Kız Çocuklarının Okullulaşma Engellerİ ve Çözüm Önerİlerİ (Şanlıurfa Örneğİ)

325

ÖzBu araştırmanın amacı, kız çocuklarının okullaşma engellerini belirlemek ve bu en-

gelleri kaldıracak çözüm önerileri geliştirmektir. Araştırmada veriler, nitel araştırma yöntemiyle yarı yapılandırılmış görüşme formuyla toplanmıştır. Araştırmada, durum ça-lışması desenlerinden birisi olan “iç içe geçmiş tek durum” deseni kullanılmıştır. Ulaşı-lan sonuçlara göre, özellikle kız çocuklarının okullulaşma oranının düşük olmasının te-mel nedeninin sosyo-kültürel ve ailevi nedenler olduğu, okulda devamsızlık yapmalarının temel nedeninin ekonomik olduğu, okulu terk etmelerinin temel nedeninin ise sosyo-kültü-rel ve ekonomik nedenler olduğu belirlenmiştir. Özellikle kız çocuklarının okullulaştırma oranını artırmak amacıyla yapılan önerilerin başında ailelerin ikna edilmesi gelirken, bunu ailelere ekonomik destek sağlama gelmektedir. Öğrencilerin okuldaki devamsız-lıklarını azaltmak için aile ve okula yönelik öneriler yapılırken, çocukların okul terkini önlemek amacıyla yapılan önerilerin başında ise ailevi, kişisel ve okula yönelik öneriler gelmektedir.

Anahtar Kelimeler: Okullulaşma oranı, okullulaşma engelleri, kız çocukları.

Schooling of Girl Children Barriers and Suggestions for Solution a Case Studyof Sanliurfa

AbstractThe aim of this study to determine barriers of girls’ schooling and to propose

solutions to remove these barriers. The data were collected via semi-structured interview of qualitative method in study. In this study, which is one of the case study patterns “intertwined in a single case” design was used. According to the results; especially girls of the low rate of enrollment is the main cause of the socio-cultural and family reasons, the main cause of school absenteeism either to be economical, the main reason for school dropout also determined that the socio-cultural and economic reasons. The increase the rate of enrollment especially for girl made in order to the beginning of the suggestions persuade families, followed that it is to provide economic support of families. The reduce school students during their absence in order to made recommendations for the family and the school. Avoid to school dropout of children in order to suggestions made recommendations for family, personal and school.

Keywords: Enrolment rates, okullulaşma engelleri, kız çocukları.

Kız ÇocuKlarının oKullulaşma EngEllErİ vE Çözüm önErİlErİ (şanlıurfa örnEğİ)

*) Yrd.Doç.Dr.,HarranÜniversitesiEğitimFakültesi (e-posta:[email protected])

Abdullah ADIGÜZEL (*)

EKEV AKADEMİ DERGİSİ Yıl: 17 Sayı: 56 (Yaz 2013)

326 / Yrd. Doç. Dr. Abdullah ADIGÜZEL EKEV AKADEMİ DERGİSİ

1.girişBireyinsahipolduğubütünhaklarınkorunması,geliştirilmesi,bilinmesivegerçekleş-

tirilmesindeeğitimhakkıanahtardurumundadır.Diğerhaklarınfarkınavarılmasıvekul-lanılmasıiçinbütüninsanlarıneğitimimkânlarındaneşitbirşekildeyararlanmasıgerek-mektedir.Bilgilivesorumlubiryurttaşınhaklarınıtalepetmevebuhaklardanyararlanmayeteneğiningelişimi,çocuğuniyibirtemeleğitimalmaolanaklarınabağlıdır(UNİCEF, 2010).Böylecekadınıneğitimhakkınasahipolmasıonunbireyselleşerekdışdünyayaaçılmasınıvebağımsızlaşmasınısağlar.Kimseyebağımlıolmadanyaşamınısürdürebilenvebilinçlikararlaralabilenkadınlarsosyaleşitliğinsağlanmasındadaçokönemlibirroloynar.(AydınveAksoy,2004).Özelliklekızçocuklarınıneğitimi,eğitimhakkındanyok-sunkalançocuklararasındakızçocuklarüzerineodaklanılaraktümçocuklariçinkalitelieğitimeerişimiteminetmekanlamınagelmektedir(UNİCEF,2010).Buise,kızçocuk-ları için yalnızca eğitim fırsatlarının artırılmasını değil, aynı zamanda kız çocuklarınıokuladevametmektenveokuldabaşarıgöstermektenalıkoyantümengellerinsistematikbiçimdeortadankaldırılmasınıgerektirir.Buayrıca,tümçocuklarıneğitimindeulaşabi-leceklerienüstdüzeyekadarulaşabilmeleriiçinfırsateşitliğinesahipolabilmeleri,kızveerkekçocuklarakarşıcinsiyetedayalıhertürlüayrımcılığındaortadankaldırılmasınıifadeeder(MEB,2013).

Türkiye’debirçokyöresindeçocuklarokullulaşmaoranıçokdüşüktürvebudurumözelliklekızlariçingeçerlidir.Nüfusuncinsiyetegöredağılımındaeşitlikolmasınakar-şın,toplumsalcinsiyeteşitsizliği,gelenekselolarak,gerekkamusalyaşamdagerekseaileiçindehalagörülebilmektedir.Ataerkilaileyapılarındayetişkinerkeklerinveerkekço-cukların gereksinimlerine kadınlara ve kızlara göre öncelik tanınmakta, hatta kadınlarvekızçocuklararasındabileayrımyapıldığıgörülmektedir(UNICEF,2010).Ülkemi-zinkızçocuklarındüşükokullulaşmaoranları,okur-yazarolmayankadınlarınbebekveanne ölümoranlarının yüksekliği gibi temel göstergelerden de görülebileceği gibi, budurumhemçocuğungelişimiveeğitimihemdetoplumungeleceğiüzerindeolumsuzetkiyaratabilir.Araştırmalar, kadınların eğitiminin insan gelişimi üzerinde olumlu etkileriolduğunugöstermektedir.Eğitimalmışbirkadın,kendisağlığıileçocuklarınınbeslen-me,hijyen(temizlik),hastalıklardankorunma,aşı,eğitimkonularındadahabilinçliveduyarlıdavranarakhemkendisininhemdeçocuklarınınhayattakalmaşanslarınıartır-maktır(KSSGM,2001).Böylecebebek/çocukveanneölümoranlarıdüşmektir.Ayrıcaeğitimalmışbirkadınistediğizaman,bakabileceğikadarçocukdoğurmaeğilimindedir.Bunlaraekolarak,kadınıneğitimliolması,aileiçiilişkilerdedahaçoksözsahibiolmasınısağlayacakvediğer alanlardada cinsiyetler arası eşitsizliğin azalmasınayol açacaktır(http://haydikizlarokula.meb.gov.tr).BütünbunlarlabirlikteunicefTürkiye’dekızçocuk-larıeğitimininönündekiengellerişöylesıralamaktadır(UNICEF,2010;KSSGM,2001):

• Okulvederslikyetersizliği;• Okullarıngenellikleyerleşimyerlerindenuzakolmasıvebirçokaileninözellikle

kızçocuklarınınbukadaryolgitmesiniistememeleri;

327KIZ ÇocuKLARInIn oKuLLuLAşMA EnGELLERİ VE ÇöZÜM önERİLERİ (şAnLIuRfA öRnEğİ)

• Ailelerin,çocuklarını,fizikselkoşullarıelverişsiz,örneğintuvaletsiz,suşebekesiolmayanokullaragöndermekistememeleri;

• Birçokaileninekonomikgüçlükiçindeolması;• Ailelerinyetişkinerkekleriveerkekçocuklarıkadınlaravekızlaragöreöndetutan

gelenekselönyargıları;• Çocuklarıevdeçalıştırarakailegelirineekkatkısağlamaeğilimi;• Birçokaileninkızlarınınbiranönceevlenmesinieğitimdendahaönemlisayması;• Kırsalbölgelerdekadınrolmodellerininnadirengörülmesiyadahiçolmaması;• Ortaöğrenimimkânlarınınsınırlıolmasınınilköğretimeyönelikilgiyiazaltması.UNICEF’inkızçocuklarınınokullaşmasıileilgiliolarakTürkiyeiçinbelirttiğiyuka-

rıdakidurumunenbelirgingörüldüğüillerdenbiriŞanlıurfa’dır.ŞanlıurfaGüneyDoğuAnadolubölgesininortaFıratbölümündeyeralmaktadır.KuzeyindeAdıyaman,Diyarba-kır,DoğudaMardin,GüneydeSuriye,BatıdaGaziantepilesınırlarıvardır.Temelgeçimkaynağı tarımolanŞanlıurfa’nın2011yılı sonu itibariyle toplam1.716.254nüfusu ilebüyükşehirolmakonumundabirildir.Bunüfusun764.284’ükentmerkezindeyaşarken,nüfusundiğerkısmıiseilçelerdeyaşamaktadır.Şanlıurfa’nın2011yılısonuitibariylenü-fusartışoranı%31.30olarakbelirlenmiştir.Şanlıurfakentmerkezinüfusunun379.427’sierkek,384.902’siisekadındır(TUİK2011;DPT2008:ŞanlıurfaŞUTSOveBelediye,2011).Şanlıurfa;İstanbul,Anakaraveİzmir’densonra649,538okulnüfusuileokulça-ğındakinüfusunenyüksekolduğudördüncüilimizdir.Zorunlueğitimkapsamınagirenilköğretimçağındakiçocuklarınokullulaşmaoranlarıoldukçayüksekolmasınarağmenortaöğretimçağındakiçocuklarınokullulaşmaoranlarınınçokdüşükolduğubilinmek-tedir.Şanlıurfa’daortaöğretimçağnüfusu,75650’sikızve79560’ıerkekolmaküzeretoplam155210’dur(ŞanlıurfaMEM,2012).Şanlıurfa’daortaöğretimdüzeyindeokullu-laşmaoranıTürkiyegeneliilekıyaslandığındaTablo1’dekioranlargörünmektedir.

Tablo 1.1. Şanlıurfa’daOrtaöğretimDüzeyindeOkullulaşmanınTürkiyeGeneliile Karşılaştırılması

ortaöğretim genel ortaöğretim meslek ve Teknik ortaöğretim

Toplam Erkek Kız Toplam Erkek Kız Toplam Erkek Kız

Türkiye 70.06 70,77 67.31 37,62 36,66 38,63 32,46 35,51 29,24

şanlıurfa 42.67 49.11 38.85 23.75 29.11 23.75 19.46 18.92 20.00

Kaynak:ŞanlıurfaMEMistatistikbürosu2012

Tablo1.1’degörüldüğügibiŞanlıurfaİlindeortaöğretimçağındakiçocuklarınokul-lulaşmaoranlarıTürkiyeortalamasınınçokaltındadır.Aynışekildemeslekiveteknikeği-


timalanlarındadaokullulaşmanındüşükolduğugörülmektedir.Böylecezorunlueğitimkapsamındaolmayanokulçağnüfusu,ortaöğretimedevametmemenedenlerininbelir-lenmesigerekmektedir.Buçalışmabutemelgerekliliktenhareketlehazırlanmıştır.

2. araştırmanın amacıBuaraştırmanınamacı,kızçocuklarınınokullaşmalarınınönündekiengelleribelirle-

mekvebuengellerikaldıracakçözümönerilerigeliştirmektir.Bugenelamaçkapsamındaşusorularayanıtaranmıştır.

• Okulçağındaolançocuklarınokulagidememenedenlerinelerdir?• Öğrencilerindevamsızlıkyapmanedenlerinelerdir?• Öğrencilerinokuluterketmenedenlerinelerdir?• Okullulaşmayıartırmakiçinyapılanönerilernelerdir?• Devamsızlığıazaltmakiçinyapılanönerilernelerdir?• Okuluterkoranınındüşürülmesineyönelikyapılanönerilernelerdir?

3. Yöntem3.1. araştırmanın modeli Araştırmada,nitelaraştırmayöntemlerindendurumçalışmasıkullanılmıştır.Durum

çalışmasıaraştırmacının“neden?”ve“nasıl?”sorularınaodaklanarak“hedeflenenduru-mu”derinlemesineveayrıntılıolarakirdelemeistediğindekullanılmaktadır(Yin,2003).Araştırmada,durumçalışmasıdesenlerindenbirisiolan“içiçegeçmiştekdurum”desenikullanılmıştır.İçiçegeçmiştekdurumdeseninde,tekbirdurumiçindeçoğukezbirdenfazlaalttabakaveyabirimolabilmektedir(YıldırımveŞimşek,2008).Yapılanaraştır-madaelealınandurum,çocuklarınözelliklekızçocuklarınınokullulaşmaoranınıartır-mayailişkingörüşlerdir.Araştırmadabudurumiçindeyeralanaltanalizbirimlerininiçiçegeçmişyapısının,derinlemesineincelenmesininaraştırmadurumunuayrıntılıolarakaçıklayacağıdüşünülmektedir.

3.2. Çalışma grubuAraştırtmanınçalışmagrubunu2011-2012eğitimöğretimyılındaŞanlıurfa‘daTablo

2’deyeralan temsilcilerivekişileroluşturmaktadır.Görüşüalınacakkişiler seçilirkenözellikleçocuklarınokullulaşmasıileilgiliveokullulaşmayaetkidebulunabileceğidü-şünülenkişilerseçilmiştir.Okulu terketmişçocuklardanokuladevamedençocuklara,imamlardan,müftülere,muhtarlardanbelediyebaşkanlarına,eğitimdensorumluvaliyar-dımcısındankaymakama,öğretmenlerdenokulyöneticilerine,velilerdenSTKtemsilcile-rinekadargenişbirkitleningörüşüalınmıştır.GörüşüalınankişilerözellikleŞanlıurfa’nınokullulaşmaoranınendüşükolduğuilçelerindenvekırsallındanseçilmiştir.AraştırmanınçalışmagrubuTablo3.1’deverilmektedir.


Tablo 3.1. KatılımcılarınDağılımı,AldıklarıKodlarveSayıları

KaTılımcılar KatılımcıKodu

KatılımcıSayısı

1. İlköğretimOkuluÖğrencileri İlköğrn 242. LiseÖğrencileri Liöğrn 243. OkuluTerkEtmişveyaÖrgünEğitimDışınaÇıkmış

Öğrenciler Otöğrn 204. İlköğretimOkuluÖğretmenleri İlköğrt 155. LiseÖğretmenleri Liöğrt 156. İlköğretimOkuluYöneticileri İlkyö 37. LiseYöneticileri Liyö 38. ValiYardımcısı Vy 19. Kaymakam Kay 110. İlMilliEğitimMüdürlüğüDenetmenKuruluBaşkanlığı Den 111. İlMilliEğitimMüdürYardımcısı İlmemy 112. İlçeMilliEğitimMüdürü ilçmem 113. BelediyeBaşkanı Bb 114. İlMüftüYardımcısı İmy 115. İlçeMüftüsü İlçm 116. İmamlar İm 617. Muhtarlar Muh 618. SivilToplumKuruluşlarındanKonuİleİlgiliÇalışanKişiler STK 619. İlköğretimOkuluVelileri İlkv 2020. LiseVelileri Lisv 20ToplamKatılımcı 170

3.3.görüşmelerin gerçekleştiği ortam ve süreleriÇalışmada,görüşmeler,bireyselveodakgrupgörüşmeleriolmaküzere iki şekilde

gerçekleştirilmiştir.Bireyselgörüşme,bireylerin,çeşitlikonulardakibilgi,düşünce,tu-tumve davranışları ile bunların olası nedenlerinin öğrenilmesinde en kestirme yoldur(Karasar,2005).Odakgrupgörüşmesiiseküçükbirgruplaliderarasındayapılandırılma-mışgörüşmevetartışmadagrupdinamiğininetkisinikullanma,derinlemesinebilgiedin-mevedüşünceüretmedir(Bowling,2002).Odakgrupgörüşmeleri,araştırmakapsamınaaldığımız okullarda uygun ortamlar oluşturularak kontrollü olarak gerçekleştirilmiştir.Bireyselgörüşmelerisegörüşmeyapmakiçinseçilenkişilerinmakamlarındagerçekleşti-rilmiştir.Görüşmeleriyapandörtkişilikekiphemodakgruphemdebireyselgörüşmelerekatılmıştır.STKtemsilcileri,muhtarlar,imamlarvevelilergibigruplarlagörüşmeleriseöncedenbelirlenenokullardakiuygunortamlardagerçekleştirilmiştir.Bireyselgörüşme-


ler45dakikailebirsaatarasındasürerken,odakgrupgörüşmeleriisebirilebirbuçuksaatarasındagerçekleştirilmiştir.

3.4. verilerin analiziAraştırmada veriler, yarı yapılandırılmış bir görüşme formu ile toplanmıştır. Hem

odakgrupgörüşmelerindehemdebireyselgörüşmelerdeaynıformkullanılmıştır.Nitelaraştırmayöntemlerindenolangörüşmetekniğiyleilgiliolarakalanyazındafarklısınıf-landırmalaryapılmıştır.Fielding(1996)görüşmeleri;“ölçünleştirilmiş,“yarıölçünleşti-rilmiş”ve“ölçünleştirilmemiş”olarakgruplamıştır.Minichiello(1990)isegörüşmetek-niğini;yapılandırılmış,yarıyapılandırılmışveyapılandırılmamışolaraksınıflandırmıştır.Görüşmeesnasındagerektiğindeöncedenhazırlanmışsorularaverilenyanıtlarıdahadabelirginleştirmekveayrıntılıhalegetirmekamacıylakatılımcılaraaçıklayıcısorulardayöneltilmiştir.

Görüşmetekniğiiletoplananverilerinanalizinde,içerikanalizitekniğinebaşvurul-muştur.İçerikanaliziyoluylaverilertanımlanmış,verileriniçindesaklıolabilecekger-çeklerortayaçıkarılmıştır(YıldırımveŞimşek,2008).Yapılantümgörüşmelerhemnotalınarakhemdeseskayıtcihazıylakayıtaltınaalınmıştır.Yapılantümgörüşmeler,üzerin-deanlamsalbirdeğişiklikyapılmadandüzenlenmişveformundakisırayagöredökümleriyapılmıştır.Toplananverileredayalıolaraktematikbirçerçeveoluşturulmuş,belirlenentemalarakodlarverilmiştir.Oluşturulantematikçerçevedoğrultusunda,verilerokunarak,temalarınfrekansdeğerleriçıkarılmıştır.Butemalaranabaşlıklaraltındagruplandırılmış-tır.Belirlenenbuanatemalaraltındaalttemalaroluşturulmuştur.

4. BulgularBu bölümde araştırmaya katılanların; okul çağındaki çocukların okula gidememe,

okuluterketmevedevamsızlıkyapmanedenlerineveçocuklarıokulakazandırmakiçinalınacakönlemlereilişkinbulgularayerverilmiştir.

4.1. okul çağında olan çocukların okula gidememe nedenleriOkul çağındaki çocukların özellikle kız çocuklarının okula gidememelerine ilişkin

katılımcıgörüşleriTablo4.1’deverilmiştir.


Tablo 4.1. OkulÇağındaOlanÇocuklarınOkulaGidememeNedenlerineİlişkin Görüşler

veri Toplanan gruplar Sosyo-kül ned.

Eko. ned.

Politik ned.

ailevi ned.

okulla İlgili ned.

Kişisel ned. Diğer

İlköğretimöğrencileri 3 2 2 2 1Liseöğrencileri 2 2 3 1Okuluterketmişveyaörgüneğitimdışınaçıkmışöğrenciler

1 1 1 1 1

İlköğretimöğretmenleri 3 1 2 2 1LiseÖğretmenleri 1 1 1 1İlköğretimyöneticileri 1 2 2 1 2Liseyöneticileri 2 2 1 1Denetmenler 3 1 1İl/İlçeMilliEğitimMüdürleri 2 1 1 1

Eğitimileilgilenenresmiyerelyöneticiler 1 1 2 1

BelediyeBaşkanları 1 1 1İl/ilçeMüftüleri 2 2 1İmamlar 1 1 1Muhtarlar 1 1STKtemsilcileri 2 1 1VeliGörüşleri 1 1ToplamGörüş 27 17 2 20 7 4 7

Tablo4.1’degörüldüğügibiçocuklarınokulagönderilmeyişinintemelnedenlerininsosyo-kültürelveailevinedenlerolduğu,bunlarıekonomiknedenler,okulailişkinneden-lervekişiselnedenlerinizlediğigörülmektedir.Toplananveriler,kızlarınokulagitme-sininözellikleköylerdetoplumtarafındanhoşkarşılanmadığı,babalarınkızlarınıokulagöndermekteisteksizdavrandıkları,ekonomikvedininedenlerinkızlarınokulagönderil-memesindeönemlibirroloynadığıgörülmektedir.Ayrıcaherköydeokulunolmamasıvetaşımalısisteminsorunluolmasıdakızlarınokulagidememenedenleriarasındayeraldığıgörülmektedir.Aşağıdabazıkatılımcılarınkonuyailişkingörüşlerineyerverilmiştir.

“Bizim köyde benim yaşımda 23 kız var sadece ben ve ablam ilçeye okula geliyoruz, diğerleri çeyiz diziyor, ev işleri yapıyor ve tarlaya gidiyorlar. Ben ve ablam okula geldiği-miz için köyde babamı dışlıyorlar, bu nedenle babam köy kahvesine gitmiyor, bizimle ilgi-


li dedikodu yayıyorlar, babam çok üzülüyor, inşallah üniversiteyi kazanır babamı mahcup etmeyiz” (Liöğrn19).

“Babalar kız çocuklarını okula gönderme taraftarı değil, onları çalışamaya götürme ve para kazanma isteğindedirler” (Liv12).

“Böyle bir projede fikrimizin alınması önemlidir. Devletin her yerde okulları var ama her yerde öğrenciler bu okullardan istifade edilemiyor. ……..fakirlik, iş okullulaşmaya engel değil, bu devletin sadece para göndererek aşabileceği bir sorun değil. Çocuğunu kuran kursuna göndermek isteyip okula göndermek istemeyen aileler var” (İlçm).

“Bölgemizde örfi bir dindarlık var, kitabi bir dindarlıktan bahsetmek mümkün değil. Bu nedenle din bahane ediliyor. Dinimizin emir ve yasaklarını eksik bildiklerinden kızla-rın okumasını günah kabul ediyorlar” (İlmy).

“Sözde yoksulluğu öne süren aileler var, ben böyle bir şeyin söz konusu olmadığını düşünüyorum. Çünkü gereken her türlü destek (kitap vb.) devlet tarafından verilmekte-dir” (İlmemy).

Bölgemizde okullulaşma oranı yetersiz, bayanlar için çok daha yetersiz olduğunu dü-şünüyorum. Bu durumun üç nedeni var; birincisi eğitimsizlik, ikincisi ekonomik nedenler ve üçüncüsü ise kız çocukların okutulmaya değer görülmemesidir” (Bb).

4.2. öğrencilerin devamsızlık yapma nedenleriOkuldaki öğrencilerin özellikle kız öğrencilerinin devamsızlık yapma nedenlerine

ilişkinkatılımcıgörüşleriTablo4.2’deverilmiştir.

Tablo 4.2. ÖğrencilerinDevamsızlıkYapmaNedenlerineİlişkinGörüşleri

veri Toplanan gruplar Sosyo-kül. ned.

Ekon ned.

Politik ned.

ailevi ned.

okulla İlgili ned.


İlköğretimöğrencileri 2 1 2 2Liseöğrencileri 2 2 2 2 2Okuluterketmişveyaörgüneğitimdışınaçıkmışöğrenciler

2 2 1

İlköğretimöğretmenleri 1 3 2 1 1LiseÖğretmenleri 1 2 2İlköğretimyöneticileri 3 2 2Liseyöneticileri 1Denetmenler 1İl/İlçeMilliEğitimMüdürleri 1 1 1


Eğitimileilgilenenresmiyerelyöneticiler 1

BelediyeBaşkanları 1 1İl/ilçeMüftüleri 1İmamlar 2 1Muhtarlar 1 1 1 1STKtemsilcileri 1 1VeliGörüşleri 1 1 2ToplamGörüş 14 14 10 16 7 3

Tablo4.2’degörüldüğügibiçocuklarınokuldadevamsızlıkyapmalarınıntemelne-denlerinin ekonomik olduğu, bunu okul ve kişisel nedenlerin izlediği görülmektedir.Çocuğun özellikle kız çocuklarının büyümesi ve ergenlik çağına girmeleri de önemlibirnedendir.Veriler,kızlarınokulagitmesininözellikleköylerdetoplumtarafındanhoşkarşılanmadığı,kalabalıkailelerdeevişlerininçokolması,ekonomikvedininedenlerinkızlarınokulagönderilmemesindeönemlibirroloynadığınıgöstermektedir.Ayrıcasos-yo-kültürelnedenler,erkenyaştaevlilikvebenzeridurumlardakızlarınokulagidememenedenleri arasındayeraldığıgörülmektedir.Aşağıdabazıkatılımcılarınkonuya ilişkingörüşlerineyerverilmiştir.

“Okul-öğretmen-öğrenci ilişkisi olumsuz olduğu için çocuklar devamsızlık yapıyor okulu terk ediyor. Bende bu nedenden dolayı okulu terk ettim”(İlkv8)

“Öğretmenler doğu görevini yerine getirmek için genellikle buraya geliyorlar ve bundan dolayı öğrencilere ilgisiz davranıyorlar. Bundan dolayı öğrenci okula gelmiyor” (İlköğrt2).

“Yönetici ve öğretmenlerin tutumlarının da çocukların okula devamında önemi bü-yüktür. Bazı köylerde dersliklerin dolu olması, bazılarında ise devamsızlığın çok bu du-rumun kanıtıdır” (İlçmem).

“Derslerin zor olması çocukların okula devam etmemesinde etkili değil, …… Ço-cukların bazıları annelerine yardım ediyorlar, çobanlık yapıyorlar, tarlaya gidiyorlar” (İlköğrn5).

“Kız çocukları başlık parası olarak düşünülüyor, erkek çocuklarda kısa vadede para kazanma aracı olarak kullanılıyor, çocukların eğitimine gerekli önem verilmiyor” (Bb).

“Okullarda öğretmenlerin olumsuz tutumları, sözel ve psikolojik baskıları çocukların okula devamsızlık etmesinde etkilidir” (Den).

“Öğretmenler bazı öğrencileri çok seviyor bazılarını hiç sevmiyor, öğretmenler öğ-rencilere bir şey söylediği zaman öğrenciler bunu çok abartıyor, böylece öğretmenlerde bu öğrencileri okuldan uzaklaştırıyor. Öğretmenler öğrenciler üzerinde çok baskı uygu-luyor, kimi zaman dövüyor bunun için öğrenciler okula gelmek istemiyor devamsızlık ya-


pıyor” (İlköğrn19).“Ortaöğretime devam eden kız öğrenci sayısı ilçemizde çok az, köyün okula uzaklığı,

taşımada yaşanan sorunlar ve kalacak yer konusundaki sıkıntılar nedeniyle birçok köy-deki kız çocukları okula devam edememektedir” (İlkyö3).

4.3. öğrencilerin okulu terk etme nedenleriOkuldakiöğrencilerinözelliklekızöğrencilerininokuluterketmenedenlerineilişkin

katılımcıgörüşleriTablo4.3’teverilmiştir.

Tablo 4.3. ÖğrencilerinOkuluTerkEtmeNedenlerineİlişkinGörüşler

veri Toplanan grupSosyo-

kül. ned.

Ekon. ned.

Politik ned.

ailevi ned.

okulla İlgili ned.


İlköğretimöğrencileri 6 4 4 4 1Liseöğrencileri 4 1 3 4 1Okuluterketmişveyaörgüneğitimdışınaçıkmışöğrenciler

1

İlköğretimöğretmenleri 3 2 2 2 3 2LiseÖğretmenleri 1 2 2İlköğretimyöneticileri 2 1 2 1Liseyöneticileri 1 2 2 Denetmenler 1 1 1İl/İlçeMilliEğitimMüdürleri 2 2 2 2 2 1

Eğitimileilgilenenresmiyerelyöneticiler 1 1 1

BelediyeBaşkanları 1 1 1İl/ilçeMüftüleri 2 1İmamlar 3 2Muhtarlar 1 1 2STKtemsilcileri 1 1 1VeliGörüşleri 1 1 1 2ToplamGörüş 28 19 13 15 22 5

Tablo4.3’tegörüldüğügibiçocuklarınokuluterketmelerinintemelnedenlerininsos-yo-kültürelveekonomiknedenlerolduğu,bunuailenin tutumuizlediğigörülmektedir.Çocuğun özellikle kız çocuklarının büyümesi ve ergenlik çağına girmeleri okulu terketmedeönemlibirnedenolarakgörülmektedir.Ayrıcaçevreninetkisi,medyadakiolum-


suzörnekler,kızlarhakkındadedikodularınyayılması,çalışmazorunluluğu,erkenyaştaevlilik ve benzeri durumlar da kızların okula gidememe nedenleri arasında yer aldığıgörülmektedir.Aşağıdabazıkatılımcılarınkonuyailişkingörüşlerineyerverilmiştir.

“Çocuklar okula geç yaşta başladığı için okuldan ayrılıyorlar, özellikle kız çocukla-rının yaşı büyük olduğu için ve okulun tehlikeli olduğunu düşündükleri için okulu bırakı-yorlar” (İlköğrn4)

“Yaş dolayısıyla okula gönderilmeyen kız çocukları var. Benim bir kızım var ben oku-la gönderiyorum, kızım “ben büyüdüm utanıyorum” diyerek okula gitmiyor, kurana sarıl-dı kuranı hatmetti.” (Muh3).

“Okullulaşmanın yetersiz olmasının nedeni ekonomik sebepler değil, temel düşünce kız çocukları el olacak, nasıl olsa kızı gelin vereceğim masraf etmeye gerek görmüyor. …..diğer bütün gerekçeler bahane….” (İm4).

“Öğrencinin başarısızlık korkusu okulu bırakmaya neden oluyor. Çevrede model ola-cak kişiler de olmayınca aile öğrencinin başarısız olması durumunda öğrenciyi okuldan alıyor”(Liöğrt2).

“Ailelerin tutucu davranmaları, kız çocukların erken ergenliğe girmesi, kültürel yapı ve erkek çocuklarına bakış açıları çocukların okullulaşmasını engellemektedir” (İlk-yö1).

“İlçenin bazı bölgelerinde lise sıkıntısı var. Vatandaş 60 km öteye kız çocuğunu gön-dermek istemiyor. Taşıma mevcut olduğu halde vatandaş okulunun yanında olmasını is-tiyor” (Kay).

“Belli yaşın üzerindeki kızlar okula gönderilmek istenmiyor, yaşı büyüyen çocuklar YİB’lara da gönderilmek istenmiyor, köyde okul olsa gönderirim zihniyeti var” (Vy).

“Derslerin zor olması, başaramama korkusu, müfredatın ağır olması ve sınav sis-teminin sıkça değişmesi öğrencileri olumsuz etkiliyor ve öğrenciler okulu terk ediyor” (Liöğrn).

4.4.okullulaşmayı artırmaya ilişkin önerilerOkulçağındakiçocuklarınözelliklekızçocuklarınınokulakazandırılmasınailişkin

katılımcıönerileriTablo4.4’teverilmiştir.


Tablo 4.4. OkullulaşmayıArtırmakiçinYapılanÖneriler


kül. alan

Ekon alan

Politik alan

aile ile ilgili

okulla İlgili Diğer

İlköğretimöğrencileri 1 2 3Liseöğrencileri 3 1 2 5 3 1Okuluterketmişveyaörgüneğitimdışınaçıkmışöğrenciler 1 1 1

İlköğretimöğretmenleri 4 1 2 2 2LiseÖğretmenleri 2 1 3 2İlköğretimyöneticileri 1 2 3 1 1Liseyöneticileri 1 1 1 2Denetmenler 1 1 1İl/İlçeMilliEğitimMüdürleri 2 1 1 1 Eğitimileilgilenenresmiyerelyöneticiler 1 1 1

BelediyeBaşkanları 1 1 1İl/ilçeMüftüleri 3. 1 3 2İmamlar 1 1 1Muhtarlar 1 1STKtemsilcileri 1 1VeliGörüşleri 1ToplamGörüş 21 15 7 22 18 4

Tablo4.4’tegörüldüğügibiçocuklarınokullulaştırmalarınıartırmakamacıylayapı-lan önerilerin başında ailelerin ikna edilmesi gelirken, bunu ailelere ekonomik desteksağlama,rolmodellerkullanmaveokullarıaktifkılmaalanındakiönerilerizlemektedir.Herköydeokullarınaçılması,okulyöneticiveöğretmenlerinöğrencilerekarşıolumlututumiçindeolmalarıdaçocuklarınokullulaşmalarınısağlamakaçısındanönemliolduğugörülmektedir.Ayrıca,neslindevamınınerkekleolduğu,kızçocuğununevlenipelola-cağı,erkenyaştaevlilikgeleneğigibisosyo-kültüreletmenlereyönelikönerilerindeçokfazlaolduğugörülmektedir.Aşağıdabazı katılımcılarınkonuya ilişkingörüşlerineyerverilmiştir.

“Çocukların uygun yaşta okula gitmesi için ailelerin belli bir yerleşim yerinde ikamet etmesi, tarlaya ve dış illere mevsimlik göçün azaltılması gerek” (Otöğrn8).

“Bazı köylerde örnek insanlar varsa (doktor, avukat, öğretmen vb) bu velinin bakış açısını olumlu olarak etkiliyor. Aksi durumlarda ise aile eğitimin faydasız olduğuna ço-cukların hayatını değiştirmede önemli olmadığına kanat getiriyor” (Den).


“Yapılan çok güzel devasa okullar var ama devam eden çocuk sayısı az, okula devam için bazı metotlar gerekli, kuran kurslarına devamın yoğun olduğu bölgelerde bu kurslar okulların bünyesinde açılırsa çocukların okula devamı sağlanabilir” (İlçm).

“Köylerde kemikleşmiş önyargılarla baş etmede halk eğitim merkezleri ve STK’ların yürütecekleri çalışmalarla (kurs, seminer, eğitim vb.) öncelikle ailelerin kazanılması sağ-lanmalıdır” (İlköğrt3).

“Çocukların okullulaşma oranının artırılmasında taşımadan ziyade köyün kendi oku-luna kavuşturulması gerekmektedir”(İlçmem).

“Vatandaş kendi köyünde okul olursa çocukların okullulaşması konusuna destek ver-mektedir. Bu nedenle okulların köye yakın yapılması gerekir. Eskiden köylülerin bir kısmı okul yapılmasını istemezdi, şuanda köylüler gerekli şartları oluşturuyor, kaymakamım bizim okulumuza destek verin diyorlar, kendi tarlasında yer vererek çocukların okullu-laşmasına destek sağlıyorlar. Köylülerle birebir görüşmeler yapılmalı ev ziyaretleri ya-pılmalıdır” (Kay).

“Okullulaşmanın artırılmasında, aile ziyaretleri, aile bilgilendirme ve bilinçlendirme eğitimlerinin yapılması önemlidir. Medya ve kitle iletişim araçlarından yararlanılmalı ve olumlu örnekler gösterilmelidir” (İlkyö1).

4.5. Devamsızlığı azaltmak için yapılan önerilerOkuldaki öğrencilerin özellikle kız öğrencilerinin devamsızlığını azaltmaya ilişkin

katılımcıönerileriTablo4.5’teverilmiştir.

Tablo 4.5.DevamsızlığıAzaltmakİçinYapılanÖneriler


kül. alan

Ekon alan

Politik alan

aile ilee İlgili


İlköğretimöğrencileri 1 2Liseöğrencileri 2 2Okuluterketmişveyaörgüneğitimdışınaçıkmışöğrenciler

1 1

İlköğretimöğretmenleri 2LiseÖğretmenleri 1 1İlköğretimyöneticileri 1 2Liseyöneticileri 1 2 1Denetmenler 1 1 2İl/İlçeMilliEğitimMüdürleri 1 1


Eğitimileilgilenenresmiyerelyöneticiler 1 1

BelediyeBaşkanları 1 1İl/ilçeMüftüleri 1 İmamlar 1 1Muhtarlar 1 1STKtemsilcileri 1VeliGörüşleri 2ToplamGörüş 5 6 1 8 17 1

Tablo4.5’tegörüldüğügibiçocuklarınokuldakidevamsızlıklarınıazaltmakamacıylayapılanönerilerinbaşındaaileveokulayönelikönerilergelmektedir.Bunuailelereeko-nomikdestek sağlama, rolmodellerdenyararlanma,medyadanyararlanmaveokullarıaktifkılmaalanındakiönerilerizlemektedir.Okulidarecilerininveöğretmenlerinöğren-cilere karşı iyimser olması onlarla sağlıklı iletişim içinde olması öğrencilerin devam-sızlığınınönlenmesiaçısındanönemligörülmektedir.Öğrencininokuldabaşarılıolmasıdevamıiçinçokönemliolarakgörülmektedir.Ayrıca,kızçocuklarıhakkındadedikoduyayılmasıkorkusu,okulagüvenmeme,kızerkekilişkilerigibisosyo-kültüreletmenlereyönelikönerilerindeçokfazlaolduğugörülmektedir.Aşağıdabazıkatılımcılarınkonuyailişkingörüşlerineyerverilmiştir.

“Ailede genellikle erkekler söz sahibi gibi görünse de, kız çocuklarının okullulaşma-sında engel oluşturanlar annelerdir. Anneler kız çocuklarını kendilerine işgücü olarak görmektedirler. Anneler bu konuda ikna edilmeli” (Liyö2).

“Çocukların okula devamının sağlanması ve öğrencilerin okullulaşmasında taşıma-dan ziyade köylünün kendi okuluna kavuşturulması önemlidir” (İlçmem).

“Karma okullar oluşturulmalı, kız çocukları tarlaya gönderilmemeli, başörtüsü soru-nu olmamalı, öğrencilere burs verilmelidir”(İlköğrn7).

“Okuyan kız çocuklarının yanlış davranışları annesinden babasından utanmaya va-racak kadar ileri boyutta davranışlar sergilemeleri, aileleri kız çocuklarını okula gönder-me konusunda geri çekiyor” (İlmy).

“Ekonomik özgürlük annenin babalar üzerindeki etkisini artırıyor, işsizlik oranının düşürülmesi, anne ve babaların eğitilmesi sonucu bu sorununun (okullulaşma) ortadan kalması, azalması mümkün olabilir” (Bb).

“Çocukların okula devamlarının sağlanması için mevsimlik işçi olarak çalıştırılma-maları, ev işlerinin çocuklara yaptırılmaması gerekir, yeterli imkânlar sağlanırsa çocuk-ların okula gitme isteği artar” (Otöğrn8).

“Devamsızlıkların önünü alabilmek için rehber öğretmenlerimiz önderliğinde mangal partisi, sinema günleri planlayarak velilerle köylülerle görüşmeler sağlamak gibi çalış-malar yürütmekteyiz” (İlkyö3).


4.6. okulu terk oranının düşürülmesine yönelik yapılan önerilerOkuldakiöğrencilerinözelliklekızöğrencilerininokuluterkoranınındüşürülmesine

ilişkinkatılımcıönerileriTablo4.6’daverilmiştir.

Tablo 4.6.OkuluTerkOranınınDüşürülmesineYönelikYapılanÖneriler

veri Toplanan gruplarSosyo-

kül. alan

Ekon alan

Politik alan

aile ile ilgili


İlköğretimöğrencileri 1 1 2Liseöğrencileri 1 1 1 2Okuluterketmişveyaörgüneğitimdışınaçıkmışöğrenciler 1

İlköğretimöğretmenleri 1 1LiseÖğretmenleri 1 1 1 1 1İlköğretimyöneticileri 1 1 2Liseyöneticileri 1 1 2 2 2 Denetmenler 1 1 İl/İlçeMilliEğitimMüdürleri 1 1 1Eğitimileilgilenenresmiyerelyöneticiler 1 1

BelediyeBaşkanları 1 1İl/ilçeMüftüleri 2 1 1 1İmamlar 1Muhtarlar 1 1 1STKtemsilcileri 1 1VeliGörüşleri 1 1ToplamGörüş 10 9 1 12 15 4

Tablo4.6’dagörüldüğügibiçocuklarınokulterkiniönlemekamacıylayapılanöne-rilerinbaşındaailevi,kişiselveokulayönelikönerilergelmektedir.Bunuailelereeko-nomikdesteksağlama,aileleriiknaetme,rolmodellerkullanmaveokullarıaktifkılma,öğrencibaşarısınıönplanaçıkarmaalanındakiöneriler izlemektedir.Okullarınöğren-cilerinakademikbaşarılarınıartırmayayönelikönlemleralmasıokul terkiniazaltmadaönemlidir.Ayrıca,kızçocuklarının,ergenlikdöneminegirmesi,erkenevlilikgeleneği,çocuklarınfizikselolarakbüyümesigibisosyo-kültüreletmenlereyönelikönerilerindeönemliyertutuğugörülmektedir.Aşağıdabazıkatılımcılarınkonuyailişkingörüşlerineyerverilmiştir.


“Köyde gelenlerimiz servisle geliyor. Serviste yalnız kızlar taşınıyor. Servis şoförünün erkek olmasından sıkıntılar yaşandı. Şuanda servis şoförü karısıyla geliyor. Veliler bu şartla bizi servisle gönderiyorlar” (Liöğrn21).

“Boş vermişlikten kaynaklanan sorunlar var. Nasihat her yerde fayda vermiyor, kanu-niliğin kullanılması gerekiyor. Devlet otoritesinin küçük yaşta evlilikten tutun her konuda kullanılması gerekiyor. Bu tür konularda dinin alet edilmemesi halkın bilinçlendirilmesi gerekir” (İlçm).

“Mayıs ayı içerisinde velileri okula davet ederek okulu gezdirme ve ikna etme poli-tikası güdüyoruz. Meyli olan velileri bu şekilde kazanıyoruz. Yinede başlayıp bırakmak isteyen öğrenci ve velileriyle bire bir görüşmeler yaparak sorunun kaynağına inmeye çalışıyoruz” (Liyö3).

“Okula devamın sağlanması için birebir modellerin çocuklara ve ailelere gösterilme-si olumlu sonuçlar ortaya çıkaracaktır. Veli ile bire bir görüşmelerde kesin fikirli velilerde bile kırılmalar olduğunu görüyoruz” (Liyö1).

“Üniversiteye gitmek istiyoruz, engelleri aşmak için elimizden geleni yapıyoruz. An-cak okul sayıları artırılmalı, öğrencilere burs verilmeli, ailelere eğitimin önemi kavratıl-malı, onlara seminerler verilmeli, öğretmenlerin öğrencilerle iletişimleri daha iyi olma-lıdır” (Liöğrn17).

“Öğrencilere elimizden gelen yardımı yapmaya çalışıyoruz, okula geldiği zaman öğretmenler onlara destek sağlıyor, özellikle kız çocuklarının okuması ve ekonomik öz-gürlüklerini ellerine almaları gereğini söylüyoruz. Kız çocuklarının özellikle okumaları gerektiğini söylüyoruz ve aileleri ikna etmeye çalışıyoruz” (İlköğrt16).

5. Sonuç ve TartışmaAraştırmadaeldeedilenbulgularadayalıolarakulaşılansonuçlar;çocuklarınokullu-

laşmasınıengelleyennedenlerveçocuklarıokullulaştırmakiçinyapılanönerilerolmaküzereikianabaşlıkaltındadüzenlenmiştir.Ayrıcaçocuklarınokullulaşmasınıengelleyennedenler veokullulaşmayı artırmak içinyapılanönerilerde; sosyo-kültürel, ekonomik,politik, ailevi, okul, kişisel olmak üzere gruplandırılmıştır. Bu yaklaşımla elde edilensonuçlarşöyleaçıklanabilir.

Çocuklarınokullulaşmasınınönündekienbüyüknedeninailetutumlarıolduğugörül-mektedir.Araştırmayakatılantümgrupgörüşleriningenelinebakıldığındaaileninmer-kezdeyeraldığısöylenebilir.Aileninbututumunubüyükorandaiçindegelenek,görenekvealışkanlıklarıbarındıransosyo-kültüreletmenlerdesteklemektedir.Ancakgruplarba-zındaayrıntıyainildiğindefarklılıklarınolduğugörülmektedir.Okulyöneticileriveöğ-retmenleregöreçocuklarınyeterinceokullulaşamamanınenbüyüknedeniaileolarakgö-rülürken,Aileleregöreekonomiksebeplergösterilmektedir.Dinadamlarınagörehalkındinikonulardabilgisizolduğuveeğitimeilişkinolumsuztutumlarındadinikullandıklarıbelirtiliyor.Okuladevamedenveokuluterkedenöğrencileregöreisederslerinzorlu-


ğu,başarısızlıkkorkusuveekonomiknedenlergelmektedir.Muhtarlar,yerelyöneticilervesiviltoplumkuruluşlarınıntemsilcileriiseaşiretlerin,feodalyapınınokullulaşmanınönündeenbüyükengeloluşturduğunubelirtiyorlar.Araştırmayakatılangruplarınhementamamınayakınıçocuklarınokullulaşmamasınınpolitikyaklaşımlarlailgiliolmadığını,politiknedenlerbelirtmeyerekgöstermişlerdir.Ancak,kızerkekokullarınınayrıolmama-sı,başörtüsününeğitiminherkademesindeserbestolmamasıveimamhatiportaokulveliselerininsayısalolarakazolmasıçocuklarınokullulaşmasıönündeönemliengellerola-rakgörüldüğüvurgulanmıştır.Diğertaraftaköylerderolmodelözelliğinitaşıyankişilerinolmaması, televizyonlardaokulortamlarınınetikdışı lanseedilmesideokullulaşmayaengelteşkiletmektedir.

Okulu terkvedevamsızlıknedenlerinindehemenhemenaynıolduğugörülmekte-dir.Devamsızlıktaarkadaşgruplarınınetkisi,başarısızlık,okulu,öğretmenlerivederslerisevmemebaştagelennedenlerolurken,okulterkindeyaşınbüyümesi,biyolojikbüyüme,ergenlikdöneminegirişveerkenevliliklerönemlinedenlerolduğubelirlenmiştir.Öteyandabüyüyençocuğuparakazanmaaracıolarakgörmeanlayışıdaçocuğunokuluterkvedevamsızlıkyapmasınaönemlibirnedenolarakgörülmektedir.Okulagüvensizlikveokuldakazanılanolumsuzdavranışformlarıdaailelertarafındanönesürülennedenlerdir.Tunç(2009),“KızÇocuklarınınOkulaGitmemeNedenleri”adlıçalışmasındavelilerineğitiminbireyselgetirilerininfarkındaolmalarınakarşıneğitimintümyönlerineilişkin(toplumsal ve kültürel) bilinç ve algıdan yoksun olduğunu belirterek kız çocuklarınınokulagidememelerini;ailelerdeeğitimbilincibulunmaması,ailelerinkendiinançlarınauyguneğitimimkânınasahipolmaması,çocukokutmakonusundamaddiimkânsızlıkla-rınolması,gelenekselailevetoplumsalyapısınınkızlarınokumasınaengelolasıolarakbelirlemiştir.GürolveDilli(2007),“ZorunluEğitimÇağındaBulunanKızÇocuklarınınOkulaGitmemeNedenleri”konuluçalışmalarındakızçocuklarınokulagidememenede-niolarak;babalarınınokulagöndermemeleri,maddiimkânsızlıklar,kızçocuklarınevdeüstlendikleri sorumluluklar,kızçocuklarınınokulagitmesi içindestekgörmemesi,kızçocuklarınınbüyüdüğüveevlenmeyaşınınyaklaştığıdüşüncesiolaraksıralamaktadırlar.İlhan(1994)Van’da“KadınSorunlarıveBuSorunlarınEğitimAçısındanİncelenmesi”konuluçalışmasındakızçocuklarınınokulagidememenedenlerikonusundabenzerso-nuçlaraulaşmıştır.

Çocukların okullulaşmalarını artırmak amacıyla yapılan önerilere ilişkin katılım-cı görüşlerine bakıldığında çocuğunu okula göndermeyen ailelerin ekonomik sebeplerarkasınasığındıklarıgörülmektedir.Katılımcılaragöre,çocuklarınıokulagöndermeyenailelerinnedenolarakgördüğüekonomikdurumungerçektenönemlibirnedenolmadığıvurgulanmaktadır.Böyleceailelerinekonomikolarakdesteklenmesigerekirönerisivur-gulananbiröneriolmamıştır.Dinadamlarıaileleringelenekselanlamdadinibilgiyesahipolduklarıvebununyanlışolduğubunedenlegerçekanlamdadinieğitimalmalarıgerek-tiğiniönerirken,muhtarlarveyerelyöneticileraşiretlerinvefeodalyapınınhalküzerin-dekibaskısınınazaltılmasıgerektiğiniönermektedirler.Okuluterkedenveokuladevamedemeyenöğrenciler,ailelerinçocuklarıparakazanmaaracıolarakgörmektenvazgeç-


meleri gerektiğini vurgulamaktadır.Diğer taraftanokul yöneticileri veöğretmenler evziyaretlerininyapılması,aileleriniknaedilmesigerektiğinibelirtmektedirler.TaşımalıveYİBO’laryerineherköydeokulyapmanınensağlıklıçözümolduğutümkatılımcılarındeğindiğiçözümönerisiolmuştur.

Okulagelenöğrencinindevamsızlıkyapmamasıveokuluterketmemesiiçinokulveöğretmenlerebüyükgörevlerdüştüğükatılımcılartarafındanvurgulanmıştır.Bukonudakatılımcılar;okuluöğrencileresevdirme,öğrencilereilgigöstermedeğerverme,onlarınbaşarılarınıönplanaçıkarmakonusundaokullaraönerilerdebulunduklarıbelirlenmiştir.Ayrıcaaileleriniknaedilmesisürecinderolmodellerdenvekanaatönderlerindeyardımalınmasıtümkatılımcılartarafındanyapılanortaköneridir.Camilerdeözelliklekızço-cuklarıneğitimininönemikonusundavaazlarınyapılmasıvemedyadaolumluörnekleringösterilmesideyapılanönemliönerilerolmuştur.Merter(2007)“KızlarınOkullaşmasıAçısındanBazıAvrupaBirliğiTopluluğuÜyesiÜlkelerveAsyaÜlkelerininKarşılaştı-rılması”adlı çalışmasında,AvrupaBirliğiÜlkeleriveAsyaÜlkeleri içerisindeülkele-ringelişmişlikvezenginlikdüzeyiarttıkçakızlarınortaveyükseköğretimdeokullaşmaoranlarıilekızlarıneğitimdegeçirdiklerisürelerindearttığınıbelirlemiştir.Öteyandankızçocuklarınınokullulaşmaoranınıartırmakiçin;Tunç(2009),GürolveDilli(2007)veİlhan(1994)benzerönerilerdebulunmuşlardır.

Eldeedilenbusonuçlaradayalıolarakşuönerilergeliştirilmiştir.• Okullarhakkındayanlışbilgive tutumlara sahiphalkınokullaradavet edilerek,

okullarınonlaratanıtılmasıvegüvenduygusununkazandırılmasıgerekir.• Evlertektekziyaretedilerekailelerlebirebirgörüşülmeliveaileleriiknasürecin-

deolumluimajasahiprolmodellerkullanılmalıdır.• Okullardaailelereyönelikeğitimlerverilmeli,ailelerinherkonudabilgisahibiol-

malarısağlanmalıdır.Bubilgileronlarınhayatlarındaolumluetkiyapansomutvebelirginbilgilerolmalıdır.Aileeldeettiğibiravantajıeğitimyoluylakazandığınıbilmelidir.

• Çocuklarınokullulaşmaoranlarınınartırılmasınısağlamakamacıylakitleiletişimaraçlarındanyararlanılmalı,televizyonlardakonuileilgiliolumluörnekprogram-laryapılmalıdır.

• Yörehalkınındinevedindarlaraitibarıfazladır.Bunedenlecamilerdedinadamlarıçocuklarıokulagöndermeninönemikonusundahalkavaazvermelidir.

• Yatılı bölge okullarında ve taşımalı sistemde çeşitli sorunların yaşandı ulaşılanönemlisonuçlardanolmuştur.Yörehalkıkendiköyündeokulistemektedir.Bune-denleherköyeokulyapılmalı,insangücüveteknikolarakdesteklenmelidir.

• Mevsimlik işçiailelerin ildışınaçalışmayagideceklerimevsimlerdeçocuklarınıbırakacaklarıgüvenliyurtlaryapılmalıdır.


Kaynakça Aydın,G.veAksoy,H.H. (2004).Kız çocuklarının eğitimi.Eğitim bilimleri enstitüsü

eğitim yönetimi teftişi ekonomisi ve planlaması eğitimde reform dersi ödevi.Bowling,A.(2002).Researchmethodsinhealth:ınvestigatinghealthandhealthservices.

Philadelphia,PA:McGraw-HillHouse.DevletPlanlamaTeşkilatı.(2008).İlçelerinsosyoekonomikgelişmişliksıralamasıaraş-

tırması.Fielding,N.(1996).Qualitative interviewing. K.Punch (Ed.), Introduction to Social Re-

search, (pp.166-167). London:Sage.İlhan,A.(1994).Van’da kadın sorunları ve bu sorunların eğitim açısından incelenmesi.

Yayınlanmamışyüksek lisans tezi.Van:YüzüncüYılÜniversitesi,SosyalBi-limlerEnstitüsü.

Gürol,A.veDilli,C. (Eylül,2007).Zorunlueğitimçağındabulunankızçocuklarınınokulagitmemenedenleri(Şırnakiliörneği)XVI. Ulusal Eğitim Bilimleri Kong-resi. Tokat: GaziosmanpaşaÜniversitesi,Tokat.

Karasar,N.(2005).Bilimselaraştırmayöntemleri.PegemAYayınları.KSSGM. (2001).Kadınlara karşi her türlü ayrimciliğin önlenmesi sözleşmesi ihtiyari

protocol. AnkaraMEB. (2012). Eğitim istatistikleri. Web: gb.meb.gov.tr/istatistik/meb_istatistikleri_or-

gun_egitim_2011_2012.pdf.Erişimtarihi,Mayıs,2012MEB. (2011). http://haydikizlarokula.meb.gov.tr/organizasyon.php. Erişim tarihi.

10.05.2013.Merter,F.(2007).KızlarınokullaşmasıaçısındanbazıAvrupabirliğitopluluğuüyesiül-

kelerveAsyaülkelerininkarşılaştırılması.SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16, .221-244.

Minichiello,V.,Aroni,R.,Timewell,E.&Alexander,L.(1990).In-dept ınterviewing:researchingpeople. K K.Punch (Ed.), Introduction to Social Research, (pp.166-167). London:Sage.

UNICEF. (2010).Dünyaçocuklarınındurumu.http://www.unicef.org/turkey/dn/_ge29.htmlErişimtarihi.10.05.2013.

Tunç,A.İ.(2009).KızçocuklarınınokulagitmemenedenleriVaniliörneği.Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, VI(1),237-269.

TÜİK.(2011).İstatistikleri.http://www.tuik.gov.tr.ErişimTarihi,17.062012.ŞanlıurfaİlMilliEğitimMüdürlüğü.(2012).İstatistikBirimi,2012.Eğitimistatistikleri.Şanlıurfa’nınNüfusu.(2012).http://sanliurfa.com/haber44278-sanliurfanin-yeni-nufusu.

htm.ErişimTarihi,10.052013.


ŞanlıurfaTicaretveSanayiOdası.(2012).http://www.sutso.org.tr/dosyalar/ErişimTari-hi,17.062012.

ŞanlıurfaBelediyesi.(2012).http://www.sanliurfa.bel.tr/ErişimTarihi,17.062012.Yıldırım,A.veŞimşek,H.(2008).Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (Beşinci

Baskı).Ankara:SeçkinBasımevi.Yin,R.K.(2003).Case study research. design and methods (3rded.).ThousandOaks,

CA.:Sage.not: Bu çalışma, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilen

“ÖzellikleKızÇocuklarınınOkullulaşmaOranınınArtırılmasıProjesi”kapsamın-daŞanlıurfa’dagerçekleştirilmiştir.

Kız Çocuklarının Okullulaşma Engellerİ ve Çözüm Önerİlerİ (Şanlıurfa Örneğİ)

Documents

Transcript of Kız Çocuklarının Okullulaşma Engellerİ ve Çözüm Önerİlerİ (Şanlıurfa Örneğİ)