KITAB TANITMA

ISIAm TETITIITIERI ENSIITUsU

DuRcls$.,

.cilr rv, ctJz ,J,rg* AyRI BAsrM,

Edebiyat Fakiiltesi Bisrmevi

TsTANBULt g7 L

fl

I,

1l,,l

B IT KiTAB TANITMA

I,itI

lli

II

:

tI

ilIr!

t

t

.II ii

I.liI

,!'i

ilt/ l;

lt

T

I,',tl

.riI(

I

I.'.

!

i

fY

' : , .. , , Kdldy-Nagy Gzula, Har6cs.Szdtik 6s,nii6k Tdriik vil6g a XVI.S rdrlrdi Maggarorszigon

- , {=XVI; ,Y'iizyrlda Macaristantda Tiirk diinydsr, H-arag toplayanlar, ve reAyd).

Kiiriisi Csoma yayrnlan No. g, Akademi yayrnevi, Budapegte, 1970, orta,boy. 198

sahife, 9 resim, kroki, fotokopi.

lqiddekiler, iins6zti takiben bir girig maliiyetinde, (siigiit'deki qaddar{anBudin qarayrna> biiliimii, eZciimle, ilk Balkan fiituhatrnt, Fetret deyrini, Hun-yadi harplerini, istanbul'qn fethi ile Belgrad muhasarasrnl merkezi iktidarrn giig-

lenmesini, If. Beyazrd dewindeki gehzdde miicadelelerini, Mtsr'tn zaptra\Belgrad'm fethi, Mohag meydan savagi ve Budin'e girigi iizeflemekte ve kitabrn

asil konusu iki biilii.mde, toplanm3ktadrr. Birincisi, fitihlerin miigssese leskild! ve

yagayrglarr ki, bu krsrrrda^ Tiirkierin diinyasr (Tiirk hdkimiyeti devri iizerine),

Macaristan?da yeni id6re, harag. toplamak, Budin Beylerbeyi Sokullu Mustafa

Paga konularr incelenmektedir. ikincisi, Ttirk hAkimiyeti altrnda ya5ayan halk

ki, bu biiliimdq de, iki ticAret merlcezi: Budin ve Vac, Macaristan'daki bir kiigiikTiirk kasabasr, garap'yetigtiren Tolma gehri, hig bir askeri birlik bulunmaden

idare edilen Alfdld gehirleri, gobanltk ile yagayan Segedin (Szeged), Kata adr

,ta5ryan altr kiiyiin giiriiniigii, i[i liirlii vergi veren reiyd konularr incelenlts,_da!1'sonra, kaynak ve bibliyografya, tiirkge terimlerin agrklamadr ve bazr'resim, krokive fotokopiler eklenmigtir.

: : Giiriil0yor,ki mtiellif, genig bif macar'aydrn kitlesine hitap ettili cihetle,

Macaristan'daki Tiirk hakimiyeti devrinin iinemli ve ilging bazt taraflannr anlat-

makla berabgr, Osmap! imparatorlufqnun kurulug ve yiikselig, fiituhat devirle-

rine de delinmekte ve okuyucularlnl ilgi duyduklarr konularda aydrnlatmaya ga-

,l6maktadu. Once kitabrna ad olarak segti$ harag kelimesini agftlarken gu olayr

teqbit etmektedir: cTiiiklerden ahnmrg olan harag kelimesinin asrl anlamr yiiz-yrllar gegtikten sonia o"'kadar silinmigtir ki, gergekten faaliyetleri m^car dilinde

<haracsol6s> kelimesini meydana getiren harag toplayanlarrn kimler oldu[u ar-

trk, hemen'hemen tamamen unutulmustur. Di[er kelimenin, Tiirklerin impara-

torlu[un btitiin tebeasrm tesmiye ettikleri gibi, vergi verenlere verilen reiyi adt-

,4m ise hig bir izi kalmamt$tr...>

''. t Yazar, Macar tarihgili$nde iiteden beri mevcut:.Tiirk hakiniyeti devri ile

94 KITAB TANTTMA

ilgili iki gdriiSii elegtirmekte ve her ikisini de miibilagah addetmektedir. Bu giiriiglerden birinin savunucusu, Ttirk hakimiyeti devrinin en iyi taraflannr giisteren,bu devri sempatik bir gekilde tasvir eden, eserlerini birinci diinya savagr spala-nnda yazan tarihgi Takats Samdor idi. ikinci gtiriigii, Ttirk hakimiyeti dewini gokolumsuz giiren, biitiin olaylarr fatihlerin aleyhinde yorumlayan, huldsa bu devirhakkrnda antiBatik duygular besleyen, eserlerini; genellikle it i atioyu savasr ara-smdaki dewede yazan tarunnr$.lMacar tarihgisi Szelfii Gzula savunmakta bulu_nuyordu.

" - ,Kaldy-Nary' uunaan sonra, toprak meserererini ele alarak, bunlann idaresiveiigletilmesi'hakkurda da gtiyle bir iizet yapmaktadlr:r r,,: . ;. _.."1- , - j,. : ; j

XVI. Yiizflda toprak gok basit gift dletleriyle iglenmekte idi ve Osmanlr;toplumunilai hdsil.oldn rnahsuliir onda ,biri diEer-gggifli,,vergiler,il6 birliktb ger'i

kanunlara €

impaiatorluteker htiviy,

rin miktarry,erlegme bi

Ahnan buhavass-r hii

rl/\ve 10an rna

kimselere h

.neyi dirtiklezinede \azl.hiimflyunun

min edilirditahsilini taa

zindanrnda

, tedir- .Fekelbirgok belggdlk (saydr

reken ve 4im.6tt. Mortgeyi teslimay hapiste :

ile serbest

senedir hap

': Hazine

gug bir gek

yarmmm tirmet giirenlt

hepsi, de h3

na ulfffe yr

imparatorlumeli gehir !

[o, senelik'iizellikle se:

., , Hazintberi mevcu

,.kprar: dikkabilirdi; e[e:

.bilirdi. ;

rciTA.B TANITMA

-fmu$ara giire hiikiimdan dr.. bulunuyordu. Bu sebepledir ki, hazlpe.gtirevlileri,

'Imparatodupun her tarafrm dolagarak halkr, daha doSusu miikellefleril, tekgl

Ttgt .lmy"tlg1, lahip olduklarr vi igtedikteri topraklar, elde ettikl_eri -"t riiUi-rin miktan ve bunlann wrgr nisbetleri ile yazarlardt. Bu tahrirler, hazi-nqyi, haqgiy.erlegme biilgesinden ne kadar gelir beklenebileceg! hakkrnda pydrnlatryoldq.Ahnan bu bilginin rgr$r altrnda daha gelirli, . daha ysagln gehirleri ve kiiylerihayass-r hAmdyuna tahsis etmek miiqqkiin olabiliyordu. Geri.kalanlar ise, askcri,ve idari nlakamtarl iggal edenlere, sadrazam, vezirler, beylerbeyi, sancakbeyi.,gibi.kimselere hizmetlerine kargilrk olarak ve belirli bir zaman igin tevcih ediliytr,-bu.nevi dirliklele has deniyordu ki, senelik geliri 100.000 akgeden fazla olurdu. Ha-zinede hazr para (ul0fe akgesii aaima az burunurdu. eiinkii, pddigahrn hu"*r.,hiimiyununun geliri, erninler vasrtasryla gok yava$ ve gayri.muntaram olarak te-min edilirdi-, hatti gok dgfa gelmezdi de... Bu hususta, gegitli devlet gelirlerinintahsilini.taahhiit ve iltizdina ahp da borglu kalan ve bu yiizden yrllarca istanUutzindamnda mahbus kalan emin ve Amillerin durumlan, bir fikir verecek nitelik-,tedir. Fekete'nin siydqat-schrift (r. Budapest 1955, s, 12g v. dd.) adk eserindebirgok belgeler vardrr. Bunlar arasrnda Karadeniz sahilindeki Kili gehrinin bahk-grlr\ (saydr.mQh!) gelirinin emini, iig sene zarfnda'140.000 akgeyi iidemesi ge-reken ve 450.587 akge ile borglu kalan, Ali b. ibrahim 7 sene i ay trapiste tlt-mrgfl. Mora'daki tuzlalann emini Pavlov Hartvik i.ig sene zarfinda 420.g10 ak-geyi teslim etmesi l6zrmd; fakat 303.366 akge borglu kaldrlr igin ditri sene sekizay hapiste yatmr$, ancak bundan sonra ihtida etti$ igin divdn-r htimfiyun kararrile serbest brakrlmrgtr. Srrbistan'daki Ratovo gtimriik emini yahyi Mumcu 17senedir hapiste idi.

- Hazinede, mevacip ve ulfffe iidemeleri igin gerekri, hazr paramn bu kadargiig bir gekilde sa$anmasmr aalagilr bir hdle koyan dirrum, p6digfh haslarrmn

.yansrrun timar, zeAmet ve haslarda oldu[u gibi, ultfe yani nakit akge yerine, hiz-

,P9t:go-re$9re dirlik olarak tevcih edilmesi suretiyle has olmalarrtlr ve bOyleceheps,i de harag toplayan duruma gegmigtir. Bu gibi dirliHerin,i kale muhafizlari-na ul0fe yerihe timar verilmek zorunda kahnmasr sebebiyle, sayilanrartmr$tr.imparatorlu$n'tl27 yrhna ait gelir ve giderler cedveline giire Anadolu ve Ru-meli gehir ve kalelerinde hianet g&en 32.251 askerden 9234 adedi ulfiferyeri-

'1.',1,?l"likrorta$.1a lesabryla adam bagma 1500 akgelik timara sahipti. ufffeyi

tizellikle sefere giden kaprkulu ve kale muhafzlan alrrdr.

, , H.aznede ultfeye yetecek .nakit akge noksau, 'grdukga iinemli ve eskiden:beri mevcut bir yetersizlikti. Bu bakrmdan Fatih Sultan Meh,mEdlin aldr[r bir'hrar dikkate'de[er: buna giire bag-defterdann senelik 600.000 akgelik:hassr ola-bilirdi; e[er bunuh yerine ulfife almak:,isterse senelik ulfffe 2.40.000:akge dld-

-95

Iir. Bu gd-Ir gcisteren,

va$l srala-ilevrini gok

bu devir

'\l :.- ..., , L

t.

laha gok

:aynaFnlI herkesi

kumalart. - \.,l*,

;.

) .idaresi. --:.

- 'i '' ' ' '

Csmanh

Rft $er'i

fP sryana-

[e kil ile

fcleri eok

[e yofurt

1 ise ya-

I bir gok

tiybrlardr

bilirdil

rcir*n TANITMA

fmu$ara-giire hiikiimdara ai! bulunuyordu. Bu sebepledir ki, hazlpe. giirevlileri,

'Imp4pforlufun her tarafim dolagarak halkr, daha doSusu miikelleflerilltekgl

tekel.htiviyetleri, lahip olduklarr vb igteOikleri topraklar, elde ettikleri matrstrue-

rin miktan ve bunlann verg nisbetleri ile yazarLardr. Bu tahrirler, hazi-nqyi, haqgiy.er'legme biilgesinden ne kadar gelir beklenebileceg! hakkrnda gy-drnlatryoldq.Alrnan bu bilginin rgr$r altrnda daha gelirli, . dahl zengsn gehirleri ve kiiylerihayass-r hAmdyuna tahsis etmek miiqqktin olabiliyordu. Geri.kalanlar ise, askcri,,19 idari m-a.kamtarr iggal edenlere, sadrazam, vezirler, beylerbeyi, sanc.atbgyi,gibi.kimselere hizmetlerine kargilrk olarak ve belirli bir zaman igin tevcih ediliyor,-bu.neyr dirtiklere has deniyordu ki, senelik geliri 100.000 akgeden fazla olurdu. Ha-zinede hazr para (ul0fe akgesii aaima az bulunurdu. eiinkii, pddigahrn hu"*r.,hiimiyununun geliri, erninler vasrtasryla gok yavas ve gayri.muntaram olarak te-min edilirdi, hatti gok defa gelmezdi de... Bu hususta, gegitli devlet gelirlerinintahsilini qaahhiit ve ilti"Ama ahp da borglu karan ve bp.yiizden yillarca istanbulzindamnda mahbus kalan emin ve Amillerin durumlan, bir fikir verecek nitetik-,tedir. .Fekete'nin siydqat_schrift (I. Budapest 1955, s, 1!g v. dd.) adh eserindebirgok belgeler vardr. Bunlar arasrnda Karadeniz sahilindeki Kili gehrinin bahk-grl.r{ (saydr mahD gelirinin gmini, iig sene zarfinda 740.000 akgeyi tidemesi ge-reken ve 450.587 akge ile borglu kalan, Ali b. ibrahim 7 sene i ay trapiste tl_t-rugf. Mora'daki tuzlalarm emini Pavlov Hartvik i.ig sene zarfinda 420.g10 ak-geyi teslim etmesi l6zrmd4 fakat 303.366 akge borglu kaldr[r iqin ditri sene,,r"ki,ay hapiste yatmr$, ancak bundan sonra ihdda ettiEi iqin divdn-r hilmdyun kararrile serbest brakrlmrgtl Srrbistan?daki Ratovo gtimriik emini yahyi Mumcu 17senedir hapiste idi.:,..'" Hazinede, mev6cip. ve irlfffe iidemeleri igin gerekli, hazrr paranrn tu taaargrig bir gekilde saflanmasmr anlagrlrr bir hdle koyan duium, paaigah haslarrmn

.yansrntn timar, zgAmet ve haslarda oldulu gibi, ultfe yAni nakit akge yerine" hiz-mgt g6reglgre dirlik olarak tevcih edilf-nesi suretiyTe has olmalarldg ve biiylecehepqi.de [3tug toplayan'duruma gegmigtir. Bu gibi dirliHetin'i kale muhafizlari-na ulfife yerine timar verilmek zorunda kahnmasr sebbbiyle, sayilan: artrn$tr.imparatorluF'ts27 yrhna ait gelir ve giderler cedveline giire Anadolu ve Ru-meli gehir ve kalelerinde hianet g&en 32.251 askerden 9234 adedi ul0feryeri-

,.1"',1,?1"likrortalg11a lesabryla adam bagna 1500 akgelik timara sahipti. IJl0feyi

iizellikle sefere giden kaprkulu ve kale muhafzlan alrrdr.

, . Hazinede ulfffeye yetecek .nakit akge noksanl, 'pldukga iinemli ve eskiden:beri mevcut bir yetersizlikti. Bu bakrmdan Fatih Sultan Meh,mEdlin.aldr[r bir'hrar dikkate 'de$er : buna giire bag-defterdann senelik 600.000 akgelik:hassr ola-bilirdi; e$er bunuh yerine tiilfife almak:,isterse senelik ul0fe 2.40.000:akge dfti-

-95

\: :-- .., , !

i:.laha gok

;aYnafprI herkesi

kumalar:' \,'t-,

;..''I .'idafesi

. - I.

^ ' 1. ' ' ', l

Csmanlr

[te $er'i

p stvana-

F kil iteFrti eok

fe. yofiurt

: rsg ya-

I bir gok

fiybrlardr

bilirdis

96

Yazat, Macaristan;da iddre ,mekaniZmasrm agridarken, tizelliHe harag toplamak konusu i.izerinde durmakta ve gu bilgiyi vermektedir: Macar kiiyliilerinin(jobb6gy) tiirklerin iirf ve ddeflerine intibak etmeleri ve onlar laraf'rnlan lfgu-ldnan kanunlan tanmalarr gerekiyordu. Osmanh idiresi, g€Sifli rnillefleri haki-

miyeti altrna aknasr neticesinde XVI. yiizyil ortalanna kadar o derecede tecriibe

sahibi olmugtu ki, vergi kanunlanm hakimiyeti altrna aldrlr milletlerin hukuk ku-

rallarrna miimkiin mertebe uydurmayt daha faydah gtiriiyordu. Bu'maksatla Ma-

caristan'da kadim kralhk kanunlanm giizden gegirmigler ve 1545 tarihli bir pa-

digah fermamnda buna atrf yapmrglardrr. Macar kanunlarrna uydurarak en tinern-

li devlet vergisini, cizyeyi, terketmiglerdi ki harag vergisine, flori rrcrgisi ve eski

Macar kaynaklarrnrn dedifi gibi Qasdr vergisi tesmive etmiglerdir. Harag vergisi-

nin 6denmesinde macar kdyliisiini.in, yAni btitiin reAyArun gu kanunu iyice bilmesi

gerekti: bahge ve <evinden bagka, 6,kiizleri, evinin egyasr, kilerindeki Safaplaflaum, gOO akgelik menkul mala mAlik olan kimse, yrlda 50 akge harag (cizyo)

vergisi iidemek zorundadrr. Bir evde bir raiyyet ister miinferiden ister o[ullan ile

veya bir babadan dolma iki iig kardegi ile birlikte ikamet ediyorsa ve ayni za-

manda bunlar zftaatJe ya da kazanglan bir yerden olup beraber yagryorlarsa, ayrl

ayn hesap edilmeyip, hepsi igin 50 akge cizye ddenecektir. Fakat'e[er bir evde,

ziraatleri ya da kazanglan ayn olan ve her biri teker teker 300 akgeyi bulan

menkul mallara sahip kardegler veya babalan ile birlikte ofullarr yagryorsa, her-

biri ayn ayrr 50 akge harag iideyecektir>.

Kdldy-Nagy, harag (cizye) toplanmasr konusunda bilgi verirken, ezctirnle,

cizye resminden muAf olanlarrn macar hAkimler (biro), yol, k6,prii ve kalE tamiri

igleri igin tdyin edilenler oldu[unrr, macar r6hiplerin her sancakta bundan muAf

bulunmadrHanm kaydetmektedir. Budin sanca$nda cizye vermezlerken S-zegqdin

'saricalrnda iidemeleri gerekiyordu. Hazine adma Budin defterdarh$, Macaris-tan';

daki her sancafa, cizye tahsili igin emin giinderiyordu ki buna m?carlar, gengl-

likle .harag toplayan anlamma gelen haracs-szedii diyorlardr. O, cizye vergisini

tart ve tesbit eder, bir kdtip de bunlarrn defterini tutardr. Bunlarrn giirevleri ge-

nellikle birer sene igindi ki, zAten bu gtirevin tamamlanmast gok defa 3-4 sene

stirgrdi.

' Yazat, Btdin beylerbeyi Sokollu Mustafa Pagaya aytrdrlr biiliimde o{Un.brlgiireve bagladr[r zamanki haslarr gelirini (1.200.000 akge) kaydettilcten sonra, db-

ha'sonraki Budin beylerbeyi Kara Uveys Paganm 1579.yrlma Ait haslan defterin-

den'Budin beylerbeyli[inin ortalama geliri ve haslanmn da[rhgr hakkrnda bilgiaftndr$m agrklamaktadr. Bu muhasebe defterine gdre, senelik,.haslar gelfui ye-

ksnii 933.015 akge,idi ve bu mebliE, $u sancaklar biilgesindeK haslar-gelirinden

sa$anryordu: Budin sancaErndan 526.660 akge, Estergon sanca$ndan 16.818

akge, Pdcs

Szekcsii sa

K6ld;nan bilgi l

ne de ViYr

lirttikten s

!ior; savag

bir kag d

bir derece

V9'. XVII.tr$ da mddr[rnr ve

zakereyi .t

Eseri

mi$ oldui

Eunu anle

redildiginYazi

genellegti:

[igtirecekana kayn

lece kenc

de iiyle l

menin ge

kadarmt

verdiEi d

bulundu!lar, kenc

naklara

Git

96 ritnn raNrrptA

' Yazat, Macaristan;da iddre ,mekanizmasrm agridarken, iizellikle harag toplamak konusu iizerinde durmakta ve gu bilgiyi vermektedir: Macar kiiyliilerinin(jobb6gy) tiirklerin drf ve ddetlerine intibak etmeleri ve onlar taratrnaan

lVSu-ldnan kanunlan tammalarr gerekiyordu. Osmanh iddresi, g€Sitli rnillefleri haki-

miyeti altna almasr neticesinde XVI. yiizyil ortalanna kadar o derecede tecriibe

sahibi olmugtu ki, vergi kanunlannr hakimiyeti altrna aldr[r milletlerin hukuk ku-

rallarrna miimkiin mertebe uydurrnayr daha faydah giiriiyordu. Bu maksatla Ma-

caristan'da kadim kralhk kanunlanm giizden gegirmigler ve 1545 tarihli bir pa-

digah fermanmda buna atf yapmrglardr. Macar kanunlarrna uydurafak en iinem'

li devlet vergisini, cizyeyi, terketmiglerdi ki harag vergisine, flori vergisi ve eSki

Macar kaynaklarrnrn dedifi gibi QasAr vergisi tesmive etmiglerdir. Harag vergisi-

nin 6denmesinde macar kdyliisiiniin, yini biitiin redyAnrn Eu kanunu iyrce bilmesi

gerekti: bahge ve <evinden bagka, tikiizlerir evinin egyasr, kilerindeki gat'aplart

A*tit, gOO akqelik menkul mala mAlik olan kimse, yrlda 50 akge harag (cizye)

vergisi iidemek zorundadr. Bir evde bir raiyyet ister miinferiden ister o[ullan ile

veya bir babadan dolma iki iig kardegi ile birlikte ikamet ediyorsa ve ayni za-

manda bunlar zftaatle ya da kazanglan bir yerden olup beraber yaqryorlarsa, ayrl

ayn'hesap edilmeyip, hepsi igin 50 akge cizye <idenecektir. Fakat e[er bir evde,

ziraatleri ya da kazanglart ayrr olan ve her biri teker teker 300 akgeyi bulan

inenkul mallara sahip kardegler veya babalan ile birlikte olullarr ya5ryorsa, her-

biri ayn ayrr 50 akge harag iideyecektir>

K6ldy-Nagy, harag (cizye) toplanmasr konusunda bilgi verirken, ezciimle,

cizye resminden muAf olanlann macar hAkimier (biro), yol, k6,prti ve- kale tamiri

igleri igin tdyin edilenler oldu[unrr, macar r6hiplerin her sancakta bundan muAf

bulunmadrHanm kaydetmektedir. Budin sanca$nda cizye vermezlerken Szegqdin'sancalrnda iidemeleri gerekiyordu. Hazine adrna Budin defterdarh$, Macaris-tan';

daki her sanca[a, cizye tahsili igin emin gdnderiyordu ki buna mqcarlar' geqgl-

likle haraE toplayan anlamma gelen haracs-szedii diyorlardr. O, cizye vergrsini

tarh ve tesbit eder, bir kdtip de bunlarrn defterini tutardr. Bunlarrn giirevleri ge-

nellikle birer sene igindi ki, zAten bu giirevin tamamlanmasr gok defa 3-4 sene

siirerdi.

' Yazar, Budin beylerbeyi Sokollu Mustafa Pagaya ayrrdr$ biiliimde olun.brlgiireve bagladrlr zamanki haslan gelirini (1.200.000 akge) kaydettikten sonra, da-

ha sonraki Budin beylerbeyi Kara Uveys Pagann 1579 yrlma Ait haslan defterin-

den Budin beylerbeyli$nin ortalama geliri ve haslanmn dalrhgr hakkrnda bilgiaftndr$m agrklamaktadr. Bu muhasebe defterine giire, senelik,haslar gelhi ye-

lsnti 933.015 akge,idi ve bu mebldE, $u sancaklar biilgesindeki haslar-gelirinden

sa$anryordu: Budin sancaErndan 526.660 akge, Estergon sanca$ndan 16.818

akge, P6cs

Szekcsii sa

K51d;

nan bilgi )

ne de ViYr

lirttikten s

!ior; savag

bir kag d

bir derece

VE XVILtr[l da mul

tvdlgml ve

zakereyi t

Eseri

miS oldui

Eunu anle

r€dildiginYazi

genellegti:

$igtirecekana kayn

lece kent

de iiyle l

menin ge

kadarmt

verdiEi d

bulundu!lar, kenc

naklara

Gil

harag top-kiiyliilerininrndan uygU-

rilletleri haki-

' tecrtbein hukuk ku-

,maksatla Ma-'tarihli bir pa-

k en iinern-

rgisi ve esld

Harag Veryisi-

iyice bilmesi

deki garaplart

harag (cizye)

ofiullan ile,a ^

ve aym z&-

rryorlarsa, ayrl

e[er bir evdeb-^ L.rrl vYeYt

akEeyi bulan

ya$ryorsa, her-

rken, ezctimle,

ve kale tamiribundan muif

erken S2egedin

Macaristad-dt., genel-

cizye vergisinigiirevleri ge-

defa '3-4

sene

iimde onun buikten sonra, da-

:haslarr defterin-

i trakt<rnda bilgipaslar geliri Ye-

[aslar ge]irinden

ta[rndan 16.8 1,8

ritAg TANITMA 97

akge;P6cssanca$ndan91'906akge'simontornyasancaBrndanTT'85lakge"'szekcsti sancaprndan rioolo atge ve szer6m (Sirem) sanca[rndan 40'000 akge'

K6ldy-Nagy, iki tarafa da vergi veren redyd konusunda da. belgelere daya=

nanbilgiverdikten,sftrntrlrbirhayatya$ayankiiyliilgrinne|ldelvoyvodasrna,ne de Viyana kralrna de$l dogrudan doSuya vezir-i M?\" miiracaat ettiHni be-

lirttikten sonra, ratip CJreti'nin Elri s"feri mtinatebetiyle yazdrktagm kaydedi'

yor,; sava€m kiiylerde, i*uUAutOu,f,Uytik' bit tahribata sebep oldu[unu' iizellikle

bir kag defa sdrhip a"SJi"" yerlerde rzdtap ve dehgetin JT:t edilemiyecek

bir dereceyi uurauEunu-vtm#uar. ,ancak .bu savaglatrn (XVI. yrizyrl' sonlan

ve XVII. y,tizyrl bagh;1)'uu"*i.tun,aaki tjirk hakimiyetinin yeni bir dewini ag.

tr$ da muhakkakt" ;;" yazar,osmanh imparatorlu[unun gittikge daha zayrfla=

drlrirr ve XVII. yitttld" iiittt"tin Macaristan'da sirva$ yapmaktan ziyade mii-

zakereyi tercih ettikleri* nau" eylernektedir' - :

T, GOKBILGIN

GibbrA.RrStudicsontheCivilisationoflslam'London1962'Roufledge Kegan Paul Ltil', Tqs"-t".Tq-:si:

<u*l{sft m, ,l

ffuAa*eif-ittam>, Beyrut 1964 (miitercimler: Ihsan , '

Abbas-Yusuf Necm'lVlahmud ZaiO'

Eseriningilizcenagiri,eserinkrrkyrligindeyazrlmrgmakalelerdenderlen.mig oldulundan, tisttp,"uud" n" kaynalilardan faydalanmada farklarrn bulundu-

$unuanlatrrvebtil'.imlerimeydanagetirenmakalelerindahaiincenerelerdeneg.redildi$ni gosterir'

nsiizde, eserdp giiriilgcek hiikiimlerini** A. R. Gibb ise. esere yazdt$ o , gehrelerini de-

gpnellestirilmesinin bilfiil mivcut bulunan bilgileri yamltacak veyt

$gtirecek durum ur*J"J"gi"Oen qnlit editecegni' ancak lrgr-umumi hiikmiin astl

ana kaynaklann iyice incelenmesinden sonra verildiEini ifade eder' Yazar biiy-

lcce kendisine yiineltilecek tenkitleri daha baglangrgta cevaplamak istiyor ve bir

;dF uuorta *nti, ,Jrc-"yecegni iddia ederek meydan okuyor. Tenkit et-

,rri"r gergekten kolay olmadtgtot ititut ettikten sonra' b-urada yazaft yalnu gu

kadarrm hatrlafinak il*ri", ulsliiman dlimler, gergek di{e1 v.e ana-kaynaklarrn

verdi$ dopru bilgiden uzak ve onlara zrt hiikiim ve bilgilerin istam cemiyetinde

bulundulunu kabut ediyor ve onlafl diizeltme[e gafugryorlar'- Ancak mjisliiman-

iur, t uii kendilerini tenkit ederken yanrlabileceklerini itiraf ederler' Ana-kay-

naklara dayananlard u, ioo gu niteliklerin bulunmasr l6zrmdrr: Ana-kaynaklarr