Bibliographic Records - Inuit Tapiriit Kanatami
-
Upload
khangminh22 -
Category
Documents
-
view
10 -
download
0
Transcript of Bibliographic Records - Inuit Tapiriit Kanatami
o
l J A'------
ON THE COVER: Qangani:
Artifacts found in the Arctic revealthe artistry and technologicalingenuity of ancient cultures andmany tell us something about thebeliefs of the people. To discoverwhat these archaeologicaltreasures are, you can "dig themup" on the following pages: A1281.8(29), C(32), 0125-261. 1;(32),F(32), G(32), H(31).
~a.'J4LJ'b-,· a....""I>~I> ..J" I>PI>"C"Jr ~a.'J4Lnl>"r "b1>i"L' "4'J"~~~~vC~v( A~(~~~( 4 L LJ4)r ' 1>'bl>n""I><."c I>·A?)·n ./)..1>' '. 'bl>i"r<l ?"a.Jn' C·d 'I.'b'l.~' ...CI>~, ~Q.I>L'l.C
"L·A'."r'" C'd<l L·A~ ... ':A(28), 81291. C1321. 0(25-261. E1321.F(32), G1321. H(31).
Sananguagatuqaluk nanijaulauqtuqukiuqtaqtumi sananguagatiujumiqaujimatsiartuq qangasarnitarnitpiqusinginnit ammalu asuminituqautijaupluta ukpirusuktinikinungnit. Qaujigiarunnatutittakkuninga qangasarnitaujutsanaumangata "makpirlugit"takkua makpiranit: A(28), 8(29),C(32), 0(25-261. E(321. F(32),G(32), H(31).
Most of the photos of artifacts inthis issue are used courtesy of theCanadian Museum of Civilization,Ottawa.
/).~~, 4'n' ~Q.~4LJ"b' C'<...Cd'~I>~' a.Lr""I>"."n· C·d ...'I.'Canadian Museum of Civilization,Ottawa.
liangit attit sananguagatuqattagvani takuksaujut namagijaullutiktakkuningat Canadian Museum ofCivilization, Ottawa.
•.... Indian and Northern AHalres indiannes.... Affairs Canada et du Nord Canada
Published under the authority of the Minister ofIndian Affairs and Nonhern Development,Ottawa 1987.
~~d~ 4~~~nc~~c ~r~~~d( 4~~~b~~~(
4Xr. 1987.
Taakkua ajungiliqtitaujul inulirijikkulangajuqkaangannut, Ottawa, '987.
Publication No. OS·8399·01Q.HE-A1
•Minister of Supply and Services Canada
Inuktitut Magazine, Indian and Northern Affairs Canada,Ottawa, K1A OH4 Tele: (819) 994-0563
New Address:..DC:~ y;"?ri c :Nutaq turaarutiit: _
Table of Contents•A...J<1cr C::>C
lIuaniittut
Spring, ~A' 'i.r, Upirngaami. 1987 No. 66
2 Editorial()r ~,~Sivuliksaq .
6 How Old Monica Ataguttaaluk Introduced Meto Arctic Archaeology'b.D~ <1~Cl.~~~d<1·~·< C.. b ~CJcC~< 'b~i'n'L'i.'i. ~P~~C~),
~(~~a-Crn..a-~r·
Qanuq Arnaqquaksaap Monica AtaguttaalukQaujitimmangaangaa Ukiuqtaqtumi Itsarnitalirinirmik
25 Prehistoric Art~(C~a-~~c ~QJL"c
Ittarnisait Sanasimajut
33 Tuniit in Life and Legend),;. c ~~d> ~ a-l\a-'f' c ~'l..> ~.. ·b')~'C~'bcC' ..~cTuunit Inuulaurniviningit ammalu unikkaartuartauqattarningit
46 Umingmakn.una: Its People and Prehistory~1'LlIc .DCl.: lI.D'dn~c ~'l..> lI'Lb L <-l\..'lUmikmait nunaa: Inuqutingit ammalu immakallavininga
55 Inuit Annuraangit: Our Clothes~.D~c ~ •.D"~c: ~'.D,'>c
Inuit Annuraangit: Annuraavut
59 Northern Charms~P~"C")' A~~~nc
Ukiuqtaqtumi Piusautit
65 More Information on Kangualuk)~L'~'b'"'' b\J<1J\r·Tusagaksakkanniq Kangualungmik
71 History in the Making: Thoughts on Self-Governmentin Our Land~.D\.Dc ~)l\'''~')'': 1I/Lr.,,~..c Cl.\ra-.... L<:L'b' .. 'Jc<1t><..c(a-~rc .DQ..cn"O"Inungnut Atuvikjuartuq: Isumagijaujut NangminiqGavamaqarnirmut Aulatsinirmit Nunattinni
Nuktirniujarpiit?Are you moving?
Name:4ri ... :Atiin: ~ _
Old Address:::>Cj'?nJ~/ic :Turaarutituqait: _
Working on this Issue:
.... Q.;.: ( CL:lLcr t>"'bc-L l,. 'I r:
Sanajiit tamatumani uqalimaa9armi:
Inuktitut
David Webster, Ediror C/ill c ><3<"(, q<ilplt.,::.Basil Kiblakoot 1\; 'f<L\lCDeborah Evaluarjuk n:>c; /i<..l<3 ~ ~.Katolic Utatnaq, bJ("" ~(C ca:~Roy Vontobel, Consulring Editor?/i <.j> .. , t.b~~~t.<~v nn~~n
Eugene Arima (Advisor) /il>;':'" <3n.L ft.hHn)
lnuktitut Uqalimaagaq titiratauvakpuq Canatamiut Inuittusaumatittumamut gavamakkut pivalliatilamingnik ukiur·tartumi, iliqusituqanik tusaumatittiqattautivalliajumamutInungnik ilagiingittunik Canalami ammalu lnuktituur·tunikitirarsimajuqalirpallialittijumamut. Titirartauvaklutikpingasuirsurlulikluunniit tisamaisurlutikluunniit arraagu·tamaat Canataup Inulirjikkunginnil, Inuktilul akiqanngilunipijauvakpuq atiliurluni titiqatigut ammalu apiriluni. Taakuauqautaujut bakvani inulirijituqakunningalaringitut. litirar·simajunik naksiuliait aliilugaillu qaujisartauttiarniarpultitiartauqasiujjautuinnariaqarmata. Qaujittiakkannirumaguvit qanuq akilirtautigivangmangaata tamakkununga, atii titiralaurit uvunga:
tul'(\)' ~"....CL m~ 'CK'>'"' b...Crl>< 6.alJ.' JI,t>Lf\'-JU' l.(l'c/' A<~ (IIKr\(I'"· t>f't>'c'Jr. A....'\:lr'J"....J\t>Ln(n"(Ct>n<~ 4~Lj< !J.~\v' !J.~fY(Jr· b...Cr<IlL.." .L:>'n:j':w' m'i·r'L~·<~r4·n(I"t-t'\....j(. mc;'·0><:'''''' A't.."'6·),..n·";~";< n"L6· ... ·..;l'I.,;~.,:( <I"iJC-L< b Ct>< ~·c1'f'~tr( • .Lo'm' <I''''''.)IT AL,.C><:'>'-<rrtl- f"N1J( 4 L L. ~. m"i'r'l~.,.' Q..'r'tl-~"'.b.l
4~~tl-~.b.~J ~tl-~~·Ctl-In4·.,.4·>c m"i'Ctl-~r'~~"'~J.b.·Q..
n.4"o·lC. Cd4 ~"o~C~~( C'<.,. l!....c-n."'''od·.,.'t<..n.'''Jc.~~~Cn4\b ..... ?LJ(( ~ ... ' <:lPc-IC~nr<'l'ic CL'd ...".<lr"l m'iL~n. I t><'l :
Inuktitut magazine is published to provide Canada's Inuitwith information relating to the government's programsin the North, to promote the exchange 01 cultural information between Inuit groups in Canada and to encouragethe development of Inuit literature. Published three or fourtimes a year, Inuktitut is mailed on request. The viewsexpressed are nol necessarily those of Indian and Northern Affairs Canada. Written contributions and photographs from readers are invited. For further informationand rates paid write to:
IIIIIIIIIIIIII Mail to address aboveI \h':a- ::>'Ic;·\?n..J c 4t>"L'In"JJ
~------------------
Editorial
It is our unpleasant task to begin thisissue of Inuktitut magazine on a sadnote. Donald Suiuk, whose recollections and wisdom filled the entireWinter 1987 issue of this magazine,died on April 18. Through musicand dance, Suluk and his wife Alicebrought Inuit culture to many audiences in the North and in southernCanada over the years. We are verypleased to have had the opportunityto record - in Inuktitut magazineSuluk's memories of childhood andgrowing up, his moral guidance, andhis insights into the complexities oflife today.
We want to express our most sincerecondolences to Alice Suluk and allmembers of the family in EskimoPoint.
This issue focuses on a subject Donald Suluk was very interested in andknew quite a bit about - the history ofInuit in the Arctic. Here, in threestories, elders Aipili Inuksuk, SimonQirniq and Joe Patiq tell us about thepeople known as the Tuniit, whosepast is shrouded in mystery. As well,Paniaq gives two anecdotes aboutUinigumasuittuq, one of which involves the origin of the races of mankind. All of us today should neverforget that storytelling is the universal and most ancient way of knowingfor people everywhere. The storiesembody the collective memory of apeople. They connect the presentwith the past. And, they were aroundlong before there were anything likemodern scientific methods of knowing, with their special vocabulariesand special rules for examining and interpreting information.
2
nn~'C'>' .oL..<)r' IIr~<~~<L' CL)L~
1I.o'n)' ~<bc-LL~-ir. ~'b/LL'C CoO' 1.0',lI"b~L7'f" ~'L.o '\,~~L 'n<J'C'f" nn~<c~
IL~~<)II' 1I.o'n)' ~'\,c-LLI>~~'X 1987~P~'L~ nn~<c~~~<)'. Cl!.·~ )<d~~'L'
~II>? 18-'Jn'.oJ. 1.0' ~L.o .oc-~'L <idncvc"."n' ~'LJ Jrvc'."n' 11.011'1Ic-<dO<b'L~ 'b~~7~n'm,cC~~'L' ~'L.o
~d\(,<J"CI>~cCc_J><;b ,,.In'' 11.D!J.C 4l LJ "6c..J~C
.0..'L'.,. b..Cr <J<~J,,-~<).,.' ~rI.,.'. PI~~c
~c-~ ..IIJI'>J' nn~?'..,,-~'i'nJ'-II.o'n)'~'bc-LL'L.,.-I';' lI·b~L7t1~'f'·.,.' 1?1~.,.n.-
c..1>"(\1..0-" <]LLJ f\?<,l,\a-I'\"c..I>~C~O" <)LLJLi6~nro..;b".,O"rC Li~"bnr.Dc l>"bl>\>~c..I>"O"\L
<dtl~r<">c nn~?'~~~~'nJ' ~'b~,'tI.,.'r'.
Remains of dwelling, High Arctic
CALt>:::>A"a..":::>c A~...)(. t>Pl>""'C"':::>c
Taimautuinnartut iglut. ukiuqtaqtut
IIIIJI'~'>' 'b~~L7~<dL'nJ' ~'L.o .oLl'bC~~'>' ~c:,' 1.o'Jc <J'L.o 'bc'Jnc-L'f"Llc..rL\('<--> <J"" /}t" <30-_
CDL.,. 1I.o'n)' ~<bc-LLr ~<b~,'<b<.,.~~'C
C.Dc ;.;( "bt>;:"Lcn<Jc..I>~C\Lo- lJ..Dt/ LilLb'"c....
1I;','tI.,.'L ~'L.o ('>'c-tl.,.'L' II'Jr' ~P
~'C'X. 1I'Llllc-'L-ir' ~.,.'6'1L-i~' ~'b~,''ib'i)C )o-~~<Jt\~( f\ <- ...:Jrc 1><T"b10<--,rc <Jt::.f\rlJ..D'/\ \I1L" "p'icr"" (JlLJ ~ <n<.l>. <JlL-
Sivuliksaq
Titirartavut numaanartumik pigiarniarmat tamatumani inuktitut uqalimaagaujumi. Uqarumagatta Taanut Suluk,iqqaumajangit ammalu qaujimattiartangit titirartausimalaurtuit inuktitutuqalimaagaulaurtumi 1987 ukiunganititirartaulaurtut, tainna tuqulaurmataipuru 18-ngutillugu. Suluk ammalunulianga aalasi titaqattaq&utik ammalu mumiqattaq&utik Inuit iiiqusituqangani qaujijautittiqattalaurmat ammalu qungiartauqattalauq&utik Inuitammalu qallunaat nunanganni Kanatami arraaguulaurtunik amisunik. Kisian iii alianaigusukpugut titirarunnalaurattigut- inuktitut uqalimaagangani- suluup iqqaumajavininginniksurusiunirilaurtanganik ammalu piruqsaniriiaurtangani ammalu ikajuutiginasuk&unigit inuuqatiminut uqaujjilaurninga quviagivavut titirarunnalaurattigut uqausiviningit.
Ikpigusungnivut qaujimajauqugattigutammalu numaasuqataunivut AlaasiSulukmut ammalu qatangutilimaangitilalimaangillu aqviani.
Tamatumani inuktitut uqalimaagamiuqausiqarniaratta Taanut Suluup qaujimattialaurtangani -Inuit immakallainuusiviningat ammalu sivulliviningatpillugit ukiurtartumi. Pingasuilingajumik unikkaarsimajunik uqausiqarputtunijjuaviniit pillugit unikkaartillugitaipili inuksuk, saiman qirniq ammaluJuu Patiq. Ammaluttauq uinigumasuitturmik unikkaarilluni paniaq marruilingajunik uinigumasuittunguanik suurlu qanuq qallunaat pigialauqsimangmangaata unikkaartuangulluni. Uvagulimaaq puigulauqsimalluangiiagutunikkaartuarniq qaujijjutausuutuqaaluungmata inungnut qanutuinnaq.Tamakkua unikkaartuartaujuit iqqau-
Of course, archaeologists, usingscientific methods, have learned a lotof fascinating things from their endeavours. In fact, it is interesting tocompare the archaeologists' versionof history with what elders remember,for the one often supports the otherrather than contradicting it. In thisissue, Father Mary-Rousseliere ofPond Inlet tells us about what firstsparked his fascination with archaeology, and about the many placeswhere he has found evidence of thepast lives of Inuit. Patricia Sutherlandof the Canadian Museum of Civilization discusses the prehistory of someof the most far northern lands in theArctic, Umingmaknuna, today knownas Ellesmere Island and Axel HeibergIsland.
Sally Karetak and Jill Oakes of EskimoPoint tell us about how styles of clothing came to be, and have changed orpersisted down through the years.And finally, to bring us up to date,Deborah Evaluarjuk interviews Zebedee Nungak, of the Inuit Committeeon National Issues, who gives ussome historical perspective on important questions today of land claimsand the future of Inuit in their homeland.
Many thanks go to Eugene Arima ofthe Historical Research Division,Parks Canada, for his advice and helpwith this issue.
~CC~'ib t>.lia-JL,J/1C)"rb t>a-"bn..<--10" (0-<1';1,
L'?llc-'l,~~' ~1I~JLrll')\J~~' ?'-, "\,.o~
"\,'-'.;., Jlr~~~~rL \L'l,c ~~'b')~\J'-'~.
~<'Jc-L~ )IIJ~~~rL'-,~'r~JC ~~'b')~'~~
"\,~~'~C~?)'i,~\LC 11.0\.0' "\,.o)II"o.~.
CL'd~ ~~'b')~'C~~lIc lI"b~L'~C~?\J\LC
Li.D\,D' "b.Dlk-'Lc...[>'ibr'L~.lic .liLLb<-c...'" N-~rc.
{)(Tbb"J<JOJC Lie-'" fJ<!"< b)) <6 .,;c....[> ..b/L,>cII'Lb'~' r:>'c-:>' 1Ic-"~~'CI'C'k~~rL 'rn'-,J ~'L-, ~'~~'r'Jr' 1I.o·n)' ~'b'c
[>1"6"<b)C [>0"'''6'')<)',
<lLL..;lCQ>Q, CL"d<l .li'C\r""crl> 'fcr'fl' "tt<{jc.lic-r"L~lLn....[>r,>c o..a-IL7'r'"0-". I1cea-...."crl>
'f~'fi< IIrL~'rc "\,.oIlc-'l,~~'L 'l,~ II'Lb'~'
~'L-, 11.0)"\,11' lI~b~L,.'r' bnn'-,r' C~
)'-,r' ~'~rb~II'o.~:>C CLP. CL)L~
~"\,c-LL'r ~CC-'~ r'nLCc-\r~c" ~"\,'~[>1"6 "O"'<l")<;b "b.D"'" .li,(..0- ...."0"'10 .... ~L. ..n'Jc....[>"L~'l.o-b <JLL..;l [><;b[>(~ "0-<11'\.<- -JeT .DQ..o-b
[>.D")cr" o..al~"rr'L7\Lcrb .li.Dl1c .lilLb<-c....C\o-';bJl'dnCl~~'r·~·. 0';'~ ~)'~" bo.Cr 11'C'~~~' Cd,.')'CI\r <I)~r ~"\,~""\,n..:>~
.6,lLb<- c..... Ll.DAa-)""crb li"f' ~c...[>q,r'L ~O"b~r\L' .00.'l,'~ (~'..>f "\,'-,';'n)' CII,.~<'c-')~ Ellesmere Island ~'L-, AxelHeiberg-r'l.
~c- 'bn..C" ~'L-, ~~' ~" ~"CI~'r~CII'[>"6[>("6n..'>' .li.D.lic <Ja..D~\ra.O"b "b.DLic-'l,\
L'l,c ~'L-, 'boO" ~"'~'<'c-~~'b'L \LC~rr~' ~'~j~~'. ~'L-, ~'..>f JI<"c-~~~'
~'b~"'b '~~n..:>' n>~ II<'-,~'~' ~JI"r'n'-,J,.IIJln .o'l,'r· 1I',,~"n~"\,c~~" 11.011'bo.cc-Lr J1'~nr'-,r' bnL~.o' lICNI~II?~"~II) ~"\,~""\,"..~ ~'-,r .00."\,'~~'"L~~' ~'L-, 11.011' ":>~'~'l,~ ~p~'C')r.
'd,."o.l')J' II~~" ~n..Lr' II'Lb'~' 11;'''n..,.~<,~~,)~. "\,~~~ 'n~'bC~~" )p"r~'n'
n"bC(c....[>"o-'L.D( <IlLJ Lib~cn<l<;6 cCc...[>"(T'L.DC
CLJr\L 1I.o'n)' ~'bc-LL'r nn~'n'-,c.
Colourful parkas worn by Emily andSally Karetak, outside their home inEskimo Point, 1977,
C"~"b' "4'::>' ?<, <1)"0>'<"4Lc-~< 4 L Lj ~c- "bn..C~<. ,,~r
~<Jr\~' 4·A4~'. 1977.
Taqsaqatsiartut japat atuqtaujutEmily-up ammalu Sally Karetak-up,silami uvagumingnik Arvianit.1977.
majjutausuungungmata inungnut qanuilingalauqsimajuit immakallak pillug it. Unikkaartuatigut ilinniarpaktutuqaaluulauqsimavut immakallak sivullivut ilinniarviktaqalauqsimangitillugu ammalu ajjiungittumik inuktitutuqallausiqarpakput unikkaartuat.
Ammaluttauq tamakkua ittarnisarnikqinirtiit saggartiit ilisimajummariugivutnanisimajanginnik. Ittarnisarnik qinirtiit isumaningit qanuilingalaurmangaaq immakallak ammalu inutuqaitiqqaumajangit katitillugit tautuglugitajjigiikasainnauvut tamarmik. Tamatumani uqalimaagarmi ataatalusaamittimatalingmiutaq uqallausiqarniarpuq qanuq ittarnisarnik saggartingulaurmangaanganik ammalu uqausiqarniarilluni nunanik unurtunik nanisivvigisimajanganik Inuit immakallaviniq piqutivinininginnik. PaturiisaSaturlan Kanatami ittarnisanik takujarturvingmi aatuvaami uqausiqarivuqimmakallak inuvinituqarnik inginuulauqsimajunik umingmat nunangannilullumi qallunaatitut taijauvalirtuqEllesmere Island ammalu Axel Heiberg-mit).
Saali qaritaq ammalu Jiul Uuks aqviarmiutait uqausiqarivut Inuit annuraanginnik qanuilingangmangaata ammalu qanuq asijjirpallianiqarmangaataamisunik arraaguujunik. Ammalu ullumi pivalliajunik uqausiqarniarivutTipuura Ivaluarjuk apiqsurtilluguJaipiti Nunngarmik iksivaaqtiuqataujuq Inuit kanatalimaami pijjutigillugitkatimajinut (ICNI) uqausiqaq&uni ullumi nunaqarnirarsimajunik ammaluInuit sivuniksangani ukiurtartumi.
Qujannamiirpugut iujiin arimamit immakallak inuusirijauvalaurtunik qaujisartiuqataujuq tukisigiartittiqattalaurninganut ammalu ikajuttiaqattalaurninganut tamatuminga inuktitut uqalimaagarmi titirartilluta.
Letters to theEditor
TitiraqtaujutAaqiksuijimut
Nadlok, not Nadlak! Natiuk, natlaungituq!
Good Day. I've just finished readingthe Fall 1986 issue of Inuktitut. Thestory on "Nadlak's Ancient Campsite" by Kim Carter was especiallyinteresting to me because of the roleI had in bringing this site to thearchaeologist's attention.
However, I am not happy at seeingthe site name wrongly spelled. Yourarticle states that "Gordon learnedthe name of the island from Inuitelders in the Bathurst Inlet area"(page 24) and later, "The word nadlakis Inuktitut for 'caribou crossing'"(page 27). This implies the Bathurstelders called the place Nadlak. This isnot true.
The truth of the matter is that Dr.Gordon asked me if I could find outthe name of the place since I live inthis area. I asked the elders and reported that it was called Nadlok-acaribou crossing. People lived there inrecent memory.
Nadlak is a totally different word inthe Copper Eskimo dialect. It meansto lie down. This conflict of spellingmay be nit-picking, but I feel badwhen the elders tell me the name ofa place at someone's request, andthen something else is used.
Doug Stern,Cambridge Bay, NWT
Editor's note: The following comments are from Dr. Bryan Gordon of
4
V,,'lq"', l>'be-LLO"bd C.. I>pq'~'" 1986LI.D'nY )~?nl><-I>"')"'. I>O''\,)q'J<-I>'")'''..o..cc...." A)~b...)"rc )A~~C\(T~rc" KimCarter (P' b')') II-,q')r' ..'Ln..<-I>'i'dC'.. lI)n-,q'"-,J )~n..l<kl>'i'd Cd.D'Larchaeologists (<I'f'<I<-~") )'in-,J.
CLiL 'dM/..>q<-I>'f')'L C'lr'L' CdL'dnn'i"'CI>L' CL,'"..>n'. C.. nn'i"'CI>~'"
"J<I'C Lie-'lL' qn'r' "f'p'('r LI.DJ'bO"CLlbO' I>r'L')'" 'b..'L.." (L'II'i 24)<JlL..:l [)(,(I~<;b. "Co.. ~~b[)/<;b o..cc....b Ll.DbnJC
')')' Lib')'''' (L'II'i 271. C.. I>r'L')'"Llo..)'ibLlC <]cnc....[)LC)b Q.ce--brC. Co.. rr\f')"",
CLiL Dr. Gordon (('Y J<J'C'J. qlln..'L'1><".0' 'b1>~r<l? ..L'L'L ......,'I-'L' <I'ncI>~'" C"<'.. .0..'b'iLi''''. <l1In..'..>r' LI·..)'bLl' q'L..> 'b1>~'..>'L q'nCl><-I>'L' .."..}brC_)b)C 66<;)'. t:ud1C CdbO"" .DQ.'"'bc....
I>"'IL~'.
..'<-' I>'bl>(", q~r'f'LJ Copper Eskimodialect (P'e-..'rl>' 1>'b1>('L'). C.. )P'bL'..'<-'. CLiL )Pln..<I?I'L ~~'~n..<I'd)~"',
PI<I.. LI..><I~..>q'f')'L LI.DJ'bLl' 1>'b'i'Lr'<I'n'r' 1>'b1>'I>L'L[,. q-L, <]Iq..' <I)'i'Lr'.
c.. ..)<;....
.6<;6..:l":>'1<1', .Do..CI<J<;b
<I'f'lf,/, 1>'1,1>/<1: C'J<I 1>'1,1>11>-<' Dr.Bryan Gordon IC']' >'i~;.' J<I'C}Archaeological Survey of Canada.1<I'f'<I,,/'J< 1'1\ b..CJ 'bl>/'r<l<-I>":J'lir<l'..>..'Y henceforth IH<I"<I"} 1<'0'",n' Burnside River site Nadlok.
Uplutsiaq, uqalimaganikkaku tanaukiaksaaq 1986 Inuktitut tusarutiulauqtuq. Uniqaatuangulauqtuq "Natlak pituqalungmit tupirvivinirmit" KimCarter piluaqtumik nangaarilaurakkutamna pitutiiuaqlugu tusatinasualaurakku tapkununga archaeologist turatilugu.
Taima quviasulualaungitunga tapsumingat takugakku titiraqtaumat tamajaqlutik. Tana titiraqtaujuq "Guartanilitsimat atirmit qikirtamit inutuqanittaikani umingmaktuuq qaningani"(makpira 24) ammalu uvatsiasaaq,"tana uqausiq Natlak inuktitut 'tuktutikaartut'" (makpira 27). Tana umingmaktuuq inatuqait attilaumattukNatlak. Tana sulingituq.
Taima Dr. Gordon apiringmat uvamnut qaujigiarunamangaarma nan inajarmangaat attitaujuq tagvani nunaqaramaruuq. Apiriplugit inna tuqaitammalu qaujiplunga attitaulaurmatNatluk-tuktut ikaartut. Inuit taikaninunaqalauqsimajut.
Natlak uqausiq ajigingimagu CopperEskimo dialect (kiglinirmiut uqausingat). Tana tukiqimat natlak. Taimatukisiriarusinga asatsariaqutujuq,kisiani iluasaluangitunga inutuqaituqarangamik attirmit uqaujaugangamik, ammalu asianik aturangamit.
Doug Stern,Iqaluktutsiat, nunatsiaq
Aqisuiji uqausia: tapkua uqausiujut Dr.Brian Gordon Archaeological Survey
the Archaeological Survey of Canada,who after due consideration hasdecided to henceforth call the Burnside River site Nadlok.
An Inuit dictionary and verbal sourcesdefine nallak or nalluk as a "lakewhere caribou swim in number/'which well describes the site area.Inuktitut magazine has translatednadlak also with an "a" as naatlaq. However, Cambridge Bay andBathurst Inlet Inuit define nadlak (ornallak) as "a place to lie down," withnadlok as a "caribou crossing."
Unsure of the preferred spelling of thename prior to Doug's visit to the site,I chose an "a" (Nadlak) on signboardsused in TV taping and photography atthe site. I checked the spelling whenI returned to Ottawa and found thatnadlak (or nallak) is accepted by manyInuit. Inuktitut, formerly an unwrittenlanguage, may have several acceptable spellings of words written withthe alphabet of English or French. Forexample, the sound signified by "II,"which is difficult to pronounce inEnglish, is often replaced with a "dl."An "a" or "u" are preferred to "0"
which is not part of the phonetic spelling system-thus, nallak or nalluk areaccepted spellings.
However, as the Bathurst Inlet dialectstill retains the "0" of nadlok, I shalldo the same and adopt the nameNadlok for the site.
Bryan C. Gordon, CuratorNWT Archaeology (Keewatin)
Archaeological Survey of CanadaOttawa
f:>.Df:>' )Pd>?n'l" 1>'b1>«.D' 0."<.' I>~.>
0."'>' )P'bC) "ucr )')' o..>.>n':' C-~
Co. )P'bC)". f:>.D'n)Cr I>'bc-LL ,<,.)P~t>"Ct>'" Q.(c.." <ILL..,:, Co.. "a" ~Cc....e;a,
Cf:>Lf:><., f:>'b.>'j'(q'" qL.> I>r'L'j'" f:>.Df:>'[>'"1>1>,''"1>'')'"'' Q.cc.." (!>('..,:) Q.<-c....") Co. "o..c..."~,, ..
Co.. 0..c..,:," ")b)C .0.6""')'."
Cbl>~L '(q'l'<.' nn,I>I'" Co. qn'" C'[>~c..) .. , Aa.r'L7""')"l, Co.. "a" (Q.Cc...."1 M"dC
O"Ac-[>"Cr>~cr" <JL..,:, <]~C""I><;CI>"'O"" .o.O""~.DC.
I>'~ )<.I>'L nn'CI>'.,.' q)~J' npo.L q'L'b1>~L'd Co. 0.'<" (<l'G 0."<.'1 'b.Df:>~'f'C)'
qrI' f:>.Df:>'. f:>.D'n)', 1>'1,1>11><.'C'f'C)"',f:><. '1" 1>'1,1>1' nn,I>II>~')' '1,".>o.n)".>.;.,1>f:>I>f:>n)'.>';" Co. I>'jnr.>J. .,.II'L "II:'q,co.C)'" I>Cbl>(n..>J b".>o.n)', qjCI>L,')'"OJ'L "dl." q'L "a" I>~.> "u" q)"'CI>?' "0" q)"CI>C'I")'" nn'I>IC.D' I>dq,0."<" I>~.> 0."'>' q)"'CI>I".
Cf:>L I>r'L'j'" 1>'b1>1'L' q)"'CI>(,', "0"
o J'L 0.'.>', I>~'LCI>'" Cf:>Lo. q)CI>IL'd<JnS'o 0..c.,j" .0.0-"'-.(1'\..7[><->0".
Bryan C. Gordon, CuratorNWT Archaeology (Keewatin)
Archaeological Survey of CanadaOttawa
of Canada, qaujigialauqtut pigiarluniktuk henceforth sivanilutit BurnsideRiver site Nadlok.
Inuit tukiiiurutingit uqausirnut nallakuvalu nalluk tukiqartu "tasirmi tuktutnalulutik," tagva tana tukiqartuq.Inuktiturmi uqalimagarni tukiliurtaujunatlak ammalu tana "a" Naatlaqtaimaila, iqaluktuutsiaq amalu umingmaktuuq Inuit uqausiqartuq natlak(uvalu nallak) tana "nalakvik" tananatluk "tuktut ikaaqtut."
Qaujimatsiangilat titirausiq tana atiqtags uglatuq, pinasugajaqtunga tana"a" (Natlak) tivikkut nipiliurtaujunikamalu ajiliurtaujunik iniksanut, ujjitulaurama titirataujLinit atuvarnut tikinama amma qaujigakku tana natlak(ammalu nallak) qanuisangittut amisutInuit. Inuktitut, uqausiulaktangittuq,ilangit uqausit titirausiuvaktut qallunatitulluniit uiuititutluniit tana uktuutigilugu, nipinga "II," ajurnartuquqausirilugu kallunatitut, atuutaugajuktuq tasumunga lid!." amma "a"uvalu "u" atuqtausuut "0" atuqtautangittuq titirausirnut ukua, nallakuvalu nalluk atuqtausijut.
Taima, umingmaktuuq uqausingatatuqtausijut, "0" tasumunga Natiuk,uvangatauq taimana atutausigakkuatiq Natiuk iniksatarijaupluni.
Bryan C. Gordon, CuratorNWT Archaeology (Keewatin)
Archaeological Survey of CanadaOttawa
6
'. -
Archaeological Survey of C"lnada
This ivory implement. considered tobe an early Thule artifact fromabout 1100 AD. was found byFather Mary-Rousseliere near ArcticBay in the early 1960s. Its use isuncertain. though it may be part ofa bow drill. Among the manyincised figures are swimming caribou and men in kayaks.
"a.'J41.o;r.r'L"t"c;r. 'JrAtrClv'((:> ....:>') AJ'bll ...l>... ,Jr7r><!"1100 <l'~·Jn·..>J (,,:U'J'ir.d c..1> Cl 0'" iii n'"JJ. AD) Q.0"'?t> .. cr'>~ 4~CJ~<;~c A·A4'iJe%...r~... 1960-~l>'n·~J, %~"4:> 'i Ct><c.J> 'i L\{.'i' Q....)Q. Ii >.....C'd<l ~"'7l><!"~' >~'<!~~<l'JcJ'J~c <lLL..> <l'Jr)c 'b7'J'J<l'J' •
Sananguagaqsimajuq Tunivinirnik(sivullivutl Pituqaviniunasugijaujuq1100 arraaguutillugu (JiisusiTuqulaurniqtillugu. AD) nanijaunniqpuq ataatalusaarmut ikpiaqjuupqanigijaani 1960-lauqtillugu. Qanuqatuqtauvalauqmangaaq nalunaqpuq.Taakkua sanajaujuviniit puiliuraanguaqtut tuktuit ammalu angutiit qajaqtunguaqtut.
How Old MonicaAtaguttaalukIntroduced Me toArctic Archaeology
QanuqArnaqquaksaapMonicaAtaguttaalukQaujitimma-
gaangaakiuqtaqtumi
tsarnitalirinirmik
by Guy Mary-Rousseliere. o.m,i.Pond Inlet
<lCC'Ln.V nn'i~C
(Guy Mary-Rousseliere)rcnLCc-"
Ataatammariup titiraqtaaGuy Mary-Rousseliere)Mittimataklik
Even before I came to Canada in1938, I was interested in archaeology. As a matter of fact, the Frenchclergy has traditionally been involvedin prehistoric research. For almost halfa century the best-known Frenchprehistorian was a priest, Abbe HenriBreuil, and the first burial place of aNeanderthal man ever found wasexcavated in France in 1908 by threeother priests. However, it is veryunlikely that I would have become anarchaeologist if I had remained inFrance. Even in the Arctic I mighthave been posted to a place wheremy pastoral duties would have beentoo heavy to leave me any time forarchaeology.
Perhaps I should answer a questionright away that has sometimes beenput to me. Why did I, as a priest,study anthropology and archaeology?My answer is that I don't see anycontradiction between the study ofGod in theology and the study of man,created by God. Moreover, I think thatanything that helps me to betterunderstand the culture of the peopleamong whom I live is justified. Notinfrequently it happens that someartifacts-carvings or other thingsgive us a glimpse of the beliefs ofpeople long since dead, traces ofwhich can sometimes be found at thepresent time. In any case, I still consider that my first duty is to preachthe Gospel and that is why I usuallywear a Roman collar or a small cross.
I had my first taste of Canadianarchaeology in 1942 when, as amissionary to the Dene Indians ofnorthern Manitoba, I found old stonearrowheads while digging a cellar formy house. Later, people brought meother stone blades and a very oldlooking pistol that might have beenused by Samuel Hearne during hisjourney to the mouth of the Coppermine River.
After my arrival at Pond Inlet in 1944,I soon became aware of Arctic prehistory when I visited the nearby siteof Qilalukan where the Danisharchaeologist Therkel Mathiassen(called Tikilik by the Inuit) had excavated several houses of the Thuleculture in the early 1920s. Occasionally, Inuit would also find oldartifacts in their camps and bringthem to the mission.
bo.CJ~d><o.'L rr 1938-r, 0."L~fL;·o."<'bL II'~ '"Crn.,Y'. CIIL'':'', AAn)'~'b~~" ~'A'"rn.~" 1I'''dr''b'LC 'b~~~'
O'"~r" CLi<r'LO'"CC\o-<C"'''. C-c-LC <J~LLib""'f'Cl.O"
'b~~L7~':''' CII<rL"C)'brn.~ 1I'r''i<~~'Jc
~")", All ~.Dn. !In.~" (Abbe HenriBreuiIJ, r'':>"r''<'' 0.,,7~~" ~'L"."J<,~.'1,-~")" (France) r'':>"r''<' II.DA,,~
,-~")' 'b.DII,-~',,'f" 1908-r lI'Lr,,'Li"1<i<~<]O"c <J1'f'Cl.eTc. P,,<JI7. Lic....<O"Cc-n..~"
'J'i7'-~''f'')'L <'~"i)II' o.,-~~L, ~p~"
c"")r; ...~c. LiCT~"nC[>o.7cJ>"o. "n..<]<;L l>b""'uc-n..u"b 1\7n..<I..d.....)...)<JNo..7'1i..::xr£>b 11c...."erec-n..o-~b <h'.. ...)'1..0.
II'L"b p~b~nrJL ~1In.7~'~r'n.<"C',,': ~..~<''L, 1I'r''i<~~'J<-''L, IIr',,~,-~<L'L<LLi.D"CT'" LiC ...."cTCc-n..o",..r-J? Pt>\>~IC; 11~fj,-
Father Mary-Rousseliere withNutarak and Qaunaq at theArnakadlak site (1973).
A,nr<Jr~ ~C~~ '~&~"J
<I'o.b',-'r (1973-r).
Piqatigiplugik nutaraq qaunnarluarnakallangmi (1973-mil.
Kanatamualaurnanga suli 1938-mi,narngarusuinnaqpakkama itsarnitalirinirmik. Taimaaglaat, viiviititut uqajujuni ukpirnilirijini piqqusiqarmata qaujisarnirmik taipsumanitavinirnik. Tallimat aggaikasanginni qaujimajaulaaqtaipsumanitatuqaliriji iksirarjuangulauqtuq, iipi unuri piriul (Abbe HenriBreuil). sivulliqpaaq nanijaujuq saggaq&ugu varaansmiilauqtuq (French)sivulliqpaat inuviniulauqtut qanuilaurningit 1908-mi pingasunit iksirarjuanitasinginnit. Kisiani, itsarnitalirijingngurajalaungngittunga varaansmiituinnalauruma, ukiuqtaqtumiluunniit, iniqaqtitaunajalaurnarriarama ukpirnilirinikka pijariaquqtuluaviginajarluniukitsarnitalirinirmik ajurlunga.
Immaqaa kiukautigiguma aplr'jaujjusirivaktamnik: suuq uvanga, iksirarjuanguplunga, ilinnialaurmangaarmaainungnik itsarnitalirinirmiglu? kiujjusirai&uilutarmik tautungnginnama ilinniarnirmik guutimik, tuksiarvikkut, ammailinniarnirmik inungmik pingnguqtitanganik guutiup. Ammakkanniq isumagama tukisikkannirutiksamiarasunamiaq piqqusingannik nunaqaqatigijarma naammaqquurasugiplugu.Qakutikkuluanguqpangngit&uni, piqutiviniit, sanangnguagait asingillu,takutiarjukpakpaatigut ukpirilauqtangannik tuqungajutuqauliqtut, ilaarjungit takunnaqpaktut uplumiuliqtuq.Taimannaikkaluaqtillugu, sivulliqpaaqpiliaksarinasugijara taima ipjujunikilinniaqtitsiniq (tamatuma tukinga
7
But it was only when I arrived inIgloolik in 1946 that my interest inlocal archaeology was really aroused.In July I spent several weeks at theimportant camp of Alarniq, on themainland just south of Igloolik, whereI sometimes accompanied the hunterswhen they sailed in their whale boatslooking for walrus.
One day, while strolling behind thecamp, I noticed on old raised beaches-in some cases several hundredmetres from the sea - rows of rectangular depressions looking verymuch like the traces left along theshore by modern tents. But whywould people be camping so far fromthe sea? These houses must havebeen inhabited when the sea levelwas much higher than at present.
I put the question to Monica Ataguttaaluk, the grand old lady of thecamp, whom Euro-Canadians used tocall the "Queen." She answeredwithout hesitation. "Those tentingplaces were left many, many yearsago, not by the Inuit but by the Tuniit,the people who lived in the countrybefore our ancestors arrived."
A few days later, she brought me acollection of artifacts which she haddug up from the middens in front ofthe house remains. I could see at firstglance that these pieces-harpoonheads and flint blades-were very different from the Thule culture specimens I had seen before. However, itwas only the following year, whenFather Bazin returned to Igloolik, thatI first heard of the Dorset culturewhich had been investigated at Avvajjak a few years before by GrahamRowley (known as Makuktunnaq bythe Inuit).
From Alarniq I had also visited theimportant site of Pingirqalik with itsnumerous Thule houses. Later I wasgiven a coin of King George III foundin one of the biggest of these houses,confirming the local belief that theywere still inhabited after Parry's visitin 1823. (The coin is at the EskimoMuseum in ChurchilL)
In the years that followed, I was stationed in Baker Lake and Repulse Bayand visited, besides Naujan, manyother archaeological sites. I also received from Kaj Birket-Smith (Qaquf-
8
Jer" cr)J''f''''a.L D.c-a.cr<J~cr~rb jnr".)b(<J<;&\"d'. <JLL lic-Cl.cr<J\r"r" .ll..o'f" A"'J<;bnC'L~' Jnl>'. ~'L'b'~" II/LLL )P,"b'~?n',r~'i Ia.r~" 1I""dr"L.~• .oa.'b'bnr7'l';"L"'d'i/r'-,J. 'bdn'd-,~'J"<''I''"'~, lI'dn~;,.'. 'a."J~LII' ~t'rc-', Cdn~'~'<'<nJ'
l>·IIn.<.l>"C'L'~. )'d'L~)'bl>c-")', II;"'~,Cda.a..q,(")C D-<Jn>c-""')..... Cill.""a..fj"b..,:,<]'*n'-,J, t~'C''''<''' IIC'~·'n.a.lr7'i CIILII'~~~' IIC"~~"'n't~'" (CL)l )P'L i'"~)II'a.b'·<'~'L l\t'i'~II' 'd'rI?C~' ,'~'L~L~r''';·~).
'bl>~''L<.l>'''>'L Jl'dn)'b~~C'n.~'r· ba.cr,t>bNO"c-n..~[><...)'L ncr.J)C L<T)<~( bOo'a..'LIT,
a.'~'iL IIn·t' 'b'<)'b~~'r'C .o':>'r'~' 11'-,'~~'l ~C~' ,'L'"",'L 1942-r. 'bdJ''J'l', p)r~' ~'7"'1'~r'CC''''"'~'{, lIn't''b'~~~'I"C .o~~~'r'~' 4'-L f!.'-,II'a."'jn~~)'b'Ln.l>~"':Jr' ~)Ll><.l>',,-',,-~'r' Ht>",rc (Hearne) <]I>c..~q,.,:JCT "d\::/*j< d'l.C~d~.o'.
nPtLC''''",'L r'nLCC"J' 1944-r, 'bl>~
bl>nr~'L l>Pl>"'C"'X f!.";tA<rC'''-~P l>'~JnLL 'b~')J' lI~r7l>~J' ~nC"J' 'fa.-,·b',1920-' ~)C'~"'n'-,r' r1~' II'dnJ'b"'tl> -,'n'L J'p Ln~/' InPc-') "L<.l>'L'<Jr;<c....'cr" .6.~ J "~<Jt\.O"'f'Cl.crb )~c. "bdn"dCCI><;blJ..DD.c <J~7""1(>C\r",'en..<.....:J(j""'l, D. br''1''~.li c
)b(<J<;C\ 'L ... .Dc J\ "dn)"bl\o-\,.." a..cr"f'c,.")JI'b'~ 'r'~.
Pt~~ np'a.L II'-,C"J' 1946-r a.''L?I'~'i.Da.c-'cr" Ar<J....::»<Jl\c-c'O'Cl.a...... )...... ~c....D.r. lilLr"b~ .. -.;1<] ..1\..1>..... )'1... <Jc..\,.."r, .Do.c..J<JC\'r.II'-,C'l>' p~n'I~'L~, f!.<.l>",C'~r7'.o'
~'Ja./·nl>~~ l>r~'r'nJ' ~1I~·Il>C'~'LC.
l>'-,' II<.'L'~, 1I1..>'i'<.'L )1I~'~l>' nL~,t>)O~? ....c-Qo>'L ,\cr"o-"g'" t'~7r.-.6.c.... 'f'Cn(r'''')(~nl> ct\..t>rc-JrC-~I»a· cr....'J<Jg'".6.~)Qor'Lg ..o-'" )1\~"""gt>~Qo:JO'"'" t>(~r)c.
Pt~~ i'" n'~-'~~ JlI'b?~'i7"<'7 C'd~II'-,~~~;"~' lI~r7l><.l>"')·'I>'LC Cn.l>'".6.LQo ..d....Jo-Qo"t>c....t>Qon""~J t>(~rrc.
~1In.~'i J~b ~CJ'C-'·, <J'.."''d~'~'L' )11'b'~'rl>', ba.cr 1I?1I~"J.i' CII~<.l>L'"dll'r·". pl>bl>nr~"': "Cf!.<d~ )1I'b'~
~;,., 'fLLl>tLC'''')' l>Pl>~' ~rI~', 11.0'-ut>''f'C)Qo 5c-"crc, 11.0.6.( .DQ. '"'bc....t>Qo)Ct~'C'~' np<.l>"'n'a.I"."
l>'-,' ~ri''r')' II~~'LC, ~7"'!'~r~'Ll\"dnJ'"'bC\O"'''g'' "I.Le....t>...crIT'' r''>lT'f'<l.lTC
II'-,'~~~;"'. Cdbl>nr~'L C'd~-"d~;'",~~;,.'-,-~·~r''r'Ln.'Lr' jcfl)' lI";t~'
II'dn~~'r'C Cd<.l>"'tL7'L. PI~~ ~'~J'
'J'L', ~CC <t< II'-,C"J' I>n'L', )'C'ClI'a."'>'L )~t')' 1I""dlc·'~· ~l>~'Ll><."')~. ~'~'7r l>Pl>' 'b'!C>A"f")' II~~'
tLC'''')' J'i~' ?C'r' fL·d·)·....}.
suuq atuinnakasakpangnirma isirarjuitqungisirutaanik sanningajugajaamigluuvva).
Qaujirngalauqpunga piqutituqavinilirinirmik kanatami, ukpirnilirijiuplungatininut maanitupaup kanangnangani,nagvaarama pitiksit qarjutuqaviningitta nuvunginnik iglurjuarma ataaniksaggaq&unga 1942-mi. Qakugungngurmat, kitumiat agjaqsivvigittaliq&uninnga pitiksit qarjuviningitta nuvuvininginnik amma iglupiinnaqtuutivinituqammariujaaqtumik atugaulaurnarriarmik Huunrmit (Hearne) aullaaq&uni qurluqtuup kuungata akuanut.
Tikisimaliq&unga mittimatalingmut1944-mi, qaujikautigivunga ukiuqtaqtumi inuusivinilirinirmik urnigutigamaqanittumut inigijaujumut atilingmutqinalukkan, 1920-t atulisaaqtillugittiinit piqutituqaqsiuluktinga turki matiasin (tikilik) saggalaurmat amisuplangnik iglurjuavininginnik tuuliit. Qakutikkuttauq Inuit agjaqsivvigiqattarilluningnga iksirarjuit tuksiarvingannutpiqutituqavinirnik nanijamingnik tupiqarvingmingni.
Kisiani tikinnama iglulingmut 1946-minarngarusungnira nunalingnik pigiarluaviiitainnaqpuq. Julaimi, isumagijaksarjuarmiilauqpunga alarnirmi,nunalluavingmi, igluliup kivatitsiangani, ilauqattarvigijamnut angunasuktiujuni umiarmiktigut aiviqsiuliraangata.
Uplut ilanganni, pisulurallarma tupiqarviup timaani, ujjirusuliqpunga qatsingnirnik sigjami, - ilangit tipsiktuuplutik tariumit-tukiliriiktunik takisunguanik ilutuqsimanirnik tupiqarviviniujaaqtunik uplumitut. Kisiani suuqtigvaluani tupiqaruarajaqpat? Taakkuaiglujuaviniinit inigijaulauqtuksaungmata tariuq imaqquqtuniqsaulauqtillugu uplumimit.
Apirivara ;munika ataguttaaluk, arnaqquaksaangat tupiqarvingmiut,kanatami irupianngujut taivalaugaat"kuinmik". Kiukautigivuq: "tiiaipkuatupiqarviviniit qimagausimaliqtut ukiunik amisunik, inungniungngittuq tuulimit, Inuit nunaqalauqtut sivullivuttikilauqtinnagit.' ,
Uplut amisuungngittut pianingmata,agjaqsivvigivaanga piqutituqavinirniksaggalauqtaminik sivuninginnit iglurjuaviniit. Takukautigivunga taapkua-
luk, as the Inuit called him) acollection of the Fifth Thule Expedition reports and learned more aboutthe Thule and the Dorset cultures.
I was in Churchill in May 1954when I received the visit of J0rgenMeldgaard of the Danish NationalMuseum. He was on his way toIgloolik with Richard Emerick, of theUniversity of Pennsylvania Museum,with the intention of excavatingDorset sites. I told him about theAlarniq and Pingirqalik sites. When hefound that I was interested in theproject, he invited me to join theparty.
We left a few days later and spentmost of the summer in northern FoxeBasin, accompanied by an exceptionally intelligent guide, the late PacomeOulaut. We first visited Avvajjak,Iglukik proper and Oikirtarjuk. Wethen spent a whole month at Alarniqand mapped more than 200 Dorsethouses (several of which we excavated) from 23m above sea level(Meldgaard's period I) to the 8m level(period V). Then we moved acrossFoxe Basin to Oairsut Island and JensMunk Island (Kapuivik) where wefound not only Dorset but also mucholder pre-Dorset material at the 55mlevel and even higher. When we returned to Igloolik, we found the samekind of vestiges at a similar level onOalirusiq, near the present day settlement, showing that the island hadbeen inhabited about 4,000 years agowhen only the top part of the twohighest hills were above sea level.
Afterwards, I found more traces ofpre-Thule occupation at Baker Lakeand Chesterfield Inlet, and excavatedseveral sites in the Pelly Bay regionwith the help of my friend BernardIqugaktuq.
It was near Arctic Bay during one ofmy trips on the ship C.D. Howe that,acting on information from David Ipiq,Dr. Larry Oschinsky and I found theornamented ivory drill bow that isnow one of the best-known specimens of Thule art.
A few years after my return to PondInlet in 1958, I went with Alain Maktaq to Button Point (Sannirut) whichwas where Mathiassen had foundDorset vestiges in 1923 and, according to the local tradition, was the last
10
<I<.\,.'r' )~'r~~~..tLr'}'L lVLr~','~
<I'J' 1I'('''be-'J' <lr10-' 1I'..>'~<lAo-'b'A
'L'o- )':". 'bdJ"J'L' )o-~~C',,-'>'L ,A'r'PQ.~~Ao-'r' P' ~<I' III Q.o-~~~r· <I'('':'r.6.~..,:)~~<1"<T~r, o...Ja.6""'(~<:,Io 1JQ.c-C\~c LiC"'r)Lia.o..c...[)~L \>""," !\[)n..[)( nr c....[)~Q'" 'loC rb~O'"
1823-r. (PQ.~~Ao-" 11,,11' I\\ln)'b~
1A'L';")" Nq'n
~P~'JC''')o-, ,,0.'bC'<.~,,-,}'L 'l>Lo-'J<I'r<lIIAC"r..> <I'L )~"~<..>'L Q.~~~' Ndn)'b~t'AAo-"Cb?';'''),,'. IIc-<.~n.'..>'L bll)'P'-Ir"r' 111,,11' CII~'L '0-' 'hd'..> ','Ibn"l<lo-' ~<I~'o-Ao-P ('c-L'L'o-' )d~")'nn'i'o-dll'o-' )PI~'c-" ,,'L-, 1I"'dtAo-'("o-')~C )<If''cJ.
ir 1954-r j-~<I<t<.~,,-,}'L ~'<."C~'A
r~'o- ~<lr' LL'r' rio-' ,,0.'L'C Ndn)'"'b[>(~C\C'"n..j:l.'I."c. Li......:Jc-'J"U>'"'b(lh'.. n...c",c;c
ldn..bJC I (e... ()....."c;&\ 'l.o-''L""')"'" 1\0.. ~C\c...Ndn)'b~I'A 'L'0-', ,'L?L'..>n' )<It''JI'A-C\crc;cr". 1>'"'bl>nL,<P" <Jc...."O"'c;r" /\'f.....c;bc-'r... .J.
'b~~Lr 0.''L?l'bL IIC',,- <I,,-~ 'L'0-'. II<.~
'bC~'d~'L.
~<..>' <lr,J..><1''('')' lI<lo-'LC <IV<.")J'<I~~..I~'('·o.b,·"C bo.'0.'Lo- Foxe BasinlI'bn'b""C I<.)~r· 'b~~LC'n'o-·. II;'~'
Q.II<.~"Jr' <dr 'd~~'r', )~'r~<.~"<\'''"C<J~<'7bJC, ,lj,l,.Jc-"Jc <ILL "fP""'Lc;-<'Jc <]c..c....o-<;J<lc-n..Co.,je. C"';pJ"(<;b CLib~c ..,)C, .Do.\
'J<lC'~""C )<It'r~' II'-,~<I,(,'o-' 200~'LC';")o-', <lrlb,II' ,'L"",nJ 23 ic'n'I'nr~r' IIr<l""'c Irv'L" 1Ir<l'Arc~Lo-' 1'}'C'''<r'l 8 ie,' np'",c cn.~r'
('C'L'L·,,'). 116"",c Foxe Basin-r''1,11'1' 'i'P"C'L,,' Jens Munk Island-J'Ib)lI'A'J') o.o-I,}J' )<I,'r~C)lI·Q.'O-~'
'(")" PI<lo-C' 1I)'b~o-",'L,,- '0-' )<I,'r~
1'}C''I'"0-' NdnAo-'o-' n'I'flr~o-' 55 ico-'nC("o-'".lo"[)(,jn'''J. fj,"JC-'JC [>n,«, <I\>?'-b,'("0-' o.'~C'''-,}J' n<('o-,,-~b,'La- 'l>c-?I'r,"'baf.,'l.O'" L"o. .DQ.C""I>c-.....)<, a.~Li...(nCr'~b'i'P"C" 1I0-r~~<.~'L' ~P~' 4,000-b,1I'<\''(''')' 'bo-r~'Lo-. L<?' )")0-0.(' <\''('·o.r'C;b""'C;b" .D6cn<-...:Jrl> Cn..[>< c;d~cr.
C;bdJ\\J~L C, o..o-("b"'o-e-n..'>'L Je-C I'>e-Ao-'f'C( 1100Ao-'f''''0-" "bLo-l)<I"- /1'- ..=!c-L~~'i ..=!
"b«(?~\..'o-" ~'-Lq,..>'L <I~&\e-'-~<l< "bO"'Lo-,IIb~"nr<..>J 11'1,'';''i )';'« lI'dL·)o..
<I~'':'o-<c 1I~ 'Lo- C.D. Howe-r. LC"",C)~~O"d(n'O"" n&\C I1A~ic, Dr. LarryOschinsky-..> ~~'LJ '1,0-'Lo- lI'II<I'~'
o.'~")J' 1I~,~I")"IL~r' )L'r' lIdc~'
IIn'l<lo-' 'b~~L~~':''JC''')r' o.o-~~·o-d,(,'C
)C" '0."J<I"<L'('·o-.
~P~O"" "b«(?~~c..'0"" ~nq,(LC"'q,...:''l iCILCC"J' 1958-r. lI'bn'b<.~")'L <1<.11'L"(<;bib ~ '" O"?LJC, Le-b...:'J .DQ..C"'~~c A<;b~d('L,
P'J<-c-<;b(i" l1o-r7~c...[><;b)"" )o-\rC <ILL
sakkuviniit saviviniillu-ajjigingngimmaringmagit tuulititut inuusiliit piqutiviningitta takulauqsimajarma. Kisianiarraagungngurmat, ataata pasin iglulingmut utirmat, tusalitainnaqpungatuasittut piqqusilingnik qaujisagaulaqtunik avvajjami ukiut qapsiuluangngittut pianiksimaliqtut guraaam ruulimit(makkuktunnaq).
Alarnirmit tujurmiulauqsimagivungaisumagijaksarjuarmut pingirqalingmutamisunik iglurjuaviniqarvinganni tuuliit. Oakugungngurmat tunijaulirivunga savingmik kiinaujavinirmik KingJuaj III nanijaujumik angilaami iglurjuavinirmi, nalunaiqsijuq nunaliviniitinigituinnalaurmajjuk piuriup tikilaurningata miksaani 1823-ml. (Kiinaujaviniq Inuit piqutituqausivinganiittuqkuugjuarmil
Ukiunguliqtuni, nunaqalilaurivungaqamanituarmi aivilingmilu amma tujurmiuplunga naujaanut piqutituqausivviviniqtaqarunaaqtunut. Pililaurillungakai purkit-simistmit (Inuit taijangannit qakul/ungmik) katiqsuanik uajarnivinirmik tallimangannik tuulisiuqtuttitirarnikuinnik tukisivaalliq&ungalupiqqusivininginnit tuuliit tuasitlu.
Miimi 1954-mi kuugjuarmiilaurivungauglaqtauvvigijamni juagin maagaarmittiinis nunangatta piqutituqausivvilirijingat. Iglulingmungngauqataujuq ritsart imurikmut, silattuqsarvinganingngaaqtuq pinasvila piqutituqausivvingannit, saggarumallutik tuasitngusivvivinirnik. Uqautigapkik alarnirmikpingiqqalingmiglu. Qaujigami narngarusukkama piliriarijangangnik, i1auqatauquvaanga.
Uplut amisuuluangngittut pianingmata aullaqpugut aujaqsiunginnakasak&uta kanangnangani Foxe Basin piqatiqaq&uta silatujumik qaujimataptingnik, inuujungnailauqtumik pakumiqulautmik, tujurmiulauqqaaq&utaavvajakmut, iglulingmut amma qikiqtaarjungmut allanirmualirilluta, taqqiluktaaq taikaniit&uta, nunangngualiuq&uta tuasitmiut iglujuanginnik 200ungataaniittunik, amisukasait saggaq&utigu 23 miitat tipsiktigijumit pigiaq&uta (miultgaart pigiarvigilaugaanitsivulliqpaamik) 8 miitanut tikit&utatariumit tallimangannut). Ikaaq&utaFoxe Basin-mik qairsut qikiqtanganutJens Munk Island-mut (kapuivvingmut) nanisivugut tuasatmiutatuinnarniungngittuq kisianili pituqauniqsammaringnik tuasatmiu sivulinginnik pi-
Alain Maktaq looks at a woodencarving he has just found at ButtonPoint (1963).
<k.A" L" Cc;· Afla r~<;" 'a.."J<J L" r"Q."'~"br.,.· Button Point-r'Q..,.~A.,.4. 1963-~n"~J.
Alain Maktaaq ijigijuq sananguagarmik nanisaaqtaminik Button Pointmit nanijavinia, 1963-ngutillugu.
place inhabited by the Tuniit. Weexcavated the eroded and collapsedturf along the shore and found a goodnumber of artifacts. Most remarkableamong these were the carvings madefrom driftwood. Some were parts ofarticulated dolls, others representedbears and seals. Often, men and bearcarvings were painted in red ochreand many had a slit on the chestsometimes with a sliver of woodinserted-suggesting a practice ofeffigy or sympathetic magic. We alsofound drum hoops of wood, muchsmaller than the traditional Inuitdrums of the Eastern Arctic. Amongthe most interesting pieces were twoalmost complete life-size woodenmasks-one of which was found accidentally by Joshua Inuksuk in a turfcrack-and parts of several othermasks.
Unfortunately, the ground at ButtonPoint has been much disturbed bysolifluxion (movements produced byalternating frost and thaw). Oftenwhen this happens, recent materialwhich should normally be found ontop lies underneath much older material (for instance, a Thule stratumunderlying a Dorset one). The resultis that it is almost impossible to datethe remains. One day I thought I wason the verge of an epoch-makingdiscovery when I found a clay pipestem 20cm below the surface in whatI thought was an undisturbed Dorsetmidden. However, on one side of thestem I read "McLean, Dundee"!
Ln<l'r" o.,-r"tlr<-I>L" )<11" II'dntl"'(",,'1923-r. ~'l,"'>J' .o'J"<-"'r'L,r' r",.r'.<Jrro-b n.1.~9»Jb J\<;dnC\C"'c;O"'". Q. 'i"'\...c;Q.c....~<;b)<;b
<Jd'\,..'l,Q. cr ....0.\\J<lL.6.c ....Q.(L~c n<"'6\a-c;o-''f~\O'"(. 11,-\f'( lic...."0'"1'\..7[>~( .DCCj""J<J"~c
Cc-'Lf' o-[>\('<-...:l l><Jr'ib)C, lie..."Pc Q..D"'l.J!J.cQ.cr'\\JLi<-..,:,. <Jrr!J.9>..;>CT <I'Jn\\JLlc 0...0'
'Jll"-' r'J'J<I"'r'L<")' <l1><-,')r' <l1>"J<I'r' <I'L <lr1" ~P<I'l,J' 'dIlr'L'-,n', ll<-'r'b'Pl>r''''r'L'-,n' 'P,<I','r', o.-'o.ll"'r'-<' ~')';9>Cc....[>n.<lb .... 'If'"0-" Llc-(9)(0'""rio <J"j:l- UJ<J'rnJ' II'dn'r'nJ"-'. o."r"L'"."C 'P<-I>n'<1<'-,'r',,', rp""'~I>"-,<I"'),,' ll.oll' 'P<-1>nJ'ib\f''''0-' I>P[>';"C9>j< peCT. Q. <;'1...<;o.~ 'J<;bCI>c..I><;b)b Po.«b Pa.lLn...b)C <l'Pnrb....b)b
'P,'r' ~o.r'L,'-<lCl>r'''' o."r<l''r'."J 0.""I>c.J>9»<;b ~r<l .o..ob;'rC Nd"Lcrl>< <;dl\"'O"'(Ja-,<IlL f1c...fl\lT'If'C <lrIe Po.«C\~c.
Pr'<I" L,,~'" Button Point-r 1><I',.l,l>r'L'LC .00.1>< <l1>e-\o"7"ea-'La-c (0.<-c-6.....CI>Q.o-'L..oc 'f'fc-c..1>'""'("..?0" <l[>"C'io-'L.ocl. CL<>'0..
)Pc-b lJ.~o.rr .DC'JO"'9>"t{-"bc-c-[>a.79»LJ.t{ - <lc-c-[><'''LC 1\)"6[>0"'9>,,0"'( )~( "6c-
~'r )<11",,') CllL"o. 1I,.~'l,' <1,'0.'-,<1NL,,-b~')'" '1,.0'" I>pl>'b"'nr'L'I.e 'bl>~"P
<lr<I'dtl"'r'. 1>'-,ll' ll<-'l,'" 0.'~',<I"'<"c-<lo.r'rc-<-I>"'r'L')'l" 20 retc,,' <I'r"nr,rll~Lr,.,,,· 1><I,,.l,l>r'L''r')o.~r'-,J )<11"ll"tI"\[,, o."r'l,L 'PdP >-,<I'r'n' p'r'tI<I".... ~"~,, I>'bc-L~c"''i, "'n'0.'l, "L·":".elir·." (<lr~' <I'tI',,<I"'n' r'r'LCc-l>''b"r~~l,'·)' 1900-' <I)"'n"-,r' eli,r'b'<-'r''L'<-I>'LCl.
1965-r /Ir<l'"."\[,, 'bl>~~,,-<lc-<-I>"'>'l,
llr'Lr,.·~ ',<I,,' ll"r,.I>',,· <ltI')"'r'L"'r.I>PI>,,' <lr~,,' )~"'<'bL ll'-'',<ltI,,"'C'b[>?~Q.O"''''LO'''b ~"J6\[><' ;"6\ )<l( fj,Q.c-( b"'f'<lO"',Pr'<I" <l1>,.l>n"-,J Clld\[, np',,'" <I,ll"-
b"/,)~ Old'/., L'I\~'" 16
qutivinirnik tipsiktigijunik 55 miitaniktipsingniqsauplutiglu. Iglulingmut utirapta, ajjikasanginnik nagvaalirivuguttipsingn irijakasangan i qalirrusirm i,qanigijangani maanna nunaliuliqtup,nalunaiqsititsijumik qikiqtaq inigijaulaurmat ukiut 4,000-kasait qaangiqtutqanigijangani, marruuk puqtuniqpaakqaanginnagik qaqqaak nuitatillugiktariup qulaani.
Qakugungngurmat, nanisikkanniiirivunga tuulit sivuliviningitta inivininginnik qamani'tuarmi igluligaarjungmiluqapsirunaarlangnik saggaq&unga arviligjuap qaningani, ikajuqtigiplugupiqannaara punaart iqugaktuq.
Aullaanipta i1angani C.D. Howe-mi,malik&uta tusarnikuptingnik tiivit ipirmit, Dr. Larry Oschinsky-Iu uvangaluqaningani ikpiarjuup nagvaaqpugukpiusausiqtuqsimajumik tuugaarmikikuutaup pitiksianik qaujimajaulaanguIiqtumik nanijaunnikungitta tuulitsanangnguaqpaganginni.
Ukiunik qapsirunaarlangnik utiqsimaIiq&unga mitsimatalingmut 1958-mi,piqatiqalauqpunga alain maktaqmiksannirummut, malik&ugu nunaliujutpiqqusinga, kingulliqpaamik inigijaulauqtuq tuunirnit amma matiassinnanisivvigilaugaani tuasit piqutivininginnik 1923-mi. Saggaqpuguk nungullaqsimajumik sigjamik, amisuniknagvaaqpuguk piqutivinirnik. Narngarnalauqtuq akunninganni sanangnguagait sanasimajut tipjavinirnit qijungnit.liang it i1avinirijaujut nutarangngua-
11
12
Excavating in a cloud of mosquitosat Nunguvik (1974),
~'L'::>dC ~'::>~4~A''<'4'n"-,J
.D'JII'r 1974.
Saggaqtuit qikturiaqavikjuqtilluguNunguvikmi (1974).
Part of the Nunguvik site. showingmostly the Thule houses. At theextreme right on the same row isthe oldest Dorset house I wasexcavating when the photographwas taken in 1969.
.D JA'r'c::>< dc-'I. Cd '~l>ncl'<'''j,( A~~~4J·Cb~~~v·.
Cc-o;loA4cru <"v L Ln.. .. Q.~a- A)~b
l>'<'''C'' ::>41 cd' -' ' '<'4'1. ~'L L ~
4'~rl>Ll>n"-,J 1969-r.
Nunguvingmiittup ilanga takuksautitsijuq tuulit ilurjualuktaakasanginnik. Taliqpianiqpasinimmariknalaani pituqaujuqtaq tuasitiglurjuanga saggagara ajjiliugau·tillugu 1969-mi,
13
Many of the whalers who frequentedPond Inlet in the 19th century sailedfrom Dundee, Scotland.
In 1965 I began a survey of the mostimportant sites of the region. Foryears I had heard of the many oldhouses at Nunguvik, on the westcoast of Navy Board Inlet, but I hadnever found the time to stop thereduring the summer. It was only inSeptember 1965 that the late Lazarusi Qajaq took me there in his boat.The ground was already freezingwhen I visited the place. I was impressed by the number of old Thulehouses I saw, but even more impressed when I noticed other depressionsthat suggested a much older occupation. A few minutes of digging in thehalf-frozen ground produced a burin(qingusaaq) , showing that the sitedated at least from the early Dorsetperiod.
Since then, I have spent many seasons-17 in all-at Nunguvik. (Butlest people be concerned by the extent of the excavations carried out atNunguvik, I think there is enoughwork left there to last archaeologistsfor another century.) About 6km tothe south we also found materialdating from the transitional periodbetween pre-Dorset and Dorset at theArnakadlak site, named after myassistant Samueli Arnakallak.
We have excavated several Thule andDorset houses at Nunguvik and foundthat the site was inhabited almostcontinuously for at least 2,000 years,although it does not seem to havebeen occupied during the last two orthree centuries. According to the localtradition, the last inhabitants diedas the result of a curse called downon them by an old woman-which explains the toponym Nunguvik, "theplaCe of the end." The only recentstone and whale bone houses, builtand occupied early in this century, aresituated some distance to the north.
Radiocarbon dating suggests that theancestors of the Inuit (the Thulepeople) arrived at Nunguvik when theTuniit were still living there, or at leastvery soon after their departure. Thelatest Dorset house is dated at 1095AD and the earliest Thule house at1090 AD (plus or minus 70 and 90years respectively).
Continued on page 16
"Wolf woman" carving fromNunguvik.
'·<tLfJ~·-<lC;Q.'i·" "a.. \ \J<H.. 'J'",D'Jl\'r.
"Amaruq-arnaq" sanangnguaganguq nunguvingmi.
Small masks from Nunguvik (top)and Arnakadlak (bottom).
P... «~.,;" ,D'Jl\'r c ('dC:.r) <ILL
~< ... b·,-· (<IC,r).
.inappagajaaq nunguvingmitIqulaanil amma arnakallak (ataani)
viniit talingi niungillu uasuqtut, i1angitnanungnguit natsingnguillu. Amisuiq&uni angutingnguit nanungnguillumingunguaqsimavaktut aupaluktumikaungnguarmik amma amisut sakiangagut qupisimaplutik, i1angit kakkiusiqsimaplutik qijuarjungmik, nalunaiqsijut uukturaqtalauriaksanginnik i1isiiqsinirmik ajjingnguangitigut piqutingittigullu. Nanisimmaaq&uta qilautitavalunginnik, mikiniqsaulluaqtunikInuit qilautituqanginnit ukiuqtaqtuupkitaani. Narngarnalaanguqataulauqtukkiinappaak kiinammariktut angitigikasaktuk qijungmit sanasimajukatausiq nanigiangngit&ugu nanijaulauqtuq jaasua inuksungmit piqunganiup qupinniani, amma ilaviningitamisut kiinappaviniif.
Kisiani maniraq Button Point-mi uajjagausimangmat nunaup aulajjaktarninganit (nallikaaqtaunninganut qiqililauqpak&uni auktarninganut). Tamanna tukilik i1aanni nutaanguniqsaitqalliunajaqtuugaluit - alliuvangmatapituqauniqsanit tuliit qaliriingi tuasitnit) taimanna pijaraangat ajurnarluavimmarikasaktuq qanuq ukiuqaqtigingmangaataa qaujinirmik amiakkuviningit. Upluit ilanganni nagvaarjuaqpallianasugililauqsimavunga, 20 sintamiitanik atsiktigijumi isumagijamnikuajja9ausiman9n9ittuunasu9ip lug utuasit inivininga, nanisigama qikurmikpuluatsitip kingmivvianik ... Saniraaniuqalimaarataqqaaqtinnanga "makliin.Tantiimik." (amisut arvirniaqtit mitsimataliup qanigijaaniigajuktut 1900-tatuqtillugit tantii, sikaatlanmingngaa-
. julaurmata).
1965-mi pigiaq&unga, qaujisarialilauqpunga isumagijaksarjuanik inigijaujunik aviktuqsimanirmi. Ukiunikamisunik tusaqpakkama iglurjuaviniqtaqaurunaanninganik nunguviup, niivipuat inlit kangiani, kisiani aujautillugutaikunga tikinniq ajuinnaqpakkamaarlialuamut. Siptimpa 1965-ngurmatlaasurusi qajaq taikunga agjalilautainnaqsimangmanga qajariamigut.Maniraq qiqiliqpallialianilauqtuq taikungngalinnama. Narngarusulauqpunga amisunik tuuliit iglurjuavininginnik takugama, narngaluakkaniIiq&unga i1utunirnik takugama pituqauluarniqsanik. Saggalaupqaq&ungaqiqiraluktumi nagvaaqpunga qingusaarmik, nalunailiqtitsijuq sivullirnituasittitut pituqautigingmat.
Taimangngat ukiunik amisunik taikungngaqtalilauqpunga l-mit 17-mutKajusivuq taikunga makpiraq 16
Dorset and Thule
An Explanation
The terms "Dorset" and "Thule" socommonly used by Arctic archaeologists might be briefly explained forInuktitut readers; both refer to pastcultures distinguished archaeologically. "Dorset Culture" is called thatbecause it was first identified in 1925by Diamond Jenness at the NationalMuseum of Canada in Ottawa fromancient artifacts sent down fromKingait or Cape Dorset, and was sonamed for Edward Sackville, Earl ofDorset, in England. By using C14radioactive carbon dating techniques,the Dorset Culture is judged to havecome into existence about 2,500years ago and lasted until about 600years ago. It developed out of apreceding culture termed "PreDorset" which began about 4,000years ago. The Dorset Culture peoplewere like Inuit physically and in allprobability are the Tuniit rememberedin Inuit tradition.
"Thule Culture" was identified inArctic Canada by Therkel Mathiassen(Tiki) in 1922-23 during the FifthThule Expedition, a Danish-Polar Inuit(Inuhuit) endeavour out of Denmarkand a Northwest Greenland tradingpost named Thule, from the classicalGreek for Farthest North, "UltimaThule." Thule Culture, which featuredwhaling, developed in North Alaskaaround 1,000 years ago. The ThuleCulture people were Inuit, the ancestral Sivulliit, and they quickly spreadboth west to the Bering Strait andeast through the High Arctic islandsto Greenland along the old bowheadwhale migration route. Then, over acouple of centuries, they spreadwidely southward in Arctic Canada,diversifying with changing conditions.
The Sivulliit or First Ones were morenumerous than the Tuniit whom theymet, no doubt because they could getmore game because they were technologically superior. They had majorequipment that the Dorset CultureTuniit seem to have lacked, like big
14
ALL bc. c../\cr~.
A.J) L Ln./\cr)~bA c
CII'd4 1I.D'Ln-I\.-J'bll' II'LbLC.' '\,L..>';'IIJ'411'b'IIC~'>' "J4,'" 4'L..> ":)•." 411'b,nc[><-JO\...,j [>p[>~c'i)r !:J.CC\r\'i(T~ \"L'i1.oC
"Ln-4'\,'(,J.D' 4'L..> '\,.DII'L' CIIL"o.CII7~"b'C'L 'i.'f" '\,~~L7~'dL'nJ' II.D'.D';L'd4 CIIL"o. 411'\,'JII' II'LbLc..-'~~II"
o.~'>' 4'L..> 1I";c.~"'r'L.-'f" 'b~~7~r'L'>'
11'('.-,.-' "L'II.D'. "J4""-\kr~'C~~II'
CIIL"o. 411'\,'I1C~'>' IIL"o. AL",J: 1925'JIIL..>J CIIL" 70.' <lJ~r' 'Q,~ 11'('.-,.-'Cd7'J'1\'r 0.'r'~'7~c.~"'r'L 'L' 11'('.-,.-'P'L.-'i.'Jr' I'bL..>';'IIJ' 411'b 'J'" bll< J4,'r') 4'L..> L"0. P'LII' 'bL..>';'(1)' 411'L4'II"'C~.c.~ 'r'LPL..>.- J4,'J' IIILC~~r'
1I'c."r~('r IEarl of Dorset in England) 411'b"'.;>.- 4''>' ~'''I>". J4,''J.-~'Cl>~II' 1I.D'Ln-I\.-J'b'Ln-4",11' '\,l>~7
~c.~'>' 1I";c.l>"'r'L.-'f'".-' 2,500 4'~Jc
~'r'L~.-' 4'L..> 1I";~"';'c.l>'" .;>n' 6004'~Jc.~"'r'L~.-' '\,~~7~c.~'>' CIIL"o.lIPII'('.-'~.-'f'".-' 'b~~,~lIr' 'b.Dllr 11'('.-,~.-'\,'IIP'L'i.c 4J'" .;>11' '\,L..>';'nJ' 411"b,Jr' IC14 radioactive carbon datingtechniques!. CII'd4 :)4,'1\.-:)'\,11' II.DA~( I\r<J~c..[>"'r'L'c ")n..- ::><J\'C\cr<;17"r',>L.~.-"~~.-' J4"I\.-'.- (Pre-Dorset)L'd4..> AP4.c.~'.-n- L..>11' 4,000 4'~J
~I\.-'.- 4.-J"'r'L.'J.-'. L'dq J4,'I\';"1I";'d~".-'>' C~'J'f" IIr'f'L..> 1I";'d~L ..>11'4'L..> IIILP7~.'>' J.-'~41\.-~0.Ir7~L ..>11'.
"J."-I\.-~.-~'C~~II' II.DJ'\,I\';" 1I";c.~"'
r'L.-'f" 'bl>~7~.c.l>"'r'L'>'" JPI>" LII4,"IIPI\.-~.-~'C~~I\.-'" 1922-23-'JIIL..>JJ• .-' '\,~~P4'b".-~I'.;>11' <IVc.bC'IIL..>P'.C~"'?·NC'\,c.~"'r'L 'L' J.l>.-~'C~~I\.-T'!:J.LLb....c..6\0'".. "'be..J~C [>"'b[>r'6\0""f-O"~ )r
JP"'b")Qo "\lcn'cr"<'r Li"Po..\r'i(r." )C"",,~c
4"'I\P4'\,'Cc.~'.-'>' <k."or'l.'c-J'-",f1'-' II'L'\,1,OOO-'J~I\';" 4'~J.-'_ Jc-I\';" II.D'L';"r"'"c-C\a-I'\.~'f'c <JlL..,j .00..<:"<<"c-<lc-c..l>"0-")C
~p~'C'Jr 'fP'L..>'J'Ll>".-'.;>n'-' 4'L..><JdpcJl!.c .Do..'L.D'L[>"'O"" ,.>n" <]'ilo.(\'u" Lc-l>.;>11'. 4'~JII' 4rIII' q.-J'IIL-,P' ~.D '.-"'-\0-1> .Do..~C""c..[>'icr'i)C [>'Lr'f'bC"'"~nb bo..([>(
~P~'C'J4.-.
ImmakallaviniqInummarivinituqait
Qaujitittigiaruti
Taikkua inummarivinituqait immakallak qallunaatitut atiqartitauvut "tuasat" ammalu "tuli." atiqartitaullutigluukiurtartumi ittarnisarnik saggartinutsaggariaqattartunut ammalu qanuimmat taimanna taijauqattarmangaangitqaujimajauqugattigut inungnut; taakkua taimanna atiqartuit immakallanisaujuinnauvut ammalu inuulauqsimaningit qaujijausimavut ittarnisaniksaggartinut. "Tuasat"-ngunirartaujuittaimanna atiqartitauvut imanna pillugu: 1925-ngutillugu taiman janasaatuvaamit sanaji ittarnisanik takujarturvingmi naksiujjaulauqsimangmatittarnisanik kinganingaartumik (qallunaatitut atiqartuq kaip tuasatmit)ammalu taanna kingait qallunaatitutatinga attiqtaulilaursimagilluni tuasatmut isumataujumit Inglanmiutarmi(Earl of Dorset in England) atiqaq&uniatvut saatviul. Tuasat-ngunirartaujuit inummarivinituqammarialuit qaujijaulaurput inuulauqsimaninginnik2,500 arraaguulaursimajunik ammaluinuujunniilauq&utik 600 arraaguulauqsimajunik qaujijaulaurput taimannatigi ittarnisauninginnik qaujisautimik qanutigi ittarnisauniqartigingmangaata atuq&utik qallunaatitut atiqartumik IC 14 radioactive carbondating techniques). Taikkua tuasatvinituqait inuviniit pigialilauqsimavut"puri-tuasatvinirni" sivulliunirsaujuniktuasatvinirni (Pre-Dorsetl taakkualupigialilaurnirillutik 4,000 arraaguujuvinirni aniguqsimalirtunik. Taakkuatuasatviniit inuuquujinnirput tauttungit timingillu inuuquujillutik ammaluisumagijaulirput tunijjuaviniunasugijaullutik.
"Tuli" -viniunirartaujuit inutuqaviniitinuulauqsimaningit qaujijaulilauqsimavuq tukiul 'matiasan tikiviniunirartaujuviniq 1922-1923-ngutillugu tulinik qaujigiakkannirasuk&utik aullakataktillugit. Tauqsiivviktaqalauqsimangmat tuliunirartaujuvinirmit immakallaviniq qallunaat uqausivininginnik tuli tukiqarpuq "quttingnirpaamiikkiinarnirpaami." tuliviniit aqvigiaqattalaurnirput Alaaskamingaarlikuul-
-
umiaks, dog sleds, the sea huntingharpoon (igimaq) with sealskin float(avataq), seal and bird darts (akligaq,nuikl hurled with the throwing board(nugsaq;, and the bow and arrow,good for fighting as well as hunting.They also had a little iron traded fromSiberia for tools and the bow drillwhich helped greatly in makingthings. It should be said that thebow and arrow, drill, and dogs werearound much earlier in Pre-Dorsettimes. The Dorset Tuniit are thoughtto have lanced and speared caribou,musk-ox, and bear. They threw thespear hard with the foot, according totradition. Unlike the Thule CultureInuit they did not hunt whale fromumiaks and kayaks so they could notregularly get that mountain of meatand fat that is a bowhead whale. It isnot yet certain whether they hadumiaks and kayaks or not, althoughthey lived mainly along the sea coastand on islands, too.
The Sivulliit are supposed to havedisplaced the Tuniit from their favourite locations, but some amalgamationof the two might also have takenplace, especially since they were alikeand could understand each other,according to tradition. A few Tuniitideas seem to have been continued torecent times, like the common harpoon head (naulaq), maybe the flatbottomed Eastern Arctic kayak, soapstone pots and lamps (instead of theThule pottery ones), and the domedsnowhouse. Thule Culture is considered to have ended around 300years ago when it became ModernHistoric Inuit Culture, according to thearchaeologists. But the people,whether modern Inuit, Dorset CultureTuniit, or Pre-Dorset people, seem tohave been of the same kind.
C.6."d<J "''-c-fA:rc .6..Dc...;,.c ~.DC;O"'Ol>\~"'O"C;)C
)~'~ <J'L..> r''>"d\~'>' <J\Ja.r"b~~'~~·-
O"~".)n" <J'JQ.~..Kl"'bc;O'"",,,~,,CT't..C. J<J....cl\;,.c)o-C\.;"c.,j A"'b'f' ...u ......l>c....[>C;)C ",c.c:-li'Icr"cr"11.£1'0"''' )c;J I>r<JC;o-b. 'fJ......o-b. .6.rL"cr",<1<:'(<;0-" <J'"c-Lc;a-" <]LLJ .D.6."(T". 0.."'-."0-"<J'L..> M'r'~' f1"I}.;'" I\'k~'LC. c~"i'6'C'~J' ~'r'LC ~f1I\~n..,.r~~' ~I}.~'c'ncl>"bcCa-",.,nl> <DC;(b,.,cr",o:!l. I\"dnc-l>"o-'p,<J'L..> <J'JQ.r'Jn",~'~'r'. Pr'<J~'C~" Cf1'd<JM'i' <J'L..> 'fJ'i' I\C'b"~",~"~~'~'>')<]'-.0-" lJ..D'a- b <:D"Cl><:'''bJ<J''o-n..'-In'', )<]~'I}.;'" );,., f1r'Lr,.~,>, Q.~'b"r"b'C')I}.~
[>a.rr"l>"In'' )")0-". l>r'L'0"''' <]lLJ 0...£1\,..".Q.~'b"r''b'C')I}.~~,>' f1r'L'r,,' ~~'b')<JnJ'.Pr'<J~", ~r<J')'6'C'r')I}.~~,>' <J'L..> '1,,,')'6'C'f"')I}.~~"..>n' <J'L..> ~'fC'~<J?·Q. 'r'a-Q, ,.,n" <Jq,l\'o-'LC;)crb u'fO"" (]lLJ [>'ilo;r".Pr'<J~'C~" '\,~~L,.~< <-n..'r'LC ~r<J'b"<-'C<-~'i..><J'L'l,c <J'L..> 'b"'\,"<-'C<-~'i..><J'L 'l,c(n..I>< <lP<J;"'"'bcCiJ<l\rQ, ,.,n" <IlL..=> 'fP"'C;""cC<i..,:><]"o-Q, ,.,n".
r''>"",A~' f1,,'Ln..I}.~ )'bf1' n'",')I}.~~a.r'r,,1>,' );,.c .Do.. '('<1.0"'10 Pr"<JucCl>Q, f:jd\..<;lo
)1}.~~Q.r'r,.~r,>' f1"f1' <J'L..> )~I}.;'" )<J~'I}.~)'bf1' I\..><J'X' <J'~rb~'~I}.~'r·,,'
<J'L..> )Pr'~L 'b'C~n~'r' ,,'. );,., I\'dnl}.~'r'~' f1 '~<J'b'C')I}.~~r,>' f1"f1' ~"..>rJ'b~r'"..>J i'..> Q.V<-f1' <J'L..> ~p~'C')r'
'b"I}.~),bf1', ~Q.'J<J'r'L~f1' f1L''<'fi' '6'Cf1"..><J'L..> f1'..>I}.Lf1'. )",I}.;'" I\C'b?';"<-~'ir'r
"~'>' 300-'J~~' <J'~J~' f1,,'J<-~'~'r',,'l>'-Jr /J.;,c-.... .,:>n" C.6.L""o.. .6,'(<;0'\0"" /\c.rJ..cf1r'L'6'C'>'. Pr'<J~", f1"f1', V..,r f1;'~',)<J~'I}.;'" );,., <J'~r')f1·Q.~~I}.~~,>'.
lutiglu immaqaa 1,OOO-ngujuviniit arraagunik. Tuliviniit inummariit sivullivinirivangit ammalu nunataarpallialilaurnirput ukiurtartumi qikirtaalungmungaunnir&utiglu ammalu akukittuitnunanganungaunniq&utik aqvingnikmalik&utik. Arraaguit amisuit anigurtillugit unurniqsanik nunaqalilaurnirputungasigiiktaq&utik kanataup ukiurtartuani.
Taikkua sivulliviniit inuviniit unurniqsammariunnirput tunirni ammalu s1vullivinivut angunasukkaunirsaunniq&utik angunasugutiqarniqsaunnirmata. Tuasatviniit tuniviniillu piqanginniqsaulaurput shTullivinirnik inungnik suurlu umiarnik, qimuksinik, igimarnik, avatarnik agligarnik ammalunuiknik, nagsarnik ammalu pisiksinikinuviniit piqalaurmata. Tauqsiiqattarnikuunnirmingmata saipiurijamiuniksaviksartaartitauqattarnir&utik aturpak&unijjuk piqutiliurnirmik ammaluangunasugutiliurnirmik. Kisianittauqtaikkua pisiksiit ammalu qimuksiitpitaqaqsaaliniqsaunnirput tuasanikinungnik aturtauvakkaluarnirillutik.Tuasatviniit tuniit isumagijauvut naukkaqsiqattartuviniunasugijaullutik tuktunik, umingmangnik ammalu nanurnik. Naukkaqsiqattartuviniuvut isigangminut unikkaartuatigut. Kisianiliumiartuqattangittuviniuvut ammaluqajartuqattangittuviniullutik ammaluniqitaarjuarunnanginniq&utik aqvingningaartunik niqinik ammalu uqsumik.Kisianittauq qaujimajaullaringimmataumiaqallattaalauraluarmangaata ammalu qajaqallattaalauraluarmangaatatariup akianiiqattaraluarniq&utik ammalu qikiqtaniiqattaraluarniq&utik.
Sivulliviinit inummarivinituqait tikliktuviniunasugijauvut tuniit nunanginnik kisianittauq ilagiiliqtuviniunasugijaugivut Inuit ammalu tuniviniit tuasatvinituqait piluartumik ajjigiikasangnivininginnut ammalu tukisiumaqattautininginnut. Tuniit piqutivininginnik ijjuaqattartuviniugivut Inuit ullumimut kajusillugu suurlu naullait ammalu ukiurtartumit qajavinituqait, sananguarsimajuit igajjutiit qattaillu ammalu igluvigait. Tuliviniit pitaqarunniilaurasugijauvut 300-ngujunik arraagunik inungulaurninginnut ullumi inuuliq&utik taimanna ittarnisanik pilirijiit isumaqattarput. Kisianili Inuit,ullumi inuujut, tuasatviniit tuniit ajjigiiktuinnaujuviniuvut.
Continued from page 13
At Alarniq the Dorset houses areregularly spaced out on old raisedbeaches (between 8m and 23mabove sea level with the Thule housessituated around 8m), but at Nunguvikthe sea level has not changed muchduring the last 2,000 years. Thisprobably means that 8affin Island hastipped slightly during recent milleniawith the coast of Foxe Basin risingrapidly (about 1m per century) whilethe northern coast has remainedalmost still. As a result, at Nunguvikthere are no raised beaches; the samespot may have been occupied forseveral centuries and most Thulehouses are situated even higher thanthe Dorset ones.
A house complex that we have beenexcavating for the last few years atNunguvik was occupied for at least500 years, which does not make itvery easy to study. But to make up forthat, most of the artifacts arepermanently frozen because of thethickness of the archaeological layer,and wooden pieces are better preserved than in most other arctic sites.In contrast with other sites, forinstance, many flint tools are foundwith their wooden handles intact.
Other wooden artifacts include frameparts of a small kayak model, the front
16
The front part of a Dorset sledrunner, from a Nunguvik Dorsethouse.
A'C~ :J4(' %~nA~~C.~~A'r :J4(' A·~'~4A~~~'.
Iktaanga tuasit qamutiviningata,nunguvingmi tuasit iglurjuavininganit.
0."'<'bL ~'c-~-,~J'. ('n'< 1965-'J'L':"lrr' '1,,'" ClId'l. ~"c-,-KlI·o."'r'L'L'l.~67n...<JrJC. LerCj<;b 'f'fc-<;b(<-c-<]c-<Jerc.J><;b)<;b
ClId''l.c-·o.L. 0. ''l.?'d>o.)'l. ~r,~' S.;.,fj '"~0;~<J"0" 'r'"0"''' CdLL Q.~"L-,4"60"c-q, ,;J'l.fj~)er o;er" CdLL A)"M>~<l~0'" 'ib\cr". ...."'Lc....-~''b'",,'l. 'f''f'~-,')r o.'~"')'\, 'f"J~T',o.-,o.lIc-"'n'r'~'" r''>"c-'.,. )~r"n)' 1\)'1,~nr'L '.
ClIL''to' ~P~.,.' ~r'.,.' ClId"Lo.Cc-,-~"')'l.
1-r' 17-J' bn-,'C'""r' ..'Jl\'r. 6Pd'C)' ~'l.r'·nNr P~C.,., o...r',-~,,-'>J'1\\In.,.' )~r" r''>c-'f''C ~'L )~r".,.'
~'o.b",- 'r, ~nc-' lIb~"'n,-~')' ~JlIc
<J~o.b<-c....".
Kajusivuq tagvangat makpiraq 13
katiluktaaq&ugit nunguvingmi. 6kilamiitatut ungasiktigijumi kivataani,nanisilaurivugut piqutinik tuasit sivulingitta amma tuasitnik arnakallangmi,atilik ikajuqtilauptut samuili arnakallak.
Kitumiat isumaaluqunagit saggagaulluarninganik nunguviup, piliriaksaqtaqarluaqtuinnarniaqtuq itsarnitalirijinut nunalingnut asianni. Nunguvingmi, saggalauqpugut amisuniktuulit tuasitlu iglurjuavininginnik qaujipluta ukiunik 2,000-nik inigijaunginnakasangmat. Kisiani inigijaunnikuviniujaangngimmat 200 300-lu ukiungulauganisaaqtuni. Malik&ugu nunaliit pitqusituqanga, nunaliulauqtutkingulliqpaangat tuqulauqtuq ilisiigaupluni ningiurmit-nalunaiqsijuqsuuq atiqarnirmangaat "nunguvvingmik." iglurjuakkannituit nutaatsanasimajut ujaqqanit arviillu sauninginnit, sanajaunnikuuvut inigijauplutiglu ukiut qulit atgai pianisaaqtuni,kanangnaqpasik&utik.
Nalunaiqsijuujaqtuq sivulingi InuitItuuliit) tikilaurmata nunguvvingmuttuniit suli taikaniitillugit, uvvaluunniitaullasaaqtillugit nalunaigauningatutqanuq pituqauninganik qaujisarutikkut: 1095 jiisusi tuqutausimaliqtilluguiglurjuangat tuasit nutaujuqtaq amma1090 tuqutausimaliqtillugu sivulliq-
Articulated doll found at Nunguvik(1978).
t>4"C;~J<;' A~?\J<I'''' Q..a-"'I>.~m
..,'J<,,'r (1978).
Uasuqtuq inuujanguaq nanijaujuqnunguvvingmi (1978).
paaq tuliit iglurjuangat (taapkua ukiut70-mi 90-mut naliangnutuinnaq qanitigijut).
Alanirmi tuasit iglurjuangi puqtunirmiigajuktillugit sigjani, akunningani 23miitat 8 miitallu tariup sigjangani,tuulilli iglurjuangi 8 miitatut tipsiktigivut nunguvingmi, tariup imaqquqtuninga sunnilualaungngimmat ukiunik 2,000-nik; tam anna tukilik qikiqtarjuaq uviarjungmat ukiuni amisurjuani, Foxe Basin sigjanga qummuagalasaq&uni (1 miitamik ukiut qulitatgait pianituaraangata), kanangnaasunniqpallialuaqtinnagu. Taimannainninganut, nunguvingmi puqtuniqtaqangngittuq sigjanik; atausiq inigijaunajalauqtuuqquuq qulit atgainikamisunik amma tuulit iglurjualuktaakasangi tipsingniqsaujut tuasatnit.
Iglurjuaq saggaqtaqattaakkavut ukiunik amisunik inigijaunikuviniq ukiut500 tikittuulluakasak&ugit, ilinniarnirmik ajurnarutigijaa, kisiani naammalirutigijaa ilinniarnirmik ajurnarningata,ipjuninganut itsarnitait qaliriingniviningi, tamarmiluktaakasak piqutiviniitqiqiinnaqput amma qijuviniit suruqpalliaiuangnginniqsauvut inigijaujuviniit ilangittitut. Imannatut, uuktuutigiiglugit inigijaunnikuviniit, amisutingniksat sannativiniit nanijaulauqputsuli ipuqaq&utik qijungnik.
Asingi piqutiviniit qijungnit ilasimavutqajagajaap avaluvinianik, qamutip iktavinia, putuqaluqipluni qilaksuivvingnik pilraanginnik lamisut arviit kigutiviviningi pilraaviniit, tuugaat ammanagjuit nanijaulauqput), iluitkak situraujautiviniq, nuvvuriktuq igluktut isugik ajuqaqsipluni laapmiutanik saipiurijamiutavinirniglu, amma i1aviningitajjirlangi, amisuplait kiinappaviniit,atausiq inuup niaqunguanga nagjulikilaviningillu uasuqtut pingnguaviniit,iluitkak uasuqtuq nutarangnguaq,amam amisuplait, i1aanni sanatsiajusaqsimavaktut, aturningi suli qaujinnangngittut.
Pitaqalaurmijuq amisuplangnik tuugaanik sanangnguagarnik nannut,aiviit, natsiit, arviit, tingmiarusiit;marruuk mikijuk arnaak qimmitutamaqqutulluuvva siutiliik; amisuplaituukturautit sitamanik niuliit nirjutitigluani nannunik niaquliit igluani aivirmik; marruuk kiinappagajaak takuranniqsautiliqtuqsimatsiaqtuk...
17
part of a full-size sled runner withholes and grooves for lashing theshoeing (many pieces of sled shoeingof baleen, ivory and antler have alsobeen found). a complete model of aski (pointed and curved at both endslike old Lapp and Siberian types) andparts of three other similar models,several carved human faces, onecarved human head with horns, partsof an articulated caribou toy, a complete articulated human doll, andseveral pieces-some very carefullymade-the use of which has not beenestablished.
The site also yielded several ivory carvings representing bears, walrus,seals, bowhead whales and birds,two small figurines of women withdog or wolf ears, several samples ofthe characteristic four-legged animalwith a bear head on one side and awalrus head on the other and twosmall finely-ornamented masks.
A characteristic of Dorset specimensat Nunguvik and elsewhere is thesmall size of some of the pieces. Ifound a small finely-chiselled carvingof a bird-probably a falcon-but itwas only on closer examination longafterwards that I discovered that asmall bump on the bird's shoulderwas actually a human face, hardly2mm long. I have often wonderedhow these people, in their poorlylighted houses, could make such finecarvings.
The same goes for stone tools. In anearly Dorset house where burins werenumerous, we found that a goodnumber were very small (I call themmini-burins). One of these, a sidenotched, truly functionai burin, is only7mm long. It is probably the smallestburin ever found.
Just before leaving Pond Inlet forNunguvik in 1969, I received a fewflint artifacts that I recognized as preDorset. The children who broughtthem said they had found them in themiddle of the village, at a place westfrom the stream and not very far fromthe shore. I decided to investigate onmy return from Nunguvik.
Unfortunateiy, when I came back toPond Inlet (Mittimatalik) severalweeks later I found that a road hadbeen opened in the meantime and ahouse built on the spot. Assuming
18
PJr<J' 1lri..-,'doJ" ~'W>'-,~'a-'t,~, ..'Jl\~'.AC"f'L<]"t.,q,eb~J<J<;b).6" Q.<;cr<]<;b)<;b fj,ct.,"O"'Cc-~;"J:/ .oo..c-'.oc <]('<]"'0-. .D"Jl\\r, "~Lc..
~">J' ~rl,,' ::Jc-' )~I'-, II'-,'~~l\,,'("a-' 'b~~<-,C ~p~~. 2,OOO-~' lIa-r7~'r"Q.b~'L'. PI~" lI"r7~"a-dil,,~~''r'L'200 300--' ~P~'J<..~L,,~")~. Le-'."J.oo..::'c 1\c"dr'J'""L, .DQ.C"I>cJ>~)C P'J"'"C"""('l.c)C;dc...l).....)'ilo .6c-hl><...:JIT rr~c;rc-Q.....:Jo..l1'il>
r'~V6 )'90 <IW'b,\,.5L"l.c ".o'J·,,'P'." 6.....:J<;
~~'b"" )11' ..C' ~Q.IL~' ~7"'b~' ~'A'-,
~~" 'r",,', ~Q.7~""J,' lI"r7l><~n'-' ~P~'"dr' <lcLLi A<]O"'~'ilo)O"'. bo..\a.q,(r'''.,:>nlo •
O"..lQ..6. .....r'~7q,J..... ""'c-'f' 6.Dfjc [)~Cl
np<..~'LC ..'J'CI'J' ).;., Ie- Cllb';'n'-,r',1>40<..l"crC <ll>c..c....~<;bn<-..:Jrc o.....:JQ.f1Ll>o-'L)C'b.." I\)'b~"'t,,,' "b~~"rn'd': 1095 ~N)'dC~ILe-"n'-,J II'-''~~'L' )~I' ..C~~"C" ~'L 1090 ),dC~ILe-"n'-,J 1"e-"(" );., II'-,'~~'L' (C'd~ ~p~' 70-r90-JC o..c-<]\.oJ!J.<l.0.. .... <ibo-rr~cl.
Tuasitmiutitut pitqusiliktitut sanaugaviniit. nunguvingmi asinginnilu,ilangit mikijummariit. Nanisilauqpunga, pukkuliutsiaqsimajumik, sanangnguaganik tingmiarusirmik, kaajuungunarriamik, kisiani qakugungngurmat, qaujisatsiakkanniliq&ugu, piqunganiarjukuluk tingmiarusiup tuinganiinuup kiinarinnirmagu, 2 milamiitatuttakitigikasaksinnaqtuq. Isumagajukpunga taapkua Inuit qanuq, qaumatsiangittumi iglurjuarni, sanasiaqsimajunik sanangnguarungnarmangaataa.
Taimannatuttauq ujaqqat sannatit.Tuasit iglurjuaviniqqaangi sakuutitamisuulauqtut, qaujivugut amisutmikijummariungmata (taijatka sakuutialaanikl. liangat, saniraagut ukinnilik, aturungnammariktuq, 7 milamiitatut takitigisinnaqtuq. Mikilaanguqquuqtuq sakuutini nanijausimajuluktaani.
Ribs from akayak model(late Dorset).The width of
the largest ribis 12 em.
'b?1> < )e-L'L()<U (J'bl\cr") •
(r II ::>""Cc;" ::>c-Lv12 ICr'C'.
Qajaup tulimaanga (tuasittuqaviniq). Siliktuqtaq tulimaani
12 sitamiitat.
1969-mi, aullariaqqaarnanga mitsimatalingmit nunguvingmut, tunijauvun9a amisuplangnik ingniksanitsanasimajunik piqutivinirnik ilitarijamnik tuasit sivuliviningatitut. Nutaqqatq~itsijut uqaqtut nanigamijjuk nunaliup qitqanit, kuugaup kangiani tipsiluangngittumit. Qaujisarualiqpungautituaruma nunguvingmit. likuluugaluaqtillugu, utirama mitsimatalingmutsanattailit akunningi amisuplait pianiksimaliqtillugit, apqusiuqtuqarnirmatamma iglurjualiurviunniq&uni. IsumaIiq&unga anginiqsauqquurmat inigijaujuviniq, saggasivunga kuugaupqaningani, 6 miitatukasak ungasiktigisinnaq&ugu tuulit iglurjuaviningasaggagaulauqtuq 1923-mi matiasinmit. Nanisivunga qeliriingnitsiaplanik,sitamaujunik: Upluminitait tuulit,tuasit amma tuasit sivulingi, qakugungngurmat 50 santamiitatut atsiktigijumi. Nanisivunga asiruqsimaluangngittumik nagjungmik sakkumik.Ilangi tariurmiutat nirjutit sauniviningitaimannatut atsiktigijumi upluqaqtitsivut 4385-nik ilalugu asjvaivvigiluukiunik 155-nik (2435 ukiut jiisusiinuungngitillugu suli. Taamna upluqmikigligigiaraarjukkaluaqpat, taapkuasakkut pituqauniqpaanguqquuqtutnanijaujuni qikiqtaalungmi.
Ski models from Nunguvik seenfrom one side and from above.Skis were previously thought tohave been introduced into Canadafrom Europe.
(~~~7~n~~ ~~~'r' Cd<jJ"trfi·v( o;d~Q"'<<-"..J. t::>ctt>I,.l>n c
b...C-l' 'b~i"nCt>...~r7~<-t>"~'A~~ <rt>~'.
Situraujautivini nunguvingmittakuplugu saniraanit qulaaniplaglu.Situraujautit kanatamut qaujititaunasugijaulauqtut iurapmiunit.
that the site was probably more extensive, I started digging near thestream, only about 6m from the Thulehouse excavated in 1923 byMathiassen. I found relatively goodstratification with four layers:modern, Thule, Dorset and-about50cm below the surface-pre-Dorset.There I discovered two well-preservedantler harpoon heads. Some seamammal bones found at the samelevel gave a radiocarbon date of4385 ± 155 8P (2435 8C). Even ifthis date has to be slightly reduced,these harpoon heads are probably theoldest found on Baffin Island.
<I<-.,.'r )<1,' II'..>'~<I'r )").,.'iL~'n" ..>r',',.,., <ld·.,.'L.,. 23 ic' 8 ie..> Cn..[><"''L.,., :>C-"c- 1I'..>'~<I'r 8 ic)' n<,'nr,:>' .o'JII'r, cn..[>< ilL"'d").,.'L r.,...><I<.[>''r'L' [>P[>.,.' 2,000-.,.': CL·...)Pc-' 'fP"C'~<I" [>I1<1'~'L' [>P[>.,. <lr"~<I.,., Foxe Basin ,','L <d'J<lLc.'''.".,.11 icr' [>P[>' \lc-' <I'LII' 1\<1.,.)<I~'LCl.beL'~ rcr.....<c.c-<J....><J.....O...CLJ. Cal"'o.!1"'o-'L.D'..o'JII'r )").,."c'\,''r')'' "'.,.': <lc[>,"60'"r7r>Q.7c....[>.....:y·~d<;lo ~dc-c <]'L60-" <Jrr'a-"<I'L )c-' II'..><~<I..>'C6, 'r n<".,...,[>~,)<J~co-c.
.6.1.....>~~<J<;b "l.L,.....ebcc"b'c t>Pt>o-" <JrIa-"lI.,.r,[>.,.dll.,." [>p[>, 500 np')"..><16,' ."r',1Ic-·.,.<I<.,.<r' <I~'a.?nr~, P,<I.,. ';'Lc-?np~
I1c-"'cr(J'icr'irb <J~'iQ.'ia-'l,C• .6.<~(T'l..DC /1' ...."rrCl1c %c-~'o-6\cr'f'. CL'if....>1o(b ....10 l\'idn,,~C
'fcp......), <ILL 'f~lI.;.' n"("c-<l..><I''r·.,."'[>':>' II.,.P'[>~lI';" 11<.'ron)'. ilL·...)',~')n1" ..>P' II.,.P,[>·.,.dll';", <lrr' II,.,.",.......Q.nC\.~c o..0",7l>c...t> ..... )C Ie- d)'ib<;b""n"'f~"O'"b.
<I,'r "'dnll';" 'f~,.,., IIdL':>' '\"L~<
<1<'..>lI.,.<I.,.', 'bJO' II'Cll.,.<I, ) )'b..>'1"..>.,.'I'<.'rll'lI'.,.' I\.~'r'.,.' I<lrr' <I'll' PJnIIl1.,.'r 1\.~I1';", )L' <ILL ...'~II' ....,.,[><.[>")'l, 11..>11'6' o~[>,[>nll.,.", .0'':>0..')''fj,l..:Jb)C dlr" <J~'i6""'«.:J0'" ~<rr>cO"''' ....6/\-
1971-mi, juupi inuaraq amma kuniluusi nutaraq saggaqatigijakka nunguvingmi, sanalauqpuk ajjitsiammaringanik sakkuup atuq&unijjuglu natsiqsiuq&utik tuugaaliksiuq&utiglu .Taimna 4,000-nik ukiulik ajuqaqsijangak piuti9ijuq upluminitaqtut savingnit sanasimajutut sakkutut.
Iikuluugaluaqtillugu, mitsimatalingmiittuq, nunaliup qitianiinnirminuttakujaqtugaujumarunaaqpuq, piluaqtumik nutaqqanit qimminillu, uvamnikajuqaqsiplutik, saggaqatauliqtaqtutuajjairunaaq&utiglu. Piqujigama, ukiutqapsit pianingmata, gavamat avalugajaamik ilisivut, kisiani uplumi taipsumanitsainnaq nutaqqat qulaagutitiqtaqput akuniuluangngittumiluurruvuq. Taima tamanna pitjutigiplugukajusijungnangngilanga saggarnimniquiarna ittuugaluaqti IIugu.
Ammaluptauq, 8 miitanik qutsiktigijuqtariup qulaani, iglulingmiittulli nanijaujut pituqautigijut 40 miitanik tipsingniqsauniqaraluarmata. Tamanna nunaup qakivallianingata ajjigiingnginninga Foxe Basin-Iu Eclipse Sound-Iunalunairaanilauqpuq ajjigiingmaniknunguvingmitut.
19
BAFFIN / 'fP"u'
Foxe
---
Basin
----
MEL V I II E P.
Repulse Bay I <1.6.1\(""'
---~--.:-
s
Inlet
I> ..
Regent
n
Prince
In 1971, Juupi Inuarak and KuniliusiNutarak (who were digging with meat Nunguvik) made an exact replica ofone of the harpoon heads from antierand used it with success huntingseals and narwhals. That 4,000-yearold model was just as good as amodern metal harpoon head.
In 1967, my friend Asarmik Kipumitook me in his canoe from Nunguvikto Saatut, about 40km to the south.A few years before, he had broughtme several Dorset artifacts from Saatut which had been found in blocks ofpeat that had been cut to make ashelter for a bitch and her pups. I haddecided to investigate.
Incidentally, this site is situated about8m above sea level, while at Igloolikmaterial of the same age is found atleast 40m higher. This difference inthe rate of land emergence betweenthe Foxe Basin side of Baffin Islandand the Eclipse Sound side has already been pointed out in connectionwith Nunguvik.
Unfortunately, the Mittimatalik site issituated in the middle of the villageand attracted visitors, particularlychildren and dogs who, following myexample, started digging and disturbing everything. At my request, thegovernment had a small fence erecteda few years later, but the same daychildren were already climbing over itand it fell down not long after. Thatis why I have been unable to carryonwith the excavation of this promisingsite.
The site was not very extensive butvery rich, and the bone preservationwas excellent. The distinctive featurewas that it contained mostly threekinds of bone artifacts: harpoonheads, needles and tools-mainlydaggers - made from caribou legbones (metatarsals). But there werevery few caribou bones among thefood remains. The great majority wereseal bones and it was obvious that theplace had been mostly a sealingcamp. But where did the caribou legbones used for the tools come from?
The answer to that puzzle was inNunguvik where, in contrast toSaatut, caribou bones were muchmore numerous than seal bones. Con·trary to the present situation, cariboumust have been very numerous there
f>n....7rf>C"0"~17~..=!. <lLL Lic..C\a-'f< <J~~~c.... 'f',~r;'dl' Po.'</1';", ~CI>(" ~;" a-~'d'J~'LQ.1.~C"l> .6.c....C\0",'f' ....-> r><J(~)C J\\\J<J,,~c,f1.of1'b' I>~r'")" DC~"J~, <JL' ~r;'<-f1',f1~'a- 'o.'«J~'''(L~')', <D'a-'f' re''bl>~' 0.''f'')'.
l\C'bc..l>"r~<;b <Jr fCc.... 'cr" :SLCT" '0."J<JL"(Tl>
o.'D', <Jf1C.,', 0.'1', ~'N, lI'r<l?I': L'i"rp~' ~,.;., 'fer)' ~L"\D"~.~ (I>n':-':<Jr;'<-f1' ~')~I>n' (CLa-' <Tl>':-' a-'~n'Lll.-><lo- 0..<>'1)0"1> o-<Jc;dc.=-c Lll...J<Ja <J.o.C\"r";L'~' Po.'<L~' Cd~'a-"'I>IIC''')''IL'(<J'')' ...
)~('rl>n)' /I''dfC''n)' 'o.l>l&\';''' D'J&\'r~('f" a-.o, f1<- 'f" rp~'L';' '. o...(<-I>">'L,>'dC'I>'(~"(L ~r', ,a."J~La-' lI'r~?('r',b~'Jo.'n.~r', p(~a- 'bd.1"J'Lc, 'bl>~,c(
~'b'a-C''' .,>.1, II'd'La-~'~d.o' n'r~?(I>' )f1'La- f1;" Po.n.'<T'LJ, 2 r <-I()' cpnrb",J'o.")". MLL~'>'L C'd~ f),~f1' 'bD",
1967-mi piqannaarma asarmik kupimiup agjalauqpaanga qajariamigutnunguvingmit saattumut, ungasingniqakasaktumut 40 kilamiitanik kivam·mut. Ukiunguanisaalauqtuni, ipjurmiauviliugausimajuni uqqualiugauniaq&utik arnallurmut qimmiluarjunginullu,nanisilaurami amisuplangnik tuasitpiqutivininginnik qaitaminik. Qaujisarualilauqpunga. Inigijaujuq mikijuugaluaq kisiani ak&uittummarik, sauniillu asiruqsimangnginningi piujummariuplutik nalunailluringninga pingasuluanik ajjigiingngittunik saunirnikpiqutituqaviniqtaqarmat: sakkunik,miqqutinik amma sannatinik-piluaqtumik pilautit-sanasimajut tuktutkanaanginnit. Niqiviniit amiakkuvininginni anginiqsammariit natsiitsauningi amma pitaqaluangnginniqsaupluni tuktut sauninginnik. Nalunai-
20
Map of the Saatut site showing the extent of the erosion in eleven years. (The firstmeasurements were taken in 1971.)
Nunangnguaq saattumi takuksautitsijuq nunguvallialluarninganik ukiuni qullilluatausirluni. (uukturanngagaulauqtuq 1971 -mil.
.oo..\\J4'1' ,c:>r Ccl""r>Il C t..t... .D\J~"(""<l"..J<l·cr\{,.(I""· t>Pl>cr '\d"r'-...) <lCl>(' ....l<I"'.
O;':>,o.'l.IA>t..t>... :>o;Io 1971-r).
Pitqusiqtut, kanataup piqujanga malik&ugu, nanijaluktaavut saggaq&utigu ukiuqtaqtumi aullaqtitaulauqputkanataup piqutituqausivinganut. Isumajunga, uuktuutiqaq&ugu alaaskamik, ukiunik amisunik, kituluktaatsaggaqtuulluaq&utik nanijatiglu niuprutigijungnarlugit, iplirnaqtuq pitqusiviniinut asiujijautillugit isuqangngittumut, piviqaqtitauqquuraptakanatami piqujaqtaqarmat mianiqsijumik itsarnitalirijit pilirianginnik, papatsipluni nanijaunnikunit pitqusivinirnik.
Kiujjusiq tamatumunga ipiriktitaamutnunguvingmiitpuq, taikani, uukturautigiplugu saattumut, tuktut sauningiamisuuniqsammariungmata natsiitsauninginnit. Uuktuutigituraut&ugituplumi qanuinniuliqtumut, tuktu amirrarjuulauqtuksaunnirmata ukiunikamisunik. Niqigijauplutik nunguvingminunalingnut tuasitkut taimaulauqtlllugit ammaaglaat-piluangnginniqsaupluni-tuuliqalaurningani. Nanisilauqpugut narrugijaunnikunik tuktutniungitta saunivininginnik nalunaittuujaqtunik atugaulitaurmata saattumi.Natsiit sauninginnik pitaqaluangnginninganut sakkullu takunnaqpuq natsiqsiurniq piliriariluangimmajjuk tuasitmiut Inuit nunguvingmiillarmik.
kautigijuq aullaaqsimavvik natsiqsiurviungmat. Kisiani nakingngaaqpattuktut niungita sauningi atugaujutsannatinut?
Aujatamaanguqquujijuq, nunaliujutlIangi nuuppaktuujarmata saattumut,kuup akuanut tariurmiutanik iqaluqaurunaaqtumut, iqaluksiuq&utiglu natsiqsiuq&utiglu, taimanna piliriniqallarmik atuqpak&utik pilautinik sanasimajunik tuktut sauninginnit. Taikaniillarmiglu ukiumi annuraaksaliuqpak&utik, nalunaigaujuujarmat mitqutitaqaurunaarnirmit. Saatturmiittuqnunanga nungutpalJiaralasaqtitauvuqmalirnit aujatamaat (ilangaluarniqarajukpak&uni 65 sitamiitanik ukiumutatausirmut), saggariaraptigumit, nuna12 miitatut angitigijuq talisimaliqpuq:nunaup ilalluanga tariumut kataktuq.Angut, naammanaaqsitsiaraallagluni,uqqualiurualilaungngitpat ipjumitqimmiminik, qaujijuqarajalaungngimtuq, ukiut amisuni qaangiqsimaliqtuni,tuniuqatigiit taikani nunaqalauqsimangmata... Taimali, qanurli angitigijuq inigijaunniku tariumut asiusimaIiqtillugu nanimangaaptiguu qaumannaqsilaqquungngittuq.
3m
IExcavated in 1983
" Lt.. t.t>~'" 1983-rExcavated in 1982
"~1.1.t>~'iIo 1982-r
•[§
\
Saatut I / a.: c :> c"
~I>'<-"-~"''\, '0. '\, r'~LCr'r')O"'~[>'''L <If"<c....'0-" l1'O"'~CTC
1\<;dnt\cr<;0"''' I1c.-Cn...7La-" )<]r'(
"'"
CIIL'o.)'CI>'" 1>7"''\,' " o.n'. )~~,
II'-''~~i\0""''\,'f' 'dn' ~r)<-1>"')'. 'bl>~'>J'~r~' rp~'L,,-I>'LC (CII7'b ,dn~':'O"·).lie.. 'l"c, ,0000~Jc f>pa.crr", <])?'Q.LLn.....)""'. 7r <-i'C)' cpnr("o."')"'. rp,:,'J""d"')'" ,dnO"0.0"71>~L ~-,·CO".
'bI>L'~~'f")r II' -''~~'O", 'o.~~"'~L~O"'
'0.\\J~?'o.'L'LC.
1969-r,.D'Jt\'Jc.'o.~L ~O"'
---.J.91~_ --- -------- .... ------'0
The Saatut Site / a.: c j < tur<l
4m
\
I
5m
'981_
•
for centuries. They provided thestaple diet for the inhabitants ofNunguvik during the Dorset periodand even-to a lesser extent-duringmuch of the Thule period. We foundmany reject pieces there from thefabrication of caribou leg bone implements which were apparently usedlater at Saatut. The relatively smallnumber of seal bones and harpoonheads shows that sealing was not themain occupation of the Dorset peoplewhile at Nunguvik.
21
At Ipiutaliarusiq (Milne Inletl.Jonathan Arnakallak and AsarmikKipumi examine Thule dolls from acache, near a child's grave, thatJonathan had found a few monthsbefore.
AA~C~4?~~r. ~~C~ 4~~b~L·
4 LLj 4~'r p>r ~~~~~j'j,c A~?~4~v~v. A~?~rc
~C~~< dj~4C ~~4~(. ~~C'
a..O"'c...tJ-Lo-. cepe <::1riJ«J\\r c::>cA4~' ~Lc-~jn'. (1969-r).
Ipiutaliarusirmi. Jaanatan Arnakallak ammaluasarmi kipumi qaujisaqtuuk tuulit inuujanguavinirnikpirujarmit nutaraup iluviata sanianit,Jaanatan nanilaugaanik tatkitamisuuluangngittut pianiksimaliq&utik. (1969-mil.
It seems that at least part of thepopulation moved to Saatut everysummer. They spent their time fishingand sealing at the mouth of a riverteeming with arctic char, duringwhich they probably used the cariboubone daggers. It was probably alsothere that the sewing of winterclothing took place. as suggested bythe abundance of needles.
The Saatut site was rapidly eroded bywaves every summer (at an averageof 65cm per year) and since we beganexcavating it. a strip of land at least12m wide along the shore has disappeared. The main part of the site has
22
t>c-i\",'lonJ'. ..,C"'b' "bt>'r',' I>'b"J'Q.crLr"~l> .Do..c-~< 'fc<;bcrc• JLr>< b,(,<Jo-
n'r'-,~"r'Jr'. 'bl>~~~~c-">'lo I>nJ~~L
~'JII'reo lld';L-,~"n' jJ. I>n~L r'r'LCc-'J'"0..'(lk'c <ldlO.u'f' <lr1<c...!J.c l\<]crlor'Lc-Q,n<-Jrc, <J<~dr'r><;b)'1J<;cr<;Lc <JLL 6.~J<;~<JC"I><;
111>'","."",. IVLc-".,,'L ~'f'","~I>O<.l'L' t>""r'I>'II"'.... ~'Lr'~'L JLI>' 'b",'L~, 6 rCJb~' 1>'lor"nrr'·~"."J :'>c-' t>'-,',~I1",'lo
"LLI>e.I>"J" 1923'r Ln~r'·r'. ~",r'~'lo
'bC"~'crCr'<J<c..o-lo , (CLI>~O"'"Io: !><Jra-(/1c
:,>,,'. J~r" ~'L J~r" r'~,,'f'. 'bdJ"J'L'50 ,'CrCJ' ~'~'nr,r. ~~r'>'L ~r'~"r'LJ<J"rC)rl> Q.~~\rlo ""drb• .6(.'f' Cn..I><;rl>c' '"',n' ~I>",II",'f' Ct>L'~J' ~'r"nr,r
I>'-,'b"n'r'~' 4385'",' t><."J qr'<'t>'lIr-,I>PI>",' 155'",' 12435 I>PI>' ~N t>;'""f'n<-JJ re-. (LQ. (><..J<;1> rp~c-rr<J~<;~b-
b-,~"<'. L'd~ ,'d' AJ'bI>.,."<'J"'.l"J'Q.cr71>~CT 'fP<;l,CJ'f.
1971'r. ~A t>..,~~.. q'L dO'';r' ..,C~..~'L'bnr,'b ..,'JII'r. ~~e.I>">' ~'~'r'~'-
Ln...'l.o-b ,,"J< <D.... ~(T.,~L J Q.</<;br'l>.... .,.,nb
:,>L,,'r'I>"."n'-,. C6'~ 4,OOO'~' I>PI>c-'~,'b"r'7'lo' Al>nr," I>'-,rO'C")' ,II'",'~~r'L,J' "dJ'.
6d..:>L...l<l'""'n'"..:>J, rCILCc-'('::)<;b, .DQ.c-t><
'Pn~';'"",'r..,' Cd,"JLI>,L?';'">". A-,~"Jr'
.DC.....'bac 'flra-<-..:J. [><,LO"''' <] ...."'.........<..;In...~'L'bCI>" ..C..J' 1>~',6~';'''."0',,. A'd~LL,
I>PI>' "b'r" A~",'LC. L<'L' ~<'-,L~r't>c-r'~'. Pr'~", I>'-,r Ct>«L"",t>·~ ...DC~b~bc <;dc:.Jc 6n<;"c'""')' <JdC"'()...><J''f'cJf..lI>'~~". Ct>L CL"~ N,nr'-,J b,""~,-'f'c..'L ""L\rLO" <;dc..<;a.!icjL.J<J<;bnc...JJ.
~'L-, 'CI>", 8 rc",' 'd'r''f1r,'' C,,-I>'"dc:.o-, Li".Jc-'(C)<-c- Q.0"7[>~c A)"bl>nr~c
40 rc",' n'r"O''''I>.,.'b~-,~'LC. CL'~..,~I>' 'bP<'"c-~",'loC ~'~r"f" ",'L FoxeBasin-J Eclipse Sound-J Q.JQ.6~0"c..
1>">" ~'~r'L",' ..,'JII'rJ'.
1967-r A"b'';''L ~,'r' dAr~' ~"c.'
I>"<'lo 'b,,,-~rJ' ..,'JII'r' "J.1', I>'lor'"",'bb,'JJ' 40 Pc.fCO" P<" .1'. ~PI>'J~",'
e.1>"J",. t>','r ~I>II"I>LI>~L,.,. I>"'d~,,'
t>l,,[>C-<]o;lo ".>nb <1"0."-''iJC 'fLrJ<J<;~'f'.Dc....l,
~",r'e.I>"r ~r('e.'",' J~r" Ndnll",'f'"",''bt>cr",'. 'b1>~~~~c-e.I>">'lo. 60'r,I>,"rp~b~" Pr'~", ~'.,,6'J'Ln.... ,1>';'"-,~r'~"r'L ''f'"",'f' AI>,'L,,-I>'jn' ..j~t>"-"r'\..'O"'L 1\'l,,.J.J<lCTb <r'~r'\f'C)a-" ~1>0"<;0"1>l\<;dnJ<;bC\cr'""'C"b"Lc: ,"dab, r<;b<;dnO"b <]LL,'~nO"-A-,~"Jr' Ae.l>n'-Ia.r'L" J'J'b~'{'CLa-C. CT'f"~C <lr<J"dC\a\f'lO.u <l'f'a'""',lw;., ~9' ~I>",'f' ~'L AC'bj~'-r-.."~I>'-"")b)C ~O"""""O"". ~.l1bl>rr~"" <ll>'-c:.....lL(>fi.,.b
~'r'''r'I>'III>'L'. Pr'~O' ~p"L"(' J'J'",1>'f'C ,1>0''f' ~JLI>,' ,·~n.D'?
Caribou leg bone implements(on the right) and the bones(metatarsals) from which theywere extracted. The first aremostly found at Saatut, the latterat Nunguvik. Most of the toolsare much shorter than the bones.showing that they have beenbroken and/or resharpened.
J 'J< ~~'LC ~~~4 (Cc-"A4~)
4 L L ~~.,:( (b':'l 4~<:d'
l\t>"'a-d C. r",. ...~c Q.0"'7t>?a:"'V"ib<~~( ~(Jr. P'J~'L~ ~'J,,'r.
~'~nj'Cb~d( ~d"~~~~~(
~ t>cr IIij fT C. 0.....)0..,6,("'".... '" r' "dr(..1> 0; LC~LL t>~<.,;<t< AA" ~ .. b "'cr<;b
~L'LC.
Tuktup niungata saunia (taliqpianilamma sauniit (kanaat) asivaivviunnikut. Sivulliit nanijaurunaarniqpaujut saattumi. kinguninganinunguvingmi. Sannatiluktaakasaitnainniqsaujut saunirnit. nalunai·lijuq siqumilaurmata amma/uvvaluuvva ipiksakkanniqsimangmata.
fallen into the sea. If. by a stroke ofluck, a man had not decided one dayto make a peat shelter for his dogs,nobody would probably have knownthat a group of Tuniit had lived therehundreds of years ago. Of course,how much of the site had alreadybeen washed away when we foundit will never be known.
As usual, to conform with Canadianlaw, all the specimens we have excavated in the Arctic have been sent tothe National Museum of Man (nowcalled the Canadian Museum of Civilization). I think that-in contrast toAlaska where all kinds of people havebeen able to dig and sell their findsfor so many years, thereby allowingcultural treasures to be lost foreverwe are lucky in Canada to have a lawprotecting archaeological sites,preserving for posterity the materialremains of past cultures.
I know that some people feel that allthese specimens should be kept in theregion where they were found, but Idoubt that would be a good idea forseveral reasons.
Once they are dug up, many artifactsof organic material (especially thewooden ones) have to be treated orneed to be preserved in special condi-
P~'~I'" CL)J'L L111n."nLJ' .D'JCI'I')"',CLlba-, ~")~~nr'..>J ~')J', )")' ~~a-'r
qr-;a-"'~'Ln.~'LC 0.'(' ~~a-'r'a-'. ~"j
nr)~~'",r' ~'§ 'b.DLI·a-~c-"')J', )")qr'~'~o.~"')"~~·a-'LC ~P~a-" qrIa-". a-'f'r7~<..,:)nb .D"JC\'r .Do..c-'.D' J<]lcdc CLiU>c..l><;bnc.. ..,:)rc <lLL"~c -1\~<J\'r'"o-<;b,t>< J<T
)c-'ibc.J>~O"'La-. Q.a-r'c...l><;b)Jc Q.~rr7[>"'O"dO'"b
)"]C 0"1>'("( "l>ul\O"'f''''o-b Q....:Jo.'O'C).,...)o-b
q)L~c-o.~'LC ~')r. 0.'I' ~~a-'r'a-" IIC'b..;l<]'\f''"'0'"'L.DC ""de.-"' Cd'"Q. ..... ) Q, a.cr'Q,r"t><;(T9>
Ac-n..<In..J<I'f'LL)-"" J<J/crl>c 11.D11C .J)"JC\,("<-c.'P'.
q~~<i 'J"".j~~"', .Do.~~' L10.'r ";'("j~'t-C
~')J', J' qdq.D' Cn.~'r~Ca-" L1'b..>'b~-
?~"")Jc I 11"b-'''It>..... ",n'-...:J Q. (r"".lot!> ..~nl.J.
CI1L..Q. Arr"\..(T"b'"c..'ir" (1)<;10("",n" I\c...l>no-""o..IL .... O"" )")C "l>o-'rQ.(Tc. Cl\b~"'c.. 'PJ
~p~r q'.D~"\c-~"'("",n", o...>o.L1L~~~'L'
r«dnC'b~?';' 'a-'r'. ~')<I')'" .Do.'L .D'.f«c-q~o.~"'nc~,'" Lc-'a-' q~~CL' ILlo.'L..>q"a-'b~~"("",a- 65 ICICa-" ~P~J' qC~I'J'J,
~'Ln.q~'nJr', .Do. 12 IC)' q'rnr~'"
Cc-ILc-<;b)..... : .DoJ>< Lie... ...:><J'L Cn..I>Jc
be")""'. <l'Jc, ~lL~ .....lcr'<I~ c...I. ..:1I7. l>Q,<;d<]-c-~?qc-o.~''r'(' L1'~r' 'f"rra-", 'b~~~'b~
~o.~''r')''', ~P~' qrla- 'b'r"'ILc-"')a-,)a-~'bnr' CLlba- .Do.'bo.~"'IL 'Le... CLlLc-,'b.D'C- q'rnr~'" L1a-r~~'a-d Cn.~J' ql~
ILc-"'n<..>J o.a-L'VnJ 'b~L'0."'I0."".j''r')'''.
AC'idr""")C, bQ..C(>< Nd7'L Lc-"",J, 0..0-7J"L" ~'L'"",nJ ~P~"'C"')r q~<o."'nc~o.~"')' bo.C~' I\'dn)'b~ICI'L.D'. I\(L~'L,
Excavating at the rapidly erodingsite of Saatut (19801.
" L l, 0;"::>0;10 .ll"J<" ("'"<Ie; c.." C;"Jr a.: CJr(1980),
Saggaqtuq nunguvalliaralasaqtumisaattumi (1980).
Qaujimajunga ilangit Inuit isumangmata tamatkua piqutiviniit aullaqtitaujari aqangnginnasu9ing naapi uti kaviktuqsimanirnit nanijauvvingmingnit, kisiani qulaqpunga tamanna isumanitsaungmangaat pitjutiqarunaaplak&unga:
Amisut piruqtut piqutiviniit, piJuaqtumik qijungmit sanasimajut, pilirianguniqariaqarmata amma silangaqanuinniqariaqaq&uni asiruqunagu,asirurajarnarriarmata ukiuqtaqtumiituinnalaurumik. Amisut itsarnitalirijitnanijangi siqumisimavangmata narngarijauluarajaqtuksaungngimmatanunalingmiutaujunut. Piungmat atausirmik uvvaluuvva amisuplangni pitaqaqpat silattuqsavvingmi ilinniaqtutitsarnitalirijillu urnigaksaqaqpata asinginnillu ilinniarlutik piqutivinirnik.
23
tions and would probably deteriorateif they were kept in the Arctic. Aswell, a good number of archaeologicalspecimens are broken or damagedand would likely be of little interest tothe local people. It is also a good thingto have one or several central placeswhere university students and archaeologists from Canada and abroad areable to study the artifacts.
However, I believe that as far as stoneartifacts are concerned, the Museumauthorities would be willing to returngood representative samples of specimens to the settlements near whichthey were found. The same might betrue of some bone specimens in goodcondition. For other artifacts oforganic material, ivory and even woodfor instance, good replicas of themost interesting pieces could bemade and sent north. Of course, as anessential condition, there should be asuitable building in the locality toshelter these collections and somebody should be personally responsiblefor them.
I have been told of a northern villagewhere a museum had been built someyears ago and where a sizable collection of archaeological and ethnographical specimens had been kept.Unfortunately, the building fell intodisrepair, some artifacts were damaged and others were stolen. It wouldbe a shame to see the same experience repeated somewhere else.
24
~'jn'b"",J ~,:.'br', I>PI>..' <Jrl..', P)..>'C'""L'ilo)CoJ<]Qo ,.,n" Q..0"7nl.,j O"[>(?nr~'Q.. 'i..,:,rc•
II 'e-'a.")" fl'WA;",,' ~r'1>,,"7I>n'..>r' lIr'b"r')J', IIA"0"ncl>"'.l~'c ba.Cr 1I'd7"C'b'L' r ~.."r'~r' lI" '..Ce-nr' 1Ie-n.~
"f',,"O'"Io. «'..1<...,)0'" a..0"7[>"O"'dcr' I\C'idl!i\rr'itr".
'b1>,,"L~'L lI<-'f" lI"lI' lIrL'lC CL'd~
II'dnA;'" ~I>'<-"nCI>7n.<J"o''f'"a.lr'';''..>n'<lC\lt)'ilot'Lo-'ia-c o..0"7[>f'€\'r'cr', Pr'<Jcr 'ide.... 'ib_
>'1, CL"a. lIrL.."I>'L'L' fI'~n"o?';"<-'",'L:
~rI' I\?")' II'dnA;"', II..><I"X' 'f~'r' ~a.r'L~', 1Ie-n.~'J..'bn.<J"o'LC ~'L r'<- 'I,'b"lI"..'bn.~'b""'.. ~r'?'da.J, ~r'?~7'a.,n.~'LC I>pl>"C")r)lI"a.<-I>?r'. ~rI' lI'~'..Ce-n.,,"' a...7'f' ('dr(L~'LC a.''Ln.71>..>~~7")"I>''f''LC "a.e-'rI>CI>~,,'. III>'L'~cl>r"r' I>'~';'~ <Jrr'<-'.. IIC'b"('Ic....')'ilo"·/A'r 6c-Q.0"'<l<;O)( aC~'iO"cc-n...?-c.J
1>'..L'~'b"(C ~r''f'"..'..> lIe-"..4'..on' II'dnA(T'irr".
Pr'~ .., tilL ~'L, 1>7"'b..' ~a.r'L~' a...71>"..d', bo.CI>' II'dn)'bI>r'A'L0"e-n.~' I>n"n'r'r~r' ~'f'~7")'\l>o.rr' ..or' I\I>~ ..' 0.">0../lcdC"\a-" .DQ.r'J 0..0"7[>·"'1...( '"i,O"r~~c
)J'. ClIL"o.),CI>" 1I0.7")"'I>'r~' ~I>..' ..'o..0"'7[>O"da-" ~.D6''f'()O'"b. <lr'''P'''o-lo Ndn€\0-"0-" 1\?'ilo)crC "Q.7[>O"d6'\crc;cr~ jLrc "P","rQ. ..~c. f>bjnrJJ, <J"fC'"[>C"<JlLn..~..,jJ a.'i"L'i
0.")"ClI' ~V<-"nCI>~'a."A'\'1("'..' I>PI>"C")J'. Pr'~.., 117n.~'b'..'b~~",;>O", 1IC'bn.<]'i,C;,.'iLc fj, ....)'i~<J'ir· .oQ.c-'r ~lL")r"
CL'd,,'L bn"I~,,' ~'L rq....(~'b'..>n'..>.
l>'bl>n~I>(LLL I>PI>"C"X -"a.e-' II'dn)'bl>(A'C'L' I>PI>'J<-I>").. ~'f"<-'::J'..o 0...~1>"o-dC fj,c"'<;trCc-n...~U"c [>~rt~'icr'irnJ'",j /1;'1"0 ' ..'d' lI .."o"ncl>~'. lId';L..>~"n' ..>J,lI'..>'~~" ~"'fl>L~';,.'l-', II'dnA;'" lI<-'f'('d'n"",n' ~'L ~('f' n'e-LI>' ..>n'... lId..>'Lrd>o..7"Lc CI1L<l.o..)C "~~bl>b"O"''''''« .DQ.c-'r~r'~ .. :
Kisiani, isumajunga, ujaqqanit sanasimajut nanijaunnikut, kanataup piqutituqausivinganilirijit utiqtitsigiamikangirajaqtuksaunasugiplugit piujuniknalunaitkutaksanik nunalingmut nanijauvvingata qanigijaaniittumut. Taimannatuttauq pinajaqtuksaungmijutsaunirnik nanijaunikunik qanuingngittunik. Asinginnik piqutivinirnik piruqtunit sanajaunikuvinirnik tuugaamitqijungminaglaat, uuktuutigilugu, ajjiliutsiammariglugu narngarnaqtuqtaitaullaqtitaujungnariaksanginnik ukiuqtaqtumut. Kisiani, pijariaqarniqarajaq&uni, pitaqariaqarajarmat iglurjuarmik nunalingmi naammaktumiktamatkununga katiqsuanut ammamianiqsijiqarlutiglu.
Uqautijausimagama ukiuqtaqtuminunalik piqutituqausiviktaarmat ukiungulauqtuni angiplaktullu nanijaunnikut itsarnitalirijinit uqarusiqarnirmitigullu inuusiqarnikkut iniqaqtitaujut. likuluugaluaqtillugu, igiurjuaqaaqqiumajungniirmat, piqutiviniiti1angi siquptiq&utik amma asingi tigIigauplutik... likulummariunajarmattaimannatut pijuqakkanniqpat nunaiingmi asiani:
This is a comb with a face carved on it. It is the kind ofcomb the Dorset people used. It is from Maxwell Bayon Devon Island.
AL~JnA~~ C·~ P~~4~~~~-CAL'~A~~~~'A.DA';" ~>L~>' AL,-AJn~~'c'~i>'. CL~?''if P"C"l,a- Q.0"''7t>(..t> .. >"10.
lIIaigutiviniq taanna kiinanguaqaq&uni - taimannailingajunikinuviniit sivullivut iIIaigutiqaqattarnikuuvuf. Tallurutqikirtangani nanijaulaurpuq.
Previous page: This maskette is only an inch tall and fitsperfectly if stuck on the tip of a finger. For that reasonit is thought to have been used as a puppet duringceremonies. It was found in the Ungava area.
L''''::>LI>a,''::>r: C'~d~' rp'::>d~' P~«' np'.J'Ar~~Q.~A~Q."~~ rp~4J(. 4LL'~( ~Q.«r~~
"b'C~::>A~I>~t'r"'I»~ ~bnL~r' 4~'dA' 4'Lr'.D4~
~0"'~~10 L'.Ct>~Ja- t>~~"JC ~<J 4t>'~( vAnCI>a.t' ,~~ 4 L Lr'.D'. d<' C'~~ a.~"'I>,-I>~~L>~.
Makpirtugausaartumi: Taannakuluk mikittukuluk kiinappaktikirmut ilijunnatuinnartuq mikiluamut. Aggangnut kiinappagijauqattaqtuviniunasugijauvuq sakatillugit angak-kuit aggamingnuaq&unijjuk masaktaulluni uqsurmut uvaluaungmut nipititaunasuk&uni aggamingnut. Kupaaktarrangani nanijaulauqsimavuq.
Can you imagine what our ancestorswere like and what they did? I wouldgive anything just to be able to knowexactly what was happening duringthe age of the Thule and Dorset people and be able to listen to them talkabout their beliefs.
Unfortunately, that is not possible todo. But there is one thing which givesus-Inuit-an idea about the peoplewho gave us an identity. Since therewas no paper to write down theirthoughts and no alphabets to use,they passed down their beliefs andway of life either by word of mouthor through art. But by word of mouth,meanings gradually change; so thatleaves us with only one way to getclose to the accurate meaningprehistoric Inuit art-even though weoften have to do more guessing thanknowing for sure the message ofthese art works. What were theythinking when they made thesethings? What was their reasons formaking them?
26
'b~~~L'\,'C'II·':' 'b.DII~'L,-~'L'!.C <lLL.oPIC",,-<,,-~'L 'I.c CII'd<l rYd\C"~'? CIIL)~ )~~"o. ',-'L I'·C"~C"" 1>C"'b')<I'nL
•
.or' <lLL.o C~)',-'b PIC"n../';7'1lL .of'<.
PI<lC"C" <I~'o.~L' <lC"J~ILC"C"'LC IIC'b/"·.;.~."n'. nn~~~','C'b,-~ 'r'L' <l'L" nn~r
n'b'r' ."n~,-~'C"'r".D' ~'b~I,,-,-~'C'f" >IIJ'·C~)II"o.C"~>', CII'd<l.o IIc-n..~~<")~';"
)'~L7~~'~)1I"0. '."n' 11,--rL .o I>'\,~(' <II'·~'C~,,<I'\,'C'C"~ ."n' L"o.J' nPb,,~'L' ~C"
b')<I'J~' <I'~r~"';'~>'. CIIL CII'd<l'0.'J<I'C~'b'C')~';" 1I'C'C",II' C<')<I'JC"~>, 'b~~r<l'b" C"?fl'~" 0.~O<ln..C" '<" 'b.D1IC"~'<,-~'L 'I.c 1,C"~n,'. PI<lC"c- IC"C"·~'::>r' 'b~~~r~o. 'r'."nJ' LVL'w~?nr~"0.)11"0.'C" 'b.D~ )P'b~,,<l'L'l,c CII'd<l~o. 'J<J~Cl>~C\~c 6LLb<- c..lL~<]..=!·. %.0 'ic
LirLc....!>'i(C CLibdo-'L f/C\r" "(Tb \0.<'''-c-<J0<-..;Ire? "b.oLllL( CLlLQ.o.Lic-\L"",,a-b \0.a.o-'i(C?
CL'd<l C'<' IIIL'n".D' PI<lC" P~~"0.'C"IC"C"~VL-rL "n' PI<lC".
Qaujijumaqattarpillii qanuilingalaurmangaata ammalu kisulirivalaurmangaata taikkua sivullivinivuut? taimatuq tusaajunnarlanga sivullivinivutunikkaartuartillugit ammalu tautuklakka kisuliriruluujartillugit .
Kisianili ajurnaqmat aniguqsimaanilirmata pitaqarunniiq&utik. Titiraqviksartaqalaungimmat ammalu titirarutiqangi&&utiulaurninginnut uqausirilaurtangit puigurtautuinnaliqput, taikkualu pilirijauvaktuviniit tusaumajauraarjutuinnar&utik ilangillu uqausiitasijjirtauluaqattarniq&utik maannamut tikikaluarmat unikaartuangujutajjigijunniiqput. Taima taikkua sananguartauqattartuviniit ittarnisait tavatuanguliqput qaujigiakkannirutigijunnaqtatuarilirpavut qanuiliurpalaurmangaata sivuliqtivut. Kisianili sulinirartumik qaujijutigijunangi&&utigut isurna ksa rs iuruti 9 ij unnatu inna rtavutqanuq tukiqaraluarmangaata taikkuasananguartaujuviniit immakallammarialuk. Qanurli isumalaurpat taikkuninga ittarnisarnik sanavalliatillugit?qanuimmat taimannailingajunik sanannirpat? tamakkua tavva isumattinnut kisiani kiujunnartavut sulinirarsimangillutik kisiani.
The bear was a popular subject in carvings of the Dorset Eskimo. Thisparticular one is called "swimming or floating bear." It is meant to depicta spiritual bear helper, one who helped the shaman communicate withthe world of the spirits. The skeleton outline was meant to represent theliving thing removing itself from the body, as in soul travelling. InGreenland, the symbol was named "Tornarrsuak," which means"superior spirit." This piece is the oldest of all those shown here, datedbetween 500 BC and zero AD. It was found near Igloolik.
a....o'J4'i v r. "a...J<lI. ....c.J>,,>c /1LLb'"c.." A.DIt.;'C. C"Q.("'"· "o....J<I"irlL..... C;·
",..,'J<I" ~l>cr'J<I'I" Cd '~l>:>'. <I'\.'dJ' Ab""'nr?l>"""crl>,,,;r?l>:>"C"cr"'l..,D(-id) .... "<·,.)a" <CI\l."d<;\ C"icr"'b .. ,,".J<I? .. a..'id'-..JJ 4 L LJ J>'ib"'c..'bn'b?'",'d"."J C'cr'cr'. ~l>cr'J<I'I" Cd '~l>'J<I'nCl>:>" :Jp'b'nCl>o..r'.,v C'iO"'<I nrra-" <10'"("'"'1;:><;" CAL"o.. :lP<;b'i·::>/\a-J>c..l>C;rr"I>....c;••
'fp,c.,,'r' C'''' ",..,'J<I" CA?l>'b'Cc..l>~;r?l>:>" ":)'\."""<1"""JerCi'lCt><:".)v. CLQ. "a..'J<I"Ct>....Acr'i· ..oCI>\f'c.:'J>"1o edIT\t" "a..\J<I"lCl>(L""C"'Lcr'. <I"Un"."J 500 BC <ILL." 0 AD. <ld 'cr<lcr"0..71>...."'''''· • Q.V7t>c..l> 'i >~ Ii. " -,(""'I> « 'ibG'" r";'v •
Nanunguarnik sananguagajulaurput immakallak inuviniit. Taannalisananguarsimajuq nanunguaq sauninguangit takuksauvut. Angakkumutikajurtigijaujuviniunasugijauvuq tarninganut-ikajurpak&uni angakkuq tarniqarvingmuarunnaqullugu ammalu uqallaqatiqarunnaqullugu tarnirnik.Sauninguangit takuksaunguartitauvuq tukiqartitaunasuk&uni tarniatimiminik anilirtuq taimanna tukiqaqtuviniulaurasugijaujuq. Qikirtaalungmittaanna nanunguaq taijauqattalaurasugijauvuq "tuungaqjuaq"ngunirartauvak&uni. Taanna sananguartaujuviniq nutaungilaanguvuqtaakuninga sananguartausimajulimaanik. Arraaguutillugu 500 BC ammaluo AD. Akunniani sanajaujuviniq. Nanijaulaurpuq igluliup qanigijaani.
These pictures of interesting andfascinating prehistoric Inuit art shownin this article were obtained from theCanadian Museum of Civilization withthe help, much appreciated, of PatSutherland. She is an archaeologistwho has been excavating Inuit prehistoric arts and artifacts in the HighArctic, mainly on Ellesmere Island andAxel Heiberg.
At present, Sutherland is trying topreserve prehistoric sites on DevonIsland from disturbances and destruction by oil development in the future.She is marking sites on a map andrating their importance.
Because of the help of her and otherslike her, we are able to see our ancestors' creations in Inuktitut magazine.
A lot of these Inuit art pieces revealthat they were used for spiritualceremonies, or used as amulets andcharms at the time of the Thule(1000 AD to 1700 AD) and Dorset(500 BC-1 000 AD) people.
C'd<J C'~ 6'C'~~6' ~o.'J<J'C~~'JiI';"<J'~("'~'C~(L~' 'b~~~ 'n.D' Cd'~~n" ~<J'i'nJ'
Cl)L~ ~'b("'LL'r', i\7~~"o.<-~'>' 6'C'~~~' 'd'f'<J",<J'iI'J' <IJ~r' ICanadianMuseum of Civilization) 6b~'C~"JC<, ~),<-"J' 'b~~~'n~~J'. C"o. <, ~J'<-"<;6[>~~ 'in!>,>"" 'fa-"'bcCr'L ... ..:JCT 6CC<;0"'~ 'io-b6.D6' ~o.7i1~'r"~' ~p~'C'Jr i\J<J'Jr<J~(6'j< 'PP'C'L~ <J'LJ ~r'L6' .D';'~
'P~'b'CVL"J~ 1977-r' Ar<J"',,~. L"o.~~r' ~>'~o.l'>'" 6'C'~~6' 6~r7'r"~'
rl:jbn~Cf>~d'lf ,.Jo-rc 'Q.~~bC"~o-~b<C <J<;l>dno-b
<JLL..> fj '"..:Jo-b. (""Q. fjb~~o- 'L.DC <JLL..> <Jr"rc
Llb~~o-'lf"".DC Cd~""Q.~nCf>'J( fjCC~o-' ~o-b
(~(""n"<T ~o.7~(L ~~. 6.D'nJ' ~'bC"LLr'.
C'd<J 6'C'<T~6' <J'~("'~<C~(L~' 6<-'f"~b'~nr7~~'~Jo.(r7~~' ~~J i\'J'dnr7~
VC'JiI~~o.(r7~~' <J"J<J"'7~"In'J J';-'6";n"Jr' 16'L'6 1000 AD-r' 1700AD-J' <J'~J'b'n°Jr') <J'LJ 6.D"<-'CiI~'I~L ~iI';" 500-r' BC 1000-J' AD'In"JJ!.
Taakkua tavva ittarnisait sananguartauvaktuviniit ajjiliurtausimajut qaujisartinut takuksautinniarattigut tamatumani uqalimaagarmit, pijaujunnalaurput ittarnisanik qungiariarvingmutAatuvaamit (Canadian Museum ofCivilization) ikajurtaulluta Pat Sutherlandmut qaujisartiujumut. Taanna PatSutherland qaujisartiuvuq qiniqattarsimalluni ittarnisarnik inuit sanajavininginnik ukiurtartumi piluartumiausuittuup qikirtangani ammaJu umingmait nunaani qiniqattarsimalluni1977-mit pigiaq&uni. Maannaujumitsapujjinasukpuq ittarnisait inigijanginnik suraktirtauqungi&unigit sanajuqalirniqpat aqqutinik ammalu iglunik.Taanna ikajurninganut ammalu asingitikajurninginnut takujunnartitauvugutittarnisarnik sivulittinni sanajausimajunik inuktitut uqalimaagamit.
Taakkua ittarnisait ajjiliurtausimajutilangit sakajjutigijauvangnikuunasugijaujut uvalu pittuqutigijauqattartuviniunasugijaujut arnguarijaullutiklutuliit inuutillugit (immaqaa 1000 ADmit 1700 AD-mut arraaguqartillugit)ammalu inullattaavinit (uumajuviniit500-mit BC 1000-mut AD-ngutillugul.
27
This late Dorset (roughly 700-1000 AD) art objectis believed to have been a shaman's charm ora tube used to suck out illness. About ten othersimilar kinds have been found in differentlocations. This one was found at Buchanan Lakeon Axel Heiberg Island.
C, ... :)<l~C"cr'cr' (~L"'''cr'cr' 700-r c
1000-.Jc AD ,;.~~ :)'dc...~'n·..>J) ~ ......~ "cr".t.~Lr...~>" <l'l.·d'.J c Ac:)'dnr ...~c...~~~r ~·..>cr
<l'~<l"cr~c...~~~r ...~·..>cr..> ~<..> ~ • ..>~"'~"'''-
cr~...~r ~>" <lLLJnr...~<·..>cr ti"~L~ ·n·..>r c~'cr<l~ ~ ...r· • .t.LL~ ~r~"'c <l'~b~~(~~?~(L,~>( 4~~r~cJV~ ~~~ •. C~~r
...cr"'~~Lcrd">" Buchanan C~<lcr ~r'L.t.c
.,Da.\{.."cr.
Taanna tuasatvinirnik (uumajuvinirnik 700-mit1000-mut AD jiisusi tuqulauqtillugu) sanajaujuviniqisumagijauvuq angakkurmut pittuqutigijaulaurasugijaulluni arnguaviniulaurasugijaullunilu uvalusullurijaujuviniunasugijauvuq amaamagutigijauvak&uni piiqsigasuktillugit aanniarijaujumik.Immaqaa quliujut ajjikasangit nanijausimalirputajjigiingittunik nunanik. Taannali nanijausimanikuuvuq Buchanan tasiani umingmait nunanganni.
Another view of the Dorset carving with anothersmaller one of the same overall design. Both havea walrus head at the top and the tusks areconnected but it is not known what the walrusdesign signified. They were found at the same siteand are from the same time period.
C"Q. ;, 4~~4 Cd·\~nC~.b"CT~J~ %.D~
<l'nr'L<L" 'b~~· n·~~nC~·..>CT. C'd<l'<l·~fb~·>·. C, rp,CT'~" ~ ... ~LCT<l<l"'~'ibcn<l'i>'i.. <l'ra-'i \r" <I"""t> < cr<l"id\(, "
L'?··..>n· <lLL..> ::it:~C .t.~~' bn'l.·-In'' Pr"<:Ia- "ib.D<i1o C"Q. JP'\tC;...J<I'iL~(
Q.JQ.'iJ~. C"d<l" Q.CT?~~~'iCT'i>C .DQ.r c
<lC~~'rc <lLL..> ~C~~'CT'bnf'CT~'<l·~fp·..>n· •
Taanna suli ajjia takuksautitaukkannirtuq qanuqaktigingmangaaq qaujijjutiksautitaulluni. Taakkuakajjigiikasakpuk, taanna mikinnirsaq sanasimaniaajjiqattiarpuq anginirsamik aqviup niaqungikmarruullutik ammalu tuugaangita isungik katingallutik kisiani qanuq taanna tukiqaraluarmangaatnalunartuq. Taakkuak nanijaulaurnirput nunamitatausirmit ammalu nutaunginniqatigiingningikajjigiikillutik.
28
These fascinating carved ivory teeth wereprobably used by a shaman during a ritual ceremony and were intended to enhance the powerof his performance by making him into a bear.Found near Igloolik, the teeth were carvedby a Dorset Eskimo between 500 BC and 500 AD.
C' .. ~ ..'J<l' ~L"''' PJn'J<l" <l:J'Cl>'b'C<.J>~;r7t»c;" 4\L"d'i.oC "bnc..Jr c 4 L LJ Q..D"'J-<I'JC;;<:I'in<-Jr c • Q.,O"'?l>c.J>'ia-c;">,,lo li."Jrl><'ibcrra,:cr A.oLLn.. \.JC "o.7I>LI>'i cr 'i>"lo <Ie; (j°J'ib'in"->r' 500 BC-r' 500 AD <ld· ...<l....
Taanna sananguarsimajuq kigutinguaq aturtauqattalaurasugijauvuq angakkurnut sakatillugit ammalunanunguangurasuartillugit. Nanijaulaurniqpuqigluliup qanigijaani inummaringmut sanajaulaurnirpuq arraaguqartillugit 500 BC-mit 500 ADakunniani. •
A popular item with the Dorset people, these arebear carvings found at Brooman Point on BathurstIsland. They are (counter-clockwise from thelower left) a bear cub; a polar bear head; a bear'sskull exactly the same size as the bear head andwith each bone perfectly detailed; and a fat,pregnant bear. These bears were probably spirithelpers. They are from about 50 to 1000 AD.
C.t.L l>'b"bl>LL ".D.t.' ~ ..'J<I'Cl>L"'c...l>' ...'f'·",'<l~.t.~' c'<l>'r... ' ".D~<lLc....t.' <l'~r'f":J'.....O"l>~L....t.' Brooman Point-r' :J':J~l>',,'r
'pp'cr. ~l>r'r' Ar<l'..>... l>d<l'J>':Q..DCj'\J<l'iIo. a..~< cr<l'id\J<t\L. <I'\f'cr\L.O". a:LL'idn~L'n<l':J" C'~.J'L 'b... r';·":':J.J' ~l>...'J<l:J-.6 L a..p.c.....)O'" Q.~< a-<1'id"'J<I'l..D( "a......t>r'L,..sC;\p~("L'n<l'f" ~l> ...("L'f" <lC'f''n<l"..>n' ~ ..o,.l>-r'L~A.c <ILL...) <I'\f'cr'i<"J~C;1o 'idAa-'J4'i:>'i1oa.. ... r-..J4<;:::>'ilo G..D"'J<3'ilo. Clld<l <3"l."do< C'icr"l..oc.t.b"'?Cl>,'cc...l>~~ro,.l»' • .t.LLi 500-r'1000 AD-.J' ~ ..o,.l>c...l>' ~L ..~ ro,.l>... '.
Sananguartaugajulaurninginnik asuilaak tavvaungmijut nanunguagalait ajjigiingittut nanijausimajuit Brooman Point-mit tuktusiurvingmiqikirtami. Saumingmit pigiar&uni ukuanguvut:Nanuranguaq, nanuup niaqunguanga angininganiknaammaqutisimattiartuq taassumunga qanigijaanniittumut sauninguatuinnaulluni nanuupniaqunguanganut sanajausimajuq kisulimaattiangitsaunilimaangit atangittiaq&utik sanajausimajuitammalu anginirpaangujuq quininguartuq najjinguartuq nanunguaq. Taakkua angakkuup tarninganutikajurutauqattalaurasugijauvut. Immaqaa 500-mit1000 AD-mut sanajaulaursimanasugijaujut.
29
30
An ivory bird. small enough to sit on adime! It has a peg on the bottom of itstail. suggesting that it was part of anotherpiece. Prehistoric times were the daysof nomadic Eskimos who could only carrylight things when they travelled. Thatis why they usually made small carvings.This one was found on Dundas Island.
~~~4~'(L~d~' n'r4~4" rp'rd~'
10¢-d~'~' <b~.D4?·~'::>". 4'CC~n'b~r 4Cr 'b~r"L'~nr.,.~>"P~~'P4" A'«'J4'-~'(L'L'i.'.ALLb"'c..' ",. ... c->c A.sJAC <:Jt> ... e-c; .... c...-
~'(L 'LC CAL·~A·r~.D' A'dn'b~~4'b'C,-~'r<>'. A'dn'b~'~r'~rp~d";"'1\.4'b'<'-~,LC ~'P'rJ ~~4 'CArL~< 4~A~' C'~ rp<::>d";n-ct> .. cr "Ii ><;'.
Sananguagarsimajukuluk tingmianguaqmikinnikumut 10¢-kulungmut qaanganuarunnartuq. Attatautiqarami ataani qaujimajjutigijauvuq kisumukkiaq iksivaangualaursimangmangaat. Immakallaksivullivut Inuit aullarajulaursimangmatataimannainninganut piqutiqauluaqattalaungipput. piqutiqaraangamiklu mikijukuluujariaqarpalaurmata uqingigusuluartailimamut asuilaak taanna mikittukuluutitaunnirpuq.
These swimming bird figures. made byThule people. were possibly used asgaming pieces or charms for hunting.Notice the decorations and the carefullydesigned dots on their backs. similar todesigns traditionally used for the tatooingof women. A couple of them have torsosof human females. but it is not knownwhy they were made that way. They werecollected from various Arctic sites.
C'd4 AL'r~C~4' n'r4' ~~"'~rJ><::>rr' A.D~r'r' 4::>'C~<,-~~~r.,.~>'
4~~~'n.D' n'r4?Lr<~r' 4::>'C~<'~n'. C'~'r< ~~'n4'(L~·~~A'A~~d~A< ;,~ 4'~A' P~'rJ <C'~I\.<,-~'C'rC 4'r"b~~n::>' ~~(L~'.
L';!' 4' ~'J4n::>' nrOb"> , P(4r'b~r"L"'~'r,-" 'b.DA LL' CAL '~Ar-~ 'L'i.C.
Taakkua imarmiutanguat tingmiat sanajaunikuuvut tulinik inuvinirnik aturtauvalaurasugijauvut angunasuktinuttingmiarumaliraangamik aturtauvak&utik.Tarsangit sanattiarsimajullaaluit piujukuluitsuurlu arnait kiinangigut tarsarivalaurtangita ajjikasangatitut sanasimajut. Marruuk arnanguatitut timiqaqput klsianiqaujimajaungilaq qanuimmat taimannailingangmangaata.
This Thule disk made of ivory is believed to have been some kind oftraditional calendar. The ducks or geese may indicate the different seasonsof the year in which the birds migrate. There are also human images.perhaps a sign of the ideal hunting season. The dots may represent themoon positions. with the sun in the middle. This carving comes from PortRefuge on Devon Island.
C"Q. Je-r c A.DI\tr"r" "o..."t>~l\fr<;" <I·"..J<:l\J4\J<;dra~~ <1\LJc;"~(TA~~(~~'d' ~·~'(~nA~~~}r~~~~. n'r4~4' 4LL~ rn~4'
~~~A'dC~~~~A~~~"~>' ~~, A~A' ~~~·~4~<·,4,<~C n'r4'.A.IJ"'J<I"iC~n.>o;to ALL" Q..,JG.,d.dCt> ... ..:JfT '\t'L c <I"JQ.;(n<l"iQ.C;tr~<\J"L\(,(.
C'd4~ 4'L~~~' ALL""; C~P'J4'J>' 4LL~ ("P~'J4" 'Pn4":'-'~.C'~ ~~~~c..~'>~ c·~~nr' Devon Island-r'.
Taanna tulimit inuvinirmik sanajaujuviniq aksaluanguanguquujijuqangmaluq&uni iliqusituqakkut ullursiutiviniunasugijaujuq. Tingmianguatammalu mitinguat nalunaikkutarijaujuviniujuksauvut qangat Inuitnunangannuaqpallialiraangata tingmiat. Inunguartaqarivuq immaqaanalunaikkutaulluni qangat angunasuttiarnarniqpaangungmangaat. Taakkualuangmalungajut immaqaa taqqinguanguvut ammalu siqqininguaq qitianii&&uni. Taanna nanijaulaurpuq tallurutimit Devon Island-mit.
31
These are Thule handicrafts found at Brooman Point on Bathurst Island.Nothing is known about the use of the one with the chain and a pinat the end. The comb is very well made with nice decorations on it; theone next to it is a toggle, used for skins; the last is a human figure,probably used as an amulet.
C·d4 Jr~v·v· ~~Av·v· ~~'~<·JA~( ~V'~L~·>( ~·~I~·A~rCA·... 1>7r'J<I'J'.i~~r' A 'I.'::>" r"dn'J'.i~~J' "'.>71>:>" P)L.>-<I' .. 'L'i,'. A" ....AJn.> ~ 'n<l'~L~" "I>~ncl>".>.. <ILL.> A'bC~ ..<I":'::>" 'P~'J' <lr'J' ~inl\..'" <ILL.> "'I.e <I"J<lI\.." A'::>'dn/!.cr"'· •
Taakkua tulivinirnik inuvinirnik sanajauvaktuviniit nanijaulaurput tuktusiurvingmi: Tainna ujaminguanguquujijumik ilaqartuq miqqutinguquujijumutnalujauvuq kisuugaluarnirmangaat. lIIaigutilu sanattiarsimajuq piusi·titaulluni ammalu piqataa sanianiittuq qisingmut amirmut sakuutiviniqammalu piqataa arnguaviniq pittuqutiviniq.
These dolls were made by Thule (pronounced tuum Eskimos-two ivorypieces and one wooden one. The human female figures are believedto symbolize guardian spirits, used to protect one's home by placingthem on the top of the entranceway. They might also have been used astoys for children. Found at Brooman Point on Bathurst Island.
C'd4 A~,Ac ~~~~~cr"i>c Jrcr' A~Acr"icr' ALLbLLLL~4J'
<lCI>~" 'P~'r' ~ ... ~L".> .. <ILL.> L'i' ::>L.D' ~ ...~L"...>n'. C'd<l<I' ...~<I' A~7A' Ab~'nl> ....I>'~L ...;r71»' )'.> ~>'~~r7l>"->n'A'.>r' .. ' <ILL.> A~'I\<lC 'b"-J' Ac-71>'b'C....I>'~L ...;r71>~(">"'r-...... a.<id ... Jr c A"J'l.~(Jcr· <lLL.."cCt>c;, A~~A( .Dcc;"b..o("'J<I,,71>'b'C....I>.. ".>n' ......71>....1>'>' ::>'::>~I>'I\'r' 'Pp'cr'.
Taakkua inuujait sanajaunnirput tulinik inuvinirnik immakdllammarialukatausiq qijungmit sanasimalluni ammalu marruuk tuugaanut sanasi·mallutik. Taakkua arnanguat inuujait ikajurtiulaursimanasugijauvut suurlusapujjijigijaullutik iglumingnit ammalu isirviata qaangagut i1ijauqattalaursimanasugijaujut sapujjijunnaqullugit iglunganiittunik ammaluttauq inuujaitnutaqqanut pinguarijauqattalaurillutik. Nanijaulaurput tuktusiurvingmitqikirtamit.
32
Tuniit in Lifeand Legend
Tuniit Memories
by Aipili Inuksuk, Igloolik
~Tuniq man and wife werestaying with Inuit nearA Igloolik, not today's Inuitbut at a time after a mannamed Ututtiaq had pass
ed away. The Tuniq killed caribouwithout a bow and arrow. He justthrew an arrow to kill the caribou. Hewas such a great help to those Inuitbecause he was so strong and couldlift very heavy objects that ordinaryInuit could not lift. That was how theTuniit were.
The Inuit living with the Tuniit had avery old dog that was useless andsuffering and could not go for longtrips anymore. The dog was so pitifulhe had to be killed so the Inuit askedthe Tuniq if he would kill the dog withhis arrow. The Tuniq asked, "The dogwill die if I do, are you sure you wanthim dead?" The Inuit replied, "Thepoor dog has to be killed, he is sopitiful and useless to us." With that,the Tuniq went outside with his arrowto look for the old dog. He preparedhimself by sitting down on the groundand putting one foot on top of theother. Then he put the old dog onhis top foot. He leaned backwards,aimed, and threw the arrow at thedog. It travelled so fast it shot out ofthe other side of the dog and the dogflew a distance, even without mucheffort from the Tuniq, he was sostrong! But the next day when theInuit woke up they could not find theTuniit anywhere, they had packed upand left. From what I know, theywere perhaps the last ones knownpersonally by Inuit.
There was another incident where anInuk I knew thought he saw a Tuniq
Aipili Inuksuk has been helpingexcavate archaeological sitessince 1939 and knows thingsabout the ancestors of Inuitthrough stories and through archaeological finds.
<1LlAc- 1l.D'I', Il'.>c-'IPC·, Y'er~CP
~<CIL:>" II <C'erler' PPP 'C'Y I:> 'c-'(,< Ar<Jc-P'er"."er 1939-·JfI'.>JCIlL 00. 11.011< I:>'c-fter'f'°er' ~1l"L <n<1i'n~'>" <1'L.><CP" Per'f,'J<1nJ<JIPLr'.>er 11.011< I:>'c-fter'f'°er'. COo.C< Jer'er' Per'/,9<1<-P'C Cc-;'d<Per'/, 9<1"."crP' <1'L.> M'i'1L '<ic-<1n.7Pc-c-P'>" n>~ 11<.><1'<1<.
Aipili Inuksuk, iglulingmiutaq, qiniqatauqattarsimavuq ittarnisanikukiurtartumi sivullirpaamit pigialaurniq&uni 1939-ngutillugu taimanna Inuit sivullivininginnikqaijimattiarutiqarpuq ammaluttauq unikkaartuatigut tusaumagilluni Inuit sivullivininginnik. Taannatavva tunirnik unikkaartualaurtaatalavuukkut unikkaartuaq&uniukammalu titirarsimajuliarijaulilaurpuq Tipuura Ivaluarjuup.
Tuunit Inuulaurniviningit ammaluunikkaartuartauqattarningit
Tunirnik iqqaumaniq
Aipili Inuksuk unikkaartuartaa
univiniit tusaumajarulugaluakkattauq ammalu taikkunangat inullattaangulaursimajunik katimajaulauqs im aj uvi ni ru Iu ug a Iu a r
mingmata taikkua tuniit. Maani iglulingmirujung ilaak igluliup qanigijaanikatimajaujuqalaursimanniqmijuq taikkua inullattaangulaursimajuit unikkaaqtuangungitturuluit sivulingaanginni taikkua uttittiakkut sivulingaanginniqai, taimanna tusaumajungatamaani agiuktinirni i1agijaulaursimajuviniit. Taakkua imanna ilangigguuqkatimallattaangi&&utik taakkuaguuqnuliariinguquuqtunikkua nunaqqatigillataaqniq&unijjuk iiangit taakkua sikumiiquq&utik katimallattaangi&&utik taimanna. Tunijjuak nuliariikkatimallattaaq&unijjuk taimannau&&alauqsimanniqput. Tuktuppangniq&uniluinna tunijjuaq pisiksiqa&&araniguuq tuktuppaktuviniq. Qaqjuqaqtuugaluaruuq pisiksiqajaangittuq tuktuqattaq&uniguuq. Tunijuaq katimangikaluaq&unijjuk i1aaguuq ikajuqtialugillunijjuguuq sanginialunginnun.Uqumaittuliqillutigguuq ikajuqtimmarialugillunijjuk.
Qimmiruluguuq taanna ittuuluarnikumut ilauqattarunniiqturulung ittuqualuarnikumut qalukturuluuliqtuqaullaqtunik naksaqtaukatagunniiqtuqimanna tuqusaqlugu kisianiruluuqquujiliqtuq nanliksaalutuinnaulirmat tunijuamut taassumunga pisiqujauliqniq&uni. Tavvaliguuq uqaq&uni taannatunijjuaq pisikkuniukliguunguna tuquniaqtuq uqautijaulluniguuq una tuqujariaqaqturuluulirmat nakliksaatuinnalirmat ittuuluarnikumut tuqusarulukluguguuq pisiklugu. Taimaguuqasuilaak isiq&uni anautaqa&&aqniramiguuq tavvaliguuq anilluni qaqjuli-
and that could have been one of thelast times a Tuniq was seen.
A man named Kukik was out huntingon the land and he saw someone ina kayak on his way to a little islandnearby. When the man reached theisland he put one hand into the kayak,Iihed it, and started to run very fastand was soon out of sight, never tobe seen again.
Aherwards, Kukik thought, "Who isthe person from around here whokeeps his extraordinary strength asecret? I do not know anyone who isso strong and nobody else knows ofanyone like that." When he mentioned to people that he had seensomeone, they all said people fromthe closest places had not comeanywhere near and they said theydidn't know of anyone else fromaround there. After that he started tothink, "There is a good chance hewas a Tuniq."
I remember Kukik very well becausewe came from the same camp. Hewas a healthy man and could do allsorts of things, he had so muchenergy. He lived a long life until hebecame ill at a very old age. He diedwhen I was just starting to huntanimals by myself; I was an adolescent at that time. It was spring whenour family and Kukik's family separated. We were on our way to RepulseBay and they had starved and on topof that he was already old and ill.
There is another story that Kukik told(although I heard it from someoneelsel about a Tuniq who was aboarda ship. The Tuniq had taken hold ofthe anchor of the ship and he waspulling it and it started to sway! Andwhen Tuniit caught a walrus theypulled it out of the water by themselves without much effort. Theirharpoon lines were very short andwhen they threw the harpoon it gottight right away.
We have all sorts of stories aboutTuniit. I heard they were very strongand they had really small homes, Iguess you wouldn't even call themhomes, they were just places tosleep. I see the remains of their prehistoric huts when we go campingand one of the places is called "Ikluqjuat." Their huts were different fromours. They were so small that there
~".IA;'" )~~L~~ ->b~'b'C~'"
~<]lL..:J Cll"do..'L' .l1.D<-c....cC'Jc....~'tL ~o-' bnL~~<-~-tL ~1A0-~ .;L-,~'f'LC CII'd<J );"'. Loll~..:Jc-\r?"'" l1~b Lj,~.Jc-[)< "\,0-
r~o- bnL~~~'b<..~VL'o-"'r~'" C6'd~ f::..D'<..'C'J<-~VL~f::.' ~o-'!,"')~'J'("y -,f::.' t:>C"'!.'(" 0- Cf::.'d~ ~'n'n<J'd' t,>C" '!.'(" 0-'bf::.,Cf::.L'0. )~~L~'L cLo- <Jr~'n ..'0- f::.o..r~~<-~VL ~IA;"'. C'd~ ilL'0. 11,-'("J'" bnL<- c...'('fie,. ,.)n" C"d<lr ~c-<l~ 'J\I")o-"d<l.Do....bnr<-c....c:..CT..,.)(T... ~l> [jc...'('c ("d<l r'd-I'd'"."n' bnL'<.. 'C'f" ."n' Cf::.L'... )o-'~<J'.Dc-<]~lo bnLC-c....C('iIIo ..,:>cr\P~· ClI.L...Q.[)..c,.c....I>.....r'LG.u<;b)C. )")«'O"'Q,,,.>CT..:JI1a.o.. :>CT\P~<] ... /V"t'b'"~o-J'" )'Y(')lAo-"'. 'I....~'I."')L-'<JI''''lV't'b~'f")'" )')'6'C'"."..J"'. ) ..~~'"bnL'f'b-,<J'"."..'~' IIc:.J'" f::.b~"'n~-,r' ->0-'~J'" ~'f' ..~-,'f".D'. ~'dLf::.'JC""f"-,n'J'"
llb"".....nlLn..<]..:Jrc..Jul> ~".
"f"f~-,J'" C'o. f::.')-,<J'..dJ' 6<..~Vcr'~q,)?..:J\ .6.C)~d<lJ<J~O"'dJC 'ib.})?";(.""<;1,)"'"
(U><-L")0-" 0.."'"""'Cl>bCJ...~<;to)t;b tl.L<>'0.. )'id"t;b.,;,J Pr'<lo-r";"J~c-")"'" Q."'c-"~.J).6."'QJ>C"'iL() ..~~J' C'tJ'L lV'd~I>C""..'"."... C'~C"J'"I>'b"'."o- C'o. )o-'~~- /V'd..I>'C"J'Jo.)'do-~"')'" I>'bl>n~v ->..J" 1>.. )'d~,,- <J'ib<;b)?";c-'iLC Q."c-"~)Li'"a.rc;LC lI.')..:J<J\TdJ'),d~~ -,'-,JJ'" IV'-,J. Cf::.LJ- ~If::.c:.' M"'.?CT <]0..1>("6"", ""'a-CjrJ<>t> C4'<'c-j<;b <Ic-c....:JO"
'b"'~C"~"'.".. lV't'b~'r'J'" <J..I>('b"')I''''.~tf::.c:.J'" lV'o-~C"~fl>' C'~ Lo-~'JJ'"CLI>'L 1I'f"o.f f::.tL..J'" C'd~ JPC"';"t'-,r''i6C'"~"(n<J<-c...."".>crfc ) ... ..:J ilL'"Q.. 6r'Lo- 1\"6n'LC 'b'L.D~'" ."..1>' C'o.J- '1,"'~' MLft'L.De llc-Lr[)b a-'iCj<- c...."~rc.. ...:)(T )~Q,ncn"
"'0-1>' CL'0. 'b"'~'. 'b"'~o-J- ~..I>'~'""'LJCI>':>'LJ'" "f"fl>' I>'LCJ' 'b"'~'L I\P~"'."o
"f"ff C'~'L' n'f6'n<JC""').!' CI>':>'1..<l'f'rJ<J'iba-dJc 'flr.... C-o... C4'{'c- .00..""bnrcn<J..C....DLJ<Jn~ ,.,O'"c-....O'"~~n~ C'('c-j<;t,
f::.'d'LC""')' I\C'b~~';""'J' I~I>~C"J'" I>.D~"'.."L ~I>'<.."')IA;'-,II' C'd~-, tdl')'Cl>o.o- ~v<- 'bnrC"'"."r'.
~'L-,'CI>'" dPI><-I>"'tL~- Jcr'~~'Jo.lr';'~1A0-'" 1>0-'6"')'" )~<-I>"'tL'f~'i->~~ 0.;"'<.. 'Ot'LC" .Do.f o.;"~tlAo-' <..'C'L I"'df::."'tL'f"."J /It'tL'-,..J'" C'~ dP' CI»<..I>"'tL'L' 'b~"')"'Jr' "f'P"'CJ->' Cb'0.1>-'0C'o.J'" 'b~'" Cb.D'LI>~"'. Cb.o'LJ'" )<.."bf'b~o-J'" <'LJ' C~o. bl>~'<-Jf::.'o. '""'0-1>'"b~O'"J"'" <I~~"" ~O""I>" (1)<' I>"c....~I" c,.. <;t,)'ilo
f::.n'bN'" CC"'o.f-' Cf::.L ~7J';"'" .,,0-.
C'~C" ML'.."'.".. Cf::.'.. dP' "Po.J'" cLo~~'f")"'~~'J~-,'b-,~"'." .. 'bl>i'L~,,-~I>'f")
'b~Ir'-'0-1>'" Cf::.L'0. f::.ILc- '"0--"'0- f::.L'0.t <..)~~->'C'b,,-~'~'Lo-' ~~'f")"'~~'J~J'bJ
~'"-'0- ~~'f")"'~~'J ..o- M~":inrl>~'-,o-I>'
f::.L'o.f::.'),b~tr·-, ..I>'. C<:C" C6'0. Cd~ ..1>0000bbl>ln..LJ<J~O'"Cjrl>" CLa-c-J<;b .00..~bn\f'C
cLo- 'b".')I')C"L' CLI>'1.."'r'L~'b 'f")1A0--
jaq&uni pisiksiqajaangittuq anautaqaqturuuq. Asuilaaguuq pisingnialiramiuk tavva manirangmuguuq tamaunga inginnami isiganiguuq taakkuatukiliriiksillugit qaliriiksitiallak&unigitsuuqlu imanna isigani piqatingataqaanganuaq&uniuk taannaguuq qaqjuk isigami qaanganut i1igamiuk nirrallakjuumilluni turaaqtitti&&uniuk tamanna qaqjuk. Qaqjuniguuq anaujja&&aqmagu tauvungaguuq qimmiupungataagut qaqjunga pikiaq&uni qimmimi tavvangat tingmikaattialiqpuguuq tauvunga aqigiluaqnikumut qimmiq taanna. Tavvali nunaqqatigittiaqtaannugaluatik siniliqnir&utik tavvaIiguuq iqummaliqput pitaqajaarunniiqtut sunauvaliguuq unuaqnirma aullaqtuvinaaluit taakkualu sikumiittut taunani aullaqatigiliq&ugit.
Ammaluttauq kukiulauqsimajuq tunijjuangunasuginnaajuviniq unikkaaqtuqtusaalauqsimangmijaraluara naniillattaarusingali nunami naniijusivinillattaanga suqquiqsimangi&&ugu pisuksimalluniguuq taanna kukik tautulauqsimangmat qajaqtuqtumik qikiqtaguluk takannauluni taannaguuq qajaqtakanungaujuq. Takanungaguuq tulakkami qajaniguuq paangagut tavvuuna kauraallatuinnaq&uniuk qajaniguuq akjaq&uniuk tauva uklajusi&&aqpuq itikkasijuq talinnamilu taimaujagunniiq&uni.
Tavvali isumanniq&uni tainna kukik"kinaguuq tamaani ajungittuqjuangualukkaluaq&uni qaujimajarijaungittuqarasugilluniuk" taimanna isumaliqniq&uni imanna silatujualuktaqariaksanganik ajungittuqjuangualukkaluaqluni ajungittuqjuangunini ijiraqtuutigiujarluniuk imannaittuqarasugilluniuk. Tavvali tainna takujani unikkausirigaluarniramiuk tamaaniliguuq nunaqatingit tamaani qanittumiittulimaat tamaungaqsimajuqangittuviniulutik innaguuq tunijjuanguquulauqsimajuq taimanna uqaqtuq tusaalauqsimajara kukik.
InuujuroJluulaursimajuq nunaqqatigillutigut qanuiluangialusungaqtilluguinna suqquigijara tainna kukik nunaqqatigivak&utigut paani qaujijariurniqpaalaursimagama tiguangunivinirmaqaniginirsaujangagut iqalungni nunaqatigilaursirnagattigut iqaluqattaqtualuit kukik piliriqatauraaluk&uni ajungialuk&uni taimannaulaursimajuq.Inuusuujaalukpalauq&uni ittualuuliq&uni tuqqu&&alauqsimavuq. Tuktuqattarunnaqsivallialiq&unga ukaliqat-
was no room to even stretch theirlegs. It is said they did not sleep lyingdown, but slept with their feet up! Iheard they did not want to have toomuch blood in their legs so that theycould be fast runners, They certainlywere fast. One of the reasons whyI believe in Tuniit is because ofthe work they did with big rockssomething like inuksuks. It is easy totell that someone with extraordinarystrength is the only one who couldhave lifted something so big. Thatproves the Tuniit really lived, but I justnever saw them with my own eyes.
This old photograph shows ayoung Aipili Inuksuk climbing themast of a whale boat near Igloolik.His companion is Panikpakuttuk.
c~~ ALLb~L~ ~~~r~~C~~d
~b<A4~n~JJ 4AAr A~~;~
l>r<l< ..<">'1.... L">~':)",
4~<~~r A~Jr~< %vr~v.
A~<l%nr~ <... '<d':)',
Taanna immakallak alii'iurtaunikunukappiangutillugu Aipili Inuksukumiap napajungani majurartuq,avvajjami igluliup qanigijaani.Pinguaqatigijaa Panikpakuttuk.
~ ..>n' II' ..J" :)...'~<l'J'd<..~"IL~" CllL·..~'b..:).. )~<..~"IL7~ dP".
ll;'~~ ~<..~VL~" .0.."bnr'..>nJ' 'b.oll..><l'f"<l..>I'I."n'..>Jll·.. I"'dllr7~ Cll·.. df" .0.....
bnr~'."nJ' <... 'b~~7",~' ..."<<..~VLLLnJ<l'Jcr/l...'L 'b...r..."J>7'1.J' ll'b..>'... .0..'b'nr<..~VLL'nJ' II'b..>VC")<l..>ll' dP' 11e·'"'bC~~..>""'''' <l~'f'<l..>".,,'" CllL•..~<..~'1L~...it";)!;.~b<f-I>"" ""0'" fj,C)<l..,;c;- .... ",,0'" ) ....d..c,c...
~..r'L'>... )")VU·.."r'~'r<lr".,,'1. ~br'
',/0"0.."la,~"L~ <l'f"'r~co"o.. "Iar-..=J"L~ fj,,D
j'..>'1. <l~7~n' ..>J..> )')'C",~'.,,'I., .ob'fl'<l'J'..>'1. CKr ~P~r'L' <lC"."C .0....6·nr'..>nJ' CL·.. ~fI'I.'~ )'dr'",')" <l/l"."Co.l>!;.c;-<l....<~r<lrQ, ""C cLO'" bb)<l"';"O"''''',.,nb~Cll'd<l CllLll'",~r" Cll·..r ),dr'",')"Cll'IL", ~fI'I.'~r)ll·..'L'.
).;., ~'f'~~<l/l';'~''''''L' Cll'd<l ).;., llL·..Cd~'C'b ll"..>/I",d..>'C'b"<'L' ll.ollJ" ll'..>''b~r'",'f'C'f'n)' <l~7"d'r ll'..>'b"<<..~')'
fj,.Dfj,c fj,b..=J'f'C <ll>~r'f'Cd..=J'f'''O"b fj, ... ..=J~b ....<c...1>~)C fj,..=JPC)~c..d..,; .... ..=Jnj'il> fj, ... ..=J~"Ia<c...I>~
r'L'LC )'';'' )fI'b'<<.~",'..>n'..> <l~7'd'.
ll'..>"~<lcr CllL·..ll')d..>'r' fI('I,")" )fI'"C\~c..CCC\O"'d~b fj,..:RC)~c..C\O"'d~b fj,lL"o. r'C)
'I.·,,"~~'f")d..>". CllL' ..J" )';'J" )fI'b'"<<..~VL'LC <l~7'd' ll..>P')'<..d~' ..>n" r'",r''"<l~'I.rJ" <~'1. .,.~n" 'deJ"n'."J CllL·..r'",'<<..~"r'L'",'LC <l~'br"n"~<l"CllrL",dJ'
r'",'..>nJ" CllL·.. )~~L7'b. <l'L..> ~..~L'/1';""'1" ~7'i?..>ll' ~'fI?)nrr' ..>r<c~" Cll'L•..~7"b ~'f'~"r'~n~rL~<l~"d~,l'J~'LCll<.. '1" ~..~L/I';". Cd<..~"r'L'f')ll·..')'1.)O"'l>~<l<;bCb ~)C\O"lLn.. <l..,;t....=J<l.....
~~ ll·..'C~" Cll·.. dP" ~~'I.r ~",b"n'..>J
'b~~<..~'f'C~ ~",b<..~"r'L 'r~?.. ~r<l"~<l'r'·
~ )'b'bC~<..~"r'L·",'PL' )",'r' CL~.. P~~" n<l..>'I.J'J" ~r'~~~7r"LJJ" CL'.. ~r<l'"
~<l?" ~/I"Cr"c. ..>... CllL·.. )~~L'c...C~.
<lll·~"b'l.r'..> CllL.. <lJ~'"",'~" llL·...Dp"~~'r.Dc <lJr'~"o..'iI><b)C\o.~fj,C. <llL~
o.fj,C)~c..(b'O"b <lc-~""<b)C\~C bALrl>j""'P..>'P'C';'''."",..> )'bll'L. C'~J" <lll/l")"C~<l..>' )"r"~<l..> <l>~r~" ~r~<l".,,"'~"
bflLr~" )'bll'L ll'fI'",Lr <l"6",<lb<..")<l..>"Cb.o'I.J" )",'~r<..~b'<..'."J .01"76'<..c...~<l~r~J" C'~ 'd'l.I'I...> I~'."", )'07';'''."",.CllL·.. fI~")/I';'","d<l CllL·.. )~~L7'b.
<l'U" <l..~C'b")'b<..~"r'L' ..>",'C~?" Cll'L•..ll'X" )",'~<lr" ll.o'<..'Cr'f'·.. fl'bn'b")/I"," Cll·.. d",J..~<..~"r'L~'r C~..'"P'I.';'<..~"IL~" Cll·.. 'b'J<l..>'r' fI 'bCll'"r'~O"dC\O""" 'f~c... Qo do",Jo..... Cfj,"o. 1>0"6Qo)-
<l')" )~<..~'1L'rL"d'C~" )",'~<l'r <l..~.C'b")?", <l..~C'b"."", ..'~'r', )')ll'<l..~~"."r' CllL·.. ".~'",")'r Cll·.., Cll'L'.. )~~L"~'r7~.
tarunnaqsillungalu aqiggiqattarunnaq·sillungalu inutuullunga aujautillugulutuktuttariur&unga, nukappiangullu·nga taimali ukiulirmat ataaq&uta nunaqqatigillutigut tamanna upingaksaatuqulirnirpuq avik&uta naujaaliaqpallialiq&uta tamaani kaaktualuunniq&utiklu taikkua taimainniramik tainnali tuqulirnirpuq taissumani upingaksalituinnarmat.
Tuniit sangijuqjuavinaaluunniqmattaikkua tuniit imanna takuvaktakkaikluvinikuluktaqaqpangmat inuiguuqigluqausiringitangititut aujakkulli igluqaqpalaurtut Inuit iklungita ajjigingitakulunginnik igluqaqpalaurtut ilukittuliakuluullutiguUl;l igluqaqpalaursimangmata tunniit tupiqarpalaurillutiklu aujakkut. Igluqjuani taimannaittukulungmik pitaqaqpuq tupiqvillat·taavinikuluk ilukittullavinikuluk immanna sittungavviksaungittukuluk.Taimannaguuq tuniiguuq tupiqaqpalaursimangmata aujakkut ilukittullakuluullutik siniliriaraangamiguuq paunga niutik qummukti&&ugu taimannasinikpalauqsimannirmata auqaliqtiqjuaqtailimanikumut siniklutiguuq taimanna tusaumajakka. Ammalu sanaugavinaalungit ujararuluit ukpirusuutigigillugittauq taimannaujakka sangijuqsiutiulimajualuuqquujisuunguvangmata ilangit sanaugaviniit.
Innattauq tainna kukik uvangali unikaaqtillugu qaujilaungitara unikaalauqsimangmijuruuq umiaqjuarmiittuqaqataulauqsimannirmingmat tunirmittamauna kisautialungagugguuq usiuraujasingmaguguuq tamanna umiaqjuaruuq uviqtaasi&&aqpuq. Taimannatusauma&&aqtara.
Aivvakkaangamiklu taimana amuvak&unijjuk imanna nukiinnaalungminutamusijunnaqpaktuvinaaluit. Ammalunaittullakulungnik aliqaqpaktuviniitkapigamiuguuq qiluqittariiq&unilusuuqaimma. Tavvaguuq aiviq tuktajualuk tuklikjualu apuramiuk umiruaq&uniuk kapigamiuk suuqaimma ikpingnigami aqqariakaalaktualuk takanungaguuq tunijjuumilaukallak&ugunusukjakalla&aqjuaramiuguuq tavvaqungasingalu surak&uni tuqujariiq&uni. Taimanna pivaktuviniinikkuataimanna tusaumajakka.
Ammaguuq anautaqaqtuqalauqsimallunittauruuq taimannaittumik tunijjuamik inullattaaminginna piqatiqaqtuviniq tainna kunigunaulauqsimajuulIi taunani kinganiilauqsimajuq tainna
The Tunijuat used to make things outof flints. We know that because Ihelped excavate archaeological sitesand we have found objects made along time ago by Inuit and Tunijuat.We found one walrus rib and therewas a flint attached to the end of itand it was used as a tool. I have heardthat the Tunijuat made things out offlints so effortlessly.
There was once a Tuniq who used acane made of antler and he had anInuk companion. I have heard thisstory from a man from Cape Dorset;his name was Qillaq Kunigunaq. Hewas the one who lost a hunting companion by the name of Qangualuk.Kunigunaq was telling us that theTuniq hunted with his antler cane byclubbing the caribou with it.
I have also heard about people calledKumit. The Kumit waited patiently fordays and nights for a seal to pop itshead out of the hole in the ice. Theyalways wore long coats and that wasone way you could tell them apartfrom other people. While they waitedat the seal holes they kept a fire goingunder their coats in an oil lamp witha deep trough. It is said that the skinon the stomachs of good hunters wasusually burned because while theyhad a fire going a seal would appearand they would completely forget thefire as they concentrated on killingthe seal.
Back to the subject of Tuniit, theInuit think they ran away. Yes, perhaps they ran away, maybe they gotscared of the Inuit. Maybe they areextinct today. If there were any leftthey would have been spotted by nowsince airplanes are always flying in theNorth. Personally, I think the Tuniitwere wiped out.
fj,"d<1c- )0""\>~<J0'"c:." dP"....?.,j'cr" <J'"La-b
ClI'do.'l.' 1I.o)'bil.,.'.,.' A'dnil.,.~~I>'<I~'lC
II'C'.,.~.,.' 'f'.,.'bCI>,'L.,.d<l~<..> 'l...> CIIL"o.I>LL. ).,.'<I'CI>'f"d<l ~o.~')i\.,.' dP'~
?..>'.,. <I'L?..>'.,. cL.,. <l1I~!>' ),-L'LC/J.I?J<J.Dc l!.L""0. ....'f'~ ...;.-"r~( ~O"Q,)b-
(..»11"0."."I"j" C~ II'/'b)j" C~
CII'/L )e-L?~' III? ..><1.0' ('IJ'L o.'J<I"'b'io-r-><J.Dc ....0.<''')l\~c dP"\...=»'cr". ....l\c-b
~e-I>'J~"" ."n'j" CIIL"o. "d'f'<I)II"0....,,r'j" 1I~'.,.\l~~A~r' ~.. '<I..>LI' Po.'b'f")<I..>'J' C'/J'L dP'~" ~i\e-'~r,,'~"';" I>~..,)'\T' .... l\" ....r" J\c..b)?nb.... rl,...,;..~c dP"....r~o.<..>n' 'd'f'<I)II"o.'."rjo. 117'.,./I'd~'<1~~
<.1>')' (','J'L o.'J<I?..><1.0' <lLliI!>' )e-L'LC';'.,.")b(..»II"o.'.".,.I>j", 1I',"b)', ~0.~'L.
CIIL"o.lI'd<l )~I>L~'b.
driI.,.I>.,.~'CI>'.,.' )~I>L'rLL'(1)". driI.,.""II..>"d'),d..>' .,.'(~/'.".,. 1>'";~bC ..,n'lIdL{"CT"LC [>"'J<l~Jbd( 0-« ....~n" [> ....D"dc
IT<(t'r<lC;r'' [>... .0<]... cr«f1"';'->~,.lnb C~<'
Q.cn..... (",.In'' CAL'"o..[>{'''cr''LC "d<-rd,j'rl.j<;lo:>",'Loil'b<.I>",'L'LC CII'd<l dri\.,.I>.,.~'CI>
~')II' )~I>L 'rLL 'd<e-d..>'r LI..>"d')'<<.d..>'r' CIIL"o. IId'L','L'd..>',,'<Jnr'f'C 11..><1~",.lJ (ill"'CL A{''')l\:s.c AdL... ..Jcrc-J<,l,C"bL.,. <lnr'LC 11..><1.,.. )o.bLl'Lj" 0.'n"~~II')' CL'd<l CLI>.. ';''LJ' <li'LJ' ~".,.C\cr'ibl>Lc:....c,..c....[><;\>r'LLf".
CII'd<le- I>'bl>,',,-o.bl>7'b ),;., 'PL''''iI.,.l>o.Ir~I><.I>",'L,'j". CIIL"..II'd<l 'f'L','o./r~
l>,iI';" b'II<lIe-'r'L'iI.,.<I..>II"bll L"o.':"d<l'b.oP<I'L1I IIC'b"(J",;,,)o.bll? AC'b")iI.,.I>".,.'(C Ie- Cd~I>''b<.l>o.,'L,"~~")'\l>~L..><l'
'b'LeI' o.J'L?~~'('lC .o'J')iI';'<e-'bIl'dll?I>~'L," II/Lre-'C'b .0'J')i\.,.I>..,'r<..>r'.
qangualungmit piqataiqsirnikuviniqqillaq kunigunaq. Tainna unikaaqtuartuq tusaalaursimangmigakkuttauq tunijjuarmi anautaqaqturuuq, anautaqaq&uni nagjungmit, tuktuit anauvak&ugit taimanna pivangniqturli tainna,taimanna tusaumaaqjungmijara.
Ikkuali tunijjuanilaak kukiksarulungnikang'manik taikkunangat inutuqavinirnik piqutivinirijaujualuungmata ittarnisanik qiniqatausimanikualuullungalutaimannaugama. Tunijuattaungikkuasanavaktuvinit kukiksarulungni angmaarulungni tamaani aivaup tulimangata isuruluanut imanna sanginiinnaalungminut niiniqtukataalutuinnaq&ugigguuq tavva pissikkatuguuq tavva taissuma tulimaruluup isuruluanuttaassumunga nagguaqarniruluanutsanavaktuviniit kukiksaalungnik. Saviliksaliungujaaqjuk&utigguuq taimannaqungiatuinnaq&ugigguuq pijarniquujivalisaaramik sanajualuit kiinaqangittualungmut taassumunga kukiksaqsaviliksaminikluunniit uvaluunniitsaviksamik pilakturutiksamigluunniitkukiksami sanallutik qungiatuinnar&ugiguuq pijarnirusuquujijualuuvalaurtut taassumunga nagguaruluanut aiviup tulimangata niiniqtukataalutuinnar&uniuguuq, piksikkatut, sanajanga. Taimannaikkua tusaumajakka.
Kumiviniunirartaujunik tusaumangmigamattauq. Kumiviniruuq i1uqqurtujukuluk nipparasuk&uni unnuujakatak&utikikumavangnirmata unluaraalukkut nippaq&utik unnukkut nippasigiaramik unnuaq nippainnaaluk&utiktavva nattiqpak&utik taimannauvangnirmata qullikulungmigguuq puuqsimavviqalauqsimangmata taikkua kumiviniunirartauvaktuit tusaumangmigama qullikulungmi iluqqurtujullakuiungming taimanna ikummaksimajukulungnikatigingita iluanii&&ugutaimanna pivaktuviniit ikumalluniliguuq taqqamani atigingata iluani.Suuqqaimmaguuq nattiqsaraittut tamakkua tamauna naangagut amingagut uunniviniqaugalaa&&alauqsimagamik.
Taikkuali uqausiriqqaujakka tuniitqimaksijuviniunasugijaulauqsimajugguuq. Taimannaikkua qimaksinasugijaujuviniit kappiasulirsimajuvinialuiqqai maannaliikkua qanukiangai pitaqaqpagunniirtuqqai? pitaqaqtuviniunnirpata suli takujaujuqalauqsimalirajaqtuksaujuugaluat qangatasuut namungaruluujarpangmata nunguttuviniilliqaikkui? uvangali isumagilirtakkanunguttuviniunasugillugit.
The Death of the Tuniit
by Simon Qirniq, Gjoa Haven
~orne Tuniit came uponwomen who had been left~ behind at camp while theV men were out to huntseals. It has been heard
that when the Tuniit came upon thewomen they fought them.
They broke in the windows of theiglus and pulled the women out. Butone woman had just had a baby,which we call kiniqsiqtuq in Inuktitut.In those days there were taboos forwomen who had just had a child.
A Tuniq tried to pull her out of the littleiglu she was in. This little iglu wasquite high. He tried to pull her out butshe bit his thumb, put her feet on thesides of the broken window and justheld on there, keeping her teeth in histhumb until he wasn't moving anymore.
After a long time, when she let go, theTuniq was dead. All the other Tuniithad left, thinking they had killed all thewomen. Later, the men came hometo find their wives had been murderedby the Tuniit. They all started tofollow the tracks of the Tuniit, takingalong sleds with things they neededto sieep out.
Even though they were brave mensome of them turned back, perhapsbecause they did not take all theyneeded. Inuit used to be able to walkfar in those days. Only two kept ontracking the Tuniit. When they gotclose to them and were able to hear,there was a Tuniq child at a drumdance. It was said they had one song.This child, after he had been outside,returned and said, "I hear something," but those who were dancingignored him.
)"'J"J" <lJr<l"c~..><ln.'r~ 11"0.'A'I"CI>'I")" I'I\'A'P 11-,,11' II'dnA''r\r' >IIJ'")'",")",'. CIIL"o.lI')rJ.. 11\~<I~Lr 1I'..>r11..><1", 'd'r'<.'f'<..>J. IIkll'",'d' <lJ~I>r<l~'
..><In.<..>'" 'd'..><lJ"'J" PLrI>' "b",?"nrLrI>')"," <lJ~rr<l'Ln.'C~..><I",J". IIkll'",?"J"<I~'n' )P".or' <I~"r'"o.r p'r")"cj"d<,.;)<]Jc. p'rq,),r~b L~dQ"C;<;b"dc-q,)?<;l, \'0""n?1I'd~..><I")f p'r")"c..>rLrI>'.
C'/L "d"CII"o.'LJ )'d~"",")"" )",".)"'J'bCII..>J" <lI><<.""b"",".on' 'f'L<..>n'<1'0."" -"'J'r'r<l'".onp<l"'. C~"L <II>"<.'LC.<I'Jn"'J'" <I'r<~Lr' -,,':'<L~I><..>n' )",'",'.)'~"'r'r<l")<I~'r'LC )'~"r'~<I~'LC "bJr'''''.on' r'",'CI>L'..>n' r'",'CI>/'".on'. 11<.'rj"I>n"'''b~<I~'r'LC <I'JCI>L..><I".on'. <lI><<.<.ro,u" .6..,.:>"n..~.6."'Q..I>~7'\'f''''o..r''cr>q,. CLi<.-JLuNI")~L..>II<" 11-,,11'.
CAL"'o.. )"''f'''''J'''- )(~n..<,jed L<-rl1o.o.UJlLn.')' I>n''r<''~' C'd<l'. b',,'L'Ldd',,'P<I'"b,,'L'd ),'0."'r"L",'P<I"'. ).;,,,.. -"C~ )"'r'l'd~~-,,' <I'L~"'\,r-,,<..>, )"'r"'J" 1'd7~<I'
..>11' 'f'<.I>'J'. 1Ir'''b''')"'J''' <lCI>r"P. CIIL"o.'Ln.I>''r')L..><I'' ),I>L",'d' <I)"C~ (1,'0..).;,,,.. Co. -"C~'" LIr'~'Lr <I~"'\,~..>"',
"L"'L.6.~ )~~'l. nn..La-<J~...:J" <]".,.>~~J\r"
PJ<lc:....:J".,.:>o- tq,"dtQo." CLiLIQ.J... r>"<-c..I>
(')1,..><1" l'dH<I..>II' bLr''rC'.
TuqqutaulaurningitTuunit
Saiman Qirniq unikkaartaa
[]
aipsumaniguuq tuniinguuq
T taamna kisimi tukisimagapku tatvuuna tuniinguuqangutit suliaqsimajuni natsiqsiuq&utik. Tunnginngu
uq arnanut paijunut tikinnamik arnanikunataq&iqsimajut tusaumannarmata.Taimanna igalaangitigut igalairutiqaqtaq&ugit arnat arnuuqqaq&ugit igalajjakkut. Arnaruuq nutaqqisaarami ki·niqsiqtunik taijauvangmingmata Inuktitut. Taipsumani inuvraat aglijugaluarmata nutaraqtaasaaraangamigiu.
Tunngumnguuq amugiaqtaraluaringmijaa innagvingmiiqtausuqtuq suppivvingmik Inuit piqutivinnginnik puiguqturniqtunit. Taimannaittumiguuq supijualuugami iglumi iluani qutsilaqillugu.Igalairnikkut amujaugiaraluarilluniqupluagunnguuq kiigamiuk qaniruqti·gigamiuk tuniq amujigigiammariktaraluaniguuq. Igalairnirumnguuq avatiktukiq&ugik ajuqsinnami kingmiqtuqtaaguuq kupluagut. Kingmiqturamiukmaquniraqquuliqturuuq sangnitiruiquuraluaqtumi kingmiqtuqtaalugigamiuk.
Taapsuma sapkulitainnarmagu tuqujuunniqturuuq tuniq. Tunnguqatailuguuq aullaqqanniq&utik qimaallutikarnanik nunguutsigiaq&utikiaq. Taavungnga aullarmata. Angutinnguuqangilraagamik nuliilgaajaullutik tunirnit. Tupjaqsigiaqtualuungmingmatatupjaqsijualuungmata qamusiq&utiksiniktaumaplutik siniktausiq&utik.lIangiguuq utiqqajualuungmingmataangutaugaluaq&utik. Aulla'mi'niki& urrij u inn aujjang ng in na m ikta uq.Taipsumani pitsuqtujuugaluilli Inuit.
Taimanna tunnginnguuq tupjaariplutku malruinnangngummariktuk utingngilruujuk taapkuak. Kaglimmammakukuglikkiaq kalingmakku tusarnaqsingmanikkiaq. Tunaaruuq nutaraatunngit suqujajunut angajuqqaaminullu, tunnginnguuq suqujajualuitqilaummut. Pisiqaqtunnguuq atausirmik. Taimannammariungngittuugaluaq tusaumanipkut atuqtara tasamna. Tunaaruuq taamna nutaraq isiraangami aniiqqaaraluni, "maannga-
The two men reached the camp andblocked the doorway of the place thedance was being held in, using theirtwo sleds piled one on top of theother. There was no top to the igluand, although it was a high climb, oneof the men climbed to the top andstabbed a Tuniq with a long spear.The other probably stayed at thedoorway in case the Tuniit tried toescape. When the Tuniq was stabbedall the others fell down, pretendingthey were dead.
This is the one song they had andwere dancing to, taking turns:
I want him to tell on them. I want himto talk, this person.
The two men then went into the iglu(where the Tuniit were) by climbingdown a rope. They killed all of theadults.
When all were dead they found someyoung Tuniit, some very young andothers older. They heard them talkingand found them even though theywere hiding. They took them homewith them, making them walk all theway.
Soon after they left for home theyoungest ones started complaining,"My legs hurt." The men had withthem a bow drill and when the children complained one man held themwhile the other drilled into theirforeheads.
After they killed the children they leftthem behind and made the otherswalk. They had a long way to goand the same thing kept happening.Whenever a child said, "My legshurt," one of the men would hold thelittle Tuniq while the other drilled intohis forehead. Even when a hole wasdrilled the chiidren did not becomeunconscious right away because theywould say "Makkakaq" before theydied. A lot of them were killed withthe bow drill.
There were two nearly full grownTuniit who were brother and sister.Just as they were getting closeenough to see the iglus of the men'scamp they too started saying "Mylegs hurt." They were killed, too. Allthe Tuniit were killed because themen wanted to get even and so theydid.
38
C<d~' np~"')'ir" np"ar' 'f'-,')~';' ~'Jn·.
)"'I'"'J'" l'd7~~';'LC vr,,-;,,' 'bJn'.,.J'"L<~'",' 'b,..';'·n'I',\r<-,J bC r'r"C r'<-C",'.r'<-C",' r'r'br'd 'd<-lI')~';'L"'J'" 'b'r~'L~'"-~'b"')~';'-,,,,. L~,'IIrLr"d lI-,'J'C''bJ'L lI»~'b,r' cp~r·. lI>""d"')~r'
lI»~",' ClI'IL", lI>'"'d"'),,,,' ",'~r'nl>r'
'b~Lr'';"';'' lI>"'''d''')~",·. 'bl>~LL Cd"b,..,LClIL"~lI')",·. )",'rJ'" bAr"L' ~lI'(,,- ,,,;,.~CI>'r'·J''I'')·~I>~'''. ~lI'< <rl>~L';'H'"~",~'b,,- ~.~ /I'-,J. bM'L' )"'f'"'J'" CL~
-,'r' ~I>'J'~,"')' )'d'"Ln' )'dr'''')'I~'.
A c'~ M~' r"d'7C' I\r" ~CI>r''''~':'J"",~''I''b-,~'r7' )~I>'Lr'·.o~'LJ' ~)''''
~'rL'd ~CI>'r' J"'J'" M'J' l'd7L~~-,lI'
~lI'b'Cl>n~' ~-'~''I'':)L-,lI'.
~a.O"~";C~dCc,..'ib".,J l>~C;""~dCc,.lib,.,J %G.\f'c-CliQ.~~~~~lI';". l>~lI7l1"~7~7~;"<J"7"lI7l1".
C'<'J'" )"'1" M~"'J'" <JCI>r'''' C'~I'd<<-nr;'" ~CI>r'" .o~'" '"'I'~<d'c"Jnr<-,'~'. C~'d~' ~1>'J'~,"'r'U~--,lI' [Ir"ArLr'dJ'" C'd~' ~.",';"d'P~'" 1>71>'Cl>n'b~'
LC"'CI><"LC 1>71>'Cl>n",' Cd<'c.1>,L, ~)"'
('r'L<-,r<-'. ~."'.;.'r' 'b'r' l>"I>'Cl>n'b)n..7l>I'LC f>c... <;b'f6\l>I'ib)(7"b. <]b".l~bdQ.\J<;b
[Ir',r'p~'" C~'d~J'" ~<-'LI>'")~--,lI' C"')~lI
)'~'b '7''I''C'''('LC I>A"'I'C lI<-'1'. lI»~l\J<;b 6\f'<J j<-c....Cc,. 'il><cd "Q.'r~~~7cc,. <;0-
<J<;b~nb )C;d'l.l>'ib)~Q,r'<;b)<J..=!!J.c. L~Q.Q. lLn...b_
n<-,r' I>~CL~-,r'7;'" C'd~·.
.D"J"'o..rbd !J.(j'ia-rLCr'<]C .D"J"'o..Pd na...Lo-j<;b<;bcr< pLc-'La- )L,,;c;br'L ...!o.c:.-c )Q.~7C rp~c
...:JnL..,:,b".t>"..'ib <J\f'~' ....:H"...:.lj'ib. Q.....:Ja...a.~rbd l><;bL~r' )~,r' [Ir"~·:)L-,~r·. <J'f'<,l>nr~"'
C"'J'" lV'nr~'"",'d.
~'I"'l>n,..,r·d I\I'n<-,'d f1<-f1J' ~v<-"'r'<;b)n'ibr'Q.Q. 'ib.,.,nb "0-1>1.6 <J"'"crGo Q.Q,~dc-~'LO"b'"
.oC,".o~'",lI' rp~·~I>Lr·. ",I>'":in'b"'r'L'LC",I>"':)n'b"'( ~LL.", f1.o·n)'. bf1'CI>''1'')'"'<>'0"1. o-l>'ib:>nlLn...\O"b l><;dLf'ib,.,rc P'f<J<;6<;b)' '"'",'. ~lI '(cJ'" nJn<-,r' .oC"''b",lI.",'I''''),..''')".oll' C~'d~', ~f1«cJ'" 'bl>'LJC O'"l><;b)'ib<\~cd. CLi.Lca. 'fLb(<-C-<Jc...:Jcd)'d~~'Lr'd lV'n'r'~~-,~J'" )~'"",'. 1>'Lr")~-,'J' ~'I'<,I><-,n·. Cf1L'~J'" "",I>'b~"","~ ""J,..~'Lc." ~lI'<C nJn'~r' ",1>"')"'('C ~lI«C.
ilaa tusaajungaa tiriganialaaluk ak&unaalaalungmik kimualaaluk&uni siqqu'maaq." Taima'naguuq uqaallakpaktuugaluaq suqujajualuit kamagingngitaat.
Taapkuak tikisaqturamik tikinnamikqigluktunaluuk angutik. Tunnginnguuq suqujajualuungmata qatgirijaatqamutingniguuq malrungnik qaliriiktitsivvigillugu kataa simiktaa silataanit.Silataanit simikkamikku qulaittualuutmannguuq qatgiat majurariaqaqtualuutluni. Majurarvigigamikku ilutmuttatqamunga iputujuqaramik takijumik.Ipuqquqtujumik iputujunik taipsumaniipuqquqtujunik nirjusitiusiqajugamigluunniit ipuqquqtujunik. Qaujigamatakupqalirama taimannaittunik. Tunirmiguuq kapisikmat aipparitjajaa atautsikkuungngittuksaujuq. Aippaa paamiujuugaluutjajuq anijuqariaksaa pitlugu. Kapisikmat tunnginnguuq tamaraalukmik nauggutjuraqtut tuquvjagatik tuqusiqturasuat. Ii taamna pisiat suqujjataat pisiq atausiq nalaaguunniangngitkaluarmijara tusaummasinnuangagut aturniarmigapku atautsimunnguuq pisirmut suqujamajualuit saavitkattautijut nalunangngittuugaluit.
Unnirluutqut&aq&ugu uqarajuqut&aq&ugu qanngilitainnarunarunaijjaa.Unaija ijaj ijaajajijaaajajaja ija ija .
Tatvaguuq tunngit pisiannguuq atausiq taamna suqullatigijaat atausinnuaq ningiallakittatquutigillujjuk. Tasapkuat nautgutjuraqsimajualuit isirvigigamikkuguuq taapkuak ak&unaakkutkiaq ujauttautiqajummataaqtauvammata ujauttautinik takuvalaurama, atuqpatsimallugillu. Ak&unaarmik qatgit ujauttautiqaturijausungmata ulaqqiviusuqtunik. Ak&unaakkunnguuq isiramikkiaq tasapkuaguuqnalangauqtualuit taqtunai tupjuqapjangngittaqpammata uvinngita ilangi.Iputujumnguuq kangia tuullat&aqpatku sanngijjujjat&arniaq&utik tuqungauqtuujaaqsiqtualuit. Maniinnammariktillugit unataganalugijjajaaktaapkuak.
Nungunnamikku inirniritsiat nungunnamikku tisamaniguuq qatgip kiglingani tugluuqsimajuunniit tunajjatmikijuutlutigluksaujuq angijuu'lutigluguuq. Nalunairamikku uqamajumik tusaramik isipjuktuugaluamik. Angilrautigiaqtaannguuq pisuktigiaq&utku.
Toonik building a summer home byLipa Pitsiulak. Reproduced with thepermission of the PangnirtungEskimo Cooperative.
Jcr"i' A Po JC-t>"":>C;1o <n>," d (A " ..)"'l.cr ,a..'J4'i Ct>~c;· c-<AC(t><..<. "G..?t>'bv'ii,.>tr4~IijCt><...)cr..) C'dcr~ <'cr'i:>rA..,A ' d <1<'1.' •
Tuniq igluliuqtuq aujakkut iglusangani sanangartaujuq Lipa Pitsiulap.Sanajaukkanirluni angirtauplunilutakkuninga Pangnirtumi Inuitkuapangat.
Tunijjuaq
by Joe Patiq, Rankin Inlet
[0]nce there was this big Tuniq who was very strong.Tuniit are said to be veryo strong. They are strongerthan any race, there are
none who are as strong even thoughthey, too, are people.
It is said that when you meet themyou forget them as soon as you part.You cannot remember anything aboutthem. You might intend to talk about
'b~'f' 'b")~~'l,C <I~'f" .."(',''f''rLr'"L'bb..... L'bb""n'.oJ'" 'b~~LI"'.on'-'>'~~~",
'bn.ClI <I'L~'l,r'. C'd<lj" C'.. <I~<lJ''b'1..'C~'d<l <lr·~")' ) ..'" o-~")l'll. ).;.'JL-,><I"'J" <I'f'.I' f1o-")', f1o-',')' <I'f'~'Q.7~ C'Nd<l1> <]'iQ.CjJ <J'\J<";!l'7~. 6~J""J""
u«c-'1J<I....n"-Jrc "0"[>·6 <l"cr"Q. ......d"bcCc-cc,."J7r'Lo-lo:' <J'f'~c-"")<l";' Ie- o-t>Qo)n..<-J"d)<;d"n..<- ..J"d Ja.!l'70"''' .D"Jcl~""<J· ,.)n~...:> <lP,")~r' <lP,,".
[>0"'<6c".," (La. «~"LJ Q.Jc-'1<d "6.oP<l<;b,,-'>,b'e,.~'d C''>'l, )~~'Li·..n.L'd. C~' ..,o-I\,~"~L ''f''Ln.'~<I"C~ f1''bf1',~JL P~<lo
a-Ac-t>....nCl>('c..l>....)\(" .DQ..oC <]to"<-J. cc~c
)~~'Li"..n.L'd c'.. cf1L,")'l,.
Angirrautiliramikku pisuktillukku ilaiguuq aullaqsiqtutiqsinnaq&utik "niukka anninnaqquuliraanganik." Nutarannuat&uit mikijuksaugamik. Niuqtuutiqaqsima'mata niuqtuutiqaqpajugamalu inuktitut. Kaivuutaungngittut&unnik niuqtuutimmaringnik uqummiq&ugit kingmiaqaqtut&ungnik. Aippaataguuq tigutillugit nutaqqani ilungiqtuliqtunnuit tasapkuat, aippaataguuq qaungagut niuqtuqpak&utku.Taimatna qimakpalliatlutku tuqusaraangamikku pisuktitsijualujuguuqtunajjanik. Ungasiktualungmut angilrauplutik. Taimatnaguuq "niukka anninnaqquuliraangata." Aippaata tiguti'lugit niuqtuqpaktaa aippaata.
Qaungi qaqturaraangata avaanginnaqpa'jangnginmigamik "makkakaq." Makkakaaq&utigluguuq qaujimasuq&utigluksaujuq, qaritai angmaraangamik. Taapkuaguuq tanna asiagutqarmat tasapkua amilraqtut tunajjat niuqtumajai. Tunaangugaluannguuq angijuuk iniqtuk, inipjaktukangijuk najagiik takpikkuak arnarluangulluujjajuq. Iglunnguuq niptaliraluaqtillugit "niukka anninnaqquuqattalit&angujamingmanik." angijuuliqtualuuk suli niuqturillukku tuqusarillukku tunajjanik nunguutsijuqpaluk&utiglu akijaqturamik akijuk.
Unipkaat&uk tamna tapvungalu nalulirapku qanukiaq nalulikat&arapku tatvunga tusaummasiinnarigapku. Tasamnali nipiliuqsimangngimmaritsiaqtara itqaijjauguma kisiani nipiliuqtitauvalauqtunga nunanut asinillu. Tatva Ii tusaummasiinnarigapku taamnataimaaliqtunga.
Tunijjuaq
Juu Patiq unikkaartaa
[]
unijjuaqalaurmannguuq
T taipsumani sanggijurjuaraalungmik. Sanggijurjuaraaluinnguuq tamaani nunaup qaangani inungnik.
Inungni sanggilaangujut sanggiqqijaqangngittut nunaup qaangani tatvaniinuugaluittauq. Ingmiktigut inuugaluittauq. Kisianiguuq taikani katiplugittaauvani unipkaarniaq&ugu angirraruni, takulauqtunga tunirnik. Angirraruni unipkaarniaq&uni qanuq piqan-
39
it when you get home, saying, "I haveseen a Tuniq", and tell how friendlyyou were and what you got from him,but as soon as you part you will forgethim.
When an Inuk remembers and startsto tell about it, happy to be tellingabout meeting such a being, theperson just ends up crying a lot. It issaid that the person will start to say,"Look, I met this ... " then right awaythe person will start to cry.
That was just the way the Tuniitwere.
It is said that a while ago there wasthis big Tuniq at Coral Harbour, whenthere were still Tuniit on Southampton Island. Their houses were madefrom large stones, and some of themfrom earth. They must still existalthough some stone houses wereInuit dwellings. The reason the Tuniithad stone houses was because theywere very strong.
The Inuit had seen this Tuniq andwanted to meet him. He, however,didn't want to meet them. When theInuit from the vicinity saw him theygave chase by dog team with thedogs howling after him at a canter.They wanted to meet him, not to killhim for he had not murdered any Inuk.They gave chase by dog team withthe dogs at a canter howling afterhim. The Tuniq ran away. Maybebecause he saw that there were alot of Inuit he ran away even whenhe knew he could take them on allat once.
The place he was running to is a longdistance away. Even when the dogsare just cantering along they can gettired before they reach the mountaincalled Itijujjuaq, where the whitepeople now have their houses. He ranaway in the direction of Itijujjuaq. Itis said that when he got to the top ofthe mountain he cheered. He cheeredbecause he had escaped and wouldnot have to meet any Inuit. No onecaught up with him when he wasrunning away. It is so far that if wetravelled that distance it would sometimes take us a whole day.
C'~ bn<.I>'..>J~II'd'.. CtlL~J~ >tlJ'..>J.bn<.I>'L'L,.;. 'b1>~L~?'';''-,n'.
~'f"~?iI' 1>..'6'..~~..>~~"J <JII)~'i'.. CtlL..>>tlJ~ "J..>j~. ..I>j" tI"'bI>L".."r.o)~..>tI'CL'd~ t<.I>' tI.D'f'. 1i.o'LnJ>L..>Ii'CI>"CtlL'.. tI~')' tI,,')' fll'-:J'. CtlL·..'bn'..>r·'J" >tlJ'..")~..>tI'. c-~J~ tI''b~rl>' 1>"'bI>L,,~rl>' 1>..'btr<J~, tiL'..bn<.I>"Cr..' 'dll~I'".. bnhl>~r 1>..'6tr~~rl>jo. C'~J" 'P~t<J~' " ...
1>..'6n.~~..>~~ tI'.. bn<.I>"c'in.~~..>~~r'P~~ ".-Jo. C'~ CtIL'o.jo. No.~)~..>tI'...I>J~ 1>..'6L"I>''f'')~..>Ii'.
CtI'..J~ ) ..'~~~..>' ,"cor CLI'tL..b"<.1>,,")". ) ..'~~'b<.I>..n"..>J ,",,'" ) ..'~~'b'<.I>'L' Ii-..>'~~II ..'f'"..> Cl>bl>~',~'LC 1>7'~..>tI' tI'~~..>tI' tI<.'f". Ii<..'f" tI.otl'tI-..>II..~..>~'f' 1>7~..>tI' , ..tL~~-,Ii'. CtI'd~
) ..'~tI' ,'r~'~~~";Lr' 1>7~..>'O" tI'..>,~~'b~(<.I>"Lc.
~ltI~J~ ) ..'~~" Cd71>Lr 'b.oP~~ fl71>~
L'..>.. bn71>~L '..>.., bnt~L"f"L' tI.D'';''.bnt~L''f''L' Cb..''L' '"cor'. ) ..'rl>..'C~Q.'''L( ~ ...C'"~< I>~"l} "b(..,:)~c f>'LCC>.o-cCI>..... ) ..'rl>..' Cd71>Lr ) .."~~ '1'J't'III>'..>.. L'J'~71>,,~>~. bn7~~L'-,.. )'dCI>~LJ' "''f'')L..>~'J~..~ tI.D~,-I>''f''L'
1i.D'r'. L-J'~'III>,,~rJ~ ~'J71>'<iL,~.. ) ..'~~~.. 'PU~~. Ii.o' ..'bli ~r1",' CdLr'PLt~~ ,fI''f''b..>~'' ".. Ii"rJ.o 'b.DtI"I>'errJC "A\'f'Cb...:.l~<;Io ,..>tr.
'1'L~<j.,;,,~r Cb.."L' tll)~<J-,' ~'Lt')~..>'.
'P'r' ('L,,'dn' C'b""..><J'LC -:J'L",. ~ltI~'Ll.J)-~L..:J<J<;lo.,J CbOo,'t"c Clf"a. '"'b<..:J~O"c
Cd',I>~~ P''L..>', tln~',~~~. lin~'~~~"
)~.."J '1'LtL~~";Lr, tln~' '<i~~~ C'..P''L..>' >~)~~";'L < L~~rl>' <JII>~". ~"
Q.~br «do.."Lc 11.D'o-( bn"I>~~~\~c;r
~tl>~" ~'J71>''f'<.~~ ) ..''<i~' 'PL~"
(bOo''l..j'''. [>"Lr''')<]J'fc <JI><-c:..n.q" (><..:J<;l"
I>'..>..>'C~..>' tI~"", 'PJ'tJ.o II~<.I>~C~'.
tI~·.. c~t.ot .."J ~I>",-~'(,'C C'~,'(,'
'"'b<..:J~O"c l1n~~<]( "'bO"r~(7"c. Ca.!>'",'t.c <]lL
C'~ I>tlJ..I'..~~'d.
naritigilaurmangaaguu unipkaarumapluni qanuq pitaarvigilaurmangaarminiuk unipkaarumapluni. Tagvaguuqqimangmagu tagvangngat katilauq&uniuk qimangmagu inummariup igvilluunniit taimanna piguvit tagvakatilaurluguavitkungni taimaluguuqpuigurlugu. Katilaurmangaarnii qaujimajaarungniirlutit.
Angirraruvit unipkaarniaraluaq&uguavituarangni taimalu puiguq&uguluguuq. Nauguuq iqqaumannangngittualuit tamatkua silaup inungi. Inummariugaluittauq taimanna ivaptutiliktut pisuktut. Taimanna qatipluginnguuq puigurnaqtualuit. Tagvaguuqitqaramiuk uqqaumaliramiuk unipkaasigiarami, imanna katilauqtaminikquviasuk&uni katisilaurami unipkaasigiaramiuguuq tagvaguuq qiasialuk&uni.
Unipkaariaraluarami imna katilauqtaraariaraluarami qiaraaluliq&uniguuqtagva taimannaguuq pinnaqtualuit.Nauguuq unipkaagaksaungngittualuit.
Taimnaguuq tunirjuaraaluk sallimitaipsumanikallauliqtuq. Tunijjuaqalauqtillugu salliq tunijjuaqalaurmatiglurjuaviningillu taukaujuksaungmataujaraaluit ipjualuit ilangit. lIangit Inuitigluviniraluangi ujaraaluit sanasimajualuit. Taipkua tunijjuit sanggijurjuaraaluugamik ujaraalungnik iglurjuaqaqpalaurmata.
Asuilaaguuq tunijjuaq takujaugamiqanukiaq pijaujumapluni katijaujumapluni, katisijumangngimmat inungniik.Katisijumangngimmat takanangngatsallimit. Tunirmiunit taunangngatsalliup uvangngat qaplunaat ungataannit taunani. Tunirmiunit takujaugami tunijjuaq qimuksirviuplunimaggujjijauliqpuq. Katijaujumaplunituqutaujumamut pingngittuugaluangujunaq inualaungngimmat inungmik. Maggujjivviuliramiguuq angujaujumapluni tunijjuaruuq qimasivuq.Inungniqai amisunik takugami qimasivuq sapingngitkaluaq&uni inmigutqanuiliurnimigut sapingngitkaluaq&uni.
Qimajuaaluulirami takanangngat sivitujualuk ungasiktualuk. Qimmit pangalikkutik taqajuulluarmata tungaani.Asuilaak maggujjigaluaq&ugu takanangngat taingna qaplunaanit takuksaujuq kingngaaluk, itijujjuaruuq. Iti-
The Woman WhoMarried A Dog
by Paniaq, Igloolik
[Ihere was a woman namedUinigumasuittuq (whichT translates as "the womanwho never wanted a husband"). Her father had
tried to marry her off to the besthunters, but she turned down eventhe most handsome.
Every night, one especially handsomeman wearing a coat with a small hoodopening came to sleep with Uinigumasuittuq. But before the night wasover he always left her, without thefather ever finding out who he was.What was actually happening wasthat their dog, who took the form ofa man, was sleeping with Uinigumasuittuq.
Having failed to marry her off, herfather, angry and frustrated, said,"Uinigumasuittuq should have thedog as her husband." Strangelyenough, she agreed. And now thatthe dog was to be her husband, herfather took them both to an islandnearby and settled them there to live.Not long after Uinigumasuittuq gavebirth to many babies-half human andhalf dog.
Because they now had a big family,they ran out of food quickly. The doghusband, wearing a back pack, wouldswim from the island to fetch food.Uinigumasuittuq's father always gavehim a supply of food and he swamback to the island each time.
•<l 'i CL ~~ I>AC ~ ::>"cr~~
~pLr'ir
CllO..'C£>?'" £>llo-JUll')"'. ~CC,,~C [>fl
c'n°..I'('b,,~'",,0-£>' £>llo-JL("I" ,,0-.
£>0.D~'Jc-~'L'j'" ~'Jn'n~("r' ('P'XL"~nr'b'""0- M"')'b~'l.r llo..'l.'bnr,'L<.£>"'-~O""l>b 1>'".o<J'ib (co CL""Q. lJ.c...'Lcr <]o-('''.;JO''"
P..£>'L'LL" 'b£>~~" ..'io-. 'f"rL"'C'b'L'j'"I..£>'('j'" Cll".. 'f"r~,,~ 1l.D'J"','L0"0C:>'l. 1l0..n.~"')"','L(,',,0-.
1l.D'0-' ~CC'l.C £>IlC'd..I'<'b,,~'""o-£>'o-'l.£>n,'Lc-"'o-dJ'.)o. OCC'l.C £>'b£>n£>7'""o-£>'"£>llo-JL/ll')'" 'f'rr0-' £>ll'bc-"'c-." N?'J..~'r'b'""'>"'. C'('.)o. 'f'rr0-' £>ll'b"'o-~c-"'L' 'fP"'CJ' Cb.D'l.£>nL"o-r' ~CC'l.C,
'f'r'l." C'd~'.
CllU'" Cb..o- 'fp"'c'r£>c£>c-'""n' 'f'rr0-'fI'bn'b'" ,,0-. CllU Cb..'l.' ..?~"'<c-'n~~
';c-~'l.r I ..£>'('j'" 1l.D?"0- o-flC"'C"rc-~'l.r£>' ~o-..I'"0- bc'r ~o-'n~'l..D' )P"','LL"o- £>c-n,'L'"o-£>' CllL"..j'" ,'..£>'('NbC('ib)'ib. !1.o?~CT crJ\C'ib(".,:>CTI>". <IrLic:.J<;b,''l.llc-'ir 'f)'l.d,,'C'",,0- £>.D"')0-' 'f'r"'cdJ'O-" Li.o'iloc....dJ'cr".
jujjuaruuq turaaq&ugu qimasimajualuugami, itijujjuaruuq taamna kingngaaluk puqtujualuungmat majuramiuk asiuvuq. Annakkami taapkunangngat inungnit katijaujjaajungniirami asiuvuq angujaungngilaruuq tunijjuaq qimajuq takanangngaaluk.Ungasiktualungmit aullaariaq upluq,upluluktaaraaluk ilaanni qimuksimutpivalauqtavut. lIaanni taaqsitsiq&uguaullaraangapta tagvangngat qaplunaanit itijujap qanigijaanit. Taamnaut&armat amma tagva uigunasungniarapku .
Arnaq Uita~rtuviniq
Qimmirmi
Paniap iglulingmiutaupUnikkaartuartaa
[]
ainnattauruuq uinigumasuittuq. Ataataaluata ui-T taartinnasukpakkaluaq&uniuk uinigumavangi&&uni.Un nua ng ul ira angagguuq
angutittiavangmit pakkiktumillu atigiqaq&uni isiqtuqaraangami innangaqatigisimalauq&uniuk unnuaq sulitamanna ilangani anivak&uni kinaungmangaallu qaujijunnarani. Qimmimaaqtaqarmagguuq sunauvvaguuqtainna qimmialua inunguqsimallunitavvunga innariaqtuqsimavak&uni.
Tainnattauruuq uinigumasuittuq.Ataataaluata uitaartinnasukpakkaluaq&uniuk uinigumavangi&&uni.
Unnuanguliraangagguuq angutittiavangmit pakkiktumillu atigiqaq&uniisiqtuqaraangami innangaqatigisimalauq&uniuk unnuaq suli tamanna ilangani anivak&uni kinaungmangaalluqaujijunnarani. Qimmimaaqtaqarmagguuq sunauvvaguuq tainna qimmialuainunguqsimalluni tavvunga innariaqtuqsimavak&uni.
Inungnik ataatangata uitaaqunasukpakkaluaq&uniuk ningautisimaliqnikumugguuq ataatangata uqautiujaq&uniung "uinigumasuittuq qimmiminik uiqaliqli." Sujuruunguna angiqa&&aqpuq. Tavvaguuq qimmiminik uiqaqnialiqmat qikiqtamut takanungautillunigik ataatangata, qimmingalutaakkuak.
Before long, the half-dog and halfhuman babies were eating solid foodso they were running out of meateven more quickly, making the doghusband go to get food from hisfather-in-law more often. The fatherin-law continued to supply them withfood at first, but then he began todisapprove of the many times that thedog came to get food from him.
One day the dog husband arrived asusual to fetch more food in his backpack. This time the father had hadenough! He loaded gravel into theback pack, covering it up with a smallamount of meat. When the dog wasmidway between the mainland andthe island, he started yelping becausethe weight was making him sink. Andhe drowned.
After that, Uinigumasuittuq's fatherhad to bring the meat to her family,but he brought them food only oncein a while and soon they were starving. Uinigumasuittuq's children weremany so they always finished thefood fast.
Uinigumasuittuq never forgave herfather for drowning her dog husband. She continued to hold a grudgeagainst him. Her human pups grewbigger and they always licked theirgrandfather's kayak. One day Uinigumasuittuq told them, "The next timeyour grandfather arrives, pretend tolick his kayak, then attack him." Theydid as they were told, but since theyhad killed their only source of livelihood, they then did not have anyoneto depend on for food.
The mother decided to send themaway. She sent four out to sea in akamik sole and the other four weresent out onto the land. Uinigumasuittuq told those who were to go out tosea to look for something to occupytheir minds so that they would keepthemselves busy. When they foundwhat they were looking for, she said,come and get her. She sent them off,pushing them out to sea.
They could be heard noisily buildingsomething, and it turned out to be aship they were making. They could beheard talking and they were verytalkative. It became foggy and theycould not be seen anymore. Then theydisappeared. A year later a shiparrived full of White people.
42
C'~j" O'''bli?nl,C'''b'CC'~r' C'~ 0.,,".,0''fer<1.0<1 O'''PI~n.. <1"('.,,,, 0.'l~n'I>" .,,,,.C6'IU" <I'o.~< <lCC'l.C ..'l~C ",'fr"{j,J<-c-Q, ~O'"t>~ Q.'L~'l.J CAL (boO'L Q....) ....,;Jtr
t>n...<.. ..,;>cr.
'f)'l.d"'f"j" ",n.~'0."I'lC .0'J'nl,C''b'Cc-,r" <JLibr<;b~c-"b(Cc-"L C CLiL Q,Q. Q.b~'ibnC_
n<l'(<.~?,,<1".,,,,~". C'~j" IL"rC"rLr~'<Jfj, bc'"C; ....J<)..Q'"'L.DC.
<l6'<,,'Pl'j" 0.'Lc )<I('r' LI,,'C'''.,,,,~'cr'fr" It.:J<-c-Cj..)<J''..?~.. pA'na.frQo ..,?crt>l>.
C~.o 'l.j" ~nC'~,,<I".,,,, 'fn'('<-"b,,<I".,,,,Cb'o.j'> 'b'?~")<I';llC'~r C6l.!" <l16~'PA....)(J'".
PiI'l'j" <lCC,,<lC l~"(C''' ,>a-r' l~'o.l,"bcCLr~J"" o-"'P"b'f'c:),.<;b(c-<;b ,.,n b b~CCc-<;b
.,n". l ~<.~"(" ,>",r' ~.oo.)d';Lr' .0'J'nl,C'~".,,,, ,J"b6'l 'b7d"'J~r.
C'~j" C·o. <I'';',,' C6'lr'\, Pl\nG~r'
<lb"~-r'",dJ' 'f)'l.d"-r'j'> <]'Nd';C''lC.C"d<lj'> 'b7'l.",' C'll <I-,('J7"b'C'lCC'~C'j" 'f)'l.d,,'f" ~'b~nc-o..,..r< "6')'l.'j'> np'r"(' 'b7'l. <I"(n.<I'Jq"',,J ~r
<I~C'''<''' <l16~j" np'r'l' '\,7'1.C r'J<I",<I,,(n.<I'J<I'J7)6·0....,n' ~<I'L~r>~" ~r<l
?"".,,,,>~'. C'~C' ~r<l'J7?-,'br>~' (~"C
t>"bCC?a.';''''".,0",
<l16~j" <I)'l.iI",'J' <I~"<."n')lC'''.,,,,r'.C'c-L'j'> C6'd<l <J)'l.l\",'J' $'<-W'"af'"<JLL C"c-L'([>"'" .DQ..Jc <J[)<-c.."nr<lc-Q,..,;Jure.
C'd<lj" <I)'l.iI",'J' <I~'<.'nlr<l'C", C~.o'l.~6"dn'~"I~n.<I\k".,.,.r' o.O'IJn.!" <l67~
~L..>, C6l6C"lr'jo.. C6lJo. 6<.-r'<I~"<."n'.,,,,r' 6<.-r'" C~.o'L ~iln)6'
Q. ... .,Jrc.
~~iIn)6·0. 'C-r'j" C"d<l C~D"L n"C~'J
7c-,r" "b~"'c..b..?nJ"b r"('O"',"",<C.c:.r"b<-c..\)O'"»C'~d'J<lC'''>'' ~r<l"~<I'J')o.. C6lt>,,<-c....(c-cn...Jn"..) C"'('C'"")<J~\L <-.)J'iI> Cd"~~~•.;....,n'. C6l <l1~d,,<.~".,n' <I'~J
'J)6·0.'n""Jj'> ~r<l"~<I" np'<,.0.>.. "',,~~..)fj,c.
Taimaguuq takanani qikiqtarmiutauliq&utik qimmiminik piqatiqaq&uni.Taimaguu takanangat narrulaaqpalittijualuuliraangami sunauvvaguuq inuruluni nipitaqtaalugiliraangamiuk aninasuk&uni katangmi sanittianganuttukiqsimalluni ulitisimalluniuk taimannaguuq sunauvva piqattaqtuq, inuruluni nipitaqpak&uniuk. Asuilaaguuqsingailirami qitungakuluktaaq&uniunuqtunik qimmiqlakulungnik inuqlakulungnik.
Tavvaguuq niqqairutisaaliqattaliramiktaanna naluk&uni qimmialua niqqisiuriaqpak&uni nangmautiqaq&uni. Taissumaguuq arnaup ataatangata nangmautaa niqimik ilulliq&uniuk nangmaraangagu taima takanunga naluk&uni utiqpak&uni.
Qitungakulungigguuq nirijunnaqsingmata nunguuttisaaliqattaliramik aik&iqsaaliqattalirmat taimanna naksaqtittiarpalauruluaq&uniuk. Tavvaguuqsugalugilirmigamiung aik&irajuluarninganut.
Aik&irmingmagguuq nangmaataa tuapangmik ilulliq&uniung niqimik ilulliraluaq&uniuk kivittinasuliq&uniuk.Taunungaguuq utiliraluaq&uni qitikpaallakkaluaq&uni takannaguuq qarrulaaqtualuusimalirami taimaguuqasuilaak kivilluni.
Kivingmagguuq ataataaluata majukpaliq&unigik majungnasaaqattarmagigguuq niqiqangittuujaqpaliq&utikkaaqattaliq&utik. Majulauqpak&unigin unuqtukuluugamik nunguuttisaaIivak&uni suuqqaimma qajakulungmuurami.
Tavvaguuq taanna arnaaluk taissuminga kivititaujumik akaqsanginnikumut qitungakulungigguuq angijukuluulirmata. Taakkuaguuq qajanganiktaassuma alupaangujaqattarmata tavvaliguuq qitungakulungit uqautiliq&unigit "ittungagguuq tikimmikpatqajanga alupaarianguaqlugu ugialaaliqpaa." Asuilaaguuq tikimmingmatqajangata minguani alupaarianguangujatuinnaq&utik upasungaramijjukugiaruluk&unijjuk. Tavvali ugiangujarulukkamijjuk pajuktauqattarunniiq&utik.
Asuilaaguuq atungavmlrmut aullaqtittumaliq&unigit. Tallimagguuq taikkua atungavinirmut aullartisillunigitamma tallimattauq nunamut aullartigialiq&unigit. Taakkuaguuq atunga-
At that time, the other group of fourthat Uinigumasuittuq had sent outon the land came back to get theirmother. They were not half pup andhalf human anymore-they had become White Men and there weremany of them. They came to get theirmother because they had found whatthey were looking for and wanted toshow her. For a whiie, Uinigumasuittuq could not decide which group togo with, but in time she chose toleave with the ones who came byboat.
Uinigumasuittuq
by Paniaq, Igloolik
[Ilhere was a woman whomeveryone called Uinigumasuittuq. Many men hadtried to make her theirwife, but each time she
would refuse. There was one manwho tried to make her his wife, but heturned out to be a caribou with a bigbrow tine on his antlers (which shethought were a decorated hat). Therewas another whose hair was nicelycut, but he turned out to be a beardedseal. And she, as always, refused tomarry either of them.
One day someone with a kayak cameto propose to her. He seemed so talland strong while sitting in the kayak.Without getting out of the kayak, heyelled for her:
"Let Uinigumasuittuq show herselfl"
When she heard the shout, she asked,"Is he referring to me?"
CII'd<l-,.f'> =J' <I~'<."nr<l<.~"C'f" <I'L<lC~'n'd' np'bnr'r'Lr' CL'r' <III',,")'<]~o.r'O'" ~b Co.-'~~";c-"" ,.:lOb ("d<J <l~Q. ~6~b)C
C'lr'l. C'd<l-, fl'bn'f" <I'L 'f'rl>,,'';'n.·-,n'CL"rio <J.llbr''''')C CL"rio o..alr'Lc-'iCT'ir".Q.c-<]".Dl..f'o Q..-'C-Qor'Lc..t>..."'0'" CI:!"doD'l,j;oI>r<l""<lc-'.o' IIPc-".,,,, CIIL.f'> <l1>'<'?'7't>c,.Qo)"". Q.JC"?J"b"d.
~lI'o.J" <1'0." I>II",JLIII')'",~r11.0'",' <l1I71><:''b-,<I'.,,,, I>II",J-
• LIII')",'l..o' fl71>"'0. 'f"L'.1-,'<:'1>'7n.')<I-,'r' <l1I71><.1>?-,<I'.,,,, 1001><:'J" )'X'. <I'LJ"
P'~7n.')<I-,'r' <l1I7i><.1>?-,<In..-'''' Io.~'<:'.f'>
I>',,'r'. <I'U" <l1I71>c-n.')" 0.'n'f"'J"bP<I'.,n' 'b7")"X' 1I.o<lJ" >")~'J7'n'
<JQo ..,?CT. )c...."br,r. crl>'f'Cn<J"".,?fT )""..>c....Co -'eT :
C'<:'J" C'o. I>II",JUII')" 1>'1,".,,,, "1><:''l.'bIiT
C'<:'J.. II'fI<I'"d-,,,, nJ<I'<.'brl>' Cb.o'l.IIP7")".,,,, 'b7'J', ",1><.1>'1"0.".,a-J" IIp·-''''. CI>.o'l.J" 'b7")c-~r' >'C'J<I".,nJ"IdJ<I".,n' 'dlll'",~".,,,,J" C'o. <III',,")"crt><--'(T. O'"t>Pr'ilt)<;r.., AI.V'b..... ..>O'"-,.ro. '\7'l.C.f'> 1I-,<lJ' IId";'b,,,,...,,,, lI'I<:'I>C'b,)l\",".C'<:'J" C'o. I>'b~n'-''''~' <I'o.r<l""
Vlnlrmut aullartisigiartani taunungasaiqqutiksaqsiuriaquliq&unigit nanisigutiguuq aijaujumaaqput taimailingmagigguuq. Taimaguuq ilangit aullaqti&&unigit ilangillu taununga sauvitituinnaq&ugit.
Sauvitituinnartangigguuq taakkuataununga tiktaungujaliramik sakvaallak&utiguuq sivaniqpallaasikallak&uniputuliraalasingualiqpuq umiaqjuangurtuq. Taima uqallakpalittillutiklu taksiIiqtualuungmalluguuq takuksaujunniiq&utik. Taima asiukululauq&utikarraagungutuinnattilluguguuq umiaqjuaq tiki&&aqpuq qallunaaraah.iit.
Taikkualuguuq nunamut aullaqtigialauqtangit amma ;ltauttikkut tikiqatigingmingmagit tamarmik aik&iqtunanaanamingni qallunaaraaluuliq&utiktaakkua anaanaqaqtut taassumingataakkualu piqatingit amma qimmiujunniirillutik tamarmik aiksiqtut tamarmik nanisisimalirniramik. Naliangnugguuq naluliqsimalauq&uni taikkunungaguuq umiaqjualingnut ikiliq&unitaimaguuq aullarujjau&aqpuq. Nalulirulukkakku.
Uinigumasuittuq
Paniap iglulingmiutaupunikkaartuartaa
[I]ainnaguuq arnaq uinigumasuittuu&&arami inungnikT aijauvakkaluar&uni uinigumasUittuunlnganut plJaujunnangimmat. Suluvvauk
jariktualungmik aijaulauruluar&unisunauvaguuq tuktumik. Ammaguuqkijjaajariktualungmik aijaulauruluarilluni sunauvvaguuq ukjukming. Ammaguuq aijaulirivuq nattingigguuqkakiak&utik qajaqtuqtumik inuaguuqpuqtujaangujattiaq&uni. Tulakkamiguuq niungittiaq&uni tuq&ulalluni:
"Uinigumasuittuq apiqli"
Tavvaguuq taanna uinigumasuittuquqaq&uni "uvangaqai?"
Anaanangataguuq uqautingmagu··uinigumasuuittutuuvillu. "
Tavvaguuq ikpiarjukuluni tiguallakkamiuk takanunga ikijaqtuq&uni qajarmun, niulau;nginnaq&uniguuq ikil-
Her mother answered her: "You arethe only one who doesn't want a husband, so you are Uinigumasuittuq."
She grabbed her bag and went out tothe kayak. She boarded it without theman ever getting out. While they weretravelling, the man who took Uinigumasuittuq as his wife had to relievehimself, so he got out of the kayakonto a small iceberg. He had veryshort legs and he had glasses on! Hehad seemed so tall before because hehad something in the kayak withwhich he could elevate himself.
Then he asked his new wife, "Do yousee my platform? Ea aa a aI"
He then took off his glasses andasked, "Do you see my eyes? Ea aaa a!"
When they started kayaking again,the woman began to cry because shecouldn't return home and she realizedshe did not want to be with this man.They were on their way to her husband's land. When they arrived theywent inside the tent, which was madeof sealskins. This was her new home.Every time her husband went hunting,he brought home a seal.
One day, when as usual he had gonehunting, a visitor came to their home.It was the woman's father and he hadcome to take her back home. Eventhough she told him to wait for herhusband to come back first, heinsisted that she start getting ready toleave. She did what her father told herto do, and they left to go on their wayto her original home.
When Uinigumasuittuq's husbandrealized that she was missing, hestarted to follow them. The father anddaughter could see his kayak from adistance. When the husband caughtup with them, he said, "I want to seemy wife first."
His father-in-law replied, "How can aman like you who is supported by justa platform have a wife? Ea aa al"
The husband said to his wife, "Let mesee your cute hands."
Uinigumasuittuq's father cursed himand said, "How can this type of aman call my daughter's hands cutewhen he is depending just on glasses?Ea aa al"
44
t.'L'<T-,J" 'd'J'brr' "t.~'b' CdCIf" t.<I <1<1<I" Ct.'Lt.C"<" ,,0".
u<,J" 'b7'JC"TLr' ~n?"..t.<C"Lr 'P<lL-,-<lc-<;b..?rT C<l.Q. q<;Q.'ib• .DQ.."L....D"'Lr>c-<;b~nb.JII'J'J" CC""A'<'""<~'~'J' n<C"><~'~'J'
..'n<ltl';'"Q.'n<lJ' M'O"<I'>'. C'<'J> np"Q.r<lrt.~' Ct.d'L JII'J' ..'n<ltl';'·Q.'n<lJ'M",,0", J/lo..C"""O"~'-' C'rr'!, M'bC"~r.<I~<o.~'LrJ" Q.'n<ltlO"<l7',,0" np'(~"0".
U<'J" <I~<0.VL'rn<-,J <lCG.,<le <It.~-,
r'r'LJ. ~'b~-,<I""O"J" ~6'L npo.~'n<-,JA~L c..,ju". <"0.),6,...Q."d"LJj<;b ("0..b ....,0-. <3l6o-c:.jC;b Q.b~C-<;b ".Jo-l>b. l>6"LJ"" P\JCj,6,<>.O"',r'1,7;>" P'J''LO" Cd',?"",'>' LC"'J>. <lr6~J" <I'JnLr ~'b'"O",
".oC"<I~ Cdbo.~'o.J."
C'rLJ" ,P<I..><IC, "C6L6'J'l, .oC"<I';,'",'(~<'t.d'~t.·Q. '.0' t.;'~". t.<I <1<1 <I."
Ct.Lt.C"o.~" "O"~J" <I'LJ" ~'b'r'L' "<I'L'~'dn'b Cdk~'o.'b."
,P'L ~'bo..<-'0", C6Lt.'J'bt. <l'L'~'dn'b ,'"'<~'>' t.'Lt."Q.'.0' 6;'~'. 6<l <1<1 <I."Ct.Lt.C"<" "O"~J".
Ct.bJ" O"''L'br .o'b""0". C6Lj> .o"b'Lt.'Q.C"""0" 'PL'«C"<lLr'd' C'<' /l7~~"-
;"<;1, ..,?CT. Cdb"l>~'" ;""r"Lc-""n'-.,;,Jjc;o "6"de..Jb
CLl>Q. Lc-b)<;b ~"'LCd..)!>.,.)o- Cdb~l>c-<;b ,.?r:r.
<lrt.~J" <I"'JnLr nC"~o.."~ '''0" ~7I>r7~"'L~j<;b 'f<;O"~C'"bl>()c...<J<;<C"<;l,..?CT Cl1LQ.Q.{j,e--
7~'L' <I.o~C""«C""<'"O". J",'o:.'C->f'C"'LJJ",
r" dnr~'';'''"O"~'-' Ct.·..J" )"r~VLo.~?-
J<J'ib ".)o-[)b .Dc-<J"L Cd"d<-J<Tl>b. <JlLic:.J<;l:>t.L.o' r'Pr<l'","<. ('P''P0.1>'""O"l>j" n'Pr<I'rLr~' n'P'"O"~'.
luni. Taunungaguuq qajaqtuliramikpuktaanguaq&utiguuq sikumuaq&utikquisungniraq&uniguuq taanna aik&iqtuq niulluni. Niukiliqtuq, iggaqaq&uniluguuq. Qajangataguuq i1uagut ikurraqarniq&uni iksivautaqartuviniq.Tavvaguuq taanna uqautilluniuk arnagiani,
"Ikurrakkaa takuvigiik ia aa a"
Iggaangniluguuq qummukkamigik"ijiikkaak takuvigiik ia aa a" taimmailivak&uni.
Tavvaguuq qajartulirmigamik utirunnailligami qiagalualiq&uni taannaarnaq. Nunangannungauliq&utik. Tupirmugguuq taliqpik&iqpaaraarjungmut tilliqpaaraarjungmut nattiaviniinnattiamut isirniarput. Tavvaguuq tikinnami asuilaak taikunga tupirmutnattiaviniinnattiamut isiq&uni, tupiriliq&uniuklu taassuminga uiqalirami.Aullaraangamiguuq nattiaviniajak&unitikippak&uni.
Tavvaguuq aullarsimangmitilluguataataruluata aijaalugingmingmagu.Uqaraluaq&uniguuq uinga tikilaurtillugu pijumalluni. Parnatuinnaqungmaguguuq parnak&uni. Asuilaaguuqnaksaliq&uniuk. Uingaguuq kingurainnirami qajaruuq kingurngani takuksaruq&arpur maliktuq. Asuilaaguuqangutigami uqar&uni,
"Nuliara takukalaurlagu."
Taassumaguuq sakialuata, "taimaittuqaa nuliaqa&&arpajuva ikurrainnarnut inuujuq. la aa a."
Taimaililauq&uniuguuq ammaguuquqarmingmat "aggaarjuqutikka takukalaurlakka. "
Sakinga uqarilluni, "taimaittuqai aggaarjuqutiqa&&arpajuvut iggainnarnut inuujut. la aa a." Taimailivak&uniuguuq.
Taikaguuq ninngakkami nuqaq&uni.Taimaguuq nuqqangainnaliq&uni qimakpalliagamikkuk tavva pijaujunniiq&uni. Takuksaujunniirsimaliqtilluguguuq qaqulluk tamauna maliktuqqangatakuluk&uni takuksauliq&uni.Asuilaaguuq anngutigami tiliuriqsaar&uni ujaumijaraangagguuq qirniraalikauttulaarpaliq&uni taimannailijaraangat anuraaliqpaalliqpak&uni. Tuqsulaartaalugilirmaguguuq,
Every time the husband said something, his father-in-law cursed him.Finally, the husband got angry andstopped following them. When he hadbeen out of sight for sometime, afulmar (seagull) suddenly appearedand flew above the heads of thefather and daughter. Every time thebird came close to them there was asudden gust of wind, a little strongereach time. Uinigumasuittuq's fatherstarted to shout, "Here is your wife,you can see her now!"
The bird did not care anymore whether he saw his wife or not, even thoughthe father now allowed him to seeher. And because the husband didn'twant to see her anymore, her fatherthrew her out of the kayak. But shehung on by her fingers. Her fatherchopped off the fingers of her onehand and they dropped into the sea.Soon afterwards seals started popping their heads from the sea as herfingers turned into seals. But Uinigumasuittuq was still hanging onto thekayak with her other hand, so herfather cut off her other fingers and asthey dropped to the sea, beardedseals started showing up because herfingers had turned into bearded seals.
The father just left her in the oceanand headed for home. When he gotthere he grabbed a bearskin and wentdown to the shore, where the tidewas out, and lay down. The tidestarted coming in and finally reachedhim. Then he moved up a little higher,but he was still below the high watermark. The next time the tide reachedhim, he did not bother to get up andthe sea took him away.
C'<,C"J" I>r~'l. <P.,.'LJ, ~'L'f"J" I><.L'",'<a', o.'b'<.'LcJ>" o.'ri' >a~nr'",">'.a'-,~.,.J" <P.,.'r'LJ ~'LJ" ~'L'f" I><.L,",n.<'a'. o.'b'<.'LCJ" I>',a' >a~nr'", '>'.caLJ" "PL'.".,.(>' aL';")" ~'l"~I>? -"'"".".,..~la':'J" ~'f"~~r n.,.'.,.'L'J' )<.'br L,<JQo .,?rT. )I\"r"~d>?J<lQ,.,:u,.j..... Q..Dc;?..,:)"r.rA'-JeT C~.D'L r'''7c-<J<;loTJfT. G).D"Lj<;lo (''''de[>c-"'c:r"Jc I>c-b.,?O"" Q. '-c......... ..;>CT. C"('JQo l>c-~
71>C"~r 1>C"\k-"L' L,~'b'.,.~"'<.I>?-'~".".,.0.'<.n.'-'.,. 1>C"'71>C"~-,~'rLr J" CaL LP')"'~"".."tT [>c->71>"-..,:)0'". C.lilc- Q.JC-?J"b"d.
"Nulian uvva takuliruuk."
Suqqutigijunniiq&uniuklu tainnaguuqtuqsulaarsimalauruluaq&uniuk nulianga takuqulluniuk. Asuilaaguuq imaanut singigia&&aqpaa, singinngilauq&uniuguuq tingigiarmigamiuktingi&&uniung.
Tavvaliguuq umianga pakiningmagu,aggangigguuq ulama&&arpait, nakkaallangmataguupuq nattiit puijaatigi&&aqput. Igluaniguuq pakiningmingmagu ammaguuq aggangit ulama&&arivait. Nakkaallangmataguuqugjuit puijaatigi&&arput. Taimaguuqqimak&uniuk imaaniittuq angirraurululiq&uni. AsuUaaguuq angirraramitiningnirmagguur tulakkami majuaq&uni. Tupirmingniilauruluaq&uniguuqnanurarulungmiguuq pilluni taunungasikjaliaq&uni. Taunungaguuq siksamut ulinnirmut ulik&uni nallaq&uni.Tavvaguuq ulijjaulirami ulinguliqmatmajuakkanniaqjulauruluaq&uni nallarilluni ulijjauliraluarmigamiguuq taimamakittunniiq&uni ulijjaulluni. Taimalinalulirulukkakku.
Umingmaknuna:Its People andPrehistory
•t>r \LA C .Do.:A.Didn\r C <l LL.JALL b'"c..&\cr\L
Umikmait nunaa:Inuqutingitammaluimmakallavininga
46
'"
by Patricia D. Sutherland,Canadian Museum of Civilization
0';''' D. ")',-",bo.Cf' Canadian Museum ofCivilization II'Lb·,-'r'~n,,' Cd~")'l\'
Patricia D. Sutherland,Kanatamit Museum of Civilizationimmakallaksiutinik takujaqturvik
Above: The polar oases at lakeHazen. It contains high numbers ofmusk-oxen and wolves, and thesize and number of the arctic charin the lake are exceptional.
c;dc.:cr: I\? c;::)"bt>'i.o;~"O"'<;r."..~r'Lc ~~~~cr. ~~o;Jcr'
~r'L'C~~'>~ 4LL~ 4L?'<T',A~~A( 4~<T'''~>( 4LL~
1>.D .. cr'i""t»- ... ..,.)n ...
Qulaani: Pirurtuqauraarjungniqsaqumingmat nunanganni. Unurtunikumingmaktaqaurpuq ammaluamarurnik. Iqaluit anginirsauvutammalu unurniqsaullutik.
left: The area of the High Arcticwas known as Umingmaknuna,"where the musk-ox have theircountry."
,,~r4,,: 4~r'A()r ~~ CA?~
"bCCIIi>.... "l>r'LC .DQ..""l.C. It
;~ALL ~r'L'c~~~r.
Saumiani: Ausuittumi nuna taijauqattarpuq "umingmat nunangat."Suuqaimma umingmaktaqaurami.
<I~III')' 't'P"C'L <I'L.> Axel Heiberg't'P"C" 1<l~III'Jr' ~'Lr",,""") .Do."~<I'
'b'k'''''<'J~( ~'Lr'':''J".>n' bo.C~' ~P~"
C')'L"I. C'd<l .D~' 1I";'b"lI',,'n<l~~'f',-'.
r"~'f'• .> r'd'b",,'L <I~'-~"r'L~'f".",,; C'd<l't'P"CII' 'bll"I'b~"."n' <I'L.> <I>n'b..~<I'."n' <I~,-~'r'L~'f"Jr'; .Do.'1,.> (,,"r'Lcn<lc;~CT I1"P'Ja-'L.Dc I>PI>Q,C"j( a.~Q.6"
dC,·L·.>,,~'; <I'L.> <I'~J,,' <IfI,,' r'dr'-Lr<;)<;lo <Jl>cJ><;,.,L'f'... ..?CT (f\..[><;!> 6LQ,.
~P~"C")' '<I'n'""<'L,,. C,,-~'f~CII'~L~II' ,,'t'r~~~,-~")' II'Lb<,-'L,,-' II.D)'bl\"',,' Cllb" ~.D'f"""<'J~' <lr''f'',,'~P~"C'Jr' .DQ.r~~~,,'. CII'd<l.> ~L~)<I
'<In'f" 11'1,.>11' <I'L.> <lr''f'' ilL"f~CII'~ .D'><I'f" ."n' <I'l.> n'f<I' <I~~'~'L' Pr'<I"np'('."n'.
CL·o. .Do. PICVn<l'f")" <I'L.> ~'Lr").
c....lLn..<1..;1" lJ..D'CTC ..oo.r"'[>c....[>VLa-'Lo-" allb"c..~_:,c <]lL..J <Ida .Do.r,.I».,.<;b(c..I>c;o-'L.D"<lrr"L,,-<I.>',,' <I'~J,,' 'b~~r<l?C~,-~'>"
1'f'~nVC'n<l',,'f'".D' <I'L.> "'f'"Vn<l',,'f".D' ~P~"C"Jr~CII' II.DII' .Do.'1,'(c....1>'i)l1c.
'b.DII""dJ' II.DII' CL~'L .Do.C,-~'r'L 'L'lco..>~J'. cL" .Do.'b,l~c-,-~~Ir~~~' 'b~~"c;nl>~l1c Li ....L<-..=In" .00. O"'c;~nc;b<;b~\CT'L.DC
<I'L.> 1\?")'b~~"~''''L.D'. CL'd<l ,,"~n
'b~~"~',,'''~,-~'r'L~' <I'L.> 1I?')'b"~',,'"~• .>" <I'L.> ~"J"""~~,~,,,,,,~<.>,, <lr''f''"'o-b .Do.o-b I>PI>..C.....JjC)CTb .Do.q,bnr~r0-".CL"o. .Do. 'b·.>~n)' CII~~,l .. EurekaUpland <I~III')' 't'P"C'L';")" <I'L.>Axel Heiberg-f' ,,"~n'b~~'~'P~" <l'-L.>1I?")'b~~"~'p • .>" ,l".> C"o. .Do. LakeHazen-'J,,~"C~~')".
Ausuittuup qikiqtanga ammalu AxelHeiberg qikiqtaq lausuittumit ungasingniqsaql nunaqjuap qaanganiinniqpaanguvut ungasilaangullutik Kanataup ukiuqtartungani (1-mit nalunaikkutalikl. Taakkua nunaak inuuqaqviksattiavaungilat. Siksangillusikuqaqninga aulauqsimajaangi&&uni; taakkua qikiqtait qaiqsuqauq&utikammalu aputiqaqjuar&utik aulaursimajaangittumik; nunangalu paniqsimattiar&uni ikkiinguninganut ukiuqtaqtuup nalunaikkutarilluniuk; ammalu arraagunik amisunik sikusimalirtuqaulaursimangi&&uni tariuq imaq.
Ukiuqtaqtuup quttingniqpaangani,tariurmiutait uumajuit niqigijauvalauqtut immakallammarik inutuqavinirniktaikani ununginniqpaanguvut asinginnik ukiuqtartumit nunagijaujunik. Taikkualu uumajutuaqutingit iqaluit ammalu asingit imaqmiutait unuluangi&&utik ammalu tingmiat aujanguraangat kisiani tikippak&utik.
Tamanna nuna kisutaqattiangittuqammalu ungasiktullammarialuk inungnit nunagijaulaursimaninganik immakallalaalut ammalu akuni nunagijausuujaqpalaurninganuk amisummarialungnit arraagunik qaujigiarutaulaurpuq sungiutiqattattiarninginnut ammalu sanginiqattiarninginnut ukiuqtaqtumiutait Inuit nunaqarpalaurtuit.
Qanuinnikumut Inuit tamaunga nunataalaursimangmangaata naluvugut.Tamaani nunaqasuujalilaurasugijau-
Ellesmere Island and Axel HeibergIsland are the most northerly lands inthe Canadian Arctic. They are almostempty of human population. Themost northerly Inuit live at Grise Fiord,and some scientific and military people are stationed at Alert, Eureka andother places.
Even the wildlife is scarcer thanelsewhere. In most of this vast areasea mammals are considerably lessnumerous than elsewhere in the Arctic. At the same time, the variety ofland mammals and freshwater fishis limited and most bird species areonly available seasonally. The regionwas known as Umingmaknuna,where the musk-ox have theircountry.
A view of the site of an Independence I dwelling. The fire burnedon the hearth, the small groupof stones in middle of the centralrock passage.
A L ~ A/l.CTt\..,.t>~c;. ,.,,. ... c-t>a- 'iii ",,;. (
A~"'~(CAv"~(. AdLL'Al>-'b' C' crd <1 'l>l>o"Lo.. <>" >"'i\cr'l>~r4 LLJ tJo.,.C; 'ibt>'i'.>O".
Igavvivinirijaujuq sivulliunirsaviniitinullattaavinirnut. Ikummakviuqattarnikua qaujimanarpuq pujuviniqarami ammalu ujaraqauq&uni.
Stone tools made by the Independence I people (the 10 cent coin isfor scalel.
4R
lIi"J.><l?'';'<.l>~tLn'.>J [>pl>~C~)r lI.oll'cLa- .00..'b?LC"<.l>VLo.tr~l>'>'. 'bl>~~'a-'J'
'bl>~tLC"~'C L?1IC"'I,~a-' l>';Yr<lVL~<.t>'
a-'I,a-' l>pl>~C~Jr' lI'Lb'<.l>n'.>J l>'.>rl>~r·.> l>\la-....l><.l>~tL·.>a-: <lCl>~ 4,500<l'L.> 3,500 l>'iJlI' <ld'a-'1,.. ~L.> II'be1,100 <l'L.> 900-'J<.l>')lI' <l~JlI'.
6LLbC.c..l Ln...<]..,:>" ""<-c-""<c l1.Dl1c .Do."b<;l:ob<.l>VL~' Eureka Upland-'J""Cl><,'Jr<ll>t1I'Jr' 'd'n'a-~~l>' .>a- [>'l,t'a-'~[>'.>a'bl>~~ 'na-' ClI~l><">' Independence I11.D11c. CI1L'"0..",:) <]cn~c~t..1>""'r'L...In'' .Do..fC
<ldP'Jr' <lnr~l>~r' o.a-t'6\[><-l>VL~r'CL'd..'I, lI'Lb·<.a-~~t[>na-·. CL'd<l lI.o6\';"bo.Cl>' l>Pl>~C~J'I,.o 'l,l><.[>,(Lo.tr~l>'>'
<le:.'br'L~ ."n' <l'L.> ~lIl1l>n..~l>a-'~Cl><"Jr
~~I'Jr' lI'L'b 4,000 <J''iJ1I' <la-~t
L~lI'. e'd<l Independence I lI.oll'l>.o'f"Jd~l>'>' <l'Jo..t'f1l>'"n' <J[>'<.~'"."n'
l>~~<cr' ~o..'L"'A' ~o..<?ni\;',,~.,.t>~A~( ,.,,. ... rt>CT .. ~Av .. CT/;,.0' <....i\cr <a- IIndependence I)(C-o.. 10¢ 'bl>o"r<1?nl»" 'boO"C'd<1 <1'1'nr'L'LC).
vut qaujisartiujuit isumallutik nuna nirjutiqaaqjungninganut ammalu piruqtuqauraaqjungninganut. Tamakkua niqjutiqauraaqjungnirsaulaursimavut ammalu pirurtuqaaqjungnirsaulluni ammalu uqquuniqsauraarjungnirsaulluniasinginnik nunanik ukiuqtaqtumiittunik nunaqqatigijaminik. Tamannanuna qallunaatitut taijausuuq EurekaUpland ausuittuup qikiqtanganiittuqammalu Axel Heiberg-mit niqjutiqauraarjukkivuq ammalu piruqtuqauraaqjukkilluni suuqlu taanna nuna LakeHazen-nguniraqtauvaktuq.
Ikiinguluarunniilauqsimatillugu ukiuqtaqtumi Inuit tamaan; nunaqarumalilaursimanasugijauvut. Qaujisarnirmutqaujisimaliratta marruilingajunikuquusigiarsimajuqalaurninganik ukiuqtaqtumit immakallautillugu ullumiujumillu uquunirsaulauqsimalluni: atausiq4,500 ammalu 3,500 uraaguit akunningani ammalu piqataa 1,100 ammalu 900-ngulaurtuit araaguit.
Immakallammarialuk sivulliqpaat Inuitnunaqaqqaalaursimajut Eureka Upland-ngunirartauvaktumi ausuittumitquttingniqsaulluni ungasingnirsaulluniqaujisartinik taijauvakput Independence I Inuit, taimannalu attiqtaulauqsimallutik nunamit akukittumit atigijaujumit nanisivviulaursimajumit tamakkuninga immakallanisaqsiutinik.
Ujararnik sanasimajuit sanarrutiviniit sanajaujuviniit sivulliunirsavinirni inullarivinirni (Independence I) (taanna 10¢ qaujigiarutiuvuq qanuq taakkuaangitigingmangaatal.
Yet with the help of archaeology, weknow that earlier peoples lived on theislands, on what scientists call theEureka Upland (see map), for hundreds of years at least:
There were at least two intervalsin the prehistoric period when theweather was less severe than it is atpresent: one was between 4,500 and3,500 years ago and another between 1,100 and 900 years ago. Theearliest inhabitants who have leftbehind evidence of their presence areknown to archaeologists as the Independence I people. They appear tohave migrated to the Canadian Arcticfrom Alaska, and probably fromSiberia, some 4,000 years ago. InUmingmaknuna, they relied largely onmusk-ox as a source of food. Thebroken and charred bones of theseanimals are found on the floors as wellas in the hearths of the Independencepeople's dwellings.
What led these people to live so farnorth is not known. It may have beenbecause of what biologists call "polaroases." Each "oasis" is a place thatis generally warmer in the summerthan the surrounding arctic desert,and has more plants and animals.There are several "oases" today. Oneof them is the area around Lake Hazen(see map) on the Eureka Upland.
Dorset artifacts from excavationsat Buchanan Lake, Axel HeibergIsland. The barbed head on the leftwas part of a fish spear. The otherthree pieces are harpoon heads.The 25 cent coin shows the size.
:J<:I .... Cl\rr'i rr • A..o::>'ibl\t:r'i v "
....~7~~l\~( AcC .. v .... Ac ~tT?~L
~"JC ~r\LC ~~~Ltr. CL~
'I>r'r"J" bP<I>< Ac..I-cr'l.I>... ~r~I»". C'd4~ A'I.~A' I>~<Ac..I-cr'r'. 25¢ 'bl>r"'r4?nl»"'b..." C'd4 4'nr'L'l.C.
Tuasatvinirnik inutuqavinirnik sana·jaujuviniit ittarnisait nanijaulaurtutumingmat nunanganni. TaannasaumingmiittuQ kakivaup ilaviningaunasugijauvuq. Taakkualupingasuit unaap ilaviningit. 25¢qaujigiarutiuvuq qanuq taakkuaaktigingmangaata.
<]lL..:I <J~q,O"~~c...(>~".)n" 11~"O"C LilLb<-c..'Jb'.,.'fl·.oJ Li";<.~').,.'. Li'L'" 500-'J·.o<lL)Li' Li",Li' bn'"n' ~p~"C")r' b...Cr<.~VL'>'.
Eureka Upland-r' "'...'b<.~VL~Li' Li",A.;.C O""P~bQ:><c..l>VL~c I>r'L\er', (~dCn<;b(L~l1c
<l'L, ~r'L~Li' ~r'L~' ~~.,.'r' Q."'~~<'~'>'Q.nA.,.,,-~~~.,.' 'b'L'rC Li.o<l.,. <l'L.o LiL'AA.,.'r'.,.. <n" .,."~n~' ~~.,.'rC Li.o<l';',kLi'L'" <l)'C~'b'c<.~'ilr~~,>' ~"Ir~~'.on'LidL'r'",', LidLn'n~<.~'ir'r~~,>' 'f~'",'
n'~~",' <l'L.o <l~<. 'f<l'",' <l'L.o'C~"
~r'LLi' <lr'r' <l'"'~"-~~~ <.~'ir'r~~~',
<l'c-.,."-~~~'"n'.o <l'L.o )fI,,-~~~ <.~'>'.
Independence I Li",Li' Eureka Upland-r~C~<.~'r'L'>' Li'Lb·<.' <l'L.o <lr''r'.,.'.DQ.';'c..[>VL'c <3[>(LiC)< ~bar~cr <JdcrLLn..<]-:lb
Pr'<l.,. 'b",P<l" <lr'~b' <.<.~VL 'd~' .on' CLib.,."'0.'" C·c-?n~' LiL'LC ~~ .o I'.o<l";'~'Lr".,.""'-~'L.,. 3,500 <l~c-').,.'. <lr'~'
<.<.~'ir'r~~,>' Li'l"Jb·<.<.~'.,.'L",' 1<. <l'L.oCL '0. fl' .oJ .,."~n' <l'JQ.I'C~~')Li'
Independence I Li",'",' flCb?'.;.b<.<.~'LC. CL 'Q.-> fI~'c-<ln'.oJ r'd'l,-,<lc-<.~'
r'L'L' 0.'ri' <l'L.o <lr''r' LiL'r~CL<.Li'~L~' flC'!,?'';'<.~VL'r'Lc.
Tamakkua inuviniit Kanataup ukiuqtaqtunganungaulaursimanasugijauvutalaaskamingaaq&utik ammalu saipiurijauniraqtauvaktumi rasamiittumitimmaqa 4,000 arraaguit aniguqsimajuit. Taakkua Independence I Inuitunungittukuluulaurput angunasuktiullutik aullarajuk&utik ammalu ajuqnirsaulaur&utik inungnit immakallangukannirtillugu inuulaurtunik. Immaqaa500-ngulluartuit Inuit kati&&utikukiuqtaqtumit Kanatamiilaursimavut.
Eureka Upland-mit nunaqalaursimajuitinuviniit niqiqaqpalaursimavut umingmangnit. Siquttiqsimajuit ammaluuusimajuit umingmaup sauningit nanijaulaurput nativinirijaujunik qarmangita Huaoi ammalu igavvivininginni.Patiq niqjutiup sauningita i1uaniisuutimmaqaa aturtauqattalaurasugijauvutuqsugijaullutik ikumanginnut, ikumatittivalaurasugijauvut qijungnut tijjaunut ammalu avaalaqiarnut ammaluttauq umingmait amingit annuraarijauvalaurasugijaujut, allinirijauvak&utiklu ammalu tupirijauvalaurput.
49
A carved antler as found duringexcavations at Buchanan Lake,Axel Heiberg Island. The faceswere carved into the antler by oneof the Dorset people, who spreadnorth into Umingmaknuna about1,000 years ago.
~Q.'J<:Il." 'L~'i· a.. ... ..;I. Q.cr"f>~f\cr'i·
~"'l."n~Jrc r>r'LC ~Q.~Lcr.
C'd<l Pa.I1' ~a.'J<l'Cl>tL>'0.. "-.:t\...J c "Q,.?I>~Acr'i. :::><I,",C\Jv~'iCI><.:::>A( AA~L~Acr'i~C
ALLb~LLL~<:IJ· r>r'Lc.Da.'I.'.D<lc...I>"tL'<'I1' 1,000~LI>~'L~cr. <:I'i<JAcr'icrllo.
Sananguagarsimajuq nagjuk nanijaujuviniq saggartillugit umingmatnunanganni. Taakkua kiinaitsananguartausimavut nagjungmutsanajaujuviniq tuasatngunirartauvaktunut inullarivinirnut immakallammarialuk umingmat nunangannualauqsimajuit 1,000ngulauqsimajunik arraaguvinirnik.
50
'k 'f" /1,,/1' Independence I-d"",'/1c...'bc...I>')/1' Pt<l", /1;',"0.'n<lc...')' /1'P'l.Jc-Cj..,:)<J'inc....,:)J .Do."6 'i(b~n~.J <l[>hicj< C;pp'i_
Cdnr7'f'"", <I'LJ <lr''f'"",' "0.,,,' Pr'<I",'bl>~L71>'f"LOc- 0.",71>c...I>'r'L 'P"",'f'",,'/1'C'"" 'dn'f". /1'L'"6 2, 500 <J'~jc...I>')/1'.Do.. 'ib 'ifil.Cor.cr'If' lJ.cC<;O'"~'idn"b[>'i)C Q..0"7t>r'L'>c<ll>t/1'J' 'fp'Cdn<l", <I'L", Axel Heiberg 'fp'C'dn<l",. C/1'd<l /1,,&\;'" C/1'd",'L.Do. 'ibc....l>VL-.;:IC\~c .6,LLb<- c....LLn..<J...,;)b <;b()~'" C;OC"'b
/1'C",~,,' C/171>~")' <In'b'nCI><.on' In-dependence 1I-'J",'i'Cv",n' <In'f''<I'~rb,')' ~"b/1'L ~o.'?n'dn'f" <I'LJ)/I'dn!\",'r' <I'~'bb,'LC r'':><c-I>",',I>,,,,'Pr'<I", .;,,I>n'f" <I'~r'f"))<I'. Pr'<I",r C'd<lp'l.J<-c-l>cr'i'lJ.c <J~~<;b<;O"<;,l>c-<;O'"<;>c tJ..D<-c...cc-f1..cr'io-b I><-Jr lJ.~~.Dc 6c..."b'iJo-b. l>.D\f'C)
L/1' "o.&\",),b'f" "bl>~~ 'Cl>tL", 'f'",,'"b1>~L71>J<I'f"LC Pr'<I", ,,0.'b'6'Cc...1>')'0'"<;~n<;6l>cn<J<;0""L.Dc <]LL.,., PI?";7<;61><n<]<;0--'L,,' ,,0.'dn'L' Eureka Uplands-,I>C1>'.on'. C'd<l /1,,!\;'" Independence 11'J,/1' <I'Jo.t'n'dn'f" <IVc...?~7/1Q. '(c...I>')'<lCI>r",' ,,0.1')0.'n<l'f" ",n' 1\<,,<]')1''"',nCVn<l?"';'~'I,' 1><'.0 <J't?'Q.Ac-~'L'.
/1'L'"6 2,500 <I'L", 1,000 <I"iJc...I>'n<Jr'I>PI>'C)lI>CI>,/1' 1Ir<lc-c...1>'r'L':>' /1,,<c... 'C'J,/1' /1;'r"dn'L"",. C'd<l /1,,/1' <I,'f'"O"~~~c_.r>~>c <;JlL..,:, f\~a-<;\O"b \Q.<,b~nb \0..<;-?no-b (JlL..,:, <J\JQ.,)b6[)0"<;\~c....I><;~nb 6L<;-
rl>cO"'l> <JLLJ <JCI>r'''fb .Do."6"'bceo-"\I>c....-I>\,n' <11><c...bC'b'C,,<J?";'" ",n'. C'd<J /1,,/1'\0. \J<Jvn<J"bcC"C"<;\l>c..l><;)C 0" <;~n\J<JO"b.
Ll.D \J<JO"l> <JlL..,:, <J('If'"0-1. ::)L<;.0C <JLL...)"'P~\CTb <JY""nb• Cbd<l 11.DC\:rc lt~nc..Jrc
.Do.."bJ<!<;6ceJ"bc....l>"fc.. <;1> <][)16C)rc. <Jlllc:.b1,000 <I'~jc...I>'n<.or' C/1'd<J LI~)'b!\;'",,'n'n~« c-<lr,-I>'r'L ':>' <ll>t/1C)?" J',Axel Heiberg <I'LJ <ll>t/1':Y 'fP'C'L,,'.
C/1'd<l /1")"b!\",<1,,,/1' /1'Lb<'-'L",' '"'f'b<;6cCc....()<;)C <lLL..,:, <Ja..D~c-l><;<b..?nb l>r\L"'0"1.,
Pr'<I",'CI>~ <lr''f'"",' ",'f'b?~7'b'Cc...I>')!\-ul>r'>c I>L.....0"1. )<;...) I>bc-<;ub, )b)cr\
n'''r<l?r'<;crb lJ.L"n>CcTb <]lL..:l IJ."'bJ\crb."bl>~~'ri' 'bl>~c...I>,,- ':>' /1'C'",~ '",' 'bl>~,~
".Jnb cn..l><;rI>Co-b i>L.....crb O"'f"'b"b'Cc..l><;o--"'. ,~, "'.
/1'L'"6 1,000 <I''iJc...I>')",' "C",' /1,,'Cb'« c-<lrc...I>'r'L':>~. C/1L'Ll>n<.oJ <l1>7'd'[><;do."o-<;\l><;bcCc....[)<;)"'" <lLLJ r'd'b<;bcC'!f'"0-<;
~1>c...I>'r'L'.on'. I><lc-",','I,')",' np'«c-<l,'bc-c...I>')~ <Ie:.'b,'I,')!\",I>'",n' C/1'd<lJ<J .....\fQ.0'"<;\lLn..l>c....l>VL'c <]"'Ja..r'''O"<;fb Cn..l><;,I>C",' /1L',I>C",' 1>,<J')'('",n'. <I'LJ,CI>~ C,,-I>' I>'LC", <lr'<I",' .Do.,'I,')/1'<;6 c..J~C nrc-c....l>VLr,c <JdpC)<;rc .Do..<;bn..<I')'r'L,/1' <11><c...6C"b'Cc...I>'r'L'LC <I'Jo.tr<l'",n' <ll>t/1')' ,,0.~(r'<I",. C'd<J 'b<",~fl..~c bn<;6n"b<;bcCc....l><;)C <IlL"" l>Q.C6n'b'('",n' 1><'.0 CI>~~'bn"b ~(c...I>')'~V .on'A"dna-I. bo..C[)( l>pl>"c)<;n>co-b LiLL<;6..,:,
Independence I Inuit Eureka Uplandmiutaulaursimavut immakallak ammalu asinginnik nunaniilaursimavutausuittuup qanigijaani akunimmarialuk kisiani qanukiaq asiukaallalaursimaquujillutik taikani nunanik tallirutiup imangata uvalu sullualuupungasingnirsarijangani 3,500 arraaguulirtunik. Asiukaallalaurasugijauvutikkiingukaallalaurninganuk sila ammalu tamanna pillugu niqjutit angunasuktauvaktuit Independence I inungnik pitaqarunniikaalalaurmata. Tamannalu pivalliatillugu sikuqalualilaursimangmat nattiit ammalu asingit imarmiutagalait uumajut pitaqarunniilaursimangmata.
lIangit Inuit Independence I-kunnikilaqalaurtuit kisiani inuujunnattialarput ikkiinguliraluartillugu nunaqarpak&utiglu ausuittuup qikirtaqutigijanginni ammalu asinginnik nunanik kisiani qaujimajaungimmatasuli nanijaulaursimanginninginnut ittarnisaqutingit. Immaqaa 2,500 arraaguulaurtuitnunaqarviviningit ittarnisaqutiqaurtutnanijausimavut ausuittuup qikirtaqutiani ammalu Axel Heiberg qikirtaqutiani. Taikkua inuviniit taikkuninganunaqalaursimajuviniit immakallammarialuk qaujisartinik ittarnisanuttaujauvakput atiqartitaullutik Independence II-ngunirartaullutik atingitajjigiikasakput suuqaimma sanarrutiqutingit ammalu tupiqutiviningit ajjiqakasangmata sivulliunirsaujunikkisiani naasautingit ajjigiingittutuat.Kisianili taakkua kingulliunirsait ajjiqarnirsaulirnirput inullattaavinirnik ullumiinuujunut ilaqartunik. Unungittikuluitnunavinituqangit qaujisartausimaninginnut qaujimajauluangimmata kisiani nunaqaqattalaurput nirjutiqauttiarninganut ammalu kisuruluujaqauttiarninganut nunaqutingat EurekaUpland-miutaullutik. Taakkua inuviniitIndependence II-ngujuit angunasuktiqutingit aullaruluujainarpalaurputatausirmit nunamiittunattiangi&&utikpilluartumit nirjutitaqattiarunniiraangat uvalu aksururnalualiraangat.
Immaqaa 2,500 ammalu 1,000 arraaguulaurtillugit ukiurtartumiutaujuitpigialilaursimavut inullattaangujuitinuusiqutinganni. Taakkua Inuit ajunginnirsaulaurput ammalu piunirsaniksanavak&utik sanarrutinik ammaluangunasukkaunirsaulaur&utik imarmiutanik ammalu atausirmik nunaqaqattarnirsaulaur&utik aullakataqattaluarunniir&utik. Taakkua Inuit sananguagattiaqattarnirsaulaurput nirju-
The Independence I people occupiedthe Eureka Upland (and other areas ofUmingmaknuna) for several centuries,but they seem to have disappearedfrom all of the islands north of Lancaster Sound by about 3,500 yearsago. This may have been because theclimate had become much colder thanbefore.
Some groups related to the Independence I people did, however, survive.The remains of their camps fromabout 2,500 years ago can be foundaround Lake Hazen, and in otherfavoured regions of Ellesmere andAxel Heiberg Islands. These groupsare called by archaeologists theIndependence II people, because theirtools and tent styles are related to theearlier people. But they also sharednew forms of tools and weapons withmore southerly Arctic groups calledDorset people.
Between about 2,500 and 1,000years ago, the more southerly regionsof Arctic Canada saw the development of the Dorset culture. TheDorset people, who had improvedmethods of hunting sea mammals,began to live in larger and more permanent settlements, and they carved
Part of a Norse trader's balance(a scale used for weighing smalltrade items) found near Eureka,Ellesmere Island. The Norsewere Europeans who settled inGreenland about 1,000 yearsago. They disappeared when theLittle Ice Age began about 500years ago.
c·~ ~~~'~nA~~?~>~ ~LL
b'~' ~'~~A~'r' c~~i~<~c~'P'f"~nr?~<\~d ~...?~~A~~4~~~cj< ~P'C~~. C~'d4
~'~~A'; C Europe-Pi.' :>A~~>C
c~~< 4P4~ 4LL~ 4dpc:>.J~~~A~~'~n' ~LL" 1,0004'<j~~':>~•. 4(~~i>c
~p'~. tr4'n'..>J ~LL'b 500<I 'i Cj. JO c..t»- " :>17' ••
Taanna uqingijjutivinirijauvuqimmakallak qallunaavinirmiktauqsiiliraangata uqingijjutigijauvangniku nanijaujuviniq ausuittuup qikirtangani. Taikkuaqallunaaviniit Europe-mingaartuviniuvut tariup akiani ammaluakukittumungaujuviniullutikimmaqaa 1,000 arraaguulaurtunik.Asiunikuuvut ikiinarsigiartilluguimmaqaa 500 arraaguulaurtunik.
tinguanik, inunguanik ammalu asinginnik tuugaarnut ammalu qijungnikatur&utik. Taakkua inuviniit inuutillugit nunaqaluaqattartuqalaungilaqausuittumit. Asuilaak 1,000 arraaguulaurtillugit taikkua inutuqaviniit nuktirtiqpallialilaursimavut ausuitturujungmut, Axel Heiberg ammalu ausuittuup qikirtanganut.
Taikkua inutuqavinialuit immakallammarik niqiqaqattalaurput ammalu annuraaliurpak&utik umingmangnik. Kisianittauq asinginnik niqiqaruluujaqattalaurtuviniugivut uumajunik suurluukalirnik, tuktunik, tingmiarusirnik imarmiutanik ammalu iqalungnik. Qaujisartiit qaujilaurivut ittarnisarnik qaujisaq&utik tariurA1iutanik uumajunikniqiqaqattalaurninginnik.
Immaqaa 1,000 arraaguulaurtunik nutaanik inuktaqarpallialilaursimavuq.Taimangautillugu aujakkut uquunarnirsauqattalaurpuq ammalu sikuqa-
~ qattanginnirsaulaursif]1allutik. Ualinir! mingaartunik tikippalliajuqalilaurpuq~ alaaskamingaartuviniullutik taikkualui ajunginnirsammariulaursimavut angu-
nasungnirmik tariurmiutanik imarmiutanik umiarturpak&utik. Ammaluttauqtariup ungataani asianik nunamingaartuit qallunaat tikililaursimagivut akukitturmit nunaqariartursimajuit aullakataqattalaursimangmata angunasugiar&utik ausuittuup nunaqpasiani.Taakkua qallunaaviniit katiqatiqaqattalaurput ammalu unataqatiqarpak&utik uvalu tauqsiiqatiqaqpalaurtuksaullutik piqutinik kanataup ukiurtarturmiutarnik immaqaalu tauqsiivalaurput savirajangnik tunisivak&utik amirniklu tunijauvak&utik inungnik. Taikkua qallunaaviniit ukiurtartuliaqattalaurput qilamikuluk taikaniippak&utikammalu aulariirpak&utik kisianili Inuitalaaskamingaartuit tikikkamik nunamut ukiurtartumit aullalau;nginnalilaurput nunaqalir&utiglu.
Taikkua Inuit kingulliulaurtuit ajursanginnirsaulaurput kisuqauttiarnirsauninginnut. Kimmiqalaurput ammalupisiksiqar&utik, sivulliunirsaujunikinungnit pigijaulaungitillugit ammaluajurnanginnirsaunajalaur&uni angunasugiaksaq umingmangnik. Qajaqalaurput tuktunik angunasugutigijunnartamingnik ammalu angijunik umiaqalaurput angijunik imarmiutanik angunasugutigivaktamingnik ammalu uqinginunik piqutinik aksaqtuijunnar&utik nuktirtirasuktillugit. Kimuksiqalaurivut ungasiktumut aullakatagutigijun-
51
in wood and ivory to make smallfigures of animals, humans and othersubjects. Shortly before 1,000 yearsago, Dorset people spread northwardto occupy the High Arctic islands,including Axel Heiberg and Ellesmere.
Like the Independence people beforethem, the Dorset people who lived onthe Eureka Upland relied heavily onmusk-ox. But they also used a varietyof other resources as well, including hare, caribou, waterfowl, andchar. There is also some evidence inarchaeological sites that they huntedsea mammals.
Excavation of a Thule Inuit houseat Lake Hazen. Ellesmere Island.Archaeologists mark the area off insquares so that they can recordwhere artifacts are found.
J,~~(. A~A( (>·,~~~c
""L~~'I. ~'~'M»" <l1>~A(j<"pp'iC'l.v0 "Ll"C;';C ACC<;o-'cr'P«~"Jr~C;tL>c ~J~A'd
n~~~'~~~~' ~r ~O'"~L~c;L~C
ACCC;O"',lIi v " .
Tuliviniit, Inuit sivulliviningitaqarmavininga saggarviuvuq ausuittuup qikirtangani. Saggartiit ittarnisanik kippaariktuliursimavutnalunaikkutirinasuk&unijjuk naminanisilaurmangaata ittarnisarnik.
CI>"',J~<..I)')' ~"~7''''' )O'({" ."n' qf'.,.'-,)0'"7~<'''.,.,nb 6.tJ'crb
, CLi"d<J 'b"'J~C\~c
I>PI>'C'),q'b'Ce.I>')' 'Pe.fd,.,' CL\~'< ..,n'<]lLJ <J[>c..~~< ...,.,n" Pr'<JcrC" IJ.J:)fjc <1~ \bf'i,<)II' np'bf' .Do.J' I>PI>'C')f' ql>Lcc.J>"t'<LCH-C....r>")C .Do.'"'br'i",n"J.
CII'dq II.DII' P'JLe-I>e.I>')II' <J~~'.,.'
~1>e.I>')' PI'bI>'nq'.,.'~I>O"f" .D'. P'f'bc1>')' <J'L-, 1V'I'b'."n', I'Y ,l>.,.'\l>~.,.'
11.0'.,.' Ar7l>e.l>~n· -,r' q'L,., q~'o.~'
.,.,\l>0.7c.l>'.".,. <J\1o.Il'<J"'''' l>f'L'.,.'. 'b7'bc...l)")C )I»cr" <J\JQ.~Jnr~"'o..or;cr"cr" <]lLJ
<J'N.,.' l>fq'be.l>')' q~~.,.' IIL'rI>C.,.'q'Jo.IJnr~'Cf'.,.' q'L-, l>'P~')O" A'dn.,.'q'7"')II~'o. '."n' .o'n'n~I'n·->1". 'PJ'I'be.1>n.'>' l>V')J' ql>Le.bCJnr-.l'0.'Cf'.,.'q'L-, I>'P~').,.' q'7')II;.r~·o.'Cf'.o' IJe't'l.J' Id'bbl>.,.'I..D' q'~Je-Lb~'.
)L';" 11.011' ql>III')Jqe-<-l>')' Ie- l>.o'I").,.' I'>e-".,.~·.,.' 1I.o'C'b'n°->J Cl>~.,..
ric... <]r'j.~'i<"'c-<lcr'l.<T" 6"P"J'i(c..c.-<Jo-'Lo-"q~'~ '<Le-qe-e.l>') CII'dq I,>c-";'" )'d~"'
)'~I>e-e.l>'."n'-,. CII'dq I,>,"';" (e.'~qe-Lf' 1I.o)q'Jo.lr{")'~l>.,.dJ' II.D'.,.' npA').,.' ('>~e-")'~l>·.,.'LC. l><>.C'b'C'.,.'<C-,~c.. '"'b?ILQ.Cj7\,.'rc.... C Iv'b,'''")eT" 8.D "'tTl> <]lLJqI>Lan'bl>'nq').,.' ,J'-, 'PJ'(O" q'L-,I>fq'.,.', CL'0. AL-,J 'PL~'~I>'.,.'>' 11;''''~'nq{,I>'r')J' .oo.J' lI,p'Jr<l'.,."'\J' <1'L-, .,.'~n'b'r'.,.'~J' qlll':" )'d~'J'\I>·.,.'LC
CIIL'0.. PI<I.,.-,'CI>'" )'l.I'n'n~'~I>·.,.')'
11.0'.,.' PI'bl>'nq'.,."'~'r·.,.' q'L-> bnnCI>libCC")""[) <LcrQ, ."n".
nartamingnik ammalu uqingittunik akjartuijigijunnartamingnut sikuup qaangagut sikuqakauninganut arraagulimaakasak.
Tulliit Inuit ausuittumualilaurput suliunungittunik sivulivininginnik inuktaqartillugu tauvani. Sila asijjirpallianinganik ikkiingurpallianinganik ajursarpallialilaurpu taikkua sivuliviniittuquraqtuksaulilaur&utiklu. Taikkuasivuliviniit silarjualimaamit inutuangunasugivaktuksaunikumut inungniktikilisaartunik sivuuraliqtuksaunnirmata. Unataqattarnirpatalu saalaqarunnarajarningilat pisiksiqartunik inungnik ammalu aullarutiqauttiartuniksuurlu qimuksinik ammalu umiarnik.tamanna pillugu qimaajuksaunnirputinuuviksattiavaungittumut nunamutikkiingugiarniqsamut ammalu nirjutiqanginnirsamut asuilaak tuqurartuksaunnirmata taimanna. Kisianiluttauqtungasuktittijuksaunnirput inungnikkisuqauttiarniqsanginnik ammalukatititauqattartuksaunniq&uti k.
Qanuugaluakiaq inuulirniraluarputnalunarninga tavva kisiani inuujunniirnirmata pitaqarunniittiar&utik ausuittumi ammalu akukittumi taikkua Inuitkingunianit tikisaalaurtillugit asiunnirmata. Taikkua sivuliviniit tikiqaalaursimajuit nunavininginni nunataalilaurput taikkua kingulliit inummariit ausu-
52
By about 1,000 years ago, summerswere again warmer and sea ice conditions were probably considerablymore favourable than they are at present. The improved climate broughtothers to the High Arctic as well.From the west came the Thule cultureInuit, immigrants from Alaska, wheretheir ancestors had developed asophisticated technology and richeconomy based on the hunting of seamammals from boats. From the eastcame the Norse, European immigrantswho had recently established coloniesin southwestern Greenland. The Inuitfrom Alaska moved into the area andstayed; the Norse visited the areaoccasionally.
The Thule people had dogs and bowsand arrows, which the Dorset peopleseem to have lacked, and whichtogether would have made the killingof musk-ox an easier task. They hadkayaks for hunting seals, and largeumiaks in which they could huntlarger sea mammals, or move entirecamps. They also had dog sleds, with
'"'b~L~<lP<]Q, 6~c-c;0"'C;J<lC;)C Q..JQ..<;;o-'L C~<'
P~~O" II";~'';''O"'LC l\C'v·';"n~'.,>n' ~l>~
1I')r ~'L, ~dP'Jr CII'd~ 11,,11' P'JO"~O"' np~<-l>'n< ..>r' ~~l>·O"'LC. CII'd~(~r~;"c npc;6c....c>VL.,.'.6,c .oo.6\a-'f'Q.o- .oo.Cc-c..l><;)C C6"d<l P"J<'~c 6.DLL~ C <Jt>lliC)<'PP'C'LO" ~'L..> Axel Heiberg 'PP'C'LO".CII'd~ )<.;.' 11,,11' "C'JO"'\II' l>r'L'0"'<l'Jo.l"(c....l><;)C <JLLJ .6. '"'b<-c-'f(,".,:>0" J'o-c~'L..> U'O"'. CII'd~ "C'JO"'\II' 1I,,'Ln..II';"~'Ja.~'O"P ~~'r'O"'~l><-l>'>' ~'Ja.~Jn'bl>'
n<l<;o-.....~l>0" \(''''.DC 0.cnc;.oC <]LLJ <)(\(''''"0"''
cn..l>'rl>cO"' ~L~O"' I\~'a. 'O"'~l>·O"'LC.
P~~O"'Cl>' CII'd~ P'J<C"l>O"'\l><-l>')' 11,,'Ln..II';" ~l>~II')r J'a.'n~<-l>'r<-' 1I";~·a.,n~'r'O"'~l><-l>'>' CllbO" II'P'JO"'~l>~O"'"a.0"'. II'L<\, 500 ~'~j<-l>'n<..>r' II'Pa.,~r~'b'O"<-l>'>.. ~l>7l>L..>~'n<..>J II'P'JO"'\l>~C"".,>0" l><..>rl>~r' ~'L..> ~d'6h'O""~l>
~C"<-l>"~L<">0" ~'~jC"Lb~'. CIIL'Ll><-l>'n<..>JC.6,bd<J <;b <-~C\;,.c Cl>.....~c;bnc;6 <;(c....[><;)C l:1.o'a-b~~l><-l>,(L'>' ~dP')O" ~'L..> 11,,)'611';"~~l>C"<-l>n..'>< ~l>~II<Jr'. ~dP'::'J' ba.'a.'<~~<J'L, b'r"><~~ II"'6"))~'JC"<-!>'>". Cl>~0"..Do."'b"Jl1c 11.oC\;"c <]'Jo.lb(cJ>">C: Cn..[>"rI>CT" <]LLJ n'f<l<;b<;c\"C'"'b<;O"''L.oC L"'0-")_
VCi'nr7'~n..<-l>'<'~' ~L'~nr<..>r<..>.
Harpoon heads made by ThuleInuit. The 10 cent coin shows theirsize.
~'d. Jr~b A~~~~~b
~ ... .,.t>CTd. C, ... P...t>.,." 10¢o.."Q.4 b dCI»C;b Cb d<I ~.o'ib
<l'nr'L'i.cSakkuk tulinik inuvinirnik sanajauniku. Taanna kiinaujaq 10¢nalunaikkutauvuq taakkua qanuqaktigingmangaata
ittuup qikirtangani ammalu Axel Heiberg qikirtangani. Taikkua tulliit Inuitnutaangunirsait umingmangnik angunasukpalaurput ammalu iqalliqivak&utik kuungnit ammalu tasirnik. Taikkua nutaangunirsait inummariviniitangunasungnirmik ajunginnirsaulaurput angunasugutiqauttiarniqsauninginnut nattirnut ammalu asinginniktariurmiutanik uumajunik pijunnarnirsaunnirmata.
Kisianittaur taikkua kingulliunirsaulaurtut inummariviniit ausuittumiigunnattialaungilat inuujunnattianginnir-
saulaurput taikani ikkiingunirsaujuniknunanik. Immaqaa 500 arraaguulaurtillugit ikkiinarsigiakkannilaurpuq aujaugaluartillugu ikkiingunirsauvaliq&uniullumiujumit ammalu sikuqasuujarniqsauvalilauqsimalluni arraaguulimaakasak. Taimangaulaurtillugu taikkuaqallunaaviniit tauqsiiqatiqarpalaurtutinungnik asiulaursimavut akukittuniammalu inutuqaviniit asiulilaurivutausuittumit. Akukittuup kanangnarpasia ammalu kangiqpasia inuqaqtutuangulilaurpuq. Tauvani nunaqartuitinuviniit angunasukpalaurput tariurmiutanik ammalu tingmiaqarviktaqarninganut manniktuqattarutigijaksarilaurpajjuk uumajjutigillugillu.
which they could travel long distances or carry heavy loads over thesea ice.
The distinctive culture of the Dorsetpeople disappeared from all of HighArctic Canada about the time of thearrival of the Thule culture Inuit, whooccupied most of the areas on Ellesmere and Axel Heiberg Islands whereDorset people had camped beforethem.
However, about 500 years ago, all ofthe northern hemisphere enteredwhat is known as the Little Ice Age,during which summers were coolerthan at present and sea ice wasprobably more extensive and lastedfor longer in the season. At that time,the Norse colonies in Greenland disappeared, and most of the High Arcticwas abandoned by people.
Most of Umingmaknuna today remains largely as it was left by Thuleculture Inuit. The remains of theircamps are to be found in manyplaces, usually where there are "polaroases." One day, the animals andplants of the region will be protectedby a National Park that is planned forthe northern part of Ellesmere Island.But will the archaeological sites beprotected, or will they be at riskbecause of hikers and campers thatwill visit the park? Only time will tell.
54
An aerial view of Thule Inuit tentrings on Greely Fiord, EllesmereIsland. The small ring at lower rightwas made by children.
Jr~~( A~A( (>~rA~YC
::>Al\cr::>'b'f'C An. r"'l>crd'f' C
4l>IA'::)< 'PP'C't.cr.
Tuliviniit Inuit sivulliviningitatupivinituqangita pirigijaunikungitausuittuup qikirtangani.
C.li"'do.\1..( lJ..o\(Tb .6.~~)<]"JC-t>~)o-b !J.c..r7~~1l' 'PP'C-,\r~Cll' 'b~~L 'n<J,-~'f',- 'Eureka Upland-\J.,-~'c~~r' .D~r'. Cll"o.C1l7~~'>'" ~r\L' .Do.'L. C"0.. .Do. ~<,Cr>~cCc..r>~>Q, Q.".Dr<I~»)!J."Q..~.).Dc <]LL..J
~r\Lr<J'»ll" 0.').,-' P,,<J.,-o- .DQ.r7~,-~'f',- "'.
Cll"0. ~r\L' .Do.'L' Ie- 1l.D'\,[>'n<J'f',-"'ll.D'b'»<J'J'>'" Cll"o. ~o.C')"O' llcrr7~~
Alert-'Jo-Cjc,CI>(''')Qo <]lL~ r'c..c-n..;'C"'bc,"'O'"Eureka-r' <J'L-, 'b~~~ 'n.,-' .,-M~,,-<JVL~o-bJ )';"n..<]'iCI>c..t>,J't"<;< ..6...><I.... ..?fT !J.~CT
,-~/'L"'. Cd7')'lI'C'b)1l"0.n..<J'b'd'l..' <J~/
II'j' 'PP'C'L.,- llb~?C~~" 0.'d<~J <Jr<J'd7~~" 0.'d<-,J .Do. I?VL'f"::>'" <l'L-, .,-'~n'f" <J'L-, 1I?')'dn'f". P"<J~-,,'C~'" 'b~
~~'n.,-' 'b~~~'l\~~'::>ll' ~.>,,-<l~)ll"o.,,-<J
"'b'i.,JCT I>r"LC .Do.'LeT. C.6."d<l .Do.'"'b'il\.I>('b)"~C .li.o)"'bC\o-'icr" .liLLb c..c..lLn.<]...>" .DQ.
)ll"o.'1'LC Cd'~~<.>n' CL"o. /I"-,J 1l.D)
ll"o.ll' 1~'n'n)ll"o.n..<J'b'LC ~~~ II'J<J?";7'l\~~L7'LC Cd7')'l\~)1l"~ '.,-In' <J~<
':'l\~'b'ce-'.,-?n'.>. CL'd<J ll'Lb<,-.,-~~~'
ll'C'.,-'ll' .Do.'b'l\~~')l\';" <lr<Jd7~.,-'b'
"L'>' ll.D'C'b,-~VL'f'".,-'L..' Cll'd<J .Do.r7~~\.,-dl\';". Cd7'),l\e-~'),b'.,-'(' Cllb.,<J~/ll 'j' ~P~'C')'dn<J.,- 1~1I::>1I"0."-<J'b~7'>' ~~.> <J"0.1l)1l"0.,,-<J'\,~7,,-<~n' ",>.,-AcrC,crt> Ll.ol Ln...C\o-l>c.J>c,)crb liLLb\:... lLn...<]...>"
.Do."'bc;l\I>c..I>VL~o-b <]LLJ 4, OOO-Ln..<l...l'o-"<Jc;~J)<;bC;O'"b .00."'b<;l\['>c..I>VLc..J~?
Taikkunangat inungnik inuujutuangulaurtunik ilagijaujuit qikirtaalungmiutait qaujimattialaungilat Eureka Upland-ngunirartaujumik nunamik. Tainna taijauvakpuq umingmat nunanga.Taanna nuna upaktauqattalaurpuqnannugiartutuinnartunut ammalu umingmagiartutuinnartunik kisianili nunagijaulaungilaq.
Tainna umingmat nunangat suli inuqauttiangilaq - inuqartutuanguvuqtainna unatartuksani inigijaujuq Alertngunirartauvaktuq ammalu silalirijitaqar&uni Eureka-mit ammalu qaujisartinik niuviuriarsimajuniklu pulaariartaulausungarpakkaluaq&uni ilaanilausungaq. Takujarturviktaqatuinnariaqaquurmat ausuittuup qikirtanganiikajurutaujunnaqullugu amlakkujaujunnaqullugu nuna surursimangittuqammalu nirjutingit ammalu pirurtuqutingit. Kisianiluttauq qaujisartinikqaujisarviuvaktuit ulurianatuinnariaqar&uni umingmat nunangani. Taikkua nunaqarviuvaktuviniit inutuqavinirnik immakallammarialuk nunatuinnarmiimmata takuksaullutik tamanna pillugu inutuinnait suraktittituinnariaqarmata uvalu pinguaruluujarviuvagajarmata takujarturviutuinnarnirutik aullaarviuqattalirnirutiklu.Tamakkua immakallanisaujut ittarnisait nunaqarviuvaktuviniit amiakujauniqarsimavut inuktaqalaursimanginninganut taikkua nunagijauvangnikuviniit. Takujarturviliurtuqarnirpattaikani ausuittuup ukiurtartuqutianisuraituinnariaqarajarput uvalu annaituinnariaqarajarillutik sivunivinirnikinummariviniulaurtunik immakallammarialuk nunaqarviulaursimajunikammalu 4,000-marialungnik arraagutuqarnik nunaqarviulaursimallunii?
Inuit Annuraangit:Our Clothes
Inuit Annuraangit:Annuraavut
by Jill Oakes and Sally Karetak
~~< ~" <I'L-, ~c- 'b,,-C-dO0-' nn'i<c~~'"
Jiul Uuks ammalu Saali Qarita-kunniktitirartaujuq
In April, Inuit Silattuqsarvingat (a project of the Inuit Cultural Institute)launched its first travelling exhibition,Inuit Annuraangit: Our Clothes.
The exhibition includes eighteen caribou-skin parkas made by MackenzieDelta, Copper, Netsilik, Igloolik,Keewatin and South Baffin Inuitseamstresses. Each region is represented by traditionally styled men's,women's and children's outer parkasmade by: June Klengenberg, MaryOkheena and Mable Nigiyok fromHolman Island; Bessie Wilkie fromTuktoyaktuk; Lidwna Porter and MaryKamookak from Gjoa Haven; LizzieIttinuar from Rankin Inlet; TheresaIjjangiaq, Mary Ullulijarnat, Vivi Kunnuk and Sarah Ulaajuruluk from Igloolik; and Mary Battye from Pangnirtung.
Bessie Wilkie from Tuktoyaktuk iscontributing a rare squirrel-skin parka.Selma Karetak from Rankin Inlet islending a family heirloom containingbeads over fifty years old. The beadwork was done by Hattie Niviaqsarjuk
"Let's show the people what awonderful hood that is," says JillOakes. This is another Igloolik-styleparka, worn by Linda AkumalikWebster.
"'d'f'<I'::>b.' <1-.1,,-' In<-> ,Q.." Cn<l<l>cr'l.o-" ." 1>, "ii >c;, ,.1>'"~"'. C~Q.. 4Ll>n~ AL~r'n>cl»" <I::>' CI> < -'CT-' e-' C<IdLe-' I><I<'C.
"Qungiartuit ajurirsuutilavut nasattiavauninganik," uqarpuq Jiul Uuks.Taanna amautiq iglulingmiutauvuqaturtaullunilu Linta AkumalikUapsta.
Airiliutillugu Inuit silattursarvingat(aaqqiktausimajuq inummarilirijikkunnik) sivullirpaamit aullaqtitsililaurmataInuit annuraanginnik qungiartaugaksanik qungiartautittijunnaqullugit.
Taikkua Inuit annuraangit qunngiartaugaksait 1B-nik tuktumut sanasimajunik annuraanik sanasimavut ammalusanajaunikuullutik ualinirmiunik, natsilingmiunik, iglulingmiunik, kivallirmiunik ammalu qikirtaaluup kivataanirmiunik. Taakkua annuraat nunaniksanajaujuit angutisiutinik, arnaqsiutinik, ammalu surusirsiutinik sanasimajuinnauvut sanajaullutik ukuninga:Juun Kalanjanpuuk, Miuri Ukhiinaammalu Maipu Nigijuk uluksartuurmiutait; Patsi Uiki Tuktuujaarturmiutaq; Lituuna Puatu ammalu MiuriQamukkaaq uqsuqtuurmiutaq; Lisi
Jill Oakes, Peter Qaqsauq Webster and Sally Karetak. Sallywasn't really sleeping, just reacting to the flashbulb.
".1>" 1>", lic '\'~I>'" 1><l<'C <lLL..> 'C- '\n.C"'. 'Ct~~cj~..><l"', <l''''c-I>?n "I>LL~'~~~c td~Jd·~'J"'.
Uqallakti Jiul Uuks takutittinasukpuq sanasimaninganiktaassuma atigiup, tuktuup aminganut sanasimajuq,aturtaulluni Saali Qimiutnaaq Uapstamut.
Tipuura Ivaluarjuk aturpuq iglulingmiutarmiamautirmi
ni~ d<..><l''<', <lJ'>'" d'..>c-'rI>C'r<lLl>n'r
L:;Deborah Evaluarjuk models an Igloolik-styleamautiq.
~~tL~~~' C'~L
<lJ'CI>"..>~ 'C-
Commentator Jill Oakes points out interesting features t>of a fine piece of caribou-skin clothing worn by SallyQimmiu'naaq Webster.
I>'\"~'n ".1>" 1>" Cdncn~~'>'"<lnrl><, J,j< <lr~~c ~~tL'<'''',
'frt> (,;,.". 1><1 < "C-I C •
Jiul Uuks, Piita Qarsauq Uapsta ammalu Saali Qaritaq.Saali siningittuugaluaq, ajjiliuruti qaummaalangninganutsikungituinnartuq.'l
56
in 1930. Winnie Crawford used asmall mouth drill to place holes in eachof the caribou teeth decorating theends of the beaded fringe.
The displays are staged with mannequins which wear the parkas and areengaged in a variety of activitiesincluding sewing leg-skin boots, jigging for lake trout, carving and drumdancing. (In some locations, such asOttawa where the Inuktitut magazinestaff saw the exhibition, real people modelled the clothes.) Personalphotographs and comments or advicefrom each seamstress are mountednext to the garments.
~1I,,-c-~n"~J 1I.D1I' (<.')','/\'L' (<!"'P'C~(L ~'" 1I.D'L,,-c-,,-~'d· r') ('>"c-'<r' ~V
c....q,ncr'C*c....l>~LC 11.011C <J'" .D~""..0""" ~d'f'<J\C
~\"'r' 'd'('~'C~n'n~' 0.'de~r'.
CII'd~ 1I.D1I' ~•.D~'(" 'd''('~'C~\'',II'
18-r' )')J' 'o.(L~r' ~•.D~r' 'o.(L'>'<]LL..l ~a.~l>O"J<.. ..In'' [><]c-a-"fl>o-", 0..cr'c-\
rl>cr", /J. .....lc-'rl>a-b• p~c..c-"r[>O"b <]LL..l 'rP"C~, p<,Cr'r~r'. C'd~ ~•.D~' .Do.r''o.~~~II' ~'Jn(~nr', ~'o."(~nr'. ~'L~
I?('(~nr' 'o.IL~1I'o.~'>' 'o.~V~n' ~d
r'l,: ~. b<.'~')', r~,,- ~'HlIo. ~'L~ LII>rr~' ~~',')'r~CII'; ('( ~IIP ),)~,
)'r~c"; c-)o. >~) ~'L~ r~,,- 'bJ'6"~"I")'r~c"; d IIn·.D~'" b'(''''C'r'r~c'';
),;" 1I'~'('~", r~,,- ~~c-~'';''. /\/\ d.D'
Eight-month-old Jozzepi Foo helpshis mom (Deborah Evaluarjuklmodel an Igloolik-style amautiq,showing how a baby is carried.
8-0-' C·Pr' J(A ~ 4~L'I,C
(nJ~ A<->4'.!') 4L'C'I,A".J("'" \ rt>c.J C <lLl>n.J c. "'boD':;"4L'C~'b(C'L~C ~C~~d->A(4-.::'1\. .. ) ~;:"~,J ":::>''''.
8-nik taqqilik Juusipi Vuu anaanangata (Tipuura Ivaluarjukl amaartanga iglulingmiutamut amautimut.Qanuq amartauqattarmangaatanutaralaakuluit ajurirsuujjinasuktuq.
Itinnuaq Kangiq&inirmiutaq; TuriisaIjjangiaq, Miari Ululijarnaat, Vivi Kunuk ammalu Siura Ulaajuruluk iglulingmiutait; ammalu Miari Pati Pangnirtuurmiutaq.
Pasi Uilki tuktuujaarturmiutaq aJJlungittumik tunisiniarpuq tiriap aminganut sanasimajumik japamik. Siumaqaritaq kangiq&inirmiutaq tunisiniarivuq aturtuartittiluni qatangutingatapiqutinganik sapangaqaq&uni immaqaa 50-nik arraaguqaqtuq. Sapangangillu sanajaunnir&utik Taaati Niviarsaarjukmut 1930-tillugu. Uini kuraavut putuliurutimik atuq&uni putuliurpalaurpuq tuktuup kigutinginnut attatartausimajumut taikani amautirmitsapangamut ilaliutisimajaulluni.
Taikkua In'uit annuraangit takuksautitauniarput inuujanguaniititaulutikammalu taakkua inuujanguat kisuliringuaruluujartitauniarput suurlu miqsunguartitaulutik kamingnik, naukkanguarasuktitaulutik, sananguaganguartitaulutik ammalu qilaujjanguartitaulutik. Aatuvaamiitillugit Inuktituttusagaksaqutinginnut sanajiit takujartulaurput qungiartaujunik Inuit annuraanginnik aturtillugit inullattaat. Taikkua sanajuviniit annuraanik ajjiqutingitammalu uqartangit takuksautitaulaurput annuraaliursimajangita saniani.
Taikkua sanajaujuviniit ajjigiingittuitnunait ajjigiinginninginnut uqaqtausimavut ammalu ajjiliurtausimavutuqalimaagarnik suurlu tikisaaksanikqungiartautillugit pijaujunnarniaq&utiktaikkua ajjiliursimajuit. Taikkua titirarsimajut titirarsimaniarput inuktitut
The fine workmanship and regionalvariations in caribou-skin clothingfashions are illustrated in a cataloguewhich accompanies the exhibition.The catalogue and labels are writtenin English and Inuktitut. Contemporary and historical slides of Canadian Arctic Inuit wearing and sewingcaribou-skin clothing will be shownduring the exhibition.
Inuit Annuraangit: Our Clothes opened in Eskimo Point in April. It thentravelled to Rankin Inlet, Winnipeg (atthe Winnipeg Art Gallery), Toronto (atthe Annual Conference of the Association of Canadian Universities forNorthern Studies), Ottawa (CanadianMuseum of Civilization) and Montreal(Centre culturel de Pointe Claire).From there the exhibition is to headnorth to Iqaluit, Pangnirtung, Igloolik,Spence Bay, Cambridge Bay, Yellowknife, down to Edmonton and finallyback to Eskimo Point.
Support in funds or services are beingprovided by the GNWT Department ofRenewable Resources, the GNWT Department of Economic Developmentand Tourism, the inuit Culturai Institute, Indian and Northern AffairsCanada, the Prince of Wales NorthernHeritage Centre, the Canadian Museum of Civilization, the Arctic Colleges, Dr. Rick Riewe (private donation) and Keewatin Air, Calm Air andFirst Air.
Inuit Annuraangit: Our Clothes isorganized by Sally Karetak, MuseumDevelopment Officer and Jill Oakes,Exhibition Co-ordinator.
q'L..> o'~~ ~':"~..>' L1'..>C"r~CII'; q'L..>rqn. <n <'.,.'j'r~c·.
<o' ~L1<P )'j~')'r~c" q'~~'(")P ).,.o'.,.q')" nn.q' qr'L.o' ~<>1L,r' ~<r'. o'~L
'i,n.C" b'('''<'".,.'r~c'' ).,.o'.,.qn.'" q)')
q'n'n..>.,. 'i,C'Jn'LC A'dn'L.,.' ~<'L 'i," ';>'"
L1'L<i, 50-.,.' q'~J'i,")". ~<'L'f'<..> ~~~
~".,.'.;>n' c~n .,."q'~"'J' 1930-n"..>J.~L1.,. d~" »)C'~~nr' q)".;>o- »)C'~'<
<.~'>.. )'j' PJn'(".o' q'CCC~o'L,J'CLlb.,. qL~n'r' ~<'LJ' L1<.C'l>no'L~V ..>.,..
CLI'dq L1.oLl' q'.o~'f" Cd'~~nc~.,.q'>'
L1";~'Jq';'nc~..>n' q'L..> C'd<l L1";~'Jq'
po'C'n.'Jq~";7'nC~.,.q')' ;'.:> r'I'Jq'nc~..>n' br'.,.', ~~'b'Jqll'nc~..>n', ~~'JqL'Jq'~..>n' <l'L-, "f'<.~'~'J<mG~'. ~)
~In<.:>r' fJ.o'fJ:)' )~L'~'dn'('".<>' ~~~,
Cd7')<.~')' 'd,(,<l'CI>'.,.' L1.oLl' q-.o~'('".,.'<l)'n<..>r' L1.o<<.'Co. CL\'d<l ~~ ,,,.;.,q".o~.,.' q'~'dn'(" q'L.:> ~'i,'C'f" Cd'~~
nc~<.~')' q".o~~VL~,(,C ~o-~.,..
CLI'dq ~~~~,".;., q'N''(''::JII' .o~L1'
q'~r'('".,.'('".0' ~'i,"C~o'L" q'L..> q'~C'
~'C~o'L" ~'bC'LL'.,.' ;'..> np~'~~' 'd'f'q'c~n<..>r' II~~," ~'.,.q" .;>n' CL\'dq q'~C'
~VL 'L1'. CLI'dq nn~VL,' nnWL.,.q')'~.Dbn)C <lLL...:I ~6Co.~n)c. Cc;n..7c;bnC[)o-<ln..'cCLI'dq 'd'('qn.qVL,' q'~'dn~' ~P~'C')r'
L1.oLl' q".o~'('".,.' <J)'Jq').,.' ~'L..> r'l-'J<lc;nc...Jrc lJ..D11c.
L1.J:lL1C <J"'1)~'f'c :<1....D~'c Lbl\c..[)C;)9lo <J""'l\<Jo<I.6n..c-l>nc.. ..JJ. b'r .... c"O'"C'"<Jc;nc~rc..l>c;>9>.~L1.,.<L1'J<..> (~L1o-<l\' 'd'f'<ln.<l'M.,. ~~~
~o'L'.o'), )~")J' IbnLn<..>r' b~cr L1C'".,.q'""q' ~p~'c')r~CLI' 11<d'l, ~)~
ILI'C'.,.~'.,.' Cd~')""q.,.) q-L..> L')n.qr(Centre Culturel de Pointe Clairere). C.6.b'Lc;Jn" fj,~J'.D<Jc;O'"<lc;>c. <'u"JJ'.fj,t...=!c-'Jc, C..;lc;~<l.D(. fj,"'bJ"'jcn<lJc, 7...:10..£\4'Jet <I'L"'C'LJC <]LL..J <l<;bC\<J..o' r>nc;..lnb.
i'~~~.,.' L1b,'C~o'L" ).,.~~o'L<.:>n' .o~ 'nq'L~Lbd'rC .DQ.II>Co-b .DC\Jn..<lbb"O"C;)c-n.~d"a\ .Do.cn<J L<'Lbd'rC PQ.~7c-[)c;(Tc;Jc
1\('<-c-<J~c-n..~bd\f'''',Dc <]LL...:I >~n..<JC;)C-n...~b
d'P""1)c, It.olLn..c-n...r--bd''0-1>, lJ.,Dc-,v,)"'6 bdQ.u.l>,Prince of Wales Northern HeritageCentre, Canadian Museum of Civilization, ~P~'C')f L1C'"o-q'CI',q', Dr.n..~ n..~ (.6,Lr(Tb )(T("t"') <]lL..J re"c-'ir
'i,'LOC'n.~'d', b' M '\,'LOC'n.~'d,(,".o'q'L..> '>, L1q 'b'LOc-n.~'d'f'"~'.
L1.oLl' q".o~'(": q".o~" ~"P'C~o'L'" ~C'
'i,n.C~', L1'C'.,.~'d,,'r 1I~<d"'C'n.~ q'L..>~V ~", q~<.'n~ Cd'~~nc~,.,.· q".o~.,.'.
ammalu qallunaatitut. Tarrijaqtitauniarivut taikkua qungiariarsimajutajjiqutinik ukiurtartumit Inuit annuraanginnik atunguartunik ammalu mirsunguartillugit Inuit .
Inuit annuraangit: annuraavut makpilaurpuq aqviani airiliutillugu. Kangiq&iniliartitaulilaurpuq, uinipaikmullu(uinipaik qungiariarviani sanajausimajunutl. turaantumut IkatimatillugitKanatami ilinniarvikjuat ukiurtartumiutait pillugit), aatuvaa (jttarnisarniktakujartuqvianil ammalu makturiami(Centre Culturel de Pointe Claire-mit).Taikangaarlutik iqalungnuarniarput,pangnirtuumut, igluiingmut, talurjuanut, Iqaluktuuttiamut, Jalunaivmut,Atmantanmut ammalu aqvianut utirlutik.
Kiinaujanik ikajurtausimavut tunijausimallutik nunattiap gavamakkungitanunamiutanik nutaanguriakkannirtulirijikunnik, nunattia gavamakkungitakiinaujaliurnirmut pivalliajulirijikkunginnut ammalu pulaariartulirijikkunginnut, inummarilirijikkunnik, inulirijituqakkunnik, Prince of Wales Northern Heritage Centre, Canadian Museum of Civilization, ukiurtartumi i1inniarvikjuat, Dr. Rik Riu (jmminik tunisijuq) ammalu kivallirmi qangatasuulirijikkut, Calm Air qangatasuulirijikkunginnut ammalu First Air qangatasuul irij ikkunginnut.
Inuit annuraangit: annuraavut aaqqiktausimavuq Saali Qaritaup, ittarnisakkuvingmi pivalliajuliriji ammalu JiulUuks, aulattiji takuksautitaujunik annuraanik.
Northern Charms
J>PJ>ibCibJrAJ>~J>nC
UkiuqtaqtumiPiusautit
Alice Kilikaviovuk of Coppermineholds children entranced as sheprepares to dance. Her wolverinetassels are dyed with a concentrated solution of red fabric dye.
<i,J PC"bAt.... • I?t ... •C~JJLn'n>.. Jr' ...~c-~r .... ·~~n'l" "A'r ~o.tL"'6'
~~<-,' t c-'l.>' .
Aalasi Kilikkaviujuk surusiniktautugumatittivuq mumirnialirami.Nigjaqutingit qarvingmi sanasimajuit aupaluksilingavut.
Text and photos by Jill Oakes
Like a magnet, I was drawn into themidst of a room bulging with peopleand throbbing with the rhythmicsounds of a drum dance. A small, sprywoman was beating the drum whileeveryone else sang in a chantingfashion. I was hypnotized by thegentiy swaying wolverine tassels onthe dancer's parka.
In the early 1900s, drum dances werea common way of greeting travellers.The first dance performed whenvisitors arrived was called a pisik; oneperson danced while the audiencesang. On the second evening a dance
"NC"))', L1'.oC'J' .old~LI>~)' I\~'L
L1.or~')J' ~'l 'f'c..I>""<.o')J. rp~",
~'o." b)')" ~I.o'C\(' L1'\('''n".or'. Cd~'
,,?Ic..I>")'L I>CI"CI>,"Jr .oLlc..'L,," Jr"nl>~'.
1900-' ~)A"n".or'. 'f'c..l>n.o' Jr'~'
~)"c..I>")' np~,,' )·'LI'n'I'~CI>'.on'.
I~'C'''<''' Jr'"I>~" np~")'b~'L' CLI,I>~"M'r': ~CI>I" Jr...." CI»')' L1'\(''' ..n'.~I>"c.."n~c..L1'jL.o~", PI~" l>'ln.'I<'"C'~
~~... o.~L1')', o.L1')' ~~I>,"'d")~ ,<,<DL~<'''>C Q..lod.D'L §'io-'i.DC• a.~Q, "a.IL~
)4C)ITC <lr"O"'c r'J<l....tL ~Qo 41>(.,:)")cr('f",,"),,'.o (Cl'r' .oo.r' r'JI~'Jll ~')
Cd~'""~I>I"ll ~.. 'b"~I>' I'J~,,' '6'LJ'.
Titiraqtauplutiglu ajjiliugaujutJill Oakes-mut
Nipittaqtutut, iglutarmut nusukuagaujutut pivunga inugiaktumut ammaqilaujjaqpaluktumu. Mikijuq, arnaqkatuktuq asiluktaangi imngiqtillugit.Takurannirusulauqpunga uviqtaujaqtumi nuilanganiq mumiqtiujup.
1900-t atulisaaqtillugit, qilautinutmumirniit aturajuiauqput tikiraaniktunngasuktitsijjutauplutik. Sivulliqpaaq mumirniujuq tikiraaqtuqaraangattaijaujuq pisikmik; atausiq mumiq&unitautuktut imngiq&utik. Aullaqtialaittuugaluaq, kisiani uummariksivalliaralajuq. Nasaittut, naittut akuraujaqquqtujut japat atugauvakput tamak-
en
called an aton was held. It beganslowly, but quickly turned into a seriesof wild jigs. Hoodless, short-weistedparkas with long back tails were wornto these dances. A cap made fromnarrow strips of skins, and stained redwith litharge and black with galena(both mineral dyes), was decoratedwith a loon's beak mounted on thepeak. Lemming tails were sewn to theparka and used as amulets to provideprotection from spirits. When a newfriendship was formed, two strips ofwhite-haired caribou skin were tied tothe new friend's right shoulder.
Until the turn of the century, CopperInuit of the Coronation Gulf regionrarely encountered Inuit from thewest, or explorers, traders or missionaries. But with the collapse of thewhaling industry, based at HerschelIsland, some ships and schoonersbecame available and were convertedinto floating trading posts. CaptainCharles Klengenberg and his familysailed eastward to Bernard Harbour
In the early 1900s, when twoArctic explorers, VilhjalmurStefansson and Diamond Jenness,explored the Coronation Gulf, ashort-waisted parka style wasworn by Copper Inuit. Men's andwomen's parkas had long backtails and ermine skins were sewnacross the back.
1900 Ar4'~~~ CA'd4 L'?'~p~'c'Jr ~~~~~4~~'(L~A'
A~·~~' 4 L Lj CAL' ~~,
~P~'C'J~~~(Ln·jr'
~4,v~r( c~<v~r~( A~A(
~n~~~~~' 4nr~'<~~'>'.4~ri' 4 L Lj 4'~A' cp~r'<r~~'<~~'>' 4 L Lj ('(~<
4pr' A~~~'b'C~~'>'
4nr'f'C J.D4.D'.
1900 pigiarningani taikkua marruukukiurtartumi qaujisarialaursimajuitViuljamur ammalu Taiman Janasukiurtartumungausimatillugitualinirmit tauvanirmiut Inuit qitinganuungajunik atigiqarpalaurput,An9utiit ammalu arnait takijumikpamiuqarpalaurput ammalu siksiupamingit ilajauqattalaurput atigingitatunuanut.
60
<llI"l,lI' <n>'f' b"Pn(l<.~">' ;'(J' fl'J'"dC~<..Jnb r41T<;t,r'~c )<;\f.,<;crc. A"b·\~.."C~~'l..rb. L<;?'o-b "b[>.....J<;l,)a-b rq,"dc-'cr" )b)<
<lr'f"",' 'f<.'t~,>, A"I>';'''C~'r }11'\,.o'Cc-.....A4.Dc.
1900-C <Dc-~<;cr\f.,.Dc, pl.c.-a-c;rt>' f:!,Df:!c
bntl,~I1<.~">' 11.0'",' b'f'~",'r~c",', ~<I
7.....no-", c[>.....~.....nO"b [>"I\\rc-n..r--CTI.~~~. P,.,<Jo<I'lI'",<lnCMn'L', Herschel Island-r~r<l'~II' 11<.'f" <I~"o.?'';'''>' ilL", ",~lI'lI~",'r'. b<e ~~?' pC',~.,>~ 11<."'-,>n'f"~">' P'J' >'.;" H<I>J' I\')~<I <111-
kununga mumirnirnut. Nasaq sanasimajuq tuattunit amirnit minguaqsimajuq aupaluktunit qirniqtunillu (tamarmik nunamit minguusiangusimajukltakuranniqsausiqsimajuq qaqsaup sigguanik qaangagut. Avingngait pamiungi kakkitisimalauqput japamut pittuqutauplutik mianiqsijut tuurngarnit.Piqannaaqtaasaaraangamik, marruungnik qaulluqtunik miqqulingniktuktup aminginnik qilaksivakput piqannaaqtaasaarmi tuinganut taliqpianut.
and Victoria Island. In 1916, he overwintered in the area, establishin9 astore on the southwest shore ofVictoria Island. Captain Klengenber9'swife, Kenmek, an Inupiat·from PointHope, Alaska, dressed her family incaribou-skin clothing styles she hadlearned from her elders in Point Hope.
The inner parka was a long, A-linepullover made from caribou skin andcovered with a brightly colouredfabric shell called a "Mother Hubbard." The shell was made with aflounced hem decorated with applique and strips of skin. The hood wastrimmed with generous amounts ofwolf and wolverine, creating a luxurious halo of fur framing the wearer'sface. An outer parka was made fromcaribou skins decorated with wolverine tassels, white- and dark-hairedcaribou skins and tiny strips of dyed,hairless skins.
In 1919, the family moved to TreeRiver where Klengenberg establisheda trading post. Kenmek's eldestdaughter, Etna, recalls trying on oneof the short-waisted parkas worn bythe local people and finding it notwarm enough compared to her midcalf-length garment. Local seamstresses wanted to learn the new style, soEtna cut out a pattern from severalcaribou skins and taught one of thebest sewers, fVIanigogina, how toassemble the pieces. Etna then cutout the fabric shell from supplies inthe newly established trading post.Before then, only the wealthiest trappers could afford to purchase enoughmaterial to make the much longer,fuller Alaskan fashion from fabric, buthigher pelt prices and the resultingincrease in trapping enabled almostevery seamstress to have her own"Mother Hubbard" by the followingyear. Many women would make thecotton shell several inches longer thanthe outer caribou parka in order todisplay their wealth and provide abright border.
By 1924, Etna married Ikey (Angotsiakl Bolt and the couple travelledextensively throughout the Coronation Gulf area, where Ikey pilotedsupply ships, interpreted, and managed trading posts. Women in thecamps were attracted to Etna's parkastyle and she quickly taught themhow to cut out the parka. In the late
~'J'..>. 1916-r, I>PI>"'r'I>"'>'" <J~C""O'"I>,,~C\cL'ib..,o- C\")n..<l <Jf!.c....... (~7\LO". b<e'"PC"~')' .DC'<J'l., p'r', "'.DfI<J'" >"" HI>'<I~"brc• /).c....rr )b)(Tlo <]G.~~c-I>'ib</). 6c-Cr'-~I>"'cr ",' <J'l.~'<,,'r",' >"" HI>'r.
"'''>'C'''' 7< CP~'" )')' <Jr<J",' ~Q.r'L~'"
C"'~n.'X' 'b'C''''r'L'..>'" C"'71>~'" "bC'Jr':'r'';'"''''';>''' nJ7"'r'L~r' C"'r'''')'''r'L~r' )<J'-}0'"1o <Ir"o-l>. ,Diic....r"..,O'" <JL.....~< "'b4"C\I><~
<Jpr"'O"'Io, (]('..:J"o-")r" <J)'ib)< fa..'La-I..
(c...<-c-~ ... ..,>O'" )")( <Jr'Lo-" 17~flo.'ibr''ib)'~l'L~<;t,
"'b4'C\.'rc, >P"'f\T( )")( rp~O"I...:J r<;t><;d.o.')O"".
Etna Bolt, lon9-time resident ofCoppermine, has taught manywomen how to make Alaskanparka styles. Today she wears abright, flowered Mother Hubbardtrimmed with a ruff of wolf andwolverine fur.
4(~ J~( ~~J"j~r~c~,~
Ac-"cr<:l"(1cn'ib<c" t'L,.... r>.DCi:Jcr"4C;~C;cr. ~~~ ..~c;t'n(n<"~cr
~~'br~Cn)' ~<",' ~nr",·~.t> ... ."r <I:)C;>"" bJ""'n..":Jr".C" ~ "'~':Jr' b.Jr ..D"~"".>'"~L?< ~LL~ ",.~~< ~r'l.<T'.
Atna Guult qurluktuurmiutatuqaqi1inniartittiqattarsirnavuq unurtunik arnarnik sanajunnarsitittivak&uni alaaskamiutatitut japanikatiginiglu. Ullumi aturpuq kalujjariktumik, taqsaqaurtumikkalikuumi nuilaqar&uni amaruupammalu qarviup aminganik.
1900-t atulisaarninganut, kiglinirmiutInuit katisigajuilauqput inungnik kangivanirmiutanik, uajaqtinik, tauqsiiqtinikukpirnilirijinigluuvva. Kisiani arvirniatitairutingmat, Herschel Islandmi umiarjuit i1angit ajurrnarungniiqput imaani niuvirviunirmik. KaaptanCharles Klengenberg ilanilu tingirraqput kimmut purnaat Haapumut Vikturia Ailanmullu. 1916-mi, ukiuqsiuqpuqavataani, niuvirvittaaq&uni VikturiaAilan sigjangani. Kaaptan Klengenberg nulianga, kinmik, inupiaq puinHuup Alaaskamit, ilani tuktunik annuraaliuqpai ilitsilauqtaminik angajuk&irminit Puin Huupmi.
IIulliq japa takij'!q tuktup amianitsanasimajuq taqsariktumik qalliqsimapluni taijaujuq "kalikuumik." sinaaqaq&uni tigujaqsimajumik taqsiqtuqsimajumik tuattunik amirnik. Nuilagik&uni amaqqup qavviuplu aminginnik, avalungniktumik atuqtuupkiinanganik. Silalliqaq&uni tuktupaminganik nigjiqsiqtuqsimajuq qavvingmit, pukirnginit tuktup mikijuniglumiqquittunit.
1919-mi ilagiit nuupput Turii RivamutKlengenberg niuvirviktaarvigijaanik.Kinmiup pania angajuk&iqpaaq, Etna,aulajivuq uukturalaurnirminik naittunikjapanik atugausuqtunik nunalingmiunit amma qaujipluni uquinniqsaungmat kanaarmut tikisimajunit. NunaIingmiutat miqsuqtit ilitsisuarmatasanajaujjusianik itna iliktiripluni tuktupaminginnik ilinniaqtit&unigillu miqsujujuqtat, manigugina, miqsuqsimaninginniglu. Amma'itna nuviqsaamikqalliq&uniuk niuvirviktaasaamit. Taimaulauqtumi, ak&uittuqtat kisimiktiriganiaqsiutituqtit niuvirungnalauqput naammaktumik nuviqsaamik sananiarlutik takiniqsamik, Alaaskamiutitut ittumik nuviqsaamit, kiksianitiriganiat amingi akitturninginnutamma tiriganiaqsiutituliqpaallirninginnut tamarmiluktaakasak miqsuqtiluktaakasait nangminiq "kalikuutaarungnasititpai" ukiungngukkannirmat.Amisut arnait nuviqsaaq takiniqsautittajuvaa silapaarutaa japaup takunnaquplugu ak&uinnitik amma sinirutigiquplugu.
1924-nguqtillugu, itna uitaaqpuqaikimik (angutsiaq) puut amma uigiikuajarluaq&utik kiglinirmiuni, qaujimatauvvigijaani aikip umiarjuanik,tusaajiuplunilu aulatsijiuplunilu niuvirvingmik. Arnait tupiqarvingmi taku-
1';1
From left to right: Connie Nalvanna(seated!. Nellie Hikok (dancing)and June Klengenberg (seated).These women learned the Alaskanparka pattern from Etna Bolt andhave since taught it to manyothers.
~~r\r Cr~A\~C: bv ~~~<~
(A' t':' ::>"). ..c- HAd'(.Jr' ::>") <1 LL.> .!. b<-'?' j'(A't':'::>"). C'd<1 <1' ..A'4~~b~r~nJ( 'r<r~?~~~'>(~r~v4"nc~LJn. 4c~ jL(~C.
Saumingm; talirpingmut: Kaaninaulvaana (iksivaartuq). Nali Bikuk(mumirtuq) ammalu Juun Kalanjanguuk (iksivaartuq). Taakkuaarnait Alaaskanmiutitut qalipaaliurunnarsivut i1inniartitaullutikAtna Guultmut.
1940s, Etna and Ikey moved to Coppermine. When the Duke of Edinburghvisited there, Ikey was the officialinterpreter and almost every woman,including Etna, wore the Alaskanstyle.
Etna remembers sewing on wolverinetassels as friendship charms throughout the 1950s and early 1960s.Younger women fondly recall pinningbeaded panels to their friends' parkasfor good luck and long-lasting friendship.
Today, elders including June Klengenberg, Nellie Hikok and Alice Kilika·vioyuk (Manigogina's daughter) con-
Fredaa Arqviq sleeps peacefully inthe warmth of her skin suit andboots while her mether, Salemie,looks on.
,.n::c <10;./1.. r'tr c n<J 'Ii >'i\
A~<1?~'~~ <1nrr~' <1LL~
brr~' <1':..'l. ,,~r C~::>·>".
Vuriita Aqvik sinittiarpuq iluarusuk&uni atigiminik ammalukamiminik anaananga salumitautukpuq.
rannirusukput itnaup japaqausianikajuqiqtukautigiplunigillu iliktigaujjusianik japap. 1940-t nunguliqtillugit,itnalu aikilu qurluqtuumut nuuppuk.Tuuk itinpuug tujurmiungmat taikunga, aiki tusaajiulauqpuq amma arnaluktaakasat, itna ilaupluni Alaaskamiutitut sanasimajunik atuq&utik.
Etna aulajivuq qavviup aminganit nigjanik kakitingnirnirmik ilannariigutinik1950-t aturninginni amma 1960-tatulisaaqtillugit. Makkungniqsait arnat aulajitsiaqput kakkitingnirnirmiksungaujanik ilannarijamingnut pittuqutinik ilannariiqattaarniarnirmullu.
Attractive mother-daughtercombinations motivate youngmothers to continue the fashiontrend stimulated by the arrival ofthe Klengenberg family.
<1':.. <1 LL~ <~ r?I>... '<1.~r'c-"ntLn·~r' AI»,CL'''~ A·...<1'CI>'b'Cc-"tL>"b~~~~j·d( nPL~~r'LnLJrC
A·...<1'CI>'b'Cc-<-~,>'.
Anaana ammalu panigijaujut ajjigiiliqtisimatillugit piuvut tamannaluijjuartauqattaliqsimavuq kalanjanguukkut tikilauqsimatillugitljjuartauqattalilaurput.
1919-r, [10.1" ;")' ),;, ,,-~J' P",'~'>'
",~A'I\'C'"r~",·. p'r~' <"'~ ~'L~'C''''<''',1::/0.., <J~c....~'<;l, ~b)Cjc....~~a~r a" a.6')ab
~<a-b (J)u>"''''')ab .DQ..c-'\r~l7( ~L ~t>~<..,:)0""
t>~dLi '"'u"",I>\L( b~~J( npr'L~O'"c. .Da..c-"fl>(C
r"'I"'n' II",'II~'LC ~"7~'~t~"" II'..Lic-"nr'\.<",)0"" )")< <Jf'f'''u'' lk.."'a<J""nc..,,
a-rc...,) rq,r'~~C'. LuJra.., r<;lor''iIot'LO''''f''''O'''~J.
<J'L II'.. ..,A<W,r '1,<",'".,,~. ~"",,(i,r'.
CIIL~<-~"')r, ~'."II'::>"'C' Plr' n,,-La-~"'
I~n)q,nc O"'~&'\?\Q.f-~q,)C ~LL~)r~ .D&'\q,~r~'Q.O"'<J"Jn" CPO'"q,'r". <Jc:.'br[)n)C fjC)r~
.o"""r', P'I<lo- nn..L",~' ~r>r ~P')'",'("'.o'<JLL nn.LO"'<Jq,(~n)c-q,< ..C'""O"'f''''.Dc CL"rJb
Cb~' r"'I"'n~'Cb~II' ..'r",'" "b",dO'..tn'<II" ~P~"J'b"u'L'. ~rI' <J'..II' .0"""~'" cp","'~~n'c~~ I<-{PC 7<~' Cd·..'d'~J~'."II"",n' ~'L I ",?nr'd'~J.
Above: June Klengenberg modelsthis parka trimmed with wolfand wolverine fur. The tassels aredyed red.
~~v: J' bL&~&J' 4~~>~
c'~r~ ~<r' ~A~~'~r'<lL?'r' <ILL..> 'b',,'r'. C'~L
Qulaani: Juun Kalanjanguuk aturpuq taassuminga japamik nuilaqartumik amarurmik ammalu qarvingmik. Taassuma nigjangit
Above right: Three residents ofArctic Bay wear three differentamautiq styles.
'd~<T ~t>r<l<T: A~~A( A'A<I'~'rt>CA( <I'~r~(~<T' <I~'>(
<lLt>n' <T' •
Qulaani saumiani: Pingasuit ikpiar·jungmiutait ajjigiingittunik aturputamautirnik.
Right: Flowered skirts go well withtraditional clothing in this 1942photograph.
~t>r<l<T: C' ~ 'b '~A ( <I' ,,'j~ri(~LL(n<l'>( <I~'bnr..>r( A~A(
4&~<~'V&r' ;~J ~,;~~~
1942-r( <I·~.t>'Ct><Tdr'.
Saumiani: Tarsaqartuit arnanguujutiit naammattiarput atuqatigilugitInuit annuraatuqanginnik surlutaassutunaq 1942-mit ajjiliurtaunikumik.
·c•U·g~~1iz
Many tiny pieces of dark and lighthaired caribou skins, red andblue yarn, and red stroud are usedto create and intricate borderaround the hemline of NellieHikok's parka.
t>.D'i J .6. c rp (:>.4 C 'ip'ig-'i:>b. (<ILL." ~r> ... ..)"i:>Ac ::>~j< <lr\{'c.~l><' :>t. ' :>'J-." :>t. • ..> ..,t."~"t.' C",rl>?Cl»' ~r Ht.d0,.<'1.... ' •
Unurtuit mikittuit qirnirtuit ammaluqaullurtuit tuktuup amingit. Aupartuit tungujurtuillu nuviqsaaksaittaqsaliurutauvut Nali Hiku japanganik.
tinue to teach others the informationgenerously shared with them by Etna.They are amazed how quickly thestyle has spread to the Eastern Arctic and southern cities. Parkas in theAlaskan style are worn by pregnantwomen, women packing children,elderly women, young girls and married women. A mid-thigh variation isworn by men and boys. Although thebasic style remains unchanged, eachparka is decorated with the sewer'sown artistic combination of mosaiclike geometric shapes and tassels.Each new creation is a fashionable,practical and prestigious parka reflecting the importance of healthy comradeship and a strong group identity.
A cry from the dancer brought meback to my senses. The drum wasbeing offered to me and as I acceptedit, I brushed against Alice Kilikavioyuk's wolverine tassels. I hoped thatI would soon be sewing friendshipcharms to the caribou-skin parka I hadmade recently under the direction ofthe Coppermine elders.
Jill Oakes recently completed twoyears of field research on Inuit skinclothing in the Canadian Arctic. Sheis currently writing her dissertationfor the Department of Clothing andTextiles, University of Manitoba,Winnipeg.
1924-V'nL..>J, f1'.. I>f1L")" ~f1pr'
(~'J'I~") >, ~'L 1>f11" [>~~'..>~" ."n'P'nT'rI>O", 'b1>~LCI>'lII'~O" <lf1P< I>r<l'~<lO"',)\~~<JO"'J <J[>c..C(~[><JC"'J CT[)&\<&\'r". <Jc;..f1' J/I'b'lI'r Cd~"O"?I')' f1' ..I>< ~<'bl>
1<10"' <I~'f'''Jbl>nr''..>O"rL..> f1c-'flLI>'~I<lO"'
~<'. 1940-' .o'Jc-"nL..>r', f1'....> ~f1P..>
<d'iJ<;b)Jc ~<>,.. jl> .6nCl.)1. J......rl>'L(Cf1d'L, <lf1P JI,~l>d>")" <J'L <1'....>'Lb,', f1' .. f10.1>'..>0" <I':' 'brl>nJ' , ..IL~O"'<lJ"."n'.
dec. <J1>c....~'>.. "'b""[>< <Jr"Lo-c 0"''-70-''bPn'o-'iO""'P' !:J.c...."'Q.~JlO'". 1950-< <D"0"'r"0" <I'L 1960-' <lJA"n<..>f". L'd'crq,~f/ <J'io.( <Jl>c....~(r'<I..>c b~n\CTc;O"c;r .."''l.1>70-'' lJ.c...Cl.o..n...7r'.Dc I\C:YdnCT" !:J.c.......a.~"'bcC'ia-<J'io-'iJc-J.
I><..>r, f1.oJ'bf1' f10.1><..>0" -.1" Poc"~">'. o"ocHild' <I'L <10.' Pc-blll>,' IL",Jr..< <",<IIfr l1c- CI. o-<J<;bnc('}C de- CI.O"<J<;bnc....l>Lo",.. 11<o.J)<.
..''L?I')' , ..~I>ILO"I>< <1'''''1,0"' 'boO"nPbl>nrL..><1'0"'1.0"' P'J' [>p!>"c"Jr <I'L"'b(-,,~C .oo..'LCI..oc. 7« ....Q.r'L~c ~~'br~n)C
<lJLI>I")' 1'Lf1~O"', ~L"J",<..> <1'''0"'.O"'''N>O''''. o",6\<].....I"<]o",c <]LL t>~C'"'\a'. <;d .....)Cj~<
'f'n<lJ' cpnr~' <lJLI>I")' <I'JnO"' f1';'I'JO"L..>. ~I<I"J..><I"ILa.... ~<I>L' C"I"J"IL<")' r"I"nl>~< f1(Lr~'L..• O"'~"J"
I"L<~n~~. CL<;r" ~<-,ro-(t>". ~~<]<;lo ..;>nl,.~II(Lr~', ,~~, IId'O"'J' <I'~r'''f''O"'J<..>.
O"'<C'"<;~<]<;L' Jr.....n C~) .....<;j?"~ .....n«'L. C;Pc..~'
1><"-.0' JO"'r~LI>~ f1,'b<d..>. ~'J~'~'<~ <10.'Pe-blll>~< .of1o.'I.. C!1LJ" b'f'n'..'C'O"<I'")'L1\')<;dnO"''' 7(JC .... CL~c....~""'CL.DC ~C'"'" o",<].....nC~<~'L <;d<;~""')( 6.o:>'i>6.a'.
~P ~" 11<10"1".)" PfP'O"' L ';>'0"' .1,"",<rcr .;r" L1.DL1' <t....D~1f ...cr" 4r<;cr' \CLIL ~cr"
b..CP' PfP"C"J'f.,... p<bocLc-f>~')" L"a.<I".o~c-,,-~ .., L..j( (0.'.)"1'6\ '{,.., .10";\-"
Uplumi, inutuqait ilaupluni June. Klengenberg, Nellie Hikok amma AliceKilikavioyuk (Maniguginap panial suliiiinniaqtitsivut iI inn iaqtila ugaa nikitnaup. Narngarusukput sanajausimaniup ajjinganik qanuq tikikautigilluarninganik kimmuk ukiuqtaqtumi ammaqaplunaat nunangannut. Japat sanasimajut alaaskamiutitut atugausuqputsingaijunit, amaaqtunillu arnanit, ningiunit. niviaqsianit amma uilingnit.Quqturaup qitiatut takitigijut atugausuqput angutinit inuusuktunillu. Asiangnguluaqsimanani, japaumat taqsiqtuqsimavakput miqsuqtiujup isumagijanganik nigjiqtuqsimaplutigiu.Tamarmik upluminitauvut, iluaq&utiglu isumagijaksarjuuvut ilagiingnirmut ajjigiingnginnirmullu.
Niplirluarmat mumiqti tautuqquurungniiqtippaanga. Qilaut uvamnut tunimmijagauju isakkapkulu, aktuarjukparaaalas kilikaviujup nuilanga. Taimatuqkakkitingniktarniaqpunga pittuqutinikjapamut sanasaalauqtamnut ilinniaqtitauplunga qurluqtuup inutuqainit.
Jill Oakes pianisaaqtuq ukiungnikmarruungnik i1inniarnirmik inuit aannuraanginnik amirnit sanasimajunik kanataup ukiuqtaqtungani. Uqalimaaliuqtuq maanna aannuraalirijini, Maanituupa silattuqsavvingani, Viinipiikmi.
T
by Anaviapik
a 9b A"~nr I..JJ
aluk ill tigillug
Anaviapiup titiraqtaa
During the winter of 1942-43,Kangualuk and his family-his wifePalluq and their two small childrendisappeared while hunting caribou inthe western interior of Baffin Island.
Almost forty years later, bad weatherforced a Canadian Armed Forceshelicopter to spend the night on abeach near Piling Bay on the Baffinwest coast. The next morning thepilot, Captain James Macfie, took ashort walk and discovered the remains of a few tent rings. In one ofthe rings of stones he found a brokenwooden trunk, lying upside down andwith the bottom torn off. In the trunkwere a number of tobacco tins filledwith papers and photographs, an oldbrass telescope, a portable phonograph and many other objects.
Afraid that someone would destroythe cache, Captain Macfie collectedthe trunk and its contents, driedthe papers, and delivered it to theCanadian Museum of Civilization inOttawa. Here, with the help of severalpeople from Igloolik, Hall Beach andPond Inlet, we were able to identifythe trunk as belonging to Kangualukand his family. They probably madethe each on the coast before they lefton their journey to the interior.
The trunk and its contents weredonated to the Prince of Wales Northern Heritage Centre in Yellowknife.Before it left Ottawa, however, Iwrote a short description of the collection, which was published in TheBeaver ("Relics of an Arctic Life",Vol. 66, No.1, pp. 45-53, January1986, Simon Anaviapik of Pond Inletsaw the article and wrote the following letter, which gives much interesting information on Kangualuk andon the material which was found inhis cache.
Robert McGhee,Canadian Museum of Civilization
I>pl>r 1942-43-r b'J<I-,' f1<-" -' .oc-<l"<I'L L'," .oC'L~'f", <lr'I>'LC )')r'I>"<-'r'n'~" "f'P"'C';' b'f'<I".
I>PI>' r'CL' <I'Lf1b,f1' II<I",'LC, 1>00C"")",' 'dc-rJc-'L r'",'Cn.<I~<-i>'L' r'<-',I>''f''",'I"' r"'7'L", Piling Bay-'. I>'c:.'JL'n'O"'n b'c' ~" L'A, /II-,L~"'>'" 0.",t<.~f1".J )A'i"'&\&\(T~(Tb <lr,.J<c-'\0-10• )N~~&\A:rc
f1<-'L''" o.",r''>'" "f'~'dnCl",'r', >r"'L~r'
<I-,f1"'r'L'-,,,,. "f'~'dnl>' f1-,<I", <lr('<-f1'f1J7',I>r'ClCI~' CCn"'r'L~' <lc-<- ~",' <I'~",'-" "f'~JnCl","', ),'';'rnCl",'" <I'L <lrr"<lr''f'.
f1(L '-,,,, IIr7'" 7LCI>7n.<I""'L",', b'e'L'A< nJ~f1 "f'~'d' f1-,c-'!'" -', (","'r''''.,,,p'<lc-<-~', <1'7'".,,,P"-' bo.CI>' II'dn)~I>r'CI
'L.o' lI"dr".o' <l)~r. C'~", f1b~"'n~l>-?~~~C. lJ..D"rrb .6.1,..JC"\r~O"'b. ~0"'i7\r~O'"b
<I'L r'r'LCc-'rl>",', f1c-Cn.~'o.<-I>"'('>' "f'~
'd' b'J<I';' f1<-f1C-, 1Ir<-I>'LJ, /l?71><-1>'-Q.<;n.. <l<;lo nLJ<Jr<J~\<en'"a.rc.
"f'~'d' )"'71><-1>"'>'" Prince Of WalesNorthern Heritage Centre-J' 7-,0.f1'r. Pr'<I", <l1>"<-<-I>"'<\''''n'o.J <l)~r',nn~'~<-I>'" >'L I>"bl>r''b"')",' bn'"(<I' (0.1>'L'Lc, I>~c-L.o' f1c-<-I>L'",' The Beaver("f1;r'I>' f1<-'L I>PI>"'C"'Jr", Vol. 66,No.1 pp.45-r' 53-J', 7.o<ln. 19861.,f1L' <lo.MIII>' C'o. nn,"'r'L~'" CdLrl>'nn,c-'".,,,,-' l>r'L, 0.''L'0."'Jr' ),L',r'b'J<I-,'r' <I'L /l?7'LC f1-'c-n.<-I>Lf1",'.
~>, LPbo.CI>' II'dn)"bI>r'CI'L II"dr"",'
Ukiumi 1942-43-mi kangualuk ilanilunuliani amma marruuk nutaragajaangik, asiungmata tuktusiullarmik tigvani qikiqtaaluup kangiani.
Ukiut sitamat atgaikasait pianingmata, unataqtuksat qulimiguulingasiniktariaqalaurmat .silatsaungnginnirmit sigjangani Piling Bay-p. Uplaangumat tingmisuuqti Kaaptan JiimsMakpii, pisulugajaaqpuq nanisiplunilutupiqarvivinirnik amisuplangnik. Tupiqarviviniit ilanganni nanisivuq qijuqutivinirmik, pusinngajumik aluiqsimapluni. OijUqutiup iluani amisuplait imujaksausiviviniit tatatiqsimajut alilajunikajjiniglu, qinngutiviniq, tusarnaarutiviniq amma amisut asingi.
Isumapluni pirujaq jagataujariaqsanganik, Kaaptan Makpiip tiguvai qijuqut ilulingillu, paniqsiq&unigit alilajut,agjaq&unigillu kanataup piqutituqausivinganut pitqusirnut aatuvami. Tatvani ikajuqtiqaurunaaq&uta, inungnikiglulingmiunik, sanirajangmiunik amma mitsimatalingmiunik, ilitarijungnalauqpavut qijuqut kangualuup ilaitalu pigilaurmagu, pirujaulaurnarriaqtimmuagiaqqaaqtinnagit.
Oijuqut tunijaulauqpuq Prince ofWales Northern Heritage Center-mutjalunaivmi. Kisiani aullalauqqaaqtinnagu aatuvamit, titiraarjulauqpungauqausiqaqtunik katiqsuat sunaungmangaataa, uqalimaanut ililaugaannikThe Beaver ("niinuusiup ilanga ukiuqtaqtumi", Vol. 66, NO.1 pp. 45-mut,Januari 1986). Saiman anaviapiuptaamna titiraqsimajuq takugamiuktitiraliq&unilu uuminga, narngarnaqtumik tusagaksamik kangualungmikamma pirujangata i1ulirilaugainik.
Robert McGheeKanataup PiqutituqausivingaPitqusirnik
65
The following is a translation of aletter written by Anaviapik, an Inukfrom Pond Inlet, about "Relics of anArctic Life" in The Beaver:
Referring to the article "Relics of anArctic Life," and the pictures of people, the things and also the house ofthe preacher that was used as achurch, I would like to share with youmy knowledge about them.
The picture of the preacher's housewas taken before it was completedand that was the very church Kangualuk (he and his family are believed tobe the ones to have owned the cachethe pilot found) had helped thepreacher to build. There was also anillustration of a map to indicate whereKangualuk lived and where the cachewas found. Indeed, that spot wasKangualuk's wintering camp. It wasaround that area Kangualuk had leftsome things on top of a qamutik onthe beach and gone off towards Nattilik with a man named Qila.Kangualuk's wife became ill and wasunable to continue their trip, but Qilakept on going, believing that Kangualuk would follow once his wife feltwell enough to walk.
Qila made a mistake leaving thembehind. On his way to Nattilik, hecaught a caribou bull and waitedfor Kangualuk to catch up with himat a place called Tasialuk. Fromthere, through his telescope, he sawKangualuk leaving so he decided toleave the caribou meat and followhim. Qila came back to get the meat,but never found it. He didn't even seea tent as a sign that Kangualik and hisfamily were there. While Qila waswaiting for Kangualuk, he caughtsome seals at Tasialuk. He saw anairplane several times and while hewas away from their camp, his wifewas approached by the pilot. Justwhen the husband returned to thecamp and his wife who had stayedbehind, the plane took off.
After I read "Relics of an Arctic Life,"I wanted to write to help you identifythose seven young boys in the picturefound in the cache. I knew thoseyoung boys and recognized them rightaway. Aukkajaaq is the first one onthe left in the top row and he was anadopted son of one of the first twopreachers in Pond Inlet. The secondfrom the top left is Ittukusuk, the third
66
:Jl'd>U>""d' <10.ft<1111>' nn'i'"Jtt" '(",,',Ll..,' r'nLc,:·'rI>Cr', "Ll;;61a-1>' Ll<. Y'1>1'1>~C·:Jr" :
~'b~I'bJ'\, nn~"'IL-,lr' "I>.;'lttaf>' 1>.<.'(',,'~p~"'C"'Jr," <I'L 1>..0',,' q>~~~"'IL-,I,,',
l\'dn,,' <I'L..>'C~'" <I~n.~~IiI'I>' 1>.<..>'~<I'\,,,' J'I<I'tt~,l'J<.~"'X', 'b~~L~'d' CL'd,,'\, I>.b~?L~.
<I~n."'~I>.~~' 1>.<..>'~<I'\, <I>~~L'" "<la-<.~"''i,'''n"o.J <I'L cI>.'~r'\,'~I>."o.· J'I<I'ttc-~"'n<..>J b'J<I..>' (I>.<.a-..> "?7~'b~r7~~'
ncr,l"'n~' 0.,,7'\,a-') IIb~<.~"'J· <I~n."'~1I~r'. .00.'Jq'b<.~'r '" ...,0.I>."'11L-.1r' o.a-b"J<J-1~ -00.'i,(...[>~O"<;L'i.,c <JLL 0..0" A?'7Q,0.,,7~'L 'I.'. 1I':"Ln.' b'Jq';' ~~"'I~'ttr~<.~"'C'\, CII"o. .00.. c~<,,, 'ba-P7'\,,,b'J<I..>' 'bJn~' 'i,'L.o' "I'LI>.<.~'L' 1'7r<JlL Q'<r"c-[>( a.c:...oc <J[>"c.. <,\~O" (A'"1;,n'"'b<.~"'J'" q'Jnr' "I'<.r' qn~'r'). b'Jq,;'.oc-<l'\, <I"a-<lc-~r b~Ia-'" <I~c-"'>'" PI<I""1'<. b~r""', I>.~L<..>a- b'J<I..>' Lc-r<l'a-q~(r<..>J .oc-<l'\, "~J" 0."'O<l~<'.
"1'<. C'L7<.~"'J'" "I'L'brr'. ('"c-L~r
~C"'''I'<.~'''>''' b'J<I..>' <l'Jna-q''(''L'l'CI<I..>'r o.'Ic-'J'\,~<'<c-q<..>~. CI>.b';"~a
"I"JnrJ' Cd<..>,,~' b'J<I..>' <l~<<."'n"'J'"Lc-JLr<;blo-[>" u'f 'fLJ,6, <>'0..<;\>((T[>I>. "'Pc..a-"I'r' <lII'r'c-~..><I~r ~n"'(a- o..~'f'CII"o. "'(0-1>", )A<;r....,;Q.~c Cd'fC)<;\O Q....)o..Li?O""rb
b'J<J..,:)b lJ.c..0""':) CLib~c~n.. <J"""""0-". lJ.c...~c"'''I'n<..>J b'Jq..>'r', 0.'I'b'C"'~~ CI<I..>'r.'b9b<<.'~" n'r,)p Cd<..>a- <I'L <I~<
<."'r'Ln<..>J .oc-q'\, n'r,lr' ~'a-LI><..>a-. ~1I'L
npc-~..><I"'n<..>J ncr,l'..> ..,c-q'L..> (I>.<.~"'J"',
'b'l,'c"'m'.
~'bc-L~a-'bL "I>.;'ltta-~' 11<.'(' ~P~"'C"'
XI''', nn~?Lc-<.~"'>'\, IIb~L<..>1 Po.~
J'l'lc ClI'd<l let< <I>~ '(' N7r 0.a-7~-.Ir.
I>.C-Cn.b~nr7'b C'd<l L'd'JlI' 'b~~L<.~1'P'.ICL' 'd':'a- ,~rqa-' ~d<l'J~': <I~'b~'"
"'<c-"'(~~'" nJ<ln.7~<.~"')'" <l~~"'~II~'a-'"'<c-"'<'a-' r'nLCc-'r. )'c-q 'ka- ~~r
qa-' 1I')dl', "'\,~<I' 'bP~"'. ICLV ~':'~'"
(L"o. I>.<..>c-'r~c~c-"')"'l. "'\,~' "',,<la~d<l'J~' ~~r<la-': ~be-"', )'c-q ~~r<la-'bc....Jb. L<;?b Ie- !J.;'~b (l"fl' L"a. 11.....:J
c-'r~~~', ~be-'..> ~':''''..>. (('\,I>L'..> b<..>'..>.ob'b.!
<I>~~' "'bC .oc-q~' In''' <l'L .oc-<l'\,lI'bn.<lc-' mn~"'1L ~r "I>.;'r'tta-l>' 11<.'('~p~"'c"')r" .oc-<l'\, a-q'd'I<l'Ja-'i"a<.~'l 'I..oc~"'C?"o. '('"o.r' nJ<I<.~"')' I>.";~')<I'
~'r' (a-(b'J'-II";-,I'" ~c- 1>.<..>~'r~c~~'..oc-<Ja-...:J.
II<..>'~q'" I>..or<l'J~ "'\,a- ~<'Jr7k~"')'"
<I~n. "'(I>.~'a-' L'r"a-' r'nLC,'f. ClIba)'r'q'b'C<.~"'JJ' PI<la- ~11''\,'\r 11.011'
Tukiliugaunnikut anaviapiup titirarnikuvininginnit, inuk mittimatalingmiutarmit, "inuusiviniup ilangi ukiuqtaqtumf';
Uqausiqatunga titiraqsimajumik"inuusiviniup ilanginik ukiuqtaqtumi,"amma inungnik ajjiliuqsimajunik, piqutinik ammaluttauq ajuriqsuijiup illurjuanganik tuksiarviusuungulauqtumik,qaujimanipkut tamakkuninga ikajurumajunga.
Ajuriqsuijiup illurjuanga ajjiliugajuqpianilauqqaaqtinnagu amma taitsumingatsainnaq tuksiarviliuqtillugu kangualuk (jlanilu pirujaraqasugijaujuttimmisuuqtiup nanijanganikl ikajulauqtuq ajuriqsuijimik. Nunanguaqalaurmijuq nalunaiqsisimajumik nani kangualuk nunaqalaurnirmangaat ammanani pirujaq nanijaungmangaat. lIaammarik kanguaiuup ukiuqsiurvigisulauqtanga tainna nuna. Tauvani qanigijangani kangualuk qamutiup qaanganut qimailaurmat sigjami amma natsiliup nalaanut aullaq&uni (piqatiqalauqtuq angutimik qilamik atilingmikl.Kangualuup nulianga annialirami kajusiniq ajuliqpuq kisiani qila kajusivuq,isumalluni kangualuk maligiarniarasugillugu nulianga pisugunnaqsituaqpat.
Qila tammaajalauqtuq qimakkamigik.Pangniligarami utaqqilauqpuq kangualuk angutiniangngimmangaat tasialungmi natsilingmungauvallialluni.Taikaniitsuni qingutimigut takulluniukkangualuk aullaqtiqtuq maligumaliqsuniuk niqi qimatuinnaqsuniuk. Qilaniqimik aiksiliraluarami utiqsuni naningitainnaqsuniuk, tupirmilluunniit takungittuq nalunairutiksamik kangualuk ilanilu taikaniitsariaksanginnik. lIautaqqitillugu kangualungmik, natsiqattaqsuni tasialungmi. Qatsiikallaksuni timmisuurmik takulluni ammaaullaqsimatillugu nulianga timmisuumit urnigaulluni. Uinga tikiliraluaqtillugu timmisuurlu nuliangalu pailauqtuq, qangattaqsutik.
Uqalimaaraanikkama "inuusiviniupilangi ukiuqtaqtumimik", titirarumalilauqpunga ikajurumallusi kinakkuummangaataa taikkua surusiit ajjingipirujami nanijaujumi. lIitarikautigijakkataakkua.makkuktuit qaujimalaurakkit.Sitamat qulaani saumianit ukuangujut: aukkajaaq sivulliqpaujuq tiguarijaulauqtuq ajuriqsuijiingnit sivulliqpaangnit mittimatalingmi. Tuglia qulaani saumianit ittukusuk, pingajuatqakiuq, sitamangat ulaajuq (maanna
is Qakiuq, the fourth one is Ulaajuq(who is living in Igloolik today). Thethree boys in the front row are,from the left, Ukaliq, Kalluk and hisyounger brother Taqaugaq. Taqaugaqand Kalluk were my younger brothers.Out of those seven boys in the picture, two of them-Ukaliq and Ulaajuq-are still alive and both live inIgloolik. The couple in the other picture are Kuutiq and his wife Ikkarialuklin the article "Relics of an ArcticLife" the wife is identified as Niaqutsiaq). They could not have childrenof their own so they adopted a boynamed Panikpakuttuk, who is aliveand lives in Igloolik with his wife.
The house with a bunch of people infront in the other picture was thehome of the two preachers in PondInlet. We held church services there,but in the spring, when people fromIgloolik and Arctic Bay came to PondInlet, there were so many people thatthe church was always full, so we hadto have two services each Sunday forthe church to be able to hold all thepeople. Half of the people went in themorning and the other half went atnight. Some people even climbed ontop of the church to listen to theservice because there was no room.
We had two (Anglican) preacherswho had been named in Inuktitut bythe Inuit. The smaller preacher wascalled minister Tatiana and the biggerone was called minister Taka. In thosedays, the preachers gave tea to all thepeople as they arrived in Pond Inlet,usually coming from Igloolik andArctic Bay. We also prayed for thepeople's safety when they wereleaving.
There were two other Roman Catholicpreachers in Pond Inlet, but thereweren't any Catholic followers sotheir church was hardly ever full,except when Catholic people fromIgloolik came to Pond Inlet. Then theywent to church.
I'm writing only some of the storiesabout those times, even though I stillremember a lot of things about thosedays-I have not forgotten.
Now I will tell you a story aboutKangualuk. (Kangualuk is believed tobe the one that the cache belongedto. He and his family had lived at thecamp where the relics were found.)
his is the preacher's house atPond Inlet which Kangualuk helped
) build. The youngsters standingI front of It have rot beenlentifled.
.~ ~~~~t~~~< ~.~~ r'nLc,'r b~~~' \~~C~~~·>~
C'tr~ ~·~r. C'J~ L'J'j~'Y'j~' ~~~L~~Y~' P~'
i'L'i.C.
Taanna ajuriqsuijiup iglunga mittimatalingmi kangualuk sanaqataulaurpuq taassuminga iglumi.Taakkua makkuktuit nangirtuitqaujimajaungilat kinakkuungmangaata.
npVC'LC lI'.or'r' lI'fI~'~'r<.o r'nLCr'J'. lI.or~.o~'L' )'I~'''' CC'j'l~~
";VC'L' L'?lI'.oC j'I~n..~'bVCd>")J'
\0.cCfl.~r CL"P?"a."d<-.jrc. 11.Dl1c Q.«'f'~"~"dc )br'<ln..<lin" !J.c....'f'c (>Q..D"dc. fJ.,Dl1c
lI<..'P' )'I~'''I>' 'b'I,.o~"'In' jl, 'b'C<..-(><;l,)C )b(<]<;C\[>< CC~<J<;O"\l,.DC! L"?"O"b
~~n.."(lI~'bd>"jJ' lI.o'fD' ~'II,I>IL~'.,.':
rp.,."," ~~n.."llI~ ~n'b"I.,. cn~..r'~'P.,.""" ~~n.."(lI~ Cbr'. ClI'IL.,..~~n.."'(lI~' rij"'fl'I'b'C<..I>"j' np'«r~~.,.'
fcnLCc-"Jc, nPL~\O"'iI><\Jc..I>"')C ll....K·'rc
lI'fI~·~'r·.o. J'll>nVC<..I>'r7')' ';'L'I~
'd<.or' ~vdr~~'I,c.
illulimmiutauliqtuq). Pingasut sivuniani ukuangujut saumianit: ukaliq,tuglia saumianit kalluk, marruuk suliinuujuuk tamarmik maanna illulimmiutaujuk, ukalirlu ulaajuqlu. (taqaugarlukalluglu nukaakka.)
Ajjiup piqataa nuliariik kuutiq ammanulianga ikkarialik (titiraqsimajumi"inuusiviniup ilangi ukiuqtaqtumi"nulianga niaqutsianguniraqtaulaurmat). Nutaraqtaarunnanginnamik tigualauqtuk inuusuktuarjungmik panipakaktuk-inuujuq suli illulingmiutaujuk nulianilu.
Iliurjuaq inugiaktuq saangani uvagugijaulauqtuq ajuriqsuijiingnit marruungnit mittimatalingmi. Taikani tuksiaqattalauqtugut kisiani upirngaksaamiInuit tikiqattarmata iglulingmit ikpiarjungmillu mittimatalingmut. Inugialuarmat tuksiarvik tatattummarialuuqattarmat marruirluta tuksiariaqaqattalauqtugut sanattailimi tamakkirungnaqullugit. Inuit nappangi ullaakkuttuksiariasutik ilangit unnukkut. Inuitilangit tuksiarviup qaanganuaqsutiktusaaqattalauqtut tuksiarviup tataluarninganut! Marruungnik ajuriqsuijiqalauqtugut inuktitut atsigausimajuungnik: mikiniqsaq ajuriqsuiji atiqaqsuni tatianamik anginiqsaq ajuriqsuijitakamik. Taitsumani, ajuriqsuijit tiituqtitsiqattalauqtut tikippalliajunik
67
Kangualuk was my older brother,adopted by my father after his ownfather died when he was very young.His full name was Kangualuk Uisattiaq. He and his younger brother werewith my father until they becameadults.
I was very close to Kangualuk and attached to him when I was young-Iwas always with him. Everytime Iwent to sleep, he let me use hiscaribou parka as a blanket. At thattime, before he had a wife, he wasalways with my family. He was veryhard working and could do a lot ofthings. I hung around him constantlyas I was growing up and he was theone who taught me how to hunt. Hetaught me everything about huntingwhen just the two of us went out onthe land.
When I grew up and became an adult,we did not spend as much time together because he had returned to his
68
Anaviapik was able to name theseseven boys Top row, left to right:Aukkajauq, Ittuksuk. Qaki"q andUlaajuq (row living in IglooliklBottom row, left to right: Ukaliqstill living!, Kalluk and Taqaugak.
..M>A· C·dcr't. <I'Jn... •d...." ....t>'>.... t>d<l'J:><:~.<l;'~< 't>r'r C.'A'~:t>·b~t>"'. d'~d;·. ,Pt>'"
<ILL, t>~~'" (d'->.'rt>cr~J~). 4LL~ C~~~L~~~AC
t>r'r C.'A'~': t>b ....A~~~}r). b~J. 4LL~
C... bt>L....
Anaviupik taakkuninga ang tlmksaqsilaurpuq. Ukuanguvut:
Tunuaniittut saumingmi talirpingmu: Aukkajauq, ittukusuk,qakiuq ammalu ulaajuq (igluling·miutaulirtuq). Ammalu taunaniinniqsait saumingmi talirpingmut:Ukaliq (inuujuqsuli). kalluk ammalutaqqaugaq.
"; '..
",
mittimatalingmut, tikigajungniqpaangulauqtut iglulingmit ikpiarjungmillu.Tuksiutiqattalaurmijavut naamatsiaqullugit aullasigiaraangata.
Marruungnik iksirarjuaqtaqalauqtuqmittimatalingmi kisiani iksirarjuarmiutaqtaqalualaungngimmat tuksiarvingat tataluarungnalaungngittuq. Kisiani tuksiariaraangata iglulingmiutaitiksirarjuarmiutat tikitsaraangamik mittimatalingmut.
lIainnanganik taitsumanitarnik titirausiqaqtunga, amisualungnik aulajijaqaraluaqtunga taitsumanitarnik - puigulaungittunga.
Maanna unikkaarviginiaqpangit kangualungmik. (Kangualuk pirujaqaqtuunasugijaujuq. lIanilu nunaqaqpalaurmata inuusiup ilavininginnik nanisivviujumi): Kangualuk angajugilauqtara, ataatama tiguaqtaarilaurmaguataatanga tuqungmat mikittukuluutillugu. Atiluktaanga kangualuk uitsat-
These other photographs were foundn Kangualuk'strunk. The one inthe centre. oftwo men and aboy. may havebeen taken whenthey were digging
oal on theSalmon River
I Pond nlet
C'c1<1 <I",..\I(U>"r,,( o.v~I>(,.I>·>(
b"J<I~· A'c1n'c11\<lv. C"o.lfn<la= (:>" L ~ i '<I\Jri' <I\.L..,)<lCI> (', .pC';"
\In <I"r1'rl>·C."'''1>''0-.>(~L~n .. ..,)rf
"'''r' rCOL-Crl>< '\vr';v<lcI<lo-.
Taakkua ajjiquti·ungmijut nani·jaulaurput kangualuup piqutikku 4
viani. Taannaqitlaniittuq mar·ruuk angutiikammalu atausiqnutaraq angutiajjiliurtaujuksaunnirput saggartillugitqijuksamik mit·timataliup qanigijaani akuani.
real mother, my father's sister. Myfather thought Kangualuk was grownup and independent enough to makeup his own mind and let him decide where he wanted to go. Also,Kangualuk's stepfather wanted himto come and live with them.
When he became an adult and had hisown child, he adopted a daughternamed Ukkanguq. Kangualuk wanteda child of mine so he adopted my son,Qaunaq. Kangualuk was wise andwas not afraid of anyone. I knew himvery well, but he was a bit shy abouthis ways. Sometimes just the two ofus lived alone out on the land and hetaught me a lot of things.
By the time I had a wife, my fatherwas always with the Qallunaat,guiding them around the land and seain their ship in the north. He wasworking for the Hudson's Bay Company and he had a teacher by thename of Andy. That was the time Ididn't spend any more time withKangualuk.
This is the end of my story.Thank you.
Anaviapik
L'i"O" [W~'~q"'C'b,--~"')'" r'nLCc-'rPr'qO' ll'",'~q'r~C"'C'b..><I,--~"f"L' )'r'q'II'L' CC..>qr'o.,--~"f")"'. Pr'qO' )'r'qn.q~'LC ll'.,c-'r~Cll' ll'r'~'~<I'f~C' np'~~'Lr' r'nLCc-'J'.
ll,--ll'0.'LO" Cll'rLO'C'O" nn~~r''b"')'L,qrrq.,'O" q~,--~7'b~.,q"')'L Cll'rLO'-C'O" - >llJ,--~'(")'L.
L"o. ~O''b'IIrO'q''('f'' b'Jq..>'f'. Ib'Jq.,'1I?7'b"')o.rr7~~"'. ll,--O',,> -D~ 'b"'(,--~'LC
ll";r'~' ll,--IIO''f'"O'' o.O'r'·A~",""J: b'Jq.,'q'L~r,--~"'C~, <lCCL nJq"'Cn.J'LJ <lCC'L)'d'L' rp')d;n<.,J. <In.,'c\' b'Jq.,'~ll'~'nq"'. .DbO'" qCc-';''f''~''rn' ll"o.r"''\,~n'. L'd,--~"'.,,'L b'N..>'..f ~'L~'Ln.
~,--~"'>'L - bnLll"o.r,--~"'C~. r'"N)q~llJL,
qnr'LO" 'f/l'b"'n,Jn.,--~"'<'L. C6'rLO' .oc-q'b'r,--~"'nL .,J, ~<,'n"';''r"o.i'J,--~"')"'. /lc-n.'J~,--~"')'" q'L qrr'O" 4~'rC'b"'rO'.
bnLll"o.in.,--~"'c~ /I?"'~<.,'l, q'Jo.r'O"r'llA"'n'n~r,--~"'c~. q'Jo.rJr'..>'cr' llc-~"'n,--~"'C'L pr"r~c-~llJ·.D' DOor.
II?~L ll"o.?"'r'L bnLL~ll·O''''~~c-'''r.D' q';'o.'Ln.'r.D' ~n'L'-4CCL ~7'L.D'. qCCLb'Jq.,' ll·o.r~rrLr~' lllLrr'o.~rrc-~r~'llrLc-~"'nc'L o.';'JL'L'IX' q'L qCC'~ 'LCMLJLc-,--~ 'LJ.
/J. ...a.?Clr a.'r0-"" .DC~<;bC""<;b(a- -', nJ<J<;bcc..-[><;b)<;I> t>"b'J~rb. b'J~Jb .DC'"O''''' /\JLc....-[>"r'L( /Y/'cr""cr" nJ<Jc:..[>'ib)<;t, "bt>""c."rio.b'Jq.,' r',--)~,--~")'" 1l"'r'r7'b1".,. 'b~~
L'r'q'Ln.-,--~"'C~ Pr'qO' b'J'C')',--~,--~'L '.11:"""'fJ"d' p,.,"n)<;bl.o" 11.Dl:i.c...<;br'~'bCCc....[><;b>Jbllc-~"'rO''L., qrrO" . .Dc-q'bc-"'n'.,'L, qCCL'i><--'~~ '1''''o.)'Je-c..[><;b)'iIo %1>~LCl><- JCT-'
-DOor cn.~r., ~r4'~4'r'O' <T~II"'n'd"O'
bll'(O"d'O' ~o.~~<"O' 6c-~6~'b,--~"')'"
q·nr'. b'Jq.,'r' bnL7'br6"'n'.,'L.
tiaq. Nukanilu ataatanniinginnaqsutikinnaruqqaaratik. Makkulauq&ungakangualungmut ungajummariulauqpunga - katimainnasulauqtara. Sinigiatuaraiguma, atiginganik qipiqaqtisuurilauqpaanga. Taitsumani nuliaqangilauqtillugu, uvattinniinginnasuungulauqtuq. Piliriggujuulauqtuq ammaamisunik ajungitaqaqsuni. Katimainnasuurilauqtara piruqsallunga angunasungnirmik ilisaqtittijigilauqtara.Angunasugusiluktaamik ilisaqtilauqtaanga kisirmiuliraigunnuk nunami.
Pirurama innaruqsunga katimagajuinniqsauliqsunuk anaanammarimminututirmat-ataatama najanganut. Ataatama kangualuk innarurasugigamiukisumasurungnarasugitiramiuk isumaIiuqtitanga naniigumammangaarmiiamma ataataksangata pisimagumalilaurmagu.
Innarurami nangmlnlq nutaraqaliqsunilu, tiguaqtaalauqpuq ukkangurmik. Kangualuk nutarannik pigumalaurmingmat irninnik tigualauqpuqqaunnarmik. Kangualuk silatujuulauqtuq iqsigijaqaranilu. Qaujimatsiammarilauqtara kisiani kanguttaqturlaulaurmat. lIaannikkut kisirmiuqsunuk inuilaqsiuqattalauqpuguk ilisaqsuningalu amisunik. Nuliaqaliqtillunga,ataataga qallunaaniinginnasuungulilauqtuq qaujimataullunilu nunamitariumilu umiarjuanginni niuviqtikkunni kaimpanikkunni sanajiulluniilisaijiqalauqtuq aantimik. Kangualungmik katimajaqasuiqtillunga.
Unikkaaqtuara isulippuq, qujannamiik.
Anaviapik.
70
.oz•.~u>0;~
History in theMaking:Thoughts onSelf-Governmentin Our Land
A.IJ\.lJC
<D~ "~<l ~ ::>~":
Ai Lr?t>~ C Q. \ r cr~"
L<L~b ~ cr ~ j C
<It>c..c~cr~rc
.lJQ.CnLcr
Inungnut Atuvikjuartuq: Isumagijaujut NangminiqGavamaqarnirmutAulatsinirmitNunattinni
In this interview, Zebedee Nungak,Co-chairman of the Inuit Committeeon National Issues, talks about Inuitself-government and what the futureholds as these exciting years ofnorthern history unfold. The interviewwas conducted by Deborah Evaluarjuk of Inuktitut magazine. Nungaklives in the Northern Quebec community of Kangiqsuk (Payne Bay).
Evaluarjuk: Archaeologists have beenslowly piecing together the history ofpeople in the Arctic. Do you thinkwhat they have learned has any effecton questions of land claims today?
Nungak: It's evidence not normallyused to argue the case for self-government. We are aboriginal-that has
~/\"I'CPn"..>J 7Ll/\n .D'/''', Ll'I~"np 'bCP-'!" Ll.DLl C bOo ce-LI /\.-.!nr"..>rc bnL,..Dc, P'bPI'bc.P')'"Ll.DLl C a. 'Ier '" /'<'L'b 'erf\.a.7 'CI'er'~LL..> I~er~c 'b.DLle-"/,a.7'L '/,'"CL 00. /\e-f\.7P<'"e-~er"/,.Dc. ~/\"'1'CPc.P')" n'>'j Ll<'..>~'-.!( lI.D'n)CP 'be-L/' '/'erc ~a.,., .D "/, " d(' C"j'/,;'cJlc .Do. 'b ')" b'('''II.
n>~: CII'd<l ~..r7~~l\u)'b'.,.' ~'L"'ri''i>~?o-r'Lcr\f''''O'"'' 6.06' .DeL.'"'b\)7~~~0'"'f''''0"''
~p~"'C"')r' CL0.. <l)?C~," ..'ru'" L<,L'b~I<l'u'r' ~'f'C"n..<l'fl'I,"?
7L1/1n: CLo.. MLr7~IL'f"L' ~<'-> <llln..~C~'b'C'f"L 1I~1I' ~..'b"'6VL~I\u· <.,
C'J'L'!.C ?'bll'L bnL'b'C~'C Ibn'bn'b"'."CL<'LC"n..~u·) 'b~~L7~<'r''''."C ~..'b"'6"'r'L-
Apiqsurtautillugu Jaipit Nungaq, iksivaaqtiuqataujuq Inuit kanatalimaamipijjutigillugit katimajinut uqausiqalauqput Inuit nangminiq gavamaqarnirinajaqtamingnik ammalu sivunivut qanuilinganajaqmangaaq tamanna pilirijauvalliaminganut. Apiqsuqtaulauqput Tipuura Ivaluarjuup Inuktitut uqalimaagangani sanaji. Nungaaq kupaaktaranganiitumit nunaqaqpuq kangiq5umi.
Tipuura: Taikkua nunagijaujuvinituqarnik saggaqtiit qaujisimaninginnikInuit nunaqassuujalaurninginnik ukiuqtaqtumit tamanna aturutauvaanangminiq gavamaqarasuarnirmiksangiliriartitsivaa?
Jaipiti: Tamanna isumagijausimangimmat uvalu apirijutauqattangimma
71
already been established. The government accepts us as aboriginal peoplewho were here first. They don't question that-that is basically alreadysettled when the government sitsdown with anybody. But it's normallyvery hard to convince them that wedo have legitimate rights to governourselves, just as much as they have.I don't really know how to tie it toarchaeology-I've never thoughtabout it that way.
Evaluarjuk: Whose territories are theNWT?
Nungak: Well, they are the ancestrallands of the Inuit and, in fact, theUngava Peninsula of Quebec belonged to the NWT until 191 2. And because we are aboriginal to thoselands, we consider them ours-thelands of the Inuit. Our problem arosewhen White Men came and established their forms of government overthose lands. We still lived here, beingjust normal Eskimos, when theystarted dividing up the land and putting borders on them without askingour permission, without even involving us or consulting us. So the Inuithomeland we find today is dividedinto three jurisdictions: the Territories,Arctic Quebec and Northern Labrador.None of those did we ever, as a people, choose. We did not choose to beNewfoundlanders. We did not chooseto be Quebeckers. We didn't haveanything to do with setting up theboundaries.
Evaluarjuk: If the government justtook over Inuit land without consulting them whatsoever, then why doInuit have to get consent to governthemselves in their own land?
Nungak: It is because the land, ourhomeland, has been taken over several times, not just once. First it wastaken over by the Hudson's Bay Company, and then it was divided andgiven over to Canada which Canadafurther divided into three parts. Itwas divided between Nunatsiaq, Quebec and Newfoundland. The government's attitude has always been: "Itbecame ours, therefore it is ours. Weacquired it." Because they have thisattitude, they say they legally holdtitle to all this land. They have alwaysignored or disregarded our claims,as the occupiers of the land, thatthe land is ours. And because they
72
~i\,,~r<l'n",,'. '\,~~LlJ"' n<c-~<'J<..>C
.Da.'\,"b~r'L~i\~"'n",, ilL"a...> <lAn-<''f''-LC"Pa.'JM <l'L..> PIM? '\,.D~ cL" .Da.'\,c-~"JM?" Pr'<l"c- <l'I?'.."'L' 'b~~Ln"a.(l>~rC ~<,Cna.O"'b <J~c..nc:>"'o..n.4n"'lTb <lLL~
~<,'n",,' L<'L'bn-<l'~'n"a-'. PI<l" II'C'"~?~'.D' ~<'..> .Da.r~~~i\"J\',,' ~'L~ri''\,.D~ bnnr<l'P",,' CDJ'L ....>L'd.
>-Lllln: 1I.D)'\,i\,,',,' .Da.r7~D'\,i\,,~'>~
<l'L..> ~"'L<, d<' C,'L .D"'r'<lr~c~c~~r'LL..><l'L' Pr'<l" 191 2-'Jn<..>J II<.P~
~~"';'<.~~r'L'>~. II'Lb<d\"'L,,,<l..>' II.DII'.Do..'"'b(c..C>VL'LC .Do..c(<Jr ..DQ.)'"'bn.LcnJc:,6,r'Lrt/nJ' .DQ.rcrCnlLo- lo I><,.J IJ..ofj,c .DQ.ra-'L.Dc P"<JCT fj,...:><Jq,"'i''''~c-cJ>''',(,LLcC <]lLJ<l~~~c-<.~'r'L 'LC II.DII' \ <..>~, npn<..>r<IlL..} L<'L'1,CV<lc-c....c><;t,nc.. ...:>rc ..DCl.cn""rr. .Do..c_
r'<Jfc (co .Do.. '"'bc....[>~>c fj,D!J.c <lLl..J <]'l.JQ.,...o.a.Q.~<bn"JrC ~b"'J~c <I&\b)Li<"c-<]rc..r>~>c
6.0/1C .Do..'LGo (T <lAn-d>'f'cn<llLn..b.,:.0" l1c...r~~nC~'P'n<l'Ln-<.~'>J' ~<'..> \.D~ II,'Lr'L'LnJ' <lAn-~~<.~'P'n<l'ln-'n<..>c, <l,'II~'II.D' .Da.'0' A'Llllc-'L~,,' <lN~r'Lc-~>~:
.Da.'r'<l~, d<' C','L <l'L., ~O<l. C'd<l..><li\')~C~r'L~' II.DII' .Do.'L' ,,/<l<.~'P'<'>'
I~..> ,,?<l<.~'P"a.'C ~<)<lrK~~<..>C ~<'..>
d<'r~C~~L<..>C <l'L..> 1I<.P~~nc~<.~'P'n<]lLn...."bC( <U\b)liO"~r'·.
n>,: I,<'L'd' II.DII' .Da.Va- A)II"a.'n-<]lLn.c..[>q,r'L'LC <lAn.c..[>'f''' TIn" 11'O'fT....'"'b.oLiLLc..c.- 11.ol1C <JJ\n....,n..<J~C"..« 6 Lf'o-"<][>c...cn~LO'"<ic;.Jn" .Do..<;dnr0"''1
>-Lllln: IIL"a. A<..>J: 1I.D6' .Da.'dn'L'ACn-~~r'Lc-'L' ~.D"')II~I~C~<..> ... ,,~i\~l\'
(H<l'~" <II) .Da.'dnr,-~~r'L 'r'L'~' <l'L..><li\')~C~<.~~.e" ba.CJ' ) ..7~,,<.~~r'L'L'<l'u ba.C~< A'L,'lIc-'L~r' <l~')~.e"'~'.
<Jl\~C[)f.J>q,) q, .Do..Ct<J'Jq,nc[><-~tT. d(loJ
6<.'0 <l'L..> ~O<l. 6L"Q. L<'L'd' II,'L'b'C~LC : "A'dnC"'<.~~r'LLcnJ' <l,'II~'
Ar<''>' A'dnr<,,>'. AC"-<.~~'nJ' <l,'II~'
Ar<,,>'." CIIL"a. II,'L'b',,'P"~' Lc-LnJ'A'dnr<,'L' L<'L'd' <l'L..> ,''\In'~ 'P'n<l'Ln-'r'L~)'\,~'LC .Da.'b'))\',,' 6.D',,' p?'PJ," .en' .Da.'\,'))'b~L..><l'(l<..>C <l'L..> .Da.r'~a.r<lb~nr'b'C~r'L 'LC <lAn-'{"n<l-Ln-'.en't>Q,;<J...:J'r lo 'fo-rL<J'"'bcC.... )C <JAl\..c....l>'r'? ~nlo.<lAn-<.~ 'P' .en' ~~,'r'~"'i\c-~'b'C~>'
CL'd"'0 Ar<l~n'n\'CVL'>' II,'L"'P".D'Lc-L'd' A~"a.~n'b'",~ .en' <l'L..> MLC~
,,'i'LC <l'L <l'L~'\,'J,,"LC 6.D6' .Da.'dn'0,,'. L"a.~~r' I,<'L'd' CIIL".. ML,,'b',,'P".D' <l,'II~' <l'P'\,nr'L,'r<l'b'>J' <l'L..>~~P','II~n-<l'\,~>J' Ml)<l~'LC ML~r'O"
Ar<lb~nr'\,'Cd'P< ..>nJ' 6.D6' .Da.'0""CIIL"a.6'd~'>J' A6'L II,'LC~a.III"a.'b'C~
r'L'LC, AC'i,'6"a.'b'C~IL 'LC. ~'..>'b'C~
r'L'LC, .Da.r' <lr''P",,'-, n'c-'b'C~r'L 'LC<l'L..>'C~~ Pa.~~c-~'b'C~r'L'LC ~<'J<c-
Inuit nunaqaqqaarsimajuvinillattaangungmangaata suuqaimma katimaqattaratta (katiqatiqaq&uta gavamalirijinikl qaujimajauvagiiq&uta nunaqaqqaaqsimajuviniugiattinnik. Qaujimagamik sivulliqpaangulluta nunaqaqqaaqsimajuviniunittinni imannaluapirivangimmata "kinakkuuvisi ammalu kisuuvisi? Qanuq tamaani nunaqaliqnikuuvisi?" Kisianili aksururnaqmat qaujimatinnasuk&ugit uvattinnikaulatittunnariatinnik ammalu uvattinnik gavamaqariaksattinnik. Kisianiittarnisarujungnut uvalu nunagijaujuvinituqarnik saggaqtiit qanuq katitigianginnik tamatumunga nalugakku.
Tipuura: Kinakkunnik nunatsiaq pigijauva?
Jaipiti: Inutuqavinirnik nunagijaujutuqaviniuvuq ammalu unngaava kupaaktarranga nunatsiamiutaulauqsimagaluarmat kisiani 1912-ngutillugu ilagijaujunniilauqsimavuq. Immakallavinimmarialuk Inuit nunaqasilaursimangmata nunatsiami nunatuqarigattigut:isumagigattigut nunaginittinnik uvaluInuit nunagininganut kisiani iluaqsarunniililauqsimagatta ammalu ajuqsalilaursimangmata Inuit qallunaat tikitillugi ammalu gavamaqarasualilauqtillugit nunattinni. Nunatsiamit suli nunaqalaurput Inuit ammalu angunasuinnarpaktillugit qallunaat aviktuivalIialilaurput Inuit nunanganni apirilaungittiammarik&utik ilagijautitaungittiammarilaurpugut uvalu qanuq isumagingmangaatigut apirijaulaungittiammariktilluta, asuilaak inut nunangatpingasuilingajunik aviktausimaliqpuq:nunatsiaq, kupaak tarranga ammalulaapatua. Taakkualu aviktuqtausimajut Inuit nunangat nirualaungippavutsuuqlu nirualaunginnatta laapatuamiutaujumalluta uvalu kupaakmiutaujumalluta ammalu ilagijautitaulaungittiammarikkatta aviktuinirmik.
Tipuura: Gavamakkut Inuit nunanganni pituinnattiammarilauqsimangmataapirilaungi&&utik inungnik, qanuimmalli Inuit apirijariaqaliqpat immingnik aulattijumanirarlutik nunaqutiminik?
Jaipiti: Imanna pillugu: Inuit nunaqutingat pitaarijausimalirmat unuqtuiqsuqtaulluni. Niuviqviit (Hatsan Pailnu na quti gil auqsima ng m ing majjukammalu aviktuqtaulauq&uni kanatamut tunijaulilauqsimangmat ammalukanataup pingasuilingajumik aviktuq&unijjuk. Aviktaulauqpuq nunatsia-
ignored us, they have always goneahead with development. They explore for oil, they start mines-theygo ahead with all these developmentsbecause they feel that it is their legalright, that they are the bosses of theland.
Now, It IS exactly because of thatsituation that we are forced to negotiate arrangements and agreementswith them so that they will no longerhave total freedom as they've alwayshad to bulldoze, acquire, steal, extractand otherwise get rich while we haveour hands in our pockets. We have todeal with this in an agreement so theywill recognize, at least, that some ofthe land is not theirs and that theirown law should acknowledge it.
Evafuarjuk: So the Inuit have beendivided up by the Qallunaat. Shouldn'tthey all be together as one Inuitnation, from Greenland through Labrador, Northern Quebec, and the NWTto Alaska?
Nungak: That would be the ideal, tohave Inuit as a nation under one jurisdiction because basically we speakthe same language, have the sameculture, live under the same climaticconditions, eat the same foods and soon. Therefore, we would be bestserved by one government that is sensitive to our culture, our needs, theclimate and the rest. Unfortunately,we have been divided by artificialboundaries. That is the big part of thestruggle to attain some sort of selfgovernment for our people, who nowlive under these different governments.
Evafuarjuk: Would we actually become one whole nation - is that thepoint?
Nungak: We are one nation in practice-in language and culture. Inwanting to attain self-government,we have been seeking a right whichwould be recognized nationally fromcoast to coast. But although it wouldbe one right applying to everybody,the way it would actually be practicedwould, by now, necessarily have tobe different in each of the three Canadian jurisdictions in which we live.
Evaluarjuk: What do you think of thefact that Qallunaat always try toextinguish native claims?
.Do.'b"nl>~J' Po.l>,"C'f"n<l'Ln-'(1"JC .Do.r'1..')",'. CIIL·o. IIIL",'f'·.D' <l'f''bnr'LI'",<l'i'C 'bl>~n'0.1'JnJ' I>~J IIo-C"ln'0.1'JnJ' CL)L .Do.l>' 11<-'L .Do.r'f"-L'~'
'"'b<:.J~c. C6lQ Q. ~[)?'-n'"Q. ....~",OJ' " ...J~C
.Do.r)II'0.'f"",'L'.D' <l'f''bnr'LIo-''>J'.
n>~: 1I.Do-U o.r'rl>cc-l' <lA')"CI>ILo-'lC"b"J~O'"c bnnCf>c.J<J'iJ<)"(C .DQ..c-L1fe<lCl>r"J"nCI>Jn' <lA,)..tL'I>~'';''Jn' I'J<ldP')'rl>', .:.()<lrl>', d<'rl>', .Do.'t<lrl>'<l'LJ <l':''brl>'?
;'Lll\n: <lbl>'n<l'i,">" II.DII' .Do.'f" <lCI>t'J"ncl>'",'(C l'bIl'L <l'~r'r' l>'bl>t'b'i'C,<]\<?'-Pcr" O"'I'L('''bee <]LLJ .6.bP'J~.6. Q.o..f><-In''.Do.'dnr,.,'. CLd<l fI"Jr' <lbl>","~l>o.'''>''
<lCl>t'r' L~L'b?'C )pt<l'n<l"x' <l'LJII'flJI'n<l?'0.')r' 110-'dO'b'n''" <l'LJ<It'f'',,,' <l)"c'n'",' 1I";'Ar,'n·",. Pt<l",o<lA')"Cl>tLL'C C'd.D'L P'o-'b").D' <lfln-,1><-I>..tL'f" ",C 'b.D" IIILr'L'l..nJ' <l'LJ<l'I?n-<l"<-'b,,,,..tLL'C 0.'r0''' L~L'b?LO"J'<lA')"Cl>tLO"n·.D' II";~J'.
n>~: <lCl>t'r' 1I.Do-L' bn"'Jn' .Do.'b?L..<'?
;'Lll\n: <l)')II·o.l>",'n·.D' <l'~r"X' bn'L~1I·0.1>'>J' CL'o. fI"JJ I>'bl>t'd' <l'LJ1Io-'dO'b'd'. 1>~'n'O' L~L 'b?L'>J' fI~·o.
I>n,>' <l~'f"O">" J 1Io-~n-'l>n'o.l'",nJ'bo.co-Lr. C·o. <l~'f"O'n-'l>o.''')'' Po.'do-L.D' <l)'i,">" Pt<l", <lYCI>O''L <l'~r'
\f'Q.a.7""')<;b <]!1?'-r'f'C)o-" .oil."b'i)a-b 6.D\.oc.
n>~: 'b.D'o- MLrAr' 'b"J';" flC'b?'';''ncnr<l"bcCo-'('Go.Dc .DeL"b 'il>b 'il> ....L~.6.c .00.."6\,..'iVL'~nr,'f"O"?
;'Lll\n: CIIL·o.lI'",<l'O''f'' 'b1>~Lo."(r'cI>'L': CIIL'o. lI";t'b..tL'LC IIo-WrLr'~'.
.Do.C'iIIl·0.'b'CVL'LC IIo-W'b'lC CIIL'0..
.Do..L"bcCVL'c <Jr'\f''\,.b lJ..o'.oc .DQ.r7[>~O"b
<l'LJ lI'r'O" L~L'dn'f"",' <I'f't~,",n'.DQ.Jc Lc-"Cr>7n.<l"'b'i)rC 11.0.. .Dc <]LLJ
AC-fL<]b'n..71>"",0"''' <]LLJ Lc-"CI>7r\..<J"'b")er"
.Do.'b"btL~.D' <I'f't~'P"In' <lfln-<-I>'f"n<l"",n' np"b..tL ~A",'.D'. <l~'f")'Ln-I>'LC
I\CC;r"u<P', Pa.1>7c-l>'icr"P. bncncr"f", <]lLJ
IItLCl>o.t'O'P <It'f'·.D' II";~.D'. CIIL'0.IItL'b'LC <l'LJ 1Io-"dt'b'LC <l'LJ CL'd<l<l~O''f''O'' <l)"",n' IIILC'J'"IL'LC <J'LJ<ll><-'no-..tL'LC <It'f'·.D' .Do.r'I>~",'. <lbl>",'i'f'C'i CL'0. II'L'i, <lbl>'(")'Ln-<l~'>"I>~J' fI"Jc. II.D'O" 1>00C'bn'b<-I>"tL'f"-LC'b"J';'O"; <l'f'<-I>..tL'f"n<l'i'nJ' 'b.D)II·0...1\c-n..",'\~"O"'<;r\.DC .DO-cnG-a-. CLQ.Q. A<-JJ<lbl>'f")'Ln-I>'L 1I";~nJ' 1>'b1>',l>n"JC<lA'Cl>tL~r' .Do.'bo-'",'i'Cl>n"JC flJ<l'X'l1e-" ..o"cn....oc lJ..o'(Tb <lr''f'a.o-" .DQ.~C)O"b
<lA'Cl>tL~",'.
nguqtitaulluni, kupaaklu ilanga ammalu laapatua. Imanna Gavamakkutisumaqattaqmata: "piqutitaarilauqsimagattigut asuilaak pigivavut piqutigivavut. Pitaarilaurattigut asuilaatpigivavut. " taimanna isumaqarninginnut maligatigut piqutigivangat gavamakkut ammalu suqutiksangittiammariksimajutuqaungmata nunaqartutuqarnik inungnik kisuungigusuk&utiknunaqartutuqaugaluartilluta ammalununamit sanagiakautigiqattaqsimangmata apiringittiammarik&utik-uqsualungmik qiniriaqattaqput apirilaungi&&utik, apirilaungi&&utik ujaraksi uqvili uqattaqput - ta m akkuningapigiaqtittiqattarsimavut isumaninginnut maligakkut pijurtnautiqarniraq&utik ammalu isumataunirarmata ammaangajuqaangunirarmata Inuit nunaqutinganik. Maannaujumik Gavamakkuttaimanna isumaniqarninginnut asuilaak angiqatigiigasugiaqarpugut ammalu aaqqiksuijariaqaqpugut pijumatuaraangata pijumajamingnik pigiakautigiqattaqungillutigut Inuit nunanganni taimannaiqujivugut suuqaimma isum~taunasuinnaqattaqsimang
mata, pitaarasuinnaqattaqsimangmata, sakluqattaqsimangmata, nunamik asinginniklu tikliqattaqsimangmata ammaluttauq kiinaujaliuqattaqsimangmata uvagulli nunaqaqtiujugutkiinaujaqtaangittiammariktilluta nunamingaartunik. Taimanna isumaninginnut angiqatigiigasungniaratta qaujitinnasuklutigut uvalu ilitaqsitinnasuklutigut tamatuma nunaup ilanga nunagingimmajjuk qallunaat. Taimannaqaujitinnasuk&utigut qallunaat nunagituinnanginningannut angiqatigiigasuliqpugut.
Tipuura: Inulimaat namirmiutalimaataviktuqtausimalirmata qallunaanitkatititaulluaraluarpaat nunalimaangitatausinguqtitaulutik aviktuqsimajaujunniirlutik suurlu akukitturmiut, laapatuamiut, kupaakmiuk, nunatsiamiutammalu alaaskamiut?
Jaipiti: Akauttiarajaqpuq Inuit nunangit atausinguqtitaunnirpata suuqaimma ajjigiimik uqausiqaratta, ajjigiiniknirivakkatta ammalu ikkiingujuinnaullutik nunaqutigijavut. Tamakua pillugitakauniqsaunajaqpuq atausirmik gavamaqarutta tukisiattiaqtumik ammaluikpigusuttiarunnartumik iliqusituqattinni ammalu asinginnik atuqtattinnikinuuvvigijattinni. Kisianili aviktuqtausimagatta taakkununga kigliqaqtunutapirijaulauqsimangi&&uta qanuq isumagingmangaatigut ammalu aksuru-
Nungak: It's not surprising-that'stheir history. They are colonial. Theyeither conquer or acquire somebodyelse's land, establish their own formsof government and set their ownpriorities without consulting anybodywho was there first. They are expertsat acquiring, amassing, collecting andsteam-rolling over everybody else.That's their nature. That is the way,throughout history, that their peoplehave acquired power and authorityand control over other lands and otherpeople. I'm not saying it's right-infact, it is very wrong in our case. Wehave never fought any wars withWhite people. We have never givenour consent for them to do whateverthey damn well please in our lands.And so it is very insulting for usto be told that we are now living inthis province or that territory, especially since our blood relation lines goacross all the borders that have everbeen established.
Evaluarjuk: Why are they so reluctantto give self-government?
Nungak: It's a fear that the Qallunaathave about being displaced or givingup land, resources, authority andpower that they have acquired overthe centuries. They have a paranoidfear about having their authority andtheir comfortable lifestyle somehoweroded or degraded by a more equitable sharing of the resources of thecountry which would be forced uponthem by the establishment of aboriginal governments.
Evaluarjuk: Is it recognized - by aninternational court or something ofthat kind-that aboriginal people arebeing treated unfairly in their ownhomeland?
Nungak: As far as I know, nothing hasever been taken to a court on an international level, at least not by aboriginal people of Canada, although at thelast First Ministers' Conference someIndian and Metis groups invited international authorities on human rightsto observe the meeting. The imposition on aboriginal people by Qallunaatin Canada should be possible to taketo an international court, but the pastexperience of Indians [shows this isoften useless.J During the time whenthe Canadian government was tryingto bring its constitution to Canadafrom England, Indian people who had
n>~: 'b.DII'L<':"dq (L<'L)'b'd') a.·r","L<'LC'd~'nq'f'<.'?
7ill\n: b'lIql'LC '1,<-,';" q"a.II~,,-q"\"
.Dar", .Do..rt>C\T" Po..[>"'c-l>rCt>·t'o..~)O"'b.I\ILC~",'r' q'L-, q,'f'"",'bVr' q"a.II,L'f"LC IIC"-<.~VL~·r"",· II'Lb<<.~e-")"
qll"-<.~'f"nq'n< "r' ~<,'n"",' ~'<,,, P'J<-c-cn"-0"''' J\L?""0..~L~r"O"b 6.Dl1c .Do..~ Go 0-",
bMI'LC IIILC~",,,-~'f" q'L.> q'L,<\''Jo-n...7'l.C Aq,CI>~'f'LL~~l> <JLL~ <J".,,6""u"r"11";1'1,'"," q",~'a.'f")r' 11";1'1>'"," ql~~
,L'f"L',' .Da.r~c",· Pa.~~e-~rC~'"a.')",'lI'r·",)II"a." q)rL~'f'"<T' <It'~~)II"a.,,-q
~"0-'(''''0"'' .Do.."'b.....boa.r"L .... .6.' L('LC"a-Q,(C.6.Lr'o-l> <J[>c..cnc-"cro;l:o<c.
n>~: CL"a. %~r~~~ .Da.',q'je-'L,J'/1 ..lobC;b)!J.~q,""<JLLn... "d'".DC?
7ill\n: 'b~~L",".D' P~<.>'L Ie- CL"o..Da.",q'je-'L,J' lI"b")I1~""q'd.Dq'C~<.~'f'lLc .DQ.Q,boa.boa./L .....oc bo.Cr. <J\f..,~q,6l>0"c;<c
bnLC\b~<Jc..[>C;n ...Jrc tl....p;-c <JLL..=l "'b<-JQ.!J.
'L~.6.c <Jl.c....l1c "'t1c;d~c....l> ....,JL').. .Do.."""<Je-Lj'L'.D' bL~H",' q'L'<j,'J-.!",' Po.·dJlI"a.1I' q,'f'"",'b'",'f'".D' 11·-,[,< 'b~~~,,-q'
),d7~<.~"IL <-,n° bnu",' Prq", 'b~~L""
q)..",J P~'>'L CL"a. lI·b")II~",q·d·.D'
1Ie-,,-~~nC~<.~VL '("L' Ie-. Prq", 'b<-',;"ba.Cr IIC'I<.~'",'f'·.D' ~a.r· q'f'''C~<.1><';b/L'f'nc.. ...:.Ire .Do.."'b""'bcr"L.... C\.o-".oc CL""0
11<"J lI"b')I1~.. 'q'd".D<lrc~,"o...).~~'>...Pr<l",e-'~" CII'd<l lI'Lb<<.' II"P':" q'f''bnr''bn'b<.~VLn<"r' '1,<",;,,,,'. ba.C~' L<'L'dn<l ba.C~< II'd~""q'L",' q"p'llIn<"r'CII'd<l II"P':" q'f''bn'b<.~''''L'' L<'L'd"",'England-J'L~rq<.~".'L'LC ~<r<l")" ",n'4"P'11I'b'C')",. CL'd",'L II'd,',<I' 11<"r'~"",'"r<l")<.~"rL'LC dll'J' (1I'd7',<I",'4"P'11I'bC~<.~ ')J'J CII'dq q'f"bnr'Jnr<.~"rL~'f" II'Lb<<.~n<"J j,,~·c~e-''''·r·.D'<]LL-> LC"bC[>~C'"C;a"'f''''.Dc CLi.l>d.o'l. "'bc.~~.De
4"P·III<.~').D'. Pr<l",<' dll"J<I,,,<I'n<,,r'CII"o. dll" ~'be-<.~".'L'>' kcr'!." 4"pl>c[>r<J?""o."O'"'l..DC t1:"" I\r~7~7~<I"b"0'"'l..DC
<lLL~ I\rr\..7[>7n....<J"'b"L~,r. t1""Pr[>~.DC <lLL~
ba.C~< L<'L'L.D'. CL"a." II<"J 1Ie-,,-~
,,-<1'1,'<'>' ba.C~< 11"<1,,,.
n>,: "6c.~~C 1\ ~'"o.l>n"b"(C .00.en'"0'" /j)
L"Irn'b'<'?
7ill\n: <I'b, Le-L'd' IIIL"I'"n' 1I'"a.~
n'b'f'<.'. ~'b'>'L Lc-L'd' M"a.~n'b'f'·",
,"",r' i'bIl'L ~o.C~"rL'f"'o.'c <I'L"~<.~<.~"r'L 'f'"a.'c ~a.C'n<"c <I'L" <I'f'<.~"rL 'f"n<l,'C .Da.'>' IIr~I>'d",,<.~"rL 'f"n<l"nJ'. Le-L" <I)"",J M·~n'b'f'"",'f'".D'
<I'f'''bnr''bn''b~ <J"b")C t1~ "0'"10 .Do."bQlb"0'"""",,"n<"r' 11I.D1I'1. <I'r'bnrrq'b'LC Pa..DOor' o."rO'""b"L"'l. .... <JLL~ Pa. Oor<l"O'"b <ILLOo[>bde .DOor a."r0'""6"L'\L~O" <lLL~ .DOor-'L')",' Pa.~~e-~rC~'·a.')",· Po. II'b'L-
riallakkanniqsimagatta nangmlnlqgavamaqarumanirmut aviktuqtausimanittinnut inuujugut.
Tipuura: Atausirmik inulimaat katinngalutik nunaqarumaaqpaat?
Jaipiti: Aturtuinnaunittinnut ajjigiik·tumit katingajuinnauvugut tamannapillugu uqausikkut ammalu iliqusituqakkut. Uvattinni gavamaqarumavugut pijunnautivut ajunginnirpullu ilisarijautinnasuk&utigut kanatalimaami.Taanna ajunginnirijaunajaqtuq kinakkulimaanut aturajaqpuq kisiani aturtauninga ajjigiinginnajaqpuq ajjigiingittunik nunaqartunik inungnut.
Tipuura: Qanurli isumagivigit qallunaat pitaqarunniirtittigiaqattarninginnut nunaqaqqaaqsimajuit nunaqarn irarsimajjutig ijang inn ik?
Jaipiti: Taimannainniarningit qaujimanaqpagiilaurmat: taimanna inuusiqaqsimangmata iliqusigigamijjuk. Nunataarasuinnaqattarsimangmata i1iqusiqarmata taimanna. Nunataaqattarsimavut asinginnik inungnut nunagijaujunik ammalu immingnik gavamaqutinginnik aaqiksivak&utik nunamutmaliktaujariaqartumit inungnut ammalu piliriaksarijaujunik ammalu maliktaujariaqaqtunik nunaqaqqaasimajunut aaqiksivakkillutik apirilaungittiaq&utik tikiqqaaqsimajuvinirnut. Ajungittummariungmata pitaarasungnirmik. kiinaujaliurnirmik, katittinirmik.ammalu isumataunasungnirmik asinginnut inuujunut. Taimanna isumaqarmata ammalu iliqqusiqarmata ammalu tamakkua ajunginninginnik atuq&utik isumatanguqsimangmata ammalu aulattiliqsimangmata asinginnutnunagijaujunik. Akaunirangitara tamanna immaqaa akaungittummarialuuvuq uvagut pilluta. lnungnik unataqatiqalauqsimangimmata qallunaanik; angilauqsimangittiarattigut qanutuinnaq pilirijunnarnirmingnut nunattinni. Tamanna pillugu akaungittummariungma inuujutigut uqaujjautilluta aviktausimajumik nunaqalirnirartautilluta piluartumik ilaqarnittinnutinungnik asinginnik nunaniittunik aviktausimajunik.
Tipuura: Qanuimmalliikkua (gavamatuqakkut) nangminiq gavamataaquujittiangilat?
Jaipiti: Kappiasungmata qallunaatannaijariaksaq nunamik, nunamiutarnik kiinaujaliurutaujunnartunik. isuma-
previously signed treaties with theEnglish Crown were concerned thatthose rights they had agreed to a longtime ago would be violated. But theattitude of the Monarch, then prettymuch as now, has been that it is aninternal matter that must be settledbetween the Indians and the Canadiangovernment. So we are forced to tryto resolve these problems withinCanada.
Evaluarjuk: In your OpiniOn, do theOallunaat have any rights over ouriand?
Nungak: No, legitimately they do not.I say legitimately because we'venever been defeated in a war andnever consented to being taken overby them. That's why they have toaccept the notion of dealing with Inuitin land claims negotiations, so thatownership of the land or parts of it,and the resources, can be settled byan agreement. If they did not recognize that Inuit have special rights, thatInuit were here before them, theywould not, of course, recognize theneed for land claims to be negotiatedat all.
Evaluarjuk: How about mining and oilproduction and stuff like that? Docompanies keep all the profits fromthose?
Nungak: Previously they have keptthe profits to themselves, so anyrevenues they may have got from
Co-chairman Zebedee Nungak(right) and John Amagoalik (centre)at the 1984 First Ministers Conference on Aboriginal matters.
d ' «I>C","'1>,,'" ".An .D\~" (CC""A<l'",) <lLL.> .,.. <lL?<lC'" ,('f'n<l",::>") 19B4-r (:>"C"" <\J"->",r '" 'CI> < bnLl\l\<l", .Do. 'b'b" (L'" '6;L~;nr~~~~c~~~· A~~
n'b->n' •
ksivautarijaujuq Zebedee Nungak(talirpiannil ammalu JohnAmagoalik (qitianituq) 1984-misivullirpangulluni ministaup katimaviviani nunaqaqaqsimajut isumaqsutigijunnaqtanginnik pijjutiqa&utik.
'i.'f"",' CL'd<J <J'f''bnl'Jnr~~~,,-<J'b'LC
f1.D\"" <J'L.> L<'L'd",. 'b~~c..~'f'«C f1.Df1'1I~'Q.~n'b'",'f"",' ~<,-, f1.Df1' CL~'L
.DQ.J4%c....[>~0'" \ra.O'"~ ~b[>~c....[>'If'«C [>lo'~n..Q.7
c..~'f'<>' .Do.'b''''~ ..(L~I' <J'f''bnrr<Jva-'r'" .Dc.
n>~: Cf1'd<J" ~~~'(~"C~'b'C')f1' <J'L-,~"I<J-,f1' .DQ.I' 1I~~'b'C')f1' CL'dQ."("i'Q.~~"~'C~'b'C')f1' L<'L'd'", IIC,,-~~'b'e(C CL~r\ [>~~..> .DQ.'"il~<;br'L~6c Lic..'L"'a-\110'0.'<'7
;'Lll\n: .DQ.I'i.')",' i'Q.~~"~'C~~f1' i'Q.~
~'C",~~'b'C'>' L<'L'd'",' <J1f1c:.' Cf1'd<Ji'Q.~~"~'C~<")f1' ~~~'I~'CI\"" 'b~'L"dnC"[>~O"'~rb Jc-[>~(L~O"b CL"do..'\{,,( PQ..[>7~Cn..
~~~, L<'L'd'.D' IIC,,-~~<,'>'. f1;'~.r-"
Pa.[>,."Cc..I>VL,!"cn<]lLn...I>>JC .Do.cn'"0'"'l.")0-"
i'Q.~~"~rC~~",'.
taunirmik ammalu ajunginniqarnirmikannaijumangimmata pitaarilaursimajanginnik immakallauliqtuq apirilaungittiartillugit uvattinnik uvvalu kingullittinnik pitaarunnarmangaamingnik Inuit nunangannik. Kapiasungmataisumataunirijangit ammalu angajuqaangunirijangat piiqtauqungimmajjukammalu ak&uinnirmik inuusiqarniqajuqsarnangittumik inuusiqarniq asiujijumangimmajjuk nunamiutanik kiinaujaliurutaujunnartunik immingnituinnaq aturumajanginnik asiujituinnariaqarninginnik nunaqaqqaaqsimajuitgavamataarniqpata immingnik aulattilirniqpata.
Tipuura: Tamanna flkaugijauvaa nunaqjuarmuulingajumut iqqaqtuijiqjuammarikkunnut?
Jaipiti: Oaujimaninnut kiullunga sulitamanna nunaqjuarmuulingajumutiqqaqtuijiqjuakkunnuartaulaungimmatnunaqqaqqaaqsimajunut kanatami.Angajuqqaunirpaat katimavikjualaurtillugit iqqiliit ammalu qallunaingajuitaglait qaiqujilauqsimavuq nunaqjualimaamuungajunut kamajiujunik angajuqaangujunik kinakkutuinnait ajunginniqarninginnut pillugit qaujisariartuqujaulauqsimallutik katimajunik kisiani qaujimanira atuq&ugu kiuvungatamanna iqqaqtuijiqjuakkunnut pilirijautitaulaursimangimmat suli. Kisianiqallunaat kanatami pitaarasulaurninginnut nunamik angiqtaulauqsimangitillugit nunaqaqqaatsimajuvinirnuttamanna pillugu iqqartuijiqjuakkunnuarutaujunnaqtuksauvuq. Kisianilittauq taikkua immakallak iqqiliit angiqatigiiqatiqalaursimatillugit qallunaanit, kanataup gavamaqutia kanatauppiqujaqjuanganik aaqqiksuitillugittaikkua iqqiliit angiqatiqalauqsimajutgavamakkunnik England-mungaugiaiauqsimangmata upagiaqtuq&utikaaqqiksuiqattartunik tamakkuningapiqujarjuat pillugit unnirlugiaqtulauqsimangmata kuinmut (piqujarjuanikaaqqiksuiqataulaurtumut) taikkuaangiqatigiigutigilauqsimajangit immakallautillugu tusaangisaqtaulirninginnut ammalu maliktaunngilirninginnuttaikkununga qallunaanut aaqqiksuilaurtunut. Kisianili kuinmuaraluartillugit tainna kuin uqalilauqsimavuqkanatamingaaq aaqqiktaugiarunnarninganut ilaak pilirijaujariaqarninganutammalu pilirijaujariaqarmagguuq iqqiliujunut ammalu kanataup gavamanganut. Tamannalu piliugu pilirijariaqarpavut kanataup iluani.
mines, hydro-electricity from thedamming of rivers, have gone straightto the government treasury. Inuithave never been given a share of thewealth that is being extracted fromour land.
Evaluarjuk: Do you think there is achance that Inuit might someday havean equitable share of the wealth takenfrom their land?
Nungak: That is one of the mainobjectives of the negotiations for landclaims and self-government. All thewealth being extracted has alwaysbeen for the benefit of the Oallunaat.That's why we are negotiating formore power, more rights, so that theywill recognize that all people will bebetter off economically and in everyother way.
Evaluarjuk: Would self-governmentbe something like the Home Rule inGreenland?
Nungak: There's going to be manyvariations because Indians, Inuit andMetis live under all sorts of differentcircumstances. For the Inuit part, Iwould say that something based ona Home Rule model would be acceptable because we are the overwhelming majority in the communities wherewe live in the Arctic. But it wouldbe something different for the Indians and Metis living near cities andamongst large populations of whitepeople. Whatever form it takes, it isgoing to have to be a negotiatedstructure. I do not think any Inuit inthe North, wherever they live, wouldaccept something the governmentthought up and gave to them. Wewould have to participate in makingdecisions about what form our governments would take.
Evaluarjuk: So Indians and Inuit wouldgovern themselves separately?
Nungak: We have been pursuing anational right, for people from coastto coast, but how that right is defined,implemented and practiced is going todiffer from region to region, fromcommunity to community. For example, Inuit in Labrador would probablyhave something quite different fromthe Inuit in Nunatsiaq, simply becausethey are far fewer in number and theyare governed by an authority called
76
0>5: /I"LA' /I.D/I' 'b'L)/I'~" Po.l>~e-
I>'bCI>~" o.~~(f'"f'< .DOor<T'!."J..'?
7.11\0: CL·o. q'f''bnr'L"rrr~I>'bCI>~''.<]'f'~nrJn.Dc .Dc."~cr~")Jc <IlL..,:) Q.'r17"'
L<:'L'b'<T'J', Po.l>~e-I>'bCI>LI>VL 'f"LC. C/I'dq Po.l>~e-I>?CI>~' .Do.'La-'!.'J..' 'b"..>';'.D)/1'0." flCn.~I>'b'C""L'LC ~'L..> CL"o.fI"..>J q'f"bnr'L"')J' ~'fa-"'C~,,·",C, q~'f"
a-"C~"'",C /le-cn.~l>n·o.l·",nJ' q~'f'"<T~'
.00.. 'n"'O'" .6..D.ll~L c rCd>7C""~cn<J?"Q. c;0" .....~1>
"d<-,.;)rc.
0>5: MLCI' o.'r<T" L<:'L'be-?'C q'~'b~
a-q'L'!... I'..> qdP'J'rl>' L<:'Le-qn.'L~'Ln)'?
7.11\0: 1>.D')a-' q'~r''f''J ..' ~"P·'La-'b'0"<]")<;1> ,.i"b.6.LL .ll<;bP~c. 11J}fJ.c <JLL-1'b"">0./1'L~/I' q'~r''f'')a-' lI";,"b'LC. 1I.D1I'/I";,'L' fI"..>J qbl>a-"~I> ..<J')" lI.D'.D'L<:'L'b?n' 0.'r<T" q'~'bb~')r' qdP')'rI>'L<:'L'Ln)' <l'-L..> /I.D/I' 1>.D'a-'<'J'LC I>PI>'C'Jr. p,q<T'CI>'" /I.D/I' L<:'Lra-q'C'LCq'~r'f'ca-' L<:'L'b~~n.~' lI"'PC-.D' q'L..>"'b<-..:lI:L.[),'L~..D1o <I1.c....oc "'bJ~( .oa..'l.O"'1r>C<T'f".D'. 'b.D)/I'o." L<:'L'b'a-~..>~'fl",,[" Ieq'f''bnr'JCI>~n.q'b')' ?'b/l'L lI.D/I' I>PI>,C")I"')/I' l>'bl>'~I>~n.q'bd'f"LC bo.CI>'L<:'L'f'".D' 'b.D" q)n.q'b'L'!.C L<:'Lr<Tq~
cr'O"'l>- .o.c....1>7f\..<J"bCjC( .6iLb'c;/~<;O"<;rb "6.0lie-'L<Tq'<T'L.D' ClI'''L L<:'Lr<Tq'C'C ~"p'
ILa<J"o-'l..DC.
n)~: /I"P~' /I.DlI"..> q,,'r'L..<lc-'<' 0.'ra-"L<:'L'be-'(C?
7.11\0: bo.ce-Lr' fI~"o.'a-'b~I'b'C ClI"o...>fI~o.'a-n.a-q'C~' /le-~n.~I>'d"..>nJ' bo.cdr'q'L..> ClI"o. fI~·o.l>nr<Tq'c>' 'b.D" q)'([>0"<)"0- 'loL, Ac-n..7(>0"<J"0"'L, Lc-bCI>O"'<]\,."'L-1q'L ~'f"CI>,L<Tq'<T'L q'~r'If"C'a-q')".DO-.De <Ilo'~r\rC).Dc <ILL..,:, .DQ.C"C"Lcrb <Jlo'~r
'f"C'<Tq')". ?'..> ~·)nr..>J /I<>lI' ~()
qrl>' q'~r~I>~'f'·p~, 1I.D.... .Do.',qrl>a-'?"bll'L 1>.D'f'·a-..~I>·LC q'L." <I!>o-cl>"..>n'Newfoundland L<:'L'd'r".D'. CL'dq C'<:'1IILr~I>~n. q'b'<Tq')' <Jbl>r'f"b"'~'''><T'~·.
0>5: ~()qn.rl>' q'L..> d<' C'~'L<T'rl>'
.Do.~r' /ld~I>~'f'~ '?
7.11\0: /I"LLLe- qkCI>'n~'""'l>o.~~,,r"
..>r' /ld~I>'(C .Do.~J' p,q<T ~~'o.kl>'L'
Cl)La-I>~r' Newfoundland-d' L<:'L'd'f"q'L..> d<' L<:'L'd'f" )"'~'o. 'f'LC /I.DlI'.Dc.'l.I>.O"( Lic..r71>~0"1o ("do..'i.e .Dc.c/<lJ<lc
nC)Q.'rbc.J>"L)o"".
0>5: lI.D/I' ..?q?'o."..>q~-,~'<' /ld~I>~
L'L'l.c a.c-<I'.Dc .DQ.JC ?",.;) .Do.c(<J"rl>c
l>'bCI>~L 'L'LC?
Tipuura: Oallunaat pijunnautiqarpaatnunattinni isumaqsurutiqarpaat?
Jaipiti: Akka, maligakkut isumaqsurlutik pijunnautiqangilat. Uqarpungamaligakkut pijunnautiqanginniraq&ugit suuqaimma unatalauqsimanginnatta ammalu saalaulauqsimanginnatta unatartilluta ammalu angilauqsimangittiaratta nunavut pigijauquniralauqsimangittiarattigut. Maligaqatuq&ugu pijunnautiqanginninginnutangiqatigiiqatiqariaqarput inungniknunaqaqqaarnirarniraqtillugit (Inuit).Angiqatigiigiaqarmata kina nunamitnangminiqarmangaaq ammalu kinanaliangnik amma naukkut nunaminangminiqarmangaangani ammalununamingaartunik kiinaujaliurutaujunnartunik kina piqarmangaanginniktamakkua angiqatigiigutigijaujariaqarmata inungnik ammalu gavamakkunni. Oaujilaungippata Inuit pijunnautiqarninginnik uvalu Inuit tamaunganunamuaqaalaurninginnik qaujilaungippata ujjirinajaiaungipput nunaqarniraqsimajumit angiqatigiigiaqarninginnut.
Tipuura: Taikkuali ujaraksiuqtauqattartuit ammalu uqsualuit nunamitpijauqattartuit tamakkunanngat kiinaujaliurtauqattartuit gavamakkunnipitaarijauqattarpaat tamarmik uvvalununaqaqqaaqsimajuit ilangannik pitaarunnarpat?
Jaipiti: Nunamingaartunik kiinaujaliurtaujuit kiinaujartaarijauqattarput gavamakkunnik asuilaak taikkua kiinaujaliurt~uvaktuit ujaraksiurvingni,qaummaqqutiliurnirmik kuuliursimajunik tamakkunanngat kiinaujartaarijaujut gavamakkunnut pitaarijauvakput.Inuujugulli kiinaujartaalaursimangittiammarikpugut nunattinningaartunikkiinaujaliurutaujunik.
Tipuura: Isumaviit Inuit qangatuinnaqk iinaujaIiuqataujunnaIaara sug ivig iitnunaminingaaqtunik?
Jaipiti: Tamanna angiqatigiigasugitigijauqatauvuq, angiqatigiigutinut nunaqarnirartumut ammalu nangminiqgavamaqarnirmut, kiinaujaliuqataumaursimangimmata. Taikkua kiinaujaIiurutaujut nunanganingaartunik qallunaanutuinnaq pitaarijauqattaqsimangmata ammalu tamanna pilluguangiqatigiigasukpugut sannginiqtaarasuk&uta, ajunginniqtaarasuk&utailitarijautinnasuk&utigut ajunginnivut
the Government of Newfoundland.Such things would have to be considered, whether they like it or not.
Eva/uarjuk: Then Labrador and Northern Quebec would not be part ofNunavut-they would be separate?
Nungak: In my opinion, they would bebest served by becoming part ofNunavut. But it's next to impossibleat this point in history to get theGovernment of Newfoundland andthe Government of Quebec to handover the Arctic portions of theirterritory and give them to Nunatsiaq.
Evaluarjuk: Wouldn't Inuit have theright to choose whether they want tobe part of that province or part of theNorthwest Territories?
Nungak: That is a question the people themselves will have to resolve,especially if the constitutional process, which failed at the last FirstMinisters' Conference, does not getstarted up again. The Inuit in provinces may want to take politicalaction to be handed back to the Territories so that we could have onegovernment for all Inuit. But I can'treally answer that because it wouldbe up to the people in the communities to make that decision.
[Former jurisdictional decisions] weremade by governments. In the case ofNorthern Quebec, in 1912 the Government of Canada woke up onemorning and decided to give this giantpiece of land to Quebec. The Government of Newfoundland, which did notbecome part of Canada until 1949,had a territory called Labrador whichwas in their possession. Those decisions were made by colonial governments-the federal and provincialgovernments-without any regardwhatsoever for the wishes or desiresof the people who happened to livethere.
Their attitude was, 'Oh, it's just a fewthousand Eskimos, what do theycare?' They gave away the land. Thepeople never had any choice or anyvoice in decisions made by thosegovernments. That's why Inuit familylines run across all three borders,between Labrador, Quebec and Nunatsiaq.
Nungak helped provide entertainment at a 1983 Elders Conferenceof the Avataq Cultural Institute.
.D'l." lob""...I>"J" Cd ~. ~I>""cr'
1983-r lo.DJ%lo' bnL·A~·cr
Clobcr ~<C" lo~(,~~·d·cr.
Nungaq ikajulauqtuq takugaksaujunik 1983-mi inutuqait katimavvianni taikani avataq iqusilirijikkunni.
7Lll\n: CLa. Q. f1.D \.D ( 11Lr'.Dc Ac-n..7t>-7n..<I'b\,-<1')" A.o<l'X b~C~< A'd7',<1c-t>~0"'<;t,. 1\7~ ~Ct>c..I>'f'C)<;b <]'Lo;:l<;bbI>O"~<c
bnL<-~'n' .or' Arn..7~'b"<T,(,)<I'<'. f1.of,cd('r~Cf1' <I'L.o c:.O<lr~Cf1' ~n'nc~,·L,"~')' .o~'(<lJ' <lc~('r' f1.orL' ~<'L
'b~"~ 'd'.or' P(<I<T CL"~ PH"~<n<l'('"~'d
f1.of1' f1'r'<T' CLX'l. Arn..7n..<I'b'LC f1c:.'<T~<ln.. <I'b'LC. d(' C'~'l.<T 191 2-'J<-~'
n'.oJ ~<'L 'd' b~Cr )<T(,Lr<-~'LC CL'X'~ f1.of1' .o~"<I'l.<T <I'(',r' d(' ~<'
L'd,(,".o'. Cf1L'C~" ~'Pf1drrW.o'JW~<'L'd,(,' b~Cr' f1d7~r<-~'(")' P(<I<T1949"JCf1"~ 'n'.oJ c:.o<lr' .o~'b<-~')'"'idnr"-...:10'''1-<(1). Cl1bd<lJ !::J.,D!J.' .Do.<;dn'f'Cd('r <I'L.o c:.o<lr' )<T7~r<-~"(L'LCb~C~< L<'L'd,(,"<T <I'L.o .o~f1' <I,,')'"(L 'f1' L<'L'dn'(" )<T(,Lr<-~'LC d('J'<I'L.o c:.<)<lJ' f1.of1' <lAn..7~'("n<l" ."n'Q.C"'<I'o-" .DQ.iC)L"L"i.e Co'''dQ.O" .Do-a"
)0-71>0-<1<;)0"''' .Do."b<i..><l"nc..Jrc. "be..J~C
~<'L 'dn'l.' f1L"~ f1(L<-~'LC "f1.of1' ~.o'
'(")'Ln..~ 'LC ('dn'\'(")'\~'>' 'b.of1'\'("-
nunattinni inuilimaat kiinaujaliuttiarunnarniqsauqullugit.
Tipuura: Isumaviit nangmlnlq gavamaqalirutta ajjiqarniarmangaaq surJuakukitturmiut gavamaliarisimajangatitut?
Jaipiti: Unurtunik ajjigiingittunik aaqqiksimaniqarniarpuq suuqaimma iqqiliit, Inuit ammalu qallunaingajuit ajjigiingittunik inuusiqarmata. Inuit inuusingat pillugu akauniqsauniarpuq'inungnut gavamaqarutik nangminiqajjiqakasaktumik akukitturmiut gavamangatitut ammalu Inuit unurnirpaangungmata ukiurtartumi. KisianittauqInuit gavamaginiartangata ajjigingi-
, taanik gavamaqarajarivut iqqilinutj ammalu qallunaingajunuk aglanut... qalunaat nunanganirmiutaninginnut.I Qanutuinnaq gavamaqarniaraluartil~ lugit suli angiqatigiigutaujariaqarput~ suuqaimma Inuit ukiurtaqtumiittuit
uqaujjaujariaqakungimmata kanataupgavamanginnut qanuq aturiaqarmangaata gavamaginiartamingnik-ilaujariaqaratta isumaksarsiurnirmikqanuilinganiarninganut taissuma gavamaginiartatta aaqqiksimaniarninganut.
Tipuura: Iqqiliit inuillu aviksimanialirpaat nangminiq gavamaqalirpata?
Jaipiti: Kanatalimaamit pijunnarniqarasukkatta tainnalu pijunnarniriniartavut ilisarijauqullutigut kanatalimaamit ammalu tainna pijunnautiginiartavut qanuq aturtauniarninga, pilirijauniarninga, maliktauniarningalu ammaaaqiktausimaniarninga ajjigiingittarniarpuq nunanut ajjigiingittunut ammalu nunalilimaanik ajjigiingittarniarpuq. Suurlu uuktuutigilugu Inuit laapatuamiut ajjigijaujaangikkivut inungniknunatsiamiunik suuqqaimma ununginniqsaungmata ammalu aulataullutikNewfoundland Gavamakkunginnut.Tamakkua tavva isumagijaujariaqarniarput akaugingikkaluarlunijjuk.
Tipuura: Laapatuarimiut ammalu kupaak tarranganirmiut nunavumit ilagijaujaangilaat?
Jaipiti: Isumagamali aulatauttiarniqsaunajarasugillugit ilagijaukpata nunavumut kisiani ajurnakalaurmat tamatumaniujumit Newfoundland-kut gavamakkungit ammalu kupaak gavamakkungit tunisijunnangimmata Inuitnunangannit ilagijaujunik taakkunanngat nunatsiamuartittunangikalaurmajjuk.
This is one golden opportunity [thenegotiations for land claims and thecreation of Nunavut) that we inQuebec and Labrador probably wouldnever get. It is a golden opportunity-Inuit in Nunatsiaq should realizehow lucky they are to have a chancesuch as this. It doesn't come by everyyear in history.
Evaluarjuk: Is there a possibility ofgetting together with Greenland tooin the future?
Nungak: We're together with them insome way already with the ICC [InuitCircumpolar Conferencel-throughthat forum, meeting with them everythree years, and with the AlaskanInuit too. We have developed ties inculture, language and education, andare developing closer relationshipsthrough transportation links, throughmore inter-circumpolar trade in foodand goods and whatnot. But that isnot fully developed yet. It's just beingworked on at this time by ICC.
Evaluarjuk: Can you talk about thesituation of Inuit in Alaska?
Nungak: I gave that as an examplein my closing speech [at the FirstMinisters' Conferencel. Inuit inAlaska, as in Greenland, have quiteadequate forms of self-government.The Government of the State ofAlaska and the Government of Denmark have given Inuit living in thoseregions much more control overthings that directly affect their lives.
..n'..> .Do.'\, ).,.~~L..><J'<C." e~L<0. /11L,-~'le 'b<"";'C L~L'l.'. 11~1!,~ .Do.'dn'\,c<JlI")"e~c-,-~'>" f1.Df1' <l1\n.~~,-~'f"n
<I"..n' ~'b<,-'ne~,-~'("n<J"..fl' /1IL'~'(
~?e~o.~').,.' L~L'd<.D' <I,J~c:.' f1.Df1'11c...,,~?";7"JLi' .J:IQ.u
c <lr'<J;":::>a-1> <]&\1»"CI>c-c..I><;)C P"'rc-I>"CI>"-Jnl> .Do.'f'C ~<)<Jr.
d<"f <J'L..> .Do.'~<r .,.?<J"n0,-~'("n<J'"..n'
o.c-<l'';'')L'L'\,e ~.D~'. <J'I''bnrLr'.,.''.Do.."'io-'1"o-"JC <]lLJ .Da.l)c-I>Cjr'u<;l> <JCI>(')<I'n<J'J'" .,.?<I?<o.'.,.'f".D' f1~~' ~'~c
c:.<)<Jr~c <J'L..> d<'r~' .,.?<J?<o.'ne~,-~\f"n<J<;n"-Jrc. 11,D!J.c .Do..cr'<lrc a.[>cn'<l>r1r'Cn<l<..><J'>' <I'L..> flc-n.'n<Jv'..>n' .,.?<J?<-o..'iu'ir'crb .DQ.'LL' I\'-JJ.
7!J/ln: .Do.'~<Jr~e~'I'<o.L eL<~ <Jfln.~f1'
P~'<o.~'f"o.'d' .Do." fI<~J.
n>5: <J"o.~~"J'I'c:." ~dP')'r~' f1,-r~~,<o.n.<J'r<.Dc ~,.,.'r?
7!J/ln: f1d~';'~'nJ' ~.D~' ~'-",<Jc-Lr'bnL~",<J'rnJC <J'L..> bnL'bnr~' ..nJc fI'\,r~, <I'~Jf1' <J.,.J)<I~'\,e <I':''br~' f1.Df1'
Active in Inuit political and culturalaffairs, Nungak often has theopportunity to tell Media reporterswhat he thinks.
!\c-n."'bcc .. ::> .... b.~'fT I\c-n.<1\f"tr<ILL...> A'idr''f''"'a- • .D'l.c;. t>'"'b...>J "'Q.">O'"
A,JLr~r<7' 4A~~.n.~j(.
Piliriqattartuq inungni pili.ianginniammalu piqusinginni, nungaquqalugunna&uni isumagijaminitapiqusilirijimut.
Tipuura: Inuit niruarunnalluaraluarpaatilagijaujumangmangaata naliangnutnunamut suurlu nunatsiarmiutauqataujumangmangaataa?
Jaipiti: Tamanna inungnut immingnutpilirijaujariaqarniarpuq piluartumi kanataup piqujarjualiurniq, pijariirtaulaungittuq angajuqqaunirpaat katimalaurtillugit pilirijaukkanningituarpat .Inuit kupaangmiutait ammalu laapatuamiutait utirtitaujumajunnarputnunatsiamut atausirmit inulimaatgavamaqarunnaqullugit kisiani tamanna kiujunnattianginnakku Inuitimmingnik tamatuminga pilirijariaqarmata ilaak niruariaqarmata. Kupaak tarrangani 1912-ngulaurtillugugavamakkut kanatami tunisijumalilaurmata tamatuminga Inuit nunarjuangani angijumik kupaak gavamakkunginnut. Taimattauq NewfoundlandGavamakkungit kanatamit ilagijaulilaungittut kisiani 1949-ngutainnartillugu laapatuamik nunaqalaurputpiqutigillunijjuk. Taikkualu Inuitnunaqutingit kupaangmi ammalu laapatuamit tunijaulilauqsimangmatakanataup gavamakkunginni ammalununait aviktuqsimajuit gavamaqutingit tunisijumalilaurmata kupaangmut ammalu laapatuamut Inuit apirijaungittiaq&utik naliangnik nunamiittumangmangaata taikkunani nunanitunijauniartunik nunaqaraluartillugit.Qallunaat gavamaqutingat imannaisumalaurmata "Inuit unungittummariungmata suqutiksangittuksauvutqanuiksangi&&utiklu nunanga tunijaugaluarpat." Taimanna isumalaurmataqallunaat gavamangat. Inuillu nunaqutingat aviktuqtaulilaurpuq Inuitapirijaulaungittiaq&utik uqallaktitaulaungittiaq&utik isumaksarsiurutaunajartunik gavamakkunnut asuilaak InuitlIaqauruluujartuit nunanit asianiittunikaviktuqtaulilaurput kigliliurtaullutiknunangit laapatuami, kupaakmi ammalu nunatsiami niruaqtitaulaungittiaq&utik naliangniittumangmangaataInuit. Angiqatigiigasungniq nunaqarnirarnirmut ammalu nunavuliurasungniqatausituattianguvuq niruarunnarninginnut Inuit uvvali laapatuamiutammalu kupaangmiut niruarunnartitaulaungittiartillugit. Inuit nunatsiamitnauttiqsurasuttialluarput ammalu pilirittiarasuklutik niruarunnarnirmingniknunangat pillugu.
Tipuura: Qanuq aviktuqtauniarpa?
Jaipiri: Nunatsiamiutaunginnama tamanna apirijait kiujunnajaanginnakkutnunavut pillugu.
rFor example, in the North Slope ofAlaska it is possible for the permanentresidents there to get a more equitable share of the resources that arebeing developed. The oil fields atPrudhoe Bay are within the jurisdiction of the North Slope government,and they get royalties and taxesfrom the business activities thatgo on there. So that is somethingthe various governments in Canadawould do well to study, to assurethemselves that it is not a damagingthing for Inuit to have such forms ofself-government or for them to takemore control over their lives. And,that way they are less of a burden onthe federal and the state [or provincialJ government.
Evaluarjuk: What is happening withthe agreement between Inuit andIndians?
Nungak: That is something we havebeen working very hard to develop,especially in the past year. We expectto continue to work very closely withthe Indian and Metis leadership tomake sure that the Canadian Government does not fall asleep on aboriginalrights and make sure that we are notjust sitting at the hall waiting for thegovernment to invite us.
Evaluarjuk: Are Indians and Inuitasking for basically the same thing?
Nungak: Ves, as a national right it'sbasically the same, although as a formof government it would be quite different in practice.
Evaluarjuk: Take the James BayAgreement, for example, do you thinkIndians and Inuit should be treated thesame way?
Nungak: They should be treatedaccording to their circumstances.Cree and Inuit in Quebec live in someways similarly, but in other ways aredifferent. Each group's history is different, the region and population isdifferent. So all sorts of thingspopulation, history, geographic area,proximity to other peoples like Qallunaat-all these things may be very different, so there can't be one thingthat is going to fit everybody. EachIndian or Inuit group negotiating selfgovernment would have to go forsomething that they feel comfortablewith. Negotiations will have to define
lI<-~f""--,n' <l"L--, bnL'bnl"b'('<TIl".D' 1\'bnr'n~\T"~~C-">J' lIc-'dO'bnJ', ~'b~("nJ'
<IlL..,:, I1c-O"'<I\rnJc. Lic....rcn<J~o",q,~~c-n....'>Jc~<'b'C~n'b'('O"J' ~'L--, C~"~'b'C~n'b'C~cr~Jc a-<;bPab <]LLJ J\"dnr»~"<;C"'b. Pr'<Ju1\?'n~VL 'f"L' (c- Nbnr"O',' L"~ ~llI':"
<l'f"I~I~'<" lI.DlI' (<-"~~c-Lf' bnL~"
~~'d' ~)""c.
J.-Ll/\n: ClIL ~'b~(n-<-~~'d ~'L~'b~
0"<' bnLt\',,~'n< --,r' ClI'd~ lI.DlI' ~d
P'Jr ~'L--, ~.:.'bf lI'f'O" ~~<-n'n'n~'LC L<'L'b'n~'"n'--,. i'--, I,<'L'd' ~.:. 'bf~'L--, ~dP')O' ~~<-n'n(~'O'''~~'LC lI;'('f'".D' ~')ML "0". ClIL'C~, .D~c-r7~"f'
Northslope ~.:.'bf .D~'b'O'~')lI' lI;'(c-Lr'o- PQ.~7c-~?"'o.. "nCl>c-"o-<J<;)C .DOr'O"'L')0" i'~~7C-~?C~,,"~')0". ClI'd~'C~"
~"I~--,(~'A' ~.:.'bf i'~~7'C'I\~'b'C'0'~n-"lI.D'.D' ~.:.'bf~C~".D' ~'L--, C'~7"nC~-~ccc;O"'<Jn.. c.. JOb Li.o/)"c .Do..'L"'o- <J)<;)<]<;o--
'['".D'. CL"~ C~)'C~--'O' ~<,--, ~'jnr7~--'0'
b~C~' I,<'L'd'f'".D' 'b~~~n-~< --'~'>, lI',,<Jc;ct>,,""Q."de....,:,J Pa.P7C-[>"0"'';bJ Li.oLic .00.."LO"'L")O"''' "C;JCf>~"'Q. """'u'Lo-b Li.D'.oc Li~"<lbI>O'"""l>~'" a."0-'L.oe. .ll\>~<]"Ct>c- "0"'<;1:0(<-J
bQ.Crl>"J~.Dc Q.'r0"'..... <]t>e-cncn<lc;o-C",b"I>c-?"'~~7'>' ~'L--, I,<'L'd' i'~~7'f'"O" ~)--'~
?C~--'~~7J"';">' lI.DlI'.
n>5: 'b.DlIc-'Lc-"<c- lI.DlI' ~'L--, lI"P~'
~'f'?n'L'?
J.-Ll/\n: C"~ ~'I?" "C I\c-n-~I'(L<'"I\--,~'Jr' ~'~J<-~')f. b,,~'~'--,C Nbnr'n~'f'"~ '--,C--, I\c-n-'bnr'bn'b~I'O'~'>J' lI"PC'"a-b <]LL..,:, "bJo..Li'L~O'"" bnL~l>~O'"b L.<'L"deb~Cf (O'c-)lI"~~~'d'f'<--,r' .D~'b"6"(L"lI'
I\,,"~?n'f" 1\<--,r' ~'L--, ~C"P)lI"~?L
'f'"~'C b~C~' I,<'L'd'f" 'b~'d~'d<--,r'
~<,'n"O' CL"~ ~C'f'Jnr)lI"~?L'f'"~'nJ'.
1\'bnr'n~'--,C ~'L--, ~~'bnr'n~'bn'b 'O'~'>J'fj,<;bPc-"a-.
n>5: lI"P~' ~'L--, lI.DlI' I\"L7'f" ~'~
r'j"<'?
J.-Ll/\n: A, b~Cc-Lf' I\,,"~ 'O''b?LO'"~'~r">'. Pt~O"C~" ~'~r'f")O" ~)'C
~'b'Cc-~7'LC I\,,"~ '0'n-7" I,<,L'bc-?'C<J!I"~r'f'C)O'"". bo..cc-Lrc I\~'"0.."o-'b 'ie-/'\. ....L7'>c~'~r"0'~~--'~" ,,0'.
n>5: i'--, ~'jnr --,J 7l1" <lI IjamesBay) lIILA' lI"P~' ~'L--, lI.DlI' ~,~
1")0" ~~<-C~< --,~'L 'LC?
J.-Ll/\n: ~~<-C~<--,~'>' Lc-'--,n' 'b.DlIc--'La-'f'<L1)C : <]'" c....11C <]LLJ A.of).C d<'flI<-'LJ' ~'~r'>' P(~O"C~" ~(~J' ~,~[''('''pc..JOb. P'Jc-"f'C <J\>~r"f'c.... (, .Do.'l,c <J\>~
r''f'<-' ~'L--, ~.D'0''f'' ~'~r''f''P< --,n', ~llI-
Tipuura: Ajurnarajaqquungilaaq ukukitturmiut ilagijaujunnarianginnut sivunirmi?
Jaipiti: lIagijariirattigut Inuit silaqjualimaamit katimajiqjuangitigut ammaiukatimaqatigivak&utigut pingasuitarraaguit anigutuaraangata alaaskamiut Inuit ilaugillutik ammalu katimaqatigiqattarnitinnut piqatigiittiarniqsauliqpugut iliqusituqatigut, uqausiqtigut ammalu iliniarnitigut. lIagiittiarniqsaulirivugut upaqattautiqattarnirmut ammalu tauqsiiqattautiqattarnirmut niqqinik ammalu piqutiruluujarnik. Kisiani piruttiarsimangimmat suJipiqatigiingnivut maanna asuilaakaaqiksurasuarpavut Inuit silaqjualimaamit katimajiqjuakkut atuq&uta.
Tipuura: Qanurli isumagivigit pivalliajut alaaskamit?
Jaipiti: Taima uqausirilaurakku angajuqaunirpaat katimavikjuartillugit taikkua Inuit akukittumi ammalu Alaaskami immingnik aulatittittiarmatagavamaqattiar&utiglu. Suurlu gavamakkut alaaskami ammalu akukittuniaulatittisiarniqsaungmata inuusinginnut aktuisimajunik. Taimattaur nunaligijaujumit Northslope Alaaskami nunaqarniartuit inuusilimaamingni kiinaujaliurunnartitaulirniarput nunamingningaartunik kiinaujaliurutaujunnartunik. Taikkuattauq uqsualusiurviitalaaskami kiinaujartaarviuqattarniarivut inungnut alaaskamiutaujunutammalu taaksiijaqtitauqattarniarillutik Inuit nunanganni aturtuarninginnut. Tamanna tautuktauluni uvaluuuktuutigijauluni kanataup gavamakkunginnut qaujisarialluarput ijjuartaujunnaqullugu kiinaujaliurniqlu Inuitnunanganingaartunik suragutaujunnanginninganik inungnut ilaak akauniqsaujunnarninganut. Ijjuartaulirniqpallu kanatamiungujunut nangminiqau Iatti tti arn iqsa u Ii ru n n araj arp utammalu gavamakkut kiinaujanginnik atuluarutauluarajagunniirput Inuit.
Tipuura: Qanuilingaliqpali Inuitammalu iqqiliit angirutingat?
Jaipiti: Taanna aksuruq&uta pilirinasuksimavavut piluartumik arraaguulaurtumi. Kajusiinnarluta piqatigiittianginnarlutalu piliriqatigiqatiqarasungniarpugut iqqilinik ammalu qalunaingajunik katimajiujunik gavamakkut kanatami sinilituinnajaauqungillugit nunaqaqqaaqsimajuit pijunnarutingit pillugit ammalu utaqqituinnaru-
'70