Düzleni Arka Bahçeler ya da Küresel Adalet: Avusturya ve Fransa’da GDO muhalfeti ve bunlarin...

l5,l' 'lirknoloji ve Toplurn

thc lnlo sphere , vienna: Instir,ute for New Culture Technorogies, ve Berlin: center for(livic Eilucation.

Yang, G'obin (2003), weaving a Green web: The rnterner a'd Environmental Ac-tivisrn in China, Chinn Environment Series, No. 6, Washington D.C.: Wooclrow Wil_son International Centers Ior Scholars.

Diizenli Arka Bahgeler ya daKiiresel Adalet? Avusturya ve

..Fransa'da lGrsal Hiil<iimer l)rgrrguiitlerin Muhalefetiil rvlt"trralelef,l ve

Yayrlan BtkileriBunlann

Franz Seifert'

GirigBu makale, bu kitabrn seyriyle aynr gizgide, toplumsal gatrq_

manln potansiyel bir iiretici giig olugturdu$u varsayrmr uze_rinde ilerlemektedir: toplumsal Qarrsma do$al gereklilile da_yandr$rna inanrlan mevcur sosyo-politik drizenin eleqtirisiniayrrntrlandrrarak bu drizene alternatif olanaklan ortaya grkanrve siyasal manevraya meydan yarattr (Bu kitapta Ruiven_kamp'a bkz.). Oysa, toplumsal ear$malar, kamusal soylem vesiyasal karar verme tizerindeki etkileri kadar biqim ve belir-ginlik olarak da gok farkhdrr. Ashnda hareketlerin yarntzcakticiik bir krsmr kritik kitleyi onemli rartrgmala' tahrik ede-cek ve siyasal deSigimi tegvik edecek kamusal destek aQrsrn-dan toplar. O nedenle, kitleleri harekete gegiren toplumsal ha_

1) Kyoto4aponya,3-'1 Kasrm 2007 "Tarrmsal Biyoteknolo.iileri'Elegtirel ingasr" kon-feransrnda sunulan bu tezim ilk miisvecldesi hakkr'claki tesvik ve yorumlar igin mii-tegekkirim. Bu istisnai adanrp ve misalirperverli!i igin Kyoto universiresi.nden profe-

sdr Shuji Hisano'ya iizel tegekkUrlerimle.

156 Teknoloji ve Toplunr

reketleri gekillendiren faktorleri kegfetmeye ve bunla'n dahagenip sonuglannr incelemeye de$er. Kendi durumumu zdabiz,bu kitabrn rehber vizyonu -kiiresel Gi.iney'deki fakirlerin ihti-yaglanrun karqrlanmasr igin biyoteknolojinin yeniden ingasr_kargrsrndaki kamusal Qatrma alarundaki etkisini aragttracagrz.

Ele alaca$rmrz Qatrgma son onyrllardaki en etkili anla5maz_hklardan birisi olan Avrupa Birligi'nde tanmsal-grda biyotek-nolojisine kargr seferberliktir. yainrzca en ola$anristri ozellik-ieri ele ahnacak olursa, hareket, AB,cle geneti$i de$igtirilmi5organizmalann (GDO) onaylanmasr hakkrnda bir morator_yum, bu riye devletlerle Avrupa Komisyonu arasrnda uzun ge_rilimler ve AB'nin biyoteknoloji siyasetinde hatrrr sayrhr bir sr-krlagtrrmayla sonuqlanm4rlr. Dtinyanrn en briyUk ticari GDOgeliqtiricisi ve iireticisi olan ABD'ye bu geligmeler hayati tica-ri grkarlara meydan okuma olarak gelmigtir. O nedenle Kana_da ve Arjantin'in yamsrra ABD, Drinya Ticarer Orgritri (WTO)ile aksatrcr biyoteknoloji siyaseti iqin AB'ye karqr gikdyet dos-yasr aQmr$trr. Bu Avrupa ve Atlantik otesi gerilimler (biyo)tek_noloj ik yOningenin, yalntzca tanmsal-biyoteknolojinin yol aq_trgl soylenen gevresel riskler iqin de$il, bununla birlikte gi_den, sosyo-polirik rejim -drglayrcr mtilkiyet haklan, kriresel ti-caret serbestiyeti, girket gricri yofunlagmasr ve tanmsal yo_

$unlaqma gibi ozellikle qiftgilerin drinya gaprnclaki mevcurkrizini qiddetlendiren geliqmelerin belirledigi bir rejim- iginde elegtiri getiren onernli bir sapma anlamrna gelmektedir. Da_hasr, bu Atlantik otesi geligmelerin neticeleri ile do$rudan il-gili olan geligmiE tilkelerle srnrrh kalmayrp, tarrmsal-grda bi-yoteknolojisinin kriresel ydnetimi ve geliqmekre olan iilkele-rin biyoteknoloji siyasetleri iizerinde onemii yankrlara cla sa-hiptir (Bu ciltteki Falkner/Gupta 2006, Seifert 2006a, Schur_man ve Munro).

Bu neticelerin kendi britrinlUkleri igersinde aynnrrh bir so_rugturmasr bu makalenin kapsamr drgrnda oldu$u igin, Avru-

Frarrz Seifert 157

pa GDO-kargttt seferberliginin ozel yonleri iizerinde, yani ba-

zr AB riyesi rilkelerinde -burada Avusturya ve Fransa'ya odak-

lamyoruz- tanmsal biyoteknolojiye direniq gekilleri, dahasr bu

qiftcilerin bu r.ilkelerin GDO kargrtr siyasetlerinde oynadrklanrol iizerinde yofunlagryoruz. Bu direnig bigimlerini anlattrk-

tan ve sebeplerini -ulusal farkhhklann sebepleri dahil- tahlilettikten sonra bu tartrgmalt stirecin biyoteknolojinin Avru-

pa'da ve kuresel yeniden ingasr rizerindeki etkilerini duqune-

cefiiz.

Bu yaklaqrm,tercihini birkaq neden aqrklamaktadrr. Birinci-si, qiftgiler (ya da koyltiler) iizerine odaklanma, tanmsal iire-

ticilerin kaderinin biyoteknolojilerin yeniden inqasr hakkrn-

daki tartrqmanrn tanr merkezinde oldu$u anlayr5tna neden

olur (Jongerden 2008). Bu katkrnrn gosterece$i gibi bu yalnrz-

ca ktiresel Griney'deki qiftgiler, koyluler ve ktrsal iEqiler iQin

de$il, endustrileqrniq Batr'dakiler iein de gegerlidir. Gerqekten

de bu rilkeler kiiresel siyasete halA kendi siyasal ve ekonomik

a$rrhklanna gdre egemen olduklanna gdre, Batr toplumlann-

da hakirn olan krrsal dunya hakkrndaki elegtirel soylemler ve

bu soyiemlerin ulusal ya da bolgesel tanmsal-grda siyasetleri

iizerindeki etkisi kuresel gelipmeler tizerinde ktiresel Gri-

ney'deki kryasanabilir soylem ve siyasetlerden daha etkili ol-

masr muhtemeldir. Dahast, Kuzey tilkelerindeki tanmsal-grda

biyoteknolojisine olan krrsal direnigi anlamak, endiistrilegmiE

Kuzey [lkelerindeki krrsal biyoteknoloji yeniden-inga alanla-

nyla bunlann ktiresel Gilney'deki kargrhklan arasrndaki olast

bafllantrlar hakkrnda dripiinmeyi ofiretebilir.ikincisi, kryaslamah bir yaklaqrmrn ye$lenmesi ve tanmsal-

biyoteknolojiye direnigin farkh yorelerde nastl rol oynadrfirnrn

kesfedilmesi ulusal koEullann onemine rqrk tutmaktadrr. Avus-

turya ve Fransa, her iki tlkedeki GDO'lara olan krrsal muhale-

fet her iki ulke de, bu bakrrndan son derece farkh olduklarr

halde, ulusal siyasetler uzerinde iinemli etki yaptrfr igin boyle

1fl

l58 Teknoloji ve 'l'oplunr

bir kryaslamaya konu olmaktadrr: Her iki rilke de hararetliGDO tartrgmalanndan gegmig, tanmsal-grda teknolojisine drig-man bir kamuoyu tarafindan belirlenmig ve AB'de tartr;macrbir GDO-kargrtr siyaseti savunmuglardrr; yine de ulusal kogul-larrn yanrsrra giden farkhhk dikkate deSer: Avusiurya organikqiftgilerin qrkarlannr korumak iQin rasarlanmrg gayn-ihtiyari,devlet destekli, sadece iqe bakan bir BABO "Benim Arka Bah-qemde Olmaz" siyaseri yririiriirken, biyoteknoloji muhalefetinis{irr"ikleyen, sivil itaatsizlik ve radikal eylerncilik taktiklerinikullanan ve HKABO "Hig Kimsenin Arka Bahqesinde Olmaz"diinyasrnda kiiresel bir alternatif tanm vizyonu pegindeki ytik-sek sesli radikal giftgi derne$iyle Fransa'da rarrmsal-teknolojihakkrndaki kamu soylemi gayet tartrgmacrdrr.

Bu girigi ddrr bolum izlemektir. Bir sonraki boltim AvrupaGDO-kargrtr hareketin bir taslafrnr sunacaktrr. Bunu Avustur-ya ve Fransa'daki giftqi direniginin iki anlarrmr izlemektedir.Beqinci ve son bolum ulusal vakalann analitik bir mukayese-sini gizecek, bu farklann nedenlerini dzetleyecek ve son ola-rak gozlemlenen bu iki modelin -devlet korumah BABO'culu-

$a kargr tartrgmacr HKABO'culuk- potansiyel alternatif, yereleuyarlanmq tanmsal-biyoteknoloji bigimleri geligririlmesinde-ki katkrlannl tartl;acaglz.

Avrupa GDO-Kargrtr HareketiAvrupa GDO-kargrtr hareketi grictinri birkaq laktore borglu-

dur; birincisi duyarhlaQrrncr iki kamusal olayrn qakpmasr;ikinci ve muhtemelen en Onemlisi AB'nin GDO onaylama sis-teminin bazr :dye devletlerin inargr biyoteknoloji projelerineba$h olan kaymalan ve ilgrinctisri birkaq etkili, go$unluklauluslararasr HDO'niin arnaqh eylemciliSi. Birqok d.urumdaGDO'lara krrsal direniqin ulusal ve Avrupa siyaset degigikli$itizerinde etkisi az olmug, oysa daha yeni agamalarda bununonemi artmtstlr.

Franz Seifert 159

1996'da delidana hastaltiryla ilgili kurumsal kriz ve etiket-

lenmemi.i ilk GD iiriinlerinin Avrupa'ya sevkiyatr o gtine ka-

clar gayet kayrtstz olan Avrupa halkrnr o z^mana dek bilinme-

yen safhk riskleri tagrdr$rna inamlan yeni grdalann ortaya eI-

krgrna duyarh krlmrgtrr. Grda teknolojisine karqr bir sonraki

hareketin htz kazanmasr iki-tiq yrl aldr ve ulusal halklar ara-

srncla eqit olmayan bir tekilde yayrldr: ilk ihtilaf Avusturya'da

meydana qrktr, bunu 1996 ve l997'de Yunanistan ve irlanda

izlecli; kamusal gatrqmalar 1999'da Fransa, Birleqik Kralhk,

Belcika ve italya'da clevarn etti (Seifert 2006b). Poptiler GDO-

karqrtr duygulann tesiri altrndaki hiiktimetler dnleyici politi-kalar benirnsedi. Avusturya ve Fransa'ntn da aralannda oldu-

$u artan sayrda devlet Ortak Pazar'da pazarlanmak tizere

onaylanmry bulunan GDO'lar hakkrnda grivenlik yasaklarr gr-

kardr.' En sonunda L999 yaztnda beg tilkeli - Fransa, Dani-

marka, italya ve Lriksernburg - bir ittifak o srralarda devam et-

mekte olan AB dtzenleme gergevesi defligikli$i tamamlanrnca-

ya kadar yeni onaylartn engellenecefini bildirdi$inde AB

onaylama sistemi hareketsiz kaldr.'

GDO onaylanyla ilgiii bu Topluluk gapmdaki yasak Avrupa

hareketi iqersindeki en onemli hadisedir. Bunun iki 6nemli,

biraz da eeliskili etkisi olmugtur. Birincisi, Moratoryum, Ko-

rnisyon iizerindeki, tiye devletleri ve ttiketici kaygrlannl yatr$-

trrabilecek katr dtizenlemeci bir rejim tasarlama basksrnt art-

trrmlgtrr. Uye devletlerin iqlemeyen Topluluk prosediirleriyle

iki misline grkan talepleri, AB dtizenleme standartlannrn

2) 1997'cle Avusturya ve l-iikserlburg boyle yasal<lar qtkardr, sonra bunu di$er iiyc

clcvletier izlecli. 1997 ve 2000 arasrnda bullar 1.3 clurunda Avusturya (3), Fransa (2),

Almanyzr (l), italya (4), Liiksernburg (l), Yunanistan (l) ve Birleqik Kralhk (1, daha

sonra yasalr geri gekmiStir) ilnn cdildi.

3) Daha sonra 2000'cle srrasryla Avusturya ve Belqika engelleme grubuna katrlmrqlar-

drr.

eff

16O Teknoloji ve Toplurn

"yiikseltilmesine," bunlarrn en elestirer riye devretrerin konu-muna yaklagtrnlmasrna yol aQmgrrr (Vogel IggT). Ttiketicigtivenini yerine koymak iqin 2003,de yrirtirhi$e giren yeni dri_zenleyici QerQeve, onaylama prosedtirundeki onlleyi.i ilk"rrl'srarristinri yrikserterek ve kan bir etiketleme ve izlenebilirrikrejimi kurarak ta'msal-biyoreknorojiye katr srnrrlamalar da-yatmrgttr. 1990'larrn bagrnda bir drizenleme avrrrnr ^rtqva ^11.mrssa bile, revizeediren qerQeve AB ile,-ffiilil;Hlir1l;onaylama politikasr srirdriren ve etiketleme icap eitirmeyenABD drizenleme smndartlarr arasrndaki farkr t uput^$rr, (g"r_nauer/lr,leins 2003, Vogel 200i).

ikinci ve karqr yonde bir etki olarak, Moratoryum, AvupaKomisyonu rizerindeki WTO standarrlarrna uygunluk baskrcr_nr yrikseltmisrir. WTO bilimsel olarak kurrrtiirrurrrnyan rirtinyasaklarrnr ulusrararasr ticarete engel olarak g.rmektedir.2003'te ABD, Kanada ve Arjantin lle [irlikte Wt5,da, arrr,-,puMoratoryumuna kargr daha sonra WTO jririsinin ulusal yurut _larrn ve GDO onaylannrn Topluluk quprrrau engellenmesininithalatgrlarrn gecikmelerine neden olarak serbest ticaret ilke_lerini ihlal ettigini bildircligi, bu suglamayr yapm{ur (WTO2006). WTO hadisesi Avrupa Komisyonu rlzerincle afrrh$rolan, AB icra kurulunu onaylama stirecini engellememeye, il_legal ulusal gtivenlik yasaklannr kardrrmaya ve AB,nin ,.fark'tarztna" ra$men ABD drizenleme sistemine uygunlu$u teminetmeye zorlayan uluslararasr serbest ticaret disiplinlerininotoritesini yansrrmakradrr (Skogstad 2006).

Bu Atlantik oresi ve Avrupa,daki geligmelerin ktiresel mo_dern biyoteknoloji anlayrgr ya dabiyJteknolojinin kriresel Gri_ney'deki fakirlerin ihtiyaqlanna g6re uyarianmasr iqin ne anla_ma geldigi henriz deSerlendirilecekrir. Oysa Avrupa GDO_kar_grtr hareket ve bunun Avrupa igi neticelerinin b6yle sonuglarrolduSundan kugku yoktur. Ornefin kriresel biyoieknoloji dri_zenlemesini yoneten (Biyo_emniyer prorokohi ya da iod"*

Franz Seif'ert 161

Alimentariusn gibi) anlagma ve kurumlar hakkrndaki ulusla-rarasr g6riigmelerde, AB kriresel biyoteknoloji yonetiminikendi duzenleme kavramryla aym hizay a getirmek igin sistem-li olarak kendi onleyici ve ttiketiciye yonelik yaklagrmrnr ta-nrtmaktadrr (Homeyer 2006, Seifert ZO06a, Skogstad 2001).Kriresel Giiney'de ulusal ya da bdlgesel drizenleyici gerqevelerrizerinde dofirudan etki, pazar ya da sivil toplumla ba$lantrveya uyum sriregleri ya da geligmekte olan rilkeler aqrsrndantoplu politik yanrtlama ve ittifak kurulmasr gibi di$er rrird.enneticeler akla yatkrndlr ama yine de daha fazla deneysel srna-mayr gerektirmektedir.

Avrupa hareketinin itici gticiinii incelerken birinci ve belir-leyici faktor oiarak ulusal yasaklar koyan, onaylama srireciniengelleyen ve boylece Komisyon'u biyoteknoloji drizenleme-lerini srkrlaStrrmaya iten riye devletleri tarumlamaktayv (Sei-fert 2006b). Oysa devletlerin otesinde HDO'ler, kargrhgrndabu devletleri biyoteknoloji projelerini rslah ermeye zorlayankamusal protesto orgritlemekte eksendir. ilgili gruplann kap-saml Qevreci HDO'lerden triketici derneklerine, neo-liberalktireselleqme tenkitqilerine kadar gider. Eylemciler genig birdo$rudan eylem taktik ve biqimler kangrmrnr kullanrrlar: GDtahrl test alanlanmn tahrip ediimesi, htikiimetlere GDO ya-saklannr desteklemeleri ya da briyrik grda perakendecilerineGD'sizlegmeleri iqin lobi yapmak, uluslan ve girketleri ilAnedilen GD'siz ya da onleyici politikalarla uyum iqin denetle-mek GD kirlili$i ya da biyo-parenr vakalan kargrsrnda sansas-yonel protestolar sahnelemek ya da GD ririinrin gtivenlilifihakkrndaki bilimsel iddialara bunlara farkh bilimsel uzman-hkla kargr gtkarak meydan okumak. HDO'lerin co$rafi erigimide defiiqmektedir: Birgok grup kendi yerel segmenleri iqersin-de koklegmipken, uluslararasr HDO'ler hem ulusal kampanya-

H

* Grda Kodeksi - g.n

162 Teknoloji ve Toplurn

lar orgritlemekte hem de ulus-otesi kampanyalarr tasarlarnak-tadrr. Pan-Avrupa GDO-kargttr hareketin koordine edilmesin-de belirleyici rol oynayan ve "faaliyetleri di$er tiim gruplarrgolgede brrakan" Greenpeace International ve Friends of theEarth Europe (FoEE) gibi uluslararasr HDO'ler boyledir (An-sell 2006, 103).

Uluslararasr HDO'lere kryasla genel olarak tanmsal riretici-leri temsil eden gruplar, qo$u rilkede koylti dernekleri ulusalGDO-kargrtr savunma koalisyonlann parQasl da olsa geri ko-numdadrrlar. Tarrmsal qrkar gruplan arasrnda potansiyel ola-rak kendilerine yararh bir teknolojiyi kucaklayan, boylecebekle ve gor tutumunu benimseyerrya da tanmsal-biyotekno-lojiyi agrkqa savunan orta boy ya da bi.iytik giftgiler iqin lobiy^pan egemen, korporatist orgritlerle, gen-teknolojisine zrte$ilimli, ekonomik bakrmdan savunmasu ya da kaliteli grda

iireticilerini destekleyen gruplar arasrnda fark olabilmektedir(bkz. bu ciltteki Levidow).

Avrupa'da organik iireticiler kaliteli grda iireticilerin btiyrikbir krsmrm tegkil etmektedir. Organik qiftqiler tanmsal-biyo-teknolojinin en cogkun kargrtlandrr, qiinkii neyin organiktiriin oldu$unun tantmr Avrupa direktifleri tarafindan kayrtaltrna ahnmrg ve buirlar 1990 baglanndan beri kategorik ola-rak organik tiretimde modern biyoteknolojinin kullanrlmasrnrreddetmigtir. Bu nedenle GDO'lann organik iiretimdeki rast-lantrsal varhfr organik tirunlerin pazarlanma potansiyelineciddi gekilde zarar vermekte ve iireticilerine tehdit olugtur-maktadrr. Qiftgilerin, dzellikle de organik giftgilerin GDO-kargrtr harekete dahil olmalannln AB'nin "birlikte varolma po-iitikasrnrn" peginden yofunlagmasrmn nedeni budur. Politikagiftqilerin tanmsal-biyoteknolojiyi tercih etme ya da kar5rsrn-da olma hakkrnr kabul etmekte ve her iki tiretirn tiinintin du-zen igersinde yan yana var olmasrnrn yolunu saflamaya gahg-

maktadrr. Bu politikanrn gartnamesi tutumlan gok farkh riye

Franz Seifert 163

devletlere brrakrldr$r ve kogullan hald tespit edilmedigi iqin

birkaq iilkede GD'siz iireticiler, ozellikle de organik giftgiler

politika alamnda ses getiren aktorler geklinde ortaya qrkmrg-

lardrr (Seifert 2006c).

Avrupa GDO-kargrtr hareketle ilgili genel sozlerin peqinden

iki i.ilkedeki krrsal direnigin daha yakrndan incelenmesi farkh

yore, toplum ve ulusal ortamlarda bu qatrqmalann nasrl qeqit-

li ve zrt roller o1'nadrfir konusunda goziimiizti agacaktrr' Bir

sonraki vakamrz olan Avusturya, organik qiftgilerin ve koru-

macr ranm politikalannrn politik Qatrgma yonetimi igersinde-

ki roliiminiin altrnr qizecektir. Fransa vakasr ise tersine yasa-

ya, bilime ve devlete meydan okuyan ve gtiglii bir kriresel ada-

iet gUndemini destekleyen radikal koylu direni'i karqrsrnda

politik Qatrgma yonetiminin nasrl yenildifiini gdsterecektir'

AB iiyesi ulkeler arasrnda Avusturya en gayretli tanmsal-bi-

yoteknoloji kargrtlanndan birisidir. ulke yurt iqinde GD tahrl-

lann getirilmesini engellemek igin ne miimktinse yapmakta-

drr. Bu durugun kokeni, yasadrgr yaprlan iik tarla denemesinin

GDO kargrtlanna ses geririci bir zafer kazandrran poptiler bir

girigimle sonuglanrp, yoflun bir GDO-karqrtr seferberlife ne-

den oldu[u1990 ortalanna kadar gitmektedir. Seferberlik

GDO-kargrtr duruqunu o zamandan beri srirduren gayet etkili

mtthafazak2tr gazete Neue Kronen Zeitung (NHZ) tarafindan

desteklenmigtir. Sayrsrz kamuoyu gortig ara;trrmasrnln kanrt-

Iadrfir gibi, kamuol'u gtiniimiizde neredeyse hiqbir kamusal

karar vericinin tanmsal teknoloji lehine konugmaya cesaret

edemeyece$i derecede saflam GDO-karqrtrdrr'

Esas olarak duqman bir kamuoyu zemininde benimsenen

politika devletin yiiriirtii$fl bir BABO politikasrdrr: "Bizim Ar-

ka Bahqemizde" ilk GDO'nun serbest brrakrlmasrndan sorum-

lu htiktimet hassas kamu destefli kaybr tehlikesine girer ve bu

nedenle Avusturya topraklannda GDo'lann serbest brrakrl-

masrnrn engellenmesi iqin her Qaba gosterilmigtir' $imdiye ka-


dar bu polirika bagarrhydr: Bu giine kadar GDo'rar bilimselamaglar igin bile serbesr brrakrlmrg de[ildir. AB hukuku altm,daki GD tahrllarrn ticari olarak yetigtirilmesine karqr Avusrur-ya iiq gr'ivenlik yasasryla "korunma" aramr$rrr. Konulug tarihi-ne ba$h olarak sekiz ila on yrl Avusrurya, Komisyon'un bun_lann kaldrnlmasr yolundaki iki girigimini savusrurarak bu ya_saklarr stirdtirmeyi baqarmryrrr. Nihayet 30 Ekim 2007,deBa-kaniar Konseyi'ndeki ucrincu bir tegebbris, Qevre bakanla'Komisyon dnerisini geri gevirecek qo$unlufia erigemed ifii za_man baganh olmugtur.

Fakat igler hiq de gdnindugri kadar kotri defildir. KararAvusturya'nrn BABO politikasrnr ciddi gekilde isrikrarsrzlagtrr-mamaktadr. Birincisi, hareket yalntzca tart4mah mrsrrlannithalatr ve grda ve yerne dOniigtilriilmesi hakkrnda bir yasa igingeqerlidir ama yetigtirilme yasa$rnr sorgulamamaktadrr. BA_BO'nun asrl kaygrsr olan arka bahgemde GDO yetigtirmek yok,bu yrizden etkilenmeden kalmryrrr.

ikincisi, son yrllarda Avusrurya tanm polirikasrnr yapanlarGDo yetigtirilmesi hakkrndaki yasa$rn nericede iptal edilme-sinden sonra bile Avusturya'yr "GDo'suz" tutmayr vaadedenyeni bir onleyici strateji benimsemigtir. politika, AB'nin belir-ginleqtirici birlikte varolma politikasrnrn ve reoride AB'nin li-beral talebiyle aynr qizgide ama uygulamada yasaklayrcr olanbolgesel seviyede yasal rejimler kurmanrn avantajrnr kullan_maktadrr (Seifert 2006c).

Avusturya BABO politikasr tam kapsayrcr bir politik miira_bakata dayanmaktadrr: Hriki.imet ve poritik muhalefet ra'm-sal-biyoteknolojiyi krnamakra hemfikirdir; aralannda 1990sonlanndaki kampanya agamasrnda hukumete GD grda etiket-lenmesi, biyoiojik patentleme ve yasaklar hakkrnda baskr yap_mrg olan Greenpeace ve Global 2000'in bulundu$u HDO,lerdevletin yii^inri$ii BABO srrarejisini' parqasr haline gelmig-lerdir. Onde gelen bazr HDO eylemcileri, orne$in dnemli dev-

Franz Seifert 165

let ortaklan olmuplardrr:bazrlan hi.ikiimette baganh parti ka-

riyerine girigmiSler, di$erleri GDO-kargrtr politikalartn gerek-qelendirilmesi iqin kullanrlan bilimsel ekspertiz temini iize-

rinde uzmanlagmrglardrr (aym eser).

Politik olarak orgtitlenmig qiftgiler, ozellikle de organik gift-

giler Avusturya'nln BABO politikasrnd^ gayet farkh bile olsa

gok onemli bir rol oynamaktadrr. Onlann onemi NKZ ile itti-fak igersindeki uluslararast HDO'ler Greenpeace ve Global

2000'in, en goriiniir ve etkili hareket aktorleri oldufu kamu-

sal alanda yatmamaktadrr, halbuki hognutsuz qiftqiler kamu-

da asla ana ses olmayrp gok ender olarak kamusal protestolarsahnelemiglerdir. Yine de organik qifteilik Avusturya'mn ta-

rrmsal-biyoteknoloji politikasrnda kilit bir role sahiptir. Orga-

nik giftqiler nihayetinde ttirn rilkeyi "GDO'suz bolge" yapma-

yr amaglayan bir ulusal politikamn esas grkar sahipleridir, ger-

gekten de hriktimet BABO duruqunu genelde organik giftqile-

rin korunmasr igin bir onlem olarak gerekgelendirmektedir.

Organik giftqilerin one qtktgr en agtk qekilde Avusturya'mn

birlikte varolma politikasrnda goninmektedir (aym eser)" Ko-

misyon'un dtizenli bir GD ve GD?'siz tireticilerin yanyanahsr-

nrn tesisine niyetlendifii Avusturya, birlikte varolmayr GDO

yetigtirilmesini dnleme aracrna dontiqttirmiigtrir: Qiftqilerinbu tiretim ttiflinti kapsayan kabaca o/o10'uyla organik qiftlikle-

rin yo$unlu$u yiiksektir. Tahrllann birbirine kanqmasrm On-

lemek igin tespit edilen ayrrma mesafeleri GDO yetiEtirmeye

uygun olmayan alanlan muazzam genigletmigtir. Agrn burok-

ratik engeller ve yoresel, gofunlukla da devletin sponsor oldu-

!u "GD'siz" kampanyalarryla birlikte bu, tanmsal-biyotekno-loji iqin yeterince yasaklayrcr bir gevre olugturmaktadrr.

Gen teknolojisinin ra$bet gdrmemesi Avusturya'nrn BABO

politikasrnrn do[rudan politik nedeniyken, organik giftqilerin

qiftqiler igersinde ktiqiik bir azrnhk oldu$u gerqe$ine ra!,men

bu politika organik qiftqilerin gtkarlanna da hizmet etmekte-


dir. 1990 sonlarrna kadar geleneksei qiftgilerin Qogunlugunutemsil eden di$er etkili tanmsal grkar sahipleri kesin birGDO'suzluk politikasrna kargr grkmrglar ve tanmsal-biyotek-nolojinin potansiyel kullanrmlannln yitirilmemesi gerekti$iikazrnda bulunmuglardrr. Daha sonraki yrllarda Avvusturyatanm politikasr bir kayma geqirmig ve qo$uniuk qrkar sahiple-rini BABO stratejisini kabul etmeye ikna etmeyi baqarmrgtrr:

Avrupa GDO-kargrtr hareketinin peginden GDO'lar Avrupahti.iketiciler arasrnda ra$bet gormez hale gelmiq, bu ytizden de

srkr bir GDO'suzluk politikasrnrn tiim Avusturyah iireticilererekabet tisttinlugu verece$i iddiasrmn ikna edici olduflu kanrt-lanmrgtrr.

Buna ra$men bu politikanrn organik giftqilere Ozellikle on-celik verdi$i gerge$i aqrklamayr haketmektedir. Sebep Avus-turya'mn GDO'suzluk yaklagrmrmn tilkenin tanm politikasr-nrn daha genel stratejik bakrgrna iyi uymasrdrr. l9B0 sonlann-dan beri Avusturya tanm politikalanm "yegilleqtirmeye", ta-nmsal iiretimi, gevre korumasrm, krrsal geligimi ve Avrupabrittrnlegmesini biribirleriyle ba$dagtrrmaya girigmigtir. Builretim ttirti bu talepler igin model goziim olarak g6rtindii$iin-den organik ciftqilik reformda qok onemli bir rol oynamrstrr:Organik qiftqilik ra$bette olan ozel tiriinler temin etmekte,olumlu bir kamu imajrndan yararlanmakta ve Avrupa ve kii-resel tarrmsal grda pazarlannrn liberal biittinlegme ortamrndadevlet odeneklerine olanak vermektedir. Organik giftliklerti.im tanm biitgesinin iiqte birini te5kil eden tanmsal-qevreprogramr (AEP) kapsamrnda ddenek almaktadrr. Qiftliklerin% B0'inin AEP'ye katrldrgr (2005'te) Avusturya sevre politika-sr tesisinde Avrupa'mn onde gelenleri arasrndadrr (BMLFUW2006, 10). Tanmsal alanrn organik yetigtiricilikteki kabaca

yizde 9'u ve organik qiftliklerin yizde 10'1uk payr ile Avus-turya bu bakrmdan da Avrupa liderieri arasrndadrr (Groiler 6lGleirscher 2005, 15).

Franz Seifert 167

Bu buytik pay Avusturya'nrn AB'ye kabulii etrafrndaki ka-

muya agrk goriigmelerde akdedilen politik anlaqmamn bir so-

nucudur: Grda niteli$i ve Avusturyah qiftqilerin -birqo$u reka-

betgi ohnayan da$ qiftqileridir- giivencesiz kaderi her ikisi de

bu tartrgmalarda konu haline gelmig, organik qiftqiligi destek-

leme vaadi cegitli politik amaglan uzlaqtrrmrqtrr: Avustur-

ya,nrn AB'ye ahnmaslnln kamu tarafindan kabullenilmesini

saglamrg, dezavantajh da$hk bolgelerdeki iireticiler igin ek

odenek gerirmis ve onemli bir politik miivekkile koruma sa$-

lamrgtrr. ilave olarak Avusturyah perakende zincirleri biyo-

,iirtinlerin pazarlanmasrna dnctiltik etmig ve bdylece organik

tarlmrn ticari geqerligini onaylamr$tu' Uzun vadede organik

qiftcilik Avusrurya ranm politikasrnrn "kutsal inefi" haline

gelmig, oyle ki bu sektoru yozlagtrrabilecek herqey politika

olugturucularlntn caydrncr tepkilerini qekmektedir'yine de btitun bunlar Avusturya'da qiftqi derneklerinin ha-

kim tanmsal politikalara meydan okuma ya da uluslararasr

giindem izleme potansiyeline sahip defildir anlamrna gelmez'

Cok ktiqiik olsa bile , ornefiin Avusturya Da[ Qiftqileri Derne$i

(OEBV) kamusal girigimin orgiitleyicileri arastndaydr' Gerqek-

ten de daha 1995'te, en gdriiniir savunuculanndan aylar once

plebisit fikrini ileri si.rren OESV idi; ancak daha sonra NKZ ge-

ilp a" baga'h bir seferberlik f*satrm yarattrgrnda difer orgiit-

ler kendi gok denenmiq PR stratejilerini kullamnak iizere ban-

doya katrlmrglardrr. Dahasr, onde gelen giftqi temsilcilerinin

tersine Ogsv baku olarak uluslararasrdrr ve Avrupa Koyliiler

Koordinasyonu (cPE) ve uluslararasr koylti orgiitii via cam-

pesina gibi ilerici, uluslararasr qiftqi orgatlerinin tiyesidir.o 300

tiyesiyle kiiqtik Avusturyah HDO, ulusal BABO politikasrnrn

gerektirdifincien qok daha genig bir perspektife sahiptir'

Krsacasr, bazr Avusturya qiftqi ilrgiitleri Avusturya'nln tarlm

,1) Ashnda orsv, CpEnin 1974'teki kurucu

http://rvww.cplarmers.org/, abnasay[a Via Campesina

bir iiyesidir. (anasaYla CPE

: http://viacamPesina.org/)

.rfl


politikasrrun gortintirdeki uyumunu bozma ve dar ulusal yada mrivekkil qrkarlan otesindeki boyutlarda chiqtinme poran-siyeline sahip olsalar bile, boyle gruplann Avusrurya GDO-karqrtr hareketi rizerindeki etkisi ihtiyath, orne$in kavramsalalt yapr qahgmasr yoluyla, olmaktadrr. Oysa genelde, ekolojikiglevlere ve organik qiftqili$e dncelik veren yenilikgi bir tanmpolitikasr, tanm politikasr alanrndaki gerilimleri gizleyen birdurum yaratmaktadrr. Buna hrikrimetteki Avusturya Halk par-tisi ve tanm lobilerinin rakipsiz hegemonyasr eklenmektedir.B6ylece Avusrurya'nrn BABO politikasrnrn gtiQ miicadeleleri-nin de$il, tanmsal-biyoteknolojinin genel kamuoyundaki agr-n gozden dugrigu kargrsrnda yenilikqi bir politika orramrndakigdnigme srireglerinin sonucu oldu$u neticesine varryoruz.

FransaAvrupa ortamrnda Fransa, Avusturya gibi tanmsal grda tek-

nolojisinin griqlii bir muhalifidir. Avusrurya gibi Fransa,daGDO'lar hakkrndaki Avrupa moratoryumunu desteklemiE, as_

hnda Yunanistan ile birlikte bunun azmeuidcirerinden birisiolmuqtur. Fransa ayrrca Avrupa Komisyonu ve WTO'niin fi-kirlerinin tersine ulusal grivenlik yasaklannr srirdtirmrigttir.Avusturya'daki gibi bu inatgr konum gayet dii$manca bir ka_mu oyunu yansrtmaktadrr. Oysa iki inatqr rilke arasrndakifarklar kamusal bir anlaqmazhk siirecinde bu kamu oyununrol oynayrg gekliyle baglar: Fransa'da anlagmazhk ilk kez 1999yazrnda, Avusturya'dan iki yrl sonra zirveye grkmrgtrr, Green-peace ve FOEE gibi uluslararasl Qevre HDO'lerinin yerel gube_lerinin qergeveleme srirecini yUrUtrUgt Avusturya'nrn tersine,Fransa'da merkez sahneyi koylU derne$i Cp ve sozciisii Jos€Bove almrgtrr. Bunlar sayesinde GDO soylemi birinin arkabahgesini temiz turma kaygrsrmn gok dtesine giden bir boyu-ta varmrgtrr. GDO'lar daha eok ortaya grkan kriresel adalet ha_reketiyle ba$lantrh daha genig erigimli radikal bir modern dev-

Franz Seifert 169

let ve ktiresel kapitalizm elegtirisi iqersinde kilit bir unsur ha-

Iine gelmigtir. Elegtirel Fransrz soyleminin neden bu HKABO

donUqunii yaptrgrnr anlamak icin ilk once CP ve Josd Bove'u

krsaca anlatacak, sonraki bir adrmda da bunlann Fransrz

GDO-kargrtr hareket iqersindeki rolunfl gosterece$iz.

C onf e der ation P ay s anne

Confed€ration Paysanne (CP-Koylfller Konfederasyonu)

1987'de her ikisi de l972'de kurulan Paysans-Travailleurs

(Koyltiler-iqciier)'den do$mug olan radikal soldaki iki bolge-

sel qiftci dernefinln birlegimi olarak kurulmu$tur. Her ikigrup da, hognutsuz Batr ve Gtiney Fransa giftgilerinin eleqtiri-

lerini kendi igersinde susturan hegerlonyacr, muhafazakdr

FNSA (F€deration nationale des syndicats d'exploitants agri-

coles)'dan aynlmrgtr" iki grup boylece, kargrh$rnda yeni rakip-

leri marjinallegtiren egemen FNSEA'ya meydan okuma kapa-

siteierini arttrrmak igin birleqtiler (Martin 2005).

Daha sonra CP'ye donugecek olan yeni sol akrmrn dofuqun-

daki kilit olay 1971'de ciftqilerin bir askeri iissiin genigletilme-

sini engeliemek iqin qiddet iqermeyen protestolara baqladrfr

Larzac -Guney Massif Central'de bir kalker platosu- miicade-

lesiydi. Cat$ma Franqois Mitterand'rn plam sonunda iptal et-

ti$i 1981'e kadar stirdri "Larzac'da toplanan giftgiler arasrnda-

ki muazzam dayam5ma dalgalartyla hadise elegtirel, anargist

ve ekolojik doEiincenin esinlendirdi$i ozel bir ilkeler dizisi

olugturan CP'nin sekillenme donemiydi: Qevreye saygrh kli-qiik olqekli tanmrn savunulmasr; giftqilik sektoriine egemen

olan yafrmacr kapitalist rekabetin reddedilmesi; liberal kiire-

selleqmeyle birlikte giden ktilturel homojenle5menin krnan-

masr. Dahasr, difer tanm lobilerinin tersine Konfederasyon

uluslararasr bir vizyondan yararlanmakta, sdmrirge kar5rthfr-

nl, emperyalizm karqrthfrnr, giftqiler, iggiler ve tiiketiciler ara-

srnda ktiresel dayamgmayr savunmakta, ktiresel tanm piyasa-

,,'-"-'-'

l7O Teknoloji ve Toplurn

lannr ve AB ve ABD'deki tazmin edici tanmsal si.ibvansiyon re-jimlerini mahklim etmektedir. Tipik qiftgi derneklerine zrtolarak kiiresel bir hareket aktorleri ve gegitli tonlardaki ey-

lemciler a{ryla bUttinlegen CP, korporarisr bir giftgi sendika-srndan qok bir HDO ya da toplumsal hareket aktonine benze-mektedir. Buna ek olarak Avusturyah OfnV'ye benzer gekilde

CP, Avrupa CPE'siyle, kriresel olgekteyse uluslararasr ktiqtik-malikler orgiitii Via Campesina ile kurumsal ba$lantrdan ya-rarlanmaktadrr. Fakat ufak ve oldukqa uzman AvusturyaHDO'stiniin tersine CP kitlesel bir 6rguttiir. Son yrllardaCP'ye ra[betin artmasrna katkrda bulunan bir faktor karizma-tik eylemci ve CP sozciisii Jos€ Bov6 idi.

Jose Bovt

Jose Bovd CP'nin kurucu olsa da, hiqbir qekilde tipik bir qift-qi desildir. Anne ve babasrmn her ikisi de tanm bilimci olup,1953'te doSan Bov€ gocuklu$unun golunu ABD'de, genglikyrllannrn go$unuysa o zamanlar devrimci fikirlerle sarsrlanParis'te geqirmigtir. Orada askere ahnrnayr reddetmesine vekrrsalda yeraltrna inmesine yol aqan pasifist ve anar;ist bir du-rug geliptirmigtir. Anti-militarizme ba$hhk onu ve kansr Ali-ce'i, giftin Paysans-Travailleurs tarafindan 6rgr.itlenen dev nii-mayiglere katrldrfir, ilk once ordunun araziyi ele gegirmesinionlemek, sonra da ev kurmak igin, izleyen yrllardaysa karh birRokfor peynir r.iretimi yaprnak igin terk edilmig bir qifrli$inmiilkiyetini aldrpl l-arzac'a gdtiirmrigtiir. Yine de Jos€ Bove,bazen mahkemelerle ve dayaruqma bildirileriyle sonuqlanansivil itaatsizlik taktikleri uyguiayarak giddet igermeyen ekolo-jik, nrikleer kargrtr ve somiirge karqrtr eylemcilifie katrlmayrhiq brrakmamrgtrr ama CP'nin kilit kigisi olarak oncelik ka-zanmasl 1999 yazrndan once olmamrytrr.

Franstz GDO tarn5masmdahi rolii

$imdi CP ve Bov€'un Fransrz GDO-karsrtr mricadelesine na-

Franz Seifert 171

srl girdi$i sorusuna donuyoruz. ilk agamasrnda CP dikkat qek-

memigtir. Ashnda 1997 bagrna kadar aqrk sozlii bir GDO-kar-

srtr duruq benimsemig de$ildir (CP 1997). Greenpeace Fransa

ise tersine 1990 baglartndan beri tanmsal-biyoteknoloji hak-

krnda elegtirel bir uzmanhk inga etmigtir. O nedenle 7996'da

bu HDO karargAhr iik Avrupa GDO-kargrtr seferberli$ini ba;-

latmaya karar verdi$inde hazrrh[r iyiydi.' Fakat Greenpeace'in

Fransrz halkrm duyarh hale getirme tesebbusleri basrnda az

bir yer tutarken, 1997'de kamu bilincini yavaE yavaq yiikselten

qey htiktimet kararlanna muhalefetti.

1998'de CP uzun vadede onu GDO'lar hakkrnda fikir onde-

ri yapan daha onceki protesto miicadelelerinde sa$lam olugtu-

rulmug bir seferberlik stratejisini ba5lattr: Ocak l998'de birgrup CP eylemcisi GD mtstr tohumu stofunu tahrip etmek

iqin Nerac'taki bir Novartis deposuna girdi. Sorumlu iiq ey-

lemci -Rene Riesel, Jos€ Bov€ ve Francis Roux- mahkeme onii-

ne qrkrp tecil edilen bir cezaya garptrnldrklannda, CP mahke-

me savunmasrnr GDO'lara kargt bir kamu davasrna donugtiir-

mek iqin sozlii biyoteknoloji elegtiri seqmelerini bir araya ge-

tirdi. Yazrn CP eylemcileri artan qekilde tarla ya{macrh$r ha-

reketlerine bagvurdular ve 1999 yazrnda CP bir sonraki goste-

riqli darbesini gergeklegtirdi: 2 Haziran'da Gaudies koyilnde

CP tiyeleri ve GB toplantrslm protesto iqin Avrupa'yr dolagan

bir grup Giiney Hint'li giftqi 6nce kamu aragtrrma tesisi Ceti-

om'da GD kolza ekili test tarlalannr tahrip ettiler;6 sonra Ren6

Riesel ve Jose Bove geli5mekte olan tilkelerde krrsal kullanrm

5) Greenpeace orgUtii iqersinde Fransrz uznan Arnaud Apoteker tanmsal grda biyo-

teknolojisinin bu qevre HDO'stinUn giinderniyle ilgisini kabul eden ve bir pan-Avru-

pa yakla5rmrnr savunanlar ilkler arasrndaydt. Yine de ilk ortak bir strateji orgiitleme

tegebbusleri I994',te bagansrz olmu5rur. Ancak bir sonraki yrl olan 1996'da ilk kitle-

sel GD tiriin dalgastnrn Avrupa pazartna girece[i belli olduf,unda bir Avrupa kampan-

yasr yaprlmasr karart ahnrnt5ttr (Mtilakat, Greenpeace, 6.7.2005 Ziirih).

:,:

!i

1.,

7

ai

172 Teknoloji ve Toplum

yenilikleriyle ilgilenen bir kamu aragrrrma merkezi olan CI-RAD'da bir seradaki gen-transferli piring fidelerini yok etrilerT,Hintli eylemciler eqlifincleki bu dogrudan eylem dizisiyle CP,GDO elegtirisini safi ekolojik ve ulusal gergeveden 5irket gtka-rr ve kamu aragtrrmasr ortakh$rrun krnanmasrna do$ru geniq-letti ve eylemlerini enternasyonalci bir anlamda sundu,GDO'lann HKABO eiegtirisi bigimlendi.

Atrhm bir ay sonra "Millau McDonald's olayr" ertesinde gel-di: 12 A$ustos 1999'da Jos€ Bove ve yiz kadar CP eylerncisiMilau kentinde inga halindeki bir McDonald's dtikkAnrnr yrk-trlar. Dengeyi geviren gey eylemin kendisinden qok devlet yet-kililerinin daha sonraki baskrsrydr. ABD'nin Rokfor peynirir.izerindeki WTU destekli cezalandrncr glimrrlk vergilerinekargr rutin bir protesto olarak baglamrq olan qey Bove tutukla-nrp birkag hafta nezarette tutulduflunda kamu ofkesini uyan-drrdr. Bove aniden ulus gaprnda iine srirtiklendi ve karizmatikbir iletigimciye dontiqtti. CP'nin endtistriyel ranmr, liberal gio-ballegme ve krilturel homojenlegme radikal elegtirisini sahne-leme firsatrnr yakaladr. Fransrz kamu oyunun ozellikle dama-nna dokunan gey Bove'nin yarattr$r bir gerekge olan malbouf-fe -abur cutrur yiyecek, sa$hksrz, endristriyel ve GD grdarirflnlerinin eganlamhsr- idi. Lezzet, mutfak ve ziyafetle namlrFransrz meggalesi bakrqr igersinde devam etmekte olan beslen-me hakkrndaki Fransrz tartlsmasrnl politiklegtirmek ve mal-bouffe'ti gokuluslulann gticrinun ve de$erii geleneklerin, kim-liklerin ve toplumlarrn ktiresellegme gilcriyle yok olugununsembohi yapmak kolay bir iqti. (Grdanrn kiilturel boyutu iginNicolosi'ya bkz.).

6) Centre d'iludes lechniqttc interprofessionnel cles oleaginetx ntetropolitains. Bir sonra-

ki yrl 13 Nisan 2000'de yeniden gen-transferli kolza el<ilen Gaudids'cleki aynl Cerion.r

tesisi Fransrz Ye5illeri'nin destekledigi ve Jose Bov6'nin onclerlik errili Cp eylemcile-ri tarahndan tahrip edilmi5tir.

7) Ce nlre tle nopera\on inLeftta.Lionale en rtcherclrc agronomicpte poLu- le tlit,eloppement

Franz Sei{'ert 173

Bove "do$ru zamanda do$ru yerde" oidu$unu yalntzcaFransa'da kanrtlamamrgtrr. O, CP'nin eleqtirel soylemini ktire-sel dinleyiciye tagrmayr da becermigtir: Millau hadisesindenbirkaq ay sonra Bov€, eleqtirisini Seattle'daki televizyonda ge,nig qekilde yayrnlanan protesto firtrnasrnrn ortasrnda sahnele-yerek kendisini do$makta olan glotrallegme kar;rtr hareketinsembolik baqr haline getirmi$tir (Heller 2002,29-33). izleyenyrllarda Bove go$u Doha, Forto Alegre ve Hong Kong gibi yer-lerde yaprlan WTO toplantrlarrnda ve Dtinya Sosyal Forumla-nnda ortaya grkrnrgtrr. Bove'un aniden uluslararasr one grkrgr

onun yeni bir qerqeve kurmasrna izin vermiqtir'. Zararh yagam

bigimlerinden, GDO'lan ktiresei kapitalizmin ve kiiltrirel ho-mojenlegmenin yurttaqiara aynerr McDonald'rn hrzh yiyecek-leri gibi diinya gaprnda dayattr$r sembollere donr.igttirmri5tr.ir.

Fransa'da Bove poprilerlifiini hig kaybetmemig, hatta GDOtartrgmasrndaki yrllarda daha daha da arttrrmqtrr. Kamu oda-

frnda kalmak iqin kullanrlan esas taktik, test tesislerine ve

benzeri ticari plantasyonlara vuran GD taria tahripleriydi.B

QoSu kamusal tartrgmayr grkaran gey gosterigli mahkeme du-rugmalan dizisi, bazen de bu olaylann yol agtr$r hapis cezala-nydr. Genellikle yalnrzc azmettiriciier sorumlu tutuldu$uigin Jose Bove hapis ya da para cezalarrna garptrnlmak iizeredefalarca mahkemeye grktr.n Bove tarla tahriplerinin politik ve

sernbolik do$asr tizerinde srar ederken mahkeme bunlan sa-

dece mtilke kotri niyetle zarar vermek olarak suglamqtrr. En

8) tsu ikincisi araStrrrra ve pirhet qrkarrnrn ya5am bilimlerinde birbirine kanqmasrna

sembolik saldrrrlar 5eklinde gerekqe lenclirilmigtir. Ticari GDO yeti5tirilmesi 2005'te n

6nce yeniden baElamadrlr igin, ticari GDO plantasyonu ancak gimdilerde eylemcile-rin he;lefi olmugtur.

9) 1998'den 2007 baplanna kadar itirazlann ve bunlarrn qiirUtiilmesir.rin izledigi birdizi nri hlierne duru5rnasrnda Bov€ en az beq olayda rniilke k6tii niyetle zarar vermek,ten suqlu bulunrnugtur.


hararetli miinakagalar, bu gekilde siyasal mahktma donugenbir sendika liderine dayatrlan hapis cezasrnrn tartrsmah yasal-h$r etrafinda donmiigtrir. Duru$malarrn yol agtr[r sempati vedayanrgma dalgasr Fransa'nrn ekolojik ve radikal solunun gokotesine, sosyalist ve muhafazakAr kampa erigti ve devletin srkryaptrnmlar dayatmasrnr son derece zorlagtrrdr. Sozsriz ifadeedilen bir krgkrrtrcr sivil itaatsizlik ve hafifletilmig hukuksalkargr hareket oyunu ortaya qrkn: Bir taraftaBove'un suglan ce-zasrz kalmayacak kadar barizdi, di$er yandaysa bir halk kah-ramanlnln koSuqturulmasr qimgekleri otoritelerin tizerinedoSrultmasr muhtemeldi. Buna kargrhk Bove bu gagkrnhktansozstiz ifade edilen bir krqkrrtma, takdir, hafifletilmig clevletbaskrsr ve suglama oyunu igersinde yararlanmqtrr.

Seneler iqersinde binlerce eylemci bunu izledi: ASustos2003'teki "Lar zac 2003 " roplanrnrnd a -I97 }'ler deki diSer-kti-resellegme* ya da Fransrz kr.iresel adalet hareketinin baglangr-cr olan protesto hadisesinin 30 yrl jribilesi (Agrikolianski2005).

Bove izleyicilere, kendini GDO rarlalannr altiist etmey e ada-mrg eylemci bir a$ olan gdnlilhi orakgrlara katrhm qaSnsr yap-tr. 2006'da 6,000 iiyeye grkan yiizlerce semparizan derhal im-za etti. 2003 yazr ve ilerleyen yrllarda orakgrlar yetkilendiril,mig tarla denemelerinin yaklaqrk yansrnt "bigti." Tarla tahrip-leri bir dizi tepkiye yol agtr: ender durumlarda polis kuwerle-riyle do$rudan qarrgmalar, GDO yerigtirme hakkrnr savunangiftqilerin kargrt gosterileri, bir olayda da tilfekli bir giftqiylekargrlaErlmasr. Yine en onemlisi eylemlerin neden oldufumehkeme durugmalan dizisidir; Larzac 2003'ten beri orakgr-

* Kapitalist kuresellegmenir-r tersi olan tiinr ktiresel dii5iinceler (gevre ve iklimin.ekonomik adalerin, emelin, yerli l(iiltiirlerin ve insan haklarrnrn korunmasr, geligti,rihnesi) igin isbirligini desrekleyen toplumsal hareket (ahermondialisme, alter-globa-lization) - g.n.

Franz Seifert 175

iar tarafinda yaprlan en az 17 tarla operasyonu bazrlarr onem-li medya dikkati geken ve GDO kargrrlanrun konu olugrurma-lan ve GDO'lar, sivil itaatsizlik ve devler baskunrn gayri-meg-ruluflu hakkrnda genel gortigmeler baglatmalan igin sahnesa$layan mahkeme durugmalanna yol agtr.

Devlet otoritesine rneydan okumanrn 6tesinde, CP ve JoseBove tarafindan siiriiklenen GDO'lara koylii muhalefetini bi-lingli bir ittifak politikasr belirlemektedir: Jos€ Bove ksa za-manda, onu soldaki ve agrn soldaki partiler, ozellikle de Fran-srz Yegilleri igin mtittefik olarak gekici krlan oluqmakta olanbir di$er-kriresellegme hareketinin sembolil haline geldi. Bov€yine de CP'nin fazla krsrtlayrcl ve fazla uzlagmacr buldu$u par-ti politikalarrna olan uzakh$rnr vurguladr. Bunun yerine hemCP, hem de Bove kendilerini parti polirikalanndan ayn olma-lan nedeniyle sivil topluma qekici gelen hareket aktorleri qek-

linde konumlandrrdrlar. Yine de frrsat oldukqa siyasi parriler-le ittifaklar olugturdular. Bunlann en baganhsr 2005 bahann-daki radikal solla Yeqil Parti ve Sosyalist'leri birlegtiren ABAnayasasr hakkrndaki referandum kampanyasrnr destekleyenittifakn.'o

Genel olarak orakqrlann GDO test sahasr sabotajr Luddittaktifi aynr anda kategorik ve sembolikrir." Ticari ya da alter-natif amaqlara hizmet etti$ine bakmaksrzrn Qevreye herhangibir GDO grkanhgrna saldrrmakla kategoriktir. O ytizdenGDO-kargrtr eylemcilik, CIRAD gen-transferli pirinq fideleriolayrndaki gibi geligmekte olan r-ilkelerin ihtiyaqlannr kargrla-

10) Bove'un kampanyadan claha da popiiler qrktrlr gerqeli sonunda onu - bilinen ha-

yal krncr sonuglan katr parti politikalarrnrn radikal solu parqalamasr ve Bov6'un po-tansiyel seqmenlerinin yalnrzca kiigiik bir krsmrnr gekmeyi baqarmasr olan - 2007'de-

ki bagkanhk yarrgrna girme planrna ltargr direniEinden vaz geqirdi. Bov€ 2007'de daha

sonra GDO-karqrtr eylemcilile dondii.

lJ.) Orakqrlarrn {aucheurs) tarihsel selefleri olan 19.yy Ludditleri hakkrnda bu kirap-taki Jongerden'e bkz.


mak Uzere tasarlanmrq bitkiler olan GDO test sahalarlnl veCetiom gen-transferli kolzanrn gevre risklerini inceleme t.est-leri olayrndaki gibi bilimsel resr sahalannr hedef almqrrr. Heriki olayda da CP, daha sonraki mrilkiin korri niyerle tahripedilmesi duruqmalannr geliqmekre olan rilkeler igin yaprlankamusal GDO aragtrrmalannrn ya da risk ara;trrmasrnrn meg-rulu$u durugmalanna dontiStrirmligtilr. Cp bOylece yasa Qatr$-masrnr baqarryla GDO konusunda bilimsel tarafsrzhk olana$r-nr sorgulayan kamusal gorr.igmeye doniigtrirmUstr.ir.

Fakat GDO-kar6rtr eylemcilik GDO'lara sadece fiziksel nes-neler olarak de$il, brittinrin bir parQasr olarak saldrrdr$r iginsemboliktir: GDO'lara saldrrmakla kargrtlar teknoiojinin yanr-srra giden sosyo-ekonomik dtizeni, yani kUltrirel homojenieq-me, girket gricti, neo-liberal globalle5me ve devletin bununlaigbirli$ini suglamaktadrrlar. Bu daha genig ideolojik gtindem-le ba$lantrh olan CP'nin -bir qiftqi lobisi igin ahgrlmamrg-uluslararasr bakrgr, y ani Kuzey-Gilney dayarugmaslnln savu-nulmasr, ktiresel pazar biitr.inlegmesinin reddedilmesi ve kti-qrik qiftqi ve koylulerin dunya qaprnda desteklenmesi idi.,. Buortamda bakrldr$rnda Fransrz GDO muhalefeti -ulusal- arkabahgeyi istenmeyen davetsiz misafire kapatan Avusturya BA-BO yaklagrmlnln tamamen tersidir; o daha gok GDO'lan-ve bunlarla gelen toplumsal kotultikleri- herkesin bolgesin-de, dzellikle de geliqmekre olan dunyada yasaklayan bir HKA-BO drinyasr hayal etmektedir.

Sonuqlariki ulusal vaka, ulusal durumlann GDO'lara olan bu krrsal

12) cP'nin neo-liberal kiiresellegmeye meydan okuyan programrnrn iiq a'a noktasrkiiresel vizyonlardrr: grda egemer-rlili (i.sanla'n

'e tlkelerin kendi yiyecekleriniiiretme ve tarrmla'nr diinya piyasasr rekabetinden koruma hakkr); grda gtivenli[i (gr-

dala.n insan safihir igin risklerine kar5r korunma hakkr); ve biyolojik qe5irlili[in ko-runmasr.

Franz Seifert 177

direnig gekli tizerinde yaptr$r qok onemii etkiyi vurgulamakta-

drr: Fransa'da muhalif ciftqiler devlet otoritesine meydan oku-

makta olup, talepkdr bir kiiresel gi.indemi destekleyen bir ku-

resel adalet hareketi igersinde kilit aktordiirler; Avusturya'da

gofu organik ciftqi olan muhalif qiftgiler, galri ihtiyari bir dev-

Ietge yiirUtuien ulusal inziva politikasrmn himayesinde olduk-

lan iQin pek bir muhalefet sergilememektedir. Aqrktrr ki' tek-

nolojik ktiresellegmenin etkiledifi kimseler aqrstndan GDO'la-

ra direniE biqimleri basit, evrensel uyan-yamt modeline defil,

ulusal kogullara ba$hdrr.'' Aga$rda iki soruyu tartrqacafrz: Bi-

rincisi, bu farkhhklann nedenlerine igaret edece$iz. ikincisi,

bu iki Avrupa tilkesindeki krrsal direnig bigimlerinin kiiresel

Giiney'cleki fakirlerin ihtiyaglanm kargrlamak :i.zer e haztrlanan

biyoteknolojilerin potansiyel olugumuna katkrda bulunup bu-

lunmadr$r ve nasrl bulundu$u sorusuna d6nece$iz.

Birincisi, vakalanmrzdan ulusal kogullann rolti hakkrnda ne

o$renilebilir? Toplumsal hareket araFtlrmasr tipik olarak firsat

yaprlan fikrini -bir devletin ya da politik ktiltiiriin bir topium-

sal hareketin meydana gelmesine ve baganh olmasrna zemin

haznlay an kurumsal ve kiil ttirel s emb olik ni teliklerini- s a$la-

maktadrr (Kriesi 2004, Berclaz & Guigni 2005). Biz kendine

ozgri -yoresel ozellikte- ve genel ftrsat yaprlannt ayrrmaktayz'

Orne$in Avusturya GDO politikasrnr ktsmen aqrklayan oz-

grinltikler NKZ'nin yuksek kamu etkisidir. Fransa iqin Lar-

zac'r, daha sonra ekolojik hareketi, hatta sonunda di$er-kiire-

sellegmeci rdnesansr dofluran Paris bahan mirasrnr hesaba

l3) Bu bulgu qiftQi clirer-riSi "iirerim araqlannrn kontroliinii tekrar kazanma tniicade-

lesiclir,' genel yorumuna olan gekincemize de ekleme yapacaktrr (Bu kitaptahiJonger-

den). Ekonomik bafrrmsrzhlrn tekrar kazanrlmasr ya da savunulmasl Fransrz koylii-

lerinin ifade edilmiS amacr olabilir arna Avusturya Lartn1lndaki genig paylan biiyiik ol-

qiide devler siibvansiyonlarrna balh olan Avusturyah organik qiftgilerin pek deSildir.

Organik stibvansiyonlarrna hak kazanmak igin izlenecek zorunlu srkr kurallar gerge-

vesiyle bu mutlaka daha yi.iksek derecede baf,rmsrzhk anlamtna gelmcz'

l7B Teknoloji ve Toplun

katmahyrz. Bir bagka Fransrz ozgrinhi$ti: Greenpeace _ Avru_pa GDO-kargrn hareketindeki onemli vasrra, Fransa,da di$eryerlerden daha az popiilerdir ve son olarakJose Bove _,,doiruzamanda do$ru adam,,- kugkusuz qok egsiz bir kigiliktir.

Genel firsat yaprlarryla politik kriltrir ve politikalardan bah_setmekreyiz: politik kurtrir olarak piddet eyremi -yol engeile-mekten ofislerin tahrip edirmesine- Fransrz qiftqi protestJsun-da bir ahpkanhktrr. Orakgrlarrn arsa tahripleri bu yi.izden ge-nel krrsal Qarrgma davranry kahbrna uymaktadrr. Dahasr taJmpolitikasr bagka alanlara benzemeyen direnig kahplan do$u_ran bir alandu: Avusturya'nrn yrllar icinde ,.yegillepen,, u"

*or_

ganik giftqili$e ayrrcahk veren ranm polirikasr GDO_olmayanbir durugun benimsenmesini kolaylugtrr*rqt,r; Fransrz tanmpolitikasrysa rersine, cjzellikle Fransa, dunyanrn en btiytik ta_rrmsal ihracatqrla.ndan birisi, verimlilifii mrikafatlandrran po-litikalarrn derinden k.klegmesinin'necreni de bu oldu$u iiin,ekolojik unsurlan ancak tereddutle benimsemigtir. Son ola-rak, tanm politikalanndaki gug mticadelele ri _ya da bununyoklu$u- GDO Luddirligini etkileyen bir faktordur: Fransa,daGDO'lann kamusal bir mesele olarak ytikseligi, kendisini ege_men FNSEA'ya kargr ortaya koyan Cp'nin poiitik yrikseliginekargrhk gelmektedir. Cp'nin en aztndan geqici olarak artanpopiilerligi kendisini briyrik dlqride Jos€ Bov€ ve onun GDOmeselesini gorkemli ele ahg gekline borgludur. Avusturya,daboyle bir dinamik hig olmamrgrrr; bugtin tanm politikalanHalk Partisi ve ra.m lobileri rarafindan ahqrldr$r gibi ,r"ru..,edilen aynl kapah alandrr. Qevre hareketinin tesirleri tanmpolitikala' igersinde btitunlegmigtir ve potansiyel irirazcrlariktidar qevrelerine hiqbir saldrnda bulunmamrglardrr. Ozetle,krrsal eylemcilikteki ulusar qegitlilikler basit bir agrkramayaindirgenemezler, bunlar daha qok birkag farl<h durumsal fai_torden -ulusal ozgrinliikler, politik kriltUrler ve gtincel ta'mpolitikalanndan- kaynaklarurlar.

Franz Seifert 179

Aga$rda bu iki tiir giftqi direniqinin geligmekte olan dunya-

da biyoteknolojinin potansiyel yeniden ingasr iizerindeki etki-

sini incelemekteyiz. Bu ancak hiq kesin olmayan bir gekilde

yaprlabilir; Biz bu etkinin onemli oldu$unda ve "hegemonya-

cr bir biyo-iktidar sistemini temin etmekten Qok "' tanmrn ge-

lece$ini zorla agtr$r" konusunda (bu kitaptaki Schurman ve

Munro ile) hemfikir iken, OECD dunyasrnda modern biyo-

teknoloji hakkrndaki tanmsal grda savaqrmn geliqmekte olan

iilkelerde bu gelecefii gerqekte nasrl etkiledi$i hentiz aqrk de-

gildir. Kuzeyli ve Giineyli giftqilerin kaygrlanmn nasrl bafllan-

trh olduflu da agrk de$ildir; efier qiftqilerin grkarlan ulusal po-

litikalar iqersinde ve otesinde farkhysa, bunlar kiiresel Kuzey-

Giiney aynhfrnda da kesinlikle boyledir.

Boylece meseleye nisperen giivenilir iddialara izin verrneye

yetecek kadar genel iki ayn gekilde yaklagaca$rz: birincisi sr-

rasryla Avusturya, Fransa ve AB'nin ktiresel biyoteknoioji yo-

netimine yapmrq oldufu etki iizerinde diigunece$iz; ikincisi

bu iki modelin dtinya gaprnda tilke ve aktorler r.izerinde sahip

olabilecefii soylemsel erkilerine bakaca{tz. ilki qok kademeli

yonetim qevresi iqersinde devlet olarak davraruglanna bakmak

iQin iki tilkedeki farkh krrsal direnig biqimlerinden ozetleme

giriqiminde bulunmaktadrr. (Muhtemelen kendi kamusal

alanlanndaki krrsal -ama biiyiik sayrda difler- GD direniggile-

rinden etkilenen bir davramS.) Bu, devletlerin -ya da devlet

destekli ulus-ristii varhklann- hald, Orneflin tanmsal grda bi-

yotekolojisinin kiiresel yaygrnlagma koqullanm saptayan ku-

resel kural sistemlerinin onemli aktorleri oldu$u varsayrmr

iizerinde ilerlemektedir. Artrk bu Avrupah ve kiiresel ortam

iqersinde kendine has politika gtidrilerine ra!,men Avusturya

ve Fransa gok benzer roller oynamaktadrrlar. Her iki ulke de

ulusal giivenlik tedbirlerini siirdiirmtig, Avrupa de facto mo-

ratoryumunu desteklemiq, bu qekilde Avrupa Komisyonu'na

baskr yapmrg ve AB dtizenleme standartlanmn "pahahya sattl-

IBO Teknoloji ve Toplurrr

maslna" yardlm etmiSlerdir. yine de ntianslar vardrr: Fransa,AB drizenleyici eerQevesinin onemli qekirde de$igtirilmesi he-defiyle koydu$u moraroryumun onderli$ini alrrken, Avusrur_ya bando arabasrna en gok kendi BABo politikasrnr korumakkayglsryla sonradan atlamrgtrr; Avusturya sonraki yrllardaonun grivenlik yasa$rnr kaidrrmayr deneyen Komisyon iledo$rudan birkaq gatrgmayla karqrlagrnak zorunda kalmrqken,Fransrz yasaklan pazar onaylart sona ercli$i igin gegersi z halegelmigtir. Oysa temelde her iki rilke de aynr hedefi paylagmrq_lardrr: Avrupa'da biyo-teknoiojiyi rntirnktin oldu$unca uzunstire engellemek ve AB drizenleyici revizyonunu olabildisincekntlayrcr bir gerqeveye do$ru ittirrnek. Bu girigirn, AB drizen_leyici rejimi aynr gekilde ranmsai_grda teknolojisininwro'nun kriresel serbest ticaret disiplinrerine uymaslnrmrimkiln krhnak rizere rasarlanmr$ orsa bire kesinlikre dtinya-nln en Ozenli ve en iyi politikalagtrnlmq olanlan arasrnda ol_duflundan bir derecede baganhyclr.

Fakat AB'nin politikasr harici serbesr ticaret disiplinreri tara-findan krsrtlanan ig baskrlara cevaptan daha fazlasrclir. ABD veAB esas olarak farkh iki dr-izenleyici yakragrrn -stirece kargrrrkrirtin temelli dtizenleme, onleyiciye karprirk risk temerli riskde$eriendirmesi, etikerleme ve izlenebilirli$e kargrhk eriket-sizlik- izledikleri igin her iki briytik gticrin de kendi cltizenle-yici rnodellerini mii'rkrin oldu$unca qok mr.ittefikle birliktekurma rekabetine girmeleri beklenebilir (Drezner 2005). Ger_qekten de AB'nin (ABD gibi) bu tarzcla -yar-ri kencli d.izenlemesisteminin ilke ve normlanyla acil bir kriresel yonetim sistemikurmak amacrnda olan bir kUresel poiitika girigimcisi geklin_de- hareket ertifi sergilenebilir. ozeilik]e wro yasasrna ozgrikurallar dizisinin rersine modern biyoteknoloji hakkrnda oir-leyici dtigrinmeyi kabul eden Biyogtivenrik protokolr.i'nde du-rum budur ama Codex Alirnentarius Komisyonu gibi ulusla_rarasr duzenleme sahaiarrnda da bu gdsterilebilir,u (seifert

Franz Seifert lBl

2006a). O yiizden tek tek devletlerin kuresel grda-biyotekno-

lojisi yonetimi iizerindeki etkisini anlayabiliriz: Avusturya ya

da Fransa gibi GDO kargttr htikrimetler Avrupa Komisyo-

nu'nu tanmsal grda biyoteknolojisi icin daha da srkr bir dti-

zenleyici Qerqeve benimsemeye ittirmekte, o da kargrhsrnda

kriresel kural olupturma stireglerini AB'nin dtizenleyici yakla-

srmrnr evrenselle5tirecek gekilde etkilemeye gahgmaktadrr.''

Bu drizenieme rekabetinin kiiresel Guney igin gelecekteki so-

nuqlan sonra de$erlendirilecektir. $imdiye kadar izlenebilirlikve etiketleme gereklilikleriyle AB gerqevesi birgok geliEmekte

olan iilkenin AB pazarlanna ait GD-olmayan tahrllann kirlen-mesi korkusuyla GD tahrl yetiqtirmekten saktnmasrna neden

olmugtur. Gelismekte olan dunya agrsrndan gelecek senaryola-

rr de$igmektedir. Bazr yazarlar geliqmekte olan rilkeleri bir "GD

soSuk sava;l" igersinde cepheler arasrnda kalmrg olarak gdr-

rnekte ama onlara Kuzeyii griglerin egemenii$iyle kargrlagmak

iqin biyopolitik ittifaklar kurarak daha fazla ba$rmsrzhk kazan-

ma $ansr vermektedir (Meijert ve Stewart 20A4). Di$erleri, gev-

resel risk defierlendirmesinin kiiresel tanmsal grda biyotekno-

Ioji dilzenlemesindeki mihver roliinij vurgulamakta ve gelig-

mekte olan iilkelerin kendi 6zel kogullanna uygun biyopolitiktercih ve kurallara daha biiytik yer yaratmak igin risk de$erlen-

dirrnesine ozgii bilimsel belirsizlifii somiirmelerini dnerrnekte-

dir (Millstone ve Zwanenberg 2003). Her haltikarda -yine

Schurman ve Nunro ile aynr qizgide- kflresel tanmsal grda bi-yoteknolojisinde rakip etki merkezlerinin do$ugunun

WTO'nun himayesi altrnda tekbigim bir kriresel dtizenleme

14) Bu tiir AB "diizenleyici drE politikasr" teoril< tahminlerin deneysel olarak doflru-

lanmrg neticesinden lazlaclrr. Ashnda bu Avrupa Kornisyonu'nun son politika bildiri-

lerinde agrkqa ilan edihnigtir. Bkz: Tobias Buck: "Avrupa diinyanrn geri kalanrnrn

onun kur:rllartnt benimsemesini isti;ror" -I'he Financial Times' 19 Subat 2007.

15) Aqrktrr ki -terniz arka bahqelerine boylesine takrntrh olan- BABO'lartn bile drs e t-

kileri olabilir.

lB2 Teknoloji ve Toplurn

ydntem ve srandarrlar dizisi kurulmasr projesini engellediginive boylece kriresel Gtiney'de ranmsal teknolojinin geligimi iginolasr yeni yonler aqtr$rnr iddia edebiliriz.

$imdi ktiresel Gtiney'deki alternatif biyoteknoloji geligimiigin soylemsel anlamlannr incelemek tizere Avusturya veFransa'daki giftqi direniginin 6zel bigimlerine d6niiyoruz. Or_takhklar ve farkhhklar bulunmaktadrr. Her iki ttir muhalefe-tin ortak sahip olduklarr dnemli bir soylemsel ozeilik ra'msalbiyoteknolojinin kategorik olarak reddedilmesidir. Bu rurumbiyoteknoloj inin yeniden ingasr hakkrndaki gdrr.igmede fakir-lerin ihtiyaglannrn karqrlanmasr igin potansiyel olarak verim-li seqeneklerden vazgegerken, teknolojinin girketlerce destek-leniqinin gerekqeli tenkidine de katkrda bulunmaktadrr.

Modern biyoteknolojinin fakirlerin ihtiyaglanm kargrlayantahrllan temin etme potansiyeli taqryrp tagrmadr$r sorusu mev_cut zrthk iqersindeki en rarrrsmah konulardan birisidir. Mo_dern biyoteknoloji destekgileri yerel olarak uyarlanmrg birgokgen transferli bitki oluqturma olana$rna igaret etmekte ve an-cak ta'msal verimlilik ytikseliglerinin arran drinya niifusunubesleyebiiecegi iddiasrnda bulunmaktadrrlar (FAO 2004).Kargrtlarsa kotri beslenmenin diigtik verimlilikten gok fakirli-$in bir sonucu oldu$u cevabrnr vermekre ve 20 yrlhk GD tahrlgeliqimi siiresince cokuluslular srkr bir fikir mulkiyeti haklarrsistemiyle hasat edilecek kar vaadeden iirtinlerin geligimineodaklandrklarr igin yerel ve toplumsal olarak uyarlanan tahrl-lann grin rgr$rnr asla gormedifii gerqeSine i5aret etmekteclir_ler'u (Altieri 2000).

Hem Avusturya hem de Fransrz muhalif soylemleri kokleg_mig yanda5-kargrt boliinmesinde rsrar etmektedir. Devletqe

16) Bu, 10 yrldan fazla GD rahrl yetigtirilmesinden sonra GD tohumlarrn kiiresel pa-zarrnrn yalnrzca dort ticari tahrh kapsadrlr gerqe!ine gotiirmektedir: kiiresel biyotek-noloji alanrnrn yiizde 57'sini iggal eden GD soya-fastil;,esi, bunu izleyen mrsrr (yrizde25), pamuk (yiizde 13) ve kanola (ytizde 5) Qames 2006).

Frrrrrz Stili'rl Illil

stibvanse edilen organik giftqiler ya da radikal GDO-l-trcltlitlt'-

ri olsun gonderdikleri mesaj siirdtirulebilir tarttntn gctr trtii

hendisli$i yolundan yiirtiyemeyecesidir' Her iki sdylcn-rirt tlc

bu hususta anlamr tektir: Organik ciftcilik kendi mevzuatrylrt

modern biyoteknolojiyi hiikilmstiz krlmakta, radikal Franstz

GDO-karqrtr eylerncilik geligmekte olan tilkelerin yararrnrt

olan projelerle baflantrh ticari olmayan test-sonuqlanna kas-

t"n t ^r9,

qrkmaktadrr' Biyoteknolojinin gen mtihendisli$iyle

egitleni5 derecesine gore bu konum yerel olarak uyarlanmr5

biyoteknolojiler hakkrnda daha fazlabit tartrqmayr ya da ge1i9-

tiime cahsmasrm bertaraf etmektedir' Bu, gen miihendisligi-

nin uyarlanmrq ve toplumsal olarak hakkaniyetli biyoteknolo-

ji uyguiamalanna nasrl katkrda bulunabilecefi hakkrnda daha

da az ipucu vermektedir.

GDO'lann kategorik olarak reddi kor noktalar da yaratmak-

tad.rr.GergektendeE.E.schattenscheider'in..Alternatiflerintanrmlanmasr guctin iistiin aracrdrr" hUkmU burada gegerli

gdriinmektedlr, buna "hegemonya karqrtr soylem giiciintin?

fkl"-"rl yaprlabilir. GD tahrila'na alternatif olarak muhalif-

1er, tanmrn ytiksek kar ve teknolojik verimlilik artrsrnrn cazi-

besinden bilinqli olarak vazgeQen daha alqak goniillii cifteilik

ydntemlerine guvenmek zorunda oldufunu 6ne siirmektedir-

ier. gu soylem Avrupa kamuoyunda yankrlamrken modern bi-

yoteknolojivesiirdtirtilebilirt'anmbirliktelifininevrenselolarak teminat altma ahnrp airnmadrfirmn sorulmasr gerek-

mektedir. Hem ulusal BABO, hem de uluslararasr HKABO ger-

Qevelerinin parQasr olan GDO'lann kategorik olarak reddedil-

mesi, objektif, daimi gergeklere dayanmaktan gok' Kuzeyli

toplumlarda kamuoyu yankrstm krqkrrtmaya uygun bir soy-

lemsel stratejinin sonucu olarak gortilebilir' Tanmsal biyotek-

nolojiyle stirdtirtilebilir, toplumsal olarak iyi huylu krrsal gc-

liSme blqimleri arasrnda "do$al" bir uyumsuzluk oiup olmach-

gru"CObitkilerinkaynakfakiri,kuqiikoleeklitarlrnaaslago-

.:

I

184 Teknoloji ve 'foplurn

zrim sa$laylp saglamayacagr aQlk sorusu tartqmahdrr. Di$ertaraftan, 198O'lerdeki bagiangrcrndan beri tanmsal biyotekno-loji geligimi girket verimliligi ve karhhk yiikrimhiluklerine sr-krca uyarken, fakirlerin ihtiyagla'nr kargrlayan yerel olarakuyarlanm4 GD tahrlla'n defalarca reklamr yaprldr$r halde bu-nun asla gergekleqmedi$ine kugku yoktur. Bu fonun oniinde,mutlaka hakiki olmasa da akrlda kahcr bir muhalefet olugtu-ran ama biyoteknoloji projesinin altrnda yaran kar maksimi_zasyonu mantr$rrun krnanmasrna yardtm eden bir soylemstratejisinin kendi erdemleri vardrr. Bu ele5tirinin endristrileS-mig ve geli5mekte olan illkelerdeki kamu aragtrrmalannrnmarjinallegmesi devam ertrigi ve siirdiirrilebilir ta'msal biyo-teknoloji uygulamala' sadece vaad orarak kardr$ stirece kal-mastnr bekleyebiliriz.

Son olarak, yalrtrlmrg BABO'lar ve uluslararasr KHABO'lannAvrupa ve kr.iresel GDO soylemi igersinde sahip olduklanfarkh yerlere bakryoruz. Birincisi, Fransa'daki krrsal GDoprotestosu biyoteknolojinin Avusrurya_BABO,dan gok dahakategorik ve ilkeli bir elegtirisini desteklemektedir. HKABOeylemcileri neden yalntzca GD tahrllara de$il, bunlaria birlik-te giden tr.im somririicri sosyo-politik dtizene son vermek vebunu yalnrzca Fransa'da de$il dflnyanrn her yerinde yapmakistedikleri aqrklamalarryla kamusal soylemi beslemektedirler.Tam tersine, kendi ulusal qiftqilik sistemlerini korumak heve-sindeki BABO'lar GDO tahrl desrekgileriyle anlagmaya varma_ya oldukga pragmatik bir hazrrhk sergilemektedirler: GD'sizalanlar (tum bir illkeyi olusturabilir) grivenli tutuldusu srire-ce BABO'lar hognutsuzluk duyduklan geyin baqka yerlerde ya_pabilece$i zarat a fazla aldtrmazlar.

ikincisi, Fransrz elegtirisi Avusturya,nrn BABO,culu[undandaha geniq gekilde gortinrirdeclir. ikincisini az kimse bildigihalde bugiin tiim drinyanrn Jose Bove'nin girketler biyotekno_lojisine kargr seferberiigini bildigini soylemek mrimkrindiir.

l'r'trrz Stili'rt I llir

Bove neo-liberalizm ga$rnda koylti direniginin ylizu olttrttl vt'

deferli kiiresel itibar avantajrnr GDO muhalefetini neo-libt'r'rtl

kiiresellegmeye radikal bir elegtiri geklinde yeniden formtillcl-tirmekte kullanmrgtrr. Fransa'daki krrsal GDO muhalelcti ta-

rrmsal grda biyoteknolojisi hakkrndaki kiiresel soylerni ta5nr-

nrn krizi; gokuluslu Eirketlerin giicii; adaletsiz Kuzey-Gtincy

aynmr; modernlegme giigieri tarafindan eskiden beri kun-rh-r

hayat tarzlannrn yok olupu gibi konular arasrnclaki dafrnrk

bafllantrlan biitrinlegtirmek uzere yeniden eerQevelendirmekte

usttinliik sa$lamlqtrr. Onun uluslar-tstii giig merkezlerini ra-

dikal eleqtirisi gizemli uluslar-iistri ve arasr karar verme politi-kalannr kamunun tetkikine getirmeye yardrmct olmuptur. Da-

hasr, bugiin muhtemelen iitopik gorrindiigu halde kirresel grda

pazarlarrnayerellegmig alternatiflerin ortaya grkrgrna yol goste-

rebilecek olan grda egemenli$i gibi yeni fikirlerle karnusal sdy-

leme yatrnm yapmqtrr.'' Bove ve CP gibi aktorler grda ttiketi-minin politik dofasr bilincini do$urmugtur. Modern refah top-

lumunun triketimin hijyenik, diyetsel ve ahl2ki do$ru ve yan-

hElanna takrntrh "orthorectic" ktiltlirunde (bu ciltteki Nicolo-

si), bu soyiemsel tegvikler en azrndan refah dtinyasrnda, "ahla-

ki gda ekonomisi"nin dofugunu, "diiriist ticaret" ve bagka tiir"kaliteii grda" gibi nig piyasalann uremesini desteklemektedir(bu ciltteki Levidow'a bkz.). Kargrh$rndaysa bunlar hem ktire-

sel Kuzey'de hem de Giiney'de alternatif tanm modellerinin

geligtirilmesini teqvik etme potansiyeline sahiptir.

Ugunctisii, Avusturya'nrn BABO'cuiu$unun tersine, ulusla-

rarasr Via Campesina ve kiiresel adalet hareketi a$lanyla olan

17) E[er grdada egemen bolgeler gergeklegecekse, bunun hangi ko5ullar alttncla ve za-

manrn hangi noklastnda olaca[r aqrkta kalmaktadrr. Organik qiftqili$in kavratnsal tc-

rnelleri 1920'lerde atrlmrgken organik giltqilif,in geleneksel tanma ciddi bir altcrnatil

haline geliginin -Avusturya'ntn gosterdigi gibi ozellikle tartmsal politika nccicnlt'riy-

le- 199O'larcla once olnadtfrnr hatrrhyoruz. Tartmsal moclernlesmenin l950'lcrtlilr

1970'lere kadarki zirve yrllarrnda bu ulra5r iitopik c1e S0rtinnti$ oltnalrdtr

-Flff


srkr ba$lanyla CP, ktiresel olarak kitlesel dikkatleri geken birsiirece katrlmakta, alternatif fikirler iqin surekli bir "beyin fir-trnasr" olugturmakta ve birqok yerel-kriresel toplumsal a$lar

ve alternatif gergek dtinya yaqam bigimleri sa$layan toplumsal

deneme tegebbiisleri iiretmektedir. Biitiln bunlar geligmekte

olan iilkelerde yerele uyarlanmry biyoteknolojilerin yaratrlma-

srnda etkili olmakta ve bugr.in Gflney'deki tanm sistemleriningelece$inin on yrl oncekinden daha aqrk gorundtigu gerqe$ine

katkrda bulunmaktadrr.Oyleyse, programh katrhk, kamusal goriiniirlflk ve dtinya

gaprnda ba$lantrh olmak mutlaka poiitik etkinlik anlamrna

gelmez. Kiiresel adalet hareketinin dofirudan politik etkisinin

farkedilmesi zordur. Onun kritik fikirleri popriler soylemi

beslemektedir, fakat bunlann gergek dtinya politikasrnr ne ka-

dar besledi$i agrkta kalmrg bir sorudur. Oysa tanmsal biyotek-

nolojiyi belli bir bolgede engellemeye gelince, Avusturya BA-

BO'culu$u dzellikle AB'nin organik qiftqiligi benimsemel orta-

ya grkan birlikte varolma politikasr ve qok-iqlevli tanma ydne-

lik CAP reformlan ortaml igersinde gahgma stratejisi haline

gelmigtir. O nedenle benzer bir yaklaqrm benzer problemlerle-kamunun GDO'lan reddetmesi ve krnlgan bir tanm yapnly-

la- kargrlagan di$er Avrupa htiktimetleri icin qekici olabilir.

Avusturya'nrn devlet siibvansiyonlu organik qiftqilikle GDO-

BABO'culuSu kombinasyonu bu yiizden bir kurumsal ihracat

nesnesi olabilir.Oysa bu yalnrzca Avrupa ortamtyla iigilidir. AB'de organik

tanm, endristriyel tanma ve aynr gekilde bitoteknolojiye ma-

kul bir alternatif olarak ve liberal CAP reformlarl ortamrnda

tanmsal siibvansiyonlardan tasarruf etmenin bir pratik yolu

olarak daha da genigleme potansiyeline sahiptir. Fakat devle-

tin sirbvanse ettigi organik giftqili$in geligmekte olan iilkeler-deki geqimlik qiftqiler igin uygun bir model sa$lamasr qok da-

ha az olasrdrr. Ozetle, BABO perspektifinden bakrldr$rnda

Franz Seifcrt lB7

Avusturya yaklagrmr oyalayrcr Fransrz muhalefetine kargr da-

ha baqanh gortinmektedir. Fakat bu zrthktan kaynaklanan ev-

rensel eleptiri sosyo-politik geligim kogullanna ve qiftqilerletiiketiciler arasrnda uluslararasr dayanrEma ihtiyacrna dikkatcekmektedir. Transatlantik drizenleme anlagmazh$lnln en

gtiqhi etkiye geliqmekte olan iilkelerde sahip oldu$u iddiaedilmigken, anlatrlan sdylemsel de$igikliklerin kr.iresel Gti-ney'deki alternatif tanm-sistemlerinin ofiaya qrkrSr iizerindekietkisinin daha yakrndan bir de$erlendirmesine ancak gelecek-

teki geligmeler izin verecektir.

Kaynakqa

Agrikoliansky Eric, Olivier Fillieule, Nonna Mayer (2005) L'altermondialisme en

France. La longue histoire d'une nouvelle cause (Paris: Flammarion)

Altieri, Miguel A (2000) No: Poor Farmers Won't Reap the Benefits, ForeignPo-

lic; I la: 121-l 11.

Ansell, Chris, Rahsaan Maxwell ve Daniela Sicurelli (2006) Protesting food: NGOs

and political mobilization in Europe. Chris Ansell, David Vogel (ed.) \Mhat's the Be-

e!? The ContesLed Governance of European Food SaJeLy. MIT Press: Berkeley: 97-I22.

Julie Berclaz, Marco Guigni (2005) Specifying the Concept of Political Opportunity

Structures. Kousis, Maria, Charles Tilly (ed.) Economic and. PoliLical Contention in

Comparative Perspectiye. Boulder: Paradigm: 15-32,

Bernauer, Thomas, Erika Meins (2003) Technological Revolution Meets Policy and

the Market. Explaining Cross-National Di[[erences in AgriculturalBiotechnology Re-

gulation, European lournal oJ Political Research 5 (42): 643-683.

BMLFUW (Federal Ministry o[ Agriculture, Forestry, Environment and Water Ma-

nagement) (2006) 47. Gruener Bericht. Vienna: BMLFUW.

CP (Conf€d€ration Paysanne) (1997) Technologies g6netiques : pour un moratoi-

re sur la mise en culture et Ia commercialisation, pour I'application du principe

depr€caution. Communiqu6 de la Confed€ration paysanne, 17 mars 1997, CP: Siege

de Bagnolet-

Drezner, Daniel (2005) Globalizatior-r, harmonization, and competition: the dille-

rent pathways to policy convergence, Journal of European Public Policy 12 (5): 841'

859.

{fl

IBB Teknoloji ve Toplurn

FAO (Food and Agricultural Organization) (2004) dgliquhural Biotechnology:Meeting the Needs oI the Poor? The State ofFood and Agricuhure 2002-2004. FAO:Rome.' -

Groier, Michael, Norbert Gleirscher (2005) Bio-Landbau in osterreich im in(erna-tionalen Kontexr. Bdl: strukturentwicklung. Fdrderung und Markr. Vienna: Federallnstitute for Less-favoured Mountainous Areas.

Heller, chaja (2002) Frorn scienrilic Risk ro paysan savoir-faire: peasanr experriseintheFrenchandglobaldebateoverGMCrops, ScienceasCulture ll (I):5_37.vonHomeyer, Ingmar (2006) The EU Deliberare Release Directive: Environmental

Precaution versus Trade and prodlrct Regulation, sebastian oberthtir, ThomasGehring (eds.) Inslitution al Interaction in GIobaI Environmenral Governance. Cambrid-ge, MA: MIT-Press: 259-283.

Hoppichler. Joset (2000) Conceprs oI GMo-lree Environmentally sensirive Areas.Vienna: Federal Institute for Less-favoured Mountainous Areas.

James, clive (2006) Global status oj commercializetl Biotech/GM crops: 1996-2006.ISAAA: Ithaca, NY.

Jongerden, Joost. (2008). First the peasanr. Guido Ruivenkamp, Shuji Hisano, Jo-ost Jongerden. Reconstruction Biotechnologies, criLical social analyses. wageningen:Wageningen Academic Publishers

Kriesi, Hans-Peter (2004) Political Conrext and Opportuniry. Snow, David A., Sa_

rah soule ve Hans-Peter Kriesi (ed.) The Blachwell Companion to social Moyemenls.Oxford: Blackwell: 67-90.

Martin,Jean-Philippe (2005) La conf€d€rarion paysanne erJos6 Bov€, des actionsm6diatiques au service d'un projet? Ruralia (http://ruralia.revues.orgldocu-mentl42.html [15 June 2005])

Meijer, Ernestine, Richard Stewart (2004) The GM Cold War: How DevelopingCounr-ries Can Go from Being Dominos to Being players, RECIEL 13 B):247-262.

Millstone, Erik, Patrick van Zwanenberg (2003) Food and Agricultural Biotechno-logy Policy: How Much Autonomy can Developing countries Exercise? DevelopmentPolicy Review 21 (Sep. 2003): 655-667

seifert, Franz (2006a) Divided we srand: The EU as dissonant player in the globalgovernance oIagro-lood biorechnoiogy. UNU-lASWorking paper. UNUIAS: yokoha-

ma, Japan. (http://www.ias.unu. edu/resource_centre/Seifert.pdl)

seifert, Franz (2006b) synchronised national publics as [uncrional equivalenr of anintegrated European public. The case ofbiotechnology. European Integration onlinePapers, 10 (8), (htrp://eiop.or.ar,/eiop/index.php/eiop/arricle/vieil2006_00g^/26 [I5June 20071)

seifert, Franz (2006c) Regional GM opposition as multilevel challenge? The case

o{Upper Austria, TailoringBiotechnologies 2 (3): lf-36.

Franz Seifert l89

Vogel, David (1997) Trading up a'd governing across: transnational governanceand environmental protecrion,Journal ofEuropeanpublicpolicy 4,4:556-57I.

Vogel' David (200i) ships passing in the Night: GMos and lhe polirics of Risk Re-gulation in Europe and the United staLes. European and American perspecr.ives onRegulating Genetically Engineered Food. INSEAD: Fonrainbleau.

wro (world Trade organization) (2006) European communiries - Measures A['-fecting the Approval and Marketing o[ Biotech products. Reports o[ the panel. (29Sep. 2006) (http://www.wro.orglenglisVnews_e/news06_e/291r_e.hrm)

skogstad, Grace (200I) The wro a'd Food safety Regulatory policy Innovarionin the European lJnion,Journal of Common Marhet Studies 39 (3): 4g5-505.

skogstad, Grace (2006) Regularing Food safery Risks in the European Unio': AComparadve Perspective. Ansell, christopher, David Vogel (ed.) what's the Beef? TheC ontes ted. G oy erna nc e of Eur o p ean F o o d S aJe ty. M IT press : Berkeley : Zf3 _23 6.

Düzleni Arka Bahçeler ya da Küresel Adalet: Avusturya ve Fransa’da GDO muhalfeti ve bunlarin...

Documents

Transcript of Düzleni Arka Bahçeler ya da Küresel Adalet: Avusturya ve Fransa’da GDO muhalfeti ve bunlarin...