101 điều thú vị về trái đất

Nguồn: vnExpress

Chúng ta đang sống trên

một quả cầu đầy những điềukỳ quặc và độc đáo. Thực chấtnó không phải hình cầu mà làmột hành tinh hoang dại, lổnnhổn những ngọn núi lửa lụitàn, rung chuyển bởi các trậnđộng đất kinh hoàng, ngậpchìm trong những cơn đạihồng thuỷ. Nhưng đâu mới làđiều tồi tệ nhất?

Một số thung lũng của tráiđất chìm sâu dưới biển. Nhiềungọn núi lại vươn chồi lên trên

lớp không khí mỏng. Bạn cóthể nêu tên điểm thấp nhấttrên trái đất? Đỉnh cao nhất?Bạn có biết đường vào trungtâm trái đất là bao xa và có gìở đó? Nơi nóng nhất, lạnhnhất, khô nhất, lộng gió nhất làở đâu?

Những câu trả lời sau doSPACE.com phối hợp với Tổchức khảo sát địa chất Mỹ(USGS), cùng Hiệp hội khíquyển và đại dương quốc gia

Mỹ, cung cấp.1. Nơi nào nóng nhất trên

trái đất?

Thung lũng chết.Nếu bạn đoán là Thung

lũng chết ở California, Mỹ, thìbạn hoàn toàn sai. El Azizia ởLibya đã đạt được nhiệt độ kỷlục 57,8 độ C vào 13/9/1922.Thung lũng chết chỉ đạt 56,6độ C vào 10/7/1913.

2. Nơi lạnh nhất trên thếgiới?

Ở rất xa, nhiệt độ thấp nhấttừng đo được trên trái đất là-89 độ C ở Vostok, Nam Cực,vào ngày 21/7/1983.

3. Cái gì tạo nên sấmsét?

Nếu bạn đoán rằng "tiachớp" thì cũng xin bái phục.Nhưng có một câu trả lời sángtỏ hơn. Không khí xung quanhtia chớp bị hâm nóng lên gấp 5lần nhiệt độ của mặt trời. Sựhâm nóng đột ngột này khiến

không khí nở ra nhanh hơn tốcđộ của âm thanh, làm chokhông khí xung quanh bị nénlại và tạo nên shock wave,chúng ta nghe thấy như tiếngsấm.

4. Đá có thể nổi trênnước?

Trong những đợt phun tràonúi lửa, lớp khí bị bắn ra mạnhmẽ từ dung nham tạo nên mộtloại đá sủi bọt gọi là đá bọt,chứa đầy các bong bóng khí.

Một số hòn đá này có thể nổitrên mặt nước.

5. Đá có thể to lênkhông?

Có, nhưng theo dõi quátrình này thì còn chán hơn làxem sơn khô. Những hòn đánày (iron-manganese crusts)lớn lên trên các ngọn núi ởdưới biển. Chúng kết tủa chậmrãi vật chất từ nước biển, tolên khoảng 1 mm trong 1 triệunăm. Móng tay của bạn cũng

mọc lên từng đó trong 2 tuần.6. Bao nhiêu lượng bụi từ

không trung rơi xuống tráiđất mỗi năm?

Con số này vô định, nhưngUSGS cho rằng có ít nhất1.000 triệu gram, tức làkhoảng 1.000 tấn vật chất rơivào bầu khí quyển mỗi năm vàhạ cánh xuống bề mặt trái đất.

7. Bụi có thể bay bao xatrong gió?

Một nghiên cứu vào năm

1999 cho biết bụi từ châu Phiđã tìm đường tới Florida vàkhiến nhiều nơi ở bang nàyvượt giới hạn chất lượngkhông khí cho phép do Uỷ banbảo vệ môi trường Mỹ quyđịnh. Số bụi đó được nhữngcơn gió lớn ở Bắc Phi đónđường và đưa lên cao 6.100m, nơi đó bụi lại gặp gió mậudịch và được đưa qua biển.Bụi từ Trung Quốc cũng đãvượt đại dương tìm sang Bắc

Mỹ.8. Thác nước cao nhất

thế giới ở đâu?

Thác Thiên thần.Thác Thiên thần (Angel

Falls) ở Venezuela, chảy từ độ

cao 979 m.9. Hai thành phố lớn nào

của Mỹ sẽ bị nhập vàonhau?

Khe nứt San Andreas chạytheo hướng bắc nam đangphân tách với tốc độ 5cm/năm, khiến cho LosAngeles tiến gần về SanFrancisco. Ước đoán LosAngeles sẽ trở thành khu vựcngoại ô của thành phố bênVịnh trong 15 triệu năm nữa.

10. Trái đất có phải hìnhcầu?

Do hành tinh của chúng taxoay tròn và linh hoạt hơn bạncó thể tưởng tượng, nó phìnhra ở phần giữa, tạo nên hìnhgiống như quả bí ngô. Chỗphình ra này đang giảm dầnqua hàng thế kỷ, nhưng naybỗng nhiên nó lại phát triển.Chính sự băng tan ngày càngnhiều trên trái đất chính lànguyên nhân khiến vành xích

đạo nở ra.

Trọnglực trên sao Hỏa bằng 38%trọng lực trái đất, tính ở mực

nước biển. Vì thế, một ngườinặng 100 kg trên trái đất sẽnặng 38 kg trên sao Hoả. Tuyvậy, theo những kế hoạch hiệnthời của NASA thì phải mấthàng thập kỷ nữa con số nàymới được kiểm chứng.

12. Một năm trên saoHỏa dài bao nhiêu?

Nó đúng bằng một năm,nếu bạn đến từ sao Hỏa.Nhưng đối với người trái đất,nó gần như dài gấp đôi. Hành

tinh đỏ mất 687 ngày để quayquanh mặt trời, so với 365ngày của trái đất.

13. Một ngày trung bìnhtrên sao Hỏa dài bao nhiêu?

Người sao Hỏa có thể ngủ(hoặc làm việc) nhiều hơn nửatiếng mỗi ngày so với bạn. Mộtngày trên sao Hỏa dài 24 giờ37 phút, so với 23 giờ 56 phúttrên trái đất. Một ngày trên bấtcứ hành tinh nào thuộc hệ mặttrời được tính bằng thời gian

nó tự xoay tròn đúng một vòngtrên trục, tức là làm cho mặttrời nhô lên vào buổi sáng vàlặn xuống vào buổi tối.

14. Núi lửa nào lớn nhất?

Núi lửa Mauna Loa.

Núi Mauna Loa ở Hawaiichiếm danh hiệu này trên tráiđất. Nó cao 15,2 km tính từchân núi nằm ở dưới đáy biển.Nhưng ngọn núi OlympusMons trên sao Hoả còn vĩ đạihơn - nó xuyên thủng bầu trờihành tinh đỏ với độ cao 26km. Nền móng của ngọn núinày có thể bao phủ hầu nhưtoàn bộ bang Arizona, Mỹ.

15. Trận động đất gâythiệt mạng nhiều nhất từ

trước tới nay?Kỷ lục về trận động đất

thần chết xảy ra vào năm 1557ở Trung Quốc. Nó giángxuống khu vực nơi người dânchủ yếu sống trong nhữnghang động bằng đá. Dãy đásụp đổ, giết chết khoảng830.000 người. Một trận địachấn kinh hoàng khác cũng đổxuống Đường Sơn, TrungQuốc vào năm 1976. Hơn250.000 người thiệt mạng.

16. Trận động đất mạnhnhất trong giai đoạn gầnđây?

Trận động đất xảy ở ngoàibiển Chile vào năm 1960 cócường độ 9,6 richter và gây ravết nứt dài 1.600 km. Một trậnđộng đất như vậy xảy ra tạimột thành phố lớn có thể làmtan tành những công trình cókỹ thuật xây dựng hiện đạinhất.

17. Trận động đất nào

kinh hoàng hơn: Kobe(Nhật Bản) hay Northridge,California (Mỹ)?

Trận động đất ở Northridgevào năm 1994 mạnh 6,7 độrichter và làm 60 người chết,6.000 người bị thương, thiệthại hơn 40 tỷ USD. Trận độngđất ở Kobe vào năm 1995 cócường độ 6,7 richter và giếtchết 5.530 người. Khoảng37.000 người bị thương và nềnkinh tế thất thoát 100 tỷ USD.

18. Khoảng cách tớitrung tâm trái đất là baoxa?

Khoảng cách từ bề mặt tráiđất tới trung tâm là gần 5.955km. Hầu hết thành phần tráiđất là chất lỏng. Chỗ vỏ rắnnhất của hành tinh chỉ dàykhoảng 66 km - mỏng hơn vỏcủa một quả táo, tính theo tỷlệ tương đương.

Núi Everest.19. Ngọn núi cao nhất thế

giới?

Núi Everest ở Nepal caogần 9 km trên mực nước biển.

20. Mặt trăng đã bao giờgần hơn thế này chưa?

Nó đã từng gần hơn rấtnhiều. Một tỷ năm trước đây,mặt trăng nằm trong một quỹđạo nhỏ hơn, chỉ mất khoảng20 ngày để quay quanh chúngta. Một ngày trên trái đất hồiđó dài 18 tiếng. Hiện mặttrăng vẫn tiến ra xa, khoảng 4cm/năm. Trong khi đó vòng

quay của trái đất lại chậm lại,khiến cho ngày kéo dài ra.Trong tương lai xa, một ngàytrên trái đất sẽ dài 960 tiếng!

Dòng sông Nile.21. Điểm cạn thấp nhất

trên trái đất? Bờ biển Chết ở Trung Đông

thấp 400 m dưới mặt biển. Vịtrí thứ 2 là Bad Water ở Thunglũng Chết, California, ở vị trí86 m dưới mặt biển.

22. California đang chìmdần?

Thực tế là một số phần củabang này đang bị như vậy. Sựxê dịch lên xuống của một số

hồ nước tự nhiên ở dưới mặtđất đang khiến cho Californialún xuống 11cm/năm. Các hệthống nước và cống ngầm cóthể bị đe doạ.

23. Con sông dài nhất?Sông Nile ở châu Phi dài

6.695 km.24. Bang chịu nhiều động

đất nhất ở Mỹ?Alaska thường xuyên phải

chịu một trận động đất mạnh 7độ richter mỗi năm, và một

cơn động đất mạnh hơn 8 độrichter trung bình sau 14 năm.Florida và North Dakota chịuít động đất nhất ở Mỹ.

25. Nơi khô hạn nhấttrên thế giới?

Vùng Arica ở Chile chỉ có0,76 mm lượng mưa mỗi năm.Với lượng đó cần mất một thếkỷ để hứng đủ một tách càphê.

26. Cái gì gây ra sụt lởđất?

Lượng mưa dồn dập trongmột giai đoạn ngắn có thể gâyra các dòng chảy bùn và rácthải với tốc độ cao. Lượngmưa dầm dề kéo dài trong mộtthời gian dài lại tạo ra nhữngvụ lở đất lớn từ từ. Mỗi năm,nước Mỹ thiệt hại 2 tỷ USD dosụt lở đất. Trong một trận bãokỷ lục ở San Francisco vàotháng 1/1982, khoảng 18.000dòng chảy rác thải hình thànhtrong một đêm. Thiệt hại tài

sản lên tới 66 triệu USD cùng25 người chết.

27. Bùn chảy với tốc độbao nhiêu?

Những dòng chảy như thácbùn có thể di chuyển với tốcđộ 160 km/giờ.

28. Vật chất trong lòngtrái đất cũng chảy?

Bạn đoán đúng rồi đấy.Năm 1999, các nhà khoa họctìm thấy vật liệu tan chảytrong lõi trái đất chảy theo các

dòng xoáy mà sức mạnh củanó tương tự như bão lốc.

29. Nơi ẩm ướt nhất trêntrái đất?

Lloro, Colombia có lượngmưa trung bình hàng năm làhơn 13 m, gấp 10 lần nhữngthành phố ẩm nhất ở châu Âuhoặc Mỹ.

30. Trái đất có chuyểnqua các thời kỳ khác nhaunhư mặt trăng?

Từ sao Hoả, có thể nhìn

thấy trái đất chuyển qua cácgiai đoạn khác nhau (cũng nhưchúng ta nhìn thấy sao Kimthay đổi). Trái đất nằm trongquỹ đạo của sao Hoả và khi 2hành tinh cùng di chuyển quamặt trời, ánh sáng mặt trờichiếu xuống hành tinh củachúng ta theo một góc khác.

Grand Canyon.31. Hẻm núi lớn nhất sao

Hỏa? Grand Canyon được coilà hệ thống hẻm núi lớn nhấtthế giới, dài 446 km. Nhưnghẻm núi Valles Marineris trên

sao Hoả còn dài tới 4.800 km.Nếu đặt trên bản đồ nước Mỹ,nó sẽ kéo dài từ New York tớiLos Angeles. Vết sẹo khổng lồtrên bề mặt hành tinh đỏ nàysâu tới 8 km.

32. Hẻm núi sâu nhất ởMỹ?

Hẻm núi Hells dọc theobiên giới Oregon - Idaho sâuhơn 2,4 km. Trong khi đó,Grand Canyon sâu không quá2 km.

33. Trái đất có phải làhành tinh đá lớn nhất tronghệ mặt trời?

Hoàn toàn đúng như vậy.Đường kính trái đất tại đườngxích đạo là 12.756 km. SaoKim là 12.104 km. Sao Hoả vàsao Thuỷ nhỏ hơn rất nhiều.Sao Diêm Vương cũng là hànhtinh đá nhưng quá nhỏ.

34. Có bao nhiêu núi lửatừng hoạt động trên tráiđất?

Có khoảng 540 núi lửa trênmặt đất từng phun trào. Khôngai biết rõ có bao nhiêu núi lửaở dưới biển đã hoạt động từtrước tới nay.

35. Không khí bao gồmchủ yếu là ôxy?

Bầu khí quyển của trái đấtchiếm 80% là nitơ. Phần cònlại chủ yếu là ôxy, với mộtlượng rất nhỏ các tạp chấtkhác.

36. Thác nước cao nhất ở

Mỹ?Thác Yosemite ở California

cao 739 m.37. Bao nhiêu phần trăm

lượng nước trên thế giớinằm ở đại dương?

Khoảng 97%. Đại dươngchiếm 2/3 bề mặt trái đất, điềuđó có nghĩa là nếu có mộtthiên thạch va vào trái đất thìnó sẽ bắn tung toé.

38. Vùng đất nào chứalượng nước ngọt lớn nhất

trên thế giới?Gần 70% lượng nước ngọt

trên trái đất nằm trong cáctảng băng ở Nam cực vàGreenland. Số còn lại nằmtrong bầu khí quyển, sôngsuối, mạch nước ngầm vàchiếm chỉ khoảng 1%.

39. Đại dương lớn nhấttrên trái đất?

Thái Bình Dương bao phủmột diện tích rộng 165 triệukm2, lớn hơn gấp 2 lần Đại

Tây Dương. Nó có độ sâutrung bình là 3,9 km.

40. Tại sao trái đất lạihầu như không có miệnghố, trong khi mặt trăng lạilỗ chỗ?

Trái đất hoạt động tích cựchơn về mặt địa lý và thời tiết.Một số miệng hố vài triệu tuổiđã được bao phủ bởi thực vật,biến đổi qua động đất và lởđất, cùng với những hiệntượng mưa gió. Trong khi đó

mặt trăng khá yên tĩnh về mặtđịa lý và hầu như không cóthời tiết, nên các miệng hốtrên đó vẫn nguyên sơ quahàng tỷ.

Biển Chết.41. Vùng đất liền thấp

nhất trên trái đất? Bờ biểnChết, nằm giữa Israel vàJordan, nằm ở độ sâu 394 mdưới mực nước biển.

42. Hồ lớn nhất thế giới?Cả về kích cỡ và dung lượng làCaspian Sea, nằm giữa đôngnam châu Âu và tây Á.

43. Nơi có nhiều động đấtvà phun trào núi lửa nhấttrên trái đất?

Hầu hết xảy ra dọc theoranh giới của hàng chục mảngthạch quyển khổng lồ trôi nổitrên bề mặt trái đất. Một trongnhững vành đĩa nơi động đấtvà phun trào núi lửa xảy ra

nhiều nhất là quanh Thái BìnhDương, thường được gọi làVành đai lửa Thái BìnhDương. Nó gây ra các vụ chấnđộng và nung nóng trải dài từNhật Bản tới Alaska và NamMỹ.

44. Bên trong trái đấtnóng đến mức nào?

Nhiệt độ của trái đất tăng20 độ C cứ sau mỗi km tiếnsâu vào trong. Gần trung tâm,nhiệt độ lên tới ít nhất 3.870

độ C.

Biển Caspian - hồ lớn nhất

thế giới.45. Ba quốc gia có số núi

lửa hoạt động lớn nhấttrong lịch sử?

Indonesia, Nhật Bản vàMỹ, theo thứ tự giảm dần vềmức độ hoạt động.

46. Có bao nhiêu ngườitrên thế giới đối mặt vớithảm họa từ núi lửa?

Vào năm 2000, các nhàkhoa học đã ước tính núi lửasẽ gây ra thảm họa rõ rệt cho

ít nhất 500 triệu người, tươngđương với dân số toàn thế giớivào đầu thế kỷ 17.

47. Nguồn nào chứalượng nước ngọt lớn nhấttoàn cầu: hồ, suối hoặcnước ngầm?

Nước ngầm chứa tới 30 lầnlượng nước so với tất cả cáchồ nước ngọt, và gấp 3.000 lầnlượng nước ở sông, suối trêntoàn cầu. Nước ngầm đượcchứa trong các tầng ngậm

nước tự nhiên ở dưới mặt đất.48. Vụ động đất nào lớn

hơn, năm 1906 ở SanFrancisco hay 1964 ởAnchorage, Alaska?

Trận động đất ở Anchoragemạnh 9,2 độ richter, trong khicơn địa chấn ở San Franciscocó cường độ 7,8 richter.

49. Vụ động đất nào kinhhoàng hơn về số người thiệtmạng và tài sản: động đất năm1906 ở San Francisco hay

1964 ở Anchorage?Trận động đất ở San

Francisco đứng đầu. Nó gây ra700 cái chết so với 114 củatrận động đất ở Anchorage.Thiệt hại về tài sản ở SanFrancisco cũng lớn hơn, dohoả hoạn đã phá huỷ hầu hếtcác công trình bằng gỗ thờiđó.

50. Có phải nhân trái đấtlà rắn?

Phần bên trong nhân trái

đất được coi là rắn. Nhưngphần bên ngoài của nhân lạitan chảy. Các nhà khoa họcvẫn chưa tìm ra được hợp chấtchính xác của nó.

Sóng thần.51. Có phải toàn bộ trái

đất xoay tròn theo một tốcđộ?

Phần lõi rắn bên trong -lượng sắt khổng lồ tương

đương với kích cỡ của mặttrăng - xoay nhanh hơn phầnbên ngoài của lõi sắt là chấtlỏng.

52. Có bao nhiêu ngườichết vì núi lửa trong 500năm qua?

Ít nhất là 300.000 người.Từ năm 1980 đến 1990, núilửa đã làm thiệt mạng ít nhất26.000 người.

53. Bao nhiêu bề mặt tráiđất gồm đá núi lửa?

Các nhà khoa học ước tínhhơn 3/4 bề mặt trái đất là đánúi lửa - đá phun trào từ núilửa hay đá tan chảy dưới bềmặt trái đất.

54. Động đất có thể gâyra sóng thần?

Đúng, nếu trận động đất bắtnguồn từ dưới đáy biển. Gầntâm chấn, đáy biển dâng lênhạ xuống, đẩy nước lênxuống. Nhịp điệu này tạo ralàn sóng toả ra mọi hướng.

Một cơn sóng thần có thể rấtto nhưng khá thấp ở dướinước sâu. Khi gần đến bờ nóvọt lên và có thể đạt tới chiềucao của các toà nhà cao tầng.Thiên thạch cũng có thể gâyra sóng thần.

55. Có phải sóng thầnđều là những đợt sóng caokhi nó đổ vào bờ biển?

Không, ngược lại với hìnhảnh nghệ thuật về sóng thần,hầu hết không tạo thành các

làn sóng khổng lồ mà chúnggiống như các đợt thuỷ triềunhanh và lớn.

56. Bao nhiêu phần đấtliền trên trái đất là sa mạc?

Khoảng 1/3.57. Nơi sâu nhất trong

đại dương?Độ sâu lớn nhất là 11 km ở

Rãnh Mariana, thuộc TháiBình Dương, gần Nhật Bản.

58. Tốc độ gió cao nhấtthu được từ trước đến nay?

Trước đây người ta vẫn chorằng gió thổi nhanh nhất là372 km/giờ ở MounthWashington, New Hampshirevào ngày 12/4/1934. Nhưngvào tháng 5/1999 ở Oklahoma,các nhà nghiên cứu thu đượcvận tốc gió là 513 km/giờ. Đểso sánh, gió trên sao Hảivương có tốc độ 1.448 km/giờ.

59. Có bao nhiêu lượngnước ngọt được trữ trên tráiđất?

Hơn 2 triệu dặm khối nướcngọt lưu trữ trên hành tinh,nửa trong số đó nằm trongkhoảng 800 m trên bề mặt tráiđất.

60. Trái đất bao nhiêutuổi?

Hành tinh của chúng ta hơn4,5 tỷ tuổi, trẻ hơn mặt trờimột ít. Bằng chứng mới đây(*)cho thấy trái đất thực rahình thành sớm hơn rất nhiều,khoảng 10 triệu năm sau mặt

trời. (*)Trái đất già hơn chúng

ta tưởng

Hệ mặt trời.Các hành tinh thuộc phần

trong thái dương hệ - gồm saoThủy, sao Kim, trái đất, saoHỏa - đã bắt đầu hình thànhtrong khoảng 10.000 năm, saukhi những cuộc bùng phátnăng lượng của mặt trời khởiđộng vào 4,5 tỷ năm trước. Vàtrái đất chính thức trở thànhmột thiên thể khoảng 10 triệunăm sau sự ra đời của mặttrời, sớm hơn rất nhiều so vớisuy nghĩ trước đây.

Tác giả nghiên cứu Stein B.

Jacobsen cho biết vào giaiđoạn thôi nôi, mặt trời đượcbao phủ bởi các đám khí vàgas. Đám vật chất này từ từkết khối thành những mảnglớn dần lên. Cuối cùng, chúnghình thành nên 4 hành tinhthuộc phần trong của hệ mặttrời.

Trong vòng 10 triệu năm,trái đất đã đạt được 64% kíchcỡ hiện tại của nó và là thiênthể thống trị trong vòng 150

triệu km tính từ mặt trời.Sự kiện lớn cuối cùng trong

quá trình hình thành của tráiđất là sự va chạm với mộtthiên thể có kích thước củasao Hoả, xảy ra khoảng 30triệu năm sau khi mặt trời rađời. Vụ va đập dữ dội này đãbồi thêm hàng triệu tấn vậtchất vào trái đất. Một số vậtchất rơi vào quỹ đạo của tráiđất và hình thành nên mặttrăng.

Một cuộc phân tích trướcđây trên chất đồng vị của vỏtrái đất cho thấy hành tinh nàyđã ra đời 50 triệu năm trước,sau khi mặt trời hình thành.Nhưng Jacbosen cho biết cuộcphân tích dữ liệu (**) cũngủng hộ giả thuyết rằng trái đấthình thành sớm hơn rất nhiều.

(**)Trái đất hình thành

nhanh gấp đôi chúng tatưởng

Hệ mặt trời hình thành saumột vụ nổ siêu tân tinh lớn.

Những tính toán mới nhấtvề tuổi của hệ mặt trời chobiết, trái đất được hình thànhtrong vòng 20-30 triệu năm

sau khi hệ mặt trời ra đời. Consố này là rất khiêm tốn nếu sovới các kết luận trước kia, chorằng trái đất phải mất 50 triệunăm để có được nhân củamình.

Theo các nhà khoa học, sựthành tạo của hệ mặt trời vềcơ bản diễn ra như sau:Khoảng 4,6 tỷ năm trước, mộtsiêu tân tinh khổng lồ bùng nổ,kéo theo sự ra đời của mặttrời. Tiếp đó, một cơn sóng

chấn khổng lồ đã nén ép vậtchất còn lại thành những khốibụi nhỏ hơn. Cuối cùng, chúngliên kết với nhau để tạo nênthiên thạch, sao chổi, mặttrăng và các hành tinh kháctrong hệ mặt trời như ngàynay. Tuy nhiên, không dễ gì đểtính được thời điểm diễn ra vụnổ và tốc độ của nó.

Những bằng chứng địachất trước kia cho rằngnhân trái đất ra đời khoảng

50 triệu năm sau vụ nổ.Bằng chứng địa chất mà cácnhà nghiên cứu sử dụng là haiđồng vị hafini 128 và vonfram128. Cả hai nguyên tố này rấtphong phú tại thời điểm hệmặt trời sinh ra, và dấu vết củachúng vẫn còn tồn tại đếnngày nay. Hafini 128 có chukỳ bán rã 9 triệu năm. Sau khiphân rã, nó chuyển thànhvonfram 128. Do tính ưa kimloại, nên tất cả các vonfram

128 được sinh ra đều co cụmvề nhân của các hành tinh(như trái đất và sao Hỏa). Vìvậy, các nhà nghiên cứu nhậnđịnh, bất cứ nguyên tửvonfram 128 nào được tìmthấy trong lớp manti của tráiđất và sao Hỏa ngày nay đềulà sản phẩm trực tiếp củahafini 128. Nếu biết được thờigian phân rã của các nguyêntố này, chúng ta có thể tìm ratuổi của lớp đá.

Tuy nhiên, con số 50 triệunăm dường như chưa chínhxác. Mới đây, Thorsten Kleintừ Đại học Muenster (Đức) vàcộng sự đã phân tích lại tỷ lệhafini 128/vonfram 128 trênmột loạt các mẩu đá sao Hỏavà các mẩu thiên thạch khác.Sau đó, họ so sánh với tỷ lệtrong các mẫu ở lớp manti củatrái đất. Kết quả của phântích này đã rút ngắn khoảngthời gian hình thành nhân

trái đất xuống còn 20 đến 30triệu năm.

Kleine kết luận: “Sự tạothành nhân, và từ đó vật chấtphủ thêm bên ngoài để tạo nêncác hành tinh rắn, đã kết thúctrong 30 triệu năm đầu tiêncủa hệ mặt trời. Riêng nhânsao Hỏa có lẽ đã hình thànhtrong khoảng 13 triệu năm”.Một cách độc lập, nhómnghiên cứu của Quingzhu tạiĐại học Harvard (Mỹ) cũng

cho ra kết quả gần như trùngkhớp.

Các nhà nghiên cứu chobiết, việc loại bỏ được nhữngnghi ngờ về thời điểm và diễnbiến sự thành tạo các hànhtinh sẽ cho phép họ tập trungsang những vấn đề khác, liênquan tới sự ra đời của trái đất,chẳng hạn sự kiện mặt trăngchia tay với hành tinh chúngta.

Sa mạc Sahara.61. Sa mạc lớn nhất thế

giới? Sa mạc Sahara ở bắc Phirộng gấp 23 lần sa mạcMojave ở phía nam California,

Mỹ.62. Hành tinh nào có nhiều

mặt trăng hơn, trái đất hay saoHoả?

Sao Hoả có 2 vệ tinh xoayquanh là Phobos và Deimos.Trái đất chỉ có một vệ tinh tựnhiên là mặt trăng. Nhữnghành tinh ở vòng ngoài thườngcó nhiều mặt trăng, hầu hếtmới được tìm thấy gần đây vàcó thể dẫn tới trường hợp cácnhà khoa học cần phải định

nghĩa lại thế nào là mặt trăng.63. Hồ sâu nhất thế giới?Hồ Baikal ở miền trung

nam Siberia có độ sâu 1,7 km.Hồ có niên đại 20 triệu năm vàchứa 20% lượng nước ngọttrên trái đất.

64. Nguồn gốc từ "volcano"(núi lửa)?

Nó bắt nguồn từ "Vulcan" -vị thần lửa của La Mã.

65. Có bao nhiêu khoángchất tồn tại trên trái đất được

biết tới?Có khoảng 4.000 khoáng

chất, trong đó chỉ khoảng 200là có tầm quan trọng lớn.Chừng 50-100 khoáng chấtmới được miêu tả mỗi năm.

66. Lượng nước dự trữ trêntoàn cầu?

Tổng lượng nước dự trữtrên toàn cầu là 326 triệu dặmkhối.

67. Đảo lớn nhất thế giới?Đảo Greenland bao phủ

diện tích 2.176.000 km2. Lụcđịa được định nghĩa là nhữngkhối đất lớn được tạo nên từđá có mật độ thấp, trôi nổitrên vật liệu tan chảy bêndưới. Greenland khớp vớimiêu tả này nhưng nó chỉ bằng1/3 Australia. Một số nhà khoahọc gọi Greenland là hòn đảo,một số lại gọi là lục địa.

68. Nơi nào trên trái đất cónhiều núi lửa nhất?

Đặc điểm địa hình nổi bật

nhất trên trái đất là dãy núi lửakhổng lồ ở dưới biển - dãy núidài hơn 48.000 km và caotrung bình 5,5 km trên đáybiển. Nó được gọi là dãy ngăncách đại dương, nơi các mảnhthạch quyển bị phân tách khihoạt động núi lửa diễn ra. Cónhiều núi lửa ở khu vực nàyhơn là trên mặt đất.

69. Vụ phun trào núi lửanào tiêu diệt nhiều người nhất?

Đợt phun trào của núi

Tambora ở Indonesia vào năm1815 đã giết chết 90.000người. Hầu hết chết vì đói sauvụ phun trào bởi mùa màng bịphá huỷ, nước bị ô nhiễm vàbệnh tật.

70. Mặt trăng và trái đấtsinh ra riêng rẽ?

Không hẳn là như vậy. Mộtgiả thuyết cho rằng mặt trăngđược hình thành từ một phầncủa trái đất, không lâu sau khihành tinh của chúng ta ra đời.

Một thiên thể có cỡ sao Hoảđã đâm sầm vào hành tinh củachúng ta và vỡ tan. Nhữngmảnh vụn bay theo quỹ đạoquanh trái đất, phần lớn tích tụlại tạo nên mặt trăng, trong khiđó trái đất hầu như không suysuyển.

71. Mỗi giây trên toàn

cầu có bao nhiêu lần sétđánh?

Trung bình khoảng 100.Tuy vậy đó chỉ là những lần

sét đánh xuống mặt đất. Mỗiphút, có hơn một nghìn trậnsấm chớp nổ ra khắp trái đất,tạo ra khoảng 6.000 tia chớp.Rất nhiều trong số đó đi từđám mây này sang đám mâykhác.

72. Tất cả các con sôngđều sống?

Tất nhiên là không phảitheo nghĩa đen. Nhưng cũngnhư mọi sinh vật sống khác,các con sông đều có quãng đời

của nó. Chúng sinh ra, lớn lênvà già đi. Chúng có thể chếttrong khoảng thời gian địachất.

73. Các thiên thạch cóthể tạo nên hòn đảo?

Hàng thập kỷ nay người tađã phỏng đoán rằng những vụva cham thiên thạch từ xa xưađã tạo nên các điểm nóng nơixảy ra hoạt động núi lửa, vàđẩy các hòn núi lên khỏi mặtbiển nơi trước đây nó chưa

từng xuất hiện. Chưa có mộtcâu trả lời chắc chắn cho vấnđề này, nhưng một mô hìnhmáy tính mới cho rằng Hawaiiđã được hình thành theo cáchnày.

74. Bang Louisiana đangphình ra hay chìm đi?

Louisiana mất khoảng 78km2 đất đai mỗi năm do sụt lởđất ven biển, do giông bão vàcác nguyên nhân khác từ conngười, khiến nó đang chìm

dần. Phần lớn New Orleansthực sự chìm 3,4 m dưới mựcnước biển.

75. Mực nước biển sẽtăng bao nhiêu nếu băngNam cực tan?

Băng Nam cực chiếm gần90% băng toàn thế giới và70% nước ngọt toàn cầu. Nếutoàn bộ băng Nam cực tan,mức nước biển sẽ tăng khoảng67 m, tương đương với toà nhà20 tầng. Các nhà khoa học

biết rằng đang có một dòngtan chảy bên dưới. Tổ chứcLiên Hợp Quốc ước tính theokịch bản tồi tệ nhất thì mựcnước biển sẽ tăng lên 1 m vàonăm 2100.

76. Băng có phải làkhoáng chất?

Đúng, băng là một loạikhoáng chất và được miêu tảtrong hệ thống khoáng chấtcủa Dana.

77. Khoáng chất nào

mềm nhất?Talc là khoáng chất mềm

nhất. Nó thường được dùng đểlàm bột talcum.

78. Khoáng chất nàocứng nhất?

Loại mà trở nên vô nghĩa vềmặt tình cảm sau khi ly hônnhưng vẫn giữ được giá trị vềmặt tiền bạc (kim cương).

79. Có bao nhiêu màutrong pháo hoa?

Các thành phần hoá chất

trong trái đất đã tạo nên màusắc. Stronti tạo ra màu đỏ,đồng tạo ra màu xanh dương,natri tạo ra màu vàng, mạt sắtvà bột than tạo ra màu ánhvàng. Tiếng nổ lớn và tia sángđược tạo ra từ bột nhôm.

80. Trái đất có khí hậu tồitệ nhất trong hệ mặt trời?

Vẫn có nhiều hiện tượngkhí hậu hoang tàn hơn ở nơikhác. Sao Hoả có thể hứngchịu những trận cuồng phong

lớn gấp 4 lần trên trái đất. Bãobụi trên hành tinh đỏ có thểnhấn chìm toàn bộ quả cầu.Sao Thổ từng có một trận bãogió bao phủ diện tích lớn gấpđôi hành tinh chúng ta và kéodài ít nhất 3 thế kỷ. Sao Kimlà một địa ngục sống. SaoDiêm vương thường xuyênbăng giá hơn nơi lạnh lẽo nhấttrên trái đất.

81. Nơi đâu có thủy triềucao nhất?

Tại Burntcoat Head thuộcvịnh Fundy ở Nova Scotia(Canada), các đợt thủy triềucó thể dâng cao tới 11,7 m.

Vịnh Fundy có hình cái phễudo vậy mà thường xuyên tạonên những đợt nước triều lớn.

82. Nơi duy nhất có sôngbăng chảy qua đường xíchđạo?

Núi Cotopaxi ở Ecuador cósông băng duy nhất vắt quađường xích đạo.

83. Hồ lớn nhất ở BắcMỹ?

Hồ Superior.84. Cơn bão khủng khiếp

nhất từng đổ bộ vào Mỹ?Cơn bão cấp 4 đổ vào

Galveston, Texas, năm 1900giết chết hơn 6.000 người.

85. Dãy núi dài nhất thếgiới?

Dãy Mid-Atlantic nằm dướibiển gần như chia đôi toàn bộĐại Tây Dương từ bắc tớinam. Iceland là nơi dãy núingầm này nhô lên khỏi mặtbiển.

86. Bao nhiêu lượng vàng

đã được khai thác trên tráiđất từ trước tới nay?

Hơn 193.000 tấn. Nếu gắnkết chúng lại với nhau, sẽ tạora một tòa nhà 7 tầng hình lậpphương

87. Hai quốc gia sản xuấtvàng lớn nhất?

Nam Phi sản xuất 5.300tấn/năm. Mỹ xuất xưởng3.200 tấn/năm.

88. Loài thực vật ở BắcMỹ có tuổi thọ hàng nghìn

năm?Cây bụi creosote mọc tại

Mojave, Sonoran và sa mạcChihuahuan đã sống từ thờikhai sinh của chúa Jesus. Mộtsố cây có thể sống tới 10.000năm.

89. Trung bình bao nhiêulượng nước được tiêu thụtrên toàn cầu mỗi ngày?

Khoảng 1,5 tỷ mét khối.90. Sao Thổ là hành tinh

duy nhất có vành đai bao

quanh?Sao Thổ là có vành đai rõ

nhất. Nhưng sao Mộc và saoHải vương đều có vành đai mờnhạt.

Hồ Tahoe ở Mỹ.

91. Động đất thường xảyra ở độ sâu bao nhiêu?

Hầu hết rung chuyểnkhoảng 80 km dưới bề mặt tráiđất. Những trận nông hơn thì

có thiệt hại lớn hơn. Nhưngsức phá huỷ của mỗi cơn rungchấn còn phụ thuộc vào kếtcấu đất đá và thiết kế côngtrình.

92. Lục địa lạnh nhất,khô nhất và cao nhất trêntrái đất?

Chính là Nam cực.93. Những hòn đá cao

tuổi nhất thế giới được tìmthấy ở đâu?

Do đáy đại dương thường

xuyên bị biến đổi khi cácmảnh thạch quyển di chuyểntrên bề mặt trái đất, nhữnghòn đá lâu đời nhất được tìmthấy dưới đáy biển là vàokhoảng 300 triệu năm trước.Còn đá trên lục địa cổ xưanhất có 4,5 tỷ tuổi.

94. Bao nhiêu lượng nướcngọt trên thế giới được lưutrữ trong băng?

Khoảng 70%. Để có đượclượng nước này cần mưa rơi

liên tục 60 năm trên toàn cầuvà phải tìm cách đóng băngđược tất cả lượng đó.

95. Hồ trên núi lớn nhấtở Bắc Mỹ?

Hồ Tahoe ở biên giớiCalifornia-Nevada rộng 42.500ha, chứa 0,1 tỷ m3 nước vàsâu 488 m.

96. Có phải lúc nào cũngtồn tại các lục địa?

Không giống như chúng tathấy bây giờ. Nhiều nhà khoa

học cho rằng trái đất từng làmột lục địa khổng lồ khô cằn,nước được đưa đến từ các saochổi và đại dương hình thành.Sau đó tất cả đất đai trên thếgiới tập hợp thành một siêu lụcđịa gọi là Pangaea. Nó bắt đầuphân tách từ 225 triệu nămtrước đây, cuối cùng phânthành các mảng lục địa nhưchúng ta thấy ngày nay.

97. Bao nhiêu tro bụi núilửa rơi xuống mỗi ngày?

Lấy một ví dụ. Trong đợtphun trào dữ dội kéo dài 9 giờở núi St. Helens ngày18/5/1980, hơn 540 triệu tấntro đã trút xuống bao phủ mộtdiện tích rộng 56.980 km2. Đólà đợt phun trào núi lửa kinhhoàng nhất từng xảy ra tại Mỹ.

98. Fenspat là gì?Đó là loại khoáng chất phổ

biến nhất trong lớp vỏ cứngcủa trái đất.

99. Những điểm tận cùng

của nước Mỹ? Điểm xa nhất về phía đông

là đảo Amatignak, Alaska.Điểm xa nhất về phía bắc làPoint Barrow, Alaska. Điểmxa nhất về phía nam là mũiphía nam của đảo Hawaii.Điểm xa nhất về phía tây làPochnoi Point ởSemisopochnoi, Alaska.

100. Nếu bạn được sắpxếp trái đất, mặt trăng vàsao Hoả giống như búp bê

Matryoshka, thì bạn sẽ xếpthế nào?

Sao Hoả sẽ lọt vào trongtrái đất, và mặt trăng sẽ nằmgọn trong sao Hoả. Trái đất togấp đôi sao Hoả và sao Hoảcũng gần như gấp đôi mặttrăng.

101. Trái đất sẽ luôn ởđó?

Các nhà thiên văn học đãbiết rằng trong vài tỷ năm nữa,mặt trời sẽ phồng to đến nỗi

"nuối chửng" trái đất. Nếuchúng ta vẫn còn ở đó thì chắcsẽ bị thiêu trụi và bốc hơi. Nếucó cơ hội thì chúng ta có thể"đẩy" trái đất sang một quỹđạo khác xa hơn và yên bìnhhơn.