คำนำ

พนทภาคกลางเปนพนทราบลมตอนกลางของประเทศไทย จากทำเลทตงจงเปนพนททมความสำคญในการเชอมโยงระบบคมนาคมขนสงของประเทศ มบทบาททเชอมโยงระหวางพนทภาค เมองหลวง และพนทโดยรอบ พนทมความอดมสมบรณ เปนแหลงผลตผลตผลทางการเกษตรทสำคญของประเทศ นอกจากนยงเปนพนททมแนวโนมในการพฒนาทงในระดบภมภาคและในระดบประเทศ จากกรอบความรวมมอตางๆ อาท เชน โครงการพฒนาความรวมมอทางเศรษฐกจในอนภมภาคลมนำโขง (Greater Mekong Subregion : GMS) ความรเร มแหงอาวเบงกอลสำหรบความรวมมอหลากหลายสาขาทางวชาการและเศรษฐกจ (BIMSTEC) ความตกลงหนสวนทางเศรษฐกจ (RCEP) โครงการความรวมมอระหวางประเทศลมแมนำอระวะด-เจาพระยา-แมโขง (Aeyawadee-Chaopraya-Mekong Economic Coorperation : ACMECS) โครงการหนงแถบหนงเสนทาง (OBOR) เปนตน ทจะเสรมสรางการพฒนาใหภาคกลางของประเทศไทย

อยางไรกตามการเปลยนแปลงทรวดเรวดงกลาว นำมาซงการสงผลกระทบใหเกดขนในพนท ทงความเสอมโทรมของทรพยากรในพนท การบกรกพนทตามธรรมชาต การกระจกตวของพนทเศรษฐกจทกอใหกดปญหาความแตกตางเหลอมลำทางสงคมเมองกบพนทชนบท

กรมโยธาธการและผงเมองไดดำเนนการวางและจดทำผงภาคกลาง นบตงแตป พ.ศ. 2550 เพอเปนผงนโยบายการพฒนาพนทเชงกายภาพ ชนำการใชพนทกลมจงหวดและจงหวด ในดานการพฒนาเมองและชนบท การใชประโยชนทดน และโครงสรางพนฐานใหมความเชอมโยงอยางเปนระบบ สอดคลองกบสภาพเศรษฐกจ สงคม ทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอมและวถชวตของประชาชน ซงในหวงเวลาทผานมาเกดการเปลยนแปลงทสำคญหลายประการ ทงปจจยสถานการณภายนอกและภายใน สงผลใหสภาพการณการพฒนาพนทเปลยนแปลงไปในหลายดาน

การตดตามสถานการณการพฒนาพนท จงมความสำคญตอการศกษาสภาพแวดลอมและปจจยการพฒนาทเปลยนแปลงไป โดยมเปาหมายเพอศกษา วเคราะห และประเมนสถานการณการพฒนาดานตางๆ ทสงผลตอการใชพนทในปจจบน และเพอชใหเหนถงแนวโนมการเปลยนแปลงการพฒนาพนทในอนาคต โดยผลของการศกษาสามารถนำไปทบทวนการปรบปรงผงภาค รวมทงนำไปใชเปนแนวทางในการจดทำระบบตดตามสถานการณการพฒนาพนทระดบภาคไดตอไป กรมโยธาธการและผงเมอง กระทรวงมหาดไทย

ก

สารบญ

เรอง หนา

บทท 1 : บทนำ 1.1 หลกการและเหตผล 1-1 1.2 วตถประสงค 1-1 1.3 พนทโครงการ 1-2 1.4 ขอบเขตการศกษา 1-4 1.5 ผลทคาดวาจะไดรบ 1-5 บทท 2 : สถานการณภายนอก นโยบาย และยทธศาสตรการพฒนาประเทศ และภาค 2.1 สถานการณภายนอกทสงผลตอการพฒนา 2-1 2.1.1 สถานการณโลก 2-1 2.1.2 กรอบความรวมมอระหวางประเทศ 2-6 2.1.3 โครงการพฒนาของประเทศเพอนบานทมอทธพลตอการพฒนาประเทศและภาค 2-15 2.2 นโยบาย ยทธศาสตร และแผนงานโครงการทสำคญ 2-15 2.2.1 นโยบายและยทธศาสตรการพฒนาระดบประเทศและภาค 2-15 2.2.2 แผนงานโครงการทสำคญตอการพฒนาพนท 2-21 2.3 การวางผงประเทศ ผงภาค 2-25 2.3.1 ผงประเทศไทย พ.ศ. 2600 2-25 2.3.2 ผงภาคกลาง พ.ศ. 2600 2-28 2.4 โอกาส ศกยภาพ และขอจำกดการพฒนาพนท 2-33 2.4.1 ดานเศรษฐกจ ประชากร สงคม 2-33 2.4.2 ดานทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม และภยพบต 2-34 2.4.3 ดานการพฒนาเมองและชนบท และการใชประโยชนทดน 2-34 2.4.4 ดานโครงสรางพนฐาน และการคมนาคมขนสงและโลจสตกส 2-35 บทท 3 : การตดตามสถานการณพนท 3.1 เศรษฐกจ 3-1 3.2 ประชากรและสงคมวฒนธรรม 3-12 3.3 ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 3-19 3.4 ภยพบต 3-25 3.5 การพฒนาเมองและชนบท 3-27 3.6 การใชประโยชนทดน 3-34 3.7 การคมนาคมขนสงและโลจสตกส 3-38 3.8 สาธารณปโภคและสาธารณปการ 3-42 3.9 สรปประเดนสถานการณและแนวโนมการเปลยนแปลง 3-43 3.9.1 ประเดนยทธศาสตรทสงผลตอการเปลยนแปลงสถานการณ 3-43 3.9.2 สรปประเดนสถานการณและแนวโนมการเปลยนแปลง 3-49 3.10 บรณาการผลการวเคราะห 3-52

ข

สารบญ

เรอง หนา

บทท 4 : สรปขอเสนอแนะแนวทางการปรบปรงผงภาค 4.1 ขอเสนอแนะเชงกระบวนการและระบบตดตามสถานการณพฒนาพนทระดบภาค 4-1 4.2 ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 4-9 4.2.1 ดานการการใชประโยชนทดน ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 4-11 4.2.2 ดานการพฒนาเมองและชนบท 4-11 4.2.3 ดานเศรษฐกจและสงคม 4-12 4.2.4 ดานคมนาคมขนสงและโครงสรางพนฐาน 4-13 4.2.5 ดานการปองกนและบรรเทาภยพบต 4-14 4.2.6 ดานการควบคมมลภาวะ 4-14 4.2.7 ดานการพฒนาพนทพฒนาพเศษ 4-15 4.2.8 ดานการพฒนาการทองเทยว 4-15 4.3 ขอเสนอแนะสการปฏบต 4-16 4.3.1 การจดตงองคกรบรหารและกำกบ 4-16 4.3.2 การประสานงานระหวางหนวยงาน 4-17 4.3.3 ขอเสนอแนะแนวทางการดำเนนการระหวางองคกรทเกยวของ 4-18 4.3.4 การบรหารงบประมาณ 4-20 4.3.5 การใชกฎหมายทเกยวของ 4-21 4.4 ขอเสนอแนะอนๆ 4-21

ค

สารบญรปภาพ รปท หนา 1.3-1 พนทภาคกลางของประเทศไทย 1-2 1.3-2 พนทโครงการ 1-3 1.5-1 กรอบแนวคดในศกษา 1-6 2.1.1-1 เปาประสงคการพฒนาทยงยน 2-5 2.1.2-1 ความตกลงหนสวนทางเศรษฐกจ 2-6 2.1.2-2 แผนงานของโครงการหนงแถบหนงเสนทาง 2-7 2.1.2-3 ยทธศาสตรการเขาสประชาคมอาเซยน ป พ.ศ.2558 2-8 2.1.2-4 เสนทางแนวระเบยงเศรษฐกจ 2-11 2.2.1-1 กรอบการพฒนายทธศาสตรชาต 20 ป (พ.ศ. 2561-2580) 2-17 2.2.1-2 โมเดลประเทศไทย 1.0 ถง 4.0 2-17 2.2.1-3 กรอบวสยทศนและเปาหมายแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 2-18 2.2.2-1 พนทการพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษ 2-22 2.2.2-2 สรปแผนงานโครงการทสำคญตอการพฒนาพนท 2-25 2.3.1-1 ผงนโยบายระบบเมองประเทศไทย พ.ศ. 2600 2-27 2.3.2-1 ผงนโยบายการพฒนาภาคกลาง 2-32 3.1-1 แสดงสดสวนผลตภณฑมวลรวมภาคกลาง พ.ศ. 2548-2558 3-1 3.2-1 แสดงการเปลยนแปลงประชากรวยเดกตงแตป พ.ศ. 2549-2579 3-13 3.2-2 แสดงการเปลยนแปลงประชากรวยสงอายตงแตป พ.ศ. 2549-2579 3-13 3.10-1 แนวคดการเชอมโยงดานคมนาคมขนสงและโลจสตกสในภาคกลาง 3-57 4.1-1 องคประกอบและขนตอนในการวางผงภาค 2600 4-2 4.1-2 ขนตอนและกระบวนการวางและจดทำผงนโยบายระดบภาค 4-4 4.1-3 แนวทางในการตดตามสถานการณการเปลยนแปลง 4-7 4.1-4 แนวทางในการตดตามสถานการณดานเปาหมาย ดานนโยบาย และดานกลยทธ 4-7 4.1-5 ระบบการตดตามสถานการณการพฒนาพนทระดบภาค 4-8 4.2-1 กรอบการทำงานเพอเสนอแนะเชงนโยบาย 4-10 4.3.3-1 โครงสรางคณะกรรมการจดตงองคกรกลางประสานงานการวางผงและการนำไป

ปฏบตอำนาจหนาท 4-19

1-1

บทท 1 : บทนำ

1.1 หลกการและเหตผล การตดตามและวเคราะหสถานการณการพฒนา

พนทระดบภาค เปนการประเมนสถานการณและแนวโนมการเปลยนแปลงไป เพอใหทราบถงโอกาสและทศทางการพฒนาพนทภาคในอนาคต รวมถงบรบทการเปลยนแปลงและแนวทางการเปลยนแปลงการปรบปรงผงภาค โดยกรมโยธาธการและผงเมองไดดำเนนการวางและจดทำผงภาค นบต งแตป พ.ศ. 2550 เพ อเปนผงนโยบายการพฒนาพนทเชงกายภาพ ชนำการใชพนทกลมจงหวดและจ งหว ด ในด านการพฒนาเม องและชนบท การใชประโยชนทดน และโครงสรางพนฐานใหมความเชอมโยงอยางเปนระบบ สอดคลองกบสภาพเศรษฐกจ สงคม ทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอมและวถชวตของประชาชน ซงในหวงระยะเวลาทผานมาไดเกดมาตรการเปลยนแปลงทสำคญหลายประการ ทงปจจยสถานการณภายนอกและภายใน อาทเชน ระบบเศรษฐกจโลก กรอบกตกาความรวมมอระหวางประเทศ การเขาส ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน ยทธศาสตรชาต แผนพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษและสงคมแหงชาต การลงทนพฒนาโครงสรางพนฐานและโลจสตกสของประเทศ การพฒนาเศรษฐกจพเศษ การเจรญเตบโตของเมองในภมภาค เปนตน ปจจยการพฒนาต างๆ จากอด ตจนถงป จจจ บ น ได ส งผลใหสภาพการณการพฒนาพนทเปลยนแปลงไปในหลายดาน

ดงนน การตดตามสถานการณการพฒนาพนท จงมความสำคญตอการศกษาสภาพแวดลอมและปจจยการพฒนาท เปล ยนแปลงไป โครงการตดตามและวเคราะหสถานการณการพฒนาพ นท ภาคกลาง มเปาหมายเพอศกษา วเคราะห และประเมนสถานการณการพฒนาดานตางๆ ทสงผลตอการใชพนทในปจจบน และเพอชใหเหนถงแนวโนมการเปลยนแปลงการพฒนาพ นท ในอนาคต โดยผลของการศกษาและวเคราะหสามารถนำไปทบทวนการปรปรงผงภาค รวมทงนำไปใชเปนแนวทางในการจดทำระบบตดตามสถานการณการพฒนาพนทระดบภาค

1.2 วตถประสงค

1. เพ อตดตามและวเคราะหสถานการณการพฒนาพ นท ครอบคลมปจจยท เก ยวของและสาขา การพฒนาตางๆ ในพนทภาคกลาง

2. เพ อประเมนสถานการณการเปลยนแปลงการพฒนาพนทแตละภาค ทสงผลตอการพฒนาเมองและชนบท การใชประโยชนท ดน การคมนาคมขนสง และโครงสรางพนฐาน

3. เพ อเปนแนวทางการปรบปรงผงภาคและจดทำระบบตดตามสถานการณการพฒนาพนทระดบภาค

1-2

1.3 พนทโครงการ

รปท 1.3-1 พนทภาคกลางของประเทศไทย

1-3

รปท 1.3-2 พนทโครงการ

1-4

1.4 ขอบเขตการศกษา 1. จ ดทำกรอบแนวค ด กระบวนการ ว ธ

การศกษาและวเคราะห พรอมระบแหลงทมาของขอมล โดยกำหนดเปาหมายการศกษาใหสอดคลองกบประเดนการตดตามสถานการณการพฒนาพนทภาคอยางเปนระบบ

2. ศกษาวเคราะหสถานการณภายนอกทสงผลตอการพฒนาภาค ในดานความรวมมอระหวางประเทศ ความเช อมโยงทางกายภาพและเศรษฐกจของภาคกบประเทศเพอนบาน รวมถงประเดนการพฒนาอนๆ โดยชใหเหนถงโอกาสและศกยภาพการพฒนาพนทแตละภาค

3. ศกษาวเคราะหนโยบาย ยทธศาสตร และแผนพฒนาประเทศ ตลอดจนแผนงานและโครงการ ทสำคญ โดยชใหเหนถงบทบาทและทศทางการพฒนาพนทแตละภาค

4. ศกษาวเคราะหสถานการณการเปลยนแปลงและแนวโนมของขอมลรายสาขา ทสงผลการพฒนาพนทแตละภาค โดยท มรายละเอยดขอมลท งเชงสถตและ เชงแผนทททนสมยลาสดและใชขอมลยอนหลงไมนอย กวา 10 ป ทงน การศกษาระดบพนท (จงหวด อำเภอ เทศบาล) และเปาหมายชวงเวลาของขอมลแตละสาขาตองสอดคลองกบการวางผงภาค รวมทงการจดทำแผนทใหอยในรปแบบ GIS และมมาตราสวนทใชรวมกบผงภาคได

1) ดานเศรษฐกจ ประชากร สงคม (1) ศกษาสถานการณการเปล ยนแปลง

ดานเศรษฐกจ ไดแก โครงสรางทางเศรษฐกจการขยายตวในสาขาการผลตตางๆ เชน เกษตรกรรม อตสาหกกรรม การทองเทยว การคาการบรการ และการคาชายแดน การพฒนาพนทสงเสรมเศรษฐกจพเศษ ภาวะการลงทน ความเชอมโยงของกล มธรกจ และกล มอตสาหกรรม การขยายตวของกจกรรมทางเศรษฐกจ โดยวเคราะห ถงบทบาท ศกยภาพ ขอจำกด และปจจยสนบสนนการพฒนาเศรษฐกจของพนท

(2) ศกษาสถานการณ แนวโนม สาเหตและปจจยท ส งผลตอการเปล ยนแปลงดานประชากร ไดแก ขนาด การกระจายตวของประชากร โครงสรางอายประชากร องคประกอบการเปล ยนแปลง ภาวะการม งานทำ การจางงาน ประชากรแฝง การยายถนฐานของประชากร สดสวนประชากรเมองและชนบท รวมถงการเปลยนแปลงสภาพทางสงคมทสำคญ

2) ดานทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม ภยพบต

(1) ศ กษาสถานการณ การเปล ยนแปลง ดานทรพยากรธรรมชาต ส งแวดลอมและการเปล ยน แปลงสภาพภมอากาศ โดยวเคราะหถงศกยภาพ ปญหา ผลกระทบ และแนวโนมการเปลยนแปลง

(2) ศกษาสถานการณ แนวโนม สาเหตของการเกดภยพบต และผลกระทบตอการตงถนฐานและการใชพนท ตลอดจนแนวทางและมาตรการปองกนภยพบต

3) ด านการ ใช ประ โยชน ท ด น ศ กษาสถานการณการเปลยนแปลงและแนวโนมการขยายตวการใชประโยชนทดนประเภทตางๆ โดยเปรยบเทยบการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนพรอมประเดนปญหา ขอจำกด ศ กยภาพ และความเหมาะสมของการใชประโยชนทดนแตละประเภท

4) ดานการพฒนาเมองและชนบท ศกษาสถานการณการเปลยนแปลงและแนวโนมการเตบโตของเมอง โดยศกษาการกระจายตวของเมอง ขนาดเมอง บทบาทและหนาทของเมอง ความเชอมโยงระหวางเมองและชนบท ตลอดจนปญหาของเมองและปจจยทสงผลตอการพฒนาเมองและชนบท

5) ดานคมนาคมขนสงและโลจสตกส ศกษา สถานการณ แนวโนม ปญหา และการพฒนาโครงขายความเชอมโยงทงภายในและภายนอกประเทศ ปรมาณการจราจร ศนยกลางการคมนาคมขนสงและโลจสตกส ทงทางถนน ทางราง ทางอากาศ ทางนำ ทางทอ รวมถงแผนงานและโครงการท สำคญโดยวเคราะห ใหเหนถงบทบาท และโอกาสในการพฒนาพนท

6) ดานสาธารณปโภคและสาธารณปการ ศ กษาสถานการณ แนวโน ม ความสามารถในการใหบรการ การกระจายตว และระดบการใหบรการดานการศกษา สาธารณสข การจดการขยะและของเสย การพฒนาแหลงนำเพ อการอปโภคบรโภค เกษตรกรรม อตสาหกรรม การทองเทยว สถานการณดานพลงงานและพลงงานทดแทน ตลอดจนปญหาและขอจำกดในการบรการดานสาธารณปโภคและสาธารณปการท ส งผลกระทบตอการพฒนาพนท

5. บรณาการผลการว เคราะห ข อม ลและประเมนสถานการณการเปล ยนแปลง ท งจากปจจยภายนอกและภายในทสงผลการพฒนาเมองและชนบท การใชประโยชนทดน การคมนาคมขนสงและโครงสรางพนฐาน ในพนทภาคกลาง พรอมสรปประเดนสถานการณและแนวโนมการเปล ยนแปลง รวมท งเสนอแนะแนวทางการปร บปร งผ งภาคใหเหมาะสมกบบร บทการเปลยนแปลง

1-5

1.5 ผลทคาดวาจะไดรบ 1. รายงานการตดตามและวเคราะหสถานการณ

การพฒนาพ นท ระด บภาค ท แสดงถงแนวโนมการเปลยนแปลงดานตาง ทสงผลตอการพฒนาพนท การพฒนาเม องและชนบท การใชประโยชนท ด น การคมนาคมขนสงและโครงสรางพนฐาน และเปนแนวทางในการทบทวนและปรบปรงผงภาค

2. กระบวนการดำเนนงานและวธ การศกษาวเคราะห สามารถนำไปจดทำระบบตดตามสถานการณการพฒนาพนทระดบภาคใหมประสทธภาพ

3. หนวยงานทเก ยวของสามารถนำขอมลการตดตามและวเคราะหสถานการณการพฒนาพนทในแตละดานไปใชประโยชนในการศกษาและเปนแนวทางในการวางแผนพฒนาพนทระดบภาค

1-6

ทบทวนผงประเทศกบบทบาทของภาคกลาง ทบทวนการวางผงภาคกลางป พ.ศ. 2600

ทบทวนบรบทของการพฒนาประเทศ

ความเชอมโยงกบภมภาคอนๆ - MEGA TREND - กรอบความรวมมอระหวางประเทศ

(ประชาคมอาเซยน/การพฒนาอยางยงยน (SDGs) ฯลฯ

นโยบายและยทธศาสตรการพฒนาประเทศ - ยทธศาสตรชาต 20 ป - ไทยแลนด 4.0 - แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉ.12 - นโยบายการพฒนากลมจงหวด/จงหวด - เขตเศรษฐกจชายแดน - โครงการพฒนาสำคญขนาดใหญอนๆ

- วเคราะหสถานการณการเปลยนแปลง ปจจย นโยบายทสนบสนน/ ปญหา ขอกำจด ทศทาง และแนวโนมการพฒนาทสงผลกบพนท - ทบทวนเนอหาสาระผงภาคในประเดนวสยทศน เปาหมาย นโยบาย - วเคราะหเปรยบเทยบความแตกตางและความสอดคลองกบสถานการณในปจจบน

- กฎหมายทเกยวของกบพนทสงวนรกษา - กฎหมายทเกยวของกบการพฒนาพนท

ศกษากฎหมาย กฎระเบยบทเกยวของ

ศกษาและวเคราะหสถานการณการเปลยนแปลงและแนวโนมตางๆ ทสงผลตอการพฒนาเชงพนท

- สภาพพนทดานกายภาพ และการเปลยนแปลงดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม - โครงสราง การเปลยนแปลงและแนวโนมดานเศรษฐกจ (เศรษฐกจภาพรวม/เกษตรกรรม/อตสาหกรรม/การคา การ

บรการ และการทองเทยว) - สถานการณและแนวโนมการเปลยนแปลงดานประชากร แรงงานและสงคมทสงผลตอการพฒนาเมอง - สถานการณ การเปลยนแปลงและความตองการการใชพนทในอนาคต - ลกษณะ ขนาดการกระจายตว การเปลยนแปลงและแนวโนมการพฒนาเมอง - สถานการณ ความตองการดานคมนาคมขนสงและโลจสตกส - สถานการณ ประเดนปญหา ศกยภาพ ขอจำกด และความตองการดานสาธารณปโภคในอนาคต - สถานการณการใหบรการ ปญหา ศกยภาพ แนวโนมการเปลยนแปลงและความตองการดานสาธารณปโภคในอนาคต - สาเหต และปจจยการเกดภยพบต และสถานการณ ประสทธภาพ ขดความสามารถ และแนวทางในการบรหารจดการ

และบรรเทาสาธารณภย - สถานการณปจจบน ความตองการ และแนวทางการวางแผนดานการจดการทรพยากรนำในอนาคต

กรอบแนวทางและ ทศทางการปรบปรง

ผงภาคกลาง

รปท 1.5-1 กรอบแนวคดในศกษา

กรณศกษาตางประเทศ

2-1

บทท 2 : สถานการณภายนอก นโยบาย และยทธศาสตรการพฒนาประเทศ และภาค

ในบทนจะรวบรวมเนอหาของสถานการณและนโยบายการพฒนาในระดบโลก รวมถงนโยบายและแผนการพฒนาเชงพนททมสวนเกยวของกบการพฒนาภาคกลาง เพอนำมาวเคราะหสถานการณและทศทางการพฒนาภาคทเหมาะสมตอไป

2.1 สถานการณภายนอกทสงผลตอการพฒนา

2.1.1 สถานการณโลก สถานการณโลกทสงผลตอการพฒนาพนทเปน

หนงในปจจยทกอใหเกดความเปลยนแปลงและการพฒนาดานตาง ๆ จงจำเปนตองนำมาพจารณา โดยสถานการณโลกทเกยวของมรายละเอยดดงน

1) บรบทการพฒนาของโลก การวจยดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ทำใหการพฒนาและเตบโตทางเศรษฐกจเปนไปอยางกาวกระโดด สงผลใหร ปแบบการผลต การดำเนนธรกจ และการใชช ว ตของประชาชนเปล ยนแปลงไปอยาง รวดเรว โดยมแนวโนมวาเทคโนโลยพ นฐานส ดานคอ เทคโนโลยชวภาพ นาโนเทคโนโลย เทคโนโลยวสดศาสตร พลงงาน และสงแวดลอม และเทคโนโลยสารสนเทศ การสอสาร และดจทล

เกดสาขาอตสาหกรรมผสมผสานการใชเทคโนโลยสมยใหม ท ตอบสนองความตองการในภาค การผลต การบร การ และพฤตกรรมของผ บร โภคทเปลยนไปในหากลมหลก ไดแก กลมอาหาร เกษตรและเทคโนโลย ช วภาพ กล มสาธารณส ข ส ขภาพ และเทคโนโลยทางการแพทย กลมเครองมออปกรณอจฉรยะ หนยนต และระบบเครองกลทใชระบบอเลกทรอนกสควบคม กลมดจทล เทคโนโลยอนเทอรเนตทเช อมตอ และบงคบอปกรณตาง ๆ ปญญาประดษฐและเทคโนโลย สมองกลฝงตว กลมอตสาหกรรมสรางสรรค วฒนธรรมและบรการทมมลคาสง

มนษยจะสามารถเขาถงขอมลและองคความรไดอยางไรขดจำกด เทคโนโลยจะสงผลตอการยกระดบคณภาพชวตใหดขน เนองจากการพฒนาอปกรณสอสารทสามารถบรรจ รบรอง ประมวลผล และแสดงผลขอมลอยางมหาศาล ทำใหผบรโภคมความตองการและมพฤตกรรมการบรโภคทตองการความสะดวกสบายและ

ความเปนสวนตวมากขน ซงจะสงผลใหบคคลมความเปนปจเจกนยมมากขน (Individualism) ความตองการรจกตวตนทแทจรงของกนและกนจะลดลง

การแย งช งแรงงานท ม ท กษะด านเทคโนโลยระดบสง แรงงานทกษะตำจะไมเปนทตองการของตลาดแรงงาน เพราะจะถกแทนทดวยการใชระบบอตโนมตและหนยนต แรงงานจงตองมการปรบตว พฒนาศกยภาพของตนใหมทกษะการใชเทคโนโลยระดบสงมากขน ประกอบกบแรงงานของกลมประเทศทเขาส สงคมผสงอายลดลง จะนำไปสการเคลอนยายแรงงานขามชาตมากขน ประเทศตาง ๆ จงพยายามใชประโยชนจากการรวมกลมทางเศรษฐกจในการอำนวยความสะดวกในการเคลอนยายแรงงานทมทกษะสงเขามาทำงานในประเทศมากขน

ผลกระทบบรบทการพฒนาโลกตอประเทศและพนท การวจยดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยอยางกาว

กระโดดเปนกญแจสำคญตอการพฒนาเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม และเปลยนวถชวตของคนในสงคมทกเพศ ทกวย แนวโนมจากการพฒนาดงกลาวยงสงผลตอประเทศทงในมตเศรษฐกจ สงคม ทำใหมนษยสามารถเขาถงขอมลไดอยางไรขดจำกด อนเทอรเนตกลายเปนสวนหนงในวถชวต ผ บร โภคมพฤตกรรมการบร โภคท สะดวกสบาย ซงเทคโนโลยจะสงผลตอการยกระดบคณภาพชวตใหดขน และกอใหเกดอตสาหกรรมและบรการในรปแบบใหมทผสมผสานการใชเทคโนโลยสมยใหมหลากหลายสาขา ทำใหภาคธรกจสามารถสรางโอกาสใหผประกอบการในการสรางธรกจรปแบบใหมๆ ขณะเดยวกนผประกอบการขนาดกลางและขนาดยอมอาจเสยโอกาสในการแขงขนหากปรบตวใหเขากบสถานการณไมทน ทำใหเกดการแยงชงแรงงานท ม ทกษะดานเทคโนโลยระดบสง และมความสามารถเฉพาะทาง หรอมทกษะหลายดาน (Multi-Skills) ในตลาดแรงงานสงขน จากความตองการพฒนาเทคโนโลยของประเทศตาง ๆ แรงงานจงตองมการปรบตว พฒนาศกยภาพใหมทกษะการใชเทคโนโลยระดบสงมากขน

2-2

ท งน สำนกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต ไดจดทำนโยบายและแผนวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต ฉบบท 1 (พ.ศ. 2555-2564) ข น โดยมวตถ ประสงคในการแกไขปญหาดานการพฒนาวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมของประเทศไทยทยงคงอยจากการพฒนาท ผ านมา และช น าแนวทางในการพฒนาวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมของหนวยงานตางๆ ทงภาครฐและเอกชนทควรใหความสำคญอยางตอเนองทงใน ปจจบนและในอนาคต

เพอใหการพฒนาวทยาศาสตร เทคโนโลยและนว ตกรรมม ประส ทธ ภาพ สามารถข บเคล อน ประเทศไทยไปสเศรษฐกจสงคมฐานความรและเพมขดความสามารถในการแขงขนของประเทศ บคลากรดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยไดรบการพฒนาใหสมดลทงปรมาณและคณภาพ ลดการพ งพงผลตภณฑอปกรณ และเทคโนโลยจากตางประเทศ ประชาชนไดรบประโยชนจากการลงทนด านการว จ ยและพฒนา ได ร บการ ถายทอดเทคโนโลยมความรอบรและความสามารถดานวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมเพมขน รเทาทนการเปลยนแปลงทรวดเรว มระบบภมค มกนในตวทดและสามารถใชวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมใหเปนประโยชนตอการดำรงชวตของตนเอง และเพอใหแผนฉบบนสามารถครอบคลมในทกระดบและไดกำหนดกรอบการพฒนาของนโยบายและแผนฯ ไว 5 ประการ คอ 1) พฒนางานวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมเพอสนบสนนการสรางสงคมคณภาพทมภมคมกน 2) พฒนางานวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมเพอสนบสนนการสรางเศรษฐกจใหมคณภาพ เสถยรภาพโดยมการเช อมโยงกบเศรษฐกจโลกและภมภาค (Globalization and Regionalization) 3) พ ฒนางานว ทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรม เพอรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Climate Change) 4) พฒนาและผลตกาลงคนดานวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรม เพอรองรบการเปลยนแปลงประชากรศาสตร (Demographic Change) 5) พฒนาปจจยสนบสนนดานโครงสรางพนฐานวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรม เพอสนบสนนการเพมขดความสามารถในการแขงขนของประเทศ

การวจยและพฒนาดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยอยางกาวกระโดด ควรมการคำนงถงประเดนสำคญหลายประเดนทมผลตอการวางแผนนโยบายของภาคในแตละสวนพนทของประเทศ โดยใหความสำคญถงการเปลยนแปลงของบรบทการพฒนาในสงคมโลก การเปลยนแปลงทเกดจากการรวมตวของประชาคมเศรษฐกจ

อาเซยน ความพรอมในการรองรบการเกดนวตกรรมแบบกาวกระโดดของทกภาคสวน บรบทการเปล ยนของ บรบทดานประชากร พลงงาน อาหาร และสงแวดลอม สถานการณดานการเมอง เศรษฐกจและสงคม ไปจนถงแรงงานในทกระดบอกดวย

2) แนวโนมสงคมโลก การเขาส สงคมผสงอายของโลก องคการ

สหประชาชาตประเมนวา พ.ศ. 2544-2563 จะเปนศตวรรษแหงผ ส งว ยจากการเพ มข นของประชากรผ ส งอาย โดยสดสวนผสงอายเพมขนจากรอยละ 12.3 ในป 2558 เปนรอยละ 13.8 ในป 2563 ขณะทวยแรงงาน (อาย 25-59 ป)จะเพมขนเลกนอยจากรอยละ 45.4 เปนรอยละ 475.7 ในชวงเวลาเดยวกน แตหลงจากป 2563 วยแรงงานจะลดลงอยางตอเนอง สวนวยเดก (0-24 ป) ลดลงจากรอยละ 42.3 เปนรอยละ 40.8 สำหรบประเทศพฒนาแลวทเขาสสงคมผสงวยทสมบรณ เชน ญ ป น อเมรกา และยโรปในบางประเทศกำลงพฒนาจะมระยะเวลาเปลยนแปลงโครงสรางประชากรดงกลาวประมาณ 14 ป สะทอนถงระยะเวลาในการเตรยมพรอมเพอรองรบสงคมผสงวย นบเปนโอกาสของประเทศไทยทจะพฒนาดานธรกจ การคา การลงทนดานทอยอาศย และบรการสขภาพในรปแบบตาง ๆในการดแลผสงอาย เพอรองรบความตองการของผสงอายในกลมประเทศพฒนาแลว เชน ธรกจ Nursing Home ธรกจดานโรงแรมและการทองเทยวสำหรบผสงอาย และยงกอใหเกดความตองการแรงงานทใหบรการในธรกจประเภทน อยางไรกตามการเปนสงคมผสงวยอาจเปนภยคกคามสำคญเชนกน เนองจากการลดลงของวยแรงงาน ซงเปนกำลงสำคญในการพฒนาประเทศ

การเกดความเหลอมลำในมตตาง ๆ อนเปนผลจากความแตกตางดานรายได ความร ทกษะ การเขาถงดานโครงสรางพนฐานทางเทคโนโลย ความเหลอมลำของทกษะแรงงาน ผ ประกอบการตาง ๆ ประเทศไทยจงจำเปนตองเร งสรางสมรรถนะทางเทคโนโลยช นสงท มศกยภาพพฒนาไดเอง และตอยอดใหเกดมลคาเพม และในระยะยาวตองพฒนาคนเพอส งสมองคความรสำหรบการพฒนา และยกระดบคณภาพชวตของประชาชนในระยะยาว

การเปลยนแปลงวถชวตและวฒนธรรม เนองจะไดรบอทธพลจากกระแสวฒนธรรมโลก สงผลตอการเปลยนแปลงวถชวต ทศนคต ความเชอ ความสมพนธระหวางบคคล การเรยนรและการบรโภคในรปแบบตาง ๆ เกดการสรางวฒนธรรมรวมสมย และมโอกาสสำหรบการสรางสรรคสนคาและบรการ แตกอาจกอใหเกดวกฤตทางวฒนธรรม ซงจะนำไปสการสญเสยคณคาทางวฒนธรรมดงเดมและพฤตกรรมทไมพงประสงคในสงคมไทย

2-3

ผลกระทบแนวโนมสงคมโลกตอประเทศและพนท กระแสวฒนธรรมโลกทผสมผสานกบวฒนธรรม

ทองถ น สงผลตอการเปลยนแปลงรปแบบการใชชวต และการบรโภค และสงผลตอการสรางวฒนธรรมรวมสมยและในขณะเดยวกนกเส ยงตอการดำรงรกษาคณคา ของวฒนธรรมเดมไว การอนรกษวฒนธรรมไทยและยงสามารถยนอยในกระแสของวฒนธรรมโลกไดอยางลงตวเหมาะสม เปนอกหนงปจจยทมความสำคญในการดำเนนนโยบายของประเทศในแตละภาค ทงในระดบการอนรกษสงวนร กษาใหคงอย อย างด งเด ม การเปล ยนแปลงผสมผสานรบเอาวฒนธรรมโลกมาเปนสวนผสมผสานทลงตว ไปจนกระทงการเผยแพร สนบสนนวฒนธรรมไทยใหเขมแขงจนเปนทยอมรบในระดบสากล ความแตกตางเปนคณคาทสามารถสรางมลคาได วฒนธรรมประจำชาตหรอวฒนธรรมทองถน จดเปนสงทมคณคาสง ควรคาแกการอนร กษโดยเฉพาะอยางย งขนบธรรมเนยมประเพณ โบราณสถาน โบราณวตถ ภาษาวตถ ภาษา วรรณกรรม และภ ม ป ญญา ซ งสามารถนำมาประย กต ใช เปนแนวนโยบายในการพฒนาหรอกำหนดเปาหมายการพฒนาใหมความแตกตางชดเจนและเปนเอกลกษณไดในหลายสวนอยางด ท งน เมอพจารณาโครงสรางอายของสงคมไทยทเรมเขาสสงคมผสงวยแลว ภาคกลางมสดสวนผมอายตงแต 60 ปขนไปเกนกวารอยละ 10 มาตงแตป พ.ศ.2549 เปนตนมา ซ งแสดงใหเหนวา ปจจบนภาคตะวนออกเฉยงเหนอและจงหวดทงหมดภายในพนทไดกาวเขาสสงคมผสงอาย (Aging Society) ไปแลว (สงคมทมสดสวนประชากรอาย 60 ปขนไปในอตราเทากบหรอมากกวารอยละ 10 ขนไป) และในอนาคตกำลงจะกาวเขาส การเปล ยนผานไปส ส งคมสงวยโดยสมบรณ (Aged Society) (สงคมทมสดสวนประชากรอาย 60 ปขนไปในอตราเทากบหรอมากกวารอยละ 20 ขนไป หรอมสดสวนประชากรอาย 65 ปขนไปในอตราเทากบหรอมากกวารอยละ 14 ข นไป) ซ งจะสงผลตอการลดลงของแรงงาน ซงประเทศไทยจำเปนตองเพมศกยภาพในการพฒนาโดยใชรปแบบตาง ๆ เพอใหสามารถพฒนาเทคโนโลยใหทนการเปลยนแปลงของโลก

3) สถานการณเศรษฐกจโลก แนวโนมเศรษฐกจโลก ในระยะ 5 ป

ขางหนาเศรษฐกจของโลกยงเตบโตไดชา และมความเสยงจากความผนผวนในระบบเศรษฐกจและการเงนโลก ในเกณฑสง สงผลใหประเทศไทยตองเผชญกบความ เส ยงสำคญ คอความไมแนนอนของการปรบเปล ยน ทศทางการดำเนนนโยบายการเงนของมหาอำนาจทางเศรษฐกจ

ตลาดเกดใหมมบทบาทสงขน กอใหเกดการเปลยนแปลงของภมทศนเศรษฐกจ เปนแหลงวตถดบ แรงงาน และตลาดทมกำลงซอ ทงนภมภาคเอเชยจะเปนศนยกลางพลงอำนาจทางเศรษฐกจโลก การลงทนในภาคการผลตสงโดยเฉพาะอตสาหกรรมอเลกทรอนกส ยานยนต และชนสวน และเปนหวงโซการผลตทสำคญของโลก ดงดดใหประเทศตาง ๆ รวมกลมทางเศรษฐกจในภมภาคมากขน ผลกดนใหเกดการรวมกลมทางเศรษฐกจรปแบบใหมท วโลกเพ อสรางอำนาจตอรอง เชน Tran-Pacific Partnership (TTP) แ ล ะ Regional Comprehensive Economic Partnership (RCEP) ทำให ร ปแบบการค ามความเปนเสรและแขงขนอยางเขมแขงขน

ตลาดการเงนโลกทไรพรมแดน ซงเปนผลจากเทคโนโลยและนวตกรรมทางการเงนมความกาวหนาอยางรวดเรว ประกอบกบการเปดเสรภาคการเงนในอาเซ ยน ทำใหเก ดการแขงข นท ร นแรงข น ซ งเปนแรงผล กด นให ภาคการเง นของไทยตองเร งพ ฒนาเทคโนโลยและนวตกรรมทางการเง นใหท นต อการเปลยนแปลงทเกดขน

การเปดเสรมากขนของอาเซยน ในภาคการคาและบรการโดยเฉพาะภาคการเงน เปนโอกาสสำคญในการเคลอนยายปจจยการผลต ทน แรงงานอยางเสร ทำใหภาคการผลตสามารถขยายตลาดและพฒนาตนเองใหมความเขมแขงมากขน รวมทงความไดเปรยบเชงท ต งและโครงสร างพ นฐาน และโลจสต กส เป นตวขบเคลอนเศรษฐกจใหเปนศนยกลางทางดานการคา การลงทน การเงน การบรการ และการผลตภาคอตสาหกรรม การพฒนาจงควรคำนงถงความไดเปรยบเฉพาะตวในการวางตำแหนงทางยทธศาสตรของตนเอง ซ งไทยตองผลกดนการลงทนมากขน

รปแบบการคาเปลยนแปลงไปสการคาเสร การรวมกลมทางเศรษฐกจทหลากหลายขน เพอการขยายตวทางการคาและการลงทน แตในขณะเดยวกนการแขงขนกจะรนแรงมากขน ประเทศไทยจงตองกำหนดยทธศาสตรการแขงขนและความรวมมอระหวางประเทศทชดเจนทงในระดบอนภมภาค ภมภาค และในระดบโลก ทงน ตองใชประโยชนจากความไดเปรยบเชงท ต ง การลงทนเรองโครงสรางพนฐานและระบบโลจสตกสขนาดใหญ และความเปนเลศในหลายอตสาหกรรมและบรการ

2-4

ผลกระทบสถานการณเศรษฐกจโลกตอประเทศ และพนท

สถานการณและแนวโนมเศรษฐกจโลกนบเปนโอกาสของประเทศไทยในการใชประโยชนจากความเชอมโยงในอนภมภาคและภมภาคใหสนบสนนการพฒนาหวงโซมลคารวมกน ทงนการเกดตลาดการเงนโลกทไรพรมแดนผลกดนใหภาคการเงนของไทยตองเรงพฒนาเทคโนโลย และนวตกรรมทางการเง นใหท นต อการเปลยนแปลงทเกดขน ตลอดจนการปรบปรงกฎระเบยบตาง ๆ ใหสอดรบกบขอตกลงระหวางประเทศ พรอม กบพฒนาเศรษฐกจบนฐานความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย นวตกรรม รปแบบการคาจงมแนวโนมไปสการคาเสรเฉพาะกล มมากข น และมการรวมกลมทางเศรษฐกจทหลากหลายขน ประเทศไทยจงตองกำหนดยทธศาสตรการแขงขนและความรวมมอระหวางประเทศทชดเจนขน

4) สถานการณสงแวดลอมโลก การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภย

ธรรมชาต การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศจะสงผล

กระทบซำเต มต อสถานการณความเส อมโทรมของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหมความรนแรงมากข นอณหภมของโลกเพ มข น ทำใหเกดความแหงแลง เปนระยะเวลายาวนาน เกดฝนท งชวง และมฤดกาลเปลยนไป สงผลกระทบตอความอดมสมบรณของดน ปาไมเกดความเสอมโทรม แหลงนำขาดแคลน ผลผลตทางการเกษตรลดลง เกดโรคระบาดในพชและสตวและอาจเกดผลกระทบตอสขภาพของมนษยกรณทเกดโรคระบาดใหม เกดความเสยงตอการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ เชน ระบบนเวศปาไม ระบบนเวศชายฝง พนทชมนำ เกดการกดเซาะชายฝง และการสญเสยแนวปะการง เปนตน การสญเสยความหลากหลายทางชวภาพดงกลาวขางตน จะสงผลตอความม นคงดานอาหาร สขภาพ พลงงาน และลดทอนขดความสามารถในการพงพาตนเองของชมชน

คณะกรรมการระหวางรฐบาลวาดวยการเปล ยนแปลงสภาพภม อากาศ ( Intergovernmental Panel on Climate Change : IPCC 2014) ไดคาดการณวา อณหภมโลกจะเพมข น 1.1 ถง 6.4 องศาเซลเซยส ในชวงป พ.ศ. 2544 - 2643 เนองจากการปลอยกาซเรอนกระจกสะสมในชนบรรยากาศมากเกนกวาทเคยเกดขน ทำใหเกด “ภาวะโลกรอน” (Global Warming) เกดสภาวะอากาศแปรปรวนและสภาพอากาศเลวร ายบอยครง สงผลใหภยพบตทางธรรมชาตมความรนแรงมาก

ขน ทงอทกภย ภยแลง แผนดนไหวและดนโคลนถลม สงผลกระทบตอภาคการผลต การพฒนาอตสาหกรรม และการพฒนาเศรษฐกจโดยรวมของประเทศ รวมทงวถการดำรงชวตของประชาชน นอกจากนขอตกลงระหวางประเทศเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศจะทวความ เข มข นและเป นแรงกดด นให ประ เทศไทยเตรยมพรอมรบภาระในการลดการปลอยกาซเรอนกระจกภายใตกระแสการแขงขนทางการคา

ปญหาโลกรอนและภยพบตทางธรรมชาตตาง ๆ ทเกดขนมแนวโนมทวความรนแรงและเกดบอยครงข นในภ ม ภาคต าง ๆ ของโลก ประชาคมโลกจงใหความสำคญกบเรองดงกลาวมากขนจนนำมาสการรวมกนพจารณาหาแนวทางแกไข นบตงแตป ค.ศ. 1990 เปนตนมา มการจดตงกลไกหลกภายใตกรอบสหประชาชาตขน 2 กลไก คอ กรอบอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเ ป ล ย น แ ป ล ง ส ภ า พ ภ ม อ า ก า ศ ( United Nations Framework Convention on Climate Change –UNFCCC) ค.ศ.1992 และพธสารเกยวโต (Kyoto Protocol – KP) ค.ศ.1997 ซงประเทศไทยเปนรฐภาคของทงสองกลไกนดวย แตดวยสภาวการณทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว ทำใหรฐภาคกรอบอนสญญาฯจำเปนตองเจรจาความตกลงดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศฉบบใหม จนในทสดสามารถตกลงกนไดระหวางการประชมรฐภาคกรอบอนสญญาฯ สมยท 21 (COP21) ซงจดขนระหวางเดอนพฤศจกายน – ธนวาคม 2558 ท กร งปารส ประเทศฝรงเศส จนเกดเปนความตกลงปารส ซงมสาระสำคญสรปได ดงน

(1) ประเทศตาง ๆ ตงเปาหมายรวมกนทจะรกษาการเพมข นของอณหภมเฉล ยของโลกใหตำกวา 2 องศาเซลเซยส และในขณะเดยวกนกำหนดเปาหมายทสงขนไวควบคกนใหนอยลงไปอกจนถงตำกวา 1.5 องศาเซลเซยส

(2) ความตกลงนครอบคลมการดำเนนการในประเดนตาง ๆ อาท (1) การลดกาซเรอนกระจก (2) การปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (3) การเพ มความสามารถในการฟ นต วจากผลกระทบของ การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (4) ความโปรงใสของการดำเนนการ และ (5) การใหการสนบสนนในดานตาง ๆ ซ งรวมถ งทางการเง น โดยร ฐภาค ต องม ข อเสนอ การดำเน นการท เ ร ยกว า nationally determined contribution (NDC) ของประเทศทก ๆ 5 ป

ประเทศไทยเปนผปลอยกาซเรอนกระจกระดบกลาง ประมาณ 350 ลานตนคารบอนไดออกไซดตอป คดเปนรอยละ 0.8 ของทงหมด หรออยในลำดบท 21

2-5

ของโลก ความตกลงดงกลาวสงผลกระทบตอไทยในภาคพลงงาน ซงรวมถงการผลตพลงงานไปใชในภาคอน ๆ เชน การขนสง อตสาหกรรม และครวเรอน โดยปลอยรวมกนถงรอยละ 73 ดงนนทศทางการพฒนาของภาครฐจงใหความสำคญกบความมนคงทางพลงงาน ดวยการกระจายแหลงพลงงาน ลดการใชพลงงานจากฟอสซล และหนไปใชพลงงานหมนเวยนมากขน เพอใหบรรลเปาหมายการลดการปลอยกาซเรอนกระจกลงรอยละ 20-25 ภายในป ค.ศ. 2030 (พ.ศ. 2573)

นอกจากนยงมกรอบการดำเนนงานเซนไดเพอการลดความเสยงจากภยพบตพ.ศ. 2558 – 2573 ( Sendai Framework for Disaster Risk Reduction 2015 – 2030 : SFDRR) ปองกนไมใหเกดความเสยงใหม พรอมท งลดความเส ยง ท มอย เดมตามมาตรการทางเศรษฐกจ โครงสร าง กฎหมาย ส ขภาพ ว ฒนธรรม การศกษา สภาพแวดลอม เทคโนโลย การเมอง และมาตรการเชงสถาบน (Institutional) ทมการบรณาการและลดความเหล อมลำ ในการปองกน รวมถงความเปราะบางตอสาธารณภยลดลงดวย รวมถงการเตรยมความพรอมมากขนเพอการเผชญเหตและฟนฟอนนำไปสความสามารถทจะรบมอและฟนคนกลบไดในระยะเวลาทรวดเรวและมประสทธภาพ

การ เปล ยนแปลงสภาพภ ม อ ากาศ (Climate Change) ซ งมแนวโนมสงผลกระทบตอการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมและกจกรรมของมนษยเพมมากขน การเปลยนแปลงภมอากาศสงผลตอความเปนอย วถชวต และการดำรงชพ ทงนการมงลดผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศตอจงหวดในภาคนน ๆ ทงในเชงกายภาพและกจกรรม นบเปนสงสำคญทตองคำนงถง โดยการปรบลดปจจยทสงผลตอการเปลยนแปลง (Mitigation) และการปรบตวเพอรองรบการเปลยนแปลง (Adaptation) ภายใตแนวทางการพฒนาอยางย งยน (Sustainable Development) ในเช ง เศรษฐก จและสงคมตอไป

เกดขอตกลงระหวางประเทศเก ยวกบการเปล ยนแปลงภมอากาศ ภาวะโลกรอน (Global Warming) ทำใหเกดสภาวะอากาศท แปรปรวนและมความรนแรงมากขน ฤดกาลเปลยนแปลงไป สงผลตอความอดมสมบรณของทรพยากรธรรมชาต ทำใหผลผลตทางการเกษตรลดลง เกดโรคระบาดในพชและสตว ซงสงผลตอสขภาพของมนษยดวย ผลกระทบดงกลาวจะสงผลตอความมนคงทางอาหาร สขภาพ พลงงาน และลดทอนขดความสามารถในการพงพาตนเองของมนษย

ในขณะทภาคการเกษตรจะไดรบผลกระทบและเกดความสญเสย ซงสงผลตอภาวะความยากจน วาระการพฒนาทยงยน พ.ศ.2573

ประเดนสำคญของวาระการพฒนาทยงยน พ.ศ.2573 คอ การจดทำเปาหมายการพฒนาทยงยนในกรอบสหประชาชาต (Sustainable Development Goals–SDGs) ในชวงเวลา 15 ป โดยสหประชาชาตใหการรบรองแลวเมอวนท 10 กนยายน 2557 ประกอบดวย เป าประสงค (Goal) จำนวน 17 ขอ และเปาหมาย(Target) จำนวน 169 ขอ ซงจะสงผลกระทบกบการวางแนวทางการพฒนาประเทศในอนาคต ท ตองเนนขจดความยากจนใหหมดไป ประชาชนมสขภาพทด มระบบการศกษา มความเทาเทยมกนทางเพศ สงเสรมการเตบโตทางเศรษฐกจแบบย งยน มระบบโครงสรางพ นฐานทรองรบการพฒนาอตสาหกรรมทย งยน ลดความไมเทาเทยมกนทงภายในประเทศและระหวางประเทศ มรปแบบการผลตและการบรโภคแบบยงยน เตรยมความพรอมในการรบมอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ สงวนรกษาทรพยากรธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพ มการจดการทรพยากรทางทะเลอยางย งยน สงเสรมใหสงคมมความสข มความยตธรรมและสงเสรมความเปนหนสวนเพอการพฒนาในระดบโลกรวมกน

ทมา : https://sustainabledevelopment.un.org/ รปท 2.1.1-1 เปาประสงคการพฒนาทยงยน

ผลกระทบสถานการณสงแวดลอมโลกตอประเทศ และพนท

สถานการณและแนวโนมปจจบนทำใหประเทศไทยตองเตรยมพรอมรบมอ โดยเฉพาะการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภยธรรมชาตมความผนผวนและรนแรงมากขน สงผลกระทบตอความมนคงทางนำและภาคการผลตดานเกษตรกรรม ซงเปนแหลงรายไดสำคญท ม ผลตอการสงออกสนคาเกษตรและอาหาร ประเทศไทยจงจำเปนตองพฒนากลไกการดำเนนงานของหนวยงานตาง ๆ ทเปนขอตกลงระหวางประเทศเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ อาท พธสารเกยวโต (Kyoto Protocal) ซ งสนบสนนการพฒนาท สะอาด (Clean Development Mechanism: CDM) อนสญญา

2-6

วาดวยความหลากหลายทางชวภาพ (Convention on Biological Diversity : CBD) ม งเนนการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ เพอใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยน และเพอแบงปนผลประโยชนทไดจากการใชทร พยากรพนธ กรรมอยางเทาเทยมและยตธรรม ตลอดจนวาระการพฒนาทยงยน (Sustainable Development Goals–SDGs) ซงจะเปนแนวทศทางหลกในการพฒนาของโลก

2.1.2 กรอบความรวมมอระหวางประเทศ

นโยบายและยทธศาสตรความรวมมอระหวางประเทศ เปนปจจยทกอใหเกดความเช อมโยงกจกรรม ทางเศรษฐกจในกลมความรวมมอตาง ๆ ซงสงผลตอการพฒนาพนทอยางมาก จำเปนตองพจารณานโยบายและยทธศาสตรความรวมมอระหวางประเทศทสำคญและเกยวของ ซงสงผลใหเกดการเปลยนแปลงในแตละภาค โดยมรายละเอยดดงตอไปน

1) ความตกลงห นส วนทางเศรษฐกจ Regional Comprehensive Economic Partnership (RCEP)

Regional Comprehensive Economic Partnership (RCEP) คอ ความตกลงพนธมตรทางการคาระดบภมภาค ท เปนกรอบความรวมมอทางเศรษฐกจระหวาง ASEAN 10 ประเทศ กบคภาคทมอย 6 ประเทศ คอ จ น ญ ป น เกาหลใต อ นเดย ออสเตรเล ย และนวซแลนด การรวมกลมเศรษฐกจทเรยกวา RCEP เปนชอเรยกใหมท หลายคนอาจไมค น แตหากบอกวาเปนการรวมกลมเศรษฐกจทเรยกวา อาเซยนบวก 6 (ASEAN +6) นาจะคนชนมากขน เพราะในกระแสการพดเรอประชาคม เศรษฐกจอาเซยน (ASEAN Economic Community : AEC) มกจะมการเชอมโยงพดถงตลาดนอกอาเซยนทมขนาดใหญขน กวางขนอยาง ASEAN +6 อยเสมอ แตการตนตวเรอง RCEP มมากขนหลงจากการประชมอาเซยนซมมท ครงท 21 ณ กรงพนมเปญ ประเทศกมพชา เมอวนท 20 พฤศจกายน 2555 ผนำของทง 16 ประเทศ ไดแสดงเจตนารมณรวมกนทจะเจรจาความตกลง RCEP ในตนป 2556 และมงหมายใหการเจรจาแลวเสรจภายในสนป 2558 โดยความตกลง RCEP พฒนามาจากความตกลงการคาเสรทอาเซยนมอยแลว 5 ฉบบ กบ 6 ประเทศ คอ อาเซยน-จน, อาเซยน-ญปน, อาเซยน-เกาหล, อาเซยน-อนเดย และอาเซยน-ออสเตรเลย-นวซแลนด

ทมา : http://www.vijaichina.com

รปท 2.1.2-1 ความตกลงหนสวนทางเศรษฐกจ

จดมงหมายเพอให RCEP เปนความตกลงทมคณภาพและทนสมย บนผลประโยชนรวมกนอยางรอบดานในการสนบสนนการขยายการคาและการลงทนในภมภาค รวมทงสงเสรมการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและการพฒนาทางเศรษฐกจทเทาเทยมกน เปนระบบการคาเสรทใชกฎระเบยบเดยวกนของภาคทงหมด 16 ประเทศ นอกจากน ยงเปนไปเพอเชอมโยงเศรษฐกจของอาเซยนเขากบเศรษฐกจโลก (Global Supply Chain) ครอบคลมทกมตการคา ท งดานสนคา บรการ ลงทน มาตรการการคา และความรวมมอทางเศรษฐกจ เกดการเชอมโยงเครอขายการผลต การคาและการลงทน ใหสอดคลองและมความสะดวกทางการคาและการลงทนมากขน

เจตนารมณของ RCEP คอ 1) ครอบคลมทกมตทกวางขน เชน รายการสนคา จากทเคยลดรวม 95% ตองลดมากกวา 95% 2) กฎวาดวยแหลงกำเนดสนคา (Rules of Origin: ROO) มความจำเปนจะตองสะทอนใหส ม า ช ก เ ป น Global Supply Chain ใ ห ไ ด 3) ล ดกฎระเบยบการคาและบรการใหมากทสด 4) การลงทนเปดเสร อำนวยความสะดวก ตองทำใหเกดบรรยากาศการแขงขนทางการลงทน การสงเสรมและคมครองการเปดเสร จะตองม Capacity Building ผลกด น FTAs ท จะเกดขนกาวตอไปไดในระดบทใกลเคยงกน 5) RCEP ตองไกลกวา ASEAN +1 ส งท จะทำตองมประโยชนตอทกประเทศ (ประเทศกำลงพฒนาดวย) เปนความตกลงรวมกลมทางภมภาค เทยบเคยงกบกลมอนๆ ได

2-7

ผลกระทบของความตกลงหนสวนทางเศรษฐกจ ตอประเทศและพนท

กรอบการเจรจา RCEP ครอบคลมทกประเดนทประเทศไทยเคยทำความตกลงไวแลวในกรอบภมภาคและทวภาคตาง ๆ โดยเงอนไขทผอนปรนมากขน หรอขจดมาตรการทางภาษ มาตรการอนใดทกอใหเกดความเหลอมลำ ตลอดจนการพฒนาทยงยน แตผลการประชมทผานมายงไมสามารถหาขอสรปเรองรปแบบการเปดตลาดได เน องจากระบบหรอกฎหมายทดแลเร องทรพยสนทางปญญา และการแขงขนของประเทศสมาชก 16 ประเทศ ประเทศสมาชกอาเซยนใหความสำคญกบ RCEP มาก เนองจากเปนความตกลงเขตการคาเสรซอนความตกลงการคาเสรเดมทมอยแลว ดงนนผลประโยชนสทธของไทยจงข นอย กบเง อนไขตาง ๆ ซ งสงผลทงทางบวกและทางลบ ดงนนจงควรมมาตรการรองรบทงมาตรการทางภาษและไมใชภาษ

2) โครงการหน งแถบหน งเส นทาง (One Belt , One Road : OBOR)

เป นความร เ ร มของร ฐบาลจ น ท มว ตถ ประสงคเพอร อฟนเสนทางสายไหมในอดต ซงเชอมโยงทวปเอเชย ยโรป และแอฟรกาเสนทางสายไหมประกอบด วย 2 เส นทาง ค อ เส นทางทะเล (the Maritime silk road) และเส นทางบก (the Silk Road Economic Belt) รฐบาลปกกงไดขบเคลอนความรเรมนผาน 3 แผนงาน คอ การพฒนาโครงสรางพนฐานเชอมโยงระหวางประเทศ การจดสรรแหลงเงนทน โดยเฉพาะการจดตงธนาคารเพอการลงทนดานโครงสรางพนฐานแหงเอเชย และกองทนเสนทางสายไหม และการสรางความรวมมอทางเศรษฐกจ การแลกเปลยนวฒนธรรม และการพฒนาความสมพนธระหวางประเทศ

ความรเร ม OBOR ถอเปนยทธศาสตรสำคญของจน ในการกระจายความเจรญทางเศรษฐกจ ไปสภาคใตและภาคตะวนตกของจน ทไมมทางออกสทะเล และสร างความม นคงทางพล งงาน และการเข าถงทรพยากรผานการเช อมโยงเสนทางการคาระหวางประเทศภมภาคอาเซยนเปนจดยทธศาสตรทสำคญทางเศรษฐกจ และความมนคงสำหรบจน ทงในแงการเปนแหลงพลงงานและทรพยากร ตลาด ฐานการผลต และเสนทางออกสทะเล จงไมนาแปลกใจทจนพยายามเชอเชญใหอาเซยนเขาเปนสวนหนงของ OBOR โดยรเรมความชวยเหลอและความรวมมอดานตาง ๆ กบอาเซยน

การผลกดนใหเปาหมายเหลาน ประสบความสำเรจ รฐบาลจนไดเสนอใหยกระดบความตกลงเขตการคาเสรอาเซยน-จน เพอเปดเสรการคาและการลงทนระหวางกนมากขน รฐบาลจนยงสงเสรมใหวสาหกจของ

จนออกไปลงทนตางประเทศ และไดจ ดต งเขตความร วมม อทางเศรษฐก จและการค า ในต างประเทศ เพอรองรบการลงทนจากจน

วสยทศน OBOR ระบวา โครงการนจะใชสวนอตสาหกรรมทาง เศรษฐกจเปนฐานความรวมมอ สวนแผนงานทางทะเลจะเนน สรางเสนทางการคมนาคมท “ราบรน มนคง และมประสทธภาพ” เชอมตอทาเรอสำคญทตงอยตลอดเสนทางเปาหมายของโครงการ OBOR ภายใตกรอบน ม 6 ระเบยง เศรษฐกจสำคญ 1) จน-มองโกเลย-รสเซย 2) สะพานเศรษฐกจยเรเซยใหม 3) จน-เอเชยกลาง-เอเชยตะวนตก 4) จน-ปากสถาน 5) บงคลาเทศ-จน-อนเดย-เมยนมา 6) จน-คาบสมทรอนโดจน

ทมา : https://www.forbesthailand.com

รปท 2.1.2-2 แผนงานของโครงการหนงแถบหนงเสนทาง

ผลกระทบของโครงการ OBOR ตอประเทศและพนท OBOR ประกอบดวยสองสวนหลก หรอวงแหวน

เศรษฐกจเสนทางสายไหมทางบก และเสนทางสายไหมทางทะเลแหงศตวรรษท 21 โดยวงแหวนเศรษฐกจเสนทางสายไหมทางบกมวตถประสงคเพ อเช อมจนกบยโรปผานทางเอเชยกลางและเอเชยตะวนตก สวนเสนทางสายไหมทางทะเลจะเชอมจนกบยโรปผานเสนทางเดนเรอผานเอเชยตะวนออกเฉยงใต เอเชยใต และแอฟรกา นอกจากสองเสนทางเชอมตอหลกน ยงรวมถงการพฒนาโครงขายเชอมโยงระหวางประเทศ และเสนทางเพมเตมทจะเชอมตอกบ 2 ระเบยงเศรษฐกจสำคญ ซงการลงทนของจนกบประเทศพฒนาแลวตามเสนทางสายไหมใหม มแนวโนมจะชวยใหการดำเนนงานตามแผนแมบทวาดวยความเชอมโยงระหวางกนในอาเซยน (Master Plan on ASEAN Connectivity : MPAC) บรรลผลสำเรจไดงายขน โดยเฉพาะความเช อมโยงดานโครงสรางพนฐาน ท งนอาเซยนไดประโยชนจากกลไกความรวมมอทจนมบทบาทอย ซงอาจกระตนใหใชประโยชนจากการคาเสรไดมากขน นอกจากนประเทศไทยและประเทศในอนภาคลมนำโขง (GMS) ย ง ใช ประโยชน จากระเบ ยงเศรษฐก จจ น -คาบสมทรอนโดจน (CICPEC) เพ อเช อมโยงการคาและ

2-8

การลงทนกบเขตเศรษฐกจพเศษสามเหลยมปากแมนำ (Pearl River) ซงปจจบนพฒนาเปนโครงการ Pan-Pearl River Delta (PPRD)

3) ประชาคมเศรษฐกจอาเซ ยน (ASEAN Economic Community : AEC)

อาเซยน หรอ สมาคมประชาชาตแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต กอต งข นเม อป 2510 โดย มสมาชกจำนวน 10 ประเทศ ไดแก บรไน อนโดนเซย มาเลเซย ฟลปปนส สงคโปร ไทย กมพชา ลาว พมา และเวยดนาม โดยมวตถประสงคเพอสรางสนตภาพในภมภาคอนจะนำไปสความเจรญกาวหนาทาง เศรษฐกจสงคมและวฒนธรรม รวมทงการรวมกลมเพอขยายความรวมมอและการคาระหวางกนใหมากยงขน

การเขาส ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน มกลไกในการผลกดน คอ แผนแมบทการเชอมโยงระหวางกนในอาเซยน (ASEAN Connectivity) ท ง 3 ดาน คอ การเช อมโยงทางกายภาพ (Physical Connectivity), การเช อมโยงทางสถาบน (Institutional Connectivity) และการเช อมโยงประชาชน (People- to-People Connectivity) เพอสรางความเชอมโยงระหวางกนในดานตาง ๆ

การรวมกลมประชาคมเศรษฐกจอาเซยน เปนหนงในสามเสาหลกในการดำเนนการเพอใหบรรลว ตถประสงคของประชาคมอาเซยน นอกจากน ย งมประชาคมการเมองความมนคง (APSC) และประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซ ยน (ASCC) การรวมกลมประชาคมเศรษฐกจอาเซยนท สงผลใหอาเซยนมลกษณะเปนตลาดและฐานการผลตเดยว มการซอขายสนคา การบรการ การลงทน และแลกเปลยนแรงงานกนอยางเสร ในชวงแรกอาเซยนไดกำหนดสาขาอตสาหกรรมทสำคญจำนวน 12 สาขาในการเรมดำเนนการเปนตลาดและฐานการผลตเดยว ไดแก เกษตร ประมง ผลตภณฑยาง ผลตภณฑไม สงทอและเครองนงหม อเลกทรอนกส ยานยนต การขนส งทางอากาศ ส ขภาพ e-ASEAN การทองเท ยว และโลจ สต กส รวมท งความร วมม อใน สาขาอาหาร เกษตรและปาไม การรวมกลมทางเศรษฐกจในภ ม ภาคอาเซ ยนจะชวยส งเสร มการค าและการ ลงทน เพ มอำนาจการตอรองและแขงขนกบประเทศมหาอำนาจ ซ งจะส งผลกระทบกบทกฝ าย ท งภาคประชาชน ผ ประกอบการและผ ผลต นกลงทน ภาคเกษตรกรรม รวมถงภาครฐ

จากการรวมตวทางเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม การเมองและความมนคงของอาเซยน และการเช อมโยงภายในภม ภาคท งด านโครงสร างพ นฐาน กฎระเบยบและประชาชนจะเปนการเสร มสร างขด

ความสามารถในการแขงขนของประเทศ ยกระดบคณภาพชวตและสวสดการของประชาชนทดขน รวมทงสราง

ความรวมมอในการแกไขปญหาความขดแยงและความมนคงในรปแบบตาง ๆ เปนหลกการสำคญทนำมาภายใตวสยทศน “ประเทศไทยเปนสมาชกทเขมแขงและสนบสนนคณภาพชวตท ดของประชาชนอาเซยนรวมกน” ซ งการกำหนดยทธศาสตรการเขาสป ร ะชาคมอา เซ ยน ภ าย ใต แนวทา งกา รพ ฒนา ประกอบดวย 8 ยทธศาสตร

รปท 2.1.2-3 ยทธศาสตรการเขาสประชาคมอาเซยน ป

พ.ศ.2558

แผนบรณาการดานเศรษฐกจ หรอ AEC Blueprint ทำใหเกดมาตรการทสงผลตอประเทศไทยดงน

(1) การเปดเสรการคาสนคา (กรอบ ASEAN Free Trade Area: AFTA)

1) การลดหรอยกเลกภาษ ยกเลกภาษสนคาใน 9 สาขาเรงรด ไดแก สาขาเกษตรประมง ไม ยางสงทอ ยานยนต อเลกทรอนกส เทคโนโลยสารสนเทศ สขภาพ 2) การขจดมาตรการท มใชภาษ (Non-Tariff Barriers: NTBs) และ 3) การกำหนดกฎวาดวยถนกำเนดสนคา (Rules of Origin: ROO)

(2) การเปดเสรการคาบรการ (กรอบ ASEAN Framework Agreement on Services: AFAS)

การ เป ด เสร การค าบร การ มเปาหมาย คอ ลดอปสรรคในการเขาสตลาดในดานตาง ๆ ลง และเพ มสดสวนการถอห นใหกบบคคล/นตบคคลส ญชาต อาเซ ยน 1) สาขาบร การสำค ญ (Priority Integration Sectors: PIS) 2) สาขาบรการอ น (Non-Priority Services Sector) ครอบคลมบรการทกสาขา นอกเหนอจากสาขาบรการสำคญ (priority services sectors) และการบรการดานการเงน 3) สาขาการบรการดานการเงน

2-9

(3) การเปดเสรการลงทน (กรอบ ASEAN Comprehensive Investment Agreement: ACIA)

ลดหรอยกเล กขอจำกดด านการลงทนตาง ๆ สงเสรมการรวมลงทนในสาขาอตสาหกรรมทมศกยภาพ และสรางเครอขายดานการลงทนของอาเซยน โดยมจดมงหมายทจะเพมหรอรกษาระดบความสามารถในการดงดดตางประเทศใหมาลงทนในอาเซยน และการลงทนโดยอาเซยนเอง

(4) การเปดเสรดานเงนทนเคลอนยาย 1) ดานตลาดทน จะเสรมสรางความ

แขงแกรงในการพฒนาและการรวมตวของตลาดทนในอาเซยน โดยสรางความสอดคลองในมาตรฐานดานตลาดทนในอาเซยน 2) ดานเงนทน จะเปดใหมการเคลอนยายเงนทนทเสรยงขนอยางคอยเปนคอยไป

(5) การเคลอนยายแรงงานฝมออยางเสร

สรางมาตรฐานทชดเจนของแรงงานฝมอ และอำนวยความสะดวกใหกบแรงงานฝมอท มคณสมบตตามมาตรฐานทกำหนดใหสามารถเคลอนยายไปทำงานในกลมประเทศสมาชกไดงายขน เชน การจดทำ ASEAN Business Card เปนตน

(6) การดำเนนงานตามความรวมมอรายสาขาอน ๆ

การดำเนนงานตามความรวมมอรายสาขาอนๆ ไดแก ความรวมมอดานเกษตร อาหาร และปาไมความรวมมอดานทรพยสนทางปญญา การพฒนาดานโครงสรางพนฐาน (การคมนาคม เทคโนโลยสารสนเทศพล งงาน) ความร วมม อด านเหม องแร พาณ ชยอเลกทรอนกส ความรวมมอดานการเงน ความรวมมอดานวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) และการพฒนาเพอการรวมกลมของอาเซยน (IAI)

ผลกระทบของ AEC ตอประเทศและพนท การพฒนาทอาจสงผลตอการวางผงภาคตอไปใน

อนาคต ซงเปนผลมาจากการรวมกลมประเทศอาเซยนของไทย จะตองคำนงถงผลกระทบในดานตาง ๆ ทจะเก ดข น โ ดยในประเด นสำค ญจะ เป นผลมาจากแนวนโยบาย กฎ ระเบยบ กตกาความรวมมอทมระหวางกนเปนสำคญ ซงกรอบกตกาความรวมมอดงกลาวจะเปนสวนทมากำหนดแนวทางการดำเนนนโยบายในประเทศและสงผลตอภาคในแตละสวนตอไป แต เน องจากการรวมกลมประชาคมเศรษฐกจอาเซยน เกดจากการรวมกลมกนของประเทศภายในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต จงทำใหผลกระทบของการรวมกล มเปนไปในลกษณะ

ระดบประเทศ ไมมการระบพ นทจำเพาะเจาะจงลงไปอยางเชนการพฒนาหรอความรวมมอในระดบทวภาค อยางไรกตามการพจารณาผลกระทบของประชาคมเศรษฐกจอาเซยนในระดบพนท ภมภาคและระดบจงหวด จะพจารณาในจงหวดทตดตามแนวชายแดนในแตละภาคของประเทศ ท เปนประต (Gateway) ทางเศรษฐกจ ท ส งเสรมการคาชายแดนและการคาระหวางประเทศ สงผลใหรฐบาลประกาศเปนเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษ (ระยะท 1 ประกอบดวย ตาก สระแกว สงขลา ตราด และมกดาหาร และระยะท 2 ประกอบดวย กาญจนบร เชยงราย นครพนม หนองคายและนราธวาส) และเขตเศรษฐกจชายแดนท มศกยภาพ และเรงรดการพฒนาโครงสรางพนฐานเพอรองรบการพฒนาดงกลาว

4) โครงการพฒนาความรวมมอทางเศรษฐกจในอนภมภาคลมนำโขง (Greater Mekong Subregion : GMS)

โครงการพฒนาความรวมมอทางเศรษฐกจในอนภมภาคลมนำโขง เปนโครงการความรวมมอระหวางประเทศสมาชก 6 ประเทศ ไดแก กมพชา ไทย สปป.ลาว เวยดนาม สหภาพเมยนมา และจนตอนใต โดยเนน การพฒนาความรวมมอใน 9 สาขา ไดแก การคมนาคมขนสง พลงงาน การสอสารโทรคมนาคม การทองเท ยว การคา การลงทน การเกษตร การพฒนาทรพยากรมนษย ส งแวดลอม และการจดการทรพยากรธรรมชาต ซงกอใหเกดเครอขายความรวมมอทางเศรษฐกจทดข นในภมภาคทรวมเปนหนงเดยว และการเปดตลาดการคาใหมๆ เพ อลดการเปนค แขงทางเศรษฐกจภายในอนภมภาค พรอมท งสรางความเขมแขงและลดชองวางทางดานรายไดในอนภมภาคทมพนทตดกน

ภาพรวมของอน ภาคของประชาคมอาเซยนสามารถเชอมโยงกนดวยโครงขายทางหลวงและเสนทางเดนเรอระหวางประเทศ (Corridor) ททำหนาทเ ป น เส นทางในการพ ฒนาเศรษฐก จ ( Economic Corridor) ท ซอนทบกบเสนทางการคาภายในประเทศ เสนทางการคาระหวางประเทศ และเสนทางเปลยน ผานการคาระหวางประเทศ ประกอบดวยแนวพนทระเบยงเศรษฐกจท สำคญ 3 แนว คอ แนวเหนอ-ใต (North-South Economic Corridors : NSEC) แนวตะวนออก-ตะวนตก (East-West Economic Corridor : EWEC และแนวใต (Southern Economic Corridor : SEC)

เมองประตการคาและเขตเศรษฐกจพเศษตามแนวระเบยงเศรษฐกจตอนใต เปนเสนทางเชอมตอระหวางประเทศไทย กมพชา และเวยดนาม แบงออกเปน 4 เสนทางยอย คอ 1) เสนทางตอนเหนอ 2) เสนทาง

2-10

ตอนกลาง 3) เสนทางเลยบชายฝงทะเลตอนใต และ 4) เสนทางเช อมภายในทวปยโรป ท งน เสนทางยอยท มความสำคญในการเปนพนทประตการคาระหวางประเทศไทย กมพชา และเวยดนาม

(1) เส นทางแนวระเบ ยงเศรษฐกจเหนอใต (North-South Economic Corridor: NSEC) นบเปนเสนทางสายหลกของ GMS Economic Corridors โดยมงเนนการเชอมโยงกบมณฑลยนนานของจนเขากบภมภาคแหลมทอง ระยะทางประมาณ 1,280 กโลเมตร

• เส นทางแนวระเบ ยงย อยดานตะวนตก (Western Subcorridor) หรอ R3 เปนเสนทางจากคนหมง – ผาน สปป.ลาวหรอเมยนมา– เชยงราย – กรงเทพฯ แยกเปนเสนทาง R3A : ไทย - ลาว – จน และเสนทาง R3B : ไทย – เมยนมา – จน บนเสนทางนสงผลกระทบโดยตรงกบภาคเหนอ คอจงหวดเชยงรายทเปนประตการคาหลก รฐบาลไดจดต งเขตพฒนาเศรษฐกจพ เ ศษ เช ย งร ายข น โ ดย เส นทาง R3A ม อำ เภอ เชยงของ อำเภอเชยงแสน (ไทย) - เมองหวยทราย (สปป.ลาว) เสนทาง R3B อำเภอแมสาย (ไทย) -ทาข เหลก (เมยนมา) เปนเมองคแฝดทางการคา และทางภาคใตของประเทศไทย มจงหวดสงขลา และนราธวาสเปนประตการคาหลกกบประเทศมาเลเซย โดยมพนทอยตรงขามกบด านบก ตกายอ ต ม (จ งโหลน) ร ฐเคดาห ส วนดาน ปาดงเบซารอย ตรงขามรฐเปอรลสของมาเลเซย สวนจงหวดนราธวาสมอำเภอตากใบ อำเภอสไหงโก-ลก (ไทย) – บเกะตา รฐกลนตน (มาเลเซย) เปนเมองคแฝดทางการคา

• เ ส นทา งส ายกล า ง ( Central Subcorridor) ไดแก คนหมง - ฮานอย - ไฮฟอง (Hai Phong - เวยดนาม) เสนทางในไมผานประเทศไทย

• เสนทางสายตะวนออก (Eastern Subcorridor) ไดแก หนานหนง-ฮานอย เสนทางในไมผานประเทศไทย

(2) แนวระเบยงเศรษฐกจตะวนออก-ตะวนตก (East-West Economic Corridor: EWEC) หรอเรยกวา “เสนทางหมายเลข 9” (R9) มระยะทางรวมกวา 1,300 กโลเมตร เชอมโยงทะเลจนใตกบมหาสมทรอนเดย (ทะเลอนดามน) เร มตนจากทาเรอดานง (Da Nang Port - เวยดนาม) ผานลาว - ไทย - ไปทาเรอเมาะละแหมงหรอเมาะลำไย (Mawlamyine Port – เมยนมา) ตดกบเสนทางแนวระเบยงเศรษฐกจเหนอใตทจงหวดตากและพษณโลกโดยเปนเสนทางการขนสงทางทะเลเชอมโยงระหวางทะเลจนใตกบมหาสมทรอนเดย เปนเสนทาง

สำคญทผานประเทศไทยสงผลกบภาคเหนอ และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โดยภาคเหนอ มอำเภอแมสอด จงหวดตาก เปนประตการคาเช อมโยงกบเมยนมาและเอเชยใต ซงมเมองแมสอด – เมองเมยวด (เมยนมา) เปนเมองคแฝดทางการคา ทางดานตะวนตกของประเทศ และรฐบาลไดจดต งเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษตากขน สวนทางดานตะวนออกมจงหวดนครพนม (ไทย) – เมองทาแขก (สปป.ลาว) และจงหวกมกดาหาร - สะหวนนะเขต (สปป.ลาว) เปนเมองคแฝดทางการคา

(3) แนวระเบ ยงเศรษฐก จตอนใต (Southern Economic Corridor: SEC) เป น เส นทางเชอมโยงระหวางไทย - ราชอาณาจกรกมพชา - เวยดนาม โดยประกอบดวย 3 เสนทางยอย (Subcorridor) และ 1 เสนทาง Intercorridor ดงน

• Northern Subcorridor เร มจากกรงเทพฯ – อรญประเทศ – ปอยเปต – เสยมเรยบ - สตงเตรง – รตนคร - Ou Ya dav – PleiKu - Quy Nhonรวม ระยะทางกวา 1,150 กโลเมตร เปนเสนทางเช อมโยงแหลงทองเทยวสำคญระดบโลก และแหลงทองเทยวเชงนเวศ จากกรงเทพฯ ส นครวด และเขาพระวหารในราชอาณาจกรกมพชา ผานตอนกลางของเวยดนามสพนทชายฝงเวยดนาม

• Central Subcorridor เ ร ม จ ากกรงเทพฯ–อรญประเทศ-ปอยเปต-พนมเปญ–บาเวต– โฮจมนท–ว งเตา ซ งเสนทางน เปนการเช อมโยงเมอง สำค ญทางการค าของไทย ก มพ ชา และเว ยดนาม มระยะทางรวมกนกวา 1,005 กโลเมตร

• Southern Coastal Subcorridor เปนการเช อมโยงพ นท Eastern Seaboard ของไทยกบชายฝงของราชอาณาจกรกมพชา และเปนสวนหนงของเสนทางชายฝงทะเลไทย กมพชา และเวยดนาม (R10) โดยเรมจากกรงเทพฯ–ตราด–เกาะกง–กำปอด–ฮาเตยน–Ca Mau – Nam Can รวมระยะทาง 970 กโลเมตร

• Inter-corridor Link เปนเสนทางแนวตงผานราชอาณาจกรกมพชาและลาว โดยจะเชอมเส นทาง 3 เส นหลกกอนหนา และปจจ บ นได ขยาย แนวเสนทางไปทางตะวนตก ผานดานพนำรอน จงหวด กาญจนบร ไปสนสดทเมองทวายของเมยนมา จงสงผลกบภาคกลางของประเทศไทย ทำใหรฐบาลประกาศใหพนทบานพนำรอน อำเภอเมอง จงหวดกาญจนบร เปนเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษ เชอมโยงไปยงโครงการทาเรอนำลกและนคมอตสาหกรรมทวาย ท อยห างจากจงหวดกาญจนบรประมาณ 160 กโลเมตร

2-11

ทมา http://www.learningstudio.info/asean-gms-economic-corridors/

รปท 2.1.2-4 เสนทางแนวระเบยงเศรษฐกจ

5) ขอตกลงความรวมมอระหวางประเทศลม

แมนำอระวะด-เจาพระยา-แมโขง (Aeyawadee- Chaopraya-Mekong Economic Coorperation : ACMECS)

ขอตกลงความรวมมอระหวางประเทศลมแมนำอระวะด-เจาพระยา-แมโขง เปนกรอบความรวมมอทางเศรษฐกจในระดบอนภมภาค รวมมอของ 5 ประเทศ คอ ไทย กมพชา สปป.ลาว เมยนมา และเวยดนาม จดตงข นเพ อใช ประโยชนจากความแขงแกร งและความ

หลากหลาย ของทงหาประเทศสมาชกเพอสงเสรมการพ ฒนาอย างสมด ล ภายใต ความร วมม อ 8 สาขา ประกอบดวย

(1) การคาและการลงทน มวตถประสงคเพ ออำนวยความสะดวกใหเกดการเคล อนยายสนคา บรการ และเงนทนระหวางไทยกบประเทศเพอนบาน ผานการขจดอปสรรคทางการคาและการลงทนตาง ๆ รวมทงการพฒนาสงแวดลอมทเอ ออำนวยทงในดานกฎหมาย และดานโครงสรางพ นฐาน เชนการจดต ง One-Stop

2-12

Service ตามดานชายแดน และการจดต ง ACMECS Business Council เปนตน

(2) เกษตรกรรม เพมประสทธภาพในการผลตบนพนฐานของความไดเปรยบเชงเปรยบเทยบ รวมถงการวจยและพฒนา และการแบงปนความรและขอมลขาวสาร ตวอยางโครงการสำคญ เชน การทำ Contract Farming

(3) อ ต ส า ห ก ร ร ม แ ล ะ พ ล ง ง า น มวตถประสงคเพอเพมขดความสามารถในดานอตสาหกรรมและพฒนาพลงงานทดแทน และการอนรกษพลงงาน ตวอยางโครงการ เชน การจดตงนคมอตสาหกรรมบรเวณชายแดน และโครงการสาธตจดทำตนแบบพลงงานชวภาพในประเทศสมาชก

(4) การคมนาคม ม ว ตถ ประสงค เพอพฒนาและใชประโยชนการเช อมโยงเสนทางคมนาคมระหวางไทยกบประเทศเพอนบานเพออำนวยความสะดวกในทางการคา การลงทน การผลต และการทองเทยว โดยเนนการพฒนาเสนทางคมนาคมในสวยทยงขาดหายในแนวเขตเศรษฐกจตะวนออก-ตะวนตก (EWEC) รวมถงเสนทางทเชอมตอจากแนวเขตเศรษฐกจดงกลาว

(5) การทองเทยว มวตถประสงคเพอเพมปรมาณนกทองเทยวทงระหวางไทยกบประเทศเพอนบาน และนกทองเทยวจากนอกภมภาค โดยรฐบาลสงเสรมใหมการประชาสมพนธการทองเทยวในลกษณะการเชอมโยงแหลงทองเท ยวของท ง 5 ประทศสมาชกรวมกนในลกษณะ Five Countries One Destination รวมทงการจดทำ ACMECS Single Visa

(6) การพ ฒนาทร พยากรมน ษย มวตถประสงคเพอเพมขดความสามารถของประชาชนและสถาบนตาง ๆ โดยเฉพาะอยางยงประเทศเพอนบานเพอเตรยมพรอมสำหรบการแขงขนในระดบโลก โดยเนนการฝกอบรมบคลากรใหมความรความสามารถเพอสนบสนนการดำเนนโครงการในสาขาความรวมมอตาง ๆ ของ ACMECS

(7) การสาธารณสข มวตถประสงคเพอสงเสรมความรวมมอระหวางกนในการปองกน และการสรางเครอขายเฝาระวงโรคระบาดรายแรงตาง ๆ รวมถงการแลกเปลยนขอมล และการถายทอดความร

(8) สงแวดลอม เพอสงเสรมและอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในอนภมภาคอยางยงยน

ผลกระทบของ ACMECS ตอประเทศและพนท ผลจากความรวมมอทำใหไทยสามารถเพม

ม ลค าการนำเขาและสงออก เก ดการลงทนร วมกนภายในประเทศในกลมประเทศสมาชก รวมถงการเพมมลคาผลผลตทางการเกษตร อตสาหกรรม และการโยกยายแรงงาน ซงภาคกลาง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคเหนอ และภาคใตของประเทศไทย เปนฐานการผลตดานเกษตรกรรมและอตสาหกรรมการเกษตรของประเทศ ซ งทำใหประเทศไทยเปนตลาดใหญในการนำเขาและสงออกวตถดบและสนคาตางไปยงภมภาคตาง ๆ ในไทยและผานไปยงชายแดนระหวางประเทศ เน องจากมพรมแดนตดกบหลายประเทศ

6) ความรเรมแหงอาวเบงกอลสำหรบความรวมมอหลากหลายสาขาทางวชาการและเศรษฐกจ (Bay of Bengal Initiative Multi-Sectoral Technical and Economic Cooperation : BIMSTEC)

เป นกรอบความร วมมอทางเศรษฐกจระหวางประเทศท อย ในอนทวปเอเชยใตและเอเชยตะวนออกเฉยงใต ซงเกดจากนโยบายมองตะวนตก (Look West Policy) ของไทย โดยมวตถประสงคใหไทยเปนศนย กลางเช อมโยงความร วมมอทางเศรษฐกจเพอเสรมสรางประโยชนรวมกนทงในดานการคา การลงทน เทคโนโลย คมนาคม การสอสาร พลงงาน การทองเทยว และประมง รวมทงสงเสรมการใหความชวยเหลอระหวางกน ปจจบนมสมาชกรวม 7 ประเทศ ไดแก บงคลาเทศ ภฏาน อนเดย เนปาล ศรลงกา เมยนมาร และไทย โดยมความรวมมอใน 14 สาขา ไดแก การคาและการลงทน เทคโนโลย การคมนาคมขนสง พลงงาน ทองเทยว ประมง เกษตร สาธารณสข การจดการสงแวดลอมและภยพบต การตอตานการกอการรายและอาชญากรรมขามชาต การลดความยากจน วฒนธรรม ปฏสมพนธในระดบประชาชน และการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ โดยมนโยบายใน 4 สาขา ไดแก การคมนาคมขนสง การคาการลงทน พลงงาน วฒนธรรมและการทองเทยว มรายละเอยดดงน

(1) การคมนาคมขนสง ไทยสงเสรมการพฒนาความเช อมโยงภายใน BIMSTEC และระหวาง BIMSTEC กบภมภาคอน ๆ และสนบสนนการดำเนนการตามการศกษา BTILS ทจดทำโดย ADB และการทำงานของกลมผเชยวชาญดานการคมนาคมใน 5 สาขา รวมถงการผลกดนโครงการทาเรอนำลกทวาย และถนนสามฝายระหวางไทย-เมยนมาร-อนเดย

2-13

(2) การคาและการลงทน ไทยผลกดนการจดทำ BIMSTEC FTA ใหสำเรจ โดยใหมการลงนามความตกลงการคา สนคา พรอมตารางขอผกพนภาษภายในป พ.ศ. 2554

(3) พลงงาน ไทยผลกดนการเสรมสรางความร วมม อด านพล งงานระหวางประเทศสมาชก โดยเฉพาะเร องพลงงานทดแทน พลงงานชวภาพ และพลงงานนำ

(4) ว ฒนธรรม การท อง เท ย ว และปฏสมพนธในระดบประชาชน ไทยสนบสนนการสงเสรมการทองเทยวเชงวฒนธรรมและศาสนารวมกน

ผลกระทบของ BIMSTEC ตอประเทศและพนท ผลจากความรวมมอจะชวยเปดโอกาสให

ประเทศไทยสามารถขยายความสมพนธกบประเทศในภมภาคเอเชยใต โดยเฉพาะอยางย งเม อคำนงถงการทเอเชยใตเปนตลาดขนาดใหญ ม แหลงว ตถด บ และทรพยากรทสำคญตาง ๆ อยมาก เชน กาซธรรมชาต และศกยภาพในการผลตไฟฟาพลงนำ ซ งจะเปนการเพมโอกาสใหภาคเกษตรกรรมซงเปนสาขาการผลตหลกในการสงออกพชพลงงาน การมแหลงพลงงานทดแทนในอนาคต รวมถงสงผลใหแตละภาคของประเทศไทยเปนศนยกลางท เชอมโยงโครงขายคมนาคมขนสงระหวางระเบยงเศรษฐกจแนวเหนอ-ใต, แนวตะวนออก-ตะวนตก และแนวใต ท เช อมประเทศในกล มอาเซยน ประเทศอนเดย และประเทศจนเขาไวดวยกน เกดการขยายตลาดการคา การพฒนารปแบบการลงทน และการปรบปรงระเบยบทางการคาใหเขาสระบบตลาดการคาเสรทวโลก

7) ความรวมมอระหวางประเทศ กมพชา ลาว พมา เวยดนาม (CLMV)

CLMV คอประเทศ กมพชา ลาว พมา เว ยดนาม เปนประเทศในกล ม ASEAN ท ม แนวโนมเศรษฐกจ โตตอเน องและยงมแรธาตทรพยากรอดมสมบรณ และยงมคาจางแรงงานไมสงนก กลมประเทศ CLMV จงเปนประเทศทมคนสนใจเขาไปลงทนการผลตและการตลาด แตเนองดวย CLMV นนมพรมแดนตดกบไทย ทกประเทศจงเหมาะมากทผประกอบการไทยจะเขาไปลงทนหรอหาลทางทางธรกจ

ประเทศกมพชา (C) ภาพรวมของกมพชานน มจดเดนทประชากรเพมขนมากทกป และมกลมทมกำลงซอสง และมอปสงคในการบรโภคสนคาและบรการทกประเภทในปรมาณสง แตยงไมสามารถผลตไดเพยงพอ ตองนำเขาหลายอยาง ซงธรกจทชาวไทยนาเขาไปลงทนกมท พนมเปญ พระตะบอง เสยมเรยบ ในสวนพนมเปญ เม องท ม ศ กยภาพในการค าของ SMEs ไทย ได แก

กรงพนมเปญ จงหวดเสยมเรยบ และจงหวดพระตะบอง ในสวนของกรงพนมเปญ สนคาและบรการทกอยาง สามารถขยายตวท งปจจบน และอนาคต จงหวดพระตะบอง ประเภทสนคาท มศกยภาพ คอ สนคาเกษตร เคร องจ กรกลเกษตร สนคาอ ปโภคบรโภค บร การทองเทยวและธรกจเก ยวเน อง สวนจงหวดเสยมเรยบ ประเภทสนคาทมศกยภาพ คอการทองเทยวและธรกจตอเนอง และกลมสนคาอปโภคบรโภค ในสวนจงหวดพระตะบองทมพรมแดนตดตอกบไทย การคาขายชายแดนน ควรวางตำแหนงสนคาและ บรการใหมภาพลกษณดานคณภาพสงกวาสนคาจากมาเลเซยเลกนอย และราคาถกกวาสนคาจากเกาหลใต

ประเทศลาว (L) สำหรบลาว ถอวาเปนประเทศทมสงคม วฒนธรรม ใกลเคยงกบประเทศไทยมากท ส ดเมองท น าสนใจ ในการคา ค อ เม องหลวงเวยงจนทน แขวงหลวงพระบาง และแขวงจำปาสก สนคาทมโอกาสทำตลาด ไดแก ประเภทสนคาอปโภคบรโภค โดยเฉพาะ สนคากลมทำความสะอาดผา กลมสนคาเพอสขภาพความงาม เคร องประดบมดไซน ยากนยง หรอประเภทสนคาเกษตรและเครองจกรการเกษตร โดยเฉพาะเครองพรวนดน และกำจดวชพชขนาดเลก เครองจกรแปรรปสนคาเกษตร กลมสนคาวสดอปกรณกอสราง กลมสนคาอะไหล ยานยนตและรถยนต โดยเฉพาะลอแมกซ ฟลมกรองแสง GPS เครองเสยง และอซอมรถ ในสวนของสนคาบรการของไทย ทมศกยภาพในแตละเมองเปาหมาย พบวาเวยงจนทร สนคาบรการ ทมศกยภาพ ไดแก รานกาแฟ อซอมรถ รานอาหาร รานเสรมสวย เมองหลวงพระบาง ไดแก รานอาหาร นวด-สปา อซอมรถ รานกาแฟ แขวงจำปาสก ไดแก รานอาหาร นวด-สปา โรงแรม อซอมรถ โดยชองทางการ เขาสตลาดใน ลาว สวนใหญจะเปนการรวมลงทน สงออกทางออม และสงออกทางตรง

ประเทศพมา (M) หรอเม ยนมาร เปนประเทศทมประชากรอยจำนวนมาก และยงไมสามารถผลตปจจยส ไดเพยงพอ สภาพแวดลอมทางสงคมและวฒนธรรม การนบถอศาสนาพทธ วถชวต ความเชอ คลายกบไทย และเปนจดรวมสำคญทสรางโอกาสทางการตลาดใหกบสนคาไทย ซงชาวพมามคานยมในการบรโภคสนคาทยดตดกบตรา สนคาโดยเฉพาะตราสนคาไทยทชาวพมารบร และเช อม นวาเปนสนคาท มคณภาพด เมองท มศกยภาพทางการคาสำหรบ ไทย ไดแก เมองยางกง เมองเมยวด และเมองมณฑะเลย ซงโอกาสของสนคาไทยในแตละเมองเปาหมาย พบวา เมองยางกง สนคาทมศกยภาพคอ กลมสนคาอปโภค บรโภค กลมสนคาวสดอปกรณกอสราง กลมสนคายานยนตและชนสวนอะไหล เมองเมยวด ไดแก กลมสนคา อปโภคบรโภค กลมสนคาเกษตรและเครองการเกษตร กลมสนคาวสดกอสราง และกลมสนคา

2-14

ยานยนตและ ชนสวนอะไหล เมองมณฑะเลย สนคาทมศกยภาพ ไดแก กลมสนคาเกษตรและเครองจกรเกษตร และกลม สนคาวสดกอสราง

ประเทศเวยดนาม (V) ประเทศเวยดนามเปนท งแหลงผลตและแหลงตลาดท สำคญใน AEC มศกยภาพพรอมครบถวนทงนโยบายดานการคา การลงทนทชดเจนและบงคบใชทวประเทศ และสำคญคนเวยดนาม มความรสกทดตอสนคาไทย สนคาไทยทมศกยภาพในตลาดเวยดนาม ไดแก อปกรณชนสวนรถจกรยานยนต และอะไหล อปกรณตกแตงรถจกรยานยนต วสดกอสราง ธ รก จซ อมรถจ กรยานยนต ส นค าอ ปโภคบร โภค เคร องสำอางค รวมถงการทำธรก จทองเท ยวแบบ Inbound Tourism และธ รก จต อ เน อ ง เช น สปา รานอาหาร ภตตาคาร เมองทมศกยภาพทางเขาทำการคาดวย ไดแก นครโฮจมนห นครเก นเธอ และนครไฮฟอง โดยเฉพาะ นครไฮฟอง นนบรษทอสงหารมทรพยของคนไทยไดรบอนมตใหดำเนนโครงการหมบานจดสรรสำหรบผมรายไดนอยซงเร มดำเนนงานในป 2010 แลว การเขาตลาดของสนคาทกประเภทในประเทศเวยดนาม ควรเรมตนดวยวธการสงสนคา (Export) เขา ไปจำหนายโดยผานตวแทนจำหนายทมใบอนญาตเทานน ในสวนของธรกจบรการสามารถเขาตลาดดวยการ ลงทน 100% รวมทนกบบรษททองถน การรวมมอทางธรกจ และการเชาสถานทพรอมใบอนญาต ฯลฯ โดย ตองวางภาพลกษณเปนสนคาคณภาพและแขงขนในตลาดสนคาระดบกลาง-บน ในสวนของอตสาหกรรม กอสราง ควรดำเนนการในลกษณะเปนผรบเหมาชวง

ผลกระทบของ CLMV ตอประเทศและพนท CLMV มความตองการส นคาจากไทย

หลากหลาย ต งแต ส นค าอ ปโภคบร โภคท ใ ช ใ นชวตประจำวน ไปจนถงสนคาวตถดบ และสนคาทน ตลาด CLMV เปนตลาดทคอนขางมอนาคตสดใสสำหรบธรกจไทยในการรกเปดตลาด และขยายชองทางการกระจายสนคาใหกวางขวางขน โดยอาศยปจจยสนบสนนหลายดาน อาท ความไดเปรยบเชงทตงทมพรมแดนเชอมตอกนทางบก ผานเสนทางระเบยงเศรษฐกจสำคญ การเปดเสรมากขนในสาขาการบรการ การลงทน การเคลอนยายแรงงานทมทกษะ และเมอรายไดประชากรในประเทศเพอนบานขยายตวสงจะทำใหความตองการสนคาจากไทยเพมขน

8) กรอบความรวมมอลมนำลานชาง-แมนำโขง (Lancang-Mekong Cooperation -LMC)

กรอบความรวมมอลมนำลานชาง-แมนำโขง (Lancang–Mekong Cooperation - LMC) เป นกรอบความรวมมอระหวางจนกบประเทศในอาเซยนภาคพนทวป (ไทย เมยนมา ลาว กมพชา และเวยดนาม) เปนกรอบความรวมมอทนายกรฐมนตรจน หล เคอเฉยง ไดนำเสนอในหวงระหวางการประชมสดยอดอาเซยน – จน ณ กรงเนปดอว เมอป 2014 เพอรวมกนพฒนาพนทลมแมนำลานชาง – แมนำโขงใหเกดความยงยนลดความเหลอมลำดานการพฒนาระหวางประเทศในพนทแมนำลานชาง – แมนำโขง และระหวางพนทแมนำลานชาง – แมนำโขงกบพนทภมภาคอน ๆ

จนใหความสำคญกบการผลกดนกรอบความรวมมอ LMC ไปส การปฏบตอยางเปนรปธรรม เนองจากกรอบความรวมมอ LMC จะสงเสรมการพฒนาทางเศรษฐกจในภาคตะวนตกเฉยงใตของจนซงเปนพนททขาดทางออกสทะเล และเปนกรอบความรวมมอทจนไดแผอทธพลในลกษณะอำนาจละมน (Soft Power) ผานการสนบสนนการพฒนาท สำคญ ไดแก การพฒนาความรวมมอดานทรพยากรนำ การพฒนาเสนทางคมนาคม การสรางความรวมมอทางเศรษฐกจระหวางพนทชายแดน การสนบสนนการพฒนาศกยภาพฝมอแรงงาน การขยายความรวมมอดานการเกษตร การสรางความรวมมอ ดานการสาธารณสข

ผลกระทบของ LMC ตอประเทศและพนท ประเทศไทยกำลงเผชญหนากบความทา

ทายทจนเปนผกำหนดทศทางการพฒนาเศรษฐกจและความมนคงซงกรอบความรวมมอนมนยยะทางการเมองของจนท ม งแขงข นกบกรอบความรวมมอ GNS ท มประเทศญป นเปนผสนบสนน โดยจนเปนประเทศตนกำเนดของแมนำโขงไดนำปจจยนมากำหนดวาระการพฒนา และควบคมการบรหารจดการแมนำลานชาง แมนำโขง เชน โครงการสรางเข อน โครงการเดนเรอ โครงการระเบดแกง หากสามารถทำให 5 ประเทศในอาเซยนภาคพนทวปมการรวมกลมกนเปนเอกภาพ จะทำใหการเจรจากบจนมนำหนกมากขน

2-15

2.1.3 โครงการพฒนาของประเทศเพอนบานทมอทธพลตอการพฒนาประเทศและภาค สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมา เมยนมาเปนประเทศท มพรมแดนตดตอกบประเทศไทยตงแตภาคเหนอจรดภาคใต ดงนนการพฒนาประเทศของเมยนมาจงมอทธพลตอการพฒนาประเทไทยในภาคเหนอ ภาคกลาง และภาคใต โดยโครงการท มอทธพลตอการพฒนาประเทศไทยคอ การพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษ เปนความมงหวงของรฐบาลเมยนมาในการพฒนาเศรษฐกจ โดยรฐบาลเมยนมาไดประกาศกฎหมายเขตเศรษฐกจพเศษเมอเดอนมกราคม 2554 เพอรองรบการจดตงเขตเศรษฐกจพเศษ (Special Economic Zone – SEZ) โดยกำหนดใหเป นพ นท ลงทนสำหรบอ ตสาหกรรมหนกต าง ๆ เช น ป โตรเคม และเหลก อตสาหกรรมสนคาไฮเทคจำพวกอเลกทรอนกส ไอทและการสอสาร แตละเขตจะมการกอสรางทาเรอนำลกและระบบการขนสงทงถนนและระบบรางเพอรองรบการผลตของภาคอตสาหกรรม ทงนกฎหมายเขตเศรษฐกจพเศษประกาศใชคร งแรกในสมยชวงเปล ยนถายอำนาจจากรฐบาลชดเดมเปนรฐบาลพลเรอน ในเดอนมนาคม 2554 เม ยนมาได จ ดต ง เขตเศรษฐก จพ เศษขน จำนวน 3 แหง ไดแก ทวาย ทลาวา และเจาผว มขอมลวา กฎหมายเขตเศรษฐกจพเศษ (SEW law) ฉบบแกไข 23 มกราคม 2557 ใหสทธประโยชนเพอดงดดนกลงทน ทนาสนใจ เชน กำหนดใหนกลงทนสามารถเชาทดนไดเปนเวลา 50 ป (ตออายได 25 ป) และลดภาษไดมากขนตามระยะเวลาการลงทน จากเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษดงกลาวขางตน เขตเศรษฐกจพเศษของเมยนมารทมอทธพลตอการพฒนาประเทศและภาค (ภาคกลาง) ของไทยคอ เขตเศรษฐกจพเศษทวาย (Dawei SEZ) ต งอย ในมณฑลตะนาวศร มขนาดพนท 400,000 ไร หรอ 250 ตารางกโลเมตร โอกาสของประเทศไทยทจะเชอมโยงพนทดงกลาวทบานพนำรอน จงหวดกาญจนบร ทรฐบาลไทยไดประกาศเปนเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษกาญจนบร ซงสถาบนวจยเศรษฐกจสำหร บอาเซ ยนและเอเช ยตะว นออก (Economic Research Institute for ASEAN and East Asia: ERIA) ระบวา การเชอมโยงกบโครงการทวายจะเพมผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (จดพ) ใหกบไทยไดถงรอยละ 1.90 ตอป จะเปลยนเปนระบบเศรษฐกจเนนมลคา และสำนกงานเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ระบวา โครงการทวายจะสนบสนนการเชอมโยงหวงโซอปทาน (Supply Chain) ในสาขาอตสาหกรรมของภมภาคเพอเปนฐานการ

ผลตอตสาหกรรมหนกและอตสาหกรรมของไทยในอนาคต โดยเฉพาะการเปนแหลงผลตเหลกตนนำ สวนเขตเศรษฐกจพเศษตละวา (Thilawa SEZ) ครอบคลมพนท 2,400 เฮกตาร (ประมาณ 1.5 หมนไร) ตงอยระหวางเขต Thanlyin และเขต Kyauktan ใกลกบเมองยางกง โดยรฐบาลเมยนมาและรฐบาลญปนไดลงนามในบนทกความเขาใจทจะรวมกนพฒนาโครงการเมอเดอนธนวาคม 2555 โดยเปนการรวมลงทนระหวางรฐบาลเมยนมาซงถอหนในสดสวนรอยละ 51 และบรษทเอกชนญ ป น 3 แห ง ค อ บร ษ ท Mitsubishi Corp. บร ษท Marubeni Corp. และบรษท Sumitomo Corp. ซ งถอหนรวมกนในสวนทเหลออกรอยละ 49 นบเปนโครงการนำรองขนาดใหญดานการลงทนของญปนทมวตถประสงคเพ อกล บเข ามามบทบาทอกคร งในเมยนมา ซ งเขตเศรษฐกจพเศษตละวามอทธพลตอการพฒนาประเทศและภาค (ภาคเหนอ) ของไทย คอ ดานดานพรมแดนอำเภอแมสอด จ งหวดตากท เป นประตการคาท จะเชอมโยงเขาสตลาดหลกผบรโภคชาวเมยนมาขนาดใหญมากถง 50 ลานคน นอกจากเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษและรฐบาลเมยนมารยงไดจดต งเขตพฒนาอตสาหกรรม ปจจบนจำนวนท งส น 19 เขต โดยให ความสำค ญก บเขตอตสาหกรรมบรเวณชายแดน โดยมงหวงใหพนทดงกลาวกอใหเกดประโยชนทางเศรษฐกจและเปนการกระจายความเจรญเตบโตไปยงพนทรอบนอกกรงยางกง 2.2 นโยบาย ยทธศาสตร และแผนงานโครงการทสำคญ 2.2.1 นโยบายและย ทธศาสตรการพฒนาระดบประเทศและภาค

1) ยทธศาสตรชาต 20 ป ยทธศาสตรชาต มเปาหมายในการเพม

ศ กยภาพการแข งข นของประเทศ โดยพ ฒนาขดความสามารถของทรพยากรมนษย ลดความเหลอมลำ ในสงคม เพมประสทธภาพ และธรรมาภบาลของภาครฐ และเอกชนโดยเนนการเตบโตบนการรกษาทรพยากร ธรรมชาต และบรรลวสยทศน “ประเทศไทยมความมนคง มงคงยงยน เปนประเทศพฒนาแลว ดวยการพฒนาตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง” โดยยทธศาสตรชาตท จะใชเป นกรอบแนวทางการพฒนาในระยะ 20 ป (พ.ศ. 2561-2580) ประกอบดวย 6 ยทธศาสตร ไดแก

2-16

(1) ย ทธศาสตร ด านความม นคง เปาหมายการพฒนาท สำคญ คอ ประเทศชาตม นคง ประชาชนมความสข เน นการบรหารจดการสภาวะแวดลอมของประเทศใหมความมนคง ปลอดภย เอกราช อธปไตย และมความสงบเรยบรอยในทกระดบ ต งแตระดบชาต สงคม ชมชน มงเนนการพฒนาคน เครองมอ เทคโนโลย และระบบฐานขอมลขนาดใหญ

(2) ยทธศาสตรดานการสรางความ สามารถในการแขงขน เปาหมายการพฒนาทมงเนนการยกระดบศกยภาพของประเทศในหลากหลายมต บนพนฐานแนวคด 3 ประการคอ ตอยอดอดต ปรบปจจบน และสรางคณคาใหมอนาคต

2.1 การเกษตรสรางมลคา เนนเกษตรคณภาพสงและขบเคลอนการเกษตรดวยเทคโนโลยและนวตกรรม ทใหความสำคญกบการเพมผลตภาพการผลตทงเชงปรมาณและมลคา และความหลากหลายของสนคาเกษตร แบงเปน 5 รปแบบ คอ เกษตรอตลกษณพนถน เกษตรปลอดภย เกษตรชวภาพ เกษตรแปรรป และเกษตรอจฉรยะ

2.2 อตสาหกรรมและบรการแหงอนาคต การสรางอตสาหกรรมและบรการแหงอนาคตดวยนวตกรรมและเทคโนโลย เพ มบคลากรท มทกษะและความร ตามความตองการของตลาด สรางระบบนเวศอตสาหกรรมและบรการทเหมาะสม และสนบสนนการพฒนาอตสาหกรรมและบรการอยางยงยน โดยแบงเปน 5 รปแบบ คอ อตสาหกรรมชวภาพ อตสาหกรรมและบรการการแพทยครบวงจร อตสาหกรรมและบรการดจทล ขอมล และปญญาประดษฐ อตสาหกรรมและบรการขนสงและโลจสตกส และอตสาหกรรมความมนคงของประเทศ

2.3 สรางความหลากหลายดานการทองเทยว มงพฒนาธรกจดานการทองเทยวใหมมลคาสงเพมมากยงขน ดวยอตลกษณและวฒนธรรมไทย นำเทคโนโลยและนวตกรรมเขามาอำนวยความสะดวกแกนกทองเทยวทกกลม รวมถงคนพการและผสงอาย การสงเสรมการทองเทยวพำนกระยะยาว ตลอดจนสงเสรมการพฒนาโครงสรางพนฐาน ระบบนเวศ และทรพยากรทเอ อตอการเตบโตของการทองเท ยวท มคณภาพ โดยแบงเปน 5 รปแบบ คอ ทองเท ยวเชงสรางสรรคและวฒนธรรม ทองเทยวเชงธรกจ ทองเทยวเชงสขภาพ ความงาม และแพทยแผนไทย และทองเทยวสำราญทางนำ ทองเทยวเชอมโยงภมภาค

2.4 โครงสรางพนฐาน เชอมไทย เชอมโลก โครงสรางพนฐานเปนสงจำเปนสำหรบประเทศไทยในการกาวส การเปนศนยกลางเศรษฐกจอาเซยน

โครงสรางพนฐานจะครอบคลมถงโครงสรางพนฐานทางกายภาพในดานโครงขายคมนาคม พนทและเมอง รวมถงเทคโนโลย ตลอดจนโครงสรางพ นฐานทางเศรษฐกจ แบงเปน 4 ประเดน คอ เช อมโยงโครงขายคมนาคมไรรอยตอ สรางและพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษ เพมพนทและเมองเศรษฐกจ และพฒนาโครงสรางพนฐานเทคโนโลยสมยใหม

(3) ยทธศาสตรดานการพฒนาและเสรมสรางศกยภาพทรพยากรมนษย เพอพฒนาคนในทกมตและในทกชวงวยใหเปนคนด เกง และมคณภาพ มทกษะสอสารภาษาองกฤษและภาษาทสาม และอนรกษภาษาทองถน มนสยรกการเรยนรและการพฒนาตนเอง ให เป นคนไทยท ม ท กษะส ง เป นนว ตกรรม น กคด ผประกอบการ เกษตรกรยคใหม โดยมประเดนทเกยวของกบการพฒนาพนทภาค 2.1 การพฒนาศกยภาพคนตลอดชวงชวต มงเนนการพฒนาคนเชงคณภาพในทกชวงวยตงแตชวงการตงครรภ ปฐมวย วยเดก วยรน วยเรยน วยผใหญ วยแรงงาน และวยผสงอาย เพอสรางทรพยากรมนษยทมศกยภาพ มทกษะความร เปนคนด มวนย เรยนรไดดวยตนเองในทกชวงวย โดยเฉพาะชวงวยแรงงานท เป นต วข บเคล อนเศรษฐกจของประเทศ จะตองยก ระดบศกยภาพ ทกษะ พฒนาความร แรงงานฝมอ ความชำนาญพเศษแรงงาน ใหเหมาะสมกบงาน เพอใหเกดประสทธภาพสงสด และชวงวยสงอายท จะตองมการสงเสรมใหมการทำงานทเหมาะกบศกยภาพหลงเกษยณ มการสรางเสรมสขภาพ ฟนฟสขภาพ การปองกนโรคใหแกผสงอาย เพอเปนการขบเคลอนเศรษฐกจของประเทศอกทางหนง

2.2 การตระหนกถงพหปญญาของมนษยท หลากหลาย คอ ผ ท ความสามารถหลากหลาย เชน ภาษา ตรรกะและคณตศาสตร ดานทศนะและมต ดนตร กฬาและการเคลอนไหวของรางกาย เปนตน โดยสรางเสรมศกยภาพของคนเหลานใหสามารถตอยอดการประกอบอาชพไดอยางมนคง

(4) ยทธศาสตรดานการสรางโอกาสความเสมอภาคและเทาเทยมกนทางสงคม เพอพฒนาศกยภาพคนใหสนบสนนการเจรญเตบโตของประเทศ และลดความเหล อมลำในสงคม โดยมเปาหมายท จะพฒนาคนใหมค ณภาพและมความม นคงท งทางดานเศรษฐกจและสงคมมโอกาสในการเขาถงทรพยากรอยางทวถงและเปนธรรม และมการพฒนาสภาพแวดลอมใหเออตอการมคณภาพชวตทดในสงคมสงวย

2-17

(5) ย ทธศาสตร ด านการสร างการเตบโตบนคณภาพชว ตท เป นมตรกบส งแวดลอม มเปาหมายการพฒนาท สำคญเพ อนำไปส การบรรลเปาหมายการพฒนาท ย งย นในทกม ต ท งด านส งคม เศรษฐกจ สงแวดลอมธรรมาภบาล และความเปนหนสวนความรวมมอระหวางกน ทงภายในและภายนอกประเทศอยางบรณาการ บนพนฐานการเตบโตรวมกน ไมวาจะเปนทางเศรษฐกจ ส งแวดลอม และคณภาพชว ต โดยมประเดนทเกยวของกบการพฒนาพนทภาค ดงน

5.1 สรางการเตบโตอยางยงยนบนสงคมเศรษฐกจสเขยว

5.2 สรางการเตบโตอยางยงยนบนสงคมเศรษฐกจภาคทะเล

5.3 พฒนาพนทเมอง ชนบท เกษตรกรรมและอตสาหกรรมเชงนเวศ มงเนนความเปนเมองทเตบโตอยางตอเนอง

5.4 พฒนาความมนคงนำ พลงงาน และเกษตรทเปนมตรตอสงแวดลอม

(6) ยทธศาสตรดานการปรบสมดลและพฒนาระบบการบรหารจดการภาครฐ มโดยภาครฐตองมขนาดท เหมาะสมกบบทบาทภารกจ ตองพรอมทจะปรบตวใหทนตอการเปลยนแปลงของโลกอยตลอดเวลา โดยเฉพาะอยางย งการนำนวตกรรม เทคโนโลยขอมลขนาดใหญ ระบบการทำงานทเปนดจทลเขามาประยกตใชอยางคมคา

ทมา : สำนกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต รปท 2.2.1-1 กรอบการพฒนายทธศาสตรชาต 20 ป

(พ.ศ. 2561-2580)

2) ไทยแลนด 4.0 ไทยแลนด 4.0 เปนวสยทศนเชงนโยบาย

การพฒนาเศรษฐกจของประเทศไทย หรอ โมเดลพฒนาเศรษฐกจ ของรฐบาลภายใตการนำของพลเอกประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตรและหวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.) ท บร หารประเทศบนวสยทศน “ม นคง ม งค ง และยงยน” โดยมภารกจสำคญในการขบเคลอนปฏรปประเทศดานตาง ๆ เพอปรบแก จดระบบ ปรบทศทาง และสรางหนทางพฒนาประเทศใหเจรญ

สามารถรบมอกบโอกาสและภยคกคามแบบใหม ๆ ทเปลยนแปลงอยางเรวรนแรงในศตวรรษท 21 ได

โมเดลพฒนาเศรษฐกจ จะดำเนนการปรบเปล ยนโครงสรางเศรษฐกจเดมไปส เศรษฐกจทข บเคล อนดวยนวตกรรม (value–based economy) โดยมฐานคดหลก ค อ การขบเคล อนประเทศด วยภาคอตสาหกรรมไปส การขบเคล อนดวยเทคโนโลย ความคดสรางสรรค และนวตกรรม โดยมกลมเทคโนโลยและอตสาหกรรมเปาหมาย ดงน

(1) กลมอาหาร เกษตร และเทคโนโลย ชวภาพ เชน สรางเสนทางธรกจใหม (new startups) ดานเทคโนโลยการเกษตร เทคโนโลยอาหาร เปนตน

(2) กล มสาธารณส ข ส ขภาพ และเทคโนโลยทางการแพทย เชน พฒนาเทคโนโลยสขภาพ เทคโนโลยการแพทย สปา เปนตน

(3) กล มเคร องม อ อ ปกรณอ จฉร ยะหนยนต และระบบเครองกลทใชระบบอเลกทรอนกสควบคม เชน เทคโนโลยหนยนต เปนตน

(4) กลมดจทล เทคโนโลยอนเทอรเนตทเชอมตอและบงคบอปกรณตาง ๆ ปญญาประดษฐและเทคโนโลยสมองกลฝงตว เชน เทคโนโลยดานการเงน อปกรณเช อมตอออนไลนโดยไมตองใชคน เทคโนโลยการศกษา อ–มารเกตเพลส อ–คอมเมรซ เปนตน

(5) กล ม อ ต ส าหกร รมส ร า ง สรรควฒนธรรม และบรการทมมลคาสง เชน เทคโนโลยการออกแบบ ธรกจไลฟสไตล เทคโนโลยการทองเทยว การเพมประสทธภาพการบรการ เปนตน

รปท 2.2.1-2 โมเดลประเทศไทย 1.0 ถง 4.0

3) แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ.2560-2564)

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต เปนกรอบและแนวทางในการพฒนาประเทศในแตละชวงระยะเวลา 5 ป โดยนบต งแตป พ.ศ. 2504 ท ม การประกาศใชแผนดงกลาวเปนคร งแรก มาจนถงปจจบน มแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตมาแลวทงหมด

2-18

12 ฉบบ ในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 12 (พ.ศ. 2560 – 2564) จะยดหลก“ปรชญาของเศรษฐก จพอเพ ยง” ต อ เน องจากแผนพ ฒนาฯ ฉบบกอนหนา เพอใหการพฒนาในทกมตมการบรณาการบนทางสายกลาง มความพอประมาณ มเหตผล รวมถงมระบบภมค มกนท ด รวมท งต องม งเนนให “คนเปนศนยกลางการพฒนา” สรางความม นคงของชาต โดยพฒนาคนทกวยใหเปน คนด คนเกง มศกยภาพ และความคดสรางสรรค ซงแผนการพฒนาในชวง 5 ป ภายใตแผนพฒนาฯ ฉบบท 12 เป นการกำหนดเปาหมาย นโยบาย ยทธศาสตรและแนวทางการพฒนาทสอดคลองกบเปนชวงเวลา 5 ปแรกของการขบเคลอนยทธศาสตรชาต 20 ป ทเปนกรอบการพฒนาประเทศในระยะยาว

แผนฉบ บน ไ ด ก ำหนดย ทธศาสตร ยทธศาสตรการพฒนา การพฒนาภาค เมอง และพนทเศรษฐกจ ทม งเนนการสรางความเขมแขงของฐานการผลตและบรการเดมและขยายฐานการผลตและบรการใหมทสรางรายไดสำหรบประชาชนในภาค การพฒนาเมองใหเตบโตอยางมคณภาพ การพฒนาและฟนฟพนทบรเวณชายฝ งทะเลตะว นออกให รองร บการขยายตวของภาคอตสาหกรรมแหงอนาคตอยางมสมดล และการบรหารจดการ พนทเศรษฐกจชายแดนใหเจรญเตบโตและแขงขนไดอยางยงยน รวมทงการเพมประสทธภาพกลไกการขบเคลอนการพฒนาภาคและเมองใหเกดผลอยางเปนรปธรรม ซ งแผนพฒนาฯ ฉบบท 12 ไดมการกำหนดยทธศาสตรการพฒนาประเทศไว 10 ประการ ซ งเปนกรอบแนวทางการพฒนาประเทศ โดยเฉพาะยทธศาสตรท 9 วาดวยการพฒนาภาค เมอง และพนทเศรษฐกจ ทมกำหนดแนวทางการพฒนาพนทภาคเพอตอบสนองเปาหมายการพฒนาเศรษฐกจและสงคมตามทกำหนดไว มสาระสำคญดงน

(1) ยทธศาสตรท 1 การเสรมสรางและพฒนาศกยภาพทนมนษย

(2) ยทธศาสตรท 2 การสรางความเปนธรรมและลดความเหลอมลำในสงคม มประเดนสำคญๆ คอ กระจายการใหบร การภาคร ฐท งด านการศกษา สาธารณสข และสวสดการทมคณภาพใหครอบคลมและทวถง

(3) ย ทธศาสตร ท 3 การสร างความเขมแขงทางเศรษฐกจและแขงขนไดอยางยงยน

(4) ยทธศาสตรท 4 การเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอมเพอการพฒนาอยางยงยน

(5) ยทธศาสตรท 5 การเสรมสรางความมนคงแหงชาตเพ อการพฒนาประเทศสความมงค งและยงยน มประเดนสำคญๆ คอ การสงเสรมความรวมมอกบตางประเทศดานความมนคง เพอบรณาการความรวมมอ

กบมตรประเทศเพอผลประโยชนทางเศรษฐกจ สงคม และการปองกนภยคกคามขามชาต

(6) ยทธศาสตรท 6 การบรหารจดการในภาคร ฐ การป องก นการท จร ตประพฤต ม ชอบและ ธรรมาภบาลในสงคมไทย

(7) ยทธศาสตรท 7 การพฒนาโครงสรางพนฐานและระบบโลจสตกส มงเนนการขยายขดความ สามารถและพฒนาคณภาพการใหบรการ เพอรองรบการขยายตวของเมองและพนทเศรษฐกจหลก และสงเสรมการพฒนาคณภาพชวตของทกกลมในสงคม

(8) ยทธศาสตรท 8 การพฒนาวทยาศาสตร เทคโนโลย วจย และนวตกรรม

(9) ยทธศาสตรท 9 การพฒนาภาค เมอง และพ นท เศรษฐกจ การพฒนาภาค เมอง และพ นทเศรษฐกจ ในแผนพฒนาฯ ฉบบท 12 นมงเนนการพฒนาและเรงดำเนนการในประเดนทาทาย ไดแกการสรางความเขมแขงของฐานการผลตและบรการเดมและขยายฐานการผลตและบรการใหมทสรางรายไดสำหรบประชาชนในภาค การพฒนาเมองใหเตบโตอยางมคณภาพ การพฒนาและฟนฟพนทบรเวณชายฝงทะเลตะวนออกใหรองรบการขยายตวของภาคอตสาหกรรมแหงอนาคตอยางมสมดล และการบร หารจดการพ นท เศรษฐก จชายแดนใหเจรญเตบโตและแขงขนไดอยางย งยน ซ งมประเดนสำคญๆ ท เก ยวของกบการพฒนาพ นท ภาค คอ การพฒนาภาคเพ อสรางโอกาสทางเศรษฐกจใหกระจายตวอยางทวถง และการพฒนาเมอง

(10) ยทธศาสตรท 10 ความรวมมอระหวางประเทศเพอการพฒนา ทางการคาและการลงทนทางเศรษฐก จ ความร วมม อเพ อการพ ฒนาทางส งคม สงแวดลอมและความรวมมอดานความมนคงในมตตาง ๆ ในทกกรอบความรวมมอทงระดบอนภมภาค ภมภาค และระดบโลก

โดยแผนฉบบนไดกำหนดยทธศาสตรการพฒนาภาค เมอง และพนทเศรษฐกจ ทมงเนนการสรางความเขมแขงของฐานการผลตและบรการเดมและขยายฐานการผลตและบรการใหมท สร างรายได สำหรบประชาชนในภาค การพฒนาเมองใหเตบโตอยางมคณภาพ การพฒนาและฟนฟพนทบรเวณชายฝงทะเลตะวนออกใหรองรบการขยายตวของภาคอตสาหกรรมแหงอนาคตอยางมสมดล และการบรหารจดการ พนทเศรษฐกจชายแดนใหเจรญเตบโตและแขงขนไดอยางย งยน รวมทงการเพมประสทธภาพกลไกการขบเคลอนการพฒนาภาคและเมองใหเกดผลอยางเปนรปธรรม

2-19

ทมา: สำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต รปท 2.2.1-3 กรอบวสยทศนและเปาหมายแผนพฒนา

เศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 4) ยทธศาสตรการพฒนากลมจงหวด

ภาคกลาง พ.ศ. 2557-2560 จากการรวบรวมข อม ลโดยท ปร กษา

พบวา ภาคกลางจะตองเผชญกบการเปล ยนแปลง ดานเศรษฐกจ ส งคม และทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอมท เก ดข นอยางรวดเร ว ทำใหภาคกลางจำเปนตองปรบตวและกำหนดทศทางการพฒนาภาคกลางโดยใหความสำคญกบการเปน ฐานเศรษฐกจอตสาหกรรมชนนำของเอเชยตะวนออกเฉยงใต ศนยรวมการผลตอาหารและการทองเทยวของเอเชย ศนยการคาและการขนสงสนคาส อนโดจนและนานาชาต สงคมมความเปนธรรมและสมานฉนท และทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเหมาะสมตอการดำรงชวต ซงบทบาทและทศทางการพฒนาทสำคญ มดงน

(1) บทบาทการพฒนาภาคกลาง • เปนฐานเศรษฐกจหลกของประเทศ • เป นศ นย กลางการเร ยนร และ

พฒนาทรพยากรมนษยของประเทศ • เปนฐานการผลตอตสาหกรรมแปร

รปอาหารและเอทานอลของประเทศ (2) ทศทางการพฒนาภาคกลาง

• พฒนาฐานการผลตภาคเกษตรของภาคกลางให เข มแข งและย งย น โดยม งก ารเพม ประสทธภาพการผลต การปรบเปลยนกระบวนการผลตโดยเนนการใชความร เทคโนโลยและนวตกรรมททนสมย ทงทเกยวกบกระบวนการผลตและการบรหารจดการ และเสรมสรางความมนคงในอาชพของเกษตรกร เพอสรางความม นคงของอาหารและพลงงาน พฒนาคนใหมคณภาพภายใตแนวทางการเรยนตลอดชวต

• ยกระดบคณภาพและกระบวนการผลตสนคาและบรการใหมมลคาเพมบนพนฐานแนวคดสรางสรรคและการสรางนวตกรรม รวมทงตอยอดองคความรเพอใหสามารถแขงขนไดอยางยงยน โดยมแนวทาง

ดำเนนการสรางความเปนธรรมในสงคมและความเขมแขงของชมชน

• พ ฒนาศ กยภาพและยกระดบค ณภาพชว ตของประชาชนให ม ความร ค ค ณธรรม มสขภาพแขงแรงและสามารถชวยเหลอผดอยโอกาสใหพงตนเองไดมากขน การบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเพอการพฒนาทยงยน

• พฒนาระบบเคร อขายคมนาคมขน ส ง แ ล ะ ส ง อ ำ น วย ค ว า ม ส ะ ด วก ทา ง ก า ร ค า ทเชอมโยงกบระบบเศรษฐกจชายแดน รวมทงยกระดบความสามารถของผประกอบการและพนกงานในการทำธรกจการคาขามประเทศ เพอสนบสนนการเปดประตการคาเขาไปครองตลาดในประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต

5) แผนยทธศาสตรการค ากล มจ งหวด 18 กลม ระยะ 5 ป

กระทรวงพาณชยไดรวมกบสถาบนบณฑตพฒนาบรหารศาสตร (NIDA) จดทำแผนยทธศาสตรการคากลมจงหวด 18 กลมจงหวด ระยะ 5 ป (2560 - 2564) และไดม การเดนสายระดมความคดเห นจากหนวยงานภาครฐและเอกชนในกลมจงหวดตาง ๆ เพอร วมกนปรบปรงแผน จนสามารถกำหนดยทธศาสตรทางการคาของแตละกลมจงหวดไดแลว โดยขณะนอยระหวางการระดมความคดเห นข นส ดทายในระดบผบรหารและหนวยงานทเกยวของกอนทจะนำไปปรบปรงแผนยทธศาสตรการคากลมจงหวดใหชดเจน และมอบใหหนวยงานในสงกดกระทรวงพาณชยนำไปปฏบตตอไป

ภาคกลางถกจดอยใน 3 กลม และไดรบการกำหนดตำแหนงเชงยทธศาสตรทางการคา (Trade Strategic Position) ในแผนย ทธศาสตร การค ากลมจงหวด 18 กลม ระยะ 5 ป โดยกระทรวงพาณชย ใหมบทบาททางการคาดงน

(1) กล มจ งหว ดภาคกลางตอนบน 1 (พระนครศรอยธยา นนทบร ปทมธาน สระบร) กำหนดใหเปนคลสเตอรอตสาหกรรมทเปนมตรตอสงแวดลอม เมองนวตกรรมดานอาหาร แหลงองคความรดานการศกษานวตกรรม และโลจสตกส,

(2) กล มจ งหว ดภาคกลางตอนบน 2 (ลพบร ชยนาท สงหบร อางทอง) เปนฐานการผลตอาหารเพอสขภาพ

(3) กล มจ งหว ดภาคกลางตอนกลาง (สระแกว ฉะเชงเทรา ปราจนบร นครนายก สมทร- ปราการ) เปนศนยกลางอตสาหกรรมสเขยว การทองเทยวทเปนมตรตอสงแวดลอม และประตสอาเซยนและโลก

2-20

(4) กล มจ งหวดภาคกลางตอนลาง 1 (นครปฐม กาญจนบร ราชบร สพรรณบร) เปนศนยกลางการคาและการทองเทยวเชงสรางสรรคแหงภาคตะวนตก

(5) กล มจ งหวดภาคกลางตอนลาง 2 (เพชรบร ประจวบครขนธ สมทรสาคร สมทรสงคราม) เปนศนยกลางการคาสนคาประมงแปรรป สนคาเกษตร และการทองเทยวนานาชาต

6) แผนยทธศาสตรการจดการทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอม การจดทำแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2560 - 2564 ได น อมนำพระราชดำร สของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง มาเปนแนวทางในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เพอใหทกภาคสวนท เก ยวของเกดความตระหนกตอการใชทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางรอบคอบ เปนไปตามหลกวชาการ มเหตผล มความพอประมาณ มความถกตอง เหมาะสมและเปนธรรม เพอสรางภมคมกนใหแกฐานทรพยากรธรรมชาตและรกษาคณภาพสงแวดลอม โดยมงถงประโยชนแทจรงตอประเทศชาตท งในปจจบนและอนาคต โดยมหลกสำคญ 10 ขอดงน

• การพ ฒนาท ย ง ย น ( Sustainable Development) เปนหลกการท ใหความสำคญกบการพฒนาประเทศอยางมดลยภาพ ทงดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม

• การบร หารจ ดการเช งระบบน เวศ (Ecosystem Approach) เ ป นหล กก า รท ค ำน ง ถ งความส มพ นธ เ ช ง ร ะบบหร อองค ร วม ( Holistic Approach)

• กา ร ร ะ ว ง ไ ว ก อน (Precautionary Principle) เปนหลกการจดการเชงรกทเนนการปองกนผลกระทบลวงหนา

• ผกอมลพษเปนผจาย (Polluters Pay Principle: PPP) เปนหลกการของการนำเคร องมอทางเศรษฐศาสตรมาใชในการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

• ผ ไ ด ร บ ผลประ โ ยชน เ ป นผ จ า ย (Beneficiaries Pay Principle: BPP) เป นหลกการการสงเสรมความรบผดชอบ โดยสรางแรงจงใจใหผท ไดรบผลประโยชนเปนผจายคาตอบแทนใหกบผใหบรการดานระบบนเวศทงทอย ตนทาง และปลายทาง รวมถงสรางความเปนธรรมใหกบผเสยประโยชน

• ความเป นห นส วนของร ฐ - เอกชน (Public - Private Partnership: PPP) เปนหลกการทใชสรางการรวมรบผดชอบ

• ธรรมาภ บาล (Good Governance) เปนหลกการการบรหารจดการทดท ทกหนวยงานควรนำมาใชเปนแนวทางในการบรหารงาน ทงดานศลธรรม ค ณธรรม จร ยธรรม และความถ กต องชอบธรรม ทงปวง

• การขยายความร บผดชอบแกผ ผลต ( Extended Producer Responsibility: EPR) เ ป นหลกการเพ มขอบเขตความรบผ ดชอบของผ ผล ตใหครอบคลมในแตละชวงของวงจรชวตผลตภณฑ

• การใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ ( Resource Decoupling/Resource Efficiency) เ ป นหลกการลดอตราการใชทรพยากรตอหนวยกจกรรมทางเศรษฐกจ

• สทธมนษยชน (Human Rights) เปนหลกการทคำนงถงสทธและเสรภาพขนพนฐานของความเปนมนษย มความเสมอภาค เปนธรรมและไมเลอกปฏบตไมว าจะแตกตางกน หรอมความไมเทาเทยมกนทางเศรษฐกจและสงคมมากนอยเพยงใดกตาม

(1) แผนย ทธศาสตร ก ารจ ดการทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอมภาคกลาง ภาคตะวนออก และภาคตะวนตก พ.ศ. 2560-2564

การจ ดทำแผนย ทธศาสตร การจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมภาคกลาง ภาคตะวนออก และภาคตะวนตก พ.ศ. 2560-2564 มการพจารณาความเช อมโยงนโยบายและแผนการจดการสงแวดลอมระดบประเทศ นโยบายและแผนการพฒนาของประเทศและในระดบพนท หลกแนวคดการจดการส งแวดลอมตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง และแนวคดสากล การสรางความสมดลของระบบนเวศ การจดการสงแวดลอมเชงพนทลมนำ การสรางภมคมกนตอความเสยงจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภยธรรมชาตดวยกลไกการชดเชยตอบแทนคณคาของระบบนเวศ เนนการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตอยางมประสทธภาพและเปนธรรมสงเสรมการมสวนรวม เปนเครองมอและกลไกทสำคญทจะขบเคลอนใหประชาชนมความเปนอยทด มความสขภายใตคณภาพสงแวดลอมทเหมาะสม บนพ นฐานของหลกเศรษฐกจพอเพยง การพฒนาท ย งยนการบรหารจดการและชดเชยตอบแทนคณคาระบบนเวศ (PES) และสงเสรมองคกรปกครองสวนทองถนในการจดการสงแวดลอมเชงรก และการมสวนรวมและสรางภมปญญารวมกนของภาคสวนตาง ๆ ใหเกดการ

2-21

ปรบเปลยนพฤตกรรมทจะสรางคณภาพสงแวดลอมทดใหกบพนทตอไป

(2) แผนย ทธศาสตร ก ารจ ดการท ร พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ต แ ล ะ ส ง แ ว ด ล อ ม ภ า คตะวนออกเฉยงเหนอ พ.ศ. 2560–2564

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอมประเดนทมความสำคญในระดบพนทซงควรดำเนนการเรงดวนและผลกดนในระดบนโยบาย (Flagship Projects) ใหเกดผลเปนรปธรรม คอ ปญหาทรพยากรนำ (ปรมาณนำไมเพยงพอตอการอปโภค บรโภค และเกษตรกรรม) รองลงมาคอ ปญหาทรพยากรปาไม (ความขดแยงระหวางการใชประโยชนทดนในการทำเกษตรกรรมและพนทปาไม) และการจดการขยะมลฝอย (การขาดสถานทกำจด ปญหาการกำจดขยะมลฝอยทไมถกสขาภบาล ปญหามลฝอยตกคางและปญหาขยะขามแดน) ซงประเดนปญหาเรงดวนดงกลาวหนวยงานในระดบพนททมบทบาทสำคญในการบรณาการการดำเนนงานตามแผนยทธศาสตร ฯ ใหเหมาะสมและสอดคลองกบสถานการณป ญหาและสภาพแวดลอมของพนทของตนเองใหสามารถดำเนนการจดทำแผนงาน/โครงการใหเกดผลสมฤทธในทางปฏบตไดอยางเหมาะสมตอสภาพปญหาท เกดข นไดอยางเปนรปธรรมตอไป

(3) แผนย ทธศาสตร ก ารจ ดก ารทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมภาคเหนอ พ.ศ.2560–2564

ภาคเหนอมประเดนทมความสำคญในระดบพนทซ งควรดำเนนการเรงดวนและผลกดนในระด บนโยบาย (Flagship Projects) ให เก ดผลเปนรปธรรม คอ ปญหาทรพยากรนำ (ปรมาณนำไมเพยงพอตอการอปโภค บรโภค และเกษตรกรรม) รองลงมาคอ ปญหาทรพยากรปาไม (ความขดแยงระหวางการใชประโยชนทดนในการทำเกษตรกรรมและพนทปาไม) และการจดการขยะมลฝอย (การขาดสถานทกำจด ปญหาการกำจดขยะมลฝอยทไมถกสขาภบาล ปญหามลฝอยตกคางและปญหาขยะขามแดน)

(4) แผนย ทธศาสตร ก ารจ ดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมภาคใต พ.ศ. 2560–2564

ภาคใตมประเดนทมความสำคญในระดบพนทซงควรดำเนนการเรงดวนและผลกดนในระดบนโยบาย (Flagship Projects) ใหเกดผลเปนรปธรรม คอ ปญหาการกดเซาะชายฝง ซงสอดคลองกบยทธศาสตรท 1 ของแผน ฯ โดยมโครงการเรงดวนในการจดการปญหา 5 โครงการ คอ 1) โครงการศกษาและจดระบบกลมหาด

(Littoral Cell) 2) โครงการรอถอนสงปลกสรางทสงผลกระทบทางลบตอระบบนเวศชายฝง 3) โครงการพฒนากฎหมายควบคมกอสร างชายฝ งทะเล 4) โครงการศกษาวจยดานสมทรศาสตร และ 5) โครงการศกษาแนวทางปองกนและแกไขปญหากดเซาะชายฝง ซ งทกโครงการจะดำเนนการแลวเสรจภายในป พ.ศ. 2563 2.2.2 แผนงานโครงการทสำคญตอการพฒนา

พนท 1) เขตพฒนาเศรษฐกจพเศษ (Special

Economic Zone : SEZ) เขตเศรษฐก จพ เศษประเทศไทย คอ

บรเวณพนททคณะกรรมการนโยบายเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษ (กนพ.) กำหนดใหเปนเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษ ซงรฐจะสนบสนนโครงสรางพนฐาน สทธประโยชนการลงทน การบรหารแรงงานตางดาวแบบไป-กลบ การใหบรการจดเดยวเบดเสรจและการบรการอนทจำเปน

การจดต งเขตเศรษฐกจพเศษบรเวณชายแดนของประเทศไทย เรมจากการผลกดนของธนาคารพฒนาเอเชย (Asian Development Bank: ADB) ภายใตกลยทธสงเสรมการใชประโยชนจากโครงการระเบยงเศรษฐกจ ในป พ.ศ. 2541 โดยกำหนดการพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษชายแดนใสในแผนปฏบตการเพ อการเปลยนระเบยงการขนสง (Transport Corridors) ใหเปนระเบยงเศรษฐกจ (Economic Corridors) มประกาศกำหนดพนทเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษ ตามหลกเกณฑและจดลำดบความสำคญของพนทชายแดนทมศกยภาพและเหมาะสมพฒนาเปนเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษ จำนวน 10 จงหวด โดยแบงเปน 2 ระยะ

ระยะแรก 5 จงหวด ไดแก ตาก มกดาหาร สระแกว ตราด และสงขลา ประกอบดวย 10 อำเภอ 36 ตำบล (เรมดำเนนการไดในป 2558)

ระยะทสอง 5 จงหวด ไดแก หนองคาย นราธ ว าส เ ช ย งร าย นครพนม และกาญจนบ ร ประกอบดวย 12 อำเภอ 55 ตำบล (เรมดำเนนการในป 2559)

กรอบแนวคดในการพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษของไทย กนพ. ไดกำหนดแผนการพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษ โดยมวตถประสงคสำคญใหเกดการกระจายความเจรญสภมภาคโดยใชโอกาสจากอาเซยน ลดความเหลอมลำทางรายได ยกระดบคณภาพชวตของประชาชน และเสรมสรางความม นคงในพ นท บรเวณชายแดน รวมทง เพมความสามารถในการแขงขนและการเชอมโยงกบประเทศเพอนบาน

2-22

ความทาทายดานกฎหมายและนโยบาย เขตเศรษฐกจพเศษชายแดนทง 10 แหงของประเทศไทยโดยคณะรกษาความสงบแหงชาต หรอ คสช. เกดขนเพอกระตนเศรษฐกจของพนทชายแดนดอยพฒนา และเพอพฒนาชวตความเปนอยของประชาชนทอาศยในบรเวณนน แตทวา กระบวนการไดมาและจดการทดนทงพนทปาและพนทสาธารณะเพอใชประโยชนเปนเขตเศรษฐกจพเศษชายแดนสรางกอใหเกดปญหาความขดแยงระหวางชาวบานกบรฐบาล ซงกลไกการตดสนใจโดยมากเกดขนจากภาครฐ ขาดการมสวนรวมของคนทองถน สงผลใหเกดความขดแยงในพนท นำไปสขอรองเรยนตาง ๆ และทำใหเกดความลาชาในการพฒนา ดวยพฒนาการดานกฎหมายและกลไกทางนโยบายทอำนวยความสะดวกใหเกดเขตเศรษฐกจพเศษ แตกไดรบการตอตานจากองคกรภาคประชาสงคม ชมชน และหนวยงานทองถนท ระบวา นโยบายทประกาศใชสวนใหญเออตอความตองการของนกลงทนมากกวาความตองการของคนในทองถน

รปท 2.2.2-1 พนทการพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษ

2) เขตเศรษฐกจพเศษในรปแบบคลสเตอรดานอตสาหกรรม

นโยบายทสำคญประการหนงของรฐบาล ในการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ คอ การส งเสร มพ ฒนาการรวมกล มอ ตสาหกรรม (Cluster Development) เน องจากพจารณาเหนวา “คลสเตอร (Cluster)” เปนเครองมอและกลไกอนสำคญในการเพมขดความสามารถการแขงขนและการพฒนาเศรษฐกจอตสาหกรรมของประเทศ ดงนนกรมสงเสรมอตสาหกรรม กระทรวงอ ตสาหกรรม จ งได ร บมอบหมายให เปนหนวยงานหลก ทมบทบาทในการปฏบตและขบเคลอนใหเกดการสรางและพฒนาคลสเตอร ตามบนทกขอตกลงความรวมมอ (MOU) ลงวนท 10 มถนายน 2547 ภายใต

กรอบของคณะกรรมการพฒนาขดความสามารถในการแขงขนของประเทศ โดยไดเรมดำเนนการสงเสรมกระตนใหเกดพฒนาการรวมกลมและเชอมโยงอตสาหกรรมมาอยางตอเนอง ตงแตป พ.ศ. 2546 จนถงปจจบน

เขตพฒนาเศรษฐกจพ เศษในร ปแบบ คลสเตอร จดตงขนเพอยกระดบพนททมศกยภาพและเปนฐานการผลตในอตสาหกรรมเปาหมาย เพอรองรบกจการทใชเทคโนโลยขนสง และอตสาหกรรมแหงอนาคต โดยจะมการเชอมโยงขององคประกอบตาง ๆ ในลกษณะคลสเตอร เพอใหมความสามารถในการแขงขนสงขนสำหรบพนทเปาหมายในการพฒนาประกอบดวย

(1) กลมซปเปอรคลสเตอร เปนคลสเตอรสำหรบกจการทใชเทคโนโลยขนสงและเปนอตสาหกรรมแห งอนาคต เช น คล สเตอร ยานยนต และช นส วน คลสเตอรเครองใชไฟฟา อเลกทรอนกส และอปกรณโทรคมนาคม คลสเตอรปโตรเคมและเคมภณฑทเปนมตรตอส งแวดลอม โดยกลมซปเปอรคลสเตอร มจำนวน 9 จงหวด ประกอบดวย จงหวดพระนครศรอยธยา ปทมธาน ชลบร ระยอง ฉะเชงเทรา ปราจนบร นครราชสมา เชยงใหม และภเกต ซงมการกระจกตวของอตสาหกรรมตาง ๆ เชน ยานยนต อเลกทรอนกส ปโตรเคม ดจทล food innovation medical hub และอาจเพมเตมไดอก โดยการพฒนาคลสเตอร ท ม ศ กยภาพในระยะแรก ประกอบดวย คลสเตอรสงทอ คลสเตอรไอท คลสเตอรยานยนตและช นสวน คล สเตอรเคร องใชไฟฟาและอ เล กทรอนกส คล สเตอร ป โตรเคม และเคมภ ณฑ คลสเตอรแปรรปอาหาร และคลสเตอรแปรรปยางพารา (ไมรวมไมยาง)

(2) กลมคลสเตอรเปาหมายอน ๆ ไดแก คล สเตอร เกษตรแปรร ป และคล สเตอร ส งทอและเครองนงหม โดยในกลมคลสเตอรเปาหมายอน ๆ น จะประกอบไปดวย 28 จงหวด ไดแก

(2.1) กลมคลสเตอรเกษตรแปรรป ซงมจานวนพนทเปาหมาย 19 จงหวด ไดแก

• ภาคเหนอ จำนวน 4 จงหวด ไดแก จงหวดเชยงใหม เชยงราย ลำปาง และลำพน โดยเนนอตสาหกรรมการแปรรปผกผลไม และสมนไพร

• ภาคตะว นออกเฉ ยงเหนอ จำนวน 4 จงหวด ไดแก จงหวดขอนแกน นครราชสมา บรรมย และชยภม โดยเนนอตสาหกรรมแปรรปจากปศสตว มนสำปะหลง ออย และขาวโพด

• ภาคกลาง จำนวน 4 จงหวด ไดแก จงหวดกาญจนบร ราชบร เพชรบร และประจวบครขนธ โดยเนนอตสาหกรรมแปรรปจากออย สบปะรด และยางพารา

2-23

• ภาคตะว นออก จำนวน 3 จงหวด ไดแก จงหวดระยอง จนทบร และตราด โดยเนนอตสาหกรรมแปรรปผลไม และยางพารา

• ภาคใต จำนวน 4 จ งหวด ไดแก จงหวดชมพร สราษฏรธาน กระบ และสงขลา โดยเนนอตสาหกรรมแปรรปปาลมนำมน อาหารทะเลแปรรป และยางพารา

(2.2) กลมคลสเตอรสงทอและเครอง นงหม มจำนวนพนทเปาหมาย 9 จงหวด ไดแก กรงเทพ มหานคร จงหวดกาญจนบร นครปฐม ราชบร สมทรสาคร ชลบร ฉะเชงเทรา ปราจนบร และสระแกว โดยเนนอตสาหกรรมผลตเสนใยธรรมชาตหรอเสนใยประดษฐ การผลตดายหรอผา การฟอกยอม/พมพ/แตงสำเรจการผลตเครองนงหมและเครองแตงกาย รวมทงการออกแบบและพฒนาผลตภณฑเชงสรางสรรค

ภายใตนโยบายสงเสรมคลสเตอรอตสาหกรรมของบโอไอ กจการทจะขอรบสงเสรมการลงทนตามมาตรการน ตองมองคประกอบสำคญ 3 สวนดวยกน คอ (1) เปนกจการทใชเทคโนโลยขนสง (2) ตงในพ นท ท กำหนด และ (3) ต องม ความร วมม อกบสถาบนการศกษา สถาบนวจยหรอศนยความเปนเลศ (Center of Excellence) ทอยในพนทเปาหมาย เพอใหเก ดการพฒนาบคลากรซ งจะนำไปส การยกระดบอตสาหกรรมทใชเทคโนโลยขนสง โดยโครงการทลงทนในคลสเตอรอตสาหกรรม จะไดรบสทธประโยชนยกเวนภาษเงนไดนตบคคล 3 – 8 ป และลดหยอนอก รอยละ 50 เปนเวลา 5 ป แลวแตกรณ และสทธประโยชนอน ๆ อาท การยกเวนอากรนำเขาเคร องจกรและวตถดบ นอกจากน บโอไอยงใหสงเสรมแกกจการสนบสนนทจะชวยพฒนา คลสเตอรใหม ความเขมแขงอกกวา 10 ประเภทกจการ อาท กจการขนสงสนคาสำหรบเรอบรรทกสนคา กจการสนามบนพาณชย กจการขนสงทางราง กจการศนยกระจายสนคาระหวางประเทศดวยระบบททนสมย กจการวจยและพฒนา เปนตน

3) แผนพฒนาดานโครงสรางพนฐานดานคมนาคมขนสงของไทย

แผนพ ฒนาโครงสร างพ นฐานด านคมนาคมขนสงของไทย พ.ศ. 2558-2565 มวตถประสงคเพ อเปนกรอบทศทางในการพฒนาภาคคมนาคมขนสงของประเทศ ในระยะ 8 ป ซงเปนกลไกในการขบเคลอนการพฒนาเศรษฐกจและสงคม กระตนเศรษฐกจ การสรางงาน กระจายรายได และสรางความปลอดภยในชวตและทรพยส นของประชาชน ซ งเป นปจจ ยท จะนำไปส

เปาหมายการพฒนาทสำคญ คอ การเพมคณภาพชวตของประชาชน การลดตนทนโลจสตกสตอ GDP ของประเทศ และการพฒนาระบบรางใหเปนโครงขายหลกของประเทศ โดยการลงทนคร งน จะสงผลใหรายไดประชากรและเศรษฐกจไทยขยายตวเพมขน ซงเปนปจจยสนบสนนใหเกดการขยายตวของสงคมเมอง รวมทงเมองศนยกลางการคาและการขนสง นอกจากนยงกอใหเกดโอกาสทางธรกจ โดยเฉพาะธรกจกอสรางและวสดกอสรางทจะไดรบประโยชนโดยตรงจากการกอสรางโครงการตาง ๆ

(1) แผนงานการพฒนาโครงขายรถไฟระหวางเมอง การพฒนาโครงขายรถไฟระหวางเมองจะดำเนนการปรบปรงระบบอปกรณและโครงสรางพนฐานการขนสงทางราง และพฒนาระบบรถไฟทางคทมความพรอมดำเนนการ 6 สายแรก และเรงผลกดนใหสามารถดำเนนการกอสรางทางคขนาดรางมาตรฐาน (Standard Gauge) เชอมโยงกบประเทศเพอนบานและสาธารณรฐประชาชนจน (จนตอนใต) เพอใหรถไฟเปนทางเลอกใหมของการเดนทาง และสรางความไดเปรยบในการแขงขนของประเทศ

(2) แผนงานการเพมขดความสามารถทางหลวงเพ อเช อมโยงฐานการผลตท สำคญของประเทศและเชอมโยงกบประเทศเพอนบาน โดยปรบปรงถนนเชอมโยงแหลงเกษตรและแหลงทองเทยว รวมถงการปรบปรงโครงขายถนนระหวางเมองหลกและเชอมเมองหลกกบดานพรมแดนใหเปน 4 ชองจราจร การพฒนาโครงสรางพนฐานดานศลกากร การกอสรางทางหลวงพเศษระหวางเมองในเสนทางทมความจำเปน ตลอดจนผลกดนการพฒนาสงอำนวยความสะดวกดานการขนสงทางถนน เชน จดพกรถบรรทก สถานขนสงสนคา ศนยเปลยนถายระหวางการขนสงทางรางกบทางถนน เพอใหเกดระบบขนสงตอเน องหลายรปแบบ สามารถรองรบการคา การลงทนท จะสงข นจากการเขาส ประชาคมอาเซยน

(3) แผนงานการพฒนาโครงขายการขนสงทางนำ โดยการพจารณาความเหมาะสมในการพฒนาทาเรอลำนำและทาเรอชายฝงทะเลดานอาวไทยและทะเลอนดามน เพอประโยชนในการขนสงสนคาทงภายในและระหวางประเทศ และเปนการเปดประตการขนสงดานฝงทะเลอนดามนทสามารถเชอมโยงเปนสะพานเศรษฐกจกบทาเรอฝงอาวไทย รวมทงเปนทางเลอกในการขนสงทประหยดและเปนมตรกบสงแวดลอมในพนทใหม

2-24

(4) แผนงานการเพมขดความสามารถในการใหบรการขนสงทางอากาศ โดยการเรงผลกดนการพฒนาทาอากาศยานหลกทเปนประตการขนสงของประเทศ ใหไดมาตรฐานสากล สามารถรองรบความตองการของประชาชนผเดนทางไปอยางมประสทธภาพ การสงเสรมการใชประโยชนทาอากาศยานในภมภาคใหมบทบาทมากข นในกจกรรมดานการบนและกจกรรมทเกยวเนอง รวมทงการสงเสรมการพฒนานคมอตสาหกรรมการบนของประเทศ และการพจารณาความเหมาะสมในการพฒนาหวงอากาศของไทยใหสามารถใชประโยชนรวมกนเพอความมนคงและการพฒนาเศรษฐกจไดอยางเหมาะสม

2-25

รปท 2.2.2-2 สรปแผนงานโครงการทสำคญตอการพฒนาพนท

2-25

2.3 การวางประเทศ ผงภาค 2.3.1 ผงประเทศไทย พ.ศ. 2600

ผงประเทศไทย พ.ศ.2600 (Thailand National Spatial Development Plan) มวสยทศนให “ประเทศไทยเปนประเทศชนนำของโลกในดานการเกษตร อตสาหกรรมการเกษตร และเทคโนโลยดานอาหาร การบรการดานสขภาพและการทองเท ยว ประชาชนมคณภาพชวตทดทามกลางสงแวดลอมทนาอย ประเทศชาตมนคงและมการพฒนาทยงยน”

1) ยทธศาสตรการพฒนาพนท (1) ยทธศาสตรการกระจายความเจรญ

และฟนฟบรณะศนยกลางเดม กระจายความเจรญและกจกรรมทางเศรษฐกจไปยงเมองบรวาร และเมองในภมภาค เพอสรางความสมดลของระบบเมองและการใชทดนในขณะเดยวกน ตองมการบรณะฟนฟศนยกลางเดมพรอมทงการปรบปรงคณภาพของสภาพแวดลอมใหดยงขน

(2) ยทธศาสตรกล มเมอง พฒนากลมจงหวด/กลมเมอง และชมชนอยางเปนระบบ โดยจดลำดบความสำคญของเมองตามศกยภาพและบทบาทหนาท เพอเพ มประสทธ ภาพการใหบรการสาธารณปโภคและสาธารณปการ

(3) ยทธศาสตรเมองเพอการสรางสรรค พฒนาเมองเพ อเอ ออำนวยใหเกดการสรางสรรคและนวตกรรมสำหรบการพฒนาผลผลตดานตาง ๆ ทงดานเกษตรกรรม อตสาหกรรม และการบรการ ทสงเสรมใหประเทศสามารถพงพาตนเองใหสามารถเปนหนงในผนำของโลกไดในอนาคต พฒนาเมองทสนบสนนใหเกดความรและการเพมมลคาทางดานเศรษฐกจ โดยมความพรอมของโครงสรางพนฐานและระบบสารสนเทศเมองเพอการสรางสรรค

(4) ยทธศาสตรการพฒนาท สมดลและยงยน สรางความสมดลระหวางการพฒนากบอนรกษทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอม กำหนดการใชประโยชนทดนประเภทตาง ๆ ใหกระจายอยางเหมาะสมตามศกยภาพของพนท

(5) ยทธศาสตรเมองและชนบทพอเพยง ประยกตใชแนวคดเศรษฐกจพอเพยงกบการพฒนาพนท การพฒนาพนทเมองและชนบทใหเกดความสมดล ใหมความเชอมโยงเกอกลซงกนและกน มการบรการสาธารณะทเพยงพอและทวถง

2) นโยบายรายสาขาทสำคญ ดงตอไปน (1) นโยบายการใชประโยชนทดน

พนทชมชน ▪ กำหนดขอบเขตเมองใหชดเจน

เพอควบคมการขยายตวของพนทเมองโดยใชแนวกนชนสเข ยวและเนนการใชประโยชนท ด นในเม องให เตมประสทธภาพทำเมองใหกระชบ จดหาทโลงวางและพนทสเขยวภายในเมองเพอเสรมสรางคณภาพชวตและความนาอยใหกบเมอง

พนทอตสาหกรรม ▪ สงเสรมการลงทนอตสาหกรรม

ท สร างม ลค าเพ มทางเศรษฐก จ โดยกำหนดพ นทอตสาหกรรมหลก เพอพฒนาอตสาหกรรมพนฐานสำคญเชอมโยงการผลตภาคเกษตรกรรมและภาคอตสาหกรรม พฒนาโครงสรางพนฐานและระบบโลจสตกสทสนบสนนตอการพฒนาอตสาหกรรมของประเทศ โดยมงเนนการสรางความเปนมตรกบสงแวดลอม

พนทเกษตรกรรม ▪ พฒนาการใชพนทเกษตรกรรม

ชนดใหเปนแหลงผลตอาหารทสำคญของภมภาคและสงเสร มการเปนคร วโลก โดยสงเสร มการวจ ยและพฒนาการเกษตรและการแปรรป เพอเพมคณภาพผลผลต

พนทสงวนและอนรกษ ▪ สงวน อน ร กษ ฟ นฟ พ นท

ทรพยากรธรรมชาต ปาอนรกษและพนทปาตนนำลำธาร เพอปองกนการเสอมสภาพอนเกดจากการใชประโยชนทดนผดประเภท

▪ กำหนดเขตและมาตรการการอนรกษและพนทชมนำอนรกษทรพยากรทางทะเลและชายฝง รวมทงทรพยากรปาชายเลนใหคงสภาพสมบรณอยางยงยน

▪ บรหารจดการและแกไขปญหาทรพยากรนำแบบบรณาการทมประสทธภาพและยงยน

(2) นโยบายการพฒนาเมองและชนบท ▪ กระจายความเจรญจากกรงเทพ

มหานครและปรมณฑลสภาคตาง ๆ โดยสรางความสมดลของการพฒนาเมองเพ อลดปญหาเมองโตเด ยวของกรงเทพมหานครและสงเสรมศกยภาพของเมองศนยกลางในภาคตาง ๆ ใหมขดความสามารถในการรองรบการขยายตวทางเศรษฐกจและประชากร

▪ สงเสรมการพฒนาเมองอยางเปนระบบ โดยจดลำดบความสำคญของเมองตามองคประกอบ

2-26

บทบาทหนาท และศกยภาพของเมอง พฒนาเมองและการเชอมโยงของเมองโดยใชระบบกลมเมอง

▪ พฒนากร งเทพมหานครเปนศนยกลางของภมภาคและเปนเมองระดบโลก ใหเกดการพฒนาเกอกลอยางมประสทธภาพ

▪ สงเสรมและพฒนาเมองนาอย โดยพฒนาเมองและชนบทใหมความสมดลระหวางการพฒนาเศรษฐกจและสงคม กบการพฒนาคณภาพชวตของประชาชน

(3) นโยบายการคมนาคมขนสง ▪ พฒนาระบบคมนาคมขนสงให

สมบรณท กระบบมประสทธ ภาพไดมาตรฐานสากล

ประหยด ปลอดภย สะดวกสบายและทวถง โดยสนบสนนก า รขนส ง ต อ เน อ งหลายร ปแบบ ( Multimodal Transport) และพฒนาระบบโลจสตกสใหทนสมย

▪ สงเสรมใหไทยเปนศนยกลางการคมนาคมขนสงของอาเซยน จนตอนใตและทวปเอเชย

▪ เพมประสทธภาพการใชพลงงานดานตาง ๆ ใหดขน และสรางความมนคงทางดานพลงงาน

▪ พ ฒนาประ เทศไทยให เปนศนยกลางพลงงานของภมภาค

▪ พฒนาพลงงานทดแทนอยางยงยนและเปนผนำทางเทคโนโลยททนสมยในภมภาค

2-27

ทมา : ผงประเทศไทย พ.ศ. 2600 , กรมโยธาธการและผงเมอง กระทรวงมหาดไทย

รปท 2.3.1-1 ผงนโยบายระบบเมองประเทศไทย พ.ศ. 2600

2-28

2.3.2 ผงภาคกลาง พ.ศ. 2600 การวางผงภาคกลาง เปนผงแมบทการพฒนา

พนทเชงกายภาพ ทบรณาการในสาขาตางๆ อยางเปนองครวม เพอใชเปนกรอบนโยบายและทศทางการพฒนาพนทใหกบจงหวดและกลมจงหวด ซงกระบวนการวางผงภาคคำนงถงศกยภาพ โอกาสการพฒนาพนท และสอดคลองกบความตองการของประชาชน เพอนำไปกำหนดวสยทศนและนโยบายการพฒนาพนท อนจะนำไปสการพฒนาเมองและชนบทอยางสมดลและยงยน

ผงภาคกลางไดวางวสยทศน “ภาคกลางเปนภาคท ใช พล งงานทดแทน เพ อการขนส งและการใชช ว ตประจำว นเป นน เวศนคร (Eco Energy City) เปน Holistic Approach ทคนรนใหมอยกบความทนสมย แตไมทำลายอดต ทรพยากรธรรมชาต ศลปกรรม และประชาชนมสวนรวมในการวางแผน กำหนดแนวคด และมองคความรในการบรณาการอยางหลากหลายในระดบชมชนและระดบพนท มฐานเศรษฐกจทครบวงจรและใชเทคโนโลยสงในการควบคมมลพษ ดานการเกษตรปลอดสารพษ อตสาหกรรมเหลก วสดกอสราง อเลกโทรนกส การทองเท ยวดานประวตศาสตรทเปนมรดกโลก การทองเทยวทางธรรมชาตและชายฝงทะเลแหงหนงของประเทศ”

สำหรบยทธศาสตรการพฒนาพ นท ภาคกลาง ประกอบดวย

1) ยทธศาสตรการรองรบการกระจายความเจรญจากภาคกรงเทพมหานครและปรมณฑล จดระเบยบและกำหนดแผนการใชประโยชนท ด นใหเหมาะสมกบศกยภาพของพนท และเพยงพอในการรองรบการกระจายความเจรญดานเศรษฐกจ สงคม และประชากร

2) ยทธศาสตร การพฒนาตามบทบาท และศกยภาพของพนทเพอความสมดลและยงยน การพฒนาพนทเมองและชนบทตามบทบาทอยาสมดลบนพนฐานการมสวนรวมของประชาชน กำหนดพนทอนรกษวฒนธรรมและปาไม

3) ยทธศาสตรการพฒนาระบบเมองกลมพ นท และเครอขายเมองชนบท สรางระบบโครงขายคมนาคมเชอมโยง และเขาถงพนทอยางทวถง โดยเนนการขนสงทางบก ทางนำ และระบบโลจสตกสทครบวงจร

4) ยทธศาสตรการสงเสรมและพฒนาองคความรภมปญญาทองถน เพอรองรบการพฒนาอยางยงยน กำหนดศนยวจยพฒนาองคความรดานตาง ๆ เพอกระจายและใชเทคโนโลยใหเกดผลประโยชนทางเศรษฐกจและสงคม

5) ยทธศาสตรการพฒนาแบบเศรษฐกจพอเพยง เปนชมนและสงคมแหงการเรยนรตลอดชวตคน ซงสามารถ

มวถชวตปรบเปลยนไดตามกระแสโลกาภวตน พรอมทงรกษาสภาพแวดลอมชมชน

การตดตามสถานการณพนทเปรยบเทยบกบผงภาค 2600 ผงภาคกลางเปนการพฒนาเมองและชนบทให

นาอยและยงยน บนฐานเศรษฐกจแบบพอเพยง พฒนาเพอชวตของประชาใหมคณภาพทดขน มความอยดมสข ความปลอดภยในชวตและทรพยสน อดมสมบรณ ดวยทรพยากรธรรมชาต มการอนรกษประวตศาสตรและวฒนธรรม โดยใหเปนภาคทมเศรษฐกจด มการกระจายรายไดเทาเทยมและท วถงในทกกลมสงคมภายใตการบรหารจดการทดของรฐ นำไปสการพฒนาทนาอยและยงยนอยางแทจรง

1) การตดตามดานวสยทศนของผงภาคกลาง 2600

วสยทศนการพฒนาเมองของผงภาคกลางเปนวสยทศนทกำหนดขนเพอการพฒนาเปน “เมองนาอยอยางยงยน” ซงหมายถงพนทเมองทมความครบถวนของการบรการ มความเทาเทยม มงานทำ มส งแวดลอมทสวยงาม มประวตศาสตร ศลปะและวฒนธรรมเปนทภาคภมใจของประชาชน

โดยวสยทศนของภาคกลางไดถกวางไวใหมความเหมาะสม สอดคลองกบบทบาทและวสยทศนของประเทศไทย โดยแบงเปนระยะเวลาทแตกตางกนไปดงน

วสยทศนในการพฒนาระยะ 5 ป ระหวาง พ.ศ. 2551-2555

กำหนดใหภาคกลางเปนแหลงผลตทางการเกษตรปลอดสารพษ เปนสวนหนงของแหลงทองเทยวดานประวตศาสตรและธรรมชาตของประเทศ เปนพนทอนร กษส งแวดลอม และเปนประตการคาชายแดน ไทย-พมา ซ งเปนวสยทศนท สอดคลองกบวสยทศน ของผงประเทศ ทวางใหประเทศไทยเปนประตการคา (Gateway) ระหวางกลมประเทศอาเซยนและจนตอนใต โดยเปนศนยกลางการผลต สงออก แหลงผลตอาหารปลอดภย มาตรฐานสากล และอตสาหกรรมแปรรปการเกษตรท ใชนวตกรรม รวมท งเปนศนยกลางการทองเทยวและบรการของภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต

นอกจากความสอดคลองของวสยทศนภาคกลางทมตอผงประเทศแลวนน วสยทศนของผงภาคกลางย งสนองตอบต อนโยบายท ได วางไว ในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแผงชาตฉบบท 10 ซงอยในระยะเวลาเดยวกนอกดวย ทงประเดนสำคญทตองคำนงถง การเตรยมการเพอการรองรบการพฒนาอตสาหกรรม การปรบตวเตรยมรบสำหรบการเมองทมการเปลยนแปลง ทงการเม องภายในประเทศ และความรวมมอระหวาง

2-29

ประเทศ การเตรยมความพรอมในการรบมอกบสภาวะเศรษฐกจถดถอย ไปจนถงการแกปญหาในดานตาง ๆ ทงด านส งคม เศรษฐกจ และทรพยากรธรรมชาต โดยวสยทศนและบทบาทของผงภาคกลางในระยะ 5 ปนไดแสดงการใหความสำคญตอประเดนดงกลาวเหลานอยางครบถวน

ว ส ยท ศน ในการพ ฒนาระยะ 15 ป ระหวาง พ.ศ. 2551-2565

ในชวงระยะเวลา 15 ป ผงภาคกลางไดวางบทบาทและวสยทศนไววา ภาคกลางเปนแหลงผลตและสงออกผลผลตทางการเกษตรปลอดสารพษ เปนพนทอนร กษท เข มขน มการจดการการใชประโยชนท ดน อาคาร อยางมประสทธภาพ มความนาอยตามวถชวต วฒนธรรม และเศรษฐกจชมชน ศนยกลางของภาคไดรบการพฒนาเปนเมอศนยกลาง รวมทงทอยในแนวแกน และพนทชายแดน ชมชนเมอง และชนบท มความเชอมโยงเปนครอขายมากขน เปนชมชนแหงการเรยนร มความเขาใจในสทธชมชนและฐานทรพยากร เพอดแลจดการทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอมอยางย งยน เปน ศนยพ ฒนาทรพยากรมนษย ศ นย ศ กษานานาชาต ศนยวจยและการพฒนาดานการเกษตร และเปนแหลงอ ตสาหกรรมเหลก ว สด ก อสร าง และอตสาหกรรม อเลกทรอนกส

โดยวสยทศนระยะ 15 ปของผงภาคกลางดงกลาว ไดถายทอดวสยทศนระยะ 15 ปของผงประเทศมาอยางสอดคลองเหมาะสม ซงวสยทศนของผงประเทศในระยะ 15 ป วางไว ให ประเทศไทยเป นประเทศอตสาหกรรมการผลตและบรการ บนฐานทรพยากรและองคความรของจนเอง เปนสงคมทใชเทคโนโลยสารสนเทศอยางทวถง เพอนำไปสสงคมอดมความร รวมทงเปนแหลงอาหารชนนำของโลก และเปนศนยกลางสขภาพและการทองเทยวในระดบทวป

ซ งในระยะ 15 ป ภาคกลางจะเปนสวนหนงของการพฒนาเปนประเทศอตสาหกรรมการผลต และการเปนแหลงอาหารชนนำของโลก การพฒนาภาคกลางในชวงเวลาดงกลาวจะเนนการพฒนาอตสาหกรรม ตามศกยภาพท มอย ในแตละพ นท เชน อตสาหกรรมการเกษตร อ ตสาหกรรมเหลก ว สด ก อสร าง และอตสาหกรรมอเลกทรอนกส รวมทงการเปนแหลงอาหารชนนำของโลก โดยมความเหมาะสมของการใชพนทเมองทไมรกลำพนทเกษตรกรรมของภาคกลาง มการจดการการใชประโยชนทดนและอาคารอยางมประสทธภาพ อยตามวถชวตทแตกตางกนไป วฒนธรรมและเศรษฐกจของชมชนจะไดรบการพฒนา ศนยกลางของภาคจะเปนเมองศนยกลางรวมทงในแนวเสนทางหลกของการพฒนา และพนทชายแดน เพอเพมขดความสามารถในการแขงขนทง

เศรษฐกจชมชนเมองและชมชนชนบท สรางเครอขายและชมชนแหงการเรยนร เขาใจสทธชมชน ดแลและจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางยงยน

นอกจากนในระยะ 15 ป วสยทศนภาคกลางยงสะทอนตอกรอบความนาสนใจท เกดข นจากประเด นทางนโยบายของแผนพฒนาเศรษฐกจและ สงคมแหงชาตฉบบท 11 และ 12 อกดวย ทงประเดนสำคญของการเปลยนผานจากเศรษฐกจยคเกาสเศรษฐกจย คใหม การปร บตวส เศรษฐกจสร างสรรค แนวคด ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง และประเดนความสำคญ ดานส งแวดลอม ท งดานทรพยากรธรรมชาตและการเปลยนแปลงของสภาวะภมอากาศโลก ความแขงแรงของสงคมไทยทงดานประวตศาสตร วฒนธรรม โครงสรางประชากร ชมชน และสงคม ทมการเปลยนแปลงและมความหลากหลายมากขน ทงการรวมกลมทางเศรษฐกจกบเพอนบาน หรอการพฒนาเพอปรบตวใหเขากบเทคโนโลยในอนาคต ทำใหทศทางการพฒนามการปรบกระบวนทศนใหมใหประชาชนเปนศนยกลาง มคานยมรวม มเครอขาย และการมสวนรวมของประชาชนเพมมากขน ปรบปรงโครงสรางและกลไกการบรหารจดการใหมธรรมาภบาล สรางสงคมสข สงบ ปลอดภย

ว ส ยท ศน ในการพ ฒนาระยะ 30 ป ระหวาง พ.ศ. 2551-2580

กำหนดให ภาคกลาง เป นศ นย กลางการเกษตรอ ตสาหกรรมท ใช เทคโนโลย ส ง ศ นยอตสาหกรรมสะอาดทใชเทคโนโลยสง ศนยกลางการขนสงทางบก ศนยวจยและพฒนา (R&D) ทรพยากรมนษย ทางการเกษตร อตสาหกรรม และพลงงานทดแทนท ใชเทคโนโลยสงและสอดคลองกบบทบาทและทรพยากร ธรรมชาตของภาคกลาง มความสมดลระหวางเมองกบชนบท เปนพนททมศกยภาพในการเปนฐานทางเศรษฐกจ และคมนาคมขนสงทเชอมโยงกบระบบโลจสตกส ชมชนขนาดเลกจะเตบโตอยางมนคงจนเปนศนยกลางความเจรญระดบรองดวยการวางแผนของทองถน เปนภาคทสามารถผลตพลงงานทดแทนใชไดเอง มการสะสมทนทางปญญาของทองถนมากขน มขบวนการฟนฟชมชน ทองถน ใหมความเขมแขง และรจกการจดการการใชประโยชนทดนและทรพยากรธรรมชาต

โดยวสยทศนผงภาคกลางระยะ 30 ป มความครอบคลมอยางกวางขวางในทกประเดน สอดคลองกบผงประเทศทวางวสยทศนระยะ 30 ปไวคอ ประเทศไทยเปนประเทศทพฒนาแลว มความสมดลระหวางเมองและชนบท เปนศนยกลางการสงออกสนคาอตสาหกรรมและบรการทใชทรพยากรและเทคโนโลยของภมภาค เปนศนยกลางการบรการและทองเทยวทสำคญแหงหนงของ

2-30

โลก และเปนสงคมอดมความร ทมนวตกรรมของตนเองอยางตอเนอง

ซ งม ว ยท ศน ของภาคกลางม ความสอดคลองกบวสยทศนระยะ 30 ปของผงประเทศในทกดาน ทงดานการพฒนาเทคโนโลยระดบสง การพฒนาดานเกษตรกรรมและอตสาหกรรม การพฒนาศนยกลางความเจร ญระด บรอง การสะสมภ ม ป ญญาของท องถน กระบวนการฟนฟชมชนทองถนใหมความเขมแขง มการจดการใชทรพยากรท ด ท งการใชประโยชนท ดนและทรพยากรธรรมชาต ตลอดจนกระบวนการมสวนรวมตามวถประชาธปไตย ทงนวสยทศนของภาคกลาง ไดสะทอนถงประเดนสำคญของการพฒนาทจะเกดขนในอนาคต ทสอดคลองกบนโยบายการพฒนาในระดบประเทศไดเปนอยางด

ว ส ยท ศน ในการพ ฒนาระยะ 50 ป ระหวาง พ.ศ. 2551-2600

ภาคกลางไดวางว ส ยทศนในระยะยาว ชวงเวลา 50 ป ไวโดยใหภาคกลางเปนภาคทใชพลงงานทดแทน เพอการขนสงและการใชชวตประจำวนเปนนเวศนคร (Eco-Energy City) เปน Holistic Approach ทคนร น ใหม อย ก บความท นสม ย แต ไม ทำลายอดต ทรพยากรธรรมชาต และศลปกรรม และประชาชนมสวนรวมในการวางแผน กำหนดแนวคดและองคความรในการบรณาการอยางหลากหลายในระดบชมชน และระดบพ นท ท ม ฐานเศรษฐกจท ครบวงจร และใชเทคโนโลยระดบสงในการควบคมมลพษ ดานการเกษตรปลอดสารพษ อตสาหกรรมเหลก วสดกอสราง อเลกทรอนกส และการทองเทยวดานประวตศาสตรทเปนมรดกโลก การทองเทยวทางธรรมชาตและชายฝ งทะเลแหงหน งของประเทศไทย

โดยภาพรวมของวสยทศนของผงประเทศในระยะ 50 ป กมเนอหาทครอบคลมและมการสอดรบ สงตอมาสผงภาคกลางไดอยางครอบคลม โดยผงประเทศไดกำหนดวส ยทศนระยะ 50 ปไวค อ ประเทศไทยเปนประเทศชนนำของโลกในดานการเกษตร อตสาหกรรมการเกษตร และเทคโนโลยดานอาหาร บรการดานสขภาพ และการทองเท ยว ประชาชนมส ขภาพและชว ตท ด ทามกลางสงแวดลอมทนาอย ประเทศชาตมนคง และมการพฒนาทยงยน

ซงผงภาคกลางไดมการสนบสนนวสยทศนของผงประเทศไวอยางดในทกดาน โดยเฉพาะดานการพฒนาอตสาหกรรมการเกษตรปลอดสารพษ การเปนภาคแหงอนาคตท วางแผนการใชพลงงานทดแทน การใหประชาชนมสวนรวม มการบรณาการอยางหลากหลายในชมชน ปรบกระบวนทศนใหเปนแบบองครวม คนรนใหม

อยกบความทนสมย ไมทำลายอดต มศลธรรม คณธรรม และจรรยาบรรณทดในการดำรงชวต ซงทำใหวสยทศนภาคกลางทไดวางไวยงมความเหมาะสมในบางสวน ดงนนหากมการจ ดทำผงคร งใหม ควรมการทบทวน และคำนงถงสถานการณโลกและการเปลยนแปลงภมอากาศทส งผลกระทบเศรษฐก จและส งคมของพ นท เพ อปร บเปล ยนให ม ความเหมาะสมและสอดคล องกบสถานการณปจจบนมากยงขน

2) การตดตามผงนโยบายการพฒนาพนทภาค

กรอบนโยบายการพ ฒนาภาคกลางประกอบดวยการพฒนาหลายดาน ทงดานประขากรและการจางงาน ดานเศรษฐกจ ดานการใชประโยชนทดน การพฒนาเม องและชมชน โดยม งเน นการพฒนาแบบผสมผสาน การพฒนาหลายศนยกลาง และการสรางความสมดลระหวางเม องและชนบท ความสมดลระหวางประชากรและการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาต ความสมดลระหวางการเตบโตทางเศรษฐกจกบความยงยนของทรพยากรธรรมชาต และความสมดลระหวางการประกอบอาชพกบการตงถนฐาน ซงเปนกรอบนโยบายทสบทอดแนวคดการพฒนาภาคกลางมาอยางตรงไปตรงมา

โดยกรอบนโยบายดานประชากร จะระบถงรายละเอยดของประชากร กลมแรงงาน การจางงานในภาคตาง ๆ ในดานเศรษฐกจจะกำหนดสดสวนของผลตภณฑภาคกลาง พ.ศ. 2548-2600 ด านการใชประโยชนทดนถกวางแนวทางเปนสองกลมใหญๆ ไดแก พนทสงวนอนรกษ และพนทพฒนา รวมทงมการกำหนดบทบาทและหนาทของชมชนตามการพฒนาเมองและชนบทอยางเปนลำดบ

สำหรบผงกลยทธการพฒนาภาคกลาง เปนการนำผงนโยบายมาบรณาการ โดยมการกำหนดแผนงานโครงการ เปาหมายดานกจกรรม พ นท และระยะเวลาใหมความชดเจนและสอดคลอง โดยแบงเปนระยะเวลาแตละชวงเวลาคอ 5 ป 10 ป และ 15 ป โดย กลย ทธ ในแต ละระยะเวลาม การต อ เช อมก นในรายละเอยดทแตกตางกนไป ผลทคาดวาจะไดรบของผงภาคกลางกำหนดให ม รายละเอ ยดสอดคล องตามระยะเวลาทกลยทธกำหนดคอ ระยะ 5 ป ระยะ 10 ป และระยะ 15 ป ซงเปนผลผลตทเปนรปธรรมในลกษณะของการพฒนา การเกดของการพฒนาทจบตองได และการกระทำทเกดข นในระยะเวลาน น โดยรายละเอยดประกอบดวย การพฒนาแหลงผลตเกษตรกรรมปลอดสารพษ การพฒนาอตสาหกรรมแปรร ปการเกษตร อตสาหกรรมเหลก และอตสาหกรรมอเลกทรอนกส การพฒนาการทองเทยวดานประวตศาสตรพ นทภาคกลางตอนบน การพฒนาการทองเท ยวดานธรรมชาตพ นท

2-31

ชายฝงทะเลตะวนตก การเปนประตการคาชายแดนไทย-พมา และการบรรเทาและปองกนภยธรรมชาต

ผงภาคกลางกำหนดใหมาตรการทใชเปนมาตรการสนบสนนการพฒนา ซงรายละเอยดแบงตามระยะเวลาของกลยทธ โดยมรายละเอยดสอดคลองกนตามระยะเวลา 5 ป ระยะ 10 ป และระยะ 15 ป เปนทสงเกตไดอยางชดเจนวาผงภาคกลาง ใชมาตรการในกลยทธแตละชวงเวลาเปนมาตรการเชงบวกท งส น ท งดานการสนบสนน สงเสรมพฒนา ฟ นฟ อำนวยความสะดวก ชวยเหลอ ซงเปนมาตรการทตรงกบราบละเอยดเนอหามาตรการสนบสนนการพฒนาทกำหนดไว ตวอยาง เชน การใหความรแกเกษตรกรดานเกษตรอนทรย โดยรฐตองใหความชวยเหลอดานการตลาดของผลผลต และขาวสาร

ความเคลอนไหวดานการเกษตร การสนบสนนการพฒนาความเขมแขงขององคกรการเกษตร การพฒนาสงอำนวยความสะดวกด านการทองเท ยวต าง ๆ การพฒนาทรพยากรมนษย และความเขมแขงของชมชนเมอง และชมชนชนบทอยางเขมแขง การออกมาตรการสงเสรม สนบสนน และการลงทนใหกบโรงงานอตสาหกรรมแปรรปผลตผลทางการเกษตร หรอปศสตว หรอประมง และการฟนฟและสนบสนนการจดงานประเพณ วฒนธรรมพนบานดงเดมทเปนเอกลกษณ และสรางคานยมในการสบสานมรดกทางวฒนธรรม และภมปญญาชาวบานทงนมาตรการสวนใหญของผงภาคกลาง จะเปนมาตรการทเน นไปในหนวยงาน หร อองคกรภาคร ฐเป นผ ร เรมดำเนนการ หรอทำใหเกดขนอยางชดเจน

2-32

ทมา : ผงภาคกลาง พ.ศ. 2600, กรมโยธาธการและผงเมอง กระทรวงมหาดไทย

รปท 2.3.2-1 ผงนโยบายการพฒนาภาคกลาง

2-33

2.4 โอกาส ศกยภาพ และขอจำกดการพฒนาพนท 2.4.1 ดานเศรษฐกจ ประชากร สงคม

แรงขบเคลอนจากการเขาสประชาคมอาเซยน ทำใหภาคกลางจะมความพรอมดานระบบคมนาคมพ นฐานท จะรองร บการพฒนาจากกร งเทพฯ และปรมณฑล และภาคอ น ๆ ของประเทศไทย ตลอดจนเศรษฐกจอาเซยนไดอยางมประสทธภาพ จากสถานการณดงกลาวสงผลตอแนวโนมดานเศรษฐกจทสำคญดงน 1) เศรษฐกจ ภายใตแนวโนมการเปล ยนผานอำนาจและความมงค งทางเศรษฐกจมายงประเทศในภมภาคเอเชยเพมขน รวมทงการรวมตวเปนศนยกลางทางการเงนในภมภาคตาง ๆ ในชวงทผานมา ตลอดจนกรอบความรวมมอระหวางประเทศท ง ASEAN, GMS, ACMECS, BIMSTEC, โครงการ OBOR ของจน ก อใหเก ดความเชอมโยงทเพมขนนจะสงผลใหประเทศไทยมโอกาสทางการคาและการตลาดกบประเทศภายใตขอตกลงทเพมขน กลาวคอ การเปดเสรทางการคา การลงทน การบรการและการเคลอนยายแรงงานฝมอ จะเปนการสรางโอกาสในหลายมตแกประเทศไทยและในระดบภมภาคทงในเรองของประชากรทมจำนวนมากขน ตลาดทมขนาดใหญ เมดเงนลงทนทมเพ มมากขน และระบบเศรษฐกจจะมการขยายตว ดวยบรบทของแตละภาคประตการคาระหวางประเทศ โดยภาคกลาง ม ศ กยภาพการเช อมตอกบสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมา (รฐกะหรยง) ผานดานเจดยสามองค และดานพนำรอน จงหวดกาญจนบร ซงบร เวณดงกล าวร ฐบาลไทยไดจ ดต งเป นเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษ ในขณะท เม ยนมาได ต งเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษทวายขนเชนเดยวกน จงถอเปนโอกาสและศกยภาพของภาคกลางและประเทศไทยทจะเชอมตอตามแนวระเบยงเศรษฐกจ 2) ประชากร สงคม วฒนธรรม โครงสรางประชากรโลกเรมมการเปลยน- แปลงเขาสสงคมผสงอาย เนองจากแนวโนมอตราการเกดและอตราการตายทลดลงตอเนอง ในขณะทประชากรโดยเฉลยมอายยนยาวขนสงผลใหประชากรในวยสงอายมสดสวนเพมขนอยางรวดเรว ในขณะทประชากรในวยเดกและวยแรงงานกลบปรบตวลดลง ประเทศไทยจะเขาสสงคมผสงอายโดยสมบรณในชวงหลงจากป พ.ศ. 2563 โดยจะมจำนวนผ ส งอายเพ มข นจากรอยละ 10 ของประชากรทงหมด ทงนสดสวนของกำลงแรงงานของไทยเร มลดลง สงผลกระทบศกยภาพการผลตของประเทศ

และในขณะเดยวกนกทำใหภาระในการดแลผ สงอายเพมขนซงจะสงผลกระทบตอความเสยงอนเกดจากภาระทางการคลงในระยะตอไป นอกจากน การเขาส สงคมผสงอายของไทยอาจสงผลกระทบตอประสทธภาพแรงงาน อตราการเตบโตทางเศรษฐกจ เสถยรภาพดานการคลงของภาครฐ และทสำคญ ความมนคงทางอาหารของไทยในอนาคต เนองจากแรงงานผสงอายมสวนรวมในกำลงแรงงานมากขนอยางชดเจนทงในภาคการเกษตรและภาคการผลตอน ๆ หนวยงานทเกยวของควรเตรยมรบมอกบปญหาดงกลาวโดยเนนพฒนาเทคนคการเกษตรเพอเพมประสทธภาพการผลต ควบคไปกบการปรบปรงและบงคบใชกฎหมายค มครองพ นท ทำการเกษตร และสอดประสานความรวมมอระหวางหนวยงานภาครฐในการดำเนนนโยบายดานการเกษตรภายใตแผนงานและกรอบยทธศาสตรทแตละหนวยงานรบผดชอบในปจจบน

การลงทนระยะยาวจากภาครฐ การลงทนภาคเอกชนทมแนวโนมขยายตวอยางตอเนองตามแรงกระตนจากการรวมตวเปน AEC เปนปจจยทสะทอนศกยภาพการสรางรายไดในอนาคตของประชากรในภาค เนองจากการขยายตวของการลงทน จะสรางปรากฏการณดานการจางงาน ตงแตแรงงานในภาคการผลต ปญญาชน นกวชาการ ตลอดจนผบรหารระดบสง นอกจากน การมงานทำและรายไดท อาจปรบตวสงข นของประชาชนในพนท ซ งเปนบรบทการเปลยนแปลงทางดานเศรษฐกจสงคมในระดบภมภาคสงผลใหภมภาคกลางแหงน เขาสสงคมเมอง (Urbanization) ซงจะปรบเปลยนสงคม วถชวต ตลอดจนอตลกษณดานการบรโภคของคนในพนทเปนอยางมาก รวมถงการแพรขยายของวฒนธรรมภมภาคและโลก ทำใหเกดการเรยนร/แลกเปลยนทางวฒนธรรมทแตกตาง เกดการผสมผสานเปนวฒนธรรมใหม หรอวฒนธรรมยอย แตการแพรขยายของวฒนธรรมดงกลาวผนวกกบการพฒนาไปสความเปนเมอง ทำใหเกดการเปลยนแปลงวถชวตแบบสงคมชนบทไปเปนวถชวตแบบเม อง ความผกพนทางส งคมจากฐานประเพณและวฒนธรรมเร มออนแอ และมบทบาทในการสรางความเขมแขงของชมชนลดลง คนรนใหมรบวฒนธรรมตะวนตก ท น ยมการสร างอตล กษณสวนตวมากข น ส งผลตอวฒนธรรมทบงบอกความเปนไทยเรมเสอมถอย รวมถงวถชวตแบบบรโภคนยม สงผลใหเกดการใชจายฟมเฟอย ขาดการออม เกดภาวะหนสน และจากการรวมกลมทางเศรษฐกจทเปนผลจากบรบทภมภาคอาเซยนและโลก ทำใหเกดการยายถนของแรงงานขามชาตทงแรงงานทมฝมอและไรฝมอ เพอทดแทนกำลงแรงงานในประเทศทเปนสงคมผสงอายซงการเคลอนยายแรงงาน อาจทำใหเกด

2-34

ปญหา เชน ความไมปลอดภยจากการยายฐานยาเสพตดมาชายแดน โรคตดตอ การลกลอบสนคาหนภาษ เปนตน พรอมกนนควรแกไขปญหาความไมสงบในจงหวดชายแดนภาคใตตามแนวทางสนตวธและการตระหนกในคณคาความหลากหลายทางวฒนธรรม 2.4.2 ดานทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม และภยพบต ถงแมวาทศทางการพฒนาภาคอตสาหกรรมและเกษตรกรรมในอนาคตจะใช เทคโนโลย เป นตวขบเคลอนการผลต แตอยางไรกตามยงมความจำเปนตองวางแผนการบรหารจดการการใชทรพยากรทเหมาะสมพรอมกบการรกษาและฟนฟทรพยากรทางธรรมชาต ซงจากเปาหมายของการพฒนาทย งยนมเปาหมายในการปฏบตการอยางเรงดวนเพอตอส กบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและผลกระทบทเกดขน การอนรกษและใชประโยชนจากมหาสมทร ทะเล และทรพยากรทางทะเลอยางยงยน การปกปองฟนฟ และสนบสนนการใชระบบนเวศบนบกอยางยงยน การจดการปาไมและตอสกบการกลายสภาพเป นทะเลทราย หย ดการส ญเส ยความหลากหลายทางช วภาพ ม งเน นการอนร กษ พ นททรพยากรชาตไมวาจะเปนทรพยากรปาไม ทรพยากรพนทชมนำ ทรพยากรแรและทรพยากรธรณ ทรพยากรชายฝงทะเล ทรพยากรดนและการใชท ดน ทรพยากรนำ การรกษาคณภาพสงแวดลอมโดยการควบคม ปองกนและขจดปญหาภาวะมลพษอยางนอยอยในระดบมาตรฐาน กำหนดพนทควบคมมลพษและพนทคมครองสงแวดลอม และการพฒนาพนทสเขยวในเขตเมอง ภาคกลางเปนพนททมความอดมสมบรณทงทรพยากรปาไม ในดานทศตะวนตก ความอดมสมบรณของทรพยากรดนและระบบชลประทาน ทเหมาะสมกบการเกษตร ภาคกลางจงเปรยบเสมอนอ ขาวอ นำของประเทศไทยมาตงแตอดต ดงนน ทศทางการพฒนาจงควรยดแนวทางการสรางความสมดลระหวางพนทเมองและพนททางธรรมชาต โดยใหความสำคญกบประเดนการฟ นฟและปรบปรงในพ นท ด งน (1) การพฒนาและปรบปรงฟนฟแหลงนำในพนทลมนำเจาพระยา-ทาจน (2) ปาตนนำในพนทจงหวดกาญจนบรและเพชรบร (3) การคมครองและฟนฟปาชายเลนในพนทจงหวดเพชรบรและประจวบครขนธ ภายใตกระบวนการมสวนรวมของชมชนทองถน รวมถงการปองกนและควบคมมลพษทเกดจากอตสาหกรรมทจะสงผลกระทบทางลบตอสงแวดลอมและคณภาพชวตของคนในทองถน ภยพบ ต ภาคกลางเปนภาคท ประสบปญหาอทกภยบอยมากทสดในประเทศ เนองจากเปนพนทราบลมแมนำ และมการตงถ นฐานอยางหนาแนน เมอประสบปญหาอทกภยจงกอใหเกดความเสยหายเปน

จำนวนมาก รฐบาลจงใหความสำคญกบการปองกนและควบคมอทกภย ซงการปองกนและควบคมอทกภยนนจะสงผลตอการกำหนดการใชประโยชนทดนสำหรบพนทเมอง พนทอตสาหกรรม และพนทเกษตรกรรม กลาวคอ การสรางพนทรองรบนำ การอนรกษปาตนนำลำธาร พนทชมนำ การคนพนทนำทวมใหกลบสธรรมชาต การกำหนดพนทหามพฒนาใด ๆ ทกดขวางทางนำหลาก และหากจำเปนตองกอสรางควรจดทำระบบพนทปดลอมชมชนในเมองหลกหรอสรางคลองผนนำ การปรบปรงเสนทางคมนาคมทางบกตาง ๆ ทกอสรางขนกดขวางทางไหลของนำ และเปนต นเหตประการหน งของอทกภยพ นทเศรษฐกจสำคญ พนทเสยงภยทยงคงไดรบผลกระทบจากอทกภยทควรเรงปองกนและแกไขปญหา ไดแก จงหวดชยนาท สงหบร อางทอง ลพบร สระบร พระนครศรอยธยา และสพรรณบร 2.4.3 ดานการพฒนาเมองและชนบท และการใชประโยชนทดน 1) การพฒนาเมองและชนบท

จากนโยบายประชาคมเศรษฐกจอาเซยนและแผนพฒนาตาง ๆ โดยเฉพาะยทธศาสตรการพฒนาภาค เม อง และพ นท เศรษฐกจ ท ม งเ น นใหพ ฒนาสภาพแวดลอมเมองศนยกลางจงหวดใหเปนเมองนาอย เพมประสทธภาพการบรหารจดการเมอง การพฒนาพนทเศรษฐกจชายฝงทะเลตะวนออก พนทเศรษฐกจพเศษชายแดน การเพ มพ นท เม องเศรษฐกจ การกระจายศนยกลางความเจรญทางเศรษฐกจ สงคม และเทคโนโลย ส งผลให เก ดการพฒนาบทบาทและศกยภาพเมองศนยกลางหลกและรองทต งอย จากกจกรรมทางการคา บรการ และการขนสงระหวางประเทศ โดยมทศทางการพฒนาเมองและชนบทจำแนกตามบทบาทของเมองไดดงน (1) การพฒนาเมองศนยกลางหลกของจงหวด ภาคกลาง ไดแก จงหวดสระบร ราชบร และเมองหวหน (จงหวดประจวบครขนธ) จะมการเปลยนแปลงระดบบทบาทจากเดมทมความสำคญในระดบภาคเปนระดบระหวางประเทศ โดยการเพมความหนาแนนในพนทศนยกลางเมองของจงหวด โดยเฉพาะเขตเทศบาลนครและองคกรปกครองสวนทองถนโดยรอบ เพอรองรบการขยายตวของประชากร และกจกรรมตาง ๆ ทงดานการบรหารปกครอง การคาและการบรการ การคมนาคม การศกษา และการสาธารณสขของจงหวด

(2) การพฒนาเมองใหมบรเวณชายแดน ภาคกลางไดแก จงหวดกาญจนบร จะมการพฒนาอยางรวดเรวเพอรองรบกจกรรมการคาผานแดนและการขนสงสนคา จะเกดการพฒนาทอยอาศยและระบบโครงสรางดานสงคม เชน การศกษา สาธารณสข เปนตน เพอรองรบ

2-35

แรงงานทงจากภมภาคอนและประเทศเพอนบานทจะเขามาในจงหวดมากขน รวมถงประชากรแฝงทอาจเพมขนตามการขยายตวของเศรษฐกจ (3) การพฒนาเมองศนยกลางรอง จะถกพฒนาเปนเมองท ม ความโดดเดนดานอตสาหกรรมทองเทยวและบรการ สงผลใหแหลงทองเทยว และสงอำนวยความสะดวกดานการทองเทยว จะถกพฒนาขนเปนจำนวนมาก ทำใหทองถนจำเปนตองวางแผนรองรบการขยายตวของเมองควบคไปดวยเพอลดผลกระทบทเกดขน อาท การรกลำพนทปา พนทเกษตร ปรมาณขยะและส งปฏกลท เพมมากข น ความเพยงพอของบรการพนฐาน เปนตน (4) การพ ฒนาเม องศ นย กลางท มบทบาทพเศษ ทเปนเมองทองเทยวเชงกฬา ภเกต เปนเมองทองเทยวทางทะเลระดบโลก เปนตน ซงตองไดรบการพฒนาดานโครงสรางพ นฐานท เหมาะสมสำหรบกจกรรมดงกลาว รวมถงมาตรการดานการใชประโยชนทดนทเหมาะสมไมกระทบกบลกษณะความเปนอตลกษณของพนท 2) การใชประโยชนทดน

(1) การใชประโยชนทดนประเภทชมชนและสงปลกสราง จะมแนวโนมเพมขนในทกเมอง ทำใหมการพฒนาดานโครงสรางพนทฐานเพอเชอมโยงเสนทางคมนาคมขนสง สงผลใหมการขยายตวของพนทชมชนและสงปลกสรางในแนวโครงการพนฐานดานการคมนาคมขนสงหลก สดสวนการเพมข นมากหรอนอยขนกบการพฒนาลงทนดานอตสาหกรรมและคลงสนคา

(2) การใช ประโยชน ท ด นประเภทอตสาหกรรมและคลงสนคา จะมแนวโนมเพมขนในกลมพนททกำหนดใหมการลงทน การพฒนาเพออตสาหกรรมทปลอดภยและยงยน เพอการบรโภคและการสงออกสชายแดนของประเทศและนานาชาต

(3) การใช ประโยชน ท ด นประเภทเกษตรกรรม จะมแนวโนมเพมข นในกลมจงหวดทเปนพนทยทธศาสตรดานการเกษตรกรรม ไดแก แหลงเกษตรแปรรป และประมง แหลงการทำประมงและเพาะเล ยงสตวนำบรเวณชายฝงอาวไทย 2.4.4 ดานโครงสรางพนฐาน และการคมนาคมขนสงและโลจสตกส 1) การคมนาคมขนสงและโลจสตกส ผลจากการการพฒนาโครงสรางพนฐานและการคมนาคมขนสงตามกรอบความรวมมอระหวางประเทศในอาเซยนและดวยศกยภาพดานตำแหนงทตงทางภมศาสตร ทำใหภาคเหนอมบทบาทเปนศนยกลางการเช อมโยงไปยงจนตอนใตและเช อมตอไปยงกลมประเทศในเอเชยใต ทำใหภาคตะวนออกเฉยงเหนอม

บทบาทเปนศนยกลางการเชอมโยงไปยงกลมประเทศในอาเซยนและเอเชย กลาวคอ อยในแนวระเบยงเศรษฐกจตะวนออก-ตะวนตก (East-West Economic Corridor) ซงเปนแนวระเบยงเศรษฐกจทเชอมโยงเมอง เมองดานง และทาเรอนำลกท เปนประตการคาชายฝ งทะเลของประเทศเวยดนามกบเมองทามะละแหมงของเมยนมา ทำใหภาคกลางมบทบาทเปนศนยกลางการเช อมโยงไปยงเมยนมาตอนใตและเชอมตอทางทะเลททวาย และภาคใตม บทบาทศนยกลางดานโลจสตกสของภมภาคและเชอมโยงเอเชยใต ตะวนออกกลาง ทวปยโรป และทวปอเมรกา โดยการขนสงทางนำ ทงยงเปนการสรางโอกาสใหชายฝงอาวไทยตอนลางเปนศนยกลางในกจกรรมขนสงทะเลทมศกยภาพ เม อพจารณาจากยทธศาสตรชาต 20 ป ซงมประเดนทเกยวของในการพฒนาเรองการเช อมโยงโครงขายไรรอยตอ สรางเสนทางเขตเศรษฐกจพเศษ และโครงการลงทนดานการคมนาคมขนสง จากยทธศาสตรการพฒนาโครงสรางพ นฐานและระบบโลจสตกส ซงม งเนนการเช อมโยงโครงขายคมนาคมไรรอยตอ มการลงทนโครงสรางพนฐานดานการคมนาคมขนสงเกดขนจำนวนมาก อาท โครงการกอสรางทางหลวงพเศษระหวางเมอง โครงการกอสรางโครงขายทางรถไฟทางค โครงการรถไฟความเรวสง เพ อรองรบโอกาสทจะสามารถขยายตลาดอตสาหกรรม และการทองเทยว 2) สาธารณปโภคและสาธารณปการ การทประเทศไทยเขาสการเปนประชาคมอาเซยน และการจดตงเขตเศรษฐกจพเศษในแตละภาคของประเทศทมศกยภาพในดานการคาชายแดน ซงเปนหนงในการบรรลเปาหมายตามวสยทศนไทยแลนด 4.0 จะส งผลให ไทยจะเช อมโยงก บประชาคมโลกมาก ย งข น ดงน นทศทางการพฒนาประเทศจงเรงพฒนาความสามารถในการแขงขน ซ งในชวง 3 ปท ผ านมาภาครฐไดลงทนดานโครงสรางพนฐานเพมขนจำนวนมากในดานคมนาคมขนสงและดานพลงงาน เพอรองรบความตองการใชงานทจะเพมข นในอนาคต รวมถงการสรางสภาพแวดลอมททำใหเกดนวตกรรมและธรกจใหมๆ โดยเปดโอกาสใหเอกชนเขามารวมลงทนในรปแบบ PPP (Public Private Partnership) ร ะ ห ว า ง ภ าคร ฐ และ ภาคธ รก จมากข น เพ อให ท นต อการขยายต ว ในภ า ค อ ต ส าห กร ร ม ใ น ส ว น ส า ธ า รณ ป โภคและสาธารณปการทจำเปนตองเรงพฒนา ไดแก ดานการส อสารและเทคโนโลยสารสนเทศและดานการศกษา เนองจากเปนโครงสรางพนฐานทจำเปนตอ วสยทศนไทยแลนด 4.0 ทสนบสนนใหเกดนวตกรรมในประเทศมากขน

3-1

บทท 3 : การตดตามสถานการณพนท

ภาคกลางของประเทศไทย ม เขตพ นท ฝ ง

ตะวนตกตดกบประเทศสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมา ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคตะวนออก และภาคใต โดยนบวาเปนพนทศนยกลางของประเทศไทย ซงทำใหทำเลทตงของภาคกลางมศกยภาพสำคญในการเปนพนทศนยกลางในการเชอมตอกบพนทอน ๆ โดยรอบ การพฒนาท เกดข นในภาคกลางสามารถสรางใหเกดการเปลยนแปลงทตอเนองหรออาจสรางใหเกดผลกระทบตอพนทอน ๆ ตอเนองไดอยางทวถงอกดวย การพฒนาพนทภาคกลางจงเปนการพฒนาพ นท ท ม ความสำคญตอประเทศไทยเปนอนมาก

ภาคกลางประกอบดวยจงหวดทงสน 12 จงหวด ไดแก จงหวดพระนครศรอยธยา อางทอง สระบร ลพบร สงหบร ชยนาท กาญจนบร ราชบร สพรรณบร เพชรบร ประจวบครขนธและสมทรสงคราม บทบาทหนาททสำคญของภาคคอการเปนแหลงเกษตรกรรม อตสาหกรรม และการทองเท ยว โดยเฉพาะการทองเท ยวเชงวฒนธรรม รวมท งพ นท รองร บแรงงานและเปนแหลงงานของหลากหลายภาคบรการ โดยการตดตามสถานการณพฒนาพนทภาคเหนอสามารถสรปประเดนตาง ๆ ไดดงน

3.1 เศรษฐกจ โครงสรางเศรษฐกจภาคกลางของประเทศไทย ในป พ.ศ.2558 มมลคาผลตภณฑมวลรวมภาค ณ ราคาประจำป เทากบ 1,274,696 ลานบาท โดยแบงออกเปนภาคการผลต 3 สวน พบวา ภาคอตสาหกรรมมสวนแบงในผลตภณฑมวลรวมภาคมากท ส ดท ร อยละ 49.44 (630,213 ลานบาท) รองลงมา คอ ภาคการคาและการบรการ รอยละ 40.11 (511,230 ลานบาท) และภาคเกษตรกรรม ร อยละ 10.45 (133 ,252 ล านบาท) ตามลำดบ สำหรบการเปลยนแปลงโครงสรางทางเศรษฐกจในอนกรมเวลาชวง 10 ป ระหวาง ป พ.ศ.2548 – 2558 พบวา ลำดบของโครงสรางทางเศรษฐกจย งไมการเปลยนแปลง กลาวคอ ภาคอตสาหกรรมยงคงมสวนแบงในผลตภณฑมวลรวมมากทสด รองลงมา คอ ภาคการคาและบรการ และภาคเกษตรกรรม ตามลำดบ เชนเดยวกบการว เคราะห ในอน กรมเวลาช วง 20 ป ระหว างป พ.ศ.2538 – 2558 กไดผลเชนเดยวกน ดงนน จงสามารถ

สรปการวเคราะหไดอยางชดเจนวา ภาคอตสาหกรรมเปนฐานการผลตขนาดใหญของภาคกลาง เมอพจารณามลคาโครงสรางทางเศรษฐกจของภาคกลางเปรยบเทยบกบภมภาคอนในประเทศจะพบวาภาคกลางมมลคาเปนลำดบท 2 จาก 4 ภมภาค คอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคกลาง ภาคใต และภาคเหนอ

เมอพจารณาโครงสรางเศรษฐกจเชงพนทเปนการวเคราะหถงมลคาและสดสวนของผลตภณฑมวลรวมของแตละจงหวดในภาคกลาง โดยในป พ.ศ.2558 จงหวดท ม ม ลคาผลตภณฑมวลรวมมากท ส ด คอ พระนคร ศรอยธยา โดยมมลคา 413,158 ลานบาท หรอ คดเปนรอยละ 32.41 ของผลตภณฑมวลรวมภาค รองลงมา ใน 3 ลำดบแรก ไดแก สระบร (รอยละ 15.99) ราชบร (รอยละ 12.89) และ ลพบร (รอยละ 7.91) ตามลำดบ สดสวนทมากกวารอยละ 52.39 ของผลตภณฑมวลรวมของแตละจงหวดในภาคกลางของจ งหวดพระนครศร อย ธยา สอดคลองกบความโดดเดนทงทางดานอตสาหกรรมและเกษตรกรรมของพนท ซงพนทพระนครศรอยธยาจะเปนพนทสำคญในการพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษทรฐบาลมการสงเสรมทแตกตางจากพนทอน

รปท 3.1- 1 แสดงสดสวนผลตภณฑมวลรวมภาคกลาง พ.ศ. 2548-2558

ภาคกลางมการใชท ดนเพอทำการเกษตรในป พ.ศ.2558 ท งส นจำนวน 18 ,498 ,654.14 ไร โดย พนทเกษตรกรรมสวนใหญอยในจงหวดกาญจนบร จงหวดลพบร และจงหวดสพรรณบร ตามลำดบ สวนจงหวดทมพ นทเกษตรกรรนอยทสด คอ จงหวดสมทรสงคราม มพนทเพยงแค 179,570.27 ไร

05

101520253035

2548

2558

3-2

และจากขอมลของกรมพฒนาท ด นต งแตป พ.ศ. 2545 -2558 ในปพ.ศ. 2545 ภาคกลางมการใชทดนเพอทำการเกษตร ทงสนจำนวน 18,132,408.54 ไร และพบว าการใช ท ดนเพ อการเกษตรเพ มข นเล กนอย 18,498,654.14 ไร ในป พ.ศ.2558 ซ งคดเปนสดสวน การเปลยนแปลงรอยละ 0.16 ตอป กลาวไดวาการใชทดนเพอการเกษตรในชวง 13 ปทผานมามสดสวนทเพมขนเพ ยง เล กน อยส วนระด บจ งหว ดท ม ส ดส วนการเปลยนแปลงของการใชประโยชนทดนเพอการเกษตรปรบเพมขนมากทสด คอ จงหวดประจวบครขนธ รองลงมาคอ จงหวดราชบร และจงหวดเพชรบร ตามลำดบ สวนจงหวดท มการใชพ นท เพ อทำการเกษตรลดลง พบวาจงหวดสมทรสงครามมสดสวนของพนททำการเกษตรลดลงมากท ส ด รองลงมา ไดแก จงหวดสพรรณบร และจงหวดพระนครศรอยธยา ตามลำดบ การใชประโยชนทดนเพอการเกษตร สามารถแบงไดเปน นาขาว พนทปลกพชไร พ นทปลกพชผก พนทปลกไมดอกไมประดบ พนทปลกไมผลไมยนตน พนทแหลงนำและการทำประมง พนทการเกษตรอน ๆ (เชน ท งหญาเล ยงสตว โรงเรอนทางการเกษตร เปนตน) ประเภทการใชประโยชนทดนเพอการเกษตรในจงหวดชยภมเมอป พ.ศ.2558 พบวา สวนมากเปนพนทนาขาว รองลงมา เปนพนทปลกพชไร นอกจากนมพนทเกษตรอน ๆ พนทปลกไมผล ไมยนตน พนทปลกพชสวน พนทแหลงนำ/ประมง ตามลำดบ

เมอพจารณาดการกระจายของประเภทพนทเกษตรกรรมทมขนาดใหญและมความสำคญตอเศรษฐกจภาคการเกษตรของภาคกลาง กลาวคอพนทนาขาวและพนทปลกพชไร จากขอมลแสดงใหเหนวา สดสวนของพนทนาขาวระดบจงหวดทสงกวารอยละ 10 กระจายอยในจงหวดพระนครศรอยธยา จงหวดชยนาท จงหวดสระบร และจงหวดสพรรณบร เปนตน โดยพนทนาขาวในจงหวดสพรรณบร มสดสวนมากทสดรอยละ 18.64 สวนพนทปลกพชไรกระจายอยตามจงหวดหลกๆ ซงคดเปนสดสวนมากกวารอยละ 10 คอ จงหวดลพบร และจงหวดกาญจนบร โดยจงหวดกาญจนบร มสดสวนพนทพชไรมากทสดรอยละ 33.96

สวนพนทเกษตรกรรมประเภทอน ๆ มการกระจายตวดงน กลาวคอ

1) พนทปลกไมผล ไมยนตน ทสำคญกระจายอย ในพ นท จ งหวดราชบร จงหวดกาญจนบร จงหวดประจวบครขนธ เปนตน

2) พนทแหลงนำและประมง พนทแหลงนำและประมง สวนใหญอยใน จงหวดสพรรณบร จงหวด

ประจวบครขนธ จงหวดสมทรสงครามและจงหวดราชบร ซ งจ งหวดเหลาน ม กมแหลงนำธรรมชาต และระบบชลประทานขนาดใหญ เชน เขอน อางเกบนำ หรอมอาณาเขตตดตอกบชายฝงทะเล เปนตน ในสวนจำนวนครวเรอนเกษตรทงหมดในภาคกลาง ปเพาะปลก 2558/2559 เพ มข นจากปเพาะปลก 2550/2551 คดเปนสดสวนรอยละ 0.41 ตอป หรอจาก 899 ,915 คร วเร อน เป น 929 ,075 คร วเร อน แตขณะเดยวกนขนาดของครวเรอนเกษตรทลกษณะทเลกลง จากขนาด 4.03 คนตอครวเรอน ลดลงเปน ขนาด 3.89 คนตอครวเรอน คดเปนสดสวนการเปลยนแปลงรอยละ -0.25 สวนประชากรเกษตรทอาศยอยในชวงปเพาะปลก พบวามจำนวนเพมขน คดเปนอตราการเพมเฉลยอยทรอยละตอป 0.41 ขนาดแรงงาน ซงเปนแรงงานทอยในชวงอาย 15-64 ป มขนาดเพมขนจาก 2.43 คนตอครวเรอนเปน 2.79 คนตอครวเรอนคดเปนสดสวนการเปลยนแปลงรอยละ 1.88 ขณะเดยวกนกสอดคลองกบจำนวนประชากรแรงงานเกษตรท เพ มข นจาก 3 ,677 ,618 คน เปน 3,569,75 คน คดเปนอตราการเพ มเฉลยอยท รอยละ 1.13 จะเหนไดวาสถานการณแรงงานภาคเกษตรในภาคกลางมจำนวนแรงงานเพมขน แตครวเรอนกลบมขนาดเลกลง ทงนเปนไปไดวาประชากรวยแรงงานในครวเรอนเกษตรออกไปทำงานนอกภาคเกษตรเพมข นและไมไดอาศยอยกบครอบครวเดม อกทงการทำเกษตรไดอาศยเครองจกรและเทคโนโลยการผลตมาใชในไรนามากขน จงพงพากำลงแรงงานคนนอยลง ครวเรอนเกษตรจงมขนาดเลกลง สำหรบโครงสรางทางเศรษฐกจของภาคกลาง เมอพจารณาในสวนของสาขาการผลตดานอตสาหกรรมและการเหมองแร (GPP) พบวา สาขาการผลตทมสดสวนมากท ส ด คอ สาขาอตสาหกรรม ท ร อยละ 45.09 ซงสะทอนวาการผลตภาคอตสาหกรรมเปนสาขาการผลตทสำคญของภาคกลาง สวนสาขาการผลตทสำคญรองลงมา ไดแก สาขาการขายสง การขายปลกฯ (รอยละ 10.07) สาขาเกษตรกรรม การลาสตว และการปาไม (รอยละ 9.82) และ สาขาการบรหารราชการและการปองกน ประเทศ (รอยละ 4.61) ตามลำดบ

และในปพ.ศ. 2559 ภาคกลาง มจำนวนโรงงานอตสาหกรรม ทงส น 11,891 แหง และคดเปนรอยละ 8.50 ของจำนวนโรงงานทงหมดในประเทศไทย และเมอพจารณาถงจำนวนโรงงานอตสาหกรรมในภาคกลางในชวงปพ.ศ. 2549 – 2559 จะพบวาจำนวนโรงงานอตสาหกรรมในพนทภาคกลาง มอตราการเพมขนอยาง

3-3

ตอเนอง โดยมอตราการเพมเฉลยอยทรอยละ 2.32 ตอป นอกจากจำนวนโรงงานอตสาหกรรมในพนทจะมอตราการเพ มลดลงอยางตอเน องแลว ในสวนของจำนวนแรงงานในภาคอตสาหกรรมกมแนวโนมเพมข นเชนกน โดยในปพ.ศ. 2559 ภาคกลางม จำนวนแรงงานในภาคอตสาหกรรม ทงสน 566,539 คน และมอตราเพมขนเฉลยอยท ร อยละ 3.17 ในชวง 10 ป ท ผานมา และจำนวนแรงงานในปพ.ศ. 2559 คดเปนรอยละ 14.39 ของจำนวนแรงงานภาคอตสาหกรรมทงหมดในประเทศไทย

สวนมลคาเงนลงทนในดานอตสาหกรรมของภาคกลาง ยงมแนวโนมเพมสงขนอยางตอเนองในชวง 10 ป ทผานมา โดยในชวงปพ.ศ. 2549 – 2559 จำนวนเงนลงทนดานอตสาหกรรมของภาคกลาง มอตราเพมเฉลยอยทรอยละ 8.57 ตอป โดยในปพ.ศ. 2559 มมลคาเงนลงทนดานอตสาหกรรมอยท 1,208,348 ลานบาท คดเปนรอยละ 20.12 ของจำนวนเงนลงทนดานอตสาหกรรมทงหมดในประเทศไทย

สำหรบการกระจายตวของอตสาหกรรมในภาคกลาง ในป พ.ศ.2559 พบวาพนทจงหวดทเปนศนยกลางหลกของภาคมาแตเดมและจงหวดทไดรบการสงเสรมใหเปนเมองหลกในภมภาคชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและส งคมแห งชาต ฉบ บท 5 เป นต นไป เช น จ งหวดพระนครศรอยธยา จงหวดสระบร จงหวดกาญจนบร จงหวดราชบร เปนตน โดยจงหวดพระนครศรอยธยาเปนจงหวดทมการกระจกตวของจำนวนโรงงานมากทสด จากการเปนศนยกลางการปกครอง การคมนาคม รวมถงเปนศนยกลางเศรษฐกจการคาในภาคกลางตอนกลาง สงผลใหจงหวดพระนครศรอยธยามจำนวนโรงงานถง 2,415 แหง หรอคดเปนสดสวนถงรอยละ 20.31 ของอตสาหกรรมทงภาค รองลงมาคอ จงหวดราชบร ซ งมจำนวนโรงงานอตสาหกรรมในพนททงสน 1,670 แหง หรอคดเปนรอยละ 14.04 ของจำนวนโรงงานทงหมดในภาคกลาง สวนลำดบทสาม ไดแก จงหวดสระบร ซ งมจำนวนโรงงานอตสาหกรรมทงสน 1,595 แหง คดเปนรอยละ 13.41 ของจำนวนโรงงานทงหมดในภาคกลาง สวนลำดบทส และหา ไดแก จงหวดกาญจนบร และจงหวดสพรรณบร ซงมจำนวนโรงงานอตสาหกรรมทงสน 1 ,483 แหง และ 1,109 แหง โดยคดเปนรอยละ 12.47 และรอยละ 9.33 ของจำนวนโรงงานทงหมดในภาคกลาง สวนจงหวดรอบนอกทมการกระจายตวของโรงงานอตสาหกรรมอยางเบาบาง เชน จงหวดอางทอง จงหวดสงหบร จงหวดชยนาท และจงหวดสมทรสงคราม เปนตน

นอกจากนจงหวดพระนครศรอยธยายงเปนพนททมมลคาเงนลงทนมากทสดคอ 436,611.97 ลานบาท

ค ดเป นส ดส วนร อยละ 36.13 ของจำนวนเง นทนอตสาหกรรมทงภาค รองลงมาคอ จงหวดสระบร มมลคาเงนลงทน 300,900 ลานบาท (รอยละ 24.90) ลำดบทสาม ไดแก จงหวดลพบร มมลคาเงนลงทน 107,433.79 ล านบาท (ร อยละ 8.89) ตามลำด บ และจ งหวดพระนครศรอยธยายงเปนพ นท ท มการกระจกตวของคนงานอตสาหกรรมมากทสดอกดวย โดยมจำนวนทงสน 231,633 คน หรอคดเปนสดสวนสงถงรอยละ 40.89 ของคนงานทงหมดในภาคกลาง ซงนบเปนสดสวนทสงมากเม อเทยบกบพ นท จ งหวดอ นๆของภาค โดยท จ งหวดสระบร และจงหวดลำพน เปนพนททมจำนวนการจางงานรองลงมาในลำดบทสอง และลำดบทสาม โดยมจำนวน 95,391 คน และ 50,115 คน หรอรอยละ 16.84 และรอยละ 8.85 ตามลำดบ สวนลำดบทส และลำดบทหา ไดแก จงหวดกาญจนบร และจงหวดเพชรบร จำนวน 29,257 คน และ 24,240 คน หรอรอยละ 5.16 และรอยละ 4.28 ตามลำดบ สวนจงหวดอน ๆในภาคทมจำนวนคนงานนอยกวา 10,000 คน ไดแก จงหวดชยนาท จงหวดสมทรสงคราม และจงหวดอางทอง เปนตน

และเมอพจารณาจำแนกตามมลคาการลงทน พบวาสวนใหญอตสาหกรรมในภาคกลางจะเปนโรงงานอตสาหกรรมขนาดยอมหรอขนาดเลกทมเงนทนไมเกน 50 ลานบาทสงถง 10,100 แหง หรอรอยละ 84.94 ของโรงงานอตสาหกรรมท งหมด รองลงมาคอ โรงงานอตสาหกรรมขนาดกลางทมเงนลงทนระหวาง 50-200 ลานบาท จำนวน 1,021 แหง หรอรอยละ 8.59 ของโรงงานอตสาหกรรมทงหมด และโรงงานอตสาหกรรมขนาดใหญ ทมเงนลงทนมากกวา 200 ลานบาท จำนวน 770 แหง หรอเพยงรอยละ 6.48 ของโรงงานอตสาหกรรมทงหมด ตามลำดบ อยางไรกตามโรงงานอตสาหกรรมขนาดใหญแมวาจะมจำนวนนอยทสด แตมการลงทนในอตสาหกรรมสงส ดกวาร อยละ 84.99 ของโ รงงานอตสาหกรรมทงหมด แตเมอพจารณาตามขนาดจำนวนแรงงานจะพบวาอ ตสาหกรรมขนาดใหญ (แรงงานมากกวา 200 50 คน) จะมจำนวนมากทสด คอ 344,649 คน หรอรอยละ 60.33 ของแรงงานทงหมด

บทบาทและศกยภาพ จากการวเคราะหปจจยและแนวทางการพฒนา

ของเศรษฐกจในภาคกลางสามารถคาดการณภาพอนาคตการพฒนาภาคกลางไดสองลกษณะ กลาวคอ หากการดำเนนการเปนไปตามกรอบการพฒนาและแผนการพฒนาวางไว ภาคกลางจะมการพฒนาในตอนกลางของภาคโดยเนนท อตสาหกรรมท ใชเทคโนโลยและระบบนวตกรรมในบางพนทเปนหลก เนองจากพนททกำหนดให

3-4

เปนพนทพฒนาอตตสาหกรรมทใชเทคโนโลยระดบสงมเพยงจงหวดพระนครศรอยธยา และจงหวดอนในภมภาคทมการระบถงแนวทางการพฒนา ใหความสำคญกบการพฒนาเกยวกบเกษตรแปรรป ซงระดบความเขมขนของเทคโนโลยไมเทากน

นอกจากการพฒนาพนทตอนในของภาคแลว การพฒนาตามแนวชายแดนจะเกดข นจากพ นท ท มศกยภาพอย แตเดมและอย ภายใตแผนการพฒนาเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษตามแนวชายแดน ซ งมจงหวดสำคญคอจงหวดกาญจนบร สงเกตไดวามการพฒนาทสอดคลองกบศกยภาพของพนทไดเปนอยางด ซงปจจยนเองจะสงผลตอการพฒนาภาคกลางในอนาคต

จากแผนการพฒนาทง 5 ทเก ยวของกบภาคกลาง มขอสงเกตทสำคญคอ ไมมการระบแนวทางการพฒนาทจำเพาะลงในพนทอน ทไมใชพนททมศกยภาพโดดเดน เชนในจงหวดทอย โดยรอบปรมณฑล จงหวดสมทรสงคราม จงหวดชยนาท เปนตน ซ งอาจสงผลใหจงหวดในลกษณะดงกลาวเปนเพยงทางผานระหวางเมองทมการพฒนาภายในภมภาคและอาจไมไดรบผลของการพฒนาตามแผนทเกยวของทงหมด

อกขอกงวลสำคญคอการเขามาของบรษทขามชาตในพ นท เขตสงเสรมอตสาหกรรมหรอคลสเตอรอตสาหกรรม หากธรกจโดยรอบไมมการเรยนร และปรบตวใหเกดการดดซบเทคโนโลย ยอมไมเกดประโยชนในระยะยาวและจะทำใหพนทดงกลาวเตบโตในระยะสนแตในระยะยาวอาจประสบปญหาความไมเทาเท ยม ปญหาสงแวดลอมไดเชนเดยวกน

จากการวเคราะหปจจยและแนวทางการพฒนาของเศรษฐกจในภาคกลางขางตนจะทำใหเหนวาการพฒนาของภมภาคสามารถเปนไปไดในหลายลกษณะ ทงในรปแบบทประสบความสำเรจและบรรลวตถประสงค ในทางกลบกนหากขาดการดำเนนนโยบายทดยอมสงผลตอภาพการพฒนาของภมภาคอยางหลกเลยงไมได

ลกษณะทตงเชงกายภาพทเชอมโยงการพฒนากบภาคตาง ๆ ไดโดยสะดวก มฐานทรพยากรทจำเปน ตอการพฒนาเศรษฐกจมอย อยางหลากหลาย ทงทางกายภาพ มนษย ส งคมและว ฒนธรรม ม โครงการ ความรวมมอระหางประเทศ นโยบาย แผนการพฒนา และการลงทนจากภาครฐ ทำใหมการเพมข นของการลงทนภาคเอกชนโดยเฉพาะในพ นท จ งหวดหลก และ มแนวโน มการพฒนาท ช ดเจนในภาคการเง นและ การบรการดานสขภาพ จากความไดเปรยบเชงทำเลทตงและการคมนาคมขนสง ทำใหภาคกลางสามารถเชอมโยงการกระจายสนคาทางการเกษตรระหวาง 5 ภมภาค

เขาดวยกน คอ กรงเทพมหานคร ภาคเหนอตอนลาง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง ภาคใตตอนบน และภาคตะวนออก รวมทงประเทศเพอนบานผานสาธารณรฐเมยนมาร โดยผานนโยบายการพฒนาดานชายแดนในพนทดานสงขร จงหวดประจวบครขนธ และบานพนำรอน จงหวดกาญจนบร

ภาคกลางเปนพ นท ภาคท มลกษณะภมประเทศ คณสมบตดน ทเหมาะสมในการเพาะปลกพชพรรณได หลากหลายประเภท นบตงแตขาว พชไร พชพลงงาน พชสวนยนตน ผกผลไม ทำใหสามารถผลตสนคาทางการเกษตรทมความหลากหลายและปรมาณผลผลตจำนวนมาก โดยบรเวณทปลกขาวแหลงสำคญของภาค เชน บรเวณทราบลมแมนำเจาพระยา แถบจงหวดพระนครศรอยธยา จงหวดชยนาท จงหวดสงหบร จงหวดอางทอง และพ นท ล มนำทาจนในจงหวดสพรรณบร จงหวดราชบร จงหวดกาญจนบร เปนตนและพนทอน ๆ ซงกระจายอยตามจงหวดตาง ๆ ทางตอนเหนอของจงหวด และตอนลางในเขตชลประทานหรอใกลกบลำนำสำคญสายตาง ๆ และมแมนำหลายสายพาดผาน จากเหนอลงสใต เชน แมนำทาจน แมนำแมกลอง แมนำนอย แมนำปาสก และมพนทชายฝงทะเลทางดานใตของภาคออกสอาวไทย นอกจากน ในแผนดนยงมแหลงนำสาธารณะ อาท หวยหนอง คลอง บง เขอน เชน เขอนปาสกชลสทธ อางเกบนำ ทำนบปลา และพนทช มนำ กระจายตามพนทตางๆ ของภาค จงทำใหภาคกลางมศกยภาพในการทำการเกษตร การประมง และการเพาะเลยงสตวนำ และนโยบายของภาคร ฐท เอ อต อการพฒนาและเตบโตทางดานเกษตรกรรม เชน แผนพฒนาพลงงานทดแทน 15 ป (พ.ศ. 2551 - 2565) และนโยบายการพฒนาคลสเตอรอตสาหกรรมอ น ๆ (ขาว พชไร) ซ งจะสงผลตอความตองการปรมาณพชอาหารและพลงงานเพมขนในอนาคต เชน ออย และมนสำปะหลง เปนตน เกดการขยายตวของกลมอตสาหกรรมทใชวตถดบจากการเกษตรในพนท เชน อตสาหกรรมผลตภณฑจากพช (โรงสขาว โรงงานนำตาล อตสาหกรรมอาหาร) เตบโตในพนทอยางตอเนองยาวนาน ทำใหอตสาหกรรมอาหารและอตสาหกรรมทตอเน องกบการเกษตรเหลานเปนแหลงรองรบผลผลตทสำคญในพนท อกท งเม อมการสงเสรมพฒนาอตสาหกรรมพลงงานทดแทน ทำใหผลผลต เชน ออยโรงงาน ซ งปอนเปนวตถดบมราคาสงขน ซงเปนผลดตอการยกระดบรายไดของเกษตรทปลกพชชนดนน ๆ การวเคราะหกลมอตสาหกรรมและพนท ท มบทบาทในปจจบน โดยการคดกรองอตสาหกรรมท มบทบาทตอโครงสราง (จำนวนโรงงาน เงนลงทน แรงมา

3-5

รวม และแรงงานรวม) และ การคดกรองอตสาหกรรมทมศ กยภาพในการพฒนาโดยคดเล อกอตสาหกรรมทสอดคลองกบแผนในการพฒนาอตสาหกรรมและประเทศ พบวา พนททมศกยภาพดานอตสาหกรรมสง พนทท มศ กยภาพดานอตสาหกรรมสง ได แก พ นท จ งหวดพระนครศรอยธยา จงหวดสระบร จงหวดราชบร และจงหวดกาญจนบร พ นทท มศกยภาพดานอตสาหกรรมปานกลาง ไดแก จงหวดลพบร จงหวดสพรรณบร จงหวดประจวบครขนธ และจงหวดเพชรบร พนททมศกยภาพดานอตสาหกรรมนอย ไดแก พนทจงหวดอางทอง ชยนาท สงหบร และสมทรสงคราม

บทบาทและศกยภาพการพฒนาการทองเทยวของพนท บทบาททสำคญของพนทภาคกลาง คอการเปนศนยกลางความเจรญและศนยกลางยานการคาทเชอมระหวางโลกตะวนตกและโลกตะวนออก นบตงแตสมยทวารวด กรงศรอยธยา เปนยานการคาแลกเปลยนสนคาจากตะวนออกไดแกจน ไปยงยโรปและเปอรเซย ทำใหเปนแหลงความเจรญทมความหลากหลายและรำรวยทางวฒนธรรม จงเปนปจจยตนทนดานวฒนธรรมของการทองเทยว เพมเตมดวยความเปนทราบลมแมนำทมความอดมสมบรณเปนแหลงเพาะปลกทสำคญ และสตวนำจด สตวนำกรอย และสตวนำเคม ทเปนแหลงผลตอาหารทดมค ณภาพ ส งผลให การท องเท ยวในพ นท น ม ท งประวตศาสตรของอดตนบพนป รวมกบวถชวตวฒนธรรมทางการเกษตรท เร ยบงาย สงผลตอการทองเท ยวทเกยวเนองกบประวตศาสตร วฒนธรรมและวถเกษตร เปนหลก ในขณะท จงหวดทางทศตะวนตกเปนหาดทรายชายทะเลทเปนแหลงพกผอนมาตงแตอดตของประเทศ นบตงแตสมยพระจลจอมเกลาเจาอยหวทหาดเจาสำราญ เรอยมาจนถงยคปจจบนทำใหชายทะเลฝงตะวนตกนบเปนแหลงทองเทยวพกผอนและตากอากาศของคนไทยท มฐานะด ปจจบนจงเปนแหลงทองเทยวพกผอนทงของคนไทยและชาวตางชาต และพฒนาไปถงการใชเปนทพกระยะยาวของกลมสแกนดเนเวย นอกจากนยงมรสอรทสปา (Destination Spa) และทบำบดดแลสขภาพทมมาตรฐานระดบโลก

ปญหาและขอจำกด ความเสอมโทรมของทรพยากรตนทน ไดแก

คณภาพดน และการขาดแคลนนำ สงผลกระทบตอความตอเน องและประสทธภาพในการผลตทางการเกษตร แหลงนำธรรมชาตทเปนตนทนในการเกษตรและประมงมสภาพเส อมโทรม เน องจากการพฒนาดานตางๆ เชน อตสาหกรรมการขยายตวของเมองและชมชน การบกรก

แหลงนำ รวมทงการขยายตวอยางตอเนองของชมชน การประสานงานระหวางหนวยงานทเกยวของในการบรหารพฒนาแหลงนำยงมไม เพยงพอ ท งยงขาดวธการและเทคโนโลยทเหมาะสมในการบรหารแหลงนำ

ตนทนการผลตมราคาสงขน ในการทำเกษตร อตสาหกรรม ประมงและการเพาะเล ยงสตวนำ มการนำเขาวตถด บ เคร องจกร เคร องมออปกรณ นำมน สารเคมจากตางประเทศ ทำใหตนทนคาใชจายในการทำการประมงราคาสงข นเปนลำดบ และการขาดแคลนวตถดบและแรงงาน สำหรบภาคอตสาหกรรมสตวนำขาดแคลนวตถดบในการผลตเพอการสงออก จงตองมการนำเขาวตถดบเพอการแปรรปเพมขน ทำใหตนทนการผลตสงขน ในขณะทการขาดแคลนแรงงานเปนปญหารนแรงในภาคเกษตรกรรม โดยเฉพาะดานการประมงเชงพาณชยเนองจากแรงงานไทยไมสนใจในการทำงานในเรอประมง เพราะงานหนก ตองมความอดทน และเส ยงภยในการออกไปจบสตวนำในทหางไกลเปนระยะเวลานาน แตผลตอบแทนและสวสดการขนอยกบเจาของกจการ

การสญเสยพนทเกษตรจากการขยายตวของกจกรรมนอกภาคเกษตร ทงการพฒนาอตสาหกรรม การขยายตวของชมชนและเมองทบรกพนทเกษตรชนดโดยเฉพาะแถบลมนำเจาพระยา เชน ในเขตตอเนองจากภาคมหานครของจงหวดพระนครศรอยธยา เปนตน นอกจากนการขาดการวางแผนทำการเกษตรทเหมาะสมจงทำใหประสทธภาพในการผลตตำ เชนผลผลตตอไร ตำ เน อท เพาะปลกทเสยหายจากโรคระบาด ศตรพช หรอเสยหายจากการขาดแคลนนำ ปญหาผลกระทบ จากการทำการเกษตรตอคณภาพสงแวดลอม เชน การตกคางจากพษสารเคมทางการเกษตรในดนและนำ จากภาคอตสาหกรรม และการขยายตวของเมอง รวมถงผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพอากาศทำใหเกดปญหาในแงของการเพาะปลก ภยธรรมชาตเชน ภยแลง อทกภย และสภาพอากาศไมคงทสงผลตอพชบางชนด

ขอจำกดในการพฒนาการทองเทยวของพนทเชงกายภาพ ขอจำกดทสำคญของภาคกลางไดแกการพฒนาและการขยายตวของเมองและอตสาหกรรม การขยายตวดงกลาวทำใหกระทบตอยานเมองเกาทเปนเสนหของการทองเทยว การเปลยนแปลงดงกลาวทำใหแหลงทองเทยววถเกษตรนนลดลง และวถชวตของคนทอาศยในภาคกลางเปลยนไป คนวยหนมสาวมงเขาสโรงงานอตสาหกรรมในพนท ทำใหคนทอาศยในหมบานทมศกยภาพการทองเทยวเหลอแตผสงอายและเดกอาศย อกประการหนงไดแกภยธรรมชาตภยแลงและอทกภยทเกดขนประจำซำซากสงผลตอโบราณสถานตาง ๆ ยานเกาทเปนแหลงทองเทยวหรอม

3-6

ศกยภาพในดานการทองเทยว การแกไขปญหาโดยการทำเขอนกนลำนำทมความสงมากจนเกดการบดบงทศนยภาพและภมทศน เกดทศนอจาดในพ นท การจดการดานโบราณสถานและเขตมรดกโลกทสมเสยงกบการถกปกธงแดงจาก UNESCO เน องจากขาดการดำเนนการตามแผนงานทเสนอไวตอคณะกรรมการมรดกโลกตงแตครงทเสนอขอร บการข นทะเบ ยนการเป นมรดกโลกด านวฒนธรรม เชนการกำหนดพนทกนชนและพนทอนรกษในเกาะเม องพระนครศร อย ธยา และข อจำก ดในการพฒนาการทองเทยวของพนทเชงทนมนษย บคลากรหรอประชาชนทใหบรการการทองเทยวยงขาดองคความรดานภาษาโดยเฉพาะภาษาตางประเทศ

แนวโนมการพฒนาดานเศรษฐกจ จากการคาดการณแนวโนมการขยายตวทาง

เศรษฐกจของภาคกลางในชวงป พ.ศ.2560 – 2580 เปนระยะเวลา 20 ป พบวา ในป พ.ศ.2560 GRP (CVMs) มมลคา 930,562 ลานบาท และขยายตวอยางตอเนองเปน 1,575,896 ลานบาท ในป พ.ศ.2580 ซงมอตราการเตบโตเฉลย (Compound Annual Growth Rate : CAGR) ทรอยละ2.67

สำหรบการขยายตวของภาคเกษตรกรรม พบวา แนวโนมท เพ มข นจากมลคา 71 ,455 ลานบาท เปน 78,143 ลานบาท ในชวงเวลาดงกลาว โดยมคา CAGR เ ท า ก บ ร อ ย ล ะ 0 . 45 ส ว น ก า ร ข ย า ย ต ว ข อ งภาคอตสาหกรรม พบวา แนวโนมการขยายตวจากมลคา 501,572 ลานบาท เปน 1,014,891 ลานบาท ในชวงเวลาดงกลาว โดยมคา CAGR เทากบ รอยละ 3.59 และการขยายตวของภาคการคาและบรการ พบวา แนวโนมการขยายตวจากมลคา 369,829 ลานบาท เปน 579,957 ลานบาท ในชวงเวลาดงกลาว โดยมคา CAGR เทากบ รอยละ 2.28 จากการวเคราะหดงกลาว เหนไดอยางช ด เ จ น ว า ภ า ค น อก เ ก ษต ร ก ร ร ม โ ด ย เ ฉ พ า ะภาคอตสาหกรรม ยงคงมฐานะเปนฐานเศรษฐกจทสำคญของภาคกลางในอนาคต

สำหร บการว เคราะห แนวโน มรายจ งหวด ระหวางป พ.ศ.2560 – 2580 พบวา พระนครศรอยธยา ยงคงเปนจงหวดทมมลคา GPP CVMs ทสงทสดของภาคท 825,767 ลานบาท ในป พ.ศ.2580 รองลงมาไดแก สระบร (225,758 ลานบาท) ราชบร (155,226 ลานบาท) และกาญจนบร (104,368 ลานบาท) ตามลำดบ สวนจงหวดทมมลคาดงกลาวตำทสด คอ สมทรสงคราม (14,823 ลานบาท) เม อพจารณาอตราการเตบโตเฉลย (CAGR) พบวา จงหวดทมอตราการเตบโตเฉลยสงกวา

ระดบภาค ไดแก พระนครศรอยธยา (ร อยละ 4.43) จงหวดทมอตราการเตบโตเฉลยตำทสด คอ สงหบร และชยนาท (รอยละ 0.30)

สำหรบแนวโนมการเกษตรกรรมทงการปลกพชและเล ยงสตวเปนอาชพสำคญของประชากรภาคกลาง นบเปนศนยกลางการผลตอาหารทสำคญของประเทศและการสงอออก ในอนาคต กจกรรมดานเกษตรกรรมยงมความสำคญรวมทงทวความสำคญเพมขน ทงนเนองจากมปจจยเก อหนนหลายประการ อาท ประชากรสวนใหญคนเคยและถนดในการปฏบตงานดานเกษตรกรรม สภาพพ นท และสภาพภมอากาศเหมาะสมกบการผลตดานการเกษตรทงการปลกพชและเลยงปศสตว การพฒนาระบบชลประทานทำใหมนำตนทนสำหรบการปลกและการเจรญเตบโตของพช รวมทงเพอการปศสตวในชวงฤดแลง โดยเฉพาะการปลกพชหลงขาวนาปในท ราบลม นโยบายของร ฐในการส งเสรมด านการเกษตรกรรม โดยเฉพาะนโยบายใหเปนครวโลก ปจจยเกอหนนตาง ๆ เชนระบบคมนาคมและการมแหลงรบซอผลตผล แมวาในอนาคตอาจมความจำเปนตองจดสรางศนยรวบรวมผลผลตทางการเกษตรทเพมขน กลาวไดวาภาคกลางเปนอขาวอนำของประเทศและจะทวความสำคญในอนาคต อนเนองจาก วสยทศนทใหภาคกลางเปนแหลงผลตอาหารของประเทศและของโลก อาชพเกษตรมแนวโนมไดรบการพฒนาดขน เนองจากรฐบาลใหความสำคญตอภาคการเกษตรในการฟนฟเศรษฐกจของประเทศและการพฒนาความเปนอย ของเกษตรกร แมการแขงขนดานสนคาเกษตรจะทวความรนแรงในอนาคต แตภาครฐกใหความสำคญในการเพมขดความสามารถในการแขงขนภาคการเกษตรในตลาดโลก โดยภาครฐไดผลกดนโครงการตาง ๆ อาท การผลตเมลดพนธ ด การปองกนกำจดศตรพชแบบผสมผสาน การลดการใชสารเคมเกษตร การพฒนาแหลงนำ การพฒนาคณภาพผลผลต การควบคมการผลตและการรบรองมาตรฐานท งในระดบฟารมและระดบโรงงานแปรรปทงดานการผลตพชและปศสตว ซงกจกรรมโครงการตาง ๆ ดงกลาวตองขยายเพมขนในอนาคต

นอกจากนภาคกลางมโอกาสในการพฒนาเปนแหลงอาหารหรอครวโลกอกแหงหนงของประเทศไทย เนองจากเปนพนททมศกยภาพในการผลตพชอาหารตางๆ โดยเฉพาะขาว พชไร สตวนำ ปศสตว และไมผลตาง ๆ นอกจากนยงมโอกาสศนยกลางดานอตสาหกรรมพลงงานทดแทนอตสาหกรรมต อเน องจากการเกษตร และอตสาหกรรมอาหาร

สำหรบทศทางการลงทน และแนวทางการพฒนาดานอตสาหกรรม เปนการศกษาแนวโนมของ

3-7

กจกรรมทางเศรษฐกจดานอตสาหกรรมทจะมบทบาท หรอมความสำคญกบพนทภาคกลางในอนาคต โดยบรษททปรกษาจะทำการการคดกรองอตสาหกรรมเปาหมายในขนนพจารณาจากนโยบายทางดานอตสาหกรรมและการพฒนาประเทศ โดยใหความสำคญกบแผนแมบทการพฒนาอตสาหกรรมไทย พ.ศ. 2555 - 2574 แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 11 พ.ศ. 2555 - 2559 และขอมลสำคญอน ๆ ไมวาจะเปนยทธศาสตรการพฒนาโครงสรางพนฐานดานคมนาคมขนสงของไทย พ.ศ.2558-2565 แผนแมบทการพฒนาพลงงานทดแทน และโครงการพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษในรปแบบคลสเตอร และเขตเศรษฐกจชายแดน เปนตน เพอทจะคดกรองใหเหลอเพยงอตสาหกรรมทเปนไปตามนโยบายของประเทศ กอนทจะนำไปคดเลอกเปนอตสาหกรรมเปาหมายของพนทตอไป แนวโนมจากผลการวเคราะหเช งนโยบาย พบวาจากกรอบการพฒนาในชวงเวลาตาง ๆ ทกำหนดใหพนทภาคกลางมแนวนโยบายหลกทจะยกระดบเปนพนทซงไดรบการเพมศกยภาพการแขงขนดานเศรษฐกจโดยการยกมาตรฐานและประส ทธ ภาพการผล ตด านการเกษตร การพฒนาศกยภาพการประกอบการดานอตสาหกรรม อตสาหกรรมบรการและการทองเทยว การพฒนาระบบชลประทานใหเตมศกยภาพ การเตรยมการรองรบอตสาหกรรมพลงงานทดแทน (Ethanol) โดยมโครงการพฒนาท สำคญ เชน แนวคดการพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษในรปแบบคลสเตอร เปนตน ซงแนวคดดงกลาวสอดรบกบแนวนโยบายในระดบอน ๆทเกยวของ โดยเฉพาะการสงเสรมศกยภาพดานอตสาหกรรม และการพฒนาพลงงานทดแทน

นอกจากนยทธศาสตรการสงเสรมการลงทนของภาครฐมแนวคดทจะดำเนนการปรบเปลยนทศทางการสงเสรมการลงทน เพ อสนบสนนการปรบโครงสรางเศรษฐกจไทย รวมทงอำนวยความสะดวกใหเกดการลงทน (Facilitation) ผานสทธประโยชน Non-tax และบรการทครบวงจร เพอสงเสรมการลงทนทงในและตางประเทศ (Inbound & Outbound) รวมทงกระตนความสำคญกบการส งเสร มการลงท นไทยในต างประเทศมากขน นอกจากนยงเปนการเพมขดความสามารถในการแขงขนของธรกจไทยโดยการวดผลจากคณคาของโครงการลงทน (Outcomes) มการกำหนด KPI ทชดเจน เพอสามารถวดผลประโยชนและความคมคาของการสงเสรมการลงทนได โดยมแนวทางการดำเนนการทสำคญ คอ

- ปรบปรงกฎระเบยบ ลดอปสรรคในการลงทน เพอสรางบรรยากาศการลงทนทด

- สงเสรมและประสานงานเพอพฒนาบคลากรรองรบภาคอตสาหกรรม

- บรณาการเครองมอสนบสนนของหนวยงานตาง ๆ ในลกษณะ Package

นอกจากนสำนกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน (BOI) ยงไดกำหนดกลมอตสาหกรรมทจะสงเสรมในอนาคต อ นประกอบไปด วย 4 กล มหล ก และอตสาหกรรม 10 Custer

สำหรบภาคกลาง ครอบคลมในทกกลมกจการโดยเฉพาะอตสาหกรรมการเกษตรและกจการทเกยวของ อตสาหกรรมพลงงานทดแทน และกจการเพอสงเสรมการทองเทยว

เม อนำขอมลดงกลาวมาพจารณาควบค กบนโยบาย ยทธศาสตร แผนงานโครงการในระดบตางๆ และจากผลการจดลำดบคาคะแนนของกลมอตสาหกรรมทมบทบาทในปจจบนของพนท จะพบวาอตสาหกรรมทมทศทางการลงทนและพฒนาทเหมาะสม และมศกยภาพสง ในเชงเศรษฐกจตอภาคกลาง ในอนาคต ไดแก กลมอตสาหกรรมพลงงานทดแทน (ไฟฟา/ชวมวล) กลมอตสาหกรรมผลตภณฑอโลหะ กลมอตสาหกรรมอาหาร กลมอตสาหกรรมเครองจกรเครองกล กลมอตสาหกรรมเครองใชไฟฟา และอปกรณ กลมอตสาหกรรมยานพาหนะ และอปกรณ รวมทงการซอมฯ และกลมอตสาหกรรม โลจสตกส และบรรจภณฑ แนวโนมจากผลการวเคราะหเชงพนทจากกรอบการพฒนาในชวงเวลาตางๆ ทกำหนดใหพนทภาคกลางมแนวนโยบายหลกทจะยกระดบเปนพนทซงไดรบการเพมศกยภาพการแขงขนดานเศรษฐกจโดยการยกมาตรฐานและประสทธภาพการผลตดานการเกษตร การพฒนาศกยภาพการประกอบการดานอตสาหกรรม อตสาหกรรมบรการและการทองเทยว การพฒนาระบบชลประทานใหเตมศกยภาพ การเตรยมการรองรบอตสาหกรรมพลงงานทดแทน (Ethanol) เม อนำมาวเคราะหควบค ไปกบสถานการณดานการพฒนาอตสาหกรรมในปจจบนอาจแบงกลมพนทพฒนาอตสาหกรรมหลก ไดออกเปน 1) กลมพนทศนยกลางอตสาหกรรมหลกเดมเหลาน ไดแก พนททมบทบาททงในแงของจำนวนโรงงานอตสาหกรรม มลคาเงนทน แรงงาน และกำลงการผลต รวมทงเปนทตงของเขตประกอบการอตสาหกรรมหรอนคมอตสาหกรรม ทำใหมศกยภาพท จะตอยอดดานการพฒนาตอไปในอนาคต เชน จงหวดพระนครศรอยธยา จงหวดสระบร จงหวดราชบร และจงหวดกาญจนบร เปนตน 2) กลมพนทสงเสรมอตสาหกรรมทวไป จะกระจายตวอยในพนทซงเปนแหลงวตถดบทสำคญของภาค โดยเฉพาะผลผลต

3-8

เชน ขาว ออย การประมงและเพาะเลยงสตวนำ เปนตน 3) กล มพ นท พฒนาอตสาหกรรมตอเน องจากระบบโครงขายคมนาคมขนสง และโลจสตกส อาท เชน พนทซงเปนทตงของโครงการพฒนาดานโครงขายคมนาคม เชน พนทจงหวดประจวบครขนธ จงหวดพระนครศรอยธยา จงหวดสระบร เปนตน 4) กลมพนทพฒนาอตสาหกรรมตามแนวชายแดน ไดแก พ นท ตอเน องจากดานสงขร จงหวดประจวบครขนธ พนทพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษชายแดนบานพนำรอน จงหวดกาญจนบร และชายแดนบรเวณจง

แนวโนมการพฒนาดานการทองเท ยวการมงเนนและชจดประชาสมพนธการทองเทยวในดานออารยธรรมของประเทศและของภมภาค ในดานการเปนดนแดนทเกาแก กอกำเนดอารยธรรมและวฒนธรรมทหลากหลาย มหลกฐานทางโบราณคดหลงเหลออยเปนจำนวนมาก ทงโบราณสถาน อาทเชนพระราชวงโบราณและวดพระศรสรรเพชร รวมถงวดวาอารามตาง ๆ ทงในเกาะเมองและโดยรอบของจงหวดพระนครศรอยธยาทไดรบการประกาศข นทะเบ ยนเป นมรดกโลกด านว ฒนธรรม แหลงโบราณสถานอ น ๆ ต งแต อารยธรรมในย คก อนประวตศาสตร เชนหลมขดคนประดกโบราณ อ.บานเกา จงหวดกาญจนบร เปนตน หรออารยธรรมขอม เชน ปราสาทเมองสงห กาญจนบร รวมถงจงหวดลพบร ทยงสบตอมาในยคกรงศรอยธยาในสมยสมเดจพระนารายณมหาราช วถชวตทเรยบงายและวถชวตของเกษตรกรในจงหวดตาง ๆ ของภาคกลาง โดยการสนบสนนการทองเทยวเชงเกษตรผานการเกษตรปลอดภยและเกษตรอนทรย รวมถงประเพณการละเลนพนบานของภาคกลางทเปนเสนหใหแกการทองเทยวของไทย เชน ลำตด ลเก เพลงยาว เพลงอแซวและเพลงเกยวขาวเปนตน นอกจากนยงมชายทะเลทมความงดงามและเปนแหลงของสตวนำทเปนวตถดบในการทำอาหารทะเลทมชอเสยงผานการทำประมงพ นบาน เชนการถะไหลไมกระดานในการเกบหอยแครง หรอหอยหลอด การจบปลาหมกและปมา การเปนแหลงผลตเกลอขนาดใหญ ทตอยอดนอกเหนอจากเพอการบรโภคแลวพฒนาสการเสรมความงามและสปาทมคณภาพสง นอกจากนชายทะเลของจงหวดเพชรบร และประจวบครขนธเปนแหลงทองเทยวทไดรบความนยมเปนอย างส งท งในหม น กท องเท ยวชาวไทย และชาวตางประเทศ การใชแมนำและลำคลองในการคมนาคมและการทองเทยว การเกดขนของตลาดนำทใชเพอการแลกเปลยนสนคาจนพฒนาไปสการทองเทยวในปจจบน เชน ตลาดนำดำเนนสะดวก ตลาดนำอมพวา เปนตน

การเช อมโยงเสนทางทองเทยวไปยงประเทศเพอนบาน และเปนเมองทสงเสรมการเชอมโยงสประเทศเพอนบานใหเกดการทองเทยวในอนภมภาค โดยมเสนทางการเช อมตอไปยงประเทศเม ยนมาร ได แก จ งหวดกาญจนบร ท ม แนวนโยบายในการเช อมตอจากฝงตะวนตกไปยงเขตเศรษฐกจพเศษภาคตะวนออก EEC และการพ ฒนาจ ดผ านแดนช อ งส งขร จ งหว ดประจวบครขนธ ทผานมาในชวงป พ.ศ. 2550-2555 มอตราการเพมขนของนกทองเทยวอสระ เพมมากขน และผลของราคานำมนสงผลใหราคาโดยสารเครองบนมราคาถกลง มสายการบนตนทนตำสายใหมๆ เปดใหบรการและเสนทางการบนเพมมากขน

การพฒนาภาคกลางเพอรองรบการทองเทยวนนจากสถตและขอมลทางการทองเทยวพบวาภาคกลางเปนแหลงทองเทยวสำคญของนกทองเทยวภายในประเทศท เดนทางทองเท ยวในชวงวนหยดสดสปดาห ดงนนกจกรรมการทองเทยวและแหลงทองเทยวทพฒนาขนเพอเนนการพกผอน การทำบญและการทองเท ยวเชงการเรยนรเปนสำคญเพอรองรบนกทองเทยวทใชเวลาวางในชวงวนหยดสดสปดาห ดงนนแนวทางการพฒนาการทองเทยวของภาคกลางนนเนนการเปนสถานทพกผอนในระยะสน ๆ ทงแบบทศนาจร หรอเพยงระยะเวลา 1-2 คน กจกรรมการทองเทยวจงควรพฒนาใหสอดคลองกบความตองการและรปแบบการทองเทยวของนกทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวสวนใหญยกเวนฝงตะวนตกของผงภาคกลางทมตรงกบความตองการของกลมนกทองเทยวชาวไทย แตจงหวดดานตะวนตกนนมปรมาณนกทองเทยวชาวตางชาตท เด นทางทองเท ยวและอย ในรายการทองเทยวของชาวตางชาตท งกล มตลาดยโรป อเมรกา และออสเตรเลย

การตดตามสถานการณดานเศรษฐกจ เปรยบเทยบกบผงภาค 2600

ผงภาคกลาง 2600 ไดดำเนนการจดทำตงแต พ.ศ. 2550 โดยมงเนนใหเปนผงแมบทการพฒนาพนทเชงกายภาพ ทบรณาการในสาขาตาง ๆ อยางเปนองครวม เพอใชเปนกรอบนโยบายและทศทางการพฒนาพ นท ใหกบจงหวดและกลมจงหวด ซงกระบวนการวางผงภาคคำนงถงศกยภาพ โอกาสการพฒนาพนท และสอดคลองกบความตองการของประชาชน เพ อนำไปกำหนดวสยทศนและนโยบายการพฒนาพนท อนจะนำไปสการพฒนาเมองและชนบทอยางสมดลและยงยน ทงน ผงภาคทวางไวไดวางระยะเวลาในการพฒนาถง 50 ป และมการแบงระยะการพฒนาไว จากระยะเวลาท ผ านมาได เก ดมาตรการเปลยนแปลงทสำคญหลายประการ ทงปจจยสถานการณ

3-9

ภายนอกและภายใน อาทเชน ระบบเศรษฐกจโลก กรอบกตกาความรวมมอระหวางประเทศ การเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซ ยน ย ทธศาสตรชาต แผนพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษและสงคมแหงชาต การลงทนพฒนาโครงสรางพนฐานและโลจสตกสของประเทศ การพฒนาเศรษฐกจพเศษ การเจรญเตบโตของเมองในภมภาค เปนตน ปจจยการพฒนาตาง ๆ จากอดตจนถงปจจบน ไดสงผลใหสภาพการณการพฒนาพนทเปลยนแปลงไปในหลายดาน

การตดตามดานเปาหมาย เปาหมาย : ผลตภณฑมวลรวม ผลตภณฑมวลรวม พ.ศ.2555 เท ากบ

704,000 ล านบาท ซ งไม สอดคลองกบเปาหมายทคาดการณไว โดย Nominal GRP : 1,274,695 ลานบาท และ GRP CVMs : 882 ,810 ล านบาท ซ งส งกวาเปาหมายทตงไว เนองจากมกรอบความรวมมอระหวางประเทศ ซงเออตอกจกรรมทางเศรษฐกจ และสงผลตอผลตภณฑมวลรวมใหมมลคาสงขน และอตราการเตบโตทางเศรษฐกจทเพมขน

ผลตภณฑมวลรวม ภาคเกษตรกรรม พ.ศ.2555 เทากบ 51,000 ลานบาท ซงไมสอดคลองโดย Nominal GRP : 133,252 ลานบาท และ GRP CVMs : 70,819 ลานบาท ซงสงกวาเปาหมายทตงไว เนองจากการสงเสรมนวตกรรมและเทคโนโลยดานเกษตรกรรม ซงสงผลตอคณภาพการผลต ทงปรมาณและมลคาทางเศรษฐกจทเพมขน

ผลตภณฑมวลรวม ภาคอตสาหกรรม พ.ศ.2555 เทากบ 472,000 ลานบาท ซงไมสอดคลอง โดย Nominal GRP : 630,213 ลานบาท และ GRP CVMs : 467,439 ลานบาท (โดยประมาณ) ซงสงกวาเปาหมายทตงไว เนองจากการสงเสรมการผลตดานอตสาหกรรม การสงเสรมการลงทน การสนบสนนคลสเตอรการผลตดานอตสาหกรรม และเขตสงเสรม/เขตประกอบการอตสาหกรรมตาง ๆ

ผลตภณฑมวลรวม ภาคการคาและบรการ พ.ศ.2555 เทากบ 180,000ลานบาท ไมสอดคลอง โดย Nominal GRP : 511,230 ลานบาท และGRP CVMs : 353,559 ลานบาท (โดยประมาณ) ซงสงกวาเปาหมายทต งไว เน องจากการพฒนาดานการคาและบรการ ซงสงผลตอการเพมมลคาการผลต

เปาหมาย : การจางงาน การจางงานในภาคเกษตรกรรม ในปพ.ศ.

2555 อย ท 1,190,000 คน พบว าไม สอดคล องกบเปาหมาย เนองจากในปจจบนมแรงงานภาคเกษตรกรรม

อยท 2,512,419 คน จำนวนแรงงานภาคเกษตรกรรมในภาคกลางในชวง 8 ป (พ.ศ. 2550-2558) เตบโตเฉลยอยท ร อยละ 1.13 ต อป แนวโน มการจ างงานในภาคเกษตรกรรมของภาคกลาง จะมแนวโนมลดจำนวนลงเนองจากการเปลยนแปลงโครงสรางทางเศรษฐกจของภาคกลางเชน การพฒนาอตสาหกรรม การขยายตวของชมชนและเมองทบรกพนทเกษตรชนดโดยเฉพาะแถบลมนำเจาพระยา

การจางงานในภาคอตสาหกรรมเปาหมายการจางงานในภาคอตสาหกรรม ในปพ.ศ. 2555 อยท 2,300,000 คน ซงไมสอดคลองกบเปาหมาย เนองจากในปจจบนมแรงงานอยท 566,539 คน โดยจำนวนการจางงานอตสาหกรรมในภาคกลางในชวง 10 ป (พ.ศ. 2549-2559 เตบโตเฉลยอยทรอยละ 3.75 ตอป แนวโนมการจางงานในภาคอตสาหกรรมของภาคกลางในพนททเปนศ นย ก ล า งอ ต ส าหกรรม เ ช น จ ง ห ว ด ส ร ะบ ร พระนครศรอยธยา และกาญจนบร จะมแนวโนมเพมจำนวนขนเนองจากการลงทนดานโครงสรางพนฐาน และมาตรการสงเสรมการลงทนในพนท

เปาหมาย : พนทเกษตรกรรม พนทเขตพฒนาการเกษตรทงการปลกพช

และการเลยงปศสตว(ไก เปด โคและสกร) ตามศกยภาพและความเหมาะสมในป พ.ศ. 2600 มพ นท ประมาณ 29,000 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 48 ของพนทภาค แบงเปนพชประเภทตาง ๆ ดงน

- ขาวนาป พ นท ภาคกลางทกจงหวดมพนทซงมความเหมาะสมในการปลกขาวนาป โดยเฉพาะในเขตจงหวดชยนาท สงหบร อางทอง สพรรณบร พระนครศรอยธยา สวนจงหวดอ น ๆ มพ นท มความเหมาะสมเพยงบางสวน

- ขาวนาปรง เปนพนทเดยวกนกบขาวนาป

- ออย โรงงานกระจายอยในพนทจงหวดชยนาท สงหบร อางทอง สพรรณบรและกาญจนบร

- ขาวโพดเลยงสตว สวนใหญอยในพนทจงหวดชยนาท ลพบรและสระบร

- สบปะรด สวนใหญอยในพนทจงหวดประจวบครขนธ เพชรบรและราชบร

- ถวเหลอง กระจายอยในพนท จงหวดสระบร ลพบรและกาญจนบร

- มนสำปะหลง กระจายอยในพนทจงหวดลพบร สพรรณบร กาญจนบรและราชบร

จากการตดตามนโยบายพบวาสอดคลองกบลกษณะทวไปทงในแงกายภาพ คณสมบตดน ชนด

3-10

ประเภท ของพชเศรษฐกจในพนท เชน ขาว ออย มนสำปะหลง และการประมง เปนตน ภาคกลางตงอย ในพนทราบลมนำขนาดใหญทางตอนกลางของประเทศ มแมนำหลายสายพาดผาน จากเหนอลงสใต เชน แมนำทาจน แมนำแมกลอง แมนำนอย แมนำปาสก และมพนทชายฝงทะเลทางดานใตของภาคออกสอาวไทย นอกจากน ในแผนดนยงมแหลงนำสาธารณะ อาท หวยหนอง คลอง บง เขอน เชน เขอนปาสกชลสทธ อางเกบนำ ทำนบปลา และพนทชมนำ กระจายตามพนทตาง ๆ ของภาค จงทำใหภาคกลางมศกยภาพในการทำการเกษตร การประมง และการเพาะเลยงสตวนำ

แนวโนมของพนทเกษตรกรรมในอนาคตของภาคกลาง

- ภาคกลางตอนบน เนนเกษตรกรรมสะอาด และเกษตรแปรรป

- ภาคกลางตอนบน 2 (ลพบร ชยนาท สงหบร อางทอง) เนนสงเสรมการเกษตรปลอดภย การปลกขาวทมคณภาพ พฒนาคณภาพดน โรงสขาว เมลดพนธขาว ทองเทยวทางธรรมชาตและวฒนธรรม

- ภาคกลางตอนลาง เนนพฒนาการแปรรปสนคาเกษตร ปศสตว เกษตรกรรมประมง อตสาหกรรมตอเนองจากทาเรอนำลกและเกษตรกรรมตอเนองจากการพฒนาดานสงขรใหมศกยภาพในการคา-การลงทน

เปาหมาย : พนทอตสาหกรรม - พนทภาคกลางตอนบน ประกอบดวย 6

จงหวด ไดแก จงหวดพระนครศรอยธยา อางทอง สงหบร ชยนาท ลพบรและสระบร เปนแหลงอตสาหกรรมใหมของประเทศ มความสอดคลองกบภาพรวมในแงของศกยภาพทงในแงโครงสรางพนฐานดานอตสาหกรรม เชน นคมอตสาหกรรม เขตประกอบการอตสาหกรรมหรอวตถดบเพอรองรบการพฒนาอตสาหกรรมในภาพรวมของพนท

- พนทภาคกลางสวนตะวนตก ประกอบ ดวย 6 จงหวด ไดแก จงหวดสมทรสงคราม เพชรบร ราชบร กาญจนบร สพรรณบร และประจวบครขนธ ปรบเปล ยนจากการเกษตรไปส ภาคอตสาหกรรมและบรการ โดยเฉพาะบรเวณบางสะพานทมโครงการเขตอตสาหกรรมเหลกสมบรณแบบและทาเรอนำลกกบบรเวณเมองทองเทยวหวหน-ชะอำ และโครงการเขตอตสาหกรรมกาญจนบร มความสอดคลองกบนโยบายการพฒนาในภาพรวมของพนท เชน ทาเรอนำลก อำเภอบางสะพาน จงหวดประจวบครขนธ และแผนการพฒนาของดานสงขร อำเภอเมอง จงหวดประจวบครขนธ

พ นท อ ตสาหกรรมท ม ศ กยภาพในการพฒนายงคงเปนพนทอตสาหกรรมเดมทมความพรอมดาน

โครงสร างพ นฐาน เป นท ต งของเขตประกอบการอตสาหกรรม นคมอตสาหกรรม และทรพยากรรวมทงวตถดบในการผลต เชน ผลผลตทางการเกษตรและปศส ตว เช น จ งหวดสระบร พระนครศร อย ธยา และกาญจนบร เปนตน

- ภาคกลางตอนลาง เนนพฒนาการแปรร ปส นค า เกษตร ปศ ส ตว อ ตสาหกรรมประมง อตสาหรกรรมตอเนองจากทาเรอนำลกและอตสาหกรรมตอเนองจากการพฒนาดานสงขรใหมศกยภาพในการคา-การลงทน

การตดตามดานนโยบาย นโยบาย : พฒนาพนทเกษตรกรรม ในเขต

ชลประทานและตามศกยภาพ หากมความจำเปนตองใชพนทการเกษตร

เพอกจกรรมการพฒนาดานอน ๆ เชน การตงโรงงานอตสาหกรรมการสรางเสนทางคมนาคม ทอยอาศยใหม และอน ๆ ตองหลกเลยงพนททมความอดมสมบรณสงและโดยเฉพาะอยางยงพนทชลประทาน

สอดคล องก บล กษณะท วไปท งในแ งกายภาพ คณสมบตดน ชนด ประเภท ของพชเศรษฐกจในพนท เชน ขาว ออย มนสำปะหลง และการประมง เปนตน ภาคกลางมลกษณะภมประเทศ คณสมบตดน ทเหมาะสมในการเพาะปลกพชพรรณได หลากหลายประเภท นบตงแตขาว พชไร พชพลงงาน พชสวนยนตน ผกผลไม ทำใหสามารถผลตสนคาทางการเกษตรทมความหลากหลายและปรมาณผลผลตจำนวนมาก โดยบรเวณทปลกขาวแหลงสำคญของภาค เชน บรเวณทราบล มแมนำเจาพระยา แถบจงหวดพระนครศรอยธยา จงหวดชยนาท จงหวดสงหบร จงหวดอางทอง และพนทลมนำทาจนในจงหวดสพรรณบร จงหวดราชบร จงหวดกาญจนบร

ปญหาและอปสรรค ไดแก - ความเสอมโทรมของทรพยากรตนทน

ไดแก คณภาพดน และการขาดแคลนนำ สงผลกระทบตอความตอเนองและประสทธภาพในการผลตทางการเกษตร

- แหล งน ำธรรมชาต ท เป นต นท นในการเกษตรและประมงมสภาพเสอมโทรม เนองจากการ

แนวโนมของพนทอตสาหกรรมในอนาคตของภาคกลาง

- ภาคกลางตอนบน เนนอตสาหกรรมสะอาด และเกษตรแปรรป

- ภาคกลางตอนบน 2 (ลพบร ชยนาท สงหบร อางทอง) เนนสงเสรมการเกษตรปลอดภย การปลกขาวทมคณภาพ พฒนาคณภาพดน โรงสขาว เมลดพนธขาว ทองเทยวทางธรรมชาตและวฒนธรรม

3-11

พฒนาดานตาง ๆ เชน อตสาหกรรมการขยายตวของเมองและชมชน การบกรกแหลงนำ รวมทงการขยายตวอยางตอเนองของชมชน

- การสญเสยพนทเกษตรจากการขยายตวของกจกรรมนอกภาคเกษตร ทงการพฒนาอตสาหกรรม การขยายตวของชมชนและเมอง

- ความผ นผวนของราคาผลผล ตในตลาดโลก

ขอเสนอแนะในการปรบปรงนโยบายดานเกษตรกรรม ไดแก

- จดทำมาตรการเพมควบคมและลดการสญเสยพนทเกษตรจากการขยายตวของกจกรรมนอกภาคเกษตร ทงการพฒนาอตสาหกรรม การขยายตวของชมชนและเมองทบรกพนทเกษตรชนดโดยเฉพาะแถบลมนำเจาพระยา

- นำเทคโนโลยชนสงและนวตกรรมทางการเกษตรมาใชใหแพรหลายในกลมเกษตรกร

- ปรบปรงและแกไขปญหาความเส อมโทรมของทรพยากรตนทน ไดแก คณภาพดน ระบบชลประทาน เปนตน

นโยบาย : กำหนดเขตพฒนาพนทเพาะ เลยบชายฝงทะเล

การประสานงานระหวางหนวยงานทเกยว ของในการบรหารพฒนาแหลงนำยงมไมเพยงพอ ทงยงขาดวธการและเทคโนโลยทเหมาะสมในการบรหารแหลงนำ ซ งจำเปนตองเรงรดปรบปรงแกไข โดยการบรณะแหลงนำและอนรกษทรพยากรสตวนำใหมผลผลตโดยธรรมชาตเพมมากขน

สอดคลองกบลกษณะทวไปทงในแงการพฒนาดานการประมง ภาคกลางมแมนำเจาพระยา แถบจงหวดพระนครศรอยธยา จงหวดชยนาท จงหวดสงหบร จงหวดอางทอง และแมนำทาจนในจงหวดสพรรณบร จงหวดราชบร จงหวดกาญจนบร ตลอดจนพนทชายฝงในจงหวดสมทรสงคราม จ งหวดเพชรบร และจงหวดประจวบครขนธ

ปญหาและอปสรรค ไดแก - แหล งน ำธรรมชาต ท เป นต นท นใน

การเกษตรและประมงมสภาพเสอมโทรม เนองจากการพฒนาดานตาง ๆ เชน อตสาหกรรมการขยายตวของเมองและชมชน การบกรกแหลงนำ รวมทงการขยายตวอยางตอเนองของชมชน

- การสญเสยพนทเกษตรจากการขยายตวของกจกรรมนอกภาคเกษตร ทงการพฒนาอตสาหกรรม การขยายตวของชมชนและเมอง

- ความผนผวนของราคาผลผลตในตลาด โลก

ขอเสนอแนะในการปรบปรงนโยบายดานเกษตรกรรม ไดแก

- จดทำมาตรการเพมควบคมและลดการสญเสยพนทเกษตรจากการขยายตวของกจกรรมนอกภาคเกษตร ทงการพฒนาอตสาหกรรม การขยายตวของชมชนและเมองทบรกพนทเกษตรชนดโดยเฉพาะแถบลมนำเจาพระยา

- นำเทคโนโลยชนสงและนวตกรรมทางการเกษตรมาใชใหแพรหลายในกลมเกษตรกร

- ปรบปรงและแกไขปญหาความเส อมโทรมของทรพยากรตนทน

นโยบาย : กำหนดพ นท เ ขตพ ฒนาอตสาหกรรมตามศกยภาพของพนท และสภาพปจจบนของอตสาหกรรมทกระจายอยตามจงหวดตาง ๆ เพอใหเกดการพฒนาอตสาหกรรมทยงยนและปองกนการเกดปญหาดานสงแวดลอมจากอตสาหกรรม

- พนทอตสาหกรรมแปรรปผลตผลทางการเกษตร ประมง และปศ ส ตว เป นพ นท เพ ออตสาหกรรมแปรรปผลตผลทางการเกษตรเปนเสมอนครวโลก ในการผลตอาหารใหกบทงคนไทยและประชากรโลกคอ จงหวดสพรรณบร อางทอง ชยนาท สงหบร สระบร และลพบร

- พนทอตสาหกรรมประมงชายฝง/ทะเล มการจดตงเขต/นคมอตสาหกรรมการประมงครบวงจรขนในพนทจงหวดสมทรสงคราม และจงหวดเพชรบร

- พนทอตสาหกรรมไฟฟา อเลกทรอนกสและชนสวนอปกรณไฟฟา คอ จงหวดพระนครศรอยธยา

- พ นท อ ตสาหกรรมวสดกอสราง คอ จงหวดสระบรและลพบร

- พนทรองรบกลมอตสาหกรรมยายฐานและอตสาหกรรมผลตพลงงาน คอ จงหวดกาญจนบร และราชบร

สอดคลองกบนโยบายจากภาครฐ ลกษณะการรวมกลม การกระจายตวดานทตงของเขตอตสาหกรรมในพนท โครงสรางพนฐานดานอตสาหกรรม แหลงวตถดบ กำหนดพนทเขตพฒนาอตสาหกรรมตามศกยภาพของพนท และสภาพปจจบนของอตสาหกรรม สรปไดดงน

- โรงงานอตสาหกรรมสวนใหญไมกระจกต วรวมกล มก นเปน Cluster และไมกอให เก ดความประหยดในแงการกระจกตว Agglomeration

- อตสาหกรรมไฟฟา อเลกทรอนกสและชนสวนอปกรณไฟฟา มการรวมกลมของ Cluster อยในพนทศนยกลางซงเปนทตงของทงนคมอตสาหกรรม ในจงหวดพระนครศรอยธยา

3-12

- อตสาหกรรมวสดกอสราง จะกระจกอยในพ นท อำเภอหนองแค และอำเภอแกงคอย จงหวดสระบร ซงเปนทตงของนคมอตสาหกรรม

- อตสาหกรรมผลตพลงงาน จะกระจกอยในพนทนคมอตสาหกรรมของจงหวดราชบร และแหลงวตถดบพลงงานทดแทน (ออย)

ปญหา/อปสรรคของพนทดานอตสาหกรรม ไดแก

- ความผ นผวนของราคาผลผลตทางการเกษตรท เปนวตถดบท สำคญ เชน ขาว ออย มนสำปะหลง และสตวนำ ทำใหเกดการปรบเปลยนรปแบบในการเพาะปลก

- ยงขาดมาตรการจงใจทางดานภาษและมาตรการอน ๆ เพอสนบสนนและแกไขปญหาทเกดจากการรวมกลมของอตสาหกรรมในพนท

- ป ญหาท เ ก ดจากการพ ฒ นาของอตสาหกรรมวสดกอสรางในพนท เชน ฝนละออง เสยงรบกวน เปนตน

- ปญหาผลกระทบส งแวดลอมในพนท จากอตสาหกรรมพลงงาน เชน กลน สารตกคาง เปนตน

ขอเสนอแนะของพนทดานอตสาหกรรม ไดแก

- ควรมมาตรการในการจดระเบยบและแกไขปญหาทเกดจากการพฒนาอตสาหกรรมในพนท ทงปญหาความเสอมโทรมของสงแวดลอมภายในพนท และผลกระทบตอชมชนโดยรอบ เปนตน

- ควรมมาตรการเยยวยา และบรรเทาความเดอดรอนและผลกระทบจากอตสาหกรรมภายในพนท

นโยบาย : กำหนดบรเวณอนร กษและพฒนาแหลงทองเทยวธรรมชาตและประวตศาสตรใหมสภาพสมบรณโดยคำนงถงคณภาพของการพฒนาการทองเทยวอยางยงยน

บทบาทและนโยบายการพฒนาดานการทองเทยวในพนทของภาคกลางยงไมสอดคลองในการพฒนาภาพรวมตามนโยบายดานการทองเทยว แผนการพฒนาไมสอดคลองกบการจดการเชงพ นท และการเชอมโยงการทองเทยวเนองจากพนทอยในเขตพฒนาการทองเท ยว เขตพฒนาการทองเท ยววถชว ตล มแมนำเจ าพระยาตอนกลาง และเขตพฒนาการทองเท ยวชายทะเลฝงตะวนตก ซงแผนททำเดมมความแตกตางจากการพฒนาเขตพฒนาการทองเท ยวท มการจดทำขนภายหลง การปรบแกเนอหาใหตรงกบแนวทางการพฒนาในปจจบน

นโยบาย : กำหนดบทบาทกล มพ นททองเทยว

บทบาทและนโยบายการพฒนาดานการทองเท ยวท มการกำหนดบทบาทการพฒนาแบบกลมทองเทยวยงไมสอดคลองในการพฒนา เนองกลมพนทในการพฒนามบทบาทและการสรางศกยภาพของพนททมความแตกต างออกไปจากเด ม แผนการพ ฒนาไมสอดคลองกบการจดการเชงพนทและการเช อมโยงการทองเทยวเน องจากพนทอยในเขตพฒนาการทองเทยว เขตพฒนาการทองเท ยววถชว ตล มแมนำเจาพระยาตอนกลาง และเขตพฒนาการทองเท ยวชายทะเลฝงตะวนตก ซงแผนททำเดมมความแตกตางจากการพฒนาเขตพฒนาการทองเทยวทมการจดทำขนภายหลง การปรบแกเนอหาใหตรงกบแนวทางการพฒนาในปจจบน

นโยบาย : จดเครอขายการทองเทยว การบรการและโครงสรางพนฐานใหกบการทองเทยวอยางเปนระบบ ประหยด ปลอดภย และไดมาตรฐานโลก

บทบาทและนโยบายการพฒนาดานการทองเทยวและการสรางโครงขายในการการสนบสนนทงระบบโครงสรางพนฐานใหมความสอดและเหมาะสมกบพ นท ซ งมความสอดคลองบางสวนท มแนวทางในการพฒนาในรปแบบเดยวกน การเชอมโยงเสนทางทางถนน รางและอากาศทำไดอยางมประสทธภาพ การพฒนาดานรถไฟความเรวสงการเช อมโยงทางเรอยงทำไดไมดนก ขาดการศกษาความเหมาะสมของโครงการการเดนเรอเฟอรร และเรอสำราญ ควรสงเสรมการสรางโครงสรางพนฐาน ทมการใชรวมระหวางการทองเทยวและกจกรรมอน เชนการขนสงสนคาทำใหเกดความเส ยง และการทองเทยวใชการเดนทางทางถนนสงมากควรกำหนดแผนเฉลยการเดนทางในหลากหลายรปแบบ

3.2 ประชากรและสงคมวฒนธรรม ในป 2559 ภาคกลางมขนาดประชากรภายในพ นท มากเปนอนดบท 5 ของประเทศ คดเปนรอยละ 10.39 ของจำนวนประชากรท งประเทศ โดยมจำนวนประชากรมากกวาภาคตะวนออกซงเปนภาคทมจำนวนประชากรนอยทสดของประเทศถง 1.90 ลานคน โดยในป 2559 ภาคกลางมจำนวนประชากรภายในพ นทท งส น 6.85 ลานคน โดยประชากรสวนใหญจะกระจายตวอยทวไปในเขตชนบทประมาณ 4.20 ลานคน คดเปนรอยละ 61.30 ของจำนวนประชากรท งภาค และม จำนวนประชากรอาศยอยในเขตชมชนเมองทงสน 2.65 ลานคน ค ดเป นร อยละ 38.70 ม ส ดส วนประชากรเม องตอประชากรชนบทเทากบ 1 : 2 ทงน ประชากรภายในภาค

3-13

กลางสวนใหญจะมการตงถนฐานหนาแนนบรเวณพนทจงหวดกาญจนบร โดยมจำนวนประชากรทงสน 885,112 คน คดเปนรอยละ 12.92 ของจำนวนประชากรทงภาค รองลงมาไดแก จงหวดราชบร จงหวดสพรรณบร จงหวดพระนครศรอยธยา และจงหวดลพบร มจำนวนประชากรรวมท งส น 869,823 คน (ร อยละ 12.70 ของจำนวนประชากรทงภาค) 848,567 คน (รอยละ 12.39) 810,320 คน (รอยละ 11.83) และ 757,321 คน (รอยละ 11.06) ตามลำดบ โดยจงหวดสมทรสงครามเปนจงหวดทมจำนวนประชากรอาศยอยนอยท สดภายในภาค โดยมจำนวนประชากรรวมทงสนเพยง 194,069 คน หรอคดเปนรอยละ 2.83 ของจำนวนประชากรท งภาคเทาน น โดยมจำนวนประชากรนอยกวาจงหวดกาญจนบรถง 4.5 เทา ทงน จำนวนประชากรรวมของภาคกลางในชวง 10 ป ท ผ านมา (พ.ศ.2549-2559) จะมแนวโนมการเปลยนแปลงประชากรเพมขนอยางตอเนองแตมอตราการเพ มในระดบตำ โดยในป 2549 ภาคกลางมจำนวนประชากรทงสน 6.61 ลานคน และเพมขนเปน 6.69 ลานคน และ 6.84 ล านคน ในป 2554 และ ป 2559 ตามลำดบ โดยมอตราการเปลยนแปลงประชากรเพมขนในระดบตำเฉล ยรอยละ 0.25 คนตอป ในชวงป พ.ศ.2549-2554 และรอยละ 0.46 คนตอป ในชวงป พ.ศ.2554-2559 ตามลำดบ อนเปนผลมาจากอตราการเพมสทธของจำนวนประชากรภายในภาคกลางในชวง 10 ปทผานมา มแนวโนมลดลงอยางตอเนองแตยงคงมอตราการเพมสทธเปนบวก จาก 8.10 คนตอประชากร 1000 คน ในป 2549 เปน 2.35 คนตอประชากร 1,000 คน ในป 2559 ตามลำดบ สงผลทำใหในอก 20 ป ขางหนา (พ.ศ.2579) คาดวา ภาคกลางจะมจำนวนประชากรท งสนประมาณ 7.39 ลานคน โดยจงหวดประจวบครขนธเปนพนททมอตราการเปลยนแปลงประชากรมากทสดภายในภาคเฉล ยรอยละ 0.88 ตอป รองลงมาไดแก จงหวดพระนครศรอยธยา (อตราการเพมเฉลยรอยละ 0.72 ตอป) จงหวดกาญจนบร (อตราการเพมเฉลยรอยละ 0.59 ตอป) จงหวดเพชรบร (อตราการเพมเฉลยรอยละ 0.51 ตอป) และจงหวดสระบร (อตราการเพมเฉลยรอยละ 0.48 ตอป) ตามลำดบ จากการทประชากรภายในภาคกลางในอนาคตมแนวโนมเพมขนอยางชา ๆ อนเปนผลสบเนองมาจากภาวะเจรญพนธทลดตำลงและประชากรมชวตยนยาวเพมมากขน ซงจะนำไปสการเปลยนแปลงโครงสรางทางอายและเพศของประชากรภายในภาคเปนอยางมาก โดยจะเหนไดจากการทประชากรวยเดกมแนวโนมสดสวนลดลงอยางตอเนอง ในขณะทประชากรวยสงอายกลบมแนวโนม

สดสวนเพ มสงข นอยางรวดเรวและกาวกระโดดเมอเปรยบเทยบกบประชากรกลมอายอน ๆ ซงจะเหนไดวา ในชวงระยะเวลาเพยง 20 ปขางหนา ประชากรวยสงอายของภาคกลางมแนวโนมเพมขนเกอบเทาตว สงผลใหภาคกลางจะเปล ยนผานจากการเปนสงคมสงว ย (Aging Society) ไปสสงคมสงวยระดบสดยอดในป 2578

รปท 3.2-1 แสดงการเปลยนแปลงประชากรวยเดก ตงแตป พ.ศ. 2549-2579

รปท 3.2-2 แสดงการเปลยนแปลงประชากรวยสงอาย ตงแตป พ.ศ. 2549-2579

การเปลยนแปลงดงกลาว จะสงผลกระทบตอความเปนอย ของสมาชกครอบครวนบต งแตการดแลผ ส งอายท ต องพ งพา การคงไวของรายไดผ ส งอาย ตลอดจน ผลทเกดตอพลวตทางเศรษฐกจของจงหวดและภาค โดยจะเหนไดจากอตราสวนระหวางประชากรวยแรงงานตอผสงอายทมแนวโนมลดลงอยางตอเนองจาก 6 คน ตอผสงอาย 1 คน ในป 2549 เปน 4 คนตอผสงอาย 1 คน ในป 2559 และคาดวา จะลดลงเหลอเพยง 2 คน ตอผสงอาย 1 คน ในป 2579 ซงสะทอนใหเหนถงการทคนในวยแรงงานจะมภาระในการทตองใหการเกอหนนผสงอายเพมขน

ดงนน จากการทภาคกลางมสดสวนประชากรสงวยเพมมากขนจำเปนตองมมาตรการทมความหลากหลายและครอบคลมเพ อให สามารถกำหนดนโยบายและ

20.0

8

16.9

8

10.5

3

2 5 4 9 2 5 5 9 2 5 7 9

ลานค

น

20.0

8

16.9

8

10.5

3

2 5 4 9 2 5 5 9 2 5 7 9

ลานค

น

3-14

แนวทางในการพฒนาพนทไดอยางมประสทธภาพ โดยสงเสรมใหประชาชนสามารถพงพาตนเองไดและมการใชวถชวตเชงบวก อาทเชน จดใหมอปกรณ เครองชวยเหลอตางๆ และปรบปรงสภาพแวดลอมและความเปนอยทางกายภาพใหผสงอายยงคงสามารถเคลอนไหวไดดวยตนเอง ซงจะชวยลดระยะเวลาทผสงอายตองพงพาการดแลโดยผ อ น ในขณะเด ยวก นพ นท ควรตระหนกถ งความรบผดชอบในการใหความชวยเหลอแกผสงอาย ครอบครว หรอชมชนทไมสามารถใหการดแลได โดยมเปาหมายเปนกลมผสงอายทตองใหความชวยเหลอเรงดวนมากกวาผอน อาทเชน ผทยากจน ผสงอายวยปลาย ผทมความพการ หรอ ผ สงอายท อย คนเดยว และผสงอายท ตองพงพา มากกวาทจะใหการชวยเหลอแกผสงอายทกคนเหมอนกนทงหมด ตลอดจนการออกแบบชมชนและผงเมองทเออตอการใชชวตทมคณภาพของประชากรวยสงอายในอนาคต

สำหร บการเปล ยนแปลงทางส งคมและวฒนธรรมสามารถเกดไดจากปจจย 2 ประการ คอ 1) การเปลยนแปลงจากปจจยภายในสงคม เปนเปลยนแปลงทเกดจากสมาชกหรอสงแวดลอมภายในสงคมนนเอง และ 2) การเปลยนแปลงจากปจจยภายนอกสงคม เปนการเปลยนแปลงจากการตดตอหรอมความสมพนธกบสงคมอน ๆ ภาพการเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรมของภาคกลางมดงน

การเปลยนแปลงจากปจจยภายในสงคม ภาคกลางเปนภาคทมความหลากหลายทางศลปวฒนธรรมและประเพณท แตกตางกนไปในแตละทองถ น แตละจ งหว ด สาเหต ท ภาคกลางมความหลากหลายทางวฒนธรรม สวนหนงอาจจะเปนผลมาจากการเปนศนยรวมของประชากรหลากหลายเชอชาต การอพยพยายถนทอย การกวาดตอนไพรพลหรอจากการหนภยสงครามเมอคร งอดต และมการตดตอกนระหวางกลมสงคมทงภายในภาคและประเทศใกลเคยง จนกอใหเกดการแลกเปลยนทางวฒนธรรมขน สภาพสงคมโดยทวไปของคนภาคกลางมลกษณะผสมผสานระหวางวถชวตชนบทแบบสงคมเกษตรกรรมซงเปนรากเหงาดงเดมของคนในภม ภาคน เห นไดจากประเพณ ศ ลปะพ นบานท มกเก ยวข องกบการเกษตรและสายนำ เน องจากการแลกเปลยนทางวฒนธรรม เปนกระบวนการดงกลาวเกดขนมาตงแตอดตและใชเวลานานอยางคอยเปนคอยไปจนเกดการผสมผสานทางวฒนธรรมดงทเหนในปจจบน ซงในชวง 10 ปทผานมา พบการเปลยนแปลงไมมากนก เปนเพยงลกษณะการสงเสรมการทองเทยวและการเชอมโยงทางเศรษฐกจมากกวาการแลกเปลยนทางวฒนธรรมในอดต แตกมการเปลยนแปลงทเปนรปธรรม เชน การตอ

ยอดภมปญญาและศลปกรรมของกลมชางและศลปนทองถ นในบรบทท ร วมสมยมากข น เชน ผลตภณฑเครองปนดนเผา อาหาร จตรกรรม ประตมากรรม เปนตน

การเปล ยนแปลงจากปจจ ยภายนอกสงคม เกดขนจากสถานการณทางการเมองและเศรษฐกจระดบโลก ยทธศาสตร นโยบาย แผนงาน รวมถงโครงการของหนวยงานทเกยวของ ซงรฐบาลในชวงทผานมาไดกำหนดเปนแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม และผงแมบทสำหรบการวางผงเมองในระดบตาง ๆ ซงมกลาวรายละเอยดแลวในบทท 2 โดยแผนพฒนาทสำคญทสงผลตอสภาพสงคมของภาคเปนอยางมาก คอ แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ.2555-2559) ท ได กำหนด ทศทางการพฒนาภาคกลางไวดงน “ฐานเศรษฐกจหลกของประเทศ ศนยกลางการเรยนรและพฒนาทรพยากรมนษยของประเทศ และประตส เศรษฐกจโลกและศนยกลางการบรการธรกจและการพาณชยนานาชาต” ซงทศทางการพฒนาดงกลาวไดถกกำหนดเปนแนวทาง ในการวางผงพฒนาภาคกลาง พ.ศ. 2600 ไดกำหนดยทธศาสตรการพฒนาภาคใหเปน “ภาคท ใชพลงงานทดแทนเพ อการขนสงและการใชชวตประจำวน เปน นเวศนคร (Eco-Energy City) เปน Holistic Approach ท คนร นใหมอย ก บความทนสมยแตไม ทำลายอดต ทรพยากรธรรมชาตและศลปกรรม และประชาชนม สวนรวมในการวางแผน กำหนดแนวคดและมองคความรในการบรณาการอยางหลากหลายในระดบชมชนและระดบพนทมฐานเศรษฐกจทครบวงจรและใชเทคโนโลยสงในการควบค มมลพษด านการเกษตรปลอดสารพษอตสาหกรรมเหลก วสดกอสราง อเลคโทรนกสและ การทองเท ยวด านประว ต ศาสตร ท เป นมรดกโลก การทองเทยวทางธรรมชาตและชายฝ งทะเลแหงหนง ของประเทศ” ดวยการกำหนดยทธศาสตรการพฒนา ภาคกลางใหเปนฐานเศรษฐกจหลกของประเทศดานอตสาหกรรมและเกษตรกรรมของประเทศ เปนจดเช อมโยงในระดบอนภมภาค ซ งความเช อมโยงทเกด ข นน เปนจดเปล ยนสำคญของภาคดวยเปนการเปด โอกาสในการพฒนาเศรษฐกจของประเทศ โดยเฉพาะภาคอตสาหกรรม จะเหนไดจากการเขารวมเปนสมาชกองคกรระหวางประเทศ เชน การเขารวมเขตการคาเสรอาเซยน (AFTA) รวมถงโครงการพฒนาความรวมมอระหวางประเทศในกลมอนภมภาคลมแมนำโขง (GMS) ยทธศาสตรความรวมมอทาเศรษฐกจอรวด-เจาพระยา-แมโขง (ACMES) เปนตน ทงนยทธศาสตรสำคญทเปนแรงขบเคลอนในการเปลยนแปลง คอ การเขาส ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) และ แผนการพฒนาโครงสราง

3-15

พนฐานดานคมนาคมขนสงของไทย พ.ศ.2558-2565 ทำใหมการพฒนาเสนทางการคมนาคมขนสงท เช อมโยงภมภาคของโลกครงใหญ อาท ทางหลวง ทางรถไฟทางค รถไฟความเรวสง การพฒนาสนามบนนานาชาต ตามแนวระเบยงเศรษฐกจเหนอ-ใต (North-South Corridor) รวมถงการพฒนาเสนทางคมนาคมส หวเมองหลกในภมภาคตาง ๆ ของไทย อนเปนการกระตนความเปนเมองใหกบหวเมองหลกในภาค พรอมกบปรมาณการคาทจะเพมสงขนในทศทางเดยวกบการบรโภคทมแนวโนมสงขนเชนเดยวกน

จะเหนวาภาคกลางในอนาคต จะเปลยน แปลงเปนพนทเขาถงอยางสะดวกดวยการคมนาคมขนสง ระบบโลจสตกส และโทรคมนาคมทรวดเรวมากยงขน ทงภาคอตสาหกรรมและเกษตรกรรมจะถกขบเคลอนโดยใชเทคโนโลยททนสมย ภาคเกษตรกรรมจะเขาสเกษตรเชงพาณชยมากขน ซงจะเปนการสรางมลคาทางเศรษฐกจทสำคญใหแกประเทศไทย อกทงการเช อมโยงเศรษฐกจการคาส อ นโดจน จะทำใหการลงทนภาคเอกชนท มแนวโนมขยายตวอยางตอเนอง เปนการสะทอนศกยภาพการสรางรายไดใหคนในภาคผานความตองการผลตผล การจางงานทเพมมากขน ตงแตแรงงานในภาคการผลต ปญญาชน นกวชาการ ตลอดจนผบรหารระดบสง และการมงานทำและรายไดทอาจปรบตวสงขนของคนในภาคจะชวยหนนกำลงซอ ซงจะชวยเสรมสรางการขยายตวทางการคา และการกอรางสรางตวของชมชนขนาดใหญ อนจะนำไปสการขยายตวของเมอง การเกดเมองใหม ๆ ขนทงในพนท ภาคกลาง และในจงหวดสำคญทเปนพ นทยทธศาสตรทางเศรษฐกจของภมภาค รวมท งเมองทเกดขนใหมจะเปนเมองทมการพฒนาอยางสมดลกบการรกษาสงแวดลอมกบระบบนเวศ เพอเปนการรกษาพนทเกษตรกรรมชนดของประเทศไปพรอมกบการพฒนาในภาคอตสาหกรรมและการขยายตวของเมอง

บทบาทและศกยภาพ โครงสรางพรามดประชากรของภาคกลางจะม

ลกษณะเปนพรามดฐานแคบ ในขณะท ส วนกลางของ พรามดจะปลองขนโดยเฉพาะประชากรวยแรงงานชวงอาย 45-59 ป และในชวงปลายของพรามดจะมลกษณะกวางขนโดยเฉพาะในชวงอาย 80 ป ขนไป ซงเปนสาเหตมาจากการเปลยนแปลงจำนวนประชากรในวยเดกและวยแรงงานชวงตอนตนเปนสำคญ ซงพรามดในลกษณะนเปนผลดตอการพฒนาภาคมากกวาพรามดแบบฐานกวางๆ เพราะแสดงใหเหนวา ภาคกลางยงคงมประชากรวยทำงานท เปนกำลงทางเศรษฐกจในสดสวนท มากกวาประชากรในวยพงพา

การกาวเขาสสงคมของผสงอายของภาคกลาง สงผลใหตองมการเตรยมความพรอมทางดานประชากร ท งในส วนการพฒนาและเสร มท กษะของผ ส งอาย ตลอดจนการกำหนดมาตรการและโครงการท จะเปนสวสดการใหประชากรสงอาย ไมวาจะเปนเรองชวตความเปนอยทวไป หรอเรองสขภาพอนามย เพอเปนการรองรบการเพมขนของจำนวนผสงอายในอนาคต

มความหลากหลายทางดานวฒนธรรม เนองจากมกลมหลายชาตพนธกระจายอยในพนท และยงคงรกษาเอกลกษณวฒนธรรมไวทงดานการดำเนนชวต ความเชอและประเพณ ซ งยงมการสบทอดอยางตอเน องจนถงปจจบน

ขอไดเปรยบดานตนทนทางวฒนธรรมทเปนเอกลกษณ ไมวาจะเปนประวตศาสตร แหลงโบราณคด แหลงศลปกรรม ความเชอและประเพณ สามารถตอยอดสรางคณคาทางเศรษฐกจ รวมถงสามารถสงเสรมดานการทองเทยวทางวฒนธรรม

ลกษณะของคนภาคกลาง รกอสรภาพและความเปนตวเอง เน องจากคนภาคกลางอยในศนยกลางแหงเศรษฐกจ เปนทตงสถานทสำคญของประเทศทำใหคนในภาคกลางตองตอส ด นรน แขงขน ตองพ งตนเอง จะสามารถเปนรากฐานทดใหการพฒนาใหเกดขนไดงายและเปนไปอยางรวดเรว

ปญหาและขอจำกด ประชากรในระด บอำเภอของภาคกลางม

แนวโนมท จะประสบปญหาเร องการลดลงของจำนวนประชากรไดในอนาคต เน องจากอตราการเพ มของประชากรในบางพนทมแนวโนมลดลงอยางตอเนอง อนเน องจากการลดลงตามธรรมชาต หรอการยายถนออกของประชากร

การลดลงของประชากรวยเดกอยางตอเนองทเปนผลมาจากการลดลงของอตราการเพมตามธรรมชาต จนสงผลกระทบในระยะยาวในเร องของการลดลงของอตราการเขาสวยแรงงาน จนเปนผลใหขาดแคลนแรงงานทจะปอนสภาคอตสาหกรรมและธรกจตาง ๆ ในขณะทความตองการแรงงานในระบบเศรษฐกจของพนทยงคงมแนวโนมเพมมากขนอยางตอเนอง ดงนน ในอนาคตการนำเขาแรงงานจากตางประเทศอาจเปนสงจำเปน ซงรฐตองมมาตรการในการควบคมดแลการนำเขาแรงงานจากตางประเทศใหดและมประสทธภาพมากขน เนองจากจะสงผลถงความมนคงของประเทศไดโดยเฉพาะอยางยงแรงงานทผดกฎหมายทงหลายเพราะอาจนำมาซงปญหาอาชกรรมตาง ๆ ได

3-16

จากการทภาคกลางมประชากรสงวยจำนวนเพมมากขนจำเปนตองมมาตรการทมความหลากหลายและครอบคลมเพอใหสามารถกำหนดนโยบายและแนวทางในการพฒนาพนทไดอยางมประสทธภาพ โดยสงเสรมใหประชาชนสามารถพงพาตนเองไดและมการใชวถชวตเชงบวก อาทเชน จดใหมอปกรณ เครองชวยเหลอตาง ๆ และปรบปรงสภาพแวดลอมและความเปนอยทางกายภาพใหผสงอายยงคงสามารถเคลอนไหวไดดวยตนเอง ซงจะชวยลดระยะเวลาทผสงอายตองพงพาการดแลโดยผอน ในขณะเดยวกนจงหวดตาง ๆ ในภาคกลางควรตระหนกถงความรบผดชอบในการใหความชวยเหลอแกผ สงอาย ครอบครว หรอชมชนทไมสามารถใหการดแลได โดยมเปาหมายเปนกล มผ ส งอายท ต องใหความชวยเหลอเรงดวนมากกวาผ อ น อาทเชน ผ ท ยากจน ผสงอายวยปลาย ผทมความพการ หรอ ผสงอายทอยคนเดยว และผสงอายท ตองพงพา มากกวาทจะใหการชวยเหลอแกผสงอายทกคนเหมอนกนทงหมด ตลอดจนการออกแบบชมชนและผงเมองทเอ อตอการใชชวตทมคณภาพของประชากรวยสงอายในอนาคต

รปแบบของการพงพงกนระหวางกลมประชากรในชวงอายตาง ๆ จะเปล ยนไป โดยพบวาโครงสรางประชากรทเปลยนไปนจะทำใหจำนวนประชากรในวยเดกทตองพงพงวยทำงานลดลงแตกลบมวยผสงอายท ตองพงพงวยทำงานเพมขน เมอวยเดกลดลงกจะสงผลตอการลดลงของวยผใหญทเปนวยทำงานดวย ถาหากวยผสงอายมากกวาวยทำงาน กจะพบกบปญหาของการขาดทพงพงของกลมคนสงอาย ในแตละครอบครวกจะมสมาชกทจะดแลผสงอายนอยลง ปญหาผสงอายถกทอดทงกจะมมากขนตามลำดบ

ความเสอมโทรมของสถานททคณคาทางสงคมและวฒนธรรม เชน การเสอมโทรมของแหลงโบราณสถานจากการทองเทยวหรอการอยใกลกบแหลงอตสาหกรรม เปนตน และการสญหายของวฒนธรรม ประเพณทดงาม จากการเขาสระบบเศรษฐกจทนนยม ประกอบกบการรกลำของวฒนธรรมโลกสงผลตอขนบธรรมเนยมประเพณในทองถนเดมทอาจเลอนหายไป

การเปลยนแปลงระบบเศรษฐกจในภาคทำใหแรงงานออกจากภาคเกษตรเขาสภาคอตสาหกรรมและบรการในเมองใหญมากขน การเขาสความเปนเมองและการขยายตวของเมองอยางรวดเรว นำไปสปญหาสงคมเมองควบคกน เชน อาชญากรรม ปญหาคณภาพชวต ปญหาสงแวดลอม เปนตน

แนวโนมการพฒนา ในการคาดประมาณประชากรของภาคกลางใน

อก 20 ป ข างหนา (พ.ศ.2579) ได ใช ข อม ลจำนวนประชากรของสำนกบรหารการทะเบยน กรมการปกครอง ป พ.ศ.2559 เปนปฐานในการวเคราะห ซงเมอพจารณาลกษณะของการเปลยนแปลงจำนวนประชากรภายในภาคกลางตงแตป พ.ศ.2549-2559 พบวา มลกษณะของการเพมประชากรเปนแบบอนกรมเรขาคณต (Geometric Growth) ดงนน ทปรกษาจงไดใชแบบจำลองเชงทวกำลง (Exponential Method) มาใช ในการคาดประมาณจำนวนประชากรในอนาคตของภาคกลาง ซ งเปนการคาดการณทใชกบกรณศกษาในบรเวณพนททมสภาพการเปลยนแปลงในอดตดวยอตราทคอนขางคงท ทงน ในการคาดประมาณจำนวนประชากรจะทำการคาดการณจากระดบหนวยยอยทสดคอ อำเภอเพอใชเปนผลรวมขนไปยงระดบจงหวดและระดบภาคตอไป โดยจากผลการคาดประมาณจำนวนประชากรในอนาคตของภาคกลางในอก 20 ปขางหนา พบวา ในอก 5 ปขางหนา (พ.ศ.2564) ภาคกลาง มประชากร 6.97 ลานคน ในอก 10 ปข างหนา (พ.ศ.2569) ภาคกลาง มประชากร 7.10 ลานคน ในอก 15 ปขางหนา (พ.ศ.2574) ภาคกลาง มประชากร 7.24 ลานคน ในอก 20 ปข างหนา (พ.ศ.2579) ภาคกลาง มประชากร 7.39 ลานคน

จากการศกษาปจจยทมผลตอการเปลยนแปลงดานสงคมและวฒนธรรมในชวง 10 ปทผานมา ปจจยทสงผลตอความคด วถชวต ความสมพนธระหวางบคคล กระบวนการเรยนร และพฤตกรรมการบรโภคในอนาคต ไดแก การเขาสระบบเศรษฐกจทนนยมและเศรษฐกจโลก ทเกดขนในเมองสำคญ การเปลยนแปลงทางเศรษฐกจทมการแขงขนสงดงกลาว จะทำใหเกดความแตกตางทางรายไดของคนสงคมเพ มมากข น และการขยายตวทางเศรษฐกจ มกจะเปนแรงดงดดใหคนจากทตาง ๆ เขามาแสวงหาโอกาส ซงกย งทำใหความเปนชมชนแบบเดมสลายลงไปมากขน การแตกตวทางชนชนในสงคมทมากขน พรอมกบการสลายตวของความสมพนธของชมชนแบบเดม จ งเป ดชองใหแกความสมพนธ ทางส งคม แบบใหมท เปนเชงธรกจการคามากขน สงผลใหความ สมพนธทางสงคมทแยกกระจายและกลายเปนหางเหนจะทำใหเสนหของทองถ นแบบเดมหดหายไป ภาพการเปลยนแปลงทเหนไดชด คอ การเปลยนแปลงลกษณะการทำนาดวยตนเองของเกษตรกรไปสการทำนาแบบธรกจมากขน เชน การจางทำนา การใชอปกรณเครองจกรท

3-17

ทนสมยในการเพาะปลกและเกบเกยวผลผลต นอกจากนการเปนฐานการผลตดานอตสาหกรรม อาจสงผลตอการเคลอนยายแรงงานจากภาคเกษตรไปสภาคอตสาหกรรมมากขน จำเปนตองมการพจารณาแนวทางในการปรบวถการเกษตรแบบด งเดมไปส การเกษตรเชงธรกจแบบสมยใหม เพอสนบสนนใหภาคกลางเปนแหลงการเกษตรทสรางความมนคงทางดานอาหารและสรางรายไดใหกบประเทศ โครงสรางทางเศรษฐกจดงกลาวขางตน จะมสวนทำใหการดำเนนชวตของผคนเปลยนแปลงไปจากสงคมทมลกษณะเปนครอบครวใหญกลายเปนครอบครวเดยว ผ คนตางคนตางอย จ งไม ค อยมการพ งพาอาศยกน ประเพณและภมปญญาทเกยวของกบวถชวตการเกษตรกอาจสญหายไป และการเขามามบทบาทของคนรนตอ ๆ มาทอาจไมไดมความเชอในพธกรรมมากเทากบคนรนกอน เชน ประเพณการรบขวญขาว เปนตน การขยายตวทางเศรษฐกจในจงหวดสำคญทำใหแนวโนมความเปนเมองเพมสงข น สงผลตอวถชวตทสมาชกในครอบครวตองออกไปทำงานนอกพ นท ทำใหม เวลาว างไมตรงกนปฏสมพนธของสมาชกในครอบครวมลกษณะตางคนตางอยกนมากขน ขาดการเรยนรรวมกนและไมมโอกาสปฏบตหนาท ตามบทบาทของตนเองไดเตมศกยภาพ รวมทงคานยมของสงคมหลายประการทเปนปจจยเสยงตอการดำรงชวตครอบครวสมยใหม

ปจจยทสำคญอกประการหนงคอ การเขาสยคดจทล ทำใหวฒนธรรมของโลกแพรเขาส ภาคผานชองทางการสอสารบนโลกไซเบอรอยางรวดเรว การเลอนไหลของวฒนธรรมตางถนทผสมผสานกบวฒนธรรมทองถนเกดเปนวฒนธรรมใหมรวมสมย นอกจากนกระแสของโลกไซเบอร จะสงผลใหคนในสงคมโดยเฉพาะคนรนใหมมวถชวตทมงสความเปนปจเจกและสรางอตลกษณสวนตวมากขน และมแนวโนมสรางเครอขายทางสงคมผานโลกไซเบอรเกดเปนกลมวฒนธรรมยอยขนมากมาย ซงแนวโนมนเ ร มก อต วให เห นแล วในป จจ บ น อย างไรก ตามความกาวหนาทางเทคโนโลยอยางรวดเรวน กเปนโอกาสในการพฒนาองคความร ตอยอดภมปญญาทองถน เพอการเพมมลคาผลตภณฑ

แตอยางไรกตาม ยงมปจจยท ส งเสรมความแข งแรงให ก บว ฒนธรรมและส งคมในทองถ น คอปรบเปล ยนโครงสรางเศรษฐกจเดมไปส เศรษฐกจทข บเคล อนดวยนวตกรรม (value–based economy) โดยมฐานคดหลก ค อ การขบเคล อนประเทศด วยภาคอตสาหกรรมไปส การขบเคล อนดวยเทคโนโลย ความคดสรางสรรค และนวตกรรม โดยหน งในกลมเทคโนโลยและอตสาหกรรมเปาหมาย คอ กลมอาหาร

เกษตร และเทคโนโลยชวภาพ ซงสงผลตอกลมจงหวดในพนทมศกยภาพในการตอยอดทนทางวฒนธรรมทมอย รวมถงการฟนฟศลปวฒนธรรมและภมปญญาทองถน เนองจากเศรษฐกจสรางสรรค เปนแนวคดการขบเคลอนเศรษฐกจบนพนฐานของการใชองคความร และการใชทรพยสนทางปญญาทเชอมโยงกบรากฐานทางวฒนธรรม การสงสมความรของสงคม เทคโนโลย และนวตกรรม ในการผลตส นคาและบรการท ม เอกล กษณโดดเดนมคณภาพสง จะเหนไดวาอตลกษณทางวฒนธรรมในบรบทใหมของสงคมทจะเกดขนเหลาน จะยงมรากฐานมาจากความเปนทองถนและวฒนธรรมดงเดม การตดตามสถานการณดานประชากรและสงคมวฒนธรรมเปรยบเทยบกบผงภาคใต พ.ศ.2600

การตดตามดานเปาหมาย เปาหมาย : จำนวนประชากร

เป าหมายประชากร พ.ศ. 2555 คอ 7.27 ลานคน พบวาประชากรจรง พ.ศ. 2555 มจำนวน 6.72 ลานคน โดยมจำนวนประชากรตำกวาเปาหมายทกำหนดไวประมาณ 550,299 คน แนวโนมของประชากรในชวง 7 ปท ผ านมา (พ.ศ. 2548-2555) มแนวโนมเปลยนแปลงเพมขนอยางตอเนองจาก 6,571,000 คน ใน พ.ศ. 2548 (ปฐาน) เปน 6,681,824 คน ใน พ.ศ. 2552 และปรบตวเพ มขนเลกนอยเปน 6,848,886 คน ใน พ.ศ. 2555 โดยมอตราการเปลยนแปลงเฉลยเพมขนรอยละ 0.32 ตอป เมอพจารณาแนวโนมการเปลยนแปลงจำนวนประชากรของภาคกลางในชวง 10 ป (พ.ศ. 2549-2559) ทผานมา พบวาภาคกลางมแนวโนมอตราการเพมของประชากรเพมขนเฉลยรอยละ 0.35 ตอป ซงเพมขนจากเดมเพยงเลกนอย เปาหมาย : ประชากรเมองและประชากรชนบท เปาหมายประชากรเมองและชนบท พ.ศ. 2555 มการกำหนดสดสวนประชากรเมองตอประชากรชนบทเทากบ 26.00 : 74.00 พ.ศ. 2555 พบวา มสดสวนประชากรเมองตอประชากรชนบทเทากบ 38.55 : 61.45 โดยมประชากรเมองสงกวาเปาหมายท กำหนด และจำนวนประชากรชนบทตำกวาเปาหมายทกำหนด ในช วง 7 ป ท ผ านมา (พ.ศ. 2548 -2555) ประชากรเมองมแนวโนมเพมขนอยางรวดเรว อนเปนผลมาจากการยกฐานะขององคการบรหารสวนตำบลเปนเทศบาล โดยใน พ.ศ. 2548 ภาคกลางมจำนวนเทศบาลทงสน 188 แหง และเพมขนเปน 324 แหง ใน พ.ศ. 2555 หรอเพมขน 136 แหง

3-18

เมอพจารณาแนวโนมการเปลยนแปลงจำนวนประชากรเมองของภาคกลางในชวง 10 ปท ผานมา จะพบวาปจจยทางดานการบรหารการปกครองจะมผลตอการเพมขนของประชากรเมองภายในพนท โดยเฉพาะการยกฐานะขององคการบรหารสวนตำบลเปนเทศบาล โดยจะเหนไดจากการเพมข นอยางกาวกระโดดของจำนวนเทศบาลภายในพนทจาก 221 แหง ใน พ.ศ. 2549 เปน 333 แหง ใน พ.ศ. 2559 หรอมอตราการเปลยนแปลงถงรอยละ 50.68 เปาหมาย : โครงสรางประชากร เปาหมายโครงสรางประชากร พ.ศ. 2555 แบงเปน

- วยเดก (0-4 ป) รอยละ 6.02 - วยเรยน (5-19 ป) รอยละ 20.15 - วยทำงาน (20-64 ป) รอยละ 63.95 - วยสงอาย (65 ปขนไป) รอยละ 9.87

พ.ศ. 2555 โครงสรางประชากร พบวา - วยเดก (0-4 ป) รอยละ 5.80 - วยเรยน (5-19 ป) รอยละ 19.32 - วยทำงาน (20-64 ป) รอยละ 64.99 - วยสงอาย (65 ปขนไป) รอยละ 9.89

โดยเม อพ จารณาส ดส วนของโครงสร างประชากรพบวาม ส ดส วนเปนไปในทศทางเด ยวกบสถานการณปจจบน แนวโนมการเปลยนแปลงโครงสรางประชากรของภาคในชวง 7 ปท ผ านมา (พ.ศ. 2548-2555) พบวาในภาพรวมภาคจะมสดสวนและจำนวนประชากรวยแรงงานมากทสด สวนประชากรวยเดกเปนกลมอายท มแนวโนมของจำนวนและสดสวนประชากรลดลงอยางตอเนอง ในขณะทประชากรวยสงอายกลบมสดสวนเพมข นสงอยางตอเนอง ในอนาคตอนใกลภาคกลางกำลงจะกาวเขาสการเปลยนผานไปสสงคมสงวยโดยสมบรณ (Aging Society) เปนสงคมทมสดสวนประชากรอาย 60 ปขนไปในอตราเทากบหรอมากกวารอยละ 20 ขนไป

การตดตามดานนโยบาย นโยบาย : สงวนและรกษาเมองหรอชมชนทม

ความสำคญของเมองอนเปนมรดกทางวฒนธรรมประเภทโบราณสถาน

ในท น รวมถ ง รวมถ งสถานท สำค ญทางประวตศาสตร ศาสนสถานท มความงดงามมฝมอเปน เอก และศาสนสถานทมความเกยวของกบเรองราวทางประว ต ศาสตร และแหล งโบราณคด ท งสม ยก อนประวตศาสตรและสมยประวตศาสตร

ในภาคกลางมกล มเมองและชมชนท มความ สำคญ 2 กลม ไดแก กลมทถกทงรางและกลมทมการอยอาศยทบซอนตอเนองมาถงปจจบนกลมทถกทงราง เปน

การทงรางโดยคนในอดต ซงอาจแบงยอยออกเปน 2 กลมคอ กลมทยงไมไดพฒนาและกลมทพฒนา กลมเมองทยงไมไดพฒนาในภาคกลางมเปนจำนวนมาก ยกเวนในเขตจงหวดสมทรสงครามและจงหวดประจวบครขนธ ซงไมมเมองโบราณเมองเหลานแมบางแหงจะมอายเกาถงพทธศตวรรษท 13 แตยงไมไดพฒนาใหเปนแหลงเรยนรทางประวตศาสตรและวฒนธรรม และมแนวโนมวาจะถกรกลำทำลายอยางตอเนอง สวนกลมเมองทไดรบการพฒนามผลตอการเปนแหลงเร ยนร ทางประวต ศาสตร และวฒนธรรมมากกวาเปนแหลงทองเทยวพกผอนหยอนใจ เม องท ได ร บการพฒนาในภาคกลางขณะน จ ดเปน อทยานประวต ศาสตร ไดแก อทยานประวต ศาสตรพระนครศรอยธยา จงหวดพระนครศรอยธยา อทยานประวตศาสตรเมองสงห จงหวดกาญจนบร

กลมทมการอยอาศยทบซอนตอเนองถงปจจบน เมองโบราณทอย ในลกษณะน ไดแก เมองราชบรเมองเพชรบร เมองสพรรณบร และเมองลพบร ซงลวนแตเปนเมองสำคญทางประวตศาสตร และ นาจะเปนแหลงเรยนรท ด แตม การอย อาศยตอเน องถงปจจบน จงทำใหโบราณสถานภายในเมองถกรกลำ ถกทำลายถกทำใหสญเสยทศนยภาพ การเขาถงโบราณสถานทำไดยาก ไมสะดวกในการใชเปนแหลงเรยนร

การสงวนและอนร กษพ นท ท ม ความสำคญ ทางโบราณคด ท งสมยกอนประวต ศาสตรและสมยประวตศาสตร ศาสนสถานทมความสำคญงดงามและมฝมอเปนเอก มงานสถาปตยกรรมทเปนเอกลกษณ และแหลงศลปกรรมตงกระจายตวอยทวไปในภาค ทกแหงมความสำคญในการเปนมรดก ทางวฒนธรรม ตองจดใหเปนพนทสงวนเพอการอนรกษ การสงวนพนทไมเพยงแตเฉพาะทต งซ งมตวอาคารเปนหลกเทาน น แตจะตองมพนทกนชน เพอใหการปรบปรงภมทศนและการเขาถงเพอใชประโยชนสามารถทำไดดวย และเมองหรอชมชนทมการใชประโยชนอยอาศยและประกอบกจกรรมทบซอนในปจจบน ตองสงวนรกษายานทมความสำคญทางเนอหาของเมอง รวมทงปรบปรงภมทศนใหเหมาะสม ไดแก ยานการปกครอง ยานการคา ยานอตสาหกรรม โดยจดการตามวธการสงวนรกษาเมองและยานชมชน หลกวชาการซอมสงวนรกษาวธการและการจดการตองเปนไปตาม กฎบตรนานาชาตทเกยวของกบ มรดกทางวฒนธรรม ซงประเทศไทยเปนภาคสมาชก และใชประโยชนในเชงบรณาการหลายหนาทเพอใหเกดประโยชนสงสดตอสาธารณชน

พนทประวตศาสตรและศลปวฒนธรรมกระจายตวอย ท วไปในภาคกลาง ตามพฒนาการ ลกษณะทางสงคมและเสนทางคมนาคมของแตละชวงเวลาทแตกตางกน นบตงแตสมยกอนประวตศาสตรถงปจจบน ดงนน

3-19

พ นท ท กแห งท ม ความสำค ญในการเป นมรดกทางวฒนธรรมตองถอวาเปนพนทเปาหมายในการดำเนนการทงหมด จากผลการวเคราะหการดำเนนการบางอยางอาจไมไดเปนไปตามแผนงานทกำหนด จงทำใหเกดแผนงานบางแผนดำเนนการไดชากวาแผน บางแผนงานมการขยายตวของพนทสงกวาแผนทกำหนด ซงตองมการนำมาวเคราะหและพจารณาใหมอกครง ในการพฒนาทใหเกดความสอดคลองและเกดการบรณาการท เปนไปตามแนวทางทควรพฒนาจงควรปรบปรงแผนใหสอดคลองกบสภาพปจจบนท มการขยายตวดานการทองเท ยวในปจจบนทมอตราทเพมสงขน

3.3 ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ภาคกลางมทรพยากรธรรมชาตหลากหลาย และยงคงมความอดมสมบรณอย เปนจำนวนมาก โดยสามารถสรปสถานการณการเปล ยนแปลง ศกยภาพ ปญหาและแนวโนมของทรพยากรธรรมชาตไดดงน

ทรพยากรปาไม ภาคกลางเปนทตงของปาไมตามกฎหมายจำนวนมาก ไมว าจะเปนอทยานแหงชาตจำนวน 16 แหง เขตรกษาพนธสตวปาจำนวน 5 แหง เขตหามลาสตวปาจำนวน 12 แหง วนอทยานแหงชาตจำนวน 11 แหง สวนพฤกษศาสตรจำนวน 3 แหง ปาสงวนแหงชาต 78 แหง สงผลใหพ นท บรเวณดานตะวนตกของภาค ไมวาจะเปนอำเภอสงขละบร อำเภอทองผาภม อำเภอหนองปรอ อำเภอไทรโยค จงหวดกาญจนบร อำเภอบานคา จงหวดราชบร อำเภอแกงกระจาน อำเภอหนองหญาปลอง จงหวดเพชรบร อำเภอกยบร อำเภอสามรอยยอด อำเภอปราณบร จ งหวดประจวบครขนธ ฯลฯ มศกยภาพในการเปนพนทตนนำลำธารและชวยสมดลของธรรมชาต นอกจากน ทรพยากรปาไมทพบในภาคกลางยงมความหลากหลายทงในลกษณะปาบกและปาชายเลน (ปาชายเลนมการกระจายตวอยในพ นท จ งหวดสมทรสงคราม จงหวดเพชรบร จ งหวดประจวบครขนธ)

เม อพจารณาขอมลสถตปาไมของศนยสารสนเทศ สำนกแผนงานและสารสนเทศ กรมปาไม ในชวง พ.ศ.2548-พ.ศ.2558 พบวา พนทปาไมภาคกลางมจำนวนเพ มข นจาก พ.ศ.2548 ท มพ นทปาไมท งสน 12,897,818.75 ไร หรอประมาณ 20 ,636.51 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 34.35 ของพนทภาคกลาง เปนขนาดเนอท 13,876,385.11 ไร หรอประมาณ 22,202.21 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 36.95 ของพนทภาคกลาง ใน พ.ศ.2558 การเปลยนแปลงเพมข นของพนทปาไมจำนวนเลกนอยดงกลาว เปนผลมาจากสวนราชการ

ภาคเอกชนและประชาชนเหนความสำคญของปาไมมากข น ประกอบกบแผนงานและโครงการสนบสนนและสงเสรมใหเกดการเพมขนของพนทปาไมใหไดรอยละ 40 ของพนทประเทศ และการแกไขปญหาการบกรกทดนของรฐ เชน โครงการแผนทแนวเขตทดนของรฐ (โครงการ One Map) จงสงผลใหมการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมและปลกปาเพอลดปญหาการลดลงของพนทปาไมในอดต

อยางไรกตาม หากพจารณาขอมลสถตการเกดไฟปาในภาคกลางท พ.ศ.2559 มจำนวนการเกดไฟปาสงถง 413 ครง มพนทเสยหายกวา 6,000 ไร สงผลให เก ดความเส ยหายทางธรรมชาต ประกอบกบสถานการณการบกรกและเปลยนแปลงพนทปาไมไปเปนพ นท เกษตรกรรมและพ นท เมอง ลวนสะทอนใหเหนแนวโนมการลดลงของพนทปาไมท อดมสมบรณและมศกยภาพในการเปนตนนำลำธารในอนาคตทงสน หากไมมการดแลและเฝาระวงอยางมประสทธภาพ

ทรพยากรดน กล มชดดนท พบในภาคกลางมความหลากหลายของประเภทกลมชดดนมากถง 55 กลมชดดน อยางไรกตาม พนทสวนใหญของภาคกลาง ซงมการคนพบกลมชดดนท 62 เชนในจ.ลพบร จ.ชยนาท จ.สระบร จ.ราชบร จ.กาญจนบร จ.ส พรรณบร จ.สมทรสงคราม จ.เพชรบร จ.ประจวบครขนธ ฯลฯ ดนจะมลกษณะและสมบตของดนไมแนนอน มทงดนลกและดนตน และมเศษหนหรอกอนหนปะปน อยางไรกตาม พนทอกประมาณรอยละ 50 ของพนทภาค ยงมความเหมาะสมในการทำนา ปลกพชไรและไมผล โดยพนทภาคกลาง บรเวณ อ.โพธทอง จ.อางทอง อ.เมองชยนาท อ.สรรคบร จ.ชยนาท อ.บานโปง อ.โพธาราม จ.ราชบร อ.ทามะกา จ.กาญจนบร อ.เดมบางนางบวช อ.สามชก จ.สพรรณบร ฯลฯ ดนจะมความเหมาะสมตอการทำนา ในขณะทพนทบรเวณ อ.พฒนานคม อ.โคกสำโรง อ.ชยบาดาล อ.ทาหลวง อ.โคกเจรญ อ.หนองมวง จ.ลพบร ฯลฯ ดนจะมเหมาะสมตอการปลกพชไรและไมผล

เมอพจารณาการเปลยนแปลงทรพยากรดนของพ นท ภาคกลางในชวงระยะเวลา พ.ศ.2550- พ.ศ.2560 พบวา ไมมการเปลยนแปลงเชงปรมาณหรอคณภาพอยางชดเจนเชนทรพยากรประเภทอน เนองจากทรพยากรดนมลกษณะและคณสมบตเฉพาะตวทตองใชระยะเวลายาวนานในการยอยสลายและเปล ยนแปลงคณสมบต ทรพยากรดนในพนทภาคกลางจงยงคงประสบกบปญหาความอดมสมบรณของดนต ำ ปญหาการพงทลายและชะลางของหนาดนและปญหาดนทรายจด ซงแมหนวยงานภาครฐและเอกชนทเกยวของจะตระหนกและรบทราบถงคณสมบตและปญหาทรพยากรดน และ

3-20

ดำเน นโครงการต าง ๆ มากมายเพ อ ให เก ดการเปลยนแปลงและปรบปรงคณสมบตและลกษณะดนทเหมาะสมตอการเพาะปลกพช และสามารถใชประโยชนทรพยากรดนอยางมประสทธภาพมากขน แตจากการใชประโยชนทดนทไมสอดคลองกบสมรรถนะของทดนและหลกการอนรกษดนและนำ อาจกอใหเกดปญหาทรพยากรดนททวความรนแรงมากขนไดในอนาคต

ทรพยากรนำ ทรพยากรนำของภาคกลางในชวง พ.ศ.2550-พ.ศ.2560 ไมมการเปลยนแปลงในแงมมของประเภท จำนวนและทตงของทรพยากรนำแตอยางใด กลาวคอ

- พนทลมนำหลกสำคญของภาคกลางประกอบดวยลมนำเจาพระยา ลมนำปาสก ลมนำทาจน ลมนำแมกลอง ลมนำเพชรบรและลมนำชายฝงทะเลประจวบครขนธ

- พนทช นคณภาพลมนำจำแนกตามมตคณะรฐมนตร มครอบคลมทงพนทชนคณภาพลมนำ 1A 1B 2 3 4 และชนคณภาพลมนำท 5 โดยพนทชนคณภาพลมนำทมขนาดมากทสด ไดแก พนทชนคณภาพลมนำท 5 (คดเปนรอยละ 49.34 ของพนทภาคกลาง)

- พนทชมนำทขนทะเบยนและอยภายใตความดแลรบผดชอบของสำนกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ตงแต พ.ศ.2542 จนถงปจจบนในภาคกลางเปนพนทชมนำทมความสำคญระดบระหวางประเทศทขนทะเบยนแรมซารไซต มจำนวน 2 แหง ไดแก ดอนหอยหลอด และอทยานแหงชาตเขาสามรอยยอด พนทชมนำทมความสำคญระดบนานาชาต มจำนวน 6 แหง พนทชมนำทมความสำคญระดบชาต มจำนวน 14 แหง และพนทช มนำทมความสำคญระดบทองถน มจำนวน 5,170 แหง

- แหลงนำผวดนตามธรรมชาตท สำคญของภาคกลาง ไดแก แมนำเจาพระยา แมนำทาจน แมนำลพบร แมนำปาสก แมนำแมกลอง แมนำเพชรบร แมนำปราณบร เปนตน

- แหลงนำบาดาลสำคญของภาคกลาง ไดแก พนทราบลมเจาพระยาตอนใตหรอทราบลมภาคกลาง ซ งครอบคลมพ นท 30 ,000 ตารางกโลเมตร มปรมาณนำทเกบกกประมาณ 6,470 ลานลกบาศกเมตร สามารถสบขนมาใชไดประมาณ 1,294 ลานลกบาศกเมตรตอป

- ภาคกลางเปนทตงของแหลงนำพรอน จำนวนมากถง 11 แหง โดยกระจายตวอยในจงหวดลพบร จงหวดสพรรณบร จงหวดกาญจนบร จงหวดราชบรและจงหวดเพชรบร

อยางไรกตาม เม อพจารณาสถานการณการเปลยนแปลงในเชงพนทและคณภาพ พบประเดนทนาสนใจตาง ๆ ไดแก

- พ.ศ.2550-พ.ศ.2560 แหลงนำและพนทช มนำท มการข นทะเบยน โดยเฉพาะพ นท ช มนำท มความสำคญระดบทองถนยงคงประสบกบเปลยนแปลงไปเปนพนทอยอาศยและดำเนนการกจกรรมทางเศรษฐกจ เชน การเพาะเล ยงสตวนำ การประกอบอตสาหกรรม ฯลฯ อกท งย งขาดการทบทวนและปรบนโยบายการพฒนาดานตาง ๆ ใหสอดคลองกบการอนรกษแหลงนำ และพนทชมนำ เชน พนทชมนำดอนหอยหลอด จงหวดสมทรสงคราม เปนต น อนเปนผลจากการขาดการกำหนดการวางแผนการใชประโยชนทดนและทรพยากรอยางทวถง การกวดขนและดแลอยางเครงครด และการขาดงบประมาณสนบสนนและบคคลากรดำเนนการดแลและจดการ นอกจากน ในชวงระยะเวลา พ.ศ.2550- พ.ศ.2560 พนทชมนำ ทงในลกษณะหนอง คลอง บง ฯลฯ ยงมไดมการสำรวจและขนทะเบยนเพมเตมจากเดมแตอยางใด

- พ.ศ.2550-พ.ศ.2560 เกดการเปลยน แปลงคณภาพนำในแหลงนำผวดนตาง ๆ เชน การเปลยนแปลงคณภาพนำแมนำเจาพระยาตอนกลาง ปาสก ทาจนตอนบน จากคณภาพนำระดบพอใชหรอประเภทท 3 เปนคณภาพนำเสอมโทรมหรอประเภทท 4 ฯลฯ อนเปนผลจากการเพ มข นของจำนวนประชากรและการขยายตวของเมองอยางรวดเรวในระยะเวลาทผานมา

นอกจากน จากการเปนท ต งของพ นทอตสาหกรรมและอยอาศยของประชากรจำนวนมาก ภาคกลางยงมการเปลยนแปลงทรพยากรนำในแงมมของความตองการใชนำในปรมาณทสงขนอกดวย

ทรพยากรแร ภาคกลางม ความอดมสมบรณของทรพยากรแรภาคหนงของประเทศ เนองจากมสภาพพนทเปนภเขาและเนนเขาทผานการสกกรอนและมการเปล ยนแปลงของแผ นด น โดยเฉพาะในจ งหวดกาญจนบรเปนแหลงสะสมของแรหลายชนด เชน หนปนเพออตสาหกรรมซเมนตหนปนเพออตสาหกรรมกอสราง หนปนทจาแนกไมได หนประดบชนดหนออน หนประดบชนดหนแกรนต ดนลกรง ทราย-กรวดเพอการกอสราง ตะก ว-ส งกะส ด บ ก-ท งสเตน พลวง เหล ก แบไรต เฟลดสปาร ฯลฯ การเปนแหลงแรตาง ๆ ขางตน กอใหเกดประโยชนตอการดำเนนภาคอตสาหกรรมมากมาย เชน การเปนแหลงหนกอสราง นำไปสการพฒนาอตสาหกรรมกอสรางบานเรอน อาคาร ถนน สะพาน เปนตน นอกจากน ยงกอใหเกดการจางงาน การเพมพนรายไดใหแกประชาชนในทองถน

3-21

พ นท ท ม ศ กยภาพในการเปนแหลงแร ไดแก อำเภอทองผาภม อำเภอไทรโยค อำเภอเมอง อำเภอดานมะขามเตย อำเภอศรสวสด อำเภอทามวง อำเภอพนมทวน จงหวดกาญจนบร อำเภอพระพทธบาท อำเภอเมอง อำเภอแกงคอย อำเภอมวกเหลก อำเภอเฉลมพระเกยรต อำเภอวงมวง จงหวดสระบร อำเภอชะอำ อำเภอเขายอย อำเภอโพธาราม อำเภอจอมบง อำเภอปากทอ อำเภอเมองราชบร จงหวดเพชรบร อำเภอปากทอ อำเภอโพธาราม อำเภอจอมบง อำเภอเมองราชบร จงหวดราชบร อำเภอหวหน อำเภอกยบร อำเภอปราณบร และอำเภอบางสะพาน จงหวดประจวบครขนธ อำเภออทอง อำเภอดานชาง จงหวดสพรรณบร อำเภอหนองมะโมง จงหวดชยนาท เปนตน

แนวโน มการพ ฒนาทร พยากรแร ในอนาคต จะเปนการพฒนาและใช ประโยชนภายใตกฎหมาย มตคณะรฐมนตร กฎระเบยบตาง ๆ เกยวกบการใชประโยชนทดนของรฐและเอกชน และเปนไปตามแนวทางการจดการแรตามยทธศาสตรการบรหารจดการแร 20 ป (พ.ศ.2560-2579) แผนแมบทการบรหารจดการแร พ.ศ.2560-2564 และพระราชบญญตแร พ.ศ.2560 ซงมแนวทางการบรหาร จดการทรพยากรแรทสำคญ คอ การจำแนกเขตแหลงแร การบรณาการวางแผนการใชประโยชนและดแล จดการทรพยากรแรรวมกนระหวางพ นท ระหวางจงหวดในภาคมากข น นอกจากน ยงมแนวโนมของการจดทำบญชทรพยากรแรทมความชดเจนถงเขตแหลงแรเพ อการทำเหมอง พ นท หรอชนดแรทสมควรสงวน หวงหามหรออนรกษไว จงชวยทำใหเกดการสงวนและอนรกษทรพยากรแรทมประสทธภาพมากขน

ทรพยากรทางทะเลและชายฝ ง พนทภาคกลางบรเวณจงหวดสมทรสงคราม จงหวดเพชรบร จงหวดประจวบครขนธมทรพยากรทางทะเลและชายฝงทเปนเอกลกษณและมความอดมสมบรณมากมาย เชน พนทดอยหอยหลอด ตงอย บรเวณปากแมนำแมกลอง จงหวดสมทรสงคราม หาดแพลมหลวงหรอหาดแหลมผกเบย หาดเจาสำราญ หาดปกเตยน หาดชะอำ จงหวดเพชรบร หาดหวหน หาดเขาตะเกยบ จงหวดประจวบ ครขนธ เปนตน อยางไรกตาม จากภาวะคกคามและการจดการจากอดตจนถง พ.ศ.2560 สงผลใหเกดความเสอมสภาพของระบบนเวศชายฝงทะเล และการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพบรเวณพนทอาวไทยตอนบน โดยสามารถสรปปญหาและสาเหตสำคญทพบไดดงน

- การลดปรมาณลงของสงมชวตและสตวนำ เปนผลจากความตองการใชทรพยากรธรรมชาตทมมากขนและการทำประมงเกนกำลงผลต อกทงการจบทไมคำนงถงปรมาณ ขนาดและอายของสตวนำ ทำใหสตวนำบางชนดลดจำนวนลงหรอตองสญพนธ เชน การลด

ปรมาณลงของหอยหลอด ซงเปนสตวนำขนชอของดอนหอยหลอด จงหวดสมทรสงคราม เปนตน

- การเปล ยนแปลงแนวชายฝ งทะเล พ.ศ.2551-พ.ศ.2555 พนท 3 จงหวดในภาคกลางมแนวชายฝงทประสบกบปญหาการกดเซาะชายฝงยาวมากขน โดยพนททมอตราการกดเซาะชายฝงปานกลางถงรนแรง ไดแก อำเภอเมอง อำเภอชะอำ อำเภอบานแหลม อำเภอทายาง จงหวดเพชรบร อำเภอกยบร อำเภอทบสะแก อำเภอบางสะพาน อำเภอบางสะพานนอย อำเภอปราณบร อำเมอง อำเภอสามรอยยอด อำเภอหวหน จงหวดประจวบครขนธ อำเภอเมอง จงหวดสมทรสงคราม สงผลใหเกดการทำลายถนทอยอาศยบรเวณชายฝงทะเลของสตวนำตาง ๆ โดยตรง ทงในบรเวณทเปนหาดโคลน และปาชายเลน และสนเปลองงบประมาณจำนวนมากในการบรรเทาและแกไขปญหา

- การเปล ยนแปลงคณภาพนำทะเล เปนผลมาจากการปลอยนำเสยของชมชน อตสาหกรรม และการเกษตรกรรม สงผลใหปรมาณออกซเจนละลายโดยเฉพาะในบรเวณปากแมนำมคาตำลงและปรมาณแบคทเรยกลมโคลฟอรมทงหมด และสารอาหารเพมขน อนนำมาซงความเสอมโทรมของคณภาพนำทะเลและการลดลงของสงมชวตในนำ โดยตงแต พ.ศ.2550-พ.ศ.2559 พบวา พนทอาวไทยตอนบนมสถานะคณภาพนำทะเลสวนใหญอยในสภาพเสอมโทรม ความหลากหลายทางนเวศวทยา ความอดมสมบรณและหลากหลายของพนธพชและสตวปาในภาคกลางเปนผลมาจากการเปนทตงของอทยานแหงชาต เขตรกษาพนธสตวปา เขตหามลาสตวปาและพนทปาไมตามกฎหมายตาง ๆ โดยชนดพนธไมทพบ เชน ยางขาว ยางแดง ตะเคยน ยมหอม กระบาก มะมวงปา ประด มะคา จำปาปา กอ กระพเขาควาย ฯลฯ สำหรบสตวปาทพบ ไดแก ชางปา เลยงผา กวาง เกง กระจง หมปา หม ลง คาง บาง ชะน อเหน ชะมด เสอปลา เสอลายเมฆ เสอโครง หมคน หมควาย กระรอกบน กระแต หนหรง พงพอน คางคาว กระตายปา แมวปา หมาไน เมน นกเงอก นกนางแอน เหยยว นกกระสา นกอนทรย นกฮก นกปรอด นกแขวก นกเคาแมว นกแสก ฯลฯ โดยพนททมศกยภาพในการเปนพนททมความหลากหลายทางชวภาพ ไดแก อำเภอสงขละบร อำเภอทองผาภม อำเภอหนองปรอ อำเภอไทรโยค จงหวดกาญจนบร อำเภอบานคา จงหวดราชบร อำเภอแกงกระจาน อำเภอหนองหญาปลอง จงหวดเพชรบร อำเภอกยบร อำเภอสามรอยยอด อำเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ ฯลฯ

3-22

ภาวะมลพษ พนทภาคกลางประสบกบปญหามลพษสงแวดลอมมากกวาภาคอน ๆ โดยพนทสำคญทประสบปญหาฝนละอองและมจำนวนวนทมดชนคณภาพอากาศ (Air Quality Index: AQI) เกนคา 100 ตงแต พ.ศ.2555 เปนตนมา ไดแก ตำบลหนาพระลาน อำเภอเฉลมพระเกยรต จงหวดสระบร (เนองจากเปนทตงของโรงงานโมหนและยอยหนจำนวนมาก) แหลงนำผวดนท ม ค ณภาพนำเส อมโทรม ได แก แม น ำเจ าพระยาตอนกลาง แมนำเจาพระยาตอนลาง แมนำทาจน แมนำปาสก แมนำสะแกกรง แมนำลพบร (เนองจากเปนทตงของชมชนและการขยายตวของเมอง) พนทประสบปญหามลพษทางเสยง ไดแก ตำบลหนาพระลาน อำเภอเฉลมพระเกยรต จงหวดสระบร (เนองจากมแหลงกำเนดเสยงทงในลกษณะการคมนาคมขนสงและการดำเนนกจกรรมของโรงโมหนหรอยอยหน)

อยางไรกตาม จากแผนงานและโครงการจำนวนมากทมงเนนการแกไขและปองกนภาวะมลพษในพนท เชนแผนยทธศาสตรการจดการทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอมภาคกลาง ภาคตะวนออกและภาคตะวนตก พ.ศ.2560–2564 ฯลฯ จงสงผลใหเกดการเฝาระวงภาวะมลพษอากาศและเสยง โดยเฉพาะในพนทตงชมชนเมองทมการจราจรตดขดและพนทตงอตสาหกรรม ตลอดจนการดแล รกษาคณภาพนำในแมนำสายหลก ทมคณภาพนำเสอมโทรมใหมคณภาพนำดขน

จากขอมลทกลาวขางตน เมอตดตามสถานการณทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอมเปรยบเทยบกบ กลยทธและแผนงานทกำหนดไวในผงภาค 2600 พบวา โครงการภายใตกลยทธและแผนงานตาง ๆ นน แมมความสอดคล องก บสถานการณทร พยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทยงตองมการดำเนนการดแล รกษา ฟนฟและเฝาระวง แตในรายละเอยดเปาหมายและพนทเปาหมายยงขาดความชดเจนและเฉพาะเจาะจง อกทงจากการขาดบคคลากรและงบประมาณในการดำเนนการ ตลอดจนการขาดการบรณาการการทำงานระหวางหนวยงาน สงผลใหการดำเนนกลยทธและแผนงานยงไมสมฤทธผลตามทตงไว

ข อเสนอแนะในการปร บปร งกลย ทธ และแผนงานในอนาคต จงควรมการดำเนนการทบทวนและระบพ นท ดำเนนการและเปาหมายท สอดคลองและเหมาะสมกบสภาพพ นท การระบงบประมาณและหนวยงานดำเนนการทชดเจน นอกจากน ในสวนของการปรบปรงรายละเอยดกลยทธและแผนงาน ควรกำหนดแผนงานและกลยทธในเชงพนทใหมากขน เพอเปนการสงเสรมใหเกดการควบคมและดแลการใชประโยชนทดนและการดำเนนการวางและจดทำผงเมอง ทงในระดบภาค จงหวดและทองถ น อนนำไปสการอนรกษและพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางมประสทธภาพ

การต ดตามสถานการณ ด านทร พยากร ธรรมชาตและสงแวดลอมเปรยบเทยบกบผงภาค 2600 เมอตดตามสถานการณทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปรยบเทยบกบกลยทธและแผนงานทกำหนดไวในผงภาค 2600 พบวา โครงการภายใตนโยบายและแผนงานตาง ๆ นน แมมความสอดคลองกบสถานการณทร พยากรธรรมชาตและส งแวดลอมท ย งต องมการดำเน นการด แล ร กษา ฟ นฟ และเฝ าระว ง แต ในรายละเอยดเปาหมายและพนทเปาหมายยงมความไมครอบคลมและเหมาะสมกบสถานการณทร พยากร ธรรมชาตในภาค การตดตามดานนโยบาย

นโยบาย : การสงวน อนรกษ ฟนฟพนทปาตนนำลำธาร พนทลมนำ พนทชมนำและพนทปาชายเลน เพอรกษาความหลากหลายและความสมดลของระบบนเวศ

พนทปาตนนำลำธาร : ภาคกลางมพนทปาตนนำลำธารอยบรเวณทางดานตะวนตกของภาค ในพนทจงหวดกาญจนบร ราชบรและเพชรบร เปนแหลงตนนำ ลำธาร และแหลงทมความหลากหลายทางชวภาพ เปนพนทมความจำเปนตองเกบรกษาไว เพอการรกษาสมดลของระบบนเวศและสภาพแวดลอมตามธรรมชาต ซงถามการบกรกทำลาย หรอการเปลยนแปลงสภาพไปจากเดมจะกอใหเกดความเสยหายตอระบบนเวศ เศรษฐกจและสงคม จงควรรกษาใหอยในสภาพสมบรณและไมควรนำพนทไปใชประโยชนอยางอน โครงการกำหนดแนวเขตอนรกษและพฒนาปาตนนำลำธาร ภายใตแผนงานการอนรกษและพฒนาปาตนนำลำธารในผงภาคกลาง พ.ศ. 2600 เปนการดำเนนการในลกษณะทกรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธ พช กรมปาไมกำหนดพ นท ป าอนรกษตามกฎหมาย เชน อทยานแหงชาต เขตรกษาพนธสตวปา เขตหามลาสตวปา ปาสงวนแหงชาต โซน C เปนตน หรอ การดำเนนการของกรมโยธาธการและผงเมองในการเรองการกำหนดทดนประเภทอนรกษปาไม ในการวางและจดทำผงเมองรวมจงหวด เปนตน ซงกอใหเกดประโยชนทงในเรองการสงวน รกษาทรพยากรปาไมทมคณคา และการควบคมการใชประโยชนท ด นไมใหเกดการทำลายปาตนนำลำธาร ถงแมวาโครงการกำหนดแนวเขตอนรกษและพฒนาปาตนนำลำธาร ภายใตแผนงานการอนรกษและพฒนาปาตนนำลำธารในผงภาคกลาง พ.ศ. 2600 จะถกถายทอดในลกษณะของกฎหมาย ไมวาจะเปน กฎหมายทเกยวของกบปาไมอนรกษของกรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพชและกรมปาไม การวางและจดทำผงเมองรวมจงหวด

3-23

ผงเมองรวมเมองของกรมโยธาธการและผงเมอง ฯลฯ แตยงคงประสบปญหาและอปสรรคในทางปฏบต ดงจะเหนไดจากการรกลำพนทปาไมผดกฎหมาย การลดลงของพนทปาไม เปนตน อนเปนผลจากปจจยตาง ๆ ไมวาจะเปนการเจรญเตบโตของเมองอยางรวดเรว การขาดความเขมงวดและบทลงโทษของผกระทำผดกฎหมาย ความลาชาของการดำเนนการควบคมและวางแผนการใชประโยชนทดน ขอเสนอแนะในการปรบปรงคอการดำเนนการทบทวนพ นท เป าหมายในการดำเนนโครงการอย างครอบคลม และเรงดำเนนการวางและจดทำผงเมอง อนมผลในการควบคมและดแลการใชประโยชนท ดน ทงในระดบประเทศ ภาค จงหวดและทองถน อนนำไปสการอนรกษและพฒนาปาตนนำลำธารหรอทดนอนรกษปาไมอยางมประสทธภาพ

พนทลมนำ : สถานการณพนทชนคณภาพลมนำมทศทางไปในทางเดยวกนกบพนทปาไม จากสภาพภมประเทศเปนพนททเปนภเขา จงทำใหมพนทชนคณภาพลมนำครบทง 5 ชน โดยเฉพาะอยางยงในเขตพนทตามชายแดนระหวางประเทศไทยกบประเทศสหภาพเมยนมารท สภาพการระบายนำของพนทศกษาจงเปนลำนำสายส นๆ ท ไหลจากพ นท ต นนำลำธารบรเวณพ นทชายแดนระหวางประเทศทางทศตะวนตกของประเทศไหลลงสอาวไทยทางดานทศตะวนออกหรอตะวนออกเฉยงใต

พนทชมนำ : พนทภาคกลางมพนทชมนำ เปนพ นท ช มน ำท ม ความสำค ญระดบระหว างประเทศ (Ramsar Site) ระด บนานาชาต ของประเทศไทยม ระดบชาตของประเทศไทย ซงกระจายอยในทกจงหวดในภาคกลาง ซ งเปนพนทช มนำมความสำคญในการเปนแหลงอาหารและเปนพ นท ท ม ความหลากหลายทางชวภาพ แตจากการพฒนาระบบชลประทานและการขยายตวของพนทชมชน ทำใหพนทชมนำถกเปลยนแปลงไปเปนพนททำกน พนทเพาะเลยงสตวนำ นาเกลอและอนๆ ดงนนจงควรดำเนนการคมครองสงวนรกษาพนทชมนำอยางเขมงวด และฟนฟพนทซงถกบกรกใหคนสสภาพเดมทำใหพนทชมนำ

พนทปาชายเลน : พนทปาชายเลนในพนทภาคกลาง จะอย บรเวณชายฝงทะเลจงหวดสมทรสงคราม เพชรบรและประจวบครขนธ ทำใหพนทปาชายเลนถกบกรกและลดจำนวนลงอยางรวดเรวจากการขยายตวของการเพาะเล ยงสตวนำ ทำใหเกดผลกระทบตอการประมงชายฝง ซงอาศยปาชายเลนเปนแหลงอนบาลสตวนำ จงควรมการคมครองสงวนรกษาอยางเขมงวด พรอมกบฟนฟพนทซงถกบกรกใหคนสสภาพเดม เพอสรางความสมดล

ของระบบนเวศเชนเดยวกบพนทช มนำเพอเปนแหลงอนบาลสตวตามธรรมชาต และยงสามารถใชประโยชนจากไมโกงกางในการประมง

โครงการภายใตแผนงานการฟนฟพนทอนรกษทเสอมโทรมในผงภาคกลาง พ.ศ. 2600 มความสอดคลองและเหมาะสมกบสถานการณภาคกลางในปจจบนและอนาคต เนองจากภาคกลางยงมแหลงทรพยากรธรรมชาตทเสอมโทรมจำนวนมาก เชน ทรพยากรนำ (คณภาพนำเสอมโทรม) พนทปา (ปาไมเสอมโทรมโดยเฉพาะในพนทจงหวดกาญจนบร)

อยางไรกตาม โครงการดงกลาว ยงขาดซงรายละเอยดประเภทของทรพยากรธรรมชาตและพนทเปาหมายทควรดำเนนการฟนฟอยางชดเจนและเฉพาะ เจาะจง ซงปญหาและอปสรรคสำคญคอการขาดการระบทชดเจนถงประเภททรพยากรธรรมชาตทเสอมโทรม พนทหรอบรเวณทควรดำเนนการอนรกษ แนวทางการดำเนน การอนรกษ ฯลฯ สงผลยากตอการถายทอดสหนวยงานนำไปปฏบต และการขาดแคลนบคลากรและงบประมาณในการดำเนนการจงควรกำหนดรายละเอยดทชดเจนในการดำเนนการ เชน ประเภททรพยากรธรรมชาตทเสอมโทรม พนทหรอบรเวณท ควรดำเนนการอนรกษ แนวทางการดำเนนการอนรกษ งบประมาณและหนวยงานดำเนนการ ฯลฯ และจดลำดบความสำคญของปญหาและพนทเรงดวนในการฟนฟและอนรกษ

นโยบาย : พฒนาแหลงนำตามศกยภาพของลมนำใหเพยงพอ และจดการนำเพอรองรบความตองการใชนำเพออปโภค บรโภค เกษตรกรรมและอตสาหกรรม

การพฒนาแหลงนำเปนปจจยสำคญตอการพฒนาเมองและชนบท ในการพฒนาภาคจำเปนตองจดหานำใหเพยงพอตอความตองการในอนาคต ทงทางดานการอปโภคบรโภค การเกษตร อตสาหกรรมและความตองการดานอน ๆ ซงแนวทางในการพฒนาแหลงนำนนจะตองมความสอดคลองกบศกยภาพแหลงนำและความตองการใชนำของพนทนน ๆ โดยศกยภาพของลมนำตาง ๆ ในภาคกลาง

โครงการภายใตแผนงานการบรหารจดการนำ ในแผนงานน ในเบองตน มความเปนไปไดในทางปฏบต แตอยางไรกตาม จำเปนตองมการศกษาเพ มเตมตอผลกระทบดานการขาดแคลนทงในลมนำเอง และลมนำขางเคยงประกอบการพจารณาตอเนองตามสภาวะการทเกดขนจรงอกดวย ปญหาคอการขาดองคความรในการจดการ ความไมแนนอน สำหรบการบรหารจดการนำ ซงควรดำเนนการศกษาเพมเตมองคความรดานการจดการความไมแนนอน เพอการตดสนใจตามสภาวการณหรอ

3-24

การคาดการณท แมนยำ อนอาจจะเกดขนจรง และเรงดำเนนการวางและจดทำผงบรหารจดการนำ ในระดบลมนำ และระดบภาค

นโยบาย : การผนนำจากลมนำในประเทศ/ตาง ประเทศเพอใชเพอการอปโภค บรโภคภาคเกษตรกรรม และอตสาหกรรม

สถานการณนำตนทนของลมนำยอยสวนใหญของประเทศไทยอยในภาวะคอนขางวกฤต ซงไมเพยงพอตอความตองการซงมแนวโนมทจะเพมมากขนเรอย ๆ จากการเพมขนของประชากรความตองการใชนำทงจากภาคเกษตรและอตสาหกรรม การผนนำจากลมนำอน ๆ ทงจากลมนำในประเทศและจากประเทศเพอนบานเพอเพมศกยภาพของลมนำทมอย เปนแนวทางหน งท ถกนำเสนอขนมาเพอแกไขปญหาความขาดแคลนนำของประเทศทมแนวโนมเพมสงข น และลดความขดแยงในกรณการสรางอางเกบนำขนาดใหญ ทงนมโครงการการผนนำจากลมนำอนในประเทศ แมนำกก ประเทศสหภาพเมยนมาร ไหลลงส แมนำโขงท จงหวดเชยงราย จากการศกษาทจะผนนำจากลมนำกกมาใชในลมนำเจาพระยาตอนลาง 3 โครงการ คอ โครงการ กก-อง-ยม-นาน โครงการ กก-อง-นาน และโครงการ กก-ฝางทงการผนนำจะกระทำไดเฉพาะในหนาฝน ซ งในชวงเวลาดงกลาวปรมาณนำทาในลมนำกกมมากกวา

การผนนำระหวางประเทศเปนแนวทางหนงในการบรรเทาปญหาการขาดแคลนนำในอนาคต มเปาหมายหลกคอเพมแหลงนำตนทนใหกบประเทศไทย โดยการนำนำสวนเกนจากลมนำอนในประเทศเพอนบานหรอลมนำระหวางประเทศมาใชในภาคกลาง หนวยงานทมบทบาทเกยวของในเรองการผนนำระหวางประเทศไดแก กรมชลประทาน กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนร กษพล งงาน กรมทรพยากรนำ การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย และกระทรวงการตางประเทศ ซงจดผนนำจากประเทศสหภาพเมยนมารมายงพนทภาคกลาง ทสำคญม 6 จด ซงทกจดจะผนนำมายงลมนำเจาพระยาตอนลาง โครงการผนนำระหวางประเทศนาจะเปนขอพจารณาดานการตกลงกบประเทศทเกยวของมากกวาขอพจารณาดานอน ประเดนหลกทเกยวของกบการตกลงกบประเทศเพอนบาน คอ แมนำทเปนตนนำของการผนนำโดยโครงการตาง ๆ บางสายเปนแมนำนานาชาต

โครงการภายใตแผนงานการผนนำ ในเบองตนมความเปนไปไดในทางปฏบต แตอยางไรกตาม จำเปนตองมการศกษาเพมเตมตอผลกระทบดานการขาดแคลนทงในล มนำเอง และล มนำขางเคยงประกอบการพจารณาตอเนองตามสภาวะการทเกดขนจรงอกดวย ปญหาคอการขาดองคความรในการจดการ ความไมแนนอน สำหรบการบรหารจดการนำ ซ งควรดำเนนการศกษาเพมเตมองค

ความรดานการจดการความไมแนนอน เพอการตดสนใจตามสภาวะการหรอสภาวะการคาดการณทแมนยำ อนอาจจะเกดข นจรง และเรงดำเนนการวางและจดทำผงบรหารจดการนำ ในระดบลมนำ และระดบภาค ทงนตองคำนงถงสภานการณความรวมมอระหวางประเทศดวย

นโยบาย : การพฒนาโครงขายนำ เปนระบบทเช อมโยงแหลงนำหลายแหลงเขา

ดวยกน เพอใหสามารถบรหารจดการนำจากแหลงนำหลายแหลงนำรวมกนใหเกดประสทธภาพสงในการบรหารจดการแหลงนำ และในการจดสงนำใหแกพนทเปาหมายทตองการใชนำ นอกจากนนยงทำใหเกดความมนคงของระบบแหลงนำทเชอมโยงกนทำใหผใชนำมความม นใจว าจะได ร บนำในปร มาณท เพ ยงพอในเวลาทเหมาะสมอยางแนนอนสมำเสมอ

องคประกอบทสำคญของระบบโครงขายนำมดงน 1) แหลงนำขนาดใหญ-อางเกบนำขนาดใหญ เปนแหลงนำระดบประเทศ 2) แหลงนำขนาดกลาง-อางเกบนำขนาดกลาง เปนแหลงนำระดบภมภาค 3) แหลงนำขนาดเลก-อางเกบนำขนาดเลก เปนแหลงนำระดบทองถนมขนาดเลก 4) สระนำชมชน กำหนดใหเปนแหลงนำประจำหมบาน 5) โครงขายนำ (Water Grid) ทำหนาทกระจายนำระหวางแหลงนำตาง ๆ (แหลงนำขนาดใหญ-แหลงนำขนาดกลาง-แหลงนำขนาดเลก-สระนำชมชน) เพ อเปนการแบงปนการใชนำใหท วถง ดงน น ระบบโครงขายนำจงประกอบดวย ระบบทอ / ระบบคลอง ระบบสบนำ และจะตองมการนำพลงงานไฟฟามาใชในระบบโครงขายนำ 6) ระบบแจกจายนำของหม บ าน (Water Distribution System) เปนการพฒนาระบบการกระจายนำ จากสระนำ ชมชนไปยงพนทเกษตรกรรมของเกษตรกรและเพออปโภคบรโภค

โครงการภายใตแผนงานศกษาการพฒนาแหลงนำและชลประทานมการดำเนนการมาอยางตอเนองตงแตอดตถงปจจบน แตในบางสภาวะ กยงเกดสภาพการขาดแคลนนำในชวงฤดแลง และบางสภาวะเกดปรมาณนำเกนในชวงฤดฝน แสดงใหเหนวา การดำเนนการโครงการพฒนาแหลงนำอยางเดยว โดยพจารณาขอมลสภาพวะอนอาจจะเกดภยพบตดงท กลาวมาทไมท ยงไมครอบคลมความไมแนนอนของสภาวะอากาศ อาจทำใหเกดการใชงบประมาณทเกนความจำเปน แตปญหาคอการขาดองคความรในการจดการ ความไมแนนอน สำหรบการบรหารจดการนำ จงควรดำเนนการศกษาเพมเตมองคความรดานการจดการความไมแนนอน เพอการตดสนใจตามสภาวะการหรอสภาวะการคาดการณทแมนยำ อนอาจจะเกดขนจรง และเรงดำเนนการวางและจดทำผงบรหารจดการนำ อนมผลในการควบคมและตอการบรหารจดการแหลงนำตาง ๆ ทงในระดบลมนำรวม และระดบลมนำยอย ลงไปถงรายอำเภอและตำบล

3-25

3.4 ภยพบต ภาคกลางประสบปญหาภยพบตหลายรปแบบ ท งน โดยสามารถสรปสถานการณการเปล ยนแปลง ศกยภาพ ปญหาและแนวโนมของภยพบตแตละประเภทไดดงน

พนทเสยงตอการเกดอทกภย พนทภาคกลางสวนใหญอยในพนททเปนทราบลมของแมนำตาง ๆ เปนพนทแองรองรบนำจากภาคเหนอทไหลลงมา ซงมปรมาณนำมาก พนททไดรบความเสยหายจากภยนำทวมซำซอนมากทสดคอบรเวณจงหวดพระนครศรอยธยา รองลงมาคอพ นท ในจงหวดสพรรณบร ลพบร ชยนาท กาญจนบร อางทอง สระบร สงหบร และราชบรตามลำดบ

พนทเสยงตอการเกดภยแลง พนทสวนใหญของภาคกลางไมประสบปญหาภยแลงมาก พนทประสบภยแลงอยบรเวณทางตอนเหนอและทางตะวนตกของพ นท ในภมภาค บรเวณล มเจาพระยา ไดแก จงหวดกาญจนบร ชยนาท ประจวบครขนธ พระนครศรอยธยา เพชรบร ราชบร ลพบร สระบร และสพรรณบร เนองจากจงหวดขางตนมการวางตวของเทอกเขาสงผลตอการพดของเมฆฝนทำใหฝนตกไปทวทงพนท ประกอบกบคณภาพดนในทางตอนบนของภาคท มลกษณะเปนดนรวนปนทราย ไมอมนำ จงทำใหการกกเกบนำในการอปโภคและบรโภคเปนไปอยางลำบาก

พนทเสยงตอการเกดดนถลมหรอโคลนถลม พนททเกดภยพบตดนถลมเกดบรเวณพนทตามแนวทวเขาตาง ๆ ทางทศตะวนตกของภมภาค ตอเน องมาจากเทอกเขาตะนาวศร ครอบคลมพนทสวนใหญในจงหวดกาญจนบร ราชบร เพชรบร และประจวบครขนธ

พนทเสยงตอการเกดการกดเซาะชายฝงทะเล พนทเสยงตอการเกดการกดเซาะชายฝงทะเลของภาคกลาง พบทจงหวดสมทรสงคราม จงหวดเพชรบร และจงหวดประจวบครขนธ พบวาไดแกไขปญหาการกดเซาะชายฝงดวยการทำโครงสรางปองกนในรปแบบตาง ๆ ไปแลว แตยงมพนทกดเซาะอย โดยมผลมาจากการกอสรางชายฝงและการใชประโยชนทดนไมเหมาะสม

พนทเสยงตอการเกดแผนดนไหว ภาคกลางมพนททมรอยเลอนมพลงพาดผานทงหมด 3 จงหวด ไดแก จ งหวดกาญจนบร จ งหวดส พรรณบร และจงหวด ประจวบครขนธ โดยจงหวดทมรอยเลอนมพลงพาดผานมากทสด คอ จงหวดกาญจนบร ซงมรอยเลอนศรสวสดและรอยเล อนเจด ย สามองค รองมาค อ จ งหวดประจวบคร ข นธ ท ม รอยเล อนระนอง และจ งหวดสพรรณบรทมรอยเลอนศรสวสด

พนทเส ยงตอการเกดไฟปา การเกดไฟปาในภาคกลางพบมากบรเวณอทยานแหงชาตทองผาภม อทยานแหงชาตเขาแหลม อทยานแหงชาตลำคลองงในพนทจงหวดกาญจนบร รวมถงพนทอทยานแหงชาตอน ๆ ในภมภาค ซงอยในระดบทสงมาก พนททมความซำซากในการเกดไฟปามาก ไดแก จ งหวดกาญจนบร และสพรรณบร เนองจากอยตดบรเวณเทอกเขาจงมพนทปาอนรกษเปนบรเวณกวาง รองลงมา ไดแก จงหวดลพบร อางทอง สระบร และประจวบครขนธ ตามลำดบ

พนทเสยงตอภยทเกดขนจากมนษย พนทภาคกลางเปนทตงของโรงงานอตสาหกรรมจำนวนมาก โดยมนคมอตสาหกรรมตงอยในพนททงหมด 8 แหง ในพนท 3 จงหวด ไดแก

- นคมอตสาหกรรมแกงคอย นคมอตสาหกรรมหนองแค นคมอตสาหกรรมเหมราชสระบร ในจงหวดสระบร

- นคมอตสาหกรรมบานหวา นคมอตสาหกรรมบางปะอน นคมอตสาหกรรมสหรตนนคร ในจงหวดพระนครศรอยธยา

- นคมอตสาหกรรมราชบรและนคมอตสาหกรรมวอารเอม ในจงหวดราชบร

ดงนน ควรดำเนนการควบคมอยางเขมขนมากยงขนในจงหวดดงกลาว และจงหวดอน ๆ ซงควรไดรบการใหความสำคญในการควบคมและปองกนการเกดภยพบตอยางใกลชด

การต ดตามสถานการณ ด านภ ยพ บ ตเปรยบเทยบกบผงภาค 2600

เมอตดตามสถานการณภยพบตเปรยบเทยบกบกลยทธและแผนงานทกำหนดไวในผงภาค 2600 มขอเสนอแนะในการปรบปรงในอนาคต เพอสรางมาตรการและลดผลกระทบใหเกดความเสยหายนอยทสด

นโยบาย : การบรรเทาและปองกนภยธรรมชาตดานอทกภย พนทภาคกลางประสบปญหาอทกภยเปนวง

กวางอยบอยครง จากการททตงของพนทเปนพนทราบลมและมแมนำหลายสายในพนท การจดการพนททมความเส ยงท จะเกดอทกภย ไดแก บรเวณท ราบล มล มนำเจาพระยาและทาจน ต งแตจ งหวดชยนาท สงหบร อางทอง พระนครศรอยธยา ลพบร และสพรรณบร โดยมการจำแนกออกเปนมาตรการปองกนพ นท เชน การกำหนดพนทเสยงภย การสรางระบบระบายนำ ฯลฯ และมาตรการบรหารจดการนำในแมนำ คอ การปลกปาหรอรกษาตนนำ และการเรงระบายนำออกสปลายนำ ปญหาททำใหการปองกนภยนำทวมนำหลากในพนทเส ยงภยเปนไปอยางไมราบรนมาจากการทเมองมการขยายตวไปในบรเวณทเปนพนทรบนำ ทำใหนำไมสามารถซมผานไดสะดวก และเสนทางนำดงกลาวไดถกกดขวางดวยสงปลก

3-26

สรางทมกรรมสทธถกตอง ซงรวมถงโครงสรางพนฐานของภาครฐบางสวน การเปนบรเวณทมเจาของกรรมสทธ หลายรายทำใหจดการพนทไดยาก เนองจากจะทำใหเกดความขดแยงระหวางการดำเนนตามนโยบาย

โครงการภายใตแผนงานดานการปองกนและลดผลกระทบจากอทกภยมการดำเนนงานอยางตอเนองตงแตอดตถงปจจบน อยางไรกตามจำเปนจะตองมการการบรณาการงานรวมกนของหนวยงานทเก ยวของทกระดบ ไดแก หนวยงานระดบทองถ น หนวยงานสวนภมภาค ภาคประชาสงคม องคกรชมชน และภาคเอกชน การใหความร และทกษะเกยวกบการจดการภยพบตกบทกภาคสวน การเสรมพลงเครอขายทางสงคมใหแกทองถน เพอใหสามารถจดการปญหารวมกน

นโยบาย : การบรรเทาและปองกนภยธรรมชาตดานภยแลง การจดการภยแลงในพนทภาคกลางไดกำหนด

มาตรการในการแกไขปญหาภยแลง ไดแก มาตรการทไมใชสงกอสราง เชน การควบคมการใชทดนใหเหมาะสมกบการปลกพช การปรบปรงการบรหารจดการนำ การขดลอกแหลงนำ การฟ นฟปาตนนำ และมาตรการท ใชสงกอสราง เชน การจดสรางโครงสรางการกระจายนำหรอกกเกบนำ การพฒนาแหลงนำขนาดใหญ ขนาดกลาง หรอขนาดเลก การผนนำจากลมนำทมปรมาณนำมาก เปนตน ในพนทลมนำเจาพระยาตอนกลางสามารถแกไขโดยการผนนำจากลมนำปง นาน ปาสก และแมกลอง

สวนพนทเกษตรกรรมและชมชนบรเวณลมนำอน ๆ ควรมแหลงเกบกกนำขนาดใหญ-นอย จงตองมมาตรการในการจดการภยแลง ดงน

1. มาตรการทไมใชสงกอสราง (Non-Structural measures) ประกอบดวย

- แบงเขตการใชประโยชนพนทใหเหมาะสมกบศกยภาพพนทและศกยภาพการจายนำ โดยเฉพาะพนทเกษตรกรรม อตสาหกรรมใหอย ในเขตทสามารถจดสรรทรพยากรนำไดอยางเพยงพอโดยสงผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสด

- การปรบปรงและการบรหารจดการนำในอางเกบนำขนาดใหญและขนาดกลางอยางมประสทธภาพ

- จดทำแผนระยะสน ระยะกลาง และระยะยาวในการดำเนนการแกไขปญหา

- การควบคมการใชทดนใหเหมาะสมกบการปลกพช และศกยภาพทรพยากรนำในหนาแลง

- การฟนฟและอนรกษตนนำลำธารใหเกบกกนำและใหมนำใชทงป

- การขดลอกและปรบปรงแหลงนำตามธรรมชาตใหสามารถรองรบและเกบกก

2. มาตรการการใชสงกอสราง (Structural measures)

- จดสรางโครงสรางการกระจายนำ เกบนำ ใหมศกยภาพเปนพนทชลประทาน เพอปองกนปญหาความขาดแคลนนำในชวงฤดแลง

- การพฒนาแหลงนำขนาดใหญ ขนาดกลาง ในบรเวณถดจากพนทตนนำ

- การพฒนาโครงการขนาดเลก เพ อเปนแหลงเกบกกนำโดยครอบคลมทกพนททกการใชประโยชนทดนอยางเปนเครอขาย

- ผนนำจากลมนำทมปรมาณนำมากเกนพอมายงลมนำทมการขาดแคลน โดยเฉพาะการผนนำจากลมนำแมกลองมาสนบสนน

- จงหวดเพชรบร และจงหวดประจวบครขนธ เพอรองรบการเปนแหลงอตสาหกรรมในอนาคต

นโยบาย : การบรรเทาและปองกนภยธรรมชาตดานดนถลมหรอโคลนถลม ภยจากแผนดนถลมในภาคกลาง มสาเหตมา

จากปรมาณนำฝนทตกลงมาจนเกนกวาความแขงแรงของดน อกสาเหตหนงคอความลาดชนสงและไมมปาปกคลม จงขาดรากไมในการเสรมความแขงแรงของดน เมอนำหนกของดนมากขนจงเล อนไถลลงมาตามความลาดเอยงของพนทไดงาย พนทเสยงตอการเกดแผนดนถลม ไดแก พ นทภาคตะวนตกของภาค ประกอบดวย จงหวดกาญจนบร ราชบร เพชรบร และสพรรณบร

การปองกนและลดผลกระทบจากแผนดนถลมมการดำเนนงานอยางตอเนอง เชน เฝาระวงและตดตามสภาพอากาศ ขอมลปรมาณนำฝน ระดบนำในแมนำ จากกรมอต นยมวทยา และคำเตอนจากกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย พรอมทงตดตามขอมลในเวบไซนของหนวยงานทเกยวของ ไดแก ศนยเตอนภยพบตแหงชาต กรมอต นยมวทยา กรมชลประทาน กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย ตลอด 24 ช วโมง การจดต งศนยบญชาการเหตการณภยดนถลม ระดบจงหวด/อำเภอ และศนยปฏบตการฉกเฉน เปนตน อยางไรกตามจำเปนจะตองมการการบรณาการงานรวมกนของหนวยงานทเกยวของทกระดบ การใหความร และทกษะเกยวกบการจดการภยพบตกบทกภาคสวน การเสรมพลงเครอขายทางสงคมใหแกทองถน เพอใหสามารถจดการปญหารวมกน

นโยบาย : การบรรเทาและปองกนภยธรรมชาตดานการกดเซาะชายฝงทะเล ชายฝงทะเลของพนทภาคกลางมลกษณะเปน

แนวยาว ซงอยในเขตจงหวดสมทรสงคราม เพชรบร และประจวบครขนธ บรเวณชายฝงทมการกดเซาะมาก ไดแก บรเวณชวงบนของอาวไทย (บรเวณชายฝงของจงหวดสมทรสงคราม) แนวชายฝงจากปากแมนำเพชรบรถงปากแมนำปราณ สาเหตหลกของการกดเซาะชายฝงทะเล คอ สภาพคลนลมในทะเลตามแนวชายฝง ซ งเปนตวพดพาตะกอนโคลนหรอทรายออกจากแนวชายฝง นอกจากนปา

3-27

ชายเลนซงเปนแนวปองกนชายฝงตามธรรมชาตถกทำลาย ทำใหปญหาการกดเซาะเกดการขยายตว

การปองกนและลดผลกระทบจากการกดเซาะชายฝง มการดำเนนงานอยางตอเนอง เชน แบงการใชประโยชนท ด นใหเหมาะสมกบพ นท ห ามกอสร างโครงสรางปองกนการกดเซาะชายฝงทกชนดหรอรกลำแนวชายฝงกอนไดรบอนญาต กำหนดแนวถอยรน ฟนฟสภาพชายหาดใหสอดคลองกบระบบนเวศ เปนตน อยางไรกตามจำเปนจะตองมการการบรณาการงานรวมกนของหนวยงานทเกยวของทกระดบ การใหความร และทกษะเกยวกบการจดการภยพบตกบทกภาคสวน การเสรมพลงเครอขายทางสงคมใหแกทองถน เพอใหสามารถจดการปญหารวมกน

นโยบาย : การบรรเทาและปองกนภยธรรมชาตดานแผนดนไหว พนทภาคกลางเปนภาคมรอยเลอนทมพลงพาด

ผานหลายพนท จงมความเสยงทจะเกดแผนดนไหว โดยพนททมความเสยงทจะเกดแผนดนไหว คอ เขตเสยงภยแผนดนไหวท 1 ในจงหวดสพรรณบร ชยนาท อางทอง ลพบร สระบร พระนครศรอยธยา สงหบร กาญจนบร ราชบร สมทรสงคราม เพชรบร และประจวบครขนธ และมแนวทางการอพยพประชาชนใหอพยพไปตามพนททมการรองรบ มมาตรการปองกนและบรรเทาสาธารณภย เชน แผนอพยพ แผนการตรวจสอบเขอน แผนการพฒนาเครองมอตรวจวดและการเฝาระวงแผนดนไหว เปนตน

3.5 การพฒนาเมองและชนบท ภาคกลางเปนภมภาคทมบทบาทสำคญในการ

เชอมโยงกบทกภาคภายในประเทศ เนองจากเปนพนทยทธศาสตรในการเชอมโยงเสนทางการคาการขนสงในแนวระเบยงเศรษฐกจตอนใตของอนภมภาคลมนำโขง (Southern Economic Corridor) ทเชอมโยงเมยนมาร-ไทย-กมพชา-เวยดนาม ซงเปนเสนทางลดโลจสตกส (Landbridge) เชอมโยงภมภาคอาเซยนกบโลกตะวนตกและโลกตะวนออก ขณะเดยวกนภาคกลางตงอยในพนทลมแมนำขนาดใหญทมความอดมสมบรณของทรพยากรภาคการเกษตรและการแปรรปสนคาเกษตร ไดแก เมองชยนาท สงหบร อางทอง ลพบร สพรรณบร ราชบร นครปฐม และประจวบครขนธ อกทงยงเปนฐานการผลตสภาคอตสาหกรรม ฐานการผลตสนคาและบรการทมมลคาสง ไดแก เมองพระนครศรอยธยา สระบร ตลอดจนการพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษชายแดนกาญจนบร จะเปนการเปดประตการคา การลงทน และการทองเทยว เชอมโยงจากเขตเศรษฐกจพเศษทาเรอทวาย

จากการพจารณาการเปลยนแปลงเมองในภาคกลาง เปรยบเทยบ พ.ศ. 2550 – 2559 พบวา ภาคกลางมการเปลยนแปลงของชมชนเมองทงสน 148 แหง ซงจากเดมป พ.ศ. 2550 มจำนวน 186 แหง และเพมเปน 334 แหง ในป พ.ศ. 2559 โดยมอตราการเปล ยนแปลงอย ท 6.03 การเปลยนแปลงของพ นทชมชนเมอง 7822.5 ตร.กม. โดยมอตราการเปลยนแปลงของพนทอยท 140.7 ตร.กม. จงหวดทมจำนวนชมชนเมองเพมขนมากทสดสามอนดบ ไดแก จงหวดชยนาท มจำนวนชมชนเพมขนมากทสดคอ 29 แหง จงหวดสพรรณบร มชมชนเมองเพมขน 35 แหง และจงหวดกาญจนบร มชมชนเมองเพ มขน 23 แหง โดยจงหวดสงหบร มการเปลยนแปลงชมชนเมองนอยทสดเพยง 1 แหง ทงนการเปลยนแปลงชมชนเมองของภาคกลาง เปนผลจากปจจยการขยายตวของประชากร และการสงเสรมบทบาทและความสำคญและบทบาทตามท ตงกจกรรมทางเศรษฐกจและสงคม ซงเปนบทบาทหนาทตามแนวนโยบายทรฐไดกำหนด ตลอดจนโครงการพฒนาของรฐทเกดขนในชมชน และความอดมสมบรณของทรพยากรในพ นท และบรเวณโดยรอบ ส งแหลาน เปนปจจยในการสงเสรมใหเกดความเปนชมชนเมองเพมมากขน

1) พนทศนยกลางของประเทศ ภาคกลางเปนศนยกลางการบรหารราชการ ศนยกลางเศรษฐกจและธรกจสำคญของประเทศ โดยมหานครและปรมณฑล เปนทตงของกระทรวง กรม ตลาดหลกทรพย สถาบนการเงน ธรกจ และการคาช นนำของประเทศ อกทง ยงเป นฐานการผลตทางการเกษตร ฐานเศรษฐกจอตสาหกรรมสงออกและแหลงจางงานหลกของประเทศ และยงมระบบคมนาคมขนสงและโลจสตกสทครบครน ดงน น พนทศนยกลางเศรษฐกจ อนไดแก ปทมธาน นนทบร สมทรปราการ สมทรสาคร สมทรสงคราม นครปฐม นครนายก พระนครศรอยธยา และสระบร

2) พนท ท ม ความสำคญทางเศรษฐกจและแหลงทองเท ยว สวนใหญเปนพ นท ชมชนเมองท ตง อย ตามแนวโครงขายถนนท สำคญ จงมการเขาถงทสะดวกและทำใหเกดการเต บโตทางเศรษฐกจและ การทองเท ยว อนไดแก บรเวณชมชนตามแนวถนนพหลโยธน ถนนมตรภาพ ถนนสขมวท และถนนเพชรเกษม ซงเปนถนนสายหลกทเชอมโยงไปยงภมภาคตางๆ ตลอดจนชมชนเมองท ต งอย ตามแนวถนนทางหลวงแผนดนหมายเลข 32 ซ งเปนเสนทางหลกทเช อมตอระหวางกรงเทพมหานครส จงหวดในภาคกลางและภาคเหนอตอนลางของประเทศไทย โดยมชมชนเมองทสำคญ ไดแก ปทมธาน อยธยา สระบร อางทอง สงหบร ลพบร และชยนาท

3-28

3) พนททมความเหมาะสมในการตงถนฐานเดมซงมความอดมสมบรณ เนองจากภาคกลางมลกษณะเปนทราบลมตงแตทางตอนใตของจงหวดนครสวรรค ลงไปจนจรดอาวไทย มลำนำหลายสายไหลมาบรรจบกนบรเวณดนดอนสามเหลยมแมนำเจาพระยา จงมความเหมาะสมในการเปนแหลงเพาะปลกและเกษตรกรรม แหลงประมง และการเพาะเลยงสตว โดยมการตงถนฐานของชมชนตามรมฝงแมนำมาตงแตอดต โดยเฉพาะบรเวณทมลำนำหลายสายมาบรรจบกน หรอบรเวณทมคลองขดมาบรรจบกบแมนำสายใหญ ทงน พนทราบลมแมนำสำคญของภาคกลาง เชน ทราบลมลพบร -ปาสก ในเขตจงหวดลพบรและนครสวรรค ทราบลมทาจน-แมกลอง ในบรเวณจงหวดสพรรณบร กาญจนบร และราชบร บรเวณสามเหลยมปากแมนำเจาพระยา บรเวณปากนำแมกลองและแมนำเพชรบร และปากนำเปนบรเวณทแมนำเจาพระยาตดตอกบชายทะเล ลกษณะการต งถ นฐาน และกระบวนการเปลยน แปลงสความเปนเมองทเพ มของภาคกลางนน ถงแมวาจำนวนประชากรจะมแนวโนมลดลง แตในสภาพการพฒนาทเกดข นคอ มชมชนเมองเพมมากขน ซ ง สามารถสรปลกษณะของการเปลยนแปลงทเกดขนเปนไปใน 2 ลกษณะ ไดแก การขยายตวของการตงถนฐานเดม หรอ เมองเดม ขยายตวเขาไปยงพนททมความเปนชนบทมากขน ซงอาศยการเชอมโยงไปตามแนวการเชอมโยงสายหลก โดยเฉพาะ จงหวดภาคกลางตอนบน อยางเชนจงหวดชยนาท พนทตอเนองของจงหวดกาญจนบร และพนทตอเนองจากภาคมหานคร การเพมจากการพฒนาพนททางเศรษฐกจ ทงภาคการเกษตร อตสาหกรรม และภาคการทองเทยว ภาคกลางมศกยภาพในการพฒนาดานการเกษตรตงแตตนนำ กลางนำ และปลายนำ และมแนวโนมการพฒนาคณภาพการผลตมากขน ซงแหลงทำการเกษตรทสำคญของภาคกลางไดแก จงหวดราชบร จงหวดสพรรณบร จงหวดกาญจนบร และจงหวดนครปฐม การพฒนาอตสาหกรรมเปนภาคการ ผลตหลกของภาคกลาง ซ งมการกระจกตวอยท จงหวดพระนครศรอยธยาและสระบร การพฒนาดานการทองเทยว กอใหเกดการเพมขนของกจกรรมการทองเทยวและกจกรรมทเกยวเนอง ปจจยดงกลาวสงผลใหเกดเปนแรงดงดดจากแหลงงาน และการเดนทางเขาสพนทภาคกลาง ทำใหเกดการเพมของประชากรและการตงถนฐานในพนท

บทบาทและศกยภาพ จากนโยบายการพฒนาเมอง การพฒนาเขต

เศรษฐกจพเศษการคาชายแดน การพฒนาระบบคมนาคมขนสงและโลจสตกส และการทองเทยว สงผลตอการเปลยนแปลงแนวโนมทศทางของลำดบเมอง โดยพบวา

1) ชมชนศนยกลางระดบภาคมแนวโนมเตบโตเพมข นมาจากชมชนศนยกลางระดบจงหวดใน พ.ศ. 2548 ไดแก ทน.พระนครศรอยธยา ในขณะท ทม.สระบร และทม. หวหน เปนชมชนเมองทเตบโตเพมขนมาจากชมชนศนยกลางระดบจงหวด-อำเภอ เนองจาก การขยายตวของภาคการผลตทางดานอตสาหกรรมและเศรษฐกจใน ทม.สระบร ควบค ก บการเช อมโยงทางเศรษฐกจการคาและการสงออกระหวางประเทศในกลมภมภาคอาเซยน ทำใหมการเตบโตทางเศรษฐกจและการพฒนาเม องอยางรวดเร วตามแนวเส นทางระเบยงเศรษฐกจ นอกจากน แนวโนมการพฒนาดานการทองเทยวยงสงผลให ทม. หวหน มการเจรญเตบโตและมบทบาทเปนศนยกลางแหลงทองเทยวทสำคญของประเทศ

2) ช มชนศ นย กลางระด บจ งหว ดมแนวโนมเตบโตเพ มข นมาจากชมชนศนยกลางระดบจงหวด-อำเภอ ไดแก ทม.พระพทธบาท ทม.ราชบร ทม.ชะอำ ซงเปนชมชนเมองใหมทมแนวโนมเตบโตเพมขนมาจากการเพมขนของจำนวนประชากร ในขณะท ทม.เขาสามยอด เปนชมชนเมองทมแนวโนมเตบโตของเมองเพอรองรบกจกรรมทางเศรษฐกจและการพฒนาเมองทตอเนองมาจากเทศบาลเมองลพบร ซงหากพจารณาภาพรวมจะเหนไดวาอำเภอเมองลพบร เปนเมองท มบทบาทศนยกลางระดบจงหวด

3) ชมชนศนยกลางระดบจงหวด-อำเภอ มแนวโนมเตบโตเพมขนมาจากการพฒนาเมองและการเพมขนของจำนวนประชากร ซงเปนชมชนเมองทเพมขนใหม ไดแก ทต.เบกไพร ทต.ปากแพรก ทต.ทาขนน ทต.ทาวอทอง นอกจากน ชมชนทมแนวโนมเตบโตเพมขนมาจากชมชนศนยกลางระดบอำเภอ ไดแก ทม.ลำตาเสา ทต.โคกตม ทต.ลำนารายณ ทม.ทบกวาง ทต.หลกเมอง ทม.บานโปง ทม.ทาผา ทต.เขายอย ทต.ทายาง ทต.ปราณบร ทต.เขาพระงาม ทต.บางแพ ทต.นายางในขณะท ชมชนเมองทมแนวโนมการเตบโตอยในชมชนศนยกลางระดบจงหวด-อำเภอ เปนไปตามท กำหนดไวเชนเดม ไดแก ทม.อโยธยา ทม.ลพบร ทม.สงหบร ทม.กาญจนบร ทม.ส พรรณบ ร ทม.สม ทรสงคราม ทม.เพชรบ ร ทม.ประจวบครขนธ และชมชนเมองเดมกำหนดไวในชมชนศนยกลางระดบจงหวด- อำเภอ แตปจจบนกลบพบวา ม

3-29

แนวโนมการเตบโตนอย ซงยงคงมจำนวนประชากรอยในชมชนศนยกลางระดบอำเภอ ไดแก ทม.อางทอง ภาคกลาง เปนศนยกลางในระดบประเทศและภมภาคอาเซยน เนองจากมกรงเทพมหานคร ซงเปนทตงของเมองหลวง มความเปนศนยกลางการบรหารราชการ ศ นย กลางเศรษฐก จและธ รก จสำค ญของประเทศ เนองจากเปนทตงของกระทรวง กรม ตลาดหลกทรพย สถาบนการเงน ธรกจ และการคาช นนำของประเทศ เปนศนยกลางการคมนาคมขนสงของประเทศและภมภาคอาเซยน โดยมการพฒนาโครงสรางพนฐานทางคมนาคมขนสงอยางเพยบพรอมและทนสมย สามารถอำนวย ความสะดวกในการคมนาคมขนสงท ครอบคลมการเชอมโยงระหวางเมอง ระหวางภาค และระหวางประเทศมากกวาภาคอน ๆ ทงทางบก ทางราง ทางนำและทางอากาศ อกทง โครงการพฒนาโครงสรางพนฐาน ไดแก การพฒนาโครงขายคมนาคมทงโครงขายถนน และระบบราง เปนปจจยสงเสรมใหเกดการพฒนาบทบาทของ พนทชมชนเมอง และยานกจกรรมเพอรองรบกจกรรมตอเนองกบการคมนาคมขนสง เชอมโยงการเดนทาง และขนสงสนคา มความพรอมทางดานระบบโครงสร าง พนฐานและบรการสาธารณะ ทงระบบสาธารณปโภคและสาธารณปการครบครน โดยยงเปนท ต งของสถาบน การศกษาชนนำทกระดบและมความพรอมดานเครองมออปกรณและบคลากรการวจย โดยมมหาวทยาลย และสถาบนวจยและพฒนาทมชอเสยงจำนวนมาก และยงเปนทตงของสถานพยาบาลทดทสดและมากทสดของประเทศ โดยมศนยการแพทยชนนำ และสถาบนการแพทยเฉพาะทางทมชอเสยงจำนวนมากเปนฐานเศรษฐกจของประเทศ โดยเปนแหลงอตสาหกรรมสงออกและแหลงจางงานหลกของประเทศ ไดแก วสดกอสราง ยานยนต อเลกทรอนกสและเครองใชไฟฟา ในจงหวดสระบร พระนครศรอยธยา ปทมธาน สมทรปราการ รวมถงอตสาหกรรมแปรรปการเกษตร ไดแก อตสาหกรรมอาหารทะเล ในจงหวดสมทรสาคร อตสาหกรรมไกเน อ ในจงหวดลพบร และอตสาหกรรมสบปะรดกระปอง ในจงหวดประจวบครขนธ ตลอดจนเขตอตสาหกรรมเหลกท บางสะพาน จงหวดประจวบคร ข นธ นอกจากน นแลว ความเปนแหลงเกษตรกรรมท อ ดมสมบรณของประเทศ เน องจากม สภาพพนทและระบบชลประทานทอดมสมบรณ เนองจากมแมนำสายสำคญและมพ นท ล มแมนำขนาดใหญท ม ความอดมสมบรณ มพ นท ชลประทานมากท ส ดเปน “อขาว อนำ” ของประเทศ รวมทงยงมพนทชายฝงทะเลทสามารถทำประมงนำลกและการเพาะเลยงสตวนำชายฝงทะเล นอกจากน ยงเปนศนยรวบรวมและกระจายสนคา

เกษตรของประเทศ เนองจากมตลาดคาสงคาปลกสนคาเกษตรทสำคญในพนท เชน ตลาดไท จงหวดปทมธาน ตลาดศรเมอง จงหวดราชบร ตลาดปลาสวพนธ จงหวดอางทอง และตลาดมหาชย จงหวดสมทรสาคร สำหรบการทองเทยว ภาคกลางมความหลากหลายของทรพยากรการท องเท ยว ท งแหล งท องเท ยวทางธรรมชาต ประวตศาสตรศลปวฒนธรรม วถชวต และแหลงทองเทยวเชงเกษตร ซงแหลงทองเทยวทมชอเสยงระดบนานาชาต ไดแก วดพระศรรตนศาสดาราม อทยานประวตศาสตรพระนครศรอยธยา ชะอำ และหวหน เปนตน นอกจากนภาคกลางยงมพนทอกหลายแหงทมสภาพภมอากาศและธรรมชาตทเหมาะตอการพฒนาธรกจการทองเทยวและบรการเชงสขภาพ เพ อตอบสนองความตองการของกลมเปาหมายทเกดขนใหม เชน การทองเทยวเชงนเวศ การบรการทพกแบบ Long Stay Home Stay การบรการสปา การดแลผสงอาย การบรการสขภาพ นวดแผนไทย สมนไพรเพอสขภาพ และอาหารสขภาพ การทองเทยวแบบผจญภย ทวรปา เปนตน

ปญหาและขอจำกด การพฒนาเมองทผานมาจนปจจบน ได

กอใหเกดผลกระทบทไมพง ปรารถนา เชน ปญหาดานทอย อาศย ปญหาดานการบรการสาธารณปโภคและสาธารณสข ปญหาสงแวดลอม ทเพมขนกอใหเกดความไมนาอย สงเหลานลวนสงผลตอการพฒนาเมอง การตงถนฐาน และคณภาพชว ต ของประชากรซ งป ญหาการขยายตวของเมองไมเปนระเบยบ โดยเฉพาะพนทชมชนเมองในระดบภาคและจงหวดทมการเจรญเตบโตและขยายตวของเมองสง เมองมการขยายตวเพอรองรบความ ตองการทอยอาศยและบรการ โดยเฉพาะพนทโดยรอบแหลงกจกรรม และการพฒนาไปตามถนน สายหลกทสามารถเดนทางเขาถงไดสะดวก กอใหเกดความแออดของการจราจร การตงถนฐานในรปแบบการอยอาศยไดขยายตวออกไปรกลำพนทเกษตรกรรม พนทแหลงนำธรรมชาต ส งผลกระทบต อสภาพแวดล อม รวมถงความสามารถในการจดการของเสยจากกจกรรมของประชากรทเพมขน นอกจากนนแลว พนททมการขยายตวของบทบาททางเศรษฐกจ ท รองรบอตสาหกรรม เชน จงหวดพระนครศรอยธยา – สระบร การขยายตวของอตสาหกรรมและบรการ สพนทกาญจนบร ราชบร และเพชรบร ตอนบน การขยายตวของอตสาหกรรมการทองเทยว กลมพนท หวหน – ชะอำ เปนตน ปญหาการอพยพยายถน จากทำเลทตงของเมองทมเสนทางเชอมโยงกบแหลงงานทสำคญ ไดแก ยานการคา พนทเกษตรกรรม และยานอตสาหกรรม สงผลใหพนทภาคกลางมการอพยพ

3-30

ของแรงงานยายถนจากภาคตาง ๆ และกลมแรงงานตางดาว สงผลตอกจกรรมในพนท เมองทมความหนาแนน และ ขยายตวออกไปอยางรวดเรว สงผลกระทบตอพนทเกษตรกรรม และทโลงวางของเมอง มแนวโนมกอใหเกด การเปลยนแปลงสภาพพนทและปญหาดานสงแวดลอม ความไมเปนระเบยบของเมอง ปญหาอทกภย จากลกษณะการตงถนฐานของประชาชนในอดตทมความผกพนกบแหลงนำ ทงในดานการอปโภคบรโภค การคมนาคมขนสง และการคา จงสงผลใหมการตงถนฐานของ ชมชนเมองกระจายตวรกลำพนทเกษตรกรรม และพนทล ม รวมถงการรกลำแหลงนำตามธรรมชาต และการกอสรางทกดขวางลำนำจากการพฒนา เชน การกอสรางทมการเปลยนแปลงระดบพนทเดม รวมถงขาดการวางแผนการใชทดนและการจดการดานสาธารณปโภคทเหมาะสม ทำใหเกดปญหานำทวมขง ซงจงหวดทประสบอทกภยซำซากไดแก จงหวดพระนครศรอยธยา สระบร ชยนาท สงหบร อางทอง สพรรณบร ราชบร และผลจากการพฒนาโดยเนนการเตบโตทางดานเศรษฐกจเปนหลก ทำใหเมอง มการขยายตว มความตองการพฒนาพนทเพอรองรบประชากรและแรงงานทเพมขน กอใหเกดปญหาดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเส อมโทรมลง และมแนวโนมท จะทวความรนแรงย งข น โดยเฉพาะปญหาทรพยากรนำเพอการอปโภคบรโภค ซงมความตองการจากกจกรรมอตสาหกรรม และชมชนสง สงผลตอความขดแยงในการบรหารจดการ ปญหาของเสยทงจากครวเรอนและโรงงานอตสาหกรรม สงผลกระทบตอแหลงนำ ไดแก คณภาพแมนำเจาพระยาและทาจนตอนลาง เสอมโทรมลง คณภาพดนเสอมโทรมลง ปาไมและปาชายเลนถกบกรกทำลาย และความสมบรณของทรพยากรชายฝงลดลง อกทงยงมปญหาฝนละออง อนเนองมาจากการพฒนาพนทและในเขตอตสาหกรรมกอสราง และจากสภาพการขยายตวของพนทการคาชายแดนตามนโยบาย และศกยภาพในการตดตอคาขายและคมนาคมขนสงกบประเทศเพอนบาน ซงเปนตลาดสำคญของการคา ระหวางประเทศ สงผลใหทศทางการขยายตวและความตองการ ใชประโยชนทดนบรเวณพนทดานการคา ชายแดนและ จดผอนปรนเพมข นอยางตอเน อง อยางไรกตาม จากสภาพทางภมศาสตรและลกษณะทางกายภาพของพนทซงเปนพนทปาไมเปนสวนใหญ รวมถงพนทสงวนรกษาเพอความมนคง สงผลใหการพฒนา บรเวณดงกลาวมขอจากด ทงน การกำหนดพนทรองรบทเหมาะสมและมขอบเขตชดเจนเปนแนวทางหนง ในการพฒนาเมองและชมชนบรเวณดงกลาว เพอใหสามารถใชประโยชนไดอยางมประสทธภาพและ ควบคมการขยายตวทไมพงประสงค

แนวโนมดานการพฒนาเมองและชนบทในอนาคต ความเช อมโยงของการพฒนาเมองใน

อนาคต สงผลตอแนวโนมการพฒนาเมองและชนบทในอนาคต ซ งการเตรยมความพรอม สำหรบการพฒนาเมองและพนทตอเน องไดรบผลจากการพฒนาเปนสงสำคญในการวางแผนเพ อพฒนาภาคกลางในอนาคต สามารถแบงระดบการเช อมโยงและอทธพลทสงผลตอการพฒนาพนท ดงน

(1) การเช อมโยงการพฒนากบประเทศเพ อนบาน ภาคกลางเปนภาคท ม บทบาทความเปนศนยกลางดานระบบคมนาคมขนสงและโลจสตกสในระดบประเทศและภมภาคอาเซยน มการพฒนาโครงสรางพนฐานทางคมนาคมขนสงอยางเพยบพรอมและทนสมย ครอบคลมการเชอมโยงระหวางเมอง ระหวางภาค และระหวางประเทศมากกวาภาคอน ๆ ทงทางบก ทางราง ทางนำ และทางอากาศ โดยการเชอมโยงการพฒนากบประเทศเพอนบาน มเสนทางระเบยงเศรษฐกจทสำคญ ไดแก เสนทางแนวระเบยงเศรษฐกจเหนอ-ใต (NSEC) เช อมโยงระหวางไทย เมยนมาร ลาว และจน โดยมจดเรมตนทจนเขาเขตประเทศไทยทางจงหวดเชยงราย เชอมโยงมายงปลายทางทกรงเทพฯ และมเสนทางเชอมตอไปยงภาคใต และเสนทางแนวระเบยงเศรษฐกจตอนใต (SEC) เช อมโยงระหวางเมยนมาร ไทย กมพชา และเวยดนาม ประกอบดวย เสนทางจากทวาย-ทก-กรงเทพฯ- อรญประเทศ-ปอยเปต-พนมเปญ-โฮจมนห-วงเตา ซงเปนเสนทางทมศกยภาพทางเศรษฐกจสง โดยพาดผานเมองสำคญหลายเม องและมการขนสงขามแดนตามแนวเสนทาง SEC ในปรมาณมาก และเสนทางทวาย-ทก-บานพนำรอน-กรงเทพฯ-เสยมราฐ-สตรงเตรง-คววยอน ซงเปนเสนทางเศรษฐกจและทองเทยวสำคญระหวางไทย และกมพชา รวมถงเชอมตอระหวางไทยไปกบภาคกลางของเวยดนามผานกมพชา ผลจากเชอมโยงการพฒนาดงกลาวจะมอทธพลทำใหเกดการเตบโตของเมองตามแนวเสนทางเศรษฐกจ โดยคาดวาเทศบาลเมองกาญจนบร ซงเชอมโยงกบบรเวณดานนำพรอนและทาเร อนำลกทวาย และเทศบาลเมองประจวบครขนธ ซงเชอมโยงกบบรเวณดานสงขร จะมบทบาทในการพฒนาเปนประตการคาและศนยกลางโลจสตกสเชอมโยงระหวางประเทศเพอนบาน และเปนชมชนศนยกลางระดบภาคในอนาคต

(2) การเช อมโยงก จกรรมการพฒนาระหวางภาค ภาคกลางมมเสนทางถนนสายหลกเชอมโยงทกจงหวดและโครงขายหลกของประเทศส ภาคตาง ๆ ไดแก ทางหลวงแผนดนหมายเลข 1 (ถนนพหลโยธน) ซงเช อมโยงจากกร งเทพฯ ผ านภาคกลาง (ปทมธาน

3-31

พระนครศรอยธยา สระบร ลพบร ชยนาท) ไปยงภาค เหนอ โดยถนนเสนนบางชวงอยในโครงขายของทางหลวงเอเชย คอ AH1 (หนกอง-บางปะอน; ชยนาท-ตาก) AH2 (ชยนาท-แมสาย) AH12 (สระบร -หนกอง) ทางหลวงแผนดนหมายเลข 2 (ถนนมตรภาพ) เชอมโยงกบทางหลวงแผนดนหมายเลข 1 (ถนนพหลโยธน) โดยสายทางเรมตน ทจงหวดสระบรมงเขาสภาคตะวนออกเฉยงเหนอสนสด ท จ งหวดหนองคาย และเปนสวนหน งของทางหลวง เอเชย AH12 ทางหลวงแผนดนหมายเลข 3 (ถนนสขมวท) ซ งเช อมโยงจากกรงเทพฯ ผานจงหวดสมทรปราการ ไปยงภาคตะวนออก สนสดทดานพรมแดนบานหาดเลก อำเภอคลองใหญ จงหวดตราด (เขตแดนไทย-กมพชา) เปนสวนหนงของทางหลวงเอเชย AH123 และทางหลวงแผนดนหมายเลข 4 (ถนนเพชรเกษม) ซงเชอมโยงจากกรงเทพฯ ผานภาคกลาง ไปยงภาคใตถงจดผานแดน ถาวรสะเดา (เขตแดนไทย-มาเลเซย) เปนสวนหนงของทางหลวงเอเชย AH2 และ AH123 นอกจากน ย งมเสนทางรถไฟ โดยมศนยกลางอยทสถานกรงเทพฯ (สถานหวลำโพง) โดยม 5 สาย คอ สายเหนอ สายตะวนออก เฉยงเหนอ สายตะวนออก สายใต และสายแมกลอง ดงนน การเชอมโยงกจกรรมระหวางภาค จงมกรงเทพมหานครเปนศนยกลางของประเทศและภมภาค โดยมเทศบาลนครพระนครศรอยธยา เทศบาลเมองสระบร และเทศบาลเมองหวหน เปนชมชนเมองทมบทบาทในการเปนศนยกลางระดบภาคและระดบจ งหวด เช อมโยงกจกรรมทางเศรษฐกจ ดวยระบบโครงขายคมนาคมขนสงและโลจสตกส โครงสรางพนฐานและบรการ

(3) การเช อมโยงกล มพ นท เม องและชนบทภายในภาค มแนวทางการพฒนาภาคกลางมาจากศกยภาพของพนท โดยการเปนฐานการผลตเกษตรกรรมทสำคญ เนองดวยมสภาพพนทเปนแหลงเกษตรกรรมทอดมสมบรณและระบบชลประทานทครอบคลม โดยมลกษณะการผลตทเดนและแตกตางกนไปในแตละพนท ไดแก ภาคกลางตอนบน เปนแหลงผลตขาวและพชไร เชน ขาวโพด ขาวฟาง และถวเหลอง ภาคตะวนตกเปนแหลงผลต สบปะรด มะพราว และไมผล อกท ง ภาคกลาง ยงเปนแหลงผลต โคนม-โคเนอ สกร และไก รวมทงยงมพ นท ชายฝ งทะเลท เหมาะแก การทำประมงนำลก และการเพาะเล ยงส ตว น ำชายฝ งทะเลท สำคญ ของประเทศ นอกจากน ภาคกลางยงเปนฐานเศรษฐกจอตสาหกรรมสงออกและแหลงจางงานหลกของประเทศ ซงอตสาหกรรมทสำคญของภาค ไดแก วสดกอสราง ยานยนต อเลกทรอนกสและเครองใชไฟฟา ในจงหวดสระบร พระนครศรอยธยา ปทมธาน สมทรปราการ รวมถง

อตสาหกรรมแปรรปการเกษตร โดยเฉพาะ การรวมกลมของอตสาหกรรมอาหาร 3 กลม คอ อตสาหกรรมอาหารทะเล จงหวดสมทรสาคร อตสาหกรรม ไกเน อ จงหวดลพบร และอตสาหกรรมสบปะรดกระปอง จ งหวดประจวบครขนธ ตลอดจนเขตอตสาหกรรมเหลกทบางสะพาน จงหวดประจวบครขนธ ดงน น แนวทางการพฒนาชมชนเมองและการเชอมโยงกลมพนทเมองและชนบทภายในภาค จงอาศยการพฒนาและเชอมโยงฐานกจกรรมทางเศรษฐกจตามศกยภาพของแตละพนท ดวยระบบระบบโครงขายคมนาคมขนสงและโลจสตกสท มประสทธภาพ และคาดวาพนทชมชนเมองในระดบจงหวดและอำเภอของภาคกลางจะมการเตบโตอยางตอเนอง

จากการศกษา พบวา การพฒนาเมองของภาคกลาง เปนการพฒนาไปในลกษณะของกล มเมอง กลาวคอ เปนการพฒนาพ นท ศนยกลางหลก (Core Cluster) ซงมความแตกตางกนไปตามบรบทของกจกรรมทางเศรษฐกจ ไดแก กลมเมอง พนทศนยกลางบรการ (Service Cluster ) และพนททเปนเครอขายเชอมโยงเมองและชนบท (Urban- Rural network )

การขยายตวของเมองมกจะเปนไปตามการเพมจำนวน และความตองการของประชากร ทงในความตองการท อย อาศย สถานท ทำงาน การพกผอนหยอนใจ และบรการสาธารณะ ทงน ปจจยแรกในการตงถนฐานทตองพจารณา คอ พนทเสยงตอภยพบต พนททสภาพภมศาสตรไมเอ ออำนวยตอการตงถ นฐานลำดบตอไป คอ กำล งซ อ ราคาท ด น การพฒนาเส นทางคมนาคมขนสง สาธารณปโภคและสาธารณปการรวมทงคณภาพสงแวดลอม ความตองการของประชากรทเพมขนเหลาน ถาไมไดรบการวางแผนจดการทดจะทำใหเกดการขยายตวของเมองอยางไรทศทาง (Urban Sprawl) ซงจะทำใหเกดปญหาตาง ๆ ตามมา เชน การขยายของตวเมองออกไปไกลเกนกวาภาครฐจะจดเตรยมบรการสาธารณะใหไดคณภาพการจราจรตดขด การสนเปลองพลงงาน การเกดมลภาวะ การรกลำพนทเกษตร และคณภาพชวตทดอยลงทงน การเปลยนแปลง และการขยายตวของเมองหลก และชมชนในจงหวดท ผ านมามปจจยหลก คอ บทบาทของแตละจงหวด การพฒนาโครงสรางพนฐาน และแรงดงดดจากกจกรรมนอกภาคเกษตรกรรม ปจจยดงกลาวสงผลใหเกดการจางงาน และแรงงานยายถนเขาสเขตชมชนเมอง และยานกจกรรมทไดรบการสนบสนนบทบาทความสำคญเพมขน ซงรปแบบการขยายตวของชมชนเมองแตกตางจากรปแบบการตงถนฐานแบบดงเดมในพ นท ซ งมปจจยดานสงคม วฒนธรรม และความปลอดภยเปนสำคญ สการพฒนาพนทชมชนเมองภายใต

3-32

ปจจยเชงเศรษฐกจเปนหลก เกดการพฒนายานชมชนเมองและการตงถนฐานบรเวณพนทเศรษฐกจและยานกจกรรม ซงลกษณะการขยายตวของชมชนเมองในพนทภาคกลาง ปจจบนมรปแบบหลก ดงน

1) การเพมความหนาแนนในพนทเมองศนยกลางหลกของจงหวด เน องจากบทบาทของเมองศนยกลางหลก โดยเฉพาะเขตเทศบาลนคร และองคกรปกครองสวนทองถนโดยรอบ สงผลตอการพฒนาพนทร วมกนเพ อรองร บการขยายตวของประชากร และกจกรรมตาง ๆ ทงดานการบรหารปกครอง การคา การบรการ การคมนาคม การศกษา และการสาธารณสขของจงหวด สงผลใหเกดการพฒนา และใชประโยชนทดนทมความหนาแนนขน โดยเฉพาะเพอรองรบการอยอาศย และพาณชยกรรม

2) การขยายตวตามแนวราบโดยรอบพนทเขตเมองศนยกลางหลก และยานกจกรรม เนองจากขอจำกด และมลคาทดนในพนทเขตเมองชนใน สงผลตอการขยายตวของชมชนเมองออกไปโดยรอบพนทยานศนยกลางชมชนปจจบนมากขน โดยปจจยสำคญ ไดแก การพฒนาโครงขายคมนาคมขนสง และมลคาทดนทตำกวา โดยมแนวโนมการขยายตวหลกในขอบเขตพนททมโครงขายคมนาคมขนสงสายหลกเขาถงซงสงผลตอสภาพพนทและศกยภาพการใหบรการโครงสรางพนฐานในพนทสวนขยายดงกลาว รวมถงการเปลยนแปลง และรกลำแหลงทรพยากร พนทเกษตรกรรม และทโลงวางโดยรอบเขตเมอง ซงมแนวโนมเกดการขยายตวของเมองอยางไรทศทาง (Urban Sprawl) และการพฒนาเชงเสน (Linear Pattern) มากขน

3) การพฒนายานชมชนเมองรองและแหลงกจกรรมเฉพาะดาน โดยเฉพาะ กจกรรมแหลงงาน การคา และสถาบนการศกษา ซงมการกระจายตวออกไปบรเวณพนทชายแดนสวนหนง และอกสวนหนงบรเวณแนวเสนทางสญจรหลกท สามารถเช อมโยงกบเมองศนยกลางหลกของจงหวดได

ดงน น การพฒนาเมองและฃนบทภาคกลางจำเปนตองมการ จดวางระบบชมชนเมองใหเปนไปตามศกยภาพและบทบาทหนาท การพฒนากลมเมองและการเช อมโยงระหวางเมองและชนบทและการพฒนาชนบท โดยอาศยกลไกกจกรรมทางเศรษฐกจของภาคกลางและการคมนาคมเชอมโยงพนทเพอการเขาถงการบรการและการพฒนาอยางเปนรปธรรมและเทาเทยม โดยเฉพาะการเชอมโยงของเมองศนยกลางระดบอำเภอ กบเมองโดยรอบ (หรอเมองทอยในลำดบท 3,4,5)

การตดตามสถานการณดานการพฒนาเมองและชนบทเปรยบเทยบกบผงภาค 2600

การตดตามดานเปาหมาย เปาหมาย : การพฒนาเมอง ร ะ ย ะ 5- 15 ป ( Polycentric Urban

Development) พฒนาเมองศนยกลาง เมองขนาดกลาง เมองทองเท ยว พ นท อ ตสาหกรรม ศนยกลางขนสงกระจายสนคา ทมการพฒนาประสทธภาพพนทรองรบการขยายตวของเมอง พฒนาเมองประหยดพลงงาน การจดระเบยบการใชทดน กจกรรม การควบคมอาคาร ทสอดคลองกบขดความสามารถการรองรบและ ศกยภาพการพฒนา มแผนการจดการสงแวดลอมชมชน ไมมการพฒนาเมองรกลำพนทเกษตรกรรม และ พนทซ งจะมผลกระทบตอระบบนเวศ และพนทเสยงภย

ระยะ 15-30 ป (Urban–Rural Network) ภาคกลางมการพฒนาพนทกลมเมองและชนบท ทมการพฒนาพนทและการวางแผน การจดการแบบบรณาการ เปนเครอขายพนท มระบบการขนสงทมประสทธภาพ ปลอดภย มการจดการ สงแวดลอม นาไปสคณภาพชวตทดและการพฒนาทย งยน เมองทพฒนาในระยะน เปนชมชนทมบทบาท และความสำคญรองจากเมองทพฒนาในระยะ 15 ป มศกยภาพระดบการพฒนาเพยงพอตอการรองรบ การกระจายกจกรรมทางเศรษฐกจดานตาง ๆ ตลอดจนการจางงานภาคอตสาหกรรมและการบรการทสำคญ โดยมหนาทหลกเปนศนยกลางธรกจการคา การอตสาหกรรม รวมถงการใหบรการดานตาง ๆ แกพนทและ ประชากรในเขตอทธพลใหบรการแกชมชนศนยกลางระดบรองลงไปทงภายในจงหวดและจงหวดใกลเคยง

ระยะ 30-50 ป (Strengthen Local Sustain to Regional Sustain) ภาคกลางมความเขมแขงในการพฒนาชมชน สงแวดลอมชมชนและชนบทจากระดบรากหญา ใหความสำคญตอสทธชมชน และประชาชนในพนท เพอใหการพฒนาชมชน ดำเนนไปบนกระบวนการมสวน รวม การกำหนด การตดสนใจ ตามสทธพนฐานของบคคล ชมชน และแนวนโยบายพนฐานแหงรฐเพอการจดการ การใชประโยชนตอทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม ตามรฐธรรมนญ มาตรา 46 มาตรา 56 มาตรา 59 และมาตรา 76 มการบรการจดการเมองทมประสทธภาพและโปรงใส นาไปสการพฒนาทยงยน

สอดคลองกลบเปาหมาย ในบางสวน ไดแก - เทศบาลเม องห วห น พ ฒนาบทบาท

ความสำคญในการเปนศนยกลางการทองเทยว (ชายฝงทะเล) ศนยกลางธรกจการคาและการบรการ

- เทศบาล เม อง เพชรบ ร พ ฒนา เป นศ นยกลางการบร หารราชการ การศ กษาและการ

3-33

สาธารณสข(ศนยสขภาพเอเชย) มบทบาทความสำคญทางดานเศรษฐกจ การทองเทยวและ อตสาหกรรมแปรรปการเกษตร(ประมงชายฝง)

- เทศบาลนครนครศรอยธยา พฒนาเปนศ นยกลางการท องเท ยวด านประว ต ศาสตร และ วฒนธรรม เปนเมองมรดกโลก และศนยกลางธรกจการคาและบรการ

- เทศบาลเมองราชบร พฒนาเปนเมองศนยกลางความเจรญของภาค มหนาทหลกเปน ศนยกลางธรกจการคา การบรการ และเปนแหลงอตสาหกรรมทางเกษตรทสำคญของภาค

- เทศบาลเม องสระบ ร พ ฒนาบทบาทความสำคญในการเปนเมองศนยกลางความเจรญ ของภาค เปนศนยกลางพาณชย บรการ อตสาหกรรมวสด กอสราง และการคมนาคม

- เทศบาลเมองกาญจนบร พฒนาเปนเมองศนยกลางความเจรญของภาค เปนศนยกลาง การบรหารราชการ การศกษาและสาธารณสข เปนศนยกลางการทองเท ยว การคา การบร การ อตสาหกรรมแปรรปเกษตรกรรม อตสาหกรรมยายฐานจากภาคกรงเทพและปรมณฑล

การตดตามดานนโยบาย นโยบาย : การพฒนาเมองและกลมเมอง

ประกอบดวย - การพฒนาระบบชมชนในอนาคต - การพฒนากลมพนท (Spatial Cluster

Development) - การพ ฒนาพ นท ชายแดน (Border

Area) - การพ ฒนาเคร อข ายเม อง -ชนบท

(Urban-rural Network) จากการตดตามสถานการณพบวา ใน

ระยะ 10 ปทผานมามการพฒนาระบบชมชนและเมองมากข น โดยท งการยกฐานะขององคกรปกครองสวนทองถน และการพฒนาในพนทตาง ซงเปนผลจากกรอบความรวมมอระหวางประเทศ นโยบาย แผน และโครงการตาง ๆ ตลอดจนยทธศาสตรการพฒนาเมองในระดบตาง ๆ ซงลวนสงผลตอการพฒนาพนทมากยงขน

การพฒนากลมพนทมการเนนการพฒนาแบบ กลมพนทศนยกลางหลก (Core Cluster) เปนกลมพ นท ซ งมการพฒนาท เช อมโยงกบภายนอกในระดบนานาชาตและภมภาค และ มกจกรรมทางเศรษฐกจ สงคม ในระดบทจะพฒนาเปนศนยกลางหลกในภมภาค สงเสรมการพฒนา บทบาทความเปนศนยกลาง และ การพฒนาท เช อมโยงกบการพฒนาภายนอก โดยม

กจกรรมทสงเสรม การพฒนาคน การพฒนาสงคม การพฒนาเศรษฐกจ โครงสรางพนฐาน รวมทงการจดการ สงแวดลอม ทสรางคณภาพ มาตรฐานในระดบสากล

กลมพนทศนยกลางบรการตามบทบาท (Function-Service Cluster) เปนกลมพ นท ท ม การพฒนากลมเมองและเมองทมการควบคมขนาดและการขยายตว พฒนาระบบการขนสง และบทบาทสนบสนนการพฒนาเศรษฐกจ สงคม ในชนบท ทมการพฒนาสง เสรม ซ งกน ใหเกดความไดเปรยบเชงพนทท สรางคณ คาและรายได และเชอมโยงกบพนทศนยกลางหลกในภาค จาแนกเปนกลมและเมองตามบทบาทหลก

นอกจากนยงมการพฒนาพนทชายแดน (Border Area) การพฒนาพนทชมชนชายแดนภาคกลางกบประเทศเพอนบานเพอเชอมโยงการพฒนา เศรษฐกจและสงคม รวมทงความสมพนธระหวางประเทศไดแก ชมชนชายแดนกาญจนบร และ ประจวบครขนธ ทจะมการพฒนาการเชอมโยงเสนทางคมนาคมในอนาคต จด ผานแดนบานเจดยสามองค จงหวดกาญจนบร จดผานแดนบานพนำรอน จงหวดกาญจนบร และจดผานแดน ดานสงขร จงหวดประจวบครขนธ โดยในแตละจดผานแดนดานตะวนตกทตดกบประเทศสหภาพเมยนมาร ควรกำหนดพ นท เพ อ ความม นคง และความปลอดภ ยประมาณ 10 ตารางกโลเมตร โดยใหมดานยาวตามแนวชายแดน ประมาณ 5 กโลเมตร และลกเขามาในประเทศประมาณ 2 กโลเมตร ใหเปนพนทประตชายแดนฝงไทย และอกประมาณ 10 ตารางกโลเมตรในฝงประเทศสหภาพเมยนมาร ขนาดกวางยาวตามความเหมาะสมของภมประเทศ ใหเปนพนท ประตชายแดนฝงสหภาพเมยนมาร การกาหนดใหมพนทประตชายแดนทงสองฝง นอกจากจะเกดประโยชน ทางเศรษฐกจ และ อน ๆ รวมกนทงสองฝายแลว ยงสามารถยดหยนแนวทางปฏบตไดตามความเหมาะสม หากสถานการณเปลยนแปลงไป

การพฒนาเครอขายเมอง-ชนบท (Urban-rural Network) เน องดวยชมชนขนาดกลางและขนาดเลกและองคกรปกครองทองถนในพนทชนบท มขอจากดและขดความสามารถในดานงบประมาณและบคคล ดงนนนโยบายการพฒนาและจดการพนทใน รปแบบเครอขาย จะเปนการพฒนาท ประหยดการใช งบประมาณและทรพยากร บนพนฐานของการพฒนา คนและทรพยากรทสรางความรสความเขมแขง จะเปนการพฒนา บรหารจดการในอนาคต บนความรวมมอ และการจดสรรและ แบงปนทรพยากร การรวมมอทางการพฒนาความร ภมปญญา และลดการพฒนาทซำซอนกน การผนกกาลงพฒนาเปนเครอขายกลมพนทในองครวม จะมความครบ ถวนของการบรการ ทสามารถพฒนาสความเขมแขงและคณภาพทยงยน โดยหลกการความรวมมอและการแบงปน

3-34

ควบคกบ การเสรมสรางความพรอมและศกยภาพของเมองศนยกลางเดมท มการพฒนาแลว ใหขยายผลสบทบาทใน อนาคตในการรองรบการพฒนาในสาขาทมแนวโนมการขยายตว คอการรองรบดานการทองเทยว และการเปน ศนยการพฒนาดาน ความร การบรการสงคม เพอการเปนสงคมฐานความรทจะเปนรากฐาน การพฒนา การจดการ ทมคณภาพและยงยน พนทซงพฒนาในรปแบบ (Urban-Rural Network)

นโยบาย : การพฒนาชนบท นโยบายการพฒนาชมชนชนบทบนฐาน

ทรพยากรทมอย ในลกษณะการพ งตนเองตาม วถทางเศรษฐกจพอเพยง ซ งนโยบายน มความสอดคลองกบสถานการณปจจบน และมแนวทางวาจะสอดคลองตอสภานการณในอนาคต พนทชนบทภาคกลาง มทงชนบททม การพฒนาเศรษฐกจจากการทองเท ยว และชนบท การเกษตรในพนทหางไกล เนองจากกระแสการทองเทยวหลกทสนใจกบการทองเทยวทางทะเล แหลงธรรมชาต ประเภทปาเขา นำตกในอดตจนปจจบน ไดกอใหเกดการพฒนาทางกายภาพ การพฒนาทพก บรการ สงอานวยความสะดวก ทนารายไดมาสชมชนพรอมกบปญหาความเสอมโทรมของ ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมและวฒนธรรมท เปล ยนแปลง ในขณะท ความพรอมดานกาลงคน งบประมาณ และการสนบสนนการพฒนาความรเพอสรางความเขมแขงยงคงเปนปญหาเกอบทกแหง ในชนบท

การพฒนาชนบทของภาคและประเทศในระยะยาว จงเปนนโยบายและการดำเนนการทตอง มองถงระดบโครงสรางการพฒนา ในทศทางเดยวกบการพฒนาชนบททดำเนนมาอยางตอเนอง ซงประเดน ความแตกตาง คอ พนททตองมการแกไขปญหา ทมการพฒนาและตดตามโดยภาครฐ ชมชน โดยอาศย และตวช วดความจำเปนพนฐาน ในระดบพนททงน การสรางความ เขมแขงของ ชมชน บนการพฒนาความร การมสวนรวม กระบวนการคดและขบเคลอน นบเปนทศทางการพฒนาใน อนาคตในลกษณะการพงตนเอง การแบงปนความรทรพยากรรวมกน ซงเปนแนวทางสการพฒนาทยงยน

3.6 การใชประโยชนทดน ภาคกลางม เน อท จำนวน 60,082.82 ตารางกโลเมตร เปนหนงในพนททมความสำคญ โดยเปนพนททเมองหลวงกรงเทพมหานครตงอย เปนแหลงเกษตรกรรมทมความสำคญในการผลตหรอเปนแหลงอาหารสำคญของประเทศ ซ งอาณาเขตทางดานตะวนตกเช อมตอกบสาธารณรฐสหภาพเมยนมาร และทกทกภาคของประเทศไทย คอ ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคตะวนออก

และภาคใต โดยนบวาเปนพนทศนยกลางของประเทศไทย ทำใหทำเลทตงของภาคกลางมศกยภาพสำคญในการเปนพนทศนยกลางในการเชอมตอกบพนทอน ๆ โดยรอบ การพฒนาท เกดข นในภาคกลางสามารถสรางใหเกดการเปลยนแปลงทตอเนองหรออาจสรางใหเกดผลกระทบตอพนทอน ๆ ตอเนองไดอยางทวถง การพฒนาพนทภาคก ล า ง จ ง เ ป น ก า ร พ ฒ น า พ น ท ท ม ค ว า ม สำคญตอประเทศไทยเปนอนมาก การใชประโยชนทดน พ.ศ. 2545 พบวา พนทส วนใหญเปนพ นท เกษตรกรรม มจำนวน 30,798.57 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 51.26 ของพนททงหมด รองลงมาค อ พ นท ป าไม จำนวน 23,118.5 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 38.48 พ นท อ น ๆ จำนวน 2,794.5 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 4.65 พนทชมชนและสงปลกสราง จำนวน 1,811.75 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 3.02 พนทแหลงนำ จำนวน 1,526.75 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 2.54 และพนทอตสาหกรรมและคลงสนคาเปนจำนวนนอยทสด จำนวน 32.75 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 0.05 ตามลำดบ ซงสวนใหญพนทชมชนและสงปลกสรางจะกระจกตวอยบรเวณจงหวดพระนครศรอยธยา ลพบร สระบร กาญจนบร เพชรบร ประจวบครขนธ และกระจายตวประปรายตามแนวถนนสายหลกในเขตจงหวดราชบร ส พรรณบร แหลงนำธรรมชาต และพนทปาไม สวนใหญอยทางทศตะวนตกของภาคกลาง โดยอยในจงหวดกาญจนบร สพรรณบร เพชรบร ประจวบครขนธ และขอบทางดานทศตะวนออกของภาคกลาง โดยอยในจงหวดลพบร และสระบร สวนพนทเกษตรกรรมและพนทอตสาหกรรมและคลงสนคา กระจายอยในทกจงหวดของภาคกลาง การใชประโยชนทดนของภาคกลางใน พ.ศ. 2550 พ.ศ. 2555 และ พ.ศ. 2559 เมอเปรยบเทยบกบการใชประโยชนท ด น พ.ศ. 2545 (ปฐาน) พบวาอตราการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนของภาคกลางทมการเปลยนแปลงเพมขนอยางเหนไดชด ตงแต พ.ศ. 2545-2559 อนดบแรก คอ พนทอตสาหกรรมและคลงสนคา มอตราการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน ชวง พ.ศ. 2545-2550 เท าก บร อยละ 125.34 ชวง พ.ศ. 2545-2555 เทากบรอยละ 81.83 และ ชวง พ.ศ. 2545-2559 เทากบรอยละ 75.45 รองลงมาคอ พนทชมชนและสงปลกสราง มอตราการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน ชวง พ.ศ. 2545-2550 เทากบรอยละ 14.30 ชวง พ.ศ. 2545-2555 เทากบรอยละ 8.21 และชวง พ.ศ. 2545-2559 เทากบรอยละ 6.33 และพนทแหลงนำ มอตราการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน ชวง พ.ศ. 2545-2550

3-35

เทากบรอยละ 4.64 ชวง พ.ศ. 2545-2555 เทากบรอยละ 2.85 และ ชวง พ.ศ. 2545-2559 เทากบรอยละ 2.09

ศกยภาพของการใชประโยชนทดน การวเคราะหความเหมาะสมของการใชประโยชน

ทดนแตละประเภท พจารณาจากความหนาแนนประชากร ความสมพนธของปจจยแตละประเภท ความเหมาะสมของสภาพภมประเทศ และความเหมาะสมของดน ซงพนททมความเหมาะสมในการใชประโยชนตามสภาพพนทนน พนทความเหมาะสมเพ อเกษตรกรรมของภาคกลาง มคาอยระหวางเทากบ 0-0.99 พบพนทเหมาะสมสงสดอยโดยรอบพนททมระดบความสงเชงเลข (DEM) ซงกคอบรเวณทราบเนนตะกอนรปพด (Alluvial fan) ซ งเกดจากทางนำไหลจากหบเขาลงสพนราบ ไดแก ในเขตจงหวดลพบร (อำเภอเมองลพบร โคกเจรญ โคกสำโรง สวนใหญเปนพชไรและนาขาว) สระบร (อำเภอเฉลมพระเกยรต เมองสระบร เสาไห สวนใหญเปนนาขาว) ราชบร (อำเภอเมองราชบร โพธาราม จอมบง สวนใหญเปนพชไรและนาขาว) กาญจนบร (อำเภอเมองกาญจนบร เลาขวญ ไทรโยค สวนใหญเปนพชไรและไมยนตน) เพชรบร (อำเภอเขายอย เมองเพชรบร แกงกระจาน สวนใหญเปนพชไร) ประจวบครขนธ (อำเภอเมองประจวบครขนธ กยบร ทบสะแก สวนใหญเปนพชไรและไมผล) เน องจากบรเวณตอนกลางของภาค ไดแก จงหวดพระนครศรอยธยา (อำเภอเสนา ทาเรอ นครหลวง สวนใหญเปนนาขาว) อางทอง (อำเภอเมองอางทอง แสวงหา โพธทอง สวนใหญเปนนาขาว) สงหบร (อำเภอเมองสงหบร ค ายบางระจน ทาชาง สวนใหญเปนนาขาว) ชยนาท (อำเภอเนนขามเมองชยนาท มโนรมย สวนใหญเปนนาขาว) สพรรณบร (อำเภอเดมบางนางบวช เมองสพรรณบร ดอนเจดย สวนใหญเปนนาขาว) สมทรสงคราม (อำเภอดอนเจดย บางคนท อมพวา สวนใหญเปนไมผล) เปนพ นทเกษตรกรรมดงเดมของภาคกลาง สวนพ นท ท ม ความเหมาะสมเพอชมชนและสงปลกสรางของภาคกลาง มคาอยระหวาง 0-0.33 พบพนทเหมาะสมสงสดการกระจกตวบรเวณเสนทางคมนาคมตาง ๆ ของภาคกลาง และกระจกตวมากบรเวณจงหวดสงหบร สระบร ราชบร กาญจนบร อำเภอเมองเพชรบร อำเภอชะอำ จงหวดเพชรบร อำเภอหวหน จงหวดประจวบครขนธ สำหรบพ นท ท ม ความเหมาะสมเพออตสาหกรรมและคลงสนคาของภาคกลาง มคาอยระหวาง 0.36 พบพนทเหมาะสมสงสดกระจกตวบรเวณตอนกลางของภาค และตลอดแนวเสนทางคมนาคมตาง ๆ ของภาคกลาง ยกเวน บรเวณแนวเทอกเขาดานทศตะวนตกและตะวนออกของภาค โดยบรเวณท มความเหมาะสมระดบสงมการกระจกตวอย บร เวณจงหวดพระนครศรอยธยา (อำเภอบางไทร ตำบลกระแชง ชางนอย และบานแปง อำเภอบางปะอน ตำบลเกาะเกด เชยงราก

นอย และขนอนหลวง อำเภอพระนครศรอยธยา ตำบลเกาะเร ยน คลองตะเคยน และคลองสวนพล) สระบร (อำเภอวหารแดง ตำบลเจรญธรรม บานลำ และหนองสรวง อำเภอหนองแค ตำบลโคกแย ไผตำ และก มหก) และราชบร (อำเภอเมองราชบร ตำบลเกาะพลบพลา เขาแรง และโคกหมอ อำเภอโพธาราม ตำบลเจดเสมยน คลองขอย และคลองตาคต อำเภอดำเนนสะดวก ตำบลบานไร)

ปญหาและขอจำกด การใชประโยชนทดนของภาคกลางนน พบวา

ความเหมาะสมของพ นทสวนใหญเหมาะสมเปนพนทเกษตรกรรม รองลงมาคอ พนทชมชนและสงปลกสราง และพ นท อตสาหกรรมและคลงสนคา ดวยปจจยของสภาพภมประเทศของภาคกลาง มท ราบลมขนาดใหญตอนกลางของภาค มเทอกเขาขนาบดานตะวนตก และตะวนออกของภาค เปนแหลงลมนำทสำคญของภาคและประเทศไทย อกทงภาคกลางมทำเลทตงในการเชอมโยงกบภมภาคตาง ๆ ในประเทศ และมจ งหวดท ม การเชอมโยงสประเทศเพอนบานทางทศตะวนตก (เมยนมาร) สงผลใหพนทเกษตรกรรมมกถกพฒนาเปลยนเปนพนทชมชนและสงปลกสราง เสนทางคมนาคมขนสง เปนหลก และการพฒนาพนทอตสาหกรรมและคลงสนคา เมอนำปจจยตาง ๆ มาพจารณารวมกบนโยบาย แผน และยทธศาสตรของประเทศ พบวา พนทเหมาะสมสำหรบการพฒนาของภาคกลางตอไปในอนาคต ลวนกระจกตวอยบรเวณตามแนวเสนทางคมนาคมขนสงทเชอมโยงภาคกลาง ทงทางถนนและทางรถไฟเขาดวยกนกบภาคอน ๆ และประเทศเพอนบาน รวมถงพนทเขตชมชนและส งปลกสราง และพ นท อ ตสาหกรรมและคลงสนคาเดม พ นท ท ถกกำหนดใหเปนเขตเศรษฐกจ พเศษ ไดแก จงหวดกาญจนบร เพอสงเสรมการคาการลงท นชายแดน และการท องเท ยวทางธรรมชาต วฒนธรรม ศลปวฒนธรรม สวนกลมจงหวด (Cluster) ไดแก จงหวดสพรรณบร ราชบร กาญจนบร เพอสงเสรมใหเปนแหลงผลตและแปรรปสนคาทางการเกษตรทไดมาตรฐานสากล การทองเทยวเชงอนรกษ บรเวณจงหวดอางทอง สงหบร ลพบร ชยนาท เพ อสงเสรมใหเปน แหลงผล ตอาหารปลอดภย เป นเขตคลงส นคาและ โลจสตกสเพอการกระจายสนคาของภาคกลาง บรเวณจงหวดพระนครศรอยธยาและสระบร เพ อสงเสรมให เปนพนทการคาการลงทนทางดานอตสาหกรรมทเปน มตรกบสงแวดลอม และบรเวณจงหวดสมทรสงคราม เพชรบร ประจวบครขนธ เพอสงเสรมใหเปนแหลงผลตและแปรรปสนคาดานประมง การทองเท ยวชายฝ ง - ปาชายเลน และเปนศนยกลางดานโลจสตกสส ภาคใต

3-36

สวนกลมอตสาหกรรม (Cluster) ไดแก บรเวณจงหวดพระนครศรอยธยา อางทอง สงหบร ลพบร ชยนาท สระบร ส พรรณบร กาญจนบร ส งเสรมใหเปนเขตอตสาหกรรมแปรรปสนคาทางการเกษตร โดยเฉพาะจงหวดพระนครศรอยธยาสงเสรมเปนอตสาหกรรมพนฐาน สระบรสงเสรมเปนอตสาหกรรมการกอสราง และใหจงหวดสงหบร สพรรณบร ชยนาท สงเสรมใหการเกษตรกรรมเปนประเภทการปลกขาวเปนหลก จงหวดราชบร กาญจนบร เพชรบร สงเสรมเปนเขตอตสาหกรรมพ นฐาน โดยใหจ งหวดราชบร เป นศนยส งแวดลอมอตสาหกรรม จงหวดสมทรสงคราม เพชรบร เปนเขตอตสาหกรรมการประมง การแปรรปสนคาประมง และจงหวดประจวบครขนธเปนเขตอตสาหกรรมแปรรปสนคาเกษตร โดยเฉพาะประเภทการปลกสบปะรดเปนหลก ท งน ข อจำกดของภาคกลางคอ สภาพภมประเทศเปนปจจยหลก เพราะภาคกลางมลกษณะเปนทราบลม และมแนวเทอกเขาทางทศตะวนตกและทศตะวนออกของภาค พนทตอนกลางของภาคจงเปรยบเสมอนเปนพนทรบนำจากบรเวณโดยรอบ สงผลใหเกดนำทวม นำหลาก เปนประจำในฤดฝน ประกอบกบการมพนทชายฝงทะเล ทำใหประสบปญหานำเคมรกในฤดแลง สงผลกระทบตอประเภทการใชประโยชนทดนตาง ๆ บรเวณชายฝง โดยเฉพาะการเกษตรกรรม ซงขอจำกดนสงผลใหเกดความเสยหายตงแตระดบตำบลถงระดบภาค ดงนน การวางแผนพฒนาภาคกลาง จำเปนตองคำนงถงการจดการพ นท โดยเฉพาะการจดการทรพยากรนำ ใหเหมาะสมและสอดคลองกบลกษณะภมประเทศของภาคกลาง จำเปนตองมการนำมาตรการทางผงเมองมากำกบโดยใหมการวางผงเกยวกบการบรหารจดการทรพยากรนำของภาคกลางในผงเมองระดบตาง ๆ การตดตามสถานการณดานการใชประโยชนทดนเปรยบเทยบกบผงภาค 2600 การตดตามดานเปาหมาย

เปาหมาย :: เขตสงวนและอนรกษ การใชประโยชนท ดนพนทปาไม พ นทช มนำ

พนทปาชายเลน และพนทประวตศาสตรและวฒนธรรม เปาหมายใน พ.ศ. 2600 มพนทปาไมมากกวา

ตงแต พ.ศ. 2545 เนองจากสดสวนพนทปาไมลดลงอยางตอเนอง โดยเกดจากปจจยภายนอก ไดแก กรอบความรวมมอในโครงการ ACMECS, BIMSTEC และมาตรการบทบาทการเปนครวโลก ทำใหมการบกรกพนทปาไม เพอพฒนาเปนชมชนและส งปลกสราง รวมถงใชเพ อการเกษตรกรรมและมแนวโนมพนทปาไมยงคงมการลดลงอยางตอเน อง ในขณะท พ นทชมชนและส งปลกสราง รวมถงพนทเกษตรกรรม ของภาคกลาง ยงคงมสดสวน

การใชประโยชนพนทเพมขน โดยเฉพาะกลมจงหวดภาคกลางตอนลาง 1 และ 2 ทเนนใหเปนแหลงผลตและแปรรปสนคาสงออกทางการเกษตร ดงนน ภาครฐจำเปนตองใชมาตรการทางกฎหมาย และการพฒนาพนทปาเส อมโทรมและพนทรกรางใหเปนพนทปา

พนทเสยงภยธรรมชาต เปาหมายใน พ.ศ. 2600 เนองจากมการนำปจจยดานพนทเสยงภยธรรมชาตมารวมพจารณาการคาดการณการใชประโยชนทดนในอนาคต เพอลดความสญเสยจากภยธรรมชาต โดยเกดจากปจจยภายนอก ไดแก สนธสญญาเกยวโต (พธสารเกยวโต) เพอลดการปลอยกาซเรอนกระจก ภาวะโลกรอน ทจะสงผลตอธรรมชาต ทำใหเกดภยธรรมชาต และมแนวโนมการเกดปญหาภยพบตทางธรรมชาตจะเพมมากขน ดงนน ควรมการนำมาตรการผงเมองกำหนดเขตพนทเสยงภย เพอเปนแนวทางในการพฒนาพนทในการตงชมชนและสงปลกสราง พ นทอตสาหกรรมและคลงสนคา หรอการพฒนาพนทเกษตรกรรม ใหเหมาะสมกบศกยภาพของพนทและลดความเสยงจากภยธรรมชาต

เปาหมาย : พนทพฒนา การใชประโยชนทดนเกษตรกรรม เปาหมายใน

พ.ศ. 2600 เน องจากพ นท เกษตรกรรมของภาคกลาง แมวาสดสวนการใชประโยชนทดนเกษตรกรรมจะลดลง ต งแต พ.ศ. 2545-2559 และเม อคาดการณการใชประโยชนทดนในอนาคตตามปจจยภายในและภายนอก พนทเกษตรกรรมกลบมแนวโนมเพมข นอยางตอเนอง ตงแต พ.ศ. 2564 เปนตนไป โดยเกดจากปจจยภายนอก ได แก กรอบความร วมม อ ในโครงการ ACMECS, BIMSTEC ใหมการพฒนาทางดานเศรษฐกจ ความรวมมอทางดานเกษตรกรรม กสกรรม และกรอบพนธกรณความตกลงการคาเสร ในการลดภาษสนคาเกษตรกรรม และปจจยภายในจากการพฒนาเกษตรกรรมของภาคกลางใหเปนครวของโลก การพฒนาโครงการ contract farming การปรบปรงกระบวนการผลตสนคาเกษตร และมแนวโนมการขยายตวอยางตอเนองของพนทเกษตรกรรมในภาคกลาง

การใชประโยชนท ดนชมชนและสงปลกสราง เปาหมายใน พ.ศ. 2600 เนองจากพนทชมชนเมองและสงปลกสรางของภาคกลางมสดสวนการใชประโยชนท ดนทเพมมากกวา พ.ศ. 2600 ตงแต พ.ศ. 2580 ถง 1.1 เทา โดยเกดจากปจจยภายนอก ไดแก กรอบความรวมมอในโครงการ ACMECS, BIMSTEC ใหมการพฒนาทางดานเศรษฐกจ ท เนนการขยายการคาและการลงทน จงกอใหเกดการขยายตวของพนทชมชนและสงปลกสราง สวนปจจยภายใน ไดแก จำนวนประชากรท เพ มขน แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ตงแตฉบบท 6 เปนตนมา สงผลใหเกดการขยายตวของพนทชมชนและสง

3-37

ปลกสราง เพอรองรบการขยายเศรษฐกจ และมแนวโนมการขยายตวอยางตอเน องของพนทชมชนและสงปลกสรางในภาคกลาง

การใชประโยชนทดนเกษตรกรรม อตสาหกรรม พนทเมอง พนททองเทยว เปาหมายใน พ.ศ. 2600 พนทเกษตรกรรมเพมขนมากกวาเปาหมายตงแต พ.ศ. 2555 และมแนวโนมเพมขนอยางตอเนองจนกระทง พ.ศ. 2580 โดยมากกวา พ.ศ. 2600 ถง 1.07 เทา โดยเกดจากปจจยภายนอก ไดแก กรอบความรวมมอในโครงการACMECS, BIMSTEC และมาตรการบทบาทการเปนครวโลก เพอสงเสรมพนทเกษตรกรรมใหเปนแหลงผลตอาหาร และมพนทเกษตรกรรมยงคงมแนวโนมทเพมขนอยางตอเน อง เนองจากปจจยภายนอกซงมากกวาเปาหมายทตงไวใน พ.ศ. 2600 เพราะภาครฐใหการสนบสนนการเกษตรกรรมเพอเปนประตสครวโลก การตดตามดานนโยบาย

1) นโยบายพนทสงวนและอนรกษ นโยบาย : สงวน อนรกษ ฟนฟพนทปาตนนำลำ

ธาร พนทปาไมลดลงอยางตอเน อง ซงเปนผลจาก

ป จจ ยภายนอก ACMECS, BIMSTEC และมาตรการบทบาทการเปนครวโลก ทำใหมการบกรกพนทปาไม เพอพฒนาเปนชมชนและส งปลกสราง รวมถงใชเพ อการเกษตรกรรม ประกอบกบล กษณะภม ประเทศ และคณสมบตของดนท ไมเหมาะสมท จะนำมาใชเพ อการเพาะปลก รวมท งการเพ มข นของประชากรสงผลตอ ความตองการทดนในการทำกน ดงนน จงเกดการบกรกพนทปา เพ อเปลยนเปนพนทชมชนและสงปลกสราง พนทเกษตรกรรม ประกอบกบการสงเสรมการพฒนาภาคอตสาหกรรม ความสมบรณของระบบโครงสรางพ นฐาน และม ความใกล ก บกร งเทพมหานครและปรมณฑล ท เปนศนยกลางทางเศรษฐกจ ซ งภาครฐจำเปนตองใชมาตรการทางกฎหมาย เพอปองกนการบกรกพนทปา โดยเฉพาะดานตะวนตกของภาคกลาง และปลกปาทดแทนในพนทปาทหมดสภาพ

นโยบาย : สงวนและรกษาเมองหรอชมชนทมความสำคญของเมองอนเปนมรดกทาง วฒนธรรมประเภทโบราณสถาน

การกำหนดพ นทนโยบายอนรกษและแหลงโ บ ร าณคด โ บ ร าณสถาน และพ นท ส ำ ค ญทา งประวตศาสตร โดยปจจยนอกดานการทองเท ยว การพฒนาการลงทนดานการทองเทยว การจดตงเขตการคาเสร BIMSTEC เพอกระตนการคาและการลงทน ทสงผลตอการแสวงหาลทางการพฒนาและการลงทนดานตาง ๆ

รวมถงการทองเทยว และเกดการพฒนาทางเศรษฐกจ การใชพนทเพอการขยายชมชนและสงปลกสราง พนทอตสาหกรรมและคลงสนคา เกดการเปลยนแปลงทาง ดานภมทศนและสภาพแวดลอม การรกลำพนทแหลงประวตศาสตรท สำคญ การหายไปของวฒนธรรม และสถาปตยกรรมพนถน ซงการกำหนดใหมขอกำหนดทางผงเมองในเรองระยะหางจากพนทอนรกษทางประวตศาสตร และกำหนดใหเปนพนทถกกนออกกอนพจารณาพนทเพอการพฒนาอน ๆ ตอไป

2) นโยบายพนทพฒนา นโยบาย : การจดระเบยบการใชระบบทดนใน

เมองอยางมประสทธภาพ สงเสรมการพฒนาพนทวางเปลาในเขตเมองและควบคมการขยายขอบเขตพนทเมอง และสงเสรมความเปนเมองนาอย

พนทชมชนและสงปลกสราง พนทเกษตรกรรม มสดสวนของการใชประโยชนทดนทเพมขน รวมถงพนอตสาหกรรม โดยปจจยภายนอก โครงการความรวมมอทางเศรษฐกจ นโยบาย แผน ยทธศาสตร และปจจยภายนอกอน ๆ ไดแก ACMECS, BIMSTEC สงผลตอการพฒนาภาคกลางหลายดาน ดานเศรษฐกจ พฒนาเมอง เกษตรกรรม อตสาหกรรม การทองเทยว ซงยงคงพบพนทวางเปลาในเขตเมองจำนวนมาก เนองจากการขยายตวของเมอง มกกระจกตวของประชากรจะอยในเขตเทศบาลนคร เทศบาลเมองของจงหวด และขยายไปตามแนวเสนทางคมนาคมสายหลกในพนทชนบทเทานน จงเหลอพนทวางเปลาเปนจำนวนมาก ทงนภาครฐจำเปนตองใชมาตรการทางผงเมองในการควบคมการใชประโยชนทดน เพอปองกนการขยายตวของพนทเมองอยางไรทศทาง เพอความเปนระเบยบ และความนาอยของเมอง ทสงผลตอคณภาพชวตทดของประชากร

นโยบาย : พนทเกษตรกรรม การพฒนาพนทเกษตรกรรมในเขตชลประทาน การกำหนดเขตพฒนาพนทเพาะเลยงชายฝงทะเล

พนทชมชนและสงปลกสราง พนทเกษตรกรรม มสดสวนของการใชประโยชนทดนทเพมขน รวมถงพนอตสาหกรรม โดยการพฒนาโครงขายโครงสรางพนฐานจากโครงการความรวมมอระหวางประเทศ โดยเฉพาะการพฒนาเสนทางคมนาคมใหเชอมโยงกนในภมภาคอาเซยน การพฒนาพนทเศรษฐกจ ใหภาคกลางสามารถเพมขดความสามารถในการแขงขน สนบสนนการลงทน ประกอบกบการมทำเลทตงของภาคกลางทเชอมโยงภมภาคตาง ๆ เขาดวยกน สงผลใหเกดการพฒนาในพนทอยางตอเน อง และพบวาพนทชมชนและสงปลกสราง เกดการขยายตวแบบไรทศทาง ในบรเวณภาคกลางตอนบน และดาน

3-38

ตะวนตกของภาคกลาง ทำใหโครงสรางพนฐานไมคมคาตอการลงทน ซงภาครฐจำเปนตองบงคบการใชกฎหมายผงเมองในการควบคมการพฒนาพนทใหเปนตามกรอบการพฒนาของประเทศ และสงเสรมใหมการเพาะปลกใหเหมาะสมกบสภาพพนทของภาค

นโยบาย : พนอตสาหกรรม การพฒนาโครงขายโครงสรางพ นฐานจาก

โครงการความรวมมอระหวางประเทศ โดยเฉพาะการพฒนาเสนทางคมนาคมใหเชอมโยงกนในภมภาคอาเซยน การพฒนาพนทเศรษฐกจ ใหภาคกลางสามารถเพมขดความสามารถในการแขงขน สนบสนนการลงทน ประกอบกบการมทำเลทตงของภาคกลางทเชอมโยงภมภาคตาง ๆ เขาดวยกน สงผลใหเกดการพฒนาในพนทอยางตอเน อง โดยพบวาพนทชมชนและสงปลกสราง เกดการขยายตวแบบไรทศทาง ในบรเวณภาคกลางตอนบน และดานตะวนตกของภาคกลาง ทำใหโครงสรางพนฐานไมคมคาตอการลงทน รวมท งภาครฐจำเปนตองบงคบการใชกฎหมายผงเมองในการควบคมการพฒนาพนทใหเปนตามกรอบการพฒนาของประเทศ และสงเสร มใหม การเพาะปลกใหเหมาะสมกบสภาพพนทของภาคกลาง

3.7 การคมนาคมขนสงและโลจสตกส ภาพรวมดานคมนาคมขนสงและโลจสตกสของ

ภาคกลาง พบวาการขนสงทางถนนเปนรปแบบการขนสงทมปรมาณสงทสดและเปนรปแบบการขนสงหลกของภาค โดยมทางหลวงหมายเลข 1 หรอถนนพหลโยธน เชอมตอภาคกลางกบภาคเหนอ ทางหลวงหมายเลข 2 หรอถนนมตรภาพ เชอมตอภาคกลางกบภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และทางหลวงหมายเลข 4 เชอมตอภาคกลางกบภาคใต สำหรบการขนสงทางรางของภาคกลางยงมบทบาทนอยกวาการขนสงทางถนน การขนสงทางนำของภาคกลางเปนรปแบบการขนสงทางลำนำและการขนสงทางทะเล มแมนำสายหลกทใชในการขนสง คอ แมนำเจาพระยา แมนำแมกลอง แมนำปาสก และมการขนสงทางทะเลบรเวณจงหวดทอยตดกบชายฝงทะเลอาวไทย สวนการขนสงทางอากาศปจจบนมทาอากาศยานเพยง 1 แหง คอ ทาอากาศยานหวหน

1) การคมนาคมขนสงทางถนน มเสนทางสายหล กของภาคเป นทางหลวงหมายเลข 1 หร อถนนพหลโยธน เชอมตอภาคกลางกบภาคเหนอ ทางหลวงหมายเลข 2 หรอถนนมตรภาพ เชอมตอภาคกลางกบภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และทางหลวงหมายเลข 4 เชอมตอภาคกลางกบภาคใต และยงมทางหลวงสายรองทเชอม

ตอไปยงภาคตาง ๆ และจงหวดในภมภาค เชน ทางหลวงหมายเลข 32 และทางหลวงหมายเลข 35 หรอถนนพระรามท 2 เปนตน ในป 2558 กรมทางหลวงมระยะทางในความร บผ ดชอบถนนในภาคกลางเป นระยะทาง 18,153 กโลเมตร ซ งแบงเป นถนนคอนกรต 3,127 กโลเมตร ลาดยาง 14,777 กโลเมตร ลกลง 6 กโลเมตร และทางกอสรางและทางรกษาสภาพ 243 กโลเมตร

เมอเปรยบเทยบปรมาณการเดนทางโดยรวมบนโครงขายทางหลวงระหวาง ป 2558-2550 พบวาเพมขนจาก 13,643 ลานคน-กม. ตอวน ในป 2550 เปน 20,620 ลานคน-กม. ตอวน ในป 2558 คดเปนอตราการเพมขนเฉลยรอยละ 5.3 ตอป เปนการใชรถยนตนงไมเกน 7 คน ค ดเป นอ ตราการเพ มข นเฉล ยร อยละ 4.18 ต อป รถบรรทกขนาดเลก คดเปนอตราการเพมขนเฉลยรอยละ 5.71 ตอป และรถจกรยานยนต คดเปนอตราการเพมขนเฉลยรอยละ 5.30 ตอป ตามลำดบ

2) การคมนาคมขนสงทางราง มบทบาทและความสำค ญน อยกว าการขนส งทางถนน โครงข ายคมนาคมขนส งทางรางม เส นทางแยกไปย งภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคเหนอทสถานชมทางบานภาช จงหวดพระนครศรอยธยา มเสนทางแยกไปยงภาคใตทสถานรถไฟชมทางหนองปลาดก จงหวดราชบร และมทางรถไฟสายแมกลองเร มตนท ฝ งธนบรผานจงหวดสมทรสาครและสนสดทจงหวดสมทรสงคราม สำหรบเสนทางรถไฟทางสามมจำนวน 1 เสนทาง คอ เสนทางจากสถานรงสต-สถานชมทางบานภาช และทางคมจำนวน 2 เสนทาง คอ เสนทางรถไฟจากสถานชมทางบานภาช-สถานชมทางแกงคอย จงหวดสระบร และเสนทางจากสถานชมทางบานภาช-สถานลพบร

เมอเปรยบเทยบปรมาณผโดยสารรถไฟในภาคกลางระหวางป 2550-2558 พบวามแนวโนมการขยายตวลดลงคดเปนอตราการเตบโตลดลงเฉลยรอยละ 2.9 ตอป สวนปรมาณการขนสงสนคามแนวโนมการขยายตวลดลงคดเปนอตราการเตบโตลดลงเฉลยรอยละ 4.6 ตอป

3) การคมนาคมขนสงทางนำ เปนรปแบบการขนสงทางลำนำและการขนสงทางทะเล โดยแมนำสายหลกทใชในการขนสงทางลำนำ ไดแก แมนำเจาพระยา แมนำแมกลอง และแมนำปาสก สวนการขนสงทางทะเลเปนการขนสงผโดยสารและการขนสงสนคาบรเวณจงหวดท อย ต ดก บชายฝ งทะ เลอ า ว ไทย ได แก จ งหว ดสมทรสงคราม เพชรบร และประจวบครขนธ ซงมทาเรอนำเขา-สงออกสนคาระหวางประเทศสำคญ คอ ทาเรอประจวบ เปนทาเรอเอกชนของ บรษท ทาเรอประจวบ จำกด (PPC)

3-39

เมอเปรยบเทยบปรมาณการขนสงทางลำนำของภาคกลางระหวางป 2549-2558 พบวาจำนวนเทยวเรอและจำนวนผโดยสาร มแนวโนมขยายตวลดลงคดเปนอตราการเตบโตลดลงเฉลยรอยละ 7 และรอยละ 10 ตอป ตามลำดบ สวนการขนสงสนคามแนวโนมขยายตวเพมขนคดเปนอตราการเตบโตเพมข นเฉลยรอยละ 2.6 ตอป สำหรบปรมาณการขนสงทางทะเลระหวางป 2550-2558 พบวาจำนวนเทยวเรอและจำนวนผโดยสาร มแนวโนมขยายตวเพมขนคดเปนอตราการเตบโตลดลงเฉลยรอยละ 4 และรอยละ 8 ตอป ตามลำดบ สวนการขนสงสนคาในป 2558 มเท ยวเรอทใชในการขนสงสนคาจำนวน 2,085 เทยว และมปรมาณสนคา 3 ลานตน

4) การคมนาคมขนสงทางอากาศ มทาอากาศยานจำนวน 1 แหง คอ ทาอากาศหวหน เมอเปรยบเทยบจำนวนเท ยวบนและผ โดยสารระหวางป 2550-2558 พบวามจำนวนเทยวบนลดลงคดเปนอตราการลดลงเฉลยรอยละ 12.3 ตอป แตมจำนวนผโดยสารคดเปนอตราการเพมข นเฉลยรอยละ 0.3 ตอป เม อเปรยบเทยบจำนวนผโดยสารในป 2558 กบความจในการรองรบผโดยสารของทาอากาศยานพบวาท าอากาศยานหวหนย งมความสามารถในการรองรบผโดยสารไดดในอนาคต

5) การคาดการณปรมาณการเดนทางและการขนสงในอนาคต พบวาการเดนทางระหวางภาคกลางกบภาคอน ๆ เพมข นเฉลยรอยละ 3.32 สวนการเดนทางภายในภาคกลางจะเพมขนเฉลยรอยละ 3.39 ในขณะทการขนสงสนคาระหวางภาคกลางกบภาคอน ๆ เพมขนเฉลยรอยละ 3.28 สวนการขนสงสนคาภายในภาคกลางเพมขนเฉลยรอยละ 3.86 โดยรวมในชวง 20 ป ระหวางป พ.ศ. 2560-2580 ทงปรมาณการเดนทางและการขนสงสนคาจะขยายตวประมาณ 1.9 เทา

บทบาทและศกยภาพ ภาคกลางมเปาหมายการพฒนาเปน “ฐาน

เศรษฐกจช นนำ” ตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 ท สนบสนนใหเก ดการพฒนาอตสาหกรรมทมศกยภาพ อาท กลมจงหวดภาคกลางตอนล าง เป นแหล งอ ตสาหกรรมแปรร ปผลผลตการเกษตร ปศส ตว และกล มอตสาหกรรมส งทอทสามารถเชอมโยงกบแหลงผลตในเมยนมาร โดยมนโยบายพ ฒนาเขตเศรษฐก จพ เศษบานน ำพ ร อน จ งหวดกาญจนบร เปนโอกาสในการลงทน และชองทางสงออกไปคาขายยงตางประเทศผานทศตะวนตกของภาค ตามกรอบความรวมมอระหวางประเทศ อาท ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) ความรวมมอหลากหลายสาขา

ทางวชาการและเศรษฐกจ (BIMSTEC) และแนวระเบยงเศรษฐกจตามกรอบความรวมมอทางเศรษฐกจในอนภมภาคลมแมนำโขง (GMS) อกทง ยงมศกยภาพเปนศนยกลางการทองเทยวของประเทศ ทงดานวฒนธรรม สถาปตยกรรม และแหลงทองเทยวธรรมชาตทงชายฝงตะวนตกและตามลมนำเจาพระยา

นอกจากน ภาคกลางยงมตำแหนงท ต งทางภมศาสตรอยในจดยทธศาสตรท สามารถเช อมโยงกบภม ภาคอ น ๆ โดยเฉพาะโครงขายคมนาคมขนสงทพฒนาขนตามแนวระเบยงเศรษฐกจ สามารถเชอมไปยงกลมประเทศเพอนบานในอาเซยน และเชอมตอไปยงจนและอนเด ย อาท แนวระเบยงเศรษฐกจใต (South Economic Corridor) เชอมโยงดานทศตะวนตกระหวางเขตเศรษฐกจพเศษบานนำพร อนกบโครงการพฒนาทาเรอนำลกทวายประเทศเมยนมา และเช อมโยงดาน ทศตะวนออกผานกรงเทพมหานครไปยงพ นท พฒนาระเบ ยงเศรษฐก จภาคตะว นออก (EEC) ท จะเปน แหลงอตสาหกรรมทเขมแขงในอนาคตอนใกล รวมทง แนวระ เบ ย ง เศ รษฐก จ เหน อ - ใ ต (North-South Economic Corridor) ทสามารถเชอมโยงจนตอนใตและกรงเทพมหานคร นอกจากน กรอบความรวมมอระหวางประเทศอน ๆ และยทธศาสตรเสนทางสายไหมทางทะเลศตวรรษท 21 (OBOR) กเปนโอกาสทจะสามารถขยายตลาดอตสาหกรรม และการทองเทยวเพอสงเสรมใหภาคกลางไปสเปาหมายฐานเศรษฐกจชนนำไดงายขน

เมอพจารณาแผนการพฒนาโครงสรางพนฐานดานคมนาคมขนสง พ.ศ. 2558-2565 ทจะมการดำเนนโครงสร างระบบคมนาคมขนส งขนาดใหญ (Mega Project) ตามนโยบายและยทธศาสตรการพฒนาจากยทธศาสตรชาตและแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต อาท การพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษชายแดน (SEZ) การพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษภาคตะวนออก (EEC) การพฒนาทาเร อนำลกและนคมอตสาหกรรมทวาย ประกอบกบกรอบความรวมมอระหวางประเทศ และยทธศาสตรของจนทตองการขยายอทธพลมายงประเทศกลมอาเซยนเพมข น เพ อแสวงหาเสนทางในการขนสงสนคา รวมทงการขยายตวของจำนวนนกทองเทยวทมแนวโนมสงขนเรอย ๆ เหลานจะเปนโอกาสในการพฒนาซงจะชวยเสรมศกยภาพและบทบาทของพนทภาคกลางในฐานะทเปนจดเชอมโยงการเดนทางและขนสงสนคาจากประเทศเมยนมา กมพชา เวยดนาม สปป.ลาว และจนตอนใต ทงในแงของการคาการลงทนและการทองเทยว

3-40

แนวโนมดานคมนาคมขนสงและโลจสตกสในอนาคต จากปรมาณการเด นทางและการขนสงท ม

แนวโนมจะเพมสงข นในอนาคต สงผลใหการคมนาคมขนสงรปแบบตาง ๆ ตองมแผนการพฒนาเพอรบมอกบปรมาณการเดนทางทเพมมากขน โดยการคมนาคมขนสงทางถนนมโครงการทางหลวงพเศษระหวางเมองเชอมโยงเสนทางคมนาคมสภมภาคตาง ๆ จำนวน 5 สายทาง เพอเปนการแบงเบาการจราจรจากถนนทางหลวงสายหลก เพมความสะดวกสบายจากการมทางเลอกในการเดนทางทเพมมากขน และยงมเสนทางทเชอมตอกบประเทศเพอนบานมายงภาคกลางท ในปจจบนไมมขอบเขตทตดกบชายแดน หรอประเทศเพอนบาน ซงการคมนาคมขนสงทสะดวกสบายจะชวยผลกดนท งด านการคาระหวางประเทศ และดานการพฒนาโครงสรางพนฐาน

การคมนาคมขนส งทางราง ม การพ ฒนาโครงขายรถไฟทางค เพอการเพมประสทธภาพในการเดนรถใหสะดวก รวดเรว และปลอดภยมากขน รองรบความตองการดานการขนสงคนและสนคาทเพมมากขน โดยไมตองมการรอหลก สงผลถงความเชอมนในการใหบรการของระบบ ทำใหผประกอบการดานการขนสงสนคาหนมาใชบรการระบบรางมากขน ซงจะเปนประโยชนตอการใชพลงงานและลดตนทนการขนสงของประเทศในภาพรวม นอกจากน ย งมโครงการรถไฟความเรวสง เพ อเปนทางเลอกสำหรบผเดนทางทตองการความสะดวกรวดเรวในการเดนทางมากขน อกทง ยงเปนการเชอมตอเมองหลกตามภมภาคตาง ๆ สงผลใหเกดการกระจายความเจรญและการตงถนฐานออกไปสสภาพทเหมาะสมกบการเชอมโยงเมองหลกดวยระบบรางและรถไฟความเรวสง

การคมนาคมขนสงทางนำ มโครงการปรบปรง 17 ทาเรอรมแมนำเจาพระยา ในพ นท จ งหวดสมทร ปราการ กรงเทพมหานคร และนนทบร เพอใหสามารถรองรบการใชบรการของประชาชนไดอยางมประสทธภาพ เปนการยกระดบคณภาพทาเรอโดยสารสาธารณะ จากทาเทยบเรอเปนสถานเรอเชนเดยวกบสถานรถไฟฟา และเชอมโยงการขนสงหลายรปแบบ

การคมนาคมขนสงทางอากาศ มโครงการพฒนาทาอากาศยานหวหน โดยภาครฐมนโยบายระยะยาวในการสงเสรมการทองเทยวในจงหวดรอง เพอแบงเบาภาระจำนวนนกทองเทยวปละ 30 ลานคน จากเมองหลก และเปนการเพ มความสามารถในการรองรบผ โดยสารในอนาคต

การตดตามสถานการณดานคมนาคมขนสงและโลจสตกสเปรยบเทยบกบผงภาค 2600 การตดตามดานนโยบาย นโยบาย : พฒนาโครงขายคมนาคมขนสงคนและสนคาทางถนนเชอมโยงระหวางศนยกลางหลกของภาค และระหวางศนยกลางหลกและชมชนขนาดกลาง

พฒนาระบบทางหลวงพเศษเช อมโยง ชมชนศนยกลางหลกของภาคไดแก เมองหวหน เมองราชบรและเมองสระบร กบกรงเทพมหานคร ระหวางประจวบครขนธ-เพชรบร-ราชบร เช อมตอ ทางดานตะวนออกของภาคกบกรงเทพมหานครและดานตะวนตกของสหภาพเมยนมาร พฒนาและปรบปรงทางหลวงสายประธานและสายหลก ใหเชอมโยงและเขาถงพนท อยางมประสทธภาพ ไดแก ชวงราชบร-ประจวบครขนธ บางปะอน-อางทอง พระนครศรอยธยา-อางทอง สงหบร-ลพบร อ ทอง-สระกระโจม ลพบร-นครราชสมา กอสรางทางหลวงพเศษสายบางปะอน-นครสวรรคและสายปากทอ-ชมพร กอสรางทางหลวงพเศษระหวางเมอง สายบางปะอน-นครราชสมา สายปากทอ-บานโปง-สงหบร-สระบร-บางปะกง และสายบางใหญ-ปากทอ กอสรางทางหลวงพเศษระหวางเมองสายกรงเทพมหานคร-สพรรณบร

การพฒนาโครงขายคมนาคมขนสงทางบกทมประส ทธ ภาพมความจำเปนเพ อรองรบปรมาณการเดนทางและขนสงทเพมมากขน จากการเปลยนแปลงสภาพเศรษฐกจและสงคม สอดคลองกบ ยทธศาสตรดานการสรางความสามารถในการแขงขน ของยทธศาสตรชาต 20 ป และ ยทธศาสตรการพฒนาภาค เมอง และพนทเศรษฐกจ เพอกระจายความเจรญสภมภาคของประเทศไทย ยทธศาสตรการพฒนาโครงสรางพนฐานและระบบ โลจสตกส และยทธศาสตรความรวมมอระหวางประเทศเพ อการพฒนา ของแผนพฒนาฯ ฉบบท 12 ในการเช อมโยงเมองหลกของภมภาค และพ นท พฒนาเขตเศรษฐกจพเศษชายแดน บรเวณประตการคาระหวางประเทศ

นโยบาย : พฒนาโครงขายเช อมโยงระหวาง

ประเทศ การพฒนาการจราจรและขนสงให ม ความ

คลองตวรวมถงการวางรากฐานของการพฒนาและรองรบการคาระหวางประเทศทเพ มมากขน การกอสรางทางรถไฟเพอเชอมตอกบประเทศสหภาพเมยนมารจากอำเภอไทรโยคไปอำเภอสงขละบรทดานเจดยสามองค จงหวดกาญจนบ ร ซ งม นโยบายการพ ฒนาให เป นตลาด สนคาสงออกท สำคญในอนาคต การกอสรางถนนสายกาญจนบร-ทวาย ตอน บ.พนำรอน-ชายแดนไทย-ประเทศสหภาพพมา (บ.แมธะม) และการปรบปรงถนนเดมจากด านชายแดนเจด ย สามองค -อำเภอเม อง จ งหวดกาญจนบร และถนนจากดานชายแดนสงขร-อำเภอเมอง จงหวดประจวบครขนธ

การพฒนาโครงสรางพนฐาน สงอำนวยความสะดวก กฎระเบยบ หนวยงานเชงบรณาการตาง ๆ จะชวยใหเกดความสะดวก คลองตว ลดตนทนการขนสง

3-41

และสรางโอกาสในการเพมมลคาสนคาตาง ๆ สอดคลองกบ ยทธศาสตรดานการสรางความสามารถในการแขงขน ของยทธศาสตรชาต 20 ป และ ยทธศาสตรการพฒนาโครงสรางพนฐานและระบบโลจสตกส และยทธศาสตรความร วมมอระหว างประเทศเพ อการพฒนา ของแผนพฒนาฯ ฉบบท 12

นโยบาย : จดตงศนยรวมและกระจายสนคาเพอโยงการขนสงสนคาระหวางระบบ

พฒนาพ นท อ ำ เ ภอนครหลว ง จ งห ว ดพระนครศรอยธยา เปนศนยกลางหรอเปน Hub หลกขนาดใหญท เนนในเร องเครอขาย โดยตองเช อมตอกบจงหวดกาญจนบรและสพรรณบรทจะพฒนาเปน Special Area Zone ซงสนามบนสวรรณภม ทาเรอกรงเทพฯ และทาเรอแหลมฉบง ตองดำเนนการขยายโครงขายทางรถยนต ทางรถไฟ ทางนำและสนามบนทจะรองรบ ปฏรปกฎหมายท เอ ออำนวยตอโลจสตกส ใหเปน Unicore Center และมการบรการครบวงจรเบดเสรจในขนตอนเดยว และพฒนาพ นท จ งหวดประจวบคร ข นธ (บางสะพาน) เปน Hub ในการขนสงวตถดบ เชอเพลง และสนคา ทตองประสานโครงขายกบทาเรอแหลมฉบง ทาเรอระนอง และสรางโครงขายการขนสงสนคามายงทาเรอประมงชายฝง และบรเวณรอบอาวไทย ประกอบกบการสรางโครงขายทางบกใหพรอม รองลงมาคอทางรถไฟ เพอเชอมตอกบศนยกลางทระนองเพอกระจายสนคาตอไป

การพฒนาโครงสรางพนฐาน สงอำนวยความสะดวก กฎระเบยบ หนวยงานเชงบรณาการตาง ๆ จะชวยใหเกดความสะดวก คลองตว ลดตนทนการขนสง และสรางโอกาสในการเพมมลคาสนคาตาง ๆ สอดคลองกบ ยทธศาสตรดานการสรางความสามารถในการแขงขน ของยทธศาสตรชาต 20 ป และ ยทธศาสตรการพฒนาโครงสรางพนฐานและระบบโลจสตกส

นโยบาย : พฒนาระบบรางในเสนทางสายหลกเพอใหเกดดลยภาพในการขนสง

พฒนาระบบรางคเพ อการเดนทางและขนสงสนคาทางรถไฟใหเช อมโยงและเขาถงพ นท อยางมประสทธภาพ ไดแก การกอสรางรถไฟรางคชวงสถานลพบร – ชมทางบานดารา ชวงสถานเพชรบร – สถานหวหน และชวงสถานประจวบครขนธ – ชมพร กอสรางทางรถไฟสายมหาชย-ปากทอ (ตอเนองโครงการรถไฟฟาสายสแดงจากรงสต-มหาชย) และสายไทรโยค-สงขละบร

การพฒนาโครงสรางพนฐาน สงอำนวยความสะดวก กฎระเบยบ หนวยงานเชงบรณาการตาง ๆ จะชวยใหเกดความสะดวก คลองตว ลดตนทนการขนสง และสรางโอกาสในการเพมมลคาสนคาตาง ๆ สอดคลอง

กบ ยทธศาสตรดานการสรางความสามารถในการแขงขน ของยทธศาสตรชาต 20 ป และ ยทธศาสตรการพฒนาโครงสรางพนฐานและระบบโลจสตกส

นโยบาย : เพมขดความสามารถของการขนสงสนคาทางนำ

ปรบสภาพลำนำเพอพฒนาทางเดนเรอในแมนำเจาพระยาไปถงจงหวดนครสวรรค และพจตร ปรบสภาพลำนำเพอพฒนาทางเดนเรอในแมนำแมกลอง ไปถงอำเภอเมอง จงหวดราชบร การกอสราง ปรบปรงสถานขนสงสนคาทางลำนำท อำเภอปาโมก และอำเภอนครหลวง การพฒนาการขนสงทางทะเลบรเวณทาเรอ และโครงขายถนนท เช อมโยงกบทาเร อ ไดแก ทาเร อบางสะพาน และทาเรอเพชรบรเทอรมนอล เชอมตอทางหลวงแผนดนหมายเลข 4 (ถนนเพชรเกษม) ช วงทางท ควรได รบ การแกไข ได แก ถนนท เช อมตอระหวางทาเร อกบ ทางหลวงแผนดนหมายเลข 4 เพราะเปนเสนทางทตดผานชมชนโดยเฉพาะกรณทาเรอบางสะพาน สวนทาเรอสมทรสงครามจะเปนทางหลวงแผนดนหมายเลข 35

เพอใหการคมนาคมขนสงสนคาและผโดยสาร มทางเลอกทเหมาะสมซงจะประหยดคาขนสง ประหยด เวลา และสะดวกสบาย ตองมบรการการเชอมโยงระบบการคมนาคมขนส งท เช อมโยงต อก นได สะดวก (Multimodal Transport) ทงทางถนน ทางรถไฟ ทางนำ และทางอากาศ ทงน จำเปนตองมนโยบายสนบสนนทงดานสาธารณปโภค การบรหารการจดการและการบรการอยางมประสทธภาพ

นโยบาย : เพมขดความสามารถของการขนสงสนคาทางอากาศ

การพฒนาสนามบนหวหน เพ อรองรบการเดนทางและการขนสงสนคา เปนโครงการทอยในแผนการพฒนาของกรมทาอากาศยานในระยะ 5 ป ชวงท 3 แตการพฒนาโครงการตาง ๆ ใชงบประมาณสง และตองผานกระบวนการการพจารณาอนมตโครงการหลายขนตอน และใชเวลานาน มผลกระทบตอประชาชนในพนท และหนวยงานท เก ยวของ รวมท ง การเปล ยนแปลงทางการเมองสงผลตอการนำแผนไปสการปฏบต

3-42

3.8 สาธารณปโภคและสาธารณปการ สามารถสรปสถานการณการเปลยนแปลง ศกยภาพ

ปญหาและแนวโนมของแตละประเภทไดดงน การบร การด านการศ กษา ภาคลางม การจด

การศกษาครบในทกระดบ ตงแตกอนประถมศกษาจนถงระดบอดมศกษา และมการกระจายตวอยางทวถง ระดบการศกษาจะตงอยในเขตอำเภอเมองและอำเภอรอบนอกของทกจงหวด ขณะทมหาวทยาลยกระจายตวอยทวทงภาค โดยเฉพาะในตอนบนและตอนกลางของภาค

สภาพการปญหาในการบรการดานศกษาของภาคกลาง ได แก การกระจกต วของบร การศกษาระดบมธยมศกษา อาชวศกษาและอดมศกษา พบวายงมการใหบรการกระจกตวในพนทเมองหลก

จงหวดท ถ อวาเปนศนยกลางการบรการทางการศกษาหลก คอ จงหวดเพชรบร กาญจนบร ซงเปนพ นท ท ม พร อมส ง โดยเฉพาะในระด บอ ดมศ กษา ศนยกลางรอง ไดแก จงหวดพระนครศรอยธยา และสพรรณบร

การบรการดานสาธารณสข ภาคกลางมสถานบรการสาธารณสขกระจายตวในทกพนทของภาคกลางทงโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบล โรงพยาบาลของรฐ ทกสงกด โรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลท วไป และโรงพยาบาลชมชน รวมถงโรงพยาบาลเอกชนซงสถานบรการสาธารณสข

สภาพการปญหาในการบรการดานสถานบรการสาธารณสขของภาคกลาง ไดแก ความไมเพยงพอของบคลากร โดยเฉพาะทนตแพทยพบวามพนทบางแหงยงมท นตแพทย ไม เพ ยงพอ จำท จะต องเพ มจำนวนใหสอดคลองกบจำนวนประชากร และความตองการการใชบรการของประชาชน

จงหวดทถอเปนศนยกลางหลกภาค ทางดานการบร ก ารสาธารณส ข ไ ด แ ก จ งหว ดสระบ ร พระนครศรอยธยา ราชบร และสพรรณบร เนองจากเปนศนยกลางทางดานการบรการ วทยาศาสตรการแพทย สถานพยาบาลและบคลากรทมความพรอมสง และมความพรอมคอนขางสง เนองจากเปนทตงของโรงพยาบาลศนยของภาค

โครงสรางพ นฐาน ภาคกลางมโรงไฟฟาทดำเน นการผล ตพล งงานไฟฟ า จำนวน 157 แห ง ประกอบดวยโรงไฟฟาของการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย จำนวน 7 แหง โรงไฟฟากาซชวภาพ จำนวน 27 แหง โรงไฟฟาพลงงานแสงอาทตย จำนวน 74 แหง โรงไฟฟาพลงงานลม จำนวน 1 แหง โรงไฟฟากาซธรรมชาต จำนวน 19 แหง โรงไฟฟาชวมวล จำนวน 26 แหง โรงไฟฟาถานหน จำนวน 2 แหง กำลงการผลตตดตงรวม

12,718.46 เมกะวตต และแหลงผล ตกาซธรรมชาต 1 แหง

อยางไรกตามในปจจบนภาคกลาง มแนวโนมการใชไฟฟาทเพมสงขนอยางตอเนอง ดงนนจงควรมการพฒนาพลงงานทดแทน เชน พลงงานแสงอาทตย และพลงงานชวมวล ซงในพนทมแหลงวตถดบทางการเกษตรอย จ ำนวนมาก เพ อ ใช เ ป นพล ง ง านสำรอ ง ในภาคอตสาหกรรมและพาณชยกรรม รวมทงการพฒนาพลงงานทดแทนในภาคกลาง และเปนประตทางดานพลงงานเชอมตอกบประเทศเพอนบาน

การตดตามสถานการณดานสาธารณณโภคและสาธารณปการเปรยบเทยบกบผงภาค 2600 การตดตามดานนโยบาย นโยบาย : การขยายโครงสรางพนฐานระบบ สอสารโทรคมนาคมและเทคโนโลย การดำเนนการขยายโครงสรางพนฐานบรการโทรคมนาคมออกสระดบหมบาน ใหประชาชนทกหมบานในภาคกลาง ได ต ดต อส อสารทางโทรศพทในราคาประหยด อ กท งม การจ ดหลกส ตรฝ กอบรมการใช Computer และประ โยชน จากการ ใช เทคโนโลยสารสนเทศและโทรคมนาคม ใหกบประชาชนท วไปทโรงเรยน วด และ อปท. เพอสงเสรมการเรยนรและการใชงานบรการอนเตอรเนต โดยมงเนนใหประชาชนไดเขาถงแหลงขอมล ลดการเดนทางและขยายบรการอนเตอรเนตใหทวถงตามตลาดโลกและเปนไปตามกลไกตลาด อยางไรกตามในพนทบางแหงยงมขอจำกดของการเขาถงการใหบรการและคณภาพการใชงานในพนทหางไกล

นโยบาย : การพฒนาเม องศ นย กลางทางการศกษา การพฒนาเมองศนยกลางการศกษาในดานทสามารถสงเสรมศกยภาพการพฒนาภาคเกษตรกรรม อตสาหกรรมและการบรการ มการกำหนดนโยบาย และมาตรการทพฒนาคณภาพดานการศกษาของประชากรทงในและนอกระบบโรงเร ยน รวมถงการกระจายการใหบรการดานการศกษาใหท วถงกบประชากรทกกลม ตงแตการศกษาขนพนฐานจนถงระดบอดมศกษา โดยมมาตรการสงเสรมใหเกดการพฒนาดานการศกษาภายในภาค เชน การจดการศกษา เพอเปนการรองรบทงทางดานกำลงแรงงานและสาขาวชาชพท เก ยวของ โดยเฉพาะสถาบนการศกษาในระดบประกาศนยบตรวชาชพ ไดแก ปวช. และ ปวส. มการจดหลกสตรทสอดรบตามความตองการของภาคอตสาหกรรม โดยใหจงหวดสระบรเปนศนยกลางการศกษาประเภทวชาชพ การใหทนการศกษา สถาบนการศกษามการทำขอตกลงรวมกบผประกอบการ ในการรบนกเรยนโดยเฉพาะสาขาวชาชพเขาทำงาน เปนตน อยางไรกตามจำเปนจะตองมการสงเสรมและพฒนา

3-43

ศกยภาพของสถาบนการศกษาในการพฒนาหลกสตรการศกษาเพอรองรบแรงงานในอนาคต รวมถงพฒนาระบบบรหารจดการ บคลากร และดานวชาการอยางตอเนองและเหมาะสม

นโยบาย : จดหาแหลงผลตและจดหาพลงงาน การจดหาแหลงผลตและจดหาพลงงานในภาคกลาง ต องม การจดหาพลงงานใหเพ ยงพอตอความตองการภายในภาค เพราะพลงงานเปนปจจยทสำคญตอการพฒนาเศรษฐกจของภาค โครงสรางพนฐานในการผลตและจดหานำมนเช อเพลง ไดแก โรงกล นนำมน ทาเรอขนสงนำมน ทอสงนำมน และคลงนำมน เปนตน โครงสรางพนฐานในการผลตและจดหากาซธรรมชาต ไดแก โรงแยกกาซธรรมชาต และทอกาซธรรมชาต เปนตน ในขณะท โครงสรางพ นฐานในการผลตและจดหาพลงงานไฟฟา ไดแก โรงไฟฟา ระบบโครงขายสายสงไฟฟา ระบบโครงขายเชอเพลงทใชในการผลตไฟฟา และสถานไฟฟา เปนตน

นโยบาย : การผลตและจดหาพลงงานทดแทน การผลตและจดหาพลงงานทดแทนในภาคกลาง มการสนบสนนและสงเสรมในการพฒนาพลงงานทดแทนเพอเปนการสรางมลคาเพมในการพฒนาเศรษฐกจของภาค การสนบสนนการวจยและพฒนาพลงงานทดแทนทมศกยภาพสง เชน แสงอาทตย พลงนำ ลม และชวมวล (เศษวสดเหลอใชจากการเกษตร และขยะมลฝอย) รวมทงการจดหาพลงงานทดแทน เพราะในระยะยาวพลงงานสนเปลอง เชน นำมน กาซธรรมชาตใชแลวยอมหมดไปในทสด อกทงการสงเสรมการพฒนาไฟฟาพลงงานทดแทน สำหรบการใชงานระดบบานเรอนทอยอาศยและโรงงาน โดยการสนบสนนใหชมชนรวมเปนเจาของโรงไฟฟาทผลตจากพลงงานทดแทน ในการผลตพลงงานทดแทน ควรมการกำหนดพ นท เพาะปลกพชท มศกยภาพในการใชเปนพลงงานทดแทน เชน มนสำปะหลง ออย ขาวโพด เปนเอธานอล เพ อใชเปนวตถดบในการผลตกาซโซฮอล ในจงหวดสพรรณบร กาญจนบร ราชบร และเพชรบร เปนตน พรอมทงมาตรการสนบสนนและชวยเหลอใหเหมาะสมกบทรพยากรพลงงานในพนท

นโยบาย : สงเสรมการเปนเมองศนยการแพทยเฉพาะทางและศนยสขภาพระดบภมภาค ภาคกลางม การพ ฒนาด านการเป นเม องศนยกลางสขภาพแหงเอเชยในจงหวดประจวบครขนธและเพชรบร เนองจากทตงและสภาพทางภมศาสตรของภาคกลางอย ต ดกบชายแดนประเทศเพ อนบานและสามารถตดตอเชอมโยงกบภาคอนและกรงเทพมหานครและปรมณฑล ทำใหมศกยภาพในการพฒนาดานการเปนเมองศนยการแพทยเชอมตอกบภาคอนและประเทศเพอน

บาน ซงเปนการพฒนาระบบบรการสขภาพทครอบคลม ตงแตการใหการรกษาพยาบาลไปจนถงการดำเนนธรกจเก ยวกบบรการสขภาพ และกระจายสถานบรการ ใหครอบคลมพ นท ระดบชมชน หม บ าน ตำบล อำเภอ และจงหวดและมการกระจายศนยส งตอผ ป วยท มประสทธภาพภายในภาค 3.9 สรปประเดนสถานการณและแนวโนมการเปลยนแปลง 3.9.1 ประเดนยทธศาสตรทสงผลตอการเปลยนแปลงสถานการณ

จากการวเคราะหและบรณาการขอมลระหวางสาขาในการพฒนาภาค จากหลากหลายประเดนในการพฒนา ทงในระดบนโยบายและผลการดำเนนการทเกดขน สามารถระบถงการเปลยนแปลงทสงผลตอการพฒนาภาค โดยผลการบรณาการการวเคราะหเปนดงน

1) สถานการณโลก บรบทการพฒนาของโลก ทงในดานการ

วจ ยดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย การเกดสาขาอตสาหกรรมผสมผสานการใชเทคโนโลยสมยใหม ทตอบสนองความตองการในภาคการผลต การบรการ และพฤตกรรมของผ บร โภคท เปล ยนไปในหากล มหลก ไดแก กลมอาหาร เกษตรและเทคโนโลยชวภาพ กลมสาธารณสข สขภาพ และเทคโนโลยทางการแพทย กลมเครองมออปกรณอจฉรยะ หนยนต และระบบเครองกลทใชระบบอเลกทรอนกสควบคม กลมดจทล เทคโนโลยอนเทอรเนตทเชอมตอและบงคบอปกรณตาง ๆ ปญญา ประดษฐและเทคโนโลยสมองกลฝงตว กลมอตสาหกรรมสรางสรรค วฒนธรรมและบรการทมมลคาสง ซงมนษยจะสามารถเขาถงขอมลและองคความรไดอยางไรขดจำกด เทคโนโลยจะสงผลตอการยกระดบคณภาพชว ตให ดขน แรงงานมพฒนาทกษะและเปนทตองการของตลาด แรงงาน

การวจยดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยอยางกาวกระโดดเปนกญแจสำคญตอการพฒนาเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม และเปลยนวถชวตของคนในสงคมทกเพศ ทกวย แนวโนมจากการพฒนาดงกลาวยงสงผลตอประเทศทงในมตเศรษฐกจ สงคม

การพฒนาวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมมประสทธภาพ สามารถขบเคลอนประเทศไทยไปสเศรษฐกจสงคมฐานความรและเพมขดความสามารถในการแขงขนของประเทศ บคลากรดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยไดร บการพฒนาใหสมดลท งปรมาณและ

3-44

คณภาพ ลดการพงพงผลตภณฑอปกรณและเทคโนโลยจากตางประเทศ ประชาชนไดรบประโยชนจากการลงทนดานการวจยและพฒนา ไดรบการถายทอดเทคโนโลยมความรอบรและความสามารถดานวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมเพมขน รเทาทนการเปลยนแปลงทรวดเรว มระบบภมค มกนในตวทดและสามารถใชวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมใหเปนประโยชนตอการดำรง ชวตของตนเอง การวจยและพฒนาดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยอยางกาวกระโดด ควรมการคำนงถงประเดนสำคญหลายประเดนทมผลตอการวางแผนนโยบายของภาคในแตละสวนพนทของประเทศ โดยใหความสำคญถงการเปลยนแปลงของบรบทการพฒนาในสงคมโลก การเปล ยนแปลงท เกดจากการรวมตวของประชาคมกจอาเซยน ความพรอมในการรองรบการเกดนวตกรรมแบบกาวกระโดดของทกภาคสวน บรบทการเปลยนของบรบทด านประชากร พล งงาน อาหาร และส งแวดล อม สถานการณดานการเมอง เศรษฐกจและสงคม ไปจนถงแรงงานในทกระดบอกดวย

แนวโน มส งคมโลก ประเด นสำคญทเกดข นคอการเขาส ส งคมผ ส งอายของโลก องคการสหประชาชาตประเม นว า พ.ศ. 2544-2563 จะเปนศตวรรษแหงผสงวยจากการเพมขนของประชากรผสงอาย โดยสดสวนผสงอายเพมขนจากรอยละ 12.3 ในป 2558 เปนรอยละ 13.8 ในป 2563 ขณะทวยแรงงาน (อาย 25-59 ป)จะเพมข นเลกนอยจากรอยละ 45.4 เปนรอยละ 475.7 ในชวงเวลาเด ยวก น แตหล งจากป 2563 วยแรงงานจะลดลงอยางตอเนอง สวนวยเดก (0-24 ป) ลดลงจากรอยละ 42.3 เปนรอยละ 40.8 การเขาสสงคมผสงวยจะสงผลตอการเตรยมการในการวางแผนดานการบรการสาธารณสขเปนสำคญ เพราะเปนประเดนความเขาใจทเกดข นโดยทวไป คอผ สงอายจะมความสามารถในการดแลตนเองทลดนอยลง ตองการการดแลดานสาธารณสขเปนพเศษจากภาวะของโรคภยไขเจบตามวย อยางไรกตามการเปลยนแปลงดงกลาวจะสงผลตอการวางแผนของผงภาคในอนาคตทตองเนนการสรางเสรมมาตรฐานของการบรการสาธารณสข และประสทธภาพในการใหบรการททวถง และมความพรอมตอการเปลยนแปลงในอนาคต รวมไปถงระบบโครงสร างพ นฐานการเดนทาง การคมนาคมขนสงร ปแบบใหมท เหมาะสม รปแบบและสภาพแวดลอมเมองทตองมความพรอมในการใหความสะดวก และปองกนประเดนปญหาอน ๆ ทอาจเกดขน เชน ปญหาอาชญกรรมกบผสงวย ซงเปนปญหาสงคมทตองตระหนกถงใหมาก นอกจากนยงพบการเกดความเหลอมลำในมตตาง ๆ อนเปนผลจากความแตกตางดานรายได ความร ทกษะ การเขาถงดานโครงสรางพนฐานทางเทคโนโลย และการเปล ยนแปลงว ถ ช ว ตและวฒนธรรม เนองจะไดรบอทธพลจากกระแสวฒนธรรมโลก

สงผลตอการเปล ยนแปลงวถชวต ทศนคต ความเชอ ความสมพนธระหวางบคคล การเรยนรและการบรโภคในรปแบบตาง ๆ เกดการสรางวฒนธรรมรวมสมย

สถานการณ เศรษฐก จโลก แนวโนมเศรษฐกจโลก ในระยะ 5 ปขางหนาเศรษฐกจของโลกยงเตบโตไดชา และมความเสยงจากความผนผวนในระบบเศรษฐกจและการเงนโลกในเกณฑสง สงผลใหประเทศไทยตองเผชญกบความเส ยงสำคญ คอความไมแนนอนของการปรบเปลยนทศทางการดำเนนนโยบายการเงนของมหาอำนาจทางเศรษฐกจ นอกจากนตลาดเกดใหมมบทบาทสงข น กอใหเกดการเปลยนแปลงของภมทศนเศรษฐกจ ประเทศตาง ๆ รวมกล มทางเศรษฐกจในภมภาคมากขน ผลกดนใหเกดการรวมกลมทางเศรษฐกจรปแบบใหมทวโลกเพอสรางอำนาจตอรอง ทำใหรปแบบการคามความเปนเสรและแขงขนอยางเขมแขงขน และตลาดการเงนโลกทไรพรมแดน ซงเปนผลจากเทคโนโลยและนวตกรรมทางการเงนมความกาวหนาอยางรวดเรว ประกอบกบการเปดเสรภาคการเงนในอาเซยน ทำใหเกดการแขงขนทรนแรงขน ซงเปนแรงผลกดนใหภาคการเงนของไทยตองเร งพฒนาเทคโนโลยและนวตกรรมทางการเงนใหทนตอการเปลยนแปลงทเกดขน ตลอดจนการเปดเสรมากขนของอาเซยน ในภาคการคาและบรการโดยเฉพาะภาคการเง น เป นโอกาสสำค ญในการเคลอนยายปจจยการผลต ทน แรงงานอยางเสร ทำใหภาคการผลตสามารถขยายตลาดและพฒนาตนเองใหมความเขมแขงมากขน อกทงรปแบบการคาเปลยนแปลงไปสการคาเสร การรวมกลมทางเศรษฐกจทหลากหลายขน

นบเปนโอกาสของประเทศไทยในการใชประโยชนจากความเชอมโยงในอนภมภาคและภมภาคใหสนบสนนการพฒนาหวงโซมลคารวมกน ทงน การเกดตลาดการเงนโลกทไรพรมแดนผลกดนใหภาคการเงนของไทยตองเรงพฒนาเทคโนโลย และนวตกรรมทางการเงนใหทนตอการเปล ยนแปลงท เกดข น พรอมกบพฒนาเศรษฐกจบนฐานความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย นวตกรรม รปแบบการคาจงมแนวโนมไปส การคาเสรเฉพาะกลมมากขน และมการรวมกลมทางเศรษฐกจทหลากหลายขน จงตองกำหนดยทธศาสตรการแขงขนและความรวมมอระหวางประเทศทชดเจน

สถานการณ ส งแวดล อมโลก การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Climate Change) สงผลกระทบตอการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมและกจกรรมของมนษยเพ มมากข น การเปล ยนแปลงภมอากาศ สงผลตอความเปนอย วถชวต และการดำรงชพ ทงน การมงลดผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศตอจงหวดในภาคกลางทงในเชงกายภาพและกจกรรม น บเป นส งสำค ญท ต องคำน งถ ง โดยการปร บลด

3-45

ปจจยทสงผลตอการเปลยนแปลง (Mitigation) และการปร บต วเพ อรองร บการเปล ยนแปลง (Adaptation) ภายใตแนวทางการพฒนาอยางย งย น (Sustainable Development) ในเชงเศรษฐกจและสงคม จากความแปรปรวนทเกดข นทำใหเกดขอตกลงระหวางประเทศเกยวกบการเปลยนแปลงภมอากาศ วาระการพฒนาทยงยน พ.ศ.2573 (Sustainable Development Goals–SDGs) ท เนนขจดความยากจนใหหมดไป ประชาชนมสขภาพทด มระบบการศกษา มความเทาเทยมกนทางเพศ สงเสรมการเตบโตทางเศรษฐกจแบบย งยน มระบบโครงสรางพนฐานทรองรบการพฒนาอตสาหกรรมทยงยน ลดความไมเทาเทยมกนทงภายในประเทศและระหวางประเทศ มรปแบบการผลตและการบรโภคแบบยงยน เตรยมความพรอมในการรบมอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ สงวนรกษาทรพยากรธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพ มการจดการทรพยากรทางทะเลอยางยงยน สงเสรมใหสงคมมความสข มความยตธรรมและสงเสรมความเปนหนสวนเพอการพฒนาในระดบโลกรวมกน

การเปลยนแปลงภมอากาศทเกดขน สงผลชดเจนตอการพฒนาเม องและชนบทในดานการใชประโยชนทดน การเปลยนแปลงภมอากาศทำใหเกดความเปลยนแปลงของฤดกาลโดยเฉพาะอยางยง ฤดฝน ซงเปนชวงเวลาทพนทเกษตรกรรมตองการนำ การมาถงของฤดฝนท ล าชาทำใหเกดผลกระทบตอการทำเกษตรกรรม รวมทงการเกดฝนตกทหนกและตอเนอง ทำใหปรมาณนำในพนทโดยเฉพาะอยางยงในระบบชลประทานการสงนำเพอการเกษตรไดรบผลกระทบ พนทเกษตรกรรมเกดนำทวม การวางแผนการใชประโยชนทดนเพอการเกษตร จงจำเปนตองใหความสำคญกบการเปลยนแปลงภมอากาศทเกดขน นอกจากนการเปลยนแปลงภมอากาศยงสงผลตอการเกดโรคพช และการระบาดของศตรพชทมากกวาปกต ทำให การวางผ งภาคจำเป นต องคำน งถ งแผนและยทธศาสตรในการแกไขปญหาดงกลาวทตามมาอยางตอเนอง ทงดานของชนดพชและพชพนธทเหมาะสมตอการเกษตรกรรมในพนท ความสามารถในการตานทานตอการเปล ยนแปลงของสภาพอากาศ โรคและศตรพช จนกระท งควรม นโยบายด านการอบรมให ความร ประชาสมพนธ เผยแพร ควรตระหนกไปถงการสรางเครอขาย และความเขมแขงในพนทอยางยงยน

การเปล ยนแปลงภ ม อากาศย งส งผลทางออมตอการพฒนาพนทเมองและการผงเมอง โดยประเดนความสำคญทเกดขนจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ เพอสงผลใหเกดการตระหนกถงความสำคญของทรพยากรธรรมชาต ปาไม พ นทอนรกษธรรมชาต เชน แหลงตนนำ หรอพนทชมนำ พนทชายฝงทะเล ซง

ไดรบการใหความสนใจทสงตอปถงกลไกการดแลมลพษ หรอมลภาวะทอาจเกดขนจากทงกจกรรมและการพฒนาด านอ ตสาหกรรม และก จกรรมทางด านเศรษฐกจหลากหลายดาน ทอาจสงผลกระทบตอทรพยากรดงกลาว

ระบบการคมนาคมขนสงและการเชอมตอโครงขายการสญจร เปนประเดนททำใหความสำคญตอผลกระทบของการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศอยางมาก ผลทเกดขนจากแนวเสนทางและแนวเขตทางทมผลตอเน องมาจากการเปล ยนแปลงสภาพภมอากาศ ทำใหเกดผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาต ทศทางการไหลของนำ และพนทรองรบนำเปนบรเวณกวาง ดงน นจงตองคำนงถงการวางแนวเสนทางคมนาคมและการเช อมตอเพอไมใหเกดปญหาตอการพฒนาเมองและชนบทดงทผานมา โดยเฉพาะระบบคมนาคมขนสงและโลจสตกสทมผลตอระบบเศรษฐกจภาคในภาพรวม ซงตองใหคณคาในการพจารณาอยางรอบคอบ โดยเฉพาะอยางย งการพฒนาระบบคมนาคมขนสงทมมลคาสง และอาศยความรวมมอจากหลายภาคสวน เชน โครงการรถไฟระหวางเมองเชอมโยงกบพนทภาคอน ๆ ไปจนถงประเทศเพอนบาน

ท งน ในการส อสาร ระบบส อสารและเทคโนโลยจะตองมความทนสมยและยดหย นกวาเดม เพอให สามารถรองร บการเปล ยนแปลงของสภาพภมอากาศท แปรปรวนเปล ยนแปลงอยางรวดเรวและบอยครงไดอยางมประสทธภาพ รวมทงการบรการดานสาธารณสขทจำเปนตองมความสามารถในการรบมอกบโรคใหมๆ และการกลบมาของเชอโรคในอดต เชน วณโรค ไขสมองอกเสบ ซงเปนผลมาจากการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศ โดยระบบการศกษาจะตองมการอบรมใหความรความเขาใจในระดบพนฐาน และการศกษาทมความเช ยวชาญทเฉพาะเจาะจงเปนพเศษในประเดนทเก ยวของ รวมไปถงการตงศนยวจยหรอศนยเครอขายความร ท สามารถอบรมและสร างบ คลากร รวมทงวทยาการใหมๆ ใหตอบสนองปญหา และเตรยมพรอมในการรบมอของแตละภาคไดดขน

2) กรอบความรวมมอระหวางประเทศ ความตกลงห นส วนทาง เศรษฐก จ Regional Comprehensive Economic Partnership (RCEP) กรอบการเจรจา RCEP เป นความตกลงท มคณภาพและทนสมย บนผลประโยชนรวมกนอยางรอบดานในการสนบสนนการขยายการคาและการลงทนในภมภาค รวมทงสงเสรมการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและการพฒนาทางเศรษฐกจทเทาเทยมกน เปนระบบการคาเสรทใชกฎระเบยบเดยวกนของภาคทงหมด 16 ประเทศ นอกจากน ยงเปนไปเพอเชอมโยงเศรษฐกจของอาเซยนเขากบเศรษฐกจโลก (Global Supply Chain) ครอบคลม

3-46

ทกประเดนทประเทศไทยเคยทำความตกลงไวแลวในกรอบภมภาคและทวภาคตาง ๆ โดยเงอนไขทผอนปรนมากขน หรอขจดมาตรการทางภาษ มาตรการอนใดทกอใหเกดความเหลอมลำ ตลอดจนการพฒนาทยงยน แตผลการประชมท ผ านมายงไมสามารถหาขอสรปเร องรปแบบการเปดตลาดได เนองจากระบบหรอกฎหมายทดแลเรองทรพยสนทางปญญา และการแขงขนของประทศสมาช ก 16 ประเทศ ประเทศสมาช กอาเซ ยนใหความสำคญกบ ECEP มาก เนองจากเปนความตกลงเขตการคาเสรซอนความตกลงการคาเสรเดมทมอยแลว ดงนนผลประโยชนสทธของไทยจงขนอยกบเงอนไขตาง ๆ ซงสงผลทงทางบวกและทางลบ ดงน นจงควรมมาตรการรองรบทงมาตรการทางภาษและไมใชภาษ โครงการหน งแถบหน งเสนทาง (One Belt , One Road : OBOR) เปนยทธศาสตรสำคญของจน ในการกระจายความเจรญทางเศรษฐกจ ไปสภาคใตและภาคตะวนตกของจน ทไมมทางออกสทะเล และสรางความมนคงทางพลงงาน และการเขาถงทรพยากรผานการเชอมโยงเสนทางการคาระหวางประเทศภมภาคอาเซยนเปนจดยทธศาสตรทสำคญทางเศรษฐกจ และความมนคงสำหรบจน ทงในแงการเปนแหลงพลงงานและทรพยากร ตลาด ฐานการผลต และเสนทางออกสทะเล จงไมนาแปลกใจทจนพยายามเชอเชญใหอาเซยนเขาเปนสวนหนงของ OBOR โดยรเร มความชวยเหลอและความรวมมอดานตาง ๆ กบอาเซยน OBOR มการพฒนาโครงขายเช อมโยงระหวางประเทศ และเสนทางเพ มเตมท จะเช อมตอ กบ 2 ระเบยงเศรษฐกจสำคญ ซ งการลงทนของจน กบประเทศพฒนาแลวตามเส นทางสายไหมใหม มแนวโนมจะชวยใหการดำเนนงานตามแผนแมบทวาดวยความเชอมโยงระหวางกนในอาเซยน (Master Plan on ASEAN Connectivity: MPAC) บรรลผลสำเรจไดงายขน โดยเฉพาะความเชอมโยงดานโครงสรางพนฐาน กลมประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) การรวมกล ม AEC ของไทย เปนปจจยท ส งผลตอการพฒนาของภาค และประเทศในหลากหลายดาน โดยในการพฒนาเมองและชนบทมความรวมมอทเปนรปธรรมเพมมากขน โดยเฉพาะอยางย งภาคแรงงาน และภาคบรการ มโครงการความรวมมอทางการคาของพนท เขตเศรษฐกจพเศษชายแดน การสรางงาน และการพฒนาระบบคมนาคมขนสงและโครงสรางพนฐานทเกดขนตามไปในพ นท เหลานน การพยายามรวมมอพฒนากนใน ระบบอตสาหกรรมในการผลต ทงดานวตถดบ แรงงาน เครองจกร เทคโนโลย การบรรจหบหอ การขนสงและการ

กระจายส นค า ตลอดจนกลไกด านภาษ และการแลกเปลยนขอมลทสนบสนนดานการเชาทดนเพอการพาณชยและอตสาหกรรม เปนตน ในด านการคมนาคมม การบ รณาการเสนทางคมนาคมเขากบแหลงทองเทยวและแหลงการคาเศรษฐกจชายแดน เพอสงเสรมใหเกดความคลองตวและสะดวกในการเดนทาง และปลอดภย นอกจากน ยงมโครงการโครงขายระบบสายสงไฟฟาอาเซยน (Grid) และโครงการเชอมโยงทอกาซธรรมชาตอาเซยนกบเมยนมาร ซงชวยใหเกดความมนคงและทางเลอกดานพลงงานของประเทศและภาคไดมากขนอกดวย การศกษาและการสาธารณสข เปนอกสวนหนงของผลความรวมมอทเกดขนจากประชาคมเศรษฐกจอาเซยน โดยเฉพาะในพนทชายแดน ซงมการเดนทางมาร บการบรการจากประเทศเพ อนบาน ทำใหมความจำเปนตองใหความสนใจและเพ มประสทธภาพของประชากรกลมน รวมทงการระมดระวงประเดนดานพาหะหรอเชอโรคตดตอในบางชนดทอาจแพรสกนได ทงนในประเดนดานสงคมวฒนธรรมทเรมมการเขามาของประชากรชาวตางชาต ทำใหบางสวนของภาคมการเปลยนแปลงของยานและกลมชาตพนธในพนท โดยเรมมการรวมกลมของประชากรชาวตางชาต ซงอาจเกดปญหาดานสงคมและอาชญากรรม หรอปญหาความเหลอมลำทางสงคมตามมาได โครงการ พฒนาความ ร วมม อทางเศรษฐกจในอนภาคล มนำโขง (GMS) เปนโครงการความรวมมอของประเทศในกลมสมาชก 6 ประเทศ ไดแก กมพชา ไทย ลาว เวยดนาม เมยนมาร และจน เปนการรวมกล มเพ อสงเสรมการขยายตวดานอตสาหกรรม การเกษตร การคา การลงทนและบรการ เพอใหเกดการจางงาน, ยกระดบการครองชพ, การถายทอดเทคโนโลยและการศกษาระหวางกน, การใชทรพยากรธรรมชาตทส งเสร มก นอย างม ประส ทธ ภาพ และชวยเพ มขดความสามารถและโอกาสการแขงขนในเวทการคาโลก ผานกลยทธหลก 3 ดาน คอ สนบสนนใหมการเชอมโยงระหว างก น (Connectivity) เพ อให เก ดการเพ มขดความสามารถในการแขงขน (Competitiveness) โดยการรวมกลมกนในอนภมภาค (Community) ขอตกลงความรวมมอระหวางประเทศกลมลมแมนำอระวด-เจาพระยา-แมนำโขง (ACMECS) เปนขอตกลงในการอำนวยความสะดวกดานการคา และการลงท น ความร วมม อทางด า น เกษตรกร รม อ ตสาหกรรม การเช อมโยงเส นทางคมนาคม การทองเทยว สาธารณสข และการพฒนาทรพยากรมนษย

3-47

ของ 5 ประเทศ คอ กมพชา ลาว เมยนมา เวยดนาม และไทย โดยเนนเศรษฐกจทยงยน ความรเร มอาวเบงกอลสำหรบความรวมมอหลากหลายสาขาทางวชาการและเศรษฐกจ (BIMSTEC) ส งเสรมความรวมมอ 9 สาขา ดานการ ลงทน อตสาหกรรม เทคโนโลย การพฒนาทรพยากรมนษย การทองเทยว การเกษตร พลงงาน การขนสง และสาธารณปโภค ของสมาชก 7 ประเทศ ความรวมมอดงกลาวทำใหความชดเจนในการพฒนาโครงการตามแผนดานการคมนาคมขนสงและระบบโลจสตกสมความชดเจนและมนำหนกมากขน จากบทบาทความเปนศนยกลางของพนท รวมไปถงภาพความรวมมอในดานการคาและการลงทน จากตลาดกล มอาเซยนไปส ตลาดเอเชยและตลาดโลก ผานชองทางการสนบสนนและความรวมมอทหลากหลายขน โดยในทางออมความรความเขาใจทางดานเทคโนโลย วทยาการ และรายละเอยดดานความพรอมดนอน ๆ จะไดรบผลกระทบใหรบเรงพฒนา หรอมความชดเจนมากขนจากโครงการนอกดวย

3) นโยบาย ย ทธศาสตร และแผนงานโครงการสำคญ ยทธศาสตรชาต 20 ป มรายละเอยดยทธศาสตรท เก ยวของกบการพฒนาภาคอย 3 ยทธศาสตร คอ ยทธศาสตรดานการสรางความสามารถในการแขงขน ยทธศาสตรดานการสรางโอกาสความเสมอภาคและเทาเทยมกนทางสงคม และยทธศาสตรดานการสรางความเตบโตบนคณภาพชว ตท เปนมตรกบส งแวดลอม ซงปรากฏเปนรายละเอยดของประเดนการพฒนาพนทเมองและชนบทของภาค ทสำคญหลายๆ ดาน ทงดานพฒนาพ นท อ ตสาหกรรม และให ความสำค ญก บพ นทเกษตรกรรมควบคไปกบการพฒนาพนทเศรษฐกจพเศษและ เม อ ง โดย เป นพ นท ท เ ช อม โย งก บพ นทกรงเทพมหานครและเขตเศรษฐกจพเศษชายแดน การพฒนาเมองศนยกลางและการกระจายความเจรญไปในพนทตาง ๆ โดยรอบในภาคอยางทวถง

การพฒนาระบบคมนาคมขนสงระบบรางเชอมตอกบเมองศนยกลางความเจรญท วประเทศ ท ส งผลตอรปแบบการเดนทาง และการขนสงสนคา หรอเครอขายระบบโลจสตกสท งหมด ท งในภาค พ นท ตอเช อมทงประเทศ และประเทศเพอนบาน ยทธศาสตรชาตยงสงผลตอการใหความสำคญตอระบบสงคมวฒนธรรม และชวตความเปนอยของประชาชนหลากหลายดาน ทงดานการพฒนาการสาธารณสข การพฒนาดานการศกษา การคนควาวจยและพฒนาองคความร การบรหารวชาการและการวจย โครงสรางพนฐานทตองคำนงถงในการใชงาน และใหบรการท ครอบคลมและเทาเทยมท งผ ส งอาย และผดอยโอกาส การพฒนาระบบพนทสาธารณะท ม

ประโยชนสะทอนถ งการให ค ณค าความสำค ญตอสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาตในภาค

การพฒนาเมองและพนทท ประสานการพฒนาจากหลากหลายดานเขาดวยกนอยางเหมาะสม ทงดานอตสาหกรรม เกษตรกรรม การพฒนาสพนททมความยงยนในหลากหลายดาน ทงการอยอาศยทเปนมตรกบสงแวดลอม ยกระดบคณภาพชวตของประชาชน มอาชพ อยดกนด อยางบรณาการและยงยน

ประเทศไทย 4.0 (Thailand 4.0) โมเดลการพฒนาเศรษฐกจโดยรฐบาล ชวยกระตนและเรงการพฒนาดานเศรษฐกจ ภาคอตสาหกรรม และภาคการ เกษตรอย างช ดเจน โดยเป นการพฒนาท เน นการเปลยนแปลงสอนาคตของประเทศไทย ซงท ผานมาได ม การบ รณาการให เก ดความกระช บและชดเจนในรายละเอยดของโครงการทสอดรบตามผงภาค โดยเฉพาะอยางยงลกษณะของการบรณาการโครงการเพอสอดรบกบงบประมาณแบบบรณาการ ทำใหเกดกระแสการแขงขนและการพฒนาดานอตสาหกรรม และเทคโนโลยทสงผลตอกระบวนการการผลต ซงสะทอนตอถงเทคโนโลย การใชพลงงานอยางประหยด ฉลาด สะอาด และมทางเลอก ไปจนถงกระแสการใหความสำคญตอผลกระทบดานสงแวดลอม ทงการเพมพนทปาไมจากนโยบายการทวงคนผนปา การเรงรดการพฒนาการรกษาปาตนนำและแหลงทรพยากรธรรมชาต ตลอดจนสภาพแวดลอมทมผลตอการพฒนาเมอง ทงแหลงนำ การบรหารจดการดานภยพบต โดยเฉพาะปญหานำทวม ไปจนกระทงการเตรยมความพรอมตอแรงงานขามชาต การเขาสสงคมผสงอาย และการเขามาของสงคมดจทล ซงเปนนโยบายทสามารถเรงใหเกดการบรณาการทางโครงการและผงปฏบตการของภาคไดอย างม ประส ทธ ภาพ และเหมาะสมกบระยะเวลาทเกดขน

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 เปนนโยบายการพฒนาประเทศทสงผลตอการพฒนามาสผงภาคทงทางตรงและทางออม โดยแผนพฒนาทเกยวของกบผงภาคทผานมา จะอยในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 10 , 11 และ 12 ซงสงผลใหเกดการบรณาการการพฒนาเมองและพ นทชนบทของภาคอยางตอเนอง โดยกำหนดใหพนทเมองตองมการพฒนาอยางมคณภาพ ซงหมายรวมถงการพฒนาทสอดคล องเหมาะสมกบความตองการและลกษณะกจกรรม โดยเกดประโยชนสงสดและไมสรางผลกระทบดานลบตอสวนอ น ๆ ซ งการพฒนาท ม ค ณภาพของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตเปนการระบถงความพรอมของระบบโครงสรางพ นฐาน การคมนาคมขนสง ตลอดจนระบบสาธารณปโภค สาธารณปการทครบถวน ซงครอบคลมประเดนความเหมาะสมขนพนฐาน

3-48

ของการพฒนาพนทเมองและชนบทอยางครบถวนและครอบคลม

ท งน แผนพ ฒนาเศรษฐก จและส งคมแหงชาตฉบบท 12 จะมการเจาะจงแนวทางการพฒนาเมองใหเกดผลเปนรปธรรม โดยระบถงการพฒนาเปนฐานเศรษฐก จช นนำ ซ งส ง ผลต อการพ ฒนาด านอตสาหกรรมโดยตรงในหลากหลายพนท รวมทงการใหความสำคญกบพ นท ท ม ความโดดเดน และศกยภาพการเกษตรในแตละภาคของประเทศ ทงแหลงผลตขาว พชผก ผลไม พชเมองหนาว พชเศรษฐกจเพอการสงออก รวมทงการประมงและการปศสตวในพนท มผลตอการใชประโยชนท ด น การกำหนดเขตพ นท การผลตทางอตสาหกรรมและพนทเกษตร รวมทงการบรหารจดการสาธารณปโภคทตามมา ทงระบบนำดบ นำประปา ระบบไฟฟา และแหลงพลงงานในแตละภาคสวน

แผนยทธศาสตรการจดการทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอม เปนแผนระดบภาค ระยะ 5 ป จดทำขนเพอใชเปนกรอบในการดำเนนงานของทกภาคสวนทเกยวของในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม คำนงถงความเชอมโยงของนโยบายและแผน และยทธศาสตรการดำเนนงานของหนวยงานทเกยวของในทกระดบ ความสอดคลองกบสถานการณและประเดนปญหาท เกดข นในพ นท ช วงเวลาน น ๆ และตอบสนองความตองการของพนท ซงจะเปนกลไกสำหรบการขบเคลอนและการแปลงแผนไปสการปฏบต เพอการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ซงจะสงผลใหประชาชนดำรงชวตอยไดอยางมความสขภายใตคณภาพสงแวดลอมทเหมาะสม บนพนฐานของหลกเศรษฐกจพอเพยง เพอการพฒนาทยงยน โดยสงเสรมใหทกภาคสวนเขามามสวนรวมเพอใหเกดการปรบเปลยนพฤตกรรมทจะสรางคณภาพสงแวดลอมทดใหกบพนทตอไป

เขตพฒนาเศรษฐกจพเศษ (Special Economic Zone : SEZ) มวตถประสงคสำคญใหเกดการกระจายความเจรญสภมภาคโดยใชโอกาสจากอาเซยน ลดความเหลอมลำทางรายได ยกระดบคณภาพชวตของประชาชน และเสรมสรางความม นคงในพ นท บรเวณชายแดน รวมทง เพมความสามารถในการแขงขนและการเชอมโยงกบประเทศเพอนบาน

เขตเศรษฐกจพเศษในรปแบบคลสเตอรดานอตสาหกรรม การรวมกลมของธรกจและสถาบนทเกยวของทดำเนนกจกรรมอยในพนทใกลเคยงกน โดยมความรวมมอ เกอหนน เชอมโยงซงกนและกนอยางครบวงจร ทงในแนวตงและแนวนอน เพอพฒนาความเขมแขงของหวงโซมลคา (Value Chain) เสรมสรางศกยภาพดานการลงทนของประเทศไทย และชวยกระจายความเจรญไปสภมภาคและทองถน นโยบายคลสเตอร เปนการยกระดบพนทท ม ศ กยภาพและเปนฐานการผลตของอตสาหกรรมเปาหมาย เพอรองรบกจการทใชเทคโนโลยข นสงและอตสาหกรรมแหงอนาคต โดยจะมการเช อมโยงขององคประกอบตาง ๆ ทอย ในพ นท คลสเตอร ท งผ ผลต ตนนำ-กลางนำ-ปลายนำ อตสาหกรรมสนบสนน สถาบน การศกษา สถาบนวจย องคกรของรฐและเอกชน รวมทงจะมการสนบสนนจากภาครฐอยางบรณาการในดานตาง ๆ เชน การพฒนาคนและเทคโนโลย การพฒนาโครงสรางพนฐานและระบบโลจสตกส การใหสทธประโยชนทงดานภาษและทมใชภาษ การสนบสนนดานเงนทน การแกไขกฎระเบยบทเปนอปสรรค เปนตน

แผนพฒนาดานโครงสรางพนฐานดานคมนาคมขนสงของไทย โดยแผนงานการพฒนาภายใตยทธศาสตรการพฒนาโครงสรางพนฐานดานคมนาคมขนสงของไทย พ.ศ. 2558-2565 ทเกยวของกบการพฒนาภาค สรปดงน

(1) แผนงานการพฒนาโครงขายรถไฟระหวางเมอง การพฒนาโครงขายรถไฟระหวางเมองจะดำเนนการปรบปรงระบบอปกรณและโครงสรางพนฐานการขนสงทางราง และพฒนาระบบรถไฟทางคทมความพรอมดำเนนการ 6 สายแรก และเรงผลกดนใหสามารถดำเนนการกอสรางทางคขนาดรางมาตรฐาน (Standard Gauge) เชอมโยงกบประเทศเพอนบานและสาธารณรฐประชาชนจน (จนตอนใต) เพอใหรถไฟเปนทางเลอกใหมของการเดนทาง และสรางความไดเปรยบในการแขงขนของประเทศ

(2) แผนงานการเพมขดความสามารถทางหลวงเพอเชอมโยงฐานการผลตทสำคญของประเทศและเชอมโยงกบประเทศเพอนบาน โดยปรบปรงถนนเชอมโยงแหลงเกษตรและแหลงทองเท ยว รวมถงการปรบปรงโครงขายถนนระหวางเมองหลกและเช อมเมองหลกกบดานพรมแดนใหเปน 4 ชองจราจร การพฒนาโครงสรางพนฐานดานศลกากร การกอสรางทางหลวงพเศษระหวางเมองในเสนทางทมความจำเปน ตลอดจนผลกดนการ

3-49

พฒนาสงอำนวยความสะดวกดานการขนสงทางถนน เชน จดพกรถบรรทก สถานขนสงสนคา ศนยเปล ยนถายระหวางการขนสงทางรางกบทางถนน เพอใหเกดระบบขนสงตอเนองหลายรปแบบ สามารถรองรบการคา การลงทนทจะสงขนจากการเขาสประชาคมอาเซยน

(3) แผนงานการพฒนาโครงขายการขนสงทางนำ โดยการพจารณาความเหมาะสมในการพฒนาทาเรอลำนำและทาเรอชายฝงทะเลดานอาวไทยและทะเลอนดามน เพอประโยชนในการขนสงสนคาทงภายในและระหวางประเทศ และเปนการเปดประตการขนสงดานฝงทะเลอนดามนทสามารถเชอมโยงเปนสะพานเศรษฐกจกบทาเรอฝ งอาวไทย รวมทงเปนทางเลอกในการขนสงทประหยดและเปนมตรกบสงแวดลอมในพนทใหม

4) ผงประเทศไทย ผงภาค ผงประเทศไทย พ.ศ. 2600 เปนกรอบการพฒนาดานการผงเมองของประเทศ การพฒนาภาคตองคำนงถงภาพรวมการพฒนาทบรณาและสอดคลองทงระบบเมอง กลมเมอง และลำดบความสำคญ ซงสะทอนลกษณะทตงและบทบาทหนาทของแตละยานพนทหรอกลมจงหวดนนเอง โดยผงภาคจะประกอบดวยกลมเมองศนยกลางสามกลม ซงผงประเทศไดบรณาการตำแหนงทตง และบทบาทหนาทของกลมเมองเหลานน ซงสงผลตอการพฒนาในเชงนโยบายทงดานเกษตรกรรม แหลงทองเทยว ทรพยากรธรรมชาต การคาชายแดน แหลงวจยและพฒนาองคความร โดยผงประเทศจะสงผลตอการพฒนาในดานแผนและนโยบายท ส งทอดลงมาอยางตอเนองในผงภาค

3.9.2 สรปประเดนสถานการณและแนวโนมการเปลยนแปลง

จากสถานการณโลก ปจจยภายนอก และปจจยภายใน และผลการบรณาการการวเคราะหขอมลของการพฒนาภาค สถานการณและแนวโนมการเปลยนแปลงของภาค จะยงดำเนนตอไปตามแผนและกลยทธท ผงภาค ไดวางไว การเปลยนแปลงของสถานการณการพฒนาพนทจะขนอยกบบทบาทหนาทของแตละภาค ทมผลมาจากการกระจายการพฒนาจากเมองศนยกลางหลกของประเทศสหวเมองขนาดใหญในระดบภาค ซงคาดวาจะมการใหความสำคญตอภาคและพนทตอเน องมากขนในการบรณาการดานพนท การพฒนาโดยเฉพาะอยางยงประเดนดานการผงเมอง รวมทงประเดนการแกไขปญหา การปองกนและการเตรยมความพรอมดานภยธรรมชาต ดานอทกภย ซ งตองอาศยความรวมมอระหวางกนในระดบภาค ตงแตชวงทเปนแหลงตนนำในภาคเหนอ พนท

ราบลมรองรบนำในภาคกลาง และพนททตองมการพฒนาระบบชลประทานเพอกกเกบนำไวใชในฤดแลงอยางภาคตะวนออกเฉยงเหนอ การเปลยนแปลงในอนาคตทจะมแรงกระต นการพฒนาแบบกาวกระโดด ท สำคญอกประเด นหน งค อการพฒนาดานเศรษฐกจท ม ความเชอมโยงกบประเทศเพอนบาน ทงบทบาทของการเปนพนทเขตเศรษฐกจพเศษบรเวณชายแดน รวมไปถงการทำหนาทเปนพนททางผานสำคญดานการคมนาคมขนสง และระบบโลจสตกสระหวางภาค ทงภาคเหนอ ภาคใต ภาคตะวนออก และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ซงจะเปนบทพสจนการทำหนาทของแตละภาคตอกลไกเศรษฐกจระหวางประเทศทไดวางไว ทงนจากลกษณะของทตงทางยทธศาสตรจะทำใหความสำคญของแตละภาค มบทบาทท สำคญตอเน องไปในอนาคตอยางสมำเสมอ ท งยงสามารถสนบสนนการพฒนาในโครงการเชงพนทดานตาง ๆ กบพนทตอเนองของแตละภาคไดอยางด

การใชประโยชนทดน ทรพยากรธรรมชาตและส งแวดล อม แต ละภาคของประเทศไทยม ความ โดดเด นด านทร พยากรธรรมชาตและส งแวดลอมทแตกตางกน เน องจากลกษณะทางกายภาพ สงผลใหภาคเหนอ ภาคกลางดานทศตะวน (ภาคตะวนตก) และภาคตะวนออกเฉยงเหนอในสวนของเขาใหญ เทอกเขาเพชรบรณ เทอกเขาภพาน เปนฐานทรพยากรปาไมเปนแหลงตนนำลำธารทสำคญของประเทศไทย ทหลอเลยงภาคการเกษตรและอตสาหกรรม ในพนทภาคกลางภาคตะวนออก และภาคตะวนออกเฉยงเหนอทเปนแหลงปลกขาวหอมมะลสงออกทใหญทสดของประเทศไทย สวนภาคกลางเปนภาคทมระบบชลประทานและความพรอมดานโครงสรางพนฐานจงกอใหเกดการตงถนฐาน และการทำเกษตรกรรมเปนอยางมาก สงผลใหมประชากรกรอาศยอยอยางหนาแนนเนองจากใกลแหลงงานและใกลเมองศนยกลางของประเทศ

จากการเปล ยนแปลงการใชประโยชนทดนตงแตป พ.ศ.2545 – 2559 นนพบวา พนทปาไมในแตละภาคมแนวโนมลดลง มการบกรกเพอทำเปนพนทเกษตรกรรม รวมถงเพอเปนแหลงทองเท ยวและท พกนกทองเทยว สวนพนทเกษตรกรรมมแนวโนมเพมขนจากการลกลำพนทปา และพนทเมอง ชมชนสงปลกสราง และพ นท อตสาหกรรม มพ นท เพ มข นจากการพฒนาดานเศรษฐกจ โดยเฉพาะพนทเมองทเปดใหมการจดสรรบานเด ยวใหเก ดการบร โภคพ นท ในแนวราบขนาดใหญ กอใหเกดปญหาการกระจดกระจายของเมองตามมา ซงสงผลกระทบในวงกวาง สามารถสรปไดดงน

3-50

(1) ผลกระทบตอการวางผงพฒนาเมอง ไมอาจคาดการณขอบเขตทดนทจะขยายในอนาคต และไมสามารถคาดการณทศทางการเตบโตของเมองวาเปนไปตามแผนหรอผงการพฒนาพนทหรอไม ปจจยใหคาใชจายการลงทนการจดสรรและราคาขายมระดบสงกวาควรจะเปนซงผลกดนใหระดบราคาทอยอาศยโดยรวมในตลาดสงขน การขาดความเชอมโยงระหวางการใชทดนกบการคมนาคมและขนสง และประเดนสำคญคอ การทำลายโครงสรางพนฐานทางธรรมชาตและพนทการเกษตร จะสญเสยพนทการเกษตรหรอพนทควรคาแกการสงวนรกษา สงผลกระทบตอความสมบรณของโครงสรางพนฐานทางธรรมชาตท มอย เดม กอใหเกดปญหาการขาดแคลนอาหารคณภาพ และเกดการไหลบาของนำผวดนซงในทสดจะเปนภาระของรฐในการลงทนสรางระบบปองกนและบำรงรกษาในทสด

(2) ผลกระทบดานสภาวะแวดลอม เกดการใชพลงงานในภาคการคมนาคมและขนสง โดยเฉพาะรถยนตสวนบคคลและรถบรรทกขนสงสนคา การพฒนาไดสรางระยะทางทหางไกลระหวางทอยอาศยกบแหลงงานซงโครงสรางกายภาพไดทำใหประชาชนมความจำเปนในการเด นทาง โดยผลท ได ร บได กระทบถ ง การเปลยนแปลงภาวะภมอากาศและคณภาพสงแวดลอมของประเทศอยางหลกเลยงไมได

(3) ผลกระทบดานการเกษตรและดานอทกภย การกระจดกระจายของเมอง ทดนมากกวารอยละ 70 เปนพนทการเกษตร ซงมลกษณะเปนทลมซ งมบทบาทการเปนพนทกกเกบและรองรบนำตามธรรมชาตจะไดรบผลกระทบอยางรนแรง จะเกดปญหาอทกภยโดยทเมองไมอาจคาดการณได เชน การไหลทวมของนำผวดนในบรเวณทตงของชมชน และการไหลบาอยางรนแรงของนำฝนในชวงฤดนำหลาก

(4) ผลกระทบดานเศรษฐกจ การกระจดกระจายของเมองอาจสงผลเชงบวกทางเศรษฐกจในชวงแรกของการพฒนาเน องจากการลงทนโครงสรางพ นฐานเพ อเปล ยนแปลงสภาพท ดนและการกอสรางอาคาร แตในระยะยาวจะสงผลเชงลบตอเมองทงทางดานความเหมาะสมเชงเศรษฐศาสตรการใชทดน และความไมคมคาในการลงทนโครงสรางพนฐานสำหรบสาธารณะ

นอกจากน การใชประโยชนทดนพนทปาไม พนทชมนำ พนทปาชายเลน และพนทประวตศาสตรและวฒนธรรมเกดจากปจจยภายนอก ไดแก กรอบความรวมมอในโครงการ ACMECS, BIMSTEC และมาตรการบทบาทการเปนครวโลก ทำใหมการบกรกพนทปาไม เพอ

พฒนาเปนชมชนและส งปลกสราง รวมถงใชเพ อการเกษตรกรรม

จากการตดตามพบวาไมไมสอดคลองกบเปาหมายใน พ.ศ. 2600 เนองจากสดสวนพนทปาไมลดลงอยางตอเนอง สำหรบแนวโนมพนทปาไมยงคงมการลดลงอยางตอเน อง ในขณะท พ นทชมชนและส งปลกสราง รวมถงพนทเกษตรกรรม ยงคงมสดสวนการใชประโยชนพนทเพมขน โดยเฉพาะกลมจงหวด ทเนนใหเปนแหลงผลตและแปรรปสนคาสงออกทางการเกษตร ดงนน ภาครฐจำเปนตองใชมาตรการทางกฎหมาย และการพฒนาพนทปาเสอมโทรมและพนทรกรางใหเปนพนทปา

การพฒนาเมองและชนบท การวเคราะหลำดบเมอง ไดศ กษาลำดบความสำคญของชมชน โดยจากพจารณาจากความสำคญของนโยบาย สถานการณปจจบนในดานตาง ๆ ไดแก ขนาดประชากร ความหนาแนนประชากร รายไดของเศรษฐกจและการคา อตสาหกรรม การทองเท ยว บรการสาธารณสข การบร การทางการศกษา การบร หารราชการ และการคมนาคมขนสง โดยจะชประเดนและแนวโนมทศทางของลำดบเมองในปจจบน สาเหตและปจจย ในเมองหลกหรอเม องท ม บทบาทสำค ญของภาค ซ งม รายละเอยดดงตอไปน

(1) ชมชนศนยกลางระดบภาค เมองหลกของแตละภาคมการเตมโตตามการวางผงภาค 2600 มแนวโนมเตบโตเพ มข นมาจากชมชนศนยกลางระดบจงหวด ชมชนทมแนวโนม และศกยภาพจากแนวนโยบาย และความพรอมดานตาง ๆ เชน ทม.สระบร และทม. หวหน เปนชมชนเมองทเตบโตเพมขนมาจากชมชนศนยกลางระดบจงหวด-อำเภอ เนองจาก การขยายตวของภาคการผลตทางดานอตสาหกรรมและเศรษฐกจใน ทม.สระบร ควบค ก บการเช อมโยงทางเศรษฐกจการคาและการสงออกระหวางประเทศในกลมภมภาคอาเซยน ทำใหมการเตบโตทางเศรษฐกจและการพฒนาเมองอยางรวดเรวตามแนวเสนทางระเบยงเศรษฐกจ นอกจากน แนวโนมการพฒนาดานการทองเทยวยงสงผลให ทม. หวหน มการเจรญเตบโตและมบทบาทเปนศนยกลางแหลงทองเทยวทสำคญของประเทศ

(2) ชมชนศ นย กลางระด บจ งหว ด มแนวโนมเตบโตเพ มข นมาจากชมชนศนยกลางระดบจงหวด-อำเภอ โดยเปนชมชนเมองใหมทมแนวโนมเตบโตเพมขนมาจากการเพมขนของจำนวนประชากร หรอเปนชมชนเม องท ม แนวโนมเตบโตของเมองเพ อรองรบก จกรรมทางเศรษฐก จและการพ ฒนาเม องท ตอเนองมาจากชมชนเมองหลก

(3) ชมชนศนยกลางระดบจงหวด-อำเภอ แนวโนมเตบโตเพมข นมาจากการพฒนาเมองและการ

3-51

เพมขนของจำนวนประชากร ซงเปนชมชนเมองทเพมขนใหม และยงมชมชนท มแนวโนมเตบโตเพมข นมาจากชมชนศนยกลางระดบอำเภออกหลายแหง ซงชมชนเมองทมแนวโนมการเตบโตอยในชมชนศนยกลางระดบจงหวด-อำเภอ เปนไปตามทกำหนดไวเชนเดม แตยงมชมชนเดมทกำหนดไวในชมชนศนยกลางระดบจงหวด- อำเภอ แตปจจบนกลบพบวา มแนวโนมการเตบโตนอย ซงยงคงมจำนวนประชากรอย ในชมชนศนยกลางระดบอำเภอ ดงกลาวมาแลวในการสรปการเตบโตของชมชนเมอง

สถานการณและแนวโนมการเปลยนแปลงดานเศรษฐก จและส งคม จากข อม ลของสำน ก งานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ภาคกลาง เปนพนททมทรพยากรการทองเทยวจดเปนสงดงดดใจทางการทองเทยวทมความสำคญในอตสาหกรรมทองเทย รวมถง พนท สงของ กจกรรม และ/หรอมตอนใดทสามารถใหคณคาเชงการทองเทยว สถานะการณและสดสวนจำนวนนกทองเทยว ป 2559 พบวาจงหวดท มจำนวนนกทองเท ยวชาวไทยสงสดคอจงหวดเพชรบร แบงเปนจำนวนนกทศนาจร จำนวน 2,964,578 คน จำนวนนกทองเทยว จำนวน 2,485,260 คน รวมมผเยยมเยอนจำนวน 5,449,838 คน และพบวาจงหวดท มจำนวนนกทองเทยวชาวตางชาตสงสดคอจงหวดพระนครศรอยธยามจำนวนนกทศนาจร จำนวน 1,462,318 คน มนกทองเทยว จำนวน 343,180 คน รวมมผเยยมเยอนจำนวน 1,805,498 คน

สถานการณและแนวโนมการเปลยนแปลง ดานคมนาคมขนสงและโครงสรางพนฐาน

1) ดานคมนาคมขนสง ภาคกลางมศกยภาพสงการเชอมโยงการ

คมนาคมภายในประเทศ และภายนอกประเทศ มโครงขายคมนาคมเชอมโยงทงทางถนน ทางราง ทางนำ และทางอากาศ จากฐานขอมลและแบบจำลองดานการขนสงระดบประเทศ (National Model: NAM) พบวาในอก 20 ปขางหนา (พ.ศ.2580) การเดนทางระหวางภาคกลางกบภาคอน ๆ จะเพมขนเฉลยรอยละ 3.32 สวนการเดนทางภายในภาคกลางจะเพมข นเฉลย รอยละ 3.93 ในขณะทการขนสงสนคาระหวางภาคกลางกบภาคอน ๆ จะเพมขนเฉลยรอยละ 3.28 สวนการขนสงสนคาภายในภาคกลางจะเพมขนเฉลยรอยละ 3.86 โดยรวมในชวง 20 ป ระหวางป 2560-2580 ทงปรมาณการเดนทางและการขนสงสนคาจะขยายตวประมาณ 1.9 เทา เมอพจารณาตำแหนงทตงทางภมศาสตร พบวา ภาคกลางตงอยในจดยทธศาสตรท สามารถเช อมโยงกบภมภาคอ น ๆ ไดโดยเฉพาะโครงขายคมนาคมขนสงทพฒนาขนตามแนวระเบยงเศรษฐกจ สามารถเชอมไปยงกลมประเทศเพอนบานในอาเซยน และเชอมตอไปยงจนและอนเดย อาทเชน

แนวระเบยงเศรษฐกจใต (South Economic Corridor) เชอมโยงดานทศตะวนตกระหวางเขตเศรษฐกจพเศษบานนำพรอนกบโครงการพฒนาทาเรอทวาย ประเทศเมยนมาร และเชอมโยงดานทศตะวนออกผานกรงเทพมหานครไปยงพนทพฒนาระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) ทจะเปนแหลงอตสาหกรรมทเขมแขงในอนาคตอนใกล รวมท งแนวระเบยงเศรษฐกจเหนอ-ใต (North-South Economic Corridor) ทสามารถเชอมโยงจนตอนใตและกรงเทพมหานคร นอกจากน กรอบความรวมมอระหวางประเทศอน ๆ และยทธศาสตรเสนทางสายไหมทางทะเลศตวรรษท 21 (OBOR) กเปนโอกาสทจะสามารถขยายตลาดอตสาหกรรม และการทองเทยว เพอสงเสรมใหภาคกลางไปสเปาหมายฐานเศรษฐกจชนนำไดงายขน

2) ดานโครงสรางพนฐาน การพฒนาเมอง เพอใหเกดความสมดลระหวางพนทเมองและชนบทนน การเสรมสรางชมชนใหไดรบการพฒนาจงมความสำคญในฐานท เปนกลไกสำคญในการกระจายความเจรญ เพอนำไปส การเจร ญเต บโตอยางม เสถยรภาพ สำหรบขอเสนอแนะ และแนวทางปรบปรงดานโครงสรางพนฐาน มดงน (1) ระบบไฟฟา มแนวโนมความตอง การใชไฟฟาในสดสวนทเพ มสงข น ดงน นจงควรมการพฒนาพลงงานทดแทนควบค ไปดวย เชน พลงงานแสงอาทตย และพลงงานชวมวล ซ งในพ นท มแหลงวตถดบทางการเกษตรอยจำนวนมาก เพอใชเปนพลงงานสำรองในภาคอตสาหกรรมและพาณชยกรรม (2) การประปาส วนภ ม ภาคม แผนยทธศาสตรการพฒนาระบบและขยายพนทการบรการในประปาเมองและพนทเศรษฐกจ เพอรองรบการเตบโตของเมอง ประชากร และรองรบความตองการใชนำประปาในอนาคต ท งนการประปาสวนภมภาคไดมการวางและจดทำโครงการการพฒนาประปาอยางตอเนอง เชน การวางทอขยายเขตจำหนายนำ การสำรองนำกรณจำเปนเรงดวนเพอการยายแนวทอ รวมถงการสำรองนำกรณเรงดวนเพอแกไขปญหาภยแลงและอทกภย (3) การจดการนำเสย ลดปรมาณนำเสย ณ จดกำเนด นอกจากน ควรประสานและดำเนนการเพอใหมการจดสรรงบประมาณใหองคกรปกครองสวนทองถน พรอมทงจดระบบใหทองถนเกบคาบรการบำบดน ำเส ยเพ อให ม รายได ท เพ ยงพอมาใช ในการดแล บำรงรกษาขยายพนทใหบรการบำบดนำเสยในพนทวกฤตหรอแหลงทองเทยวสำคญใหสอดคลองกบสภาพพนท สำหรบระบบบำบดนำเสยเดม ควรฟนฟและปรบปรงระบบใหสามารถดำเนนการไดอยางมประสทธภาพ

3-52

(4) การจดการขยะมลฝอย ตองทำการแกปญหาตงแตตนทางโดยทำการคดแยกขยะตงแตตนทาง ปรมาณขยะมลฝอยปรมาณมาก เกดจากการขาดการจดการทเหมาะสม อกหนงปญหาทควรใหความสำคญ คอ การใหความร ในการคดแยกขยะมลฝอยต งแตระดบครวเรอน เพอใหเกดประสทธภาพในการจดการขยะใหมประสทธภาพสงสด การลดปรมาณการเกดขยะมลฝอยและการรไซเคลขยะมลฝอย

(5) พฒนาดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

- ยงไมมกฎหมายเฉพาะในเรองของการปกปองขอมลสวนบคคล และกฎหมายทเกยวของกบทรพยสนทางปญญา ซงจะตองแกไขใหทนสมยและเหมาะสมกบสถานการณปจจบน

- ปญหาคณภาพการศกษาไทยตกตำ ตองไดรบการพฒนาอยางเรงดวน และอาจพฒนาดานนวตกรรมและเทคโนโลยมาใชปฏรปการเรยนร เพอยกระดบองคความรและคณภาพการศกษาของประชาชน สำหรบในดานอตสาหกรรมจำเปนตองเพมกำลงคนดาน ICT ยกระดบมาตรฐานความรความสามารถของบคลากรดาน ICT และการเพมความสามารถในการเขาถง ICT

- การเข าถ ง Internet ของคนไทยยงมไมมากนก เน องจากคาใชจายคอนขางสงเมอเทยบกบประเทศอนในภมภาคใกลเคยง หากสามารถทำใหประชาชนเขาถงขอมลไดอยางทวถงและเทาเทยม กจะชวยยกระดบการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาดาน ICT ของประเทศไดมากขน

- ปญหาความมนคงปลอดภยในระบบเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในปจจบน มแนวโนมมากขน มการจารกรรมทางอตสาหกรรม การกอการรายตอรฐ การสอดแนมเพอลวงความลบของชาต การโจมตเครอขายของสถาบนทางการเงน และการโจมตระบบสารสนเทศและส อสารของธรกจ อยางไรกตามภาพรวมสถานภาพการพฒนาดานความมนคงปลอดภยทางเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของประเทศไทยยงขาดการประสานงานกนระหวางหนวยงานตาง ๆ จะตองมการปรบปรงกฎหมายทเกยวของอยางจรงจงตอไป

(6) พฒนาดานการศกษา ควรมการสงเสรมและสนบสนนดานการศกษาในพนทอยางตอเนอง ไมวาจะเปนโครงการจดตงหาวทยาลยหรอวทยาเขตตางๆ รวมทงเปดสอนหลกสตรการศกษาสายวชาชพเพ มในระดบอาชวศกษาใหมความหลากหลายและสอดคลองกบความตองการของพนท การใหทนการศกษาในทกระดบ

รวมถงการสงเสรมใหประชาชนตามพนทชายแดนและถนทหางไกลไดรบการศกษาภาคบงคบหรอสงกวา

(7) พฒนาดานสาธารณสข พฒนาสถานบรการข นพ นฐาน เน องจากในปจจบนสถานบรการสาธารณสข โดยเฉพาะสถานบรการสาธารณสขระดบทองถนคอนขางครอบคลมทวพ นท แตในดานคณภาพและมาตรฐานของสถานบรการสาธารณสขบางแหงโดยเฉพาะดานบคลากรทางการแพทย อปกรณและเทคโนโลยต าง ๆ ตลอดจนการสร างเคร อขายการรกษาพยาบาลกบโรงพยาบาลในระดบสงยงคอนขางตำ

3.10 บรณาการผลการวเคราะห ภาคกลาง เปนพ นท ย ทธศาสตรสำคญของประเทศไทย มทรพยากรทปลากหลายและมความอดมสมบรณอยมาก เปนแหลงการผลตสนคาอปโภคบรโภคทสำค ญท ม ความโดดเด นท งภาคอ ตสาหกรรมและเกษตรกรรม จากตำแหนงทตงของภาคกลางมความสำคญในการเชอมตอไปยงพนทภาคอน ๆ โดยรอบทงภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคใต ภาคตะวนออก

ลกษณะทางภมศาสตรของพนทภาคกลางทเปนทราบลมทำใหภาคกลางมขอไดเปรยบในดานเกษตรกรรม กจกรรมทางเศรษฐกจและบรการอกหลากหลายดาน รวมทงกจกรรมดานอตสาหกรรมซงตองการพนทราบขนาดใหญและตอเนอง มการคมนาคมขนสงทสะดวกและเออประโยชนตอกจกรรม ซงภาคกลางมความเหมาะสมเพราะมศกยภาพสงในเร องการคมนาคมขนสงและ โลจสตกส ทงการคมนาคมขนสงทางบก ทางนำ และทางอากาศ นอกจากนยงมโครงการพฒนาดานคมนาคมทงโครงการรถไฟความเรวสง รถไฟทางค ซ งจะย งเสรมศกยภาพในอนาคต และสนบสนนโอกาสในการพฒนาเศรษฐกจ

จากลกษณะดงกลาวพบวาทศทางการพฒนาเศรษฐกจในอนาคตของภาคกลางจะมแนวโนมการเตบโตทดขนอยางตอเนอง ทงภาคอตสาหกรรมและเทคโนโลย ซงจะมการพฒนาตามโครงการความรวมมอ และนโยบายการสนบสนนของภาครฐ ท งน กจกรรมการผลตดานเกษตรกรรมยงคงดำเนนไปอยางตอเนอง ทงนตองมการวางแผนอยางบรณาการในการใชทร พยากรรวมกนระหวางกจกรรมทางเศรษฐกจตาง ๆ และจากความรวมมอของกลมประชาคมอาเซยน (AEC) เปนหนงปจจยซงเปนแรงผลกดนตอโครงการพฒนาตาง ๆ ในพนทภาคกลาง ทงนโยบายดานการคา การลงทน ดานการพฒนาโครงสรางพนฐาน และดานการพฒนาเมอง

3-53

เนองจากสภาพขอจำกดการพฒนาพนทบรเวณแนวพนท และการพฒนาบนแนวเสนทางคมนาคมขนสงหลก การพฒนาพนทลกษณะดงกลาวมแนวโนมสงผลกระทบทงในเชงบวกและลบตอพนท โดยเปนปจจยหลกในการสนบสนนการพฒนา และดงดดประชากร และกจกรรมในพนทในขณะเดยวกน สงผลกระทบตอการบรหารจดการทรพยากร พนทปาไมและเขตความมนคง รวมถงความขดแยงระหวางกจกรรมการใชประโยชนทดนตาง ๆ เมอพจารณาทศทางการพฒนา และขยายตวของชมชนเมองในอนาคตพบวา ปจจยหลกทสงผลตอการขยายตวและพฒนาชมชนเมองแตกตางไปจากในอดตและปจจบนโดยปจจยหลกทมผลตอการขยายตวของชมชน ได แก นโยบายระดบประเทศ และระหวางประเทศ โดยเฉพาะในกลมประเทศอาเซยน (ASEAN) ซงในปจจบนมการเปดประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) โดยบทบาทสำคญเปนศนยกลางการพฒนาของภมภาค และการพฒนารวมกบประเทศเพ อนบาน บนพ นฐานการใชประโยชนทรพยากร การดำเนนโครงการเชอมโยง และไดร บผลประโยชนรวมกนอยางมประสทธภาพ จากศกยภาพดานการคา การทองเทยว การบรการขนพนฐานและการคมนาคมขนสง

ภาพรวมการพฒนาเศรษฐกจภาคกลาง เมอวเคราะหถงสาขาการผลตในแตละภาคการผลตแลว กลบพบวา สาขาการผลตทมสดสวนใน nominal GRP มากท ส ด คอ สาขาอตสาหกรรม ท ร อยละ 45.09 ซงสะทอนวาการผลตภาคอตสาหกรรมเปนสาขาการผลตทสำคญของภาคกลาง สวนสาขาการผลตทสำคญรองลงมา ไดแก สาขาการขายสง การขายปลกฯ (รอยละ 10.07) สาขาเกษตรกรรม การลาสตว และการปาไม (รอยละ 9.82) และ สาขาการบรหารราชการและการปองกน ประเทศ (รอยละ 4.61) ตามลำดบ

การคาชายแดนมบทบาทสำคญเชนกน โดยพบวา ภาคกลางมจำนวนจดผานแดนทงสน 38 แหง โดยแบงออกเปน จดผานแดนชวคราวจำนวน 1 แหง และจดผอนปรน จำนวน 1 แหง โดยเปนจดผานแดนระหวางไทย – เมยนมา ทงสองแหง สำหรบภาคกลางนน ในป พ.ศ.2558 ม ม ลค ารวมของการค าชายแดนท งสน 112,581 ลานบาท หรอ คดเปนรอยละ 4.14 ของมลคาการคาชายแดนรวมทงประเทศ

มการเชอมโยงกลมธรกจและอตสาหกรรมเพ อชวยยกระดบพ นท ท ม ศ กยภาพ เชน พระนคร ศรอยธยา ประจวบครขนธ และการสงเสรมเขตพ นทเศรษฐกจพเศษในจงหวดกาญจนบร เพอเชอมกบเมองทวาย สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมา ทงน ทศทางการ

พฒนาเศรษฐกจในอนาคตของภาคกลาง เหนไดอยางชดเจนวา มแนวโนมการเตบโตทดข น โดยเฉพาะการเตบโตในภาคอตสาหกรรม อนเนองมาจากนโยบายการสงเสรมจากภาครฐ และการลงทนของภาคเอกชน แผนยทธศาสตรชาต 20 ป ท เร มตนปรบใชเปนแผนแมบท กรอบการทำงานของภาครฐในปจจบน มความมงเนนสงเสรมใหประเทศไทย เสรมสรางความสามารถทางการแขงขนผานอตสาหกรรมเทคโนโลยสมยใหม ท มความแตกตางจากอตสาหกรรมหนกในอดต การเปลยนแปลงดงกลาวยงสงผลตอการกระจายความเจรญไปยงจงหวดในระดบภมภาค มใหเกดการกระจกตวของการพฒนา อยางทเปนมาในอดต ดงนนพนทเมองสำคญในภาคกลางในระยะเวลาตอไปภายใตแผนยทธศาสตรชาต 20 ป จะไดรบการพฒนาใหเกดความเทาเทยมมากขนกวาในอดตตอไป ขอตกลงเกยวกบประชาคมเศรษฐกจอาเซยนเปนอกปจจยทสำคญ ถงแมภาคกลางของประเทศไทยจะมพรมแดนและชองทางผานเขาออกระหวางประเทศทมจำนวนนอยเมอเทยบกบภมภาคอนในประเทศ แตชองทางผานแดนในอำเภอสงขละบรและสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร เปนชองทางสำคญ เน องจากเปนชองทางทมมลคาทางการคาสงและเช อมโยงไปยงเขตเศรษฐกจพเศษในฝงประเทศเพอนบาน ซ งจะสงผลใหภาคกลางของไทยสามารถเปนไดท งแหลงผลตสนคาทสำคญในการสงออกและการเปนศนยรวมของระบบ โลจสตกสในระดบภมภาค ทเชอมโยงไปยงทาเรอในภาคตะวนออกของไทย นอกจากน ในสวนท เก ยวของกบประชาคมเศรษฐกจอาเซยนอาจตองพจารณาถงการเคลอนยายแรงงานและทนอยางเสรประกอบดวย ซงอาจเปนทงขอดและขอเสยแกภมภาคหากไมมความพรอมในการเปดประชาคมเศรษฐกจ

ท งนอตสาหกรรมท มทศทางการลงทนและพฒนาทเหมาะสม และมศกยภาพสง ในเชงเศรษฐกจตอภาคกลาง ในอนาคต ไดแก กลมอตสาหกรรมพลงงานทดแทน (ไฟฟา/ชวมวล) กล มอตสาหกรรมผลตภณฑอโลหะ กล มอตสาหกรรมอาหาร กล มอตสาหกรรมเคร องจกรเคร องกล กลมอตสาหกรรมเคร องใชไฟฟา และอปกรณ กลมอตสาหกรรมยานพาหนะ และอปกรณ รวมท งการซอมฯ และกล มอ ตสาหกรรมโลจสตกส และบรรจภณฑ โดยภาคกลางมแนวนโยบายหลกท จะยกระดบเปนพนทซงไดรบการเพมศกยภาพการแขงขนดานเศรษฐกจโดยการยกมาตรฐานและประสทธภาพการผลตดานการเกษตร การพฒนาศกยภาพการประกอบการดานอตสาหกรรม อตสาหกรรมบรการและการทองเทยว การพฒนาระบบชลประทานใหเต มศ กยภาพ การ

3-54

เตร ยมการรองร บอ ตสาหกรรมพล งงานทดแทน (Ethanol)

ประชากรรวมของภาคกลางในชวง 10 ป ท ผานมา มแนวโนมการเปลยนแปลงประชากรเพมขนอยางตอเนองแตมอตราการเพมในระดบตำ มแนวโนมเพมข นอยางชา ๆ ในขณะทประชากรสงวยมแนวโนมเพมขนเกอบเทาตว ดงนน จากการทภาคกลางมสดสวนประชากรสงวยเพมมากขนจำเปนตองมมาตรการทมความหลากหลายและครอบคลมเพอใหสามารถกำหนดนโยบายและแนวทางในการพฒนาพนทไดอยางมประสทธภาพ โดยสงเสรมใหประชาชนสามารถพ งพาตนเองไดและ มการใชวถชวตเชงบวก อาทเชน จดใหมอปกรณ เครองชวยเหลอตาง ๆ และปรบปรงสภาพแวดลอมและความเปนอยทางกายภาพใหผสงอายยงคงสามารถเคลอนไหวไดดวยตนเอง ซงจะชวยลดระยะเวลาทผสงอายตองพงพาการดแลโดยผอน ในขณะเดยวกนพนทควรตระหนกถงความรบผดชอบในการใหความชวยเหลอแกผ สงอาย ครอบครว หรอชมชนทไมสามารถใหการดแลได

ดานการพฒนาเมองและชนบท ภาคกลางใหเปนฐานเศรษฐกจและบรการชนนำของ

ประเทศ เนองจากภาคกลางมบทบาทสำคญในการเชอมโยงก บท กภาคภายในประเทศ เน องจากเป นท ต งของกรงเทพมหานคร สถาบนการศกษาและวจยชนนำทกระดบ สถาบนการรกษาพยาบาลทดทสด อกทง มแหลงทองเทยวทมชอเสยง สภาพพนทและระบบชลประทานทอดมสมบรณ เปนฐานเศรษฐกจอตสาหกรรมทสำคญของประเทศ และเปนพนทแนวระเบยงเศรษฐกจตอนใตของอนภมภาคลมนำโขง (Southern Economic Corridor) ทเชอมโยงระหวางเมยนมา-ไทย-กมพชา-เวยดนาม ซงเปนสะพานเชอมโลจสตกส (Landbridge) ในการเช อมโยงภม ภาคอาเซ ยนกบโลกตะวนตกและโลกตะวนออก โดยมนโยบายสำคญในการพฒนาคณภาพแหลงทองเทยวทมชอเสยงระดบนานาชาตและสรางความเชอมโยงเพอกระจายการทองเทยวทวทงภาค ไดแก การพฒนาคณภาพแหลงทองเทยวระดบนานาชาต การพฒนาแหลงทองเทยวดานประวตศาสตร วฒนธรรม และเกษตร (กาญจนบร -สพรรณบร-พระนครศรอยธยา-อางทอง-สงหบร-ชยนาท-ลพบร-สระบร-นครปฐม-ราชบร-เพชรบร) การเพมมาตรฐานแหลงทองเทยวทองถนและแหลงทองเทยวโดยชมชน (ตลาดสามชก ตลาดนำอมพวา ตลาดนำดำเนนสะดวก เกาะเกรด) และแหลงทองเทยวธรรมชาต (สวนผง อทยานแหงชาตแกงกระจาน) อกทง นโยบายในการยกระดบการผลตสนคาเกษตรและอตสาหกรรมโดยใชนวตกรรม เทคโนโลยและความคดสรางสรรค เพอใหสามารถแขงขนไดอยางยงยน ไดแก การใชเทคโนโลยดานการเกษตร

การวจยและพฒนาการผลตขาว เพอเพมผลผลตตอไรและยกระดบคณภาพขาวซ งเปนสนคาสงออกท สำคญของประเทศ การพฒนามาตรฐานฟารมเพอผลตอาหารปลอดภย (Food safety) จากสนคาเกษตรหลกของภาค ไดแก ขาว พชผก มะพราว โคนม โคเนอ สกร ไก เปด กง ปลา (ชยนาท สงหบร อางทอง ลพบร สระบร สพรรณบรพระนครศรอยธยา ราชบร นครปฐม และประจวบครขนธ) และการฟนฟความอดมสมบรณทรพยากรประมงทะเลในพนททมศกยภาพดานการประมงและเพาะเลยงสตวนำบรเวณชายฝงรอบอาวไทย (ประจวบครขนธ เพชรบร สมทรสงคราม สมทรสาคร และสม ทรปราการ) ควบค ก บการบร หารจ ดการน ำและทรพยากรธรรมชาตเพอแกไขปญหานำทวม ภยแลง และคงความสมดลของระบบนเวศอยางย งยน นอกจากน ยงมนโยบายสำค ญในการเพ มความสามารถการแข งขนอตสาหกรรมยานยนตและอเลกทรอนกสสการใชเทคโนโลยทสงขน อตสาหกรรมแหงอนาคตและเปนมตรกบสงแวดลอม (พระนครศรอยธยา ปทมธาน สมทรปราการ) อตสาหกรรมกอสราง (สระบร) การพฒนาแหลงอตสาหกรรมแปรรปผลผลตทางการเกษตรและปศสตว และกลมอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหม (กาญจนบร-ราชบร-เพชรบรตอนบน) ตลอดจนการพฒนาภาคกลางใหเปนประตการคา การลงทน และการทองเทยว เชอมโยงเขตเศรษฐกจพเศษทวาย-ภาคกลาง-ระเบยงเศรษฐกจพเศษภาคตะวนออก โดยการพฒนาพนทเขตเศรษฐกจพเศษชายแดนบานพนำรอน กาญจนบร ใหเปนประตเชอม Southern Economic จากทาเรอทวาย ทาเรอแหลมฉบง ทาเรอสหนวลลกมพชา ทาเรอวงเตา เวยดนาม และการพฒนาจดผอนปรนการคาพเศษดานสงขร ประจวบครขนธ เพอเชอมโยงการคา การลงทนและการทองเทยวจากมดอง-มะรดของเมยนมาร ควบคกบการพฒนาโครงสรางพนฐาน สงอำนวยความสะดวกดานการเดนทางขนสงเชอมโยงประเทศเพอนบาน พฒนาระเบยบพธการทางศลกากร กฎระเบยบการคา และการลงทนใหทนสมย นำเทคโนโลยสมยใหมมาชวยอำนวยความสะดวกการคาและการขนสงขามพรมแดน และสงเสรมบทบาทภาคเอกชนในการลงทนเพ อพฒนาชองทางการตลาด สรางมลคาเพมของสนคา โดยยงคำนงถงการพฒนาเมองนาอย ปลอดภย สงแวดลอมด เศรษฐกจด เดนทางสะดวก ระบบสาธารณปโภค สาธารณปการมคณภาพและทวถง สอดคลองกบอตลกษณ ความหลากหลายและศกยภาพของเมอง บนพนฐานการมสวนรวมของทกภาคสวน

ระบบเมองของภาคกลางมการพฒนาไปตามกลไก ในเชงพนท โดยทกลมพนทศนยกลางหลกยงคงเปนกลม ทมการพฒนาและเชอมโยงกบพนทภายนอกในระดบนานาชาต โดยไดรบการสงเสรม ผานทางการพฒนา

3-55

นโยบายเชงพนทของภาครฐ กลมเมองศนยกลางการผลตทางการเกษตรและอตสาหกรรมกอสราง ศนยกลางประวตศาสตรและวฒนธรรม โดยจงหวดสระบร เปนเมองศนยกลางหลก และ จงหวดชยนาท สงหบร ลพบร เปนเมองศนยกลางรองกลมเมองศนยกลางการผลตสนคาเกษตรเพอเปนครวของโลก ศนยกลางการทองเทยวระดบโลก ศนยกลางการพฒนาพนทอตสาหกรรมสะอาด โดยมจ งหว ดพระนครศร อย ธยาเปนม บทบาทเป นเม องศนยกลางหลก และมจงหวด สพรรณบรและจงหวดอางทองเปนศนยกลางรอง กลมเมองศนยกลางการบรหาร แหลงอตสาหกรรมแปรรป ผลผลตทางการเกษตร และ ปศสตว เช อมโยงเมยนมาร มจงหวดราชบรเปนเมองศนยกลางหลก และมจงหวดกาญจนบรและ เพชรบรเปนเมองศนยกลางรองกลมเมองศนยกลางฐานเศรษฐกจของภาค พ นท ท องเท ยวระดบนานาชาต พ นท ส งเสรมวทยาการสมยใหม และศนยกลางการพฒนาสงคมและทรพยากรมนษย จ งหวดประจวบคร ข นธเป นเม องศนยกลางหลก และจงหวดสมทรสงครามและจงหวดเพชรบรเปนเมองศนยกลางรอง

ดานการใชประโยชนทดน จากกระแสการเปลยนแปลงจากภายนอกและ

ภายในประเทศมอทธพลตอการกำหนดนโยบายการพฒนาประเทศไทยและถายทอดนโยบายไปสภาคตาง ๆ ตามบทบาท ศกยภาพ ปญหา ขอจำกด และแนวโนมการพฒนา โดยคำนงถงการเปลยนแปลงและเงอนไขโอกาสหรอผลกระทบจากนโยบาย ยทธศาสตรการพฒนา การพฒนาตามฐานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภยพบต การเตบโตและกระแสการพฒนาด านเศรษฐก จในร ปแบบใหมทงภาคอตสาหกรรม เกษตรกรรม การคาบรการ และการทองเทยว แนวโนมและรปแบบการขยายตวหรอลดดานประชากร การพฒนาโครงขายการเชอมโยงและโครงสรางพนฐาน โดยปจจยดงกลาวจะสงผลตอรปแบบการตงถนฐานและรปแบบการพฒนาเมองทงในพนทเมองเดม พนทรองรบการขยายตวของเมอง การขยายตวของชมชนในเขตชนบทและพ นท เกษตรกรรม ซ งจะสงผลตอการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน การกำหนดบทบาท แนวทางการวางแผนการใชทรพยากร และการกำหนดรปแบบการใชประโยชนท ดนทงในสถานการณปจจบนและในอนาคต ภาคกลางเปนพนทท มศกยภาพและแนวโนมการพฒนาทงในระดบภมภาคและในระดบประเทศ อนเนองมาจากโครงการความรวมมอระหวางประเทศตาง ๆ เชน โครงการสมาคมประชาชาตแหงเอเชยตะวนออกเฉยง

ใต (ASEAN) อนสญญาคมครองมรดกโลก (The World Heritage Convention) ฯลฯ ซ งเปนองคประกอบท ช ใหเหนถงศกยภาพในการพฒนาพ นท ภาคกลางท จะเกดขนในอนาคต หากพ จารณาจากกรอบนโยบายในระดบ ประเทศตามยทธศาสตรชาต 20 ป และแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ทงยทธศาสตรความรวมมอระหวางประเทศ การพฒนาภาค เมอง และพนทเศรษฐกจ การพฒนาเขตเศรษฐกจชายแดน การพฒนาโครงสรางพ นฐานและระบบโลจสต กส โดยเฉพาะการพฒนาโครงการรถไฟความเรวสงในภาคกลาง ซ งมสถานหลกพระนครศรอยธยา และการพฒนาเสนทางทองเท ยวเชอมโยงและอำนวยความสะดวกเขาสแหลงทองเทยว ทำใหภาคกลางมศกยภาพสงในการเชอมโยงการคมนาคมทงทางบก ทางราง ทางนำ ระหวางภมภาคภายในประเทศ และจะสงเสรมศกยภาพของภาคกลางใหเปนศนยกลางเศรษฐกจของภมภาค สนบสนนใหศนยกลางการผลต การคา การลงทนและการทองเทยวใน อนภมภาคและภมภาคอาเซยน รวมทงเปนฐานการผลตสนคาเกษตรและอตสาหกรรมการเกษตรทมคณภาพ ปลอดภย และไดมาตรฐานโลก สนบสนนการเปนศนยกลางการผลตอาหารของประเทศ ยกระดบฐานเศรษฐกจอตสาหกรรมของ ภาคกลางให เป นศนย อ ตสาหกรรมช นนำในเอเชยตะวนออกเฉยงใต ใหเปนกลมอตสาหกรรมสำหรบกจการ ท ใช เทคโนโลยข นส งและอตสาหกรรมแหงอนาคต (พระนครศรอยธยา) เปนแหลงอตสาหกรรม แปรรปผลผลตทางการเกษตรและปศสตว และกลมอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมเชอมโยงกบแหลงผลตในเมยนมาร (กาญจนบร ราชบร เพชรบรตอนบน) พฒนาแหลงผลตอาหารและสนคาเกษตรของภาคกลางใหเปนฐานการผลต สนคาเกษตรและอตสาหกรรมการเกษตรท มคณภาพ ปลอดภ ย และได มาตรฐานโลก สน บสน นการเปน ศนยกลางการผลตอาหารของประเทศ (สงหบร อางทอง พระนครศรอยธยา สพรรณบร ฉะเชงเทรา และราชบร) หากพจารณาผลการวเคราะหพนทศกยภาพเพอชมชนและส งปลกสรางของภาคกลาง พบกระจกตวเสนทางคมนาคมตาง ๆ พบมากบรเวณจงหวดสงหบร สระบร ราชบร กาญจนบร อำเภอเมอง อำเภอชะอำ จงหวดเพชรบร อำเภอหวหน จงหวดประจวบครขนธ สวนพนทศกยภาพอตสาหกรรมและคลงสนคา พบกระจกตวบรเวณตอนกลางของภาค และตลอดแนวเสนทางคมนาคมตาง ๆ ของภาคกลาง ยกเว น บร เวณแนวเทอกเขาดานทศตะวนตกและตะวนออกของภาค โดยบรเวณทมความเหมาะสมระดบสงมการกระจกตวอย

3-56

บรเวณจงหวดพระนครศรอยธยา สระบร และราชบร มการสงเสรมอตสาหกรรมใชเทคโนโลยขนสง

ดานการคมนาคมขนสงและโครงสรางพนฐาน การพฒนาดานคมนาคมตามยทธศาสตรชาต 20

ป และยทธศาสตรประเทศไทย 4.0 มประเดนทมงเนนการพฒนาประเทศใหมความสามารถในการแขงขนเปนศนยกลางการคาภม ภาค (Regional Trading Nation) ควบค ก บการเป นส งคมคาร บอนต ำ (Low Carbon Society) โดยมกรอบการพฒนาพ นท ภาคกลางตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 12 ซงเปนแผนพฒนาหลกของประเทศ มทศทางการพฒนาคมนาคมขนสงและโครงสรางพนฐานและสนบสนนการทองเทยว การพฒนาเขตอตสาหกรรม และการเชอมโยงการคาโลก โดยการพฒนาโครงขายระหวางเมองภาค ไดแก

ภาคกลาง การพฒนาโครงขายระหวางเมองภาคกลาง ไดแก เสนทางชวงฉะเชงเทรา-คลองสบเกา-แกงคอย ชวงลพบร-ปากนำโพ ชวงนครปฐม-หวหน ชวงประจวบครขนธ-ชมพร และชวงหวหน-ประจวบครขนธ สงผลใหเกดการเชอมโยงจงหวดสำคญในภาคและระหวางภาค ตลอดจนเชอมโยงสประเทศเพอนบานผานเมองชายแดน อาท เมยนมา โดยมโครงการกอสรางโครงขายรถไฟทางคและรถไฟความเรวสงในอก 4 ปขางหนา (พ.ศ.2565) กลาวคอ

การพฒนาโครงการกอสรางเสนทางรถไฟทางค และรถไฟความเรวสงจะเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมการเดนทาง โดยผ โดยสารบางสวนจากการเดนทางรปแบบถนน ราง และอากาศ มแนวโนมหนมาใชรถไฟความเรวสง เพราะไดประโยชนจากการประหยดเวลาในการเดนทาง โดยเฉพาะผโดยสารเดมทเดนทางโดยรถไฟแบบดวนพเศษ รถโดยสารปรบอากาศ เคร องบน และรถยนตสวนตว ซงการเดนทางทใชเวลาสนลงอยางนอย 1 เทา จะชวยลดตนทนคาเสยโอกาสจากการใชเวลาไปทำกจกรรมอนทสรางรายไดหรอใหประโยชนสงกวา อาท เวลาระหวางรอขนเครองบน เท ยวบนดเลย และเวลาทเสยไปในชวงการจราจรตดขด ทงนการปรบเปลยนพฤตกรรมการเดนทางจากถนนสราง (Shift Mode) จะ

ทำใหเกดพฤตกรรมการเดนทาง รปแบบการเดนทาง และจำนวนเทยวการเดนทางแบบเทยวไป-กลบเพอไปทำงานและธรกจ (Work and Business Trip) ภายในภาคมากขน สงผลใหปรมาณการเดนทางทางถนนลดลง ลดปญหาการจราจรตดขด และลดอบตเหตทางถนนไดอยางยงยน

การพฒนาโครงขายทางรถไฟสายใหม ทำใหเกดการเต บโตทางเศรษฐกจในพ นท แนวรถไฟสายใหม ความเรวสง สรางโอกาสทางธรกจ ความเจรญของเมองจากความสะดวกในการเขาถงแหลงงานและสถานททองเทยว และกระตนเศรษฐกจในพนท ดงนน จงหวดทเปนสถานหลกของเสนทางรถไฟสายเสนทางกรงเทพ-หนองคาย กรงเทพ-หวหน และกรงเทพ-เชยงใหม เหลานจะมการเตบโตของเมองในแนวโนมทสงมากขนในอนาคต โดยเฉพาะบรเวณรอบสถานทจะมระดบการพฒนาเพมขนหนาแนน จงเปนโอกาสทจะเขาไปทำธรกจในพนทจงหวดเหลาน โดยธรกจทมศกยภาพ ไดแก ธรกจอสงหารมทรพย คาสง-คาปลก โลจสตกส รถเชา โรงแรม และรานอาหาร เพอรองรบการขยายตวทางเศรษฐกจ การคา การลงทน การทองเทยว และการขยายตวของเมองอยางรวดเรว

การพฒนาโครงข ายทางรถไฟ เพ อส งเรมระบบโลจสตกส โดยเฉพาะบรเวณดานชายแดน เมองชายแดน เมองเศรษฐกจทสำคญ เขตพฒนาเศรษฐกจพ เ ศ ษ ( Special Economic Zone: SEZ) แ ล ะ น คมอตสาหกรรม จะเปนโครงสรางพ นฐานหลกท กระตนเศรษฐกจภาคกลางควบค ไปกบเพมมลคาการคาดานชายแดน ทงยงสามารถลดตนทนการขนสงและระยะเวลาเดนทางไดเกอบครงหนงของทงหมดดวยการออกแบบมอเตอรเวยระบบปด ลดปญหาจราจรแออดบรเวณดานชายแดนจากปรมาณขนสงสนคาทางถนนโดยเปลยนไปใชโครงขายทางราง นอกจากนสนคานำหนกเบาทมมลคาสง จะได ประโยชนจากการขนสงทางรถไฟความเรวสง นอกจากน การขนสงทางรางโดยปกตจะมตนทนพลงงานทนอยกวาทางถนน และทางอากาศถง 3.5 และ 55 เทา ตามลำดบ ทำใหการเปลยนรปแบบขนสงมาเปนทางรางมากจะชวยใหตนทนโลจสตกสของประเทศมแนวโนมลดลง

3-57

รปท 3.10-1 แนวคดการเชอมโยงดานคมนาคมขนสงและโลจสตกสในภาคกลาง

3-58

ดานโครงสรางพนฐาน

ปจจบนระบบสาธารณปโภคและสาธารณปการส วนมากในพ นทแต ละภาคน นย งไม ครอบคลมการใหบรการในพนทระดบจงหวด อกทงยงมปญหาดานการขาดแคลนนำใชเพอการอปโภคและบรโภค ปญหาภยแลง ปญหาการขาดแคลนพนทเพอพฒนาเปนพนทกำจดขยะมลฝอย รวมถงการบำบดของเสย จากการศกษาดานสาธารณปโภคและสาธารณปการ พบวา การบรการดานประปา อย ภายใตความรบผดชอบของสำนกงานการประปาสวนภมภาค ซ งมสำนกงานยอยกระจายการใหบรการในทกจงหวด มปรมาณการผลตและจำหนายเพ มข นอยางตอเน องตามการขยายตวของประชากร สำหรบแนวโนมความตองการใชนำประปาในอนาคตมความตองการเพมสงข น ทงนการประปาสวนภมภาคมแผนยทธศาสตรการพฒนาระบบและขยายพ นท การบรการในประปาเมองและพนทเศรษฐกจ เพอรองรบการเตบโตของเมอง ประชากร และรองรบความตองการใชนำประปาในอนาคต

ระบบบำบดนำเสยชมชนพนทชมชนเมองขนาดใหญสวนมากมการกอสรางระบบบำบดและรวบรวมนำเสย แตยงคงไมเพยงพอตอการบำบดนำเสยในปจจบนและในอนาคต สำหรบพนททยงไมมระบบบำบดนำเสย พนทท จะเกดนำเสย ไดแก พ นทท ม การต งถ นฐานทหนาแนน ศนยกลางเขตเมองเดม พนทเมองทองเทยว และพนทอตสาหกรรม อกทงคาความสกปรกมแนวโนมทเพ มมากข น ซ งส งผลกระทบตอสภาพแวดลอม จงจำเปนตองมการกำหนดมาตรการบำบดนำเสยอยางชดเจน และเพมศกยภาพในการใหบรการรายเขตการปกครองเปนสำคญ

การกำจดมลฝอยมองคกรปกครองสวนทองถนเป นส วนน อยท มการจ ดการขยะถ กต องตามหลกสขาภบาล สวนใหญเปนการกำจดขยะมลฝอยแบบเทกองและฝ งกลบ (Uncontrolled หร อ Open Dump) ซ งกอใหเกดปญหามลภาวะ และปญหาสงแวดลอมตาง ๆ ตามมาอกมากมาย และแนวโนมการเกดขยะมลฝอยในอนาคต พบวามปรมาณเพมสงขน เนองจากการเพมขนของจำนวนประชากร การขยายตวของเศรษฐกจ และเปลยนแปลงพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑทยอยสลายยาก ประกอบกบระบบกำจดขยะทมอย ไมเพยงพอกบปรมาณขยะทเกดขนทำใหเกดขยะตกคางสะสม

ด งน น เพ อให การพ ฒนาเช งกายภาพมประสทธภาพและสอดคลองกบแนวโนมการเตบโตของประชากรและกจกรรม จากผลการวเคราะหเพอประเมนสถานการณจากปจจยภายในและภายนอกของพนทภาคกลาง เพอบรณาการและวเคราะหผลดานสาธารณปโภคและสาธารณปการไดดงน

1) กำหนดยานกจกรรมใหสอดคลองกบการพฒนาสาธารณปโภคและสาธารณปการโดยเฉพาะอยางยงพนทเขตเมอง

2) กำหนดแผนพฒนาพ นท ภาคกลางท เปนรปธรรมและพจารณาปรบปรงอยางตอเนอง โดยเฉพาะรปแบบเมองประหยดพลงงาน และเมองสเขยว

3) วางแผนการปรบปรงระบบสาธารณปโภคและสาธารณปการระยะสน ระยะกลาง และระยะยาว โดยเฉพาะอยางยงการใหบรการประปา การจดการขยะมลฝอยและระบบระบายนำ

4) ปรบปรงโครงสรางพนฐานและบรการสำหรบทกกล มประชาชน โดยเฉพาะเยาวชนและผ ส งอาย นอกจากน ย งเนนการพฒนาศกยภาพทองถ นในการบรหารจดการพ นท และดแลรกษาสาธารณปโภคและสาธารณปการ

4-1

บทท 4 : สรปขอเสนอแนะแนวทางการปรบปรงผงภาค

เพอใหการปรบปรงผงภาค สามารถตอบสนอง

วตถประสงคและการเปลยนแปลงทจะเกดขนในอนาคตไดอยางครบถวนสมบรณและมประสทธภาพ ควรคำนงถงสถานการณภายนอกและสถานการณภายในทสงผลตอการพฒนาพนท เพอใหเกดแนวทางปรบปรงผงภาคกลาง อยางมประสทธภาพตอไป

4.1 ขอเสนอแนะเชงกระบวนการและระบบตดตามสถานการณพฒนาพนท ระดบภาค กรมโยธาธการและผงเมองวางและจดทำนโยบาย

ระดบภาคเพอใชเปนแนวทางในการพฒนาและการดำรงรกษาพนทท ม ขอบเขตเกนหน งจงหวด ในดานการใชประโยชนทดนการพฒนาเมองและชนบท การคมนาคมและการขนสง การสาธารณปโภค สาธารณปการและบรการสาธารณะ รวมทงบำรงรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ระบบการวางผงเมองของประเทศไทยในปจจบน แบงเปน 2 กลม 5 ประเภท

กลมท 1 ผงนโยบายการใชประโยชนพ นท กำหนดกรอบนโยบายและยทธศาสตรของการพฒนาประเทศในดานการใชพ นท เพ อใหหนวยงานของรฐดำเนนการ แบงเปน 3 ประเภท

1) ผงนโยบายระดบประเทศ กรอบนโยบายการพฒนาพ นท ระดบประเทศดานการใชพ นท การพฒนาเมองและชนบท โครงสรางพนฐานหลก การพฒนาพนทพเศษ การรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ฯลฯ

2) ผงนโยบายระดบภาค แผนผงนโยบาย การพฒนาพ นท ภาค ช นำการพฒนาและดำรงรกษา พนททมขอบเขตเกนหนงจงหวดในดานการใชประโยชนท ด น การพฒนาเมอง การคมนาคม และการขนสง การสาธารณปโภค สาธารณปการ และการบำรงรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

3) ผ งน โยบายระด บจ งหว ด แผน ผงยทธศาสตรการพฒนาพ นท จ งหวด เปนแนวทาง/มาตรการการพฒนาพ นท ระด บจ งหวด ดานการใชประโยชนทดน การพฒนาเมอง การคมนาคม และการ

ขนสง การสาธารณปโภค สาธารณปการ และการดำรงรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

กล มท 2 ผงกำหนดการใชประโยชนท ดน กำหนดกรอบแนวทางและแผนงานการใชประโยชนทดนในพนท หนงพนทใด เพอการพฒนาเมองและการดำรงรกษาเมองบรเวณท เก ยวของ และชนบท แบงเปน 2 ประเภท ไดแก

4) ผงเมองรวม แผนผง มาตรการ ขอกำหนด ผงเมองรวมจงหวด และผงเมองรวมเมอง/ชมชน ดานการใชประโยชนทดน พนทโลง โครงการคมนาคมขนสง กจการสาธารณปโภค สาธารณปการ และบรการสาธารณะ

5) ผ งเม องเฉพาะ แผนผงและโครงการดำเนนการ เพอพฒนาหรอดำรงรกษาบรเวณเฉพาะแหง หรอ กจการทเก ยวของในเมองและบรเวณทเกยวของ หรอชนบท

ในการตดตามเปรยบเทยบกบผงภาคกลาง 2600 โดยการวเคราะหองคประกอบและกระบวนการในการวางและจดทำผงภาค พบวาการวางและจดทำผงภาคจะมลกษณะทม งเนนการพฒนาพนทในระดบภาค อนนำไปสนโยบายในการกระจายการพฒนาลงในพนทท มศ กยภาพท เหมาะสมสอดคลองกนท งทางกายภาพ เศรษฐกจ สงคมและประชากร ประเดนสาระสำคญของผงภาค ประกอบดวยสวนสำคญหลก 8 สวน ไดแก

1) วสยทศนในการวางและจดทำผงภาค เปนการกำหนดบทบาทของภาคในปจจบนและอนาคต

2) วตถประสงคในการวางและจดทำผงภาค 3) เป าหมายของการพ ฒนา ได แก ด าน

ประชากร ดานเศรษฐกจ ดานแรงงานและการจางงาน ดานศนยกลางของภมภาค ลำดบความสำคญของชมชน และเขตเศรษฐกจพเศษ และดานการจดการการใชประโยชนทดน

4) กลยทธในการพฒนาเพอใหบรรลเปาหมายขางตน

5) แนวคดโครงสรางเพอการพฒนาพนท เปนการกำหนดการบรณาการระบบการใชทดนและโครงสรางพ นฐานทกดานอนจะเปนทางเลอกและการประเมนทางเลอกในการพฒนา

4-2

รปท 4.1-1 องคประกอบและขนตอนในการวางผงภาค 2600

4-3

6) ผงนโยบายของภาค เปนผงนโยบายระยะยาวในการวางแผนพฒนาและบรหารจดการดานการใชพนทอยางมประสทธภาพ สอดคลองกบการพฒนาเมอง ชนบท ทรพยากรธรรมชาต โครงสรางพนฐาน เศรษฐกจ และสงคม

7) ผงกลยทธเพอการพฒนา เปนการกำหนดชวงระยะการพฒนาและกำหนดกรอบนโยบายระดบจงหวด

8) นโยบาย มาตรการ และวธการนำผงไปสการปฏบต

ส ำ ห ร บ อ ง ค ป ร ะ ก อ บ ข อ ง ผ ง ภ า ค ต า มพระราชบ ญญ ต การผ งเม อง พ.ศ. 2562 ได ระบองคประกอบผงนโยบายระดบภาค ตามมาตรา 16 ตองประกอบดวย

1) ว ตถ ประสงค ในการวางและจ ดทำผ งนโยบายระดบภาค

2) แผนทแสดงเขตผงนโยบายระดบภาค 3) แผนผงททำขนเปนฉบบเดยวหรอหลายฉบบ

โดยมสาระสำคญ ดงตอไปน (ก) แผนผงแสดงการใชประโยชนทดน (ข) แผนผงแสดงการตงถนฐานและระบบชมชน (ค) แผนผงแสดงระบบการคมนาคมและการขนสง (ง) แผนผงแสดงระบบสาธารณปโภค สาธารณปการ และบรการสาธารณะ ตามโครงสรางพนฐาน (จ) แผนผงแสดงเขตพฒนาการทองเทยว

(ฉ) แผนผงเพอการพฒนาเมองและชนบท (ช) แผนผงพนทพฒนาพเศษ (ซ) แผนผงแสดงแหลงศลปวฒนธรรมและประวตศาสตรทองถน (ฌ) แผนผ งแสดงแหล งทร พยากร ธรรมชาต สงแวดลอม และระบบนเวศ (ญ) แผนผงแสดงผงนำ (ฎ) แผนผงแสดงการเชอมโยงกบประเทศ

ในภมภาค (ฏ) แผนผงอน ๆ ตามความจำเปน ในกรณท ผ งนโยบายระด บภาคไม ม

สาระสำคญประการใดตาม (ก) (ข) (ค) (ง) (จ) (ฉ) (ช) (ซ) (ฌ) (ญ) หร อ (ฎ) จะตองได ร บความเหนชอบจากคณะกรรมการนโยบายการผงเมองแหงชาตโดยมเหตผลอนสมควร และใหระบเหตผลดงกลาวไวในผงนโยบายระดบภาคนนดวย

4) นโยบาย มาตรการ และวธดาเนนการเพอปฏบตตามวตถประสงคของผงนโยบายระดบภาค

5) การบรหารและพฒนาการผงเมอง วธปฏบต และความรวมมอของหนวยงานและภาคสวนทเกยวของ รวมทงกรอบระยะเวลาในการดาเนนการ ทงนมขนตอนและกระบวนการวางและจดทำผงนโยบายระดบภาค ซ งประกอบดวยการรวบรวม การวเคราะหขอมลตางๆ ตลอดจนการมสวนรวม เพอใหไดผลสมฤทธตามองคประกอบของผงนโยบายระดบภาค โดยขนตอนและกระบวนการแสดงดงรปท 4.1-2

4-4

รปท 4.1-2 ขนตอนและกระบวนการวางและจดทำผงนโยบายระดบภาค

ทมา : กรมโยธาธการ กระทรวงมหาดไทย

4-5

แนวทางการตดตามสถานการณพ นท การพฒนาพนทระดบภาค

สำหรบการตดตามสถานการณและทศทางการพฒนานโยบายระดบภาค เพอวเคราะหความสอดคลองกบเปาหมายและนโยบายทตงไว มแนวทางและระบบในการตดตาม ซ งต องมกระบวนการในการศกษาและรวบรวมขอมลในดานบรบทการพฒนาประเทศ ความเช อมโยงกบภมภาคอ นๆ กรอบความรวมมอระหวางประเทศ นโยบายและยทธศาสตรการพฒนาประเทศ ตลอดจนสถานการณและแนวโนมการพฒนาพนทภาคในมตเชงเศรษฐกจ ประชากร สงคม ดานทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม ภยพบตดานการใชประโยชนทดน ดานการพฒนาเมองและชนบท ดานคมนาคมขนสงและโลจสตกส ดานสาธารณปโภคสาธารณปการ เพอความสมบรณในการประเมน และเพ อเปนการกำหนดแนวทางในการเสนอแนะ ในการดำเนนงานใหสอดคลองกบเนอหาและระยะเวลา ในการศกษา ซ งแบงกลมและระยะเวลาในการศกษาโดยมรายละเอยด ดงน

1. การศกษาผงผงภาคท ได จ ดทำข น และรายละเอยดผงภาค ดานกรอบแนวคดในการวางและ จดทำผง เปาหมาย วตถประสงค รายละเอยดท งในภาพรวม และรายละเอยดปลกยอย รวมทงขอมลเงอนไข และสถานการณทเปนผลในการวางและจดทำผงภาคในเวลานนเพอเปนขอมลเรมตนในการเขาใจถงสถานการณทเกดขนตอไป

2. การรวบรวมศ กษาและทบทวน เปนกระบวนการแรกกอนทจะดำเนนงานในขนตอนอนๆ โดยมว ตถ ประสงคเพ อรวบรวมขอมลพ นฐานยอนหลง อยางนอย 10 ป ว เคราะหสถานการณภายในและภายนอกท ส งผลการพฒนาภาค ความเช อมโยงทางกายภาพ เศรษฐกจ และสงคมในระดบตางๆ รวมถงประเดนการพฒนาอนๆ วเคราะหนโยบาย ยทธศาสตร และแผนพฒนาประเทศ ตลอดจนแผนงานและโครงการทสำคญ โดยชใหเหนถงโอกาสและศกยภาพการพฒนาพนทแตละภาค

3. การวเคราะหศกยภาพ ปญหา ขอจำกด ในขนตอนนเปนผลจากการรวบรวมขอมลในระดบแรกแลวนำมาวเคราะหในแตละระดบของพ นท รวมถงความเช อมโยงในแตละสาขา เพ อว เคราะหและจดกลม ในแตละกลมพนท และวเคราะหในภาพรวม

4. การตดตามสถานการณเปลยนแปลง ในดานเศรษฐกจ ประชากร สงคม ดานทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม ภยพบต ดานการใชประโยชนทดน ดานการพ ฒนาเม องและชนบท ด านคมนาคมขนส งและ โลจสตกส ดานสาธารณปโภคสาธารณปการ ในดานเปาหายและนโยบายซ งนอกจากตองมการศกษาขอมล

ยอนหลงอยางนอย 10 ปแลว ขอมลปจจบน (ขอมลครบถวนตามปทสามารถหาไดลาสด)

5. หากไมมความสอดคลอง และมบรบทการพฒนาทเปลยนไป หรอมสถานการณทกระทบตอพนทใหเสนอแนวทางในการพฒนาพนท ตลอดจนประเดนทใชเปนขอพจารณาในการปรบปรงหรอจดทำผงภาคครงตอไป

นอกเหน อจากการว เ คราะห และจ ดทำรายละเอยดขอมลแลว ในข นตอนของการศกษายงประกอบไปดวยการประชมกล มยอยเพ อรบฟงความคดเหนของแตละภาคสวน โดยจะนำขอมลตางๆ ทไดจากการประชมนำมาสรปและรวมประมวลผล ตลอดจนกฎหมายทเกยวของ และควรมกรณศกษาการวางผงของตางประเทศ

ระบบการตดตามสถานการณการพฒนาพนทระดบภาค ประกอบดวย 2 ประเดนหลก น นค อ การ

ตดตามดานเปาหมาย การตดตามดานผงนโยบายรายสาขา (การตดตามดานผงกลยทธ ใชตดตามในเรองการคมนาคมขนสงและโลจสตกส)

การตดตามเปาหมาย เปาหมายควรแบงเปนระยะสน ระยะกลาง และระยะยาว โดยมเปาหมายในเรองตางๆ ดงตอไปน

1. ดานประชากร - จำนวนประชากร - โครงสรางอาย - จำนวนประชากรเมองและชนบท

2. ดานเศรษฐกจ - สดสวนโครงสรางทางเศรษฐกจ - อตราการเตบโตของมลคาทางเศรษฐกจ - กำลงแรงงาน - พนทเปาหมายทางเศรษฐกจ

3. ดานการใชประโยชนท ดน (ข นอย กบประเภทการใชประโยชนท ดนในแตละภาค) - พ นท เกษตรกรรม (พ นท อน ร กษ

เกษตรกรรม-พนทปฏรปทดนเพอการเกษตรกรรม-พนทชนบทและเกษตรกรรม)

- พนทปาไม (พ นทอนรกษปาไม-พ นทฟนฟสภาพปาไม-พนทสงวนไวเพอการรกษาสภาพปาและนเวศวทยา)

4-6

- พนทชมชน - พ นท โ ล ง เพ อการร กษาค ณภาพ

สงแวดลอม การประมง และการทองเทยว - พนทอตสาหกรรม - พนทประวตศาสตร และศลปวฒนธรรม

4. ดานการพฒนาเมองและชนบท - ลำดบชมชนเมอง - บทบาทเมอง (ช มชนศนยกลางการ

บรหารและบรการ-ชมชนบรการเศรษฐกจ-ชมชนบรการเกษตร-ชมชนบรการทางสงคม-ชมชนคมนาคมขนสง)

- กลไกการบร หารจ ดการเช งพ นท Cluster (กล มพ นท ศ นย กลางหล ก Core Cluster- กลมพนทศนยกลางบรการ Service Cluster-การพฒนาเครอขายเมอง-ชนบท (Urban - rural network)

5. ดานการศกษา - มาตรฐานการใหบรการดานการศกษา

6. ดานสาธารณสข - สถานบรการสาธารณสข - บคลากรทางการสาธารณสข - มาตรฐานการใหบรการ

7. ดานการอนรกษพลงงาน - การใชพลงงานทดแทน

8. ดานทรพยากรและแหลงนำ - การมแหลงนำใชอยางพอเพยง

9. ดานการคมนาคมขนสง - การคมนาคมทางบก - การคมนาคมทางนำ - การคมนาคมทางอากาศ

การตดตามดานผงนโยบาย ตดตามความสอดคลองนโยบายในรายสาขาวา

สอดคลองกบสถานการณหรอไม โดยใหเปนไปตามพระราชบญญตการผงเมอง พ.ศ. 2562 ซงประกอบดวย ผงนโยบายในรายสาขาดงตอไปน

1. ผงนโยบายดานการใชประโยชนทดน 2. ผงนโยบายดานการตงถนฐานและระบบ

ชมชน 3. ผงนโยบายดานระบบการคมนาคมและการ

ขนสง 4. ผงนโยบายดานระบบสาธารณปโภค

สาธารณปการ และบรการสาธารณะ ตามโครงสรางพนฐาน

5. ผงนโยบายดานเขตพฒนาการทองเทยว 6. ผงนโยบายดานการพฒนาเมองและชนบท 7. ผงนโยบายการพฒนาพนทพเศษ 8. ผงนโยบายศลปวฒนธรรมและ

ประวตศาสตรทองถน 9. ผงนโยบายทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม

และระบบนเวศ 10. ผงนโยบายนำ 11. ผงนโยบายการเชอมโยงกบประเทศใน

ภมภาค นอกจากน ควรม การต ดตามผ งกลย ทธ

ประกอบดวยแผนงาน/โครงการ ซงประกอบดวย กลยทธเพอการพฒนาระยะ 5 ป กลยทธเพ อการพฒนาระยะ 10 ป กลยทธเพ อการพฒนาระยะ 15 ป ตดตามความสอดคลองกบสถานการณปจจบน ทงนใชในการตดตามและวเคราะหสาขาการคมนาคมขนสงและโลจสตกส

4-7

รปท 4.1-3 แนวทางในการตดตามสถานการณการเปลยนแปลง

รปท 4.1-4 แนวทางในการตดตามสถานการณดานเปาหมาย ดานนโยบาย และดานกลยทธ

4-8

รปท 4.1-5 ระบบการตดตามสถานการณการพฒนาพนทระดบภาค

ในสวนของการตดตามแลวพบวาไมสอดคลองในบางประเดน จะตองมการเสนอแนะใหมการปรบปรงบางสวน ปรบปรงเปนสวนใหญ หรอจดทำผงใหม ตามทพระราชบญญตคณะกรรมการนโยบายท ดนแหงชาต พ.ศ. 2562 ทมาตรา 12 จดใหมการทบทวนนโยบายและแผนการบรหารจดการทดนและทรพยากรดนของประเทศทกหาป หรอในกรณทมความจำเปน เพอใหสอดคลองกบ

ยทธศาสตรชาต หรอนโยบายการบรหารประเทศ หรอสภาวการณทางเศรษฐกจและสงคมจะจดใหมการทบทวนนโยบายและแผนการบรหารจดการทดนและทรพยากรดนของประเทศกอนระยะเวลาดงกลาวกได โดยทงนตองใหเปนไปตามขนตอนและกระบวนการตาม พ.ร.บ.การผงเมอง พ.ศ. 2562

4-9

4.2 ขอเสนอแนะเชงนโยบาย จากการทบทวนผงภาคกลาง 2600 ทงวสยทศน

ยทธศาสตร แนวคด และนโยบายการพฒนาภาค ซงไดแบงระยะเวลา (Phasing) ของชวงการพฒนาในระยะ 5 ป (พ.ศ. 2551-2555) 15 ป (พ.ศ. 2551-2565) 30 ป (พ.ศ. 2551-2580) และ 30 ป (พ.ศ. 2551-2600) พบวานโยบายการพฒนาของภาคกลางทกำหนดขนในแตละชวงเวลา มความตอเนองและครอบคลมในประเดนสำคญในหลากหลายประเดน กลาวคอ มการกำหนดกรอบการพฒนาท ระบถ งประเด นการพฒนาในดานการผลตยางพารา กจกรรมดานการบรการ และสวนทเกยวของกบการเกษตร เชน การผลตอาหารฮาลาล การแปรรปผลตผลทางการเกษตร รวมไปถงการเนนการใชทรพยากร ธรรมชาตทมคณคา และความหลากหลายในดานสงคม

วฒนธรรม มาเปนจดขายและตอยอดในการกำหนดกรอบการพฒนาด านการทองเท ยว โดยเป นการม งเนนความหมายในการสรางสรรคจ ดเด น และศกยภาพ ท สำคญของภาคกลางใหมความเฉพาะเจาะจงในการแขงขน และแตกตางจากภาคอน ๆ แตในขณะเดยวกนกม ความเช อมโยงส มพนธ เพ อให เก ดความสอดคล อง และสนบสนนซงกนและกนไดอกดวย ทงน หากมการจดทำผงภาคครงใหมควรคำนงถงสถานการณโลก การเปล ยนแปลงภมอากาศ กรอบความรวมมอระหวางประเทศ แผนพฒนาทเกยวของ และปจจยภายในตาง ๆ ทสงผลกระทบตอเศรษฐกจและสงคมของพนท อกทงการปรบปรงกลยทธ แผนงานโครงการ และมาตรการใหสามารถถายทอดสการปฏบต เพอปรบเปลยนใหมความเหมาะสมและสอดคลองกบสถานการณมากยงขน

4-10

รปท 2.1-1 กรอบแนวคดในศกษา

รปท 4.2-1 กรอบการทำงานเพอเสนอแนะเชงนโยบาย

ทบทวนบรบทของการพฒนาประเทศ

ความเชอมโยงกบภมภาคอนๆ - MEGA TREND - กรอบความรวมมอระหวางประเทศ

(ประชาคมอาเซยน/การพฒนาอยางยงยน (SDGs) ฯลฯ นโยบายและยทธศาสตรการพฒนาประเทศ

- ยทธศาสตรชาต 20 ป - ไทยแลนด 4.0 - แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉ.12 - นโยบายการพฒนากลมจงหวด/จงหวด - เขตเศรษฐกจชายแดน - โครงการพฒนาสำคญขนาดใหญอนๆ

- วเคราะหสถานการณการเปลยนแปลง ปจจย นโยบายทสนบสนน/ ปญหา ขอกำจด ทศทาง และแนวโนมการพฒนาทสงผลกบพนท - ทบทวนเนอหาสาระผงภาคในประเดนวสยทศน เปาหมาย นโยบาย - วเคราะหเปรยบเทยบความแตกตางและความสอดคลองกบสถานการณในปจจบน

- กฎหมายทเกยวของกบพนทสงวนรกษา - กฎหมายทเกยวของกบการพฒนาพนท

ศกษากฎหมาย กฎระเบยบทเกยวของ

ทบทวนการวางผงภาคกลางป พ.ศ. 2600 ทบทวนผงประเทศกบบทบาทของภาคกลาง

ศกษาและวเคราะหสถานการณการเปลยนแปลงและแนวโนมตางๆ ทสงผลตอการพฒนาเชงพนท

- สภาพพนทดานกายภาพ และการเปลยนแปลงดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม - โครงสราง การเปลยนแปลงและแนวโนมดานเศรษฐกจ (เศรษฐกจภาพรวม/เกษตรกรรม/อตสาหกรรม/การคา การ

บรการ และการทองเทยว) - สถานการณและแนวโนมการเปลยนแปลงดานประชากร แรงงานและสงคมทสงผลตอการพฒนาเมอง - สถานการณ การเปลยนแปลงและความตองการการใชพนทในอนาคต - ลกษณะ ขนาดการกระจายตว การเปลยนแปลงและแนวโนมการพฒนาเมอง - สถานการณ ความตองการดานคมนาคมขนสงและโลจสตกส - สถานการณ ประเดนปญหา ศกยภาพ ขอจำกด และความตองการดานสาธารณปโภคในอนาคต - สถานการณการใหบรการ ปญหา ศกยภาพ แนวโนมการเปลยนแปลงและความตองการดานสาธารณปโภคในอนาคต - สาเหต และปจจยการเกดภยพบต และสถานการณ ประสทธภาพ ขดความสามารถ และแนวทางในการบรหารจดการ

และบรรเทาสาธารณภย - สถานการณปจจบน ความตองการ และแนวทางการวางแผนดานการจดการทรพยากรนำในอนาคต

กรอบแนวทางและ ทศทางการปรบปรง

ผงภาคกลาง

กรณศกษาตางประเทศ

4-11

ขอเสนอแนะเชงนโยบายจากการทบทวนผงภาคกลาง สามารถแบงเปนดานทสำคญ โดยมรายละเอยดดงตอไปน 4.2.1 ดานการใชประโยชนทดน

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม สำหรบขอเสนอแนะ และแนวทางปรบปรง

ดานการใชประโยชนทด น ทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอม ควรคำนงถ งใช นโยบายพฒนาพ นท ใหสอดคลองกบศกยภาพของพนท เพอใหเกดการพฒนาและการใช ประโยชน ท เหมาะสม ตลอดจนธำรงไว ซ งทรพยากรธรรมชาตอนทรงคณคาดงตอไปน

1) พนท เพ อการอนรกษปาไม เปนพ นทมความสำคญตอการรกษาความสมดลและเปนแหลงตนนำลำธาร หากเกดการเปลยนแปลงสภาพการใชประโยชนหรอเกดความเสยรนแรงอาจผลตอทรพยากรตนทนของภาคในระยะยาวได

2) พนทฟนฟสภาพปาไม สวนใหญเปนพนทปาสงวนแหงชาตเดมทถกบกรกและเปนพนทปาเสอมโทรม ซ งความต องการ ในการท จะร กษาพ นททรพยากรธรรมชาตใหมความสำคญในเชงนเวศตอภาคนน จำเปนตองนำพ นท ปาเส อมโทรมเหลาน นกลบคนมา เพอใหเกดการฟนคนสภาพปาไม เพอเปนแหลงผลตและแหลงอาหารของภาคตอไป

3) การสงวน อนรกษ และฟ นฟพ นท ปาอนรกษและพนทตนนำลำธาร การอนรกษพนทปาไมใหเพมเตมในพนททมศกยภาพใหครบตามจำนวน ปองกนการสญเสยพนทปาตนนำลำธาร จากการใชประโยชนทดนผดประเภท สงผลใหพนทปาไม พนทสงวน อนรกษ พนทตนนำลำธาร พ นท ช มนำ มสดสวนพ นท ลดลงอยางตอเน อง นอกจากน ควรมการกำหนดเขตและการใชประโยชนพ นท ปาไมอยางชดเจน และบ งคบใชอยางเครงครด

4) การพฒนาพนทอตสาหกรรมใหสอดคลองกบศกยภาพการผลต โดยใชวตถดบในทองถนหรอนำเขาวตถดบจากภายนอก จากขอมลพนทอตสาหกรรมและคลงสนคาของภาคกลาง พบวามสดสวนเพ มข นอยางตอเนอง แตการขยายตวของภาคอตสาหกรรมกอใหเกดปญหาสภาพแวดลอมทสงผลกระทบตอชมชนโดยรอบแหลงทรพยากรธรรมชาต และพนทสงวน ดงนนภาครฐจำเปนตองกำหนดการใชทดนอตสาหกรรมใหไมรบกวนตอชมชน โดยกำหนดใหอยในเขตผงเมองรวม เพอความเปนระเบยบเรยบรอยและสภาพแวดลอมทด

5) การกำหนดเขตอนรกษพนทเกษตรกรรมสำค ญของภาค เพ อให เก ดความสมดลของการใชประโยชนทดนเพอพนทเกษตรกรรม ปจจบนปญหาดานนโยบาย และการเปลยนแปลงของความตองการทางการเกษตร ทำใหเกดการเปลยนชนดของพชเศรษฐกจตามความตองการและราคาของตลาด สงผลใหปรมาณผลผลตผนผวน สงผลใหเกดผลผลตลนตลาด หรอผลผลตตำกวาปรมาณความตองการ ดงนน ภาครฐควรสนบสนนระบบการใชประโยชนทดน บรหารจดการแหลงนำใหเหมาะสมและสอดคลองตามศกยภาพของพนท และกำหนดเขตอนรกษพนทเกษตรกรรมชนดของภาค

6) การอนรกษและฟนฟพนทประวตศาสตรและแหลงศลปวฒนธรรมเปนทนเสรมสรางการพฒนา พนทแหลงโบราณคด โบราณสถาน เมองโบราณ ชมชนโบราณ และสถานทสำคญทางประวตศาสตรในภาคกลาง หลายแหงยงไมไดร บการดำเนนงานใด ๆ ซ งในการอนรกษและพฒนาพนทประวตศาสตรและศลปวฒนธรรม จำเปนตองใหความสำคญกบการดำเนนงานสำรวจ ศกษา เพอจดทำขอมลพนทใหเปนระบบสากล เพอการอนรกษ และพฒนาพนทใหเปนแหลงเรยนร และแหลงสรางรายไดใหกบประชาชน ชมชนและประเทศ นอกจากน ควรมขอกำหนดทางผงเมองในเรองระยะหางจากพนทอนรกษทางประวตศาสตร และพนทถกกนออกกอนพจารณาพนท เพอการพฒนาอน ๆ ตอไป

4.2.2 ดานการพฒนาเมองและชนบท

สำหรบขอเสนอแนะเชงนโยบายดานการพฒนาเมองและชนบท มดงน 1) การเช อมโยงการพฒนากบประเทศ

เพอนบาน แตละภาคของประเทศไทยมความเชอมโยงกบอนภ ม ภาคดวยตำแหนงท ในทำเลทางภม ศาสตรทเหมาะสม ซงสงผลใหมบทบาทหลกการเปนศนยกลางเศรษฐกจของอนภมภาค เชอมโยงหวงโซมลคาของระบบเศรษฐกจภาคเขากบระบบเศรษฐกจของประเทศ และภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต โดยมบทบาทดานโลจสตกสเพอเชอมโยงการคา การบรการ และการลงทน เปนศนยกลางการกระจายความเจรญไปสภมภาค ตามแนวเสนทางระเบยงเศรษฐกจแนว GMS และการพฒนาโครงสรางพนฐานตามนโยบายการเช อมโยงระบบการขนสงในเขตเศรษฐกจพเศษ 10 แหง ในทกภาค สงผลใหพนทเมองชายแดนหลกของเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษมบทบาทในการพฒนาเปนประตการคาและศนยกลาง

4-12

โลจ สต กส เช อมโยงระหวางประเทศเพ อนบานโดยอตโนมต และเปนชมชนศนยกลางระดบภาคในอนาคต

2) การเชอมโยงกจกรรมการพฒนาระหวางภาค การพฒนาภาคเหนอ ภาคกลาง ภาคตะวนออก เฉยงเหนอ และภาคใต เปนฐานการผลตดานเกษตรกรรม ยกระดบการผลตและการสรางมลคาเพม โดยใชโอกาสจากการพฒนาโครงขายคมนาคมขนสงทเชอมโยงพ นทเศรษฐกจหลกภาคกลางและพนทระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) เพอพฒนาเมอง และขยายฐานเศรษฐกจใหมๆ ของภาค โดยสรางความเขมแขงของฐานเศรษฐกจภายในควบคกบการแกปญหาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การเสรมศกยภาพของโครงสรางพนฐานและเมอง และเชอมโยงเศรษฐกจระหวางภาคและประเทศในกลมอนภมภาค โดยมเมองหลงตามแนวแกนการพฒนาเปนเมองศนยกลางหลกในระดบภาคเพอรองรบศนยกลางการคา บรการ ธรกจบรการสขภาพ บรการการศกษา ธรกจดจทล การคมนาคมขนสงและโลจสตกส เชอมโยงกบศนยกลางระดบภาค

3) การเชอมโยงกลมพนทเมองและชนบทภายในภาค มแนวทางการพฒนามาจากการสรางความเขมแขงศกยภาพของฐานเศรษฐกจในพนท พฒนาพนทเกษตรชนด พนทเขต พชสงบงชทางภมศาสตร (GI) โดยปรบกระบวนการผลต ใหอย ภายใตมาตรฐานเกษตรปลอดภย พฒนาหวงโซเกษตรอนทรยใหครอบคลมทกขนตอนการผลต พรอมทงขยายพนทเกษตรอนทรย ควบคกบการพฒนาแหลงนำ การฟนฟและอนรกษปาไมในพนทปาตนนำ ควบคกบการสงเสรมการพฒนากลมทองเทยวเชงประวตศาสตรและวฒนธรรม จงคาดวาการพฒนาพ นท ชมชนเมองในศนยกลางระดบอำเภอและชมชนศนยกลางระดบทองถน จะมอทธพลและแนวโนมการเตบโตแบบยงยน 4.2.3 ดานเศรษฐกจและสงคม

สำหรบแนวนโยบายในการปรบปรงและพฒนาดานเศรษฐกจและสงคม มดงน

1) พฒนาดานอตสาหกรรม พนททมศกยภาพดานอตสาหกรรมสงในแตละภาคตามนโยบายสงเสรมการลงทนของ BOI ควรมการพฒนาพ นท อตสาหกรรมใหสอดคลองกบศกยภาพการผลต ไดแก

(1) พนท ศนยกลางอตสาหกรรมหลกเดม เหล าน ไดแก พ นท ท ม บทบาทท ง ในแงของจำนวนโรงงานอตสาหกรรม มลคาเงนทน แรงงาน และกำลงการผลต รวมทงเปนทตงของเขตประกอบ

การอตสาหกรรม ทำใหมศกยภาพท จะตอยอดดานการพฒนาตอไปในอนาคต

(2) พนทส งเสรมอตสาหกรรมทดแทน จะกระจายตวอย ในพ นท ซ ง เปนแหล งวตถดบทสำคญของภาค โดยเฉพาะผลผลต เชน ออย มนสำปะหลง ยางพารา ปาลมนำมน เปนตน รวมท งพ นทท เหมาะสำหรบสงเสรมและพฒนาพลงงานสะอาด เชน พลงงานลม พลงงานแสงอาทตย เปนตน ตามแนวคดการพฒนาอตสาหกรรมในรปแบบ คลสเตอร

(3) พนทสงเสรมอตสาหกรรมทวไป จะกระจายตวอย ในพนทซ งเปนแหลงวตถดบทสำคญของภาค โดยเฉพาะผลผลต เชน ข าว ออย มนสำปะหลง ขาวโพด ยางพารา และปาลมนำมน

(4) พนท พฒนาอตสาหกรรมตอ เน องจากระบบโครงขายคมนาคมขนสง และโลจสตกส อาท เชน พนทซงเปนทตงของโครงการพฒนาดานโครงขายคมนาคม เชน โครงการรถไฟทางค , แผน การพฒนาระบบรถไฟความเรวสง, โครงการพฒนาสถานรถไฟสำหรบขนสงสนคา ชวงแผนระยะสน ชวงแผนระยะกลาง และชวงแผนระยะยาว

2) พนทพฒนาอตสาหกรรมตอเนองจากเขตเศรษฐกจพเศษ จะพฒนาให เปนเขตประกอบ การ การอำนวยความสะดวกในการขนสงสนคาขามแดน สถานขนสงผ โดยสารท เชอมโยงการเดนทางท ง ใ น ร ะ ด บ เ ม อ ง แ ล ะ ร ะ ด บ ภ ม ภ า ค เ ข ต พ า ณ ช ย ก ร ร ม ต ล า ด ก ล า ง ส น ค า เ ก ษต ร ปรบปรงกจกรรมบรเวณเขตพนท เขตการคาดงเดมให เปนเขตการคาปลอดภาษ ปรบปรงภ มทศนใหเปนตลาดการคาชายแดนทมความทนสมยและมระบบการจดการท ม มาตรฐาน พ นท ศ นย กลางอตสาหกรรมเชงนเวศ เปนคลสเตอรอตสาหกรรมทม งส การพฒนาเมองอตสาหกรรมอยางเปนระบบพรอมกบยกระดบเขตประกอบการอตสาหกรรมใหเปนตนแบบการพฒนาพ นท อ ตสาหกรร ม เข าส อตสาหกรรมเชงนเวศ

3) พฒนาดานการเกษตร การพฒนาเปนแหลงอาหารหรอครวโลก เนองจากเปนพนททมศกยภาพในการผลตพชอาหารตาง ๆ โดยเฉพาะขาว ปศสตว และไม ผลตาง ๆ นอกจากน ย งม โอกาสศ นย กลางดานอตสาหกรรมพลงงานทดแทนอตสาหกรรมตอเนองจากการเกษตร และอตสาหกรรมอาหาร เนองจากในปจจบนแตละภาคมศกยภาพในการปลกพชพลงงานทดแทน ถอเปนแหลงวตถดบดานการเกษตรทสำคญของอตสาหกรรมพลงงานทดแทนในสวนของการผลตเอทานอล เนองจาก

4-13

เปนแหลงผลตผลทางการเกษตรทสำคญ คอ ขาว มนสำปะหลง ออย ขาวโพด ซงถอเปนวตถดบทสำคญของอตสาหกรรมพลงงานทดแทนท งส น นอกจากน การสงเสรมการทำเกษตรอนทรย เพ อสนบสนนการผลตอาหารปลอดภย ปจจบนตลาดสนคาเกษตรอนทรยและผลตภณฑปลอดสารขยายตวอยางตอเนอง ผบรโภคใหความสนใจและนยมบรโภคเพมขนดวยกระแสความใสใจกบอาหารเพอสขภาพ

4) พฒนาการทองเท ยว ควรม งเนนและประชาสมพนธการทองเทยวทหลากหลายทกระจายตามแหลงทองเทยวทสำคญของแตละภาค พฒนาโครงสรางพนฐานเสนทางคมนาคมทงทางรถและทางอากาศเพมขนมากเพอเขาสแหลงทองเทยว นอกจากนแหลงทองเทยวชมชนยงไมไดรบการพฒนายกระดบใหมคณคาและมลคา การนำอตลกษณและเอกลกษณของชมชนมาตอยอดใหเกดการทองเทยวอยางสรางสรรค นอกจากนการพฒนาภาคบนเช อมโยงกบการลงทนขนาดใหญ (Mega Project) เพ อเปนแหลงทองเทยวทมนษยสรางข น (Man-made Attraction) จะเปนแนวทางในการเชญชวนใหเกดการลงทนการสรางสวนสนกหรอศนยการเรยนรขนาดใหญ (Theme Park) ซงในระยะทผ านมามความพยายามแตยงไมมความสำเรจเปนรปธรรม การพฒนาการลงทนขนาดใหญ (Mega Project) ในดานกฬาและสนทนาการ (Recreation) เพอรองรบการแขงขนกฬาระดบชาตและนานาชาต 4.2.4 ด านคมนาคมขนส งและโครงสร าง

พนฐาน ดานคมนาคมขนสง สำหรบแนวนโยบายดานคมนาคมขนสง มดงน

1) พฒนาโครงขายระบบถนน เสนอแนะโครงขายถนนตามหนาท การใชงานและลำดบความ สมพนธของแตละเสนทาง เพอเชอมโยงเมองศนยกลางระดบภาคไปยงเมองลำดบรองลงไปและพนทชนบทไดอยางมประสทธภาพ และพฒนาเสนทางคมนาคมเพอเชอมโยงกบตางประเทศในการขยายโอกาสในการพฒนาเปนประตการคาในอนาคต

2) การพฒนาโครงขายระบบราง ปรบปรงโครงสรางพนฐานระบบนาคมขนสงทางรางทมอยเดมใหมประสทธภาพมากขน (สะดวก รวดเรว ปลอดภย ตรงตอเวลา มความถในการใหบรการทเหมาะสม) และพฒนาเสนทางสายใหมเพอขยายโครงขายชวยใหระบบสามารถดงดดใหมผใชบรการมากขนทงการโดยสารและการขนสงสนคา อกทงยงชวยลดตนทนโลจสตกสของประเทศ

3) การพฒนาการขนสงทางอากาศสนบสนนการเปนศนยกลางทางการบนของภมภาค ควรพฒนาทาอากาศยานใหสอดคลองตามปรมาณผ โดยสารและศกยภาพ สำหรบทาอากาศยานนานาชาต สวนทาอากาศยานอนของกรมทาอากาศยานปรบปรงใหไดมาตรฐานเพอเปนสนามบนภมภาค

แผนพฒนาฯ ฉบบท 12 กำหนดแนวทางการพฒนา แผนงานโครงการ และพนททจะพฒนาไวคอนขางชดเจน โดยมโครงการเพอการพฒนาดานคมนาคมและ โลจสตกส ตวอยางเชน

(1) โครงการก อสร างขยายถนนจาก 2 ชองจราจรเปน 4 ชองจราจร เพอรองรบปรมาณการเดนทางและขนสงสนคาในพนท

(2) โครงการรถไฟความเรวสงขนาดทางมาตรฐาน เพอทำหนาทเปนโครงขายหลกในการขนสงผโดยสาร

(3) โครงการพฒนาระบบขนสงสาธารณะในเมองหลกในภมภาค

(4) โครงการพฒนาโครงสรางพนฐานและระบบโลจสตกสในภาพรวม เพ อลดความเขมการใชพลงงาน (Energy Intensity: EI) และลดตนทนโลจสตกสของประเทศ ดานโครงสรางพ นฐาน สำหรบแนวนโยบายดานโครงสรางพนฐาน มดงน

การพฒนาเมอง เพอใหเกดความสมดลระหวางพนทเมองและชนบทนน การเสรมสรางชมชนใหไดรบการพฒนาจงมความสำคญในฐานทเปนกลไกสำคญในการกระจายความเจรญ เพอนำไปสการเจรญเตบโตอยางมเสถยรภาพ สำหรบขอเสนอแนะ และแนวทางปรบปรงดานโครงสรางพนฐานควรมนโยบายสงเสรมในดานตางๆ มดงน

1) พฒนาดานพลงงาน ควรมการพฒนาพลงงานทดแทน เชน พลงงานแสงอาทตย และพลงงาน ชวมวล ซ งในพ นท มแหลงวตถดบทางการเกษตรอยจำนวนมาก เพอใชเปนพลงงานสำรองในภาคอตสาหกรรมและพาณชยกรรม

2) พฒนาดานประปาและการจดหาแหลงนำ การวางและจดทำโครงการการพฒนาประปาอยางตอเนอง รวมถงการสำรองกรณเรงดวนเพอแกไขปญหาภยแลงและอทกภย และโครงการปรบปรงแหลงนำ และการเตรยมรองรบเมองการพฒนาดานการคาและการทองเทยวในระดบนานาชาต ตลอดจนเปนพนทตอเนอง

4-14

กบเมองศนยกลางธรกจการคาหรอแหลงทองเทยวในระดบนานาชาต

3) การจดการนำเสย ลดปรมาณนำเสย ณ จดกำเนด โดยประสานและดำเนนการกบองคกรปกครองสวนทองถน กอสรางระบบบำบดนำเสยเพมเตมในพนทวกฤตหรอแหลงทองเทยวสำคญ ใหสอดคลองกบสภาพพ นท ปญหาชมชนและสถานภาพของคณภาพแหลงนำ ทงนการอนมตจดสรางระบบบำบดนำเสยแหงใหมจะตองไดรบการพจารณาใหเปนไปตามลำดบความสำคญของพนท

4) การจดการขยะมลฝอย ควรดำเนนการตาม Roadmap การจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย

พฒนาดานการศกษา ควรมการสงเสรมและสนบสนนดานการศกษาในพนทอยางตอเนอง ไมวาจะเปนโครงการจดตงมหาวทยาลยหรอวทยาเขตตาง ๆ หลกสตรทเปดสอนควรมความหลากหลายและสอดคลองตามความตองการแรงงานของภาคการตลาดในปจจบน รวมถงการเปดสอนสาขาวชาใหมๆ เพอรองรบการพฒนาทจะเกดขนในอนาคตอกดวย สถาบนการศกษาสวนใหญระดบภาค นอกจากจะเปนสถานทใหบรการทางการศกษาแลวยงมส วนชวยในการพฒนาสงคม การวจ ย การวางแผนประสานงานก บหน วยงานอ น ๆ การ เสร มสร างขนบธรรมเนยม ประเพณ ว ฒนธรรม ตลอดจนเปนศนยกลางในการเผยแพรวฒนธรรมอกดวย

พฒนาดานสาธารณสข แนวทางการพฒนาดานสาธารณสขในอนาคต ควรมความสอดคลองกบนโยบายยทธศาสตรท เก ยวของดานสาธารณสขท งในระดบประเทศและภาค และมตคณะรฐมนตรท สำคญตางๆ โดยรายละเอยดแนวทางการพฒนาดานสาธารณสขควรมการดำเนนการพฒนาสถานบรการข นพ นฐาน พฒนาบรการสขภาพเฉพาะทาง พฒนาบรการสขภาพเพอดแลผสงอาย พฒนาการบรการใหเปนศนยกลางดานสขภาพ และการรกษาพยาบาลในระดบนานาชาต 4.2.5 ดานการปองกนและบรรเทาภยพบต

จากผลกระทบของภยพบตทเกดขนในปจจบนและอนาคตในภาคกลาง จำเปนตองมการกำหนดกรอบแนวทางเพอรบมอ และเตรยมความพรอมในการรบมอกบสถาการณและลดผลกระทบจากภยพบตไดอยางมประสทธภาพและยงยน โดยมการกำหนดแนวทางในการปองกนและบรรเทาภยตาง ๆ ดงน

1. การกำหนดการใชประโยชนท ดนสำหรบพ นท เส ยงภย และจดระดบความรนแรงของแตละประเภทภยพบต เปนการกำหนดการใชประโยชนทดนใหเหมาะสมในการลดผลกระทบท เกดจากภยพบต และ

ควบคมการขยายตวของเมองไมใหขยายไปในพนททมความเสยงทกอใหเกดความเสยหายและมผลกระทบตอชวตและทรพยสนของประชาชนและสาธารณะ โดยแบงตามระดบความรนแรงของภยพบตและพนทเสยง ดงน

- ภยพบตทเกดขนจากมนษย เปนพนทเสยงภยจากสารเคมและวตถอนตราย เชน บรเวณ อำเภออ ท ย อ ำ เ ภอบางปะอ น อ ำ เ ภอ เสนา จ งหว ดพระนครศรอยธยา อำเภอเสาไห อำเภอพระพทธบาท อำเภอหนองโดน อำเภอเมอง จงหวดสระบร อำเภอโพธทอง อำเภอปาโมก อำเภอเมอง จงหวดอางทอง เปนตน โดยจะกำหนดพนทกนชน (Buffer Zone) เพ อปองกนความเสยงจากสารเคมและวตถอนตราย

- ภยพบตทางธรรมชาต เปนภยพบตทเกดจากธรรมชาต ไดแก พนทเสยงภยนำทวม พนทเสยงภยแลง พนทเสยงภยดนถลม พนทเสยงภยนำกดเซาะชายฝ ง บรเวณท ม ความเส ยงภยพบต เชน จงหวดนครสวรรค จงหวดอางทอง จงหวดอทยธาน จงหวดพระนครศรอยธยา จงหวดสมทรสงคราม จงหวดเพชรบร จงหวดประจวบครขนธ เปนตน โดยพฒนาระบบปองกนและแจงเตอนภยดวยเทคโนโลยและนวตกรรมททนสมย ซงจะกำหนดพนทอพยพทเหมาะสม การสรางเครอขายความรวมมอระหวางชมชนและหนวยงานทเกยวของ การสรางความรกบประชาชนและความเขาใจในเรองการลดความเสยงจากการเกดภยพบต ตลอดจนความเสยหายจากภยพบตท จะเกดข นกบชวตและทรพยสน ลดการพฒนาทรกลำเขาในเขตพนทเสยงตอการเกดภยพบตหรอพนททไมเหมาะสมในการพฒนา

2. การกำหนดพนทปลอดภยในการตงถนฐาน เปนการกำหนดพนทปลอดภย จากผลกระทบของภยพบตทเหมาะสมตอการตงถนฐานและขยายตวของเมอง รวมทงกจกรรมทางเศรษฐกจและโครงสรางพ นฐานตาง ๆ ใหสอดคลองกบศกยภาพและขอจำกดทางกายภาพ และเลยงการพฒนาบรเวณพนททมความเสยง โดยการใชมาตรการทางผงเมอง เชน ผงเมองรวมเมอง/ชมชน เทศบญญตทองถนหรอขอบญญตทองถนในการควบคม 4.2.6 ดานการควบคมมลภาวะ การเตบโตของเมองอยางรวดเรวและการพฒนาเศรษฐกจโดยขาดการวางแผนรบมอกบผลกระทบทางสงแวดลอม สงผลใหภาคกลางประสบกบปญหาตาง ๆ เชน ประสบปญหาพนทชมนำเสอมโทรมจากการบกรกพนทชมนำ สงผลใหสญเสยความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศในวงกวาง ความเส อมโทรมของแนวปะการงในทะเล การบกรกปาและปาชายเลน การรกลำของพนทอตสาหกรรมในพนทเกษตรกรรมชนดของเมอง เปนตน จงจำเปนตองพจารณาและวางแนวทางการพฒนา

4-15

พนทควบคกบการวางแผนจดการทรพยากรอยางยงยน และการปองกนและแกปญหามลพษทางสงแวดลอม เพอใหเกดการพฒนาอยางสมดล โดยมกรอบแนวทาง ดงน

1. การเพมพนทปาไมเพอกกเกบกาซเรอนกระจกและมลภาวะจากการดำเนนกจกรรรม โดยการสงเสรมใหเกดการเพมพนทปาไมในทดนของรฐ บรเวณรมแมนำ ลำคลอง และรมถนน ตลอดจนเพมมาตรการจงใจใหภาคเอกชน การฟนฟพนทปาไมเดมใหกลบมามสภาพสมบรณ การกำหนดแนวทางและมาตรการในการอนรกษพนทปา

2. การเฝาระวงและฟ นฟพ นท ท มปญหาม ล พ ษ จ า ก ร า ย ล ะ เ อ ย ด ต า ม มา ต ร า 59 – 63 พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 กำหนด เขตควบคมมลพษ หมายถง พนททมปญหามลพษ ซงมแนวโนมอนตรายตอสขภาพอนามยของประชาชนหรออาจกอใหเก ดผลกระทบเสยหายตอคณภาพสงแวดลอม ซงภาคกลางเปนมทตงของเขตควบคมมลพษ จำนวน 4 แหง ไดแก จงหวดนครปฐม อำเภอบานแหลม อำเภอเมองเพชรบร อำเภอทายาง อำเภอชะอำ จงหวดเพชรบร อำเภอหวหน และอำเภอปราณบร จงหวดประจวบครขนธ อำเภอเฉลมพระเกยรต จงหวดสระบร ดงนน นโยบายการเฝาระวงและฟนฟพนททมปญหามลพษจำเปนตองเนนการควบคมและลดมลพษ รวมทงการปองกนมลพษทเกดข นในอนาคต โดยการกำหนดแนวทางการควบคม ลดและกำจดมลพษ เพอแกไขปญหามลพษไดอยางรวดเรว การวางแผนการใชประโยชนทดนทควบคมกจกรรมและปองกนมลพษ การเพมมาตรการและบทลงโทษตอผทลกลอบปลอยมลพษ 4.2.7 ดานการพฒนาพนทพฒนาพเศษ

เพอสงเสรมขดความสามารถในการแขงขนดานเศรษฐกจและการทองเทยว โดยสรางโอกาสใหพนททมศกยภาพเกดการลงทน การกระจายรายได การพฒนาในพนททสำคญ ดงน

1. การสงเสรมดานการลงทน การเพมบทบาทของพนทและทองถนในการบรหารจดการและมาตรการสงเสรมการลงทนทสอดคลองกบเปาหมายอตสาหกรรมและบรการในเขตเศรษฐกจพเศษ โดยเฉพาะการพฒนาธรกจขนาดเลก SMEs โดยใชมาตรการสนบสนนจากภาครฐ การอนญาตใหทองถ นมอำนาจในการจดสรรงบประมาณหรอกเงนเพอนำมาสรางโครงสรางพนฐานในการลงทน เพมมาตรการหรอภาษสำหรบอตสาหกรรมทไมไดมการสงเสรมและสรางปญหาใหกบพนท

2. สนบสนนการเชอมโยงของพนทตามแนวพนทเศรษฐกจ เปนการเพมความสามารถในการแขงขนโดยผานการเพมขนาดของเศรษฐกจจากการลงทนขามแดน พนทชายแดน และพนทพฒนาเศรษฐกจพเศษ โดยการพฒนาโครงสรางพนฐาน สงอำนวยความสะดวกดานการขนสง การพฒนาศนยกระจายสนคา เพอรองรบการขนสงในเสนทางหลก และกระจายสนคาไปยงพนทอน

3. สนบสนนใหภาคประชาชนรวมในการพฒนา เพอเปนการสงเสรมความสามารถของวสาหกจชมชนและภาคเอกชนในพนท โดยการจดกจกรรมสงเสรมการเร ยนร ในภาคครวเร อนตอการเปล ยนแปลงเชงเศรษฐกจและสงคมอยางตอเนอง การพฒนาแรงงานใหมทกษะในการทำงานและทกษะท เก ยวของกบงานและเศรษฐกจทเกดขนในอนาคต 4.2.8 ดานการพฒนาการทองเทยว เปนการพฒนาการทองเทยวใหสอดคลองกบทรพยากรธรรมชาตในพ นท เพ อความย งยนของการทองเทยวและเปนมตรตอสงแวดลอม การพฒนาแหลงทองเทยวใหเปนกลม (Cluster) สรางการเช อมโยงการทองเทยวในแตกลม สงเสรมใหชมชนมสวนรวมดำเนนกจการทเกยวของกบการทองเทยว เพอยกระดบคณภาพชวตทดของชมชน โดยมการกำหนดนโยบาย ดงน

1. การพ ฒนาแหล งท องเท ยวในเม องศนยกลางรองและพนทท มศกยภาพในการทองเทยว สถานททองเทยวในภาคกลางมหลายแหงทกระจายอยในแตละจงหวด ซงยงขาดการพฒนา สรางมลคาและรายได และการสงเสรมการทองเทยวอยางเตมท ทำใหกจกรรมการทองเทยวเกดขนกระจกตวอยเฉพาะเมองทเปนเมองหล ก ซ งส งผลกระทบตาง ๆ ตามมา ไม ว าจะเปนโครงสรางพนฐานและสงอำนวยความสะดวกไมเพยงพอ ปญหาความเสอมโทรมของพนท ปญหามลพษ เปนตน ดงนนจงควรสงเสรมใหเกดการทองเทยวในพนทอน ๆ ทมศกยภาพตามบรบทของพนทนน เพอใหเกดการกระจายตวของนกทองเทยวจากเมองทองเทยวหลกไปสเม องทองเท ยวรอง ตลอดจนการพฒนาใหตอบโจทยกบแนวโนมการเปลยนแปลงดานการทองเทยว การสงเสรมการทองเท ยวใหเช อมโยงในภม ภาค ระหวางภมภาค และระดบนานาชาต โดยการพฒนาเสนทางทองเทยวเชอมโยงระหวางภาคกลางและภมภาคอ น ๆ ให ด วยระบบขนส งสาธารณะท หลากหลาย สะดวกสบาย ปลอดภย และไดมาตรฐาน การพฒนาเส นทางบร เวณพ นท ชายแดนเพ อให เป นประตการทองเทยวสประเทศเพอนบาน

4-16

4.3 ขอเสนอแนะสการปฏบต 4.3.1 การจดตงองคกรบรหารและกำกบ ผงภาคองคกรท เก ยวของกบการวาง

ผงภาคและการปฏบต ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญแหงราชการอาณาจกรไทย บญญตใหประเทศไทยเปนรฐเด ยวมรปแบบการปกครองประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมข โดยการจดโครงสรางการบรหารราชการแผนดน แบงเปน 3 สวน คอ

1) การบรหารราชการสวนกลาง ประกอบดวย สำนกนายกรฐมนตร กระทรวง และกรม

2) การบรหารราชการสวนภมภาค ประกอบ ดวย จงหวดและอำเภอ

3) การบรหารราชการสวนทองถน ประกอบ ดวย กร งเทพมหานคร องคการบร หารส วนจงหวด องคการบรหารสวนตำบล เทศบาล และเมองพทยา

การวางแผนและการนำแผนไปปฏบตทกระดบจะอย ในโครงสร างของการบร หารราชการท กำหนดใหหนวยงานทกสวนราชการตองจดทำแผนพฒนาเพอจดตงเงนงบประมาณตามอำนาจหนาท พจารณา ไดแก แผนนโยบายแหงรฐ แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต แผนพฒนารวมในแตละโครงสรางสาขา แผนพฒนาสวนภมภาค แผนพฒนาองคกรปกครองสวนทองถน และผงเมองรวมในเขตเมองและชมชน องคกรวางแผนและพฒนาระดบชาต ไดแก คณะรฐมนตร สภาทปรกษาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต คณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และสำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต นอกจากน องคกรทเกยวของกบการวางผงภาคและการปฏบต ยงประกอบไปดวย องคการวางแผนและพฒนาในการบร หารราชการส วนกลาง องคกรการวางแผนและพฒนาบรหารราชการสวนภมภาค จงหวด และอำเภอ องคกรการวางแผนและพฒนาบรหารราชการส วนทองถ น องคกรการวางแผนและพฒนาบรหารราชการทหาร รฐวสาหกจ องคกรคณะกรรมการวางแผนและพฒนาสาขาดานตาง ๆ และองคกรการวางผงภาค พฒนาดานตาง ๆ เปนตน

แนวทางแกไขขององคกรการจดทำผงและการนำไปปฏบต

1) ปญหา สามารถสรปปญหาสำคญๆ ไดดงน (1) ขาดองคกรประสานการพฒนาพ นท

การพฒนาเมองในดานตางๆ ทจะอยอำนาจหนาทของหนวยงานราชการสวนกลาง และการกำหนดแผนงานโครงการพฒนา แนวนโยบายของรฐ มตคณะรฐมนตร นโยบายของกระทรวงเปนสำคญ โดยยงคงกำหนดแผนงานโครงการ เพอการพฒนาเมองในเชงพนทอยางจรงจง

(2) บทบาทองคกรปกครองทองถนในการพฒนายงมจำกด

(3) ขาดเอกภาพของการพจารณาอนญาตการใชประโยชนทดนในเขตผงเมองรวมทอยในอำนาจของกฎหมาย

2) แนวทางแกไข สามารถสรปแนวทางแกไข ไดดงน

(1) ใหมองคกรทำหนาทดานการพฒนาเชงพนทเพอการประสานการพฒนาทงระบบ

(2) การประสาน สรางความสมพนธระหวางองคกรการบรหารทกระดบใหเขาไปสเปาหมายของการพฒนาเดยวกน

(3) สรางระบบกระบวนการวางแผน และการบรหารพฒนาทเชอมโยงจากบนสลาง และจากระดบลางสบนไดดวยรปแบบคณะกรรมการ

ความสมพนธขององคกรในระดบวางผง/แผน และการปฏบต ความสมพนธการวางแผนและการใชแผนจะเปนไปตามสายลำดบการบงคบบญชา และอำนาจหนาทตามโครงสรางของการแบงสวนราชการและกฎหมายทเกยวของ คอ 1) จากบนสลาง เปนการวางแผนและการนำแผนไปปฏบต เรมจากแผนนโยบายรฐบาล ไปสทองถน 2) จากลางสบน เปนการสะทอนปญหาและความตองการแกไขปญหาและพฒนา เรมจากประชาชนในทองถน ไปสรฐบาล 3) การประสานแนวนอน เปนการประสานในการดำเนนการท งการประสานหนวยงานภายในสวนราชการเดยวกน และกบสวนราชการตางกน ทงระดบบนสลาง และลางสบนเพอการวางแผนและปฏบตใหเปนไปตามแผนรวมถงการปฏบตภารกจหนาทตามกฎหมายตาง ๆ ทกำหนดเปนหนาทของหนวยงาน และการประสานดวยการจดตงคณะกรรมการในรปแบบตาง ๆ

4-17

4.3.2 การประสานงานระหวางหนวยงาน วางผงภาคปญหาการประสานระหวางองคกรในการวางผงภาค

สามารถสรปประเดนหลกๆ ไดดงน (1) ขาดการประสานการจดทำแผนพฒนารวมเชงพ นท ระหวางหนวยงานสวนราชการ ท งแผนงานโครงการระยะสน 1-5 ป ระยะปานกลาง 5-10 ป และระยะยาวมากกวา 10 ปขนไปอยางเปนระบบเปาหมายพนทรวมกน ทำใหไมสามารถสรางความชดเจนของการพฒนาพนทในทกระดบได (2) หนวยงานสวนราชการตาง ๆ ยงขาดความรความเขาใจในการจดทำผงพฒนาเชงพ นท ซ งจะเปนประโยชนตอการประสานแผน และงบประมาณการพฒนาในทกโครงสรางสาขาตาง ๆของแตละพนทเปาหมายไดอยางเปนระบบ ประหยด และมประสทธภาพ (3) ความแตกตางโครงสรางองคกรทำใหมความแตกตางในอำนาจหนาทรบผดชอบ จงมผลตอการจดทำผง/แผนพฒนาทแตกตางกน จงทำใหองคกรไมสามารถทจะจดทำผง/แผนโครงการพฒนาตามแนวทางของผงเมองกำหนดได (4) ขาดองคกรในการจดทำผงพฒนารวมเชงพนท ซงจะทำใหการจดทำแผนของหนวยราชการตาง ๆ มการประสานงานกนมากขน เพอกอใหเกดการยอมรบและนำไปสการปฏบตอยางจรงจงและมความเปนเอกภาพของการพฒนาพนทมากขนทงในระดบแผนชาต แผนภาค แผนจงหวด แผนอำเภอ แผนพฒนาเมอง แผนพฒนาชมชน ตำบล หมบาน และพนทพเศษตาง ๆ (5) ทกหนวยงานตางมอสระในการจดทำแผน งานโครงการเพอตงงบประมาณการพฒนาตามแผนปฏบตการของแตละหนวยงาน ทำใหไมสามารถประสานการจดทำแผนการพฒนาอยางเปนระบบ เพ อการจดสรรงบประมาณใหสอดรบกบแผนทวางไว และนำไปสการจดทำแผนปฏบตการโครงการพฒนารวมในเขตพนทไดทงระบบ

ปญหาการประสานระหวางหนวยงานวางผงกบหนวยงานปฏบต สามารถสรปประเดนหลกๆ ไดดงน

(1) หนวยงานปฏบตไมไดมสวนรวมในการจดทำผงพฒนาแตเรมตน ทำใหไมสามารถกำหนดขอบเขตของแนวทางการพฒนาทอยในอำนาจหนาทรบผดชอบได

(2) หนวยงานวางแผนไมใชหนวยงานปฏบต ทำใหไมทราบขอจำกดและขดความสามารถของหนวยงานปฏบต เชน การกำหนดโครงการถนนสายหลกทจะตองใชเงนงบประมาณจำนวนมาก หรอโครงการท จะตองเวนคนอสงหารมทรพยทจะมผลกระทบตอประชาชนเปนจำนวนมาก

(3) ขาดความเช อมโยงในการวางแผนพฒนาโครงสรางพนฐานในเชงพนทอยางเปนระบบทงในเขตเมอง ชานเมองและพนทชมชนชนบท โดยแตละหนวยงานตางดำเนนการไปตามเปาประสงคของแผนงานแตละหนวยงานกำหนดเปนหลก

(4) ม ความซ ำซ อนในบทบาทหน าท ของหนวยงานทเกยวของ และขาดการประสานในการจดทำแผนงานโครงการรวมกน เชน การกอสราง ปรบปรงถนนท อย ในการควบคมกำกบดแลหลายทองถ น แตมไดประสานการดำเนนการรวมกน

ปญหาขององคกรทองถนตอการจดทำผงและการนำไปปฏบต สามารถสรปประเดนหลกๆ ไดดงน (1) ทองถนยงมขอบเขตอำนาจหนาทจำกด ไมสามารถกำหนดแผนงานโครงการตามความตองการของทองถนเองไดโดยตรง การกำหนดแผนงานโครงการพฒนายงคงตองผานการเหนชอบของจงหวดและอนมตจากกระทรวงมหาดไทย (2) รายไดของทองถนมนอย ไมเพยงพอตอการดำเนนโครงการพฒนาพนทในลกษณะ องครวมตามแผนแมบทหรอแผนพฒนาระยะปานกลาง 5 ป ไดครบตามโครงการทกำหนดได (3) โครงสรางขององคกรทองถนมขนาดเลก ยงขาดบคลากรเพอทำหนาทดานตาง ๆ อกมาก โดยเฉพาะดานการวางแผนและการจดทำโครงการพฒนา

แนวทางการสงเสรมและสนบสนนองคกรวางผงและการปฏบต

สามารถสรปประเดนหลกๆ ไดดงน (1) สรางและประสานความสมพนธระหวางองคกรการบรหารทกระดบใหเขาไปสเปาหมายของการพฒนาเดยวกน (2) สรางองคกรแหงการเรยนร ในปญหา และความตองการพฒนาองคกรเพอประสทธภาพการบรหารพฒนารวมกน (3) นำนโยบาย แผนการพฒนาในระดบชาตไปสการปฏบตไดอยางเปนรปธรรมในรปของคณะกรรมการ (4) สรางระบบกระบวนการวางแผน และการบรหารพฒนาทเชอมโยงจากบนสลางและจากระดบลางสบน (5) สรางความรความเขาใจในปญหา ขอจำกดในภารกจของหนวยงานทรบผดชอบ ความตองการพฒนาแกไขปญหา ความจำเปนท จะตองไดรบการสนบสนนชวยเหลอ ทจะไดรบจากคณะกรรมการเพอประสทธภาพในการบรหารพฒนา

4-18

(6) สรางระบบการบรหารพฒนาใหมทศทางระเบยบแบบแผนทชดเจน โปรงใส สามารถตรวจสอบได และประหยดงบประมาณ (7) จดตงองคกรทำหนาท ดานการพฒนาเชงพนท เพอการประสานการพฒนาทงระบบ 4.3.3 ขอเสนอแนะแนวทางการดำเนนการระหวางองคกรทเกยวของ

แนวทางของการจดทำแผนพฒนาในอนาคต ปจจยภายใน

(1) วสยทศนของการพฒนาประเทศทจะเนนความเชอมโยงของการพฒนาเชงพนทมากขน

(2) เครองชวดผลสำเรจทงในดานคณภาพและปรมาณใหปรากฏเปนรปธรรมทสามารถตรวจวดไดในทกระดบพนทและชมชน

(3) จดทำเปนผงพฒนาเชงพนท เพองายตอการประเมนผล

(4) การจดสรรเงนงบประมาณการพฒนาตองสอดรบกบผงพฒนาเชงพนททกดานอยางเปนระบบ

(5) องคกรปกครองทองถนจะมบทบาทหนาทในการพฒนาพนททองถนมากขน ปจจยภายนอก

(1) เขตการคาและการลงทนเสรระหวางตางประเทศ และการรวมมอประสานการพฒนาพนทเศรษฐกจรวมกนระหวางประเทศเพอนบาน

(2) ความเปนสากลของการจดทำผงทใชพฒนาเชงพนทจะเปนเคร องมอในการตดสนใจในการเลอกลงทนในพนทของทกประเทศทวโลกในประเทศไทย ดวยระบบเทคโนโลยสารสนเทศทางภมศาสตรไรพรมแดน

ขอเสนอแนะการจดทำผงพฒนาในอนาคต (1) กำหนดนโยบายและมาตรการการ

พฒนาของรฐ เนนการพฒนาเชงพนทมากขน (2) จดทำและใชผงประเทศ เปนผงพฒนา

พนทรวมเชงรปธรรมระดบประเทศ (3) จดทำและใชผงประเทศและผงภาค

เปนเครองมอชนำการพฒนาพนทรวมกนกบผงเมองรวมจงหวด ผงเมองรวมอำเภอ ผงเมองรวมเมองและชมชน

(4) การจดทำผงเมองรวมระดบชมชน เมอง อำเภอ และจงหวด เพอเปนฐานการรองรบการพฒนาตามผงภาค และผงประเทศ

(5) กำหนดใหหนวยงานทกสวนราชการจดทำผงพฒนาในสาขาตาง ๆ ทรบผดชอบรวมกนในเชง

พนท ภายใตกรอบแนวทางการพฒนาของผงประเทศ ผงภาค ฯลฯ แนวทางของการจดตงองคกรในอนาคต ปจจยภายใน

(1) แนวนโยบาย และการปรบเปล ยนโครงสรางระบบราชการ

(2) การบรหารพฒนาเชงระบบ (3) เปดโอกาสใหภาคเอกชนเขารวมกบ

ภาครฐในการพฒนา ปจจยภายนอก

(1) การเขารวมลงทนขององคกรรวมทนระหวางประเทศในรปบรรษทมหาชนขามชาต

(2) การร วมดำเนนการองคกรพฒนาระหวางรฐตอรฐประเทศเพอนบานในการพฒนาพนทเศรษฐกจชายแดน

ขอด ทำใหมการระดมเงนทนจากตางประเทศ เกดการถายทอดเทคโนโลยใหมๆ เกดการสรางงาน เกดการเพมมลคาของผลผลตทางการเกษตรและการประมง เปนตน ทงน ขนอยกบนโยบายของรฐบาล

ขอเสย หากไมมความรอบครอบและรดกมในการเปดเสรในดานตาง ๆ อาจเกดผลกระทบกบธรกจของคนในประเทศได เชน การเปดตลาดการลงทนดานธรกจคาปลกและคาสงใหกบบรษทขามชาตอยางไมมขอจำกด กอาจไปกระทบกบการประกอบอาชพคาปลกคาสงรายยอยของคนไทย ซงมเงนทนในการประกอบกจการนอย อำนาจตอรองนอย ทำใหบรษทตางชาตดงลกคาไปจากธรกจของคนไทย และตองปดกจการลงเพราะขาดทน หากไมสามารถปรบตวใหเขากบสภาวการณได บทบาทองคกรการปกครองกบการวางแผนและพฒนาพนทในอนาคต 1) รฐบาล การพฒนาเชงพนทจะถกกำหนด ใหเปนยทธศาสตรการพฒนาของรฐ ใหแปรผลของนโยบายรฐหรอแผนพฒนาระดบชาตเปนแผนปฏบตการลงบนเปาหมายพนทในทกระดบ 2) การบร หารส วนกลาง กระบวนจ ดทำแผนพฒนาจะเนนการพฒนาเชงพนทมากขน โดยการใชเทคโนโลยสารสนเทศเปนเครองมอการดำเนนการ ซงจะทำใหเกดการประสานและเชอมโยงในกระบวนจดทำแผนและพฒนามากขน 3) การปกครองสวนภมภาค ผ ว าราชการจงหวด จะเปนองคกรการบรหารพฒนาในสวนของการพฒนาพนทเชงเศรษฐกจมากขน เพอการขบเคลอนการพฒนาเศรษฐกจโดยรวมของจงหวดทจะสะทอนกลบไปสภาค และประเทศ

4-19

4) องคกรปกครองทองถน ทองถนจะมบทบาทตอการกำหนดแผนงานโครงการพฒนาในทองถน หรอรวมกบทองถนอน ๆ เพมมากขน องคกรหนวยงานกบการนำผงประเทศไปส

การปฏบต องคกรและหนวยงานทเกยวของกบการนำผง

ภาคไปสการปฏบต ประกอบไปดวยองคกรและหนวยงานจากทกภาคสวนในสงคม โดยมหนวยงานจากสวนราชการเปนหนวยงานหลกในการวางแผนนโยบายในดานตาง ๆ ไดแก แผนนโยบายดานอตสาหกรรม แผนนโยบายดาน

เกษตรกรรม แผนนโยบายการทองเทยว แผนนโยบายการคมนาคมและขนสง แผนนโยบายดานพลงงาน แผนนโยบายดานการศกษา แผนนโยบายดานสาธารณสข แผนนโยบายดานการอนร กษและพฒนาทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอม แผนนโยบายดานการพฒนาเมองและระบบชมชน การจดตงองคกรกลางประสานการวางผงและการนำไปปฏบต

รปท 4.3.3-1 โครงสรางคณะกรรมการจดตงองคกรกลางประสานงานการวางผงและการนำไปปฏบตอำนาจหนาท

(1) พจารณาใหความเหนชอบการจดทำผง เพอนำเสนอคณะรฐมนตรเพอพจารณาเหนชอบอนมตใหใชผงประเทศ (2) เสนอนโยบายและแผนพฒนาพ นท ตอคณะรฐมนตร เพอพจารณาอนมต (3) อนม ต แผนงานหรอโครงการของหนวยราชการท เก ยวของ ตลอดจนกำหนดวงเงนรายจาย กำลงคน กำลงวสด อปกรณ และทรพยากรการบรหาร รวมทงพจารณากำหนดโครงการทจะใชกหรอขอความชวยเหลอจากตางประเทศ (4) พจารณาปรกษาหารอแกไขแผนงานหรอโครงการ ตลอดจนวงเง นรายจายของแผนงานและโครงการในการพฒนาพนท

(5) กำหนดวธดำเนนกจการของหนวยราชการทเกยวของเพอใหการพฒนาพนท เปนไปโดยเหมาะสม (6) แต งต งประธานคณะกรรมการ และกรรมการผทรงคณวฒของคณะกรรมการองคการวสาหกจเพอการพฒนาพนท (7) ใหความเหนชอบตามทคณะกรรมการบรหารการผงเมองภาคเสนอในการพฒนาพ นท พเศษ เพอการเศรษฐกจ สงคม การทองเทยว ทอย อาศย การอนรกษทรพยากรธรรมชาต ส งแวดลอมศลปวฒนธรรมแหลงโบราณสถาน การพฒนาเมองใหมและอน ๆ ในระดบภาคและจงหวด เพอเสนอขอความเหนชอบตอคณะรฐมนตร

ประธานกรรมการ

รองประธานกรรมการ รองประธานกรรมการ

คณะกรรมการ

รฐมนตรวาการกระทรวง - กระทรวงมหาดไทย - กระทรวงคมนาคม - กระทรวงอตสาหกรรม - กระทรวงเกษตรฯ - กระทรวงการคลง ฯลฯ

- ผอำนวยการ สำนกงบประมาณ - เลขาธการคณะกรรมการ พฒนาการเศรษฐกจ และสงคมแหงชาต

เลขานการ - อธบดกรมโยธาธการ และผงเมอง

ผชวยเลขานการ - สำนกงานคณะกรรมการ

น โ ย บ า ย ก า ร ผ ง เ ม อ งแหงชาต

ผทรงคณวฒ - กายภาพ - เศรษฐกจ สงคม - สงคม - สงแวดลอม - ผงเมอง - กฎหมาย

4-20

(8) ใหความเหนชอบในแผนงานโครงการพฒนาขององค การว สาหก จ เพ อการพฒนาพ นท ตามทคณะกรรมการบรหารการผงเมองภาคเสนอเพอขอความเหนชอบตอคณะรฐมนตรพจารณา (9) กำหนดเกณฑและวธการดำเนนงานและวงเงนรายจายสำหรบการบรหารงานขององคการวสาหกจเพอการพฒนาพนท (10) กำหนดหลกเกณฑและวธการในการใชจายเงน การวางและวสดของหนวยราชการทเกยวของเพอเปนไปอยางมประสทธภาพ (11) แตงตงพนกงานพฒนาพนทเพอรบผดชอบในการปฏบตงาน (12) แตงตงกรรมการผทรงคณวฒในคณะกรรม การบรหารการผงเมองระดบภาค (13) แตงตงคณะอนกรรมหรอคณะทำงานเพอชวยเหลอดานปฏบตงานตามทมอบหมาย (14) รายงานคณะรฐมนตรเพ อเปนมตคณะ รฐมนตรเพอดำเนนกจการอนใดทจำเปนในการบรหารการพฒนาใหประสบความสำเรจ (15) ออกระเบยบ ประกาศ และคำส ง เพอปฏบตการตามระเบยบน (16) ควบคม อำนวยการ ตรวจสอบ ตดตามและประเมนผลการปฏบตงานตามแผนพฒนาฯ 4.3.4 การบรหารงบประมาณ สำน กงบประมาณกำหนดให ส วนราชการ รฐวสาหกจ และหนวยงานรฐ รายงานผลสมฤทธการปฏบ ต งานประจำปงบประมาณ พ.ศ.2560 ตามมตคณะรฐมนตร เมอวนท 23 สงหาคม 2559 เรอง มาตรการเพมประสทธภาพการใชจายงบประมาณรายจายประจำปงบประมาณ พ.ศ.2560 เปนรายเดอนรายไตรมาส โดยนำผลสมฤทธ ตามเปาหมายและตวช ว ดของกระทรวง/หนวยงาน ไปใชกำกบตดตามแผน/ผลการปฏบตงานและการใชจายงบประมาณ ซงในภาพรวมสามารถเบกจายไดตามเปาหมายทมตคณะรฐมนตรกำหนด การจดสรรงบประมาณและประสทธภาพในการพฒนาประเทศ การจดสรรงบประมาณรายจายภาครฐเพอการพ ฒนาประเทศของไทยลดลงจากป ก อน โดยในป พ.ศ.2560 ลดลงจากป พ.ศ.2559 ประมาณ 56,000 ลานบาท โดยรายจายกระทรวงศกษาธการ ดานการศกษายงคงไดรบการจดสรรในสดสวนทสงสดเมอเปรยบเทยบกบดานอนๆ คดเปนรอยละ 18.8 ใน พ.ศ.2560 รองลงมาคอ งบกลาง กระทรวงมหาดไทย กระทรวงการคลง กระทรวงกลาโหม และกระทรวงคมนาคม ในสดสวนรอยละ 14.8, 12.2, 8, 7.8 และ 5.5 ตามลำดบ สวนรายจาย

ของกระทรวงพลงงาน กระทรวงการทองเทยวและกฬา และกระทรวงอตสาหกรรมอยในสดสวนไมเกนรอยละ 0.1-0.2 ของงบประมาณรายจายป พ.ศ.2560 กลาวโดยสรป เม อเปรยบเทยบการจดสรรงบประมาณรายจายในดานตาง ๆ เพอการพฒนาประเทศไทย ดานการศกษามการใชจายมากท ส ด แตกลบมประสทธภาพในดานนคอนขางตำ สะทอนใหเหนถงการจดสรรงบประมาณท ไม ได ประส ทธ ภาพเทาท ค วร รองลงมาคอดานกลมโครงสรางพนฐาน เชน โทรคมนาคม ขนสง ซงปจจบนมการพฒนาและลงทนเพมมากขน ซงเกดจากการพฒนาโครงขายดานการขนสงและโลจสตกสทม การพฒนาใหครอบคลมท วถงมากข น รวมท งดานโทรคมนาคมท มการพฒนาใหสามารถตอบสนองการสอสารในทกพนท และการสอสารทไรพรหมแดน ทงในระบบพนฐานและระบบไรสาย สวนรายจายในดานทถกจ ดว าอย ในระดบตำ ค อรายจายดานพลงงาน การทองเทยวและอตสาหกรรม รวมไปถงดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยของประเทศ ซงเปนปญหาทตองแกไขระดบการผลตใหมแรงจงใจในการทำวจยและพฒนา หรอสรางนวตกรรม และระดบบคลากรดานนของประเทศทตองไดรบการพฒนาตงแตระดบในระบบการศกษา และการส งเสร มสาขาว ชาช พในดานว ทยาศาสตร และเทคโนโลย งบประมาณทจดสรรใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พระราชบญญตกำหนดแผนและข นตอนการกระจายอำนาจให แก องค กรปกครองส วนทองถน พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม มาตรา 30 (4) กำหนดการจดสรรภาษและอากร เงนอดหนน และรายไดอนใหแกองคกรปกครองสวนทองถน เพ อใหสอดคลองกบการดำเนนการตามอำนาจและหนาทขององคกรปกครองสวนท องถ นแต ละประเภทอย างเหมาะสม โดยต งแตปงบประมาณ พ.ศ. 2550 เปนตนไป ใหองคกรปกครองสวนทองถนมรายไดคดเปนสดสวนตอรายไดสทธของรฐบาลไมนอยกวารอยละยสบหา เพ อใหการกระจายอำนาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถนสอดคลองกบหลกการตามพระราชบญญตกำหนดแผนและขนตอนการกระจายอำนาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม ทตองการใหมการกระจายอำนาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถนเพมขน โดยมเปาหมายใหองคกรปกครองสวนทองถนเปนหนวยงานหลกในการจดบรการสาธารณะในระดบพนท (Area) และสอดคลองกบขอเสนอของคณะกรรมการการกระจายอำนาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน รวมทงสอดคลองกบแนวทางการปฏร ปรายไดขององคกรปกครองส วนทองถนเพอใหสามารถพงตนเองไดมากขน โดยจะมการ

4-21

เสนอแกไขกฎหมายเพอใหองคกรปกครองสวนทองถนมรายไดทจดเกบเองเพมขน จงเหนควรจดสรรรายไดใหแกองคกรปกครองสวนทองถนในสดสวนรอยละ 29.36 ของรายได สทธ ของร ฐบาล (ไม รวมเง นก ) เป นจำนวน 687,891.6175 ลานบาท เพมขนจากปงบประมาณ พ.ศ. 2559 จำนวน 31,391.7384 ลานบาท คดเปนรอยละ 4.8 โดยจดสรรเปนเงนอดหนนใหแกองคกรปกครองสวนทองถน จำนวน 246,091.6175 ลานบาท นอกจากน ยงมประเดนเรองรายไดภาษทไมเทาเทยมกน เนองจากพนททมความเจรญมากอยแลวมรายไดภาษทองถนมากกวา จงยงสามารถนำมาพฒนาพนทไดมากกวา ซงหากเปนเชนนนนความเหลอมลำของความเจรญจะมมากขน รวมถงปญหาการใชงบประมาณขององคการบรหารสวนทองถนท มกเนนในเร องการสรางโครงสรางพนฐานมากเกนไป เชน การสรางถนนและสงปลกสราง ทำใหละเลยตอการใชจายดานสงคม การพฒนาคน และการจดลำดบการแกป ญหาของทองถ นใหสอดคลองกบความตองการของทองถน ไมวาจะเปนเรองการศกษา สาธารณสข สงแวดลอม ศาสนาและวฒนธรรม เปนตน ขอเสนอแนะแนวทางการจดสรรงบประมาณ ภาพรวมและแนวโนมของการจดสรรงบประมาณ นำไปส ข อเสนอแนะเชงนโยบายในเร องการจดสรรงบประมาณเพอการพฒนา ดงน

(1) ในพนททมการคาชายแดน ทมรายไดภาษเพมขน จากกจกรรมการคาทเพมขนใหนำรายไดทไดเพม มาสงเสรมการคาและการทองเทยวใหขยายตวมากขน โดยใหเปนการตดสนใจของหนวยงานบรหารในทองถนเปนหลก

(2) รณรงคใหองคกรปกครองในทองถ นใหความสำค ญก บการพฒนาคนในทองถ นให มากขน เนองจากทรพยากรคนจะเปนพนฐานของการพฒนา การสงเสรมการศกษาและสาธารณสข

(3) การสงเสรมการลงทนใหกระจายตวของการลงทนไปส พ นท ต างจงหวดท ม ความพรอม ในเร องโครงสรางพนฐานและเรองกำลงแรงงาน

(4) พฒนาดานโครงสรางพนฐานใหเพยงพอ การเงน การคลง และระบบงบประมาณกบการนำผงไปปฏบต เพ อให การพฒนาดานการจดการทางดานการเงน การคลงและงบประมาณมประสทธภาพในระยะยาวตามแนวทางทวางไวบรรลวตถประสงค มดงน

(1) มหนวยงานกลาง ทำหนาทบรณาการการจดเกบและใชจายงบประมาณ ประสานงาน ตรวจสอบ

และตดตามการดำเนนการ ระหวางหนวยงานท เปนผ ดำเนนการกบหนวยงานทรบผดชอบทางดานการเงน การคลง และระบบงบประมาณ รวมถงหนวยงานทกำกบดแลทางดานเศรษฐกจมหาภาคของประเทศ

(2) มเกณฑการวดและประเมนผลสำเรจ จากการใชจายงบประมาณในการดำเนนงานตามกรอบอยางมประสทธภาพ

(3) ทบทวนและปรบปรงร ปแบบและระบบการเงน การคลง และงบประมาณเปนระยะ เพอใหเกดประสทธภาพสงสดในการนำผงไปใช และใหมความทนสมยสอดคลองกบเหตการณโลกท เปล ยนแปลงตลอดเวลา

(4) จดทำประมาณการณทางเศรษฐกจระยะปานกลางและระยะยาว ภายใตภาวะและปจจยเสยงตางๆ พรอมทงมเปาหมายทชดเจนในการประมาณการณในแตละชวง เพ อท หนวยงานท เก ยวของสามารถนำกรอบการศกษาทางเศรษฐกจ และทศทางการพฒนามาบรณาการในการจดสรรงบประมาณในอนาคตได

4.3.5 การใชกฎหมายทเกยวของ กฎหมายทเกยวของกบการพฒนาพนท

อาท เชน พระราชบญญตการผงเมอง พ.ศ. 2562 พระราชบญญตคณะกรรมการนโยบายทดนแหงชาต พ.ศ. 2562 พระราชบญญตการนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย พ.ศ.2522

กฎหมายทเกยวของกบการสงวนรกษา อาท เชน พระราชบญญตทรพยากรนำ พ.ศ. 2561

พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ.2535 พระราชบญญตปาสงวนแหงชาต พ.ศ. 2507 พระราชบญญตสงเสรมการบรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง พ.ศ.2558

4.4 ขอเสนอแนะอน ๆ นอกจากข อ เสนอแนะเช งนโยบาย และ

ขอเสนอแนะในการนำผงไปส การปฏบตแลว เพ อใหการศกษาและการวางผงภาคในครงตอไปเปนไปอยางสมบรณ มประสทธภาพ และนำไปสการปฏบตตามทตงวตถประสงคไว ยงมขอเสนอแนะอน ๆ ทควรคำนงถงดงตอไปน

(1) ขอมลทตยภมและผลการศกษาของขอมลรายสาขาทเกยวของยงมความแตกตางกนอยในหลายสวนโดยเฉพาะขอมลในรายละเอยด ในดานของระยะเวลาและชวงเวลาในการเกบขอมล ซงขอมลในหลายสวนตองนำมาว เคราะหประมวลร วมก น ท งด านเศรษฐกจ

4-22

ประชากร สงคม วฒนธรรม สาธารณปโภค สาธารณปการ ส งแวดลอมและการจดการทรพยากรในดานตาง ๆ ไปจนกระทงขอมลในดานของเทคโนโลย หรอระบบการคมนาคมขนสง จะทำใหการวเคราะหจากกลมขอมลทไดไมเทยงตรงเทาทควร

(2) ลำดบความสำคญและรายละเอยดของขอมลในแตละรายสาขา ควรมความตอเนองเชอมโยงกนบนฐานขอมลเดยวกน เพอไมใหเกดชองวางหรอความคลาดเคลอน โดยเฉพาะอยางยงรายละเอยดขอมลแผนท และแนวเขตรอยตอ เช น รอยตอพ นท ป า แนวเขตชายแดนตอเนองประเทศเพอนบาน หรอพนทขอบเขตรมฝงทะเล และเขตนานนำ นโยบายการใชแผนทประเภทเดยวหรอฐานขอมลเดยวเพอใชเปนฐานขอมลหรอแผนทตงตนในการทำงาน (Base Map) ในลกษณะของ One Map ซงจะชวยใหขอมลทเกดขนในดานตาง ๆ โดยเฉพาะอยางย งในดานกายภาพทบซอนกนไดในมตของขนาดรปรางและความละเอยด

แนวทางดงกลาวจะชวยในการลดปญหาความขดแยงและความนาเช อถอระหวางหนวยงานรฐดวยกนเองหรอผมหนาทรบผดชอบ ผมสวนไดสวนเสยกบประเดนดงกลาว และยงชวยใหนโยบายทมความคาบเกยวระหวางหนวยงานหรอแผนงานท ต องนำไปขยายในรายละเอยดรวมกนในแตละหนวยงานสามารถสอดคลองสอดประสานกนไดโดยงายทำใหการนำไปประยกตใชหรอปฏบตใชจรงสามารถทำไดอยางรวดเรว

ท งน ข อม ลดงกลาวควรมการหารอรวมกนในความถกตองและรายละเอยดทจะนำไปใชงานตวอยางเชนขอมลระหวางหนวยงานดานความมนคงหรอทหารกบหนวยงานดานทรพยากรหรอกรมปาไมแหลงนำและพนทเกษตรกรรมทมความเกยวโยงกนอยางชดเจนซงตองการการบรณาการขอมลแลกเปล ยนรายละเอยด เพอใหการนำไปใชงานในแตละหนวยงานมความถกตองนาเชอถอและสามารถแลกเปลยนขอมลหรอแกไขใหเกดความถกตองไดตอไปในอนาคต

นอกเหนอจากการจดทำฐานข อมลรวมกนระหวางหนวยงานภายในประเทศแลว ในการทำงานเชงมหภาค มความจำเปนตองบรณาการขอมลรวมกบหนวยงานตางประเทศโดยเฉพาะหนวยงานดานความมนคงซงมประเดนในเรองของอาณาเขตของแตละประเทศ แหลงทรพยากร เชน ความเชอมโยงของแหลงนำ การไหลระบายของแหลงนำตามธรรมชาต เขตปาไม และแหลงทรพยากรตามธรรมชาต ตลอดจนขอมลเชงสงคมวฒนธรรมดานประชากรเชอชาต ชาตพนธ แหลงกำเนดทมาของกลมชนในแนวเขตรอยตอระหวางประเทศ เปนตน

(3) การบรณาการในผงภาคระหวางสาขา ทงลำด บการพฒนาท สอดคล องก บงบประมาณ และหนวยงานทตองรบผดชอบ ซงบางครงมความซำซอน หรอบางครงเปนหนวยงานทตองรบผดชอบเปนหนวยงานเดยวทรบผดชอบในหลายสาขา ซงทำใหการบรณาการเก ดรอยตอท ไม สามารถนำไปปฏบ ต ใช ได ตรงตามวตถประสงค หรอชวงเวลาทเหมาะสมตามความตองการทเกดขนจรง

(4) การเพ มเตมประเดนการแกไขผงหรอนโยบายในดานตาง ๆ ระหวางชวงเวลา การปรบปรงผงภาคควรมความยดหยนและสามารถใหรายละเอยดทแตกตางกน โดยหากมความจำเปนเรงดวนเพมเขามาในพนทภาค ซงสงผลใหเกดการเปลยนแปลงจากเหตการณนอกเหน อจากแผนท วางไว ในผ งภาค เช น การเปล ยนแปลงจากสถานการณ ทางการเม อง การเปลยนแปลงจากสถานการณความมนคง ผงภาค สามารถปรบแกไขในรายละเอยดดานตาง ๆ เหลานนใหเหมาะสมไดกอนระยะเวลาการประเมนเพ อการปรบปรงผงทกำหนดไวได

ทงน เนองจากสถานการณหรอเหตการณในบางประเดนเปนผลกระทบเชงนโยบายซงตองการการแกไขทเรงดวน รางผงเมองรวมเมอง ผงเมองรวมชมชนจนกระทงถงผงเฉพาะ การแกไขในระดบนโยบายของทางภาคหากเกดความลาชาจะสงผลกระทบตอผงในลำดบอ นๆ ซ งทำใหการบงคบใชผงโดยเฉพาะอยางย งทางกฎหมายไมเกดประสทธภาพและประสทธผล

การแก ไขในประเด นย อย อาท เ ชน ประเดนดานการเปลยนแปลงของสงแวดลอม ปญหาภยพบต อทกภย ซ งในปจจบนมการเปล ยนแปลงอยางรวดเรวจากสภาวะการเปลยนแปลงของภมอากาศโลกหร อป ญหาโลกร อนท เป นท ทราบก นด อย ท วโลก ผลกระทบดานสงแวดลอมตาง ๆ สงผลถงการวางผงภาคในเชงเศรษฐกจสงคมส งแวดลอมโดยเฉพาะประเดน ซงม ความสำคญในดานของการจดสรรงบประมาณ เชน การปรบปรงเสนทางคมนาคม การเดนทางในรปแบบตาง ๆ สนามบน สถานรถไฟ ทาเร อ ซ งล วนแลวแตใชงบประมาณในการปรบปรงหรอรเรมโครงการคอนขางสง การศกษาซ งเพ มเตมข นในระหวางระยะเวลาในการประเมนและปรบปรงผง ซ งเปนมาจากผลกระทบดานสงแวดลอมหรอธรรมชาตในระหวางชวงเวลาดงกลาว หากสามารถแกไขและปรบปรงในรายละเอยดได จะชวยลดปญหาทอาจเกดขนหลงจากเรมโครงการไปแลว หรอทำใหโครงการตาง ๆ ดงกลาวขางตนทยกตวอยาง ประสบผลสมฤทธและมประสทธภาพไดอยางสงสดตามทวางนโยบายไวตอไป

4-23

(5) การใหความรความเขาใจเกยวกบผงภาค มความสำคญในขนตอนการวางผงและการนำไปใชทงในสวนของสาธารณชน หรอประชาชนทเกยวของ รวมทงหนวยงานภาครฐและเอกชนทมสวนไดสวนเสยหรอมหนาทรบผดชอบกบผลการเปลยนแปลงเชงนโยบายทเกดขนจากทางภาคในทกภาคสวน โดยเนนความเชอมโยงของผงภาคทเก ยวของกบผงนโยบายในระดบชาตและระดบนานาชาต ซ งสะทอนมาสผงภาค รวมทงผลทจะเกดขนจากนโยบายทถกกำหนดขนในตวของผงภาคเอง สพนททงในลกษณะของผงรายละเอยดหรอผงกฎหมายในลำดบตามมา และโครงการหรอนโยบายทจะเกดขนจากความสอดคลองของหนวยงานผรบผดชอบในพนทดานตาง ๆ

(6) กระบวนการและวธการในการวางและจดทำผงภาค เปนทเขาใจและยอมรบทงจากหนวยงานทเก ยวของ ผ มหนาทรบผดชอบ ผมสวนไดสวนเสยทงภาคร ฐและเอกชน รวมท งประชาชน ซ งจะทำใหรายละเอยดของผงภาคทเกดข นตอไปในอนาคตเปนทยอมรบไดงายมากขน และใหความสำคญตอขนตอนการวางผงในทกขนตอน

โดยเฉพาะอยางยงรายละเอยดในดานของเจตนารมณของผง กระบวนการในการวางและจดทำผง รายละเอยดของผง และขอมลขอกำหนดทเกยวของกบทางภาคทงหมด รวมถงทมาของฐานขอมล หนวยงานทจะทำหรอประสานงานในการทำใหผงเกดความสำเรจสมบรณในแตละขนตอน ไปจนถงการนำไปประยกตหรอปฏบตใชจรง

(7) การให ความร ความเข า ใจถ งความสอดคลองตอเนองของผงในลำดบตาง ๆ ตงแตระดบผงประเทศมาสภาค ตอเนองไปสผงจงหวด ผงเมองรวมเมองหรอผงเมองรวมชมชน และผงเฉพาะในระดบกายภาพตอไป จะชวยใหประชาชนมความเขาใจถงบทบาทหนาทของผงภาคไดอยางดย งข น และเหนความสำคญตอแนวนโยบายทปรากฏอยในผงภาคเหลาน

โดยเฉพาะอยางย งกระบวนการวางและจดทำผงในลำดบอน ๆ ซงตองอาศยกรอบแนวคดนโยบายและรายละเอยดดานยทธศาสตรและการวางแผนตาง ๆทปรากฏอยในผงภาค นำไปเปนประเดนหรอสาระสำคญในการวางและจดทำผงในรายละเอยดลำดบตอ ๆ ไป เพอไมใหเกดความขดแยง หรอเหล อมลำหรอซอนทบในบทบาทหนาท โดยเฉพาะอยางยงบทบาทหนาทในการควบคมหรอบงคบตามกฎหมายซงจะทำใหภาพรวมของการบงคบใชผงเมองในระดบตาง ๆทตอเนองกนจากผง

ภาค มประสทธภาพและมความนาเชอถอตอประชาชนและหนวยงานภาครฐทเกยวของตอไป

(8) แนวทางการประชาสมพนธถงผลสมฤทธของทางภาคทเกดขน เพอสะทอนตอบตอวตถประสงคในการวางและจดทำผงภาคมความจำเปนอยางยง เพราะจะชวยทำใหเกดความเขาใจถงความสำเรจหรอเงอนไขความจำเปนในการวางและจดทำผงภาคทเกดขนมาแตในอดต

ทงดานความสามารถในการแขงขนของแตละภาคตอประเดนดานยทธศาสตรการพฒนาสะพานเศรษฐกจ หรอการเนนความสำเรจทเกดจากแนวนโยบายทวางไวในโครงการความรวมมอดานตาง ๆ ของกรอบการพฒนาซงภาคนำมาใชกำหนดนโยบายการพฒนาพนทใหมประสทธภาพมากขน โดยแสดงถงประสทธภาพของการพฒนาทเกดขนผานกระบวนการการพฒนาเมองชนบทและการใชประโยชนท ดนรวมถงโครงสรางพนฐาน ซงสอดคลองกบการกำหนดนโยบายของผงภาคไปจนถงกรอบและแนวทางการพฒนาในการวางผงเมองในระดบกฎหมายหรอผงพนท ซ งทำใหเกดการพฒนาในระดบอนภาคระดบจงหวดระดบเมองระดบชมชนและพ นทเฉพาะทมความสอดคลองเปนไปในทศทางเดยวกนอยางเปนรปธรรม

ผลตาง ๆ ดงท ไดกลาวมา หากถกนำไปประชาสมพนธสรางความเขาใจใหเกดข นอยางเปนวงกวาง จะเปนผลดตอการพฒนาการวางและจดทำผงภาคตอไปในอนาคต ซ งไมเพยงแตตอบสนองนโยบายถงบทบาทของภาคตอนโยบายระดบประเทศ แตจะเปนนโยบายในระดบทงท สะทอนลงสรายละเอยดในระดบกายภาพ เศรษฐกจ และสงคม ซงสงผลกระทบโดยตรงตอประชาชนในพนท อยางเปนรปธรรมจบตองได

(9) การทบทวนกรณศกษาของตางประเทศ นำความร ท ไดมาปรบใชกบการวางผงภาค เปนการปรบปรงผงภาคใหมประสทธภาพและมาตรฐาน โดยทำการศกษากระบวนการวางผงภาค กฎหมายการวางผง การนำผงไปสการปฏบต การประเมน และกระบวนการมสวนรวม ซงจะทำใหการวางผงภาคมประสทธภาพมากขนและนำไปประยกต ใช เป นขอเสนอแนะสำหรบการปรบปรงผงภาคตอไป

(10) การประชมกลมยอยกบหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของ