ADANA KENT SORUNLARI SEMPOZYUMU 3 PARKLARIN KULLANIM SONRASI DEĞERLENDİRİLMESİNE ANALİTİK BİR...
15
1 ADANA KENT SORUNLARI SEMPOZYUMU 3 PARKLARIN KULLANIM SONRASI DEĞERLENDİRİLMESİNE ANALİTİK BİR YAKLAŞIM: MERKEZ PARK, DOĞAL PARK, ENGELSİZ PARK ÖRNEĞİ (AN ANALYTIC APPROACH TO POST-UTILIZATION EVALUATION OF PARKS: MERKEZ PARK, DOGAL PARK, ENGELSIZ PARK) Kübra Gizem KARACA 1 , Hatice GÜR 2 , Müge ÜNAL 3 1 Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü Yüksek Lisans öğrencisi 2 Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü Yüksek Lisans öğrencisi 3 Arş. Gör. Fırat Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü 2015
Transcript of ADANA KENT SORUNLARI SEMPOZYUMU 3 PARKLARIN KULLANIM SONRASI DEĞERLENDİRİLMESİNE ANALİTİK BİR...
1
ADANA KENT SORUNLARI SEMPOZYUMU 3
PARKLARIN KULLANIM SONRASI
DEĞERLENDİRİLMESİNE ANALİTİK BİR
YAKLAŞIM: MERKEZ PARK, DOĞAL PARK,
ENGELSİZ PARK ÖRNEĞİ
(AN ANALYTIC APPROACH TO POST-UTILIZATION EVALUATION OF PARKS:
MERKEZ PARK, DOGAL PARK, ENGELSIZ PARK)
Kübra Gizem KARACA1, Hatice GÜR
2, Müge ÜNAL
3
1 Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü Yüksek Lisans öğrencisi
2
Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü Yüksek Lisans öğrencisi
3
Arş. Gör. Fırat Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü
2015
2
PARKLARIN KULLANIM SONRASI DEĞERLENDİRİLMESİNE
ANALİTİK BİR YAKLAŞIM: MERKEZ PARK, DOĞAL PARK,
ENGELSİZ PARK ÖRNEĞİ
ÖZET
Parklar, kentlerin biçimlenmesi, kent ekosisteminin dengelenmesi ve sürdürülebilirliğinde
önemli paya sahip yeşil alan sistemleri bünyesinde toplumsal işlev ve kapsamları da çeşitlilik
gösteren donatılardır. Bu işlevler; kent insanının fiziksel ve ruhsal temelli gereksinimlerinin
karşılanması yanında, doğal ve kültürel değerlerinin kavranması, korunması ve geliştirilmesi,
kent ve kentlilik kimliği ve kültürünün gelişmesi ve yaygınlaşması, tarihsel bilgi birikimi ve
deneyimlerin algılanması, sürdürülebilirlik bilincinin kazandırılması, toplumsal ilişkilerin
kurulması ve toplumsal dayanışmanın yerleşmesine katkı sağlayarak kendini göstermektedir.
Ancak bu alanlar, kent insanı olumlu bir değer yüklüyor, benimsiyor ve onlara bağlanarak
çeşitli özverilerde bulunuyorsa anlam kazanmaktadır. Kentin diğer alan ve mekanlarında
olduğu gibi parklarda da kullanıcıların davranış ve istemlerinin belirlenmesi planlama ve
tasarımda başarıya ulaşabilmenin temel koşullarından biridir. Kullanım sonrası değerlendirme
eylemi gerek bu belirlemelerde, gerekse tasarım ve uygulama aşamalarında yönlendirici
etkiye sahip önemli bir araçtır. Bir alan ya da mekanı gözlem, inceleme, karşılaştırma ve
kullanıcı araştırmasına dayalı olarak tanımlayan, olumlu ve olumsuz yönlerini ortaya koyan
değerlendirme karnesidir. Bu bağlamda çalışmada, Adana kentinin farklı kentsel bölgelerinde
yer alan üç önemli parkın (kent parkı niteliğindeki Merkez Park, semt parkı niteliğindeki
Doğal Park ve evrensel tasarım ilkeleri yönünde uygulamaya alınan Engelsiz Park) kullanım
sonrası değerlendirmesinde gözlem, karşılaştırma ve kullanıcı araştırmasına dayalı analitik bir
yaklaşımın uygulanmasına çaba gösterilmiştir.
Anahtar Sözcükler: Kullanım Sonrası Değerlendirme, Park, Kent Parkı, Adana
ABSTRACT
Parks are recreational areas playing an important role in shaping the city, balancing the
ecosystem and maintaining sustainability. They are also lands which vary in terms of their
function and radius. Among the major functions of the parks are meeting emotional and
physical needs of the urban population, preserving and improving the natural and cultural
values, developing and spreading the urban identity, indicating the historical heritage and
experience, raising awareness about sustainability, building social relations and public spirit.
However, parks can entail such a crucial meaning only if the people hold them dear and
demonstrate acts of altruism. As it is the case with planning and designing any other
constituent of the city, to successfully create a park, one of the major conditions is defining
the behavior patterns and needs of the users of the area. Therefore, post-utilization evaluation
is an important tool in terms of directing the design and application stages. It also serves as an
assessment report to define the advantages and disadvantages of an area based on observation,
close and comparative study, as well as user research. In that sense, our study aims to provide
an example of a post-utilization evaluation built with an analytical approach based on the
aforementioned methodology and carried out in three major parks of the city: a city park
named Merkez Park, a local park named Dogal Park, and Engelsiz Park built with the
principles of universal design.
Key Words: Post-Utilization Evaluation , Park, City Park, Adana.
3
1. GİRİŞ
Kent parkları, kent içinde yaşayan insanların stresten uzak tek başlarına ya da toplu halde
vakit geçirme olanakları bulabilecekleri, içerisinde birçok rekreatif fonksiyonları, dinlenme ile
eğlenme mekanları bulunduran, kentler ve kentliler için vazgeçilmez olan ve kentlerin
yaşanabilirliğinde önemli bir kriter haline gelmiş kentsel yeşil alan sisteminin en önemli
unsurudur. Kent parkları, insanların şehir yaşamının stresinden kaçabileceği ve zevk
duyabilecekleri sosyal ve çevresel fonksiyonlarıyla hizmet veren değerli kentsel yeşil
alanlardır. Bu sebeple, estetik görünüşler sağlamak, gürültüyü azaltmak, havayı temizlemek,
mikro klima etkisi ve kirlilik kontrolüne kadar faydalarıyla kent parkının önemi açıkça
ortadadır (Lam ve ark. 2005; Wong ve Domroes, 2005).
Adana’da çok sayıda parkın bulunmasına karşın; kentin merkezi bir yerinde bulunması nedeni
ile kent halkına yakınlığı, büyüklüğü, spor kompleksi, eğitsel ve eğlence amaçlı çocuk oyun
alanları bulundurması, her yaş grubundaki kullanıcılara sunduğu hizmetler gibi ana kriterlere
sahip olması nedeni ile Merkez Park, Doğal Park ve Engelsiz Park araştırma konusu olarak
incelenmeye değer bulunmuştur.
Adana ili merkez ilçelerindeki oyun alanlarının büyük çoğunluğunun, şehir imar planlarında
oyun alanı olarak ayrılan yerlerin bir köşesine ya da ortasına oyun ekipmanlarından salıncak,
kaydırak, tahterevalli ve tırmanma merdiveni gibi sınırlı sayıda temel oyun materyallerinin
yerleştirilerek oluşturulduğu gözlemlenmiştir. Çocuk oyun alanlarının büyük çoğunluğunun
oyun alanının zemin kaplaması uygun malzeme ile kaplanmış, oyun materyalleri sayı ve
çeşitlilik yönünden sınırlı da olsa farklı yaşa uygun, temiz ve sağlam ise de, engelli ve hareket
kısıtlılığı olan çocuklar için yeterli önlemlerin alındığı söylenemez. Çocuk oyun alanları
yerleşim yerlerine yakın, ana cadde, kalabalık ve gürültüden uzak ise de, önemli bir bölümü
bank, kamelya, ağaç, çiçek, çim, çit ve güvenlik yönünden yeterli değildir. Çocukları doğa ile
buluşturan, yaratıcılıklarını geliştiren, farklı aktivitelere imkân sağlayan çocuk oyun
alanlarına ihtiyaç vardır. Parkların içerisinde küçük yüzölçümlerine karşın çok önemli bir
fonksiyona sahip olan çocuk bahçeleri-oyun alanları da irdelenmiştir.
2.MATERYAL ve YÖNTEM
Bu çalışmada, Adana Kenti’ndeki Merkez Park, Doğal Park ve Engelsiz Park incelenmiştir.
Çalışmada;
Literatür taramalarından,
Parkta çekilmiş fotoğraflar ve alanda yapılan sörvey notlarından,
Alanda yapılan anket çalışmasından yararlanılmıştır.
Parklarda rastlantısal olarak seçilen kullanıcılara “standart formlarla yerinde anket yöntemi”
ile yürütülen anket çalışması Ekim 2014 tarihinde başlatılmış ve Mart 2015 tarihinde
sonlandırılmıştır. Anket çalışmasında; kullanıcı özelikleri, halkın rekreasyon eğilimleri, halkın
eğlence-dinlence amaçlı etkinliklere katılımı sınırlayan nedenler, halkın eğlence-dinlence
faaliyetlerini kullanım sıklığı ve süresi, parktaki donatı ve alanlar, parktaki diğer faktörler,
parktaki kullanım alanlarının yoğunluğu ve kullanım süresi, çocuk oyun ekipmanları ve
durumu, çocuk oyun alanlarındaki güvenlik ve sağlık durumu değerlendirilmiştir.
Değerlendirme yapılırken 12 yaş ve altı, 12-18 yaş, 18-24 yaş, 24-55 yaş ve 55 yaş ve üzeri
olmak üzere beş yaş grubuna ayrılmıştır.
4
Merkez Park: Seyhan Nehri’nin her iki yakasına kurulmuş toplam 33 hektar
büyüklüğündeki şehir parkıdır. Güneyde Sabancı Camisi ile kuzeyde Galleria alışveriş
merkezi arasında kalan park, 2004 yılında açılmıştır. Türkiye’nin en büyük parkıdır
(Anonim 1).
Doğal Park: Adana’nın Çukurova ilçesine bağlı Toros Mahallesinde yer alan parkın
içerisinde amfi tiyatro, evlendirme dairesi, çocuk oyun alanı, yürüyüş parkuru, süs
havuzu, kamelyalar ve banklar bulunmaktadır.
Engelsiz Park: Adana’nın Seyhan ilçesinde yer alan park 10.000 m2lik bir alana
sahiptir. Park bünyesinde Bedensel ve zihinsel engellilerin yararlanacağı standartlarda
oyun aletleri bulunmaktadır. Ayrıca ahşap kafeterya, seyir terası, şelale, süs havuzları,
3 adet kamelya ve 4 adet pergola, koşu ve yürüyüş parkuru yer almaktadır (Anonim
2).
3.ARAŞTIRMA BULGULARI
Çalışmanın bu bölümünde anketlerden elde edilen bulgular
Halkın rekreasyon eğilimleri,
Halkın eğlence-dinlence amaçlı etkinliklere katılımı sınırlayan nedenler,
Halkın eğlence-dinlence faaliyetlerinin kulanım sıklığı ve süresi,
Parktaki donatı ve alanların değerlendirilmesi,
Parktaki diğer faktörlerin değerlendirilmesi,
Parktaki kullanım alanlarının yoğunluğu ve kullanım süresi,
Çocuk oyun ekipmanlarının değerlendirilmesi,
Çocuk oyun ekipmanlarının durumunun değerlendirilmesi,
Çocuk oyun ekipmanlarının güvenlik ve sağlık durumunun değerlendirilmesi
olmak üzere dokuz başlık altında Şekil 1’den Şekil 9’a kadar grafikler halinde düzenlenerek
sunulmuştur.
HALKIN REKREASYON EĞİLİMLERİ
MERKEZ PARK DOĞAL PARK ENGELSİZ PARK
Şekil 1. Halkın Rekreasyon Eğilimleri, Merkez Park, Doğal Park ve Engelsiz Park
5
HALKIN EĞLENCE-DİNLENCE FAALİYETLERİNİN KULLANIM SIKLIĞI VE SÜRESİ
MERKEZ PARK
DOĞAL PARK
ENGELSİZ PARK
Şekil 2. Halkın Eğlence-Dinlence Faaliyetlerinin Kullanım Sıklığı ve Süresi, Merkez Park, Doğal Park ve
Engelsiz Park
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%
100% 1
saa
t ve
alt
ı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1-2
saa
t
3 s
aatt
en f
azla
1-2
saa
t
3 s
aatt
en f
azla
1-2
saa
t
3 s
aatt
en f
azla
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1-2
saa
t
3 s
aatt
en f
azla
1-2
saa
t
3 s
aatt
en f
azla
1-2
saa
t
3 s
aatt
en f
azla
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
haftada 1-5
2 haftada
1
3hafta ve üzeri
haftada 1-5
2 haftada
1
3hafta ve üzeri
haftada 1-5
2 haftada
1
3hafta ve üzeri
haftada 1-5
2 haftada
1
3hafta ve üzeri
haftada 1-5
2 haftada
1
3hafta ve üzeri
12 ve altı 12-18 18-24 24-55 55 ve üzeri
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%
100%
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
haftada 1-5
2 haftada
1
3hafta ve üzeri
haftada 1-5
2 haftada
1
3hafta ve üzeri
haftada 1-5
2 haftada
1
3hafta ve üzeri
haftada 1-5
2 haftada
1
3hafta ve üzeri
haftada 1-5
2 haftada
1
3hafta ve üzeri
12 ve altı 12-18 18-24 24-55 55 ve üzeri
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%
100%
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
haftada 1-5
2 haftada
1
3hafta ve üzeri
haftada 1-5
2 haftada
1
3hafta ve üzeri
haftada 1-5
2 haftada
1
3hafta ve üzeri
haftada 1-5
2 haftada
1
3hafta ve üzeri
haftada 1-5
2 haftada
1
3hafta ve üzeri
12 ve altı 12-18 18-24 24-55 55 ve üzeri
6
PARKTAKİ DONATI VE ALANLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ
MERKEZ PARK
DOĞAL PARK
ENGELSİZ PARK
Şekil 3. Parktaki Donatı ve Alanların Değerlendirilmesi, Merkez Park, Doğal Park ve Engelsiz Park
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100% ço
k az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
12 ve altı 12-18 18-24 24-55 55 ve üzeri
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
12 ve altı 12-18 18-24 24-55 55 ve üzeri
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
12 ve altı 12-18 18-24 24-55 55 ve üzeri
7
PARKTAKİ DİĞER FAKTÖRLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ
MERKEZ PARK
DOĞAL PARK
ENGELSİZ PARK
Şekil 4. Parktaki Diğer Faktörlerin Değerlendirilmesi, Merkez Park, Doğal Park ve Engelsiz Park
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%
100% ço
k az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
12 ve altı 12-18 18-24 24-55 55 ve üzeri
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%
100%
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
12 ve altı 12-18 18-24 24-55 55 ve üzeri
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%
100%
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
12 ve altı 12-18 18-24 24-55 55 ve üzeri
8
PARKTAKİ KULLANIM ALANLARININ YOĞUNLUĞU VE KULLANIM SÜRESİ
MERKEZ PARK
DOĞAL PARK
ENGELSİZ PARK
Şekil 5. Parktaki Kullanım Alanlarının Yoğunluğu ve Kullanım Süresi, Merkez Park, Doğal Park ve Engelsiz
Park
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%
100% 1
saa
t ve
alt
ı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1-2
saa
t
3 s
aatt
en f
azla
1-2
saa
t
3 s
aatt
en f
azla
1-2
saa
t
3 s
aatt
en f
azla
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1-2
saa
t
3 s
aatt
en f
azla
1-2
saa
t
3 s
aatt
en f
azla
1-2
saa
t
3 s
aatt
en f
azla
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1-2 kişi 3-4 kişi 4 ve üzeri kişi
1-2 kişi 3-4 kişi 4 ve üzeri kişi
1-2 kişi 3-4 kişi 4 ve üzeri kişi
1-2 kişi 3-4 kişi 4 ve üzeri kişi
1-2 kişi 3-4 kişi 4 ve üzeri kişi
12 ve altı 12-18 18-24 24-55 55 ve üzeri
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%
100%
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1-2
saa
t
3 s
aatt
en f
azla
1-2
saa
t
3 s
aatt
en f
azla
1-2
saa
t
3 s
aatt
en f
azla
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1-2
saa
t
3 s
aatt
en f
azla
1-2
saa
t
3 s
aatt
en f
azla
1-2
saa
t
3 s
aatt
en f
azla
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1-2 kişi 3-4 kişi 4 ve üzeri kişi
1-2 kişi 3-4 4 ve üzeri kişi
1-2 3-4 4 ve üzeri
1-2 3-4 4 ve üzeri
1-2 3-4 4 ve üzeri
12 ve altı 12-18 18-24 24-55 55 ve üzeri
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%
100%
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1 s
aat
ve a
ltı
2-3
saa
t
1-2 kişi 3-4 kişi 4 ve üzeri kişi
1-2 kişi 3-4 kişi 4 ve üzeri kişi
1-2 kişi 3-4 kişi 4 ve üzeri kişi
1-2 kişi 3-4 kişi 4 ve üzeri kişi
1-2 kişi 3-4 kişi 4 ve üzeri kişi
12 ve altı 12-18 18-24 24-55 55 ve üzeri
9
ÇOCUK OYUN EKİPMANLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ
MERKEZ PARK
DOĞAL PARK
ENGELSİZ PARK
Şekil 6. Çocuk Oyun Ekipmanlarının Değerlendirilmesi, Merkez Park, Doğal Park ve Engelsiz Park
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100% ço
k az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
12 ve altı 12-18 18-24 24-55 55 ve üzeri
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a 12 ve altı 12-18 18-24 24-55 55 ve üzeri
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
12 ve altı 12-18 18-24 24-55 55 ve üzeri
10
ÇOCUK OYUN EKİPMANLARININ DURUMUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ
MERKEZ PARK
DOĞAL PARK
ENGELSİZ PARK
Şekil 7. Çocuk Oyun Ekipmanlarının Durumunun Değerlendirilmesi, Merkez Park, Doğal Park ve Engelsiz Park
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100% ço
k az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
12 ve altı 12-18 18-24 24-55 55 ve üzeri
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
12 ve altı 12-18 18-24 24-55 55 ve üzeri
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
12 ve altı 12-18 18-24 24-55 55 ve üzeri
11
ÇOCUK OYUN EKİPMANLARININ GÜVENLİK VE SAĞLIK DURUMUNUN
DEĞERLENDİRİLMESİ MERKEZ PARK
DOĞAL PARK
ENGELSİZ PARK
Şekil 8. Çocuk Oyun Ekipmanlarının Güvenlik ve Sağlık Durumunun Değerlendirilmesi, Merkez Park, Doğal
Park ve Engelsiz Park
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100% ço
k az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
12 ve altı 12-18 18-24 24-55 55 ve üzeri
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
çok az az orta fazla çok fazla çok az az orta fazla çok fazla çok az az orta fazla çok fazla çok az az orta fazla çok fazla çok az az orta fazla çok fazla
12 ve altı 12-18 18-24 24-55 55 ve üzeri
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
çok
az
az
ort
a
fazl
a
çok
fazl
a
12 ve altı 12-18 18-24 24-55 55 ve üzeri
12
HALKIN EĞLENCE-DİNLENCE AMAÇLI ETKİNLİKLERE KATILIMI SINIRLAYAN
NEDENLER MERKEZ PARK DOĞAL PARK ENGELSİZ PARK
Şekil 9. Halkın Eğlence-Dinlence Amaçlı Etkinliklere Katılımı Sınırlayan Nedenler, Merkez Park, Doğal Park
ve Engelsiz Park
4.TARTIŞMA ve SONUÇ
Sonuçlar yaş grupları temel alınarak irdelenmiştir. Buna göre;
12 yaş ve altı çocuklar üç parka da eğlenmek, arkadaşlarıyla bir arada olmak, geniş çim
alanlarda serbest aktiviteler yapmak için gitmektedir. Çocukların Engelsiz Parka gitmesini
sınırlayan faktör eğlence-dinlence alan ve mekanlarına ulaşım güçlüğü diğer iki parka
gitmesini sınırlayan faktör ise ailelerinin kısıtlayıcı davranışlarıdır.
12-18 yaş grubu üç parka da arkadaşlarla bir arada olmak, çocukları eğlendirmek, spor
yapmak ve geniş çim alanlarda serbest aktiviteler yapmak için gitmektedir. Bu grubun
Engelsiz Parka gitmesini sınırlayan bir faktör bulunmamaktadır. Diğer iki parka gitmesini
sınırlayan faktör ise ailelerinin kısıtlayıcı davranışlarıdır.
18-24 yaş grubu üç parka da çocukları eğlendirmek, arkadaşlarla bir arada olmak, dinlenmek
ve spor yapmak için gitmektedir. Bu grubun Doğal Parka gitmesini sınırlayan bir faktör
bulunmamaktadır. Diğer iki parka gitmesini sınırlayan faktörler ise eğlence alanlarının
kalabalık olması, zamanlarının yetersiz olması ve istenmeyen özelliklere sahip diğer
kullanıcıların varlığıdır.
24-55 yaş grubu üç parka da dinlenmek, çocukları eğlendirmek ve ev hayvanı gezdirmek için
gitmektedir. Grubun Engelsiz Parka gitmesini sınırlayan faktör eğlence-dinlence alan ve
mekanlarına ulaşım güçlüğü iken diğer parklara gitmeyi sınırlayan faktör ise zamanlarının
yetersiz olmasıdır.
55 yaş ve üzeri üç parka da dinlenmek, çocukları eğlendirmek ve güzel manzara ile
bütünleşmek için gitmektedir. Grubun Merkez Parka gitmesini sınırlayan faktörler zaman
yetersizliği ve eğlence alanlarının temizliğinin eksik olması, Engelsiz Parka gitmesini
sınırlayan faktörler eğlence-dinlence alan ve mekanlarına ulaşım güçlüğü, Doğal Parka
gitmesini sınırlayan faktör ise etkinliklere katılım için eşlik edecek kimsenin olmamasıdır.
13
Merkez Parktaki donatı ve alanlar ve diğer faktörlerin değerlendirilmesi;
Spor oyun alanları, pergola, çeşme, tuvalet, yangın söndürme düzeneği, ilkyardım
butonu ve çitler az sayıda
Temizlik, güvenlik, çeşitlilik az
Çöp kutusu, aydınlatma elemanları fazla sayıda
Park alanı büyüklüğü yeterli büyüklükte, ulaşım mesafesi fazla
Doğal Parktaki donatı ve alanlar ve diğer faktörlerin değerlendirilmesi;
Tırmanma merdiveni, yangın söndürme düzeneği, ilkyardım butonu ve çitler az sayıda
Temizlik, güvenlik, çeşitlilik az
Çöp kutusu, aydınlatma elemanları fazla sayıda
Park alanı büyüklüğü yeterli büyüklükte, yerleşim yerlerine yakın
Engelsiz Parktaki donatı ve alanlar ve diğer faktörlerin değerlendirilmesi;
Banklar, spor oyun alanları, spor aletleri, bisiklet yolu ve çeşme az sayıda
Temizlik, güvenlik, çeşitlilik az
Aydınlatma elemanları, çöp kutusu, pergola, koşu parkuru fazla
Park alanı büyüklüğü ise yeterli büyüklükte
Parklardaki alanların kullanım yoğunluğu;
12 yaş ve altı: Çocuk oyun alanı, basketbol ve futbol sahası,
12-18 yaş grubu: Pergola, bank, çocuk oyun alanı, fitness alanı, koşu parkuru,
18-24 yaş grubu: Çocuk oyun alanı, pergola, bank, fitness alanı, koşu parkuru
24-55 yaş grubu: Çocuk oyun alanı, pergola ve bank,
55 yaş ve üzeri: Pergola, bank
Parklardaki çocuk oyun ekipmanlarının değerlendirilmesi;
Tırmanma merdiveni, salıncak, oyun seti az sayıda, temizliği fazla
Farklı yaşlara uygun, diğer oyun grupları yeterli
Boya durumu ve aydınlatma durumu genel olarak iyi
Halkın Talepleri;
Voleybol, futbol ve basketbol sahası, tenis kortu, yüzme havuzu, roller skate alanı,
cafe, büfe, belediye sosyal tesisi, aile çay bahçesi, restaurant, hayvanat bahçesi,
abdesthane, sergi alanı, akvaryum, lunapark, eğitici alanlar, cep telefonu şarj
istasyonu, bebek bakım odası, ilk yardım butonu,
Doğal parkta emekli dinlenme evleri (içerisinde kütüphane, dinlenme odası, çay odası,
oyun odası olan)
Engelli çocuklar için oyun elemanları ve faaliyetler,
Çocuk gelişimine yönelik oyun ekipmanları ve tırmanma merdivenleri,
Çocukların yaralanmasını engellemek için oyun gruplarının boru ayaklarının süngerle
kaplanması, tahteravalli için koruma kemeri,
Güvenlik görevlilerinin sayısının artırılması,
14
Temizlik görevlilerinin sayısının artılması, WClerin temizliği ve ücretsiz olması,
başıboş hayvanların kirlettiği yerlerin temizliği, Doğal Parktaki havuzun temizliğinin
yapılması
Engelsiz Parkta havuzun üst kısmında kalan koruma demirlerinin yüksekliklerinin
artırılması, ağaçların budanması
Bu bulgular ışığı altında araştırmada ulaşılan sonuçları aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür;
Kullanıcıların ziyaret ettikleri zaman dilimleri dikkate alınmalı ve az tercih edilen
zaman dilimlerini artırmak için parkta gerekli iyileştirme çalışmaları yapılmalı ve
sosyal etkinliklerin düzenlenmelidir.
Park soğuk mevsimlerde daha az ziyaret edildiğinden, bu mevsimler için yetenek etki
değerine göre kapalı (sosyal tesis, spor alanı) kullanımların inşa edilmesi parkın
kullanım cazibesini, dolayısıyla kullanım yeteneğini de artıracaktır.
Mevcut kullanımlardan yetersiz bulunan çocuk oyun alanları yaş gruplarına göre
düzenlenmeli belirlenen yetenek etki değeri göz önünde bulundurularak alternatif spor
alanları inşa edilmelidir.
Açık hava tiyatrosunda sinema, tiyatro ve konser etkinlikleri düzenlenerek parkların
kullanımın etkinliğinin artırılması gereklidir.
Parklardaki mevcut hizmet birimleri (tuvaletler, güvenlik, bebek bakım odası vb.)
iyileştirme yapılması gerekmektedir.
Parklarda bank (üstü açık oturma birimi), pergola (üstü kapalı oturma birimi)
birimlerinin sayısı artırılmalı, revir (acil yardım), ATM, çeşme, su gösterisi, ışık
gösterisi ve büfelerin bulunması gerekmektedir.
Çay bahçesi, sinema, 0-6 yaş grubu çocuk oyun alanı, konser, tiyatro, lunapark ve
oyun salonu, hayvanat bahçesi, akvaryum, sergi alanı gibi kullanımların bulunması ve
etkinliklerin düzenlenmesi durumunda parkın kullanım yeteneği de artacaktır.
Ülkemiz ekonomik koşullarında sağlıklı ve bilinçli bir toplum için insanların boş zamanı en
fazla geçirebilecekleri kamusal alanlar olan kent parklarının kullanım ve etkinlik çeşitliliği
önem arz etmektedir. Çalışmanın Adana Merkez Parkı, Doğal Parkı ve Engelsiz Parkı
kullanım olanaklarının yetersiz olduğu saptanmış, yerel yönetimlerin gerekli iyileştirme
çalışması yapması gerektiği belirtilmiştir.
5.KAYNAKLAR
ANONİM 1.Nisan 02 2015 (de indirildi). http://tr.wikipedia.org/wiki/Merkez_Park.
ANONİM 2.Nisan 02 2015 (de inrildi). http://www.haberler.com/seyhan-da-engelsiz-park-
hayata-geciyor-4928490-haberi/.
LAM, K., NG, S., HUI, W., CHAN, P., 2005. Environmental Quality of Urban Parks and
Open Spaces in Hong Kong, Environmental Monitoring and Assessment, 11, 5573.
WONG, K., K., VE DOMROES, M., 2005. “The visual quality of urban park scenes of
Kowloon Park, Hong Kong: likeability, affective appraisal, and cross-cultural
perspectives” Environment and Planning B: Planning and Design, volume 32, 617-
632.
15
