Dalmatien: Musik

11
Die ofterreicQif cQe monarcQie in Wort unb uub ulltet ffilitlUitfung roellonb $einet hoiret!. unb honig!. bC9 lRubolf begonnen, untcr ilJrotcctotatc JI)ter Itairct!. unb honlg!. bet ltau illtonptinlcITin·JlUlihue Qtql)cqogin $tcPQanie. II nl ut n t i t lt • ten 1892. lInb bet unb @)taatsbrucfmi . VUfreb tloIber, r. unb r. tlof· unb Digitized by Google

Transcript of Dalmatien: Musik

Die

ofterreicQif cQ~ungarif cQe monarcQie in

Wort unb ~i1b.

~lIf ~ntegullg uub ulltet ffilitlUitfung

roellonb $einet hoiret!. unb honig!. ~oQeit bC9 bUtd)lnud)tig~clt i\tollprin~cn Qf:t~IJcqog lRubolf begonnen, fOttgere~t untcr b~1It ilJrotcctotatc JI)ter Itairct!. unb honlg!. ~ol)cit

bet butd)laud)tig~en ltau illtonptinlcITin·JlUlihue Qtql)cqogin $tcPQanie.

II nl ut n t i t lt •

• ten 1892.

~tl\đ lInb ~erlag bet taifcrlicfj ~tjjniglid)en .pof~ unb @)taatsbrucfmi.

VUfreb tloIber, r. unb r. tlof· unb Unillttfitdt~&udi~dnbler.

Digitized by Google

fB fi lm fi ti e n. Stitt

2nnbidJaftfidJe @;dJHDerungen: :Đn~ ijeftfnnb, lJon 4leinridJ 91 o Ć 3

:Đie ~nlefl\, lJon ~ugen @dda) 32

Bur ~orgeid)idJte, lJOII arall3 !Bil li ć . 49 Bur ~efdJidJte:

':Die Beit ber !Bo(ferltlanberung, bon @;imon lN 11 t a r 71 :Đo~ 9JlittefnHcr, bon ~ofcf l~ cr ci d) 82 :Đie fTlC1I3cit, lJon :t II ITi 115 G:rbcr . . . 98

3ur ~olf~fllllbe: '.l3f)IJiiid)e !BefdJoffengcit ber !8elJi.iffcmng, bon Sinr! ~Hvoll3 119 ':Da5 )80!f5{cbell (mit ~hli.lf dJfuU ber IBocdJe), lJOIl ~ofJolllt ':D n n if o, unter

9JlitltlirfuIIg bon \1(lItOIl 2icvoVi!i, )(~o{crill':\ 9Jlid)di<tomić, lNodJu,J '.l3očina 11110 8itefnn 3(atobić . . . . . . 125

:Đa5 ~Mf~!e'ben in ben IBocdJc, lJon aortllnat ~ \I {o b i ć 184 9Jlufif, lJon amll3 lOlJ. stu g o Ć. . • . • 204

Bur 2itemtllr: ~tofiellifdJe 2itemtur, \;JOn ~{borf rolu if o fi n 213

',!lie fcrbifdJfroatiidJc 8ivradJc unb 2iterotur, lJon rolomU ~tll~ n r 231 ~rrdJitcftur, ~faitif nnb rolafcrei, lJon 2Hoii.l 4l a n fer . . . . . 253

lSorr~ltlirtfJfdJnftfidJeS 2eocn, rcbigirt lJOIl Sfnr1 9Jl e n g cr: 2onbltlirtf)fd)nft lInb !Bief)3udJt, lJon ~cter @rnf '.t n rt n g fi n 295 m3ein· 11110 OfilJcnbnu, bon aron3 areigerrn bOli @ o II b o f n 312

ijoritlvcfen, bon 4lennonn lJon (~Ilttenberg lInb ~crDillonD 3ifll1unbolll~ft) 321

rolaritimc c.:fttt\viđlullg uno @;dJiifagrt, lJon ~rnit lB c dJ e l' 328 aifa)crcibcrgiiHniffe, lJon @eorg i1ofombatobić . 33(1

~anbcr, ~eltlcrbe unb !Berfef)r, lJon c.:fttgen ~ er ci dJ . 342

204

ln 11 fif.

'1)ie S3iinber ber bie~ieitigen Shifte be~ abriatiidjen 9Reere~, namentlidj ~itriell unb 'l)almatien, tuaren fdjo1l in bclt fruf)eiten Reiten filr bie 9Rufif oon nidjt geringer iBebeutultg. 'BOlt ben 9Rufiffunbigen '1)almatien~ aus aUdjrijHidjer Reit ertuiif)nt bie @efdjidjte oen I)ciHgen .pieron~mltl1l, bel' im ~af)re 329 hil @5trioon (RrinD oon dj rif tH dj en (iUern ge&oren tuurbe unb feine @:stubien in mom madjte. (ir tuirb a(~ Oer (ir~nber ber tanonifdjell @:stunben, niimridj jener @efiingc &eheidjllet, tue!dje bie Sffoftermondje unO bie '1)omf)errcn hU beftimmten @:stunben bes :tage~ hU fingen f)atten . .pieron~mus tuar abcr nidjt nur ein gefdjuftcr @:siinger, fonbern audj in oer ~nftrmnentarmufif betuanbert, tua~ alis einem au '1)arbanu~ geridjteten iBriefe f)eroorgef)t.

9Rit biefcn (i(cmenten antifcr 9Rufifil&ung, tuie fidj oiefe(&e oorhugHd) an .R'irdjen unb in SfHiftem erf)ielt, fam \tUli nadj feiner (ihtluanberung ba~ gefang~(uftige unb mufif< bega&te 'Bolf ber S'froaten in iBeruf)rung, tuefdjel1l biefe Runft 3uniidjft anerbing~ lIur in gan" primitiber 2!rt ubie, abcr iufolge feiues 91adjaf)mung~triebe~ barb ebenfo nadjf)aUig bon ber griedjiidjen unb romifdjen 9Rufifpra~i~ angeregt tuurbe, al~ e~ fer&ft tuieberum anregcnb unb befrudjtenb auf bie le~tere tuirfte. g:reilidj gift bie~ 3uniidjft nul' OOU jeuen .R'roaten, tuddje mit bel' romifdjen @:stllbtbebiilferung iu unmittef&are \Beruf)rung famen. ~ener :tf)eil be~ rroatifdjen 'Bolfcs, luddjer feinen @5i~ in ben iBergen '1)almatiens auffdjlug ober fidj in ben .pinterIiinbern iBol1lnien unb S'froatien nieberIielj, oerblie& bei feiner aHen 9RlIfifil&ung, tueIdje hU erl)ll(ten bie ange{egentHdjfte @:sorge bel' flabiidj, fatf)olifdjen @eifHidjfeit tuar unb &rie&. :l:la~ 'Boff fang feine 91ationaHieber nadj aUen mleifen, oidjtete fingenb neue S3iebte~te, improbifirte neue 9Refobien nadj 2!rt ber af ten ober erfanb neue g:ormen.

:l:lie S3ieberprobuction bes froatifdjelI 'Bo{fcl1l 9alt3 &efonber6 in '1)a{matien grenM an~ g:abe1f)afte, ebenfo audj fein S3icbgebiidjtniB. '1)ie fie&aigjiif)rige, be6 S3efen~ Ullb @:sdjreibens unfunbige .pirtin 2(nna ~egin a\l6 <Sipan bei magula fang nodj bor einigen ~a~ten cinem fat~o1ifdjen ~ricfter 40.000 merfe bor, bcr @:sanger @:sa(fo mojnifol.1ić

au~ iBoilnien fang ober recitirte iogar 86.000 'Berfe. :l:licfc 2icbcr, oon bcnen mandje 2.000 bi~ 3.000 'Berfe ~a&en unb oon benen @oet~e uno @rimm bef)aupteten, balj bide mit .pomer~ ,,~(iabe" tuetteifern fiinnett, finb edjte nnb tuaf)re ~robllcte be~ 'Bolfe6, a!fo nidjt bon gebHbeten ~erfonen gebidjtete tlnb born )Bo{fe erfernte, bas if t popu(arifirte @eiiinge. ..

:l:lie S3ieber tuerben cnttueber o~ne iBeg(citung eine~ 9Rufifinftt'umente~ ober im Atueiftimmigen (I~or ober aver mit )8eg(eihmg ber @ju~re, @ega ober bel' stanburiha

Dlgitlzed by Google

206

gefungen, unb a",ar ",erben bie epif4Jen @efiinge mit ber @us(e ober @ega, bie (~rif4Jell aber mit ber %anburiaa beg(eitet.

SDie @us(e, bie a((eriiCtefte ~orm ber @eige, bie in f(auifd}en €5d}riften bereits im x. 3a~r~unbett er",ii~nt ",irb, if t mit einer, bie @ega aber mit a",ei €5aiten befpannt, ",el4Je aus 20 bis 30 ~ferbe~aaren befte~en unb mit einem ftummen ~iebe{bogen

geftrid}en ",erben. SDie %anburiaa if t ein ber altgried}ifd}en ~t~ara ii~n(i4Je~ 3nftrument, beren

IDleta((faiten mittel~ eine~ ~(eftrum~ aum (irtonen gebra4Jt ",erben; fie ~ien utfptiinglid) ~anbura, ",el4Jen 9lamen jebo4J bie %ftrfen, a(~ fie in ~osnien unb SDa(matien einbrad}en, in %anbur ober SDanbur umiinbetten, uon ",e(d}em ~otte ba~ hoatifd}e SDiminutit> :.tanburiaa ftammt. ~on biefem 3nftrument gibt e~ uiele marten, namentli4J ",n~ feine SDimenfion betrifft. 3n neuefter .Beit ~nt fid} bie hontifd}e nfabemifd}e 3ugenb ber %nnburian nngenommen unb %nnburnfd}en.Ord}efter gegtiinbet. 9l04J if t bn~ hontif4Je ~ijn(o, eine mit brei SDnrmfeiten befpnnnte @eige au er",ii~nen, ber Stnmmuater ber ~o(n (SDiminutit> ~iolino), bd nber ni4Jt aur ~eg(eitung be~ @efange~, fonbern behn :.tnna uer",enbet ",irb. SDie g{ngufaner SDi4Jter, ",eld}e einft grDne @ried}ent>ere~rer

",nren, (egten bem ~ijn(o ben f~mbolif4Jen 9lnmen ,,2~rn" bei. SDiefe fo ",ie nud) n((e ~(n~inftrumente, bie ~feife, bie €54Jnabelf(ote, bie Ouerf(ote, ber SDoppelf4J",egel, bie Oboe, ber SDubelfnd unb nnbere, t>erfettigt fid) bd ~o(f felbft, unb finb biefe 3nftrumente oftmn(s funftuo(( nu~gearbeitet unb mit Sd}nioereien t>erfe~en.

~ie in a((en 4Jriftli4J ciuilifitten 2iinbern bie $btnftmufif nnfiinglid} nur in ~(oftern unb t~eo(ogifd}en €5eminnren ge!e~rt ",urbe, fo nud) in SDn(mntien. 3ebe~ ~(ofter unb jebe ~at~ebrn(e ~atte feine IDlufi!fd}u(e, in ",e!d}er bie 3ugenb im @efnng, im Orgelfpie(, in ber .pnnb~abung nnberer IDlufilinftrumente unb nud) in ber @:eofunft untetri4Jtet ",urbe. ~n biefen €54Ju(en ",nren in iilteren .Beiten feine fremben, fonbern nur ein~eimif4Je 2e~rer t~iitig, bie jebod} i~re ~o~ere mufifalif4Je ~i(bung meiftent~ei(~ in 3tnlien er~ie(ten, ",o~in bie tn(entitteften unb ftrebfnmften €54Jftler gefenbet ",urben. SDn(mntien unterfd}eibet fid} bn~er aud} in biefem ~nfte uon nnberen 2iinbern, benn ",ii~renb in (eĐtere itn(ienifd}e S!finft!er berufen ",urben, um bie 3ugenb au untetri4Jten ober n(~ ~omponiften, Siinger, SDirigenten ober praftif4Je IDlufifer au ",iden, ging bie mufifbef(iffene 3ugenb SDnlmntiens felbft nn4J 3tn(ien, um bott au ftubiren, ",n~ umfo (ei4Jter gefd}e~en lonnte, n(~ 3tn(ien in niid}fter 9lnđJbntf4Jaft (iegt unb ",ei( bie ba(mntinifd}e ftubirellbe 3ugenb uon .pnu~ nui ber itnlienifd}en €5pra4Je miid}tig ",nr, bie ni4Jt nur in ben Stiibten gefprod}en, fonbern nud) in ben €54Ju(en ge(e~rt ",urbe.

~n~ ben a",eiten unb miid}tigften $btnftfnctor, ben ba(matinif4Jen .pof, betriffi, fo lUurbe nn bemfe!ben frembe $btnftmufil ",enig ober gnr ni4Jt cultit>irt. SDie hontif4Jen

Digitized by Google

207

~oben, bie @Su9lefpielet, befangen bie :t~aten bet .pettfd}et, o~ne abet eigentlid}e .pof' poeten au fein, unb bie ~anbuten (:tanbut1aafpie(et) untet~ielten a(9 30cu(ateUt9 bie fiitft1id}e @SefeUfd}aft mit @Sefang unb mlufi! unb tuutben nebenbei aud} aum @ipionage. bienft bettuenbet.

SĐa9 ftoatifd}e ~ol! SĐa{matien9, untetftii~t in feinen mufifa(ifd}en }Befttebungelt butd} ben .pof unb ben ftoatifdjen ~{etU9, bemii~te fid}, feinen nationa(en @Sefang unb feine nationa(e mlufi! bei tuiitbigen @Selegen~eiten in ben ~otbetgrnnb au fteUen. @io tuil:b a. }B. betidjtet , baa bei bet Shonung be9 ftoatifdjen ~onig9 :tomi9(au im 3a~te 924

bie .poftuiitbenttaget, bie @Seiftlid}!eit unb ba9 ~o(f ben 20bgefang ft U zdravlje i slavu

kraljevu" (,,~iit ba9 5lBo~l unb ben mu~m be9 ~onig9"), nad} bet ~onung abet ba9 2ieb .Na mnoga ljeta· (,,~iele 3a~te - bleibe un9 et~alten") im ~~ote fangen, tudd}e9 (evtete 2ieb fotuo~l bem :tep al9 bet mldobie nad} fidj bi9 auf bie @Segentuatt ttabitioneU et~alten ~at. 5lBeitet~in etaa~lt }BatOniu9, baa a(9 bet ~apft ~le~anbet III. im 3a~te 1177 SĐalmatien unb bie ba(matinifdjen 3nfdn befudjte, ba9 ~o{f maffen~aft in bie @itabt .Bata fttomte, ben ~apft mit nidjt au befd}teibenbem 3ubel empfing unb babei ftoatifd}e 2iebet mit fold}et mladjt unb }Begeifternng fang, "baa bie 2uft eqittette unb bie @Stabt etbto~nte". liine anbete ungefa~t auf biefdbe .Beit (1070 bi9 1080) be3iiglidje 9'ladjridjt gibt un9 tuiebernm bauon Shtnbe, baa in ben lateinifd}en ~at~ebta!fitd}en SĐalmatien9 @Sefange mit mlufifbeg(eitung gefungen tuutben, untet tuddjet mlufi! nid}t bie Otget, fonbern ein mtd}enotd}eftet au betfte~en if t. ~9 tuat bie9, al9 20tena ~3bifdjof uon @ipalato tuat, bet ben butdjteifenben ~am ~arifienfi9, bet be~ltf9 @itubien nad} ~t~en ging, etfudjte, getuiffe geiftlidje 2iebet, bie in bet mtdje @3palat09 jebet3eit mit mlufi!. begleitung gefungen tuutben, in !(affifd}e9 2atein au iibetfeven.

SĐie ~ettuenbung bon mlufi!infttumenten beim @Sotte9bienft fanb jebodj nut in ben lateinifdjen mtd}en SĐalmatien9 ftatt, in ben ftoatifd}en mtdjen ~ieU man fidj in mUfi!alifd}en SĐingen me~t an bie @iavungen bet b~3antinifd}en mtdje, tueld}et SĐalmatien einigema(e untert~an tuat unb bie nut ben @Sefang unb aUenfaU9 nod} bie Otgel, fonft abet reine anbeten mlufifinfttumente beim @Sotte9bienft bu (bete.

~on ben balmatinifd}en 3iinglingen, bie 3a~t fiit 3a~t nadj ~abua, }Bologna, mom u. f. tu. tuanbetten, um bott i~ten @3tubien au obliegen, blieben lUo~l mand}e in 3talien autiiđ, ba fie bott einen gtOaeten unb etgiebigeten 5lBinung9ftei9 fanben a19 in bet .peimat, mandje abet fe~rten aU9 3talien 3Utiiđ unb ~a(fen ale SĐid}tet, @Sele~rte,

mlufifet u. f. tu. an bet ~ultutatbeit 3talien9 mit, ba fie in itafienifd}et @iptad}e i~te 5lBede betfaaten ob et im italienifdjen @iinne mlufif componirten unb fo bie }Bilbung unb ben mu~m 3taliene et~o~ten. ~on ben ~etuottagenbften in SĐalmatien gebotenen mlufi!. ge{e~tten unb mlufiffiinft1etn finb 3u ettua~nen: @SUčetić (@SoMa) ~tanjo, aud} SĐtagojeuić

Digitized by Google

208

ober $Qprica genannt, geboren alt magufa im 3a~re 1578; er ~atte an ber Uniuerfitlit au $abua ftubirt unb ftanb al~ Opern. unb ~rdjencomponift in grouem mufe.

matić ~auao - fpliter fdjrieb er fidj SĐon $ietro madjidj ober madjini - geboren gegen ~nbe be~ XVII. 3a~r~unbert~ in ber @egenb uon @ipQ(ato, meformator ber Orge(. baufunft, @riinber einer neuen tSdju!e, erbaute bi~ aum 3a~r 1760 fiinf~unbert Orge!n. 3n ~abua befinbet fidj in ber ~at~ebraffirdje eine uon matić im 3a~re 1735 erhute Orge! mit fiinfaig megiftern, eine 3lUeite fleinere in ber ~rdje be~ ~eiligen 3uftinu~, bann fieben Orgeln in menebig, eine in Bara, eine in @ipa!ato, eine in meretUQ u. f. lU. SĐd groute ~ontingent an ~inftlern fte((te bie einftige alte unb fto(ae mepubli! magufa. SĐie ~iirger mQgufa~ griinbeten mereine , in benen audj mUfitalifdje ~erfe altfgefii~rt lUurben. f80n ben mereinen "Izprazni ", "Orlovi", "Razborni " unb "Smeteni· if t ber !e~tere befonber~ an3ltfii~ren, lUei! er ber @5ammelp!Q~ - ba~ Collegium musicum - ber funft­gebilbeten @ilinger unb IDlufifer bcr @itabt lUar. SĐie IDlitglieber be~ "Smeteni" .mereini ~aben unter ~nberem bie uon @jono $a(motić gebidjtete unb uon i~m felbft in IDlufi! gejet)te Oper "Captislava" am 15. g:ebruQr 1652 unb bann lUieber im 3a~re 1692

aufgefii~rt.

3n ben @itlibten SĐa(matien~ ram im merlaufe ber Beit bie italienifdje IDlufit aur .perrfdjaft. .pier unb ba fanb fidj lUo~l einer ber ~eimifdjen ~omponiften - lUie $etar .peftoreuić, geboren 1487, $etQr ~eAeuič, geboren 1702, $ijerfa IDlarquii ~unič,

geboren 1792 -, ber einen hoatifdjen 1:on anfdj(ug, ober ein ~omponift, ber in feinen ~rbeiten hoatifdje mo(f~lUeifen uerlUenbete - lUie f8labi~(au IDlenčetić, geboren 1700,

3uan 3arnouić, geboren 1745, g:rana uon @iupp~, geboren 1820, IDlaeftro mifo!a @itrmić bi malcrociatta, geboren 1839 -, ober aber SĐidjter, lUeldje i~ren 2iebte~en froatifdje mo(f~melobien a1tpauten, luie ei SĐom~err 3uraj <5iigorić, geboren 1420,

ober $etar @oi3enić, geboren um 1650, get~an ~aben, anein biei lUaren nur fdjlUadje merfudje o~ne jebe 1:raglUeite fiir eine fr o a ti f dj e ~nftmufif.

SĐodj nidjt nur bie IDlufifer Uon ~eruf unb mit tiidjtiger ~i(bung, fonbern audj bie naturaliftifdjen 3mprouifatoren, bie feine motenrenntniu befauen, folgten ber fiiblidjen unb !eibenfdjaftlicfJen italienifdjen ~eife. g:reHidj lUar ei biefen ftiibtifdjen 3mprouifatoren umnoglidj, ben italienifdjen 1:on genau au treffen, ba bie mufifalifdj.nationa!en ~gen. t~iimlidjfeiten bej froatifdjen moltei eben gQna anbere filtb ali biejenigen bei italienifdjen molfe~. Unb fo entftanb an ber bieifeitigen ~fte ber ~bria eine eigene @ipeciaUtiit tStiibter-IDlelobien, bie i~rei ~alb italienifdjen ~alb hoatifdjen ~~arafteri lUegen lUeber UOIl ben 3talienern ali lUa~re italienifdje, nodj uon ben Shoaten alj lUa~re hoatifdje IDll'lobien anerfannt lUerben. (tin foldjei r r o Q ti f dj e i @j t li b t e r li e b aui SĐa(matien im !al1giamen 1:empo (Andante J = 69) fei ~ier mit9et~ei1t;

Digitized by Google

Digitlzed by Google

210

je mi si -bie etiit . te, wo mir aliin .

-. II

mi - sto, gdi mi si - va; ova je mi-sto, gđi mi :Stdt· te, wo mir a(dll' 3tt; ~itr bie :Stiit. te, wo mir

sun - ce, :Son • ne, ti. ne

sun - ce eOIl' ne

od II all

svi be~

va' , ovd je

Act; ~itr bie

si - va žar - ko g(iin'3et ei • ne

tlo - sli. ~id) • t~.

Jtalienijd}e 5Bo(f,j;Heber werben in 'ta(matien iegr wenig probucitt. ~ringt ~emilnb

ein in Jtalien bdiebtes 5Bo(fMieb ~ierger, io wirb bemielben iogleidj ein ftoatijdJer !e;1 unter{egt unb bie .crigina(me{obie etwas ueriinbert, wie ba,'; fo{genbe }8ciipid cine~

neapolitanijcgen 5!iebe!iS in Aller,,'Tetto-'!cmpo 5ci9t:

pe guar

~n' ge AU bem

m-ta, gna - ta,

'gan. gen, vran· gen,

ti glia je uocchie

lUlie . ber wie id)

det-te a. Pie - di da - Ja trup- pa

~o • am auf ba9 '!Ilie • lli • grot· tell

------ .... ---

na· !;iae-na gon

an ber VUf,vur

--' - Il'rot - ta,

T\' frot - ta,

be • fie, , i)e • ite,

cbet - ta nel - la

Sa • de tO If) be~

tut -t' af da la

mar jie IDO bie

---"'-ag gal-lo crem - me

go!b' • Ile RIei • be~

r--------, Irno , I I

ri - ea ma ta dan . can

goIb' • ne 2i tICIl, nie Ot

fe - stn e - m pa­mam - ma accom-pa-

mit ber lUlut. ter 1: mIJ· pen itatt· lid)

na - ta, si - na

:Spi<~en,

ijat.be, auf bem 2tu. gell,

,----------,

~ --ta, e la

id)a II t! je!)t bie

~~~~~~;;-_~~~I Sor· ren Ilon ear

ti . na Ja sen· rCII • to, tOli t etl

.......

tet·ta an· nom-me lei • ie, tont c~

na. Iaut.

211

st;a~fe{be Eieb mit original .froatifdyem '1:e~t unb etWa~ \)eriinberter ffiletobie (Moderato J = 100) (autet in '1)a(maticn:

ti se ka· ži! te • be srd· ce mo . je tra· ži ~d), bu 1)01, be IDlaib, er· id)ei ·ne! bid1 mein ~er. ae fud)i al -lei ' ne;

;;I

od iz· to • ka do za - pa - da ne mo - gu ti na • ći pa • rao io !tleH Cit unb ~eit aud) rei, d)cn, tinb" id) Him· mrr 'Dei, nfe· g!ci.d)en.

Stalienijdye Eieber, bie au~ Opem ftammen, fann' man in mitien unb 1)afmatien tagtiiglidy audy tJOlt ben am ffilem~ftranb ~erum(ungemben g:acdyini fingen ~oren, unb 3war mit origina!em ita{ienijdyen '1:e~. 1)enn erften~ fpridyt f)ier jeber ®tabtbewof)ner audy itaHeniidy, 3uwci[en iogar nur ita!ienifdy, 3wciten{l werben in ben '1:~eatcm 3t! \iMa, 8ara, epll(ato, eebenico, Eefina unb ffiagu;a fait jebe~ Saf)r lJon ita{ienifd)en Opern~ gefenjdyaften 'Boritdhmgen gegeben, bie aud) bie uieberftc (Hlliie bel' etiibtebe\)o(fcrung befud)t. ~uf ba~ frol1tjfdye 'Bolf, lue(d)es in '1)JJrfem, ins!ieionbm in fo(dyen l1Jo~nt, bie uon ben etiibten entfemt {tegen, iibte bie ita(ienifdye ffilufif luebcr friif)er, nody iibt fie je~t eine nennen~lUertf)e ffiladyt au~. 1)e!3f)a(b fann man aud) in tlafmatien đwijdJeJl ber ffilufif ber ®tiibter tlnb jener ber '1)orfbewof)ner einen Unteridyieb lJon tauicnb Sa~ren l1Jaf)mef)men, tt1iif)renb in germanjfdyen Eiinbern ben mufifatiid)Clt @efd)macf bdber faum ein 8eitl:llum lJon ~unbert Sa~ren, in Staricn aber laum cin io(dyer lJon SI1~qe~nten trennt.

@egelttt1iirtig befte~elt in tla{matien 3a~(reidye ffilufifinititute, bie lJon regem (i:ifer in biejer ~hmft 8cugni!3 geben. eo in Bara eine pf)i(~armonifdye @ejeU;d)aft unt> brci @ejangs, uno IDlufiffdyu{en mit itaHenifdyer !Bortragsjpradye; in ®j'.Hllato eine pf)i(~armonijd)c ~ejenjdyaft unb eine ffilujifjdyu(e mit ita(icnijd)cr, iott1ie eine 5weite p~i{~armonifdye @ejeU;dyllft wZvonimit·K unb eine ffilujifjd)u{e mit froatifdyer '1:enben3, eine ftiibtifd)e Shwe[le wBanda cittadina " mit einer ffilujiffdyu{e, eine 3lUcite .fi'upeUe • ~m'odna glasba K mit einer [l(ufiffd)u(e; in einj eine Ortsfapelle mit einer ffilufifjdyu{e; in Eebenico eine ftanbifdye '1:~eaterfapeUe; in 9Rllfarsfa ber IDlufiftJerein ~ Gusle" mit einer @ejangs. unb ffilufifidyu(e; in Omi5 (~rmi;ja) eine ftiibtijdJe ~ilpeHe llnb eine IDlufifjdJu(e; in '1:rogir ber p~i(~armoniidye 'Bmin .Narodna glasba· mit einer 9.Rllfif~

fdyu(e unb eine ()rt~fupelle .Banda comunale" ebenfllUs mit einer ffilujiffdyu(e; in Befina eine pf)i(~armonifdye @eielljdyaft; in etarigrab (auf ber Snie! Belina) đlUei ftabtiidye stapcllen mit je einer IDlufifidJufc; in ffiagu;a bie ftiibtifdye ffilufiffapeUe .Dubrovačka

gradjam:ka glasba· mit einer [l(ufiffdyu(ei in G:attaro eine ftabtijdye stap elle 2C. ~ufler.

bem gibt e~ nody me~rere ftiinbige Sfirdyenordye;ter unb froatijdye ffiliilmergefangslmeine.

212

'i2!nfniiVTcnb an bie IDlllfiHnftitute 'I)almatiens ieiclI gier lIOd) 3wei beacgtenl3roertge IDlufifbibHotl)efen erwiignt, jene in 6palato, gegriinbet lJon '.tr. ~lJan IDlarocd)ia, unb jene in magnia, gegriinbet lJon ~tJan c:r. Sfu~mić. ~n gro ner '!(Jei1lJon IDlnfifmanufcripten geimjfd)cr, lJornegm1id) ber ii(tmn (;tomponiften wanberte in bie weite m3e1t. ~n mom nmben 3ulJerfid)tnd) megr aUe ganbicgrift1id)e ~rd)encompoiitionen, bie au~ 'I)ahnatien ftammen, 5u finben fein a(~ bort, wo fie entftanben finn. 180n mom au~ erging niimlid) an bie ljiefigen ~(tjftcr oftma(~ ber ~efelj(, antife unb wertljlJoUe 6d)riften bem 18atifan 3ur 'i2!ufoeloagrung 3u uberfenben. 'I)iejem ~efeg( munte fe1bftlJerftiillblid) g.o(ge ge1eiftet merben. 2!nberfeit~ gabel1 wieber bie 18enetianer unb aud) bie g.raI130fen, a(~ le~tere

'!lahnatien befe~t gie(ten (1806 bi~ 1813), mand)e wertglJoUe IDlauuicripte unb aUe 'l;ruđwede mitgenommen, wie bie~ bie ~ibliotljefel1 lJon 18enebig tlub ~ari~ be3cugen. Sfleinm aUe :Origina(e auf ~ergament ge;d)rieben ober 2!bjd)riften aus bem XIII. unb ben fo(genben ~agrgunberten finbe! mcm nod) in ben ~(oftern unb bi;cgof(id)cn ~ioHotljefen.

2!u~ bem &an~en if t erfid)ttid), ban bie mufifa(ifcgen ~eltntniffe, we1d)e fid) bie @logue 'I)a(matien~ aneignetell, reid)e unb fcgone g.riicgte ttugen, unb cs if t ~u ljoffel1, ban aud) bie froatifcge IDlufif oa(bigft einen fiinfHeriicgen 2!uffd)wung ncljmen wirb. 'I)er maguianer 'I)icgter 2!nbrea~ ~au(i fagt in feinem froatifcgen - im ~aljre 1740

gebid)teten - 2001iebe auf bie IDluiif:

~raurig filr ber Seiten ~iinge, ~rofl!o~ VlrIen ram' bie R'unbe, QSingen unite \Jeftgeliinge Unerl1lartet ie au QSrunbe.

QS!au{)' mir, lVurbeft lJier nidjt fjnben, 7)e~ QSelangei! julie ~onne, !!niilit' magula aud) berfdjminben Vlu~ bern .\!id)I!lmid) ber @Sonne.