ÖSYS'de İlk 100'e Yerleşen Adayların Analizi (2010-2014)

ÖSYS’de Ilk 100’e YerlesenAdayların Analizi

Parlakbirgelecek.com Arastırma Raporu No: 5

Nisan 2015

Istanbul

http://www.parlakbirgelecek.com

Içindekiler

1 Giris 1

2 Yerlesme Genel Görünüm: Üniversiteler 2

3 Yerlesme Egilimleri: Üniversiteler 4

4 Yerlesme Genel Görünüm: Bölümler 6

5 Yerlesme Egilimleri: Bölümler 8

6 Ilk 100’de Devlet-Vakıf Üniversiteleri Karsılastırması 10

Yönetici Özeti

Türkiye’de yüksekögretime geçis sistemi çok rekabetçidir ve rekabet seviyesi gittikçeartmaktadır. Merkezi sınav ve yerlestirmeye dayalı olan sistemde, Ilk 100’e girenadayların tercihleri, hem üniversitelerin kalite algısı hakkında temsili bir göstergeolmakta, hem adayların hayallerini sekillendiren üniversite ve bölümler hakkındaipuçları içermekte hem de diger adayların tercihlerini etkilemektedir. ÖSYS’nin YGSve LYS sistemine geçtigi 2010 yılından itibaren toplam 12 puan türünde toplam 953

aday Ilk 100’e girebilmistir.

2010-2014 yılları arasında yapılan tercihlerde Ilk 100’ün en çok yerlestigi ilk 5 üni-versite sırasıyla 362 ögrenci ile Bogaziçi Üniversitesi, 175 ögrenci ile Hacettepe Üni-versitesi, 131 ögrenci ile Ihsan Dogramacı Bilkent Üniversitesi, 109 ögrenci ile KoçÜniversitesi ve 92 ögrenci ile Galatasaray Üniversitesi’dir. DIL puanı ile yerlesenadaylardan arındırılmıs verilere baktıgımızda, son 5 yılda Ilk 100’den en çok ada-yın yerlestigi üniversiteler su sekildedir: 196 ögrenci ile Bogaziçi Üniversitesi, 165

ögrenci ile Hacettepe Üniversitesi, 104 ögrenci ile Ihsan Dogramacı Bilkent ve KoçÜniversiteleri, 90 ögrenci ile Galatasaray Üniversitesi ve 59 ögrenci ile Istanbul Üni-versitesi.

2014 yılında Ilk 100’de yer alan adayların yerlestigi üniversite sayısı 17 olarak gerçek-lesmistir. 2010-2014 yılları arasında Ilk 100’den aldıgı ögrenci payını en çok artıranüniversite Galatasaray Üniversitesi olurken, ikinci üniversite de Ihsan DogramacıBilkent Üniversitesi’dir. Artıs egilimini tutarlı bir sekilde devam ettiren bir digerüniversite ise Koç Üniversitesi’dir. Ilk 100’den aday alan üniversiteler arasından Ha-cettepe Üniversitesi, TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi (TOBB ETÜ) ve FatihÜniversitesi hem toplamda aldıkları pay hem de aday sayısı açısından gözle görülürseviyelerde düsüs yasamıslardır.

2010-2014 yılları arasında Ilk 100’e giren adayların yerlestikleri bölümler DIL puantürü arındırılarak analiz edildiginde, 289 adayın tercih yaptıgı Tıp birinci sırada gel-mektedir. Tıp programlarını 228 adayın yerlestigi Hukuk ve 171 adayın yerlestigiElektrik-Elektronik Mühendisligi takip etmektedir. Bölüm bazında Ilk 100’den al-dıgı aday sayısında en çok kan kaybeden bölüm Türk Dili ve Edebiyatı olmustur. Ilk100’den yerlesen adaylar konusunda bir diger önemli kaybı da Endüstri Mühendis-ligi yasamıstır. Tıp, her ne kadar Ilk 100’den en çok payı alan bölüm unvanını elindetutmaya devam etse de, 2010-2014 yılları arasında Ilk 100’den aldıgı adaylardakikayıp dikkati çekmektedir.

Ilk 100’deki adayların tercihleri üniversite türüne göre incelendiginde, son 5 yıldaDevlet Üniversitelerini tercih oranının %60, Vakıf Üniversiteleri tercih oranının iseyaklasık %40 oldugu görülmektedir. Vakıf Üniversiteleri’ne yerlesen Ilk 100’dekiadayların birkaç istisna dısında Tam Burslu programları tercih ettigi görülmekte-dir.

1Giris

Türkiye’de yüksekögretime geçis sistemi çok rekabetçidir ve rekabet seviyesi gittikçeartmaktadır. 2010 yılında ÖSYS’ye basvuran aday sayısı 1.588.624 iken bu rakam2014 yılında %31 büyüyerek 2.086.115 olmustur. Bu süre içinde örgün yüksekög-retim programları kontenjanları %18 artarak 671.804’den 792.635’e, 4 yıllık lisansprogramları kontenjanları ise %18,5 artarak 360.968’den 427.900’e yükselmistir.

Hızla artan üniversite ve program sayısına ragmen kontenjan artısının talep artısınınaltında kalması nedeniyle kontenjan basına aday oranı örgün yüksekögretim prog-ramlarında 2,6, dört yıllık lisans programlarında ise 4,9 olarak gerçeklesmistir.

Merkezi sınav ve yerlestirmeye dayalı olan sistemde, Ilk 100’e giren adaylar, nere-deyse hiçbir kısıt olmadan, tamamen isteklerine göre tercih yapabilmektedirler. Do-layısıyla, bu adayların tercihleri, hem üniversitelerin kalite algısı hakkında temsilibir gösterge olmakta, hem de adayların hayallerini sekillendiren üniversite ve bö-lümler hakkında ipuçları içermektedir. Ayrıca basarılı adayların tercihleri bir sinyalmekanizması olusturarak diger adayların tercihlerinde de yol gösterici olmaktadır.

Ilk 100’e girebilen ögrencilerin ne kadar ender bir duruma denk geldigini görmekiçin 2014 yılı sonuçlarını bazı kırılımlara göre vermek faydalı olacaktır. Ham MFpuanlarına göre Ilk 100’e giren adayların YGS ve LYS testlerinin tümünden ortalama%93’lük bir net performans göstermesi gerekmektedir. TM puan türünde adaylarınYGS ve LYS testlerinden %90, TS puan türünde ise YGS ve LYS testlerinde adayların%81 seviyesinde performans göstermesi beklenmektedir.

ÖSYS’nin YGS ve LYS sistemine geçtigi 2010 yılından itibaren toplam 12 puan tü-ründe (MF: 4, TM: 3, TS: 2 ve DIL: 3 olmak üzere) toplam 953 aday Ilk 100’e girebil-mistir. Burada dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta adayların aynı anda birdenfazla puan türünde Ilk 100’de olabilecegidir.

Parlakbirgelecek.com Arastırma Raporu No: 5 1

2Yerlesme Genel Görünüm:

Üniversiteler

2010-2014 yılları arasında Ilk 100’deki adaylar toplam 31 farklı üniversiteye yerles-mislerdir. Son 5 yılda yapılan tercihlerde Ilk 100’ün en çok yerlestigi ilk 5 üniversitesırasıyla 362 ögrenci ile Bogaziçi Üniversitesi, 175 ögrenci ile Hacettepe Üniversitesi,131 ögrenci ile Ihsan Dogramacı Bilkent Üniversitesi, 109 ögrenci ile Koç Üniversitesive 92 ögrenci ile Galatasaray Üniversitesi’dir.

Verilerin analizi yapıldıgında 2012 yılı önemli bir esik olarak karsımıza çıkmakta-dır. Daha önceki yıllarda adayların puanları alan içi ve alan dısı olarak hesaplandıgıve alan içi tercih yapan adayların ortaögretim basarı puanı daha büyük bir kat-sayı ile çarpıldıgı için daha avantajlı bir konuma sahip olunmaktaydı. 2012 yılındabu uygulamanın kaldırılması verilerde önemli bir kırılıma sebep olmustur. Katsayıavantajının kalkması basarılı adaylara birden fazla puan türünde basarı seviyelerinikanıtlama sansı verdigi için Ilk 100’e giren aday sayısı gözle görülür bir sekilde düs-müstür. Bu degisiklik sonucunda Ilk 100’den yerlesmelerde, puan türlerine göre enbüyük etki DIL puanları ile ögrenci alan programlarda görmüstür. Özellikle yıllararası karsılastırmaların daha saglıklı yapılabilmesi açısından Raporun geri kalan bö-lümlerinde yapılan analizlerde DIL puanı ile Ilk 100’den yerlesen adayların verilerikullanılmamıstır.

DIL puanı ile yerlesen adaylardan arındırılmıs verilere baktıgımızda, son 5 yılda Ilk100’den en çok adayın yerlestigi üniversiteler su sekildedir: 196 ögrenci ile BogaziçiÜniversitesi, 165 ögrenci ile Hacettepe Üniversitesi, 104 ögrenci ile Ihsan DogramacıBilkent ve Koç Üniversiteleri, 90 ögrenci ile Galatasaray Üniversitesi ve 59 ögrenciile Istanbul Üniversitesi.

Son 5 yıldır her yıl Ilk 100’den en azından 1 ögrenci almıs toplam 10 üniversitebulunmaktadır. Bunlar Bogaziçi, Hacettepe, Ihsan Dogramacı Bilkent, Koç, Galata-


saray, Istanbul, TOBB Ekonomi ve Teknoloji, Fatih, Orta Dogu Teknik ve Kadir HasÜniversiteleridir.

2014 yılında Ilk 100’de yer alan adayların yerlestigi üniversite sayısı 17 olarak ger-çeklesmis, ve adayların dagılımı asagıdaki grafikte sunuldugu sekilde olmustur.

*Diger: Kadir Has Üniversitesi, Fatih Üniversitesi, Bezmialem Vakıf Üniversitesi, Zirve Üniversitesi, Uluslararası Antalya

Üniversitesi ve Ipek Üniversitesi.

Grafik 1. 2014 Yılında Ilk 100’den Ögrenci Alan Üniversitelerin Dagılımı


3Yerlesme Egilimleri: Üniversiteler

2010-2014 yılları arasında Ilk 100’den ögrenci alan üniversitelerin kompozisyonundada bazı önemli degisiklikler olmustur.

Grafik 2. Ilk 100’den Ögrenci Alan Üniversitelerin Payları

Grafik 2 üzerinde de görülebilecegi gibi 2010-2014 yılları arasında Ilk 100’den al-dıgı ögrenci payını en çok artıran üniversite Galatasaray Üniversitesi olmustur. 2010

yılında Ilk 100’den 10 aday alan Üniversite, 5 yıl içerisinde Ilk 100’den aldıgı adaysayısını %120 artırarak 2014 yılında 22 ögrenciye çıkarmıstır.

Ilk 100’den aldıgı ögrenci payını önemli seviyede artıran bir diger üniversite ise Ih-san Dogramacı Bilkent Üniversitesi’dir. 2010 yılında Ilk 100’den yerlesen ögrenci sa-yısı 13’ten 27’ye çıkan Üniversite’nin Ilk 100’den aldıgı ögrenci payı da %6’dan %15’e


yükselmistir. 2014 yılında Ilk 100’den aldıgı ögrenci sayısını %108 artıran Üniversite,Ilk 100’den ögrenci alan üniversiteler sıralamasında da ikincilige oturmustur.

Artıs egilimini tutarlı bir sekilde devam ettiren bir diger üniversite Koç Üniversi-tesi’dir. 2010 yılında Ilk 100’den yerlesen aday sayısı 19 olan üniversite , 2014 yılındabu sayıyı %37 artırarak 26 ögrenciye çıkarmıs ve Ilk 100’den en çok aday alan 3.üniversite olmustur.

Ilk 100’den aday alan üniversiteler arasından Hacettepe Üniversitesi, TOBB Ekonomive Teknoloji Üniversitesi (TOBB ETÜ) ve Fatih Üniversitesi hem toplamda aldıklarıpay hem de aday sayısı açısından gözle görülür seviyelerde düsüs yasamıslardır. Son5 yıl içinde Ilk 100’den aldıgı aday sayısında en büyük düsüsü Hacettepe Üniversi-tesi yasamıstır. 2010 yılında Ilk 100’den aldıgı 43 aday ile Bogaziçi Üniversitesi ileaynı seviyede olan Üniversite, 2014 yılında Ilk 100’den 22 ögrenci alabilmistir. TOBBETÜ 2010 yılında Ilk 100’den 23 ögrenci almısken, 2014 yılında bu sayı 5 ögrenciyegerilemistir. 2010 yılında Ilk 100’den 13 ögrencinin yerlestigi Fatih Üniversitesi ise2014 yılında 1 ögrenci alabilmistir.

Ilk 100’e giren adayların yerlestigi üniversiteler arasındaki rekabet seviyesinin analiziHerfindahl–Hirschman Endeksi kullanılarak yapılmıstır. Analizin amacı Ilk 100’denaday alan üniversitelerin birbirlerine göreceli paylarına bakarak rekabet seviyesiniölçmektir. 1 ile 10.000 arasında degisen bu göstergeye göre 1-100 arası yüksek re-kabeti, 101-1.500 arası konsantrasyonun olmadıgını, 1.501-2.500 arası orta seviyedekonsantrasyonu, 2.501 ve üstü ise yüksek konsantrasyonu isaret etmektedir. Grafik 3

üzerinde de görülecegi gibi Ilk 100’den aday alma rekabet seviyesi göreceli olaraksabit bir seviyededir. 5 yıl içinde konsantrasyon seviyesinde ufak bir artıs gözlensede hala orta seviye konsantrasyon seviyesinin altında bir rekabet görülmektedir.

Grafik 3. Herfindahl–Hirschman Endeksine göre Üniversiteler arası RekabetSeviyesi


4Yerlesme Genel Görünüm: Bölümler

Ilk 100’e giren adayların yerlestikleri bölümler DIL puan türü arındırılarak1 analizedildiginde, 2010-2014 yılları arasında 289 adayın tercih yaptıgı Tıp birinci sıradagelmektedir. Tıp programlarını 228 adayın yerlestigi Hukuk ve 171 adayın yerlestigiElektrik-Elektronik Mühendisligi takip etmektedir. Bu ilk üç bölümün Ilk 100’e girenadayların tercihlerindeki payının %77 olması dikkat çekmektedir. 2010-2014 yıllarıarasında toplam 28 farklı bölüm Ilk 100’deki adaylar tarafından tercih edilmisken,her yıl en azından 1 adayın yerlestigi diger bölümler, Iktisat, Siyaset Bilimi ve Ulus-lararası Iliskiler, Isletme, Iletisim, Bilgisayar Mühendisligi, Endüstri Mühendisligi veTarih olmustur.

15 yıllık toplamda Ilk 100’deki ögrencilerin en çok yerlestigi bölüm, 98 ögrenci ile Çeviribilim bö-

lümü olmustur. Çeviribilim bölümünü 58 yerlesme ile Ingilizce Ögretmenligi bölümü takip eder-ken, Ilk 100’e giren adayların DIL puanı türünden en çok tercih ettikleri diger bölüm ise 31 toplamyerlesme ile Ingiliz Dili ve Edebiyatı olmustur.


2014 yılında ise 14 bölüme Ilk 100’den yerlesme olmustur. Yerlesen adayların dagı-lımı Grafik 4 içerisinde sunulmustur.

*Diger: Sosyoloji, Endüstri Mühendisligi, Tarih, Türk Dili ve Edebiyatı, Film Tasarımı, Makine Mühendisligi.

Grafik 4. 2014 Yılında Ilk 100’den Ögrenci Alan Bölümlerin Dagılımı


5Yerlesme Egilimleri: Bölümler

2010-2014 yılları arasında Ilk 100’den ögrenci alan bölümlerin kompozisyonundakidegisiklikler Grafik 5 içerisinde özetlenmistir.

Grafik 5. 2014 Yılında Ilk 100’den Ögrenci Alan Bölümlerin Dagılımı

Grafik 5 üzerinde de görülecegi gibi 2010-2014 yılları arasında Ilk 100’den aldıgıögrenci payını en çok artıran bölüm Elektrik-Elektronik Mühendisligi olmustur. 2010

yılında Ilk 100’den 21 adayın tercihi olan bölüm, 5 yıl içerisinde Ilk 100’den aldıgıaday sayısını %140 artırarak 2014 yılında 45’e çıkarmıstır.

Ilk yüzden aldıgı payı artırarak dikkati çeken diger bölüm ise Hukuk’tur. 2010’daIlk 100’den 37 adayın yerlestigi Hukuk’a 2014’te toplam 45 aday yerlesmistir. Bu-rada dikkati çeken önemli bir nokta, 2010-2011 yılları arasındaki sıçramadan sonra


(2011 yılında toplam 53 aday Ilk 100’den yerlesmistir), Hukuk’un geneldeki payındagerileme olmasıdır.

Bölüm bazında Ilk 100’den aldıgı aday sayısında en çok kan kaybeden bölüm TürkDili ve Edebiyatı olmustur. 2010 yılında Ilk 100’den 14 adayın yerlestigi Türk Dili veEdebiyatı bölümlerine 2012-2013 yıllarında Ilk 100’den hiç yerlesen olmamıs, 2014’teise 1 ögrenci yerlesmistir. Is imkanları ve formasyon gibi sorunlar sebebiyle bölümünrekabet gücünün azaldıgı gözlenmektedir.

Ilk 100’den yerlesen adaylar konusunda bir diger önemli kaybı da Endüstri Mühen-disligi yasamıstır. 2010 yılında Ilk 100’e giren 10 adayın tercihi Endüstri Mühendis-ligi bölümleri olurken, bu rakam her yıl düsüs göstererek 2014 yılında 1’e kadarinmistir.

Tıp, her ne kadar Ilk 100’den en çok payı alan bölüm unvanını elinde tutmaya de-vam etse de, 2010-2014 yılları arasında Ilk 100’den aldıgı adaylardaki kayıp dikkatiçekmektedir. 2010 yılında toplam adayların %32’sini çeken Tıp programlarının pa-yının 2014 yılında %30’a geriledigi görülmektedir. Tıp programlarına 2010 yılındatoplam 64 aday yerlesirken, bu rakam 2014 yılında 52’ye düsmüstür.

Ilk 100’e giren adayların yerlestigi bölümleri arasındaki rekabet seviyesinin analiziHerfindahl–Hirschman Endeksi kullanılarak yapılmıstır. Analizin amacı Ilk 100’denaday alan bölümlerin birbirlerine göreceli paylarına bakarak rekabet seviyesini ölç-mektir. 1 ile 10.000 arasında degisen bu göstergeye göre 1-100 arası yüksek rekabeti,101-1.500 arası konsantrasyonun olmadıgını, 1.501-2.500 arası orta seviyede kon-santrasyonu, 2.501 ve üstü ise yüksek konsantrasyonu isaret etmektedir. Grafik 6

üzerinde de görülebilecegi gibi Ilk 100’den aday alma rekabet seviyesi genel olarakdüsmüstür. Üniversitelerin aksine rekabet derecesi Orta Seviye Konsantrasyon böl-gesinde olan bölümlerarası rekabet 5 yıl içerisinde gittikçe Yüksek Konsantrasyonseviyesine yaklasmıstır. 2014 yılında rekabet seviyesinde küçük bir iyilesme görül-mektedir. Yine de genel olarak basarılı adayların bölüm bazında çok daha kemikles-mis bir tercih profiline sahip oldugu gözlemlenmektedir.

Grafik 6. Herfindahl–Hirschman Endeksine göre Bölümler arası Rekabet Seviyesi


6Ilk 100’de Devlet-Vakıf

Üniversiteleri Karsılastırması

Ilk 100’deki adayların tercihleri üniversite türüne göre incelendiginde, son 5 yıldaDevlet-Vakıf Üniversiteleri arasındaki dengenin Devlet Üniversiteleri için yaklasık%60, Vakıf Üniversiteleri için ise yaklasık %40 seviyelerinde sabit kaldıgını gözlen-mektedir.

Grafik 7. Ilk 100’den Ögrencilerin Üniversite Türüne Göre Dagılımı

Vakıf Üniversiteleri’ne yerlesen Ilk 100’deki adayların birkaç istisna dısında TamBurslu programları tercih ettigi görülmektedir. Istisnalar, 2010 yılında Fatih Üniver-sitesi’nin Ücretli ve %50 Burslu Hukuk programlarına 1’er, 2011 yılında yine FatihÜniversitesi’nin %50 Burslu programına 5 ve ücreti programına 1 ögrencinin yerles-mesi ile olusmustur.


Parlakbirgelecek.com Hakkında

Parlakbirgelecek.com, üniversite adaylarının ilgi, beceri ve is degerlerine uygun mes-lekleri edinecekleri üniversite programlarını bilinçli olarak tercih etmelerine yar-dımcı olan ve bu programlara girmeleri için gereken bireysel ögrenme ve rehberlikihtiyaçlarına sistematik bir sekilde cevap veren bir web sitesidir.

300.000’e yakın üyeye sahip site, üniversitelerin kurumsal beklentilerine uygun aday-lara ulasmalarına ve onlarla iletisim kurmalarına da yardımcı olmaktadır. Parlakbir-gelecek.com ayrıca, uzman ekibi ile üniversiteler için hem sektörel hem de rekabetartırmaya yardımcı olan özel raporlar hazırlamakta ve strateji danısmanlıgı hizmet-leri sunmaktadır.

Arastırma raporlarımız hakkında detaylı bilgi almak ve diger arastırma raporları-mıza ulasmak için www.parlakbirgelecek.com/arastirma-raporlari adresini ziya-ret edebilirsiniz.

Iletisim BilgileriPBG Elektronik Ticaret ve Danısmanlık A.S.

Hastane Mah. M.A. Ersoy Cad. No: 14

Arnavutköy / ISTANBULTel: 0 (212) 296 4341

Email: [email protected]

www.parlakbirgelecek.com/arastirma-raporlari

[email protected]

ÖSYS'de İlk 100'e Yerleşen Adayların Analizi (2010-2014)

Documents

Transcript of ÖSYS'de İlk 100'e Yerleşen Adayların Analizi (2010-2014)