Farklı Konuşmalardan Alıntılarla Çakışma Örneklerinin Yapısal ve

Etkileşimsel Analizi: Öznelerarasılık ve Konuşmadaki Refleksivite

İdil Atabinen

Çakışma (Overlap) Nedir?

• Bir kişi konuşuyorken veya sıra hakkına sahipken diğer katılımcının belli bir noktada konuşmaya başlamasıdır.

1) Konuşmacının önceki sıradaki uygun geçiş noktasında çakışma başlatması (transitional overlap)

2) Konuşmacının önceki sırada söylenmek üzere olan şeyi öngörmesiyle çakışma başlatması (recognitional overlap)

3) Konuşmacının konuşmayı ilerletmek için çakışma başlatması (progressional overlap) (Jefferson, 1984)

“Söz kesme, bir başkasının konuşma hakkını dikkate almamanın göstergesiyken çakışma, kişilerin sıra alış sisteminin kuralları dahilinde etkin katılım çabalarının göstergesidir.” (Yurtdaş ve ark, 2011, s.108).

Rekognisyonel Çakışma (recognitional overlap)

• Bir önceki sırada henüz söylenmemiş öğenin, anlamın veya sıranın bitmek üzere olduğunun öngörülmesiyle başlatılan çakışma.

!! Varsayımına göre sırası gelmeden konuşan kişi aslında söylenmemiş bir şeye cevap verir veya yorum yapar

Karşıt görüş belirtmek için başlatılan rekognisyonel çakışma

Örnek 1 [İ Datası (61-66)]

61 Berk: ya ya da online konuşma açık olur biri bi şey yazar

62 Cenk: tamam

63 Berk: gitti tamam bütün konsantre sıfır

64 Cenk: neyse sende o zaman dikkat dağınıklığı[var ( )

65 Berk: [lan ne alakası ↑ var sen işte tamamen konsantre olamıyosun olduğunu z- zannediyosun

66 Cenk: abi hayır bence sen konsantreyi fazla abartıyosun bir

Aynı fikirde olduğunu belirtmek için başlatılan rekognisyonel çakışma -1-

Örnek 2 [G Datası (41-45)] 41 E: peki beni teskin etmek için mi söylüyo bunları

ben konuştum onlan sen merak etme 42 K: e şimdi gidip o zaman a. ile konuşma[n

gerekiyo senin 43 E: [tabi ↑

sorucam (.) bunu sorucam (.) bunu sorucam ben (.)

44 K: bi de onla ge mütalaa etmen lazım 45 E: sorucam

Aynı fikirde olduğunu belirtmek için başlatılan rekognisyonel çakışma -2-

Örnek 3 [A Datası (73-76)]

73. Görüşmeci- herkesin birbirini tanıdığıı mahallede

defterlerin tutulduğuu işte veresiye defterlerinin tutul[duğu diyim

74. Görüşülen- [tabi tabi hala devam ediyo bakkal [tabi

75. Görüşmeci- [bi- bi yer [di ↑ mi

76. Görüşülen- [bakkal artık(.) tabi tabi

Onarım yapmak için başlatılan rekognisyonel çakışma

Örnek 4 [A Datası (105-108)] 105. Görüşmeci: kadınların eii sitelerdeki çalışanlar

haricindeki kesimin çoğu ev hanımı dedik hiç mesela ailelerine katkı için kış aylarında çalıştıkları ek iş yaptıkları falan olur mu

(0.2) 106. Görüşülen: ek işleri yok mahalleninn ↑ ıı

mahallen vatand[aşları mı 107. Görüşmeci: [mahallenin nurtepenin kadınları= 108. Görüşülen: =ya ek işi: ıh yok o kadar

mahalledeki bayanlar ( )

Sözce tamamlama için başlatılan rekognisyonel çakışma

Örnek 5 [U Datası (28-31)]

28 Erdinç: Mesela bak diskavır muzik diye bişey ekledim reklam varsa mesela o şekilde getiririm anladın mı hani reklamı çok fazla bozmadan belki bunu bile atıcam biraz daha yukarıya taşıyacağım.

29 Çağatay: evet makul

30 Erdinç: ee bastığında da adam bu açılacak mesela anladın mı buradan da tıklayıp istediği yere [gidebilecek yani hani diskavırı aslında sörçün bir parçasıym[ış gibi yaptım

31 Çağatay: [gidebilicek anladım] [hıı hıı

ORTAKLIKLAR

Yalnız geç değil erken başlatılan çakışmaların da yerinde olduğu görülmüştür.

- Konuşmadan edinilen ipuçları (bağlama bağlı açıklama) Alıntı 3, 4.

- Öznelerarasılık (hem bağlama bağlı hem bağlamdan bağımsız) Alıntı 1, 2, 5

- Sağduyusal bilgi (Garfinkel) (bağlamdan bağımsız) Alıntı 1,2,3,4,5

O zaman; çakışmalar ilişkiselliği ve aktif dinleyiciliği gösteren yapılardır.

Etkileşimde paslaşmayı artırdığından ve sıralar arası minimum boşluğa yol açtığından ihlalden farklıdır.

Konuşmanın interaktif bir şekilde ilerlemesine katkı sağlar.

Hutchby, I ve Wooffitt, R. (2008). What is conversation analysis? I. Hutchby ve R. Wooffitt, Conversation analysis (2. Baskı) içinde, 11-40. Cambridge: Polity

Hutchby, I ve Wooffitt, R. (2008). Conversational structures: The foundations of

conversation analysis. I. Hutchby ve R. Wooffitt, Conversation analysis (2. Baskı) içinde, 41-65. Cambridge:Polity

Jefferson, G. (1984). Notes on some orderlinesses of overlap onset. V. D’Urso ve P.

Leonardi (Eds,), Discourse analysis and natural rhetorics içinde 11-38.

Lambertz, K. (2011). Back‐channelling: the use of yeah and mm to portray engaged listenership. Griffith Working Papers in Pragmatics and Intercultural Communication,

4, 11-18.

Sacks, H., Schegloff, E.A. ve Jefferson, G. (1974). A simplest systematics for the organization of turn-taking for conversation. Language, 50(4), 696-735.

Tekdemir, G. (2012). Dört farklı ortamda sözce tamamlamaların işlevleri. S. Arkonaç

(Ed.), Söylem çalışmaları içinde, (13-21). Ankara: Nobel Yayınları