BADANIE RUCHU TURYSTYCZNEGO W UZDROWISKACH ZIEMI KŁODZKIEJ

– 95 –

Rola uzdrowisk i przedsiębiorstw uzdrowiskowych w turystyce..., Proksenia, Kraków 2014

Zygmunt Kruczek – Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie,

Wydział Turystyki i Rekreacji

Agnieszka Nowak – Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach (doktorantka),

2BA Nysa

BADANIE RUCHU TURYSTYCZNEGO

W UZDROWISKACH ZIEMI KŁODZKIEJ

Streszczenie: W artykule przedstawiono region ziemi kłodzkiej i jego potencjał uzdrowiskowy. Celem opracowania jest prezentacja wyników badań ankietowych nad ruchem turystycznym na ziemi kłodzkiej pozwalających na określenie motywów przyjazdu, preferowanych miejsc, wybieranych atrakcji, osiąga-nych korzyści z pobytu w regionie. Pytania o wizerunek pozwalają na potwierdzenie tezy o wybitnym znaczeniu funkcji uzdrowiskowych w gospodarce turystycznej regionu.

Słowa kluczowe: ziemia kłodzka, uzdrowiska, ruch turystyczny

STUDY OF TOURIST MOVEMENT IN KŁODZKO REGION

Abstract: The article presents Kłodzko region and its spa potential. The objective of this paper is to reveal the results of surveys on tourist traffic in the Kłodzko region to identify the motives of arrival, preferred locations, selected attractions, achieved benefits gained from staying in the region. Questions about the image allow us to confirm the thesis of great significance of spa functions in the tourism economy of the region.

Keywords: Kłodzko region, spa, tourist movement

1. Wprowadzenie

Ziemia kłodzka to wyróżniający się region turystyki uzdrowiskowej w Polsce. Zloka-

lizowanych jest tutaj pięć uzdrowisk mających wielowiekowe tradycje lecznictwa uzdro-

wiskowego. Celem opracowania jest prezentacja wyników badań ankietowych nad ruchem

turystycznym na ziemi kłodzkiej. Badania zostały przeprowadzone na potrzeby opracowania

strategii marketingowej ziemi kłodzkiej i miały na celu ocenę wielkości i struktury ruchu

turystycznego rejestrowanego na terenie ziemi kłodzkiej. W badaniach starano się poznać

nie tylko wielkość tego ruchu, ale również motywy wyjazdów, rodzaj wykorzystanej bazy

noclegowej, formy transportu, wartość atrakcji turystycznych1.

1 A. Nowak, L. Nowak, Strategia marketingowa Ziemi Kłodzkiej, Gór Orlickich i Podorlicka, 2BA – Szkolenie i Doradztwo Strategiczne, Nysa 2011.

– 96 –

Dla celów niniejszego opracowania wybrano te aspekty badań, w których wyeks-

ponowano rolę uzdrowisk w regionie ziemi kłodzkiej. Prezentację wyników badań uzu-

pełniono danymi dotyczącymi wielkości i struktury ruchu turystycznego uzyskanych

z GUS. Przytoczone dane wskazują wyraźnie na duży progres ruchu turystycznego

na ziemi kłodzkiej, co dotyczy również uzdrowisk. Według danych GUS analizowany

obszar odwiedziło w 2008 r. 239 393 turystów, którym udzielono 779 994 noclegów.

W 2012 r. badany obszar odwiedziło 273 884 turystów korzystających z bazy nocle-

gowej zbiorowego i indywidualnego zakwaterowania, którym udzielono blisko milion

noclegów (983 295). Oznacza to, że w ujęciu procentowym ruch turystyczny wzrósł od

2008 r. o 14,4%.

Przedstawione wnioski z badania potwierdzają duże znaczenie ziemi kłodzkiej na rynku

turystyki uzdrowiskowej. Uczestnicy badania doceniają przede wszystkim walory wypo-

czynkowe i uzdrowiskowe regionu, a jego wizerunek postrzegają głównie przez pryzmat

zlokalizowanych tutaj uzdrowisk.

Badania ruchu turystycznego w uzdrowiskach mają na celu poznanie czynników

związanych z wielkością i strukturą ruchu turystycznego, w tym czynników zewnętrz-

nych wpływających na popyt turystyczny, odnoszą się do podziału rynku turystycznego ze

względu na różne grupy nabywców, w tym podróże beznoclegowe i turystyczne, regional-

ną politykę turystyczną, popyt na usługi turystyczne, wzajemne związki popytu i podaży2.

Unia Europejska określiła metodologię badań w dziedzinie turystyki, precyzując pojęcie

uczestników ruchu turystycznego – odwiedzających (visitors) – do których należy każda

osoba podróżująca do miejsca położonego poza jej zwykłym otoczeniem na okres krótszy

niż 12 miesięcy, której główny cel podróży jest inny niż wykonywanie działalności wyna-

gradzanej ze środków pochodzących z odwiedzanego miejsca. Turystyka jest definiowana

jako ogół czynności osób podróżujących poza swoje stałe miejsce zamieszkania przez okres

nieprzekraczający 12 kolejnych miesięcy w celach wypoczynkowych, służbowych lub in-

nych. Termin odwiedzający (visitor) obejmuje zarówno turystów, jak również uczestników

podróży beznoclegowych (jednodniowych odwiedzających). Obie grupy były przedmiotem

badania prezentowanego w tym opracowaniu.

Badania ruchu turystycznego oprócz tych, które podejmowane są dla celów stricte

naukowych, prowadzone są również przez zarządzających ruchem turystycznym. Mają

one wówczas przede wszystkim wymiar praktyczny. Służą planowaniu polityki marketin-

gowej. Taka sytuacja ma miejsce również w przypadku badania ruchu turystycznego na

ziemi kłodzkiej.

2 Metodologia Unii Europejskiej w dziedzinie statystyki turystyki, GUS, Departament Warunków Życia, Warszawa 1998.

Zygmunt Kruczek, Agnieszka Nowak – Badanie ruchu turystycznego w uzdrowiskach ziemi kłodzkiej

– 97 –

Rola uzdrowisk i przedsiębiorstw uzdrowiskowych w turystyce i w lecznictwie uzdrowiskowym

Analizując prace badawczo-rozwojowe w turystyce uzdrowiskowej, należy podkre-

ślić, że badania nad ruchem turystycznym rzadko opierają się na badaniach empirycznych.

Najczęściej prezentowany jest przegląd literatury uzupełniony statystyką GUS, ewentual-

nie wynikami badań prowadzonych przez Instytut Turystyki. W tym kontekście na uwagę

zasługuje metodyka badania przeprowadzonego dla uzdrowiska Polańczyk, gdzie oprócz

strony popytowej badano również aspekty związane z czynnikami podażowymi. Próba ba-

dawcza w tym przypadku wyniosła łącznie zaledwie 65 respondentów, a sami autorzy ba-

dania podkreślali, że ma ono charakter częściowy3. Ostatnio coraz częściej badania ruchu

turystycznego w uzdrowiskach zlecane są jednostkom uczelnianym przy okazji realizacji

projektów o charakterze promocyjnym. Tak było w przypadku projektu „Współpraca gmi-

ny Krasnobród, Solec-Zdrój i Rymanów w zakresie rozwoju kompetencji uzdrowiskowych

i turystycznych”, jako element koncepcji rozwojowej uzdrowiska Krasnobród. Próba badaw-

cza wyniosła 6 000 respondentów – mieszkańców Polski4. Niezależnie od tego uzdrowiska

polskie są reprezentowane w projektach badawczych zlecanych przez samorządy lokalne

i zakłady uzdrowiskowe, np. ruch turystyczny w uzdrowisku bada cyklicznie gmina mia-

sto Kołobrzeg.

2. Ziemia kłodzka jako region turystyczny o dominujących funkcjach uzdrowiskowych

Leżąca na pograniczu Sudetów Środkowych i Wschodnich ziemia kłodzka posiada

korzystne warunki klimatyczne, co w połączeniu z zasobami wód mineralnych stworzyło

podstawy do rozwoju uzdrowisk. Na bazie występujących źródeł mineralnych i łagodnego

klimatu w regionie rozwinięta jest funkcja uzdrowiskowa. Ziemia kłodzka stanowi najwięk-

szy w Sudetach, a drugi w Polsce, po dolinie Popradu, kompleks uzdrowiskowy. W jego

skład wchodzą: Polanica-Zdrój – najnowocześniejsze uzdrowisko dysponujące szczawami,

Duszniki-Zdrój – zimne i ciepłe szczawy alkaliczne (Pieniawa Chopina) oraz złoża borowi-

ny, Kudowa-Zdrój – najłagodniejszy klimat (najbardziej słoneczne uzdrowisko) i szczawy,

Długopole-Zdrój, leżące u stóp Gór Bystrzyckich – szczawy i złoża borowiny. Ostatnim

z pięciu uzdrowisk ziemi kłodzkiej jest najstarsze z nich, Lądek-Zdrój, dysponujące ter-

malnymi radoczynnymi wodami siarczkowo-siarkowo-wodorowo-fluorkowymi. Jest to

uzdrowisko kąpielowe o udokumentowanych, sięgających XV wieku tradycjach lecznictwa

uzdrowiskowego bazujących na szczawach wodorowo-węglanowo-wapniowych.

3 J. Krupa, T. Soliński, M. Bojarek, Determinanty rozwoju turystyki zrównoważonej i zdrowotnej na terenie uzdrowisk, publikacje Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie, http://wsiz.rzeszow.pl/kadra/jkrupa/Dokumenty_Local_WSIiZ/Turystyka%20zr%C3%B3wnowa%C5%BCona%20w%20uzdrowiskach.pdf (data wejścia na stronę: 16.04.2014 r.).

4 http://www.malowniczeuzdrowiska.pl/aktualnosci,Znamy-turystow-odwiedzajacych-Krasnobrod.html

– 98 –

Warto dodać, że uzdrowiska kłodzkie zalicza się do najstarszych w Europie Środkowej,

już w XII wieku odnotowano powstanie takich kurortów jak Cieplice, Szczawno i Lądek-

-Zdrój, gdzie zażywano kąpieli leczniczych. Legenda o powstaniu uzdrowiska Cieplice głosi,

iż w roku 1175 książę Bolesław Kędzierzawy (wnuk Władysława Hermana) kąpał się tam

w ciepłych źródłach zdrojowych. Akt nadania zakonowi joannitów ze Strzegomia źródeł

wód mineralnych w Cieplicach i Lądku-Zdroju pochodzi z roku 12215. Podczas budowy

najstarszego w Polsce Zakładu Przyrodoleczniczego „Jerzy” w Lądku-Zdroju (1498 r.) od-

kryto urządzenia kąpielowe, które uległy zniszczeniu podczas najazdu Mongołów w okresie

bitwy pod Legnicą (1241 r.)6.

Bogate są pozaprzyrodnicze walory krajoznawcze. Ciekawą przeszłość historyczną re-

jonu dokumentują liczne zabytki architektury, wśród których wyróżniają się średniowiecz-

ne fortyfikacje oraz zabytkowe pałace, twierdze i wieże widokowe. Do najsłynniejszych

należy Twierdza Srebrnogórska (wpisana na Listę Pomników Historii) wzniesiona przez

Fryderyka II w XVIII w. na Warownej Górze na strategicznej Przełęczy Srebrnej, twierdza

kłodzka z podziemnymi kazamatami, fortyfikacje miejskie w Bystrzycy Kłodzkiej. Cen-

nymi obiektami krajoznawczymi są zabytkowe układy urbanistyczne Kłodzka, Bystrzycy

Kłodzkiej, Lądka-Zdroju i Dusznik-Zdroju7.

Na ziemi kłodzkiej dominują 4 rodzaje turystyki: uzdrowiskowa, aktywna, bizneso-

wa i kulturowa. Nagromadzenie blisko siebie na zamkniętej przestrzeni 5 renomowanych

uzdrowisk jest zjawiskiem unikatowym w Polsce. Nie bez powodu ziemia kłodzka nazy-

wana jest uzdrowiskowym rajem Śląska. Opisane wcześniej uzdrowiska posiadające zasoby

wód leczniczych, peloidów oraz warunki bioklimatyczne mają predyspozycje do rozwoju

oferty spa & wellness. Niezbędne są jednak inwestycje podnoszące standard i jakość świad-

czonych usług. Prywatyzacja Zespołu Uzdrowisk Kłodzkich (ZUK) wpłynie zapewne na

rozwój produktu turystyki uzdrowiskowej. Gminy inwestują w poprawę funkcjonalności

i estetyki otoczenia dzielnic uzdrowiskowych. W miejscowościach uzdrowiskowych po-

wstają obiekty hotelowe typu spa & wellness, które również świadczą usługi rehabilitacyjne

i współpracują z przedsiębiorstwami uzdrowiskowymi.

Do niedawna podstawowym klientem uzdrowisk kłodzkich był niezamożny kuracjusz,

przebywający w ramach refundowanych pobytów. Sytuacja ta zmienia się na korzyść klien-

tów prywatnych. Pod koniec pierwszej dekady XXI w. odnotowano spadek kontraktowych

pobytów leczniczych turystów niemieckich.

5 I. Gąsior, A. R. Szromek, Historyczny kontekst działalności uzdrowiskowej w Polsce, [w:] Uzdrowiska i ich funkcja turystyczno-lecznicza, A. R. Szromek (red.), Proksenia, Kraków 2012, s. 17.

6 W. Ciążkowski, Lądek-Zdrój, Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, 2008, s.23.7 Z. Kruczek, Polska. Geografia atrakcji turystycznych, Proksenia, Kraków 2011, s. 144–145.


– 99 –


3. Ruch turystyczny na ziemi kłodzkiej

Celem głównym badań była charakterystyka atrakcyjności turystycznej ziemi kłodzkiej

w ciągu całego roku, ze szczególnym uwzględnieniem poznania modelu zachowań uczest-

ników ruchu turystycznego (turystów i jednodniowych odwiedzających), określanych dalej

jako odwiedzający, preferencji dotyczących wyboru produktu turystycznego obszaru, atrak-

cyjności oraz wizerunku turystycznego regionu. Badania przeprowadzone zostały wiosną,

latem i jesienią 2010 r. oraz w sezonie zimowym 2010/2011. Rozłożenie badań w czasie

pozwoliło poznać różnice w zachowaniach i preferencjach w poszczególnych porach roku.

Odwiedzających ankietowano na terenie powiatu kłodzkiego, w gminach należących do

Stowarzyszenia Gmin Ziemi Kłodzkiej.

Według danych GUS analizowany obszar odwiedziło w 2008 r. 239 393 turystów, któ-

rym udzielono 779 994 noclegi. Te same statystyki podają, że ziemia kłodzka dysponuje

łącznie 8 126 miejscami noclegowymi w 112 obiektach. Wynika z tego, że średnia długość

pobytu wyniosła 3,3 noclegu, a wykorzystanie średniomiesięczne miejsc noclegowych

kształtowało się na poziomie 27,7%8.

Jednym z elementów analizy ruchu turystycznego była próba oszacowania faktycznej

liczby turystów korzystających z bazy noclegowej. Źródłem szacunków były dane i infor-

macje uzyskane od przedstawicieli gmin ziemi kłodzkiej o faktycznej wielkości bazy noc-

legowej oraz statystyki odwiedzin biletowanych atrakcji turystycznych na analizowanym

obszarze. Dla celów badania przyjęto informacje z oficjalnych statystyk GUS o wielkości

ruchu turystycznego. Uwzględniając liczbę korzystających z bazy noclegowej wg statystyk

GUS w 2008 r. na poziomie 239 393, wielkość próby 1000 respondentów stanowi 0,42%

liczby całej populacji odwiedzających ziemię kłodzką w skali roku.

Zróżnicowanie charakteru ruchu turystycznego na terenie poszczególnych gmin,

wielkości bazy noclegowej i realizowanych przez gminy funkcji turystycznych wskazują,

że najbardziej adekwatną metodą doboru próby dla badań był dobór losowo-warstwowy.

Podział na warstwy opierał się na wielkości rejestrowanego ruchu turystycznego, mie-

rzonego liczbą korzystających z bazy noclegowej w poszczególnych gminach. Przyjęcie

losowo-warstwowego doboru próby oznacza, że najwięcej wywiadów zebranych zostało

w gminach, w których GUS wykazuje największą liczbę korzystających z bazy noclegowej.

W tym wypadku w gminach o mniejszym wykazywanym ruchu turystycznym została zebra-

na proporcjonalnie do wielkości badanej populacji mniejsza liczba wywiadów. W ramach

każdej z warstw przeprowadzony został nieograniczony dobór losowy w celu zapewnienia

reprezentatywności badania.

8 Dane GUS (BDL).

– 100 –

4. Metoda badań

Podstawową metodą zbierania informacji było badanie wykonane metodą PAPI. Ba-

dania ankietowe odpowiadają na pytania co, gdzie, ile, jak, kto. Prowadzą do pomiaru oraz

identyfikacji faktów. Narzędziem badań były kwestionariusze z przeważającymi pytania-

mi zamkniętymi, z zastosowaniem skal, stawiające respondenta w sytuacji dokonywania

wyboru. Wywiady były prowadzone przez ankieterów w miejscach charakteryzujących się

wysoką atrakcyjnością turystyczną w niżej wymienionych terminach:

• sezon wiosenny – 100 respondentów badanych w weekendy czerwcowe,

• sezon letni – 400 respondentów badanych w drugiej połowie lipca i na początku

sierpnia,

• sezon jesienny – 100 respondentów badanych w weekendy wrześniowe,

• sezon zimowy – 408 respondentów badanych na przełomie 2010 i 2011 r.

Badania zostały zaprezentowane w wynikach łącznych, sumarycznie dla całej badanej

populacji oraz w podziale na poszczególne sezony, w których prowadzone były pomiary.

Taka prezentacja da całościowy, ogólny obraz zachowań, preferencji, oceny produktu i wi-

zerunku ziemi kłodzkiej oraz profilu odwiedzającego. Pozwoliła również poznać różnice

w zakresie wymienionych aspektów pomiędzy poszczególnymi sezonami.

5. Motywy przyjazdu na ziemię kłodzką

Głównym celem przyjazdu na ziemię kłodzką był wypoczynek (tak zadeklarowało

56,3% badanych). Drugą pod względem najczęściej pojawiających się odpowiedzi było

zwiedzanie okolic (41,7%). Taki rozkład odpowiedzi świadczy o tym, że ziemia kłodzka

jest atrakcyjna ze względu na swoje walory wypoczynkowe, krajobrazowe, krajoznawcze

i postrzegana jest jako atrakcyjne miejsce wypoczynku o każdej porze roku.

Kolejne dwie najczęściej pojawiające się odpowiedzi dotyczą pobytu w uzdrowisku

i uprawiania turystyki aktywnej. Pobyt w uzdrowisku zadeklarowały również te osoby,

które przebywały na terenie innych gmin i przyjeżdżały do uzdrowisk w ramach swoich

pobytów na pół dnia – jeden dzień. Turystyka aktywna to przede wszystkim jazda na nar-

tach, turystyka rowerowa i trekking. Tę odpowiedź wybierały również osoby korzystające

ze spacerów. Na wyjazd do Czech, jako cel przyjazdu, wskazało 12,6% badanych i był to

przede wszystkim wyjazd do Pragi. Turyści deklarowali również zwiedzanie Ardspachu,

Hradca Kralowe, Nachodu, wyjazd w Jeseniki i wejście na Pradziada, zakupy w okolicznych

miejscowościach, poznawanie zabytków i kuchni sąsiadów. Wśród innych celów znalazły

się: kolonia, rekolekcje, obóz, podróż poślubna, zgrupowanie sportowe, incentive, pobyt

w mieszkaniu wakacyjnym/urlopowym. Wartości nie sumują się do 100% – respondent

mógł udzielić więcej niż jedną odpowiedź.


– 101 –


Rozkład odpowiedzi na poszczególne sezony pokazuje różnice w celach. Wiosną do-

minującym celem jest pobyt w uzdrowisku (42% badanych). Latem wśród celów przyjazdu

przeważały wypoczynek i zwiedzanie okolic (odpowiednio 61,8% i 52,5%). Jesienią oprócz

pobytu w uzdrowisku (były to przeważnie pobyty weekendowe i średniookresowe) wyso-

ki był udział respondentów, dla których istotnym powodem przyjazdu było uczestnictwo

w imprezie i były to przede wszystkim imprezy kulturalne. Odwiedzić rodzinę/znajomych

przyjechało jesienią 16% badanych. Warto zwrócić uwagę na rozkład celów wśród bada-

nych w sezonie zimowym. Oprócz najczęściej pojawiających się odpowiedzi dotyczących

wypoczynku (66,7%) i zwiedzania okolic (42,4%), trzecią najczęściej pojawiającą się było

uprawianie turystyki aktywnej (36,3%), zaś 26,7% odwiedzających ziemię kłodzką zimą

zadeklarowało, że celem przyjazdu była jazda na nartach/snowboardzie.

Ryc. 1. Motywy przyjazdu na ziemię kłodzką, N=1039Fig. 1. Reasons for arrival to Kłodzko land, N=1039

Źródło: badania własne.

Badania były prowadzone na terenie 16 gmin subregionu zgodnie z podziałem losowo-

-warstwowym. Najwięcej badanych zatrzymało się na terenie gminy Kudowa-Zdrój (17,9%).

Na drugim miejscu w preferencjach odwiedzających jest gmina Polanica-Zdrój (16,1%).

W gminie Duszniki-Zdrój (w tym w Zieleńcu) zatrzymało się 13,7%, a w gminie Lądek-

-Zdrój 13,2% badanych. Na kolejnych miejscach były: Stronie Śląskie (11,5%), Lewin Kłodz-

ki (9,1%) i Bystrzyca Kłodzka (8,9%), w której znajduje się uzdrowisko Długopole-Zdrój.

Wiosną największy odsetek badanych zatrzymał się w gminie Kudowa-Zdrój (25%),

latem w gminie Polanica-Zdrój (18,3%), jesienią w gminie Kudowa-Zdrój (21%), nato-

miast zimą oprócz gminy Kudowa-Zdrój (17,9%) turyści wybierali jako miejsce pobytu

gminę Stronie Śląskie (17,2% badanych), przed gminą Lądek-Zdrój (15,95%) i gminą

– 102 –

Duszniki-Zdrój (13,5%). Pobyty zimowe w gminie Stronie Śląskie związane są z uprawia-

niem turystyki narciarskiej, a miejscem zakwaterowania były obiekty położone w pobliżu

stacji narciarskiej Czarna Góra. Podobna sytuacja dotyczy Zieleńca. Również noclegi na

terenie gminy Lądek-Zdrój miały częściowo związek z uprawianiem narciarstwa.

6. Najważniejsze atrakcje turystyczne ziemi kłodzkiej

Za najważniejszą atrakcję turystyczną ziemi kłodzkiej badani uznali Park Narodowy

Gór Stołowych (66,2% wskazań). Na drugim miejscu znalazła się architektura uzdrowisk

(45,4%), na trzecim – Jaskinia Niedźwiedzia (42,2%). W kategorii inne pojawiły się: zabytki

Barda, Muzeum Ziemi Kłodzkiej, rynek w Bystrzycy Kłodzkiej, Zakład Przyrodoleczniczy

„Wojciech” w Lądku-Zdroju, Skansen i Kaplica Czaszek w Kudowie-Zdroju. Park Naro-

dowy Gór Stołowych był najbardziej atrakcyjny dla badanych latem i zimą. Architektura

uzdrowisk była natomiast najważniejsza dla badanych wiosną i jesienią.

Ryc. 2. Ranking atrakcji turystycznych ziemi kłodzkiej we wskazaniach respondentów, N=1039Fig. 2. Ranking of tourist attractions of Kłodzko land in indications of respondents, N=1,039

Źródło: Badania własne.

Respondenci poproszeni o jedno, pierwsze skojarzenie związane z ziemią kłodzką,

wybrali uzdrowiska (38,3% wskazań). Z wyjątkiem badanych zimą, gdzie jedna osoba

wybrała dwa skojarzenia (uzdrowiska i narty), wszyscy pozostali respondenci wskazywali

na uzdrowiska. Na drugim miejscu pod względem najczęściej pojawiających się skojarzeń

były Góry Stołowe (25,1%), zaś na trzecim narty w ośrodkach narciarskich ziemi kłodzkiej

(Zieleńcu i Siennej – Czarnej Górze) – tak wskazało 15% badanych. Tylko 5,9% uważało

Staropolankę za główne, najważniejsze skojarzenie.


– 103 –


Ryc. 3. Pierwsze skojarzenia ziemi kłodzkiej we wskazaniach respondentów, N=1039Fig. 3. The first associations of Kłodzko land in indications of respondents, N=1,039


7. Cechy wizerunkowe ziemi kłodzkiej

Ziemia kłodzka dla odwiedzających jest przede wszystkim uzdrowiskowa (57,4%

wskazań), spokojna (40,7%) i różnorodna (35,2%). Za bezpieczną uznało ją 22,8% bada-

nych. Odpowiedzi na to pytanie nie sumują się do 100% – respondent mógł wybrać więcej

niż jedną odpowiedź.

Ryc. 4. Wizerunek ziemi kłodzkiej we wskazaniach respondentów, N=1039Fig. 4. The image of the Kłodzko land in indications of respondents, N=1,039


– 104 –

W największym stopniu jako uzdrowiskową odbierają ziemię kłodzką badani latem

(68%) i zimą (54,7%). Badani zimą najsilniej postrzegają subregion przez pryzmat ciszy

i spokoju. Dla badanych latem ziemia kłodzka jest również różnorodna (41,5% wskazań).

Za bezpieczną uważa ją 35% ankietowanych jesienią.

8. Korzyści dla odwiedzających

W kategorii korzyści z pobytu na ziemi kłodzkiej dla odwiedzających najważniejsze

jest przede wszystkim piękno krajobrazu (tak wskazało 59,2% badanych). Na kolejnych

miejscach pod względem najczęściej pojawiających się odpowiedzi były: aktywny wypo-

czynek (46,9%) i poprawa zdrowia w uzdrowiskach (43,5%). Mniejsze znaczenie ma edu-

kacja historyczna (17,1%) i ekstremalne przeżycia (8,1%). Odpowiedzi na to pytanie nie

sumują się do 100% – respondent mógł wybrać więcej niż jedną odpowiedź.

Ryc. 5. Ranking korzyści związanych z odwiedzeniem ziemi kłodzkiej we wskazaniach respondentów, N=1039

Fig. 5. Ranking of the benefits of visiting the Kłodzko land in indications of respondents, N=1,039


9. Profil respondentów

Wśród badanych przeważały kobiety (58,1%). Najliczniej reprezentowane były oso-

by w wieku 31–45 lat, następnie w przedziale wiekowym 18–30 lat oraz 56–55 lat. Średni

wiek badanych to około 40 lat.


– 105 –


Wśród badanych nieznacznie przeważały osoby z wyższym wykształceniem (44,2%

wskazań). Drugą pod względem liczebności grupę stanowiły osoby ze średnim wykształ-

ceniem (39,4%), natomiast zawodowe wykształcenie reprezentowało 12% badanych.

Respondenci pytani byli o średni dochód netto na osobę w gospodarstwie domowym.

Więcej niż co czwarty badany zadeklarował dochód powyżej 2000 zł. Blisko 1/4 responden-

tów zadeklarowała dochód na poziomie 1000–1500 zł, 23,9% w przedziale 1500–2000 zł,

a tylko 7,9% wskazało dochód do 500 zł. 4,1% badanych nie udzieliło odpowiedzi na to

pytanie.

W badanej grupie przeważali mieszkańcy Dolnego Śląska spoza ziemi kłodzkiej

(26,9%). Drugą pod względem kryterium miejsca zamieszkania najliczniejszą grupą byli

mieszkańcy Wielkopolski (17,7%).

Ryc. 6. Pochodzenie respondentów wg regionów emisji, N=1039Fig. 6. Origin of respondents by region of emission, N=1039


Wiosną najliczniej reprezentowani byli mieszkańcy województw dolnośląskiego, wiel-

kopolskiego i małopolskiego. Latem co czwarty badany pochodził z województwa dolno-

śląskiego 13,4% z wielkopolskiego, po 9,5% ze śląskiego i mazowieckiego. Jesienią oprócz

dolnośląskiego licznie reprezentowane było województwo wielkopolskie, śląskie i opolskie.

Zimą zaś drugą najliczniej reprezentowaną grupą byli mieszkańcy Wielkopolski (22,5%).

– 106 –

Na pytanie o wykonywany zawód ponad 1/5 odmówiła udzielenia odpowiedzi. Rela-

tywnie licznie reprezentowani byli nauczyciele/wykładowcy (12,7%). Na ziemię kłodzką

przyjechało 13,6% emerytów i rencistów. W kategorii inny zawód pojawiły się różne pro-

fesje, a ich udział w łącznej próbie nie przekraczał 1%. Wiosną największy był udział eme-

rytów i rencistów. Latem respondenci deklarowali bardzo różne zawody. Podobna sytuacja

miała miejsce jesienią i zimą.

10. Zmiany w wielkości i strukturze ruchu turystycznego oraz w turystyce uzdrowiskowej na ziemi kłodzkiej

W latach 2009–2012 nastąpiły istotne zmiany w strukturze i wielkości ruchu turystycz-

nego na ziemi kłodzkiej, szczególnie w gminach uzdrowiskowych. W 2012 r. badany obszar

odwiedziło 273 884 turystów korzystających z bazy noclegowej zbiorowego i indywidual-

nego zakwaterowania, którym udzielono blisko milion noclegów (983 295)9. Oznacza to,

że ruch turystyczny wzrósł od 2008 r. o 14,4%. Liczba udzielonych noclegów zwiększyła

się o 26,1%. Należy zatem stwierdzić, że wzrosła długość pobytów turystycznych (z 3,26

do 3,59). Jednocześnie odnotowano znaczący wzrost liczby turystów zagranicznych odwie-

dzających ziemię kłodzką (116,3% w 2012 r. w stosunku do 2008 r.). Dynamicznie rozwi-

nęła się baza noclegowa: w badanym regionie przybyły 63 nowe obiekty (wzrost o 56,3%)

całorocznej bazy noclegowej i 3 121 miejsc noclegowych (38,4% więcej niż w 2008 r.).

Zjawisko to nasiliło się w szczególności w 2012 r. i było związane z rozwojem bazy noc-

legowej na Euro 2012.

Analizując ruch turystyczny w uzdrowiskach ziemi kłodzkiej, można zaobserwować

największą dynamikę w przyroście ruchu turystycznego, udzielonych noclegów i obiektów

noclegowych w Kudowie-Zdroju. Gminę odwiedziło w 2012 r. o 43,9% turystów więcej

niż w 2008 r., w tym o 129,4% więcej obcokrajowców. Ponad dwukrotnie wzrosła liczba

udzielonych noclegów, w tym o 122,9% turystom zagranicznym. Długość pobytów wzrosła

z 2,69 do 3,74 doby. Powstało 13 nowych obiektów noclegowych, w tym 3- i 4-gwiazdkowe

hotele spa. Opisane zjawiska mają związek ze wzrostem popularności długookresowych

pobytów wypoczynkowych i leczniczych w uzdrowisku.

Nieco niższą dynamikę wzrostu odnotowano w Lądku-Zdroju, gdzie znacząco wzro-

sła liczba turystów zagranicznych (o 171,3% w 2012 r. w stosunku do 2008 r.), natomiast

liczba rodaków spadła o 9,3%. Wzrosła liczba udzielonych noclegów: łącznie o 35,4%,

w tym o 76,9% turystom zagranicznym. Interesującym zjawiskiem jest dynamika zwięk-

szenia się długości pobytów z 3,6 do 5,05 doby. Podobnie jak w przypadku Kudowy-Zdroju

9 Od 2012 r. GUS zmienił metodologię statystyk ruchu turystycznego, uwzględniając również osoby nocujące w bazie indywidulanego zakwaterowania (pokoje gościnne i gospodarstwa agroturystyczne).


– 107 –


omawiany wzrost ma silny związek z polityką funkcjonujących tu obiektów uzdrowisko-

wych i spa, które oferują atrakcyjne pakiety pobytowe.

Zarówno Polanica-Zdrój, jak również Duszniki-Zdrój i Długopole-Zdrój odnotowały

spadek liczby korzystających z noclegów (w największym stopniu Duszniki-Zdrój, w któ-

rym nastąpił spadek o 4,6%, zaś liczba Polaków w bazie noclegowej zmalała o 25,7%).

W tym uzdrowisku nastąpił natomiast dynamiczny wzrost odwiedzin przez obcokrajowców

(o 321,3%), którym udzielono o 59,2% noclegów więcej niż w 2008 r. W Polanicy-Zdroju

pomimo znaczącej dynamiki wzrostu bazy noclegowej (o 52,9%, w tym 2 hotele spa 3-

i 4-gwiazdkowe) zmniejszeniu uległa minimalnie liczba turystów, co jednak dotyczy tylko

rodaków, zaś liczba obcokrajowców wzrosła o 16,6%. Polanica-Zdrój jest jedynym uzdro-

wiskiem ziemi kłodzkiej, w którym znacząco spadła liczba noclegów udzielonych turystom

zagranicznym (o 30,8%). Oznacza to, że uzdrowisko odwiedza więcej gości zagranicznych,

jednak ich pobyty stają się coraz krótsze. Widoczne to jest w zmniejszeniu łącznej długości

pobytów z 3,93 do 3,74 doby (w przypadku turystów zagranicznych pobyt trwa tylko 3,14

doby). Omawiane zjawiska świadczą o tym, że Polanica-Zdrój traci popularność na koszt

innych uzdrowisk ziemi kłodzkiej – Kudowy-Zdroju i Lądka-Zdroju.

11. Podsumowanie

Przeprowadzone badania motywów przyjazdu do regionu kłodzkiego, wyboru miejsc

pobytu oraz oczekiwanych korzyści wskazują na dominującą rolę uzdrowisk w przyciąga-

niu ruchu turystycznego. Badania potwierdzają, że turystyka uzdrowiskowa jest bardziej

odporna na zjawisko sezonowości: uczestnicy badania deklarowali chęć odwiedzin uzdro-

wisk regionu w innych porach roku niż lato. Pobyt w uzdrowisku był jednym z głównych

celów przyjazdu na ziemię kłodzką. Opinie respondentów potwierdzają, że ziemia kłodzka

kojarzona jest z uzdrowiskami, aktywnym wypoczynkiem i poprawą zdrowia. Ma to istotny

wpływ na alokację wizerunku ziemi kłodzkiej jako regionu uzdrowiskowego, a tym samym

wzmacnianie funkcji uzdrowiskowej.

Wysoko oceniona została jakość usług uzdrowiskowych, w tym hotelowych i gastrono-

micznych uzdrowisk ziemi kłodzkiej. Podkreślić należy duży potencjał rozwojowy regionu

zarówno w turystyce leczniczej, jak i zdrowotnej. Tym samym potwierdzona została teza

o wiodącej funkcji turystyki uzdrowiskowej. Dalszy rozwój produktów turystyki uzdrowi-

skowej i marki uzdrowiskowej ziemi kłodzkiej powinien zmierzać w kierunku tzw. desti-

nation spa resort. Taki wniosek wyciągnięty został na podstawie preferencji respondentów,

ale również analizy trendów w turystyce uzdrowiskowej i zdrowotnej na świecie. Obecnie

uzdrowiska muszą konkurować również o klientów komercyjnych z ośrodkami spa zloka-

lizowanymi poza „zdrojami”. Wymaga to nieustannego podnoszenia standardu zaplecza

noclegowo-gastronomicznego oraz zabiegowego i dbania o wysoką jakość usług. Takie

– 108 –

procesy już zachodzą w uzdrowiskach ziemi kłodzkiej, m.in. dzięki powstawaniu komercyj-

nych zakładów uzdrowiskowych, ośrodków medi-spa i spa opartego na zasobach uzdrowi-

skowych. Ma to obecnie miejsce przede wszystkim w dwóch uzdrowiskach ziemi kłodzkiej

– Kudowie-Zdroju i Lądku-Zdroju, charakteryzujących się największą dynamiką wzrostu

ruchu turystycznego, w tym długości pobytów. Wolniej proces ten przebiega w pozostałych

uzdrowiskach. Polanica-Zdrój pomimo powstania kilku ekskluzywnych obiektów spa i re-

strukturyzacji zakładu uzdrowiskowego traci względem obu wymienionych zdrojów.

Przeprowadzone badania miały na celu wskazanie kierunków polityki marketingowej

dla zarządzających turystyką na ziemi kłodzkiej. Oprócz zmian zachodzących w zakresie

produktów turystyki uzdrowiskowej ziemi kłodzkiej istotne znaczenie miały zalecenia do-

tyczące budowania marki uzdrowiskowej oraz promocji uzdrowisk. Rekomendowane dzia-

łania nawiązywały do wskrzeszenia ducha dawnej świetności „kłodzkich zdrojów” poprzez

komunikowanie wysokiej jakości, elegancji, kultywowania tradycji uzdrowiskowych. Są to

cechy wyróżniające uzdrowiska ziemi kłodzkiej, w oparciu o które mogą one rywalizować

o „klienta” z innymi regionami uzdrowiskowymi w Polsce.

Literatura

Ciążkowski W., Lądek-Zdrój, Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, 2008.

Falkiewicz A., Starzewska M., Uzdrowiska dolnośląskie i ich okolice, Ossolineum, 1975.

Gąsior I., Szromek A. R., Historyczny kontekst działalności uzdrowiskowej w Polsce, [w:] Uzdrowiska i ich funkcja turystyczno-lecznicza, A. R. Szromek (red.), Proksenia, Kraków 2012.

Jakowska-Suwalska K., Charakterystyka przedsiębiorstwa uzdrowiskowego na przykładzie spółki uzdro-wiskowej ZUK S.A., [w:] Uzdrowiska i ich znaczenie w gospodarce turystycznej, A. R. Szromek (red.), Proksenia, Kraków 2010.

Kincel R., U śląskich wód, Oficyna Silesia, 1999.

Kruczek Z., Polska. Geografia atrakcji turystycznych, Proksenia, Kraków 2011.

Krupa J., Soliński T., Bojarek M., Determinanty rozwoju turystyki zrównoważonej i zdrowotnej na tere-nie uzdrowisk, publikacje Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie, http://wsiz.rzeszow.pl/kadra/jkrupa/Dokumenty_Local_WSIiZ/Turystyka%20zr%C3%B3wnowa%C5%BCona%20w%20uzdrowiskach.pdf (data wejścia na stronę: 16.04.2014 r.).

Metodologia Unii Europejskiej w dziedzinie statystyki turystyki, GUS, Departament Warunków Życia, Warszawa 1998.

Nowak A., Nowak L., Strategia marketingowa Ziemi Kłodzkiej, Gór Orlickich i Podorlicka, 2BA – Szko-lenie i Doradztwo Strategiczne, Nysa 2011.


BADANIE RUCHU TURYSTYCZNEGO W UZDROWISKACH ZIEMI KŁODZKIEJ

Documents

Transcript of BADANIE RUCHU TURYSTYCZNEGO W UZDROWISKACH ZIEMI KŁODZKIEJ