Delkhamoush,M.T.(2010e). The Structural Analysis of Work Values

21
ﻣﺠﻠﺔ ﻋﻠﻮﻡ ﺭﻭﺍﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻲ/ ﺩﻭﺭﺓ ﻫﺸﺘﻢ/ ﺷﻤﺎﺭﺓ۳۲ / ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ۱۳۸۸ Journal of Psychological Science, 2010 (Winter) Vol. 8, Issue 32 ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺎ ﯼ ﺣﺮﻓﻪ ﺍﯼﺪ ﺗﻘﻲ ﺩﻟﺨﻤﻮﺵ ﻣﺤﻤ* ﭼﮑﻴﺪﻩ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺎ ﻱ ﺣﺮﻓﻪ ﺍﻱ ﺩﺭ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺷ. ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ۸۲۹ ﮐﺎﺭﺷﻨﺎﺱ ﺳﺘﺎﺩﯼ) ۴۸۵ ﻣﺮﺩ،۳۴۴ ﺯﻥ( ﺍﺯ۹ ﻭﺯﺍﺭﺗﺨﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺭﻭﺵ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮﻱ ﭼﻨﺪﻣﺮﺣﻠﻪ ﺍﻱ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﺪ ﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺎ ﯼ ﺣﺮﻓﻪ ﺍﯼ) WVQ ( ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺎ ﻱ ﺣﺮﻓﻪ ﺍﻱ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺭﺯﺷﻴﺎﺑﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ. ﺭﻭﻱ ﺁﻭﺭﺩ ﺁﻣﺎﺭﻱ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻱ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺎ ﯼ ﺣﺮﻓﻪ ﺍﯼ، ﺭﻭﯼ ﺁﻭﺭﺩﯼ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻄﺢ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻓﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﻓﻀﺎ) (SSA ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ. ﻳﺎﻓﺘ ـ ﻫﺎﻱ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻛﻪ: ﺍﻟﮕﻮﻱ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺎ ﻱ ﺣﺮﻓﻪ ﺍﻱ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ، ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﻭﺳﻴﻌﻲ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺎ ﻱ ﺣﺮﻓﻪ ﺍﻱ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﻱ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺳﺎﺧﺖ ﺩﻫﻲ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻱ ﺣﺮﻓﻪ ﺍﻱ ﺩﺭ ﻣﺮﺩﺍﻥ ﻭ ﺯﻧﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺍﺳﺖ. ﻛﻠﻴﺪ ـ ﻭﺍﮊﻩ ﻫﺎ: ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺎ ﻱ ﺣﺮﻓﻪ ﺍﻱ، ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻄﺢ، ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﻓﻀﺎ، ﮐﺎﺭﺷﻨﺎﺱ ﺳﺘﺎﺩﯼ, ﺍﻟﻴﺰﻭﺭ. *** . ﻣﺪﺭﺱ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺁﺯﺍﺩ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻭﺍﺣﺪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺟﻨﻮﺏ* ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ: ۱ / ۵ / ۸۸ ﭘﺬﻳﺮﺵ ﻧﻬﺎﻳﻲ: ۲۹ / ۱۰ / ۸۸

Transcript of Delkhamoush,M.T.(2010e). The Structural Analysis of Work Values

۱۳۸۸زمستان / ۳۲شمارة / دورة هشتم / مجلة علوم روانشناختي

Journal of Psychological Science, 2010 (Winter) Vol. 8, Issue 32

ای ی حرفهها ارزشساختار تحليل

*محمد تقي دلخموش

چکيده

براي اين . دتحليل شاي در يك نمونه گسترده ايراني ي حرفهها ارزشساختار در اين پژوهش

اي چندمرحلهگيري روش نمونه وزارتخانه به ۹از ) زن۳۴۴ مرد، ۴۸۵( کارشناس ستادی ۸۲۹ منظور

اي آنها مورد ي حرفهها ارزشساختار ) WVQ (ای ی حرفهها ارزش و با پرسشنامه ندانتخاب شد

آوردی رویای، ی حرفهها ارزش پژوهش براي تحليل ساختاري آورد آماري روي. ارزشيابي قرار گرفت

هاي هـ يافت.بوده است SSA)( با استفاده از فن تحليل كوچكترين فضا مبتنی بر تحليل سطح

اي نمونه ايراني، در سطح وسيعي با ساختار ي حرفهها ارزشالگوي ساختار : پژوهش نشان دادند كه

اي در ي حرفهاه ارزشدهي به هاي ديگر مشابه است و ساخت هاي فرهنگ اي نمونه ي حرفهها ارزش

.مردان و زنان نيز مشابه است

,کارشناس ستادی تحليل كوچكترين فضا،، تحليل سطح، اي ي حرفهها ارزش: ها واژه ـ كليد

.اليزور

***

* جنوب مدرس دانشگاه آزاد اسالمي واحد تهران.

۲۹/۱۰/۸۸: پذيرش نهايي۱/۵/۸۸: دريافت

/اي هاي حرفه تحليل ساختار ارزش/ مجلة علوم روانشناختي

540

مقدمه

عوامل مهمی هستند که فرد را ١ای ی حرفهها ارزشدر حيطه روانشناسی صنعتی و سازمانی،

يافته، ای، رشد ی حرفهها ارزشهرچند بدنه ادبيات . زانندانگي برای جستجوی مشاغل مشخص برمی

) ١٩٧٠(ساپر ). ١٩٩٧دوس،(ای به تأييد نرسيده است ی حرفهها ارزشاما هنوز تعريف ثابتی از

يابي به ارضاي نيازهايي دستپي كه در كند تعريف ميهايی ای را به منزله هدف ی حرفهها ارزش

ای را به عنوان پيامدهاي رضايتبخشي ی حرفهها ارزش) ٢٠٠٢(برآن .اند خواستنيماهيتاً كه هستند

.كند ، تعريف مياي به دست آورند هاي حرفه يت از خالل مشاركتشان در فعالكه افراد انتظار دارند

بنا به نظر اين . است) ۱۹۷۶( پيرو لوی و گاتمن ،ای ی حرفهها ارزش در تعريف )۱۹۸۴ (اليزور

های ارزشی تعلق دارد که قلمرو آن خواستار برآورد درجة امی به مجموعة ماده يک ماده هنگ،مؤلفان

دست يافتن بدان بسيار با اهميت «امنة آن از داهميت يک هدف يا رفتار در قلمرو زندگی باشد و

يک ماده در ، بنابراين؛ گسترش يافته باشد، »دست يافتن بدان بسيار بي اهميت است« تا »است

کند که قلمرو آن خواستار ارزيابی ای تعلق پيدا می ی حرفهها ارزشهای عة مادهصورتی به مجمو

بسيار «تا » اهميت بسيار با«اهميت يک هدف در بافتار حرفه باشد و دامنة اين ارزيابی از ) شناختی(

ای اساساً ماهيتی ی حرفهها ارزشکند که اين تعريف، تصريح می. گسترش داشته باشد» اهميت بی

.تی دارندشناخ

تعريف ) ١: (توان به سه حيطه عمده تقسيم کرد ای را می ی حرفهها ارزشپژوهش در

برای ( و فرضيه آزمايی در ارتباط با ساختار آنها ای حرفهی ها ارزشهای بنيادی قلمروهای مؤلفه

ويمن، ؛ نويمن و ن٢٠٠٨؛ چو، ١٩٨٠, بولتن؛ ۱۹۹۱ اليزور، بورگ، هانت و بک، ؛١٩٨٤اليزور، : مثال

و ساير متغيرهای شخصی، ای حرفهی ها ارزشارتباط بين ) ٢(؛ )١٩٦٨ هندريکس و ساپر، و ١٩٨٣

؛ ١٩٩٢جاج و بريتز، ؛۲۰۰۱اليزور و کوسلوسکی، ؛۱۹۹۶ اليزور، :برای مثال(اجتماعی، يا سازمانی

ی و توربن، لی، داگرت ؛۲۰۰۳ سيو، ؛ ۲۰۰۲ رين، ؛۲۰۰۶، و چيپوپيروتاناجانسون، سيلپ ن ردهنس

ای حرفهی ها ارزشاثر فرهنگ بر ) ٣(و ؛ )۱۹۹۴نوپ، ؛١٩٨٩؛ مگلينو، راولين و آدکينس، ٢٠٠٠

؛ جو، لينگ، ونگ و ۲۰۰۷بهاسکاران و سوکوماران، ؛۲۰۰۷ آرگون، ارسالن و گونی، :برای مثال(

؛ ۱۹۹۶لند، رويز ـ کوينتانيال و اينگ ؛۲۰۰۸؛ رلستون، هولت، ترپسترا و کی ـ چنگ، ۲۰۰۷چنگ،

/اي هاي حرفه تحليل ساختار ارزش/ مجلة علوم روانشناختي

٥٤١

ی ها ارزشاين سه حيطه از پژوهش . )۲۰۰۶؛ هلمن و مولر، ۱۹۸۵ ،هافستد ؛۲۰۰۸گاهان و ابيسکرا،

.اند در خالل چند دهه گذشته مورد توجه واقع شدهای حرفه

در يك ای حرفهيها ارزش ورود به حيطه نخست و استنتاج ساختار ،پژوهش حاضر هدف

شناختي اين پژوهش مبتني بر آورد نظري و روش ه اينکه روينظر ب. نمونه گسترده ايرانی است

است، در ) ۱۹۹۱ اليزور و ديگران، ؛١٩٨٤اليزور، ( است ٣ مبتني بر تحليل سطح٢آورد ساختاري روي

. رئوس نظرية اليزور به اجمال بيان می شودآورد ساختاري مبتني بر تحليل سطح و رويادامه،

مشخص را شناسايي كند، هاي اساسي سازه ت كه مؤلفهآورد ساختاري در پي آن اس روي

اهميت ويژه در . گونه تجربي تعريف را آزمون كند چهارچوب تعريفي از قلمرو آنها ارائه نمايد، و به

اي اين است كه مواد پراكنده و متنوعي را همچون حقوق دريافتي، شرايط سالمتي، لذت قلمرو حرفه

اي اشتراك عناصر به جز اهميت آنها براي افراد در موقعيتهاي حرفهاين. شود و پيشرفت را شامل مي

دهد كه عناصر به ظاهر نامرتبط را انداز ساختاري، به پژوهشگر امكان مي اتخاذ يك چشم. كمي دارند

ساگي، اليزور و کوسالوسکی، (اي، مركب از شماري عوامل زيربنايي، ببيند يافته به شكل توحيد

۱۹۹۶.(

ويژه به ، به٤سازي چند بعدي فرضي، فنون مقياس سطوحده براي آزمون ساختارروش برگزي

كه متغيرها در يك فضاي چند بعدي نقش و جاي ، است)SSA (٥ كوچكترين فضا تحليلروش

ترين شکل به آوردی که به وسيع ای، روی ی حرفهها ارزشبندی در طبقه). ۱۹۶۸. گاتمن(گيرند مي

برای (کند بندی می طبقه٦ بيرونی ـی درونیها ارزشای را به ی حرفهها ارزش, کار بسته شده است

اما کفايت اين ) ۱۹۷۰, ؛ ساپر۱۹۷۱ويجتيتگ و اسميت، , گودال, ؛ والک۱۹۶۶نمونه، هرزبرگ،

ای که پژوهشگران بر گونه بندی دو تايی درونی ـ بيرونی، همواره زير سؤال بوده است، به تقسيم

. اند مسأله درونی ـ بيرونی تأکيد کردهضرورت بازبينی کلّ

ی ها ارزشآوردی مبتنی بر سطح به قلمرو روی) ١٩٨٤(اليزور برمبناي مرور ادبيات گسترده،

تحليل مبتنی بر سطح، منظومه مشاهدات را به گونه صوری مورد نظر . ای اتخاذ کرده است حرفه

های بندی داده فهومی برای طبقهدهد، به بيان ديگر يک سطح عبارت از يک مالک م قرار می

/اي هاي حرفه تحليل ساختار ارزش/ مجلة علوم روانشناختي

542

ای مبادرت ورزيده است ی حرفهاـه ارزشاليزور به متمايز نمودن دو سطح . مشاهده شده است

):۱شكل (

گانه سطح الف، مشخص عناطر سه). شناختی، عاطفی، و ابزاری (٧سطح الف ـ کيفيت پيامد

.کنند که پيامدهای حرفه واجد چه ماهيتی هستند می

اند و شامل مواد ارزشی مانند موفقيت در حرفه شناختی ناختی معرف پيامدهای روانپيامدهای ش

.شوند می

.شخصی و اجتماعی، مانند ارتباط با سرپرست هستند پيامدهای عاطفی در ارتباط با روابط بين

باشند، حقوق دريافتی از جمله پيامدهای ابزاری، پيامدهايی عينی و دارای کاربست عملی می

.های مادی و ابزاری استپيامد

اين سطح، ارتباط پيامد با عملکرد ).پاداش، امکانات (٨سطح ب ـ وابستگی نظام ـ عملکرد

.شغلی را در بردارد

شوند، حقوق ، مشوقهايی هستند که معموالً پس از عملکرد شغلی و در ازای آن ارائه میها پاداش

.دريافتی به منزله يک پاداش است

شروط به ـايی هستند که سازمان برای اعضای خود تدارک ديده است و مامکانات، مشوقه

گيرند، خدمات رفت و برگشت از جمله باشند و پيش از آن به اعضا تعلق می عملکرد شغلی نمی

.اينهاست

:ای ی حرفهها ارزشبدين ترتيب چنانچه گفتيم، در قلمرو

، به وسيله هر يک از اين دو سطح ای ی حرفهها ارزشهر ماده متعلق به مجموعه مواد ) ۱(

شود؛ و به عکس، بندی می طبقه

انجامد که بنا به تعريف، متعلق هر انتخابی از هر يک از اين سطوح، به يک ماده ارزشی می) ۲(

.ای است ی حرفهها ارزشبه مجموعه

/اي هاي حرفه تحليل ساختار ارزش/ مجلة علوم روانشناختي

٥٤٣

اي ، در مطالعه)۱۹۹۱اليزور و ديگران، (كارانش ترين كوششها به اتفاق هم در يكي از وسيعاليزور

اي را بررسي كرده اي، اهميت نسبي مواد ارزشي حرفه ي حرفهها ارزشبا هدف مقايسه بين فرهنگي

) سال۳۹ تا ۲۰ نفر، در دامنه سني ۲۲۸۳به تعداد ( كشور ۸هايي از و ساختار اين قلمرو را در نمونه

بندي شمار معدودي از نمايانگر حضور تفاوتهاي فرهنگي در درجهنتايج اين مطالعه . تحليل نمودند

اي در هشت نمونه ي حرفهها ارزشاي بود، در حاليكه ساختاري اساساً يكساني از ي حرفهها ارزش

).۲شكل (مستقل به دست آمد

6

14 7 عاطفي

22 24

5 3

ابزاري 18 8

19 20 9 شناختي

13 23 15

پاداشها 2 4

1 21

امكانات 11 12

17 16

10

) 1991 ساختار ارزشهاي حرفه اي، نمونه اياالت متحده (اليزور و همكاران، 2شكل

20 امكانات

ابزاري عاطفي

10 2

5 3 19

12

18

4

13 پاداشها 8 21

11

شناختي 17 7

1 13

15 9 16

6

)1984، پيامد حرفه اي (اليزور21 ساختار تجربي 1شكل

/اي هاي حرفه تحليل ساختار ارزش/ مجلة علوم روانشناختي

544

ايي از ـه هـاي را براي نمون هـفي حرها ارزشساختار ) ۱۹۹۴اليزور، (در مطالعه بعدي، اليزور

ي آن بود كه ـزور در پـالي. ي كردـبررس) ندـرائيل و هلـمجارستان، اس(ور ـمردان و زنان از سه كش

اي ي حرفهها ارزشاختار ـهاي فرهنگي در س هاي ميان دو جنس يا تفاوت توان به تفاوت آيا مي

ي براي زنان و مردان در هر سه نمونه به نتايج نشان دادند كه اساساً ساختار يكسان. دست يافت

.دست آمد

در ) ۱۹۸۴(زور ــای الي هـی حرفاـه ارزشدر تکرار پژوهش بين فرهنگی سطوح ) ۱۹۸۶(بورگ

د کرده است، ـای را تأيي هـی حرفها ارزشاختاری ـات سـی، ثبـمان غربـدو نمونه بزرگساالن در آل

زور تفاوت ـهای الي های مطالعه شده با نمونه لف در نمونهای مخت های اهميت حرفه اما توزيع نمره

. دارند

هاي بنابراين، بر اساس استنباطهاي به عمل آمده از چهارچوب مفهومي و با وارسي يافته

ة نموناي هـحرفي اـه ارزشرود ساختار ظار ميـ انتاي، ي حرفهاـه ارزش ساختار پژوهشي در باب

ار ـاي در خصوص روابط و ساخت ستهـايز برجـي بوده و تممورد بررسي، مطابق الگوي نظر

ي كرد ـبين توان پيش ن، ميـهمچني. هاي ديگر فرهنگها مشاهده نشود با يافتهاي حرفهي اـه ارزش

اين . در دو جنس مشابه باشنداي هـحرفي اـه ارزشاي، محتوا و ساختار كه در سطح گسترده

و ١٣٨٤دلخموش، : جوانان (يـه ايرانـشي در دو نمونـههاي پژو هـويژه با يافت ها به هـيضفر

در . گيرد قوت مي ي انسانيها ارزش ساختار در زمينه)١٣٧٨دلخموش و احمدي، : بزرگساالن

. يابي شدندـارزش) ١٩٩٢، شوارتز،SVI (٩ها با فهرست ارزشي شوارتز هاي ياد شده كه نمونه مطالعه

و نظري پژوهش در حد وسيعي مورد تأييد قرار گرفت با الگويها ارزشمشابهت الگوي ساختار

براي دو جنس ها ارزش نيز حاكي از آن است كه معاني و ساختار ها ارزشتحليل روابط جنس و

ی عمومی و محصول ها ارزشی حرفه ای زير مجموعه ای از ها ارزش از آنجا كه . مشابه است

ي ها ارزشا نتايجي مشابه در قلمرو ، مواجه شدن بنيروهای شکل دهندة مشابهی می باشند

.اي دور از انتظار نيست هـحرف

/اي هاي حرفه تحليل ساختار ارزش/ مجلة علوم روانشناختي

٥٤٥

شناسي روش

صنايع، بازرگانی، کار ( وزارتخانه ۹ از) زن۳۴۴ مرد، ۴۸۵( کارشناس ستادی ۸۲۹در اين پژوهش

و امور اجتماعی، بهداشت درمان و آموزش پزشکی، پست و تلگراف و تلفن، فرهنگ و ارشاد

ميانگين سن، برای مردان ( سال ۶۸ تا ۲۴با دامنه سنی ) نفت، آموزش و پرورشاسالمی، کشاورزی،

و کارشناسی %) ۷۹(با درجه تحصيالت کارشناسی ) ماه۱ سال و ۳۹ ماه و برای زنان ۴ سال و ۴۱

مبتني بر گيري، نمونه نخست مرحلة .ند انتخاب شداي چندمرحلهگيري روش نمونه، به %)۲۱(ارشد

: عبارتند ازیگير نمونه براي طرح شدههاي در نظر گرفته طبقه. اي است تصادفي طبقه برداری نمونه

.درجه تحصيالت و جنس، وزارتخانه

اليزور ) WVQ (١٠ای ی حرفهها ارزشپرسشنامه , ای حرفهیها ارزش ساختار بنيادی برای تحليل

.، به کار گرفته شده است)۱۹۹۱، ديگراناليزور و (

ای طراحی شده ی حرفهها ارزشهای مختلف ی اليزور به منظور نماياندن جنبهگير مقياس اندازه

تدوين گشت و پس از بارها به ۱۹۸۴ای در سال ارزش حرفه۲۱نخستين فرم اين مقياس با . است

هايی ای و تحليل ساختار اين قلمرو در نمونه اجرا درآمدن در مطالعه اهميت نسبی مواد ارزشی حرفه

ران، ديگاليزور و (ای ارزش حرفه۲۴رهنگی متفاوت، سرانجام شکل کنونی آن شامل از محيطهای ف

.، است)۱۹۹۱

ای ارائه نمود، خطوط راهنما انتخاب مواد ی حرفهها ارزشاليزور با تکيه بر تعريفی که از سطوح

: دو سطح متمايز نمودای را در ی حرفهها ارزشبرای ساختن پرسشنامه

گانه سطح الف، مشخص عناطر سه).شناختی، عاطفی، و ابزاری(امد سطح الف ـ کيفيت پي

.کنند که پيامدهای حرفه واجد چه ماهيتی هستند می

اين سطح، ارتباط پيامد با عملکرد ).پاداش، امکانات(سطح ب ـ وابستگی نظام ـ عملکرد

.شغلی را در بردارد

طوح بنيادی و پيامدهای مرتبط با ای به هر يک از س ی حرفهها ارزش تعلق مواد ۱در جدول

.آورده شده است وحسط

/اي هاي حرفه تحليل ساختار ارزش/ مجلة علوم روانشناختي

546

ای در سطوح و پيامدها حرفهي ها ارزشتوزيع ١جدول

وابستگی نظام ـ عملکرد

امکانات ها پاداش

شناختی

دريافت )٩ (ترفيع ـ)٢(

ار ـايج کـد از نتـپسخوران

مقام شغلی )١٥( خود ـ

فتخار به سازمان خود ـ ا)٤(موفقيت در حرفه ـ )١(

استقالل در )١٠(سهم حرفه در امور اجتماعی ـ )٥(

نفوذ در حرفه ـ)١٢(نفوذ در سازمان ـ )١١(کار ـ

فرصت )١٧(کار معنادار ـ )١٦(رغبت شغلی ـ )١٣(

استفاده )٢٣(مسؤوليت ـ )٢١(برای رشد شخصی ـ

از توانايی و دانش در حرفه

کيفيت

پيامد ای حرفهتشخص )۲۰( عاطفی

حرمت در )۸(آيند و سازگار ـ همکاران خوش)۷(

ـ فرصت مالقات و تعامل با افراد)۱۸(حرفه ـ

سرپرست منصف )۲۲(

حقوق دريافتی)١٩( ابزاری

های کار ساعت)٦(ـ . . ا، تعطيالت، ـمزاي)٣(

شرايط کار )٢٤(ای ـ امنيت حرفه)١٤(مناسب ـ

راحت و پاکيزه

محدوديت زماني براي پاسخ به . ه استتهيه شدای در يک صفحه حرفهیها ارزشپرسشنامه

پاسخ دهندگان . توان به صورت فردي و گروهي آن را به اجرا درآورد وجود ندارد و ميپرسشنامه

ود را دوست داشته باشند و از آن خ را برای آنکه کار پرسشنامه ماده٢٤ميزان اهميت هر يک از

) اهميت بسيار کم (٥تا ) اهميت بسيار بی (١ درجه اي از ٥مقياس مبنای رضايت داشته باشند بر

.درجه بندي مي كنند

و ها ارزشای از خالل تحليل محتوای مواد ی حرفهها ارزش ساختار بنيادی قلمرو ١١اعتبار

از هايی ای ارائه کرده، در نمونه ی حرفهها ارزشاز قلمرو ) ١٩٨٤(همچنين تعريفی که اليزور

آزمون شده )۱۹۸۶؛ بورگ، ۱۹۹۱زور و ديگران، ـالي؛ ١٩٩٤، ١٩٨٤ زور،ـالي(ای مختلف ـه نگفره

/اي هاي حرفه تحليل ساختار ارزش/ مجلة علوم روانشناختي

٥٤٧

بندی ای را به منزله دو طبقه ی حرفهها ارزشهای تجربی، دو سطح تحليل ساختاری داده. است

. مستقل، بازنمايی کرد

به تعداد ( يرانی ااز کارشناسان ستادی مقياس به روش آزمون ـ بازآزمون، در يك نمونه ١٢صحت

در ای ماده ارزش خرفه٢٤ برای ضرايب به دست آمده. ارزشيابی شد هفته، ٥در فاصله ) نفر١٢٠

: عبارتند از ضرايب هبستگی برای موادترين باالترين و پايين. ارداي از متوسط تا باال قرار د دامنه

.٤٣١/٠ مسؤوليت و٧٣٥/٠. . مزايا، تعطيالت،

تحليل آوردی مبتنی بر روی ،ای ی حرفهها ارزشژوهش براي تحليل ساختاري پآورد آماري روي

فنون كه از جمله )SSA( تحليل كوچكترين فضا با توسل به فن)۱۹۶۸گاتمن، (سطح

تحليل .شداب مي،است ها نامتريك براي تحليل ساختاري داده)MDS(بعدي چند سازي مقياس

به منزلة ها را و دادهدهد گونه صوری مورد نظر قرار میمنظومه مشاهدات را به مبتنی بر سطح،

ها، نمايانگر هاي بين اين نقطه اي كه فاصله كند، به گونه ي چند بعدي مجسم مييهايي در فضا نقطه

بندی به بيان ديگر يک سطح عبارت از يک مالک مفهومی برای طبقه.است روابط عملي بين آنها

. های مشاهده شده است داده

تايجن

در نمونه مورد بررسی،ای ی حرفهها ارزشبندی قلمروهای برای تحليل محتواهای مواد و ساخت

اين . ، به اجرا در آمدپرسشنامه ای ی حرفهها ارزش ماده ٢٤ي بين ها همبستگي در باب SSAيك

SSAبا محتوا وكه) ٣شكل ( فراهم کردی ارزش مواد بعدي از روابط ميان ـ تجسم فضايي دو

،)۱۹۹۱اليزور و ديگران، ؛ ١٩٨٤،اليزور(ساختاري كه الگوي نظري پژوهش بر آن مبتني است

.شد مقايسه

/اي هاي حرفه تحليل ساختار ارزش/ مجلة علوم روانشناختي

548

ای ی حرفهها ارزشح طتقسيم نواحی با خطوط جداكننده و تخصيص مواد ارزشی بر مبناي دو س

ايراني، با کارشناس ستادی۸۲۹راي بSSAساختار ارزشي به دست آمده در . صورت پذيرفت

مشابه است و دو سطح ) ۲؛ شکل ۱۹۹۱و ديگران، اليزور (ساختار ارائه شده در چهارچوب مفهومی

را به منزله دو طبقه کيفيت پيامد و سطح وابستگی نظام ـ عملکرد، يعنی سطحای ی حرفهها ارزش

در سطح پيامدهای :ضوح از هم متمايزندهر سطح به و همچنين پيامدهای .کند مستقل بازنمايی می

وها پاداش، سطح وابستگی نظام ـ عملکرد، و در شناختی، عاطفی، و ابزاریهای پيامد کيفيت،

.امکانات

به استثناي دو مورد، كه يکی و پيامدهای آنها تخصيص مواد ارزشی به هر يک از دو سطح

و ديگری از مواد ) ردن افراد و تعامل با آنهافرصت مالقات ک: ۱۸ماده (پيامدهای عاطفی مربوط به

، با الگوي نظري همسان است باشد می) دريافت پسخوراند از نتايج کار خود: ۹ماده (ها پاداشارزشی

. و مواد ارزشی در محل مورد انتظار قرار دارند

و ردن افراد ـات کـت مالقـفرص( ١٨يی فضای دو ماده جا براي مشخص كردن معناي جابه

واد ـاير مـاده با سـط اين دو مـ، رواب)ودـار خـايج کـدريافت پسخوراند از نت( ٩ و )تعامل با آنها

7 عاطفي 1 امـكانـات 5 6 8 23 9 22 13 ابزاري 16 19 17 14 3 شناختي 24 پاداش 10 12 2 20 21 18 15 4 11

نفر)829 تحليل كوچكترين فضا از ارزشهاي حرفه اي كارشناسان ستادي (تعداد نمونه: 3شكل

/اي هاي حرفه تحليل ساختار ارزش/ مجلة علوم روانشناختي

٥٤٩

با مواد ارزشی ديگر، با توجه به ٩ و ١٨ نتايج همبستگي مواد ٣ و ٢در جدولهای . بررسي شد

.ی معنادار ارائه شده استها همبستگيباالترين

ی ها ارزشبا ساير » فرصت مالقات و تعامل با افراد « ای حرفه نتايج همبستگي ارزش٢جدول

) نفر٨٢٩: تعداد نمونه( به ترتيب مقدار همبستگیای حرفه

ارزش ای ارزش حرفه مواد

ای حرفه آماره

٢٤ ٢١ ٥ ١٥ ١١ ١٠ ١٢ ١٧

فرصت

برای رشد

شخصی

نفوذ در

حرفه

استقالل

در کار

نفوذ در

سازمان

م مقا

شغلی

سهم حرفه

در امور

اجتماعی

مسؤوليت

شرايط

کار؛ راحت

و پاکيزه

فرصت ٢٢٩/٠ ٢٢٩/٠ ٢٤١/٠ ٢٥٢/٠ ٢٦٣/٠ ٢٧٥/٠ ٢٨١/٠ ٢٩١/٠ همبستگي

و مالقات

٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ معناداري با افراد تعامل

ماده (ه ارزشی فرصت مالقات و تعامل با افراد دهند كه ماد نشان مي٢مقادير مندرج در جدول

، r=٢٨١/٠، r=٢٩١/٠، با مقادير . . . ، ١٥، ١١، ١٠، ١٢، ١٧به ترتيب با مواد ارزشی ) ١٨

٢٧٥/٠=r ،٢٦٣/٠=r ٢٥٢/٠ و=r ، . . .مواد ارزشی ذکر شده . ، بيشترين همبستگی را دارند

ماده ارزشی فرصت مالقات و تعامل با افراد به ترتيب، بدين. باشند پيامدهای شناختی میمتعلق به

.شود ملحق ميپيامدهای شناختی تعلق نداشته و صراحتاً به پيامدهای عاطفیفضای

با ساير » دريافت پسخوراند از نتايج کار خود «ای حرفه نتايج همبستگي ارزش ٣جدول

) نفر٨٢٩: تعداد نمونه( به ترتيب مقدار همبستگی ای حرفهی ها ارزش

ارزش ای مواد ارزش حرفه

ای حرفه آماره

٨ ٢١ ٢ ٢٣ ١٦ ٥ ١٢ ١٠

استقالل

در کار

نفوذ در

حرفه

سهم

حرفه در

امور

اجتماعی

کار

معنادار

استفاده از

توانايی و

دانش در

حرفه

مسؤوليت ترفيعحرمت

در حرفه

دريافت ٢١٨/٠ ٢٢٠/٠ ٢٢٤/٠ ٢٢٧/٠ ٢٣٥/٠ ٢٣٩/٠ ٢٤١/٠ ٣٠٦/٠ همبستگي

پسخوراند از

٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ معناداري نتايج کار خود

با مواد ) ٩ماده (ند از نتايج کار خوددريافت پسخورابرای ماده ارزشی آمده دست ي بهها همبستگي

، r=٢٣٩/٠، r=٢٤١/٠، r=٣٠٦/٠با مقادير به ترتيب ، . . . ، ٢٣، ١٦، ٥، ١٢، ١٠ارزشی

/اي هاي حرفه تحليل ساختار ارزش/ مجلة علوم روانشناختي

550

٢٣٥/٠=r ٢٢٧/٠ و=r ، . . .)١٦، ٥، ١٢، ١٠مواد ارزشی . را داردارتباط، بيشترين )٢ شمارةلجدو ،

ايج کار خود به ـدريافت پسخوراند از نت ماده ارزشی پس،. باشند می امکانات ارزشیاز عناصر، ٢٣

.باشد متعلق نمیها پاداشای ی حرفهها ارزشمجموعه مواد

ي ها همبستگي در باب SSA، دو ناسکارشهاي مردان و زنان ها در نمونه براي سنجش يافته

، تجسم ٥ و ٤ شمارةهاي ، در شكل پرسشنامه، به اجرا در آمدای ی حرفهها ارزش ماده ٢٤بين

. به نمايش درآمده استها ارزشدوبعدي از روابط بين

عاطفي 7 5 13 1 6 16 ابزاري 22 23 8 17 9 19 14 24 امـكانـات 3 10 21 پاداش 12 20 2 شناختي 15 4 18 11

نفر)344اي كارشناسان ستادي (زن ـ تعداد نمونه: حرفه تحليل كوچكترين فضا از ارزشهاي 5شكل

22 21 24 ابزاري 15 20 عاطفي 18 23 11 امـكانـات 14 پاداش 19 12 10 16 17 13 2 3 9 4 8 شناختي 5 6 1 7

نفر)485اي كارشناسان ستادي (مرد ـ تعداد نمونه: حرفه تحليل كوچكترين فضا از ارزشهاي 4شكل

/اي هاي حرفه تحليل ساختار ارزش/ مجلة علوم روانشناختي

٥٥١

گران، ـو ديزور ـالي( الگوي نظري پژوهش ای در ی حرفهها ارزش محتوا و ساختار بر مبناي

طح ـد و سـ کيفيت پيامای، يعنی سطح هـی حرفاـه ارزشطح ـ، دو س)۲ شمارة؛ شکل۱۹۹۱

SSA ساختار ارزشي به دست آمده در . تقسيم نواحی متمايز شداز طريقوابستگی نظام ـ عملکرد

ري ـوي نظـاختار الگـابق سـ زن مطسناـکارش ٣٤٤ برای SSA و مردناسـ کارش۴۸۵براي

تخصيص و تعلق مواد . وح از هم متمايزندـ به وضنيزدو طبقه مستقل همچنين پيامدهای اين. تـاس

طح وابستگی نظام ـ عملکردـ و در س)زاریـاطفی، و ابـناختی، عـش ( کيفيت پيامدطحـس درارزشی

.بندی است ، قابل طبقه) و امکاناتها پاداش (

ای، به درستی در فضای هر يک از اين دو سطح و پيامدهای آنها ی حرفهها ارزش مواد مجموعه

فرصت مالقات کردن افراد و تعامل با (١٨تفاوت، به مانند نتيجه کل گروه در مواد . اند استقرار يافته

مكان که از ناحية تعريف شده خود تغييرباشد می) دريافت پسخوراند از نتايج کار خود (۹و ) آنها

.روی داده استيی براي هر دو گروه کارشناسان مرد و زن جا اين جابه. اند يافته

ای بررسي ی حرفهها ارزش روابط آنها با ساير مواد ٩ و ١٨دو ماده یي جا معناي جابهوضوحبراي

های جدول ی گروه مردان و درها همبستگيباالترين نتايج ٥ و ٤ هاي شمارههای در جدول. شد

.ندا دهی گروه زنان آمها همبستگي نتايج باالترين ٧ و ٦ شمارة

ی ها ارزشبا ساير » فرصت مالقات و تعامل با افراد « ای حرفه نتايج همبستگي ارزش ٤جدول

) نفر٤٨٥: مرد ـ تعداد نمونه( به ترتيب مقدار همبستگی ای حرفه

ارزش ای مواد ارزش حرفه

ای حرفه آماره

١٣ ٥ ١٥ ٢١ ١١ ١٢ ١٠ ١٧

فرصت

برای رشد

شخصی

استقالل

در کار

نفوذ در

حرفه

نفوذ در

سازمان مسؤوليت

مقام

شغلی

سهم حرفه

در امور

اجتماعی

رغبت

شغلی

فرصت مالقات ٢٥٢/٠ ٢٥٧/٠ ٢٦٠/٠ ٢٦٤/٠ ٢٦٤/٠ ٢٩١/٠ ٣٠١/٠ ٣١٧/٠ همبستگي

٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ معناداري و تعامل با افراد

دهند كه ماده ارزشی فرصت مالقات و تعامل با افراد نشان مي٤ شمارةنتايج ارائه شده در جدول

، r=٣٠١/٠، r=٣١٧/٠، با مقادير . . . ، ٢١، ١١، ١٢، ١٠، ١٧به ترتيب با مواد ارزشی ) ١٨ماده (

/اي هاي حرفه تحليل ساختار ارزش/ مجلة علوم روانشناختي

552

٢٩١/٠=r ،٢٦٤/٠=r ٢٦٤/٠ و=r ، . . .به مانند نتايج ترتيب، بدين. ، بيشترين همبستگی را دارند

جدا شده پيامدهای عاطفیکل گروه، در گروه مردان، ماده ارزشی فرصت مالقات و تعامل با افراد از

.شود نزديک مي پيامدهای شناختیو به مواد ارزشی

با ساير » دريافت پسخوراند از نتايج کار خود «ای حرفه نتايج همبستگي ارزش ٥جدول

) نفر٤٨٥: مرد ـ تعداد نمونه( به ترتيب مقدار همبستگی ای حرفهی ها ارزش

ارزش ای مواد ارزش حرفه

ای حرفه آماره

٢٣ ١٢ ٢ ٨ ١٣ ١٧ ٥ ١٠

استقالل

کاردر

سهم حرفه

در امور

اجتماعی

فرصت

برای رشد

شخصی

رغبت

شغلی

حرمت

در حرفه ترفيع

نفوذ در

حرفه

استفاده از

توانايی و

دانش در

حرفه

دريافت ٢٢٤/٠ ٢٢٦/٠ ٢٣٨/٠ ٢٤٣/٠ ٢٦٣/٠ ٢٨٥/٠ ٢٨٩/٠ ٣٢١/٠ همبستگي

پسخوراند از

٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ معناداري نتايج کار خود

در آمده دست ي بهها همبستگينيز ) ٩ماده (دريافت پسخوراند از نتايج کار خودبرای ماده ارزشی

، r=٣٢١/٠، به ترتيب با مقادير . . . ، ٨، ١٣، ١٧، ٥، ١٠مواد ارزشی دهد که نشان میگروه مردان

٢٨٩/٠=r ،٢٨٥/٠=r ،٢٦٣/٠=r ٢٤٣/٠ و=r ،) . . . ه ، بيشترين ارتباط را )٢جدولبا اين ماد

ماده و اين بدين معناست که باشند از عناصر ارزشی امکانات می، ١٣، ١٧، ٥، ١٠مواد ارزشی . دارند

.باشد متعلق نمیها پاداش به فضاید از نتايج کار خود، دريافت پسخورانارزشی

ی ها ارزشبا ساير » فرصت مالقات و تعامل با افراد « ای حرفه نتايج همبستگي ارزش ٦جدول

) نفر٣٤٤: زن ـ تعداد نمونه( به ترتيب مقدار همبستگی ای حرفه

ای ارزش حرفه آماره ای ارزش حرفه

٢٤ ١٠ ١١ ١٢ ١٧ ٢١ ١٥ ٢٠

تشخص

حرفه ای

مقام

شغلی مسؤوليت

فرصت

برای رشد

شخصی

نفوذ در

حرفه

نفوذ در

سازمان

استقالل

در کار

شرايط کار؛

راحت و

پاکيزه

فرصت مالقات و ٢٢٣/٠ ٢٥٣/٠ ٢٥٦/٠ ٢٥٦/٠ ٢٥٦/٠ ٢٦٥/٠ ٢٧٠/٠ ٣٠٥/٠ همبستگي

٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ معناداري تعامل با افراد

/اي هاي حرفه تحليل ساختار ارزش/ مجلة علوم روانشناختي

٥٥٣

دهنـد كـه مـاده ارزشـی نشان مـي٦در گروه زنان مقـادير منعکس شده در جدول شمارة

، با . . . ، ١٢، ١٧، ٢١، ١٥، ٢٠ترتيب با مواد ارزشی به) ١٨ماده (فرصت مالقات و تعامل با افراد

، بيشترين همبستگی را . . . ، r=٢٥٦/٠ و r=٢٥٦/٠، r=٢٦٥/٠، r=٢٧٠/٠، r=٣٠٥/٠مقادير

ها حاکی از پيامدهای عاطفی است، ساير همبستگي که از مواد ارزشی ٢٠به استثنای ماده . دارند

مـاده ارزشـی فرصـت ترتيب، بدين. باشد ی می با مواد ارزشی پيامدهـای شناخت۱۸روابط ماده

تعلق يافته، هرچند گستردگی روابط به حد پيامدهای شناختیمالقات و تعامل با افراد به فضای

وابستگی نظام ـ عملکرد نيز به دليل اين مـاده ارزشـی در سـطح. روابط در کل گروه نيست

ات دور شده و به مجموعه مواد ارزشی ـان امکرـ مجموعه عناص از۱۵ و ۲۰همبستگی با مواد

.شود ها نزديک می پاداش

با ساير » دريافت پسخوراند از نتايج کار خود «ای حرفه نتايج همبستگي ارزش ٧جدول

) نفر٣٤٤: زن ـ تعداد نمونه( به ترتيب مقدار همبستگی ای حرفهی ها ارزش

ارزش ای ارزش حرفه

ای حرفه آماره

٢٢ ٢١ ١٢ ١ ١٠ ١٦ ٨ ٢٣

استفاده از

توانايی و

دانش در

حرفه

حرمت

در حرفه

کار

معنادار

استقالل

در کار

موفقيت

در حرفه

نفوذ در

حرفه مسؤوليت

سرپرست

منصف

/٢٩٠ ٣٠٨/٠ ٣٤٨/٠ همبستگي

٠ دريافت ٢٢٨/٠ ٢٣٦/٠ ٢٥٦/٠ ٢٦٨/٠ ٢٧٧/٠

پسخوراند از

/٠٠٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ معناداري نتايج کار خود

٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠ ٠٠٠/٠

د از ـخورانـت پسـدريافی ـاده ارزشـآمده برای م دست ي بهها يـهمبستگ ٧ شمارةدر جدول

. . ، ١، ١٠، ١٦، ٨، ٢٣ یـواد ارزشـم. آورده شده استمواد ارزشیساير با ) ٩ماده (ودـار خـايج کـنت

، r=٢٩٠/٠، r=٣٠٨/٠، r=٣٤٨/٠قادير با م باشند، امکانات میکه از مجموعه عناصر، .

٢٧٧/٠=r ٢٦٨/٠ و=r ،. . . ، ه بيشترين ارتباط را به ترتيبه ارزشـ مپس،. دارند٩ با مادی ـاد

متعلق اـه پاداشای هـی حرفاـه ارزشج کار خود به مجموعه مواد دريافت پسخوراند از نتاي

.باشد نمی

/اي هاي حرفه تحليل ساختار ارزش/ مجلة علوم روانشناختي

554

سطوح و پيامدها بين دو گروه مردان فضای تفاوتی در نحوة جايگيري مواد ارزشی در نتيجه آنکه

تفاوت نه .باشد نتايج دو گروه مردان و زنان مشابه نتايج کل گروه می وشود نمیو زنان مشاهده

.در گروه زنان است )١٨ماده (محل استقرار ماده ارزشی فرصت مالقات و تعامل با افراد چندان بارز

وابستگی بين سطوح عاطفی و شناختی، و در سطح اين ماده در گروه زنان در سطح کيفيت پيامد، ما

. استها پاداشنظام ـ عملکرد، حائل دو فضای امکانات و

گيري نتيجهبحث و

ای به ي حرفهها ارزشتحليلهاي چندبعدي روابط بين از خالل ای حرفهیها ارزش ساختار بنيادی

بندی مستقل آن که از و دو طبقهنمونة ايراني آزمون شددر ) SSA(روش تحليل کوچکترين فضا

های کشورهای مختلف نمونهدر) ۱۹۹۱ اليزور و ديگران، ؛۱۹۹۴، ۱۹۸۴(سلسله پژوهشهاي اليزور

در نتايج کيفيت پيامد و وابستگی نظام ـ عملکردحوسط . مورد تأييد قرار گرفتآشکار شده است،

پيامدهای شناختی، عاطفی، شدند و به منزله دو طبقه مستقل بازنمايی ايراني کارشناس ستادی۸۲۹

و امکانات در سطح وابستگی نظام ـ عملکرد، متمايز ها پاداشو ابزاری، در سطح کيفيت پيامد و

.شدند

ماده واجد معنای موجود ٢٢ای ماده ارزش حرفه٢٤چنين، تحليلها نشان دادند كه از مجموع هم

ي ها ارزش اين پژوهش تأييدي در باب معنای مشترک نتايجبه بيان ديگر، . در ساير فرهنگها هستند

عي گونيهاي اجتما های پژوهش حاضر مبين آن است كه به رغم گونه يافته. دهد ای به دست مي حرفه

ای تابع مقتضيات و الزامهای فردی و اجتماعی هستند ي بنيادي حرفهها ارزشافراد و جوامع، معاني

. اي از حيث فرهنگي مشترك هستند که در حد گسترده

دريافت و فرصت مالقات کردن افراد و تعامل با آنهاتفاوت در معانی دو ماده ارزشیاستثنا،

در ماده ارزشی فرصت مالقات و تعامل با افراد کهترتيب بدين .است پسخوراند از نتايج کار خود

معنا ها پاداشدر قالب دريافت پسخوراند از نتايج کار خودماده ارزشی و پيامدهای عاطفیچهارچوب

.شوند نمی

در ارتباط با روابط واجد ماهيتیفرصت مالقات کردن افراد و تعامل با آنها، ای پيامد حرفه

، کارکنان دولتی ايراندر فرهنگ سازمانیها مبين آن هستند که يافته. اجتماعی نيستشخصی و بين

/اي هاي حرفه تحليل ساختار ارزش/ مجلة علوم روانشناختي

٥٥٥

شناختی روان پيامديک معرف صريحی نيست و بيشترواجد معنای عاطفی روابط و تعامل انسانی

.است

دريافت پسخوراند از نتايج کار خود به منزله مشوقی که در ازای عملکرد شغلی ارائه همچنين،

کارکنان سازمانهای دولتی ای در حيات حرفهها بيانگر آن است که يافته. شود شود، دريافت نمی می

شايد به اين دليل که . حضور روشنی ندارددر قالب يک پاداش ،عملکرد ازپسخورانددريافت ،ايران

.به کفايت استقرار نيافته استعملکرد ارزيابی نظام هنوز در سازمانهای دولتی ايران،

مردان و گروهای در ای ی حرفهها ارزش محتوا و ساختار فرض مشابهتتأييد بحث باقی مانده،

و همخوان با )۱۹۹۱ اليزور و ديگران، ؛۱۹۹۴، ۱۹۸۴اليزور ( الگوي نظري پژوهش زنان در تطبيق با

بر مبني ،)١٣٧٨؛ دلخموش و احمدي، ١٣٨٤دلخموش، ( در دو نمونه ايراني ي انسانيها ارزشنتايج

ساختار , کهمعناست بدين فرضيهيد تأي.ي انساني در زنان و مردان استها ارزشساختار مشابه

را از خالل تقسيم فضا به ای ی حرفهها ارزش برای سطوح تعريف شدههای تجربی گردآمده، داده

اختی، پيامدهای شن سطح الف با :سازد منعکس می، به گونه مشابهیمردان و زنانگروه برای نواحی،

. و امکاناتها پاداشپيامدهای با عاطفی، و ابزاری، و سطح ب

ماده ٢٣تفاوتی در معانی ، همچنين، با توجه به فضای استقرار مواد ارزشی در سطوح و پيامدها

تفاوت در . . و به مانند نتايج کل گروه استشود ای بين گروه مردان و زنان مشاهده نمی ارزش حرفه

در حيطه ها مبين آن است که يافته. استمالقات کردن افراد و تعامل با آنها ی ماده ارزشنایمع

اين . کنند اتخاذ میروابط و تعامل انسانی بازخورد غير عاطفیتر از مردان نسبت به م کزنانسازمانی،

: عمده ترين تفاوت رگه شخصيتی است كه بين زنان و مردان يافته شده استنتيجه در توافق با

).١٩٧٣کتل، : برای مثال( در برابر سردی گرمی

بر مروری .ای در يک نمونه گسترده ايرانی بود ی حرفهها ارزشپژوهش تحليل ساختار هدف اين

محدود بودن اهميت تفاوتهای فرهنگی را در شکل بخشيدن به ساختار هاي پژوهش حاضر، يافته

.نماياند ای می ی حرفهها ارزشبنيادی

/اي هاي حرفه تحليل ساختار ارزش/ مجلة علوم روانشناختي

556

:ها نوشت پي

1. work values 7. modality of outcome 2. structural analysis 8. system-performance contingency 3. facet analysis 9. Schwartz Value Inventory(SVI) 4. multidimensional scalling 10. Work Values Questionnaire(WVQ) 5. smallest space analysis (SSA) 11. validity 6. intrinsic-extrinsic 12. reliability

: و مآخذ فارسيمنابع

. ی انسانی در دانشجويان ايرانیها ارزششناسايی محتوا و ساختار ). ۱۳۸۴. (ت. م, دلخموش

ريزی دانشگاه آزاد اسالمی معاونت پژوهشی و برنامه. دفتر مطالعات و تحقيقات علوم انسانی

.واحد تهران جنوب

و گسترة عوامل ها ارزشمحتوا وساختار شناسايی). ١٣٧٨. (و احمدی مبارکه، م. ت. م, دلخموش

سازمان امور اداری و استخدامی ). طرح ملی ( در نظام اداری کشورها ارزشهمبسته با

.کشور

: و مآخذ خارجيمنابع

Aygu¨n, Z. K., Arslan, M. & Gu¨ney, S. (2007). Work values of Turkish and American university students, Journal of Business Ethics, 80, 205–223.

Bhaskaran, S. & Sukumaran, N. (2007). National culture, business culture and management practices consequential relationships? Cross Cultural Management: An International Journal, 14, 54-67.

Bolton, B. (1980). Second-order dimensions of the work values inventory. Journal of Vocational Behavior, 17, 33-40.

Borg, I. (1986). A cross-culture replication on Elizur’s facets of work values. Multivariate Behavioral Research, 21, 401-410.

Brown, D. (2002). The role of work and cultural values in occupational choice, satisfaction and success: A theoretical statement. Journal of Counseling and Development, 80, 48-56.

Cattell, R. B. (1973). Personality and Mood by Questionnaire. San Franncisco: Jossey-Bass.

/اي هاي حرفه تحليل ساختار ارزش/ مجلة علوم روانشناختي

٥٥٧

Chu, K. H. (2008) A factorial validation of work value structure: Second-order confirmatory factor analysis and its implications. Tourism Management, 29, 320-330.

Dhanasarnsilp, P., Johnson, H. & Chaipoopirutana, S. (2006). An investigation of work values and resulting job satisfaction in relation to two work roles in Thailand. The Business Review, 5, 161-170.

Dose, J. J. (1997). Work values: an integrative framework and illustrative application to organizational socialization. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 70, 219-240.

Elizur, D. (1984). Facets of work values: a structural analysis of work outcomes. Journal of Applied Psychology, 69, 379-389.

Elizur, D. (1994). Gender and work values: a comparative analysis. Journal of Social Psychology, 134, 201-212.

Elizur, D. (1996). Work values and commitment. International Journal of Manpower, 17, 25-30.

Elizur, D., Borg, I., Hunt, R. & Beck, I. M. (1991). The structure of work values: A cross cultural comparison. Journal of Organizational Behavior, 12, 21-38.

Elizur, D. & Koslowsky, M. (2001). Values and organizational commitment. International Journal of Manpower, 22, 593-599.

Gahan, P. & Abeysekera, L. (2008). What shapes an individual’s work values? An integrated model of the relationship between work values, national culture and self-construal. Electronic copy available at: http://ssrn.com/ =1122184.

Guttman, L. (1968) A general nonmetric technique for finding the smallest coordinate space for a configuration of points’, Psychornetrika, 33, 469-506.

Hendrix, V., & Super, D. E. (1968). Factor dimensions and reliability of the work values inventory. Vocational Guidance Quarterly, 17, 269–274.

Herzberg, F. (1966). Work and the Nature of Man.Cleveland: World Publishing.

Hofstede, G. (1985). The Interaction Between National and Organizational Value Systems. Journal of Management Studies, 22, 347-357.

Jaw, B., Ling, Y., Wang, C. Y. & Chang, W. (2007). The impact of culture on Chinese employees' work values. Personnel Review, 36, 128-144.

/اي هاي حرفه تحليل ساختار ارزش/ مجلة علوم روانشناختي

558

Judge, T. A. & Bretz, R. D. (1992). Effects of work values on job choice decisions. Journal of Applied Psychology, 77, 261-271.

Knoop, R. (1994). Work values and job satisfaction. The Journal of Psychology, 128, 683-690.

Lee, F. K., Dougherty, T. W., & Turban, D. B. (2000). The role of personality and work values in mentoring programs. Review of Business, 21, 33-40.

Meglino, B. M., Ravlin, E. C. & Adkins, C. L. (1989). A work values approach to corporate culture: A field test of the value congruence process and its relationship to individual outcomes. Journal of Applied Psychology, 74, 424-432.

Neumann, L., & Neumann, U. (1983). A discriminant analysis of students’ work values: Differences between engineering and liberal arts. Journal of Experimental Education, 52, 41-46.

Ralston, D. A., Holt, D. H., Terpstra, R. H. & Kai-Cheng, Y. (2008). The impact of national culture and economic ideology on managerial work values: A study of the United States, Russia, Japan, and China. Journal of International Business Studies, 39, 8-26.

Ruiz-Quintanilla, S. A. & England, G. W. (1996). How Working is Defined: Structure and Stability. Journal of Organizational Behavior, 17, 515-540.

Ryan, J. J. (2002). Work values and organizational citizenship behaviors: Values that work for employees and organizations. Journal of Business and Psychology, 17, 123-132.

Sagie, A., Elizur, D., & Koslowsky, M. (1996). Work values: A theoretical overview and a mode of their effects. Journal of Organizational Behavior, 17, 503-514.

Schwartz, S. H. (1992). Universals in the content and structure of values: theoretical advances and empirical tests in 20 countries. Advances in Experimental Social Psychology, 25, 1-65.

Siu, O. (2003). Job stress and job performance among employees in Hong Kong: The role of Chinese work values and organizational commitment. International Journal of Psychology, 38, 337-347.

Super, D. (1970). Work Values Inventory Manual. Boston: Houghton Mifflin.

Wollack, S . , Goodale, J. G., Wijting, J. P. & Smith, P. C. (1971). Development of the survey of work values. Journal of Applied Psychology, 55, 331-338.

/اي هاي حرفه تحليل ساختار ارزش/ مجلة علوم روانشناختي

٥٥٩

ABSTRACTS:

The Structural Analysis of Work Values

M.T. Delkhamoush* In order to analyze the structure of work values, 829 expert staff (485 male and 344 female) employed in the 9 ministries of Islamic Republic of Iran, were selected by the multistage sampling method and were administrated the Work Values Questionnaire (WVQ). The approach of facet analysis, using the Smallest Space Analysis (SSA) technique, was the statistical approach in the structures of work values, obtained in Iranian sample were basically similar to the structures gained in the other cultures' samples; the structures of work values were also similar for men and women. Keywords: Work Values, Smallest Space Analysis, Graduated staffs, Elizur. Contacact information: [email protected]

* Azad University, Tehran, South Branch.