Bµi ging m«n: An toµn lao ®éng

80
Bµi gi¶ng m«n: An toµn lao ®éng Ch¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ b¶o hé lao ®éng I: Më ®Çu 1 – Môc ®Ých – ý nghÜa vµ tÝnh chÊt cña c«ng t¸c BHL§: a – Môc ®Ých: Th«ng qua c¸c biÖn ph¸p khoa häc, kü thuËt, tæ chøc, kinh tÕ, x· héi. Nh»m h¹n chÕ lo¹i trõ nh÷ng yÕu tè nguy hiÓm, ®éc h¹i trong s¶n xuÊt. T¹o ra ®iÒu kiÖn lao ®éng thuËn lîi cho ngêi lao ®éng, ng¨n ngõa TNL§, b¶o vÖ søc khoÎ ngêi lao ®éng nh»m ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng b – ý nghÜa: BHL§ lµ mét chÝnh s¸ch lín cña §¶ng vµ Nhµ Níc ta, nã mang ý nghÜa vÒ chÝnh trÞ, x· héivµ kinh tÕ. - ChÝnh trÞ: BHL§ ph¶n ¸nh mét phÇn vÒ b¶n chÊt cña x· héi. - X· héi: BHL§ lu«n cñng cè , hoµn thiÖn quan hÖ x· héi. MÆt kh¸c nã mang l¹i h¹nh phóc cho b¶n th©n vµ gia ®×nh ngêi lao ®éng, cho nªn nã mang ý nghÜa x· héi vµ nh©n ®¹o s©u s¾c. - Kinh tÕ: Lµm cho ngêi lao ®éng an t©m c«ng t¸c, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, ®ång thêi lµm gi¶m c¸c chi phÝ phôc vô hËu qu¶ do tai n¹n, èm ®au... x¶y ra. Cho nªn viÖc lµm tèt c«ng t¸c BHL§ lµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó s¶n xuÊt ph¸t triÓn vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. 1

Transcript of Bµi ging m«n: An toµn lao ®éng

Bµi gi¶ng m«n: An toµn lao ®éng

Ch¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ b¶o hé lao ®éng

I: Më ®Çu 1 – Môc ®Ých – ý nghÜa vµ tÝnh chÊt cña c«ng t¸cBHL§:

a – Môc ®Ých: Th«ng qua c¸c biÖn ph¸p khoa häc, küthuËt, tæ chøc, kinh tÕ, x· héi. Nh»m h¹n chÕ lo¹itrõ nh÷ng yÕu tè nguy hiÓm, ®éc h¹i trong s¶n xuÊt.T¹o ra ®iÒu kiÖn lao ®éng thuËn lîi cho ngêi lao®éng, ng¨n ngõa TNL§, b¶o vÖ søc khoÎ ngêi lao ®éngnh»m ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng suÊt lao®éng

b – ý nghÜa: BHL§ lµ mét chÝnh s¸ch lín cña §¶ng vµNhµ Níc ta, nã mang ý nghÜa vÒ chÝnh trÞ, x· héivµkinh tÕ. - ChÝnh trÞ: BHL§ ph¶n ¸nh mét phÇn vÒ b¶n chÊtcña x· héi. - X· héi: BHL§ lu«n cñng cè , hoµn thiÖn quan hÖx· héi. MÆt kh¸c nã mang l¹i h¹nh phóc cho b¶n th©nvµ gia ®×nh ngêi lao ®éng, cho nªn nã mang ý nghÜa x·héi vµ nh©n ®¹o s©u s¾c. - Kinh tÕ: Lµm cho ngêi lao ®éng an t©m c«ng t¸c,t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, ®ång thêi lµm gi¶m c¸c chiphÝ phôc vô hËu qu¶ do tai n¹n, èm ®au... x¶y ra. Chonªn viÖc lµm tèt c«ng t¸c BHL§ lµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ós¶n xuÊt ph¸t triÓn vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao.

1

2 – TÝnh chÊt cña c«ng t¸c BHL§: a- TÝnh ph¸p luËt: ThÓ hiÖn qua c¸c chÕ ®é, chÝnhs¸ch, luËt lao ®éng, c¸c th«ng t, chØ thÞ, ®iÒu lÖ,quy ph¹m, tiªu chuÈn...( LuËt lao ®éng 1995, quy ph¹mkü thuËt an toµn trong x©y dùng TCVN 5308 – 91...).B¾t buéc tÊt c¶ c¸c tæ chøc Nhµ Níc ( chÝnh trÞ , x·héi , kinh tÕ... )vµ mäi ngêi tham gia lao ®éng s¶nxuÊt ph¶i thùc hiÖn nghiªm chØnh. b- TÝnh quÇn chóng:

+ BHL§ cã liªn quan ®Õn tÊt c¶ mäi ngêi thamgia lao ®éng s¶n xuÊt v× hä lµ nh÷ng ngêi trùc tiÕpvËn hµnh vµ sö dông c¸c dông cô, thiÕt bÞ m¸y mãc vµnguyªn, nhiªn vËt liÖu. Nªn hä cã thÓ ph¸t hiÖn ranh÷ng thiÕu sãt trong c«ng t¸c BHL§, hä cã thÓ thamgia ®ãng gãp ý kiÕn cho viÖc x©y dùng quy tr×nh, quyph¹m vÒ an toµn vµ vÖ sinh lao ®éng.

+ Nhng dï c¸c chÕ ®é, chÝnh s¸ch, tiªu chuÈnquy ph¹m vÒ BHL§ cã hoµn chØnh ®Õn ®©u, nhng nh÷ngngêi cã liªn quan ®Õn lao ®éng s¶n xuÊt cha thÊy râ®îc lîi Ých thiÕt thùc, cha tù gi¸c chÊp hµnh th×c«ng t¸c BHL§ còng kh«ng thÓ ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶nh mong muèn. c- TÝnh khoa häc kü thuËt:Lµ tÝnh chÊt quan träng ®èi víi mäi ngêi, ®Æc biÖt lµc¸n bé kü thuËt. Muèn lµm tèt c«ng t¸c BHL§ ®Ó lo¹i trõ tai nan lao ®éng, tríc hÕt ph¶i hiÓu ®îc tÝnh nguy hiÓm trong c«ng nghiÖp nh ë c¸c thiÕt bÞ m¸y mãc, nguyªn nhiªn vËt liÖu...Tr×nh ®é nghiÖp vô cña c«ng nh©n, nh÷ng biÕn ®æi t©m sinh lý cña con ngêi trong qu¸ tr×nh lao ®éng. Nh vËy nã ®ßi hái ngêi c¸n bé kü thuËt ph¶i cã nh÷ng kiÕn thøc nhÊt ®Þnh cña

2

nhiÒu m«n häc.( C¬, lý, ho¸, c«ng tr×nh, kiÕn tróc, c«ng nghÖ vËt liÖu, t©m sinh lý, y häc...).

3 - §èi tîng – Néi dung vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:a- §èi tîng: Kü thuËt an toµn vµ vÖ sinh lao ®éng

trong x©y dùng lµ mét bé phËn cña khoa häc kü thuËtb¶o hé lao ®éng, nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò vÒ lý thuyÕtvµ thùc tiÔn vÒ an toµn vµ vÖ sinh lao ®éng, an toµnphßng chèng ch¸y næ, nguyªn nh©n vµ c¸c biÖn ph¸p ®Òphßng TNL§, BNN, c¸c yÕu tè ®éc h¹i, c¸c sù cè x¶y ratrong x©y dùng, b¶o vÖ søc khoÎ vµ tÝnh m¹ng cho ngêilao ®éng.

b - Néi dung: Kü thuËt an toµn vµ vÖ sinh lao ®éngtrong x©y dùng, thêng nghiªn cøu ë 4 vÊn ®Ò chÝnh: - Ph¸p luËt BHL§: Bao gåm nh÷ng v¨n b¶n ph¸p luËt,nh÷ng chÝnh s¸ch cña Nhµ níc vÒ con ngêi trong qu¸tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt. - VÖ sinh lao ®éng: Nghiªn cøu vÒ m«i trêng s¶nxuÊt, nh÷ng ¶nh hëng cña nã vµ ®iÒu kiÖn lao ®éng ®Õnsøc khoÎ con ngêi, nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó c¶i thiÖn ®iÒukiÖn lµm viÖc, b¶o vÖ søc khoÎ, phßng ngõa bÖnh nghÒnghiÖp cho ngêi lao ®éng. - Kü thuËt an toµn trong x©y dùng: Nghiªn cøu nh÷ngnguyªn nh©n g©y chÊn th¬ng vµ TNL§ trong s¶n xuÊt x©ydùng, nh÷ng biÖn ph¸p vÒ tæ chøc vµ kü thuËt ®Ó h¹nchÕ vµ lo¹i trõ nh÷ng nguyªn nh©n g©y chÊn th¬ng vµTNL§ ®ã. - Kü thuËt phßng chèng ch¸y næ: Nghiªn cøu nh÷ngnguyªn nh©n g©y ch¸y næ trong s¶n xuÊt, nh÷ng biÖnph¸p vÒ tæ chøc vµ kü thuËt ®Ó phßng ch¸y vµ ch÷ach¸y mét c¸ch cã hiÖu qu¶.

3

c – Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu: Xem xÐt nh÷ng yÕu tè nguy hiÓm cã thÓ x¶y ratrªn quy tr×nh c«ng nghÖ: m¸y mãc thiÕt bÞ, nguyªn,nhiªn vËt liÖu, tr×nh ®é nghiÖp vô cña c«ng nh©n...§Òra nh÷ng biÖn ph¸p phßng tr¸nh nh÷ng yÕu tè nguy hiÓm®ã. Nh vËy viÖc nghiªn cøu m«n kü thuËt an toµn vµ vÖsinh lao ®éng trong x©y dùng lµ dùa vµo c¸c m«n häcc«ng nghÖ vµ tæ chøc x©y dùng, c¸c m«n kÕt cÊu c«ngtr×nh, vËt liÖu x©y dùng, c¸c m«n vÒ c¬, lý, ho¸...

II: c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng ë viÖt nam 1 - §êng lèi chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ Níc vÒc«ng t¸c BHL§: §îc thÓ hiÖn ë c¸c v¨n b¶n vÒ BHL§ ®· ®îc Nhµ Nícban hµnh, nh»m kh«ng ngõng c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lao®éng, gi¶m nhÑ søc lao ®éng, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng,b¶o vÖ søc khoÎ vµ tÝnh m¹ng cho ngêi lao ®éng.

- Ngµy 12/3/1947: Chñ TÞch Hå ChÝ Minh ký s¾clÖnh 29 – SL ban hµnh bé luËt lao ®éng ®Çu tiªn ë nícta, trong ®ã cã ®iÒu 113,114,140 quy ®Þnh vÒ c«ng t¸cb¶o hé lao ®éng.

- Trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, ChÝnh phñ ®·ban hµnh s¾c lÖnh 77- SL,trong ®ã cã ®iÒu quy ®Þnh vÒthêi gian lµm viÖc trong ngµy, chÕ ®é l¬ng vµ phôcÊp, chÕ ®é nghØ phÐp n¨m...

- Trong kh¸ng chiÕn chèng MÜ, chÝnh phñ ra nghÞ®Þnh 181- CP (18/12/1964) ban hµnh ®iÒu lÖ t¹m thêivÒ BHL§, ®©y lµ mét v¨n b¶n t¬ng ®èi hoµn chØnh vÒc«ng t¸c BHL§ ë níc ta.

- Th¸ng 9 n¨m 1991, chñ tÞch héi ®ång Nhµ Nícban hµnh ph¸p lÖnh BHL§. Trong ®ã ®iÒu 32 quy ®Þnh

4

tÊt c¶ c¸c trêng ®¹i häc, cao ®¼ng kü thuËt vµ d¹ynghÒ ph¶i ®a m«n häc BHL§ thµnh mét m«n häc chÝnhtrong ch¬ng tr×nh ®µo t¹o.

- Ngµy 23/4/1994 t¹i kú häp thø V Quèc Héi Kho¸IX, bé luËt lao ®éng ®îc th«ng qua vµ cã hiÖu lùc tõngµy 01/01/1995, trong ®ã cã nhiÒu ch¬ng, nhiÒu ®iÒuvÒ BHL§.

Bªn c¹nh nh÷ng v¨n b¶n kÓ trªn, cßn cã rÊt nhiÒuc¸c th«ng t, chØ thÞ cña chÝnh phñ, bé, Liªn bé vÒc«ng t¸c BHL§ tõ nhµ níc ViÖt Nam D©n Chñ Céng Hoµ ra®êi ®Õn nay.

2. Tr¸ch nhiÖm cña c¸c nghµnh, c¸c cÊp vµ tæ chøcc«ng ®oµn trong c«ng t¸c b¶o hé lao ®éng:

a. Tr¸ch nhiÖm cña tæ chøc c¬ së: Theo ph¸p lÖnh BHL§, quyÒn h¹n vµ nghÜa vôcña ngêi sö dông lao ®éng trong c«ng t¸c BHL§ gåmnh÷ng néi dung chñ yÕu:

- N¾m v÷ng vµ thùc hiÖn nghiªm chØnh c¸c v¨n b¶nph¸p luËt, chÕ ®é chÝnh s¸ch, quy ph¹m, tiªu chuÈn vÒBHL§. Gi¸o dôc, tuyªn chuyÒn, huÊn luyÖn ngêi lao®éng hiÓu biÕt vµ chÊp hµnh....

- Ch¨m lo c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lµm viÖc, ®Èm b¶oan toµn vµ vÖ sinh lao ®éng cho ngêi lao ®éng, thùchiÖn ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu BHL§ (ph¬ng tiÖn phßng hé c¸nh©n, båi dìng ®éc h¹i...)

- Ký tho¶ thuËn víi tæ chøc c«ng ®oµn hoÆc ®¹idiÖn ngêi lao ®éng vÒ lËp kÕ ho¹ch vµ thùc hiÖn c¸cbiÖn ph¸p vÒ BHL§, kÓ c¶ kinh phÝ ®Ó hoµn thµnh.

- Thùc hiÖn chÕ ®é kh¸m tuyÓn, kh¸m ®Þnh kú, theodâi t×nh h×nh søc khoÎ cho ngêi lao ®éng. ChÞu tr¸ch

5

nhiÖm cho viÖc x¶y ra TNL§ vµ BNN, gi¶i quyÕt hËu qu¶g©y ra, tu©n thñ c¸c chÕ ®é ®iÒu tra, thèng kª, khaib¸o vÒ TNL§ vµ BNN.

- Tæ chøc tù kiÓm tra c«ng t¸c BHL§, t«n träng sùkiÓm tra cña cÊp trªn, cña thanh tra vµ thanh tra nhµníc hoÆc sù kiÓm ta gi¸m s¸t vÒ BHL§ cña c«ng ®oµntheo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

b. Tr¸ch nhiÖm cña tæ trëng s¶n xuÊt: - Tr¸ch nhiÖm:

+ Híng dÉn vµ thêng xuyªn kiÓm tra ®«n ®ècngêi lao ®éng chÊp hµnh c¸c quy tr×nh lµm viÖc antoµn: qu¶n lý, sö dông ®óng c¸c ph¬ng tiÖn phßng héc¸ nh©n, ph¬ng tiÖn kü thuËt an toµn vµ cÊp cøu y tÕ.

+ Tæ chøc n¬i lµm viÖc ®¶m b¶o an toµn, tùkiÓm tra ph¸t hiÖn vµ ®Ò nghÞ xö lý kÞp thêi c¸c nguyc¬ g©y TNL§.

+ B¸o c¸o kÞp thêi víi cÊp trªn mäi hiÖn tîngthiÕu an toµn vµ vÖ sinh lao ®éng, c¸c trêng hîp tain¹n ®Ó xö lý kÞp thêi.

+ KiÓm ®iÓm ®¸nh gi¸ t×nh tr¹ng an toµn vµ vÖsinh lao ®éng, vÒ viÖc chÊp hµnh c¸c quy ®Þnh vÒ BHL§trong c¸c buæi häp vµ kiÓm ®iÓm t×nh h×nh s¶n xuÊt.

- QuyÒn h¹n:+ Tõ chèi nhËn ngêi lao ®éng kh«ng ®ñ tr×nh

®é nghÒ nghiÖp vµ kiÕn thøc vÒ an toµn vµ b¶o hé lao®éng.

+ Tõ chèi nhËn c«ng viÖc hoÆc ngõng c«ng viÖccña tæ nÕu thÊy cã nguy c¬ ®e do¹ ®Õn tÝnh m¹ng, søckhoÎ cña tæ viªn, b¸o c¸o kÞp thêi ®Ó cÊp trªn xö lý.

c. Tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan qu¶n lý:

6

Theo ®iÒu 33 cña ph¸p lÖnh BHL§, cÊp ®Þa ph-¬ng, nghµnh cã tr¸ch nhiÖm trong c«ng t¸c BHL§ nhsau:

-Thi hµnh vµ híng dÉn ®¬n vÞ cÊp díi chÊp hµnhnghiªm chØnh ph¸p luËt, chÕ ®é chÝnh s¸ch, híng dÉnquy ®Þnh vÒ BHL§.

- Ban hµnh c¸c chØ thÞ híng dÉn quy ®Þnh vÒ BHL§cho ngµnh hoÆc ®Þa ph¬ng m×nh, song kh«ng ®îc tr¸ivíi ph¸p luËt vµ quy ®Þnh chung cña Nhµ Níc: chØ ®¹othùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch, biÖn ph¸p ®Çu t, ®µo t¹o,huÊn luyÖn, s¬ tæng kÕt vÒ BHL§, tiÕn hµnh khen thëngthµnh tÝch, xö lý vi ph¹m kû luËt vÒ BHL§ trong ph¹mvi nghµnh vµ ®Þa ph¬ng m×nh.

- §iÒu tra, ph©n tÝch, thèng kª, b¸o c¸o vÒ TNL§vµ BNN, híng dÉn c¸c ®¬n vÞ vµ tiÕn hµnh kiÓm traviÖc thùc hiÖn c«ng t¸c BHL§ trong nghµnh vµ ®Þa ph-¬ng m×nh.

- Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p vÒ tæ chøc, bè trÝ c¸nbé vµ ph©n cÊp tr¸ch nhiÖm hîp lý cho c¸c cÊp díi ®Ó®¶m b¶o tèt viÖc qu¶n lý chØ ®¹o c«ng t¸c BHL§ trongnghµnh vµ ®Þa ph¬ng.

d. Tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n cña tæ chøc c«ng ®oµn: §iÒu 6 luËt c«ng ®oµn: §iÒu 40, 41, 42 ch¬ng 8 cña ph¸p lÖnh BHL§; §iÒu 95 cña bé luËt lao ®éng cã quy ®Þnh nh sau:- Thay mÆt ngêi lao ®éng cña c¬ së, ký tho¶ thuËn

víi ngêi sö dông lao ®éng vÒ c¸c biÖn ph¸p c¶i thiÖn®iÒu kiÖn lµm viÖc ®¶m b¶o an toµn vµ vÖ sinh lao®éng.

7

- KiÓm tra viÖc chÊp hµnh ph¸p luËt vµ c¸c chÕ ®échÝnh s¸ch vÒ BHL§. Yªu cÇu ngêi sö dông lao ®éng t¹mngõng lµm viÖc ë nh÷ng n¬i cã nguy c¬ g©y TNL§.

- Tæ chøc tuyªn truyÒn, vËn ®éng, gi¸o dôc ngêilao ®éng, tù gi¸c chÊp hµnh tèt c¸c luËt, chÕ ®é,chÝnh s¸ch, tiªu chuÈn quy ®Þnh vÒ BHL§.

- Tæ chøc phong chµo quÇn chóng “ B¶o ®¶m an toµnvµ vÖ sinh lao ®éng”, qu¶n lý vµ tæ chøc chØ ®¹o tètm¹ng líi an toµn vµ vÖ sinh c¬ së.

- Tham gia víi c¸c c¬ quan nhµ níc , c¸c cÊpchÝnh quyÒn ®Ó x©y dùng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt, chÕ déchÝnh s¸ch, tiªu chuÈn, quy ®Þnh vÒ BHL§, ë c¬ së,c«ng ®oµn tham gia tÝch cùc vµo viÖc x©y dùng kÕho¹ch BHL§.

- Cö ®¹i diÖn tham gia vµo c¸c ®oµn ®iÒu traTNL§.

- Tham gia víi chÝnh quyÒn xÐt khen thëng vµ kûluËt vÒ BHL§.

- Thùc hiÖn c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc vÒ BHL§.

3. Khai b¸o- §iÒu tra- Thèng kª, b¸o c¸o ®Þnh kúvÒ tai n¹n lao ®éng:

a.C¬ së ph¸p lý: - Khai b¸o ®iÒu tra TNL§ ®îc thùc hiÖn theo

th«ng t liªn tÞch 03/TTLT ngµy 26/3/1998 cña Bé lao®éng TBXH- Y tÕ- Tæng liªn ®oµn lao ®éng ViÖt Nam.

- Thèng kª b¸o c¸o ®Þnh kú vÒ TNL§ thùc hiÖntheo th«ng t 23 lao ®éng TBXH- TT ngµy 18/11/1996.

b. Khai b¸o vÒ tai n¹n lao ®éng: Khai b¸o TNL§ cÇn chó ý:

8

- TÝnh chÊt c«ng viÖc: Lµm nh÷ng c«ng viÖc g×,cô thÓ ra sao...

- §Þa ®iÓm: X¶y ra trong doanh nghiÖp hay ®ilµm nhiÖm vô hoÆc trªn ®êng ®i ®Õn n¬i lµm viÖc...

- Thêi gian: X¶y ra khi ®ang lµm viÖc, chuÈn bÞlµm viÖc hay gi¶i lao,...

* Ph©n lo¹i TNL§:- ChÕt ngêi.- Tai n¹n giao th«ng nÆng.- Tai n¹n giao th«ng nhÑ: kh«ng thuéc 2 lo¹i

trªn.* Nguyªn t¾c khai b¸o TNL§:

- TÊt c¶ c¸c tai n¹n chÕt ngêi (trõ c¬ së lùclîng vò trang) ®Òu ph¶i khai b¸o b»ng c¸ch nhanh nhÊt( ®iÖn tho¹i...) víi thanh tra nhµ níc vÒ ATL§, liªn®oµn lao ®éng, c¬ quan c«ng an gÇn nhÊt, c¬ quan qu¶nlý cÊp trªn (Víi c¬ quan cÊp trªn)

- Tai n¹n x¶y ra ë ®Þa ph¬ng nµo, ph¶i khai b¸oë ®Þa ph¬ng ®ã.

- Tai n¹n x¶y ra ë c¬ së nµo th× ë c¬ së ®ãph¶i cã tr¸ch nhiÖm khai b¸o. (cã thÓ ngêi bÞ tai n¹nkh«ng thuéc ®¬n vÞ sö dông lao ®éng qu¶n lý)

c. §iÒu tra tai n¹n lao ®éng: - Môc ®Ých:+ X¸c ®Þnh nguyªn nh©n g©y ra tai n¹n.+ Quy tr¸ch nhiÖm ®Ó xö lý vµ gi¸o dôc.+ §Ò ra biÖn ph¸p ng¨n ngõa t¸i diÔn.- Yªu cÇu:+ Ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, ®óng thùc tÕ tai n¹n.

9

+ §óng thñ tôc kiÓm tra ( hå s¬, tr¸ch nhiÖm,chi phÝ ...)+ T×m ra c¸c biÖn ph¸p xö lý.

- Nguyªn t¾c ®iÒu tra: + TÊt c¶ c¸c vô TNL§ ®Òu ph¶i ®iÒu tra theo quy

®Þnh. + Thanh tra nhµ níc vÒ ATL§ - VS L§, Liªn ®oµn

®éng cÊp tØnh cã nhiÖm vô ®iÒu tra gåm cã: *Ngêi sö dông lao ®éng. *§¹i diÖn c«ng ®oµn c¬ së. *C¸n bé ATL§ chuyªn tr¸ch.

d. Tr¸ch nhiÖm cña ngêi sö dông:- KÞp thêi s¬ cøu, cÊp cøu ngêi bÞ tai n¹n lao

®éng.- Khai b¸o b»ng c¸ch nhanh nhÊt víi c¬ quan

cÊp trªn.- Gi÷ nguyªn hiÖn trêng (tai n¹n chÕt ngêi

hoÆc nÆng)- Cung cÊp th«ng tin cã liªn quan ®Õn vô tai

n¹n, cung cÊp th«ng tin cho ®oµn ®iÒu tra.- Tæ chøc ®iÒu tra c¸c vô tai n¹n lao ®éng nhÑ,

TNL§ nÆng theo quy ®Þnh.- Thùc hiÖn biÖn ph¸p kh¾c phôc hËu qu¶ do

TNL§, chÞu c¸c kho¶n chi phÝ phôc vô ®iÒu tra TNL§.- Göi b¸o c¸o, kÕt qu¶ thùc hiÖn c¸c kiÕn nghÞ

ghi trong biªn b¶n ®iÒu tra víi c¬ quan tham gia ®iÒutra TNL§.

- Lu gi÷ hå s¬ ( chÕt ngêi lu 15 n¨m, TNL§ kh¸clu cho ®Õn khi ngêi bÞ tai n¹n nghØ hu).

10

III: Ph©n tÝch ®iÒu kiÖn lao ®éng, nguyªn nh©n g©y tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp.

1. Mét sè kh¸i niÖm: (ThuËt ng÷ ®îc luËt ph¸p ho¸theo TCVN: 3153-79-685/ TC- Q§ ngµy 27/ 12/ 1979)

a. Tai n¹n lao ®éng: Tai n¹n x¶y ra g©y t¸c h¹i ®Õn c¬thÓ ngêi lao ®éng do t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè nguyhiÓm vµ cã h¹i trong lao ®éng s¶n xuÊt.

b.ChÊn th¬ng: ChÊn th¬ng x¶y ra ®èi víi ngêi lao ®éngtrong s¶n xuÊt do kh«ng tu©n theo c¸c yªu cÇu vÒATL§.

c. BÖnh nghÒ nghiÖp: BÖnh ph¸t sinh do t¸c ®éng métc¸ch tõ tõ cña c¸c yÕu tè vµ ®iÒu kiÖn lao ®éng ®éch¹i t¹o ra trong s¶n xuÊt ®èi víi ngêi lao ®éng.

d. An toµn lao ®éng: T×nh tr¹ng lao ®éng kh«ng g©ynguy hiÓm trong s¶n xuÊt.

e. Kü thuËt an toµn: HÖ thèng c¸c biÖn ph¸p vµ ph¬ngtiÖn vÒ tæ chøc vµ kü thuật nh»m phßng ngõa c¸c yÕutè nguy hiÓm trong s¶n xuÊt ®èi víi ngêi lao ®éng.

g. VÖ sinh lao ®éng: HÖ thèng c¸c biÖn ph¸p vµ ph¬ngtiÖn vÒ tæ chøc vµ kü thuËt, vÖ sinh nh»m phßng ngõasù t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè cã h¹i trong s¶n xuÊt ®èivíi ngêi lao ®éng.

11

h. B¶o hé lao ®éng: HÖ thèng c¸c v¨n b¶n vÒ luËt ph¸pvµ c¸c biÖn ph¸p t¬ng øng vÒ tæ chøc, kinh tÕ, x·héi, kü thuËt vµ vÖ sinh, nh»m ®¶m b¶o an toµn, b¶ovÖ søc khoÎ vµ kh¶ n¨ng lao ®éng cho ngêi c«ng nh©ntrong qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt.

i. §iÒu kiÖn lao ®éng: Lµ mét tËp hîp tæng thÓ c¸c yÕutè vÒ kinh tÕ, x· héi, tæ chøc kü thuËt, tù nhiªn,thÓ hiÖn qua quy tr×nh c«ng nghÖ, c«ng cô lao ®éng,®èi tîng lao ®éng, m«i trêng lao ®éng, con ngêi lao®éng vµ sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a chóng, t¹o ®iÒu kiÖncÇn thiÕt cho ho¹t ®éng cña con ngêi trong qu¸ tr×nhlao ®éng s¶n xuÊt. →§¸nh gi¸ ph©n tÝch ®iÒu kiÖn lao ®éng ph¶i tiÕn hµnh®¸nh gi¸, ph©n tÝch ®ång thêi trong mèi quan hÖ, t¸c ®éng qua l¹i cña tÊt c¶ c¸cyÕu tè nãi trªn.

2. Ph©n tÝch ®iÒu kiÖn lao ®éng:a. §iÒu kiÖn lao ®éng nãi chung:Tõ ®Þnh nghÜa (1.8) cã thÓ thÊy ®iÒu kiÖn lao

®éng ®îc ®¸nh gi¸ bëi mét mÆt lµ qu¸ tr×nh lao ®éng,mÆt kh¸c lµ t×nh tr¹ng vÖ sinh cña m«i trêng, trong®ã qu¸ tr×nh lao ®éng ®îc thùc hiÖn:

- Qu¸ tr×nh lao ®éng: Lµ tËp hîp mét sè ®éng t¸cnh»m t¹o ra mét s¶n phÈm nµo ®ã. Khi thùc hiÖn c¸c®éng t¸c mµ c¬ thÓ con ngêi cã nh÷ng c¨ng th¼ng nhÊt®Þnh vÒ mÆt thÇn kinh, c¬ b¾p, thÓ lùc... Sù c¨ngth¼ng nµy tuú thuéc vµo tÝnh chÊt cña c«ng viÖc, møc®é di chuyÓn, t thÕ lµm viÖc, møc ®é tËp chung vµ c¸cc«ng cô hç trî ( Dông cô cÇm tay, m¸y mãc mµ ngêi lao®éng ®iÒu khiÓn....)

12

- T×nh tr¹ng vÖ sinh m«i trêng: C¸c ho¹t ®éng cñangêi lao ®éng ®Æt trong mét m«i trêng mµ trong ®ã cãc¸c yÕu tè:

+ Vi khÝ hËu: ( NhiÖt ®é, giã, ®é Èm, bøc x¹nhiÖt...)+ Nång ®é bôi ®éc h¹i: ( Bôi vµ chÊt ®éc tõ vËt

liÖu vµ s¶n phÈm...)+ TiÕng ån vµ rung ®éng: ( TiÕng ån cña m¸y mãc

hoÆc sù va ®Ëp gi÷a c¸c m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ vËtliÖu, s¶n phÈm,...)

+ T×nh tr¹ng chiÕu s¸ng: ( ¸nh s¸ng do thiÕt kÕnhµ xëng, do thiÕt kÕ

chiÕu s¸ng nh©n t¹o...) →C¸c yÕu tè trªn cã thÓ x¶y ra ®ång thêi hoÆc díid¹ng tæ hîp, trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh sÏ ¶nhhëng xÊu ®Õn ngêi lao ®éng cã thÓ dÉn ®Õn TNL§, BNN,hoÆc lµm gi¶m n¨ng suÊt lao ®éng. VD: - TiÕng ån cã thÓ lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn TNL§. - Bôi dÉn ®Õn bËnh nghÒ nghiÖp, nhiÔm bôiphæi. - ChiÕu s¸ng kh«ng tèt lµm ¶nh hëng ®Õn m¾t,g©y ¶nh hëng ®Õn n¨ng suÊt lao ®éng...

b. §iÒu kiÖn lao ®éng cña c«ng nh©n ngµnh x©y dùng: C¨n cø ®iÒu kiÖn lao ®«ng nãi chung thÊy r»ng c«ngnh©n x©y dùng cã nhiÒu ®Æc thï sau:

- Cã nhiÒu c«ng viÖc nÆng nhäc nhng cha ®îc c¬giíi ho¸, hoÆc c¬ giíi ho¸ ë møc ®é thÊp ( bèc xÕpvËt t, vËt liÖu vµo n¬i tËp kÕt trªn c«ng trêng...)

13

- Di chuyÓn trªn ®Þa h×nh phøc t¹p ( khi trªncao, khi díi ®êng hÇm...) t thÕ lµm cña nhiÒu c«ngviÖc lµ gß bã...)

- C¸c c«ng viÖc chñ yÕu lµm ë ngoµi trêi, phôthuéc vµo thêi tiÕt ( mïa hÌ, mïa ®«ng, n¾ng, ma, giãrÐt,...)

- Cã nhiÒu c«ng viÖc ®éc h¹i ( bôi- cã thµnh phÇnsilic chñ yÕu trong phÇn lín c¸c vËt liÖu x©y dùng)

- C«ng nh©n x©y dùng ViÖt Nam cha ®îc ®µo t¹o métc¸ch bµi b¶n, cã hÖ thèng ( hiÓu biÕt vÒ c«ng nghÖ,vÒ an toµn lao ®éng thÊp...)

3. C¸c nguyªn nh©n g©y tai n¹n lao ®éng: a. Tai n¹n lao ®éng nãi chung:

Cho ®Õn nay cha cã ph¬ng ph¸p ph©n lo¹i nguyªn nh©ntai n¹n lao ®éng cho c¸c ngµnh nghÒ, lÜnh vùc s¶nxuÊt. Tuy nhiªn ngêi ta cã thÓ ph©n thµnh c¸c nhãm:

- Nguyªn nh©n kü thuËt: cã thÓ chia nh sau:+ Dông cô, ph¬ng tiÖn, thiÕt bÞ m¸y mãc kh«ng

hoµn chØnh ( h háng, thiÕu thiÕt bÞ phßng ngõa...)+ Vi ph¹m quy tr×nh kü thuËt an toµn ( tr×nh tù

th¸o dì kh«ng ®óng, sö dông ph¬ng tiÖn chë v©tk liÖu®Ó chë ngêi...)

+ Thao t¸c lµm viÖc kh«ng ®óng, vi ph¹m nguyªnt¾c an toµn (h·m phanh ®ét ngét khi n©ng h¹ cÈu, lÊytay lµm c÷ khi ca vµ c¾t...)

- Nguyªn nh©n tæ chøc:+ Bè trÝ mÆt b»ng kh«ng gian s¶n xuÊt kh«ng lý (

chËt hÑp, m¸y mãc kh«ng ®ñ kho¶ng c¸ch ®Ó thaot¸c...)

14

+ TuyÓn dông, sö dông c«ng nh©n kh«ng ®óng yªucÇu ( ngêi cã bÖnh tim lµm viÖc trªn cao, kh«ng ®îc®µo t¹o l¸i xe mµ vÉn ®îc bè trÝ lai xe, thiÕu huÊnluyÖn an toµn lao ®éng,...)

+ ThiÕu kiÓm tra, gi¸m s¸t thêng xuyªn, ®Ó ph¸thiÖn vµ sö lý kÞp thêi nh÷ng vi ph¹m vÒ an toµn lao®éng.

+ Thùc hiÖn kh«ng nghiªm chØnh chÕ ®é BHL§ ( giênghØ ng¬i, ph¬ng tiÖn b¶o vÖ c¸ nh©n, chÕ ®é lao ®éngn÷...)

- Nguyªn nh©n vÖ sinh lao ®éng:+ KhÝ hËu, vi khi shËu kh«ng tiÖn nghi, phßngkh«ng th«ng tho¸ng.+ C¸c yÕu tè ®éc h¹i vît qu¸ tiªu chuÈn ( bui,ån, rung ®éng,..)+ ¸p suÊt cao hoÆc thÊp h¬n b×nh thêng.+ Kh«ng phï hîp tiªu chuÈn ( t thÕ gß bã, c«ng

viÖc ®¬n ®iÖu, buån tÎ hoÆc nhÞp ®é lao ®éng qu¸ khÈnch¬ng, dông cô m¸y mãc kh«ng phï hîp,...)

+ ThiÕu hoÆc chÊt lîng cña ph¬ng tiÖn b¶o vÖ c¸nh©n kÐm.

+ Kh«ng ®¶m b¶o yªu cÇu vÒ vÖ sinh c¸ nh©n (kh«ngcã níc uèng, kh«ng cã chç t¾m röa,...)

- Nguyªn nh©n do chñ quan (do b¶n th©n):+ Tuæi t¸c, søc khoÎ, giíi tÝnh,t©m lý kh«ng phïhîp.+ Tr¹ng th¸i thÇn kinh bÊt æn.+ Vi ph¹m kû luËt lao ®éng ( n« ®ïa, uèng rîu

trong giê lµm viÖc, kh«ng chÞu sö dông ph¬ng tiÖn baohé lao ®éng c¸ nh©n...)

b. Tai n¹n trong x©y dùng c¬ b¶n:

15

Trong x©y dùng c¬ b¶n cã thÓ nh×n nhËn vÒ c¸c nguyªnnh©n tõ c¸c yÕu tè sau:

- ThiÕt kÕ c«ng tr×nh ( s¬ ®å kÕt cÊu, tæ hîp t¶iträng, lùa chän vËt liÖu,...)- ThiÕt kÕ biÖn ph¸p thi c«ng ( thiÕt kÕ v¸n

vu«ng, biÖn ph¸p ®µo ®Êt...)- Tæ chøc thi c«ng ( mÆt b»ng thi c«ng chång

chÐo, thi c«ng trªn cao cïng mét ph¬ng ®øng kh«ngcã tÊm ch¾n...)- Kü thuËt thi c«ng ( nghiÖp vô thÊp kh«ng ®îc

häc biÖn ph¸p an toµn lao ®éng...) 4. Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch nguyªn nh©n tai n¹n lao®éng:

a. Ph¬ng ph¸p thèng kª:*Néi dung cña ph¬ng ph¸p: Dùa vµo sè liÖu ghi tai

n¹n lao ®éng vµ c¸c biªn b¶n tai n¹n lao ®éng, tiÕnhµnh ph©n nhãm c¸c tai n¹n theo nh÷ng quy íc nhÊt®Þnh ( nghÒ nghiÖp, tuæi ®êi, tuæi nghÒ, giíi tÝnh,®Æc Ýnh chÊn th¬ng... ) x¸c ®Þnh nhãm nµo x¶y ra tain¹n nhiÒu nhÊt. Trªn c¬ së ®ã cã kÕ ho¹ch tËp chungchØ ®¹o, nghiªn cøu biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó phßngngõa.

* §iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn ph¬ng ph¸p nµy: lµ ph¶icã ®Çy ®ñ c¸c d÷ liÖu thèng kª vÒ ATL§.

b. Ph¬ng ph¸p ®Þa h×nh:* Néi dung ph¬ng ph¸p: Xem xÐt lo¹i ®Þa h×nh n¬i

thêng x¶y ra tai n¹n, trªn c¬ së n¬i ®ã ®¸nh dÊu( vÏ, chôp ¶nh,...) mét c¸ch chÝnh x¸c, kÞp thêi, ®Óph©n tÝch nguyªn nh©n tai n¹n vµ ®a ra dÊu hiÖu c¶nhb¸o cã tÝnh trùc quan nh»m ng¨n ngõa t¸i diÔn.

16

* §iÒu kiÖn cña ph¬ng ph¸p: Ph¶i ®¸nh dÊu ngay,®Çy ®ñ vµ cã hÖ thèng c¸c trêng hîp tai n¹n.

c. Ph¬ng ph¸p chuyªn kh¶o:* Néi dung: gåm kh¶o s¸t toµn bé t×nh h×nh s¶n

xuÊt: C«ng nghÖ, m¸y mãc thiÕt bÞ, s¶n phÈm, nguyªnvËt liÖu, tr×nh ®é nghiÖp vô vµ sù biÕn ®éng vÒ sè l-îng c«ng nh©n, tiÕn ®é, mÆt b»ng s¶n xuÊt,... Ph©ntÝch, ®¸nh gi¸ ( ®Ó chØ ra thêi gian vµ ®Þa ®iÓm cãthÓ x¶y ra tai n¹n nhiÒu nhÊt).

* ¦u ®iÓm: cho phÐp x¸c ®Þnh kh¸ ®Çy ®ñ c¸cnguyªn nh©n g©y tai n¹n ®Ó tõ ®ã quyÕt ®Þnh biÖn ph¸plo¹i trõ nh÷ng tai n¹n ®ã.

17

Ch¬ng 2: VÖ sinh lao ®éng

I: Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ vÖ sinh lao ®éng 1. Kh¸i niÖm chung:

a. Kh¸i niÖm: VÖ sinh lao ®éng lµ m«n khoa häc nghiªncøu ¶nh hëng cña nh÷ng yÕu tè cã h¹i trong lao ®éngs¶n xuÊt ®èi víi søc khoÎ ngêi lao ®éng, c¸c biÖnph¸p c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lao ®éng, phßng ngõa bÖnhnghÒ nghiÖp, nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng lao ®éng cho ngêilao ®éng.

b. Néi dung lao ®éng cña vÖ sinh lao ®éng: - Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm vÖ sinh cña m«i trêng mµ

trong ®ã c¸c qu¸ tr×nh lao ®éng ®îc thùc hiÖn. - Nghiªn cøu c¸c biÕn ®æi sinh lý, sinh ho¸ c¬

thÓ. - Tæ chøc lao ®éng vµ nghØ ng¬i hîp lý.

18

- C¸c biÖn ph¸p chèng mÖt mái trong lao ®éng,h¹n chÕ ¶nh hëng cña c¸c yÕu tè nghÒ nghiÖp.

- Quy ®Þnh tiªu chuÈn, chÕ ®é vÖ sinh xÝ nghiÖp,vÖ sinh c¸ nh©n, chÕ ®é BHL§.

- Kh¸m tuyÓn vµ s¾p xÕp hîp lý c«ng nh©n lµmviÖc ë c¸c bé phËn kh¸c nhau trong ®¬n vÞ.

- Qu¶n lý, theo dâi t×nh h×nh søc khoÎ, kh¸m søckhoÎ ®Þnh kú ®Ó ph¸t hiÖn bÖnh nghÒ nghiÖp.

- Gi¸m ®Þnh søc khoÎ vµ kh¶ n¨ng lao ®éng choc«ng nh©n.

- §«n ®èc kiÓm tra thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p vÖsinh an toµn lao ®éng trong s¶n xuÊt.

2. BÖnh nghÒ nghiÖp – Nguyªn nh©n vµ t¸c h¹i cñachóng ®Õn søc khoÎ con ngêi :

a – BÖnh nghÒ nghiÖp: lµ bÖnh do ph¸t sinh do t¸c®éng mét c¸ch tõ tõ cña c¸c yÕu tè vµ ®iÒu kiÖn lao®éng ®éc h¹i t¹o ra trong s¶n xuÊt ®èi víi ngêi lao®éng.

b – C¸c bÖnh nghÒ nghiÖp – nguyªn nh©n vµ t¸c h¹i cña chóng ®èivíi søc khoÎ con ngêi: *Tõ th¸ng 2 n¨m 1997 Nhµ níc ta c«ng nhËn 21 bÖnhnghÒ nghiÖp:

1. BÖnh bôi phæi silic: Lµ bÖnh phæ biÕn trongx©y dùng, liªn quan ®Õn c¸c vËt liÖu cã thµnh phÇnsilic ( ®¸ vµ luyÖn thÐp...)

2. BÖnh bôi phæi ami¨ng.3. BÖnh bôi phæi b«ng.4. NhiÔm ®éc ch× vµ c¸c chÊt ch×.5. NhiÔm ®éc bengen vµ ®ång ®¼ng cña bengen.

19

6. NhiÔm ®éc thuû ng©n vµ hîp chÊt cña thuûng©n.

7. NhiÔm ®éc mangan vµ c¸c hîp chÊt cña mangan.8. NhiÔm ®éc trinitr«luen (TNT).9. NhiÔm ®éc tia phãng x¹ vµ tia X.10. §iÕc nghÒ nghiÖp do tiÕng ån.11. Rung ®éng nghÒ nghiÖp.12. BÖnh s¹m da nghÒ nghiÖp ( do tia hångngo¹i).

13. LoÐt da, loÐt v¾ch ng¨n mòi, viªm da, chµmtiÕp xóc.

14. Lao nghÒ nghiÖp.15. Viªm gan do virut nghÒ nghiÖp.16. BÖnh do leptospira nghÒ nghiÖp.17. BÖnh nhiÔm ®éc ansen vµ c¸c hîp chÊtansen.

18. NhiÔm ®éc incotin nghÒ nghiÖp.19. NhiÔm ®éc ho¸ chÊt trõ s©u nghÒ nghiÖp.20. BÖnh gi¶m ¸p nghÒ nghiÖp.21. BÖnh viªm phÕ qu¶n m·n tÝnh nghÒ nghiÖp.

Nhng trong qu¸ tr×nh thi c«ng vµ lao ®éng s¶nxuÊt trªn c¸c c«ng trêng, xÝ nghiÖp. C«ng nh©n x©ydùng nãi chung cã nhiÒu yÕu tè bÊt lîi t¸c dông lªnc¬ thÓ con ngêi trong mét thêi gian ng¾n, hoÆc l©udµi g©y ¶nh hëng xÊu ®Õn søc khoÎ ngêi lao ®éng.

*C¸c t¸c h¹i vÒ bÖnh nghÒ nghiÖp ®ã trong x©y dùngcã thÓ ph©n thµnh 10 nhãm nh sau:

1- §iÒu kiÖn vi khÝ hËu kh«ng tiÖn nghi: Qu¸nãng, qu¸ l¹nh dÉn ®Õn bÞ say n¾ng, say nãng, c¶m

20

l¹nh, ngÊt. V× c«ng nh©n thêng ph¶i lµm viÖc ngoµitrêi, nªn dÔ bÞ n¾ng, nãng vÒ mïa hÌ vµ l¹nh vÒ mïa®«ng...

2- Sù chªnh lÖch ¸p suÊt cao hoÆc thÊp h¬n ¸psuÊt khÝ quyÓn: dÉn ®Õn bÖnh sng huyÕt.. Do lµm viÖctrªn vïng nói cao, lµm viÖc ë hÇm má, lÆn díi nícs©u...

3- TiÕng ån, nh÷ng ©m thanh qu¸ lín: DÉn ®Õn lµmgi¶m thÝnh gi¸c, nÕu l©u ngµy cã thÓ bÞ ®iÕc. Do lµmviÖc ë nh÷ng n¬i nh: gia c«ng gç, c¬ khÝ trong xëng,®ãng cäc b»ng bóa lín, næ m×n..

4- Rung ®éng t¸c dông thêng xuyªn: dÉn ®Õn ®aux¬ng, thÊp khíp... Do lµm viÖc nh: §Çm bª t«ng, rung®éng ®iÖn, dông cô nÐn khÝ...

5- T¸c hại cña bôi s¶n xuÊt ( bôi ®éc): dÉn ®Õnhuû ho¹i c¬ quan h« hÊp, bÖnh bôi phæi, bÖnh lao...Do lµm viÖc ë nh÷ng nhµ m¸y s¶n xuÊt vËt liÖu x©ydùng.

6- T¸c hại cña chÊt ®éc: dÉn ®Õn bÞ nhiÔm ®éccÊp tÝnh, m·n tÝnh, phång rép da. Do tiÕp xóc víi c¸cc«ng viÖc chng cÊt ho¸ chÊt, s¬n, chÊt dung m«i...

7- T¸c hại cña tia phãng x¹: DÉn ®Õn bÖnh da cÊptÝnh, m·n tÝnh, bÖnh lë loÐt, bÖnh quang tuyÕn... DokhuyÕt tËt trong c¸c kÕt cÊu kim lo¹i, kiÓm tra mèihµn b»ng tia phãng x¹...

8- T¸c hại thêng xuyªn cña tia n¨ng lîng cêng ®élín: DÉn ®Õn bÖnh ®au m¾t, viªm m¾t,... Do lµm viÖcnh hµn ®iÖn, hµn h¬i,..

9- Nh×n c¨ng th¼ng thêng xuyªn khi chiÕu s¸ngkh«ng ®ñ: Lµm gi¶m thÞ lùc, cËn thÞ,... Do lµm ënh÷ng n¬i kh«ng ®ñ ¸nh s¸ng, kh«ng ®ñ ®é räi..

21

10- Lµm viÖc c¨ng th¼ng cña c¸c b¾p thÞt,®øng ngåi l©u, t thÕ gß bã: DÉn ®Õn bÞ khuyÕch ®¹itÜnh m¹ch, ®au thÇn kinh,... Do bèc dì vËt nÆng b»ngthñ c«ng, rÌn ròa, ca xÎ gç b»ng thñ c«ng...

3. BiÖn ph¸p phßng ngõa bÖnh nghÒ nghiÖp:a. BiÖn ph¸p kü thuËt c«ng nghÖ: C¬ giíi ho¸, tù ®éng ho¸

thiÕt bÞ m¸y mãc.- Sö dông c¸c ph¬ng tiÖn triÖt tiªu, c¸ch ©m.. ®Ó

lµm gi¶m vµ triÖt tiªu tiÕng ån, rung ®éng trong s¶nxuÊt.

- Sö dông c¸c thiÕt bÞ kü thuËt vÖ sinh ®Æc biÖtdíi d¹ng mµn che kh«ng khÝ, hoÆc níc, mµn níc...

- Lùa chän ®óng ®¾n vµ ®¶m b¶o c¸c yÕu tè vi khÝhËu ( nhiÖt ®é, ®é Èm, vËn tèc lu chuyÓn kh«ngkhÝ,...), tiÖn nghi khi thiÕt kÕ nhµ xëng.

b. BiÖn ph¸p kü thuËt vÖ sinh: - Sö dông c¸c thiÕt bÞ th«ng giã, hót th¶i h¬i

khÝ bôi ®éc ®Ó lo¹i trõ t¸c dông cã h¹i cña c¸c chÊt®éc vµ nhiÖt ®é cao lªn c¬ thÓ ngêi lao ®éng.

- Tæ chøc chiÕu s¸ng nh©n t¹o, tù nhiªn ë n¬i lµmviÖc, ®¶m b¶o chiÕu s¸ng theo tiªu chuÈn yªu cÇu.

- §Ò phßng bÖnh phãng x¹ cã liªn quan ®Õn viÖc södông c¸c chÊt phãng x¹ vµ ®ång vÞ

c. BiÖn ph¸p phßng hé c¸ nh©n: QuÇn ¸o, mò, kÝnh, mÆt n¹.Sö dông c¸c ph¬ng tiÖn phßng hé c¸ nh©n ®Ó b¶o vÖ

c¸c c¬ quan thÞ gi¸c, h« hÊp, bÒ mÆt da...d. BiÖn ph¸p tæ chøc lao ®éng khoa häc: Bè trÝ giê lµm viÖc

hîp lý theo ®Æc ®iÓm sinh lý cña c«ng nh©n vµ c«ngviÖc

22

Cã chÕ ®é lao ®éng riªng ®èi víi mét sè c«ng viÖcnÆng nhäc, trong m«i trêng ®éc h¹i.. Nh rót ng¾n thêigian c«ng viÖc trong ngµy, tæ chøc c¸c ®ît nghØ ng¾nsau vµi giê lµm viÖc...

e. BiÖn ph¸p ytÕ b¶o vÖ søc khoÎ:- Kh¸m tuyÓn vµ kh¸m ®Þnh kú søc khoÎ cho c«ng

nh©n, ®Ó ph¸t hiÖn kÞp thêi c¸c bÖnh cã nguy c¬ ®Õnsøc khoÎ con ngêi vµ ®Ó bè trÝ hîp lý c«ng viÖc choc«ng nh©n.

- Ngoµi ra cßn ph¶i tiÕn hµnh gi¸m ®Þnh kh¶n¨ng lao ®éng vµ híng dÉn tËp luyÖn, håi phôc l¹i kh¶n¨ng lao ®éng cho mét sè c«ng nh©n m¾c TNL§, BNN vµc¸c bÖnh m·n tÝnh kh¸c ®· ®îc ®iÒu trÞ.

- Thêng xuyªn kiÓm tra vÖ sinh an toµn lao®éng vµ cung cÊp ®Çy ®ñ thøc ¨n, níc uèng ®¶m b¶ochÊt lîng cho c«ng nh©n lµm viÖc trong m«i trêng ®éch¹i.

II: §iÒu kiÖn vi khÝ hËu trong s¶n xuÊt 1. Kh¸i niÖm chung:

a. §Þnh nghÜa:Vi khÝ hËu lµ tr¹ng th¸i kh«ng khÝ trong kho¶ng

kh«ng gian thu hÑp gåm c¸c yÕu tè: NhiÖt ®é ( t- oC),®é Èm ( vv - %), bøc x¹ nhiÖt ( y- calo/ cm2. ph) vµtèc ®é chuyÓn ®éng cña kh«ng khÝ ( V- m/s). §iÒukiÖn vi khÝ hËu trong s¶n xuÊt phô thuéc vµo tÝnhchÊt cña qu¸ tr×nh c«ng nghÖ vµ khÝ hËu ®Þa ph¬ng.

- VÒ mÆt vÖ sinh, khÝ hËu ¶nh hëng ®Õn søckhoÎ vµ bÖnh tËt cña c«ng nh©n.

23

- Theo tÝnh chÊt to¶ nhiÖt cña qu¸ tr×nh s¶nxuÊt. Ngêi ta chia ra lµm ba lo¹i vi khÝ hËu:

+Vi khÝ hËu t¬ng ®èi æn ®Þnh: NhiÖt lîng to¶ rakho¶ng 20Kcal/ m3.h (nhµ m¸y c¬ khÝ hoÆc nhµ m¸ydÖt).

+Vi khÝ hËu t¬ng ®èi nãng: NhiÖt lîng to¶ ra >20 Kcal/m3.h (nhµ m¸y ®óc, luyÖn kim..).

+Vi khÝ hËu t¬ng ®èi l¹nh: NhiÖt lîng to¶ ra <20 Kcal/m3.h ( nhµ m¸y rîu, bia, nhµ m¸y thuû s¶n®«ng l¹nh..).

b. C¸c yÕu tè vi khÝ hËu:- NhiÖt ®é: ( t- oC) lµ yÕu tè quan träng trong

s¶n xuÊt, nã phô thuéc vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµbøc x¹ mÆt trêi. NhiÖt ®é ¶nh hëng ®Õn qu¸ tr×nh th¶inhiÖt díi h×nh thøc truyÒn nhiÖt cña c¬ thÓ.

§iÒu lÖ vÖ sinh quy ®Þnh tèi ®a cho phÐp ë n¬ilµm viÖc vÒ mïa hÌ lµ 30 oC vµ kh«ng vît qu¸ nhiÖt ®énµy 5oC.

- Bøc x¹ nhiÖt: ( y- Calo/cm2.ph) lµ nh÷ng sãng®iÖn tõ, bao gåm nh÷ng tia hång ngo¹i, tö ngo¹i vµ¸nh s¸ng thêng. §iÒu lÖ vÖ sinh quy ®Þnh cêng ®é bøcx¹ nhá h¬n hoÆc b»ng 1 Calo/cm2.ph.

- §é Èm: (w -%) VÒ mÆt vÖ sinh, ®é Èm thêng lÊylµ ®é Èm t¬ng ®èi, tøc lµ tØ lÖ % gi÷a ®é Èm tuyÖt®èi vµ ®é Èm tèi ®a.

+§é Èm lµm ¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng bay h¬i må h«icña c¬ thÓ.

+ §iÒu lÖ vÖ sinh quy ®Þnh ®é Èm t¬ng ®èi ën¬i s¶n xuÊt kho¶ng 75 ®Õn 85%.

24

* VËn tèc chuyÓn ®éng cña kh«ng khÝ: ( giã) ( V-m/s) ¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng th¶i nhiÖt cña c¬ thÓ díih×nh thøc ®èi lu. - Giíi h¹n trªn cña giã V nhá h¬n hoÆcb»ng 3m/s, v× khi ®¹t ®Õn 5m/s sÏ g©y ra kÝch thÝchbÊt lîi cho c¬ thÓ. 2. ¶nh hëng cña vi khÝ hËu ®Õn c¬ thÓ con ngêi: a. §iÒu hoµ th©n nhiÖt ë ngêi: C¬ thÓ ngêi cã nhiÖt ®é kho¶ng 37oC ( +- )0,5oC.ViÖc duy tr× nhiÖt ®é nµy lµ nhê vµo 2 qu¸tr×nh ®iÒu nhiÖt :

- §iÒu nhiÖt ho¸ häc: lµ qu¸ tr×nh biÕn ®æisinh nhiÖt do sù «xy ho¸ c¸c chÊt dinh dìng.BiÕn ®æinµy thay ®æi theo nhiÖt ®é kh«ng khÝ bªn ngoµi vµtr¹ng th¸i lµm viÖc.

- §iÒu nhiÖt lý häc: lµ qu¸ tr×nh biÕn ®æith¶i nhiÖt th«ng qua c¸c qu¸ tr×nh sau:

- TruyÒn nhiÖt: Khi th©n nhiÖt lín h¬n nhiÖt®é tiÕp xóc vµ m«i trêng xung quanh .

- §èi lu: khi nhiÖt ®é kh«ng khÝ thay thÕnhá h¬n nhiÖt ®é kh«ng khÝ th¶i ra tõ c¬ thÓ (kho¶ng34oC )

- Bay h¬i må h«i: Bay h¬i trªn bÒ mÆt da –lµm m¸t bÒ mÆt da. H×nh thøc nµy m¹nh khi nhiÖt ®ékh«ng khÝ >34oC

- Bøc x¹ nhiÖt: C¬ thÓ ngêi còng cã thÓ ph¸tra c¸c tia bøc x¹.

b.¶nh hëng cña vi khÝ hËu ®Õn c¬ thÓ ngêi : - ¶nh hëng cña vi khÝ hËu nãng : Nh÷ng biÕn ®æi vÒ sinh lý- biÕn ®æi c¶m gi¸cnhiÖt cña da tr¸n:

25

- 28 - 29oC c¶mgi¸c l¹nh

- 29 - 30oC c¶mgi¸c m¸t

- 30 - 31oC c¶mgi¸c dÓ chÞu

- 31,5 - 32,5oC c¶mgi¸c nãng

- 32,5 - 33,5oC c¶mgi¸c rÊt nãng

- > 33,5oc c¶mgi¸c cùc nãng .Th©n nhiÖt cña mét ngêi khoÎ m¹nh (b×nh th-êng) lµ 37oC (+ -) 0,5oC. .Th©n nhiÖt ë 38,5oC ®îc gäi lµ b¸o®éng,sinh ra chøng say nãng. ChuyÓn ho¸ níc: C¬ thÓ cã sù c©n b»ng gi÷alîng níc vµo vµ lîng níc th¶i ra.

- Víi ngêi b×nh thêng lîng níc vµo c¬ thÓkho¶ng 2,5 lÝt ®Ðn 3 lÝt/ 24h, lîng níc th¶iqua tiÓu tiÖn kho¶ng 1,5lÝt, ®¹i tiÖn0,2lÝt, cßn l¹i qua må h«i vµ h¬i thë.

a- Vi khÝ hËu nãng:- Khi lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn nãng bøc, c¬

thÓ bÞ mÊt níc qua må h«i tõ 5 ®Õn 7lÝt/ca lµm viÖc.Khi mÊt níc sÏ kÌm theo mÊt mét lîng muèi ¨n ( kho¶ng20g), mét sè kho¸ng: Na, K, Ca,... Mét sè sinh tè: C,B1, PP. Do mÊt nhiÒu níc, tû träng m¸u t¨ng, ®é nhítgi¶m dÇn, dÉn ®Õn tim ph¶i lµm viÖc nhiÒu. Do mÊt n-íc, dÞch vÞ ë khoang miÖng vµ d¹ dµy gi¶m dÉn ®Õn cã

26

c¶m gi¸c ¨n kh«ng ngon, kh¶ n¨ng diÖt trïng ë d¹ dµygi¶m.

- Do bÞ mÊt níc lµm chËm ph¶n x¹ thÇn kinh,dÉn ®Õn g©y tai n¹n. Lîng níc qua thËn gi¶m cã khichØ cßn 10% so víi lóc b×nh thêng, dÉn ®Õn chøc n¨ngcña thËn bÞ gi¶m.

- §Æc biÖt mÊt níc nhiÒu dÉn ®Õn mÊt th¨ngb»ng níc ®iÖn gi¶i trong c¬ thÓ, lµm n¹n nh©n cho¸ngv¸ng, ngÊt, co giËt, ®au ®ín toµn th©n.*. CÊp cøu: §èi víi trêng hîp say nãng vµ mÊt níc®iÖn gi¶i, dÊu hiÖu lµ th©n nhiÖt t¨ng cã thÓ lªn ®Õn39 – 40oC, m¹ch nhanh, nhá, nhÞp thë nhanh... CÇn ®an¹n nh©n ra n¬i tho¸ng m¸t, níi láng quÇn ¸o, chouèng níc cã cho thªm Ýt muèi vµ vitamin, chêm nícl¹nh ®Ó lµm gi¶m th©n nhiÖt tõ tõ, xoa bãp ngoµi långngùc, b¸o cho y tÕ hoÆc gäi cÊp cøu 115 b- ¶nh hëng cña vi khÝ hËu l¹nh:

- L¹nh lµm cho c¬ thÓ bÞ mÊt nhiÖt nhiÒu, nhÞptim, nhÞp thë gi¶m, møc tiªu thô «xy t¨ng.

- L¹nh lµm cho c¬ v©n, c¬ tr¬n co l¹i, cã hiÖntîng næi da gµ, c¸c m¹ch co th¾t sinh c¶m gi¸c tªcøng ch©n tay, dÉn ®Õn vËn ®éng khã kh¨n.

- L¹nh dÔ xuÊt hiÖn c¸c bÖnh viªn d©y thÇnkinh, viªm khíp, viªm phÕ qu¶n, hen vµ mét sè bÖnhkh¸c do m¸u kÐm lu th«ng.

- L¹nh lµm ¶nh hëng ®Õn c¸c ph¶n x¹ thÇn kinhdÉn ®Õn g©y tai n¹n lao ®éng. c- ¶nh hëng cña bøc x¹ hång ngo¹i:* Bøc x¹ hång ngo¹i: Trong c¸c nhµ xëng nãng hoÆc lµmviÖc díi ¸nh n¾ng mÆt trêi vµo mïa hÌ tia hång ngo¹icã thÓ xuyªn qua hép sä, hun nãng c¸c tæ chøc n·o,

27

g©y ra say nãng. Tia hång ngo¹i cßn cã thÓ g©y ra c¸cbÖnh vÒ m¾t nh gi¶m thÞ lùc, ®ôc nh·n m¾t, c¸c bÖnhvÒ da...* Bøc x¹ tö ngo¹i: XuÊt hiÖn nhiÒu ë ngän löa hµn, nãcã thÓ lµm báng da ®é II, lµm ®au m¾t...* Tia la de: Cã thÓ g©y ra báng da, báng vâng m¹c vµmét sè bÖnh kh¸c.

3. BiÖn ph¸p phßng chèng vi khÝ hËu xÊu:a. Vi khÝ hËu nãng vµ bøc x¹:* BiÖn ph¸p kü thuËt:- Tù ®éng ho¸ ®Ó c«ng nhËn h¹n chÕ tiÕp xóc trùctiÕp víi nguån nhiÖt.

- Víi c¸c lß nung cÇn ph¶i sö dông mét líp vËt liÖuc¸ch nhiÖt.

- S¾p xÕp c¸c nhµ xëng nãng trªn mÆt b»ng xÝ nghiÖpsao cho sù th«ng giã tèt nhÊt.

- ThiÕt kÕ vµ bè trÝ hÖ thèng th«ng giã hîp lý choc¸c nhµ xëng, sö dông c¸c qôat c«ng nghiÖp, vßit¾m khÝ côc bé cho nh÷ng n¬i qu¸ nãng.

* BiÖn ph¸p tæ chøc vµ phßng hé c¸ nh©n:- Tæ chøc lao ®éng hîp lý vÒ mÆt ca kÝp trªn c«ngtrêng (vµo mïa hÌ, tr¸nh ¸nh n¾ng tõ 11h- 13h, cÇnnghØ c¸c ®ît ng¾n 10- 15’ sau 1-2h lµm viÖc…)

- Bè trÝ c¸c phßng nghØ ®Æc biÖt ( tr¸nh n¾ng) cãnhiÖt ®é tõ 27-30oC.

- Cã chÕ ®é uèng níc hîp lý: kho¶ng 20ml/ 1 lÇn uèngvµ nªn c¸ch nhau Ýt nhÊt lµ 20’. Trong níc chó ýbæ sung muèi vµ vitamin, sinh tè...

28

- Trang bÞ c¸c dông cô phßng hé c¸ nh©n nh quÇn ¸oc¸ch nhiÖt tõ bªn ngoµi - tho¸t nhiÖt tõ c¬ thÓ,kÝnh vµ mò ®Ó ng¨n nh÷ng tia bøc x¹...

- Kh¸m tuyÓn thêng xuyªn vµ ®Þnh k× ®Ó ph¸t hiÖn c¸cbÖnh do vi khÝ hËu nãng vµ l¹nh g©y ra.

b.Vi khÝ hËu l¹nh : Víi ngµnh x©y dùng cÇn lu ý trang bÞ quÇn ¸o ®ñ Êmnhng tiÖn lîi trong thao t¸c cña c«ng nh©n , b¶o vÖch©n b»ng giÇy, ñng, g¨ng tay Êm phï hîp víi c«ngviÖc vµ cè g¾ng gi÷ kh« c¬ thÓ, hÕt søc tr¸nh giãlïa. KhÈu phÇn thøc ¨n cÇn t¨ng thªm dÇu, mì . c¸cthøc ¨n giµu n¨ng lîng...III. Phßng chèng bôi trong s¶n xuÊt x©y dùng1. Kh¸i niÖm chung:a.§Þnh nghÜa: Bôi lµ tËp hîp nhiÒu h¹t cã kÝch thícnhá, bÐ tån t¹i l©u trong kh«ng khÝ díi d¹ng bôi bay,bôi l¾ng vµ hÖ khÝ dung nhiÒu pha gåm: h¬i, khãi, mï.Khi nh÷ng h¹t bôi bay l¬ löng trong kh«ng khÝ gäi lµaerozon, khi chóng ®äng l¹i trªn c¸c bÒ mÆt vËt thÓgäi lµ aerogen.b. Ph©n lo¹i vµ nguån gèc ph¸t sinh cña bôi trong x©y dùng:* Ph©n lo¹i: Cã thÓ ph©n lo¹i theo c¸c c¸ch sau:- Theo nguån gèc ph¸t sinh: bôi v« c¬, bôi h÷u c¬.- Theo kÝch thíc:+> 10 Mm: r¬i theo ®Þnh luËt Stoc thêng tån t¹i ë

d¹ng s¬ng mï, gäi lµ bôi mï.+> 0,1 Mm: ChuyÓn ®éng theo ®Þnh luËt Brao, chóng

tån t¹i ë d¹ng khãi vµ cã thÓ vµo phæi hoµn toµn. - Theo t¸c h¹i c¬ thÓ ph©n ra: . Bôi g©y nhiÒu ®éc chung: Pb, Hg, Benzen.

29

. Bôi g©y dÞ øng, viªm mòi, hen, viªm hang: B«ng,len, gai, tinh dÇu, ph©n ho¸ häc... . Bôi g©y s¬ ho¸ phæi: Silic, Ami¨ng... . Bôi g©y nhiÔm trïng: l«ng, x¬ng, tãc... Nguån gèc ph¸t sinh cña bôi trong x©y dùng:- Khi s¶n xuÊt vËt liÖu: NghiÒn xi m¨ng, nghiÒn ®¸,s¶n xuÊt g¹ch, v«i...

- Khi ph¸ dì c«ng tr×nh cò: Khoan ®ôc bª t«ng, ph¸ dìtêng cò...

- Khi vËn chuyÓn vËt liÖu rêi: Xi m¨ng, v«i bét,c¸t...

- Khi phun s¬n, phun c¸t lµm s¹ch bÒ mÆt têng nhµ...- Khi trén c¸c lo¹i v÷a...- Khi ch¸y, bôi ph¸t sinh díi d¹ng s¶n phÈm ch¸ykh«ng hoµn toµn.

2. T¸c h¹i cña bôi:a. BÖnh nhiÔm bôi phæi: Khi ta thë cã l«ng mòi vµ mµngniªn dÞch cña ®êng h« hÊp nªn phÇn lín c¸c h¹t bôi cãkÝch thíc lín bÞ ng¨n l¹i ( 5 Mm) ë hèc mòi ( tíi90%). C¸c h¹t bôi nhá h¬n theo kh«ng khÝ vµo tËn phÕnang, ë ®©y bôi ®îc c¸c líp thùc bµo bao v©y vµ tiªudiÖt ( kho¶ng 90% n÷a), sè cßn l¹i ®äng ë phæi g©y ramét sè bÖnh bôi phæi. - Silicose ( nhiÔm bôi silic) : Thêng gÆp rÊtnhiÒu ë c«ng nh©n ngµnh x©y dùng trong c¸c viÖc nh :S¶n xuÊt thÐp, gèm, sµnh, sø, ®¸nh bãng mµi nh½n lµms¹ch b»ng c¸t, s¶n xuÊt vËt liÖu tõ ®¸, g¹ch, ngãi...chiÕm 40- 70% trong tæng sè c¸c bÖnh phæi, mµ kh«ngcã kh¶ n¨ng phôc håi, ngêi bÖnh khã thë khi g¾ng søcvµ dÔ biÕn chøng sang lao.

30

- BÖnh Aluminose ( bôi b«xit, ®Êt sÐt),Athracosse ( bôi than), sider«se (bôi «xit).b. C¸c bÖnh kh¸c:- BÖnh ®êng h« hÊp trªn: Viªm mòi, viªm mòi thÓ teo,viªm häng, viªm phÕ qu¶n...

- BÖnh ngoµi da: bôi g©y kÝch thÝch trªn da sinh mônnhät, lë loÐt nh ( bôi v«i, thiÕc, thuèc trõ mèi,mät, bôi nhùa, than g©y sng tÊy da...

- ChÊn th¬ng ë m¾t: Bôi vµo m¾t g©y kÝch thÝch mµngtiÕp hîp, viªm mi m¾t, sinh nhµi qu¹t, méng thÞ( bôi axit, kiÒm g©y báng m¾t vµ cã thÓ dÉn ®Õnmï).

- BÖnh ë ®êng tiªu ho¸: bôi ®êng, ®äng l¹i ë r¨ng g©ys©u r¨ng, kim lo¹i s¾c nhän vµo d¹ dµy g©y rèi lo¹nchøc n¨ng lµm viÖc...

3. C¸c biÖn ph¸p phßng chèng bôi:a. BiÖn ph¸p kü thuËt:- Ng¨n chÆn bôi ngay tõ n¬i ph¸t sinh, b»ng c¸ch tù®éng ho¸, c¸ch ly c«ng nghÖ víi ngêi ®iÒu khiÓn s¶nxuÊt, c¶i tiÕn quy tr×nh c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ m¸ymãc, thay thÕ ( ®iÒu kiÖn cã thÓ) vËt liÖu nhiÒubôi b»ng vËt liÖu Ýt bôi h¬n.

- Sö dông hÖ thèng th«ng giã, hót bôi tù nhiªn, nh©nt¹o, hót côc bé trùc tiÕp ë n¬i ph¸t sinh nhiÒubôi.

- Nh÷ng n¬i trùc tiÕp ph¸t sinh nhiÒu bôi ( tr¹mtrén, tr¹m nghiÒn ®¸, xÎ ®¸,...) bè trÝ xa n¬i lµmviÖc ®«ng vµ ph¶i ë cuèi híng giã.

31

- VËn chuyÓn c¸c vËt liÖu rêi cã nhiÒu bôi, ph¶i ®îcchøa trong thïng kÝn ( tÐc, ®êng èng...), tuú theochiÒu dµi ®o¹n ®êng.

b. BiÖn ph¸p tæ chøc, vÖ sinh y tÕ vµ phßng hé c¸ nh©n:- ë c«ng trêng còng nh nhµ m¸y ph¶i cã ®Çy ®ñ c¸cphßng ¨n, phßng t¾m, phßng thay quÇn ¸o,...

- Trang bÞ c¸c quÇn ¸o chèng bôi, khÈu trang, ®ÆcbiÖt n¬i cã nhiÒu bôi nguy hiÓm, ph¶i trang bÞb×nh thë, mÆt n¹ phßng ng¹t.

- KhÈu phÇn thøc ¨n cña ngêi lµm viÖc víi bôi, cÇnt¨ng sinh tè C.

- Kh¸m tuyÓn thêng xuyªn, ®Þnh kú ®Ó ph¸t hiÖn c¸ctrêng hîp m¾c bÖnh do bôi.

IV. Phßng chèng tiÕng ån trong x©y dùng1. Kh¸i niÖm chung:a. §Þnh nghÜa: TiÕng ån nãi chung, lµ nh÷ng ©m thanh g©yc¶m gi¸c khã chÞu, quÊy rèi sù lµm viÖc vµ nghØ ng¬icña con ngêi.b. Ph©n lo¹i vµ nguån gèc ph¸t sinh:- TiÕng ån c¬ häc: Sinh ra do va ®Ëp cña c¸c vËt r¾n( c¸c m¸y mãc d¬ mßn, bóa m¸y ®ãng cäc, khi ®ãngghÐp, th¸o v¸n khu«n...)

- TiÕng ån khÝ ®éng: sinh khi luång khÝ chuyÓn ®éngvíi vËn tèc cao ( c¸c m¸y nÐn khÝ b¬m phun v÷a,s¬n, nÐn khÝ Ðp cäc...

- TiÕng ån cña c¸c m¸y ®iÖn sinh ra do ®iÖn hoÆc tõtrêng thay ®æi ( c¸c m¸y ph¸t ®iÖn, c¸c ®éng c¬...)

- TiÕng ån do næ hoÆc rung ®éng( næ m×n, c¸c ®éng c¬®èt trong...)

2. T¸c h¹i cña tiÕng ån ®èi víi c¬ thÓ ngêi:

32

- §èi víi thÝnh gi¸c: Lµm ®é nh¹y c¶m cña thÝnh gi¸cbÞ gi¶m, ngìng nghe t¨ng lªn. NÕu møc ån cµng cao,thêi gian cµng kÐo dµi, ®é nh¹y c¶m gi¶m râ rÖt, cãthÓ dÉn ®Õn nÆng tai hoÆc ®iÕc ( tuy nhiªn cßn ph¶iphô thuéc vµo mçi ngêi).

- TiÕng ån lµm ¶nh hëng lín ®Õn hÖ thèng thÇn kinh,®Æc biÖt lµ thÇn kinh trung ¬ng ( g©y rèi lo¹n hÖthèng thÇn kinh vµ qua ®ã lµm ¶nh hëng ®Õn c¸c béphËn kh¸c trong c¬ thÓ con ngêi).

- G©y rèi lo¹n hÖ thèng tim m¹ch, lµm cho chøng bÖnhcao huyÕt ¸p t¨ng.

- Lµm rèi lo¹n chøc n¨ng lµm viÖc cña d¹ dµy, gi¶mbít sù tiÕt dÞch vÞ, ¶nh hëng ®Õn sù co bãp cña d¹dµy.

- Do tiÕng ån lµm tÝn hiÖu liªn l¹c trong s¶n xuÊtkh«ng râ rµng, dÔ g©y tai n¹n vµ ¶nh hëng xÊu ®Õnt©m lý ngêi lao ®éng.

3. BiÖn ph¸p phßng chèng t¸c h¹i cña tiÕng ån: a. BiÖnph¸p vÒ kü thuËt: - Gi¶m tiÕng ån t¹i n¬i ph¸t sinh: c¶i tiÕn ph¬ngph¸p c«ng nghÖ ( thay t¸n ®inh c¬ khÝ b»ng Ðp thuûlùc, thay ®ãng cäc b»ng Ðp cäc...)

- C¶i tiÕn thiÕt bÞ m¸y mãc ( c¸c m¸y qu¸ cò cã thÓthay hoÆc nÕu sö dông th× nªn thay bé phËn chuyÒn®éng b»ng d©y c« roa).

- B¶o qu¶n tèt thiÕt bÞ m¸y mãc ( b«i dÇu mì chèng d¬mßn, rung, sãc...)

- Thùc hiÖn ®iÒu khiÓn tõ xa ( tù ®éng hãa), c¸ch lynguån ån víi ngêi s¶n xuÊt.

- §Æt c¸c thiÕt bÞ c¸ch ©m, hót ©m trong xëng cãtiÕng ån lín.

33

- VÒ mÆt quy ho¹ch, ph¶i bè trÝ t¬ng hç gi÷a c¸c nhµtheo kho¶ng c¸ch nhÊt ®Þnh. Trong xëng nªn quy gänc¸c m¸y g©y ån vµo mét chç, hoÆc ®Æt ë cuèi hínggiã vµ ®Æt c¸c thiÕt bÞ c¸ch ©m, hót ©m.

b. BiÖn ph¸p tæ chøc, vÖ sinh y tÕ vµ phßng hé c¸ nh©n:- Bè trÝ nh÷ng ®ît nghØ ng¾n trong mçi ca lµm viÖc( 5-10 phót nghØ sau 1-2 giê lµm viÖc) trong c¸cphßng nghØ ®Æc biÖt ( yªn tÜnh vµ nhiÖt ®é phï hîp®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho bé phËn thÝnh gi¸c phôc håi,thÇn kinh æn ®Þnh.

- Sö dông nót bÞt tai, bao èp tai ( cã thÓ gi¶m møc®é ån tõ 100dB – 110dB xuèng 80dB – 85dB).

- Kh¸m tuyÓn ®Þnh kú ®Ó ph¸t hiÖn ngêi m¾c bÖnh dotiÕng ån g©y ra vµ bè trÝ c«ng viÖc hîp lý.

V. Phßng chèng rung ®éng trong x©y dùng1. Kh¸i niÖm chung:a. §Þnh nghÜa: Rung ®éng lµ sù dao ®éng cña c¸c vËt thÓ®µn håi, sinh ra khi träng t©m hoÆc trôc ®èi xøng cñachóng xª dÞch trong kh«ng gian, hoÆc sù thay ®æi tÝnhchÊt chu kú, h×nh d¹ng cña chóng cã ë tr¹ng th¸itÜnh. (HÇu nh c¸c m¸y mãc trong s¶n xuÊt ®Òu cã ®Æc®iÓm nµy).b. Nguån gèc cña rung ®éng trong x©y dùng:- Trong x©y dùng s¶n xuÊt sö dông rÊt nhiÒu thiÕt bÞm¸y mãc cã c«ng suÊt lín ( c¸c « t« vËn t¶i cìlín, cÇn trôc tù hµnh, m¸y khoan...). VÒ c¬ b¶n,khi m¸y cã c«ng suÊt cµng lín, th× ®é rung cµnglín, m¸y cò mµ ®é d¬ mßn lín th× ®é rung ®éng vµån cµng nhiÒu.

- Cã nhiÒu m¸y mãc trong x©y dùng ®îc thiÕt kÕ ®Ót¹o ra c¸c rung ®éng cã Ých ( hiÖu dông) nh c¸c

34

m¸y ®Çm, m¸y khoan ®¸ vµ bª t«ng, m¸y ®ãng cäcd¹ng rung ®éng.

2. T¸c h¹i cña rung ®éng ®èi víi c¬ thÓ con ngêi: - Theo ®êng truyÒn dÉn vµo c¬ thÓ qua ch©n vµ tay,rung ®éng t¸c ®éng m¹nh ®Õn hÖ thèng khíp, cã thÓviªm bao khíp dÉn ®Õn viªm khíp, biÕn d¹ng khíp.

- T¸c h¹i cho hÖ thèng thÇn kinh vµ hÖ thèng timm¹ch. Mét sè nghiªn cøu cho r»ng khi rung ®éng nhÑvµ ng¾n h¹n, sù rung ®éng g©y ¶nh hëng tèt cho c¬thÓ, lµm t¨ng lùc b¾p thÞt vµ lµm gi¶m mÖt mái. Khicêng ®é rung ®éng lín, t¸c dông l©u dµi sÏ g©y khãchÞu cho c¬ thÓ, lµm thay ®æi trong ho¹t ®éng cñatim, rèi lo¹n dinh dìng, thay ®æi c¸c chøc n¨ng cñatuyÕn gi¸p tr¹ng, rèi lo¹n trong ho¹t ®éng cñatuyÕn sinh dôc.

- Rung ®éng ¶nh hëng ®Õn chøc n¨ng tiÕt dÞch vÞ d¹dµy, lµm ¶nh hëng ®Õn tiªu ho¸.

- T¸c ®éng ®Õn hÖ thèng ph©n tÝch, lµm thu hÑp trêngnh×n, g©y c¶m gi¸c lo¹n s¾c.

* Khi nghiªn cøu t¸c h¹i cña rung ®éng, ngêi ta ®ÆcbiÖt chó ý ®Õn hiÖn tîng céng hëng sinh ra khi tÇnsè rung ®éng trïng víi tÇn sè dao ®éng riªng cña c¬thÓ dÉn ®Õn mét bÖnh lý bÒn v÷ng.

- Tiªu chuÈn vÖ sinh cho phÐp khi lµm viÖc n¬i cãrung ®éng Lv nhá h¬n hoÆc b»ng 75dB.

3. BiÖn ph¸p phßng chèng rung ®éng:a.BiÖn ph¸p kü thuËt:* H¹n chÕ c¸c rung ®éng tõ n¬i ph¸t sinh:- C¶i tiÕn thiÕt bÞ m¸y mãc.

35

- B¶o qu¶n tèt thiÕt bÞ m¸y mãc ®Ó tr¸nh d¬ mßn, g©yrung ®éng v« Ých.

- C¶i tiÕn ph¬ng ph¸p c«ng nghÖ ( Ðp cäc thay cho®ãng cäc...)

- Sö dông c¸c ®Öm ®µn håi díi mãng m¸y ( gèi tùa lßxo díi m¸y, ®Öm cao su díi m¸y...)

- Sö dông ®Öm c¸t vµ ®Öm kh«ng khÝ ( ®Öm c¸t lµm t¾tdÇn rung ®éng, qu¹t c«ng suÊt lín lµm gi¶m rung®éng...)

* Tù ®éng ho¸ ®iÒu khiÓn tõ xa ®Ó c¸ch ly ngêi s¶nxuÊt víi nguån rung ®éng.b. BiÖn ph¸p tæ chøc, vÖ sinh y tÕ vµ phßng hé c¸ nh©n:- Tæ chøc ca kÝp hîp lý, cho nghØ nhiÒu ®ît ng¾ntrong mçi ca lµm viÖc. Sau giê lµm viÖc, sö dông n-íc Êm tõ 34- 36oC ®Ó ng©m tay ( ch©n), thêi gianng©m kho¶ng 30 phót.

- Kh¸m tuyÓn ®Þnh kú ®Ó ph¸t hiÖn c¸c trêng hîp m¾cbÖnh do rung ®éng g©y ra, bè trÝ c«ng viÖc hîp lý.

- Sö dông ®Öm lãt tay ®µn håi, dÇy gi¶m chÊn.

VI.Phßng chèng nhiÔm ®éc trong x©y dùn1 .Kh¸i niÖm chung:a. Kh¸i niÖm: ChÊt ®éc lµ chÊt hãa häc cã t¸c dông xÊulªn c¬ thÓ con ngêi vµ g©y ra sù ph¸ huû c¸c qu¸tr×nh cña sù sèng b×nh thêng.b. Nguån gèc vµ ph©n lo¹i:* Nguån gèc: NhiÔm ®éc cña c«ng nh©n x©y dùng thênggÆp khi lµm c«ng t¸c trang trÝ ( s¬n b¶ matÝt...),Khi s¶n xuÊt mét sè lo¹i vËt liÖu x©y dùng s¬n, dungm«i..., khi thi c«ng ®Êt ®¸, khi lµm viÖc víi mét sèlo¹i gç ( gç lim, gç s¬n...)

36

* Ph©n lo¹i: - C¸c chÊt ®éc trong s¶n xuÊt x©y dùng ®îc ph©nlµm hai nhãm chÝnh: . C¸c chÊt ®éc r¾n: Ch×, th¹ch tÝn vµ mét sè lo¹is¬n. . C¸c chÊt láng vµ khÝ: «xÝt, c¸c bon, x¨ng,bengen, sunfuahy®r«, cån, ªte, sunfuar¬, axetilen...* Theo ®éc tè ph©n ra: - C¸c chÊt ®éc ph¸ huû líp da vµ niªm m¹c: HCL,H2S04, Cr03...

- C¸c chÊt ®éc ph¸ huû c¬ quan h« hÊp: Si02, NH3,S02...

- C¸c chÊt t¸c dông ®Õn m¸u: C0 ( ph¶n øng víi huyÕts¾c tè cña m¸u lµm mÊt kh¶ n¨ng chuyÓn «xi tõ phæivµo tÕ bµo).

- C¸c chÊt t¸c dông lªn hÖ thèng thÇn kinh: cån, ªte,sunfuahy®r«...

c. T¸c h¹i cña nhiÔm ®éc:C¸c chÊt ®éc trong c«ng nghiÖp vµ x©y dùng cã thÓ g©yt¸c dông cã h¹i lªn c¬ thÓ con ngêi díi d¹ng nhiÔm®éc hoÆc t¸c dông g©y mª:- NhiÔm ®éc cã thÓ lµ cÊp tÝnh ( coi lµ chÊn th¬ng),thêng x¶y ra khi mét lîng lín chÊt ®éc x©m nhËp vµoc¬ thÓ con ngêi trong kho¶ng thêi gian ng¾n.

- NhiÔm ®éc cã thÓ lµ m·n tÝnh, khi lîng chÊt déc x©mnhËp vµo c¬ thÓ con ngêi mét c¸ch tõ tõ, l©u dµivíi sè lîng Ýt.

- TÝnh chÊt cña chÊt ®éc phô thuéc vµo thµnh phÇn cÊut¹o ho¸ häc, tr¹ng th¸i lý häc, nång ®é vµ ®êng x©mnhËp, tr¹ng th¸i lao ®éng vµ t×nh tr¹ng søc khoÎcña c¬ thÓ con ngêi.

37

- C¸c chÊt ®éc trong s¶n xuÊt x©y dùng x©m nhËp vµoc¬ thÓ con ngêi chñ yÕu qua ®êng h« hÊp ( ®êngthë), tiªu ho¸ vµ da. Trong ®ã qua ®êng thë lµ nguyhiÓm nhÊt.

2. C¸c biÖn ph¸p phßng chèng nhiÔm ®éc trong x©ydùng:- Trong qu¸ tr×nh thi c«ng, kh«ng ®Ó cho ngêi lao®éng kh«ng ph¶i trùc tiÕp xóc víi h¬i, khÝ ®éc to¶ra trong kh«ng khÝ ë n¬i lµm viÖc, b»ng c¸ch c¬giíi ho¸ ë møc ®é cao, hoÆc tù ®éng ho¸...( sö dôngc¸c m¸y mãc kÝn ®Ó pha chÕ s¬n vµ c¸c lo¹i ho¸chÊt...).

- Thay thÕ vËt liÖu ®éc b»ng vËt liÖu Ýt hoÆc kh«ng®éc ( thay ch× tr¾ng b»ng kÏm...).

- Sö dông c¸c thiÕt bÞ th«ng giã díi h×nh thøc trao®æi chung ®Ó th¶i chÊt ®éc ra khái phßng hoÆc lµmgi¶m nång ®é cña chóng xuèng díi møc cho phÐp. BiÖnph¸p hót th¶i côc bé tõ n¬i sinh ra lµ c¸ch hiÖuqu¶ nhÊt ®Ó c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lµm viÖc.

- Khi lµm viÖc víi chÊt ®éc ph¶i sö dông c¸c dông côphßng hé c¸ nh©n nh: mÆt n¹ phßng ®éc, b×nh thë,kÝnh... ®Ó ng¨n c¸ch c¬ quan h« hÊp vµ m¾t víi t¸cdông cña c¸c chÊt ®éc d¹ng h¬i, khÝ vµ láng. §Óphßng nhiÔm ®éc ngoµi da b»ng c¸ch dïng g¨ng tay,ñng cao su, quÇn ¸o b¶o hé lao ®éng ( khi thi c«ngs¬n, v«i, tiÕp xóc víi c¸c dung dÞch clo vµ AxÝtc¸c lo¹i.

38

Ch¬ng 3: Kü thuËt an toµn lao ®éng

I. Nh÷ng quy ®Þnh chung vÒ an toµn lao ®éng

1. Tiªu chuÈn ®èi víi ngêi lao ®éng:Ngêi lao ®éng lµm viÖc trªn c«ng trêng ph¶i ®Çy ®ñc¸c tiªu chuÈn sau:a. §ñ 18 tuæi trë lªn.b. Cã giÊy chøng nhËn b¶o ®¶m søc khoÎ theo yªucÇu ngµnh nghÒ do c¬ quan ytÕ cÊp, hµng n¨m ph¶i®îc kiÓm tra søc khoÎ ®Þnh kú Ýt nhÊt lµ 1lÇn/n¨m. Nh÷ng ngêi lµm viÖc trªn cao, díi nícs©u, trong hÇm kÝn, ë nh÷ng n¬i cã nhiÖt ®é cao,bôi, h¬i khÝ ®éc h¹i, tiÕng ån vµ rung ®éng línth× cø 6 th¸ng ph¶i kiÓm tra søc khoÎ mét lÇn.Phô n÷ cã thai, cã con nhá díi 9 th¸ng, ngêi cã

39

c¸c bÖnh nh: tim, huyÕt ¸p, thÇn kinh, tai ®iÕc,m¾t kÐm... Kh«ng ®îc lµm c¸c viÖc nãi trªn.

c. Cã giÊy chøng nhËn ®· häc vµ ®· qua kiÓm tra®¹t yªu cÇu vÒ an toµn lao ®éng phï hîp víinghµnh nghÒ, do gi¸m ®èc ®¬n vÞ ký nhËn.

d. §· ®îc trang bÞ ®Çy ®ñ c¸c ph¬ng tiÖn b¶o héc¸ nh©n, phï hîp víi ®iÒu kiÖn lµm viÖc theo chÕ®é quy ®Þnh.

e. Ph¶i chÊp hµnh nghiªm chØnh néi quy, kû luËtvµ ATL§ cña c«ng trêng ®Ò ra.

2. Néi quy kû luËt vµ ATL§ chung tªn c«ng trêng x©ydùng:a. Kh«ng ®i vµo khu vùc nguy hiÓm, n¬i cã rµong¨n, ch¨ng d©y hoÆc biÓn b¸o. Trêng hîp cÇn lµmviÖc trong khu vùc nguy hiÓm, ph¶i thùc hiÖn c¸cbiÖn ph¸p an toµn thÝch ®¸ng.

b. Kh«ng ®îc tù ®éng ®iÒu khiÓn m¸y mãc, thiÕtbÞ mµ kh«ng ®îc giao tr¸ch nhiÖm.

c. Ph¶i sö dông ®óng c¸c ph¬ng tiÖn b¶o hé c¸nh©n ®· ®îc trang bÞ, phï hîp víi c«ng viÖc vµ®iÒu kiÖn lµm viÖc.

d. Kh«ng uèng rîu bia tríc vµ trong khi lµmviÖc.

e. Kh«ng ®ïa nghÞch, tung nÐm dông cô, vËt liÖuhay bÊt cø vËt g× trong khu vùc lµm viÖc tõ trªncao xuèng.

f. Kh«ng ®îc hót thuèc l¸, dïng löa trong khuvùc cÊm löa.

g. ChØ sö dông dông cô, ®å nghÒ, m¸y mãc thiÕtbÞ ®óng chñng lo¹i, tèt vµ kh«ng bÞ h, háng.

40

h. Khi sö dông xong ph¶i vÖ sinh s¹ch sÏ, cÊtgi÷ b¶o qu¶n cÈn thËn vµo n¬i quy ®Þnh.

i. Khi ph¸t hiÖn thÊy cã sù cè nguy c¬ g©y tain¹n, ch¸y næ, ph¶i b¸o ngay cho ngêi trùc tiÕpphô tr¸ch biÕt.

j. Khi b¶n th©n hoÆc biÕt cã ngêi bÞ tai n¹n,cÇn khai b¸o ngay ®Ó cã biÖn ph¸p sö lý ( kh«ng®îc giÊu).

3. Nh÷ng quy ®Þnh vÒ biÖn ph¸p ATL§:a. ATL§ trong thiÕt bÞ kü thuËt thi c«ng:Trong ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn cña nghµnh x©y dùng hiÖnnay. Khi c¸c biÖn ph¸p thi c«ng x©y l¾p kh«ng ngõngph¸t triÓn, c¶i tiÕn, hoµn chØnh, th× nh÷ng vÊn ®ÒATL§ ph¶i ®îc nghiªn cøu, ®Ó ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸ptèi u trong thiÕt kÕ thi c«ng, còng nh c¸c gi¶i ph¸pvÒ kü thuËt, tæ chøc hîp lý vÒ mÆt ®Ò phßng TNL§ vµBNN. Trong ®ã cÇn ph¶i nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò sau:- BiÖn ph¸p b¶o ®¶m an toµn trong thi c«ng: thi c«ngc«ng t¸c ®Êt b»ng thñ c«ng, hoÆc c¬ giíi ( khi ®µos©u). X©y nhµ cao tÇng tõ 6m trë lªn, dùng dµngi¸o, hÖ thèng gi÷ t¹m, c«ng t¸c bª t«ng, bª t«ngtrªn cao, bèc dì, vËn chuyÓn cÊu kiÖn...

- BiÖn ph¸p b¶o ®¶m an toµn ®i l¹i: Chó träng c¸ctuyÕn ®êng giao nhau, hÖ thèng ®êng d©y cÊp®iÖn...

- Bè trÝ hîp lý c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ: ®¶m b¶o södông, vËn hµnh m¸y an toµn.

- BiÖn ph¸p ®Ò phßng tai n¹n ®iÖn trªn c«ng trêng.- Lµm hÖ thèng chèng sÐt trªn c«ng trêng.

41

- BiÖn ph¸p an toµn phßng chèng ch¸y næ: s½n sµng®Çy ®ñ dông cô...

b. ATL§ trong thiÕt kÕ mÆt b»ng thi c«ng:Trong qu¸ tr×nh thiÕt kÕ mÆt b»ng thi c«ng, ph¶inghiªn cøu tríc c¸c biÖn ph¸p an toµn sau:- ThiÕt kÕ c¸c phßng phôc vô, sinh ho¹t cho ngêi lao®éng ( nhµ ¨n, nhµ t¾m,...)

- Tæ chøc ®êng vËn chuyÓn vµ ®i l¹i hîp lý.- ThiÕt kÕ chiÕu s¸ng n¬i lµm viÖc vµ trªn c¸c tuyÕn®êng ®i l¹i.

- X¸c ®Þnh vµ rµo ch¾n c¸c vïng nguy hiÓm nh tr¹mbiÕn thÕ, hÇm hè, kho tµng...

- ThiÕt kÕ c¸c biÖn ph¸p chèng ån ë nh÷ng n¬i cãtiÕng ån lín nh xëng ca, tr¹m trén...

- Trªn mÆt b»ng ph¶i râ híng giã, ®êng qua l¹i, nguånníc, ®êng di chuyÓn cho xe ch÷a ch¸y, ®êng tho¸thiÓm khi cã ho¶ ho¹n x¶y ra.

- Bè trÝ hîp lý kho b·i trªn c«ng trêng: Kho ph¶ib»ng ph¼ng, tho¸t níc tèt, bè trÝ vËt liÖu trongkho ph¶i ®óng quy c¸ch.

- Lµm hÖ thèng chèng sÐt cho dµn gi¸o kim lo¹i vµc«ng tr×nh cao, ®éc lËp nh èng khãi, trô ®Ìn pha...

c. ATL§ trong tiÕn ®é thi c«ng:Khi lËp tiÕn ®é thi c«ng ®Ó tr¸nh nh÷ng tai n¹n ®¸ngtiÕc x¶y ra cÇn ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p an toµn sau:- TiÕn hµnh tr×nh tù thêi gian thi c«ng, ®iÒu kiÖn küthuËt ®Ó ®¶m b¶o sù æn ®Þnh cña tõng bé phËn, hoÆctoµn bé c«ng tr×nh trong bÊt kú trêng hîp nµo ( ®µomãng, x©y têng, ®æ m¸i,...)

42

- X¸c ®Þnh tuyÕn c«ng t¸c hîp lý, sao cho tæ, ®éic«ng nh©n Ýt ph¶i di chuyÓn nhÊt.

- Khi tæ chøc thi c«ng xen kÏ ( cïng mét lóc, trongcïng mét vïng mµ tiÕn hµnh nhiÒu viÖc...). Kh«ng ®-îc bè trÝ c«ng viÖc lµm bªn ngoµi ë c¸c tÇng kh¸cnhau, trªn cïng mét ph¬ng th¼ng ®øng, nÕu kh«ng cãsµn b¶o vÖ cè ®Þnh hay t¹m thêi.

- Trong tiÕn ®é nªn tæ chøc thi c«ng theo d©y chuyÒn,tr¸nh chång chÐo g©y trë ng¹i vµ tai n¹n cho nhau.

II. kü thuËt an toµn ®iÖn trong x©y dùng1 – Nh÷ng nguyªn nh©n g©y tai n¹n: - TiÕp xóc, va ch¹m vµo c¸c bé phËn mang ®iÖn ( béphËn dÉn ®iÖn bÞ hë, ®êng d©y bÞ hë, c¸c thiÕt bÞ®iÖn bÞ háng chÊt c¸ch ®iÖn, ®iÖn ¸p vît qu¸ giíi h¹ncho phÐp, ®ãng ®iÖn bÊt ngê do kh«ng cã biÓn b¸o,biÓn cÊm...). - TiÕp xóc víi c¸c bé phËn kim lo¹i, lóc b×nh thêngkh«ng cã ®iÖn, nhng do bÞ hë, dß m¸t hoÆc chÊt c¸ch®iÖn bÞ háng nªn cã ®iÖn. - Do bÞ ®iÖn ¸p bíc ( ®i vµo vïng cã dßng ®iÖn rßra ®Êt...). - Do bÞ phãng ®iÖn hå quang. - Do khi söa ch÷a kh«ng c¾t ®iÖn hoÆc kh«ng sö dôngc¸c dông cô phßng hé c¸ nh©n. - Do kh«ng n¾m v÷ng vÒ nh÷ng nguyªn t¾c cÊp cøu tain¹n ®iÖn. - Do vi ph¹m néi quy an toµn khi sö dông ®iÖn.2 – C¸c biÖn ph¸p phßng ngõa tai n¹n ®iÖn: a- BiÖn ph¸p vÒ tæ chøc:

43

- Yªu cÇu nh©n viªn phôc vô ®iÖn ph¶i hiÓu biÕt vÒkü thuËt ®iÖn, hiÓu râ vÒ thiÕt bÞ ®iÖn, s¬ ®å vµ c¸cbé phËn trªn c¬ thÓ ngêi cã thÓ bÞ nguy hiÓm, biÕtøng dông quy ph¹m an toµn, biÕt cÊp cøu tai n¹n ®iÖn.Ngêi lµm viÖc chuyªn m«n vÒ ®iÖn ph¶i ®îc ®µo t¹o cãtay nghÒ phï hîp víi c«ng viÖc. - Khi sö dông c¸c thiÕt bÞ, ®êng d©y trªn c«ng tr-êng, cÇn ph¶i c¾t ®iÖn, ph¶i kho¸ hép cÇu dao ®iÖn vµghi râ cã ngêi lµm viÖc trªn hÖ thèng ®iÖn tõ giê...®Õn giê... - Khi söa ch÷a ®iÖn, c¸c phÇn mang ®iÖn, ph¶i cãphiÕu giao nhiÖm vô gåm 2 b¶n ( ngêi phô tr¸ch cÇugiao 1 b¶n, ngêi söa ch÷a 1 b¶n). - Khi söa ch÷a hoÆc lµm viÖc víi thiÕt bÞ ®ang cã®iÖn ph¶i cã Ýt nhÊt 2 ngêi, 1 ngêi theo dâi gióp ®ìkh«ng kiªm nghiÖm viÖc kh¸c vµ mét ngêi tiÕn hµnhc«ng viÖc. Söa ch÷a thiÕt bÞ ®êng d©y vÉn mang ®iÖn,cÇn ph¶i cã ®ñ c¸c dông cô phßng hé vµ thiÕt bÞ antoµn ( gi¸ c¸ch ®iÖn, ñng, g¨ng tay, k×m c¸ch®iÖn...)b. BiÖn ph¸p vÒ kü thuËt:* §Ò phßng tiÕp xóc, va ch¹m vµo c¸c bé phËn mang®iÖn: - C¸c thiÕt bÞ ®êng d©y ph¶i ®¶m b¶o dßng ®iÖn rßkh«ng lín h¬n 10mA, tøc ®iÖn trë c¸ch ®iÖn tèi thiÓu>1000 / V. - §Þnh kú kiÓm tra chÊt c¸ch ®iÖn Ýt nhÊt 1 lÇn/n¨m, nÕu trong m«i trêng cã h¬i, khÝ x©m thùc th×ph¶i 2 lÇn/ n¨m. - Ph¶i bao che ng¨n c¸ch bé phËn mang ®iÖn ( cÇugiao, cÇu ch×, m« t¬,...), c¸c d©y trÇn ph¶i ë ®é cao

44

tèi thiÓu 3,5m, khi cã ph¬ng tiÖn qua l¹i, tèi thiÓulµ 6m.Nªn sö dông c¸c lo¹i dông cô cÇm tay cã ®iÖn ¸p antoµn 12V, 36V, 70V trong ®iÒu kiÖn m«i trêng s¶nxuÊt nguy hiÓm.* Bè trÝ thiÕt bÞ c¾t ®iÖn b¶o vÖ, ®Ó c¾t ®îc nhanhchãng khi xuÊt hiÖn ®iÖn ¸p vît qu¸ giíi h¹n quy®Þnh.* §Ò phßng phãng ®iÖn hå quang: Khi lµm viÖc hoÆc ®i l¹i gÇn ®êng d©y ®iÖn trÇn cÇnph¶i tu©n theo kho¶ng c¸ch an toµn nh sau:

§iÖn ¸p (KV)

6-15

15- 35

35-110

110-300

Kho¶ngc¸ch( m)

2

3

4

6

* CÊp cøu tai n¹n ®iÖn: - Nhanh chãng t¸ch n¹n nh©n ra khái vËt mang ®iÖnb»ng c¸ch ng¾n cÇu dao, rót phÝch c¾m, rót cÇu tr×,bËt att«m¸t, dïng vËt kh«ng dÉn ®iÖn ®Ó t¸ch n¹n nh©n( chó ý: c¸ch ®iÖn tèt cho ngêi cÊp cøu). - Sau khi t¸ch n¹n nh©n ra khái vËt mang ®iÖn, cÇnkiÓm tra tim m¹ch,c¬ quan h« hÊp, nÕu c¬ quan h« hÊpbÞ tª liÖt, cÇn phôc håi b»ng ph¬ng ph¸p h« hÊp nh©nt¹o, hµ h¬i thæi ng¹t, xoa bãp tim ngoµi lång ngùc.§ång thêi gäi ®iÖn cho y tÕ 115. - Khi c¬ quan h« hÊp phôc håi ®a n¹n nh©n ®Õn c¬ sëy tÕ, trªn ®êng ®i còng ph¶i cã ngêi theo dâi gióp ®ì®Ó duy tr× h« hÊp.

45

c. §Ò phßng tÜnh ®iÖn:* HiÖn tîng vµ hiÖu qu¶:- TÜnh ®iÖn cã thÓ x¶y ra khi cä s¸t gi÷a c¸c vËtkh«ng dÉn hoÆc gi÷a c¸c vËt cã dÉn vµ kh«ng dÉn®iÖn víi nhau.

- S¶n xuÊt cã thÓ g©y tÜnh ®iÖn:. Chuyªn chë, ®ong rãt chÊt láng, khÝ kh«ng dÉn®iÖn.. NghiÒn nhá c¸c vËt r¾n.. Cä s¸t gi÷a c¸c ®ai truyÒn lªn trôc quay.

- §«i khi tÜnh ®iÖn cã thÓ x¶y ra trªn c¬ thÓ ngêi. + HËu qu¶: TÜnh ®iÖn phãng tia löa ®iÖn, t×m tíic¸c m«i trêng s¶n xuÊt cã c¸c chÊt bôi, khÝ dÔ t¹otíi kh«ng khÝ hçn hîp næ ch¸y nguy hiÓm, cã thÓ t¹ora c¸c vô ch¸y, næ nguy hiÓm.* C¸c biÖn ph¸p ®Ò phßng: - Nèi ®Êt, tiÕp ®Êt cho c¸c bÓ chøa, èng dÉn, tÐcchë dung m«i kh«ng dÉn ®iÖn. - Trung hoµ ®iÖn tÝnh. - T¨ng ®é Èm kh«ng khÝ trong c¸c phßng cã tÜnh ®iÖn,hoÆc lµm Èm c¸c vËt g©y tÜnh ®iÖn. - Víi d©y curoa, ph¶i nèi ®Êt cho phÇn kim lo¹i cñam¸y vµ b«i dÇu dÉn ®iÖn cho d©y curoa. - §èi víi c«ng nh©n, còng cÇn t¹o sù dÉn ®iÖn tõ c¬thÓ xuèng nÒn nhµ vµ kh«ng mÆc quÇn ¸o t¬ lôa tùnhiªn, ®eo ®å trang søc kim lo¹i.3. Chèng sÐt cho c«ng tr×nh x©y dùng:a. HiÖn tîng vµ hËu qu¶ cña sÐt: * SÐt lµ hiÖn tîng phãng ®iÖn gi÷a c¸c ®¸m m©y tÝch®iÖn tr¸i dÊu, khi cêng ®é ®iÖn trêng ®¹t ®Õn cêng ®éphãng ®iÖn trong kh«ng khÝ.

46

- Khi b¾t ®Çu phãng ®iÖn, ®iÖn thÕ gi÷a c¸c ®¸m m©y®¹t ®Õn trÞ sè hµng v¹n, hµng triÖu v«n. Cêng ®é dßng®iÖn cã thÓ ®¹t ®Õn hµng chôc ngµn ampe ( cã thÓ ®Õn600 KV). * N¨ng lîng cña sÐt ph¸t ra khi phãng ®iÖn cã thÓph¸ ho¹i c«ng tr×nh, thiÕt bÞ, nhµ cöa, g©y ra c¸c®¸m ch¸y, lµm chÕt ngêi, chÕt sóc vËt... - ë níc ta, thêi gian d«ng, ma trung b×nh tõ 44- 61ngµy/ n¨m, mËt ®é sÐt trung b×nh lµ 3,3- 6,47 lÇn/km2 /.n¨m, do ®ã viÖc chèng sÐt cho c«ng tr×nh lµ rÊtcÇn thiÕt.

b. B¶o vÖ chèng sÐt:Néi dung b¶o vÖ chèng sÐt gåm:- B¶o vÖ sÐt ®¸nh trùc tiÕp ( sÐt ®¸nh th¼ng).- B¶o vÖ chèng sÐt c¶m øng ( tÜnh ®iÖn vµ c¶m øng®iÖn tõ).

- B¶o vÖ chèng sÐt lan truyÒn.Chèng sÐt ®¸nh th¼ng lµ c¬ b¶n ®èi víi c«ng tr×nh x©ydùng. C¸c bé phËn gåm:- Kim thu håi ( phÇn thu sÐt): lµm b»ng kim lo¹i( thÐp), ®Çu kim vuèt nhän, cã m¹ dÉn ®iÖn, tiÕtdiÖn S lín h¬n hoÆc b»ng 100mm2.

- D©y dÉn sÐt xuèng thiÕt bÞ nèi ®Êt: lµm b»ng thÐpthanh hoÆc d©y cã tiÕt diÖn nhá h¬n hoÆc b»ng100mm2, nèi hµn víi phÇn thu sÐt vµ cäc nèi ®Êt.

- ThiÕt bÞ nèi ®Êt: Cã thÓ lµ thÐp trßn, thÐp ènghoÆc thÐp gãc. §iÖn trë chung nèi ®Êt lÊy kh«ng qu¸4 «m ( ).

47

- Vïng b¶o vÖ cét thu l«i: Mçi cét thu l«i sÏ t¹o raxung quang nã mét vïng b¶o vÖ, vïng b¶o vÖ cña métcét thu l«i lµ mét h×nh nãn.

- Vïng b¶o vÖ cña 2 cét thu l«i: §Ó b¶o vÖ nh÷ng c«ngtr×nh cã mÆt b»ng lín, hoÆc côm c«ng tr×nh, cã thÓlµm nhiÒu cét thu l«i víi ®é cao kh«ng lín, thaycho mét cét cã ®é cao qu¸ lín.

III. Kü thuËt an toµn trong tc ®Êt vµ khai th¸c ®¸1. Nh÷ng nguyªn nh©n g©y tai n¹n: Thi c«ng ®Êt ®¸ lµ lo¹i c«ng viÖc cã khèi lînglín, nhÊt lµ c¸c c«ng tr×nh thuû lîi, thuû ®iÖn, giaoth«ng vµ s¶n xuÊt vËt liÖu... D¹ng c«ng t¸c ®Êt còngphøc t¹p ( ®µo hè s©u, khoan ®êng hÇm, n¹o vÐt, ®¾p®Ëp...), nªn dÔ x¶y ra TNL§ vµ cã khi lµ tai n¹n trÇmträng. Nguyªn nh©n chñ yÕu g©y tai n¹n lµ:- Sôt hè, hµo s©u khi chiÒu s©u vµ gãc m¸i dèc vîtqu¸ giíi h¹n cho phÐp, mµ kh«ng cã gia cè, hoÆc cãnhng kh«ng ®¶m b¶o yªu cÇu kü thuËt, vi ph¹m quyt¾c an toµn khi th¸o dì hÖ thèng chèng ®ì. Sôt nëcã thÓ do thêi gian tån t¹i cña hè ®µo qu¸ l©u, bÞsãi mßn l©u, lµm thay ®æi tr¹ng th¸i m¸i dèc.

- §Êt ®¸ l¨n tõ trªn cao xuèng ngêi lµm viÖc phÝa d-íi.

Ngêi bÞ trît ng· khi lµm viÖc trªn sên dèc, kh«ngcã dông cô phßng hé c¸ nh©n, ®i l¹i ngang t¾t trªnmiÖng hµo, hè hoÆc sên dèc, leo trÌo khi lªn xuènghè, hµo s©u...- NhiÔm h¬i, khÝ ®éc (Co2, NH3, CH4...), xuÊt hiÖn bÊtngê khi thi c«ng c¸c hè hµo s©u.

48

- C¸c ph¬ng tiÖn thi c«ng ®Êt ( xe vËn chuyÓn, m¸y®µo, khoan, ®Çm nÐn...) còng cã thÓ g©y ra tai n¹nkhi kh«ng tu©n thñ c¸c quy ®Þnh an toµn nh: ®êng ®il¹i, vÞ trÝ ®øng, t×nh tr¹ng chiÕu s¸ng, tÝnhiÖu...

- ChÊn th¬ng do ®Êt, ®¸ v¨ng vµo ngêi khi thi c«ngb»ng chÊt næ.

2. C¸c biÖn ph¸p an toµn:a. §¶m b¶o sù æn ®Þnh cña hè ®µo s©u:* §µo hè, hµo s©u víi thµnh th¼ng ®øng: §èi víi ®Êt cã ®é Èm tù nhiªn, trong ®Êt cã Ýt, hoÆckh«ng cã níc ngÇm, ®îc phÐp ®µo th¼ng ®øng mµ kh«ngcÇn gia cè khi:- §µo kh«ng s©u qu¸ 1,5m: víi ®Êt mÒm cã thÓ ®µo b»ngxÎng, cuèc ( ®Êt ¸ sÐt vµ sÐt).

- §µo kh«ng s©u qu¸ 2m: víi ®Êt cøng ph¶i dïng xµbeng, cuèc chim ( ®Êt ®åi, ®Êt ®Çu ruåi).

- §µo kh«n s©u qu¸ 1m: ®èi víi ®Êt c¸t vµ sái.- §µo kh«ng s©u qu¸ 1,25m: ®èi víi ®Êt ®¸ c¸t. C¸c trêng hîp kh¸c ph¶i tÝnh to¸n vµ thiÕt kÕ ®¶mb¶o cho sù æn ®Þnh cña thµnh hè, hµo.- Khi ®µo hè, hµo s©u h¬n chiÒu s©u giíi h¹n, ph¶itiÕn hµnh gia cè, hoÆc ®µo thµnh tõng cÊp.

- Gia cè thµnh hè ®µo cã thÓ b»ng c¸c v¸n cõ ( xemtrong c¸c tai liÖu kü thuËt thi c«ng).

* Khi ®µo hè, hµo cã m¸i dèc:Khi ®µo hè, hµo s©u kh«ng qu¸ 5m, ®Êt cã ®é Èm tùnhiªn, Ýt hoÆc kh«ng cã níc ngÇm, gãc m¸i dèc cã quyph¹m theo ( TCVN 5308- 91) trong b¶ng:

49

Lo¹i ®Êt

Tr¹ngth¸i ®Êt Ýt Èm ( kh«)

Èm

ít

Gãc gi÷a m¸i dèc vµn»m ngang (®é) (( )o)

Tû sè gi÷a chiÒu cao m¸i dèc vµh×nh chiÕu trªn mÆt ph¼ng ngang ( H/b)

Gãc gi÷a m¸i gèc vµ®êng n»m ngang ( ®é)

Tû sè gi÷a chiÒu cao m¸i dèc vµh×nh chiÕu trªn mÆt ph¼ng ngang

Gãc gi÷a m¸i dèc vµ ®-êng hÇm ngang( ®é)

Tû sè gi÷a chiÒu cao m¸i dèc vµh×nh chiÕu trªn mÆt ph¼ng ngang

50

Sái ®¸ d¨m

40 1: 1,20

40 1: 1,20

35 1: 1,45

C¸t h¹t to

30 1: 1,75

32 1: 1,60

25 1: 2,15

C¸t h¹t trung

28 1: 1,90

35 1: 1,45

25 1: 2,15

C¸t h¹t nhá

25 1: 2,15

30 1: 1,75

20 1: 2,77

SÐt pha 50 1: 0,84

40 1: 1,20

30 1: 1,75

§Êt h÷u c¬

40 1: 1,2 35 1: 1,45

25 1: 2,75

§Êt môc kh«ng cã rÔ c©y

40 1: 1,2 25 1: 2,15

15 1: 3,75

- Gia cè ®¸y m¸i dèc b»ng cäc, bè trÝ theo h×nh bµncê.

- Lµm têng ch¾n b»ng nh÷ng lo¹i ®¸ r¾n vµ v÷a ®¶m b¶o®é bÒn chÞu lùc.

- Chñ ®éng ph¸ nh÷ng ô ®Êt treo.- Lµm gi¶m gãc m¸i dèc, hoÆc chia gãc m¸i dèc rathµnh nhiÒu giËt cÊp.

- M¸y mãc vµ ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn khi qua l¹i gÇn h讵o cã thÓ g©y ra chÊn ®éng lµm sôp në thµnh hè, do®ã ®êng vËn chuyÓn, ph¶i bè trÝ ngoµi ph¹m vi sôpnë.

C¸c trêng hîp kh¸c cÇn tÝnh to¸n x¸c ®Þnh gãc m¸idèc ( viÖc tÝnh to¸n cã thÓ t×m hiÓu trong c¸c tµiliÖu c¬ häc ®Êt).- 2. BiÖn ph¸p ng¨n ngõa trît ng·:

51

- Hè, hµo trªn ®êng ®i l¹i ph¶i cã rµo ch¾n, biÓnb¸o, ban ®ªm ph¶i cã ®Ìn b¸o hiÖu. - C«ng nh©n lªn xuèng hè hµo s©u ph¶i cã thang hoÆcbËc ®µo trªn ®Êt. - Khi m¸i dèc cã chiÒu cao h¬n 3m, gãc m¸i dèc tõ30- 45o. Khi lµm viÖc trªn ®ã c«ng nh©n ph¶i ®eo d©yan toµn, hoÆc ph¶i thiÕt kÕ hÖ sµn c«ng t¸c khi thêigian lµm viÖc kÐo dµi.c. BiÖn ph¸p phßng nhiÔm ®éc:- Tríc khi lµm viÖc díi hè s©u, giÕng khoan, ®êng hÇmc«ng nh©n cÇn kiÓm tra kh«ng khÝ ( thêng dïng ®Ìnthî má: nÕu cã khÝ CO2, ®Ìn thêng tèi ®i råi t¾t,nÕu cã khÝ CH4, ®Ìn ch¸y s¸ng h¬n).

- Khi ph¸t hiÖn cã chÊt ®éc, ph¶i ®×nh chØ ngay c«ngviÖc vµ t×m biÖn ph¸p xö lý ( gi¶i to¶ b»ng m¸y nÐnkhÝ, qu¹t...). NÕu vÉn ph¶i lµm viÖc díi ®ã, c«ngnh©n ph¶i ®îc trang bÞ mÆt n¹ phßng ®éc, hoÆc b×nhthë ... vµ ph¶i cã ngêi ë trªn theo dâi gióp ®ì,ngêi nµy còng ph¶i ®îc trang bÞ dông cô phßng ®éc.

d. §Ò phßng chÊn th¬ng khi næ m×n:Khi thi c«ng theo ph¬ng ph¸p næ m×n, cÇn nghiªn cøukü c¸c tµi liÖu quy ph¹m an toµn vÒ b¶o qu¶n, vËnchuyÓn vµ sö dông vËt liÖu næ. Tríc hÕt cÇn ph¶i n¾mv÷ng c¸c vÊn ®Ò sau:- Sö dông thuèc næ ph¶i xin phÐp thanh tra nhµ níc.- B¶o qu¶n thuèc næ qu¸ 1 ngµy ®ªm ph¶i ®Ó ë kho ®ÆcbiÖt ( b»ng cãt, gç d¸n, ch«n ch×m vµ ®Ó n¬i xakhu d©n c Ýt nhÊt 40m) vµ ®îc sù ®ång ý cña c«ngan ®Þa ph¬ng.

52

- Tríc khi cho næ m×n, vïng nguy hiÓm ®îc tÝnh tõt©m næ víi b¸n kÝnh Ýt nhÊt 200m, ph¶i cã rµo ng¨nhoÆc c¶nh giíi c¸c ng¶ ®êng tíi chç m×n næ.

TÝn hiÖu næ m×n ph¸t tríc khi m×n næ ph¶i râ rµng vµ®ñ thêi gian cho c«ng nh©n vµo n¬i tró Èn an toµn.

e. C¸c biÖn ph¸p ®¶m b¶o khi thiÕt kÕ tæ chøc mÆt b»ng thi c«ng: - Quy ®Þnh râ nh÷ng n¬i ®îc ®µo vµ nh÷ng n¬i kh«ng ®-îc ®µo.

- V¹ch râ tuyÕn lµm viÖc vµ tuyÕn di chuyÓn cña m¸ymãc thiÕt bÞ, tr¸nh g©y nªn tai n¹n hay ¸ch t¾ctrong khi thi c«ng.

- Ph¶i tu©n thñ c¸c quy ®Þnh khi thiÕt kÕ tæng mÆtb»ng thi c«ng vµo ban ®ªm vµ nh÷ng n¬i thiÕu ¸nhs¸ng.

- C¸c m¸y mãc, thiÕt bÞ khi lµm viÖc hay ®øng c¹nhc¸c hè ®µo s©u, ph¶i tÝnh to¸n kiÓm tra chèng s¹tnë.

- ChiÒu réng ®êng vµ b¸n kÝnh ®êng cua ph¶i tu©n thñtheo quy ®Þnh an toµn.

IV. Kü thuËt an toµn khi lµm viÖc trªn cao vµ c«ngt¸c sö dông dµn gi¸o

Khi thi c«ng x©y dùng c¸c c«ng tr×nh cao, xu híngcµng lªn cao th× tai n¹n x¶y ra cµng nhiÒu. Theo sè

53

liÖu thèng kª, ph©n tÝch tai n¹n lao ®éng trong x©ydùng, th× tai n¹n khi lµm viÖc trªn cao chiÕm tû lÖcao nhÊt so víi c¸c tai n¹n kh¸c. Ng· cao, sËp béphËn c«ng tr×nh, sËp hÖ thèng dµn gi¸o, v¸n khu«n,thêng g©y ra nh÷ng hËu qu¶ trÇm träng ( chÕt ngêi,hoÆc tai n¹n víi sè lîng ®«ng.

1. Nh÷ng nguyªn nh©n g©y tai n¹n:Ngêi lµm viÖc ng· tõ trªn cao, vËt liÖu, dông cô r¬itõ trªn cao xuèng ngêi lµm viÖc phÝa díi, lµ 2 d¹ngtai n¹n phæ biÕn mµ nguyªn nh©n c¬ b¶n nhÊt lµ:a. Nguyªn nh©n vÒ tæ chøc: - Bè trÝ nh©n c«ng kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕn hµnhlµm viÖc trªn cao nh søc khoÎ kh«ng ®¶m b¶o: ngêi cãbÖnh tim m¹ch, huyÕt ¸p cao, thÝnh lùc hoÆc thÞ lùckÐm. C«ng nh©n cha ®îc huÊn luyÖn vÒ chuyªn m«n vµ antoµn lao ®éng, dÉn ®Õn vi ph¹m c¸c quy ®Þnh vÒ küthuËt, kû luËt lao ®éng vµ néi quy an toµn. - ThiÕu kiÓm tra gi¸m s¸t thêng xuyªn ®Ó ph¸t hiÖnng¨n chÆn, kh¾c phôc kÞp thêi c¸c hiÖn tîng kh«ng antoµn khi lµm viÖc trªn cao. - ThiÕu c¸c ph¬ng tiÖn b¶o vÖ c¸ nh©n vÒ an toµn lao®éng nh: giÇy chèng trît, d©y an toµn... - Bè trÝ d©y chuyÒn lµm viÖc kh«ng hîp lý: lµm viÖctrªn 2 sµn c«ng t¸c liÒn kÒ theo ®êng th¼ng ngang... - C¸c nèi ®i ®Õn n¬i lµm viÖc trªn cao kh«ng ®ñnh÷ng yªu cÇu an toµn c¬ b¶n: chËt hÑp, thiÕu lan canb¶o vÖ, qu¸ dèc... - Tæ chøc vËn chuyÓn vËt liÖu ®Õn n¬i lµm viÖc, hoÆcvËt liÖu phÕ th¶i kh«ng ®óng quy ®Þnh: chë qu¸ t¶i,nÐm vËt liÖu tõ trªn cao xuèng...

54

b. Nguyªn nh©n vÒ kü thuËt:* Nguyªn nh©n chung: - Kh«ng sö dông nh÷ng ph¬ng tiÖn lµm viÖc trªn caonh: c¸c dµn gi¸o, thang, líi... ( gi¸o ®Þnh h×nh,gi¸o treo...) ®Ó t¹o ra n¬i lµm viÖc vµ ®i l¹i choc«ng nh©n trong qu¸ tr×nh thi c«ng. - Sö dông c¸c ph¬ng tiÖn lµm viÖc trªn cao kh«ng ®¶mb¶o c¸c yªu cÇu vÒ an toµn g©y ra c¸c sù cè tai n¹n:do nh÷ng sai sãt ®· vi ph¹m mang tÝnh riªng biÖt hoÆctrïng hîp c¶ 4 kh©u: thiÕt kÕ, chÕ t¹o, dùng l¾p th¸odì, sö dông.* Nguyªn nh©n do thiÕt kÕ: - X¸c ®Þnh s¬ ®å t¶i träng vµ s¬ ®å tÝnh to¸n kh«ng®óng víi ®iÒu kiÖn lµm viÖc thùc tÕ. - C¸c chi tiÕt cÊu t¹o vµ liªn kÕt c¸c bé phËn hîpthµnh kh«ng phï hîp víi kh¶ n¨ng vµ ®iÒu kiÖn giac«ng chÕ t¹o.* Nguyªn nh©n do gia c«ng chÕ t¹o: - VËt liÖu sö dông kh«ng ®¸p øng yªu cÇu cÇn thiÕt®Æt ra: môc n¸t cong vªnh, mät gØ... - Gia c«ng kh«ng chÝnh x¸c víi yªu cÇu thiÕt kÕ :c¸c mèi hµn, mèi nèi liªn kÕt kh«ng ®ñ bÒn v÷ng vµch¾c ch¾n.

c . Nguyªn nh©n do dùng l¾p vµ th¸o dì: - Kh«ng ®óng kÝch thíc c¸c kho¶ng c¸ch theo thiÕtkÕ: gi÷a c¸c cäc theo ph¬ng däc, ngang vµ chiÒu caogi÷a c¸c tÇng. - ThiÕu c¸c thanh gi»ng xiªn lµm cho kÕt cÊu bÞ biÕnh×nh.

55

- Cét dµn gi¸o ®Æt bÞ nghiªng, lªch hoÆc ®Æt trªnnÒn ®Êt yÕu g©y bÞ lón sôt... - Kh«ng bè trÝ ®ñ hoÆc ®óng c¸c vÞ trÝ ®iÓm neo gi÷adµn gi¸o víi c«ng tr×nh ®ang thi c«ng. - Vi ph¹m tr×nh tù l¾p dùng vµ th¸o dì. - khi l¾p dùng vµ th¸o dì, c«ng nh©n bÞ trît ng· dothiÕu thiÕt bÞ phßng hé an toµn.

d. Nguyªn nh©n do qu¸ tr×nh sö dông dµn gi¸o: - §Ó dông cô, vËt liÖu qu¸ nhiÒu hoÆc qu¸ nhiÒu ngêitrªn dµn gi¸o ( vît qu¸ t¶i theo thiÕt kÕ) g©y qu¸t¶i lµm sËp dµn gi¸o. - ThiÕu kiÓm tra, gi¸m s¸t thêng xuyªn t×nh tr¹ngdµn gi¸o ®Ó ph¸t hiÖn kÞp thêi nh÷ng bé phËn ®· bÞ hháng vµ cã biÖn ph¸p thay thÕ kÞp thêi. - Do sµn c«ng t¸c cã khe hë qu¸ lín lµm dông côvµvËt liÖu r¬i tõ trªn cao xuèng vµo ngêi ë díi.

2. C¸c biÖn ph¸p an toµn: ®Ó ng¨n ngõa vµ h¹n chÕ tai n¹n khi lµm viÖc trªncao, tuú theo tÝnh chÊt vµ ®Æc ®iÓm cña c«ng tr×nhx©y dùng, theo ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng cô thÓ cña tõngc«ng tr×nh. Ta cã thÓ nghiªn cøu, ¸p dông c¸c biÖnph¸p tæ chøc vµ c«ng nghÖ x©y dùng kh¸c nhau. Tõ viÖcph©n tÝch c¸c nguyªn nh©n cã thÓ g©y ra tai n¹ntrªn,kÕt hîp víi nh÷ng kinh nghiÖm ë trong níc vµngoµi níc, ta cã thÓ h¹n chÕ ®îc nhiÒu tai n¹n nÕuthùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c biÖn ph¸p sau:

56

a. BiÖn ph¸p vÒ tæ chøc: - Sö dông c«ng nh©n ®óng nghÒ nghiÖp, cã ®Çy ®ñ®iÒu kiÖn vÒ tr×nh ®é vµ søc khoÎ ( CÇn cã chøng nhËncña c¬ quan ytÕ ) ®Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn lµm viÖc trªncao. - Ngêi lµm viÖc trªn cao ph¶i ®îc häc tËp vµ kiÓmtra ®¹t yªu cÇu vÒ an toµn. - Ph¶i ®îc trang bÞ ®Çy ®ñ c¸c ph¬ng tiÖn phßng héc¸ nh©n ( D©y an toµn, giµy chèng trît, quÇn ¸o,mò...) cho nh÷ng ngêi lµm viÖc trªn cao. - C«ng nh©n lµm viÖc ph¶i tuyÖt ®èi chÊp hµnh kûluËt vµ néi quy an toµn lao ®éng: . Ph¶i ®eo d©y an toµn t¹i n¬i lµm viÖc ®· quy®Þnh, mãc kho¸ vµ d©y vµo ®óng vÞ trÝ. . §i l¹i ®óng tuyÕn, cÊm ®i l¹i trªn dÇm, têng. CÊm®i lªn xuèng b»ng c¸c ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn vËt liÖu( cÇn trôc, m¸y vËn th¨ng...). CÊm ®i l¹i qua nh÷ngn¬i ®ang tiÕn hµnh thi c«ng ë trªn mµ kh«ng cã chech¾n b¶o vÖ. . Kh«ng ®i dÐp lª, ®i guèc trªn dµn gi¸o lµm viÖc. . CÊm hót thuèc l¸, uèng rîu bia tríc vµ trong giêlµm viÖc. . C«ng nh©n ph¶i cã tói c¸ nh©n ®Ó ®ùng ®å nghÒ. . Kh«ng ®îc nÐm dông cô, ®å nghÒ, vËt liÖu tõ trªncao xuèng. . Kh«ng lµm viÖc trªn dµn gi¸o cao: èng khãi, ®µiníc, cét thÐp, trô hoÆc dÇm cÇu, sµn cao... Khi trêitèi, hoÆc d«ng b·o cã giã c¸p 5 trë lªn.

b. BiÖn ph¸p kü thuËt:* Yªu cÇu chung:

57

- Tríc hÕt cÇn t¹o ra mét kh«ng gian lµm viÖc antoµn, bao gåm mét mÆt b»ng thao t¸c thuËn lîi ( mÆtb»ng b»ng ph¼ng, æn ®Þnh, ®ñ kÝch thíc ®Ó thao t¸c),cã lan can hoÆc líi ch¾n b¶o vÖ. - N¬i nµo kh«ng sö dông sµn c«ng t¸c, hoÆc trªn ®ãkh«ng cã lan can an toµn, th× c«ng nh©n ph¶i ®eo gi©yan toµn, ph¶i cã chç ®Ó neo gi©y ch¾c ch¾n. D©y antoµn ph¶i chÞu ®îc t¶i träng 300 daN trong kho¶ngthêi gian 5 phót. - Ph¶i ®¶m b¶o ®Çy ®ñ ¸nh s¸ng ®Ó ®i l¹i vµ lµm viÖctrªn cao.* Yªu cÇu ®èi víi dµn gi¸o khi lµm viÖc trªn cao: - VÒ kÕt cÊu, vËt liÖu ®ñ bÒn, liªn kÕt ®ñ ®¶m b¶otÝnh lµm viÖc kh«ng gian, bÊt biÕn h×nh trong qu¸tr×nh l¾p vµ sö dông. - Sµn thao t¸c ph¶i v÷ng ch¾c, kh«ng tr¬n trît, khehë ë c¸c v¸n sµn kh«ng lín h¬n 10mm, nÕu lµ v¸n gçph¶i dµy 3cm trë lªn, kh«ng môc mät. - Sµn thao t¸c cao tõ 1,5 m trë lªn so víi sµn hoÆcnÒn, ph¶i cã lan can an toµn, cã chiÒu cao tèi thiÓulµ 1m vµ ph¶i cã Ýt nhÊt lµ 2 thanh ngang ®Ó ®Ò phßngngêi ng· cao. - Ph¶i cã thang lªn xuèng gi÷a c¸c tÇng. NÕu tængchiÒu cao cña giµn gi¸o díi 12m, cã thÓ dïng thangtùa, thang treo, nÕu cao trªn 12m ph¶i cã lång cÇuthang riªng. - Cã hÖ thèng chèng sÐt cho c¸c dµn gi¸o cao ®óngvíi quy ®Þnh vÒ chèng sÐt. - Nªn sö dông c¸c lo¹i dµn gi¸o chÕ t¹o s½n theothiÕt kÕ ®iÓn h×nh.* Yªu cÇu khi sö dông, l¾p, th¸o dì:

58

- MÆt ®Êt giµn gi¸o tùa lªn ph¶i b»ng ph¼ng, kh«nglón sôt, thÊm níc tèt. - C¸c thanh cét hoÆc khung dµn gi¸o ph¶i th¼ng ®øng. - C¸c thanh gi»ng neo ph¶i ®ñ theo ®óng thiÕt kÕ. - Ch©n giµn gi¸o ph¶i cã tÊm lãt b»ng gç chèng lón (kh«ng kª b»ng g¹ch, ®¸). - VÞ trÝ vµ sè lîng mãc neo, d©y gi»ng ph¶i thùchiÖn theo ®óng chØ dÉn cña thiÕt kÕ. - Gi÷a sµn thao t¸c víi c«ng tr×nh ®Ó chõa khe hëkh«ng qu¸ 5 cm ( víi c«ng t¸c x©y), 20cm ( víi c«ngt¸c hoµn thiÖn). - C¸c thanh con s¬n ( xµ gå) ph¶i cã c¬ cÊu neo bµmch¾c ch¾n vµo c«ng tr×nh, sµn c«ng t¸c ph¶i cã lancan b¶o vÖ. - C«ng viÖc dùng l¾p hÖ thèng dµn gi¸o ph¶i cã c¸nbé kü thuËt, tæ trëng cã nhiÒu kinh nghiÖm híng dÉn. - Th¸o dì hÖ thèng dµn gi¸o lu«n tu©n theo nguyªnt¾c: bé phËn kh«ng chÞu lùc th¸o tríc, chÞu lùc th¸osau ( l¾p sau thao tríc, l¾p tríc thao sau).* Yªu cÇu khi sö dông: - ChØ sö dông giµn gi¸o khi ®· ®îc nghiÖm thu. Néidung nghiÖm thu cÇn c¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n: kÝch thíc, c¸cthanh gi»ng, møc ®é th¼ng ®øng, ch©n cét gi¸o cã ®Ætlªn ®Öm kª ch¾c ch¾n kh«ng, cã bÞ lón sôt kh«ng, sùch¾c ch¾n cña mèi liªn kÕt, c¸c lan can an toµn... - Tríc khi leo lªn dµn gi¸o lµm viÖc, ngêi c«ng nh©nph¶i kiÓm tra l¹i thùc tÕ cña giµn gi¸o t¬ng tù nhnhiÖm thu. - Theo dâi, híng dÉn ®Ó khèng chÕ vËt liÖu chÊt lªndµn gi¸o kh«ng vît qu¸ t¶i träng.

59

- HÕt ca lµm viÖc ph¶i thu dän s¹ch sÏ c¸c vËt liÖuthõa, dông cô, ®å nghÒ trªn sµn thao t¸c. - CÊm lµm viÖc ®ång thêi trªn 2 sµn c«ng t¸c liÒn kÒtheo ph¬ng ®øng mµ ë gi÷a kho¶ng ®ã kh«ng cã sµn b¶ovÖ.

V. Kü thuËt an toµn trong c«ng t¸c thi c«ng bª t«ng cèt thÐp

1. An toµn trong c«ng t¸c cèp pha: - Khi ca xÎ gç b»ng m¸y ca ®Üa ph¶i tuyÖt ®èi chÊphµnh néi quy an toµn khi sö dông. - §èi víi c¸c dông cô thñ c«ng ( ca, r×u, bóa®ôc...) ph¶i ch¾c ch¨n an toµn vµ dïng ®óng c«ngdông. - V¸n khu«n, cét chèng dµn gi¸o thi c«ng ph¶i thùchiÖn ®óng theo yªu c©u trong thiÕt kÕ thi c«ng. - Khi cÈu v¸n khu«n b»ng cÇn trôc, tr¸nh va ch¹m vµokÕt cÊu kh¸c. - Khi l¾p ®Æt cèp pha ë ®é cao tõ 1,5m trë lªn sovíi mÆt ®Êt hay sµn, c«ng nh©n ph¶i ®øng trªn sµnhoÆc thao t¸c ch¾c ch¾n. - Dùng l¾p khu«n treo, v¸n khu«n tù mang mµ kh«ngcÇn dùng dµn gi¸o, th× ph¶i giao cho c«ng nh©n cãkinh nghiÖm ®· ®îc huÊn luyÖn lµm viÖc trªn cao. Ph¶i®eo d©y an toµn buéc vµo chç ch¾c ch¾n.

60

- KiÓm tra v¸n khu«n vµ c¸c thiÕt bÞ treo buéc hµngngµy. - Thêng xuyªn thu dän nh÷ng vËt liÖu thõa hoÆc vËtliÖu th¶i trªn sµn. - ChØ ®îc th¸o dì cèp pha khi bª t«ng cña kÕt cÊu ®·®¹t cêng ®é cho phÐp vµ ®îc phÐp cña c¸n bé kü thuËtphô tr¸ch. - Khi th¸o dì ph¶i thùc hiÖn tr×nh tù tõ trªn xuèngdíi, th¸o dÇn tõng bé phËn, kh«ng ®îc lµm sËp mét lóctõng m¶nh lín. - Khi th¸o dì ë trªn cao c«ng nh©n ph¶i ®øng trªnsµn c«ng t¸c vµ ®eo d©y an toµn buéc vµo chç ch¾cch¾n. - Cèp pha, cét chèng, thanh gi»ng th¸o dì xong ph¶i®a ngay xuèng sµn, xuèng ®Êt, kh«ng ®îc ®Æt, g¸c trªnc¸c bé phËn cha th¸o dì vµ ph¶i xÕp gän gµng tr¸nhlµm c¶n trë ®i l¹i. ( VËn chuyÓn tõng bé phËn, cã thÓb»ng tay hoÆc b»ng c¸c ph¬ng tiÖn n©ng chuyÓn: têi,rßng räc, cÇn trôc...). - CÊm kh«ng ®îc lao, nÐm c¸c bé phËn cèp pha tõ trªncao xuèng thÊp. - Xung quanh chç th¸o cèp pha ph¶i lµm sµn che ch¾nvµ biÓn b¸o.

2. An toµn trong c«ng t¸c cèt thÐp:- Khi n¾n, chÆt, buéc cèt thÐp ngêi c«ng nh©n ph¶i®eo kÝnh vµ ®i g¨ng tay, tr¸nh bÞ gØ s¾t b¾n vµom¾t vµ bÞ xíc tay.

- Khi sö dông c¾t uèn thÐp b»ng m¸y, c«ng nh©n ph¶ithùc hiÖn nghiªm chØnh néi quy an toµn khi sö dôngm¸y mãc.

61

- Khi sö dông ®Æt cèt thÐp trªn cao ( dÇm, sµn,cét...) ph¶i cã sµn thao t¸c ®¶m b¶o an toµn ®Óc«ng nh©n lµm viÖc.

- Kh«ng ®îc chÊt cèt thÐp lªn sµn thao t¸c vît qu¸t¶i träng cho phÐp.

- Tríc khi cÈu, chuyÓn nh÷ng khung, líi cèt thÐp ®ÕnvÞ trÝ l¾p ®Æt, ph¶i kiÓm tra c¸c mèi hµn vµ c¸cnót buéc.

- Khi liªn kÕt c¸c chi tiÕt cèt thÐp thµnh khung, líicã thÓ b»ng ph¬ng ph¸p hµn hoÆc buéc cèt thÐp ( nÕuhµn ph¶i chÊp hµnh ®óng c¸c quy t¾c kü thuËt antoµn trong c«ng t¸c hµn, nÕu buéc ph¶i dïng mãc,kh«ng ®îc dïng tay kh«ng).

- CÊm kh«ng ®îc ®i l¹i trªn khung cèt thÐp ®ang vµ ®·l¾p ®Æt xong.

3. An toµn trong c«ng t¸c bª t«ng:Trong c«ng t¸c bª t«ng, ngêi c«ng nh©n thêng va ch¹mvíi c¸c thiÕt bÞ m¸y mãc ( m¸y trén bª t«ng, thiÕt bÞvËn chuyÓn), vËt liÖu s¶n xuÊt bôi ®éc (xi m¨ng, ®¸sái, c¸t vµ c¸c lo¹i phô gia...). V× vËy cÇn ph¶i cãnh÷ng biÖn ph¸p sau:- C«ng nh©n ph¶i ®îc trang bÞ ®Çy ®ñ phßng hé c¸ nh©ntheo tõng c«ng viÖc.

- Khi trén bª t«ng b»ng m¸y, chØ cho phÐp c«ng nh©n®· qua ®µo t¹o vÒ chuyªn m«n vµ ®· ®îc huÊn luyÖnATL§ míi ®îc vËn hµnh m¸y trén.

- Kh«ng ®îc söa ch÷a háng hãc cña m¸y trén trong khim¸y ®ang lµm viÖc.

- Khi trén bª t«ng xong ph¶i röa s¹ch sÏ thïng trén (sau khi ®· ng¾t cÇu dao ®iÖn vµ m¸y ®· dõng).

62

- Khi vËn chuyÓn vµ ®æ bª t«ng, ph¶i cã cÇu, sµn v÷ngch¾c vµ æn ®Þnh.

- Tríc khi ®æ bª t«ng, c¸n bé kü thuËt ph¶i nghiÖmthu t×nh tr¹ng cèp pha, cèt thÐp, cét chèng ®ì, sµnthao t¸c:

- §æ bª t«ng ë trªn cao tõ 1,5m trë lªn so víi mÆt®Êt hoÆc sµn nÒn, c«ng nh©n ph¶i ®øng trªn sµn thaot¸c v÷ng ch¾c, cã lan can an toµn.

- Thi c«ng ë nh÷ng bé phËn kÕt cÊu cã ®é nghiªng tõ30o trë lªn, c«ng nh©n ph¶i ®eo d©y an toµn.

- Khi ®Çm bª t«ng b»ng ®Çm rung, ph¶i cã biÖn ph¸p ®Òphßng ®iÖn giËt vµ gi¶m t¸c h¹i do rung ®éng cñam¸y ®èi víi c¬ thÓ ngêi.

- Khi di chuyÓn ®Çm cÇn dïng d©y kÐo mÒn, cÊm n¾m vµod©y dÉn ®iÖn hay c¸p ®iÖn ®Ó kÐo, v× d©y cã thÓ bÞ®øt vµ ngêi bÞ ®iÖn giËt.

- Sau khi kÕt thóc c«ng viÖc, m¸y ®Çm vµ d©y dÉn®iÖn, cÇn ®îc lµm s¹ch khái bª t«ng vµ chÊt bÈn,lau kh«, cuèn d©y, cÊt vµo kho b¶o qu¶n ( chØ lµmsau khi ®· t¾t ®iÖn, m¸y ®· dõng).

Lèi ®i phÝa díi khu vùc ®ang ®æ, ®Çm bª t«ng ph¶i cãrµo ng¨n hoÆc biÓn b¸o cÊm ®i l¹i.

VI. An toµn trong thi c«ng l¾p ghÐp

1. Nh÷ng nguyªn nh©n g©y tai n¹n:Nguyªn nh©n g©y tai n¹n trong thi c«ng l¾p ghÐp cãthÓ ph©n thµnh 4 nhãm sau:a. ThiÕu sãt trong thiÕt kÕ kiÕn tróc, kÕt cÊu:

63

- CÊu kiÖn l¾p bÞ r¬i do sö dông dông cô vµ ph¬ngph¸p treo buéc kh«ng ®óng kü thuËt: Nót buéc kh«ngch¾c ch¾n, d©y treo, mãc cÈu kh«ng ®ñ chÞu lùc bÞ ®øtg·y, x¸c ®Þnh vÞ trÝ treo kh«ng ®óng... - X¸c ®Þnh kh«ng ®óng t¶i träng t¸c dông lªn cÊukiÖn trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn. - Chän c¸c gi¶i ph¸p kÕt cÊu, kiÕn tróc, kh«ng ®ÒcËp tíi ®iÒu kiÖn an toµn trong thi c«ng l¾p ghÐp:kÕt cÊu qu¸ dµy, qu¸ máng, to, nhá...).

b. ThiÕu sãt do chÊt lîng chÕ t¹o cÊu kiÖn: - Sö dông vËt liÖu kh«ng ®óng chñng lo¹i, chÊt lîng. - Gia c«ng chÕ t¹o kh«ng ®óng vÒ kÝch thíc, chñnglo¹i theo thiÕt kÕ. - ThiÕu biÖn ph¸p chèng gØ cho cèt thÐp ë nh÷ng mèinèi, hµn, bu l«ng... - §Æt sai cèt thÐp chÞu lùc, b¶n thÐp chê, quai mãccÈu... - ThiÕu nh·n, m¸c ghi râ ngµy s¶n xuÊt cÊu kiÖn,träng lîng cña kÕt cÊu.

c. ThiÕu sãt trong thiÕt kÕ thi c«ng: - Sö dông cÇn trôc ®Ó cÈu l¾p kh«ng ®óng víi c¸cth«ng sè yªu cÇu: träng lîng, kho¶ng c¸ch vµ chiÒucao l¾p ®Æt... - Trän c¸c thiÕt bÞ treo buéc kh«ng phï hîp: d©ybuéc, c¸ch buéc... - Kh«ng nªu ra c¸c biÖn ph¸p cè ®Þnh, t¹m thêi: mèihµn t¹m thêi, mèi hµn cè ®Þnh...

64

- L¾p ghÐp kh«ng theo tr×nh tù thiÕt kÕ chØ dÉn,kh«ng ®¶m b¶o sù æn ®Þnh cña tõng cÊu kiÖn hay béphËn cña c«ng tr×nh.

d. Nguyªn nh©n khi thùc hiÖn thi c«ng: C«ng nh©n phôc vô c«ngt¸c l¾p ghÐp ( l¸i cÈu, thî treo buéc, thî l¾p ghÐp,thî hµn...). Vi ph¹m néi quy kû luËt vµ néi quy ATL§nh: - Kh«ng ®eo d©y an toµn khi lµm viÖc ë vÞ trÝ trªncao nguy hiÓm. - §i l¹i, lªn xuèng kh«ng theo cÇu sµn, thang mµ leotrÌo lªn trªn c¸c cÊu kiÖn... - NÐm b¾t dông cô, vËt liÖu ë trªn cao, r¬i xuèngngêi phÝa díi.

2. C¸c biÖn ph¸p an toµn: - §Ó phßng ngõa TNL§ trong c«ng t¸c l¾p ghÐp, nh÷ngbiÖn ph¸p c¬ b¶n vÒ kü thuËt an toµn ph¶i ®îc nghiªncøu, ®Ò xuÊt trong thiÕt kÕ vµ nh÷ng thµnh viªn trong®éi l¾p ghÐp ph¶i ®îc häc tËp ®Ó n¾m v÷ng vµ thùchiÖn ®óng trong thi c«ng vµ ph¶i thùc hiÖn ®óng néiquy kû luËt vµ néi quy ATL§.- L¾p ghÐp nhµ khung, ®Ó cè ®Þnh trô, cét ph¶i dïngkhung dÉn, hoÆc d©y ch»ng thªm.

- C¸c cÊu kiÖn ph¶i ®îc bè trÝ trong tÇm ho¹t ®éngcña m¸y trôc, xÕp ®Æt theo ®óng chiÒu cao vµkho¶ng c¸ch gi÷a c¸c chång cÊu kiÖn.

- C¸c m¸y trôc ®Ó cÈu l¾p, ph¶i ®¸p øng víi c¸cth«ng sè yªu cÇu l¾p ghÐp c¸c cÊu kiÖn vÒ: tränglîng, kÝch thíc, vÞ trÝ l¾p ®Æt trªn c«ng tr×nh.

65

- D©y treo buéc ph¶i ®îc kiÓm tra thêng xuyªn, nÕubÞ mßn hoÆc qu¸ cò ph¶ lo¹i bá vµ thay d©y míi.

- D©y ph¶i phï hîp víi träng lîng vËt cÈu, c¸c nótbuéc ph¶i ch¾c ch¾n, kh«ng ®Ó tuét r¬i cÊu kiÖnkhi cÈu l¾p.

- Khi cÈu chuyÓn theo ph¬ng ngang vµ cÊu kiÖn cãkÝch thíc dµi ph¶i n©ng cÊu kiÖn lªn cao h¬n c¸cvËt kh¸c lµ 0,5m vµ cã d©y buéc gi»ng gi÷ vµ ®iÒuchØnh.

- Khi l¾p ghÐp trªn cao, ph¶i cã giµn gi¸o, sµn c«ngt¸c ch¾c ch¾n. C«ng nh©n ph¶i ®eo gi©y an toµn.

- Khi l¾p ®Æt, chØ khi nµo cÊu kiÖn ®· h¹ xuèng c¸chmÆt mèc kh«ng qu¸ 30cm, c«ng nh©n míi ®îc ®Õn gÇn®Ó ®ãn, ®Æt ®iÒu chØnh vµo vÞ trÝ thiÕt kÕ.

- ChØ ®îc th¸o mãc cÈu cña m¸y trôc khái cÊu kiÖnkhi ®· l¾p ®Æt xong vµ cè ®Þnh ch¾c ch¾n.

- Khi c«ng nh©n lªn cao, xuèng thÊp ph¶i sö dôngthang treo g¾n vµo c¸c cÊu kiÖn v÷ng ch¾c. CÊm leotrÌo theo c¸c bé phËn cña cÊu kiÖn.

VII. Kü thuËt an toµn khi sö dông c¸c m¸y mãc thi c«ng x©y dùng

1. Nh÷ng nguyªn nh©n g©y tai n¹n:Cã nhiÒu nguyªn nh©n g©y t¹i n¹n tõ thiÕt kÕ, chÕ t¹o®Õn l¾p ®Æt, b¶o qu¶n, sö dông. Trong ph¹m vi bµinµy, chØ ®Ò cËp ®Õn nguyªn nh©n do l¾p ®Æt, b¶o qu¶nvµ sö dông. Gåm c¸c nguyªn nh©n sau:

a. T×nh tr¹ng m¸y sö dông kh«ng tèt:* M¸y kh«ng hoµn chØnh:

66

- ThiÕu c¸c thiÕt bÞ an toµn, hoÆc cã nhng ®· bÞ hháng ( thiÕu thiÕt bÞ khèng chÕ t¶i, khèng chÕ caon©ng mãc, khèng chÕ gãc quay cÇn trôc, van an toµncña thiÕt bÞ ¸p lùc, r¬le cña thiÕt bÞ ®iÖn...) - ThiÕu hoÆc sù lµm viÖc kh«ng chÝnh x¸c cña thiÕtbÞ chØ b¸o nhiÖt ®é, ¸p lùc, ®iÖn thÕ... - ThiÕu thiÕt bÞ tÝn hiÖu ©m thanh, ¸nh s¸ng...* M¸y ®· h háng:- M¸y qu¸ cò, c¸c chi tiÕt bÞ d¬ mßn, long tuét.- M¸y bÞ h háng côc bé: ( ®øt xÝch, tuét ®aichuyÒn...)

- HÖ thèng phanh h·m bÞ d¬ mßn.- M¸y mãc ®· hÕt niªn h¹n sö dông.

b. M¸y bÞ mÊt æn ®Þnh:- M¸y ®Æt trªn nÒn ®Êt bÞ lón sôt, nghiªng, dèc...- Lµm viÖc vît qu¸ t¶i cho phÐp: ( n©ng chuyÓn vËtnÆng qu¸ giíi h¹n).

- M¸y lµm viÖc kh«ng tu©n theo tèc ®é quy ®Þnh ( dichuyÓn, n©ng h¹...)

- Do t¸c dông ngo¹i lùc qu¸ lín, c«ng tr×nh bÞ ®æ ®étngét, ®øt c¸p..

- Do b·o, giã lèc lín.

c. ThiÕu c¸c thiÕt bÞ che ch¾n, rµo ng¨n vïng nguy hiÓm:Vïng nguy hiÓm cña m¸y mãc lµ kho¶ng kh«ng gian,trong ®ã c¸c yÕu tè t¸c dông thêng xuyªn, hay xuÊthiÖn nhÊt thêi lµ mèi nguy hiÓm cho søc khoÎ vµ tÝnhm¹ng con ngêi nh:- M¸y quay c¸n vµ quÇn ¸o.- C¸c dông cô gia c«ng v¨ng vµo ngêi.

67

- Bôi h¬i, khÝ ®éc tõ m¸y nh¶ ra.- C¸c bé phËn dÉn nhiÖt bÞ hë.

d. Do sù cè tai n¹n ®iÖn:- Dßng ®iÖn dß ra vá m¸y.- D©y dÉn vµ c¸c thiÕt bÞ ®îc c¸ch ®iÖn nhng, chÊtc¸ch ®iÖn bÞ h háng.

e. ThiÕu ¸nh s¸ng trong ph¹m vi lµm viÖc:- ¸nh s¸ng kh«ng ®ñ trong qu¸ tr×nh lµm viÖc, lµmcho ngêi c«ng nh©n ph¶i nh×n c¨ng th¼ng, g©y mái mÖt.- ChÊt lîng ¸nh s¸ng kh«ng ®¶m b¶o: qu¸ s¸ng, lãa,ngîc ¸nh s¸ng...

g. Do ngêi vËn hµnh:- Kh«ng ®ñ chuyªn m«n vµ tay nghÒ lµm viÖc.- Vi ph¹m ®iÒu lÖ, néi quy, quy ph¹m ATL§.- ThiÕu søc khoÎ, tr¹ng th¸i t©m lý kh«ng tèt.- ThiÕu c¸c trang thiÕt bÞ phßng hé c¸ nh©n.

h. ThiÕu sãt trong qu¶n lý m¸y mãc thiÕt bÞ:- M¸y mãc thiÕu lai lÞch, thiÕu tµi liÖu híng dÉn.- ThiÕu ®¨ng kiÓm, b¶o dìng, kh«ng tu©n theo c¸c chÕ®é trung tu, ®¹i tu ®Þnh kú.

- Ph©n giao tr¸ch nhiÖm kh«ng râ rµng.

2. C¸c biÖn ph¸p ®Ò phßng: a. Yªu cÇu chung: - Söa ch÷a, trung ®¹i tu m¸y mãc thiÕt bÞ ®óng niªnh¹n.

68

- Thíng xuyªn kiÓm tra m¸y mãc thiÕt bÞ tríc khi lµmviÖc - Thùc hiÖn ch¹y rµ thö t¶i sau mçi lÇn trung ®¹i tuhoÆc l¾p ®Æt. - Trang bÞ ®Çy ®ñ c¸c thiÕt bÞ phô trî cho thiÕt bÞm¸y mãc ( phanh h·m, cßi, ®Ìn...) khi cã nguy hiÓm. - Tríc khi vµo sö dông thiÕt bÞ m¸y mãc, c«ng nh©nph¶i ®îc tËp huÊn lµm quen vµ ph¶i cã ®ñ tr×nh ®é,®óng nghiÖp vô vµ søc khoÎ t©m lý tèt. - C¸c tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn ph¶i râ rµng ( tÝn hiÖun©ng h¹, tiÕn lïi vËt cÈu...). - Ph¶i cã bé phËn nèi ®Êt, tiÕp ®Êt cho c¸c thiÕt bÞm¸y mãc cã sö dông dßng ®iÖn. - ph¶i cã c¸c bé phËn bao che rµo ch¾n nh÷ng vïngnguy hiÓm cña m¸y mãc thiÕt bÞ. - Ph¶i trang bÞ ®Çy ®ñ vµ hîp lý trang thiÕt bÞphßng hé c¸ nh©n cho c«ng nh©n.

b. Yªu cÇu ®èi víi mét sè thiÕt bÞ m¸y mãc x©y dùng thêng dïng: - Ph¶i ®¶m b¶o cho m¸y mãc thiÕt bÞ lµm viÖc kh«ngbÞ qu¸ t¶i trong qu¸ tr×nh thi c«ng. - Ph¶i ®¶m b¶o nÒn ®Êt æn ®Þnh, b»ng ph¼ng, kh«ng bÞlón sôt, ®é dèc kh«ng vît qu¸ giíi h¹n cho phÐp. - ThiÕt bÞ treo buéc( mãc cÈu, c¸p treo) ph¶i ®îckiÓm tra ( ®é d¬ mßn cña mãc, sè sîi døt cña d©yc¸p...). - Ph¶i khèng chÕ ®¶m b¶o vÒ tèc ®é lµm viÖc cñathiÕt bÞ m¸y mãc trªn c«ng trêng - HÖ thèng phanh h·m cña thiÕt bÞ m¸y mãc ph¶i ®¶mb¶o an toµn trong qu¸ tr×nh lµm viÖc.

69

KiÓm tra hÕt ch¬ng (2 tiÕt)

Ch¬ng 4: kü thuËt an toµn phßng ch¸y, ch÷a ch¸y

I. Kh¸i niÖm chung vÒ ch¸y næ

1 . S¬ lîc vÒ hÖ thèng tæ chøc phßng chèng ch¸y næ( PCCN) ë ViÖt Nam:a. TÝnh nguy hiÓm cña ch¸y næ trong s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t: Thiªuhuû vËt chÊt, ph¸ ho¹i c¸c c«ng tr×nh, g©y bÞ th¬ng hoÆc lµm chÕt ngêi vµ sóc vËt...

b. Tæ chøc PCCC ë ViÖt Nam: - C¬ quan chÝnh lµ côc PCCC thuéc Bé néi vô, nay lµBé c«ng an. - ë díi c¸c c¬ së cã c¸c phßng, Ban PCCC. - Trong c¸c phßng cã c¸c ®éi kiÓm tra vµ c¸c ®éich÷a ch¸y. §éi kiÓm tra cã tr¸ch nhiÖm xÐt duyÖt c¸chå s¬ vÒ thiÕt kÕ x©y dùng, thuéc lÜnh vùc PCCC vµcÊp c¸c tho¶ thuËn vÒ PCCC. - ë c¸c c¬ quan cã c¸c ®éi ch÷a ch¸y nghiÖp vô ( th-êng lµ giao cho phßng b¶o vÖ ). - §èi víi mét c«ng tr×nh x©y dùng ®Æc biÖt, cã tËptrung ®«ng ngêi vµ c¸c kho tµng, hoÆc lµ nh÷ng n¬is¶n xuÊt. §Òu ph¶i th«ng qua c¬ quan c«ng an vÒ c¸cgi¶i ph¸p PCCC. Bao gåm c¸c vÊn ®Ò: Lùa chän vËtliÖu, cöa tho¸t hiÓm, c¸c ®êng tho¸t hiÓm vµ c¸c biÖnph¸p cÊp cøu dù phßng.

2. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ch¸y næ: 70

a. Kh¸i niÖm: * Theo quan niÖm cæ ®iÓn: h¸y lµ sù ph©n huû hoµntoµn vËt chÊt khi cã «xy. V× vËy ch¸y lµ mét qu¸tr×nh «xy ho¸, lµ ph¶n øng ho¸ häc gi÷a t¸c nh©n «xyvµ chÊt ch¸y ( §Þnh nghÜa nµy ®îc sö dông ®Ó gi¶ithÝch hoÆc ®a ra c¸c biÖn ph¸p PCCC trong thùc tÕ vµ®êi sèng ).* Theo quan niÖm míi: Ch¸y lµ ph¶n øng ho¸ häc cãph¸t nhiÖt vµ ph¸t quang. Trong thùc tÕ chØ gÆp c¸c®¸m ch¸y cã kh«ng khÝ, nªn ë ®©y chØ ®Ò cËp ®Õn ®¸mch¸y cã «xy.

b. Lý thuyÕt vÒ sù ch¸y: Ch¸y chØ xuÊt hiÖn khi nhiÖt ®é cña vËt ch¸y ®·®¹t ®îc mét gi¸ trÞ tèi thiÓu, nhiÖt ®é ch¸y cao haythÊp, phô thuéc vµo b¶n chÊt cña vËt ch¸y, vËt liÖudÔ b¾t ch¸y th× nhiÖt ®é ch¸y kh«ng cÇn cao, nhiÖt ®écµng cao th× ph¶n øng ch¸y cµng nhanh ( Mèi b¾t ch¸ychÝnh lµ nguån nhiÖt ). DiÔn biÕn ®¸m ch¸y thêng chia lµm 3 giai ®o¹n sau:- Giai ®o¹n ®Çu: Nguån nhiÖt nung nãng vËt ch¸y ®ÕnnhiÖt ®é bÐn löa. Giai ®o¹n nµy dµi hay ng¾n tuúthuéc vµo vËt bÐn ch¸y.

- Giai ®o¹n ch¸y to: Lµ tèc ®é ph¸t triÓn cña ®¸mch¸y nhanh nhÊt, cã nhiÖt ®é cao nhÊt, tiªu haochÊt ch¸y nhiÒu nhÊt, ë giai ®o¹n nµy löa cã thÓl©y lan sang c¸c khu vùc kh¸c.

- Giai ®o¹n kÕt thóc: ë giai ®o¹n nµy nhiÖt ®é cña®¸m ch¸y gi¶m vµ tèc ®é cña ®¸m ch¸y gi¶m dÇn cho®Õn kh«ng.

71

c. §iÒu kiÖn vµ h×nh thøc ch¸y: * §iÒu kiÖn ®Ó ph¸t sinh ra ®¸m ch¸y: + §iÒu kiÖn cÇn:- VËt chÊt ch¸y.- ¤xy trong kh«ng khÝ ë tr¹ng th¸i tù do.- Nguån nhiÖt hoÆc löa. + §iÒu kiÖn ®ñ: Ph¶i ®Çy ®ñ c¸c thµnh phÇn nãi trªnë mét tû lÖ nhÊt ®Þnh. Ph©n lo¹i c¸c ®¸m ch¸y:- Ch¸y hoµn toµn ( S¶n phÈm ch¸y kh«ng thÓ ch¸y trël¹i ®îc) . Ch¸y kh«ng hoµn toµn ( S¶n phÈm ch¸y cãthÓ ch¸y trë l¹i ®îc).

- Ch¸y thêng ( Ch¸y trong tù nhiªn hoµn toµn). Ch¸y®éng lý häc ( Ch¸y cña mét hçn hîp ®· ®îc chuÈn bÞtríc nh thuèc sóng..).

- Ch¸y cã ngän löa vµ ch¸y kh«ng cã ngän löa ( PhÇnlín lµ ch¸y cã ngän löa).

II. Nguyªn nh©n g©y ch¸y vµ biÖn ph¸p phßng ngõa

1. Nh÷ng nguyªn nh©n g©y ra ®¸m ch¸y: - Do vi ph¹m c¸c quy ®Þnh an toµn vÒ phßng ch¸ytrong c¸c kh©u thiÕt kÕ, l¾p ®Æt, vËn hµnh, södông... C¸c thiÕt bÞ m¸y mãc. C¸c hÖ thèng cung cÊpn¨ng lîng ( NhiÖt, ®iÖn, h¬i khÝ ®èt...). HÖ thèngthiÕt bÞ vÖ sinh ( Th«ng giã, chiÕu s¸ng, ®iÒu hoµ,chèng bôi..). - Do kh«ng ®Ò phßng khi sö dông c¸c vËt liÖu dÔch¸y: Gç, giÊy dÇu, nhiªn liÖu cho c¸c m¸y thi c«ng.. - Do kh«ng thËn träng khi dïng löa: Tµn thuèc, måidiªm..

72

- Do b¶o qu¶n dù tr÷ nguyªn, nhiªn vËt liÖu ®óng:C¸c kho chøa nguyªn, nhiªn vËt liªu dÔ ch¸y bè trÝgÇn nhµ bÕp hoÆc gÇn tr¹m ®iÖn.. - Ch¸y do tÜnh ®iÖn, chËp ®iÖn hoÆc do sÐt ®¸nh... - Ch¸y do tµn löa, ®èm löa tõ c¸c ph¬ng tiÖn giaoth«ng, c¸c tr¹m n¨ng l¬ng lu ®éng.. - Ch¸y do ma s¸t, do va ®Ëp m¹nh g©y ra löa.

2. C¸c biÖn ph¸p ®Ò phßng: a. BiÖn ph¸p lo¹i trõ nguyªn nh©n g©y ch¸y: * MÆt kü thuËt: - Lµm thiÕu mét trong nh÷ng thµnh phÇn g©y ch¸y ®·nªu ë trªn hoÆc ph¶i khèng chÕ ®îc tû lÖ g©y ch¸y( Chñ yÕu lµ lo¹i trõ ngän löa hay nguån nhiÖt). - Sö dông thiÕt bÞ, m¸y mãc ®éng c¬, nhiªn liÖu ®óngchñng lo¹i, hhÖ thèng ®iÒu khiÓn ph¶i hoµn chØnh. * MÆt tæ chøc:- Thêng xuyªn kiÓm tra vµ ®«n ®èc vÒ c«ng t¸c an toµnphßng chèng ch¸y næ, - Tuyªn truyÒn ý thøc vÒ PCCC trong toµn c«ng nh©n,phæ biÒn thÓ lÖ an toµn phßng ch¸y. - Tu©n theo c¸c ®iÒu lÖ vµ quy ph¹m phßng ch¸y khix©y dùng c«ng tr×nh ( §êng ®i l¹i,lèi vµ cöa tho¸thiÓm..). - CÊm hót thuèc, dïng löa ë nh÷ng n¬i dÔ ch¸y ( C¸ckhu vùc cÊm löa..). H¹n chÕ dïng nhiªn liÖu dÔ bècch¸y, ph¶i quy ®Þnh n¬i hµn ®iÖn, hµn löa trªn c«ngtrêng.

b. BiÖn ph¸p h¹n chÕ ch¸y lan:( BiÖn ph¸p phßng ch¸y c¬ b¶n trongXD).

73

Lµ gi¶i ph¸p h¹n chÕ ®¸m ch¸y ph¸t triÓn lan trµn khimét vÞ trÝ nµo ®ã bÞ ch¸y, cã thÓ lµ mét khu vùc hoÆcmét ®iÓm trong khu vîc c«ng tr×nh. *H¹n chÕ trong khu vùc: - Ph©n vïng x©y dùng, ph©n nhãm nhµ theo tÝnh chÊtch¸y nguy hiÓm cña vËt chÊt ch¸y. - Ph¶i t¹o ra c¸c vïng chèng ch¸y: Trång c©y xanhhoÆc ®Ó kho¶ng tr«ng.. * H¹n chÕ trong ph¹m vi c«ng tr×nh: X©y têng ng¨n ch¸y, t¹o ra c¸c kho¶ng chèng ch¸yb»ng vËt liÖu kh«ng ch¸y (ChÞu ®îc nhiÖt ®é 1500oCtrong vßng 5 giê), hoÆc vËt liÖu khã ch¸y( chÞu ®îc nhiÖt ®é 1500 oC trong vßng 2 giê).

c. BiÖn ph¸p cÊp cøu dù phßng: Ph¶i bè trÝ c¸c ®êng tho¸t hiÓm, ®iÖn tho¹i,hÖthèng b¸o ®éng, ®äi ch÷a ch¸y nghÜa vô vµ dông cô,ph¬ng tiÖn ch÷a ch¸y cè ®Þnh ( b×nh cøu ho¶..).

d. BiÖn ph¸p t¹o ®iÒu kiÖn ch÷a ch¸y cã hiÖu qu¶: - Ph¶i ®¶m b¶o cã hÖ thèng b¸o ®éng nhanh vµ chÝnhx¸c khi cã ho¶ ho¹n x¶y ra, cã hÖ thèng b¸o ch¸y tù®éng hoÆc ngêi ®iÒu khiÓn b»ng ©m thanh nh cßi, kÎng,¸nh s¸ng.. - Tæ chøc lùc lîng ch÷a ch¸y chuyªn nghiÖp, lu«ns½n sµng ch÷a ch¸y kÞp thêi. - Thêng xuyªn ®¶m b¶o ®Çy ®ñ c¸c ph¬ng tiÖn vµdông cô ch÷a ch¸y, c¸c nguån níc dù tr÷ tù nhiªn vµbÓ chøa. - §¶m b¶o ®êng x¸ ph¶i ®ñ réng ®Ó cã thÓ cho xech÷a ch¸y ®Õn gÇn ®¸m ch¸y vµ c¸c nguån níc.

74

III. Nguyªn lý ch÷a ch¸y- chÊt vµ ph¬ng tiÖn ch÷ach¸y

1. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®¸m ch¸y: a. §Æc ®iÓm: - Khi ph¸t ch¸y, ®¸m ch¸y sÏ to¶ nhiÖt, lµm ¶nh hënglín ®Õn c«ng viÖc ch÷a ch¸y. - S¶n phÈm cña ®¸m ch¸y nãi chung lµ khãi, lµm ¶nhhëng ®Õn tÇm nh×n vµ g©y ®éc h¹i cho ngêi ch÷a ch¸y. - Tèc ®é cña ®¸m ch¸y phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm cña vËtchÊt ch¸y, ®é Èm m«i trêng, híng giã vµ thÕ ch¸y cñavËt chÊt ch¸y. Cã 2 lo¹i tèc ®é ch¸y: . Tèc ®é khèi ( KG/s hoÆc m3/h ) . Tèc ®é dµi ( m/s hoÆc m/ph 0.)

b. DiÔn biÕn cña ®¸m ch¸y vµ sù ph¸t triÓn cña nã: - Giai ®o¹n b¾t ®Çu ch¸y: - Giai ®o¹n ch¸y to; - Giai ®o¹n kÕt thóc ®¸m ch¸y:

2. Nguyªn lý ch÷a ch¸y:

a. Kh¸i niÖm vÒ ch÷a ch¸y:Lµ tËp hîp c¸c biÖn ph¸p vÒ tæ chøc vµ kü thuËt, nh»mdËp t¾t ®¸m ch¸y mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt ( ch÷a ch¸ynhanh, lîng vËt chÊt ®Ó ch÷a ch¸y tèn Ýt) ®îc gäi lµbiÖn ph¸p ch÷a ch¸y.

b. Nguyªn lý ch÷a ch¸y:

75

- Lµm lo·ng chÊt tham gia ph¶n øng b»ng c¸ch ®a vµovïng ch¸y chÊt kh«ng tham gia kh«ng ph¶n øng ( CO2,N2, khÝ tr¬). - øc chÕ ph¶n øng ch¸y b»ng c¸ch ®a vµo vïng ch¸ychÊt tham gia ph¶n øng nhng cã kh¶ n¨ng biÕn ®æichiÒu ph¶n øng, thö ph¶n øng to¶ nhiÖt- sang ph¶n øngthu nhiÖt.

Q to¶ nhiÖt > Q thu nhiÖt – Q to¶ < Q thu - Ng¨n c¸ch kh«ng cho «xi th©m nhËp vµo vïng ch¸y. - Lµm l¹nh vïng ch¸y ®Õn díi nhiÖt ®é b¾t ch¸y ( níc0). - Ph¬ng ph¸p tæng hîp cïng lóc sö dông c¸c ph¬ngph¸p. - C¸c chÊt ch÷a chÊt ph¶i ®¹t hiÖu qu¶ cao khi cãph¬ng ph¸p thÝch hîp. - §a c¸c chÊt ch÷a ch¸y vµo ®óng lóc. - §ßi hái ph¶i cã nhiÒu chiÕn thuËt vµ lßng dòng c¶mcña ngêi tham gia ch÷a ch¸y.

3. C¸c chÊt ch÷a ch¸y: a. Yªu cÇu: - Lµ chÊt t¸c dông vµo ®¸m ch¸y, t¹o ra c¸c ®iÒukiÖn nhÊt ®Þnh vµ duy tr× ®iÒu kiÖn Êy trong mét thêigian, ®Ó dËp t¾t ®¸m ch¸y ( chÊt láng, r¾n, khÝ). - Yªu cÇu rÎ tiÒn, dÔ kiÕm, kh«ng t¹o thµnh ph¶n øngcho c«ng tr×nh vµ thiÕt bÞ, kh«ng g©y ®éc h¹i cho conngêi, gia sóc vµ m«i trêng nãi chung. b. C¸c chÊt ch÷a ch¸y thêng dïng: - Níc: h¹ thÊp nhiÖt ®é b¾t ch¸y, rÎ tiÒn, hiÖu qu¶.Khi hë thÓ h¬i hoÆc bôi bät cã thÓ lµm lo·ng «xi vµlo·ng nång ®é chÊt ch¸y. Kh«ng dïng ®Ó ch÷a ch¸y cho

76

kim lo¹i kiÒm, kiÒm thæ, c¸c thiÕt bÞ khi ch¸y cã®iÖn. Kh«ng dïng khi cã x¨ng dÇu ( tuy nhiªn cã thÓdïng ë d¹ng h¬i, bät). - KhÝ tr¬ ( CO2, N2): lµm lo·ng «xi trong m«i trêngch¸y. Thêng dïng víi c¸c ®¸m ch¸y cã ®iÖn. Kh«ng dïngch÷a ch¸y cho c¸c chÊt ch¸y næ nh kim lo¹i kiÒm, ph©n®¹m, thuèc sóng... - C¸c bét ch÷a ch¸y: ng¨n «xi th©m nhËp vµo vïngch¸y, thêng dïng c¸t, muèi kho¸ng vµ ®a vµo ®¸m ch¸yb»ng khÝ nÐn ( phun). Thêng dïng ®Ó ch÷a ch¸y cho kimlo¹i, chÊt r¾n vµ chÊt láng. - Bät ch÷a ch¸y: ( bät ho¸ häc vµ bät hoµ trongkh«ng khÝ). T¸c dông chÝnh lµ c¸ch ly hçn hîp víivïng ch¸y. Chñ yÕu ch÷a ch¸y x¨ng dÇu, chÊt láng.Kh«ng dïng ch÷a ch¸y cã ®iÖn vµ ®¸m ch¸y cã nhiÖt ®élín h¬n 1700oC. - C¸c chÕ phÈm víi Halogen: Cã t¸c dông then thÊu vµh¹ nhiÖt ®é rÊt tèt, thêng dïng ®Ó ch÷a ch¸y cho c¸cchÊt khã them níc ( gç xóc, v¶ cuèn, x¬...).4. C¸c ph¬ng tiÖn ch÷a ch¸y: - Ph¬ng tiÖn cè ®Þnh: b×nh ch÷a ch¸y chøa CO2 n»m ëkhu s¶n xuÊt ( cè ®Þnh). - Ph¬ng tiÖn di ®éng: Xe tÐc níc cøu ho¶, c¸c ph¬ngtiÖn th« s¬...

HÕt

77

78

trêng cao ®¼ng céng ®ång hµ néikhoa x©y dùng

bµi gi¶ngm«n: an toµn lao ®éng

hÖ: cao ®¼ng chuyªn ngµnh: c«ng nghÖ kü thuËt x©y dùng

79

Hµ néi 8/2010

80