VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS

N.V N E DE RL.VERZ. MU.ST.WILLIBRORDUScatharunesingel4ö-utre£ht '

ir'. VERZEKERINGEN TOT ELK BEDRAG ,

Vertegenwoordigers gevraagd

>^»BRMRaßeaßeaßa^Reßße^»M»a»a»a»B»B»^_H_B_^

DE TIJDUTTGAVE DER N.V. DRUKKERIJ DE TIJD, AMSTERDAM-C DIEU ET MON DROCT

DONDERDAG 21 MAART 1940 - AVONDBLADV|JF EN NECENTICSTE JAARGANG No. 31152

6uRE A U X N.Z. VOORBURGWAL 65—73ABONNEMENTSPRIDS ƒ 3.90 PER KWARTAAL•■osse nummers: Ochtendblad 5 cent - Avondblad 9 cent

P OSTGIRO 22884 — GEMEENTE GIRO N 665TELEFOONNUMMER: 46878 — SLI3NEN

SKANDINAVISCH VERBOND?De gang van. zaken ten aanzien van

de Skandinavische plannen omeen defensief verbond te sluiten tus-sen. Noorwegen, Zweden en Finland, een

erbond, dat achteTaf zou zorgen voorj*n hechte samenwerking, waaraan het

J den Russischen aanval op Finland heeftis wel geschikt om de droevige

waarin Finland en in mindere mateJJ0* de beide andere Skandinavische lan-en geraakt zijn — Denemarken heeft zichatl deze plannen terstond afzijdig ge-ft°uden — in het licht te stellen.Had het eerst den schijn, dat Noorwegen,weden en Finland den weg vrij kregen

°°r een defensieve samenwerking, dieenigszins de gaten zou kunnen dichten,

elke door den vrede van Molotof gesla-»en zijn, een enkel Tass-bericht kwam spoe-'S roet in het eten gooien. En nadat vantosche en Zweedsche officieele zijde te

Ke nnen gegeven was, dat dit Tass-be-richt onmogelijk de officieele RussischePvatting kon weergeven, omdat immers

° e Russische regeering op grond van het*msch-Russische vredesverdrag geen be-daar kon maken tegen het Skandinavi-sche verbond, kwam Molotof integendeelbet bericht bevestigen.

Het argument der Skandinavische lan-öen, dat hun bondgenootschap een zuiver

karakter zou dragen en dus voor°Usland, dat immers met Finland een, non-"iressie-verklaring uitgewisseld heeft, gee-fterlei moeilijkheid kan hebben, zal waar-

van Russischen kant wel beant-woord worden in den stijl, dien wij van an-Cere dergelijke gevallen reeds kennen: juistonze non-agressie-verklaring maakt voor

elke defensieve voorzorg overbo-diS en het sluiten van zulk een defensiefVerbond zou dus slechts als een uiting vanWantrouwen in onze verklaring kunnen*°men beschouwd.

Uit deze cirkel-redeneering, die logisch*Wak, maar met Sovj et-divisies versterktls ' Zal het Finland moeilijk vallen te ont-snappen, tenzij, zooals wij reeds schreven,«uslands partner aan de Oostzee, Duitsch-land, het Skandinavische verbond*ou willen en kunnen begunstigen. Ditgeneen ook inderdaad volgens Berlijn-tche berichten eerst het geval te zijn. maarsindsdien heeft men er niets meer van ge-hoord.

Integendeel verneemt men nu, dat Mos-kou achteraf zijn nieuwe grens met Fin-*and nog wat in Westelijke richting wilVerschuiven, een wensch, waarbij het nog

froene verdrag wel heel snel rijp voor re-visie verklaard zou worden. De opvattingVan Moskou vindt men blijkbaar duide-!ijk uitgedrukt in de verklaring, door een2weedschen correspondent weergegeven,dat Finland naar Russische meening devierde Oostzeestaat is. En dat is dan niet"oozeer een aardrijkskundige of een histori-sche meening — al aarzelen de dictatorenVaak niet ook daarover te dicteeren — maarhet is een politiek oordeel, hetwelk inhoudt,öat Finland zich niet op één lijn mag stel-en, met het nauw-verwante Zweden entoet Noorwegen, noch met deze landen

defensieve gemeenschap aangaan,toaar dat het denzelfden weg te volgenheeft als Litauen, Letland en Estland, overWelke landen de Sovjet-Unie zichzelf eens°ort van gebruiksrecht heeft toegemeten.

De na-oogst van den Finsch-Russischen°°rlog dreigt dus inderdaad zoo bitter teSullen worden als de afgedwongen vredes-"epalingen reeds deden vreezen.

Britsche pers wenscht

Reorganisatie derregeering

Aandrang tot vorming van eenkrachtiger oorlogskabinet

IONDEN, 21 Maart (Reuter). — Sommige

bladen spreken opnieuw denwensch uit, dat de regeering gewijzigd

*»rdt en een kleiner oorlogskabinet gevormd

*Tdt om den oorlog „krachtiger" voort te

**ten.

politieke medewerker van de „Daily Mail'Chamberlain zal tijdens het Paasch-eces Van ne(. parlement een wijziging der re-

dering overwegen. Politieke kringen gelooven,lo» het doel van Cnambcrlain is een klein oor"

eskabinet van ministers, die niet door depar-plichten gebonden zijn. Men meent

te,We.ten, dat Fransche staatslieden er den Brit-

ften minister met nadruk op gewezen hebben,er in Frankrijk een toenemende strooming

al..v°or een „actieven oorlog" en dat de ge-

leerden thans drieste besluiten moeten ne-

„News Chronicle" hoopt, dat door de vor-•urig van een K je in oorlogskabinet, dat in staat

sJ zijn krachten te concentreeren op dewaarom het in den oorlog gaat,

een voorbeeld van politiek realismeGeven aan zijn langzamer denkenden bond-

Misverstanden omtrentjeugdwerkloozenzorg

Jeugdregistratie bij Romme en bij Van den Tempel

Verschillen vanopzet en richting

De circulaire, onlangs door den minister van Sociale Zaken tot een 45-talgemeentebesturen gericht inzake de

oprichting van jeugdregistratiebureaux, isaanleiding van veel geschrijf en gewrijigeworden. Vooral de plannen van ministerRomme inzake het jeugdwerkloozcnwerkworden weer ter sprake gebracht. En dediscussies, die het aftreden van ministerDe Wilde en daarna van het kabinet-Colijn IV begeleid hadden, leefden op-nieuw op.

Wat echter opvalt, als men de officieelestukken, die hierbij in het geding zijn,nauwkeuriger bekijkt, is de onnauwkeurig-heid, waarmee deze blijkbaar worden gele-zen, het voorbijgaan van essentieele pun-ten daaruit, en vooral onvoldoende kennisvan alles, wat met dezen betrekkelijk jon-gen tak van overheidszorg samenhangt.

Uit de vele artikelen en artikeltjes, die hier-over in den laatsten tijd gepubliceerd zijn, wil-len we een enkel bij den kop nemen en dit

met de officieele stukken vergelijken.Zoo bood het nummer van „Herstel" van

9 Februari 1940 op de voorpagina een spotprent,waar de heeren Colijn en De Wilde naar eentweetal onder elkaar geplaatste affiches kijken.Het bovenste affiche vertoonde het portret vanminister Romme en het onderschrift: Wetsont-werp 411; een en ander is doorgekrast. Het on-derste affiche vertoonde minister Van denTempel met het onderschrift: Ministerieelecirculaire aan de Gemeentebesturen inzakeJeugdwerkloosheidszorg. De twee toeschouwten-de heeren stooten elkaar aan met de woorden:

„Dat lijkt op elkaar. Ken artikeltje in hetzelfdenummer, dat overigens reeds als entrefilet in„De Maasbode" van 30 Januari verschenen was,meent deze gelijkenis te kunnen aantoonen. Destrekking van het betoog is dezelfde als van deprent, dat er n.l. toch niet zooveel verschil istusschen de plannen van minister Romme in-zake de jeugdwerkloozenzorg en die vanminister Van den Tempel.

Maar één belangrijk punt wordt in datbetoog niet genoemd, n.l. de indirectedwang, dien minister Romme wilde invoe-ren voor de minderjarige mannelijke ar-beiders om zich te laten inschrijven bij dejeugdregistratiebureaux. Artikel 7 van hetwetsontwerp 411 inzake het staat-van-

dienstboekje bepaalde n.1.: „Het is verbo-den een jeugdigen persoon in dienst tehebben, zonder in het bezit te zijn van eendien jeugdigen persoon betreffend staat-van-dienst-boekje of van de bij zoodanigboekje behoorende kaart." Nu is het voor-namelijk tegen deze bepaling geweest, datvan christelijke zijde en ook van socialis-tische zijde verzet gerezen is, niet tegen dejeugdregistratie zonder meer. *

Daarmee was reeds vanaf 1935—1936 eenbegin gemaakt onder minister Slingenberg,eerst bij wijze van proef in Breda enNijmegen en daarna nog in een 21-talandere middelgroote gemeenten. Dezejeugdregistratie was echter geheel vrijwil-lig. Noch de patroons, noch de jonge ar-beiders werden op eenigerlei wijze gedwon-gen daaraan hun medewerking te ver-leenen. En het moet gezegd worden, datdeze medewerking door de patroons overhet algemeen met animo, soms zelfs metenthousiasme verleend werd en dat ookvan de werkende, zoowel als van de werk-looze, mannelijke jeugd 99 pCt. vrijwilligbewogen kon worden zich te laten re-gistreeren. Voor deze registratie was geengoedkeuring van de Staten-Generaal noo-dig, behalve dan dat de credieten voor dejeugdwerkloozenzorg, waaruit ze bekostigd l

werd, door de beide Kamers toegestaanmoesten worden.

Welnu, wat minister Van den Tempelmet zijn circulaire van Januari 1940 be-oogt, is uitbreiding van deze vrijwilligejeugdregistratie, die al van minister Slin-genberg's bewindsperiode en dus niet vanminister Rommes tijd dateert, tot nog 45andere gemeenten en verder eventueel ooknog tot de drie groote steden.

Het bijzondere van het jeugdregistra-tie-plan van minister Romme waseerstens de indirecte verplichting

voor de jonge arbeiders om zich te lateninschrijven, tweedens de uitbreiding derjeugdregistratie tot het geheele land enten derde de uitvoering ervan door z.g.agentschappen van den Socialen Jeugd-dienst.

Wat de uitbreiding tot het geheele landbetreft: als de gemeentebesturen de doorminister Van den Tempel gevraagde mede-werking verleenen, zal de jeugdregistratiepractisch eveneens tot het geheele landuitgestrekt kunnen worden. De ministerwil n.l. de uitvoering ervan toevertrouwenaan de arbeidsbeurzen. Al de gemeenten,waar arbeidsbeurzen gevestigd zijn enwaar de jeugdregistratie tot nu toe nogniet ingevoerd was, zijn aangeschreven, enbovendien nog een aantal andere gemeen-ten. Ten aanzien van de groote gemeentenkoestert de minister blijkbaar specialeplannen. Men kan dus wel zeggen, dat inalle plaatsen, waar een eenigszins belang-rijke arbeidsmarkt is, jeugdregistratie in-gevoerd zal worden, wanneer de gemeente-besturen daartoe althans bereid zijn.

De uitvoering zal niet door speciaal opte richten agentschappen, maar door dearbeidsbeurzen geschieden, hetgeen van-uit een oogpunt van coördinatie in de be-handeling van de plaatselijke arbeidspro-blemen en van kosten belangrijk is.

In het artikeltje in „De Maasbode" werd ooknog betoogd: „zelfs het veel gesmade staat-van-dienst-boekje verwerpt de minister (Vanden Tempel) niet.. Zoo men daarmede den in-druk wekt, alsof dit boekje op zichzelf vanminister Romme afkomstig is, is dat onjuist.Overal waar reeds vanaf 1936 onder ministerSlingenberg de jeugdregistratie werd ingevoerd,werden aan de jonge arbeiders staat-van-dienst-boekjes uitgereikt; de ervaring toondeaan, dat deze boekjes, behoudens uitzonderin-gen, — ze zijn wtel eens verscheurd op de stoe-pen van een gemeentehuis aangetroffen —

zoowel door de jonge arbeiders als door de pa-troons gewaardeerd werden. Eigener beweginglaten de betrokkenen wijzigingen in werkkringenz. erin aanteekenen.

De jeugdregistratie-circulaire van minis-ter Van den Tempel moet dus niet gezienworden als een teruggrijpen, zij het in iet-wat gewijzigden vorm, naar het plan vanminister Romme, maar als een aanknoo-ping bij de opvatting der jeugdregistratieonder minister Slingenberg, welke ookonder minister Romme geleidelijk — zon-der dat dit blijkbaar de aandacht getrok-ken had — verder was uitgebreid tot eentotaal van 23 gemeenten en die vermoede-lijk nu binnenkort, steeds volgens denaanvankelijken opzet wat werkwijze enkarakter van vrijwilligheid betreft, in nog

. 45 andere gemeenten zal worden ingevoerd.

VON MACKENSEN NAARBERLIJN

ROME, 21 Maart. (D.N.8.) De Duitsche am-bassadeur te Rome, Von Mackensen, vertrektheden naar Berlijn. Na de gebruikelijke bespre-kingen op het ministerie van BuitenlandscheZaken, zal hij gedurende de Paaschdagen ookzijn vader, generaal-yeldmaarschalk Von Mac-kensen bezoeken.

Paul Reynaud geslaagd

Nationaal kabinet gevormd waarvan ook de socialistendeel uitmaken

Daladier ministervan Oorlog

Minister-president en Buitenlandsche Zaken.Reynaud.

PARIJS, 21 Maart. De Franschekabinetsformateur Paul Reynaud iser in geslaagd een nieuw nationaalkabinet samen te stellen, waarin ookde socialisten drie zetels zullen be-kleeden. Het zijn de socialistenSerrol, Monnet en Rivière. Ver-der zullen de socialisten Albertin,Blancho en Février als onderstaats-secretarissen in het kabinet zittingnemen.

In den loop van den middag heeftPaul Reynaud zijn medewerkers aan

president Lebrun voorgesteld.

Vermoedelijke samenstellingReeds om 1 uur hedenmiddag was het nieuwe

kabinet practisch samengesteld. Afgezien vanwijzigingen, die zich op het laatste oogenbliknog altijd in de verdeeling der portefeuilles zou-den kunnen voordoen, zou het Kabinet er alsvolgt uitzien:

Landsverdediging: Daladier.Ondervoorzitter van den ministerraad en mi-

nister van Staat: Chautemps.

Marine: Campinchi.Luchtvaart: Laurent Eynac.Bewapening: Dautry.Justitie: Serol.Financiën: Lamourcux.Binnenlandscbe Zaken: Henri Roy.Handel: Louis Rollin.Koloniën: Mandel.Nationale Opvoeding: Saurraut of Delbos.Landbouw: Qeuille.Blokkade: Monnet.Openbare Werken: De Monzie.Arbeid: Pomaret.

P. T. T.: Février.Inlichtingen: Frossard.Koopvaardij: Bio.Volksgezondheid: Pernod.Pensioenen: Rivière of Taurines.Onderstaatssecretarissen:Minister-presidium: Baymond Vidal.Buitenlandschc Zaken: Champctier de Ribes.Binnenlandsche Zaken: Jacquinot.

Oorlog: Hippolyte Ducos.

Financiën: Laniel.Geëvacueerd Elzas—Lotharingen: Schuman.Marine: Blancho.Arbeid: Albertin.

Zwaardere Sovjet-eischen aanFinland?

VERDERE WIJZIGING DERGRENZEN

Driebond weinig kansvan slagen

STOCKHOLM, 21 Maart (Reu-ter). De Moskousche correspondentvan het Zweedsche blad Stock-holms Tidningen schrijft, dat deRussen hun eischen aan Finlandverzwaard hebben.

In de eerste bijeenkomst tussehen de Sovjet-autoriteiten en de Finsche delegatie, die voorde ratificatie van het vredesverdrag te Moskouvertoeft, hebben de Russen het volgens dencorrespondent duidelijk gemaakt, dat de gren-zen, welke zü hadden voorgesteld, op sommigeplaatsen Westelijker zouden liggen dan ver-wacht werd.

De Finnen zien wel in, zoo voegt de corres-pondent er nog aan toe, dat zij niets anderskunnen doen dan de eischen der Sovjets in-willigen.

Molotof

Molotof met Paschennaar Berlijn?

De Berlijnsche correspondent van dit bladmeldt, dat men verwacht, dat Molotof tijdensde Paaschdagen een bezoek aan Berlijn zalbrengen.

Moskou bevestigt verklaringvan Tass

De Moskousche correspondent van Stock-holm Tidningen meldt, dat Molotof de gis-teren door het officieele Tass-agentschapgepubliceerde verklaring heeft bevestigd,door te verklaren, dat de Sovjet-Unie eendefensief Scandinavisch verbond niet kandulden.

Naar de correspondent eraan toevoegt,tracht de Sovjet-Unie te doen uitkomen,dat Finland de vierde Oostzeestaat is.

Finlands repliekDe Finsche radio meldt, dat Finland de

officieele Sovjet-Russische bezwaren tegenhet sluiten van een defensief verbond tus-schen Finland, Zweden en Noorwegen ver-werpt.

Hieraan werd toegevoegd: De Russischebezwaren zijn gebaseerd op een verkeerdenuitleg van het op 12 Maart te Moskou ge-sloten vredesverdrag waarin gezegd wordt,

dat beide landen zich van agressie jegenselkaar zullen onthouden.. Een bondgenoot-schap van de Noordsche Staten zou 'n de-fensief karakter dragen en tegen niemandgericht zijn. Daarom kan de Russische uit-legging niet aanvaard worden.

OSLO, 21 Maart — Het Noorsche blad„Dagbladet" dat de regeering is toegedaan,schrijft, dat Noorwegen zich geheel zal te-rugtrekken uit alle onderhandelingen overeen Scandinavische alliantie, op grond van

het bericht van het Sovjet-Kus&ische tele-

graafagentschap Tass, dat de Sovjet-Uniezich tegen een dergelijke alliantie verzet.„Tengevolge van Moskous verklaring," aldus

„Dagbladet", „dat Rusland een dergelijkealliantie niet kan toestaan, zijn alle verdereonderhandelingen nutteloos, daar het duidelijkis, dat Finland niets anders kan doen dan buk-ken voor Rusland. Verdere discussie zou slechtseen nieuwen oorlog ten gevolge hebben."

„Naar het ons voorkomt," zoo besluit hetblad, „zal een stopzetting van de voorbereidin-gen voor een defensieve alliantie op dit oogen-blik allen Scandinavischen landen ten goedekomen, aangezien aldus alle wrijving over eendergelijk verbond, dat in strijd is met onze tra-ditioneele buitenlandsche politiek, wordt voor-komen."

De Noorsche minister van BuitenlandscheZaken, Koht,. heeft tegenover vertegenwoordi-gers van de Zweedsche pers verklaard, dat hijhet beter achtte deze kwestie op het oogenblikniet te bespreken.

Ook de Zweedsche pers verzet zich thans,na de publicatie van het Tass-bericht uitMoskou, tegen de vorming van een Scandi-navische alliantie.Het blad „Allehanda" schrijft: „Hambro'--

toespraak in het Storting bevatte, voor zooverwij weten, geen enkele zinsnede die tegen deSovjet-Unie was gericht. Naar het schijnt, heef'Moskou deze rede aangegrepen om de alliantiein een bepaald daglicht te plaatsen.moet opgemerkt worden, dat een redevoerincvan één persoon niet hetzelfde is als de be-doeling van een geheele regeering. Het is mo-gelijk dat onvoorzichtige uitlatingen zijn ge-daan, maar het is zeker dat de alliantie geenandere bedoeling kon hebben dan die welkeer door de Scandinavische regeeringen aan t=toegekend. In ieder geval kwam het plan voo:een defensieve alliantie oorspronkelijk vaiiPinsche zijde en daarom moeten de Finnenduidelijk maken of het plan op eenigerlei wijzein strijd zou zijn met het verdrag, dat de Fin-nen met Moskou hebben gesloten."

V.S. verkoopen schepenaan Engeland

WASHINGTON. 21 Maart (Havas). De mari-tieme commissie der V. S. heeft toestemmingverleend voor het verkoopen van twee vracht-schepen, elk ongeveer 5000 ton groot, en viertreilers van ongeveer 400 ton aan Britschemaatschappijen. De schepen zullen onder Brit-sche vlag varen.

WeerberichtVERWACHTING geldig van hedenavondtot morgenavond ongeveer 19 uur:

Overwegend droog, iets kouder des

nachts. Overdag iets zachter. Gedeeltelijkbewolkt. Matige tijdelijk zwakke meestWestelijke wind.

Zon op 6.02 — onder 18.13. Licht op 18.43.

Maan op 15.28 — onder 4.32. V.M. 23 Mrf.

DE DUITSCHE AANVALOP BRITSCH CONVOOI

Berlijn meldt negen schepen totzinken te hebben gebracht

BERLIJN, 21 Maart — Het DuitscheNieuwsbureau meldt nader omtrent denWoensdagavond ondernomen aanval vanDuitsche vliegtuigen op een Britsch convooiter hoogte van Scapa Flow, dat het convooidoor de vliegtuigen uiteen werd gedreven.

Negen oorlogs- en koopvaardijschepen meteen totale tonnage van circa 42.000 ton wer-den tot zinken gebracht. Twee koopvaardij-schepen met een totale tonnage van circa11.000 ton werden zwaar beschadigd; eenvijandelijk vliegtuig werd in den lochtetrijdneergeschoten.

Op een na keerden de Duitsche vliegtuigenalle behouden terug.

Duitsche vliegersin IJmuiden

Door een kotter op de Noordzeeaan boord genomen

Vanochtend vroeg is in IJmuiden bin-nengekomen de kotter IJm. 203, met aanboord vier Duitsche vliegers: een officieren drie onderofficieren. Zij vormden de be-manning van een toestel, dat werd neer-geschoten en op de Noordzee dreef, op 110mijl van IJmuiden. De bemanning werddoor den kotter opgepikt.

Een van de vliegers heeft een arm gebro-ken, terwijl een ander een schotwond in derechterknie heeft opgeloopen.

De vier Duitschers zy n in IJmuiden aanwal gebracht

Nader vernemen wij, dat de vier Duitschevliegers, toen zij door de IJm. 203 werden op-gepikt, in een gummiboot ronddreven. Hun toe-stel was al gezonken.

Belangrijk nieuwsDe Sovjets zouden zwaardere eischenhebben gesteld aan Finland.De Fransche socialisten zullen drie zetelskrijgen in het nieuwe Fransche kabinet.De nieuwe postzegels in de waarden van5 tot en met 40 cent verschijnen 1 April.Bemanning van Duitsch vliegtuig dooreen kotter in IJmuiden binnengebracht.Twaalf dooden op Java tengevolge vanhet eten van vergiftigde koeken.Van Vrijdag af is een k.g. suiker ver»krijgbaar op bon 15.Electrische trein loopt bij Noordwijker-hout op een lorrie.De Zondagsbestelling van poststukken,welke tot nu toe in de groote steden be-stond, wordt met ingang van 21 Aprila.s. opgeheven.

Voedselschaarschte op Lombok.Beurs: Stil.

o<

De veelzijdigheid van onze wielrijders bleek duidelijk tijdens de jongsteoefeningen van dit gedeelte der Nederlandsche weermacht. — Een stuk

■pantser-afweergeschut komt in stelling.

DIT NUMMER BESTAATUIT 12 BLADZIJDEN

HOTEL EN RESTAURANTDES PAYS-BAS, UTRECHT

VERGADERZALEN —

FLEISSIGHotel-Rest. achter de Effectenbeurs, Amsterdam

LOGIES MET ONTBIJT ƒ2.50 en ƒ2.75LUNCH • DINER EN 4 LA CARTE

(Vervolg zie pag. 3)

Ned. Circus RevueEen plan dat nu eens werkelijkheid

werd en belangstellingmoet hebben

25 April premièrete Haarlem

Het zou niet de eerste keer zijn, dat eenNederlandsche amusementsonderneming,die groote plannen opzette, bij de voorberei-dingen reeds faalde. Er zijn vele voorbeeldenen daarom is eenige reserve bij het aanhoo-ren van fantastische denkbeelden steeds ge-boden.

Eerlijk gezegd, zoo dachten we ook, toenWe verleden jaar in een persconferentie teAmsterdam vernamen, dat een Nederland-sche Circus Revue was opgericht, een onder-neming die het eerste transportabele enhoogst moderne theatergebouw overal in onsland zou opbouwen.

In een nieuwe persconferentie te Haarlemmochten wij echter constateeren, dat ditplan al is uitgevoerd en dat de eerste voor-stelling van de eerste Nederlandsche Circus-Revue 25 April te Haarlem zal worden gege-ven. En om ongeloovige Thomassen volledigte overtuigen brachten de leiders ons naarden Schalkwijkerweg waar het geraamtevan het theater reeds stormen trotseerde,waar een aantal met de nationale kleurenbeschilderde circuswagens (er komen er 42)reeds opgepakt stonden en waar straks zesdagen lang de repetities zullen worden ge-houden.Ds directeuren, de heeren Giezen en Van

Leeuwen, oude rotten in het kennisvak, diereeds vele groote ondernemingen tot een goedeinde brachten, deelden ons mede, dat reeds met50 plaatsen, door het geheele land, gecontrac-teerd is. Het aantal medewerkers is 120, de ar-tistieke en muzikale leiding berust bij Max Tak,het koor zal bestaan uit 30 meisjes, aan de bal-letten zuilen 18 danseressen deelnemen, het or-kest zal uit 14 man bestaan.

De heer Giezen Het ens het programma zienen vertelde ons dat de artisten geëpgageerd zijn.Ir. dit circus zullen geen wilde dieren en sen-satie-nummers te zien zyn, geen pantomines enwaterballetten. Vastgehouden wordt aan de klas-sieke gedachte: paarden, acrobatiek en ballet-kunst. Om de cocktail van deze drie elementenzoo smakelijk mogelijk te doen zijn is de revue-vorm gekozen en dus ook een draad, een ver-haal. Dit eerste Nederlandsche Circus op dezengrondslag zal geen concurrentie ondervinden,omdat buitenlanders steeds een bijzondere ver-gunning noodig hadden, die nu waarschijnlijkwel niet meer zal worden gegeven.

Met vereende krachten is alles op alles gezetom het Nederlandsche karakter zooveel mogelijkvast te houden. Hoogstens 15 pCt. van demedewerkers is van vreemde nationaliteit en dematerialen zijn bijna geheel van eigen bodem.Om een voorbeeld te noemen: de sier-paarden-tuigen zijn gekocht bij de firma Menko te Am-sterdam; deze groote lederzaak speelde hetklaar, het buitenland voor deze leverantie uitte schakelen, hoewel dit eerst zeer moeilijk leek.Alleen de 15 c.M. dikke cocosmat, die in de pistegelegd zal worden (waardoor zand overbodig is)moest uit België betrokken worden, omdat delevertermijn van fabrikanten in het eigen landte groot was. Zoo werden ons talrijke interes-sante bijzonderheden verteld.

De directie brengt eveneens het klassiekeclownstrio: den luxe-clown, den betweter en dendommen August. Nol Nabarro, Piet Groenendaalen de Vlaming Jefko werden daartoe geënga-geerd en dit edele span repeteert reeds om metnummers voor den dag te komen, die critiekkunnen doorstaan. Het ballet staat onder leidingvan een jonge danseuse, waarvan men grooteverwachtingen heeft.

Een bijzonderheid is, dat het personeel van ditcircus nooit 's nachts zal werken. Als niet in degroote plaatsen gespeeld wordt, heeft het perso-neel twee avonden per week (wanneer hettransport geschiedt) vrn. Het gebouw wordt ineen dag opgetrokken. Dit is een heele prestatie,wanneer men bedenkt, dat er ook een grootrestaurant bij het complex behoort. Bovendienis hier van een luxe uitgave van een circus spra-ke, want de vloeren in hall en restaurant zijnb.v. met vaste kleetien bedekt, alle verlichting isIndirect, tooneel en piste verkregen een bijzon-dere afwerking, teneinde een vastgebouwd thea-ter zooveel mogelijk te benaderen, enz.

De Nederlandsche Circus Revue start dante Haarlem 25 April. Het is nog niet zekerwaar het gebouw zal worden opgetrokken,maar zou het voor de stad aan het Spaarneniet aardig zijn, als de Nederlandsche pre-mière geschiedde op het klassieke circus-terrein voor het Paviljoen, waar op Ko-ninginnedag al eenige malen ruiterfeestengeweest zijn?

'

HET KORPS MARECHAUSSEEIN ATJEH

Bij gouvernementsbesluit van 2 April 1890werd te Atjeh opgericht het korps Marechausseete voet. Op den 2en April a.s zal het dus 50 jarengeleden zijn, dat het korps in het leven werdgeroepen, dat zulke fraaie bladzijden zou toe-voegen aan de geschiedenis van het KoninklijkNederlandsch-Indisch leger. De oud-officierenvan het korps zullen óit feit herdenken door zichop dien dag te vereenigen in de Witte Sociëteitt» 's Gravenhage aan een gemeenschappelijkenmaaltijd.

FEUILLETONde 39 TREDENDOOR JOHN BUCHAN

Vertaald door J.M. Kempees

ie„Hallo, Jopley," zong ik luid. ,31Ü je te zien,

kerel!"Hij schrok vreeselijk. Z*jn mond zakte open en

hij staarde me aan. „Wat duivel, wie ben je?"hysde hij.

„Mijn naam is Hannay," zei ik „Uit Rhodesië,herinner je je?"

„Groote goden, de moordenaar!" Hü stiktehaast.

„Precies. En als je niet doet, wat ik je zeg,vriendje, dan gebeurt er een tweede moord.Geef me die jas van je. En die pet."

Hij deed, zooals hem gezegd werd, want hjjwas lam van angst.

Na mijn gezicht zoo . goed mogelijk gereinigdte hebben trok ik over myn vuile broek en mijnordinaire hemd zijn chique autojas aan, diehoog aan den hals sloot en daardoor het ont-breken van mijn boord verborg. Ik zette zü'npet op en voegde tenslotte zijn handschoenenaan mijn uitrusting toe. De stoffige wegwerker

was binnen een paar minuten omgetooverd ineen van de keurigste autobestuurders in Schot-land. Op het hoofd van den heer Jopley plantteik Turnbull's onbeschrijfelijken hoed en zei hemdien daar op te laten staan.

Toen keerde ik met eenige moeite de autoMijn plan was samen den weg terug te gaan,dien hij afgekomen was, want de bespieders,die den auto al eerder gezien hadden, zoudendezen waarschUnltjk ongehinderd laten passeerenen Marmie's voorkomen leek in het geheel nietop het mijne.

„Nu, mijn kind," zei ik, „zit heel stil en weeseen brave jongen. Ik wil je geen kwaad doen. Ikleen alleen je auto maar voor een uur of tweeMaar als je me een poets bakt en bovenal alsje je mond open doet, zal ik je nek omdraaien,zoo zeker als er een hemel boven ons is. Begre-pen?"

Ik genoot van den rit dien avond. We redenacht mijl het dal in, door één of twee dorpjes,en ik zag van zelf verschillende vreemd uit-ziende menschen, die langs den kant van denweg lanterfantten. Dat waren de bespieders, dieheel wat tegen me te zeggen gehad zouden heb-ben, als ik er in andere kleeren was langs ge-komen. Nu echter keken ze onverschillig toe.Eén tikte tot groet aan zijn pet en ik beant-woordde dien groet genadig.

Toen de duisternis inviel, draaide ik eenzijdal in, dat, zooals ik me van de kaart her-innerde, naar een eenzaam hoekje van deheuvels leidde. Spoedig lagen de dorpen achterons, vervolgens de boerderijen, en daarna zelfsde hutjes langs den weg. Tenslotte kwamen wij i

aan een eenzaam heideland, waar de nacht denweerschijn van den zonsondergang in de moe-raspoelen verduisterde. Hier stopten wij en ge-dienstig keerde ik den wagen en gaf den heerJopley zijn eigendommen terug.

„Duizendmaal bedankt," zei ik. „Je bentoruikbaarder dan ik dacht. Maak nu, dat jeweg komt en ga naar de politie."

Toen ik op de heuvelhelling zat en het achter-licht in de verte zag verdwijnen, dacht ik naover de verschillende soorten misdaden, waar iknu een staaltje van had laten zien. Ondanks dealgemeene opinie, was ik geen moordenaar,maar ik was een aartsleugenaar geworden, eenschaamtelooze bedrieger en een straatroovermet een uitgesproken smaak voor dure auto's.

BESTELLEN OP ZONDAGWORDT AFGESCHAFTAfhaalgelegenheid alleen op

het plattelandMet ingang van Zondag 2 1 April

a.s. zal de Zondagsbestelling vanpoststukken te Amsterdam, Rotter-dam, Den Haag en Utrecht wordenafgeschaft, waarmede aan deze in-stelling in het geheele land een ein-de is gekomen. Ook zal in de meestegemeenten geen gelegenheid be-staan tot het afhalen van poststuk-ken. Alleen daar, waar de grootedagbladen per post worden uitge-reikt blijft de afhaalgelegenheid be-staan.

In de jaren 1921 tot en met 1926 werd 'deZondagsbestelling geleidelijk opgeheven; zij bleefalleen bestaan in de bovengenoemde plaatsen,alsmede in de gemeente Groningen.

De Zondagsbestelling te Groningen werd,naar aanleiding van den geringen omvang de-zer bestelling, op 6 November 1938 opgehevenen vervangen door het geven van gelegenheidtot afhalen, waarvoor vooraf toestemming moestworden gevraagd. Slechte 44 personen vroegendeze vergunning aan en slechts 17 daarvanmaakten van deze vergunning gebruik!

Een, op een willekeurig gekozen Zondaggehouden, telling bracht aan het licht, datin de vier groote steden, waar nog Zondags-bestelling plaats vond, in totaal te zamen26.411 stuken werden besteld, waarvan 20.478uit het buitenland. Deze buitenlandschecorrespondentie is meerendeels voor de groo-te handelskantoren bestemd, welke op Zon-dag gesloten zijn. De bestelde binnenland-sche correspondentie (5.933 stuks) bedroegnog niet 1 pro mille van hetgeen gedurendeéén week (zes werkdagen plus den Zondag)in deze steden ontvangen wordt (6.320.176)en mag dus met recht onbeduidend wordengenoemd. Daarhij komt, dat deze geringehoeveelheid post naar verhouding zeer veelarbeid noodzakelijk maakt.. In totaal zijn302 bestellers hiermede te zamen 589 uurbezig.

Aangezien afhaalgelegenheid, in verband metde groote afstanden in de steden, op verschil-lende plaatsen zou moeten worden gegeven enhiervan in plaats van vermindering, uitbreidingvan den Zondagsdienst het gevolg zou zijn, werdhier van afgezien, waartoe de te Groningen indit opzicht opgedane ervaring mede heeft bij-gedragen.

Het ligt in de bedoeling, op de overige kan-toren de afhaalgelegenheid op Zondag te be-perken tot dje plaatsen, waar de groote dagbla-den per post worden uitgereikt. Op deze wijzezal men op het platteland 's Zondags zUn cou-rant niet behoeven te missen, waardoor aan eenvooral in dezen tijd sterk gevoelde behoeftewordt voldaan.

Voor de afzenders, die er bijzonder belang bijhebben, dat hun correspondentie op Zondag degeadresseerden bereikt, blijft dit bereikbaardoor verzending als „expresse"-stuk.

De fabrieksbrand te ApeldoornDoor den brand, die Dinsdag in de fabriek

van de N.V. Nederlandsche cocosfabriek te

Apeldoorn heeft gewoed, is eenige stagnatie inhet bedrijf ontstaan. Groote voorraden cocos-goederen zijn evenwel gespaard gebleven. Dedirectie is aanstonds begonnen maatregelenvoor de hervatting van de fabricage te treffen.

Automatiseering dertelefoon

Het program voor 1940De automatiseering van de telefoon In

Nederland vindt regelmatig voortganghoewel de P.T.T. moeite heeft aan het een-maal vastgestelde program vast te houden.De mobilisatie heeft immers een groot deelvan het technisch personeel aan den dienstvan het Telefoonbedrijf onttrokken, terwijlhet opleiden van nieuw personeel voor de-zen tak van het bedrijf eenige jaren vordert.Daar de automatiseering eerst de laatste ja-ren met kracht ter hand was genomen, washieraan over het algemeen jonger personeelwerkzaam, dat thans niet gemakkelijk ver-vangen kan worden.

OVERZICHT AUTOMATISEERING VANPIJKSTEUEFOONAANSLUITINSEN IN NEDERLAND

Toch zullen in 1940 een aantal netten wordengeautomatiseerd en wel 2 sectoren en 14 nettenin het district Alkmaar; 7 netten in het districtAmsterdam; 1 sector en 8 netten in het districtBreda; 1 sector en 5 netten in het district Eind-hoven; 12 netten in het district Goes; 1 sectoren 9 netten in het district Leeuwarden; 17 nek-ten in het district Rotterdam en 2 sectoren en18 netten in het district Zwolle.

' Het aantal geautomatiseerde telefoonnettenbedraagt thans 37 pet. en zal einde 1940 45 pet.bedragen van het totaal. Daar de groote nettenhet eerst geautomatiseerd zijn, is het aantalgeautomatiseerde telefoonabonné's belangrijkhooger, zooals te zien is op het hierbij afge-drukte staatje, n.l (op 1 Januari 1940) ca. 69pet. van het totaal. Telt men de gemeentelijkenetten mede, dan wordt dit bijna 80 pet.

Ook gaat de P.T.T. nog steeds door methet automatiseeren der intercommunaleverbindingen. Naar men verwacht, zullen inden loop van 1940 de volgende koppelingentusschen de districten in dienst worden ge-steld: Alkmaar—Haarlem v.v.; Amsterdam—Arnhem v.v.; Amsterdam—'s Hertogen-bosch ('s Hertogenbosch-Amsterdam bestaatreeds); Amsterdam—Nijmegen v.v.; Amster-dam—Rotterdam v.v. (doch niet van Rot-terdam stad); Amsterdam—Zwolle v.v.; De-venter—Amsterdam (niet omgekeerd); De-venter—Rotterdam (niet omgekeerd);'s Gravenhage (stad)—Rotterdam (nietomgekeerd); Haarlem—Rotterdam (niet om-gekeerd); Leeuwarden—Zwolle v.v.; Rot-terdam—Utrecht en Goes v.v. (doch nietvan Rotterdam stad).

In het district 's Gravenhage zullen Wasse-naar en Leiden in het districtsverkeer wordeningeschakeld. Dit houdt voor Wassenaar in, dathet verkeer met 's Gravenhage, van 1 Juni a-s.af, in beide richtingen als interlocaal verkeerzal worden beschouwd en voor gesprekken per

3 minuten 4 cents verschuldigd zal zijn, met eenmaximum-gespreksduur van 9 minuten. Deabonné's van Wassenaar krijgen op genoemdendatum nieuwe, uit 4 cijfers bestaande telefoon-nummers. Zij blijven in den telefoongids vanden gemeentelijken Telefoondienst te 's Graven-hage vermeld, echter niet meer tusschen deandere abonné's doch vooraan, in een op ge-kleurd papier gedrukte afzonderlijke lijst. Ookin de beroepenlijst zullen zij afzonderlijk wor-den vermeld.

HOOFDSTUK VIHETAVONTUURVANDENKALENARCHAEOLOOG

Ik bracht den nacht door op een uitstekendplateautje van een heuvelhelling, in de luwtevan een rotsblok, waar de hei hoog en zachtgroeide. Het was een koude geschiedenis, wantik had jas noch vest. Deze had Turnbull inbewaring, evenals Scudder's boekje, mijn hor-loge, en — het ergst van al — mijn pijp entabakszak. Alleen mijn geld had ik bij me inmijn gordel en ongeveer een half pond gember-koekjes in mijn broekzak.

Ik soupeerde met de helft van die koekjes, endoor.me zelf diep in de hei te wurmen, kreegik wat warmte. Mijn stemming was gestegen enik begon plezier te krijgen in dat verstoppertjespelen. Tot nu toe had ik wonderbaarlijk geluk

gehad. De melkboer, de literaire herbergier, SirHarry, de wegwerker en de idiote Marmie, hetwaren allemaal onverdiende meevallertjes. Opde een of andere manier gaf het aanvankelijksucces mij het gevoel, dat ik het zaakje tot eengoed eind zou brengen.

Mijn voornaamste moeilijkheid was, dat ikeen wanhoplgen honger had, want de gember-koekjes versterkten alleen maar dat gevoel vanleegheid in mijn maag. Ik lag daar me zelf tekwellen met de herinnering aan al het smake-lijke eten, dat mij in Londen zoo weinig hadkunnen schelen. In mijn geest zag ik Paddock'sknapperige worstjes, zijn geurige stukjes spek engoedgevormde oeufs poché's, waar ik zoo vaakmijn neus voor opgehaald had. En de cotelette,die ze op de club klaarmaakten en een specialeham, die op het koude buffet stond. Mijn zielsnakte er nu naar! Over alle mogelijke soorteneetwaren gingen myn gedachten en tenslottebleven ze staan op een flinken biefstuk met eengroot glas stout, en „Welsh rabbit", (geroosterdbrood met gesmolten kaas en bier erover) toeIn hopeloos verlangen naar deze heerlijkhedensliep ik in.

Door en door koud en stijf werd ik wakker,ongeveer een uur na zonsopgang. Het duurdeeven, eer ik me herinnerde, waar ik was,want ik was heel moe geweest en had zwaargeslapen. Door een netwerk van hei heen zagik eerst de bleek-blauwe lucht, vervolgens eengrooten heuvelkam en toen mijn eigen laarzen,liefelijk neergevleid op een boschbessenstruik. Iksteunde op mijn elleboog en keek neer in hetdal, en die ééne blik deed me in razende vaart

mijn laarzen dichtrijgen.Want daar beneden was een aantal mannen,

niet meer dan een kwartmijl verwijderd, als eenwaaier uitgespreid over de heuvelhelling en bezigde hei te doorzoeken. Marmie was niet lang-zaam geweest met zijn wraak.

Ik kroop uit mijn schuilplaats onder dekkingvan een rotsblok en van daar bereikte ik eenondiepe greppel, die schuin de berghelling opliep. Hierdoor kwam ik spoedig in de nauwegeul van een beekje, waarlangs ik naar den topvan den heuvelrug klauterde. Van hier keek ikachterom en zag, dat ik nog steeds niet ontdektwas. Mijn achtervolgers waren geduldig de heu-velhelling aan het afzoeken en naar boven aanhet klimmen.

Zorgend niet tegen de lucht af te steken,rende ik zoowat een halven mijl, tot ikschatte, dat ik boven het bovenste eind van hetrivierdal was. Toen liet ik me zien en werdonmiddellijk opgemerkt door een van de tirail-leurs, die de anderen waarschuwde. Ik hoordekreten van beneden opstijgen en zag dat de hjnder zoekers van richting veranderd was. Ik deed,of ik achter den heuvelkam verdween, maar inplaats daarvan ging ik terug langs denzelfdenweg, waarlangs ik gekomen was, en in twintigminuten zat ik achter de verhooging, die uit-zag over mijn slaapplaats. Ik had de voldoeningvan dat uitzichtspunt de vervolgers den heuvelop te zien kruipen aan het boveneind van hetrivierdal, op een hopeloos valsch spoor.

Ik had vóór me een keuze van routes. Ik kooseen heuvelrug, die een hoek maake met dien,waar ik me bevond, zoodat ik spoedig door een

diep dal van mijn vijanden gescheiden zou zijn.De beweging had mijn bloed verwarmd en ikbegon er ontzettend plezier in te krijgen. Terwijlik verder ging, ontbeet ik met de stoffige restenvan de gemberkoekjes.

Ik wist heel weinig van het land af enik had geen idee, wat ik zou gaan doen. Vtvertrouwde op de kracht van mijn beenen,maar ik was met er heel goed van bewust,dat de menschen achter mij vertrouwd zou-den zijn met de ligging van het land en da*mijn onwetendheid een zware belemmeringzou zijn. Ik zag vóór me een een zee van heu-vels, heel hoog opstijgend naar het Zuiden»maar naar het Noorden overgaande in breederuggen, gescheiden door wijde en ondiepe dalen-De rug, dien ik gekozen had, scheen na eenmijl of twee naar een veenlandschap af te dalen»dat als een zak in het hoogere land lag. Datscheen me een everi goede richting om in * eslaan als elke andere.

Mijn krijgslist had me een goeden voor-sprong gegeven — zeg twintig minuten — en "•

had de breedte van een dal achter me, voor*dat ik de eerste hoofden van de achtervolgerszag. De politie had blijkbaar plaatselijke krachtente hulp geroepen, en de mannen, die ik zien kon»hadden het uiterlijk van herders of jachtopzie-ners. Zij riepen hallo, toen ze me zagen en f*wuifde met mijn hand. Twee doken het dal inen begonnen mijn heuvelrug te beklimmen, ter-wijl de anderen aan hun eigen kant van denheuvel bleven. Ik voelde me, alsof ik deelnam '

aan een snipperjacht van schooljongens.(Wordt vervolgd.'

TelegrambrievenSnelle verbinding met de over-zeesche gewesten

Nu door den oorlogstoestand de postverbin-ding met de overzeesche gewesten vaak ver-daagd wordt, omdat zoowel de luchtpost alsde zeemail door de oorlogvoerende mogendhe-den aan censuur is onderworpen bij het aan-doen van vliegvelden of havens gedurende dereis, heeft de P.T.T. een nieuw speciaal opdezen oorlogstijd ingesteld verkeersmiddel in-gevoerd, de telegrambrieven.

Telegrambrieven naar Nederlandsch-Indiëbereiken hun bestemming even snel als eenluchtpostbrief in normale tijden, in zes dagenTusschen Nederland en Batavia-centrum ge-schiedt de overbrenging per radio, overigens oeipost. De kosten konden, in verband met devertraagde overbrenging, zeer laag worden ge-steld. Ook naar Suriname en Curacao kunnentelegrambrieven worden verzonden.

-»-

Geestelijke belangenbij evacuatie

Onderhoud met prof. dr.J.R.Slotemaker de Bruine

Met prof. dr. J. R. Slotemaker de Bruine, die

als contactpersoon tusschen de ambtelijke in-stanties en de kerkgenootschappen bij de voor-bereiding van de evacuatie is ingeschakeld, heefteen redacteur van het AJST.P. dezer dagen eenonderhoud gehad over de wijze, waarop de gees-telijke belangen der bevolking bij dit vraagstukworden behartigd.

„Ik heb veelvuldig contact met de regeerings-instanties — aldus prof. Slotemaker de Bruine —

die bij de voorbereiding van een eventueele eva-cuatie belast zijn en mijn bedoeling is ook con-tact te hebben met alle kerkelijke personen, metwie dat gewenscht zal blijken. Dit contact benik begonnen te leggen met de Roomsch-Katho-lieke kerk, de Nederlandsen Hervormde kerk ende gereformeerde kerken. Vanwege de gerefor-meerde kerken is als degene, die haar belangenin dit opzicht behartigt, aangewezen dr. J. J.C van Dijk, de oud-minister van Defensie; hetR.K. episcopaat heeft rector W. Bokeloh te's Gravenhage als vertegenwoordiger-ad-hoe aan-gewezen en ik zelf zal als zoodanig voor de Ne-derlandsche Hervormde Kerk optreden. Daar-naast zijn er natuurlijk kleinere kringen, diemogelijk iets met de evacuatie te maken zullenkrijgen. Misschien ook niet, aangezien bij deevacuatie, zooals men weet, slechts beperktegebieden zijn betrokken, zoodra blijkt, dat an-dere dan de genoemde kerkelijke groepen bijhet vraagstuk betrokken zijn, ben ik gaarnebereid alle voorkomende vragen onder de oogente zien."

Gevraagd naar het algemeene doel, dat deregeering zich bij de aanwijzing van eencontactpersoon voor oogen heeft gesteld,zcide prof. Slotemaker de Bruine, dat hetde bedoeling is, de kerkelijke zielzorg in devluchtoorden te doen plaats hebben op eenwijze, welke zooveel mogelijk overeenkomtmet die der verlaten haardsteden en boven-dien aan te passen aan de nieuwe, uit deomstandigheden voortvloeiende, behoeften.De regeering streeft er ernstig naar de ver-schillende vluchtoorden, waarheen de te ont-ruimen gemeenten zullen worden overge-bracht, aldus te kiezen, dat gelcofsgenootenzooveel mogelijk bij geloofsgenooten zullenworden ondergebracht.Natuurlijk kan men op dat gebied niet alles

verlangen en gaan de practische eisenen, welkede mogelijkheid van vervoer en de veiligheidstellen, voor; doch er wordt, voor zoover ditdoenlijk is, voor gewaakt, dat het vluchtoordook in confessioneel opzicht een harmonieerendeomgeving voor de geëvacueerden zal zijn.

De interviewer merkte op, dat, gezien de kortespanne tijds, welke tusschen de waarschuwingen de evacuatie zelve kan liggen, moeilijkhedenbij het vervoer van archieven en voorwerpenvan ecredienst voor de hand liggen. Kan daarrekening mee worden gehouden? vroeg hij.

„Als het eenmaal zoover is, niet meer",antwoordde de professor. „Thans bestaatde mogelijkheid van overbrengen van ar-chieven en kerkelijke voorwerpen naar vei-liger plaatsen. Is eenmaal het gevaar zoonabij, dat de bevolking gewaarschuwd moetworden voor de dreigende evacuatie, dangeldt ook voor de bedienaren van den gods-dienst, dat zij de mee te nemen bagage tothet uiterste moeten beperken. De verschil-lende kerkgenootschappen weten dit ook enhet is mij bij voorbeeld bekend, dat het R.K.episcopaat aan de bij evacuatie betrokkenparochies en kerkelijke instellingen eendesbetreffend schrijven heeft doen uitgaan,waarin voorbereidende maatregelen zijnaanbevolen."

Brandend papiertje inrijdenden auto

Inzittende sprong op den weg enwerd overreden

Vanochtend is op den Rijksweg onder Geffeneen ernstig ongeluk gebeurd.

Omstreeks half acht reed aldaar een vracht-auto, waarin eenige personen zaten, die op wegwaren naar de veema/rkt te Gorinchem. Een vande inzittenden, die een sigaret had gerookt, gooi-de het brandende eindje weg, waardoor 'n stuk-je papier in de cabine in brand geraakte.

Een der inzittenden, de heer Van Tilburguit Hasp, schrok hiervan zoodanig, dat hijuit de cabine sprong, met het tragische ge-volg, dat hij onder den aanhangwagen te-rechtkwam. De man was op slag dood. Hetstoffelijk overschot is naar het ziekenhuis-te Boxmeer overgebracht.

Telefoon voor groot-gebruikers

P.T.T. stelt instructricesbeschikbaar

Gebleken is, dat tal van telefoonabonné's enhun personeel niet volledig op de hoogte zijnvan de bediening van de telefoon, noch van dediensten, die de Rijkstelefoondienst hun kanbewijzen en van de faciliteiten, welke deze ver-leent. Het Staatsbedrijf der P.T.T. is daaromovergegaan tot instelling van een voorlichtings-dienst voor grootverbruikers, welke in Utrechten Arnhem reeds werkt en in voorbereiding iste Haarlem, Groningen en Deventer. Indien eenabonné-grootgebruiker zulks wenscht, wordt ge-durende eenige dagen een bekwame telefonistete zijner beschikking gesteld, die zoowel wat detechniek van het telefoneeren aangaat, als watbetreft de verschillende faciliteiten en moge-lijkheden, welke de telefoondienst biedt, voor-lichting geeft en eventueel voorkomende foutenhelpt verbeteren.

Ook voor opleiding van de bediening vantelextoestellen met de daaraan verbonden ratio-neele werkmethoden wordt thans, waar ge-wenscht, van bedrij fswege gezorgd.

Een tweetal telefonisten te Amsterdam ishiervoor speciaal opgeleid en getraind.

Nieuwe postzegels

De waarden tot veertig centverschijnen 1 April

Zooals reeds fs medegedeeld, kan de ver-schijning van een nieuwe serie postzegels metbeeltenis van H. M. de Koningin binnenkortworden tegemoet gezien.

Met ingang van 1 April a.s. zullen de nieu-we zegels in de waarden van 5 tot en met40 cent verschijnen, terwijl tegelijk ook dezegelafdrukken met beeltenis van H. M. deKoningin op briefkaarten van 7 1, i cent enandere waardeformulieren zal worden ver-nieuwd.De nieuwe zegels zijn in rowgravuredruk en

wat de letterteekening betreft, in samenwerkingmet mej. van Krimpen, vervaardigd naar eenontwerp var» den kunstschilder W. A. van Ko-nijnenburg te 's-Gravenhage, wiens oogmerkhet was, naast gelijkenis, de Koninklijke waar-digheid tot uitdrukking te brengen. Een gunsti-ge verhouding van licht en donker in het beeldkomt aan de kleuren op gelukkige wijze tengoede.

Zij zijn voor de onderscheidene waarden alsvolgt:

5 cent donkergroen; IVs cent rood; 10 centviolet; cent donkerblauw; 15 cent licht-blauw; 20 cent paars; 22Vi cent olijfgroen; 25cent wijnrood; 30 cent sepia; 40 cent licht-groen. .

De afmeting van het beeldviak is 18 x22m.m. met den witten rand tusschen de kartel-openingen 21 x 25 m.m.

Bij de verschijning der nieuwe- zal de ver-koop der oude zegels in de overeenkomstigewaarden worden gestaakt. Zcoals uit boven-staande opgave blijkt, zullen de zegels van Sen 27% cent komen te vervallen.

De nieuwe zegels in waarden boven 40 centzullen, naar verwacht wordt, eerst over eenigemaanden voor verkoop aan het publiek gereedzijn.

Particuliere bouw vanarbeiderswoningen

Naar wij van bevoegde zijde vernemen zullenIn de bestaande regeling, betreffende het be-schikbaar stellen van voorschotten onder ver-band vata tweede hypotheek voor den bouw doorparticulieren van arbeiderswoningen, verschil-lende wijzigingen worden aangebracht.

Het bedrag van de aldus te verleenen voor-schotten zal worden verhoogd, en wel tot f 1000per woning bij den bouw op erfpachtsgronden

en tot f 1250 per woning bij den bouw op etë6grond.

Voorts zal het thans geldende percenta?6,

dat de gemeenten, in een eventueel verli68"hebben bij te dragen, beduidend worden vef"minderd.

AGENDADonderdag 21 Maart

(Alleen goedgekeurde voorstellingen wordendeze rubriek opgenomen)

AMSTERDAMTENTOONSTELLINGEN

Stcdeitfk Museum: Toorop-collectie van W. *

R Dreesmann. Herdenkingstentoonstelling cnli.Huiciekoper: Tentoonstelling het „Glas 1940". u"Lopend op werkdagen van 10—17 uur. 's Zonaasvan 12.b0—17 uur.

Ned. Indische weefsels. Tentoonstelling v„De Onafhankelijken'' tot 1 April. „;Koloniaal Museum: Unnaeusstraat, 10—1" uwBallsche Kunst. vll.Kunstzaal van Lier, Rokln 126: Nieuwe sco«derijen van Edgar Fernhout en teekeningenRachel Fernhout, tot 28 Maart. _„

KunstbandeJ Aaldcrink: schilderijen en «*Tkeningen van Marinus Heynes en Cees U 3dijk tot en met 22 Maart. M.

Kunsthandel Frans Buffa: werken van FoUJlv"

tot 23 Maart, dag. van 10—16 uur. ,<•

Kunsthandel E. J. van Wisselingh, Roklnwerken van Bonnard, Boudm, Corot, DauMgW'Daumier, Degas, Fantin-Latour, Forain, Gauguj"'van Gogh, Jongkind. Monet. Monticelli en Piss"ro, tot 6 April.

Kunstcentrum, Weteringschans 43: pastels e?schilderijen door Bep Schwab—Lambrechts, 08&van 9.30—17.30 uur, s Zaterdags ook van 20—*'uur, tot 22 Maart. htKunsthandel Santee Landweer, Keiaersgracn»463: Beeldhouwwerken door L. H. Sondaar »?

teekeningen door Paul Determeyer, tot 21 Maa'\Kunsthandel Aalderink, Ie Wetcrlngdwarsstraa*

4: schilderijen en teekeningen door Mar»11Heynen en Cees van IJsseldijk tot 23 Maart.

Sociëteit Paneel Club: Tentoonstelling doowerkende leden tot 20 Maart. Dag, van 10—17 u '

Galerie Rohert, Keizersgracht st"t:en borduurwerken door Emile Bernard en aq"'!rellen en teekeningen door Cornelia Forster, <*>

30 Maart.„,.

Kunsthandel Jacques Jansen, Vossiusstraat -5 'Oostersche kunst, tot 27 Maart.

BIOSCOOPRialto: Ceintuurbaan: 7.30 en 9.30 uur: Gol'

gotha.

Vervoer van nachtpost

Moeilijkheden thans niet altijdte voorkomen

Afgezien van de door koude en sneeuw vel'corzaakte vertragingen, welke thans wel ach' eIden rug zijn, doen zich, wat het postvervo* 1

betreft, sadert het uitbreken van den oc-rioSmeer blijvende oorzaken van storing gevoelen

De Spoorwegen hebben ten gevolge van dfißmobilisatie-toestand, noch hun normale vet "voerscapaciteit, noch onbeperkte zelfbesch*'klng; militaire noodzaak kan steeds tot illCl 'denteele wijzigingen in den treinenloop d* 1 «

gen. Een onvermijdelijk gevolg van aan ep *f" /

der is, dat nachtpost- en andere treinenwijls met vertraging aankomen. Hiervan onder"vindt het postvervoer noodzakelijkerwijs de ?f *

volgen. Vooral voor ver gelegen bestemming"als b.v. in Zeeland, wordt de aankomst <&'

correspondentie hierdoor meermalen gevoell*vertraagd. Hoewel door de Posterijen het nioS e'

lijke gedaan wordt om 's avonds geposte en wiede nachtposttreinen vervoerde correspondenteoveral in Nederland steeds 's morgens ineerste bestelling op te nemen, is dit thans niB*altijd overal verzekerd — en kan het dit nipt

zijn, zoolang de tegenwoordige abnormale ti*"standen voorHnr»»

GROENTENPRIJZEN TEHOOG?

Dat er nogal eens verschil bestaat tusscher'den prijs, welken de tuinder aan de veilingenvoor zijn product ontvangt, en het bedrag, d*J

het publiek in de steden er voor betaalt, heel-in kringen van den tuinbouw reeds dikv.'ijls deaandacht gehad en meermalen is de vraag S e'steld of het distributiestelsel de kosten niet on'noodig hoog doet zijn. Eenerzijds is men demeening toegedaan dat het aantal distribuaü'ten in genoemde branche wel erg groot is, ter'wijl anderzijds de eischen van het koopend Pu'

bliek de prijzen noodzakelijkerwijs opvoeren.Het Centraal Bureau der Tuinbouwveilingd l

in Nederland heeft zich nu — naar aanleidingvan een desbetreffende vraag der veiiingveree'niging te Enschede — bereid verklaard tot hetinstellen van een commissie, die deze aange'legenheid zal bezien. Ket onderzoek der co"1'

missie zal dan ook moeten uitgaan naai- midde'len tot het brengen van verbetering in deze°toestand. Hieromtrent zal dan ook overleg S e '

pleegd worden met den handel. De oorzake 11van het verschil tusschen veiling- en détailpriJsacht het bestuur bestudeering waard en deconclusies hiervan zullen in een rapport ver-schijnen.

AVONDBLAD — BLADZIJDE 2DE TIJD

DE ELEGANTE STEUNSCHOEN - DE PRIJZEN VALLEN MEE! V

DONDERDAG 21 MAART 1940

\c iyi 1■7= ' {'

ÏO MINUTEN LACHEN OMPOPEYE(in kleuren)

EEN PRACHTIGESPORTFILM

ONS VOtICDIG PROGRAMMA VAN

WERELDNIEI WS

j{feQ:astM^>-iiÉ^^

I Champagne VEUVE CLICOUOT-PONSARDIN

Niog een enkel woord over de kos-ten. Hieromtrent wordt veelal devoorstelling gewekt, als zouden hier-

mee miHioenen gemoeid zijn geweest, al-thans, wanneer het plan van ministerRomme uitvoering had gekregen.

Een geheel scheeve voorstelling geeft hier-van een artikel: ..Arbeidsbeurzen en de Jeugd-bemiddeling'' in het tijdschrift: Sociale Zakenvan 10 Januari 1940. ..Herinneren we ons wel,"aldus de schrijver onder de initialen R. U.. ..dankon er voor den Socialen Jeugddienst, exit. tienmillioen gulden voor één jaar worden aange-vraagd en de „toewijzing" in uitzicht wordengesteld. Dat zegt wat. Voor zulk een bedrag kar.een apparaat worden opgebouwd; voor heel veelminder zag men er blijkbaar geen kans toe."

Den schrijver heeft het bedrag van f 10 mil-lioen door het hoofd gespeeld, dat in de mil-lioenennota van I£3B voor uitbreiding van hetjeugdwerkloozenwerk in zij n geheel in uit-zicht werd gesteld. Toen echter het wetsont-werp 411 werd ingediend, bleek, dat voor 1939met een extra-bedrag van ƒ 5.275.000 kon wor-den volstaan. Maar dit bedrag was niet alleennoodig voor uitbreiding van de jeugdregistratieen de oprichting van agentschappen van denSocialen Jeugddienst, maar óók voor uitbrei-ding van het aantal werkkampen, aankoop vangronden, vermeerdering van het aantal centralewerkplaatsen, inrichtingen voor werklooze meis-jes, voorzieningen voor 14-jarige jongens en 14-en 15-jarige meisjes, die onder het voorgeno-men arbeidsverbod zouden komen te vallen.Zulks wordt in de Memorie van Toelichtinguitvoerig en duidelijk omschreven.

Tenslotte is ons nog een uitdrukking inhet reeds meermalen genoemde entrefiletin ~De Maasbode" opgevallen, n.l. als zouuit de Memorie van Antwoord van minis-ter Van den Tempel betreffende de be-grooting van 1940 (Xle Hoofdstuk) blijken,dat hij de hoofdstrekking van Rommesplannen zou aanvaarden.

Let men echter op de verschillende tak-ken of vormen van het jeugdwerkloozen-werk en leest men dan aandachtig deMemorie van Toelichting van ministerRomme op het wetsontwerp no. 411 en debovenbedoelde Memorie van Antwoord, danontdekt men verschillen van strekking, dieniet zonder beteekenis zijn. Het wetsont-

werp 411 toont aan, dat een groote uitbrei-ding gegeven en dus een groote beteekenisgehecht wordt aan het kampwerk, waar-bij de paedagogische leiding van de jongewerkloozen hoofdzaak is, waar, veel meerdan zulks met het plaatselijk werk hetgeval is, de jonge werkloozen naar allezijden onder handen worden genomen. Dearbeidsdienst-idee, voorzoover daarmee ookeen algemeene opvoeding verbonden is,komt hier sterker naar voren. Ook de ob-jecten, die daar uitgevoerd worden, zijnveelal van algemeen nut. In het plaatselijkwerk daarentegen, met name in de z.g.centrale werkplaatsen, wordt vooral denadruk gelegd op vakontwikkeling, ten-einde den jongen werklooze in staat testellen spoedig een plaats in het bedrijfs-leven te herkrijgen. De algemeene opvoe-ding wordt in het plaatselijk werk mis-schien zelfs te weinig behartigd.

Welnu, zoowel uit de Memorie van Ant-woord als uit de Kamer-redevoeringen vanminister Van den Tempel blijkt duidelijk,dat hij vooral den nadruk wil leggen opde vakontwikkeling. In dit licht moet mendan ook de verklaring bezien, die oud-minister De Wilde onlangs op een vergade-ring van anti-revolutionnairen te Rijns-burg aflegde en welke, volgens een verslagvan de „N. Leidsche Courant", aldus luid-de: „Bovendien had ik, als A.R.-man, grootbezwaar tegen dit ontwerp (411), daar ditde tendenz had de staatsbemoeiing met deopvoeding uit te breiden."

De jeugdwerkloozenzorg is reeds sedert1931 door de Overheid ter hand genomen,maar vooral in de laatste twee, drie jarenIs ze in het centrum der belangstellingkomen te staan. Omdat deze zorg nogalveelvormig is en tal van problemen ermeesamenhangen, is het gevaar groot, dat mende verschillende zijden ervan -minder goeduit elkaar houdt. Bovendien heeft ministerRomme ook niet de gelegenheid gekregendoor middel van een Memorie van Ant-woord en een openbare behandeling in deKamer zijn voorstellen toe te lichten endaartegen gerezen bezwaren te weerleggen.Vandaar dat in de pers voortdurend hier-omtrent misverstanden aan den dag tre-den.

Enkele ervan hopen we door deze uit-eenzetting, die wij aan de hand van deofficieele stukken gaven, voorgoed opge-ruimd te hebben.

Buitenlandsch Overzicht

Het Fransche volk vraagt omeen Clemenceau

Waarom Daladierheenging

Paul Reynaud, eenkrachtige figuur

v<>lkWCI onder het Engelsche als het Fransche

l! heerscht een onbehaaglijke stemming. HetLVe

t€leur §esteld, dat de Geallieerden in dee maand van den oorlog nog steeds niet

tïeutiatief in den strijd hebben kunnen ver-n' maar ui tegendeel moeten toegeven,

lij., Ultschland hun telkens een slag voor is.n wil het Engelsche enFransche volk een

l maken en daarom heerscht er in beiden een crisis, welke de laatste dagen tOL(;a

** gekomen in Lagerhuis en Franschehl' aar felle critiek werd uitgeoefend op

u leid der respectieve regeeringen. Cham-«,... kwam als overwinnaar uit de politiekt

• leed een nederlaag.dj R

20U het verkeerd zijn te meenen, datVer ltscne Premier zijn politiek, welke tot dus-Ha ëeba seerd is op „de tijd werkt wel voor onsbij aai voortzetten, zonder zich aan de pu-

ll, opinie te storen, welke van de juistheioKj Qezen stelregel niet zoo overtuigd is als deK aer regeering. De prime-minister weet

Ik» nneer de Publieke opinie zich eenmaaihem keert, hij wordt weggevaagd. Hij

V*11 °°k wel degelijk met de critiek rekening

%l n 6n een meer actieve, een meer Chur-6tg politiek gaan voeren. De jong-

kit ritsene aanvallen op het Duitsche eiland(,

' de felle uitvalgisteren van den minister vanstaniey, tegen de neutralen, wijzen

Ht duideliJk in deze richting en wei-Chamberlain ook nog gedwongen zijn

k k,.6 belaner-jke mutaties in zijn kabinet aan

*%nSen - "Wi J hebben een stimulans noodig,'

HieIJft de News Chronicle. „Onze leiders doen

Ie Oln ons te inspireeren of het vertrouwenI Ven > dat noodig is voor de overwinning.lij orri laten wij Yon Ribbentrop ongestoordI LL Bang gaan? Waarom Churchill niet naarï" e Kestuurd om over de Britsche vloot teen en Eden naar Boekarest en vervolgens

Mosis 0u? „ ald us het Engelsche blad. Ofoptreden verstandig zou zijn, is een

maar het typeert de stemming: menV «aden zien. Zoo is het in Engeland, zoo is

T ook in Frankrijk.het kabinet-Daladier twee jaar ach-

l eb aan het bewind is geweest — een onge-e prestatie in het land van regeerings-

H Ss en aan den loopenden band —is ook<te 6er Sebleken, dat een Fransch kabinet nog

Bei op lossere schroeven staat dan een En-\ JVlen kent de onmiddellijke aanleiding

het aftreden van Daladier. In den nacht■. op Woensdag werd een motie in-

ifcft nd ' waaraan de regeering de kwestie vange

° uWen verbond. De motie bestond uit twee(jj h; het eerste had betrekking op Finlandtw 6rd met algemeene stemmen aangenomen;V tWeede luidde als volgt: De Kamer stelt

°Uwen in de regeering voor het on-en op elk gebied ne-

t*. Van de noodige maatregelen5t d e kracht van Frankrijk zooVc

° l mogelijk te maken en in nau-. met onze bondgenooten den

e - Welke ons werd opgedrongen, en waar-in IJ ' met de veiligheid des lands, onze vrij-de h en die van de wereld verdedigen, tot de

■£" niung te voeren, en met afwijzing vane toevoeging gaat zn over tot de orde vann dag.

Jjj tweede gedeelte van de motie werd metn 1 stem en 30° onthoudingen aange-

hoüen

- Daladier beschouwde de talrijke ont-lllBen als een teeken, dat de meerderheid

d.«e Kamer het niet met zijn politiek eens

»{ ' en trok Hieruit de eenig mogelijke con-,

Öt' e: hij bood zijn ontslag aan. De man,

"ClJ 81'I]ang als minister van Oorlog aan den

ttu Uw van het Fransche leger had gewerkt, de'»at' ie de bi Jna ondraaglijke spanning dert* e twee jaren als premier had medege-

ht . de man, die naast Chamberlain in Scp-

■^er 1938 het aceoord van München teeken-

•b' man ook' die' teB elijk met Chamberlain,V 6f, September 1939 Duitschland den oorlog

laarde, de man ook die in de binnenland-de

e Politiek het Volksfront uiteenrafelde enJachtige communistische partij uitroeide,

tenslotte, die het meest heeft bijge-

Vefn aan het ongeloofelijk snelle nationaleW ' waarover heel de wereld, zooals zoo

* geschiedenis, zich verwonderde, gaat

Voqj r goed? Niemand kon het gelooven, daar-

ten heeft Frankrijk te weinig krachtige figu-als een Daladier. Hij weigerde gisteren als

|l^bnetsi ormateur op te treden toen president

J»dl Uh hem hiertoe verzocht. Thans heeft Da-

iri , ïs Naaste medewerker, Paul Reynaud, dieCiën

afBetreden kabinet minister van Finan-Hn *as' een regeering samengesteld, waarin% aladier de belangrijke portefeuille van

S ' die hij ook als premier in handen>llü ' °Pnieuw is toevertrouwd. Paul Rey-

ïVa ' der meest omstreden figuren in's ri Jk. zooals Churchill in Engeland,hsi ,n knappe kop. een doorzetter, een, dietfy s heemt, een man met verbeeldingskracht.*'jfl i

R alle eigenschappen, welke het volk in

'üve eider zoo graag ziet, nu er een strijd op

t en dood met Duitschland gevoerd wordt.raagt om een Clemenceau, wiens program

\* örie woorden lag: Ik voer oorlog. En

is er geen oorlog gevoerd.

Een Fransche regeering met Paul Reynaudaan het hoofd beteekent ook voor Chamberlain,dat hij tot een meer actieve oorlogvoering endiplomatie zal moeten overgaan, zet hij zijnpolitiek van aarzelen, uitstellen en voorzichtigmanoeuvreeren voort, dan zal hij zeker in con-flict komen met een dynamische figuur alsPaul Reynaud. Tot nu toe heeft Chamberlainzijn misschien wat aj te voortvarend en ministervan Marine Winston Churchill inbedwang kun-nen houden: tegen een Engelschen en eenFranschien Churchill kon hij wel eens nietopgewassen zijn.

Farley candidaat voorpresidentschap

WASHINGTON, 21 Maart. (Havas). De Ame-rikaansche minister van P. T. T., James Far-ley, heeft op doorreis te Springfield in Massa-chusets aan de pers verklaard, dat op 24 Julizijn candidatuur zal worden aangeboden voorde presidentsverkiezingen in de nationale con-ventie van de democratische partij. Hij zal can-didaat worden voor deze partij.

De „Mauretania”kiest zee

NEW VORK, 21 Maart. (Reuter). Het Brit-sche mailschip „Mauretania" is Woensdagavondte acht uur plaatselijke tijd uit New Vork ver-trokken, vermoedelijk om dienst te gaan doenals troepentransportschip.

De leden van de bemanning van de „Maure-tania" zijn van meening, dat zoowel dit schipals de „Queen Mary" naar Halifax zou gaanom daar te worden bewapend voor de reis naarAustralië.

TURKSCH OVERLEG METDE GEALLIEERDEN

Besprekingen met Britsch-Fransche legerleidingSTAMBOEL, 21 Maart. (D.N.8.) De

plaatsvervangende chef van den Turk-schen generalen staf, generaal Asim Guen-guez, heeft zich, vergezeld van eenige staf-officieren, naar Aleppo begeven, waar hijbesprekingen zal voeren met de leiders vanhet Engelsch-Fransche leger in de LevantHet zou hier een voortzetting beteekenenvan de reeds in Ankara gevoerde bespre-kingen tusschen de generaals Weygand enWavell en den Turkschen generalen staf.

AMBULANCE VERTREKTNAAR FINLAND

Prinses Juliana neemt afscheidvan ieder afzonderlijk

Vanmiddag om één uur zouden de ledenvan de ambulance voor Finland met tweeextra-vliegtuigen van Schiphol naar Stock-holm vertrekken. Het waren zes een twintigpersonen: Zes doktoren, negentien verpleeg-sters en een chauffeur-monteur.

Om kwart over elf is dit gezelschap, datzich over twee autobussen van de K.L.M,

verdeeld had, van het gebouw van hethoofdbestuur van het Nederlandsche RoodeKruis aan de Princessegracht in Den Haag,naar Schiphol gereden. Voor het vertrekheeft Prinses Juliana, de voorzitster vanhet Roode Kruis van ieder afzonderlijkafscheid genomen', nadat alle leden van deambulance aan Hare Koninklijke Hoogheidwaren voorgesteld.

Reeds om tien uur was de Prinses bij het ge-bouw aangekomen. In de voorkamer werden deleden groepsgewijze binnengeleid en hier heeftde Prinses allen een hartelijk woord op dezereis naar het hooge Noorden meegegeven.

Verder waren bij het afscheid o.m. aanwezigde eerste onder-voorzitter van het Roode Kruis,mr. W. J. baron van Lynden en de secretaris-generaal mr. dr. F. Donker Curtius, generaalVan de Roemer, de voorzitter van de ambu-lance-commissie en verschillende leden vandeze commissie, alsmede de bestuursleden vande Finsch-Nederlandsche Vereeniging.

Ofc straat voor het gebouw stonden velebelangstellenden, die van dit vertrek getuigewilden zijn. Natuurlijk waren er onder hen ookfamilieleden van de vertrekkenden.

Even na elven kwamen de zusters naar bui-ten. De fotografen deden hun werk en toennamen de zusters in den eersten bus plaats.Spoedig daarop verschenen de doktoren, diein den tweeden bus gingen met de heeren Jhr.Verspyck, secretaris van de ambulance-com-missie, F. Canté, en J. Meyer, die naar Schip-hol meereden.

Tot aller verrassing werd een raam aande voorzijde van het gebouw geopend enPrinses Juliana leunde naar buiten om te

kijken hoe allen plaats namen en hoe debagage werd ingeladen.

Precies kwart over elf reed de eerste busweg en Prinses Juliana wuifde de verpleeg-sters hartelijk toe. Daarna vertrokken dedoktoren, die de Prinses met een buigingvaarwel zegde. De belangstellenden opstraat lieten zich evenmin onbetuigd enzwaaiden van harte naar de leden van deambulance.Na het vertrek zijn verschillende heeren van

het hoofdbestuur, van de ambulance-commis-sie en anderen, die de uitzending van deze am-bulance hebben voorbereid, naar Schiphol ge-reden om nog eens afscheid te nemen.

■ �

WaarFranschen tegenoverDuitschers liggen

Van Parijs naarhet front

(Van onzen Parijschen correspondent).

I.

Vóór de reis naar het front schijnt het denjournalist toe, dat de werkelijke gevechtslinieop een onberekenbaren afstand ligt. Daarnais hij op de hoogte. Hij weet, dat ternauwernood5 uren hem van de vuurlijn scheiden en dathij na een uur midden in de organisatie van ditfront zit. Hier is elke activiteit ondergeschiktaan den oorlogstoestand.

De uren van de reis worden niet in een dollesnelheid verreden; het komt er op aan eenigehonderden kilometers in een betamelijk vaartjeaf te leggen op wegen, waarop niets aan te mer-ken valt in vredestijd. En wie is bij machteaf te meten, hoevele honderdduizenden tonnenmilitair transport deze wegen hebben moetenverduren? Dit weg-verschijnsel is voor den on-partijdigen waarnemer iets, dat hem met bewon-dering vervult voor de militaire autoriteit, dieniets over het hoofd ziet, opdat de geweldigeoorlogsmachine zonder onderbreken op vol ren-dement Werken kan. Geriefelijk geïnstalleerd ineen dier voortreffelijke wagens, die ook in hetbuitenland den naam van de Fransche construc-tie hooghouden, „voelt" men dat geen moeite tegroot wordt geacht om het wegennet in de oor-logs-zone in den besten staat te houden.

Wegen zijn bijna verdedigingswerken van ge-lijke waarde als een versterking. Zij hebben eenverschillende en elkaar aanvullende waarde. Deversterking snijdt den vijand den pas af. de wegdaarentegen bevordert den doortocht van allenen alles, noodig om den vijand tegen te houden.Hij kan evenwel slechts een gedeeltelijke oplos-sing van het transportprobleem aan de handdoen. De rail en het water zijn twee andere fac-toren, onontbeerlijk voor goede verbindingen tus-schen het gevechtsfront en het produceerende,

absorbeerende achterland. Hierom mag men hettrein- en waterverkeer niet verwaarloozen tengunste van het wegennet. Men moet integen-deel alles in het werk stellen, om een volmaaktevenwicht te verkrijgen van deze drie -verkeers-grootheden. Men moet bovendien trachten ditevenwicht op een hoog niveau te plaatsen.

Frankrijk heeft dit evenwicht verwezenlijkt.Het heeft noch in de eene, noch in de andererichting overdreven. Het heeft al de verkeers-mogelijkheden benut en in het geheele verkeers-wezen de gewenschte verbeteringen aangebracht.Het heeft van deze politiek thans alle voordedenen het beschikt over alle middelen, welke ruim-schoots voldoen aan de transporteischen vanmanschappen en materieel, door den modernenoorlog gesteld. Zelfs de wegen van zuiver plaat-selijk belang verkeeren in zeer goeden staat. Ner-gens stelt men een te zware belasting vast. Ge-durende deze lange reis — lang vooral met be-trekking tot het aantal kilometers — hadden weniet eenmaal oponthoud, door een verkeersstrem-ming veroorzaakt. En dit niettegenstaande wijtalrijke convooien tegengekomen zijn.

De oorlog heeft de kenmerken van het landniet of slechts weinig gewijzigd. De oorlog, waar-van men zegt, dat hij kluchtig is en die dit nietis, die integendeel zeer zwaar is, openbaart onshet ware karakter van dit land. Wij zeggen, datmen in de beproeving zijn vrienden leert ken-nen. Met een kleine wijziging is dit gezegde ophet Fransche volk van toepassing. In de beproe-ving leert men de levende krachten van dit volkkennen. Al deze krachten heeft het gemobili-seerd. Zijn legers, die geheel gereed staan, wach-ten vastbesloten en waardig. Een van zijn be-kendste generaals, in alle opzichten een grootchef, die aan het hoofd staat van een legercorps,ontving ons, hetgeen wij een groote eer achtten.De eerste woorden die hij uitsprak waren: „Hee-ren. een leger in afwachting is geen rustendleger. Het Fransche leger is op dit oogenblik eenarbeidend leger!" Deze woorden bleken geheelwaar. Wij hebben niet het gansche Franscheleger gezien. Niemand heeft dit gezien. In zijntotaliteit is het onzichtbaar. Overal echter aanhet front kan men het aanschouwen in zijnwerkzaamheid en zijn geest gadeslaan. Het is een

leger van landbouwers, die, ook al zijn zij sol-daat, in niet mindere mate landbouwers geblevenzijn. Zij bewerken den grond, omdat het bewer-ken van den grond eveneens een vorm is, waar-door het weerstandsvermogen van het land be-langrijk verhoogd wordt. Het is een leger vanarbeiders, die, ook al zijn zij soldaat, in niet min-dere mate arbeiders gebleven zijn.

Zij ontplooien hun werkzaamheid binnen hetkader van hun vak. De grondarbeiders graven,want een positie-oorlog is voor een groot deeleen ondergrondsche oorlog. De bouwvak-arbeidersbouwen. De timmerlieden timmeren van het hout,door de houthakkers gehakt. Zoo is elke soldaat,die voor het gevecht gereed staat, arbeider oflandbouwer, aan het werk, nuttig, nobel envredelievend. Hierdoor zien we in de oorlogszonede velden beploegd, de industrieën in werking,den handel actief.

De weg voert door steden en dorpen. Dezesteden en dorpen zijn, in laatste instantie, ge-plaatst onder het bestuur van de militaire auto-riteit. Dit wil niet zeggen, dat de burgerlijkebestuurders op pensioen zijn gesteld. Juist alsvoor den oorlog zijn zij in functie. Maar, aange-zien vele ambtenaren onder de wapenen geroe-pen zijn, treft men in de steden en dorpen even-veel, en soms zelfs meer, militaire ambtenarenaan. Zoo werden wij aangenaam verrast, naasteen echten verkeersagent, een verkeers-soldaat teontdekken, die zijn bezigheid elegant en metzwier verrichtte. Ongetwijfeld zijn er onder devele agent-soldaten verscheidene soldaat-agen-ten, maar het is niet te ontkennen dat een grootaantal gemobiliseerden in korten tijd een beroephebben geleerd, dat soms moeilijk en ondankbaaris.

Op den heenweg wordt men soms aangehoudendoor de bekende mobiele garden, die, naarmatemen het gevechtsfront nadert, vervangen wordendoor soldaten te velde. Beroepssoldaten of mili-ciens, zonder uitzondering voeren zij hun ordersbeleefd, maar streng uit. leder, die in een wagenvoorbijkomt, moet z;jn papieren toonen. De oor-logs-zone is een gesloten zone. Zij is vooral eengoed bewaakte zone. Zij is ook de zone van destilte. De groote steden zijn als eilanden vanrumoer in een zwijgenden oceaan.

Frankrijk is in oorlog. Zeker. Maar hieromheeft het geen afstand gedaan van het recht televen, volop te leven zelfs, te leven overeenkom-stig zijn eeuwenoude en historische tradities.

Bij het vallen van den nacht staakten we dereis naar het front op eenige tientallen kilome-ters van de gevechtslinie. Een geriefelijk hotelin een klein levendig stadje bood ons gastvrij-heid. Het diner was copieus, onze slaap zacht enrustig. Wij voelden er ons veilig, ofschoon destrijd slechts op geringen afstand gestreden werd.Frankrijks soldaat waakte.

DEENSCHE SCHEPENGEZONKEN

LONDEN, 21 Maart (Reuter) — Woens-dagochtend zün voor de Noord-Oost-kustvan Schotland twee Deensche schepen ge-zonken en men vreest, dat hierbh dertigman het leven hebben verloren. Vanochtendvroeg zön door een reddingboot zeven over-levenden in Engeland aan land gebracht.

De schepen zijn de Bothal (2.109 ton) ende Viking (1.153 ton) die onderscheidenlijk20 en 17 man aan boord hadden.De geredden dreven rond op twee vlotten, dk'

door een Britsch vliegtuig werden waargeno-men. De schepen zijn nog geen tien minutenna elkaar gezonken. Zij waren op weg naarEngeland en vervoerden geen lading.

Vier geredden zijn naar het ziekenhuis over-gebracht. Van een hunner waren beide beencngebroken.

Suiker op bon 15Naar wy vernemen zal gedurende het

tn'dvak van Vrijdag 22 Maart a& tot en metDonderdag 11 April a.s. de met „15" ge-nummerde bon der rijksdistributiekaartrecht geven op het koopen van een kilo-gram suiker.

Vergiftigde koeken

Twaalf dooden op JavaSEMARANG, 21 Maart (Aneta) — In een

tweetal onderdistricten in het regentschapWonogiri zijn tengevolge van tempé-vergif—tiging twaalf personen overleden, terwijl ernog zeven ziek zijn.

Tempé is een Javaansch voedingsmiddel, be-staande uit koeken van gekookte boontjes, dieopzettelijk met een schimmel worden bedekt,teneinde ze gemakkelijker verteerbaar te ma-ken,

■

Voedselschaarschte opLombok

Mislukte oogst de oorzaakAMPENAN, 21 Maart (Aneta) — Door de

weinige regens is de Padi-aanplant alhiervoor ongeveer veertig procent mislukt. Ten-gevolge hiervan is voedselschaarschte ont-staan onder de bevolking. Bij de slachtof-fers zijn verschillende buikziekten gecon-stateerd, terwijl uit midden-Lombok reedssterfgevallen worden gemeld. Het binnen-landsche bestuur en de Geneeskundigedienst hebben onmiddellijk de noodigemaatregelen getroffen.

BATAVIA, 21 Maart (Aneta) — Op het de-partement van Economische Zaken is nog geenbericht ontvangen omtrent voedselschaarschteop Lombok. Inlichtingen hieromtrent wordenthans ingewonnen.

Hierbij kan worden aangeteekend dat, bijgebleken noodzaak, de in dergelijke gevalle::gebruikelijke steunmaatregelen, zooals verstrek-king van voedsel, verstrekking van nieuwe bibit,cd. niet zullen uitblijven.

■

Italiaansche reactie opBritsche nota

ROME, 21 Maart (Stefani). — De Italiaan-sche bladen beschouwen het Britsche antwoorc.op het Italiaansche protest inzake de inoesla?-neming van de voor Italië bestemde Duitschesteenkool als een poging om het optreden vande Britsche admiraliteit voor te stellen als eenrepresaillemaatregel tegen den door de Duit-schers gevoerden mijnenoorlog. Deze redenee-ring gaat echter niet op zoo verklaren de bla-den, want Italië is non-belligerent en een nietoorlogvoerend land mae ook niet het voorwerpzijn van oorlogs-represailles.

Bulgarije's politiek:behoud van den vrede

SOFIA, 21 Maart (Havas). — In een In de So-branje gehouden rede in antwoord op de Troon-rede heeft de Bulgaarsche minister van Buiten-landsche Zaken, Popof, verklaard, dat de bui-tenlandsche politiek van Bulgarije erop gerichtmoet zijn, het land buiten den oorlog te houden.De minister gewaagde van de vriendschapsban-den met Joego-Slavië en Turkije en van de ver-betering der betrekkingen met Roemenië enGriekenland.

Wij kunnen dus zeggen, zoo besloot Popof, dat,door onze neutraliteit te handhaven en onzeonafhankelijkheid te verdedigen, Bulgarije bij-draagt tot behoud van den vrede en de rust in Igeheel Zuidoost-Europa.

Amerik. consulaat teWarschau opgeheven

WASHINGTON, 20 Maart. (Reuter). HetStaatsdepartement deelde mede, dat Duitsch-land verzocht heeft de consulaten van Amerikaen andere landen te Warschau op te heffen.De regeering der Vereenigde Staten is gedwon-gen geweest hieraan toe te geven. Zeggende darde Duitsche regeering den 20sten Maart alsvertrekdatum had vastgesteld, heeft het depar-tement aan deze mededeeling nog toegevoegd,dat de regeering zich in deze aangelegenheidal haar rechten voorbehoudt.

De drie consuls en vice-consuls der VereenigdeStaten te Warschau zullen naar de ambassadeder Vereenigde Staten te Berlijn gaan, waaralle aangelegenheden worden behandeld, betrek-king hebbende op burgers der Vereenigde Sta-ten in Polen.

Het departement deelt mede, dat bij de Duit-sche regeering door tusschenkomst van de am-bassade te Berlijn stappen zijn gedaan, waarbijgewezen werd op de moeilijkheid bijstand enbescherming te verleenen aan burgers der Ver.Staten bij afwezigheid van een geregelde con-sulaire vertegenwoordiging te Warschau.

De Duitsche regeering is evenwel onverzette-lijk gebleven.

Witte Donderdag ophet Vaticaan

VATICAAN, 21 Maart. (Stefani). — Om-ringd door kardinalen, aartsbisschoppen, bis-schoppen en prelaten, heeft de H. Vader van-morgen de plechtigheden van den Witten Don-derdag in de Sixtijnsche kapel bijgewoond. Ookwaren aanwezig de leden van het diplomatie-ke corps, geaccrediteerd bij den H. Stoel. Nade H. Mis, die werd opgedragen door kardinaalGranito Pignatelli di Belmonte, bracht dePaus het H. Sacrament in plechtige processienaar de Paulijnsche kapel.

Maak zelf Uw hoestsiroopEEN NIEUW RECEPT

In een kwart liter heet

I water lost U een eetlepejsuiker op. Na afkoelingvoegt U hieraan toe 30

/gram Vervus (dubbel ge-concentreerd), cue Ö bijeiken apotheker of drogistkunt verkrijgen. Evengoed doorroeren en Uw

noestsiroop is gereed. Dosis: volwassenen: eeneetlepel; kinderen van B—l 2 jaar: een dessert-lepel, kinderen van 3—B jaar: een theelepel.Na de voornaamste maaltijden en voor hetnaa r bed gaan. Om niet te vergeten 30 gramVervus (dubbel geconcentreerd) in huis tehalen bevelen wij U aan dit recept uit teknippen.Denk aan de Uwen „ergens in Nederland".Zorg voor een flesch aangem. Vervus, die zebij hun volgende verlof kunnen mcdenemen

DrDuShkindCIGARETTE

kPA*MHUI3> -ZUIGELIrtGENZOGG

KINDJE IM WN BLANKE U»|£6JE'IS 2DOU£F,M»AROOk2OOTtE!I;JUIbT IN EEASTE LEVENSDAGEnMiiT HET MOEDERS ZOS& 200 2EER.HIET AUEEfI HET WIE6EKINDJEVRAAGT OM extraxor<s,oou: Zv...;IM DIE ZOU6VOUE. OA6EN

, .

STAM- HET UJIT-öEELKRyibüW.

Misverstanden omtrentjeugdwerkloozenzorg

(Vervolg van pagina 1)

~

HOLLAND'i 4 A CENTS *

BESTE IU SIGAAR

DONDERDAG 21 MAART 1940 AVONDBLAD -BLADZIJDE 3DE TIJD

•ctlLm e dokter ze ' : ..Borstvoeding en daarna

MOLENAARs KINDERMEEL

■■/;!£ f' / f-Een keur 1Ben ƒ .ff£envrool(/jJ £enpnachtfge % V3

in HANDELSBLAD Cl NEAC-DAMRAK J

Moord op verzekeringsagentVerdachte staat vandaag

te Haarlem terechtVandaag behandelde de strafkamer van de

rechtbank te Haarlem, gepresideerd doormr. E. J. W. Top, onder groote belangstel-ling de geruchtmakende zaek tegen den33-jarigen verzekeringsagent C. V., verdachtvan moord op zijn collega de la Ch. en vanbrandstichting in diens woning.

In den nacht van 11 op 12 Mei j.l. woedde inhet bovenhuis van een woning in de Herezog-straat te Haarlem een felle brand. De heer de laCh. woonde daar met zijn gezin. Na een half uurwas men den brand meester. Toen deed debrandweer een ontstellende ontdekking. In dekeuken werd het gedeeltelijk verkoolde lijk vande la Ch. gevonden.

Aanvankelijk dacht men aan een ongeluk, n.l.dat de la Ch. bij het vullen van een petroleum-toestel in brand was geraakt.

Reeds den volgenden dag arresteerde de re-cherche den verzekeringsagent C. V., een collegaen concurrent van den heer de la Ch. Bij desectie van het lijk was reeds gebleken, dat ereen vreeselijke misdaad was gepleegd. Aanvan-kelijk ontkende verdachte alles, later kwam hijmet een gedeeltelijke bekentenis voor den dag,waarin hij verklaarde, dat hij 's avonds bij dela Ch. op bezoek kwam. Er ontstond ruzie,waarbij hij de la Ch. in drift een klap gaf meteen hamer, dien hij bij zich had om 'n spie aante slaan op de crank van zijn fiets.

De officier van Justitie, mr. W. M. Paarde-kooper Overman, heeft in de eerste plaats tenlaste gelegd moord, n.1., dat verdachte opzette-lijk en met voorbedachten rade, althans opzette-lijk, P. A. F. J. de la Ch. van het leven heeftberoofd. Subsidiair legde het O.M. doodslag tenlaste.

Ten tweede is aan verd. brandstichting in dewoning van de la Ch. ten laste gelegd.

Het O.M. riep zeventien getuigen, benevensdrie deskundigen, n.l. J. v. Tas, inspecteur vanpolitie te Rotterdam, J. P. L. Hulst, arts teLeiden en dr. C. Klein, zenuwarts te Haarlem, op.

De verdediger, mr. Francois Pauwels, riep eentiental getuigen a décharge op, benevens eendeskundige dr. J. Coenen, zenuwarts te Haar-lem.

De verd. is door den zenuwarts dr. Klem toe-rekeningsvatbaar verklaard, de deskundige adécharge, dr. Coenen, is echter van oordeel, datverdachte verminderd toerekeningsvatbaar is.

Verdachte wordt tegen tien uur de zaal bin-nengebracht. Hij is een forsche. keurig gekleedeman Hij ziet bleek en met gebogen hoofdneemt hij op het verdachtenbankje plaats. Op

de vragen van president Top naar naam, ouder-dom enz. antwoordt hij nauwelijks verstaanbaar.

Nadat de Officier van Justitie, mr. Paarde-kooper Overman de dagvaarding heeft voorge-dragen, deelt hij mede, dat nog een proces-verbaal is ingekomen over het gewicht van den

hamer.De eerste, die voor het hekje verschijnt, is dr.

J. F. L. Hulst, arts te Leiden, medisch deskun-dige. Hij wordt beëedigd, diens verhoor zal laterplaats hebben.

GetuigenverhoorHoofdinspecteur van politie te Haarlem, M.

Woud, was, aldus vertelt hij, kort na het uit-breken van den brand in de Hertzogstraat ge-komen. Getuige had geprobeerd In de woning tekomen, doch dit was toen nog niet mogelijk.Later waarschuwde de brandweer hem, om evenin de keuken te ïomen. Daar vond getuige hetlijk van den heer de La Ch., het lag voorover enwas gedeeltelijk verkoold. Uit resten van klee-ren bleek, dat de omgekomene nog met naarbed was geweest. Vlak bij het luk was een gatin den vloer gebrand, ook de aanrecht wasdoor het vuur, dat in de keuken het hevigsthad gewoed, verteerd.

Mr Pr Pauwels: Er is veel opgeruimd in

de keuken, vlak nadat het lijk was ontdekt, wie

heeft daar order toe gegeven?Getuige Woud: Er is het een en ander weg-

geruimd om de foto te kunnen maken. Later ishet weggeruimde puin nauwkeurig onderzocht.

Mr. pauwels: Is het restant van een vouw-been gevonden en de resten van een porte-feuille?

Getuige: Alles is nauwkeurig onderzocht,maar vergeet u niet, dat het zeer fel gebrandheeft.

Verdediger: Dus geld in een portefeuille zougeheel verbrand kunnen zijn, zonder dat ereenige resten van te vinden zouden zijn.

Getuige zou dit niet met zekerheidwillen zeg-gen. Wel is alles zeer nauwkeurig onderzocht,er is tusschen het puin zelfs een dubbeltje ge-vonden, wat wel een bewijs is, dat er nauw-keurig tusschen het puin is gezocht.

Agent Polderman, die in den nacht van 11op 12 Mei in de Hertzogstraat surveilleerde,had den brand ontdekt. Onmiddellijk had hijde noodige maatregelen genomen. Het branddeaan de achterzijde van het huis, in de keukenhet felst. De buren waren direct gewaarschuwden getuige had hooren roepen, dat de bewonervan het brandende perceel wel niet thuis zouzijn, omdat zijn vrouw in het ziekenhuis was.

Rechercheur Spee had na den brand een on-derzoek in de woning ingesteld. De brand hadhet felst gewoed in het midden van de keukenop en om de plaats waar het lijk lag. De borst-zijde van het lichaam was nog gedeeltelijk gaaf.klecdingresten waren nog te herkennen.

Pres.: Liep de kraan van den gootsteen?Ja, antwoordt getuige, die liep nog met een

dunnen straal. Getuige doet nog een aantalmededeelingen over de situatie in de gedeel-telijk uitgebrande woning.

Den dag na den brand had getuige ver-dachte gearresteerd. HU had de flets van ver-dachte, het rijwiel met het dubbele frame, dateen belangrijke rol speelde in het onderzoek.In beslag genomen. Tegen den wand van derechtszaal staat de fiets. De rechercheur wijst•p eenige bijzonderheden.

Verdachte laat het onderzoek schijnbaarlangs zich heen gaan. maar op een gegevenoogenblik, als de politieman vertelt over heteerste verhoor, veert hij uit zijn gebogen hou-ding op.

Aanvankelijk zou verdachte, volgens den po-litieman, verklaard hebben, dat hij na devechtparty en nadat de La Ch. was neergesla-gen, den petroleumvergasser had opgenomen enop het lichaam van de La Ch. had geworpen.

Dat is niet waar!„Dat is niet waar," roept verdachte. Geen

sprake van. Bij het eerste verhoor is er eensoort reconstructie van de vechtpartij geweesten toen zeide de politieman: ,-,En heb je denvergasser niet op de La Ch. gegooid?"

„Ik heb toen gezegd," aldus verdachte, „wieweet wat er gebeurd is."

Inspecteur Woud wordt weer voorgeroepen.

Verdachte heeft dat inderdaad eerst gezegd,maar later heeft hij het weer teruggenomen.

Verdachte: „Niet waar. Rechercheur Spee isniet onpartijdig. Dat kan ook niet, want hyriep direct tegen me: „Beken nu maar, moor-denaar." En meneer Woud valt me ook te-gen

President (rustig): „Och, er zijn wel eensmeer menschen die tegenvallen."

Uitvoerig vertelt de rechercheur dan, hoe 'teerste verhoor precies verloopen is. Aanvanke-lijk ontkende hij, later, tegen den avond be-kende hij....

Mr. Pauwels: ,Nv"as hu toen niet bijzonderzenuwachtig?"

Getuige: „Ik heb er niets van gemerkt. Tkheb trouwens nooit iets van zenuwen bij hemopgemerkt."

Mr. Pauwels: „Dat is toch wel heel zonder-ling. Had hij een narcoticum geslikt? Ik hebhem herhaaldelijk zeer bewogen en emotioneelaangetroffen. Was u zelf niet zeer bewogen?"

Getuige: „Ik blijf altijd hetzelfde."Verdediger: „Dat is een zeldzaam verschijn-

sel. Hebt u verdachte niet dringend gesugge-reerd, dat hij den vergasser op 't lichaam vande La Ch. had geworpen."

Getuige: „Heelemaal niet."Mr. Pauwels: „Dus hij is uit zichzelf over dien

vergasser begonnen, hü heeft uit zichzelf hetverhaal weer ingeslikt. Hij blijft onbewogen, ublijft onbewogen. Dat is een fenomeen. Dat hebik in mijn 25-jarige strafpractijk nog nooitmeegemaakt.

(De zitting duurt voort.)

800 courantenDe „Veilig Verkeer"-campagne om het

aantal ongelukken op den weg tijdens acverduisteringen te verminderen, werd inEngeland verdeeld o.m. over 800 courantenMen redeneerde, dat het noodzakelijk washet grootste aantal menschen op de meestdoelmatige manier te bereiken en t-oosdaarom de 800 couranten. Want couranten-reclame is niet te vervangen!

België en Nederland

Besprekingen over posttarievengewenscht

In de redevoering, welke mr. dr. Pr. vanCauwelaert Zaterdagavond te Maastrichtheeft gehouden voor het departement Zuiri-Limburg van de Nederlandsche Maatschappijvoor Nijverheid en Handel, heeft hij o.m. ge-zegd, dat een verlaging en vereenvoudiging derP.T.T.-tarieven het onderlinge schriftelijke ver-keer tusschen België en Nederland zeer zou os-vorderen. Naar aanleiding van deze woordenheeft de directeur-generaal der P.T.T.. ir. M.Damme, dezer dagen op een persconferentie,waarop een aantal P.T.T.-aangelegenhedenwerd behandeld, medegedeeld, dat ook bij dePosterijen in Nederland de gedachte leeft, datdoor overeenstemming van het tarief voor Bel-gië en Nederland veel te bereiken zou zijn. Indezen geest zijn reeds eenigen tijd geleden be-sprekingen gevoerd, welke echter niet voort-gezet konden worden. Nu echter ook van Belgi-sche zijde over deze aangelegenheden wordt ge-sproken zou het wellicht mogelyk zijn de be-sprekingen te hervatten. Voor de telegraaf entelefoon bestaan reeds lage tarieven voor hetverkeer tusschen België en Nederland, dochdeze tarieven zijn nog niet gelijk aan die voorhet binnenlandsch verkeer. Bij de Nederland-sche P.T.T. bestaat echter wel het verlangende tarieven in dezen zin te regelen, wanneerde besprekingen over dit onderwerp zoudenworden hervat.

R.K. MIDDENSTANDSBOND

Vergadering van het CentraalBestuur

Te Utrecht vergaderde Maandag j.l. het Cen-traal Bestuur van den Ned. R. K. Middenstands-bond onder voorzitterschap van den heer J. A.Koops te Venlo, die in zijn openingswoord her-dacht de overleden leden van het Centraal Be-stuur resp. Hoofdbestuur van den R. K. Mid-denstandsbond, de heeren J. P. Hendriks te Nij-megen, voorzitter van den Ned. R. K. Kruide-niersbond en J. H. van Langen te Delft, voor-zitter van den Ned. R. K. Bond van Loodgieters-patroons.

Een viertal belangrijke onderwerpen vulde deagenda. Allereerst vond des ochtends een sum-miere behandeling plaats van het wetsontwerpWinstbelasting op N.V.'s.

Omtrent de nieuwe maatregelen op het ge-bied van het Middenstandscrediet (invoeringnaast het werktuigencrediet voor ambachtslie-den van vaste voorschotten voor handeldrijven-den en soepeler toepassing van de voorwaardenvan het bijzonder crediet) werden door den Se-cretaris van het Hoofdbestuur, den heer E. J.M. Stumpel te Hoorn, mededeelingen gedaan,die uitgroeiden tot een breedvoerige beschou-wing over het middenstandscredietwezen in Ne-derland in zijn huldigen toestand. Spr. dronger vooral op aan, dat het volledig stel mogelijk-heden, dat er momenteel bestaat op het gebiedvan het middenstandscredietwezen in Neder-land, thans ook door den middenstand alge-meen zal worden begrepen en benut.

In de middagvergadering werd het vooront-werp van wet Inzake regeling van vacantie metbehoud van loon, ingeleid door Mr. Drs. A.Schrijvers, Directeur van het Bureau van denNed. R. K. Bond van Bakkerspatroons, lid, na-mens den Ned. R. K. Middenstandsbond, van deCommissie van Prae-Advies aan den HoogenRaad van Arbeid. Een uitvoerige gedachtenwis-seling volgde eveneens op deze inleiding. Ten-slotte werden door den Directeur van 't Bonds-bureau van den Ned. R. K. Middenstandsbondmededeelingen gedaan over de MiddenstandsOnderlinge, Bedrijfsvereeniging van den Ned.R. K. Middenstandsbond in verband met deuitvoering van de Kinderbijslagwet, waarbij detaak ten deze van de aangesloten leden en vak-bonden duidelijk in het licht werd gesteld.

BURGEM. PLOEGMAKERSWEER THUIS

Burgemeester J. F. Ploegmakers te Oss, dievoor een ernstige ongesteldheid in het Groot-ziekengasthuis te 's Hertogenbosch werd ver-pleegd, heeft die inrichting hersteld verlaten. Naeenige weken rust hoopt de burgemeester zijnambtsbezigheden weder te aanvaarden.

• m

PRINS BERNHARDZ. K. H. Prins Bernhard heeft, vergezeld door

zijn waarnemend adludant, luitenant-kolonelH. J Phaff. zijn bezoek aan de troepen in Gro-ningen en Drenthe voortgezet.

OPLETTENDHEID BELOONDMet betrekking tot de arrestatie van den da-

der van den aanslag te Soest vernemen wijnader, dat de plantsoenbewaarder K. de Jong.door wiens oplettendheid de Haagsche politiede hand op den verdachte J. L. heeft kunnenleggen, op het Haagsche hoofdbureau van poli-tie is gehuldigd en hem een gratificatie is over-handigd.

SCHETSEN VAN KALVERENWij vernemen van offlcieele zijde, dat met 't

renetsen van kalveren weder zal worden aan-gevangen zoo mogelijk, in de laatste week yan

Maart, in ieder geval met ingang van 1 April.De gewichtsgrens boven welke de kalveren

van een identiteitsbewijs voorzien dienen te zijnzal worden verlaagd van 200 op 175 kg.

HET TOERISME NAARLUXEMBURG

Met enkele uitzonderingen geheelnormaal

Op Zaterdag 16 Maart heeft te Luxemburg

een vergadering plaats gehad onder voorzitter-schap van den heer Auguste Torck, voorzittervan de Luxemburgsche Touring Club en waar-bij uitgenoodigd waren de vertegenwoordigersvan de toeristische organisaties. Doel van devergadering was na te gaan of in den mobilisa-tietijd het toerisme zou kunnen plaatsvinden. Inverband met de samenwerking met België enNederlund waren ook vertegenwoordigers vandeze landen uitgenoodigd en wel voor Nederlandden heer W. A. M. Westeroven van Meeteren,directeur van den Koninklijken NederlandschenToeristenbond A.N.W.B.

Ter vergadering bleek, dat toerisme in Lu-xemburg mogelijk, is, dat alleen een klein gebiedin het Zuid-Oosten van het land bU Schengenvoor toeristen verboden is, terwijl ook bezwaarwordt gemaakt tegen roeien en zwemmen in derivieren welke de Oostgrens van het land vor-men.

Overigens is sUles normaal en de hotels wach-ten met ongeduld de Belgische, Nederlandscheen Luxemburgsche gasten. De wegwijzers zijnalle aanwezig en alle excursies zijn mogelijk.

Het grootste bezwaar tegen het toerisme werdhet verplichte paspoort genoemd en krachtigepogingen zullen worden aangewend om dit voorNederlanders te doen vervangen door het be-wijs van Nederlanderschap.

MR. OUD LID DER TWEEDEKAMER

De voorzitter van het Centraal Stem-bureau heeft in de vacature in de TweedeKamer, ontstaan door het ontslag nemenals lid dier Kamer door den heer M. M.Cohen, benoemd verklaard mr. P. J. Oud,burgemeester van Rotterdam en oud-minis-ter van Financiën.

OP DUITSCHE SCHEPEN BESLAG GELEGDMEDAN, 21 Maart. (Aneta). — De „Sumatra

Post" meldt, dat thans, behalve de reeds eer-der vermelde beslaglegging, ook ten behoevevan Erlangers Ltd. beslag is gelegd op de teSabang liggende schepen „Lindenfels" en„Werdenfels" van de Hansa.

De behandeling van de procedure kan in denloop van April voor den Raad van Justitie teMedan worden verwacht.

VEENACTIE IN DRENTE ENOVERIJSSEL

De zes samenwerkende Land- en Veenarbei-dersorganisaties hebben te Emmen een gecom-bineerde hoofd- en afdeelingsbesturenvsrgade-ring gehouden ter bepaling van hun houdinginzake de veenactie. Medegedeeld werd dat deRijksbemiddelaar aan de correspondeerendebonden inlichtingen heeft gevraagd.

Men besloot een afwachtende houding aante nemen, daar de verveners nog niet geant-woord hebben op het voorstel van de arbeiders.

—_—-—;— m

EMIGRANTEN OP DOORREISWoensdagavond arriveerden te Oldenzaal per

trein van 9.50 uur uit Duitschland een dertigtalIsraëlietische emigranten, afkomstig uit Polen,Tsjecho-Slowakije en Duitschland, die met de„Springfontein" naar Zuid-Afrika zullen ver-trekken. Na te Oldenzaal overnacht te hebbenzijn zij hedenmorgen doorgereisd.

LUCHTBESCHERMINGNaar wy vernemen heeft de minister van

Binnenlandsche Zaken tot hoofd van de af-deeling materieelvoorziening van de bescher-ming der bevolking tegen luchtaanvallen be-noemd den heer G. M. Claus, oud-kapitein dergenie en tct voor kort algemeen secretaris vande Alg. Ned. Verkeers-Federatie, te 's Graven-hage.

BONDSDAG ST. FRANCISCUSMaandag 22 April zal de Nationale R. K.

Vereeniging van Gehee onthouders onder Snc.l--haar jaarlijkschen Bondsdaghouden in hotel „Thalia" aan het Stationsplein9 te Utrecht, aanvangende om 10 uur en voor-afgegaan door een H. Mis in de Kapel van BfcJoan de Deo aan de Marlaplaats.

De agenda bevat, naast de gebruikelijke ver-slagen en verkiezingen, nog de huldiging van zeszilveren leden-jubilarissen.

Verder dr 1 erse voorstellen van hoofdbestuuren afdeelingen, met als slot de vertooning vaneen speciale Snelverkeersfilm „De Roode Drie-hoek", door het R.D.M-

Tijdens de pauze zal aan de deelnemers ge-legenheid geboden worden deel te nemen aaneen gezamenlijke koffietafel.

Kerkelijk levenPATER A. STAM C.S.Sp.

Door den Algemeenen Raad der Congregatievan den H. Geest werd tot Regulier Oversie inhet Vicariaat Bagamoyo (Oost-Afrlka) benoemdde hoogeerw. pater A. Stam. Pater AldericusAlbertus Stam werd geboren te Zijdewind 'N.H.) 25 Sept. 1895. Hij legde 18 November 1926de kloostergeloften af in de Congregatie vanden H. Geest en ontving 9 Juli 1939 de Pries-wijding uit de handen van Z. H. Exc. Mgr. A.F. Diepen.

Na de voltooiing van zijn studies aan 'netScholastikaat te Gemert, vertrok pater Stam 14Sept. 1932 naar de Missie Bagamoyo. Hier washij met opvallend succes werkzaam, sinds 1934onder leiding van den Amsterdamschen Bis-schop Mgr. B. Hilhorst C.S.Sp. Nog in 19381938 stichtte pater Stam, een nieuwe M: ssie-Statie te Lumbrfi, waardoor het aantal resi-denties op 23 werd gebracht.

In Bagamoyo zijn thans 37 Nederlandschepaters en een 20-tal broeders werkzaam. Zijbesturen er o.a. een Klein- en Groot-Seminarie,twee Noviciaten voor inlandsche broeders (enzusters en vijf middelbare scholen.

Benoeming bij de PatersMinderbroeders

Op voordracht van den Hoogeerw. Pater Pro-vinciaal is door Z. H. Exc. de Bisschop vanHaarlem pater G. C. M. A. van WaesbergeO.F.M. benoemd tot kapelaan te Gouda H. Sacr.

Wij luisteren naar...Vrijdag 22 MaartHILVERSUM II. 301.5 M.

NCRV-Uitzending8.00 Berichten ANP. 8.20 Gramofoonmuziek,

11.00 Gramofoonmuziek, 11.15 Cellovoordrachten gramofoor.muzick 12.15 Gramofoonmuziek,12.30—12.35 Berichten ANP. 1.00 Muziekcorpsvan het Leger des Heils, 1.45 Orgelconcert 2.30Gramofoonmuziek, 2.45 Hollandsen Kamermu.ziekensemble en gramofoonmuziek, 4.00—4.55Declamatie en gramofoonmuziek, 5.00 Gramo-foonmuziek 5.45 Zang met orgelbegeleidingen gramofoonmuziek, 6.30 Gramofoonmuziek.8.30 Berichten ANP, herhaling SOS-berichten,8.45 Chrlst. gemengde zangvereeniging „Oud-wijk", NCRV-orkest en solisten, 10.00 Berich-ten ANP, 10.30 NCRV-orkest en solisten, 11.15Gramofoonmuziek.

HILVERSUM I. 1875 en 114.4 M.8.00 VARA 10.20 VARA, 12.00 AVRO

4.00 VARA, 9.00 VARA, 11.00—12.00 VARA8.00 Berichten ANP, gramofoonmuziek, 10.20

Gramofoonmuziek, 1.20 Orgelspel, 12.00 Toon-kunstkoor Amsterdam, W. Hespe's Jongens-koor en Concertgebouworkest (opn), 12.45Berichten ANP, gramofoonmuziek 1.15 Reno-va-septet, 2.00 Voor de huisvrouw, 2.10AVRO-Strljkorkest, het Hilversumsche vrou-wenkoor en solisten. 3.15 Omroepstrijkorkest,3.45 Gramofoonmuziek, 4.00 Gramofoonmu-ziek met toelichting. 4.30—5.00 Rosian-La-dies 5.30 Esmeralda, 6.00 De Ramblers. 6.50Zang met pianobegeleiding, 7.18 BerichtenANP, 9.00 Radiotooneel, 9.25 Gramofoonmu-ziek, 9.30 Fragmenten uit de operette „Boccac-cio", 10.30 Gramofoonmuziek, 11.00 BerichtenANP, 11.10 Jazzmuziek (gr.pl.), 11.40—12.00Gramofoonmuziek.

ENGELAND, 391 en 449 M.Na 10.20 n.m. ook 342 M.

11.50 Orgelspel 12.20 Berichten. 12.30 Fa-brieksorkest en solist, 2.20 Het Bernard Crook-kwintet. 320 BBC-Salonorkest, 3.50 Orgelspel.4.20 Berichten (Wels). 5.20 Berichten, 5.35BBC-Harmonie-orkest en solist, 7.20 BBC-Symphonleorkest. 8.20 Berichten 8.55 BBC.Theaterorkest, 10.20 Het Virtuoso-blaaskwar-tet en solist, 11.00 Epiloog, 11.20 Berichten.

RADIO-PARIS, 1648 M.11.10 Zang, 11.20 Gevarieerd concert, 12.05

Cellovoordracht, 12.35 Zang 1.05 en 1.30 Pia-novoordracht, 2.20 Orgelconcert, 3.50 Zang,4.20 Chansons, 435 Kwartetconcert, 5.35 Pia-novoordracht 6.20 R. Legrand's jazzorkest,10 05 en 11.05—11.50 Symphónieconcert.

KEULEN 456 M.520 Concert, 7.35 Gramofoonmuziek, 8.20

Orkest van de Hansestad Keulen, koren ensolisten (opn.), 11.20 Walter Klische's orkest,12.20 Weensch Symphonie-orkest, 1.45 Popu-lair concert. 2.30 Zang, 2.45 Omroeporkest en-koor en soliste 4.45 Pianovoordracht. 7.45tot sluiting: Zie Deutschlandsender om 7.30.

BRUSSEL, 322 en 484 M.#322 M.

11.20 en 12.30 Gramofoonmuziek, 4.55 Gra-mofoonmuziek. 5.05 en 5.35 Cello en piano,5.50 en 6.20 Gramofoonmuziek, 7.50 Omroep-symphonle-orken en solist. 9.30—10.20 Frag-menten uit de opera „Parsifal" (gr.pl.).

#484 M.11.20 Gramofoonmuziek 11.50 en 12.30 Ra-

dio-orkest, 12.60 Gramofoonmuziek, 1.20—2.20HeiUg Uur. 4.20 Gewijde muziek (gr.p.l), 5.35Gramofoonmuziek, 9.30—10.20 gezongen Offi-cie.

DEUTSCHLANDSENDER, 1571M.920 Berichten. 9.50 Populair concert, hier-

na: Gramofoon'mu7,lek 11.20 Berichten. Hier-na tot 12.20 Nachtconcert.

Electrische trein looptop lorrie

Twintig minuten stagnatie bijNoordwijkerhout

De reizigers van den electrischen treinno. 1029, welke vanochtend om 8.43 uur vande hoofdstad naar Rotterdam was vertrok-ken, werden tusschen Noordwijkerhout enVoorhout opgeschrikt door 'n hevigen schok,gevolgd door krachtig remmen. Het bleek,dat de trein tegen een zich op de rails be-vindende lorrie was gebotst. De cabine vanden motorwagen was hierdoor ernstig be-schadigd. Gelukkig had niemand letsel ge-kregen.

De lorrie was van de lichtste soort, bestaandeuit een dwarsbalk en twee wielen, welke o.m.dient voor het vervoer van ijzeren staven. Vanden trein waren eenige leidingen stukgeslagen enkon de luchtrem niet meer functionneeren. Na-dat de lorrie verwijderd was, heeft de trein metverminderde snelheid de reis naar Leiden voort-gezet, waar hij met twintig minuten vertragingbinnenkwam. De passagiers zijn vandaar met eenanderen trein naar hun bestemming vervoerd.

MINISTER BOLKESTEINMinister G. Bolkestein is thans zoover her-

steld, dat hij na Paschen zijn werkzaamhedenop het Departement van Onderwijs hoopt tehervatten.

Academische examensDELFT: Geslaagd voor het prop. examen

voor werktuigkundig ingenieur: C. E. Wevers,Hengelo (O).

Geslaagd voor het prop. examen voor electro-technisch ingenieur J. H. van der Hilst Karre-wij, Utrecht.

Geslaagd voor het candidaatsexamen voor ci-viel ingenieur P. van Dijk, Rotterdam, J. Pou-wer/Tholen.

Apothekers-assistentUTRECHT. Geslaagd voor het examen van

apothekers-assistent de dames: H. van Mazijk,Utrecht; F. A. van Lieshout en J. J. Hoogen-beek, Zeist.

De heeren: M. A. M. Verstoppen, Heerlen;F. J. de Goede, Rotterdam en J. P. H. Stevens,Heerlen.

AUTOMOBILISME

Prijs van Zandvoortop 6 Juli

De K.N.A.C. brengt wederom eenaantrekkelijk sportprogrammaDen tijdsomstandigheden ten spijt, heeft de

K.N.A.C. voor 't a.s. seizoen weer 'n sport-programma samengesteld, dat bij al zijneenvoud en soberheid toch zeer aantrekke-lijk mag heeten. Op de eerste plaats zijn devooraanstaande evenementen alle gehand-haafd en vervolgens heeft men terecht ge-meend ditmaal bijzondere aandacht te moe-ten scheuken aan de organisatie van ritten,

hetzij uitsluitend voor militairen, hetzijvoor militairen en burgers.Van de militaire overheid heeft men niet

alleen volledige instemming met dit plan ver-kregen, maar bovendien kan van deze zijde opalgeheelen steun en medewerking worden ge-rekend, zoodat er alle reden is om aan te nemen,dat ook dit zomer-sportprogramma een succeszal worden.

Het sportbestuur van de K.N.A.C. heeft hetprogramma definitief als volgt samengesteld:

18 Mei Damesrit.1 Juni Militaire rit.15 Juni Concours van Koetswerken te Scheve-

ningen.6 Juli Prijs van Zandvoort.10 Augustus Militaire rit.2>4 Augustus Beherrtügheidswedstrijden.14 September Militaire rit.28 September Militaire rit.19 October Herfsttocht.Over het Concours van Koetswerken, dat als

gebruikelijk te Scheveningen zal worden gehou-den, kan na hetgeen daarover bereids is mede-gedeeld, nog worden verklaard, dat er in dekringen van militaire autoriteiten zeer veel be-langstelling bestaat voor het plan om er een af-deeling voor motorisch voortbewogen legerwa-gens aan te verbinden, zoodat er reden Is omaan te nemen, dat te dien aanzien op de vollemedewerking van militaire zijde kan wordengerekend.

De prijs van ZandvoortZoo is er ook weer de Prijs van Zandvoort, aan

de organisatie waarvan reeds thans met manen macht wordt gewerkt. Het is weliswaar debedoeling, dat de opzet iets eenvoudiger wordtdan het vorig jaar — o.m. ligt het in het voor-nemen om er ditmaal niet een geheelen dag vante maken, doch alleen een middag — maar erwordt toch in ieder geval naar gestreefd, dat desnelheidssport hoogtij zal vieren, en dat degoede indruk, dien men het vorig jaar van deorganisatie van dit bijzondere gebeuren heeftkunnen meenemen, ook ditmaal zal worden be-vestigd. Ofschoon er in den loop van de komen-de maanden nog gelegenheid zal bestaan omvoor dit evenement de aandacht te vragen, zi.ler reeds thans op gewezen, dat van het gemeen-tebestuur van Zandvoort, met burgemeester VanAlphen aan het hoofd, weer volle medewerkingis te verwachten. De wedstrijden zullen op het-zelfde circuit worden gehouden, dat ook het vo-rig jaar het tooneel van felle kampen was. Al-leen is het, vooral wat de bochten betreft, se-dertdien aanzienlijk verbeterd, hetgeen dus aande wedstrijden zelf ten goede komt.

Op verzoek van de rijders zelf is nog een openklasse ingevoerd, een bijzondere attractie dusvoor degenen, die een onschuldig .avontuur aandezen snelheidswedstrijd willen vastknoopen. Erzal ditmaal slechts één tribune worden gebouwnen wel aan de andere zijde van de kleine ronde,tegenover de plaats, waar het vorig jaar dehoofdtribune stond. Zooals men zich zal her-inneren, was dit ook reeds het geval bij dé mo-tor- en wielerwedstrijden, welke het vorig jaar

na de auto-races op het circuit werden gehou-den.

Voor de dames is er de gebruikelijke dames-rit, welke als gewoonlijk uit twee gedeelten zaj

bestaan, n.l. een terreinrit en een kaartleesrit.Nu de vrouw zulk een belangrijke taak kan ver-vullen in tijden van nood, vooral als bestuur-ster van vrachtwagens, en algemeen haar be-reidheid blijkt om zich voor die taak gereed tehouden, krijgt de damesrit nog een andere danalleen een sportieve beteekenis. En er is dus allereden om te verwachten, dat de belangstellingdaarvoor nog weer grooter zal zijn dan zij totnu toe reeds was.

Binnen niet al te langen tü'd hopen wtf na-dere mededeelingen over deze en andere zeerin trek zijnde K.N.A.C.-evenementen te kunnenverstrekken.

MARKTENr,OTJDA 21 Maart. Veemarkt. Aangevoerd In

totiiül 1681 stuks, waarvan: 19 slachtvarkens:vette 30-31.5 cent per pond. evendme pCtkorting 249 magere varkens 25.00—45, ów mggeA 12

g2

grundteren, 696 nuchtere keveren

3 oó—7 1 schaap, 5 bokken en geiten 2.00—6 per

nUn-ne1 nTkf'94 partijen kaas: I.W.met RM 27.00—28, 2e kwal. met RM. 20.00—26,

crisiFaf'trek 19.2. Handel traag.471 ponden boter: Goeboter 70—75 cent, Wel

boter 65—70 cent per pond. Handel vlug.225500 eieren: kipeieren 4-4.50, eendeieren

3po 4 ber 100 stuks. Handel vlug.

GOUDA. 21 Maart. Coöp. Zuid-HoU. EicrveMngrra Aanvoer 230000 kipeieren: 56-58 kg. d.HU—-*,

58-60 kg 4--4.20. 60-62 kg. 4.30—4.35. .07-70 kg.4 35-4 90. bruine 58-70 kg. 4.00-5, kleine eieren375 390 per 100 stuks. .

BARNEVELD 21 Maart. Pluimvoemarkt. Oudeklücen 0 70—1.50 per stuk 45—56 cent per kg.Oude hanen 0.70-1.20 per stuk, jonge woerden40-70 cent per stuk. N.H. Blauwen 1—1.15 perkg. Jonge hennen 0.80—1.20 per stuk Duiven 35—40 cent per paar. Tamme eenden 30—40 cent,ganzen 1.80—2.50 per stuk Kalkoenen 50—60 et.per kg. Tamme konynen 0.75—2.10. wilde konij-nen 4JJ 60 cent. Aanvoer 10300 stuks. Handel re-

d<Eiermarkt. Kipeieren: witte 4.20—4.70, gemeng.d» 4 25-4.45. bruine 4.40-4.75. eenoeieren 4—425 per 100 stuks. Aanvoer 1.648.000 st. Handelvluc

VINKEVEEN. 20 Maart. Coöp. Groenten- enFruitveiling ..Vinkeveen". Witlof I 14.00—19, II8—12.50 stek 5.50—7. Kroten 1.60 per 100 kg.

's-HERTOGENBOSCH. 20 Maart. Veemarkt. Opde markt van heden waren aangevoerd 3530 etui»;

1994 runderen. 78 vette kalveren, 540 nU<j \f,kalveren, 657 biggen, 31 zeugen, 42 looper» ol<Jschapen-lammeren. De prijzen waren al-kalfkoeien 160.00—230, magere ossen en *: I110 00—150 per stuk. Vette ossen en koelt g pkwal. 78—86. 2e kwal. 68—74, 3e kwal.per kg. Jongvee 110.00—130 graskalveren ' jK95, nuchtere kalveren 6.00—10, zeugen 75."^ tfrloooers 26.00—31. Biggen 14.00—20, schapen—32. lammeren 11.00—16 per Btuk. . <*,

Verdere mededeelingen. Aanvoer over « e rheele linie groot met betere prijzen. "e "nkwal. schaarsch en duur 2e kwal. betere a* t i

hooger in prils. 3e kwal. goede aanvoer, v»prijs. Stieren aanvoer matig, prijshoudend-devee meer aanvoer, handel vlot, pril*" yigtfijNuchtere kalveren groote aanvoer, vlotteprijzen iets beter. Biggen goede aanvoer jflin prijs. Fokvarkens goede aanvoer met vas'zen. Loopers goede aanvoer met matigen „f*,del de soorten loopen vrij sterk uiteen. £*~!en lammeren goede aanvoer, vlotte n&ngoede orlizen. -t, r'Vl

LEIDEN. 20 Maart. Veemarkt. Aanvoer ■'f„ rlc*'):i.'deren. 289 kalveren, 593 schapen, 378 '?

2 'stieren. 124 kalf- en 20"tamoliik vlug 157 varekoeien 120 00—i90 t„K tt(

42 vette ossen en koeien 190 00—285 per F_. <',».

—80 cent nur kg. schoon gewicht, matig-,

v-niveren. 282 nucM»r» 5.00—8. *,m**j.-50 vette scbapen 22 00—34. vlug. 148 we'* 1 i««nen 14.00—18. vlug. 95 lammeren. 300 v<,t j4<>>meren 18.00—26 vlug. 191 mestvarken'v>.. vli'". IR3 bieovn 14.00—19, vlug. 24 '

..

60 oO—Bo. vlug. K«siI.ETDEN. 20 Maart. 16 partijen Goudscn» t ,i<~

T 2800—28. II 9400—25 oer 50 kg. 3 v y(Leidsche k»<is. Handel flauw. -««rO*I,* 'BROEK OP LANOENTYTtk. 21 Maart. stl 41>•n-vide knol 7.80—8.20. 107000 kg. oei-- kooi I°' *

"(50. 83000 k» Deensche Wit+e kool 4 40--?(,i"' «eV» T"»n 120—1.80 erove 1 IH—l9O. ""f!1 10. 5800 Vo. pePr\ I.lo—l 50. 5800 Ver. Bf

(fnin v-r toi+l".* 1 e <*n ifi io AP 10NOOPT>«r;TT\BWOTTI>E, 21 Maart- <•<<>

voerd: 61800 Ksr. roode kool f 7 PO—**ZJsf*jKg. gtfe kool f 4.30—570: ISfl.Ooo K".witte kool t 4.70—5.20: 24400 Kg. uien * F.?30, grove uien f 2—2.70, drielingen *«]>Kg. peen f 150-250; 1600 Kg. bleten i^ 1

FINANCIENDagfilm

De Chesapeake and Ohio boekte in ' nj.l. aan bruto-ontvangsten $ 9.97 mw-, l$ 8.35 mill. in Febr. 1939. Aan netto s*mill., tegen $ 2.02 mill.

Op de beurs te Parijs werd het °n Lavan het kabinet met groote koelbloeaiyontvangen. De beurs verwacht, dat »»

•

nisterswijziging niet van dien aard zo -

dat de markt er door aan hetwordt gebracht, maar veeleer de toe*-■van het land gunstiger zal worden aovvorming van een oorlogskabinet.

* «ie!De loco-rubberprijs te Londen steeg

3/16 d. tot 11 3/8 d. per Ib.

Vrijdag en Zaterdag a.s. zijn alle beur ieen markten in Engeland gesloten. Ay ge-wissel- en geldmarkt blijven Zateraas *

opend.* ■ <oi9 ei"De Novadel Agene Corp. boekte in 'j"r mi

netto-winst van $ 1.74 mill., of $ 3fi~ j^taandeel, tegen $ 1.53 mill. of S 3.23 Pa-vorig jaar.

De gemiddelde dagelijkschc P^romi iproductie in de Vereen. Staten bedroeg „

afgeloopen week 3.890.000 vaten, ™

ti3.829.000 vaten in de voorafgaande wee*

eet3.384.000 vaten in de overeenkomstige w

van het vorig jaar.

De Missouri Kansas Texas tl'Januari een netto-verlies van $ 322.0uv>gen $ 385.000 in Januari 1939.

De Soutliern Raïlway boekte inj.l. 'n netto-winst van $ 6000, tegen ? iUi

in Januari 1939.

De Wabash Railr. boekte in'n netto-winst van $ 260.000, tegen $

iw Januari 1939.

De voorraden van de Amerikaanscherenhuizen in de groote steden waren ~

einde Februari 4.3 pet. grooter dan opzelfde tijdstip van het vorig jaar.

De staalproductie in de Vereen.bedraagt thans 62'/i pet. der capaciteit,gen 63 l/2 pet. de vorige week.

De U.S. Rubber, de Goodrich en deral Tire and Rubber zijn voornemens ?%

productiebelang en tot Zuid-Amerika u».(,

breiden door oprichting van rubberfken voor de vervaardiging van autdbOflvan élk circa 50.000 banden per jaar.

De Tidejoater Associated OU boektt1939 een netto-winst van $ 8.95 mill-' c j$ 1.05 per aandeel, tegen $ 10.42 r?i*$ 1.28 p.a. het vorig jaar.

* /fDouglas Aireraft boekte m het jaaT ,fIDeinde November j.l. een netto-winst v

*

$ 28.84 mill., of $ 4.81 per aandeel, i®5 21.47 mill. of $ 3.76 p.a. het vorig W"

De Packard Motor boekte in 1939 K,netto-winst van $ 546.000 of $ 0.04 P erJgsdeel, tegen een netto-verlies van $ IJ>™'in 1938.

De New Vork Chicago and St. Louis b °\pin Februari aan bruto-ontvangsten f .«§■mill., of $ 502.000 meer dan in Februari '*

Aan netto's * 502.000 of $ 132.000 meer-De Erie Railr. boekte in Februari

bruto-ontvangsten $ 6.31 mill. of $ <"Mimeer dan in Februari 1939. Aan n&S 600.000 of S 236.000 meer.

De Detroit Edison boekte ■in hetjaar per einde Februari een netto-winst$ 9.80 mill. of $ 7.70 per aandeel, 'CTs 8.71 mill. of S 6.85 p.a. het vorig jaar-

* MDe Public Service of New Jersey °?., ol

in 1939 een netto-winst van $ 25.73 M l }}' g]f 2.87 per aandeel, tegen $ 23.45 »»**'■$ 2.47 p.a. het vorig jaar.

*

De Canadeesche fabrieken van FordGencral Motors ontvingen orders va voofCanadeesche bevoorradingsinstanties %$,

de vervaardiging van 7302 vrachtww . Jlorries, tractors, enz., ter waarde vanmillioen.

De Pennsylvania Rrd. is voornemen* rhaar kapitaal-surplus $ 84.47 mill. aan *.rliezen op beleggingen af te schrijven, ">

ff 'idoor de verliezen geheel verdwijnen ensurplus van $ 123.95 overblijft.

De General Motors zal $1.5 mill.ken voor de uitbreiding van haar bowfabriek te Flint in Michigan.

Hl*De Chevrolet verkocht in de eerste 'j,

dagen van Maart 27.148 vrachtauto's, teyjj23.452 stuks in dezelfde periode, vanvorig jaar en 25.085 wagens in Februa'

De invoer van Engeland bedroeg m ' $£ 95.63 mill., of £ 30.20 mill. meer dWj,Febr. 1939. De uitvoer bedroeg £ 37.40 n aof £ 649.821 minder. In Januari j.l. beaifide invoer £ 104.96 mill. en de uitvoer i- * jfmill. In de eerste twee maanden bedroeginvoer £ 200.42 mill. of £ 59.61 mill-dan in dezelfde periode van het vorig 'fde uitvoer £ 78.46 mill. of £ 936.000 mHet invoer-overschot bedroeg in detwee maanden £ 122 mill., tegen £ o*in de eerste tivee maanden van 1939.^

Sproeten komen vroeg in't voorjaar, koop tijdig een pot

Sprutol. Bij alle Drogisten.

Dat ii een gevaar- ~)a! een .moment-lijk baantje.die van zenuwachtig-landmijnen leg- heid enje bent ergen geweest.

jrtófl 'SÖBBij "dat werk meg Rusfrg en kalm.hè'je óók geen lost En dal: blijf je ohvan zenuweri je WINQS rookt,hebben

Lwi \A f

Blended .jflSfefcs- ?5 r Kigarettes P^BSifr,^.

tn deren tijd meer dan ooitook voorU Wings sigaretten

DONDERDAG 21 MAART 1940DE TIJD AVONDBLAD -BLADZIJDE 4

Het boek van de week

Gerard Walschap als „geval”Gerard Walschap - Vaarwel dan - Nijgh en

Van Ditmar, Rotterdam, 1940.Juist tegen den tijd, waarin ook de minst

Urig e katholisken, die echter de banden mete Moederkerk niet willen verbreken, zichoorbereiden om hun Paschen te houden, ver-

leen te Rotterdam, bij zijn vasten uitgever:*n geschrift, waarin de Vlaamsche roman-schrijver Gerard Walschap afscheid neemt van

e katholieke geloofsgemeenschap. Vooral inyn meer onmiddellijke omgeving zal dit boekje«oote verontwaardiging wekken. Het is niet*°ozeer een theologische of zielkundige verant-woording van de motieven, die Walschap tot* e'ocfsafval bewogen, als wel een aanval op den&ncfelwijze van de ~clericale" litteratuur-kritiek* Vlaanderen. Hier' tenminste komt de auteur*°° openhartig mogelijk voor uit, dat hij heen-

i «aat wegens diepe persoonlijke ontgoocheling'0 verbittering. Zij hebben hem den beslissen--oen schok toegebracht:

»Ik heb niet salut gezegd, omdat mij on-recht is aangedaan. Geen waarheid is aan-sprakelijk voor de gebreken en vergrijpen vanhaar aanhangers. Maar deze gebreken, door•ttij van al te dichtbij waargenomen bij on-gcloovige priesters en dies meer, gaven mijden moreelen schok, zonder denwelken menWet overgaat tot een afrekening. Zij dedende verontwaardiging groeien tot Ik mij be-vond voor het dilemma: Hebben deze men-Schen de waarheid, dan moet ik mij ondanksal 'es neerleggen; hebben zij ze niet, danlaat ik mij al die gemeenheid niet langerwelgevallen en ga mijn weg."t>Uidelijker had Walschap niet kunnen zeggen,

fla t persoonlijke teleurstelling over ondervon-"en bejegening voor hem de aanleiding werd

'tot een godsdienstige crisis, die eindigde metkt verlies van zijn geloof. Hij geeft zich hier-

f°or bloot aan de gemakkelijkste kritiek, die

Jn zulk een pijnlijk geval kan worden uitge-dacht. Men zal hem die kritiek niet sparen.

zal hem voorhouden, dat hij dus klaar-"hjkelijk zijn eigen persoon te hoog aansloeg enJfat hij nooit veel moet hebben begrepen vanktgeen de katholieke practijk leert omtrentbeproeving en nederigheid. Men zal dit verwijtsamenvatten in de kernspreuk, dat geloofsafval* wijten is aan hoogmoed.

Walschap van zijn kant zal voor dit verwet,ölu*t ons niet meer zoo heel gevoelig zijn. Hi>!s ili den strijd onverschillig geworden en alheeft hij geen nieuwe leer omhelsd, hij meentDP het oogenblik sterk en rustig te staan onder

Je wet zijner persoonlijke begaafdheid. „Kren-king noch kommer" — verzekert hij — „kun-den de stille diepe vreugde aantasten, dubestendig mijn deel is, omdat ik onomkoopbaarhiiin geestelijke vrijheid heb gehandhaafd entoijn geweten gevolgd."

Menigeen van zijn bestrijders zal wel weige-

die woorden te gelooven. Men zal meenen,dat ai de pathetische wroeging van den rene-gaat Gerard Walschap achtervolgen moet. Maar* werkelijkheid is heusch anders. Wie lang

Seworsteid heeft en een besluit genomen, ookal na» hij een objectief verkeerd besluit, voeltZich Waarlyk „bevrijd" en speciaal de kunste-haar kent de „diepe, stille vreugde", die in-treedt, wanneer een lang gedulde beklemmingWordt doorbroken. Daarenboven heeft ieder

* kunstenaar de neiging, en hij voelt haar al»leen taak, trouw te blijven aan hetgeen hij alsfkarakteristiek voor zichzelven beschouwt. Zulketrouw is zijn levensvreugde. Zij is de „geeste-lijke vrijheid", welke hij handhaven wil, trots«les. ...

.

Hetzelfde gevoel, dat Walschap hier be-schrijft kent ieder kunstenaar, die op wtelkeWijze 'dan ook en onder welke verhoudingenÖan ook, een soortgelijke crisis heeft door-

worsteld en die persoonlijke oprechtheid heeft

Besteld boven partijschap, ook al is het resul-

taat een ander dan bij Walschap.Natuurlijk kan men ook dit gevoel ontluis-

teren en beweren, dat het niets anders zouWezen dan ijdele zelfgenoegzaamheid, dochergens bestaat voor volstrekt ieder mensen eenPlicht tot bepaalde „zelfgenoegzaamheid", he„

tegendeel van bourgois-satisfaitisme, maar deGrondslag der persoonlijke vrijheid van keuze.

Op dezelfde v/ijze, waarop Walschap mede-deelt: ik ben eerlijk geweest en ik heb mijn

Geweten niet verkwanseld, op dezelfde wijze

•boet ook de katholieke kunstenaar, die heftegenovergestelde deel koos, kunnen verzekeren:& ben eerlijk geweest en ik heb mijn gewetenhiet verkwanseld.

Dit weze vooropgesteld, omdat het waar is,•naar bovendien, omdat zonder deze erkenning

1 led.er debat met Walschap betreffende zijnJongste geschrift afdaalt naar een niveau,Waar de argumenten noodzakelijk worden ver-Vangen door lichtvaardige misprijzingen, omniet te zeggen: door scheldwtoorden.

„Wie voor de smart van den eenzamenmensch in zijn strijd voor zelftrouw en in-nerlijk behoud geen gevoel heeft, hetzij om-dat hij tot een andere groep behoort, hetzijomdat hij den strijd niet kent, hetzij omdathij hem spelenderwijze heeft afgelapt, dienhoud ik voor een oppervlakkig mensch, wiensVerwijt van zwakheid ik misprijzend afwijs.'

Deze woorden spreekt Walschap met hetrecht van den beproefde. Ze zullen het bestWorden verstaan door wie binnen de katholiekeGeloofsgemeenschap van een klein land in staatwerd gesteld den omvang en de prikkelachtig-heid van de beproevingen te schatten, ook alGeageerde hij innerlijk heel anders.

Wij komen in Vlaanderen zoowel als in Ne-

derland voort uit eene bevolking, die den moed

Gehad heeft, het katholieke geloof te bewarenten koste van alle andere goederen. Wij hebben

deze bevolking, aan het katholieke volks-deel van de Nederlanden dus, zeer groote ver-dichtingen en onze jeugd is zich hiervan tenVolle bewust geweest, evengoed de jeugd vanGerard Walschap als die der zoogenaamde«katholieke jongeren" in Nederland. Maar hetbehoorde en behoort voor ieder van ons tot deVou G dige som van die verplichtingen, dat wij,krachtens de natuurlijke gave der mededeel-zaamheid, die wij ontvingen en omwille vanhet katholieke volk, hetwelk wij liefhebben, deWerkelijkheid onder de oogen zien.

Die werkelijkheid is voorzeker ruimer enMeeromvattend dan ook de wrjdste blik van éénen kel kunstenaar kan overzien. Zij spreekt totVerschillende temperamenten en zij openbaart•hdere zaken aan Antoon Coolen dan aanGerard walschap. Zeer terecht wijst Walschaper°l>. dat er, ook artistiek gesproken, „velekoningen zijn in het huis des Vaders" en dat~e Katholieke Kerk, die door haar leer en prac-'Jk de kunstenaars bezielt, geen enkel voor-

schrift geeft omtrent den aard of de richtingVan de kunst. Slechts treedt zij onverbiddelijk°P als beschermster van de natuurlijke zeden-wet en 2ij doet dit met zooveel meer recht danelk natuurlijk instituut, omdat zij door haarGenade in ons de kracht versterkt, die noodie* om deze wet te onderhouden.

kunstenaar laat zij vrij. Hij mag clas-cUs of romanticus, extaticus of realist, hij mag

"npressionist of naturalist zijn, hij mag heilige°haerwerpen uitbeelden of profane, hij mag de?eugd schilderen of de verdorvenheid, indienOiJ slechts de natuurlijke zedenleer eerbiedigt,gelijk alle „jongeren" kwam Gerard Walschap*°ort uit de na-oorlogsche school van de ex-

pressionisten, hij was aanvankelijk een zwakkatholiek expressionist en ontwikkelde zich toteen sterk katholiek realist, ja tot den onbe-twisten meester van het moderne katholiekerealisme in Vlaanderen.

Zelfs al zou er onder ons een allesomvattendgenie zijn, dat met de kracht van Shakespearede werkelijkheid onder de oogen zag, dan zounaast dit genie nog plaats overblijven voor „velewoningen". Walschap is, gelijk de meesten vanons, zijn eigen weg gegaan. Hij is realist gewor-den in het volle besef van de verplichtingen,die hij als oorspronkelijk kunstenaar had aanhet katholieke volk van Vlaanderen. Hij heeftaltijd zijn realistische uitbeelding van het pro-vincieleven beschouwd als katholieke kunst. Hijheeft nog heden de overtuiging, dat hij in dezekunstwerken de groote beginselen van de na-tuurlijke zedenwet eerbiedigde niet alleen, maarverdedigde.

Deze twee meeningen zijn hem bestreden,aanvankelijk door Vlaamsche kunstenaars, dieeen andere richting in de kunst hadden geko-zen, daarna door Vlaamsche geestelijken, die inverscheidene organen zijn boeken beoordeelden.

Wij hier hebben, ook bij het verschijnen van„Sibylle", geen aanleiding gevonden om dezegeestelijken bij te vallen, zooals wij dat ook nietvonden, toen tien jaar geleden in Frankrijk het-zelfde soort debatten werd uitgevochten overhet „katholieke" karakter der romans vanFrancois Mauriac. Wij hebben sommige boekenvan Walschap „voorbehouden" voor bepaaldecategorieën van lezers, wij hebben onderscheidgemaakt in de letterkundige mérites van heteene boek en het andere, wij hebben aëstheti-sche bezwaren geopperd tegen passages uiteenige werken, waarin wij andere passages be-wonderden, maar wij zagen nooit reden om tebeweren, dat Walschap iets anders was daneen katholieke kunstenaar, die de werkelijkheidop zijn wijze onder de oogen zag.

Hij zag bijvoorbeeld, dat de eeuwenlange strijdom het geloofsbehoud, moedig gestreden, noch-tans het nadeel had opgeleverd, dat in demassa het bewustzijn was vernauwd, de deugd„verburgerlijkt" en hierdoor verkwijnd tot klein-zieligheid, de ziel verzwakt tegenover de grootespanningen van het leven. Hij heeft met groo-ter duidelijkheid dan een van zijn tijdgenootenop deze verschijnselen gewezen, en hij heeftaangetoond, dat zij gevaren zijn voor het ge-loofsleven. Wij meenen nog heden, dat hijhierin gelijk heeft gehad, dat hij hiermede detaak van den katholieken kunstenaar op ruimewijze verricht heeft en dat het katholieke volkvan de toekomst hem om deze redenen zal er-kennen en danken.

In Vlaanderen werd onze meening niet ge-deeld door sommige penvoerende priesters. Zewerd gedeeld door katholieke letterkundigen alsAugust van Cauwelaert en anderen, die om-trent de verantwoordelijkheid van den katho-lieken kunstenaar een actueel misschien minder„voorzichtige", maar traditioneel zeker meerlevensvatbare opvatting huldigen dan de be-doelde geestelijken, wier autoriteit op kunstge-

bied voor ons niet meer beteekent dan destijdsde autoriteit van pater Gielen en anderen, dieomtrent ons en ons werk precies hetzelfde heb-ben gezegd en geschreven, dat in Vlaanderenover Walschap gezegd en geschreven is.

De katholieke kunst duurt langer dan hethedendaagsche katholieke publiek, dat veledeugden kan bezitten, doch dat ongetwijfeldniet het ideale publiek is voor een grootsche.groeikrachtige, door sterke impulsen bezieldekatholieke kunst. Daar is het cultureel nog tebenauwd voor. Het zou niet alleen geen Dantevoortbrengen, maar het zou er ook geen ver-dragen. Zijn voorlichters zouden, indien hetmodern was, het temperamentvolle werk vanMaerlant, van Vondel, voor een deel ontraden.Michelangelo, Breughel of Rubens zoudenniets dan last hebben met het hedendaagschepubliek.

Karl Muth, de hoofdredacteur van „Hoch-land" stelde dit met scherpe duidelijkheid, jazelfs met duidelijke scherpte, vast in zijn stu-die over Stefan Georga. Zijn oordeel is tochzeker niet bevangen door eenige laatdunkend-heid of eenig parti-pris ten opzichte der Ka-tholieke Kerk, wier vurige geloovige en onver-moeibare verdediger hij is. Hij schreef dezestudie als bejaarde man, toen hij dertig jaarstrijd voor de katholieke cultuur achter zichhad en hij werd hierbij niet beheerscht dooreenige animositeit, doch uitsluitend door hetoprechte verlangen om klaarheid te brengenin den verwarrenden toestand, die telken.:weer de oorzaak wordt van pijnlijke misver-standen en harde conflicten tusschen de Ka-tholieke Kerk en haar oorspronkelijk-begaafdeleden.

Het „geval" Walschap is niet zoo eenvoudigdat het afgedaan zou kunnen wtorden met hetwoordje ~hoogmoed"; het legt dingen bloot,waar wij oog voor moeten hebben, indien wrjwerkelijk de Katholieke Kerk beminnen als dedraagster van de liefde, die ons door en uithare liefde de waarheid openbaart. Laat hetzijn, dat Walschap deze dingen te weinig or-delijk blootlegt; laat het zijn, dat hij in het'heele geschrift te egocentrisch redeneert ensommige zéér gecompliceerde zaken al te han-dig vereenvoudigt, onderwijl andere, die zeereenvoudig zijn, geheel veronachtzamend; nietsvan dit alles weerhoude ons, te onderzoeken.in hoeverre hij werkelijk wijst op toestanden,die verbetering behoeven.

Verder echter kunnen wij met Walschap nietmeegaan. Zijn practische conclusie, hoe ziel-kundig verklaarbaar, hoe sentimenteel begrij-pelijk ook, is en blijft een onzuivere conclusie.Hij verantwoordt haar met de mededeeling,dat hij het geloof verloren heeft en dat hijhier niets aan doen kan. De strijd tegen zijnwerk, alras ontaard in een strijd tegen zijnpersoon, heeft zijn gemoedskracht uitgeput.Hoe sterk eene persoonlijkheid hij weze, dit is,tegenover het ideaal dat hij zich stelde, eenteeken van innerlijke zwakte. Had hij door-gevochten, omdat het geestelijke welzijn vanhet katholieke Vlaamsche volk hem waarlijkboven alles ging, ook boven zijn eigen repu-tatie en zijn eigen geluk, hij zou iets heroïschhebben tot stand gebracht, en hij zou dit totstand gebracht hebben op den sterksten grond-slag, die ervoor bestaat: de overgegeven, nietsontziende liefde. Hij zou voor de toekomst eenvoorbeeld zijn geweest.

Dezen heldenmoed, bekent hij eerlijk, kon hijniet opbrengen en van de compromissen enconcessies, die mogelijk zouden zijn geweest,voelde hij zich afkeerig. Hij is hierin, naar hijverhaalt, zoo ver gegaan als hij meende tekunnen gaan. Hij heeft voltooide romans ir.portefeuille gehouden, viienden om raad ge-vraagd en dien raad ingevolgd, maar zijn kunstwilde hij niet verknoeien om haar pasklaar temaken, voor tijdelijke meeningen, die hij nietdeelt. Hij bleef overtuigd, dat zijn werk dezedenwet niet kwetst en dat dit werk een ge-zonde strekking heeft, ook waar het ziekelijkotoestanden tot onderwerp kreeg.

Dat hij van dit alles getuigt in een boekje,waarin hij bits van zich afbijt en waarin hijzijn tegenstanders de volle maat uitmeet vanzijn minachting, zoodat het gekijf, dat weerantwoordt op gekijf, u op den duur de keel uit-hangt, bewijst alleen, hoe nauw hij nog wasgebonden aan al deze kleingroepsche narig-heden van het litteratorenbedrijf en hoeveelhij zich nog liet gelegen liggen aan de mee-ning van personen, die met eenig gezag kunst-werken kunnen afkeuren, maar die er geenkunnen maken. In onze dagen dweept men metde ..persoonlijkheid" van den kunstenaar, maar— mijn hemel! — wat voor persoonlijkhedenzijn het, die in gekibbel en ruzie verzinken?

Hadde Walschap tenminste geluisterd naaréén Brabantschen Jesuïet, die het niet directop hem begrepen had, naar Pater Poirters, toendie zei:

Gaet boeckskes, gaet vry uyt, en laet demenschen praten,

Die schorft is op sijn hooft, die sal den kamwfel haten!

Maar hij heeft zich druk gemaakt om demeening van den eerwaarden heer Joris Eeck-hout en den eerwaarden heer Baers en deneerwaarden pater Janssens en weet ik wie al,en daarna verlangt hij, dat wij ons weer drukzullen maken omdat hij zich' druk gemaaktheeft en zoo verder, wat dan uiteindelijk het

„zelfbehoud van de artistieke persoonlijkheid"zou bewerkstelligen!

Wij permitteeren ons daar niet op in te gaanen te wachten tot een der genoemde personeneen boek zal geschreven hebben, dat ons metgoed fatsoen veroorlooft, zijn naam een weeklang te onthouden, maar wij betreuren, datGerard Walschap zich deze katholieke vrijmoe-digheid niet permitteerde. Hij is niet te vrijgeweest, maar te afhankelijk! Daar ligt degroote fout.

Het resultaat is dan, dat hij van zijn geloofafvalt. Hij geeft volmondig toe, dat dit geengrootsch resultaat is. Neen, het is geen grootschresultaat. Dat hij de behoefte gevoelt, hetopenbaar te motiveeren, voor zoover dat hemmogelijk is, bewijst, hoe weinig grandioos hijzelf het vindt. Hij maakt met zijn geschriftengeen propaganda, verkondigt er geen nieuweleerstukken of stellingen in, voor dewelke hijsmaad en dood trotseeren wil, maar hij belijdtopen en eerlijk een nederlaag, den ondergangvan zijn geloof.

Meer staat er niet in zijn boekje, behalve Watruzie met critici en wat verweer tegen persoon-lijken laster, waarin het niet de moeite waardis, dat wij ons verdiepen. leder kunstenaar vaneenigc beteekenis wordt bij tijd en wijle becriti-seerd door rancuneuze kwaadwilligen, disook voor den laster niet terugschrikken. Vooraltegenwoordig, nu de zoogenaamde „levenskri-tiek" ontaard is in platte reputatie-schennis,moet men zich voorbereiden op kinderlijk ge-treiter en dom gescheld, indien men iets tezeggen heeft. Dit alles komt niet alleen in hetkatholieke kamp voor — al kunnen katholieketegenstanders zich zeldzaam lummelachtig ge-dragen, gewoonlijk uit gebrek aan wereldkennis— en het is bijzonder betreurenswaardig, dateen talent als Walschap er zoo diep in zijn ge-moed door werd gekwetst.

Hij weet natuurlijk even goed als wij, dathet prijsgeven van zijn geloof hem van bepaal-de zijden in Vlaanderen en in Holland zal wor-den aangerekend als een dappere overwinningen dat hij hierom ferm zal worden toegejuichtdoor dezelfde personen, die geen smaad genoegkunnen vinden, wanneer een .eerlijk man ka-tholiek wordt. Zijn doel was echter niet, dejulchkreten van deze onafhankelijke flinkerdsuit te lokken. Hij wilde alleen zijn hart ont-lasten. Hij wilde zijn gal uitspuwen. En omdathij nog een zeker heimwee voelde, wilde hij deschepen achter zich verbranden.

Dit is nu allemaal gebeurd en wij zijn er debeschaamde getuigen van. Een verheffend ar-tistiek schouwspel was het niet.

Verlangt men nu. dat wij stuk voor stuk dekleine vergissingen gaan rechtzetten, die in dentekst aanwijsbaar zijn en dat wij zullen ingaanop enkele theologische onnauwkeurigheden,onvolledigheden en onjuistheden? Zulk debatis in de onderhavige omstandigheden steriel.

Het feit ligt daar, dat Gerard Walschapopenbaar heeft medegedeeld, niet meer be-schouwd te willen u<orden als een der onzen.Hij weet, dat dit ons bedroeft en dat het onsontgoochelt. Hij weet ook, dat wij niets meerverafschuwen dan een letterkundige kritiek,die zich laat verleiden tot openbare biecht-vaderij. Wij hebben alleen willen duidelijkmaken, om welke redenen wij begrijpen, datzijn gemoed overkropt was en om welke rede-nen wij overtuigd zijn, dat hij hieruit een on-juiste consequentie liet volgen.

Gerard Walschap roept ons „Vaarwel" toe.Hij zal ons echter begrijpen, wanneer wij hier-op antwoorden „Adieu"!

ANTON VAN DUINKERKEN■�■

Gerard Walschap

Frankrijk door een motorbril

Balans van den wereldoorlogIn kruisen geschreden

VIToen er van Verdun geen steen meer op den

anderen was gebleven en het één, onafzienbaarkerkhof was geworden, lachte de toekomst Ver-dun toe.

Het was hoofdstad van het arrondissementen bisschopszetel, het had een seminarie en eengymnasium, zijn burgers konden op regenach-tige middagen hun tijdverdrijf zoeken in eenmuseum en een bibliotheek (met nog meer boe-ken dan het stadje inwoners had: 25.000, datwas bijna 400 meer), 's avonds opende een thea-ter er zijn poorten, zijn kathedraal dateerde uitde elfde eeuw, zijn stadhuis uit de zeventien-de, het mocht er zijn om zijn confituren en li-keuren, het was vooral een vesting van deneersten rang, omgeven met wallen, forten engrachten; er stond een monument ter herinne-ring aan de belegering van 1870, toen Verduneerst na twee maanden capituleerde.

Een aanzienlijk, stadje, waarop de burgersterecht trotsch waren, een stadje, dat door devreemdelingen gezien mocht worden, maar devreemdelingen meldden zich niet aan. Wanneerhet Verdun goed ging, kwam dat, omdat zijnburgers werkten; het kreeg de welvaart niet inden schoot geworpen; het moest het van hetbekijk en het daarmede gepaard gaande ver-teer niet hebben.

Toen werd het plat geschoten, werd het één,onafzienbaar kerkhof. Een van de eerste ge-bouwen, die er op de puinhoopen verrezen, waseen hotel. De architect ervan had een moeilijkprobleem moeten oplossen, want zijn opdracht-gever wenschte een grooten kelder, waarin hijalle wijnen van Frankrijk en vele van anderelanden kon onderbrengen, en verder moest hethotel dicht bij de kerkhoven liggen, waar hetland laag is en men, graaft men iets dieper daneen haastig soldatengraf, op het water van deMaas stuit. Hoe die architect dat probleem heeft

opgelost, weet ik niet, maar wel weet ik, datde eigenaar van dat hotel in staat is uit denwijnkelder, dien hij er op na houdt, alle wijnenvan Frankrijk en vele van andere landen op tediepen om deze te schenken bij het meest ver-fijnde menu, dat de meest verfijnde aller keu-kens: de Pransche, vermag samen te stellen. Enwat ik ook weet: dat het van dat hotel, zooalsop een wegwijzer staat aangegeven, maar vijf-honderd meter naar de kerkhoven is.

Die eigenaar van dat hotel is in zijn gezichtwat blauw aangeloopen; men zou hem eenblauwkop kunnen noemen; op blauwkoppen zijnde visschers op den baars verzot. Maar aan hen,wien de hartstocht van het verschalken vanbaars vreemd is, ontlokt zoon blauwkop door-gaans den kreet: „Ajasses!" En zeker niet, aan-getroffen in de onmiddellijke omgeving van een

kerkhof, maakt zoon blauwkop een smakelijkenindruk.

Maar dat die hoteleigenaar goed gezien heeft,wie zal hem die eer, die overigens hoogst twij-felachtig is, willen onthouden? De ellende bleekinderdaad even sterk als het geluk, de rouweven sterk als het feest aantrekkingskracht uitte oefenen op het tourisme. Waarin het alsaanzienlijk, welvarend stadje niet' slaagde, daar-in slaagde Verdun, toen in zijn naam alle gruw-zaamheid van den modernen oorlog lag opge-sloten. Van heinde en verre stroomden de tou-risten toe om op Verduns slagvelden en kerk-hoven de ontzetting van den oorlog na te ge-nieten. De toeristen kropen in de zooveel moge-lijk „intact" gelaten loopgraven en probeerdenzich in te denken, hoe opgewekt de stemmingdaar geweest moest zijn, toen er onafgebrokenprojectielen door de lucht floten van het ge-weldige soort, dat ze in de stad rond bloemper-ken en gazons hadden zien staan. Ze matenmet den blik de granaattrechters: huizenhoogmoest het zand, steenen en scherven gespotenhebben. Daarna betraden zij de kerkhoven metde'duizenden gelijkvormige kruisen. Het was dannog maar vijfhonderd meter van het hotel vandien vooruitzienden hotelier, alwaar zij de rusten het comfort vonden, waarin hun indrukkenkonden rijpen tot een conclusie. „Nooit meeroorlog", zoo luidde deze, maar de indrukken,waarop zij zich baseerde, waren toch niet zóóschokkend geweest dat de hotelier op zijn beurtmoest concludeeren, dat hij zijn wijnkelder vooralle Pransche en vele buitenlandsche wijnen be-ter niet had kunnen laten bouwen. De pacifis-tische conclusie werd begoten met een belegenChambertin, hetgeen leidde tot een pacifistischeredevoering van een der leden van het reisge-zelschap, welke de anderen al niet goed meervolgen konden.

In Verdun voltrok zich niets anders dan watzich in de heele wereld voltrok: de wereldoor-log werd een zaakje. Niets leende zich zoo goedom onder het mom van idealisme zich zelf tebevoordeelen. Er kwam In Verdun eens eenechte idealist. „Wat! Jullie drinken hier Cham-bertin!", riep hij verontwaardigd tot de touris-ten. „Pardon", zeiden dezen, „wij drinken tereere van de nagedachtenis der gesneuvelden."„Maar toch maar Chambertin", riep de idea-list. „Ter eere van de gesneuvelden", herhaaldende touristen. En waarom zou men, wanneer meniemand wilde eeren slechten wijn op hem drin-ken? Maar men kon ook, antwoordde de idea-list, iemand gaan eeren om een reden te heb-ben goeden wijn te drinken.

Eerst deze nieuwe oorlog stelde den idealistin het gelijk. Wij hebben de gesneuvelden uitden wereldoorlog geëerd om ons zelf te goedte kunnen doen. Dezen nieuwen oorlog wijten wijaan het feit, dat wij over den wereldoorlog veelgesproken, maar er niets van geleerd hebben;dat wij over hem jammerden, maar zijn oor-zaken intact lieten; dat wij toasten: „Nooitmeer oorlog.", maar het ons daarbij om deninhoud van het glas te doen was.

Het is nog vroeg in den morgen, als wij langsde kerkhoven van Verdun rijden. Duizenden enduizenden éénvormige, grijze kruisen: de ramp-zalige balans ligt daar opgemaakt van een po-litiek, die op rechtvaardigheid en liefde geenacht sloeg, maar redeneerde en handelde vanhet eigenbelang en de zoogenaamde machtsver-houdingen uit. Kan er iemand zijn, die niet bijmachte is die balans te lezen? Zij is in kruisengeschreven — een kruis, dat vraagt men eenanalphabeet neer te zetten. Voor analphabetenis zij geschreven; zij is, brengt zij ook ontstel-lende reeksen, zoo simpel, dat een kind haarduiden kan.

De vraag, die wij ons in den morgen stellen,krijgen wij voor den avond beantwoord meteen duidelijk, een bijna geschreeuwd ~en toch!"En toch, ofschoon het in duizenden kruisen ge-schreven staat, begrijpt men niet, wil men nietbegrijpen.

Wij rijden van Verdun naar Sedan, zig-zagtusschen de versperringen door, langs bermen,waaruit om de tien meter een mitrailleur zijndonker gapenden loop steekt, langs velden vanprikkeldraad, langs kanonnen, verdekt opge-steld onder „tenten" van stroo en mastengroen,langs loopgraven, evenwijdig aan den weg, diemet planken en zakken eenigszins bewoonbaarzijn gemaakt, langs kazematten, als konijnen-pijpen zich onder de herfstblaren in de zwarteaarde borend. In de dorpen, die wij passeeren,zien wij alleen nog maar militairen. Hier endaar staan langs de geheele lengte van dedorpsstraat, met de koppen naar de huizen ge-keerd, paarden van allerlei ras en kleur. Tel-kens worden wij aangehouden en klinkt hetkorte bevel: „papieren". „Geen militaire pa-pieren?" Maar is nu even voordeelig onsdóór te laten gaan als ons terug te sturen. Welmoeten wij soms van den hoofdweg afwijken,ons heil in de goede richting zoeken op glib-berige landwegen. Daar passeeren wij dan en-kele keeren een wegkruis, omgeven bij wijzevan hek met granaten uit den wereldoorlog, deharde, rampzalige les, die niet geleerd werd....

Aardewerk-tentoonstellingte Rotterdam

Woensdag heeft mr. P. J. Oud, burgemeestervan Rotterdam, in het Museum Boymans detentoonstelling van de verzameling Bastert-VanSchaardenburg, welke verzameling bestaat uitPerzisch, Spaansch, Italiaansch en Nederlandsenaardewerk, geopend.

Voor deze opening bestond groote belangstel-ling.

In zijn openingswoord herinnerde de burge-meester aan de Kersttentoonsteiling in hetmuseum, die een groot succes was geworden enniet minder dan 7000 bezoekers had getrokken.Deze tweede tentoonstelling is van een geheelanderen aard, aangezien het hier een expositieniet van kunst, maar van kunstnijverheid be-treft. Het museum bezit zelf een aardige collectiekunstnijverheidsvoorwerpen. Tenslotte danktespreker den heer en mevrouw Bastert-VanSchaardenburg, die ondanks transportrisico huncollectie beschikbaar hadden gesteld. Nadatvervolgens de directeur van het museum, dr.Hannema, een beknopt overzicht had gegevenvan het tot stand komen der verzameling, sprakde heer Bastert een dankwoord, waarna gele-genheid was de expositie te bezichtigen.

— �

Maria Volpe verongeluktBij een vliegongeluk op Stromboli met een

vliegtuig van de ltfn Tripolis—Milaan, waarbijveertien slachtoffers te betreuren zijn, is ookde Italiaansche journaliste, Maria Volpe, die alsromanschrijfster bekend is geworden onder hetpseudoniem „Mura", omgekomen.

FRIESCH MUSEUM HEROPEND

Hedendaagsche Friesche kunstHet Friesch Museum te Leeuwarden, dat als

zoovele andere musea tengevolge van de tijds-omstandigheden gesloten werd, is heropend doorden voorzitter Mr. P. A. V* baron van Harinx-ma thoe Slooten.

Na hem voerde Dr. A. Wassenbergh, direc-teur van het museum, het woord.

Thans, aldus spr., kunnen wij de bezoekersweer welkom heeten in een museum, dat hetbezichtigen waard is, hoewel enkele vertrouw-de stukken nog afwezig zijn en de kwetsbareporceleinverzameling gedund is.

Wij mogen het hooglijk waardeeren, zoo ver-volgde spr., dat Mr. Boeles. conservator van dearchaeologische afdeeling, zich de moeite gege-ven heeft een opstelling te maken, die een over-zicht geeft over de Friesche archaeologie.

Het idee van een tentoonstelling van moderneFriesche kunst in dit museum had spreker reedslang bezig gehouden. De tentoonstelling in DenHaag, ter eere van het 40-jarig bestaan van„Rjucht en Sljucht", bracht het dichter bij dewerkelijkheid.

Spr. bracht dank aan de inzenders en in-zendsters voor het goede en vele, dat zij inzon-den, en aan mej. Hannema voor de hulp, ge-boden bij het samenstellen van den catalogus.

Wanneer wij nu beseffen, zoo zeide spr., dathet werk, dat hier verzameld is, in betrekkingstaat met het levende Friesland, dan kunnenwij een gevoel van tevredenheid niet onder-drukken.

Mijn bedoeling: een beeld te krijgen van hetwerk van de thans scheppende Friesche kun-stenaars, acht ik geslaagd, maar te zeggen,dat en dat zijn de karakteristieken van de he-dendaagsche Friesche schilderkunst, is mij nietmogen gelukken. Misschien dat het na ons ko-mende geslacht daarin wel zal slagen.

De tentoonstelling omvat meerendeels schil-derijen, doch er is ook graphisch werk en plas-tiek. Al de tentoongestelde nummers — 113 ingetal — zijn gemaakt door nog in leven zijndeFriezen.

Niet minder dan 71 Friesche kunstenaars enkunstenaressen zonden van hun werk in. Eenopsomming te geven zou te veel plaats eischen,wij volstaan daarom met te zeggen, dat er bui-tengewoon fraai werk is te zien, naast werk,dat nog niet rijp is voor expositie.

Tentoonstelling van „PulchriStudio”

In het Stedelijk Van Abbe-museum teEindhoven zal Zaterdag 23 Maart, door denheer G. H. van 's. Gravcnsande een tentoon-stelling worden geopend van werk door ledenvan het schilderkundig genootschap „PulchriStudio."

Het openlucht-theater teValkenburg

In het Openlucht-theater te Valkenburg zaldit jaar niet, zooals reeds tien jaren het ge-val was, het Gezelschap van den Kon. Neder-landschen Schouwburg uit Antwerpen optreden.Door de directie van het Openlucht-Theaterworden thans onderhandelingen gevoerd meteen Nederlandsch tooneelgezelschap.

L.H. SONDAARTentoonstelling bij Santee

Landweer•

Auguste Rodin heeft eens ironisch opgemerkt,dat de grootste moeilijkheden voor den kun-stenaar, die een buste modelleert, niet ontstaandoor het werk zelf. Zij komen van den klantdie de opdracht heeft gegeven, want zeldenziet een mensch zich-zelf zooals hij is, en alshij wèl zelfkennis heeft kan het hem onaan-genaam zijn, dat een kunstenaar hem met on-verbiddelijke oprechtheid weergeeft.

Wat zich tusschen Sondaar en zijn ..klanten"afspeelt weet ik niet, maar dat het hem aanoprechtheid niet ontbreekt toont zijn tentoon-stelling bij Santee Landweer duidelijk aan. Eengoede buste vervaardigen, zoo liet Rodin op debovenvermelde uitlating volgen, beteekent: eenhevig gevecht leveren. Indien ook dit op Son-daar van toepassing is, lijkt het mij d e groote\erdienste van dezen kunstenaar, dat men vanhet gevecht niets merkt. Want zelden zag meneen beeldhouwerstentoonstelling die zóó har-monieus was, zoozeer den indruk gaf van eenwaarachtigheid, welke toch met poëzie is aan-gedaan. Sondaar's werk is een welluidend ac-eoord tusschen de natuur en de verbeelding.

De tentoonstellingen van de laatste jarenbewijzen, dat de moderne Nederlandschebeeldhouwkunst in een verheugende ont-wikkeling verkeert. Relatief maakte desculptuur op de groote foire in het Rijks-museum een beteren indruk dan het schil-derwerk, al waren er ook veel zwakke broe-ders en zusters die meededen en al ontbra-ken de „prominenten". De pas geëindigdeexpositie bij het Genootschap Kunstliefdete Utrecht, waaraan de beste Amsterdam-mers meededen, markeerde nog eens dui-delijk, dat de neiging, die men kortweg zoukunnen aanduiden als „de terugkeer tothet model" of — anders — als een herborenliefde voor de helleensche evenmaat, stel-lig een winst beteekent. De groote monu-mentale zaken die men bewonderen kanmoeten nog komen, maar in de kleinerewerken, in portretbusten en torso's, wordtveel schoons te zien gegeven. Het buitenis-sige, de overdreven Proletkult, de opgeleg-de styleering en voorbarige egyptologie, dedierbare denkershoofden en de verschwom-men juffrouwen met Overgave — al datgenewaarin een sociale speculatie meer door dehersens dan door de handen werd bijgehou-den, het doet thans reeds als vieux jeu aan.Het levende model en de teekenstift regee-ren weer. Men heeft met vrucht gekekennaar de Fransche meesters.

Sondaar is niet een dergenen, die in ditnieuwe streven een ouden Adam hadden teoverwinnen, tenminste, daar is in het publiekniets van gebleken. Als men bij hem invloedenmoet aanwijzen, dan komen ze van Despiau,dien hij bewondert, en van Robert Wlérick, bijwien hij een jaar studeerde. Maar hij is reedsgeheel zich-zelf, zijn tentoonstelling verraadteen eigen persoonlijkheid, eigen visie, eigengreep op het materiaal.

Dat materiaal is brons en soms Chineescheklei. We vinden dus meestal werk van de „in-directe" methode. Hier 'blijft een probleem opte lossen, dat voor de gansene moderne beeld-houwkunst een probleem is. En misschien ishet niet heelemaal een academisch probleem.Maar men vergeet het tüdeiijk bij Sondaar'sbronzen en geeft zich over aan zijn harmoni-sche kunst.

Om zij- en strijklicht te vermijden wordt detentoonstelling bij kunstlicht gehouden. Delampen zijn uitsluitend aan het plafond brtigd. Het heeft voordeden, al ziet men nietalle beelden (wat zijn ze fraai gemoëlleerd!)even goed.

Direct bij den ingang komt men te staan voorden markanten kop van den beeldhouwer ChrisHassoldt, die zeldzaam levend en bewogen isgegeven. Alle kwaliteiten van Sondaar's bestewerk heeft deze kop nog niet, maar men zietde trekken van zijn talent: een natuurlijkheiddie geen eng naturalisme meer ie, weinig dé-tails, een overwinning van de schilderachtigheiden de kleislierten van het impressionisme, dochook een afzweren van de grootsprakigheid enhet gewilde essentialisme der stylisanten. Eenedele eenvoud, die gedragen wordt door eendiepe liefde voor de schoonheid der natuur. Ze-ker is deze beeldhouwer niet zonder plan enoverleg in zijn conceptie. Maar, ik zei het reeds,hij maakt van de mystiel» der maten geen hei-ligendag, hij laat van het gevecht niets mer-ken en geeft het product pas als het voldragenis.

De Jongenskop (no. 2) is overigens- „grooter"van vorm dan de kop van Hassoldt, doch debeperking is vol spanning en als men ziet hoeSondaar het banale kuifje van den knaap.evenals den vlakken neusrug, weet te makentot elementen van een bijna ornamentale wer-king, krijgt men respect voor de wijze waarophu zijn toeleg verschuilt, zooals een vruchtin haar schil ligt. Mooier > nog iseen anderen Jongenskop (no. 4), hetconterfeitsel van een bij-de-handje, inwien het pueriele al voorbij is. Al straalt dejeugd er af, „het kind dat wij waren" in num-mer twee is heen. Hier zijn de scherpe accen-ten van den wilskrachtigen neus en de contourvan het groote achterhoofd de sterkste steun-liinen. Een egyptische kop, een pharao-hoofduit den tijd van Tel El Almarna, doch vol-komen „hedendaagsch" opgelost.

In het portret van mevrouw O. treft de kloekeeenvoud en de levende wijze waarop (met„niets" overigens) de blik der oogen is gedaan.Dan staat men, voor de Portretbuste die hetnummer vijf draagt, voor een der fijnste wer-ken. De laatste bustes van Polet zijn grootervan opbouw, forscher van gevoel. Hier is hetten ingekeerd mijmeren, dat zoo treft, en eentendresse die niet ontaardt in weekheid.

Sondaar kent geen eenvormigheid. Men zegtbij zijn beelden niet: als men er één heeft ge-zien, heeft men ze allemaal gezien. Hu neeftzijn eigen signatuur, maar hij verdiept zich inzijn sujetten. En zoo vinden we in zijn „Yvonne"een duidelijke nervositeit, in zijn „Fusine" eenlieflijkheid, die aan alles is meegedeeld. Doorde schuine hoofdhouding kreeg dit laatste beeldiets zeer bekoorlijks, de opgetrokken rechter-wenkbrauw komt in harmonie met de lijn vanden rechterschouder, de afsnijding der schou-ders is voornaam en precies van maat. Via eengeestig Meisjesportret komen we bij de grootebuste van mevrouw Wezelaar, die al van vroe-ger datum is en psychisch minder volkomen,al zijn er allerlei goede kwaliteiten in (men

lette op de mooie inplanting van het haar).Dan bij het spiritueeie Vrouwenportret, no. 10,bij de „Zeeuwsche", breed en robuust, plant-aardig bijna, bij twee maskers in chamotte,waarvan no. 12

-

uitmunt door expressieven rijk-dom en evenwicht der compositie, en no. 14(eigendom van het Haagsche Gemeentemuseum)door een apart soort droefgeestigheid en eenzeer zuivere afsnijding. Kinderbuste (no. 13) iseen schets gebleven, misschien wat te praema-tuur om haar in brons te laten gieten.

Een nobel talent, in volle ontwikkeling, isSondaar. Deze tentoonstelling rechtvaardigt eenverwachting die niet gering is. En de hoop, datnooit routine zijn zuivere verhouding tot hette portretteeren sujet zal bederven.

JAN ENGELMANm

-*_

Het domkoor van AkenHet vermaarde Aachener Domchor geeft Zon-

dag 21 April, onder directie van kapelmeesterTh. Remann, een concert in de voormalige Do-uiinicanenkerk te Maastricht.

Een der bronzen portretbustes van L.H. Sondaar, tentoongesteld bij Santee

Landweer te Amsterdam

DONDERDAG 21 MAART 1940DE TIJD AVONDBLAD — BLADZIJDE 5

Begrafenis van Louisde Vries

De plechtigheid te MuiderbergOnder groote belangstelling Is Woensdagmid-

dag o pde Israëlitische begraafplaats te Mui-derberg het stoffelijk overschot van den too-neelspeler Louis de Vries bijgezet.

Verscheidene belangstellenden, die de plechtigheid in den Amsterdamschen Stadsschouw-burg niet hadden bijgewoond, kwamen op d<_begraafplaats voordat de stoet arriveerde, o.a.dr. Henri Polak, de privaat-docent in de Ita-liatansche taal aan de Amsterdamsche uiversi-

Romano Guarnieri, den garnizoenscomman-dant van Amsterdam luit.-kol. W. A. Boswijk,den concertmeester van het Concertgebouw-orkest Louis Zimmermann. Bij hen voegden zichgeleidelijk degenen, die na afloop van de plech-tigheid in den Stadsschouwburg uit Amsterdamwaren gekomen.

Omstreeks half drie arriveerde het stoffelijkoverschot op de begraafplaats. Toen allen zichom het graf hadden geschaard en de gebrui-kelijke gebeden waren uitgesproken, nam deeerw. heer Akiba Frank het woord, om Louisde Vries te herdenken. Het was zijn eigenwensch, dat zijn stoffelijk overschot hierheen

: gebracht, waaruit zijn liefde sprak zoowelvoor de stad als voor de Joodsche gemeenschap,waartoe hij behoorde, zeide spr.

Namens den Ned. Bond van Doofstommen-vereemgingen en de Ned. Doofstommenveree-niging „Guyot" herdacht de heer M. Reens,wat Louis de Vries, zalf zoon van doofstommeouders, had gedaan om het leed der doofstom-men te verzachten.

Mr. Alb. B. Gomperts, voorzitter van denRaad vaa Beheer van den HollandschenSchouwburg, sprak als vriend en namens defamilie.

De heer N. H. Wolf, sprekende namens deUnion Universclle du Théatre, herinnerde aanDe Vries' triomphen in het buitenland, waar hijeen der beste ambassadeurs voor de Nederland-sche cultuur was.

Nadat nog eenige vrienden het woord haddengevoerd, dankte de oudste zoon van den over-ledene voor de belangstelling.

ONS' LIEVE HEER OP SOLDER

Veel belangstelling voor dePalmpaschen

De tentoonstelling van gebrandschilderde af-beeldingen van Palmpaschen uit heel het landen verschillende andere inzendingen, betreffen-de het oude Amsterdamsche volksgebruik in hetbijzonder, trok op Palmzondag in Museum Am-stelkring, O.Z. Voorburgwal 40, zooveel belang-stelling, dat deze expositie in de secretariaats-kamer nog Donderdag en Zaterdag te bezich-tigen blijft met een voorbeeld van een Amster-damsche palmpaasch en een uit de pausstadAvignon. Op Goeden Vrijdag is het museumden geheelen dag gesloten.

De afbeeldingen zijn vervaardigd door denheer A. Weiier, lid der Palmpaaschcommissievan het Algemeen Nederlandsch Verbond, afd.Amsterdam.

m

ECONOMISCHE VERHOUDINGNEDERLAND—BELGIË

Z. Exc. Ph. van Isacker. oud-minister vaneconomische zaken in België en voorzitter vande economische commissie België—Luxemburg—Nederland, zal op Woensdag 3 April a.s. sprekenin de aula van het koloniaal instituut over hetonderwerp: „De economische verhouding tus-schen België en Nederland. Deze lezing wordto.a. georganiseerd door de vereeniging „Hcu enTrouw", de Nederlandsche Maatschappij voorNijverheid en Handel en de vereeniging DeIndustrieele Club. Zij vangt aan om kwart overacht.

PIONIERSWERK IN BORNEOVoor de Koninklijke vereeniging „Koloniaal

Instituut", in samenwerking met de Koninklijkevereeniging „Oost en West", heeft Dinsdag-avond de heer G. van Heteren, in de aula vanhet Koloniaal Instituut een lezing gehoudenover het nieuwe houtaankap-bedrijf in N. O.Borneo, onder den titel: „Wat doen wij in deRimboe".

De heer Van Heteren ving aan met den aan-wezigen een denkbeeld te geven van de omge-ying waarin het nieuwe bedrijf gevestigd ie,

waarbij hij een film vertoonde, welke de Ko-ninklijke Paketvaart Maatschappij heeft latenvervaardigen van Borneo. speciaal van eentocht stroomopwaarts der Barito-rivier en deMartapoera, waaraan Bandjirmasin gelegen is.

Verder de Rimboe in, waar de bevolking nogzoo ver van de Westersche beschaving verwij-derd is, dat zu aanvankalijk slechts ruilhan-del wilde drijven en geen geld wilde accepteeren,hebben pioniers, dank zij het initiatief vaneenige groote ondernemingen, het houtaankap-bedrijf Noenoekon kunnen stichten in N. O.Borneo, in het landschap Boelongan: dank zijook de medewerking van den weigezinden enzeer medewerkenden sultan van Boelongan, diein 1938, tijdens het regeeringsjubileum vanH. M. de Koningin Nederland heeft bezocht.

In 1934 sloegen de K. P. M., de Neder-landsen-Indische Steenkolen Handelmaat-schappij, en Vereenigde Javasche Houtkap-maatschappij en de Java-China—Japanlijn dehanden ineen en werd mot het bedrijf een aan-vang gemaakt.

In 1935 begon men het eerste kaphout te ex-ploiteeren. Uitvoerig het gesprokene toelich-tend met lantaarnplaatjes, schetste spreker deontwikkeling van dit bedrijf, dat weldra eenhoeveelheid van drieduizend kub. meter houtper maand kon exploiteeren; waardoor aan eengroot aantal inlanders arbeid kon worden ver-schaft en aan welk bedrijf thans een houtza-gerij is verbonden, terwijl ook in den laatstentijd tal van sociale voorzieningen tot stand zijngekomen, zooals o.m. een ziekenhuis met 50 bed-den en een school waarin een 60-tal leerlingenhet onderwijs volgt.

AMSTERDAMTooneelwezenJan Musch en Magda Janssens

Saalborn bij v.d. LugtOp den das der teraardebestelling van

Nederlands grootsten kleinkunstenaar, Louisde Vries, «orden meer wisselingen bekendin ons vaderlandseh tooneclleven.

Zoo treedt Louis Saalborn uit de combinatie„Gezelschap Louis Saalborn en Maurits Par-ser" en zou onder directie van Cor v. d. LustMelsert als acteur en regisseur bij het „Neder-landsen Tooneel" in den Stadsschouwburg gaanwerken.

Aldus komt na den dood van Oscar Tour-niaire weder een der grootste medewerkers van

o dr. Wiliem Royaards op het Leidsche-plein terug, waar. voor een kunstenaar vanhet gehalte van Louis Saalborn, de plaats is.Hij zal daar optreden niet alleen als acteur,maar ook als regisseur. Het was bekend, datmen op het Leidscheplein gebrek had aan eer-ste klas regisseurs, die tevens volkomen vaklie-den zijn Louis Saalborn zal nu bij het „Neder-landsch Tooneel" tevens de regie vqeren. OokCor Hermus zal als speler-regisseur onder Corv. d. Lugt Melsert gaan werken, terwijl tevensJan van Ees aan het „Nederlandsch Tooneel"wordt verbonden. Er is tevens sprake van, datPientje de la Mar tot het gezelschap zal toe-treden.

Maurits Parser heeft inmiddels niet stilge-zeten om bij het vertrek van Saalborn zijn ge-zelschap te reorganiseeren. De meeste ledenvan dit gezelschap blijven onder Maurits Par-ser werken, die zijn nieuw ensemble „De Too-neelvereeniging Amsterdam" noemt, waaraanJan Musch als gast zal worden verbonden, dieal reeds een spel van Roth „Heow" in studieheeft genomen. Tot de nieuwe leden van „DeTooneelvereeniging Amsterdam" zou ook mevr.Magda Janssens behooren en waarschijnlijkHenri Erens. In September vangt Parser zijntooneelseizoen aan.

Zooals men weet is aan het „NederlandschTooneeel" thans verbonden de heer Jaap v. d.Poll als administrateur, tevens plaatsvervangervoor den heer v. d. Lugt Melsert.

L. v. d. B.

RUITEN INGEGOOID VANCOMMUNISTISCHEN WINKEL

Dader veroordeeld tot ƒ25 boeteDe politierechter mr. dr. N. Muller, heeft uit-

spraak gedaan in de zaak tegen den man, dieongeveer drie maanden geleden als protesttegen den Russischen inval in Finland, tweeétalageruiten van den communistischen boelc-wmkel „Cultura" in de Utrechtschestraat heeftingegooid.

De man Is veroordeeld tot een geldboete vanf 25 subs. 15.dagen hechtenis.

De Officier van Justitie had een gevangenis-straf voor den tijd van veertien dagen geëischt.

Tijdens de zitting op 15 Maart was verd. aan-vankelijk niet aanwezig, zoodat de zaak bij ver-stek behandeld werd.

m -

R.K. OPENBARE LEESZAALEN BIBLIOTHEEK

Nieuwe aanwinstenTot de nieuwe aanwinsten van de R.K. Open-

bare Leeszaal en Bibliotheek behooren de vol-gende Nederlandsche en in het Nederlandsch'ertaalde romans: Nini Roll Anker, De firmaroller; u.h. No.; Elisabcth Bergstrand—Poul-en. De kroon; uJh. Zw.; W. Brcedveld, Gerda

Göppertz; Leo van Breen, Vaarwel Budapest;Victor Catala, Eenzaamheid; u. h. Catalaansch;

B. Chase, Overvalwagen no. 12; u. h. Eng.;Peter Dörfler, De kentering; u. h. Du.; O. F.Dvidley. De weg door het leven; u. h. Eng.;

J. S. Fletcher, Chantage, u. h. Eng.; R. AustinFreeman, Het steenen aapje; u. h. Eng.; L. A.Hancock, Vrouwen in het wit; u. h. Eng.;Frieda Hauswirth, De lotosbruid; u. h. Du.

De Centrale uitleening is geopend iederenwerkdag van tien tot een, van twee tot zes envan zeven tot negen uur, behalve des Maan-dagsmorgens. De lees- en studiezalen zijnkosteloos toegankelijk. Alle inlichtingen betref-fende het lidmaatschap worden gaarne ver-strekt.

KINDERBESCHERMINGSWEEKFilmvoorstelling in Rialto-theater

Teneinde in de komende Kinderbescher-mingsweek aan de pupillen der bij de F. I.K. A. aangesloten vereenigingen een prettigendag te bezorgen, is het uitvoerend comité er ingeslaagd, dank zij de welwillende medewerkingvan der heer A P. du Mée, directeur van hetRialto-theater, een filmvoorstelling op Dinsdag26 Maart a.s. voor deze kinderen te organisee-ren.

De heer A. Kuiper, oud-hoofd der PieterNieuwlandschool, zal bij de diverse kinderfilmseen explicatie geven.

MIS VOOR SLECHT-HOORENDEN

Teneinde het Paaschfeest ook in eigen kringkerkelijk te kunnen vieren, zal de geestelijkeadviseur van de R.K. Vereeniging voor Slecht-hoorenden „Pius X" op Beloken Paschen, dusop Zondag 31 Maart a-s. een H. Mis opdragenuitsluitend voor Katholieke slechthoorenden.Deze H. Mis met predikatie wordt door denweleerwaarden heer A. Schulte gelezen omkwart voor elf in de Kapel in de Beuling-straat 11.

Het is de overtuiging van het bestuur datalle slechthoorende Katholieken deze Gods-dienstoefening zullen bijwonen, temeer daardoor het plaatsen van gehoorapparaten er voorwordt zorggedragen dat een ieder in staat isalles te volgen.

Er zal verder gelegenheid zijn om te biech-ten in de Sacristie van de Kapel op Zaterdag30 Maart van 11—12 en van 3—4 uur, eveneensmet behulp van gehoorapparaten.

Katholieke slechthoorenden die naar deBeulingstraat willen komen zijn van harte wel-kom.

R.K. NIJVERHEIDSSCHOOL„DON BOSCO”

Dinsdagavond zijn de getuigschriften uitge-reikt aan de geslaagden van den laschcursusder R.K. Nijverheidsschool Don Bosco, welkesamenwerkt met de N.V.L. (NederlandscheVereeniging van Laschtechniek).

Voor autogeen lasschen slaagden 6 van de7 cursisten, terwijl 1 candidaat voor het exa-men niet was opgekomen

Geslaagd zijn: R. B. Harberts, J. Jasperse,J. J. Kroeske, P. A. Nieland, E. v. Ossenbrug-gen en J. Ch. Veen.

Voor electrisch lasschen waren 32 cursistengeëxamineerd. Hiervan werd aan 20 cursistenhet getuigschrift toegekend en werden er 12afgewezen. Geslaagd zijn* D. Boerenboom, D.Bor, J. v. d. Broek, A. Coffeng, C. Hassing.M. Hellemons, C. J. Jans, A. C. Lo A. Fat.P. J. Meijs, G. L. Peeters, S. P. Pronk, JRoels. G. Rozeboom, W J Schurjt, H. v. d.Steen, Th. F. J. Weesing, W. A. Wildenbos,E. Winterink en J. A. v. Zandvoort.

Bü de uitreiking van getuigschriften warenaanwezig van het schoolbestuur rector G. F.Scaneiders en de heer A. Backhuijs, voorts

Kolonel N. A. Rost van Tonningen, ir. W. sfbe-na, de directeur en leeraren.

De voorzitter, rector G F. Schneiders, preesde energie, welke de cursisten hebben getoondom na hun gewonen werktijd nog tijd te vin-den dezen cursus te volgen. Hij zeide er vanovertuigd te zijn, dat de geslaagden, die ditgetuigschrift hadden behaald, hun plaats inde maatschappij wel zouden vinden.

De directeur der school gaf nog eenige nut-tige wenken, waarna ir. W. Ybema hun denweg wees om zich verder te bekwamen tot Petdiploma „grootlasscher".

DE ALGEMEENE WINKELIERS-VEREENIGING JUBILEERT

Koninklijke onderscheiding voorden heer Korff

In veertig jaar kan er veel veranderen.De geschiedenis van de Algemccnc Winke-

• liersvereeniging, die gisteren dit heugelijkefeit herdacht, is er een sprekend bewijsvoor. De levenskracht van deze vereeni-ging en de nooit falende energie van haarbestuur zijn voor den Amsterdamschen mid-denstand van groote beteekenis geweest enwaren de directe oorzaak van een grootaantal verbeteringen op elk gebied.

Wettelijke regeling vin het sluitingsuur enbestrijding van deloyale concurrentie, ziedaarde programmapunten van de vereeniging toenzij in 1900 werd opgericht. Maar dit begin wasnog zeer bescheiden in vergelijking met desuccessen, die de vereeniging in den loop derjaren mocht boeken en het actieprogram datzij sedertdien ontvouwde. Zij hielp mee aan destichting van een Nederlandschen Midden-standsbond en aan de oprichting van een cre-dietbank, een verzekeringsbank, een Handels-school en vele andere instellingen. Van de veleresultaten, waaraan de vereeniging deel hadnoemen wij o.a. de wettelijk geregelde winkel-sluiting, het afschaffen van kortingen enfooien, verbeterde voorwaarden voor leveringvan gas en electra aan winkeliers, de wet in-zake opruiming en uitverkoop, de Vestigings-wet Kleinbedrijf enz.

Ter herdenking van dit jubileum heeft hetbestuur der vereeniging Woensdagmiddag in degroote zaal van hotel „I'Europe" gerecipieerd.

Vooral uit middenstandskringen waren velengekomen om hun gelukwenschen aan te bieden.

Tot de aanwezigen behoorde ook de burge-meester van Amsterdam, dr. W. de Vlugt. dieals eerste spreker het woord richtte tot dejubileerende vereeniging.

Wat er in de afgeloopen veertig jaar tenbehoeve van de winkeliers en van den midden-stand in het algemeen door de vereeniging isverricht, stemde volgens spr. tot groote dank-baarheid. Spr. belichtte de beteekenis van denmiddenstand, welke moreel noodzakelijk enmaterieel onmisbaar is voor land en volk.

De burgemeester sprak de hoop uit, dat demiddenstand in de Algemeene Winkeliers Ver-eeniging de krachten zou mogen vinden, welkezij bij de verdere vervulling van haar taak noo-dig heeft.

Het was spr. een vreugde te kunnen mede-deelen, dat het H.M. de Koningin behaagdheeft den heer Korff te benoemen tot ridderin de orde van den Nederlandschen Leeuw.

De heer Korff, zeide diep getroffen te zijnvoor de hooge onderscheiding, waarvoor hij inde eerste plaats woorden van dank tot H.M.de Koningin richtte. De tegenwoordigheid vanden burgemeester stelde spr. op hoogen prijsHij gewaagde van de goede verstandhoudingtusschen de vereeniging en den burgemeester,die steeds de vereeniging heeft gesteund inhaar streven om den Amsterdamschen winkel-stand op een zoo hoog mogelijk peil te brengen.

Verder sprak nog de heer L. de Groot uitRotterdam, voorzitter van den KoninklijkenNederlandschen Middenstandsbond, die denzelfopofferenden arbeid van de mannen uit demiddenstandsorganisaties prees.

De samenwerking tusschen het hoofdbestuuren de A.W.V., welke een afdeeling van denK.N.M.B. vormt, is altijd uitstekend geweest.Spr. hoopte, dat dit ook in de toekomst zoozou mogen blijven en bood den heer Korff alsblijk van waardeering een voorzittershameraan.

Tenslotte boden o.m. nog hun felicitaties aande heeren Blankert namens het Meeuwissen-fonds en Ram als vertegenwoordiger van denAlgemeenen Nederlandschen Bond van Han-dels- en Kantoorbedienden.

Tentoonstelling van de„Paneelclub”

De tentoonstelling van schilderijen van dewerkende leden der „Paneelclub" in de expo-sitiezaal in Savoy aan het Kleine Gartman-plantsoen, is voor enkele weken verlengd.

DE INBRAAK IN DEORANJE NASSAULAAN

Tweede was een aartscomediantIn de rechtszaak tegen den inbreker P. de

J. stond Woensdag na de pauze de fabrikantM. terecht. Hem was in de eerste plaats helingen ten tweede uitlokking van, althans mede-plichtigheid aan de inbraak ten laste gelegd.

Verd. ontkende. Hij gaf slechts toe, dat hijde J. kende, maar verder ging zijn bekentenisniet

De huishoudster, als getuige in deze zaak ge-hoord, vertelde, dat zij in een groot dagbladeen huwelijksadvertentie had gezet. Op dezewijze had zij met verdachte kennis gemaakt.Binnen korten tijd was zij haar spaarduitjes,bijna zes duizend gulden, kwijt.

Toen het geld op was, had hij haar aange-zet om eenige sieraden te stelen. Zij had eenbroche en een gouden potlood weggenomen.

Kort na de kennismaking had verd. haarƒ 2.000 ter leen gevraagd en gekregen.

Eenigen tijd later leende zij hem weer ƒ 300.Vervolgens vertelde de vrcuw hoe verd. er

haar toe gebracht had de kostbare broche aanhem te geven.

De verdediger, mr. van Everdingen, stel-de de huishoudster een heele reeks vragen.Get. vertelde nog eens uitvoerig hoe verd. haarvrijwel gedwongen had de broche te stelen

Verdachte gaf toe, dat hij het gouden pot-lood van de vrouw ten geschenke had aange-nomen.

President: Hoeveel geld leende u van haar?Verdachte: Ruim / 4000.—.De verdachte uit de eerste zaak P. de Jl.

kwam vervolgens voor het getuigenhekje omverklaringen af te leggen. Hij hield zich aanzijn verklaringen, als verdachte afgelegd.

Nog eens betoogde M. dat hij volmaakt on-schuldig Was.

In het reclasseeringsrapport wordt verd. ge-noemd „een buitengewoon ongunstig individu,die zijn slachtoffers op geraffineerde wijzeweet te vinden."

Eisch vier jaarDe man, die thans terecht staat, zeide de

officier van justitie, mr. R. 'sjacob, heeft zijnsporen in de rechtszaal verdiend.

Spr. ging eerst het leven van M. na.Vooral met gokken verloor deze man veel

geld en toen moest er naar andere middelenworden omgekeken. P. de J. werd in het spelbetrokken, nadat hij de huishoudster de duim-schroeven had aangezet.

Na de arrestatie van de J. heeft deze aan-vankelijk alle schuld op zich genomen. Pas la-ter, toen het geheele onderzoek vrijwel achterden rug was, kwam hij met een volledige be-kentenis voor den dag. Hij zag in, dat hij zeerdom had gedaan om alle schuld alleen opzich te nemen. Er is geen enkele reden omook maar eenigszins te twijfelen aan de ver-klaringen van de J.

Deze verd. M„ een aartscomcdiant, is deleidende figuur in deze zaak. Hij maakte deplannen en verschafte de middelen, dienover-eenkomstig zal hij veroordeeld moeten wordenen wel wegens heling en uitlokking van dief-stal tot vier jaar gevangenisstraf.

De verdediger, mr. van Everdingen.hield een uitvoerig pleidooi waarin hij o.m.aanvoerde, dat deze verdachte nooit de be-doeling heeft gehad om de huishoudsterte benadeelen. Hij heeft een schuldbeken-tenis van ƒ 4100.— geteekend en zeer zeker

zaï de huishoudster in den loop van dentijd worden schadeloos gesteld.

Voorts was pi. van oordeel, dat zijn cliëntmet de zaak niets te maken heeft en dathij het slachtoffer is geworden van denberuchten P. de J., met wien hij medelij-den had.

PI. concludeerde tot vrijspraak.

Tenslotte stond nog de gescheiden vrouwvan M. terecht. Zij zou van de huishoudsterten geschenke hebben aangenomen een fleschwijn en eenige potten met inmaak, wetendedat deze voorwerpen van diefstal afkomstigwaren.

Subs. had het O. M. schuldheling ten lastegelegd.

De officier van justitie, mr. R. 'sJacob.requireerde acht maanden aevangenisstraf

De verdedigers, mr. Th Muller Massis enmevr. C. Temme, pleitten vrijspraak.

De rechtbank zal op 4 April vonnis wijzen indeze zaken.

Tentoonstelling van Oosterschekunst

In de toonzaal ten huize van den kunsthan-del van Jacques Jansen zal van 20 tot 27 Maarteen tentoonstelling gehouden worden vanOostersche kunst.

Achthonderd maal „Boefje”Maandagavond 25 Maart zal in den Stads-

schouwburg de achthonderdste opvoering ge-geven worden van Brusse's „Boefje" met Annievan Ees in de titelrol.

Veertig jaar huishoudsterDinsdag 23 Maart hoopt mej. G. Deppe den

dag te herdenken, dat zij voor veertig jaar alshiushoudster in dienst trad bij de familiev. Rietschooten.

Tragisch stergevalIn den namiddag is een dame, die per trein

op het Centraal Station was gearriveerd endaar door haar dochter werd afgehaald, onwelgeworden. Geneeskundige hulp was spoedig terplaatse. Tijdens het vervoer naar een zieken-huis is zij overleden. Een hartverlamming wasde doodsoorzaak.

m

Piano-avond Kees StokvisDe pianist Kees Stokvis zal 29 Maart a.s. in

het Muzieklyceum een piano-avond geven metwerken van Schubert. Janacek, Schönberg enRavel.

Een brandje en drie geruchtenDe brandweer bluschte gisteren slechts één

schoorsteenbrandje in het perceel Mercator-straat 18. Voor 3 geruchten werd uitgerukt,waarvan 1 baldadige alarmeering.

Tentoonstelling bij AalderinkIn de expositie-zalen van kunsthandel Aal-

derink zal Zaterdag a.s. om half drie een ten-toonstelling geopend' worden van schilderijenen teekeningen door Anton Rooskens,

Cabaret Jan RolandEen cabaret-gezelschap onder leiding vanden

chansonnier Jan Roland zal van 26 Maart afoptreden in het Leidschepleintheater met hetcabaret-programma „Music-hall."

Door de fiets gezaktBij de Linnaeusstraat, onder den tunnel,

zakte een 47-jarige wielrijder door zijn fiets,waarbij hij inwendige kneuzingen ■ opliep vanernstigen aard. Hij werd In het O. L. V. Gast-huis opgenomen.

(Berichten -eeds geplaatst in eendeel van onze vorige oplaag)

Heden een nieuwFransch kabinetPABUS, 21 Maart (Havas). Paul Key-

ïiaud heeft Woensdagavond besprekingengevoerd met Louis Rollin, Gcorges Mandei.Lamoureux. en Queitle.

Hy zal deze besprekingen Donderdagoch-tend voortzetten en vervolgens zal hij denpresident van de republiek op de hoogte

gaan stellen van de resultaten.Het ministerie zal omstreeks het midden

van den dag worden gevormd en zal zichVrijdag aan de Kamer voorstellen.

DE DUITSCHE AANVALBIJSCAPAFLOW

Volgens Britsch bericht zijn slechtstwee neutrale schepen

beschadigd

LONDEN, 20 Maart (Reuter). Een communi-qué van de Britsche admiraliteit meldt overden aanval van Duitsche vliegers op een con-vooi bij Scapa Plow:

Vanavond hebben vijandelijke vliegtuigen eenaanval gedaan op een convooi aan de Schotschekust. De escorteerende oorlogsschepen hebbendeze vliegtuigen onder vuur genomen. Patrouil-les van het luchtwapen van de vloot en van hetkustcommando waren in actie. Op een gegevenoogenblik hebben twee vliegtuigen van de vloottien Heinkeltoestollen aangevallen en verspreid

I>e vijand beweert, dat verscheidene sche-

pen ofwel tot zinken zjjn gebracht ofwelernstig schade hebben opgeloopen. Een feitis, dat de Britsche oorlogsschepen of vlieg-tuigen geen schate hebben geleden en dater geen slachtoffers zijn. Twee neutraleschepen evenwel hebben geringe schade op-gcloopen.

Zooals later werd vernomen zijn de beideneutrale schepen, welke beschadigd werden byden aanval op een Britsch convooi voor deSchotsche kust, een Noorsch en een Zweedschschip. Geen Britsche oorlogsschepen of koop-vaardijschepen werden bij den aanval bescha-digd.

De Duitsche aanvalop het convooi

LONDEN, 21 Maart. (Reuter). Naar officieelwerd medegedeeld, zijn de schepen van hetconvooi, welke beschadigd werden, de Noorscheschepen „Svinta" en „Tora Elise" en 't Zweed-sche schip „Utklippen". De „Svinta" is door debemanning verlaten; deze bemanning is aanboord van een ander Noorsch schip gegaan.

Een der aanvallende Heinkelvliegtuigen werddoor de luchtdoelartillerie beschadigd er anderewerden door Britsche vliegtuigen getroffen.

De Hindenburgdamook beschadigd?

KOPENHAGEN, 20 Maart. (Reuter). Van-middag werden nog steeds rookwolken waarge-nomen, welke naar het schijnt opstegen uitbrandende gebouwen op het eiland Sylt. Doorhet hevige bombardement door de Britsche vlie-gers is, naar men gelooft, de spoorlijn over denHindenburgdam, welke het eiland met hetvasteland verbindt, beschadigd. Daarover is vanRömö, het Deensche eiland juist benoordenSylt, bericht ontvangen. Normaal loopen dage-lijks vier treinen over den dam, twee in deochtenduren en twee in den middag. Woens-dag heeft geen enkele trein geloopen.

Ratificatie van denvrede te Moskou

LONDEN, 20 Maart. (Reuter) De ratificatie-oorkonden van het Russisch-Finsche Vredes-verdrag zijn vandaag, volgens een mededeelingvan radio Moskou, uitgewisseld.

Deensch protest tegenBritsche bommen

KOPENHAGEN, 20 Maart. (Deensch Tel.,Ag.) De Deensche gezant te Londen heeft van-avond opdracht van zijn regeering ontvangen,stappen te doen bij de Britsche regeenng, teneinde te protesteeren tegen het schenden vande. Deensche neutraliteit door het vliegen overDeensch gebied aan de Westkust van Jutlancen het werpen van bommen in den nacht vanDinsdag op Woensdag.

Geredden der Phoboste Vlissingen

Zeven slachtoffers lagen bij decatastrophe in hun kooien

Met het Grieksche s.s. „Tassia" zijnWoensdagavond twee geredde opvarendenvan het tankschip „Phobos" van de N. V.Ned.-Indische Tankstoomboot Maatschap-pij, dat Woensdagmorgen bü de Zuid-Oost-kust van Engeland op een mijn is geloopen,in V'issingcn aangekomen, v Zooals bekendzijn de eerste stuurman en zes Chineezenbij deze ramp om het leven gekomen.

De beide geredden, Chineezen, xija dooreen marine-sleepboot van het op de reedeliggende schip gehaald. Eén van hen wasgewond aan armen en beenen en moest perbrancard van boord worden gehaald. De an-dere bleek geheel overstuur te zjjn.

Beide mannen spraken slechts Ohineesch.doch uit hun gebaren viel op te maken, dat de„Phobos" door twee ontploffingen moet zijn ge-troffen. De zeven opvarenden, die bij de ramphet leven hebben gelaten, bevonden zich in hunkooien, toen het ongeluk gebeurde. Ter hoogtevan hun slaapplaatsen werd het schip getrof-fen. De beide geredde Chineezen waren in de

machinekamer en werden geheel met olie ovdekt. Zij geraakten in zee, waar zij een tijd la «

hebben rondgedreven in een dikke laag °~_

Het Grieksche s.s. „Tassia", waarmede zij tnante Vlissingen aankwamen, pikte hen op.

Ook nu neg hadden de beide mannen veninder van de olie, welke bjj den S"2*

Chinees nog steeds uit de ooren te voorscnUkwam.

Na door den geneesheer Detmar te zajn o *

derzocht, werden de Chineezen per ziekenauinaar het Sint Joseph-ziekenhuis te Vlissingovergebracht.

m

Een nieuw geval vandesertie

Naar wij vernemen is een soldaat in de Ste-ling IJmuiden, de 21-jarige H P. W. uit C-ver-veen, na het beëindigen van zijn verlof nieop zijn post teruggekeerd. Men vermoedt d*hier wederom van desertie sprake Is. Dit tvoor IJmuiden het tweede geval zijn.

Deze soldaat blijkt het we; handiger te het>-ben ingekleed dan zijn gedeserteerde colleg»'die met twee onder-officieren dezer dagen na»'België was uitgeweken en spoedig kon wordengearresteerd. .

De soldaat, die thans vermist wordt, had driedagen verlof. Eenmaal is hij in deze dn£'!jthuis geweest. Hrj zeide aan zijn ou/iers dat n«de andere dagen zou doorbrengen met ccbezoek aan de Jaarbeurs te Utrecht. _ZUB

ouders die geen achterdocht hadden, lietenhem gaan. Of hrj inderdaad op de Jaarbeur.geweest is, wordt thans sterk betwijleld.

Toen de drie verlofdagen om waren, kwamer op het Bureau van het onderdeel, waart0'de betrokkene behoort, bericht binnen dat huziek was achtergebleven.

Het ingestelde onderzoek naar de wettigheidvan het ziek achterblijven, leidde tot deze ont-dekking.

De ouders waren uit den aard der zaak nie»weinig verbaasd, een militairen dokter voor dedeur te zien, die kwam zien of zoonlief W&*spoedig naar zijn onderdeel te IJmuiden z°ukunnen terugkeeren.

Hiermede stonden de ouders voor een pün"

lijke verrassing. Men begreep dat de soldaatofwel vermist ofwel gedeserteerd was. De ken-nisgeving van zijn ~ziekte" zou er evenwel °Pwijzen, dat de laatste veronderstelling hetmeest; waarschijnlijk is. In dit geval heeft hijeen voorsprong van zes dagen op de militair'politie, die hem tracht op te sporen.

Omtrent de drijfveer tot deze daad tast m«nin het duister.

Nader vernemen wij, dat de 21-jarige soldaatzich tegenover zijn vrienden had uitgelaten, dathij bevreesd was voor straf, die hem binnen-kort door den Krijgsraad zou worden gegevenwegens een militair vergrijp. Anderzijds ach'men een ongeluk evenmin uitgesloten.

DE PRINS TE HEILIGERLEE

Waar „Adolf is gebleven, teFriesland in den slag”

Tijdens zijn bezoek aan iegeronüercteelen &

de provincies Groningen en Drente, heeft Z.K-H.Prins Bernhard, die behalve door luit.-kol. H-J. Phaff vergezeld was van den territortalen be-velhebber in Friesland, kolpnel J. Veenbaas, enmajoor P W. Pieters, een bezoek gebracht aaHhet monument van Graaf Adolf van NassaUte Heiligerlee. Dit was voor deze gelegenheidvan zijn winteromhulsel ontdaan.

Majoor Pieters gaf den Prins een historischuiteenzetting Van den slag bij HeiliKCriivan het sneuvelen van graaf Adolf van Ma.;

Vóór zjjn vertrek plaatste Prins Bernhard z'J nhandteekening in het boek der bezoekers.

DIEMENVereeniging voor Ziekenhuis-verpleging„HelptElkander”

Jn de onder voorzitterschap van burgemees-ter jhr. mr. L. E. de Geer van Oudegein ge-houden jaarvergadering van bovengenoemdevereeniging werden, na een welkomstwoord vanden vorzitter, de jaarverslagen van den secre-taris en den penningmeester ter kennis van devergadering gebracht. Wij ontleenen er hetvolgende aan:

Het was in verschillende opzichten een veel-bewogen jaar geweest voor de vereeniging-daar zich een groot aantal ziektegevallen ha»voorgedaan en bovendien door den oorlogs-toestand verschillende gemobiliseerde ledenwaren uitgetreden. Het ledental liep terug van2613 tot 2602. In ziekenhuizen werden 99 pa-tiënten verpleegd. Het gemiddeld aantal lig'dagen in ziekenhuizen bedreg het vorig jaar12.75 en in het verslagjaar 17.42 dagen per pa-tiënt. Het totaal aantal ligdagen bedroeg Whet verslagjaar 1725, in het voorafgaande jaar1058.

De jaarlijksche controle door den accountantder Federatie had plaats op 3 Februari J.l«waarbij alles in orde was bevonden en denpenningmeester, den heer D. J. den Hartog.werd lof gebracht voor diens correct beheerder financiën. De totale uitgaven hadden be-dagen ƒ 9103.84 v,; het verliessaldo over 1939bedroeg ƒ 1063.50."

De verschillende verslagen werden goedge-keurd en blijkens het verslag der financieel*commissie kon den penningmeester déchar-ge worden verleend.

De aftredende bestuursleden werd met alge-meene stemmen herkozen en een commissievoor het nazien der boeken over 1940 werd be-noemd.

Vermeld zij nog, dat dit jaar voor het eerstmet het Streekverband Amstelland een over-eenkomst tot stand kwam, waardoor leden, diein ziekenhuizen verpleegd worden, ook vanwegestaan.

Na een korte rondvraag sloot de voorzittermet een dankwoord aan de aanwezigen voor deopkomst de geanimeerde vergadering.

■^———«sa—a— I —■ ■ ' I >■-■■—^ü^—

HET ROODE KRUIS

Opleiding en Bloedtrana- B[Q3Üoefening van faF *# j fualedlensten PMtransportcolonnea *S-J ■Hulp IHJ Lour-Opleiding van I[£3 destraneporten K&3^J«4.000 helpsters enz. ümaa

Inrichting hos. r|3a Protectoraat B^"pltalen In mobl- JflQfl parkherstel-llsatle- of oor- Lïöï llngsoorden, >».-£->logstud Roode Kruis-

___ hondenvcrean. w/l-^Verzorging xleke \.

m -1 Bnït | I•n gewonde mlll- -" 'tal , —«vy,tadren In oor- Eerste hulp VU.Mlomtüd >>U marsenen, (>f*]HU* s "° =

wedstrijden, SyJmModern zieken- fSJTQT vergaderingen I.NTervoer I*- *H

..„

■r—j-« Uitwisseling FÏT3Hulp W) rampen f_wfil KrSJgsgevange- P/*T'4

*^^a nen.hulp aan rtjvflUitzending *e,/K>s*a vluchtelingen I—£—3ambulance H»***? Levensmiddelen. JF-™600 huippoe- ptiüt !S!;rï2!?:dl " rJP^ten Unie de I. El J =yn f2 nS*f HSsejnooddruftlgen L-i^jJl"*gen C=J—l t/n buitenland l?»?!^Patroullleeren Organisatie rJSiJ\btl gevaarlUke hulpactlaa b« S+/4 Ipunten j** I J-ai rampeD en nood ' ""

Radlo-aedlscheadviezen s?^^=

MH 0 5 3 0 0 S L. THIn lader hul*

San Lid van 't Roode KruiePoatglro 2 9 12 0

(Uln.contrlb.f 1.- p.J.)HOOFDBESTUUR BÜCUS KRUIS • DES HAAO

■ kranten, , ——

werpe men niet weg;

stuur ze op naar Uwvrienden en kennissenonder de gemobiliseerden;

O ze snakken■ er naar *

AVONDBLAD -BLADZIJDE 6DONDERDAG 21 MAART 1940DE TIJD

FINANCIEN EN ECONOMIE

Nederlandsch-Indische TheeDe toekomst kon niet

optimistisch wordentegemoet gezien

BEPERKTE UITVOER-MOGELIJKHEDENSedert het uitbreken van den oorlog werden°°r de oorlogvoerende landen in Europa geen

meer gepubliceerd en bleef ook opgave

vatl het cijfer der Engelsche voorraden, dat te-ens den surplusstock aangaf, achterwege; vol-gens Econ. Statistische Berichten bedroeg einduSUstus de totale Engelsche voorraad in de vee-bUna 158 millioen lbs.

Omtrent het verbruik van den voornaamsteneeconsument, het Vereenigd Koninkrijk, heb-n Wij dus geen exacte gegevens; wel weten wij,

gf> ondanks den schijn door de distributie, de'tsche theepositie ruim moet zijn, omdat eeni-

? Meeren thee voor export werd vrijgegeven. Inet begin van den oorlog werd het uitvoerper-ntage van 90 tot 95 pet. van de standaard-

;L ota verhoogd, waardoor alsnog tot 1 April 1940J* 1"! 40 millioen lbs. meer door deze landen

Ocht worden uitgevoerd, welke vermeerdering, ' nu toe niet in de uitvoeren tot uiting is ge-J"ïten. Integendeel, deze zijn in 1939 kleiner ge-

est dan in het jaar daarvoor.Wat de statistische positie in 1939 betreft, kan

erder worden vermeld, dat de invoer der Ver-engde Staten, blijkens gegevens van de Ver-

eniging voor de Theecultuur in Nederlandsch-«Jdië, 96.131.363 lbs. heeft bedragen tegen in 1938"■587.000 lbs. Nu is deze vermeerdering op zich-elf niets bijzonders, doch moet worden gezien inerband met de voorraadvorming (vermoedelijkXtra door den oorlogstoestand), omdat regelma--8 ups and downs in den invoer worden waar-genomen (in 1000 lbs):j^3 95.710 1934 73.984j®35 85.115 1936 80.696,„

37 93.252 1938 80.587193.9 96.131Oe thee-invoer is dus alleen als gemiddelde

Ver een paar jaar in de Vereenigde Staten maat-"af voor het verbruik.

Wat de overige landen aangaat, toonen de cij-,ers voor 1939 een verschillend beeld, met over?et algemeen eerder een stijgende tendenz, wat

is uit het oogpunt van den wenschJO4 voorraadvorming; ook in ons land is de in--oer tot verbruik over" 1939 belangrijk grooter

~an in 1938; naast de legerbehoeften lijkt ons de•°ornaamste oorzaak de wensch van de huis-r °uw een zekeren voorraad te hebben.

. Wat het Engelsche verbruik betreft, wordt overet algemeen een stijging verwacht, waarbij men

zich veelal baseert op de tijdens den wereldoor-i°S geconstateerde stijging van het theeverbruik.

u Js het afleiden van deze stijging uit de cijfers,

eedf «iet zonder meer juist, omdat de stijgingeec<s in 1905 heeft ingezet en wat wordt waar-

Eenomen jn het begin van den oorlog veel meer."en uitlooper is van wat daarvoor plaats had.

de uitvoeren betreft is wel het voornaam-'it, dat die van China in 1939 op een onge-

r, ifl laag niveau, n.l. op 49.731.422 lbs. tegenFl-766.509 lbs. in 1938 (cijfers Vereeniging voorfte Theecultuur in Nederlandsch-Indië) is geko-men. Japan en Formosa daarentegen hebben.v°lgens opgave van evengenoemde vereeniging,'n 1939 meer uitgevoerd: Japan 51.754.560 tegen37 037.943 lbs. en Formosa in de eerste 11 maan-öen 23.994.577 tegen 22.661.486 lbs.. Het internationale theecomité heeft in zijnpatste vergadering besloten het uitvoerpercen-:aSe voor het restrictiejaar 1940/1941 op 95 pet.e handhaven en zal daarbij beschikt hebben

°v er het noodige cijfermateriaal. Op de thee-ai'kt zijn tal van onzekerheden en wat bij het

° Csluit van het comité den doorslag heeft gege-en valt niet te zeggen; wij aanvaarden dit be-u't dus zonder verdere beoordeeling.

Nederlandsch-Indië. *n zijn beteekenis voor Nederlandsch-Indië alsheeproducent achten wij dit besluit nadeelig,*"ks in verband met de deviezenpositie der ge-leerden. De Britsche en Pransche regeeringen

en thans alles om voor de oorlogvoering deoodig e deviezen te verzamelen en het komt ons

J**. dat in het besluit van het Internationaleook deze tendenz tot uiting komt.

zien geen enkele aanleiding om een grooteermeerdering van de wereld-thee-absorptie teerWachten, de cijfers wijzen daarop zeker niet

J 1 zou zoon vermeerdering in Groot-Brittanniëaats hebben, dan ligt daar nog de voorraad,?'e op 31 Augustus 1939 bijna 158 millioen lbs.De öroeg.

wvj nu eens de theepositie der ge-leerden over 1938, een voor de wereld-thee-osorptie zeker niet ongunstig jaar, dan krijgenmi het volgende (in 1000 lbs):

"Totale Britsche absorptie 595.551» Fransche „

34.052

629.603daartegenover staat een eigen uitvoer van:

e beide Britsche hoofdprodu-cten in het restrictie jaar1940/41 603.089.381 lbs.

'fidcre Britsche en FranscheProducenten 29.000.000 lbs.

Totaal dus rond 632.000.000 lbs.

,öe thee-uitvoer afkomstig uit Nyassaland,Oeganda, Tanganyika, Indo-China, Mo-

Zuid-Rhodesia en Zuid-Afrika is in839, voor zoover thans gegevens bekend zijn,

* l'ooter geweest dan over 1938 en wrj kunnen denjf'tvoer voor 1940 voor deze gebieden gevoegelijka op 29 millioen lbs.

j. Tesenover een absorptie in 1938 van 629.6 mil-fiiï?n J bs. of, zonder den lerschen Vrijstaat, van

millioen lbs. staat dus een Britsch-Fran-uitvoer van 632 millioen lbs. plus een voor-

had, die op 31 Augustus 1939 bijna 158 millioens - bedroeg, zoodat de geallieerde mogendheden

*e*i beroep op vreemde valuta voor de theevoor-thenir»g behoeven te doen of voor zoover zij eigen

c0eeën — bijv. hoogwaardige Britsch-Indische ene>"lon-theeën — uitvoeren, daarvoor goedkoo-

Epre m de plaats kunnen krijgen. Maar, dit ge-

lljeti zijnde, is daardoor de theepositie voor de

Eet"Britsch-Fransche wereld veel ongunstiger

gorden dan zonder valuta-overwegingen. Im-J2frs . de niet-Britsch-Fransche wereld absor-ptie in 1938 250 millioen lbs.; stellen wij nuj* de vermindering van den Invoer in Duitsch-j,

d en de afhankelijke gebieden wordt gecom-k iseerd door een grooteren import elders, dan

wy op een invoer van 250 mill. lbs.VofeSenover deze invoerbehoefte staat e*i uit-t» 6rcaPaciteit, die als volgt kan worden ge-

He erd:volgens het uitvoer-

van 95 pet bijna 165 mill. lbs.'na, aanhoudend het buiten-.«ewoon lage niveau van 1930 50 mill. lbs.fan en Formosa, basis 1939.... 78 mill. lbs.

Totaal 293 mill. lbs.kan aangenomen worden, dat in Cnina's

binnenland theevoorraden zijn gevormd en dateen raming van 293 millioen eerder aan den la-gen kant is, terwijl de 250 millioen een vrij goedbeeld van de invoerbehoeften geven.

Op de „vrije markt" ontstaat dus door het uit-voerpercentage van 95 vermoedelijk een surplus,dat prijsdrukkend zal werken. Een vraag, die zichdaarbij voordoet, is natuurlijk hoe groot het ver-bruik en de uitvoer van zwarte thee zal zyn,m.a.w. of een deel van het overschot niet tenlaste van de groene en andere niet-zwarte theeënzal komen. Daarbij moet echter worden bedacht,dat het percentage zwarte thee der outsiderssteeds grooter wordt en dat de Chineesche uit-voer wel ongekend laag was.

Voor Nederlandsch-Indië komt daarbij, dat de>thee-uitvoer naar Nederland beperkt is en datNederlandsch-Indië voor thee dus grootendeelsis aangewezen op de Nederlandsche verbindin-gen met de Vereenigde Staten en de afzetgebie-den ten zuiden van de Middellandsche Zee envoorts op buitenlandsche reederijen, die voor be-vrachting natuurlijk in de eerste plaats aanne-men de goederen, die voor het eigen land be-hoeften van de eerste orde beteekenen. Thee be-hoort daartoe, behoudens in de Britsche gebie-den en Nederland, niet.

Dat onze vrees, dat deviezenmaatregelen voorde Britsche theepolitiek van beteekenis zijn, ge-grond is, blijkt uit de aankoopen door het Ver-eenigd Koninkrijk in de hoofdproductie-gebiedenen uit het voor Groot-Brittannië afgekondigdeinvoerverbod.

Wij hebben in deze beschouwing uiteraard geencritiek willen oefenen op de beslissing van hetInternationale Theecomité, maar alleen willenaantoonen, welke gevaren daardoor voor de Ne-derlandsch-Indische thee zijn ontstaan, welke ineen prijsdaling tot uiting kunnen komen, eenprijsdaling, welke in dat geVal in verband met deprijsvaststelling op basis van het verloop te Ba-tavia, ook voor de te Amsterdam verkochte theezal plaats hebben.

Het prijsverloop voor Nederlandsch-Indischethee was sedert het begin van den oorlog aan-vankelijk zeer bevredigend, doch tegen het ein-de van het jaar kwam een kentering en hoewelhet prijspeil nog steeds boven dat van begin 1939ligt, kan de toekomst toch niet met groot opti-misme worden tegemoet gezien, omdat, .zoo algeen thee onverkocht zou blijven, de ongunstigepositie toch het prijsniveau zal drukken.

HOLLAND LANGKATRUBBER MIJ.

Verhes van vorige jaren metƒ5728 verminderd

Aan het jaarverslag over 1939 der HollandLangkat Rubber Mij. ontleenen wu het vol-gende:

Van de gelegenheid bij de reorganisatie onzerMij. aan oud-aandeelhouders geboden om deelte nemen'in het nieuwe kapitaal, werd, zooalsonder de ongunstige omstandigheden te ver-wachten was, geen gebruik gemaakt. Het uitge-geven kapitaal blijft dus voorloopig ƒ 300.000.

De aanplant bestaat thans uit 445 (425) H.A.met 158.570 boomen. De geheele aanplant ver-toont een bevredigenden groei.

In 1939 werden geoogst 157.626 (146.481) K.G.De rubbervoorraad per ultimo 1938 bedroeg45.597 K.G. en per ultimo 1939 37.770 K.G., zoo-dat In 1939 verkocht werden 165.452 (J.00.884)K.G., tot een netto-dooreenprijs van 31 (28.3)cent per h. K.G., latende een netto-provenu vanƒ102.526 (51.494). De totale opbrengst bedroegƒ104.857 (75.449).

De exploitatiekosten in Indië bedroegen ƒ 52.760(60.621). Het batig saldo bedroeg ƒ 52.096 (14.828).

De voorloopige standaard-productie 1940 be-draagt 348.706 K.G. Het laat zich aanzien, datwij in 1940 ongeveer een half millioen pondenzullen kunnen uitvoeren.

Na diverse afboekingen op de verlies- en winst-rekening kon het saldo-verlies op de balans nogmet ƒ 5728 worden verminderd.

De balans per ultimo 1939 vermeldt alsActiva: Landconcessie ƒ 200.000 (onv.), rub-

beraanplant ƒ522.124 (520.177), gebouwen en fa-brieksinstallatie ƒ30.031 (30.749), bedrij fsbenoo-digdheden ƒ3508 (3944), goten en wegen ƒ2005(3143), engagementskosten ƒ6OO (935), rubber-voorraad ƒ26.063 (23.955), diverse debiteurenƒ1490 (2532), kas en kassiers ƒ13.799 (1416) enwinst- en verliesrekening ƒ10.514 (16.242) en als

Passiva: Kapitaal ƒ300.000 (onv.), rubber-oogst 1939 ƒlB3B )nihil), tantième Indisch per-soneel ƒ3898 (nihil), H. G. Th. Crone ƒ504.302(510.077) en diverse crediteuren ƒlO3 (519).,

De verlies- en winstrekening staatDebet voor: Verlies per 3f December 193.8

ƒ16.242 (914.374), exploitatiekosten oogst ƒ52.760(60.621), registratiekosten ƒ7500 (nihil), reorga-nisatiekosten ƒ2059 (nihil), interest ƒ30.327(28.701), onkosten ƒ2425 (2369) en tantième In-disch personeel ƒ 4055 (nihil), en

Credit voor: rubberoogst 1939 ƒ 104.857 (75.449)en saldo-verlies ƒ10.514 (16.242).

Industrieele Disconto Mij.voor Nederland

In de heden gehouden algemeene vergaderingvan aandeelhouders werd tot directeur benoemdde heer J. van Damme, voorheen onder-direc-teur dw vennootschap.

Amsterdamsche VerzekeringsbankNaar wy vernemen zal aan de op 3 April te

houden jaarlijksche algemeene vergadering vanaandeelhouders der Amsterdamsche Verzeke-ringsbank worden voorgesteld een dividend van7 pet. (onv.) uit te keeren op de gewone aan-deelen en ƒ 20 (onv.) op de oprichtersbewrjzen.

Ver. Nederl. KleermakerijenNaar wij vernemen zal aan de algemeene ver-

gadering van aandeelhouders in de VereenigdeNederlandsche Kleermakerijen worden voorge-steld een interim-dividend van 3 pet. (onv.) opde cumulatief preferente winstdeelende aandee-len uit te keeren.

Delftsche Leerlooierij enDrijfriemenfabriek

Blijkens het jaarverslag van de DelftscheLeerlooierij en Drijfriemenfabriek v.h. AlexAdam te Delft sluit het boekjaar na de gebrui-kelijke afschrijvingen ad ƒ 16.360 en na vormingvan een reserve ten bedrage van ƒ 13.000 meteen winst-saldo van ƒ61.677 (v. j. ƒ36.108). Erzal een dividend van 8 pet. (v. j. 6 pet.) wordenuitgekeerd.

Van de winst zal ƒ6.167 (v. j. ƒ3.610) wordenbestemd voor reserve, terwijl ƒ 8.832 extra aandeze reserve wordt toegevoegd, zoodat ƒ 46.677ter verdeeling beschikbaar is.

Balans per 31 Dec. 1939:Debet: Ongepl. aand. ƒ529.500 (onv.), Geb. en

terr. ƒ75.405 (v. j. ƒ78.770), Mach. enz. ƒ24.524, (24JD88), aand. en yord. op aanverw. ond. ƒ 276.429.

(253.863), voorr. ƒ112.914 (72.701), deb. ƒ59.408(62.776), eff. ƒ4.447 (onv.), kas en kassiersƒ29.758 (36.439), onk. ƒ2.226 (2.280). Totaalƒ 1.114.614 (1.064.867).

Credit: kap. ƒ1.000.000 (onv.), res. ƒ17.058(3.448), obl. leening ƒ 12.000 (14.000), cred. ƒ23.877(11.310), winst 1939 ƒ61.677 (36.108).

Winst- en verliesrekening:Debet: int. ƒ349 (565), afschr. ƒ12.219 (6.351),

res. div. belangen ƒlO.OOO (—), saldo winstƒ61.677 (36.108).

Credit: Expl.rek. ƒ84.246 (43.025).

THOMASSEN EN DRIJVERExploitatiewinst met ƒ183.000

gestegenAan het verslag over het boekjaar 1939 der

Blikemballagefabriek Thomassen & Drijver teDeventer ontleenen wij, dat het afgeloopen boek-jaar zich heeft gekenmerkt door een bijzondergoede bedrijfsbezetting.

Dientengevolge steeg de omzet over de eersteacht maanden met 40 pet. boven de overeenkom-stige periode van 1938.

Bij het begin der mobilisatie werd het quotumvoor den groente-inmaak beduidend verhoogd.Als gevolg hiervan en mede door de toen plot-seling toenemende vraag naar andere conservenhadden wij de grootste moeite alle orders regel-matig af te leveren.

De grondstoffen-voorziening stelde ons vooronvoorziene moeilijkheden.

Onze vennootschap bereikte een jaarproductievan totaal 110 millioen conservenbussen.

Waar vrijwel alle inkoopen in afwijking metvorige jaren bij vooruitbetaling moesten ge-schieden, werden aan onze liquiditeit zwareeischen gesteld.

Voorgesteld wordt de algemeene reserve teverhoogen tot een bedrag van ƒ 250.000 en het•dividend te bepalen op 15 pet. (v. j. 10 pet.).

De balans per 1 Januari vermeldt alsActiva: kas-, bankiers-, geldmiddelen ƒ322.124

(387.239), debiteuren en vooruitbetaald aan cre-diteuren ƒ904.422 (527.050), voorraden en stoo-mende goederen ƒ757.518 (454.465), gebouwen enterreinen ƒ 150.000 (192.836), machines en gereed-schappen ƒ250.000 (383.533), vooruitbetaalde kos-ten ƒ 10.573 (6.167) en als

Passiva: crediteuren ƒ399.234 (307.794), di-verse te betalen onkosten ƒ203.219 (45.396), 4pet. obligatieleening ƒ500.000 (onv.), algemeenereserve ƒ250.000 (150.000), aandeelenkapitaalƒ 900.000 (onv.), te betalen dividend ƒ 135.000,onverdeeld saldo Ao. Po. ƒ 2.719, saldo winst 1939ƒ139.466 (103.622), af dividend ƒ135.000, naarnieuwe rekening ƒ7.185.

De verlies- en winstrekening staatDebet voor: afschrijving vaste goederen

ƒ42.836 (9.088), afschrijving machines en gereed-schappen ƒ 175.150 (84.908), afschrijving diverseinstallaties en inventaris ƒ3.356 (7.795), aanvul-ling algemeene reserve ƒ 27.682, saldo winstƒ139.466 (103.622) en

Credit voor: exploitatierekening ƒ 388.492(205.414).

N.V. DE LANDBOUWBANKTE UTRECHT

Aan het jaarverslag over 1939 van de Land-bouwbank te Utrecht, dat in de gisteren gehou-den algemeene vergadering van aandeelhouderswerd goedgekeurd, ontleenen wij het volgende:

De bedrijfswinst over 1939 heeft bedragenƒ41.049 (43.729). Na aftrek van de afschrijvingop vaste goederen ƒ 2000 (onv.), idem op meubi-lair ƒ2OO (284), idem op dienst der 3]/2 pet. obli-gatielening ƒ 315 (onv.), het aan de reservevoor diverse doeleinden toe te voegen bedrag adƒ17.587 (20.186), resteert een netto-winst vanƒ20.946 (20.942).

Inclusief het onverdeeld winstsaldo over 1938ad ƒ 142 (327) blijft voor uitkeering beschikbaarƒ21.088 (20.942), welk bedrag wordt voorgesteldals volgt te verdeelen: uit te keeren aan aandeel-houders ƒ20.800 (onv.), over te boeken op 1940het onverdeeld saldo ad ƒ2BB (142).

De balans per 31 Dec. 1939 vermeldt alsActiva: aandeelhouders ƒ360.000 (onv.), vaste

goederen ƒ20.000 (22.000), belegd reservefondsƒ185.832 (201.678), belegde reserve voor diversedoeleinden ƒ49.515 (63.011), meubilair ƒlOOO(1200), accepten ƒ2.404.375 (2.287.510), rekening-houders ƒ268.617 (327.924), cassa ƒ40.725 (33.539),rente van reservefondsen ƒ927 (953), interestper 1940 ƒ23.681 (25.418), provisie, nog te goedƒ5175 (5853), onkosten nog te goed ƒ5509 (5847),dienst der 3!i pet. obligatielening ƒ947 (1263),en &Hk

Passiva: aandeelenkapitaal ƒ1.000.000 (onv.),reservefonds ƒ189.251 (202.038), reserve voordiverse doeleinden ƒ59.770 (75.724), 3% pet.obligatieleen. ƒ82.000 (81.000), deposito o/gƒ1.677.017 (1.809.464), Nederlandsche Bank (ver-disc. promessen) ƒ221.675 (—), rekeninghoudersƒ50.121 (78.420), dividend vorige Jaren ƒ506(843), te betalen coupons ƒ1452 (1417), interestper 1940 ƒ58.323 (56.091), provisie nog verschul-digd ƒ 5078 (5281), exploitatie vaste goederen ƒ22(—), winstsaldo ƒ21.088 (20.942).

Hollandsche Scheepsverband Mij.In de gisteren gehouden buitengewone alge-

meene vergadering van aandeelhouders der Hol-landsche Scheepsverband Mü. N.V. was het vol-gens de statuten vereischte minimum aantalaandeelen niet vertegenwoordigd, zoodat eentweede vergadering is uitgeschreven tegen Vrij-dag 5 April a.s. des middags twaalf uur.

N.V. Handel Mij. WarmondIn de gisteren te Rotterdam gehouden alge-

meene vergadering der N.V. Handel Mij. War-mond werd in de vacature in den raad van com-missarissen voorzien door de benoeming van dr.W. de Vlugt te Amsterdam.

Aan de directeuren der vennootschap, deheeren M. Haarstick te Rotterdam en J. Gajen-taan te Amsterdam werd op hun verzoek eervolontslag als zoodanig verleend. Besloten werd inde vacature Gajentaan niet te voorzien. In devacature Haarstick werd tot directeur benoemdde heer L. B. de Vlugt te Rotterdam.

Houtverkoopingen in LimburgDe gemeente Bergen (L.) hield houtverkoopin-

gen. Er werden zeer hooge prijzen besteed; ge-middeld zijn de prijzen 20 a 25 pet. hooger danverleden jaar.

Int. Hypotheekbank te AmsterdamIn de gisteren gehouden algemeene vergade-

ring van aandeelhouders der N.V. InternationaleHypotheekbank te Amsterdam werden de jaar-stukken over 1939 goedgekeurd.

De periodiek aftredende commissarissen wer-den herbenoemd. In de vacature ontstaan doorhet overlijden van den heer H. F. van 't Haaffwerd tot commissaris benoemd de heer J. L.Jóbsis, directeur der Nederlandsch-Indische Han-delsbank N.V. bijkantoor te Rotterdam.

Semarangsch PrauwenveerHet bestuur van het Semarang Stoomboot- en

Prauwenveer besloot aan de op 24 April a.s. tehouden vergadering van aandeelhouders voor testellen over het boekjaar 1939 een dividend uitte keeren van 8 pet, (vorig jaar 10 pet.),

HOLLAND—SUMATRARUBBER MIJ

Saldowinst ƒ30.000, vorig jaarnihil; dividend 6 (v.j. —) pct.

Aan het ter visie liggend jaarverslag der Hol-land-Sumatra Rubber Maatschappij, over het af-geloopen jaar, ontleenen wij het volgende:

De aanplant had per ultimo 1939 een groottevan 521.62 h.a. met 156.564 boomen.

De standaardproductie voor oogst 1939 be-droeg 367.658 kg. Het licentiepercentage was55.481 pet., zoodat 203.980 kg. konden worden uit-gevoerd.

De productie bedroeg 171.545 (205.579) kg. Vanoogst 1938 en 1939 werd in 1939 verkocht 203.980(132.494) kg. tegen een doorsneeprijs van 33.73(28.24) cents per half kg., latende een netto-pro-venu van ƒ129.210 (69.299). De productiekostenvan de stock per ultimo 1938 ad 62.925 (73.085)kg., welke naar 1939 werd overgeboekt, werdengewaardeerd op ƒ18.852 (24.827). De stock perultimo 1939 ad 30.490 kg. werd naar 1940 overge-boekt a 8.2 cents per half kg. (tap- en berei-dingskosten) ƒ 5000. De exploitatiekosten in In-dië bedroegen ƒ48.697 (61574), zoodat het batigsaldo ƒ66.661 (32.552) bedraagt.

De voorloopige standaardproductie voor 1 1940bedraagt 384.914 kg. Voor het eerste halfjaarwerd een licentiepercentage vastgesteld van 80pet. van de standaardproductie en zouden wij opbasis van een uitvoerpercentage van 70 pet. voorhet geheele jaar dus ongeveer 270.000 kg. kun-nen verkoopen. Tot op heden werden verkocht70.456 kg. a 34.1 cents per h. kg. franco pakhuisBelawan, latende een netto-provenu van ƒ 46.730.

Voorgesteld wordt het dividend te bepalen op6 pet. (v. j. nihil).

De balans per ultimo 1939 der Holland-Suma-tra Rubber Mij. vermeldt als

Activa: Landconcessie ƒlOO.OOO (onv.), rub-beraanplant ƒ300.000 (313.235)), meubilair Am-sterdam ƒ1 (onv.), gebouwde en fabrieksinstal-latie ƒ36.542 (38.816), materialen, gereedschap-pen, voorraden e.d. ƒ4.212 (4.016), rubbervoor-raad ƒ5.000 (24.827), belastingen ƒ2.000 (nihil),

diverse debiteuren ƒ5.225 (6.291), depositoreke-ning ƒ75.000 (nihil), prolongatierekeningƒ25.000 (nihil) en kassen en kassier ƒ25.712(77.206) en als

Passiva: Kapitaal ƒ500.000 (onv.), tantièmeIndisch personeel ƒ5.875 (10.758)', dividend 1937(onafgehaald) ƒ1.269 (2.600), rubberoogst 1939ƒ 46 (v. j. tabaksoogst 1937 (ƒ 4.425, diverse cre-diteuren ƒ557 (1.334), reserve voor uitbreiding enherontginning ƒ 40.955 (45.275) en winst- en ver-liesrekening ƒ30.000 (nihil).

De. verlies- en winstrekening staatDebet voor: Rubberaanplant ƒ13.235 (nihil),

onkosten en salarissen ƒ12.857 (13.814), tantièmeIndisch personeel ƒ6.407 (10.243), meubilair Am-sterdam ƒ57 (14), rubberoogst 1939, exploitatie-kosten ƒ48.697 (61.574), reserve voor uitbreidingen herontginning ƒ 5.532 (7.232) en saldo winstƒ 30.000 (nihil) en

Credit voor: Interest ƒ428 (nihil), dividend-belasting 1937 ƒ 1.000 (nihil) en rubberoogst 1939ƒ115.358 (94.126).

N.I.V.A.S.-VERKOOPENDe prijzen van de N.I.V.A.S. waren ongewij-

zigd.De N.I.V.A.S. verkocht voor consumptie 957

tons superieur en 50 tons bruine suikers.Tweedehands-export superieur April ƒ 8 nomi-

naal. De markt was stil.

ONTVANGSTENN.V. Probolingo Stoomtram My. Februari 1940

trambedrtjf ƒ3526 (ƒ2702). Jan. 1940 trambedrijf

ƒ10.228 (ƒ6266). Februari 1940 autobusbedrijfƒ 3629 (f2982). Januari 1940 autobusbedrijf ƒ 7029(ƒ5991).

N.V. Pasoeroean Stoomtram MU- Februari 1940trambedrijf ƒ2763 (ƒ2062). Januari 1940 tram-bedrijf ƒ4860 (ƒ4259).

OOGSTCIJFERSGeoogst t.m. Februari 1940:Landbouw Mü. „Dajeuh Manggoeng" (mcl.

prod. van „Juliana"): 289.800 '/2 kg. thee (mcl.opkoop) tegen 283.439 V, kg. dez. per. 1939; 81quint. koffie tegen 170 qt. dez. per. 1939; — kg.kinabast tegen 4.899 kg. dez. per. 1939.

N.V. „Marywattde Tea Company". 91.114 y, kg.thee (mcl. opkoop) tegen 83.241 % kg. dez. per.1939.

Cultuur Mij. „Gandasoli". 85.700 V> kg. thee(mcl. opkoop) tegen 101.670 y, kg. dez. per. 1939.

Cultuur Mij. „Pasir Randoe". 125.991 % kg.thee (mcl. opkoop) tegen 110.524 % kg. dez. per.1939.

Landbouw Mij. ..Radjamandala". 49.700 % kg.thee (mcl. opkoop) tegen 43.100 % kg. dez. per.1939; 78.240 y, kg. rubber tegen 57.664 % kg.dez. per. 1939.

Landbouw Mij. „Kertamanah". 156.403 Vï kg.thee tegen 160.295 % kg. dez. per. 1939.

Cultuur Mü. „Bodjong Datar". 255.492 Vi kg.rubber tegen 151.394 y, kg. dez. per. 1939.

Landbouw Mij. „Tjilentab". 58.036 li kg. rub-ber tegen 38.993 % kg. dez. per. 1939.

N.V. Cultuur Mij. Kali-Tello. De rubberoogst1940 bedroeg t.m. Februari 287.750 halve kg.

Van den rubberoogst 1939 groot 1.286.300 halvekg., zijn thans verkocht 1.200.000 halve kg. a ge-middeld netto 30,9 et. per halve kg.

PRODUCTIECIJFERSN.V. Mijnbouw Mü. „Zuid-Bantam". Gedu-

rende het tijdvak 1 Februari tot en met 15 Maart1940 werden in 28 maaldagen 5.200 ton erts ver-malen met een doorsneegehalte van 12 gramgoud en 570 gram zilver per ton. Geproduceerdwerden in deze periode 1.843 kg. bullion, bevat-tende 28,584 kg. goud en 1.740 kg. zilver tot eentotale getaxeerde waarde van ƒ 88.800.

Het geringe aantal maaldagen werd veroor-zaakt door veranderingen, welke in de verwer-kingsinstallatie moesten worden aangebracht.

Mijnbouw Mü- Sümau. Vermalen in de weekgeëindigd 16 Maart 1781 (v. w. 1791) ton ertsmet een gemiddeld gehalte van 8,- (v. w. 7,-)dwt. goud en 105 (v. w. 92) dwt. zilver per ton.

Uitvoer Sumatra's OostkustVolgens medédeeling van het Centraal Kan-

toor voor de Statistiek te Batavia bedroeg deuitvoer van Sumatra's Oostkust over de maandFebruari 194 C (alles in tons):

Rubber, inclusief latex, 15.112, waarvan uitBelawan 11.057, bestemd voor Nederland en Ne-derland voor order 228, voor Groot-Brittanniëen Groot-Brittannië voor order 1433, voor deVer. Staten (Atlantic en Pacific-kust) 5845.

Tabak 3078, alles uit Belawan.Thee 646, waarvan uit Belawan 624.Vezels 3896, waarvan uit Belawan 3753.Palmpitten 5910, waarvan uit Belawan 4746,

met bestemming naar Nederland en Nederlandvoor order 4151, Duitschland nihil, Denemarkennihil, Zweden 895.

Mijnen Laura en VereenigingAan aandeelhouders van de münonderneming

Laura en Vereeniging te Eij gelshoven zal doorhet bestuur voorgesteld over 1939 eennetto-dividend van 250 francs uit te keeren.

Over 1938 werd een netto-dividend uitgekeerdvan 200 francs,

Brazilië's buitenlandsche schuldendienstDe financieele positie maakt

hervatting mogelijkOp 19 Juli van het vorige jaar deelde de Coun-

cil of Foreign Bondholders mede, dat de uit-noodiging van de Braziliaansche regeering omeen vertegenwoordiger naar Rio de Janeiro tezenden, zou worden aanvaard. Deze zou metden Braziliaanschen minister van Financiën dehervatting van den schuldendienst bespreken.Het in Londen uitstaande bedrag aan Braziliaan-sche obligaties werd met £ 157 millioen aange-geven.

Naar aanleiding van dit communiqué verklaar-de onze Vereeniging voor den Effectenhandel,dat zij, zoodra zij in kennis was gesteld van deuitnoodigingen, welke gelijktijdig aan de Brit-sche, Amerikaansche en de Fransche organisa-ties waren gericht, de noodige stappen had ge-daan, teneinde te verkrijgen, dat met de Neder-landsche belangen bij de in ponden, dollars enfrancs luidende leeningen gelijktijdig en in nietmindere mate dan met die van de Britsche,Amerikaansche en Fransche houders dier leenin-gen rekening werd gehouden.

Het uitbreken van den oorlog had aanvankelijkeen opschorting der onderhandelingen tot ge-volg, aldus het weekbericht van de Incasso-Bank,doch de Engelsche en Fransche vertegenwoor-digers bleven in Rio de Janeiro. Het contactbleef dus bewaard en in de eerste week van Fe-bruari j.l. kwam de Ag. Ec. et Fin. met een be-richt, dat de Braziliaansche regeering een aan-bod zou hebben gedaan betreffende een regelingvoor vier jaar, waarbij de helft der bedragenvolgens het Aranha-plan zou betaald worden.

Van dien tijd af werd de belangstelling ook teonzent voor Braziliaansche obligaties levendigerdan zij in langen tijd was geweest, vooral toende Amerikaansche staatssecretaris vari Buiten-landsche ?aken, Cordell Huil, midden Februaribevestigde, dat de Braziliaansche dienst derbuitenlandsche schuld hervat zou worden. In-middels zijn nadere bizonderheden bekend ge-worden.

De Vereeniging voor den Effectenhandel hadindertijd het nominaal bedrag der in ons landgehouden Braziliaansche fondsen, welke hier telande zijn uitgegeven of geïntroduceerd, op ca.ƒ 100.000.000 geschat. Reeds meer dan vijftig jaarworden deze obligaties hier regelmatig verhan-deld. Wij herinneren er nog aan, dat het Neder-landsch belang van dien aard was, dat o.a. in1921 een Nederlandsche tranche, in guldens lui-dend, oorspronkelijk ƒ 18.000.000 groot, 8 pet.schatkist-obligaties San Paulo werd uitgegeven.

Het Aranha-plan liep van 1 April 1934 tot 31

Maart 1938, doch in November 1937 werd gedu-rende de onderhandelingen omtrent de nieuweovereenkomst door president Vargas van Braziliëbekend gemaakt, dat de dienst op de buiten-landsche leeningen to nader order werd opge-schort. De o.a. per 1 Januari 1938 vervallen cou-pon der 5 pet. Brazilië funding loan 1898 werdniet betaald.

De nieuwe regeling is gebaseerd op 't Aranha-plan en zal van 1 April a.s. tot 31 Maart 1944gelden. De Council of Poreign Bondholdersmeent, dat geen betere voorwaarden te bedingenzijn en adviseert het voorstel te aanvaarden.

De totale dienst van de Braziliaansche buiten-landsche schuld zou, indien deze volledig werdnagekomen, ca. £ 23 millioen per jaar vereischen.Het Aranha-plan reduceerde dit bedrag tot on-geveer £ 9 millioen per jaar, n.l. £ 7.064.000 voorrente en £ 1.890.000 voor aflossingen. De nieuweregeling zal jaarlijks ca. £ 4.500.000 vereischen.

De financieele en economische situatie vanBrazilië is thans zoodanig, dat het gemakkelijkvalt aan te toonen, dat de regeering ten op-zichte der nieuwe verplichtingen een aanzien-lijke marge uit een oogpunt van veiligheid heeftgenomen. Immers uit de zooeven bekend gewor-den cijfers der Braziliaansche handelsbewegingbleek, dat het uitvoer-surplus in 1939 belangrijkwas vooruitgegaan. Het bedroeg, omgerekend inponden sterling, niet minder dan £ 10.050.000tegen slechts £82.000 in 1938. Bovendien is hetzeker, dat Brazilië inmiddels vele achterstalligevorderingen betaald heeft gekregen.

Het reeds genoemde voordeelig saldo van deBraziliaansche handelsbalans is verkregen on-danks het feit, dat de waarde van den koffie-uitvoer van £16.192.000 in 1938 tot £14.892.000in 1939 terugliep, Wh' teekenen hierbij aan, datde waarde van den koffie-uitvoer in 1939 nogaltijd ruim 40 pet. van het totaal der uitvoer-waarde van Brazilië bedroeg. De hoeveelheid uit-gevoerde koffie was echter in December weergrooter dan in dezelfde maand van 1938, terwijldie in Januari op haar beurt weer den exportvan December overtrof. De waarde van denkatoen-export ging van £6.559.000 in 1936 tot£ 7.645.000 in 1939 vooruit en die van de overigebelangrijke Braziliaansche uitvoerproducten be-woog zich eveneens in stijgende lijn.

Het een en ander pleit voor de veronderstel-ling, dat onvoorziene omstandigheden voorbe-houden, het Brazilië niet moeilijk zal vallen aanzijn nieuwe verplichtingen betreffende de buiten-landsche schulden te voldoen.

Het oorspronkelijke Aranha-plan dateerde van1934. De gedeeltelijke betalingen moesten alsvolledige worden beschouwd. Zij geschiedden Inde valuta, waarin de stukken luiden. Opties voorandere muntsoorten vervielen. Het plan verdeel-de de leeningen in acht groepen.

DAGELIJKSCHE INDEX-CIJFERS(Optave Centr. unrean ?. d. Stat.)

Januari 1937 - 100)Aandeden Goederen

Koenen prezenSeptember 1936 (1 t/m 30): .. 81.4 63.6Gemiddelde 1938 80.6 70.7Gemiddelde 1939: 79.3 76.6H' gste 1939: 3 Janvar 89.7 —j-

Laagste 1939: 30 November .... 67.0 —.-

Hoogste 1939: 18 December .... —.- 96.9Laagste 1939: 16 Februari: .... —.- 675November I9sB 92.4 69.5December 1938 89.0 68.8Peoruan 1938 83.0 67 8Maart 1939 64.4 70.1April 1939 774 71.3Mei IS<39 81.1 73.7Juni 1939 83.1 73.7Juli 1939 80.6 73.0Augustus 193» 79.8 72.3September 1939 79.4 —.-

October 1939 73.3 88.3November 1939 72.2 86.1December 1939: 73.2 94.1Januari 1940: 73 2 95.3Februari 1940: 72.7 953Woensdag 13 Maart: 97.4Donderdag 14 Maart: 73.6 97.1Vrijdag 15 Maart: 73.6 97.0Zaterdag 16 Maart: 73.2 —.-

Maandag 18 Maart: 73.7 96.7Dinsdag 19 Maart: 74.0 —.-

Dinsdag 19 Maart: 74.0 96.3Woensdag 20 Maart: 73.9 —.-

(De Index van de aandeelenkoersen wordt be-rekend uit de koersen van 10 toonaangevendeNederlandsche fondsen genoteerd op de beurs teAmsterdam, de index van groothandelsprtjzen uitde noteeringen van IC stapelproducten, de ge-middelde noteering gedurende Januari 1997 isvoor belde Indexcijfers hierbij geluk gesteld.

Met Ingang van V October 1939 werd de bere-kening van het goederenlndexcyfer veranderd metdien verstande, dat een aantal prijzen van anderemarkten afkomstig ts dan voorheen.)

WISSELMARKT

Ponden weer flauwOp de wisselmarkt waren de omzetten vandaag

weer niet groot. Het Pond Sterling trok weerc!e aandacht door een verdere déroute van 7.04V2tot 658—7.00. Blikbaar was hier de voortzettingvan den oorlog van invloed, waardoor aanzien-lijke bedragen zullen worden aangewend, hetgeenmen op de positie van het betaalmiddel aller-minst gunstig acht. Het aanbod was echter nietbijster groot, terwijl men tevens de flauwe stem-ming in verband bracht met gebrek aan steunmet het oog op de naderende feestdagen, waarinhet valutaverkeer, evenals de effectenhandel stilligt. De Frank was in sympathie met het Pondook flauw en liep van 3.99 tot 3.95—3.97"/= terug.Een nterkbare invloed van het demissionairekabinet in Frankrijk was niet waar te nemen. DeBelga handhaafde zich op 32.05—32.10 (32.10) ende Zwitsersche Frank op 42.20—42.25 (42.24).De Dollar bleef weer op I.BB'4—i.BBVz station-nair en in verband hiermede gold Kopenhagen36.40—36.50 (36.45), Stockholm 44.90—45.00(4455) en Oslo 42.80—4250 (42.85).

Op de goudmarkt gold goud in baren 2.055—2.070 (2.060—2.070), gouden tientjes 13.45—13.55(13.45—13.55), Sovereigns 16.05—16.15 (16.05—16.20) en Eagles 3.36—3.39 (3.35—3.38).

Duitsche Marken21 Maart 20 Maart

Registermarken 15&—17 15^—16%Handelsmarken 5—6 5—6Reismarken 32V 2 32M

OCHTENDBEURSAMSTERDAM, 21 Maart.

Koersen van 10.30 uur tot 11.25 uurKon. Olie 232—233, U. S. Steel 41K—«%. Re-

publie Steel 15 11/16—15%, Anaconda 22%, SheU9—9 3/16, Tidewater Ass. Oil B%—B 7/16, NorthAm. Aviation 17%.

Nieuw Hongaarsch geldinstituutOnder den naam „Opper-Hongaarsche Cre-

dietbank" is dezer dagen in Kaschau een nieuwgeldinstituut opgericht, dat tot taak heeft deteruggekeerde gebieden in Opper-Hongarjje weerin te schakelen in het Hongaarsche bedrijfsleven.De bank beschikt over een stamkapitaal van 2Hmillioen pengoe en een reserve van 250.000pengoe,__^

BEVOLKINGSRUBBER ENHET I.R.R.C.

De „Dcli Courant" meldt, dat in inheemschekringen op Sumatra de wensen wordt geuit om,in plaats van den heer Soejono, die in verbandmet zijn benoeming tot lid van den Raad vanNed.-Indië als zoodanig bedankte, tot lid vanhet IR.R.C. te benoemen een figuur uit de be-volkingsrubberstreken. Voor deze benoemingworden geschikt geacht figuren als Moeh. Yamin,Ratulangi. Tadjoedin Noor en G. Moelia.

In het bijzonder wordt er op gewezen, dat debevolkingsrubber een groot economisch belangis, doch dat deze groep, door gebrek aan organi-satie, geen enkelen vertegenwoordiger in <

lichaam telt.

NED. VOORSCHOTBANKIn de heden te Amsterdam gehouden buiten-

gewone vergadering van aandeelhouders eerNederlandsche Voorschotbank werden door dendirecteur, den heer G. H. Bekker, eenige woordenvan nagedachtenis gewijd aan den overledenjuridischen raadsman mr. C. H. van Zeggelen.

Vervolgens werd overgegaan tot benoeming vaneen directeur. Met algemeene stemmen werd alszoodanig de heer G. H. Bekker benoemd. Alscommissarissen werden gekozen de heeren nota-ris D. J. Graaff en ir. A. Escher.

Tenslotte werd met algemeene stemmen goed-keuring gehecht aan een voorstel aan de schuld-briefhouders te doen.

Hierna werd de eerste vergadering gesloten.In de tweede vergadering werd een statuten-

wijziging omtrent het voorstel aan houders van5 pet. en 43 pet. schuldbrieven, dat nagenoeggelijkluidend is aan het reeds eerder voorgelegdevoorstel, met algemeene stemmen goedgekeurd.

Vervolgens werd machtiging verleend aan deheeren H. J. Middendorp en G. H. Bekker, omop de statutenwijziging de ministerieele verkla-ring van geen bezwaar aan te vragen.

De uitvoer van tinVolgens mededeeling, ontvangen van het Sta-

tistisch Bureau van de International Tin Re-search and Development Council, bedroeg de uit-voer van tin en tin in erts in Februari 1940 vanThailand 1313 long ton, van Belgisch Congo 168long ton en van Bolivia 2323 long ton.

s-GravenhageBureaux Provinciale Griffie

De bureaux van de Provinciale Griffie en vanden Provincialen Waterstaat te 's-Gravenhagezyn op Vrrjdag 23 en Zaterdag 24 dezer ge-sloten.

Huisvuil ophalen op GoedenVrijdag

De directeur van den Gemeentelijken Reini-gingsdienst verzoekt ons ter kennis te brengen,dat evenals voorgaande jaren, ook dit jaar opGoeden Vrijdag huisvuil bij de ingezetenen zalworden opgehaald

Er heeft derhalve geen omzetting van denophaaldienst plaats, zoodat de dienst van a.s.Zaterdag normaal uitgevoerd wordt.

Den 2den Paaschdag wordt vanzelfsprekendgeen huisvuil opgehaald.

Postdienst op 2den PaaschdagOp den tweeden Paaschdag zal het hoofdpost-

Santoor als op Zondagen alleen van 9 tot 10 uurzyn opengesteld voor de volgende diensten:

aannemen en afgifte van aangeteekendestukken;

aannemen van expresse-stukken;aannemen en uitbetalen van telegrafische

postwissels;afgifte van poste-restante stukken;verkoop van postzegels, _postformulieren en

plakzegels van 10 cent.De stadsbijkantoren en postagentschappen blij-

ven dien dag gesloten.Uitgevoerd zullen worden één brief- en één

pakketpostbestelling, alsmede één bestelling vanaangeteekende stukken.

De stadsbrievenbussen zullen, evenals des Zon-dags, eenmaal worden gelicht.

DONDERDAG 21 MAART 1940&E TIJD AVONDBLAD - BLADZIJDE 7

Kerkelijk levenGOUDEN PRIESTERFEESTENOp Goeden Vrijdag is het 50 jaren geleden,

dat de Z. E. heer P. J. S. Schatten, emeritus-pastoor van Schaesberg. tot priester werd ge-wijd. Langer dan 25 jaren stond hij aan hethoofd van deze parochie, die zich, door demijnindustrie belangrijk heeft uitgebreid. Dejubilaris werd in Mechelen-Wittem geboren in1863. In 1890. het jaar van zijn priesterwijding,werd hij benoemd tot kapelaan in Eijgelshoven,daarna was hij kapelaan in de hoofdparochievan Heerlen, St. Pancratius, terwijl hij in Sep-tember 1909 benoemd werd tot pastoor vanSchaesberg. Na zrjn ontslagaanvrage vestigde hyzich in zijn geboorteplaats Wittem.

In Schaesberg stichtte hij de R. K. jongens-scholen van Leenhof, terwijl de O. L. schoolin een R. K. bijzondere jongensschool werdomgezet. In 1914 werd de parochiekerk,die te klein was geworden, vergroot, verbouwden later gepolychromeerd. Op zijn aandringenkwam het rectoraat Leenhof (.paters Mont-ibrtanen) tot stand.

De Z. E. heer L. J. Houben, rustend pastoorvan de parochie Rimburg, viert eveneens in zijngeboorteplaats Kerkrade zijn gouden priester-feest. Hij werd in 1864 geboren. Gedurende 23jaar was hij leeraar in de Duitsche taal te Rol-duc. In 1913 volgde zijn benoeming tot pastoorvan Rimburg; in 1935 nam hij ontslag en ves-tigde zich in zijn geboorteplaats.

Ondanks zijn hoogen ouderdom assisteert hijnog dagelijks in de St. Catharinaparochie(Holz) bij de kerkelijke diensten.

De kerkelijke viering is bepaald op 27 Maart,Woensdag na Paschen. Namens de parochianenwordt den jubilaris een voor de parochiekerk be-stemd kazvifel aangeboden.

De Z. E. heer V. Roebroeck, emeritus-pastoorvan Schimmert, is ook 50 jaar priester. Hijwerd in 1867 in Heerlen geboren, was kapelaanin Geuile en Maastricht en gedurende verschil-lende jaren rector van het Ziekenhuis - Calva-riënberg. In 1919 volgde zijn benoeming totpastoor in Schimmert. Hier begon hij in 1924met den bouw van een prachtige kerk, diein 1927 gereed kwam. Sedert 1938 is pastoorRoebroek rustend in Valkenburg.

De zeereerw. heer H. M. Wijnhoven, pastoorin het Noord-Limburgsche dorpje Wanssum,viert a.s. Vrijdag zijn gouden priesterfeest. Inverband met de Goede Week is de officieele vie-ring uitgesteld. Half Juni zullen de parochianenhem huldigen.

De gouden jubilaris werd in 1867 te Veldeftgeboren. Na zijn priesterwijding werd pastoorWijnhoven kapelaan te Wanssum, drie jaar la-ter te Linne. Daarna werd hij rector te Oirie-Vastenray, en te Leunen, op 4 Jan. 1910 werdhij benoemd tot pastoor te Wanssum. Dertigjaar is hij belast met de zielzorg in deze plaats.Tijdens de moeilijke oorlogsjaren 1914—1915bouwde hij een nieuwe kerk.

De zeereerw. heer P. G. W. Joosten, pastoorte Velden bij Venlo, viert Vrijdag 22 Maartzijn gouden priesterfeest. Hij werd geboren inBeesel. Na zijn priesterwijding werd hij kape-laan te Meerlo, na twee jaar kwam hij als ka-pelaan naar Velden, waar hij van 1892 tot1907 werkte. Tot 1911 was hij daarna rector te

Steijl, gemeente Tegelen, waarna hij benoemdwerd tot pastoor te Griendtsveen. Hier werktehij van 1911 tot 1919, in welk jaar hU be-noemd werd tot pastoor te Velden. Veel heefthij in dit Noord-Limburgsche dorp tot standgebracht. Hij bouwde o.m. een nieuwe parochie-kerk, welke in 1934 werd ingezegend.

De viering van het feest is uitgesteld tot naPaschen.

Em.-rector J.J. PubbenIn het klooster Maria Roepaan te Ottersurn

herdenkt Zondag 31 Maart 1940 de zeereerwheer J. J. Pubben, rustend priester, den dag,waarop hij veertig jaar geleden tot priesterwerd gewijd. Sinds 1934 geniet hij van zSjnrust in zijn geboortedorp, waar hij 4 Februari1873 geboren werd. Na zijn priesterwijding in1900 werd hij belast met de geestelijke leidingin het klooster en pensionaat der Zusters Fran-ciscanessen te Heijthuizen, waar hij tot 1919verbleef. Daarna werd hij pastoor te Wellerloolin Noord-Limburg. Om gezondheidsredenenmoest hij hier twee jaar later ontslag vragen.Van 1921 tot 1934 was hij belast met de gees-telijke leiding in het St. Josephklooster teSteyl, gemeente Tegelen, het provinciaal moe-derhuis van de Zusters van de Goddelijke Voor-zienigheid. In stilte hoopt hij thans in Otter-surn zijn veertigjarig priesterfeest te vieren.

■ ■*■

Zilveren klooster-jubileumMaandag, tweeden Paaschdag, zal de Eerw.

Soeur Ma. Memrade, de Congregatie derEerw. Zusters Poenitenten-Recollectinen vanRoosendaal den dag herdenken, waarop zij 25jaar geleden in het Moederhuis aldaar de H.Geloften aflegde.

St. Memrade (in de wereld mej. Apollonia deReijke, uit 's-Gravenhage) is reeds sedert 25September 1927 als onderwijzeres werkzaam inde Missie van Suriname.

„ARIËNS EN DE STUDIE”

Prof. Brom voor Sint LeonardusVoor de R. K. Studentenvereniging „Sint

Leonardus" te Tilburg sprak prof. dr. G. Bromover „Ariëns en de studie."

Dr. Brom schetste Ariëns in de meest ken-merkende studie-eigenschappen.

In zijn studiejaren te Rolduc was hij steedsde eerste van de klas en vooraan bij sport enspel. Dit is niet het voornaamste, want eengoed student geeft nog lang niet den waarborg

in het latere leven een primus inter pares teworden. Er kwam iets bij. Dit was de critischegeest, die Ariëns bezielde om alles in zich opte nemen en te verwerken.

Na zijn schitterende studies te Rijsenburg enRome werd hij in de practijk geplaatst, waarhij zich volop aan het actieve leven kon gevenen deze kans ook waarnam. Zijn eigenlijk stu-deeren was hiermede afgeloopen. Toch heeft hijnooit opgehouden met studeeren, maar dan nietin den geest van een echten studax, met eenboekje in een hoekje, geïsoleerd van anderen.

Overigens was Ariëns geen geleerde. Ditkon ook niet, omdat hij als het ware op demarkt leefde. Evenals Vondel contact zocht metde menschen om de taal te leeren kennen, zoowas Ariëns erop uit, te luisteren naar de ideeënvan zijn medemenschen.

Met zijn levendigen geest en eigen methodevan studeeren had hij zich los gemaakt van for-mules. Dit maakte hem soepel in zijn denkenen deed hem gemakkelijker anderen begrijpen.

In zijn actie zocht hij nimmer zichzelf. Ob-jectief en critisch in zijn polemieken, was hij

er nooit op uit. anderen af te maken, om zijn

eigen meening op te dringen. Vooral kwam dit

tot uiting op vergaderingen, waar hij steeds demeening°van anderen erkende, maar ook zijnbezwaren niet onder stoelen of banken stak.

Steeds was Ariëns anderen vóór in het den-ken en actie voeren. Dit blijkt vooral uit zijn

streven op het terrein van de sociale kwestie.Door verschillende vooraanstaanden werd er ge-

zegd, dat er geen sociale kwestie bestond, maarAriëns was reeds tot een ander inzicht geko-men. Twee jaren vóór het verschijnen van de

encycliek „Rerum Novarum" had hij al een ar-beidersvereniging opgericht en na bet verschij-

nen van de encycliek bleek, dat hij goed ge-zien had.

Nooit rustend, steeds actief, begon hij op la-teren leeftijd een actie voor het missiewerk.Daarbij had hij het doel, priesterroepingen t*wekken onder de arbeiders. Hij was bezig meteen volksuniversiteit onder de arbeiders endaarmee liet hij samengaan zijn actie voor hetbceker.apostolaat, waarbij hij zich liet leidendoor het woord „God is de Heer der weten-schap, wij moeten dienaars van de wetenschap

zhn." Bij dit apostolaat ging hij weer op zijn

eigen wijze te werk. Hij kocht boeken en deeldedie uit aan de arbeiders. Daarmee heeft hij dengrondslag gelegd voor het Geert Groote Ge-nootschap.

Na de met aandacht aanhoorde rede volgdeeen kort debat.

. m

Gemeenteraad van VenloDe gemeenteraad van Venlo heeft aan de

Kon. Zangvereeniging Venlona een subsidie vanf 750.— verleend als bijdrage in de kosten vanhet zangerstoumooi, te organiseeren bij gelegen-heid van het veertig-jarig bestaan van dit koor,onder voorwaarde, dat zangkoren uit Breda,Den Haag, Maastricht en Roermond zullendeelnemen.

Aan de Vereeniging voor Vreemdelingenver-keer heeft hij een subsidie van ƒ 1000.— ver-leend, benevens een bedrag gelijk aan tweemaalde donaties door particulieren, tot een maxi-mum-subsidiebedrag van ƒ 2000.—. Aan de ver-eeniging zal een lokaal ter beschikking wordengesteld door de gemeente.

Voor het oprichten van een dienstbodencur-sus werd ƒ 200.— uitgetrokken, terwijl voor hetop te richten bureau voor jeugdregistratie eencrediet werd verleend van ƒ 3764.—, waarvanf 763.— voor rekening van de gemeente blijft.Aan het R. K. Armbestuur werd voor onderstandaan armlastigen een subsidie voor 1940 verleendvan ƒ58.000.—.

Daarna behandelde de Raad de gemeente-begrooting. Bij de algemeene beschouwingvormde het herstel van de eenheid tusschen di-verse katholieke groepeeringen het voornaamstepunt van bespreking te zamen met de wethou-dersverkiezing, waarbij drie leden der R. KRaadsfractie gekozen worden, waarover de le-den der drie andere fracties ontstemd waren

Overheidsbemoeiingen metstedebouw

Voor de Vereeniging voor Handel, Nijverheiden Gemeentebelangen te 's Gravenhage hebbende heeren J. Wils, architect en mr. dr. H. J.Romeyn, voorzitter van deze vereeniging, inhotel „De Twee Steden" voordrachten gehou-den over: „Overheidsbemoeiingen met stede-bouw."

De heer Wils hield over den stedebouw inhet algemeen een academische verhandeling,waarbij hij in den aanvang een historisch over-zicht gaf van de wijze, waarop de overheid zichdoor de eeuwen heen steeds met den stede-bouw heeft bemoeid en hiervoor regelen steld?.Dit was reeds het geval bij de Babyloniërs, deEgyptenaren en de Grieken. Renaissance enbarok namen de klassieken tot voorbeeld.

In het vervolg van zijn rede betoogde spr.,dat plftn en opbouw bij elkaar behooren. Indit verband critiseerde hij den tegenwoordigenvorm van het uitbreidingsplan, omdat het ten-slotte geen schoone stad waarborgt.

De grondslagen voor den stedebouw zijn voor-al na den wereldoorlog tot een zeer uitgebreidgebied van wetenschap geworden. Spr. weesop de noodzakelijkheid van voorstudie en noem-de het een taak van de overheid het studie-materiaal te verzamelen en het te gebruikenals grondslag voor het definitieve plan.

Als voorwaarden voor een nieuwe, modernestad, noemde de heer Wils: uitbreiding van 'teigenlijke stadscentrum, opvoering van de be-volkingsdichtheid, ontwikkeling van verkeers-wegen en vergrooting van de beplante opper-vlakte.

Mr. dr. Romeyn behandelde de sociaal-eco-nomische zijde van het vraagstuk, in het bij-zonder ten aanzien van de uitvoering van uit-breidingsplannen.

Taal-, land- en volkenkunde vanNeder landsch-Indië

De jaarvergadering van het Koninklijk In-stituut voor de Taal-, Land- en Volkenkundevan Nederlandsch-Indië is in het Instituuts-gebouw, Van Galenstraat 14 te 's-G<ravenhagegehouden.

In de bestuursvacatures, ontstaan door hetperiodiek aftreden van de heeren dr. C. W. Th.baron van Boetzelaer van Asperen en Dubbel-dam, R. A. Kern en dr. W. H. Rassers, werdengekozen de heeren prof. dr. J. Gonda, prof. dr.C C. Berg en prof. mr. J. J. Schrieke.

Het bestuur bestaat thans uit de heeren:Prof. dr. N. J. Krom (voorzitter), prof. dr. Ph.S. van Ronkel (onder-voorzitter), m. E. E.Menten (penningmeester), dr. F. W. Stapel(secretaris), prof. dr. J. P. B. de Josselin deJong, dr. Alb. C. Kruyt, H. T. Damsté, C. H.de Goeje, mr. F. D. E. van Ossenbruggen, prof.

dr. J. Gonda, prof. dr. C. C. Berg en prof. mr.J. J. Schrieke.

Efficiency in den stedebouwIr. L H. J. Angenot heeft in het raadhuis

te Rotterdam een lezing gehouden over „Effi-ciency in den stedebouw".

Spr begon met in het licht te stellen, welkeenorme economische sociale en financieele be-langen gemoeid zijn bij den bouw van eengroote stad.

De waarde van de opstallen, de bestrating

met plantsoenen, de rioleering en de straatver-lichting voor een woonwijk van 100.000 zielenvertegenwoordigt een waarde van 125 millioen

«uiden ongerekend de leidingen voor gas, elec-

triciteit en telefoon en tramlijnen. Naast woon-wijken moeten worden aangelegd industrieter-reinen en havens, welke weer aan een kanalen-systeem moeten zijn geschakeld en verbondenzijn aan het spoorwegnet.

De verschillende elementen, waaruit een stad

wordt opgebouwd, moeten in organisch verbandstaan. Ver vooruit zien is een eerste vereischtedij stedebouw, daar men anders onvermijde-lijk voor onoplosbare conflicten zal komen.

In de eerste plaats is noodig inzicht te heb-ben in de vermoedelijke toekomstige groottevan de stad.

Uitvoerig werd het hoofdwegensysteem be-handeld, dat scherp onderscheiden moet wor-den van het systeem van de ontsluitings-

'strs. tsnVervolgens werd uiteengezet hoe de grootste

efficiency wordt verkregen bij het ontwerpen

van het stedelijk groensysteem: de parken enplantsoenen, de speelterreinen voor kinderen

en de sportvelden. Tevens werd de noodzaakbetoogd van recreatiegebieden op eenigen af-

stand van de steden voor de groote volks-massa's.

Bij de behandeling van de accomodatie vanwoonwijken werd er op gewezen hoe ten ge-volge van demografische factoren de versprei-ding van de lagere-schoolkinderen zich wijzigt.

Hierna werd gewezen op de noodzaak vansystematische stadsverbetering: eenerzijds ver-keersverbeteringen, anderzijds saneering vanslechte woonwijken.

Tot slot toonde spr. met een reeks platte-

gronden de stede-bouwkundige ontwikkel!die Rotterdam sinds het midden van de vor»»eeuw had doorgemaakt.

Studiebelangen studentenTechnische Hoogeschool

Het dagelijksch bestuur van de Cen^re.commissie voor studiebelangen voor inges<L iftvenen aan de Technische Hoogeschool te Vheeft zich als volgt samengesteld: C. C.

de Eeaufort, president; J. S. Garrer, secret»en J. C. Schlösser, penningmeester. ~,

Het secretariaat is gevestigd: Oude DelftDelft.

Geslaagd voor de HoogereKrijgsschool

BANDOENG (.Anetaj — Voor het toelatingexamen voor de Hoogere Krijgsschool zijn Ssiaagd: de kapitein der genie H. K. Messen»okers van de Graaff, de eerste luitenants der 1

fanterie T. H. Bakker, J. P. P. Agasi, jhr. •>■ '

G. Alting von Geusau. H. A. J. Duchateau. ■W. Schulze, M. L. van Ham, F. E. van HornrierG. H. Gijbels, alsmede de eerste luitenant oartillerie P. H. Donck.

m—'■

De „Sevenste Bliscap” te's Hertogenbosch

De Vereeniging voor Vreemdelingenverkeer's-Hertogenbosch heeft besloten in het komen*de seizoen de „Sevenste Bliscap onser Vrou*

wen" te doen opvoeren. Hiertoe heeft zij ain verbinding gesteld met Kees Spierings eHerman Moerkerk. Men heeft voor de re <szijn keuze laten vallen op Cor Hermus en waaschijnlijk zal Tilly Lus de rol van Maria spol*3

De geestelijkheid van Den Bosch heeft *>cbereid verklaard de terreinen der St. Jansks»beschikbaar te stellen voor deze plannen.

UeAAche. êucM ...

.... onthoudt die ook uw bandenniet! Onthoudt vóór alles, datookban-den door gebrek aan lucht overlijden'Controleert regelmatig de banden-spanning, vooral thans, nu de banden-handel aan banden ligt is dat noodig'

KATHOLICKCNVOLTOOIT

Sm

UW CIG€NUNIVGRSITGIT

DONDERDAG 21 MAART 1940DE TIJD AVONDBLAD -BLADZIJDE 8

FamilieberichtenIn plaats van kaarten.

Verloofd:E. M. WELLES

C. P. H. ZWARTHaarlem,Eerste Paaschdag 1940,Kruisstraat 15 rd.Velserstraat 62 rd.

Geen Ontvangdag.HIHIIIIIIIHIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIII

Prof. Van Bouwdijk Bastiaansea.s. Vrijdag en Dinsdag

geen spreekuur

coASfrKOOPEH iis een i

g?oorikmngJ"aan °P 'I spe/"* 6^ONDHf/0 ■

Koop daarom Uwcorset onder vak-kundige leiding!Onze corset-verkoop-sters hebben specialeOpleidings-cursussendoorloopen en zijn daar-door bevoegd te be-oordeelen welk corsetvoor U geschikt is.Daarbij zijn onze

WALA-CORSETSspeciaal ontworpen voorde Figuur van de Hol-

landsche Vrouw

QMaWALA

CORSETSKousen Lingeries

AMSTERDAM:Kalverstraai 55Koninginneweg 101Beethovenstraat 68Rijnstraat 3Adm. de Ruyterw. 81Maasstraat 63

DEN HAAG:L. v. Meerderv. 274

I Vakkundige bediening.

Paskamers in allefilialen.

Twee succes-modellenx uit onze Jubileum-verkoop!

de \ /d orinK )«i Mm?\. KAIVERSTRAAT 25 - AMSTERDAM ./ fl '-*W f

DEN HAAG - AMSTERDAM . ROTTERDAM - GRONINGEN diverse moctekleuren

I

Bij de N.V. Waterleiding Maat-schappij Oost-Brabant te's-Hertogenbosch kan geplaatstworden eenervaren bouwkundigopzichter-teekenaar

Praktijk in gewapend-beton-constructies strekt tot aanbe-veling.Leeftijd ca. 30 jaar. Salaris na-der overeen te komen.Sollicitaties met uitvoerige in-lichtingen vóór 1 April a.s. inte dienen bij den Directeur vangenoemde N.V., Waterstraat 31te 's-Hertogenbosch.

SPIIMIEIIREIZIGERSVERKEER VAN HETGOOI MET AMSTERDAM-OOST

EN ZUID

Tot voor kort was een kaartje vanAmsterdam Muiderpoort naar hetGooi even duur als een kaartje van-af Amstcrdam-Centraalstation.

Met ingang van 1 Februari 1940 Isdit veranderd en betalen reizigersnaar en van Muiderpoort den prijsvoor den werkelijkcn afstand, dienzij afleggen.

Dat wil dus zeggen, dat de prij-zen van Amersfoort, Baarn, Hilver-sum, Naarden-Bussum en Weespnaar Amsterdam Muiderpoort enbijgevolg ook naar Amsterdam Am-stelstation zijn verlaagd.

Bovendien is door do indienst-stelling van het Amstelstation eenvoordeelige, vlugge en frequente ver-binding van eerstgenoemde plaatsenmet Amsterdam Zuid tot stand ge-komen.

Nadere bijzonderheden verstrekkengaarne de stations.

OFFICIEELE PUBLICATIE VANHET DEPARTEMENT VAN

ECONOMISCHE ZAKENSCHETSEN VAN KALVERENDe Minister van Economische

Zaken maakt bekend, dat in delaatste week van Maart en, indienzulks niet mogelijk blijkt, in iedergeval met ingang van 1 April, hetschetsen van kalveren zal wordenhervat.

De gewichtsgrens, boven welkekalveren van een identiteitsbewijsvoorzien dienen te zijn en welkethans 200 K.G. bedraagt, Is voor demaand April 1940 op 175 K.G. vast-gesteld. Kalveren, die op 1 April a.s.175 K.G. of meer wegen, moetenderhalve vóór dien datum ter schet-sing zijn opgegeven. Geeft men dezekalveren te laat, dus na 31 Maarta.s., ter schetsing op. dan zal hetbetreffende identiteitsbewijs slechtskunnen worden uitgereikt tegen be-taling van het verhoogde bedragvan f 50.—. Het is dus in het belangvan de veehouders, hun zwaarderekalveren zoo spoedig mogelijk terschetsing op te geven, waarbij hettevens noodig is te vermelden, opwelk gewicht zjj het betreffendekalf schatten.

Vooral voor degenen, die In hetbezit zijn van kalveren, welke thansnog geen 200 K.G. wegen, dochwaarvan het gewicht op 1 April a.s.175 K.G. of meer zal bedragen, ishet van het hoogste belang, dezekalveren onverwijld ter schetsing opte geven.'s-Gravenhage, 20 Maart 1940.

„GEBO" (BABYVOEDSEL)vervaardigd uit prima Bruine boonen

zonder schil.Zeer geschikt voor de bereiding van boonen-purêe als Kindervoeding.Het voedsel, dat H.H. Doktoren veelvuldig voorschrijven.

Vraagt daarom Uw winkeliervoortaan:

En geI's Handelsonderneming,Alkmaar

Voor Engros 0.a.:

Fa. C. F. Heijmeijer en Zn., Bloemgracht 20,Amsterdam Telefoon 44773

N.V. NATIONALE BORG-MAAT"OPGERICHT A° 1893

KEIZERSGRACHT 163 - AMSTERDAM

SLUIT UW

ONEERLIJKHEIDS-EN BEROVINGSVERZEKERING

BIJ EEN

NEDERLANDSE MAATSCHAPPIJ

\J kunt er van op aan, dat hetde beste artikelen en de beste zakenzijn, die regelmatig in deze courantworden geadverteerd

PANORAMANeerlands grootste en voordeeligsle tijdschriftpupbliceert als feuilleton den nieuwsten en ongetwijfeldboeiend, sten roman van den beroemden dokter-schrrjver'

A. J. CRONIN „VIGII, IN THE NIGHT" omder den titel„DE NACHTWAKE"

Van dit knappe en spannende boek, waarin een treffend lichtgeworpen wordt op de verwikkelingen, die ontstaan kunnen inde betrekkingen tusschen de drie hoofdfiguren op het tooneelvan het moderne ziekenhuis, den dokter, de verpleegster en denpatiënt, wordt reeds een film gemaakt, waarin Carole Lombard

en Arme Shirley de hoofdrollen bezettenZij die zich als abonné bij den boekhandel of bij de uitgeefster,Nassaulaan 51 Haarlem, voor het nieuwe kwartaal opgeven,ontvangen de twee nog verschijnende Maartafleveringen gratis.

IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIH fVERKRIJGBAAR f* , , ..

V-oourantenreclame beduidt 1.

op hei, ,

RIIR w n NEDERL met minste verkoopkosten

EUCHAR. BOND het meeste verkoODen'

Begijnhof 32, Amsterdam-C ' —'T

De werken van Patervan D ijk (De Maagdelijke Apostel Vj je gÓT) reclameiïliaclelen de H. Eucharistie 1.25

Sint Paulus en de . ... dal U een groole vangsl verzekert,H. Eucharistie „.... 1.35 omdai hel als een nel hel geheele visch-Maria en de waier besirijkii Couranlenreclamß.H. Eucharistie ..-« 0.65

Vraagt Inlichtingen, voorbeelden etc van courantenreclame t>fl o»

Franco per post Giro 10393» erkend» advertentiebureaus of het JMmcQ". Dan» 2a. Amsterdam

iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiui -^

DE TIJD

PAASCHPROG «AMMA

5 x HANS ALBERSMET

HILDE WEISSNER, HILDE SESSAK,CHARLOTTE THIELE i':»y"

Waarom verdwijnt hij? Waarom speelt hijvijfmaal een andere rol: de machtige leideryan een wereldconcern, de verdachte boe-melaar, de perfecte kellner, de elegantechauffeur en de exotische gezant ........

SPECIAAL PAASCHPROGRAMMA•n ons bijprogramma: Ufa'-Wereldnieuws, Profilti"s Holt.Act., Hoogeschool der Rijkunst" (CultuurfilmX

Aan het orgel; Fred Wolfers,

W ym W VANAT VRIJDAG A.S.

IJPI lil ■fl ■ EEN LUISTERRIJKÈ%JljUlljK Vxpaaschprogramma

■ 4 van

« ÉÊ' fti Het luccef vanr\,oo»s^m?»« '.Jn scy<B».

— DE PASTOOR VAN KIRCHFELLO A| SS- 1»' If I; OVERTROFFEN! *^^JWT oß'ir miPbk, llaH

vE9 £**&

haar vorige films 1

lOEGANG ELKEN LEEFTIJD

Vertoont hetGROOTSTE

. AMUSEMENT II ivoor dePAASCHWEEK

JOE E.

BROWN

Toegang eiken leeftijd

HHBE HOLLANDSCHE SCHOUWBURG HHHVanaf Zaterdag 23 Maart t/m Zondag 31 Maart - 8.15 uur

BEIDE rAASCHDAGEN OOK % DIK — op verzoekI TROPEN-ADEL IIndische klucht in 3 bedrijven — Enorm lachsucces

ARIE VAN VLIET - GEWEZEN KOLONIAAL ... JAN NOOY*

| Gewone prijzen |

ST. MAARTEN-ACTIEten bate der Katholieke

yiuchtelingen•

En UWbijdrage?

Kom, stel het nietlanger uit. Laten deKatholieke vluchte-lingen bij U nietvergeefs de handophouden»!

. KATHOLIEK .

VLUCHTELINGEN COMITÉ]DRIFT 10 + UTRECHT!

Lm— GIRO 320372 ■■

WILT GIJ |deKatholieke Pers steunen?Doet dan Uw inkoopenbij onze adverteerders.

■■ Stadsschouwburg ■

Tel. 32932N.V Het Neder). Tonneel

Dir.: Cor v d. I.ugt MeUertPAASCH-AGENDA

ZATKRDAG 2.i MAAKT, 8.15ZONDAGMIDDAG 24 MAART

2 uurEernte Voorstellingen

De kus op het perronBLUSrüL in 3 bedrijven van

A. de StefaniBefrie Cor v. d. I.ugt MelitertOptreden van: Mini Dnymaerv. Twi»t, Myra Ward, Louisde Bree. Guun Oater, e.a.ZONDAGAVOND 21 MAART

8.15IK BEN ZEVENTIEN

JAARMAANDAGAVOND

25 MAART, 8.15

Jsoo I ste Opvoering

"boefjemet ANNIE VAN BES

VAN DIN SPAG _'fi MAART AFin 't LEIDSCHEPL..THEATER

JANROLANDCABARET

met„MUSIC-HALL"

Een avond van zang, dan» envrolijkheid

CONCERTGEBOUWAPRIL 1940

BEETHOVEN-CYCLUSONDER LEIDING VAN

WILLEM MENGELBERGZONDAG 14 APRIL — 8.15 UUROUV. „EGMONT" — U en 3e SYMPHONIE

DONDERDAG 18 APRIL, 8.15 UUR8e en Se SYMPHONIE — VIOOLCONCERT

(Solist: LOI'IS ZIMMF.RMANNiZONDAG 21 APRIL —. 8.15 UUROUV. „CORIOLAN" — 2e en 6e SYMPHONIE

DONDERDAG 25 APRIL, 8.15 UUROUV „LEONORE" No. 1 — 4e en 7e SYMPH.

ZONDAG 28 APRIL — 8.15 UURCHOR-PHANTASIE - 9e SYMPHONIE (met slotkoor)

Abonnementen v. dezen cyclus f 5.50 bel. inb.Schriftelijke aanvragen te richten aan het Bespreekbureau Con-certgebouw, worden naar tijdsorde van binnenkomen behandeld.

H Robinson's Paasch-schoenl§|i|i|s|ssÉ? en Boe d idee om ■nu de natuur zich weer var>S||s|s||ss|§ jongt ■ ook Uw voeten een verjongingskuur te doenl|||||||s ondergaan. Met 'n paar Robinsons! Waardoor Uw

voeten verleeren, wat moeheid beteekent. Robinsonshebben immers zoon schitterenden pasvorm!Model 32: een lage, zwarte schoen voor hoerenen jongens, met rsndgenaaide leeren zool en

«§§H& rubberhak.§|| 26/27 28/31 32/35 36/39

Prijzen: f. 3.95 4.25 4.75 5.50Alle heerenmaten ■ f. 6*"

In 't bruin Model 38 ia de prijs iets hoogerlIn deaen tijd is kwaliteit een eerrfs tiseh:

m � ROBINSON'S kwaliteit!Die goetie

||t 16» • Vadar m Zoonl

OMROEPERSlllllllllllllllillllllllM

BETREKKINGEN^"T" MCTMncir J AANTREKKELIJK

D.Z.8.. IX LI JYILIoJL en billijk Ui reclame tusschen de? 7 }~ v. hulp in de hulsh.. bij wecln. Omroepers. Eiken avond hebben de»e* a 2 kitïd. onder letter I—A 3e belangstelling van duizenden g«-61 6gi, bureau van dit b»ad. r.lnnen die dit bind legen

Bz.a. te Amsterdam: FLINKE JONGEMAN, 25 jaar, R.K.,voor magazijn en expeditie of incassowerk of iets dergelijks

*-Kg.v. Brieven onder letter I—A 61700, aan het bureau van dit blad.

AANGEBODEN BETREKKINGEN |. Gevr. nette Bakkersbedlende°oven 18 jaar, \<oor gemengd bedrijf.yPgave verl. salaris, onder wie ge-jokt, aan Hubbellng's Luxe Bfik-

Uiterwaardenstr. 55, A'dam-Z.

FIETSJONGENLoon f6.—. Delecta, P. C.

112 Adam, Conïestibics-*inkel. ' I—B 61719

FLINKE TUINDERSJONGEN|eyraagd bij A. J. G. Bakker, Sloter-£2Jder E 325 M. Adam W.~ ..TRIGON" SHIRT CO., N.V.tp

aBt voor spoedige indiensttreding11 flink meisje als nankomend

KANTOORBEDIENDEtl»* Voorkeur eenlgszins administra-'ef onderlegd. Salaris f 25.— per

seh nd - Sollicitaties uitsluitendB "rlftelijk, met vermelding van alieSJrVens, aan ons adres Heerengracht

I—B 61690

J-K. KELLNER GEVRAAGDj,?pr provincieplaats JaarbetrekkingS?' restaurantwerk, goed bekend,ul\'en de 20 Jaar, v. g. g. v. Br. ond

6—B 61703, bur. v. d. blad.

NETTE LOOP-FIETSJONGEN|?vraagd, leeftijd 14—16 jaar. Pius

35. I—B 61661

4 GEVR.: FLINKE JONGEN\G i , bekend met reparatie. Rij-

Celebesstraat 40. Oost.

Ingevoerde Verkoopersgevraagd voor een geheel nieuwhuishoudelijk artikel (Octrooi). Br.letter I—B1 —B 61689, bur. van dit blad.

NETTE 'JONGEN GEVRAAGDvoor directe itadier.sttireding, elef-tijd pl.m. 15 jaar. Aanmelden Druk-kerij 't Kasteei van Aenvstel, N. Z.Voorburgwal 69/73. I—B1 —B 61733

"SLAGERS^FIETSJONGENgevraagd, hoog loon. OUDKERK, Iev. d. Hclststraat 35. I—M1 —M 61735

Overhemden Centrale „Azet"vraajrt

Leerling-Verkooper (ster)Aan ni. Vrydag van I!)—il uur ofZaterdag vwn 10—11 uur.

Rozengracht 229Gevraagd per 1 Mei a.s.

R.K. 2de MEISJEgewend zelfstandig te werken, uit-stekend kunnende tafeldienen. Nagebleken bekwaamheid hoog ioon.Uitvoerige inlichtingen onder op-traaf van vorige betrekkingen ond-rletter I—B 61669 bur. van dit blad.

WERKSTER~

of m. gevr. v. 3 ocht. p. w. Di., Do.eni V'rijd. van 8.30—12 uur. 13.—p. w. Mevr. v. Aalst, v. Tuyli vanSerooskerkenpl, 32 ts., Adam,

In autoverhuurbedrijf te Den Heldervoor direct gevraagd> R.K. JONCED. OF JONGEM.

voor bedlening telef. eni adminlstr.

IVereischt dlpi. Mulo of Handelssch.I Elgenh. «eschr. br. met afschr. ge-I tulgschr. en verl. sal. onder letterI—B 61672, bureau vati dit blad.

lOp R.K. pastorie te AmsterdamFLINKE DIENSTBODE

25 a 30 J. Katoen en zwart dragend,per 1 April. Brieven onder letter I—B61708 bureau van dit blad.

, Voor terstond gevraapd een cenv.R.K. DIENSTBODE

. voor d. en n. te Breukelcn. Br. ond.letter 6—B 61702 bur. van dit blad.

FLINK DAGMEISJE. gevraagd. Banketbakkerij firma Bak-

Iker, Kon.weg 265.

.I—B 61592

Voor direct gevraagdNETTE BEDIEN.IUFFR.

V. Hotel-Lunchroom, In 't Oostenv. het land. Br. onder letter 10—B61677, bur. 0.D.. Deventer.

v Voor direct of 1 April

FLINK MEISJE) gevraagd v. d. en n. Goed kunn. ko-

ken en werken, van goede getuigen- voorzien. Hoog loon, 2e meisje aan-- wezig. Aanmelden 's avonds of schrif-■ ■ telljk, Plantage Middenlaan 9 Air.»3 sterdam. Telefoon 51214.

MODISTE GEVRAAGDe te Utrecht, Intern, geheel zelfstandig5 kunnende werken. Brieven ocid. lett.- 7—B 61721, bur. van dit biad.>

_^________

Ten spoedigste gevraagdNET KEUKEN-WERKMEIBJE

Intern, hoog loon, in 't Oosten deslands. Br. lett. 10—B 61676, bur. v.

f d. blad.

: Gevraagd tegen 1 of 15 April In ge-zin met drie kindertjes

. ERVAREN DIENSTMEISJE■ niet Jonger dan 21 J., v. d. en n.

. (uitsluitend voor werken, en koken).■ Mevrouw CUYPERS, Glipperweg 126■ (hoek Sportparklaan), Heemstede.

GEVRAAGDFlinke ongehuwde Werkster

v. Woens- en Vrijdags, v.g.v. Aanrrr., 's av. na Bu. P.C. Hooftstr 106 huis.

Gevr. fl. ongeh. Werkstervoor VrTdags. Aanm. na 7.30 uur,Adm. de Ruyterweg 220 I.Ge\Taagd, voor directe indlensttre-

. dingNET MEISJE

Leeftijd 14—16 Jaar, voor hulp• atelier en licht loopwprk. Aanmelden

! vóór 12 uur. KRAUSE EN VOGEL-ZANG, Gedempte BcgUJttensloot 3.

NETTE JONGE DAME' gevr., goed kunn. costuumnaaien,' voor maatwerk. Hoog loon. Voor

thuiswerk of op atelier. Tevens' kunnen eenige

NETTE LEERLINGENgepl. worden, voor opl. coupeuse.Aanm. tusschen 12—2, of Zaterdag12—4, Oude Hoogstraat 23.

' DAGMEISJE GEVRAAGDvan i)— l. IS jaar. Aanmelden I>on-derdagavond, Amstellaan 19 i.

. Mevr. SMIT, Riubensstr. 57 Adam,vt. per 1 Apriï

FLINKE DIENSTBODE| bekend met koken, f4o.— loon.

GEVRAAGDFLINK DAGMEISJE

s van 9—3 uur. Loon Si 6 gld. Aan-. melden Prinsengracht 1013, tot 8 u.

I—b1—b 616601 ■

Groot Handelskantoor vraagt voor spoedige indiensttredingAANKOMENDE EN JONGSTE BEDIENDE (mnl.)

Brieven met \<oiledige inlichtingen- en. verlangd salaris onder letter I—B61712, aan het bureau van dit blad.

» lillllllllllllllllllllllllllHilllltllllllllilllllfllllllllllllHllllllillllH1.

r

DogbSadreelame Isniet te vervangen

a

I

DE N.V. NEDERLANDSCHE VRUCHTEN-CONSERVENFABRIEKEN J. L L. TAMINIAU

te Eist (0.B.)vraagt wegens overlijden van den gewezenfunctionaris een

FABRICAGE-CHEFom de leiding der fabricage te kunnen voort-zetten. Leeftijd niet ouder dan 35 jaar, alge-meene ontwikkeling, gezond gestel en geschikt-heid met groot personeel te kunnen omgaan zijnvereischt.Zij, die reeds in een dergelijke branche werk-zaam waren, genieten de voorkeur.Eigenhandig geschreven brieven met recentefoto, uitvoerig vermeldend genoten opleidingenen referenties, te richten onder motto „Sollici-taties" aan de Directie. Geen bezoek vóór oproep

1 MUZIEK "IPrima grooteMod. Ecksteinvleueel f 375.—wegens plaatsgebrek. Tegen elk aan-nemelijk bod. Kleln's HeerenhofCulemborg. 6—J 61654

Notenh. Wiener VleugelPiano wordt Ingeruild, huurkoop.Pa. O. DE JONG (b. d. Amsteld.),3c Jan v. d. Heydenstraat 103, Am-sterdam. I—J 61707

TE HUUR I(GEVRAAGD)

Eenv. gemeub. Huisjegezocht voor mnd. Juni, omtr. Drie-bergen, Rljsentoerg of Doorn. Voor 2volw. en 3 kinderen. Br. met prijs-opgave onder letter 3—L 61724, bur.vaa dit blad.

TE KOOP |(GEVRAAGD)

Te koop gevraagdPOSTZEGELVERZAMELING

L. Sohl, Langs de Maas 21, Maas-tricht I—D 61653

1 DIVERSEN |HUWELIJK

R.K. Boerenarbeider, 36 J., zoektkennismaking met net R.K. meisje,ong. 30 J. Geh. verz. en verz. Br. ond.letter 3—V 61704, bur. van dit biad.

LEVENSPOSITIEVoor R.K. Jongeman bestaat gelegen-heid om opgenomen te worden alsdeelgenoot in Autobus- en Taxi-bedrijf. Vereischte: adm. onderlegd.Br. onder letter S—V 61873, bur. v.dit blad.

RIJ-, VAAR- EN VOERTUIGEN |Netam Zeswiel Constructies TE KOOP: 'N CHEVROLET

Vert. P. HERFST, lange truck, dubbele lucht. GarageOude Karseiaan 78. Amstelveen v. d. VEU3T, Sloterweg 78T, telefoon

Telef. 3387 374, Sloten, Adam. I—G «1662

MEUBELEN DIRECT VAN FABRIEKEiken Slaapkam. 1 76—98. Dressoirs 1 24—31. TheemeuD. I 12—13, Crapaua-stellen f 74—80. Eng. Eetkam. f 175—196, Mahonie f 212 Bankstellenf 112—137. Schulftaf. f 16—23. Karpetten. Tafelkl., Schilderijen. VrU entre*.

MEUBELHUIS ODEON .Singel 460 h/h Koningsplein

. AMSTERDAM

TE HUUR AANGEBODENTE HUUR: HEERENHUIS

op mooi en aeer gunstig punt, ge<e-gen te Velp (G.), huur f35.— p. m.Bevragen Burg. Brandtlaan 11a,Ve!p. 7—M 61674

MOD. 2e BOVENH., CENTRUM, PRACHT UITZICHTruime suite, 3 slpk., keuk., bergr., witw. behang nieuw, alle mod. comf.,I 40 p. m. Prinsengr. 116, r/o. Leliegr. Bez. Vrijd. en Zat. 11—1 2—4 uur.

Lessen Gevraagd en Aangeboden IREEDS 15 JAAR

DE GOEDE RIJSCHOOL Autorijschool Ewald Holzhans,leert U goed! — Prlvéles ll.—. Bosb. Toussalntstr. 7. Tel. 82104

CEINiuukBAAN 53. Haarlem-Omg. Tel. K. 607-2680leder moet In de tegenwoordige tijd wat van de moderne talen weten.Volg onze goedkope en goede, schriftelijke lessen

FRANS, DUITS, ENGELSvoor beginners. Speciale, zeer duidelijke lessen over de uitspraak. Woor-denboeken gratis. Vraag zonder verplichting Inlichtingen bij

A. S. S. 0.Dlr. J. VAN DER BIJ, hoofdonderwijzer. Nieuwe Plein 31, Arnhem.

Vraag en Aanbod van Huizen en ZakenGevraagd door 2 gezusters

FLINK FILIAALliefst Iste klas chocolaterie of ban-ketzaak, 10 Jaar io deze Branchewerkaaam. Brieven onder letter 2—261T06, bureau van dit blad.

ZONNIG HEERENHUISslecht* f3500, vrij op naam, prachtig gelegen, op eigen gr., aan mooiplantsoen, direct b. Kerk en Sen., prima middenstand te Haarlem. 6 krs.,keuk., hall. zolder, balcon, v.- en .i.-tuin, schuur enz. Ie Klas nieuwbouw;sthltt. afwerking met veel tegels, glas-ln-lood; marmer, plastiek, enz.:nog geheel naar Uw eigen keus. Nog slechts enkele: Heerlijk gezond, vei-lig en voordeellg wonen. Teiens prima geldbeiegg. Schrijf omgaand alsV met de feestdagen komt Brieven onder G «1, ROCMa & co..Amsterdam, I—2 61705

AVONDBLAD — BLADZIJDE 9DONDERDAG 21 MAART 1940

'•>; finn HhJ|LJBéIB| HOT

tentooßtelHngTVAN MIDDELEEUWSCH TOT MODERN I

Dit jaar is onze tentoonstelling im- wat de inheemsche weefkunst b'iédlposanter en interessanter dan ooit. en de schitterende Chineesche en

Er is een aparte expositie van mie- bezienswaardigheid op^k^el^stijl, naar ontwerpen van de meest De Koninklijke Vereenigde Tapijt-vooraanstaande binnen- en buiten- fabriek exposeert in een specialekmdsche architecten. Bij zonder goed afdeeling haar nieuwste creaties -,

geslaagde nieuwe creaties van geknoopte tapijten en een schitte-moderne eet-, zit- en slaapkamers. rende collectie ¥cm haaf nieuwe

complete' inrichtingen 1" voo° huizen Moderne Raamdecorafies van demei 2en 3 kamers in alle stülen w Schüderijln vSicSdeOnze ruim 3000 tapijten, het mooiste deze belangwekkende expositie».

Alleen Kïpsfmai Vfïjfe foegcmg ! JIL

JCtOCtMaSt ki Fjfjl »p»a* ■ y.T *■ m p JH» JHi iA. J wil >ÏL* .J II Ifll^^^

4L Y\ 1 Van Goeden Vrijdag/\ I t/m Zondag 31 Maart SfiHUltl SAUIAJMH lfd%

JL I,l\ JL f 0.50 per persoon W**2en PAASCHDAG VERTOONING DER ARTIS-FILM

'

/ MToegang ƒ 0.10 per persoon uitsluitend vanuit den tuin. H I J|

Vergeet U vooral n>et ook een bezoek aan het aquarium te brengen. H ™ flj. __

W(ë i

fiasco BH^^''r '*^CT7— Het rün joint de nnna«penrhaar-fune OTer- H|ijl|ljlg^^jljlgK|iX|lmM^jljllAJm^lßaT|ga^g^rr^HI K^Sïï^— Kingen van tint en kleur die een foto doen P^H1 *NiVK leven. Zulke rijk-ge«chakeerde foto- » maakt

»> fc'lffl U met Panatomic-X, de fü'nkorrelige, klenr- BfW «WWT^P^TpIaWSai gevoelige Kodak rolfilm voor brillante opna- r #

« MaaM sOA^Smen en ideale vergrootingen.

is mm tam wo»».. Kodak PanatomicX WL*ost Li UJ Hvanaff 1.10. Rolfilm •■■■ " ' -" ■!. I

i~." j| ■** vv schuren' Mssk Z6l&Een geprikkelde ongedurige ***JM JÉÊ

pijnen, rheumatiek en de- SPi^Spressie, weerspiegelt zich jJÊÊ \monomstootelijk opUw gelaat. v~~9 TIJ iEn wilt U een gezicht, dat '*% BC/JBleelijk is door pijn? WITTE 0 rUHBf IVKRUIS poeders werken ab- ■■t P 3 Im E '*■ BVsoluut niet verdoovend, doch KV » V jjfl H-

"

\ "^""llnemen de pijn radicaal weg. nJ < f/f f -4Ze zijn dus onschadelijk en "" ""'V J/ -"""" iLJIIJL ~(/ 'fj /

. 2^^^^^^^-nemen bovendien prettig in, —-Al / f^"e r^want ze zijn practisch geheel \\\ 1 f^lsmakeloos. 9 W 1 1»fl |p/_ff"f 3 X \m\Y*3L iM ■ rT^ 1

, r\kËË Ë i' W kmm IË L x VI W — sÜ! jootf - —

Scherpe reinigingsmiddelen zijn het bederf voorDUTIM - OEGSTGEEST H I I I I • "7 I -I IU w keukengerei. Ze maken mooie glanzende op-

\ i pervlakken dol en veroorzaken krassen, die vuiliiiiiiiiiiiiiiiüiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii 1 en vet vasthouden. Wees zuinig op Uw keuken*VERKRIJGBAAR vt 9ere' " 9e^ru,k m ' Door naar dubbele wer-

hef \%M w,Wl|\ king maakt Vim eerst het vuil los en houdtdud u n MCitCDi t vast» zodat door spoelen alleen hetBUK.V.D.NtUtKL. voorwerp volkomen schoon is. Gebruik inEUC HAR. BOND \ "J,"^*;.0 Uw keuken en voor alle glanzende opper-Begijnhof 32, Amsterdam-e vlakken in Uw huis uitsluitend Vim - het

De werkenvanPatervan Dijk „automatische" reinigingsmiddel.De Maagdelijke Apostel HBI Hen de H. EucharistieSint Panlus en de H B y M � I Il" f^ l 1.H. Eucharistie „... L 35 B. fl ■ B^flMaria en de B B kj| V^'^J^t^^rJW^twm^H. Eucharistie 0.6 S HHBH il*f*l

Franco per post Giro 103939

IiIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII

1 ■ —^^—^—■— ■■ ■ ■■ i i —■——i—-i ui ■ ■■ i i—— ■■■■■■■—»!■ i ■■■ n.u.J!.,U... ■■ L '■.!—■*■■ —*

Voorjaar in het land! - Stoopen bij de hand!Foor *& komende feestdagen: Dubbele Amstelstoop Pilsener of Münchener f 2.25

Alléén bij Uw bierhandeladr verkrijgbaar.

AMSTEL BROUWERIJi .

.. ,

__. -

' -,_ pn i. ii ■ i ~~

A

a „ ..* j,. * linnengoed een sieraad in de kast ■t 4* I -pi een Miele voor U wringt én wascht. = jffgf~ I

~ mm -

Twee kenmerken van t."^w. ***>-. Inslik/.ÖËÊ3 "*- l) Het Miele Waschkruis met 100°/,, wasch-effect WWIT "^

HZ Aj u\

s» 2) Een ideale Miele beveiliging op electrisch gebied //JT . Ij» . \

Vraag* inlichtingen en demonstraties in de betere winkels.taH^^H

DONDERDAG 21 MAART 1940 WONDBLAD — BLADZIJDE 10DE TTJD

OFFICIEELE PRIJSCOURANTAmsterdam, Donderdag 21 Maart 1940

Obligatiën, Pandbrieven en PremieleeningenSTAATSL.EENINGEN

Nederland vk 1.30-2.30{;>!} is«o iou 4 i>9 99Jea. lv*4o 500 4 99% 99f.e 4 4011 ƒlOO 4 93%ye*- '500 4 93%jJc'Umbelf.)loo4 98% 98%«M(mbelf'.)soJ4 98% 98%}93ö - 100 a 89%' 89%loiT? ' 500 3 90% 90%fë£ f lo° Öt) » 85% 85%**» 500:3ij 3 84% 85%°°ST-INDIB.]*J ' 100 3 84 82:£<" f 500 3 81% 83%

937 A ' 500 » 83% Hl%„

19»7A ' 100 3 Bi;* 8274

1937 34 62% 62%BULGARIJE.

"28 £100 71 9% 9%il L > £ 100 7 9Spleen. 189-2 b 6% 6%

'02 5 6§ 51007 44 5% 5%

DE -NEMARKJJN.s»itenl.Ll92B 4i 36% 35f-Ukw.1928 44 36% 35"«nemark *38 4 48 46%ly°9 Kr. 1800 34 18% 18%S

kOITSCHEAND.ll*%m.Kver., 7 6-fr «**ol>vers.X.Rm.D 21% 25SfiftVlE.2j% Fr. 500 4 2-rV 25i"Wig. Kr. 2500 4 *fr 4T^RKIJE.* leïran.lg3 74 21% 21%�-.„ AZIB.CHINa.

S Poor w.i. 1904 o 14 14

ObliK. 1899 4 22 MM0b1i,,, Wlü 4 17% 17%

»,, NOOKD-AMERIK.A.CUBA.

1909 44 75% 75

ZUID-AMERIKA.È °UVIA.

1927 i 3% 3%1928 7 3% 3%

Oblie. 102 b 64 l« i*A« 100 1927 öt 9%. ■ 9'»

fr , 1895 ü 6 f»*»5 18* iaj«Jbi-eao-ioü'l3 5 6% o%* JJ>l4 £20-100 5 17& 17»

Oblie 1883 4i b% b %

Oblie. 1888 4t 5% ti,.

ir Oblie. 1889 4 5% s>*10044 5-ftsaluaFd.L'ls ö 4?» 4>*

f"* fel. 1901 5 1% \>»-10012 44 44 4H

ito 19-21 o 14 l4Itg. 19-218 9 Ui !■>

S PulS litóö o 9%ft? l'aulo 19-28 b 4* 4?»

cHlu.Aigest. 1927 b IIS "§

£ Wu löüo o 10?» W»C(J MjMBIA.

19-27 o 26 **

LSOM. Rlüf. ...('tel. 0b1.1926 5i 00 o3WOarau'ja,

190 a 4 28%*U 1927 7 9 8-s

■ra 1927 b 7H >*»

*>Bene 1928 b <% '■**ÜJUIGUAÏ.Nruay L937 3J 30**OV. EN GEltt. L.BENUMG

1861 3J 91§ ' JISleen. 1937 3t 83-H 00%

IK 1937 34 f=3i« <»'*

| 'een. 1937 3* 63-ft 83%I 'een. 1937 3t 83>» 83%f *« leen. 1937 3t e 3 Us, L917 34-83-H «3J4

1895 3 88>» Bö>4ARNHEM.-

l« leen. 1937 3i 87>* ö7>*Ba-Tavia.h.. 1937 A 4 9B>* WHel, t 1937 3i 89>'» 89' j

1937 3t 87% Bi%b ladri ,), ■> c 3 oa

'•N'ÖHOVEN.1937 3J 86H 86%

'ecu. Ijó7 3t db>* 86%

|iiie ieeu. 193 a o 87% 87H<.'"• Ie 1.1938 2t 95% 95H

B ~u Havenhage.

fele 'een. 1937 3 89Ü 89%

P^OEUi.'een. 1937 3J 83% 83H

fcj? ' Ktin - 193' 3i B3 Ji 83%h"«gom 1937 3JIOO-& 85

U, 'at. 1938 2t aOH 90HCtt *artlen'2l 14100% ÏOUH

t^sttichtlB963 83 82Ho:U:.hoi.1jAND.j L938 3 81% 81%

8-ia„e 'een. 1938 3 814 Hl%,

r-2e 1.1938 24 95 95, ''ü-UE.N.

1937 3 i 87 88'IKKUAiLL. ly3b-193i 1 tóHl .'2' j

1.1937 34 B3§ 8-iijf S»i '■ iya7 3} 82•* 02'»

le en. 1937 34 82» 82%

«,'een. 1937 34 86 86%ïu Ur82e1.'37 34 90 88%

'een. 19a» 3 80% 80%Êt-, Buitenland.

'28 5t>A ï!7 > 1930 4 83-fr 88%

2l(i*

44 3% 3%JAKKEN.

1 1938 4 49K 47*: 1- 19384 49% il*

T lfSa ft? :) m- k - d7« b8''A V

T - REPUBLaBK.yf°s 1935 42 18% 46«

POLDERS, IVATI.KiUHRRD. ITIIUIErHT I.ICH.

Buitenland.Deeus.RklL'37 4 49H§ 48%Deens.Rk-21/37 4 19% 48%

KERK. EN LIEI'D, IN»T.Buitenland

Mar.H.Du.sseUl7 14 8%BANK- EN CItEDIETI\ST.Alß.Mijv.Gdcr. 54 35% 34%H.v.iN' Ü.-'L. 37 8j 92Ncd. ISkin. (5) 4 37% :;.

HVi'OTil lOIOK II ANKEN.(Werkzaam In Xcdcrlnnil)

AleFHl)'2%vuj34 78% 79A15.11yp.H.3.C34 79 79%Alff.Hyp.Ji. XY34 80 80Arnhemacb El' 34 85 85 §

Bataat.NN-PP4 83% 84%Fr. Ur. S.DAVA34 84% 81%Gravenh. (t u.,34 81% 81%Gronine.Uypb.3} 76% 76%Ilaarl.llpb. AC 4 86% 89Holl.-llpb.ser.L4 K% 83%Holl.llpb.ser.K34 76 76%Insulaire ser.M 34 88 88Nat.Hpb. ser.B 34 78 78Ned.Veend.s.K34 83 83% *

Nd.Ned.Hypb.4i 50 50Nd.Ned.Hypb. 4 50 50OveraelscheA. 4 rProvinciale Hb.4 83% 8-1%Kotterdamscbe3j 75,' a 75UtrechtlT.ultl.jB4 80 80Varlerl. Hp !5; 4 74 71Vaderl. llvpb. 4 7b% 71\VI KEt'F2>ivu34 79 79ZuidH.bjer.KL3i 79 79Z.-U. ZBeuZE 34 78% 78%(Werkr. In het Buitenland).

Holland Bank 4| 11% 15*N.-W.a.P.(2dej 5 62 62%.\'.-\V.a.P.i2(le/ 44 61% 62V.Transatl.Obl.3 58% 57

SvhecpKverband fttUexi-Kott.öch. Hyp 4 80 80

BIITENL.. UYPUTHXKKICedula B 1933 5 40 40Cedula C 1933 5 39% 40%INUUSTR. ONDL.KNEMI.no

Al« KuustzU. 54100% 101%Bereh & Jur«. 34 84-rV 84-ft-DrieHoefijz.Br.44lo2 100Embtabr.Hout. 4t 44% 45%HeroCouservenöj 99/, ■Holland ütmeel iJaffaMacnfabr.6 66)4 66J4K.on.N.ürofarn.4 99% 8K.i\'.Hooeovena4 92% 92%Kon.N.l'apierl.4 88% 89Lever* Zeep 44100% 99 üVollenh.Bier(3js 39% 39%Werkspoor 4 95% § 96^-§Wiltou'sMacbt.44 99% 99%Z--H011.8ier.26 5 41% 42

Buitenland.Brit.Bemb.m.k.64 30% § 30§Cockenll Jobu 4 tió'i bl%*K.in.k. £ 20-100 7 19% 17%K.m.k.£ 20-100 64 20Lautaro iNit m. v 26% 26%Aor.skHydroKl.4 62 60%Ouciee Marih.44 95% 91%öoc.Vlet.d.öain 4 52% 52%§

'BLECTH. GAS, TEL.,t'ELEGR. WATEHL. MI./EN

Buitenland,

Centr.öt.Pow. 54 57 57%Ctt. Ser. p.195s o 50% 51%Cit Ser. p.1969 5 51% 52KatanjraHydrE 6 96% 9b%

MIJNUOL \V-O.\UEHN,

Limb. Steeuk. 4 nl% 81%Buitenland.

Carl.Alex.Uewöi 22 22%PETROI/EUM-ONDERN.

Bat. Petr. Mü ü.44101%' 101^-Hat Petr Mü 34 88 88

SCUEKI'VAAItT-M.I'IJEN.ötvJJederland 44100%* 100%Stoomv.ZeelandA 70 71

Buitenland.Infilerc Mar. b 50 50

SUIKER-ONDERN.Moormann CO. BB% p9%§

DIV; CUL/TUUK-ONDERiN.V.Jav.Houth.M-54 51* 50J

. EKSEN.AuistKytuig H) 101% 101%blaauwü.Vnes.3} 80% 81sli bigVV&Wuk 4 tibh*Gr.-H.Coom. Ie 4 33h 34llullmgui.Buuwd 86S 86Laanv.Mrderv 34 83% 83%\f,d.Groudbr.b.4 76% 77.ichev.E.M.leU 44102 Io2jl'ab-UuieCvo 7 -/, tVt §

Buitenland.i.'uiiip. \V 32 30Peruv Cm. k. 6 15% 15%

SroUIUVEGEM.vED OREANDDeli-Mü 1937 34 sB% «9%\ed.-Iml. 1902 34 82% 82%N.-1.2,3en41.'37 34 78% 78%N'd-ln.Couv '37 3t 78% 78%

Buitenland.b'RANKKUKCbcmdlcrCOmki 33 32%

1,8-I,I2XJOmk4 16% 16. A.

Centr.Pac.leli. 4 48% 48%Ctiic.MilwM B. o 5%§ b-hCnbal-taiii teil •> 28% -BaErie Sp.w.Mü 4 W**Ul.'Centr. 1952 4 37% 47Kan- C -'. IoH. 60% 50%Louisv.&Xashv3 58 57Uex.LP.L.afg-.4i Hl -rrJligs.K&Tlell. • -'1 22M.ss.l'ac K.Cv 2-ft-NAT.RAH-WAYJuli 'Upr.-lien 44

At'sest 44 fV§ %§

Seab.A.L.Goud 1 2%St l.ums-.I.Fr ; 8% 8%8h.P.C.1/6-l/12 4 84% 34%.Stb.Dev.&Gen. 4 12!» 12

ANAEA.Cau P 20i.nvk.44 04% 64%Cau P. £ m./k.4 19% 49Cau P * m./k 4 53 53

BRAZIEIE.Uw £20-100 H 44 4 4Sorocab Rw 44 3% 3%

ELECTII, (iAS, TUI...TEI.EGR. WATEHL. MI.M.VAlg. N.l. El. N8A216 217A.N.1.E.N.8. CvA222 221X cd.l nd. GasM yA2ll % 212%N.I.GasMüNBrA2U% 212N.l.Gas 1 100CVA-217% 21R%Tilb. Waterl. 29S

■ Buitenland.Aiu.Tel.l'r ,K.CvAI34 134Am.ïel.HopeC'vAl3l 184\. W Works CA? 7§Ark GasCvlOA» 1% 1-fV

■ C. Service IAr Comni. Edison A$ 25% 21 la

Con. Edison GA$ 25 j5Int. Hydro El. A$ 3A 24>Middle West AS 6PacPubl.Seir.A 4

= Pac Publ. S. PA 1 1lln. Corp CvA IWest. ün. Tel. A 18% 17%

ÖANDEIiSONDERNEM.

liandaC.H. PWA 12% S 12%liorueo-Sum 11.Al 19* 1 ISItorneo Suin CvAlöl 151Curacaosche 11.A 61 62Europa-Azie II A 107% 108llaffemeiier&C A 92 92Hud.M Guntzcl A 89% 8Iludv.lieiss&CA 40 40%Int.Cr.H.K'dam A 167% 1lut.ll K'damCvAl7o 170%Linde & Tevo- .. 69% 169%Linde&Tev CvA 71 172Molukschellnil A b«I\w Atr.Handv A 11% 1Tels&Co. Ihtd A 77g 7i%Zeeland'»ElJ 3 A 21 21

MUNBOUW-ONDEHN.

BillitonMO A2eK.370 36715illitou2eit. CvA37l0.-Borneo-Mij PAI76 178*SingkepTin-M AI2I 121Zuid-Bantam M.A 125 125

Buitenland.PittsburphCoalA 4% 4%*

SCHEEPVAART-M.I'UENt'urness Schpv A126% 127lloll.St.Mü.Kest / 9. 9.00Middell. Zeev.BAl29 127 %SN'cd.Scb.v U.CvAtl4% 113%Xievelt Goudn. A;!40 236Seniar.St.enPr A2I3S 213Stv.Mij MaasCvAH4% ll_>Stv Zeeland 4 27 27

Buitenland.

(nt.Merc M 10 A 6% 6ÜSUIKER-ON DEKN.

: Hnd.\.\'damCvA3Ho 388. JavaCult MijUvA22l 224Kriau Suikert A 82 83

• MedarieCult.CvAlSS 181) Moorm, &Co. ABB 32%Moorm IAPWA 50% 50%§Moorm ». B PWA 5 % 50'v§N.-I.Suik U CvA.2) ü2OSulkerCult CvPA2 »• 200*TjepperColti.urAUs iaI'ioekirSutkeii.A176 176

TABAKS-ON DERN.Arendsb.Tab.M A2l7§ 217Ai-eudsbuif,' Cert.2l7 218%Dcli Batavia Cert.l23 122%Dell-MÜ nOOCert.lB3% 177Xuoepit Laudb. A176 175SenembahM CvAlBB 138TemoeloesLdb Al9O 192

riIEE-ONDEKN.Amst. I'li Cult A 67 66%Balapoelang C A266 2ti7Banioew Tb.K. A 17%§ 1.Banioewan. PWA 61% 61%Malabar Assarn A265 263MelattiL. 1-1300A 132 132PaugheotanTh A 122% 122%Pasir Kananwa Al 11 lilKoiißga Laudb A189% 189%Sedep Cult. Mü A344 345SindangsariCult Al3l 130

• Telaea Pateng. AU2 I]I'iimontehCult A163 182Tiiranfffrou Clt A 94% «J 1»TiisamporaCtl.A 104% 101%Ti i tamboer Th A 25 26%West-Java Th A 65% * 6i

DIV. «JLTUUR-OKDERNInsul.Clt Svnd A 67 66Jav Bosch KxpLA 10 Io%'Kali-Bendo Clt A 4;> 45Kertowono Clt. A 95 95%KoenntjiC My A 79 79Mi.jv.Ond N.-l. A 41 41%'Michiels Aruold A144 143X.-I.Houtaank A %§XgredioClt Mij AIK3 ■ 163PengadiaranC A 81% bl%Pondok-G./300 A 107% 107Prean(rer Rcg. A 122 123TJiloDffkr. K C: A215% 216

DIVERSEN.Amst.KiituieMiJA 17% 17%A'datn Textiel A 90* 90Bijenkort Mag A159 169Bi'jenkor* W.l.w rdBs 8gGem. Eigd.PWA 78%| 73%Gcm. Eig.Amort. 23.50 23.00Gerzon's M. Pr. A 105% 105Geveke & Co. A 83 ' 83GoudaKaashM'uA 57 57%Holl.DakotaLb.A 2%'Houth. Alberts A 86%Hth. Jongcneel A 86%Houth. vh. KeyAl 52% 62%Houth. Key Pi A 89* 88%Utli.W.PontPr.A 93% !-3%§I.eydscheOr.X. A 16% 16%Mull.&Co. nitgAr 42 00 41.00Muller& C. les, AlOl 101Ned.AanucminfrA 80% 81Nederi. Veem |A 20% 21%Nrd.Eur.llciuth.A 88 89%Pass.Mn. R'damA 61 51Poolsch Kotl'.h. A 21 25Spaarnest. AlOO A177 179Spaarnest 100PAl'2s% 119Sp.st. 500-1000 PA 118 119TabakEnthovenA 81% 81%/..■eh.KSIOOCAvA 89 89Zh.KS 1000 CAvA 87 87

rit,\!»liV Eli-ON Ji:HNOost Java 0.54 31 33%Dost-Java 6ttr. 5 80* 29%Oost-Java 0.4 27% 27%Sam.-JoauaO.4i 23H 23%öam.-Joana 0.4 ti'i 22%Sem.Cher 150.5 40S 4u%,Sem.Cher.'lBo. 5 40§ 40%Sem. Cber. O 26 5 40S 40%Sem.Cher.26o.4i 38% 38%Sem.Chcr. 260.4 36% 36%Seraioedal Str. 5 42 42

PHEMIEL.EENINGEN.AMERIKA.Panama Kan. 88/') 40 500

VUOKL. GEN. FONDSEN

Amst.Grondbr. 1 63 6690% 91

Bat Verk. Mij 44 96% 96%Bras. Fr 1931*5 20 19Urazilie 20-j. £ 5 16% KBrazilië 40-j. £5 15% 15%Ci-.K.l''i-.'31m.k.l 26 26Cm il Juin ai 12% 12%Chili ZwF. iJ 12% 12%Kd) B.Fr. 10000 4 92 90-,Yt;red. Arg.1934 5 39% 39%

. Finland 1937 4 25 27Frankr/IOOCvO 63 63Frankr./250Cv0 63 63Int.Power 6ec. 6i 29% 29%Madoera Tr. f 250 70 71Madoera 69% 71Milaan «100"27 64 33 33%.Mi». Pac G.Bs. o 14% 15%Montreal 39 mk 4 50% 50%Noorw. 1904/5 34 41 41%Ulo de Jaueiro 6J 7% 7%San Paulo 10-j. 7 23i>i 28%

Aandeslen, Winstöewijzen enz.HANK- EN CllEUlEl'l,\.»r.

V.K. 1.30-2.30Amsturd. BankAl 87% 87%Amst. Lig.kas A 67 671101 l Bk Unie A 86% 66%Incasso Bank A 78% 78%Javasche Bank A223 2'AJJav.BankC/100 A 229 225Jav.BankC/500A-224 220ICasvereeniKingA 80 79%Kolon. Bank CvAl65 165Mahlersßankß.Al2B 128Ned.-Ind.Esc.M.A 70 70Nee.-Ind.Hb.CvAloB 108Nederi Bank A127% UÖNed. Bk f 100 CvAl32 132Nd. Bk./1000CvA128% 130N.BvZdAfr./SOOA R5% 85%Uotterd.Baukv ABB § 88%Slavenb Bank A 88% 88%Tweutsche Bk A 90 90%Twent.Bank CvA 91 91DEPÜTFRACTIEBEW. ENVERWANTE FONDSEN.

A. Dendtfr. ben.Hank-e.Fin.lu.Cr 98 98Nat. Bel depot ƒ266 266KubberMüD.vA/132 132 50I.NIJI STR. ONDERNEMING.Alg.lvuustz. 'CvA 40 89%Als. Norit Mü. ABl4 298A'damLett.ïet.Alü3 130HBatava Marg.i. A 75H 75%H.Jurff.250-1000A160% 160Ber«n/200 B%PAIOI 102§BerstiAloooPWA 98%§ bB%ïBerg &J. 54% PA 93% 93Berkei's Pat. CvA 22% 23%BredaMacbinel.A 71% 72Calve-Dellt CvAlOO% 100Carp's Gareni. A175 178ElectroZuurWl.Albl 161Electrom.üordtAl3B 138Emballasref. H. A 13% 13%Enkes N.V. A 87% 87%Fokker Vl.t. CvA269% 270§GoudaSt. B PWAI66 166%Gruyter B PWA 120% 120%Hazemeyer El A 172% 175gKleueFabr.Ch. A 69% § 70§Koudor Aauu A242 245K Fabr v.liijt. A 61% 61%K .Fabr.v.Kijt.PA 88% 88%Kon.N.Papiert. A109% 10-»Kon.Ph.StüeemAl6o§ 161%Kon.Ver.Tapüt. A 72% 72%K.V.TapijtlPWA 82% 82%Kwatta Cacaoi A 80 80%Lev.B.Unil. CvA 94 94LBr.a.C 100 A 109% 108LBr.U.C '1000 A 97 107%L.tit 1006%CPA103% 104%LM.r 1000 6%P.A 97 96%Lyemph.LlJsl. A128% 128%'Meeli.N.Bak.CvA2Ü3% 200N.-I.Portl.Cem. AlO7 107X Kbr.Brousw Al5l 151N. Gist Spiril.l A 322% 318%\, Uist Sp.t. CvA327 319Ned Kabeltabr.A3a3 379*Ned.Kabelt. CvA3s7% 382Ned. Scbpsbw. A 84 83%Xed.Schpsb.Aß/ 23.10 21.-Xed. Staallabr. A 140% 141§Phil.Gl. G.B. CvAll9 117PhiIGI.G.B.PWAII3% 113%Uott. Droogdok A238% 224Ruttens Bier AU9% 119%Scüelde. K. Mü A 47% 47%Schelde Nat.Bz.A 45% 46%§Sniit&C.Transl A 139% 139%SoerabajaDrgd AUS 116Stokv./-500-IOOOA 86% 86%.Stokv.Kestbew. 16.10 16.50St.SpJSpauiaardA 76§ 76%Taiidi.PnokUr.Al44 148TwüustraOliePAUO 110Ver Bliktabr. Al76* 176

SPOOKWEGK.VNEDERLAND.Dcli S.pw Mij A 7914- 78%.Vert.-Ind Spw A W&i 514yed.-Ind Sp. CvA 53H 53AMERIKA.Uch.TopeknCvA 17-ft- 174Baltim Oh OPAChes.OhlO-ióOA il* 304Ciuwa- ( ïtj .- A ;>H'! ■■,7S

KJUIB Cil\ S CvA 54*ICaiwiU-Citv S. IA l$H U'sKans.CitySCvPA 144 H 3«

Lomsv & N CvA U's 417-6Mis*. Kan» CvPA £4 2.\Mis.«.Pnc.U.CvPA -&§ *Xortolkü W. CvA 167 167BtTL,-San.F. CvA %

i St. U-S. F. CvPA h J«South Uw Or.PA 20!-,ü'nion Pac CvA 76 71UnionPa.". CvPA til <:r,Wabasli K.CvPA 14* l.'.s-.l

TKAMWEG-ONDEUN.

Geld Tramw. A146 146üaagscb.eûpw.AMadoeraBt.tr.PA 94 BtfcModtokerto St. A SH B4ModioUertoSt.PA U 110.-Java St. hev.A 84 8Seraioeilal St.tr. A 104 107-8

CLAIMS.

Kon.N Petr.WarrW 50 52 00GËLDKOERS.

.'luloniratic 24 pCt

VOORT,. GEN. AANDKEI.K1V.AirReduet.CvlOA 36H§ 89HAm. Cyana. CvA» 27; 1! tf%Am. Rad. CvlOA* 7H 7>s§Am. Roll. M. CvA UH 12AngloAm. CvPA 62M 02Bayuk C. CvlOA$ 217SP 22Hendix Avi. CvA 24JJRr. A.O.Cym.k. | 18Jj 1CelotexC. CvlOA» 79i § iCer. Pasco UvlOA 301 s 307hClimax Mol CvA 303 4 31Comm, Cr. CvA$ 66H 36

PA 15Cons.Oil.C CvA* 6|t 5|SCurtWriffhtCvA* 23§ 23jSEasteraA L CvA 2<;,V 26J{El. Zuurst. CvAlüT 167Gamewell UvlOA 12 I2HUotliamSil. CvA* 2H§ 2*Hiram W'.C.mk.* 27X 27-.Ylloll.Am.LijnCvA 93Huil. Beton CvA23H 236Kon.N.Stb. CvAmlll 111PaoGssElecrCvA 27H 27)4Pao. Liffht CvA* ü7Ji 37JsPackard Mot.CvA 3* 3§Phelps Dod. CvA 26>é 27y tPittaton C. CvA* !* :;4 SPure Üil CvlOA* 6 S 4§ UHPureOil CvlOPA* 61 61Band .Mines CvA2(>5 255Socony Vac.CvA» 9Spiegel lnc. CvA* 8 8Studebaker CvA* 8§ 7. 7 »Sub Nigel Cv2Afl43 136Sub Niffel CvlOA/65U 660TexasCvlO«25A Mi J\ 3,,Tbomps. CvlOA* 1-J-j- i T «

WestrnjjhEl.CvA 83,H 83HW'ritrley Jr CvA 66G 65HVOUKL. GEMOTUEBUE

TI'IIACTHJIïkwAIr. N. A. Depot/ 397 50 397 50Alp-Ned. IJ. Ucpi 412-50 412.50Araerbank: 1/500/' 210.— 210.—Amerbank. 5,'öütf 1016.—1046.—Amer. Ucl 1,100A 513. — 517 -

Amer Bel. 2/100A1026, —1084.—Riaon 1,100 D Ir 521 _ 52? —

Itisun 1/2110 ü. tr 1016.—1.054,-Nedrco Dol.tr.b/ 401 — 40-S —

OmniumOser. Af 281 — 28JOmnium Serie. R 281 — 280 —

UniprefsC. m.;v.F 315.— 317.—VenroTr.C.1/100/ 28-1 - 2*1 -

■ml 1-100 690 - -F.-Afr Oud. 1/500.' 138 - 8 —

iard Hl nr> ■., 7

GOUOrRUS.

Goudb. levr. Adam 2060-2075

Omrekeningskoersen te Anwt^rdam.21 Maart 20 Maart

uonden TM 7.04J*

SST ::::::::::::::::::::: 1:8Bruid "(Belg.) 32.08 32.10Zwitserland 42.24Kopenhagen 36.45 36.45Stockholm 44.95 44.95Oslo 42 - 85 4285New-York - 1-88J* 1.88'/»

Diverse noteertnK^n.(Niet-oHicieel) 21 Maart 20 MaartOollar Bankpapiet...Marken Bankpapier 18.00 19.00 18.25 19.25Belg Francs 63S} 2 6A7y2 6.40 6.45Finsche MarkEng Bankpapiet ... 6.90 7.00 6.95 7.05Fr Bankpapiet . 3.82^3.95praa0 6.35 6.50 6.35 6.50l ta | ië ' 9.40 9.60 9.40 9.60lapan (Yen) 0.43J/2 0.45Buenos Ayrea 0.43^0.44>4

Indle (cable) 1.00j/2 1.01Zwtts. Bankpapier... 42.15 42.35Can. Dollar 1.52 1.56 1.53 1.56

Omrekeningskoersen te «otterdam.

21 Maart 20 MaartLonden 6.99>* 7.03Berlijn 75.55 75.53Parijs 3.96 3W2Brussel (Belga) 32.06 32.07^2Zwitserland 42.23Kopenhagen 36.37 36.35Stockholm 44.91 44.90Oslo 42,il>; 42.79New-York l.>Vj. ■

Actieve Fondsen Vor 'Re I i-30 I l -i0 I 1-60 I 2.00 I 2.10 I i.-iv ISTAATSLEENIIVGEN.

Ned. / 1000 1940 4dito 1940 -2e 1. 1 9S-b* 93;.-; 9JÜ- 93>» 93% 93Jiditol94o2e].m.bel.fr.4 93H — 98J4dito 1911 bt SI»-» H4SGrootboek Obl. 8i84? i 84'«

L896-1905 ÜbliK. 3 7i\ _ 71 ■„

Cert. v. Insehr. 3 7l>»Grootboek Obl. 3 71J* —• 7P„- 1000 1936 S 9tX g.jj' 1000 1937 3 78? s 7hjj

.000 1938 (3i, 3 Hi'h HtHCertit. 2t 62

Grootboek Obl. 2* tUN.-Indie / 10001935 34 90

10001937 ó bö.'ï.10001937 A 3 (-3Ü

Duitschi. 10001930 54 «ré'm. veritl.. 1930 ösil* il.*—

Engeland £ 50-200 4 56S(m. verkl.) £ 20-200 4 63H :

£ 50-200 34 oO£ra. verkl.) £ 50-200 34 büHFrankrijk 1932 4* 69*4

lm. verkl. 1932 44 29H —-

SPOORWEGEN.Cuic.Milw.Adl.Buds' Lhi

BANK- EN CUEIJIKTIN STELLINGEN.Koloniale Bank AaudlbO ■N.-lnd. liandelab. AlO*?iNed.Hand.Mu.2soCvA B7>< ■

dito ' 1000CvA «7>idito Kesc. Aand Bö3a -—

—

INUUbTUIEELE ONDERNEMINGEN.Al«. li-uusizydoljuic AmH tel 38 siv. berkels Patent A 19 la, 1,Calve-Deltt Aand bó

dito Cert. v. A 53>» -— -— 5Ü4.Centrale tiuiker Mij. AUO -—

fokker Vliegi.iabr. Aibti —■ 270Lever Dros. os. L uil. A üi'. tfktji? :<2j.Ned. Kord Auto Mrj. A32 g 319i'lulips Gli.Gem. BvAl2o-t .-— 11 !„

dito Pr Winstd Atl4ü* lil.7 »

HL ITEAIUA.MO.Aiu.car.CiJbüuu. uva v lo's —-

- 1841Auier. huka CvA * 333-8 —- 3 jAnaconda Copp. CVA »2lisiV* - 22j" 22si + 22-fr 22IVi* Ü4A-HlietbleuemM. CvlOA *6&t*i óöS§>» sa4 b >s o .«■s-& 55-rë ööfsi • —

Geueral Motor» CvA* 3:i]„mt. Nickei CvlOA *2-' a —

.ut.Nickelni.v.CvlOA? 26,' bu.emieoouu>jiJu.uvA» 2ÏJ B l<h 27hi. 2.>ië -— 27><L 27JsN. Am.AviatiouCvA» lo's lihs

% Ain.UavonA CvA � ld-",* — —- —- lej,

dito b CvA e 10-ft — —

. .iiMin.l'K'luiua CvA >oi6 ;'» —■ 5-nf- 1B

.iepublic öteeCCvA »lbih!irnö|^, l6|itf§lsts#*lö*Sl*ls.A!StflNWtt.siu. btateo Ceatner A » 4 {, g

U , CvA 4l§ 41§ 40, §-41.0}}- 41 40 JUKLECTR- GA»-. rEi.EPU.- K.\ WATEKI.EIUING-IUMESI.

Cn.'ierv. Cy CvlOA» ■>?» i I 3 »

Com.&öouth. CvlOA» U - tfInt. Tel & Iel. OrA» friVs — 3H$ — BA* — UJ»North Am. Cv CvA» lb*s —-

-—

' ltjj> fliadio (.'orp. ( vA ; l's'-i 4?sS

MIJ,\UOLW-UNUF„t.\KaiAUKII,

AIR. exploratie iiy A 5o — 56liedjang Leboug Mv A <8L —— 70L

t»ETItOL.EIJItt-ONUERJIEMINUimDordtsche H etr. Mg A2IBH — — — *17.Hdito Prei. A<:2s — —

Kou. Petroleum Mü A23lJS2ii33s-i 231J§2 23Ü-} 232 232- H 232-%i'erlak I'etroleum A 45H —

mvrrutnuum.Cuiiti.ieiit.Uil CvlOA » lÖ{§ —- 16H§PbillipsPetr. CvlOA » 29 - 29^-tibell Union CvlOA» w 34§ 9S-H* 9§--fr 9§-A 9*-*" 9* »-h§ S-A"TideWaLAs».CvlOA » 8A B*-^*BJis-rV*— —-■".-"BJiS-A — 6&

llliKit-UNUHHJIIKMIMUUAAlg. Belg. Jav.cuu. .1 1Ambaloetoeliubber A 12 ■■, ieA'd.irn RCuIt.MOO A2ul

dito ' 1000 AIBSS 1854ditü Cert. v Al«9 3,i — 1894

Adam Java-Kubbei A 14Bapdar Kubber-Mü Allli 1424Dp.li-UataviaK.-Mu Al4l — 1519*

dito Cert. v Al52 15ailesaa Kubber-Mü AlOO4 — ICO4ludiache K-Comp AI2Ï4 i^7ludragin Lult. Mii A Biïi -— 834Java-Caoutclioue Ai 16 7 HS —

lava Kubber-Mü Aand ?9Kali BakaK uit. Mü Al2' 1274Kali lolepak Banj. Aló34 157-8 158KendeugLemooeK. A1294 132-4 134LampougSum.Kub. A 71 ■ 714Linkuugan Borueo A 134 — 134§Maiann-landen Aand 41 43

ditu Cert v. A 444 46N.-LKub.en Koftie A '•7S 874Ned.Noorse-b. Plant A 76 77Oost-Java Kub.-Jli] A 954 974*Oostkust r'so-100CvA1174 -

dito /'öOU CvALló 115 115 L U4èLPreanger Hub. My A544* — 54 —-

Kotterd. l'apanoeli A 65 55dito Prol Aandlü-S . 1224Salatri Plautations A 74

Serbadjadi bum -K. A ü2 91§Silau bum-Kub My A74 — . tsübumatra Caouteu. Ali3 naSuroatra Kub.-Cult- Alöiia 160 -

Tjibocni rjiponep. A 864 aaHVer. Ind Cult.-Odd AI:S4 li 4Wai-S-.miatra K.Mjj A 1054 ' 105Zuid-Pieaiiifer Kub. A bia 644Alüedaum. £ IOOCvA 47* iAll. S.Pl.£lUom.k.CvA 474

dito f IUO CvA —

All. S.PUIUOm.k.CvAinterc. Kubber CvA 34§ S^§

si;UKIJ»'VAAIIr-MAATSCHAJ»t»IJias.min Amerika Mju A9O-4 — 90%JavaCbiuaJapau.L. AllaH* llri-t 1184h.on i\ed. ötmb-Mu AlO7-; 107si 107J8* 1075 i 1075iK.N.Ö. Nat.B.idiv.Vi9Alol4Kou Paketvaart AaudllA)* I^2Ned. Öcbeepv. Unie AllOj 108s9* 109 1084Kotterd JLloyd Aand 97 97Moomv Mü Nederl A t'74 — gg»

SIIKEH-UNUKKSKMIN UKM.Liaudeisvu A dam A3h7sB 887 222Javascbe Cult.-Mn. A222 218*N -Ind. buiker Unie A2lös 93>f.--T V'urst.l./ <.Tc.i-.TU A934*

1 AHAHS-ONDBHJVHMINUKAI.Ueli liauvia Aand 1214 122 —_ 121-2Ucll M|j, ' luuu CvA 177 B 176 § ,— —- 176jj7 177 177Aand 137 S l37Ji — 137

UIVERBBHVVilgou & Co. CvA» 4 § — - — 4 §

IPIHIBWMUn.Baitim. & Obio CvA» 4A* —

ChicaKüMilw.C'vlOA» v,<j — .£.£!*dito Cert. v Pr.A » h- ■- 4§

eireat North. CvPA » IHH — - 18W§LlliuoislV.uirai CvA » H,v 8-nrs Bi§A 8-fcSlis». Kans. 1. CvluA t 4

NewïorkCentr.CvA » 114 12*N.-Vork Unt.&W.A»Norlhern Pacit. CvA « 54Pe.wi.K».loa»soOA* 174 174S

dito AlatoüCvAi 174 174§xmtberu Paoific A *9JJB

dito Cert. v Aand * aK§ ■ 94-outheru Kailway A» U-ft 114

dito Cert. v Aand» UH 11-A;Wabashßailw CvA «1 AS IBiL lA*i'anadian Pac CvA* 34 — 34i'an Paeific m. v CvA 44§ — 44** gedaan en laten: \ gedaan en bieden: G «dividend; L laten: 8 Meden.

STILLE EN WEINIGVERANDERDE MARKT.

AMSTERDAM, 21 Maart-De jongste gebeurtenissen in Europa heb-

ben, gelijk in andere centra, haar invloed opde New-Yorksche beurs gisteren niet ge-mist. Aanvankelijk stemden deze tot diepnadenken, bij de overweging, dat een oplos-sing van het Europeesch conflict niet alsaanstaande kan worden beschouwd en alsgevolg hiervan een hervatting van normalshandelsbetrekkingen tusschen de Oude en deNieuwe Wereld als uitgesloten moet wordengeacht. Deze laatste factor is op alle beur-zen gedurende den oorlog steeds van over-wegenden invloed geweest en gisteren over-tuigde men zich er des te meer van, dat, nude oorlog wordt voortgezet, alle landen opde lange baan zullen worden meegesleurdin het snelle tempo van achteruitgang. Tenandere bleef de invloed van den voortgezet-ten strijd in Europa niet uit op fondsen,waarvan de ondernemingen zijn aangewezenop de uitvoering van oorlogsorders en ver-keerden deze in een vaste stemming, waarbyvliegtuig- en staalwaarden op den voorgrondtraden. Om dezelfde reden openbaarde zicheveneens een vaste stemming op de Ameri-kaansche grondstoffen- en productenmark-ten, voornamelijk op de rubber-, katoen- entarwemarkt. Een bijzondere kooplust ont-wikkelde zich echter in Wallstreet niet. B\jverder verloop werd winstaanbod wel iswaar goed opgenomen, maar van de betrek-kelijk kalme houding krijgt men den indruk,dat de markt in de toekomst wellicht eengoeden ondertoon zal blijven behouden maarhet pessimisme en de onzekerheid van meerinvloed zullen zijn, gelijk dit tijdens dezenoorlog steeds het geval is geweest. Men ge-looft daarom niet, dat de grootere in-

dustrieele bedrijvigheid in de Unie de koop-lust in Wallstreet bijzonder zal aanwakkeren.

In het telefonisch verkeer hedenochten .

ten onzent was de beroepshandel in verbanmet den precairen toestand, niet gen'zich bij den handel te interesseeren. !vooruitzicht tevens, dat de beurs, in verband met het Paaschfeest, vier achter,volgende dagen gesloten blijft, waar.n 01

do huidige omstandigheden ach ver:kunnen voordoen, was een reden te meer omeen afwachtende houding aan te nemen. EK;stemming was in doorsnee prijshoudendin navolging van Wallstreet voor Ameri-kaansche Shares vasttier. Een krachtigekoersstijging ontwikkelde zich echter inAmerikaansche waarden niet. omdat men deNew-Yorksche beurs feitelijk op den voe".blijft volgen en niet op een of andere bewe-ging vooruit wenscht te loopen.

Op de officiecle beurs was vandaag eenigebelangstelling van het publiek niet merk-baar. Behalve de algemcene toestand gol-den de verdere daling van het Pond Ster-ling van 7.04% tot 6.98—7.01, de onzeker-heid omtrent de formatie van het nieuweFransche kabinet en de nieuwe Russischeeischen aan Finland, waarbij bezwarenworden gemaakt tegen een defensief ver-bond als factoren om de grootst mogelijketerughoudendheid in acht te nemen. Destemming was algemeen aan weinig ver-andering onderhevig.

Op de Amerikaansche afdeeling vielenslechts geringe koersverbeteringen waar tenemen. Steels herstelder dollar,Beth. Steel kon slechts Vs verbeteren, Re-public Steel liep ook % op en AnacondaCopper en Kennecott waren eveneens ietsvaster van toon.

Spoorvvegsïiares toonden vrijwel geen ver-andering.

Op de Petroleumafdeeling ondervond Ko-

n:nklijke olie den invloed vanhet Pond en trok 1 % in koers aan, zoodatmen

Amerik.ianse.he oil: prijs-houdend en voor Shell eveneens vaster.

In den sulkerhoek kwam het weer bijnanet tot handel. H.V.A. bewoog zich op onge-

Jiet vorig slot.Vorstenlanden echter lag weer zwakker.Op de Rubbermarkt viel ook weer zoo goed

Ejeen handel waar te nemen. De enkelelatere noteeringen konden moeilijk de stem-ming van de markt bepalen. Tabaksaandee-ien ontmoetten weinig belemmering. De vo:pryzen konden nochtans vrijwel gehandhaafdblijven.

Scheepvaartaa n weinis;verdeeld. Scheepv. Unie moest aanvankelijk2 % prijsgeven, maar boekte later weer'ecnig herstel. Kon. Boot bewoog zich op on-geveer het vorig peiü. Japanlijn eerder luier.Philipslampcn boe ;n circa

. Unilever en Aku handhafden zich.Van beleggingen waren N aats-

fondsen prijshoudend. Oude Schuld ietsvaster.

Prol. 2*2. Part. disc. I—l1—1

COCOS-INDUSTRIE

Nieuwe proef op de PhilippijnenEen Nederlandsch ingenieur, de heer B. G. H.

van der Jagt — eigenaar van een technisch bu-reau te Fliscecourt in Frankrijk — is te Manilagearriveerd als technisch adviseur der Philip-pynsche regeering voor de cocos-industrie. alduslezen wij in het dagblad „Manila Bulletin".

Ir. v. d. Jagt zal de regeering van advies die-nen inzake de oprichting van een ondernemingvoor de vervaardiging van garens en cocos-vezels,daar het de bedoeling is de cocos-vezel hetvoornaamste product van de cocosnoot te ma-ken, terwijl copra slechts een bijproduct zal zijn.

De Hollandsche ingenieur zal voor onbepaal-den tijd, teneinde na de oprichting der onder-neming het resultaat dezer nieuwe industrie noggedurende minstens drie maanden te observeeren,op de Philippijnen blijven.

De heer v. d. Jagt verklaarde bij zijn aan-komst, dat geen enkel cocosnootproduceerendland de cocosvezel benut. De eenige onderne-ming, welke hij kende, die deze vezel vervaar-digt, ligt in Frankrijk, dat de grondstoffen uitde koloniën moet betrekken. Hij wees er op, datde prrjs van copri, totdusver het belangrijkstecocosnoot-product, daalt, terwijl die van jute-zakken ten zeerste is gestegen. Onze landgenootis er van overtuigd, dat een onderneming voorde vervaardiging van cocos-vezels en -garens enhet weven van dit product met succes kan wor-den opgezet.

De J. B. teekent hierbij aan:Bekend is, dat ir. B. O.Ti. van der Jagt op

zijn naam een patent heeft voor het verspinnenvan cocos-vezel en naar alle waarschijnlijkheidzal volgens deze methode in de Philippijnen tewerk worden gegaan bij de vervaardiging vangarens.

Overigens is het niet juist, dat — zooals deheer van der Jagt beweerde — geen enkel cocos-noot-produceerend land de cocosvezel benut.De export van cocos-vezel en garens uit Britsch-Indië bijvoorbeeld is ontzaghjk groot, terwijl ook

Ceylon zeer belangrijke hoeveelheden van dezeproducten exporteert.

Wat ir. van der Jagt nu in de Philippijnenlangs mechanischen weg wil gaan maken, wordtin Britsch-Indië en Ceylon reeds gedurende lan-gen tijd door de bevolkingsindustrie, welke daar•«er omvangrijk is, vervaardigd.

In Nederlandsch-Indië worden op dit gebiedproeven genomen, doch men is hier nog nietzoover, dat van een industrie kan worden ge-sproken.

Nieuw monetair accoord tusschenRoemenië en Italië

Na onderhandelingen, die bijna een maandgeduurd hebben, is te Boekarest een nieuw Ita-liaansch-Roemeensch monetair aceoord gesloten.

Krachtens het aceoord aanvaardt Roemeniëeen verhooging van den koers van de lire.

De door de Italiaansche delegatie verlangdeverhooging van het contingent petroleum van400.000 tot 800.000 ton per jaar is niet toege-staan en de Roemeensche regeering heeft geenenkele verplichting op zich genomen ten aan-zien van de hoeveelheden petroleum, die zij aanItalië zal kunnen leveren.

Niet-officieele Noteeringen.AMSTERDAM, 21 Maart

IVoteeriiiKen Aan l.SO—'2.Pref. Wabash A.

*.H. Bankiers en FinanciersET ADRESOOR DRUKWERK, DATAN HOOCSTE EISCHEN

VOLDOEN. IS-f KASTEEL VAK AÊMSTELZVOORBURGW.67.73-AMSrERDAMTELEFOON 46878

i -f4oe sneller ze rijden. Uoe meet

benzine er oerspild tcordi ....des }e spoediger krijgen toe

tto ' benzine-dislribuhe en dan ....

/j|U zou een paard ooor de qulo>flr goede diensten kunnen oeroijien l

DRUKKERIJ'T KASTEEL\/AN AEMSTELS.L Voorburgwal 67-73

AMSTERDAMTELEF 46878

BRIDGE-RUBRIEK

PlacingNa de verschillende voorbeelden, welke we

bekeken hebben, zal u ongetwijfeld de placingmeer vertrouwd zijn geworden. We hebben eengeval gezien, waarbij de uitkomst reeds hetkarakter van een placing verkreeg, doordat despelleider den slag aan den uitkomer liet endeze nu gedwongen werd in een vork te trek-ken.

In de meeste gevallen moet men echter deplacing voorbereiden, hetgeen dan geschiedtdoor het wegspelen van één of meer kleuren,zoodat de tegenpartij gedwongen wordt in eenbepaalde kleur te trekken.

Een voorbeeld hiervan vindt u o.a. in hetvolgende spel:

N.—Z. zyn kwetsbaar, Zuid heeft gegeven enhet bieden verloopt als volgt:

Z. W. N. O.

1 Harten 1 Schoppen 2 Harten 3 Ruiten3 Harten 3 Schoppen Pas 4 Klaveren4 Harten Pas Pas Pas

West komt uit met Schoppen Heer en Oostspeelt de 10 bij!

Zuid moet nu dit spel als volgt afspelen:Aangezien het zeer waarschijnlijk is, dat

West 6 Schoppens heeft neemt Zuid den eer-sten slag met 't Aas en slaat Troef Aas. Bei-de tegenstanders bekennen; thans volgt Har-ten Heer en wederom bekennen beiden.

Thans speelt Zuid Klaveren Aas en een klei-ne Klaveren na. In den blinde wordt de Boerbijgespeeld en het is duidelijk, dat het spelreddeloos verloren is, als West een hooge hon-neur in deze kleur heeft.

In verband met de bieding is dit echter al-lerminst waarschijnlijk. Gesteld echter, dat in-derdaad, conform de verwachtingen, Oost aanslag komt, dan kan deze twee Klaverenslagenmaken, maar is dan gedwongen om of in dedubbele renonce van Klaveren of in de vorkvan Ruiten te trekken.

In beide gevallen wint Zuid er één slag bij,maar ook dit is nog niet voldoende, aangezienwe dan nog slechts vijf slagen in Harten tel-len, 1 in Schoppen, 1 in Ruiten, 1 in Klaverenen 1 extra slag.

De tiende slag wordt er echter als volgt bij-gewonnen:

Stel, dat Oost Klaveren natrekt, dan moetdeze slag niet ingetroefd worden, maar werptZuid een kleine Ruiten en Noord een kleineSchoppen af. Speelt Oost nu Ruiten na. dantrekt hij in de vork; speelt hij echter weerKlaveren, dan troeft Zuid en speelt uit Noordnogmaals een kleine Schoppen bij. N.—Z. ma-ken nu de resteerende slagen!

Indien Oost echter in den zevenden slag metRuiten zou zjjn nagekomen, maken N.—Z. twee

Ruitenslagen en wordt Oost met de derde Rui-ten wederom aan slag gebracht. In Zuid wordteen Schoppen geécarteerd. Thans moet Oostwel in de dubbele renonce trekken en kan Zuidnogmaals een Schoppen afwerpen.

De verdeeling was, zooals ook in verband metde bieding verwacht mocht worden, als volgt:

Noord had gegeven en niemand is kwets-baar.

Het bieden verloopt als volgt:

N. O. Z. W.

1 Klaveren Pas 2 Ruiten 2 SchoppenPas Pas 2S. A. Pas3 S. A. Pas Pas Pas

West komt uit met een kleine Klaveren.Hoe moet Zuid spelen?

Mr. P. H. A. TUIN.

ONS PRIJSRAADSEL

Figuur-puzzleOplossing vorig Raadsel

Een boomnaam van 5 letters, welke «Me ver-schillend zijn: dat geeft wel spoedig de Linde,zoodat no. 4 van onder linde is.

De eenige persoonsnaam in de 5e rij vanonder is nu allei — hieruit komt vanzelf voort3.8.10.5.2: lakei. Waarna we vlug naar de on-derste der beide rijen van 9 letters overwippen:10.8.10.10.5.6.3.8.10 - kakke-lak, dus 6 = r. Derest is nu dra voltooid — we kragen van boventot onder:

lak — vel — kei — linde — wraak — klier— verweer — drieklank — klavier — kakkerlak— valwind — weide — lakei — einde — wad— lek — are.

Waarschijnlijk door de verstrekte hulp metdien boom: naam van 5 verschalende letters iser ook ditmaal een zeer groot aantal oplossin.gen binnengekomen. Men vond van vele zijdendie hulp „heel ïeuk", maar er waren ook eenigestemmen van „wei wat makkelijk er doormaken." We zijn nu al benieuwd, hoc die beideuitspraken zullen gewijzigd worden, als westraks eens met een cjjferraadsei zonder hulpkomen aandragen!

De prijswinnaarsNa loting werden de prijzen als volgt toege-

kend: P. Spierlings, Alb. Cuypstraat 13in,Amsterdam Z; A. Soutberg, Marconistraat 10,Elinkwijk, Utrecht; P. Stoop—Cedee, Duven-voordestraat 37, Haarlem; mej. M. Peeters,Couperusstraat 7, Arnhem; mevr. Verbist-Smits, Sikkelstraat 16, Breda; J. Spijkermans,Biesterweg 33, Eindhoven.

Het nieuwe raadselIn de 16 horizontale rijen woorden van 9 let-

ters te plaatsen naar de volgende omschrij-vingen-

1. economisch, 2. treinroute, 3. vleeschsoort,4. punt van behandeling in redevoering of ar-tikel, 5. onbevooroordeeld, zakelijk, 6. parallel,7. niet versch meer, 8. dood, 9. kleedij in hetkoude seizoen, 10. dringend verzoek, 11. uit-heemsche boomsoort; 12. dessert, 13. vereenigingvoor armenzorg, 14. verandering, wijziging, 15.titel van hooggeplaatst priester, 16 hoofdtel.woord.

Bij juiste invulling geeft de kruisjes-figuurvan boven naar beneden te lezen:

links de namen van twee Europeesche Staten;rechts de namen van de hoofdsteden dier

beide Staten.Inzending tot Vrijdag 29 Maart aan den heer

G. M. A. Jansen, Ruysdaelstraat 60, Utrecht.

LIJDERS aan HAAGPIJN'Tiaogfcramp, zuur, hartwater en slechte spijsverteringzullen baat vinden bij hal gebruik van het reeds

k MAAG»oeWS I ">if ' i g jaren in den handel zijn d e

apothwj>jM»l*A*Jn Ml xiJA I lA.*l -i'JH 'MAlleen echt indien de verpakking is voorzien van

den naam BOOM f. 1.29 per doos, per halve doos f. 0.75.Nederlandsen fabrikaat. Overal verkrijgbaar.

FOTOREPORTAGEDONDERDAG 21 MAART 1940

aniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiHiHiiiiiiiiiiiiiuiiiHiiiiiiiiiiii!iiiinii!niiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii""» |,!1,1in,,|

Onze Omroepers komen in |

| 90.000 gezinnen §iiiiiiiiiniiniiiiniiiiiiiiiiiiiiiininiiiiiiiiiiiinntiiiiiiiniiiiiiiiiiuiiiiiiniuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiii>i ~ië

H.M. KONINGIN EMMA HERDACHT.

Een ei is geen ei, twee ei iseen half ei en drie ei is eenPaasch-ei'. — Het folkloristischeieren-garen blijft in Noord

Brabant in eere

Door de Posterijen zal binnenkort eennieuwe postzegel worden uitgegeven.Een afbeelding van dezen zegel,welke de beeltenis draagt van H. M de

Koningin

Ter herdenking van den sterfdag van H. M. Koningin Emma _werdWoensdag in het Rosarium te den Haag door de „Princevlag" een

krans gelegd bij het monument der overleden vorstin

De Duitsche luchtaanval op Scapa Flow. — Een der huizen van de inde nabijheid gelegen dorpen, die door bommen vernield werden

Aartshertog Otto van Habsburg beantwoordt de vragen der journalisten,die hem tijdens zijn bezoek aan Amerika in zijn hotel te New Vorkkwamen interviewen. — Rechts de broer van den Oostenrijkschen

troonpretendent, aartshertog Felix

Voor hun vertrek naar Finland werd aan de leden der Roode Kruisambulance door de Nederlandsch-Finsche Vereeniging in den Haag

een koffietafel aangeboden. — De zusters aan den maaltijd

IdOT iïIOET

UITSLUITEND VOOR MILITAIRENMAANDABONNEMENTEN op

GROOTE OF KLEINE DENKSPORTmet 6O0/« reductie dii is 40 of ÏO c±s. per maand

(Wekelijksche verschijning)

Adm. DENKSPORT, Ruysdaelstraat 71, A'dam-Z.TELEFOON 20208. 21208, 20479 — POSTGIRO 172033

smaakt7 als Cnampy

asstAsio &ffi/ia3 6ct'

Bet.

SIGAREN Se/ecta BetFriesch en nie± koppigZach± en .......ioch pittig

OOLGAARD*OUDE JENEVER

N.V. V/h OOLGAARD & Co., HARLINGEN— Distillateurs Anno 1788 —

HIBHA| Bii„PEBOeK"..In '1" Smidse"

K. 26KI. Gartmanplantsoen £

Jonre Boelensteejr 2»■V Damrak 6■■■ ■■■■ II m MHl ■> MBBi 1B Amsterdam

WfITIEDEREIuïï^ETEnWI HONDERDDUIZENDEN NEDERLANDERS

dragen reeds SCHOENEN van Neerlandsgrootste Schoenfabriek. Honderdduizen-den Militairen eveneens!

JScz/fcz -BestNederlands grootste Schoenfabrieken

I Ó\ EEN KWALITEITSTABAK1\Sv VOOR GEHEEL "* L£VE"

_vt-> GELIJK ZOOVELEwo p uizenden

U O Usy2*l] GENIETEN «haf 1841

KANTOOR- fiOPLEIDING AlI Succesvolle opleiding, mondeling en

schriftelijk, voor de practijk en alle B^^^^BERKENDE PBACTHK-EXAMEN> mmmmm

Vraagt vrijblijvend prospectus !! M M—30 Scholen in Nederland! — -W/ VRXm ■ .

■■■ HOOFDKANTOOR: DEN HAAI, VaOrJft/t(£an<Jewl/fS

N.V. BIERBROUWERIJ DE KLOKENSCHEDE - GROENLO

—^^w

Even belangrijk als 't „geweerpoetsen" " V vV»Ais 't schoenenpoetsen voor 'n soldaatl _//"~^kJÖ\"Kf—«Jß maakt dat 't vtugger, "•

r.lTllrt beter en gemakkelijk gaat 243

WIJ ZULLEN HANDHAVENExtra-nummer van „de tijd", gewijd aan Nederlands weermacht - donderdag 21 maart 1940

„MOGELIJKHEDEN VAN'S LANDS DEFENSIE”Z. Exc. A. Q. H. Dijxhoorn,Minister van Defensie:

Onder de huidige omstandigheden' s de defensie van ons land een deibelangrijkste onderwerpen van zorgder Regeering. Van een goed geor-ganiseerde landsverdediging kan de'°ekomst van ons Volk afhankelijkzijn. .

Het Nederlandsche Volk zal zichdaarvoor offers getroosten, hetzijdoor het verrichten van persoonlijkediensten, hetzij door op andere wijzevoor de groote zaak bij te dragenHet zal die offers te gemakkelijkeibrengen, naarmate het een duide-

inzicht krijgt in de mogelijk-heden van 's lands defensie. Dat'özicht te verruimen is de groote ver-dienste van dit extra nummer.

's-Gravenhage, 18 Maart '40.

„GUNSTIGEWISSELWERKING”

Z. Exc. Generaal H. G- Winkelman.Opperbevelhebber van Land- enZeemacht:

Het was met groote instemming,"a * ik kennis nam van Uw voornemen

\Om eën extra-nummer uit te geven,dat gewijd zal zijn aan de weer-

Ölacht.Hoe meer bekendheid aan dit

'östituut wordt gegeven, des te meer2al de belangstelling voor leger envloot, die te zamen de waarborg vooi

°ns onafhanke' jk voortbestaan vor-ken, toenemen, maar ook zal ander2lJds de weermacht zich des te meerlQspannen om zich die belangstelling

te toonen. •

Dat de uitgifte van Uw defensie-nummer die gunstige wisselwerkinglri hooge mate moge bevorderen is

e wensch van

Alg. Hoofdkwartier, 18 Maart '40.

„MOREELEVOLKSKRACHT”Z. Exc. Gen.-Majoor H. F. M.Baron van Voorst tot Voorst,Chef van den Generalen Staf:

De moderne oorlog — indien hijlosbreekt — is „totaal".

De .voorbereiding tot den afweerient dus eveneens totaal te zijn. Zij

omvatrnvat dus niet alleen de ontwikke-ling van de militaire volkskracht,

ook de ontwikkeling van deeconomische volkskracht en van de

volkskracht.Deze drie zijn niet te scheiden.De basis echter wordt gevormd

de moreele volkskracht, dooraen verbeten wil van ieder NederQlider om ons volk als vrij volk teQridhaven, zelfs trots verwoesting

611 desolatie.'s-Gravenhage, 17.3.'40.

LAND- EN ZEEMACHT OP VOET VAN OORLOG

„Neutraliteitshandhaving eischt de mogelijkheid, aanden wil tot onzijdigheid de vereischte kracht te kunnenbijzetten.Ik twijfel niet of gij staat allen om uw regeering ge-schaard, bereid om haar te schragen, eendrachtig envastberaden.Ten volle vertrouw Ik, dat leger en vloot onder alleomstandigheden hun plicht zullen doen.Niet alleen naar leger en vloot gaan thans mijn ge-dachten uit. Ik denk ook aan die velen in Rijksdienst,die in deze dagen van spanning voor een zware taakworden gesteld.In het bijzonder gaan Mij ter harte de tallooze ge-zinnen, die echtgenoot, vader of zoons moeten afstaan

en Ik geef Mij ook rekenschap van de groote materieelemoeilijkheden die dit voor zoo heel velen meebrengt.Maar evenzeer weet Ik, dat de Nederlandsche vrouwenin volle berusting en Godsvertrouwen bereid zijn deoffers, die het vaderland van haar vraagt, te brengen.Allen tezamen moeten wij vooral in een tijd als dezeblijk geven doordrongen te zijn van een geest vaneendracht en liefde tot den naaste, waardoor alleen hetons mogelijk zal zijn de lasten, die ons worden opge-kgd> gezamenlijk en voor elkander te dragen."

H. M. Koningin Wilhelmina tot HaarVolk bij de afkondiging der mobilisatie,28 Augustus 1939

„ELKEN DAGNIEUWE MOED”

Z. Exc. Luit.-Generaal J. J. G.Baron van Voorst tot Voorst,Commandant van het Veldlcaer:

Het verheugt mij ten zeerste, dathet dagblad „De Tijd", tezamen metandere dagbladen van de Vereenig-de Katholieke Pers, in dezen tijd eenextra nummer uitgeeft, dat geheelaan de defensie van het land is ge-wijd. Immers is het een voldoeningschenkende gedachte, dat het Neder-landsche volk in zijn pers tot de te

velde staande weermacht komt enwederkeerig op deze wijze de arbeidder weermacht ook spreekt tot datvolksdeel, dat niet of nog niet hetland met de wapenen dient.

De verschijning van dit nummerversterke het vertrouwen in hetgeenthans voor de verdediging des landstot uiting komt en bij verdere een-drachtige inspanning zal wordenverstevigd en opgevoerd. Het brengeook den lezer buiten de weermachtopnieuw tot de overtuiging, dat hij,naar de mate van zijn stand enpositie, zijn kunnen en ontwikkeling,moet en kan bijdragen tot de ver-hooging onzer weerbare volkskracht,zoo moreel als materieel, en tot hetschragen van den goeden geest vanhen die tot de weermacht behooren.

Van harte hoop ik, dat, wanneeropoffering en inspanning van zoo-velen niet meer in de mate van thansnoodig zullen zijn, de weermacht inhet hart van iederen lezer de plaatszal behouden, welke haar voor haartegenwoordige roeping eiken dagnieuwen moed geeft.Hoofdkwartier Veldleger, 14 Mrt. '40.

„VOOR DE TOEKOMSTONGESCHONDEN”

Z. Exc. Vicc-Admiraal J. Th.Furstner, Chef van den Marinestaf:

Het is een verheugend verschijn-sel, dat een groot dagblad als „DeTijd" zooveel zin heeft voor derealiteit van de huidige politiekeconstellatie, dat het de aandachtvan het mondige NederlandscheVolk concentreert op de defensie vanhet Rijk.

Tegenwoordig hoort men vaakhet slagwoord: „Wie de jeugd heeft,heeft de toekomst!" De zin van degedachtenassociatie „jeugd" en„toekomst" behoort voor ieder recht-geaard Nederlander zóó te zijn, datde toekomst van de Nederlandschejeugd, de arbeidsmogelijkheid vanhet opgroeiende geslacht, afhangtvan de omstandigheid of we hetNederlandsche Rijk, hier en overzee,ongeschonden door dit moeilijketijdsgewricht heen kunnen brengen.

Daarvoor is een groote opoffe-ringsgezindheid van ouderen en jon-geren noodig, maar die opofferings-gezindheid zal zeker bestaan bij iederdie zich duidelijk maakt, hoe het vanonze huidige houding afhangt of onzekinderen en kindskinderen werkge-legenheid zullen hebben onder inNederlandsche oogen zoo gunstigmogelijke, sociale en andere, om-standigheden.

• 's-Gravenhage, 15 Maart 1940.

EXTRA-NUMMER „WÜ ZULLEN HANDHAVEN"

HEMBRUG,DEWAPENSMIDSvanNederland

Hydraulische pers in de Artillerie-Inrichtingen

derlijk Staatsbedrijf, ressorteerende onderhet Departement van Defensie, maar be-heerd door een burgerdirectie. Deze is thansin Den Haag gevestigd, mede met het oogop decentralisatie van het bedrijf, welkein verband met de toenemende kracht vanhet luchtwapen uit militair oogpunt nood-zakelijk is geworden. Zoo zijn ook'de oudegebouwen te Delft, waarin het bedrijf totvóór vijftig jaar was gevestigd, weer be-trokken. In samenwerking met de parti-culiere nijverheid is thans de capaciteitonzer wapen-industrie sterk vergroot, op-dat zij, afgezien van de gevormde voorra-den, zal kunnen voorzien in het zorgvuldiggeschat materiaalverbruik onzer defensiein geval van oorlog, zoodat de matcrieelekracht van ons afweer-apparaat onver-zwakt gehandhaafd blijft.

Nationale Industrieingeschakeld

rialen getest, proeven genomen en reactiesvastgesteld. Hier is het wetenschappelijkcentrum voor alles, wat de vervaardigingvan Nederlandsche wapens en munitie be-treft. Hier ontvangt de landelijke industriehaar voorlichting. Want heel het land —

staalkaart van technologische aardrijks-kunde! — vervult hierbij zijn taak: demeest uiteenloopende fabrieken zijn aan-gewezen voor even zoovele onderdeelen, diete zamen het groote defensie-apparaatmoeten vormen. De aanmaak, instandhou-ding en uitbreiding daarvan is een zaak,die het heele volk aangaat en waarbij ookde heele natie betrokken is. Hier op deHembrug werken de vaktechnici, de spe-cialisten, hier is het voornaamste centrumvan deze alles en allen omvattende bedrij-vigheid. Van hieruit ook wordt controleuitgeoefend op kwaliteit der détailfabri-cage, welke uit den aard der zaak aan deallerhoogste eischen moet voldoen.

De Artillerie-Inrichtingen aan de Hem-brug voorzien, in samenwerking met de va-derlandsche industrie, het Nederlandscheleger en de marine van geschut en ge-schutmunitie, van draagbare wapenen, mi-trailleurs en bijbehoorende munitie, trans-portonderdeelen van allerlei aard, gasbe-schermingsmiddelen en optische instru-menten. Voorts worden ook herstelwerk-zaamheden verricht, zoowel in gevallen vanschade, door slijtage ontstaan, als welkehet gevolg zijn van uitwerking van vijan-delijk vuur, in de praktijk volkomen ver-schillende gevallen. Ook dit herstel eischtzeer gespecialiseerde vakmenschën en hetis interessant te weten, dat vooral arbei-ders van scheepswerven daartoe bij uitstekde geschiktheid bezitten. De aard vanaverij, welke een schip oploopt tengevolgevan stooten of aanvaring, vertoont sterkeovereenkomst met de uitwerking van oor-logsgeweld op dezelfde metalen.

De paraatheid der Artillerie-Inrichtingenis de laatste jaren tot het hoogst bereik-bare opgevoerd. Tal van nieuwe werkplaat-sen werden bijgebouwd voor geschut- enaffuitfabricage, projectieldraaierijen, enz.Instrumenten en werktuigen zijn aan delaatste vindingen aangepast. Indien ver-ouderd werden zij vervangen en verder inreserve gehouden, hetzij voor noodgebruikdan wel om er de particuliere industrie be-ter mee uit te rusten.

Waren de Artillerie-Inrichtingen aanvan-kelijk militaire werkplaatsen, behoorendetot het wapen der Artillerie en onder lei-ding van militaire chefs, sedert meer danvijf-cn-twintig jaar vormen zij een afzon-

waar slechts het ijle gonzen hoorbaar Isvan nijver draaiende speciaal-apparaten,waar pyrotechnische geheimen zich in allestilte voltrekken, de mensch slechts toezieten regelt, 'n enkelen vluchtigen handgreepdoet, een aanvullende beweging maakt.

Elders weer staan trekbanken, waar dezware en grove arbeid door het 'fijnerehandwerk wordt aangevuld. Hier geschiedthet trekken der loopen, het aanbrengender kurketrekkerachtige groeven binnen devuurmonden. Vroeger schoot de artilleriemet ronde kanonskogels; later kwamen cy-lindervormige projectielen in gebruik, dieom hun lengte-as moeten roteeren, willen

In de helderlichte teekenkamers staan deontwerpers over hun borden gebogen,passen en meten en maken hun bere-

keningen. In de laboratoria worden mate-

zij hun stabiliteit bewaren, noodig om demassa, waarop zij gericht zijn, te perforee-ren en de nuttige werking te verzekerenvan het ontstekingsmechanisme, dat voorin de punt is aangebracht. Om die rotee-rende beweging van het afgeschoten pro-jectiel te verkrijgen, dient de schroef-lijn, welke in de loopen wordt uitgestoken,een uiterst nauwkeurig werk, dat hoogstevakmanschap vcreischt.

HETDAGELIJKSCHBROODvandensoldaat

den vervaardigd, betrekt men uit het bui"tenland. Nederlandsche confectionneursvervaardigen ook in opdracht van de Cen-trale de uniformen. De arbeid in de cen-trale magazijnen beperkt zich hoofdzake-lijk tot de administratie, de keuring en debevoorrading.

Nadat de stoffen nauwkeurig onderzochtzijn, worden zij in de snijderij, volgens 'nétuniforme model „geknipt" en verlaten dande centrale magazijnen om door deconfectionneurs verder te worden ver-werkt. Als uniformen komen zij weer terug-

Dan begint de keuring opnieuw. Tien-duizenden kleedingstukken moeten iedcrendag worden onderzocht en opgeslagen, wl>de voorraad op peil blijven. Zooals hetmet de uniformen gaat, zoo geschiedt hesmet alle andere onderdeelen van de klee-ding, het schoeisel, de sokken, het onder-goed. Eerst worden de grondstoffen o«der ~

zocht, later dr produi laniaworden zij opgeslagen in de magazijnen ofafgeleverd aan de troepen.

In verschillende groote gebouwen teAmsterdam zijn de centrale magazijnenondergebracht. Meer dan dertienhonderdmenschen vinden daar hun arbeid. Bijnaallen zijn het niet-militairen; alleen deleiding berust bij enkele officieren.

In Woerden, is een andere afdeeling vande centrale magazijnen voor kleeding enuitrusting gevestigd. Daar kan men herleger leeren kennen als zuinige huisvrouw-Gedragen en afgedankte kleeding wordthier gereinigd en hersteld en zoo mogelijkweer voor uitgifte geschikt gemaakt. Hon-derdvijftig kleermakers zetten er lappenin militaire broeken en stoppen er gatenin ellebogen. Eerst als herstellen geen nutmeer heeft, verkoopt men de uniformen.

Ook bij het vervaardigen van de kleedin?wordt overigens de zuinigheid zooveel mo-gelijk betracht. Men snijdt de modellenzoo „economisch" mogelijk, men bewaartde snippers; men calculeert nauwkeurigmaakloon en andere factoren van denkostprijs, zooals dat in een grootbedrij'behoort, om de plaats, die de post kleedingin het budget van de weermacht inneemtizoo klein te houden, als de eischen vankwantiteit en kwaliteit veroorloven.

Het is een ietwat prozaïsch bedrijf, datwel ver verwijderd ligt van den in denhuidigen tijd toch al zoo mat gewor-den glans van het militaire leven-Toch is het belangrijk. Want al heeft,meenen wij, nooit een groot veldheergezegd, dat een leger leeft op zijn kapot-jas, zooals Napoleon dat zei van zijn maag.vele voorbeelden, ook van den laatsten tijd,hebben getoond wat een goede uitrustingvoor den soldaat waard is.

De kleeren, zegt men, maken den man.en in menig opzicht — zelfs door hetoorlogsrecht erkend — maakt de

uniform den soldaat, „'s Konings rok dra-gen" was vroeger een geijkte naam voorden krijgsdienst.

De Nederlandsche soldaat van hedenkrijgt 's konings rok uit de Centrale Ma-gazijnen voor Militaire Kleeding en Uit-rusting, een huiselijk, maar oelangrijkonderdeel van de weermacht. En nu hon-derdduizenden de grijs-groene uniformdragen (en slijten) hebben deze magazij-nen een „omzet", die zich in astronomi-sche cijfers uitdrukt. Bestellingen enafleveringen in cijfers met vijf nullen zijnaan de orde van den dag; de naphtalinealleen al, die de motten weert, wordt bijbergen verwerkt.

De Centrale Magazijnen voorzien trou-wens het leger niet alleen van kleeding,al vormt die kleeding op zichzelf, van develdjas via den borstrok naar het schoen-zakje, een heele lijst. Daarnaast echterzorgen de magazijnen voor dekens enhanddoeken in de kazernes en barakken,voor potten en pannen in de keukens, voorproviandzakken en wat al niet.

De directeur der Centrale Magazijnen,kolonel G. J. Potgieser, is als het warede leider van een kolossaal warenhuis, datuit voorraad niet minder dan tweeduizendzeshonderd artikelen levert. En dit, of-schoon dit warenhuis slechts twee grooteafdeelingcn telt, die men, als het eenwarenhuis was, zou kunnen aanduidenmet heerenmode en huishoudelijke artike-len.

Niet alleen pas-klare kleedingstukkcnvan den soldaat, schoenen, sokken, been-windsels, jassen, ondergoed en stalen helmliggen daar in vele duizendtallen opgesla-gen, ook de materialen voor die kleedingworden door de centrale magazijnen ge-kocht en gekeurd. En hetzelfde geldt vanal wat benoodigd wordt voor nachtliggin-gen, voor kampementen en voor de uit-rusting van de keuken- en goederenvoer-tuigen.

De zorg, dat het Nederlandsche lege:ook in dit opzicht niets tekort komt, dater altijd, om maar iets te noemen, genoegveldjassen en kwartiermutsen zijn, en inelke gewenschte maat, is geen sinecureZooals iedere groote kleedingfabrikantheeft de Centrale rekening te houden metfactoren als de situatie van de wolmarkt,de fabricatie-moeilij kneden en de even-tueele schaarschte der te verwerkengrondstoffen. Zij verschilt met een bur-gerlijk modehuis hierin, dat haar grootstezorg niet is: een zoo groot mogelijke kringvan cliënten, maar: voldoende voorraadvoor haar afnemers, dat zijn de garni-zoensmagazijnen. En zij heeft ook hetgroote voordeel, dat de mode door denOpperbevelhebber, en niet door Londen ofParijs, wordt voorgeschreven. Zij levertéén model in één standaardkwaliteit.Beide kunnen de vergelijking met demilitaire uniformen van vele andere lan-den glansrijk doorstaan.

Voor 'bijna honderd procent leverenNederlandsche fabrieken de grondstoffenvoor kleeding en uitrusting. Slechts enkeleijzerartikelen, welke in ons land niet wor-

onderneming \an het geheele land. Allesoorten vervoermiddelen heeft zij in dienst.Voor haar rijden iederen nacht lange goe-derentreinen door het geheele land, naarNoord en Zuid, naar Oost en West, naar deeindstations, waar iederen morgen vracht-wagens gereed staan om de aangevoerdematerialen af te halen. Voor haar varendoor de binnenwateren zware schepen metgoederen, welker expeditie minder haas*heeft. In de stad, waar de intendance haarcentrum heeft, rijden de zware vracht-auto's voortdurend heen en weer tusscnende magazijnen en de stations; van degraanopslagplaatsen naar de bakkerijen;van de slachthuizen naar het spoor, om tezorgen dat de voedselvoorziening van herleger geen oogenblik stagneert. En datdeze grootste expeditie-onderneming vanhet land technisch perfect en uitstekendgeorganiseerd is, blijkt wel hieruit, dat erin dezen strengen winter, die bijna tweemaanden lang op het verkeer heeft ge-drukt, geen enkele vertraging in den dienstis voorgekomen.

Het bureau, dat dit alles regelt, heefthanden vol werk. Het moet alle .binnen-komende materiaal keuren, het admini-streert de bedrijven en de verzending, hetregelt den transportdienst; zijn accoun-tantsbureau controleert de uitgaven; bin-nenkort zal het nog gaan zorgen voor eencentraal cantine-bedrij f om de mannenvan het veldleger te voorzien van al diekleine dingen, die het leven kunnen ver-aangenamen. Het bureau heeft handen volwerk, maar het kan dan met trots zeggen,dat de voorziening van alles, wat het legernoodig heeft, tot in de meest eenzame uit-hoekenvan het land perfect in orde is.

waar zij gevestigd is, eigen molens en maal-derijen, waar de granen tot meel gemalenworden, een eigen gistfabriek en een aantaleigen bakkerijen, waar het meel tot broodverwerkt wordt. Zij heeft een aantal sla-gerijen, die men beter slachthuizen kannoemen, want het zijn inrichtingen, die elkvoor zich de vleeschvoorziening van een mid-delmatig groote stad kunnen verzorgen. Bijdeze slachthuizen behoort een vetsmelterij,welke die deelen van het slachtvee ver-werkt, die niet direct voor de consumptie ge-schikt zijn. Zij heeft verder een eigenworstfabriek, die vijftig ton per week af-levert en een eigen vleeschwarensnijbedrljf.

Van groot belang zijn tenslotte de om-vangrijke koelhuizen, waar de geslachtebeesten worden ingevroren en bewaard.Want de intendance koopt het vee op demarkten en is bij haar inkoopen evenalsieder ander onderworpen aan de wet vanvraag en aanbod. Als er veel vee wordtaangevoerd, terwijl de vraag niet zoo grootis, zijn de prijzen voordeeliger en van zulkevoordeeliger tijden weet' de intendance,evenals ieder koopman dat zou doen, teprofiteeren. Er zijn weken geweest, datdeze dienst meer dan zestienhonderd bees-ten heeft gekocht, véél meer 'da-n zij perweek noodig heeft. Dit vee wordt geslachten opgeslagen in koelhuizen en wanneerhet vee duurder is geworden, koopt menminder op de markten, maar put uit devoorraden. Ook in dit onderdeel van hetleger werkt men dus met wijs beleid enmet goed koopmansinzicht en de oude va-derlandsche deugd van zuinigheid wordtniet verwaarloosd.

Deze deugd tracht men langs alle wegenook aan anderen bij te brengen. Er wordtbijv. nauwkeurige controle uitgeoefend tenaanzien van het verpakkingsmateriaal, datzooals begrijpelijk is in groote hoeveelhedenwordt gebruikt en gemakkelijk verlorengaat. De leiders van dezen dienst hebbenin enkele maanden tijd het verlorengaanvan dit materiaal tot het uiterste kunnenbeperken, zoodat het verliespercentage zeersterk is gereduceerd.

Er heerscht. overigens ook strenge con-trole ten aanzien van het geleverde mate-riaal. Wie aan de intendance levert, kangeen ongerechtigheden uithalen zonder datdit spoedig wordt ontdekt.

De Intendance geeft het leger niet alleente eten en te drinken, zij heeft het ookgoed in de kleeren te houden. Groote ma-gazijnen liggen vol ondergoed, bovenklee-ding en schoenen, die van hieruit regelma-tig verzonden worden naar de plaatsen,waar zij worden gevraagd.

Door al deze verzendingen is de inten-dance zonder twijfel de grootste expeditie- Zware en lichte -mitrailleurs, het machtige wapen der hedendaagsche defensie; serie, afgeleverd door de Hembrvg

De tijd is, gelukkig, voorbij, waarin eenleger leefde ten koste van de streekwaar het toevallig verbleef en van de

bewoners, bij wie het zich inkwartierde.Zou men het thans nog op dezelfde maniermoeten doen, de manschappen zouden erwaarschijnlijk evenmin wél bij varen alshun onvrijwillige gastheeren.

Het eischt echter zeer veel zorg, eenigehonderdduizenden wijd verspreide men-schen regelmatig van eten en drinken tevoorzien en het eischt zeer veel organisa-tie-talent van hen, die met de centrale lei-ding zijn belast, om eiken man, waar hijook gelegerd is — en dat is dikwijls op demeest eenzame en verlaten plaatsen vanNederland — iederen aag zijn portie broodmet boter en toebehooren, zijn bord soep,zijn stukje vleesch en alles, wat er aan eenbehoorlijk middagmaal te pas komt, te be-zorgen, zoodat hij goed in staat blijft omzijn dienst te doen, die vaak veel lichame-lijke inspanning vergt.

Nu gaat de zorg van de centrale leidingniet zoo ver, dat zij eiken man afzonderlijkzijn portie laat toekomen; deze verdeelingis de taak van de lagere instanties. Maarde intendance moet wèl iederen dag opnieuwnaar de eindstations, waar deze lagere in-stanties hun porties komen afhalen, dejuiste hoeveelheden zenden; niet te weinig,opdat geen der mannen te kort zal komen,en niet te veel, omdat er vooral in dezentijd met uiterste zorg gewaakt moet wor-den tegen verkwisting.

Dag in dag uit, ook des Zondags, zijn ze-ven bakkerijen, zestien uur per dag, voorhet leger aan het werk. Hun productie heefteen waarlijk fabelachtigen omvang. En datis dan alleen nog maar het brood; daar-naast moet gezorgd worden voor vleesch,aardappelen, groenten, boter en wat al nietvoor de manschappen; voor haver en hooien stroo voor de paarden en honderd an-dere dingen meer. Want het leger is ookwat zijn maag betreft een ingewikkeldemachinerie, die van alles en nog wat noo-dig heeft om goed te functionneeren.

Het ligt voor de hand, dat een organisa-tie, die dergelijke geweldige omzetten heeft,zooveel mogelijk alles zelf doet en maakt.De intendance heeft eigen magazijnen,waar de levensmiddelen, die de hoofdinten-dant inkoopt, worden opgeslagen. In dezecentrale punten komt alles bijeen om vanhier verzonden te worden naar de verschil-lende eindstations, waar de onderdeelenvan het veldleger de voor hen bestemdewaren afhalen. Maar behalve de voor 't ge-bruik gereede levensmiddelen stapelen zichin de magazijnen ook de grondstoffen op,die nog een of meer bewerkingen noodighebben vóór zij gereed zijn voor de con-sumptie. De intendance heeft in de stad,

Tusschen de geschut- en klokkengie-terij der gebroeders Hemony aan hetMolenpad te Amsterdam en de Artil-

lerie-inrichtingen bij de Hembrug liggendrie eeuwen ontwikkeling der oorlogstech-niek. Primitieve gietovens leverden gedu-rende den tachtigjarigen oorlog het wapen-tuig voor onze vechtende voorvaderen: dehaak- en donderbussen, slangen en falko-netten, het veldgeschut op voorwagens, dehalve en dubbele serpenten. Uit 's RijksGeschutgieterijen te 's-Gravenhage, Delft

'en elders kwamen de 12, 18 en 24 pond ka-nonnen, de mortieren van 50 pond steenen de houwitsers van 16 pond steen of 24pond ijzer, die met hun „schor geloei" mééden Tiendaagschen Veldtocht beslisten. Hetwaren romantische wapens, die bij dekrijgsverrichtingen een wel bescheiden rolspeelden, vei geleken bij de lichte en zwarevuurmonden, die in den hedendaagschenoorlog het hoogste woord voeren.

De traditie der Artillerie-Inrichtingenreikt terug tot 1697, in welk jaar zij te Delftwerden opgericht. Pas in 1895 werden zijovergebracht naar de Hembrug, waar deligging in het hart der stelling Amsterdammet goede spoorverbindingen en waterwe-gen ongetwijfeld gunstiger was. In diehalve eeuw tij ds groeide hier Neerlandswapensmidse tot een groot, modern geou-tilleerd bedrijf, dat tijden van hoogcon-junctuur met rustiger perioden heeft af-gewisseld en waar in de ernstige omstan-digheden van het oogenblik weer koorts-achtige bedrijvigheid heerscht, om in sa-menwerking met de vaderlandsche industrieover heel het land de nationale weerbaar-heid zoo hoog mogelijk op te voeren.

Wie met den trein reist tusschen Am-sterdam en Zaandam, per boot het Noord-zeekanaal passeert of de pont neemt bijde Hembrug, weet daar het uitgebreidecomplex van gebouwen met rookendeschoorsteenen, binnen welks muren, on-zichtbaar voor de buitenwereld, het hoog-lied van den arbeid klinkt, waar vele hon-derden dagelijks hun taak vervullen bij eenproductieproces, dat, door. het scheppen vandestructie-middelen in den uitgebreidstenzin, juist behoud der hoogste waarden be-oogt, instandhouding en beveiliging vanwat ons volk moeizaam heeft opgebouwd.

Daar davert de voorhamer op het aam-beeld. Daar gapen de vurige muilen derovens. Reusachtige glimwormen gelijk zijnde rookende klinknagels, die lichtende bo-gen beschrijven naar hun bestemming. Wit-gloeiende smeedstukken zweven aan hef-en loopkranen. Een cacophonie van gelui-den vult de ruimten: het razen en ratelen,ketsen en schuren, zoemen en snerpendgillen van honderd werkzaamheden door-een. Daar worden steunijzers rechtgebogen,profielijzers opgelascht, schroefdraden ge-sneden, gaten geboord, openingen getapt engeponst. Mannen hanteeren er hamers enkoevoeten, tangen en vijlen, sleutels enmeetlinealen. Zoo worden de groote stuk-ken vervaardigd: de vuurmonden, affui-ten, caissonwagens van elk kaliber. Zijstaan er in lange rijen, in de wonderlijksteelevaties, geboren uit geweld en geruchten weer tot beide geroepen. Dat is de wilderomantiek van de wapensmidse, die deooren doet tuiten en de oogen verblindt, diekracht suggereert, vervaarlijkheid en drei-ging.

Smederijen en constructiewerkplaatsenzijn vol rumoer, vel kracht van gespierdearmen en knuisten als schroeven, vol ma-chinegedaver. Maar verderop heerscht eenandere sfeer. Daar is de moderne, systema-tische, haast geluidlooze munltie-fabriek,

DONDERDAG 21 MAART 1940

„'s Konings Rok”

„ERNSTVUURWERKERS”inonzentijd

9'• Exc. A. Q. H. Dijxhoorn, Minister

van Defensie

Afdeeling Zeemacht, Vice-admiraal J. Th.Furstner, die tevens optreedt als Chef vanden Marine-staf; de Chef van den Staf,Afdeeling Luchtverdediging, Luit.-Gen. P.W. Best, tevens Commandant van de Lucht-verdediging, en de Directeur van den Etap-pen- en Verkeersdienst, Kolonel H. H. Tho-den van Velzen.

De Landmacht bestaat uit verschillen-de Command o's, die alle onder derechtstreeksche bevelen van den O. L. Z.staan. De Chef van den Staf, AfdeelingLandmacht, is in dezen de eerste raadsmanvan den O. L. Z. Deze Commando's zijn:het Commando Vesting Holland, Zeelanden Stelling Den Helder, benevens ie Ter-ritoriale Commando's Friesland (Friesland,Groningen en Drente), Overijssel (Over-

ijssel en Gelderland), Noord-Brabant(Noord-Brabant en een gedeelte vanLimburg) en Zuid-Limburg. Elk van dezeCommando's beschikt over een eigen troe-pensterkte, die in staat is, in het toege-wezen gezagsgebied de neutraliteit metkracht te handhaven.

De Commando's vormen echter met deZ. Exc. Generaal H. F. Winkelman,Opperbevelhebber van Land- en

Zeemacht

Dit extra-nummer van ons blad, gewijd aan de weer-macht, die de grenzen van ons land beveiligt en zijn zelfstan-digheid Waarborgt, beantwoordt, naar wij vertrouwen, aan denWensch van onze lezers, hun inzicht in de taak en den arbeidvan leger, vloot en luchtmacht te verdiepen en te verlevendigen.

Bij de samenstelling van dit nummer moesten onze mede-Werkers zich de beperkingen opleggen, die de militaire geheim-houding in de huidige omstandigheden Vereischt; zij vertellenniet alles Wat „ergens", en zelfs niet alles Wat overal in Neder-land gedaan is en gedaan Wordt. Toch zijn zij, naar wij hopen,erin geslaagd den lezer een levendig beeld te geven van„Nederland in 't geweer".

Wij danken in de eerste plaats Hunne Excellenties denMinister van Defensie en de hooge militaire overheden, die aandeze uitgave een persoonlijk Woord hebben willen bijdragen;wij danken ook de vele hooge en lagere militaire autoriteiten,die aan onze redacteuren en medewerkers de vereischte facili-teiten hebben verleend of bij de voorbereiding van hun artikelenbehulpzaam Waren, en niet in de laatste plaats onze militaireen marine-medewerkers zelf, die bij hun dagelijkschen drukkendienst nog tijd en lust wisten te vinden voor journalistiekenarbeid.

DE REDACTIE

pen en het beproeven van nieuwe con-structies; — en zoo kunnen wij nog langdoorgaan.

wel eens oneerbiedig hebben hooren beti-telen met „van Gend en Loos"; deze uit-drukking geeft °P populaire wijze de taakvan dezen dienst weer. Zij voorziet'deLandmacht van alles wat deze noodigheeft, levensmiddelen, munitie, materieel,kleeding, enz. enz. en haalt bij haar wegwat zij geheel of tijdelijk wil missen.

Hiertoe moet de Directeur van den Etap-pen- en Verkeersdienst (D. E. V.) natuur-lijk over machtige voorraden beschikken,die door de verschillende organen, autori-teiten en bedrijven worden bijeengebracht,n.l. door de Intendance, de directie ma-terieel landmacht, waaronder de artille-

Dat alles tezamen maakt de Landmachtuit, het delensieorganisme, waaraan's lands vtiligheid en zelfstandigheid voorzulk een groot deel zijn toevertrouwd. Heteischt de volle toewijding, den „heelenmensch", zooals men zegt, van eenieder,die er deel van uitmaakt; het vordert ookmet recht waardeering en belangstellingvan hen, voor wie het bestaat en die hethunne ertoe kunnen bijdragen, dat hetgroeit en bloeit tot heil van het vaderland

type, dat ook in het buitenland als volko-men volwaardig geldt. De onderzeeboot-vloot werd in een snel tempo uitgebreidtot een sterkte van 12 moderne booten inIndië en 8 booten in Nederland. De marine-luchtvaartdienst kreeg een effectief van48 groote vliegbooten voor den verken-ningsdienst, 12 zware bommenwerpers eneen aantal kleinere vliegtuigen om aanboord van schepen mede te voeren.

Dit deel van de zeemacht, versterkt metde noodige mijnenleggers, mijnenvegersen een tweetal kanonneerbooten (H. Ms.„Flores" en „Soemba") was meer speciaalbestemd voor de verdediging van Neder-landsch-Indië. Voor het moederland werdniet veel gedaan. De taak van de zee-macht werd hier zuiver: de ondersteuningvan de landmacht bij de kustverdediging.De zeegaande vloot kon daarbij verdwijnenen het zwaartepunt kwam te liggen op deversperring van de zeegaten met mijnen,waarbij de mijnenleggers in hun taak wer-den gesteund door lichte kanonneerboo-ten. Een aantal onderzeebooten, eenige sterkverouderde pantserschepen en een aantaltorpedobooten, dat nog uit de laatste mo-bilisatie was overgebleven, vertegenwoor-digden het verdere effectief.

Als een lichtpunt kwam toen het vloot-plan 1930. De bestaande vloot zou hier-door met ongeveer de helft worden uitge-breid, zoodat de mogelijkheid weer openkwam om ook in Nederland een kleinezeegaande vloot te houden. De oude pant-serschepen zouden worden vervangen door2 flottieljeleiders, een soort schip, dat hetmidden houdt tusschen een torpedoboot-jager en een kruiser. Helaas zijn dezeaanbouwplannen sterk vertraagd door definancieele crisis, terwijl ook de contro-verse kruiser—vliegtuig remmend werkte.Aldus kwam alleen de derde kruiser, H. Ms.„de Ruyter" op trjd gereed; de overige on-derdeelen van het plan bleven voorloopigrusten. De 4 extra torpedojagers (van hettype „Isaac Sweers") verschenen eerst opde begrootingen 1937 en 1938. Ook de flot-tieljeleiders lieten lang op zich wachten. Deeerste, H. Ms. „Tromp", kwam in 1938 ge-reed, terwijl de tweede, H. Ms. „Jacob vanHeemskerck", nu binnenkort in dienst zalkomen. v

Intusschen stond de tijd echter niet stil.De beide kruisers „Java" en „Sumatra"naderden (daar hun aanbouw 10 jaar ge-duurd had) met rassche schreden hunleeftijdsgrens. Daarom moesten op de be-grooting 1938 en op die van 1939 nieuwevervangende kruisers worden opgenomen.Ook voor de kanonneerbooten en de hee-le serie onderzeebooten was vervangingnoodig.

Hoewel dus op de begrootingen 1938,1939 en 1940 groote aantallen nieuwe sche-pen zijn aangevraagd, is er nog niet veelsprake van uitbreiding; het grootste deelbetreft vervanging van verouderd mate-rieel, terwijl verder het noodige wordtaangebouwd om eindelijk de sterkte van hetvlootplan 1930 te bereiken: t.w. 3 lichtekruisers, 2 flottieljeleiders, 12 torpedoboot-jagers, 18 onderzeebooten, 72 groote vlieg-booten, waarbij natuurlijk nog de noodigekanonneerbooten, mijnenleggers, mijnen-vegers en hulpschepen komen. De aan-bouw, die boven dit plan uitgaat, is ge-ring en blijft volkomen in het kader van deklein-materieelvloot. Het zijn 6 convoyeurs,d.w.z. lichte met 4 kanonnen van 12 cm. enluchtafweergeschut bewapende vaartuigen,die dienst zullen doen ter bescherming vanconvooien handelsschepen; verder 6 on-derzeebootjagers, kleine vaartuigen metramsteven, bewapend met luchtafweerge-

den opmarschweg plotselinge mijnenvel-den worden verwacht, die ongemerkt dooronze onderzeeboot-mijnenleggers zijn aan-gebracht. Tegen een verrassenden aanvalvan een eventueelen vijand waakt onzeuitmuntende Marinedienst met zijnzware verkenningsvliegtuigen, die, zooalsde practijk heeft geleerd, desnoods maan-denlang buiten hun basis dienst kunnendoen.

Wil een aanvaller dus zeker zijn van zijnzaak, dan is hij gedwongen met zijn zwaar-dere schepen een groote hoeveelheid lichtmaterieel mede te zenden, zooals torpe-doboot jagers, onderzeeboot jagers en mij-nenvegers. Ook vliegkampschepen zal hijniet kunnen missen. Het behoeft geen be-toog, dat een dergelijke actie ver van eigenbasis groote bezwaren medebrengt, al ishet, gezien de ervaringen van de laatstejaren, niet uitgesloten te achten, dat eenaanvaller zulke groote risico's en het ver-lies bijv. van eenige kruisers aanvaardt.

De zwakheid van onze verdediging ligt inhet gebrek aan zware schepen, die deeigenlijke kern van een vloot vormen. Ver-geleken bij het begin van deze eeuw zijnwij in dit opzicht sterk achteruitgegaan,Terwijl wij toen nog beschikten over ge-pantserde schepen met kanonnen van 24cm. en 28 cm., is nu ons zwaarste schip eenlichte kruiser met 15 cm. geschut, waar-mede projectielen verschoten worden van'± 50 K.G., waartegenover in het buitenlandslagschepen met 40 cm. geschut (projec-tielgewicht ± 1000 K.G.) als kern van dehoofdvloot en zware kruisers met 20 cm.kanonnen (granaatgewicht ± 115 K.G.) alskern voor nevenacties staan.

Onze onderzeebootvloot en ook de ove-rige torpedodragers zijn zeker niet te ver-waarloozen, maar hoe gevaarlijk zij ookzijn, het zijn en blijven gelegenheidswa-pens. Wat de vraag betreft, of vliegtuigenhet gemis aan zware schepen kunnen goed-maken, moet men in 't kort wrl zeggen, endit wordt door het verloop van dezen oor-log bevestigd, dat het vliegtuig een nieuwen gevaarlijk wapen in den zeeoorlogvormt en dat. er ongetwijfeld resultatenmede zullen worden bereikt, maar datdeze verre achterblijven by de verwach-tingen en niet te vergelijken zijn met deresultaten van de onderzeeboot of de mijn.

Het jaar 1940 schijnt een belangrijk jaarte worden voor de Koninklijke Marine. Tenkoste van veel geld en doorzettingsvermo-gen is de achterstand op de bestaandeplannen ingehaald. Wij hebben een klein-materieelvloot, die harmonisch zuiver in-eenpast. En de Regeering is voornemensaan deze mooie vloot de gewenschte kernvan groote snelle schepen te geven.

Intusschen: ook nu reeds zijn wij, metbescheiden maar toenemende kracht, terzee paraat. Het materieel is niet te minach-ten; de bekwaamheid van ons marine-per-soneel kan de vergelijking met iedere an-dere marine glansrijk doorstaan, zooalsbijv. uit de prestaties van onze onderzeeërsherhaaldelijk is gebleken. De geest en debekwaamheid van ons marinepersoneel zijnwaarborg, dat, als de nood aan den manzou komen, uit het voorhanden materieelhet uiterste zal gehaald worden; en in denoorlog ter zee kan durf, gepaard aan kun-digheid, misschien nog een grooter rolspelen dan in den strijd te land. De Neder-landsche marine heeft in het gevecht nietalleen altijd haar vollen plicht gedaan,maar ook wel eens wonderen!

Z. Exc. Vice-Admiraal J. Th. Furstner,Chef van den Marlhestaf

Z. Exc. Gen.-Majoor H. F. M. baronvan Voorst tot Voorst, Chef van den

Generalen Staf

Z. Exc. Luit.-Generaal J. J. G. baron vanVoorst tot Voorst, Commandant van het

Veldleger

Het persoonlijk voorbeeld van H. M. de Koningin staat leger en vloot voor oogen bijhet vervullen van hun plicht

. Een reeks van omvangrijke hande-gen is noodig, om ons vredesleger

" voet van oorlog te brengen. Na teI™ gemobiliseerd, worden de samenstel-de deelen geconcentreerd, dat wil zeg-n > öat zij die opstellingen gaan innemen,

i llj e in verband met de internationaal-r ategi scne omstandigheden het best be-hoorden aan de taak van de Landmacht,

>p nationale zelfstandigheid te waarbor-

«et spreekt vanzelf, dat die opstellin-ft niet onder alle omstandigheden de-

zyn Een onmiddellijke bedreigingest eischt een andere opstelling dann bedreiging Oost, terwijl de omstan-Sneid, dat ons van geen enkele zijde di-

-0et gevaar dreigt, wederom een andere

Psteiiing vraagt. Vandaar dan ook, dat

eSschen de mobilisatie en de concentratieni ge tijdsruimte kan liggen om den op-

erbevelhebber de gelegenheid te geven teO

e° ordeelen, welke concentratie voor het°Benblik dient te worden gekozen. Dit

J^êt mede voor een groot deel af van de"j*tingen en de verklaringen, welke van

j. ere . evt. reeds in oorlogstoestand ver-eende mogendheden woi-den ontvan-

-1 «eden is dit alles reeds zes maanden■ rug. Onze Landmacht heeft een

'stelling ingenomen, die voldoet aan den'a-ns vanzelfsprekenden eisen: „Strikteeutraliteitshandhaving naar alle zijden".bit wil nog niet zeggen, dat op alle fron-

de sterkte der opgestelde troepenmoet zijn. Indien naar alle zijden

e verdedigingskracht zoo hoog mogelijk!? opgevoerd, dan is alles gedaan wat ge-aan kon worden. Immers, zelfs met de

|°eringste militaire kennis kan men be-

|* 'JPen, dat voor de verdediging van zee-enzen met minder troepen kan worden

°lstaan dan voor de verdediging vanterwijl toch aan beide gren-

>eil dezelfde verdedigingskrachta *i Worden ontwikkeld. Zulks geldt even-eils ten aanzien van die landsdeelen, welke

Jeri2en aan eveneens strikt neutrale sta-h > omdat de landmachten van die staten

i* reeds een zekere veiligheid bieden

gen directe schending van onze neu-traüteit.„.^ 0o staat thans de Nederlandsche Ko-lriklijke Landmacht gereed om haar plicht

doen. Dreigend voor hen, die het voor--1 et*ien zouden kunnen koesteren om het, otlflict, dat reeds zooveel ellende mede-,tengt uit te breiden, geruststellend voor,en , die rekenen op een neutraal Neder-WAls W ij nu , voor zoover toelaatbaar, de

aiï ienstelling van de Landmacht nagaan,

vlen wij in de eerste plaats dat alle deelenj*11 de weermacht ressorteeren onder den| p Perbevelhebber van Land- en Zeemacht°' L. Z.) die wordt bijgestaan door een

Staf onder den naam van

sHoofdkwartier. Dit Algemeenbevat 4 Afdeelingen, n.l. de

Reling Landmacht, de Afdeeling Zee-?acht, de Afdeeling Luchtverdediging en

' e Afdeeling Etappen- en Verkeersdienst.beze Afdeelingen hebben ieder hun

'Ben hoofd, n.l. den Chef van den Staf,Landmacht, Gen. Maj. H. F. M.

*ar °n van Voorst tot Voorst, die tevens de

6re <iesfunctie bekleedt van Chef van deneïleraien Staf; de Chef van den Staf,

In het' begin van deze eeuw had Neder-land een vloot van zes kruisers, terwijlonze driekleur ook wapperde op een

aantal schepen bewapend met zwaar ge-schut van 24 en 28 cm.

Deze flinke en goed bruikbare vloot ver-ouderde echter, zonder dat er een behoor-lijke vervanging tot stand kwam. Wel zagmen in, dat er iets gedaan moest worden,maar verder dan een rapport kwam hetvoor 't uitbreken van den wereldoorlog niet.De zware dienst gedurende de mobilisatievan 1914—1918 zorgde voor de rest en zoowas er aan het einde van den oorlog nietveel meer van de vloot over.

De daarop volgende periode is in enkelewoorden aldus te schetsen: vlootplan —

vlootplan verworpen; minimum — uitersteminimum — halve uiterste minimum. Vande drie lichte kruisers van het type „Java",de eenige schepen, die in dien tijd op sta-pel stonden, kwamen er twee na een moei-zamen bouwtijd van niet minder dan tienjaar gereed, terwijl de derde werd geslooptvóór de romp te water was gelaten.

Een groote stap achteruit beteekende deaanvaarding van den overgang van de ar-tillerie op de torpedo als hoofdwapen. Metandere woorden: er werd afgezien vangroote, sterk gepantserde schepen met eenbelangrijke aanvalskracht en men wildetrachten het doel te bereiken met kleineschepen, die weliswaar zeer gevaarlijk kun-nen zijn, maar die alleen in gunstige om-standigheden succes kunnen hebben.

In dezen geest kwam intusschen wel heteen en ander tot stand. De oude opgeva-ren jagers van het type „Fret" werden inde jaren 1925—1931 vervangen door eenachttal nieuwe torpedobootjagers van een

schut en dieptebommen, dus geheel gerichtop de vernietiging van onderzeebooten; 20motortorpedobooten, d. z. zeer snelvaren-de motorbooten, die bij hun bliksemsnelleacties met torpedo's veel schade kunnenaanrichten en tenslotte 22 torpedo-vlieg-tuigen.

Wat de gevechtswaarde van dezevloot betreft, die binnenkort ge-reed zal zijn, zal men terstond moe-ten toegeven, dat het een macht is, waar-mede rekening moet worden gehouden. Eenaanvaller zal bedacht moeten zijn op plot-selinge en verrassende tegenaanvallen vandiverse torpedodragers n.l. onderzeebooten,torpedobootjagers, motortorpedobooten entorpedo-vliegtuigen; een toevallig mindersterke concentratie van vijandelijke sche-pen loopt gevaar vanwege onze kruisers enflottieljeleiders. Ook het mijnengevaarschept voor een aanvaller groote risico's,want behalve de mijnenvelden op strate-gisch belangrijke punten kunnen ook op

rie-inrichtingen, de bureaux voor voorzie-ning in oorlogsbehoeften enz. Al deze voor-raden worden naar behoefte op zgn. eind-stations (per trein), havens (per boot) ofeindpunten (per auto) ter beschikking vande troepen gesteld en vandaar met de eigenvervoermiddelen dezer onderdeelen gedis-tribueerd. Daarbij komt de ingewikkeldevervoerregeling der verlofgangers. Dezedienst wordt door velen vergeten, totdat...er stagnatie ontstaat in het verkeer; danis hij op ieders lippen, of liever, dan zal nijop ieders lippen zijn, want het geval heeftzich nog niet voorgedaan.

Een andere, zeer omvangrijke taak„rust" bij den D. E. V., en ieder hoopt dathet nimmer tot uitvoering zal komen: n.l.de afvoer der burgerbevolking uit de be-dreigde gebieden. Deze afvoer is onder lei-ding van den D. E. V. nauwgezet voorbereiden ieder zal begrijpen, welk een arbeidhieraan is verbonden, als men bedenkt, dathet gaat om vervoer van honderdduizen-den in korten tijd en onder wellicht ongun-stige omstandigheden van Oost naar Westof van West naar Oost.

De bovengenoemde zijn de hoofdorganenvan de Landmacht voor zoover zij directzijn ingesteld om de aan de Landmacht op-gelegde taak te vervullen. Daarnaast tref-fen wij nog zeer vele organen aan, die tottaak hebben de Landmacht, wat personeelen materieel betreft, op peil te houden.Wij noemen slechts de Centrale onderwijs-inrichting (C. O. I.), welke tot taak heeltde bestaande of optredende tekorten aanberoeps- en reserve-officieren aan te vul-len, de ontelbare depots van alle wapens,die voorzien in de tekorten aan onderoffi-cieren, korporaals en soldaten en die jon-gelieden opleiden om de ouderen, nadat de-zen den voor hen dubbel zwaren plicht heb-ben vervuld, in de gelegenheid te stellennaar hun haardsteden terug te keeren. Dande verschillende organen voor het ontwer-

hun ter beschikking staande troepenslechts het raam van de nationale ver-dediging. Het belangrijke orgaan van dezeverdediging is het Veldleger, een grooteeenheid met een reeds in vredestijd vast-gestelde organisatie. Dit Veldleger, gehan-teerd door den 0.L.Z., is het machtige or-gaan om naar gelang van de omstandig-heden de nationale zelfstandigheid te ver-dedigen, hetzij in daartoe ingerichte stel-lingen, hetzij door offensief optreden, danwel door een combinatie daarvan. In diedeelen van de hiervoor genoemde Comman-do's, waar het Veldleger optreedt, wordende organisatie van de verdediging en hetMilitair Gezag door den Commandant vanhet Veldleger overgenomen.

In tegenstelling dus met de eerstge-noemde Commando's, die aan een bepaaldgebied zijn gebonden en waarvan de sterk-te der bezetting afhankelijk is van demate van bedreiging, is het Veldlegerniet aan plaats gebonden, doch treedtdaar op, waar de handhaving van onzeneutraliteit of onverhoopt de verdedigingvan onze zelfstandigheid zulks eischt. Uithet voorgaande volgt, dat ondanks de be-langrijke troepensterkten, die onder de hier-voor genoemde Commando's ressorteeren,het Veldleger onder leiding van zijn com-mandant Luit.-Gen. J. J. G. Baron vanVoorst tot Voorst, het belangrijkste orgaanvan onze landsverdediging is.

Hoewel de moderniseering van het Veld-leger, waaraan de laatste jaren hard isgewerkt, nog niet ten volle is vol-tooid, kunnen wij er trotsch op zijn.Jonge, krachtige, goed uitgeruste solda-ten, allen bewust van de ernstige taak, diehun is opgelegd en van die, welke henwellicht nog wacht. Vier machtige Leger-korpsen en krachtige reserve-eenheden,die, hoewel samengesteld uit oudere lich-tingen, na maandenlange intensieve oefe-ning hun jongere zustereenheden vrijwelevenaren.

De interne organisatie van het Veldlegerkunnen wij verder buiten beschouwing la-ten en komen dan tot de L u c h t v e r-d e d i g i n g. Deze is georganiseerd indrie luchtverdedigingskringen (Amsterdam,Rotterdam— 's-Gravenhage en Utrecht—Soesterberg) die tezamen het hart des landsomvatten, en vele luchtverdedigings-fronten, die de belangrijkste militaire enciviele centra beschermen.

In deze organisaties vormen de luchtdoel-bestrijdingsmiddelen (geschut en mitrail-leurs) met de luchtstrijdkrachten eennauw samenhangend geheel. Wat hetluchtdoelgeschut niet meer kan bereiken,valt ten deel aan' de vliegtuigen.

De luchtverdediging heeft voor het hui-dige tijdstip wel de zwaarste taak. Zij moestimmers onmiddellijk na het uitbreken dervijandelijkheden vaak daadwerkelijk op-treden ter handhaving van onze neutrali-teit, en dat terwijl zij nog midden in hetstadium van reorganisatie stond. Wij moe-ten den organen van de luchtverdedigingdankbaar zijn, dat zij, den bescheiden mid-delen, waarover zij beschikken — wie zaldat willen verbloemen — ten spijt, de neu-traliteit in de lucht hebben weten te hand-haven en daartoe dag en nacht het lucht-ruim bewaakt. Mocht een der belligerentener eens toe komen zich tegen ons terichten, dan zou hij ervaren, wat ook metbescheiden middelen kan worden gedaan.

De etappen- en verkeersdienst is het om-vattende orgaan van de Landmacht, dat wij

*• Exc. Luit.-Generaal P. W. Best,ontrnandant van de Luchtverdediging

Ons leger op voetvan oorlog

Harmonische opbouwvan de vloot

{Xtra-nummer DONDERDAG 21 MAART 1940„WIJ ZULLEN HANDHAVEN"

Nederland weerbaar te land en ter zee

A voor elk doel IM^iV;

toor W/* bedrijf fv,

Li' steeds tot uw dienst

Jf : f De Nederlandsche Ford Fabriek doet■■""è\r. *Nrl rV / /;' •" / wat zii kan, om U een veilig en

i\ I\aF iJ- V ''

// •' / economisch vervoer te verzekeren.*" ' '' ■'//'. I .1 I • I I

~

— Juist in deze tijden van buitenland-* "

' "l^J/ — -^~*' sche belemmeringen is net van net\ 9rootste belang, dat U kunt rekenen

' ''•'.'^''■-■J/ /{Ofat }f 'iff * ; ' op'n organisatie in eigen land,dieon-f<f f '\if\ middellijk de beschikking heeft over

/J ff &, IÈÈ alle door Ugewenschteonderdeelen.

/\ f ( \\ \%§kJ De Nederlandsche Ford Fabriek is,t 1 •;-.'.. \ XX, ; ook thans, in staat U te allen tijde

7':

'

\ \ \\ V een service te geven, zooals de Ford-i-"'' V x \\ \vM gebruiker die al jaren gewend is,

l *WA l * ft N. \ \ En de Ford is ook 9n zuinige wagen!

M/ / FOZDYB

toenmaals ingevoerde verschilt en hetovertreft, toch is het nuttig, deze verdedi-gingsinrichting van 66 jaren geleden naderte beschouwen, omdat men aldus de ont-wikkeling van Het heden beter kan ver-staan. De Vestingwet van 1874 voorzag inhet inrichten en afwerken van:

a. de liniën en stellingen aan den om-trek van de Vesting Holland;

b. een centraal reduit, de stelling vanAmsterdam, (welke echter in den loop derjaren is opgeheven);

c. voorpostenstellingen voor het ondera genoemde en wel de stelling in de Gel-dersche Vallei — de zgn. Grebbelinie — metdie in de Neder-Betuwe en de Zuider-Wa-tp'-linie;

d. werken tot dekking van rivierover-gangen en opneming van troepen aan IJs-sel, Waal en Maas;

e. de werken aan de Wester-Schelde.De liniën en stellingen aan den omtren

van de Vesting Holland, die in de Vesting-wet van 1874 zijn genoemd, bestaan uit:

a. de Nieuwe Hollandsche Waterlinie,welke loopt van de Zuiderzee bij MuidenOostelijk van Utrecht naar Vreeswijk, dannaar Gorcum en vandaar door het landvan Altena naar de Nieuwe Merwtde. Dezelinie heet tegenwoordig het Oostfront var.de Vesting Holland en de historische naam„Waterlinie" bestaat thans officieel nietmeer;

b. de Stelling van de monden der Maas

en van het Haringvliet, welke loopt vanBrielle over het eiland Voorne naar Heile-voetsluis. Ook deze naam is verouderd ende zelfstandige stelling bestaat niet meer:zij is ingedeeld bij het Zuidfront van deVesting Holland.

c. de Stelling van het Hollandsch Diepen van het Volkerak. Deze is eveneens op-geheven, toen het Zuidfront van de VestingHolland tot stand kwam;

d. de Stelling van Den Helder, welkedient voor bescherming aan de landzijdevan de Marinehaven en de Marine-eti'blis-sementen te 'Nieuwediep.

Terloops hebben wij bij diverse van dezooeven genoemde onderdeelen reeds ver-meld, dat zij later gewijzigd zijn en opge-gaan in een ander stelsel. De wijziging vande Vestingwet kwam tot stand in 1922, toeno.a. het commando van de Vesting Hollandwerd ingesteld en de naam „Waterlinie"officieel verdween, omdat dit stelsel alseen onderdeel in de Vesting Holland werdopgenomen. De wet van 1922 legde overi-gens grootendeels slechts eenige puntenvast van wat in den loop der jaren sedert1874 feitelijk reeds was verwerkelijkt op hetvoetspoor van de lessen, die de leiders on-zer weermacht uit de gebeurtenissen inEuropa en daarbuiten moesten trekken.

Terwijl de wet van 1874 zich althans tendeele nog baseerde op de gedachte, dat deverdediging zich hoofdzakelijk zou moetenbepalen tot het hart des lands, wezen delatere ervaringen uit, dat zulk een stelselnfet voldoende zou zijn. Reeds de Boeren-oorlog en de Russisch—Japansche oorloglieten de verre draagkracht van de moder-ne vuurwapenen zien, waardoor grootewijzigingen ontstonden in de krijgstactiek.De wereldoorlog 1914—1918 bracht in ditopzicht nog veel geweldiger dingen, maarbovendien traden er in dezen oorlog legersop van zulk een enormen omvang, datvroegere meeningen omtrent de ruimte, diezij voor hun opmarsch konden behoeven enomtrent de breedte der mogelijke strijdfron-ten alle waarde verloren. Deze factoren ende steeds verder gaande versterkingen vande Fransche en Belgische Oostgrenzendeden de kansen veel grooter worden, dateventueele oorlogvoerenden deelen van onsland als doortochtgebied zouden wenschente gebruiken. Een derde interne factor,welke aan de verdediging nieuwe eischendeed stellen, was het toenemen in econo-mische waarde van de Oostelijke en Zui-delijke provinciën; met de uitbreiding zoo-wel van de industrie als van den landbouwin deze provincies, steeg ook het belanghunner verdediging.

Door dit alles kreeg met name het Veld-leger een nieuwe taak. Deze was niet meerde verdediging van de Vesting Holland,maar de verdediging van het geheele landDit kon, strategisch gezien, het best wor-den bereikt door te zorgen, dat het Veld-leger een preventieve werking zou

De Cracht van 't Landt bestaedt

\ T ederlana heeft het harnas aange-|_V trokken. Door gevaren omringd,

heeft het land zijn maliënkoldervastbesloten met de wapens in

e vuist het erf te verdedigen. Maar ze*s niet overal meer even goed in orde,e oude plunje, en daarom is men sinds

jaar hard bezig om de zwakke plekkenan de wapenrusting te herstellen en te

Versterken en haar te maken tot een mo-dern en ondoordringbaar pantser.

pantser is voor een groot deel on-**chtbaar, éen-geworden met den grond

dien het beschermt. Maar overal inet land ziet men er glimpen van. Het be-

staat uit tallooze onderdeelen, die in elkaarGijpen en bij elkaar passen en te zamende sterkte vormen, waarin het volk zichgeschermd weet. Het bestaat uit kilometerspftge rijen kazematten; uit de breede

larid, die onder water gezet zijn;Wt de versterkingen bij de overgangen overöe grooie rivieren; uit de defensie-kanalen,<tte overal gegraven zijn; uit de betonnenVerstanden langs de grenzen, van het

van Groningen tot in het Zuidenvan Limburg, van het Oosten van Limburgkt het Westen van Brabant, waar de gor-öel aansluit aan de versterkingen van de*eeBaten en de mondingen der rivieren; uit~e dreigende loopen der kanonnen, die dehavens van ons land beschermen tegen een

die over zee zou komen.Nederland heeft het harnas aangetrok-

f61* om paraat'te zijn tegen een vijandelij-*eh inval, of beter nog, om door deze pa-

raatheid een vijandelij ken inval te voor-*°öien. Het harnas omsluit het heele land;

deel ervan wordt overgelaten aan eentovalier.

opvatting van onze defensie is

Het stelsel onzerdefensie

slechts langzaam gegroeid in den loop derhistorie. Langen tijd immers was men vanmeening, dat het voldoende was het hartdes lands, Holland en Utrecht te verdedi-gen en te zorgen, dat deze gebieden nietonder vreemde overheersching zoudenkomen. Deze mèening heeft gegolden vanden tijd, dat de Republiek der VereenigdeProvinciën werd gesticht tot aan het her-stel van de onafhankelijkheid in 1814. Indit jaar kregen het leger en de landsver-dediging een geheel ander karakter danvóór de overheersching door de Franschen,want het nieuwe Rijk was veel meer eeneenheid dan de oude Republiek. Het wasdus noodig, ook nadat in 1839 het territo-rium van het Koninkrijk aanzienlijk klei-ner geworden was door de afscheiding vanBelgië, het stelsel van de landsverdediginggrondig en principieel te wijzigen; eenwijziging, die zich echter zeer langzaamvoltrok en waarbij het lang heeft geduurdvoor de leidende personen zich kondenlosmaken van de oude opvatting, die hetbelang van 's lands verdediging geheel opHolland concentreerde.

Van 1839 tot 1874 hebben de deskundigenberaadslaagd over de beste wijze, waarophet leger en het systeem van de defensiezouden kunnen worden georganiseerd enwellicht zouden zij ook toen nog geen op-lossing hebben gevonden, als in 1870 deFranseh—Duitsche oorlog de mobilisatievan ons leger niet noodzakelijk had ge-maakt, waardoor het land er scherp aanherinnerd werd, dat de belangrijkste kwes-tie op het gebied der landsverdediging nogsteeds op een oplossing wachtte.

Daar men echter uit het verloop vandezen oorlog de conclusie trok, dat er wei-nig kans was op schending van onze neu-traliteit, meende men te kunnen volstaanmet een goedkoop, geconcentreerd stelselvan verdediging, gebaseerd op duurzameversterkingen, waarbij de groote steden inHolland afdoende zouden zijn beschermd.

Hoezeer ons moderne stelsel ook van het

uitoefenen, dus door het een zoodanigekracht te geven, dat een aanrander var.onze neutraliteit steeds een aanzienlijk deelvan zijn troepen zou moeten onttrekkenaan de hoofdoperaties, en dus in dezelaatste merkbaar zou worden verzwakt.Daarbij valt te bedenken, dat de strijd-macht, welke hij zou moeten afzonderenom het Nederlandsche veldleger betrekke-lijk snel te bedwingen en het meester teblijven, aanzienlijk sterker zou moeten zijndan dit Veldleger zelf.

Reeds in 1914 en volgende jaren, toenons land voor den oorlog gespaard bleef, isde juistheid van deze opvatting gebleken.De mechanisatie der legers, in den wereld-oorlog begonnen en daarna tot een gewel-digen omvang doorgevoerd en de krachtder nieuwe aanvalswapenen stelden echteraan de vervulling van deze taak door hetVeldleger nieuwe en zware voorwaarden.Het behoefde nieuwe wapenen en vooralversterkingen van een ander, duurzaamkarakter, uiteraard niet alleen in het ge-bied, dat valt onder de Vesting Holland.maar ook in de andere provinciën en aande grenzen.

Vooral aan den aanleg van laatstge-noemde duurzame versterkingen is men nusinds een jaar met alle kracht bezig en hetis nu bijna zoover, dat een stelsel is ont-staan, dat om zoo te zeggen aan alle aan-vallen voldoenden weerstand kan biedenTot dit stelsel behooren de kazematten dieoveral gebouwd zijn bij de overgangen overde groote rivieren, en die, welke gelegdzijn bij een groot aantal tèegangswegenaan de grenzen of dieper in het land eengroot aantal strategische punten verdedi-gen. Men heeft op deze wijze een alomvat-tend stelsel gekregen, dat, zeer globaal ge-nomen, zijn middelpunt vindt in de VestingHolland met haar Oost- en Zuid-front;daarbuiten ligt een tweede „linie" in deGeldersche Vallei en de Neder-Betuwe;daarop volgen de versterkingen bij degroote rivieren en als laatste krijgt mendan de versterkte liniën aan de grenzen.Daar, waar de groote rivieren ver van degrenzen afliggen, vindt men tusschen beidenog een versterkte linie, zoo bijv. de Oost-West loopende kanalen en stroompjes inBrabant en in sommige streken in hetNoorden van het land; ligt er een grooteruimte tusschen de rivieren en één derfronten van de Vesting Holland, dan zaJmen ook daar extra versterkingen bijkanalen of riviertjes aantreffen. Het gan-sene land is gepantserd.

Het is gebleken, dat in gewapend betondekkingen van iedere gewenschte sterktekunnen worden vervaardigd, bestand tegenelk projectie;, terwijl de schuilplaatsenanderzijds zoo klein zijn, dat de kansen omze te treffen gering zijn. Tegenwoordig kaneen groote vuurkracht worden opgehooptin één automatisch wapen; een mitrailleurmet drie man bezit dezelfde vuurkracht alsvroeger honderd man infanterie. Eenkleine kazemat kan dus een groote vuur-kracht hebben, terwijl zij moeilijk trefbaaris, omdat de schoten van een artillerie-wapen zich groepeeren rond een gemiddeldtrefpunt, dat practisch nooit overeen-komt met de werkelijke trefpunten. Omzulk een kazemat op te ruimen zal eenaanvaller dus een groot aantal schoten vanzwaar geschut moeten afvuren. Dit istevens de reden, waarom de kleinere steun-punten niet tegen het zwaarste geschutbestand behoeven te zijn; als een vijandtegen deze talrijke doelen zijn zwaarstegeschut zou inzetten, dan zou hij reeds omer één te vernielen zooveel tonnen munitiemoeten gebruiken, dat zijn productie niettoereikend is om er een groot aantal vanop te ruimen. Daarentegen worden de be-langrijkere steunpunten, waartegen hetinzetten van zware artillerie mogelijk enloonend zou kunnen zijn, zoo gebouwd, datzij bestand zijn tegen het zwaarste vuur.

Zoo past alles in elkaar. En als een rei-ziger misschien hier of daar een kazematziet staan, plomp-verloren ergens in dewildernis, waar zij slechts bij toeval terechtgekomen schijnt te zijn, dan is het toenéén van de ringetjes van den maliënkolderdien ons land heeft aangetrokken, welge-plaatst onderdeel van het defensieve stel-sel, waarin ons volk met moed en vertrou-wen de gebeurtenissen kan afwachten.

schender reeds thans ervaren, dat hij dekracht van onze verdediging sterk heeftonderschat.

De kracht dezer stellingen mag men nietalleen afmeten naar de vele stalen en ge-wapend-beton opstellingen, doch vooral ooknaar de thans minutieus voorbereide ofreeds uitgevoerde onderwaterzettingen ende kracht van de daar achter opgesteldetroepen, die met het door hen te verdedi-gen terrein vertrouwd zijn en het onwrik-bare voornemen hebben geen voet tewijken. Doch dit is nog niet genoeg. Wijmoeten die ongeëvenaarde kracht,waartoe onze volkskracht, financieeledraagkracht, legersterkte en onze terreinenons in staat stellen, bereiken. Dit is binnenafzienbaren tijd mogelijk. En als dat is be-reikt, dan zal zelfs niemandde voor- en na-deelen van een schending van ons gebiedmeer tegen elkaar afwegen en kansbereke-ningen opstellen.

Dan zal ieder weten, dat ons landnaar alle zijden niet alleen zeer ernstige,doch onoverkomelijke moeilijkheden biedtEn dan zullen na dezen oorlog de stellingendaar liggen als een getuigenis aan het na-geslacht van de kracht, die het Nederland-sche volk ook op dit gebied kan ontwikke-len. Een krachtsontwikkeling, die het voorrampen moge behoeden.

*notwilyen als symbolen van de grootc natuurlijke weerstandskracht, die svhuilm den, bodem der lage landen

ben, indien ons volk slechts had vooruit-gezien, doch die eind Augustus van hetvorige jaar grootendeels niet méér warendan terreinen, welke zich van nature vooreen hardnekkige verdediging bijzondergoed leenden, doch waarvan de doelmatigeinrichting nog moest beginnen.

Onze landmacht kwam dus in stellingente staan, waarin vrijwel alle middelen ont-braken, welke de moderne theorie van dehardnekkige verdediging voor elke stellingnoodzakelijk vereischt. Slechts enkele stel-lingen maakten daarop een gunstige uit-zondering, omdat zij reeds in het voorjaar1939 waren bezet. Des te meer bewonderingmoeten wij hebben voor de weermacht, diemet vasten wil en heiligen ernst deze stel-lingen betrok om, als het moest, daarin totden laatsten man stand te houden.

Thans is het anders geworden. Zevenmaanden is er gewerkt en ondanks de on-gunstige weersomstandigheden is er veelzeer veel tot stand gebracht. Weliswaar ishet hiervoor genoemde ongeëvenaardeweerstandsvermogen nog niet bereikt. Watin een lange reeks van jaren werd verwaar-loosd, kan niet in 7 maanden worden op-gebouwd. Maar reeds zijn onze stellingenzeer sterk.

Wij willen en kunnen geen vergelijkingenopstellen met een Westwall, een Magi-not- of Manr.erheimlinie. Eenerzijds ken-nen wij deze linies voornamelijk slechts uitbeschrijvingen, photo's (films) en plaatse-lijke waarnemingen en kunnen ons vanhun kracht dus geen scherp omlijnd ver-gelijkend beeld vormen, anderzijds zijn deNederlandsche stellingen van een zeer bij-zonder karakter, waardoor een vergelijkingmet die van de oorlogvoerende en andereneutrale mogendheden op vele puntenmank gaat.

Hier geldt dus slechts de vraag of deNederlandsche landmacht in de thans in-gerichte stellingen met vertrouwen de taakdie haar onverhoopt zou worden opgelegd,tegemoet kan zien. En hierop antwoordenwij: Ondanks de omstandigheid, dat dezestellingen het ongeëvenaarde weer-standsvermogen, dat zij kunnen bereiken,nog niet overal hebben verkregen, zal elke

Onze weermacht bevindt zich „op voetvan oorlog". Maar het is niet met het dcwlden oorlog te voeren, dat zij thans reedszeven maanden te velde en ter zee paraatis. Haar taak is juist, ons land voor denoorlog te vrijwaren. Door haar massa enhaar kracht moet zij voorkomen, datde belligerenten „in de verleiding" gerakenons land in den oorlog te betrekken, enhun de overtuiging geven, dat een even-tueele schender, van welke zijde hij ookmocht komen, op hardnekkigen weerstandzal stuiten en van de schending weinig nutzal hebben.

In hoeverre dit doel zal worden bereikthangt voornamelijk af van de kracht diede Nederlandsche landmacht kan ontwik-kelen. Alleen deze kracht bepaalt den om-vang van de door de belligerenten in tezetten strijdkrachten. Wij spraken hiervooropzettelijk van het begrip ~in verleidingbrengen". Immers de be4ligerenten hebbenalle bij herhaling vastgelegd, dat zij onzeneutraliteit zullen eerbiedigen. Wij hebbengeen enkele reden om, voor het huidige,aan die verklaringen ook maar in netminst te twijfelen. Doch de oorlogsopera-tiën in grooten stijl zijn nog niet .begonnenen juist het verloop van die operatiën kanop een gegeven oogenblik een der oorlog-voerenden in de verleiding brengen neu-traal gebied te schenden, indien hij daarinde eenige mogelijkheid zou zien om hetverloop in een voor hem gunstige richting

te sturen. Hoe geringer dan de daaraar:verbonden moeilijkheden, des te eerder zalzulk een stap worden gedaan.

Is onze weermacht in staat zoodanigen

weerstand te bieden, dat daardoor oneven-redige strijdkrachten aan de legers derschendende mogendheid worden onttrok-ken? Hierop kan thans volmondig beves-tigend geantwoord worden. Het verloop vanhet huidige conflict heeft ons de gelegen-heid gegeven de ernstige fout van deoorlogsche jaren voor een ruim deel te hei-stellen door met koortsachtigen ijver te

werken aan de voorbereiding en de inrich-ting onzer stellingen. Stellingen, die bijhet uitbreken van dezen oorlog een onge-ëvenaarde kracht hadden kunnen heb-

Terwijl de Marine-kustwacht waakt, is de landmacht ook aan zee paraat totkrachtiyen ajwecr

DONDERDAG 21 MAART 1940„WIJ ZULLEN HANDHAVEN"

De lage landen in het harnasI EXTRA-NUMMER

PANTSER EN BETON IN WATER EN MOERAS

Argeloos-vredig droomt er het landschap: een waterloop bosschages, een, schuur. Maar lanos dien oever met zijn wuivendenrietkraag ligt een versterkte loopgraaf, zorgvuldig verdekt

N.v. HOLLANDSCHE KUNSTZUDE INDUSTRIEBREDA

m m Vi ara % <v z \. '

'■ i-MsÉÉÈwiö*.--■--■ «v ' shU «'

,ff p/ƒjpƒ Wr ' '*'* •' BF -'■'" ■■■■ S ''■■' : -4

JfasßSHir" " - IjÉ* * $af ■?_,Bk? f «:; '

jl "'■'"'. lif l '-.^k^k^k^BIMËMÈMËMR& 1 _grmi; * : '-* 'È few. IJ::' Tas ragF jißkEBKKfiüüa Ik I I **9»sr, l iÉÉIB

■■■■■ kv ■ ■ ■ ■ ■■I ■■■ I JP H^B^3?' "■■'{ :-"-■ , IÉKTA jKW Mj ■ Kfl Kfl I -■-■' : ' *" JHIP-3&" -*■ ;*§§>" ■-W ■*. . "■■ -y-':': :^^£tti''

Kt : l £■' : > MC ■ - Jf jsf-i»

>fii . jl '

*

KOnKKS: ■■' WWï- ü-MÊi;ISxCSmmtF' ':* :> --^-J'-^'^t. ■ *''* *^S^^: j£iHK «p^'' v sbKKKKK| XXX J^^ï?'<*y>i W-: a^^IËSS

9 K

iDeVerkoop geschiedt door:

N.V. INTERNATIONAALKUNSTZUDE VERKOOP-

KANTOOR

LEDERWAREN- /

FABRIEK X

/ / LEVERANCIER

f VAN MILITAIREXj / LEDERGOEDEREN

/ AMSTERDAM - ADMIRALENGRACHT 52-60• ■■■■■■■■' •

K 12.- 'in

ZEEFT- EN MENGINRICHTING, DEEGVERDEELER,OPBOL-MACHINE. RIJSKAST EN KNEEDMACHINE

REFERENTIES:LEVERANCIERS VAN DE MILITAIRE

„..„,.„„-,,„ cißniiriiT l —-JBAKKERIJEN: UTRECHT. ARNHEM, NEDERLANDSCH FABRIKAAT F=^DEN HAAG, NEDERL OOST-INDIË f V I

N.V. Machinefabriek PRDpHT 's-Heerenberg 14^JJ

„Blonde Mientje heeft eenhart van prikkeldraad...*'

*$t T'JïM *. Een baard van prikkeldraad is echter wèl

■Ww. WÊ mAi BÏf I '

\ iii-F Kil 'e verrr|urwen, wanneer U het nieuwe

■ \AJ€i IuOC Zweedsche wondermesje SWING-ROESTVRIJ gebruikt. Het schaaft de

Wssm lastigste baard heel zacht weg, zelfs nog

fföt—Y* v bij de 20e keer scheren met hetzelfde mesje!W En al die tijd blijft het roestvrije mesje

W Jr nat in het apparaat, dit na gebruikƒ slechts iets losdraaien, dan even spoo-

rt J len en... alles is klaar voor morgen!

Ubent het best, het goedkoopst 'U\en het vlugst geschoren met mZLéwAmJUkx^Ê

N.V. ZWEEDSCHE SWING-SCHEERMESJES MIJ. BUSSUM

Fa. C. & S. VALKENBURG & Co.VOORH.F.VANKESSELGZN.

SCHERPENZEEL

._ «ymm wam \ WÈk Om/val k i n rl Ortrt /\ o

HIERBOVEN EEN KIJKJE OP HET FABRIEKSCOMPLEX JalOUZJebanO en Verder

ALLE TECHNISCHE BANDEN EN WEEFSELS - TOUWSLAGERIJTELEF. 261 — TELEGRAMMEN SIMON VALKENBURG

CHRISTIANI & NIELSEN'sGewapend Beton Mij. N.V. — 's-Gravenhage'

,***2 l o,üü ®

M . ,m—.w^mAlleenverkoop van:

Betonwerk bereid mei «leze cement, kan- na 21 uur in gebruik worden genomen.

•■ -^^»_-_ i Alleenverkoop van:

a. % S IK A-- ■B«« !̂r Dichtings-materiaal

voorkomt en herstelt LEKKAGE

8 H Isolaties met:

BASCULEBRUG OVER DE Z. RINGVAART—HAARLEMMER- L*ILl-iLilliiNDlli 1 KJISMEERPOLDER IN DEN RIJKSWEG AMSTERDAM—DEN HAAG ter plaatse te StortenDIRECTIE: RIJKSWATERSTAAT N.-H., HAARLEM tegen WARMTE, KOIDE en GELUID

N.V. NederlandscheSpringstof fenfabrieken

AMSTERDAM - HEERENGRACHT 204

Fabrieken te Muiden en te Nieuwer-Amstel

Rookzwak en

zwart OorlogsbuskruitRookzwak en zwart JachtkruitSchietkatoen en CollodiumDynamiet - TrinitrotoluolVeiligheidsmijnkruit

EXTRA-NUMMER „WIJ ZULLEN HANDHAVEN" DONDERDAG 21 MAART 1940 "

uiterlijkheid van die mooie, maar zwarejaren in strenge tucht, ernstige studie enstagen arbeid, slechts spaarzaam onder-broken door ontspanning en traditioneelfestijn.

Voor de lichamelijke ontwikkeling vanhet Marine-personeel in al zijn geledin-gen wordt zeer veel gedaan. Er zijn te Nieu-wediep sportterreinen, turn- en schermza-len, een badhuis en zelfs een uitstekendgeoutilleerde overdekte zweminrichting,welke laatste op bepaalde tijden ook voorde Heldersche burgerbevolking open staat.

Verder voorziet Nieuwediep de vlootvan het bijzondere wapenmateriaal,dat zij noodig heeft. Tot het groo-

te oorlogshavencomplex behoeden de uit-gestrekte werkplaatsen, waar torpedo's enmijnen worden samengesteld, de meesteonderdeden vervaardigd en vooral hetsubtiele werk aan deze oorlogswapenswordt verricht. Vele honderden, meest jongevakmenschen staan hier dagelijks aan dewerkbanken. De torpedo's, die groote ko-perkleurige sigaren met hun soepele lijn,kostbare stukken, waarmee men terechtzeer zuinig omgaat, worden geregeld ge-demonteerd, nagezien en beproefd. Deexemplaren, waarmee de Marine oefent,

Waar op roemrijketradities wordtvoortgebouwd

in oorlogstijd, de ernst van de plichtsver-vulling, het volbrengen van een taak, alreeds onzeker en onbestemd uit haar aard,maar nu meer dan ooit van oogenblik totoogenblik eischend paraatheid, dat tee-kent nu het Heldersche leven. Maar aandien ernst paart zich de monterheid vanzooveel jonge, krachtige kerels, die de din-gen aanvaarden zooals zij komen. Zij heb-ben ook van de zee het onbekommerde, hetaltoos frissche en wakkere in hun bloed,dat vrije en franke in hun wezen.

Drie dagen lang hebben wij rondgezwor-ven door het Marine-bedrijf, daar aan denHelderschen buitenkant, het oude Wil-lemsoord met zijn historie en zijn tra-dities. De schepen hebben wij bezocht, hetInstituut, de kazernes en werkplaatsen,de werf; van dag tot dag gezien, hoe heeldat raderwerk draait, staag maar aan. al-les gericht op het eene doel: 's lands weer-baarheid ter zee, de verdediging onzerkusten. Een korten tijd waren wij opgeno-men in het leven van Nieuwediep, van deMok, van de eenzame posten langs hetstrand, zooals het geleid wordt door aldie mannen en jongens, ieder op zijnplaats, die hem werd aangewezen. Hon-derden gezichten hebben wij gezien enhonderden bezige handen. De hoogere of-ficieren achter hun bureaux, beladen metpaperassen en rellende telefoons. De jon-gens met hun braniekragen en fladderen-de mutslinten, buiten aan boord of op dekaden. In de werkplaatsen vaklieden bijhun machines en aan de banken: uiterstsubtiele arbeid voor het ingenieuze samen-stel van het huidig oorlogsapparaat.

De beste plek van Nieuwediep is dekade van 't Wierhoofd, waar de Texelscheboot vertrekt. Daar heeft men het zicht opzee, op het fort en kijkt men ver de havenlangs met een flauwe bocht langs het hos-pitaal, het instituut, waar de adelborstenhun opleiding krijgen, het directiegebouw,de kazerne der zeemiliciens, de werf. Delaatste vormt een groot complex, geschei-den van het overige Den Helder, welksoudste gedeelte men Westelijk moet zoeken,het Helder van de visschers, de jutters, demenschenredders. Het Oosten, het oudeWillemsoord, het eigenlijke Nieuwediep,staat geheel in het teeken der Marine.Het wachtschip „Koningin Emma", tegen-over het directiegebouw, voormalige drie-mastbark met hulpstoomvermogen, iséén van de groote zwartgeteerde hou-ten scheepsrompen van vorige -eeuwscheoorlogsbodems, welke iets specifieks ge-ven aan de havenatmosfeer. Hoe ontta-keld en plomp zij ook zijn, de „Buffel", de„Schorpioen", de „Van Speijk", zij vormeneen stuk traditie: tusschen al dat soepeleen slanke, dat nerveuze en grijsgedekte, datrappe en jachtige der moderne bodemszijn zij haast monumentaal rustiek. Ergaat ook iets gezelligs van uit, wat menvolkomen mist in die drijvende stalen me-chanismen der nieuwe oorlogsschepen.

Deze oude, houten schepen dienen uit-sluitend als logies en ter opleiding der mi-liciens. Alleen de „Koningin Emma" fun-geert als wachtschip en staat als zoodanigin het middelpunt der bedrijvigheid. Hierwappert de vlag van den Schout-bij-Nacht, herkenbaar aan twee witte sterrenin de roode baan. Hier gaan de seinen om-hoog voor de dagelijksche vlaggenparade.De commandant van het schip leidt de ha-venverzorging: in- en uitgaande schepenmoeten zich -hier melden. Op de breededekken en tusschendekken, in de laagge-zolderde logies met hun hooge koekoeken,de huiselijke vensters naar alle kanten,heerscht heel den dag bezigheid en vertier,snerpt het fluitje van den bootsman, weer-klinken de commando's, worden glazen ge-slagen.

Om zes uur 's morgens ontwaakt deoorlogshaven. Dan klinken van schiptot schip de hoornsignalen, het sein

„Overal", dat duizenden jonge kerels uithun slaap en hun wiegende kooien haalt, dehangmatten, zooals een leek zou zeggen,die tegen de zoldering der logies zijn uitge-spannen, bevestigd aan zware ijzeren stan-gen, zoogenaamde klamaaien. Tien minu-ten later geeft het bootsmansfluitje hetteeken „Kooien gesjord" en zijn de hang-matten met dekens en al losgemaakt, ge-redderd en saamgebonden, om voor den dagte worden opgeborgen in de traditioneelekooienverschansing, boven rondom hetdek, die met zeil wordt afgesloten. Te ne-gen uur is het vlaggenparade. Dan treedtop weeksche dagen de Marinekapel aanen zet het sobere, maar altijd weer in-drukwekkende ceremonieel luister bij. Dithoort zoo bij het leven, een stuk marine-romantiek, onmisbaar juist in dezen tijd,nu de techniek het krijgsbedrijf volkomenbeheerscht.

De dienst op wacht- en logementsche-pen is dezelfde als aan boord tijdens ree-wacht, het gewone scheepsleven, waarinieder zijn taak heeft te vervullen. In groe-pen krijgen de mannen instructie. Erwordt geoefend. Het onderhoud van hetschip vraagt dagelijks vele handen. Poet-sen en schrobben, boenen en wrijven, totalles proper ziet en blinkt. Een Hollandsenoorlogsschip is als de vaderlandsche stoepop Zaterdag: je kunt er van eten.

Belangrijk is de menage, het rantsoen.Zoodra men even uit den zeewind is, ruiktmen in heel Den Helder het eten. Ook ophet wachtschip. Ergens op dek is het kom-buis en overal snuif je den kost van dendag. Ze schaften daar lang niet slecht.

Nederlandsche mijnenleger met voor den boeg de spier van de paravaan-installatie,welke op de foto in ruststand is

Schout-bij-nacht H. Jolles, commandantder Marine te Den Helder

De oogen van dekust

Op het monument voor de gevallenender Koninklijke Marine te Den Hel-der staan lange rijen namen,

versch gebeiteld in den grijzen steen. Eenoogenblik blijft men er voor staan, opnieuwontsteld, dat er zooveel bleven, ,met de„Van Ewrjck", op de „Van Gelder". Strakszal de steenhouwer weer komen en nog-maals drie namen toevoegen: drie doodenvan de O 11. Het monument verheft zichpal bij de haven, dicht aan zee. Men kanhet zien van den kruiser „Sumatra", vanhet wachtschip ..Koningin Emma". Depost op het fort „Harsens" heeft er hetzicht op. Officieren en manschappen van„de Mok", die op den steiger bij het Wier-hoofd naar of van hun booten komen,gaan er langs. De herinnering aan dedooden is dicht bij het leven van allen dag;nauwelijks een afstand scheidt het grau-we pantser der schepen van den grauwensteen.

De Koninklijke Marine heeft in dezenoorlog bij de handhaving van 's lands neu-traliteit zware offers gebracht, 's Rijksoorlogshaven „Het Nieuwediep" werd tel-kens weer in rouw gedompeld.' Nergensmeer dan hier drukt de ernst van hetoogenblik zijn stempel op de plichtsver-vulling van al die duizenden mannen, aanwie ons volk op de zee zijn vlag heeft be-trouwd. Dit geeft aan Den Helder in de-zen tijd bijzondere sfeer. Geladenheid enspanning, verholen dreiging, latent alarmschuilen in den wind, die daar oppermach-tig heerscht in dien gierenden tochthoek,in het water rondom, dat nu nog zonnig isen vredig-blak om nauwelijks enkele urenlater stormig "te zwalpen en te slieren,zich op te woelen tot hooge, grimmigegolven, die maar voortjagen en aanrollenop de kust en langs de hoofden. Regen enhagel en naaldfijne sneeuw, alles komt eruit de eerste hand. Dat waait maar enwappert van alle kanten. Een oord zonderluwte. Altoos dwars op den wind; weer-barstig achter dijken, verdoken met lage,knoestige torens, die loeren over de we-ring. En de zee daarbuiten vijandiger danooit, vol sluipend doodsgevaar van mijnen,die zwiepen aan hun ankers onder de golvenof losgerukt ri!eedeinen in de branding.

De ernst van het zeeman-zijn, marine

De Marinekapel is te Den Helder geendood instrument. Op weeksche dagen zetzij luister bij aan het ceremonieel vanhet hijschen der vlag, 's ochtends op

het Wachtschip

Ook de wacht in het duin, aan hetvaderlandsche strand is aan de Marinetoevertrouwd en zij heeft haar posten uit-gezet, beschermd en beveiligd, omzichtiggecamoufleerd. Overal langs de kust wordtononderbroken uitgezien over zee, nauw-lettend achtgegeven op wat er nadert ofaandrijft. Een net van telefonische ver-bindingen onderhoudt de communicatie;het eerste alarm brengt prompt het ver-dedigingsapparaat in werking, dat door delandmacht in gereedheid is gebracht enwaarvan wij, vooral bij een bezoek aan destelling Hoek van Holland, een grootschenindruk kregen.

Alle posten zijn uitgerust met een pciNschaal. Neemt men vanuit een post eenschip in zijn gezichtsveld waar, dan peil:men den hoek, waaronder men het zietHet aantal graden wordt onmiddellijk tele-fonisch doorgegeven naar het central:punt. Het passeerende schip wordt gelijk-tijdig echter door een tweeden of meerdereposten opgemerkt. Ook hier neemt menzijn peilingen en geeft die telefonisch door.Het resultaat van deze gelijktijdige peilin-gen — een kruispeiling dus — wordtin kaart gebracht, zoodat In den kortstmogelijken tijd is vastgesteld, of hetbetreffende schip binnen of buiten de ter-ritoriale wateren koerst.

De bezetting der kustwacht-posten isvoor haar taak speciaal uitgekozen, opge-leid en geïnstrueerd. Een uitstekend ge-zicht en gehoor zijn natuurlijk eerste ver-eischten, radiotelegrafie en seinen moetmen voor deze taak volkomen beheerschen

Honderden oogen speuren zoo zonder op-houden de kust af. Zoeklichten staan ge-reed om met hun scherpe bundels hetnachtelijk duister te doorboifen. Niets kaner naderen op het water of door de luchtzonder te worden opgemerkt en onmid-dellijk gesignaleerd. Ook hier op.deze pos-ten is het leven eenzaam. Het ruischenvan de zee, de wind die door de helmstrijkt, het altoos stuivende zand en ver-der slechts de wisseling van zon en regen,van mist en sneeuw, van strenge kou enstraks weer de luwte. Dagen worden wekenen weken worden maanden. Zomer enherfst en winter verstreken. Nu is hethaast weer lente. De wachten komen open gaan weer af. Zij turen uit hun schuil-hoek over zee. Ver achter hen ligt hetlage land, veilig voor 't geweld der zee, be-hoed ook tegen elk verraad, elke onver-wachtsche dreiging door den rustig wa-kenden blik van zooveel honderden marine-mannen langs heel de vaderlandsche kust.

zijn het de gewoonste dingen van de we-reld. De chef, de bekwaamste demonteuronzer Marine, toont ons zijn collectie bui-tenlandsche mijnen van verschillend type,die hij eigenhandig uit elkaar heeft geno-men en bestudeerd. Dat is gevaarlijk werk,zegt hij, maar hier in de werkplaats is nietsveiliger dan die massieve jampotten, diegehoornde, kale duvelskoppen, welke zookeurig in de verf worden gezet als straksde eieren voor het Paaschontbijt.

Voor het magazijn is een aanlegsteiger,waar de mijnenleggers hun lading komeninnemen. Op lorries over rails, worden degroote satanseieren naar de schepen gere-den, die ze als zorgzame moedervogels vei-lig in hun hoede nemen, om ze later, buitenin zee, op de bestemde plaats te deponee-ren.

De arbeid in de Pyrotechnische werk-plaats, waar granaten en vliegtuigbommenworden aangemaakt, is eigenlijk maar eenbescheiden gedoe, vergeleken bij de con-structie van mijnen en torpedo's. Het per-sen der hulzen lijkt er huisvlijt bij en deoude werklui, die hier sinds jaar en dagachter hun weegschaaltjes de porties-springstof afwegen, lijken in hun grijzestofjassen goedaardige grutters, die zuinigaftellen.

Een belangrijk onderdeel van het naven-complex is' tenslotte de werf met haardokken, werkplaatsen en uitgebreide eta-blissementen, waar de schepen wordenonderhouden, schade hersteld en noodza-kelijke reparaties verricht. Ook kunnen ei

lichte bodems worden gebouwd. Het nijveigerucht van de werf, het gonzen en ratelenvan honderd metaal-geluiden is de stemvan Nieuwediep, die rusteloos opklinkt enwaarin zich mengt het geluid van denwind, soms het verre grommen van de zee,een schot, dat valt, het blaffen van eenmitrailleur en de feestelijke klank der sir>.-uaien, U'Oiïitjei'öiiel, hei, Lieieheien dei-pijpen, de volle uitbundigheid van schate-rende kopermuziek.

De oorlogshaven-in-mobilisatietijd heefteen sterke bekoring voor wie van waterhoudt, van het zeeleven, van de schepen enhun bedrijf. Daar raakt hij niet op uitge-keken, van den prillen ochtend tot's avonds laat als met zonsondergang devlaggen worden gestreken, de vaandel-marsch geblazen en de wacht- en logement-schepen, donker en log, in den dalendenschemer zoo gezellig uit hun venstersschijnen. Heel den dag is er vertier. Hetgaan en komen der rappe oorlogsbodems,uitgevaren voor oefening, loods- of pa-trouilledienst, een sloep vol wit-gekieldematrozen, .mutslinten fladderend in denwind, die — haal op gelijk — met hun spie-rige armen optornen buiten het Hoofd te-gen den stroom en het woelige water. Delucht vol geronk van vliegtuigen, die jetelkens van wiek ziet gaan, laag over zee,driftig als de meeuwen, terwijl dat statiggelid van onderzeeërs het water daarbuitenevengoed kent als de roppies en duikelen-de bruinvisschen.

En de avondlij ke stad met drukke win-kelstraten, beheerscht door het beeld derpassagierende jongens, de mutsen branie-scheef achter hun lok, blinkend de knoo-pen en schimmig 't blauw wit der lage frok-jes onder hun jolige facie. Kragerood vanadelborsten, pet en capuchon der officie-ren, het geel en goud van strepen flitst enschittert daartusschen door. Zoo is het le-ven van Neerlands oorlogshaven, ernstig enwerkzaam, monter en tierig, met droeveen blijde momenten, vaak feestelijk enkleurig, soms ook dreigend en gedrukt. On-derdeel onzer weerbaarheid, bouwend metbescheiden middelen op een roemruchtetraditie, maar handhavend den oudengeest, waaraan het vaderland zijn vlag terzee betrouwt.

hebben geen springlading, doch een zoo-genaamden blaaskop met indicateur, wel-ke het gelanceerde projectiel uiteindelijknaar de oppervlakte drijft, zoodat men hetweer kan opvisschen, terwijl de indicateuraanwijzingen geeft omtrent de verrich-tingen: afgelegden afstand, koers, diepteenz. Bij het demonteeren in de atelierskrijgt men een indruk van de ingenieuzeconstructie van dit wapen, een onderzee-boot in het klein, die niet alleen zichzelfonder water uit eigen kracht voortstuwt,maar bovendien haar eigen koers regelt.En de kostbaarheid blijkt wel uit het velewerk, vooral aan de fijne onderdeden vanhet mechanisme, waarmee wij talloozehanden bezig zagen aan draai- en schaaf-banken, steek- en boormachines.

Minder gecompliceerd, maar even ver-nuftig zijn de moderne mijnen samenge-steld. Ook deze worden te Nieuwediep ge-monteerd. In een diepen, bomvrijen kelderzagen wij de springladingen klaar staan.Hooge koperen bussen voor torpedo's, groo-te metalen bakken voor de mijnen. Eneindelijk de dieptebommen, die gereedstaan voor het gebruik: massief-rondebussen, welke men na de aanvuurladingte hebben ingesteld, overboord werpt, —

waartoe achter op de schepen kleine glij-banen zijn aangebracht, — om op de ge-wenschte diepte te explodeeren. Deze voor-raden trotyl, al deze keurig verpakte por-ties dood en verderf, die daar sluimerentusschen de metersdikke muren van beton,staan daar zoo argeloos bij elkaar alsblikken jam, stroop en groene zeep jn denkelder van een kruidenier. Toch hebben wijin die schemerige ruimte even gehuiverdtusschen die ophooping van destructievekracht, voldoende om half Den Helder wegte blazen, genoeg om een heele vloot tevernielen.

Maar het personeel van het mijnenma-gazijn is wel vertrouwd met die geduchteverdelgingsapparaten, waar zij aan snuf-felen en, prutsen als aan den wekker thuis.En er dartelt zoowaar een jonge poes rond,die speels bijt en klauwt naar zoon drei-genden stoothoorn van een groote, bedrijfs-klare mijn. Aanvuurladingen, slagkwik,trotyl, voor de menschen, die hier werken,

Plechtige kranslegging te Den Helder bij het monument ter gedachtenis van hendie vielen

Schout-bij-nacht L. A. C. M. Doorman,chej van het Marine-Materieel

wend, onze marine-officieren. Maar reedsals adelborst heeft men hen met dit voor-uitzicht vertrouwd gemaakt, want als onzeleidsman met ons door de zalen van hetKoninklijk Instituut gaat, valt onze blikop de bekende uitspraak van De Ruijter voorzijn laatste uitvaart, waarbij hij den doodzou vinden: „Al werdt my bevolen 's LandsVlagh op een enkel schip te voeren, ik zoudaer mee 'tZee gaen en daer de HeerenStaten hunne Vlagh betrouwen, zal ik mijnleven wagen". Er staan trouwens meerwijze woorden te lezen aan de wandenvan het Instituut. „Kennis en Macht, Ka-rakter is meer!" En elders de Ruijterswoorden: „Waarom zou ik die eerlijke lie-den, die immers hun leven met mij wa-gen, anders dan wel aenspreken en beje-genen? Ik kan met één goed woord meeruitrichten dan anderen met tien kwade."De geheele inrichting van het gebouw,waarvan pas een nieuwe vleugel gereed isgekomen, waarin o.m. de bibliotheek eneen fraaie aula zijn gevestigd, ademt dengeest, waarin onze toekomstige zee-offi-cieren worden gevormd: soberheid, dege-lijkheid, een strenge discipline. Het aan-trekkelijk, sierlijk uniform, dat dien slankenjongen kerels zoo pittig staat, is slechts de

EXTRA-NUMMER

HET NIEUWE DIEP'S RIJKS OORLOGSHAVEN:

„WIJ ZULLEN HANDHAVEN"

Dreigend heffen en rekken zich de loo-pen van het scheep sgeschut van Hr. Ms.

Flotilleleider „Tromp"

Rats of stamppot, rotmok, de vette hap,wat zooveel is als vleesch, aardappelen engroente, de traditioneele grauwe erwtenmet spek, waarvan men meent, dat zijaasdQnders heeten, doch die in werkelijk-heid bramstagloopers worden genoemd. OpZondag rijsttafel en 's anderen daags nasigoreng, het Indische element in den scheeps-kost, zooals heel ons Marineleven een ster-ken Indischen inslag vertoont. Gegetenwordt er in bakken van 20 man met deweekbeurt van het zeuntje, die zorgt voorde eerlijke verdeeling der rantsoenen, hetredderen van het tafelgerei, het comalie-want.

De kruiser „Sumatra" is het grootsteoorlogsschip in de haven. Hij opent hetlang gelid der kleinere bodems, de torpe-dobooten, mijnenleggers, kanonneerboo-ten en onderzeeërs, achter elkander ophun vaste ligplaats in de bocht van de ha-ven. Zelfs bij de „Sumatra' - vergelekenzijn het goeddeels maar watervlooien, dochal dat pantsergrijs bij mekaar is toch in-drukwekkend. Tenminste voor den leek.want de jonge zee-bfficjer, die ons rond-leidt, zou ons liever een paar modernekruisers toonen. Toch wil hij van al diekleine scheepjes geen kwaad weten.

Neen, zij zijn niet met materiaal ver-

DONDERDAG 21 MAARI

Het zwaartepunt van 's Rijks maritieme verdediging ligt in Nederl. Oost-IndiODe kruiser „Java" ankert in een baai der Molukken

moeten betalen. Voor hij dit verlof krijgt,moet er dan ook van hoogerhand machti-ging voor gegeven worden.

Dit is nu allemaal nog betrekkelijkeenvoudig, omdat het uitsluitend be-trekking heeft op den mobilisatietijd

Heel wat meer komt er kijken, wanneerhet eens oorlog mocht worden en daarvoormoet de geneeskundige dienst tijdens demobilisatie reeds alles volledig voorberei-den. De formaties, die de geneeskundigedienst voor het geval van oorlog moetvormen, zijn de volgende:

1. de hulpposten;2. de hulpverbandplaatsen;3. de hoofdverbandplaatsen;4. de chirurgische centra.Om te voorzien in oprichting van hulp-

posten en hulpverbandplaatsafdeelingen zijnbij de verschillende regimenten steeds per-soneel en materieel aanwezig. Hetzelfdegeldt bij de verbandplaatsafdeelingen vanden geneeskundigen dienst om te voorzienin de oprichting van hoofdverbandplaatsenen chirurgische centra. '

De eerste zorg is wel, zooals vanzelf

is bij rouleering een klein-verlof-regelingontworpen, doch al dergelijke uitzonderin-gen doen natuurlijk niets af aan het be-ginsel, dat er voortdurend voldoende dok-toren beschikbaar moeten zijn om denzieken soldaat geneeskundige hulp te kun-nen verleenen.

Ook specialisten van allerlei aard bevin-den zich bij den geneeskundigen dienst.Zij zijn ingedeeld in de groote hospitalenen in de verbandplaatsafdeelingen. Heefteen patiënt een specialist noodig, dan staaide gewonden-auto klaar om hem daarheente vervoeren, ofwel als het hospitaal verweg is en de patiënt niet vervoerd kanworden, naar een meer nabij burgerzieken-huis, waarmee het Rijk contracten heeftafgesloten.

Zoo wordt de soldaat verpleegd en ver-zorgd tot hij genezen is. Na ernstige oflangdurige ziekte krijgt hij, zoo noodig,alvorens den dienst te hervatten, eenigedagen verlof om thuis weer wat bij te trek-ken. Maar dit niet eerder, dan wanneer hijgeen geneeskundige hulp meer behoeftIn het hospitaal of het ziekenhuis staat deheele geneeskundige dienst klaar voor hem.Maar thuis zou hij eventueel de kosten zelf

zeven doktoren ingedeeld. Als regel zal dezieke soldaat zich bij den dokter vervoegen,maar als hij niet in staat is om te komendan komt de dokter wel bij hem.

Voor ieder onderdeel zijn een eigen kan-tonnementsziekenverblijf en hospitaal aan-gewezen. In spoedeischende gevallen, bijplotseling optreden van ziekte, behoeftmen natuurlijk • niet té wachten tot he<ziekenrapport wordt gehouden — meestal's morgens, soms ook nog een keer 's mid-dags — maar verwittigt men den dokterdirect. Opdat er altijd een dokter bij dehand zal zijn, blijft er steeds een achterin het kantonnement, -die niet met dentroep mee uitrukt. Nu spreekt het wel van-zelf, dat het aantal doktoren, dat practischdienst doet, varieert naar gelang van hetaantal manschappen, dat zich onder dewapenen bevindt. De bedoeling is, dat erzooveel doktoren zullen, zijn, dat ieder vanhen een dagtaak heeft. Zijn er te veel dok-toren, -dan kunnen ze elders, waar men hentekort komt, gedetacheerd worden, ofwelzij komen in aanmerking voor zakenverlof.Voor doktoren, die uit den aard van hunwerkkring wel zeer moeilijk-in de burger-lijke samenleving gemist kunnen worden,

lichte gevallen, na verbinding, terug tezenden en de ernstiger gevallen verder teexpedieeren. Die gewonden, die nogmarsehvaardig zijn, worden gedirigeerdnaar de verzamelplaatsen van marschvaar-dige gewonden, welke zich bevinden bij dehoofdverbandplaatsen en vanwaar zij ver-der vervoerd worden naar de afvoerstationsen de afvoerhavens van gewonden en zie-ken, en vandaar weder door de etappennaar het achterland.

Heel deze enorme organisatie, aan welkerdeugdelijkheid tijdens de opwinding vanden oorlog natuurlijk niet het minste maghaperen, wordt beheerscht door den Kolo-nel-Legerarts, bijgestaan door zijn staf.waarbij de Gezondheidscommissie en deLegerapotheker zijn ingedeeld, alsook deLegercommissaris van het Nederl. RoodeKruis, die zijn bemoeienis heeft met hetRoode Kruis-persoreel en -materieel, diespeciaal ten dienste staan van verplegingen transport van zieken en gewonden. Endan maakt de geneeskundige dienst na-tuurlijk gaarne nog gebruik van de burger-lijke geneeskundige organisaties en instel-lingen, die met haar doktoren en zusters,maar ook haar instrumentaria en gebou-wen, van onschatbaren dienst kunnen zijn.

En zoo ziet men dus, dat inderdaad allesin het werk wordt gesteld om te voorzienin de geneeskundige hulp van den gewon-den militair.

De inrichtingen en de arbeid van den ge-neeskundigen dienst staan onder de bescher-ming van het Roode Kruis, dat het symboolis van een internationale overeenkomst,in 1864 te Genève gesloten en laatstelijk in1929 herzien en vernieuwd.

Deze overeenkomst, v tot-standkoming bij den Duitsch-Deenschenoorlog in 1864 vooral het werk was vanden toen 36-jarigen Zwitserschen financieren schrijver Kenri Dunant, — als oud man,zelf in nood en armoede verkeerend, ont-ving hij daarvoor in 1900 den allereciNobelprijs — is in de militaire wetgevingder aangesloten landen, d.w.z. van allebeschaafde landen, opgenomen.

Volgens deze internationale conventie zijnhet militair-geneeskundig en verplegendpersoneel en de inrichtingen onkwetsbaar;ook zieken- en gewondentransporten mo-ten niet worden getroffen, terwijl lazaret-ten of geneeskundige afdeelingen, die doorden vijand gevangen genomen worden, on-gedeerd mogen terugkeeren naar hun le-ger. Dezelfde bepalingen zijn ook toepas-selijk op het personeel en de inrichtingender vrijwillige hulpverleeningen, die onderhet militair gezag voor zieken en verwon-den werken, en die, onder den naam zelfvan het Roode Kruis, in de zestiger jarender vorige eeuw in alle landen werden op-gericht en heden in een grootsche interna-tionale organisatie samenwerken.

Behalve de bovengenoemde bepalingenbehelst de internationale overeenkomst o.a.tegelingen omtrent de behandeling vanzieken en gewonden, die in handen vanden vijand vallen, en omtrent de uitwisse-ling van gewonden en de terugzending vangenezenen of hun uitlevering aan een neu-tralen staat.

Het is mede onder de bescherming dezerovereenkomst, dat de geneeskundige dienstin oorlogstijd, — zoowel die van het legerzelf als van de vrijwillige ambulances —

zich heeft kunnen ontwikkelen tot eenvolmaaktheid, waarin de hoogste techni-sche bekwaamheid samen gaat met daedelste menschelijkheid en die temiddenvan de steeds grootere verschrikkingenvan den oorlog het licht van de naasten-liefde en den adel der cultuur des te hoogeromhoogheft.

Een recente vinding maakt het mogelijk om zonder bezwaar en, moeite gewonden in den ambulancetrein te brengen

soldaat komt op, hij wordt geoe-d, verricht zijn dienst en gaat ten-

met groot verlof. Dit zijn deppes, waarin de vervulling van denIcht zich voltrekt. Of om het beeldellen op den huidigen mobilisatie-

soldaat komt onder de wapenen.-kt zijn post, oefent zich nog betervollen vredestijd en wacht op deSic komen zullen. Hopenlijk zal hetn op „afzwaaien", keert de kansde, dan zal het aankomen op vech-ar wat er ook gebeurt, wachten of, het leger moet gezond zijn. Dateerste plaats noodig voor het land,

:hts gediend kan worden door demannen in de beste geestelijke en

ï conditie, maar een deugdelijkeundige verzorging is ook het eerste,land verschuldigd is aan de man-

| voor dit land met hun leven op detan.

skundige dienst is wel de eersteil de militaire wereld, waarmee

stplichtige in aanraking komt op'enblik, waarop hij wordt gekeurdwij aan, dat hij wordt goedgekeurdlurends zijn diensttijd voortdurendblijft. Dan bemerkt hij vrijwel nietsm het bestaan van een geneeskun-ienst. Niettemin is hij vanaf den eer-ip, dien hij in de kazerne doet, doorIe zorgen van den geneeskundigen

imringd. Want als zijn voeding goed.eeding warm en voldoende, zijnter zuiver en zijn legering mensch-

' is, dan heeft hij dit te danken aan'loopende zorg, waarmee de genees-; dienst voor deze dingen waakt. De

_, die gezond is, bemerkt het echterijks, doch nu voelt de soldaat zichmorgen niet heelemaal lekker" Hij

bh melden op het ziekenrapport enRit oogenblik is hij onder de hoeden geneeskundigen dienst, ressortee-nder Sectie lila van 't Hoofdkwartierjer, die met haar heele enorme ap-

; voor hem klaar staat om niet eerderpn, dan wanneer de soldaat gezond

1 aan het leven teruggegeven kan

3e;>on 'dienst danken moeders het'"'' hun zonen, vrouwen den ge-

• van hun mannen, en als'• na volbrachten diensttijd voorgoed

'"unnen steken door een kernge-fflannenarm, dan is dit in vele

h niet anders mogelijk, dan doordateeskundige dienst zijn plicht heeft

L Hoe werkt nu dit enorme apparaat'in de geneeskundige verzorging vanldaat te velde is toevertrouwd?

en wij terug naar den soldaat, die;s morgens bij het opstaan niet hee-lekker voelde en op het ziekenrap-

lat. Hij wordt door den officier vanheid nagekeken. Dit nakijken ge-

'• gemeenlijk in een gebouw, waarinft ziekenverblijf van het betreffendemement is gehuisvest. Doorgaans isscholen ondergebracht, waar menheeft om bedden op te slaan, want

t kantonnementsziekenverblijf wor-■ lichte zieken, die na enkele dager,•eter zullen zijn, verpleegd. Ernstigerworden vervoerd naar de hospita-

met gewonden-auto's, waarvan heter honderden heeft. In gevallen,i het geheel niet ernstig zijn,t de officier van gezondheid, die dent heeft nagekeken, alleen maar voorij van bepaalde dienstverrichtingenvrijgesteld.is de meest eenvoudige gang vanzooals deze zich in onzen tijd dage-

oordoet. Bij ieder kantonnement zijn'en ingedeeld. Zijn er zeef kleineieelen, dan komt het voor, dat daar-en officier van gezondheid is inge-In dat geval wordt in de behoefte

en door doktoren van de meest na-legeronderdeelen. Het laagste on-

iel, waarbij officieren van gezondheidigedeeld, is een bataljon bij de infan-(2 Off. v. Gezondheid) of een afdee-■rtillerie (1 Off. v. Gezondheid).

een heel regiment infanterie zijn

Marine-vliegerhorst „De Mok”

De vleugels van devloot

Er staat een blow wind uit het Wes-ten en er loopt een sterke eb. Hetbootje van „de Mok" vaart meer on-der dan boven water. Dat. stampt en.slingert en wipt en krijgt de zeetjes metgudsende plenzen over Brekers rammenen beuken den romp van het scheepje, dattrilt en kraakt in al zijn voegen. Door deglazen kap van de stuurplaats is nau-welijks iets te zien; het water stroomt langsde vensters en lekt uit eiken kier. Twin-tig minuten vaart men van Nieuwediepnaar de Mok. : s Zomers een pleiziertochtals het Marsdiep ligt te blinken in de zonen de nol'.etjes van Onrust en Texel_ fon-kelen als goud tegen 't hemelblauw. Maarzoo bij kwade buien een barre oversteek,welke de vliegerhorst daarginds op de een-zame Zuidpunt van Texel nog verder doetschijnen dan zij al is.

„De Mok" ligt daar ergens verlaten tus-schen zee en land. Een kleine baai buitel-de duinen, beschut voor het geweld vanden Westerstorm. Daar wonen en werkeneen paar honderd man: de staf van vlie-gers, instructeurs en leerlingen, het grond-

personeel, de technici. In enkele jaren tijdsis dit bedrijf hier sterk uitgegroeid, mo-dern geoutilleerd. Er staan nu flinke ge-bouwen en ruime hangars, welker aantalnog steeds wordt uitgebreid. En de baai,de kom van de Mok, vormt een ideale ha-ven voor de watervliegtuigen der Marine,die hier hun voornaamste basis hebben.

Texel is het vogeleiland bij uitnemend-heid, maar de tierigste exemplaren vandie gevleugelde' wereld huizen sinds jaaren dag op „de Mok". Die groote grijze vo-gels, een lange rij aan het drijfvlot, wiegendaar op de lichte deining tot zij van wiekgaan met driftig geweld, slierend doorzee met schuimende banen, de een na denander zich verheffend hoog in de luchten wegschietend in alle richtingen, elkmet zijn bestemming. Na korten of langerentijd zijn zij terug en zwieren weer om hetnest. Soms daalt er een laag op het water,zakt door, al dieper en dieper, om plotsweer den neus in de lucht te steken en metluid kabaal de ruimte te zoeken. Weer eenander scheert plotseling scherp omlaag,stuift daar pardoes op de haven toe, datje zoo de hangar zoudt openschuiven, datie naar binnen kan glippen, maar als je aldenkt dat de splinters er afvliegen, druktie zn staart heel even omlaag en met eensprongetje is ie weer weg en hangt daarergens hoog in de lucht duidelijk hoorbaarte grinniken.

* *

*

Zoo is dat daar druk-bedrijvig heel denlieven langen dag. Frisch in den jongenmorgen zie je ze buiten komen, de vlie-gers in hun bruine jassen, de kappen overhet hoofd. Ze kijken eens naar de luchten wrijven in hun handen. Dan loopen zijover het vlotje naar hun kist, klauterener in. De motoren slaan aan en ronken enroffelen om het hardst. De „hozen", zoo-als de hooggelaarsde helpers heeten, klau-teren over de drijvers en gooien de lijnenlos. Alle manoeuvres worden geleid vanuiteen enkel punt, den kleinen starttoren dichtaan het water boven de helling en hetaanlegvlot. Op het sein van den startoffi-cier taxiën de machines weg, de een nade ander scherend over het water van dekom tot zij, snelheid nemend, weg sprin-gen uit de golven en spoedig hoog en veruit het zicht zijn verdwenen.

Er wordt duchtig geoefend daar op „deMok". Eiken dag opnieuw als het weer diteven toelaat, 's Morgens en 's middags ko-men de vliegers bij elkaar en wordt eenprogramma gemaakt. Waarnemen en na-vigeeren, mitrailleur schieten, torpedo's ofbommen werpen, alle knepen van het vakworden netjes bestudeerd. De instructeurs,gehaaide rotten, monter en jolig, de leer-lingen met lust in 't ruig avontuur. Al is

spreekt, dat iedere geneeskundige formatiezoo veilig mogelijk moet ingericht zijn tenopzichte van geschutvuur en luchtaanval-len. Ze worden dan ook extra beveiligd engedeeltelijk ondergronds aangelegd, zekunnen volkomen verduisterd worden enzijn eveneens afdoende beschermd tegengasaanvallen.

Daar iri oorlogstijd gewonden en ziekendie niet direct marsch- of gevechtsvaardigzijn, te velde niet kunnen verblijven, moe-ten deze patiënten, op kleine hoeveelhedenna, die absoluut onvervoerbaar zijn, uit hetgevechtsgebied worden afgevoerd naar hetevacuatiegebied, vele kilometers achter hetfront. Om zich dit te kunnen voorstellen,moet men weten, dat men drie gebiedenonderscheidt: het operatie-terrein, het ge-vechtsgebied dus, aan den eenen kant; hetevacuatiegebied, het achterland aan denanderen kant; daartusschen ligt het etap-pengebied. De etappendienst nu zorgt voorhet vervoer. Hij haalt de zieken en gewon-den uit het operatiegebied weg, n.l. van deafvoerstations en de afvoerhavens voorgewonden en zieken en brengt hen ■ naarhet evacuatiegebied. Dit vervoer geschiedtmet auto's, met treinen, en vooral op degroote rivieren ook met vaartuigen. De etap-pendienst is de militaire van Gend en LoosHij verzorgt het vervoer, hij verzorgt ookden aanvoer van geneeskundigen, chirur-gen enz. naar het operatiegebied, indiendaar een tekort aan personeel' ontstaat.

Voor verschillende categorieën van pa-tiënten zijn aparte inrichtingen aangewe-zen. De besmettelijke zieken uit het Veld-leger gaan naar barakken, de gasziekennaar de speciale gasziekenhuizen, de ge-wonden en de gewone zieken naar de cen-trale hospitalen, waar zeer groote aantallenbedden, alsmede vele doktoren en verplisters aanwezig zijn. Verband en medicijnenworden te velde verstrekt door sectiesveldapotheken, die bestaan uit twee rijden-de veldapotheken en een magazijn-labora-torium.

Uit het voorgaande blijkt dus, dat heteerste groote geneeskundige station, in delijn operatieterrein evacuatiegebied,' dehoofdverbandplaats is. Daar komen dezieken en gewonden van de posten bijeen,en hier beschikt men ook over uitvoerigegeneeskundige formaties, bestaande uitziekenhuizen met operatiezalen, benevensalle gebouwen, noodig om er de verschil-lende afdeelingen te huisvesten. Hier wor-den de zieken bij aankomst gesorteerd enover de afdeelingen verdeeld. Het gedeelte,dat niet terstond te vervoeren blijkt, wordthier verpleegd, om echter zoodra mogelijknaar het achterland verder vervoerd.teworden. Ook de dringende operaties wor-den hier verricht, waarna de patiëntennatuurlijk nog eenigen tijd ter plaatsemoeten verblijven om zoover te herstellendat verder vervoer mogelijk wordt. Allenoodzakelijke specialisten zijn hier aanwe-zig. Meer naar het achterland bevindenzich dan de z.g. chirurgische centra, waarhet, omdat zij zich verder van het strijd-gewoel verwijderd bevinden, ook rustiger is.zoodat men, indien mogelijk, aan dezeplaatsen de voorkeur geeft voor het ver-richten van operaties.

Het groote doel van het heelesysteem is steeds: zoo snel mo-gelijk vervoer naar het ach-

terland, waar de definitieve behande-ling het best kan geschieden, dus naar decentrale hospitalen. Alleen voor de drin-gende gevallen staat de hoofdverband-plaats, c.g. het chirurgische centrum be-schikbaar en eventueel kan ook ingegrepenworden in de hulpverbandplaatsen. Dezehulpverbandplaatsen dienen overigens inhoofdzaak om er de eerste hulp te verlee-nen, de gewonden te sorteeren, de zeer

het geen pretje, zooals die eene jonge kereldaar met zijn vliegtuig taxiënd op de ree,opeens pardoes omhoog liep en droog zat.Geen verwikken en verroeren aan. 's Mor-gens bij afgaand water gebeurde het; 'smiddags zat hij er nog. En het was toenhuiverkoud geworden met hagel en nattesneeuw, weinig verkwikkelijk in zoon openkist. Tot 's avonds met hoog water zou hijer moeten zitten en dan zelf weer los ziente komen. Wel had de toch vaderlijk be-zorgde commandant hem met het bootjezijn lunch laten brengen, doch verder bleefhij waar hij was: een vlieger laat zijji toe-stel nooit in den steek. En.. .. de volgendemaal zal de betrokkene wel wat voorzich-tiger zijn geworden, dat ie niet weer om-hoog loopt, yerder smoest niemand overhet geval.

* **

Instructeurs en leerlingen, luchtduivelsen aarzelende beginners, je ziet ze onmid-dellijk, hoe zij zich bewegen daar bovenin de lucht. Er zijn er, die maar traagjesrondzeulen en andere, die dartelend klau-teren en klimmen, doldriest wegscheren,laag over het nest met een geluid alsof dehemel met een ritssluiting werd openge-haald. Tegen den avond komen zij alleneergestreken en rustig huistoe gedob-berd, nog wat knorrig naronkend en ein-delijk weer blakjes wiegend, slaperig aanhet vertrouwde vlotje. Dan gaan de ~hoz-en" ze verhalen, een voor een tot voor dehelling, de wagentjes schuiven zij, plen-zende door het water, tot onder de drij-vers en een tractor zeult ze omhoog, tegende helling op en verder naar de hangars.

Op „de Mok" leidt men een dubbel le-ven. In de lucht en op den grond. Heel diestoutmoedige vliegerij zou ondenkbaar zijnzonder dat legertje van werkers, dat in dehangars en loodsen zijn plicht doet, omhet materiaal te onderhouden en deug-delijk te voorzien. Daar staan de ge-heel of gedeeltelijk onttakelde vogels, dieop elk onderdeel nauwlettend worden ge-controleerd en op slijtage onderzocht. Daarzijn de werkplaatsen, waar het fijne werkgeschiedt, alle details aan een nauwkeu-rige revisie onderworpen. Het leven dervliegers en hun veiligheid zijn aan dievakbekwame handen volkomen toever-trouwd.

Menschen van de vliegerij zijn goede ka-meraden. Er heerscht een prettige geestdaar op „de Mok" in die kleine gemeen-schap van mannen, die méér dan waar ookop elkander zijn aangewezen, niet alleen opeikaars maar ook op iedersvaardigheid, kennis en plichtsbesef, waarmen blindelings op kan rekenen. Eeneenzame post, vooral in 't rauw seizoen,geïsoleerd door vorst en sneeuw, doorstorm en zee. Maar paraat bij dag ennacht en elk getij: de vleugels der vloot enhaar speurende oogen en als het moet eenfelle klauw, die bliksemsnel en grimmigtoeslaat.

De „hozen" van de Mok verhalen een vliegtuig naar de helling, waar hel met zijndrijvers op wagentjes geplaatst, door een tractor naar de hangar wordt getrokken

DONDERDAG 21 MAART 1940„WIJ ZULLEN HANDHAVEN"

fzt?natig oejcnt men om vaardig en gereed te Jjn, indien de. oorlogsellende ookons deel mocht worden

RA-NUMMER

Geneeskundige zorgIn Mobilisatie- en Oorlogstijd VOOR DE MILITAIREN

EXTRA-NUMMER DONDERDAG 21 MAART 1940„WÜ ZULLEN HANDHAVEN"

DEFENSIE 1V „Bescherming" in den waren zin ten uitgevoerd.

W "■ f* Y°°rds! ' ETERNIT geeft af- ETERNIT is het bouwmateriaal bijW doen_

de bescherming tegen vuur. uitnemendheid Voor barakken, op--1 1 VOcht« koude en warm*e' slagloodsen, vliegtuigloodsen, enz.f Daarom leenen ETERNIT-produc- ETERNIT-Golfplaten in grijze, groe-W I ten zich in het bijzonder voor ne, roode en bruine kleur, met

Defensie-bouwwerken, mede door bijbehoorende hulpstukken, zooalsI V W \ l zeer gemakkelijk verwerken, flensplaten, ventilatie-kokers, dak-■ "W ™ /X vlu9 monteeren en demonteeren. ramen, enz. Vlakke platen, ge-il % *%/ \>

Talrijke Defensie-werken werden wapende platen in diverse dikten.JL MT'f"/>i*n Blï in binnen" en buitenland geheel ETERNIT-buizen voor afvoer van

h. I" VU'IIJ UU °* gedeeltelijk in ETERNIT-produc- water en afbakenen van terreinen.

| BRANDVRIJ • VOCHTVRIJ • VLUG MONTEEREN EN DEMONTEEREN

m > PIW Hoofdkantoor: Nwe. Doelenstr. 20-22■» . S „^r^ 'imm likfc. Amsterdam - Tel. 49644-49744-49844

-—• nk' I Hniilflflm

M Sk~. :: i Ut ïHf I lil ï lil lift ill II i II! I ! jI M ift tiliilË 'ï I ti i t Stil lü 1 lillül 1 I ! tl!ÜH

SCHEEPSTELEFOONTOESTELLEN

SCHEEPSKLOKKENINSTALLATIES

SCHEEPSSIGNAALMATERIAAL

VELDTELEFOONTOESTELLEN

N.V.RIJEN (N.Br.)

h EEN BLALU GERUITE KIEL Jid N.V. DOMANIALE.c&S&JI : KOLENHANDEL's"^%4//iök J#ï Rotterdam-Schiehavenweg 2-24

MmwMWiW*W DOMANIALE

DOMANIALEï'jf zl/JjÉflê EIERKOLENGROOTTE BEKVffIAMMEIO

"

. , „ ~,- ~ ~ ,r,EN ALLE VERDEREaant hoofd onzer HUISBRANDSOORTENDEZE EI&ENSCMADDEN JJp^vormen ook. onze v ' nn r m ïn/M7 r cKRACWT EN BRECHCOKESPAX-HOLLAND NV. voor centrale verwarminginternationale clichéfabrieken TELEFOON No. 31625 - 32628 - 34957CLICHÉS - OFSETPLATEN - FOTOPAGINA'S - STYPEN - MATRIJZENAMSTERDAM • SPUISTRAAT 64-70 - POSTBUS 4 • TEL. 40181-40308-40282 , _^

I

OLIVETTIZAKKENDE TYPEKORF SC*ill*tjj fftdC%iXtftCS

VERWISSELBARE WAGEN —" :

ZEER LICHTE AANSLAG OLIVETTI IS DE IDEALE SCHRIJF-VERWISSELBARE ROLLEN MACHINE VOOR ZWAAR KANTOORWERK

AUTOMATISCHE STOPPEN VRAAGT NADERE INLICHTINGENONZE VERTEGENWOORDIGER ZAL U

GROOTE SCHRIJFSNELHEID GAARNE. ZONDER EENIGE VERPLICH-ZUIVERHEID VAN SCHRIFT TING. DE OLIVETTI DEMONSTREEREN

AMSTERDAM - ROKIN 36 - TELEFOON 44322 ALKMAAR — DORDRECHTROTTERDAM - EENDRACHTSWEG 4 - TEL. 26611DEN HAAG - LANGE VOORHOUT 17 - TELEF 117570 ENSCHEDE — HAARLEMUTRECHT - DOMSTRAAT 9 - TELEFOON 12171 LEEUWARDEN - MAASTRICHTGRONINGEN - OUDE EBBINGESTR 47 - TEL 1597EINDHOVEN - POIRTERSLAAN 46 - TELEF. 2543 NAARDEN/BUSSUMARNHEM - JANSBINNENSINGEL 16 - TELEF. 24987 NIJMEGEN TILBURG

—>

Het Nederlandsche Rijk in Azië wordtzoowel tegen een buitenlandschen

lat]als tegen eventueele binnen-

-litikrChe onlusten beschermd door het Ko-öubh Nedei- landsch Indische Leger. DietJj

ele bescherming van een zoo uitgebreid«tel f

° Ver Zoovele eilanden verdeeld gebied

0tBRan üo weermacht speciale eischen. De*chiimSatie van het leger in de Oost ver-

Va* dar» ook in velerlei opzicht met diehet leger in het moederland.

flivit legermach t op Java bestaat uit tweeö| e welke verschillende wapens en

Ee* St6n omvatten. De troepen in de buiten-je .^sten zijn garnizoensinl'anterieën, ver-éj in verschillende detachementen vantaaif

t° t a°ht origades> wier voornaamstejj . de zorg voor de binnenlandsche veilig-.

a is. Slechts enkele plaatsen in die bui-Sewesten, zooals oliehavens, hebben een

%ettinS in denzelfden geest als Java enöe beschikking over andere wapens danu* en die der infanterie,

opperbevel berust bij den legercom-*ndant, luitenant-generaal G, J. Beren-

I "°t. De eerste en de tweede divisie op JavaL°rden gecommandeerd xloor generaal-

aJ°ors. Eenzelfden rang bekleeden ook deMsPecteurs van de infanterie, de artillerie,Renie, den geneeskundigen dienst en de

"alerie. Aangezien deze wapens ressortee-°ndcr de divisiecommando's, beperktch de taak der inspecteurs tot de perso-

slsvoorziening en de bewapening.°e legercommandant wordt bijgestaan

J den Oeneralen Staf en de Intendance.' et K.N.I.L. omvat voorts nog den zeer uit-

breiden topografischen dienst, aan welks

t °°id een, luitenant-kolonel staat, den mili-i !r °n diergeneeskundigen dienst, de mili-

lre luchtvaart en de administratieve enechtsprekende afdeelingen.*"r zijn negen territoriale commando's in

J 6 buitengewesten, n.l. het commando van•«jen en onderhoorigheden, van Sumatra's

en Tapanoeli, van Palembang envan Riouw en onderhoorigheden,

f ah de Wester-afdeeling van Borneo, vanfe 2--0.-afdeeiing van Borneo, van Celebeswfr Menado, van Timor en onderhoorighe-Pn . en van de Molukken. Het aantal garni-®enspla„ jen in Indië is voor Nederland-se begrippen verbazend groot,f Java alleen telt er reeds tegen de dertig;"Uniatra heeft er nog belangrijk meer.•erder vindt men garnizoensplaatsen opl°i'neo, Celebes, de Molukken en op tien-den der eilanden en eilandjes van den

Archipel,öe sterkte der bezettingen varieert sterk,fhankelijk als zij is van vele factoren. In-

*ien bijv. bevaarbare rivieren en goede we-'eti de kust met het binnenland verbinden,

instaat men in sommige gevallen voor het'ttnenland met kleine detachementen.r oote garnizoenen liggen op Atjeh enuftiatra's Westkust, waar bovendien de

zijn gevestigd.Zooals begrijpelijk is bestaan al deze troe-

?tl slechts voor een gedeelte uit Europea-Jll- Van de inheemsche bevolking bleken

Amboneezen, de Menadoneezen, de Ti-Qreezen en de Javanen de beste soldaten

* 2ijn. Wervingen onder andere bevolkings-°epon leverden in de meeste gevallen wei-' 6 bevredigende resultaten op. Nochtans

er ook eenige legerafdeelingen met in-eernschen van ander ras.

• °aar slechts de Europeanen op Java en Inder buitengewesten dienstplichtig

5JJ 11. welke dienstplicht negen maandenoplegt, moet het overgroote deel

het K.N.I.L. worden gevormd door vrij-Voorzoover deze vrijwilligers Euro-

zi J n . komen zij vrijwel allen uit Ne-berland. En daarvoor zorgt de Koloniale

Nederlandsche jongemannen tusschenen dertig jaar komen daar, na een

'fenge keuring, voor drie maanden inr°efverband. In dien tijd kunnen zij zich

Bronbeek: het levend museum

Is er in heel Nederland wel een tweedeinrichting, zóó merkwaardig van sfeerals het Koninklijk Militair Invalidenhuis

te Velp bij Arnhem, in den lande bekendals „Bronbeek"? Het groote, ouderwetserehuis in het mooie park rondom, waar eennegentigtal oud-gedienden van het Indi-sche leger en den laatsten tijd ook vanleger en vloot uit het Moederland zelf, hunlaatste dagen slijten, -- men moet hetwoord „dagen" wat ruim nemen, want erzijn veteranen, die al bijna dertig jaaiop „Bronbeek" wonen — maakt op denbezoeker een wonderlijken indruk. Hij kanzich niet aan het gevoel onttrekken, dathij in een museum wandelt. Ten deele isdit juist, gezien de vele Indische tropeeënen verzamelingen en de aankleeding vanhet huis, nog grootendeels in den stijl enden geest van de tweede helft der vorigeeeuw. Maar ook wat hier lééft, de figurenen verschijningen der menschen, zijn voorons begrip legendarisch, niet meer te schei-den van een teruggeweken tijd: een mu-seum.

Negentig veteranen tusschen 55 en 90

Als, staande bij dit log metaal,Hij spreekt van strijd en zegepraal."

En inderdaad, verhalen kunnen zij vanstrijd en zegepraal, nog vele van die vete-ranen. Atjeh, Lombok, Boni, hier leeft nogde heugenis aan feilen, bloedigen kamp.Overal leest men de namen: Mataram, Sa-malangan, Tjakra Negara, daar staan enhangen de attributen, de wapens, waar-mee gevochten is, daar ziet men afbeeldin-gen, foto's, portretten, zelfs de schedelsvan verslagen vijanden, felle, bruine doods-koppen, die grijnzend neerzien op hunoude tegenstanders, die daar nu met jichten spit amechtig rondsloffen op stevigevilten pantoffels en wier uche-uch zoozwakjes echoot door de gangen, dezelfdekelen toch, die eens met „Voorwaarts!" en„Hoera!" méé de bentings bestormden. Zijhooren bij elkaar- : die tropeeën en dieoude strijders en dit is juist het wonder-lijke van Bronbeek, dat men gaande doordit museum, zich verdiepend in een oor-konde, een schilderij, de afwerking van eenoud geweer, een klewang, de verrafelde res-ten van een vaan, er plots zoon oudenman naast zich ziet, die vertelt van Indiëen hoe het daar, vroeger toeging en die inzijn oude oogen, zoo waterig blauw, weerglans krijgt en een smeul van het oudevuur in zijn wrakke lichaam, dat eenmaal,gespierd en lenig-jong, voor dood nochduivel vervaard was.

Eigenlijk leven ze nog zoon beetje inIndië, die oudgasten op Bronbeek. Rijsttafelstaat trouw op het menu, dat pittig kostje,dat nu de oude kelen schroeit. Maar nie-mand spreekt van eten: makkan luidt hetwoord. Baden heet nog altijd mandiën enslapen: tidoer. En als het voorjaarszon-netje weer mild naar binnen schijnt, zittenzij zich kneuterig te koesteren, toch weerverliefd op dien koperen ploert, die henooit in de tropen zoo wreed geteisterd heeft.

Op Bronbeek gaat alles militair. Ook derangen zijn gehandhaafd: onderofficieren,korporaals, manschappen. Tucht en disci-pline blijven bewaard, al genieten de inwo-ners ruime vrijheid. Zij zijn ook niet ver-plicht op Bronbeek te blijven. Twee maalmogen zij er uittrekken en zich elders ves-tigen, om er toch later weer, desgewenscht,terug te keeren. Pas de derde maal moet hetofficieel aan den minister worden aange-vraagd. Boven kost en inwoning krijgen demannen een klein tractement, dat dagelijksom twaalf uur wordt uitbetaald. In de can-tine kunnen zij zich daarvoor koopen wat zijwenschen: een sigaar, tabak, bier, een bor-rel, kleine geneugten, die aan hun leveneen smal, o zoo smal gouden randje too-veren.

Koning Willem 111 is de stichter geweestvan Bronbeek. In 1862 heeft hij dit land-goed hiervoor ter beschikking gesteld en

een instelling, die hij niet dankbaar genoegkan zijn.

De Veldpost is de organisatie, die eensoldaat weet te vinden, als hij „ergens inNederland" is, en zij is de eeni g e, diedit kan. Zij weet dat niet alleen van onzeneenen dienstplichtige, maar zij weet datvan enkele honderdduizenden, die op in-gewikkelde en geheime wijze over het heeieland zijn verspreid.

Als zij alleen voor dien eenen man een-of tweemaal per week een briei te bezorgenhad, dan was haar taak gemakkelijk ge-noeg. Maar er zijn per dag ongeveer150.000 poststukken te bezorgen, en in dentijd, dat de verloven ingetrokken waren,kwamen er nog een rondt 100.000 oij Endaarenboven zijn er dagelijks nog eenduizend postpakketten, die bezorgd moetenworden, benevens een flink aantal post-wissels.

Het ligt voor de hand, dat dit werk eenvrij uitgebreide organisatie vraagt en menverwondert er zich dan ook geenszins over,dat er ongeveer driehonderd menschenwerkzaam zijn bij de Veldpost, terwijl nogeen tweeduizend man dienst doen als fac-teurs, hetgeen zooveel is als bestellers diede brieven en pakketten bij den troepbrengen en verdeelen.

Maar vóór de brieven zoover zijn, dat zeden facteur in handen komen, hebben zijeen langen weg achter den rug. ledereen,die met een gemobiliseerde correspondeert,weet thans wel, dat hij, behalve het leger-onderdeel, ook het nummer van net veld-postkantoor op het adres te schrijvenheeft, wil de brief zoo snel mogelijk deplaats van bestemming bereiken. Tot aandit veldpostkantoor wordt de brief vervoerddoor P.T.T., die den brief, zooals eiken ande-ren brief, uit de brievenbus heeft genomenen hem brengt naar de plaats waar veld-postkantoor nummer zooveel gevestigd is.Op het veldpostkantoor worden de ont-vangen brieven gesorteerd, een werk, waar-mede men vaak des nachts en in de vroegemorgenuren mee bezig is, want men heeftals stelregel aangenomen, dat de brieven,welke- met de nachttreinen worden aan-gevoerd, vóór negen uur 's morgens be-handeld en gesorteerd moeten zijn, omdatop dat uur de veldpostauto's komen om debundels en zakken naar de bureaux derkantonnementen te brengen.

Zoon veldpostauto heeft vaak een ritvan meer dan honderd kilometer te maken.Als hij aankomt, staan de facteurs klaarom de post voor hun onderdeel in ont-vangst te nemen, naar den troep te brengenen daar uit te reiken. Dit alles geschiedtzoo vlug mogelijk, en meestal zullen demannen in de kantonnementen de brievenreeds in handen krijgen na de morgen-oefening. Het gaat dus iets langzamer danbij de burgerpost in de steden, waar weimmers des morgens om een uur of achtde eerste bestelling in de bus vinden, maarin de uithoeken van het platteland werktde Veldpost vaak sneller dan de burger-post, want de veldpostbrieven, die vandaaggepost zijn tot en met de laatste lichtingvoor de nachttreinen, zijn steeds morgenop den dag in handen van de geadresseer-den. En dat geldt niet alleen als de afzen-der in Eindhoven woont en de geadresseer-de ergens langs de Zuidgrens ligt, maarook als een brief uit Den Helder bestemdis voor een gemobiliseerde in Zeeland,Zuid-Limburg of het Noorden van Gronin-gen. Zelfs als de geadresseerde intusschenvan standplaats veranderd is, komt de briefop tijd aan, want de veldpostkantoren zijnniet aan een vaste plaats gebonden, zijtrekken mee met alle bewegingen van degroote legereenheden en deelen steeds hunnieuwe standplaats aan de burgerpost mee,die zorgt dat de post terstond daarheengaat.

Wanneer de troepen hun mobilisatie-bestemming hebben bereikt, blijft over hetalgemeen de ligging vrij stabiel. En als eral verandering komt, dan heeft men tochgelegenheid gehad deze gedurende eenigentijd voor te bereiden, zoodat men aan deburgerpost tijdig de verandering vanstandplaats van het veldpostkantoor kanmededeelen. Anders wordt het in tijden vanwerkelijken oorlog, als de troepen zeer be-weeglijk zijn.

De Veldpost maakt het mogelijk de liggingvan de verschillende iegeronderdeelen ge-heim te houden voor het publiek en tochte zorgen, dat het contact tusschen demilitairen en hun burger-relaties nauw eninnig is. En op deze wijze ook kan dedienstplichtige Jansen, die eerst veel zorghad over zijn gezin, voortdurend op dehoogte blijven van alles, wat er gebeurt,en nog een woordje meespreken, waar datgewenscht is.

het huis doen bouwen, aanvankelijk uit-sluitend bestemd voor oud-militairen metziels- of lichaamsgebreken; vandaar denaam Invalidenhuis. Thans is het meereen Tehuis voor otid-militairen van legeren vloot in het algemeen. De stichting isin den vollen zin des woord een weldaadgeweest tegenover de oud-gedienden, eenveilige haven voor hen, die hun bestekrachten aan het vaderland hebben gege-ven en vaak op hun ouden dag zwalkersv/erden, alleen en onverzorgd in het leven.Hier op Bronbeek, vinden zij een rustiger,levens-avond met alles wat zij noodig heb-ben, in een mooie omgeving, temidden vanhun kameraden.

Bronbeek is zijn stichter dankbaar geble-ven. Er is wel geen huis in Nederland, waarde herinnering aan onzen laatsten Koningnog zoo in eere wordt gehouden. De aan-kleeding der muren van de meeste zalen isbijna uitsluitend aan Hem en Zijn Huis ge-wijd, aan Koningin Sophie, aan KoninginEmma, aan het knappe Prinsesje Wilhel-rnina. Alles ademt er trouwens nog dengeest van een vorige eeuw; alleen de grootehuiskamer is modern gestoffeerd. Hier zijnde jongere generaties van het Oranjehuisvertegenwoordigd Conversatie- en leestafelsstaan er — er is trouwens ook een biblio-theek — en de radio speelt.

Sober aangekleed, maar indrukwekkendis de kapel, ingericht zoowel voor Katholie-ken als Protestanten. Daar hangen aan denwand in groote zwarte lijsten alle decora-ties en eereteekenen met de namen deroverleden inwoners. Daarboven staat metgroote letters: Ter Eervolle Gedachtenis!

de stoimne getuigen van Ncerlands krijgsroem in Insulinde slijten deop Bronbeek hun ouden dag, vertrouwd met al die herinnering aan tijden

van jellen strijd

jaar, die elk op hun manier de worstelingbestaan tusschen twee uitersten: het mili-tair-martiale in houding en geest, onver-woestbaar na een leven van discipline endienst, en den ouderdom, die hen besluiptals eens de bruine vijand uit zijn bentinggewapend met kwalen en ongemak. Dieworsteling teekent hen allen. Het geeft huniets strams en verbetens, dezen ouden hee-ren, dit staag verzet van hun stramgehou-den organisme tegen het roesten der ge-wrichten, het knarsen van de spieren, denonwil van hun leden. Enkelen zijn er, dieden strijd hebben gestaakt en den sloopeiaanvaard. Zij strompelen met een stokje ofsteuneni op een kruk. Zij glimlachen maarstilletjes voor zich heen en deze glimlachis hun laatste bezit. Doch naast hen schrij-den anderen, die nog bijna het onbetwistcommando voeren over eigen houdingkaarsrecht en fier met iets dwingends inhun oogen, iets veerkrachtigs in huntred. Zij blijven in de houding, ook in dit.huis. Want tenslotte houdt de Dood hierdagelijks inspectie.

Knevels, snorren, bakkebaarden, opBronbeek zijn zij nog in eere, en zij gevenaan het uiterlijk van zoon veteraan vaakeen monumentaal accent. Ouderwetschesjako's, donkere uniformen, de decoraties,die veler borst sieren, alles werkt ertoemede, dat men de sfeer van dit huis er-vaart als iets onwezenlijks, waar het mi-litaire leven van vijf en twintig, vijftigjaar terug stil bleef staan, zooals men hetnog slechts kent van oude afbeeldingen ofhistorische films.

Herinnering aan de krijgsverrichtingenin Indië beheerscht er de heele atmosfeer.De brecde gangen en trappenhuizen methun hooge, witte muren zijn één grootarsenaal: kanonnen, mortieren, lilla's,geweren en klewangs, pistolen en krissen,donderbussen en messen. Wapenen, dieveroverd werden bij de vele Indische ex-pedities, buitgemaakt op Chineeschc zeeroovers, weggevoerd uit Simonoseki inJapan. Maar vooral de monsterkanonnenuit de kraton van den Sultan van Atjehzijn de trots van Bronbeek. Daar zijnprachtige stukken bij, geschenken vanTurkije en Engeland aan den Sultan. Er-gens aan den muur vermeldt een gedichtdoelend op zoon kanjer van brons:„Daar ligt hij, Vork ten spot en spijt,Tot schand van Atjeh's bondgenoot.Wel gaapt zijn vuurmond hongerig wijdNaar brandend kruit en moordend lood,Doch hongeren moet hij voor altijd.Zie hoe 't den ouden krijgsman streelt,Wiens diepe wonden zijn geheeld,

DONDERDAG 21 MAART 1940

De brief naar „ergens”

„WIJ ZULLEN HANDHAVEN"

in InsulindeNEERLANDS KRIJGSMACHTEXTRA-NUMMER

KEURKORPS VAN HOOGGEHALTE

De meest welkome verschijning van den troep is de facteur van de Veldpost

De Koloniale Reserve defileert

dien geregeld op lichamelijke en psychischegezondheid.

Na drie maanden wordt een rapport opge-maakt, dat beslist, of de betrokkene al danniet in aanmerking komt om dienst te ne-men in Indië.

Heel veel jongens, die zich bij den com-mandant der Koloniale Reserve aanmelden,vallen trouwens reeds tijdens of zelfs vóórhet proefverband af. Vijftien man gaan te-gelijk voor de keuring: ten hoogste vijf wor-den er gemiddeld goedgekeurd. En van deklassen, welke uit 25 of 28 jongens bestaan,komen er doorgaans niet meer dan twintigtot de eindstreep.

Daar staat tegenover, dat de soldaat inIndië tot een hoogeren rang kan opklim-men dan in het moederland. Hij kan net erbrengen tot onderluitenant met een maxi-nuim-salaris van f 500 per maand.

De officiersopleiding geschiedt in deKoninklijke Militaire Academie te Breda.

Het Koninklijk Nederlandsch Indische Le-ger krijgt door deze nauwgezette keuring debeschikking over uitstekende soldaten, dieden militairen dienst niet alleen beschouwenals een burgerplicht, doch hem als hunlevensstaat hebben gekozen.

Voor den dienstplichtigen soldaatJansen, die tot de lichting 1930 be-hoort, moet de Veldpost wel een van

de organisaties van het leger zijn, waaraanhij met het meeste genoegen en met eendankbaar hart denkt. De Veldpost is het

immers, die hem in staat stelt mee te levenmet de in zijn woonplaats achtergeblevenleden van het gezin, en hem op de hoogtehoudt van al het lief en leed, dat zich ir.zijn woning afspeelt. Vroeger, tien jarengeleden, toen hij voor de eerste oefeningonder dienst moest komen, was de posrmisschien een instelling, waar hij nu nie'.zooveel belangstelling voor had. Hoe gaatdat dan; hij was een kerel van twintigjaar, hij lag met een paar honderd kame-raden bij elkaar en er was een kring, metwie hij het goed kon vinden; en in derkameraadschappelijken omgang van dagtot dag in dien tijd. toen hij eigenlijk noezonder zorg leefde, had hij weinig behoefteom groote brieven te schrijven. Hij maaktehet best en thuis zouden ze het ook welgoed maken. Er was in zijn woonplaatswel een aardig meisje, maar er was tochgeen reden om een of twee keeren per weekop een vrijen avond aan dat meisje tegaan zitten schrijven. En over een paarmaanden ging hij toch naar huis terug.

Maar nu, tien jaren later, is dat allemaalanders geworden. Jansen is, toen hij weerthuis was, met dat aardige meisje ge-trouwd. Hij heeft kans gezien een bedrij tte beginnen en hoewel de tijden zwaar zijnkunnen ze er wel van rondkomen, ook nuer al een paar peuters zün.

Toen Jansen in September van het vorigejaar de mededeeling kreeg, dat de mobi-lisatie was afgekondigd, is hij vertrokken,

welgemoed, omdat het zijn plicht wasmaar niet enthousiast, omdat hij wist, datzijn vrouw nu voor een groot deel de zorgvoor alles alleen te dragen zou hebben endat het haar niet zou meevallen.

De eerste dagen van de mobilisatie washet een drukte van belang. Er was in kor-ten tijd veel te doen; in een paar dagentijd heeft hij nogal wat moeten reizen endaarom drukte de zorg voor zijn gezin hemniet zoo zwaar. Hij had niet altijd tijd omdaaraan te denken. Maar toen hij enkeledagen later als een heel klein onderdeelvan het Veldleger „ergens in Nederland'terecht gekomen was, in een klein kan-tonnement, kreeg hij weer tijd voor velegedachten aan thuis en aan zijn zaak. Eneven afkeerig als hij tien jaren geledenwas van papier en inkt, was hij nu ver-langend om te schrijven en vooral om brie-ven te krijgen, die hem zouden vertellen,wat zich thuis allemaal afspeelde, hoe hetmet zijn jongens ging en hoe het bedrijfliep. Terwijl Jansen tien jaren geleden depost aanzag voor een instituut, dat, nouja, wel zijn nut zou hebben voor menschen,die meenen, dat ze wat te schrijven heb-ben, beschouwt hij thans de Veldpost als

Veteranen van Bronbeek, zich koesterend in de hun wel vertrouwde zon, tijdens eenloandeling door het park rond hun huis

zelf afvragen of hun voornemen standvas-tig is en anderzijds onderzoekt de KolonialeKeserve in deze drie maanden of de jongensgeschikt zijn voor dienstneming in Indië. Deopleiding bij de Koloniale Reserve is duszuiver een middel tot onderkenning van degeschiktheid; de militaire opleiding ge-schiedt vrijwel geheel in Indië. In den tijdvan het proefverband worden klassen vanongeveer 25 leerlingen gevormd, onder com-mando van een sergeant, die o.m. een staatopmaakt van de karaktereigenschappen vanzijn leerlingen. De militaire opleiding be-perkt zich tot het geven van eenige theorie,tot schietoefeningen, excercitie en sport.

** *

*

Om de nieuwelingen vast te wennen aanhet leven, dat hun in Indië te wachten staat,worden zij bekend gemaakt met zooveel mo-gelijk Indische gebruiken en gewoonten. In-dien bij beëindiging van het proefverbandWijkt, dat de gegadigde om welke reden ookniet geschikt is voor uitzending, wordt hijontslagen. Hij kan ook ontslag aanvragen,doch moet dan de gemaakte kosten terug-betalen.

Niet iedereen kan dienst nemen in hetIndische Leger. Integendeel, het zijn slechtsde naar lichaam en karakter gezondste ende meest ambitieuze jongemenschen, diedaarvoor m aanmerking komen. Van iede-ren adspirant-Indisch militair worden danook alle gedragingen nagegaan en onder-zocht. Is hij geestig of niet, is hij medelij-dend of hulpvaardig of is hij een egoïst,heeft hij een eigen meening of is hij eennaprater, is hij zakelijk of breedsprakig, ishij gauw verzoend of blijft hij lang ont-stemd na oneenigheid, is hij beweeglijk ofkalm, is hij complimenteus of kortaf, houdthij van aanpakken of loopt hij er de kantjesaf? Dat zijn eenige van de talrijke vragen,welke door den klassecommandant en doorde officieren . moeten worden beantwoord.De dokter onderzoekt iederen jongen boven-

DONDERDAG 21 MAART 1940„WIJ'ZULLEN HANDHAVEN"

\£ y I £:ja ■duw™ :^r

is heerlijk en gezond! (

In NeerlancTs kweekerijen werden zonde, smakelijke voedsel voor

onze tomaten met uiterste zorg jong en oud is thans overal ver-

y s. geteeld. Eerst in volle heerlijke krijgbaar. �

(f 2i cH rijpheid werden de kostelijke Het gaat van mond tot mond:—i vruchten geplukt voor de nieuwe „Volrijpe-tomatensoep is heerlijk

OOK VEGETARISCH EN J rRITUEEL VERKRIJGBAAR ' . „J ' „volrijpe-tomaten soep. Het ge- en gezond!

Inlichtingen:

EXTRA-NUMMER

Onder de kanonnen, houwitsers en mor-tieren zijn er nog. die teruggaan tot dentijd van Prins Maurits; ook het affuit,waarop het stoffelijk overschot van gene-raal Van Heutsz naar zijn laatste rust-plaats te Amsterdam werd vervoerd, is erte zien en een kanon, afkomstig van deLutine, het Engelsche goudschip, dat in1799 bij Texel is vergaan. Het kanon, datduidelijk als van de Lutine afkomstig, her-kenbaar is aan den hanepoot, in 't metaalgegrift, werd opgevischt in 1896 en doorLloyds aan H. M. de Koningin geschonken,die het op Haar beurt afstond ter plaatsingin het Legermuseum.

„Doorwerth" bezit ook een leger van tin-nen soldaatjes. dat gedeeltelijk in kastenstaat uitgestald, aantrekkelijk kijkmate-riaal voor jong en oud. Er zijn aardige groe-pen bij. Zooals de reconstructie van denslag bij Nieuwpoort. Tenslotte verdient deplatenverzameling de aandacht.

In het kasteel is nog een museum onder-gebracht, dat min of meer in ~statunascendi" verkeert: het Geldersch Museum,welke collectie nog maar bescheiden is. Welomvat zij reeds een mooie verzameling ge-bruikswerken, waaronder een aantal urnenen ander vaatwerk, opgegraven op deDuno.

Ook de zalen van de Cdmmanderij vande Johanniter-orde, welke op „Doorwerth"haar zetel heeft, mag het publiek, zij hetdan van achter een afzetting van koorden,bezichtigen. Statig staan er de roodbe-kleede meubelen met het witte kruis derorde in de groote zalen, waarvan de murenbehangen zijn met de familiewapens deitallooze ridders.

Het was Prins Hendrik, die als Comman-dator de Ridderdagcn der Orde, welke jaar-lijks in Juli worden gehouden, presideerdeen dezen bijeenkomsten luister bijzette. Inde dagen, dat de Orde vergadert, zijn dezalen voor het publiek gesloten. Danheerscht op den binnenhof weer n' drukte,welke den Middeleeuwschen burcht weertot leven wekt, al komen die moderneridders per auto naar Doorwerth en nietmeer te paard.

Z. K. H. Prins Bernhard werd in 1937tot Johanniterridder geïnstalleerd.

Het kasteel zelf is voor den bezoeker even-zeer interessant. Zooals boven vermeld,bestaat het kasteel uit een voorburcht, eenpoortgebouw uit de 17de eeuw, met koets-

Het Legermuseum op„Doorwerth”

' Nederlandsch Legermuseum ligt nietn grooten weg. Men moet er eenuddag voor vrij maken, zelfs om vanhem ,Doorwerth" te bereiken. Me'

*tti rijdt men naar Oosterbeek, omer te stappen op een ander lijntje

&ei trammetje, dat zingend en neu-• &u eens steil omhoog en dan weerdriftige vaartstuipjes de helling at

eu't naar Heveadorp en Kievitsdel.(

de halte bij de katholieke kerk is hetö°g een fiksche wandeling, langer danbalt uur loopen tot bij de aardige,'Wetsche uitspanning „De Drie Zal-• Waar de oprijlaan naar het kasteei

Ut,

rijst daar het historisch slot met'"ens en kanteelen recht voor den be-

Uit het hooggaand geboomte, destrak boven het roerloos, donkere

der grachten. Twee ophaalbruggenrt men, om het poorthuis te bereiken

w a n heel wat jonger datum is dan hetbebouw, welks geschiedenis zich ver-

. *o den nevel van het verleden. De* Poort geeft toegang tot den buiten-

hof, waar zich links de stallen en[Ruizen en ter rechterzijde- de poort-r6 * 1 bevinden. Op den voorhof liggenj h

*r °°t aantal oude vuurmonden in eenbijeen; er zijn drie zeventiende eeuw-scheepskanonnen tusschen, welke'iq zijn van de Ruyter's laatsten

'• Zij werden opgevischt in de Straat'lessina; de Italiaansche regeering2e afgestaan aan het Neder-

sch Legermuseum. Op den binnenhof

!l n og, in beugels bijeen gehouden, een°u de acacia, welke hier in het jaar

, ter gelegenheid van de Unie van

I *cl: t geplant werd.;fie brug voert van den voorhof naar

t eiSenlijke kasteelgebouw, oorspronkelij k

J"6 13e eeuw. dat in den loop der eeuwen, ftialen werd verwoest en door brand'sterd, maar telkenmale weer uit puin

*sen verrees. De familie van flrakell wasaa tste bewoonster. Voor den wereldoorloglet sl ot, dat langen tijd had leeg gestaan.

(nclig gerestaureerd. Het was toen sindspril 1910 eigendom van de Vereeniging

De voorzitter dezer vereeni-vatte het plan op om in navolging

van het ouitenland in een gedeelte van heigasteel een artillerie-museum in te richtenMet medewerking van minister Colijn werdhieraan uitvoering gegeven. Men brachteen chronologische collectie samen vandraagbare wapens, geweren en geschut,volgens de systemen, welke in acht eeuwentijds werden gebezigd.. Op 5 Augustus 1918verrichtte Z. K. H. Prins Hendrik de ope-ningsplechtigheid. Ook Nederland had zijnlegermuseum.

Het materiaal, dat op „Doorwerth" werdsamengebracht, is uiteraard voor den inge-wijde het meest interessant, een prachtigobject voor vergelijkende studie. Maar ookde leek, die belangstelling koestert, hetzijvoor deze materie, dan wel voor onze ge-schiedenis in het algemeen, vindt er veeldat zijn aandacht boeit. De collectie vuur-werkerij is de grootste van Europa en ookde verzameling blanke wapenen is zeer uit-gebreid. Verder ziet men er de pistool vanWillem de Zwijger, de sabel van J. P. Coen.een dolk van Piet Hein, wapenen, gevondenop het slagveld van Waterloo, hoefijzersafkomstig van het beleg van 's-Hertogcn-bosch, stormhoeden, gebruikt bij de inslui-ting van Leiden in 1574. Ook de oude uni-formen zijn zeer belangwekkend, o.a. af-komstig van Koning Willem 111 en zijnzoon, Prins Alexander, Generaal van Heutszen den Graaf van Limburg Stirum.

Een oud. kanon met kogels en kruithuis,behoorende tot de collectie van heiNcdcrlandseh Legermuseum, geplaatsttegenover de hoofdpoort van het kasteel

„Doorwerth"

p^^mamim^ÊmmmmmmmmmÊÊmiÊmammiWÊmmmmma^mmËÊmmmÊmmÊÊmmiÊmmmmmmmÊaËÊi^mmmmMËmmmmmmmMma^m

FIRMA

J.DEVALKJrUitsluitend ■

Militair

Ledergoed

AMSTERDAM

TELEF. 85404-86302

„WIJ ZULLEN HANDHAVEN" DONDERDAG 21 MAART 1940

Ben fraai gezicht on de achterzijde van het kasteel „Doorwerth", den middel-eeuwschen burcht bij Oosterbeek, waar na een grondige restauratie een waardigeruimte werd geschapen voor de collecties van het Nederlandsch Legermuseum

huizen en stallen en den eigenlijken burcht.De middenbouw van het kasteel dateert

naar de officieele beschrijving vermeldtuit de 13de eeuw, waarop een Noordelijkevleugel uit de 14de eeuw aansluit met driespietorentjes en een Zuidelijken vleugel,waarvan de bouw begonnen werd in de15de eeuw en welke vleugel pas in 1550voltooid werd. Hiertegen verrijst aan denZuid7Westhoek een vierkante toren uit hetmidden der 19de eeuw, staande op iengrondslag uit de jaren 1625—1650. Herpoortgebouw aan de Noord-Westzij de da-teert uit 1550. De ronde traptoren in denhoek tusschen dezen vleugel en den mid-denbouw dagteekent uit de 15de eeuw. Hetkasteel Dorenweerd wordt het eerst in 1260genoemd, toen het, bewoond door Berendvan Dorenweerd, aangevallen werd dooreen maarschalk van den Utrechtsehen Bis-schop den heer van Vianen, die den burchtveroverde en verbrandde.

Later weer herbouwd, werd het kasteelin 1320 opnieuw belegerd en ingenomen.De bewoner Henric moest de wijk nemenvoor den heer Van Baer. Karel van Gelderbelegerde het kasteel met 50 voetknechten.Na negen dagen gaf Doorwerth zich ovur.Meermalen werd in den loop der eeuwenhet gigante bouwwerk geheel of gedeelte-lijk verwoest, maar telkens herbouwd. Eenvergelijking van de teekeningen uit vroe-ger eeuwen en een moderne foto laat ech-ter zien, hoezeer het kasteel Doorwerthdaardoor juist in schoonheid toegenomenis!

De tand des tijds liet zich in de eerstehelft van de 19de eeuw danig gelden, alsgevolg van het feit, dat de eigenaars eldersvertoefden. Het was de heer Jacob AdriaenProsper Baron van Brakell van Doorwerth,wiens naam voor altijd aan Doorwerth ver-bonden zal blijven. Hij liet n.l. van 1837 tot1840 het kasteel restaureeren, waardoor hetvoor ondergang werd behoed. Na zijn doodin 1853, heeft zijn vrouw er nog gewoondtot 1878. Na hen volgde een treurige tijd,waarin Doorwerth in een vervallen toe-stand geraakte. Het was eindelijk de heerF. A. Hoefer, die in woord en geschrift deaandacht vroeg voor het middeleeuwschkasteel en uiteindelijk zijn vele pogingengeslaagd mocht noemen, toen hij in 1910eigenaar van „Doorwerth" werd en hetdaarna over kon doen aan de VereenigingDoorwerth. Na een grondige restauratie,waarbij ook de geheime trappen in de mu-ien ontdekt werden, is het kasteel gemeu-bileerd en gedeeltelijk ingericht voor het

Nederlandsche Legermuseum, gedeeltelijkvoor de Nederlandsche Commanderij vande Johanniter-orde en eindelijk voor hetbegin van een Geldersch museum.

DE STILLE KRACHTAls 't Vaderland in zware tijdenZijn weerb're mannen samenroept.Dan staan daar zij, die achter blijven,Met bloedend hart bijeengegroept.Een woord vol moed, een laatste kwinkslagWordt nog geroepen voor men gaat, —

Dat is de vrouw, dat is de moederOf 't meisje is 't van den soldaat.

ftWanneer hij eenzaam op zijn' post staat,Hoort hij soms in het windgesuisDie zoo bekende, zoo geliefde,Vertrouwde klanken weer van thuis;Dan denkt hij aan die dapp're brieven,Die zeggen dat het daar best gaat, —

Zoo schrijft de vrouw, zoo schrijft demoeder,

En 't meisje ook aan den soldaat.

ftWanneer soms door de angst en zorgenDe moed eens even zakken zou,Dan staat daar plots, met dapp'ren glimlachHet beeld weer voor hem van een vrouw;Dat is degeen, die in gedachtenOp al zijn wegen met hem gaat, —

Dat is de vrouw, dat is de moeder,Of 't meisje is 't van den soldaat.

ftWanneer — terecht — aan onze weermachtSteeds dank en hulde wordt gebracht,Dan moet toch ook gehuldigd wordenDie stille, maar zoo groote kracht,Die Neerlands mannen op de been houdt,Die Neerlands leger nooit verlaat:De liefde van de vrouw, de moeder,Of 't meisje ook voor den soldaat!

HERMAN KRAMER

—^— i■■■ i—...-■-■■. ■

I ■ » %

JÊÊÊmi *■

I „WEERMACHT" en U bespaart I1 Uzelf ergernis en teleurstelling. B

Let op onzen slagzin:„ERÖENS" in Nederland...OVERAL in Nederland l

■SS* iwSwP iMk.

I PI | 7 tfA^r

( B W\ / s t e °®/vT*

Jïßa-nummer

Acht eeuwen wapenistorieBINNEN ACHT EEUWEN OUDE MUREN

EXTRA-NUMMER „WIJ ZULLEN HANDHAVEN"

NEDERLANDS GROOTSTE SCHOENFABRIEKENDONDERDAG 21 MAART 1940

EEN BEZOEK AANHET BATA-BEDRIJF

te Best (N.-Br.)

Temidden der eiiidelooze heidevlakten vanhet, Brabantsche land rond Eindhoven staansedert .jaren eenvoudig wit en massaal de ge-bouwen van de Nederlandsche schoenfabriekenBATA. Vlak bij het dorpje Best, aan den groo-ten verkeersweg Eindhoven-Den Bosch, waarnooit iets anders gestaan hao dan hier endaar een klein Meijerijsch boerderijtje en waarvoigens de menschen uit de omgeving ook welnooit iets anders zou staan tri de toekomst, wasplotseling een groote moderne fabriek neer-gezet. Deze fabriek had met èèn slag het rus-tige landschap weten om te tooveren tot eenmiddelpunt van arbeid en bedrijvigheid

De jonge Nederlandsche Naamlooze Vennoot-schap, die zich oorspronkelijK ten doel had ge-steld de BATA-schoenen in Nederland te ver-koopen, had een zoo groot succes hiermede,dat men het in 1933 aandurfde, zelf eenfabriek te gaan bouwen' en zelf schoenen tegaan maken. Er werd niet veei gepraat, maarveel gebouwd. Met een voor ons, bedaarde Hol-

0

heid dan krijgt hij

belangrijker en meerverantwoordelijk werk

Hij wordt ■ gewaar-deerd naar hetgeenhij presteert. Hemwordt de kans gegevenzijn positie zelfstan-dig op te bouwen.Ei' is dan ook geen

Nederlands grootste schoenfabrieken

■34a.» !-..,, njl_ I Kn ;,l TJnn ,-J _ Jt«H«|.l. ~1.. ,Ju A\t . M< a« ,J ~ UU ..11 J _ J!i: n lheid. Hoe hoog de directie de waarde van ditdiploma aanslaat, kan wel blijken uit het feit,dat ieder arbeider, onverschillig wat zijn werkis, een gratificatie van f 5 per week krijgt alsbij in het bezit is van dit diploma D. Voortskrijgt hij bij het slagen voor het examen dehelft van zijn examengeld door de firma ver-goed. Dit systeem heeft zeer groote waarde,doch het zou niet af zijn, als alleen de men-schen in de fabriek zelf vakkennis en vakbe.kwaamheid hadden. Ook de filiaalhouders moe-ten in het bezit zijn van het diploma en zijkrijgen dezelfde gratificatie. Zou de filiaal-houder niet in dit systeem zijn opgenomen, dan

ware het als had men een gebouw opgerichtvan zeer stevige muren, die beschermen tegen

er op geregelde tijden uit de lilialen meisjes omeen cursus te volgen in het repareeren vankousen, natuurlijk van dameskousen, die aanhet euvel kunnen lijden, dat zij ladderen. Metvernuftige machinetjes kunnen deze kousengerepareerd worden; maar het eischt eenigeoefening, om met deze machinerie te kunnenomgaan. En ook dit wordt te Best geleerd aanc:e meisjes, die zich daarvoor opgeven. Zij ver-blijven dan een dag of veertien in het meis-jesinternaat, dat bij de fabriek is gebouwd engaan daarna weer terug naar de stad waarvanzi.i gekomen zijn, geschoold in die onderdeelenvan het bedrijf, waarvan de klant weer voor-deel heeft, als hij den winkel bezoekt.

De service, die op deze wijze aan den klant

Veel tijd en zorg worden er besieed aan de scho-ling van hel verkooppersoneel. U ziel hier eenafbeelding van 'n groep meisjes, die onderrichtworden in '1 onzichtbaar repareeren van kousen

tweede bedrijf te noemen, waar jeugdige kracn-

ten zulk een verantwoordelijke positie beklee-den als juist bij BATA.

Wat buitenstaanders ook op het systeemtegen mogen hebben, het blijft toch altijd vanmeer belang, dat zrj, die in het BATA-bedrijfeen levenspositie gevonden hebben en met hetsysteem vertrouwd zijn geworden, ervan over-tuigd zijn, dat, zoo zij het ver gebracht heb-ben, dit voor een groot gedeelte juist aan hettypische karakter der BATA-ondernemingen te

danken is De scholing der arbeiders neemt bij

BATA een zeer grooteplaats in. Direct bij deoprichting der fabriekente Best werd een oplei-dingsschool voor jongemannen ingesteld, welkeden jongens reeds vanafhun veertiende jaar devoor he* bedrijf benoo-digde opleiding geeft enhen op de hoogte brengtvan de bedrijfsteehnieken de arbeidsmei.hodender onderneming. Dezejongens worden gekozenuit hen, die zich hiervooraanmelden en dat. zijn erheel wat. Bij velen leefthet verlangen zich eengoede toekomst te vor-men. In een speciaal hier-voor ingericht internaatin het BATA.dorp ver-blijven momenteel jonge-lui uit alle deelen van hetland. Deze jongens, van

landers, wonderbaarlijke snelheid ging alles inzijn werk. ledereen, die werken wilde en wer.ken kon, was welkom in deze werkgemeenschap.De moeilijkheden, die ieder begin kenmerken,

?ich ook hier niet onbetuigd, maar 't en-thou.sia.sme der medewerkers en de vaste wil zoomogelijk tot resultaten te komen, deed wonderen.

Voordat het in heel Nederlund doorgedrongen«U, dat in Best heel groote schoenfabriekengebouwd waren, droegen al talrijke vaderlandersce hier vervaardigde schoenen.

En al maar meer werd er gebouwd; rond d".

drie groote witte hoofdgebouwen verrezen ande-re fabrieken, huizen, straten en pleinen. MiddenIn de heide was 'n vriendelijk dorpje ontstaan.

Het staat hier wei zoo heel eenvoudig neer-geschreven, het valt zoo gemakkelijk te con-statorren wanneer het er eenmaal is. Hoeveelenrrgie en ondernemingsdurf zijn hier bij elkaargebracht, hoe heeft men hier dagen en nach-ten moeten werken om in zoon kort tijdsbestekdergelijke wonderlijke resultaten te bereiken.Vraag het dengenen, die hier van meet af aangewerkt hebben. Laat hen vertellen hoe hetging en hoe zn gestimuleerd werden door deresultaten, die zij bereikten. De arbeiders vanBisteren werden de leiders van vandaag. Zij

wie men den aanleg en de ontwikkeling zorg-vuldig nagaat, worden, zoodia zij in het be-drijf komen, direct financieel zelfstandig Mis-schien is het beter te zeggen, dat de finan-cieele relaties tusschen het ouderlijke huis enhen verbroken worden. Zij werken overdag inhet bedrijf en verdienen daar hun eigen kost;zij kunnen zelf het pensiongeld van het inter.naat betalen en houden dan nog voldoendeover om voor het resteerendt- bedrag kleedingen andere benoodigdheden aan te schaffen.

Het overgebleven geld wordt als spaargelduitgezet.

Aan de opleiding dezer jongens wordt een zeerbijzondere zorg besteed. Zij leeren in de fabriekhet geheele fabricage-proces grondig kennenen worden in de vrije avonden onderricht in detheorie van het schoenbedrijf. Tevens krijgenzij lessen in technische vakken, in talen, inrekenen en boekhouden; kortom in alle vakken,die iemand met een leidende functie in een be-drijf noodig kan hebben.

De ouders worden regelmatig op de hoogtegehouden van de vorderingen en het gedraghunner jongens.

Het programma voor deze jongelui is vrijzwaar, want het valt niet mee per dag een

Een kijkje in een der afdeelingen van de schoen-fabriek

uur of acht te werken inde fabriek en dan desavonds nog. lessen te vol-gen. Men mag bij de be-oordeeling hiervan echterniet vergeten, dat ook intal van andere bedrijvenvan allerlei aard de jon-gens, die overdag voorhun brood moeten wer_

ken, aangewezen zijn opavondscholen, indien zijhun specifieke vakkennisof een algemeene ont-wikkeling willen vermeer-deren of bijhouden. Innormale tijden wordende meeste jongens enke-le maanden uitgezondennaar een. buitenlandscheBATA-fabriek, om in deeerste plaats hun talen-

kennis te vermeerderen,

werkten hun jonge bedrijf omhoog en met hetbedrijf zichzelf. Zij hebben liet geheel eigentysteem der BATA-ondernemingen leeren ken.nen, zij hebben in dit systeem gewerkt en erresultaten mee bereikt. Dit fameuze BATA-systeem, hoeveel is er al niet over geschreven;hoe dikwijls was het ai niet het onderwerp vanwetenschappelijke economische beschouwingen;hoe dikwijls werd het door sommigen als theoriebewonderd, door anderen weer afgekeurd.BATA-menschen leven in en door de praktijk.Hier is het bekleeden van een bepaalde functiehl het bedrijf niet afhankelijk gesteld van fac-

toren als leeftijd, sociale of financieele po-sitie. leder doet zijn werk zoo goed mogelijk.De inkooper is een klein zakenman, die,er allebelang bij heeft, de belangen der ondernemingte behartigen als ware het zijn eigen bedrijf.De filiaalhouder, een zelfstandige winkelier, zaler voordeel van hebben, wanneer hij schoenenverkoopt als stond hij in zijn eigen winkel.

Weet ieder zoo op zijn terrein iets te bereiken*c toont hij voldoende energie en vindingrijk-

hun blik te verruimen en hun verkregen vak-kennis te toetsen.

Deze bijzondere zorg voor de opleidingsschoolede bij alle BATA.bedrijven is ingericht, waar-borgt voor de toekomst medewerkers, die hunvak uitstekend verstaan en door hun lange

ervaring op jeugdigen leeftijd reeds als zelf-standig leider van een afdeeling kunnen op-treden. De bediening van den klant is het voor-naamste waarop alles gericht is. Hoe beter ge-schoold personeel, hoe dichter men dit doel/al kunnen benaderen. Daarom wordt er in disbedrijf niet alleen op gelet, dat leiders en toe-komstige leiders hun vak door en door kennen,maar ook de arbeiders, die in de fabriek werk-zaam zijn, moeten goed. en duchtig geschoolden geoefend zijn. leder arbeider — die bijBATA nooit dezen naam draagt, maar altijd

medewerker wordt genoemd — heeft kans zijn

vakbekwaamheid te ontwikkelen. Hij kan hierzijn z.g. aiploma D., ingesteld door de Fede-ratie van Schoenmakerspatroons, halen; eenaiploma, dat gegeven wordt voor vakbekwaam-

Een. kijkje in een onzer modern ingerichte filialen

regen en wind, doch voorzien van een dak, datop tal van plaatsen lekken vertoont. En als menin dit bedrijf alles wil doen voor den koning,die klant heet, dan zou het al zeer dwaas ■zijn,als men hem, die dagelijks met dezen konim;in contact komt, niet een dergelijke uitrusting-

zou meegeven als de anderen, die werken bin-nen de muren van het gebouw.

Ook aan de opleiding van de filiaalhouderswordt in Best zeer veel aandacht besteed. Zijkunnen daar diploma's behalen, die noodig zijnin verband met de vestigingswet, maar daar-naast kunnen zij" of hun assistenten nog anderecursussen volgen, die aan de service ten goedekomen. Er worden regelmatig cursussen gege.ven in pedicuren, een cursus, waarbij men deassistentie van een arts heeft. En dan komen

gegeven wordt, hetzij direct in het filiaal,hetzij indirect, omdat geschoolde arbeiders inde fabriek de beste producten kunnen afle-veren, zal niet licht te overtreffen zijn.

En het is niet alleen theorie. Want als menbij een bezoek aa.n het geweldige bedrijf eersteen tijd heeft zitten praten over dit alles, danwil men toch ook wel eens zien, hoe het in depraktijk werkt. Dat is alleen te zien door eenrondgang te maken in de fabrieken. Nu is hetzeker waar, dat men in een dag dit bedrijfeigenlijk niet kan bezichtigen. Men kan hetalleen „doen", zooals de Amcrikaansche toeris-ten Europa „doen" tijdens een vacantiedag.

En al past deze Amerikaansche wijze van be-zichtigen dan misschien wel bij een bedrijf datin korte jaren op zoo verbijsterend Ameri.

Ons hoofdfiliaal Kalverslraaf 110—112,Amsterdam

kaansch-snelle wijzeis gegroeid, het istoch onvoldoende omiets anders dan eenzeer globalen indrukte krijgen van alleswat er te zien is.Maar in dezen kortentijd kon men dan tochwei opmerken, dat al-les, wat men gehoordhad in een lang. .ge-sprek, nog iets anderswas dan theorie, of inieder geval, dat dezetheorie volkomen klop-

te met de praktijk Demanier, waarop in ditbedrijf wordt gewerkt,wijst er op, dat hierinderdaad vakbekwa-me mannen de leidinghebben en dat zij allesdoen om hun klantente gerieven. De klantis hier het middelpunt,waar alles om draait.Hier in dit bedrijf,waar de schoenen ende kousen en de sok-ken vervaardigd wor-den, maar ook in defilialen, die in bijnaiedere stad van Neder-land zijn gevestigd endie door hun inrich-ting en hun uiterlijkerop berekend zijn denklanten alles te bie-den. Dit bedrijf wil 't

denklanten zoo aange-naam mogelijk maken,niet alleen door deprettige en correcte be-diening, door de voor-komendheid van 't per-soneel, voor hetwelk

niets te veel mag zijn alsde klant een wensch uit-spreekt, maar het wil zijnklanten vooral de zeker-heid geven, dat zij hetbeste van het beste krij-gen. Het wil vertrouwenwekken en een bandscheppen tusschen hetbedrijf en den kooperDaarom is het noodig datzelfs in dit bedrijf, waartoch de beste vakmen-schen aan het productwerken en waar iedereenzijn best doet om eenzoo perfect mogelijk pro-duct af te leveren,- eenstrenge controle heerschten dat alle schoenennauwkeurig onderzocht

Pedicure, een belangrijke service van hei a„bedrijf. — Hei diploma van onze pedicuris* e

draagi de onderieekemng van een mcdicU^'

worden, voordat zij in de aantrekkelijke étalagesvan de filialen de menschen tot koopeh aanzet-ten of voor zij in de hooge en uitgestrekte rekken,die een teeken zijn van de groote ktms en degeweldig uitgebreide sorteering, de beurt af-wachten om verkocht te worden.

De controle, die bij BATA uitgeoefend wordtten aanzien van het product, is dan ook zeerscherp. De afgewerkte schoen passeert nog heelwat handen en critische oogen, voor hij waar-dig bevonden wordt, aan het publiek afgeleverdte worden. Tijdens het werk controleert demeester aan den band reeds tik paar schoenen',

de kamwielen op de kamraderen van dihouten vaten. Er staat de vulcaniseei'-U*ting en het gebouw, waar de schoenen vervdigd worden van rubber en linnen, gymnas .

schoenen, tennisschoenen, die me' cV

zorg behandeld worden als alle andere Pr>

ten, die hier worden afgeleverd. Ook hie1* " j

drukke bewegen van de macnines, die opS e

slaan langs den band, waar ieder arbeidereigen taak heeft, maar waar. evenals in .

A\e™

andere gebouwen, ook menschen staan, ai"...

bedrijf in het algemeen en hun vak in nt»

zonder door en door en in alle ondei'ddat door de vaardige engeoefende handen van dearbeiders tot stand komt.De volgende phase is de

controle, welke wordt uit.geoefend door daartoe

. speciaal aangestelde per-sonen, die elk paar schoe-nen in handen krijgenhet zorgvuldig onderzoo-ken en het eerst door-zenden naar de expedi -

tie-afdeeling, als hun ge-bleken is, dat er niet al-leen geen enkel gebrekaan kleeft, maar dat he;

ook in alle opzichten eenvolwaardig product is. Zijkennen hun vak door endoor en het is niet aan tenemen, dat ei iets aanhun aandacht ontsnappenzal. Doch het zou moge-lijk zijn. dat hun aan-dacht een oogenblik ver-slapt èn daarom is er nog

De kousenfabriek — Evenals aan alle artikel .gbesteedt de Baia-fabriek grooie zorg aan

fabricatie van kousen en sokken.

een hoofdcontroleur. die ep de êxpeditie-afdee-ling de kisten met schoenen moet overnemen.Uit elke kist neemt hij een .steekproef, contro-leert enkele paren schoenen, willekeurig geko-zen, en onderzoekt deze met de meeste nauw-gezetheid. En mocht er na dit alles toch nogeen paar schoenen zijn, waaraan iets man-keert, dan passeert het toch altijd nog de con-trole van den filiaalhouder, die geen enkelen

schoen behoeft te accepteeren, waarvan hij

meent, dat er bij de vervaardiging niet de al-lergrootste aandacht aan besteed is.

Van een bedrijf, dat op dergelijke wijze is

ingesteld op het bedienen van het publiek is

het te begrijpen, dat het zich steeds heeft uit-gebreid en dat het zich nog voortdurend blijftuitbreiden. Het eene gebouw na het andere is

ir den loop van deze vijf of zes jaren van zijnfcestaan uit den grond verrezen. Op het oogen-

blik is men nog aan het bouwen in hetzelfdesnelle tempo, dat de afgeloopen jaren heeftgekenmerkt. En er staan steeds weer nieuwegebouwen op het program. Zes jaren geledenkwam het eerste witte gebouw vooi den dag,dat deze streek voortaan zou bhjven kenmer-ken; en naast dit eene gebouw zijn er nog twee

kennen. En ook hier heerschtcontrole ten aanzien van het producde afdeeling. waar de leeren schoenen *'° yvervaardigd. En nr.ast deze staan nog t l̂

.

andere gebouwen, die dit bedrijf noocHet heeft zijn eigen papierfabriek, waar'*verpakkingsmateriaal voor de schoenen *

j

gemaakt. Het heeft zijn eigen inrichting- **j,de doozen vervaardigd worden uit hetdat hier gemaakt is. Het heeft zijn eigen & Êkerij, waar de doozen bedrukt worden irie Metiket der BATA-fafcrieken, dat in einde1!

lange rijen te zien is in de rekkenfilialen, die over het geheele land zijn i

spreid. Het heeft zijn eigen timm<waar de kisten vervaardigd worden, die. v°

.<

pakt met schoenen, verzonden worden ov« u

geheele land en — toen voor dentijd nog meer normaal was — ver over de ,\

reld, voorai naar Amerika, datden paren schoenen afnam.

Al deze gebouwen, die gelegen zijn J,groote, witte fabrieken, zijn vervuld met «

geluid van den arbeid. Elke afdeeling '',

haar eigen typische geluid: het knar-o' 1 i

staal op staal, of het ijverige klo;>iverrezen, die des zomersde felle zon van den mid-dag weerkaatsen over dehei en die des winters,

wanneer de sneeuw hetgeheele landsenap wit ge-maakt heeft, zoo bijzon-der goed passen bij dezeomgeving. Des avondsworden zij beschenen doorhelle schijnwerpers, danstaan zij vredig te rustenvan den harden arbeidvan den dag. Dan ver-breekt geen ander geluidde stilte dan op de stalenrails het korte getik derstaien wielen van de voor-bijsnellende treinen, die

hier elk half uur in beiderichtingen voorbijkomen.Zij kennen deze gebou-

Sianzerij van bovenleder

wen, waarin overdag hetzelfde arbeidzame tem-po heerscht, dat door deze snelle treinen ge-symboliseerd wordt. Van tijd tot tijd slaan devonken van de electrische voedingsdraden dengeheelen hemel blauw, als een korte groet vanden trein aan het witte licht en de witte ge-bouwen.

Voor deze witte fabrieken, waarin de schoengemaakt wordt van het allereerste begin totde; allerlaatste handeling die er een bijna vol-

maakt product van maakt, staan de anderegebouwen, waar de andere producten vervaar-digd worden van dit groote bedrijf. De gewel-dige leerlooierij, waar honderden en honderden

huiden verwerkt worden. In groote ketels on-dergaan zij de behandeling, die van de bestehuiden het beste leer maakt om later tot schoe-nen verwerkt te worden. Ze worden gewalst,geperst, geglansd en gedroogd: ze ondergaan dechemische behandeling, die ze geschikt maaktvoor verdere bewerking, in de enorm-grootecylindcrs, die steeds maar draaien en keeren enwenden, waarbij ze begeleid worden door hetknarsen van staal op staal, van de aandrij ven-

hamers; het zware neerslaan der stanzha' .-

of het snelle tikken, daar waar in een o 1" .fzien een rij pennen in den schoen SeS Jiwordt. En al deze geluiden samen gevfi1 jrhythme van den arbeid aan, zijn een ' , t»

van de drift tot werken. Deze drif1, Awerken is het ook, die dit bedrijf zich v Jmdurend nog doet uitbreiden. Is het niet. da Meigenlijke bedrijf uitbreiding behoeft, dall /!men verder gaan met het vergrooten va:l Jwoongelegenheid en het verhoogen va» Jcomfort. Nu kan men aan sommige dingeömerken, dat men midden op de hei staat, j,als alle plannen eens zullen zijn jji>zal ook dit heelemaal veranderen. Da» Afer een groot hotel voor de bezoekers e» ( ttreiding van de sportvelden en van de s pen van de woongelegenheid. En dit jfidaar staan op de heide, die tien jaren £ ,c<'nog maagdelijk was en onberoerd, alsteekenen van energie, van ondemcnii 1*" et' Ien doorzettingsvermogen van een aanta 1 ,fschen, die hier in korten tijd een indust'uit den grond hebben gestampt.