa percepción, porque nonse corresponde coa realidade deGaliza, co número de falantes ede xente concienciada que pideque o galego teña o estatus delingua propia.” Tamén Rafa Vi-llar explica: “o bilingüismo har-mónico é un invento do PP parafacer crer que a situación deconflito e diglosia na que vivi-mos é equitativa. Trátase deconseguir que o galego gañeprogresivamente espazos, e o

O Parlamento aproba o novo Plano Xeral do galego

A Xunta recoñece implicitamenteo fracaso da actual política lingüística

Manifestación a prol do galego en Santiago en maio do 2003. PACO VILABARROS


NORMALIZACIÓN LINGÜÍSTICA

LARA ROZADOS LORENZONa radio e televisión non haiqueixa, mais no cine, na prensae en Internet, a sociedade de-manda máis contidos en gale-go. Amósano as cifras do infor-me “A lingua galega nos me-dios de comunicación” que vénde apresentar o Consello daCultura, coordinado por Henri-que Monteagudo e Xan Bouza-da, quen tamén o dirixiu xuntocon Anxo Lorenzo.

O estudo realizouse a partirde 1.203 entrevistas telefónicas,a maiores de idade de 31 conce-llos distintos, ao longo dun mes.O cuestionario analizaba, ade-mais do perfil social e sociolin-güístico dos entrevistados, o con-sumo de medios de comunica-ción en galego e a actitude peran-te os mesmos. “Hai unha boa co-rrelación entre menor presenzado galego e per-cepción desa ca-rencia na socieda-de”, indica Mon-teagudo: “menosna radio e televi-sión, porque pre-cisamente haimáis galego ne-las, media na pu-blicidade, e ondea xente máis o bo-ta en falta é ondemenos hai.” Istoacontece coaprensa e o cine-ma: non hai ofertaen galego. Só“Galicia Hoxe”entre as doce ca-beceiras galegasde informacióndiaria, e moi poucos semanarios,que son o ámbito no que se re-clama máis galego (78% dos en-quisados) despois do cinema(81%), e seguidos da Internet(73%) e os xornais (66%).

Hai demanda

As xeracións máis novas, de es-tudos medios ou superiores e quenormalmente falan galego son asmáis concienciadas con respectoa esta minorización da lingua noeido da comunicación, pero en li-

ñas xerais, máis da metade da po-boación entrevistada, no caso deque se editara un novo xornal,

preferiríao en ga-lego, mentresque un terzo op-taría por un coamesma presenzadas dúas linguas,e a un 11% gus-taríalle que foraen castelán.

Monteagudosalienta que afalta de compe-tencia lecto-es-critora nos fa-lantes xa non éun atranco: casedous terzos dapoboación lengalego sen pro-blemas, sobretodo a xente no-va, que accedeua unha educa-

ción na lingua propia. “Este ve-llo obstáculo xa está moi supe-rado. O argumento actual dasempresas é que non hai deman-da nin receptividade, e o nosoestudo amosa todo o contra-rio”, salienta Monteagudo. Oprexuízo de que o público pre-fire castelán está a ser desbota-do: “non só hai demanda, se-nón que hai preferencia pologalego, e conciencia da escase-za de oferta, nos medios escri-tos en particular.” O estudo di-

ríxese fundamentalmente ásempresas de comunicación, re-clamando unha maior amplitu-de na oferta. Hai máis posibili-dades de consumo das que sepensan: “A actitude social ébastante receptiva, hai esixen-cia de galego.”

Cara o consumo de masas

Mais certas producións cultu-rais en galego seguen a ser deconsumo minoritario: “hai un-ha oferta ampla e variada de li-bros e revistas, pero se pensascoa mentalidade do consumi-dor medio, as ofertas que haien castelán, de formatos e con-tidos máis variados, non a haien galego.” A literatura en ga-

lego e as publicacións culturaisteñen un público reducido,“aínda que cualitativamentemoi importante, porque é pú-blico culto”, indica Monteagu-do. “Pero o que nos falta é che-gar ao consumo de masas. Paraisto é fundamental o papel dosmedios de comunicación, queson os que poden axudar a di-vulgar a cultura galega, e con-seguir que o consumidor mediopoida ler en galego calqueracousa. Ese é o reto da expre-sión cultural galega.”

O Plano: un avance

Un dos sectores acometidospolo Plano Xeral de Normali-zación Lingüística é precisa-mente o que integran mediosde comunicación e industriasculturais. Consciente da im-portancia deste campo na per-cepción social do galego, a co-misión propón medidas comaincrementar a un 30% o conti-do en galego dos xornais deaquí en dez anos. “Ás vecesbótase en falta esa exactitudeno Plano, e agradécense medi-das tan concretas en canto atemporalización e obxecti-vos”, explica Monteagudo. Oque non está moi claro é comose vai conseguir isto: é uncompromiso que non afecta áAdministración. É un obxecti-vo bastante ambicioso, que re-quire a colaboración das em-presas de comunicación.”♦

O 81% opina o mesmo do cinema

O 66% dos cidadáns considera queo uso do galego na prensa é escaso

A CIG-Ensino, coma moitosoutros colectivos, salienta anecesidade de materializar asmedidas máis urxentes e de-signar responsabilidades: “te-mos unha sensación contradic-toria co plano: por unha bandaé un salto cualitativo despoisdunha política de vinte anospor parte da Xunta que fraca-sou. Non é o mellor plano, ninno seu desenvolvemento ninna súa concreción final, peropolo menos hai plano. Haberá

que ver o compromiso real doGoberno. ”♦

‘Os inspectoresserán efectivos,aínda que sexaun métododificultoso”Anxo Louzao (CIG)

‘Polo menos hai plano’

‘O argumentoactualdas empresasxornalísticas é quenon hai demandanin receptividade,e o noso estudoamosatodo o contrario” H. Monteagudo

FUNCIÓNS:Colaboración na xestión diaria do local da Mesa en

Santiago.Colaboración na xestión da páxina web da Mesa.Tarefas administrativas, arquivo, elaboración de

relatorios e atención ao público.

REQUÍRESE:Dominio oral e escrito do galego e compromiso co

idioma.Dominio do pacote de Office e de internet.Capacidade de comunicación co grande público, os

media e internamente.

Disposición para o traballo en equipa.Resolutiva e con recursos.Coñecemento das temáticas relacionadas coa lingua

e o seu tecido institucional.Coñecemento sobre políticas lingüísticas e a situación

legal do galego.

VALORARASE:Experiencia en posto semellante e/ou en traballo

asociativo.Dominio escrito dos estándares portugués e/ou

brasileiro.Coñecemento de inglés e/ou francés.

precisa un/ha AUXILIAR ADMINISTRATIVO/A OFRÉCESE:Incorporación inmediata.Retribución 688 euros netos (e 2 extraordinarias).Xornada completa (de 10 a 14 e de 16 a 19 h.).Lugar de traballo: Santiago de Compostela.

As persoas interesadas poden enviar CVantes do 7 de Outubro indicando referencia“Auxiliar Administrativa/o” ao Apdo. deCorreos 247 – 15705 de Santiago deCompostela, ao [email protected], ou entregalo en manno local nacional da Mesa: Campo doCruceiro do Gaio 7 - 1º, de Santiago.

PACO VILABARROS

“bilingüismo” tira sempre cara ásupremacía do castelán.”

O PSdG-PSOE, pola contra,aposta pola convivencia harmó-nica. Manuel Luis Rodríguez,voceiro de Educación no Parla-mento, afirma: “mantemos esaposición de avogar pola igualda-de de condicións entre as dúaslinguas, o que pensamos que vaifavorecer á lingua historicamen-te castigada. Queremos que esteaa lingua galega exactamenteigual de presente có castelán.”En opinión dos socialistas, a di-glosia prodúcese segundo a dis-tribución xeográfica dos centrosdocentes: “hai zonas onde hai re-ticencia a impartir en galego, eoutras onde case o 80% das ma-terias se dan nesta lingua. Os es-tudantes teñen que coñecer o seudereito a usalo, é unha cuestiónde liberdade individual.” Insíste-se moito no carácter non coerci-tivo das medidas, o que é perci-bido por parte de moitos colecti-vos coma unha continuación dapolítica lingüística anterior, ten-dente ao desequilibrio cara ocastelán.

Eduardo Gutiérrez, por outrabanda, afirma: “realmente, a aná-lise da situación que acompañaao texto é unha negación do con-cepto de bilingüismo harmónico,que é totalmente acientífico:amosa que a situación en detri-mento do galego é dinámica, vaien progresión xeométrica.”

A participación no Plano

Logo dunha serie de consultas,entrevistas e conversas, diferen-tes persoas e colectivos repre-sentativos dos distintos sectoresforon convocados para formarparte das comisións verticais.Mais hai ausencias importantes,como é o caso da CIG. Rafa Vi-llar conta que foron consulta-dos, e puideron propor medidas,pero “non fixeron ningún inten-to máis por comunicarse con-nosco, un dos sindicatos máisrepresentativos de Galiza, conpreto de 40 mil afiliados. Con-vocáronnos a unha xuntanzaanónimamente, e non pasaronde aí: no proceso de elaboraciónparticipamos nalgunha entrevis-ta previa, na que xa deixamosclaro o noso compromiso e dis-posición a contribuír ao seu éxi-to, tanto no ámbito que máis depreto nos toca, que é o sociola-boral, coma nos demais. A lin-gua é un problema común a to-dos, e na medida en que poida-mos axudar, adiante.”

Eduardo Gutiérrez salientatamén a necesidade de que unplano sobre a lingua implique aparticipación de toda a socieda-de: “se cadra, ese concepto debe-riase completar, incluíndo abso-lutamente todos os sectores, e,en segundo lugar, ao final do pe-ríodo de redacción antes de leva-lo ao Parlamento, habilitar unperíodo de coñecemento total eglobalizado. Moita xente partici-pou nas mesas sectoriais, peroconviña ter unha visión de con-xunto. Mesmo debera ser com-pletado requerindo algún infor-me adicional, de entidades comao Consello da Cultura.”♦

H.VIXANDEUn acordo asinado entre aDeputación da Coruña e oConsorcio das Mariñas leva-rá a internet sen fíos a prezosmoi económicos aos concellosdo contorno coruñés. A impli-cación do Ministerio das Ad-ministracións Públicas per-mitirá financiar o proxecto.

O proxecto pretende impulsar o“acceso dos cidadáns ás novastecnoloxías e a súa integraciónnos eidos culturais e educativos”.Para iso, establece como obxecti-vos a conexión das zonas ruraisou máis desfavorecidas en cantoa servizos dixitais e a creacióndunha rede que permita propor-cionar banda ancha aos usuarios.

A intervención da Administra-ción do Estado neste proxecto nonsó garante parte do seu financia-mento, tamén vén a significar uncambio de talante respecto ás co-nexións sen fíos e á participacióndos concellos nas iniciativas paralevar internet á cidadanía.

Até agora, tanto o Estado co-mo a Comisión do Mercado dasTelecomunicacións foran obstá-culos importantes no desenvol-vemento da internet rural porquede feito non permitían ás Admi-nistracións salvar a discrimina-ción que sufrían os concellos ru-rais fronte ás áreas urbanas, ondesi había internet de banda ancha.Dous concellos do Estado, undeles o galego de Ponteareas,afrontaran ameazas de multaspor parte da Comisión do Merca-do das Telecomunicacións pordar internet de balde aos seus ci-dadáns a través de redes sen fíos.

Agora, o proxecto promete“conexión a internet gratuíta, oua baixo custe, de todos os cida-

dáns dos concellos do Consor-cio” e para iso, o MAP pon me-dio millón de euros, a metade doque está presupostado, xa que osrestantes cartos corren a cargo daDeputación coruñesa.

O proxecto impulsado polaDeputación da Coruña pretendesalvar a chamada “fenda dixital”,pero é máis ambicioso. Non sótratará de permitir o acceso detoda a cidadanía á internet ou deintroducir de veras a Administra-ción en liña para non ter que des-prazarse para realizar trámitesdiante do Concello, tamén im-pulsará a implantación dalgun-has tecnoloxías que hoxe estánaínda por desenvolver totalmen-te, como son o software libre oua telefonía sen fíos gratuíta, achamada telefonía IP.

Que o Ministerio das Admi-nistracións Públicas permita estasdúas iniciativas tamén supón uncambio de actitude no Gobernocentral. Antes era remiso a que oEstado participase en iniciativaspara abaratar o custo dos progra-mas informáticos e deixaba nasmans privadas o desenvolvemen-to das tecnoloxías máis avanza-das. Hoxe xa non é así, por iso xaadiantou un amplo programa paralevar a internet no Estado ao nivelde utilización que se rexistra nou-tras partes de Europa.

O proxecto da internet sen fí-os empregará a tecnoloxía Wire-less Fidelity baixo a norma detransmisión 802.11 b e chegará atodas as zonas rurais dos conce-llos das Mariñas.

Foro en Ponteareas

O cambio de talante respecto á in-tervención dos poderes públicosnas redes de telecomunicación

centrou o 1º Foro Ponteareas Dixi-tal, que se celebrou na capital doCondado o sábado 25 de setembro.

Ponteareas instalara, en maiode 2003, unha rede sen fíos parao acceso dos veciños a internetde forma gratuíta. Pouco despoisde comezar a súa instalación, aComisión do Mercado das Tele-comunicacións abriulle un expe-diente. “As operadoras impulsa-ban este tipo de expedientes paratratar de parar proxectos como onoso, querían aplicar un correcti-vo exemplificador”, explicouUxío Potel, o mentor da rede dePonteareas e organizador do Fo-ro. “Non había nada ilegal eposteriormente unha nova Lei deTelecomunicacións de novembrode 2003 abrandou as condiciónspara este tipo de redes, pero xaconseguiran dar a imaxe de queera ilegal”, engadiu Potel.

No Foro, o avogado e técnicoda Comisión do Mercado das Te-lecomunicación, José ManuelMorán Rivero, dixo que a rede“é legal” e “louvábel” e animou

a outros concellos e Administra-cións a facer outro tanto, todavez que o acceso á internet for-ma parte do servizo universal detelefonía, aínda que moitos cida-dáns non teñen este servizo –endecembro de 2004 remataba ini-cialmente o prazo de substitu-ción da telefonía rural de accesocelular, que non dá acceso á in-ternet, e o Goberno prorrogoullea Telefónica o prazo.

A actitude das operadoras éboa proba de que hai un cambiode tornas respecto a un fenóme-no imparábel como son as redessen fíos –en Galiza estudan im-plantalas en Maceda, As Pontes,Cangas e Xove, entre outros con-cellos. R, Vodafone, Comunitel eTelefónica confirmaran a súaasistencia ao Foro pero poste-riormente todas elas enviaron uncorreo electrónico á organiza-ción anunciando que non acudi-rían. “O curioso é que todas em-pregaron a mesma escusa: mo-rréralle un familiar á persoa queía vir”, ironizou Uxío Potel.♦

Nº 1.144 ● Do 30 de setembro ao 6 de outubro de 2004 ● Ano XXVIIA petición dun pai

O RexistroCivil de Vigorecoñece a‘nacionalidadegalega’

H.V.O vigués Alexandre Prietoconseguiu que o RexistroCivil de Vigo recoñecese a“nacionalidade galega” aosseus dous fillos e que ano-tase esta circunstancia nafolla de inscrición de nace-mento. Este feito poderíaservir para que fixesen omesmo todos os adultosque quixesen.

Este cidadán realizou asolicitude no momento deinscribir ao seu segundo fi-llo, pero foi rexeitada ini-cialmente polo Rexistro Ci-vil, aínda que lle informaronque podía solicitala poste-riormente. Así o fixo, tantopara un fillo como para ooutro, e o xulgado de pri-meira instancia, encargadodo Rexistro Civil, aceptouanotar marxinalmente a “na-cionalidade galega” dosdous cativos. A petición íaacompañada dunha instru-ción da Dirección Xeral deRexistros e Notarías.

Agora, ao mesmo tempo,nas dúas inscricións dosdous rapaces tamén figura asúa “nacionalidade españo-la”. “Non é moito, pero é al-go”, dixo o pai a respecto dorecoñecemento da súa na-cionalidade galega.

Estas solicitudes taménse teñen producido con cer-to éxito en Catalunya e po-derían estenderse entre osadultos. Para coñecer o pro-ceso completo, consultar apáxina http://www.ciberir-mandade.org/cirman/arqui-vo/rexcivil.htm.♦

A.N.T.A Plataforma Social pola Defen-sa do Alto Ulla foi a entidadeconvocante dunha manifestacióncelebrada a mediodía do domin-go 26 de setembro que rematoucortando o Camiño de Santiagoao seu paso por Portomarín.

“Ríos para a vida non para onegocio” e “Río Ulla vivo nonmáis encoros” eran dúas daspancartas que portaron os mani-festantes. Outra pancarta, “Enco-ro de Frádegas, atentado ao nosopatrimonio”, rematou penduradada ponte sobre o encoro de Bele-sar. Nesa mesma ponte, que for-ma parte do Camiño de Santiago,os manifestantes cortaron o trán-sito de vehículos.

A mobilización estendeuseao centro da vila de Portomarín,onde se celebraba unha concen-tración de Seat 600 e na que osasistentes se solidarizaron cosparticipantes na protesta.

A Plataforma pola Defensa doAlto Ulla denunciou a pretensiónde Unión Fenosa de construír unencoro “coa permisividade daXunta de Galiza”, o que levaría a“instalar en Frádegas un muro de10,75 metros de alto e 90 metrosde lonxitude que influirá negati-vamente sobre o clima aumentan-do as néboas e incrementando aspestes e pragas sobre os cultivos.Suporá a morte irreversíbel duntramo de río, a desaparición dunecosistema excepcional, afectan-do negativamente ao desenvolve-mento de todo tipo de proxectos eactividades vinculados á posta envalor dos recursos naturais e dopatrimonio: agricultura ecolóxicae de calidade, turismo rural, aulasda natureza, sendeirismo e outrosdeportes, visitas ao patrimonio,etc. Influirá negativamente naeconomía da zona, sendo un fac-tor máis para o despoboamento ea emigración”.♦ A manifestación tivo lugar en Portomarín.

Os prexudicados polos encoros no alto Ullacortan o Camiño de Santiago

R evita acudir a un foro sobre redes de comunicación en Ponteareas

A Deputación da Coruña levaráinternet sen fíos aos concellos das Mariñas

As redes sen fíos permiten navegar pola internet sen estar na casa. Na imaxe, Salva-dor Gómez, atrás, e Uxío Potel . PACO VILABARROS

A.N.T.A manifestación celebrada odomingo 26 de setembro en Fe-rrol para protestar contra oplan do Goberno de segregar eprivatizar o estaleiro de Fenefoi un éxito de asistencia e or-ganización. 40.000 persoasacudiron a un acto ao que se su-maron todas as forzas políticas.

De todos os que comprometeran asúa asistencia, só faltou Touriño,pero mandou un propio, o seu se-cretario de Organización RicardoVarela. Os restantes secretarios xe-rais das forzas do Parlamento ga-lego estiveron os dous: Xesús Pal-mou (PP) e Anxo Quintana(BNG), e por suposto os líderessindicais da CIG, CCOO e UGT,Xesús Seixo, Xan María Castro eXesús Mosquera respectivamente.

A manifestación celebrada enFerrol contra o plan de segrega-ción e privatización dos estalei-ros de Izar o domingo 26 de se-tembro foi multitudinaria. Arre-dor de 40.000 persoas percorre-ron as rúas máis céntricas da ci-dade para amosar a súa oposicióna un plan que significaría a liqui-dación do antigo estaleiro de As-tano en Fene e un golpe de mortepara o debilitado sector naval fe-rrolán despois das reconversiónsdos oitenta. Neste sentido, polasadhesións e a asistencia, a mobi-lización lembraba aos actos quese sucederon ao longo dos oiten-ta tanto en Ferrol como en Vigo.

“Salvemos o sector naval pú-blico. Polo futuro da comarca”,dicía a pancarta que abría a mani-festación, que estaba asinada po-las CCOO, a CIG e a UGT. Ade-mais dos dirixentes políticos e sin-dicais galegos, tamén se atopabanpresentes o coordinador de Iz-quierda Unida, Gaspar Llamaza-res, o conselleiro de Innovación,Industria e Comercio, Xoán Ro-dríguez Juste, os alcaldes de Fe-rrol e Fene, Xoán Xuncal (PP) eXosé María Rivera Arnoso(BNG), o concelleiro socialista epresidente local do PSOE AmableDopico, os concelleiros do BNGencabezados por Xaime Bello e o

representante de Independentespor Ferrol, Xoán Fernández.

A pesar de manifestar o seurexeitamento ao plan da SEPI desegregación e privatización deAstano, os representantes socia-listas e populares nesta marchanon puideron evitar os apupos easubíos dos asistentes contra elesmesmos. Acusábanos de ter con-sentido chegar a esta situación.Por outra banda, o concelleiro deIF Xoán Fernández foi vítima dolanzamento de ovos por parte devarios asistentes cando xa rema-tara unha manifestación que forapacífica en todo momento.

Máis mobilizacións

As manifestacións nas rúas deFerrol sucedéronse ao longo das

últimas dúas semanas. O martes28 produciuse unha segunda xor-nada de paro que estivo acompa-ñada por mobilizacións que cor-taron o tránsito nalgunhas víasda cidade e provocaron algunhasretencións de tráfico.

O mércores 29 os traballado-res do naval e máis da industriaauxiliar protagonizaron unhaconcentración no interior do es-taleiro da antiga Bazán, xustodiante da sala de turbinas.

Para o xoves 30 de setembro,un día despois da reunión dossindicatos coa SEPI, está previs-ta unha xornada de folga dosdous estaleiros de Izar na ría deFerrol. O paro estará acompaña-do dunha serie de mobilizaciónsentre as que figurará un bloqueodo porto de Ferrol.♦

As claves económicasda crise do PP

MANUEL CAO

O actual PP de Galiza é o resultado da refundación de finais dadécada dos oitenta coa inclusión, baixo o paraugas do lideradode Manuel Fraga, de colectivos que van dende a extrema dereitaao centrismo galeguista-reformista con territorio político propio.Até a chegada do PP de Aznar ao goberno na Moncloa, o grao deautonomía e solidez deste modelo de partido foi elevado, pero,dende 1996, foron continuos os intentos do PP de Génova poracadar o control directo con sucesivos ataques e contraataques,tanto no partido como no Executivo. Politicamente, o deseño deGénova para Galiza é semellante ao PP do País Vasco ou Cata-lunya na liña ideolóxica dun partido centralista conservador, é di-cir, sen autonomía decisoria nin capacidade política propia.

Das claves económicas da crise cómpre destacar, en primei-ro lugar –e, talvez, como factor principal– o control da burocra-cia autonómica, provincial e local, por ser o núcleo de poder do-minante en Galiza. Isto significa controlar o emprego público, édicir, os cargos de elección política directa, sistemas de designa-ción por concursos e oposicións, contratación laborais directasou inducidas, etc. O control do poder político-burocrático per-mite decidir sobre a asignación de recursos en materia de com-pras e contratos de obra e servizo, cun alto grao de discreciona-lidade por parte do decisor público e, tamén, implica decidir so-bre o tipo, características e contía das tranferencias e investi-mentos realizadas polas administracións públicas. Pero a clavedo poder da burocracia político-administrativa está no deseñodas estruturas institucionais e organizativas, incluído nos regula-mentos, nas rutinas internas, nos mecanismos de decisión indu-cidos, etc. O papel central da burocracia na economía galegaconverte a batalla polo seu control no nó gordiano do poder realno país. Isto significa, falando en prata, quén e para quén se exer-ce o clientelismo, quén será contratado, cál e cómo será a recua-lificación urbanística, a qué empresa se lle contrata determinadaobra e a qué prezo, onde se fará determinada infraestrutura via-ria, equipamento público, etc. Neste sentido, o modelo de Géno-va para Galiza é o da comunidade autónoma de Madrid para pro-vincias o que permitiría, por exemplo, que os irmáns de Ana Bo-tella puidesen colocar os seus vástagos na burocracia da Xunta,Deputación ou Concello de Ourense, etc. A contradición co sis-tema Baltar-Cacharro é evidente pois eses postos están reserva-dos, agora, para os recadadores de votos locais e provinciais dosque, até hoxe, arrincaron as maiorías absolutas Fraga e o PP.

Unha segunda vertente atinxe ao control dos sectores reaisda economía. A existencia da Xunta fixo máis fluídas as rela-cións entre as decisións públicas e privadas seguindo, en moitoscasos, a lóxica da rent-seeking, dando lugar a unha interrelaciónde intereses, pola que algunhas empresas se viron relativamen-te beneficiadas ao poder concorrer aos contratos autonómicoscon posibilidades de éxito. Moitas oportunidades de negocio fi-caban fóra do control dos axentes próximos ao PP estatal e con-tribuían a autonomizar as preferencias dos axentes económicose sociais que operan en Galiza. Pola contra, o modelo de Géno-va tenderá a privilexiar os contratos a nivel de Estado tal comose puxo de manifesto na xestión do Prestige cortando a conso-lidación e expansión dalgunhas empresas autóctonas que me-draron ao abeiro das relacións co poder autonómico e local.

A perda das eleccións do 14-M agudizará as liortas inter-nas no PP unha vez esgotada a posibilidade de compensar conprebendas, economicamente atractivas, a perda de poder polí-tico directo. A curto prazo, a inxerencia política en Galiza re-sulta atractiva para o PP de Génova tanto por razóns económi-cas como políticas pero pode ocasionar un dano irreversíbel nabase electoral que rematará coa perda do poder na Xunta.♦

Nº

1.14

4 ●

Do

30 d

e se

tem

bro

ao 6

de

outu

bro

de 2

004

●A

no X

XV

II

‘O papel central da burocraciana economía galega converte a batalla

polo seu control no nó gordianodo poder real no país”

Manuel Fraga e Xosé L. Baltar á saída da reunión nun restaurante compostelá.

PERF

ECTO

CO

ND

E

Queren que o estaleiro de Fene sega a ser público

Corenta mil persoas rexeitanen Ferrol o plano para Izar

A CIG considera que o ministrode Economía Pedro Solbes e oGoberno central no seu conxuntoestán en perfecta sintonía conBruxelas pero que realizan de-claracións sobre unha posíbel so-lución ao conflito para calmar osánimos. En palabras do secreta-rio de Política Industrial da Fe-deración do Metal da CIG, Xur-xo Cordero, obxectivo destas“manobras é tratar de desactivara alarma social que crea unha si-tuación de crise deste calado”.

Porén, para o sindicato na-cionalista o que vén a dicir a no-va Comisaria da Competencia,Neelie Kroos, é que as axudasdadas a Izar hai que devolvelas,

“só que agora fala de flexibilida-de dos prazos”, algo que “coinci-de completamente coa posiciónde Solbes”.

A falta de confianza en Sol-bes empeza a ser unha nota do-minante, sobre todo despois deque o ministro anunciase que osplans do Goberno para segregare privatizar Izar seguen adiante apesar do pronunciamento doCongreso a pasada semana a ins-tancias do BNG.

O presidente da SociedadeEstatal de Participacións Indus-triais, SEPI, Enrique MartínezRobles, tamén mantén unha po-sición ambigua. A pasada sema-na asinou un documento no que

deixaba a un lado o proxecto desegregación dos estaleiros civísde Izar, pero despois anunciouque estes plans seguen adiante.

Para a CIG, as negociaciónsque manteñen a SEPI e os sindi-catos non poden descansar sobre oanuncio de segregación e a priva-tización, senón sobre un plan in-dustrial centro por centro que ve-xan o estaleiro público desde unpunto de vista global. En casocontrario, “as negociacións debe-rían racharse”, indicou XurxoCordero. Con esta posición acudi-ron os representantes do sindicatonacionalista á reunión co presi-dente da SEPI celebrada o mérco-res 29 de setembro en Madrid.♦

‘Solbes está en sintonía con Bruxelas’

A manifestación partiu da Porta Nova e concluíu na Praza de Armas. J. ANTÓN / La Opinión

A.N.T.A identidade de Catalunya nunfuturo no que os avances so-ciais sexan definitorios da polí-tica autónoma. Iso é o que pre-tende Pasqual Maragall paraesta lexislatura, na que o Parla-ment redactará o novo Estatut.

O tripartito que goberna a Ge-neralitat (PSC, ERC e IU-IC-VA) é consciente do que supuxoen Catalunya o cambio políticodas últimas eleccións autóno-mas. Se tras o acordo que ele-vou a Pasqual Maragall á presi-dencia a tensión co gobernocentral e a crise interna –entre-vista de Josep-Lluís Carod Ro-vira con dirixentes da ETA, aslistas negras dos xornais…– de-morou no tempo a transición dopujolismo, o president escolleuo debate sobre Política Xeral noParlament para explicar en queconsiste a súa aposta de cara aofuturo. Foi realmente un discur-so de investidura e quizais de-mostrou, coas novas circuns-tancias de contar cun goberno“amigo” en Madrid, meirandecapacidade de goberno que haicase un ano.

A principal liña do que Ma-ragall pretende para Catalunyanos próximos anos discorre po-la redacción dun novo Estatutode Autonomía, capaz de darlleresposta á “nova demanda pa-

triótica”. A tese de Maragall,que bebe tamén das fontes doideario político de EsquerraRepublicana, consiste en con-verter o caudal de identidade,asentado entre os sete millónsde cataláns, nunha forza moto-ra de avance social. “Mellorsanidade, mellor educación,máis oportunidades para osque nacemos aquí e os que aca-ban de chegar. Todo isto confi-gura un novo patriotismo quedebemos defender”. Se o go-berno de Jordi Pujol fixo atransición do franquismo recu-perando a simboloxía do go-berno catalán da II República,Maragall toma todo o feito pa-ra superalo, ofrecéndolle á so-ciedade os froitos dese senyque alcanzou nestes anos altascotas de progreso e crecementoeconómico e social.

Para a oposición, este posi-cionamento político é unha ente-lequia destinada a ocultar os pro-blemas reais dos cataláns. ArturMas, líder de CiU, destacou quepor baixo dese “nacionalismo deFórum” reside un compromiso“de fiel infantaría cos ditados dadirección do PSOE en Madrid”.O PP, pola súa banda, critica quese busquen maneiras “fáciles dedixerir” para crear tensións entreo ritmo de desenvolvemento deEspaña e de Catalunya”, dixo Al-berto Fernández.♦

Nº

1.14

4 ●

Do

30 d

e se

tem

bro

ao 6

de

outu

bro

de 2

004

●A

no X

XV

II

Unha votaciónsorpresivaFRANCISCO RODRÍGUEZ

Moitos e moitas galegas ficaron sorprendidos e sorpren-didas de que unha iniciativa do BNG a respecto do futu-ro de Izar saíse adiante apoiada por todos os grupos par-lamentarios do Congreso dos Deputados, agás o do go-berno. A sorpresa foi incisiva porque, nesta ocasión, ti-veron oportunidade de comprobar a eficacia da acciónpolítica do BNG a través de numerosos medios de comu-nicación, nomeadamente radios e televisións, moitas de-las privadas. Non vou negar que un fenómeno desta cas-te non é frecuente: deixar o goberno en minoría e impac-tar ou romper a censura mediática. O primeiro ten a vercoa lóxica, a coherencia e a xustiza do que se defende,pero tamén cunha conxuntura específica: os máis ache-gados ao goberno tiñan motivos para se veren obrigadosa reaxir distanciándose da súa alianza estratéxica. Candocómpre premer sobre un goberno para que acepte certasdemandas dos socios, até agora desatendidas, ou mesmopara que se decate de que non se pode conducir displi-centemente, entón non vén mal un aviso sobre o valor dovoto de cada quen.

Sen dúbida, a xustiza e a coherencia da moción axu-daron nas conversas previas que mantivemos con todosos grupos parlamentarios a tirala adiante. Neste aspec-to houbo que vencer resistencias dos que non queríanque figurase o regreso de Izar-Fene á construción navalconvencional. Argumentaban claramente que así habe-ría que repartir a carga de traballo entre máis. Feliz-mente, reaxiron de forma correcta ao fin, entendendoque a solidariedade global pasaba pola integración dun

estaleiro sacrificado inexplicabelmente en 1984, en be-neficio do resto. Axudou tamén a experiencia de deba-tes anteriores. Precisamente, un celebrado a fins de xu-ño onde ficamos sós porque non nos pregamos aos di-tados do PSOE, plasmados nunha moción, iniciativa deIU, que non foi capaz de se manter firme nunha tran-sacción con nós na que sedefendía a continuidade detodos os centros, o mante-mento da cota de producióne o regreso de Izar-Fene áconstrución naval civil. O re-presentante desa forza políti-ca felizmente non quixo vol-tar repetir esta conduta. Nonfai falla dicir que na batallaelectoralista e social do PPcabe dar apoio a unha mo-ción que nunca respaldaríande estaren no goberno.

Digo todo isto para que secomprobe a mestura de conxuntura apropiada e relacióndiplomática que poden producir resultado tan sorpren-dente. A eficacia desta moción depende de como sexainstrumentalizada polos axentes sociais máis directamen-te afectados, os sindicatos, e polas institucións das co-munidades autónomas co problema do sector naval noseu territorio. Sen dúbida que xa tivo os seus efectos: re-coñecer que o período de negociación pode ampliarse du-rante tempo, clarificar que só hai unha axuda declaradaincompatíbel coa libre competencia e mesmo cambiar deactitude a respecto de que non se podía modificar paranada o deseño do goberno. Certo que non foi só o gober-no o máis preocupado polo resultado da votación noCongreso. Tamén houbo algúns sectores sindicais que,sobre todo inicialmente, viron na moción un torpedo pa-ra inviabilizar un acordo de fondo que xa tiñan co gober-no. Polo tanto, un novo elemento desestabilizador para osseus pactos políticos-sindicais. Porén, está claro que foiun balón de osíxeno para reforzar as reclamacións so-ciais, as sindicais máis xenuinamente sinceras e positiva-

mente reivindicativas. Se Galiza contase con outro go-berno autonómico, sería unha ferramenta de ouro nas sú-as mans para non consentir ningunha alternativa que eli-minase a construción naval civil na ría de Ferrol. Seríaunha ferramenta inapreciábel para forzar, dunha vez portodas, a creación dun complexo industrial naval, civil e

militar, con Izar-Ferrol e IzarFene.

Porén, este éxito –así foirecoñecido por todos os gru-pos parlamentarios– ten omérito de representar unhaalternativa moi coherente so-bre os problemas do sectornaval no Estado español. Aconcepción da moción e assúas propostas só podían serenunciadas polo Bloque Na-cionalista Galego, grazas aocoñecemento e á experienciasobre o sector, sobre as polí-

ticas dos sucesivos gobernos españois e da UE ao res-pecto, de persoas como o noso compañeiro Xosé Díaz.Desafortunadamente, a opinión pública, en especial a ga-lega, non puido acceder a ningunha información sobre odebate co señor Solbes que tivo lugar na semana anteriorá da moción. Alí ficou claro até que punto a posición dogoberno era política e non empresarial. Alí ficou claro ta-mén como do que se trata é de reducir produción civil,eliminar centros e preparar o campo para a concentracióndesta industria a escala da Unión Europea. Este debatenaturalmente non tivo éxito mediático ningún, e menosna Galiza. Pero expresa moi ás claras non só a constan-cia, insistencia e argumentación continuas do BNG noCongreso dos Deputados sobre moitos temas que atinxeno noso país e tamén á humanidade. Se a opinión públicagalega puidese só albiscar de lonxe a dialéctica real dodebate parlamentario e o que representa cada quen, coatan escorada representación popular dada polas urnas, se-ría máis consciente da importancia vital do nacionalismopara Galiza. Pero esta é outra historia…♦

‘Se Galiza contasecon outro goberno autonómico,sería unha ferramenta de ouro

nas súas mans para non consentirningunha alternativa que eliminase

a construción naval civil”

O tripartito defende o estado de benestar como esencia dun novo patriotismo

Maragall reclamaun pulo adiante na soberanía catalá

O presidente da Generalitat, Pasqual Maragall, reclama un patriotismo baseado no avance social.

A.N.T.Giorgos Monastiriotis, un mari-ñeiro da armada grega, vén deser condenado a tres anos e catromeses de cárcere por se negar aembarcar cara á Guerra do Irakpor obxección de consciencia.

O mariñeiro profesional GiorgosMonastiriotis levaba cinco anosna armada de Grecia cando osEE UU invadiron o Irak e o go-berno de Atenas decidiu apoiar oataque enviando ao golfo Pérsicoo buque Navarino, en maio doano pasado. Foi entón candoMonastiriotis decidiu oporse eficar en terra, após escribir unhacarta dirixida aos seus superioresna que consideraba ilegal obriga-lo a participar no bombardea-mento de civís e na catástrofeque suporía o ataque norteameri-cano, tendo en conta o contratoque asinara ao ingresar no corpo.

Segundo denuncia AmnistíaInternacional, este documento, aoigual que o feito de se presentarvoluntariamente ao consello deguerra celebrado na súa contra opasado 13 de setembro, proban aboa vontade do soldado e a ilexi-timidade da súa condena. “Mo-nastiriotis é un preso de concien-cia, sen ningún delito que xustifi-que unha pena de máis de tresanos nunha cadea militar”, afirmaesta organización.

Desde o cárcere de Corinto, noque ingresou tan pronto se soubo asentenza, o propio mariñeiro escri-biu unha nova carta na que se laia-ba de que as autoridades civís oabandonasen á súa sorte ao deixalo

á mercé da decisión militar. “É cu-rioso que a min me condenen a tresanos e catro meses cando a máxi-ma pena que está acumprir un dos de-tidos polas tortu-ras en Abu Ghraibé de oito meses”,subliñou Monasti-riotis en relaciónao famoso casodos malos tratos apresos nunha ca-dea iraquí.

Amnistía Internacional, xun-to con outras organizacións dedefensa dos dereitos humanos,

elevou unha protesta formal aogoberno grego para que reguledun xeito eficaz a obxección de

c o n s c i e n c i a .Arestora, en Gre-cia o servizo mili-tar é obrigatorio eexiste unha alter-nativa civil á quese pode accedersó antes de ingre-sar nas forzas ar-madas. Para Am-nistía, a lexisla-

ción helena debería prever os ca-sos nos que soldados de reem-prazamento ou voluntarios deci-

dan facérense obxectores logo deentraren a formaren parte do ser-vizo activo.

Giorgos Monastiriotis recibiumostras de solidariedade de todosos movementos antibelicistas deEuropa. En resposta a este apoio,o mariñeiro dixo sentirse arroupa-do pola xustiza “dunha sociedadecomo a grega que rexeitou o asa-sinato do pobo iraquí”.

Pódese ampliar informaciónsobre este caso na páxina electró-nica de Amnistía Internacional(www.es.amnesty.org) ou na daagrupación de resistentes contra aguerra (www.wri-irg.org).♦

Nº

1.14

4 ●

Do

30 d

e se

tem

bro

ao 6

de

outu

bro

de 2

004

●A

no X

XV

IINun xantar cunha ducia de fundadores do Par-tido Socialista, un deles, Jaime Gama, apeloua un voto maioritario para José Sócrates, nasprimarias socialistas que o enfrontaron duran-te a pasada semana a João Soares e a ManuelAlegre. É a primeira vez que a elección docandidato revestía este formato e a el se acudiupara tentar resolver alonga crise iniciada poladimisión de AntónioGuterres, como conse-cuencia da derrota sufri-da nas eleccións muni-cipais de hai un par deanos e sucesivos escán-dalos e decepcións, deEduardo Ferro Rodri-gues ao propio presi-dente, Jorge Sampaio.

O apelo á maioríaabsoluta de Jaime Ga-ma semella que funcio-nou. José Sócrates va-rreu na primeira volta ecunha participaciónhistórica da militancia. Uns días antes, nun-ha entrevista concedida ao diario Público re-clamaba que os adversarios calasen despoisdo congreso que vai desenvolverse este finde semana en Guimarães. Como anticipo de-se silencio, un destacado deputado socialista,Vicente Jorge Silva, antigo director do citado

diario, presentaba a súa demisión ao presi-dente do PS, António de Almeida Santos, de-sencantado co rumbo que pode adquirir opartido a partir deste momento. Moitos vo-tantes de Sócrates recoñecían votaren co co-razón partido: situado na ala centro dereitado partido, non era o candidato preferido, pe-

ro si o único en condi-cións de retirar a derei-ta do goberno. AntónioCampos, ex eurodepu-tado soarista e un doscomensais a aquel xan-tar, resumía así a situa-ción: “se o PS fose unclub de amigos, votaríapor João Soares. Se fo-se un sector de pensa-mento, por Alegre, perovoto por Sócrates porser un home determina-do a gañar...”

Mentres Sócratesinsiste en ubicarse na li-ña do progresismo de-

mocrático, destacando as converxencias cosdemais candidatos e reivindicando a fidelida-de á historia do PS, Alegre e Soares acúsanode practicar un discurso neutro que só favo-rece a outra esquerda. Sócrates, a diferenzados outros candidatos, maniféstase pesimistaa respecto dun entendemento co Partido Co-

munista (PCP), tanto polo seu inmobilismoideolóxico como pola necesidade de manter aautonomía estratéxica do propio PS.

Perde a orientación de esquerda no PS,mentres no PCP, en pleno debate preparato-rio do congreso que debe realizar en novem-bro próximo, afloran as “vellas” propostas.O renovador José António Lopes Guerreiroadianta numerosas propostas na edición dapasada semana do xornal Avante, para demo-cratizar a vida interna do partido: posibilida-de de que a base convoque un congreso, lis-tas alternativas, eliminación do centralismodemocrático, etc., propostas todas elas querivalizan co texto oficial que só contemplanalteracións mínimas. No parecer de Guerrei-ro, antigo presidente e actual concelleiro naCámara Municipal do Alvito, cada día quepasa sen alteracións a este nivel é un día per-dido para abrir o partido á sociedade e prin-cipalmente aos mais mozos.

Os debates preelectorais nun e noutropartido, cun considerábel nivel de partici-pación, dan conta do rexurdir da discusiónpolítica, despois de anos en que todo se cen-trara no reparto de cargos e prebendas. Oentusiasmo espertado por Alegre, cun pro-xecto recuperador do discurso da esquerdae asegurando que nada volverá ser comoantes, expresan ben o estado de ánimo enque desembocaron estas primarias socialis-tas portuguesas. Ás peticións de silenciodespois do congreso, Alegre opón a cons-trución da unidade dende a pluralidade.

En fin, un rico debate o que se está a darnos partidos en Portugal. Igual que aquí (?).♦

XULIO RÍOS é director do IGADI (www.igadi.org)

Primarias en PortugalXULIO RÍOS

Aquí fóra

Asembleana ONUMONCHO FERNÁNDEZ LEAL

Vén de se celebrar aAsemblea Xeral daOrganización das

Nacións Unidas (ONU).A creación desteorganismo hai quesituala no remate daSegunda GuerraMundial, na convulsióndunhas sociedadeshorrorizadas poloacontecido polo ascensodo fascismo ao poder e asposteriores invasiónsnazis. Nace a ONU nunmundo con dous bloques,e aparece pola existenciadesa bipolaridade. Opapel xogado polainstitución ao longo dosanos non serviu paracumprir o que aparecena carta fundacional. Odereito a veto por partedas potencias vencedorasno 1945 continúa casesesenta anos despois. Asresolucións do seuorganismo máisrepresentativo, aAsemblea Xeral, noncontaron cando íancontra os intereses dasgrandes potencias. Aagresión a Palestina, ainvasión do Sáhara, obloqueo a Cuba forondenunciados, votados econdenados nesaAsemblea, sen que isofixese mudar nada asituación.

O secretario xeral daONU é modelo deconduta do que é undirixente africano queesquece as orixes da terrae representa a elite docontinente que tan ben seentende coas potenciasque teñenresponsabilidade directano expolio de África. Vénde declarar, tardepiaches!, que a guerra noIraq é ilegal. Non chega atempo esa manifestación.

Por outra banda, ospaíses subdesenvolvidospagaron nos últimos treceanos, tres veces o quetiñan de débeda externa,pero agora a débeda xa semultiplicou por dous. Haia cada máis paísesinteresados en xuntarse,contrarrestar o grupo dassete potencias coaagrupación dos 77expoliados, que xa sonmoitos máis. A fame, adestrución do planeta, odesenvolvemento nonpoden depender dospaíses ricos e das súasorganizacións queelaboran discursos quenon solucionan nada. Se aONU non colle outroxeito, só seguirá sendounha reunión deburócratas. Haberáalternativa.♦♦

Condenado a máis de tres anos decadea por se negar a ir á guerra do Irak

‘Moitos votantesde Sócrates tiñano corazón partido:

situado no centro dereitado partido socialista,non era o candidato

preferido, pero si o únicocapaz de gañar

Manifestación, en Tesalónica, pedindo a liberación de Giorgos Monastiriotis.

A pena máis altano caso das torturasde Abu Ghraibfoi de oito meses

CÉSAR LORENZO GILA derrota en Mónaco e, sobretodo, a falta de vitorias na ca-sa, manteñen o Deportivonunha crise que lle pon os pe-los de punta á afección coru-ñesa. Só unha reacción prontagarantiría a continuidade doscoruñeses na Liga dos Cam-pións e unha campaña domés-tica nos postos altos na táboa.

En Riazor sempre se di aquelamáxima de que a afección coru-ñesa lle transmitiu un dos seusvicios ao equipo. Cando os resul-tados van ben encarreirados, ca-da gol, cada pase, cada finta sonun éxito. Cando as vitorias nonchegan, cada balón mal despexa-do, cada erro caen sobre o ánimocoma un peso morto.

Certo é que o Deportivo xa sesente preso dunha rutina incómo-da, dun inicio de tempada medio-cre que lles escachou a vella coi-raza aos xogadores, técnicos e di-rectivos. O equipo branquiazul le-vaba demasiado tempo sen sufrire agora están a notar o cambio.

En realidade, nada pasou. Consó catro xornadas de liga, unha vi-toria non é un gran rédito maistampouco unha hecatombe. Igual

sucede en Europa. O grave non foia derrota en Montecarlo (a do anopasado foi máis humillante e nonpasou factura) senón o empate coOlympiacos. Pero o certo é que osgregos veñen de vencer o Liver-pool, polo que quizais tampoucosexa errado pensar que o grupo éun dos máis competitivos da liga.

Mais estes datos obxectivosbaten de fuciños coa percepciónde seareiros, medios de comuni-cación e equipo. A crise vende, acrise emociona, a crise motiva.Polo tanto, hai crise, e é ben fon-da. Javier Irureta esquiva diaria-mente preguntas que cuestionana valía dos seus ditados futbolís-

ticos, Augusto César Lendoiro veo seu nome na prensa acusado dereducir o patrimonio do club aonon ter fichado novos valores pa-ra este ano, e até xogadores cha-ve como Fran ou Mauro Silva pa-recen máis incomodados (un can-do o cambean, o outro por culpadunha lesión) do que deberan.

Neve á beira do mar

O problema destes malos iniciosé o efecto da bóla de neve. Ares-tora, nin Pandiani nin Luque ninVíctor están a xogar mal. Cousasemellante ocorre na parte de-fensiva. O equipo corre, pelexa,tira á porta. Mais ese factor desorte que contén o fútbol estallea dar as costas ao Dépor, igualque noutras tempadas se aliouincondicionalmente coas súascores. Con certeza, recibir unhamalleira na casa –contra o Va-lencia (1-5)– é cousa que superaa mala fortuna, mais hai quepensar que os levantinos soncampións e teñen un dos equi-pos máis en forma (por algo sonlíderes).

Mais se a percepción se vecomo negativa e o equipo acabafóra de Europa ás primeiras decambio, si chegará a intranquili-dade. Chegar a decembro en cri-se é ben perigoso e só hai queollar un pouco ao sur, para Vigo,para entender como en temposde mala colleita, cada veciño es-preme o viño coas portas pechas;é dicir, os xogadores acaban des-vinculándose do proxecto.

Falar así é apocalíptico a estasalturas porque os coruñeses nonteñen os problemas que tiñan oscelestes, mais hai datos que se re-piten e que, deportivamente falan-do, son semellantes. A ausencia defichaxes envelleceu o plantel.Mauro Silva, Molina, Fran, Muni-tis, Romero… parecen xogadorescos seus recursos físicos afectadospolo paso do tempo, pero sen re-cambio. Hai que pensar que undianteiro centro, Luque, está re-convertido en extremo esquerdo, eque na defensa a marcha de Nou-rredine Naybet deixou o cadro untanto a tambalear na retagarda.

E iso que Lendoiro fixo unnegocio redondo fichando undos xogadores con máis futurodo fútbol español, Rubén Castro.O canario acabou en Albaceteporque sobraba na Coruña. Isopode ser certo tendo en conta onúmero de homes para ese posto,pero creou a sensación de que oDeportivo sae ao combate da li-ga do 2005 con espada e escudocando o resto dos equipos xa le-van kalashnikov e granadas deman. Se Rubén sobraba, o podersimbólico que traía consigo non.O Barcelona, o Valencia e o Se-villa, por poñer exemplos deequipos moi reforzados, segura-mente terán que reformular asposicións dalgunhas das súas es-trelas pero esta adaptación non émala sempre (Júlio Baptista pa-sou de medio centro a ariete;Larsson, de punta a extremo…).

De todos os xeitos, coas ci-fras na man, ao Deportivo aca-bóuselle o crédito ilimitado e osanos na Liga dos Campións nonserviron para aliviar a súa débedasenón que mantiveron o equiponunha situación irreal. Agora, co-as billas pechas, quizais é hora defacer unha transición, pausada econ equilibrio, que tamén olle pa-ra o filial, debruzado no abismodo fondo da terceira división.♦

Nº

1.14

4 ●

Do

30 d

e se

tem

bro

ao 6

de

outu

bro

de 2

004

●A

no X

XV

II

Como se lles quenta a boca aosxornalistas coa épica. En Españahai toda unha escola dos cantaresde xesta camuflado con habelen-cia nas redaccións de deportes deprensa, radio e televisión. Que o Madrid per-de un par de partidos e demite Camacho,pois xorde unha crise nunca vista, unha mu-danza gravísima no sistema de valores doflorentinado. E, ao revés, o Barça gaña douspartidos, divírtese un pouco xudiando os ri-vais, contáxiase do espírito da festa do Ro-

naldinho Gaucho e acaba xa resucitando odream team. Nin tanto nin tan pouco. Concerteza, os cataláns parece que alcanzaronconstruír un equipo ao xeito, compensado entodas as liñas e con capacidade para liderar aclasificación, pero este Barcelona non é omellor plantel da liga (o Valencia ten máis

onde escoller e con maior ex-periencia de triunfo) e máisben parece que a súa mitifica-ción obedece a ese compromi-so da liña editorial da prensa

madridista (que domina o 90 por cento daspublicacións) enfocado a rabuñar na calugados merengues mostrando a riqueza do rivale, ao mesmo tempo, a encher o papo da fa-chenda dos blaugranas para que máis fortesoe o estourido cando a palabra ‘crise’ collaas maletas cara ao leste.♦

Dream team?C. LORENZO

A falta de fichaxes crea crispación no plantel, na directiva e na afección

A Liga dos Campións estresa o Deportivo

O Deportivo deu imaxe, en Mónaco, de verse superado polas súas dificultades na creación de xogo.

Encontrosda Imaxe en BragaO pasado 25 de setembro deron comezoen Braga os XVI Encontros da Imagem,evento recoñecido internacionalmentedentro da creación fotográfica contempo-ránea. A diferencia de anos anteriores, to-das as mostras se presentarán en diferen-tes espazos da cidade. A exposición cen-tral acóllea o Mosteiro de Tibães baixo otítulo Metamorfoses do Real. Paralela-mente Dita Pepe amosará os seus traba-llos no museo Nogueira da Silva. A Casados Cribos e o Museo da Image son outrasdas salas nas que se desenvolve a cita.♦

Homenaxea Manuel MaríaReflexionar ao redor á obra e á vida deManuel María é o obxectivo central doacto que se desenvolverá o venres 15 deoutubro no concello de Fene. A radio mu-nicipal desta localidade realizará un pro-grama de radio dende o salón de plenosda Casa do Concello, no que participaránamigos e estudiosos da obra do autor deMuiñeiro de brétemas. Na páxina web dapropia radio (www.radiofene.org) colga-rase un especial sobre o escritor. Ademaisda emisión en directo o programa seráemitido en emisoras de todo o país.♦

Laxeiro con músicacontemporáneaO xoves 30 pon punto final a cuarta edi-ción do festival Internacional de MúsicaContemporánea Fundación Laxeiro, citacoa que se tenta difundir aquelas obras emanifestacións artísticas anovadoras noeido internacional e a promoción de no-vos autores. Esta edición está adicada ámusica galega e catalá. No salón de ac-tos do MARCO de Vigo veñen actuandodende o día 28 compañías como Acteóne a ensemble Siglo XXI que interpretaránpezas de Eduardo Soutullo, Gloria Rodrí-guez, Antón L. Pulido ou Fran Pérez.♦

Ferreirosna FonsagradaA Asociación Galega de Artesáns, enconvenio coa Fundación Centro Galegode artesanía e do Deseño, organiza entreo 1 e o 3 de outubro os Primeiros Encon-tros de Ferreiros en Galiza, co fin de es-tablecer un espacio anual de xuntanza,intercambio de ideas e información so-bre o oficio. Diferentes relatorios, pre-sentación de libros, proxección de mate-rial audiovisual e diversas demostraciónsde forxa e de construción son algunhasdas actividades que inclúe o programaque se desenvolverá na Fonsagrada.♦

Nº 1.144Do 30 de setembro ao 6 de outubrode 2004Ano XXVII

os días, tristura unha vez máis. A creadora da litera-tura diletante, de emoción e preciosas postas de solna Costa Azul vén de morrer tras unha vida de cine-ma. François Sagan foi das primeiras en saborear iso

da escritora show woman, símbolo da empatía entre os libros eas masas. Outro literato aberto á sociedade, Gonzalo TorrenteBallester, é homenaxeado no centro que leva o seu nome en Fe-

rrol cun encontro de escritores durante o mes de outubro para unsimposio que dirixe a súa vista cara aos narradores actuais.Manuel Rivas, Vítor Freixanes, Juan José Millás ou Lola Bec-caría explicarán as chaves dos seus universos literarios. Uni-verso, neste caso escultórico, é o que presenta o cambadésFrancisco Leiro na galería Marlborough de Nova York. A súaexposición ‘Foro’ estará aberta ao público até o 23 de outubro.♦

B

DITA PEPE

Fran Pérez.

M. SENDÓN

LLiitteerraattuurraauunniivveerrssaall

eenn ggaalleeggoo

O escritor ruso Fedor Dostoievski, autor de Crime e castigo, clásico da literatura xa traducido para o galego.

María Cuquejo traduce ao ga-lego As ondas, novela publica-da en 1931 que recolle a vidadun grupo de amigos dende ainfancia até a vida adulta. Asilusións, as decepcións e amorte están presentes para ex-presar cunha linguaxe nova,aberta ás emocións e á comple-xidade da experiencia humana.

O primeiro tomo das narra-cións completas de Kafka tomao título dun dos tres libros derelatos que publicou en vida,Un médico de aldea. Nel recó-llense cronoloxicamente os re-latos escritos até o 1917, anono que enfermou de tuberculo-se. A tradución realizouna di-rectamente do alemán LuísFernández Rodríguez, autor daversión galega de O proceso.

Os títulos recollidos baixoesta colección con anteriorida-de son Crime e Castigo de Fió-dor Dostoievski, traducida porEkaterina Guerbek, e catroobras de William Shakespeare,traducidas por Miguel PérezRomero e repartidas en dousvolumes: Romeo e Xulieta e Orei Lear por un lado e Noite dereis e A tempestade polo outro.

A serie continuará coa pu-blicación, prevista para finsdeste ano, de dúas escolmas depoesía, xénero que aínda nonse tratara nesta colección. Odoce estilo novo é unha antolo-xía realizada e traducida porDarío Xohán Cabana. O títulocorrespóndese co cualificativodado por Dante á nova formade facer poesía –o soneto- daépoca do Renacemento italia-

no. A segunda aposta consistenunha antoloxía de poesía in-glesa e francesa que Galaxiadecidiu recuperar do esquece-mento. Publicada a comezosdos anos cincuenta en Bos Ai-res, é unha selección e tradu-ción de Plácido Castro, Floren-cio Delgado e Lois Tobío queabrangue grande parte da tradi-ción poética occidental do sé-culo XIX e comezos do XX.

Cada ano a editorial realizaunha programación de catroclásicos e logo procura quenos traduza. O próximo ano ve-rán a luz catro novas novelas.Luís Fernández está rematan-do a tradución do segundo eúltimo volume das narraciónsde Kafka. Unha lectura coa

que seguir gozando dunhasinusitadas reflexións sobre aexistencia, que fan da obra doescritor de Praga unha das demaior prestixio, marcando aevolución, non só da narrativa,senón tamén do pensamento ea filosofía do século XX.

A mesma editora tamén tenencargada a tradución dunhaobra da norteamericana Gertru-di Stein. A súa casa en Parísfoi, durante moitos anos, opunto de encontro dun impor-tante grupo literario, onde ou-tros escritores estadounidensescomo Sherwood Anderson, Er-nest Hemingway e ThorntonWilder eran animados a desen-volver o seu propio estilo. Foiunha das primeiras mecenas decomezos do século XX e cola-borou de forma activa cos pin-tores do movemento cubista.Como escritora é unha dasmáis innovadoras da primeirametade do século XX nos Esta-

dos Unidos. A súa obra Tres vi-das é un estudio da vida de tresmulleres norteamericanas e vaiser traducida ao galego porMaría do Cebreiro. A oferta declásicos universais de 2005complétase con dúas traxediasde Shakespeare, Macbeth eOtelo, e O gato pardo de Giu-seppe Tomasi di Lampedusa.

As obras de autores con-temporáneos tamén figuran en-tre as inquedanzas da editorial.Este é o caso de Tristano morre- xa noutra colección-, a últimanovela de Antonio Tabucchi,traducida ao galego por Lean-dro García Bugarín. Esta histo-ria, na que se reflexiona sobreo sentido do tempo e a liberda-de, vai saír simultaneamente encastelán e en catalán.

Acollida e dificultades

A acollida destes clásicos da li-teratura universal está a ser

boa, sobre todo, por parte dosescritores galegos que ven nes-ta colección a posibilidade demanexar, na súa propia lingua,os textos que teñen como re-ferencia e que inflúen na súaobra. Carlos Lema, director li-terario de Galaxia indica que“o lector galego non está habi-tuado a que se traduzan clási-cos e novidades á nosa lingua,de aí que a resposta sexa unpouco tímida. Haberá que es-perar a que teñamos dez ouquince títulos para ver se, unhavez que o lector vexa unhaoferta máis diversificada, res-ponde mellor”.

Aínda que todo texto litera-rio ten unhas dificultades espe-cíficas, Shakespeare ou Kafkason especialmente difíciles detraducir, porque todo autor des-te nivel, se no seu momentoserviu de un revulsivo e reno-vou a literatura, foi porquedende o punto de vista lingüís-tico rompeu cos clichés. O tra-dutor tense que mover cunhalingua de partida que xa non éa estándar, senón modificadapolo autor, e facer un esforzopor acadar un estilo semellanteao orixinal pero en galego. Apesares destas dificultades osresultados que se están a obterestán ao mesmo nivel que osdo portugués ou castelán.

Galaxia traballa xa na pro-gramación do ano 2006. Ogrande proxecto para ese ano éa tradución do Ulises de JamesJoyce a mans dun equipo de trespersoas. A primeira tradución aunha lingua peninsular destaobra correspóndelle a Otero Pe-draio, quen, en 1926, traduciualgúns fragmentos ao galego epublicounos na revista Nós. Es-tes fragmentos foron reeditadospor Galaxia en 2003.♦

Nº 1.144

Do 30 de setembro ao 6 de outubro de 2004

Ano XXVII

Kafka, Verne, Shakespearee Virginia Wolf en galegoGalaxia e Ir Indo potencian as súas coleccións de clásicos universais

Outras editoriais tamén mos-tran o seu interese por levar aogalego os grandes autores da li-teratura universal. Este é o casode Ir Indo. A súa colección declásicos iniciouse con Berenicee outros relatos de Edgar AllanPoe, onde se describe unha par-ticular relación espiritual couniverso feminino.

A batalla de Rande, o na-cemento da figura do gánsterna América dos anos vinte etrinta e as experiencias vivi-das na Alemaña nazi estánpresentes nas novidades destacolección. Vinte mil leguas deviaxe submarina de Julio Ver-ne, O Gran Gatsby de Francis

Scott Fitzgerald e, a máis re-cente, Novela de xadrez deStefan Zweig recollen esasvivencias. Entre os próximosproxectos da editorial nesteeido están os de incluír obrasde mulleres, relatos de miste-rio, de terror, da guerra fran-co-prusiana... de Guy deMaupassant e obras de Goet-he. Tamén pretende introducirna recopilación os clásicosgregos e latinos e o relato po-licial e fantástico do séculoXX, ante o éxito dos seus pre-cedentes do século XIX.

Esta colección está dirixi-da fundamentalmente ao fo-mento dos clásicos universais

no ensino secundario. Asobras non superan as duas-centas páxinas para que o pre-zo resulte adsequíbel a un pú-blico xuvenil. Na selecciónaparecen moitos relatos por-que os rapaces gustan destexénero, que supón unha boainiciación á obra do autor.

O valor engadido destacolección é a presenza dunprólogo elaborado por tradu-tores e xente relacionada coensino, no que aparece unperfil da vida e obra do autore do contexto social, culturale político do momento, nece-sario para comprender o sen-tido e a relevancia da obra.♦

De Allan Poe ao Gran Gatsby

SILVIA ROZAS GARCÍAAlgúns dos principais autores da literatura universal contemporáneapoden lerse xa en galego. Editoras como Galaxia e Ir Indo ofrecen es-te mes un importante número de novidades. Antes de mercar unclásico cómpre informarse xa de se existe tradución á nosa lingua.

William Shakespeare, Frank Kafka e Virginia Wolf.

Nº 1.144


Ano XXVII

A.N.T.En marzo de 1984 creábase oCentro Dramático Galego, aúnica compañía institucionalde teatro en Galicia. Para ce-lebrar o vinte aniversario acompañía ten unha exposiciónaberta ao público na Fun-dación G. Torrente Ballester.

A exposición aberta en Compos-tela recupera unha parte dogrande material reunido desde aprimeira estrea, Woyzeck de Ge-org Büchner. Carteis, fotografí-as, figurinos, maquetas, vídeos ediferentes materiais escenográfi-cos, xúntanse nunha propostaexpositiva que fuxe do cronoló-xico para constituírse en verda-deiras instalacións. O espazo daexposición comisariada por Al-berte Permuy e o CDG, articúla-se arredor de bauis, caixóns, me-sas de luz e paneis, ademais deproxectarse en catro monitoresdiferentes vídeos dos espectácu-los. O percorrido cronolóxicodas sesenta e tres obras repre-sentadas déixase para a publica-ción Centro Dramático galego.Vinte anos que se complementacun DVD cos escenas e músicasde todas as obras representadas.

En paralelo á exposición daFundación Torrente vanse exi-bir diferentes elementos deatrezzo e material artístico nostrinques duns vinte establece-mentos do casco antigo, cum-prindo o convenio que o CDGmantén con Compostela monu-mental, e organizaránse tres di-

ferentes obradoiros. Un de ves-tiario, impartido por Clotildevaello (16 de outubro), outro demaquillaxe por Dolores Cente-no (23 de outubro) e finalmenteo titulado Deus ex machina, (30de outubro) sobre o funciona-mento e manipulación da ma-quinaria escénica impartido por

persoal do CDG. A exposiciónestará aberta até o 31 de outubro

Casares, Shakespeare ePirandello

O CDG, integrado desde 1990no IGAEM (Instituto Galego dasArtes Escénicas e Musicais),

aproveitou o comezo da exposi-ción para anunciar a programa-ción da temporada 2004/05, quecomezará o 22 de outubro coaestrea no Salón Teatro de Santia-go da obras de Carlos Casares Aslaranxas máis laranxas de todasas laranxas, dirixida por JoséCaldas. Será a primeira incur-sión do teatro público nunha pro-dución dirixida basicamente aoespectador infantil. Con ese mo-tivo están a preparar unha inten-sa campaña de promoción esco-lar, para as idades entre 4 e 12anos, reservando quince fun-cións durante o periodo da estreaque culminará en Santiago o 28de novembro, para despois sairde xira por Galiza e Portugal.

A obra de Casares é a pri-meira das tres que se porán enescena esta temporada. Para o15 de abril de 2005 prevese aestrea da versión de RicardoIIIdirixida por Manuel Guede, econ Xosé Manuel Olveira “Pi-co”, Miguel Pernas, MurielSánchez, Maxo Barjas, ElinaLuaces, Luisa Merelas, MiguelLópez Varela, Marcos Vieites,Antonio Simón, Antonio Du-rán “Morris”, Xulio Lago, To-ño Casais, Agustín Vega, Ma-nuel Areoso, Pancho Martínezno elenco de intérpretes.

Finalmente Xulio Lago se-rá o encargado de levar ao pal-co Seis personaxes á procurade autor de Luigi Pirandello,xusto agora dentro dun ano, ecun reparto de actores aíndasen determinar.♦

Atrezzos da Memoria, exposiciónpara conmemorar os vinte anos do CDGCasares, Shakespeare e Pirandello na nova programación

IdeoloxíaautomotrizVÍTOR VAQUEIRO

Apatronal do sector doautomóbil, ANFAC,vén de rexeitar o inseri-

mento de “distintivosautonómicos” nas matrículasdas viaturas. Segundo estaorganización, tal presenza doscorrespondentes distintivos –euentendo que se trataría dasbandeiras nacionais e rexionaisdas “comunidades autónomas”que conforman o Estado Espa-ñol– resultaría verdadeiramen-te prexudicial para o sector, xaque faría diminuír –sempre se-gundo a súa versión– a vendade veículos.

Nesta altura do campionatoquen escrebe estas liñas xa tenpracticamente esgotada a suacapacidade de surpresa. É detal magnitude o que levamosollado e escoitado nos anos an-teriores que, segundo sinalabaunha antiga canción, xa nadanos conmove. Mais –cómprerecoñece-lo– un día Aznar coaproblemática andalusí, outro aConferencia Episcopal coacuestión homosexual, outro aConcapa coa marxinación áque fica submetida a relixiónna escola, outro a Sencapa,xustamente ao revés, tentanque non baixemos a garda e,de maneira constante, fornecenargumentos que nosentusiasman.

Eu, se a miña imaxinaciónaínda –cousa non doada–mantén a lucidez, entendo que aproposta do governo –inducida,como é lóxico deducir polasformacións nacionalistaspresentes no Congreso dos De-putados– suxire que, no lugaronde, ao longo de décadas, figu-raron unha ou dúas letras querepresentaban o nome daprovincia onde se procedera ámatriculación, figure agora unescudo, unha insignia, undistintivo que identifique a pro-cedencia do automóbil. Durantedécadas a patronal do sectornon se queixou destadiferenciación provincial. Caisserán, portanto, agora, osmotivos da sua oposición? Seráque infire que a pintura deitadasobre a matrícula, ao incremen-tar o peso do veículo, obrigue aeste a circular a velocidadesmáis baixas e, como consecuen-cia, se alongue a vida da viaturae, portanto, se produza unhadescida das vendas? Será quesuspeita que os propietarios, na-morados da bandeira galega, dasenyera, da ikurriña, muden deviatura cada máis tempo coaslóxicas repercusións negativasno sector? Acreditará a patronalque as asociacións de consumi-dores e usuarios decreten unhagreve de adquisición de carroscomo protesta en contra da“mesmembración automotriz”?Ou será que a patronal da quese fala está fortemente ideoloxi-zada na liña do Partido Populare vai a por todas na súa teimaantinacionalista e estamos a fa-lar, simplesmente, dunposicionamento ideolóxico? Te-ño de reflectir nestas posíbeishipóteses.♦

Carlos Casares.

Título: Manuel María: os traballos e os días.Autor: Camilo Gómez Torres.Edita: Laiovento.

“Dicir Manuel María é dicirpaixón, amor, fidelidade a Ga-liza, centro, móbil, eixo e razóndos seus traballos e dos seusdías”. Así re-mata CamiloTorres Gómeza súa “biogra-fía cultural esocioliterariainserida nomarco da his-toria de Gali-za” a cerca deManuel María,libro que enrealidade con-siste nunha ne-cesaria actua-lización eadaptación doque fora tesede doutoramento, e que hoxe,xunto a Conversas con ManuelMaría (Xerais) son dúas valio-sísimas fontes de aproximacióná vida e os feitos dun home quesó pediu ás cousas tenrura e aoshomes verdade.

Na vida de Manuel María,tres lugares teñen unha impor-tancia moi salientábel. O pri-meiro é Outeiro de Rei, primei-ro e fundamental, non se podeentender cabalmente a poesíado Manuel sen lembrar a cáte-dra de Manuel de Paderna, oamor pola súa xente e pola TerraCha -mesmo hai quen di, eu lin-llo a V. Fernández Freixanes,que a Terra Cha é creación deManuel María. O segundo éMonforte de Lemos, onde resi-diu a meirande parte da súa vi-da. E o terceiro A Coruña, con-cretamente Montealto, onde pa-sou estes derradeiros anos, entreo amor e admiración dos ami-gos herculinos. Mencionamosestes tres, aos que ben haberíaque engadir Lugo, Santiago...Galiza toda. Imposíbel será ato-par un recanto onde non se oíraa voz do Manuel (nas palabrassonoras ou nas impresas).

Dos primeiros anos ocúpa-se o capítulo I, que abarca des-de 1929 a 1949. Inesquecíbeisos anos da nenez, mais taménoutros acontecementos de in-grato recordo aparecerán, co-mo a morte do pai, ou a convi-vencia en Rábade cun curmánde seu pai -que xunto á etapade concelleiro en Monforte, e oservizo militar serán os mo-mentos máis tristes da súa vida.Logo, xa no segundo, vén otempo das crises e os descubre-mentos, para Manuel Maríanon foi sinxelo adoptar o com-promiso coa literatura, a terra ea xente (tres termos interde-pendentes entre sí) que habíaguiar o resto da súa vida. Edespois chegará o tempo negrodo servizo militar, que nin a

proximidade irmá de Uxío No-voneira poderá mitigar. Segui-do do tempo das tertulias, dasque era asíduo, e que, lembraCamilo Gómez, eran o únicofoco de resistencia posíbel na-queles anos de miseria (en to-dos os sentidos) a que levara oGolpe militar do 36. Xa no1952, está na Misa a Rosalía,xermolo do que hoxe é o Diada Patría Galega. Salvante for-za maior, non se lembra oca-sión onde a tarefa de construírGaliza non contase coa presen-za exemplar do Manuel.

Camilo Gómez segue deperto a súa presenza en centos

de actos de divulgación, naprensa ou no exterior (durantemoitos anos foi o persoeiromáis demandado polos nososemigrantes). Sen deixar de de-nunciar a imposición do caste-lán, en calquera simple recita-do era obrigado levar algo encastelán e os xornais controla-ban moito (non o fan aínda?) apresenza do galego.

Alá polo 1957 aporta enMonforte de Lemos, cidade queo recibiu friamente, na que pa-saría 40 anos, e que tardou undecenio xa non en integralo nasúa vida cultural, só en “consen-tilo”, a quen había de ser o re-

ferente cultural monfortino doséculo XX por excelencia, ocompromiso e a dignidade dequen se erixiría como o meiran-de cantor da Terra de Lemossentaban como un cravo arden-do entre aquela sociedade ran-cia que organizaba unhas festaspara ricos e outras pobres; unMonforte que nin soubo corres-ponder o amor que o Manuel lletiña, nin recoñecer os esforzosde dinamización cultural e dig-nificación política que levou acabo, e que tamén o despediufriamente (por empregar un eu-femismo, isto testemuñámolonós) cando se trasladou á Coru-ña. Desde ese Monforte opacodesenvolveu un inxente e incan-sábel traballo político (desde amilitancia de base, nunca quixooutra honra, estivo en todos oseventos que a redor do naciona-lismo tiveron lugar) e literario(é un dos escritores máis prolífi-cos da nosa literatura), dos quese ocupa Camilo Gómez nos se-guintes capítulos, polo miúdodeica 1995, anos posterioresmoito máis resumidos.

Vida exemplar na que sepoden seguir as pegadas daevolución sociopolítica e lite-raria da segunda metade do sé-culo XX, que se pechou re-centemente co retorno definiti-vo a Outeiro de Rei. Vida nocamiño queda posta en man-cheas de libros, que cómpre eurxe saber valorar correcta-mente, pois ás veces medianmoitos anos entre a creación ea publicación, cando houbo esafortuna porque fican aínda títu-los inéditos.♦

XOSÉ M. EYRÉ

Nº 1.144


Ano XXVII

OteroenciclopedistaUna historia del arte universal,de Ramón Otero Pedrayo, é unamplo e ben documentadocompendiohistórico so-bre arte e ar-tistas de todoo mundo. Oourensán per-corre os tem-pos, desde aprehistoria atéo cinema, conansiaenciclopédica enarraciónliteraria. Edita Galaxia, tras ca-se corenta anos inédita.♦

Libertadoresdo EireToxosoutos edita en galego unclásico da crónica históricairlandesa. A constitución daIrlanda con-temporánea.Días de gue-rrilla enIrlanda, deTom Barry,conta o labormilitar da WestCork FlyingColumn, que eldirixía, unhaorganizaciónbaseada encomandos duramenteadestrados dispostos para a gue-rra de liberación do Eire.♦

Teoría da literaturaPierre Bordieu é un dos gran-des teóricos da esquerda noeido das ciencias sociais. Ago-ra, Laioven-to presentaen galego Ocampoliterario, unensaioprofundo so-bre asrelaciónsentre literaturae poder, a fun-ción social dasletras, a ciencia aplicada aosxéneros literarios ou arelación entre medios desubsistencia e a práctica artís-tica. Traduce Carlos Pérez.♦

Valores e librosRecuperar as letras como manei-ra de comprender o mundo emelloralo. Ese é o obxectivo daescolma detextos querecolle Tenque doer. Li-teratura eidentidade, deSuso de Toro.O escritor san-tiaguésreflexionasobre o papelda literatura ga-lega, o rol doescritor, as lecturas que o influí-ron, os camiños que han detomar os creadores de mundosliterarios… Edita Xerais.♦

CamiloGómezseguede pertoa súapresenzaen centosde actos dedivulgación,na prensae noestranxeiro.

FFIICCCCIIÓÓNN1. O CÓDIGO DA VINCI.Dan Brown.El Aleph.

2. AMOR E MÚSICA LIXEIRA.Bieito Iglesias.Galaxia.

3. O COXO DE VILARELLE.Afonso Eiré.Espiral Maior.

4. SOBERANO.Adolfo Caamaño.A Nosa Terra.

5. BAIXO MÍNIMOS.Diego Ameixeiras.Xerais.

NNOONN FFIICCCCIIÓÓNN1. UNHA ESPÍA NO REINO

DE GALICIA.Manuel Rivas.Xerais.

2. A TERRA QUERE POBO.Xosé Luís Barreiro.Galaxia.

3. HISTORIA DE GALICIA. Ramón Villares.Galaxia.

4. TAL ERA VIVIR.Xosé Vázquez Pintor.Xerais.

5. O ESPAÑOLISMOLINGÜÍSTICO.

Manuel Rodríguez.Espiral Maior.

Tabela das letras

Librarías consultadas:Cartabón (Vigo). Couceiro (A Coruña). Michelena (Pontevedra).

Pedreira (Santiago). Souto (Lugo). Torga (Ourense).

Biografía cultural de Manuel MaríaCamilo G. Torres estudou con detalle a traxectoria do poeta

Manuel María na presentacion do número de A Nosa Cultura (A Nosa Terra) adicado a Blanco Amor, en Ourense no ano 1985.

A.N

.T.

Nº 1.144


Ano XXVII

Título: Baixo mínimos.Autor: Diego Ameixeiras.Edita: Xerais.

A novela negra é un dos xéne-ros que gozan de mellor saúdedentro desa suposta agonía daliteratura. É por iso que moitosdos grandes éxitos editoriais decada ano teñen o carimbo poli-cial. Velaí está o inspector Wa-llander, do sueco HenningMankell ou o Montalbano, deAndrea Camilleri, personaxesprotagonistas de senllas seriesde novelas de grande acepta-ción en todaEuropa.

En Galizapoucos escri-tores tentaroneste camiño.Desde o ToniBarre i ro deManuel For-cadela (San-gue sobre aneve, Barato,b a r a t o … )poucos auto-res crearan in-vestigadorescon vontadede perdurar.Frank Soute-lo, por exemplo, naceu con Unnicho para Marylin, de Mi-guelanxo Fernández, á esperada segunda entrega. Por iso éunha boa nova o nacemento deHoracio Dopico, o personaxeco que Diego Ameixeiras de-buta na novela.

Ameixeiras (Ourense,

1976) é un ortodoxo do xénero.Dopico é fillo natural de PhilipMarlowe (o detective das no-velas de Raymond Chandler).Basea todo o seu engado nesecinismo herdado de HumphreyBogart e un desaforado consu-mo de drogas. E isto é o peorda novela. Xa todos sabemosque non casa con ninguén, queé unha vítima dun divorciotraumático non só coa súa exmuller senón co idealismo dasúa mocidade. Se na descriciónda trama o escritor aposta polaparodia –a máis conseguida é ado independentismo vasco,

transmutado aquí nun surrea-lista secesionismo ourensáncontado con moita graza–, naconstrución do personaxe prin-cipal preferiu os mecanismosde identificación. O autor ten-lle demasiada lei a Dopico e isoréstalle valía porque o convertenun simple epígono de perfilesquemático.

E o problema é que ese cli-xé se espalla aos outros prota-gonistas. A femme fatale (Sil-via Puga), a Lolita (Helena Sei-vane) non teñen nin un só xiroorixinal, algún trazo que as in-dependice do seu estereotipo. E

fracasados os personaxes, a tra-ma non é quen de salvar a obrado naufraxio. Cántas veces le-mos historietas de corrupciónpolicial, tránsito de drogas eputiclubs.

Mais estes son vimbios quese poden mellorar en próximasentregas –Diego Ameixeiras xaestá a preparar a publicacióndoutra aventura do detectiveourensán. O máis interesante éa linguaxe e o ritmo da novela.Este escritor é un discípuloavantaxado de Bieito Iglesias.Igual ca o autor de Miss Ouren-se, papou desde pequeno o ga-lego do arrabaldo e do barrio.Non hai nin unha soa páxina naque non descubramos admira-dos un ou dous achados expre-sivos, reviravoltas da linguaoral que dá gusto sentilas envoz alta nun escritor tan novo.

Ese dominio da lingua con-segue algo moitas veces esque-cido pola literatura galega: rei-vindicar a fala viva nas faixasde idade máis alleas ao galego.Seguindo a Ameixeiras, póden-se crear diálogos onde os mo-zos non parezan catedráticos deinstituto. É máis, confírmaseque o máis cool para nós nondebe ser imitar os patrícios (asílles din aos portugueses en Ve-rín) coas súas expresións de ga-jos senón fixarnos na moderni-dade da linguaxe dos vellos.Ameixeiras é un vello falando eiso convérteo nun dos máis mo-dernos escritores en galego.♦

C. LORENZO

Trátase dunrelato xavisto, peroben escrito.Non hainin unhasoa páxinana que nondescubramosadmiradosun ou dousachadosexpresivos.

EnclaveRevista galega depolítica e pensamento

Nº 12. Outono 04. Prezo 3 euros.Dirixe: Pedro Gómez-Valadés.Edita: Esquerda Nacionalista.

Diana Mera recorda as primei-ras mulleres do teatro galego.Marisa Barreal explica o laborde inves-tigaciónfemininaen Galiza.Marisa Vi-dalrelacionaIgrexa emuller. Sil-via Capónachega asúa visiónsobre o futuro da muller nasociedade. Inclúense entrevis-tas coa xornalista da CadenaSer Ana Guantes, EncarnaÁlvarez, vicepresidenta daConfederación de Empresariosda provincia de Pontevedra emáis con María Teresa Conde-Pumpido, xuíza do social enVigo. Nun encarte, dáse contado manifesto da FundaciónEnclave.♦

O Comúndos VeciñosNº 7. Setembro 04.Dirixe: Xosé Carlos Morgade.Edita: Organización Galega de Comunida-des de Montes Veciñais en Man Común.

David Díaz recolle osbeneficios da asociación demancomu-nidades demontes.Celso Mi-lleiro retra-ta aMancomu-nidade doCastrove-Salnés.ClaudioQuintillánrecomenda o cultivo de cogo-melos como medio de aumen-tar os recursos do monte. Ade-mais, dáse cumprida informa-ción sobre toda a actualidadereferida á situación dosmontes en man común.♦

CartafolkNº 2. Ano 2004. Prezo 3 euros.Dirixe: Óscar Losada.

Xoán Manuel Estévez escribeun monográfico sobre ocantautor Fausto, unha das vo-ces máis importantes da líricalusitana do último me-dio século.O críticomusicaldepena ostemas prin-cipais dasúa música,o papel his-tórico dePortugal, ailusión do 25de Abril, a ligazón galega, omar, a influencia da poesíacontemporánea… Dun xeitoameno, dáse conta do máisdestacado da súa biografía e la-bor musical acompañado defotos do músico.♦

Horacio Dopico vixía OurenseDiego Ameixeiras debuta na novela negra

Título: Levantar as tetas.Autor: Lupe Gómez.Edita: Espiral Maior.

A dubidosa graza máis ou menosnaïf dos primeiros poemas deLupe Gómez –que se inscribíandentro dunha tendencia máis xe-ral dunha poesía que daba a im-presión de estar a confundir fela-ción con sub-versión–, redú-cese neste seuúltimo libro poragora, Levan-tar as tetas (di-vidido en catroparte: I. Auto-poética. II. Osollos rotos, 56poemas. III Oamor das va-cas, 5 poemas, e IV Fuxida, 1 po-ema) a pór en versos aforismosmáis ou menos conseguidos.Sempre, tanto en calidade comoen cantidade, menos que máis.

Pódese afirmar que desde oseu primeiro libro (Pornogra-fía), Lupe Gómez non se to-

mou a molestia de evoluír de-masiado, e así a falta de ritmodas súas primeiras composi-cións continúa a dominar estesaforismos tronzados; tronzadospara convertilos en poemas demáis dun verso (Quero/ che-gar/ a ser/ unha vaca; Os poe-

mas/ son/ mulleres; O amor/faime/ falar; Non me abando-nes/ cando o sol/ marcha; A vi-da/ dura pouco/ e é falsa; O se-xo/ sírveme/ para liberar/ apaz morta, etc.); poemas ondea xa mencionada falta de ritmo(ao mellor a poeta conta dema-

siado as sílabas e pouco osacentos) e o lugar común sonpresenzas constantes e nuncaultrapasadas, aínda que ás ve-ces –poucas– o consiga: A ver-dade é/ un río/ nevado. É dicir,nada novo nin realmente exci-tante. Os xestos e as posturiñasde hai dez anos. Claro que, xaavisa a poeta na “Autopética”:“Teño a sensación de estar es-cribindo un único poema, deestar repetíndome sempre, sencansarme. E aínda que, seica,“un amigo díxome que non éverdade que escriba sempre omesmo, o que pasa é que é omeu estilo”, e aínda que LupeGómez diga na tal “Autopéti-ca”, “Hai en min desexos deromper todo”, non rompe nada,ben que confese que lle agradaromper vasos. Guste ou non,Lupe Gómez é unha conserva-dora. Será que no fondo non seatreve a cuestionarse, reinven-tarse, tomar algún risco. Estáno seu dereito, claro.♦

X.G.G.

A poesía de Lupe Gómez

LupeGómezponen versoaforismosmáis oumenosconseguidos.

Diego Ameixeiras. MIGUEL LÓPEZ CALZADA

Lupe Gómez. A.N.T.

Título: A miña sogra e máis eu.Director: Quico Cadaval.Intérpretes: Marcos Orsi, Carolina Váz-quez, Ana Kiro, Sara Pumar, Evaristo Calvo, Teté Delgado, Xoán Pérez, Santi Romai, Marta López, Laura Méndez, Alejandro Ver-gara, Dolores Gippini e Anselmo Gómez..Banda sonora: Iván Ferreiro.Produción: Voz Audiovisual.Canle: TVG. Luns ás 21:45 h.

A TVG ven de estrear unha no-va serie de entretemento, que lo-go de dous capítulos emitidos xaconseguiu facerse un oco de au-diencia estábel na programacióndos luns. A actual oferta das tvpúblicas, hipertofriada de pro-gramas de car-tilleo e doschamados rea-lity-shows, queretroalimentanao tempo unhaboa parte dohorario consubprodutos damatriz princi-pal, deixan unespazo fixo pa-ra todos aque-les espectadores que queren fu-xir como sexa desa ditadura.

Dito así pode semellar undesdoro apriori de A miña so-gra e máis eu. Todo o contra-rio. Xogando co colchón dun

mínimo de audiencia garanti-do, a TVG súmalle a presenzadunha das figuras máis queri-das da súa programación desempre, a cantante Ana Kiro,

que se estrea así no seu pri-meiro papel de ficción.

A serie ármase através dasperipecia dun actor en paro queten que instalarse temporal-

mente coa súa familia na casada súa sogra. Os espazos de ac-ción repártense entre o fogar, obar onde se encontra o protago-nista cos amigos e a axencia de

viaxes onde empeza a traballara filla de Ana Kiro.

Aínda que o título xire arre-dor da súa protagonista, no es-quelete argumental da serie polode agora o verdadeiro eixo éMarcos Orsi (Óscar), o xenro.Sólido na súa interpretación dastramas cómicas, Orsi sáese desepapel de mao de Rias Baixas, efaino con credibilidade. Ao seucarón todos cumpren con digni-dade o seu papel, mesmo os ca-tivos, para os que polo visto atéagora déixanse unhas aventurasque lembran a estética dos ve-llos tebeos. Aos demais protago-nistas adáptanlle diferentes si-tuacións cómicas, que polo deagora se amosan eficaces paramanter a tensión e despertar osorriso, que non a gargallada.

Agás uns simpáticos efec-tos especiais, a serie non se saedas formas habituais. É correc-ta sen buscar unha orixinalida-de especial, nun terreo –o dascomedias de situación– quesempre son unha aposta segurase se escollen ben os actores enon se disparatan as tramas. Apresenza de Ana Kiro actúa co-mo gancho e sen brillar comoactriz tampouco renxe.♦

X.C.

Nº 1.144


Ano XXVII

O xenro fronte á sograA TVG estrea unha nova serie cómica co gancho de Ana Kiro

Na Televisión de Galicia habíade todo: telexornais, debuxos,teleseries, filmes, deportes... Pe-ro faltaba algo. Calquera siste-ma cultural propio que se precieten que contar cun referente hu-morístico. En Galicia, logo deFarruco, existía un baleiro atéque un bo día xuntáronse VítorFábregas (Tonecho) e RobertoLeal (Tucho) para formar OsTonechos. Axiña comezaron aacumular éxito en pantalla atéconverter o seu espazo en Lúarno máis visto da TVG. Por su-posto, non falta quen os critique,entre a chamada intelligentsia,igual que critican o programa noque até agora actuaban.

O segredo do éxito dos To-nechos é, sen dúbida, a reprodu-ción dun sistema humorísticopropio do país: a retranca. Se aisto lle mesturas unha fala po-pular chea de xiros -con fonéti-ca galega, gheada e seseo-, un-ha variedade temática ampla,unha crítica resignada do siste-ma e un culto con sorna a valo-res como a nugalla, o alcohol ouas mulleres, a formula estarácompleta. Xunto a Tonecho eTucho –pai e fillo– saen a esce-na a esposa de Tonecho (Maria-na Carballal) e a sogra (DoroteaBárcena). A fórmula familiarnon é nova. Estados Unidos ex-

porta unha das mellores seriesde humor en formato de debu-xos animados -Os Simpson-que explotan valores moi seme-llantes, aínda que enmarcadosdentro da cultura dese país. Es-ta serie, por certo, é moi admi-rada polos intelectuais que criti-can ferozmente os Tonechos.

A historia deste dúo come-zou no progra-ma Con Per-dón. Fracasa-do este espa-zo, a TVG ten-tounos reciclarpara o Lúar.Alí comezaroncomo uns ve-ciños que Xo-sé RamónGaioso tiñaque aturar con resignación. Es-te era o motivo polo que apare-cían con pixama e casco. A ca-racterización fíxolle moita gra-za ao público porque transmiteun aire de familiaridade.

Os Tonechos son persona-xes estereotipados, ao máis pu-ro estilo Torrente ou o mesmoCharles Chaplin, e como tal le-van até a esaxeración o humor.O que pasa é que os temas dosque falan, as situacións e oschistes están conectados coacultura popular. Por exemplo, a

crítica velada á autoridade. Ca-se sempre comezan as súas in-tervencións deste xeito, confrases como “boas noites áspersoas e tamén aos que non oson porque estou vendo a algúngarda civil entre o público”.

A estrutura humorística ésinxela, pero non por iso menos

lograda. O modelo de presenta-ción e resolución de conflitos ésemellante ao doutra serie deéxito da TVG, Pratos Combina-dos. Non obstante, non hai quecaer no erro de pensar que a ela-boración doutros formatos hu-morísticos é máis complexa.Por exemplo, Mr. Bean conse-

gue facer graza sempre cunhaestrutura semellante. Xunto aohumor absurdo tradicional, oesperpento e a parodia arrincana risa do espectador.

Na tempada que comeza, osTonechos van contar cun espazopropio feito a base de gags. Istosupón unha normalización da te-levisión de Galicia. Malia as críti-cas que poden recibir de certossectores, a parella Tonecho-Tu-cho seguramente acadará as cotasde pantalla máis altas. Algo quenon conseguían uns humoristasdende que Martes y Trece tiñanun programa propio. Xeralmentedetrás das críticas á cultura popu-lar, que neste caso por sorte seguea ser cultura de masas, atópaseunha análise simple dos valoresque se transmiten. Dicía o antro-pólogo Marcial Gondar que “ohumor do noso país é unha parti-cular forma de pensar que se dána cultura galega e que consisteen enfocar os problemas de xeitonon excluínte senón complemen-tario”. E complementarios son osTonechos con Woody Allen eMonty Pyton. Porque non hai un-ha única forma de facer humor eporque non hai que idolatrar todoo que vén de fóra e se vista contraxe de esquerdas.♦

RUBÉN VALVERDE

Noesqueleteargumentalda seriepolode agorao verdadeiroeixoé o xenro.

Os Tonechos e a normalización da TVGOs humoristas posibelmente contarán con programa propio esta tempada

A estruturahumorísticaé sinxela,pero nonpor isomenoslograda.

Roberto Leal e Vítor Fábregas, Os Tonechos.

Existe realmente crítica mu-sical galega?

A grandes trazos penso quenon. Hai información e gaceti-lleiros, aínda que a palabra poi-da parecer insultante, sobre todona prensa diaria. Neste tipo depublicacións a crítica está subs-tituída pola promoción e pola in-formación puntual do día a díana que non se afonda nin se se-gue un criterio moi galego. Secadra esa substitución débese aque a sociedade non demandaeste tipo de contidos ou porquenon llos ofrecen. En consecuen-cia, atópanse casos de informa-cións erróneas moi estendidas.Por exemplo, falando de músicafolk, e ao respecto do boom dosanos oitenta, coméntase sempreque Carlos Núñez foi o primei-ro músico que incluíu no seusdiscos as pandereteiras, candodez anos antes as empregara Mi-lladoiro. Verdades deste tipo cir-culan de boca a boca.

Correspóndese esa ausen-cia de crítica co que pareceser un dos mellores momen-tos da música galega?

Semella unha contradición,mais o papel que debería xogar acrítica e a reflexión está a serocupado pola propaganda. Ospoderes mediáticos déixanse pre-sionar moito polas multina-cionais do disco. Se unha forma-ción galega ten a sorte de ser in-cluída nun paquete promocionaldunha desas empresas, ten moi-

tas máis posibilidades para distri-buírse e para que o afeccionadonon melómano se achegue a ela.

Pero segue sen haber can-cións asentadas no noso tem-po. Por exemplo, cal foi acanción do Prestige?

Non a vexo, a pesar de quese editaron varios discos. Pensoque isto enmárcanse nun proble-ma máis de fondo, que involucrao caso da temática contemporá-nea. É un problema bastantegrave que pasa pola falta de re-ceptividade dun público masivodas mensaxes cantadas en gale-go. Parece un paradoxo porqueo público está afeito a escoitar aSilvio Rodríguez ou a Sabina,pero esa mesma xente non é re-ceptiva á mensaxes elaboradasen galego, agás excepcións. To-do iso fai que nos remontemos,nunha sorte de involución, trintaanos atrás. Vicente Araguas di-cía nos setenta que os cantauto-res cataláns xa tiñan temas concontidos elaborados, mentresque aquí era todo máis elemen-tal. Supoño que estamos ante apescada que se morde a cola. Opúblico non coñece os grupos,os músicos non se esforzan por-que non teñen demanda social,...

Por onde debe vir o cami-ño para que isto aconteza?

Existe unha vía aberta dendehai uns anos que se atopa curio-samente na música folk. Candoempezou no ano 75 o Movemen-to Popular da Canción Galega,

que reunía incipientes músicosfolk con cantautores, o mundodas gaitas era visto como hostil ereaccionario, propio do franquis-mo. A resposta veu da man dosfolkis cunha visión instrumental.Dende hai algún tempo, empe-zando por Na Lúa ou Milladoiro,foise progresivamente incorpo-rando a voz. Apartir de aí veu Fíana Roca e o rexurdir discográficode Fuxan os Ventos. A soluciónpasa por aí, pola incorporaciónprogresiva da voz na música folkinstrumental. Por outra parte, pu-blicáronse varios discos excep-cionais como o de María Manue-la ou o último de Pilocha, que pa-saron desapercibidos, un claro si-nal de que a canción galega nonten todo da súa parte.

O papel de Emilio Cao ouMilladoiro foi fundamentalno desenvolvemento da músi-ca do país?

Foi. Emilio Cao, co seu pri-meiro disco estableceu un puntoe aparte, porque era unha mensa-xe contestataria, e porque conse-guiu que nun mesmo traballoparticipasen nomes decisivos,como Xoán Piñón ou Antón Seo-ane. O mesmo ocorre con Milla-doiro, unha formación que unedous conceptos fundamentais, oda calidade e o da popularidade.Ademais non fai demasiadasconcesións á galería e seguen un-ha actitude eticamente coherente,manténdose relativamente á mar-xe dos poderes fácticos.

Que papel xogou o proce-so de recuperación da músicatradicional?

Tamén foi moi importante.De súpeto os músicos folk atopá-ronse cun tesouro que estaba pordescubrir. Isto coincidiu cunhaeclosión musical que se deu enInglaterra chamada world music,unha feliz coincidencia. Peromáis que un produto de modas, omérito correspóndese co traballodun corredor de fondo. Nese sen-tido foi moi importante o caso deLeilía. Elas mesmas teñen expli-cado como foi ese labor de reco-llida polas aldeas e como, ás ve-ces, eran recibidas con certa hos-tilidade. Despois polo rural gale-go pasaron moitas pandereteirascomo Anubía ou Faltriqueira.Penso que agora se vai cumprin-do o reclamo aquel de ‘pinta a túaaldea, pintarás o mundo’, e osmúsicos galegos saen en portadade revistas como fRoots, unhapublicación en inglés que cruzafronteiras, e iso é como a Biblia.

Vostede tamén é divulga-dor en Galiza de grupos mu-sicais como Fausto ou Mª delMar Bonet. Cómpre beber natradición, pero moito hai queescoitar de fóra.

Aquí os cantautores perma-necían a marxe do folclore, algoque hai que valoralo no seu con-texto, nun momento no que aíndapesaba o pouso dunha ditaduraque perseguía o galego e permitíaa sección feminina, os bailes e as

gaitas. A súa reacción foi o rexei-tamento de toda a música popu-lar. Posibelmente esta situaciónnon se viviu noutros países. EnPortugal, Fausto ou o propio JoseAfonso, como cantautores queeran, si que se interesaron poloseu folclore. En Cataluña, tiñancomo modelo os cantautoresfranceses, pero María del MarBonet levou a Barcelona toda un-ha bagaxe de cancións da súa te-rra que despois materializou endiscos. Tanto Fausto como Bo-net, a diferencia dos demais, sonabsolutamente permeábeis aosseus respectivos folclores.

Que lle falta á música ga-lega a nivel de industria?

Unha casa discográfica autóc-tona potente, na que se fundirantodos os pequenos selos que seespallan polo país. Penso que omodelo que debemos seguir é ovasco, creando empresas que edi-ten libros e discos ao mesmo tem-po. Os galegos temos máis facili-dades para exportar que os vas-cos, os nosos músicos vendenmáis no mundo, sobre todo agora,cando Galiza é referente da músi-ca tradicional na península.Acontece algo similar co que pa-sou nos sesenta, cando todo o quechegaba de Inglaterra era bo. Nonembargante, aquí non hai unhaindustria que o saiba canalizar.

Pero seguimos sen entrarnas emisoras de radio connormalidade.

As emisoras promoven dis-cos de multinacionais. Parte daexplicación pasa polo idioma.Ante a falta de espazos, os músi-cos vense na obriga de buscarse avida fóra, converténdose nunhasorte de emigrantes. Galiza é unpaís moi pequeno. Se cadra exis-te máis receptividade fóra, porfalta de prexuízos, que en Galiza.

Outro feito constatábel éque non se asenta ningunharevista musical no país.

Houbo algunhas experienciascomo Na Gaits, pero tiveron pro-blemas económicos, non vendíanabondo. Cómpre unha formula-ción intelixente neste ámbito, co-mo elaborar revistas gratuítas es-pecializadas, baseadas na publi-cidade para distribuir dende pun-tos estratéxicos como tendas dediscos. Outra solución poderíaestar en que os periódicos fixesensuplementos especiais semanalou mensualmente. O que é certoé que as cifras non se correspon-den. Dunha banda existen vendasastronómicas, discos de ouro quelogo non se traducen noutros da-tos, como vendas de libros demúsica ou monográficos. Prodú-cese unha sorte de divorcio entreambos campos.

Pode dicirse, con todo,que a música galega está noseu momento dourado?

É unha época contraditoriae potencialmente dourada encanto a creatividade, aínda que,ultimamente, asístese a un es-gotamento de fórmulas e é difí-cil que haxa un referente novocomo foi no seu momento Mi-lladoiro. Cada día os discos pa-récense máis, a pesar de que,de cando en vez, xurdan apos-tas innovadoras como a de Sonde Seu. Por outra parte o públi-co foi madurando e xa nonacepta calquera cousa.♦

Nº 1.144


Ano XXVII

Xoán Manuel Estévez‘Galiza é referente da música tradicional na península’

MAR BARROS

Crítico musical durante anos, en publicacións como a desaparecida Na Gaits, a revista especializa-da catalá Batonga! ou A Nosa Terra, Xoán Manuel Estevez vén de publicar un monográfico sobrea figura de Fausto, o segundo número da edición periódica Cartafol, que dirixe Óscar Losada. Grancoñecedor da música folk do país, segundo el a música galega vive unha situación contradictoria.

PACO VILABARROS

LEANDRO ABOALFoi a festa da animación euro-pea. E tamén a posta en socieda-de da animación galega. Todoun acontecimento que reuniu noAuditorio de Galiza de Compos-tela a máis de 800 persoas che-gadas de distintos paises europe-os. A pasada semana, producto-res, inversionistas, directores,debuxantes e directivos das tele-visións públicas e privadas. Ta-mén non poucos responsábeis

das estructuras que a Unión Eu-ropea se está a dotar para relati-vizar o abafante dominio da ani-mación xaponesa e americana.José Luis Cabo, director doCentro Galego de Artes de Ima-xe, a entidade da Consellería deCultura da Xunta de Galicia queapadriñou o evento, significouna clausura, o seu entusiasmopola calidade e a oportunidadeestratéxica dun Cartoon Forumque nacera precisamente para

reanimar un campo audiovisualque, en Europa, mostrábase en-tregado comodamente ás facto-rías xaponesas de animación.

O audiovisual galegoen Variety

As políticas institucionais deapoio á creación e unha apostadecidida de empresarios e crea-dores fixo repuntar nos últimosanos unha escolla audiovisualque ten como escaparate maiora celebración do Cartoon en cal-quera das suas versións. A elec-ción de Santiago como sede pa-ra 2004 situou Galiza no mapa.Revistas tan prestixiosas comoa californiana Animation Maga-zine, Tele Informe ou EmisionesTV adicaron senllos dossier tan-to ao evento como á situaciónactual do audiovisual galego.Mesmo a biblia da cinemato-grafía mundial, caso da presti-xiosa publicación norteamerica-na Variety, ocupouse en páxinascentrais da relación de Galiza

co cinema a conta da celebra-ción do Cartoon. Unha amplifi-cación publicitaria de capitalimportancia e xeneradora de se-guro dunha posta en valor parao noso tecido audivisual .

As productoras galegas loga-ron todo menos pasar desaperci-bidas. As duas especialmente in-vitadas, Grándola Nova e FilmaxInternacional, lograron que as sú-as creacións en desenvolvimento

lograran acordosde orzamentop a r t i c i p a d o .P3K Pinocchio,de Filmax Ani-mation e O la-berinto dos so-ños, de Grán-dola Nova,sobre todo,van ter ase-gurado o seuacabamento

final logo das compras dedereitos artelladas durante o Car-toon. Todo un éxito pensando nocurto percorrido dunhas produc-toras que lograron ser admitidasno evento despois de ter sido es-collidas por un estricto xuri deadmisión. Un verdadeiro reto pa-ra Ramón Bermejo, o productorexecutivo de Grándola Nova,solventado con rigor e unha ma-nifesta creatividade.

Novas propostas

Un panorama positivo que co-ñeceu tamén nestes mesmo dí-as a presentación de Continen-tal Animación. Unha nova divi-sión da productora coruñesaque ven de dar á luz os seusprimeiros proxectos. Trátase daserie Saltinhos, a longametraxeXoan sen medo e As Aventurasde Boomerang. Productos aosque habería que sumar o avan-zado filme O soño dunha noitede verán a compoñer nos obra-doiros coruñeses de Dygra. Aproductora de Manolo Gómeza seguir desenvolverá taménduas novas películas. Asno deouro, baseada nun relato deApuleyo, e Cinco de xaneiro.

O Cartoon serviu, entre unrecoñecido éxito de organiza-ción, para algo máis que pularpola animación galega. Abríu-lle mercados de futuro que sendúbida viviran unha consolida-ción cando se celebre en outo-no do vindeiro ano a súa próxi-ma edición na cidade dinamar-quesa de Koding.♦

Nº 1.144


Ano XXVII

O Carton Forum refrendoucon nota a animación feita en GalizaO labirinto dos soños, da produtora ‘Grándola Nova’,impacta na cita compostelá

Un premio merecido e un agasa-llo para os sentidos. A gala finalconducida por Isabel Blancodeulle un glamour inesperadopara un festival de animación.Toda a memoria do cinema clá-sico, desde o silente Buster Kea-ton, ao hierático Frankensteinpasando polo mesmísimo India-na Jones. Tamén os amoresquentes de Bacall e Bogart dis-corren no filme do austriaco Vir-

gil Widrich quen de obter o vir-tual Premio Europeo de Cinemade Animación e os seus parale-los 20.000 euros destinadosobrigatoriamente a investir nunnovo proxecto. Widrich recolleuo seu galardón recoñecendo un“roubo”. Milleiros de cenas ex-polidas a outros realizadores pa-ra, afirmou, “homenaxear á his-toria do cinema”. Unha decisióndo xuri que mereceu os aplausos

unánimes aínda que nas butacasse rexistraran noutros curtos osmesmo valores. Eis o caso dostítulos aportados por creadorescomo Franck Dion ou ArthurPins, os dous franceses, ou oConcert for a carrot pie dos es-tonios Ernits e Pöldma. Mesmoa emotiva e contundente home-naxe a resistencia ao nazismoimaxinada desde Trough myThick Glasses.♦

O ‘Cartoon D´Or’ para Fast Film

Fotograma d’O laberinto dos soños. Á dereita, o cartel do certame e, abaixo, unha escena de P3K Pinoccio.

Os freakies e os seguidores da ban-da deseñada teñen unha nova dataen vermello no seu calendario parti-cular, con Ourense no punto de mira.E todo porque o venres un de outubrodan comezo as XVI Xornadas de Ban-da Deseñada que se veñen organi-zando dende a Casa de Xuventudede Ourense, nas que está previstoque se presenten media ducia de pu-blicacións e estean presentes profe-sionais de Galiza, Portugal, Eslove-nia e Eslovaquia.

Cunha previsión de asistencia depúblico máis elevada que en anosanteriores, esta nova edición supónun xiro importante no seu desenvolve-mento habitual xa que por vez pri-meira non se celebrará a sección Ex-pofanzines, adicada a este tipo depublicacións. Pola contra, o directordo evento, Bieito Losada, indica que“se mellorou na calidade das publi-cacións que se presentarán e dos au-tores convidados”.

Baixo o título Wartime. O cómicque veu do leste preséntanse no Mu-seo municipal os traballos de autoresde Croacia, Albania, Estonia, Hun-gría, Polonia, Serbia ou Montenegro,nos que se reflexiona sobre a guerra.Dous deles, Ivan Mitrevski e BrankoJelinek presentarán o sábado dous arevista Stripburger.

A numerosa participación gale-ga é outro dos aspectos destacadosda edición. Dunha banda Pepe Ca-rreiro presentará o seu novo traballodos Barbanzóns, No solpor daPrehistoria. Despois de Baroña oumorte, o debuxante presenta en To-xosoutos este novo álbum, no querelata as nova peripecias das súasmáis recentes creacións, os mem-bros da familia coñecida como osBarbanzóns, que ha moitos anoshabitaron o Castro de Baroña. Nes-ta nova entrega os personaxes rea-lizan unha accidentada viaxe polascostas irlandesas.

Paralelamente Fran Jaraba amo-sará Campos de Cuba (Xerais), a súaúltima creación na que se narran no-vos episodios do alzamento indepen-dentista de febreiro de 1897. Nel re-cupera a Maxi Torres, un soldadocompostelán que se ve mergulladonunha conspiración, que xa protago-nizara Cita na Habana (2000).

Nas xornadas farase tamén un-ha chiscádela ao teatro da man deXaime Asensi. O autor galego vénde editar Ubu Rey, da editora va-lenciana Edicións de Ponet, na queadapta a coñecida obra de AlfredJarry ao cómic. En Ourense poderávisitarse unha mostra con parte dosorixinais ao tempo que terá lugar apresentación do álbum a cargo doautor.

Ademais o martes cinco, na Casada Xuventude, preséntase a nova re-vista semanal de Ediciones El Jueves,que leva por título Míster K. Para a ela-boración da nova publicación estatalde banda deseñada, os directores bo-taron man sete autores galegos, quedirixiran os seus traballos a un públi-co xuvenil: Leandro, Alberte Guitián,Santi Gutiérrez, Xavi Montes, Vítor Ri-

vas, Miguel Robledo e Kiko da Silva.Despois de dezaseis edicións, o

director das xornadas, Bieito Losada,considera que a calidade dos traba-llos e autores galegos mellorou moito.“A diferencia é brutal aínda que ca-be buscar a explicación en diferentesfactores, como o acceso á formación

ou a profesionalización dos autores”. Dende Portugal chega Miguel Ro-

cha, terceiro autor portugués publica-do en España a cargo da editora De-vir. Rocha presenta pranchas do seuálbum A vida nunha cucaracha: Re-molacha, obra que tamén ten ediciónen francés.

Máis actividades

Por segundo ano celebrarase o ci-clo de cinema de animación, orga-nizado pola libraría Mazinger, noque se pasarán en pre-estrea naCasa da Xuventude as películas Ap-pleseed, dirixida por Shinji Arama-

ki, Kaena: la Prophétie, de ChrisDelaporte e Pascal Pinon e CortoMaltés: la cour secrète des Arca-nes, de Pascal Morelli.

Ademais do mercadiño non fal-tará a música, que correrá a cargodo Projecto Arzach, procedente doPorto.♦


MONOS EN OURENSEMAR BARROS

Esta semana dá comezo as XVI Xornadas de Banda Deseñada de Ourense, unha das citas máis consolidadas dopaís, que este ano se presenta con novidades e cun nivel máis elevado de publicacións e de autores convidados.

O xoves 14 farase entrega dos pre-mios do certame Na Vangarda, nasúa modalidade de cómic e máis oPremio Ourense de Banda Deseña-da, na súa decimo cuarta edición.

Este ano o Premio Ourense, quedistingue a mellor iniciativa a prolda BD en Galiza, ou ben unha tra-xectoria persoal dentro da bandadeseñada galega, recaeu no cole-xio Oficial de Arquitectos de Galizapor apostar polo cómic como so-porte para levar a arquitectura aoscentros de educación secundaria,co seu Proxecto Terra.

Este proxecto componse de uni-dades didácticas que xiran en tornoda arquitectura popular, a contem-

poránea e aidentidade territo-rial. Neste marcoinscríbese a obrade MiguelanxoPrado, A mansióndos Pampín, histo-ria elaborada enclave de humor eironía para que oseducadores poidanpromover a reflexiónsobre o urbanismo eas deturpacións ar-quitectónicas.

Durante os quin-ce días que duran asxornadas ourensás,poderán contemplar-se algúns dos orixi-nais desta obra, unavance do materialque será publicado enbreve e distribuído po-los centros de ensino.♦

ARQUITECTURAEN VIÑETAS

Non é a primeira vez que o CentrePromotor de la Imatge de Catalun-ya crava os seus ollos no noso pa-ís. A serie realizada para a TVG, Omar do home, na que se abordabaa historia da pesca, a serie de fic-ción Terranova e máis recente-mente a película Rapados, foronos primeiros pasos dunha andainaque se achega até a actualidadecun novo proxecto que afonda nainmigración a Catalunya. Baixo otítulo Galegos a Catalunya, pre-séntase o documental que produci-rá Ferran Llagostera, no que seanalizan máis de cincuenta anosde emigración a través do testemu-ño de tres persoas con circunstan-cias vitais distintas, pertencentes atres xeracións diferentes.

Co fin de reflexionar sobre oque supuxo a inmigración galegapara Catalunya, como lle influíuao país, a interrelación entre ga-legos e cataláns e sobre o seuproceso de integración nace estenovo proxecto catalán, no que

ademais está moi presente acuestión diferencial, o sentimen-to nacionalista e o idioma pro-pio. Neste sentido, no documen-tal utilizaranse o galego, o cata-lán e o castelán, para reproduciro entorno dos protagonistas.

“En Catalunya, -indica FerranLlagostera-, tense falado moito da

inmigración andaluza e murcianapero, a galega é a gran esquecida,cando, por outra parte, ten e tivomoito peso social e económico.Un número destacado dos quedeixaron Galiza prosperou en Ca-talunya e agora ocupan cargos deresponsabilidade e dirixen as súaspropias empresas”. “A pesar de

todo, ao galego penso que o trata-ron mellor que ao andaluz, se ca-dra por ter un carácter moi pareci-do a do catalán”, engade.

Non embargante, en cincuen-ta anos cambiou o réxime políti-co, chegou con éxito o seiscentose incluso pasou de moda tras oronsel da tecnoloxía dixital. Nadaten que ver a emigración dos cin-cuenta coa que ten lugar na actua-lidade. Ese interese por mostrar opasado e o presente da inmigra-ción galega é un dos obxectivosmarcados no que os testemuñosdos protagonistas serán a clave.

Na fase de documentación,unha das pezas importantes com-pona o historiador Olegario So-telo Blanco e o seu libro sobre aemigración galega. Ademais dasdeclaracións dos protagonistas, apelícula contará cun comple-mento documental no que se in-clúen noticias da época, datoshistóricos e anécdotas diversas.

De momento, dende a produ-tora estableceuse diálogo coaTVG e coa TV3 co fin de queambas cadeas coproduzan o pro-xecto. De se acadar os obxecti-vos marcados polo CPI, a rodaxedo documental realizaríase entreos meses de febreiro e marzo pa-ra estrearse en maio.

Segunda parte

Unha vez que se bote a andar esteprimeiro proxecto, a produtora ca-talá ten previsto realizar un segun-do documental no que se aborde oproceso migratorio inverso, o quepartiu dende Catalunya a Galizano século XVIII e que deu lugar aexplosión da industria conserveirano noso país.♦


Elexía parainaugurarun novooutono...e este querer quedarse na paisaxe.

Manuel María

MARICA CAMPO

ASerra da Loba e aCova da Serpedebúxanme a liña

do horizonte. É pola tardee outono cando escribopor vez primeira un artigopara A Nosa Terra. Queroescribir de Manuel María,da súa ausencia, dobaleiro que deixou, daferida que tardará moitotempo en estiñar ... Maissei que, se o fago, estarei atraizoar o seu legado deesperanza: Están comigoneste intre silandeiro / osmortos da miña caste, damiña terra / cumprindo enmin o seu futuro. EnManuel nos recoñecemos enos recoñeceremos todos etodas as que teñamoscomo paixón Galiza ecomo casa a palabra queesta terra criou. A palabraen que el viviu e que nolodevolve a cadora. O seufuturo somos nós,poboados, mais nonaferrollados, polaincerteza que, tamén a el,o posuíu.

Non farei o compendiode incertezas, xa o fixo elpara nós. Rescatareicertezas entre os seusversos para dicir: Eu seique es unha árbore:/ cecaisun carballo / ou uncastiñeiro poderoso / ouaínda unha abidueira / queo vento címbrea / e nonarrinca.

Está aí. Véxoo dende amiña ventá, neste cadroenmarcado pola Serra daLoba e pola Cova daSerpe, nesta Terra Cha daque foi agrimensorprivilexiado despois deinventar as mensuras conque medila: Ferrados decorazón, fanegas de alma.

E sei que é río Miño deluz e néboa, a percorrer aterra nunha continuaanagnórise de gozo etristura. Gozo pola fala,pola beleza da paisaxe,pola irmandadefranciscana con toda acreación. Tristura polaperda de identidade quesofre Galiza, pola desfeitaecolóxica, pola inxustiza,pola fugacidade daexistencia.

Con todo, Manuel,tomando de novoemprestadas as túaspalabras, as que llededicaras ti a Pimentel,dígoche que non nosafacemos sen ti. Como doea túa ausencia!♦♦

MAR BARROS

Retratar máis de cincuenta anos de inmigración galega é o eixogravitatorio do novo proxecto Galegos a Catalunya. Tres xera-cións consecutivas e tres historias diferentes darán vida a este do-cumental que está previsto que se estree o vindeiro mes de maio.

Tres serán os protagonistas quenarren as súas vivencias, osseus ambiente e os seu modosde vida. Os relatos de MaríaVázquez, de 93 anos, o de Xai-me Veiga, empresario de 52anos e o de Paulo Jablonski de27 servíronlle de base a AnaMaría Vargas e Carlos Bruñapara a realización do guión.

“Queríamos mesturar per-sonaxes moi diferentes paradar unha imaxe do que é Gali-za no exterior”, indica o pro-dutor executivo.

Pouco ten que ver a historia

de María Vázquez, agora ama decasa, coa dos outros protago-nistas. Na década dos cincuenta,en plena posguerra, deixou soa asúa vila de Lugo para buscar tra-ballo en Catalunya e sería cotempo, e coa súa estabilizacióneconómica, cando o seu homemarcharía para Barcelona a reu-nirse con ela. Xaime Veiga, ou-tro dos entrevistados, pertence aese grupo de galegos que se con-solidou e prosperou en Catalun-ya e que agora rexenta a súa pro-pia empresa. E Paulo Jablonski,completa os testemuños. Estu-

dante de antropoloxía representaa unha Galiza nova que rompeco tradicional conformismo dosseus maiores e loita pola súaideoloxía. É compoñente dungrupo de músicos que toca narúa. Entre todos amosan a outracara do país, a que vive máis aládas nosas fronteiras. “Non bus-camos un documental estrita-mente histórico, ateigado de da-tos, senón que preferimos facerunha película máis viva, máisachegada ao testemuño e aoformato televisivo”, comentaFerran Llagostera.♦

TRES VIDAS, TRES ÉPOCAS

GZ E

N CA

T

Agosto de 1940. Ramón Merca-der asasinaba en Coyoacán, agolpe de piolet, a un dos líderesda revolución soviética LeónTrosky. Esa data na que unhaparte do mundo se estremeceué a mesma que pon punto e finalá exposición que estes días sepode visitar na Fundación LuísSeoane da Coruña e que levapor título Mirada e memoria. Ne-la preséntanse un total de no-venta e cinco imaxes perten-centes a un dos arquivos foto-gráficos máis importantes deMéxico, referido ás primeirasdécadas do século pasado eque se foi reunindo ao abeiro dafamilia Casasola.

A mostra, que se pode visitaraté o 17 de outubro, abarca den-de os últimos anos do séculoXIX, cando se inicia a carreirafotográfica de Agustín Víctor Ca-sasola, até finais dos trinta, mo-mento no que morre. A selecciónescollida dá conta da obsesióndo fotógrafo por atesourar todasaquelas instantáneas testemu-ñais da convulsa historia mexi-cana. Unha vocación histórica,que vai máis alá de ser unhadescrición exacta do Porfiriato eda Revolución, e que pretendeconstruír atmosferas que permi-tan achegarse á época.

Ademais das imaxes clási-cas, na mostra incluíronse ou-tras máis crúas, nas que estánpresentes a morte e as masasbelixerantes seguindo a Zapata,no sur, e a Villa, no norte, polasvías do tren. Persoeiros famo-sos e decisivos no desenvolve-mento da historia amosan a súafaciana nas paredes da salaxunto a mirada orixinal e moder-na de fotógrafos, ou “escravosdo momento” como os deu enchamar o propio Casasola, que

documentaron a nova realidadexurdida da guerra que sacudiuao país durante dúas décadas e

na que morreron perto de un mi-llón de persoas.

En total case un cento de

imaxes para botar unha ollada ahistoria, relativamente recente,de México.♦


Xosé García‘A culturade masasnon deixa soñar’

A.N.T.Ven de gañar o premio deliteratura infantil e xuvenilMeiga Moir organizadopor Baía Edicións, coa no-vela O lume dos soños, cer-tame do que foi finalistaMª Concepción RegueiroDigón. Que significa reci-bir este premio?

Foi un recoñecemento amoitos anos de traballo. Ensi, escribir O lume dos soñosnon me levou máis de dousmeses. Non bargante, parachegar aí tiven que percorrerun longo camiño de prácticae escritura no que aínda es-tou sumido.

Cal é a trama?Salvando as distancias, é

unha especie de Historia in-terminábel contada ao revés.Se na novela de Michael En-de un neno do mundo real,Bastián, acode a Fantasíapara salvala; en O lume dossoños son os personaxes dunpaís fantástico ameazado,Comentelo, quen acoden aomundo real para salvar osespazos dos soños. A amea-za contra a que deberán loi-tar é a agresiva cultura demasas que está abortando acapacidade de soñar, tan ne-cesaria para poder imaxinarun mundo mellor. Coido queo libro está moi influenciadopor dous dos meus mestres:Michael Ende e Álvaro Cun-queiro.

Hai catro anos publi-cou o poemario Presenciana Fenda. Por que decidiuembarcarse na literaturainfantil?

Tiven os meus inicios naliteratura coa poesía, comounha necesidade e, co tempoevolucionou até culminar copremio Letras de Cal e o li-bro Presencia da fenda.Dende aquela escribín mediaducia de poemarios. Hai tresanos din o paso á narrativa, eesta é a primeira novela queescribo. Foi o primeiro inter-namento no mundo da litera-tura infantil, pero non meconsidero un intruso nun xé-nero do que son fervente lec-tor dende a infancia.

Con que libro para ca-tivos quedaría?

Con A historia intermi-nábel, por ser un libro per-fectamente circular e, polotanto, eterno e porque en-gaiola a un lector de calque-ra idade, algo que moi pou-cos autores conseguen.♦

Viva MéxicoMAR BARROS

Da Revolución Mexicana quedou unha visión romántica que ambienta cantinas, to-da unha serie de revolucionarios bigotudos posando cos seus fusís. A fundaciónLuís Seoane acolle a mostra Mirada e memoria. Exposición Archivo Fotográfico Ca-sasola. México 1900-1940, con case un cento de imaxes sobre a outra revolución.

Así de ostentoso rezaba o lemada axencia fotográfica que, alápolo 1912, fundou Agustín VíctorCasasola, un fotógrafo que dendemoi novo traballou como reportei-ro en México e foi a cabeza visíbeldunha das familias que, co tempo,atesourou un dos arquivos foto-gráficos máis ricos para compren-der a historia da primeira metadedo pasado mexicano.

Durante as primeiras déca-das do século XX ofrece, a tra-vés da súa axencia, imaxes aperiódicos, revistas e ao público

en xeral, ao tempo que comprafotos e placas que considerabade grande interese. Embárcase,deste xeito, nun proxecto querozaría a obsesión e, xa entra-dos os anos vinte, a vocaciónhistórica do arquivo de Casaso-la era evidente. Todo ese acer-vo fotográfico, conservado du-rante décadas, está resgarda-do, dende 1976, nas bóvedasda Fonoteca Nacional. No anti-go convento franciscano da ci-dade de Pachuca recóllensecentos de miles de negativos.♦

‘Teño ou fago a fotoque vostede precise’

AgustínVíctorCasasola.


Neohippies, naturistas e demaisinteresados en roupa ecolóxica,artesanía en coiro, tintas vexe-tais e cosmética natural deberí-an anotar un novo enderezo nassúas axendas electrónicas, nosuposto de non ter pisado xa,unha das tendas menos conven-cionais que abren as súas portasna cidade de Pontevedra.

Chámase Ecotenda Rosi To-rrado e atópase na rúa Real, nonúmero 36. Alí, calquera des-pistado pode ter a sensación deentrar nunha sorte de bazar noque todo un revoltallo de produ-tos parece querer caer nas mansdos compradores. Pero todogarda o seu orde, aínda que po-liticamente incorrecto.

Se cadra o que máis podechamar a atención é a infinida-de de cousas que se poden facerco cáñamo como materia prima,por algo os primeiros pantalónsque coseu Levi Strauss eranprecisamente deste tecido. Aquípódese encontrar dende mochi-las, máis resistentes que as delona de algodón, até roupa inte-rior, pasando por pantalóns,xerseis e camisetas para todosos gustos e de todos os colorese procedencias. Ademais, sexorde algunha dúbida sobre omaterial, sempre se lle podepreguntar a Serxio Álvarez, undos donos da tenda, que seguroque algún que outro compradorse une ao fiadeiro. Tanto é así,que ao pouco de que a tendaabrise, a finais dos oitenta, pa-

sáronse pola tenda dous rapacestraxeados dun bufete de Lugoque querían saber das posíbeisaplicacións do cáñamo. Logosóubose dunha importante con-fiscación de plantas de ma-rihuana.

Pero tamén se poden atoparbaterías de cociña de ferro co-mo as das avoas, ou prendas tanraras como chales de ortigas,realizados por unha cooperativade mulleres de Nepal.

Todos os obxectos que sepoden mercar na Ecotenda te-ñen o mesmo punto de orixe: afeira anual Biocultura, un dosreferentes dentro dos produtosnaturais, que se celebra enMadrid e Barcelona. De aí sa-en todos os fornecedores datenda pontevedresa, a única na

cidade e a primeira en Galizadeste tipo.

Entre os andeis tamén teñencabida diferentes alimentos ob-tidos a partir da agricultura eco-lóxica, nos que non se esqueceo cáñamo. Xunto a papa dos ca-tivos e os leites e viños ecoló-xicos poden atoparse pastas ela-boradas con trigo e cáñamo, co-mo as que se serven nos coffes-hops de Amsterdam, e lambeta-das con este cultivo.

Pero o cáñamo non é o úni-co material empregado na rou-pa, tamén se poden mercar saiasde algodón, calcetíns de lá deovella ou xerseis de la de llama.

Alternativa con compromiso

Naceu no ano 1987, co fin de

cubrir un oco dentro da ofertacomercial galega. Despois deter traballado durante moitotempo co seu pai dentro domundo natural, especialmenteno referido ás herbas medici-nais, Rosi Torrado decatouse deque dentro da biocultura “habíaun mundo enteiro por descu-brir”. Agora na súa tenda ade-mais de cosméticos naturais apartir de plantas e aceites, non édifícil atopar lámpadas de salextraído a centos de metros deprofundidade en África ou ca-misetas de Greenpeace, ADAou calquera outra asociaciónecoloxista coa que colaboran.

Traballan ademais con coiro,produtos de artesanía galega, cal-zado anatómico e vernices e pin-turas naturais procedentes deAlemaña. Tamén hai instrumen-tos, como os pezuños de cabraque empregan para os seus rituaisos indios navajos, todos bendici-dos polo xamán. E os máis via-xeiros, poden incluso recoñeceralgúns dos xogos cos que pasan otempo os cativos de Exipto, Chi-na, Angola ou da India.

Diferente nos contidos e al-ternativa, incluso na relación cunabano moi determinado de públi-co. A tenda de Rosi Torrado é un-ha das poucas nas que os ladrónspréstanlle máis atención que apropia mercancía aos elementosdecorativos, aínda que estes se-xan traxes de voluntarios man-chados de chapapote e teñan un-ha finalidade reivindicativa.♦

A tenda de Rosi TorradoSitios Mar Barros

O voo do moscardo José Viale Moutinho

Eis como descobri o idioma gale-go. Correndo o ano de 1969, eupublicara pouco tempo antes omeu primeiro livro, o que conferiaao meu ego uma extraordináriaimportância. Com quase dois anosde jornalismo, sentia-me um He-mingway, com Nobel e tudo. Naconquista imediata de novos hori-zontes literários, fiz uma listagemdos livros fundamentais para asminhas apalpações culturais, liv-ros de que havia edição espanholae meti-me no comboio Porto-Vi-go, mal adivinhando que então eledemorava tanto tempo quanto ho-je! E desembarquei na velha es-tação, misturado num bando decontrabandistas, mais do que con-hecidas na fronteira, pois a Guar-da Fiscal tratava-as como gente deterceira e a assembleia de polícias,que havia do lado de Tui, passou-as a pente fino –até lhes vascul-hando o interior dos sapatos! Ha-via nessa época umas mulheres-polícias enormes, queen-size, co-muns em ambos os lados da fron-teira, eram as apalpadeiras. Po-rém, eu, vencida a prova frontei-riça, deslumbrado com as RiasBaixas e as jangadas do mexilhão,toca a procurar quarto num daque-les hotéis à beira da estação.Exactamente, fiquei no Estación.

Às primeiras passadas vigue-sas, entro na Cervantes. Para meu

desencanto, era igual a todas asCervantes, de Madrid a Salaman-ca, etc. Além disso, em Tui haviamentrado na carruagem em que eu iaquatro empregados da Renfe quediscutiam qualquer coisa numa lín-gua em que, havendo palavras cas-telhanas, não faziam daquilo con-versa absolutamente castelhana.Escutei-os com atenção e acabeipor perguntar aos meus botões seos poetas Meendinho, Codax, Me-ogo e Xohan Servando tinham aca-bado empregados nos caminhos deferro! Aquilo era galego-castelha-no e fiquei alerta. Por isso, na Cer-vantes, dei meia volta e saí, vague-ei pela baixa viguesa até dar com aLibrouro. Então já havia as escadaspara o primeiro piso, onde me dis-seram haver livros, que em baixoera papelaria, onde pontificavamuns cadernos pré-moleskianos, tãoao meu gosto. Do lado direito, naparede, enquanto subia, vi um qua-dro fabuloso, enorme. “É do meusobrinho Reimundo”, disse-me umsenhor de rosto bondoso, estenden-do-me a mão. Olhei uma estante edei com um livro de capa amarela,Paseo, de Xoán Xulio Alfaia,Col.Illa Nova. Sabia o que era pa-seo no tempo da guerra civil. Com-prei-o. Depois procurei completara lista de livros que levava e fui al-moçar. Sentei-me a uma mesa doGambôa, na Rua Gambôa, e estre-

ei-me em ovas de pescada, sabore-ando a leitura do primeiro livro emgalego de toda a minha vida.

Deixei os livros no Estación evoltei à Librouro, onde o Patiño medeu notícias da língua proletária doseu povo, recomendando-me ou-tros escritores. De repente, diz-meque em Vigo vivia um que me re-comendava particularmente, X. L.Méndez Ferrín. E o entusiasmo eratal que lhe pedi o telefone e nessamesma tarde, lida a novela Retornoa Tagen Ata, na colecção Moucho,entrava eu em contacto com Ferrín.E aí começou uma duradoura ami-zade, logo assinalada por lhe ter de-dicado o meu livro seguinte, NoPaís das Lágrinas. Em contraparti-da, com Patiño passei á categoriade amigo de confiança e o primeirolivro proibido que me vendeu foi aedição argentina de uma biografiade Bóveda. Do Ferrín recebi logo oSempre en Galiza. E a ponte paraoutros escritores galegos.

E descobrindo o nouveau ro-man galego, do Arrabaldo Norte aO ouvido no buraco, de María Xo-sé Queizán; depois aquele realismode Neira Vilas, nas Memorias dunneno labrego, de que fiz a traduçãoportuguesa. Coube a vez a Adios,María, de Xohana Torres. E escre-vi tanto, quer no Jornal de Notíciascomo no República e no Diário deLisboa, bem como noutros jornais,

que, cinicamente, alguns me per-guntavam por que não me mudavapara Vigo. Entretanto, a censuraportuguesa estreava-se cortando aseu gosto o meu entusiasmo!

Porém, na biografia de Bóve-da, pelo livro de Castelao e pelasconversas com o Ferrín, apercebi-me da questão da Galiza face aopoder central de Madrid. E articu-lei isso com o País basco, com aCatalunha. E passei da fase literá-ria à política. Foi assim que nasceua Introdução ao Nacionalismo Ga-lego, uma antologia romântica,bastante ingénua, mas que serviupara pôr em Portugal textos poucoconhecidos de Castelao, AlonsoMontero, Vicente Risco, estes porexemplo. Ignorava eu os contactosdos operários entre portugueses egalegos na II República Espanho-la, entre outras coisas. O AlfredoMargarido, muito pedagogicamen-te, aconselhou-me a refazer o livro,retirando-o das livrarias. O editornão deixou, pois estava a vendê-lotão bem em Portugal, onde se mul-tiplicavam clientes galegos, quelevavam aos dez de cada vez!

Entretanto, as estantes cá decasa iam-se enchendo de livrosem galego, fui-me envolvendona realidade galega e, emociona-damente, uma vez, em casa deRosalía, recebi o Pedrón de Hon-ra, e na capela de um pazo gale-go a espada de Manuel Maria,batendo-me nos ombros fez-memembro da Irmandade dos Vin-hos Galegos!♦

A descuberta do galegoDiscutindodeeducaciónXURXO LEDO

Aeducación é un temamoi recorrente peronon por iso perde

actualidade. Estamos anteunha nova reforma oumodificación lexislativa ecómpre determinar as ideasque se queren aplicar e osenso cara ao que vai iraquela.

As discusións son sempreas mesmas e o resultadocase que tamén. Temascomo pública e privada,obrigatorio ou voluntario,fracaso ou éxito sonalgunhas daquelas.

Dende aquí querosinalar o seguinte: éclaramente necesaria unhareforma que dende todos ossectores é reclamada. Sendotación presupostariatoda reforma remata sendounha farsa. Os conceptoséxito e fracaso sontotalmente inadecuados edeberían substituírse porproblemas e solucións. Nonserve de nada obrigar osrapaces a permaneceren

na escola cando eles senegan rotundamente aestudar, é preciso dotarunha auténtica formaciónpara a vida cotiá,para os problemas reais dodía a día.

Os lexisladores en xeral,e tamén o profesorado,pretenden impartir grandescantidades de contidoscognitivos a través deprogramas que quedan moiben nos papeis pero quecando son levados á escolachocan frontalmente coarealidade do alumnado quenecesita recursos parasolucionar as dúbidas quecada día lles xorden, paraentender os porqués dosacontecementos, o que haidetrás das revistas, dosprogramas de televisión, ofuncionamento dasmáquinas e a procedenciada enerxía que move estas.Os rapaces non necesitantanta carga intelectual decorte analítico, verbal ecarente de respostas efuncionalidade.

Todos podemos lembrarcales eran as nosassensacións na escola perocando crecemosempeñámomos enesquencer e impoñemosexactamente o mesmo queaborreciamos porque nonqueremos adicar tempo asolucionar aquilo quetíñamos claro que nonfuncionaba. Certamentechegamos ao que o sistemapretende, que é noncambiar, non cuestionarse ofundamental e botarlles aculpa a outros.♦♦

JOSÉ L. ALONSO


SismosFRANCISCO CARBALLO

‘Os años saltande alegría e oscabritos

despreguízanse”. Asídicían escritores(profetas) dos días do reiXocías, candoobservaban sinaisfavorábeis de cambio.Hoxe somos moi parcosen predicións edesconfiamos. Haiguerras e dioivos, maistemos á vista acenos dunoutono froitoso.

Europa atreveuse coestudo de posíbeis tratoscon Turquía; expresadesta maneira asuperación de pechescentenarios ao diferente.A China olla ao DalaiLama para que volte aoTíbet; superadogmatismos. Áfricalémbralle a Sudán orespecto debido aosdereitos humanos; unstop aofundamentalismo. Lulaconsegue maiorías naaposta contra a fame;unha alterglobalizaciónen comezo. O trío dosAzores quedou en dúoque recibe altacontestación no ReinoUnido e nos USA. Sonbos sinais dun outonoatractivo.

Máis perto, o “sismogalego” de Ourense aFisterra; sismo repetidoen diversa gradación.Que se desbraven oscans de presa, mellorpara seareiros esubstitutos. Non hai malque por sempre dure.Non é hora de esquecertanta desventura?.

Por todo odevandito, acredito quehai signos de cambio noplaneta e para mellor.Mais apunto a sismos, amovementos de fondo, amareas vivas. Como nasfallas tectónicas, quedatraballo para todos dereorganizar,redistribuír e reocuparvales produtivos. Osgalegos na nosa“esquina verde”, oshumanos neste delgadoplaneta, recibimossinais de alerta.Infelices de nós se pasansen resposta.

O máis preocupante?O rearme de armas dosque posúen o poder. E,na mesma liña, osimproperios aos profetasde quen é parrulo, maisse viste de pavo real.Como un de Culleredoque enviou a certoxornal da Coruña–poucos días hai– unhainvectiva contragaleguistas demócratas edoces, el que, por maisdisfraces de liberdade,cheira a “librementeimperialista”. Vivir paraaprender.♦♦

Vai-se celebrar do 1 ao 3 de Ou-tono a IV edição do Certameprovincial de Bandas de Músicano Palácio da Cultura de PonteVedra, com vinte e seis agru-pações participantes.

As bandas de música são umaresposta da sociedade civil às ne-cessidades de um ócio ou lazercriativo que aproxime à nossa ju-ventude duns modelos de quali-dade de vida fundamentados nadisciplina e o esforço que confe-re o estudo dum instrumento mu-sical, assim como a convivênciasocializadora que implica a práti-ca colectiva da música.

Deste enorme colectivo dejóvens músicos está a sair umbom número de extraordináriosintérpretes que só vão poder so-breviver na emigração, porque asbandas de música profissionais,tanto municipais como militares,já foram eliminadas quase porcompleto, e por outra parte tão-só duas orquestras sinfónicasprofissionais em toda a Galizatambém não lhes vão ajudar.

Lazer criativo é aquele quedesenvolve o espírito inventivofavorecendo as capacidades ar-tísticas e a competência emocio-nal do indivíduo, ao mesmotempo que lhe proporciona um

agradável prazer. O lazer criati-vo, que não devemos confundircom o instinto animal procriatri-vo, ocupa de tal modo a menteque já não resta espaço para pra-zeres passivos. O mito de que aprática desportiva protege dasdrogas se desmorona ao vergrandes estrelas com problemasde adição. Por contra, não vinenhum profissional da músicaculta dar em drogas, porque amúsica gera tal prazenteira acti-vidade mental que qualquer ou-tro estímulo resulta ocioso. Ou-tro mito é o que relaciona a dro-ga com certas músicas porque aía música não é mais que um de-corado sonoro, uma escusa.

O défice democrático do nos-so sistema político, sem mecanis-mos para a participação activa dacidadania na política quotidianados municípios, impinge ao asso-ciativismo vizinhal para fazer ou-vir as necessidades da sociedade.Na província de Ponte Vedra essemovimento é muito forte e nele éque está a base organizativa emais a explicação desta eclosãode bandas de música. Nalgunscasos já há segundas bandas eagrupações infantis para acolhero crescente número de músicos, emesmo começam a aparecer as

primeiras tentativas de constituirorquestras sinfónicas ligadas àestrutura social das bandas.

Mais de setenta bandas demúsica na província de Ponte Ve-dra e nem uma só orquestra sinfó-nica profissional dá a medida daprofunda incultura dos que nosadministram, ou talvez as consig-nas galeguicidas dos seus parti-dos não lhes permitem percebernem interpretar a demanda social.

A mágoa é que o repertórionão acompanhe, e mesmo algu-mas bandas parecem ser antiga-legas. É certo que é difícil en-contrar obras editadas dos com-positores galegos, mas quandoexistem tão-pouco as compramsenão que as pirateiam e assimse vai destruindo o futuro. A Rá-dio Galega também contribui pa-ra esta destruição da identidadegalega pressionando as bandaspara não programarem obras edi-tadas porque eles gravam as in-terpretações de modo ilegal, semlicença dos proprietários dasobras. Mas essa ilegalidadeabrange toda a música para ban-da, editada ou não, e em línguavulgar isso tem um nome: roubaro autor. Também aqui a consignaé galeguicida porque vai só con-tra os compositores galegos; aos

de fora sim que lhes pagam.Como editor do Corpus Musi-

cum Gallaeciae tenho-me ofereci-do a algumas bandas para regula-rizar os seus arquivos ilegais ne-gociando umas condições espe-ciais com as associações de edito-res de música. Não tive respostamas os directores e responsáveisdas bandas de música devem re-flectir sobre o gravíssimo danoque estão causando à criação mu-sical, ainda que com certeza nãovão reagir até se verem diantedum juiz. E qualquer compositorgalego ou mesmo um cidadão oumembro da própria banda, de for-ma anónima, os pode denunciar.

Se este fosse um país normal,os políticos tomariam medidascontra a destruição da nossa mú-sica e da nossa cultura, porexemplo impedindo o uso departituras ilegais nos actos subsi-diados con dinheiro público co-mo o Certame de Ponte Vedra ouas numerosas actuações pagadaspelas distintas administrações.

Mas a política musical dosnossos administradores é umpensamento solto, fora de senti-do, sem ligação com o resto. É aquebra do contexto, é dizer,uma política musical e culturalanacolútica.♦

O Bardo na Brêtema Rudesindo Soutelo

Política musical anacolútica

Co Anxo de Sobradelo neste veránde San Miguel, beira do mar nun-ha praia da Ría de Pontevedra coson cadencial das vagas lambendoa area. Da outra banda da ría unanárquico acugulo de edificios aobordo do mar e vivendas indivi-duais que estran a parte baixa daladeira. Son Raxó e Samieira.

Os accesos ao areal baliza-dos por grandes indicadores:“Petroglifos de Mogor”, avivano fervello da curiosidade. Certoque o lugar figura en guías tu-rísticas e listaxes de puntos ar-queolóxicos de interese.

Aquí en Mogor hai tres laxesque sufriron unha intervenciónde certa envergadura por partedas autoridades, consistente encomunicar por un sendeiro em-pedrado as tres superficies econstruír unhas bancadas circu-lares. Unha das superficies gra-vadas, a maior, foi no ano 1979portada dun fito da bibliografíaarqueolóxica do noso país, LosPetroglifos gallegos de Antoniode la Peña Santos e Xosé Ma-nuel Vázquez Varela. É a cha-mada Pedra dos Mouros, cunúnico cérvido á beira dun ele-gante conxunto de coviñas, cir-cos concéntricos e arcos de circoque nos fan lembrar A Puexa, OCoto de Barcelos, o veciño PozoVentura e as espectaculares lou-sas gravadas no dolmen de Gav-rinis na Bretaña. Diante unhaenorme estrutura ferripétrea cu-berta de hedras e silvas.

Collemos o sendeiro invadi-do por toda clase de herbeiras

para achegármonos á Pedra doLabirinto (na foto) a rentes docamiño, sen ningún tipo de pro-tección e, como o anterior, nadanin ninguén nos indica cun dese-ño o que estamos a ollar, nin in-formación prehistórica, cronoló-xica ou sobre todo, como escri-ben os italianos nos parques ar-queolóxicos de arte rupestre daValcamonica, “E vietato cal-piscare le incisioni rupestri”, es-tá prohibido pisar os gravados.

Continuamos camiño cara á

terceira superficie, “A Pedra dosCampiños”, orientada cara ao po-ñente e da que sabemos, por outrasvisitas, que tiña un pasal, taménferripétreo, que tapaba a luz solar etoda posibilidade de observaciónnatural do petroglifo, por iso esba-rrullaron dito mirador e cubriron olabirinto alí gravado con xeotea eentullo. Así leva anos.

Que diría don Ramón Sobri-no Buhigas se volvese do alén evise este “Territorio da desapari-ción” no que se converteu Mo-

gor? Percibiría estrañas sensa-cións cal Alexandre Marrube devolta na Terra de Lemos case co-renta anos despois da fuxida.

Quizais sexa o labirinto omotivo da nosa arte rupestre quemáis bibliografía ten producido.Quen sabe e practica é capaz defacelo con dous trazos indepen-dentes, secasí require unhaaprendizaxe. No devandito librovemos exemplos de labirintos dotipo “Mogor” en América e enEuropa, preferentemente na cun-ca mediterránea, en moedas, mo-saicos, cerámicas, superficiespétreas que retrotraían a máximaantigüidade ao último milenioa.C., por iso se mantivo durantemoitos anos unha cronoloxía se-mellante para os casos galegos.Foron Antonio de la Peña e Fer-nando Costas Goberna quen pu-blicaron un artigo no “Boletín doInstituto de Estudos Vigueses”postulando unha cronoloxía coe-tánea á maioría dos nosos petro-glifos prehistóricos, dacabaloentre o III e o II milenio a.C. Asítemos na Ghalleira as represen-tacións labirínticas máis antigase peor tratadas do mundo.

“Nin sequera a voz do poeta nos salvacando caemos na noitee se abre a ferida branca da desolación”.Territorio da desaparición

(M. A. Fernán Vello)

XOSÉ LOIS VILAR PEDREIRA é directorda Sección de Prehistoria eArqueoloxía do Instituto de

Estudos Miñoranos.

Xoias da Arte na Pedra Xosé Lois Vilar Pedreira

Infortunados labirintos

AllarizAllariz■ ACTOS

FILO-CAFÉO sábado 2 de outubro celé-brase no Roi Xordo, sob o le-ma O Estando, este encon-tro, que desde a súa I edición(celebrada no Dado-Dadá deCompostela en 2003) procu-ra reencontrar o placer dopensamento pola vía do tro-co, a diferenza, e de compar-tir as ideas do real, con inter-vencións abertas á criación,ao pensamento, á crítica e ádiversidade, a modo de ma-nifesto persoal, propiciadopola horizontalidade da dis-posición dos participantes,podendo considerarse, polaforma lúdica, unha conversa.Para participar ou solicitarmáis información pódesechamar ao 699 395 229 ouao 965 817 337 de Portugal.

ArArteixoteixo■ TEATRO

CARAMUXOEsta compañía chega o ven-res 1 ao Centro Cívico So-cial para representar Histo-ria dunha semente.

O BarO Barcoco■ MÚSICA

ORFEÓN VALDEORRÉSEste sábado 2 ás 20 h. vaidar un concerto na igrexaparroquial de Santa Rita.

BetanzosBetanzos■ EXPOSICIÓNS

IVÁN ARAUJODesde o luns 4 e até o do-mingo 31 de outubro pode-remos admirar as augatin-tas deste artista no CentroInternacional da EstampaContemporánea.

BoirBoiroo■ TEATRO

NADARÍNTíteres Trompicallo actúao vindeiro venres 8 na Casada Cultura.

BurBurelaela■ TEATRO

O CASODA RÚA LOURCINEPoderemos ver esta peza,representada por Teatro doMorcego, o vindeiro ven-res 8 na Casa da Cultura.

CarballoCarballo■ MÚSICA

BISCUITPoderemos escoitar a estabanda o sábado 2 na salaVolcano, xunto cos Fortu-ne Tellers, Mistakens eAllnighter.

■ TEATRO

PARA NADAPoderemos ver, no Pazoda Cultura, esta obra dogrupo Cambaleo o vindei-ro sábado 9.

AA CoruñaCoruña■ EXPOSICIÓNS

FRUTAS Y CASTASILUSTRADAS......Historia natural y etno-grafía en los cuadros demestizaje, titúlase a mostraque podemos contemplarno Museo de Belas Artes(Zalaeta s/n) até o 28 de no-vembro. Organizada poloMinisterio de Cultura e oMuseo Español de Antro-pología, supón unha exce-lente ocasión para contem-plar as dúas series de pintu-ra deste museo, de tipo ra-cial, xurdida na América dos. XVIII, que amosa os di-ferentes grupos humanosprocedentes da mestura deindios, negros e brancos,polo que, ademais do valorpictórico, hai que subliñar ovalor científico: costumes,produtos naturais, indu-mentaria, xoias...

FOTOGRAFÍASPodemos ver esta mostra deimaxes na galería Arte Ima-gen até o mércores 13.

TERESA ZAPATOMostra a súa pintura, baixo otítulo Océanos de imágenes,

no Club Financeiro Atlánti-co até o 16 de outubro.

RAMÓN CONDEHeros e Thanatos titula o es-cultor a súa mostra, que po-demos contemplar na galeríaAna Vilaseco (Padre Feixóo5) até o 9 de outubro.

MIRADA E MEMORIAO arquivo fotográfico mexi-cano de Agustín VíctorCasasola, pertencente aoperiodo de 1900 a 1940,amósase até o 17 de outubrona Fundación Luís Seoane.

OS RECURSOSXEOLÓXICOS DA TERRAEsta mostra permanecerána Casa das Ciencias até o30 de decembro.

■ MÚSICA

ASOCIACIÓN GALEGADE COMPOSITORESO Museo de Belas Artesven sendo o escenario doXII ciclo de recitais daAsociación Galega deCompositores, os domin-gos ás 12 do mediodía, cogallo de dar a coñecer un-has obras que, doutro xei-to, acadarían pouca difu-sión. Comezou o ciclo opasado 12 de setembro eremata este domingo 3 deoutubro co prometedorviolinista Evgeny Moria-tov e a pianista IrinaMoryatova, que aborda-rán as sonatas para violín epiano de Marcial del Ada-lid e Andrés Gaos ademaisdoutras pezas de ManuelQuiroga.

■ TEATRO

O ENCOROTeatro do Atlántico repre-senta, o venres 1 e o sábado2 no teatro Rosalía de Cas-tro, esta obra.

DILLEIO vindeiro mércores 6 po-deremos gozar con este no-vidoso musical, dirixido einterpretado polo actor e

humorista Carlos Blanco,xunto con Ramón Pinhei-ro na percusión, o DJ Nat-han e Ugia Pedreira, mes-turando a narración oral, amúsica tradicional e o ritmodun DJ en directo.

HOTEL RUNO Fórum Metropolitanoacollerá, o vindeiro sábado

9, a actuación da compañíaSapristi.

AA EstradaEstrada■ TEATRO

MENOS LOBOSA compañía Talía represen-ta esta exitosa peza o sába-do 9 no teatro Principal.

FeneFene■ ACTOS

ESCOLAS DEPORTIVASE CULTURAISO Concello lembra que operíodo de matrícula remataeste venres 1 de outubro.Entre os obradoiros desta-can o Literario; de Alfabeti-

Coordinación: Xesús Vaamonde Cid

G U I E I R O D E C U L T U R A E E S P E C T Á C U L O S

A praza traseira do Museo de ArteContemporánea de Vigo (MAR-CO) acolle até o 5 de decembrounha exposición da coruñesaÁnxela de la Cruz. A artista, quecolleitou grande éxito en Gran

Bretaña (dá clases na ChelseaSchool of Art de Oxford) realizaasí a súa primeira exposición indi-vidual, após mostras compartidasen eventos tan importantes como oFórum de Barcelona.♦

AA ararte de Ánxela de la Cruzte de Ánxela de la CruzO O TTrinquerinque

Para ainclusión

de informa-ción nestas

páxinasdo Lecer

pregámos-vos nolas

fagadeschegar

antes dosluns.

Pódesefacer

a travésdo correo,

Aptdo.1.371,36200

Vigo; porTelf., 986222 405,

por Fax986 223

101oucorreo

electrónicoinfo@ano-

saterra.com

Os concertos que programa oSan Froilan de LUGO chega a

18. O luns 4 estará a samba-reg-gae, de Salvador de Bahia, e amúsica do sur de Marrocos, acargo de Nass Marrakesh e IleAiyé: vinte músicos e bailarínsfarán do centro histórico o seuescenario, que terá o seu puntoneurálxico na Praza de SantaMaría; o contrapunto poñeráo,no patio do edificio administra-tivo do Concello, Cifu & LaCalaña Sound. O martes 5 esta-rá a gaiteira Cristina Pato; aoutra opción é a de RaimundoAmador. O mércores 6 podere-mos escoitar ao grupo cubano

Vocal Tempo, que fará gala dasúa habilidade para arremedarinstrumentos e cantar “a cape-lla”; ademais estarán os lucen-ses de Isla Bikini e, para os quequeiran ritmos máis fortes, Ex-tremoduro (no Pavillón dosDeportes. O xoves 7, na Prazade Santa María, teremos o inti-mismo de Antonio Vega; e noedificio administrativo do Con-cello, Mürfila. Ademais gruposde gaiteiros, bandas e verbenas.Só o concerto de Extremoduroten entrada (15 euros anticipadae 18 na billeteira).♦

San FrSan Froilánoilán

Nº

1.14

4 ●

Ano

XX

VII

●

Do

30 d

e se

tem

bro

ao 6

de

outu

bro

de 2

004

☞ A HERDANZA. Tras amorte do seu pai, un ho-

me ten que regresar á súa casapara pilotar o refrotamento daaceiría familiar. A nova situa-ción convérteo nunha persoafría que remata por perder ásúa muller. Película dinamar-quesa premiada en Donosti.

☞ O MITO DE BOUR-NE. Unha trama implica

falsamente nuns asasinatos aun espía retirado. Este, paraevitar que sigan perseguindo,terá que enfrontarse aos que oimplican e máis aos da CIA.Carreiras e violencia nunha se-cuela ben filmada.

☞ MAR ADENTRO. Moirecomendábel a nova pelí-

cula de Amenábar, galardonadaen Venecia e máis premiada aín-da polo público galego, de todasas idades e gustos, que está aateigar as salas. Para nota a sen-sibilidade que mostra Amenábarcon Galiza. O noso país foi undescubrimento para o xoven di-rector, que soubo reflectir atina-damente na obra. A arquitecturada película sostense, non obstan-

te, sobre a personalidade orixinalde Ramón Sampedro, persoa sendúbida singular, impregnada,non tan paradoxalmente, de sen-tido da vida e de unha potente re-tranca autóctona.

☞ A TERMINAL. Un ho-me chega a un aeroporto

dos Estados Unidos cando seproduce un golpe no seu país.Iso convérteo en apátrida, poloque terá que quedar na terminalaté que se resolva a situación.Humor sen demasiadas preten-sións nunha película ben rodada.

☞ NON TE MOVAS.Mentres agarda que re-

mate unha operación a vida oumorte da súa filla accidentada,Timoteo repasa unha sórdidarelación extramatrimonial quetivo hai quince anos e que co-mezou coa violación dunhamuller da que logo se namo-rou. Película un tanto lutuosa.

☞ CAZADORES DEMENTES. Como parte

da súa preparación, varios po-licías, que estudan criminolo-xía, van a unha illa deserta a

desvelar un crime simulado, sóque destas comezan varios asa-sinatos en cadea nos que as ví-timas son os alumnos. Intrigatramposa.

☞ YOUNG ADAM. Unescritor frustrado traba-

lla nunha barcaza de transporteen Escocia e atopa na auga aunha muller que resulta ser asúa antiga noiva. El non di na-da desta relación e continúa asúa vida habitual, que de nor-mal non ten demasiado.

☞ A GRAN SEDU-CIÓN. Sainte-Marie-

La-Mauderne, vila mariñeiraque vive do subsidio, quereacabar con esa situación e quese instale unha empresa, peroesta reclama un médico. Así,con trampas, terán que seducira un para que se instale alí. Po-día tela dirixido Berlanga.

☞ EU, ROBOT. Chicago,2035, un poli mecanoclas-

ta investiga o suicidio dun espe-cialista en androides. Sospeitadunha conspiración para ocultarque o matou un robot que violou

as leis de protección ás persoas.Dirixida por un autómata.

☞ AVOLTAAO MUNDOEN OITENTA DÍAS.

Versión moi libre e pouco atina-da do clásico de Jules Verne.

☞ KILL BILL 2. A segun-da parte da obra de Taran-

tino non ten a forza da primeira.Con todo é do mellor que ofreceestes días a carteleira.

☞ O SEÑOR IBRAHIME AS FLORES DO

CORÁN. Bos inicios para un-ha película que a partir da me-tade descobre a demasiado ha-bitual pedantería francesa.Máis envoltorio que cine deverdade. Destaca con todo oretorno de Omar Sharif.

☞ AS MULLERES PER-FECTAS. Un grupo de

cabaleiros resentidos coas súasmulleres executivas deciden ro-botizalas. Nicole Kidman des-cubrirá a maldade. Parodia dacursilería, nunha película quedestaca por riba doutras máisambiciosas.♦

CarCarteleirateleira

Está aberto o prazo de matrícu-la nas Escolas Oficiais de Idio-mas para todos os cursos de Ga-lego. As clases son tres días ásemana. O alumno, ademais de

aprender o idioma, estudará di-ferentes aspectos da cultura ga-lega: literatura, xeografía, tradi-cións... Máis información notelf. 986 260 210.♦♦

Galego nas Escolas de IdiomasGalego nas Escolas de Idiomas

Poderemos escoitar undos mellores represen-tantes do hip hop estatalo próximo venres 1 de

outubro na Iguana Clubde VIGO; o sábado 2 es-tará rimando no Clavi-cémbalo de LUGO.♦♦

Dogma CrDogma Crewew

A recoñecida banda demúsica mestiza chega des-de Barcelona para tocar epresentar o do seu discoPotiner, o vindeiro xoves 7na sala Nasa de SANTIA-

GO; o venres 8 estará noPlaya Club da CORUÑA; eo sábado 9 na sala Iguanade VIGO. Melodías entre oflamenco, o balcánico,árabe e o mediterráneo.♦♦

Cheb BalowskiCheb Balowski

Último disco de Extremoduro.

Dillei, oespectáculodirixidopor CarlosBlanco e conRamónPinheiro,Nathan eUgiaPedreira,estará naCORUÑA omércores 6.

zación Informática; Linguae Sociedade; Iniciación áMaxia; Ortofonía e Dicción;Danzas do Mundo; Solfexo;Teatro; Música.... En cantoao deporte hai Acondiciona-mento físico para adultos;Aeróbic; Bailes de salón; Io-ga; Judo; Karate; Muscula-ción; Rehabilitación; Fútbol7; Atletismo; Natación...

■ EXPOSICIÓNS

CURUXAS 04Mostra conmemorativa dospremios Curuxa, con máisde un cento de traballosgráficos de todo o mundo, ea animación de Diver-Show. No Museo do Humor.

FerrFerrolol■ ACTOS

PREMIO ESQUÍOPrecedendo ao fallo do reco-ñecido galardón de poesía,que se vai dar a coñecer estevenres 1, o xoves 30 ás 20 h.no Parador, a escritora Mari-lar Alexandre vai dar unhaconferencia titulada Confe-sións dunha ebria de tinta.

■ EXPOSICIÓNS

MANUEL DA SILVAO Casino Ferrolano acolleesta mostra até o luns 11.

COMUNICACIÓNBIOLÓXICAAté o domingo 10 podemosadmirar, na galería Sarga-delos, a última mostra deGonzalo Pérez del Casti-llo, na que todos os elemen-tos realizados, retretes-co-medeiras, urinarios-bebe-doiros... teñen relación cofeito cíclico de asimilarmosa información de formaanáloga aos procesos bioló-xicos, metabólicos e neuro-nais do noso corpo. O tra-ballo complétase cunhaperformance e unha vide-oinstalación.

SGHNA Sociedade Galega deHistoria Natural abre aopúblico o seu museo, noque se poden contemplaresqueletos de diferentesanimais e unha colecciónde pegadas e de minerais,entre outros elementos. Ohorario é de 9:30 a 13:30 ede 16:30 a 20:30, de luns avenres.

O GrO Groveove■ ACTOS

FESTA DO MARISCOChega a XLI edición daFesta do Marisco, que secelebrará desde o 1 ao 12de outubro.

LugoLugo■ EXPOSICIÓNS

CRÓNICADE SANTIAGOA marabillosa pintura deAntonio González pódeseollar na sala da FundaciónCaixa Galicia.

INTAGLIO TYPEA Capela de Santa Maríaacolle esta mostra até o do-mingo 17.

CINEMATÓGRAFOSDE GALIZA, 1896-2002Artellada como comple-mento ao Festival de Cinede Autor, no Museo Provin-cial estará esta exposición,fruito da colaboración entrea asociación cinematográfi-ca Fonmiñá e o CGAI.

GUILLERMO RUEDAAs súa obras fotográficas,baixo o título de A memoriado xeo, poden ser contem-pladas na Biblioteca Pro-vincial até o 21 de outubro.

■ TEATRO

JOSITO E IVÁNEste xoves 30 ás 23 h. go-zaremos co seu humor noClavicémbalo.

MoañaMoaña■ TEATRO

ENSAIOEsta obra será representadapola compañía Teatro doNoroeste este sábado 2 deoutubro ás 11 da noite no IESAs Barxas. A entrada custa 4euros (estudantes, parados easociacións 3) e o abono pa-ra 7 espectáculos 14.

OleirOleirosos■ MÚSICA

MAREAOs pamploneses presentano seu potente directo o vin-deiro luns 11 no Auditorioda Rabadeira.

■ TEATRO

BAR DE LÁGRIMASA compañía sevillana LosUlen representa un berrocómico como unha comediade tinxiduras negras, unhadiversión intelixente paramaiores de 16 anos. A tras-tenda dun bar, cantina duncemiterio, acolle a humildecasa de Magdalena, a coci-ñeira; Lázaro, o camareiro;e Estrella, unha nena. A apa-rición do home da maleta ede Magic dará pé para quecada un fale de si mesmo. Osábado 2 no centro culturalAs Torres de Santa Cruz.

OurOurenseense■ EXPOSICIÓNS

CUESTIÓN DE PAPEISDurante outubro a galeríaMarisa Marimón acolle es-ta mostra colectiva, de obrasobre papel, de Darío Bas-so, Vicente Blanco, ÁngelBofarull, Ignacio Burgos,Tono Carbajo, SalvadorCidrás, Alberto Datas, MªXosé Díaz, Marcelo Fuen-tes e José Lourenço.

CONCHA LAGOAA fotógrafa mostra a súaobra, baixo o título de Ve-nus, no Ateneo (EdificioTorre, Curros Enríquez 1).

GALICIA DIXITALA tecnoloxía dixital ao servi-zo dun percorrido vitual po-la Galiza e o Camiño deSantiago. No Centro Cultu-ral Simeón até este xoves 30.

EN OLORDE SANTIDADENa Catedral podemos ollar,até o 4 de novembro, unhaselección de relicarios pro-cedentes de todaGaliza.

PadrónPadrón■ EXPOSICIÓNS

BERCE DE ESCRITORESCentrada nas referencias aRosalía de Castro, CamiloJ. Cela, Macias ou NicasioPajares poderemos visitalanas fundacións Camilo Jo-sé Cela e Rosalía de Castroaté o 31 de outubro.

As PontesAs Pontes■ TEATRO

A GRANDE ILUSIÓNPoderemos ver esta peza,representada por Teatrodo Morcego, este venres 1no Cine Alovi.

PontevedraPontevedra■ CINEMA

DOGVILLEO cine-clube Pontevedra pro-xecta, o mércores 6 ás 18:45 eás 22:15 h. no teatro Princi-pal, esta fita dirixida por LarsVon Trier no 2003, con Ni-cole Kidman como protago-nista. O mércores 13 podere-mos ver Ricardo III (1955),de Laurenca Olivier.

■ EXPOSICIÓNS

DE GUERCINOA CANOVAA mostra O trazo dos mes-tres permanecerá, até o 6 denovembro, na sede da fun-dación Caixa Galicia.

■ MÚSICA

IV CERTAMEPROVINCIAL DE BANDASO encontro, organizadopola Deputación Provin-cial, celébrase desde estevenres 1 ao domingo 3 noPazo da Cultura.

RibadaviaRibadavia■ EXPOSICIÓNS

IMAXES DE GALIZAPodemos ver esta mostra no

Museo Etnolóxico até o 8de novembro. O mesmo lu-gar acolle unha retrospecti-va fotográfica sobre o etnó-grafo Xaquín Lorenzo,Xocas, a quen este ano selle adicou o Día das Letras.

RibeiraRibeira■ EXPOSICIÓNS

ALFONSO COSTAEsta retrospectiva do pintore gravador galego está noMuseo do Gravado de Artesaté decembro. Neste mesmolugar e durante as mesmasdatas tamén podemos con-templar a mostra titulada Oscaprichos de Goya e de Da-lí. A alma do xenio.

ANTON VAN DYCK.ICONOGRAFÍAEsta mostra de 125 estampasdo s. XVII póderase visitardurante este ano no Museodo Gravado, en Artes.

SantiagoSantiago■ EXPOSICIÓNS

EL MISTERI D´EIX,UNA TRADICIÓNMEDIEVAL VIVAO Pazo de Xelmírez acolleesta mostra até o sábado 30de outubro.

PURIFICACIÓNDE LORENZOA galería José Lorenzo or-ganiza esta mostra costum-

brista –a artista centra aatención nas paisaxes ga-legas– no hotel Peregrinoaté o 12 de outubro. Polasúa parte o hotel Palacio doCarme alberga a mostra deJesús Risueño. A exposi-ción fotográfica de CarmenCalleja poderemos contem-plala no hotel Porta do Ca-miño. Mila Vázquez conti-núa mostrando as súasobras na galería José Loren-zo até meados de outubro.

VERA GOULARA súa obra amósase, até osábado 23 de outubro, nagalería 48.

NANCY SPERONo CGAC encóntrase amostra O peso do corazónfronte á pluma da verdade,na que se presenta o traba-llo da artista norteamerica-na, por primeira vez no Es-tado. Cunha importante ca-rreira ao longo de máis decinco décadas, recoñecidacomo unha das líderes daarte feminista, poderemoscontemplar a súa obra até o6 de xaneiro.

PINTURA CATALÁ,DO NATURALISMO AONOUCENTISMEA Fundación Caixa Galicia(Rúa do Vilar 19) acolle acolección de pintura cataláda Fundación Thyssen-Bornemisza até o 6 de no-vembro. A obra de autoresfundamentais da arte espa-ñola do s. XIX como Ma-

Nº

1.14

4 ●

Ano

XX

VII

●

Do

30 d

e se

tem

bro

ao 6

de

outu

bro

de 2

004

Fulano, Mengano e Citano che-gan con esta obra este xoves 30 ás20:30 h. e o venres 1 ás 22:30 h. aoC.C.Caixanova de VIGO; o venres

8 poderemos vela na Área Panorá-mica de TUI; e o sábado 9 estaránna Casa da Cultura Pintor Llorénsde SADA.♦♦

Schsss... calmaSchsss... calma

Esta compañía representa a obraFobias. Unha estraña noite na ca-sa de Luís Mendía, de José LuisPrieto, baixo a direción de LinoBraxe, este venres 1 no Auditorio

Carmen Estévez Eguiagaray deVILALBA; o domingo 3 poderemosvela no Auditorio Municipal de RI-BADEO; e o sábado 9 chegará aoIES As Barxas de MOAÑA.♦

LagarLagarta Lagarta Lagartata

Esta compañía actúa este venres1 na Área Panorámica de TUIonde representará a obra Pelusa,

la intrusa; o sábado 2 podere-mos vela no teatro Principal daESTRADA.♦♦

LL’Hor’Horta ta TTeatreatree

Os afeizoados aos cogomelos estánde noraboa. Coma todos os anosson multitude as actividades desti-nadas a gozar e coñecer mellor es-tes froitos do monte. Este venres 1ás 20 h. celébrase, na aula socio-cultural de Caixa Galicia en OU-RENSE, unha conferencia sobre Oxénero Amanita: Novas tenden-

cias na súa clasificación; do luns 4ao sábado 16 ás 20 h. poderemosparticipar nunhas Xornadas Mico-lóxicas que organiza o concello deCAMBRE (A Coruña) no centro so-ciocultural da Barcala; a asociaciónOs Lactouros, de MONFORTE, pro-move uns encontros semellantes dovenres 15 ao domingo 24.♦

Outono MicolóxicoOutono Micolóxico

Este programa de actividades al-ternativas de lecer para a moci-dade de 14 a 25 anos, desenvol-ve, de xeito gratuíto, este venres1 no salón de actos A Cachadaen BOIRO, un Obradoiro deClown impartido por membrosda compañía Os Sete Magnífi-cos máis Un; o sábado 2 de 12 a

14 h. na praza de Galiza, ou noCentro Social en caso de choiva,haberá un Obradoiro de Cons-trución e Manexo de Malaba-res, e no mesmo lugar, ou no pa-villón da Cachada como alterna-tiva, un Obradoiro de PercusiónAfricana, que continuará polatarde de 16 a 18 h; o Salón de

Actos acollerá, de novo, o Obra-doiro de Clown, de 16 a 20 h; ea xornada rematará ás 21:30h.coa actuación musical do gru-po de percusión do Senegal Deg-go. Para participar nestas activi-dades recoméndase facer a ins-crición nos teléfonos 981 848425 ou 981 842 635.♦

Festa@activa en BoirFesta@activa en Boiroo

Antonio González mostra a súa pintura, sobre a cidade deSantiago, na sala da Fundación Caixa Galicia de LUGO.

X.L.

SU

ÁRE

Z C

AN

AL

O IVCertameProvincialde Bandascelébrasedesde ovenres 1ao domingo3 enPONTEVEDRA

riano Fortuny, RamónCasas, Isidro Nonell, Joa-quin Torres-García, An-glada Camarasa, entre ou-tros, dan unha idea da cali-dade desta mostra.

BATIS CAMPILLOA súa obra máis recente po-démola ollar na Casa daParra até o 18 de outubro.

ATREZOS DA MEMORIAConmemoración dos 20anos de andadura do CentroDramático Galego na Fun-dación Torrente Ballester ena sede do CDG até o 24 deoutubro.

SANTIAGO APÓSTOLODESDE A MEMORIAPodemos contemplar estamostra na igrexa de SanDomingos de Bonaval, on-de vai permanecer até o 30de decembro.

ARQUITECTURASNO CAMIÑOAs intervencións arquitec-tónicas, paisaxística e derecuperación física dos ca-miños a Santiago. No CO-AG até o 31 de outubro.

A MULLERNA OBRA DE GRANELLPoderemos contemplar noMuseo Granell, até o 13 dedecembro, esta retrospecti-va na que, a través de 100obras do artista, se tentaamosar a influencia do xé-nero feminino, tanto na súaprodución plástica comoliteraria.

MANUEL RUIBALOs xardíns do Auditorio aco-llen a mostra Campo de Es-trelas até o 27 de outubro.

■ MÚSICA

LA TIRANABolero a golpe de trip-hop,bosanova fecundada de nu-jazz, novas texturas para le-tras imperecedeiras, con-ceptos rítmicos actuais paramelodías inalterábeis... osdeste novo trío do BaixoSarela formado por Patri-cia de Lorenzo, voz; Mar-celino Galán, guitarra esamplers; e Xacobe M. An-telo, contrabaixo. Este xo-ves 30 de setembro ás 22 h.na sala Nasa.

SACRED SINA banda de metal portugue-sa tocará o martes 5 ás21:30 h. na sala Nasa,acompañada por Shurim eOctubre 28.

SONS DA DIVERSIDADEEste ciclo de concertos, im-pulsado polo Concello eque se ven desenvolvendono Auditorio da Galiciacoa idea de amosar as dife-rentes tendencias no mun-do, regresa despois do ve-rán coa actuación de MªJoâo & Mário LaginhaQuartet, o próximo xoves7, presentando Underco-vers. As entradas pódenserecoller no propio Audito-rio de 12 a 14 h. e de 17 a20 por 12 euros (6 eurospara estudantes e xubila-dos) e nos teléfonos 981571 026 e 981 573 979, ouo mesmo día do concerto

até a hora de comezo do es-pectáculo, de haber prazasdisponibeis. Máis informa-ción en http://sons.santia-godecompostela.org.

■ TEATRO

VENDETTAPolo grupo Berrobam-bán, o que puxo en mar-cha Asteroide B-612 paracrianzas ou crearon NdCpara adultos, que é a quenvai dirixido este novo es-pectáculo. Interpretado

por Paula Carballeira,Leo F. Campos, AnabellGago, Ángel Lago, Chi-qui Pereira e Teresa Ro-dríguez, Vendetta é unhasorte de cabaré servido enfrío, con boas doses de rai-ba e mal humor, pero espe-cialmente sabroso. Estevenres 1 de outubro ás 22h. na sala Nasa.

OS FILLOS DE EVAProposta cómico-musicalde Bacana na que interve-ñen Xúlio Abonjo e Mar-cos Correa xunto coas vo-ces estelares de Mara Sán-chez, Evaristo Calvo eXan Casas. Señoras e se-ñores prepárense para reci-bir o máis grande impactovisual das súas vidas o sá-bado 2 de outubro ás 23 h.na sala Nasa.

RAZAS HISPANASDesde o venres 8 ao luns 11,ás 23 h, poderemos gozar denovo na sala Nasa co caba-ret colectivo Ultranoite.

SamosSamos■ MÚSICA

ARTE NUTEsta agrupación musical in-terpretará a Danza do tarot,composición para órgano egrupo de cámara, e outrasobras de Xavier de Acosta,baixo a dirección de CarlosAriel Gracia, o sábado 9 ás20:30 na igrexa da Abadíade Samos.

SanxenxoSanxenxo■ TEATRO

VOLTA E DALLEEsta compañía vai repre-sentar a peza Jalisia ¡mimadriña! o sábado 2 no pa-zo Emilia Pardo Bazán.

SilledaSilleda■ TEATRO

HISTORIADUN SOLDADOViravolta Títeres repre-senta esta peza, o vindeiroxoves 7, na Casa da Cul-tura.

SoutomaiorSoutomaior■ EXPOSICIÓNS

HOMBRECIUDAD SIN MARPodemos ver esta mostra noCastelo da vila até o martes26 de outubro.

VVigoigo■ ACTOS

CURSOS NO MARCOComezan este sábado 2 ás12 con Artellando... paranen@s (contacontos e obra-doiros para crianzas de 3 a8 anos); o domingo 3, ámesma hora, Artellando...para familias (obradoirosplásticos para crianzas de3a 8 anos acompañados); omartes 5 ás 19, Curso avan-zado de arte contemporá-nea para adultos (previainscrición e matrícula); e omércores 6, tamén ás 19 h,Curso de iniciación á artecontemporánea para adul-tos (previa inscrición e ma-trícula).

CASA DO LIBROEste xoves 30 ás 20 h. o bió-logo Francisco Novoa im-partirá unha conferencia, or-ganizada pola AsociaciónAstronómica Rías Baixas, ti-tulada ¿Qué es el genoma?

■ CINEMA

MONSTRUOSDA UNIVERSALA fita La novia de Frankes-tein, rodada no ano 1935por James Whale, é a elexi-da polo Colectivo Nemo deFantasía e Ciencia Ficciónpara a proxeción no seo daTertulia do xénero fantásti-co, que organizan no caféUf, o vindeiro xoves 7 ás21:30 h. Máis informaciónen www.tertuliaviguesa.tkou www.colectivonemo.tk.

ENTRE A HISTORIA EO FUTUROCiclo de Caixanova que sevai desenvolver no seu Cen-tro Cultural este martes 5, o14 e 27 de outubro, o 3 e 30de novembro e o 1 de de-cembro ás 20:30 h. Este mar-tes 5 poderemos contemplarAl caer la noche, de RobbyHenson (EE UU, 2002), quenos conta as aventuras dunsheriff, algo peneque, dunhapequena vila, na investiga-ción dun asasinato e as pre-

sións das forzas locais paraque arquive o caso.

■ EXPOSICIÓNS

LA ELEGIDAA galería Ad Hoc (JoaquínLóriga 9) amosa, até o 13de novembro, o traballo daandaluza Ángeles Agrela.

ÁNGELA DE LA CRUZNo Espazo Anexo, detrás doMARCO, o museo ven deinaugurar o lugar destinadoa amosar e apoiar as crea-cións dos novos artistas ga-legos. A primeira mostra é adesta galega residente enLondon, consistente en dú-as pinturas-esculturas (Lar-ger than life / Máis grandeque a vida e Stuck / Incrus-tado) realizadas a medidapara estas dúas salas.

ALBERTO SOUSADentro do ciclo de activida-des en homenaxe á figurado arquitecto recentementefalecido, poderemos ver nasala de exposicións do CO-AG, Nadir, un documental,mostra audiovisual sobre amontaxe de Nadir (texto eCD, obra colectiva publica-da no 1996), na que Sousapoñía a pintura; Julián Her-nández, a música; e ManuelM. Romón, a poesía, os xo-

NOVAS TECNOLOXÍAS EMARKETING TERRITORIALO Centro de Estudos EurorrexionaisGalicia-Norte de Portugal tenta dina-mizar e valorar o estudo e a investiga-ción para o desenvolvimento da Euro-rrexión. Para isto promove este cursode postgrao, dirixido a estudantes uni-versitarios de calquera titulación, e atitulados profesionais, funcionarios,mestres, etc, con grao universitario dediplomatura ou licenciatura, co obxec-tivo de impulsar a cualificación de téc-nicos e investigadores universitariosno uso das Novas Tecnoloxías da In-formación e Comunicación, a travésdo estudo teórico e a práctica en talle-res dixitais, nos que o alumnado seaproximará á utilización dos recursosmultimedia como o vídeo, fotografía eson, para a edición de sistemas edito-riais de páxinas electrónicas. O curso,que conta con 15 prazas disponíbeis,desenvolverase no Instituto Universi-tario de Estudos e Desenvolvementode Galicia (IDEGA), entre o venres 15de outubro e o venres 3 de decembro,cun total de 30 aulas teóricas, que seimpartirán os venres de 16 a 20 h; e 30prácticas para os sábados de 9:30 a13:30. A inscrición é gratuíta e os in-teresados en realizar o curso deberánconfirmar a súa asistencia no IDEGA(Avda. das Ciencias s/n de SANTIAGODE COMPOSTELA), por teléfono no 981

563 100 coas extensións 14 440 ou 14339, a través do fax 981 599 935, oudo correo electrónico [email protected] [email protected].

II PREMIO DE XORNALISMOMONCHO DO PÍOA adega Terras Bendaña organiza estecertame, aberto a traballos xornalísti-cos de todos os xéneros, escritos engalego, que potencien calquer valorpaisaxístico, económico, artístico, epatrimonial da Ribeira Sacra, publica-dos con firma ou seudónimo e con ca-rácter inédito até o 31 de outubro de2004. O autor remitirá unicamente untraballo á Area Sociocultural de Te-rras Bendaña (Sobrado-LíncoraCHANTADA), nun sobre pecho, cun ori-xinal e 5 fotocopias da páxina comple-ta do xornal que acolleu a publicacióne que conteña a data correspondente,acompañado dunha plica cos dadospersoais e teléfono de contacto. O pra-zo de receición dos traballos pecha o 5de novembro e o gañador recibirá 150euros en metálico, un diploma acredi-tado e o seu peso en botellas de viñoda adega Terras Bendaña.

INICIACIÓN AO TEATROA escola de teatro e danza EspacioAberto, sita na rúa de San Pedro 48,baixo, de SANTIAGO DE COMPOSTELA,desenvolve, até o sábado 16 de outu-

bro, os seus Cursos de Iniciación aoTeatro, que teñen como obxectivoachegar ao alumno a unha primeira to-ma de contacto co meio teatral e a súapedagoxía sendo, ao mesmo tempo,selectivos para a incorporación naFormación Regular Actoral, que,ademais de incluir as materias de du-ración anual, estará cumprimentadapor unha serie de cursos intensivos,que a escola irá propoñendo. Máis in-formación en www.espacioaberto.netou no teléfono 981 588 290.

II PREMIO AUDITORIO DEGALICIAA este Premio Internacional de Com-posición, de carácter bianual, podenoptar todos aqueles compositores, cal-quera que sexa a súa nacionalidade,que presenten unha soa obra, inédita enon estreada, adaptándose esta ao or-gánico orquestral 2.2.2.2-2.2.0.0-tim-bal-cordas, aínda que poderá estar au-mentada como máximo en 5 instru-mentistas extras. Non se permite o usode meios electroacústicos, solistas nencoro, e a composición debe ter unhaduración mínima de 10 minutos. Apartitura enviarase, antes do 31 de ou-tubro, por quintuplicado baixo un títu-lo e/ou leman xunto cun sobre pechoco mesmo lema ou/e título e os dadospersoais do autor no seu interior, aoAuditorio de Galicia, Avda. Burgo das

Nacións s/n, 15705 de SANTIAGO DECOMPOSTELA. O obra gañadora levaráun premio de 12.000 euros, e poderáser estreada e producida polo Audito-rio de Galicia, no prazo de 18 meses,sen ningún tipo de compensación eco-nómica adicional para o seu autor. Aobra será interpretada pola Real Phi-larmonía de Galicia, polo que o autorpremiado está obrigado a facilitar omaterial escrito necesario para facelo.Máis información en www.auditorio-degalicia.org.

III PREMIO DE POESÍACAIXANOVAPoderán concorrer os autores que odesexen, cunha soa obra, compostade poemas orixinais e inéditos e es-critos en lingua galega, según a nor-mativa vixente, contando cun mínimode 600 versos. Presentaranse 5 co-pias, mecanografadas a duplo espazoe baixo un lema, que deberá figurarnun sobre –pecho– adxunto que con-teña os dados persoais do autor. Re-mitiranse antes do 31 de outubro aCaixanova, Centro Social, PolicarpoSanz 24, 3º, Obra Cultural. 36201 Vi-go. O gañador terá direito á publica-ción da obra galardoada na coleciónArte de Trobar coeditada por Caixa-nova e o PEN Clube, e darase a coñe-cer no mes decembro a través dosmeios de comunicación.♦

ConvocatoriasConvocatorias

Nº

1.14

4 ●

Ano

XX

VII

●

Do

30 d

e se

tem

bro

ao 6

de

outu

bro

de 2

004

CONSELLARÍA DE ASUNTOSSOCIAIS, EMPREGO ERELACIÓNS LABORAIS

Vénse de ampliar o prazo de pre-sentación de solicitudes para o2004 de incentivos para a conci-liación da vida laboral e familiar.Estas axudas desenvólvense por

primeira vez en Galiza. Debido ánovidade do programa e a infor-mación para que se podan acollera este tipo de axudas, considerou-se oportuno alongar o prazo depresentación. A información deta-llada sobre este programa podeconsultarse no DOG do 27 de xu-llo deste mesmo ano.♦

D.O.G.D.O.G.

Sacred Sim,a banda de

metalportuguesa

toca omartes 5

na salaNasa de

SANTIAGO.

RamónCasas, doque ollamosun cadro,esta incluídona mostraPinturacatalá, donaturalismoaonoucentisme,quepodemosollar naFundaciónCaixaGalicia deSANTIAGO.

ves 30, 7, 14, 21 e 28 ás 20h. Neste mesmo lugar po-deremos contemplar, até o31 de outubro, unha mostraantolóxica de pintura e fo-tografía do homenaxeado.

HISPANOAMÉRICA EA ARTE, 1900-2000Mostra realizada con fondosdo Museo Nacional ReinaSofía que podemos contem-plar no C. Cultural Caixa-nova até o 9 de xaneiro.

MENCHU LAMASA galería VGO acolle unhamostra desta recoñecida ar-tista até o 15 de outubro, deluns a sábado de 11:30 a13:30 h. e de 19 a 21:30 h.

NATALIO ARNOSOMostra a súa obra na gale-ría Chroma (Avda da Flori-da 34) até o 6 de outubro.

JULINDA MOLARESA sala da Casa da Xuventu-de presenta os traballos

desta pintora figurativa,baixo o título de Sentimen-tos. Posturas humanas quenos fan lembrar ou identifi-car, decontado, a imaxecun estado de ánimo e sen-sacións.

CRISTOBAL TORALAté o 12 de outubro pode-remos admirar o magníficotraballo deste pintor na salade exposicións do C.C.Caixanova.

PEDRO DOBAOTen a mostra A esculturavista con ollos sinxelos naCasa Galega de Cultura(Praza da Princesa) até o 3de outubro.

ATÉ O CONFÍNDO MUNDOO Museo do Mar acolle es-ta mostra sobre a relaciónde Galiza co Atlántico e oMediterráneo e as peregri-nacións marítimas.

ATRÉVETE A SOÑARMostra interactiva sobre ocinema, a historia e a tecno-loxía que podemos visitar,até este xoves 30 de setem-bro, no C.S. Caixanova.

■ LEITURAS

TERRITORIODE DESAPARICIÓNO novo libro de MiguelAnxo Fernán Vello vaiser presentado, este xoves30 ás 20 h, na libraría Cer-vantes polo director daEditorial Galaxia CarlosLema, os escritores Mar-ga Doval, Xosé MaríaÁlvarez Cáccamo e opropio autor.

■ MÚSICA

IV FESTIVALDE MÚSICACONTEMPORÁNEAO festival da FundaciónLaxeiro continúa este xo-

ves 30 ás 20 h. no Salónde Actos do MARCO conentrada libre e gratuíta,con Ensemble Esmuc(nova música galega) enconcerto.

TOSCAPoderemos gozar da mara-billosa ópera de Puccini osábado 2 ás 20:30 h. noC.C. Caixanova.

BIG SOULO vindeiro venres 8 podere-mos escoitar o enerxéticofunk-rock dos california-nos, que tocarán xunto coslocais Armadillo, na salaCódigo de Barras.

MAYUMANÁSon actores, músicos edanzantes que combinan apercusión, o ritmo e o bai-le co teatro, o humor e a in-tepretación. Do 6 ao 10 deoutubro estarán no Teatro-Sala de Concertos do CCCaixanova. Entradas ávenda en www.caixano-va.es, no telf. 986 110 500ou na billeteira do CC cunsprezos que abalan entre os30 e os 21 euros.

■ TEATRO

NOESCAFÉ TEATRO¡No!, de Lola Correa, conViviana Figueroa e LolaCorrea, será representada,nunha única función, estevenres 1 ás 21:30 h. no Au-ditorio Municipal. Máis in-formación nos telf. 666 990403 ou 637 081 888.

VVilagarilagarcíacía■ DANZA

VALLE ROSAO Ballet Jesús Quiroga pre-senta esta obra no Auditorio

Municipal este sábado 2.

VViveiriveiroo■ TEATRO

CAMIÑO LONGOPoderemos gozar da inter-pretación da compañía Tea-tro de Aquí o vindeiro ven-res 8 no teatro Pastor Díaz.

PorPortoto■ EXPOSICIÓNS

VARI CARAMÉSCartografias do silêncioimpossível, um ano de fo-

tografia espanhola é o títu-lo da mostra deste galegoque se pode contemplar noCentro Portugués de Foto-grafia até o 28 de novem-bro. As súas obras, mal de-terminadas, críticas, cons-truídas entre as brumas,son inevitabelmente belase ficticias.

PóvoaPóvoade de VVararzimzim■ EXPOSICIÓNS

ESTAMPAS MEDIEVAISA biblioteca municipal Ro-cha Peixoto acolle estamostra de 36 gravados enlinóleo do pintor ponteve-drés Víctor Casas, até o sá-bado 16.

LisboaLisboa■ EXPOSICIÓNS

FUNDAÇÃO CALOUSTEGULBENKIANO Centro de Arte ModernaJosé de Azeredo Perdigão(CAMJAP) acolle diversasmostras como AlfaiatariaCunha, imaxes de moda noinicio do sec. XX, até o 2de xaneiro do 05; RuyLeitão, selección de dese-ños inéditos e de inespera-das revelacións sobre o pro-ceso de traballo deste artis-ta, nado en Washington en1949 e morto en Lisboa en1976, até o 2 de xaneiro.Pecha os luns.♦

CÁRITAS DE COMPOSTELAwww.cdsantiago.org

Páxina electrónica da sección composte-lá de Cáritas Diocesana, a organizacióncristiá de cooperación. O sitio informasobre as actividades internas como a súadirección, cuestións de voluntariado,proxectos de cooperación, asistencia pri-maria, infancia ou xuventude, ademaisde dar conta dos seus traballos paraafrontar a marea negra do Prestige.♦

AA RedeRede

Nº

1.14

4 ●

Ano

XX

VII

●

Do

30 d

e se

tem

bro

ao 6

de

outu

bro

de 2

004

■ Preciso local de ensaio en Si-güeiro. Razón no telf. 619 755 691.

■ Agora podes mellorar o teu gale-go e coñecer mellor a nosa cultura.Matricúlate en Galego na Escola Ofi-cial de Idiomas da túa cidade.

■ Vendo motocavadora Agra-8.000, con motor de gasolina a 2tempos, remorque e aparellos (fresa,arado e rodas), todo con pouco uso.Telf. 986 373 099.

■ Xa na rúa o nº 12 de Manesquer-da, voceiro de Esquerda Nacioalista-Mocidade. Se queres recibilo, envíaun correo a [email protected].

■ Casa Solveira, vivenda turísticavacacional en Piñeiro de Bolmente(Sober) na Ribeira Sacra lucense,alúgase por días durante todo o ano.Reservas nos telf. 647 583 325 ou610 036 354.

■ Se queres recibir o último númerode E.N. Galiza, voceiro nacional deEsquerda Nacionalista, completa-mente de balde, envía un correo a [email protected].

■ Fanse traballos de corrección etradución de galego-castelán, cas-telán-galego. Chamar ao 981 696269 ou enviar un correo a [email protected].

■ Germán Cooper, fotógrafo profe-sional, realiza retratos, festas,eventos. Ampla experiencia, calidadee servizo. En Santiago, nos teléfonos981 978 834 e 628 695 839.

■ Véndese cámara fotográfica ré-flex Canon EQS 500 do ano 1998 econ zoom de 28-80 mm, coma nova.Chamar ao 670 503 810.

■ Véndese moto Yamaha ViragoXV535 do ano 93, cor negra, 2.300

euros. Telf. 656 666 166, Pontevedra.

■ Son un home sensíbel, solteiro esen compromiso de entre 30 e 40anos, que busca coñecer mulleresgalegas para amizade e, se xorde,estabelecer unha relación de parella.Se algunha muller quere saber o quehai detrás deste anuncio que me es-criba ao correo electrónico [email protected].

■ Alugo cuarto a señora de entre50 e 65 anos en Vigo, na zona doCalvario. Bon comportamento. Mar-garida Agulló, telf. 986 378 601.

■ Xente maior, non nos sintamossós os días festivos. Chamádeme,telf. 986 378 608.

■ Véndese scooter en Vigo con11.000 km, nova e económica. Cha-mar ao 607 950 511.

■ Alugo casa totalmente equipadae con garaxe en Nogueira de Ra-muín, na Ribeira Sacra. Para pasaruns días ou por semanas. Telf. 986376 022 / 661 642070.

■ Desexo facer amigas que amen amúsica clásica, a literatura e o tea-tro. Fran, telf. 605 099 722.

■ Alugo casa nos Ancares, en Cor-neantes (próxima ao Piornedo) recénrestaurada. Por temporadas ou todo oano. Telf. 666 876 102.

■ Os Oito Maravedís, novo alber-gue para peregrinos en Sarria. Co-ciña, figrorífico, lavadora, auga quen-te, servizo de sabas, prazas para bici-cletas. Rúa do Conde de Lemos 23,Sarria. Telf. 629 461 770.

■ Véndese acordeón diatónico debotóns, novo. Chamar ao telf. 986227 039 a partires das 19 h.

■ Alúgase piso na Avda. Fisterra

da Coruña por 365 eursos. Telf. 607638 045.

■ Alúgase casa no Saviñao, perto doMiño, na Ribeira Sacra luguesa. Res-taurada con calefacción e cheminé. Finsde semana ou por semanas, bon prezo.Telf. 982 404 654, 679 591 876 (Manuel).

■ Mentres contemplo unha exposición deChillida, penso nunha frase súa: “Candoentrei en Santa Sofía de Constantinoplaollei un grande espazo musical”. Nesemomento gostaríame ter ao meu lado un-ha muller coa que falar do espazo, da ar-te, de Estambul, de Chillida, da música...Creo que os corenta anos é unha boaidade para explorar o mundo, e disfrutarda arte, dos sons, dos silencios e da vida.Se hai algunha muller sensíbel quecomparta estes pensamentos, e quei-ra vivilos conmigo, pode escribirme a :[email protected].

■ Alúgase casa en primeira liña depraia, completamente equipada para 6persoas e con garaxe. Telf. 981 761 158.

■ Fanse traballos de carpintaría, arma-rios empotrados, cociñas, mobles a me-dida, portas, tarimas, frisos... na TerraCha. Presuposto sen compromiso. Telf.982 501 086, 652 924 327 (Xoán Carlos).

■ Música clásica para vodas. Dife-rentes grupos de cámara e voz. Telf.650 829 491 e 981 507 925.

■ Rapaz de 33 anos fillo de galegos, re-sidente no País Vasco. Gustaríame co-ñecer moza xeitosa e cariñosa comamin. Se queres coñecerme, chámame.Meu nome é Alberto. 616 870 908.

■ Psicoterapia, primeira consulta debalde. Psicoterapia centrada na per-soa, activa e adicada a problemas nafamilia, parella ou situacións límite (mor-tes, enfermidades terminais, interven-cións cirúrxicas, emigración). Pedir citano 981 134 144 ou no correo electróni-co [email protected]♦

Anuncios de baldeAnuncios de balde

CristobalToral colga

os seuslenzos no

C.C.Caixanova

de VIGO.

JulindaMolares

expón naCasa da

Xuventudede VIGO.

O pintorgalegoVíctor Casasexpón naPÓVOA DEVARZIM.

Mayumanáé un grupointer-disciplinarque actuáen VIGOdo 6 ao 10de outubro.

A óperaTosca,de Puccini,seráinterprétadaeste sábado2 no CCCaixavigo.

Nº

Nº 1.144Do 30 de setembroao 6 de outubrode 2004 Ante a rebelión de Xosé

Luís Baltar en Ouren-se e a queixa de Fran-

cisco Cacharro en Lugo bense podería parafrasear aquelpoema de Brecht: “Levaronos mozos á emigración e vos

calástedes; puxeron a cuotado leite, estoupou o das va-cas tolas e vós non dixéste-des nada; vístedes que se in-zaban de silvas e toxos terrasque antes eran produtivas,que as aldeas quedan balei-

ras, e gardástedes silencio.Agora veñen por vós, os pe-quenos caciques, pero xa étarde de máis. O territorio noque tiñades mando xa nonvos serve nin é útil a nin-guén, é un ermo”.♦

DIRECTOR: Afonso Eiré López. EMPRESA XORNALÍSTICA EDITORA: Promocións Culturais Galegas S.A. PRESIDENTE: Xosé Fernández Puga.Príncipe, 22, planta baixa (36202) Vigo. Telf.: Administración, Subscricións e Publicidade 986 433 830*. Redacción 986 433 886 - 22 24 05. Fax 986 223 101.

[email protected] en papel reciclado Greenrecy 100 de 60 gr./m2

840

0021

303

104

01

14

4

A guerrada relixiónMANUEL CIDRÁS

Oanuncio do gober-no sobre futuras re-formas educativas,

que non debería epatar porseren compromisos electo-rais coñecidos, está desem-poeirando na xerarquíaeclesiástica e na oposiciónpopular os vellos tamboresda guerra da relixión. Cun-ha simpleza esmagante, asreformas anunciadas se re-sumen nun simple ataquecontra a Igrexa e, por ex-tensión, contra ese disque80 por cento de familiasque apuntan a prole nas cla-ses de relixión.

Entre a confusión dosavisos un vai tirando aconsecuencia de que, aofinal e no que toca á polé-mica materia, todo queda-rá en que a relixión segui-rá sendo optativa pero noncualificará no currículo.Nin sequera semella ir enserio a intención de impar-tila fóra do horario esco-lar. De modo que apenasse restabelecerá a situa-ción anterior, que fora al-terada unilateralmente po-lo PP nun sentido inequi-vocamente confesional.

Rodríguez Zapaterotempla gaitas, como é asúa devoción e talvez a súafunción, negando o casusbelli e recordando que nonten previsto revisar osacordos básicos coa Igre-xa. Se cadra, iso é agora omáis prudente, pero sonprecisamente eses acordosos que lastran o enfoque dacuestión, e antes ou des-pois deben ser revisados.Non para atacar o libreexercicio de ningunhaconfesión relixiosa, menosaínda da que ten maior nú-mero de fieis, senón preci-samente para garantizalono espazo que lle é propio:o da privacidade, que nonsignifica clandestinidade.A clandestinidade, inclusodos armarios, é a que oconfusionismo Igrexa-Es-tado lles impón a outrascrenzas e modos de vida,que ninguén se confunda.

A doutrina relixiosa,como calquera outra, debeimpartirse no seu dominioespecífico, que para o casoé a parroquia ou equiva-lente noutras confesiónsdistintas da católica. Alí osprofesores, surtidos e cus-teados pola comunidadedos crentes, poden avaliare suspender os discípulosmenos aplicados e mesmofacelos repetir de curso seo consideran oportuno.Ninguén dende fóra terádereito a reprocharllo. Ese 80 por cento dos rapa-ces acoden á súa cataque-se, mellor para as parro-quias que estarán máisanimadas. Cada un na súacasa si, pero a relixión nade todos non. Aínda quehaxa que cambiar os acor-dos Igrexa-Estado.♦

Ano XXVII.IV Xeira.

RUBÉN VALVERDEFoi alcalde de Cangas durantedúas lexislaturas, aínda que re-nunciou ao seu cargo durante asegunda logo de que na vila seproduciran graves altercadospola suba dos recibos da con-tribución. Durante os últimosanos formou parte do aparatogalego do partido. Agora aca-ba de ser nomeado secretarioxeral dos socialistas cangue-ses para “que o PSOE deixede ser un partido marxinal”.

Que recordos garda da súa eta-pa de alcalde?

Gardo os mellores. Os malosmomentos vanse diluíndo notempo. Era unha etapa ilusionan-te porque era moi novo, aínda si-go séndoo, pero agora tomo ascousas con máis calma.

Aquel conflito previo á súasaída da alcaldía case ninguénde fóra de Cangas o entendeu...

Nin tampouco os de Cangas.O que ocorreu foi que pasamos deter cinco concelleiros na primeiralexislatura a trece na segunda. Is-to desesperou os que non teñenrespecto pola democracia. Apro-veitaron para enganar a parte dacidadanía, que tamén ten a culpapor deixarse enganar. O problemaxurdiu despois das revisións ca-tastrais, pero todo o mundo sabeque non as fan os concellos, se-nón que as fai facenda.

E como despois de case to-das as revolucións, entrou agobernar a dereita.

Xa o dicía eu daquela, a es-querda creou unha auténtica revo-lución, levou a unha situación decrispación máxima e, logo, deixou-lle o camiño para que as elecciónsas gañase a dereita. O máis gracio-so é que detrás daquelas manifesta-cións estaba a dereita. Quen nonestaba, por certo, era o BNG, queneste asunto tivo un comportamen-to exemplar. De feito eu xa tiñamoitos amigos no Bloque, porquemilitara de mociño na ANPG, e lo-go do conflito afiancei a miña ami-zade con moitos dos seus dirixen-tes, como Paco Trigo. Curiosa-mente, nas seguintes eleccións, pordicir que eles estaban en contra da

situación de violencia desatada, sa-íron moi prexudicados.

Ao PSOE tamén lle pasoufactura?

Non tanta como se poderíadesprender da situación case debandalismo que se produciu na-quel momento. Non hai que es-quecer que chegou a haber fortesenfrontamentos entre familias edentro das mesmas. Aínda así, enpleno conflito houbo unhas elec-cións autonómicas, as primeirasque gañou Fraga, e en Cangas oPSOE sacou maioría. Antes dechegar eu a Cangas o PSOE tiñaun concelleiro. Despois de queeu dimitira o meu partido volveuentrar en crise porque non habíacandidato. Sempre estiveronagardando a que o pai volvera,pero eu non quería volver porquea miña familia quedou moi afec-tada por todo o acontecido. Ago-ra as feridas estiñaron e podovolver a Cangas sen ira.

Entón volve a pensar na al-caldía?

Non. Moi mal o teño que fa-cer de aquí as vindeiras elecciónspara non ser capaz de atopar uncandidato. Se non fose capaz deatopar a persoa idónea e non que-dara máis remedio, entón presen-taríame. Aínda que teño que re-coñecer que a vida municipal xanon me atrae. Sempre dixen queo que quero é ser ministro. Levotrinta anos dicindo o mesmo. Ousexa, trinta anos de fracaso.

E cunha Consellería non seconformaba? Hainos no PPque a están montando por iso.

Nada, iso queda moi preto.Hai que estar traballando moito epelexando con moita xente. Euaspiro a estar nas alturas.

Cal é o perfil que debe ter ocandidato?

Ten que ser menor de cin-cuenta anos, a menos que sexaeu porque xa non podo volver

atrás no tempo. Tamén debe con-tar con estudos universitarios eter ganas de traballar, tanto na al-caldía como na oposición.

Admítense solicitudes?Xa hai varias. Dende que sa-

ín elixido, no congreso, secreta-rio xeral de Cangas houbo casetrinta novas afiliacións e agardoque o número siga medrando.

Pero vaille ser difícil des-bancar o PP, algo deben estarfacendo ben porque os cangue-ses están tranquilos.

O modelo do PP en Cangas noné o que tería eu. O seu plano urba-nístico está para favorecer a unspoucos. Eu apostaría por vivendassociais, para que a iniciativa priva-da tivese que competir no mercado,por exemplo. O que pasa é que oPP tivo a favor a Xunta e a Deputa-ción. Así é máis fácil consolidarse.Ademais, no fondo, os canguesesvotaron por unha opción de orde,despois de todo o que acontecera.♦

COLECCIÓN CENTRAL LITERARIA

Botas un peso no tocadiscos.Méteslle unha profunda calada ao

longo e afinado pitillo mouro.Escolles canción de vagar,

expulsando o fume. Premes a teclacun súpeto toque que ecoa

fachendoso. Axiña estala, eléctrico,libremente, o Smoke on the water.Todo estaba perfecto. O tempo ao

teu favor, parecía. ¿A que hora vaivir o futuro?

A NOSA TERRA

SoberanoUnhanovela deADOLFO

CAAMAÑO

Lois Pena‘Sempre quixen ser ministro’

A.N.T.

Pastor, a tapada de Fraga - A Nosa Terra

Documents

Transcript of Pastor, a tapada de Fraga - A Nosa Terra