Pars secunda - e-Archivo

100
otabiiiurcL Scatutum poteíl praeruraerc dolum fu pee comraftu, non fuper inrarnentX). p.zo.n.zc» Scatutum poteft tollercfideminílrmncnto. pag.u. num.^i Scatutum pr^feribens formam circa abfentiam atti- nentium probandam eft , feruandum. pagin. ¿3. mira. 14 Scatutum praefumens iuramentum dolo extoecum, ve valeat quid tequiratur. p. 10.11.2.8 Scatutum prasfameiis iuramentum vi, vel dolo extor- tum^non tollit vires iuramenti. ibíd.n.26 Scatutum priuans bannitos bonis communibus valet. paga 71.0,13 Scatutum propcef mafculos excludens íarminas pro- cediceciamin emphyteuíi. p.i6i .n.2.z StacutumquoJ filia íu contenta elotefibirelida,quo- niodo intclliaanir. p .i^o.n.ió Statutura quod forei^fes citencur ad |)ottum} validum eft, 8c feruatur. p. 3 50.11.5 z Statutum, feu lex csiílens in archiuío, ligar eciam non publicata. p.i 77.11.5) 2. Scatutum /jmpliciter ioquens non habec locum in afta iutato. p. 1 z 8.11.75 Stattitum ftride intellígitur , vc.minus recedatuc á iure commúni quam fieri poílir. pagin. 177. num »5)8 \ Scatutum vbi funt bona debet feruarí, pagin.204. num.28 Stipulatio quid reqnirat. p.44.11.50 Stuprans tenetur dotare , vel dticete. pagin. nj, num.55 Stuprata deber k ñiipratote dotari in foro excerno» p.iiS.n.jS Scupratas mulieri creditur contra ílnprantem, iundis adminiculis. p. 124.11.11 Stuprator ad quid teneátuf. p. 227^.5 i Stuprator cum prpraiííione niatrimonij tcnecur pre- cisé ducere ftnpratam. p. 228.11.60 Stupri póena ordinaria in Clerico qusenamfi't;p.iz*». num.§o 1 Stuprum an probetur tcílibus domefticis. p&g.nS. num.36 Stuprum non purgatuc continuatione , fed augetur. p.224.n.4 Suprum prxfumittir probata copula cum rhuliere ho- neftas condirionis. jbiJ.n.e Stuprum probatur conieduris, & pnefiiiiíptioriibus. ibid.n.ó Stuprum pirob^tur conueríatiolie. p- 224^,1 8 Stuprum probatur publica voce , & fama, ibidem tlum. 17 Stuprum quoraodo probetur ad conclcmnantlum. ibid.mira .14 Stuprum vaicura an probetur teftibus ííngularibus. Stylus Roms non debet extendí ad alia loca» pag.70. num.19 Subditus efficitur in iudicio qui non erat racione comparídonisj & contraátus. p.i07.11.14 Subhaítatio in vendendis bonis pupílll prarfumicur v interueniíTe ex decreto iudicis. ^^.hl^f Subliaftatio refeinditut ob lasfionera. p.i6';.n,5o Subhaftationes an de iurcfieridebeant in venditione bonoruní pupilli. p. 394^.49 Subhaftationes de confuctudine non fiant in venden- dis bonis pwpilli. ibid.n.48 Subiequcnda declarant prxccdentcm voluntatem.pa- gín.<Ji.n.í í .Subiidium charitatiuum poteíl peti ab Epifcopb , & Ordinatiis» P »3 5911.65 Subftiturio cenfetut fa¿ta ha'redibuí quoad hsredes, /. S' Ciárlinij esntr. for. Tom. 11. & legatarüs quoad legatarios. pag.404.num.i4 Sublliumo ceníctur fada ordiue fuccdiino. p .nSi num.9 . r i fiibítitmio compendioíli continet in fe tres alías.p.92. Suílitutio concubinx excludic fifeum. pagin. 2720 nutn.70 * ¡ Subílicucio fafta poíl mottem quid operetur. rag.9I. ""111.96 . (T c ct - i- Subllitutio quomodo cenfeatur eíle hdain vna linea, & alia. p.409.n.- 4 Subftitutio reciproca non inducitur nifi ínter copu- latiué vocatos. v p .404:"-i5 Subftitutio reciproca , Si fins filhs, expirar hliis íu- perftitibus, licer pofteá deheicntibus» pagin.403i num.2 , Subftitutio fecunda ob proliibition^m alienationis ceífat deficiente primafideicovnmiííaria.pag-4P4.- ñimi.15 Subftitutio vulgatisnon datur poít agilitara hxredita- tem. p .9i.n.97 Subftituti purificara conditione poííunt vindicare res ímgulas. p.i2.7.n.3 7 Subftitucus ingreditur omiies obligatiorles eius, in cu- ius locura fubftituitur. ^ p- 19 3%1 z Subrogandus in ius defundi non impedk Ótdínatíum conferre, vel per patronum prarfentasc. pag. 588. num.17 Subiogatio in ius defun&i quando dicatur gíáHof?j & quando rigorofa. p.jS-.n.i 5 Subrogaciofiecum iifdem modificationibus. pjkg, 112» mira, z i Subrogationis gratiofx , 8c rigorofíE differenh'a. pa« gin,39o.n.57 > Subrogatum non la pie naturam eius , in cuius lo* currt , &c. íi diuerfa íit ratio. p* 361.11.28 Subrogatum fapitius eius3in cuius locura fubrogaturi P-4o5.n.jí ^ . , Subrogatum fapit naturam e¡us,in cuius locum Cubro* gatun p.296.11.2^ Subrogatum fapit naturam eius, in cuius locum fab-* rogatiirj& quando. - p }6í.ri.i6 Subrogatnsgratiosé quid probaré debeat adobtinen- darn immiffionem. p.?91.11.6 3 Succeditur in fideiconimi0is eo ordine,quo sb intefta- to. p.í 28.1-1.14 Succeffio Monialis profeífas in infirpaitate datur Mo- nafterio. p.302.11.45 Sncceífiones admittunt folam caufam proximam. pa- gin. 128.11.18 Succeílor vtitur folum iuribus eiiiSjCui fuccedit. ibich mira. 2 5 Siiperior an poffir adirí per viam quctcla: in prima iníiantia. p. 5041.24 Superiores quando debeant inhibercvel non.pag .3 2. iium.61 Supcrueniens ius quando fuíficiat ad obtinehdüm.pa- gin.80.11.9 > Supponens nihil difpomt. p^ 57.111. |j Suppoíitura niíi vcrificetur,non babet locum difpoti- «um» ibid.n^z Sufpedus allegatus iudex poteíl caufam alceri non ^fpeao delegare. p. 114.11.30 Sufpcdus i 11 cognofeendo non cíl fufpedlus in coiíi- mittendo. ibid.n.? i Sufpic^o turpis fufficit ad exeludendam concubinam ^ oynJicus vniuerfitatis poteft refpondere pofitionibu'» p.42 .n.i2 Synodi congregatio eíl de lege diopcefana. paa.430. , 1311111.127 0 * t Synodum Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Transcript of Pars secunda - e-Archivo

otabiiiurcL Scatutum poteíl praeruraerc dolum fu pee comraftu,

non fuper inrarnentX). p.zo.n.zc» Scatutum poteft tollerc fidem inílrmncnto. pag.u.

num.^i Scatutum pr feribens formam circa abfentiam atti-

nentium probandam eft , feruandum. pagin. ¿3. mira.14

Scatutum praefumens iuramentum dolo extoecum, ve valeat quid tequiratur. p.10.11.2.8

Scatutum prasfameiis iuramentum vi, vel dolo extor-tum non tollit vires iuramenti. ibíd.n.26

Scatutum priuans bannitos bonis communibus valet. paga 71.0,13

Scatutum propcef mafculos excludens íarminas pro-cediceciamin emphyteuíi. p.i6i.n.2.z

StacutumquoJ f i l ia íu contenta elote fibi relida,quo-niodo intclliaanir. p . i ^o .n . ió

Statutura quod forei fes citencur ad |)ottum} validum eft, 8c feruatur. p. 3 50.11.5 z

Statutum, feu lex csiílens in archiuío, ligar eciam non publicata. p.i 77.11.5) 2.

Scatutum /jmpliciter ioquens non habec locum in afta iutato. p. 1 z 8.11.75

Stattitum ftride intellígitur , vc.minus recedatuc á iure commúni quam fieri poílir. pagin. 177. num»5)8 \

Scatutum vbi funt bona debet feruarí, pagin.204. num.28

Stipulatio quid reqnirat. p.44.11.50 Stuprans tenetur dotare , vel dticete. pagin. n j ,

num.55 Stuprata deber k ñiipratote dotari in foro excerno»

p.iiS.n.jS Scupratas mulieri creditur contra ílnprantem, iundis

adminiculis. p. 124.11.11 Stuprator ad quid teneátuf. p.227^.5 i Stuprator cum prpraiííione niatrimonij tcnecur pre­

cisé ducere ftnpratam. p. 228.11.60 Stupri póena ordinaria in Clerico qusenam fi't; p.iz*».

num.§o 1 Stuprum an probetur tcílibus domefticis. p & g . n S .

num.36 Stuprum non purgatuc continuatione , fed augetur.

p.224.n.4 Suprum prxfumittir probata copula cum rhuliere ho-

neftas condirionis. jbiJ.n.e Stuprum probatur conieduris, & pnefiiiiíptioriibus.

ibid.n.ó Stuprum pirob tur conueríatiolie. p-224^,18 Stuprum probatur publica voce , & fama, ibidem

tlum. 17 Stuprum quoraodo probetur ad conclcmnantlum.

ibid.mira.14 Stuprum vaicura an probetur teftibus ííngularibus.

Stylus Roms non debet extendí ad alia loca» pag.70. num.19

Subditus efficitur in iudicio qui non erat racione comparídonisj & contraátus. p.i07.11.14

Subhaítatio in vendendis bonis pupílll prarfumicur v interueniíTe ex decreto iudicis. ^ ^ . h l ^ f Subliaftatio refeinditut ob lasfionera. p.i6';.n,5o Subhaftationes an de iurc fieri debeant in venditione

bonoruní pupilli. p.394^.49 Subhaftationes de confuctudine non fiant in venden­

dis bonis pwpilli. ibid.n.48 Subiequcnda declarant prxccdentcm voluntatem.pa-

gín.<Ji.n.í í .Subiidium charitatiuum poteíl peti ab Epifcopb , &

Ordinatiis» P»3 5911.65 Subftiturio cenfetut fa¿ta ha'redibuí quoad hsredes,

/ . S ' Ciár l in i j esntr. f o r . Tom. 1 1 .

& legatarüs quoad legatarios. pag.404.num.i4 Sublliumo ceníctur f a d a ordiue fuccdiino. p . n S i

num.9 . r i fiibítitmio compendioíli continet in fe tres alías.p.92.

Suílitutio concubinx excludic fifeum. pagin. 2720 nutn.70 * ¡

Subílicucio fafta poíl mottem quid operetur. rag.9I. ""111.96 . (T c ct - i-

Subllitutio quomodo cenfeatur eíle hdain vna linea, & alia. p.409.n.- 4

Subftitutio reciproca non inducitur nifi ínter c o p u -latiué vocatos. v p .404:" - i5

Subftitutio reciproca , Si f ins filhs, expirar hliis íu-perftitibus, licer pofteá deheicntibus» pagin.403i num.2 ,

Subftitutio fecunda ob proliibition^m alienationis ceífat deficiente prima fideicovnmiííaria. pag-4P4.-ñimi .15

Subftitutio vulgatisnon datur poít agilitara hxredita-tem. p .9i.n.97

Subftituti purificara conditione poííunt vindicare res ímgulas. p.i2.7.n.3 7

Subftitucus ingreditur omiies obligatiorles eius, in cu-ius locura fubftituitur. ^ p-19 3%1 z

Subrogandus in ius defundi non impedk Ótdínatíum conferre, vel per patronum prarfentasc. pag. 588. num.17

Subiogatio in ius defun&i quando dicatur gíáHof?j & quando rigorofa. p.jS-.n.i 5

Subrogacio fie cum iifdem modificationibus. pjkg, 112» mira, z i

Subrogationis gratiofx , 8c rigorofíE differenh'a. pa« gin,39o.n.57 >

Subrogatum non la pie naturam eius , in cuius lo* currt , &c. íi diuerfa íit ratio. p* 361.11.28

Subrogatum fapitius eius3in cuius locura fubrogaturi P-4o5.n.jí ^ . ,

Subrogatum fapit naturam e¡us,in cuius locum Cubro* gatun p.296.11.2^

Subrogatum fapit naturam eius, in cuius locum fab-* rogatiirj& quando. - p } 6 í . r i . i 6

Subrogatnsgratiosé quid probaré debeat adobtinen-darn immiffionem. p.?91.11.6 3

Succeditur infideiconimi0is eo ordine,quo sb intefta-to. p.í 28.1-1.14

Succeffio Monialis profeífas in infirpaitate datur M o -nafterio. p.302.11.45

Sncceífiones admittunt folam caufam proximam. pa­gin. 128.11.18

Succeílor vtitur folum iuribus eiiiSjCui fuccedit. ibich mira. 2 5

Siiperior an poffir adirí per viam quctcla: in prima iníiantia. p. 5041.24

Superiores quando debeant inhibercvel non.pag.3 2. iium.61

Supcrueniens ius quando fuíficiat ad obtinehdüm.pa-gin.80.11.9 >

Supponens nihil difpomt. p^ 57.111. | j Suppoíitura niíi vcrificetur,non babet locum difpoti-

«um» ibid.n^z Sufpedus allegatus iudex poteíl caufam alceri non

^fpeao delegare. p. 114.11.30 Sufpcdus i 11 cognofeendo non cíl fufpedlus in coiíi-

mittendo. ibid.n.? i Sufpic o turpis fufficit ad exeludendam concubinam ^

oynJicus vniuerfitatis poteft refpondere pofitionibu'» p.42.n.i2

Synodi congregatio eíl de lege diopcefana. paa.430. , 1311111.127 0

* t Synodum

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Index Rerum jmoJum congregare poíTunt oranes O rdinan'j, q«i

habent terntorium diftinaum. ibid.n.i i& Syuodum debec Epifcoptls quotannis faccre , : qua-

Synodnm faceré eft adus iunfdiítípnis. pagin^^. nm-n.iio

Synodum potcíl faceré, 8c h ea examinatores nomi-

^ ^ ^ " " f f í ^ ^ - h i b e t adire pada'coria Synodus Epifcopi Reg1) pto"lu o i i S n n Monialiurafinclicenna.

-^Accns, ^ ícicns quando confentire videatnr, p. ig.n.yp

Taciti, Se expreífi an ílt pac virtus. $ a g m . } 6 i . nu-raer.4

Tacici, & expreffi non efl; femper cadera vircus, pa-gin.134.11.9 ^

Taculorum Nobilinm Regienfíura de iurepatrona-tus eíl Ecclefia fandi lacobi Zcbedxi. p 3 g i n . j 6 i , tiijm.i

TaxatiointcreíTcab initio quando valeat. pag.156, num.z*

Taxacio qnalis requiratur in exigendo intereílc, pa-gin.ijj.n.jg

Temporis limirati lapfus inducic renunciacionem,

Tempus fataliutn quomodo retardetur, vel non. p.74. niuti.So

Tempus quando cenfeatur adiedum fubftantiac legati, veí execucioni. p. 190.11.7

Tempus criginta annorum requirituj: ad prxfumen-dam íblemnitarem cxrrinfecam. p,z3.n.ig

Tcnuca data fine prsiudicío non prapiudicar. p.ijp. nufn.36

Terminus cerminaiKj Se terminus terminatus quid fir. p.4Z7.n.96

Tertíaría poteft confequi legatum pro mantandis puelüs, . p.40o.n.5 3

Teitij ius quando poffic allegan ab adore, pag.iyo. nnm.3 7

Tcrcius perens admítti ad caufam.facirada fua^ iu-dicem competcntem. Vide verb. Index.

Tertins quando audiacur in indicio manutentionis. p.iñS.n.jy

Teftari an pofilí filia de dote deftinata, pagin.190, ñum/i.z

Teftari vnuíquifqiTe poteíl de bonis fuis liberé, exce­pta legitima. p.37.n.iz

Teftator cenfetur íe inri conformare in non cxpicílis. p.u8.n.ii

Teílator confirendo debirum quando probec. p .201. num.55

Teílator noluifie praefumicur quod non expreílit. pa-gin.tzS.n.n

Teílator non rantans teffamentum fi poíeíl,cenfeíur perfeuerare in cadem volúntate. p,io7.n.i8

Teílator non poteftvitra dodrantem relinquere. pa-gín.ioi.n.iz

Teílator poteft de rebus fuis ad libitum difponere. p.396.n.4

1 eRator poteft difponere ad libitura de rebus fiuV paéS.n.x

Tcftator potcíl in eodem teftamento hasrediratem Teft ai:eS*¿ ac''merc• P* í 7*n-17 ator ,r potcíl oblieare haeredem ad ratifitnndum

ftatc n u s ^ m legaii ir .

Teftator p.37.n.zo FíEaunit in- mutaíTe voluntatera/i dedir r á i -

gnorat mulierem in eius vita nupíilíe, cen­

fetur reuoca fíe legara de dote. p . i o 7 . n . i 9 Teílatoris raandatum, vt lex feruari deber, pag.37.

num.14 Teíli vnico non creditur. p.8.n.^7= Teftes contrarij in fubílautia perfonarum non políunc

concordan. p.15 i.n.iz Teftes contrarij repelluntur. p.ryi.n.z^ Teftes de auditu^ de credulitate non próbant.p.1.31.

num.15 Teftes debent coadiuuari. p.iyi.n.iS' Teftes dicuntur concordes in roinori fumma. p.153.

iuim.36 Teftes difeordes i n formalitate verborum non pro-

banr, p.6z.n.58 Teftes diuerfiin per fon a occiforis quomodo concor-

dentur. p.ijz.n.z^ Teftes domeftici probantfponfalia. p.22,8.11.64 Teftesdomeftici quando fidera facianr. p.ij 3 ^ . 3 7 Teftes domeftici quando ptobenr. ¡>. i ' i6.n.$$ Teftes habere p ro rite , ¿c redé examinatis, íalnat k

defedu citationis. p.i9i.n.2(5 Teftes indudi a Curia plené probanr contra eam.pa-

gin.Zjo.n,;; Teftes inhábiles poftlmt mouerc animnra iudicis. pa-

gin. 2 2 5.11.29 Teftes inhábiles quam fidem faciant. pagin. 3 5 3 ,

nura.41 Teftes non difeordantes in fubílantia,probant. p.ijx.

num.éj Teftes non probant a non ílio iudice examinati» pa

gin.i 68,11.31 Teftes periuri fidem non fupplent inuicem. pag.247,

Teftes qui patiuntur piares defedüs,nihil probant, p.i 54.11.31

Teftes fingulares probant adus iterabiles concurren-? tibus conieduris. p.226.11. 34

Teftes fingulurcs quando admittantur. pagina j 2 . n u -mer.zó • . ,

Tefti deponenti pro honeftate magis creditur. p.2,2(p, num.40

Tefti fubdito» Se paüpeñ diminuirur de fide. pag,iGj, num.36

Teftibus falfis vtens non punitur, fi nefeiat falfita-tem, p.59-n-7í

Teftisattenditur fecundum didum iudiciale.pag.2.26, num^f ,

Teílis confanguineus quando fidem faciat. pag.iy?» num.40

Teílis criminofus quando probet. p.i ?.é.n.43 Teílis didnm exrraiudiciale quando attendendum*

p.69.nura.46 Teílis, domefticns, & pauper non probar, p. i 52.11,50 Teílis inucrifimilia deponens non probar, pag.227,

num.50 Teílis addudus ad concordiam n o n probar. pag.i68«

mim.,3 2 Teílis vilis quomodo probet. p,i5 j . n . J9 Teílis vhicus de fado proprio deponens plené probar,

p. 519.11.18 Teílis vnicus fidem non facir, &c quando. pagin.518.

num.15 Teílis vnicus probar contra inducenrem, pag.5^4*

num,4 Teílis vltroneus dici non poteíl k iudice examina-

tus. p.25i.n.^4 Teftis vnicus probar in poficílbrio, p . j . n - t ó Teftium concordia ad quem finemfacienda.pag.152»

num.34 .1.1 Teftium contranetas quando non nocear. ibia.n.3J Teftium defedus quomodo fuppleantur, P ' ^ " ^

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

l um. T c í l i n m d i d a t k b c n t benignc couco fdan , eriam v t

p robcnt . , p . i i i . p . z ? T c í l i u m dliéta q i iomocb referantui' jnc vidcancur con ­

traría. ' l í p . í5 / - " -3 5 Tc í l i i im dúo rantura clcfeílns ro i l un t ^is E«em, &

quando. 1 _ ¡Wui .v . j t T h e o l o g o , vel magi f t ro deber affignari prebenda

cr iamf i tota c o n í i í h c ind i f te ibut ioa ibus .pag . i96 . mim.2.3

Theo logus canónicos lcgcns Inciatnr c t iam d i f t r i b n -tiones, licer non inrer í i t diuiniá. i b i d . n.2,8

Theo logus dom lcg i t j uc ra ru r f r uñus prxbcndar. ib id. nurn.27

Theo logus non lucratur. di f t r ibut iones i l l ins diei ,q i io l e g i t ' q u o a d h o r a s , in quibus lcg i t . ib idcra n u ­mero 29 . '

T i ru lans pcrcipit f ru í lus t i t u l o oncro fo , penííonarius non . ' ' p . jzy .n . j z

Ti tu lar is tcnetur ad c o l i e d a s , & onera 9 non peni io-narit is. > p. 5 25.11.16

T i t u l o v i t io fo vtcns j .d ic i rur elle i n mala fide. p.3 75. ,num.c, |

T i tu las habetur pro non t i tu lo , í lante decreto i r r i -t an t i . • p .? -óm.6 j

T i t u las qnando oPtcndi debear. i b i d . n . j i To r tu ra eriain i i la ta á iudice incomperent i purgar i n ­

dicia. p.^jJ.n.J To r tu ra medís horse .cft grauis. p- •'- 5 i.n.69 To r tu ra non debet de faci i i iní t - rd denegaris defen-

fionihus. p . i 52 .n .90 ' T o n i n a l í .m potcf l repetí fine nouis indic i is . ib idem

' nnm.y^ ' ' < ;'' To r tu ra non purgát pc-riurium. p . i «¡y.n.i 4 T o r t u r a non purgar piares deíedus fociorum c r im i -

'1 n is, vcl te í l ium. p. i .; 8.11.2^ To r tu ra purgar indic ia. p.:. j 1,11.71 Tor tu ra purgar omnia indic ia ctiam indub i ia ta . pa-

g i n . ^ j i . n . r . ' v T o r t u r a femcl tantum i n fe renda eí l in p roce i fu in fo r -v mar ino. p . i j i . n . S g Tor tu ra lufficiens qnando dicarur. ibid.u.Sy To r tu ra rert io repetita non eft l ic i ta . < ib id .n .7ó T o r t u r a vnius,velmediae hora; fnpponi t indicia gra-

u i a , & plené probaca, p. • <¡ i .n.7 t Tor tu ra : rcmedium eíl fal lax , & mu í ; i ment iuntur i n

ea. | p.2) 5.11.101 Tor tu rx . reperi t io deber fieri interpolat is diebns. pá-

g in . 2 y 1.11.70 Tor tas iUcgir ime , & confeífus an i terum poffir t o r -

quer i . p . i j f . n . i o z Tor tus ¡euirer i rernm torqoetur . . p. i 5 2.11.84 Tor tas quacta vice non pote í l ampliüs torquer i . i b i d .

nuvn.93 Tor tas íí períiftat femper i n negatiua non poteíl: te r -

t i o •torqueri. i b id .n .87 To r tas fuff icienter non poteí l i te rum torquer i . i b i d .

Jiurn.Sz T rada tns debetf icr i pee in f t ru raen t ím i ípec ia l cp .z ío .

1111111.58 Tradarus declarar conclof ionern. p.242.11.18 Tra6latus eí l necclíarius i n alienandis bonis Eccleíise.

ib id .n .57 Tradatns inter fíÜum , & patrem ad dc l inqucndum

foletel le fecrctus. p. 155.11.4 T rada tns non attenditur,red concluí io. p.241.11.5 T r a d a t u s n o n probac ftlíacionem i n materia f u f p c d i ,

& in coi tu damnato. p.220.n.8(í T rada tus qnando íít atrendendus. p. 241.11.17 T r a d a t n s ' q u o m o d o influat in ccnc lu í ionem ex i n ­

terna l io fcquentcm. ib id .n . 20 T rad i t i o pecunia' quid efficiar. p .zé j .11.91

/ . i?. Cmr l in i j contr. f o r . T o r o . 1 1 .

Ttantadio damnofa penfionario, vel alimentario non ^ ! . " ' n u , p.5i9.n.8 '

Tcaniadio eíl nulla ab cnormifficnam kfionem. pa-gin.412-11.111

Traníliólio imponit íinem liti. p.?5 s.n.4z. Tránfadio in íídeicommiflls,&: aliis refeinditm- femper

ob enormiflimam kfioncm. p.412 .n. 11 TranLidio in fldcicommiíTlS non valet in praciudicium

poílcrorum. ibid.n.107 Tranfadio fiipcr alimentis nec validatur juramento.

TranCdio fuper bonis fideicommilfi non valer míi adfitdubiijslitis euentus. p.41 I .U . IOÍ

Tranfadio fuper bonis fidcicommíffi valer, pag.405, 1111111.19 -

Tranladio fuper penfione fine Papce confenlu non valer. ' p.3i9-n-4

Tranfadio fuper penfione valer, qnamdiu placer pen-ííonarío. , Jbid .n.io

Tranfadionis validitas reqnitit dubium litis euentum i arqualem hinc inde. P'411-n-110 Tranfmiífio eft fucceílionis prorogatio. pagin.üS.

ninn.26 , ' • Tranfmittitur ad h.xredes beneficium Anthenr. re*

qu* . p.i95-n-57 Tranfi-nittitur híereditas delata, non acquiílta. p.s 29 .

num.17 Tranfmíttuntur ad hasredes fine agnicione, qux tirulo

fíngulari acquiruntur. , p.87.11. jo Tranfveríales fuccedunt omnes, qui funt in parí gra­

da, p.i 28.11.1 3 Trebcllianica an cenfeatnr prohibirá per vetitam alie-

nationcm bonorum. p.iSS.n.i 1 Trebcllianica cenfetur prohibirá , fi bona debent li-

' bera reftitui. p . i^.n . io Trcbellianica habetur pro xre amillb , ficut pro dam-

no. p.I89.n.I5• Trebcllianica in dubio cenfetur prohibirá, ibid.n.14 Trebcllianica non deducitur de fideicomniiíío,vcl le­

gato particulari, fed tantum vniuetfali. pag.548.

Trcbellianica non poteíl: tacitc prohiberi filiis prirai gradus. . p.r J4.n.4

Trcbellianica poteíl prohiben ctiam cacité, & conie-duris. / ibid.u. z

Trcbellianica quando cenfeatnr prohibirá ob priuatio-nern hastedis. p.40.11.72

Trcbellianica regulariter cenfetur prohibita.alienatio-ne vetita. p.i 3')'.n.8

Trebcllianica femper dcducitut,nifiprohibeatur.ibid. num.i

Trcbellianicam perdunt extranei ob non confedio-nem inuentarij. p.i j j . u . i 1

Trebcllianica imputantur frudus medio tempore per-cépti. " - ibid.n.fj

Triremibus addidi taro domumreuertuntur. pag.5 ¿. num.52

Trircmium poena eíl cognita etiam de iure canónico. p.35 3.11.46

Trircmium poena in foro Ecclefiaílico imponitur eriam Sacerdotibus de confuetudine. ibidem na* mero 5 0

Trireminm pecna quando poffic imponi. pagin.354. num.jó

Tutor ante confcdiouemVjnuentarij non adminiftrar, &adavalcnr. P.?94-n.J5

Tutor ante defertam tutelara adminiílrat de aenc-rali confuetudine ibid.n.51

Tutor de confuetudine validé adminiílrat, etiam non confedo inuentario. P.?S»4.n.37

Tutor habetur loco patris, & Jomini, & habet man-i daium

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

ndexRerum áatnm cmn libera. pag.592,.num.4

Tutor habitus pro vero tutore validé conrrahit. pa­gina 94.11,41

Tutor liberatus k confedione inuentarij tenetur íal-tem faceré tkfcnptionem bonorum. . jb¡¿n.54

Tutor non confedo inuentario incurric poenas legales, ibid.n.3 8

Tutor nonconfcébimicnltario poteft vti fufpcaus re-mouerl , fed valent gefta per cum. íbidera nu-mer.59 *

Turar non poteft alienare bona pupilli fine decreto iudicis, tk nifi pro alieno. ^ P-^^"^.

Tutor non poteft adminiftrare antequam a índice hbi decernatur. — p^^.n.^

Tutoi: praí'furaitur fecifte inuentarinm. pagiit. 594-Tutor qui fe gerit publice pro tutore, prasfumitur fc-

ciífeorania.ad qüae tenebatur. ibid.n.30 Tutor íi vendat aliquid de pluri. quam fu debitum

pupillijvenditio non refeinditur. p.393 ,n. 15 Tutor teftamentadusnon tenetur daré fideiuffionera.

p.3 94.11.45 Tutor i non,vero tenctfa&a folutio/i communiter ha-

-bebatur pro legatario. ibi_d.n.4z Turoris gefta anee decretara adminiftratiwncm tc-

nent. ibidn.} 1

V

VAlor rei aeftimatur deduólo oncre. p. 52^.5- j Vatiatio circa non fubftantialia non noect.

p.2j'i.n.63 Variatio inducir prsefumptionem falfítatis.p ag.149

num.56 Vaílallus vaíTalli non eft meus vaffallus. pag.zSi,

t nufh.f 1 Vbi lexnon diftinguit, nec nos diftingucrc debemus.

p.3 iS.n.57 Venator quando efficiatur dominus ferae vulnerara:,

p. Hí.n.io Vendido ad corpus non fuppler, fi praedium fit raaio-

ris quantitatis. p.23 z.n.ij Vendici© de re aliena non valet, p.ij:9.n.74 Venditio non eft pctfcda , íi non tranfiitdominium.

p.ijS.n 5 8 . . , Venditio quando dicatur vnica. p.i 5 9.11.68 Venditio quando refoluatur in locationcm. pag.i j 8.

niTrn.j.i Venditio retento dominio » in quera contraólum

tranfear. ibid.n.50 Venditionis eft orane danmum, referuato ííbidorai-

"io. ibid.n.59 Venditor prasfumirur feire qualitatcm, & quantitarem

rei vendita:. p.z31.11.4 Venditor quando poíTit a vendidone recedere. p.i 59.

nuni.76 , . Venditor qua: poffit/ibi refefliare. p.i58.n.49 Venditor rei obnoxix nulliter agir. ibid.n.79 Venditor ííceus non poteft allegare laííonem. p.23 3.

num.21 Venditorrenetur rem liberara traderc. pagin.i59.

num.ój Verba , Accipio te in vxorevt) quando iraportent ípou-

^lia. ^ p.óo.n.S * erbadebent accipi fecundum communcm vfum lo-

quendi5& quando. p.398.11.54^ Verba debent intelligi fecundum fubiedam mate-VerK^ P-^y.n./ oa de prsfcnti quomodo interpretentur in futu-Verbal • J p.<3 2.11,42.

aiegLs debent ¡ncclligi fímpliciccr.ngnfecundiji-n

q-iid. p.315.11.14 Verba , pro hac vice , quid importent. pagin. 6C.

num.i4. Verba,pro haredibus, & fucctjforibus, compreliendunt

cciam extráñeos. p.t f j ,x) l% Verba íceundum ftibie£tam niatcriam dinedam figni-

ficacioncm importanr. p. 6 2, . t i . 4 o Verba rubfequentia ex praecedentibus intelliguntur.

p.60.11.9 Verborum communi intelligcntia; eft ftandiun.ibidcm

n U n l . I j • Verborum propriar fignificationi ftandum eft in foro

exteriod,& quornodo. .-• p.óz.n. t Vcihmw^CarpOy quid hnporter. p.4 ic.n.i i Verbum, cwjf-i/Zi^, quid importer. p.90.11,78 Ve ibL im ,wpe rpe ímmjwn debet eile f rü í l ra tor ium.pa-

gin.io9.n.Z( Verbum .¿«/«/' aliquid diuerfum femper nobis afferc.

p.40<?.n.42 Verb!.im><«/f</?ír,non venit continuatiué, fed addendo.

ibid.11.40 Vetbum, iniendat, facit fideicommiífum. p.4o5.n;3ó Vcrbum, intra) non denotat vicinitateni , íed innin-

fecíratem. p.417.11.90 Verbumj/j frr, ídem cftjquod fine diminutiunc.p.135.

num.11 Verbum , non petef i , inhabilitat períbnas. pagin,7,7o»

1115111.41 . Verbum,perueñire, poreft inducere fideicommilFum.

P-405-n-3i Verbum,pe tf, tribuir facultatem,non importat necef-

fitatém. p.3 97.11. n Verbum pof ier i >v t \ defeendentes , qnos comprchen-

dar, p.405.11.14 VerbumpofÍeyos}cñ. latius quam defcendenies. ibidera

num.25 , * Verbum, prafumpferit»importat doluni. pagin. 149.

num.i7 Verbum, ^«Í, ftat rcftridiuc, &dcc!aratiué. pag.42(í.

n n m . 8 2 V«.ibiim , voló , índucit fidcicommifllun. pagin.40 5.

num.29 'Ve ihúm^vtr ique y attribuit aélum cuiübct infolidum.

p. 9 0,11,7 7 'Verifiaiile attendirur in inrerpretanda volúntate tefta-

tor is , ; p. 369,11.23 Vcrifimile quod eft, haber imaginera faífi. pagin.6i.

num.27 Vtdíimile quod non eft, habetur pro falfo. pag.t 9 5 .

num. 1 ^ Viam quam elegifti hxc tibi patear. p. 3 i .n.40 Viara (¡bi ferro aperic qui per contraria traiiíir.p^1^-

num. 37 Vicarij Epifcopifentcntia praefumitur iufta. pag.j Sj.

num. 21 Vicario non creditur fine fpeciali mandato in requt-

rentibus. .p, 3 82^ .3 3 Vicariusan pofllt examinare Nouitias Epifcopo non

imped'ito. p.304.11.19 Vicarius Epifcopi poteft mandare Praerori vt reura

relaxct, p. 18 5.11.16 Vicarius Foraneus dicitur delegatus, ibid.n,8 Vicarius Foraneus dicitur Offícialis Epifcopi. ibideni

num.9 Vicarius Generalis Epifcopi non poteft faceré vnio-

nes beneficiorum fine fpeciali maiidato.pagin-3 ^ 2 , num. 31

Vicarias non poreft comrautare vi timas vólnntarcs, & quando. p-3 74-»-b^

Vicarius v t poífit difpcnfare voluutates teílancuim, quid rcquiratur, * * Vicecomui

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

NotabiliuiTL Vicecoraiti ti-ircmium quomoilo credcndura. pagj6.

num.30 t ^ \ Vicinus confanguincus non potcft cederé ¡fis tetra-

¿Uis e-xtraneo. p.ió.n.^j Vidua gaudct piiuilegiis marili, 6£ dicitiu-de eius fa-

rnili . v • V j m 1 Vigilia: tormentnm ándele, U \ paucis fuftinetur.

p.ij 1.11.79 Violatores immnniratisEcclefiafticx incidunt in Bul-

lam Ccence Domi.ni. p.i4<$.n,5 Violatores íibcrtatrs Ecclcfiaftics incidunt in Bullara . CcensDomini. ' p.HS.n.zo Violentia facit laicum de foro EcclefiíB. paginan.

num,64 Violentiam probare non eíl neceire in remedio rein-

tcgrandíE. Vide verb. Kemegranda,. Virginitas eft fecunda dos. p. 12 7.11.^4 Virginitas prafumitur, & crcditur mulieri dicenti fe

Virgíncm. p.iz .n.lt Virgo praefumitnr eriam in criminalibus. ibid.n.i Viridarinm licec faceré fiipet a-des, etiaraíi noceat vi-

cino. Vidc \ e t h . Feneftra, zy£des. Viro dicenti non confenfiíTe in matrimonio ,quando

non credatur. p.ói.n.19 Viíitare poteíl loca exempta etiam nullius Epifcopus

vicinior. p.4z8.n.i 1 2 Vitinm ex coniuratione procedens totiun viciar, pa-

gin.ijsj.n^j Vicium eft grauius in caufa, qnam in cauíatp. p.170'

numíj 1 ^ VIrimaderogant pnrais. p. 541.11.19 Vltimus ílatus atrenditur in bcneficíalibus, & quan-

do. P-575-n^9 Vltimus ftatus altenditnr in indicio manucentionis.

V.S.n.jj Vxtimus ftatus attenditur iniudicanda qualitate bene-

ficij. p,37Ó.n.ló Vltimus ftatus coníideratur cantum in eo , qui eft in

polfcflione. p.67.n.29 Vltimus ftatus eft attendenduSj & fuíficit vniciís. pa-

gín.3 5 7 ^ 1 3 Vltimus ftatus excauationis fluminum attendendus.

Vltimus .ftatus in beneíídalibus eft attendendus in dnbio, non inclaris. p.137.11.16

Vltimus ftatus non attenditur fi conftat de veritate antiquioris ftatus. p. 3 7 3 .n^o

Vna deteiminatio lecipiens plura dcterminabilia de-betíequaliter determinaire. p.409.11.75

Vnio bénefícij affedti, & refetuati non habet effc£tum in ceírantc afFeólione. p.384 11.10

Vnio fada ab Epifcopo íine confenfu Capituli non valer. p.382.n.2 5

Vnio beneficiorum an fufpendatur , vt tollatur aíFe-£l:iones& referuatione. p.5 84.11.9

Vnio beneficiorum "difpofitioni Pontificis referuato-rum penitus eftnulla. ibid.n.i 1

Vnio beneficiorum facta íine Capitulo valct íí Capi-rulum non contradicat. p.582.11.15

Vnio beneficiorum non poteft íieri Capellaniis etiam tenuibus vel facriftia'. p.3 8 r.n.iS

Vnio beneficiorum poteft fierí ab Ordinario piaz-bendis íingulorunij non Menfas Capitulati. ibid4 n.17

Vnio beneficiorum poteft ficri ab Ordinario prasben-dis tenuibus. p^So.n.i

Vnio beneficiorum poteft reuocari cefrante caufa vnionis. p . jSi. i i iS

Vnio beneficiorum pro aiigendo cultu diuino pro neceílitáte , vel vtilitate Eccleíiae valet. p.580^.3

Vnio beneficiorum pro forma requirit confenfum f - B . Ciar l iñ i j contr. f o r . Tom. i I»

Capituli ,& fine eo non vaíeh p.3 Sz.n i<S Vnio beneficiorum quando dicatur effeaum fortica

p.383.11.36 Vnio etiam in claufulis amplifiimis reuocatur per re­

gulas Cancellarix. íbid^n.j 8 Vnio poteft.fieri folüm ex caufa neceíTuatis, vel vtili-

íatis Ecclefiíe cuidentis. p.jSí.n.íó Vnio prsbendis Canonicorum q'uomodo ficri poíTit.

p,38i.n.i6 Vnio quomodo cuertatur oftendendó cauíam non

fuifte veram. ibid.n. 1 r Vnio vigore Conciiij fada tener non obftante aíFe-

ótione. • p. 5 8 4 . 1 1 . 1 ^ Vniones benefici) cffeaura non formas rcuocamt Vr-

banus VIH. p.?83.11.55 Vniones beneficiorum poftConcilium Tridentinum

• fa£tas Epifcopus poteft reuidere. pagin. 380. nu-raer.5 ,

Vnionis caufa non exilíente Verá, vnio eft milla ipfo iurcvel irrita. p.jSi.n.ii

Vniones faite vigore Conciiij non reüocanturper re­gulas Cancellana?? p.3 83.11.5^

Vniones quando fieri poffint obftante affedione bene­ficiorum,, p,38o.n.z

Vniones vigore Conciiij non poííunt fieri CapeUa-niis , ñeque fabricae , vel Sacriftias indigentibus. p. 5 8 3 ^ . 4 0

Vnionis beneficiorum caufx debent verifican. p^So. num.6

Vnionis caufa an probetur ex aíTertione vn¡en i*í-pít gin.58i.n.i4

Vnionis caufa quomodo poffit efte defe£l:us mini-ftrorum. p. 381.11.1 3

Vnionis cauGe debent ex proccíTu apparere. ibidem num.15

Vnionis neceíIitaSjVcl fubtilitas quomodo probetur. ibid.n.io

Vnionis pro caufa non attenditur quód quis commo-diüs viuere poflk. p.38i.n.9

Vnionis tempus non attenditur, fed vacationisy quia valct folínn provt tune. ibid.n.y

Vnire beneficia afFcda , vei. referuatá non poteft Epifcopus. • p. 5 84.11.7

Vniuérfatis locutio qux comprchendat. pagina , 9 . num.ij

Voluntas declaratur magísverbisjquam fadis.p.nS; num.i®

Voluntas declaratur etiam ex adu nullo. p.9 1.11.91 Voluntas & potertas in omni adione reqimumur.

pag.ii9.n.i 8 Voluntas teftatoris exprcfra,8¿ ciara non ádraittit in-

terpretationem. p.ioi.n.i5 Voluntas ceftátoiis fcquenda eñ. p. 369.11.2 j Voluntatis rnutatio prasfumitur Fada ¡in continenti,

máxime in deterius. p,i f.n.24 Vfufruduarij hasredibus non cómpetit detentio.p. Si

num. 20 Vfufruduáiij liares non contradicit proprictario.

p.i99.n.26 Vfufruduarij morte vfusfrudus cdnfolidarur cunt

proprietate. V- l97-n .$ Vfufruduarius ex caufa lucratiuatantura tenetur ad

colledas. p.3 61.11.40 Vfufrudtu extindo proprietadus ftatim eft dommus.

& poftelfor. p-197,11.15 Vfufruduarius lucratui folum frudus pendentes, par

gin.20i.n.6i Vfufruduarius non poteft frui, nifi data cautione. pa­

gin.269^.9 Vfufruduarius non pradudicac poíTcíHoni proprieta-

niá p.100.11.41 T £ 3 Vfufruduarius

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

índex erum Notabil ium. vruínnauariiispoteíllocare. p.józ.n^y Víofruauatius tenetur foluere colIe£las58¿ onera. pa-

gin.56i.n,ii VCnsfrudus cedí non poteftextr ieojfed tantüm com-

naoditas. p.361.0.56 •Vfusfrnaus finítur morte. p i i ^ M . i j •Vfusfnidns legatum ceífar poíl 10. annos. p.ioS.n.y Vfusfi-naus legatum quomodo differat legato an-

nuo. p.no.aiz Vfnsfruaus n j jn tranílc deperfona ad períbnam. pa-

p. 2 3 9.11.18 •VTiisfruáus per q n x yerba videatur concejlus. p.49.

niim.13. Vlusfrucaiis quid Cit. p.323.0.26 Víusfruótus rel¡¿tqs Cíuitati extinguitur centuro an-

nis, p. 108.11.3 Vfara eft exigere ínterefle taxatum, & non probatum.

P^^-n.^z

Vfura eft quidquid datnr, vel promíttitur vltra fortcm. pag.i 5 6. num.i 5

Vfura quando permiíiaj & quis teneatur ad eam fol-uendam. p.157.11,52

Vfnram licet íbluere propter domum reftauratara. pa-p. 157.11.56

Vfuraíius ndn tranfiniccít ad heredes ius vtendi. p.7. nuni.33

Víuradamni reftauratinae funt licitíE. p.i f y.n.j Vfus communis loquendi quando non attendatur,

p. 398.11.36 Ytile dorainium haber prícrogatiuam dircíli.pag.j 1 ,

num.35 Vtilc per inutiienon vitiarur, , , p.84.0.21 Vtilitas non manifefta requitir, vt poflint alienari bo-

na Ecclefiae. p.259.11.37 Vxori pauperi debetur quarta in ¡bonis marici diuitis.

p.zS7,n.34

F I I

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

D . I O A N . B A P T I S T i E

C I A R L I N I I ;

C A R P E N S I S . V I D

C O N T R O V E R S I A R V M

F O R E N S I V M I V D I C I O R V M

P A R S T E R T I A .

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

I N D E X

S I N G V L O R V M C A P I T V M ^ H V I V S T E R T I I L I B R I .

I n quo qu^libet Controuerfia^ compendióse continentur.

C A P . C C X X I . N concuifu duornmfideicommiirorum jquodnam

firprsefcrendum. P*1* C A P . C C X X I I .

Inraaioratibus an detur uanfittrs de vna linea ad alterara , jn qna adíit fenior, non extinéta linea vltimi pofleíTotis.

g C A P . C C X X I I I .

Libcr a?ftimi probar contra dercriptumí& quando detur ma­nuten tío Corarounirati conrra foluentem fcmel taxas, & collejas. , P'ií»

C A P . C C X X I V . Vtrum verum fie, quod offenfus teneatur faceré pacem in

feriptis , eriam ciusinimico veniam petenti, & congruam fatisfadionem offerenti , vel poífic in confeientiaid ne­gare, diraiííb camen odio, 8c rancore. p. 18.

C A P . C C XXV. lurpatronatus gentiljtium traníit in Monaftevium durante

vita Monachi, fed Monachus praeícntare non potcíl, qnia idfpedat ad Superiorcra cum Capiruli confenfu. p.n.

C A P . C C X X V I . Vtrum mortnus ex caufa peftis , dicatur periifle naturalitcr,

vel violenter,adeo vt per talem raortem venerit cafus dif-pofitionis de raorte violenta íoquentis. p.a .

C A P . C C X X V 1 I . Diftributiones quotidiana:; an debeantur Canónico nonre-

Jüdenti , qnia refidere non permittitur fa¿to Domini teraporalis. p.5 3.

C A P . C C X X V111. Reusan poffit citari,& carcerari ad folam partís querelam,

Be minimé fi fir Clciicus ,& anvaleat proccíTus, fi alitec fiar. P-J^-

CAP. C C X X I X . Recipiensbannitos quomodo poífit excufari i pcena, quam

imponunc pioclaraata. p-4i. CAP. C C X X X .

Abrogatís perPrincipem gabellis alicui Communitati con-ceuis , an etiam cenfeatur abrogara locarlo de eis fa-£l:a,& an Conduétores poífint prstendere non folíim intereíTe damni emergentis , fed etiam lucri ccffantis. p. 43.

CAP. C C X X X I . In legato frníluum dando per ha?redem , an veniantfrudus

ciuiles , & an h rc poífit locare bona, & tradere peníio-nem loco fruduuíTi , tk an falarium ptíetendere poffit. P- 5 ° .

CAP. C C X X X I T. Pa£lum cum Mercatore initura de aíTecurando capitali, &

certo lucro, an valcat. p.j 5. C A P . C C X X X I U .

Adiudicano bonorum debitoris vt redé fiar , quid requira-tur.&c fi fu nülla^n poffit ratifican p.Jí),

C A P . C C X X X I V. Infignia famihíE alicuuis corru^pen?, ycl amouens qnorao-

do fit punienl us 5 & an ea liceat habere in Ecclcfia, & fi Clericus poft delidum fíat laicus , an poffit punid ab Epifcopo , vel fit remittendus ad forum fieculace. p.68.

c a p . c c x x x v . Vtrum vnicus teflis denuncians impedimenrum matrimonij,

fufficiat ad illud irapediendum , & addifioluenda fpon falia etiam iurata , & an communis opinio 6c proba-bilior fie omnino fcquenda, oraiíTa etiam probabili. p.71.

C A P. C C X X X V I . Cedens alicui cenfuman poffir poílea cenfuarium liberares

&an in redemptione cenfus fufficiat confeffio de pretio recepto. p.77«

CAP. C C X X X V 11. Hacres quando iramittendús fit in poííéffioftem bonorum

liaerediratis non obftante aliquo contradidorejfx l.f in.C. de E d t t t . D . A d r . t o l L p.8o.

C A P . C C X X X V I I I . Si certa fpecíes monetae fit in obligátione, an debeat íblui

eius aeftimatio terapore folutionis fecundurá Edida, vel . curfum communem. p,8í.

C A P . C C X X X I X . Minor qnatuordecim annis an poffit habere beneficiam

fimplex, vel Canonicatum ex mente fundatoris. p. 84. C A P . C C X L .

Simulationis exceptioanadmittatur, vbicontradus eílíir-matus iuramento aíTertorio, & confirmatorio. p.87.

C A P . C C X L I . Pennutatio bonorum fideicommiffi \ vel maioratus anfíc

valida , ftante prohibitionc teftatoris de non alienando, & permutando. p.95.

C A P . C C X L I I . Statutum aftringensomnes colonos, &laboratores adfol-

uendum rriticum pro falario Praecods, an comprehendac colonos Ecclefiafticorum. p.j?*»

C A P . C C X L I I I. Statutum de executione inftmmentorum ad inílantiaro

creditorotm , an profitmulicribus , vel habeat lo cum in crédito conditionali. p.100.

CAP. C C X L IV. Statutum pro crediroribus non comprehendir foeminas,

fíadlirteram debeat intelügi j & ftyhis Indiciorum non probatur ,nifi fucrit obtentum in contradidorio indicio in decifiuis,recusin ordinatoriis, p.iox.

CAP- C C X L V . Cabella non poteft imponi ftiper re aliks onerata , &em-

phyteuta Ecclcfix non tenetur ad collcdam , íeu gabcl-lamLaicorum pro alienatione vtilis dominij. p.106.

C A P . C C X L V I . Tcemins dotara; quomodo excludantur k Sta^utis > & hasre-

ditas non agnira tranfmitratur ad HaEredc-s. P-10 CAP. C C X L V I I .

Refponfum Anronij Maris Rodu!pKi,I«"svt"uí<3ue U o ' dorjs. ' P'11^

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

M i

D - I O A N A B A P T I S T A

i i i

C A R P E N S I S , V . I. D.

C O N T R O V E F O R E N S I V M I V D I C I O R V i v í

L I B E R T E R T 1 V S

C A P V T C C X X I .

E P I T O M E .

In concurfu duorum fideicommiíTorum quodnara íit pracíerendum.

S V M M A R I V M .

2 Fideicommijfí cafm ven i t , wortuis quibns faEla efl fub-B i tu t io ,

z Tefiamentum a Notar io rogaturn pleneprobat ^ t l a m f i mortui J im tefies.

3 Defcendemia prohatm' ex libro Bapt t fmatü. 4 Cttrati l ibsrprabat rmrtem , & nañuitatem , & defcen-

dentiam. 5 Defcendentia probatur ex tef l ibui de auditu. 6 D e f endemiaprúbamr per indicia, & conitÜuras. 7 Inj lmmentHm facit probatiomm manifeítam , & eui-

demem. 8 I m e n t m t t m fa f t um k grauAto, probat bomfui j fe tef ia-

toris. 9 A í o r i m m aliquem ejfe abfque filiü¡probamr ex eo,qmd

mncmf t i t t habuijfe film. i o Re&itut io fideicommijfí reElé fie ahfque implufa / « -

fiitia 3 i Fsdeicommijfa hodíe de necesítate f m t refl i tuenda. 1 i Idítres h&redis efi etiarn híres p r i w i teítatoris. 15 Heredes etiarn d i c m t u r , qni per longam fmcejfionem

[uccedunt. 14 Fideicommijfi onm tranf i t ad qmfcmque heredes, &

pofefores. i j H<tredigrauato qmdnocet, etiarn eius fitceejfori naceré

debet. 16 H¿red i ta* codicillis , ñeque dar i , ñeque tafíi potefl. X 7 Si fbf t i t í im vu lga rü non habet iocum adi ta iam haré-

di tate, 1 8 Subftitutio vulgar is in cedicillts refolukur i n fideicom-

miffariam, < 2 5 Fideicommijfarif tenentw capere de m a m h&redii.

LB.Ciarliuij controu. for. Tom. I I I .

xo Fideicommijfurn an t i qmm e f i p r im deducendum -nfícut as alienum. „

2.1 Fideicommijfurn antiqutsm non includitur i n recen" t ior i .

zz Qttodf i t iurepermit iente ,poenam mnineretur* 13 Res inter alias aña a l i ü non praiudtcat. 24 ./ippellatio fujpendit iud icatmn, doñee ft ter i t cognitum

de iuribus apfel lant i í . 2 f ylppellatie reponit caufam in prif t inum fiatum. iG j ippel lans non deduílnm , & nonprobatum potefl de-

ducere,& probare. 27 Sententia inter al ioslata non prdud icat tertio%etiam

feientu z 8 Fideieommiffarim pojfidens cum iufio t i tulo eH legiti-*

mus contradiSlon 19 Fideicommij far iüplur ibm concunentibus,quisfi tpra-

ferendm. 5 o Fideicotnmijfariw , quando manuienendm fit i n pof-

feffione. 3 1 Veti tur dolóse, quod f ía t im reBiíuendnm eíí. 3 2 H a r e s f a B ü deirat i iambü non potefl fideicommijfar'm

molefiare. 3 5 Ftdeicommijfum quot modis ref l i tuatur. 5 4 Collufio non prafumitur, 3 5 Sententia quando noceat fingtdari fuccejfori. , $6 F r a m , & fimulatie mnpr&funt i tw. 57 Fraudulenter faStum non poteíi dici i d , ad quod f a *

ciendum agens cogi poterat. 38 Fideicommijfarius non fuccedit haredigrauato , f e d f i ~

deicommittenti, 3 9 Exemtio.fententU quando fíat contra fingularem f u e *

cejforem. 40 Agens ex t i í lamemo dic i tur agere affione perfonali, 41 Li t igtofa non ef i ie imturbona, fi a f tumfuer i t aCliom

perfonali, 4z TranfaBio dehet ejfe de r e dnbia , alias non valet 45 T ran f k f t i onon f i t , ntc dicitur fieri , vb i non I t t i -

gatur .

4 4 Denominatio contraUuum m n f i t a verbüyfedabef-feBH.

41 Al ienare frohihitus potefl alienare txcanfanecejfaria, ve l l e g d u

A z 4 6 M h Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Comrouerf. forenfium iudiciorum 4 6 A l ienanspra ju tn i tu r alienare ex cmfa mc t f a r i a . 4 7 Al ienans ex necejfuate, non dicitur Alterare iudicij

matandi caufa. 4 8 TranfaBig i» canfa fideicomjfi ex hona fide efi l ic i ta. 49 FUeicammiJfi bona pofunt J ienar i pro v e alieno ¡o l -

ttendo. JO Leg t tu re i ,vel fideicomm¡forelitt& dominium qumdo

tranfeat in legatariuw. J I L i t i g io f i v i i i um non impedit diuiJfomm> aut debiti r e -

ftitutionem. S i PaElo qualificato non pottf t <¡uis v t i > n i f iver i f icata

ejmlitate pa£l i . 5 5 PaSíum fa f tum ctm v m nonprodefl, nec nocct altfr i.^ J 4 Di fpof t t i fe qmhbet pr&fumitur de rebtu f u ü , non de

alienis,

Ne fcribam vanum, Duc pía Virgo manuro.

SIne dubío pcrilUiíl.DD. InHus, & Septímius laculi de Maííais contra pcdlkiftr. D- Alexnndrum de

laculis opcimcfundatara liabent intcntioncmex fidei-coinrailTo rcfulcanrc ex tcílamcnto D. Flaminij laculi, confedo fub die vltima lulij i ^ i . ín quo vfufru¿hia-ríarn facit D. Aldam Calcaneam , $í hicrcdes inftitnit DD. Alexandrnm , SÍ lulium eius filios i qnibus dece-dentibusquandocumque abfqne fi'iiis, ?c dercenden-tibus legitimis , & naturalibus ¡dem tertator fiibftituic filios mafculos legicimos , & naturales didli D. Mahui

- Zanoti eius auunculi, & defcendemes inafculos legi. timos , & naturales/ Nam cum non nrgetar , immó concedarur momios finífe prrediótos Alexandium j & lulium abfqae filiis , & defeendi iveibus , &id liquidó

I conílet ex píoceífibus fa£lis,vtiquc certum remanet ve-nilTecafum fideicommiffi ad fauorem filiorun , 5í dtf-cenden|¡iim didi D. Maíini,ad textum«»/. Í KÍ dms.vhx Caftr. JT d e v u l g . & pup l.hítredesmei, cum i t a i n f i n .

ff. adTreh. vbi Caftr. Alex.Rip. & late Zanch. & DD, comimmiter pro indubitato tradunt defunélis , vd de-ficiencibus ómnibus infticiuisficri locura fubílitutis , He per fiJeicomraiíílmi vocatis.

Ñeque dubkandum eft de pradlíto teftaraenro, de quo confiar ex rogitu publici Notarij cotam feptem teftibus rogati, cui fiJes,plena eft adhibeuda, etfi mine mortui íinttéftes ,ob virturem publici inftrunienti, vt argumento textus in /. «» excrcendis,C de fid. in f l r , l . in

Z donatiombm, C. de d o n ^ l . i n l h&redes palarn , i n verb. haredss, verf.al i j contra, ff, de teflam. Se t i f . cjui tefl . fac, pojf.&c i» l . f i n . h verb. oftenditur yverf . al i j dut tnt ture, v e r f , & h<tc opinio, C. de fideic. vbi laf. tt. 19. dicit de huc nonciTe ambigendura.Modeíl. Piftor.to»,^ 1,«. 3^. §. refpondeo, vbiquod Notario creditur.Rot.coram Cocc. in vna Regienf die t j - Feb. 1 6 jú.verffíante,ad_/ía.Alto-grad. conf.$o.n. j . vbi multos allegar.

Similiternon eíldubitandura qnando prxdi£li Do-mini Maílnidefcendant k praEdido D.Mafino Zinoto, quia id liquet ex proceffibus , & fide libri baptiímatis canonicé fumpta , íiquidem didusD. Mafinus habuit quatuor filios, AlexandrumjFiancifcum, Hippojyturo, & Annibalem , vt conftat ex proceífu defeendentia; in haccaufa produdo fub die % i . Augufti 1 6 4 ^ . & vlti-moex fídc baptifmali conftat fub die 6 . Augufti I J J I . prasdidlam D. Francifcum fuifte legitimé natum ex di-¿toD. Maíiuo Zanoto,& fides huiufmodi fuit produdta inaftis prasfentis caufa: fub die i?. Ianu.1647.

Exprsdiéto autem D.Francifco fub dic 14.1604.na-eft pr^i^us D. lulias Mafinus, & fub die 8.Fe-

bruanj 1 Coy. paríter natus eft didus D. Septímius, ve ex fide Bapcifinatis , de qua in proccíTu appellationis f o t . 3 i;ergo conftat fatis de defeendentia praedida j fí-cut emmmors.ica natiuicas^ defeendentia probaturex

j hbto Curan (eu piebani j vcI aIter¡us officialis EccIe-í íaft ic i defccibentis nomina bap t i za to ru ra , fi cont ineat

dicm,&; annumj & nomcn.ac fufccptcrrsbaptizati: fie Maunt. %n t ra f t . de r t j i t t m integr. c. a; x 1 per totum Se poft ^ h u ñ . i n coTnment.Cvnjlit.reg.Gall'ic.trMÍi.dercgtfl. g l - iMíXczxé i . deprobat.coml.G-j^. » n Sitot.cL |',< 86 . n t tm.- j .y íowAA.conf l . 1^ 4 . « , ! 3./.í» 2., Gcnua tn t ru f t , d e f r i p t . f t i u . I b , , .t'tt.de hbr. Curator. q t t i t f t . i . co>¿cl.$. num.x.^zxxnzc. infragm.in l i t ty&, m m , 141.8c idem Fa-rin. d i c i f recet.t. 1 }z. num. t . & decif. 4 8 1 . nurn.^. p . i . 8c d e c t f ó ^ j . m i m $ eademp.t.vhy quod ex libro Curati probatur a?tas, natiuitas, 6c defeendentia ,& Cyriac. 4 contr.for.+ij i . n . ] ) s . $ 6 . } j . } $ & feq.yhx concordar cum pradidis.

Et haec probario defeendentiae coadinuatur ex pro-cefiu defeendentia in bis adis exhibico fub die t i . Aü-guft^i64J. & mnximécxpofitionibus Mafinarum , 5c refponfionibus D. Pecri Aloylíj laculi , patris didi D. Alcxandri , qui licét refpondeat circa defeendentiam prxdidam hsec credere de auditu , hoc fufficit, quia defeendentia probatur etiam exteftibusde auditu.Arct. f c o n f . j j , n. t . Rol. con f& i . num. 47 . I th. i. Mafcard.í/c probar, concl. j 11 . ».8. ad rem Rim. lun. ccnf.xo$. ».4. vbi qnod hice reíponfio de auditu plenc probar,& ideo D. Hippolytus Msfinus fuit admiífus in diulfionibus cum D. Alda lacula á Domino Petro Aloyfio vti def-cendens á dido Don ino Zanoto in negotio fideicom-miffi D. Inlij fenioris, vt in procetlu Calcaneor./o/.u. ex quibus , Se aliis ex proceflibus rcfultantibus bo- 6 ñus Index poteft effc certus de praedida defeenden­tia, qoaí etiam per indicia, & conieduras poteft proba-ri. Mafcard. ¿ ror/c/5 í 2 w.io,

Denique de id ntitate bonorú didiD.Flaminij fideí-committentis non poteft dubitari, quia deillis conftat exinuentario confedo folemniter a D. Alda vti tu-' trice DD.Alexandri, & lulij filiornmdidiD.Flaminij, fub die 25. Septcmbris 1572. ex inftrumento publico de quo in proceíín defeendentiaí ,/í)/.8.quod facit pro-baíionem probatam,& cuidentem. Bald. i n l . i . C .áe 7 ed i f t .D A J r t a n . toll. cum aliis late addudis per Titaq. de retratt l ignag. %. i . g l . 1 . ««w. 20.vbi etiam quod ille dicitus incontinenti probare, qui haber inftrumentum p r x nunibus, 6< latiús tradit VuCav.defuhfi i t .q.CiS.n.i* vbi multos allegar , probans ex inuentatio fado a gra-uato probari botia fuilfc teftatoris. Altograd. conf. $ 0 . n.$ 9.vbi quod inftrumentum inducir probationcm ma-nifeftam,liquidam,& notoriam>&: hoc etiam fada arfti-matione liquidé conftat ex fentenria Illuftr. Confiíij 8 luftuiaj Mittinae, quam legendo , & ponderando faci-le eft cognofeere asftimum valotis did« hasteditatis, Si bonorum. , Ncc Mafini habent neceííe probare prardidos Ale­xandrnm, & Inliura de laculis abfque liis ,& defeen-dentibus dcceíTiífe, quia ex quo non apparet eos pro-creaífe filios , fatis pr fumirur abfque filiis dcccíri(le,ex Cuman. in l . ü p o t e f t , vbi Alex. n. 1 5.1af.ff.j8. jf^í p «(V. W. D u r a n d. dfíT// 4 z 8 4 , 5 .jp. 2.

luremeritó igitur Illuftr. DD. Comités Calcanci, vti heredes praedidae D. Aldae confignauerunt, & te-ftituerunr paerdidis DD.Mafinis hacreditatem,&: bona prxdidi D. Flaminij, rerenta detradione legitimae, & Trebellianicae prxdidorum DD. Alexandri & lulij» agnofeentes bonam fidem , ne fuper liquido fideicom-miííc) expeniisíuperfluis litigando fruftarentur, & aiT1** cabilitcr tranftulerunt omnes adiones adiné,& pafliuc in prasdidos DD.MafinoSjad textum in Lrefl i tutA,jf- * ¿ 1 * Trebell.Se §. re f l i t n ta jn j l i t j e j i de i com. far.VctegtJefi-deicom.ar 1.1^.4.9,50.

H x c igitur reftitutio a DD. Calcaneisfada non eft d i -cenda collufio.fed adus ncceflitatiSjad quem dciure ta-quam heredes grauati mediante D. Alda, cogi,& com-pelli ppterant.cum hodié fidcieommiíraindncar necem-taté reftituendi bonafideicommiíTarío.per textum »» §. 1 . & %.fed quiajvtr f . fed & id jnSi .def ide ie.k t r , cum emm

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Liber I l i . Caput C C X X I . díáus D. Flaminius grauauerit fidcicommifro prxdido ad fauoicm Maiinorum pnxdiihun D. lulium eius fi-mtia , rcliíta vínfruduariadiótaD. Alda, &: deinde di-¿lus D. iuliús ih fuo rcftatnento confodo fub die 2.6. Augufti ¡ 603 . híeredem inftituerit diótnm D. Aldam cius raatiem, ad ipfam fpedlabat vti híciedem grauaci, refticuere fideicommidunv pr diólis Máfinls, fed quia erar vfiífiíudwária bonoium eiLifdem teftatons durance eius vita non, pouiic cogiad reñitutionem praediólam i cum vero ipfí Calcanci fuerint heredes vniuerfalesdi-& x D. AldcB , dcbueranc Maíini á manu illorum capcre bona fídcícommiíraria, & ipfi Galcanei tenebantur ea illis teftituere, quia lisies lu-eredis, eft qnoque hxres teftatoj-is, ad cexcnmi» /. fin. C.de k i r M S h f i i t . ^ ^ ftd & T i t i o f f J e petit. har. l.haredis appellattone, Sc l . fc ien-dutn,ff.de verb.fignific. 8c ideb ctiam grauaciintelligun-tur , qui per n]cceffionem,qoamvis longiííimamdefun-¿to heredes exciterant, & non minüs híeiedes intelli-guntur, quam qui pcrfonaliter heredes fuerunr, /. qu i

13 perfuccefl imem, vbi Dcc.& Cagn. de ng . iu r .Pc iegvJe f i -

Igicur onmes haeredes fucccífiucgrauari intelliguntiir

ad reftituendum bona ha'reditatisdidiD.Flaminij prse-diétis Maílnisjad quos tiaíiei ant cuín eodem onece fi-

14 deicomifli, ad textum in Lanma,j f .de am. leg.L in anna-libus, C. de leg.Com.conf.by. M . ^ . per totum, Peregrin. de fidelcomm.art.} i .y ium.6j .Vafa.de fubft i t .q. 3 4.«. 1 .Et-enim quidquid nocet hasiedi grauato, nocct etiameiiis ííicccflían etiam mediato , íiue vniuerfali, fine parricu-lari, Ci poflideat bonafideicommiííb iubieda, quia non

r5 poceft referre quaeftionem dominij, &non debet eííe meJioris conditionis, quám fit eius auftor,^. text. in l . firi-§.i.jf.ad fe l le ia f i . l .m otnnibtu^.nort debet^de regul.iur. Catt i ,conf .94. i» fin.lib.z.Soc. conf.%9. n. \ 6 . in fin. l i b . i . K\.ún.co»f 1 z8.«.i9./í¿,i.Peregi-.^ fideicem. $uCar.defttbstit.q..6i 8.«,5o.

Ncc obftat, quod de anno 1 éo3.praedi¿tus Dominus luliiis laculus in aliqua paite mutauerit fententiam condendo codicilIos, in quibus voluit, quod pofl: mor-tcm diftx D. Alds eius Mariis , & hxiedis inftituta, in fao teftamento fuccederent, 8c fuccedete deberent in dimidia bonorum fuae hsiedicatis di¿liis D. Petrus Aloyfíus, fi fuperuixerit, fin minus eius filij lcgitimi,& naturales, qúos in di¿la dimidia fubfticuit vulgaritír, & perfídeicommiíTum, vt in proccífu.

Nam perhoc non ceírauit di£la D.Alda elfe hie­res vninerfalis didi D. lulij , cíira hsredítas codicillis

16 neque dan, ñeque tolli poflit ,red tiahitur ad fideicom-miíTum, $.vlt Jn f l .de cod iá l L l . i . Ceod.Lhareditas, C. de kis t qHtbttí v t indign. I. Sc&uola ,ff. ad Trebell. quod híc tantomagisdicendum eft, vbi di£b.islulius non fub-ftituit abfülute didum D. Petmm Aloyfium in dimi­dia hxreditatis, fed poíl mortem aiQcx D. Alda: eius

J7 matrís , quo cafn , vulgatis fubftitucio non poteft ha-bere locura aditaiam híerediratcpcr matrera , .ad tex­tum i n l .pof t aditam , C. de imphb. & dMis /«¿/ZÍ/.DD. omnes <« /. 1 .vbi Rip. nurn. 1 y+.jf.d'e vu lg . & fie reftat, quod fola fubftitiuio fidciconimilfaria locura habere potuerit, & máxime quia vulgaris in codicillis non po-

18 tef t Poni>&: pofitareíbluitur in fideicorarailTatiam : late Talzv.de fubf í i t .q. i y . vbi alios allegar > & proptereanon poteft didus D. Alexander vocaii haeres , fed ex Tolo fidcicommiíTo poteft afpirarc ad dimidiam haereditatis prardidiD. lulij, Sc folius fideicommiílarij nomenme-retur.

Vnde praediiítaD. Alda ditedo hxics inftituta á di-do D. Inlio, & poft eam didi DD. Cora. Calcanei,eius heredes tencntnr ad reftitntioilcm dupücis fideicom-miffi > prira6 ordinati k dido D. Flaminio ad fauorcm

Mafinorum , deinde altenns conftituti ad fauo-rem didi D. Alcxandd » & vtrique corum tenentuc tanquam fideicommiftarij capcre de tnanu hcere-'

/ . B. Ciarl 'wij comron.for. Tora. I I I .

dis 5¿ §. r e j í m t a , h f t i t . de fideicotnm. h*r. I. m n efi dubtnm , vbi gl. Bait. Ang. Imol. Caftr. Alex. W & comrauniter DD. C.de %. &/. P^H/WJ, / -« I . vbi DD. / . adTrebell. Vz tw .dec i f recent. n j . numero j . p a r t . u

Cura rationc, & iuílé didi DO. Calcanei Ccquendo legis piíEceptnm reítitucrunt didis DD. Mafinis id» quod fuit ordinatum ex fidcicommiííb D. Flaminii antiquiori priurquara fieret ueftitutio dido D. Alexau-dro ; cura enim fatis conftaret de vteoque fideicom-. miliario ex reftaraentis, cüm didi D. Flamraij, tura di-di D. lulij kmioris, clarara eft, quod paus facicnda eratreftitutio didis DD. Maíinis, fiquidera quoneí-curaque conftatde daplicifideicommiíro, & vtrumque eft clarura , tune vocatus ex fideicomroifib antiquo eft prrfercndus, & eft legitimus contradidor, & ptius ¡Ui facienda eft reftitutio , quia fideicommiíTum anti-qunm deducitur tanquam £es alienum, vt probatui- 2o ex /. i r r i tum , C. ad l . Fdc id . I , Lmius , la 2. § . f in . j f . de leg. i . l . cum pater , § T u i o , eod. fie dixit in termí-nis Argel, i n t r a f t a t . de legit im. contraditt. qu&fi. 10 . drt ic. z i . n u m . 278. vbi docet,quod fi vtrumquefidei-commilfum eft arqué clarum, & apertura, 8c de vtro* que incontinenti pofllc apparere , & appareat , ve hie , tune fideicoramilíarium primi defundi opti-mum cíTe contradidorem , 8c excludere aliura a benefi­cio imraiííionis , quia prior tempore potiot eft in iure.

Et íanéin hoc cafu ftante fidcicommiíTo didi D.Fla-minij, ob raortem didiDomini lulij eius filij abíque filiis , & afcendentibus, non poterat didus D. lulius teftari, aut fideicomminTum faceré ad fauorem DD. laculorura , nifi rcfpedu fuje legitimé, 8c Trebcl-lianicas , & ideó dura in codicillis vocauit lacillos ad dimidinm fuíe ha:rcditatis , hoc intelligendum efl: de bonis fuis , quacenus medietas legítimae eius , & Trebellianicae important, non autera extenditur , auc comprehendit bona ex fideicommiíTo didi D. Fia-minij relida didis Mafinis , quia qnse debentur ex caufa fideicommiffi antiquioris , non includuntur in 21 fidcicoramiíro recenñorijetiam vniuerfali,per textum i n d l . i r r i tum , & in l . vrmm ex f a m i l i a , i n pune. & §. i . d e leg. 2. 8c in d . I . Lucius , U i . § . f in . l . fequms qmf t i g f f . eod. (\\c\z.t. confil. 3 1 . nurn. 6. l ib . 9. Mantíc. de conieíl., v l t . vo l . l ib . 9. t i t u l . 6 . num. 8 . pulchié Peregr. de fideic. art,6.nmn.%.8c confil, 3 7.K«W, I 4. Í 7. Ub. 1 . late Fular, dé f t i b f i i t . q m f . 64c), n u m . i . z . j . vbi teftatur de communi, & quod opinio contraria eft communiter reprobata» & quod vidit femper pradicari fideicommilTa anuqiia deduci, quando fir reftitutio vigore noui fideicoiumiífi, & loquitur ctiam in cafu, quando vocatus ex antiquo fideicommiirario fuit h.;Eres> etiam noui fidei eomrair-tenris, ideo multo magis hoc dicendum eft in caííí noftroj vbiDD Mafininon fuerunt aliqua ex parte he­redes D. lulij iunioris, Sc ideó poíTunt liberé eius di-fpofitionem impugnare : ¿4uth. multo magis, C, de Sa~ crof. E c d . ergo redé , 6c rité fada fuit reftitutio fidei-commiíTl a dido D. Flaminio ordinati prxdidis Ma­íinis , 8c non eft, de quo poííit didus D.Alcxandec conqueri, ftante quod retenta fuit legitima, & Trc-bellianica5in quibus folum ipfe ius pretendere poterat, vigore fideicommifl] prsdidi D. lulij^uod fit iure per- xx mittente,iramó cógeme, vt hic , nullampcenara raerc-tur, /. Gracchm, C. de adulter. Crauet. cenfi l . 87 3. j . verf.rurfus.

Nec obftant fentcntia: cxcellcntiffimorum Dodorurn Minghellij, 8c Rorilise non dirimentes hunc articulum cura fuerint latae intec didura D.Alcxand.& DD.Com! Calcáneos : tum quia res inrer alios iudicata aliis non praeiudicar, z. C. ejuibui res iudic.non noc. l.f i tpe íF d e r e i u d t c l . x. f f .de except.rei wd ic .cap.^amvü^de¡ in - i } te r i t ia ¡& re tudicSum quia admiifa,& commiíra fuit ap-

A 3 pcllatio Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

ControüerE foreníu pcllatio DD.Mafinoram ab IlluílníTimo Confilio Si-gnaturíE Illaftr. Domino Gubernatori Regij ,cnmcon-filio Conúiltoris parcibusnon rufpeóti quoadbona pee did;os DD.Maíinos poífcíla c in proceífu appeilationis f o l . i i . Se propterea uon eft curandura de prjediétjs fententiis, quia appeilatio fufpendic, & extinguie iudi-

3.4 c a t y m , donce cognitura fuem de iuribus appcllantjs, /. finanfín.jf. ad Tnrp i t . c.pafioralis , §.pr£terea,de offic. delig.c, venientes, de iureiur. c . i . de re iud. &c caufain re-ponit iu ftatiijin quo erat in poma inílanda ante fen-centiam poft litem conreftatam, ad textui i ia l . fc ien-dttm,ff . deappelUt. recip. 6c in l . appellmone , C. de ap-pellat.3.ácb vcMafini appellantes poffint, &. potuetinc non déduda , & non probaca in aliisinftantiisin caufa appellarionis dedúcete , & probare ,ex vulgari regula,

x 6 N o n deduBnm deducá • nonpnbatimprobabo,pcr textum i » l.per hmc , vbi Bai .& T ) D . C M tempor.appell.tk in l . eos, i , fi qu id /tutemy C. de apptllat. cap. f ra tern t ta tü , de tefiibAzth. Scacc.de appeli. ^uaf i . ^ . a r t . i .mm. i . ve r f . fm t , vbiquod ex hac Cola racione poteft appeilari a Centen-ria diífinitiua j quantuincumqneiiiftiífiaia, ad fínem^C fuppleantur omiífa : & latíus tn 5.11.«a/».8 4.vbi pluri-mos congerie.

Nec tamen neceílaria erat appeilatio > quia etiamíi Maíini habuerint ícienciara litis agitatae inter di£tum D. Alexanclrums& DD. Calcáneos, fententiarum intec di¿la$ partes latarura , tamen nihil eis prañudicantj quia ipíi non potuerunt impediré diótum D. Alexan-drum, quin tuo iure vcererur contra DD. Calcáneos, ñeque ipil vindicant bona ab eis poíTeíTa eo iure, quo Calcaneivióti funt,obfideicommi(rum D.Iulij iunioris, cam iüi veniant ex fidcicommilTo D. Flamintj, quo ca-fu fententia inter alios lata non prajiudim alteri ctíam

zy feienci, vt probatur in l . f ap^ve r f . diuerfa}deiudic.cp\x retorquerur.

Sed cura appeilatio fuerit admilTajVt vifum eft^on eft perdendum tempus,; fuper hoc íblura videndura eft, an di£ti Maíini. fint legidmi contradiétores ad irape-diendam immiílionem á dido D. Alexandro petitam» de qno fané non videcur eííe dubitandum, co quod di-di Maíini poffident bona per di6lum D. Alexandrum pmenía , & poílefllonem acceperunr de manu Iisre-disgrauati , quo cafu admittunt omnes fideicommiíTá-rium fie poffidentem efle legicimura centrad ¡¿torera ad impediendam iramiflionera non/olura fideicoramiíía-nj,rcd etiamipíiiis ha:redis,quia iuílé poflider, &cum tirulo habili ,íi incontinenti paratas eft docere de iure fao^ hoc non habet contradi ¿torera : ííc ex Bart.tw/. fin num i z . v h i Alberto, i 5.Corn.«.4}.Dec.«.48.Zuc-card. ». 413. C. de ed i f t .D . A d r i á n , toll. C ^ x x o n f . i 37. num. 1. l ib. r. poft multos Menoch. de adipifeend. pojféf. rem.^ .n . 6;4>Í3y.Bellon. conf.xo.n.6. Peregr. de fidei-comm.art.^j.num. 3 7.76.late Fufar.^ fubf t i t .q.613.«. 13. i4.v,oi alios allegar, fusé Argel, i n t r a í l . de legitim.con-t rad i f t . q. io . / t r f . ^ . m m . ^ o . ^ 1. vbi multos allegar, & redditrationé,&: arbitrio ludicis remittitur, quando dicatur incontinenti probatura de iure fidcicommiíía-n'j. Surd. decif. 3 3 j . n. 9 . vbi aliosadducir, Se quoties

25> concurrunt dúo fideicoramiftarij, ¡lie praeferendus eft, qui allegar tirulum porentiorera, & íi vrerque parem haberet titulum , ille prsefertur, qui in pofteffioneeft. Peregr. de f idekom.ar l . ^ . f i . í i , . í ^ .S&A fíe eft quod Ma­íini jara docueranr de iure fuo potentiori ex teftamén-to pr^didi Domini Flaminij, & funt in potredíone bo-norum illius:crgo in ea funt manutenendi excluíc) di¿to D. Alexandro, per ea , qus rradit Menoch. de adipi fe.

5 ° ^ " J . 4.w»w.6 34, 635. Scti contrario fenfu bené probar Pofthius in t r a B . de manttt. obf.^ j .«. i.vbi alios allegar, Argel.¿. io .ar t .$ .»um $0.

In cafu aucem nof t ro hxc veriorafunt, & fine feru-pulo poíííint admítti sqiiia OD. Calcanei non reftitue-runt diólisMafinis toram imediutem D. Flaminij, fed

rctinuerunt debitasdetradiones , feilicet legim ám, Sá TrcbellianicamsquíE medictatem haereditacis abfoibue-runt ,in quafolum didtis Dominus Alexander prcetcn-dere poteft vigore fideicommifíi d i d i D.Iulij iunioris, & quam iara habuir a didis DD. Calcaneis vigore fea-tiarum contra eos latarum: ergodidus D. Alexander non eft audiendus , quia dolóse dicitur petere , quod ítatimoporterer teñkutTcJ.dolo,ff.de cxcept.dol.l. i .Cde } l edttt. D . A d r i á n , toll. I . wcerd , C de mterdtct. Argeí.flf. trattat.de legit im.contraditi. q u a í i . i o . <trt.$.numero 138.

Er ideo cura i ara fint fadx detradiones legitimíB, Se proprerea euidenrcrconftet,hullas eííe faciendas, quia femel tanrura fieri debent , iure mérito prasdidi DD. MafinifideicommiíTarij funt legitimi contradidoresad impediendam immiílionem , quam petitdidus D. Ale­xander , etíí elíet bares diredus; quia circuitos i n ú t i ­les funr cuitandi , cura reneretur ftatim didus D. Alexander reftituere d id i s Mafinis . quod abeisrecti-pcraíTer ,ex Dec. in l . f i t i . / ; . i 8 . vbi Zuccard. ft»w. 4 x 8 . ver [.témpora , C. de cd i í l . D . A d r i á n . w//.Thob.Nonius confil.Zo.num.i 5.16. Menoch. d . temed. ^ .nmn .^6x . Se confd.7íi .numero 6.Sí conj i l . - ]^ i .mm.G. 7. Fufar. fub' fiit. q . ú i ; . num. 1 9 . 1 0 . Gratian.í¿í/f.954.»«w.Z2.Lu-douic. dectf . ioú.num.i t .Cyz'uic. cont rou.u . n n m . i j . i j , in fin. Pofthius de manutent. obfera.^J. num.%.\uc Ar­gel, de legitimo contradi^, eju&fl. 10. ar t icul . 9. numera 1 3 4 . 1 3 5 . 1 3 6 . 1 . &fec¡c¡. vbireddic rationes, Se re-foluit omnia.

Prudentcr ígitur, & bona fide fecerunt Comités Calcanei reftituendo hsrediratera didi D. Flaminij prsdidis Mafinis, retenris detradionibus ; nihil enira cgerunt fraudulenter , Se in damnum didi D. Alexan-dri venientis ex fideicommilíb praedidi D. lulij y Se vtilefeceruntnegotium ; nec expedandum erat, ve iuftitia cogente pulfarentur, hoc enira non eft necefíe, quia fideicommiíTum poteft reftitui etiara folo nutu, 3 j vel paticntia.nedum verbis aut fa€t \s ,v i ind. l . re f t í tu tat vbi DD.jf. ad Trebell. Se cura poííent cogi ad refti-tuendura , Se reftttutionem fecerint vtilem , non poteft dici,quod collufionem fecerint, quae fraudem feraper iraplicitam habet, Se cura collufi© in dubio non prse- 34 furaatur, per textum in l.f in. C. ad l. l u í . repet. Bald.»« cenfa yO.n tm.x . l ib . i .hxc ex aduerfo erar probanda,/.i'a he¡lo,§ fa£l t t , jjf.de £apt iu,& pofi l im. reuerf. §. fin. In f t . de < ^ fide'mf.c chm Io.§.vi ium>de fid.inftrnm. c. in iure) de cjfic. deleg.

Etproptereá nihil obftatin caíu noftro Rot. Ge-nuenfis decif.i 84.mm.i.t.&yí-^.doecns/cntentiam la-tara inter alios, prasiudicare etiara fingularifucceífon; 3^ quia in eo cafu fupponirur pro vero , contradum finífe ílraulatura , & fraudulentum in prxiudicium credito-rura , Se propterea non eft mirum, fi fententia» lata contra principalem nocet etiara eius fingulan fuccef-fori, qui eft particeps fraudis; hic antera milla fraus, milla firaulatio inreruenit , Se qui alicer dicit, proba­re tcnetur , quia h x c non p txCmmmtu tJ .mer i to^ j f .p™ $6 /oc. l .patrottm,§.qmdoloff . deprobat. l . f i Prator, §. M a r -cellus , f f . de iudic. immó cüm d i d i Domini Comités Calcanei potuiftene cogi ad refticuendum didis Mafi­nis fideicommiíTum didi Domini Flaminij , fedí ju ia, In f l i t u t . defideicom. W. ceífaromnis fuípiciofrandis> quia vbi adus eft neceflarius. Se ralis quod pars cogí poterarad illumfaciendum,fraudulentum eííedid non 37 poteft. Gabriel, c o n f . f i . m m . i ¡ . vo l . i . Surd. decif. 114« ».89.

Nec etiara poteft dici, quod Mafini fine fingulares fucceftbres didorum Comitum Calcaneorum, aut quod abeiscaufam habeanc,cum in hoc reftinuionis ne-

lun-gorio Calcanei fint puri Miniftri, feu execurores volu tacisdidi D.Flaminijifiquidem fiddcÓmiíTarius non lu cedic hxredi giauaco,fed teftatori fiJeicommucemi, aa $

& textum d ^8

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

t e t t i i m in 1. coharedi, ^ . c u m f i l U j e vulg. 1. v m m ex f a -m iUa^ . i . de le£,z.Bact.in l . i .mrn .^ .C de p a B . l m o l . i n 1. hdredes mei.^.cum ita,col.pen. vbi Rip. m m . i 50, Zanch.

v mim.ii i7.ff ' .adTrehell.]>cirJefideicom: q. 11 .«.6?.Peregi-, eod.traU.art. io.num.\.\nn\^\.de fubft.cent. i .q. l Z . n m n ^ . Fufar.?» t ra i l .def t ibJht .quaj i . i^ . t .mim.yj .Sc ^ .174. n ' í i . Scnmner. 8. apud quem alij pludmi allegantur, íícut

3P etiam Aitograd. conf.y*), mm. - j . Vbi quod in fideicom-miffis fucceditur teftacori, & in eius bonis, non autcra gcanato.

Non obíht,quod lite pendente cum D.Iacnlo prazdi-<3;i DD. Comités reftituerint diólam híeieditam didis BD. Ma(inis,quod (ieri non potcrar fine vitio litigioíi, quia lite pendente non licet pofídfon rem litigiofam alienare, vel pee tranfadioncm cederé , alioquin lata fententia contra eum aequirentem fit execntio ííne alio procefluj/.jfw.C.í/c UtigiofSiztxMnm Regij I t h . i . c a p . ^ . Boer.deaf. 1 8 1 .Pcregr.ie i t i r . f i fe. l ib.4.t ' t t .6.mm.io. Gai\.obferu:i i2.f7.2.

Nam primó refpondetnr3 haec procederé, quando fi-ácicorailíaritis,reii ador agir aótione reali, vel mixta, vt in dido Statuto,&legibus allegatisifccus eft vbi adu eft adione perfonali, vr hic fecit didus D.Alcxander,qui petiit reílitui fibi hsreditatein5& bona didi D.Iulij pro medietate , vigore codiciliorum prajdidorum ; agens

40 enim contra h;rredem grauatum ex teftamento, vel vl-tima volunrate.dicitur agere adione períbnali, vr in §. fJoJlra,\hi g\,in verb.atthne, Inf l .delegat.1,1 . vbi DD. C . cemmun. de leg. Bona autemnon cfficiuntur litigiofa, &: non impeditur alienatio , fi adione períbnali petantur.

41 Barr.& DD. in l . i . C J e l i t 'tgiof. Rip.i» c. cum M . Ferra-r i en f .n . i y } . ve r f íjuodergOyde conflit. de communiRom. conf.zyo.num.i.Crauet.conf.tjy.n.x. 'Seraph. decif.U} 4 . f tum. ián f in .p iúch ic Batax.deaf.y6.num.i2.. Se d e c i f . i ^ . ».8.vbi bene Fercnt. i n verb. l i t ig iofa, 8c decif. Z04. n i . vbi rnultos ajlegat,& docet non impedii i alienationein, etiam lite pendente,íi adum eft adione perfonali.

Dcinde rcfponderar hanc n6 potniííe dici tranGidio-ncm» tum quia fideicommiíTum D. Flaminij eft clarum, & certum ad f.uiorcro DD.Maílnorum, & tamen tranf-

4a adió debet e(íc de re dubia, alias no vaIet,/.fA-plurib.in ¡princ.jf.de folut.l.Jt i ta qu is$ , fin.le verb. eblig. l . f i de re cer ia,vbi DD. C.de tranfaEl. Tum quia ínter Calcáneos, & Maíínosnon erar lis, ñeque controuerfia fuper fidei-

^ commiíro,§£ tamen vbi non ligarur .ibi non traníigitur, 1.1 ff.de tranfaElU.fnbpratextu, C.eod. Dcc. conf.7, 5 1. nu­mero ; . Nan.conf. 5 S.num. 5 4 . SmdJec i f . i 3 1 . ««»9.19. zo.8zdec. iS$. num y . i o . Quod procedit,etiamíi partes dixilíent fe velle tranfígere,quia contradosdenomina-tio non fit k verbis., fed ab eflFédú , vel á cauía,/. i n pro-mittendoff.de i u r . d o t . l . f i v m j n princ.ff.locac.Sc late ego

H dixi contr.forenf.y.tihmer.s . 6 . S¿ex aduerfo id eciam ad-mirtitur.

Tertió refpondctur, hanc non fuiíTc alicnationem per quam dominium transfertnr , fecundum Alcxand. confi l .^i. infin.l ib.S.quia. cum D Calcanei non haberene dominium híereditatis prsedidiD.Flaminij, reftituendo cam fidcicommillariis.non poífunt dici alienaíre,& qua-tenus eíTct aUenatiOjtanquá legalis,&: neceflariajex quo renebantnr fideicommiííariis Didi D Fhminij reftirue-re ralia bona, d.§, 1.8c §.fed quia, I n f l . de fideicomm.hxr.

^ non erat eis prohibirá, quia prohibitus aliñare , poteft ex cauía neceíTaria, & legali alienare, /. al ienamnes , j f . fam.ercifc.l.peto^.pr&ditiHm ff.de legat. ideg.cumpater^. cum interf f .de leg.^. l .x. imB.gl.Zc ib i D D X \ d e fmd .do t . ¡.non f o l u m , §. i . f f - de alien.mut.iud.caufJef.cum fides.ff. defídeicomm.libert.hie Tiraq. de retraB. l ign. § , : . g l . \ 2. num. i i.vbi inultos congerie. Peregr.£/f fideicom. art . iq. . n .xé .Tu fch . l i t t . j d jonc lu f . t 6z.num.1S.Cephz]. con f . i é } . num. i o.i 1 .Btirrac.^í:.749. num.(> M a r t . d e fuccejf. legal, pag. 4, <¿mjt. 23. ar t . 7. numer. 4 . vbi alios inultos al­legar. , • •. .«v

üt C C X X I I . 7 Et m dub.o d.cendum eft, pedidos DD. Calcáneos

fecKíe talem ahenauoncm ex caufa neceflTaria» non vo­luntarle , qo.a na pro eis ftac iuris prxíumptio. Bald. , m//:5í.^/.iM2.Rom.(r0«/:Z47.co/,liAbbt' ] i 6 i}í A6 finMb.t.Cuuct.cvnfm. num.$. vbi quod adus pr fu-miturfadus ex caula neceftaria, & cui erat faciendus, 8c cui faciens erat obhgatus.Turch./<f/mí A t¿cnc l . i±9 . numer. 1.1.4. M a r th.de fucceff.legal.pag. 4, quaft. \%.ar t . G. num. 9.

Et íané nemo fani iudicij diccre poteft,gratiscos alie» naife tot bona valons feucorum 15 oo.nifi ex caufa ne-celíada reftituendi vigore fideicommiífi , cüm nemo praefumatur, velleiadare fuum, non autem iudicij mli­ta nd i caufa; 8c proptereá qui reftituit, quod debet, vel facitid ad quod eft obligatus, non dicitür alienare iu­dicij mutandi caufa, nec tenetur ftatuto > vel edido de non alienandojíic probatur i» l . tx hoc ediffo, §. 1 . in f in . 4T 8c leg.qma,8c l.nam & f t obligatus j f . de alien, mut. iud. cauf. 8c cum nulla fraus , aut dolus DD. Calcaneorum fuerit probatus, cellant leges ,qu£e de cali alienatione loquuntur,quia dolum,& fcandem cxprefsé requirunr, ad textum in 1.1 .vbi D D . j f eod 8c dato etiamjquod pof-fet dici hanc ftiiíTe tranfadionem, cum fuerit fada bo- 48 na fide , immó exiftente vna caufa fideicommiífi didi D. Flaminij, valida cenfenda eft, nec tranfigenti quid-quam eft imputandum, per l.cum hétreditas^ad Trebell. l.fin.de tranfaEh.lmol.in Lante re:fluutam}adfinff.de folut* pulchré Cephú .con f . íó i.num.$ $ JaC&t.de fubf i i t .q.5 5 4*. num. 14.

Et quia fideicommiíTum antiquum eft deducenduna prius, ficut 2BS alienum,/. i r r i t um. Cod.ai i . fa lc id . licita fuit etiam alienatio, feu tranílatio prsedida , quia bona poííunt alienan pro seré alieno foluendo , /. peto, $.pr<i~ dium^de leg.í. l .pater filium,de leg,$.Lin imponendafC.ai l.falcid.BmCui,decif c}ty.num.;.cummultisaddudis per Marth. de fuccejf.legal.p.^. ¿¡¡uafí.ti. a r t . i o . num.2y . vh i ctiam quod alienatio eft femper permiíía in caufam ve - 49 tuftiorem , fed fideicommiíTum D. Flaminij fuit anti-quius fideicoramiíTo didiD. lulij íunioris : crgo licuic Calcaneis alienationein príedidam faceré ad fauo-rem Mafinorum ; íí tamen alienatio dicenda eft » quia veré non eft alienatio, fed legitima fideicommiffi refti-tutio.

Et licét h^c fuííícianc ad tollenda orania dubiajCámert addi poteft,bona pr dida ad DD.Mafinos peruenta,6s eis reftiruta vigore fideicommiífi didi D. Flaminij noa cadete fub virio litigioíisquod non confideratur, niíi fu-per dominio rei fuerit l is aduerfario mota, /. l i t ígiofa,C, de l it igiof. fed pnedidus D. Alexander non mouit litetn fuper hsreditatedidi DominiFlaminij,fed fupérmedie­tate hasreditatis d i d i D.lulij:ergo hxieditas D.Flaminij remanet libera á v i t i o litigioíi, & potuic reftitui didis DD.Maíinis veris fideicommiíTariis, ad quos dominium bonorum eis re 1 i d o ni m percinet a die purificatae con* ditionisjliquidem dominium rei legat<E,vel fidcicomiííb relidíE reda viatfaníit in legatarium, vel fideicommif- 5°, farium/altem data mora hxredisin tradendo,¿. fin.^.fin autem f u b condit tone h i SzVic.C.communia de legat. Soc hm.conf . i ^ i .num. toMbr .zJ . f f t ibí homo, §, cum feruus,dt leg . i . l . faS ió i j f .ad Trebell. Pzvegv.def ídc icar t .w.n . io^ , 8¿ ideó vicium litigiofi ficut non impedit, qnin fiac diuifio bonorum concrouei"forum< fie non efficitj quod fideicómiíTt non poílínt reftituí,ad textum in l.cenfemuti S ^ in fin.C.de litigiof, 8c in A u t h . «od. t i t . §. quando, 8c §.hoe amem:8c fané cum latís demonftratum fie fideicommif* fum antiquum efle prius deducendura ,& non corapre-hendi in fidcicommiíTo iuniori, vanum eft qusrere, án vitium litigiofi potuerit impediré, quando fíat reftitutio fideicommiífi antiqui praedidisMafinis habentibuscau-fim vetuftiorem , &c tkulum potentiorem; lis enim D. Alexandrinon potuit eis prx¡udicaie,vel eos faceré de-tedoris conditionis, quám elTcnt ante litcm motam»

A 4. a u i *

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

8 Controuerf. forenfium iudiciorum qaia alcen per altevum non dcbet iniqna conditio in-ferri.

Non obftar padum initum inter didos Mafinos, 6c Calcáneos in ada reftitutionis , quod Mafini debeanc defenderé bona relaxata fuis fumptibnsjita vt fi facien-da Cit cxecutio , fíat contra Mafinos, pednde ac f i bona excarcnc penes Calcáneos. Nam nondü vcnit cafus hu-ius padi, quia refpedu bonorum, quae poffidcnt Mafi-ni dmiíía , & comraiííh fnic appellatio} qux reraitnt canfam ad priftinum ftatum , vt vidimus.propter quod M afini poííunt defenderé bona prxdida , & docere de iuribus fuis , & tanquam legitimi centradidores im­pediré .immiffionera.fen executionero petitam adióto D. Alexand.& fíe non veifannir in cafa faciendae exccutio-

r i nis; Se propcerea i cura non verificantur quaiitates pa-di pra Jidi.non poteft didus D.Alexander id allegare, vel eo vti, /. Fdc 'm im , §. boc edittum , vbi Ba.it. f . ex quibm cauf in po fe f . eat. Alexand. conf. 2 x 4 . numero 5. Itb.z. Pacían, cofif. 3 1 , namere 3. &: ego dixi contr.x. m -

Deindc hoc padam fuit ftipulatum fauore Calcaneo-rum, nc reíliuuio pra'didi fideícommiífi aliquod dam-num eis afferre poífec provt iuílum , & congrunm fuir, ideó non prodeft qnidquara praedido D.Alexandrojquia

5 5 padum fadum cum vnojnon prodeft, aut nocet alteri, LJ¡vms,§.af7te omnia^f.de patt .Lharedi&Jinff .eodJ. l m -peratonSiinprmc.ff.de t ran faB.Czñ t . in l.plane, § . f i d m -b i ts t f .d . leg . i .Cz{ \ í . Alexand. laH & DD. i n l . f i a t l i one , Cod.depatt.cmv vulgaribus, Crotr. conJil.S?. «.p.Ruin^ con j í l . i í . / i . ^ . l i h . i .

Cam igímrdidus D.Alexander neqneac prastendere niíi medictatem hxreditajis didi D.Iulij iunioris , non eft trahenda eins petitio etiam ad bona didi D. Flami-nij, per dJ . i r r imm, C a d l . falcid. l .cum fatery §. TÍÍ /O,^ l eg . t . I . L U C Í H S , §. v l t . de. leg.^ .nzm prasfumendum eft, quod didus D.Iulius voluerit difponere de rebus fuis,

^ non autem de al¡enis,/.wytó legüy ff. de verb.fígnifie.Pe-tegx.de fideicom.m.6.11.14. Vnkx.de f u b f i i t . d . quntft.é^c). m m . 1.1.8c m m . 3. verf. v i d i enim femper in pace; ergo dimitcendi funt Mafini, nec moleftandi funt a dido D. Alexandro fine calumninae ñora, cum debeat vnufquif-que contentus cííe fuo fideicommifib^ abftinere a por-tione ad akerum fpedante.

Hasc puro fufficerc ad tollendas omnes dificultares, quia ex pradidis omnis exceptio ceííatjnon cnim figií-latim ad omnia refpondeojue volumen eíficiam.

Et itá,5¿c. Saino, &c.

C A P V T C C X X Í I .

E P Í T O M E .

In maioratibus an detnr traníitus de vna lí­nea ad alteram,in qua adfic feniorjiion ex-tinda linea vltimi poíTeiTons.

S V M M A R I V M .

1 M o r t u i m aliquem ejfe f ine überis p r a f u m i t u r , ni f t a l i -• ter probetnr.

x It i fpMromtHs pro feniore f a m i l U il lorum de Bene-* d iB is .

í P ^ m o g e n i t u r a ^ mdora tus , vb i fun t ingreffa v n a m l i -neam^non fit fa l tas ad aliam^ea non ext in l ia .

4 JufpatromtHs admkt i t fncceffwnem fosmina > etiamfi f i t i n f l i t u tumin rnodummaioratns.

5 ItifpatronatHs fncceffio regulatur ad inf lar feudorum. ú Feudi argumentum trahi tur etiam ad iu fpa t romtm. 7 Pr imogemi filius excludit p a t r u u m , & quemcumque

alhtm.

8 Fi l ius eft pr&ferendus in feudis , & patronatibus > ficut pater praferehatur.

9 Primogenitus, & maior nata f u n t idetny&non differunt nift m nomine.

10 JMaiore natu vocato cenfetur pradi leBa eiuspofleritas. í 1 A fa ior natu cenfetur vocatus comparatiné adfratres i n -

t ra tándem litiearn. 1 2 Fundationis tenor efl attendendus. 1 3 Bapt i fmi l iherprobat £tatem,& f i l iat ionem. i 4 Fi l tat io probatur ex nominatione, & iní l i tut ione. 1 ¡¡ Defcendentia probatur ex dmbus teflamentis , vel I n -

f l rumentts. 16 defcendentia probatur leuioribus probationibus i n an -

t iquis. 17 F i l ia t io , & defcendentia probatur ex emncia t iuü d m -

rum infimmentorum in antiquis. i S Defcendentia probatur ex fide bapt i fmi , & emnc 'miuu

inftrumentorum. 19 Ftl iat ioprobatur c o n i e f t u r i s ^ pr&fumptionibus i n a n -

tiejuis. , 20 Na tas quis non pu fum i tu r ex nefario coitu. x i lufpatronatusprobatur enunciatiuis inant iquis. Í Í Beneficium effe de iurepatronatus laicorum, d i f j i c i l sad­

mi t í unt Ordinar i j . 23 Prdfentatio licet f t t f tnguUr is , tamen attenditur caufa

vniuerfal is. 24 Defcendentia prohata refpeSlu vnius f r a t r ü » cenfetur

probata etiam refpefíu alterius. 1 5 Ñ a t i u f t a í , & defcendentia quomodoprobetur. 26 defeendentiam in iurepatronatus ¡ujf icit probare ab v i -

timo pr&fentantt. 27 Prafentandi poffejftonem qui habct,non tenetttrprobare

defeendentiam. a 8 M a i o r nam dici tur , qu i pr imo natus e f t , & maiorem

hitbet ¡ztatem. 29 Maiore natu vocato in te l l ig i lur de maiore átate, & f e ­

niore. 30 Proximitas non conjideratur i n maioramfed feniori tas,

& Atas. 11 Iurepatronatus rel i f te fenior i f am i l i a , fit t ranf ims ab

vna Unta ad a l i a m , i n qua adf i t fenior , exclufo filia v l t i m i fetíioris,

32 Patronatu rel i t tepárenteU fen io r i , non tranf i t a d f i -l ium feniorü, fed ad aliurn feniorem.

3 3 Seniore vocato ad iufpatronatus, qmmodo fuccedatur. 3 4 Sentaris qualitas fo la attenditur in rel i t to feniori f a m i *

l U f a f f o . 35 Fam i lU Jtgnificatio quideontineat. 3 6 Familia appellatio proprié intel l ig i tur de defeenden-

tibus. 37 Familia reUnquere,vel defeendentibus idemef l . 38 Fi l ius feniori s non fuccedit vocato feniore,fed al ius ma-

ioris dítatü. 3 9 M a i o r e natu ex defeendentibus vocato quis fuccedat. 40 luri fpatronatus pertinentia probatur leuioribus proba"

tionihus, data iüius exiftentia. 41 Obfermmia declarat omnem ambiguitatem3& faci t rem

certam. 42 Obferuantla e ñ regina omniuminterpretat iomm. 43 Pojftjfio defunBi non tranf i t in haredem f ine appreken-

JÍione>& af tu fa i fa . ^ Qual i tas dtbet pr&eise p roba r i , quando ef l caufa, quod

quis obíineat. 4J JManutentio non datur, n i f i ad limitespoffejfionis. 4 6 Proprietas caufaabforbet caufa?n poffeffionis. 4 7 Prafentandipojfejfio quando non fuffragemr. 48 Maioratus nonconfiderat prox imi tatem, f e d maiorem

atatem. 49 Pr imogemtura }& maioratus non fun t idem,fed valde

d i f fermt . <¡o L inea in maioratu cenfetur vocata reHocabiliter ¡ f i f e '

nior veniat in al ia linea.

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Liber 111 . Caput C C X X 11, j , Jlfaioratns fuccejfio qmmodo fiat, & corjtieretw,, e j , Pnmogernti filias qnmd& nonfmcedatt 2 j M<*iorutus fnccejfio efl Ambulatoria.

/lmic¡H(or cjuando fnccedert deheat. - $5 M* iora tus fuccejjto ^umi^do demíMínr A linea 4d

atiami ¿6 Proximior quando exclndatur a feniore. j y Neposan praferamr patrno in f t u d ü & maiofatibus. 58 Sénior exc lnd i t f i l iwn v l t im i fen io rü . 59 PHmagenituSi & maior natu guando J tm idemt& quan~

do differntnt. 6 0 Opimo diflinguens tenenda e f t& t i prox imor t ier i tat i . 61 Aíaioratas, dr primogennara fmcejjio diiierfifñode fit. 61 Qnalt tas recjUtfita m a t i n recjttiritur tempore a i lus. 6$ Qual i tas reqmrit per femrant iam,v t J i t durabtle i m -

pltmentum. ¿4 Proxirnieas non attenditur i n maiordtu , fed matar

¿tas. 6$ ZJccatm propria vocatione ejuii d icatun 66 ts£tas non tranfmiit ' t tur ad haredes. £7 i /Etas non potefl reprafentari. . 68 Repr&fentmo non da tu rm Ugatis part icular ihuL 69 Qj ta l i tas reqnifita in a l tqm extenditur t t iam ad ciuS

defcendtntes. 70 Q u a l i t a i in connexis repstita cenfetnr.

Ne fcribam vaniimjduc pía Virgo manum*

DE anno 1649. ^ 13 • Septembris, D. Andreas dé Benediclis in fuo vltirao teflamento inftituit , 8c

fundaaitdno beneficia,alterum fub vocabulo S. Agne-tis, & altemm fub titulo S.Antonij de Vienna,& patro­nos diófci bencficij S-Agnctis nominauit his verbis, quae feqauntur. [Patronos autem diíti Beneficij S.Agnctis,& eos, ad quos fpcdat éiedio Sacerdotis, & Redoris di-(k i beneficij pro temporibus futuris fecíc , & reliquít D.Gafparinam cius vxorem toro temporcvit fua,íí vi­tara vidualem, & honcflam duxerit, & in domo ipííus teftatbtis fteterit, & Antoniam * ac Ifabellam ipííus te-ftacotis filias legitimas, Se naturales toro terapore viras ípfarum.&ipíis decedentibusJfilios,& filias ipfarumjvi-delicec maiocem natu cuiuílibet ipfarum , fi haberent plures^ defeendentes ex ipíís, & cafu quo altera dece-deret fine filiis , vel filiabus, filij, feu filia: áltenos fine patronij videlicet maior natu, & cafu quo ex ipíís non clTl-nt/defcendentes, feniores ex defeendentibus máfeu-lis trium eius fororum.] Et vt in eo.

Dcfun£tadi6ta D.Garparina)& íímiliter didaD. lía- bella eius filia abfque filiis,^ defeendentibus, per quod linea ipííus extinéla eíl , ius maioratus praedidi totali-ter rranííuit ad lineara, feu lineas didbe D. Antonis, ^

1 cümnullus prxtendatfc venire ex linea dids Ifabelhe, non eft de illa controuertendum , quia quilibet prsfu-mitiic deceíTiíre ííne liberis , quia in frOo hoc conííftit, & concrariura aíTerenti incumbir onus probandi.Barréí« / . ex fa t to , § ¡ ¡qu is amern, ff. ad TrebeU. Alex. conf. 17.

mw. iQMb.yMaCcztá.deprob. l ib . t .cap.y .mm. i . fnCat . de fubf i ' t t . q.áf rf.num.s.Sk fec¡q,

Conftat autem nxltem per binos adus, IlluflníT D . Co m .E leonora m Va l i íí ucriam d c Malegutiis cum cfFeaa praerentafTe ad diítum beneficium diébim D.Com.Clau-dium eius filiurn,&: eó renunciante R. D . Balílium DóC fiara Sacerdotem,qui obtinuit diítura beneficium vfque ad annum ió47.quo tempore diem clauíít extremum.

Vacaiite igitur difto beneficio Illuftr. D. Com.Anna filia fenior prsdidi D. Claudij credidit fibi competeré ius praelentand quia cüm di¿):us D-Com. Claudiuseflec filius pcimogenitus prsdidae D. Cora.Eleonor j & fe-nior , ad eara tranfiuit iufpacronatus ííue iurc tranfiniíl fionis, ííue iure propcio vigore teftarnenti prEedidi An-drea;)& per ea illa pracfentauit R.D.Dominicum de Au-gvjftis Saccrdutem.

Verum ílluftr.D.Com.Frandfcus Valifinenus alter fi­lias ^xundogerutusd.^ Com.Eleonor )Cíim tempo re mortis dióh Reaons iam dcfunftus clTet diótusEh Com.Claudius longe poft mortem dids eius matris,exú

1 ftimauit iusprsefcntandiad fe fpcaare, & exeludere di-dam eius neptein ex fratre,ci4m íít maior tate , quára illa,&: fie piserentauit R. D. Aiexandrum Carrctam , & D.Com.facratum cumuladué.

Sed reiüo loco comparuit M. Excell.D. Vinccntius Parifetus 4 qu¡ íímilitcí credidit cííe veré patronus didi beneíicij, dicens fe defeíndere mediante di£ta Antoniaí a fundatore kcum fit fenior aítatepraedióliS DD.Com. Franc. & Anna, ptaefentauitR. D. Hyacinthum de Ca-ftris Sacerdotcm. Vnde quícritur quis eorum iuftius in~ duat arma» & quis ex ptófentatis ifít praeferendus.

Et fané ardua eft qua;ftio, qüíe cxroríít ingenia no" ftroium Dodoriim,& pro nepte ad excluííonem patrui & aliorum, ftante quod maioratus eíl ingreífus eius li-neam,cüm poft mortem didx D.Gom. Eleohorae ius il-lud tranííerit in Cora. Claud¡ura> & deinde in ipfam Com. Annamillius filiara maiorenij & híeredem , cüm enim ius priraogeniturse , vel maioratus eíl ingrcílum I vnam lineara, ab ea nonrecedit , & non fit faltus ad aliara , doñee illa fuetit extinda , íenuerunt ih fpecie Q&íkt .conf .^6^^nam. i . ver f iq .&J id iceret t i rMb.z .Anchi conf.St.i» fín.Dec.conf.4.4.}. numer.ze)* v e r f . j . non obftat, Berret.fo»/. 134.wwwifr.z7,z S.& «aw.3o.Grat. conf.G. m * mér . \ t } , í 3 .Ub. > .Mcnoch.iC0ttf.441.mTn. 10.6c conf. j%.m~ rner, 34. & per totum , ,vbi vide , quia late materiatn tradatiSiird.(ro»/r403.»«»2fr.i6, In t r ing l . í / fcen t . i ^ ' ar t .$6 . ««//»¿195. Spin, in fptcuLteftarn.gloJf.iy. Gzmmz decif.g$ num.} .Vetegr.conf $ 9.»»f in. imff i in. i u l i b . i . C o m r . p r a l i q q x ^ . n u m ^ . Vetf.etedm. Bardelon/ conf i6o.mm.z] . & per iotHntyVufaxonJil.^ 1 .nmn.%^. 1 5 c»; FranCéMar. Prat.í/íyc.38. numer. yz. verf.adfl tpulatur^ Cyriac. contr.^ 14. wmer . i 6. & ad rem facitRor. d'merf. dec i f . ioy . mmer.x . p . i . & recent, deci f .éBi , numer. i .p. ié vbi cicac Alciauja conf.S, »«wfr.z.loquentem de raa« ioratu.

Nec confíderandum feíl,quod dida D.Com.Anna ííc raulier,quia femina fuccedit in iurepatronatu, etiam iii modum maioratus iriílituto, itaquodad vnuin dutína-xat deueniar, nerape primogenitum , feu proximorera, 4 niíí exprcfsé fuerit excluíá,qüia in eo fuceeditur,íícut iti maioratibus , & codera ordine Couan d.cap. 38. m -mer. 15. Molin,¿f< p r i m o g . H i f p A n . l i b . i . c a p . i . m m . i ó . i j . 8c l ib.i.cap,6.num.^x.Sc cap.7. num.19. Pater Molin. de i u í i . & tur. t om. } .d i f p .6 i7 . nnm. 13. quos íequituí , & aíios allegar Garz. debenefic, p.5. cap.y. » .14^ .146 .

Et fanc in iurepatronatu fucceditur íícut infeudis, 5c í qUoad modüm fuccedendi valet argumentum \ feudo ad iufpatronatus,vt poíl Card. íenetií plüíies Lambert, de % imepatron l i b . i . p . i . q M f i . ^ . p r m . a r t . ^ . D c c h n . c<mf.$i, n . i j . l i b . 1 .Rot.apudRicc.í¿f nouijf.prob.itmfp. refi i l .164, fub m m . i . v e f f nee ob f la i , in firii cum valeat argumen­tum de feudo ad iufparronatusi

Sed íiccft,quod in fsudis non fit tíártfituSab vna li- g nea ad aliam, doñee extat aliquís de linea i in quam in-grcífaeíl primogenitura^maximéquádo primogenitus fuit admilíüs, tune enim eius filius femper exdudit pa- f truuraí-S¿ quemcumque aliuraí vt notatiir in cap.i 1. de nat . fuccfeud. Atich. conf.%x. inf in.OCzCch.decif í$. nn~ »ier. 54.Couar. d . cap.3 8. num.6. Molin, dépnmog, H i f p * lib.^.cap.^.nttm.iJf.&í cap. j .num.tó. t , 2. Gzmvúidectf.c)$¿ m m . 1. Menoch. conf.<)% 1 .numer.7.10.41. Peregr. def i~ deicotnmjf.art.ty.ntsm.t4.1aré Beilon.co«/i/.i Í (X^.¿4,vbj muiros allegar. V ü f a . d e f u b f t i t . q . t f y . t i . ^ , ^ , cdnf.^o,

Ergo idem dicédum eíl in facceíliorié iínifpátronatuss per quod D.Com. Artna dicitur ex fuá linea primogéni­ta, & maior natu,5¿ ficut pater eius fucceflít, & fuit ad-* íiiilFuSj ita debet adraitti eius filia, quia caro patris cen-

fesuÉ Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

i o ControuerC forenírum iudiciorum fecur vinere in filio, Se íí patee pra:ferriir,ita praefern de-

S bet & fili i i s , ^ l.chm fe imus^d fin.C. de agrie.&cenJitXo.-re, & pulchré Caíh. £ 0 ^ 1 6 4 . « . 2 , 3 . 4 . 5 . 6 . / ^ . Barbat. conf . io .n . n . l t h . i .

Ec hoc tanto magis videtur dicendnm3qui'i in effeétu ídem fant pnmogenitiira,& maioratus etiam fecundum ias commiine,&; non difFenmt, nifi in nomine primo-

9 genitus, & maior natu , feü feniocéx Bald. in 1. cmn in mticjHionbHSytmmer. 1$.ver f ie. & primo py&mitto, Cod. de mr.de l ih .Ahh. cofí fS^. m m ^ i n f i f i M . p r i m o . C a í í u d m . confil. 164 per t o t u m M t x ^ á J n L is potefl.ntmer.qumo> de acmir .ht red. & conf t l . ^ar to^umer^ .ver f . fed f lnepos, lihr.4.Anch!LT.conf.8t.tium.6. Baibat.^f^iO. numer . j . Soc.Sen.c0w/l2 5 t .mm.qt iar toJih. i . la.Cin¿.Lispotef t ,na-mer . t jAS .PadC c e n f d . j t . ««wj.80.9o. //¿.4.Couar. d i f t * car. ? %.mrner.7.S!c var iar . refo lMbr. } .cap.5,mim. i .z .& de prtmog. Í . I 4.93.Io.Leciner eod. t rat t . l ib . - i .qtuf l . . . m m e r . z . Molin. de primog Hi fp .Ub^.cap.S.num. 1 .vbi yeriílimum dixit.Abbas cot t f i l .6o.num. i .$ . Berett.w»-fil.i $4 .mmer . i i .Bo \ognm.co f i f l L6 t .mm. j Gtzúan.con-fít.6.nnm.i }Mb. . .K im. l im.con / iL544 .nHm.6 i . Menoch. c m f i l . i iZ .num. i j . con f i l . y i $. ««W.41 .& h ú i n confaü. mm.pr imo.vh i de communi teftatur, & con f i l . ioo6 .nH-mt r . 17.vbi inanifeftamJ&; vnlgatumdicit^ confil. i 1 i j . m r n . 6. vbi quod maioratus , & primogenitura funt fy-nonyma,&: conjil, i \ j \ . n H m . i . & feq.PeregTia.conft l , ; ! . mtmer. 18.& conf.6it.nnm. . I thr .z .Unt ig l .de feud.cent.fe-CHnda^ r t . ^ t . num.x l y t c . con f . ^^ i . numer . i ^ . Fufar, d i t t . q u á f i . ^ j . rmmer. 46 . vbi de magis communi: ergo Ci-cut in primogenituris non fít traníitus de linea ad ii-neara,ni{i eadeficientejfic dicendum eft in maioratibus, quia eodem modo verificatur mens teftatoris, qui ficut

10 magis dilexit primogenitum, feu maiorem natu > ita cenfetur dilexiflt cius poíleritatem, ad textum i n l . cum AccHf.decofid. &demonft r . Thcf. e¡c¡. l ibr . z. quafl. i 2, m -tner. ¡o.MoVm.diSl . t raBMb. 3 ,eap. j . mmer. 12. verftc.hoc etiam probamr , Fufar. qUüft.Af'é^, mmer .17 , Fontanell. decifay. mmer. 15.K.oi.recent.decif.6% 1 .nnmt r . } . Sede-c i f . é i y . p a r t . i .

H o c autem multo magis dicendum eft in caííi noftro, vbi ceftator vocauit quidem feniorem filiorum , & filia-rum/ed refpeélu d fcendentium non qualificauit fuam difpoíitionem cum qualitatefenioritatiSj62 fie illa clau-fula, videlicet, moiorem natu» ftatquodammodo abfblu-te abfque vllaexpreíTarelatione ad defeendentes , ideó capienda eft interpretatio, quod teftator fenferit de eo,

11 qui fuerit in fe maior natu fui patris comparatiué ad fratres in eadem linea exiftentes, non autem ad tranf-uerfales, vt in fimili confuluit videndus Ruin. conf. 13. w.i 1 .ver f . ter t io j ib . 1.

Nihilominus in cafu noftro aliter videtur íenticn-dum, & exiftimo diótum D. Parifct«m vti remotiorera

defeendentibus diótse Antonia habere meliora, g¿ potíora iura , qui ideirco enixé probauit fuam defecn-dentiam a di£ta Antonia , vt frui poílit beneficio fun-dationis , cuius tenor femper eft attendendus j vt per

12 Roch.de Curt. in tr.de iurepatr. i n verbo, i p f e , ve l is a q w , mmer. 19. Viuian. eod. t ra t t . l ib .4 . cap. t . mmer .$ . FmnJec i f recen t . 112 .mmer. 1 .p. 1 .& ego dixi contr> 107.

Siquidé didus Andreas fandator dúo beneficia in eo­dem teftamento fimul fundau¡f,altcrum fub titulo San-ae Agnecis, 8c altcrutra fab titulo Sandi Antonij de

Vienna & patronos reliquit Antoniam, & Elizabetam íuas filias, & poft cas ipfarum filios , 8¿ filias , videlicet maiorem natu cuiuílibet ipíarum , & defeendentes ex W.-Se-.v? diótum eft.

peceffic diófca Elizabeca fine filiis , & fie ex praedifla D.Antonia^Q Bernardino Malegutio eius viro natus eftD. lo.Ludouicus Malegurius fubdie 7. ApnliSjan-no ' 470 . vt ex fide Baptifimi auchentica, de qua in pro-celVufoL u . qus filiationcm , & «tatcm probat, ex

Maurit.rfí ref l i t . in i m e g r u m j a p . ^ i 1 .pertcmtn. Mafcard. 15 de probat. comí. G j ^ . n H m . i . i . V n ú n . f r a g . httera E , nu~ ' mer. 141 .late Genua de f r ÍHat . fcúpt . l ib .$ . de Ub.pleb.q. i . num.x . i . '

Et filiatio etiam einíclem lo. Ludouici ex diiíta Anto­nia probatur ex teftamento , & Codicillis ipíius Anto­nia fa¿bis deanno 1491.145)1^11 quibus ab ea hieres in-ftitLiitur5exqua nominatione,& inílitutione filiatio fa~ I 4 tis probatur, vt per Natr. confil, •>. 5 1 . m m . i . Mafcard J e probat.concl.i9$.f}Hm.$.Smá.conf.i .num.^c). ve r f i c . f i p t i -r»o, Gemía de verb enunciat . l ib. i . q m f l . i j . numer . i y . f c Veral. d e c i f . ^ j . nt im. i .pag.$. Seraph.^//.'489. nume­ro 1. pulchrc ,&in terminis de probaiida deicend.enda % ex duobiis teftamentis,vel inftrumcntis, Melch.Lotter. de re benef. l ib. 2. c¡u<zfl. 1 1 . numer. 112 . 113. vbi videB quia fufficit ad propofitum noftrum. Rice, de mui f f i probat. iu r i fp . recol. i ^ y .numer . ^ . vbi quod iii antiqais defeendentia probatur ex enunciatiua duurum inftm-mentorum antiquorum , etenim defeendentia probatur ^ leuioribus probationibus, quando verfamuí in anti-

. quis, vt hie. Glolía ordinaria in t. i . ff. de probat, Ceph. confil. 157. numer. 45 . l lb. 1 . Genua i n p r a x . t s í r ch ip . Neap. cap. 28 . numero 1 . Rice. d . refi 157 . num.i,.

Ex Domino autem lo. Ludouico praedifto nata eft D.íoana MalegutiajVtex fideBaptifmifubdie i2.0£fco-bris 1496.in proce{ru,/o/.i7. & pro eius filia enuncia-tur in vno inílrumentoanni jjzó.in proeeíru,/o/a5.& in alioinftrumento anni i527 . in proce{Iu,/W.22. & ia alio inftrumento anni 1528.111 proceílus /o/.iS.cx qui­bus enunciatiuis íaltem in duobus inftrumcntis anti- 17 quis fadis > probatur filÍ3tio,& defeendentia,iuxta do-¿tnnam.Bald.í» /. ¿km amiquis, vbi laf. m m . 7 . C d e tur. delib.Alex.cenfys.n.3.W.4. Mafcard. deprob.concl.790. nHm.$6. & ÍOW/. 794. m m . 1 1 . vbi quod hoc procedic etiam contra tertium.Rim.Iunxo»/;/.559.»«w.4.Pcregr. de fideicommijf.art.^.]. ».8 3.84. Genua de verb. enunciar, l ib . t .quaf i .zy . m m . 9 . 1 7 . CalVador.decif.$.nuM.$.de $ro~ curat. Putcus Aeci f . ioy. l ib.x. pulchré Rice. d.refol. 157. nHm.q.hoxtzt.de re benef.lib.i-.qmft. 11 . m m . 11 o. i n f i n * & m m . 11 x .ve r f quod i n t e l l i g i t n r , ^ nmn. 115 .& ego dixi contr.i$.num.s . 1 0 . 1 1 . 35 .

Ex praedida autem loanna, & D. Vineentio María Parifetto ortus eft D.Antonius Maria Parifettus fub dic i4.Iunij 1 j 2 7.vt ex fide Baptifmijde qua in ptocedu f o ! . 27.5c: enuncia tur pro filio in duobus inftrumentis anni 1 5 8 2 . & i^SS.vtinproccfluj/o/^i.Ergoctiamexinde probatur fuiíicientcrdefcendcntia praedida. Riec. refol. i g 1 Sj-nutn.^.. L o n e t . d . q u t f l . i i . n u m . n o . in fin.Cocán, dec i f . t o ^ . num, é .7.8. hsc cnim inuicerafe adminicu-lantur.&r cum adminiculis certum eft plenam faceré fi-dem.Cocein.¿.íSÍfc#/]jo5.í/!?j?«.Lottcr.Í¿. cttp.i i . f u b nu­mero 104.

Et quatnvis in prxdidis inftrumentis> ae fide Baptif­mi Antoníus Maria prjedidus non enuneiétur pro filio didae loannae» tamen cum filiatio probetur eonieduris, 19 8c prsfumptionibus, máxime antiquis , cap. ¿fferte., de prafumpt,cpertUAí,deprobat.Suv¿.conf.i. «íí.34,40.Maf­card.^^^/«/.^«¿/.787. num.%. & ego dixi contr.n. nu ­mer. 12. adeó, vt in ea probanda dua» coniedura íuffi-ciant3& jfimul coniungantur, glofta i n / . i , §. 1. verb. le-* gitirnos, j f .deexcufat . tut . Parif. con f i l . IO . num.GÜ. Hb.X'

Surd. C0nfi l . i .num.s$.54. Hie autem plures coneumint eoniedurse ad proban-

dum didum Antonium Mariamfuifre filium didíeloan-nas.Nam ipfa loanna fuit in vxorem promiíTa dido D-Vineentio Mariae de anno 1516. fub die 1, Odobtis, ye in inftrumcro,dequoin proeeíTu/o/.i i.&D.Ant.Maria natus eft die 24,Iulij 1 5 2 - . & íicincradecimora menfem ádie íponfaliorumsvt in fideBaptiíirji,&: didaDJoan-na viucbatdeanno 1527. fubdie 2?.Iunij,vt£x inftm-m£to,de quoin proceflu/f/a 2 .vbi ipfa enunciatuc vxoc

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Liber 111.Cap. C C X X I I . i í ¿ l & i D. Vincentij Mari*, & clariusin alio inftrumemo anni 1518. die 17. Februar.vt in proceíruJ/íi/.i4.15.2.6. CuiTi igitur impoílibile fúeiic diftuin D. Vincentium Manain eodcm tempere duas habniíte vxores , conclu-d^e oponer, quod ex dida loanna fufeeperir di£l:iim A ri 1 o D i 11 m M .1 r i a m, n i li veümus dicere um fuilPe natum ex nefario coitu , quod non pcjefumitur , leg. i n cónca­

vo binatHyff. de concnb.l.meritoff pro foc. Carpol. cautel. 118. n.x. Paleot. de no ih .& f pn r . c . i o . Gxsx.conf.é. n. y l 'é.x,

Et quod Antonius María prasdidus nacus fucric ex praedida D. loanna, probatnr etiam ex alio inftrumenco anni 1582. die n.Iulij^e qiio in proceiru,/o/. 2.7. vbi didus D. Ant. Mariatanquam patronus beneficij S.An-tonij pr ftitit confenfura R.D. Profpero Quincauallio tuncdiiíti beneficij Redorijvrpoirct permutare quasdam bona de iuribus eiaídem beneficij, & alterius de anno 1 J. vbi idem D. Ant. Mariaenuntiatur patronus didi beneficij, &tanquam patronus praiftarfiium conrenfum pro exigendisquiburdam pecuniis in fabrica pro feruicio didi beneficij, ex quo arguitur, non folum ipfum def-ccndilfe a dida D.loanna, verum etiam fuiíTe patronum didibeneficij, ftantibus enuntiatiuis de quibus in dido

%! inílrumento, & proceíTu tune in Cancellaria generali fado} cum enim fimus in antiquis , iufpatronatus pro D. Antonio Maria prjedido probatum remanet: fie ex Crauet. conf.i ÍI.HMWJ.Í. Burfat.co»/!? i4.«»w.9.Marcaid. deprobat. comí. 959 . num. 29 . Achil.de Gralí. decif. 7, alias 3 zo .num. i . í . de iurepatr.chve Rot. apud Farin.^. rec.p. 1 .vbi probar hoc máxime procedere uando afíer-

22 tio fit coram Epifcopo, de cuius praiudicio agitur, fian­te quod Ordinarij folent cíTc diíficiles in admittendo, quod beneficium fit de iurepatronatus , máxime laico-rum : fíe etiam Rot. apud Ric.¿«? m u i f . prob. i u r i í f . re-f o l . i 15 m m . 1 . vbi ad rem idem confirmar.

Et quamvis in dido inftrumento & proceífu non fiac mentio,nifí de beneficio S. Antonij de Vienna, non au-tem de beneficio S. Agnetis,de quo nunc agimus, quia tamen illud fuit ab codem teftatore vnico adu , & eo-demtcftamentofundatum , & vniurque fecit patronos cafdcm perfonas eodem modo, & forma, fequitu quod ex probatíone patronatus vniusad fauorcm didi D. An­tonij Manar,probetur etiam iufpatronatus alterius, quia apertum eft, quod pluribus beneficiis vnico comextu, & fub eadem forma fundatis , eo ipío,quod quis docet

! dequafi poíTeflione prsefentandi refpedu vnios,cenfetur etiam eííe in poffeflione prasícntandi qnoad alia, quia licet prafentatio fit fingularis , tamen magis attenditur cauíailíius, quae eft vniuerfalis ad alia quoque benefi-cia.ex Bald. in l .v l t . fub nmn. í^ .ver f i c tu dic¡C. de ernan-ít/'./i er.pulchré Melchior Lotter.ác re benef \%h. t . t j . 10. n.zo.verf.hMque eadem conclufio.K.01. dec.rec.i 73 .num,}. Pofthius de mamtenend.obf.j i j n . i ^ Z ,

Sicut etiam videmus , quod in materia iuriípatrona-ms probatadefeendentia vniusfracris , cenfenu: proba­la etiam alterius, quia prouenit ex eadem caufa, refpedu

24 quoque áliorum vtrimquc coniundorum , ex dodrina Ang. in §, i .ver f .ad h u , i n fin. in A m h . v t lie. rnatn & auite. Alexand. i » l . f<epe,n.5 1 . ver f idem etiam , de re ind . Tíraq.dk nob i lc . i - j . t ium.^ . fie pulchic,& late Rice.»« t raB.de mmjfpreb. iur i jp . refol 1 ^6.num. 1.2 & per totam. Coccin. d e c i f . i o ^ . m m . E r g o eodem modo probata per-rinenriaiurifparronatus benefici) S. Ant.erit etiam pro­bata pertinentia beneficij S. Agnetis» quia vtriufque iidem funt patroni.

Ex Domino autem Ant.Maria prsedidonatus eft pr -didus D.Vincentius Parifectus moderiaus nunc prxfen-taiu fub die ?. lunij 1 5 -,6. vt ex fide baptifmi, de qua in proceiruj/o/. } 5. & pro rali ennntiatur in inftrumen­to anni 15 97. die 2i.Septcmbris, & in alio inftrumento anni i 6 2 4.die 13.Ianu.vtin proceííu,/íi/.37.provt etiam deponic D, Paulus Ancharanus, vt in proeeíTu./o/. 59. q"2e fatis prubam eius natiuitattm , & defeendentiam.

Mafcard. ff. W.557. «.t t.Gcnua ¿ . u „ a ^ Favin.

Et exinde colligitur didum D. Vincentium eífe anti-quiorcra ex defcendcntibus didae Antonia;, quia ex fide Baptifmi, de qua in procelío/,,/.^. apparct pr£Cd¡dum D. Com. Francifcum Valifinerium fuilfe natum die 5* Augufti 1599. & dida D. Com. Anna fuit nata die 274 Augufti 16 18. vt ex fide Baptifmi in procelTu , / 5 / . jó. &; fiedidus D.Vincentius eft illislongc fenior.

Non fuit autem necefle pro parte didorum DD.Com. Francifci, & Anua: probare defeendentiam a dida D» Ant. per gradus diftindos , eo quod defeendant a pr^-dida D. Com.Eleonora , quae vltimo loco príefentauic ad didmn beneficium eum effedu ; non enim eft necef-fe cxotdiri probationeradefeendentia; a perfona funda-toris, fedfufficit,eam articulare per graduura diftindio-nenija períbna vltimi poílcftoris pra-fentantis cum effe­du, quia ex ea refultat probatio percinentix. Farin. dec* recent.} i j . f n b «.3.^.1.Bchram. ad Lttdomf. dec.^ i f . fub num. 1 q.verf.nihilominfts , & Rota cenfuit in M e d i o U n . iur i jpat . i 8. / m i j i6i8.coram Pirouano i ira eleganter ¿o~ cet Mclch.Lottcr.ís/«rr benef. l¡b, x.eju.i i .mrn .x 14. 1 i $ . 118.11 9 . & ad rem facit Rice, de nomjf. prob. imi jp refol. 158. pertotam> vbi quod probatio defeendentia: non eft i f neceífariain eo , qui ftac in quafí poireflione pra:fen-tandi, ergo fuíficit probare defeendentiam ab eo , qui vltimo loco cum effedu prasfentauit. Ric. d , t ra f t . re* fol . \$ 1 per totam.

His ita in fado fubfiftentibus fequitur,quod pro fuá *^ vice prxfentandi ius pra-fentandi ad didum beneficium

, pertineat ad D. Vincentium Parifettum , natum de an­no 1576. cum «cate prseedat pr didos DD. Com. Francifcum ,& Annam Valífinedam ; ille enim maior natus dicitur qui primo natus eft,& maiorem habet acta-tcm , & plures anuos, / fi patertm fin, ff. de advpt, l . eum qui , i n p r incff,de ín te rd .& rí/^.Alexand. conf,^. m m , 4 i l i b . ^ . D z c k n . c o n f u s . n u m . í i . i n f i v S ü t d . c o n f . ^ . n . i é Ub.^. fi enim vocatus eft maior natu, ha:c verba tollunc omnem dubitationcm, adeó , vt omnino inrelligatut de maioreíEtate,& feniore,c./cAr eft,difi.t.Soc.Scn.conf.i52.1 n . ^ .Ub . ^VnúUon f . i í ^ . m m . 1x4. & f e q f j . U b . t . H o n d . conf, j o . m m . n . i i . l i b r . 2. & ideó non requiritur ,quod reftarori , vel grauato fit proximiot ,fed fuíficit, quod |© fit fenior. Vcvegt.conf.q.-?. m1m.15.1 j . l ib. i .Scconf. $4 . num.17.l ib. $ Se de fideicom, a r t . \ $ , num.ZG.verf, quodft maior. Fufar . fubf t .q . $$&. fubnum. 24. & <p<e/?* 183« rmm i . & feqq.Smá. c o n f n ynum. \ 4.Thefaur. lun. q p f o r . ^ . n u m . ^ . s . l i b . i . & q xo.a num.s.vfque ad fin. Ub. Bellon. Inn.conf i l . i 1, w.3 j . a d f i n . & feqq. & n.^^ .adf i t ié Hoátá .d .conf . -o .n . i ^ .^ . 1 ,/i .2.idem Fufarle fubH.q.^%j6 ».3 %,invlt im.edtt. vbi plures congerit,& fe ipfum cortí* gcndo,& recedendo ab iis , qua; in prima editionedixe-rat,teftatur,revcra hapc eíTe raagis receptara fentcti-* t h m ^Si c o n f i a . n . ^ & c . c o n f . é f i . n . i ^ i , hoc dilucidius, clarius docet. •

Et fané in terminis iurifpatronatus hoc fine contradi-dore rranfir, vt quando ad illud vocatus eft maior na­tu , vel antiquior, aut fenior de familia , feu parentelaa aut domo , feu defeendentibus teftatoris , vel grauatis tune res eft ambulatoria de vna linea ad aliani , in qua adfit fenior.non attento,quod iufpatronatus ad vnam li-neam dcuéntum fuerit, quia momio vltimo fenibre,ius illud non tranfibit ad eius filios , fed ad alium antiquio-rem , feu natu maiorem , quamvis alterius línea;, quia 1 fundafor fie voeando feniorem hanc rem prjefumitm- ta-.íitct intellexiíTe: ita ex Calder.flw/ incipit • T u m ha*, bens , de i u n p . & Card. Zabarcll. confil. 448, inciph 5 Q u í d a m W'//fó,dix¡tbcné, & clarcLambcrr. in t ra f t de iurep.p iMb. i .q. l .pr inc.ar t .S.n.uScart . ^ i . „ ^ in f in ¡ h i rradit relido patronatu parentela, feu domas feniod . fi fenior monatur, d ud non tranfire in fíl¡Llm .eills Jcd ad ahum feniorem de domo : fie eciara docet Gratian.

decif i

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

1 • Controüerí. fórenfium iudiciórum ¿ifc. for< nS. m m . 83. vbi qnod iufpatronatus rcliéhtm feiiiórt ele parentela íecedente feniore» in quo femel ha-buit eíFcdara , non tranfir ineius defeendentes , fed re-ü k m m c &á aliara feniorem : idem Qt&úzn. dife. 4.56. « .83 .& di f i .6^.n.7.%.c).Sc d i f c , 6 9 t ' «.Z.J-8-&: per to­ta m , (íc ctiam in terrainis tuiirpatronacus Tlief.Iun. q . f o r J i h . i . q . ^ . f u b n . t j . a d f i n . v W i rradicSenatumiraecn-fiiUÍCfub die 11. Maij 1 ói j- in vna de Caramuellis, vbi

3 5 ad patronatum ecaitt vocati feniores de familia , & de-fcendentes fundatocis : fie etiam Via. de iurepat l ib. A-.wwajf.tradensquoddecedente femore de familia

vocato ufpatronatus nontranfit ad eius defeendéces/ed reaertitur ad alinm de dida familia feniorem pro tcm-

> pore : fie etiam Mclch.Lottcr.^ re benef. l th. i .q. i i.».9 5. vbi docet, feniore , in quem femel fuic ingccirum iufpa-

' tronaras, decedente .illud non tranfirc ad cius defeen-dentcs, fed rcuerci adaliam feniorem de familia.

Ec hoc pulchré defumprum eft ex decifionc Ror. Rom. in lanuenf .mr i í f . 1 5 1 5 6 o . c o r a m Lancel loto jn v i r f . f tc i m i f f a t r o n a m , vbi legitur, qaod licer iafpatro-

54 natus rcliáiira feniori de parentela , competat parentc-Ite.quia ramen defiderar qualitatem fenioris, íi reniorsin quem femel ingrelTum fuit, decedat, non tranfit in cius defeendentes, fed reaertitur ad alinm de parentela, in quo Goncurrat illa qaalitas fenioris. Quo nihil clarius, 8c qais in re tam clara in materia iurifpatronatus audebic contra iudiciam Rorjeiudicare ?

Nec obftat, qaod hic teílatornon vocauerít hic fc-v - niorem da familia , feu parentela , fed feniorem ex de-

íceudentibus dids Antonias. Nam qaoad prasfenrem quasftionem nalk eíl diíFerentia, fi iufpatronarus relin-quatur parentelas, feu familias, aur defeendentibas, ¡i-

^ j cet enim poíllt elfc, qaod nomen familias latiüs patear, qaam defeendentes, fi contentiuc accipiatur , ad tradita inl.pYonunciatio* §. fami l i a , f f . deverb. J i gn .L fn . C. eod. tamen proprié deber accipi pro familia effe¿tiué,6¿ pro-pterea agimus de fideicommiííb familias rclidto , il-

3 ^ lias nomine defeendentescontinentur , qaia regalariter familiaeappellatio inrelligítnr folura de defeendentibus, d.l .prof imt.^. f a m i l . vbi RcbufF. in verh. m m r a declarat, & probar textusm/.catf» ita.,§. in fideicl.peto, ^.fratre» de leg. i . l . J i cho rm, inpr im.de leg,$.a.d rem Parif. conf . i . n.6o.Sc conf.^y.n.^ 3 .veL 3 . D c c h n x & a f S 6 . m m . i j . v o l . 5 . Menoch. conf. j o 6 . n u m . j . vo l . S. Mantic. de coniett. v l t . v d . l i k S . t t t . i $.numA7S*zt tgx.def ideic.ar t .z i . «.zy.Rot. rec. dec . i9$ , m m . i o . p . i , pulchré Marth. defttccejf.leg. p.4. ¿ ¡ . i i . ar t .$.num.i .1.3.4.19. vbi probar idem eífere-

37 linquere familias,& legaredefcendentibus,&in terminis iurifpatronatus Ric. de nomjf.prob. iur i fp . refol.164.ft. i. vbi pro eodem víurpat vocare familiam , 8c vocare de­feendentes. Et cerré cam hic non agatur 4e latirudine familias, fed an fenior vnius lineas poífic tranfmitrere ius priclenrandi ad eius filiam, vel an potius tranfeat ad fe­niorem aiterius linese ,nihil inrereft , an vocatns fit íé-nioc familise, vel fenior ex-defeendentibas , quia qaoad prx(cnrem infpcétionem, idem eft vocare feniorem dc-ícendentium, 8cfeniorem parentela:, ad finem, vt derar rraníirus de vna linea ad aliam , in qua adííc fenior , exclufo filio vltimi fenioris admiífi ; in hac enim ma­teria DD. promifeué vtantur vacábalo familia , &

38 voce defeendentium , & idem femper iudicant , vt excladatur filias vltimi fenioris , fi ipfe non fie íenior: fie ex Caldcr. . conf. 4, i n p r i n c Alex d conf,^. »•4- bené TheC.lmvqq.for. l ib 5 c.l S.f i ib.n.t7.(idfini.Kot. in d.!amenf.patr,d¿e i $ J m . 1607.1« ve r f f í c iufpatr.G\:a.x. d i fe .^só n.8$.%4.,8cdifc. 6 9 5 . n . i vbi loquitar de lega- .

39 to fíelo Icniori ex defeendentibus : fie etiam Hond. d . conf.jo.n.^o.Sc n ^. i .v t r f .parum Uh. i .vb i loqairar,qaan-do vocatus eft maior nam ex defeendentibus, & March. d a r t $ n i $.vh\ quod fimiiiise appellatio ad defeenden­tes tantiim fignificationem producit. Ric. i n d . tr.de no-n i f p rob . inr i fp . rtcol. 1 j 4 . ybi etiam in argumento híec

pro eodem vfurpar, & propterca in vtroque cafa in hac materia DD. foiüm inquirunt, an detar traníitus de vna linca ad aliam priori non extinda vr fenior aérate casteris prrEferatur.etiam illis, qui defeendunr ex vltimo Qniore, provr inri eft confoirae.Bellon.í/.CíJ»/Ii i,«.35>. & j e q . \ ' h i maltos allegat .Cam ergo habearaus tot authoritates3& Rota; decifionem,& rationes óptimas ex mente prjduni-pra teftatoris,nihil vltcrius eíl qrKxtcndum.

Hocautem multó magis dieendura eft in cafa noírro proprer obíéruanriam fubfecutam , qus eft óptima am-biguitatum interpres, fiquidem ipía D. Com. Eleonora femper pnefentauit vti fenior ex defccndctibus did^ D. Antoniaej&; tanquam ralisiu fe tranftulirias prsefencan-di , qaod erat penes feniorem aiterius lineas; nam de annoijyi. conftat hoc ius pra'fcnrandi fuiííc penes D.Iuliam Malegutiam , qna: ideó prasfentauit R.D.Pro-fperum QaintaualUum,& priüs fuerat penes D.Ant.Ma- 40 riaParifettam, in proceífu 17, 3 3.qaoft facilé cre-dendum eft, qniavbi conftat de exiftentia iutifpationa-tus, ad probandam illius pertínentiam fuíficiunt leuio-resprobationes , & firis eft oftendere , quod in familia oblcraatum fit. GxnÚAn.difc,^ 11 . c . i C i j . IWcc.d.traft . refol . i 5 8 . « , ! . }.Ach.i\.decif.c.5. n. 3, de imep. idem Rice. in prax/for.eccl.refol. 143.«,3. vbi quod vnicus a¿tus, & leuiot probatio fuííiicit. Cum ergo in cafu noftro iufpatronatus alias tranfiuent

de vna'linca ad aliam,omiíTb filio fenioris moricniis,non eft ambigendamjqain etiam nunc idem fieri dcbcat.quia 41 obferuanria declarat omnem ambiguiratem,&: facitrent cerram, c. cum di let tm^de confuet.l.mimmej.f i deinterpr. j f . de legib. Franch. i n c . i . n.f,. de iurep. in 6. Abb. in c, querelam, n. 9, /«f in .de í/f¿?.Feder.dc Sen. conf. i }4 .n .$. Ferret. conf 19} .n.^ . l ib . 1 Crauer. conf 1 o 1 .«. 5 .Faringe-ci f recent ,4%x.n.ép. i . laré Bellon.íun. d.conf.w.num.4^4^ Ror.apud R¡ee.í¿e mui fprob. iu r i fp . re fo l . io i .ver fdernum foncurrit.GxsLX.difc.for.<¡ 1 1 . w.z6.S¿ d i f c .69$ .n . 1 o, bené etiam Viuian. de iurep. l ib .4. c.9. «.19.50. vbi quod ob- 42' fernantia eft regina omnium interpretationum.

Ñeque prsedidi DD. Com.Franeifcus, & Annapof-funt allegare aliquam quafi pofleílionem praifenrandí, quia nunquam prasfentaaerunt,fed tantum pofiuntaddu-cere praefentationera áiókx D. Coro. Eleonora: matris, ^3 & auias corara refpcóHué , quje illis non prodeft , quia pofieíTio defundi non tranfit in hasredem fineapprehen-fione, 8c adu fadi, ad textum in l . cum h&redes, in pr inc. vbi DD. 8c in l.qni vnitterfa, §. per colonum.ff. acq.poffejf. Menoch.retinend. pojfejf.rem.3. » .57 . Honded. conf l 8 .« . r i . l i b . i . A c h i l , deci f .vh.de pefiejf.Yexal. dec. 410 .

Ror.apud Rice, de nomff.prob iurifp.recol.i § <¡.mm.z. verf .Neque e d a ú , 8c ego dixiíwz/r.ioy. n.17. vbi vide, quia alia rolhmtur, quas in contrarium allegan poíTent circa tranílationem poíTcíIionis.

Et multó minus pollunt fe iauate prassetationibus per didam D.Com.Eleonorara fadis,qaia illius pofteffio fuit 44 qualiíieara , cum illa femper prasfentauerit vti fenior,vei natu maio vnde ipfi quoque ad obtinendam manutetio-nem debebant probare fe elle feniores,& maiores naru, 8c fie doeerede qualiratCjex qua poflcílio eaufatar,nam qaalitas debet prascisé probari, quando illa eft cauíá, quod quisobtineat.Curt.lun.ww/ i 14 ««w.i. Paxif.conf. JSi .n . f . l i b ^ .Czyh .con f . i $6. in f in . Vavinzc. dec.rec.40 x. num. 4 . ad fin,p.x.8c dec. 4 0 9 . m m . x . p . i . ad rem Grar. di fc .64s.num. 1 5. erenim manurentio non datar, nifi 45 ad limires polfeílionis in qua quis reperitnr, ac nifi in eo ftaru , 8c eo modo , quo apparet aliquem poífediííe. Fa-rin. d e c ^ o y . n . i . p . i , Gioma.conf .S.n. i4 . Ub. i - Pofthins demam/tent.obf.y i .n.G. 8 c n . $ i . & feqq . i deo cum d:da D. Eleonora fuerit in pofteífione folum ob qualitatem renioris,non poteft ea poircffiotranfire.nifi ad íeniorem.

Verúm cum ex tenore fundationis fatis conñet de iu-repatronatus!& quod illud pertinet ad rcniorem,non eft quasrendü deal'iqua poíreffione, quia caufa propncratis.

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Liber I I I . C a p . C C X X I I de qua conílat, abfocbct cauíam pofTelTionisjiiixta tex-tom i« c. cum di leBfi f , de canf. fojfeff. & propriet. Sc in c.

A6 cwfulMt ionib.vhi Abh.mm.y.verf.ejt ted ego, de iurepatr. Dec.conf.i^V fitim.x. v e r f , & retenta, &c $a.ñn.decif.$j4. n.^.p. i .Poftlnus oh fa t .mm.S in v l t .edi t .Kox.zyud eura dec. 5 3 i .num. y. 6 . & decif.$ } j . num.x. pnlchre Ric. de nouijf.prob. iur i fp, r e f . i 17. «.4. vbi quod licet qnis fu íri quafi poireflíonc pvaefentandi, fi tamen conftet prsfen-tationem ad alium fpedtare racione proprietaris , di¿ta quaíí polfeífio non fufFragatnr, & icaiiiiíTe rcroliniim

47 ait in Rota in vna Compoftcllanai 6. Unu.jpj. coram Blanchetco.

Hoc autem fatis enidcnter oftenfurn eft,quia in f t m -daiione vocacur fenior ex defccndentibns diftíe D .An-toniae, quo cafu fit nanficns de vna linea ad aliara , in qua eft fenior , exclufis filiis vltimi fenions praefentan-tis, quia in maioratibus, Se fenioracibus non attenditur proximitas teftaroris, vel grauati, fed fola antiqnkas, 8c fenedus, & qnod quis (ic maior naru , ve poft muiros tradit Grat.<sí>/ír.645. «.7.8.9. vbi vide, quia loquitur in

+ terminis de iurepatronatu fenioris:ita etiam pulchré Bell.conf. i i.«.38. j 9 .& ».44. verf.ñeque objiant, & w.i 5-vbi plurimos congerir.

Ncc eft arguendum k primogenirura ad maiorarum, quiain ea attenditur proximitas grauati , & .fuccedituc ordine fuccc(Iiuo,in maioratu auté fecundum praeroga-tiuam maioris astatis , non proximitatis, Se ideo fecun­dum verams & magis cornmunemDD,fenceiuiam,pri-mogenitnra,& maioratus non finit idemj fed valde dif-

4 9 ferunt:Thef.Iun.¿/,^;34.«.4.&/^'5'.Ftifar.cíi«/39.».30. ij.vbi teftatur>hac opinionem elíe magis coramunernj &in foro ac praxi receptam,8¿ pro ea allegar quinqua-gintaDD.Sc B e l l o ú . d . c o n J i L u . n . ^ . vbi plurimos c o n ­gerir.

Et quamvis nobis non fit neccíTe ingredi aliam ma-teriam quám iurifpatronatus,in qua concoidant omnes, & iudicaaitRota, vt feniore vocato decedente enm fi-liis,iufpatronatus non tranfeat ad eiusfilios.fed ad alium íeniorem alterius lineaí, quia linea fenioris non cenfetnr vocata perfeíté, 8c irreuocabiliter , fed quatenus non extet alius fenior,& ideo fuperueniente fenioritatis qua-

• 0 litare linea illa fcmeladmiífa excluditur,& fucceílio ad aliamtranfmitritur, ex dodrina Bald.»« /. 2. C. de Uher. prAter.Ea.tz.in le£.f in.§.i .num.i.ff.ad 7>r/ //. pnlchié vi-dendus(Gratian.í¿»y£,.(j9 5.««zw.i7.i8. ad i c m K o t . d i u e r f . deci f . ioo.mm.ó.p. t .Scezáem Rot.<» lanuenf. w r i j p . i $ . I m . i 6 o j . coram LaceUottoinverf.fublata , vbi quod ita fu¡trefolurum,& allegar Mol. hoc idem fentientem, ta-men fi placct hanc rem latius iepctere,c5ftabit etiam id verius e i re ,& recepcius in aliis difpoíítionibus hominis, tam in vltimis voluntatibus, quám in concra&ibus , vt maiorarus íir ambulatonus ab vna linea ad aliam,vbi fit fenior.exclufis filiis vltimi fenioris admi{íi55¿ iuincmor-tui; (1 enim teftator difponat, qupd hcere itas vadat'ad maiorem,hocinrelligiturde maiori natu perperuó , ira quod fi maior natu moritur reli£Us fitüs.non ad eos,fed ad cumqui erir maior natu ex vocatis a teftator», licét alterius lineíe fir,deuolnatur: fie ex Anch. con f i l . i j . n .6 .

51 v^^a»(¿/«>-(V,pulchiéAlex.cow/4.«.4.5./í¿.4.vbiquodíi naru maior decederet cum liberis rainonbus arate aliis illiusfratribusmon tranfmitteretius maioricatis in filios fuos minores,fed in alium anciquíorem, 8c pro eo fui (Te iudicatum teftator l i ^h .con j ¡ l . i o num.^ i i» fin.Ub.í. fe-quirur, 5c üfdem verbis vtirur Cardin. Tufch. I t t t . P , coml.6$%-mtn.i 5.Alciat confi l . i ¿S.num.i 1 Ub j.vbi di-cit magnam eiTe diíFcrcntiamjan quis in teftamento con-fticuac primogenituiam» an vero maioratum in ea, quia fitius primogeniti excludit patruum , fecundum magis

5i communcm opinionem , in maiorirate vero atrenditur tempus , quo dies fideicommilío cedir, vt qui tune fit maior natu , fuccedat, & ficius deuoluitur illi qui fit nuior natu, non antcm ci,qui fit minor natu, quamvis

B. Ciar iw i j eontrou.for. Toro. 111.

fil v

lins pnmogemti.idem k l d z x . c o r f l . x i ¡ w m . t . y M b 9i biquod in maioratu fucceílio eft ambulatoria femper

in maiorero natu^ patruus excludit filinm primoeeni- o ti.Idem Alciat. & Percgt./i¿.8. cap.ij.fic etiam Bcroi co?! / iL7i .nHm.i$. l tb . i . \h i fequicuc Alex.,» d cofífi l.4. & late probar mortuo raaiore natu3fuccedeie antiquioicm exclufo etiam filio primogeniti: fie e tiam Menodi. con- 54 / / 442.«««». 1 9 .8Cmm.í } .ver f . at vacando, vbi íequitur Alex. ta d . c^nf i l ,^ . & pro' eo citat decem DD. & bene diftingüit iurer pnmogenitiiram,& maioratum, ideo vi? deacur,qu¡a rem bene declarar ad fauorem fenioris Idem Mcnoch.conJ¡l.x6c,.n.$ i»& con f i lMS .n . i 4 ^ fi^ be­ne eriam S iná.conJ i l . ^o^mt fJAo.& fec¡q, vbi pvo eadem fententia allegat multos DD.& plores rationes , 8c con-/ i l . 4 4 ¿ . ;;.i4.vbi fequitur eandem fententiam pro roa-iore natu. Hier.Gabricl.cow/ioy.w^./.i.i. Peregr. d e j i -deicommijfart . i } .mm.8 S.verfquod water h i concordat cum Alex. 8c reddit rationem difterentia? inter maiora­tum , & primogeniruram. Idem Feregr. c o n f i L ^ . l i b . i , cen/il.C^.Sc con/tl.^^.lth i.&ww/i/.5 4.^.1 7.// . .pulchré Honded. cof t j i l . jo . ad fin. Ub . i . vbi vide in terminis de maioratu,& tranfitu de linea ad lineam,& teftatur hanc opinionem eífe veriorem, 8c communem,& in conclu-dendo,&: indicando fequendam j fíe etiam pulchré vi-dendus Gafp.Thef^./íír/j^. 1. ^ .35. m m . i j . j j . ^ 7 . 4 1 . ^ 4 J-qui plures referr DD. & multas allegar rationes , &c teftatur de coramunii. c¡. i o . vbi teftatur de magis communij&ita fuilfc iudicatum fedentibus tribus P i x -fidibusgc vndecim Senatoribus : 8c Rot.Rom.ita cen-fuiíle ceftaturMangil.ík m p t i t a t . q . n . n . 1 69.pulchré vi-dendus lun.Bellon.cw?/?/.! 1 . m m . } S ) ' & fcqq- vbi fecun­dum hanc fententiam claré teftatur , quod etiamfi fe­nior fuerit admiffus ad fucceílíonem , taroen eius filins, qui astate eft iunior exeluditur a feniore , quotics fidei-comiífum fuitreliéí:umfeniori,aur maiori nati fiueanti-quiori,& muiros allegar,&rem bené dilucidatjSí refpon-det comrariis Cwc t i . va r . r e f o l . l i b . ucap . i l . m n í . ^ o } . & feqq.Bwtet.confi l . i 34.ff.25 ¿ryi^.vbi teftatur de magis communi: laté VuCat.de fubf l . ^ .558. m m . i ^ . . vbi quod quando eft antiquior de familia , tune non proximior, fed qui eft íerate maior5admirrirurj&: 383.»«^.4.5.vbi in idemmulrosal!egat,&g'. j87.wMw.38.59.40.48 in vi- ^ tima editione de anno 1635 . vbi plurimos congerit DD.&r teftatur de magis recepta fenrcntia,& recedit ab eis,qux dixerat in prima edirionejide Fuf, ^,39.»,3o.vbi fimiliter fe retraélar ab iis, quae dixerat in prima edirio-ne,& pro contraria fententia dixit ftare viginri tres Do­lores , pro hac autem pro feniore ad executionem filij maioris natu, vt non fuccedat patri, fieo extet alius fe­nior licet diuerfar linea , allegat quinquaginta DD. & docet hanc fententiam elfe frequentiíis receptam in iu-diciis, & validioribus rationibus, 8c plurium DD.audlo-ritatibus munitam,idem Fufat.Cíff/^¿|^ff.3x.s3.vbi pari-rcr plurimos congerir, & rcfpondet figillatim DD.con-trariam opinionem renentibus, &: 4 1 . ». 1 43. vbi quod t uaftio noftra non eft conftituta in illo procello-fo mari primogeniturae.an nepos pi"a;fcrarnr patruo,quia máxima illa difputatio procedit, quando teftator voca-uit priraogenitum, ar quando vocauit maiores natu , vt r 7 in cafu noftro, tune DD. alicer fentiunt, & magis com-muniter renenr patruum feniorem elfe príeferenduiT) nepoti iuníori, licet filio vltimi fenioris morienris , 8c multos allegat,& adducit rationem diuerfitatis peibcllé Ludouic.Pegner. decif. i 14.««ff3fr.z9.vbi rationes con-cludenres adducir, fie eriam pulchré tenet Gratian, ^y£:,645. ««ffí fr^.S^.&meliusdift^VS-mm.i.t .^.^G, 7.8 .& per totum>vbi plené probar, quod ftante alio fe­niore exeluditur filius vítimi poírellbris tanquam non habensqualitatem astatis, q"a:ad eum non tranfraitti-tur,& teftatur de magis communi : hoc etiam latif-firaé docuir Francifcus Maria Pratus dife. forenfa%. ff« 5% wer . i 3. ve r f .8 i ftc> & feqq. vbi pl

tuimos curnul 1 » ^ g tefpon

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

% 4 Controuerf. foretiíium iudiciorum reípondctcontnriis: concordat M m h . J e f u c c e f . legal, par .^ .c jmf i . i i. a r t . i ; . m tn . 5 8. vbi infinitos congerie, de teftauir hanc eonclufionem m plüiibüs tnbunalibos rcceptam fuiíre> his etiam addi polfunc Viuian. de iurep. l i b . ^ . c a p . ( ) . m m . ^ . L o n e t J e rebenef.Ub.i. qu&ji.iT-.nH-wne)^.Rot.íwd.Iarmenfiurtfp.^5•/««.i6o6.coram L a n -ce¡¿oto,(\m docent in rclíao feniori de familia non fncce-dere filium illius vltimi fenioiis, qui deceffit, fcd alinra feniorem , licet S i alterins linea?, ex quibus conftat hanc efie veram, & magis communem DD. fcnten-tiam.

Ncc obftat idem eííe vocare pnmogenicum, & ma-ioicm natu > quia id vcrnra eft , fi agatur inter plures frarres, feu filies eiufdem , quianon poteft dan, vt qnis Ctt maior naru, quin fit etiarii primogenitus, fecus cft,

59 Ci aaatur refpedn rranfverfalium j quia tune poteft eife, vt qnis fie primogenitus, & tamen non fit raaior natu, vt in cafu noílro 5 & tunc valde diffccunt, quia' major n a t L V , & fenior excludit filiura vltimi poííeíloris; fíe di-ftingmt Menoch. i n d . c o n f i l . ^ . m m . io.z i .z i.i 3.24. qnem fequitur Hondcd. d i i t . confd.-jo. m m e r . ^ t . l i b . i . Fufar.íiíí?. «á/?.3 87 . n u m e r . $ . ¿c cenjíl.^o. nmner.^. & www.j-, Mangil. de impm.qmf t . 77- ««w. 170. Sc Meno-chiam fequitur Surd. d. conf.+GS. num. 13. & e o n f . ^ ^ . num. i i .T t i t ÍAm.d.qmf t .s$.mm.4.5.Se clariüs Prat.dtfl, contr.i,%.mmer.át¿t. alios milicos allegat, & h.xc opinio vci diftinguenscenfetiu-magis apprcipinquarc vcritati;

0 & ideó tenenda cft,ad textum.tw /.adeo&.cum quis, jf.de acej. rer.dom.g\.Sc Salic.i« /. a f udan t iq . C. d e f u r t . Grar. conf,6 num.x(>- Ub. 1.Borgn.^vfnfruEl.rnui.relitl. « « -«afr.z.Berraz.iM repet.LJi quismdor. «. 54.C. de t ranfaB. Vóm. lvm.cor f t l . id^ . mm. i$(>. & conf .^ iG.num. 1 5. 2 0 . Bnrz. decif.i 30. m m . 6 o . A.m&t. d e c i f . F e r r . f . m m . i j . z d rem noftram lac. Beretr. d . conf.x 3 4 . num, i7 . & in prae-di¿tis terminis intellígcndi funt 3 & loquuntur DD. qui dicunt primogenirum » & raaiorcm nata idem cíTc , quia de fratribus hoc foluramodo poteíl veiifi-cari.

In aliis enim tranCverfalibuSj & diuerfae linese^ qui non funt fratres, verins eft, & receptius in effedu aliad e(Te maioraturajaliud primogenituram, & diuerfo modo in eis fi3cceditur,cum in maioratu detur traníitus de li­nea ad lineara , doñee petueniatut ad íeniorem, quod non procedit in primogenituta , vt apud Bellon. lun. d . conf.i 1. Theí. l u n . d . ( ¡ tmí l . t f . num.4. Fufará. conf.^o.n.^.M&uh.de fuccejf. legal, p .q .q . i 1 .ar t . i 1 .«.56. Prar. d.comr.$%. ««w.i 6.5 j.Giatian. d. dt[c.<)$.per to-l w.qui alios allegantj ideo fuper hoc non eft contcn-dendum. - .

Et fane hxc opinío veri{Tinia,& rcceptiíHroa valde eft rationabilis s quia cúm ttftator voeaucrit inaiocem na-tu,feu feniorem ad diófcum iufpauonatus, ad hoc,vt quis luccedat ,debet habere hanc qualitatem maioris statis Ínter omnes defeendentes, feu vocatos terapore mortis

Ct vltimi poiTefloris, qu'a quando aliqua quahtas reqniri-tur adu , i liara adclfe oportet feeundum tempus adus, /. Tt t ius, j f .de teflam mi l . l . i» de l i f l : is ,§ f i extraneus, Jf.de noxal. Menoch. 44z. mm.^S . l i b . ^ . Marth. .4. de ftcceff. leg.qtzi.art. i j.njo 5 i.quod multó raagisproce­dit, vbi qualitas requint perfeucrantiam} cune enim non fiifficic qualitatem á principio extitifle > quia vbi eonditio , feu-difpofitio eft adieda per verba tradnm fucccftiuum habentia , non fufficit momentancum, feu non durabile implemcntam,/.yí ft/í i ta legamri t , f . d e

¿2 foW.er d e m J . f i a te. j f . fi fern vendic. f túá. in l . humani-2 S.CW^ impub. & a lus fHbj i . l . f in . C.de indiot.

vtá.tol l . ret} 0pUS rtl^^iod durct vfque ad tempus mortis vltimi poircirons , per cextum in l . i n fubjiit intione, vbi DD. f f . de v v l g & p f i p i / L A \ c x . c o r f i L ^ . i n f in . l ib r . fex to , ícd in cafií noftro qualitas maioratus reqnirit perfeue-ranciam ,qnja haber tradom de futuro ,quando venit cafus legati/eu nouus Redor eft prsfentandus ad bene-

fieium)& maioratus non poteft explicari feu cxcrccri ab aliquo , hiíí expedata morce ipíitis poílelíoris fenio-ris : crgo iicet ha;e qualitas olim fucrit in dida Com. Elconorasquando aliotempore pra'fentauit.cum tanien propter eius obitum celíáueiit hxc qualitas maioris na -t u , ncc ca reperiatur in dido D.Com. Francifco eius fia liomeque in dida D.Com. Auna eius ex filio pnraogens-tonepte/ed in didoD.Dodore Parifctco fcniorcjfcqui-tur puriñeatam elTc fideicommifll eonditionem ad eius fauorem, quia ¡h fucceííone maioratus non attfnditur proximitas, fcd raaior .-etas fuperftitis de terapore mor­tis vltimi poíícíforis exclufo filio, vel nepote ipfius iu-niore.Bald. t n l . 3. C. defí i is>& leg i tm.A lex .d . confi l .^, rnsm. 1 o. W.4. Surd. d. confiL^o^J!.5 5 .Ruin, cenjií. i g j , n u m . x . & feqq vo l . i .Kn r i .Km.con f i l . i i . num.x .VOIA A ^ X Q 64 March. de fuccejf , leg.p.^. quaj l , 2 1 . ar t . 1 3. numer. 5 1 , 56 .57 . j 8 .

Vcríim dato , quod in aliis cafíbus , vbi rradatur de fueceíIíone,vcl fideicoramiíío vniucifali, poffir contro-uerti, an vocato maiore natu detur traníitus de linea ad lineara , in qua fie fenior exclufo filio vltimi morienris, tamen omnis controuerfia ccíTat in cafo noftrojvbi tra-daturde legatOj&íideicommiííb particulari,& fingula-ri folius iurifpacronarus,nam in fide!commi{Iis,& iegatis partieuUvibus admitttunt omnes DD.filium non repta:» íentarc perfonam patris, & fi vulc venire ex períona' propria, non poteft , quia curanon íit fenior, non d i c i -tur á teftatore vocatus propria vocatione , ex Marth. de fuccejfdegal.par,4e,qn(ifi.'i. 1 .art. 13.nttmer.^. non enim d i -citur vocatus , quia non habet qualitatem fenioiis , vel & maioris natu, quera íolum teftator ad didum iufpatro-natus vocauit, fie late Gradan, d. dije. 545 . numer.j.%, & d l f c .éys .mmer . ^ . f . Bellon.¿. con j i l .w . t iMne r . ^ . i n

f i n . Prat. d . cap, 38. numer. 5 2. Marth. d , q m ñ . 2 1 . n w mer. 5 1. 5». vbi quod fuceederevolens tenetur proba­re fe eífe maiorcra aetate, terapore mortis vltimi poiícf-íbris.

Si veri vult venire iure tranfmiílionis, rton poteft» quia actas, fe feniodtas tanquam res perfonaliílima non tranímitriturad haeredes,vel fueceííores.Bald. in l . cum 66 anfiquiorihus, col. pen.verjic, fecundo f ie , C.de iur. deliber. Ahx,d.conjíl,^.mm.S.VciCg:,Cünj{L 3 .mm.z j . l t b . t e r t i o , Th: f , lun,d.q, io.nHm.i i .Smd.cof7f i l .^ .Q3,mm.^ 1 , Fuíar. d,conjíl.$9 . m m . i $. yhiy idendixs M m h . de fuccejf.legal. 6 j p.4. q t t é j t . n . art , 13. «.50. & feqq.vhi pulchic Gratian. d.difc.6$)^,n.^.S.

Sin antera vult venire iurercprxfentationis,hoc etiam ei raimas permittendum cft , tura quia atas non poteft repraefentari: late Fufará cot i f i l .^o.nHm, i j . i%.vbia l ios allegat. Prar.¿i¿?.¿/í/<r.38.««»?.57.58. Gratian.</.¿</í'.69 j . ««Wifr.i4.vbi teftatur,quod ita concludunt omnes Do-dorcsjtura epia in Iegatis & fideicommiffis particulári-bus non datur ius reprxfentationis , adeó vt filius non rcpraefentet patremjCx Bartiw Autk .po j i fratres,C.de íeg. h&r.Aug. in §,reliqMum,¿4ulh.de hzr.abintejf i .Cum.in leg. <~um i ta .^ i » fideicommijfoM ibi DD.de /fg. z.Gam. dectf. LujitaN.$9.numer.$.YahCc. de iur. emph. q. 50. m m . z t . 23. j.í. 4?. & pulchré in maioratibus Fufar, de fubjl.»'« v l t ima edit .d.q. j 87.«. J x .ve r f lm i ta tu r décimo,SieonjA^ m r n . i ^ . & confU.a¡i. m m . 96 , in quibus loéis plurirnos congerit.

Non oftat, quod teftator nofter vocando defeen­dentes non exprederit qualitatem maioris «tatis: nam illud verbum, & defeendentes , ftat in eadem ora-tione , & epdem conftrndu continuatiué loquendo, ideo in te l l ig i tuT pofitum cum eadem qualitate , tum quia qualitas requifira in aliquo extenditur etiam ad eius defeendentes , vt per Rot. diuerf. dec 10, vum. 9. ^ p. 2. tum quia illa verba intclliguntur cum repetiuo-ne eiufdem qualkatis maioratus, & fenioritacis, qüam teftator etiam in vlcerioribus coufiderauit , vr ad rem dixic Prat. d . contr. 3 8. num. j 8. ver¡. neo pr*d , t t ts .

Islam Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

L ibe r í Í L C a p u t C C X X I I t i f Nam Vete ad'mitturtt omiies, qaod ^uálitás appófica

•primae fubílitunoni, cenfetur repetirá ctiam in fequen*-ti, maximé in copij!atis)& coniursdis, ve hic , & ideó copulara cenfentiu-prscedemia enm fequentibus íiib vníformi temiinormn qualicate obtepetiriohis prasfum-

70 prionem , ad texnim in lev. S e i ^ Cdo , f . de f m d . wfir { ¡¿Lo] . in§\ ue fh 'Up i i l i , h f i . de rera'm. i i u i f . Anch; confil. 15 7. numero fecundo, PariC confíl. 1 8. numero zS. i thr fecundo , Mznóch. l ib .qmrSo , f r á f . 7 8 . numere 50. Odd. conji l, 9 5 . numero 5 1 . V u t ¿ x / d e f u h j l i t . c ¡ m f t . t f o . mmer. i> i . }.G\:¡íúa,n. dife. j y ^ . m m e r o 1 y.in terminis V t a t J i B . controu,}%. nkmey . ^Mr f . nec p r ^ d t é ü , & ita cenrui, &c iudicaui, & parres omes aequícuerune me¿e fencentiae, qua? habim efcdnm, & did.R.D.Hya-cinrus Caftrus ptíerematus a feniore áíterius lineas pa-ciíice obeiauie beneíicium , poíl camch íohgaádirpuu-tiones.

C A P V T G C X X Í Í L

É P 1 T O M E.

Líber aeílimi probat contra deícriptum, 5c quándo j Se datur mánucentió Commu-nicati contra íbluentem íemel taxas, d£ coiledas*

S V M M A R 1 V M . i L í h rap r& fumf i ú r qualibet res. x Seruitutem fuf f ic i t negare aftoye m u poffidénteí I Aíanutentio datur exiftenú in libértate pro eaj 4 S f-f tranf i t cüm f m enere, & bona t ranfemt cuín enere

colleñarü'kr, j l u ñ publico f d U ü p ñ m t o r u m derogari Hori pé -

6 Cataf irum, & líber ¿ f l m i pro eodem i f u r f á n t u r . 7 L iber atfltmi probat prof i feo m materia ÉolUñarum, &

bona deferiptíi funtohl ígata pro eis. 8 <ts£ííimi liber probut ¡¡entra fuhdi tos, mn tontra foren*

fes. 5 CMaftrumprobat banadefcriptaejfe obnoxia onenbm>$

quando. \ o Liber ¿ f i im i non probat i n py&iudidumtert i i j , f edád

fauorem fifei. I I «¿Eftimi liber probat bona éneHbm obiioxia. i x L íbera j i imiprobat , et iamfmon J i t deféripttu aper fo-

na publica. j 3 <ty£jlimí Uber probat contra coñfevtlentem defcr ipt 'mi ,

m n contra alias. J4 Cataftrúmnonprobat contra m n fubdi tumyVel cleri-

CUr/ii 1$ L iber exañor i í cotíeBárama publico deputatm pró~

hat, etiamfii l le non fit N o i a r i m . t 6 E x a ñ o r ü publi'ci líber fídem fac i t . 17 Ofj icialü libro plena fides adh'tbetur, et iamf i non f i t

NotariUs, 18 Official ium Ubrh creditúr in h i s , ¿¡uapertinent ad eó-

tmn offeium. 19 Líber a j l im i probat non fo lum c int ra deferiptos, fed

étiam éorum heredes , fingulo^um fuccejfo-res.

xo SuccefforifingutaH nocent prohationes , qua notent aü-theri .

x 1 Bona Accataftrata in libro ¿ft imi tranfeunt cumfuo onere.

i.x L iberaf i imiprobatp lene adfauoremf i fc i . x 3 Liber a f i im i probat contra negmiem confenfijfe , ve l

identitatem bomrum. * 4 D í fc r ip tm in libro ¿ I t im ipu fum i tu r covfenfijfé^

I .B .C ia r l in i j con t rou , for . Tom; 1 1 í i

2,J Cataf i rum porno io fider/ifaciat, x6 L iber ¿Jlimi plehe probat contrapojfid'entém s Veldo-

minium habenteni. a 7 C iuü loci p r a f u m i t u r , qm deferiptus efi ih l ibré

k j i i m i . x 8 Bona deferipta fu t i t ohligatd pro oneribu*. 29 Fifcuí ¿scupdt bona non foluentis col lejas. j o Forenfa colleftari pof fmtpro bonü territorí¡¡. 31 Forerifvs ejuando teneaiw ad onera. 31 Coüeftas etiam fr&terítas teriettir fotüere etnp'tor n i

obnox'ín. 3 5 ^ingularis fuccejfor ienetur ad onera. 34 C ler ic ia , & Ecc lefia sene tur adonef^prohontsaC'

q u i f i i ü ^ % jj Rét affeflA Wdnftt c m fuo onere m quemcum-

que. 3 6 Ecclefik, & clericttí non ienetur ád enera extraerdinú-

r ia pro bonü acquifí tü. 3 7 O m r á extraordinaria dn i ranftant ad Ecclk*

J i a m . $ 8 Pofejj io exfgendi acqmrittiV ex vnicafolutioné* 3 9 Exigendi quafipofféfiio acquif i tur eíiám ex fo lu i i tne

f a f t a a te r t io . 40 Poffeffio non acquir i tür e'ti af t i t , i f d dedií cñufatk

Ut i . 41 Fofieffio hon ácqüintür ek folutioríe p a r t ü debit i > &

ejuando. 4 1 Foffefíio non acquir i túr ek fo lut ionefaf ta ad érntan-

dam exedütibnerh. ,. 4 ) Poffifí10 non acquiri túr ek foluilone cuín p ré teÉk '

tiene. 4 4 Selutio par t ú debisi quahdo con&i tué in quaf i poffef-

Jione exigendi, 45' Proteflatío n i f i f i a t ih a&u felmionis, non I t n f i d u pef -

fefftonem exigendi. 4 6 Ltber cotommitatís probat pojfeffio'fietoi e x i p n d h

Ne feribám vámtm ¿diic {na Virgo manümo

DE atino Í 6 4 7 . Cominuniras Lo¿zati» petiií eíe* cutionem contra M. R. O. Hyppoliium Cypria-

tlürti pro taxis multorum annorum > in rationem libra« ruiin } 1 S fingulis annis pro bubulcís 148. térras, quás ipfe poífidebar in repone » & pro quibus dum crac iaicusjfoluit libras 3t)o. coa£tu§ \ ludicc fecuíari, fed faétus CleHcus recuíabat foluere, quia pacer ciuis ei-ne-tat didas térras liberas , & immunes, & haber prz-fumptioncra pro fe , tipoi quélibet res prasfumitui: " libera» Abb. i n cap. quia ver i f im i te , mmer. x , de p H - k fémpt .Decconf . ioS.mmer .4 . Crauet. conjil. ^ 8 . m t k i 3¿ Seraph. d e c i f i x G x . m m . S o S i d e c i f r i ^ i x . n u m 1 ¡ l vM quod fuíficit adtori etiam, non poffidenti negare feruí-tuterti aduerfário competeré j niti cnim ille probet i iah fcruitütís > rcus cíl abfoluendus ,/6 quiaecufafe»C de edend.

Ec maxirhé qnia ipíe D, C^prianui erát in quáfi pog, feílione libcrtatis, cüm per annos decem , & vltra noní fuerit prdüocatus ad roluticinem,&: borta patri fuo ven-dita fnerint finfc onere, & libera , ideo in rali libértate eft mamitenendus. Rot apud Poilthiuni ¡de maautgnend¡> dec i f$Z0.nüm, i .

His tamen non obftantiBué cetiííit¿pr¿"4i£fctím D-Cy» prianum teneri ád taxas ordinarias i & extraordinarias vfquc ad tempus iiofc clericuan fecit per reaítumptio-nem habiíusclericalis.raticJrié boíiorum» quae poflidet, 5 quia obnoxia taxis,& oneribus ordinarüs, & extradrdi-nariis tranfeunt ad quemcumque cum fuo onere,adi cle-ríctim veró cura onere ordinario} id eríini apud ora-nes pro indubitato admutitur , qúod res tranfit cum onere fu cum fuá caufaj. jiiroWwew/ § . J ¡ fmdu i» 4 j f d e pignor. a ñ . íeg. AUenatio, de centrah, m p t . lég. tertia*

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

i 6 ControuerC forenfum iudiciorum qifis an tem jn u4uth.de lokred. & fa l c i d C c p h . conf .181. 'M.7- M e n o c h . eotif. %. m m . j Í . Grat ian- d t f c . f i r . l i h . 4 . tf.yoj.w.i i ,& : c g o a d r c m d ix i (on t r . fo r . 105.». z i . v b i V idc , «.15. & [ ( ( ¡ q .

E t proptei-ea cüm bona cmpta per D. C y p r i a n n m elTenc taxis o b n o x i a , antequam ad ipfum pe inenúé i i t , ve ex l i b ro s f t i m i ,( & cataftro Cororaunitat is , ad i p -fum tranficrunc curo eodert onere , e t iamí i i l l i l iberé

r v e n d i t a f i n c , & exempta , quia pad is pnuatorum l u a bnbl ico derocrari non poce-ft , /. impubbcum , / . u u r d e

bnorem , f . de p ^ - t - f i»- ¿ ' f ™ > & L ^ m d de ^ 0 ' nis, ad l. fa lc id . l . ^ d e tefiam. cap. f tdt l igemt, de fir. fowei / .cum vu lgar ibus.

Vnde fatis funda tac ra t in ten t io Commnni ta t i s i n l i ­b ro áeft i íni, feú cataftro ( b x c en im pro codem v fu r -pantt i r . Ba ld . inrep. I. pUcet, m m . 16. C. deSacrof, Eccl .

6 Feíbsde ¡tf i im. & col l t t l . e \ •««»». 1.5 . T u i l h. Utt. E,con-eluf.CijJt. mmer ,4 . M o f e a d Jeprohat, concl . t j ?. ' . éenua i n t r a B . depr iuat . f cñp t . I t i . 5. de l ihr . a j l m . i n r u b . qmf t . 1. v b i qnod l iber aeilimi e f t i d e m , quod cacafti-um ) i n qno defer ibaatur eius bona , apparec cn im ex l ibr is Comman ica t i s , bona d i d i D. C y p r i a -O ipr iusaba l i i s poflcffa fui l fe taxis p r -cd id isobnox ia , ve ex re ta t i oned id i D . R u b e i , qu i tef tatur v id i i reca -ta f t ra , & praediéta eíTe vera : nemin i aucem dub inm eft» quod l ibet asflimi , fcu caráí lnmi fidcm faciat pro Commun i ra te , fcu fifco in materia taxaatm , & col lc-

7 d a r u m , adeé vt co i^fo qnod bona íiinc de fec ip ta in s í l i r n o , func obl igara C o m m u n i , feu fifco pro one r i -bus , ad tex tum ia l . cenfm ,ff> de probat. A n t h . ad h t í , C.de fid inf t rum. l . i . C »« quibm cmf . pign, tac.contrah, l . i . t n f i n . C J iproptetpublk .penpat . puch re in tcrminis de l ibro aeílirai Bald. in l.exemplo, num fecundo , Cod.de

8 probítt.vx probet pro Co inmuni ta tc inter perfonas c iuf -dem cerritori j , non contra forenfes } vb i etiam Salic. hoc idem con f i rmar , provt criara A lcx . i n A u t h . f i quis ina l iquo , numero 8. C. de edend. R o m á n , conf. i o i . i n f i n . late S ycconf i l . t%7. Celumn. 6.ver f . fedprdmijfí4% Itbr.fecunda Feftas in ditto tral i .de ¿ f t m . & cofíett p a n . 1. c tp 1. numer. 66. vb i d o c e t , quod ifte G^dcx probar bona deferipta eífe oneribus obnoxia inrer perfortas

$ eiufdem rer r i to f i j , í i anótoritate publ ica íif confef tus, & feraatus a perfonis k publ ico conft i tut is : pn lchré Rolando confíl. 4 numero ¡ %,l ib. z. v b i q n o d l i c e t i f t e l iber non p rob í t ad p r^ iud ic ium terci j , tamen probar

10 ad íauorera í i íc i co l icúas exigentis. Mafcard, dtprohat. coneLi7$ numer.i,. & cmcl* 674 . tmmer. 10. vb i eadem cüm Feílaíío t c n e t : pulchré et iam T u f c h . l i t t . £ , con-t l u f . 674 . n u m . i 6 . 1 1 . v b i dícit , quod über asftimi pro­bet ad fauorepi eo!-nmunis,& bona in eo deferipra fónt

I pro oneribus C o m m u n í ob l igara. Se /»•?.£, ««c/ . ^4 j . numsr^ j . G nna in t ra t t . de fsr ipt .pr iuat. l ib. j , t i t de l i -brts £¡1 i rn i .c j f ix f t . i -numer. i . %c nHmer.6.1. Se i n •Mifceü.vumer. 5 & numer. 1 f. v b i pof t BuiTar. conf. 1B6.

11 numer. 1$. hh . i.Sc l oan , de Amicis conf. 1 86. num, 19. inqut t , quod hodie l ibr is aíít imi plcné credi -tur.et iaraí i non l i n t defer ipt i ab ahqua perfona p t i -blíca4

Sed ex aduerío rerpondebarur p r imó , hunc non fuilFc l ibrura aeftimijfcd exador is r a x a r u m , qu i fit í i n -gulis annis , & ideo non habere eandera v im p roban -d i , ex diuerfís en im non fit b ina i l la t io , l . i / l u d , a d l . -dqu i l . Secundó refpondebatur l i b r u m aeftimi probare contra confent icntem cieferiptioni bono rum •, feufa-

i j centera íe deferibere , non contra alios , / . Cenfualis, C d e donat. T u f c h . l i t t . C , eoncl. i z8. numer. 8. Genua d . t i t .de l í b r i s x f i t m i , qmftione 1. numer. i i . & e¡Mflione 1 . num. i< i . fe<S. D . Cypr ianus nunquam confenf i t dc-fer ip t ion i praediéte erg©*: l iber i l le contra i l l u m fidem non facir.

Te r t i ó re fpondeba tu^qaod ípfe eft f o r e n f i s ^ et iam d e d e u s , & fie non eft fubditqs d i & i Co ramun i s ; c rgo

l iber s f t i m i non probar conr raenm v t i non rubd i t um. Ba ld . in l . exemplo, m m . i . z . C deprobat. Fcftas de af l ím. d.c. i numer,66.]sAaCcztá.d.concl.664..n»m.10. late Ge- I 4 nua d.t i t . quxft. prima , numer. 20. vb i alios mul tes a l ­legar.

Sed ad p r imum repl icatnm fu í r ,exemp! \ im l i b r i exa-d o r i s fuií le f ump tum ex l i b ro aeft imi, & bona pt flcf-Ta per d iéh im D . Cyp r i anum fuilíé i n eo deícnpta fub nomine m u l t o r u m , á quibus ípfe cauíam h a b e t , ve conftar e x r c l a t i o n e d i d i R u b c i perit i e led i : & qua-renus etiam i l le codex exhib ims poí i i t dici l iber exa-é to r i sComimmi ta t i s , adhuc fidem f a c i t , & plené p ro ­bar contra defer iptum vel poí l idenrem bona defer i ­pta j quia eft Off ic ia l is de pub l i co deputatus , e t i a m -í i non fir Notar ías , ex B;irt. in d . l . quAdam, §. nummu-iar iesyj f de edend. f tM. in rub. C de fid. In f i r . numer. 60. 1 J verf.rejpondeo. i b i : N a m fa t is . Alex.conf . i 3ú.coix ver f . I tem etiam ,l ib.i<Sc i n tcrmin is í ic probar Feftas in d . t rat t .deaft im . & colkB.par,} .qmf t .6 . numero 5 1 . 3 z. 3 3. 34,5 ^6 37. v b i quod in hac mater ia executionis c o l -l e d a r u m , & ali is plena íides adhibetur l i b ro executo-ris , fí ta l is Oí f ic ia l is audor i ta te publ ica fit e ledus . Grauet . dé ¿mtiquit. te tnp.pan. 1. fe f t . quarto l i m t a t u r , numer. 9 1. late Beúc. confil. quinto , f ub numer. pr imo, • Maícard. deprobat. comluf. 6<¡z.nUmer. 9. & concl. 6 j $ . 16 numer.2o.5¿ conel.6 7 6 .mm. 55.bene et iam Gyriac.co«/r. 5 1 z .num. i 1 .Bccomr.} 37. num.4. vb i quod l ibr is O f f i -c ia l isde pub l ico deputat i plena fidesadhibetur, e t iamí i non fit Notar ius . R u i n . confU. 5 5. mm.y . Ub. 4. Scraph. decif.^ ii.»um.S.Sc det i f .d^x.nurn. i . & decif. 1 2 4 5 . » . 8. I 7 6 decif. 13 9©. num. í . vb i quod l ibr is Of f ic ia l ium á p u ­b l i co deputatorum plené ctedkur in hi¡5,quac pertinenc ad eorum of f ic ium. C i i m ergo exador iftc í i t deputatus á p r x d i d a Commun i ra te ,& eius l i b r i afleruenrur penes archiuiura Commun i ta t i s , fequitur , quod eis creden-dum fit in his,quas pert inent adexad ionem taxarura ,& colledarura,,

A d fecundnm refponfum f u k , l i b r u m jeft imi i íeu caraftrum fidem faceré , & plcné probate non fó -l úm contrá confemientes d t f c r ip t i on i , vel facientes íe accataftrare , fed etiattt contra coruti l ha' fédes, & ííngulares fuGceflorcs, ve late dix i t in tcrminis T u f c h . 19 i t t . L , concluf. 34J . numer. 14. vb i alios allegar , nec m i r u m , quia probaciones, qugenocéllt á u t h o r í , noce nt e t iam í ingü lar i fuccfíTorí re fpedu rei , i n qua fuccedit , íecúndüm Bar t . h l . f í mater, ^. f in. jf.de txcept. rei iud. & i n leg. f i fuperatm ,de pign, loannes Andteas ad %o Spec.tit, de tefte , §. nunc tratterntu , in add. magna. Soc. confil. 1 6 6 . column. 2. verf.prtterea , Ubr. fecundej, pulchré R u i n , confil. $ o. numer. 13, Ubr. i . T u f c h . ¿i?. e o n c l . m . n u m e r . n * i n f i n . Sed fie eft, quod terrae , q u i ­bus f ru i tu r d idus D .Cyp r ianus , erant priús cataftiata: ad part í tam , & nomen DDÍ loann is Francifci Ta ra - 1 b a t i j , Paul i C a z a t i , A n t ó n . L c n z o n i , Francifci T h o -m a f i j , & portea deucnerunt ad manus a u t h o r u m , VE ex relat ione d i d i R u b t i fempta ex ipfis ca ta f t r i s , & & l i b ro a j f t im i : ergo fides d i d i l i b r i probar etiam c o n t r a d i d u m D* Cypr ianum , fiquidem res accata- ¿ I fírarae , tranfeunr in quemcumque cum onere f u e , Barr» in l . refer ipto, j f . ad municip. T u f c h . l i t ter. E , cencluf.674. numer. 16 . in fin. C u r r . I u n , confilio ^ z . nu ­m e r . F c f t a s decol lef t .pdr t .x .c imtt .¿4nt&quand.f t renf n u m . i .

Augetur ius re fpon f ion i s , quia d i d u s D . Cypr ianus non fo lum fucceffit in locum eorum , qu i fuerunc de ­fe r ip t i , & accataftrati 3 fed et iam ipfe fuir deferiprus m l ib r is d i d « Commun i ta t i s p ro bubulc is MS.v r ex d i d a rclat ione:ergo l i be r i l l e contra defer iprum plené probar xx ad fauorem fifei, fi i l l ud non proberur.ex A lex . conj . io. ».5 , / /¿.4.& al i is probar M a f c a r d . ^ prchat. concluf 273. «»?».;. T u f c h . l i t ter. C> concluf 6 7 4 i 7 - ™x v ' d j ' S o c . l u n . ^ / / . 6 1 .numtr.fecunde, Ubr.terti», M e n o c h ^

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

iber 11L Cap. C C X X I I I

¿6

ftt inend.rem. i * 7o. verf. d u l a r a t m p ñ m h . Berca& conf. ci». 5 i . num. 56.37, Genua de f cnp t .p r t» . l ib. 5. t i t . de l>br.djU/». ijuAft. I . m m . i . q> i . n . 1 5 . & qnajHonc 4. ««-

Et hoc adcó vcrum eft, ve procedac s etiamíidefci-i-ptusncgaret , quod ipfe dedent parcicara » quia contra

0,3 eum praefijmltut, gcenanafi negaret idcntirarcin bono-rtim , qaia,p-luralitas non pcsfumiruc , niíl probetur, &fempei- pf rurntcur pro cacaftro, niflproberar, qyc l tempore accataftrationis bona per alium cllcnt pol-fcíía : itain vcrbis Tufch./úí. C.concL n S . m m 9 . 1 0 . vbi alios allcgat , & facic bené dodrina Ba!d. »/2 ruk. C. defid.i/ jfty. rmm. 60 . adJ?«. vb i dicit facis eíTe , qnod ita rcperitur fcriptum , nec requintur, quomodo rc r ip tum fuerir j etenira qui in di£to l ib ro Comrmmi fcriprus re-peritur,confenfiíTe prsfumitüís ex Álex. / i 147./^.y»

xét Zaf conf. i i .%, tib. pr imo.Buh.conf. $ft- U k 4, Dec. cmf . 418.wfi-i,Parif. cofif. j } . l ibr . 1 .Tufe d.litt.C.,ca»cl. 1 z^.

16. & fie liber ille probar contra defcriptuni quo-ad 011 era íolueada in fauorem fifei, licéc forre u n ¡o non.prasiudicaret , ex Aret. conf . i$ . numero 4$ , & fif. verf. nec eiUm ohftat. Tufch. h t t . L , concL 3 4 ; . n u m e ro z $ .

Confirmatur rcíponfio 5 q«'a qnando defcripnis poffidet bona aceña (baca , vcl haber eomm domi-niu iT i , non eft dubicanddrn de fide l i b r i a^ftimi, & ex -(ftoris , qnia fifeus non fokuis coUedis. occu pac bona cataftri ,& granar poííeííorera >: & proprereá líber ple-tté probar conrra poíTidenrem , vel bonorum domí-nium habentet»¡, e x C A t - L J i p a t e r , C.de aB.empt . Socin. /. 5. n. 6. ff. de acqmr.pojfejf. Mafcard. deprebat. cencl. i 7 j . numero iQ. Tufch. l i t tera E , cmcl. 674. nu­mero i l .Xucca. td .eonf .6 \ , numero fecundo , Rol. cofif.4. numero 17. l ih. z . Peregr. de fidekom. art , 44 . numero c). Gemía d. loco, quix,ft,i.numero $ qudft. 3 .numero 15 .14 . íed fie eft , quod D. Cyprianns podldec bona deferipra in aeftimo , ¿cillornm dominas reputarur : ergo rene-tnr foluere taxara pro eís foluendam , vt in relacione d i d i Rubei.

Ad cercium fnic rerponímn, diftiim D. Cypriannm non poffe dici forenfem , vei non íiibdimm rcrpcdi i temporis, quo laicas erar, etnn habkarcr Luzzaria: , & poííideret bona immobilia , qupd forenfibus non licec, & cum fit ícriptns in libro ceftimi, ex hocfoiumpro-

%-/ batur eíTe loci illius ciuero, ve ex C z f o . conf.i 4 6 . «.7. //¿M.rradir Genua d.Ubr.<¡ .iie.de l ib r .a f i 'mi , pof l qmft .y* (n Afi fce/Lfí. 16.

Ec daro ctiam , quod forenfis 3 & non rubditns dici poílicjtamen reípedu bonorum, qnse in territorio t ,nz~ zaría; poffidet, dicitur fabditus , & poteft colleétari, Se

r bonaiam taxis, Sí colledis obnoxia deuenerunt in eum Ctiam forenfem ciítp fuo onere, & caufa ; cum «nim bona omnia fint obligara pro oneribus Si colleólis in-

28 dicendis, /. Irnpcratorm,jf. depublic. I. munleghl i , C. de muríleg. Itb. 11 . forenfe non foluenre eolleftas , fifctis

i5» occiipabit bona ííbi fiibieda , vt per FeítaC de collctt. p . i .d i ,5 í .qmj l :m, & qumdo fo ren f 7.8.9.10.1 I . IZ . 13. vhi quod íic ftatuca contra bona difponant , non

30 autem perfonam foreníis rangunr : & in pRxi quotidie videmus, quod forenfes refpeda bonorum, a n x in rer-ritpno poffidenc, obligancur ad caxas, & coUe6l:as,qu3G pro rebus imponuntnr ad ratatn bonorum. Surd. con-filio 4 8 . numero iy. Ub. 1. & proprcrea íí f irenfis ac-quiratpracdium regiftratumincataftro, feu libro Codi-

| i cis,renctur folnereilla onera. Bald in l . \ .§ .q»odf íne-mo ic ¡ . i .& ¿.ff.ejuodcuiufcjue v n m e r f m m . C ^ t . Alcx. & l a f tn l . a fud . / u l i a m m , f , i . d e leg.prmo,UC. conf.$$. co l . t . vp l . ; .

Et hoc ade6 verum eft, vt emptor tcneatur ad onera realia.non folum futura, fed etiam prascerira, & impo-fita.antequam bonaad cius mapus perueriirent,racio­ne hypothecíe, qu» competir fifeo, vcl Communicon-

/ . B. Ciar l io i j cotrou.for, Tom. 11 L,

1 7 tra qiKnnhbet rej ponTeObrem , per/. I m p e m o m > vbí gl & Caftr4/. M publican.l.inter debi tom, d tpa t f . l . u C. de cenf Lh. H, A in vendttione de « ¿ , empt. I. oni- $ t n a , vbi Salic. C.fine cenfu, ve l Acchjd.m cap . f i qm loca i y , q tm f i . i . Ább. inc.Paft- num.s.de dectm.B:itbau eonfiZ^eal,.^.. v e r f p u i e t e a ^ o l . j ^ u t . c o ^ f . y >. H.?,.pU[-ehre videndus AÉid. d c e f i . ^ . «.3'4-J. ybi quod obü-gario foluendi onus rei impoficum , a$«í.t q uemlibec íingularem fucceíforem. PinelL/.ii/'.2!-^7Z*G'. han. 31 t M t e r n . Q ^ y c . dec i f . i c . n . í 6 .

Ec eadem rationc non obftat s qtíod poftéa didus D. Cyprianusfados ííc clericus,quia iam liber fidem fecc-' rat contra eum exiftenecra laicum j nec amiccic fidem ftiam ob matatione ftacus pcrfonaí.ccenirn fi bona,cuni: collcdis, feit taxis , aut oneribus cerris , & ordinariis perueniant ad Clericum , vel Ecclefiam, ipfa cehebitur pr ftare o ñus ímpoficum , c . f i tnbutum 11 . quafl . 1. c. 3 4 txíbttta 13.q.K.cap.pUcetyiú.q. 1 . BarcSc Dt). i n d . p U : cei , CW. defacrof.£Vc/,Rom in legfipubltcanus, §.prfc ma i f f , de public, Bald. in t i t . de pace conf iantmjn prtnc. mmsra 16. vbi dicit, quod íi onus eft certum , & bona iam func caraftrara , clericus illa acquireiistenebi-rur foluere 5 & egodixi íí. conír. for . 103, numero 1 1 . z- ,. res enim aíFcda aliquo, onere , tranfit cum eo | | in quemcumqae poíTelTorum , L al iemtio , f f de con-trah. ernpt. c.cum w t m , & cap. pafloretlü , vbi Abb» de decim. c. ex Ititertí^ ad f i n . de p ign. gl. i n c, 1 i in v e r f bonorum , vbi loann. And. Archtd. Gemin. & Anch. de immunit. Ecsl . in 6. & ego dixi d í í í . contrm* 103i nuc. miro 38.39.

Bené verum eft , quod hoc procedit tantum reípeda onerumordinariorum, quae func certa , & inuaria-bilia » vt in his rerminis loqvuintur iura prsdida,^ DQ, alle-gati, fecus eft refpedu onerum extraordinariorura, quia. funr incerta » & obligationi incertae non poceft hypo-checa iccedere , & proprcrea clcrici , vel Ecclcfia emens bona cataftraca , non tcnetur amplios ad onera extraordinaria, vt oprime declarar Barr, in conf. v%o, ¿$ nurn. .4. v d . 1 i Bald. i n / i t . de pac. Confiatnt. in verk. l m ~ perial is clementia , numere 1 é;. ad fin. vbi quod íí bona: perueniunt ad perfonam priuilegiatam , onus non du­ra t, quia inccrtíE obligationi hypothec accederé noa poreft , & poft Archid. loann. And. & loann. de Lii gnan. dixic Abb./« ü . de v i l , & hmef i , cler. vbi docuic, Ecclefiam non tened ad onera extra­ordinaria pro bonis , qnx alias , dum eftene laicorura, 37 eranc in regiftro aferipta , quia cum talia onera non, fint certa , nec perpetua , íed variabilia , non poíTunE dici ptíediis annexa. Alciar* conf. 168. numero f . late Barbat» conf 1, tolumn, 9. Ver f cum erg¡f, v d . 3 , Soc, c o n f i ^ . i n p m s . v/.isNacr. cdnf.$ i%.numer.2.^u\c]xKh Surd. conf 161 .num, 3 1 . Ofafch. deei f Pedem. 9 1 . » . iz» & ego dixi d iB . comr>io$, ««iw.18.r9. 20440. pulchr Feftaít í coj let f .part , 4 . l, 4. vbi dixic , quod etiamfi bona ad clericos peruenra fuiíTent prius in ca-taftro deferipta , & pro cis laici fu i (Ten c foliri foluere collcdas ,. non «•une clerici amplins obligari foluere in futurum,íed tantúm pro prajterii'p, irarrio ralia bona ab ¡EÍlimoeximuntur , poftquam ad clericos peruene-re, & reftarur de communi fubiungenSjquod etiamfi pee aliquod rempus íoluiftenc, hoc illis non nocec , quia nulla confuecudioe poteft induci contrarinm , ve fifeo opimlerur: & fie 0 . Cyprianug hoc luccacur excle-rieacu , quod amplius non renebitur ad onera extraor­dinaria.

Sed refpedn onernm. Ordinariortíul didus DiCypFÍg"'1 ñus nonpocefteuicate folucionem tam pro tempore fy* turo.quám prjeteriro, non folóm ex príedidis/cd etiara quia adcomputqm foluiciam libras, 300. & ficagnouie debitum ; & ideó Comituiniras eft manutenenda in quafi poíTeííione eKigendi, in annuis enim prseftacionl- ^ bus acqiHduic quaf i ppíTeíSQ fxigendi, etiam vn i~

B 1 cmw Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

18 Controuerr.foreníium iudiciorum cumaGfam rolationis.per textura inc . Ecclefia. Smrina, vbi gl. & DD. de cauf.poJJ] & p r o p r i e t , B ^ i . in l , hoc i n ­terdigo, ».3.jf- de i t i n . aíiuque pr iu. Rom. c o n f . m -y^iT. 17. Alex.co»/!74. «. 16.//¿^.Ludonif.ííííc»/. 3 13. » . 1 . vbi quoil fxpius ita fuit rerolLitum,laté Pofthiasí» traCl.de mamtent. ohf. i^. n . i é . í j . & feqc¡. vbiquod a<i eífedlum tóanutcntionis, quafi pofrelíio exigcndi ac-qairitur peí vn'cum adum folucionis : & líot. poíl

?9 tv imdeci f . i¿t i -n-A-&cd<túf ' l4r l 'n .$. \ \>\ quod etiam in incorpotalibus ex vnica folmione quafi poireflio exi­gcndi acquíncur nianutenibilís.

Ec hocprocedit etiamfi vnica folutio fa£ta fuerit a teírtio de ordine debitoris , de quo conítet, quia hoc fufficit ad acquirendum quafi poircílionem exigcndi. Rot. diuerf. decifq.} 6 ». i .p.4. Pofthius d.ohf. 18. «. 3 ?. Se ohf.i, 5. «.66. & in hoc xquiparantur folurio , & de-pofitmn , quia etiam ex dcpoíito acquiritúr quafi pof-feíEo exigcndi Rot. apuá Cenc.de cenf.decif. z y ^ . f u b mm. \ . 8¿dec i f . i $o , i » f i n , Pollkiusd-traft.ohf.35.tiume.

Sed ex aduetfo multis modis refpondebatur ; & pri­mo quod diítus Cyprianus foluit didas libras joo.cali­fa cuitandi executionem quam feccrat Communitas tollendo per executores eius animalia príedioium ru-fticorum, propter quod dedit caufam huiclici , & pro-pterca nulla poíTeífio poteft dici acquiíita didae Com-

0 munitati ex adu fie recente, & liti caufam dante , máxi­me ñ illc primus venit ad iudicium : late Pofthius in d. traEl. de manment. obfern. 17. «.44< «. 51. Rot. apud eum tdecif. 2.13. «.2.&^c.2.i9 «.i 4'Cancer. var.refoí. p , } x . i 4 . n .7$ . & f e ^ . q u c m fequitur Fontaneli. depaf t . nupt .c l . j .g l . $ . p . \ o . » u m . $ 6 . ) j . •

Seundó rcípondebatur , folutionem prsdidam pro parte debici faélam non rcleuarc quoad aliara partera, nec ex ea acquíri poireffiouem exigendi pro fíngulis

41 annis , nifi foluens habyerit animum agnofeendi totum debi[um,& pro aliis annis. Gratian. dtfc.for. 4.%$, i n f l a . & 4lé.w.n. Pofthius d i í lo tr<*íi obf.\%.n.iy.40.

Tcrtió refpondebatur, proteftationcm fa£tam per di-élum Cyprianum de foluendo ad euitandam executio-nem^nare hunc dcfe(Slum,& eíficere, quod creditori

4 1 non acquiracur quafi po(feíIio exigendi. Ludouif. ¿«7/^ 36 í.».i.4. Marefcot.^rrí/o/. l i b .x . c u . «.2i.Granan. d i f c - i io.n.$S.5c ».46. Pofthius d.trafl:,conf.$f.n.$-/.¡%.

Nam ad prímum fuit replicatum, allegata nihilob-ílare , quia íicct vera fint, non tamen applicantur bené ad cafum noftrum 5 ptocedunt cnii in adb's , & fadis per eum , qui príetendit manutentioncm ex fa¿loab eo de recenti, & qui dedi caufamliti; non enira quis di­citar poífidere tempore litis motae , propter aliquem a¿bim, quera ipfe fecerit propria auótoritatejfuper quo ftatim ac fciuifti , iudicialiter conqueftus fuifti : fie Cáncer. var . re fo lp . i-c ^ . n . y S . k c . i ^ n . j í . vide Po-&h\\ \md.t raEi .de manuten.obf. iy.n.49.

Non fie eft, quando manutentioncm petens non fe fundat in faíto proprio , fed ina¿tu per aduerfarium gefto , vt hic infolucione fa¿ta per D. Cyprianum ad euitandam exacutionem, hasc non dicitur dcdiífe cau­fam litijcura tendat potius ad tollendam obligationem, 8c propterea folutio fa6b in executione mandati iudi-cis , fiue iufti, fiuc iniufti conftituiteredirorem in qua­fi poííeífiane exigendi, &; manutenenduseft, fi íbluens

45 m adu íblutíonis non fuerit proteftatus, íe metu cenfu-rarum , vel mandati executiui foluete : fie Rota penes •Achill, decif. 10. de decim. Se Rot. d'merf.decif.196.».3, p.i.Seraph.íiícy: i^.w.u.vbi quod pluries Rota fie cenluic. Farin. decif. recent. 1 4 1 . num. 6 . p . 1 . vbi dicit hoce^noCum.&quotidiepra<aicari in Rota. Gra­nan, dtfc. l i o . numero 5S.39. Marefcot. var.refpl. l ib .x , f .z 3. m m . Í I . Í I . Lotcer. de re benef.tom. 1 Mb. t .cjutft. 3 8. m m t r » 1 0 8 . 1 0 9 . pulchrc Bclttara. ad Ludoti i f . deeif.

3 65. ».4. Pofthius d. t rat t .obf . t f tn.$6. & Rot. poft eum deci f .zoi .n.y.

Ad fecundum fuit replicatum, tune ex folutione par-tis debiti annui non acquiri quafi polfellionem exigen­di tocum, vel fingulis annis portionem , fi foluens ha-buit animum agnofeendi debitum pro parte tantum, 8c de hoc conílet , quia veré animus foluentis atten-dendus eft. Gratian. d. decif. 4 2 6 . n. 11 . Verúm fi non conftet de eius volúntate, quia íc non declarauit, nec adfunt adminicula, quod pro parte tantum voluerit de» bitura agnofecre , & fíe verfamurin dubio , tune ex folutione etiam vnica vnius termini, vel partis eredi-ti acquiritúr quafi poíTeífio exigcndi totum , feu an-nuam pe'nfionem,feu pracftationem: fíe Rot.apud Farin. decif.recent,}4j.mm.8.p.T,. Gratian. £¿«^.416. m m . 1 . 5. Pofthius¿. 0^/17. w.38. fed incala noftrononapparec, quod didus D. Cyprianus voluerit agnofecre debitum tantum pro parte , immó contrarium deduciturcx fíde eius, qui foluit didas libras 300 . eius nomine , dura deponit foluillc ad coraputum taxarum Communita-tis, pro tenis didi D. Cypriani, vt in proceííu, / 0 / .24 . Ergo fi foluit ad computum, dicitur agnouiífe totum debitum, non autem pro parte tantum foluta;ad acqui rendara enim pofleílionem non debet attendi adus exadionis particularis, fed caufa exigendi, quae cura fie vniuerfalis habendi totum, creditor dicitur eonftitutus in quafi poíTeffione exigcndi totam annuam praeftatio-ncm, licét partera tantum habuerit, per textura in l . 3. f f . de acquir. poffeff.Rztt. i n l . l . § . f i quis hoc in terd ido, n. i . verfnamprobata, j f . de i t in .aBuq.p r iu , Ba ld . t n L i -m m . 2.9. verf. t u d i c , C. de emane, líber. Seraph. dec. i047.«a/M.i.Tufch. l i t t t r a Q ¿ j o n c l . i < \ . n t m . i 7 . h o t t t v . de re benef.íib. 1. 3 8. m m . 1 z 3. Caualer. decifione 3 79 . num.s^.VQfthxusd.traSl.obf. I7.«.37.&apud eum Rota

<://?! 8 8.».4.5.6. Ad tertium fuit refponfnmjnon fatis conftare de pro- 4 4

teftatione didi D. Cypriani , quia teftis addudqs pro hac probationc eft vnieus .iSc non legitimé exaroinatus, & proteftatio non fe refere ad ractum executionis , fed an iufté compulfus fuerit,vt in proceíTu,/í)/. 36.& quod magis vrget, non fuit fada in adu folutionis, fed poft, vt conftat exfide íbluentis noraine ipfius , qui fol- 4 J uit Communitati fine aliqua proteftatione, vt d . fo l . t ^ . Ergo proteftatio , quae non fuit fadainipfo adu folu­tionis , nihil releuat, 8c non impedir, quin polfcílio exigendi acquiratur creditori, fiue mandatum iudicis fit iuftum , vel iniuftum , Seraph. decif. 1047. m m . n . Vaún .dec i f . r ecem. i ^ i .mm.G.p . i . lAM&o t . d . c . i $ . n . i i . & zz. Gfatian./¿.¿/í/c.518.«.3 %.Loner.d. l ib . i .q . }% tium. 105 . LudouiC. d.( iec.16$. n . i . &««w.4.vbi allegantuc alias Rota: decifiones.Pofthius d .ob f . i$ . n. 37. Rot. d i -f terf decif. 1 9 6 . n . i p . i .

Cura ergo ex libris Communitatis appareat didum Dominum Cyprianum foluiífe libras 300. ad compu­tum taxarum prsedidarum, & fides libri adminieuletue atteftatione Syndiei montis Pietatis , dicentis cura illas foluiílc ad coraputum taxarum, & ipfe non neget íblu-tionem , fequitutiquod ex libro fuo dida Communitas fatis probauerit fuam quafi poífeffionem exigcndi, ^ etiaijnlS folutio probetur per vnicura teftem. Rot. ne r fd . decif \<)6. n. ^ .$ .p . i .Soc.conf iG\ .n .^ . l i b . i . G^m x . h n . d i f c . $ i 9 . n . 6 i . Pofthius 35.». ji.&ica fuic iudicatum.

C A P V T C C X X I V .

E P I T O M E .

Vcrum verum ficquod offeníus teneatur fa­ceré pacem i» feripcis, etiam eius ini-

r mico Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

L i b e r l I L Cap. C G X X I V . 19 mico veniam petenci, &: congruam fa-tisfaétionem offerenti, vel poflic in con-ícicncia ¡d negare, dimiíTo taraen odio, £c rancore.

S V M M A R I V M .

1 Gratiam faceré de otnni delíElopotefl Princeps. 2 E p ' f c o p u s ^ Epif iopal ia tura habenspoteft facerégrá-

t iam deomni deUttg, 3 Principes nonfolent grat iam fact re de dstif fó, nif ipar- '

te concordata. 4 Princeps faciens grat iam de delicié parte non concorda­

ta, peccat rnortaliter. j Grattam faceré non Ucet de del iüo > n i f i obtenta pace

ojfenfí, vel haredum. 6 Prtnceps'peccat contra con/eientiam 5 fi f ac i t g ra t i am,

pace non obtenta ab effenfo. 7 P a x debet confiare per publicnm inf i rument tm > v t ob*-

t ineatnrgrat ia a Principe. 8 Pax qmmodo procuretur ad gratiam obtinendíim* 9 Di l igendi f t i n t inimici.

10 Paeem faceré in fer ipt is inimico veniampttent i teñe* mur.

11 Inimicus tenemr remitiere od ium,& rancorem erga i n i -micum.

11 Inimicus non tenetur facerépacem in feriptü^nee remi t -tere aZlionem in iw ia rum.

I 5 Ranear bonus , q m qui i (tppetit per ittdicem cafi igari del i t lum. \

14 Ranear em bonum non tenemur dimit iere. 15 Inimico veniampetenti non tenemur remittere aÜionem

inhir iarum. 16 Confejfarij debent abfoluere eum, qui recufant remittere

aElionem iniur iarnm. 17 JMoribundus dimiffoedio, &rancore non tenetur remit ­

iere attionem iniuriarUffii iS F i n d i ñ a infta efi o p n s v i n m i i . ij» Accufat ióneh ex ajfeffu i n f i i t u nemo teneiu* d im i t ­

iere. • • ' • i O Punitionem iuf lam delinquenti f ine p r a m affeñu l i -

ect petere. z i j íceufatio non calumnio f u l ic i ta ef l . zz Findicatio auñoritate pub l i ca , eft attus v i r t m i s , (^*

permiffus. 23 Ojfenfus tenetur ad dimittendum folumrancorem, non

aElionem in iur iarum. 24 Offenfus in furamentopceniteni 'u rmi t tens in iu r iam)

non fe pr iuat iure aecufandi. 25 O d i u m , & ranear em fo lum tenemur remittere ex p r e ­

cepto Enangelico, non aSiionem in iur iarum. 26 Inimicus , an teneatur remittere od ÍHms f i i d non pe-

tatur. 27 Odiurn, rancerem tenemur dimit iere e t i m f i i d non

petatur. 28 Odi j motus in parte fenfitiua. f i ne Confenfu volnntatis

non impedit abfolutionem. 29 A í i h i v i a d i f t a m , c * fgo retribuam ; quomodo intel l i -

ga tur . 3 o Punitio delinquentium efl aBus v i r tu t is . 3 1 Findicatio auftoritate publica non efl contra legem

D e i . 3 z luf lus Uta tu r , cum videt v ind iBam. 3 j P ind iBa quando fit prohibtta.vel permiffa. 3 4 Inimico tenemur ofiendere f igna arnoris, & qua. i S f í r n o r i s f igna (pecialia non tenemur exhiben inimiso,

n i f i in cafuneceffitatis. 36 Inimico veniam petenti tenemur exhiben f igna ¡pecia­

l ia amorit. 37 Inimico offersnti falisfmBionem tenemur conctdere

pacem. -

38 Pax ^ f i ' f ^ » ^ inimico veniam p m m u é ü ú s f ^ Bionem qftrentt . 1 J

3 ? P m i t t n s eft hortandus adpaeem extrinfecam > non co-genduí.

40 VmdtBam poflulare zelo i u f l i t i * , non ex odio, di f f ic i* le efl i

41 FindiBampetenstelo i t i f l i m , & non ex edio^bfaluen* dus ef l .

42 Pacem fasere viro pejftmo , & maU natura non teae* mur.

45 Immico quando liceat pacem denegare>& odio eum pro-

fe1ui- . ' . a * 44 Pacem facere nemo cogendus, n i f i ex caufa inf la a

Principe. 45 Confejfarij non debent fuc i le denegare abfolmmem i n *

iur iat is i / indiBam peíentibus. 4 6 Ahfo lmio non efl denegando páenitenti dpini&nem

n m probabilem feqüenti. 47 Confejfarius peccat mortaliter poéniienti feqüenti opi±

nionem rninus probabilem dentgans abfolutionem. 48 Opinionem rn ims probabilem Ucet f e q u i ^ t i a m teWipwé

mertisi

N c feribam vanuni , due pía Virgo manurru

SM f i qnjerítur , áh offenfus fáltem oÍ>Íatá fíbi con­grua fatisfadione teneatur oífendemi faceré pacem

in feriptis, vel in forma probanti ad finem, vt poífit ¡1-lam oftendere Principi» & ab eo obtinere gratiaitij, vel abfolutioném delidi, aut compofitionem. Nam li-* c H poífir iudex fupremus » & Principatum tenens, quí fuperiorem non recognofeit gratiam faceré de omni delido, & poenas remittere , & indulgere ,ad textura i r i l . i . C. de fent. l . f i n . C. degéneraliaboíit. gK cortirau- í niterapprobata ¿«/»2. verb.concedi, C d e i n i u s v o c C h r . in p raB . cr im. §. f in . qmf l . y ^ .num. i.z, Parif. c o n f i l . ^ é lib.áf. ^ z ú n . q m í í . 6% nurner, 1. Odd. ds re f l i t . in integr* l i b . z . quaft.yi .CahaW.ref c r im.ca faS.mmer ,4 .s . ceflt'l>> Thef. dee. 27* numer. i . late Guaz. defenf. 1 . cap. 9. n u ­rner. t i x> vbi quod aliter dicere eíTet facrilegium» quia non Ucet difputare de poteftate Principis fu-prémíi

Immo hoc procedit etiam in Epifcopo , vel iura Epifcopalia habente ; nam de generali confuetudine li-cet Epifcopis de omni delicio componere , Se gratiam facere4vt late per Genuam i np rax . Areh iép. í íeap. fie etiam G ^ t . d e f e n f ^ . n . ú . S c ego latiüs dixi contf.fot. p . t - c . i ^ § . n . i i .

Tamen non folent Principes, vel Epifcopi indúlgete pccnas,& gratiam faceré delidis, máxime ílnon funt le-uia, nifi parte concordata," vel pace fcquutajadco vt de hoc requirere ecia n foleant ptobationes per inftrumen-tmn pacis,fiquidem creditur hocefle de iure diuincvt fine remiíHone partís non fíat gratia ddinquentiá & fi j íiat,non valear>&; Princeps aliter faciens peccat morta­liter,ad textiim i n d. l , fin.verfnijifirt}, C.de abolit.l.psn. ad T u r p i l ^ l . i n l.i/enia^C.de i n tus v o c a n d l n n o c . & h D i c.nifiide ojf.deUg.Scin c.noííra,de iniur. pulchré Gramrai ^ WÍ,3 5 .w.8.9.1 o.vbi alios allegat,vbi etiam teftacur,quod Princeps aliter faciens peccaret mortaliter,cüm id non inre/ed de abfokua poteftate facerct.Bald, & Vlot.conf. (rim.diu.Gét.iomÁiem Pl. conf .y^ .n^ ! > & fiqq- vbi quod cíl de iure diuino,vt requiratur pax offenfi, vel hasredüs fie etiam Chv.ind.%.f in.qHafl.$%.num.i. tk q u a í i , ^ , n u -mer.^.verf .uterum f fljvbi quod ita femper vidit feruarí pro lege: latéBai. ad Clar.d.qMfl.S9* n.i)%,7)y%& feq,ex $ D. Thom.!..z. M<e/?.65. a r t .^ . v e r f fedPrinceps, 8c ú i \ s TaCch.verkgra t .cone l .s^mm^. laté Farin h q u i f q . ^ num. 1 i .&cquaft . 6. ««»».18.19. vbi quod Princeps ali­ter faciens peccat mortaliter, & peccat contra coíi-ícientiam: idem t& i 'm .mf^6 .p< r to tumM. i . vb lqnod ^

jg m hoc Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

zo Controuerf. forenfium iudiciorum hoc poíTunt oriri mille fcandaia, Caoalc. d<¡ brach,

n g . / . 4 . w.105. vbi quod Princeps aliter faciens peccat morralicet: fic etiam pulchrc G\,\z,2.zmJefenf.i^.eap.i, n . i t . & f e q e ¡ . 8 i \ z ú \ x s in traft.depace, & íWtf.?.5 3 .4 . vbi pliiiimos congcrit , vbi quod haec conclufio non folum de iure» fed etiaro ex laudabili confucmdine Nvbique appiobata eA, vx Princeps gratiam non fa-ciat de deiiftis , nifi habita pace , vel feruato exi, lio Moco dcliébi , vbioiFenllis , vcl eius hxrcdes com-raorantur. •

Et licet pax muldsroodis probad poffir, dc quibus M.afc3itd.deproht.coficl. 1161 . tamcn ad finem praedi-dura obtincndigrariam oportet, quod de pace conftec perpublicuminftrumenrum t ex gl.í» d . l .veniaX.dein

y i u i v&c, cü ibi notatis dixic Grammat. .wf j.w.y.Clar. in d.§.fin,q.6%.n.¿to.verf.fci*áetiam,oi\ioá tamcn fundatnr in confuctudinc, qna: non eft tiahenda ad alia loca, vbi non vigct.Guazzin.¿ük/í«^ f 4.C.3.».i •<»f in.Vcwm quia talisconfuetudo viget ctiam hic 3 & ferc vbiqnc loco-rum^ difficile eft alio modo probare pacem uám per iuftidam,coram PnncipCjqui lolet in hoc requirere pa-

_ cem liqiiidamJ&: de qua non poffic dubitarijidco offen-denres,quivel funt carcerati, velbannid,& defideranc gratiam Princípis, tocis viribus conantur impetrare pa-ccm a parre offi nfa, vt facilius delidorum abolitionem $ Principe confequi valeant: & quia Gepe ofFenfus, auc cius bares diíficüis eft in pace facicnda, habetur recur-fus ad Paroch 'S, vcl Parres fpintuales, vt difponant of-fciifu:madillan\,minitantes illi etiam denegadonftn fa-cramentoium^ recufccquorum rcccptione fé indignom reddere videtur ,dum odium retiñít conna inimicum, nec vulc illi benefacere, cLim offerat debitas fatisfa-¿liones , adaersüs praíceptiim Chtiíli Domini dicentis:

9 Di l ig i te inimicos vefiros , henefaáte its . c¡iñ odermt vos* vt apud S.Match e.$.§(. non debemns diligerc lingua,& verbo.fcd opere & veritate. S.loan.'c. 5. & fcriptum eft: MeA efi- v l t i o , & ego re t r ^ " . tm .vt kgitur in libro pfal-moruin : & ííroiiicer feriptum eft.: Séveverit inimicus tms>fitha t/ltfm j J Í fitit, fotum da i l l i .S. Paul ad Rom.c. 1 2. & quoddie á i c i i w s ' . D m i t t e nobis debita noflra, fic tu & nos d m i i t m m dtbttonbus m ñ r i s : & ad rem facit c.con-triftafuss di f l .yo*

Et íanc cum Dominas ¿\ \nn,Qu£cü<jue vu l t i s , t / t f a ­cí ant vobis homines. eadem vos faene t l l i f» videtur omni-no dicendum, nos tened ad faciendam pacem próximo, & inimico noftro veniam petenti.edam in fcdptis, quia 'ficut vniirquifque cupit fibi rubueniri in neceffitace ; ira

0 deber aliis rubucnke, & proptera concludendum vide-Cur fF nfum ceneri parti oífendenti,veniam tamen mox humiliter pecet)ti,&: fatisfaccre volenti fpecialia amotis fignaoftenderejcique oranem íniudarura adtionem con­donare, & pacem etiam in fcdptis faceré , Se Ci refiitat, non porte a Confeílario abfolui: fic ex verbis Domini apud S.Lucam c . x j S i reuerftts fuer i t ad t e,dicen s: P a ñ i -tet jne d 'mi t te i l l i : 5c c x c. placuit.dift.y o . 8c aliis multis P'obat P. Ludouicus de Beia in ref fonf .caf .confc.p.r . caf.iQ.per roí«w, vbi adducit multas raciones,& auáo-dtares,quas hic repetercfuperfluü cft.Genuenfisí» Pra-x i Arch tep i fcNeap. t .x^ .n .C. vbi vide Sylueft.<«/«w». Vetb:. clQaritas>qu&(t é Maldet.W D.Thom.z z .q . z ^ .a r t . j , Azot.mor.p j . t i b . i x . c . i $ . Filiuc mer.p.í. t ra£t . iS. <?-i.«.25.fic etíamgl.í» § fin,in verb.nonremcauerit i lnft . d t in iu r . vbi quod ifte non poteft benépoenitere, fí non remittit iniudam irreuocabiliter: fic etiam pulchré. Ioan.B.Corrad.í« refp. caf.confc,q.ic)7.verf refpondeiur, vbi quod offenfus tenetur in feriptis faceré paeem ini-ndco fatisfacerc pararo : fic etiam He"dc. Villalobus i n f t m m . tom. a. Í^¿?.?. ^ . 6 . numer.i 1. vbi late hoc probar. Sic etiam Guazzin.i» t raa .depace.p .x . q m f i . ^ .

Verüm prasuajet alrcra fcntentia, quod offenfus non seneatur fub pana peccati mortalis faceré pacem in

fcpptis inimico fuo etiam humiliter petenti , nec etiam e¡ remittere adionem inicidarum.quia folüm tenetur e¡ remittere odium, 6c rancoremj c . f in . de poenit. d i f t .$.Sc ¡de6 poteft fine odio,£¿rancoreins filum profeqni vfquc 11 ad vltimum fupplicium, fi de iure offendens veniret pu-niendus , quia nemo tenetur iniudam remittere fine ía-tisfa¿tione legali prae fua,&: fi intentio ferarur pdneipa-licer ad aliquod bonum , veluc ad pacem fuam , 6c aliq-ium,ad zelum,6¿ conferuationem iuflitise.vindicatio po­teft eífe licita,fatisfa£tionem enim iniuria: non tenemur dimittere, immo bené facit, qui fine odio piofequitnr iniudam fibi illatam , nam reipublicas intereft poenas non facilé dimitti, & fie otfenfus porerit non folíim ab-foluijfed etiam fi abfolutus fijcrir>& in facraraento poe-nitentia; dimiferit iniutiam, rancorem , &: odium, ad-huc poterit agerc adione iniuriarum, quia hanc in du-bio non cenfetur remififte, nec tenetur remittere: fíe bene probar gl.i» c . f i U qui Prda tns , i n verf . pojftmust & i n c . f i i l l i ¿ . i ] . q . 4.. vbi vide,c.fi quis con t r i f l a tm, vbi gl. d i ñ 90. c. & qui emendat, d i f t . 4 5 . gl. in c. 1. do malediczÁ rem Card. Caict- ad D . T h o m . i . 1 . q m f l . i f , art . 9. i n i . & dub. fic pulchré Ñauar, confil. 1. de ac-c # f a t J m . i . \ h \ in terminisIoquitul• de rauliere,Guius fír lius fuir-occifus, contra interfeótorem qucrclam expo­líente apud Cociam fecularera,vc ille puniretur)& fine ^dio, & raneót e vokbat ios fuum profequi vfque ad vi» timum fupplicium ; & tefpondet, quod eft ruta in con-feientia , fubiungens quendam Qrdinarium fuifle á S.Congr. Cardinalium reprchenfura eo qu6d cuidara malieri recufanti daré pacem in feriptis, iis, qoi occide-rant eius filium , aíferenti fe odio prasdidos homicidas non profequi.mandauerat denegad Sacramentum con-feffionis, & communionis; idem Ñ a u a r . d e pmn i t .& remtjf. t o m . i . vbi refpondct in iifdera terminis, ideé videatur idem Ñauar, in Manua l , c a p . i q . m m e r . i $ . vbi etíam docct offenfum non teneri ad eiieiendum i U l$ lum rancorcm bonum, qui nafeitur ex ira, qna quis ap-petit,vt per iudicem caftigetur delidum, immo tenetur aliquando illum concipere : fic eriara Add. ad Follcr. i n p r a x crim.can.fap.^ n.tAf. 15.Tufch.//V>. P, c o n c l . i y i . num i i . i x . pulchré Mafcard. deprobat.ceml. i 1 6 1 . » « -M«-.j4 vbi bené hxc eadem confirmar , docens jquod non tenemur dimittere illum bonum rancorcm : fic etiam docet Fab. in d.%.finJnfl. ds iniur. vbi quod zelo iuftitise poíTiimus profequi Íniunas> pulchré in termi­nis Sfort.Odd.ík r e f t i m J n integr. quafi.B§. ar t .6 . n. 5 4. JJ. 56. vbi quod facerdos tenetur abfoluere confiten-rem , qui ex corde rcroifit iniudam , licét nolit perue-nire ad adum exredorem pacis. Bené ctiam lacob. \ . GiaíF. ar. dtc. cap.i .Ub.x. cap.yx, numer. 4 , 5 . 6 . 7 . vbi rem dilucidar, & probar, quod accepra iniuria tenerur ofFe nfus dimittere rancorera , & indignationcm, fi ran» cor fit in voluñtate , quia de fenfunon poteft ad libi-tum expelii, ficut nec amor, féd non tenetur ofFenfus condotwre offeníbd fatisfadionem iniuriac, quae in in­dicio peti poteft,& ita etiam in terminis docet latiílimé Paul.Comit.»« refpenf. mor. hb 4> q m f i . ^ i . a ^ i reaflumir, examinar, (i¡fcutit,& ponderar raciones fententix nega-tiua:,eafque aliis ratjonibus, & andoritatibus refpuit: concordar Leflius de i u B . & iur. cap .^ f .dub .^ . Valenr. tom.^.di í f>.$.qm¡l .$.pm£i. i .verf fecundo qu&ritur^loXtx. I tb ,^ . c a p . i o i n fin.KeQxxúá.p.x'lib.iy.capAxnum.i ¿4' í,zymzn.m(ir. t ib.x.traft .$.c.4. m m . i . v e r f . deinde adio-ncm, vbi pulchré loquitur, & íequitur Ñauarrum.Ioan« \a.\ev.tom.dtff'erent. inter vtrumque fo r tm i i vtrb.remiffio> d f j f . ^F i l iuc .mer .p .x . t ra f i .xS. cap.t .tJ.%x. vh\ cum pra:-didis concordat5& malé ex aduetfoallegatur: fie etiam Homobon.ík examin. Eccl.p. 1 . t ra f t .6 cap. 15 • q ^ f i ^ 1 5 • late Bonacin. in Decalog. d i f p . s . q u t f l . 4 n f i m - S ; verf. hiñe, vbi tradic inimico veniam humihter perenti. aut offerentifufficientem fatisfadionem proinjuna illa-ta laefum non tened adionem corana iudice remittere, 15

T quia

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Líber I í Í-. Cap. C C X X I V . i í

í 6

*7

t i

^3

t ¿jnía non terietür magís hanc fa i i s fódronem , íejMm al ia i i i acceptare, & ficut iudex poteft poenam, & co in -pncationem p'ráErcriberejita l&fus poceft á índice pctere depof i to o á i ú , vt Cibi compcnfauo i iu id icé fiac : í ic •ctiam EmáWúel Sá Veirb.hmiatr lHnt. i .Báñcs>i& Aragón in t . i . q u a f t í i j . á r r . c ) . Sa^íus i n Chlít i Regia lib. i i . f .8 ' . ¿WTtf.i r .Mancin.»» f rd í t / b i f i t , ilrijkfn. fraft ' .y>d»b.$. nu-rner.-j. v b i dicíc non be'ne ágete al iquos coi i fcí lar ios fcrupulis poenitentes affl igendo \ dum di'cuht ill'os non pó'íle faluari n i f i ct iam cora tú ' tod ice adioncs i n im ia -rum remitcant, cüm hóc f iqu idem folíiun íic concordat,, cum püiediáis P.Diana fmr f . $ . braüi.f , r e f i l . i o ^ x o n -cladens abfol iue , 8c de r igote ¡díFenfum tencl i quidcni ad remi t tendum od iu in , & rar tcorcm, non autem ad re-mi f f ionem iniuriá'rum j & íoq i i i tu r ín n tor ibundo , qu i maxi iné cerietur fe cói i iungere D c ó per cbacitatem : i ta c t iam tradi t expreíse Suarefc <H/p.$.ae Charitaí.fetit.S.iÁ fin. C o n i n c h . d i fp. i ^ d í í k & . m m e r . i Q } . L o i c a / ¿ ñ . 3. ^'//7.15.«»?». j . p u l c h r é l o a n . S a h c h e z 6 ^ . 2 . fe le í i . nú -mer.x i . v b i addit quoque l i c i tum cíTenon fo lumcoram Indice pétete v i n d i d a m i m u r i a n t i s , •& puni t ionem dé-b i tam , fed etiam a D e o , dnmmódo non excedas met í -t i un culpáí,quia petis opus v i r tu t is . fc i l icet delirtquentiá puni t iónem f á & a m ab eo , qu i poteftatcm habet pü -n i e n d i : fie e t iam perbeüé R. P. Ferdinand. de Caf t ro Palao mor.p. 1 j r añ .6 .de ch^ntaie^difp. i .pnnB 6. ntim.9. verf . fateoryvhi t r a d i t , qüód Ü non ex a f fedu vindidaei fed iuf t i t ia: aecufationera iñftítnas i vtgenddS non css, vr defif tas, ñeque ob id eft t ib idenegandá abfo lu t io i& í cor ieludi t hóc non effc cont ra prjecepturri ; neqüe con ­t ra cor i f i l ium Cht i f t ' i , í i rat io bon i adí íc : concordad l o a n J|gid.Trul lencbi>wjar, . / \ i . c.é.dub.x- ».14. vb i do -cet fine p r i u o afFcAa licere petere á Indice , v t poena del inqnent i infl igatuc , quara t% inris d i fpof í t ione iufté poteft inf l igerc. E tgó í l ofiFeníns poteft háBC faceré ie-g i u m e , & fine oíFenía De¡ , non eft cogend is ad jiaceiti faciendam í iuei r i fetiptís , iíine dretennsj fed fo lúm ad ád dimíctendum odjiam, 8c r a n c o r e m , & obl igandns eft folurrt ad o f f i c iacommnniachar i ta r is j non part icnlaria, nec ei deneganda eft ab foku io , n í c cogendns e f t , fed bene hortandns» & bet l ighé monendi¡§, v t etiam hi inc perfeft ions a¿íiiíl i ad imp lcac , reinittfcndb aniore D c i ad'íonem in iu r i a rum,& faciendo paccm etiá i n fc i ip t is , v t p róx imo fup magis proíic}&; benef ic ium faciat hoc en im gra t i f f imum erit Deo , íi alia ratione non expe-d id t Rcipnblícae v i rum pctt l ic idrum , & redit iofum , ac fceleftum dignas Inere pcenasjtunc en im expedit pacera i n feript is non exhibere¿ Corrad. í» refp.caf.coüfc.íj,i97'i ver f . f i autera.Sc cum praedidis concordar Mol fe f . í» funii, í r aM . i i . c . 6 n.$6.vhi v iáei

N o n eft ergo arguendus depeccato r r io i ts l i qu i finé calumnia agi t coram Indice ad pun i t ionem re i , quia l i ­c i ta eft accnfat iojnon ca lumn io f i j (j p r inc ipa l is in tcht id acenfatoris íít r eda , l icét humana f ragi l i ta te alicuins animus in a f fedum al iquem labatur , etenim v indicat io audor i ta te publicas & acenfatio eft adus i a f t i t i a e ^ v i r -£utis,qui non eft prohib i tus: í ic notant inc.accufaí i iyvbi g l . Innocent . A b b . Arc t . & al i j coramuniter ¿ de aecuf. c cum minifter z j i qua,íi,$ c eav ind iBa i ^ .qud f i . ^ . c- fi quis comrifiatus. v b i g l . di f i .yo.gX.in c,z.de homicid.in 6. D . T h o m . & Caiet . i . 2 . ^ . 6 8 . a r t . i . Se qnaf l - loS. a r t . i . & z , M e d i n , de contrañ. q. xy. 8c pulchré Couár. var ; re fe lMb . i . cap . i c .n . j . vb i v ide Ioan,Sanch. í / .d i fp . i . « « -mer. 11 Cz.&r.Pa.hnsd.p.6. nHmr .9 . ad^«.Trul lench, í /¿ d u b . i . n . i 4 ,

E t i n Hoc eoncordant orones Lcgiftae, ¿c Canonií ta;^ qu i coramuni ter t radnnt offenfum tcncr i f o l u m ad d i -m i t tendum odium,8¿ rancorem,non ad cedendum a d i o -ñ i i n iu r i a rnm, & propterea fatis apene cdnftát norí cf-íe terhiíTum iüs aecufandi , & i n innam deferend i , veí p tofequendi apud íudicera ex te r io rcm, ex co . quod i n -i m i a m i n animae iudic to confeíTario Umpl ic i tc r d i -

t ñ & t l U &: condonanexí t , n;fí in fol.raa lá et iam hmc u i n , qu.a ea remiff io ad o d i u m , 6c rancoreró d im i t tendum pe i tmet , non adíüs a e c u f a n d i , L f í d o ' -rms, áe fe rmt h r b . p m d . d . caccufaSíi, vb i D D . deaecuf. Bart.»« I m n folvm.$ t>!iuriarum\ mrr i . f . de inittr. & f a m t lée l í .vh i A léx .pu lch i c d i f t i ngu i t : ídem Barc.tw L fi t i b í ^.qHáídarr^n.J,. de pá¿?,Bald.i» t . i . a d . SylUri. vb i et iam Rom.Abb . iw c. 1 "de rnaledic.Uf.w l&umf tmd i , §. ades je leg. 1. Fel in. i« c.de his enminé.co l . v l t . de aecufai. benc C o i m ü a r . r t f o l M * 1 .eho. m m y . v e r f . f e r m m . & verft f ic in iurmm, 1 até C1 at.m p r M c r í , JÍ«. g. !í S. H/oíw. 3 9. v b ¡ rcddi t rat¡oncm,quía ex precepto Euangelico qüis n o n tenctur remi t tc re jn i f i rancó icm, & od ium, Báiard. al ios al legat.Farin, !c¡.\t>5.n.tfé. beí& etiam Mafcard. de pro-bdt.coricl.x i6$. t t . i6,Gard.Tufch./ i> j í . P, c é n c L i y i . - h . i ú vb i de communi.Sebaft ian.Guazzin, i« t raB.depace^.1 , f . 9 . f í üm. f f . mel iás, & ciariüs Odds. á t u f t ' i f . i n tritegr,

Et quamvis B a r t i / ; d h m n filuib'i0ñforuir'ttf»itt.y.vif deatur poíle aliegari in con t ra r inm , dum d i c i t , quod non teneór t ib i remit tere.í i á me hoh pe t i s : ergo ü pe­t is , remit tere teneor, & Cíe videtur, quod teüeamurre-niittere, ad ioncm iniur iarntn | fi in imieus petat. Narr i refpondeuir fendim Bart. eó loc i fu i l fe nos h o h tener i temíctetc ct iam ráncorem, Bt od ium j n i f i hoc petatur , v t inver f .Ego ' f i iper i : & cum eo fenfecunt I t ían;Anania i é cap. i . n u m . i f . demalei ic, A n t . Bürg.w c .Ucol fer te t* efhpt .& vetidit. exift i tnahtes iniutiáro palíum non tene^ r i d imi t iere od ium, . §c rancoretbi n i í iof fendcns vehíam pet ier i t /ed hoc fa l fum eft, & Bart. circá i ioc non p r d -batur , quia ex praxepto Euangelico tenemur dírüit tcrc ódium>& rar icorera^ t iamf i non petatur¿ex D-Thom.io 2.^ 15- .¿r/.jp .pulchrc Coúzt.var.ríefol. i ib.x.c. i 00 f t i bn . y . in verf. TenetMr^ih'v.Hoc tameti f a l f ü m eñ.Qta.&devifiatírl f t . /<¿. t .c iy í wawj. j ivbi quod ftatim hotho t'enetui: re-. ni i t tere rártcojretií.La^mí<í.¡£r.4.» i.i & omnes admi th ihc ccintra Bartolura cbmmuni ter non teheri remi t iere o d i u m , & rancorem , et iamf i ho i i petatur í 5¿ opor ter | quod fentiat offenfus á voluntaré abcíTc fuá c m n i n c prái inm aíFedum 5 bene verum eft motura odí j in parté fenf i t iua fine confenfu voluntatiis j no r i impedi te a b í b i lu t ionem peccatdrum,nec i tern inc l ínat ibnem Volunta-t is ad bd inm ex rccordatlbne iniuria: fi confenfus defitS k a his verbis Rcg iná ld . in prax. f e r f md t . i>ohi. í i h 17 . C u .feB. a.«. 117 .verf.Aduerte.

N o n obf ta t iquod d ic i tur : M i h i vtndi&4m>&' egé.h^ t f ibuaM.Hzm refpondetnr, ¡quod índex eft mini f ter Dei^ ¿c duth oñenfns recurd tad iudicci t i pro v indicando de-l i do j t í on ex o d i o / e d fecundühi lcgcs ,& zelum iníl¡t iár| t loh dic i tnt contraueniire ptíecepto D e i , quia ^ ihdsc i t id eft país iu f t i t ÍK3& vir tus appel latur,pet quam vis»6¿ i n -i u r i a ,& quod igno in in io fum eft .v lc i fcendo prbpul fa tur | Se propterea ficut pün i t io peccato iüm fecundum quod pert inct ad publ icam i i i f t i t iat i i jc f t adns iuft i t ia: e o m m u i tát in le, fecundum ai i tem quod pehi r ic t ad immmat¡d¿ riera alicuiuS perfonce firigulsiris, quá iniuría propdlfa*-tu r iper t ine tac v i r tü tem vindicat ionis ;,ÍIG D . T h o i ü . fe /«w.z.i.í jf. 1 o8.<írí.2.ad rcm Ñauar.»» Man i t a l . e i i 4 . f uk n . t $ . K e g \ n M t b i j . h . i i ndc propterea huidfraodi v i r j i d i ca t i ono r i eft contra legem Dei .v t d ix i t P r o p h e k ih P f a l m . y j .verf. i 1 dn i l l is ve rb i s : £« /« l f i u f t us iw t í t vu derit v indiBarh , mams f u a i l amb i t in Jan guiñe peccaté-m , d e q i i b M o l f e f . í » f u m m . t r d B , i i í c . ó .n . ^ i . Reginá ld. M b . 17.«. 1 zo.próh ib i táef t enir i i v i n d i d a ^ u á ; propría audor i ta te furt i imrt , non quae andbr i ta te publica i ñ -fe r tu r , fi non ex o d i o , fed zelo iuftitiaé petatur. Mol fe f . d.c 6 ».54.

Ñ o n ob f t a te t i amíquod teheámuto í l endé re in imicb figna a m b n s . & b c n c u d l c n n ^ ¡uxta illud-.Senefaciíemsi qu i oderum vos .nz tu refpondctuf .hbc pertinere ad per-f c d i o n e m chantans i nóh ad neceffitatcm f t i é Z p i .

propterea tencraufexh ibere in imico fígna,^ Béhéfi-

l:6

5?;

31

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

i % C o i i t r ó i i e r E f o r e n f i u m i u d i c i o r u m

d a c l i led ion is i n c o m m u n i , v t in orat ione p m Popu lo , & i n i i s , quae ad plures fe habcre f o l e n t , fecus in f ignis par t icu lanbus, velac fa lu ía re in im icum , & curo i i o l p i -t i o recipere , vel cibare , haec en im in imic is exhibcre

^ j " non e í lde neccffitate fa iut is jn i í i in cafu néceííitatis» vel ad v i t andamfGanda lum jve l ra t i one iu f t i t i x / v i i n r e r p a -t rcm3& fiHum: fie ex D . T b o m . i w / w w w j . z . i . f . 2 . 5 . ^ . 9 .

chré Mo l feC d¿rat t . 11 .cap.6.»um.$i.5 5.peibellé et iam ¥ i \ h i cMoco . t r aM. t i .cap- i .mm. (8.19. vb i hoc admiteic, d u m m o d o od ium in te rnum deponatur. Bené et iam L a y m . ¿ / í ¿ . i . ^ - 5 ^ i c ' 4 - " » < W 3 ' 2 - v b i declarar, quse fmc í igna c o m m u n i a , & q n x pamcular ia . Bonac.^ . d i f p . ^

p . ^ n u m . i . G v & £ d . c a p . j i . m m ^ . D m y . m r . p . i . t r a 3 . i j . r e f o l . 6 i .

Néc obftac haje p rocederé , & obfemar i p o l k erga in i ro icum fQimal i ter )& qui non ccííat ab in im ic i t i a , fe-cus vero eífe i n in im ico pecnitente , veniara pétente. Se patato i n ómnibus fatisfacere , & exoptantc a m i -

| g curo fieri j huic enim etiam fpecialia amoris fígna exh i -benda funt ,Sí pax i n feript is concedenda, ex D > T h o m . í» ¿ . f e m . d i f i ^ o c j m f t . i . a r t . i . Beia d. c ^ i o . C o n r a d . d . quaf i . i j i j . verf . refpondetur. v b i i n terrainis l u -qu i tu r .

N a m refpondetur prasdiita procederé et iam in i n i m i ­co veniara petente ,& fatisfaélionem arb i t r io bon i v i r i ©fferénte5quia non tcnemur acceptate quarocumque fa-t i s fad ionem , fed depof i to od io , pol íunms poftulare eam,qua2 legibus conced i tu r , c t iamf i fit v l t i m i fnpp l i -c í ) , praua ceííante in tent ionc5& íic non tenemur r em i t -

17 tere aél ionem in iu r ia rum , ve l pacem faceré in feriptis i n im i co et iam veniaro p e t e n t i , 6¿ fatisfaétionem of fe-rent i ,&: in his terminís loquuntur Ñauar» hb . i , d , con f , i . de accaf.Sc d . conf.$,de pcemtem-vhi loqni tur de i n im ico , q u i i n die Pafchae cum o m n i fubmif f ione, & humi l i ta te ventara pe tebat , & erat para tusomnem poenitent iam fubire : fie etiam G i a l O . e. 7 2 . «««?. 4 . vb i l oquku r

Q de in imic is ven iam pe ten t ibüs , & veraciteí paratis ' emendare.Bonacin. d .pu»f t .$ . n$m.$. verj.hinc fequintr ,

v b i l o q u i t o r de in im ico veniam pétente j & fatisfaGlio^ • nem offerente. Caft r . Pahusd.d i fp . 1 .p.$>. mm.S.y. vb i

l oqu i tu r de in im ico veniam pétente , & fe ofference pro debita íá t i s fa& ione; apud quos alius videre l i ceb i t , & eiufdem fententiaj funt o rones , qui Nauar rum fe-quuncur.

An imadner tcndum tamen e f t , perfuadendum poeni-tent ibi íS' íFeri f is,vt pacem faciant immic is veniam pc~ tcn t ibus , et iam in fer ipt is, ob lata fat is f - id ione, & def i -

I cf ftant profequi ac iones in iu r ia rum, quia di f f ic i le eft ha -bere redara in ten t ioncm , & non od io , fed zelo iuíliciae v i n d i d a m poftulare , & ideo confeifar i j debent exami ­nare quo i l l i animo id faciant, nec i líos abíoluere, fi i n -ueniantur prauam in tcn t ionem habere.Bcne verum ef t , quod motus od i j in parte fenf i t iua fine confenfu v o l u n -tads non impedi t abfolut ionera : fie pulchré Regina ld ,

4 ° d.l ih l y .num. i t j ^ z o z x . d . c e n f . ] . ».<;. de p a m t . L z y m d . traEl.$¿.^/ftíb m m . 3 .ve r fquamv is^b i t radi t paucos r e -q u i d , qui \ \ xc fincero animo t raf tant .Bonac.af .^wí?. j . num.^.verf.hmc feqMiturJnJi f i .Tt iúknch. d d u b ^ M . 14.»« / « . M o l f e f . d . t r a B . u .c .ó . num. ' 6 , vb i tamen fub iung i t , quod fi pernicens diccrec fe i d facere,rioH l iuore v i n d i -fts, fed zelo i u f t i t i s , potef ts& deber abfolui jquia DcuS

^ re l iqu i t modum puniendi prauos homines; debet en im

4 confeíTarius poenitcnti credere fe habere bonam i n t e n -t i onem,& ei potef t dicere : D e ore t m te iudicoiSc in hac nu te r i a v idcIoan.Sanch. d.d' t fp.t , w . i i . q u i te l iberabic a mul t is fcrupul is ,& probat mu l t a v ider ia l iqu ibus pec-cata^quíenonfunr .

H o c autem apud ofnnes pro indub i ta to v idetur a d -raitn>os n o tencr i ad fignapatticulaíia amoris pro i n i -m i c o / e d ad fo lum rancoré d í m i r c t n d u m ^ veniam n o n p e t a t e e vel i t fuíf icienter fatisfacere. Ñ a u a r á , cap. 14 .

tittm.y, & m m . 15. verf. máxime quando, Beia di t to toco. Bonae.íal w . j . f i cu t ctiá quando offenfor cíTct h o m o p e f -fímas naturae,8c valde infolensJ& atruetus facinora c o m -mi t te re , qu i magis pun i t ione, quám indu lgcnt ia egeat, 4 ^ de quo oftenfus t i m e a t , ne ad nouas iniurias procedat, ve! quietem eius perturbet j & l icét veniara pe ta t , id t a ­men faciat po t i us , v t fe át carcere, vel á bando l iberare po f f i r ,quam v t quieté viuere vel i t , tune en im zelo i u -fticix, & i l l ius cmendat ion i expedir ei denegare pacem in fer ipt is, v t iuft i t ia: r igo rem in cum feueriüs Index ex- 45

^plere p o f l í t , hoc modo en im l icet in i ro icum v i t i o fum odiíTejnon refpedunaturacfcd v i t i j , v t ex D T h o m . z . z . ^«<!e/?.34 ^ r / i j . d i x í t i n ve i^ is diólus C o u z á . d . q m f i a y j . ^ e r f l i autem offenfor,&c verf. i temm replico.V'úiuc.d.trafí, í ^ . c a p . i . m m . x ^ i n p n . v b i quod hoc al iquando expe-dit jal ioquinRefp.eíTet plena peruerfis homin ibus .Caf t r . P Ú A U s J . t r a f t . ó J i f p . i . p . ú . n t i ^ . v e r f M d e f&pe ; tune en im cum.Propheta in P f a l . 10 j . poteft d i c i : Def ic tam peccatores a térra i f ia /v t non(int.h^yva.d.l ib. z.tra£l.$ .c.4, num. i ,

Con fu l end i i g i t u r fun t o f f e n í i , & hor tand! ,vr pacem . ét iam in feriptis fac ian t , ,& iniurias rem i t t an t ,& : i n fo ro pecnitcnt ial i tenentur reroittere o d i u m , & rancorem3& exhibere fígna communia a m o r i s , fed i n fo ro externo cer tum cft ,quod ludek. feu Off ic ial is non poteft cogeré queroquam,vt i n iu r i am r e m i t t a t , & pacem fac ia t ;& ideo ^ ludex debet fuaderc , non cogeré fubd i t os , v t pacem fac ian t , l icét Princeps i d al iquando petíicere valeat ex iufta caufa ob quictem-Reip. ex Ba ld . in i- i .%.c}HÍes,nH-m r . t . f . de off.Pfafeft, f r b . M a r f i l , conf.9%. mmer 6.%i Vu lpc l . i n t ra í l . depac .qmf i . j .Chx .^ . f ín .qu^ f i ^Z . « . 4 1 . v b i Baiard.ff«»í.7 j,late.Farin.^wtfj?. 107« num. i .v fque ad m m . i O ' v h i vide Guazz in . /« t ra f l .depace,p . 1. q m f l . j . num. 1. 4 . 8 . 9 . qu i alios a l l cgan t : non fint ergo fáciles Confef tar i j iad denegandam abfolut ionera in iu r iam pa í -fís fidepofuerint od i um, & rancorcra, iuxta tradita per ^ Ca ie tan . i . i .g i ZJ.^Í.SÍC). t ^ m z t , d e c o f i f . i . n . ^ . d e p m i t . & refniJf.Sc d.e.x^ .n. t^ .

Siquidem in iur iam patTus habbt communem o p i n i o -nem D D . pro fuo f e n f u , v t n o n tcneatur , n i f i ad rem i t -tendura od ium,¿crancorem : fed dato e t ianuquod n o a elfet communis j fa l tem eft probabi l is , & propterca poe-nitens .eft abfoluendus , eíiacnfí op in io confeftari j fíe probab i l io r , & i l l a , q u a m fequi tur p jsn i tens, fit minüs probabi l is , & i n damnum te r t i j j v t per Greg , Sayr. in $ i Ctatt.Regia,l ih.\.c <).n. 1 3 . / f ^ . a d r e m vide Pafqual ig . decif.mor.t6.nUm.il í& deci f .^ i .nt imS. vb i p lur imoscon^-ger i t , & fí confeirarius fequens op in ionem p r o b a b i l i o -rem denegar abfo lu t ionem pceuitent i fequent* o p i n i o ­nem probabi lera , peccat mor ta l i ter . Suarea de pcenit. difp.$ i . f e ü ^ . q u e m fequitur P .Marce l l .Mega l . /» . i . í »^ . 47 Peregr . / í¿ . i .c . } .«««í , i .& num.7.Sayt.diBoloco, Sánchez in Decalog. l i b . t . c . ^ , m m . i y . adeó , v t et iam tempore 4S raortis l iceat fsqui op in ionem minus p robab i l cm r e l i d a p robab i l ío r i . l oan . Sánchez i n fele'ft. difp4 de Sacram. d i fp. iy .num.B.ht 'e Pafquaüg. d e c i f . m o r . t j . n u m . i . i . & pertotam. E rgo non eft deneganda abfo lut io m o r i b u n -do ,qu i dirai í íb od io , & rancore non vu l t faceré pacem in fer ipt is, ve i reroit tere a& ionem in iu r ia rum.

C A P V T C C X X V .

E P I T O M E .

l u f p a c r o n a t u s g e n t i l i t i u m t r a n í í t í n m o n a f t e -

r i u m d u r a n t e v i t a m o n a c h i / e c i i n o D a c h u s

p r x f e n t a r e n o n p o t e f t , q u i a i d f p e d a c a d

í u p é r i o r e m c u m C a p i t u i í c o n f e n f u .

S V M

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Líber I I I . Cap. C C X X V . S V M M A R I V M .

i patrón» ext inUo»iu fpat romtus tranf i t ad proximio-rem.

, i Primegenito t x t i n í l o , infpatroMtHS tranf i t ad fecmdo-vemtwm,

3 Ab i tas , & Superior m n potefi pr&fetmre fint eenfenfa Capi tu l i .

4 JufpatronatHs t ranf i t i n Monaf teñum experfona m o m -cbiyad quem fpef ta t .

• j Monacht í í religioais capacü retinet tura f m t a t i s j a n g u i -n is>& cognationis.

6 Monaf ie r ium fuccedit etiam in fidekommijfts, & bonis prohibítis alienari durante y i t a monachi > ctti com-petit.

7 Monaf ie r ium fuccedit etiam in maloratu , durante v i t a monachi,

8 lufpatronatus monachi t ranf i t in Monaf ier ium , durante v i ta ipfins.

$ lufpatronatus fami l ia re ext in f t» monacho reuert i tur ad f a m i l i a m .

l o l u f p o i r m a t u s hareditarium tranf i t in Monaf ier ium ir~ reuocabU'tttr,ficat in extraneum.

11 Monachtts transfert iufpatronatus i n Mona f ie r ium, etiam inpraindicium fucceffemm.

12 Iufpatronatus guando non tranfeat in Monaf ier ium. 15 Iufpatronatus non tranf i t in Monaf ier ium incapaxfac-

ceffionis, \ i + N o n t t i u s re t i na iufpatronaíus,&iutprafentandi , 15 Monaf ier ia fuccefftoms incapacia , f u n t Capuccini, &

Minores de Ob feruantia. 1(5 Capuccini,& M ino res fhn t incapaces fucceffionis. 17 M i n o r e s de Obferuantia non pojfunt i t k heredes i n f i i -

taiyVt hareditas vendatur & eü d iñ r ihuatur . 18 Mmores de Obferuantia f t m t capacss legatorum. 1 j) Societatis lefu domus p ro feJ fa }& D i f ca l cem Carme­

l i ta f un t incapaces fucceffionis. Í O Móntales S.Clara, & cmvfcumejue Ordin is f un t capa­

ces fucceffionis & banirrum ftabiltum. a 1 Móntales S. C l a r a , & al ia pojfunt habere annms red-

di tus, 2 Í Regulares omnes,exceptis Capucemis, & M¡n t r i bus de

Obferuantia pojfunt habere honaj tab i l ia i n corn-Tnuni,

i 5 Mendicantes regulares qui poffint capsre ex tefiamen­to vel ab intefiato.

Z4 Monachus non potefi prafemare 3,fed fuperior cum Ca­p i t u l i con fenfu.

%$ Prafentatio ¿ibbatis fine confenfú Capi tu l i efi ipfo t u ­re m l l a .

í 6 Pralatus quapdo poffit prafentare fine confenfú Capi ­t u l i .

x j Bona fides excufat , ne quis a m i t t a t , not? v t aequi-ra t .

a8 Confenfus requif imspotefi pr&fiar i etiam pof i af tum. 29 Rat i fcat io aquiparat%r mandato. 30 Cqnfenfas non prafumitur. > 3 1 Conuerfi & Nou i t i j non habent vocem in Capitulo. 3 z Fraires tert i j Ordinis habent propriumi & pojfunt p r a -

fentare. 33 Prafentareanpoffit Pr&latus fine confilio monachi >CH-

ius efi iuí fatronatus. 34 Monachus non habet velle,nec m i h . 3 <• Monachus non potefi egredi Monaf ie r ium fine licentia

fuperieris. 36 Monachus an pojfit prafentareprocuratorio nomine, 37 M u l t a f a f t a teñera quafacienda prohiberentur, 38 M a n d a n t i & non exeqnenti aftus at tr ibuí tur. 39 lufpatronatus quando tranfeat in Mor ja f ie r i tm. 40 íufpatroaatuj annexum alicti i rei an tranfeat in mo -

nafieriurn.

23 Ne fcribam vanum^nc pia Vírgo mañiim.

VSque de anno IÓOÍ , fub die t ^ F e b r . D . l o a n . M a -ria Bararotius Regienfis fandai i i t vnum f lmp lex

beneficium.fub vocabulo S .Ma i i s Angdo ru i t i . i c f en i a -to iu tepatronatu eius filio , dtu\uue eius v i ta , & ipfo h io r tuo pro ma ion nacu ex dcfcendemibus mafculis i p -fius , Sí null is extantibus mafculis p roma io r i riatu ex x defcendentibus A n t o n i j M a r i s , & Bernardim eius f ra -t m m > & m o m i o R. D . N i co lao Bauatocio v l t i m o R e ­d o r e d i í t i Bencíici j Fr. Auguíbnus Baratotius ord in is S. Auguf t in i íblus ex defcendentibus mafculis d i f t o -r u m f ra t rum fundator is , ftante defe&a l ines eius , cre-d id i t ad ip fum fpedare ius praefentandi, & propterea Pr io r Monaf ter i j Sand i Angu í l i n i príetcntauit M . R . D . Canon icum Z a n e l e m m i filium D . Eqfi i t is A l b e r t i , & praetendentibus f a m i n i s de Baratotiis p ra fen ta re , <\nx* r i tur ,qu¡d de iure fie rc fpondendum.

Ec fané pr ima facic videbatur d icendum , M o n a í l e -r i u m pra:di£tum nu l l um ius habere, quia non veríarauc in patronatu certas rci,velut Caf t ro annexum, quod íb-let t ran f i recum re ipfa, fed in iurepatronatus perfonal i , qu i extinóta per fona, cuins induí ldam elegir fundator» ccíratJ& t ranf i t ad a l ium defeendentem, vel col latera-lem,ex t in¿to en im natural i rer , vel c iu i l i ter pa t rono, ex t ingu i tur ius prseíéntandi, & traníí t i n n o m i n a t u m v e r é , non per fidionem, íícut eft monaf te r ium; ita t e ­ner Bel lam. c e » / 3 3 . quem fequitur Tiraq4 deprimog. quafi . ío . aíTerens > per monachat ionem , iufpatronatus tranííre ¡n fecundogeni tum , & fie in fucceirorem , & cum eo concordar l o a n . A ioy f . R ice, in p rax . fo r . Eccl, 1 p . i . recol . íoZ.num. 7. v b i qux f t ionem examinat % Se i ta conc iud i t ,

Deinde dato e t i am, quod d i d u m iufpatronatus t r a n -filfet ad Monafl:crium>adhuc dicendum v i de tu r , p i x f cn -t a t i oncmfu iáe nuUam,&: i n i i a l i dam,vc i fadam á Pr io -re fine coní i l ioJ& confenfú fui Capi tuÍ ! ,vtruraque enim requi r i tur ad validandara pr^ fenra t ionem, per tex tum i/z c m u i t , & c. quanto-t&c c. ea nofcimr de his) qu¡e fiunt a T r d a t . f i n e cottf Capitul i* vb i D D , t radunt nu i l am eíle pfaefentationera Snperioris alicer f a d a m .

Sed nih i lora inas cenfui pr^ fenta t ionem eíTe validara», & fuf t inendam ; fiquidera monachus per profc f f ioném in rel igione capaci transfert omnia iura fuá in M o n a -fterium , & qu idqu id acquir i t fiue tempore ingredus , íiue p o f t , raouaftetio acqu i r i t ,& monaftet ium,median- ' te perfona M o n a c h i , fuccefl lones eius, &: aequificiones capere potef t , ad texrum in capí inprafent ia , de probat. cap ad M m a f i e r i u m i de ftat.M' nach. & in cap.quod Dei ^ íimorem eod. y i u t h . ingrejft>vbi D D , C, de facref. Eccl. §c in §. i l lnd in t A u t h . de Motiach. late Pofthius eonfi l .11. »«»3ír.3o. 3 i . latc Sánchez moral, l i b . j . cap . i i . numer.4^ M o l i n . de pr imog. H i f p . l ib , 1. cap. 13. numer, 72. Ricc^ in p rax par t , z.refot.114..in pr ive. B is ra t .^ t - i /394.num. 2. & decif. j3 j . num.6 . PeUiz2ai.¿« Mmua l . -Regu l , t r a f t . } ,

E t e n i m Monachus , Si regularis quicunque ptofcíTus in Re l ig ione capaci bono rum i m m o b ü i u m , Se roobi-l i um in c o m m u n i , retinet iura fui tat is , & agnat ionis, * & pr ior i tatem gradus i n p rox im i ta te , adeo v t t ranímic-tat i n Mona f te r i um iura fuitat is , ficut transfeiret ad alios heredes, Se omnes qualirates , & prsrogat iuas fi-l i o r u m , & cognar¡onis5ac fanguin is , v t probat textus i n l.fin.$.hoc atttem, v b i g\ . inverb.parentum¡ Bald. ««^ .4 , Se communi rc r DD.C.de E p i f c . & C l e r . Ba ld . in auth. í qua mulier,numer.lo.vhx et iam Bart.«Kw.5. C. defacr'of. E c d e f idem Bald. in l . fub conditione , vb i e t iam A r l e ! C a í l r . & A lexand . f . de liber. & pofihum. & in cap. cum in magf i rurn , « « ^ . 3 . de eleSí. iar¿ Lap . a lbg. 101* vb i cieganter T i r a q . de retraEl, Ugn. % . i . g l % . m m . i s * Se i n l . fi v n q m r n , in verb. fufeepi , num. 4 1 . C. dereuo-

eandt Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

2 4 C o n t r o u e r f f o r e n f i u m i u d i c i o r u m

cand. donat. & in traU.de nobilit. cap. 6. »urn.$c.tk c . i6 . num.vl t M o l ü i . ¿ c . i J . « 7 5 . 7 4 . 7 ^ ^ 3 ^ 1 0 . ^ conieB.vh. m i . I 0 i . % . t i t . i i . « a j . p u l c h r e S a h c h t z ^ Ú . ¡ M -t r a d i t , qnod o m n f s D D . hoc tenent , neraine conrrad i -cen te : bene et iam Peil izzar. in JManml.Regular. t o m . i .

Ecproptcrea Monaf ter imn ex peifona Monach i po -teft fuccedcre ct iam i n bonis fideicommilío fubieólis, & al ienari pcohib i t is , & in feudo, cni non fu annexa iur i f-di f t io5franco, & Hbero , durante taraen vi ta natnral i i p -fius.quia eodefana:o,bona redeunt ad proximiores , 6c

6 legít imos ruceeíTores, Cyn.»« ^ u t b . i n g r e f , v b i Sa!yc. m m . 1 o, iaf. m m . 47 . & coramuniter D D . C. defacrof. Ecc l . A b b . <« c. i»prafent ia. «.64. v b i Bero. num. 84.de f robat . l&úá. in c q u a m Ecclefiarum, a.y.de corjft i t .Chv. ^.fettdum,qu(iift,j%.verf.qm tamen opinio. Capyc . dec.t o. WHW. io.Mo!inJ.c^.i3.«.7^.77-78. l a t é C a r o l . de T a ­pia»» d .Auth . ingre j f i , c . i ^ . n . ^g . Vtx tg t .de j idekom, art . i 8 t « , 8 1 .vbi quod durante v i ta monach i nemo diferepar. Hondcd. fo»/ .6 i .« . i5 ¡ . & f eqqM. i .Kh r i 'm . l anxon f . 170 . n.6. Mz(kú\].decif.65,n.$.\hi aliosallcgac.

Et bocadeó verum c í i , v t Mona f te r ium ex perfona y monach i fuccedat et iam in maioratu durante v i ta na tu -

rali5íi non habeac annexam iu r i í d id ionem & fit con f t i -tutus ex bonis patr imonial ibus , & non ref i í lat voluntas

S fundator is , quia híc agitur de fola bono rum pat r i rao-n ia l ium ruccelIíone,& propterea Maioratus t raní i t et iam in M o n a c h u m , feu monaf ter ium ad v í tam ipf ins ; fie M o l i n . d.c.$$.n.9$. G a m m a ^ Í - . « . i .3 .4 . Peregr. coff/I ^ j . n - ^ . v e l . i . Ca ld , de mmin . emph. q. 6. «.14. late Sán­chez mor. l ib. j .cap. i^.nHfn. 16. vb i inu l tos alios al legat, & C a r o l . de Tapia i n d. j i u th . ing re j f i , vs tb . fua , cap-1 6. n.y.C.defacrof.Ecclef. Ma f t r í l l . dec. 1 5 j.w.Zf. Ca f t i l . l ih . ^.eontrou.cap. ü . tmrh.s j . h t z z z n . qq . regHl .pm. t ,c . \ 9.

Ideó non eft m i r u m , fi ct iam iufpatronatuSjqnod iure fíngulari, feu perfonali compet i t monacho ante raona-chatura j fiuc quia í í t maior natu , fiue pr imogeni tus, fíue hxres j póf t profeí f ionem tranfcat i n monafter ium durante v i ta ip f ius ,g l . in c. beneficium^verb.conferendftmt inadd.vb i Ioann.And.de Domin ic . mim.6. Franc. «»«9.3. de Regular, in 6. pu lchré Larabcr t . in t r a í l . de iurepatr. l ib .z .par t . 1. ¡¡¡uitfí, z . a r t . 1 i . m t n . zo. A d d . ad G a m m . decif. 6 . m m . 1 . Manuel qq. regul . tm.z quaft. i n . art . z. pu lchré Sánchez .wor .Z / ^^ . c^ . i 4 .» . z .é .V iu ian . í»?? ' ^ .

9 de iurepatr .p. i . líb.4 c.i.n.6$ . ¿ i . v h i quod iufpatronatus gen t i l i t i um , &: fami l iare, feu perfonale,cxtin6l:o m o n a ­cho ex t ingu i tu r , & t ranf i t ad al ium fucceí íorem: fie ctiam Lezzm.qq.regp. i .cap. 11.«, 11 .

Bené verom e f t , quod fiiufpatronatuseííet hasredi-ta r ium, tune l ibere t ranf i ret ad monaf ter ium, & apud i j -

30 lud remaneret et iam poft mor tem monach i , quia t ranf i t cum vniuerf i tate b o n o r u m ad quemcumque tranfeunt bona,e t iamf i fít extraneus. G lo f ia in l .J iope-r a r u m j n veri?, dandam ¡ j f . de oper. l i ben . Se g l . i n Clem. fin. verb. haredes , de mrepatr . laCin l.venia , num. 2. v b i ct iam Dec. num. i . C. de i n i m voc. Coazt . re fo l . libro 2. ÍÍÍ/Í.I8.««/». 6. Lamber t . de iüreputr.p.z. Ub. i . q u a f t . z . w t . 1. numero 15. í kmmero z i . Mo l in .de Primog. H i f p , i i b . i . cap. 23. numero 7. Sánchez, d. cap, 14. numero 2. ^ .y íontx .decommm.v l t . vol .cap.n.mmero 154. & fecjq. V i a h n . d . cap. 2. m m . 6 j . vb i bené loqu i tur in m o n a ­cho f a d o ob profeí f ionem, vt iufpatronatus i l l ius t r an í l cat ad monaf tenum et iam in príeiudicium leg i t imorum iuccef lorum. Lezzan. i i . f . n . h . i i . V í u i a n . d.cap.z. n.6^. v b i quod fi monachus m o r i a t u r , monaf ter ium ftabic loco h a r e d i s , & habebi t iufpatronatus : fed i n cafu

í i n o f t r o , cum iufpatronatus fít gen t i l i t i um , íatis e r i t , f i durante v i ta monach i remanear penes monaf tenum, ad cradita per Sánchez d.c.i^.numero 6.Viaian.d.c.2..nume­ro 64.

.Exprsd id is fa t i scon f tac svcra non eílc t rad i ta per

Be l lam.co»/^ Tiraq.íJ?eiur.primog.ej.$.n. 1 i .diccntcs iufpatronatus pert inens ad p r imogen i tum t ran íucad

fecundogeni tum , fí i l lc profef f ionem i n re l ig ione emit tat i quia hoc erat melius probandum , fíqnidem verius eft tranfire in monaf ter ium duranre vita mona­ch i , n i f i ex fundator is d i fpof i t ionc non poffet t ranf i re i n monafter ium , vel efiet annexum m a í o r a t u i , cuins natura crat vel rat ione iuri fdiét ionis vel al io refpcótu, nepol fe t ad monaf tenam t ranf i re , vel p roced i t i n m o - 11 nafterio incapaci bono rum et iam in c o m m u n i , vt ex ómnibus D D . fupraal legat is probatur , & ¡ n f p e c i e ex Manue l , qq. regul. tom. z. qmfiione i z i . ar t . 1, pulchré Sánchez K!or./»^.7.<;. i ^ . n u m . 3. v b i vide , & propterea R ice , n o n fecit bené fequendo Bel lam. & T i f a q . & oportebat eum rcfpondere argument is po ; i l i n m i n cont rar ium adduótis , quae conuincunr aduerfarios de mendacio.

Er f i né opor tc t praedida intel l igere de monaf ter io incapaci omn ino bono rum et iam in commun i , tune enim iufpatronatus n o n t r a o f i t i n monafter ium , f ed fa -étaprofeíf ione m o n a c h i , pertinee ad al ium vocatum & leg i t imum fucceííorem, Manue l , d.q.xtz ^ f . 2. Sane hez 11 d c . i^ .nnm.$. LczzznJ . cap . i 1. m m . i 1 .Vd l i zzz r .d . c.4.

Bené verum eft ^quod fi monachus adhuc cffet N o -ui t ius nonemi i rap ro fc f f i one , fiue monaf te r ium í í t ca-p a x , fiue non , tune adhuc retineret iufpatronatus , fi-cut esetera bona , & poíTet ipfe pra:fentare et iam fine 14 confenfu Superioris , quia quoad bona adhuc cen-íctoc ficut laicus , g l . i n d . c . beneficium , ve rb . conferen-d n m , in fin. de regular, i n 6. Syluefter i n verb. r e l i -gio <¡. quaftmie n . Sánchez d.c. i^ . . m m . 14.12. Lczzan . d . c . j i . n . i i .

Monaf ter ia autem fucceffionis incapacia fun t re l i g io Capucc inorum , & M i n o r u m de Obferuant ia , h i enim 15 c t iam i n commun i funt incapaces , per tex tum in Clem. exiui t , §. cum e n m i de verb.Jtgnif.Conc. Túd.feJf.z$,c.$. de Regular. Cord . í« regula S. Franc. c.6 q. 1 \ .pmEi . \ .Vv . Emanuc l tom.z. q.78. ar t . 2 .Ro ta apud Tambur . de tur. Ahba t ¡ j f .&mon ia l d e c i f . i z i . n u m . 4. 2 . p u l c h r é , & late Sánchez «o r . / 7 .2 . / ^ . 7 . c. 15. num. i . $. v b i p r o b a r , hos Minores de Ob fe ruan t i a , & Capuccinos eííe incapaces fueccífionis hereditarias, fiue ex re f tamen to , fineab in*1 t e f t a t o , et iam per fidcicommiírum vniuerfale , & benc ^ fequitur Ba rbo f adConc .T r id .d . fejf. 25. c . ^ . m m . 2. 3. v b i quod nec i ta pof lunt hasredes i n f t i t u i , v t haredicas . vendatur, & pret ium conuer tatur in v fumi l lo rura necef-f a r i u m i 'haec enim in f t i t u t io eft i nua l i da , e t iamf i eo- 17 rum Ecclefía fui í fet harres in f t i tu ta : ad rem Lezzan . qq regul.p.z.c.ic). m m . 1, non tamen eis proh ibetur re-cipere legara ,namque legarorum funt capaces , fiuein 1 ^ c o m m u n i , fiue in part ieular i , ad tex tum i n c . e x ü t , §.ad h&Ctdeverb.figtidn 6 . Sánchez d . I tb .y . c.zG.nume-re 9.10.

S imi l i ter funt incapaces fuccefl ionis haerediraría? rc -l i g i o f i domus profelía: Societatis lefn , n o n tamen C o l -legia eorum ,hcuc etiam incapaces lun t et iam in c o m ­m u n i FratresDifcalceat i Carmel i rasHifpaniaf , vr apud Lezzan . qq,reg.p.z.c.x9.numero 1. 8c Sánchez .mor. p. 2-lib.G. c iS .n .M .Ba rbo f .W Conc.Trid.fejf.z 5 . d e 3 ».8.qui dúo v l t i m i loquuntur fo lum de domo profelfa Societa­tis le f i i .

An imaduer tcndu eft ;quod l icet Fratresde Ob fe ruan ­t ia Minores fint incapaces fuceeflíonis haTeditaria?,non tamen moniales S.Qlar^Jlicét ciufdem fint ord in is , funt ineapaces,non ob f tan teearumRegu la tam pn'ma5quam íecunda,ftante Conc .Tr iden t inOjquod ómnibus mon ia -l ibus pc rmi t t i t habere bona i n communi;(a;pe enim re -fo lu tum fu i t áS .Co í ig r .Conc i l i j , omnes moniales poffe i n communipo í l íderebona ftabilia,5¿ d fe capaces lega- ^ t o r u m , ¿5c fuccef l ionum:f ic ex U k ^ n á i n manual.Frdat. tit.defaer.mom(il.qu£ft.9.*rt.$.m Conc.&cEmAn. Roder .

qq reg.

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

L i b e r l I I . C a p . C C X X V . 2 5 qq.rtg tom*5. 2,9. á r t i x4 . '&Híer. Roderfoi ríg.»' -yo/.i i o .n. 15. Sell. in fe leEl ,Camvic.c. i6 . «. j.vbi refere ica decifum á S. Gongr. Epifcop. in 'Parmenf. 16, /<ín». 15 9 6 . & ica etiam fuitíc decifLim in monialibus S. Clá-rae refere Arraciidar. i n dddit . ad r tcovi l . legüm N a -m f r & , f o l 1$% m m ^ . ñ c docet etiam T '¿mhm\n.de tur. j ibhat i j f . & moriiah dtJp.S.q.f. n u r / ^ i . i . Barbof.w Conti T r i d . f e j f . ^ . c. j , » á. de Regularthm , late , & pulchié Sánchez rnor. l tb. j . c. 1 x. n . i .ver j i cs terh in abfque dnh'm vbi multa allegar etiam pro monialibus S» CÍarae pri-

2,1 m x regula, vt fine capaces in coñVrauni, & in parricu-laii cum licentia Supetiorum ; etenim etiam nvoniales S.Claríe prima: regalas; polínnt haberc prouentus, & redditus annuos pro fnis neccí$tatibii3 , & piis caufis» ad indar aliarum monialium de licentia fuperiórisiTam-burin. d . q . j . n . i . i n f i n . vbi alies allegac,

Similiter omnes alij regulares fuñe capáces ílicccr-fionis h«reditarix,& poírunt in commnni poílidere ftá-

i i bilia , etiamíí fine de ordine Mendicantiura , quia Con-

nen teno í i prarfumitur, ex t a m b e t r . A W M i r h . i ^ I 6

Anunadiieitcndnm eft otem . quod in pra-ílandó uiufmodi conrcnlu .non n bent Vdeum comierfí , qui

laici folent appcilari , ñeque Nouicii non proftíTi, fed illi, qLiiproftfioncm cmiíeriint,, ,ad quosfo- ' 'Ú

los etiam fpedat ius práfentandi, vt per Abb. in c. i . i n fin, defroCUr. quem fequitur Viuianus de iurepatron, p.tJíh.'$.cap.$\ w.zS.ig.vbi etiíy-n dicit idem procederé in monialibus t qua? in pr«miílís dixiiiiiís de regülari-bn§, procedant etiam in monialibus,

Diuerfiim eft in íílis Fratribus laicisTertij Ordinís t. Francifqi de Pcenitentia, iqui non fuht proprie religiofi; fí cnim habeant iurpatronatus , péíTunt prsfentare abf- ? * que coníenfu Snperioris jquia babent propr¡nm,& fibi acquirere políunt : fie Larabertina de iftrep. l i k z . p . 1) f . z . p n n c . a r h i l ú . z é . Verf.vnde dícuht.

Sicuc etiam notandnrn eft, quod licet Prxlatus poílíc prsfentare cum confenfu Capituli irrequifito etiam \U

cilium Tridentinum Jejf. iá,. c. de 'Regular, id omni- lo monacho ,cuins pcríbna raediance iufpatron ius eft busconcedit, exceptis Gapuccinis, Se Minoribns de tranflatum in Monafterium , tamen fecundüm decen-Obferuantiaj ideó quicunque non fnnt Gapuccini, & Minores de ObCeruanciá , poíTnnt frui bonis ílabilibus, & fuccedereex teftamenro , vel íib inteílaro , ad rera Burfat. conf.6o.n. l i . hb, 1. Honá tá .con f i 6 o . n.$.ú- & conf.6x.H.t.S<.conf.j^.n.^dtb.L ^ t \ \ \ i z r . i n Mahual .Reg. tom.\. tra£i. i ,C.y>n.\ íi, Caualc. decif. i .n y i • & dectf.1%. n .$ i .p .$ . Sánchez d. l ' tb.7.c. i í . n. í . ad f i n .Lczza i i . d . c .

tj I9.«.i.& ideo erunr etiam capadaiufpatronatuSj&fuc-ccííionis illius : ita Lezzan. ¿. ¿ ü n . vbialios allegar. ,

Bené verátli eft,qiiá!Ído iurpatronatus fpeftacad mo­nafterium, fine ad collegium,tunc monachus,ex cuins pcríonaillud tranflatum eft in religioncm , non poterit prasfenrare, quia non habet nec veíle,nec nollé I hec

4 4 etiam folus Hiperior prasfentare poterit, quia requiritiit confenfas Gapituli.feu maioris, & íánioris partis, aliás prxfentatio eft nulla, ex d. c. nouit, c- qmnto , 8¿c. mfe i -tur , vbi DD. de his y^ui&fiunt a P r d , ftmconfenf. Capi i . late Lámbete de i t t r epa t rd i b . t . p . i . q . i . p r i nc .a r iA tn . t o . & art. 1 z. íé.j.pulchré Sánchez m o r p . i J i h j . c i q , n.f. 8. vbi aiios congerie t ' h probar praefentationem aliter fadam elTe ipfo iurc nullam;fic etiam Seraph. eí-ü j iS. ». 1 . & decif. 1361 . w.4. Viuian. de iurepatr .p. 2- l ib. 5.

J •«•i3'M Lezzan.^. regpar .x :q . \ 1 .«.1 4.Nifi Piícla-^6 tUS haberet confuetudinem , vel priuilegium , ve foíus

pesfentare polfec, quia tune prxfentatio valeret fine eonfcníucápituli , d e. nofcttur , 6¿ Lamberti d. art . 1 ».7.Lezzan. d. e j . i t «. 14.Sánchez ¿f^.w^.alias in-

x j ualida eft eciamfieirct fa£ta bona fidcjquia bona lides exeinaetahcum, vt quis non amittat, nonvt quisae-quirat. Seraph, d. decif. 1 jéÍ.H.$.

Sed hoc non obftat in cafu noftro , quia cápiínlnni rarificauit prasfentationcit» fadam a fuo Priori,&: con-fenftim pi'aíftitit in termino ad prxfentahdum conceffos & proptereá validata eft pra'fcntatioá Superiorc fadta fine confenfu Capituli , quia quando confenfus dc-bet pnfeftari non vt anthoritas, vel vt folemnicas, fed ve ¡íimpíex confenfus » tune licet adus fit nullus ab initío

x% obdefe tiim confenfus aiicuius , qoandocunque illud incerueniat,feíTípcrcotíualidatut aófcns ? ve ptobaturíw cdp»cont ingi t , deiranfaBion. cap. z. de his , qu<z fiunt a Praldt . capit.circa,de iurepatr. Se in I fi c¡uü mihi,§. iujf th f f . de dcqmr h&r. l . l i ce t , vbi DD. communiter, deindic. Bald. confi z 8 i . i n f i n , l ib . 1. pulchré Caftr. edi f . .4.06. nnm. 5 .verf. fex io <jmri tür , l ib . i .vbi in terminis loquitut ídem Q z f a i c o n f . z ü y . i i fecundo tver f . & quandó a B m ,

3-9 t i b r . i . v b i tcftatdr de communi;ecenim ratiíicatio man­dato comparauir,& rerrotrahitur , ad textum 7 » / . / ^ C. dd Macedón, ideo niHil áliud eftqusErendum , 5 de confenfu Capituli non eft dubieandum ; de quo fi non

tiíjm ,& squitatem deber prsefentare de confilio talis ^ re l ig ioh jVt tradit Lczzzn t c¡q. reg.p.íVc. Í U ft.l i . fe r f . jfí ¥erh.

Veiüm fi Monachus non fao noitiihc , h'eqüé mona-fterij prazfentare.debeaí \ fed.alieno, velut fi conftitua-tur procuratorad prsfentandum, dubium eft, an id fa­ceré poílit fine confenfu,Supenoris, &: fi aliter fíat, ah valida fit praefentatio, quia tHónachus non haber velle, nec nolle/r, m n dicaíis 11.9.1. & nonpotcft egredi mo- 14 nafterium fine licentia Abbatis ,ad faciendam prasfen-sationém coram Epifcopo , c. cum Bertoldm , de re lud. Se propterea hoclfub dubio relihquit Lambcttin. iurepatr. l i b . z . p . i . q . jí^iwc.^Mi.negatiué terict Vi-u'.in, de iurep.p. x . l ib. $, c. $ , n . x $ i 6 .

VerlVilltamen exiftimo veriug eífe, quod valeat prx­fentatio ,quia licet non poffitegredi mohafterinm fine licentia fuperioris , tamen fi de fado egrediatnr , licéc tnalé faciat, non rartieh prxfentatid per enm fadá n 5 -mihe alieno eft inualida ; etenim qui non poteft pns- 3® femare nomine proprio, vel aliquid faceré svt fcrüusj & filiusFaitiilia^, tamen fi nomine alieno, &: procuratorio id faciat,ad«s eft Validus,, Se fie dicendum eft de pra^ fentatione fada k monacho, proentatoria nomine ?vt valida fit, fie prpbatur c?x /. ha ramen,§ g e f f i f f c j f M f i * tnini f i r . iu t . I. alienam,Codic. déprocm.t. cum m n f o l k m , Codic debon.tjM Itber.l.i ff.deprocnr.cap. m m J. & y í d'e re iud.capit . olim. de aecufat. cap.confultitdeprscuy.cnpit. mulietes , i n fin.de fentent- txcominmicat,cap. eonfutetudel in fin. 16 í¡UAft. pr ima , mp. non imt t f t i , & fap. qu ig i r íp* ral i ter , de procurai. Se fie tcnuit Paul.de Eleaz» de qüd meminit Lambert. d . arttc.vndecimo. & poftea pulebré fíe docét Sánchez mer.p.zMb.j.c. 1 4 .» . ! í,i i. vbi addk ratione», Se bene etiam Lezz.an.ü/.Cii 1. num.16. vbi C f-dem feré rationesaddncic, & probar, quodljcet talil prasfentatio fada fine confenfu Supcrioris ílt illicita,eft tamen valida.

Et iure itieritoi quia pullo iiire irritatur j Vndein-trar regula , quod multa fada cenent, qu« fi facienda I ? eftent, forré non permitrerentur , fie ex í. patre fur iofo, f f . de h i j , q u i f m t f u i , ve l alien, tur. l . f i l i t a , §. veteranii 6e l . i ra démum, de procnr.cap. ad ¿ípojíolicftrp , d t regm* lanb.c.piat de except. in 6. Sí not- i n c . 1. vbi gl. in ver$. inteüigü , d e i u d i c . , i n 6 . Sc adns attribuitur mandanti* 5 % non éxequenti, d . l . i ta tamen, §. gejf i fe, & l . i temeormn, § . / decuriones ¡ f . qmdcuiufque vnmerf. cap. cumat iqu l . (>m,dere fcnpt . in 6 , v n á e cum h k c pra;fentaí¡o non atttibúatur monacho ,nomine procuratorio aoenri. fed mandanti, nulla eft mió s qu^ fuadeaí eii^uíli-tatem. , .

Concíudendum eftigitur,dj(5tum c o n f i a r a f r i q u e p roba r í duse f t r , quia pai te oppo - ^ i ^ o n a S d i i i ñ ^ ¡ o

|vS6n« Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

2 6 C o n t r o u e r f . forenfium i u d i c i o r u m

Monachi. Sánchez d. cap.14. m m . 6 . Viuian. de iurepat. p . t . Uhr. 4 . cap. 1. Lczzan, d t f t .cap. 19 . «.13« bcne veium eft, quod ii iufpatronatus ellet annexum alicui rei, velut Caftro, vel iunfdiiitioni auc feudo unc illud tranfiret in pcrfonam , ad quamrcs illa transfe-rendaeft, pro capacítate capientis;ita, vc il Caftrnrá poíTet tranfíre ad Monaftciium , cum eo etiam tranii-ret iufpationatus , alioquin ad legicimum fuccellbrera, qnia acccíTorium fcquitor nacuram principalis.Sánchez d x a p . t ^ . n .O.Lezzzn . d .c f ip . iy .n .z i .

Et fie pirsfentatio diíti Pnoris fbit admiila , & ha-buic e f feüam, &c qui praecendebantjacqoieueiunc.

C A P V T C C X X V L

E P I T O M E .

Vtrum mortuus ex caufa pcftis , dicatur pcriiiTe nacuralicer, vel violenter , adeo vt per talem monem venerit cafus di-fpofitionis de morcc violenta loqucntiss

S V M M A R I V M .

I A i o r s na tura l i i )& mors violenta qu& dicatur fecundum Ar i f lo te lem.

x P e f i ü extrinfetus aduentt, & habet principium ex t r i n -fecum.

3 Tef tü t f l venenum , & Jtcutfera mullos mfere perdi t . 4 Veneno moriens, dicitur violenter móri. $ JMors dicitnr violentior quts, caufatur vensno i qaam

ferro. 6 Pe f iü dieitur cafm f e r t n i t m , in fo l i tm & violentu*. 7 M o r s violenta dici tur , cid humanal vires rejiflere non

pojfunt. 8 P e r i t ü marte üfandum eft, 9 Per i tm eíiam vmcm p n b a t . 10 hierba contrahentium fun t intelligenda fecmdum corn-

mmem vfum loquendi. I I y f a lequendi communis attenditur i n contracíibm &

legatíí. 1 z M o r s natnralú^dr violenta imel l igi tur fecmdum corn-

munem v fum loquendi. J 3 V f m communis loquendi efi probandm. 14 Communis v f m loquendi notoritu non eft prebandus. 1 j Noter ium an al iquidf i t- , iudexpoteft fe informare. 16 M o r s naturalis fecundum Philofophos eft , qtta fit i n -

tr infeem fine aduentitia pajfione. 17 Mors violenta fecmdum Philófophcs eíí quacumque

caufatur a nocumento extrinfeco.-18 M o r s i l la tamen dicitur n a t m a l ü , qu* caufatur ex

fenio. 19 M o r s eft corruptio mixt i , fe(t compofid. a o Corruptio fit fewper ab ambiente. x i Febris quid fit, & vnde veniat. xx M o r s naturalis dicitur quotiefamque anima fepara-

tu r a cerpore. M o r s naturalis d ic i tu r ,qm prouenit a mcumento ex­

terno fine mmtfteriohorninis. i 4 M o r s caufata pefte dic i turnatural is . xs Natura l is mors qmt modis dicatur. x 6 M a r i fuá marte quis dicatur. X7 M o r s ex caufa febris dici tur naturalis. 28 FptdmÁA eftmorbm, & regina in f i rmi tatum. 2 9 Inf i rmita* & morbm, quomodo definiatnr. 50 Pe f iu vndefrouemat. 3 r M o r s violepta <ju* dicatur fecundum Legiftas. 31 Ftolentia qmltbet dicitur i n m r U perfonalis. 31 piolentia v t dicatur qmt requiramur.

3 4 Fiolentia non dic i tur ,n i f i f iat ab agente libero inmiose. 35 In iur iam non dicuntur faceré bruta, ve l res infenfatai. 3 6 Verba contrahentium intel l iguntur contra eHm,qui d a -

rius fibi íegem dicerepotui t . 57 Violenta mors dicitur }qu* iniuriose homini ab homi-

ne infertur. 38 M o r s violenta an dicatur ¡Jt quis per manm iuf i i t 'm

interficiatur. 3 9 M o r s D. N . l . C . anfuer i t violenta. 4 0 Judici , qui notorie procedit iniufte , licet refiftere > &

quare. 41 Mur tuus a tegula mota a vento an dicatur rnertuus vio~

lentef. 4 1 M o r t u m in flumine «atando an dicatur mtrtuus natu­

r a ! t u r . ) 43 Horno natural i ter refugit mortem 3 & corporis nocti '

menta. 4 4 M o r s omnium terr ibi l ium terr ibi l i f f imum. 45 Clericum percutitns f ine animo in iu r iand i^on incUvrk

excemmmicationem. 4 6 Verba, proprie fun t intelligenda, 47 Peftis causa an dicatur mors naturalis , ve l violenta, 48 Mors tam natura l i s , quam violenta dic i tur prouenire

ex iudicio & difpofitione D e i . 49 M o r s fiue na tu ra l i s , Jtue violenta , d ic i tur cafus f o r -

t u i tm . j o Violemum al iud natura) aüud hominis» & peftis p ro -

uenit a natura. j 1 Veneno quis poteft dupliciter m o r i , ve l propinato, ve l

ingénito. $x Comrahentes etnfentur voluijfe quod veri f imi l ius eft. j 3 Mors violenta, quare excipiatur in contraElibm ad lu»

crum. 5 4 Prouifio hominis f a d t cejfare prouifisnem legis. j 5 Obferuantia declarat, quid centrahentes vo lue r in t , Cf*

intellexerint. 5 6 Obferuantia in foluendo declarat quid erat foluendum, 57 Obferuantia interpretatiua non requir i t praferiptie*

nem. 5 8 Debitor eft manutenendus in quaf i pejfejfione foluendi

quod erat f o l i t m foluere, & non v l t ra cogendm eft,

Ne feribam vanum, duc pía Virgo mannm.

DE anno 1611 . die 9, Nouembrís Uluftres DD.Beí-lerofontes , & SiíToftcr de Caftaldis , Mutinenfes

vendidernnt liluftrinTDomin Perro loannilgonioCam-pfori Mutinenfi vnum prjedium cum fuis ardificüs fitiim in villa Magnani bobulcarnm 5 3. pro pretio feutorum 3 0 0 . monetíE Romana , íbluendorum quotannis diélis frarribus eorum vita durante, & cafu quo alter conini decederet, tune emptor teneatur tantum foluere feúra 1 jo.fuperíliti, doñee vixérit; cum pafto tamen folem-niier ftipulato, quod fi aliquis ex di&is fratribus ex hac vita migrarct violenta morte, quod Deus anertar, altero eorum fuperuiuente , tune emptor teneatur per Ce , Se haqredes fuos foluere annuatim fratri fuperuiuenti feu-ta zoo.didce monetae jcius vita durante , vt ex inftrü-mentó regato per D. Francifciim Bazzalium.

Hoc fiante de anno i630.gra(rante peftc in Ciuitate Mutinje diítus Dominus Siílbfter diem claufit extre-mum ex cauía morbi epidimiaj in leéto fuojVt alTelitur, & nihilominus vfque ad annum 1648. di¿tus emptor 1 foluit di¿to Domino Bellotofonti fuperíliti annuatim ícuta eentum quiriquaginta ad formam paéH , quaíí diótus Dominus Siílbfter morte naturali, non violenta fuerit defundlus , fed nnne prxtendente dióbo Domino Bellorofbnte integra ícuta ducenta non íblmn Pro annis futuris, fed etiam pra?ter¡tis , vertitur in dubium, an vencrít cafus diíli padi.vt didus D. SiíTofter viokn-ter dicatur mortuus , eo quod perierit moibo peftilen-tiali.Qusritur quid iutís. t

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

i b e r .

£r fme ptimá facíe "videbaiur dicendum vcniife ca-fum padi pixiiicii , quia cemim eile vidctur pefte infe-¿liiiii decedeie morte violenta, quia violenta mors dici-tur , quoties illa prouenit ex nocnmenco extrinfeco } naturaUs vero .qnando vis morbi eft in ipfo animali^ inrrinfecus cauíacur, ex Arift. in l ibr . de imentu t . & [ e -neí l . v U . & mort. cap. 4. & cap, 14. Bald, cnnf. 8, m m ^ . i ibr. 4 . & Rot. Romana i» vna Romana focietatü, i 6. j i p r t l i s 1612.. coram Sacra!o , apud Faiinac. decif. critn. 368 . m m . i , j , g¿ apud Marchef. dtcommijf. tomo pfi tno,

p a n . p ) i r m ¡ § , fecundo, f o l . g o j . ^piid Zacchiam m,íra¿l. de fociet.offic. d e c i j 0 , . » . ^ .

Pcftis cnim extrinfecus adiicnic,& haber principiurn í extrinfeenm , vt apud loann. Cald. i n c.veftra,fub m m .

quinto, de comrati.eler.Sc Fernel. de abdi t . rer .cat i f . l ih . i . cap. 1 1 . Hippocr, in Itb. 6. de fiat.b. & feb. depefie c. 3. & ait LudomMercat. i n t ra f t . de morb. q. i j 6 , m m . jo. f o l . 600 . Se Zacch. qq. mcdic9Ugd.de morb t i t . ^ feréper totum.

Secundó ídem ptobatur, quía peílis eíl venénum, & fera venenara , qua: muiros miferé perdir , dum homi-

3 nes atrrahunt aerem fie pefte vencnarum.víair Galen», Mcdicormn Princeps eífem' w Ubr . i diSc Fcrnelius d c. H.Sc Rip. de remed. ad curand. pef l . m m . 1 . fcquiriir quod mors ab ea prouenicns fit violenra, quía veneno

4 moriens dicirur violenter obíre , §. eademlege , Inf l .de puhl ic. i t id. l . 1 .ad LCornel.dé ficar.zdeb vt violentiordica-

j tur mors veneno, quam ferro inflifta , /. 1. C dt malef. & rnathem. & taraen qui ferro occiditur , dicitur mori conrranaturam.Bald.»?;/. 1. C. (¡uibtu mod. feud. ami t t .

Tertió non tranfeundo per mendicata fufftagia mor-tcm ex pefte prouenientem cíTe cafLimfortuitumjvio-

6 lenrum, & infolícum, & dici morcem vioientaraj in ver-bis dixirBald. i n l . l i ce t , num. $.C- locat. Hieron. Preui-del. in traEl.de pefie, t it.de contratt. cap. 3. Virgin. Boc­ear, de cont ra t t .& f -ca f f . nttm. 115. mors Cnim violenta

^ dicitur cui humana: virefcreíiftere non poíTunt, & ralis eft pcftis.fecundunlRip.fi'í/'neW. de pefte,numero-y. 84 Altogiad.w«/ 65).««/». 19 Ergo fine dubio mors dicitur violenta.

Ncc dubitandum eífe videtur, quin diólus Caftaldus íir morruus ex pefte , tamen quia Mcdicus peritus , qui

8 cius curse prasfuit, hoc dicit / ei credendum eft , quia ftandum eft peritis in arre , /. feptimo rmnfc , f f . de ftat. hom, l , femel, C. de re mi l i t . hb. i z. LudouiH de^ c i f . iz^.nmn.t) . Ror.appd Zacch.decif.j<;).»um.6.a.deb,vt

$ ctiamfi fit vnicus , adhuc fatis fidem faciar. Bald. cor*f. l }6.*-4..verf .RefpJib.z. Cypriac, ««/r.3 94 .«,20.

His taraen non obftanribus ceníeo mortem prasdi-¿tam non poífe dici violcntam fecundum regulas legi-ftarum , & fecundum communcm vfum loquendi ,& contrahentesde ea millo modo intellcxiífc , fed fu i fie naturaiem, Se caufatam ex infirmirate, & morbo , qui ctíamfi eftet peftilentialistamen quia fine fado horoi-minis, & vioienria humana adúenit,de qua conrrahen-tes verifimiliter fenferunr, fecundum legiftas, 8c fecun­dum communem modum loquendi violenta dici non poteíi ; vulgo enim mors violenta dicitur , quaf ferro infligitur, & naturalis > qua: ex infirmitare caufatur j verba enim conrrahentium , 8c negotiandum non de-bent inrelligi philofophicé, vcl fophifticé, fed morali-terj& legaiitcr, &quod magis eft > fecundum commu­nem vfum loquendi, velLegiftarum , vel Populi ; hic cnim in verborum inrerpretatione praecipué eft atcen-dendus, quiacommunis vfus loquendi praiualet ctiam

10 verborum proprietati: fie ex 1. anniculm am i t t i t u r , Se lepe %n vff t , ff. de verborum f ignif . lege fum de lanionis , f. f if iaam, ff. de f and . i n f t r u f t .& inf t rutnjeg.gl . i n legeltbrü-r>w > §. (¡¡tiod tamtn , de leg. }. Rol and. confil. 45. ««»».19 //¿.4. Surd. decif. 3 l y .n t tm . t . verf.eandem.Ma.-* ftrill. decif 1 n.íO.par.dicens in contraftibus , Se íegatisj&fimilibus attendendum etTe communem lo-

l . B Ciar l in i¡ controH. for . Tom, I I I ,

qiiendi vfum: fie etiamFehzon. ad ftatut. F r k U K t . cap. 197. in mnot.n.z i . i 3 ^ 4 - vbi ctíam dicit, quod illa verba píopl'ie inrelligi dicuntur.qua: {uitacomtauncm vfum loquendi accipi«ntur,&¡n terminisde morte vio­lenta, & narurali Riminald.' luiii conjíl.4.16, n. i^ . , v f q u i ad n. 13. v'pi quod verba hominum non fum accipien» da fecundum quod litterati, provt hic3Philofophi , ac-cipiunr \ fed confideraro cpmmuni, & vulgari vf i i lo­quendi, provt hic vbi legiftx, 6c vulgares emm homí-lies mortem naturaiem vocant , quando homines ino-rinntur in ledo fuo ex aliqua ¡nfirmiiate,5¿; morbo,pro-vc eft pcftis 5 violenta vero quando ferro, vel venenó ptopinato interimuntur.

Et quam vis communis vías loquendi fit probandusi quia qua* fadi funt, egent probatione, leg. in bello fa f ta , j f . de capt iu .&pof t l im. reuerf. Bartolos in leg. fe (¡uü f e r -uum, j f . de condition. & demonftraüon. hoc tamen pro­cedí! > quando difeordat á comrauni vfu loquendi legi-ftarum , & in iure petitorum , Vel cjuando non fit lio-torius, & populo,fcu maiori hominum párti notus,alio-qnin fi tranfeat per modum notorij, non eft proban-dus, ad textum in cap.ad noflrarn, de iureiurand. capit. m f t ram, de cohahitat. c le r ic .& muí glof BarroluSjgc Do-dores in leg. fecunda, Codic. qu i , & aduerf, e¡uos, la fon*. i » leg f t v e r o ^ , qui prorei , nutn. vndecitno , f f . qu i f á t i f d i cog. ad rcm RiminJunií/zí?. conf iL^ iC. m m . 2 f. i'C. vbi in terminis loquitur , docens mortem naturaiem fe-* cundum communem víum loquendi efíe , quando qois febre , vel alia argritudinc prarambula , domi fu je mo-ritur j qui vero ferro, hafta , vel alio inftrumento mo~ ritur 9 dicitur occifus , & violenter , feu accidentalites mortuus.

Et fi non conftaret de hoc notorio eommtmi vfu lo^ quendi ,ludex ex offício fuo piolíct fe informare, quia in his, quse allegantur vti notoria , Index fe informare deber, eriam fft cubiculo, per textum in leg.tert ia,§.f¡n. vbi Florian.ísk tef i ib.hg. fi non defendantur^e pcenü,doí cet Baldus in leg.vnic, C.vt qu<e d t f t í d u . h t t x ' m . t m f t i j . column.fecUnda, Alexander. covfil.deciino quarto, in pnh~ cip.lib.quinto. Dec. fo^/.ííj 5.«.40.Soc.Iun¡or cenfü. iSji mm.40. l ib r .pr imo, Roland.Cíw/7/.44. num* 36. l ib.pr imo, Menoch cor í f i l . i$o. num. 4l.Rim. lumor .cenf i l . 6. n t i -m t r . i 3* vbi alios congerit, & in tenninis idem Rimin* inniyr confil.4.16.num.iS.iy.Sc h&n.in leg.i.cap.,$.níitne~ re 4 . 5. vbi ad rem noftram loquitur: hic aúíem notorius eft loquendi modus apud legiftas, vt ex le~ dura librorum in locis infra allegandis videro eft:, ctiam apud populum , mortem naturaiem dici , ex quacumque infirmirate proueniat , violentam v a h & q u x fado hominis violento efíícitur , ideo facílé eft refoluere quseftioncm j & ludici ínueoíre veri

11

11

14

tatem. Nam licet Philoíopbi, Se Pbyfici fubtilitcf reSíiatii» rales tradantcs docéant mortem naturaiem eífe jcjüíi fie in ipfo animali fine aduentitia dliqua pafliOne , vio­lcntam veró , quando principiurn extrinfecus fuerit, vt ex Arift. in l ib . de iment.ex fenetlut. capit. quarto , 8c cap. 14. Bald.confil. 8. num.tertio, l ibr i 4 . &Rota Roma­na in vna 1{omana focietátü , 16. uúpr i lü 16 n . coram Sacrato apud Farinac;«¿fct/aíV/?^68. num. i ^ .Sc apud Marchef. decommiff.tom.primo,p(ir.\. §. 2 ./c»/i90§.apüd Zacchiam in traEl.de focietate offic. decifioh'e 54 . »«»7.4, & proprerek philofophicé loquendo , mors illa tanEuíií erir fecundum naturam j qus fit pér refolutiotieih ¿ ex-tindo calore naturali, ob defedum hnmídi ladiealis ex caufa fenedutis, quia hsee foja fit in fe ípfo fine nocumenro extrinfeco * ficut lucerna a fe ipfa extin-guitur deficiente oteo , violenta Vcr6 mors erit quíe-cunque alia mbrs caufata \ quacunque infirmira­te, vel fado , quia femper verpm eft cálorem no« éxringui a fe ipfo, fed l caufa exteriori, vt bene fe dc-claratj^em Ariftoteles w dit to libro de i u u . & fene®-

C ¿ dum Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

2 8 Gontrojuerf. forenfium iudiciorum um prrmam vocauit marcotera, quia fu a fe ipfcvilte-

ram vero cxcinilionem , quia procedit á contrariis, & j d i x i t apertéillamcíre fene qtera , hanc vero v i o l en -

namjex qnibns cognofcimus fecandura , Phiiofophos íolam morcem ex feuio d ic i fecandum naturara,ca;ceras vero omnes, qua: procednnc íi principio cxtrinfeco.di-ci violcnus, provt etiam ego d ix i eontr.for.Z8.nmn.6• & concordac oid- Bellarner. in rep . inpmm. Clem. n. 40 . v b i folam morrem ex fenio d ix i t nataralenr,

Ec fane morbi omnes, Sc inSrmitates habcnt princi" piura externtim, quia áputredine oriuntur, cam non fie

12 infirmicas fine aliqna corruptione , &mors ipfa co r ru -pt io eft mixti , & compofiti, qux corruptio n o n potefi: licri ííne nocumento externo , Sccaufa extrinfecajquia qaidquid corrurapkur, ab ambiente cottuinpitur, ele­menta eniraqnae circa ftos runt,continuo intcomittunc qualitates contrarias,& prsecipue aer, qui cum fitfaci-iis ad reciptendnm quafcumque imprem9nes j& conti­nuo recipiatur in corpore per refpirationein , &: tran-fpirationieraiVatias qualftates introducit tum nimix fn-giditatis, tum nimia: caliditatis , quibas raorbi effi-GiajKurJ& ipíius mixti corruptio ; ex praídidis enim fit

10 interna,& continuaadlio ,&paífío, & tándem ipfb-ffum mixtorum corruptio , tefte Aucrroe i n Imay9-

. cmdo de C<slo,& M n n d . comm.$f .etemm ex (Salen.11. JMeth. probatar rautationem totiusputrefccntis corpo-ris rublhntiíE ad corruptelam k calido cxtraneo ficri, quoniam ex Hippocratc daplex in corpore caior adcft, fcilicet naturalis , feu ingcuitus , a quo concociiunes fiunt,alter eft alienus)& innaturalisjcuius eft proprium corrmnpere , & proprerea putredo ab aliena , & cxtra-nea caliditate orinir, non autem h, natiua, cuias nmaus cil: concoquere, non cornirapere: fíe Andreas Gall. i » t r aU , de p t í í e , libro fecundo , cap. i . S c ñ e ñ alienus, ergo extrinfecus aduenit.

E t proptec hoc cutn febris í í t calor extrancus, Sé príEtcr naturam , dicitur femper habere princípiam ex-t/infecum .quiaá calore extrinfeco cuaporatur calor naturaliseduccndoilludad íliper|iciet,ns,& facit,vt in-ternum frigusincipiar inualefcere , & fequitur , vt apud Philoíbphos mors proueniens exfebri dicatur violen­t a , qu ia in coníiderando eius motus principio, a t -tendenda eft prima cau(á ipíius, qu« cura fit calor ex-ternus, qui primo loco agit in calotera naturalem , ideo to ta illa adió attdbuendaíbli calori ambienti , ex Albert. l ibro 4 . meteor. t ap . 7. & íic mors violenta di-cenda cíl.quia deriuaturk principio externo,cx dodrina Ariftotelis de imet} tn te,&fencí l .c . 14.

Non fíe apud legiftas, ñeque ctiam apud homines vulgares \ i xc inteíliguntur, quia mors naturalis duplici refpeélu coníideratur. Nam primo modo dicitur mors naturalis, quatenus diílinguitur )t ciuilí, & tune legiílx appellant mortem naturalem quamcumque perquam

i l atiiinaíeparatur á corp'jre,iiuefado hominis^ue fliífeo natura;, per textura i n l . fi mater, ' \h\ : vel a l i t t r d e f m -flus i Códice de i n f l i t . & fub f i i t . Baldus»« conf i l .Z.mrne-

3. l ib. 4. Gulielmus Benedid- v i rep. cap. Raynu-t i i n , v e r f rnortuo itaque teftatore pr imo,mm 19. de tej ía-ment. Nact. confil. 182.. m m . 1(1» Ruin Ion. cenj i l , 4 1 6 , m m . i 6.8c tradunt Doótores i n §. t. /«/?. de cap. dirn.

eft de mente Rocae in diEla Romana focietaiis , apud Farinac. decif.crimin.^Cé. m m . 1. vbi fequitur Baldus, ¿c hoc etiam feníitScraphinus in fua vo to , apud Zac-chiam i n t ra&atu de fociet. off. vet. ^ 6 . numero 5. & ego ajxi eomr.for. 88^ 4 . 7. vbi quod quselibet mors «'CJtur naturalis,qu« noneftciuilis , & hsec nihil de-íeruiunt cafui noftro s quia hoc refocdu mors non c o n -fíderatunn hacfaaifpecie.

Altero modo mors naturalis fíe dicitur reípedu vio-lent£E)&: quatenus ci opponicur , & runcapud legiftas, & r e c u i u l u m communera vfumloquendi mors natural dicitur ctiamíi proueniac á nocumemo extcrno,í% ra-.

men fa£to , vel miniílcrio hominis , fed ramen natura;, velut ex febre , vel epidimia , vel alia infianitate , vcl acris intemperie , aut fimiii ex caufa, vt in terminis di­xit Bald. in 1. n u m . i ^ . v e r f . Ú ' vaco, C. d e f r u t l . & l h . expenf.vbl morrem naturalem vocat eara,qux prouenit ex aeris intemperie , vel epidimia , vel ex parcu : con-» cordar Petnís de Vbald. i n t raÜa tude duobttifratrtbtto, Z j parte é. m m . z o . v e r f . & vocoyvhi fímilitermorrem natu­ralem dicit, quae prouenit ex febre, vel epidimia , vcl aeris intemperie, & fimiii caufa , quos ego fequutus fum in contr.for.%2>.mm.i i . d i fie habemus in terminis peftis Dodtorcs appcllantes inortcm naturalem , quae ' ex caufa epidimia: { h x c enim peftis dicitur) aliquo modo prouenit; S¿ concordar Rim. Iun.cff«/.4i6.«.i4. vbidocct, illos diciamaritudine prxanibula fpiritum Z4 exhalare, & hoc per totum probat : fít etiam Gul. Be-ned¡¿tus in rep.d.cap. Raynut im > diElo verbo rnortuo i t a -que teflatore x .mm.G. de t e ñ a m . s h l dicit, quod mors naturalis contingit, íi quis moriatur languorc, fenio aut infirmitate. Bocear. w t r a í l J e cofítratt, & fociet. ojf. 'mm.$$. v e r f morí naturalis 5 vbi dicit mortem natura­lem »qua: prouenit ex infirmitate, & fencdtutc , & aliis cafibus iraprouifis , Se ad rem facit Salluft. Tiber. ia Prafá. iud.A.C. l ib.\ .c. i%.n.6.in fin.vhi mortem natura­lem vult efte , quse interuenic fine miniftetio ho-minis.

E t hxc eft, quara vulgus appellat mortem fuara, & fíe ex infirmitate mortuum dicit fuá morte mor quoties aíicui fine violcntia hominis, prjeuíaacgrkudinc con­tingit in domo fuajfcu, vt dicitur, in ledo fuo raori;fic ex gl. in leg. qu& fuhconditistfs , §. queties , i n verb. defe-E I Í U , ibi : f m t ab alio occifusjhic fuá marte ebi i t , f f . de con' d i t . in f t . Bald.iw l . f i t i b i , m m . \ . C.de donat. ante m p t . 8c in cap. 1. tjuibui mod.fetuL amit t . vbi quod mortuus fuá morte dicitur, qui ab alio non fuit occifus : fequi- i l tur Gulielm. Benedidus i n d . c Raynutius, verb. m e n m i taqut tefíatore, 1. m m . z i j e t e f l a m . K i m . h m . dt t i .conf . 416»«.2,3. 50. Lo t tc r *dere ÍH»ef . l i b . } .e i . 10 . «. 50. &

• ego dixi d . cmr .SS.n . i 1 .

Vnde cognofeitur apud Legiftas nomeh mortis na-» turalis accipi gcneralius quarh apud Philofophos, apud quos fenio tan tum confedus dicitur naturaliter mortuus,|apud Legiftas vero no folum ex fcnio,fed etiam exquacuraque infirmitate dicitur aliquisnatuliter mo-ti, Sc quotiesquis moriturcx febri, quas putredincm íupponit, & calorém externum, & ficnocumentum ex-ternum , feu extrinfecum , dicitur tamenmori morte naturali ,fccundum Legiftas. Peer, de Vbald, ¿. t r a t i . 27 de dmb.fraír .part .Z.n. io.verf .voco. K i m . h m . d i f t cenjil. 4 i 6 . n . i 4 . Zacch. t ra t t defoc. off. ?;;4o8. verf.mers ex f e -h e , Sc Set&ph. apud eumvol . 4 6 , » . 6 . ira mortuus ex cauía pcftis,fcu epidimia: dicitur mortuus naturaliter, vt ex Bald. ía 1 a . i 4 .& Vbald. / ^ . ^ / - . 8 . «.zo. probatum eft.

Et ratio eft, quia fi decedens ex aliqua infirraitate,feu morbo dicitur naturaliter mori, vt probauimus, fíe etiam mortuus ex caula peftis dicitur naturaliter mor- 2S tuus ,quia epidimia, íeu peftis eft morbusaSc infírmitas? immo regina infirmitatum , provt tradit Rip. de pej iein p rdud.n .y . vbi eam morbum appellat, & poft Gargiár. 2^ eonfil. 49.a.z 3. Altograd. confil.Gy. ».49. vbi eam regi-nam appellat infirmitatum.And. Gail. i n t r a t t Jepe j t e , Ubr .4 , i n princip, vbi quod peftiseft morbus multiplex, 5c fubitus vno, & eodem terapore mükitudini animan-' tium communis contingens.

Et fané fi infirraitas definitureíTe illa, qua elemento-rum,íeu humorum vi turbara caro ipfa afíicitur, & tan­dera diííbhiitur,vt tradit GuI.Benedidus in d.verb.wor-t m i t a q u e teftatore, 1 .».9.verf.namproprié,&c morbus ha-bitus dicitur corporis ,qui vfum eius facit detenorem, vt ait Sabinus.hsc vtique conueniunt etiam morbo pc-ftilentiali, quia per cura tuibatur caro humana, & víus

corpo Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Libcr 111. Csp. G C X X V

30

$1

corpotis fic dererior: ergó eíl infírmitatis , Se per con-íequens roots ab e.i prouenienS dicitur natui-aliis,<& nóñ vioieíiEa,aci modurá legiftarum.

Ñeque dicatur mortem ex peáe proneníre riotu-menta extanfecó, feijiieet ex aere, infe€to , ab aqua pú­trida, a cibotum qualitatei, k nimio c o i t a , ab imagina-tiohe , & a conueríátione cum infecís i áconftcllatio-BC , provt feptem caufas ponit Ripa »i 'ifd^dtu dtfff i t i inprdud. a num, 10. vfqut ad mmeh 3. ¿i & latiüs An­dreas Gall. eodem traüatu^fafcicHl. i. 5. & 4 . vbi alias ponit , & Petrus Rayr. i&í t ra f tam de pefie, 'wt\ primh, verf. epidimia, ^ V e r f caujk mtem . tnferioft í . Ideó dí-cendum eft cííc violentam , quia rerpondetur dici yio-lentum feGundum Philofophos í quibns fuííicit fadutii naturae , non violentum légale i quia legiftae reqiñ-runt faduvxj hominis , vt ex Bald. in lege Q v * f o r m i -t i t , C . d e pignorat. & dicetur ínferiús 5 fiquideni állíB oranescaufae ^ quibus gencratue peftis , Tune apt?*; etiamadgignendos alios morbos A varias febres, qni-bus caufatur interitus qui dicitur naturalis, vt vidimus l crgo etiam eodem modo naturalis dicendus eft ü pro-ucniat a febre peftilentiali , & ítiorbo contagiofo , qm'á femper caüfaproducenscft extrinfeca, 6c nocumentiini externum i fed déficit minifterium homihis j vt cnim inquit Prseuidel. i n tra& J e peflesitulo de cótitraü¿ap.i. mm.primo, poft Bald. i » diftá legiejmefortMt& , peííís difFcrt in hoc á bello, quia illa procedit á fado náturÉ, hoc auiem faéfco hominis : Ci ergo illa procedit a fa¿l0 natiKíe, naturalis cenícndácft quia círedns debet elle fimilis ui& caufae * ctenim agcn,s natorale neccíTaritim non dicitur violehdárn faceré íecundunrLegiftas , fed haturaliter agere fecundum Vifctuíem , 8c faeulratem Ci-b i á rtatura infitaiil'i,

Hinc íéquitur, qiiod tóors proueníens Ik cáim peftis fecundum Legiftas nOtí dícátur violenta , quia Lcgifté n o n eonfiderant violentum (ícutPhilofophi , qui di-cunt violerirum qtífdquid agitilr áb agentej íuie necef-íário , íiue libero ad corruptionera miiti i qüiá Icgiíl: Vioientam mortem appellant folúm , qiiíe quideíti pro» uenit nociimetltocxtertió j fed ab agente libero, fcÜ licet faéfco hominis iniuriosé agentisjquoniam violeti* lía dicitur aélus hominis iniurióíus per vim f i¿tus in pcríbnam hominis i fine ratione» & fine lege, vi proba-tur ex cap. qnoi Deú* , 3 i . (¡ut/íione t . kge quoniám, & / . fí t¡uk , Sc l . f i raos > God. ad l. Jal . de Vi puhh i ie l p ñ m t . Rota apnd Farin. ¿m/I cr» . 5 6 8; nimero 1. Lotter. dt n kemf i Hb. 3; quaftione 1 o. m m -

Siquideni ortlnis violcntia horaini faftá dicitur in-iuria perfonalis, vt in verbis dixit Baldus in cap.ijuántet »«iw.8. d t iadiCí & bené etiam Bam in d i ü , l . d m i o , §¿ <]f*od i/ l icite, f . depublic & pulchré Caftr. in confil.ty, num. primo, •iierfe. & fie,!!*, ver fie. ad hóc, lib, primo , & curtí co concordar Ca.hal\.nfolut.crifr¡ipart. 1, re fo l i as i. nitm.Vndeemo, qui docent violentiám non dici, niíi duó concurranc, feilicét vnurn ex parte agentié, qui dicitur ius, & irtipetus, aítetum ex paite patientis, feilicet cííe-étus confammatus per vim , & iniutiosé , Velut vulne-rum illatio < feu mors, & ííicnilia » quia vidléntia eft cri-meri pcríbnale ¿ ¿fe proprcrea mors non dicitur vio­lenta, nifí illa , quae infertur ab homine homini, ve apud Boccat.¿ew«m(í' fsc. off.num.^^ivh'x hoedicit iti verbíS.

Ec.hdc zAth verum elt.vt recundum Légíftas próptié «orí dicatur violenter fa¿tuminiíi,v¡s in|feratur ab agen­te libero homini, & proptercá íi quis frangat óftia do­mas altetius, vel domum eiusingrediatur.fi non tangas perfonam, non' crit violentia, quia ifte adus violemüs' caree iniuriaperfonali, quia nonfit pcr(bns? & támea iniuria pcríbnalis eñ effedus violentíxergo carebie etiam nomine, k. non aippellabttur violencia ; fie puí-«hré Caftr. diáp€Ofifd.í7^»m>ftcmdoJLih. 1 . &; cum eo

I B.Ciarlini} cón t rqa . fot. 7»?». / / /»

Ca^al.^/95.».n,& l ctdicat.quod tátóen erk wolentus, hoc procedu, quia fadi.scftab homine, ve-rnm ecoatra res mammata, vel etiam animal brutum van faciat áhcui rei,vel perfoiiíe cum damuo patientis, non dicitur vim legali modo intuliíí'e , feo violentiám feciííc 5 fed pauperiem , vel damnum , qufa cum fenfu, Vel ratíone cafeaní, fccilfe inibiiam , fine qua nbn eft violentia, dici non ppííunt; fie probar textus tn 1 .1 . §. ait Pr¿etor,5ci.ex hac lege'ff i f iqtoaiípdkptriéihfeéJicatw, & in %. 1. j [nf i . eod. t i m l . éc p'ropterea fecundúm Legi­ftas non ditituradelíeviolemiamínifi agen!S,&patiens íint rátionalia áoÍ!iialia,& aétus fit cum vi iniüriofuSihaec autem in morbo p ftileptiáli concurrere hon poffunts ergo coht'rahenVe's de tali mórtehoh íntellexeruht,quíe violenta dici non poteft fecundum legiftas , .& iuxta commurtein loqueñdi vfuftiíVerba enirn éontrahentium fti"i¿lé intdligehda func,contra igun} , áúi clarius fibi legem áicere potuit , ad texrü'm k« /. vet t r ibm i ffide 'cóntrah. 'érnfk. i . 'qmdqtád -afiringenét, in p r i í k , k g , fyi» fa la t i o i f i a , $. in ¡iipulaüombiiiyde verb.obl ig. l . fhm ' q m -rí'mr j ée rebm dub. Mantic. de taei tü &- artéig. com\ /i^.z.hf 4 . ».99. RotvRotó, eotam Merlino «(fr/I ?*

Si igitur morí náturalis dicitur*, qué mprbo)&, inlc-mitatecauíatur, ve vidimus , fie violenta illa appellatur, qaá; hómini ab agente libero ínfertur , hifí eiiim roini-fterium hominis itnea3eniat,& homoipfc fit cui vis ín­fertur , ñon poteft fecundum Legiftas appellari mors violcntai velut fi ferroj, vel alio inftrumcnto, vel etiam véikiío homo homini ipferat ñeceÉiáteiTj • uínc 'enftn rtiors violfcnta dicitur t Jic. Atct.f» §. 1. m & l j f . i b i : f a -ñahommis , vbi etiam Fabcr. & Nicaf. I n f i . de cap. d i -rnin. Bald. in l . res vxer is , mtm. i * ibi : mors vtoíehtaptf g ladium i Códice de dénMt.intervirarn , & v x o r i m i quém ego fequutus '(urtt ciiin d* comf. 8^ , p i m , 5, t i. ád iréiñ Caftr. di c o n f i k i j - n , 1 u. fie etiáiudocet Rim. luh. 'd. t on f i l . 41 '6,ntom j 3 .14. v e r f Se fie fado hominis. Beri¿ etiam i 6 u l . Benedidus irt a. c. 'Ra/príütfoi , verbi rnorttso itaqneteflestore i . %tt^. $ . de ie f iamenhyb i á i ck caíutti ex tóoíte,violenta dici cbntingerci j¡í homo fueiít gla-dió ttarisfixi|S , el alils violentcj; occifus, Tibctius Sai-luft. i n p r a Ú . A . C. l i b . í . cap. .18.«. g» vbi docet mot-tem non dici vioientam, fi ceíTat ;homiíijs tniniftcriumr Bocean ift diíOto & a t i . defeciet. off. núrn. 34 . vbi quod mors violenta infertur ab homii ibus Üorojni, tyx. íjuan» do ejuis occi itur i &ií|:a niors dicitur tóala, & contra naturató,,id*y«¿%i i (.idetó repeteré yidetur.lCaftrac.íi f r m a h defoe. ofjf, c,áp\ 17.©* cap. i 5 .a mm* 7. in quibué loci requirit minifterium honiiniSjyt mors dicatur vio­lenta i nec ab eis diflentirc videtur Syln. Zaccb, eédéri i ra f ta t . «¿400.5c » .400. earatitíne, quia ceífac minifte* rimn hominis, non poteft dicitóors violenta íed na türalis; . . . . ,

Er bofe, eífam totatúr I fo«tiorfsqoía in íiac ¿Étetlsj tradiínt legifta:, qnpd fi quis laqueo, fuípendatür,, vel eapite pledatur, iuftitia mediante, eius mors jnon dici* turviolenrá, fed naturalis, quia ille adus íiiftiti» noti attribuitut miniftro qui fchabet tanquam nudumin* ftrumeritum, fed íegi mandaníi illura iriterfici j & cutó iexneraini iniuriam faciat, illa mdrs non poteft dici violenta, feu violen|eriÍ!ata ,qu¡a miniftef leguní hon eft homicida t fie pulchré Boecio, i n d . t r a á . de fie. Á m m . $ u U num. 11©. ybi vide FranciC Caftrac- ineod* ératt. c. 1 0 . p e r tbtufh. Se praefcrtim a k 7. a4ft,i}. l u ¿ Farín.»« p t a x . a m . q . i 9 . 1 x. Güaaz, i ñ trattJe.defeéf ^ r . d e f e n f ^ . c a p . u n í i ^ m f i n e ^ l c k T U m m Lotter*

foc¿ # ^ 4 1 *• &pulchré Rot. Rom. i n d . R m ú ¿ faie. t a t ú fl^r-'••*-•»••••

55

1%

57

***** ¿'¿iprilis.iéiz. cotaá Sñmoifivptfáfaxj ' vt apujMaTcheC de « ^ / . ¿ § . 2 . ^ / ^ 0 ^ UJ Farin.^,/:mi«.368.&apud Z z c á i M o t m d e c t f U * per m m * & prxcipué mm. $. vbi maximéconfideraí

6 i UÚóÁktÁ Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

go Conrrouef foreníium iudiciorum radonem a Rota allatam,qnod mors co cafu non dici-tur violenta, fi conferatur raediante iuftitia , quiatunc miniílet non confideratur tanquam homoXed tanquam merum inftrumentum, &res inanimata. Vnde collige-re licec, quod (i morsvcrc fuitfet illata etiam violentcr & mero inftrumemo, vel áre inanimata,vt eft peftis,fi-ne dubio Rota eenfuiflet mortcra fuilíe natnralem . & non violentam. Ei'go multó magis in cafu noftro mors eritdicenda naturalís, & non violenta.

Nccobftat.quod Doroinus nofter lefus Chnftusdi-catur violcnter mortuus •, licét enim oblatus fit,quia ip-fe voluit, tamenmors illiillata á minifttis iuftitia;, fuic coada , quía fait caufata á nocumento extiinfeco , ex D. Thom.í» fumm.p.}. ^ .14 . a r t . i . in quodl ib. i .art .$. &

Ko i .d .dec i f . ^ j fTJA ' Nam refpondetur D.Thotnarn eo loci non fui líe lo-

cutam de morte naturali, vel violenta,nec voloilTe ex­plicare differentiam vnius ad akeram , fed tantum in-quirebat 5an Chriftns haberct neceflitatem mbdendi, &dixii, quod neceffitatecoadionis, quje fit ab agente extnnfecoj fecundum quod repugnat natura; corporali, corpus Chrifti fecundum conduionem propriae naturíe neceflítati fubiacuir & claui perforantis, & flagclli per-cutientis, qus non deferuiunt ad decidendum cafum no f t r üw .

Sed dato etiam, quod ex eius contexto colligerctur, mortem Chrifti fui líe violentam, poteft refponderijde hocnon eirc rairandum jquia crucifigebatur ab agente libero, S¿iniuftenotoriecrncifigcnte j fuit cnimcon-demnatus nullo iuris otdine feruato , in fpatio panca-rum horarurii j & acclamante ipíb Indice Pilato : N o n

s imemo caufatn i n hemine ijío. Cúm enim minifter iuíli-tia: iniqueagit , & notoria eft eius iniuftitia , tune di-citur agerc per vim, & iniuriosé>& non coníideratnr vt

0 Index, íed vt perfona priuata. & minifter diaboli, adeó vtliceat e¡ etiam de faélo refiftere, qnia nulliter, & in-iufté agit cuidenter» ad textum in i. prohthttum , C. de surfífcMh.10.8c in K i . i n fín.de confltt.in 6.pi\\chte Pau-lus de Caftr. in l . v t vim^n.G.verj¿ttm procedi t , vbi laC m m . 19. v r r f . 1 . Imi ta. Dcc. num. zfo Claudius Seyííel. m m . 3 3 .verf. quod verum,Sc vum. 5 4.Bolognet. num. 58. & communiterDD./i^ííw/?. & mr . ínnoc . in c f í q u a n -do tn . t . vbi Felin. n . i . v e r f . i . f a l l i t , de cf . deleg.hic Fa-rin.»«prax.crim.q.i i . m m . i o o . t c y . i i $ . i t i . f k q u a f l . $ j . ».»ly.Guazzin.í»prax.defenf s.n.y.zpud quos alios vi­dera licebit, & conferunt tradíta per Pofthium in t r a í l . de mamtent. obfer.\x, ».36. & hdc refpeótu potuit mors Chrifti dici violenta,eo modo,quo legifta; conííderanr, qu©d iniurioséagendo, crucifixores eam illi intulerintj verum quando rainiftri iuftitije feruato iuiis ordine, éc

* iufte mortem alicui inferunt, mors non dicitur violen­ta legali modo, fed naturali, vt vifum eft.

Et ha;c qnidem fuftícere poíTunt pro decifione caíus noftri, íed nihilominus placer hoc idem iterum pro­bare á fortiorijííquidem in conttadu focictatisofficio-rum ftantc pado, quod moriente focio mortc naturali, & non violenta, altcr íbeius lucreiur pecunias, quasri-tur íí mota á vento tcgula praetereuntcm hominem ca-dens occiderit, an mortuus ¡He dicatur violenter , vel naturaliter,ita vtfocius pofllt lucrari pecunias : & ía-né Philoíbphus refponderet fine dubio , mortem efle violentam , quia proceflit á nocumento extrinfeco 5 & nihilominus Legiftae tradunt hanc mortem fuifle natu-

41 raiem, & non violentam, quia cuenit fine induftria , & fineminifterio horainis , & non fuit iniurioía. Ita Sal-iuft.Tibcr. i np raB. A . C . l ib . I. cap. 18.». 7. vbi quod ita fuit decifum in Tribunali Auditoris Camera;, & ita cnam traditBoccat. in traBat.de focietau eff. m m . 167. tn f ine. Cafttac. diClo t raB . capi t .x^.num. 15.14. Zacch. t o d m t r * B . numero ^ n , de quo tamen licét dubitare videatur.nihilominus tranfit curo fentcntia Rotae.quam diese videri fentirc comrarium , nec fe fundar in

eo i quod fit violenta , fed quod fuerit excepta in conuentione; fed cum in cafu noftro non habeamus hanc exceptionem , & folüm qua;ramus, an mors ex caufapeftis fie violenta , dicendum eft quod ííícut mo-ticns propter tegulam á vento immiflam dicitur natu-raliter mortuus j ita , & multo magis, dicendum erit de ¡lio, qaipeftc infe£tus mortuus eft.

Et fimiliter tradunt DD. eura, qui animi gratia na-tando in flumine, vel mari ab aquis rapidis , & violcn-tis fubmergitur , & obruitur , dicendum efle, quod mortuus fuerit naturaliter , & non violenter, quia de- 4 ^ ficit minifterium hominis ,vt per Tiber.Salluft. <í. cap, 18. num.6.7.%. vbi quod ita fuit decifum ,& concordar Boceac eod. t r aB . num. \ 6 j . Cañrac. </. cap. x y . f u h m m . 1 j . 14. Ergo multó magis dicendum eft morien-tcm ex caula peftis naturaliter raori.

Er quamvis Seraphin. apud Zacch. in dtBo t r a B , vo l . 4,6. «.5.4. & n . 7 . hoc improber , immó ridiculum putei fubmerfum in aquis dici mortuura voluntarié , & non violenter, cüm certum fit, eum fie vi fluminis ab-íbrptum , non voluntarié perire, fed laíTatum vi flumi­nis periiíTe.

Tamc refpondetur Scraphinom nimio liuore motum fui líe locutum centra Boccacium , & Caftracanum, vt inquit Zzcch.de[oc.ojf. «^op.vbi refpondet rationibus Seraphini probando , quod mortuus in aqua natan-do dicatur mortuus naturaliter , & veré Seraphimls fuit allucinatus , non enim quasrimus , an fíe ab aquis fuffbcatus fuerit mortuus voluntarié, fed an fuerit mor­tuus violenter; liase enim inter fe valde difFcrunt, ere- 45 nim vix reperitur aliquis, qui voluntarié moriatur , fi-quidem etiam illi, qui intereunt ex febri, vel alio mor­bo, non dicuntur voluntarié mori, quia homo natura­liter refugit mortem , & corporis nocuraenta , vt bené dixit D. Thom. in f n m . in pr ima fecunda, <j. $ .a r t . $ .ad pr imum,vtr f . dona autem, i n 3. part. d . e¡. 14. a r t . t . in fi­ne reífonf ionü. Cum cnim mors oranium terribilium fit terribiliflimum, fecundum Philoíoph. 3. Ethie. Gul. 4 4 Bcned. í'w d» verb. mortuo itaque iefiatere i , n . n . RÍITÍ, lun. diB.conji l .^16.n.^o.omucs ab ta abhorrcnt, & ni­hilominus, qui ex aliqua infirmitate moriuntur ,mori dicuntur naturaliter, fecundum Lcgiftas, vt prohfatnm eft : ergo políunt ftare fimul, quod quis non moriatur voluntarié, & tamen moriatur naturaliter j ideó potius •ridiculum videtur argumentum Seraphini, qui moriera praídiétam dixit violentam , quia voluntaria non erar, cúm pofíit concedi non fuifte voluntanam,& adhuc la­men fuiíTc naturalem.

Et veré fecundum regulas iuris violentum dici non poteft, nifi quod ab horoine fit homini iniuriosc, & per vim jfiquidem pro ceno habemus, eum incidere in tx-coramunícationem, qui violentas manus iniecit in cle-t i c u m , cap . f íquü fmden te i-j.quatfl. i . & tamen fi quis manum pofuerit fuper clericum etiam per vim, fine animo iniuriandi, non incurrir excommunicationcm, velut fi per iocum id faciat, quia percuflio elcrici non dicitur violenta,nifi fuerit iniuriofa. A h h , i n c a p . p r i - 45 TMO, ««»».4. defementia txcommume. Hugo, ge Archid, i n d. cap. fi e¡uü [nádente. Vitalin. in Clem. multarum, num.66. de peen. Francifc. Marc. decif. % t i . par t , fecun­da. Bziztá.adClar.cimfl ione 77 . numero décimo. Sperel!. dedf.ArS. numero.} 1.34. late B o n a d n . d e cenfur. i npar -tic.dijput.fecunda, quaft. $. par. 6. §. 1, numer.pr imo, Se num 2. 3. vbi docenr tune dici violentas manus inie-ciíTe in clericum, fi fadbum fuerit confummatumj & qua vis iniuriandi adftierit, fie in cafu noftro mors non poteft dici violenta , nifi iniuriosé fuerit illata , quod cum non poffit verifican' in pefte , quia res ¡nanimatx iniuriam faceré non pofíunt, fequitur , quod mors peo- 46 ueniens ex cauía peftis.non poffit dici violenta ; etenim verba noftri paaifuntintelligenda de vera ,& propna violentia, ex §. * l m d qmque jn f t . quibusmod. u f i a m . i n f

1 1 l .mn Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

L i b e r . l l l C a p . C C X X V I l .nm d i t e r j n prtf ic.f fJe % • 31A b b b iw cép.ad mdient m n i in p r m o , & t i not. de dectm. Pat i l . cohj. Í t . n.'6. volum.^. Ca f t r . í « d . conf . i - j .mma.^ .&c C a b a l l . ^ refoL cr im.yy. t>. ¡ a. qui loquuntur i n no i i r is termin is .

Conc lndcndum cft ig i tur , mo i ien tem ex caufa peftis d ic i morte natnral i mor i inoQ v b i e i u a , & proptcrea tho-dern icontrahentes in focietate off iciotiu-n5confideran-tes in pndo i l l o , tmrietido n a l u r d i t e r , & non violenttry cafum peíl is no» comprehendi fub verbo mon is v i o -lentXsmutauerunt f o r m a m connemionum, & exprcfse fub v io lenta morte n o m i n a u m i n t cafimi pef t is , v t ha-

^ 7 be tu rapud S ú l t i Q i ^ l h t t . i n p r a ü . A . C . h b . i . cap. iZ.nH-mer, i . i b i ; excepta etUrn pefte,aut pejiis mufaSocczc . i n d . t r aS . dtfociet. ojf. num. i i 3. v b i ideó d ic i r ,q i i od func addici i n f t rumen tu ant iquo m u h i cafus, qu i in cohfue-tud ine antiqwa nun cont inebanru i : ; h *c enim fpecifica expref l io fatis denotat pct f emor tem ex pefte non ve-n i rc fub nomine mor t is v i o l e n t * j n i f i i d fueri t expref-sé conucntum , quod i n cafu rtoftro non eft fa£tumj & i d c o procu ldubio mors ex pcílc non poteft d ic i v i o ­lenta*

N o n ob f ta t , quod peílis fie be l lum DeiJ& proneniat ab eius iudicio , GÜI non poteft qu i fquam refiftere , & quod Ínter cafus for tu i tos numere tur, qu i d icuntur eíle v i o l e n t i , & mors ex caufa pe ftis omn ino v io lenta fit d í -cenda.exBald. in d , ! , ¿¡uiefiytuitis, Codic. deptgmr. a£i. Pra-Midel.in d.traí l .de pe f t .u t .& comraB.c. i .n . i .

N a m refponderur, exinde non probar i mor tem ex pcfte prouenientem effe v io lenram co m o d o , quo l eg i -ftaí coníídei-antjeo enim loci Baldus loqu i tu rdé v io len­t o na tu ra , non de v io lento legal i , i l l ud en im procedic ex f a d o naturse operantis fecundum eurfum caufarum, i f t t id vero prouenit á f a d o homin is i n i l l r i o fo , Vt v i fum eft , & l icét dicatur prouenirc ex d i fpo l í t ionc diuina, quaí nunquam fa l l i tu r , non ideo fequitür, quod í i t v i o ­l en ta , quia id commune cft tam m o r t i violentse, quam í iatural i > eó quod v i ta , Se mors í i t i n manu De i , & i n -certa femper í i t eius d k s j . i . f f . de cond. & demonflr. v b i D D . N a m íiue quis mor ia tur i n l e d o fuo ex in f i rmi ta te, í iue interf ic iatur gL id io , femper mors d ic i tur procederé; ex iudic io D e i , & diuina di ípoíí t ione : fie g l . i n d. §AI ,

4 ° verh.Commutatiojnf in.vhi etiam Fabcr , & Arct . ««w^ 5* Inf i .de cap,, dtm* quera fequitür B a l d i » t i t , de Pace Ci>n-fiant.in verb.diuwa vocaiione,o\.w l.proinde^hx Ba ld . ad í. j4( ¡u i l . Petr. Anch . in Cien». 1. de pcemt.& remjf . Guh Bcnedidus in d.s,RaynmiuSyVerh.mortm itaque teflatarei J .num* t j . d e tefiarn. fie etiam Kim. lan.d .confa 1 6, ¿

j . v b i quod quselibet mors , fine natural is, fíuc v i o -lcn ta ,d ic i tu r f ie r i n u t u D e i , n o n di fpof i t ione fa t i , p rov t mente capt i aff irmant , & ideó femper mors aduenirc d ic i tu r iud ic io D e i , nam f cnp tumc f t : Conft i tui f i i ter-minos^Utprater ir inon poterunt. loh.c.i 4.8c díxi t Bald. i / i c. qmniam frecjTtenterjitim.x o .verf. & alia fcrtpturá^vt I i t . m n contefi. & habemus d i d u m Séneca: in trageedia H e r -CPIÍS furentis in hunc fenfum : Quidquid fac imt is mor-tule gemSiUfmdqmA pa tmur ,ven i i ab alto,.

I m m ó hoc re fpedu qi i íel ibet mors et iam v io lenta potef t d ic i naturalis, quia procedit ex diüina d i fpo f i t i o ­ne , v t probatur per D . T h o m . i n fttmm. pr ima feenndd, ^.c)4.<írf.5.acl fec i indum,dum d ix i t , quod natura l i m o r ­te raoriuntur omnes coramuni ter , tam nocentes, quam innocentes , quia mors naturalis diuina poteftate i ndu -c i tu r proptet peccatum , inx ta i l l u d Reg . i ib . Í . cap. 1 , Dominas mort i f icat ,& v iu i f icat .Ergo ex hac rai ione non probatur ex aduerfo mor tem ex caufa peftis d ic i v i o * íen tam.

E t ideo eadem rat ionc to l l i ru r de cafu forrüko,ftant(g en im mort is incert i tudine,cuius dies pr^u ider i non p ó -icft ,nec humano auxi l io eü i ta r i /equ i ru r .quod q u d i b e c mors j f iuc na tu ra l i s , fiue v io lenta, dicatur cafas f o r ru i -

49 tus , v t probatur ex tex tu i n /. i n te rdum, i m B a g l . v b i Caftr.»» p r i m i p . t i D D . de iudic. & ex L l u l i a m s , ^ . qu i .

3 & a embuste ftiehus in l . f i n . w p u M j u ^ J ü . de iur ^ í . v b i vide Gul.Bened1d.í« d c.SaymtÍHs}verb. mor tm Í t a f , t e f i a t m t u n . i 6 3 ú d j n d . c . q u o „ i a m f r e q u e ^ m n conteftM in l . q m f o r m i t i s ^ .c.de pígn.a&.vhi in te í -tafus for tu i tos naturae enumerat non fo lum pe f tem/cd etiam mor tem ex fenedute , quam conftat elfe natura-lem propter quod euidenter fequitür appellat ionc cafus fo r tu i t i ven i i enon ío lúm mor tem v io lcntam,fed etiam naturalcro,quift Ucee mor i fit naturaíeprocedere tamen t u n c v e l t a l i temporcjcf t for tu i t i im5vt t rad i t idem Bald; in l . i .num.f .C qttiádlibert.peruén.mnpoJf.fKCXmr\ c o n -fn lu i t Caf t r . c o n f i é . nUmer.i* l ib. t i Tu ích hítera M c o n c l . ^ o . n ^ Gofta de f a ü f c i €m.& ignof. cent. i . d i f i . ^o .

Ideó non obf tát dodHha Ba ld . i n d . L hce t i nm.y .C* vb i inter cafus for tu i tos » qu i d icuntur v io len t i i

eniuricrat etiam peftem. N a m refpondetur eó l o c i B a l -dum accepiífe peftem pío quocunqué malo infol i tOj ¡Se v io lentum vfurpaífe modo ph i lo foph ico pro v io len ­to naturs>non ex f a d o homin is , v t feeit in d. L qud fo r -iuit is ñum.y.Codic. de fignor,attion.Nzm<\mnd<> voiuí t J c inquirerc jan fit mors natural is, hoc aperté d ix i t in /. 1, nHm.iáe.vérfj& vocOiC.de f r H Ú . & l i t .expenf.vhi m o r t e r t ex epidimía prouenientem vocauir naturalem , ficut na­tural is e f t j q n * procedi t ex quacunque in f i im i ta te ;& (a-

' né Bald. i» d. I. Ucertnum. 5. non ferit cafum n o f t r u m , qu ia loqu i tu r de cafibus fo r tu ids , qu i extra nos füece-dutit i n tebus fortUnje , & fie In rebus infehfatiS > quod et iam cognouit Pntuidel .di 'cap. i , mt fn .S . j . io - ideó non eft allegandus ex aduejfo , qnafi in terroinis deeídát qníEÍl iohem hof t ram, quia ad íem non facir.

Minüsal leganduserat Boccac.^e féc.dff.hunt^x i 3squaá dicat in veíbis m o r t e m ex pefte efle v iolentarh , q u i a po t iuscon t ra r ium probar.ÍSÍam docét cáfum peftis fu i f -fe exceptümj & add i tum ant iquo i n f t r u m e h t o , in quo l icét exprefsé mors v io lenta exciperetui jhoc tamen n o n fu i t reputatum fufficienS ad inc ludchdum cafum peftisj n i í i exprefsé cafuS i l l ius expr imetetur : crgo feqtlirivr, quod piius azftimabátur mors na tu ra l i s , Se fu i t neceííe dedúcete in p a d u m , v t Veniret fub nomine mort is v i o ­lentas, hoc idem dedneitut ex Tiber.SalÍuftim¿>h2¿?, „ 4 , C . / í Í M . f . i i w.unam fi excipi tur cafus peftis, cognofe i -tur regulara elle ín contrar ium,vt t radunt D D . i n l . i . j f . d i reg.inr.

N o n obftat et iam,qubd peftis fit Venennm;&; qni ve-neno peri t , d i ca tu t v ío len ten l i o r tuns , quia plu&eft ve­neno ex t inguercqu í im ferro occidere, vt habetur in / . i „ C.démalefic.& m a t h e t n ^ i rad i t Farin homkid.q,\ %xt m t n . t i

Namrefpt í r idetüi : d i ip l i c i modo quem poííe interire éx veneno , de pr i ra5 ex f a d o homin is venenüm p rop i -nantiSjdeinde ex aere i n fedo ,ve l e t i i m ex malo reg imí-ne Vir£E,vel humorum put re fdd ione,quod etiam ingení-t u m d ic i tu r , vt habetur apud Grammat ic . w / . ^ o . ^ . i o . $1

miem,8c cap.i6.mm.$.verf.excufabitur,piúchxc Caba l l . ín t r a f i de omnigenere homicid. m m . ú i í i é i x . vb i dücec et iam di f f ic i leeí fe Mediéiscogttofcere, an quis fit m o r -tuusex Veneno dato .vel ingéni to . Si loqu imur de vene­no ^propinato , concedíraus fie mor tüum dici v io len-ter í n te remp tum, quia interuenit min i f te r ium hoít i inis i n i u r i o f u m , & i n his terminis loquuntür íüra ex a d ­uerfo allegata, v t yiderc eft i n l . i .$ .p rMenA ienettitiad i> Cornel. dejícar.éc i n i . i t e m l e x Cornelia , Verf. eadem íege, lnf l .de publ ic . iud.vhi lex loquitur de homine alte-rum veneno occidente 5 tune cnimvenenirn i confide-ratur ficut i n f t r u m e n t u m , & hotno ficut caufa p r i nc l * palí ter agens. Si verá h o m o percat ex caufa vene-m t n g e n i t i , veí al io modo hauft i ex aere i n f e d o , tune úfdem tanonibus fupra allegatis n ^ a m u s m o r ­tem pofte d ic i violentara , quia déficit m in i f te r ium h o m i n i s , & procedic ab agente riaturali, & ncceíTa-

C 4 ^5'0?* Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

$ 2 Contfouerr foreníiufn iudiciorum tíos qai non dicitur agere violenccr, fed naturalitcr/é-cuudum vircutem luam : hiec enim eft neceffitas natu-ralis}quai confeqiiitur pdncipia natoralia, ficut nccelfa-tium cft ignem calefacerejgt aquam humeétare , vc di-xit D.Thora.i» } .parf fmm.qA4-art . i . i»refponf.verf .a l ia mtem> q a x non efliciunt.vc mors poffic dici violenta,eo fnodo > quo legiftae intelligunt.

H x c igitur per fe quidem clara íunt, & non videtur tcmanerc aliqua diibietas , quin h x c mors fucrit nátu-ial¡s,& non violenta/cdnihilominus pro corónide addi potefti contrahentesverifimiliter mm intellexiíTe per mortcra violcnram comprehenderc cafura p«ftis infoli-tum & de quo terapore contra dus non erar furpicio, ícd voluiíTc profpicere cafibus confuecis , qui quoridic accidunt duna ferro homines jnterficiuntur •, illud cnim cenfetucaítiim, quod viriíimiliter fuit cogitatum, q o x Ter i f im i l küdo CEteris ómnibus conieduris > & rationi-bus antepomtür,/.?//í. i» p r i m , ffi de C6ntrah.flipuU.CHm

%l e x p l n r i l m , ff. defolmJ.vetetibHs, vbi Bart. «.4, Bald. 8c Ang.&communicerDD./.^^f? EúA. conf. i ^ . n u -mer. j . verf . nam verba, Ub. 5. *Crau. cottf. 5. n»m. 11. KimlünjBQ»f.$Q. m m . ^ . i n f i n . S c m m . ^ . late Mantic. de t a c é " Mtnb.comient.lib^.tit. 1 . m m . 1 z. 15.14. vbi pia­res allegar: &in terminis d ix i t Rot.í» d i f ta Rom.foc, 1 é, j é p r i l ü i6\i.apud 'L^cch..d.decif .^.mm,%.^hi quod ira verba contrahentium funt intelligenda. Ergo cafas 1 mortis ex peíle fecundüm veriíímilem contrahentium mentem fuit comprehenfus fub padio mortis naturalis, non violenta:.

Praeterea multum mihi placets&r facit ad propoíitum tioftrum tatio addu£ta a Rot3,¡n di¿ba Romana Socie-tatis.apud Marchef Farin. & Zacch.d .dec i f .s^ .num.y . vbi. docct, quod exceptio mortis violenta non videtur adinuenta in hiiiafmodi contradlibns, in quibus aliquis lucratur pecunias ob morrem altcrius, niíi ad hoc , ne

^ alias per illiim, qui eft lucraturus, parcntur iníidiae i l l i , cuius mors eft expe&anda ; & ideó cúm iftud pcricu-U m cellet in morte s qu^ caufatur ex pef te, debet cef-fare & ipía cautela, ad norata in vbi Bald. i np r . Si Salic. ac Czñr .mmer . i .C ,depau t i c . fien. gl. in l . i . ve r f . fropinqua mortis j f , d«donat,cauf. mert. Rom, conf.+o^. ntím.9. ,

Et quaravis hace ra tío ímpugnetur \ Seraphino in d i -üo wr.46.««»».8.quaíi quod hazc non ílt ratio gencraliá difpoíitionis, cüm etiam in illa conueptione exciperctur cafus mortis ex partu,in qua non potefteadere rario ca-ptarae mortis. Se infidiarum. Tamcn rerpondetur Rota: auéloriratem longé príEualere Seraphino, cuius votum nefeimus an fucrit acceptatum , & proptereá Zacch.ia d.tratt.defoc. ojf. ««w.411. verf. fed contrariar» , teftatur Rotam aliter fentire , & fané ridiculum eííet fequi vo­tum vnius Dodoris , & conrradiccrc audorirati vnius K o t x Romanaj tam maguí noraínis : hoc autem mul­to magis fírmandum eft in cafu n o f t r o , vbi non habe-mus eas exceptiones mortis ex partu, vel pefte,aut aqua, quse erant in cafu Seraphini, fed tantura excipitur mors violenta; Se proptera non habemus alias conieduras, quod hic fíe pa&um fiierir , n i í i ad euitandum vottlm captando mortis , quod vtique ceflat in morte ex caula peftis. Nam apud Seraphinum non erar multümconfi-derandum,an mors ex aqu , veneno, pefte, vel partu eííet naturalis, vel violenta^um ipfí conrrahenteseam tanquam violentam habuerint, & cafum huiuímodi Mor t i s k regula mortis naturalis exceperint, hoc enim ptocéffit exfpeciali pacifeentium volúntate, & hoc eft Fincipalc, & verum motiuum.Seraph.i/.iwi . m m . 6 .

wtn&.verfconcludo: idque valde rationabile videtur, quia prouifio hominis facic ccífare prouiíionem legis, ad rexrum »»/.,.& l.peto,%.fratn, ff.de funá.dotal.l.ctim t x filtoy§. i de v u l g A J cum dotem, & l.quoties, foLmatr 1.

* Pn ' vb l Ba.rt- * * " * • : ' € Je paíl.conuent.non fie eft in cafa noftco^bi exprelfa eft, & excCpta tantura mors violen­

ta fine alia exceptione •, & ideó relidus libere eft locas indagandi, quaniam fíe mors violenta, fecundum regu­las iuris5& communevTJ víumloquendi quo attento faris probatum eftjmortem ex caufa peílis eíTe naturalem^ non violentam.

Ex his puto fublatam fuiíTe oranem dubitandi an-íám,nec remancre vlluin fcrupulum > verum íi quid du-bij fupereífet, quod non credo, illud totum fublatnm eft per fecutam obferuantiam contrahetium , cüm fern-per perannos 17. hanc mortem emptor, & venditoc aeftimauerint naturalem, &c non violentam, dura quot-annis emptor foluit venditori (cuta centum quinqua-ginta , Se venditor ea pacificc recepit, non attento pa-do, quod in cafu mortis violentse foluenda eífenc feuta duceHtnmanniiatim,ex hoc enim modo íoluendi, &cx tali obferuantia declaratur,quid adum fuerit inter pac-tesj Si quid Conuentum inter eas, adeó vc ira praefuma-tur conuentum»ficut fuit íblututn, cum ex fequentibus cognofeatur , qualis fuerit contrahentium mens in praecedentibuS) fíe per textum i n l . miriiméilk. i n l fid« * inierpretatione.ff.de legibJ.fed & lu l ianus, $.pmnde, ad jMacedond.f i feruusplur ium, § . f i n . de Jeg.primo.ü&tt.m l.catera, $. finff.eod. Cañt. inconf.$6$. in i . dtob. tu l . i .vhi quod cxfolutionibus pofterius fadis declacatuc ani~ mus,& mens contrahentium. Coxnxon j í l .181 . m m . i y . Verf. quod & fat isef t , vo l . i.vbi ¡ta videtur inter partes conuentum, ficut folutio fuit fecuta I late Ceauet, con-fil.Z } 6 , a n»i7i. 10. vfque ad fin. dicens folam obferuan- - g tiam tollere omnem dubitationcm: pnichré Surd. con-J i l .440 . »»»7.43.44» & melius in c o n f i a s . n w n . i é . vbi muiros allegar, & probat fie fuiífc conuentum > íicuc fuit íblutum.ldem Savá.decif.114. M m . 9 . late Lancell. Gall. confió 3 ,a nttm. \ j.vfique ad num. 3 S.Cyriac.íWWm*. f o r e n f i \ i. ««»».21. vbi quod obferuantia fubfecuta de­clarar , qualis fuerit ab initio intentk) contrahentium* & conírou,} 11 . m m . 15 . vbi quod ex obferuantia praeíu-mitur vcnilfe in contradu, quod poftea executum eft. Seraph.í/w/;6oo.«a»í.3.& d e c i f i í ^ i o . n u m ^ é . vbi quod in dubio, tam iuris , quám fadi interpretatio es obíer-uantia defumitur, & ego fatis dixi controu.for.io6. ».84. 85 86.&: dixit Rot.apudZacch.¿fc fiec.cff.decifi.^. n. i r¡ vbi quod obferuantia fubfecuta declarac , qualis fucric animus contrahentium. J

Nec dicatur non fu i fie latís praíferíptum peí longom tempns 20.vel 50.annorumjVt videturrequiri e x l . i . d de prtf icript. long. temp. Nam refpondetur hasc forte procederé in illa confuctudine>&: obícruantia, quaí eft iuris introdudiua» & inducitur cbncra legem j non aa-temin illa obferuantiajquafeftinterpretatiuaiuiis, vel fadijVt hícjvbi quarrimus,an contrahentes per mortem violentam intcllcxerint eam quoque cui peftis caufam dedit,tunc enim non requiritur folemnis pr ícriptio/ed . fufficit etiam obferuantia raodici temporis , & perali-quosadusjquiaconfuetudointerpretatiua non requirit Í7 diuturnítatem temporis , ex Aret. cow/T 1 1 . mn>er.$. Caftr.w«7?/.547. num.4. l i b . i . Curt.Iun.iow/24. in fin. Decxonf. 11 .num. 1 z.verf.rejpondetttr. Crau.¿. conf%$6. col. fin. verf. ñeque adrem.G^hx.conf i , i6^. .mm.S. l ib . 1 , Menoch.WM/.49.»awfr.20.pulchTc Smá.d .con f . i i o . tw- \ Wír.45. & d.eonf. i 55. »««w.27. vbi vide.Decian. con-. Jfl.$4.nHmer.i$..l ib. i.Lanc.Gall. d.confil.6$.' n*tt»er.$7' Se ego dixi d . contr.160. num. 88 .89 . 9 0 . 9 1 . vbi q«od obferuantia ad rem naturalem inducitur per dúos > vel tres adus vniformes, etiam minori fpacio decem an-norum : pulchré Sperell. dteifi. 9 1 . mmer. 7 j . vbi quod per obferuantiam fiibíecutam deciditur omnis ambiguitas, & per pofterius fadum dcclaratur prius adum.

Cüm ergo camdíu Gcobferuatum fuerit inrer contra­hentes per foluciones fadasvniform'ter perannos 17. nunenon licet controuerrerca an folutio fírfaciendam maiori fumma , quia partes ipGe videntur habuiíTe pro

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Líber 111 Cap. C C X X V i l 35 mdtibitato , mortcm prsdiélanl fui (Te naturalera , & non violentara j non enira funt mutanda , quíe fempee certam habueiunt intcrpretationeiTij l . m i n m e , ff.de ie-

" gtb.Sc propterca didus D. Ingonus non eft cogendus aá 5^ íbluendum, nífi qiiod folucre (blitus eí l^ deber manu-

teneri in hac quaíí poíTeíEone fie foluendi , ve poíl Kox.recerit.decif.4<¡4.». I . /M. dixit Pofthius in t r d l . de v¡amtem.obferH.i0.«.77.Etitaj&c.SalubS6¿Q. •

í imem can-

G A P V T C C X X V Í Í .

E P I T O M E .

j)iftribuciones quotidianx an debeancur Canónico non reíidenti , quia refidc-re non permictitiír fado Domioi rem-poralís.

S V M M A R 1 V M .

1 j y i f t f 'éMtiones quot idíam sbftntibtts non déenfuv. A JPiftributiones mndehenmr i l l i > qui íufte f m t eiéBus a

Citt i tate.. • . ^ I D i f i r ibu t ionts v t dehantur dfenthVequiríutr iufta c m -

f i > & J i m n l Ucentitt Ep i f cc f i . 4 D i f t nbu t i oms d é e n t m legitime mpcdho, 3 ne i n -

feru iat . $ C a m m m éxpuí fm a Ffincipe.vel Capituloperapit i n -

ier im dijlributiones. , 6 Di j l r ibhtiortes debentur Cmsnic» abfenti, e¡ui refidere

non poteft ex fa f to Principis. 7 Camnicus abfens v l t r a a n m m teneiur remnciárc Cü-

nonicatum,finenpvtefi refidere. 5 Camnicus an cogendm fit ad Yenuncunduni, f i impedí-

tur refidere, $ Di j i r ibnt iones debentur Cmónico refidere impedítoi d&-

nec ifítpedmen útm -ámat. ' 1 o Dif i t lhuúones poteft Cam»¡cm.pmipefe in abfentia,

doñee durat neceffitas ahfet /M. J i Émbefcmnsf i r ie légehqMi. • 1.2 D e c l a r a ñ o n e s d e c r e t a S.C.Concilij noH habem bim

legisy r t i f i in caufa i l la. 13 Sacra Congregationis Concilq decreta v t obltgent vn i~

Merfaliter,quid requiratw. ' í 4 Beclarationes S. C. non ob l iga rá r i f i amhemhe de Ulü

conítet. i j Camnicus cji ipa ¡ha abejfe hrhpu l fm m n Uítratur d i -

fiributiomi. s 6 Culpa non pr&fmmtur , fid probanda eft ab al té-

gante. i J7 Culpa m n néet , fi m n e£l praordináta ad ea-

f u m . 1 38 Bonm qmlibeíprafumítur, n i f ipabetur mal tü. 19 Cauft iuf taprafumitur in Principe. X Q Caufa iufta non prafumi tur i n Fñrtcipe , in damnurñ,

& pntiudiciu'm d ter ius . z 1 C m f a iufta non pr&fumitur i n Pr incipe, qmndo agitur

•negotiutn cum non fubdito. xx Fr imip is f a t t um nMneratur ínter cafus fortui tos. 23 Pr incipis f a í l u m fi requiratur , cenfetur impoffi-

' • bi le, • • \ • •. -14 Camnicus iujfns exulare, interim percipit d i f t r ibu-

tiones. 25 Canoniem iufté carceratus qmndo pc í f t lucrári d i f t r i -

but iones-• Canomctu quando teneatur pe tere licentium ahfentu

adlucrandum dftnbut iones. 3-7 Canonkusin cafu v io lentU, & ntcejfitatis non tenetur

petsre licemiam ab f tn t k .

i 8 R m o natnraUs fila poíefi allegari ad ^

1 f* r í ím- a . . X9 Licentta non eft peternU, vigente necefums. 30 Camnknsad l ú a andas dif trémiohes , m teneatur i n

cafu mC(ff i tms peten- Ucemtam S f « m ¿ , 31 'Camnicus tenetur pe ten Uceniiam Abfitmí** v t emtetár

contemptus fupenoris. . 3 i Ce f ime caufa cejfít ejfetlus.

•3 j ^ f f l i í i i o m n eft addenda áffj ' i lo.

Ne ícríbam vanum , duc piíi Virgo man uní.

V ídetur excludendus M.R.D.Cami l l us Gualcnghus Canonicus Ecclefue Cádiedra l is MUUIKK a pa r t i -

c ipa t i oned i í l nbu t ionum quoddianarum i i l ius , propter abfent iam cius ab i l la,qu¡a príErentibus, & in tc rs í ícn t i -

' bus cantuin , DOU abfenribi is d i í lübut iones concedan- ^ t u r , ve probas ccxuis in cap. vmc. vb i D D . de Cler.noh r e f i d m 6. Conc . T á d . f e f . 3.4. c. i i .de re f i rm. Garz. íft?

• benef .p.^ .cap. iMUm.^iof £ t quamvis tpfe ; fe abfentauer i t , Principe ra&cuíari

fie mandance , v ta í íe r i tu r , id tramen ei aifai! prodeífe pütc f t , quia p r& fumi tu r id Ricltun fuiii'c ex iufta cau- ^ fa , & propterea eietílus á CiuiEate lufté non poteft perciperej feu hierari d i f t r ibuí iones quoi id ianas.Monet , de d i f t r íbut .qmt id .p. i . q . j . «.8z. .

Ec quatenus d idus Canónicos haboílTet iu í lam ab- ' f e n t i ^ caufan),tamen'qii ia no habui t a luo fuperiorc l i - ^ centiam rccedendi.videtur exciudcndus,quia ad luc ran-

i das di f t r ibut iones i n abfentia , requi r i tur non fo lum iuf ta cauía, fed etiam l icent ia Ord inar i ) , late Barbof. de éff.Épifc.p.$.alleg.53.num. 155. v b i mul tasa l legat Rotas deci f iones; & ia réenam Lo r t c r . de re bemf. Ub.y. q . i j * • num. n i .

Elis cameh n o n obf tant ibus cenfeo, p r x d í d o D. C a ­nón ico deberi d i f t r ibut iones qubtidianas "•» quia habuic non fo lum iuftaro caufam * fed et iam neceff i tatem non rc f ídehd i , cüm f a d o Pr¡ncipis,vt dici t i i r ,coinpi i l fu3 fiie-r i t a b i r e , & non permi t ta tur renett i ad Ciuicatern 5 vis enim maiotis poteftacis t r ibu i t i l l i iu l lam abfencix cau-faitt,cx l . f i f i i n d m j n f i n . v h l DDf f ihcat .8c ideó qui Eabec i cg i t imuu i imped imcn tum,& iuf tam abfentias caufam, i poteft f r udus d i f t r ibu t ionura in ter im perciperc, c t i a m -í¡ non \nCemlAttd¿apúnk,de cler.mri ref id. in áxap .qm-fnndam, dífl.-y^.cáp.adfufpBcatwnemi de u n u n t . C ú i k t , conf.i j . de frahencl.Hmzi.confi t . 1 i .num. 5 M x l & t . m n re­fid. Monet.de d i f t r ibm.qmt id .par . i . qH*ft i$, »»»J.8 j . v b | alios allegat.Seraph.^íri|Cí 2,19. «w». j .bene Burat . <$!•. € i f6$4 . rmm.5 . v b i quod fufficic quodi ibet impediraen» t u m . •

E t i d e ó fi non conftat de cu lpa ,& d d i d o e ied^cer-ímrt eft, quod Canonicus expuifus á Cap i tu lo , ve l ab alia perfona, etiam a Principe extra C iu i t a tem, inris or -dine non fernato , Incratur d i f t r ibut iones quotidianas, 5 c t iamf i non in fe ru ia t , n i f i eíTsc per fentendara l eg i t i ­mé latam exulare c o a d u s : fie ex Caíder in . d. conjil. 17. deprábend.iá rem loan . Andr . í« d.cap. vn ic . v b i DL>. de cler. m n rcfid.in ó. jFelin.í» cap.cum omnes],num.it. infin. de conftí t .Píoh.ad M o n a c k i n cap. t . m m . t i . d e cler. non re f i d . t onw .va r . refol. t i b^ .cap ^ . m,m.% v t r f .demm ea-dern ratione: pu lchrc T u f c h . l i t tera D , concl. $ 14. nu-mc r . j . y . M o n e t . de di f t r ib. d i & . p . i . q m H . j . n u m e r . y , C o c c i n . ^ f í ^ u . mmer . 1. L o t t e r . ^ re bemf. Lb. ^ qu&íi . 17. nurner. 141. 145. & in t t a n i n i s Barbof 1« t r a ü . de Canomc. cap. 24. m m . t f . & in colltEi, m u i f . ad Cornil. T r i den t . f i f . 14 . cap .14 .nnw .u6 .de ref i rni . & « collett. Jpof lo l ic . decif. verb. diftr ibut. 15 8. m m . 18 vbi quod C anonicus abíens á choro , qi]¡a refidere non po- 6 teft ex f a d o Principis tempora l is , lucra tur d i f t r ibu í io ­nes quotid!anas:pulchré etiam Ü o n z d n . i a t r d i de B o t . c a m n k M f p . i . f i a f t . ^ p m . i . n m X i o . P d l i z z M , i n M * -

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

«

3 4 Controuerf forenfium iudiciorum. n H d . R e g u l a r m n j w . i . t r a i l . 5 , cap:%, ««w.148. v b i quod i n cx i lu im pulías lúcrame di f tnbut iones , í i non dedic cauram i m p e d i m e n t o , & iudex legi t imé eum non con -dcranaueric.

H c c o b í l a t j q u o j id non procedat 'perpctu^j vel ad l o n g a m teropus , fed in te l l igendum fie per fex menfes, ve!petat<nium,au,c pauló p lus^u ia fi viera durar ab len-í ia jCanonicus.tenetur renunciare, p r o v t j n Caufa Car-penfi M . R . loan. Blaí i j Conrc f i u i ccníuit S. Cong reg ,

^ penes B a r b o r . ^ . i 4 - » . 3 8 - ^ p i iúsapud G a r z J * henef.

. N a m refpondetur S. C o n g r . n o n coarótafle C a n o m -cum ad renunciandum praeciséj fed mandalíe , ve curec canonicatum re f ignarcvc l permiuare,auc rat ionem a l i -quam ínire^quW-& riia:,& EccleficE indemnitat i con fu l -t u m fit, vt t r a d k i d e m Barbof.ex mente S.Congr. eiuf-dem i n d i t i a CoHeB, 358. dec. Jpof to l . mm. iS.Sc quam-uis conceíleric iü i W t i a m d i la t ionem abfque aliqua fpeprorogat ion is jnon tamen d i x i r , aut decrcuit dene-gandas ei d i f t r ibu t iones , fí i n t r a i l l u d j e m p u s C a n o n i -

^ catum non rcnunciaüerit , & f i tal ia ei comminata eft,

. for te id ' feci t , qnia c o g n o u i t , eum iuftara nen fouerc cau fam, vel quia tanquara vicefgerens Pont i f ic is , po -t u i t ab fo l i na poteftate h o c i l l i in iungere potius ád d i -fponendum, qu^'m ad cogendum, ftante quod i l le C a ­nónicos h i snon ob f tan t ibns , Se rcclamantibus ct iam Canonicis femper habui t d i f tnbu t iones , provt ego re-cordor cüim eífera pariter Canónicas diftae Eccleíiae eo tempore /ed Ord ina t ius ,qu i non habet rantam potefta-t e m , quantam S-Congr.non potieft cogeré C a n o n i c u m ad renunciandum , & í i non renunc iar , i l l i denegare d i f t r ibut iones, í i acfhuc durat caufa", & i m p e d i m c n u i m , fed recurrendum eí l ad ius , 8c v idendum , quid iura ftaruerint; nam C a n ó n i c o , & benef i ierro conccJuntur d i f t r ibut iones íi i i i r e , íi iu f to impedimenro , & caufa honefta det ineaturjne C h o r o iñrereífe poíI i r3& hoc í i -ne prasfinirione temporis, & indeterminarc.doñee caufa

9 durar * & impedimentum , pf r t ex tum in d. cap.vnic. de cler.mn rejid.in 6.vbi t radum D D id imelÜgendum e(Té, doñee duret imped imentum , cania t imorís , vt ex Bald.S'» l.t.numer. 1 o.C.qnod met. capif.fc Odd.de re í i i t u t . i n intégr quaft j . a r t . y . «swa.ioS. d ix i t Moner . de d t f inb . d.par. 1.cjudífl.¡.nttm.j9. & pulché videndus Bonacin.^c fíor canw.difptit .z (}u<tft. 5. par. t . numer. 1.2. 5í num.^ 8. verf, hdte tdmen , vb i d o c e t , qnandiu durat neceflitas, Canon icum abfentem pofle di f t r ibut iones perciperciSi

10 adrem faci t et iam B a r b o f . ^ CanonicJ cap.14. m m . 4 9 . 8c d.col¿eSi.i<¡B.n.6.io.non en imaf t r iñg i deber C a n o -nicus ad renunciandum , fed iat eft, fi cu rc r , quan tum potef t , v t fose , & EcclefiíE indemni ta t i confulat , quod p e r m o d u m conf i l i j .non p rxcep t i ei poteft i n iung i quia non habemus legem , aut canonem , quo id p rsc ip ia -tu r , & ernbefeimus fine lege loqn i , / , e jui f i l ium, §. Sabi-m s , f . ad Trebell. I. i l lam, C. de cellat. Lf in.C.de confult, hb. i i .S¿ §.conJtderemus, in A u t h . de tr ien, &femtffe^ Se propterea Epifcopus auí tor i ta te ordinar ia non poteft al iud decernere , n i í i quod leg i t imé im^ed i t o dentuc d i f t r ibut iones, quandiu durat imped imentum, & necef-í i tas.

E t decretum S .Congr .non p rsc ip i t ,au t mantíat , fed pcrruadet,&; hortatur3dum dk i t ^Cure t ; vt apud Barbof.

u d.celleSi, Í J 8 . num. i 8. & quatenusmandaret , & p e r raodum piíecepti di fponeret, i l lud haberet l ocum t a n -íum in i l la caufa C a r p i , qnia decreta S . Cong reg . n o n habent v im legis vniuerfalis , ñeque l igant omnes , n i í i con fu l ro ,&annuen te Summo Pon t i f i ce , fuer in t fu f f i -cienter pub l ica ta : ira ex Bulla Sixt i V . P. M . edita a n -no 15 SS.qua- i n c i p i t : I n w í ^ , t r a d u n r Sánchez ^ ma-t r im.hb.Z. d i f r .unum. 1 o . i * ^ . B o n a c i n . de legib. d i f p . i . qu&n . i - fma .Z .nHm.^ver fego - y ^ , B a f i l . P o n r . ^ M a -t r i7nMk l .c -1S ' i - i »um.7. late et iam D i a n . mor.par. i .de

¡ib. t raf t .10. refol. i ^ . verf. at h i t m n objiamibus > v b i

conc lud i t , bis deficicmibns non habere v im leg is : fie i et iam pulchrc Ferdinand.deCaftr.PalaoOTC?'./'.i.rr<í¿?.3. j ^ d i f p u t . 5 . p m t t . } . § .1 . numer .3 .& numer.s. v b i alios a l ­lega t.

Et í i adhuc vis al iqua fierct in d i d i s decretis S. Cong r . contra cafum noftrura, poteft i terum refponde-r i ,de i l l is non fatis authenticc con f i a re ,& proptere^ í i -dem i l l i non eíle adhibendam , í iqu idem cadem S. Congr . Em im:m i f f im .& R e u c r e n d i f l í m o r . D D . Car -d inal ium Conc i l i j T r i d . In te rpre tum , fub die i . A u g . l é j 1. ex mandato fpecial i S . D - V r b a n i P a p a e V I l l . pisecepit nu l lam adhibendam elíe fidem dec lara t ion i -bns diótseS.Congr.íiue impreí l is , íiue manufer ipt is , n i ­í i edantur in Au thcn i t ca fo rma , & fuerint muñirse fo l i ­to f íg i l lo , & fubfcnpt ione Cardinal is Praefeíti, & fecre- t ^ tari) eiufdem S.Congr. v t late Paíqual ig. decif. 85 . ».7, & úíe^/86.w»wí. l y .Ba rbo f de vmuerf. iur.Ecd.cap.^, n u ­mer 8$.verf.ver k m , pulchré Ferdin. de Caf t r . Palao mor. p. \ . t rat t .$ d i í f .$ .§ . i .K t ím. i . í k num.6. V b i ad hoc,vt d i -ctae declarationes fidem faciant, requir i tur,vc authent i -cede i l l is conftct peí Bccue Pont i f ic is , vel per M o n i t o -r ium A . C . vel per epi f tolam alicuius Cardinal is fuo fi-g i l l o munirara , vel per t ran fumptum authent icum ex regi f t ro Congregat ionis,parte ci tata,fed hosc non c o n -currunt i n cafu n o f t r o : e r g o nu l la fides eft adhibenda diótis declarat ionibus S. Congr . quatenus poí lent eííe contrariae d i d o C a n ó n i c o : fie et iam late Pel izzar . Í« Afama!.Regul. tom.i . tratt .4.0.4.^.108..

N o n obf tat ,quod hasc procedant,rnodó tal is C a n o -nicus non fuerit in cu lpa, imrni fcendo fe r i x is , & in i ra i - 1 j c i t i is , fi enim cúlpofus e f t , non lucratur d i f t r ibut iones, vt t radunt lo .Andr .F ranch . & Anch . i nd .c . vn i c . n.z.de cler.non rej id. in ó.Moner. ded i í l r tbm.d .p . i .q . 5. n u r n . j t . Pellizzar,<3Í.c.8.».t 4 8 .

N a m refpondetur, non conf iare de aliqua culpa > vel cr imine di¿ti Canon ic ¡ ,& i n dub io culpa nonpraefumi- l ^ tur.fed eft probanda ab alleganre,ad tex tum in l , mérito, f . pro foc.Mcx.conf. i o o . m m . i . l i b . 1 .Siluan. conf^G. « « -tner,4.().Cra.u.conf.i $ i . m m e r . i 1 . M t n o c h . d e praf. l tb .¿. pratf.^.n. i 15.Se ego á \ x \ . co f } t r \ f c r . i . n f ím .^ . ^ . & opo r -tet v t culpa í i t preordinara ad cafum,al ioquin non n o - I 7 c t tM.on tx ,d . t raB.p , i .q .6 .nHm. \$ . late Menoch .^ . / i¿ . j , j g p r a f t . m rn . i 38. vbi.al ios allegar j quod ver i f icar i n o n poteft in cafu nof t ro , vt d idus Canonicus a l iquam c u l -pam comrai fcr i t a'd cafum p r x d i d u m prasordinaram ipfe habet pro fe p rs fumpt ionem i n n o c e n t i ^ , quia q u i -l ibe t prísfumitur bonus,n i í i probetur ma lns , l . cumpa-ter ) §, rogo, de leg. i . cap. dudum 3 de praf. eum vu lg , • E i g o ex hoc capite n o n deber pr iuar i dif tr ibutJQ-nibus. ;

Et quamvis in Pr incipe praefumatur iu'fta cau la , Se non credatur fuiírc m o t u m fine rat ionabi l i mo t i uo , ex ¡y l . re legí t t i , C.de peen, hoc credo verum re fpedu ipf ius Pr incipis ad defendendum eiusfaélum j nunquara en im auderem dicere a l iqu id feciíTc , n i f i ex magna , & l i c i ta caufa, máxime in rebus po l i t i c is ,& refpicientibus ftatus rat ionem ; fed quia credo» cum intendere fo lam Cano- 10 n ic iab fen t iam í inc eius damno,6cei fufEcerc, í i C a n o ­nicus non accedar ad c iu i tatem , poteft refponderi hoc procederé refpedu ipfius Prineipis , non tamen habere l ocum ralemiuftae caufae p r x f u m p t i o n e m i n da innum, & príeiudicium al tenus. Are t . /« c. cum a nobis^de teftib. C im.Sen .con f io .cd .5 .Kmn iCon fa i .num. 1 z.Itb. 1.PariC ^ i eonf.Cy.n-iZ.l ib.^. GrAmm.decif . i o ; . n . z z y . M e n o c h . ^ arb. iud. ejutufi.^, nnmer.io.SiC l ib.} p ra f . i e . nam.24-' late TviCch.l i t .P.coficl.68i. numer.^S.Cicut etiam ca praerum-p t i o n o n habet l ocum,quando res , & negot ium verfa-tu r cum non fubdi to Pr ine ip is : pulchré M e n o c h . d . p r a f . i o . m m e r . i 6 x-?.x%. vb i muiros al legar, & rationes adduc i r , ác máxime quód Princeps non poteft non í i ibd i to pr« iudicare. Ergo talis p ra fumpt io l i ce tadmic-tacujr ad fub f t incndum Pr ine ip is f a í l u m > non tamen

debet Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Liber I I I Cap. G G X X V I I

23

¿chct rc torque i i in damnnm, & prxiudl ic ium d i i H C a -nonic i vVt etiarp ex hoc debeac ami t teredi f t r ibut ionesj cí lm hoc n i h i l inteif ic Pr incipis, nec credanuyprum ra-lem habuilíc in tent ionem , proptcrea ad fo lum defen-dendnm Canon icum dicimus babuif lc iuf tam abfcnti ie cauiatn, & Icg i t imum irapedimentum qnod tol lere ipfe non potc f l : , cum Pdnc ip i hon l iceac, nec qu i fquam poff i t refiftere, adeo v t fadura Principis numeretur ¡11-

^ tcr cafus for tu i ros , qu i vacant culpá , per textura ¿«A Luc i t t í i vh i DD.f f .de eMiü.l.item fi i/frherafum» §. itera fi fo r te y de rei v indtc. l .afud M i a n u m , §, confl¿tt}de Ug. p r i ­mo. Soc. i n l.qmdam relegatns, in teftio not. de rehus dub. A k x . c o » f . í i o . l i h . r . 8 c conf . too. l ib . i .cmn ig i tu r a P r i n -cipe5vt fertnr.iuíTus fit a b k e , & fine cius l icent ia, ¡k ve-t m non poff i t r c u e r t i , impóf f ib i l is cidera Canón ico d i -c k m cííe reí ident ia. íc excufandus efl:,quia faóhim P r i n -c i p i s , ^ quod pendet ab eins vo lún ta te , in.ret i m p o í í i b i -üa reputatur.Ba 1 d.co»///. 1 o4.««w. 1 .verf.dixi.Uh. 1. Are t , tonf i l . x42.». r ,crfscj.X-eder.de Sevt.conf 175. f i f o i n j i r u -memo , & ideo fie exulare iufTiis non debet remit tere

^ díf t r ibut iones qitot idianas, ex Barbof./w collefl:. ad Corte, " 4 TH^ .c . i z .Tz . i io .vb ia l ios al iegar, & áe C(in.d£^A!.n.\ar.

Nec dt im v ider i debe t , quod in Principe fuer i t iurta cauía fie faciendi , &: tamen non fuer i t iufta re fpedu p rs iud i c i j ipfíus Canon ic i .qu ia hoc non efi-nouums v t refpedhi ludic is reus iuílé fuerit inquií i tus5vel torras,8¿: tamen re fpcdu rei id iu í lum nocenfeatur jVelut i fi index habeat indicia dcl i£t i aduerfus reum clericurn.vel e t iam Canon i cum , propter quod eum de t rud i t i h carcercm, í¿ edafti fiipponit tortüraé, tárnen fi l iberatur reus, qiiíái de l ié lüm n o n f a e d t p l e n é probatura, carcerátio d ic i tu r fuilFe iufta re fpeau iud ic is . fed in iuf ta re fpedu r e i , qü i ide i rco luc rab i tu r d i f t r ib iu iones et iam pro tempore, quo manf i r in carcere, v t apud Mone t . de d i f l r i h J . p . i . q f t t t í t .^ .num.Zi . Bonac. de Hor.can dkp . i . § .1 . «»»2.5.4» vb i a l i o s a l legant : i tad icendum ef t inca f l i no f t ro .P r in -cipera iufté fu iñe m o t u m ad fie faciendnrá fed terpedu damn i d i d i C a n o n i c i , v t ami t ta t d i f t r ibu t iones , i d non cenferi i u f tum. C u m ig i tu r di£tus Ganonicus non poí f i t hoc impedi raentum auferre , d ic i tur habere i u -ftam abíentías cáuíam.Bonac in~d.£¿.. m n t e t . i o . i n fin. Pcl I izzar.¿.c.S.«. i48.

N o n ob f ta t , quod n o n fufficiat iufta cauía abfcnti íc, n i f i etiam copulat iué concurrat l icent ia Ord ina r i j , ex BzthóC.d.allega 5 j .Níam refpondetur. id forré p r o ­cederé , quando Canonicus vu l t abefte ex iufta qu idem caufajfed voluntar ia, v t ex cauíal i t is ,vel ftudij, aut pe-regr ina t ion is , aut Ecc le f isev t i l i ta t is , tune vt ique con -g ru i t j v t caüfacogni tarequiratur et iam Órd ina r i j l i c c n -tia,5c i n his terminis loquicur g l . i» eap. re latutnjn verb, P r A l a t o m m ^ h i A b b . n. 4 . de cler. non rf/F^.quam omnes

i ¿ allcgant5&; fentit Felin.i» c.fin.verf.fexto,demagiJlr.Rot. apud Fa.tm.decif,recevt6o%.mm.\.p.i.BathoCd.al¿eg.$ ¡ . n. 15 j .Be l t ram.dá Ludou.dec. t j4.».8.Lotteral5/í re benef. i'ib. 3 27.«, 1 94,Rot.»« vna Cdagurrt t . f rHEiuu, 1 6 . M a i j iC i^ .coram Fbald.át qua Ronde hor .cmJi /p .z .q . f . p . 3 , ». i z . q ü i omnes loqnt in tur in cafibus voluntarias abfen-t i a j , fecus d icendum e f t i n caíu abfenrias neceífarias , &

x j v¡olenta;,qüando Canonicus abire c6pel l i tur ; r ion en im ra t ion i c o n g r u i r , v i l i cen t iam debeat petere fac iendi quod facit inu i tus, compnlíus, & ad hoc fuíficeret a l le­gare rat ioncm narnralera, qnse hoc op t imé docer, l.fcire oportet, §.ffifficit\ff.de excuf. tut . lxum ratio.de bén.canon* tamen id probatur et iam ratione¿&au£fcoritate5qiiia v r -gente neceffitate non eft peíenda l icent ia, v t poft l oan .

í% A n d . I m o l . & A b b . d i x i t hone t .de re benef.p.i .d. cap.17. Mtm. i 14. fed quacnam maior neceffitas poreft i nuen i t i , quam iu í l í oPdnc ip i s & manda tum, vt abirct ,&: redirec non fine eius venia ? fanc nerao diccret hoccafu tened

1 ad l ieent iam petendam , pet i l io en im licentise p r ^ f i i p -pon i t confenfum petent is , hoc autem f a d n m eft c o n -

eius voluntatero, ideó nul la l icent ia petenda era?*

•a.

Et fané, fi verum a m e m m , ^ bene conf idetemus di» fpo f i t lonem d.c.vmc. de deric. non réfid. i n 6. vb i o h n e -ccíTuatera corporalcm concedi tut et iam abrent i perec-p t io d i f t r i bú t ionum quotidiaharuro,vtique i n eo n u l l a fit raentio iicentiae Epifcopi3nec dic i tur , quod ca requ i -ratur , & propterea quod non dicir lex , nec nos dicere TA deberaus :Tic ad rcra videtur fendreJVÍonet.p. i . quínf i .^ num. 7 7 . vb i Vult requirendam cíl'e l ieent iam f o l i i m , quando abfentia non eft omnino neceftaria : crgo fi pc-nitus eft nccel lar ia, vt h i c , ob prasceptum maiods po te -ftatis, v t ique non erit l icent ia petenda , & fot t iüs -boc idemfenferunt Ba rbo f i » trañ.de cafienk.c. i^.numer.zS. verf.fed mihi^Sc Bonacin. deHor . citn. d t fp .x .qmf t . j . p t l * n u m . x í . v t r f . egp vero, qu i exi f t imant, abfentcm ex iufta caufa, & impedimento non tened petere l ieent iam non refidendiVquia indiffia cvn ic . i d non reqnídEur,qua2 fi dé impedimentonecei rar io , g¿ v io lento in te l l igantnr , vtin caíu noftro j nu l lu in eri t a b f u r d u m , & rat ionabi l is é t k éornm decif io. ^

Eten im fi l iccnda petenda eft ad finctn lucrahdi di-ftributiones, h x c non ad á l ium finehi requ i r i t i í r , n i f i vt 3 * cui teturconteroptus fuperiods,vt inqu i t L f . t te r . d . c . i j . num. z i ufed qnis contemptus poteft conf iderari in eie-¿to , & expulfo contra voluntatero fUam ? Vtique n u l -lus : ideo cédante cau ía ,& rat ione d i rpo f i t ioh is í& legis ceflat ipfa lexj^ d i f po f i t i o , l.adigere,§.cjuamúis,de iure~ patr .^ . fiinter t u m e f n j n ñ . de mñ. tu t ic .c i im ceffar/te3de a p p t k m

Ex qi i ibus cenfcOji ion cífc denegandas d i f t r ibudones d i d o D.Ganot i ico idonec durauerit praedidum impedí - $% m e n t ú j & h o c l ibentcre f le fac iendum etÍ3m,ne a f f l i d i o tterura addatur a f t l i do . l i m e fuecúr f im, de m r j o t . I. Z?. AíarcNSj de off. P r t f t d . I. nauis onn f t t ^ , cum autew,ad l . Rhod.de iaüUyC.ek par te i de cler. agrot. cum vuIgaribuSo E t ita fen t io /a luo j&c ,

V c r ü m l i c é t pro parte Canon icorú Fuerit rcplicacum¿ & pro eis late fcr ipler i t valde Exce l ! .D . H ieron.Pont iuá érudité qu idem, fed pol i t icé, tamen I l l u f t r . & R e u . D . Rober tus FontanajEpifcopus Mudn£e5ex vo to v n a n i m i eius Viear i j & meo,declarauir & fentent iauit d i f t r i bu ­tiones deberi dido D . Can .Gua lenguo ,noh fo lüm pro pheter i to , fed etiam fu tu ro ternpore, duránte exi l io ci á poteftatc laica inflido > v t conftat ex eius fentenda, íeu laudo latorubdiC4, Apr .1548» éc iure m é r i t o , nam i i i f o r t i o r i cafu S .C .Em.Ca rd . S. Conc iü j T d d . I n te rp re -tu rndear tno 1646.1S47. plnries iudicaui t Reu. A r c h i -presbytero Carp i din abfent i ob caufas, qua: fo r te ad lasfam Maieftatem pert inebant j debed d i f t r ibut ibncá quot id ianas , 8c l icet Cap i tu lom i l l o rum Canon ico ru r i i R o m a m mifer i t D . A r c h i d . ad excludendum D- A r c h i -presby t . & caufa fueri t pluries agitata cum tnagno et iani calore3nihiIominus S iCongr . iu f f i t , & cenfui t , euhí h o i i eñe pr iuandum d i f t r i bu t ion ibus , & Canon ic i fuerunt c o a d i refundere>&:reftituere» quod fibi ret inucrant , & ínter fe diuifetant de por t ione ad d i d u m Arch ip resby-terura r p e d a n t e ^ voluerunt habed pro praefehtej cun i non fuer i t condemnatus inris ordine feruato , Be con-» ccííerunc ei l ieent iam hon ref idendi per annum , quani e t iam protogauerunt per al iuín atmum , & fie de in -ceps durante caüfaj quia Sacra C o n g r . n o n íblct daré; l ieent iam non r e f i dend i , n i f i per ahnum , & vt i nnb té -fcant decteta praedida i fequi tur cOrütti tenor cüm o t í -g ina l i concordatus.

^ D k ?,Mar t i j l ó ^ . S a c r a Corigr.Ém.Card.Cbhc¡li| Tr id . In te rpre tum ex cáufiseidem Sacra: Congregat ion i no t i ssben igné indü l f i cLudou icoNico l inó Archipresby-tero Ecclefiae Co l l eg in ta Carpenf is^t á die íui difceíTus á ref idenda v fq j ad praefentcm d iem, & vl tedús per a n -hurtvf ru i pd í i i t nedüm f h i d i b n s d i d i Arch ipresbyrcra-tus tantum , verÚm et iam d i f t r ibut ion ibus quot id ian is . pennde ac fí perfonal i tcr in te rc í re i ,& inícruirer.

PETRVS A i o y i i Y S , C a r d m a l Í 8 CarafFa*

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

3^ Controilerf. foreníiu-m iudiciorum. gratis efiam quoad rcripturara. Locof Signi.

F R A N c. P A v L v T i v s S. C. Secref. Die ?.Feb.i647.SacraCongr.Em.Garcl.Concil.Tiicl.

Interpretum, aucloritate fibi tributa, facultatem L u d o -uico Nicolino Archipresbyccio Ecclefix Collcgialis CarpeníísjVt abelíc poffit á fuarcficlcntia per alium an-««niíac Oimies proiientus,vt aliás benigné coñceffit.

PETRVS ALOYSIVSJ Card.CarafFa. R. D. Cum hxc Sacra Congregatio Emin. Carel.

Conc. Tridcntini Interprcnim , alias Archipresbytero Carpenfi quotidianas diftributiones deberi declarane-rit, provt in decreto defuper emanato plenius contine-tur - iidemEm. PP. quibus perlatumeft eadem decreta adhuenon fuiíTe executa,Tibi mandant,vt harum vigo­re Gapitnlum, & Canónicos Carpenfes ad exhibendas cumcfFedudido Atchiprcsbytero prxdidas diftribu­tiones quotidianas pcenis legitimis,criara fufpenfionis k diuinis ipfo íure ineundis j Se prinationis beneficíj, alii(quc arbitrio tuo infligendis omnino adigas j atque compellas: fie i ta que exequens , Se de executione ccr-tiorabiSj8¿ benein Domino valebis.

Romsdie 9.Febr. 1647. Tui ftudiofiffimns. PETRVS ALOYSI VS ,Card. CaraíFa.

R. D. Vicario Generali Carpenfi. In cania Carpenfi diftribntionum incer Archiprcs-

íbyterum Carpcnfcraj vna,S¿ Capitulum'ciufdem ex al­tera.

Die Ó.Iulij i^y.Sacr.Congr.Em.Card.Concilij Tri-dentini interpretum , vtraque parte informante cenfuit ftandur^ eíTc in decreto ad fauorcm di¿li Archipres-byteri.

Emin. & Renerend. Sign. Lodouico Nicolini Are¡prete,& Ord.di Carpi,Nul-

liusjhurailiíIiferuodeirHi-nin.VV.nuerentcmente le fup-plica a degnarfi di prorogarli la gratia de ftar aíl'eme dalla fuá reíiidenza , é di godere delle rendiré tutte di qnelladignira alia forma delilndulto , Ben igmm, dal-l'EE. VV. conceduto gli fotto , l i 5. di Marzo 1646. é conferroato i¡ j.diFebr.i(?47.che1 turto. Q U O Í D e m .

Die tj.Februarij i^S.Sacra Congregatio Em.Card. Concili) Trid.InterprerutTij andorirare fibi tributa, fa-cultarem.vt orator abelíe poffit a fuá refidentia, modo, & forma alias eidem con celta ad al ium annum benigné prorogauit.

PETRV S AL o Y s I vs, Cardinalis CaraíFra. i Gratis etiaro quoad feripturam. Loco f Sígui.

FRANCISGVS, PAVLVT tvs S.C.Secrct.

C A P V T C C X X V I I L

E P I T O M E .

Reus án poflit citari, 8c carcerarí ad folam partís querelam ,& máxime íi fie cleri-cus, 6c an valeac proceíTus, fi alicer fiac.

S V M M A R I V M .

1 Cafcerandi facultas pendet a iudicis arbitr io, i ludex in cr imiml ibus peteft imipere a captura, 3 Carcerari potefl ñus conflito de corport de l iB i . 4 lurifdiSHonim a l iemm vfurpans c¡mmodopuniatuf. 5 lurifdi&ionem qui vfurpat, quomodo iudexprocedat con­

t ra eum. <5 ssíceufatore mnprvhante r t m ahfolui tw. 7 Ecelefiaftici fo l i pojfum recipere oblationes, ex Symdo

Parma, 8 Oblationes ah a l ta r i nonpojfunt laici recipere. c¡Laic$ reeipieníe* eblationts altaris funt excommmi"

eatt.

10 Oblationes fun t de ture parochiali. 11 Parochm tenetm bis in anm explicare populo Symium

Parmx. í 1 Parochus m fuá Ecdefíagerit vices Epifcopi. I 3 Parochm in fuá Eeclefia dicitur Pralatuá. 14 parochm efl Rex, & Jmperator in fuá EccUfict. 1 j Parochus habet tantam poteftatem in f uá Ecdejtat

ejuantam Epifcopus in f uá diaceft. 16 Parochm habet iur i fdi f t icnew fptntmalem, & ius colli*

gendi cblationes* 17 Parochm dic i tur iudex (piritualis. / 18 Parochus fesundhm multes potefi excommunicate. 1 9 Vfurpare tjuis dtcatur. xo Proteflatio declarat animum protefianñs. ai D e l i Ü u m m n t f l , n i f i c¡uodfit dolóse>& maloammo* x 1 N o n entis m i l * funt qualitates. x j Confratres fodal i tatum ptarum poffmt conueniri coram

iudice laico, Z4 Confraternitas laicorum potefl conueniri coram iudice

Ecclejiafiico vh i agitar de admimflratione bono-rum,

i 5 PUcaufit, omnesfunt m i x t i f o r i , & po f fmt cogmfci ab vtroque Iudice.

1 6 For i eleíiio eft conceffa Ecclefü in eius fauorem. 2 7 Imi fd t tUo práfumitnr eoncejfa accumula t iu^&mn pr ' f

uatiue. 18 Judex laicus potefl procederé contra laicos in caujispiis.*

fi prauenit. 2 9 Rem non potefi interrogari} n i f i prxcedant indicia con­

tra eum de delit io, 30 Interrogandus non efl reus fine indh i ts , & pu fump t i o -

tlihus. q, , 31 Ci tar i non potefl reus i n i f i contra eum exifientibus itt-

diciis, 3 z Confl i tui m n potefl r t m fine ind ic iü , 3 3 Rem intenogatus fine ind ic iü non tenetur reí f tndere,

vel dquiuoce reffondeat» 3 4 Judex citans remn fine ind ic iü potefl pun i r i . 3 5 Captura perfona non dtbet effeprincipium cauf i i n cr t t

minahbus. 3 6 Captura non debet fieri finepr^cedentibus indicsü. 3 7 Index quando poffit deuenire ad capturam. 38 Captus fine indic iü debet j i a t i m re laxan fine i m -

penfa. 39 Indicia ad capturam fufficientia debent in áEiü effe 1

redadla, 40 Iudex quando poffit deuer-ke ad capturam ante infor-

mationes fumptas. ' 41 Clerici non fun t carcerandi leui ex caufa,necfacile fun t

de fuga fu fpeUi , 4 1 FugA fufpicio debet faltem furrtmarie confiare. 43 Eptfcopus non debet effe promptus ad carcerandum c h "

ricos. 44 Carcer i n f ama t i& affert damnum irreparabile. 45 Clericorum carceratio eft faeienda cum magna corfide-

ratione. 46 Cler ici non po f fmt carcerar i , nifipracedant i n d i c i a n

fuga fufpicio. 47 Preshyteri quando poffmt carcerari. 48 ludices eapientes dericos fine ind ic iü f u n t excommtt*

nicat i . 49 Epifcopus canerans cítricos fine ind ic iü efl txcotnmf*-

nicatus. . 50 Iudex canerans remnfifie ind ic i i s , & f u g * . fu fp iao™*

p u m t u r , & tenetur de fyndkatu . 51 Carcer andus non efl reus fine indic iü,a l ias ludex ten* '

tur de fyndicatu. 5 z Captura quomodo fit iudicibus arbi t rar ia. S 5 Captus i m u f t i > & fine ind ic iü potefi fin p«na carcer

f r a n g e n . & aufugere. / 4 Rem quandopojfit e eantre a u f u g e r e ^ occtdere carc

rie cufledes. _ ^ J J J Car Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Liber 111. C a p . C C X X V I I I . § Carctres frangens non habetur provonfejfio ¡ f i i m u f i é

f n i t capttu. ¿6 PrAcepta pcenaíia qúando pajfint fieri a i f tdicibtu. ¡ j Conturnax v t r m non potefi dici ad domum ü t a t m t

qttia tecjftintur perfonalü citatio, 5 8 M u l f t a ñ nenpotefi dorni c i tatm , qtiia non efi verm

contumax, < 59 Á í d í l a r 't qttü ti l ico non dehet. 60 M u l í l a ñ v t qnis pojfti requ i r i tm rioum iérminm , &

nona citatio. 61 ludex anteqmm detttniAt ad m u l u m quid faceré de*

€ z AínlUia oh inohedientiam dehet tjfe huís. 6 } Excemmttnieatio eft in inj íaf ine tr ina monit'tone)& na l -

¡af ine c imione. ¿4 Éxcemmmicationü ipfo tufe l a t * declaratio non potefi

fieri fine partís citatione. 6$ Exeommmicari non potefi c i ta tm ad domum, (juta t é '

quir imrperfonai i i citatio. 66 Contnmax verm dic i non po te f i , n i f i perfonaliter c i -

r a t m . 67 Confejfio e t i m fpontanea fine indiáis non v a l e t , nec

Ne fcribani vanum , duc pía Virgo máhütñ.

DEannó i S ^ x . fuíi díe 7. Aptilis R. D. loannes Baptifta Riuarius Redor Parochialis Eccleílae

S . Marci Borepii, diosccíis Parmenfis, Status Brixíüi fuit denuntiátus, & querclatus corara Reu. D. Prouic. Epiícopali Paniiíe Iduobus confrátíribus Confiaccrni-tatisS. Roíarij deduobus exceffibus.

Et prirná quod ipfe confcripretit fcticdulanl quári» áam , & affixetit muro cubiculi dí ac Societatis, vb¡ conFratrcs folent congregan pro tra£tandis negotiís confracernítatis , in qua crat fcriptum , quarenus nul-lus laicus auderet tollere oblationes fidclium ab Al­zad di¿ti Roíarij , vel aliis Altaribus quocunque íób prartextu ; qnia vkra pcccaruramortale id pugnar eutii Syaodo Epifcopi Parmenfis, &: ordinationibus eiiifdcm «ü a; Societati intimads, ex quibus colligitur obla­ciones Aharis non elte confraternitatis , fcd Aharis, & qiíod ncittp poteft cas ab Altari tollerct Vite-riíls rchcdiilacontinet laicos excoitimuhicari in Goii-cilio Nicaino „ qui tuletunt oblationes ab Alrari-bns Ecclefiíe, ílibimigens : Cauete ig i tur ah i ra D e i i & ego anBoritate , (¡na fmgor , prxcipio omni-hm obferuationem rerum ditmctrum 1 de fe fubferi-píir.

Alreta querelá eít, quod é i&ás Reáor citare fe-ceric confratres diétse Societatis fub pcena libran rum decem , vt compairere debeant corara D . Gu-bernatore Brixeili pro reddcndis rátionibus tam re-rpcdu intereire ipfius Redons , quám didá Con-fraterniracis , licét ilji homines comparcre nolue-n n t allegantes , Gubernatorera non elíe iadicenl competencem , & ProuicariuS fe obtulit piro iu-ftitia.

Vcrumratticn ídem Pronícarins íine alia ¡uridica iri-forraatione fupér prsedidis, nullifque teftibus examina-tisfecít carcerari didldm Retaorem in Curia Gualcerij, qui dum Parraani erac dqcendus, frado carecre fogam arripuk, quo ftante á dido D, Proutcario fuir prarec-ptatns, ve in termino trinm dicrum deberet fe confticne-i. re in foniis eius Curiíe CJÉ caufis , de quibuá inadis, qnia fugara príedidam arripuerar, & hoc íub pcena feu-torum ducentum auri in auro locis piis * & etiara fub pcena confefli , $1 conuldi criminis , nec non fnb ex-communicadonis posna.cuinsfcnptLirii copia fuit data ¿omi didi Redods per Nuntiura fub die 10. Maij

Poft hxcfub díc 13. einrdeminíliante D. Pcocurato-I . S . Cir t r l inyctmtr . for , Tora, 111«

fe fifcali didus Redor fule tondcithárus l dido Prouí-cado in póenam didorura fcuc.ioo.G¿) fpretum pr ce-ptumj ac pro poenis in eo cbmtninads.fed executor non potuir confumraare cxecuiiohem, quia non inuenit pi­gnora in domo ReAons i proptec qubd abfquc alia monitiohc fuit exeommuniieacus á dido Prouicada cum aífixione ccdulonum.

Vndefubdie i4.Aug. ÍÓ42..didus Redói: corapa-ruit corara D- Prouicario ptoteftahdo de nullitatc pra;-didorum, inftans ca tolli, & redüci ad términos iurisi fed D. Prouicarius e i im i n catecre iheludi mandauit. Se detined. -

Examinatus didos Redor íatetur i fe fui lie car-ccratum Gualtedj, fit áufugilfe , ne duceretur püblicc Parmam cura fuo dedecore, & confitetut Te fcripíiflc didarafche uíám i & affixiíTc , vt confratres obfetuá-rent conftitutiones Epifcopi, & fácrbS cánones, & red* derent rationem adrainiftratibnis , non vt edíduni aliquod faeerec ^ vel iurífdidionefe Ejíífcopi vfuE-paret.

Poftcafuir haibilitacuis peí Ciuitatem Pzxmx ei aíli-' gnatam pro tuto carcere,cum jfidciuílionc de fe prxíen-tando , ¿c cedulones fueruntamoti, conceíTo certo ter­mino Redori redeundi ad fuam Eccleííam ; ita tameri vt teüertatur.

Et iterpm/uit cárceratus, & fub die %%. tulij í 044« itemm examinatus, an fecerit citare didos confratres corara dido D. Gubernatore ¿ quod ipfe negauit , & ide;o Prouicarius publicauit procciTum cum tbrminó quinqué dieiüm dido Eiedori ád fe defenden<áum i ^ habilitatione perdiuitatem.

Nunc quaeritur, an didus Rcdot poffit ex diá:o piro* ceífu condemnan, tam ratione multáí, quam vigore df-daefchedulíe , &án ritéfucdt carcetatus , vel poduá veniat abíbluendus. ,

Et fane primo afpedu videbatur dicéndum , ihic tradaride graui delido turbarse iudfdidionis Epilco-palis, dum íledor arrogauit ííbi poteftatem facicn-di prá-cepía in fcdptis, &; propterea fuifle iüfté, ¿C dtccarccratum, cüm hoc fit iudici atbitratiuín j facul­tas tnim carecrandi reiiín in iudice pender ab eius ^ arbitrio, ex textuin leg. p i r 'ma , j f . de cufiad. & e x h i ~ bend.reii.V&tln.iHprax.crm* qudifi. X J Í mtnerb vbí alios allegar, iranio in criminalibus iüdex poteft inci-peíre á captura , nullis ctiam praecedentibus indiciis, gl. i n L confentañeum , vbi ÍJarti nüm. 1 ¿. verf. fequitur. B ú d . nüm. v n d e d m o ^ e r f i n criminal.htu, C qiíowodo,& i íjuando iüdex.Vo\ \b. inpra£ í . cr im. ruhr. notátos , cap. de per fina, nüm. 1 .iterfic, é r p r i r d feisu. Farinac¿ qmfi¿ z 7. « . i i j .

Et maXimé quia íiic fatis cOhílabat de corpore de* íidi, propter didam fchcdulam raahu didi Rcdoris ícdptamj & expofitara , ideó potuit eura iudex caree- 3 ri manciparé. Boífi i n p r a x . tratf.de cauf t r im. i i i . de de-Í ¡ f t . in f in . Charrán in p ra f í . énterreg. reorum , ttb i . cap. u m m . 5. Gaazzm.defenf $ .níimere 6. fie enim fa­ciendo didus Redor videtur vfurpaire iurifdidio-ncm Epifcopi ¿ad quero fpedatedida , ¿c prohibitio-ñes faceré , &: certum eft, quod vfurpans alienara iu-dfdidioriero in graui > tcnécur póéna vttimi fuppli- 4 cij , in ieúi autém arbitrarle punienduS eíl , vt per Cabáll. fe / i t . Crimáaf, 1$ 11 número itigefimt o í i a m , ybí tide. ,

¡dcá cura didus Redor cohfe (Tus foérít, & affixíííe fchedulam aífirmauerit etiam fradis carcetibus anfu-giíjfdixerit, quod foínro fufficit ad turbandamitídícis iiuifHidioncm,tt per Ghartar. decif. cnm&c . «aifeqná¿ tur, quod condemñan debeat ficut rcus Viólate iutií- $ didionis, & contra eum ÍX Prouicarius procederé po¿ tuit indicio pecuaí i, ad textura in leg i f . f i p i s ius dic, non chiernp. cap.dtk j lo, de fenttnt ta «xcomwmicat. ti S-late Rice. i np rM . fo r .E t c l e f . p ^ U y refol.x 5 x M d i h M

jp i nn fd -Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

ontrouerE fbreñfium iudiGiorum i t m f d f a r t . 5 .cáfí. fipmo%num.\.C\iznzudecif. crim. So. ««í/í.3,4. & áett j&y.mtm. 3 t. quod multó magis proce-¿\t in trahente E -leíiaílicos ad forum feculaie , c. cuni f itgenérale , ú . f i c t r k m l á c u m , 6c £- cénqueftM, defor. compet.

Histanien non obftantibus, ccnfco praédi«£tura Rc-dorem fore,& efle penitus abíoltitíndnmjquia non con-ílat de corpore dclidi ,nec éum feciírc aliquid crimi-r i o fum, aur pimibile, ñeque vlla probata funt deli£l¡in­dicia, adore enim non probante, reos omnino abfol-uitur , ctiamfí ipfe «ihü príéftiterit J . qui aceufare, vbi DD.C. déedend. G w z t i n . defertf 1 9 . num. 1. fchedula cnimprardiíta non excedit poteftatém Paróch!,qui non Épiícopi iurifdiílioncm vfurpauitfed oíficio fuo fiin-¿lus eft, admonendo confiacres de obferuantia confti-íiítíonum íynodalium, & facrorurn canomuTi,& depec-cato mortali, dnm oblaciones pofitas in alrari ipíi tan-qnam laici tollere non erubefeunr; eiscnim contradicit 3yno l,s vlnmaParmcnfis ^P' C0P'Cornazan'' deOblation in f in . vbi deccrnitnr , vt'nulli, niíí Eccle-

7 fiaftici, poíTint eíeemofynas, & oblationesin EcdcTia, Vel Oratoriis fa¿tas recipere ; & concordant facri ca­ñones veranres'laicís óblatiotVes recipere , cum hoc íit tnunus Presbytcroium , vt haberur in c fanUorurn P a -

8 t rum, $c cap.hane confuetudinem 1 \ . quitft. i . cap.peruenit, 16. qtíaJf.j.Sc íegícur in Leimic cap . i . numer. 9. in ill is verhü : Q j i a m offerens Domino trade mambm Sacerdo-t ü . A h h . i n cap. fin. dt confüeíud. D. Thom. 2. i . quáfl, $7. m T n . i . in corpore ar t icu l i . íacob- de Graff. tn <?«-reü deci f .par t . i .Hb.4. cap. 24. «h?w. to . ve r f . ohlationes. Lauor. de Jubileo , & Indulgent.cap. i } . h . 2. Memorial. Cténc t í tüm cJtp: excommunic 14. BaiboC de off. E p i f a par t . j . in aádition. ad a lkg. 1. vérb. ex decreto , U n . Cqui dicunt, laicos accipieínes oblationes ab al-

^ tari, incúrrere excommunicationem nemini referua-ram : ídem fu m ni a hx i t onm. fa r t . } . t i t . 1 i . cap i t . 11.& ad rem facit idem Barbof. e ^ paroch capi t . iq .n. f . 6 . vbi docet , oblationes eíle dciurt Parochiali laicos

10 non deberé eas recipere. Ideó á i ñ u i Parochus fe habet aduerfijs laicos prac-

aiótos per modum dcfenííonis , dura voíebanc avifcrrc oblationes de altan", & potuiteos ádmonere tam voce, qiíám feriptis de peccato^uod faciebant, & quomodó contraueniebant non (olum facris canonibus, fed etiam conftitútionibus Synodalibus , & ipfé ex eodem Sy-

IX no^0 Parmen'i tit» vigefimo quano , verf. ín ter , teñe tur fálterh bis anno exponere populo contenta in Synodo, ab ipro populo obferuanda : & ex pradidis , & v i go ­re fuiomeij Patochiaiis , porcrat populo , & confratri-bus intimare , & prjecipere vt obreruarent conílitutio-nes ApoftolicaSj&Synodales j ííquidem Parochus in fuá Ecclefía gerit viecs Epifcopi, ex cap. borne r e í , 1 2. qua f i . t . lo.Aloyf. Rice, in prax . for. Ecc le fpar t . 4 . refol .

i x $ 0 5 . n u m . 1 . 5. vbi ctiamdicit, quód Parochus in fuá Parochiali dicitur PríelatBs , & haber talem anélorita-

15 rem , qualemhabet Pra»latns cum Capitulo inEccic-fía"Collcgiat3,&r dicicur Impérator& Rex; & Apoflo-

14 l ó n i m vices in illa tenet, quém feqnituc Barbof. de ojfic, Parochi> cap.^. m m . 1. & ftwSc fie habet tantam porc-

• ftatem in fuá Ecclefia , quantam habet Épifcopus in fpiritúaíibus in fna Dioceíl, ex cap.duo, 2 j . qnajlio-tot 4 . Abb,t»c. venerabilis, num. 19. deeleR. & in c. r . «8W.28. dedol. & contUT».K\cc.d.ref. io¡. Barbof. d x . ? .

Ideó Parochus folus habet inrifdiftionem fpiritua-^rnm fuá parochiali, & ius colligendi oblationes ptx ^drad. c o n f l x , & Calder. Conf.^xx.aliasConf.G. ri.x.

16 l u j 0 " " * ' dereli£iof- dom' Tnfch. Httera P , conel. 95 . & »»7«, 6. ádcó vt fpirmialís iudicis nomen mé-

17 rearur, vr probar Barbof. de of .Paroch.cz. mm.á .quod adeo verum eft, vt poffit etiam Cecúndum cañones cx-

15 comraumeare , Vt poft lo.Filefacum de facr .Ept fc .avB.

feuddJtf lX)tcKtxú. de ejf. M . órd. adé. 3. §.!.<?* t A m i Gratian i/i/i.ipS.w.pS. ,

Ergo non vfurpauit Epifcopi iunfdi£Uoném>qüia ¡8é dicitur vfurpare , qui fibi vindicar rd , quod ad fe non pertinet.gl. i n cap.mftlti i . q . i . Rice, in p rax . fo r . Eccl, re fo l .4 1 5.W/W.4. l ib. 1. quoniam ea, quae di¿tus Rcótóí fecit, pertinébancad cius officium , ne laici tolicrent l 9 oblationes de altad , & vt euitarént peccatum raOrtalc, & feraareut facras confticutiones, & hoc cuidentct probatur ex proteftationeipfius , dum dixit: Per Van-tor i ta ch'o tn qneftajo commando a t u t t i fofferuanzadel-° le cofe diuine : exinde 'eRim oftenditur noluiífé Epif­copi iurifdi&ionem vfurpare > fed fuo muñere fun-gi quia proteftatio declarar mentcm , & animurrr proteítamis, ve perCrauet. e o n f t l . n o , num. i n f i n . & 20 fíe ceílat oranis criminalitas , quia didus Redor non deliquit , nec fecit aliquid criminofum , tam k parte reí, quae fui naturá non eft mala, quám ex parte ipííusi qui malp animo , &c dolóse prxdida non perpetrauir, provt reqniritut ad conftituendum delidum puñibiícrf ad i c x t um tn L i . C . de Jícar. I . t . j f . de extraord. cr im. t. in ermine, f f . deadulr. l .pen,§. i . f f - eodd. cumfa í f l d e f d f c a p . v n u m . §. erim'mü , d i f l . 1 $ . Farin. í dél$6i.& í l peen.q.iS.n.z.

Nec eft habenda in conílderatione altera querela quod feilicet di¿tus Redor feceric citare didos confra-tres coram D. Gubernatorc Brixelli , quia non conftat de citationc ptjedida, ñeque de inftantia ipfius Redo-ris ,.qui penitus eam negauit, nec vlli teftes fuerunt fu-per hoc examinati, ideó non poteft dici extarealiquod delidum , cum non' appareat de verificatione quere-1« , & non cntis nylls funt qualitatcs j /. eiuf q u i , f i cett.pet. l . f i ferHum,§ fimoáfss,de at l .mpt.Ctznex.conf. í x • j ^ j . n t tw . i2.alioquin ij aceufare fuíliceíet,nenao vn-quam innocens dici poífet, & calumniis aperta eflec via nisnis.

Sed cfto , qnod qucrela eirct vera ,tamen non coh-tinet aliquod criminofum^ aut punibile j non enim eft delidum conucniie confratres íodalitatum piarum co­ram Indice faeculari, quia cúm ííntlaici, non habent priuilegmm fon,6c coram iudice laico funt conuenien i? dij vt tener Bait. in I fin. num. 15.ff.de Colleg. iHicit. l a f conf .nü .co l . i . ver f . adp r t d i f t a , l i b . x .Vzx iLcon f i ^ «.18. /í¿.4.Ant.Gabr.co»í-/. lib.G t i t . deP in caufaycorxl.i.n.i 5. late Gutiérrez can. q q . l i h . 1. cap. 35 , fl. €. vbi alios al­legar. Carol. de GiaííVí ef.cler.ejf. 1 1 2 1 .late Marth. de iú r i fdpar . ^ .ca f . i 13 .» .9 .

Bené verum eft, quod hoc ñon procedit vbitrada-turde adminiftratione bonornm Ecclcfix , & bonis ip­fius confraternitatís, 6c pise canfas, quia tune tenémuc quotannis reddere rationem Epifcopo, & poflunt hoc refpedu conneniri coram eo , quia omñia loca pia per-tinentad cognidonem Epifcopi, excap.Jiqtiü Epifcopo- 2.4 r km 16. quaf t . t . cap. omnts Baf i l i c * 16- quatf l . iy. eap.ad kxc3dereligiof.dom.Conc.Txid.feff. i 2 cap. 9 . de reforrn. Cutt.»» difterforio iur.feud.part.x.c. %. n. 9 6 . Gutcicrrcz d c a p . ^ . n . i é . x y . C á x o l . de Gxnff. d . eff. 1. ».606.607« 6o8tqui eft cafus nofter.

Nam refpondetur hoc éftc verum , ícd non tol­lere , quin etiam ifti confratres poffint conueniri co­ram iudice laico, vbi controuerfia eft de re tempora-li,\fc%t pia, quia tune cauía dicitur cííe mixtifori, oro­nes enim caufe pix , & qua: refpiciunt pietatemj func rhixti fori, & poííunt cognofei non folum per iudi-cem Eccleííafticnm , fed etiam faecularem , 8c locos eft piseuéntioni ,vt probant tcxtnsí«/. nul l i ,ñd fi». ^ e r f ve l i n d a r i j f m i , 6c in l .hareditaí , i n f i n . f - depevt . hdr. in l . 3 i . i np r i nc . de a l im. & eihar. leg. Se §. c?ír» 25 Vnum , in A u i h , V t c u m , de áppell. cogn. D D . tn captt. re-látüm i i l pr imo de tefiam. Barr. i n d t f t . leg. 5 -¿e j^ ' Bald. i n leg . htreditas . fidefunüus , vbi Ang. de pe~ fít. hdr. Alex. cvnfil. 170. vo l . x . Surd. deahm. M . *

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

e r . ap. pflu.y.nttm, i J n f n . 5 i num.- j . in f in .h te Marth. de im i f -d i f t t vw p * ' captiO-».i.Sc cgo dixi in contr . for . iZ.hum. io.i0.í?'/e^.vbi aliesaliegaui,: & hoc m tcrrainisde CGnfrarcrnir.uibusdixit Barbof de i f f . E p i f i o p t p a n . 3.

Et hoc cft magis fuiorabilc 'Ecclcfiae, dum contra laicos potcft pro caufis püs plures adne iudicesj cnm forte aliqunndo magis expediat recurrcre ad judiccm iaicunis quám Ecckíiafticum, in fauorcm enim Eccle-

16 fiarum conceíTa eft fori eleílio. Gafp. Antonius Thc-faur. qudfttomrn forertf.l ib.x. e.í:f m \ % vbi vide , & dura legos, 5¿ cañones conceflerunt iudici Ecclt fiaftico iu-rifdidionem in laicos in caufis püs, & alí'.s , qngs non funt mere Eccieííafticae, Epifcopo, 6¿ iudicibus Ectle-íiallicis hoc ccníentur fcciífc cumulauue , non pli­li a ti ac , quia per conceffiunem alteri faólam non vide-tnr fubíata poteftas abillo, qui ilam prius habcbat, & feraper in dubio iurifdidio videtur conceda accu-

17 mulatiué , 5c non priuatiué , ad textum in cap. dudum, de p> <sbeud.in 6 . Se c. per hoc, de hwet. in 6. in leg- ' • C. d : off. Pmfe í i .F rh . Fclin. in c.Paftoralü, de o f .Ord in . A nch.sonf.iS.Sc con/sl.164.. pulchrc Giammatie. vo t . tS . m m 5 .4 . Í .6 7. vbi vide.Albert.Brun. confl . 47. m r n . u Parif. conf.9. m m , i o. I tb .^ . Rol and. conf.%0.«. t, vfíj a i nmn.y l i h . i . Menoch. de arh- wd.^ute f l . ^o .n . i . & feqq, Manh. de iur i fc l i f t ionepar.4. ca f . i ^y . m m . $ . & ideó li-cet in caufis prasdiólis poíTu iudex Ecclefiaílicus pro­cederé contra laicos , & confratres prasdiélos, non ta-

18 men tollítur praruentio iudici, ctiam laico, quin poffic etiamipfeprocederé, íi praenenerit, exBirt. i » d l . i . C . de of .Pr. t feEt.Vtb. Dcc. confo . m m . 5. Menoch.*/ ^ . 4 0 . «. 3 .4 . 5. 6. vbiadducit multa excmpla. Nullum ergo fecitdeliítum praediétus Redor, fi prxdidos confra­tres conuenit corara iudice laico, id enim fecit forte ra-lióne maioris cotnmodiratis , quia fibí facilius erar eos trábete ad forurn didi D Gubcrnaroris viciniovis.qnam cííet Ciuitas Parma;. ve! quiavideret didum D. G'ibcr-natorem magis tiraeria prsedidis laicis quam Prouica-ríum , laici enim paruipendenr cenfuras Eccleíiaftico-rum,& formidare folcnt executiones (atellitom fori Ge-cularis, ideo non fubhftit querela ptaedida > & vti ca-lumniofa eft reiieienda.

Et hoc tanto magis eft dicendum s cjnia etíamfi qué­jela cíTet veré criminofa , & continerct delidum ac-cufaci ,adhuc aMolucndus eft didus Redor , & arcn-íarores funt conderanandi in expenhs , & proceífus fuit nullus , &inítifh)s, fiquidem ad folam querelam ac-cufatoris fine aliis indiciis iudex dcuenit ad capturam, & praecepta posualia,qiiod ííeri nullo modo poteft, fi­quidem cft , qnod reus non poteft a iudice ñeque cita­ri ,ñeque iuterrogari fuper deiido5raaxiroé permodum cxaminis,q!iod conftitutum vocant nifi fimul dúo con-currant, ve feiliect conftet de corpore delidi , & pra?-cedant contra reum aliqiiae informationes ,ve] indicia in adis redada , quia non funt furoendae informatio­nes de domo rei ad fund ndam fifei intentionem : he

icf per /. de minore, §. tormenta ff". de quinfl. g \ i n l fin. vbi Salic.ro/. t . & j . Cidsaccuf. lo. And i h cap. Jf elencos, defent, excommmicat. m 6. MixCú.confi l. 150. ntm.3 4 . in f u verf . m m quanáo bene. BoíT. in p rax . cr im. t i t . de exítm'mibtu reor. mm. 6.7. vbi dicir poífibilc clTe exa­minare reum fine indiciis , vel prasfúmptionibus, & non vidit vnquam aliquem citan, vt esaminaretur , fi­ne aliquibus indiciis , vel prasfumptionibus rejadis iii fcriptis,necíir,nec fieri debet ,q'iianimis magna da-retur materia malis ludicibus venandi homines , &peí-cunias exrorqucndi ab eis , ad rem Rice, in prax. for¿ Eccl.p.\.refol.$$%. n m u 4 . 5- vbi vide : fie etiam docct Chartar, i np ra f f . interr , reon l ib . i.c. 1 . num. ^ bene etiam Franc. Bernard. ad Ambrof ia. de methods procejf, in /orm. Ub. z. cap. j . ad « « w í . í i . vbi dicic, qnod iudex poteft interrogare renmjfi pr cedunt indiciajaliter non»

I B . C i a r l i n i j sontroH. for . Tora. 111.

GemienC^ P rax ^ n h i e p . Meap. c*p. W f u b m m . 4 . vbidint, quodfí Curia non poteft rooleftare rcinW. qmanon habe't indicia , ñeque poterk cura citare ad informandum . & ad fubiieiendum fe examini : late Ñauar. i nYub .de iud ic^ 13. prmcipali:, num. 1. & f e q ^ t vbi noucm fundamentis id ctiam in confeicntia pro­bar , B¿ refpondet contrariis. Scacc. i n traEiat.de iadic. ertm.c.$$. numM 9. 84. num. 9. Sarm;e it./<r/í¿?, interpretolib.$° cap. i $ - f ub ». 4.vbi edam dicit iudicem, qui interrogar reum fine indiciis 5 peccarc mortaliter : i ± late Gaüalc. de b rach^eg .pa r . i . num. 6 i - '&fes¡c¡. pul-chié Farin. de reo confejf. & comi t i . quí f t . 8 1 . m m . 1 y. vbi dicit quod iudex fine indiciis fuper dclsdo neminem inter reos poneré , vel interrogare poteft : late etiam Sebaft. Guazzin. de defen ¡.reor, defenf.xo.c j .nf t r».^.^. .^, vbi quod reus non poteft interrogari , feu inter reos conftitui, nifi conftito de corpore delidi, & quod pra:-cedant iodicia,qux fufficianr ad tranfinittendam inqui-fitioncm : fie etiam Almont. Ciazz. d i fe. m m . 51 «. ¡ f y 51.1 2.8.474.

Ideó íi reus conftituatur, vel intcrr'dgetuc legitimís indiciis príEccdcntibus, non tenetur refpondere , nec fe ipfum detegere ,8c poteft aequinocé refpondere , quia non legitimé interrogátiUiex D. I h o w d . i . cap.69.ar~ t i c u l . i . Sox.in iraCi deratiom detegend. fecret. membr. y, e¡u<e/}.i.i.$. inquit Flamin. Chartar. mpra£í . intenog. reor. Ub. i . c. 1, numero S, late Gnazzin. d. c 7, nptme-r o j ú . vbi alios muiros adducir ,& fie inualida fuit ci-tatio cum precepto poenali feutorum 200 . h didó Prouicario emanara contra didum Rt dorcm , vt com-parere deberet coram eo5& in fuis foitiis ad fubiieien­dum fe, quia nuil a praeccdtbant indicia ; & fie pro-ceíítis eft nullus , immó iudex fie cirans fine indiciis pote ft punid. Rice.»» dtfto prax.p 1. refol. 538. mme~ $ $ re S¡ 6 . j ,

Vnde multó miníis prsedidus Redor pdíerat careé-tari, & inualida fuit captura contra eum Gualtcrij exe-cuta fine indiciis , & citauone, quia in criminali- ^ bus á captura perfons non eft inchoandum , /, m i / t u m carcerem,Sc l - f i » . vbi Bart. Bald. & Saüe. C. de iréis exhihend. & idera dicendum eft de carceratio-» ne Parmse executa quia ad folam partís querelam non examinatisteftibus, nCcfumptis aliquibus informatio™ nibus, maxim^ vbi non tradatur de re graui,& non eft; perieulum in mora , vt hic, nullo modo licer deuenire ad capturam rei querelati , alioquin circe in poteftaté cuiufeunque etiam ciuilis perfonx querelando viruni honorificum carceri adiudicare finecáufai quod nímis abfurdum eft,& ideó fi quis capiatur non precedente informationc , & indiciis,debet dimitti é carceribus fi* ne aliquaimpenfa s qüianonpoterat de iure carcerarit $6 optiraus eft textus,í> /. v t t . §. nulio tempore de líber, hom, cxhtb.&c in l . 1. ffM cufiad. & exhib.reor. Se i n c . f i elericos. vbi ío. And. de fent . excommmicat i in 6. Salici i n I f i n J n fin.C.de quafiioniSc in l . ea quidemjn.jyi&c in h nul/ i í í , m m áf. C. de exbib.rets.VvMet. iH prat t .cr im. p, zj Verb notaros capiatt num.1.vbi dicir, quod non procedió turad capturam , nifi precedente aliqnali informatio-ne, & ira ferues. C h u i n pra&.cr im. ^- fin.^üdfii 28. verf i d"ítí/ííí/íV,vbi docct , procedenduroeíread captúrame ' habita aliquali informationc : pulchté Boíf. inprax¿ i f crim.tit.de c a p t u r a ^ . 5 , q A i c e n s ^ m á requiritut qualif-qualis informatio, & qualequale inditium , vt captura decernatur, alias reus debec dimitti filie impénfá, ^ hurn. 82. idem etiarti firmat lodoc. i» pr4x.tr ina c, x k mm. 5. vbi docet 3quod citra informationem príeuiara captura nulli permittiturlaté Faí¡n.¿/f carcet.tí,x7 nuTíi i 11.11 ?.i 14.1,16. vbi teftatur de communi, ^ ¿q;tó¿ & magisferuandá opinlone , & 115. vb< '«pids tefta­tur de communis& tradit ita á bonis^ • antis iudicibw e(]e Gbreruandiim,& «.¡ ié.vbi quod alicer capins debet ftatimrekxari fine aliqua ¿mpenfa.Diaz. m p r a f t er im.

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

40 Controuerf. forenfium iudiciorum can.cap. u i . n u m . i, vbi vide , quia pulclucloqnicnr. Honded.cow/; 1 i o l . n . x ^ . & f e q . ü b . i . S ^ - conf . i%t .n . i . And.Fachin. comr.mr. i tb .g, C.K 5'. late Guazzin. ¿f/w/ 5 . f.3. ««w. 15.16.17. v.bi alios allegar, & m m e r . i 1 .la­te etiam R icc . /wp rax . f i r .Eec le f re fo l . j ^ .mmA. i . } .& per totam,p. ¡ . vbi ceftaturde communi.Caren.í/tf S . Ú f . p - i t i l . i . d e ci tat ion.& capt.ur. §. 5. ««w. 19- vbi alios allegat; fuse etíam Almoni.Ciazz.ír^?.^ defenf.reor. difc. y. m m . u i - S i .vbi alios allegac, & ««w.554. vbi teftatur de confuctudinecotius Ica¡i«J&; d t f c . i o . n . i ú S . 1 6 9 . & feqej.vhi quod fi fecus fiar, proceííus cft nullus,

Quod adeó verum cft , ve non fufficiant informatid-nes extraiudicialcs ,quia oporcet eas clíe redadas in a ¿lis, ira deber femare diferctus índex, ve indicia captu-

39 ram prajcedcntiain fenptisredigantur, ex Farin. í¿. l y . m m . i 1 j . i z j , verf . aduertas, 3c m m . 130. vbi tefta­tur ira ícruari fecundara communem theoricam 3 Se pra&icam, Scacc. de ittdic. Ub. 1. t raft .cr i rn. 4 1 . » . 7 . ^c t tgún . l ^ r inm. in t ra í i .dec i ta t ion reaL l lb.x.c.t . « 9 7 . G ü a z z i n . d e f e n f . 5. c. 3. «.17.&: nwn.\t)-ver[.[i vero deliElum.

Benc verum eft , quod hocnon procedit , quando veríamur in deliókis grauibus, & enormibus , & rcus eft fufpeéfcus de fuga, vel non eft bona; , nec honefta: con-ditionis, ftantc cnim periculo, nc aufugiac, co interím, quo aflTuraantnr informationes, Se iudex eft fecurus ,

4 o quod poft capturara venient teftes ad fe examinandum, tune poteftdecerncre capturara etiam ante fumptasin-formationes, ex Salic.<« l . t . C. decuftod.reer. Ciar./» prax . crim. i . fin. ej. i 8. verf. & quia tota materia, in fin. BoíT. inprax.crim.t i t ,de capmr.n. 3.»«fin. Farin. d. q. 27 . m m . i i 1,131.132.Scacc.fil.5f.4z.waOT.jf. Guazzin. d J e -fenf.$.c.$.mtm.z$'Caten. ¿.§.j.«««i.2i, vbi aliosaddu-cir, taraen hsc non poftunt verificad in cafn noftro, vbi non agitur de delido graui, immo de re leuiffima, nec criminiofa, ñeque conftat de corpore delidi,5c reus eftperfona honeftaeconditionis, ciim íít Parochus Ec-clcfix etiam infignis, Se non erar fufpedus de fuga, tura ex qualitate perfonaíi & caufas leuis, tura ratione bene-ficij Parochialis , quod poífidet, fiquidem clcrici, &

. 4 ! máxime Parochi non facilé pofíunt haber¡ pro fufpe-dis de fuga, quia non ita facile folent aufugere ob metum cenfurarura , & propterea non eft neceífe con­tra eos ex leui caufa procederé ad capturara , vtinquit Diaz.wprall.crim.c.xn.n.x .verf.nonpr<eterea, & c - i z x . *>nm. 1. & nihil hicconcurrebat, quod potuerit indu-

^2, cere animum iudicis ad fufpicionera fugae, Se tamen de ca íaltera fummaric conftare oportebát. Caren. d . §. 5. m m . i o .

Et propterea quas diximus, fi in captura laicorum feruanda funt, multó magis debent obfernari in arre­

cí fto clericorura, & facerdotum , & máxime íi íínt Paro­chi ; Epifcopus enim non deber eflTe valde promptus ad carccrandnm cíericos, vt inquir Prax. Archiep. Neap.

44 cap. 1$ , num. Í . vbi reddit rationem , quia carcer infa­mar , &irreparabile damnura afFert5raaximé apud gra-ucs perfonas, ex B ú d . w l . f i C t e r i c u é , C. de Epifc.aud. Si in t . i , C. de in in tegr . re f i i t .Czñt . & laf in l.^.§,con-d m m t u m , j f . de re ind. Se bene hoc áocetD' iaz. inpraf t . t r im in . d.cap. M I , m m . 1. vbi dicit, quod ob informa-tiones leucs non funt capiendi clerici, vel incarcerandi,

4í cutn fola relaxatione ácarcere ncqueantper Índices re-ftitui ad fus famíe integritatem , vbi López i nve rh . re -W r a t w , dixit, quod clericorura carcelario eft ma-^ro confilio facienda , qnia honoris iaduram parir, ne!. e? E'P'fcopus iniufté carcerans clericura , & ordi-^JiUnSn/?n.fcruaco» cft excommunicarus , per tex­tura ««c./í^.^., 1 . _ - , r r

• . * lencos >vh\Y)QQ:oxcs>de rent.excommtimca-ttonts t n 6 . > J

Et ideo ficut a¿ carcerandum laicum requirunrur pr cedenm dehdi indicia, ve vidú^s,rault6 magis id

neccíTe eft in clerico carcerando , fiquidem ad arreftum clcrici faciendum oporter prius confiare de delido/al-tera praífumptiué, & per indicia>&; informationes com­petentes , in quibus cognofcendismnltum poíTet arbi- 4 ^ triura ¡udicis;fed non debent eftc leuiílinias,6c eas pra-cedere oportet capturara jad quara procedi non de­ber fine cutíCx cognitione, Se fugas fufpicione : fie ex esvt fama, defentent.excommmicat. Domiuic.&: lo.And. i n d . c f í c lerkot , inverb. commiffos tde fent . excomtnmic* i n 6, Butr. in c. %, vbi Aret. .col. y . v t r f i f taeondufio. de íWíf.Felin.í» c cum mnab homine, vbi Alciat. W.ZÍ. eodem, pulchré D h z d . c a p . i n . & c . n z.vbi etiam Ló­pez.*» d.verb. tequiratur, vbi dicit presbyecros non eíTe in carcerem coniciiendos, nifi aduerfus eos dúo , vel rres teftes teftimonium díxerint,pulchré Prax.Archiep. 47 Neap.íí.c.z .w.j.vbi quod debet contra eos conftare de delido/alrem prjefuroptiue, & feqnitur Gauzzin. .

f en f i f .cap.i.n.5.adrcm l u í . Ciar.d q . i S . v e r f q m r o nun-f d d , vbi dicit deberé prius conftare de deíido, & ca-ncanr ideó fibi iudices, qui faciunt ftatim capere elen­cos, quia funt excommunicati. Foller. inprax.cr im.cap. 4S \ i .mmer.4t.Yw\n.de carcer.f. 27 . ««w.76. vbi fecundura communem opinionem tradit elencum non poííe car-cerari, nifi fit de fuga fufpedus, ge de tali fufpicione de­bet conftare iudici faltemfummarié. & m m . i i $ . \ á c v a . confirmar latiffimé Almont.Ciazz. defenf 10 .mm. i $ i . 1 53. 154. l 5 5. 1 56. 157- & m u i t ü feqq. vbi id probac multis rationibus, Sí audoritatibus dicens, fi fecus fiat, proceffum eíTe nullum , & Epifcopus fie carcerans c íc­licos eft cxcomraunicarusjidcra C iazz .d i f c . i y .n . f 8.59. éo.vbiqnod hoc multo magis procedit, quando cle-ricus eft facrisinitiatus jhicautem nihil couftitít de fuf- 49 picione fugae , quae nec fait in adis allegara, nec ea erar verifimilis , ftantc leuiratc aííerti delidi , & qua­litate perfonae, Se ideó indnbirata eft conelnfio, quod ad capturara deueniri non poterat, nifi pra'cedentí-bus indiciis. Farin. d . qmji ione 17. num. 124 . vbi alios allegat.

Iudex autem qui fie indebite carcerat rcum fine vi-lis indiciis prsEcedcntibus, & fine fugae fufpicione, má­xime fi tradeturde perfona honeftas conditionis, tene-tur non folum adione iniuriarum fi id fecit animo in-iuriandi j fi veró hoc fecit nixus audoritatc folüm fu i magiftrarus ,poEna arbitraria pledcndns cft, & ad re-fedionein damnorum , & expenfarura cft condem- $0 nandus, Se poteft conueniri in fyndicatu , Se acrircr puniri. Bald. in l.vnic.C.de in integr. reftit.Se m l . femñ-ter,C. de excuf tu t . Se i n l . i . C . de i ü , qui latro. Bart. Sí Ang . i n l e g . f i v e r o , § . i . j f . q u i f a t i f d . late Iaf.í«leg.4. §. fi quis condemnatus, numero n . 2.5. jf. de re ind. Arer. i n t ra í í . de malefic. in verb.pro qu ibm. Antonias Se i b i Addenr. lodoc. inpraCi. cr im. cap. 1 ¿.numrro 8. 9 . vbi dicit j quod iudex propter hoc fubi'acet punitioni nequáquam mediocri , Se cxelamat aduerfus oííicia-les, qui aliter faceré non erubefeunt. Parif. de Pur. i n t r a f l . de Syndicatu. v e r f captura , numero 14. vbi quod iudex tcnetur in íyndicatu. Ciar, in p r a x i qua-fii$nex%.verfic. Se ita criara hodie: vbi late Baiard. num. 3 . 4 . 5 . 6 . vbi quod iudex incipiens á captura ante inditia fumpta tcnetur in fyndicatu , Se ad expenfas, ¿kinterefie :late Farin.ÍS?. . 27 . «aw.i 34,155.1 3 6 . i ^ - 1 - f-142. vbi probar, iudicem fíe indebit¿ reos carcerantem abfque indiciis praecedentibus tened in fyndicatu , ad damna, Se intereííe , Se posna arbitraria poíl'e mulda-ri :laté Guazz in . defenf.$.c. i . »««».1.2.3.4.5 »W tra"' dit,iudiccm fie malé capturara decernentem cífe pn-niendum , Se in fyndicatu condemnandum ; fusc etiam Carol.GraíIX eff. 7. » .76.77. vbi exaggerat contra iu­dices , qui ex leui ca»fa,& fine indiciis prscedcntibus etiam in grauibus delidís carcerant elerieoí, quia con-fideraté , & cura magna círcumfpedione proceden-dura eft ad capturara clericorura » fie e"a^^

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

L i b e r l l l . C a p . C C X X V I I I . A I A í m o m . C i a z z . d i fcao.nnm. \6c) . vb i quod iucfex al i tet faciens renetur in (ync l ica tu ,& difc. 19. n. 31. ídem i n ­culcar, & v k r a p r x d i d a íi captas fine indici is ííc c l c r i -cus, iudex incnr i ic excommnnicat ionem vná cura cxe-cutor ibus, ad tex tum ind.eapfícler icos, vb i l o . A n d . & D D - excommunk. in 6. P iax . A r c h i p . Neap. d>

E t proptcreá qui t radunt capturara reorum cife i n -dicibus arb iaar iam , debent fecundüm praecléda i n re l -l i g i , quia non eis t n b u t u m eft hbcrum a r b i t r i u m , fed a iure regulatum fecundara quaÜtatcm pcr fonarum , ' &

51 cauíarum , & at tento an d c i i d u i n fie grane , vel adi i t fufpicio de fuga , inxta pix-dif tas D D . conf idcrat iones, v t d ix i t Far in. A. q m f t . i - j . num. 117. ad rem M e n o c h . de atb. ind q.y. nurn^ .4. vb i quod iudicis arb ic i ium cenfc-tur t d b u t n m feraper á iure regulatura : in terminis C a -ro l . de Gra l í . d. t j f . 7. ««»7,74, 7 5 . C a r e n . i . § . i . « « w j . i i . 1 3 . 2 4 . 25. vb i quod indic ia ad capturara fuff icicníia í í int poííca in prudcntis iudicis a rb i t r i o , q i i o d nía hura ícmpcrandura eft.

H i s ftantibns fie in iuf tc, & nn l l i tercaptas d idus Re -(Xox, licec cfFiTgeric carcctcs Gua l tc r i j , d i aufuger i r , tamen tanquara iniuf té tennis non habetur pro confef-fo, nec alíqua pcena eft puníendus, l ic i tara cn im e i f u i t in vtroque fo ro aufugere f rad is et iam carceribus , & poena frangentis carceres non haber locara contra cum,qu i f i i i r iniufté captas n o n pra:cedcntibus indic i is :

5 3 líe B o í f t n p r a x . cr tm. t i tJe effraft.carc. num.x. R ic . in í. admonendi ,» . i j i .de iure iur . Pa r i f de Pat.»« tratt.Sjrndic. i n § . carcerem, R i m i n . l u n . conf. cñm. d*nerf.SS. ««w.3. i » f i n . i th. 2.. Seraph. depriui leg. turam.priuileg. 13 i .n.x. in fin. Menoch» de arh.iud.caf. 5 o i .mrn . 1 5.16.vbi quod id procedit etiam i n f o r o confeicntia: > & quod ííc i n -

W iuftc captas poteft etiam occidere carceíis cuf todes, Se aufugere, fi al i ter mor tem non poííct euaderc, pu lch ié í a r i nac . de carcer. $ Q . n. i$7 • & f i q q . vb i in t e r m i p h docet captura fine indici is prsecedentibus pofte l ic i té carcerem frángete. Bcr taz. conf. 3 1 . m m . 3 1 . l ib.z. Surd. conf, 182,. num. 6. G iu rb . conf. 3o. num. 3 r. late Guazzin defenf ^ .c.^. num. 1 1 . & num. 15. verf. ego au-íí2W,vbi tef tatur, hanc eftc magis communera D D . fen-tentiara , & 14.15.1 6.17.18.19. v b i quod fugienS é carcere, non habecur pro confef lb , fi init i f tc iuris o r -

J J diñe non feruato fuir captas: bené etiam CiAzz.d t fc . i ^ . m m . i i . i $ . & « . j o . 31 .vb i t r a d i t , l ic i tara eííe aufugere, quando captura fu i t fada antequam teftes exavnína-rentur fu per veri f icat ione querelse , & feqq. fed hic eft cafas nofter , ergo l ic i tara fu i t d i d o R e d o r i fagere f ia» d i s criara carceribus, & m i l l o m o d o eft puniendus.

H i n c í e q u i t u t , quod ficut non potu i t carcerari p r í -sna vice , minas i d l í c u i t fecunda vice , quando fponte c ó m p a r u i t , & proteftatus eft de nul l i tatc pr jEdidor t im, i am faris cn im fuerat grauatás per p r imam capturara. Nara í i n e c c i t a r i porerac , vt v i fura eft , n i l i p rxu ia in format ionc fuper d e l i d o . lodoc . i n p rax , i r i m . c. j 4. f rum. t . C iazz . d i f e r í . 3^ .37. ka fi non comparuit in te rmino p rxcepr i , & c i tat ionis, non poteft pun i r i , non potef t cn im iudex deuenirc ad i f ta praecepta pcenalia,

^ n i f i praecedentbus indici is , & fufpicione fuga» impe l ­iente, BofT in p rax . t i tu lo quomodo p r ^ d a t u r per pré-ceptay num.3. $c n , \ o . v b i d ic i t e t iam,quod iudex pcífi-. me facerer, fi alicer feruarcr, late F a r i n . 1 8 . n. 184 & ».44. vb ia l ios allegar,

Deinde d idus R e d o r non poterat condemnari in pee-natrt prascepti fpret i , nec v i l o m o d o m u l d a r i , qui a non poterat d ic i veré contumax , cura non fuerir per fonal i -ter citatus , (ed tan tum dom i f e m e l , & non habucr i t feient iam c i tadonis ,n i f i longé poft rouldam ; qu i cn im domi fu i t c i ta tus , & n o n perfonal i tcr , n i f i prius re~ qui ratur , v b i deg i c , & conftet quod lat i tc t , non p o ­teft d ic i veras con tumax, fed fidus, ad textura in /.1 . § . fed & l i t teras, j f de requir. réis, & in l . i . d e liber. agnof.

í , B. C k r l i n i j contr. for, To ra . ¡ í I,

g | . t n e c t u f a m . dedo!. & C T O . B a r t , « / . , . a}t m „ m j . dedanw. m f a Bate. & Sal ic . ,« /. ccnfcnu.neum, C. romodo) & qnmdo f » d . A n ^ t . d c c t f A f a r c h ^ 6 . n z.8. & dec. 37. rmm. 5. Scacc. de appelL q. , 7 . l é . 3. vum. 3. Gradan, di je. 708,«. 14. Fann. d. 9 . ib . m m . ^ x . vb i d i ­c i t , quod folura citatus peiTonaliter d i r i tu r veras c o n ­tumax , & propterca dom i c i ta tum non pofie m u l d a ­r i , qu i a m u i d a cadit tan tum in vero con tumacc .non f i . d o : pulchrc C iazz . difc. t i . num. 1 0 . 1 1 . 18. 32 49 . j n quibusloc is probat non poífe m u l d a r i , qu i tamí im d o -

! m i c i ta tus : ergo m u i d a fu i t n u l l a , & iniufta. Farin. d.fó í8.»¿w;,45'. , '

Terció, mul ta pr ísd ida fui t inual ida, & ¡n iu f ta , quia iudex ad cam ptoccí l i t n imis feft inanter ftatim lapfo ter ­m ino c i ta t ion is , abfque alia c i tat ione , m u l d a r i cn im quis i l l i co non debet , v t inqui t BonacoC é/'í??. p . i ' pag . 11 (>. k tergo yColum.x.vtr f . nmlBar i quü fíl'cv non debet. N m \ v l t ra te rminum pra f ixum in pr imo m o ­n i to r io debet reo ftatui notnis terminas ad fe defenden-d u r a j & deinde iserum ci tar i ad al legandnm caufami quare non debeat ob coi i tumaciam m u l d a r i , & p o -ftremó peremptor ic cirandus eft ad fentenriara , a l i o -qu ih omiff is his terminis , & ci tat ione m u i d a eft tíuí-la¿ Se iníuf ta, ad tex tum in l . 1 . v b i Bart . & c o m m u n i -ter DE), ¡jf. fi i n i m voc. Hon ie r i t , & in cap. 1 .de /W/V.di-k i t B o í t in prax.cñm. t i tu l .de tnü ' í i i s , h . é . C h t . in % fin. q m f l . 44. nmn. 9. v e r f vnum tatoren f e m . R o l . eonf 47 . h.6. ¡ i h . i i P l o t . conf.$.nrm.6. Farin..(j. 18 « » ^ , 4 4 . v b i quod iudex debet praf igere al ium terminum pra;ter p r i ­m o i o c o á f f i g h a t u m , antequam deueniatad mu ldam» quera videas, & eum fequirnr B a i a r d W Ciar. d.§ fin.tf, 31 ».14. late Scacc. de iudic.in t raB.c r im. l i k t .c.$ ^ .n f ¡, v b i teftatur de communi .Grat ian. í / i / t : .6 ,8. «.16.vbi t r a ­d i t , ql iod ad iraponendas h o m i n i m u i d a s non fufficic íbla inobedicnt ia, fed requir i tur nona c i ta t io , v t citatufe faciat fu as defcnfioncs,ad rcm Guazzin./w defer. fy. c. 1 . »•9. vb i tef tatur fe ideirco vidilíefaepé rouldárum c o n -derahationes annu l la r i , C iazz . difc. i z . 4.35.3 6. ^ f qq- fed h ic nl iUusal ius terminas fu i t af l ignatus , huí» laque c i tat io p r i m i l l a ad v idendnm fe conde mnarirergo m u i d a fu i t penitús nu l la , & inual ida.

Denique mul ta praedida fu i t íniuf ta , & nt i l ia , iquiá fu i t himis r igorofa & exccffiua fub peen a feutorum i m . áureorum tara re fpcda caa.Qcqux erat leuimmasquáit l re fpedu perfojia:, pcena cn im pof i ta in hu iu fmod i p r ^ -ceptís non deber eíle t an t i quai i t i valer caufa , fed debet eífeleuis , alias non t e n e t : Addent , ad Ahh 'An c.de cm f i í , num. i i . l i i t e f a Í J .de cff. de leg t jA lns c o n f i l . ».4. Farin. q . í t . nUm. 19.5 i .5 3.34.38.Gratian5^»/cí6380 h . 16. vb i tradit hu iu fmodi mu idas deberé efle leucs 5 fed hic pcena fu i t valde grauis refpedu caufa?¿.qu* etiam = fí verá e í fe t , ñon mereturreus condemnari in tahtatsi pdenaro : ergo m u i d a eft nu l lá .

N o n e ra t ig i tu r d i da mu l ta c-:equcrjda , í|aia ihua- , l i da , & fi non potu i t de iure exequi, non erat deuenicn-dum ih eius fubf id iura ad cxcoi l imur i icát ionem , hv>é eft maior pcena , qnse pofí i t i n iure canónico impon i , & máx ime nul la alia precedente mon i t i ohe , & c i ta­t ione , v t f a d u m eft , etcnim in excommunicat ione ílí horainc fe renda, vt h ic , requir i tur t r ina mon i t i o p i x -Cedens, & c i ta t io ad v idendnm fe excommunicar i , & al legandum quare a l ioquin excoromunicans incurr i r póenam i n t e r d i d i ab ingref l l i ÉCCÍCÍIÍE per menfero , ^

• áliís etiam p^fnis veni t mu ldandas itá ? vt fi deficiat t r ina mon i t i o , excommunicat io fit ihiufta ; fi deficiat et iam c i t a t i o , fit nu l la , v t ex c. farro , & f . e m i m i t ^ i l i . defent.excommumc.c.coñfulmt,de cff. dekg. c, r e p r t ú t t -fihilis , v b i D D . de appell. c. imer quatmr , de m a t é . & ebed.c. deUl ima. t ^ . q . ^ c a p . conf l imiontm Remana, Se cap. f la tumm , vb i g l . in verb. rnenitione , de f t t i t ex-commun.in 6. I n n o c incap.ad h<zc> mrrero ¡ de appe/iat-: Couar* in cap, A l m a mater , part . 5. m m . 4 . Ñauar ,

59

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

4 1 Controuerf. forenfium iudiciorum. i n t n a m d i , c . i j . n . i o . \ i, Tolct m f u m m . l í h . i . c . i o . f u b n. i.vbi quod deficiente rrina monitione,excommum-catio effciniun:a)&deficiente citadorie eftetiam nulla: & fequitnr eum late luí. Chartar, declf. c r i m . d i . n . 19 . 30 . J I . v b i vide. Prax. Airchiep. Neap. c. 25 . rtum. 16. Bonacin. de cenfur. itt part ic d i / p . i ^ S 4 ^ «- i^ w ™ - * ' Rice, i n p r a x . p . i r e f ó l . ^ ^ . «.ó.vbiquod requiritur tri­na monitío,& citatio. Spercll. ^ / . " 4 8 . « 14-

Quod adeo vcrum eft , v t fi excommunicatio fit Ctiam ipfo iurelara , tamen anrequara deueniátur ad declaratoriam in fabricando proceíTu , debét pars cica-

á4ri, aliás eíl nulla. Menoch. de.arb. caf .541. n u m . G j . Rice, inprax .p . ?. refol. 174. mm< 3. in fin. & m m . 7. Chartar. <aí. deeif. & i . » 23.¿4.58. 39. vb i alies allegar. Spcrcll decif.^S «.5<í. hicautem nulla monitio nina, nullaque citano praEceffit, ergo excoraunicatio fuit pe -nitus inualida.

Et quatenus prima citano ad comparendum fufiíce-ret, quod nunqnam verum erit, raraen quia fuit execu-tadomi,non fufficit ad excommunicandum ; in cauía enim g ran i , qualis eft excoramünicatio, mon fufficit c i ­tano ad dotnum , v t qnis poílit dici conrumax, fed re­qui r i tu r perfonalis cicatio .nificonftet, quod reus lati-tet. Se non íínat fe inueniie, quod híc nullo modo ve-rificatum cfl nec verifímile erat ,& pro pe crea non fatis

é j fuiíTet citatio per cdidlum, vel ad domum.quaí facit íb-lum fiólum Gontumacera, fed vt quis poílit excommu-nicari , neceífaria eft perfonalis c i tat io fióla coram perfonis ad teftificandum idoneis,vc ex d.e. facro^e fen-tent ia excommunic. Innocentius communiter receptus in c.fin. vbi Abb. 14. Felin. num. f . d e e o , qui mitt. in pojfejf. Se inC'Ctifn fit Romana , m m . 1 3. 24. de ap-fettat. Conar. i nd .c .Ahna mater, p. j .§,9. m m . 4 . Prax. Archiep. Neap.íií cap. i $ . mm. 1 2. SocSen. in C(ip.ml/it mm .x <¡. defent. excomnmnicat. Menoch. conf. $ ^ 1 . m^ , de arh.iud. Hemiqnc z l ih. 1 } . de excommumeat. c. 17. §. 3. Gratian, decifc.for'.c 4;.«.£!..& c.j 31, ». 76. & e. U p . m m . 14. quod fi fecus fiat, excommnnicatio eft nu l l a , Sperel. dectf.^S. num. 3. 4. 5. Aloyf. Ricc.í»prmx.for. Eccl p, 1. tit.de excomrnunica't. r e f o l . ^ 9, num, 1,2.3. v h i

66 reddit rationem ,qiiia veréqtiis contumax dici non po~ teft, n i f i ipfc perfonalicer admoncatur, & citen]rJ& re-ftarur decommuni DD. confenfuidem K i c c p i . r e fo l . 383. ««w.6.vbi alie gat aliquas Rora: deciíloncs, & / . 3 . refol. i74.».5,Sed hic Redor nunquan. C:k citatus per-fonaliter, immo nec eciam ad doroum , vel prsdium, ve videret fe excommunicari ,vel fe defenderet : ergo excomraunicatio fuit nott fo lum iniufta, fed etiam nul­la i Se ideó nu l lo modo timenda, 8c iure mérito ludex inandauri cedulones amoucri.

Vbi ergo diíius Redor fe pr fentauit, non erat ite-rum carcerandus , ñeque examinandus , fed libere dimittendusjquia nihil conftabat centra, eum,quod cri­men rcdolerer ; v t vifum eíl, & propterea m u l t ó rainus nunceíl moleftandus. Se quamvis etiam elfet confelfus dclidurn , quia tamen confeílio emanauit exinterroga-tionefada nullis prxcedentibus fuper delido indiciis, nihil ei noceret, quia non valet, etiamfi fpontanea /ít,vt

7 probar textus in /. 1. §.dmus Seuerm de quaflion. Marfil, cow^i 30, m m . t f .ver fa l ta etiam rationcSc «.34. ™ f o - K i m . h m . c o n f . i x 6 . m m . S > M . i . H o n d e d . c o n f . i o i . " w n . 19. Maícard. de probar l i h . i .concl . 3 5 1 . num. 1 . ^/e^ Farin. i np raxá r im* q m f l . 1 . num. 40 . Si m a f l . § 1. ««w. 14.1 j . vbi videtur reíídere in hacícntenria , Se ^ ^ • l ^ . c o n f M i 'i. num .^.vol.f. tradic Guazzin. defenf. 5 i. cap . i , num.4. vbi tradit }ad hoc , vt confeílio affi-ciac confitenrem , oportere , quod legitimé cmanaue-nt legititnis praeeedcntibus indiciis ad reum interro-gandum.

Sed quia in cafu noftro didus Redor non eft confef-fos quidquam cnminofutn . aut punibile , ftante, quod

, fcheáula,quam dixic confcripfiíTcnon continet aliquod

corpus delidi > quia omnia in ca contenta funt dé per-tinentibus ad eius ofíicium ,non eft difputandi'im , aa confedio eius fit valida, & an illi noceat. Hoc quidem cercum eft , quod malé proceíTum eft contra ilium , Se quod nihil aduerfus enru conftat, quod fit reprehenfi-bile,& ideo non admiran non poífum5quomodo nunc etiam moleftetnr , & ponatur in dubium,quomodo fít expediendns , fi quidem luce meridiana clarius eft, eum eífe penitOs abfoluendum , & aecufatores tanquam ca-lumniatores e(fe in expenfis condaranandos: & ita Sec, faluOj&c.

C A P V T C C X X I X .

E P I T O M E.

Recipiens bannicos quomodo poffit cx-cufari á pesna , quam imponunc procla-mata.

• S V M M A R I V M .

1 Corpus de l iU i in caujis cr lminal ibtt i in pr lmis eft pro* baridúm.

i Corpere del i&i m n probato r t t u non poteft condmnari» & fententia efi nulla.

3 Confejfio rei mh t l p ramd i cü t , non ccnfttto de corpore de l t í l i .

4 Corptu de l iB i l iquide f r oba r i d t b t t , non per come-Eiuras,

5 Corpus de l i f t i efi ipfum bannum, quando agi tur de p a ­na recipientis bannitos.

6 Torqiierinanpctefl reus ob receptiontm b m n i t c r u m & m • confino de homo.

7 l í anm non prolato non poteft pun i r i recipiens ban* nitos.

8 Bannitos recipiens non poteft pun i r i ,n i f i f i fem probet h&~ bmjje feienttam banni,

9 R i f i ta tas eXcufat a dolo. 1 o Bannttus reciptens excufatur ^do lósenon fec t t , 1 1 Bannitum rectpere quidJttt i i B m n m s non áicttnr recipere, qui dat femel eii po»

tnmi & cihum. 13 Singulares teíi&s tantum frobant wille quantum v n m , 14 Tef iü v n m mht lprohat . i $ Tef iü vocans in contefiem i l l um , qu i dicit f e nefeire,

nullarn faci t fidem. 16 Tef iü patiens plw&s d t f e t lm n ih i l probat. 17 Confejfio extra'mdicialps probanda efi per dúos tefies. 1$ Tef iü inimiettí mh i l probat. // 1 9 Te f i ü paupir non probat. 2.0 Fama bona tol l t t , & mmuit indicia ad torturam.

Ne'fcribam vanum,duc pía Virgo manum.

ANdreas Martius omnino abíbluendus eft ab impu-ratione jfluod bannitos receptauerit, ex rnulris,

quat in vnunfSPbuiter peftringam. Nam in primis non conftat dff corpore delidi , quod tamen in omni cau­ía criminali prins eft probandum, ad texrum i n l- i- §• i tem i l lud . f f . ad Syllan. adeó vt iudex nullo modo poíltc deucnire ad torturam contra reum , niíi prius con- 1 ftirode corpore delidi , vt poft Baiard. ad Ciar, i n praft.crím.qu<tfiione 95. numero i $ . i n f i n . Sí Burfat, cer-f z o i . numero 30. l ib. 2 . dixit late Sebaftian. Guazzin. defenf. 4 . cap. i -»^. 15. »9- 1 vbi etiam tradit, quod iudex minús poterit deuenire ad condemnationem *• nonconftirode corpore delidi , & fi ícratur lenten-tia, cric ipfo iure nulla , quod adeó verum eft , vt proceda* etiamfi reus coofitcatuc delidum , quja 5 r adhuc

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Liber I I I . Cap. C C X X I X 41 acHuic confef l io ei n i h i l nocet» n i f i vétincétii'c corpas deli¿li.Clar.¿« p r a x . q m j i . ^ . ¡ub rmm.io.in^«.Decían. ¿onf.yó.mmer.zí . l ib.z, .Guazün d je fen f . \ . cap i j . nm» . . 4.5. ad rem Ciazz. d i fc .c rm cap i . n u r n J ^ . í o . i i . ita vi l iquide , & leg i t imé , & non ptT conic¿luras , auc praí-fumpt ioncs oporteac de corpore delíáli coartare , vt

j . t radi t Giazz. d. tr¿>M. cap, 11 ¿, i o . \ i ,vb i altos a l -íegar.

Iti hac auterh nlaceria reccptionis bann i to rom cor -pus ddidi eft ipfum bannum,qnod ideo á fifco erat ex-h ibendum , & in proceííu rcg i f t randum j ade6 ve nec

5 fufficiac rci confeff io 3 quia aliunde oporttt de eo c o n -ftarepiené.di conchidenter ,vt ad vem d i x l : Farinac.fo«/¡ m m . $ y . num.i I.I i . l ib.x. vbi ex hoc tradie e t iám non pofíe deueniri ad to r tu ram contra rcoset iamí i adutrfuS

6 i l los exrarent indicia: fequitur Félix atleg. 169. num, 4 . p x.Sc lat iús id probar Mar. Giurb. con f . t j . num. 9. v b i aíios allegar , & eum vidirte fuí f íc iet ; ideo cüm tiieus non probauerit in proceífu , exrare bannnm contra eos, quos bannicos d í e pra:tendit, ceíTat receptacio-nis cr imen , vt ex Honded. confiU 2>%. mmer. y i ,

7 ¡ib. i . Burfat. eohfil. 3 j I. num. 2.. Farinac. d. confd. 27-mmer . 2 . & m m , 15. probar Giurb. d i ü . confil. ¿7. n i i -mers).

Secundo abfolnendus eft diéus Andreas, quia tail-quam raf t icus, & litteras non tlabens praefumitur i gno ­rare bannura , vel íal tem qualitates banni , & 11 fifcuS

S feicnt iam al legar, tenetur eam'probare.ad rex tum in l . ve r íusy j f , de probat. etenim ignorant iá ip fum o ran i -no excuíár,/. i . ^pr imh^Wx g l . & Barr./! de reeeptat. Bof-fius inprax.cr tw. t t t .derapin.n. 16.Ciazz.<« confil.crim.é. m m r y 6 . 7 7 . 7 8 . 7 9 . vb i et iam p r o b a t , qnod receptans

9 tanquam rafticus deber excu far i , quia ruft ici tas excufal ab omn i del i£to, in quo dolus requi r i tur , v t hic , í i do-lus abí i r .

Terció abfoluendus eft , quia non conftat i l l a m do-losé receptalFe banniros, fiquidero receptaror non in­currir pcEnam,nifi ad malum finem, & dolofe eos rece­

j o perit,vt ex Bald.»« l.cjuocmque i n princ. C. de f tru.fugit. Fa.úmcJ.cenfí l .zy. íé.latc Ginth.conf. i%í nbm.iOi & per totum.vhi v ide, quia fatisfacit ómnibus •, nam té* . ceprio bann i t i propr ia eft bann i t um abfeondere , ñ é ad ludic is manus peraeniar. G h n h . d i C o n f x ü . n . í i . qum in cafu noftro vepHcari non pot funt ,

Qua r tó abfoluendus eft, quia ct iamfí didus Andreas femel dediíTet p o r u m , v e l c i b u m in domo fuá banni t is, non d iceret i i r rcceprator,vel auxiliaror,quoniam ad hoc conft í ruendum requi r i tur frequenria adhmm, 8c ad m a -

> l u m finem , provt in termin is probat Giurb¿ d . Conf. ¿S. J i ».4- d "« . i2 .vb i vide.

Q u i n t o abfoluenduS eft didus reas , quiá vete non probatur eum receptalfe bannicos, &ipfe id negar , & fifeus i d non p r o b a u i t , & m u i d reftes a fifco examinan de hoc nihil deponunt,&: qnamvis Tondellus3& Vero-ña a l iqu id conrra eum d i c a n t , tamen nulla fideseis eft adhibenda , qnia funt fingulares , & proprerea rantum probant m i l l e , quantum vnus. Farin. de tef l , c¡mft. 64;

s5 ntimer. ? j -54.57.59. & cerrum e f t , qnod vnicus reftis n i h i l probar cciamfi fíe perfona infignis Y&ún.eod.traEí. qA^ .numt r . & ííngulari tas d i í l o rum tef t ium p r o b a -tur ex iis , quíe t radi t Ciaz. dife. c r i m cap. í i . « « -

Et m u l t o min i is di£li fefteá probant, quia rara in di-¿bo quam in perfona patiuncur raultoS dcfedtusi fiqui-dem Tondellus allegar mul tos alios conteftes , qni ra -

i j men examinat i nihil fe feiré d e p o n u n t , ideó ipfe faifas reddirur,vcl de falfb fu fpedus, vr per Farinac. d i t to con-fíl'tj. numer . í ^ . vbi alios allegar. Giurb. con/i l .yo.nft-mer.^6é

Dcinde pa t i tun t iu l tas alias exceptionés3cum fit pau-35 per, & ru f t icus* ínuer i í imi l iaque d e p o n i t , loqui tur de

audi t j j a l ieno > S¿ GonEradicit fibi ipíí, v t légent i eius

exame.l ConftarC poterir. ergo ex píaritate defeauum nniia fidesel poteft pr ftari, ve per V ^ c M í h c o n f . ^ .

Idem dicendum eft de Verona, qui nimis audáder dtponit,nec timet athrmarc ,1c vidifter id, quod rantum au'diuit,íiquidédicicfe vi di (fe pluries Laurcnrmm Fer-rarinumeonuerfari manducare cnmdiéio Andrea, 5¿ ramen pofteadicit, ficut intellexi ab ipfo : ergo men-dax eft, & Fülfus, & deponit tantum de confrífij-ne excraiudiciali didi Andrcaí , qua: eral prnbanda 1 p.er dúos reftes , vt pfer Cinzz. d. confil. 6. mmer . 6. 17 alioquin nullum facit induiura ad torturam , vt . er * cundem Giazz. confil. 13. mrner 35. & confil. 16. « « -

Pmereá conftat, illum fuifte inimicum didi An­drés > ideo nullam facit fidem contra eum , etiarafi in tortura depofuifter, vt probat Giazz, dife, crim. cap. i i * 1® ».29 30. vbi alios allcgau • ,

Vlterius idem reítis eft paupct, ideó noü eft idonens ad fidem faciendam , per testum i» 1.3.1'«princ j f i . dé tejltb. Giazz. d.cap.i z .num. 5 i.Sc rurfus conftat, eum cífe virara mals: conditionis. & maícfaólorem , vt crá-dunt teftes ad defenfim , ideo ftante pluralitarc defe- ^ tShuim nulla fides éi pr ftanda eft ¿ vt vidimus ex Fa­rinac. d. confil 370 num. i 2. non eft ergo qaxrcndura, an poffit rorqued, ex traditié per í?&ún¡Lc.d.£¡u<efi tf.m* mér.$H.

Et hoc multó magis confirmandum eft, ftante quod probatura fuit, didum Andrearh elle v rum honeftíé condítionis , Se h o n x famas, qui' vacare foíet negotiis fuisi ic|eo híc bona fama cciam in genere probaca tol-lit, ^ purgac indicia ad torturam , fí qua remanfilfent conhra eum, vt puKhré, & latéoftendit Ciaz¿. co*/, 'éi nUm^\6.dr mult is feqq.vhi alios allegat. & ficisfa ir hisj qua: in Corttrariutñ dici pófienr, His per iudieem viíis¿ reus fuit dimiftiis in pace.

C A P V T C C X X X .

EP ITOME»

Ábrogáíis peí Priñcipertí gabeliis alicui Communitati coneeffis , an etiarrí cen~ f e a t u r abrogara locacio de eis facía ^ gg an condudores poíTint prascendere ndti folum incereffe darani emergentis ¿ íeá etiam lueri ceíTancis*

S V M M Á Í I í V

í Benteniiá qudndoijtte in péim refotmafimt^ x Locasor tenetur p i f i a r e pa t ien tum vfqné adfincln, ^

omntá fethouere impedimenta. $ Conduñores ex fa f to locantis impedi t i i f t i ; & frui, koH

tenemur ad per/fionemi 4 ConduSlores iufle peiuni damnüm metgens , & /«a

ernm cejfans , fi a iocdtóré mpediuhíur v t i , & f r u í ,

5 é lauf i i la y Sub re feá ione o tón iüm d a m h o í u r a , ^ / ^ mimere j fspf t ípóf f i t .

6 CondutlorespjJJlim r e t i ñ i r é f enftonérh pfopiet efeepiis* nem non iihplemenii.

i Exceptiopié m n i tnpkmeni i effeBuf, 8 Inttreffe tantum valét , quantkm tpfd penfió. S> Priúcipum conceffiontsfini a í terks d m m ' M é m cen*

JerifaEíit . 10 Refcrtpta Principtím v i ú ñ ú m n m éxprejfe ture tef*

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

44 Controuerf foreníium iudiciorum i Í princeps non cenfctur volmjfe t t r t io tus tollere ttonfafta

deeo mentisne. l z E a ijHtt ómnibus profmty praponmtur i ü , qu* quibuf-

darn tamum v t i l i a funt» t 5 Princeps oh honumfnblicum pote/i auferre i m ter t i j , &

daré alteri, 14 M u l t a f m t prohihita , q m ob honum publ icumpermn*

tumur, \ $ Sententiapótefiexequi etiamcomra eum, q u i i n confe-

quemU damnum fentt t , fi agamr de f amre p u -hlico. . ~

, l ¿ A a m f i r e m c e t m , cenfentur etiam reuocatt omr.es effe-Elus ab eo prmementes.

X 7 L O C M Í O haheturpro non facía re e x m Ü a , vel refoluto ture locantis.

i 8 Concejfio Prir idpis non dehet a l ter i efe datnmft . 1 cj Lucra qmfi taamtt tere damnum e/i. 20 Damnum tile dici tur fen t i re , qm de fuo a l iqu id perdl t ,

non etiam j i m n lucre tur. 11 Lucr imndumper feñe acqmfit i amijfio nen pertinet ad

caufarn damni. x i Preces probant contra fupplicantém. í j L im i ta ta caufa l imi ta twn producit tjfeElum. 24 Index delegatus non peuf i cogmfeere , m f i de re f b i

commijja. 2 j ludiceproesdente fuper eOiquod noncominctur in dele-

gatione,proce¡fus efl mtl l fu. , 2 ó Locatiane cejfante conduttor non debet damni f i ­

can. 27 Conduñor ¡ i impediatur v t i f r u i culpa locatoris, ve l fi­

ne, quid confequi debeat. 28 Interejfe quando pojjit peti per conduttorem. 3.9 Locator & conduñor tenentur de dolo ja ta, & leui cu l ­

pa.noa de leutjftma. 50 ConduEior fi inpediatur v t i f r u i f a f l o Princ'pis qu id

pretendere valeat, 3 1 Prim'tpií fa í lum dicitur cafm fortmui,fedprafumitur

iu f ium. 31 Faftum non confideratur , cttitts omijjlo non prof iñf-

fet \ , " 3 5 'Ratio naturalis f u f fe i t addecifionem caufarutn.

34 ConduBor impedi tusvt i , & fruí fació locator is 'miufio, potefl confequi etiam interejfe lucri eejfantis.

3 j ConduSlor impeditus feBo locatoris iufío , confeqmthr fo lum rerhijfionem mercedü.

3 6 Culpa non e f l i» eo, qui feci t , q m d fíeri fo l i tum ef t .

37 Locatio cejfat ex defeBu confenfus contrahentium p r t -fumpto,

$ Subí ato principal i deíírui tur acceffor'mm. 39 LocatorÍ>& condutlori licet ex legitima caufa [upe ruc

niente a locathne recedere. 40 Caufa nona. & legitima ftiperueniente> licet a quacun-

que promijfione recedere. 41 Locata re perempta ormino cejfat locatio ex natura

fuá. 42 Cabella f t defínat eJfe,cejfatlocatÍ9, & conduUor non te-

netur ad mercedem, 45 Promijfto foluendi appa lum gabeÜA wteBigi tur, quate-

nus appaltus duret. 44 ClaufuU) Rebus fíe ftantibus, 8c firmo manente re-

rum ftatu, ime l l i g i t u r i n omni contraftu. 45 sy i t tus omnis contrahentium a confenfu regula-

tur . 46 G*hell it cajfátü Commmito i eos locans non tenetur ad

aliquod interejfe. 47 Princeps ob clauftt lam,Non o h f o m i h a s f e t e f i difpo-

nere etiam in prniudicium tert i j . 48 Trtbuta Principum t o l l u n t , fi accedat fecunda iujfio

Principis, % 49 Princeps potefi concederé mmunitatem a gabel lü , &

cntr ibm. *

50 Princeps non pmfumi tu r voluijfe d m n n m ten ta i n * ferré.

$ 1 Gabellarius potejl peñere ad rat iontm Principis , quod folui j fst,qui obtinuit exemptionem.

51 Princeps f a c i t i potejl tollere i m qmrendum* & i tu g*m bel landi.

5 5 Princeps pr&fumitur habere n t tn iamde notorio. J4 Jgnoranúa eerum, qus, f m t publica, & notoria, non po­

te j l pratendi. FaBum notab'ilile ,qHodtAngitomnes nemopmfumitur

ignorare. 5 6 Abfurdmn non ejl dicendum. 57 Locationis commUus ex f u i natura re fo lu i tur , re toca­

ta perempta. 5 8 Principal i dejlruÜO) deí í ru i tur etiam accejfrium. / 9 Princeps potefl praiudicare tertio in necejfariam confe-

quentiam. 60 Prmudic'mm tert i j veniens in conjequentiam non Confi­

deratur. C \ Citano ter t i j , cuipraiudicatur in confiequentiam, non eft

necejfaria. 62 Principis concejfto,per quam reducimur adf ia tum pr i~

j l inumjva le t , etiam in praiudicium tert i j . (>l Res fuc i le reuertitur ad naturam fuam. 64 Lucrum non potej l p e t i , n i f i f i t in potetttia propinqua,

norrvero fi fit incerturn. 6 5 Princeps potejl fa£lum,per quod occafionaliter tol lat i m

tert i j incerturn. , 66 Antecedens qui vu l t , v u l t etiam emne necejfarium con-

fequens. 67 M a l t a vetantur pr inc ipa l i te r , qua in confequentiam

permi t tmtur . 68 FaBum pñncipale fi eft permi j fum , valet etiam iuf té,

fieri in e im confequentiam , quod erat prohibi-tum.

69 Tac i t i , & exprcjfi par efí v i r tus. 70 ClaufuU iuramenti, & obligationis Cameralis , & d i & »

nihi t operantur,dejlruBo pr incipal i .

Ne feribam vanum , duc pía Virgo manum.

DE atino 1641 .Coromunitas Noncllariíeandoríra-ce Exc. D. Com. Alexandri Gonzaghse, tune Do-

mini temporalis impofuit quafdara gabeilas fuper va-rüs rebus, & mercibus foluendas quotannis, & de tem­pere in cempus, vt in capicuiis fuper hoc editis in pro-ceíFu producís , & exadioncm carum locauit ad trien-nium.quo terminaro iccrum didas gabeilas locauk DD. C-cfari Maícellíe , & Antonio Baptiftino pro annuo af-fiólu ducator. 5 7 j . caro pa£lo foluendi ratam fingulis tribus menfibus, incipiendo affidnm fub die primalu-li) 1644. vt ex inftrumcnto fado fub die 5. Se-ptembris 1644. rogitu D.Iacobi de Srephanis, fatis H-quer.

Deindc akeradie fequenti,ad preces did^ Cpromu-niratisnarrantis caufam didarnm gabellarum fuilfead commodumdiéliD. Com. Alexandri pro foluendo aire alicno>& petentis omnia rcílitui in priftinum,prsdi¿lus ExccllentiíT. D. Com.Camillus iternm gabeilas fuftulir. Se Communitatem liberauit, caufa fubleuandi paupe-res , & fubditos fuos cum claufula , N o n ob/lantibuSt vt conílat ex referipto emanaro fub die 23. Decem-brij 1644.

Qus fuerunt in caofa , vt prxdi¿H condudores non potuerint araplius perfeuerare in prsedida locationej Se cum foluiíícnt penfionem pro teropore príeterito , quo gauifí funt beneficio gabeilarura, exceptis libns 30.0.

' ideirco dída Communiras iuridicé petiit coram Príeto-re iüud refiduum á pr«d¡¿tis condudoribus, vt in pro-ceíTu. ; ; Verúm didi c6dudorcs neeátes/c tened daré quidqua

propt&í Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

L ibe r11L C a p . C C X X X . jpiopter (íamna cis refultaiuia ex ca(Tñríonc didae lo-canonis, ptticrunt k dióto excellentiir. D. Thom. Ga­millo commiíHonem caufae diítorum damnornm, quia dida Communitas fado fuo dcdit caulam gabcllarum caííationi, dura petiir omnia in pviftinum reiiitui, pro-pter quod didus excellentiflimus Dominns coramiiit cius Prseton > ve fummarie expedicam iuftitiam face-rec, vt ex refcn'pto emanato iub die 4 ; * lanua-rij 1646.

1 Lite igicnr introduita, & longo agiraro iudicio, prs-díólus D. Prstor indicauit ad fauorem prasdifta: Com-munitis, condemnando didos cóndudores ad fokien-dura illi didas libcas 500. prd refiduo. Veri m interpo-fícaappelIacio«e,& profeqanta coram D. Auditoire Ca& Excellentiae, is iudicauic ad fauorem didorum condti-dorum fentiensdiítam Cómmimitatera cencrj ad om-niam darona , & intereíTe illorum, ctiam rcfpeóta lu-criceífantis. Quantur modo quis melius ex cis iudi-

^ caueric; non eñim femper melius iudicat , qui vki-mo iudicanic, immó quandoque fentemias 111 peius reforman tur j vt inquic lunfconfultus i n l . i . j f . dé appell.

Ec fane prima facie videbatur dicendunl, pra:didoS condudores opnrrium ius fouere, quia locator tenecur ncdum rem locatam tradere vtendam,& fruendam i é -to tempore locationis , fed etiáni foccefliLiara prxftaré patientiam, vr condudor vtatur, & fruatur vfqúe ad fi-nem, ómnibus iropedimentis remotis,ad rextumi» l .Jt

* mtrcss, §. 1 . i. & l . f i t ibhScl. feqmnti,ff. locat. Rot. apud Marcheian.^commijf.part.i.§.i.nMm.$.fol.io8$.

4 coram Pirouano i n vna ROWÍ penjionis 16. Nomrn -bris 1613 „

Ec proptereá cíim di£ti condndores non potuennt perfeuerare in locationc ex fado Communitatis locan-tis, qaas procurauit tolli gabellas, non folum cxcufan-turá folLi t ionepenfionis &; raercedisjex SaKá.conf.^oo. f iUm.t. i n f i » . Seraph. deci f .yyi j .nuin. 1 . Man tic. d. í i t Á . f u b m m . ' %Anjin.¿cdecif.\ ' \6. n S . lA^ngú , de fubhaf ta i . q m f i . i ^ . nmner. 1 5. Grac. d i fc . * , j6 . nutner. 2 1 . Burat. decif.669. mmer,$. Sed etiam poflunt praetendere ora-»ia damna , Se intereíTe lucii quoque ccflantis eoi quod fuerint impediri culpa locatricis, ne re condu-<áa vcerentur , per textüm ito l . J l q n ' ú demum , $. htc,

1 vbi Bart, & /. fifnndtu, &c l . f i vno, §. vhietincjtte , vbi E ú á . f f . locnt. Mantica decif. 205). numero pr imo & f e ­cundo.

Ét hoc rtiaxime procedit ftante claufula inftrumen-ti locationis fub refedione oranium damnorum , & in-terelfe, propter quam ex pado hxc poílunt peti. Surd.

5 deci f .^^.mmer.Si i vbi Hodiein. numer. 1. vfque ad »u~ merum $ . & dscif.x ? i.«.i.vbi. Hodicrn. m m . i . v f j u e a d num. \ .Cyna.c.coKtr.i74,mm,6.vfc¡ue ad m m . $ . MangiL de fubíaaft.ej, 1 5 9.».6.

£t ide¿ didi condudores multo rriagis poííunt reti­ñere rcíiduum didaí penííonis, neo funt cogcndi ab íb-

6 lutioncm propter exceptioncrá rion implementi fibi fa~ d i , vt apud Pacif. dec, 285. réfoluit Rota eoram luftd in Romana Appaltus, 15-. lanu. 1591-quod procedic

7 etiamíi Communitas fuilFet impedita adimplcndum; non enim propter hoc excufatnr. Surd. conjfil. 1 Sá. nu ­m e r . x i . Mafcard.</eprobat.conduf.i ^ i . m m . ^ ^ . GrafC exCept.i 5.».44,

Hoc autem intétefle ex ptomiííionc inftnimcntali deducitur ab seftimatione penííonis s cum tantum dica-5

S tur interefre,quantum penfio valer, per textura in l . J i t i -b h j f . loeattSc Cartar.íik eau f .execu t .Ko tzGenJe i i / l i * ) . n m n . i f , 18.

Nec confideranda funt refctipta ftisí Eccleííae tolleri-tis didas gabellas , quia Principum conceíTiones fine alterius damno >ac iniuriadcbent intelíigi, l.x.^.mentoi

5 & %.fí quis a Principe, j f .ne qu id in loc.pnblMenóch.dé arb. i u d ' quaft.y. nmfíA 1. cornil. 48. i n p r i m . Gracian.

difc.7^0. num. j 1 -Giouagn.M»/:3 o.»«^.i5. & ct>nf.5 m m . á t o M . i . Ko t .dec i J .d iue r f .Gs .nnmer .5 . in houif-fimis.

Ec máxime hoc procedit ín cafu noílro , vbi Com-munitas,6¿ exteri in precibushon cxpofiíerunt gabel­las prsedidas fuiíTe pro tribus annis locaras; ideó enim tacendo ins tettij, non folum vitiantur Piincipis tefcii'-pto,vtapud Kot .deci fJ í í ier f , i4 . f ¡ i im. i6.p.y . tn nouijf. fed I0. etiam Princeps non cenfetur voliníTe tertio ius auferre, faltem de co non f a d a raentione, /. vec a n t a , C. dt m m e i p . l iber. Alcxand. confi l . i { . n m e r . i A - Rot. d e c a y ó , num.$.6.p.$, inntni i j f . & apudPaciW^üi. ntsm.*).

Nihilominushis hoh oibftantibus, videtuí aliter fetii tiendumiííquidem non dolo Communitaris,non fraude ñeque culpá abrógate íunc didae gabclla; > fed pro bo­no publico, & ad fublcuandos pauperes, didus Excel-lent i í f . D. Com. Camillus valde p iusí & crga fubditos beneuolus , ac beneficusfuftulic oncra prxdida ad fui damura; nec enim abrogatio erar ordinata ad damnnm condudorum,licet in confequentiam fecere etiam cef-fare locationem , quia non entis null je funt qualitatcs; ideó ipil doleré non poíTuht, quiaea , quae coromuni-ter ómnibus profunt, iisjquEE fpecialiter quibufdam vti-l i a funt, prxponi opor te t ,ad tex tum in A u t h , fes q m , 1 vbi gí. 6c DD. C.cemmmade legat.i. vnic. § . f in . vbi gl. C. decaduc. tolL dein §. quia vero fimile , in Auth. de non d i e n . U Glcíí/w/. añ ime , §, Laheo. ff.prof^.

Etenim Princeps ob bonum publicilm poteíl ét iam auferre ius t e r t i j , & daré alren,ne laedatur publica vti- y l i t as : fie probat textus in l .Lucius * j f . de eui&ion. Se in CAp.nifi ejfeni}depr&befidX>Y).in c. qua i n Ecclejiarunti d t confiit, Bar t . in l . qmcunque, in fin.C. de fid.iníír. & i m . ¿<Í/?./Í^.A:. mul ta enim funt prohibita, quje ob bonum ' 4 publicura,5¿ propter publicara vtilitatcm permittuntur, Vt per F d i n á n c . í .depfafa ip t . vbi pon i t 3 3; cafus; ideó ficut íentcntia, quae non poteft exequi contra eum, qui I$ in confequentiam patitur damnum » fi agitur délauore priuato, Valct ta i i ien exequi de fauore publico, vt poft Barr.dixit Tu fch . l i t íe ra P . c o n d . ^ o . m m . ^ n C i ó poteft dici in cafu noftroj quód referiptum Principis fít exc-quendum etiam in praeiudicium condüdorum confe-quutiué , quiaagitur de bono publico ad fubleuandos pauperes,§¿ liberando fubditos ab onere gabellarum.

Hoc autera ttiultó magis procedit in iure qiiíerendoi cui Princeps derogare poteft* c t iamf i proueniac á iure gentium , quia faciliüs tollitur ius ad rem j qoám ius iti te, ad textura 1« l.qui aHtetn,inprirx.jf.qM infrakd.&edí 8c tradunt Abb. Card.Imol. & DD. i n c.cum in t m j é bis , qm f i an t k P u l a t . fine confenf.Cap. Dec. conf. 2 &9. col. 4 . Curt. lun. cénf. 1. col. 1 1 . verf. p u t e r e a , pulchré Crauet.íow/.i 3 y .««wa.y.vbi alios allegar. Gabriel.«ww; comí. l ih. 3. t i t . de iur.non tollend. comí. 1 . mm, 30. & in terrainis Siluaw^óé. «a?».8.9. vbi quod ius colledan-di, & gabellandi dicitut ius qimendum quoad exadio-hem faciendara , & poteíl: tolli fola Piincipis volunta-te i concordat C t ^con [^%.nu7n , éo .6 i i S u i é i c o n J . i j t , num. 8;

Ét ideó dum didus Com.Camillus fuftulit gabellas, Cenfetur voluiíTetollerc etiam locationem de eisfadam¿ quia fi reuocatur contradus ,vel adus aliquis, ceníen-turetiarii teuocadomneseffedusabeo venientes, vel jg fuper co fundatijad tex tum in l.nam o r í g o f f . ¡quodviaut clam,l.haSlenus,infin.cum l.feq. ff.de aqu.pluu. are. Cletn 1 .de mmMn.Eccl.Ctzuct.conf.ioí.n,28./Í¿,2,vndeperin-de eft, ac fí dída locatio, & gabellarum conceflío fadá 17 non fuilfec, quia refoluto iure datdris refoíuitur etiam ius acceptoris, /. tex vett igal i jepi£»or. l .gtege,§ fiatuli-b e r . e o d . C ^ n t t . d m . c ó f i f t U o u «.¿4.29.40.5 2'Menoch. úonftl i ^ . n . i 7 , S c m f . ^ . «.1 j .& ad remfacit Surd. Confil.^oo.num.xo.ix.

Vtique tolerabile eíTes, fi didi condudo res folíitri

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Controuerf forenfium iudiciorum prs tenderen t /e prxferuar i immunes k quocnnquc d a m -n o . q u i a conccíí io Pi incipis non dcbetcfTe a l ten dam-

i^:noC¡xM.u§.r/)erito.8¿ §.ft qmsf fne qu id in locopubl ic.vd traaarenc de lucro iam qua.iico , quia lucra quasfita

151 amittete Hamnum ert.gl g¿ Barc.<« /. 1 .§.yí ^ « i / autem j f . i * i t in.acluq.prw. A k x . i n l . m a a m f l w s £ . f i n . ff.delegA.

V c i u m , quia di¿ti conduftores non pr iuantur lucris quasiicis , ncc probarnnt fu i f lc damnificaros , quia non conftar de fuo pcrdidilFe quidquárn, fcd folítra eis ab la-tamfuiíTe fpem, quara habebant de lucro faciendo3hoG non cft habendum in conf idera t ione, quia al iud c(í damnum par í , a l iud lucro carere; c ten im damnum i l lc tan túm dic i tur fentire 3 cuius pa t r imon ium d iminn i tu r , 8c de fuo al ¡quid p e r d i t : fie per tex tnm in L 5. & tn l . Precu lwtvh i DD- j f .de damnJnfe£l.l. i ,§ /¿cut ff.defurt.l. fiti.C.de CodidUxurn vulgaribus.

Et fane ip f i condu£toresnon poíTunt pr je tenderen i -í i á damno immunes praeíeruarisquia dum Pi inc ip i pre­ces dederunr pro huius caufe commif l io i ic , de damno tan tum conque fti funt dicentcs pro corum ¡ndemn i -tate caufam damnoruro f i é l o locat ionis fequ iuorum ede c o m m i t t e n d a m , & attentis narrat is Princeps cau­fam commilUjCrgo de damno tamüm,non etiam de l u ­cris f u t u r i s , & incert is eft tra£tandum > quia amií f io lucr i nondum per fede acquif i t i .nec rad ica t i j i i i h i l per-

i i t inct ad damnum vel caufam damni j f .v d. I. P rocu lm jn • fiv.de dama.itifcSl.g 1.»» /. 1 .§.quü autemiverf. in tntegrum,

de t f tn. a&uq.prtu. D y n . Bart . & Ba ld . i» d i.non amplms, i i., de. legat . i . Bald. con f . i& t .mm.^ . y . l i h . i . A lexand . eonf.i 14, n u m . \ . l ib .$. vb i pu lch ié loqui tnr . Ia f . c o n f ^ . m m . y l i h . x . C u m e r g o n u l l u m damnum probauer inr , nec etiam probare po í f in t , quia refpeftu temporis , quo durauit locat io , abundé exegerunt gabcllas pení ion i conefpondentes , refpe¿lu vetó fu tur i temporis penfio e isremit tc i tur , ideó feqnitur , quod n i h i l al iud petere poí l i r , quia ad damna fe ref t r inxerunt v t in eorum pre-cibus j qust; p lenéprobant contra eos , vulgata lege

i z cumprecum, C.de líber, cauf. l im i ta ta cn im caufa l im i ta r tum produci t effc&mv.J.inagris,ff.deacquir.rer.dorn.leg.

j j c u m f e r m j n princ de Conimh. empt.l eancelUmerat, de h ü quA in tejiam delent.cnm vulgar ibus.

E t quamuisin v l ter ior i proceífu d i d i condniftnres pe-t ier int et iam intercílfe lucri ce l í amís , i n m ó circa i l l ud conat i fim probare incumbemia , tamen dubi tar i p o -teft jan eis l icuerir per l i tem pro conteftata habitara a d -dere p e t i t i o n i , iuxta tradita per D D . in Ug. edita, C. de edend. fcd hoc cer tum cft , quod iudex delegatus non

24 poteft cognofeere, n i f i de re (¡bi commi{Ia,c. m m ol im, i l f r i m o J e o f f .de leg .^n . & D D . c o m m u n i r e r ; « /. leBa, q m f i . i . \ h i etiam Bald.Ang.6f A k x . f . J i e e r t . p e t . i dem Alex.>« /.3 .adf in.pr inc. de líber & pcjth.quoá adeo ve-r u m eft , v t iudex non poí f i t procederé fuper co, quod non coroprehenditur fub verbis re fe r ip t i , a l ioqu in p ro -

25 cc^lis eft nuütiSjper do&r inam lnnoc .»« c.fuper I t t terü derefcrtpt. cum quo t ranf i t Bald. in l . pritfcriptione,C.Jt contra tu* ve l . v t i l pub l .DD. inc .p rndemia^ fi v e r o j e off,

3.6 ^ f ^ . i g i t u r índices non potuerunt iud ica iepro condu -do i i bus n i f i fuper damniss& id fanéeisfuf í iccredebet, fi ceífet peníío pro fu turo tempore. & non í ínt in d a m -«0 pro pr jEtcr i to , vt ind icatnm fuiííc ceftatur Ma f t r i l . flíc.¿99, «.1 i g . v b i alios al legar.

Sed efl:o,quod potuerínt conduí tores etiam deduce-re intcreíTc lucr i ccíTantis , & iqdices fuper i l l o íudica-" 5 adhuc de hoc eis v idetur í í lent ium imponendum, q tnanu l l t im i us , nul la aequitas port i l lar , v t co romun i -tas teneatnrad interelTe et iam l uc r i , ftante quod loca-no ccdauu ex tam iu f ta ,& rat ionabi l i caufa ob b o n u m pubhcum dum placuit Pr inc ip i abrogare gabellas ad pauperes fub euandos, 8c i i t e t u m f a d u m eft fine d o -Jo, f raude, vel ci i lpa comnumitat is , qua: non h a b u i t i n -t cn t i oncm fraudandt conduaores . fed fubueniendi po-

pu l i necef f i ta t ibus, d u m fuppl icaui t Pr inc ipem pro onerum abrogat ione. I n hac enim materia ftat pro re ­gula coramuni ter recepta, quod í i condudoc gabellas fine do lo .vc l culpa locatorjs impedi tur vtijSc f ru i re l o ­cara , fíat ei remi f l io mercedis pro tempore , quo impe-ditus fa i t ; fi veró ex culpa locator is procefleri t impe -dimentura , tune liceat cont ra eum agere ad intereíle n o n fo lüm damn i emergent is , fcd et iam lucr i ceíTantis; & h x c eft communis diftin6bio,quaro probat textus w l . Jt fmduS)Verf.f imil i ter} i b i : P i mercedem,d¿ ih i :mh i l am-pliea, vb i etiam Ba r í .& i n l . fi quis dommn § htc fubtun-gipoteft.verf. ex locato , ff. locat.Sc ¡ta t radi t ¡n terrainis ¿ j gabellas BsLTtolvsinl.f ivno* $. item cum quídam, fub m -mer. i .verf f ivero,&¿ i n l . f i mercej,$.cnlp£,.mm. 1. de /a-cat. & in l . cotem %.fin. num. 7. ff.de public. vb i per f i f tk in hac d i^ t ind ione : &c idem fentit Paul.de Caf t . in d , / , fiquis domum , ff. locat. ad rem M a f t r i l l . deci f . tyt f , m -« j í r . i o i . i 0 1 . C a m i l . d c M e d i c . c o « / a 4 i - » . i Hod ic tn . ad Surd.dec.94.num.i.^,5í d e a 5 1 . m m . ^ W i ftat pro hac d i f t i n d i o n e : & hoc idem docet Carroc. in t r a l t . de lo- ^ C< Í Í .& conduftp ^ tit.de caftbus,qu<efi.7.num. 1 .Senum.16, vb i reííidet i n hac fen ten t i a , quod fi cafus condngac d o l o , vel culpa loca to r i s , tune habeatur ra t io et iam luc r i ceílantisif i ver6 eueniat abfque do lo eius, vel c u l ­pa , tune locator non tene tu r ad al iud n i f i v t re f t i t ua t , ve l remi t ta t penf ionem pro rata temporis , quo i l le v d non po f f i t , & communi ter cum haed i f t i nd i one t ranf-eunt o m n e s D D -

I n quo animaduertendum eft ^ ion fu f f i ce rc q u a m l i -bet cu lpam,v t locator,vel condudor teneatur ad in te -relTe , non cn im de leui í f ima culpa tenentur , q u i a i n cont rad ibus , q u i fiunt grat iá v t r i u f q u e , vt loca t io , 8c x9 c o n d n d i o , nemo tenctur n i f i de d o l o , lata, & leu! c u l ­pa , & fuf í ic i t , fi quis adimpleat partes , ad quas o b l i g a -tu r diligens paterfamil ias ,per tex tum in l . fivt ceno, §. nunc videndum,ff. cemmod. Se in l . qui indicio, C.locat.gU & D D . i n l.f imerces,$. qu i columna ff. eod. de c o m m u n i Gvat.confi l .94..numer.i$.ltbr. i . Ccph.conf i l . j40.m1n.16, l i b . i . Cavoc.de locat.par.^..tit.de culpaiqu&ft. 1 .adeó v t fi noftras C o m m u n i t a t i al iqua leuif f ima culpa poííct i m ­putan , dum preces porrexi t P r inc ip i fub abrogat ione gabe l la rum, hsec non fu í f i c ia t , v t teneatur c o n d u d o d -bus-ad intereííe.

V c r u m in cafu nof t ro veré nul lus dolus, nulíave c u l ­pa poteft d ida : C o m m u n i t a t i t r i b u i , fi Princeps gabel ­las abrogauit ,quia hoc,quod fecit commnn i tas ,non eft faduro culpofum,fediaúdabi lCjet iam apud ipfos condu-d o r e s , qu i inde vei l i tatem cápete po íTun t , fa l tem pof t fíniram loca t ionem. I m m ó Commun i tas non poterac impediré Pdnc ipem , rrt abrogarct gabcllas iuxta pre­ces ei porredas ab a r t i f i c i bus , & mercatodbifs ; q u o -tiefeunque cn im condudor impedi tur v t i re locara p r o -prer f a d u m PrincipiSj ve l altedus potent is, cui non po­teft r e f i f t i , tune fat iseft , fi locatot r e d d a t , vel remi t - 3o ta t mercedem c o n d u d o d pro rata temporis , quo fibi non l i cu i t v t i , ex vulg. I, Luc ius , ff. de euiSt. & in m a ­teria noftra probat textus in l . f i f u n d m , in fin.ff.locat* Bald. conf i l .^6^. m t K t r . i . A k x a n d . confil. i z o . l i b r . x . Surd.decif.$ x6 .mmer . i j . pu lchré M a f t r i l l . ¿ ^ . 2 9 8 . « « -mer. 99. v b i dici t quod f a d u m Principís d ic i tur cafus f o r t u i t us , n ih i lominus femper prajfuroitur iuf tum , ex 51 Puteo deíif.3,%1. mmer. i . l t b . i . Caualer. decifiú 1 8 .»» -rner. t i .Thehux.qmfí .yy . r junjer .ü. t ib, 1.. & q m f í . i o . n H ~ mer.5. l ib.q.Cynzc.contras %.mmer.x6. l - j . Carroc. in d , traB.laeat.d.p.^.tit.decafibus qmfl .y>r ium.2>.\zxclA^oú.

i n traB.de euiétone, q t o . m m . \4.15 v h i f u h d h etiam i n qual ibet promif f ione cenferi reíeruatam , feu excluíam Supcdoris andor i ra tem, poteftatem, 5¿ faduna , e t iam-fí p iomi f f io fued t iurara. 1 . .

Sed ex aduerfo rerpondetur, nos verfari in calu v b i f a d o , & culpa locatncis Commñn i ta t i s ceífauit loca­t io , qu ia i l l a fuppl icaui t fandam Ecclef iam pro i m p o -

r r fidonum

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Liber I I I . Cap. C C X X X. 47 l ic ionuifí caírationc5& ficin p u n d o cft cafus ¿ H S ^ Í I locacor rencatur ad d a m n a , & in tete l lc .

N a m pr imo rcfpondecur,hoc ind ias fu i i le vcr i f ican-dum s q i iod talis caíTaiio procelfer i t ex culpa , &: f a d o Gotnmani tat is jquia imo ex alia caufa id p r o u e n i t ^ q u i -dem conftat cx precibus d i d o r u m mercatorum , & refcr ipto Pnnc ip isemanato fnb die zz4Dcccmbris 1644* praedidas impof i t iones fuifíc pi ius caífacas ad i n í i an -t ia tn ar t i f i com 3 & cocius popu i i , ve ín adtis. Ideo quod lam f a d a m fiicrat>S¿ con íummatum cx grada D o m i n i , non poccnlartr ibui culpas, vel f a d o Corvmninicaris hoc idern fupp'iicantis , eíFcdus enim primae caufe cr ibuen-dus c f t ; ecenim e t iamü Cornmunicas omifiííec fupp i i -care > adhuc gabellas erant abrogatae in graciam a i t i f i -cum ; e r g o n o n e f t con f iderandum/a£t iun ,quod omi f -

^ 2 fum non profui l fet t ad rcm facic Bald. conf.! 4 5 • 3 i O l d t a d . c c ^ / . i \ 5. Ca í l r . confiki 7 4 . in fin. UbrA.

G i a u , « « / 8 numer.^.Smá. d id i f . ^ Ú . fl j&y: & nttm.jz,* verf. non conftat. Ro t . Bara t . decif. 66y* m m é -f t 14 .17 .

Deindc r c fpondc tu r , quod etiamfí talis cafus cucnif-fct ex f a d o locatr icis Comman i ía t i s , non tamen d ic l poteft proucnií lc ex culpa ipíius , quia culpa eft fernper reprehenl ib i l iSí&redarguenda, Se fonat i n malam par-t e m , f a d u m vero Cammuni ta t i s fu i t iu f t i i ^ | ,honefh im, & laudabi le ; quis en im audebit reprehenderé eam pro CaflTatione gabel larum f i íppl icantem ? V t ique qu i l i be t di l igens pater^mi l ias id fecif íet, & ciuis de patria be-ne fentiens nunquam id fnpplícare omi f f i i r e t , fi g ra-t i am (e impet rarurum fperaí fet ; omnes en im defideranc l iberratero, & a b h o r r e n t gabe l la rum ferni tutemjvt pa~ tet ad fenfum , & fuff ic i t naturalem allegare ra t ionem,

33 ad textura in l . fd r t oportet>% .fufficit, jf.de excufat.tut.leg, cum vatio, de bonjamn. C u m é r g o l i c c a t ómn ibus P r i n -c ipem fuppl icare p rogra t i i s confequendis , & máxime ad b o n u m pub l i cum , & pro fe l iberando ab odiofo ga­be l larum onere , nu l la culpa potef t impu tan didse C o m m u n i t a t i j fi id p e t i i t , quod ómnibus vt i le erat, & <|uam vis cx fa¿k) ipf ius propter d idas preces emanalfet g i ibe l la rum caírat io,tarocn non poteft ob l igar i ad inre-reíTc c o n d u d o r u m i & fatis eric , fi eis remittat peníío-nem ad ratam tempons ; haec enim eft communis D D . d i f t i n d i o j quod fi condudo r impediatur v t i , & f ru i re conduda f a d o locator is in iuf to j tune agi poí l i t cont ra

3 4 locatorem ad totale intcreíTe damni emergentis, & l u -c r i ceífantis , ad textura in l.ex conduíio , in pyinc. I. fi fundmj .h&c di f lhtBio, l . f i . in lege>§.colonUí,jfJocat.Becc.' conf. j t f .nurner. io.Kol.cof i f iLGy. numer . tx . l ib .^ . Surd V. decif. $ ¡ d.tmrner. 2 j . S i veió fadu ra locatoris fie iu f tn ra , & filie do lo .ve l fraude , auc culpa s quia faciat rem fibi iufté permifíam , tune condudor non potef t agere ad intcreí íe^ed íatis eft.f i ei fíat reraiffio rarreedisad ratam tempor i s , quo v t i non p o t u i t : fie probar tex tu í in l . adenti C. locat. 8c i» Lqui infulam, l . habitatores.ff.eod. fie Barr. op r ime dif t inguens Í« ^¿Í?. leg. fivno,^.item chm ejuidarn, numer.^. verf. fi verofaÜum locatoris eft tufimn* vb ¡ et iam Bald . fub nurn. 1. ve r f . f í vero iu f la iu f t i t . ' f f . lo-cat.zá rcm tradi t l u í . Fcrret. in di5t. t ra t t . dt gabell. mt-mer.xy-?. hoc etiam docui t Io.de A n a n . in cenf . - j^ .nü-r/ter. i .verf in cafuatttém , v b i eodem raódo dift inguic de f a d o i u f t o j & in iu f to . BuiTat. conf . }09. n. 1 o./ / i* .3.Rom. conf. 578. fuhnmner. 1. & eft communis : vb i Hodier6 ».4.5.Camil l .dc Med ie , d. confil. 141. 2.ídem H o -dier.ad Smá.dec i f . y^ .Thz . i . ^MA&úVí .d .dec i f i yy .n . io i . l o x l i b . ) .

Igicur d i d a Communi tas non poteft d ic i i n culpá, fiequein dolo, tura quia iam Princeps ad preces popu lé & mercatoruro fuftulerat gabel las; tura quia ipfa iuftéi & r a t i o n a b i l i t e t mota eft ad fie fuppl icandum Pr inc i -pem.vt abrogarct d idas gabel las; fecie enim qúod o m ­nes FeciíTentjfi grat iá fe impetranTrosfpera(rent,&; fecií quod ©rnnes faceré confaeuecurtc p ro coíifcquenda l i ­

bertare, & abroganda gabel larum ftemitute 9 & qu i f a -cit 3 quod f o l u u m eft , non poteft d ic i fuitTe in aliqua colpa , es Bart. tn L fi p ignore, fin, f , de p i g m K añ'ion. &i Bald. cetofil. 4 4 1 . co/aw». z . vrj l . 1. Caf t r . coto-fil.jfjf 5. coltm. penult. Ub. 1 . d i x i t Surd. in d . dec i f 5 2 ^ . m m . 7 3. lacé Carroc . locat. & cortduB. p. 4 . t i t , quA excufent a cu lpa , mmer. 1 . 1 . v b i mulcos a l le ­gar j & d o c e t , c o n d u d o r e m , & locatorem a c u l ­pa excufari faciendo confueta , & quod c o m m u n i -ter , vcl v t p lur imura al i j faceré folenc ; & veré fi locatorcs ptóuid i í íéht huno cafum caflationis g a b e l ­larum 3 non ira l ongo tempere locaífent j ficur nec condudores conduxi l fent , vnde pot ius ex de fedu confenfus par t ium , quani ex culpa aliqua celfat locat io . Man g i l . in t r a B m . de euií l ion. qimft. 150. n u m e r . z } . v b i aiios al iegat, Gra t ian . di feept.75o. ««•

¡ Flabuic igitu.r .Communiras i«íl:am 9 & leg i t i tnam caui-ipi tecedend; a d i d a ¡ocatione > dum Princeps an -nuir Gabel larum c a i l a t i o n i , q u s inf lu ir et iam necef-far io in locat ionis refokuionern , qu ia f i ib lá to pr incipa l i deftrui tur et iam ácceíTorium , t . f i ex caufa, §. 1. j f i de m i m r , & latiíis d icam ¡níeriíis ; quac enim íupér-uen iun r , nono indigenr aux i l io , certum eft enim quod rain c o n d u d o r i > quam locator i ex noua , 6¿ l e ­g i t ima caufa fuperueniente l icet á locat ione récede-r e , ve t radunt late Fontane l l . decif. 157. mmer. i o , & decif. 2 6 1 . numer. 8. Caneen var. refolut. l i b . i . cap, 1 4 , numer.$.11.24. Gra t ian . dife. 740 . numer. 14. & feq. fusc M a n g ü . ^ í eaift icn. qu<t.ft.i$o.num. 16.17.18. & feqq .

I m m o generali ter es noua fuperueniente caufa l i c i -t u m cft a quacumque d i fpof i t ione recedere ex ve r i f i -m i l i con t rahent ium mente, quia probabi le cft , quod fi cogi taf lent de fuperuenientia nouse c a u & , nolui f tenc tune l igar i ad prorai f l ionem fe ruandam: i ta ex mu l t i s per Ancharanum addudis probar Dec. in confil.$1 $.nu~ n¡ir.$.v\5'\ vide \ h t e K i m . ^ i i t x conf i l .y0.numi t^ . .&feqq. l ib . i .Honázá.conf i l . yy . numer.z6.x7. Si pluries al legar A n d . Gái l . l ib . 2. obferu. z 3. mmer .9 . v b i vu l t hoc p r o ­cederé , et iamfi promi í f io fui í íct iuramento firmataj & i d e m p loba t Gratianó d i f c . ^ ^ . m m e t ^ s . B e difc.-j^oi, « . 5 . 4 .

H i c autem nu l la r n a b r caufa , & noua potu i t í n te r -uenire, quám i l l a j v t gabel l íecaí íarentur ; fiquidem v b i défici t fubftant ia rci locatse , & in rotura remancr pe-i x m p c a , runc condudo r conquer i non poteft , Se fatis i l l i eíTe debe t , fi i l l i fíat rcmií í io mercedis pro t e m ­pere fu tu ro , quia omn ino cefiat l ocado cx natura rei,per textura in i . fedaddes&.f i quis cum^ffi locat.Bzld. i n l.licet,nkm.7,Cod.eod.€[iíem fcquuntut Petr.de V b a l d . i n t raB .de dmbtts f ratr tbt ts.part 8.»«w.3 5 .Brun.i« tra£í, de imer i tn , concluf.%. f a f í . i .Boíüus m prax. tit.de remijf. merced. num.6 i .Bcvo .cen f . ^e .nUm. \^ . }6 , i c ) . l i b . i .Suxd . confil. 197.ñurn. i 6 .verf fed qmndo, Se num.tS.St pulchr^ i d e m í « confil.4.00.mm. > 4.1 j . v b i v ide, Se decif.$ 26, m -mer.^.Scnumer.S¿¡.infin.Se num.55. Carpan, ad Statun Med io l . f ^ íV .3 i v n u m . i z y . p a r t . i . Gxmzn.d i fc . tv «a-mer. 3.ó & dife.) 3 4.w. 5 7.3 § .Rot.apud Burat i decif.21 oá tjumer.$.5c apud V^ún.decif .pofth.^z^nttm.z.verf . f icNti p a r . i . MMlx iW.d .dec i f i y y . ffKW4i n .112.1 1 3.1 ¡ 4 . v b i docet in terminis gabeilíe, quod fi i l la in fubftant ia de-finar efte, & exigi non poff i t , debet fieri rcmi í í io pen-fionis pro r a t a : crgo non eft qus rendum de aliquo i n ­tcreíTe lucr i ce í ran t i s ,cumí i i f f i c ia t condudorem non clíe in damno, quod euenic remi l fa ei rherrfede pío r a ­ta ; ficut enim ptot í i i f l io foluendi appakum gabel l$ i n -íe l l i g i tu r quatcnus appaltus d u r c t , vt cenf t i t Ro ta i n vna Caraerin. pecun ia r ia^ . Apr i l is 1 j 9 8 . corara N H H -h o , tefte Gradano d t / c j ^ o . » . 4 j . & MAI JJ ^ ^ ^ . i 5 0 . « . 2 9 . f i c locado gabel larum N o u e l l a n ^ i h r e l l i -g i ta r fada,qimtenus g a b e l k durenc j ideó proprié non

agitUE

3(í

37

31

4d

4 I

4 I ;

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Controller^ forenfium iudiciorum agknr de remiffione ratrcedis, quia ille petirur, qnando contratas durac, Ccá lefolnco contraófca, vt hicquia res locata non cft ampliüs in rerum natura , dicitur ceíTare locationem^ ins peníionis exigendas, quia connaótns lacatioiiis eílrefolutus: fie pulchré Surd. d . eonjil.^oo. r*M J.vbi alios allegaí.

Nec mjrom ,quia in omnt conrraftn, & etiam in lo-catioi c gabcllarum fabinrcUigitnr claufula , R tbmf íe flantihm , v^ l firmo manente rerum ftatu s adeó vt fi fiat

44 miicatio notabiüs > recedatnr á contradu, per texrum in Lquod Serm»s,vbí g l f . de condift.ohcauf.l.ckm quis, ff, defolnt. de a4 rem facit textns in l. qmro, §.inter loca-torem, vbi gi- & DD. notant, . de locat. & condttB.xtz-didit in noftris terminis Bertachin. t n t r a f t . degabeü. p a n . i . nurner.15.14. Se poft Anchar.»» confíl. 4 0 1 . «a-rmr .6 . Crauct. cohfil.y^.numer.i,. in reminis etiam Surd, d j e c i f . ^ i 6 . m m e r . ^ i . Mzñd\\.d.decif.z$<) nttmer.^j.%%, par.$.&c idem fentiuntFcdin. i n t o n f í l . ^ i . mm.%. Gail. d . ebfer. i 3.nurn.9 Aihr.z. Qratian. d i f i . j 54« 50.5 1. & d t f e . ^ o . m m . ^ , ^ 6 . adeó vt haec conclufio apud omnes habeatur pro indubitata.Cíim ergo in cafnnoftio fada fie mutatio rerum máxima ob calíationem gabellarum, déficit etiam di£ta locatio, quia propter didam claulu-lam, déficit etiam confenfus partium , qnoniam fi con-trahentcs potuilFent prxuidere huiufmodi cafum , yti-que heque locacores loeaircne > ñeque condudores conduxilfent, ideo non eíl mirum , fi réceditur á con-traótu ipfo fado , deficiente contrahentium confenfu, "k quo omnis eornm adus rcgalatur,ad textom in L ¡ . §. adeoij f . d e f a f t . & poft Anch. dixit in terminis Felin. *« d . c o n f i l . ^ . numer é. & tradunt DD. in 1. adern.vhi gl.C. locat, Wl*ntic.de tac.St amb conti.i.b 14. tit.^,. numer.-j.Se ad reté Gradan, d . dife. 740. wwwffr, j .4.5.6. & propre-rea íéquitur quod Communitas non teneatur ad ah-quod interelfecondudorum, qniacaíratio gabeliae non prouenit excalpa.vel dolo Communitatisud rem Bero.

^ confíl. 1 n . m m . n Ub . i . dchuk enim laudari Communi­tas, & non cnlpofa cenferi, fi procuranit toüi gabellas ad fublcuandos fubditos , & multó minus eft in culpa, quiaiamgabeiíx erant fublatac ad preces populi & mer-catorumjVt vidimus.

Non obílat, quod Princeps non potuit rbüere ios tertij , immo noluiíle prxfunilcur, cum de illo nullam fecerit mendonem : nam fuit rerponfum s Se denoo re-fpondetur, conceflíonem Principisin toliendo gabellas nonfuifié ordinaram ad alicuiuspra:iu,dicií.um,red Prin-cipcm in íuidamnum ad fubditos fubleuandos foftiiliife gabellas, &proptereanon eft dubium , quin potuerit eas tollere , ficut potuit iraponere tiamfi agatur de graui alterius prseiudicio, máxime ftante claufula , N o n obftantibus^x. pulcré per Curt.Iun.m?/?/. 1 .mrn.< 9. yerf, & ideó dicimus.vbi videatur,laté Pevegt.de iur. f i fc. l ib. i . t i t . j . m m 40. vbi alios allegar: & hoc non habec diffi-culratem ftante duplicato referipto, qnoniam tolluntur etiam tributa Principiurn,fi accedat fecunda uiflicpcr texturn i n A u t h . v t nul l i iudicum, § . & hoc vero iuber/im,

48 g \ ' i n lMmno fa¿n verf . i tem quod, vbi Bart. Bald.& DD, C de prec. Imp. offer.

Et in terminis , quod liceat Principi tollere gabellas, &oncra, & concederé immunitatem ab illis , & aliis granaminibusj máxime fi vtituc claufula , »0« ehflante, probatur per texturn in l . immunitatssjunc.gl. inverb.fa-

49 í?^ Cod.deagrieoí. & cen f . l i k ío . gl. in l.vmc. vbi Io.de Plat. 8c Luc.de Peñ. C. de h ü , ejui de Princ. vacat. accep. *^./i^Bart.& alij in l.vacmtis,C.de cur eod.lib. Teñas de C0/*e®'P-*'c'S .OCiCch.decif.Ped.95. m m . i o . p u l ­chré videndusSilua inconfíl.GG.nHm.y.verf.qHimmofor-t íus , 8c num.xo. vbi qnod Princeps poteft talcm immu-nitatem concederé etiam in prjeiudkinm Cummunita-ns:lateCeph,M»/:J8^«w.J5.54.(^ W S u r d ^ z y g ,

Etquamvisid procedat in cafu,vbi conftat de volún­

tate concedentis, vt feiens voluerit etiarrttertib práeiu-dicatCjVt per Svx&.d.conJil.i-jZ. nuM.i6,verf .h*cvero>Sc numer. i i . in f in .ver f .&fane.Ta. i -nenr<t fyondeiüt id pro­cederé, 5c verum eíTe , quando Princeps concedendo vni immunitatem á gabellis j Se oneribus grauat alios ad foluendum illius portioncm : tune enim damnum propriéinfert tertio, quod non prEefumitiir volniíTe fa­ceré , nifi conftct cxprefsé de eius volúntate, vi per Spcci» t i t .de cenfib. §.2, verf. qmdf í ,8c ib i lo.And. qui idem dicit in cap.x.de immnn.Ec f l . Surd. diíl.confíl. i.7%, infin.Sc fie loquuntur aperté in cafu^bi non concedituc gencralis immunitas, fed fpecialis , firma manente im-pofitionc, quo cafu quia Princeps vnlt cxigerekcondu-doribus gabellarum adhilc fuas penfiones, certum cft, & iuftum, quod fi aliquem ab eis eximat, poternnt ga-bellarij poneré ad rationesPrincipis quidquid ¡lie tcne-batur folucre,vt per Caftr. in U i c i m i e ^ . r t í e x e r c i t i ^ f . de publican. Soc. conf. 72.1» fin. Itb. 4. Surd. d . confi 78. ^ l numer. j . Ceph. d . confíL m m e r ^ t . quia gabella-rij hoc cafu tradant de darano vitando , non de lucro captando.

Secus eft in cafu noftro, vbi generaliter gabellse funt abrógate, & condudores liberantur penjtus á fo-lutione mercedis penfionum pro rata teraporis, & fie nullum daMium fentire poflunt, & folummodó eis ert-pitnr fpes mct'h qnam habebant,fi locatiocontinuafíer, & gibella: no fuiífent abrogat£e,& proptetcacüm tan-tum tradent de caufa lucratiua, & de iurc non qnaefi-tojfed quxrendo.quale eft lucrum fperatnm , faciléil-lud Princeps tollere potuit pro fuo arbitrio , etiam in conrequentiam alterius adus , vt poft muiros in termi­nis tradidit Silua i n d . confíl. 66. nmner. 8. 9. Ceph* d , j i confd. f i .numir .6 i .S\xtá,d.conf í l^ . - ]%.nujncr.Z. \h i alios allegar.

Nec poteft dici, didum Excell. D. Gom. Camillum ignoraílt praedidam locationem ,quse eral notoria in dido loco Nouellariae , ex eo quod didi condudores ab ómnibus cxigebani gabellas, ideo ipfequeque Prin­ceps cenfetur de tali fado habuiíTe notidam , vt inquk Decían.JPOH/Í7.I24, m m e r . z i . l ib.$. nec poteft pmendí ignorantia earum rerum, quaí in loco funt publicae, 8c notorix,máxime in terris,vbi cxiguus eft populus: late ^ explicar Grammat, ^ / / ^ 3 6 . «.ié.17.18.Crau.««/;57, m m . 1 o.G(at.conf.4C). mm.%. l ib. > .Menoch./z/'.ó./'ríe/zj. »«w lob'.^ fecjq. MzCca.t<i.deprohat. c o n c l u f á i i . num.ó. quod fortiüs procedit in hoc cafu , vbi tradatur de no- S4 tabili negotio gabellarum, quod omnes de populo tan­gir; tune enim magis notodum prafumitur ,& fcíenda ¡nducitur,exRom. c < » « / ? / . 4 8 i . v b i Add.notat,nec puto qnemqnam eífe, qui credat didum ExcellentiíE-nutm D.Com.Camillum ha?c ignorafie, & cenfeo eius opdmam fuiífe intentionem , Uecniquam damnum in-ferret, fed quod etiam voluerit referuati prazdidis con-dudonbus lucra fperata, qu« nec funt certa, nec bene proba r a , non facilé credendum eft; hoc enim íblúm potuilíet turbidam redderc gratiam abrogationis ga­bellarum, quas fuilTct necefie continuare faltera vlque-quó condudores de lucro fperato fuifient fatisfadí». quod quám abfurdum fit, nemo eft qui non videar, ideó millo modo cft dicendum , l .nam abfurdum, ff.de ^ jbon. l iben, l . i . inpr ine . C de v fu rei iud. l . d i m r t i o ^ . f i l ' S matr .

Sed yete nihil intereft, an Pdnces voluerit derogare inri condudorum, & habucrir feientiam locationi$ p r « -didícnecnejquia vtcumq; fit,femper verum efhgabellas fuiíle abrogaras fine culpa, & dolo Cororounitads, & fi interuenit eius fadura , dum fupplicauit,iUud erar iu­ftum, honeftum,& laudabilc,proprcr quod/ion tencba-tur ad alíquodintere(T¿,fcd ranrüad remiffionem mer-eedis, vt vifum eft, cóm enim abrogad fuetmr gabclls: & fie perempta re locata refolutus fuit ex fui natura contradus tam ex parte condudoris, quára Ioeatons,vt 5 7

probar Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Líber i ¡ I . Cap. C C X X X . probar textos/« l . i tem cju<&r'tíur, §.fin & Lhabi tatem §. j i n . l . ¡ i f u n d m , i n f i n j f , local. Bz f t . ¡n l . f i domnm^ff eod. frWí.Gom.de contraii.c. i . t i t .ds kcat. i.n princ. Imol. i » csip.pottiit, nurn ^o,vsr[facit- ,eod. ¡ate Sutá, d.conf.^oo, f j . n . 11 , vbi etiam docct impofflbilc eíTc , quod poííic llib/ifteic locacio , nifi estec res, qux locatur.

Ideó non fuic ncceíle exprimí iu di¿to referipto, quod Princeps derogabat etiam locacionijquia abrogacis ga-

g bellis voluntas confequtitiua manifeftabatuc, quod vo-5 lebac etiam tollerelocarionem , quia deíhuóto princi-

pali deílruitur etiam accclTbrium, eAr ^ « / 4 , x . f f . áem'tnor.l. dr ^u ia^er f . i d^ue , vbi AlbetMiocatj/'tííí /«-r i f d . tmn . iud . l . i .§,huius rei,de ojf. eius, pulchié g\. in l . c¡ui infundo , Cdeomni agr. deferí, l ib . 1 o. ¿¿ in c. í . vbi lunoc. devot. Bald. in l. fin.mtm.^- i c r f . fed contrarium, C.fem, refcind. nonpojf. Abb. ce»/84. num. ^ . 6 . J i h . f. Gozzad. confo. m m . i 7. Curcíun. cer.f.x. n. 20. i n fin. Sí conf.i }7.nHm.$. pulchré Kiún.confil.!, S.nüm.n. t ib . í . üc etiam Gabriel cem.C()>iclnf. l ib. 5, tti.de tur. cjtuf.non tf lLconcluf i.mm.i6.&.í nttm. j 5. vbi quod Princeps po-teft príEiudicare tertio etiam iinecaufa , non principá­

is litcrjfediti neceirariam confequentiam , quia naíurali-terfublato principáli ,to!litur etiam aeccírurium i ideo non attendituc piaeiudiciutri tertij, quod, in quandara

¿0 venit confequentiam : fie Altograd. « « / 5 . ««w.ii.vbi alios allegar : quod adeó vennp eft, & fie venit ex na­tura negotij , vt non fit necefluuia cicatio illins tertij, cui in confequentiam pi-siudicatur d tradita per Ruin.

gi d.conf.l%.n.ix.verf.nec qua r tum j i b . 1 .Q\iii.l[xr\.d,€onf. 1 . «.2,5. 26. vbi alios allegar.

Hoc autem in cafu noftro Facilius videnu- eíTe con-cedendum, quia Princeps abrogando gabellas', reduxit Populum ad priftinam libertatcm, in qtia paucis antea annis reperiebatue, aiimpam illas imponerentur jiiarn quotiefcumquealiq íd conceditur per Principem , per quodreduciraur aij illnd , quod prius , & antiqúitus competebat , tune valet conceííío , etiam m pr iudi-cium tertij, nec poterit quifquam de hoc conqueri , per l .quárü, j f .de natal.refiit.Sc in § fi quis verojhkpofiea ve­ro ad ipjam deducunt naiuram , m Aut h.quikin modi na-tar.ejfu.legitim.crl. ah ómnibus appiobata i ñ c. ah exor­dio, 3 ¡ .d i f i . Si gl. in l . f t vnm , §. p i í l tUy §. redditur , j f . dep(t[ l . quam Bart. & DD/eqummir in l . f i confiante, j f . f o l , matr. Fclin.í« c.cum accejjrffem , de conflit. Sí in c. ad nof i ram, in princ. de appeñan pulchié G^zadin. eonf. t , m m . $ $ . videndas Cnrt.Iun. d . conf. i.num. i í . v h ' \ tra-dit,qaod hoc non haber aliquam dubitationcm , quin Princeps id faceré valear etiam prsiudicando iuri alte-

3 rius, quia facile res reucrtunrur ad naturam fuam , l . f i vnHiyVerf.püBií4,verf. quod in fpem, depa£l. I. in tamum. inprinc.de rerum dtmfc.ab exordio , vbi g!. d i j i . ¡ j , cum Vulgauibus : ideo qui ex hoc fentit damnum non poteft conqueri: eos fequirur etiam Gabriel d. t i t . de tur. q m f . nen.tolLd.con'cl. i .««w.28.nec ehira coníiderandumeft, fi quis in confequentiam prceiudicium recipit , Alto-g\:a.d,conf$ n . n .

Et máxime hoc confirmandum videtur, quia non eft certum, quod Princeps príciudicauerit di£tis condu£lo-ribus abrogando diótas gabclllas; fiquidera íl de dam-no loquimur, nullum eisintulic, ftanre remiílionc mer-cedis pro cata tempocis ; fin de lucro intelligimus ,hoc valde incertum eft , poteft eíTe , qnod in progreiru locationis ipfi nihil fuiflTent lucrati; immu quod dam-num fenfiirent,propter varias caufas, & accidentia, qux contingere poííunt etiam fine culpa locatons : etenim

c4 luecum nemopoceft pi-aerendere,nifi fu in potentia pro-pinquajnam fi incertum eft,& poteft e(re,& non c(Ie,non habetur in coníideratione, ad tradita per Caftr.& laf. i n l . non vt ique, §. nmedeeo, quod cert. loe. Dec. c o n f y i z . num. 5 . iny?«.vbi etiam docet, quám difficile fit probare hoc interese : 5:fequitur Tufch. Uttera L , concl.áfjá,. m m . 1 1 . qni vero dicunt, Principem non poííe ius tertij

/ . S , Ciar l iny contr.foré Tom. 11 L

auferre loquuntur de i«rc radicato. ^quando certá conílardepríeiudicio, quiaccrcitudinaric illud appa-rear. Secuseft , h hoc incertum fie , & Princeps fa-ciataa.nn.per quem occafionalitcr, feucaufatiué pof-fit tertio prariudicium fieri ,velut fi compellat partes ad compromiíTum , per quod poflíbile-eftalicui fieri pr*^ iudicium , fi arbiter ius partís auferat; non eft camen certum , nam poceft eíTe, quod nuli.um damnum infe-rat, tune enim Princeps poteft ,&: huiufmodi a£tum faciendo vult caufatiué , confcquutiué , & occafionali-teretiam tettio prañudicare, ad tradita pcrDominic» in <if c q u a m Ecclefiarum , vbi etiam Felin. col. 17• verf. fe ­cunda dedaratio. & Dec, col. 10. verf. tert ius cafus , de Conftit. Cagn.í» /. i d quod nojirum > num. 16.de reg. iur. G ^ h ú ú d. concl. i . m m . 15. Ergo codemmodo prsedi-¿lus D. Coni.Camillus abrogando di¿hs gabellas, po-tuit & voluit etiam prxiudicare occafionaliter , & cau­fatiué diáis condudoribus, quia cerró non conftat dd eorum prariudicio , cum fieri potuiffét, ve pcrfeuerantiá locationis eis daronofafuiiret; nori raró enjm videinus gabellarum condu£bores depauperan , & ranquam decodores fugam arripere , quia penfíones foluere non poílunr.

Forte poflétcíTedubium , an potuiíTct Princeps di­redo , & principaliter abrogare locationcm á didá Communitate fadam , firma manente gabellarum ím-pofitione, quia tune immediaté ius tertij fuítuliiret, 8c fine caufa. Verüm quia de locatione memioncm non fecie, fed impofitionem gabellíE abftulit, dicendum eft per rerum naturam in neceíTariam tonfequenciam vo-luilíeetiam locationcm abrogare ,quia qui vu l t anrecé-dens, vult oranc neceflariUm confequens,/. 2. vbi DD* communirer,jf. deiurifd.cmn. iud.c pratereaje leg. Ce-phal. conf.6$. num. 7. Hondeó, cenf. 6 1 . mm*5 5. l ib. 2. Satd.deal im. t i t , i . qudft. 11. num. zi. multa enim quse principalirer fieri non poíTunt, in confequentiam uc­ee (fa rió fieri valent, &fada cenfentur , ad textura in l . fivnHiyi. i l lud , j f . depaB. l . f i aliena, §. hoc iure , de vfitcap, laf in l . fin. num. $ } . i n f in . C. depat i . pulchré 67 S o c . S t n . conf .Z i . num.9.10. l ih.$. vbi vidé.; Alrograd. d. c o n f i l . $ . n . i j . i y . 25. ideo ficut Princeps potuic iufté tullere gabellas, etiam fequcla inde proueniens, per quamrollitur Ideario, iufta cenfenda eft, vt inquit Soc* d. cotif .%i.n.\o,l ib. } ,

Siquidcm ciim Princeps pótuerit tollcrc gabellas , Se populo concederé imraunitatem, quamvis forré non potuilfet diredo > & caufa tollere locationcm , tamen cum htec veniat in confequentiam primi adus, hoc etiam iuftc permiftum eíTe cenfetnr , quia quan-do alíquid k lege fieri prohibetur diredé, & principali­ter , illud non cenfetur prohibiium,fi & quando ad il­lud deuenitur in confequentiam adus pcrmiffiete­nim hoc cafa valer, & iuftc fadumdicitur ,etiamfi di-rcdé,& principaliter fieri non potuilfet : fie pfobat 6% pulchré textus i» l . 1. vbi gl. Dyn.Sc B a n a l , ff.de m t h . tu t . 8c i» l . non fo lum , de ref l i t . in integr. S í in l . quoties, C. deiudie.petheWcSoc.Stn.d.conf.Üx.n. 9. 10. l ib. 5. ircrum Barr. in l . ambitiefa ¿ reg. 3. de decret. ab ord.fac. Bero. in c. n u l l i , «,i 3,15.^* reh.Ecd. mn.alien. C tü t . i n /.i.§. hoc ediElum, n . n . j f . d e non. opgr. num. Bologn. in l . i. n.6$.ff. de ittrifd.omn.iud. Altograd. emf .$ . n. i2 . z3.vbi pulchréloquitur, Hoc eft crgo dicendum, quod in cafa noftro Princeps

noluerit praeiudicare condudoribus,dequibus raemio-nem non fecit.quia fi non exprefsc id voluít/ahem taci-té voluiííc dicendum eft ex neceíTaria conícquenda re-fnlrance ex abrogatione gabellarum, fine quibus impúf-fibile eft locationcm lubfiftere,vt per Surd .» f l ^^Zeo. n.xoA i.nam tacid.Sí expreíTi par eft virtus,/. qwd , f i ce r t .peU. f i h w d , : ^ . fin.de te f i . tm. l . t r i t i c u m l v e f b . , ohl.c.falUcuudtnede appell. cil vulgaribus.Erao nó elldu- 69 buandumneq;d£ voluntatc,neq; de potcfta tePrincipis,

E ^ Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

5 o Controller^ forenfium iudiciorum quin p o t n e m abrogare, & voluerit diftam locationcm, &c qoidquid inde fequebatur , dum abrogauit gabeüas ipfas, quíe erant íundamentum ipfuis locat ionis.

Ec propcereá non func attcndcndít alije c lauful ís in-'Érnmenl i locat ionis, velut c i a u f u l a , ^ refeílione , ve l c lauíu la imament i , aut ob l iga t ion isCamera l i s , & ft-milcs 5 quia refoluto pr inc ipai i c o n t r a d u , & fiibiftca pr incipal ! ob l iga t ione , ip fequoque cenfentur callatíe, & n u l i u m amplius operantur efiFcótum , eo quód íinc correfpeaiua-Vorania cenfentur vnictis adus i n í t r u -l i r cn t i j eciamíí elfent plures diuerfx natura, cúm vnum dependeat ab al tcro j idcó rublato principah^ca-tcra ce­deré B-eccífe eftrííc pulchré ex BaId.íí«/?3 i- j . 'wfin.Ub.}, S¿ Rim.fí1»;/1.7 i . laí l in Í.non -dnhwm, n. j 7. m fin. C, de /e^^.Iatc T i raq . de cor/fi..psjJ'.p.^Mm.j.mtim. ?. 8. & n. j 3.

'ístcc.conf.^x.n. 1C7.Surd Jec i f j .n .x<) .& decif.$t6.n.S i . V e r f i n qMtbm /«íTfcfjMaftrill. decif. 299. «.22..15.2.4. j z . benc Gtaxian. átfc. 5 34. w.40. f 1. Ror . apuel Farin. de-4i f , recent, ¡o.n.y. inf in.p. i . tk apud Zacch . deobltg.Carn, decif. 11 5.«. 1 z. 1 5. vb i pulchré id probar, & deniqne M a n g i l . í« traff.de en id im. f . 1 j 'o.». i8.¿5). vb i a l lcgat alias R o t ^ decifiones.

íg i tu r concludendurn eñ j pvsedidós condní torcs non poífc confccjiii a l iquod intereílc luc r i ceííantis ex inrerrrupt ione dióta,- locationis , & fatis efie, íí á damno y rop r i c furnpto immuñes príeferuemtir,& ad penííoneit i í o lúm pro rata rerapons.quo i l l i s permi l fum fu i t v t i , & í r u i , legi t imé aftr íngantur ; & ¡ta cenfui , & iudicaui coní irmandam íei^cnt iam D. PÍÍECOIÍS' hoc idetn fen-tientí-s. '

l j Expenfs. tantum dedmurmr , qu® fiunigratia w i p * gendormnfr uttmir/i.

18 Colonus part iarius lacratur dimidium f r u í l m m pre f u o labore, & expenfis.

19 Hitres tenetnr rem legatam perejuirere,& f u ü fiimptí-bus tradere legatario.

40 FmíHbus hgatis debent l egd i i t r dar i fine r s f t m k m rnercedü.

z 1 Legatü frucl ihus fundipotef t htres tradere legatwm fundos adgaudendum.

2?. Legatis fruéltb'ts per h'aredem dandis non peteft /e-, gatarms tos capere propria auñovitme.

Z5 Legx ta r im poteji tvltere fnndum , cutas f ruUu$ fibi fun t legati .

i 4 Poffejfio non attenditur in aüihus factihestinis* 2.5 Popff io qnando acquiratur in hü , c¡¡m funt fie t i -

l a t ü . x6 Fojfejfío non attenditur s vbi ewf ia í deproprktaie , #

de meri tü eaufa

C A P V T C C X X X I .

£ P I T O M E.

In legato friiclnum dando per heredera áli venianc fruebus ciuiles, & añ ilares p.oíííd locare bona , 6c tradere penfíoncm loco fruduum , & an falarium príecendere poííir,

S V M M A R 1 V M.

1 FruUuum appdlatiofit vemmt proprie naturaltí . 2. Httres potefi fnndum locare , & loco firuEluum tradere

legatario perfiioiiem. 3 Labor ornnü expeñatprammm, 4 FruBuum nomine in legatü •.& iudicik l>6m fidei vemwnt

etiam amnes vt ih tateí , & comrnoditata. 5 osí lmentorum ca»fa equipar atar caufie p ia . 6 Frouentm , & introitus nomine cemprehenduntur omnes

Vtilitates perceptib'.leí. 7 Introitus j er reddtiHS) & proutntks nomina pro eodem

vf i i rpaniur. 8 Indefinita oratio étcjuipollet vniuerfiali. 5 Indefinita ¿cjuipollet vniuerfal i fauore aümentorum >

etiamfi alias mndíberet ¡zcjuipellere. 10 L tga iü f ru í i t b tup ro alimentis non licet hs.redi fundum

locare, & traderepenfionern, 11 Bona fun t obligatapro alimentií , qmndo firuUm eo-

rum caufa alimentorum legantur, i z Locare an liceat haredi bona , qmrum f r u f l m alteré

funt r e l i t l i a teíiatere. 13 Frucltbtu legatis ejuande liceat fundum locare. 14 Legatum anmtum debetur in principio a» n i , & f i e f i r n -

£ lm fixtitn ac fun t colleEli ex caufa alimentorum, 1 ; Salarium admwi f l ra tor imn debetur, nif i i f iuerit con-

uentum. 16 F r u l h u non dií t intnr , n i f i dednñi í expenfis , #

qmbüit

Ne fcribanl vanum , ducpia Virgo manum»

V l f o ref tamento D. D o d o t i s loan .Bapt i í l x M i m a * r i n i Regieníis , con fedo fub die 1 3. A u g . 1617»

ín quo hjeredem vniuerfalem in í l i t u i t M o n t e m P i d a -íis R e g i j , & d i rpo tu i t , quód adminiftracureúis bouo -r t im , & h i r ed i t a t i s íit i l l ius Theranrarius pro cempare^ cum oncre alendif i l ies I X C a m i l l i B lác t i i ,& aiiosqnoC» cunque eius filiosnatos , & nafeicuros, ac i p f o r u m o r a -n i u m defcendcntes,& quotiefeunque aderit a l i q u i s ü o -d o r pr imo ex defeendentibus D .Cami l l i p rsd id i j dc in» de ex aíiis fuis a t t i nen t ibus , grauáni t .d idum heredera ad rradendum i l l i . qn i D o d o r e'ffedas f t ier i t3fn idus, & introi rus bonorum fuo ium , & h^redi tat is , inc ip iendo a d ic ,q i ía effedus fucr i t D o d o t , S¿ fequendo vfque ad i l l ius mo r t cm cura declarationc , quod (i eodem tcm> pore adfuerint dúo Dodorcis ex defcendéntibiis d i d i D . Cara i l l i , eis dari debeant d i d i f rudus , 6c inttoi tusJ con t ing i t de tr ibus dubicare.

Pr imó an D o d o r i , vel Dodo r i bus prasdidis dari de» beant omnes f rudus non ío lum naturales, 6¿ induñr ía* les, fed et iam ciuiles.

Secundó , an d idus admin i f t ra tor pofí i t locare bona pr jedida . & loco f r u d u u m tradere p r s d i d i s D o d o r i * bus pro al imentis penfiones f r u d u u m .

Te r t i ó , an admini f t rator i p ra 'd ido debeatut a l iqua mcrces , aut í l i lariura pro fuá admin i í l ra -tione^

A d p r imum videbatur pr ima facic refpondcndum» quod praedidis D o d o r i b u s dari debeant fo lom f rudus naturales, non autem ciuiles,quia propr ie, & ftridé f ru ­d u u m appellauone id fo lüm in te l l i g i tu r , quod ex co t -porc rei immediaté percipitur , & nafeitur , v t pártus p e c o r n m , o l eum, p o m a , & f r udus íimiles , ad textum in l . ¿jtii fie , in f in . S¿,l.CH?nquis,ff. de csndiEi. vh caufi t i.diuortio, § fivir>vh\ g l . Bart. lmo l .A l cx .& : D D . c o m -m u n i r e r , ^ fo lut .matr .

A d fecundum etiam videtur aíí í tmatiué re fponden-dum per textum i n l - f u n d i Trebatiani, verf. qít<ero,jf- de & Vfff, & f f u f r . l f g . yh i in fimili legato de f rud ibus dandis permi t t i tu r haeredi tradere legatario íEÍUmationem f r u ­d u u m , quam Patcrfarail ias confueuerat redigere ex l o ­ca done fundí .

A d t c r t i i u n v idetur et iam affirmariué poíTc rc ipon-de r i , quia omnis labor expedat p remium, ex textu in c- i ne autem, in Amh.de i t td icm > c.caritatem 1 z.^.Z'!RA S * i n c.ibi adunati 7.q. 1. _

H is tamen non obftant ibus.cenfco p rxd id is ^ ribusalendisiuxtaraentem ceftatoristradendose.ic nes f rudus cuiufeunque generis , non íb l úm natura Sá-indurtrialcs/ed et iam ciuiles, qu«cumqiie emplume-t«,5c commodicatcs > q u s ex bonis ¡a^reditarns Per^P^

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

L i b e r l I I . C a p . C C X X X Í . 5 i poffunt, verba ením teftatoris non ita ñx i&c intelligi debent, fed ciuili modo inccrpíeranda func, máxime in legatis,& fideicommiflTis, & ¡udiciis bonse fidei ,in qiiibusnomcn, Fru£l(tít fignificat non rantíira éa, quae ex fundo percipiuntur immediaté , fed omnia emolu­menta , commodiratcs , & vtilitates ,qux ex re legara

4 percipí poíTunt, vel ciufdem occafione proiien'umt, vr bené probar textus in l . vfurA v k e m , Jf.de v fu r . vh i I.C. ait ira feruari in legaris Se fideicommiflis, 5c exter is iudiciis bonae fidei in L f i v r b a n a , ffM condití.indeb. l.item fifnndi, ff, de v fu f r . leg. L de f ruEl ib . ff. de donat. Ín te rv i r . & v x o r . Se in l . ^ f f r i c a f i m ^ . f r t i t t m , delegan pr imo, vbi hoc I.C. pulchrc exprimit, &¿« l.ft n m ü ff* de rei v indic. Alba ^ » / . 5 1 8 . n . \ i . Méx. eon f . i ü i . n. (5. Hb i A i X c Caftil, q i m i d . comr .p . t . t r a t t . de v fa f ru f t . c* 2-6.. w.78.9. vbi pjures allegar, & probar fruéhmm ap-pellarione ciuili modo venircquiECunque emolumentaj & vtilirares, qux ex aliqua rc,^ eins occafione poíTunt percipi.

Nec confiderandum e(l,quod fazpe in vulgari fermo-íiefrudas dicantur,qui mere funr naturales, vr poma, quia commuíiis vfns loquendi artenditiu., quando agi­tar de interpretatione verborura vulgari fermonc pro-larorum , íecns Ci agarur de verbis latino , & litterali fermone prolatis; & máxime fi proferens fit Doólorj tune enim non fit interpretatiofecundiim communem vflim loqnendi , fed Cecundum artem litterariara, &renfnm legiftarum.Alex. conf.xC>.n,\ t.verf.fermoneSi l i b . $ . quem fequirur Marccll.Calaí» tratt .de rnod.artic. & j ) r ob .g l . vn tc .§ . i ,n . ? 19. ^

HÍBC autem multó magis prodÉdere debent in pvx -fentí cafa, vbi tradacur de negotio, & caufa alimento-ramjqiKe adeo eft fauorabilis, vr cequiparerur piaá eau-

5 fe, ad textnm l M e U , i n p r i n c ibi : p ietatü in tu i tu f f idé a l i m . & cibar.leg. Se »« §.ínterdicimta, in Auth .de Ecclef. t i t u l ü j gl. in 1. alio , vbi Barrol. eod. t i t u l . de al i rn. laf. confil. 95. n . t . v o l . i.Crauet. con/ti. 190.«.!o.ideó lata cíl facienda interprítatio, per textura i n cap.fauoresyde reg. iur. i r i6.cum vulgaribns.

Sed de hoc in cafa noftro nihil eft dubitandura3qnia teftator non fuit contentas nomine , Frucl tu ; fed ara-pliando legatamdixit, & int ro i tm : qaod eft verbum magís genérale coraprehendens qaamcumque vtilica -tam, Se comraoditatém ex re perceptibilem, vr proba-

^ rur per gl. in Lfrugem,de verb.fígnif. Sccxpreísc per In-• nocent . i n c . Pafioralü , fuperv£rb.R.eddims, de donat.

& Card. ex Clern. prima , de excejf. P r d a t . Alciat. i n d , l frugem , vt inquit pulchre Caftr. i n confil. 4 1 6 . fnb n . i . v e r f . t . ex illis , l ib . 1. vbi loquitar de iftis vocibas, Ttgdd i tw , In t ro i tm, Prouentus.Tuích. Utt.FiComluf.ófi^. n.16. vbi vtituriifdera vocabulis. C e p h . conf. 6 $-y.n.$. Sútd.conJ¡l.\6i. n.}.Sc ego dixi comr. for .^ j .n.^. . Caftil. dteap.$6. « 8.

Siquidemnomen introitus, & prouentus, aut red-ditns pro codem víurpantur, vt apud Caftr.íí. c o n f . ^ i j .

y Bero.íw/Iji,».y./í¿. z.qai videatur ,qaia palchré lo­quitar ,Tafch.w»í:/.484.«.!í5.Surd. d.conf.i6t,mm.$.Sc ego dixi controu.^j.nHm.^Ad rera facit Caftil d. cap.$6, ««¡w.S.adeó vt concludendum fitomnes vtilitates, & commoditates, qaae percipi poirunt ex diílis bonis has-redirariis omprehenfas fuifle in dido legaro, Se praedi-étam Thefaurarium reneri eas praeftare didis Dodori-bus legatariis.

Er hoc coníírmitur ex modo loqnendi pee di&ara teftatorem adhibito , dum indefinité mandauit tradi praedi£Hs , feu Dodori, feu Doótoribasfradtus, & in-

§ troitus bonorum ruorum,pcrinde enim eft, ac fi dixilfer, omnes iradas , & vniuerfos inrroirus , quia indcfiiiita otario sqaipollet vniaerfali,/. / ¡p lu r ib .v^ i Barr. Ang. & Caf tr .de leg. z. l . f í f e r u i t m , de fermt . vrb. pr<e4.1, fi ¿s qu i , §. v t r um ita i n fia.vhi Soc.n.4.de reb.dub-miod procedir máxime fauore alimentornm, in quibus fermo

I.B.Ciarlinij controu. for. 7em. I I I ,

indefini tas aquipoUet v n i a e r f a l j , etiaín In calibos in quibus vegolamcr non folet aequipollcre , feciaulain 9 Batt. in /. quídam htredem, n. i . f f .de tnttc.vin.oleocj.teg. qaem fequitur Sard.^c *tlim t i t .^ q . i . n.s-j. Érgó ó n i -ninofradus ,& introitus tradi dtbent d id is Dodori-bus, feu legatar i is.

Non obftat fecandum , qaod pofíu D. Theíaararias locare bona prsedida , Se penfionem tradere legatariis, quia id prdcedit, quando legatum eft Fadum ob aliam caufam, quam alimentoruro, fecus eft, fi pro alimentáis fadum fit , quia tune bares non poterit aínimationcra io folucrc ; vel quid diuerfum a frudibus reiidis tradere inuito legatario, cura Ule fundus, fea bona fint obliga­ra pro alimentis: ita pulchté additio ad Ludou. Ro- ^ i man. fingularit. 434 . verf . c¡md imelhge , cura cnmi bona pnedida fint obligata pro alimentis , ad textura in l . i . Sein l. Lucinj,vh'\ n o i z u j f .dea¡ iment:& cibar.l(g. Czbx.conf . J 5 8 . « . 4 , l i b . i . K o m * conf. ^SS.cs/. 1. non poftí-int alienari, Se fie vetfamur extra cafum didíE 1c-g h f a n d i Tr tba t iam , j f . de v fu , & vf i i f r . leg. quae nihil noccr in cafa noftro , cara loqaarur in co cafu , vbi fundus non erar obligaras pro alimentis praeftandis, feu pro frudibus legatis.íc ideó poterat etiam alienad. Vnde non eft mirum, fi remanebat oblígatio folúrntra-dendifruduamsEftimationem,qwod in cafu noftro non poteft verificari , vbi bona praedida; hajreditatis func obligata pro alimentis, Se fie alienan proh bentur, Se per confequens remanct oblígatio tradendi frudus ip-fos3vr teftaror mandauit já cuius verbis non eft receden-dum , quia voluntas teftantis eft omnino feruanda, §. di fpomt, in ^ m h . d t nupt.

Imraó non eft necefle adducere hanc rpecialitatera in alimentis , quía ftando ctiam in propriis terminis eiuídem legis|a«í¿í Tre^íííi»*, non licet hazredi loca­re bona , & tradere xftimationem frudüuro iuxta pen-fionem ^ condudore foluendam , quando legatarins U poííer praetendere aliquod intercífe, vt puta, qaod fru-das plus valcrent,quám penfio foluenda per condudo-rera, vt per Add.ad Rom. d . f ing. 454. in/w.quod fem-per verificari poteft, quia coloni folent condúcete pra> dia , vt lurrifaciant 5 difpofitio antera dida: le-legis/«« / Trcbat iani , procedit, quando legans , dura viuebat , erat folitus locare bona, qyorum frudus le-gauit, vt legitur in ea, Se propterea-nec etiam in termi­nis illius legis licet haíredi aliad foluere pro alio, hoc eft, xftimationem fruduum, fed fi fundus confueuit lo-cari nuramis, preeftanda erit pecunia,fi vero locari con-fueuir ad quantitatem fruduum , ve fit paffim cololiis partiariis, tune frudus peti, & praeftari debent, vt de­clarar Bart. in d.l.fíindi,n.$ .quein fequitur Sard. deal im. ^ t i t . 8. p r iu t l . S i . numero 4. & confentit Caroc. de I O C M . & conduB. p . 5. de 6. grad, accid. quafl. 1 o. nume­ro 1 i .

Sed fie eft , qaod hic non conftat prxdidnra D. Ma-naiinam teftatorem'fuift'e folitura nummis locare bona praedida,iramó non eft verifimile vniuerfa bona locáí fe : ergo haeres non porcrir hoc faceré inuito legatario, nec attendi debet, fi aliks adminiftrator confueuit loca­re , quia id fadum eft confenfu legatan'j, Se quia feeun-dam legem prsdidam non attenditur jquod conrueue-ric faceré haeres, fed an parerfamilias legans, dum viue-rer, eífer íolitns bona locare. Ergo nullo modo poteft didus D. thefaurarius locare bona praedida ihuitis le­gatariis , fed prseftare tenebitur frudus ipios , fi ipfi id malint.non enim fuit legara penfio, fed frudus, & in­troitus. Accedat,qaod locare bona5& daré íEftimatíoncm,pu-

gnat cura volúntate teftatocis, qui reliquit frudus ipfos,-Se introitus,& cíim legatum fit fadum ex cauía alimen-rotura, & alimenta fint percipienda ex frudibus dido- 14 rum bonorum.ftatim debentur , accolliguntur, Se p«e-

tei"npore recollcdus^uia ammura ftari debent legatariis 1

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

5 x Controuerf forenfium iudíciorum legaiam clebctnr in piiiicipioanni,?Ar /. i.C. quandj ies colere faciant, ipfis enim confentientibus ficcradendo leg.ced.l.nec femdf f ieed .Sü tdJe í t l imn t . t i t . y . q . é . n . i x . fimáos haeres , & adminiftmor liberabicur ab oneie 21 ideo cüm foleant condu6tores> qui numrñis colunr/ol- quod fuftinet in traditione, vt probac cextus in U fi quk uere penfiones potius in fine anni, 6¿longé pod: frudus argumennm, %. f i ve to^ \> \ gl. U Bald. C.dedomt.&c fe-collcdos, non eric licitum hícredi, & prxdido admi qüicur Alex.ad Bate, m d. l . fundt t f e h a t i a m , Itttera ¿ i , niílrarori locare bona , &. prorogare tcmpus folationis de v f u , & v fu fmt l . teg . in damnum legaran'orum, qui pó l íant confcqui frnifcus Immo quamvis legatarius f r u a i m m non poíTu pro-ipfos íbuim ac funt colkai, quod fieri non poteft lo- pria audtoritate percipere fi'uaus.qüando teftator man-catis bonis , tum quiacondndot vulraliquam partera dauit per hajrcdem elíe ei dandos/ed debeat eos fingü- n f i uduL im lucran»coro q"ia carditis folec foluere pea- lis annis de manu hxredis percipere , per textum w d . ^onem l . f und i , vbi gl. i» verb d a r i ; tamen quando legatarius

Ad tertiurnrefpondetur,reftacorem nihil reliquiíTe vulc colere, & feminarc agmm non cauta poflcffioms 25 pro falario hsredi pradido, aut bonorura eius admini- adipifeendae , fed ad ius fuum conferuandum , hoc íine ftratori, ideo non debetur ei aliqua raerces , quie n o n dubio faceré poceft, iuxra noi, in l . 1. Cod. v t ipo j f i d . Se poteft dari fine damno legatadorum ; etenim adrai'ni- per gl. i n d. l . fi c¡uií argentum, § . f i vero , i nyerb . f a n á ^

1$ llracori non datur íalarium , nifi fie fueric conuen- v e r f . v t faciat col i ,CodJe d o m t A ' m t t x y t z í k h ^ A á m i m ton), /. fa lar ium > C. matidat. L qui rnutuum, §. falarium> d i f t . I. vnic.%. excepto,n.i. Cod.de caducit. toll. vbi tradic ff.eod. Et hoc fatis conuenit, & congruic cum difpofi- etiam vtile elíe legarario, fi proceíletur, fe id facete ex tione^J./Wí TífL/wK», vbi in firoili caufa non per- cauía tantumiuris fuiconferuandi. roirtitur cutori harredis aliquid fibi retiñere de f iud ibL is Non obftat, quod adminiftrator fit in quafi poílef-fundi relidis akeri: fed lurifconfultus cenfuit, legara- Hone nummls locandi, & íalarium fuum exigendi 3 & rio dandam efle illam quantitatcm, quam vitius pacer- retinendi , quia quatenus id vecum fit in fado , tamen familias ex locatione fnndi redigere confucuerat; í¡ non poteft dici , quod exinde acquifierit aliquam pof-enim tocum daré deber, quod teftator percipiebar, n o n feflioncm ,aut ÍIH¡ ira faciendi, quia totum fadum eít licet h rediretinereYibi quidquam pro falario, auc conniuentibus , &C non contradicentibuslegatariis Sc mercede. propterca in his , quas fieri folene i tire facultatiuo ,

Et quamvisfraausnon dicantnr , nifi dedudisex- vel ex volúntate aduetfarij , nullum ius qimi-pcnfis5ad textum in l .< jwd i;ifrufttis..ff.de vfur.teg. 1 .Cod. tur agenti. nec vllapofteíTio .velquaíi . qua: fit atten-4 t f r u £ i . & lit.expenj.&c m Á i t t aUg . fmd i Doctores deuda ,non obftante lapfu temporis etiam iramemo- 24

1 6 notant; tamen id intelligitnr de expenfis.qnx íñmt gra- « b i l i s , vt per Innocenr. incapi t cum Etclefia S m i n * , tiáfru£tnum rccolligendormn, vt pulchré per Caftr. i n nu™' J. deemf . p o f e f & p r o p r i e t . Abb. in c. Abbate ,

17 conf } j%.num. 4 . verf. refpondeo , /Í¿. í. Tufch. l i t ter/ i F, nnm.ci.de verh.fign.&i in cap.ejnoad tranjlationem, m m , 4 . cmc lu f . ^Z^n . z7.Par¡fius ^ « / 9 4 . n u m . i y Ub. i , A f f l i - \ de effic. deleg. Decius c o n f i i . j ^ - 6 . late Surdiís confil. ¿íasdecif. i j í . m m . z y . dequibus expeníis hicnoneft i i ? - nhm.$ i - (üse e t h m f t é t t a m . a d ¿.f tdomfdecif . iéz. quíEtendum , quia cüm bona frudifera íocencur coló- 6 . vbi tradit non dan pofteílionem manutenibi-nis partiarüs ad dimidiá frudunm,vt moris e f t , colonus > plures allegat Pofthius i n t r a B . de manmént. «bf. fuis expenfis facit omnia , quia operas fuas,'& fumptus $ . ^ f i . x . ] . & feqq. poneré videtur pro illa medietate fruduum fibi contin- Nam in hac materia non acquiritur aliqua polTeíRo,

18 genrc,5¿ aliam medictatera Domino liberé renetur tra- nec inducitur aliqua confuetudo 3 feu prxfcripcÍQ pro-dere, tefte Bart. in L f r u í l u s ^ 5 . j f . fo lnt .matr Ergo nul- peer adum facultatiuum, nifi pra;cedat prohibitio , fea iaaliaimpenfa fupercft facienda, cum colonus tencatuc contradidio cum fu b fe cuta acquiefcentia , ad tra dita ftiam condúcete fuis expenfis frudus dominicales ad pet Ca(\: t \ in l .qui IftMimbtti^n. i . v e r f f e d t a m u m ¡f f . de do.numdominiftii. Vndein cafa noftro pro expenfis fe ru i tu t .v rb .pr td . Gonzal.fftper regul.8. Cancefí.glejfa fufficitpars rufticalis fruduum colono debita , vt per §• «.36.37.Giouagn.tro^/cj.n.Sy./^.i.Bartolus»» /. 1 . Cart. i n d . l . fund i Trebaiiamiudfin.ff.de v f u ^ v f u f r . l e g . n . i . & 5. Alex. d i ño conf.$z.n.$. Decius conf n.i

Si vero hieres, feu adminiftrator prastendac falarium iaré Bevo.in cap.i.tf.6. Seraphinus deci f . io%6.n.t . pro operis fuis , & labore in legato prsftando, rcfpon- Sed cfto,quod conftarct de hac quafi poíTeflionejta-deo , eum id conféqui non políe, quia ad hoc tenetur rnen ea non eft attendendajcüm ex iuribusallegatis, & ex muñere fuo adeo, vt debeat etiam rcm legatam per- ex tenore teftaméti fatis conftec de mcritis caufe,& de

tc¡ quircre, & eius operam prsftare, vt eam tradat íin's iuftitia prxtenfionis legatariomm, quia licétdici íoIe*ar, etiam fumptibus, vt probar textus in l . cum firms^Sc i n etiam praedonem eíTe manutenendum, tamen vbi con-l .dffricanusy in princ. de legpr imo. Se ad rem facit Bald. ftat eíTe praídonem, 8c apparet de bono ¡ore adueríarij i n l.vmca,%,excepto,ame n . i . C . de caduc. tollend. ia meritis caufíe, denegaturillimanutentio, per dodri-

Et hoc iuftum, & fatis conueniens eífc videtur, quia nam Innocent. i n d . c. eum Ecclefia S u t r i m , vbi Abb. fi pro modo laboris falarium eft concedendum , vtique n . i 6 . de cauf.pofftff.f^ propr ietRtvo. i n c. i n l i t t e r i í , fitb z 6 nullum dandum eft in prxfenti cafu, quia fi agri hsere- f t .6S.dt re f t i t . fpo l , Crauct. conf .z^.n.C.ver f .mnobf tat , ditarij locantur eolortis partiariis ad medietatem fru- f k . c e n f i Z i . i n fín.yitnoch.. de fecnperand.pojf.remed.i, duum,ipfi omnes Iaborcss& fumptus faceré tenentur, f . n ^ . v f q u e A a n i zS.Gratian. ¿i/c.Spj.n.iz.Rot. de-& conducere frudus ad doroum Dominí, vt vifum eftj f if.^.dereftit.Jpol.in apud Faún.decif recent.$ 9 1 . fi vero nummis locanturjnon inceruenitaliquis fumptus, «.-f. .z.cadcm Rot.apud Pofthium,d.traSi• de m*nnt.de-vel laborlocatoris.cumcantumrecipere debeat penfio- c i f . í ^ $ . n . \ . v h \ docct, quod probato defedu proprie-nes pccuniarum,quod in íe continct mínimum laboris, tatis, de poíTcffioue non eft amplius qujerendum , nec & ideó non habeturin confideratione,quia parum , 6c diíputandum , & ego idemprobaui incont r . fo t . 107. nihil íEquiparamur , ad textum i n l . i l tud, §. m inus , de P.; 9 .40 . vbi alios allegaui, ex quibus ce»fui pronun-t r i b u t j . m m f , d e verb. fign. §. 1. Jn f i . ad l . f a l c i d . c. l i - tiandum ad fauorem legatariorwm. cetcaufitm , §, qmmc¡mm , de probat. 8c propterca fru-dus omnes, vei penfio integra danda eftlegarariis ,ad rextum in d. l . f n n d i Trebat iani , vbi Bart. & Dodorcs, d t Vfu & vfufrdeg.

Ec ca,a quo adminiftrator velitomnem penitus cui­tare laborem^oterit concederé iegatariis curam bono-rura>Vt ip¿ proptia ináuftria frudus perc¡piant,& agros r _

C A P V T

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Liber I I I . Cap. C C X X X l í .

C A P V T C C X X X 1 I .

E P I T O M E.

Pa¿lum cum mercatore initum de aiTecu-rando cap i tal í , & cerco lacro

an valeat.

S V M M A R I V M .

i Cler icü prohibetur exercttittm mercaturt. x A íe rcamra , & mgotiatio clericü eft imerdiBa. | Clerici non pojfunt contraherefocietatem fuper merca-

tura. 4 M t m r n o n p e t e f i f e «bligare ex caujafocietatüfine cu-

ratore. J L i m i t a t a caufa l imi tatum producit ejfetlum. á J l í inor non petefi obligare bona fiabiUa fine decreto i u -

dieis. 7 M i m r mn fo te f i obligare bona fine iuf ia caufa i& de­

bita fo lemniute. 8 .Mena tu ra an f i t legitima caufa obligandi m'worem, 9 Jnterejfe, (fr lucmm incertum nonpotefi taxar i ab imt io .

t o Inteieffe nonptobatur per eonfejfionem p a r t ü . 11 Interejfe lucr i cejfantü non debelar j n i f iconcmrent i -

bm tr ibuí requi f i t i i . 1 1 Confttetudo non excufat ab v f u r ü . 13 'Ufurarum a refittutione non excufat confuemdo. x ^F ruS lm debmt iwpntar i infortemfícontraftus eft v f u -

rar i t í í . 15 Ch r i cm non potefi conueniri coram índice laico > t t f i

confentiat. 16 Bona funt accejforia perfonarum, & fie exempta,Jtcut

perfona clerici, 17 Clericus etiam contwnax non potefi tud i ia r i a iudice

laico. l 8 Fratres rttinentes i n commmi híreditatern faternam^

non dicuntur focij omnium bomrumfed tantum in il la. J 9 M i n a r non potefi contrahere focietatem fine decreto, 2.0 Societas cjuando dicatur traslata i n f e f atres. 21 Socius non commmicat , qttando contrahit nomine

proprio. 2 1 Socij non commnnicant empta nomine proprio ¡n i f i fint

focij omnium honorum, 2.3 Frater non aequirit f r a t r i , n i f i pro eo etiam acceptet, 2.4 Socio quéifita extra caufam focietatis non eommmi-

cantar. Agens fine aftione repelittur,

z j Creditor non poteft accipere tentitam bonorum, qtm fibi non f un t obligata.

¿6 Exceptio, tu non es nominatus in ¡nftrumeiuo,^-cipué attendenda,

27 Ratificatio inducitur non folhm verblsfed etiam faBts . 28 Ratificatio non inducitur^ nifiprohatio i l l ius necejfario

concludat. 2p Rat i f icar i non poj funt, qua non f u n t f a í l a nomine ra-

t i f icantis. 3 o Res inter alios aBaa l te r i non prátiudicat, p 1 Sententia non probat , n i f i iuft i fice tur ex aSlü. 3 2 Inf irumentum produElum in fauorabil ibus, in c t te rü

vero impugnatiue non probat contra preducentem, 53 tyídiudicat io quidrequirat . 3 4 Sententia fine probationibus lata eft i n i qua fo non t ran-

fit in iudicatum. 3 j Inclufio vnius efi exclttfo al ter ius, 36 Remedium c. reincegranda, habet locum, i t i am quan-

do iudex pr iuat popjf ione male, 37' Stylus iudiciorum habetm pro lege, 3 S M i n a r n m habens curatorem potefi: fine illo fe obl iga'

I.B.Ciarlinij controo. fot. Tom. I I I .

•pie

r e , & fochatem contrahere. 39 M ino rmnobUga iu r fiamifUmnitate s quando SM*

trahtt cum tcc le f ia , vel ckncis. ^ v S q m p o i l e m t m qmdf ia t , m n refere. •

41 M m o r faBus maior eb Upfum qum^uennij cenfetur ratificare contraBam,

42 Ratificare vtdetur contraclnm, qui f o l u i t , ve l r ed ex caufa il l ius.

4 j Interejfe verif imtlepotefi ab initio taxar i . ' 44 Soctorumpaíium, v t f a i m m fit capi tde)& lucmm csr-

tañí) non valet, 4 ; Fp i ra r iam efi paf tum, qusd f á l m m fit capttate}& I H -

crum certum, 46 Legü cafas vb i eft, n ih i l vl terius efi qu&rendum. 47 Ajfecuratio fo r t is , & lucri quomodofien poffit. 48 Socij i n mercaturü quomodopojftnt ajfeeurare fortem

& lucmm certificare. 49 j i f feematio capi ta l is ,& lucr i in mercimoniis fieri pa-

tefi cum moderamine. 50 Lucrurn quandopojftt ab initio taxar i , 5 1 CofíBitutio Pi¡ V". de lucris quomodoprocedat, $ i Conñitmio Stxt i K de non faluande capital i , quemada

procedat. 5 3 VaEium de ajfecurando lucro valet, J 4 Lucmm poteft verificar i , & ajfecurañ etiam ab ini t io. 55 Lucr i taxationem ejfe excejfiuam quisprobare debeat. 5 6 Contradius l ic i tas efficitur per confuetudinem, $ 7 Confuetudo peccandi non excufat, & quomodo. j 8 Confuetudo potefi in terpretan, an comraÜus fit l i -

citus. 59 Pupi l l i j & v i d a * excufantur, dando pecunias ad / » -

ernm certum, 60 Lucrum quando per clpi poffit ¡ve l non ¡ i n merc'bus. 61 L u c m m non potefi perctpi , n i f i agatur cum merca­

tore. 6 1 Clericus poteft negotiari per a l ium, & fecrete. 6 j Negot iam quando fit prohibita clericis. (í 4 Negotiatio Vt fit del i f ium in clericis qu id requiratur. 6$ Clerici pojfunt contrahere focietatem fuper offciis Re-

maná Cur ia , & daré pecunias ad ca?nbium. 66 Cler ici pojfunt l ic i te negotiari per al ium 3 pro f u á i &

fuorum fuffentatione. 67 Clerici quando nonpojfmt l ic i te negotiari per al ium. 68 Clerici negotiantis intentio fpeí ianda eft. 6tj Clericus negotiator non dici tur , qui femel, ve l bü ne»

gotiams eft,

Ne feribatn vanum, duc pía Virgo manura.

DEanno 162.6. fub die 12. Decembris D-Ludoni-cus Mazzolius a Mirandula recepit a MR.D.Ho-

racio Poílidonio iPcimicerio eiufdcm loci, feutos cen-tum ad ncgotiandnm in annum ,quos ille proraific in mei-cibus¡mplicare3& exercerecum eis raercaturam ad annum , & vltra ad bcneplacitum panium , & dein reftituere ei veram Tortera cum raedietate lucrorum.

Et cum ci non placeret tenere compuuirn negotij,¡tx eodem concradu conuenit cura eodem Poílidonio pro parte lucri, quae ad ipfum fpeótare poíTer, foluere ilü quot annis feuta odco cum pado, vt íí capirale deperi-rec fine culpa D. Ludouici jdamnnm fentiretur , prove dcíure , ve conftac ex chirographo á pardbus fabícn-pco in vim iurati inftrumenti cura obligationc Ca­meral i.

Er cura rranfadis nonnnlüs annis didus DXudouiais ceíTaífer foluere D. Horario lucra, ftantc, quod primo tantum anno exercuit raercaturam non fine dañino praedidusD.Horatius conuenit euro in foro f culari Mí* randulíc , 5c obtinuit á Iudice temuam cuiafjam terrs Ronchinae bubulcarum feprem , &rabularum 3 3. quv^ erar commnnis cum D. Fabio, & MK.D.Francifco fra-tribus gerraanis didiD.Ludouiei.afíimatjufcuusvigiiiti

E 3 " pro Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

54 Controuerf. forenfium iudiciorum pro qnaltbct bubulca, : fuic adiudicata in folutum f v x -áifto D. Horatio.

De anno autem J 6 4 1 . pr£ecli£ti fratrcs ditiirerunc caerera bona paterna , quia vjitebatit in communione, ñ folent fratres poft raortem parcis, nulla faita men-tione didig terrae.

Verumde anno 1643. fnb die 7- di¿ki fratrcs conftitueitint querelam contra diétum M.R.D. Hora-t i um allegando , cum fíbi vfurpaíTe diótam terram , &: fraudafie di<aum D. Ludouicum , qu i erat minor tem­pere diéte focietacis contra6taes& non exercuit incrca-turam.niíi perannum, & tamen ille taxauit lucra ad ra-tionem oéto pro centenario, & excgit in fraudem vfu-rarum , & nulliter didam temm obtinuit , qux crac communis com aliis fratribus ipfis nonaudids , neque cicatis,nonobftante,quodipíi non erant dcbitorcs dióti D.Horatij in obolo, &: quod d i dus D. Francifcus eííet elencos , qui non potcrat conucniri coram Ín­dice laico , etiamfi debitor fuiíTet , ideo petunt di-£l:avn terram fibi reftitni, & didus D. Lndouicns illi oífert fcuta ccntum iam accepta. Ideo quaeritur qu id juds.

Et Cmé videtnr prima facie refolucndum contra d i -(ftiim D. Hotatium , v t fít excommunicandus , & pu-niendus , qnia cíun eifet clericus facris i n i t ia tuS, & in

1 dignitate Ecclefiaftica conftitutus , non poterat fine pccna exercere mercaturam, & negotiari, cum hoc cle-rkis prohibeatur i n c . i . n e c l e r i c . v e l monac. c. c k r k i , Si c. fin.de v t t . & honeft.cler.Clem. 1 . vbi gl.& DD. eed, Vzxin. f ragm. p . i . ve rb . clericm , num. 147. Caro!, dc GraiT". deeff.cler. eff. 6 . n . \ . vbi reddit rationes ,& la-

2• té probar clericis interdidam eífe mercaturam, & ne-gotiationem : fic ctiam docet Bellet. d i fq cler. p. i . t i t . 1. §. 1 1 . w.7.8. Burat. decif.cfoS. n, ^ . p . x. ideo cletici non pofTunt contrahere focieratem fupermercatnra, & ncgotiatione. Meuoch. conf, 1 z. n u m . i t . & in t r a ü . de

3 ¡>rsf. l ib $.praf.$6. ».8. Rim. hin.conf. 1 So w. 14.FCIÍX i n tra£l.de fociet c.S.n.ii.

Secundó , ex parte etiara di£li Ludouici inualida vi-dcturobligatioex caufa ibcietatis ,quia pupillus & mi-n o r n o n poífunt contrahere focietatem , & fe obliga­re fine curatoris audoritate , & folemnitatibus ftatuto-r um. S/moncel. de Deeret. l i b . i . t uu l .6 . infpeB.4. n. 3 9.

4 Menoch.Ith. $ .p ra f 56. n . j . V ú i x i n t r a t t . d e ficiet.c.j. n.10. & c.$.n. i .

Necobftatj quod didns D.Ludouicus contraxent hanc focietátem cura authoiitatc cuiufdara Coradini eius Curatoris: quia ifte Curator fuerat illi decretatus

' ad vnicum tamum adum, diuerfum k p r s d i d O j V t f c i l i -cec crearet annuura centum feutorum odo vcndendum pro fcutis centura gratiá liberandi fe á quibufdam c rc-ditorum moleftiis ; ideó non poterat aothorizare in ifto a ¿tu focietatis longé diueríb, quia limitata caufa limi-

^ tatum producit cffeclum , l . i n agr is , f . de acejuir. rer. - domin. I. cum femó , i np r inc . vbi Bald. de comrah. empt.

l.cmcellauerat, de h ü qud in te f t . delent.

Immócum didusD. Ludouicus ob l igauerk etiam bona ftabilia pro obfcrnationCjid faceré non potcrat fi­ne decreto iudicis, ad tex tum in l . fipradia ¡ff. de rebm

6 eorum , & in cfFedu non poterat di ¿tus minor faceré tales obligationes fine iufta caufa, & debita folemnita-

7 te , adeó vt non fuflSciat vnum fine altero. Roe. diuerf. g dec'tf.nouijf.jy.n. lo- 11 . p. 6. Sccum mercatura non rc-

periatnr ínter legitimas can fas , Siraoncel!. de decret. d . tn fpef t . i . fn l i« , 3 9.requitiu inanem fuiíTe dióti minoris obligatiojiem.

Terció inii.iflú,& illicitum videtur fuiíTe illud pa¿tum de íoluendo lucro incerto ¡n rationem oóto pro cente­nario, t um ratione quantiratis , tum quia nimis incerta func lucra negotiationum , & pendent á futuro cuentu; ideó huiuíinodiintereíTc nonpoteft ab initio taxari,nec

9 debstut, nifi probetur, v tper GcaíT. excepta 2.«. 8 0 . 8 1 .

Rof.apud. Farin. decif. ef im, j . n . i . S c decif.} } I.«.T .6.7. idem Fatin. cow/iiói.». 1. vbi de communi, & n. 34. Rot. poft 7.!xccbhmdefocíet.decíf.^í.n,^.

Quod adeó verum eft , ve confuetudo Mirandul foluendio¿to pro centenario in huiufmodi focietatis contra¿tibus,tanquair; nutritiua peccati non validet pa- t o ¿tum fie illicitum, & vfurarium, quia circa vfuras nihil poteft confuetudo, ad textum in c. cjuia in otnmhm tcmw 11 g\.de v fur . Rot. apud Farinac. dectflerim. 84. /«^ « j . •verfíum etiam, de íasi; Cene, de cenfp.z.cap.i.ej.^.an.Ú. 1 z m m . 11 . & poft cum Rot. decif. 5 5 1 . K. 3. & decif. t i j , ««w.3. Vaún. f r t tgm.par . i .verb. confuetudoyU. 117. Rot, 8 5 dinerf,dec $ o i . n . i i . i 4 . .pa r t .$ .

Ex quibus videtur dicendum , prasdidum- D. Hort-tium teñen fru¿bus perceptos in fortcm imputare , quia lucra prxdidta extenuant fortcm principalcm , ac H íi pro forte fuiíTcnt foluta» Surd. decif. 518. numero ¡ 4 . 17.18.

Hxc quidera vrgere videbantur, fed non etant ta­lla , vt omnem toíierent diffieukatcm , Se faccrent, vt penitus di¿tus D. Horatius cífet condemnandus, & pro-pterea ad partes, & diftindénegotium eft examinan-dum. Siquidem rcfpeítu tertias partis di ¿ta: terrra: comraunis inter diáros fratres fpedantis ad diétum R. D. Francifcum , &di¿to R.D. Horatio adiudicats, cer-tum eíTe videtur, adiudicationcm fuiíTe inualidam,quia diétus R. D. Francifcus non crateius debitor, Síctiam-fi fuiíTet, quia tamen erat clericus, non poterat, e'.iam 1 fi voluilfec, coram iudice laico conucn i r i , c . f i d i l igen-ü tdefor.cor/>p.c. deniq. 86. di í í .c. cum non ab húminede i n d i c . j i m h . JlatuimuS) C de E p i f c . & cler M e o non po-tuit iudex faEeulads etiara feruato iuris ordine ei aufer-? re bona fuá , & alteri adiudicarc , quia ficut clericus non fubiieiturforo Aculan, ficnce eius bona,quiafunt ^ acccííoria perfonae Ecelefiafticae; fie ex c f t a t u i m m 1 1 . q . \ . Se Auth . f ta tu 'mus , C.de Epi fc . & cler. gl. & DD. cómrouniter in c, Ecclefia S. A f a r i a , deconftit. Bald.in c . i . de iudtc. latiílimé Carol. de Graft". de ejf. cter. eff. 1 . m m . 10. 11 .13 . vbi teftatur dc veriori, & communiori DD. fententia ,Bellet. d i fq . cler. p . i . t i t . de exen.pt. cler*

, §. J.»'.2.adeo v t id procedat,etiaiTificlericus coram fae-culari cicatus forum non declinaret, quia adhuc ab i l -lo iudice non poteft iudicari, neque pro contumace l 7 habed, ad textura in c. 1 . de cleric. coniug, i n 6. loann. Andr. & Butr. i n d. c - f i d i l i g e m i , vbi Abb. m m . f i . de for.comp. Gramraatic. decif 1 9 . » . 4 . Gralf. d . e f . 1 .«.4 j . Rel l t t . d i f qmfc le r .pa r t . i , t i t de famr.cler.perfon.^.x.n.y. vbi alios adducir. Vnde rnulcó minús potuit diétus iudex laicus fpoliare bonis fuis praídi¿tura elcricum non debi-torcm, quem nec citare fecit, contra /. de vmquoque>de re iudtc.

Nec obftat/quod diétus R. D. Francifcus viueret i t i communione cura aliis fratribus poft mortem priroi, quia híec non erar focietas vniuerfalis,fed tantum cosn-munio bonorum paternorura , fratres enim rctinentes paternam hsreditatem indiuifam/olummodo inter eos cenfetur focietas contraéta in bonis hxrcditadis3&: non dicunturfocij ornnium bonorum, per textum i n l . e x j§ p a r t e ^ . f i l i u s , f f . fam. ereife, l , fi fratres , in pr inc. f f - f w /tfc.Petr. de Vbald. in tratt .de ducbiu fratribfu,p.5.»• i4• K ' m . l a n . conf. 577 .» . zi. Félix in t ra t t . de fociet. e, t u n.6. Ccph. CP»/Z47.«.45.Menoch. iud .ca f . i t7 -».TJ. Trombett. í« t r a f l . defec iet ,c .%.n. i \ .&n.$o.

Hoc autem multó magis dicendum eft in fratre mino­re, qui non poteft contrahere focietatem fine decreto,-& fine curatods aftenfu, vt vidimus, & probatur ex l.vt t» i 9 cond t t f t i on&mjn fn . f f .p ro foc .pvoy ie t ta . incafu noftro non poteft dici, quod diétus R. D. Francifcus hafcueri| partera in diéta focietate, tum quia diétus D. Ludoui­cus eam contraxit nomine proptio, tum quia non appa-ret dc coramunicatione;& ramen ad hoc,vt focietas d i -catur contraéta ínter diétos fxatres, debent iufpici aétus

ÍQOIA

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Liber í I í. Cap. C C X X X í 5f -,0 rocialeSj& quod fafta fie commnnscatio nomine vtrinf-

qaQ^ toxnhc t t . d j r a£ i . i . ».3 i . q n x hic non verificantur, ergo dida adindicatio terrx cft nu l la , & renocanda, tum ex de te 6111 poteftatis iu iud ice , tum ex caientia cau-&,& íüilcmnitatis.

Rcípefta veri portionis praedidi D.Fabij álcenos fia-tris, roaior eft diíHculías}quia ipfe agebat negotia com-rounia. Nihilominus concludcndnm etiara vidétor, di-dam adiudicationem in hac parte fu i He nullara , & rc-oocandara , quia chiropraphum focietatis non obligar

z j illum, fed tanuim D. Ludouicum, qui contraxir focie-ta tem didorum feutorum centum cum dido D. Hora-tio nomine proprio , non autem nomine communi, vt ctiam prjefumitnr ex Ba!d. w l . qui ex alsena.Cod.Jiquis d ter .ve l fibi.YoMx defociet.c. j . »«»3.45. & c . n M n m . S j . T íomh tu .eod . i r a f t . c .w .n .S } .

Namque emptumjvel geftum nomine proprio ab vno fratie,vel Tocio, non cíficirur communc, nec communi-cari deber inter fratres, vel focios,nilí fnerint focij om-

21 ninm bonorum , vt probar rextus h leg. fi qais focieta-temsSc ibi Bald. Se communiter DD. & g l . fuper v e r i , coierityjf.profie. & in l . f i patruus, C , commmia vtr iufque íW.Bart.íW l .Tt t ium & M m i u m . §. altero, ff. de adm.tut, Bald.»» leg . f i f ra t res , inpr inc . verfíc. f ed quid fifunt dúo, ff. pro/k.Petr.de Vbald.ík duobus f r m i b u s p.<¡. num. j , Cor i i .conf .$4.mm. iJ ib . ¡ .R.wn.Canf . i i6 nurn .+ . l ib . i . de communi Menoh.conf. i n.w.jz Scmm.yS.&c e o f i f ^ i y . ».5.Félix in d.traEl.de f o c i e t . c . n u m . j ^ . Trombctt.M . í r a B . c i o . n . j é .

Et ratio cft,qiiia frater nihil acquirit fratri, nifi pro co etiam exprefsé acceptet adum, vt per Cyn . i n A m h .

22 facramtntapúberum3quitft. 1 o.C.f iadnerf .vend. rum quia qua»fitum extra caufam focietatis per vmim ex fociis,

2 4 communicari non deber aheri, /. emn duoyjf, pro fie. fie inquit Tromberr.tíí.c.i o.www.yy./S.

Et in cafíj noftro confirmarurjquod didus D.Ludo-oicus recepit pecuniam nomine proprio , & pro illius reftitutionc prasftitit qnendani fideiníforem , pro cu -ius indemnitatc obligauic íe didns D. Fabius, & fie conftat, D. Fabium nullara obíigationem conrraxific cum dido D.Horariojnec fociales adus fecilfe enm di-do D. Lndouic. fed fecir obíigationem indemnitatis»

a qium quilibcr extraneus faceré pote ft fine nomine fo-* cictatis.Ergo didus D.Horarias nullara habebat adio-

nem contraD.Fabium,&ideó repellendus erar, ex §. 1. I n f t . de aüion. & /. fi pro t e , C. de tur. dot. cmn vulga-ribus.

Cum ergo prxdidus D, Horatins non efTet credicor prjedidi D.Fabij, etiam in cafu, quo D Ludouicus non foluerec, quia prius excutienda cranr eius bona vel agendura contra fidciulforem s fed folum elfcr credicor D.Ludouicb non potu i t conuenire alios fratres , nec il-lorum bonorum fibi non obligatoium tenutam acci-perc.Scacc.^ fenHnt 'm,& re iud.gl, 14. (¡mft.-y. num. i. i f t fin. Non enim alij fratres crant nominan' in clurogra-photanquam debiteres didi D. Horatij, vel foci| didi D.Ludouici i ideo fatis erat aliis fratribus dicere : Nos i n inñrumsnts non furnui nominñti v t i debitares; h x c en im eí l prsecipua inris exceptio,& fie D.Horaciodenc-ganda erat adió corra alios fratres, ad tcxrum Í« l . i . C . de im f f . ieílarn d . l . f i p ro te, C. de iur.dot. Bald. w /, 2. C. ' fiaduerf.credit.8i in l.hac ediL1alt,C.de fecund.nuptStXm. inc.curn fttper, num. i $ .de re ind. Bald. conf, 149. num. 1 . !íb.$ .Coler.deproceJf,exemí.p.%.c.$. num.416. verf. hinc efi,Sc ».46 ? .verfehius rfí.Mauíon.i» tra&.de cauf. excut. wnpl.y.r.Hm.i..

Nec dicatur,.didnm D. Fabium nuificaffe didam fo-cieratems dum elegir peritos pro aeftimanda térra dido D.Horarw adiudicaca.Nam refponderiir,quod licer non

x l fo lum verbis, fed etiam fadis inducatnr rarificario, leg, IJmltux¡f . rm . ra t . habe rMmtn ád hoc,vt ex fado indu­

catnr tacita mificatio,oporter, quod neceífari conclu-dat iatificat¡oncm,alioquin non concludit .qufa ad qna-licatem fadi limitatur ; ita ex Dec.í« c. d i l e ü i , i l t . n . i . 18 Verf.notandumAe appclUt.Kom.conf.19 1 j .inquit Tuf-ch 11 spraft.cenel.l/ttera R j o n c L n . n . ^ M e o cum potuc-rit id íieri ad alium finem, capienda cft imcrpretatio.ne in fui prdudicitim illud fadura cenfeatur.

Deinde refpondecur ptíedidum D. Fabium non cen-feri,ncc pocuiife ratificare didam focietatem, nec alia qusecumque gefta, qua: nomine ipfius non funt fadaJa4 tcxrum in l . f i p u p i l h ^ f e d f i e g o , j f .de neg.gefi- Caltr.í» / , Panltu .n.i .adfin.ff.retn rat.habertyTüCchdMtteraRjofict, 1 8 . « . 1 ; . Fchxdefoc iet .c . i 5.».78. Trombett. eod. t r a í l . C A O . n . i j . a d /«•.puichrc Kmn.conf .Gi .n . io . l ib. 1.

Tertió rcfpondetur}quod id non poteft trahi ad rati-ficationcm adus fubfequentisj fed tantúm prxcedentis, fed adiudicatio fubíecuta fuit: ergo non poteft induci ' quoad eam rarificarlo , máxime probata illius feientia, 2 adeó ve non fufficiat haberc feientiam reijvel fadi, nili habeatur feientia circumftanriarum, & qualiratiiro om-nium, ad rexrum»» cap. c e r t a ^ b i gl.¿« verb.fcire,&c DD. de appetl. in 6. Rom. « « / . 3 4 5 . ad fiti.VelinJn c. a nobis» coi. 1 .de excep. D c c . i n c. nam conctipifcentia, in i , le£í. i t i fin.de confltt. Alexand. tonf i l . i í^..col.í. l ib. i .TúCch.d.l i t^ tera R, concl. 5 iMHúíer. i . quod hic non verifícatuí : cr-go, tkc . '

Quartó refpondcrur ic non conftare de hac elcdio-ne perirorum , nifi per aílertionem didi D. Horarij, & Notarij in inrtrumentoD.Alexand.Ferr.fubdie 1. lulij 16 5 quod non facir fidem contra alios,qui inftrurnen-to non inrerfucrunr, quia res inrer alios ada alteri non prseiudicat, /. Luc'mSyjf. de h i s ^ u i m t . in fam. l . f ipeeon-fiitutmn^de re iud ic . l .A fodeí í ims, de except. I . Glauditu» ^ * Cod.depaEi. & ideó ficur fentenria iudicis non probar nifi iuílificetur ex adis,Puteus decif. 296. & deci f . j f i r. l ib. 1, Scraph. decif.$65 . m m . i o , fie ñeque dida aíTeríio Notarij.

Nec nocet replicatiojquod tnftrumeníum praedidum fuerit produdum \ prxdido D- Fabio,& aliis fratribus* ideó fidem facit contra producentes,?*1 vulg.l.cHm p r c cum, C d e l iber.cauf.N&m refpondetur, Mazzoliosnon produxiííc diduro inftrumcntura fimpliciter , fed tan-tum in parribus faiiorabilibus> 8c in ca'rerisimpugnari- í 4 ué , Se ideó cum illud inftrumentum non fuerit confe-dum ad corum inftanriam , fed ad peritionem didi D. Horatij , ipfi non cenfentur illud approbarc , nifi in partibus fauorabilibus, & in casreris repudiare cenfen­tur, ad textum in l . publice, §, j?».vbi Bart. & CaftrcnC C.depopf .Bzn. in L A u r e l i u s ^ . i d e m q m f i i t ¡ m m a . f f .d t l iber. teg.Bi lá ' ine. curndtletluSynum. 1 $.de confmt. Butr. & Imol.w ecum venerabais Jn 5. mt.de except. Innoc. 8c Butr.f'«c. cum olirn. coi.vl t .de cenf .DD. in C cum M i d i conft i t .Kot d e c i f í ^ . ú m z8z. verf. fecus vero, de fid.inflr, i n neu. Mafcard.^íprobat.eomi.y 1 5 .« . 1 5. «. 19.

Pí stete^ dida adiudicatio fnit nulla ram exdcftdu cirationis dida Icgis devmqmejue, quám ob non ferua- ^ tam forraam legis a Diuo Pio,§Jn vend i t ione^ . f ip igno-ra,¡k §. fi fuper, de re iudic. vt prius capiantur pignora mobilia, & fe mouentia uara foli, & non fiat adiu- -dicatiocreditori, nifi non inuenro emptorc,& executio fiar in rebus debitoris, non alterius -, hic autem nihil horum apparet fu i (Te íeruatum. Ergo nulla fuit fenten- | . tia adiudicationisob formara legis non feruatam , & quia fententia fine probationibus lata eft iniufta.& mm-quam trun fie in iudicaturo.Alcx.cp«y?91 f u b ntim.i Jtb.6. Scaccia in traB.de fententiny & re iud.gl. 1 ^ . t j . i o , ».8.9,

ímmo fatis probatur praedidum D Fabiumnon con-fenfiffc adiudicacioni didae teme ad f inoremdidi Ho-rarij, quia in chirographo fado fub die 14, Nmembr. 1640.de quo in procelTndicét fimul didiisD Lu iouicns, & Fabius fe- conftituant debi icrcs pra-didi D. Horatij

E 4 dé Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

5 6 Controuerf forenfium iudiciorum de fcutís quindecim pro pretio vnius bouis, & ambo Sed reftat videre, an contradlus ille focicratis ab in{-fubrcdpfennt; tamen quando poftea in eodem fcripco t¡o fuerit licirus, an vfurarkiSjquia ü illicitus fuiíícr,ad-dídtisD H )ratiusfiitecui-rerecepilfe ad computnaídi- iudicacio inde fecuca efTet unialida defícienre funda-éti crcdui libras 19. 6. pro rabulis 1 6 . t t t i x ptsedidXi mentó adlionis, & ideó allegacnr íapere vfurariarn pra-qua: fuerunt ilh adiudicatíe de pluri quám eíTct eius ere- uitatem, quia ab initio partes conuenerunt de certo lu_ d i tnm praícenfum , tune folus di&us D. Ludouicus fiib- cro,taxando intereíTe ad rationem odo pro centenario, rcripíít, & acccptauit: crgo folus etiam ratificaiiit ¿quia quod no eft á iure permifliim ob eius incertitndine.Nam incluíio vnius eíl: cxclúfio a h n m s j cum P r a t o r j n p r i m . primó pb^et refponderi, id procedlre,quando illud in-d e i u d í c l . M m t u s deprocHr.l. f e d f t ftm>%. fedquod F a - tereíTe non cft verifimile , fecus eft fi fuerit probabilc, t > m . d e m i m r . K o \ ^ . c o n f i l ^ . n . 1 ^ - ü b . i . Sc proportionabile, & non adfit prasfumptio fraudis,&

Hmc deúeniendum cft ad tertiam parcem diftas ter- pecunia dantis fit negotiationi deftinata : fíe ex Hoft. 5 r x ípedantis ad diéturo D.Ltidouieum38¿: videndum, an incap.falubriter^de 'i//w.Rot.apiid Farinac d. d e c i f . ^ i , etiam eius refpeau adiudicatio fit milla, & pro eo fatis- n u m . ^ i 5 .GwxznMfcep t forenf.1,%1 .nuTn.5. & ego fatis

3 6 faceré videtur, quod erat minor tcmpore contra^ fo- dixi in contr. forenf.19.mm. 5 z .h te QzVt\\.quetidian.eon~ cietatis , ideo non potuerit fe validé obligare fine de- trouerf.p.t.cap. 1 . ««w.67,68. & feqq. vbi plurimos alk' creto iudicis, 8c curatore 5 nihilominus fuftinenda vi- gat, provt hic cuenireconftat, vbi hoc lucrum in ratío-denir adiudicatio, quia eo rempore amplius non erac nem oóto pro centenario ex confuecudine probabile minor, & iudicium potuit legitime contra t u m intenta- cenfcturMiranduIaí. ri; & licét non fuerit citatus, tamen quia aliegatur fty- Et fané in hoc diuerfa funt opiniones ; multi eníra lusfor ííc procedentis in caufís habendbns obligatio- & non fine ratione putauerunt, hanc eííe íbeietatem nem Cameralem, non videtur recedendum k ílylo iudi- leoninam, cum refpuat aequalitatem in focietate feruan- ^ ciorum, & tiibunalinm , quiatalis vfus habeturprole- dam,propter quam periculum deber eflfe commune , fi-gc leg . f i c juando jn fin.C.deiniur §.v(t.de fa t i fdat . Bart. cut etiam lucrum, aüoquin fi íbrs falúa fit, Sc lucrum i n l . Jurtjperitos, i» fin.ff. de extuf. m t . & / . j • j f de te- recurum, iam non cft focietas quia pecunia tranfit in

J}ih.A\cxm¿.cofífih-,%.nttm Ü . I Í L J . % c . con f i i . m m . y . dominium recipientis, qui ideó poteft de illa difponcre S o c . l í m . c o n f v i . m m ^ i M b . ^ t z a . c e n f . ^ i . n u m . j . h i h ad libitum etiam in emptionem praediorum, & propte-Giatian.¿í/c./jr 745.«.12.13.24.lateFarinac.c^/S;. rea concradusincipit haberenaturam rautui,ex quo lu-n. io%.& t o y . U b . i . crum reciperevfura eftjvnde non valer padumin focie-

Et q iamvis clfet minor temporc contraftae focieta- tate, vt femper faluum fit capirale , & luernm certum: tis, valida tamen viderur eius obligatio, quia cüm cífet fie per l e g . L u c M s ^ . cornmod.&c gíoiram notabilem i n L

g pubes , 5¿ non haberet Curatortm generalcm , ñeque curn dmbm , § item ex fa f to , i un í l tex. f f .pro foc. Fald. etiam ad hunc adtum fpecialem i potuit validé fine i!!o »« /. 1. quAfi.cj, C. eod.tit. vbi pulchrc loquitur Caiet. i n fe obligare , & focierarem comrahere , ad textura in leg. opufc.tom. 1 . t ra t i . 31 .refpovf. 11. Sot. libr.6.de w f i . & tur. 4J púberes^ , deverb, cbl ig.LJicuratortm, vbi Cyn. Bartol. cjtia.fi.6 ar t . i . Azor. mor.p.$.l¡b.9.c.i).c¡Uáft.$.&,e[u<iifi.y. Sc Bald. Alber.Caftr.Sc Saiic C de i » integr.reftít.R,om. vbi ipultos allegar, late examinat, & concludit pa&üm c o n f i a , ante fin. Alex. c o n f . ^ . f u b num.$. l i b . i . Corn. eíTe vfurarium.Rcbell./í .i 5. ¿jf. Armilla verb. foctetos t eonf. i^ .adf in. l ib. i .5c in rerminis etiam Félix in traft .de num. 6. 8. vbi probar hoc paííum eííe fama;, & animx defociet.cap.^.mmer. i . i .vhl quod hocprocedit non fo- periculofum, ic vfurarium. Ruin. conf. 101. n . x . z . l i b . i . luminíbc¡etare,fedinquolibetcontra(íluJ& cafii quo quem fequitur Rim.Iun m¿ír/j f»cow/ ó?. «.i 2. 8cn.$o.

15 ftatutum aliter difponeret, videtur locum non habere, late Félix in i raf t .defociet.cap.19.nuw.16.17.& feqq.vhi quando minor contrahit cum Ecclefia, vel cum perfona refcllit contraria , 6¿ concordar Trombetr. de fociet. Ecclefía;, vt per Abb. Burr. & Dominio, in e- Ecclefia §. c.i 1 . m m . ^ . ñ c etiam defendit Mantic.^ tacit. & amb, A ía r i ^de confiit. Cald.tw confil n. t i t . deconíí i t . Cañr. csnujih.6 tit.y.nHm.^.&c per totum,vbi hanc focietatem con j i l . ^n .num.^ .vo l . i . vltra quod videtur polfe luftine» dicir elfe leoninam. ri, quod curator deftinatus ad confentiendum cenfus , Et hxcfententia firmarur Bulla Sixti V.qux incipit: conftitutioni feutorum centnm pro frmftu annuo feu- Detef iabi lü auarit ia , vbi damnari viderur focietas , in rorum odo, potuerit etiam confentire focietati príedi- qua capitale fit faluum , & lucrum certum j & concor- ^ ü x feutorum cenrum cum lucro feutorum odo annuo, dat alia bulla Pij V. verans taxationera intereífe ab ¡ni- 4 quia videtur elfe eiufdem mentís, & intentionis, & non tio, & propterca cum habeamus caTum legis , nihil vl-

0 rcferr,quid ex squipollentibusfiat i.wx/íVr, inpr inc. ad terius qujereydum videtur , l . ancilU , C. d e f m t . & facic Trebell. l . f i rnater. vbi gl. C. de i n f t i t . & fubf i i t . fub confl. Rot.apud Fatinacafíci/crim.x 80 , numer. i.& confirma-

fa f t . l eg Ga!líis,%.& cjtt idfitantumide l i b . & fo f ih . l . f i n .C . tur ex Azox.wor p . } l ib.y.c 3 .^.7.»»/«.vbi docet didam de donat.qmfub mod.fiant. Sixti V. conftitutionem eíTe generaliter intelligendam.

Sed quidqnid fit de hoc,tamen quia didus D.Ludou. Altera fententia eft , talem focietatem ficri poífe , íí fadus maior annis 25. non rcclamauit, fed lucra etiam revera fianr dúo coutradus ex interuallo tempotis in-aliqua folu¡t,ccnfetur ratificare contradura prxdidura ter fe diftindi, non tamen fi vnus tantum fíat, vel dúo 47 locietatis non folum oblapfum quinquennij,k die quo vnico rempore, vrinquit Caier in efnfc. tom.i . t r a f t . 5 1 . effedus cft maior, per textura in leg. fin. C . f i maior f a f t . re f f . 1 1 . vbi fie diftinguendo videtur concordare fen-ahen.rat.habScA criara per adus pofitiuos.cínn fada ad- tentias. ludicatione d id íc rerrje, & comperto errorc, quod c(íec Verúra \ i xc fententia damnatur a Sot.^ i t í f i . & i t f . niaioris quantiratis > quám eífet credicum didi D. Ho- lib.6,cju*ft.6. a r t . i . & aliis, qui putant híec pada eííe il-fatij, ipfeü.Ludouicus compenfauit illi libras 19.pro lícita, fiue fimul fiant, fine fucceílíué , quia pecuniam Fetio terraefuperejogataj ;nam recipiens , vel foluens fuamrradens & periculum in accipietttem rransferens alJquid ob cauíam celebrari contradns illum ratificare, cenfetur eam daré mutuo, non ad focietatem» & fic 'u' 6 aPprobare videtur , ad rexrum Í « / . / t i § . crum nunquam lieet recipere ex pado : ídem feh-

42 &' / fed etf i . f f . ad SC. Macedón. I. fideicommijf. i n tit Couar. var. refol. l ib.$. eap. 2. numer. 4 . verf. quod f i n . de tudte. L indehi tum, inf in.C.de condtft. indfh. L f i f i - probara?. Im, j f .deminor .2 5.an.l.cnmfidem, C.de nwn. peem. Arer. Tertiá opinio, qua: pr ualuir noftris remporibus,vbi conf. num.G. vbi dicit, illum arftimari confirmare, iam omnia licere videntur ob varietarem opinionumjaí ratumque habere contradum , fi ex eo foluat vel folu- cft communis, & magis probabilis & in Praxi rccePta» tionem recipiat, vnde diaus D . Lodou. pro fuá parte etiamfi non fit ira tura , ficut pr ior , alicer docet, & pro-videtur didam admdicationem ratificaíTe. bat h«c pada cífc licita in focietate, fi cante fiant, fiue

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

ap. **J .JL Jtw

fiíDul celebrentur, íiue fucceífíué $ dummodo prndentís arbi t r iofernetur ¿equalicas, & pro aí lecurauone tam i u -cr i , quám verse fort isjceita deciu- corapenrat io ,& qu i í i i -ñ inent híOTc partera , p rov t cgregié Nauat r . in t rañ .de v fur . f io t . i ^ mm.^ i .Sc in M a m a l . c . i y .mr / } , i $¿ . docent id admitci , í i vc l expl ic i tc , auc impl ic i rc dil igencio i n -

4 * tcnt ionem generaliccrad i d , quod fíéri p o t e f t , tres fianc contradtus. Pr imus focifctatisjin quam vnus pecuniam, alter opera ra , & indu í l r i am conferat . Secundus aííc-curat!onis3quo qu i operas coi i fe i t .adeci i rc i aherius ÍQI-t cm iuf to prer io accepo^ut caiuum fibi ex lucro incer-t o remido. Tercias ad tol lendas fufpicioneSjSí moleftias ra t ionum , i l le qu i operara príEÍlac, et iam áífecurét a l -tet i lucrum certura pro incerro m a i o r i , iu f to in id pre-t io con f t i t u to , aut alter i tan tum ex lucro remií ío , vcli ic cum p a d o aíTecurationis fort is , ad rat iouem quacuor pro cencura l uco cert i , & quatuor pro duodecira luc r i i n r e r t i , i ta quod ex lucro incer to ver i fnni l i d i lodecim pro centura licear mercaton acciperc , quatuor pro alíc-^urat ione for t is , 3c quatuor pro cert i f icando lucro duo-decirai , & fie tcnebi tur dant i pecunias refpondcrc ad ra t ionem quatuor pro centenar io, & Ci aílccurarer can-tura lucrum , non capitale , i l l ud pol let taxar i in ra t io ­nem o£to pro centenario , 8c ¡ta poceft conueni r i tac i -t e , & exprcísé,qaia, vt inqu i t Couar.re/o/. /¿¿.5. cap. t . Ntim.^.verf.quod f robatur , l ic i té poreft dad pecunia a l ­ter i , v t per eum adh ib i ta induf t r ia exerceatur ars quse-í luar ia, ica c o n t r a t a íocietaccvt- pecunia falúa í i t ,c iuf-que periculura ad niercatorem pert ineat, lucrum autem, quod a l ioqu in squé commune f o r c t , maior i ex parce ad fubeuntem periculura pecunia fpc£tet, quaíí ea pars luc r i qua: d im id ium excedit j iuf tum fie arb i t r io bon i v i r i p re t ium fubeundi p e r i c u l i , po l iuntque h i cont radus vno a£tu ,& coutextu fien".

Ideó concludendum eft,ex vera5& nunc iñagis c o m -mun i D D . fententia> i n focietate, v b i alter ponit pecu­n i a , alter operas, ücere pacifei cura raercatore pecunias accipientc , ve aíTecuraíTét fotcem , & modefté certura

^ 2 foluat lucrum , dimiíTa fibi maior i parte lucr i incer t i > & ver i f imí l is ; fie p r o b a r i , & in te l l i g i videtur textos in $.de i i¿a, \h i Are t . I n í l J e focietA. fi non f u e r i t n ^ . i . f f i pro foc. l . x .§ . f tp t , f .depof i i .L in Nat ie ,vh i C a í t r . á D D . / l locat.cap.per ve í l ras , \b i l o . A n d . & A b b . de domt. imer v t r .&vxx . í . dcpo f i t . c . 1. commodatfic tener Hof t ienf . i n t i t .dev fur . §.Í« a l i i í auternjvtrf. porrof ier ipotef tSylncí í . in verb. focietas , 1. quaft. 1 . ad fin. A*ngel. verb. ficie-tas, mm.B . Petr. de V b a l d . i n t r a ñ j e dnoh. fratrib. p .^ , qn&fl. 1 . lo .Ma ior . i» 4. di f t . \ $.cju<zfi. 48. & qiuf i .^c) . Ga­b r i e l , i n 4 . d i f i . 15. quxf l . i x.dub. 1 o.Couar. d.c.í. w/w .4. verf. quodprobatur, laté5& eleganter Nauar.w M a n u a l , d . c . i y . m m . i j 5 .& devff ir.not.14. num. 3 z. Greg. Valenr. d i t y . i y .q.14.^.2.Ludiniicus Mol iu.^í- ¿«y?, & i w . t r a t i ^ . d iJp.^ i j .Vvanc.GMZ.de contrat' l .p.í. c a p . i j . Ludouicus López eod.traü. Ub. 1 .Bart. Mediw. i n fuá t i¿ñru [ i .§ . i - j . Franc. To ler . tt« f»mmJíb.^.c,41 . lo feph Angles in f lo r i -bfu^.fent. t) .de/| jc/>/. lat i í í inK',& pulchrc Leonard . Lc f -ílus de i t i f t . & i u r j i b . i . c . i 5 .dftbit. 5, per totam, vb i fusé, &d i l i gen re r i d ía t i o t i i bus , 5¿ audor i ta t ibus probar, & inducir iura haec probant ia , & to l l i t contrar ia, &, te f ta-tur hanc op in ionem R o m s fuilfe a viris dod i í l im is approbatara, íc pafi ini per I ta l iam elfc in v fu , ac et iam ih Hi fpania , Gal l ia , & Gcrmania fie fuifte t rad i tum abícpie víla dubi tar ione á celeberr imis Theologiae p ro -feiroribus : fie etiam docent Rcg inn ld . l ib.x$. num.^y j . Fi l l iucins trach. \ $.m*m.^j^.Sc t r a ñ 1 S.waw. 5 3 • late v i -dendns Bonac. i» t r a t i . de comracl. difp. 5. q.x.punf t . 11. ntorn.i.^.Sc qXi.puníl.^-n-.irn. 1 O.Boninf. in t ra í í . de M o n f . c&.fub mm. t .hcnh tyyxíxt.confo zo.mm.sq. l ih ^ . L u \ \ in tr<t£}. de v fur . cornm 5. § .1 . »«»».24. adfin.verf.hdc tarnen opivio, pulchce A l tüg r . i » csr/f.6. numer.%6. vb i defendit

hanc par tem/u í l inendo pavura de aífecilirattJá f o r t e s lucro, rocdiantlbus tr ibus pcaedia;is c o n t r a a i b u s l & fo l * j 0 ui pofíe lucrum taxatura in rat ionem feptem pro cen ­tenario : latifTimé etiam fie defendit Scac. in t r a ü . de (;ommerc.& camb. ^ . ^ -g l ^ -n^ rne r^ó . vb i i ta . fernari v b i - * que te f ta tur ,& máxime íanuaíj lecundum con f í l i um Pa-t r u m Socictatis í e í u , q u i habent viros dodt i f l imos , Sí p íos ; pu lchrc et iam fittradit Dua rd . in i raól . de cam-b t ü , q ^ J t . ^ . m m a i . i i . & q-SS- n - h W 1 cpn t ra -r i a ,& f i rma t ica feruari in G a l Ü a ^ i f p a n i a J t a l i a ^ r a l ib i .

Nec o b f t a t c o n f t i t u t i o Pi j V . quia loqu i tur tan tum in cambi is, & non extenditur ad alios courra£l;us,& n o n proh ibat p a d a m de lucro incerto t a x a n d e v t per D ian . j l mor.p. i . t r a f t . 8. refol. 15. in fin. Se ego dix i controu.t1}. n.G-j. verf.G.non obftat.

Sicut nec obf tat Bul la Sixt i V . indp\ens:Detefiaí>¿lis axiaritis.} quíc d ic i tar damnarc padlum de faluando ca-pical i . Se luc ro cert i f icando. N unquc mul ta : re íponf io -nes aíferuntnr, quod non í k vfu recepta, & recipiat i n -terpretat ionem á iure, v t per LefTium d e. i$.dHb.$. íed prx'cipué m i l i i placer i l la refponf io, quod i l la con f t i tu -t io damnat fo lum focietatcs, in quibus vnus focius aíle-CLirat cap i ta le , & lucrum alterius , nul lá recepta c o m -penfat ione, & in his terminis procedunt > qua: pro a l te­ra opin ione referuntur, non autem proccdunt,aut locura habent , v b i pro aíFecuratione forc is , & l u^ r i d im i t t i tu r incrcator i bona pars lucr i incert i pro pretlw'aífecurafio-nis , velut fi vet i f i ra i l i tcr fperetur l uc rum d l iodec im pro centenar io. Se dans pecuniam contentusf i t f ex , ve l o d o , & circ i ter ,hoc enim cafu l i c i tum eft p a d u m , nec repugnat d i d a con f t i tu t io , quia t a m ex precemioj qnám ex d i fcur fu ,& tcnorc co l l i g i tu rdn tcn t ionem P o n -t i f íc is fu i l le prohibere cont radus pa l l ia tos , & oontra d i fpof i t ioncm iur is, addendo nonas poenas, n o n autem damnare cont radus de iure l ic i tos , v t h ic aíTecuratio­nis, v t fírmauit Ro ta in vna Ferrar ienf . iy . M a i j 1600. coram Mellinoy Se in T^omana Societatis j . lun i j l éoz.éo $ % ram Coccim^vt apud ^AÚu.decif.crimin.iSo. nmn.G.vtrf . nec re lemt, Leíí ius d . c . i $ . dub.3.num. 5 3. verf. \ . q u i * , K t g i n ú á l i b . t ^ .mmér . ^oo , M o l i n . d. dtjp.q. t y.Fil iuc. d , t ra i l .35.«ww.59.pu lchrcBonacin . d . d i f p . $ . q m f t . ¡ . p . n . num.x .v t r f ñeque primo.Se q.6.píir.^.mm.io.verjsc.neque ohflat Bulla S i x t i : late S c a c c ^ . t ra t t . de commtrc. Se & camb. §. i . g l . 3. num. .37, verf. 1 . refpondeo 3 8c 'verf. 1. refpondeo¡vVi t o l l i t o m n i a : fie etiara Duard . i ñ d , trafl:. de camb. q. 48. num. i z . & e q.$ 5 num.^ad fin,Se Lcf l ius d . dubit. 3 3 3-verf 1 .quia,

Verum ce'íTat hic omnis dubieras, quia i n cafu no f t ro d i d u s D Ludouicus non affecurauit capitale, feu ^eram forrero pecunia:, i m m ó conuentum fu i t , v t fi perderetuí fors, tum fierct quod iu f tum eft •, hoc enim debet ad fa-m i m i n t c l l c d u m referr i , et iam fi verba eflent d u b i a , v t per Ror.apud Farinac.flífn/. t r i rn . 137. num.} . Ideó c iun padúaí íecurat ion is tan tum re.fpiciat lucrum incer tumj cédante fraude , & (ímulat ione, quae non prarfumitur, i l lud omn inó fu i t l i c i t imi jcüra taxat io ad o d o pro cen-tom n o n fnerit exceíHua, ficut enim f rudus a g r i , vel v i ne« incertus vendi poteí l , taxar i , & a i fecurar i : fie ex Syl i ief tr . f* f m t m . verb.focietas, i l 1. numer. 1 8. A r -mi\\ .num.i7.Cotta.á.deconira£i.qu¿fi .c)6. in i . & x.can-cluf. Ñauar, de v fur . q m í l . 24. l oan . L u p . de comralh cap, 65. in fin. Se late lacob . He in r i fmarch . Confil. 8» m r n . j t . cenfuit Ro t . R o m . apud Faiinac. dec.crim.i 37^ num. j . & feqq.&e dec í f . ^o ««wjt4.quam fcquitur Bonac. d.dí fp.^ .q.yp. 1 1 .num.t.verf.refpondetur enirn*

Et fi diceretur,hanc lucr i taxat ionem in rat ioné o d o pro centum fuiHe excefl iuam , onus hoc probandi fpc-da rc t ad adnerfarium,ex Purpurar. i« l . f ipafcenda, n . i y . Cdep. i f t .quem fcquitur Kox.dJec i f . i 2o.n»m.^.Ccá non ^ cílc excefliuara probatur ex confuerudine M i randub r ,

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Controuerf! forenfium iudiciorum vbv tcftes d ic imt vfum pacifcendi fupcr aífecuratione l u c i i ad racionera praecliótam, eííe communera % ideó ex

5Ó ta i i Gonfuetudine taüs c o n t r a t a s efficicur l ic iais5& va-l idus>& contrahens excufatur ab omn i prona, fie per /.

. quid ergo , § . 1 . f f .de contr. & v t i l - aB.tut . c a p . i . & 2. i n exirm.commm.de empt .& vend.Bart.pet i l l um lex tum 1« l . q n u f i t f u g t t i m s ^ . i t e m apudLabeonemffJe sd i l i t .ed iB, O i d r a d . « « / z o - . « « w . 7 - C r a u c t . ^ « / / . 6 . ^ . i o 6 . Ñ a u a r . d.c. i7. rmn l 5 A . h i í c o 4 . i ^ . ^ . v e r f . f e p t m o f a c i t , hh.4. Decian.c0«/ .2.««w^o,8 1 . 8 1 . 8 3 . ^ . 1 . Grat . confoú. «.4. H b . i . K o l fe^6,«H»J.2<J.17.18 / í í ' . i .Menoch ,con f ^ ) . x n. l&\ .nkt .conU%o.fub n . ^ . Hh-h Leffius de w / i . & w r . Uh.'z c . i ^ . duk } . n . ^ . ve r f . nec ohftat.Couat. in eptt.lib.4t* decreí.par. í .cap. j .§ ' 5 .num- $ .verf.exquo etiarnt Mant ic . de t ac t t .& amb.cemMb.S.t i t . i 5 .«.20.

Ec quamvis hoc procedat fo lum i 11 fo ro con tem io fo , n o n antera apud Deum,apud quera confuetudo peccan-di non excu fa t , fecundum Crauet . c o n f . t ^ ^ . h . x i . M e -noch . c o f i f . ^ s . m m . 4, tamen rcfpondetui hoc verum

37 el le, f i omn ino certurn eífet c o n t r a d u m eííe v furanuro j & i l l i c i t a m , fecus eft}quando i d ambig i ru r , & dubiura eft3an contractos fie l icicus, vel n o n , tune enim confue­tudo poteft in terprctar i s & an fit l i c i tus , vel focneraci-

58 t i u s ; & confuetudo eo cafu excufat et iam á peccato5vt per Dccian.d.cow/.i. m m . 189. iun f i . ».§-¡.lib. 1 .T i raq. de retraíl.conuent.in fin.num.i 27 .An tón . Gabr ie l , ffowwa». conclJibr.y.wkcl. i .nt imer. iS. i -y.hic Mantic.<ÜÍ>. 15. ««-n}er.X4. *

Ideó excufantur pup i l l i J& viduas,& corum enratores qui folent de poneré pecunias apud campfores» vel mer-catoresad lucrum cum paéto aífecurationis locr i . N a -uar.Í/./Í»CO, Leff ius d .dub .^ f í . ^ i . i » fin.Jiona.c.d.¿¡. j p . i r. . ». 5 .e¡ 6.p. 3 ,t). 1 c.verf.hac ratione.

Bene verum cft , quod hoc padtum de artecuratione cerci luc t i ad rat ionem quinqué vel fex , aut etiam o¿to p ro centnm iuxta ve i i f im i l i t ud inem negot i j taxat i cam d iminu t ione honc í la iux ta morera regionis, habet l o -cum,5¿ iuf tum cenfetur íantum,quando dans pecuniam t r a d a t cum mercatorc vero ,& real i ,qui pecuniam i l l a m merc ibus, & ncgot iat ionibns imp l i ca r ; íceus enim eft , fi feiat, vel probabi l i te r credat j i l lum non elle merca to - • re in , & negotiacorem , tune enim n o n poífet percipere i l lud luc rum , & pret inm tcneretur reftituere , n i í i probaret tan t i fuá intercífe ratione l uc r i ceífautis , vel damni emergen t i s^ t probatur fecundum ea, quae tradít Sot.deiuJi.8c iurdtb.G.q.-j. a r t . x . L u p . in c. nauiganti^nu-rner.-j ¡ . in fin.de 'vfnr.hvox.mer.p. 3 .i'tb. 1 o. de camb. c u . ^ . i .pu lchvc Lef l l t is d , c , 2 j , dub. 5. m m . ^ i . & in fin. vb i tradir agendum eífe cum racrcatore, alias cont radus eft

¡51 p roh ib i tus : bene Düard./« traB.de cambiú, d. q.$ 3. »,5. v b i v ide. Ideó i n cafa nof t ro d idus D. Horar ias non poteft pretendere lucra prcxdicla á d i d o D. L u d o u i c o , n i í i pro p r imo anuo, quo mercatus e f t , & r c f pedua l i o -r u m fi deb i to r fu i t in mora , fo lum praetendere potef t , quantum probauerit fuá intereífe.

N o n obftat denique c ler icum non pofle negot ia r i , quia mcrcatura clericis eft i n t e r d i d a , cap. fin. de v i t . & hofj'fl.cler. N a m rc fpondetur id procederé, fi clerici ip í i

61 Publ¡cc,& perfonaliter negoti is incambcrcn t jcüm enim i l la di f t rahant hominem a rebi isfpir icual ibus,& v ix fine peccato exerceri habeaneper tex tum in cap.fkmma^cap, canonum,c.quicHnque 14. q.^.c.eiiciens S8.difi inB.cap.fal~ f™,d€poerdtJi í ! .<¡.cap. i .vhi D D de ernpt.Ó4 vend. A b b . Ui cap- fin.devfur. Bero. incap.in emítate, num.G. eodern. Carol.de G r a í t ^ í eff.cler.eff.é n.z.QtmenC.in cap.ejuam-quamJe cen fM.é . Ro land . confa S . n t t m . i y M b . z . M l t t . d'f i j .cler. par t . i t i t . t . § . t i . m m . 8. hxc omi i ia ecl íane,f i c i enc ioccu l t c , & pe ra l i um harefaciant ,qu£e cum fine permiífa etiam pupi l l is , & viduis5videntur non eífe p ro -íubua clericis non fe immi feent ibus/cd aker i pecuniam

dant ibus ad negot iandum, iura en im pro lnbent ia cleri­cis negot ia t ionem loquuntur quando per fona l i te r , & p u b l k é id faciunt jergo fi occuhc.ve l per a l imn id txs-quan tu r , n i h i i eis p r o b b t t u n f i c probar t e j á i s C l o n , 1 . i m B . g l . in verb.publice , & perfonaliter , & tbi D D . de v i t . & honefi. cieñe, A lbe r . /« /. humilem, C.de inceft. nupt.vhi probar c ler icum peral ium tabernam exercen-t e m , pr id i leg ium non amit iere, & poft M c d i n , in t r d l . dereft i tut . quaf i .^o. art i . C & h a i l . fiiper cmBttut .JEgiá. l i b - i . c a p . 10. in g l . in vtrb.mercaiorü. «.4. car.16G.Ln~ douicus M o l i n . tn t ra f t . de covtraí i d i f p . ^ t . num. iQ. pu lc lue Ca ro l . de Gral í . d i í i . eff.6. «.23. late ad rem D í a n , mor. pan.pr ima, t i t . 8. de contra f i . r t fo l . 72.. in f¡9. v b i t radi t nec eífe peccatum veníale. Le l í . de tuf l i t . Q' tur. l i b r . i . c á p . n . «.6. M o l i n . t c m . i . áifp. 341 , nwn. 10. Pel l izcar , i n M a n u d . Regnl. t o m o p r m o j r a ü a t . 4. c. 5. m m . 4 / 0 . & concordar A n c h . in d . Clcm. K n. 3. vb i d o c e t , quod c ler ic i has pcenas incur run t : f i pnbl icc, & perfonali ter iftas artes exerecant , & fecus eífe , fi per a l i um , vel oceulté id faciant , & quod ad inf l igendam poenam oporret probare c ler icum m o n i t u m prius non 6 4 ceífaífe exercere publ icó , & perfonali ter nego t ium, quia iftae qualitates funt de fubftant ia d e l i d i , & ideó probandas: hoc idem confirmar Boni fac. V i ta l in . in ea~ dem Clem. i . ««»».4 j .dicens > quod ifta off icia non func per fe damnata , l icct clericis p roh ibeamur , & ideó fi exerceantur ab eis fecreté , & perfonaliter , vel p u b l i -cé , & per a l ium,c lc r ic i nonfac iunc contra p r o h i b i t i o -nem : ergo non eft v i t i um , nec ar i imi , nec corpoi is . Ex quibus comprchendí tur non peccare cler icum hace fe­c re té , & pera l ium excrcentem, contra g l . ind iB.Clem. 1 . qiiíE eum excufat tantu in a poena/ed non á cu lpa , fi en im v i t i um non eft a n i r n i , nec corporis , non v ideo, quomodo culpa adeífe po f f i t , n i f i for te hoc modo rc -traheretur ab of f ic io f p i r i t u a l i , n imis anxié teroporalia perqui rendo.Hinc patet l ic i tura eííe clericis in ire íoc ie-ta tem, q u x admix tam non habet negot iat ionem , ideó pol funt contraherc focietatem fu per off ici is Romana: C u r i a í , vt per Duard . de fodetat . libro pr imo, cap. tert io, qtteft. 9 . num. 12. & pol funt daré pecunias ad caro-b i um. Scacc. de comm. & camb. §. 1. qu<tfl. 7. part . z. a m p l . i i . n . 6 .

Ideó ce n fu i non eífe locum poenaí contra i l l i c i t um negot iatorem impof i ta r ,& d i d u m D o m i n u m H o r a t i u m potuif le lucra prasdida percipere3&; máxime in foro ex-t e rno ,& ad euitatvlam pecnam contranegot iatores i m - $ po f i tam, nam poteft clericus pro honeftare f u á , & fuo-r u m fuftentat ionc merca tu ram, & negot iat ionem per a l ium exercere. Nauar r . in Manua l , cap. de / p o l . cleric.§. 8. in fin.Tzhkn. verb.epiptio, quaf i . iG. Ma lde r .2 .2 . i r a t t . $ . cap í t . i . dub. 4 . Ma rc . A n t ó n . Ge-nuenf. i n Prax. drehiepife. cap.Gi. n.6. M o í i n . de iu f i i t . tom.z. d i f p . ^ í . n u m . z o . 'Ltft'.de i t ¡ í i . & i u r . l i b . i . cap .n . ¿«¿.i.«.6.Squil lant.</í eblig.cler par.z.n.4 j • Fernand.in examm.Theolog.mor.par.df.cap. 5. §.S.«.6.Rodcr.Acuíía incommtm.adc.y .n . i . d i f t M . Augu f t i n . B a r b o f . ^ v n i -uerf.iur. Eccl. l ib. 1 .^.40.». ¡ 2 1 . D i a n . d . r e fo l . j l i n f i n .

Q u i veró contradicunt ,proccdi in t in terroinis,quan­do clericus lucro pr incipal i rer i n h i a r e t , & quaf tu i po-t i í l i m ü m anhe la re t , tune nec per a l ium id facete poíle ^ v idetur fine cuípa;fic enim max imam prasfefertteropo-ra l ium bono rum cupiditarem , & fíe peccat poritis ex intent ione m a l a , quám ex negot ia t ione , non tamen n i f o ro externo poteft p u n i r i : ¡ta ex gloíT. i n d i B . C l w - 1 ' de v i t . & honeji.cler.vhi Card,«.8.Grarian.<¿. c ^ 2 " f ' Couar . in cap.quamvis f a ñ m n y . 1 f .».8.Vgo! in<^o]J-Epi fc . Í J / . ^ . y - B a r b o f d e v n m r f i u r . E c c h f - M - l ' c - ^ ' § 4 . f¡*rn. 68. vb i l icct docear clericum fie exercen-tem negot iat ionem pe ra l i um ex cauía potí í l i tninn q u s flus, eíTe i n culpa , tamen ad hoc v t ^ Q x i P " " i n

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

L i b e r i I í . C a p .

¿\Qx C l e m e n t i n x j requit i copular iuc.qf iod publ icc , &. peifonaliter cxercncrir.

Culpa igicui: í l q'.ta cf t , pcouenit ab inord inata k i c r i , & qua;ílus intcntionc5q'.iacfonc non elíec decens nec i n l a i c o , ideó magis dainnanda e f t in c le t ico /ed hsec cft occulca, d c q i u non iudicat Ecc le f ia ; ve inm íí clericus dchoneftec fuara incentionem ex aHqua iufta caufai

$ j nul la eft culpa, fi per a l iu tn, & fecretó ncgotictui- jqnia mer«arnrapéc fe non eft mala, ve ex Bon¡fac.Vical in. /« tdiff* Ciem.i .nmner.a(7). ievn.& honeft.cler. v id i mus. 6¿ D i a n . Tnor part . i . ím¿?.8» deconirdB. refo l . -z . in fin.vhi «juod nec efl: peccatum veníale. Ideó vidi ferapeu c le r i -cose t iam timoratíe confeienriíe daré fine fcn ipú lo fuas pecunias ad negociandum campforibus , & raeixatori-DUS, quia ip f i nu l lo modo fe i inmi fcenr negoti is , fed reí inquunc í o t u m pondus mcicator ibus , & campfo-sibns. '

N o n eft ig i tut in pcena d i d n s clcr i¿os,& circa c o ñ -íc ient iam confulat fuum confeirariums cüi manifef tabi t qaaiis foeri t e'msiiuenrio , i n foro enim externo con -

•^g áeronari non poteft , & máxime quia cüm femel can­tara » aut bis tale negot ium per aliura exercucr i t , non poteft d ic i riegotiator, etcnim per vn icam , ved al te-»am empt ioncm etiam ex caufa negotiacionis qüis non potef t d ic i negotiacor, iuxta dodlr inam gt. i n l . i • § v i i . i » vwk jmnes ;vh i B ^ . j f .de mkaSHof i .Genmnf . inprax . iAifehkpifc.d.cap.6 t.mim.Ü.BarhofJe vniuerfAur. Eccl.d. C,|9.§»5* w m . o y . verf. quinmo* vb i quod requir i tur , ve frequenrer id fac iac, quia per vnicam , vel alteram e m -p t íoncm quis non dic i rur negotiacor : & ira et iam t i im .mor .pa r t . i . t raB . 'confraB.ref.j i .ver f i im i t í l ,

C A P V T C C X X X I 1 I .

5

E P I T O M E .

H u d i c a d o b o l i o r u n i d e b i t o r í s j v t r e c l e

fiat,quid r e q u i r a t u r , 8 i í i í lc n u l l a ,

a n p o f f i t r a t i f i c a n .

S V M M A R I V Mb

i J t /Mnikar t ñonpcjfunt aed i tor i , mjt hona dehitetis, 1 ¡ttdum fac lmn ceufetur f a ñ u m partüs & quando. | FdQttm i u d k i i cenfitur f a í i u m dehitoris , non a l t t -

r i m . 4 R(tpr<eferiians mnpotef l p l m rrprxfentato. j I t t i k ü nullitsr , & iniufle procedentes fa f lu rn non d i c i '

t u r faS iumpar t ís ,& non valet. € Céimtfí&Hs chligatio reqm' i t obferuantiatn I t g ü a D iuo

Pio.de re ind . 7 Cttmíral i f obligado non potefl exiqui fine cttatione

pitrtt's. • 5 Kmhg&tio Cameralis ejiidmodo exequéndd. $ ¿i&itdicatioydr qmdlibet dscreturn efi nuUum fine ci ta-

tiene pañis. 10 Ctu t íonü ex defeBa null i ta* non tollitur a fiatuto re-

mmtnte omntí exceptiones. 11 Fides f t d t m non fac t t . I X F a B í i m n p ra fummturs i f i p roben tu r . I J Stylus, & ufas iudiciorum qmmodo pnbetur . 14 Ci tat ionü dcfdBM anpojftt tolli per ftylum , ve l v fum

iudiciorum.

»5 Chatio requiritur , e t iamvbi procedithr fine figura i u -

d ic i j . 16 Citatio efl inris natural t i , & ideo D t u s c i ' m i t

17 A ñ u s o t m ü i udk ia r ím pane m n chata efi n n l l m . t% Inf irumentum etiam cumohligatione Camerali m n efi

txequendufff parte non c ima»

*9 J H M c t f o h l ^ i o n e Camerdi quamodo, • exequenda.

zo Camcrdtsoy i igat imh firm* fimn efi extenfa. mnpb^ teft fieri executto.

i i Scnp tu rap r im ta mnrecogmta ml lam fidem faci t . 2,2 •AdiudÁcationis bonormn debttorü forma vnde fiímk-

tur. 1 2 3 Adiudicat io f ieri non poteft, mf iparte eítata* i 4 A ñ m contra formam inris efi m l í m . 2.J z/Eft¿matarei h f iorum debeñt turare de 'dfimkiiehe té*

gal i ter facienda, í 6 iA l f i íma f t omMpars ime r f i t , ciíaridebet, Z7 Adiudicat io prv maiori f ummá ¡ quam fit debítum, ík

totum efi nulla. \ 2B M i m r f i contrahat fine fo lemmtaí ibm, non oríth'r oblP

gat i« ciuil is,veí naturalis. i 9 M i m r non potefi conhahen focietatem fine[olemnitá-*

tibus. 30 Cameralis ohl igath n fo lmt t i r , fi contradius efi nuüm, 3 1 L im i ta ta caufa Umitatumproducit effeílum. 3 i Atfinbr f a t i t a rnaior etiam fa í i t s poteft r í i l i f icaregef ik

in rninori átate, 3 3 fcatificátio aElm pmcedentts ex f aBo non p w b a m r , m f i

necejfario ratif icatimem inferat. 3 4 Voluntas tacita ex a ü u refulians non e x t e H i t u r , fitfi:

ex neceffitate-. 3 J Ratíhahttio i n duhio ex faUo non inducitur >fed fit i n -

terpretdtio ,próvt gerenti efi v t i l i m . 5 6 Ratifisdtio non f ró fumí tur , fi deUñtím effet r a t i "

fitare. 37 Ratif icaripoffuntfolmnm'odo, ¿jm ho f iú wmine'geflk

f uñ í . | 8 Ratificaúo ex faBo non ' induchm,mfi habita plena'nó--

t i f ia a B m curn fu is qualitatlbus. 39 Ratificatum m n cenfetur h f immentum , fíifi fuer i t le-

Bum & intelleBum, 40 Ratificatip Vt inducatur, debet alter probare faertiiaRs

p lemm aBus in ratificante. 4 1 Scient iaaBusin gtnerü non f u f f c i taA inducendam ra*

tificationem. 4 1 Ratificatio venditier-is non prafumhur, m f i cognim i l lá

cum fuis defeBibus. 45 M i n o r v t ratifica f e cenfeatur gcí ía i n m i m r i ¿tatr»

qu id requiratur. 4 4 Ratificado v i pmfumdtur^ quid requiratur. 45 Ratificajfe nonpraf i imtt i f dubius de iurefue. 4 6 Ratificatio inducitur exfc iet t t ia ,& aBu pofit'.m, 4 7 M i n o r faBus maior non cenfetur rat ficare , n l f i p'er

~ aBumpoí i t imm cum mt i t i a nul l i tat is a B m . 48 Ratif icatio aBu i minorü qnando cenfeatur f a B a a ñX*

iore. 4 9 Ratificatio v t inducatur ^requiritur f c i tn t ia m n i m n d i '

f eBuum a B m . $ o Ignorantia pr<ifumitur»nifiprobetur f c im 'tia. $ 1 Ratif icatio non prttfmnitur, vb i conftat de Ufione, r z FaBum iudicis d i c i t u r faBmn partís quoad aBu>í v a l i -

ditatem,aan que'ad fetentiam. 5 5 Alienutio diciturf ine cauft jvbi non confidt de debito, j 4 Obligatio Cameralis non l i g a t , n i f í nominatim i n in~

firurnente. Pignora non debsíit capi a dthttore, h i f i p r ius fuer'ú

condemnattu. 5 G Executio non potesífierl contra eum,cuim tura nonfunt

deduBa in iudicio. 5 7 Antecedens q u i v u l t ¿ t i a m v u l t cmfequem, 5 8 Renunciatio t rahi tur etiam ad ñnn&xa, § 9 A B u s iudicial is non prodefi m f i acceptanti. e o Probare vnufqmfque debet fundñmentum fus, inten»

t ionü.

61 Probare debet in fecunda wfiant ia,qm tenetur iapr imd* Cx M i m r non poteft ftare in indicio fine curatore.

A B m p r t f m m u r f a B m t q m efi V Í Í H H S agenk 64 J B m

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

6o Controuerf forenfium iudiciorum H ^ j i ü u m dehet fenfer i 3 quod j f l cnm minori damno

age ntií', 6$ Co/ifhlere pr i tu r é m f u ü , quam a l i t n ü vmfquifqt ie

66 t s í c l hm ex v o l t m t m ü tantum prafumitHr f d l u n i , quantum ngctjfitas vrget.

Corfer¡[m non prafumitur in pr&mdicial ibm. 68 '¿¡EÍUÍ dubins poteíi abagemt declarar i . 6y dnnexad icmtu ryqu&fmt indmduas 7 o ConmxitM non damr vb i v m m potcjt j la re fme altero. y \ N o n emü nu lU fon t cjuditates. y i Confenfm c i ña v m m attum adhihi tm non pr t indtcat

qmad altcrum. 7 3 HabíJia fnpponuntnr c&tera,cum de vno qu&rlmm. 74 P t r i t i tenet-tuf turare. y ; Cittindns eíí reas ad uiterejfendum diftimatiom eius ba­

ñar um. 76 Citandus efl reus ad videndumficri adiudicationem. 77 Nul l i tatem aÜHS allegare potej let iam Ule, qni tllurn

nportaui t . 78 N u l t i m t non eft maier inwf i i t ia . 79 Obligati0>& f r m f f i o J í n e canfa nenvde t , & fo ln tu t r i

potefl repetí. 80 Caufd defeElus potefi opponi contra cbligationem Ca­

meral ew, t 81 Helatum efl in referente cum ómnibus fuis qualitatibus, S i Exceptioprouenicns ex eodern iní irwnento femper ad -

tnittenda. 8 3 Inftrmnentum probat fo lnm inter eos, qui rogauermt

Notar ium. 84 EHtftioais aUione ejuando teneatur Ule proquo índex

rem adiudicauit creditori. % j M i m r i s res quomodo alienar i pojfint. 86 Subhaftatio an reqmratur in vtndendis bonis flahiltbus

minoris. 87 Chatio efi necejfaria in deliberatione, & adiudica-

tiene. 8 8 EuiElionis caufa v t quis obligetur ob f a f t um iudicis

quid reqmratur, 83 Promitteris de rato de ftto teñe tur. 9 6 Ratificatum d i u d prornittens promitt 'it f a ü u m pro-

f r i u m . 51 Promitttens de rato pro minore ad quid teneatur. 5 1 Promittens de rato mn eíf plus obl igatus, quam ejfet

ratificans. 5 3 Confenfus prafl i tns intel l ig i tur f i res fint r i t e , & reBe. 54 Subhaftatw , & adiudicatio dcbet iuí l i f icayi ex at i is

produtl is ante, non poft eam. 9$ Ratiflcatio non deducitm n i f i ex i is, qna ad al ium t i t u -

lurn referr i non poffunt. 56 Ratificans debet haberefcientiam añusp¡enam,& eius

nu l l i tamm, 97 Ratificatio requiri t omnes necejfarias folemnitates i n

confejfione aÜus. y 8 Spolium a iudice nul l i ter procedente commit t i tur , &

grauatus ante omnia «ft ref l i tuendui. 5>9 Jnterejfe lucri non poteí i ab initio taxar i . 100 Jnterejfe non pnba tn rper confejfionempartís, & quid

requiratur. 101 Paftum de certo lucro in focietate quando valeat. Jox Adiudicat io,^1 fubhajlatio exctdtns debitutn in totum

eí í tml la.

Ne fcribam vanum jducpia Virgo manum.

| N vna Mirandulana f ra t rum de Mazzol i is cum - * D. Pi i in icer io di¿l¡ loci poft la tam fentent iam , & ^ecihonem a me exaratam cont ingic de nouo d u b i -v r^a ' adiudlcarío fa<a:a ^ Pratore M i randu l s de

^ A C tcir£e bubulcarnm feptcm c o m m u n i f i a -i m m ad tauorem d i a i Pr imicerí j pro debi to D . L u d o -m a tan tum vnius cx di f t is fr^s, v a l e a t , & poffic

fu f t iner i ; nara liece vnofqi i i fqne paratus fir etiam me-d ioc r i t c i in iure in f t rudus diccré, non poíTe valere, ñifí pro port ione debicoris, eúm iudex non valeat adiudica- j re c red i tor i , n i í i bona debicoris , ad tex tum in La D i m Pió , §.f í jhper rebus,^ . de re ind. tamen fie conatus pro parte di¿ti Pr imiccr i j , vt defehdatur in pofleíl ionc t o -t ius rc i .

Et pr imó allegatur , adiudicat ionem prasdíífbm verc cenferi f . i f lam á diól is f ra t r ibns j icec rninií terio iudicis facr i t expedita, quia fa í tmn iudicis iuris interpretat io- t ne cenfecur f a d u m parcis , v t per tex tum in l fi ob cau-f a m g . d e mñíoM.tradiderunt Surd. deci/.x66. mmtr .x 5, Mangi l .de eutciíon.q. t ^6 .n . i .y.Si Vcvizou.adStatut. P r -bis c. 15)4.«.7z.

N a m relpondcrur par tcm in hoc indicio non pol lc d i c i , n i f i debicorem cui profuir ío lu t io , & qni cond tn i - ' natus f n i t , vt probatur exprefséíV/tíí, l . f iobcanfam, vb i I DO.C.deeuitt.Sc hoc expreísé dix i t etiam Tnaq . i r u ra f t . de re t ra [ l . l i gn .^ . \ .g l . \ ^ .num. i j . vb i docu i t , i l l ud qnod íít á iudice rem ipfam adiudicante creditor i jccnfen He­rí ab ipfo dcbitore,qui p r imó fponte debi tum crcauit íc p Iunmosal legat , red in caííj nof t ro f o l usD . Ludouicus deb i tnm creaui t : crgo fa íhun iudicis non poteí i cen­feri f a d n m a l i o r u m f ra t rum , fed tantum D. Ludou ic i , t iu i ficut fo lnmmodo por t ionem fuam alienare poíGrat, l i c k i dexeam tantumraodo credi tor i adludicare pomi r , qnia cúm in adiudicando debi torem reprjefentet, non poteft plusrransferre in credicorem? quam potui l íet de-b i ror , íí ipfe ei in íb lu tum dediíTér,vt probatur e x d . l . f i cbcaufam.vhi Bart. Bald. &: DD.C.de euií l ion. & omnes admi t tunt non polfe plus reprazfentantem.quam reprae-fentatum.vt probatur in § . f iau tem d e f m t t i j n J n i l m i t . 4 de h&redit.abintefl.

Secundó refpondetur , tune demúm f a d n m Iudicis conferí f a d u m partis,quando iudex r i te,&: rede procef-í i t /ecus eft fí nu l l i te r , & in iu f tc , ve h i c , t nnc enim par ­tera non repríefentat/ed vt priuatus procederé v idetur , 6¿ de f a d o probatur Í*" c infinuatione.de procurat.tk. t ra -d i t Bald, i n d d fiob canfam , 6¿ covf.61. col. 2. Soc.con- ^ fil. i 5 Ü.numer. 1 G.vol . i .Dzc.conf i l .^c). m m e r . ^ l n í . in l . a D i m Pió, §. fedf iemptor,dere iuU.Ctzv&x.conf i l . « « -mer. 1. & confil. 1 ^ .o .mrner . i . Silna confil. 1 o 1 .numer. j . pn lchté Surd. c o n f i l . ^ . numer.^y .h ié Po f th . defubhaft. infpeEi.64.. nuwer. 1 o. Fenzon. adf tat . F rb . d. cap. 194. ».7 J & bene Rota apud Zacch.^c oblig.camerJecifA$$. nurn. 3.4.

Sed fie eft , quod in cafu nof t ro iudex proceff i t non fo lum in iü f lé , adiudicando credi tor i res communes f ra -t r u m , & pro port ione non debitor is, fed etiam nul l i ter , non femando al iquem iuris ord inem ; etcnim criara in obl igat ion ibns Cameral ibus ad vnguem feruari debent, ¿ ad t r ad i t aw /. a D i m F io , de re iud.v i inqu i t í l o t . i n d . decif.i 54. w w . 5. Ergo f a d u m iudicis non ceníetur fa ­d u m partís , &c veré fi conííderctur proceíTus i i le c iu i -lis coram Praecore agitatus , po te í i fine mtndac io dici» T o t funt nullicates quod funt verba.

E t vt att ingamus al iqua^roceíTum fu i t ad executio-nem Ch i rog raph i focietatis p r i ua t i ,& non récognit i fi­ne v l la part isc i rat ione, quse tamen eft neceífaria etiam ^ in oblig.-it ionibus Camera l ibus. in qu ibnsnon concedi-tur procedí ex abrup to , fed neceífaria eft in pr imis pat-tis c i tat io ; i ta per tex tum in l.de vnoqueque, ff. de re i»»-c. nos in quemqmm 3. q . \ , Clem.Pajioralü,de re iud. Pe ' tcgí .de iur . fifc.lib.y.tit.^.n»tn.^.Smá'Cenfel^9'n'11'!**' l ib . 1. Gallef. de eblig.Cameral.q.i 6.n. 1.5. vb i Zacchias,

i ,diccns,quod debet procederé c i tat io ad fo lne"du^ | cum decreto, n i f i in f ra tres dies > deinde alia c ' ta^0 ^ S v idendum relaxan n u n d a t u m cum dccreio» nif i a 9 ^ mam,al ias non feruata hac formasroandatum e l u m : fie eciam Saln.T iberJn P r a x . A . C /J; numíe.y. Zacch.deobl. Camer. q u a f i . ^ - ' ' J ^ o ob l i gado Caméral is non concedit procedí ex ^ r V - g

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

L iber111. C a p * C C X X X I I J . abíqne partís cicatione s fie Rot .apud cundem Z a c c h . decif.i<).numero qmrto,$c decif . io$.mm.$.Sc decif. i 54. ttum.7. v b i t rad ie , contra obl igacum in fo rma Cameras n o n polfc procedí ex abrupto abfque c i ta t ionr .h íc an ­tera non fo lüm fu i t rc laxatnm grauamen contra o b l i -ga t iun in fo rma Camera: fine cicatione , fed etiara fu i t fa¿ta adiudicatio bonorum ipluis commun ium cum f ra -

9 t r ibus abíque c i ta t ione alicuins eorum : ergo decre-t u m , & fen tent ia , S¿ qu idqu id fadura ef t . ip fo íure eft n u l l u m , etiarafi f a d u m fie i. Principe , per textura i n l . / « . v b i Bald. C. de legib. Sc inCUm. P a f t o r a l ü , $ .ca-terum,de re í u d . k h h . in cap.7. in v l t . mt.de cauf.pojf. & propriet.pulchvc D e c . m c o n f . ^ ^ n . z o . z u t j . v h i probat edam fentent iam Imperator is abíque ci tat ione elle n u l -lara.adeo vt hace nul l i tas non to l la tu r á ftatutonullita-tes remo l ien te ; fequitur Percg.^í t u r . f i f i . Hb . j . t i t . j . «.

i © 3.«»/?«. Kot .apud Z a c c h . deebligat. Camer. d t í i . dec i f . 1/4.»««!. 5,

Nec obf tat vfus iudic iorum , & ftylus Curia; M i r a n -áuianae exadueríb a l legatus , quod in fimilibus foleat procedí ad executionem in f t r u raen t i , vel ch i i og raph i c u m ob l iga t ione Camcra l i abíque partís c i tat ione. N a m pr imó refpondetur., non fatis conftare de hoc í l y l o i n fo ro Ecclef iaf t ico j v b i agitur de cauía , quia fupec co teftes n o n fuerunt exarainati , 6¿ í b l i i m -m o d o extant quasdam H o t a r i o r u m atceftaciones ¡ quíe n o n probanr » máxime fineiuramento á iudice caulae delato i quía fides fidem non f a c i t , ex cap, 1. vb i g l . & D D . de fid.inflr. Scraph. decif.icG. numero j . v b i l o q u i -

11 Curin fide et iam C o m m u n i t a t i s , & late F a r i n a c . ^ te* fiih. qmfi iohe 80 . numero ¡ t i G ranan , dife. for . 6 7 7 . a,

i^.vfqMe ad m m , 1 8. & ideó cóm ftylus í l t qu id i a £ t i 3non prazfumitur j n i f i p r o b e t u r , máxime quan-

i d o aduerfatur iu r i c o m m u n i , /. in bello, §. f a í i ¿ , de ca-t í . p i t t . & pof i l im reuérfa . f in jn f i .de fideiuf. c. cum loannesy

§• verum.def id in f i rum. cap.citm in íure , deejf. deleg. 8c úocct pí i lchré ad r cm nof t ram Soc. in C0nfíl.^6.nUm.$ 1 . ' í i b . 4 .

Dcínde re fponde tu r , data etíám veritare depoí í t ío -a u m , adhuc non fatis d ic i probatura fu i l le ftylum , ve l confuetudínera iudic iar iam procedehdi aduersus ius c o m m u n e , & naturale contra obl igacum in fo rma C a -meraj abfque c i tat ione j non cn im fatis ef tad p roban-dura ta lem v fum doccre aliquoties * & pluries i ta fu i f -fc feruatum * fed opor tc t , quod euenientc cafu fuper l l oc fuer i t con í rad ió tum, 8c níh i lominus i n con t rad i -¿fcorio ind ic io fie o b t e n t u m , & i u d i c a t u m : ira per teX-

1 3 . t u m i n l . nam Jmperator, & i . enm de confite tud ine, f . de %. t rad i£ plené Aret í conf i l . i $. num. 1 j . V e r f nam ad hoc, $ t n u m . 18. v b i teftatur de commun i . A lex . c o n f i j } . mm.%. l ib.6.$í c o n f . i ^ t . m m . ^ . l i b . i . conf. i 36 . n t ím . to . l i b . z . A a c h . cottf. i j Ü . n H t n . j . plené Bcro. c o n f . i ú i . n . s , Ub. 5. R i m . l u n . conf. 46 í . numero 19, Mcnoch* confi %.mm.i6.&¿confi l . 1 Sy.numero 5y.verf.requir i tur quinté, Se num. j S . v b i probat ad in t roducendam confuetud i -n e m i n aófcis iud ic ia l ibus , fore neceí fe, quod fuer i t o b ­t e n t u m in con t rad ido r i o i n d i c i o , quod h íc non eft f a -& a m : ergo ftylus, auc confuetudo al iqua leg i t ima n o n potef t al legar!.

Terc io refpondetur d e f e d u m cí tat ionis n o n poííe t o l l i per v f um , feu ftylum , ñeque et iam per ftatutura,

, X4 i r amó ñeque per Pr incipera, quia c l ta t io eft de íure n a -turae, 8c iure natura l ia funt i r a m u t a b i l i a , & per Pr inc i ­pera t o l l i n o n p o l f u n t : fie i n terminis de cí tat ionis de -f e d u p roba t textus in d . Clem. Paf ioraíü , §. ct terum, v b i g l . & D D , de re iud. l . f in . v b i 'RdXá.Cod.delegib.'Qúá. i n l.cum f ra t rem, i n f in . Cod.de i ts, ejui v t iud. bené Soc. t o n / i L i í . col, z . volum. p r i m o , v b i quod Dsus ideo c í ta ­me Adam.Dec . incap.dileEt^num.^.uerf. 5 ,de iudic. A lex . Vonfil. 118.numero íexto, verf. fed conftat, i /ol. 2. Marañe. deord. iud.part .^ S f t . ^ . num.y. & fa r t . 6. de c i ta t .numt-W 3.4. R o í . t o n j m 5 .num. 1 o./»í>.4,Surd .confil, 9 5. n, 17 .

L B . C i a t i i n i ) c o n t r o u . fo r . Torn. I I I .

z8. l i b . t . v h i a l iosa l lcgat .Far in .w»/ :85.««w.20.2 i . i i (J . l,b. 1. quodadeó verum eft , v t procedai et iam in i l l i s cauf is , in qvubus procedirur fummarié , & fine figura N

i u d i c i j ; adhuc enim m quov is a d u neceífe eft parcem i | c i ta re , v t conclndí t Bart . i n conft i t iuíone t ¿ i d repr i -mendum, in verf.f ine figura, num. 6 . v e r f q m r ú ¡gi tur, quem fequitur Ma rce l .Ca lu . i » tra¿}. de mod. ar t icu l , & prob.g l . i , . § . i . n . 6 o . vb i rcdd í t ra t ionctnquia c i ta t ioe f t iur is natura l is , & Dcus cítauit A d a m , & muhós a l le -g a t , & vb i et iam t radatuc de obl igat ione Camcta l i , adhuc omnís adusiud ic iar ius eft nul lus parte n o n c i -t a t a , v t ex cap. licet Epifcopus , de práhend. i n ú.capit. i . i * de cauf.pojf. & propriet. leg fin. Cod. de reí vindic, Bart . i n l.h<tcamem>$.noH defendí, n u m . i . f . e x quibm cauf. i n po j f e f eatur, d ix i t Rot .apud Zacch . de oblig- Cdmer. de~ \ t cif.+o.num.S.Sc decif. 1 ; 4 . ««»».5. &c ideó vb i ius in con -t rar ium repe r i t u r , n o n at tendi tur ftylus, & vfus C u ­t í ^ , qu i ñón poteft contra legem i n t r o d u c i , ñeque á iudice j neqtie k Cur ia l ibus . A b b . i n c. ex l i t te rú , nu­mero $.6.deconfi. C u r t . Sen. conf. 6 5 . num. 19. Grat ían. dec i f .Ma rch . i 3 8. num. 18» R o t . a p u d P o f t h . d i f ubba f i . deci f . ioy.n. i ié

E i fané fi ageretur de execut idne in f t rument i Cáme-ra l i ob l iga t ione va l la t í , vfus non cieandi clíet to l c rab i -l i o r , q u i a i l l u d eft probat ío probará , cn idens, $c m a n i -fef ta, v t ptobae T i t a q . de retraf t . l ignag.§. z .gL 1 .num. io . R o t . a p u d Z a c c h . d . t ra f t dec i f . ¡y . num. 1. tamen quia et iam cont ra i n f t r umen tum poíTunt oppon i m u l t x ex-cep t iones , i l l ud n o n cítet exequendum , n i f i parte c i -ta ta legi t imé ad d icendum contra. R o t . apud Z a c c h . d . t r a i l . decif. i $ 6 . n. 4 . 5. E rgo m u l t ó magis ídem d i - 18 cendum eft , quando t r a d a t u r de exequendo ch i rogra -p h o , feu fer iptura p r i u a t a , e t iam ob l iga t ione camera-11 muní ta i tune enim n o n eft exequenda,nif i priüs fue­r i t recogni ta , ve l á teft ibus approba ta , vel habeat qua-lítatcs á íure comn lun i requí f i tas : i ta Galef. de oblig. 1% Camer. quétfi. 17. num. 10. vb i Zaech i numero jiSc C a -ftrac.¿« fociet.off. cap.i 14 infin.Sc proptereá debet c i t a -r i reus ad recognoícendum fer iptutam , vel ad vidert-d u m r e c o g n o f e i , per textura in d . I . de vnoejuoque ,ff. de re iud. R o n apud Zacch.<£¿ff i i /74o. numero. 8. h o c a u -tem máxime t 8c neceííarió procedi t j quando f o r m a cameralís ob l iga t ion is n o n eft extenfa , v t híc i tune en im antequam ad e íccUt ion t ra proecdatUr, pr jemit - íQ renda eft c i ta t io ad d icendum contra á & ad v idendum iuíare teftes íupet reeogni t ione , & mandare extendí obl ígat ionera , quía pt íufquam extendatür , íudex non poteft d ic i efle certus de füa íu r i f d id íone » etíam-íí t radare tü t de exequendo in f t rumento p u b l i c o , tíedura de priuata fer iptura , fie Galef. de oblig. Cam. ^.J4.w/«».z.&««»».8ivbi Zacch* « « ^ . 5 . 4 . & Ror* apudeura decif .^9. n u m . t . 8cdec. IOZ . « « i » . } * & i u r e -n ie r i t ó , quía fer iptuta priuata antequam reeognofeatur, d ic i tur fchat taphac ium, & hu l lam fidem fací t .Mafcard. 12 dé frohai.coücl. io^Mum.%. ver f . i . cafu, NÍarefeot. var . refoUib. i .cap.79. Gemía t ra f t .de fc t ip t .p r iu . í i b . i .n .z .ü i R o t . dÍHerf.decif.$ iZ.fabn.%.p. 4 . Ergo nu l l o modo erác exequenda d i d a a p o c h a , etiara ob l iga t ione Camcra l i muní ta , n i f i priüs parte c í ta t3 ,& caufa cogni ta fuiíTcc " recogn i ta % quod cura f a d u m n o n f u e r i t o r a n i a a d u funt Hulla.

Secunda n u l l i t a s , quae multas fub fe contínet n u l l U ta£es,eollíg¡tur ex eo, quod d i d a adiudicat io f ada fuic n o n feruata fo rma l a D i m f i o , d e n sWiíí.quam tamen feruare oportebat ,ad t rad i ta per Rot .apud Zacch de obl. X% Carnet.det i f .1^4. n. 5. fiquídera i n executíonefacíenda n o n ef t inc ip íendum á pignor ibus fo l i s /ed píiíis res rao- > bi les funt capícnd£e;qnas fi n o n fufficíunrsdeiieniendunt eft ad bona ftabilia, & faciendo priüs funt fubhaf ta t io -nesj v t v ideatur , f i emptotem inuenire l iceat, antequam res credí tor i ad iud icetur , v t habetur i n d. leg. a D i m P ió» ^ i n v t n d i m m Í ^ ^ I f i p i g n m y f f . d e r e i u d i e . l e g . 1$

jp erdos

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

6 2 Controuerf forenímm iudiciorum 0! n r VP'defxeCi i t ' rei i u d i c . V o m o s in traB.de fub -

:/ ^ a j l . i n f p e a . ^ u n u m . z ^ . & / ^ . N e a u e adiudicat io fic-r\ poreit fine pr imo , & fecundo decreto , n i f i parte d -tara , ex d. L a D iuo Fio , §. f u p e r rehm , late Vew-7 :m .mf ta tmáV ,h i s l i b , i . c . i 94 . 1 1 . U . 2 J . R»Í7.

? v b i q u o d ckario eft de ncceff i tate.Rot.apud Zacch.áí'í?. dccif . i ^ . n t i Tn , 5, &proptereaonr in ia funt nul la , quia a f tus fadus cgntra fo rmam iuris eft nul lus » Fenzon.

24 utU. cap.xej^.n.+e. bené et iam S a t d . d i B . c o n / i l . ^ . m m . i S.iCdib, 1. vb i vidc , & Po f t h i us i n t r a f t a t . de fttbhaft. t K f p e i l ^ . n . \ % 9 . & «.191« & R o t a a p u d eumú l í f í / ! 59. »«».5,4 , , . • "• ' „• f • '.'

Ten ía nul l i tas in furgí t cx relat ione x i l i m a t o r u m , qnia j vt videre efl: in procel lu > f o l . 68 . ca nou e l l i i i f a t a j ñeque país fuk citata ad v idendum rcferr i aeili-ivsationem , & tamen v t m m q u e erat neceirari i im : i i -cu t de iurametKo probar textos i n l . has add la l i . h ü i t l u d , C. de fecmd. m p t . I. comparationa, Cod. dt f d . i n -

l $ firum. Bart . in l . creditores »fub nurn. 2.9. ib i .• eos faeiat mrare de éfiimatione Ugaliter faciendo., Cod. de p i gmr . ídem Barr, i n leg. Theompompm , numero oftauo, de aot. prdleg. Bald. in l . fecunda, fttb numero 5 5. Cod. de refcind. vend.de c o m m m i , Dec . in cap. propofuij l i , numero 51. deprobat. Smá . confil. 4 5 2 . numero 42 . m l u m , 3. Po-fthius 1» i raBat . de fubhaft. infpett. 47 . numero 6 1 . Fen­z o n . <¿<¿?. 1 9 4 . numero 36. v b i c t iam quod hoc v fu receptum cft . A l t c r u m v t pars debeat c i tan ad

a 6 interel ícndimi aeftimationi , quia non parum inteief t debitor is his adtibus a f f i í l ae , próbatur ex d. I . de vnocjuoejue j de re iudic. late A fin. i n p rax . t i t , deexecnt. $.7 c<*p.i 80 . Surd. c o n f í l . ^ i . numero 34.Fenzon. ¿/¿7. eap. 194. numero 15 . z8 . vb i bené ad rem loqu i tu r , & concordat Poí lhius de fubhaf i .d tÜ, i n f f e f t . + j . nume­ro 6 1 .

Qua r ta nul l i tas infurgí t ex ípfa ad iud icat ione, quia iudex adiudicauit credí tor i ma iorem partera térra: > quám eííet c red i tum ipfius , feílicet tabulas v i g i n t i fex, v t habetur i n proceíTu , f o l . 75. & f o l . 9 9 . cér tum cft en im quod mandatum cxecut iuum» vel f en ten t i a , íiue adiudicat io i n t o t u m v i t i a t u r , íí et iam in parua quan -tace excedat d e b i t u m ; adeo v t nec fuft ineatur in rai-

ay no r i fumma , quia iud ic ium eft i n d i u i í l b i l e , & fenten­t ia eft indiuidua , ex g lo í fa . v l t ima in l . f n . v b i Bart. & ot iam Alex. numer.i 1 .ff. de iu r i fd . omn. «W.Iaf. in / . 1. §. flipulanti, colum. quarta y de verb. obligat. Puteus decif. ' j 2 .$ .n . i .& 5.l ibro r .Ro t ,dec i f . diuerf.2z 1.part . fecun da. M a n g i l , ^ í « i í ? . ejmf i . 146. m m . 5. Surd. Áecif. 4 5 . numero fecundo & feejuentibtu , v b i quod h©c procedi t ct iam in datione in í o l u t u m , f a d a á parte , uedura i n faóta á i u d i c e : bené Fenzon. ad Statut. F r k l ib . x.d i í 'L cap. 194. mm. iQ.x1.14. . v b i quod adiudicat io f ada pro raaiori f u m m a , quám fít debitura , in rotura c o r r u i t : í ic etiam docuit R o t . a p u d Z i c c h . d e obligat.Camer.de-cif. 4o.«««í.f. v b i adiudicatio rei valoris í cu to rum 55y . p ro piseteníb crédito fcu to ium 650 . i n t o t u m nul la i u -d icatur .

Q u i n t a nul l i tas deducítut ex minor í astate deb i tor is , quando con t rax i t deb i tum : certuro eft enim quod m i -n o r fine coníénfu curatoris con t rahe re , & fe ob l igare

i g non p o t e f t , & f i u e fo lemni tat ibus ftatuti, ideo v t ex ra­l i con t radu nu l la producatur a ¿l ío, ve l o b l i g a d o , fine c iu i l is , f inc natura l is , / . 1 .jf.de m i m r . l . 1 .$.mpuberes,vhi Salic. & A n g e l . & Caf t r . numero fexto , & l . fecunda , er J 'ff.commod.8c fu i t re fo lu tum per R o t . i » Rom.dtpofit. 13. J a n u . i ó i $.coram. Caccim, & i n Romananuüitatü oblig. iG Ianu. 1626. corarñ D u r a n o , cont raduro cx defe¿lu ío lemni ta tum n u l l u m , nu l lam c iu i lem , v e l na tura lcm prodúceteadionera , vt bené t rad i t Fenzon. adf tatut . V rb . l ib . i . p e f i cap. 1 5 1 . in voto Capitanei , m m e -fo 37. v b i quod propterea mandatum contra m i n o -r e m » vigore cont radus n u l l i rc laxatura , fu i t rcuo-catum.

E t i n t e r m i n í s fo^ ie ta t i s , qualis cft con t radns d i d ¡ Ü .Ludou ic i debicoris,qiiO(i rninor non poí l l t í ccb l i ga ie . & contrahere fine curatoris author i tatc , & í iacutoruín folemnitate,, t i ad i de run t ^o f t S imonce l l . de decretü ¡tb. 19 fecundo, t i t . 6. infpeB.4. numero 39. Meno.ch. /»¿.3. p r d f 56 . ««»».9. Fcíix tw tracl.de fociet.c.$. num.4.0 & c.) .n,im TíC>m\inx..eod.PraÜ.c.-L. num,\ 3. i j . 27. & propteica fiv nul lusef t co iuradns per prsdióVum debi torem in i tus , nu l la cft ct iam ob l igado Cameral is i l l i adiedla, & tan } o quam accefforia , refolui tur cum co : ex T i i aq. de tur. conflít.poJf.p.$.lim.y .num. i 3 .vbi muiros congetic. Surd. conf^G^. n u m . ó . h w í a i . c o n f . ^ i . n u r n . ^ . l i h . ^ . Mona ld . c o n f . i o $ . n . i i . i i . i 5 Z a c c W c oblig. Camtr .q .^ .mmt. io . i i . i i . '

Nec obftat , quod d jdns D . Ludouicns cont raxe-t i t cum aiuhor i ta te cuiufdam Cor rad in i alTerti cius cu ­ratoris , quia apparet i l l tm i non fuilTc i l l i decre tumín j x curatorem ad contvahendam fociecatem , fed tan tum ad vcndendum quemdam annuum cenfurri ideó non poterat authot izare , vt focietatera i n i r e t , qu iahabe-bat a iudice l i ra i tatam poteítarem , & l imi tara caufa l i - . mi ta turo producit e í fedum : ad textura»»'/, inagrüy j f . de acquir.rer. domin. leg. Cumferuo, inpr inc .vh i Bald. dg contrah empt.L cancellauerat, de , tjua in tef iam. del. Se propterea . creditor debebat probate pecunias fu i l lc verfas i n v i i i i t a í cm ratnoris , q u i o b de fedum f o í e m h i -tatura non tcnetur , n i f i in quantum fadus eft locup lc -t i o r . Fenzon. adf ta t .p^h.d.c 1 $ 1 .in vo io j t . 27 .& tradunt vb ique D D .

N o n o b f t a t , quod d idus Ludouicns maior recepe-r i t p redum terrae pro i l l o p l u r i , in quo excedebae ere- 5 % d i tum D . P r i m i c c r i j ; ex feientia enim , & tac i turn i ta te , & pret i j receptione videtur ratiíicaíre gefta i n m i -nor i árcate, & ada inual ida , & fíe adiudicat ioncm et iam p r x d i d a m , per tcx tnm in l. Pau lm rem rae. hab. M u t a deci f $ 5. n u m . i y . Gratian.¿//tf. 35)9. n i i m . i y . ctím.fetjq.

N a ra refpondetur cx hoc for te p robad p o í l c , q u o d ra tam habuer i t vend i t ionem pro i l la parte excedente debi tura 3 pro qua recepit pret ium , vc l ad (uu imum pro por t ionc ipfius , quam habebat i n térra vendi ta; n o n autem pro por t ion ibus f r a t rum , quas véndete n o n p o t e r a t , fuff icit enim fí rat i f icarlo tacita ex f a ­d o rcfultans fuft ineatur i n al iqua parre , máxime i n pra-iudicium racif icant is; n o n enim facile credendum eft , reum voluiíí'e fíbiprjeiudicare , & pncdpuc t o ta l í -ic;r •, í lqu idem ex f a d o non refultat prsefumptio raciñ-cationis adus prarcedentis, n i f i agens i l l ud faciat, quod faceré non po te f t , n i f i neceíTadó i l l ud ratum habeat, 31 quod eius nomine f a d u m eft : Bart. in l . procurator , nu­mero i . j f . rem. rat . hab. Caf t r . & D D . in diB.leg.PautMt eod. Arer. conf i . 128. numero fexto , R u i n , confil. 9 ) . « » -mero IO,/Í¿.I Grat ian. d i f c . f o r . ^ c j . numere 19 . Maícard . deprobat.concl.1161. ».f i . E t rat io eft > quia tacita v o ­l u n t a s , q u x co l l ig i tu r ex a l i q u o á d u j earenus extendí- 34 t u r , qnacenus in fer tur ex nefl i tate , ex Bart . in / . ^ . §. hoc interdiBo , j f de i t i n . aB .p r i ua t . Surd. confijo 194. numero 4 7 . 4 8 . Itbr. fecundo , & con f i l io 318- numero ¿4. l i b . $ . & decif.111. ««w.4 . Gra t ian . d tB . di fe,±9 9. nume­ro 30. .«

Sed i n cafu np í l r o nu l l a neceffiras nos cogi t ad d icendum quod d idus D . Ludouicus rat i f icauent vend i t ionem tet ras, et iam pro pon ione f ruduum» cura non fit parum , í ¡ vo lu i t cara tatam habere p ro por t ione íüa , quamvis eífet inual ida , & propte­rea non l icet extendere hanc praefumptam rat i f icat io-ñ e m a d port iones al iorura f ra t rum , quia fi fadura po­teft p r x f u m i o b a l i amcau fam f a d u m , tune ra t iha- 35 b i t i o n o n induc icu r , fed fit in terpretado , ff^rf^ l e n t i vices i l l ios ; í taper textura i n l . 7-'jf' V.0 , Bart.iw l . i . § .ge r i t , n . i i . ve r f . i n contrarium. Se verj. fntet-Ugo, ff. de acquir. h*r. p u k h r c fíe Mafcard . de

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Líber 111. Cap. C C X X X I I I . 63 d. c w / . 1161. «.y 1 . 5 1 ^ 5 . v b i docet et iam qnaralibcc caufam, &: occaf ionem fufficere ad excludcndam ra t iha-b i t i onem. H o c autem m u l t o ipagis d icendum cfl: ín cafu no í l ro ,

fc i l i cccnon clfe p i ^ r u m e n d u m , quod volaer i t ratif icare d i d a m vendic ionem, n i l i pro Hia poctionc , quam ali ter in terpretando diólus D . Ludonicus cfficerctar de l i n -qucns,quia ceníerctur vcndidi íre tem al ienam > fcilicec port iones ad alios fratrcs fpeftantcs } 5c proptcreá ne

36 deliquiíre videatur, d icendum eí l per hu iu í lnod i f a d u m non ratificaíTe vendit ionem» niíí pro parce fuá : í ic per iegem mérito ff. pro foc.§c c. vl t .de ¿«mar, i n 6.6c c. cnm quis, de fent.excomtmnicat. in 6. Barc. in d. l . ger i t }n. io.de acq.har. puichré C a p r a c o w / . j j . «.34(,Marcard,^. concl. i l ó i . n . y .

E t hoc certius cft , quía vcndi t io pr íédida fu i t f ada a Prsetore p ro f ra t i i bus , vocando eos debitores , quod valdé i n iquum fu i t , quia folus d i dus D . L u d o u i -cus erac d e b i t o r , fcd ad fincm nof t rum j cum iudcx í ic vendendo videatur venderé nomine pa i t ium , aded v t f a d u m i l l ius cenfcatur f a d u m debi torura , Í ¿ . / . y ? ^ t a u f a m , C. de emU. v t v i d í m u s , f cqu i t u r , quod iudex vendider i t , nomine v tdufquc : ergo D . Ludouicus ceníétur per rccept ionem d i d i pret i j ratificaíTe fo l í im vendi t ionem pro parte , & porcione fuá , eius nomine vendi ta , fiquidcm talis rat i f icat io cxtendi tur f o l üm a d c a , quae nomine nof t ro f a d a funt , nec en im rata

57 haber i po íTunt , quas alieno nomine gef tafunt : í ic p ro-bat t e x m s i n d . l . Pau lm , §. denique, v b i cxprefse hoc dicic. Ca í l r . numero z . v e r f fed omniapom, 8c in L fi f up iH i j §. fed fi ego, j f . de neg. gef i . puichré R u i n , con-fil.<) i . nwm, i o. l ib . i . T u f c h . l i t t t ra. R ¿onclttf. i S.num. i y. Fd i x .de foc ie t . c . i j , n . j% . Trombett.eííaí. t raCl .c . io .nAj* ad fin,

E t quamvis hoc (ufficiat ad fuftenrandam fcntcn-t i a m laram , tamen fuf t iner i et iam potef t » quod d idus D . Ludouicus per a d u m hu iu rmod i reccptionis d i d i p re t i j nu l lo modo ratif icauerit prasdidam vend i t ionem, ñeque et iam re fpedu fuje p o r t i o n i s , ftantibus to t nuK l i ta t ibus > t u m pr inc ipal is c o n t r a d u S , t u m ipííus adiu-d ica t ion is ; nam hu iu fmod i tac i ta rat i f icat io refultans ex f a d o , & a d u pof ic iuo.non attenditur j nec pro ta t í -t ione habctut j n i í i aduetíarius probct fie agentem h a -bu i í lc nod t iam plenam > & expl ic i tam adus , decuius rat i f icat ione a g i t u r , non autem per relat ioncra : & v l -teriüs habuiííct feientiam o m n i u m n u l l i t a t u m , & defe-d u u m i l l i u s a d u s , adeó v t non íufficiat feientia in ge­nere , fed requiratur in fpecie , i t a v t fínt ípecificata

| S omn ia ge f ta inab fen t i a ra tum habentis , í ic p robatu t pe rg l o í í am in c. concertationi, in verb. f c i i t e r i t , de ap-^ pellat. in 6. Bald. in l . obferuare, §, prof ic i fe i , (¡utiflione 4» deojf. Proconf.dc in l .materg.dere i w ^ í V i p u l c h r é Ru in* d i£ i . confil. 9 1 . num. l o . l i b . ú vb i quod debent fpec i -í i c a r i o m n i a g e f t a i n abfentia ra tam habentis. Bertach» i n / ko repertorio , in Verb. ratificatio , numero 9ó i v b i do-^

35) cet rat i f icat ionem fcr ip turáí jve l in í i rument i jnec e l e d i , nec praErentis tiam cum iuramento non valere , & hoc fe in f a d o confului i íe a í í í rmat , 6í eum fequi tur Maf -card. deprobat. d i f t . conciaf 1161. m m . } . & num. 7. v b i et iam mul tos al legat, & probar , quod fe fundans in ra­t i f icat ione , debet probare rat i f icantem habuiííe n o t i -

4,0 t i am dc i is , quae i n re ratif icata c o n t i n e n t u r , 5¿ pof t Oí¿tc\\.dec'if.\-jG.num.!). 4 . hoc idem fent i t Grat ian. ¿. d i f e r í ) , m m . 3 z. pu ichré videndus N a t t . inconf. 1 Ó2é ««»».51.3 2. 53. l ib . 1 • v b i quod ad rem n o n fuíf ic i t ha -berenot ic iam vendi t ion is i n genere , n i í i e t iam tcnoC

41 vendit ionis inno tuc r i t i n cund is eius part ibus > cum fuis qua l i t a t i bus , & n i f i perlegatur Í non dic i tur i n d u -dae ius feientia. G a b r i e l . c o » / i G . m m . 60. l ib. 1 . Soc. I nn . confil. 5 9 . c o l . i . verf.nechis ohftat. l ib . pr imo , p u i ­chré et iam O d a u i a n . S imonce l l . i» /m¿í . í / í decret. t i t . } . i n f peB . t . c a f i . m m . 3 7 . 5 8 . 5 9 . v b i hoc idem perbcl lc

I ' B . d m l i n i j cmtr . f« r * T o m . 1 1 1 .

p r o b a t , nonfuf f icere feientiam in í l rument i i n eenere, n i f i tenor vendmoms innotuer i t cum fuis qua l i ta ­t ibus , & cum fuis defed ibus ; fie etiam docui t benc 4 * O d d . de reft i tut. \ n m e g r . p . i . quafiione 15. articulo 8. numero 80 . S 1. v b i quod nu l la rat i f icat io , fiac expref-fa , íiue tacita ob f \ d u m at tendi tur , n i f i minor fadus raaior, habeat not i t iam fui inris in f p e d e ^ i o n i n gene­re , & non ígnoret fibi competeré benef ic ium re f t i tu - 4? t i o n i s ; bené etiam Zacch . de oblig-Cam. q m f i . 5. «. i s . 19.2.0.11.11.2.?. vb i , q u o d a d hoc , v t i nduca tu r ra t i f i ­c a t i o , requir i tur feientia cert i tudinaria non f o l u m f a -d ¡ , fed etiam qual i tarum , & R o t . apud eundem Zacch . d. trat t .deci f . 124. n. 7 . v b i quod feientia debet cílé p le ­n a ^ certa rei , & qual i ta tum , 5¿fubí lant iarum ipí ins re i , 8¿ R o t . apud Domin i c . Pie. in t r a í l A t r r in . deeif. 3. num 1. v b i quod requi r i tur feientia explíci ta contento- ^ r u m in in f t rumento a d h o c , vt inducatur ra t i f i ca t io } pu lch te Surd. c o n f . ^ . n - i 2.5 3.vbi v idetur to l leíe Om- ' 9 ncm maculam*

Et hoc adeo verum eíl , v t ÍÍ minor fadus maio t a l iqu id d i c a t , ve l faciat rat i f icando a d u m n u l l u m i n m ino r i á l tate, fí fo lum í i t dubius de iure fuo ; & d u -b i t e r , an potucr i t a d u m i n f i i n g e r e , adhuc t ion d ica- ^ tur i l lura rat i f icare, quia dubitans habetur p ío i gno ran ­te , & renunciat io iut is competentis non extendi tur ad ignorara ; fie per tex tum in l. mater decedem , j f . de imf f . te f iam.Búd. in d . I. obferuare , §. proficifei , Pa-ñ f . confil. 4 1 . numero 67. vo l . 1. puichré N a t t . d. confil. í6z.numero j i . l í b . i . S imoncc l l . ¿¿Í decret. diSl. í i í . 9. in/pefó.í.eaf.x. numero ^Z. O d d . de refi i t .par. 1 .qutefi.t j . an .S . m m . & i . Má fca rd . de probat. d . concl. 1161. nume-ro 4.5.6.

N e c pnedid is obftat Grat ian. difc.for. l ib . 3. t . 4 9 9 , nmn. 1 9 . 3 1 . q u k i n cafu ipíius concurrebat v l t ra a d u m poí í r iuum et iam plena feientia tot ius i n f t r u m e n t i , eui pr^fens fuerat Ule , qu i feci t a d u m pof i t iuum , & v i te - 4 ^ rius t radaba tu r de a d u neecílario , ad quod l e x e u m ob l igabat , v t videre eí l apud eundem Gra t ian . d. e.499. f junj.6.& ».10.15.31.3 5. non fie eft in caíli no í l r o , v b i d idus D. Ludouicus n o n f u i t prasfens ftipulationi i n ­ftrumenti ad iudicat ion is ,nec potetat ad i l l am a í l r í n -g i , f iante nul i i tate cont radus , de qua v i d i m u s ; ideo per a d u m receptiortis d i d a r u m pecuniarum non cen-fetur ratificaíTe d i d a m adiudicat ionem , ñeque prjefu-mendum e f t , quod vo luer i t fanare to t nul l i tates , fed pot ius credere debemas , cüm acceptaíTe d idas pecu­nias , quia credideri t omnia r i t e , & redé fuiíTe fada,8¿ nu l l um fibi rcmanere remedium ; l i cé t en im habuer i t no t i t i am vendi t ionis, non habu i t taraen no t i t i am defe-d u u n l , & n u l l i t a t u m , ñeque iuris fibi compe ten t i s , tam re fpedu reí l i tu t ion is i n in regrum in t ra quadr ien-n ium po í l m ino rem ¡tótatem fibi conceflfe, quám refpe­d u nui l i ta t is 5 opor te t en im v t habeatur tacitus c o n -fenfi is,quod minor f a d u s maior habueri t not i t iam defe^ d u u m , & nu l l i t a tum cónt radus &: vendi t ion is ,qu« n o -t i r ia chin appareat , prx;fumitur ignorant ia : í ic per / . v e r i m , j f . de probat.c.pntfnmiturt de reg. iur. in 6. docuic p u i c h r é C o r n . w » / ! i o i . » . 8 . «« /« . / «¿ . j . vb i t r adk opo r -tere minorem habuií íe no t i t i am defedus vendit ionis 4 ? ad hoc , v t inducatur tacitus confenfus rat i f icat ionis,6c fi non apparet de fcientia,ptasfumitur ignorant iaJ& eum bene fequitur S imoncel l . dedecm.d. tit.<). in fpe t t . i , caf. i ,««w.59.Soc.íun.co»/59.»Hi».5íé. / í Í ' . i .vbiquodnecef-fe e í l , minorem intellexilTe qu id fecer i t , & cognouií f^ fuum praj iudicium. Oád.de re j i i t . in im ig r , pa r t . i , qut f t . 2y. ««r». 8 0 . 8 1 . vb i quod nec per cont rar ium a d u m f a d u m ,nec propter fpecificam approbat ionem m ino r cenfetur ratificaíTe gefta per cum , n i f i data fciffntia la i f ion is , & quod fibi competebat beneficium r e f t i -t u t i o n i s , 3c quod feientiam habueri t fui ¡ur¡s in fpe­cie, n o n in genere. Swxá.d.conf . numero } i M b . 1 .vb¡ 4§ r e q u i r i t , quod rainor fciueri t alicnarionero cum fiiis

F I qua l i t

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

64 Controüeríl forenfium iudiciorum qualitatibns, & dcfcdibus, alioquin non videatnr eam ratam habcre : fie eriarn Gabriel. conf i l . i$ . n .6o. l ib . \ . Rot. diuerfJecif . 3 80 . m m . i $ . vbi docec , quod ad in-ducendam ratificacionem minoris poft minorem arta-

4? tem, requirituí ícienda nullitatis, & defedus inftru-r mentorum, tam de iurc, q u h n de fado refulcans, fine

qua non poteíl induci ratificatio : fie ctiam'ad rem Rot. apud Pofth. de fuhhítft. dec i f i o | . »«»9. 4 . v b i alios eciam allegar. Cüm igicur non conftet di¿bm D. Lu-douicum habuiííe feicntiam rot defeduum , nec co-gnouiíre,quod poteiac refeindere contraétum ,& ipfam a'diudicationem , & quod fibi competebat beneficium reftitutionis in integi-dm}non poteíl d ic i per huiulmo-di aékum ratificaífe praecedentia nulliter fada 5 &c qui dicit feientiam habuiflejdebet probare , quia ignoran-t ia praefumitur. Corn. d. conf .101. ».8 in/«.Simonccll.

5 ° d. cíif.2:f}.$9.MaCcaí:á.d.concl.i2.6i.n.5. Accedat I x ñ o magna, qua: interuenit in xftimatio-

ne dida: terrae, Sí ¡n dida adiudicatione ; probatura eíl cnim in foro Ecclcfís terrani prsedidam fuiíTe pretij longe maioris, qn m fuerit vendita á Prastore , ideo oportebat, quod didus D. Ludouicus haberet notitiam huius laefionis, antequam cenferctur ratificaíTe didam

J I vendidonera , & ftante Ixfione excluditur praefui-nptio ratificationis: fíe ex Surd. d. confil. 4 9 . numero 58. 39 .40 . Odd. d e r t j l i t . in integr.d.( ¡ ,zyn,Zo. SimoncelL Á.loco.

Nec obftat, quod in hac materia fadum iudicis di-caturfadum partis ,6^ ideó videatur non pofle allega-

S1 ri ignorantiam. Nam refpondetnr illud procederé quo-ad perfedionem adus j non quoad feicntiam ; non cnim per hoc pars videtur fcire}quod quid fecit iudex, quia h x c feientia cft perfonalis , & non egredkur pet-f onam iudicis , 5¿ fie minor adhuc poteft prjEtcnde-re ignorantiam: i ta in terminis Surd. conf. 34. 56. Ub. 1 . Sí ideó non fufficit , quod D. Primicerius dixe-r i t d i d o D. Ludouico in folutione didi pretij ven-ditionem fuilfe celebratam tali die &; tempere , quia fibi non fuit denuntiatum , quod tot laboratet defe-dibus; pulchre Surd. d. conf. 49 . m m . 4 6 . v e r f feiemia v e r o j i b . i .

Modo tranfeamus ad D. Fabium altcrum ex didis fratribus, & videamus a an redé, & rite eius portio di-d« terrs fuerit adiudicata d i d o D. Primicerio, & an decuidione ceneacur , iuxta términos d -L f í nmobcan . fam,C.de euitt ioñ. Sc&nc tes videtur indubitabiÜSjquod in nihilo teneatur ; etenim fi D. Ludouieus,qu¡ eíl dc-bitor in chirographo nominatus, ob tot nullitates re-manet defenfus, multó magis idem dicendum eíl de di­do D. Fabio, de quo non loquitnr chirographum, nec apparet fuiíTe debitorem. ^ u t h . multo magis , C. de f a -cr0f.Eccl.8c ideo cum non appareat de eius debito, a i ie -natio dicitur fada fine caufa, 5c non valec. Surd. conjtl.

J3 4 9 . n . i i . i n f i n . l i b . \ , Immó multó piares nullitates fuerunt admiífa: con­

tra didum D. Fabium , quám contra D. Ludouicum ; fiquidem vltra praedidanon crat licitum procederé via executiua contra didum D. Fabium, quia non erat no­minatus in chirographo, & propterea obligado in for­ma Camera; eura non ligabat, cum folum vim fuam obeineat contra nominatum in inílrumento, vel eius hasredes ,ex Bald.í» l . f i p ro Í Í , C . de dot. promijf. Alex. »«/. i .§. fih&res > n . i . vbilaf.w. 1 . Rip. &: D D . f f . ad Trebell. ad rem Ruin, conf . ioy. n . t i . v o l . \ , Afin. i n p r a x . deexecttt.§. i.c. 44 . numero 3. late Carol. de GraíT. t f i t r a f t . de except. in pralud. numero n p z i ó . U y . 118 . vbiahos congetit, & reddit radones. Zacch. de oblig. Cam.adGdef.e¡u£fl.5,num. 14.3 7 . & Rot. apud eum de­c i f 4 7 ^ .

54 Et ideó non folum crat vitandiis3antequam commit-teretur executio chirographi, federar condemnandus feruaco iuris ordine, fi quid deiure contra eum pi jeten-

debatur antequam eiusbona creditori adiudicarentur, ad textum in l . i . C . de execut. rei ind. quae fola fuíficit ad vidoriam , cum habeamus in eam iudicem nimis properarc , qui pignora capi facit, & diftrahi, & ante- J J quam caufá cognitafuent, datur direda adió, & fequi-tur conderanatio ; ad rem facit Surd. Ú!. c c w / ^ . » . 15.

Et dato etiam ,quod fuiflet citatus , tamen quia ius ipfius non fuit dedudura in indicio , nec agitatum, quando ipfe tenerctur,vcl qualiter eius bona efíent obli-gata , non potuit contra eum, vel eius bona ficnaliqua executio. Alex. in leg f tpe , numero G.ff, d e n i u d i c . G o -zzá.conf.i 03.W.1 i.Rot. apud Zacch. de oblig Cam,decif. 47.»-2.

Non obftat autem D. Fabium confenfifie di da; adiu-dicationi, quia nomine proprio , & fiatrum cum pro-miílione de rato bina comparitione elegerit peritum, 6c£BÍlimationera terrarnm referri aííenferit, 6c ideó di­cendum videtur ipfum affccilíe fubíecutam adiudica-tionem, cum ad alium fincm p raed ida fuiíTe gefta non 57 prjefumanrur ; etenim fi voluit anteccdens,voluit etiam omne neceífarium conféquenSji.z.vbi D D f f . de iu r i fd . 0mn.iudic.C1cm etiam dici folet per renuntiationcm vnius cenferi etiam alteri renuntiatum , fi illud fit alteri an- 58 nexum. Gratian. d i f c . f o r . ^ i . n . i o .

Nara primó poííct refponderi huiufi-nodi adura, quatenus extet, non fuiíTe acceptatum á D. Primice­rio , & propterea non poílc fundare fe in eo , quia non fuit ex illo iusaequifitum ante acceptationem 5 ad tex­tum in l . f iabfcnt ' t i j f . de donat. l.fí ego-, de neg.geft. Dod. i n l . / i m i h i , & T i t i o , de v t rb . ohl. Dcc. i n l . contrat im* num. 1 o. de reg. iur. Beto, conf 164. num. v . i . Ub. 1. Rim. hm.conf.2.o%'»Hm.$z,l ib.í.Hoiiá£á.corif. i 5 .n.zs .17 I t b . i .

Secundó refponderur hoc efle quid fadi, & ideó ^ non eíTe príefumendum , niíi probetur , ad textum i n l.inbello) ^ . f a ^m , f f .de cap t i u .&po f l im . reue r f c.cnm loannes^.vermnide fidÁnjlrmn. & propterea fi D.Primi­cerius fe fundabat in huiufmodi adis , debebat ad luí defenfionem producere in foro Ecclefiaftico , vt fecit multa alia, quia vnufquifque debet probare fundara en-tum fux intentionis 3 l . i . j f .deprobat . & is tenetur pro­bare in fecunda inftanna,qu¡ tencbatur in prima. Barr. i n l . x . ibi: qmdam eft pr tbat io , ff.fi t m . vel curat. quod cum D. Primicerius non fecerit, indicium eíl eius vo-luntatis , quod noluit vti huiufmodi adis. Tertió refpondetnr ada praedida fuiíTe nulla,quia fue­

runt fada á D. Fabio tune minore 2.5. annis,6c certum , eíl minorem non poíTe ftare in indicio fine curarorc, lS alias aóta funt inualida, ad textura i n l . de tó, vbi DD. Cod, deadmin. tut. leg.f in, Cod. de áuth.praf i .gl . in leg. i l -lud ,§ . f in . j f .de rnimr.OáÁ.de r e j l i t j n in tegr .q tu j l . ^ iMr t . y n . 1 4 .

Quartó refpondetur, didam eledionem periti, &: a:ftimationis relationem non fuiíTe per eum fadam in ordine ad adiudicationem praedidam » quia ad ip­fum non fpedabat íbluere a:s alienum fratris > ed po-tius vt pottio fuá diftingucretur ab aliis portionibus > & cognofecretur , quantum eflet adiudicandum cre­ditori in portione D . Ludouici, non enim eíl facien-da interprctatio damnofa ipfi D. Fabio , cum non dixerit exprefse fe talia faceré vt térra praedida daretuc in folutum dido Di Primicerio totaliter j & propte­rea ftante dubio raentis ipfius , debet .fieri intet- pretatio , vt adus praefumatur fadus, provt fibi er^ vtilius, non in fui praíiudicium, per textum in leí-de fo lu t . l . f i quis intemione, de ind. Bart. in Lge r i t , ve r j ^ c a t e r t i u m , f f . d e a c q u i r . h ( e r . A l e x . c o n J í l - S S - ' '^* Otau.cenf. io6.mm.c). Sunáxon f i y . « . i S . / í ^ 1 , ^ re t ra t l . confa»g.§.}o.gL. n. 34. Menoch. l ib . } .p r * j ' i$ . m m . ú .

Et fané cum aliquid fit, debet cenferi ab agente f a ­d u m

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Liber I i í. C a p . C C X X X I I Í . 65 dmn cnmfui minoti damno,vtex Bim-. cenf. 6 $. á 'mt

1 ¿4 C w U ' cw/ t l * 109 . tif im. 11. ne ílunniadare videatur, 'quod non pracfumitur. Menoch. depr&fAib. i . qtt&fl. i 8. !íHrn.\ & proptereacum rationi conícntancmn fie, ve quis velic prius confulere rebus fuisjquam alicnis,vtpec texcum in l , cum e x p l u n b . vbi Ban. num. i . verf. 4 . d i -c i tar , ff". de fo lu t ion .á 'w i Menoch.// .j.pr*/]! ^ 6 . fequitar neceífaiió , condudendum elle diftum D. Fa-bium per huiufitiodi afta voluiííe confalerc fibi, non fratri, & minus credicori; & cum non fe explicaueric per verba expreíía fe id fecilTe, ve polFcc deneairi ad to-talem diftae eertse adiudicationera in fui damnum , non efl; dicendum id voluifíe , qüia ex adibus volun-carüs ( non enim ab aliqno cogebarur faceré talia ) tantúm prafumitur , quantum neccültas vrgee , Qc non viera,ad textum i n l . v l t . Cod. ne vxor pro mur i t ,

- »« /. Luc i tu , §. teflator , de leg. 1 . Bart.jV; /. T i t i u m , aut M a u i u m » §.al tere, j f . Je t d m i n , tut, Menoch. depraf . l i b . i . q . i o . n u m . i . x . $ , & p e r t@tam fed Kíc nulla necef-íítas nos cogit ad dicendum , quod D. Fabius volüent confeneire, veporrio fuá rerra: D. Primicerio adiudi-carctur , cui nihil debebat: ergo concludendum eft, , qaod potiíis rebus fuis volucrit confulere , & pottio-ñera fuam a portione fratris feparare; non enim irl damnum fuum confenílíTc cenfendum , ne indocacur animus donandi, dum confentiendo rei fu as adiudicano-ní pro debico alieno, donaífe videretnr , quod non eft dicendum,quia donatio non pixíumicur. Menoch. de p r t f . l i b . i .praf . j 1, n . i .

Cum crgo ageretur de prsiudicio i pilas D.Fabij,non prxfumicar cius coníenfus , ad textum i n l . qui vas, §.

éy vetare, Jf. de f n r t . L f i l i t i i f a m ^ . i m i t m , ff. deprocur. gl. ta cap.nomine , deprmf. ínnoc. in cap. Cen t j i , numero y.

, de eleft. Mantic tf tac. & amb. coment. l ib . 8. Í ÍV.I6.««-mero u . S c C i dubium elíee, qualiter illc aíius eleótio-nis periti intclligeretur, Se ad quem finem , ab ipfo qui fecic poteft declaran; gl.í« §. al ia, I n f i , de aÜion. Barc.

- in l .p ro harede, inpr in t .«. j . &«'» l .ger i t , num. f .x j . f f .de acqmr.h&r.lA&wúc. d . t r a ñ . l ib . i 1 . t i t . 5.«, z 2. quod ad fui fauorera declara (Te fatis vifus eft , dumin iudicío etiam criminali vindicauit fuam portionem á didto D. Primicerio,

Quintó refpondetdr nos non verfari in connexis.ng* que in confequenti neccíTano, quoniam poteft ftare pe­riti eleftio abfqne eo , quod dcucniatnr ad adiudi-caeionem ; licéc enim vnnm íbleac praecedere alce-rum , funt tanjen res diftindae , Se fepárati adeó , ve poíítovno non ponatur neceflarió alterum ; etcnim ca dicuntnr proprié annexa , quae funt indiuidua , & ncqueLint feparari, /. emn a t t u m , vbi DDé dtneg. g e ^

69 e. t ran j la t i» , vbi Imol. num. 5. de confiit. & íaciús ego d i x i contr.forenf. 17. 87. 8 8 . vbi etiam probaui» connexum illud propric dici , quod alreri adhaeret, ve ex eo illud fequatur nccclíluic!» , ííue in antecedens, fiuein confequens , &vt connexitas non detur , vbi vnum poteft ftare fine altero.íaf.í« leg. fed & f tp lmes ,

70 § .1 . in 1 . not.de vu lg . pulchié Ciauet. confil. 2 3 1 . n u ­mero 1. 2. Menoch, de recuper. pojfejf. remed. t . nu ­mero 377, 378, hicaucem negari non poteft , quando peritorum eleólio 3 & adiudicatio fie diuidua , cum

• vnum poílíc ftare fine altero > & multocies eliguntnr periti, Se tamen non deuenitur ad adiudicationera , im-mó cüm híec non eftet in rerum natura , quando faóta eft peritorum ele¿tio, non poteft dici, quod fit ilii an­nexa , quia non cntis nullíe funt qualitaces , /. eim q u i ,

71 in p r inc . j f . J i ce r t . pet.LudoiúC. dsc i f $19 . num. y. cum vulgaribus : ergo non valet argumeneum a confequen­ti., 8c k connexis dcdu¿tum > fed dicendum eft , quod confenfus circa vnum aítum adhibicus , non nocec

7 * adalium , leg. 1. §. lu l ianus , j f . de i t i n . aíluque p r iua t . L ittbtrnm , Cod, ad Velleian. leg. J t cum m e m , i n pr inc. ff.ftferu.vend in Clem. f t pe , verfie. pa t r i bu i , 4 í Verk

I.B.Ciarl¡nij con t rou . for. 7om. I I I .

Barc. i n L j i f u n d u m . de leg.x.Dec.ew/t ! . 379.« . 6. Ceph. co»//.i48-««w.24> Menoch. « « / . 7 ; . «74.591^^

Sext6 refpondetur per eledionem perirorum non pollc deduci, D. Fabium confcnfiilb , vt in caeteris non elTet (eruandus ordo inris, immó voluiffc credendum. eft, ve omnia validé , &c rite ficrent; fiquidem cüm de vno quícrimus .cíetera fupponuntnr habilia , L f i q u a * 75 ramm , de tej iam. Pereg. de fidelcom. a r t . i . m m . 5 . Surd. c m f . 4 9 $ . num. 10. Laderch, cortf. - j y . f u b numero f e . cundo , & in terrainis fie Rotaapud Pofth. de [ubhaftat, decif.i 5. ««»«.3.4. vbi quod confenfus in genere fub-haftationis prxftitus, intclligitnr, fi rite , Se redé fiar. Sed híc multa fafta: fuñe nullitates, quia primó xfti-matores non iurarunt, fe redé xftiituííc , quod tamen erar ncceíTarium {alecmdecredulieate , ficut etiam iu- 7 4 rare tcnentur, fe legaliter, & bona fide depofitnros» ad textum in l . hac e d i f l a l i , §. hü iüud, vbi Bald. & Sa-íyc. C. de fecund.nupt. laf. in l . qu<edam , numero j S . Inf t . de <i¿?/o«. Arius Pincll. in L t . parf . 5. c. v l t . Hume' ro 3. C. de refeind. vetad, late Mafcatd. de probar. CáricL 1 i - j ^ . n u m e r o 4 9 . jo. Buifat.co»/?/.!6o.num j . l i b . t .

Secundó nullitcr fnit fada sftiraatio j quia licct di-catur fui (fe citatum D. Fabium ad prxfcntandum fuum peritum , tamen hoc non fufficie , quia erat citandus etiam ad inteteííendum xftimationi , & relationi j par­tís enim prxtentia requiritur, quando peritus vifitatlo-enm , vel menfurat, aut refert i fie ex B z n J n l.Thecporn-pHs, n.y.verf. quandoque , & numero 11 . verf .adidem,j f . 75 de do t .Pra leg .A í t t . fa §. quadam, col. f i na l , vbi laf. «*79. In/fit,dea5i-ion.Ca.gn.in leg.fecunda, n. Í 6 O . Qoá.d t re-fcind.vend.Snvd. confíl.3 j numero 34. . l i b . t e r t i o . Fen-zon. ad Stat.Frb.ckp.19^numero 25.zS.vbi viderepo-teris.

Tertió non fuíficiebat citare rcum ad faciendum In-, ftrumentum venditionis , fed etiam erat citandus ad vi-dendura fieri adiudicationem creditoti.Pofthius in¡rafft. de fubhíift. in fyef t . í^ .nHm. 189. 1 5 ) 0 . 1 9 1 . 1 9 2 . ^ ' ^ ^ . Fenzon. d i í l . c a p . i ^ ^ . num. 11. u . 25.26.27, Ror.apud Za.cch..di£l. dec i f . i f 4 . num. $. Se non eft feruata forma 7 a D iuo P i ó , deremdic. vepriüs capianeur pignora mo-biliaantcquam deueniatur ad ftabilia, & vlteritts fianc prius fubhaftationes , quám pignora diftrahantur , vel creditori adiudiecntur, vt fuprá oftenfum eft. Ergo non poteft dici, quod didus D. Fabius confenferit tot nul-litatibuspoftca fadis, cum de nullitate cuilibet diccrc liceat, ctiamfi fitille , qui adum in fui faüorem repor-tauit, ex 1.1. C de l iber.cauf j . fi t ib i , C. de eu i t í . t . i . C. fiaduerf. rem iudic. l . iftbemw, §.fane , C, de faerof. Eccl. x Vant. de nul l i ta t . t i tu l , qui pojf, dicer.de nuüit.num.z. vbi 77 alios allegaui. Non eft ergo trahendus ille tacitus con­fenfus ad adus nullos , & inualidos fubfequentestan-quam iniuítos , cüm nulla fie maior iniuftitia ,quam nullitas, fecundüm Innoc. i n cap, dileEio , de appellat,, 78 Vant. d. t r a t i . t i t . i . «,20.1 x. 15 . vbi quod ideó per iu-dicem eft reuocanda.

Septímó refpondetur híc non tradari de confenfu praeftito per D. Fabium , vt res propria alienarctur pro debitoftatrisjfed iudicintn fuitagitarum contra ambos fratres, iquafí íimul eíícnt debitores didi D.Primiccrij, quí fe fecir credirorem ambornm,ve videre eft in inftrn-menro adiudicationis Praetorianx ab eo produdse , Se procurauit ideó fibi dari in folutum bona eorura com-munia,vc in proceifu/o/.ioj.ioe.^' fiqqNndc eum eni-denter apparear ex ledura chirographi,& ex confeflio-nc ipííus D.Primicerij,folura D Ludouicnra fuifte debi-toremAcraanet clarum nulliter, iniuftéfuiíTe molefta-tura D.Fabium, & propterea eledionem peritorum , Sí qu«cnnqueada pereum , fi forte illum obliaafienc'ad qnidquam, quod ncgacur,obligationem fuiaífine cau* a rcípcdu ipfius dicendum eft , adeó vt quíecunque

F I obligatíoí

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

66 Controuerf forenfium iudiciorum obligado, ínie pioraifíio fine cauía non valeat)&: folu tum pro tcr eam tcpetipofílt: fie per 1. i. vbi Bart. &

7 9 DD.jf. decondttL fine cauf Marfil, in /. i. §. pu te rea , num. j y . á c qmf t . lacé Scraph.áí turar», f r iu i leg . 94. a m m . x . v f q . ad m m . i o . hXex.conf.-j l•num.\l>,vol.3). lacé Carol. Graíí'. exctpt.^Q. m m . i . i - h vbi aHos congerie. Ror. d m r f . d » c i f . i í } . m m . i j.^.z-vbiqnod eciam con­tra obligaiionem Cameralem poceíl opponi de defeca

80 caufe. Idem lacé tradit Zacch. de oblig. C*m. ^ / . 1 7 . m r n . 78 . 7 .§o. vbietiamdicit, quod dchcie»te cau-fa déficit coníenfus, cuius defeaus impedir execuno-nem obligacionis : cüm ergo non appareat D. Fa-biumfaiírc debitorem didi D. Pnmiccnj, fcquuur, quod alienatio fafta per iudicem de portione terrx ipííusfuerit inualida. Surd. d.confi l . ^ . m m e r o f i . i n fin.lib.i.

Nec obftat, quod in imlrumento adiudicationis No­tarios dicat praididos ambos fratres fuiíTe debicores prsdidi D. Pdmicerij de ícutis cenenm pro Capitali príedidichirographi , & quod de coramum confenfu fuerunt sftimaroreseleai, &diai fratres fuerunt citati ad prsfentádum eorum peritum, ; in eoenin contuma­cia fuit fadta relatio j S i fuerunt ctiam citati ad facien-dum inftrumentum venditionis. Namque apparct fatis roendacium ex ipfo chirographo in eodem indrumen-to regiílrato, inquofoius D. Ludouicus conftituicur debitor D. Primiccrij, cui ftandum eíl tanquam fun­damento ipfiusnegotij, quia relatora eíl in referente Cura ómnibus fuís qualitacibus , /. ajfe toto , vbi Bart. de

% t ti&r.inftit. Soc.Iun. cenf.í 0 2 . » . 25. l ib . 1 . Gabriel.conf. 175,«.8.7/^.1.Secura haseprobacio derumaturab codera

Si inftrumento.omnino eft adroitcenda. Bald.w /. expr<e~ d i ü , C. de tu iñ ion . Dec. c o n f í n . «.z.Alex. covf.i 1 9, num.x. va l . 1 .Surd. conf. 146. num. Í $ . l ib. 9. late Ca­rol, de GraíH exceft. 1 5. m m r o i . i . 5. vbi alios ai-

alegar. Etcüm inílaimentum prafdiílum in hac parre erro-

neura eííe apparear, fcquitur, quod etiam in aíiis par-tibus fidem non mereatur, nifi iuftiíicctur ex adis: nec mirum,quia cüm didi fratres non fuerint praefentes di-do inftrumento , fcqnitur quod illud probar folúm in-

g . tercos, qui rogaruncNotarium. Bald. m m b . n u m . 6. C. def ide inf i r .Kuin 'Conf 11 j . m m . $. vol .$. Nacr. conf, i 6 6 . m m . 6 . 8 c conf.5 $ i . n u m . i $ . Surd. conf. 60 . num.2.1. de ad rem facit Surd. d, conf í l .^y.mm. 19. 20. U b . i , vbi tradit non eíTe ílandum dido Notarij in inftrumento atreftantis fadaá eííe fubhaftationes. Vcrum íi demus vera etiam fuiíTe per eum narrara circa folemnitates prasdidas, adhuc reftant omnes nullitates fuperius ex­plícate, quia cicatwnes, qux in dido inñrumenro fadíe emintiantur, non feriunt cafus á nobis fupra expreííos, in quibusnecelíaria erat citatioj & fuit omiíía 5 nec fa-nant alios defedus, de quibus facis oftenfum eft ,opor-tebat cuim citare partem conuenram ad videndum fíe-ri adiudicacionem: lacé Poíth. in t raEht , de fuhhaft . in~ í f e f t , n. 1 S 9 . 2 0 1 . 203. vbi quod ifte defedus cita-lioniseft infan.ibilis.

His ftantibus fequitur, quod D. Fabius non tenea-tur de euidionedidae térra:, iuxta términos didae legis

84 fi ob eaufam, C. de euiclion. & /. eleganter , j f . depignor. quia iudex nec rice , nec redé contra eum procef-

íít. Rotapud Zacch. d . ^ « / ^ 5 4 . «««2.3.4.& quia uon fuit condemnarus , & folucio ei nihil profuitjquia ní>n erat debitor; haec enim requirunnif ad hoc, ve quis teneacur de euidionc bonornm a iudicein folu-tum datornm , vt habetur i n d j . f i ob c m f m . Ergo lid-tum faitea bona fíe perperara alienara vindicare » illa-que omn ino funt eidem refticuenda: Surd. canf. 4 9 , m m . 16 .

Quiddicemns de tertio fratre clerico , qui non eft nominarusin chirographo , nec iu proceíTu, & nihilo-minus cmsportio fuit cciam adiudicata creditori, non

obftante quod eíTer, & forte íít etiam nunc minor vi-gintiquinque annis ] Vtiquc bona ftabilia minoris etiam pro debito proprio ipfius vendi non polfunt , nifi cauía cognita/confentienre curatorc, de cura decreto Praet©-ris, & fadisfubhaílacionibus: laré K o í . c o n f y ^ . v o l . 1. 85 Surd. d. c o n f i l . ^ . num, 15. 19.10. l ib . r. Pofthius i n d . t raol . de fuhhaft. itifpech. ^ . n u m 1.2.5. & feqq. Se n. 3.6. vbi quod omnino requiritur fubhaftatio in executioni- ^ bus conceífis ,& tenutiscaptis cura mandato itidicum i n bonis minorum.quanto minüs igitur yendi poterunt pro debito alieno (]ne caufic cognitione >vcl al i q na ci-tatione, /. de vmquoqtte, f f . de re iudic, / , 4 . C.de d i ¡ h a l l . 87 p ign . Rot.apud Pofth.^ fubhaj}.decif.$c).n.}.4.\ 'hi quod neccllaria eft citatio nonfolüm i n adu deliberacionis, & adiudicacionis , fed etiam in íingulis adibus pi\TÍa-dicialibus j non ergo debuit akeri per alrcrum iniqua condicio inferri, /. depupilloy ^ . f i p l u r m m ¡jf.de nm.oper, m n t . L fin.jf. a d S y l l m .

Et propecrea ifte clericus non tcnetur de euidionc, tum quia non fuerat á Índice condemnarus, nec ei pro» derat íbhuio, quim non cíTet debitor ; tum quia iudex

, non habebae audoricatem ei prarcipíendi , cüm eflec ^ clericus: fie probar textos»» d . I. finan obcmfam, C. de eaitt , v h i h x c vídentur asftimari necellaria ad hoc vs quis tencatur de euidíone ob fadum iudicís rem debi-toris vendencis ; dubium enim non eft, quod ifte cleri­cus erat exemptus a iurifelidione iudicís laici, vna cmi» fuis bonis , vt i n c. f l a tu 'mtu 1 1 . qmf t . 1 . A u t h ftatni* mm> Cod.de facrof.Eccl.cum vulgaribus.

Sed cxaduerforelpondetur,quod l icét non tencatur ex fuá perfona, teneturtamen ex promiffion fiacris de rato fada duabus vicibus, ne fratri íit cauía damni, qui de fuo cenerctur ob promiílionem de rato , ex Couar. inc .e juamvüjn i . pa r t .$ .$ . tmm.G. i •de pañ . in 6.Cran. c o n f i - j t . n . i 2,.Bertaz.íkclaufclauf^. ¿/.¡o.liante clau-fula,<i/i'4Jf defiiOfScc. '

Sed replicatur quatenus ita promiferir de raro , v% ah' s de fuo tened volucrir, tune non cenferi promifif-fe fadum alie num, fed proprínm, & clfe obligacioncm 0 propriam,^ $ . f i ejuií al iam, Jnf i . de inú t i l , f l i p . l . J l ipu-latio ifla>de verb. oblig. PariH conf. 109. num. 9. l ib . 1.8c propterea cüm faris probatura fít, praedidura D. Fa-

, bium ex rali proraiffione non obligafle fe i p fura ad ra-tara ad habendam pradidara adiudicationcra rcfpeda fui ipfius , multó minüs tcnetur refpedu portionis fui fratris; nam fi non praeiudicauíc fibi, minüs potuir pro áliofíbi prasiudicare in eodem adu, & cauía, ad tradi-ta pe tSoc . conf.159.n.}-}. l ib.1.

Secundó replicatur , quod cüm didus clericus cftcf, etíí minor vigintiquinque annis, híec obligado non te-net refpedu neurrius j nam fi quis fub peen a, 5c etiam cura iuramento promififtet, quod minor fados roaior racificabitaliqucm a d i m i , fi minor dicir fe Ijefuro ,pro-mictens de rato non incurrir pcenara , ñeque obligarur, quia minori id licebat dicere , eriamfi ratificaftet, & & promiífio ida inrelligitur de iuftis, 8c licitis , non deiisquas funt iniqua vel nulla ; fie pulchré, 8c late Anch. incon f i l . 3 30. numero 9. verfic. f ed his non ebfiart* t ib tu credo, 8c numero 10.11, Soc. confil.x 59.numero 5 r. 3 2. 3 3. l i b . 2. vbi etiam quod non debet efte plus obli-gatus promitrens de rato , qukm principalis, fi fecif-fer , vel adum ratificaíTet : fed príediduS elencos 92; etiamfi racificaífet gefta per didirm eius fatrem , ad­huc poiTet conrrauenire carroñe laefionis , quam pa~ tereterr ex alienatione reí p r o p n x pro debito alie­no : ergo hoc idem promitcenti de rato licere dicen-dum eft. .(.

Tertió replicatur, quod D. Fabius non Pf01?1 * quod D.Francifcus eius frarer clericus ratam habebu adiudicationcra , quae nec tune, erav in rerura natur , fed rantüm quod ra f i f icabi t e ledionera pentorum , ícftimatofura,quac ad aliura fiuera fíen p o t u i t i & U t a -

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

L i b e r l I I . C a p . C C X X X I i r . 67 ' ta habcbltur a áiéko fratre clerico, nihil ei nocebir,qnia

laefio non prouenic ab elcftione huinfraadi, fed ab illa adíudicatione ,qua: fuit faéta iuds ordiae non (crtiatOj 8c propterea confenfus prxlliros etiam cxprefsé non poíFet trahi ad illam , quia coníénfus prarccdens inrel-ligcrenir prsfticus pro adiudicationc valida/& rite, & legitiméfada ; & fi nulla eíTcc, confenfus non fupplel: fie Rota apud Poflhium in d.traEi.defuhha/tat.decif 15. nunj. 4 , 5. fed iára fatis oftenfum eíl, didara adiudi-cationem fuiíTe nullam : ergo elcétio pericornm ni-lul nocuit tam di£bo D. Fabio , uám dido D. Fran-cifeo.

Verum replicatur , quod diótus D.Francifcus ratara habuic di¿lam adiudicacionem , cum in diaiííone cura fracnbus fada faíTus fuerit,fc fuilfc íarisfadam)& adaz-quatum ; contranura didürus , (1 adiudicarioni ob a-s aiienum a Ludo»ico in communione contractual in bonis communibus fequutse non aquicuiíTcc; nam votando fe a fratribus contíntum, ratam pr efumi-tur habuiíTe adiudicationcm , ficut dicitur de pu-piilo > qui ceníetur ratificare gefta per tutorcm , fi faciat ei qnietationem tutela;; Caftil. dec. 18. n. 52..

Sed relpondetur > de his non conftare in proceiíu, &: ludicem deberé indicare fe cu nd uní a£ta , & probata, c. tudicet 5. q m j i . 8. & quatenus vera elfenc príedicfca, nihil conferunt ad validandam adiudicationcm , quíe debet iuftificari ex adis ante eam , non pófr produdlis, alioqnin eft notorié iniufta ,per textura in t. ilUcitast §. veri taf. , vbi gí. & DD. de o f . Pmf . Farinac. decif. recent. 333. nwner. 4 . & dec. 346. numer. 1. p , \ . Ror. apud Pofth. i n d . t raf tat . de fubhaf l . dec, 59. numer. 7 . 8 . 9 . vbi quod talis notoria iniuftitia asquiparatur . nullitati.

Secundó refpondcvur, per diuifionera inrer frarrés)8¿ quicrantiara non cenferi ratificatam didam adiudica­tioncm , quia ratificatio non inducitur , nih ex adis camneceífarió inferentibus , non antera asquiuocis \ 8c cum talis diuifio poUít habere alium fenfum , & ad res tantum diuifas cxtendatur,nimfs á logé petitur ratifica­tio, qua: non inducitur ex adibus , qui poííunt referri ad aliura titulum citra ratiíicationero,ex Innoc. c.fuper hoc, n.z. inf inJB&tt. i n l . J i f e r v t m , n . t . C. de hü>c¡m v i , Metafvecauf.^«í.Ludouif. decif.31 i . n m n . i j . Ror.apud

'•^ Foñh .de fubhaf i , d e c . u i . n.i ¡ . Tertio refpondctur ex fado non refukare prsfum-'

ptionem ratificationis aherius fadi príecedentis, niíl agens habeat plcnam feicntiam illius fadt, & qualfta-tum ipííus5& defcduum,ex Süvá.d.conf.^. «.3 3.5 6.46. Rota apud Zacch. de oblig. cam. decif. 12.4. m m . 7. & apud l'ic. decontraEi.min.decif.So. m m . 15.vt fuprálate oftenfum eft; fed non apparet, nec probatura eft ipfum habuiíTe talera feicntiam :crgoexinde non poteftdedn-ci prxfumptio ratiíicationis. Mafcard. deprob. d. concl. 1 z6i. num. 3. immó cíim non probecur vera feientia, ñeque vera ratificatio, niíipcr iftas pra'famptiones,cef-fac indudio ratificationis 1 quia ex praefumpta feientia non poteft colligi praefumptio prsfumptionis , vt dixic Rot. d. decif. \ Z4. «.9. v

Quavtó refpondctur, quod didus clericus erar minoc non folum tempore adiudicattonis, fed etiam diuifionis, & propterea ficut non potecat tune alienare bona fta-bilia fine decreto Pr.-Etoris,ita non potuk ratificare tem­pore diuifionis huiufmodi adiudicationem fine folem-nitatibus,quE requirantur in alienatione bonorum^rai-norum, quia ad hoc vt ratificatio valida fie, debet con-rinere omnes folemnitates neceiranas in confedione ipfius adus, l fivt proponü, U x . C . de m p t j . n u p t i ^ f . de r i t . m p t . K o m conf. 1 t.col.vle.verf.ad fecnndum.Dcc. conf.$ 5 1 . col. 1 . pulchré Tiraq. de retraft.hgn. §, í i d .

,7 «.go.laré Ofafch.^í.ió'S. «• 13.SLird.co«/a8. ««WJ.IÍO. t i b . i . ^X ioo t . con f . t é .mm. i jXeá . m ú l x folemnitates in-íeruenerunt pro facienda dióta ratificatione ; ergo oul-

liim ius prxfumendi ratificationcm híc confiderarí poteft.

Multa alia poífent adduci ad excludendam ratifica­tionis pr¿dmnpnonem:ercnim ctira térra p r s d i d a fue -rit á psa'didis fratribus auocata nulliter, & nidio inris ordine feruato á iudice, ñeque rite , ñeque redé proce­dente, nullus tíncbatü.r dé euidionc, & ins eral vnicui-que portionera fuam réuocare , quia kídex nulliter, & iniufté procedens dicitur fpoliare, & ideó grauatus ante omnia eft reftkuendus;& hrec conclufio eft trita ín Ro­ta per textura in c.cotiquenhtei vbi Ahb.de ref l i t . jpolmt. 9% Alber.í« / . / / de v i , num.19. j f . de ind. Crauct, con/il. i 8. nmn.%.Ko\.conf.6.ntm. 1 z./ii-.i.Surd.conf.i 68 . m m . x 6 . Honded.conf.S 1 . mm.13. 1. Veral. decif. 11 z .par t i . Caualer,decif.4.8. num.3 . & decif. 1 7 1 . m m . 8 . Pofth. de manuten. obf.i%. «.36.38.35). & Rot.apud eum decif. 1 1 , mm. f . í kdec i f . i xo, num. i . decif. 174. « 4 . pulchré etiam Rot.apud Voñh. in t ra t t .de fubhafi.decif.^G.ntm. 1.2. vbi muiros allegar , & pro conclufione trita admittit, 8c d e c i f . ^ . n . i . tk decif.6$.n.$.Sc decif .yf . n. i . eadem Roe. apud Zacch.de obüg. Camer. decif. 154.. n . i . & «»»».5.4. & ideó ¿ l & i frattes tempore diuifionis forte roagis co-gi tabant de repetenda dida térra , quám de tatificanda d i d a adiudicatione, provr euenrus dcclarauit,quia non multó poft corara iudice Ecclcfiaftico propofuenlntre-medium reftkuforium pro recuperanda d i d a térra : er­go didus clericus non cenfetur ratifícaílé d i d a m alie-nationem, quia ad excludendam rarificatjoncm,fufticic quarlibet occafio , & caufa , vt dixit Mafcard. de prebaf, d .m ic l . i zóz.n.S 3.

Potuiífet etiam dubitari, ne illicita, & vfuraria eífet illa {bcietaSjin qua padum fuit defoluendo certo lucro ad rationem odo pro centenario , quia intereífe non poteft ab initio contradus taxat¡,nec debetur, niíi pro-he tm.Fa .ún .con f . i 6 i ,mm. i . Se mm.3 4 . vbi de comrau-ni,& decif. crim.^ j 1.«.1.6.7.Rot. aPud Xzcch.d t foc ie t . dec i f . ^ t . n . ^ .h t c Azor.mor.part.5Mb.y.cap.3.^r.j. Se vbi concludit padum elle vfurarium. Félix de fec. c.t 9. num. i6'. Z7. Trombctt. eod. traSi.c.i \.num.4.6.§¿ extat Bulla Sixti V. & Pij V. vetans taxationcm certam lu-criab initio.

Et fi D. Primicerius volebat hoc pretendereratione intereífe, debebat hoc aliunde ptobare, quia intereíle non probatur per confeífionem partis, fed veré o portee deilloconftare.Gratian.(¿í/í..?87,w.i7.Cyriac.w«í>',5i6. num. 16. nam intereíTelucri non debetur , nifi concur-rentibus tribus requifitis, de quibus Caftr. in l . 3. f in . f f . de eo, quod cert.loe. cjuem omnes fequuntur. Farinac. confil. 16 2 1 . 1 8.Roe. diuerf.decif. 301 .«aó.i i . p a r t . j . Rot.apud Pofth. f t ibhaft.decifé.n.i

Et dato etiam, quod padum fieri potuiífet, agendura eftoranino cum mcrcatore, qui pecunias veré exercéat intiegotiando,aliás dans pecunias tcnetur reftituerc lu-crum,pifi reus fit in mora, & creditor focius probauc-rit fuá tan tura intercftcsper ea que tradit Sot.de m f i . & iur . l ib .6.q. j .ar t . z.Lup.j» cap.nau^mti^nmmr.- j 1. in fin, 101 de vfur.&c Azor mor. l ih . 1 o, cap. 1 1 . c¡tuft. 1 .pan. } , pul­chré Leílius de í u f l . & iur. l ib: z.cap. z 5 .dub.3 . m m . 3 3. & in fin.vhi tradit,agendum elfe cura racrcatore,alias con -tradus eft prohibitus: fed D. Ludouicus non erat mer-cator, nec mercaturam exercuit, nifi per annum , ideó D. Primicerius non potuit percipere lucra, nifi pro pri- ^ mo anno ;& tamen pro ómnibus annis ea habiiit,& pro eis fibi terram adiudicare fecit; ergo plus debito petiitj & adiudicatio illifada pto maiori fumma , quam eíTcc cius creditum,in totum comiitsquia ada iudicialiafunt indiuidna,ex Bart.í» I f i n o n f o r t e m ^ . f i c e n t u m ^ condit i . indeb.n\oQnf in .vh i Barr.».}. Alexand «.11 .¡a¡. n . x j . ff. de iurifd.om.wd. Rot.apud.Pofth. def iMaf i .dec i f .y . «.3. decif. i^.num.x. vbi in terminis loquitur de fubhaftatío-ne fada pro forte,5¿ pro frudibns non debitisjvt in to­tum peicat>& d t a f . ^ . n u m . x y j e c i f . ^ . m m . + . j . Se A* '

F 4

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

68 Controuerf. forenfium iudiciorum ( i f . 7 4 . m . 6 . & Rota ctíam apiid Zacch. decblig, Cam. Á m f . 103. mmer. z. & proptcrea dicH fratees non íibi piíEiodicarimt ex adis pradiftis, feientes faluum íi­bi ciíe ius redimendi, & reuocandi didam tetram, vti male, & nullker aiienatam, vt ad rcm dixit Ro­ta penes Pofth, d. t m í l a t , de ftthhasí. decif. 4 . nu ­mero 5.

Ex prasdidis D. Primiccnus coraprehendere poteft, quantas giatias ágete tcneatur iudici, qui mitiorcm partera amplexus noluit contiadum declarare vfura-rium, necadiudicationcm in rotum miüam, fed folura pro duobus fracnbus, qui debitores non erant. Itaigi-tur iuris efíe cenfeo, faluo, &c.

C A P V T C C X X X I V .

E P I T O M E .

I n f i g n i a f a m i l i a a l i c u i u s c o r r u m p e n s , v e l

a m o u e n s , q u o m o d o fit p u n i e n d u s , Se

a n e a l i c e a t h a b e r e i n E c c l e í i a i & . í l

c l c r í c u s p o f t d e l i d u m f í a c l a i c a s , a n p o f f i c ^

p u n í r i a b E p i f c o p o , v e l fit r e m i t c e n d u s

a d f o r u m f e c u l a r e .

S V M M A R I V M .

1 t s í r m a , & inf ignia al icuim tollensjvel ccrmmpsns, pt t -mendm efi arbitrio ludic is.

% Inf ignia Unens in a l i qm loco, etiam Ecdef ias f i m a m -t tnendmin f u á pojfijfione.

$ Inf ignia , f tde i> v i l fcarma ttnendi in Ecclefia laici i m hahere f o j f m t .

4 A r m a Í & infignia tenere f iqu is prohiheatur i n loco f o -l i to , quA remedia habeat.

5 Cleticm poft deitÜum deferens habitum pmiendus efi a iudice laico.

G Laictes fiptfl deliElum ejficiatur clericus, a folo iudice Ecclefiaftico pmiendm t f l . •

7 C l t r i c tu delinejuens ttrnfore clericatus , fi pofiea fíat la ictu, adhuc punir idebet ab Epifcopo.

8 Clericm poft deltBum f a f t m laicus, dehet remití i ad / « -dicem Ecclefiafticum pm iendm,

9 Clericm delinquéis , et iamfi poft ea v t i laicm vxorem ducat, non punitur a ludke laico.

10 D e l i f t i tempm ai tendi tur , v t cognofeatur cuim fit i u -r i fd iB io .

11 Clericm m gaudeat priui legio f o r i , fu f f ic i t gejfijfe habitum tempere d e l i t t i , licet pofiea i l lnm d i m i -ferit.

11 Im t twn ffeRatuT i n de l i f t ü ad cognofeendam iu r i f d i -ñionem. i .

13 Iudic i flatim ac fubditus del 'mquit, i m acquiritur i l -lum puniendi. - ,

í 4 Mutettio flatm rei non to l l i t ius iudici acquifitum p U ' niendi i l lum.

i j ludex femper durat contra fuhd i tum , quem c i t a -u i t s & p r m e n i t , l i c k postea ftatum mutaae-

' ¡i i r i t , r - ' 1 . . 1 V , . Í (*

J 6 Index Ecclcfiaftictts pmueniens clericum , antequam laicm faElm puniatur a laico% remanet iudex.

17 Pr*uentw an fit tiecejfaria , f i Epifcopm ve l i tpun i ré j g ¡ ¡ ¡ ¿ ^ P 0 ! 1 deliBum f a ñ u m laicum.

u t* ta{cuí an pojfít prmenire Ecclefiafticum i n p u -

1 a F 1 7 ^ M * " * f ' t t * laico.

0 exercenda ^ * * t n i t i u m w f i d t r a m f r t iuri fdif t ione

2,1 Iudex Ecclef iañicm etiam fine prauentioncpunit c ler i ­cum pof i del iBum dimitteruem habitum.

Z1 Clerictu non eft f uh ie í lm iudici laico i n aftu.nec in ha­b i ta , nec i *potent ia.

13 Statm pe r fom mntatio non pr&iudicat iudici Ecclefia­ftico.

24 Vicar ia magna JSfeapolü male iudicauit v t clericm f a -B m laicm puniatur a laico,

x j Laicus poft del iBum ejfeBuí clericus debet iudkav i ab Epifcopo, & qnare.

1 6 Argumentum a contraria non v a l e t , vb i diuerfa eft ratio.

17 Iudex Ecclefiafl icuspuniré debet laicum p o í l del iBum ejfcBum clericum, & quare,

18 Laicus offendens clericum poteft p m i r i a iudice Eccle­fiaftico fi prAuenerit,&quomodo.

29 Iudex laicus qmadpcenas temporales eft folus iudex contra laicum in caufis m i x t i f o r i .

30 Del iBa m i x t i f o r i quomodo puniantur a diaerfis i nd i -cibus.

3 i Iudex Eccl t f iañicus praueniens in caufis m i x t i f o r i , qihís poenas imponere pojftt.

5 1 Prxuentio realü prmalet verbal i ,

N e f e r i b a m v a n i m l , d o c p i a V i r g o

m a n u m .

CVmde anno i í 4 5 . R . D . Lepidus Brameus cleri­cus primar tonfuras auílis clícc bis, & iterara vice

ingrecH Eccleíiam S. Dominici Ciuiratis Regii, tempo-re quo populas aberat, & accederé ad Capellam fa­milias DD. Bramcorum , vbi mox appenfa erant infi­gnia vxoris D.Ioan. Bramei altcrius ex patrenis didai Capellac, qux paulo ante fuerat defunda, & ibidem fe-pulta, quod indigné ferens D. CarailliusBrameus, qui folum fe faciebat dids Capells patronum ob eius re-parationem fadam > vigore legativnius ex cadem fami­lia, fadum eft , ve didus D. Lepidns eius films dida infignia auulferic, corruperit, feiderit, & proieccrit, propter quod fuit qucrellatus ex aduerfo in foro Eccle-ííae, ptoceíTarus , 6¿ inquifitus , & manutentio fuit de­creta coniundim ómnibus de familia 5 & ipfeLepidus conftndus confelTus eft , & non negauit, & propterea pars aduerfa iuremerito reputauit eum pcctmbatoreni) *£c inioriíe illarorcm, & eííe puniendum ; fiquidem cer­ní m eft iure 3 eum, qui alicuius familia infignia in Ec-clefiis , vel alio loco ad perpetuam rei memoriam col-locata corrumpit, tollit, aut delet elfe puniendum iu-dicis arbitrio, ficut ille qui praetoris álbum corrurape- 1 bat: fie per textnm in l . fiquis i d quod, vbi, Curt. íun. nmn.<3. & DD. jf. de i u r i f d . om. ind. & ex l . que l iberta-tum, ad f i n . vbi Barf.& l . opus, §. infcribi,de oper. public. ad rem dixit Román, in fing.480. quod incipit: Eerum a r m a , dicens eflfe notandnm , quia qo tidiánuro , vbi Add. adducunt pro concordantibus Lud. Gómez, in §• pcenates, nurner. j . I n U . de aBion. Cojpol. in t raBat. de feru i t . v rb . prad.eap.- j i . t u . d e p l B u r k : Re buff. i n com-ment. ad Reg. Coníí i t . Ga l lU , torn. %.tit. de mater. fojf t j f . ar t x. g lo j f . i .n t im. } 5. Antón. Sola comment.confi.antiq. Sahaub.tit.de h f i g n . & a r m . g l o j f i . n . i o . Mcnoch. de arb. íudíC.caf.i% 1 .mm.j .6,a.d rem Gtatian. d i fc . for .2- io. m -mer .$ i , $$ .

Ideo cum probatum fuerit pro parte etiaro á i ü i D. loan. Bramei, & M. Reucr. D. Alexandii eius fra-tris, viri honoratíe memoria;, alias appenfa fiille co-rum infignia in dida Capclla, & feciíTe alíos a os políefibris , pronuntiaui Capellam eiTe c0":1"15^^ familia?, & illos de Braméis in communi eífe tenendos in quafi polfeffionc iurifpatronatus & tcnendi dida arma in dida Capclla, 1 2IOj i n §. retinendity In f t i t . de interdiB. Gratian- H • ' mmer. 53 . J4. Pofthius in t r a ñ . de mamtenend. ob^

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

L i b e r l I I . C a p . C C X X X I V . 69 f e m . i o . num.^cf, 8c Ror. apnd eum decif. i i - j . num.u

Siquidem certura eft, quod laici poíTuní pro benefi­cio collaco acquirere in Eccleíia iusconilracndi Capel-lara/epcliendijarma & ¡híígnia ten ndi^ fimilia, adeo vc pfo iftis detur aftio iniiuiarum , & iudicis officinm contra amouentcs fcamna, fcdes, vel infignia , & fíe li-

3 cita defcnfio etiam armata manu.Gerard.y/wf.; j.Bald. i n l.ohferuare, §. antetjuam:, i n f i n . de off. Proconf. Auen-¿An.dt txecj. mmd.par t .z . cap. 10. num.xo. Peicz.de an-muer f .& CapelL c . i ^ . m m e r . i $ . l i b . i * Mcnoc\\.conf.i.^y> mm.5s.Sc conf.yoi.nurn.-j-j. Gratian.^Tc.i \ o . m t m . i $ . 14 .15 .1^ . & feqq, & d i f c . i i o . www.5z.j3.;3./4./'^ to^ tum,R.oi.d. deaf . 117. & qui prohibcntur ab huiiUmodi honorchabent interdidlnm v i i po j f i de tüs \ú vnde v i , £c officium Iudicis, Scremediumetiam reintegrando, ve

^ per G r a i k n . d , d i f c . i i o . m m . 5 6 : $ 7 , Port. Í¿. obf .xo.nu-mer. 39. Adcó vt ralis quaíi poíít'ffio acquiratur etiarn per vniciivn adum. M.zxz&i.conf. v l t . l ib. 1 . Menoch.co«-J i l . 116. mm.G. l i b . i . & confi l .yoi.numer.yS. l ib . 1 o.Ror, diuerf. d e c i f . i z i . m m . 7 , l ib. 1 . Grarian. d. difc. 11 o. nu-n w . l y . l k . d i f c . n o . T I H M . ^ I . P w t . d . t ra t t . obferu.iS. m -mer.^.^.Sc proptereá didus D.Canonicus, & eius frater non poterant impedid > ne ihfignia fua ponerent in di -^a CapeJla.

Vnde affignatus fuit terrainus folirus dido D.Lepi-doad faciendum fuas defenííones, & loco carceris fuic iili affignatus locus domus Cux habitationis, fub poena fcutorum zoo de non difcedendo ab ea. Veríim ille poft certum fpatiam cemporis aufngit, & habitum cle* ricalem dimifít,canquam laicum fe gerens, vnde cápta­la fuit contra eum relaxara : poft nonnullos me ufes iótu pugionis fubtilis vulnerauic R. D. Dominicum de Gaftellis Sacerdotem, propcer quod fuic escommuni-cacus , 8c denuntiatus , 6c a Curia ctiam feculari pro-ceílatus, 8c fugacera fegerensj tándem per executores Epifcopales fuirarreftatus j &ad carecres Epiícopi du-¿lus, quo fado iudex fecularis eum repetebat, ve íibí confignaretur ad finem illum caftigandi, cam pro primo delido , quam pro fecundo, praetendens quod forus Ecclefiafticus non potuerit illum carcerare , quia iam defierat eííe clericus incedens in habitu laicali,& enor-mitatibus fe immifeens; & fíe videbatur remittendus iudici laico, quia attenditur ílatus prxfcns , in quo vti laicus reperitur, provt in terminis iudicauit Magna Cu-

^ da Vicarias Neapolis, tefte Grammatic. decif.io. m t » . 1. Franch. d e c i f . ^ x j . numer. i . ñd f i n . 8c rem eíTc dil--biam dixic Carauit, j^/cr r i t u M a g n . CurU. r i t . 66 . n u ­mero CJ,

Et hoc íátis rationabile videtur,quia ficut laícus poft delidum commifTum eftedus clericus abfqne fraude non poteft punid á laico iudice, fed puniendtis eft ab Ecclefíaftico, per textum in l .J i rnar i tu t 5 §. 1. 8c l.hos aecufare, §. hoc heneficwm,ff,de adulter. Oldrad. conf.^. i n f i n . Flamin. Chartar. de exeqmt. fentent iarum, c . f i t i . n, 3 08. verf.poteft e t i am^zú nzc.inprax.cvim.e¡.%. n. J oj. late Carol.de GraíT. deeffeB. der. t f f . i . nmn. 1075 . fusé etiam G'wxth conf.crm. 15.».z.5¿«. 9 z.vbi plurimos con-

6 gedt j fíe etiam Ánfald. i n t raB . de i u r i f d .pa r t . z . c i j .

His tamen non obftantibus, dixi venus efté, & rece-prius,quod fi Clericus commifit delidum tempere cle-

sdcatus , 8c poft delidum dimific habitum.& tonfuram, vel etiam vxorem duxit , adeo vt laicas iam reputetur, adhuc tamen pro eo delido puniendus eft folüm á fuo Epifcopo, qmaattendi debet ftatus commifll delidi, & non praefens conditio, in quareperiturinam confiderad debet,quod tempere delidi erar fubiedus iudici Eccle-ííaftico,- necrefert ,quod qualitas clericatus confumpta fit, quia nonconfíderatur quoad praetenca nifí tempus

7 delidi,non litis coeptaEjvelconteftatae fic per g l . i n l . ne -mopoteft, inverb. quianec, vbi etiam Alex. 8L lo. Croe, in v l t . f o l col.antep.de Ug. 1 . & in l . aff im>C.comm.vmuf-

que »«¿dixit pulchrC¡n terminis Bald.i». I. a f f in i ta tü i m m A . v e r f c a f ^ v b i etiam C c K a d emdem,C.<;ommm¡a de/«w/Alex.de Imol. in conf i ta . ad fin.lib.u lo Bec-tachin.t^ff. de E f ifcopo^erf. %% . p l l lchr¿ c t iam GrammaticJ d e c t f i o . m m . } . v h i i n terminis tradidit fie fuiííe decifum á Regio Confilio aducrfiis Magnam Vi-csriam^on obftante importunitate Fifci Patroni recla-mantisj&reus ille, qui dum clericus crac , delidum 8 commiferat, fuit remilíus ad fuum iudicem Ecclefia-fticum.Si ergo illc fuit remilTus.qui erat in foro laicali detentus, quantó magisifte retinen debet in foro Ec-cleíío, vbi mancipatus eft: hoc idem poft Aufrcr. dec, Tholof.$77.teimk lul.Clar.mprax.crm. fin.ej,$6.verf. fedpone3 vh \ Drogh. (ub l i tera q . 8c h a m á . f t i b m m . 4 . 7 . ad fin. bené etiam ad rem Vincent.Franch.^fc/^i 7.»«* */w.4.6,7.vbi conclufum fuit in fencentia Graramaticí magnam Curiam Vicaria; raalé iudicaíre, & benefuiífe appcllatum : 8c decif.571. numer.1. Cagnol. in l. vn ic . in pr inc ,nmn. io7. f f . fi quis i m dic. non obt.Ahb.conft l .8$. num.y.p. i .Catani t - fuper d.rittt-66.ntim.<).Szyx. i nC lan . Reg.lib. i i .cap.7. num.y.ver f . fe autem. Cenedlí« colleft. iur.can. p. i .col leí l .z 5. numer.z. Seraph. de pr imleg. tur. p r i u .S .nwn . i .Ca iu l c .dec i f . i o .num. iS .p . s .Tükh . l i t tera C.concl.$S$.num.i u8cl i tera hcond . ^5 ¡.««w.j.Decian. traU.crim.Ub ¿f .cap. i^ .num.s.hú Carol de Graíli de eff". eler.d.ejf. 1 .««»2*647 ,vbi nuil tos allegat, & reddit ratio- 9 nes, 8c docet, quod íl clericus in minoribus conftitu-tus delidum commifenc, & poftea clericatum diraife-rit, ac habitum, & tonfuram, vxoremve duxerit, adhuc pro delidis commiffis temporc clericatus non poterit 10 punid nifí per iudicem Ecclefíafticum •, idem fentit Petr. CzhúX.refo l .cr im. torn. 1 . cent . i .caf . i^y.num. 10.8c Mauh.de iurifd.part.2-.cap.5z. m t n . ^ . vbi quod atten­ditur tempus delidi, non pra:fens ; & ira fuiííe pludes decifum : 8c par t .^ .caf . i 1 1 . ««wj.j.laté Mar.Giurb.f<?»/¡ crirn. i$,nurn. 1 z.i ; . i 7 , & p e r t o t u m ^ h i reddit rationes, confutar contraria, &; plurimos congerit, & teftatur ia fine fie fuifie iudicatum¿& executum , Guazzin.de-fenf.reorum l ib. 1 . defenf. i .cap. \ o . num.Z. fusé etiam vi-dendus Gratian. d i fc . fo f .zz6per /o/4«j,vbireddit ratio-nes5& Borell.í» fumm. decif . t i t .^^.de for.competent-n.jit. Ambrofin. de immunit . Eccl.cap. 19. m m . 3. Marc. Ant. Genuenf Í« Prax.Archiep.Neap.cap.9.««»J.I.Z.Fariñac. i n prax. d. quaft.ü. m m , 6 6 . vbi docer, quod vt clericus gaudeat fori priuilegio,fufficit geffiíTe habitum clerica-lem, 8c tonfuram tempore delidi, etiamfi illum poftea dimiferit; ita etiam plené tradit Anfald. in t t a B . de i u - 11 r i fd .par t .z .c . i%.mm.z.$. & p e r tqtum, vbi muiros con­gerit, 8c allegar rationes: fie ctiam Beller. dif í jnif i t cler, p . i . t i t .de famr.clertperfonal.§.4.num.i$.Kicc.decif.y3r~ chiep.Neap.z 14,»,t.p.i.

Et hxc fententia nititur oprimís rationibus , & de-fumitur a legibus,&: canonibus qui probant delidi ini-tium eíTe fpedandum, vt cognofeatur, cuius fie iurifdi-dio,ad textum in l . quid ergo, f . de h ü , qui not.infam. l . f i q u h , f f . d e f m t . 8c ex mente Azonis ira inquitglolfa Í« l . i . inverb. inchoatay in f in .C.vb i decr im, agioport. Barr. i n l.quod ait ,§. 1 .ad l u l . de¿4du l t e r .Na t iM KUnJ.conf.Z. v o l u m . i . KcA.conf ioo. numer. i%. W.z.Valenzuel.co»-fil. 4 . numer .xo.xz . Franch.d. dec i f . ^ i y . m m r . 4 . late G¡urb.¿. confi l . i^. mmer. \ i.vbialios adducit. Gratian» d.deci f . i i6.numer. i z. M a n . d . c a f . $ t . numer.$ 3.Anfald. d. cap, 18. m m e r . t . 5 . Rice. d. decif. Neap. 114, numer 1

Accedat,quod coipfojvt quis delinqnat, non expe-dato litis euentu, acquiritur ius illi iudici cuius íurifdi-dioni fubiedus eftjVt ab eo puniri poflit. j 4mh . qua in promncia,C.vbi de crim.ag.oportetj.l icitatio, §.quod i l l í c i -t e . j f . depublic. l . f i n . f . d e p r i m t . de l i t t . l . f i „ . f f Je fMr t . Bald.í"« l.Officiales, m m . i . verf. & videtur d i 'cendum^hl A l o y í L e o numer.2..$.CedJe Ep i f c .& C/fr.idem Leo i n Lqt i i f u b p r n e x t u m m . 16.C0d.de SacrofanB.Ecelef.V>tc.

i n cap.

i z

»3

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

7© trouerC forenfium iudiciorum m c ^ . ( { m i n Eeclcjíarum, »«tw.i8. deCon t t i t .Ghnh . d , f o n f . i j . m m . í q . V r a n c h . d . d é c i f w j . m m e r . i . verf. Jicce-debat, Gcacian.íl.¿í/c.2i6.««w.io.Anrald.k cap. iS. nu -m r . 4 . Ideó ius qiiíeíitum iudici Eccleíiaftíco puniendi clericum dclinquemcra íibi fubditum, non tollicur ex mutatione ftatus iliius, nec tolli poceft. ¿4uth.fi necefle, Cod. de domt. ínter v i r . & vxor.caf. t-de tranj lat . Epi fc .

3 4 Caftr. m l . i . C . vbide ratiocin. agi oporut, §c i n l . f i n . i n pr inc. C. i e i u r i f d . om. ind. A h b M o n f S ^ m m . y .adf in . P e t e a v j r a ü . v t r M h . 1 .num. 13 9 .Franch.iic»/ 17-mm.^ .

R icc .va r . re f i l ' pa r t . i i fefoLx 1 J . «^» .3 ^ - B e l l c c . ^ . í ^ .

Etquamvis aliqiñ cenfuerint id non procederé , ( 1 laicos índex prseuenilTet iudiccm Ecclcíiáfticum , fed tantüm habere locum , fi Ecclefiafticus prauenerit ci­tando , vel inquirendo, autcarcerandoreum>quide-liquit tempore clericatus, fíue prxuentio íít faíta tempore delationis habitus clericalis, fine poft eius dimiífioncrn, quia tune certé iudrdidio Eccleliaftica perpetuatur iri eum , & nullus alius fe impediré poteft, quia reus fempet remance fubdicus eiufdera iudicis, vt probatur ex capit. p rvpofu i f t i , vbi glof. 6c Fclin. col. 3 .-

5i verf.circa koc, defor. competent.íc ita loqui videtur Bald. i n d . I. af f in i tatüi num.$. verf.cafm> Communia defuccejf. Czvaüi t .d . rit.66.»umer.i S.Niger»« extrauag. vnic. nu-m r . $ o $ . d e v i t . & hon.cler. Carel, de GralT. d.ejf. 1 . «a-m r . á ^ . G ú & z z i n . d . defenf. 1 oj iumer.K.verf. fteus f m o n fuer i tp r tuentum, Anfald. d. cap. 18. numer.11. hoc cnim ccrtiflimum eft, & caret omni diíficultatc , quia con-curric tempus delidi , & principium litis conteftatar, fed non collit,quin ídem iudex Ecclefiafticus nonpoí-íit procederé , etiamfi non prasueneric , quia tempore delidi ei foli iusfuifTctquxímim, quia reus illifoli fub-ditus erar. 'RS.cc.decif.Neap. 114, n . i . p . t .

Ec quamvis in caííi noftro haec limitatio nihil no-ceat, quia iudex Ecclefiafticus prauenic verbaliter, £c rcalitet, cüm habeat in carceribus reum prius ctiam inquiíítum, tamen dicendum eft diótam liraitationem non eíTe veram > quia in hoc cafu iurifdidio fpedai:

2 adíblum iudicem Ecclcíiáfticum , fiue prasuencrk, íiue non. Nec eft verura quod Bald. in d . L aff imtatü , nu~ mer. j , . verf. cafas de quo hodid loquatur in cafu quo iu* dex Ecclefíafticus pi-xuenilfet; imraó probar contra-rium , quod immo laicus praeuenerat ; dicic enim quod clericus in rainoribus. deelinauie forum pote-ftatis i deinde depofico habicu > &: tonííira accepit vxo-

18 remj& ideo Poteftas iterum vulc procederé , quia qualiras clericatus eft confumpta, & quia depofitus eft á canone ; & coneludie, quod non poteft proce­deré , quia íuppoíitus eft Epiícopo refpcftu poenx, & rcfpcdu fori» & quia non coníideratur quoad pretérita, iiiil tempus deliíti, & dicit hoc venus eíTe, vbi CelCus dicic fe adhaerere huic opinioni, quas eft ipfa ventas : ex quibus verbis probatur iudicem lai-cura non poíTe hoc cafu praeuenire; & quamvis pra:-uencric, tamen caufam fpeólare ad iudicem Ecclcíiá­fticum.

Et quamvis aliqui forté loquanturin cafu, vbi Ec­clefiafticus prasuenerat, hoc non reftringit regulam» quia eft per modum exempli, & exempla non reftrin-gunt, /. damni i n feB i , la 2 . in fin. de damn. in fe f t . I. re -

h £^a> §• fin. de Í H r . & faSl . ignor. Ideó attendi debet ra-110» qua Doótores mouentur ad fie decidendum ; fi-quidem mouentur príecipué ea ratione, quod in deli-wis principium eft attendendum , & quod iudici fta-tim commiflTo deliro ius acquiritur in reum, & fie non eft rpeaandum tempus litis , fed deliííli inidum; qux ratio ita procedit fine Ecclefiafticus prasuencrit, fiue non . qnia clericus illeerat fubditus Epifcopi tempore dcliai, tam quoad forum , quám quoad poenam, & fie in cognofceudo3cuius iit iurifdiaio, opottet confide-

rare non litis , fed deiidi initium , vt fecundum A20-nem fentit a loí ía in d. 1.1 .C. vb i de crirn. a?, opon. Bald. tn a . l .a j j imta tü , num.^. verf. cafins, Gfcamro. d . decif. io. num. 4 . i n fin. vbi loqnicur in cafu , quo foias laicus praeuencrac reum etiam per capturám ; & nihilominus remiffio fuit fada ad iudicem Ecclefiafticum, íic fen-tientibus coníílianis laicis vcnufquc Aulaj feetílacis , & ita hanc rem notat>& intclligir V í m c h . d. dccif.^xy.nu-tner.6.verf. Item dicehatf<r,q\icm non bencconfuicrauic Carol.dc Gralí.tí!, (rjf!i.»«^649.quia fi eius verba po'íi* cierafret, illum allegalíct pro nobis, etiam in cafu quo laicus iudex piaeueiiiííer , vt benc animaduenit Ginib. •d.conf. i$. nutn. $6. fie etiam pulchre docet Gratian.^. d i f c . i i 6 , m m . i 3. probans non elle nccefiariiim, quod iudex Ecclefiafticus príeucnerit; concordar Caualc. decif. 1 o.mm.z%.p.5.Kicc. inpraxJeci/ .<;<)6.ntm.6. ofn-nino videndus.Giurb. coaf . i^ .mm.^6.^7. i%. ,qm dildci^ de loquitur, & increpar Carauitam, Gralliim, & Guaz-zinum aliter fenticnics, & contra eos fuifle iudicatum, & executum teftatur.

Et veré in hoc cafu non poteft dan príeucntio inter iudicem laicum, & Ecclefiafticum, quia illa admittitur tantüm in deliclis mixti fori refpe¿tu iüaium perfona-rum , qux poíHintefte fubieótae vtrique iudici , fed híc quando clericus deliquit, erarexemptus a iurifdiftionc iudicis laici, tk non erat illi fubditus, nec in aétu, nec in habitu, nec in potentia, vt inquit Franch. d. d e c i f . ^ i j . num.$. verf. fecundo : ergo non poterat clíe locus prícuentioni j quia in hoc iudfdiiStio erar íolius iudicis Ecclefiafticij&licct habitu dimillb inceperit eííe fubdi­tus iudicis laici > tamen attenditur tempus delií l i j & ex rourationc ftatus perfonse non potuir prdudicad foro Ecclefiaftico.Franc.d,¿myr41 j . G ' w ^ h . d . c o n f i ^ . A nfald. d.cap.i 8.meliüs GiaihnJ.di fc.zz6.t2Mm. 13 . h e l k t . d . ^ , ^ num. 1 j .

Non obftat quod Magna Vicada aliter iudicauede, quia eius fententia fuit reuocata per magnum Confi-lium Regium, teftc Gramm. d . deci f 1 o. in fin. Franch. d. decif 4.17.numer. 6. Giurb. d . confil. 15, numtr. 42.. vbi quod re diligenter examinara per rainiftros Re­gios, reus qui deliquerat in elcricatu, fuit remiílüs ad Epifcopum.

Non obftat, quod laicus poft deÜdum eíFcftus cleri­cus debeat iudicad. ab Epifcopo > vt late per Marth. de i i m f d . p a r t . ^ c a f . i í i . m m e r . 1 0 . Í I . I I . & f e q q . Giurb. d . confil.i j.«.2.. & «>52. Aníald.deiurifd.part.i.c. 15.«.50. A lmon t .Chzz ,adde fen f . reor.di fc. io. num, 14«& ira vi* detur a contrario fenfu, clericum poft deli¿tum faétum laicum, eífe iudicandum a iudice feculad} quia ex di-uerfítate rationis non curntargiunentimv/.»«íí»,./?»/'«-lantem,§.facram,vbi Barr.Sc l ahmm,z6 . j f . de vcrb.cblig* Siquidem laicus poft delióhim faélus clericus mutac non foíüm ftatura, fed ctiam foinin,&: per ordinem Ec­clefiafticum totaliter eximitur a iurifdidione iudicis laici quoad perfonam, & caufam , adeó vt non poflit ampliüs raoleftads non fie eft in elcrico poft delidum laico fado, quia licetmucetur ftatus, non tamen muta-tur forus quoad caufam delidi iam in clericatu com-miíE: fie ex /. chm quídam puella, de in r i fd . emn. ind. d . cúp.propofuiftitde for.competAzxc Gratian. d.difc.tzG.nu-m t r . i o . z i . z i . G\xdo.d.conf. 1 5 3 1 . 3 t.vfque ad num.56. Marth.úí. f^ui.«.io.i 1. Anfald. d i t t .cap. iS. «.7.8.9. qui videantur, quoniam reddunt rationem diuerfitatis, & tollunt contraria.

Quoad fecundum pundtum dico ñeque diduin reum eííe remittendum ad forum feculare; quia cüm grauiter vulneraucrit íacerdote, faétuseft de foro Eccleíi qu^ etiam pr uenit in captüra.Nam certum eft in í11111 iudex Ecclefiafticus poteft puniré laicum >qlli 0"en 1 clericum,vcl religiofam perfonam, vel ei iniunam mtu-lit,quia hoc eftdeliaum mixti foii&: daturpiaruentio, quam fi habeat Ecclefiafticus, poterit puniré laicum

Zt

21

25

z6

27

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Libcr 11T. Cap. C C X X X V . non folum pcenis fpiritualibus , fed eciam ternporali-bus , qaia tunceft iud«x compctens concia laicum of -ifendentem clericum j iniuua enim fa¿la*clenco ccnlc-tur faóbi.Deo 5-& EcclcGx : Cn: per g l . in A u t h . Jtem

x% nulU communitai, inverb. E c c k f C.de Epifc..& cler. Abb. i nc . cumfitgenérale , num. 13. defor. compstcnt. Ciar, in prax.§.Jin,cj.yj.n.z. Gnid. Pa . fJec i f . r f . m m . $ . lacé Ca-íol.Gralf.tííí eff'.cler.ef.i . n ^ 7 y . & nmltisfeqcj. vbi id la-té compiobat. Farinac. e¡. 105 . «.75• Aníald. de iu r i fd . f -Af.tit. z.cap.x.n. i i . C i a z z . a d definf.reorum d i f c . i j .

Sedin hoccafu adfunt quiopinantur,iudicem Eccle-fiaJlicum pode folüm imponeré pcenas ípirituales pro facnlegio commilíb offendendo clericum ; fpeélare ve­ro ad iudicem laicum imponeie poenas temporales pro

f delí¿to principali, vclutpro homicido , & vulncribus, . 19 ficut feruandura ell in ómnibus deiiélis mixti fori, ex

Ciar.»» §.Ji». c j . ^ j , v e r f v m m t a m n , Caiol. de GraO. ejf. y.mm.5%6.

Vcrúm hoc millo modo vcrnm cfic po te i l , quiape-nitus tollcretur ius pr^uentionis iudici Ecclcfiaftico, quia Ci non poíTcc procederé , niíi refpedu cenfurarum, & pcenarum fpiritiialium , nihil ptodeífet przuentio, quia quoad illas iudex laicus non poteft prxuenire, & Ecclcfiafticus poteft illas imponcrc, fine prasuenent, íiuc non. Ideó raelior, & communis eft diftin£bio,quod f i agatur de imponenda poena fanguinis > folus iudex

30 laicus eft competens, íi de poena excoramunicacionís, ve! alia fpirituali, folus Ecclcfiafticus id faceré poteft, etiamfi fie praruentus ; fi vero tradtetur de imponenda alia poena temporal! pecuniaria , vel aíílitíliua , tune vterque iudex eft competens , &: qui habet prasuentio-ncmj poteft procederé , & laicum rcum puniré. Tufch. l i tera / , comí .$9 . num. i $. verf. cjuando igi tur. Decían.

' 1 traB.crimJih.^.cap. 16.numA.Sc »umer , i i .üc \ \c t . d i fqu i -/ i t ion.cler. l th. 1 . tit. de famr .e le r . re,tL§ .¿¡..mmer.y.lAaTt, de iur i fd.part. z.cap. 1 1 . numer. 20. i i. » i . Cabal, refol* crim, 194.wawjr.10. 1 1 . Guazzin. t r a f t . a d defenf. reorum, de fen f . i . numer . i% .M&xc -hm.Gtn . i np raxÁrch . cap . i ^ . numer. j ^ Jk te Anfald. in t r a t l . de iu r i fd . part. 4 . t i t . 3. cap. z. numer.6%.6<).jo.S>ctgQÁ\x\incomr.for. 15. n u ­mer. 3 0 . 5 1 . 3 2 . & contr. jo. numer. 52. 5 3. 54 . vbi vide.

Cum ergo iudex Ecclcfiafticus pmiencnt laicum, non eft dubium , quod ad ipfum fpeótat puniré laicum íic delinqnentem y & multó magis,quia habet prseuen-tionem realera, quae potcntior eft, vt ego demonftraui i n con t r . fo r . ^ . .mmZ.&ccon t r . i ^ .num.^ . \á to nulla adeft cíifficultasjquin didus Lepidus non poífir punid ¡n fo­ro Ecclefiaftico non folüm poenis fpiritualibus, fed ctiam temporalibus.

71

C A P V T C C X X X V .

E P I T O M E .

V t r u m v n i c u s t e í l i s d e n u n t i a n s i m p e d í -. m e n t u m m a t r i m o n i j / u f f i c i a t a d i l l u d í m -

p e d i e n d u m , & a d d i í T o l u e n d a T p o n f a l i a c t i a m i u r a t a , & a n c o m m u n i s o p i n í o , 8C p r o b a b i l i o r f í t o m n i n o f e q u e n d a , o m i í T a c t i a m p r o b a b i l i .

S V M M A R I V M .

x Mat r imon i j itnpedimentum probatur per vnkt tm tefiem, antequam cotiirahatur.

1 Teftis vnicuf , etiam deponen* de propria turpitudint»

probat matrimonia impedimemum. 3 Cent mh i l firman poteft ob vanas DD.fcmemtas. 4 O p m o n e p M d t o r t r e U t i a ^ i c c t m d , c i , & p m i t e n t i

Jeaui minus proPahtlem. 5 Oprnto vnius Doí lor is clajftá potef¡ ¿ici p y ^ n ^

ettam contra comrmnem. 6 Opinionum contra varietatem exclamatio. y Impedimentum matrimonij contrahendi n m poteft pra~

bar i vnico te f i e , fine aliis adminiculü. 8 Tefte vnico nulla caufa poteí l terminan. $ JMatrimonium impedí t u r , J i f ra ter fponf i dicat fe co~

gnouijfe fponfam. 10 M a m m o n i u m impedí tur 3f imater al icuiuí ex fponjts

dicat adeffe confanguinítatem. 11 Aíatr i rnonium iarn contratturn non dijfolmtur , f i v n i ­

cus te í i i í probet ádejfe impedimentum. 11 M a t r i m o n i j contrahendi > & cent ra í l i impedimentum

quomodo probé tur vnico tefte. 13 Lex ind i í i i nE lé loquens^debet indiftinSie intel l igi , 14 Impedimentum oceultum feiens an teneatur manife-

fiare. . \ ¡ Aíatr irnonium impeditur t x d i t lo vnius teftis integrx

fidei. 16 Teftis vnicHí>etiam de fuá turpitudine deponen s,proba$

impedimentum matrimonij. 17 Opinio communis vb i eft , ibi d ic i tur adejfe ius da-*

rum. 18 Indices debent iq j icare fecundum leges, & iura. I y Iudex bonus non' iudicat ex fuo arbitr io , f e d iux ta

leges. 10 Leges obligant ad obferuantiam, etiam in foro confeien-*

t ía, x i Optnio commmi* ficoncordat i » interprttatione legis%

f a c i t humanar» certitudinem, & obligat ad cbjcruaa-. dam legem illam?

I I Le gis imcíleÜus communis hahetw pro lege. 1 3 Opinioprebabilis non potejl dar i contra legem. 24 Iudex tenetur in dubio legü confulere Primipem* 25 Iudex tenetur vacare facrü doElrinis. x 6 Iudex in iudicando tenetur expeliere ommm dubíeta*

tem. 17 Iudex iudicans contra legem pun i r i debet. 1 8 Opinio communis verion pr&fuwitur. 1$ Iudex tenetur indicare fecundum communem D D . j kn -

tentiam, alias fac i t l i tem fuam. 30 Opinio magis communis eft fequenda contra commu­

nem, 31 Opinio communis eft fequenda in iudicando, & confu-

lendo. 3 2 Opinio communis D D tquiparatur legi. 3 5 Iudex poteí l eligere opinionem fibi placitam ¡ f i parte

f m t opiniones. 34 lud f í t quado excufetur fequenda vnam opinionem p l m

quatn al iam. 35 j i b opinione commmi quando liceat recedere. 36 Communis D D . opinio qmnam effe dicatur. 37 Opinionem communem conft i tmnt fepttm DoSlores. 3 8 Communem opinionem fac i t glojfa cum tribus D D . 39 Iudex tenetur iudicare fecundum opinionem probabi-

liorems omijfa probabil i . 4 0 Iudex debet iudicare, provt melius rat ioni conuenirt

videbitur. 41 Iudex vtbene iudicet¡debet eformare iu i ic 'mm pvaEli-

cum debomtate cbteft i . 42 Opinio tut ior eft fequenda. 45 Iudex poteft fequi opinionem minusprobabílem i n p r a x i

receptam. 4 4 Iudex nonpoteft iudicare pro amico, fecundum opin io

nem probabílem^ contra probabiliorem. 45 Iudex debet exuere omnem dubietatem in iudican­

do.

46 O p i m m m f a m t m U minus p r o b M e m tenetur fequ i Con

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

7 2 Controller ílforenfi umiudiciorum Confejfariut contra prohab i l imm.

4 ^ Judtcú of tmomm i n foro externo tenetur n m f t q m ) & sbedire.

47 l *d*X quando pojf i t g ra t i f ican amico. 48 ludex i n digendü opimonibus debet rasiones ponderares,

& examinare, 49 ludex debet indicare fie magnum, v t p a r m m , S1 ¡udicts offickm in indicando quale debeat e fe . 51 Indices oportet eífefapientis, & gnaros.

55 ludicem oportet c m B a rimaré > ve verttatem inue-

niat. — ' . . 54 Index tenetur ve r i ta temfpeBare .& feqm. 55 Opinio non confonans ver i ta t i reiiciendaejt. *6 Peritas debetprtferricmcmnqueopinioM. ? j 7 fudex necpauperem»nec diui tem eonfideret, iufte i u -

dtcet. | 8 Opinio m i u s fingularü DoSíoris nonfaci t , q m d Uceat

a fententia cotnmmi recedere. 19 Opinio Bartel i non praualet c m m u m aliorum fenten­

t ia . ¿o Sententia cmmunis D D . non ef l relinquenda ob opi~

nionem vnius DoÜoris fingularü. €1 Indicat iudexper imperi t iam, qu i re l i t ta communi a d -

hétret fingulari opinioni. £1 Opinio commmis p u u a l e t f i n g u l a r i f t i a m p ia , v e l p r o

Ecclefia. é l Opinio vnius Do t l o rhp ro legeferuanda, vb i non ha*

bet contradicentem. 64 Ignorantia non datur i n Pr inc ipe , & «ius confil ia-

r i i s . é j Princeps tenetur Confulere fuos confií imosperitos. 6 6 Princeps tenetur indicare q m d eí í probabilins. 6 7 ludieinm dur i j fmum kis, qu ip ra fm t j f i e t . 6% Fortioribus inf iat fo r t io r crucsatio. 69 Peritas eft finis omnis fcientia. 7 0 Opinio fauens Ecclefia, ve l p i a cauf t in dubio efi a m -

ptettenda.

71 Principes, & índicesfludent opimonibus contra Eccle.

y z Teftis vnicus integer probat impedimentum ma t r i -

73 Ma t r imon i j impedimentum an probet tejf is v i l i s per -74 Mat r imon i j mpedtmentnm non extare, probari potef i

diSium vnius. te f iü . 75 f e B ü de a n d i t u , an probet impedimentum matrimonij. • 7 6 M a t r i m o n i j impedimentum an probet tefi is depónens

par te non citata. 77 Mat r imon i j impedimentum m n probat tefi is non m -

_ ratus. 78 Tef iü vnicus an probet mpedimenmm matrimonij ex

c i rcumftant iü, rel inquitur arbitr io iud icU, 79 Sponft l ia m a t a andi j foluantnr ob d i f tum vnius te f iü

de impedimento matrimonij deponentis,

N e f c r i b a m v a a u t n , d u c p i a V i r g o m a n u m ;

COnmétis fponfalibus ínter virura, .& mulicrera certae Parochiae in monribus, dura ficrent denun-

ciationes in Ecclefia , acceffit ad Parochum frates %onfi i & manifeftauit illi, qualicer annís praetc-ritis carnalitct cognouit didam rponfam. Ideó re ad Ordimrium delata ex rektione Parochl s ego dixí íii-perfedendum 'eííé matrimonio contcahendo, quiá ex depofitione vnius teftis, etiarnfi detegat propriam tur-

1 pieadinemjdummodo alias fie ¡doneus,probatur Impe­dimentum matrimonij , ne contrahatur, etiamfi illius diélum non fie adminiculatum, nec concurrant alúe conieaurae ica in terminis probatur per textum i n e. f r a t e r e * i l u defp0njal.&c c. fuper eo j l i.de ü f i ü m Á ibi gl Abb. Butc. & commaniter DD.tradunt fufficere ad írnpedieBdura matiimomuro>di¿ium vnius tcílis íotegrte

fidei, ctiamíi deponat de propria turpitudine , cjuia tra-¿tatur de vitando ieccato , tic impedid coimah endo aduerfus Ecclcfiaepiühibitionem peccent>& fie noiiat-tcncliiur excepcio.quod tcílis allcget propriam turpitu- 1 dinem : lie ex di£to c.pr<eterea,Sc e.ad audientiam,de Jpon-f a l * 6c c. inraui t . deprobat.Sc c i . vbi Biur. nurn. j . Abb. ««ra.ó.Alex.de Nocii. num.6. de confang. idem Alexi« d . e.pr<tterea,num.4A>ixpoC.tJum 8. Mafcard.deprobat.concl. IO55.««/».J.&: imllum in hoc diferepareteftatur Sán­chez dématrdtb. i .d i jp .y 1 .num. i . verf.primaconclufig,Sc m m . ^ . l i ú Boff.in tratt .de contraft.matr.c.7. n . 1 ^ 1 . vbi alies aüegat.

Nihilominus, quia hodie íurifprudentia, & moralis Theologia deuenit in hanc miferiam, ve nihii cetei vix firman poffit ob varias DD. opiniones, & vnufquifqne audeat communes ciiam, & receptas lurífconfultorum fententias impugnaie>& ab eis recedere,non tam iludió veritatis indagandie, quáin dcfidciio res nonas in lu­cera edendi , adeó vi conílituendo opiniones probabi-les, & probabiliorcs , iam vnicuique liccat ad ijbitura operari, & fequi opinionem, quas fibimagis placer, vel plus comino di affert,ftante quod firman: Hanc conclu-fionédicerc iudic¡,& poenitenti adhxrere opinioni pro*-babili, relióla probabiliorijVt videreeftapud Bonac. « legib.di jp. i .quafi .^.part.y.n. i S a n c h . i n p r a t l . d i j p . f a num.5o. Dian.wor. . z. t ra t t . 15 . refol. 5. v t r f . f ed contra-r iarn.Lzym.morMb. i . t r a ü . 1 .C.5.««WÍ.6. Caftr.Palaus p . i . t r a t t . u d i f p . i . part .x.n.x. latijSImé Pafqualig. dec. mor.5. 4 «««i 3.vbi infinitos congerie, Scnum.^.^.O. & feqq. vbi refpondct ad contraria 5 & admittunt etiam vnius Do- I íloris claffici opinionem poffe dici probabilem »etiam-íí aliorura communi fententice contradicat.Azor.rcw.i, mor. l ib . 1 . c. 17. qua f i .6 . Sánchez mor. Ub. 1 . c. 9 . nu- 5 mero 9. late Pafqualig. decifmor.$6o.nnm,§.&c decif.169* num. 3. Molfcf. in fumm. t ra t t . 8. cap. 9 , num. 85. ideo bene exclamar contra tantam' DD. variceaecm, An-fald. in t ra t t . de iu r i fd . p a n . 2. t i t , 11. c. 5. numero 64* vbi defiderat, quod Doélorum opiniones ex conera-riis Oceani vndis refluentes , iimfprudendse nauem ad inftiti.T littora fímul appellcrcnt, fed nunquam fiel vo­ri corapos.

Quia etiam in te clariíBma tenebrae inneniuntur, & 6 non defunt ,quiíblcm etiam nubibus obumbrare ftu-denr, vt euenit in hac materia matrimonij s vbi licéc iura fine clara , impedimentum matrimonij contrahen-di vnico teíle probad , tamen adílint ,qiii hoc impu­gnare audent; fiquidem Bafil. Pontius in t ra t t , de ma-t r i m . l ib.$.c.$4. nnm.S.& feqq.Sc cap.5¿.numero.z.quem íequitur Pacer Dian. mor .p . | . t ra t t . 4 . refol. n i . tradit, fi vnus tantüm teftis deponat impedimentum fine aliis adminiculis, non poíTc interdici matriraonium , nec 7 deben, quia vnus teftis etiam in caufa matrimoniali non probat, quidquid dicant multi, 8c graucs Dolo­res , quia milla caufa poteft vnico tefte terminan, e. iicet vnmerfiSfSc c.licet ex quadam,de teftib. negatque contrarium probari in di¿lis iuribus, vt videre cftapuá eum.

Sed veré cenfeo non cífe recedendü 'in praxi a com- % muni opinionc , quod vnicus teftis probet impedimen­tum matrimonij contrahendi, & puto non cííe fequen-dam opinionem Bafilij Pont¡j,quam ñeque probabilem eííe puto,ncque tutam in foro externo, vel confeicntix» quia euidenter pugnar cura audorieatc Pontificis.i» d.e, praterekydefponfal. Se in d.cap.fuper eo J e íf/^fiquidem Pontifex i n d.c.praterea , abfolute refpondet ád euitan-dum peccatum , ob teftimonium confanguinei ícerete deponentis de aífinitate ínter fe contrahere volentium, orta ex eiufdem confanguinei turpitudine , impcaíen-dum elle matriraonium , fi fponfalia non fuerint lurata, vt per Abb.&; alíos communíeer i n d .c prdter.ea, j l x M fponfal . & mc.i.vbí Butr.».5. Alex.9.6.deeonf i f a f f i * . JsUÍQKdJeprob. d . e m l . 105$< «.(S.SancheT: vbi íuprá.,

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Liber I I I . Cap. C C X X X V . 7^ Er fimiliter non eíl admíctenda Pontij interprera-

tio in d. cap. fnfer eo , i l i . de t t f t ib . in quo indiftindtc, & nulla fada menfione de alio adminiculo , Pon-tifcx abfolnrc ferpondit, raatrimonimn impcdiri ad ma-

. vris depoficioncm attcílancisde confangninicatis impe­dimento, non vero poífe diíTbiui iam contraítum , in

¡ 0 t|aoallucinacur Poncius, argaendo ádcmintiance impe-dimcntinn poft contradum matrimonium , ad denun-ciancem antcqtiam coutrah^tur. Na ni Pontifex ad-miccíc nanc differeiuiam, vt mati-imonium iam contra-¿tum non difloluatur ob didum vnius teftis , contra-

j j hendmn vero bene poffic impediri 5 uulia autem eflec diíFerciKia inter matrimoniam contradnm & contra-hendnm j (i ad impediendum , ne contiahatur , prx-ter didura vnis teftis integri , requireretnr alia pio-bacio: fie poicKré Carol. Boíf. in t ra f t de matrirn. c. 7 . ».137-& Bacbofé in d. c. praterea , », Í , Layman. 2. t ra f f z. p. i .c.^. » y

Ec fané adeft óptima ratio diueríitatis, quía quando. matrimonium t i l contradum, ftat polTeíIío pro eo , &

- diíFol ui non debet, nifi ex plena prohationc , d. cap l i -cet ex-quadam ; vbi vero eft cpnrrahendura,faciliús dé-becadmitti probaiio irapediraenti ad euitandum peo catum , quod committerecuc ex incertis nuptiis 5 nnl-

12, lum autem eífet malura oraittere iüud matrimonium , ve per glof.í» d cap. fu per eo, i l 1. vbi DD.commnnircr, de tefttb. Boíf! d. cap. 7 , num. 137. multa cnim fnda tcnenc, quae fi facienda eíP-'nr, non permitterentur, ad textum in L pluribmA § . & f í plaesat,de verh.obl. I. non eft nouuf», de teg. tur. c. vno , de vot. i n 6 . e x . de cogn. f p i r , i n 6. & propterca texrus i n d . cap.fuper eo> &c c praterea, cura" loqiiatnn'ndiíb'nde non requirendo alia admini-

JJ cola , debet etiaraindiftindé in tc l l ig i , / . 1. §. general i-ter, de legat.prsft. l . de oj f .Prdf. l . depretio, depubl ic . l . profpsxit¡ j f . qm, & a quihm.

Non obflar conííderatió Bafilij Pontij «. 10. quod ex vi publicationum Parochi non teneatnr feiens

> impedimentura occnltnm manifcííaro, ÍJ oriarnr ex eius peccato , vt hic ex formeatibne. Namque id poííum

, 4 admitrere 5 vérum fi ille , licer non íic obliga tus , velic tamen denuntiare impedimentura , vcl de fado denun-riet, forte credens feteneri, vel vt obuiec delfdo, vt fa-d u m eft in d.c. prt terea, i l i . & c<pater.Je fpmfa l . tnnc iura praídida , & comrannicer DD.-tradnnt raatrimo-

1 j nium impediri ex folo dido vnins teftis inregráe fideij ' ctiamlí propriara detegat turpitudinein , exc. ad a» -

dtemiam, de fponfal . cap. iuraui t , de probat. & DD.com-muniter in flU.i. vbi Bacr. «.y. ¿Wcx.n.t.de confang. & offin. Suuh , d. dtjp.y 1 + . BoiT! d. c . j . n . i 42.

ígkur ñrmanda eft conclufio, quod propt'er depoíí-tionem vnius teftis, ei;iamíi fítdecuntiáror , vel accafa-tor, c./i d m 5 5 ^.6.Boir.<¿.<:.7.«.i42.. teftificantis de im-pcdimehto inter volemcs matrimonium contrahere ,

3g etiamíiiHederegerer propriam tnrpitudinem, fatis pro-bariirnpedimemum matiimonij,quia cuín tradetut de peccato, & de grauiíiimo damno cuitando, iura adrait-tonc impedimentura eííe probatura íiifticienrei-per vn i -cura teftem, alieqmn integra; fidei, vt per textum»'» d. c. préterea, vbi g!. verb / i iuramentum, Abb. num, 4 . vbi eriam Butrius, & Hoftienf. & ali j coramnniter , de fponfal. & in d. cap.fuper eo, i l i . vbi etíatn glof.í'a verb. j i rma tum, & Abb, m m . j .y.de r eft ib. idem Abb. i n cap. fuper eo , d. mtm.7. de conf & a f f l n . ^nx . de Bntr. in c. veniens , i l pr imo, nnm S. verf.primb quando agitur, de te-ftib.hC i» leg. admonendi, nnm. 197. ff. de¡ureiur. Rom. fin^. 6 x i . num. primo. Bonifac. de Vital in. de malefic, rub. de probat. numer. 13. vt r j ic . item matrimonio , Crotr. de teftib. num.x \ t . Cámpcg. de teftib. reg. \ 97. m m . 1 9 . Ñauar, in cap. facer dos , num, 27. de poernt. di f t . é . & in M a n u a l , c u . num. 8 3. Sylneft. in verb. teftis , qtmfl. y. v e r f tertih. Couar. de fponfal pa r t . i . cap .6 . $.10. «. 10. Mafcaid. df probat,concl, 105 5.««»>. ?..Farinac. de teftib,

I.B.Ciarlmij con t rou . for. T m . I I I .

epuft.Gi.num. 4§.Gutt ierrez dematr im, cap. $6. num. 2 . & fe(jc¡. Bai bof. i n d. cap. p r^erea , num, f e c u n d a i ñ d . cap.fuper eo, i l i . num.9 . Piafcc. i np rax . Epifcopal.part. 2. capit. 4 . num, 3 6. verf, v l t ra fi.- palchré , & late Sán­chez de matrimonio, l ib .pr imo,di jp. 7 j . num.prtmo , v b i quod nemo in hoc difeordat. C o m i t o l . mor. quaft. m m , $ . a d f i n . L a y m . in d.c.d.. num.y. l o . Valer , vetb. te-fita, dtjfer. y verf. v ide : latiús C a r o l . Boff. in t r a í l . de contraB. matr im.cap.y. «, i3 3.134. feqq. vb i teftatur de c o m m n n i , & coramuni í f ima, & recepti l f ima fentea-t ia ,excu ius praxi peccatum ,8c graui íEmam euitatur: quis ergo audebit recedere ab hac fentcnt ia i tá recepta, & tura, & qu;E cxprefsc in d id i s iuribus fignificatur,noa cn im eft i ccedendum á c o m m u n i interpretat ione,maxi-m é i n ' f o r o externo ; v b i ením adeft communis D D . op in io , i b i d ic i tur adeífe c la rum. Caro l .Bo í l l d, t ra& . de matr.d.c. 3. «.194. Ergo non eft cccedcndum á di ¿la op in ione .

Q u i a índices i n pr imis tenentur iudicare fecundum l^ges , & qn i altter faci t , digntis eft pcena , & debet m n l d a r i , cura deceat , & ííc nccelle eft iudiecs in p r i ­mis obferuate iura & coní l i tur iones fuper iorum /. 2. & /. legesj, non eft dub i rm, l , ft imperiales , C, de legib, & in l . fed f t l icet» de off, Praf . I . nemo, Cod. de f e n t . & inter lo- 1% cnt. omn.iud. cap.iudicet, 3. quaft. 7 . vb i d ic i tur : Boma Index n ih i l ex arbitr io fuo fac i t , domeftic<s propojito volumatis , fed iux ta legas , & iura p ronmt ia t . Sic etiara J9 Ludouicus Gómez in rep.c. i . num, 54. de iudic. in 6. ex D i u o T h o ra. 2.2 .ejtice/f. 60 . . j .R eg i n al d par t .fecunda, l ib , 2 5. «ww.40. Leí l ius de iuf t .dr iur . t i t .de Índice, l ib. 2. cap,icf. dub.^ ,ar t ,$ . www.4f .46. & ego d ix i controu. 17, m m , 4 . quod procedit non fo lum in foro externo , fed ct iam interno ; quia leges ob l iga ra ad earum obferuan- 20 tiara , fi licitae íunt i n v t roque fo ro , ad textum in cap, quo ture, d i í i , 8. & cap. qui reft f t i t , 11 . qmf t . 5. A b b . in c. 1. «»wí.9.vbi Fel in. num^.x. Dec . num.z^, de conftitut. Se ego late d ix i in controu. ^ 7 . num, 110. Se i ta m i í l u m remanct dubiura , qu in ita obferuandura fít, ve vn ico tef t i príeftetur fídes ad irapediendum m a t r i m o n i u m , eriam íine aliis adminicul is > quia fie d i fponi tu t i n d , cap préterea, & in dif io cap.fuper eo, qu i ita coranumiter interpretantur ; quando enim communis op in io conue-nir in ínterpretat ione alicuius legis , tune facit h u m a ­nara cer t i tudinem , & iudicauic ob l igat ioncra feruandi x i i cgem, & v t e n d i i l l a i n p r a x i , vt d o c e t , & probat R o t . R o m , apud Tambur . de iur, yíbbat. part. 3. decif, t i , nmn .xy . i i - í k . decif, 2 3.;;«/«. 4, vb i quod ge l ia contra i n -rc l l edura alicuius legis coramuni ter á D o d o r i b u s t ra - ü d i tum jdicuntur gefta contra textura i p fum, non contra communem D D . opin ionera, Vnde eft, quod aduerfus legera d iu inam ,naturalem , vcl pof i t iuam, l icét poffic quis ex ignoran t ia inn inc ib i l i al iquando excu fa r i , non tamen po te f t induc i probabi l is opinio , quia Dodo res contra legem mani fc l tam n i h i l poí lunt introducere , vt inquic Molfef. iw f u m . t r a f t . S . c , i . 23

Nec iudex excufatuc, fi dubia fit lex , '& vel i t indi.-carecontra communem in te l ledura , & fi n o n poCfit dubietatein ex fe repeliere , cenctur Pr inc ipem confu-l e r e , qu i eft propr ius legura incerpres , ad textum 24 in l . f in. CodJe legib, quara íacis eft allegare ; iudex cn im deber vacare fanis dodr in i s , 8c i n rebus dubi ls ' etiara peritiores coní ídcre, Se Ce coramendare Deo , ve íecundúra ver i tatem iudicare va leat , feraoto quocum- 2 f que af teda. M.:)lfcT.<aí. traf l .S. cap.y.nmn.cj^. in fin. & in in tc l l ig^nd is opin ionibus debet expeliere oranem d u -bitadon'era vt c r e d a t , quod a g k , vel iudicac vérum c í re ;a l i oqu inpecca t , p rop te r dnbiam , vel erroneam confeiéntiara. Mol fef - d t& . capit. 9, numero g - . M c -n o c h . de arbitr. iud.caf. ^ 59. a m m . x . . vfque ad nu-mer. & h ¡ n c e f t , q u o d fi iudex fie iudieet contra ca~ fum legisfaci l is , vel apertae , grauiter punieirdns eft ; f i vero eft diff ici i is» & o b f e u r a , m i t i i j s p á á i e m t , vt tradit l 7

G 3a r t . Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

74 ControuerJT forenfium iudiciorum Batr. inleg.fecunda, mm. 4 . C o l de pan . iudic. qu i m a l

\ iudic. Fatuos crgo ene iudex , qu i aduersús legem > ve l ca-

noncm iudicare a u d c b i t , ve l cciam contra communem D o d o r u t n ientenciam , u i f i euidentct , & manifefte fic faifa j qu ia i l l a op in io verior pesefomitur, & i n ind ican-

zB do fequcnda , quse ama io r i parte D D . crebrius eft re­cepta, vt pcr /. athletai , i» fñnc - ibí *• & general i terr f . de h i í ^H ino t tnfam.Chai iM.deci f .cr iw.pr ima, m m . iSz . vb i alios al legar. Et ideot radunt no f tn interpretes ex mente omniura legura > & canonum , coramunem op i -n ionem Doótorum eííe tenendam , & (equcndam tam in iudicando, q i ú m inconfu lcndo , & iudex tcnetur i n ­dicare iux ta i l la ra , & inter communes iuxta magis communem, a l ioqu in per impcr i t iam cenfetur iuif tcaf-íe, 8c contra vcr i tatcm , facitque l i tera fuam , 8c t cne -

t a tur i n fyndicatu : i ta per tcxtutn i n leg. vnic. i b i : farte crehrtor apud vetefes opimo efi , f . de o f . jQftaft-. i n d . l . athtetas , i b i : generaliter tta ornnes opimntur , j f . de h ü , qui net, tnfarn.leg. i ta v u l n e r a m , i b i : dicimr vulgo» f a d leg. A q u t l . & »« §• i. In j t . de h*red. in f l i t . i b i f e -mndum p lunumfentemiam ; L f i i dem, i n fin. verf. q m d CajTio , j f . d e i m . o m n . i u d j n l . p r o harede , § . Papinia». i b i : vulgoptnare qmfdam; f . de acquir. har. I . q m f i i u m , ib i , : cjuarn¡entmt'mn qmtidie crefcert: ff defund. in f i ru f t . & inftrum. leg. & bonus eft textus i n leg. 1. v b i Ba ld . ff. de fenat. & in capit. ne inni tarU , de conft i tm. $c i n cap. induciis , i b i : i n q m p l u ñ m i ^ . q m f i ^ . & i«cap. noutrnns ^ b i : opinio a p lur tbm approhata ; vb i A b b , & But r . num 1. de verk f tgn i f . & cap. in Canonicis , 19. d i -

> . J l i t i t t . & c . de quibus, 20. di f t . Bar t . i n d . leg. 2. m m , $. Cod. de peen, iudic. qui mal, ind. & inquaft . quse inc ip i t : iudex , qui per imperit iam , Bald. in cap. 1. §, i u d i m >de pac. tenend. i n v f i b m f e u d laf. in Auth.noui j j tma y col. 5. v e r f ex if l is omnibtu, Cod. de inoff, teftam. Ángel.«« i . fin* C. de peen, iudic. qui mal , iudic. v b i d i c i t , quod n i m i u m eft ignarus, qu i contra communem iudicat. R o m . conf. 6 1 . in fin. C o r n . conf. 186. l íb. 5. Dec. conf. 480 . colttm.

fin. A l exand . conf. 12. m m . 3 y. i n f i n . Ub. .3 A lc ia t . ^ p<«/T r í f . 1. prtt f . 5 1 . num. 2. vb i late A d d . T i raque l l , de peen, temp.caf. 5 1. m m . G ] . Crauer. c o n f i o , num. 7. 9 . Bertaz. cmf .c iu . j o . num.19. Laderch . f£>«/ i » B e r n a r d . G f a E u W / » r í í ¿ ? . C<I«I. Imp.l ibr. 1. concluf. 153. co«//<¿. 1. num.^ , Ba rbü f iw cap.prudenúam,num.%. de off. & potefl. iudic. deleg. Anr . María Corat ius f r ^ f f . </Í communi opin. Ub, 1, t i t . 8. ir.fptEl. 1, numero 14. lu í . Char ta r . ¿m/T m w . 1 . numero 180« 181. i 82 . Cyriac. contr. 35 j . ««ÍW. 4 5 . 4 6 . 47 . 48 . vb i pon i t legem T h e o d o í i j , & Va lent in ian i hoc decidentem , & controu. 169..».5.vbi q u o d í i in aliquaquaeftionc repericur c o m -

30 munis o p i n i o , & magis c o m m u n i s , v t iqne p rxua lc t commun io r , & ab ea non eft recedcndum,nií i eífet eu i -denrer faifa ; & contr, 399 . num, 1 , vb i quod i n confu-I c n d o , 8c iudicando non eft recedendura a commun i op in ione. Duard , m B u l l c é n , can. 1 j . q u a f i . ^ . m m . 28.

5 i Mo l feH dift,cap.9. » .91 . v b i quod iudex debet eligere communem o p i u i o n e m , quee vaí id ior ibus ra t ion ibus , &arguraent is n idrur ; ¡até Neu iz . Ub. 5. Sylu. nupt ia l . » 6 1 , M e n o c h . f o » / ; 9 . ».8. & con f ,6o .n .p . & R o t . f o -íet íequi communem op in ioncm, & magis c o m m u n e m , •n apud Ror . diuerf. decif. 7 1 . n u m , i . 2. p a r t . i . & R o t . apud Tambur . de iu r .Abh . par t . ^ ,dec t f . i t , n. 23 . 24. & ¿fe»/! 13 .««»«.4. vb i quod communis op in io facit r cm cectattij & iudicando contra eam, perinde eft , ac fí i u -

3 dicaretur contra textura leg is ; & ego d ix i controu. 1 54. y z . & pol fcnt cumular i infinitas audor i ta tes . E t

ideo quanió magis díff ici l is , & perplexa eft q u s f t i o , tancó magis a d h i r e n d n m eft magis commun i D D . f e n -tent!s5 v t per Cyr iac . controu.35 3.».47.

Bene verum eft , quod fi pares e(Unr opiniones , ar-b i t radum eflet iudici eligere quara ma l i t , fi putet feve-

S I r *m amplexari» ex Cyr iac, 4,contr, } j $ . n . $ i . 8 c q u a n -

do opiniones i ta funt fortes , vt quandoque obfetuctur vna , a l iquando altera, tune i 11 Jex excuíatur , qu i erra-u i t errore p r o b a b i l i , Ba r t . i n d t f l . leg. ' i . . num.$.verf. fi vero, C. de pan . iudic.qui rnalé iudic.tk fí op in io c o m ­munis cuidenter conuincatur elle falía me l i onbus ra ­t ion ibus , & argumentis , iud ic ioVt iam grauinm auóto- 34 m m , tune l i ce tab ea rcccdcrc : late Cyádccent r . fo r . ^o , num.6. & c o n t r , 1 6 i . & contr. 196. num. 9 0 . Cocc in . dec i f . i y ^ . n . i .

I n quo animaduertendum eft, quod iiece communis op in io ílt i l l a , quae p lu r ium D D . t e f t i m o n i o comproba -tu r , / . i . v e r f . & f a n e , d * o f f . Q m f i . c . i n d i c i ü ^ . q . $ . tamen non ita at tendi tur numerus,quin attendatur v t i l i i D o - 35 dores fint maiores pondere, numero, & m c n f u r a , / í £ . u §. ñeque ex multitudinetCod. de veterÁur.enucl. cap.i. v b i A b b . num. 3 .dem , quttfiur/t a ntaior. p a n . Cap. ad per- r ficiendam autem communem op in ioncm fuff ici t n u - ^ merus feptem D o d o r u m claf f icorum , v t late probac Corraf . de communi opinione Ub. 1. t i t ,$ . »«w. i8.Grat ian. difcept.forenf.y^o. num. i§ .Chu tuv .dec i f crim.i.num.§ i m m ó í i concurrat g loí fa cum di d o t r ium D o d o r u m , fac i t communem op in ioncm ; plures vero gloífa» cura numero 'p lu r ium D o d o r u m quám t r i u m , faciunt magis 37 communem , v t per Grat . c0nf .7 f . in fin, l ib. i . T u f c h . l i t tera O, concluf. 149 «. 12.111 qua concluí íone etiam explicar , qu inam D D . non conf iderentur ad con f t i -tuendam op in ioncm communem : í lcut et iam facit A l ­ciat. d.préf. 5 1 . & Bonac.dff peccat, difp. 2. qu&fiione 4 . p . y . m m . 12. Ca f t r . P a í k u . mor. p a n . i . d i í f , i . p . ic «.5 o..

Verum fi non fatis conftaret Iudici,quaenam fít c o m ­mun is , ve l magis communis op in io , n o n debet ftatlm a d h x r e r e o p i n i o n i c u i l i b e t , fed d e b e l i n q u i r e r c , q u i ­nara í í t probabi l ior , & babear meliores ra t iones , & grauiores, ac plures authores 5 debet enim iudicarc fc-cundúm op in ioncm magis p robab i l cm omi f la p r o - | i bab i l i : v t probar textus in l . fi idem , i n fin. i b i : probabilior ,, j f . de iur i fd , ormium iud. & c, ne i n * n i t a r ü , de confiit c. nouimui, de verb.fign j k c, Capellanui, de f e r i ü , Ba ld . in §. tutors t i , 1 o . Infi.de auñ'.tut. pu lchré Rcg ina ld . in fumm.par t . 2. l i b , t $ . num.41.verf . fecun­da propefitio, S¿ poft Sotum,VaIent iam,Bañcs, M a n u e l , inqu i t Lcdefma par t . 4 . qu t f i , 54 . ar t .C. fo l . 472 . in fin, Vafquez 1.2. q m f i . i y , art . G.difp. 64. cap. i . » .6 .& pof t Azo r . & p r e d i d o s pu lchre f i c docet eruditus Sánchez mor, p a n . 1. ^ . 9 . ^ . 4 7 . vb i t rad i t , iudicem tened ferré fentcnt iam iuxta op in ioncm probab i l io rem , quia a g i -tur de iure fu o cuiquereddendo , fecundum mer i ta cau- 39 fe ; & cura ipfe a Repúbl ica iudex aonft i tutus fitjdebet caufara dir imerc,provt c i melius,&: magis confentaneum ra t ion i v ideb i tur ; alias edét acceptor perfonarum : ad rem Maldcr . in par t fecunda, Diuus T h o r o . ^ . 19 . a r t . $ . d i j p M . a d f i n . Tanner . i n 2.2. D . T h o m d i í f . ^ . dub 6. n,i 3. Becan. in fumm. t o m . i , t r a f t . i . cap .^ .qu t f i . 9 « 15. V i l l a l obos in f umm. tom 1. traíh. 1 . dtff, 15. ». Y\\\\wcttom.x.tra8:.x\,eap.át,mm, 144 . L a y m a n mordibA-t r a ü . í . cap .$4 .$ .num. 16. Valent ia 2. x .d i jp . $ . p m . $ . dub, } . fie et iam C o r t a d , decontraft . trat l .7. q m f t . v l t i m . concluf.i.CovAvih.l ib,fecundo, q u í f l . } . kxm'xW.verb.opi­n io . feqq, Sylueft.eod.verb.quafi , i . & 2. Scverh. Dub ium, qu<efi. 2 . ad hoc en im v tope re r i s , & Índices, bene indagare debes iud ic ium p r a d i c u m de boni ta te o b i e d i , adeo vt deseas iudicarc h íc , Bí nunc t i b i eíTe l i c i t u m íic operan : hoc autem iud ic ium con t rad i -d o r ium eft alteri ind ic io p robab i l i o r i , quod ha bes t i b i ta lem operat ionem non elfe l i c i tam : ergo í ímul 40 cíTe non poí funt ; & quod verius putat iudex , id de­bet iudicarc. V n d e fequitur , iudicem non po»e g l e d a opin ione p r o b a b i l i o r i , indicare fecundum m i -nüs p robab i l cm , & ex praedidis conftat hanc elle communem , & magis communem D o d o r u m len tcn -t i am i & quamvi» m u l t i al i ter fent iant > & d i c a n t ^ c o n -

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Liber I í I. Cap. C C X X X V . trarium eííeprobabilejdico non eííé recedendum á com-miini opinione;& ituerprctatione,quod eciam tutiuseft,

41 ad rexcmnc.Capellanm,de f e r i ü , cap. imenü i de fpon* fa l . c.ad audientiam, cap. f igmf ica í í i j l i .de homicid. cum vulgaribns.Hennquez lib.4t.de Pontt f . legib.cap. iZ.n^. Villalobusí« fum. torn. \ . dtjfic. 4. m m . 19. hoc tamen temperandum eft , ve non pirocedat, fi ille eílec iudex inferior , & opinio , quam minus probabilem iudicat, eífet magis in praxi recepta, 8c crederec foie, vt miniis prudens notaretnr a iudice fuperiore , ad quem appel-latur > eiufque fententiareuocaretur , íí lata eíTet iuxra rentenriam,qnain probabiliorem exifbimat ; tuncenim

^ poteft fencentiam minus probabilem feqni : ita Váz­quez i.z. q m f l . i y . a r t . G . Aiff), 6^.c.x. numero 6. quem íequitur Sánchez mor. l ib. 1. cap. 9» num. 47 . verf. e¡md bené.

Hinc fequitur, non poffe iudicem pro amico fuo in­dicare íeenndam opinionem probabilem , omilía pro-babiliori, qnia hic iudex aduerfus anirai dubietatem pronuntiat, & exponic fe periculo isdendi alterum, &

43 pef coníéquens peccandi mortalitcr ; non enira age re qnis deber, de quo dubitat, an fíe peccatum, vt per an-thoriiatem D.PauI. ad Rom.cap. i ^ . & cap. per tuas , de f imonia, & c. p a j l o r a l ú , de fid. i n j i r . & Ñauar, in c. quis atttem , num. 130. de pan . d i f i . 7 . Adrián, i n quodhb. quizfl.6. a n . i . verf. cjuartapropo/ttio, pulchic Menoch. de arbt t r . i ud . caf. 5 55). m w . 12. z j . d" fcqq. & pro-ptereáqni vult indicare pro amico, oponer quod prius

^ exuat omnem dubietatem, & credat illi iüs elfe , vei Talccm pro eo iudicandnm e(re , ve ex D. Thom. 2.2.. qti&fl. 64, art ic. 9. & qu&Ji. 67. art ic. 3. Molfcf, in fumm. trafit. 8. cap.9. numero 97. pulchré Menoch. d. caf.} $9.

Nec obftat , qnod Confeííarius poílíc& debeat fequi opinionem poenicentis minus probabilem , con-'

4 J tía opinionem propriam probabiliorem , vt per Azor. mor.p . i . l í b . í . cap. 17. qu¡tfl. 10. Sánchez «or. parte p r i ­ma yCap.y.mm.18. Bonacin. de facram. di jb. 5. qu<tft. 7 . p * r t . s .§ . i .mm. 26.1acc lo.Sancius disf. 53.««?». 54 . & d t fpa t .$ \ . «Mw.55. ptocedit inforo interiori, in in qno iudicium eft medicinale, nec Confeírarius eft Ín­dex inter partes , fed inrer hominem , & Deum , fecns eft in foro externo , vbiquis conftituitur á república iudex inter partes» vt fecundümid, quod magis aíquum reputat, íententiam ferat; turpeenim eííet, íí iudica-rct ad fenílim partis, qliia in foro externo iudex non tenetur fcqni opinionem rci, vel aítoris, íedipíí cenen-tur fequi opinionem iudicum , adeo vt excommunica-

4 ^ cus a Índice fecundum opinionem probabiliorem , te-neatur obedire, etiamíi habeat pro fe opinionem pro­babilem: fie probad poteft ex Sánchez mor, parte p r i ­ma, l i b . i , cap.y .mm. 22. Sor.in quartodtíl. u. quaji. r. ar t . 5. Vaíqaez de excommmicat, dub.x 1 . 25. Turrían. decenf .Ub. i . d i ¡ f u t . i \ . áub .$N\ \ \úohos in fumm.tom.i . t r aB . i6 .d i f i c . i i . n i im . 7. Añ i l a de cenf.part. 2- cap. 6. difp.x.dub. Í.ÍTÍJW/.2. lo.Sancius d i í pu t . ^h . num. $ j.quos íequicnr Pacer D h n . p a r t . quinta mor, t ra t t . 9. refol. 29 . dT refol. 72 . vbi qnod reus tenetur obedire in vtroque foro.

Solura igitur poterit iudex gratifican amico, quando vtraque opinio eft ¿qne probabilis 3 nec vlla adeftra-

47 lio inclinandi plus ad vnam , quam ad áliartl partem, & fadis debitis diligentiis iudex n6n potuit cercioran", quasnam fie verior opinio ; deBet enim in hdc negocio fegerere racionabilirer, vt apud Reginald.^r/.i./í¿'.i3. m r n . ^ i . Menoch, d.caf.^^c,. m m . i z . & feqq. non enim ex affcdu proprio debe; complcdí fencentiam. fed de­ber fe gefete vei bonum Reipublicas miniftrum, li­brare fundamenta opinionura ; in opinionibcis enim

4'i eligíndis vir dodus , vt prudenter agac, deber raciones examinare , 6¿ ponderare , vt poft Henric. & Cortad, tradit Azor, mor.p. 1 . l ib. i . c a p . i j - f 5. Sánchez

I. B. Ciailinij coprtou. for. 7 « ? » . / / / .

d . c a p . 9 . m m S . Molfcf. d.cap.c,. m m . 96. Se ñ hoc per* ado deponat dubuim , poterit indicare ficut iuftum reputabit: Menoch. d . cafo i 9 . adfin.Aá iudicem eKim fpcdat inueftigare , & perquircre, quis ex Aduoca-tis in iure vcruiu dicat. Molfef. d . cap. 9, nurn. 9 4 . verf, 49 m m verum.

In rebus enim dubiis iudex non debet ex fuo capite pro amico indicare, fed tenetur ctiam Princípem con-ílilere , fi aliter non poteft ad vetitatera peruenire» íegt fin.Cod.de legtb. & hoc eft 3 quod eciam prascepit Deus iudicibus m Deuteron. cap. prime , m m . 16.17. dicens j Q u o d eft iuftum, iudicate, i ta pa r tmn , ficut magnurnjtuU l a f i t di f tantia perfonarum. Et cap. 17, num. 9. SÍ di f i ic i-l e , & ambiguum apud te iudicium ejfeperfpexeris, venies jo ad Sacerdotes , & ad iudicem , qu&refque ab eU , qm i n -dicabmt t ib i iudicij veritatém. Et in Paralipom. caf. 19. num,6. j . Videte quid fac ia tü , non enim hominis exequimi-n i iudicium , fed Domin i ; & qmdcumque iudicaueritü, i n vos redundabi t : fit timor Domin i vobifeum, & cum d i - $ I Ugentia cmt ia fac i te ; «0« efi enim apud Deum iniquitas, nec perfonarum acceptia, nec cupido munerumñudices enim j % debent ejfefapientes, & g n a r i , quorum conuerfttio fit p ro -bata. Deuteronom. capit. \ . numero 13. Et fi in eis feien-tia requiritur, non ad aliura fincm , nifi ve feiant difeer-nerc lepram inter non lepram,& indagare,ac fennari, pro qua parce litigante ftet veritas , fiquidem oportet iudicem cunda nmari , & ordinem rerum plena inqui- 5$ ficione difeutere ; Sctandiu adió venriletnr , doñee ad reivericatcm perueniatnr : ficexprcfsé legitur Í» capit, iudicantem , 30. quaft. y. in cap,cum loannes , de fid. i n -firum. & ego dixi controu.forenf. 17. num. 16. & propte-reáiudex tenetur vericatem fpedarc, & fequi, per tex-tum in leg.f i forte , f f .de cafir. pectil. Anfald. in traEi.de iu r i fd iñ ion . parte fecunda, t i tulo vndec'mOy cap. quinto, num. 7 5. Ergo non debet adhasrere cuicunque opinio- 54 ni etiam probabili, fed debet ftudiose perquircre de ve-ricace opinionis, quia fi opinio non eft coníbnans ve-rieaei, reiieienda eft, vt in C lem. i . ne Romani,de eleftion. K o t diuerfor. decifione 202. numero decirnotertio , pa r t , «í«r<í.Anfald. d i f t . capit. quinto , mm» 6 8 . Ergo libe-

rnm eíí'e non poteft iudici adh rete cuicumque opinio-ni, fed illi, cui vericacern ineífe crediderir, quia veritas debet práeférri cuicumque opinioni.Glofta in capi t .qm- ^ r i tu r 2. qualiioneféptima.AnCiLlá.dift.capit.quinto, «.76. &proptetéá non eft recedenduro eemeré á communi 56 opinione , quia illa verior praefumieur, ve latéoftendit Bald. Í«<¿Í¿?. vbi Caftrenf. 13. Alexand. num- decimoquatto. Imol. num. 70 . Lap. num. 106. Zuccard. mm.^z6.Cod.ek edi f t . D. Adrian.toüend.Vn£zr:. ditt.qHitft.61 i . num,9. A n g e l , diSí.traÜ:. qmf t . xo , ar t .9. num. 127. art, 11. num. »74. & Chartat. decif. crimin. 1. num. 182.

Víe ergo vobis > qui iudicacis terram , & qusritis opiniones pro amico , nec ftudetis veritati > fed quo-raodo rem gratam faciatis veftris beneuoiis : non fiedixie Dens i n Leuitic. capit. 19. numero decimoquin­to , dum ad iudicem connerfus prcecepit: N e confide-res perfonam pattperis , nec honoreí vu l tum potentü : iufie iudica próximo tuo. luftieia enim eft conftans, & perpe­tua voluntas ius fuum vnicuique tribuendi, $ . 1 . Inf t . de S7 iuft . & tur. fieft conftans» ergo non eft varia , ñeque vaciílans , provt eftet, fi iudex poífet indicare mo-áh fecundum vnara opinionem , modo fecundum al~ teram.

Cíim ergo iuri,& legibus conneniat t ¡udiecsin indi» cando requáturcommunes.Sc magis comrauncsDddo-rum fenreneias.vbi certam legem non haberausjnon dc-bemns recedere ab hac interpreeationej Lminmet & l . f i deinterpretatione, ff.de legib. &'ideó propter opinionem alicuius fingnlarisDodorisnoneftrecedendum com­muni^ recepca aliornm fentcneia d cexeum<>J l . í . i n j 8 fin.jf.de Senator.vhi Bald.w v l t .net . arguit per illii textú

G z contra Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

7 6 Controuerf! foreníium iudiciorum cont ra fingalares , & peregrinas óp in iones : Se Bald. & Caí í r . in l . j i n . C. de tn f i i t . & fubfi . fub cond.faft. dicunc propteTfantaí iam Barto l i non eflTe in indicando recc-

59 dendum á coraroimi opiniones& Lud.KomJncoaf . 179• i v y .coi . inqui t propter fingularcm opin ioncr i i aiicuius

60 D o d o r i s in i i rdkañdo non eífe recedendum á c o m m u -n i fententia : & Alex.»« c ^ / ^ J ? ^ • 1 - ^ - 2 " d i c i t : c l u o ^ praeii imiturper imper i t iam iudicare.qui inhsrec fingu--lar i opinioni, re l i ga c o m m u n i , ad rem Hier . Giacar. apud Ciar , de (yndicatu> conf. t .««w.57.vbi dicir , quod

61 fatuus elfct I iutcx i l le , qu i o b f ingularem v n i n s , ve l paucornm Dotaorumdeuiarec a crebr ior i , exnot . in leg . qnem temeré >ff. de iudic. fie et iam laf. i n l . iufmrandum, n. \ $. \6 . j f - deiureiur. vb i hoc idení confirmar DCC.Í» c. 1, Num. i . d e conftit. A lc ia t . ^ í prafumpt.reg. 3.praf.40. m m 1 . Barbar, corf. 3. col. pen. verf.nen «bfiat > l i h . i . Menoch d e p r a f M . t . p r t f . 7. m m . 31. Gurrier tnatr. c. $. f t tbmm.\<) . late dodi f l ímus Spercl l . d t c t f Eccl.<)<¡, m m . z f . vb i fúíius probar id procederé, ct iamfí op in io

$% fíngularis ai icuius Doétor is fauear mat r imon io , vel piae caufe5quia adhuc cft recedendum a c o m m u n i a l i o -rum D D . fententia, ex quibns apparet , fecundum l e g i -ílas.opinionem vnius A inhor is jC t iamgrau is jnon con -ilitucrc op in ioncm probabi lem aduersus c o m m u n c m ; potius enira ralis D o d o r deber credere fe errare, q i iám aÜorum indic io p i íEpon i , nara timere deber , ne quod ifibi lumen «(Te v ide tu r , fint tcnebrse , v t re¿lé c o l i i g i t Manar in Manua l , c. 27. n.í%6.x%^.exc.prudemia ^de eff dcleg c de quibmy d i f t .xo, ,

Bené verum eft, quod í i verfemnr in qu^ f t ione a nc-mine agitara, cune díóbum vnins grauis DodoriSjqui ra -t ionc firma in te l l ig i tu r moueri /uf f ic ic ad conf t i tuendam

^j op in ioncm p r o b a b i l e m , tam fibi, quára a l i i s ; quando en im non haber conrradi£torem,ab e o n o n eft receden­dum j l l c u t a cafu legis.Caft r . Pallan, mor. p. i . d i j p . %. p a r t . i . ».5. l a f i » l p e n . n u m . i i . C de pa&.Recc.conf. is. « .é.Surd. dec i f . x i y . n . i 6 . R o t . R o m . decif. diuerf. i t i . n. i S part . j ; .

H x c aurem quae d ix imns mu l t ó magis procedunt i n Principe , & eius Conf i l ia rüs , i n quibus non poteí l dari i gno ran t ia , v t per Spercl l . deaf . Z Í . nma. 7. í l q u i -dem Princeps in rebus dubi is cenerur confulere fuos

65 peritos conf i l iar ios, /. ¡oumanum, 8c leg. fn. Cod. de legib. Se femper deber iud icare id,quod fibi probabi l ius v ide­tur , & feqni opinionera probabi l io rem. Vafquez 1.2, efuéifl. iy.art.G.dtjp. 64 . c. 2. ad qu id en im cor haberc

66 Conf i l iar ios,&: confulere perit iores,nif i pro indaganda veri tate,quia to t v i r i fapicntcs, fi d i l igenter i ncumban t fuo off icio , fac i l i negocio i nuen iun t , qusenam fie vera op in jo , & magis probabi l is : legi tur enim in l i b r o Sa-picntiae, cap. 6. A d vos Reges [unt h i fermones, v t difea-

¿y tü fap ien t i am, & m n excidatü ; quoniam iudicium du-r£] mum /:.¿,<pt p r t t f un^ f i e t ; ex igm tn im ceneedtturmi-fericordia , potentes autem potenter tormenta pa t ien tw ,

6% & f o r t m i b m inftat finior tmeiat io. V t autem haec cu i ten tu r , deber Princeps ícqui ver i tatem 5quíc eft fi­nís omnis feientise, v t per textura in l . apud /u l ianum,

$9 ff defidekom. libertat. & t radid i t A r i f t o t . pr imo M e -thaphyf.

Bené verum eft , quod in eligeodis op in ion ibus de-bet haberi etiam alius re fpcdos rarione marer i s , ve l

70 obic¿ti , de quo t ra&atur 5 fiqnidem i n d u b i o op in io fauens Ecclefiae, vel pia; caufaf eft amplcél;cnda,ád tex-tum tn /. funt perf'om , f f de reltg. 0 fumpt . funer. cap, P"aí-dere iudic Vdgo f . con/íl. t o ^ . m m . i . A n c h z í : con-P -46. ntimer. fecundo.littera O, concl. 5 3 num. 1 5 .IaCi« l e g W i m f z m ^ DlJíi %¿f k g A t pacian. «w/^-w. 1 z 3. G ^ n . d f f c e p l . ^ . n . G . S c ¿ i f c e p t A y . n . i . S ^ t z \ \ . d e c i f . 4 i . « . 7 . & ^ « / 8 1 . « ^ 9 . kzox.mor.tom.x. l tb.S.cap.i 3. & i 4 . Duard.,« BHi¿am C(£n ^ ^ ^

y b i alies al legat. In q{10 tamen a(riclllé peccacur , quI>

, u d l c e s ' ^ Principes feculares n i h i l magis f tudent ,quam

innenirc opiniones contra im ronn i t a tem, 6¿libcrtacem Ecclefiac , fed qu i t a l i a a g u n t , D e u m habebunt v i t o - 71 rem , & for te non inuemenr locum pceni tcnt ix , provt narrar SipeveW.dtB.dec.^z.fub «.7-vbi teftatur íe noniíTe magn i Principis m in i f t r um i n mort is art iculo prse n im io dolóte cxc lamanrem, ac de xterna (alute feré dcfpcran-tem , eo quod magis humanam , quám diuinara Maie-ftatem iwruens , l ibenter opiniones Ecclefiíe iromuní-tat i aduerfantcs amplexatus fuiíTet. V b i c tgo diuerfe func íententiae , & non con f ta t , qusenam íir communis,, fequenda eft i l l a , q u x faci t p roEcc lc f i a , & pro an ima. Se ali is cauíis, de quibus T u í c h . d. concluf. 153. vb i re-eenfet cafus pnui legiatos,pro quibus deligenda eft o p i ­n io íequenda.

N u n c faris,abandéque liquec, qu^m iraprobabi l is fie opin io P o n t i j , & Diana; recedentium á commun i í l im» D D . fententia circa probar ionem i tnpedimenri m a r d -moni ) cont rahendi > n o n eft en im dubi tandum , qu in fufticiat fides vnins teftisintegrae fidei, eciamfi deponat j t de propr ia tu rp i rud ine , abfque aliis adminicul is , vt i n d . c. pra terea, i l z. de fponfal. Bené verum eft , quod í i eífer vi l is pe r fona , 6c a b i e d a , non probaret impedí -men tum , n i f i fa¿tum eftct ira c landef t inum , ve non poder p robar i , n i f i per v i lem perfonara : í ic A b b . in d. 75 c. praterea, i n f i n . v h i et iam C a r d . 6c inc.cum in tua , m r n . j . deJponfaLSanchez de tnatr. hb. 1 . d i jp . j 1 .num. 1 z. Gut t ic rez eod. t r a í l . cap, } 6. num. i z . Caro l .Boí i " . de contradi matr. c a p . j . num. 145. i m m ó poífet p robar i conrrar ium i l l i u s , quod dicit te f t i s , ve lut i í i diceret fe mul ierem cognonif te ,6c tamen ex infpecl ione proba-rerur v i rgo : í ic Abb .»« d.cap.pratcrea ,<>;fin.vhi D D . 7 * de fponfal .

I n tan túm ig i tu r verum eft, quod vnícus teftis p r o ­bar imped imenrum m a r r i m o n i j , antequam conrraha-tu r , vr íaris fir, fi deponar de auditu k maior ibus fuis,di-centibus inter fponíbs adeíTe paren te lam, vel impe-d imentum , dummodo di f t inélé deponat gradus. G u t - 7 Í üe r t .d iñ . t ra t t . cap. 1 1 . num.54.. Mafcard. de prebat. con-> c l u f ^ i o - «a«í?ro 3 .4 .J . z i . Sánchez d. d t f f . 71 . num. 11 . verf.máxime.. Farinac.áe teftib. ejmfl.Gy. num. 1 0 6 . 1 0 9 . C a r o l . Boft.^.c 7 . ««w. i 50. quod proced i r , er iamfi t e ­ftis noluer i t deponere publ icé , 6c parre c i t a ra , fed v i m o n i t i o n u m P a r o c h i í d a m ^ abfque nomin is p u b l i - 76 cacione ceftacus í i c , fi fponfal ia non fint iurara : fie per d. c. praterea , i b i : f ed hoc pub l i ce , v b i Innoc . nuiñ. 1 . Abb.««wj 7. Bntr.»«m.6.Alexand,de Naeu. num,^. Prse-poí i t . n. 4 . de fponfal. Gut t ie r . d. cap. 36. num. Maf ­card. deprobat.concl. 105 f . m m . quarto^ Sánchez Í/. d i -fputa t toney i . num. 3.verf. imme glo j f t . Auguf t .BarboC i n colleft. ad ecurn in tua, n.+.de f f on f .Cwo l .Boñ .d c.? ' num.140.

Sedanimaduertcndum eft, quod licét haec vera fint., tamen non prasftaretur fides huic teft i vnico í ic depo-n e n c i , n i f i iurarcr de veritate dicenda , cum parum, auc 77 n i h i l credatur tef t i non iurato : fie exc. tua , de cohab. f / r r .conrra C a r d . docent Hof t ienf . in d. c.praterea , v b i et iam l oan .And . n.%. A b b . w . i c ^.¿.«,4. A lexand. n. } . V txpoCn 6.de confangmn.& affinit, Couar. defponf.part. z.cap 6,§. io . n . t i . CMk t . l t b . i . e j c j . can .c . i i . n . j i .M&C ' card . d . c o n c l . i o } f . n . i o . Barbof. in d. c.prtterea, n.$* C a r o l BoíT.^e c.7 «.147.

Bené verum eft, quod iudex canté deber fidem p r x -ftarediíto tef t i vn ico,quiapotef teí re quod babear intc-í rede i n caafa,6c ei fít v t i le non fieri m a t r i m o i m u n , vei quod i l l ud abhorreat ob inajqual ixarem^el ob iniroicí- ^ t iam,ve l ipfe teftis íic alias infai-nis,auc vilis.5 tune enim 7 accentis c i rcumf tan t i i s , rel inquicur arb i t r io prudentis iudicis iudicare,an reftis verum deponar,& pof l i t impe­diré manimoniutn.Couarr. í / i? ¡ponfal.part . i . c a p 6 . § . i o . num.vigejmofecundoj iznchtz demat rm .d .d i$7x w ™ ® ' verftc.fed VerimÁhi ,addmt. Caro l .Boí í . de contraíl. *><*-t r im .d .c . j . » .144. verf. quando, Se num. 14 / ^ iudex

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

e r i J

* ñimet teftem eííe integroe fideí.timc fofficit etiam vni-cusad impediendum marrímoniüi-n» íi eum circumfpc-

75? lítionc «Icponat, etiamíi fponfalia Cint iurata : fie Abb. incap.fupereo, n.y.de conftng.Bc incaptfuper co, n . $ . d i eo, qui cognoH.confatig.Couat. <¿.§. i o . m m . n . Mafch. d . wtó'/. ¡ 0 3 8 . Sánchez d. dif¡>.-¡i.nü.verf.fed'VenHS. Guctier. ¿.<r.j6.«.7ÉCaroi.Bon'.¿.c.7.«. 144. vbi alios allegar: & ha fuic iudicaium..

C A P V T C C X X X V I .

. E P I T O M E .

C c c í e n s a l i c n s c e n t u m , a n p o f f i t p o í l c a c e n -í u a r i u m l i b e r a r e , & a n i n r e d e m p e i o -n e c e n f u s f u f f i c i a c c o n f e í f i o d e p r e c i o r e ­c e p t o . .

S V M M Á R 1 V M .

I Inf lrumentum eft probatia probata, &mAmfe f l a . i Cenfm retté prohatur wftrtimentO) qtiod efi inf lar cafm

legis, i Cenfus cejfm t ranpt ta cejftomrium. 4 CeJJime fa f t a , omnes aüionet t ranf iunt in cejfienafjur»,

cui amplms f/raiudicari no» potef l . $ Cejfionariui potefl cogeré debitorem cejfitf» adfoluendum. 6 Cejfiomrius repmfentat perfonam cedentis , C * for t i í f i f

e iui primlegia, 7 Cejftonarius fuccedit i n i m ' m e r f u m i m , & loctm cedentis, 8 Cedentü a B i o m pofl cejfionem f m t inejpcacet > & non

potef l amplms exigere, ve l cederé. / 9 Cenfkm cedens non potefl amplms i l lum retrouendere. 10 Cedenti ereditori potefl debitar folueré > fl ignorat Cef-

fionem. I I Cedentis confejfio non pmtiñdicat cejjionario habenti

caitfam onerofam. I % Debitar foluens cedenti per confejjlonem de recepto non

itberatur. l j Ceffio qmndo flt faEía ad enmmodum cejfionary. 1 4 Cedentis in potefl ate non debet ejfe priuare cejjhnarium

ture fuá, 1$ Cbnfejfto cedentü pof l ctjflonem f a f t a non praiudicat

cejftonario. J<J Cenfm non potefl va l idé crear i , n i f l pecunia numere-

t u r coram N o t a r i o ^ teflibujt. 17 Cenfits non potefl redimi , ni f i pretium ref i i tuatur cum

effeÜUy numeratione faEia.

18 Cenfus non ext ingui tur , n i / i per a t iumret ro f lmi leh* 19 Cenfm ext in t t iorequi r i t pemniam numeratam. i o D i f l r a f t m requir i t eafdem fo lemni tates, e¡uaí con-

t r a t l m . 11 Recipere a l i u d e f i , quam confiteri recepijfe. x l Cenfus in rtdemptione potefl f raus interuenire, ficut i n

creatione. 13 Cedens pofl; cejfionem non potefl cesionario pr&mdicare. 24 Ceffionario non potefl tolli tus qmf i tum a cedente. í S InHeriflmile habet imaginem f a l f l . a ó Fdl f i tat is f u f p c i o i n cimlibns habettir pro fatf i tate. 27 Cenfus admi t í i t paBum , v t in extinfttone requiratur

confenfus cert& perfonut. i8 Cenfus ex t inB io f t t f l nulla,ad\iiic f ruSlm dehentttr. 29 Cenfus retronenditio debet fieri exprefse^ion tacite, 30 Cenfm v* extingitatur> necejf ir ia e(i retroHenditio,qíi¡a

requiritur atttts re t ro f imt lü . i 1 Cenfus non extwgui tur per confeffionem de prc t io re­

cepto. 3 i Cenfumretrouendere quid flt.

hB.Ciarlinij contiou. for. T e m . Í I L

N c f e r i b a m v a n u n i , d u c p í a V i r g o m a n u m *

SAtis ad vi£totiara fundata eftinrentioD. Mauncíj Lconairdi eontra D. Francifcam filiara, & hxredem

D. loan. PenHe pro cenfu feutorum centum Mi randu-IÍE, & fmdibns decurfís, & deciui:endis,quia fatis con* ftatprafdidum D. íoannem legitime creaífe diólum ccnfum,iilumque vendidiíTe Reu.D.Hippolyto de Bur-gonouis , vti tutori D . lulij eiufdem cognominis ¡Ilius nepotis, & deeius pecuniis ex venditione praedij fafta D. ConftantioBrngnolo, vtliquet ex inftrumento fa­do fub die S' lanuarij 1609^6 quo in proceííu, f o l . 2. j . apud omnes ením pro indubitato habetur , cenfum t plenc probad perinftrumentum publicum , quodeft probatio probata, liquida, & manifefta , Vt per Barr. i n t . 1. ». .vbi laf. n. lo.jf. de tfou, open nunc. Bald. i n l . Imperator , l a x * f f . de ftat. hem. h ú T k a c \ . d e r t t r . l ig» , §. ' t . g h i . n . ro . & fetjq. Crau. conf. 56 .» . 2. U b . i . Rol» conf.^o.nuTn.%.lib i . & in terminis de cenfu pulchre hoc docet Cenc.f«traB.de cenfpart . 1 .c.4.». 10.12 .vbi quod de inñrumcnto iudicatur ficut de cafu legis ,' ideó per iUud probatur concludenter, 8c leginmé cenfus : fie etiam Ludouif.flfffi/ 1 j 7.». 13.Burat.¿eci/l5 40.W.4.&: de- % c i f . $ 6 i . n ^ .

1 Hinc cum praídi£tus D. Hippolytus agens rcm vtí-Jem pro di¿to D. lulio eius nepote tradidilFet in matri-monium D. Hieronymo Dardcfio D. Ludouicam Bur-gonouiam fororem didi D. lulij , ad quera fpcdabat de iureónus illara dotandi, cum promiffione dotis feuto-rura 500. in cauíam dotis praedidx dcdir,§: ceílit fpon-íb didum cenfum feutorum centum cum frudibus de-currendis , & adionibus realibus, diredis, & vtilibus contra bona, & hazreditatcm dids D. Penfaz, vt ex in-ílrumento confedo fub die 3 0 . Martij 161%. de quo in, procelfu , f o l . 3 3. quod ex prjedidis plenam facit fidem.

Verüm quia didus D. Mauritius erat creditor praedi-di D. Hietonymi de magna pecuniarum furama,& poft vxorem fuatn ilie quoque ceílit é viuis , non fatisfado dido D. Mauritio , & nemo fecerit fe hcEredem illius, quia forte liaeieditas erat onerofa , pr^didusD. Mauri­tius procurauit vt haereditati iacenti dar etur curacor, contra quem egit dciure>&: liquidauit fuum credituro, per quod curator illededit, &ceflit eidem D. Mauri­tio didum annuum cenfum, & ius confequendi frudus ilüus, vt ex adis conftat ,& inftrumeuto , de qnibus in procellíb/fl/.n.tí* f e q q ^ w x plené-probánt, & ideó dida D, Francifca medio iute coada foluit ad computum feuta odnagínta fex, qua; nunc repetir vt indebité folu-ta ; ar D. Mauritius eam redé foluiííe , Sí in pofterum teñen foluere didos frudus concendir.

Er iuremento.fiquidera cüra iura didi ecnfus5& do-rainiumper ccffionem praedidam cum ómnibus adío- j nibus tranfiennt priíis in didum D. Hieronyranm , & portea in pnedidum D. Mauiitium vigore ceífionum eriam cum clanfola conftituti, per DD.i» /. quod meo , Jf .de acq.poffef Maíliill. d e c i f m . num. 7. fequitur quod omnes adiones reales,& perfonalcs fuerint tranf-latse in didum Dominum Mauritíum cc0ionarium, & non poílit ei príeiudicari, ad textura in l . ejui c¡uadragin~ 4 ta i j f . ad Trehell. Ang. in l . ficum empto, col. 1. verf. & per hnc.ff. de p a ü M in l . f in . in f i n . jf.de t r a n f A t e t . i n l , cum filio, col. 7. i n f in. de I fg . l • Crott. conf. 8 ^ n u m . 12. Roderic. de ann. reddJ ib . t .c jUí t f i . i i .num.q.Mañúi l .d i í l . decif. 143.««w.6.7. Surd.confi l .z i , fubmm.^.Sc fie po­te ft ceflionarius cogeré debitorem ceífum etiam inui-tum ad foluendum quod debebat cedenti > ad tex- j tura i n l. idemejue, § . f i cui rnandauero, f f . rmndat. leg. 1. Cod. de nouationibmyl.x. Cod de donat l . nomina,ff. de há-red. ve l a B . vendt t . cum aliis addudis pcr Surd. d t B . c o n f . í í M . i B .

G 3 Nee Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

78 Controueif forenfium iudiciorum Nec m i r u m e f t , qnia certum eft , quod cefl lonatius

^repraefentat perfonamcedenus , & fubcogatur in l o ­cura crediEoris contra debi torcm cciíum , & for t i tu r cius pr iu i legia, v t i« /. c»m fecundm , j f de d i f i raEi .p tg-nor. l . e w p t t r , vb iBa ld , ¿»1 . «w. Cod.de ht r . ve l a t t . vend.l. fiuger, in fin.de rei v m d t c l fi p o t i m s , C. de his» qu i m fr ior.credloc. i .Paulus, j f de fidemfSMÁxonf.i 66 . tmm. 13. &conf i l . 105. m m . 4 . & c w f 52.1. num. 5. & .

7 conu^ t ^ .mm. i .Sc propterea fuccedit in vninerfum ius, & l ocum ccdcntis.Surd. cevf. z6. m m . 16. & cmf. 8 1 . »«;». 1 3. & c ^ / j 5 3 . 1 ?. Grat ian.^ i /c 7 3 3 . m m . z . Cyr iac . contr.^2.j, t ]um.\o. & contr.500. n w n . \ 4 . Ccnc . decenf. pa r . x . cap . i . qudfi. i . a r t . 1. ««w. 5. & pa r t . y . cap . i .qn t f i ' . j . a r t - 6 . n . i \ .V tWchn , eod. t raB. tom. i . l th . t . cap. 1. ri. j.verf.qmmobretn, vb i docet, ceíf ionai ium fuc-cedere i n locura p r i m i c red i to r is , & cenfecur eadcm petfoua cum e o : fie et iam Al tograd.cí»»/ dccimfextoy

H o c ftante feqnitur , quod non poter i t d i f tns D. í u -. l ins pof t ccf l ionem faótam ad fui coramodum d i ñ o D .

H i c r o n y m o in caufam dotis d i d x eius fororis l iberare d i&as háeredes D . Ioann . Penfe á cenfu p r x d i d o ,qu ia ampl iüs non cracdominus , & cx ceffione iur ium , &

g a d i o n u m rca l i i !m,& perfonaliumjVt in procelíT , /0/ . 3 3. cenfusfu i t tranflatus in d i d u m D o m i n u m H ic rony-m u m , & i n c fficaccs fucrunrrcdditae ad ioncs 4quas ha -bebar d ídüs D. Inl ius 3 ex Caftrenf. 1« / . 4 . § / i h a m , num.4. C- ad Trebell. Si in l . J i cum emptore, num.^.verf* p r tm tu , & i b i A\cx,fubnutn.$. laf. fuh ^.5.1 i f f . d e p a f t . lomn.^oix .cof i f .Gx.n.8.9 Ma f t r i l . c o n f . i \ i . m m 5. v b i q u o d relui t io al i ter faéla eft nul l ius va lo r i s : late Surd. c o n f i l . i t . ««w.31.31. Cenc. i n traB.de cenf.part.$.cap, j . ejUáfl. 3.art. 7 . »«7». 3 1 . 32. vb i quod non poteft c m -p ro r , & a l i j fucccffiue retrouendere , quia hoc pertinec

^ ad v l r imurn cmptorem ,feu cefl ionariura, idco inua l ida eft cxr inét io d i d i cenfus f a d a per d ic lum D o m i n u m l u l i t i m f u b die n . Februari j 162.1. v t in ad is •, & fic ccnfus reman fíe i n hasreditate di£U D . H i e r o n y m i , & po tu i t t ran í í re i n d i d u m D . Maut i t i u ra fccundum cef-i i onar ium.

V n i c a eft di f f icultas i n hoc nego t io , quia n o n ap -paret es af t is , quod praedidus Penfa, vc l eius hxredes habucr in t fc ient iam didse cef f ion is , cura i l l is non fue -

10 r i t in t imara , ideó v ident i i r fuiííc i n bona fide , dura fo luerunt pre t ium d¡£U cenfus praediólo D. lL i l i o ,a que ide i rcó potuerunc val idé recipere l iberat ionera , quia n o n fuerunt feruata requi f i ta textus in l , 3. v b i D D . C de nouett. fíe g l . i n d. l . f i cum emptore, in verb. doli ,ff. de p a B . v b i etiam Barr. A lexand . & laf. & in l . filtmfam. vb i Bart .Bald. A lex. Iaf.6¿ Dec.C eodem.M&bt 'úld.de-eif. láfS.num.y.x 3.15. Surd. deci f 6o-num.8. & conf.4.}• num. 1 . Ub. 1. Fcl ician. de cenf.tom.i. /1^.4. cap. vnic.n 9. verf , fedomnem, v b i teftatur de comraun i , ¿ verftc.fed dubitár i : v b i bené declarar, Ccnc. eodemt ra í l . p . i . s . i . q . z a r t . i . num.6 Si p a n . 3. c . i . gr.3. ar t . 7. m r » . i $ . 54. 3 y. & R u t . pof t cura d m f . i é i . n u m . i . ^ . á , . 8c d e c i f . i y i .

Vcrumtamen hoc n i h i l ob í la r , & cenfeo adhuc i n -nal i dam fu i (Te l iberationera fa f tam per praediólum D o ­m i n u m l u l i u m , i rarao fui i íc d i d imu la tam, & fiólam ad fraud^ndura d i d u m D o m i n u m Hieronymura ceff iona-rium ; fimulauerunt cn im re lu i t ionem,& pre t ium recc-p i f f e ^ t d i dus Dominus lu l ius d ix i t , cum n i h i l íb lu tum fuer i t , & nuUibi apparet pecunias cum efFe&u fuiíTe fo ­letas ; ergo cenfus non fu i t ex t inó lus ; quod enim d ic i -mr debi torcm l iberar i , fi foluat pret ium cedent i .quan-. non haber feicntiam ceffionis , q a ^ i l l i non fu i t i n -

nmata 3 piocedit fi veré » & cum efFeftu pecuniara n u -merauu , non autem locura haber , fi cedensconíi tea-tur ,vt: h ic , fe pret ium habuifTe ante in f t rumentum ; n i f i enim aliande probec numerat ionem, non l ibera tur , & remanec debi tor cenfus, ficur prius e ra r , quia c ted i -

t o rv ide tu r i l l i grat is remifiíTe debitura , cum non con*» í let de vera pecuniamm folut ione , & i i l ius confeíEo 11 non praeiudicat ceff ionario habent i caufam 5 fie p u i -chré ex Bald. in L 1. msm.io. i n f i n , C , d e a £ l m i . & obliga Caf t r . in d i ficum ewptore, nutn.^.verfic, nunc ergo f j • de pací, v b i d i c i t / q u o d hoc cafunon fu d i l l i n d í o , au dc -b i t o r fciuerit , ve l iguorauer i t > & ib idem concordar 12, A l e x a n d . nutn.4. in fin. perbcl lc S'ard. d. conf. 1 ?.. n, 5 z, & máxime hoc c a f u , vb i ceffio fu i t fad. i d i d o D i H ie - . r o u y m o pro fo lut ione debit i cedcndsJ& in commodum j 3 ipfíus cef l ionari) , quia cenfus fu i t i l l i i n fo íu tum datus. Surd. d . conf.i2..n $ i . i n f i n . n a m minus ¡n iq imm, & ab -fu rdum cííctj fi fuiíTet in poteftare cedentis priuarc cef- 14 fionarium iurefuo , per textura in l . fi ¡uperatm , v b i B a r t . ^ dep ign .Vú in . i ne curn e l m , de feiudic. A l c i a t . conJ.i^G.num. 5. pulchré Surd. con f . z i . n . } 1. v í r f .qum alias f u i t ,

Omnes enim admi t tunt jConfcf l lonem cedentis ema-narara poft ceff ionem non praeiudicare ceffionadOjquia res araplius non eft integra , & quia ius i l l i ex ceffione j | fu i t q iu t f i tu ra ; & ¡ta cedens non po ta i t per fuam con» feíí ipnera prodcílc debiror i , & nocerc ceff ionario s vt pof t í a c o b . & Are t .conc lud i t C y n . i n I fin.C. deprocur. Bart . i n l . f a f t a , § . f i hares, m m „ j . vb i Caft r , col. fin. a i Trebell. id era C&dv tonf i l . 11 o. tmn.G.&c conf. 134. « 2. l ibr .x . Alexand. conf. ^ 6 . num. ^.verf iepraterea , Ub. 5 . Comxonf . 139.colum. i . í« fin.lib 5. vb i tef tatur de m a -gis coramuni.Gozadin.cow/?/. ; . » « w . 8 . A f f l i d . ^ m / ! i 63 . in fine , pulchré Surd. d t i h conf. i x . num. 31. vb i alios conger i t , Scconf iL i j t . n u m , 9 1 . K o \ . conf i l3 $.num. 9. Ub. z. pulchré L u d o u i f decif. i § y . m m . 9. & decif. 311« »«»í.3.Bi i rat. decif. numero j . &c decif. 6 9 7 . mme~

ro 4 ' ' , ., i-H o c autem mu l t ó magis procedit i n c o n t r a d i ! cen­

fus , i n quo tam in con t rahendo , qakm ind i f t rahendo non fuf f ic i t confeí f io de pret io reccpto.fed deber in rer -uenirc adua l is fo lu t io , feu numerata pecun ia ; liece enim mul t i concedant pofle pret ium fo lu i et iam in alia re , quám in pecunia , dura cenfus ex t ingu i tu r ; ramea omnes requirunr , quod i l l ius fiat adual js , & vera í o -l u t i o , non autem per confeff ionem pañis j ficur c n i m in cenfu creando de fubf tant ia con t radus requ i r i tu r pre t i j f o l u t i o , & numerado pecunia corara tef t ibus, 1$ & N o t a r i o , fecundum Bul lara P i j V . 8c non fufficit confeí l io de recepto , et iaraf i fuet i t renunt ia-tura except ioni non numerara pecunise , v t pu lchré probar Bocear, i n t r aB . de cenf. p a r t . $ . num. t i . $ 6 . 5 7 . v b i vide. Fel ic ian. eodemtraft.tom primo, l ib . i .cap.S. », decimoquinto, & cap. 9. num.6. v e r f denique , & n u m . j . & num.io. ver fh inc , Be tom i . l ib . cap. fin.num.^.verfic. per confeffionem, Par i f confil.'j $ .num.$$ . i n fin. l i h .4K .0 -áeñc.d iB. t raU, l ib .pr imo, q m f i , 13./»¿»«/».4. verf. neo p r o d e r i t , C e n c . i n d . t raB . decen f p a n . 1 . cap. primo» qut f t . \ . art.%. num. i . - ¡ .& feqq. Cyriac.controtterf. f o ren f 5 AfQ.num. decimonono, & fequentib.vhi quod parata eíTcc fraus leg i , fí ftandnra eflfer confef f ioni par t ium : fie late Bonacin. í» í r a B . de cont raB.d i f f .yq .+ .punB v n i c . n . t i . I t a i n redemptione cenfus , & ex t i nd ione non fuff ic i t confeí f io de recepto , fed requir i tur ve ra , & effedualis pre t i j fo lu t io in pecunia , vel re numerata , v t eodem modo di f to luarur c o n t r a d u s , quo fu i t con f t i t u tus : fie ex forma didae Bella; Pi j V . i n i l l is ve:bis : Sed etiam pojfepro eodem pen is ex t ingu í , t rad ide junt verbis difer- l f ris Scraphin . decif. 8 9 0 . nnmero 1 . v b i i n q u i t , quod eo modo j quo in conf t i tu t ione cenfus requir i tur confen-f u s , Se pecuniarum fo lu t io , i ta necelíaria eft pecti-n iarum ref t i tur io i n ex t ind ione : pulchré C e n c j ® t r aB . de cenfib.part.^capit. 1, e¡uafttone j art.i.**im íie' cimetertio, v b i docet ad efFednm , vt ccnfiis dicatur ex-t i n d u s , necetTariam eíTe eíF d u a l c m , & rcaiem pret i j re f t i tu t ionem , & in addit. ad eundem locum, a r m . i * n / i m . í . z l k g a t et iam Mar . M u t a r o d e a / . Rfgn-

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

L i b e r l I I . C a p . C C X X X V í. 79 S k i l ' 98. m m . 14. Sc i n q i m , quod í icut in acqn i i i t ione ceafuscitulo empt ion is fu i t ncccfiaria p rc t i j numcrat io , ica pro ext inólfone efl: neceílai ia d i d i p i c t i j refticucio cum cfFedu reáü te r , & cura af ta r e t r o f i m i l i ; & fie re-nu i t Ro ta poft eura i n Rom. cenf. i j . lanu. \ 60 corar» Sacrato^decif.ío^. ».4.vbi quod requir i tur a6tua!is re í l i -

3^ cutio pret i j , ficut i n creatione , 6c in alia Román, cenf. coram Dttnozetto, apud cundem Cene, pof l addition. dectf.x i^ .ante mm. i .&c n u m . u i . d e deci f .x^o.mm.^.vhi quod in t f t rouendi t ione cenfns requir i tur aétps re t ro f i -railis,& a£tualis f o lu t i o , í icut i nc rea t i one j& d e c i f . i y t , « « » i . z . 5 . & ¿ f c i / ] i 7 4 . apudeundem : R o r . apud

Fan'n.decif. recent.$6. m m . t . p a r t . t . v b i quod ficut i n con f t i tu t ione cenfns deBec in terueni re verc pret ium coram tef t ibus, iuxta Bu l lam j i ta in ex t ind ione requ i ­r i t u r a ¿tus re t ro f ím i l i s : ad rera et iam pulchré Ludou iC deci f $6. mm.$ . v b i quod i n ext in£t ione eenfus requ i r i -tur p rompta numerat io pecunia squia in ca efle debee aí tus re t ro f ím i l i s , & i b i Bel t ram. nhm. i i . v b i quod i n hoc propof i to adfunt infinitas decifiones i fie etiam do -ect plené Cyr iac . contr .z4. n u m . t ú 12. v b i quod i n rc -dempt ione cenfus requi r i tur pecunia numerata , ficut i n conf t i tu t ione : concordar Burat. decif. 6$$ . n u -mer. 14. v b i quod requir i tur adus retrof i ra i l is , & fi­cu t cenfus conf t i tu i tur conlenfu > & pecuniarum fo l u -t ione , i ta con fen fu , &: pecuniarum ref t i tu t ione e x t í n -gu i t u r .

E t i ta communi te r D D . f e n t i u n t , quod ficut in crea­t ione cenfus non fuff icit confe í l io de recepte , ira nec fuff iciat in ext inél ione, qu iaexdem folemnitates requ i -

" i 0 rund i r i n d i f t rahendo, quae in con t rahendo, ad tex tum i n l . de tutela* C.de in integr.reflit.bon.l.fi adrefoluendumi C. depr<ed min l .p rov t qutfcjue%jf. de fo lu t . l .mhi l tam na~ turóle, de reg, iur. A lexand . i n i fub pmtex tu , la 1. «a-mer . io . v b i laf. num. t 1. C.detranfaB.BemncaCiúsin§. aBionum. num.tc%. Inf t . dea t i ton .BM.conf . 11 o.num. 1, / / I ' . Í .pu lchré Ofa fch . dec i f .Ped .^ . m m . i i . & in t e r m i -nis LuiomC.d.decif . i j 6. numer.} . & Ror . apud Cene. d . dec i f .z j i .Sc decif. 2 7 4 . & iure mér i to , quia al iud eft re-cipere,al iud conf i ten fe recepi i fe, l . / t exp re t i o , \ h i D D .

a l Cod, denon mm.pee.Soc.conf$.n.i i. l ib.i.C<¿nc.d.art.%. m m . z8 .

E t hoc fané videtur expreííum in verbis B u l l x . d u m p roeodem p r e t i o v u l t í ier i cxt in^t ionera, quoc rea t i o -n e m , ideo v t verba ciufdem extrauagntis c o m p l e d a n -tur hanc fpeciem , non eft opus aliqua extenf ione, & fubeft eadem rat io fraudis ; fi enim cred¡t|)r neceífitate prasfumatur, faci lé conf i tebi tur p re t ium recepiife, fi ad

a.* fubleuandam fuam indigent iam redemptor i l l i t r ad i -deri t loco pecunia: merces pr iuataconuent ione jeft ima-tnatas, et iam cum la f i one , vel nomina cred i torum pa-rura fecura.vel in m i n o r i quant i ta te, quám fie números pecunias cenruatae; quis enim in ea fo rma redemptionis do lum, f raudcmvc políe c o m m i t t i po ted t inf ic iar i ? E r -go cenfus non eft exdnéh is , ad t radi ta per R o t a m d . deci f . i 0 4 . & decif. z 7 2.

H o c aucem m u l t ó magis procedít i n cafu n o -ftro , v b i t r aéb tu r de prasiudicio t e r t i j , & de f raudan­do cef l ionario , cui poft f a d a m ceff ionem non potef t cedens praeiudicarej ad tex tum in l . f í p a r t e m f i n . j f . quemadm. feru. amit t . I. debitorum pattionibus, C.depa&. 8c confeí l io in ter aliquos f a d a non pr^ iud icat tercio, per tex tum i n í . Seia , i n p r i m . f f . ad f^elleim, a l i oqu in elíet i n facúl tate cedentis confi ter i>& fraude , ac do lo to l lere ius quasficum ce f l i onar io , quod abhonen t i u ra , & p r o h i b e n r . A b b i » ¿•-«/P 2 co^.z. v b i late Fel in . n .n .de

3.4 fid.wftrmn.hc pu lchré $má.d.conj i l .%i.n, io.$ 1. E t tan to magis l i c i t um eft iré in hanc íentent iam,

quia hoc cafu confeí l io d i d i D . I u l i j reddi tur i nue r i f im i -l is , & non haber aliunde a l iqnod f omen tú vcr i ta t i s , im-m 6 contradicic a t te f ta t ion i D.Bernardi Penfa^qua: l icct non faciat fidcm,nifiaducrfus f e r i b e n t e m , ^ partcm a d -

uerfamjad cituis i n f t a n m m praefumitur f a d ^ t a m e n ne-go t i um conFdíionis reddit inuer i f im i i c , quia i l l e teftatur folui l íe pecunias diófco D . H y p p o l i t o pro parre, & pro parte d ió lo D^Iul io ; & tamen diólus Ü.ínt ius in diólo in f t tumento dicit eas accepidb l ( j i ^ o D, Bernar­do .* deinde diótns D. Bcrnardus teftatur de folutiOne prasdida ex rog i tu Dom.Poroponi j Beitolacaf & tamcrt faéta perquif i t ione in eius r o g i r i b u s , de hoc n ih i l r e , per tum f u i t : ergo inüer i f imi l is eíl huiufmodi confeí l io : ergo h i iks t imaginera fa l f i ta t is : late Farinac. i n t ra t t . de f a l f d r / ¡muí. q m f l . i 52. «ww. 176.177. vb i vide quod xs fuf f ic i t ad to l lendam fidem didas D. í u l i j confcí l ío-n i , quia in c iui l ibus íüfpicio fal f i tat is habetur pro fa l f i - z(¡ tatc. A r c h . in cap. memoriam, ad f in , d i f i . 19. D e c ion -/ / . 8 9 . col. 1 . A l b a confil. 9 9 . per m u m . Sind.con/ i l .6* num. 4.

Augc tu r i nuc r i f im i l i r udo .& fraudis, acdo l i cont ra-hent ium fu fp i c ioJ& praefumptio. quia non fuerunt fer~ uata pada in in f t tumento cenfus ftipulata, vt in cafu re-r rouendi«onis i l la non fieret, n i f i cum feientia, & in ter -uencu d i d i D .Con f tan t i j , vel fuornm,quia pecunia cen -fuata ctat i l l i ob l igata ; id enim penitus fu i t prastermif-fum , & ramen pada honefta eranr feruanda, l . i . ff. de paB. cum vulgar ibus ; & hoc lañé val idum erit pro i n - 2^ tereffe d i d i D. Conf tant i ) , Se patiebat a d i o n c m t a m per ícmalem^i ia fn in rem f e r i p t a m ^ t ex Rot .po f t A d d . ad Gene, de cenf deci f ante num. 1. & i píe Cenf. in add.ad í raí i .de cenf par t . t . capz . quaf l . ] , art.%. n u m . i . E rgo cenfus non eft ex t i ndus , quia e x t i n d i o fui t nu l - 28 la : ergo adhuc f r u d u s cenfus d tbentur ,v t i nqu i t Cy r . contr. ¿oo.n.^o,

Accedat pro corónide, d i d u m cenfum adhuc viuere, quia non fu i t retrouenditus ; legatur enim , & i terum perlegatur d i d u m in f t rumcntum l i be ra t ion is , & n u h -quam aderunt verba, quibus fignificetur,didum D . l u - 29 l i um rctrouendere d i d u m cenfum d id i s hasredibus Penfas, & tamen retrouendir io debet íieri exprefséjnon tacité 3 ve Rota apud Boccat . de cenf .par t . i . m m . i ^ S , N a m ad d i í íb lucndum c o n t r a d u m cenfus non fuf l ic i t nuda voluntas, nec folus confenfus contrahent ium j fed requir i tur adus retrof i ra i l is , feil icet retrouendir io , ad tex tum in L1 .vbi Ba ld .& Salic. quando l ie. ab en.pt, dife. ?0 & in hoc amplius, In f l i t .qu ibm mod.toll.obltg g lona in l . ab emptione,wbi Ba r to l .& communi ter D D . C d e p a f t , Ofa fch .dec i f i 5 num. 5 .Smd.confs 1 .mm. 5 .tkcenf. 179. «aw.zS.Seraph.íí. decif $ 9 0 . num. 1 . Cene, in d.traft , de cenf.part. 3.cap. 1 .e¡Uáíft.i.art. 1 .num. 15.Se a n . j . n . ^ . ^ O i & Ror . poft eum decifq-j .num... & poft h d d . d e c i f x i x . num. 1.5c decif. t j^ .num.i .Vat in.deci f . recent. 5 6 .mm. 1.1. ^ .2.Caualcr .¿í«/ ]7 i .««»J.5.Burat .¿wy"645. num A 4. & pulchré Ro t . co ram Lance l l o t . f ubd i c 28. l u n i j 1574, vt apud Boccat. de cenf.part.i. num. 15 8. vb i i n q u i t : f u i t refolutum non confiare de extint i ione cenfm ex quadam confejfione de recepto cenarum pecuniarum, quia cenfus f u i t inf t i tmus t i tulo emptionis \ & cum pretium fuer i t f o - } l lutum in pecunia numeratatnon fufficit nuda voluntai . fed requir i tur añus p r io r i J im i l i s , videlicet retrouendttio : ¿¿ allegar iura prsedida.

Ergo n o n eft ex t indus d idus cenfus/ed rcmanet v i -uus , p rov t ctat ante i n f t r nmen tumex t i nd ion i s , & p o -t u i t t r an f i t e in d i d u m D - M a u r i t i u m , cum non fuerit f a d a retrouendir io. Ludomf.d.decif.r f6,mm.$.Sc « 1 2 . 1 ^ nam retrouendere cenfum non eft fo lu t io eiuS, quod debetur, fed eft p r io rem c o n t r a d u m refoluere.Ccnc. d . part.$.cap.i .qH£ft.$. a r t i c . y . n u m ^ . q u o d exabundan-t¡ d i d u m fit. Conc ludo ig i tur pronunt iandum eíTc, quod fueri t benc iud icatum in pr ima inf tant ia. Et i t a , fainos & c .

C A P V T Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

o Controuerí. foreníium ludiciorum

C A F V T C C X X X V I L

E P I T O M E .

H ^ r e s q u a n d o i m m i c t e n d u s f ie i n p o f l e í T i o -

w e m b o n o r u m h x r e d i t a t l s , n o n o b í l a n t e

a l i q u o c o i u r a d i d e r e , ex ieg. fin. Cod, de

ediB. I > . to lL

S V M M A R I V M .

I H t r e s efi i m m i m n i u s i n p o p f m e m k m r u m , qua de-f t t n ü m tentbat tempere mertts.

. z Hdstef m m m e n d m efi mpofeffionem eo ipfo^uod ofien-di t teftametjtum non v i t ia tum.

I Legis cafiis vbi habetur, m h i l viterius esí q m r m -dum,

4 H&res fo te f ip te re immjf ionem, ex d.l. ñ a . p t r f p a t m m t r ig in ta mmrut rk

j H & m potefi peten immi j fmem»eúam contra fingnh • u s rerum pojfejfores.

4 Centradtíior legitimus e f i ^ u i m m t i tu lo pojfidet. 7 Centradtíior efi legitimus , qui acquifiuit pojfcjfiomm k

teftatoreyVel eim h&redt. ' 8 Contradit lor legitimus non efi , e¡ui t i tu lum acqu i fmt )

& fojfejfionern a tertio pofl mort tm teftatoris. 9 Contradiáor legitwms dtbet habere pt t r tm t i tu lnm cum

ht r tde , fecm fi habeat i m p a r m . i o Fideicommijfarim non pojftdens non esí legit imni con­

tradictor ad impediendarn immiffionem h<ered¿s> I I FideicomrniJfariHi e m m pofjldens non efi legitimus con-

t rad iHor^ f i h&res ve l i t faceré deduíliones. j i Hétres eí í immittendus non obftante centradilíione fi-

deicommijfarijy fifaciendafint detraUioms. 1} CentradiBor legitimus fi extet contra htredem, quorno -

do caufa fit t rañanda.

N e f e r i b a m v a n u m , d u c p í a V i r g o m a n u m .

CEnfeo de iure3llluftnín & M.R.D.Paulum de Sil-ueftris Archipresbyterum Nouellaris, fore, & eííe

immittcndumin realera poíTeffionem praedij vocati, la Gra t ia tay tenú , 8c poíleíli á D.Peregrino R.ub¡no,quia fuit de iuribus, &: bonis tentis pcrD. Camillum Lan-ceum , & ab eo detincbatur pacificé eius morcis tem­pere, quod íufficic, ve per Peregr. de fideicomm. art .^%, nuw,$$.<tQ quod didusD.Acchípresbyrer oílenderit íe clTehxredem prsedidí D.Camilli ex teftamenco » quod produxit in authenticam formara , non cancellatum, ñeque abolitum , nec ex vlla fuz forma; parre vitiatum, hoc en i ra fado bastes eft immittendus oranino in poí íeíííonem carura reriim,qu£e fuerunt teftatoris tempore monís, adeo vt fufliciat oftenderc teftamentum non abolitum, inquoimmittendus fit hasres feriptus, vt be-né fancitiim eft i n l . f i n . vbi Barc.www.ij.Caftr. n u m . i ^ .

i Ver f e conuerfo. Mantua num. 197. Mcnoch. ««wz.jo & coramunicer DD. Cod. de ed iü . D . A d r . toll. provt hoc remedium fui f le intentatum collígitur ex libclloD.Ar-chipresbyteiijn procclíii,/o/.5.6. vnde cüm habeamus cafum legis3nihil v l tcr ius eft quíErendum,/.áWí//rf, C.de

3 f a r t . c n m vulgaribns. Nec obftat quod diáliis D. Archiprcsbytct diftulcric

per aliquot anuos hoc remedium proponere, quiailiius legis benfic ü dmat vfque ad triginta annos, fíciu o m -nia remedia in rem perfecutoriai vt per Peregr, i« t ra t t . de fideicomm.art.mm. ^ . n e c á z x m folúm pro confe-

4 quenda vniuería han-editare/ed etiam contra fingulares rermn poirdíüres.vt híc. Petegr. d . ^ . 4 8 . nhm. lo .

Minus obftat , quod di€lu9 D. Percgrinus poffideat 5 didam Difgratiatam cum titulo , ftante quod eam ac-<]uiruiit>&: emit \ D. Francifco Lancea ; íiquidem ¡líe? qui cum titulo poífidet , legitimus eft contradidor ad impediendam didam immiíl)onero,vt legitur in d.l .Jin, vni omnes DD.C^ ed iSt .D.Adr . to l l .

Nam refpondetur hoc procederé in illojqui titiilum,, & polTcffioneraacqiiifiuit a teftatore5vcl abeius hxrc-de, vt per Menoch.deadipifc.pojfejf. rrw.4. ««M. 583. fe» 7 cus eft, fi poft raortem teftatoris ab alio nadus eft tku-lum, & poircífiouem; tune enim non dicitur legitimus , contradidor , §c non poteft impediré hanc haertdis im* miffionem,vt pulchré per Bald.w d . l . f i n . fmm. ip .ad f i n . § vbi Salic.co/.?. Dec. ñ ^ é d t t f i n . l & c o h i n . «,49. Znccard. r«w.55)8.Menoch.«»»).6c4.C.<^ e d t l i . D A d r . t e l l . A k x , c o n f . ^ . m m . j o . Se conf.y Z.num.ü. l tb. i . A t f l i d i . d t c i f . i 19, mm.S. in fin, Gozzáin.conf.y 5.vum. 1 .GAhtk í . con f ias , num. i . l ib .1$t t toxJef ide imnm.ar t .á , -? .mm.51. vbi alios allegar, late Angel, in t r d l . d e legit. contradi^ . c ¡ m ñ . y , Ar t . 1 . numer. 8 . vbi tradit nullum adeffe , qui in hoc aducffetur, &c concordat Cyriac» cemr. for . 4x6. » » . mer. 15.

Ad hoc enim vt poífidens cum título poffit impedí- ^ re hanc immiflionera, oportet quod habeat drulum pa­tera cum híerede > velut fi elíet h res in alio teftamen­co , adeó vt titulus fit aequé potcns. Mcnoch. d . rern.^. «.j^.fecus (i pofíideat ex titulo impari, quia tune non eft legitimus conttadidor contra immiflionem haeredis. Bar-to!.í» d . l . f i n . n u m ^ o . vbi T) tc . num.^. Zuccard. ««-mer. 3 5 3 .Mcnoch.5 81 .Cod.de e d i t t . D A d r . t o l l . Pa ­teas decif.$ot l ih . 1.Angelé leg. contraditt, d . q.y. art> g.' »«»w, 15 .&fee¡. Sed fie cft,quod didus Rubihus acquifi­uit titulum,é¿ pofleflíonem poft raortem teftatoris,noii ab hairede, fed a dido D. Gamillo: ergo non poteft re­tardare hanc immiífionem. Veríim nec D Lanceus po­teft díci legitimus contradidor , dato etíara quod dida Diígratiata fpedaret ad eum vigore fidcícommiíB; quia fideicommilfarius, qui non poflidee, non eft legitimus contradidor ad hanc immiffioncm impediendamjVt per ia textura in l . f i l ia rn fratribus, ad Trebell. tradunt Barc. i n d.l.fín.ntím, 11.vbi Bald.», 3 x.Caftr.w. 1 j . Alber. ».1 j . Salic.««w.zi.Alcx.»«wí.i4.Corn.«.43. laf. w.zS. Dec. »«/».40.6¿ 48 . Zuccard. ««/».417. Menoch. num. 5 5 8 . Cod.de edift . D . J d r . t o l l . Peregr. conf.14. m m . \ , / 1^4 . & in t ra t t . de fideicomm. c r t . 4 7 . m m . 7 9 . vbi quod fi-deicommiíTarius non poffidens nunquara eft legiti­mus CQmvzAT&ot&QX..decifi.recentAi $ . n u m e r . x . p a n . i . Fufar, de fub f l i t . ejUafí. 613. numer. 1. z. vbi pluríraos congerit, & docet id procederé ,ctiamfi in continen-ti ille vellet de iure fuo probare : repetir Peregr. d . t ra t t . art . 4 8 . ««»».3 3. fie etiam late Angel, in t ra t t . de legit im. contrad.e¡mf i , i . a r t . i o , numer. 248. 5cqua f í . i o , f m m . i t . i 3.

Et dato etiam, quod poífideret, adbuc fideicommif-íarius poffidens non eflTec legitimus contradidor, fi lis-res petens immiífionem vellet faceré aliquas detra-díones,vel dedudiones, aut debitorum íolutioncs,quia j i etíamíi fideicommiifarius incontinenti vellet de iure fuo docete, non poftet hanc immiífionem hxredis im-pedire.BaId.t»¿. l . f i n . vbi Caftr. m m . i 3. Alex. n u m . t ^ . l m ú l . m m . 7 0 . Lap. ««w.toé.Zuccard. num.416.C0d.de ed ic t .D .Adr . to l l . Fufar, d. q .G i^ . num.y. Angel, d.traff* q. 1 o.art.y.num.i x j .Sc ar t . 1 1 , m m , 174,Scd hic pr ten-dit hieres faceré detradiones, feu dedudiones reípedu squalitatis , ad quam petit diuifiones eííe reducendas, de qua quia alius Aduocatus fusé , & veridicé íc r ib i r , ego nihil addam : ergo didns Lancea non poteft hanc immiífionem retardare, íaltem pro illa parte , pro Q13* didus D.Archiprcsbyter pr tendit fieri a?q"aJirateraa &eíre creditorem causa eiufdem arqualitatis facien- ^ da:, ad tradíta per Angel, d . q m f i . t o . a r t ^ - " " ™ - * ^4« & q. 1 1 . quotieícumque enim per hsredem^a-

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

L i b e r l i i C a p . C C X X X V I I I . 8 i «ienclíc fimt aliqnae derraftioties, feu dedniHones ad comvnodam haeredis spoíTcíIio fiHeicommiirarij femper eíl vicióla, & hasres cotlftituéridíns efl; in polfeifionc, cx IJertaz. conf ciu. <; nmn.^x. & conf.i 17. m m S. Decían. cenfiL'ÁS- c o l . i . i . l t h . i . Rim. luí), c o n f y i . num. 2 5 . 3 0 , Pcregr. í fdeicornm.art.^7.».6i>.Ang.d. quaft.io. a r t . 1 1 . m>n. 174 . Ergo didusD. Lancea non poteft impediré hanc immiffionem , ftantc qnod hasrcs praetendic por-tiones elTe reducendas ad squalitatem , & racione lae-íionis n i diuiíionibits ipfum eíTe credicorcra, & ius ha-bcre rctinendi faltem in aliqna parce diítam Difgracia-cam j íí ilHus pofleffioncm haberec, doñee parres ad jequalicacera reducancur , cüm non fueric i i i f tum vni rribuere bona libera 5 & alccri fidcicoramiCano obno­xia , vt in allegacionibus alcerius Aduocati, cui me iré-micro. Verum cíim diftus D. Lancea non poffidear, millo modo poteft hanc immiílionem rerardare. Pe-regr. á . a r t . ^ j . m m r . j ^ . Angel, d . q m f l . i o ^ a r t . i . ««-r/ier, 12.. -

Sed cfto, qnod rara didus Dom. Rubinus, qiúm di-dus D.Lancea poffinr dici iegicimi contradidores, quia habenr ius coníiderabile ,non ideirco funt abíbluen-di, fed feiuanda cft forma d . I fin. C. de edit t . D . A d n toll. in qua difponirur, quod exiftenre legitimo conrra-diétore, runc in indicio comperenri caufa: in poíTeííio-nem miffionis,& rubfecutáe contradidionis ventilenrur, & ei poíTcflio acquiracur, qui pociora ex legitimis mo-disiara oftendtric.vr ibi tradunt omnes DD. hoc cnim cafa, quando legitimus concradidor deber audiri, nihil cft aliad,niíí qnod iíle impedir viam execuciuam, Se re­ducir procelTíim ad viam oidinanamj8¿: ita poíTeflorinm

13 tradabitur admixrum cum p. cicorio» ve per Alber. in d ¡ . f i n . m m . i ^ v c r f a u t comradtBor.vhi Ang. col.pen.verf. fi vero contradi&or Zuccard.waw.j 34. Menoch. «.566, Cod de ed i t t .D im Adr.tol l&zXd.cortf. z 6. / ^ . 3 . Mohed. decif. 13 v t Ut .pend,h. r \g t \A. t raB.qmñ. f . a r t . í k m m . t 1» & ñc priüs dilcunendum eíTcc» an v. ié didus D.Ar-chipresbyrer poíiít legitimé prasrendere didas partes cfTe ad aequalitatem reducendas,& íí in hoc bonnm ius foüeat, illi danda cft immiíTio perita iuxta termines didae legis finalis , in quo puto eum prícualcre rationi-bus ab altero aduocato addudis. Verüm quia ñeque didus Rub'nus,ñeque didus D.Lancea funrveré Icgj-timi contradidores > cum hic non poílídeat, iíle vero poíleffianem acqüifienr poftmortem teftaroris » Ideó cenfeo eos non eííe admittendos, fed didum D. Archi-presbyterum cífe immictendum in poireífioncra , iuxta perita. Et ita,faIuo,&:c»

C A P V T C C X X X V I Í L

E P I T O M E .

S i c e r t a f p e c i e s m o n e t x fie i n o b l i g a t i o n c ,

a n d e b e a t f o l u i e i u s x í t i m a t i o t e m p o r e

f o l u t i o n í s , f e c u n d u m e d i c l a , v e l c u r f u m

c o m n j u n e m .

S V M M A R l V M «

1 Debitar feutorum aursofumponáeris p i U poteft foluere ¡n alia motteta.

% Scumm ponderü p t U hodie non reperitur>mfiforte cum magm di f icú l tate.

Í Scutum poteft f o ln i - ve l eias ¿ftimatio. 4 Dup la áurea eofiftituit dúo fruta áurea.

5 Maneta vna non poteft film pro a l ia , f i creditor i amnwn

fent ia t . <5 S m t m fifit m oh l igmom , non poteft [ol t t i a l ia m o m a

in damnum crediterise

7 Maneta ob l tgMaf ímnrepen tu r ,po te f l f i lm al ia. 8 Soiutio non poteft fieri in al ia maneta, quam p r m i p t f i

adfit damnum creditoris. 9 Scutir t ídis materia minoris valet , c¡ttam femum ipfum. 10 Mone ta vna v t pojfit fo lu i pro a l i a , oportet ejfe taM4

¿íi imationis, v t pojftt illa erni. 11 MonetA prornijfa in fpecie fi non efl mutata bonitas i n -

t r infeca, debet fo lu i eius Aftim'Uto, fecundum tempta folutiontSt vel ipfa moneta.

11 Maneta filuendafi m n reperitur» quid agendum, 1 3 Ducatonm fiefl in obligattone,quid fo lu i debeat proeo. 14 Moneta promiffk in fpecie augmentum, bel á im inum

fpef la t ad creditorem. 15 M a n e t a bonitas intrinfeca, vel extrinfeca quando mu-

tata dicatur. 1 6 Monetarum in taxmone ftandum efl peritis. i n arte. 17 Mone ta deteriorationem allegan* debet probare. iS Legem probare non fi'jftcit? nifiprabetttr ejfe i » v i r i d i

«bferuantia. 19 Legis m n v f u s probatur eo ipfo quod v f tu non p r c -

hattír. l ó Moneta va lo r f imu te tu f ¡ debet f o l u i aftimatid fecun­

dum tempw filtttionis, z 1 j M o m t a augmentum quomodo, & qmndo filni deheah x i Scuti valor quomodo cogmfeatur. i 3 Moneta va lor tm ediBum taxans , qüando attendi dé-

beat. 2.4 Scuta dúo filuijfe pracisg dici tur , qu i vnam dupíam

fo lu i t . 2.5 Dup la áurea efllcit praeisé dúo feuta áurea. 27 Mone tam vnam fi edtSlum taxetguando al iam taxa f -

fe credatur. i 8 Mone ta vna áurea a u ñ a , cenfetur auÜa etiam A I Í A

eiufdem honitatis ad ratam. 29 Ducatonus anreus de Camera at l imatur vno feuta áu­

reo cum vno iul io. í o tA í f f tmat io moneta, qua m n reper¡tur,quomodofiat. 3 1 Se»tenría prafumi tur in r i conformü induhio. 3 i Sententia condemnans reum ad eertam monetam, ve l

eius aflimationem.quomodo inteü:gatur, 3 3 Sententia mdicis i ta debet imérpre taH, v t reducatur

ad iu í íum. $4. ludexfentengianda cenfetur indicajfe provt debuit d i

iure. 35 Scumm debet filui, vel tántapecunia, qua faciat eim

aliimationem. 3 6 Obféruantta in fo lu indo monetam efl attendenda. 3 7 Moneta quatü fuer i t , fo lu i io declarat qualitatem ohli-*

gationis. 3 8 Mone ta certa fi fit in obligatione 4 »1?« a t t t n d i t m ob~

feruantta in foluendo,

N e f e r i b a m v a n i i H i j d u e p i a V i r g o m a n u i l i ,

f r * Enentur confortes de Ricchettis pro quadam pof-1 feífione emphyceucica íbluere quotannis in fefto

S. Míchaelis Ecclefíac S. Dominici de Herbaria feuta quinquaginta auri in áuro a pila.vt in adis fíe ex pado¿ , vr coñftar ex publico inueftirurae inftrumenco.

Modo D. Sergius vnus ex prsedidis confortibus prascendir foluere didum canonem in alia moneta > ad ratíoncm librarum nouem cum dimidio monetíe Mu-tineníis, iuxta taxam Principis mulcis ab Hinc annis tadara in publico edido , dicenS non cenen foluere precisé (cura áurea ponderis pilaz, quia facilé non reperíuntur; fed fatis efle , fi foluat valorem ¡n alia moneta fecundum antiquam coníiietudinem, ex Barr.

, i n l. Paulus , numer. } . f . d e film. Natr. confil. 44 . ««1 i mer. 1 . Ceph confil. 3 1 . mmer. 2. Cene, de cenf. párt. z. c a p . i . q u a j i . ^ s t . ^ m m . i i . i ^ v h i ilíoscumülat; ftantií cnim quod hodie feutum ponderis pils non reperitur, %

nifi Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

8 1 Controuerf forenfium iudicioruir nifi íalcem cnm magna dificúltate, fcquitnr, quod pof-íic fieti foliuio in alia fpecie monetz. Thef. t ra t t . de aug. monct. p a n . i . « .81 . Granan, ¿//f 417 . ». J 5 • Cene. d. att.áf, » .11. dc hoc non videtur haberc difficulcatem

3 in cafu noftrojftante fomentia condemnante alternati-ue D Sergium ad folu/ndnm iciitum,vel srtimanonem, cx Giat.e.j' 17.». j j .

His taraen non obftantibus ego cenfeo didum D.Ser-g m r \ cenei-i ad foluendumdiaum fcutum aureumjquod principaliter eft in obligationcvcl faltem eius valorem, non iuxca taxacionem ediai antiquam , fed fecundum EEftiraauonem á peritis fadam , praaicatam tempore folutionis ad rationem fcuti aurei Itaiise, cum dirainu-t i one tamen duorum granorum > qui valutantur hodie o£to bologninis , ne Redor ex alia forma folucndi damnum recipiat, ftante quod propter augmenumi fcuti aurei, fecundum quod rcgulatur ctiam fentum ponderis pila?, nunc aeftimatio pr dida longéexcedit didas libras nouem cum dimidia, valente feuto áureo Italise libras vndecira, bol. 1 3. den.(5. fecundum taxam, qnae furaicur ex vltimo edido, in quo dupla ¡cftimatur

4 libris zj . 7. quae in cf fedu conílitnit dúos feutos áu­reos, ve per SaLCc.traftJe commerc. §.2.¿/.3. m m . u o . & íic amplius non eft imtnorandum in pretio taxato in illo antiquo edido, quod amplius non eft in vfu , & ü feruaretur , eftet iniquum,co quod amplius illa; librae

V "> nouem cura dimidia non zquiualent feuto áureo pon­deris pilx.

Vtautem id clariíis pateat, animaduertendum puto, quodtam deiure,quam de confuctudine non poteft folui vna fpeciesmonetae pro alia, quse eftín obligatio-ne, íi ex tali folutione creditor damnum fenciatjvt pro­bar textus in l.PaultUyvhi Bart. mm.^ .Sc communiter

^ D D . f f . d e folut. Satd.conf. ZÍO. «az». ij.IatéS.cacc. de commerc.§.í g l . 3 .mm. 11 2. & 5 . m m . 1 o 3 . 104 ,106. 1 i j . vbi probat, quod creditor deber omnino confer-uariindemnis, íí debitor vnius monetK, vt hic, in alia velit íbluere. /

Ec quamvís confuctudine receptum fie , ve vna mo-neta eiuídem xftimationis foluatur pro alia,hoc ramen procedit, fí id nihil interlit ereditoris , & dummodo nonadíit padum , íeu conuentio de íblucndo certam

6 monetam , vt híc fcutum aureum pilaein auro: latiffi-mé SmA.conJí l . i^ i .n .s . & per totnm. Thefaur. t ra t t . de aug.monet.p, 1 ,n&o.verf . fed fe certa fpecies,Scacc.d. t ra f t . p a r t . t . g l . 5 .».1 z.vbi alios allegar,quem fcquitur Duard. i n traEi.decambiü q.xs.n.i5.

Nec obftat, quod fcutum aureum pond£ris pil^ vel non fít in vfu, vel cum difficultate inueniatur j &ideó iiceat pro eo foluere aliara monetam ciufdem valoris. Cene, de cenj^part. i . cap.z, quaf i . ^ ' art .4. m m . 111. vbi

7 mukos alIcgaF,Gratian.í/.c^.94.»««;.71 .Sczcc.d.glof.T,. num. 1 / 4 . ««r/;.To4.namque primó negamus illas libras nouem cum dimidia tempore folutionis eífc ciufdem valoris cum feuto áureo ponderis pilae, vt deponur.tperiti,& liquet ex valore fecuti aurei de Ita­l i a , quo a-ftimatur illud cum diminutione duorum gra-norum; & fupradida conclafio , quod Iiceat foluere vnam monetam pro alia , quando illa promiíía. cum difficultate, aut nnüo m o d o reperirur, procedit, & vera eft,dummodo inde nu l lmn damnum creditori refultet, quia talis folutio ita demüm admittitur,vt hullum dam­num afferacur creditori, ' . /. Pmlus* vbi DD. de fo lut . Soc l u n . c o n f . i o i nmn.i.4[.&fee¡<]. l i h . } . vbi alios a l le -gar,8c in pundo fie declarat Rot.^W Cenc.decenfp. i . dectf.xi(}.num.-j.Scacc.d. g l . ^ . ««w.i 04.106. Duard. d. e"* í í .2 .3.»tm. 1 ; .Melch Lotter.^ re hn .Hh. i . ^msí .^c ! . n a m . z o í .

Sed fie eíhquoddidus Redor valdc damnificaretur, fi didus Richettus ei foltieret íolum libras nouem cum dimidia pro feuto áureo ponderis pilar, quod non eft mufatdm ¡n bonitate ¡hcrinfeca}fed audum quoad atti-

net ad valorem extrinfecum, quia non poííer cum illis emere didum fcutum , ñeque ctiam cum addirione va­loris dnorum granorum fibi paifkre fcutum aureum Ita­lia ,quia illud valet libras 1 1 . Se bol.i 3. 6. immó non poífet emere rudera materiam auieiillius ponderis pilae abfque aliqua forma, licct certum fit rndem materiam fcuti femper minoris seftimari per expenfas , & iucr.i, qua; faciunt Principes in cudcndojVt per Sm¿.con f . i8 ¡ , 9 m m . i 1.11, ad hoc enim vt creditor certas fpcciei mo-netaíin íblutionealterius confernetur indemnis , opor-rcr> vt pecunia, quae foluiturj fit tantas xftimationis, vt cum ea poííit emi, feu comparari fcutum aureum pon- 10 deris pilae,adeó vt aeftimatio pecunia:, quae cauir in fo­lutione, fiteiufdem pretij, cuius eft feutum, quod eft in obligatione , confiderato tempore foiutionis , quando non eft mutata fcuti, feu monetae obligatíe boniras in-trinfeca, vt hie , quemadmodum bene tradat, & deci-dit Rot.Rom.penesCenc. f cenf J>. 1.decif. x i C . n . 3.8c apud Burat. decif. 6z6. nurn. 7. vbi etiam quod alias ita fuit decifütn, & didus Lotter. d . q m f l . 39. nume­ro 204.z07.

Etenim fi monetae obligatae non eft mutata bonitas intrinfeca, admittunt omnes DD. foluendam elfe illam fpeciem monctae5qu£e fuit promiíTa , vel eius valorem, feu acftimationem de tempore folutionis faciendae, ex l • Bart.& DD.»» d . I. Pau lw , de fo lut .Arez.conf . i i .mm.$ . Cagni« l.z.Cod.de patt. inter empt. & vend. Benintend. dectf. iy.verf.attt deterioratio, & verf, m t f umm. Crauet. con f ^y . numer.6. verfefuarto loco. Thefaur. d . t rañat . de au^.menet.part'.i. tium.$ 8. vbi quod hoc padum fecun­dum communem eft fadum fauore creditoris: Cyriac, controti.161 .««w.z.laré Scácc. comrncrc.d.$. i . glof. $ . >

177. vbi plures allegat , & teftatur de communi, concludens,quod íí moneta,qu3ein fpecie debetiir,non reperiatur, ideoque folutio cílet facienda in alia mone-ta, qus reperitur, dandumeíTet tantúm de ifta, quauti 11 valeret illa moneta fpecialis tempore folutionis, íx re-periretur j fie etiam Rot. deci f . i 16. n u m . i . 8c apud Fa-rinac. decif.recent. 1 w . n , $ . p a r t . i . & decif.pofihum. x 35. num.z.Sc decif 4.9.num.i ,& nurn.G. verf. & ideo^par t . t . & apud Burat. decif .6i6%mm. 6 .7 . vbi alios allegar, 8c ad rem loquitur dicens, quod fi penfio fie referua-ta in ducatis de Camera , cum ipíí ducatiadhuc re-periantur, licct in módico numero , folui debet vel in l j ipfis ducatis , vel in tanta ípecie alterius monetse, ex qua totiderar ducati de Camera emi pollint , ad rem Cáncer, var. refolut. h b r . z . cap. 6 . mmer. 140. íic late etiam Duard. ^e camh. qudfi ion. í ^ . conclnf. 3. mmer. 7 . & mmer. 29 . Lotter.á. quafi . 59 . m m . 2 0 1 . 2 0 4 . 207.

Nec mirum, quia quando fcutum eft in obligatione, vel certa fpecies monetae, fi valor eius decrefcat, poteft debitor foluere ípfum fcutum , vel valorem fie diminu-tum; ideó fi augeatur , non debet liberari 3 nifi foluac illud fcutum , vel valorem fecundum tempus folutio­nis, quia ftat regula, quod quoties moneta deftinata folutioniaugetur, vel minuituTin valoreextrinfeco, ve híc, id totum cedit ad commodum, vel damnum illius, cui facienda eft folutio, vttradidit Rot. poft Cene, de cenfdec i f . t iy .mm. j . invnaCremohenf .penf io tm, 15 -1* * ' n i j i ^S . ^> ram Oram,8c apud Farinac.í/m/ü recent.1^9' num.-y part .x.8c tradunt Crauet , fo»/83». -ver f .a r -gumenm, Couar, i n t ra f t . de collat.veter. numifm. cap.y. %.vms. m m . í . verf. q m r r a cenclufio, ad fin. vbi de magis comir ium.And.Ga- i lp raB ohf.lib.z.ohf.y}- ntimer.?. FcJ': cian. de cenf. tom.2.. l ih.^.cap vn ic fub numer.^o.verj.v >

w t e m . Q t w c M cenf .par t . t . cap.z.qukft .^.art .y m m t ¿ ' e Scacc .d .§ . i . g l o f ^ .mm.xyy .8c i } umer . iS i . l ^ seD^ í '• e eamb.d. q m f i . z^.numer. 30. vbi id tale probar docen^ quod hoc cafu , rain augmenturo , quam diminuno monetaí fpedac ad creditorexn. Lotter. rf. f { * s t -

^ In

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

L ibe r l 11. Cap. C C X X X V I I I . 83 I n noftro aurem cafii non poteft dici mutata bo­

nitas fcuti aurci ponderis pila: intrinfece.quia eft eadem roateriaj&femper comraeñriiratur cum fcuto aureo Ita-liaejfa<5l:a diminutione duoium granonmnied immntatio 1 cft in bonitatc extrinfqca uia exiftente cadera materia

j - auri, valor pcamiae augetur, vel mimutnr ex decreto Principis, vel ex vfuj vt quandoexempli gratiá fcutum valet folidis xx. & augetnr vfque ad folidos xxv. vfu communi, vel alio modo : ticex L i . & f i n . Cod. de vet. mm.pond . l ib. 1 o. & de contrahend, trnption. Pur- 1 pnrat. co»f.fii.»um.34.RolT. i n f rax .c r i rmn. t i t Je montt. m m . i . i n f i n . ^ ü X c h ú Cáncer, var.refolut.part . fecunda, € a p . 6 . m n i e r . m . & ad remfacit Duard. dtü:. q u a H . i s . nmn.40.

Er propterek non eft fatis di61:o Richetto foluece li­bras nouem cum dimidia pro fcuro ponderis pilaejiuxta edi¿i:um,quod non eft in vfu 5quiaid non eíler iuftum hoc rempore ob augmpntum fciiti aurei de Italia, fíqui-demtemporc foIutionisnoi>eft poffibile habere vnnm feurum aurcum, ctiam cum diminotionc duorum gra-nornm pro pretio librarum nonem cum dimidia, vt ex íe liquet, & rei euidentia oftendit; ergo non fuíficit debicori illas libras foluerc pro vno fento áureo a pila, led deber íbluere seftimationem a tribus peritis cam-píbribus fa¿tam in rationem fcuti aurei de Italia cum diminutione duorum granorum , vt deponnne teftes, <ju¡a in hac materia monetarum ftandum eft iudicio pe-ritorum,& probis magiftrisjfecundüm pondus, & con-fuetudinem cambij, cúm pretia rerum á communi vfu, & volúntate seftimationem recipiant, fecundum leg. p r e t i a r e r u m . j f . a d l . Falcid. & ideo etiam in materia'

i ¿ taxat'on*s monetarum ftandum eft iudicio pericorum: per gloílam i n Clement.i.de decim.vhi Imol.««w.io. vbi dicit deberé fieri comparationera moneta: currentis cum moneta antiqua,iuxta pondus, & confuetudinem cambij, quae folet fieri communirer. Brun. de monet. i n pr inc ip . num.6. Sola eodem t ra f ta t . caf. i i r fin, Couar. d iü . t raBa t . de coll. m m i f m . cap.y. num.6. Vicalin,í« d i f t . € lement . t ,numer . io .bocr . dedf. 527. pulchréThefaur. i n di£l . traSlat. deaug. rmnet. parte fecunda, mmer. t x . v&rf, f e d valor , vbi docet valorem monetarum pro-bari íécundum seftimationem peritorum. Scacc. d i f t ,

fecundo , glof. quinta » numero 17Melch . Lotter. de re benef. libro primo , qu&ftione trigefima nona , nu­mero 217 . vbi quod id non poteft probad, niíi per pe-sitos.

Ideó non eft diícedendum ab sftimatione diítorurti peritorum , ex quorum iudicio defumitur ctiam non fuilTe mutatam bonitatem intrinfecam fenti aurei, fed tantüm audura fuiífe pretium : vcrüm fi quis talem de-teriorationem, íéu rautationem allegarct,ipfe eam pro­bare teneretur. CotneuSi conf, %i .num. j$ verf. hü ta-

i7 rnenJ ib . i .Gahrxonf t á q . m m . } I tb . i .Sohdemonet .cafy . num. 4 . 5. Surd. c o n f t L ^ . n u m , ^ pulchré Lotter.¿¿«¿í.

Ideo non obftat edi¿lum , quo taxantur fcuti aurei de pila libris nouem cum dimidia , quia illnd non eft in obfetuantia ob augmentum fcuti aurei de Italia , & aliarum monetarum aurearum, tura ob alia edi¿ta füb-íeqncntia ,tiim ob conííietudinem ; non cnim fufificit probare legem extare jniíi probetur eire in viridi ob-ícruantia , quia eft quid faéli , pertextnm i n l . in bel­lo , §.faB<e , f f . decapt. & p o ( H m . tetmf- Soc. Inn. Con-

jg y?/.5 x .mmer.áf f . Se confil. i $ o . numer.16. I t b . } . Cephal. eonjil. i J 6» num. 18. Daeñ. reg- i%.parte p r i m a , Cephal. confiLí } 6 . num. 18. Tufch, l i t tera L» concluf i f j . «»-m e r . ; . 6 . M e n o c h . d e p r t f . Ub i . p r t f . i . n u m e r . i . } . & probatur non vfus eo ipfo , quod vfus non probatur. Crauer. confii. 198. ««waínf . Veral. dectf.104.. nutner,^.

19 ^/"^.Tnfch. d. concluf. 257 num.6. verf. & probatur. Se ex teftium dcpoíltione fatis probatur non elfe in

, vfu „ duro probanc pradicatum fuiíle, didura feucutn

aeílimari ftjxtá valorem Q:uti aurei de Italia cum dimi­nutione duotum granorum ; nec mii-mn , quia íí poft edidum contingit mutatio , feu variatio monetx con-

•niuentibus fuperioribns , debitor cenetac foluere sfti-roationcm iuxta comrnuncra cuifum tempere folutio-nis : fie Thefaur. traSlat. de aug. monet. part . 2. « « -mer. 2 5 . 2 4 . pulchré ad rem Scacc. d. $. 2. glaf. ««-mer. 108, verf. I tem dkeretur , vbi docet, quod credi- 2.0 tor diceretur damnum pati, fi debitor offerret folutio-nem monetx > quaj eíTet asquiualens, attento valore raxatoin edido ; fed cfTet inferior attento valore cur-renti, feu vfuali, & pfadicato , vtputa fi debitor eftec obligatus foluere feuta auri in auro Italia: , quo­rum valor in edido caxatur libris 4 . folidis 7. & ta-men in eurrenti curfu valent libras 4 . folidos 17. ifto enim cafu debet attendi valor currens fecundum vfura, & confuetudinem , & non valor ¡mpf fitus ab edido, quod patiente etiam Principe populus non feruat: fie ille,¿ iuremerito, quia non eftcredibile Principera ^ voluifte , vt quís pro vno fcuto aureo cogatur reci-perc pauciores folidos, quam illi aequiualeant j & ideo illud edidum debet intclligi ftante curfu , & valore monetarum , qui tune currebat, non autem hodierno i£ tempore, ftante augmento prazdído : fie in terminis declarar Soc.Iun.C(9«/í/. 101. num,^. l ib .$.S\ ergo valor fcuti aurei ponderis pilas regulatur fecundum aeftima-tionem fcuti aurei de Italia, cum diminutione tamen duorum granorum, vr ex aduerfo non negatur , & de-ponunt periti, & illud longé excedit pretium nouem librarum Mutinenílura cum dimidia, veique non fuífi­cit debitori fcuti aurei á pila foluere didas libras no­uem cum dimidia,quía tempore folutionis non asquida-lent dido (cuto , ¿c ideo edidum non comptehendit hunc cafum : ita p ü l c h ú ScACc.dfSi. g lo f . } . n. i 16. verf. ejudt refponfío.

Et fané non debet attendi illud edidum, quia res non eft amplius in eoderti ftatu, quo erat tempore edi-di) quia tune fcutum á pila iufté aeftiraábatur libris no­uem cum dimidia, eó quod fcutum aureum Italiaí pau­ló pluris valebat, 5c folum excedebat in rationc duo­rum granorum. Verúm quia nunc valde audum eft, Z| tam ex vfu, quam ex nono , & vltimo edido , inquo dúplae aures aeftimantur libris 25. folidis 7. den. 4. ex quibus defumitur valor fcuti aurei, vt euidenter pro­batur , quia vna dupla áurea eíficit, & continet feuta 1 dúo áurea, adeó vt qui obligatus eft foluere feuta áurea praecisé, dicatur foluerc determinaré in feutis aureis, íi foluat in duplis \ Se foluendo vnam duplam , dicitur foluilfe praecisé dúo feuta , vt per Scacc. d . t raüa t . de commtrc. d . § . z . g l . 3. numer. 120. Ergo iftataxatio *^ erit communis etiam in feutis aureis ponderis pilas. S Í aliis cum moderamine duorum granorum 5 & ideó fícut edidum vlrimum valorando duplam praecisé di­citur íeftimaíTe fcutum aureum Italia;, feu alteriusge-neris, ira virtualiter videtur taxa(Te* fcutum aureum 1g ponderis pilas, quia hoc ab illo xftimatur, vt ad rem ^ dixit Thcf. i n d. t raf tat . de monet. p . 1 . numer, 69. ad fin.verfego diceham, vbi inquit, quod licét edidum non loqueretur, niíi de valore aurei, quia tamen ex eó regulantur aliarum monetarum pretia , idem eíTet di-cendum de aliis monetis : ad rem Scacc. d . g l . 3, num*~ ro 7 0 . 7 1 .

Nimis enim abfurdum eíTet, quod valde angeretuc pretium fcuti aurei de Italia , & tamen fcutum á pila, quod duobus tantuim granis ab illo diíFert,femper rema-neret in eodem pretio i cum tamen debeat regulad fe- lq cundum valorem fcuti aurei de Italia racione inátedícSc ponderis, & tantüm fit dicere vnum fcutum aureum de Italia, quantum vnum fcutum b pila cum diminutione duorum granorumtfic ad rem facit li<zúr)Jecif.pofth.i}S* n . t . ve r fc ju ia fu i t , p . i . fi enim non reperiuntur feuta áu­rea á pila,vel funt in raro YÍU, debet folui moncta equi-

ualctlS Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

84 Controuerf. foreoílum iudidorum valeíis teraporc Colutionis > ficur qdando ducatus efl: i n ob l iga t ione , dcbec p roeo fo lo i vnura f cu ium aurcom

29 cum vno iü l io pro qdiolibet ducaro , qaia terapore fo -íut ion is id i l l i iequit ialct, ve ccnfuic R o t . R o m . in Luca-na pef í f i ' onh . io jun i j i fyzi.ceram Pirouam, vt apud B u -' m : d e H f 4 i 6 . n. % . S c i c c J g { - j . m m - 7 ° - 7 1 • * ¿ ™ I X Í T h e -h u v J . p a n . i . v m a . z y . v e r f & praptereaynlchxc Gra i ian. ^ . ^ . 4 1 7 . mtmA6Á7. quod adcó veram e f l , v t non f o -l ú m fiz U n m < h x ( i h r i M i o \ \ l m s m o n c t x antiquae, q u x non repc tm ic , vel non eft i n fcequenti v f i ) , fed enam foiuend? i i t « f t imat io akerias moncra^quá i l l a x f t i m a -bat . i r : fie Scacc^.§. z 5 - « « ^ - 1 7 9 - q n o d deícruit p r o -

50 poí i to nof t ro s vt fo lui aebeat fcutt imáurf iutt t de I ta i ia , fea eius valor , habi to tamen re fpedu ad d im inu t ionem d n o n i m granorum pro fcuto aureo ponderis p i k , quod raro inueni tuc. ' v

Nec obftac fententia iud ic i s , qua rcus a l ternat ine coudemnatur añ fo luendum fcutum aureom , yc l eius jeftiraationem , quia cüm n o n dicat de qna aef t i imt ip-ne, deber i n t c l l i g i de i l l a , quae curr i t tempere fo lu t io -n is, vt i u r i íír contormis , ad t radi ta per Duard . d . q . z ^ .

j m m . - j . n t c po re f t i n te l l i g i de i l la , qna: taxatur i n ¡ l io ^ c d i d o ad rationera l i b ra rnm nonem cum d im id ia , quia

reum condemnac iuxta l iquidat ionern faGÍcndam ; í i cn im i iucl lcx i l íet de i l la x f t ima i ione , quse taxatur i n i l l o c d i d o , non dice opns alia l iquidat ione , quia lex per fe eft l i qu ida , & femper l o q u i t u r : ergo deber i n t e l -í ig i de i l la a'f t imatione , qiue fit fine darano credi tor is tempore fo la t i on i s ; qnando enim al iquis eft debi tor alicnius ipccieinionera' , poteft iudex condemnare reum ad fo lucndam i l lam monetam , vel eius aeftimationem cu r r r n t cm tempore fokuioniSjufFcrendo id quod in te r -cft creditoris ob non implementurn ; & fie i l l a a l ter-nariua intc l l ig icnr , dummodo creditor damnum non pariarur , a l ioquin fentcnt ia efler iniufta , quod n o n e f td icendum : fie b e n é . Si late probar Scacc. Í¿. §. 2. glojf. j . f imier. m . verf . inferp, 5c nmner. 1 1 2 . 1 1 3 . 1 1 4 , 11 $ . i \ 6 .

Ec iurc mér i to , quia fentcnt ia iudicis deber i ta inter­p re tan etiam i rapropr iando vcrba,vt redneatur, Be c o n -tinear i u f t um, & non difereper á iuft i t ia , ad rradi ta per C a f l r . f f j » / ^ ; o n i m . t .ver fp r imo qmat l ib. 1 .Tntch. i i t te -

33 ra S^comluf. i íG. num. 114. i m m o iudex eondemnando confetur ita iud ica l fe , provt de iure debui t , fecundum fabieófcam mare r iam: i ta per textura i n l . miles^Jecem, j f . de re indic.Sc / .2, C. de noxaLáocait A n c h . conf .6.m-mer.y.TuCch. Hilera f , conciüf.g-j. n u m . i . Crauer. con-f ü • j+ .mm.y.Sntd .dcc i f j s .n f im.15, in f in .&cnum. iCKox. apud Vmmc.decif.recent.t, 1 io.jp<í>/,i.late Scacc.

34 i n t ra t ia t . de fementia , & re i ud .g l . 14. cjutft. 17. nu -mer 62,63. & q t t a H . i i . n u m ^ . i í c o iudex v idetur in re l -i exilie de ceftimationc cúrrente tempore fo lut ionis . iuxta i i jd ic i i ím per i torum , qu i iudicauerunt feutura aureum a pila elle aeftiraandum iuxta va lorem feut i aurei ftamparum , cum d im inu t ione duorum g r a n o r u m ; & ideo vel d e b e n t , fo lui fcutaí iarea, vei to t pecuniae h o -die currentcs , qua; faciant veram íef t imat ionem au ­re i , ad rradita per Socin. l u n . d i t l xon f i l . 1 o 1. nmner.Z.9. l i b . , . .

N o n o b f t a t , quod per l ongum tempos fucr ir obíer-n a t u m , v t feuti valor iecundura publ icam iudicaturam in al iarmoneta ío lueietnr ad ra t ionem pr :edidamjpro~

,(2 pfer q ¡od vidernr p rx f c i i p rum ex ípatio t r ig inra anno-m ñ \ , ex p r á t i a n . d i f c . ^ i i . num.-j N a m refpondetur hsc procedere, quando t ra f ta tnr de dcclarat ione aélus ^""bígvi i , & fun-nís '11 dub io , qualis prajcclferit ob l i ga -£'ui^l1''a t u " c e x formafo lur iou is leclararur pra;cedens

J7 ob l i gado ambigua : fie GtaxJJ i fc .4 .17.».16.Scacc.d, §-t-g •$.num.i i cf .verf quia r c l pondco ; fecus eft quan-do ciara funt verba obl igat ion is , ve hic , vb i promií íus h u t canon feucomm quinquaglnta auri á p i l a i n auro, quia tune ¡tante cer t i tud iue, Colinio facienda eft iuxta

35

formara ób l igat ion is , nec ex fo lu t ion ibus faótis p o ­teft or i r i obferuantia interprctat iua, cura verba ob l i ga ­t ionis firít clara.ex Surd. c o n f i t o , ««ra. 18. Se coa/.'2 2 4 . m m . 1 4 . i n f i n . l i b . i . Granan, d.cap.^ iy . m m . i t . & m -mer . t6 .Scacc.d .$ . ig l .s .num. i 1%. & n u m w ^ . v e r f . quia refpondco. Q u o d d i d n m fit ex abundan t i , quia non v ideo pr-obatam a l iquam longara obícruantiara v n i -forraem , vr poff i t d ic i lapfum eífe rerapus quadraginta annorum in ta l i vn i formi ta te , v t fupponi tur perp'erarn ex aduerfo: fie ig ' i tur , ve diótum eft, conc iudo , t i iuris eílc ceníeo, ía luo ,&c.

C A P V T C C X X X I X . •

E P I T O M E .

Minor viginti-quatuor annis an paffic ha-berc beneficium'fimplex, vel Canonica-tum ex mente fundatoris.

S V M M A R I V M .

1 i / E t a i vigi i t t iyuatuor annorum inceptorum requintar ad obtineridum benefíctum Jimplex,

2 Lá tcm eft incapax beneficij Ecclefiaflicí. 3 Camnicm debet ejfe in átate, vtpof f i t facris in i t i a r i . 4 LaicHs non poteft prufentar i ad beneficia Eccleftafiica, 5 Ordo ¿¡colythatm requir i t atatcm duodecirn annorum. 6 Pr ima tonJhra.& ordines minorespejfunt conferri puero

feptet.ni, & etiam beneficia de iure communi. 7 Fmdato r beneficij poteíf infandat ione apponere q m f i

cumque condmones, etiam in r i contrarias. 8 Beneficia Ecclefidftica non po j fm t conferri puero minor i

quatmrdecim annis, [a l tem inceptis. 9 Beneficium Ecclefíafticum peteft conferí feptenni , &

minori quatmrdecim annis, ex lege fundationis. 10 Clericus pueY) & minorum ord imm poteft pr&fentari^

fie difponente fmdatore . 11 Septennis eft capax beneficij Ecclefiaftici ex fundatione. 1 2 Fuer fepiennis poteft ordinar i . I 3 Fmda to r etiam tache poteft dijponere,vt puero fepten­

n i conferatur beneficium. 14 Antecedens qui vu l f , v u l t etiam omne confequens ne-

ceffarium. , 15 Canonici Cathedralü Ecclefia CUÍHS d ta tü ejfe debeanL 16 Camnicm Collegiate poteft ejfe puer feptennis de iure

communi ante Concilium. 17 Camnicm Collegiata poteft ejfe puer feptennis ex lege

fnndationis, 18 Camnicm Collegiatd peteft ejfe, qu i habet quatuorde-

cirn anms inceptes, j 9 Canonicatm Collegiata, & beneficia f ímpl ic ia qmad

atatem parif icantur. l o ey£quiparatortm eadem eft dtjpofttio. I I Cappeltama laicorum de iurepatronattts pojfunt confer­

r i minori quatuordecim annis. % 2 L a i c m proprie non poteft pr¿femari ad beneficia, v t

inf t i tuatur. 2} Prafentatio lak ipo te f t f ie r i f ub conditione, f t ordina-

b i tur . 24 Fundatioms tenor eft femper attendendm.

Ne feribam vanum , duc pía Virgo manum.

I T X E anuo l ó j o .R .D .A lexande r de Bonatt is Guaf ta l -J L ^ l c n f i s i n f u o te f tamenro ,&cod ic i í l i s f imda iHt dúos Canonicatus, Se prebendas edgendas in Col legiata m -figni i l l ius l oc i ;& cafu quo impgdircrur hxc cius v o l u n ­tas, creauit duas Capellanias a fnou ib iks , Se manuales Ecclcfiafticas , & yo lmt cas eUc de iurepanonatus luo-

r u m

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Liber í I I . C a p . C C X X X I X . 85 t um h x r c d c m , ac praefentari ad eas Sacerdotes cx dc-ícendenribos i l l o rum j q u i b ü s non e x i í l e m i b u s , tnan-dauit p r x f c n t a n faa i s ini t iatos,&; his quoquc dei ic ien-l i b u s , di fpofni t p rx fentar i clcricos ordinatos , vel o r -dinandos minor ibus orámibns. Modci vnus ex h s r c -dibus d \ d \ fundacons in tcnd i t piaTentaie, fcu nomina­re vnum exf i l i i s fuis , annorum o d o j r aox in i t i andum pr imá t o n f u r á ^ minor ibus ordin ibus 5 quíeritur , an id faceré pof f i t , & fi fiar, an val ida fie pra-fentacio, leu no~ mina t io .

Ec fané pr ima facie videbatnr dicendura inua l idam eíTe prasfentarionera , quia iüe puer non haber l eg i r i -mam x r a t c m , fiquidem ad obdnendum quodeumque benehcium í implex requir i tur aítas , falccra quatuor -dec im annorum íncepcorum.ex Conc i l i o Túá . fe j f . 15.

1 cap.G.dereform.vhi bené Barbof . i« colleft.n.i.&c cum fie 1 la icus, eft íncapax bcnefici j ,ex rcxtu i n c.aáeo, de refer,

I m m ó quareuos dicla beneficia eriganrur i n C a n o -nicauis v idetur necclFaiia maior setas, ve faltem poffic

3 facas i n i c i an , ex C o n c i l i o T n d c n r . / f / 1 4 - * - n - v e r f . 4 n tminem, de reform,Etgo non eft admicrenda prasfen-

tat io , & f a d a non valer. Barboí.Wtf o f . E p i f c f ^ M l e g .

H i s tamen non obftantibus,ccn{eo va l idam eííe pra:-fenrat ioncm , íeu nomina t ioncm , dummodo non ex i -ftant Sacerdotes , vel facris in i t ia t i ex defeendentibus hasredum fundator is , & ipfe ord inetur antcquam in f t i -t u a r u r , qu ia ip fe teftator voluic admicu clericos m i n o -

1 rum O r d i n u m , quos fatis conftat poíí'e ordinar i ftatira cxp lc to íep tenn io : nam l icét ad Aco l y tha tum requira-tuc atas duodec im annorum eompletorura , V i u i a n . de

5 iurepair. l ib . i . cap. i , nrnn. 177. & l ib. 13. cap.9. ««ra. 16. ver f .vb i m ^ z m e n ad alies ordines minores non eft n e -ceflariuiTi tantum tempus ,ade6 vt puer íéptem anno­rum per fedorum poí l i t i n i t i a t i p r imá confurS,5¿ tr ibus

6 minor ibus o r d i n i b u s , & beneficia habere fimplicia de iurecoraiTuim,ante C o n c i l i u m T r i d . v t ex c. de h i s , ¿8. d i f i i nB .c . i n J ingu lü^ .cukumqHetdí f l . - j j . puichré glofTa i n cap.fuper inord imta , in verh. pher i , verf.dicas, de p ra -b e n d & Digmt ,h \>h , in cap.prdterea, nttm. 6 . 7, de ¿tiat. & cjual, G e m . in d* cap.de h ü , Fe l in . in cap. cum v igef i -p iumin. io .de of f .&potef i . iud ic , deleg.yuXduh Ro t .apud Far in . decif. recent. 194, m m . z. in fin. p a n , t . fequkur late G a r z . de benef.part. j . cap. 4 . m m . 4 . 6.7.vbi mu í * tos al legar. V iu ian . d . t ra l las, de iurep. l i b . i . m m . i S y . M e l c h . L o t t e r . de re b e n e f . l i b . t x ^ . n . x i . i i .

I dquepo tu ic fund«tor difponcrc^vt ct iam m ino r 14. anno rum poí l i t beneficiura Ecclef iaf t icum obr inerc , qu ia ei l icet i n fundat ionc apponere quafeumque le -ges , & condiciones et iam iu r i c o m m u n i contrar ias,ex

y textu<«c.pratereadeiurepatr.cap.quantodectf i fKoch.áe Cure, traEl.de iurep. ver fproeo quod,mimero ! $ . & [ e q q . C o n c i l i u m T ú á e n t . fejf. 15. cap. 4. de reform. ¡Jurar. c i f . ix. f i .s.drfeqcj . in termin isc i rcaa: ta tcm K o t . d. decif.

194« " H m . i . v e r f . p o t e j l ^ a r t . i . k Lo t te t .d i t t . t ra t ta rMb.u c a p . } i . n . i 4 . ¡ s .

Ec l icét quoad beneficia obt ineuda d i d u m C o n c i ­l i u m Tr ident . immutauer i t ius commune , ftatuens , ve ad ob t i nendum beneficiura fimplex > requi ia tur artas quacuordecim annorum coeprorum s tamen i l fud n o n

8 procedic i n beneficiis de iurepatronatus la icorum j i n qüibus teftator in fundatíone alicer diTpofuíe, & m a n -daui t admieei polfe ceiam elcr icum m ino rum ©rd inum, vel m inons aetatis annorum quatuordecim > quia C o n ­c i l i um non derogauic fundacioni ( t u n e en im fatis eft , íí príefentandus excedat fep t imum annum , v t fa^pius fuic decifum á Ro ta R o m . Sea Sacra C o n g r . C o n c i l i j T r i d e n t i n i , dec la ran te , ftantc verbo f u n d a t i o n i s , non requ i r i aetatem quatuordecim annorum ad ob t i nendum

. beneficiura ; fie en im declarauit S. C . fub die 2. l u l i j 5 1579. ve apud R o t . decif 4 ^ 1 . num.$.in fin.part.i.Rkc.

i n eoüett.part. 1 . decif. 860. v t r f . nmc l im i ta . Gonza l . ad I» B. C ia r l i n i j con t ro iu foü. Tew. / / / .

r e g ^ . C a n c e l d e M e n f . & A l t e r n . g L ^ n . ^ . Gztz.de be-f lef.d.cap.4.n.io.Campa.n.in d t m r f i u r . can. rnh.y. cap.-j* mm.%, ¿«^«.Nouar. in f inguL canon, concluf. dehnaíertia, waw. j .Maí lob r . reqmjit .y.dub. í o .mm.^ .Q^ho i . de offic. £pi¡C.part.$.aileg.6o.n.77.Sc in coM i .ad Concil.Trident.

f e j f . i $ . cap .6 . «.7.8. v b i tef tatur fui lie decitüm , quod fundansbenef ic iura i taA't ÍHHIS R e d o r debeat elíe Sa-cerdos , his demptis , qu i forent de í^ia progenie, quos v o l u i t e l ig i poíTe, e t iamí l non eííenc n i f i in m inor ibus , & pur i c lenc i ,po tc r i t prxfentare filium fuum , qui e l e -ricus in al iquo fal tem ex minor ibus ord in ibus conf t i t tK 10 tus , ¿kal ioquin idoneus repet iatur , et iamíl dec imum fuac accatis annum non cxcelícric : & i ta f inlíc a S. C . C o n c i l i j declaratum teftatur c t iam R o t , apud Farin. d . deci fAj+.n. 1 , /WÍ .Z .Me lch .Lot te r . de re btnef. lib.1.cap. 3 *.w,55.5¿ l ib. i .cap.^cf.n. i^.Si egod i x i incomrou.forenf t ib.i.cap.$$.n.$ i . j i . vb i quod ftantibus prxd id is ,pucc feptennis eric capax benefici j ,ob legem fundationis>non obf tante Conc i l i o T r iden t . quod non derogar funda- n t i on i ; & propterea recurrendum eft ad ius commune, quoat ten to puer feptennis póteft o r d i n a r i , & beneficia 11 fimplicia obt inere : ex g lo í l a i» d . cap. jnper inurdinata, vb i Franc. & comnwmiter D D . de pmb. Garz. d , cap. 4 , m tm.^ .O . j . L o t t e r . W . c ^ . 4 9 . ».11.12.

N o n ob f ta t ,quod fundator nofter non dixcr i t expref-sc ,m inorem quatuordecim annorú poííc praefentari ad fuá beneficia , quia fuíFicit tacita d i f p o f i r i o , & quod i d co l l i g i poíí i t ex verbiseius, dura volu i t pofle el igi e l c r i ­cum ord inarum , ve l ocdinandinnmirboribus ord in ibus j cura enim minores ordinationes poí l inc eonferr i ftatira expleto feptennio, Garz. d . cap.4. n.y.Sc vt v id imus, fc-qu i r u rquod etiam eo cempote voluer i t teftator eum pof-fc praerentari ad d i d a beneficia, & i l la habere, v t c o l l i -g i tu r ex d i d o decreto S.C.vb i bene declaratur fatis ef-fe,quod i l le fie i n a l iquo fa l tem ex minor ibus ord in ibus , et iamí l non excedat decimura annum , v t eft puer fe- *3 ptennist f ic puichré Rot.penes V.nin.inreCcfit.decif.i 94 . mm.i.vtrfcjuodautertitpart. i.Ma.iVohí-. d i í l . áub . 1 z.w.4. B a r b o f ^ Concil.Trídtnt,d.cap.6.n,S.&. ego dix i d. con»

j t rou.51. n . j 1, verf . Sacra Congregatio ; c ten im qu i v u k antecedens, v u k etiam omne neceirariuro confequens,&: é con t ra , / . 2.jf/fc i h r i f d .m . tud . l . i .§ .firi.ff.de ojf.em,§ . l i ­cet, in f ia . In f t .ex qmbm cau fmmum. l i ce tSu iá . conf 310. l ^ n. 1 i .Ludouicus Saccaconf\¿t$.n. i (>.Ub. i .

N o n obf tar , quod in Canonicat ibus videatur requ i ­r i maior astas^tiara quacuordecim annocum,<Mc C o n c i ­l i o T r iden t . d . fe f f . i + . c . i i . ve r f nemínem}de reform. quia ^ i l l ud procedi r in Canonicat ibus Ecclef iarum Cachedra-l iura , ve fonant verba ipf ius C o n c i l i j , fectis eft in C a ­nonicat ibus Eccleíue Collegiatae , i n qua de iure c o m ­m u n i anre C o n c i l i u m fuíficiebat aeras feptem annorum, tAm ad ob t inendum Canon ica tum , quara beneficiura í i m p l e x ; Se l icét n o n haberet vocera in Cap i tu lo , tamen feptennis poterat eíTe CanonicuSjVt ex A b b . ta d.c.pra-terea,nfm.6.verf in Canonicis a m m >de A¡a t .& quáLAt * í<? c h i á M a p . d e i¿s,di f t . i%.GwzJ.cap.n,n. 15. l ó . & M e l -ch io r . Loxiet.de re benef.l ib.i.cap.qy. «.15. &; fie quoad requi f i tú íetatis non eft differentia ínter Canonicatií,6¿: benef íc ium fimplex, v t rumque enim poterat ame C o n ­c i l i um T r i d . obt iner i ftatim poft feptennium > & mine ftantc Conc i l i op raed ido i l l i có ccepto dcc in ioquar toan- i y n o , 5c ftante fundatíone rurfus reuertimuc ad ius c o m ­mune.

E t quamvis ex C o n c i l i o T r i d . d . t a i . a d Canon ica-tumCathcdra l i s requiratur aetas faltem neceíTaria ad o r -d incm facrum fufci jpiendum, tamen i l l ud non procedic in Canonicatu Ecc le f i x Col leg iatx ,c t iara inf ignis.quia i n hoc fatis erit annus decimufquartíis inceptus , ficut in alüs fimplicibus, ve bené probar Garz. d.traft. de he-nefpar t . j . cap i t . ^ . ».39. vb i alios a l l cga t : G o m . a d r e g . sBamm Cancell.d.gl. f . m m . 91 .96 .97 . Barbof. de Cano-* nic.c.x 3 .num. 14 .& ad C m X r i í w col l t í l . fif i 3 • cap.6.

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

86 Coniroucrr forenfium iudiciorum mm.4,. d e r e f o m . & de i f . Epi fc .p^.a l leg. 60. n . 6 \ . vbi , piobat praedid-am C o n c ü i u m T r i d . n i h i l innoaaíTe c i r -\ ca aecaccm in Canonicar ibus Col lcgiacarum : i ic et iam V i u i a n . in t ra f t . de i i irepatr. l i h . i . cap. i . n . i y i . ver f . i ta • & in CamnicatibHi.

Q u o ftante , ficut C o n c i l i u m T r i d . requirens aeta-t c m quatuordecim annoi-um jn obt inente bencfícium í imp l cx , n o n habet locum, fi in fundat ione al i ter cau-tum (ít, vc vidimus ; i ta non habebit locum in o b t i n c n -re Canon icamm Ecc le f ix CollegiatíE , quia á pari p ro -

l í ) cedunt, vt bené co l i ig i tn r ex YhúznJemrepJ ib i.cap. 1 . r j u m . i y i . L o n c u d . c . ^ . n u m . i ?.Siquidem i 11 requi í í to recacis nuüaadeí!; inrcr i l !ad:fFerentia , & jequiparato-n i m eadem eftnacura, & d i fpo imi ra in vno , habet l o -

2e cutT) in a l te ro , ex texcu i n §. ex hü amern, h f i . d e hit-re-i. cjtut ab intef l Je f . I . 1. vb i D D . de /ÍV. I . Surd. conf, ZÓOÍ n. 10. cum vu lear ibus : vnde ü íia;c cetas íufficic f iante rundatione adob t i nendum Canonicat i i tT),& be-nef ic ium í ímplex, mu l tó magis fufficiet ad confequen-

1 d u m fias Capellanías an im i i b i l cs , vt inquic ad rem Gonz .d t í i * g lofa.n.c jy verf.Ji igi tur. •

I m m ó poíFec d ic i j quod Conc i l i um Tr ident ínura re-quirens aetatem annorum quatuordecim in ob t inendo beneficio í i m p i i c i , non habeac locum in Capcl lan i is amou ib i l i bus , & laical ibus, qoae fundar i fo lent abTqne

21 confeufu fupei iorumj vt híc , & funt de iurepatronatus l a i co rumpro i l l i s de parentela, v t declarauit S . C . C o n -c i l i j , & decifum referí Ro t Muerf.decif.* Z i ' t n fin.part. 1 . tefte G o m . d . g i 5 .«.2 T-Rarbof. ad Concil.Trident. d . fejf. i } . c 6 .n . ]Je r t form. & hoc d i d u m í l t ex abundant i .

N o n o b f t a t , quod puer i í le nondum fit o rd ina ius ,& Mnquam laicos non poff ir prcefentari. N a m refponde-tui- jdupl icem eíFe praefentationem , al teram , q u ^ p r o -pr ié dic i tur tal is , quando verif ícalo iam iurepatronacu, & íeruatis feruandis, clericus p ix ícn ta tu r f upe r i o r i , v t in f t i tuatnr ; S>c in his terminis verum eft , quod lajeas' non poteft prsBfenrari, c t iaml i i b tira eílet clet icandus:

21 B.u bof. d. a lkg . 60 . num. 77, t id fin. Burat. dectfime 2 1. r tum.x i . A l tera e í lprasfentat io impropr ie ta l is , qua; f i t , quando ante omnia patronus n o m i n a l perfonam fu o tetnporeinf t i tucndam íub condi t ionc t a c i t a , vel ex-preífa, quatenus perfona nominata raox an te in f t i t u t i o -ncm ordinetur j talis en im prx fcn ta t io , feu nomina t io , cí im t r i bua l ius i n re, admi t t i t u r , & eí l va l ida, f i portea

a5 i l le recip iatordines, v t cenfuit R o t a coram O t a n o , 15). Nouembr i s 1584.5¿ in vna Burgenf, 19. Nouembr i s i 5§8 . co ram Peña , ie f te Ba rbo f . ^ f o f f ' .Ep i fcpar t .y .a l -Ug.(so.mm.-¡ j . in fin. Burar. d . decif. 1 1 . nurn. n . i n fin. late Ga.tz.dehemf. d.part.-y. cap. i . n . iB .z^ .^o . vb i v ide. R ice . i f tp rax. for.Eccl.p. x . re fo l . j 1.«. 5. v b i fíe ex mente Rotíe refpondet, dicens ex aduerfo allegara e(Te i n t e l l i -genda de prx lentat ione proprié d i d a , quando pía: fen-tatus i n f t i i u t i onem eft reccptumsjfecus eft,í i poft prse-fentat ionem, feu nomina t ionem expeítatur congrué, v t praefentatus legi t imé crdinetur : & i ta et iam fentire v i -d a m V i u m n . J . í ra t t . l i ¡ ; .6 .c . i . n . i s . ü bene coní idere-t u r , Se hoc non videtur haberc di f f icul tatera i n cafa n o f t r o , v b i f u n d a t o r d ix i t príEfentandum efle o rd ina -t u m , v e l o rd inandmn : ergo ct iam ante ordinat iones fufeeptas poteft fieri praefentatio, & nemin i eft d u b i u m , qu in i n hoc debeat at tendi tenor fundat ionis , v t fem-

24 per folet fieri j v t ex Bald.w c o n f e t i , l i b . t . k \ t x . cpnf. J ? 0 - n.^. l th.x. A l b a n . fow/T i j .w^ . inqu i t bene Rice, i n traSl.de muif.prob.ihri jp.rt fot. »74 .« . i . Viuian.fi/. í r a t t . T-1 d i b . ^ n . 3 .Rota apud Far in . decif.pofth.$ 71 .num. 1 . i n fin.part.i. & ego d ix j in contr. I07.wawa.43. E t i ta , & c . Saluo, & c .

C A P V T C C X L . E P Í T O M E .

Simulationisexceptio anadmittatur,vbi con-tractus eíl: fírmatus iuramento affertorio, &; confirmatorio.

S V M M A H I V M .

1 Numera l io peemia qti'thus ver bis probetur.. 2 Inf i rumemum t f i probado euidens , & hubet prafum-

pt iontm ve r i t a íü . 3 Inf lrmnentum guarentigiatum quodnwn dicatttr. 4 Excepiio dútü non numerata non opponitur corara / » -

Jtrnmctttum guareniigiatum. $ Do t i í recepta confejfto m noceat rnarito, vel etiam cre-

d i t ionbm. 6 Sponfus anpojf i t donare jponft pectinias , qvas pofica

i n dotern recipiat. 7 Donatio f j on f i f a f t a jponfz quando valeat. 8 Sponfm poteft attgtre dotern fionfdt, ante mpt ias, 9 Dot is augrnentum quodnam di ta tur ,

1 o M a r t t m poteft faceré augmentum doti í , x 1 M a n t o ¡icet ua augere dotern > v t augmentar» non fit

donatio propter nuptias. 12 Mar i tHs fenexpoteft donare ífionfk in augrnentum do­

tis, & irreuscabiliter. 13 Donatio a v i ro fene facía ífonfa iuueni quemado v a -

leat. 14 Exceptio dotis non numerata qudndo cejfet. 15 Confejfto dotis recepta quando non cenfeatur f a í l a f u b

fpe numerationis. 16 D a t u m ex caufa dotis non poteft repetí. 17 lu rans , & foluens quando non pojf i t repetere. 1 8 Donatio ínter v i r u m , & vxerem , vel di lata in tem-

p m matrimonij eft t iu l la. 19 Donatio inter v i rum » & vxorent iuramento confir-

matar. 2 o Donatio inter Jponfumi& ffonfam iure tommuni valet . 21 Statutum Regijprohibet donare íponfe, & v x 9 r i i & an

ve rumf i t . i x Donatio inter ¡ponfos m prohibeatur ftatuto Regij. i 5 Des non eft proprié ante mMrimonium. 1 4 Vxoris appellatione non v t n i t ffionfa. 1 5 Sponfa non comprehenditur í ia tu to de vxore loquente, 2 6 Statut i verba debent intelUgi i n p ropr io , & potiori fi-

gnificdtH. 27 Sponfa non venit nomine vxoris. n l f iper interprctatio-

, nem extenfiuam. 28 Sponfa non comprehenditur nomine vxoris , i n f u i

pramdiciupt. 15> Statutum Regij de donat ienihm propter mpt ias non i r a -

bi tur ah vno correlatiuo ad a l iad. 30 Donatio propter mpt ias poteft fieri etiam poft tnatr i -

monium. 51 Statutum Regij cap .8 i . I i b . 2 . quomodointelligatur. 31 Statuta Regij debent in te l l ig i fine glojfatiene. 3 j ¿irgumentum non valet a ftatuto fauorabi l i ad odie-

f u m . 34 Statutum vnum interpretatur a l i ud , & quando, 3 5 Statutum Regij de donationibus nuptialtbus •

g i tu r de donatione p u r a , & fimplici. 3 6 Donatione prohihita^non cenfeiur vet i ta , qua f i t»» a a '

gmentum dotis, r A b au 3 7 Donatio causa matrimonij non eft fim^Ux •)¡eCl"

f a m . . .3 8 Confeffw dotis recepta eft executia dmationts p r o m j j *

ob matrimonima. _ $ y Dona

te l l i -

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Líber I í l C a p . C C X L . * ^ Vonat io faÜaa ffonfo [ene Honf& i m e m j j í p o t t k í com-

Penfatio, & retnunermo. j p Smmtmprohibens donationem S fmf t non habet locum

i n ea, c¡u¡& fit ex caufa mMrimonij. 4 \ S u t u t u m etiam vniuerfde non comprehendit caufam

dotü. 4 1 StatMtfm prohibens donationem non cemprehendit i t i -

ratam. 43 C l m f n U pofíta in f ine inj lrumenii refeHÚt #d tmnia

pracedfntia. 44 luramentum confirmans donationem referlur ad expref-

Jam, nen pr&jumptam% 4J Donatio refultans eú confejfione dotis recepta non f ir~

matur iaratnento ¿ijferíorio. 41S Donatio pr&fumpta ex covfijfione dotis receptte valida»

tur iuramento ajfertorio, & confirmatorio. 47 Simulatio non poteji ailegari, concurrente iuramentt a f .

fertorio, & confirmatorio. Claufula iuramenti refenur a d omnia in inflrutkenté

contenta, 4 9 Claufula iuramenti fe extendit ad omnia, qu& ex attfo

defceftdunt. 50 EÁprejfum dicittk%qudd colligitur ex verbü exprejfis. _yi Simulatm contra£lm m'lt firmatur iuramento , #

guando. 5 1 ContraElpt) fimuUtm qtiitndo fitmemr iuramento.

Juramentmn efl perfomie quoad periurÍHm,reale Sjmad obfermniiam, ideotrartfit ád h<&redés.

5 3 Donado inter v i m m } & vxorem marte confirmdtur, 54 Donatio morte vonfirmata non anHnllatur k fiatuto pr(l~

bibente legare. $S Confejfiq de dote recepta efl vú l ida ¿ fccnndhm ftatn-

tum Regij. $6 lüramentmn dúplex impedit eíccepiiomm fímulatió'

n ü . $y Cían f u l a , pro iairato", opera'tur ofmts effeílm iu ra -

Met!ti,excepto penmio & fi^a. $ 8 Claáfula, p ío i 11 rato , «0« v a l i d a t , qu& alias non i/A-

lerent. 59 Simulatio femper opponi potefi. 6 0 Sponfm potej i daré ¿fonfiepecunias , q t m in dotefn n ~

cipere dehet. ¡J I Donatio f a U a fyonpí valet. 61 Donatio falo canfenfu perpc'áur. 6 } Fraude cejfame non adeft Jimulatió. 64. Donatio ex caufa dotts , vel matrimonij nullds re^uir i t

folmnitates. é | Simulatio dé tnio contraElti ád a l ium erando fieripnjjit^ 66 Clauful¿é,T¡)to iuraro, v ü , & effkacia. 67 Decretum ducale de non turando incontraBihus,quan-

do faÜumjd ' quid conúneat. 6 8 Inraméntum poteji praftar i quibufcUmqtie verbü. 69 lúramentum quómodoprit,fletúri& an f i t necejfe tange»

gere Eui ingel ia, 70 luramentum in forma com/»uni an val idet aElium nüt-

lum. 71 luramentum ad val idandum aSlum qmmodo práf ldH

debeat. 7 1 Verbum, ñtm&tA, qtt idf¡gnif¡ceú,& importét. 75 Claufula, pro iuxsito,quidoperemr. 7 4 Subrogatum fap i t naturam eius jn cutas locum fubrog4'

tu r . 75 Omne qul d ic i i , n ih i l excludi t . y 6 Exceptio i n vno f r m a t regnlam in a l i k * 77 luramentum f r m a t aüum nii l ium. 78 luramentum fac i t de foro^Ecclefia. 79 Caufa txpreffa inprommio eehfetur fimlís. 80 Q u i vu l t eonfequens. vu l t etiam antecedens. 81 j i & m agtntinm non operantur v l t r a eorum intenilo*

nem. S i M'morum contraÜm non valent fine decreto in»

dicis. I - B . C ia r l i n i j con t rou , fo r , T m . J J !,

%$ l i r m e n t u m Val idat contrattum h i m r i s fine decreta. 84 Cov t raUmnu l lman vatidetHrper claufulkm ,¡>to íU '

raro . 8 ; C 'aufula , p ro i i i í a to , n ih i l operdttíy, t ' fe iutafnerimtk

mnvd tda t con i r d í i um . %6 ÍH -amentum quando non ohliget. 87 Contraf tm nnl lué, quando dtbeat fert tar i obikramek*

tum. 88 hyamenttttn qmndo tranfeat adh^redéí. 89 Periurioji iblatú^ dn contrattw Vemaneat nuUta, 90 4b [o lu t io a mramento anfaciat contraÜfim üa l i ddmé

rediré ád nuílitatem, 91 Exceptio f m u l a t m i s , <& dotfínón m m e r a ú quahdk

pi f f i t opponi, '91 A r t i c u l í plene prohant con&á ar t imlamem. 9 5 Simulatio permijfa q m . ' 9 4 S i m l a t i o potej i opponi, otítema dhfoltitiori* !a tufa*

mentó. 93- Statutum loqwerss i n genire opefdttir i n qualihéi

fpecie. 9 6 Decretum fíiper c l m f ü l a , f t o w t z t o > quid opertíur, 97 Special iumplurinm concurfta j m n d o totsfstíir, 9% luramentum fupplet defeñtis. 99 Itirameritum in forma ampia fupplet (¡mn® defeBns* 1 ó o Per iur i j éffeñm non tranfít ad háredem. 101 luramentum quoad obfiruantiam t ranf i t ad hxredsm't 1 o z R á iudicata v t a á f i t , quá reqairanmK 10$ ludicatares quomodo extendatur. 104 k A r f i c u t i non admtñm' tu r , quorum frvbatio n ih i l r i»

leuat.

fsTe feribám vanurb, duc pía Virgo manum,

Tk/T Ó n poíTunc heredes M.Excel lctnis D . loan Bapt i " j / N ñ t Baccanell i j derogare D . Hyppiolicae de b i u p * pbnis ,oHm eius vxür i ref t i tut ioncra integráe dotis , de dua in in f t tu i t ieh to dotáli>&; minus folutara icpetc re íe-ípe£tu ducátohqrurn qnadr ingentorum , quos dicun^ príedí6h.irti D . Phy f i cum e i d o n a i r e , & in Fiaudem Sea-t u t i i n cáufam docis recepifle > fíraulando vnura c o n -t r a d u m piro al io , cüm dióta D i F Í y f ^ o I i t a non h u -meraucric d iáosducaronos 4bo . prájdiéto eiu^ viro de filis pecuniis > ve praedidi heredes ptobaire páirati funfel &; conantun

N a m fiue d icainu^ verba ini f t iu l i ient i ihiportáre ve -raiU numerat íonem diiStomm ducatonoram 4 0 0 . p rov t vefiííraiHus e f t , propter verba in í i rnment i d icen t is ; Dedf t , fo lH i t>& aéiml i iereHuPfaui td i 'Bo D . Baccánelto pr¿¡feni i ,& ad fe t rahen t i , & c , Hsbc cni th verba de ne- I ceííitate concludunt nuraeradonem.vtper Éar t .& Baíd. i n / . f i ex cautione,n y.Cde non nimpecmi.Butt.Sc I m o í . i n c.ftcautio , v b i Fel in. n. j i .de f ide inf i r t tm. $QC. confl 1 4 5 . « . Í .M.a.CcWt\.de probat. conel, m é * numer. 8. 10, M a n t k . d e tac .& ambigdih. 11 . r í í . i o , núm.%, v é r f Idem-' que. Siue dicamns importare confcff ionem de recepto , v t ex adueríb fupponi vülecur for te ex Sertaá. clauf. 3 1 ,

Stat en im pránumptio pro mftrut í iehtOjVt contineac ve r i t a tem, 5c fit probat io euidehs, ex Bar t .w l.i.nnm.Zi v b i l ^ . m m . i o . j f . d e oper.nou.nmc. Dec. conf.^C.númSé late Menoch./¿¿. 1 . p r k f u r p p ^ . n U m . i . i ^ . & proptereá i cum ex áa tu to R e g i j l i b . t x a p . i t . i n i k m m z n x i publ ica habeant guarent ig iam , v t habet ho f t rum ftante poena dupl i ,&: claufula iurámcntí3ex Gai t . de crédito l i h . i . c , ^ w,x7.adeóvc executioni demádeníur j f icut res iud icauí | ideó fi vir i n íal i in f t rumento confiteatur docem habuif-fe, tune dos ab eo p tó fumi tu f numerata, v t nül la exce­p t io non fa6 l¿ nuraerationis poffic o b i i c i , ve ex BaW» in l . vn ica, » .4.CdeprmLdot ' .Sc i n L p e e m i , Cod.de fi-i ^ A h h . c ó » f . 7 j . m m . ^ m . i . Ba ld .Ñoue l . W Í . I . * Í . Í * 4 - ¿ v b i Soc.mm.jc) ff. fot , matr. d ix i t p u í c h r é M c n o c h . l ib . * y p r a f u M p t . 1 1 . m m , z». & pmfümp. j y . num. 8. 9- í #

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

8 Controuerf foreníium iudiciorum vb i non ánbi tarnr , éjuin kíec confeff io noceat mar i t o , Se fo lhm dLibitatür de c red i t o r i bns ; iáeh cúra híc non tcaítecur i l l o modo de pradadicio c red i to rum, fed can-rara t«at i t i ;&: cias hseredumjcónfra quos ftatutura príe-

5 d i í t u m concedicexecucionem in f t rument i , ficnc c o n ­tra dehicorem , íequitur eos éíTc reiieiendos , quia ex p r . í d id i s non poííunc opponere excepcioncm non f a -•ftx aumerationis.

Sed demiis verum efife, quod ex aduerfo arcicnlatur, fporafum 5 fecnndinn p e d i d a acculiífe pecunias p ro -piias , & eas dediífe fponfae., k qna poftek i l las accepic in docem , veique hoc non eft p roh ib i tum / cúm il las t íadider i t ame rna t t imon i im l , & ante nuptias f a d x fine dótales. H o c enim modo Ucee fponío augerc dotem

ó vxor i futura: , &c valer donat io ex caula augmenndot is ante mar r imon inm f a d i , adeó ve ea , quse donar hoc modo v i r Futotus , indic io de dote pet i pof -fint, vt probar rextus í » / . i . v t r f . priore , vb i Ba ld .& ; Sa l i cc t .C . ^ dmat.ante nupt.&c id pulchré tradidi t et iam Idan.Campeg. in tral i .de d0t.pdrt. i .c¡.$ i .n. í .verf . fecm, docens quod l i v i r aüquid t iad id ide t vxor i f a ru r ^ , &

y demúm ab eá i l lud donatum receperit in d o t e m , quod valer donat io r idern tener Ba ld . Ñoixt l .eod.í raf í ; . par t . xo.fub n.y.verf. Dkaset iam : v b i docec valere talem d o -nat ionem , & non pol le oppon i exceptionem non n u ­merata: dot is , et iam íncra fuá témpora , & omnes ad-m i t t u n r , fponfum potíe augere dotem fponíx f u t u r a , Ci donet ante nuptias, &: non conferar pcrfe£lionem d o ­nación: s in teinpus nupciatum proh ib i tum ; fed fie ap-

S pellatur dotis augmencum ,Honaiuem donat io propter nupt ias, vt lacé per Hondcd.cow/^S m m . y . \ o . & fecjq.

5 Ub. i . plené etiam Rnger. in conf. zo. « . 5 . 0 . 18. 15). I t h . í . vb i quod mar i tus poteft faceré augmentum d o ­t i s , Hludque non diííerr a doce ; & Cáncer, var. refol, par. 1 . c a p . $ . n . 9 j . v e r f & l icet ,vhi quod licer mar i to au-

I 0 gerc dotem ad e{f£¿lLim,vt i l l a non fubiaceat cond i t i o -I I n ibus donationis propter nup t ias /cd vt mul ier habeat

cam fibi, & fuis hanedibus p rxc ipuam. í nca fu autem nof t ro magnaadfu i t caufa id fac iendi ,

quia diéla D , Hyppo l i t a erar pucl la valdé i uuen i s , v i r autem grandx iu isJ& quaf i fenex ; quando enim mar i tus eft fenex rcfpe&u p u e l U , quam d u c i t , vel al io re fpcdu deterioris cond i t ion is , tune fi conf i tcatur plus rccepiífe pro dote , q i ú m receper i t , aut et iam dorauerir, vel a ü ­quid promiícr i r , donado , quia praefumirur ficri .gnimo

12 remunerand i , Se compeníandi cumiuuentutc , i l ludquc acquir i tur vxor i f u tu ra i t reuocab i l i t c r , vr per G l o f i » l . fi volúntate, vb i ÜD.communi te r , C. de dot.promijf. 8c de commun i reftatur B a l d . N o n e l . traB.de dote.part. 10 .« . 7 . verf. vb i tamen l i m k a t , Campeg. d. q. y 1 . ». 1 .

adfinetny C ia r , in verbo donatio, qnccft.ic. n.$ .Cur t . l ú n , eonf.ú.n.io.l ib. i .VanLconf, ' i6.n. 1 Ü.lib.i,. Ceph .co / j /615 . n. 34./ Í¿,4. Buríat. ¿ « « / 1 7 9 . « . J . t ó . i - p u k h r é videndus Honded.íaf. conf.¿$.n.\<). a o . 2 1 . i i . ^ . s . v b í p l i u i c s de

, commun i tef tatur , quos fequimr Menoch . d.pr&fmnpt. t i . n . \ . s > & late e t iamMant i c . ^ . f i í . zo .» . i4 .a l ¡os al lc-g a t , ^ d ic i t , quod IIÍEC d o n a i i o f a d a puellas á v i ro le­ne fie fadfca intc l i ig icur jvt mari tus vo luer i t vxo r i do rem de fuo confticuere , & fie ad eius reíl icutionera obligan'}

J 3 camque d i c i f a d a m ex caufa rcraunerat ionis, & fequi -t m CiLricer .d.c.y.fub d.n.yy.

A t i n hoc cafa non c f tquíEiendum,an fuerir nume­rata pecunia vxor is propria , cum val idé hoc m o d o d o -nanene, & non fnb fpc fnturíe nu rae ra t ion is , quam ex

J4 p ^ d i á i s non fperabar, cúm donare intenderer ex cau-íis prrEdidis, v t late probar Andrm\.c i>nfr .^.m7».. .vhi p lu i imos congedt j idque conf i rmatu i j qu ia renunt iauit exceptionem non numera ta d o t i s , cum juramento de non comra. jeniendo ; q u o cafu cellkc con iedu ra .quod fecent lüb fpe futuras nnmeracionis, 8c pr-efumitur an i -

2 ; mus dooandS , vt in cermiñis d ix i t C a p p c g . in tra£l.de é t . p a r t . i . qut j l .s i.verf.quod m t e l l i g e y $ t i ^ \ \ . de iuram.

p f m l . d o . n u m . i $ .Menoch.d . pnzfmnpt.t z r jum.17.Mm-t ic . détit. íO .num. io-ver f . & hac conftjJio^Me Aad rco l . contr. foT.qc). z. vb i inul tos alios allegar. Quac prqcedünt á forcior i in cafu n o í l r o , vb i loqu i tur de do-natione f a d a ante matv i iuonium ex caula ad augen-dam dotem , quam n o n eft opus iurameñto conf i r ­m a d ; fed cf to , quod proh ib i rá e l íé t , tune id fauore debitor is fui l íct f a d u m , & ideo per i t i ramentum c o n -t radus firmatur , propter quod dos eífet ref t i tuen-da v x o r i , nec foluta poifet repet í , quia penes cam non l ^ remanerct fine cauGijVt de commun i teftatur Campeg , in d.traEl. de dot.part. i .qmf i^s ^ . n m h i . i n fin.S-c mttn.t . verf. Sedpojffes , v b i dicit , quod non erit locus expoh-t i o n i , quando eft causá donat ionis l o lu tum , & v t r -í amur in confeí i ione de dote recepta faóla á mari to ; & ira feníit etiam A b b . i n c. cum conthigat» n-mn. %.m f rwc .de inreiur. & C h r i f t o p h . Porc. In /h t . qmbm al ien, í t t e t , in pr im.num. \ o.verf,. fecunda differemm , & nou i í -fimé ¡ta fenfie A n t . C o r n . int rat l .de abfol. mr%pi.y. qttaj i . 14. num. 3oavbi docui t , non licere iurant i conuoiarc ad lo lu t i repecicionem , l icét íoluendo paruerit i u ­rameñto , cum tcncatur ex c o n t r a d u iurameñto va- I 7 i ida to .

Et fané fi verum eft , quod donat io ínter v i aun , Se vxorem , qute fada c f t con l lan te matr imonio , vel düa^ ta in tempusmat r imon i j 3eft n u l l a , & i n u a l i d a , / . 5. §¿

feiendutn, 8c l . f i j pon fm, ^ . f i vxory j f . de donat. inter v i - i g rum , & vxor. tamen iurameñto conf i imátnr , & va l i -da ru r , vt communi ter t radunt D D » in l. fi quü pro eo> v b i ÍUr t . f f . de fid. in j l rum. A b b . & al i j tn d. cum cmt in - 1 ? gat) de iuremr.Q\nx. in §. donatio, quáf i . 9.«. 5. v e r f cen­tral iam autemfenteritiam,\'bi inf ini tos conger i t .Anchar , qq. fa rn i l . I tb. i . qua f l . 12 . nurn. 1 4 Scrapl i . demram. pr i t t i l . z o . nurn . i t j . & p r in i l . 71 .num. 3. A n t . C o r n . d. t rát i .de iuram p a r . } . qiwft. 14. nmn. 8 6 . & de c o m m u n i teftatur A n t . Cor f c t . in rep.mb. extrau.de inreiur. n. 60* v b i plures allegar : l a t i í l iméBorc l . i« fumm.dec i fpar t -1 . de iurarn. t i t . 6 0 . m m . 1 z 2. M u l t ó roagis videtur d icen-dum quod iurameñto conf i rmetur donat io ante ma t r i -mon ium f a d a máxime fi fuer i t ob caufam augmen-t i dot is, quíE non eft v i l o iure proh ib i rá ; & fi p roh ibe -tu r , adhuc iurameñto conf i rmatur , fecundúm p r s -d i d a .

Ñeque dicatur , quod l icét inte communi fit permiííá donat io inter rponfum, & fponfaro, /. cum hic fiatm, §.Ji f fonfam, l . inter eos, de donat. m t . v i r . & vxor. l .cwn te, Se l . fequehti, C. de donat. ante ««/?;.Corn. conf. 114- coltttn. 2<5 fiñ.hk^ Vemon. ad ft¿t. F> bis. cap. 15 j . «. 3. tamen pro ­h ibí cam eííe a Statuto Reg i j Ub . i xap . - j yAmn vetar hu -iuf ino di donationes v l t ra certam íummam , qu i efteaftis r nofter.

N a m p r imó refpondctar , i l l ud S ta tu tum non l o -qu i de donacionc f ada inter fponfos ante ma t r imo -n ium per fedum , fed de ea qnáefít inter con iuges, ce- i i lebrato iam mat r imon io \ nam femper loqu i tu r de v x o r c , & nunquam facit ment ionem de f p o n f o , & fponfa per verba de fu turo , v t legere c ñ in co , in l i ­lis ve rb i s : SÍ aliquis acceperit vxorem, & ex ea habuerit dotem , non habeat poteftatem danandi v x o r i f m . Er i n -ft á : Certum eft enm quod fíait ante mattimonium ñon dici tur propriédos , v t probat t ex tm i n 1. ¡ . j f . ds tur. ^ dot i ta proprte , & ftriíie non dicitur vxor , nift poft cehbratum matrmonimn. Et ideo fponfa non venir appcl lat ione vxoris ,5c ftatutum de vxore non t rahi tur ad fponfam , vr probatnr per textura in l. in eo iure ,«» pr inc. Verf. hoc caput , f f . de r i t u tmpt. ¡ . famirntu , C de ¿4 nupt'm , cap. tertio loco , deprt fumpt. Ba ld . in L f o l e t , §• qntt v i rum , j f . de bis , qui noíant. infam. vb i dic ic, qi'Q et iam in fauorabi l ibus ftaturum de vxore n o n ^ r r a -h i t u r ad fponfam. Et hoc lat i f í imé probar T n a q . ^ / ^ traftat. poft leges connub. leg. 15 . num. i ' 1 - 21 . 1 3 . ^ 2>

feqq . vb i p lu r imos congerie a & rcfpondet ómnibus , &

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Liberlll.Cap. C C X L . 89 cum fequ i t u rTu fch . Uttera V,concluf. i%S' m m ' 1 . Ideó cüm verba ftatuti debeanc fumi i n p r o p n o , & pot ior i Í Í -

2,^ gni f icatu , /„ 1 . § . Q m in perpetnum^f f . f iager ve i i ig - veL emphy tJS- í -Hac m tem, j f .de neg.gefi. c . f i qmm,de f m -tcnt.excom. &appe l la t i o i i e vxons non concineatur p ro -pr ié fponía , fcd per incerprecacionem cx t cn í í uam, vc

2 7 probar tcxcus in L\orat io, i h i , v t f upp {ea tHr , vb i e t iam Búá.Jf .defponfal . f équ i tu r , quod Starutum p r ^ d i d u m loqnensde d o t m i o n e fa£ta v x o r i n o n habcac l ocum i n ea , quae fic fponGc > vc m inus corrigac ius commune , quám f icr i pocc f t ; non cn im vxor is nomine compre-hendicur (ponía i n fui p r x i u d i c i a m , vt hace benc p r o -bat T k z q . d . l . i s . m m . i j . 6 c i ta i n ter rn in isprx fent is fta-t t i t i v idetur femire Anchar , l i b . i . qmf t * 2 7 . rmm. 6. v b i v o l u i c , i l l ud non poíle t rah i ab vno correlat iuo ad

2 9 a l i u d , quia ftatuta Reg i j dicnnt i n te l l i g i fecundum verum inte l lectum , & fine g lo i la t ione , & fubaud i t i o -n e . C u m igicur Sratutom prx fc r ip tmr . non comprchcu-dac cafum n o f t r u m , non pocetl pars aduciTa dicere hanc donacionemj feu dot iscpnfe f f io r iem fu i í l c íadara fimu­íate j & in fraudem d i d i S ta t iu i . Nec k praedidtis rece-dendum eft , qu ia ftarutura pra;di6l:um faciar m e n r i o -nem de donat ione propter nupc ias , quia cura i l l a poffic

j o fieri et iam pof t m a t r i m o n i u m , v t habetur i n l.Jt con-fiante, CodJe donat. ante mpt.&c in §.efi & a l i u d j n t f i t . dedonat. veique cüm femper habeat r t fped l imi ad v x o -rem , cu i donacur, de ea donat ione i n t e l l i g i t u r , quíe fic pof t m a t r i m o n i u m j quod n ih i l obftarc iam v i fum eft . E t fímilíter n i h i l o b f t a t p r x d i d i s a l iad Staru tum R e -

31 g i j , cap.%1. Ub.z. v b i ftaruit, confeí f ionem faótam a v i ­r o de dote recepta ab vxore ante ma t r imon ium , vel eo conf ian te , efle val idara, & eff icacera, quia pot iús iuuat no f t ram incentioncra ; n i í í en im fe dcclarallct hoc di f -poncrc et iam de dote confeí lata ante m a t r i m o n i u m , v t ique non habuilfec l ocum in ea , quia loquí tur de vxore , qua: ta l is non d ic i tu r propr ic ante m a t r i m o ­n i u m i & fi hoc volui l lcc in prxcedent i Statuto, cap.-¡9, i d íc iu i í le td i fponerc , fed o m i d u m habetur pro oraifTo} & c ü m ftatuta Regi j í ln t in te l l igcnda ad l i t terara í ine

31 g lo í ía t ionc al iena á vera verborum proprietatc , v t i n l ib.%. c a p . i j . d i fpo f i t io huius ftatuti in cap.Si. non p o -tef t extendí a.dcap.-f9iVt p roba tu rcx Mafcard . ík f ta tu t . interpret.concl.x. » . 7 8 . 7 9 . quod m u l t ó magis d icendum eft i nca fu uof t ro , quia ftatutum de dote recepta eft fa -u o r a b i l e , i l l u d vero de donat ionibus eft od io íum , & a iure exorbi tans ; de ideó non valer argumentum a fta-

3 } t u t o fauorabi l i ad od io fum , quia funt reftr ingenda , & fauores func amp l iand i , c. odia,de regi t t r . in 6. 8c q u a m -vis dic i fo lea t ,vnum ftatutum recipere in terpreta t ionem

3 4 ab a l i o , id camen procedi t quando loqu i tu r de eadem mater ia, v t per leg.fciendim , inpr incs ih i laf. qu i f a t t f d . cog. i m t t a A u t k offeramr. Cod. de l i t . conteíl. d i x i t p u l -ehre M a z z o l . conf. 7 4 . numero 1 0 . Sed híc verfamur i n diuerfa materia , quia vnura ftatutum loqu i tu r de donat ionibus , a l iud vero de confeíf ione dot is re­ceptas : crgo n o n valct a rgumentum de vno ad a l t c -r j m .

Deinde rerpondetur,pra:dí61tum Sta tu tum R e g i j p r o -h ibens donat ionem fieri v x o r i , & vc i n eo , eííe i n t e i -l igendum, de pura, & p r o p r i a , & fímpliciter donatione»

* j i \on vero de imp rop r i a , ad textura i n l . i . vb i Ba rco l .& I m o ! . f . de donat. Ba ld . i n Auth.eo decurfam , Cod. de donat. a n t . m p t . & i n terminis fie declarar Anchar , d . q . x- j .num.-j . quera fuff ic i t al legare. Sed fic eft quod nos verfamur i n donat ione pura, Se í ímpl ic i , fed ob caufam, & augmentum dotis , i m m ó et iam i n remunerat ioncm iuueni l is aetatis puellse nubentis v i ro matu ro , & f e n i , v t v id imus ; ideó o m n i re fpedu cenfenda eft donat io o b caufam f a d a contemplat ione m a r r i m o n i j , v t i n punáto

36 d ix i t Bert rand. c o n f a j . col.u lib.6.&c lat iüsBecc. i n conf. i o . n u m . i o . & per t o t u m •, v b i et iam refpoudec con t ra -r i is , & p lur imos allegar Na tc . conf. 6 0 9 . ; ?«w .n .R .o l .

J . ¿ . Ciar l in i j contr. for. T o r a . 1 1 L

cofí .-H-""*»-?- v t r f f e d p r a m / f l s , & conf . jc .mmero 1 } ' h h . ^ M c n o c h . cor,j:7Z 3 . „ «w . I Ó.Gratian. nmn. t i . lat í ( l ime Alcograd. in con fq . num. I Í . & f e c j q . v b i d ic i t etiam hoc eíTe í i rmatum t o t , & tan to rum Pa-t r u m audo i i ta t ibus , vr nefas fit ab hac opin ione rece-dere. Comraun i rc r cnim renent D D . donat ionem f a -¿tam contemplat ione mat r imon i j n o n elfe fímplicem , fed ob caufam, vc tradunt Co f t . conf. 4 0 . m m . 1 9 . Bar- ^ bol", de off. Epifc.aüeg. z o . n . S . l n iú%{ \o \ .dec i f zo .n .6 . 7 . Cáncer. varjrefoLüb.i. c.%.mm.6i. Ahogzzd.d.cenf.y^

E t ideó fi verum eft, quod i n art icul is ex adueño p ro -pon i tn r , fd l iee r ,p rad idura D . Phy f icum proraií i í íe do ­nare diólae D Hyppol i tae d idos ducatonos 4 0 0 . vt n u -ptiae fequetécur ínter eos.fequitur vt i l l a confeff io dotis receptas fit exccut iopot iüs prscedentis promi( I ionisJ& 38 donat io o b caufam, vc pof t A lbc r i c . & FulgoC d ix i t i n p u n d o Becc.t» d.conf,zo.num.i^.<\víoá. fuff icit ad o f ten-dendum non fuifte fimplicem dona t ionem; quod fi a d -daraus i l l am fu i (Te f a d a m in remunerat ionem iuuenil is x ta t i s fpon íx , m u l t ó magis d icendum eft non fu i l íe propr ic dona t ionem , fed permutat ionem , & cornpen-fadonem feruiciorum , v t pof t A b b . Soc. ge Dcc. d i - 59 x i r pulchré R o l . i n conf ^.numero 1 1 . & 1« conf 4$ . nu ­mero 1 6 . 1 7 . l ib. 1. pu lchré Mant i c . de tac. & amb. con», l ib . n . t i t . l o , mmero 13 . v b i d o c e t , quod hoc cafa non poteft oppon i exceptio dot is non numerats,ct¡am--fi témpora larg iantur , nec exceprio fimulationis, quia hoc veré agitur , v r fit donat io . E rgo fequi tur , S ta ­t u t u m pr£edidum,quod de donatione fimplici l oqu i tu r , non habere locura in hac donat ione o b cauíam n ia t t i - 4 0 mon i ) , vc egregié t rad i t H i c r o n . ^Laurenr . i n l . f ieman-c ipa t .mm.194.CJe coüat. Benaz.conf.ciuil. 2 8 . num.<¡$ . M e n o c h . « « / . 2 6 i . « . 9 . P e g u e r . ¿ f d / ] 2 2 o . » . 2 . 3 . A l t o g r a c l . d . cotjf.-j. n. i é . Do t i s en im caufa femper praccipua eft, quam ide i rcó ftatutum loquens et iam per verba vniuer-falia non comprehend i t , v t per Cyr iac , c o n t r . ^ o ^ . n . ^ . 41 l ib . 3. Si ig i tu r d idus fponfus potui t l iberé donare d i -das eius fponía; ob augmentum d o d S j & o b caufam m a ­t r i m o n i j , non eft qua:rendum, an fimulaté fecer i t , ve l i n f raudem d i d i S ta tu t i , quia v t roque m o d o l icebat ei fuum tradere didas fpon fe , fiue per donat ionem e x -prcfiara , fiue per confef l ionem dot is recepta; , in qua reful tabat donat ionis praefumptio > fecundum fupra» d i d a .

Terció refpondctur , p r « d i d u m Scacutum Reg i j de d o t i b u s , & donat ionibus mu l ie rum,non habere íocum i n donat ioneiurata , raaximé quia non faci t ment ios n e m de i u ramenro , ftante quod fecundum omnes D D . S tu tum faciens fímpliciter ment ionem de al iquo a d u , non comprehendi t a d u m i u r a t u m , v t t radunt I rao l . & 4^ A b b . in] c. cum contingatyde iureiur. Fu lg . & Sal icct. in j4uth.facramenta pub.Cod. fi aduerf.vend. l o a n . A n d . in addit .ad Specul.in t i t . deprobat. §..vt autem, verf. H&c aíitem,K\cx.conf. 3 9 . w f i n . vo l . | da té Bore l l . in futn.decif par t . i .demram.m.6o.num. io%. vb i mul tas congcdt .Sc-ta.ph.decif.j4.6.n.6.Batat.decif.44.nnm.4.pArt. 1 . pulchré Seraph. de m r a m . p r i m L i i . m m . 4 u i i . v b i in fpecic t ra ­d i t , quod Sta tu tum faciens men t ionem de donat ione fímpliciter, non comprehend i t donat ionem iuramenco r o b o r a t a m ; fed donacio de qua qux r imus , eft iurata v i ­gore claufulae, pro iura ta , & c . po f i r x in fine in f l rumen-t i , quae refertur ad omn ia i n in f t rumento contcnta jpe-r inde ac fíin ómnibus eflfet expreíTa, v t per March. de 4$ iuyam p a r t ^ . ^ f i . C . n . a o . ideó non comprebend i tu r in d i d o S t a t u t o , & valida íenfecur.

Nec o b f t a t , fi diceretur hanc donat ionem non poífe iu ramento va l i da t i , quia non eft expreíTa in i n f t ru incn -t o / e d prxíumpca,quia de i l la conftat fo lüm per confef-fionem mar i t i f a d á i n d ido in f t ru raécode doterecepta, ex qua reful tat praefumpta donat io , quíe non val idatur 44 iurameaío^quod f o l u i n ad expreíTa re fere , vc per Barr,

H 3 & Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

90 CorttrouerEforeníium iudiciorum

45

&¿ Batid.»» í. curn quls decedens, §. T i t i a j e ^ ¿ . 5 . R o m . f/?«/".¡P 3. W¿íw. verj.Qufjadfecnndum.Gxzx.corif.5 ó.w.zy.

i .qui t c f h t u r de commun i . Hod ie rn . 5 ^ . ^ m / . 15 4.«|., 8. B iu -a t t . ^ c i / ' ^ z j .«.7.

N a m rcfpondecur prjedi&a procederé in donat ionc f i ¿ b á marico coní lante m a t r i m o n i o , Se refulcante ex di Cía confefl ione. Nos autem veifamur in donat ionc fa-d a ante m a t r i m o n i u m , quam val idam eíí^ demonftra-t a m e f t , quia non prohibetur á d i d o í t a t u t o rfed etf i p roh ib i rá fuerir } vc l ctiarn ver femur in donat ionc fa£ba á mari to conílante ma t r imon io aduersús legis p r o h i b i -t i onem , adhuc cenfeo eam val idar] ¡ i i ramento, c t iamf i í i t p r s i ump ta , & taci ta , refuhans ex confeff ione rece-pt 's dot is ' : & quae in contrar ium aí legantní , procedimc in cafujquando confcOlo dotis fitmatur íb l i im íuramcu­to aíTertorto , ve perGozzad . conf . iS. col, 2. num.^. 6. R u i n . ccnf. i ' jS.mm- %.vol, 1. A m . G a b r . r m , concl. l ib . 3. f jum.^. Seraph. p r ú i i l . j 1. mnn.y ) . Vc r i im qLiando c o n -cu r run t f ima i iuramentum aírcr to i ium , & p romi í ío -r ium , ve l i le , per verba in í t rument i : Omnia, & f ingu-la f t i i j fe, & ejfe vera, ¿¿c. saque r a t a , & c . & non contra-faceré , & c . tone etiam prx'íurapta douat io refukans ex confeff ione mar i t i de dote recepta conf í rmatnr iu ra-men to , qu ia in hac qureílione non t radamus de v i r ibus confeff ionis recepta- dot is , quae for te í imulata eft j f cd de conf i rmat ione donat ionis , quee min imé í imu la tur , fed a iure prsefumitur. Confe í l io e tcn im recepta: do ­tis , v tpote í ímulata , forré iuramento non conf í rmatnr fecundüm anóteres contrarios ; at donat io ex ca con ­feffione á iure príefumpta cont i rmabi tur quidem iura­men to maximg aííercorio, & p romi í ro r i o , quo marirus

^ 6 foluere dotem p r o m i í í t ; cúm h x c donatio l icét fu prar fumpta , non t amen eft fimulata •, fie notabi l i ter rennic Ioan.de I m o l . in d.cap.cum contingat, nmn. 85. verf. f ed tídnertey vb i criara A lc ia r .^ í inreiur.Anx.conf. y 4 . col. $t C n r t . Iun.í'(9»y79j. K»w.5.vbi de communi , R u i n . conf. j ^ i . p o f num.4. vol- 1. iaré Gabr.¿f donat,d.cr.ncl,$. nu ­mero 5. vb i muiros alios allcgac : plcné Seraph. d . p r i -m l . 7 u m m . $ $ . 5ó.vb iegreg ieexaminar . Bald. N o n e í . i n t r a í l . de dot.part. 1 o. nurn. i o.verftamen 'me: vb i d i -c i t j fe i taconfn l i i i i rc . loan. L n p . de donat. traer v i r . & vxor . §. ¡ i .num.q . . C taue t .w» / . S i . w w ^ . j , & demagis communi Dec. conf 2 0 1 . num. i . & R i p . refponf Ub. 3. cap. 4. num. 6.8c cap. 17. m m , t . vb i tc l la tur de com -m u n i , & canonizata opinione. Late et iam C laud . a d Bertaz. conf 535. ver fVerum quando } l ib . i . v b i p l u r i -mos c o n g e r i t , & teftatur in hoccafu concurrente i u ­ramento ader tor io , & promi f lo r io non poífe d ic i de

47 fímulatione. T u f c h . l i tera SyComl.iGó. nnm.i j . 17, v b i de communi teftatur. Manc in , de iurpatr .c.^. t f feB. 1. quteft. 1 i . num ^.. Guctier. in traft .de iur.confirmaíxap.5. mm.4.. late And reo l . con i r . f o r . ^ j . num. 9. vb i p lur imes conger i t ,d ie tns hoc cafu donat ioncm iuramento v a l i ­dan , & irreuocabi lem fieri, & quse incont rar ium pof -fant a l legan, ' proccdnnc quanJo traéhunr de p r s i u -d ic io c r e d i t o r u m , fecus autem quoad ipfius iurant is pra:i i idicium vel h ^ r e d u r a ; tune eniro ralis pxaefumpta donat io conf i rmatur iuramento promi l fo r io , & i n hoc conueniuntomnes D D . Seraph. d . p r i tú l . 7 1 . m m . 58.

48 Claufula cnim iuramenti refertur ad omnia i n i n f t r u -menro contenta ac fi in ómnibus eflet exprelfa. M a r t h . decku fpa r t . 1, clauf. 2 J y. num. 2 . & extendi t vires ad o m n i a , q u s ab i l l o a d u defeendunt. Bertaz. i n rep. I .

49 S iquü maior , n u m . j n . Cod. detranfaít.Si l icét háe.C d o -" a t i o fitprajfumpta, tamen el ic i tur ex verbis i n f t r u -ment i , & tacite refnltat •, ideó |)erinde eft , ac í¡ elfct ex-

j o preíia in inftruroenco , quia expreíTum dic i t t i r et iam i l -lud ,cpiod co l l ig i tu rex verbis expreflis : late Surd w » / 145.««,%,20. Menoch. l ib. u p r a f . ¿ s 3 . v b i a l i o s al legat, r J T J

Nec o b f t a t , qUod cen t radus í imulatus non firme-tur iuramento , ve per G lo i r . & D D . i n leg. n m o p o t t j l .

de / ^ . i . N a - m rc fpondctur i l lut l ver i f l imum eífe , quan-do contrahentes ni lagere intendunt , fed fimulant age-re, quia déficit confeílfus ; fecus eft , quando í k fímu-la t io de vno con t radu ad al inm , & vterque con t radus í í poceft feruari abfque peccato , adeó vt con t radnsoc -cuhus , (i cílet iuratus > eflet feruandus; cune iu ramen­t u m dac robur i i l i c o n t c a d u i , & feruari debee , & : f i c cacica donatio,de qua agicur,valec propter iu ramentum, non obftance (hmilacione , ve pof t Bucr. & I m o l . ac $ t h h h . perpulchré docuic H i c r .Gabr . conf. 146. m m . 4 . 5, verf, Idcirco , vb i i n p r o p o f i i o no f t ro ita conc lud i t . Sí cum eo concordar A n d r e o l . ¿ . contr. 49 . nnm.C, verf. ¡Quorum.

Ideó ha'C donat io valida eft non fo lum in pr l í iudí -ciura dona neis , fe'd eciamXeius ha'redum , quia in hoc cafu hieres non poteft concrauenire f a d o de fund i j qma ex quo cont radas eft imamenco firmatus , haeres o b l i -gatur , & cont radns t ranfu ad h a red era cum robore fuo jlicee enimiuramencum fie perfonale , qnoad pe i iu -r ium,taraeneft re a le quoad obferiiantiam.,ad quam hae-redes tcnentur , v t f ingular icertener l o a n , k n á . i n c . fi-na l i , defeptilc & Butr. in c. cum J¡t,de for.corhpet.múc'wxh • in te im in isno f t r i s Campcg . de dot. par t . i . q . 54 ». i . S o c . l i m . conf.67. « . j ó . f o / . z . P a r i l . c o n f ^ . n . i ^ . v o l . i . pulehté Surd. ce»/? 194. ».12. & ad rero C laud . ad Bcr-taz..d conf.$ 3 3. <» fin.verf Pr¿etérea , l ib . 1 . v b i hoc ad-mitt ic re fpcdu maric i , & eius hx rcdura .qu idqu id í¡r in p ra iud ic ium c red i to rum.

Sed dermis hanc donat ioncm fuiflTc p roh ib i ram , & inual idam , tamen quia non fuic reuocata a manto i n v i ta , ñeque in m o r t c , m o r t e ipfius confirmara fémanf i t , & ab vxore , fotuto ma t r imon io peti po tu i t , per textura i n l . i . Cod. dedot.cmt, non t u m . l . Papihianui i vb i gloíTi Í J Barro! .& DD. & / . cum hic ftatus, v b i n ó t a n t omnes,jf". de donat, int .v i r . & vxor. C i a r , de donat.e¡.y.num.6. late Surd. c o n f . i j i . n . i b . & i n terminis Menoch . l ib. }.pr<g- ( f u m p t . i t . «,5 S.Mant. d . ú t u l . z o . n . n . in f i n . & ad íem Be l lon . conf.4. numer. 8. verf. Tamen confirmatur morte, v b i d ic i t ,quod cúm non fuerir á mar i to vicíente reuoca­ta , haredibuseius praiudicar.

Nec potef t rep l icad hanc donat ioncm n o n poííc mor te conf i rman , quia ex codera ftaruto raaricns p r o -hibetur l egare , vel rel inquerá vxor i v l t ra certam í l i m -mam ; quia rcfpondctur hoc n o n dici propr ié r e l i d u m , fed elle rertiam fpeciem, qua non eft p roh ib i ta a ftaru­to , cum prohibeac ran túm r e l i d u m propr ium per v l t i - 5 4 mam voluntacem , v t notant GloíT. & DD, m l . f i l k » C.fam.enifcund.Bart.Sc al i j in l.fequens c¡tí£fiio,de leg . t , & in terminis pulchré A lex . f í« / "z6 . «.4.J. l ib.x. pe rbe l -l c etiam Ruin.Í:O«/.44.W.2 5. M.2. R i m i n . l u n . c o ^ / 4 1 . ftsb num. 104. verf .Licet enirn confejfio mane confirme tur 9 l ib . 1.

N o n ef t ig icur quarendum de í imulac¡onc,quia m i l l a fraus f a d a e f t l e g i , nec poteft d ic i contrahentes feci l íe per i n d i r e d u m , quod d i redó faceré non potcra i i t , c ú m fecundara pra>dida val ida fuerir confeí l io dotis recc-cepta , tain de inte commun i , v t d i d n m eft , quam ex ftatutoRegij , l ib . 1 . cap. %i, ihi>teneat, & efficax f u ¡ cuius verba fufficiune ad excludendum ha rcd ts donan- 5 i n's. Gatera en im, q u a leguntur in d i d o ftatuto,poíí-ta funt pro credi tor ibus, de quorum pra iud ic io híc n o n eradacur;& quatenus credacur f imulara confeffio>vafida fu i r donacio ex ea refu l tans, & prafumpra etiam n«s iu ramento , cúm fuerir f a d a ante matr ¡moni i im,ve l fa l -tem morte fu ir conf i rmara abfque min i f te r io in1'"11' rand i ,ve probacum eft. . .

Ec quatenus vis aliqua ex aduerfoí iat in d i d a ^111^3"0" ^ ;,pfcnc probatura eft ta lé excepcionem non p í ^ e 5 ne.

pon ip rop te r iu ramentum dúplex, af ter tor ium, ^ f y e „ m i f tb r i um, ve per Claud.<wl Bertaz. cenf.S 3 5 ' ^ rum>§c veyf.qmdhoc cafu , vb i dicic non e i ^ a Y J ' " ? ! * capi tu la ad probandu í imulat iüBC,et iam cum clau.u a

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

Liber Saino ture impert imnt ium > & non admittendorum; v b i mul tos a l l ega t .G . ib r . i , concl.^. namer.y. Se lacius L a m -hcaefíg-de contrae!.m'ilter, glojf.S. in verbo, M a r i t i , «« -m e r J j . vb i piucies teí latnr de c o m m n n i . Seraphin. d . p r iml . - j i i»«wjír.76.Farinac. de f a l f . & f i m u l , q m f t . i C o . m m . 5 45-& w. 85. vb i in f in i tos congerie. A n -

dtcol .drqmfi .^c/ .mm.ó. & talis claufnla iurament i cft ca­lis ctíicaciiE , & valor is, ve redclat aftas alias reuocab i -lesj irreuocabi les, & nu l i ade caufa fubuercendos.GÍoir. i n l .J i pecuniam , in verbo mcejfe ¡ j f . de condiíüon. cmf . dat. Bald. cou f . \%x .mmt r . %,vol. 1 . H i e f o n y m . Gabr . commun.concluf. t i t . de mre iurmd.conchf .y , E t affinnac contraótnm n u l l u m , ac facic i l l u m valere, cap. qi iam-viíy depa í i ü in 6. ceif. clim conttngat, vb i I r ao l . de iure-iurand. ídem Seraph. vb i fuprá, f r 'm i leg .d i . & a l i j j quos o m i t t o .

Nec valetdícerc, IUTC f i r t c procederé, qnando in i n -ftrumento appoficum fuitrec iuramencmn fórmale , de cjuo l oqmmu i r praedidi D D . n o n vero íi adíít t an tum claufuia, pro iurato,8cc. ve h ic . N a i n ccfpondeo , hanc claufulam fuitre fubrogaram in locum inramenci f o r -raalis, tamaíTercor i j jquampromi í ror i j ,5c conf i rmato-r i j , q u o a r . t i q u i t u s N o t a r i i vei f o leban t , eifque p r o h i -b i t u m fu i l íe in rament i im fórmale concrahencibus prae-l iare , fed loco ipf ius ex decreto Duca l i vcuntur d i f ta

v clau ful a, ro tur Ato, & c. quac operatur omnes effeólus i u -57 r a m e n t i , excepto penado ., & fo r i rnutat ione, feu c u -

mulacione , ve per Natc. couf 9. nu rn . i t . & c o n f i o , mmer . i z . 14 . R o l . confil.G^- numer.?, s . } 6 j ¡ b . 4 . Bnrf. cor/Jil. 7 8 . nur/i. 17. verf. tenia, l ib . 1. C laud . ad Bertaz.. confil. 4 8 0 . l i t tera A , l ih r .z . Cyr iac . controu. j 22. n u -nier .$s. Se controu.$ 37. mmer .8 . Se ego dix i controu.^o,

N e c obftac m o t i u u m fubciiicer exc i ta tum, quod f e i -l i cc t claufuia p rxd i c tanou fie apta validare a ^ u m j qu i alias non valerer,nec ea,quíE funt í lacuto Principis p ro -l i i b i t a , ex Ca.íTa.n.coN/il.7. numer. io . RcWon. conf i l .^ .n«-mer.$. Smd.decif. 154./«¿ num. 1 ^ .Cyrh ic .comr . i i - j .nu-mer.$ 1.55. prove v idetur appl ican cafui no f t ro .vb i t r a ­d a tur de ín t iu la t ione, cuius exceptio poteft femper o p -p o n i , non obftante renunciat ione , ve l í l a t u t o , ve ex

59 Vzún.de f a l f i t . e ¡ . v6%.n . i - j5 . N a m reípoudecur, p r imo híc non poííe dicí cont ra-

¿tum fuiíTe l i m u l a t u m , neq etiam in f raudem legis, vel te r t i j , quia dato pro vero quod in art icul is ex aduerfo p robandum proponi tur , f c i l i ce t , n u r i t u m praedicluin t radidi i fe pecunias diólse Hyppoli tae fponte ante m a -t r i m o n i u m , quas ftatim ab ca recepic in do tcm , íatis conf ta t id á iure eíTe pernriíTum, per tex tum in d . l . i .

, o verh.priore, C.de don.ant.nupt. Vnde Se eíHcitur, ve i i l u d i ta donatum , & i n dotera poftea daeura d o n a n r i , pof-í i t repcei, v t fubíicic citara lex 1. i b i , iudkio de dote p t t i po j fm t j & concordar texeus»« /. con fenttente, eod. t i t . de domt.ante nupt.Sc l . f i r es , i n 2 . re jp . f . de iure dotium, & l ' i . C . de dot. caut. non numeral. & í¡ d idus fponfus cas donauie fponfe , vt ex aduerfo art iculatur j i d fraudem nu l l am fapi t , cum val ida ü t donat io faóta per fponfum íponía: de f ü t m o j . c u m hic flatm, §. fi fponfnm,de donat. i n t . v i r . & vxor. n i h i l obftante ftacuto Regi j de dore Se donat ione n iu l ie rum , quod facis o f ten fum eft habere l o c u m fo lummodo in donat ione Ínter v i rum Se vxo rem conf tante m a t r i m o n i o ; &p rop te rea cum donat io pras-d i d a fo lo confenlu , & tradicione perficereeur./.yí quis argentum, %.fín autem, C. de donat. n i h i l í imulatc a d u m poteft d ic i i n d i d o in f t rumenro doca l i , dum p r x d i d a íponfa pecunias í l b i a fponfo donatas eidem tradidic in d o t e m . H x c cn im omn ia í i b i inu icem compat iun tu r , & v b i n o n eft f raus , ib i non eft í ímalat iojex Farinac. d. ^umf t . iG i . num. 59. N e c e n i m fraus al iquo cafu pr jefu-menda eft in adü jad tex tum i n l . mentó- f . pro focettm fitnil. n i f i cuidenter ptobetuv ab eam al legante, c t iamí i exc ip ia t ,& rcus íít» leg.qmúes^.cim dolo, Jf.dc probation.

cum concordant ibus, provt nec fimulatío p t x fumí ru r , fed ptorfuS ceüat cüm poteft capí alia interpíetacío, Gu l i e lm .de C u v . i n l . i . c . de k ü qmh.vt indign. & c . Se ¿jj ib idem í ^ o b . de S-Georgio,««w3,7. relat.Se L u c . a Pc n. d e c i f . i w . n u m . i , & feqq> I m m ó et iam cum cauía í i rou -lac ionis in t o tum appareat lab cfa ¿lata, dum a ¿tus a l c -ge eft permiííns, Se concell i is, ecl íabit pror fus ipf ius fi-mulacionis fufpicio , quon iam non exil íente íuf t ic ient i caufa-firaulandi, coniedura- n ih i l re lcuant .Barto l .& a l i j D D . in / . pofl contraílum , f f .de donatiúñib. idem Bar to l . confi l .6). nnmer.4. R o t . coram R. P. D . meo Blanchet* t o in Mediolanenf. ¡urifpatronatus, 11. Decen.br. 1 5 7 7 . & . m e l i ü s i n materia dona t ion is , Peña fupracitacus dec i f 1^9 . mmer. 1. Se \$ .de hcef i . Se propterea cüm fponfus donaucri t d idas pecunias fponfse ex caufa a u g -merít i dot is , Se ex caufa m a t r i m o n i j , talis donat io n o n requ i r i t in f inuat ionem , nec folemnitates reqnificas a ftacuto i n donat ionibus , ex R o t . apud Farinac. ¿-4 decif. recent. 577. numer.$. p,$. R o t . diuerf. decif m m . ^ . p i ,

Eren im , qu£B ex aduerfo a l lcgantur de , except ionc fimulationis, v t t o l l i non p o f f i t , Se reddat a d u m f e m ­per nu l l um , procedunt in vera fimulatione , quando partes fie agunt i n v e r i t a t e , v t n i h i l fiar , vel con t ra -hun t in f raudem t e r t i j , vel legis , quia tune cont radus í imulatus non eft con t radus , ve perFadn . í l . e¡mft. i ( > i , m m e r . 6 . 7 . & rm l t i s feqq. quod in cafu nof t ro vení icar i potef t , vb i í i adeft al iqua i lmu la t io de vno c o n t r a d i ! 6$ ad a l i n m , i l la eft l i c i ta , & non punib i l is : í íqu idem p o -terae fponfus nofter donare fpon fe de futuro» Se ab ea fie donata in dotem recipere , v t v i d i m u s j i d e ó ceílanc omnia » qiias de fimulatione incu lcan tu r , per Farinac, d. c¡u&fi. 161. mmer. 4 1 . v b i alios a l legar , Se fie in cafa nof t ro non fuic opus iuramento , nec claufuia iu ramen­t i ad val idandam p r a d i d u m con t radum,c t i am f i fuiíícc í imulatus.

Sed ef to, quod opus fuer i t iuramento , eo quod t r a -d e t u r de dote confe f ta ta , ex qua refultat donat io p r x -fumpta in fraudem legis vecantis donat ionem inter c o n -iuges vel fponfos , quam va l idan iuramento fatis vifura eft ,non expedata et iam raorte donaior is ,v t per Seraph. de iuram. pr iu.y 1. ««w.47. v t ique va l idabkur taracn per claufulam,jpro imato,Sec. quae operatur omnes effedus iurament i ex decreto Pr inc ip is , per inde, ac fi i n venta­re iuratum fii i lTcr,vt per C laud .W Bertaz,.di8x0nf.¿f io. l i t tera A , v b i plene.

Ñeque id impugnant Cdifax\.d.conf.-¡.n,i.o.Sc Bo l lón . d . conf..^. ». 5. quos fequicur Cyr iac . d loco, l i l i enim ne verbum quidem faciunt de i l la c laufuia. Pro iurato, & c . quje habet fomencum a lege Pr incip is i fed de quodam vo lun ta r io fine t a d u Euangel iorum , quod no lun t fir­mare adns proh ib i tos ,v t eft donat io intas. patrem,&: fi-l i u m , n i f i iu tamentum fiar cum tadura Euange l i oa im; quod nec vecum puto , nec cafui no f t ro poíte a p p l i -car í ,

Siquidcm hodie in in f t rument is claufuia , Pro iura~ tOySecnon apponi tur ex fola con t rahent ium volúntate» fed ex quadam neccíf i tate,vetante Principe norari is r o ­gare de iuramento f o r m a l i ; Se cúm Princeps audor i za -uer i t hanc c l a u f u l a m , ftatuendo quod v igore i l l ius i n -ftmmentafint eiufdem r o b o r i s , Se efficadse3 cuius ex ¿y iurament i appof i t ione eíFcnt, Se non aliterjac fi cont ra-hentes manibus tad is Scripturis i u ra í l en t , v t legi tur i n d i d o decreto f a d o de menfe Ma i j 1598. fequicur non cdenccelfe tángete Euangel ia, autScnpt«ras3qma nu l - (58 la reperi tur data fo rma circa concepcioncm verborum: vnde poter i t praeftari quibufeuraque v e r b i s , -ve po f t Odau .S imonce l l . í » traCi.de decret.l ibr.^.tit.Z. m m . 15o. dixic C \ m á . ad Bertaz,. d i t t . c o n f d . ^ o . Huera A , \ ' e r f , quod tanto clarius. -

I m m ó ficuc non eft opus Scr iptnramra t a d u , « a nec requki tui- i n ip fo exp re f f i o /eu fo r raa l i t asve rbo ru in^o»

H 4S vc Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca

gz Controuerf forenfium iudiciorum v t vct ius , 8c reccptius voluerunt D D . dc c o m m u n i te -ftantcs, v t per lo feph .Ludou. eomm.concl.i i.per- *<>*• & M e n o c h . relatus ab e o d c m ^ i frp. d o c c t , quod N o t a -nus ,qm ex confuetudine poteft apponereclaufulas con -faetas, adhuc poteni: vigore diftse confuetudinis appo-nere iuramcntum , quod ipfemet latius confirmac i b i d . E t fupiacitatus C l a u d . ^ Bertaz. v b i f n p . adhuc e t iam dicic, quod lex poteft fingere al iquid,quod i n f a d o n o n eft verum ; & i l l ud , quod fingitur, habct iuris c f f e a u m , perinde a c f i i n veritate e l íe t ; & ideo dióta clauíula, Pro iurato, & c . qux ^ i c i t u r i i namenrnm ñ & n m , habcc candem cf f icaciam i i iramenti>ac fi iuracum hniret3ílan-t c decrero, dc cu ius validicatc non eft dub i t andum, v t ib idem C laod . probar.

Er fané n o n c f t i n vía , quod iuramentum prjeítetur ta f t i s Euangc l i i s , i m o n i h i l re f cn f i dicatur ad Sanda D e i Euangelia,vel a l iquod promi t ta tur fub fide;vtrum-

69 que enim haber v i m eiufdem iu ramen t i , fecundúra i \ r c h i d . íoan.Andr . & alios i n c a p . i . defepul. in 6. q u o s fequitLir Fel. incap. 5. de fponf. Se pulehre tradic Beítaz,. in repetd. f iquis maior^um .áf is . CodJe t rar i fa t l . & ideó n o n requ in ta r folemne iu ramen tum per t a d u m Etian-gel iorura, ad va l idandum a d u m alias nul lumJ.& fufFicic iu ramentum í imp l i c i ie r prseftitura , & in fo rma c o m ­m u n i po í í t um, et iam in f ine in f l ; rument i ,quod ad inf tar c lauful j t generalis defertur ad omn ia praecedentia, & haber v i m coní í rmandi pmn ia con f i rmab i l i a , c t iamf i contraélus eíTet n u l l u s , v t late docet Seraph. de iuram.

0 p r i u i l e g . ^ nntner.^G.verf.Egoveto, & » « » 3 ^ . 3 7 . 5 8 . 5 9 . 7 & fequent. v b i id probar mul t is ra t ion ibus , $c a u d o r i -

tat ibuSjSí d i c i c , quod fi alicer d iccrenuis , fubuerreren-tur in f in i ta pr iui legia i u r a m e n t i , q u o d non eft d icen-dura : 6¿ quamv is in dclat ione iurament i folcant rang i aliquae Scripcurae, tamen id non eft neceíTanura, q u i a ad hoc , ve cont radus robore tn t iu ramento > fufficic id fieri per inuocacionem D c i , abfque ra£lu aRcuius Scr i -

71 ptura?, vt probatur i n leg.J iquis ma ior . ih i : inmeato D e i tmnipotentis nomine j v b i Commun i t e r D D , & praeci-puc Bertaz. ««w^r. y 5 9 . 5 4 0 . v b i de c o m m u n i tef tatur , € . de tranf. & probatur tn c, & J i e x p r e j f m , de imeiur. & pof t A b b . d i x i t A n t . Gorfer . in repet. rttb.extr. de i u -reiür. ».8. v b i p roba r ,quod i n iu re iurando non requ i -r i t u r tadus fe r i p ru ra rum, n i f í hoc lex d i c a t , vel c o n -fuetudo requ i ra r : ergo m u l t ó miníls requ i rkur ra¿tus Euangel iorum , & ideó paria funt iurare per D e u r a , ve l per Sandia De i Euangel ia. Far in. quaft. 160. nn -KW.376. Ideó hoc idem deber operan claufula , pro i n -r a t o & c . quae habet v i m firmandijVt legi tur in d i í l o de-

72. creto, ib i j per folemnem flipulationem firment: quod ve r -bu ra ap tumef t ad conf i rmandum et iam a d u m n u l l u m , v t p robatur in capitulo fecundo, de p a U . in 6. & capprA-

fentiams de teB. & cap. in prafentia, de probar. & a d r e m faele Seraphin. diElt pr imleg. 49 . n u m r . ^ 9 . i n fin. 8c id et iam facis co l l ig i tu r ex C laud . ad Bertaz. d t t t . con-

fil.^Zo. Huera A , v b i vo lu i r , m i n o r e m > qu i alihs n u l -l icer contraxiATec, n i f i i u ra í l e t , i ta o b l i g a n , apponen-do i n c o n t r a d u d i d a m c l a u f u l a m , Pro mrato, & c . ac í l

73 iuraíTet. Cy r iac . contr. 5 2 2 . numtr. 5 j . v b i d o c e r hanc claufulam i ta operan, ac í i fo rmal i te r , & real i ter fuiífec i u ra tum.

E t hoc mir i f icé declarauir N a t t . di íh, cofif i l .480. » « -»>fr. i4. v b i d i x i t , quod confuetudo poteft alterare f o r ­mara iurandi 3 & iuramentum praeftitum fecundum i l -íam f o r m a m habet cafdem v i r e s , ac ñ cííet praeftitum jecundúm formara an t iquam; & ideó potef t et iam t r i ­guere qu ibufdam verbis appoíl t is i n c o n t r a d u omnes vires, Se efficaciara i u r a m e n t i ; & fi hoc poteft confue­t udo , poteft et iam decretum Pr incip is : & de co ramu-m tef tatur. Ergo d i d a claufula, Pro ittrato» & c . cr i t apta f i rmare a d u m n u l l u m , ficuc iuramentum 3 in cuius l o ­cura fub roga tu r ; & i d e ó fapit eius n a t u r a m , $ . / « « v i í , I n j t i t u t . d e af t ' leg. filia f m > §. T i t i a t de condit. & de~

monftr.l. fieurn, §. in iur iar . f . f i quis caut. I. res in dotem% de iur.dot.

Et fanc dura D o d o r e s aff i rmant hanc ^ laufu lam ha -bere v i m , & omnes cffedus i u r a m e n t i , veique probant et iam habere efficaciam conf i rmandi a d u m iw. l lum, provt habet iu ramentum, quia qui d i c i r o m n e , n i h i l ex-eludir , leg. l u l i a n m , de leg. 3.1. poemies, finali i ad l . f a l c id . Et dum D o d o r e s excipiunt fo lnm periurium , Se f o r i cumular ionem, v t ique in aliis cercara firmantrceu-\ z m j e g . nam quod l iquidé,vh\ Barr . depen.legat.l.qua te~ ftamento, paragr. M u l i e r , de teftam. & in A u t h . de non alienand. §. F t autem, cum vulgar ibus : fie ad rem C y -í ia .cJ . corar, for . 31 ?. .».• j 6.

Ei p ton ih i loaef t imandaef l : Surdi conf iderat io.qt iod fi harc claufula. Pro iurato, & c . confirraaret a d u m n u l ­l u m , ftatuentes induxi í íent remedium ad roborandum ea, qua: ab eis p roh ib i rá funr, & contingeret alia ftatu-ta. N a m re fponde tu r , in hoc decreto mentem P r i n ­cipis non fuiííc ro l lc re cff icaciam iurament i , quam h a ­ber in confumandao a d u m n u l l u m ; haber cnim hanc v i r tucem in h i s , quje pr inc ipa l i rcr p i o h i b e n r u r o b p r i -uatam v t i l i t s t c m , l icct fecundarlo et iam cemant p u ­bl icara , ve in cap, tum contingat, de iu ráur . cap. quam-v i s , de p a B . i n 6. Gu t t i c r . de tur. confirm. parte pr ima, capit. 16. numero fecundo. Sed caufa finalis fuir eu i tan-d i periuria > & confequenter to l l end i anfam iudic ibus Ecclcf iaf t ic is t rahendi caufas la icorum ad fuuro f o -r u m , Se quod iuramentum faciat dc fo ro Ecclcfias, v t in cap i t . f ina l i , de fo r . cempet. in fex io . E t cum ha;c rat io fit exp rc í la in ip fo dec re to , i n eius prooemio, i b i : is4d etiitanda periur ia j fequi tur cenfendam efic fina-l e m , per tex tum in leg. finali, v b i D o d o r e s ,'de hared. injt i t t iend. Ideó fub la to pe r i u r i o , n i h i l i m m u t a t u m eílc i n rc l iquis cenfendnm e f t , p rov t leg i tur in c o ­dera decreto ,• dum vo lu i t hanc claufulam habere eandem efficaciam , ac fi contrahenres manibus t a -d i s Seripruris iuraí fent . Sed fie eft , quod iu ramen­t u m aduale firmar conr radura nu l l um : ergo et iam firmatur per hanc claufulam , quia qu i vu l t con fe-q u e n s , vu l t orane neceflarium anrecedens, & con­t ra , /. z. ff. de i u r i f d . omn. ind . §. non l i ce t , in fin, Jns l i t , quibus ex cauf, mammi t . licet. E t conf iderato d i d o decreto , non potef t i n a l iqua parre d i r i m e n ­tem fu i (Te condi tor is to l l c re claufulae iu rament i hanc v im , vel ei denegare vi ' r tutem conf i rmand i a d u m n u l l u m . Ergo non poífumus a i lobi fmet ipf is induccre hanc p r je fumpt ioncm, quia adus agent ium non opc -rantur v l t ra eorum in ten t ionem, / . N o n c m n i í , ff.ficert. pet. 1. obligatiomm,§. non f a t ü , de aci . & vbligat. l . J i a b -f ens , Codic. fi cert. pet. & doñee doccarur dc except io-ne, ftandum eft regula; genera l i jquod h x c claufula b a ­bear eandem vira , quam habet iu ramentum fó rma le , & r e a l e , N a t t . « « / / / . 4 8 o . » . 1 2 . Cyr iac . d .con t r . ^ i x * num, 3 5.

Nec in iure c iu i l i habetur pro i nconuen i cn t i , q u o d aliquis adus fit regular i tcr prohibicus , Se ramen d e -tur eodem iure a l iquod remedium ad i l l u m va l i dan -dura , p rov t euenit i n conr rad ibus rainorura, qu i funt inual id i abíque decreto ¡l idiéis, & al i is fo lerani tat ibus, v t in leg. fi quidem , Caá, de pr<td. minor. Se tamen h u -i u fmod i con t radus et iam inua l id i accedente i u ramen­t o v a l i d a n t u r , v t¿» A u t h . facramentapub. v b i gloíT. Sí D D . Codic. f i aduerf .vend. v b i omnes hoc n o t a n t , & i ta t radi t Seraph./?ri«»7.6\ '.numer. 1. Scmmer. 4 . E rgo -idem dícendum eft i n c lau fu la3 /w iurato , & c . q n x i u ­ramento azquiparatur. Si enim Princeps nolui í fet eam confirmare Se c o n t r a d u m n u l l u m , hoc fciuilfer expn -pr imerc , p r o v t fepe ftatuentes fo lent tol lere vires i u r a m e n t i , prasfumendo i l l u d d o l o , v i , & m e t u e x ' t o r t u r a ; Se propterca cura i d n o n fue i i t exp l icatum i n d i d o decreto , nec Princeps declarauenc mentera fuam , cenfetur volui f le hanc claufulam operan o m -

n e m

74

7S

76

77

7S

79

82

83

Universidad Carlos III de Madrid. Biblioteca