1

مشهد؛شهر گرانباری و تعارض نقش در میان خانه داران زن مراکز اقامتی

مطالعه کیفی

، احمدرضا اصغرپور ماسوله ران کاشانیزهرا براد

Zahra.baradarankashani@stu.um.ac.irدانشگاه فردوسی مشهد،

asgharpour@um.ac.irدانشگاه فردوسی مشهد،

چکیده

این قشر موضوع . اغلب توسط زنان انجام می شوداقامتی از قبیل هتل ها و هتل آپارتمان ها، خانه داری در مراکزشغل مراکز اقامتی کار می در خانه دارکه به عنوان زن هجدهدر انجام این تحقیق با . تحقیق کیفی این مقاله قرار گرفته اند

حبه شده است و متن مصاحبه ها به روش نظریه زمینه ای مورد تحلیل قرار گرفته است و یک به تفصیل مصا کردند،نتایج نشان داد که معضل تعارض نقش به روشنی بر حیات اجتماعی و خانوادگی این زنان . مدل پارادیمی ارایه شده است

گی وجسمی آنان می شود و از سوی از یک سو کار فیزیکی در حجم باال موجب خستگی و فرسود. سایه انداخته استاین زنان اغلب . دیگر عدم وجود امنیت شغلی و نیز درآمد و احترام کم این شغل موجب فشارهای روانی سنگین می گردد

گوناگون لی خود از حضور موثر شوهر به انواعاز خانواده های فقیر و حاشیه ای می آیند اما در زندگی خانوادگی فعیق پیشنهاد می کند با توجه وجود موهبت چنین بازار کاری برای زنان طبقه محروم در مشهد، سازمان این تحق. محرومند

. های مردم نهاد به نحوی که آسیب زا نباشد برای افزایش سرمایه فرهنگی این زنان و ارایه نوعی چتر حمایتی وارد شوند

هدمش ,یرشغل خانه دا ,گرانباری نقش ,تعارض نقش :واژگان کلیدی

بیان مسئله -

های زیادی به بار آمده که یکی های تمدن جدید حرکت کرد، دگرگونیی ایران به سوی آوردهاز زمانی که جامعه

،است اجتماعی ای پدیده خانه از بیرون در زنان اشتغال(. 1731کیانمهر، )از مهمترین آن ها اشتغال زنان می باشد

تغییر نقش های سنتی زنان و تقاضای روز همچنین .است داشته رشد به ور روند ما کشور در اخیر های سال در که

رحمانی )ی ایران تبدیل شده استلف، به واقعیتی انکار ناپذیر در جامعهتها برای مشارکت در عرصه های مخافزون آن

اشتغال مورد در اخیر های سال در زیادی تحقیقات (. 1720عسگری، پاشا و آذرکیش،:، به نقل از9002ناو همکار

.02193079190کارشناسی علوم اجتماعی، 1

.استادیار جامعه شناسی 9

9

قرار بررسی مورد دارند، خانه درون در زنان که هایی نقش بر آن تاثیرات و است، گرفته صورت خانه از بیرون در زنان

خانه در زن که حمایتی و عاطفی های نقش بر خانه از بیرون در زنان اشتغال که معتقدند محققان عموما. است گرفته

فراهم فرزندان برای بهتری مادی امکانات است ممکناما گذارد، می منفی تاثیر ،ددار عهده بر همسر و مادر عنوان به

نبوی بهبه عنوان مثال مراجعه کنید )د کنن رشد بیشتری اجتماعی های توانایی و استقالل با آنان شود موجب یا کند،

. (1721و شهریاری،

امتا . انتد کترده انتختا را اشتتغال که کند می قصد زنانی مورد در عموما شده گفته زنان اشتغال مورد در چهآن

ختانوار سرپرست ،زنان این. اند شده خانه بیرون در اشتغال جریان وارد ناگزیر که دارند وجود هم زنان از دیگری گروه

گونتاگون دالیتل بته ختانواده مرد موارد برخی در. هستند بهره بی آور نان مرد وجود از خانوار سرپرست زنان. هستند

یتا تتوان نا خانواده مادی نیازهای رفع زمینه در خانواده مرد هم دیگر موارد در و است غایب...( و زندان طالق، فوت،)

جتدی نحتوی به زن اشتغال صورت دو درهر...(. و خاص دالیل به خانواده باالی بسیار مخارج بیماری،) است توان کم

،خانوارهای زن سرپرست یهامروزه پدید. ندارد وجود آن سر بر تخابیان چندان دیگر و است اهمیت دارای خانوار برای

اغلب این خانواده ها دارای مشتکالت فتراوان هستتند، بته گونته ای کته .به دالیل مختلف در دنیا رو به افزایش است

نتا یتتا :، بته نقتل از 1731، زهتره یخسترو )شتود یمطتر مت به صورت یک مشکل اجتماعی فزونی این گروه از زنان

(.1720، حسن ،یعیرف و آمنه فروزان، ،الیل ام ،یبلداج

بته ) تترین دشوار و( فنی لحاظ به) ترین ساده از یکی که هستند زنانی تحقیق این در بررسی مورد اجتماعی طبقه

متی انتدکی دستتمزدهای زنان این کار، طوالنی های ساعت رغم علی. دهند می انجام را مشاغل( فیزیکی فشار لحاظ

نیز و طوالنی کار ساعت. است چندانی اجتماعی احترام فاقد دهند، می انجام که کاری هم اجتماعی لحاظ به و ،یرندگ

دچتار در نتیجته دارنتد عهده به که نقشی در شدید گرانباری احساس ضمن است شده موجب پایین اجتماعی احترام

بتا دارد قصتد مقالته این ،شد گفته چه آن به توجه با. بشوند دارند عهده بر که ضروری های نقش در شدیدی تعارض

، به عنوان مثتال مراجعته کنیتد است گرفته قرار استفاده مورد کمتر زمینه این در قبلی تحقیقات در که)کیفی رویکرد

بته ،(1711، ملیکه، باغبان و فاتحی زاده،1719، رستگار خالد،1712زاد، آدینه و ، گروسی1721 شهریاری، و نبوی: به

.بپردازد معضل این ررسیب

پیشینه تجربی - یو در انتواع پتژوهش هتا ردیاز همان آغاز پژوهش به طور مفصل انجام گ دیکه با یپژوهش ینهیشیدر پ ینگرباز

، به نقتل 1221 ن،یتراوس و کوربس، ا1213تراوس، سو ا زریگل)نامناسب است یا نهیزم ی هیشده در نظر هیتوص یکم

از کته از قبل شکل گرفتته استت یها شهیاند نیتدو یریپذخطر شیآن افزا لیدل (.977:1713،یضیو عر یاز فراهان

اقتضای هر پژوهش مرور هر چند خالصه بر فعالیتت هتایی کته دیگتر به هر حال اما . کند یمجلوگیری هینظر نیتدو

برختی از مهمتترین 1ول در جد .(977:1713-979،یضیو عر یفراهان)، می باشدمحققان در این حوزه انجام داده اند

.نکات مربوط به چند پژوهش انجام شده در این حوزه در ایران ارایه شده است

نتیجه گیری نام محقق عنوان

بررسی تاثیر محرک های تتنش زا و

حمایت های اجتمتاعی در ختانواده

شهریاری و نبوی

(1721)

و نیستت ستودمند یتا آور زیتان مطلتق صتورت بته زنان های نقش تعدد

شترایطی و عوامتل بته بستتگی هتا، نقش این خشنودکنندگی یا فشارزایی

7

متتورد )بتتر تعتتارض ختتانواده بتتا کتتار

زنتان شتاغل ادارات دولتتی : مطالعه

(شهر اهواز

.دارد نقش کیفیت مانند

بررسی رابطته عوامتل اجتمتاعی بتا

تعتتتارض نقتتتش هتتتای شتتتغلی و

خانوادگی در بین زنان شتاغل شتهر

کرمان

هآدینتت و گروستتی

(1712) زاد

متغیر های تحصیالت زن، شیوه تقسیم کار سنتی در ختانواده و انتظتارات

نقش خانوادگی با میزان تعارض تجربه شده در خانواده رابطته مستتقیم و

در حالی که متغیر سن زن، ستابقه کتار، تعتداد فرزنتدان، . اردمعنی دار د

ض کار و خانواده حمایت توسط محل کار و حمایت خانوادگی با میزان تعار

.داردرابطه معکوس

زنان شتاغل و بررستی تتاثیر منتابع

کنترل فشار بر ترکیتب نقتش هتای

خانوادگی آنان _شغلی

رستتتتگار خالتتتد

(1719)

ترل کار، های شغلی یا خانوادگی، کنوجود منابعی از قبیل انتظار نقش

ش و درگیری خانوادگی تاثیر مثبتی در کاه حمایت شغلی یا خانوادگی

مندی از فواید ترکیب نقش های دوگانه برای زنان شاغل در فشار و بهره

. داردبر

–بررسی تعارض نقش های شتغلی

خانوادگی و عوامل اجتماعی موثر بر

آن

رستتتتگار خالتتتد

(1717)

این. است شده ارائه خانواده -کار تعارض تبیین برای مدلیدر این تحقیق

بتودن دوستویه : از عبارتنتد کته کنتد متی مطر را کلی اندیشه سه مدل

. میتزان بتر جنستیت کننتده تعتدیل نقش و کار با خانواده تعارض ماهیت

متدل ایتن تحقیتق ایتن نتیجه. شده تجربه تعارض بر موثر عوامل و جهت

کند می تایید را شده مطر

بررسی اثر بخشی متدیریت تعتارض

خانواده بر کاهش تعارض کار –کار

کتتار زنتتان –اده ختتانواده و ختتانو –

شاغل

ملیکتتته،باغبان و

فتتتتتتتتتتتتاتحی

(1711)زاده

ختانواده و –برنامه ی آموزشی مدیریت تعارض، در کتاهش تعتارض کتار

.می باشدکار موثر –خانواده

بررستتی رابطتته روان رنجورختتویی،

ختتانواده، گرانبتتاری –تعتتارض کتتار

ای، عتتدالت نقتتش، عتتدالت رویتته

تتتتوزیعی و کنتتتترل شتتتغلی بتتتا

شغلی در کارکنان شرکت فرسودگی

گاز اهواز

ریگتتتتی زاده،

شبانی و ، بشلیده

(1720) ارشدی

یختانواده و گرانبتار -تعارض کار ،ییروان رنجور خو نیب یرابطه معنا دار

،یاهیعدالت رو نیب یدار یمعن یمنف یو رابطه یلشغ ینقش با فرسودگ

.وجود دارد یشغل یفرسودگ ای یو کنترل شغل یعیعدالت توز

نشان داد که تاکنون تحقیقی که به طور مستقیم گرانباری و تعارض نقش خانه بررسی تحقیقات قبلی در مجموع

تمام تحقیقات بررسی شده در همچنین . انجام نشده استدر کشور ، داران زن در مراکز اقامتی را بررسی کرده باشد

تحقیقات انجام شده در زمینه تعارض نقش و گرانباری از سوی دیگر عموم .دارای رویکرد کمی می باشندجدول باال

.دنکه دارای احترام اجتماعی نسبتا باالیی می باش شاغلی استمنقش در رابطه با

چوب مفهومیرچا -3 از هستند، آزمائی نظریه جهت نظری چارچو یک بر مبتنی که کمی های پژوهش برخالف کیفی، تحقیقات

در روش شناسی کیفی از نظریه ها و رویکرد (. امیری،اصغرپور،در دست انتشار) دکنن می استفاده مفهومی چارچو

نیز با ( 1221)تراوس و کوربینسا .انه استفاده می شودهای مختلف نظری به شیوه های متفاوت از روش اثبات گرای

3

که بازنگری و استفاده بر این باورند "ادبیات فنی"تاکید بر استفاده از نظریه ها و رویکرد های نظری تحت عنوان

بر اساس این مفهوم، . می خوانند "حساسیت نظری"ها آن را عمومی از نظریه ها می تواند به چیزی منجر شود که آن

های اصلی مرتبط با موضوع تحت مطالعه حساس بوده و برانگیخته ها، مفاهیم و رویداد محقق باید بتواند به جریان

های مرتبط را عامل اساسی در ایجاد این حساسیت نظری در محقق کیفی به نظریهآنان بازنگری و توجه کلی . شود

(.71-73:1729،محمدپور)ها می توانند راهنمای عمومی پژوهش کیفی باشندبنابراین نظریه .می دانند

جایگاهی در سازمان اجتماعی است که از شتخ قترار گرفتته در موقعیت اجتماعی،: اجتماعیو نقش موقعیت

وچتون معتین و در زمتان و مکتان معتین انجتام دهتد جایگاه انتظار می رود عمتل هتای معینتی را بتا چنتد آن

مجموعه ای از هنجار ها که مخصتوص یتک موقعیتت اجتمتاعی معتین در یتک به همچنین . (13:1721اورعی،)

متتاعی آن موقعیتتت نقتتش اجت ،ستتازمان اجتمتتاعی استتت و شتتر ومتتایف آن موقعیتتت را تشتتکیل متتی دهتتد

(.13:1721اورعی،)ویندگ

فراوانی ومایف یک موقعیت یا به عبارت دیگر ستنگین بتودن و زیتاد باری نقش عبارتست ازگران: قشگرانباری ن

. واقع ناهماهنگی میان نظام اجتمتاعی و ارگانیستم استت باری نقش درگران. ن ومایف یک موقعیت اجتماعیبود

. باری نقتش ناهمتاهنگی بتین ایتده و انترتی استت کنیم گرانسیبرنتیک بخواهیم صحبت اگر با مفاهیم اندیشه

توانایی و انرتی یک انسان عضو سازمان اجتماعی و تحت سیطره نظام اجتماعی اندازه خاصی دارد که ایده هتای

رخ « العات نسبت بته انترتی فزونی ایده ها و اط»سوار شده بر آن نیز باید متناسب با آن باشد، در چنین حالتی

زمتانی کته . (اصتغرپور و اورعتی، در دستت انتشتار :؛ بته نقتل از 137: 1739قایسه شود با گی روشه، م)می دهد

هایش بیشتر باشد، شخ عمالً یا آن ها را برآورده نمتی درخواست هایی که از شخ به عمل می آید از توانایی

ستتم دیتدگی و خستتگی کند و درنظر دیگران کجرو شمرده می شود و یا آن ها را انجام متی دهتد و احستاس

م آن ها هم زمتان تحتت ده دارند و ارگانیساین مشکل برای افرادی که نقش های متعددی برعه. مفرط می کند

باری نقش نوعی از عدم تعادل میان دو نظام مؤثر بتر گران .سیطره چند نظام اجتماعی است؛ بیشتر پیش می آید

در ختانواده نیتز گتران . نقش با رضایت رابطته معکتوس دارد باری گران. نظام اجتماعی و نظام زیستی: عمل است

.باری نقش موجب نارضایی و خستگی مفرط می شود که بر نزاع خانوادگی مؤثر است

فردی که نقش یا نقش هایی را بر عهده داشته باشد که آن نقتش هتا چشمداشتت هتای رفتتاری : تعارض نقش

در جامعته صتنعتی نتوین کته . که دچار تعتارض نقتش شتود متناقض یا متعارضی را ایجا کنند، احتمال دارد

شاخ آن عضویت در گروه های گوناگون است، از بیشتر افراد انتظار می رود که به الزام های بیش از یک نقش

احتمال زیاد می رود که این نقش ها با یکدیگر در تنتاقض باشتند و در نتیجته، فترد را دچتار یتک . تن در دهند

در اجترای یتک نقتش، دچتار تعتارض شتود همچنین احتمتال دارد کته شتخ حتتی . کنند حالت بی سامانی

.(11:1719کوئن،)

روش تحقیق -4ی اجتماعی و روش نیز به معنای ی تفکر در مورد یک واقعیت و پدیدهروش شناسی عبارت است از شیوه

روش تحقیق کیفی که (. 19:1729ر،محمدپو) مجموعه ای از رویه ها و فنون برای گردآوری و تحلیل داده هاست

را موجودی خالق، مبتکر و فعال در نظر می گیرد که جهان انسان روش شناسی اصلی این تحقیق محسو می شود

وقتی این پارادیم . می باشد سیریپارادیم این تحقیق، تف(. 19،11:1729 محمدپور،)اجتماعی خود را می سازد

9

انسان، انگیزه ها، معانی ذهنی و زمینه های اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر آن را مناسبت دارد که محقق بخواهد رفتار

.(امیری، اصغرپور، در دست انتشار: ؛به نقل از9000؛ برنز، 9007ریتش و لوییس، )مطالعه کند

ی مورد بررسی و روش نمونه یابیجامعه. ،4 تحقیقکیفی بودن توجه به با .د می باشندجامعه مورد بررسی این پژوهش خانه داران زن مراکز اقامتی مشه

ی اشباع مشخ می بلکه در فرآیند جمع آوری اطالعات با رسیدن به درجه شود، حجم نمونه از قبل تعیین نمی

از گرانباری و تعارض نقش خانه داران زن مراکز اقامتی شهر مشهددر بررسی . (119:1729تراوس وکربین، سا)شود

به ترکیب بیش در این نوع نمونه گیری محقق استفاده شد، " با تکنیک های هدفمند چندگانهنمونه گیری "راهبرد

، به نقل 9002تشکری،؛ تدلی و 9001جانسون و کریستنسن، )پردازدگیری میراهبرد نمونه از یک

(.39:1720محمدپور:ازور انتخا مورد از آن دسته از در فرآیند پژوهش ابتدا از روش نمونه یابی در دسترس استفاده شد، که منظ

این روش با توجه به محدودیت . ها ساده تر از سایر موارد باشد مواردی است که تحت شرایط خاصی دسترسی به آن

بعد از این که مواردی را از طریق در ادامه، . (133:1729فلیک،)های زمان و نیروی انسانی شاید تنها راه ارزیابی باشد

نمونه گیری گلوله . زنجیره ای عمل شده است /به شیوه نمونه گیری گلوله برفی ،شدس یافته نمونه گیری در دستر

برفی مستلزم استفاده از مطلعین یا مشارکت کنندگان اولیه برای شناسایی موارد اضافی است که ممکن است به

واند از آن مورد مطلع سوال کند، با فرض یافتن چند مطلع یا مورد اولیه، محقق می ت. تدریج در مطالعه به کار روند

از هر نمونه ای به محقق می تواند گیری در واقع در این روش نمونهزیاد می داند؟ چه کس دیگری در این مورد

: ؛ به نقل از9009؛ برنز و گروف، 9007؛ کمپر و همکاران، 1233امرسون، اکهارت و)ی کلیدی دیگر دست یابدنمونه

(.33:1720محمدپور

ابتدا ستعی .مراجعه شد( هتل ها و هتل آپارتمان ها)ر این پژوهش به مراکز اقامتی شهر مشهدیافتن نمونه دبرای

امتا در ایتن . شد از طریق مدیریت هتل و مدیریت قسمت خانه داری به خانه داران مراکز اقامتی دسترسی پیتدا شتود

در مرحلته بعتد بترای یتافتن . ه داران را نمتی داد حالت عموما مدیریت همکاری زیادی نداشت و اجازه مصاحبه با خان

ایتن مراکتز اقتامتی بته جهتت . نمونه به هتل ها و هتل آپارتمان هایی که نزدیک حرم مطهر بوده انتد، مراجعته شتد

در این مراکز اقامتی از پتذیرش هتتل در . موقعیت مکانی خود که نزدیک به حرم مطهر بوده اند بسیار پررونق بوده اند

.د که خانه داران خود را به محقق معرفی کنندخواست ش

آن ها یک خانه دار به محقق معرفی کردند، بعد از مصاحبه عمیق و کیفی با اولین خانه دار، به روش نمونه گیری

گلوله برفی از آن فرد در خواست شد که خانه دار دیگری را معرفی کند، او هم یک خانه دار دیگر بته محقتق معرفتی

مواردی هم سعی شد در هتل ها و هتل آپارتمان ها با یک شخ که بتا خانته داران رابطته نزدیکتی داشتت در . کرد

ه نفتر متورد مصتاحبه قترار هجتد به همین ترتیب تعتداد . ارتباط بر قرار نمود و از طریق او به خانه داران نزدیک شد

در . و در مواردی مشتاهده نیتز بتوده استت تکنیک جمع آوری داده ها در این تحقیق مصاحبه های عمیق .شدگرفته

رد تحلیل قترار گرفتته وحین و بعد از مصاحبه و مشاهده، مصاحبه ها و مشاهدات نوشته و تبدیل به متن شده اند و م

علتت ایتن . در این پژوهش محققان نتوانستند به طور کامل منطق نمونه گیری نظری را اجرا کنند. (1721اورعی،.)اند

خود البته محققان تالش می کنند در مراحل بعدی توسعه پژوهش . یابی به نمونه های متفاوت بود امر دشواری دست

. نمونه گیری نظری را اجرا کننددر این موضوع

1

تکنیک جمع آوری داده ها . ،4

همچنین در حتین و است بوده تکنیک جمع آوری داده ها در این تحقیق مصاحبه ی عمیق و در مواردی مشاهده

علتی )دبته متتن تبتدیل شت ی بعتد در مرحلته و د وشته می شت و پس از مصاحبه و مشاهده، مصاحبه ها و مشاهدات ن

(.1712اورعی :؛ به نقل از702:1711احمدی و نهایی،

که توسط ویتتزل مطتر . ی مسئله محور می باشدروش مصاحبه ای که در این پژوهش اتخاذ شده است، مصاحبه

ی کندوکاو در حین مصتاحبه استت، بته پیشنهاداتی برای صورت بندی پرسش ها و نحوه این روش شامل. شده است

.(132:1729فلیک،)ی شفاهی استویژه با استفاده از راهنمای مصاحبه که حاوی سوال ها و محرک ها

روش تحلیل داده ها . 4،3نوعی [ایی زمینهنظریه]«ش نظریهروی» .استفاده شده است ایی زمینهنظریهی تحلیل داده ها از روش در مرحله

جای اکتشافی است که به پژوهشگران در حوزه های موضوعی گوناگون امکان می دهد تا به روش پژوهش استقرایی و

؛ 9003؛ لیبرت،9010چارماز،)، خود به تدوین نظریه اقدام کنندهای موجود و از پیش تعریف شدهاتکا به نظریه

برای تجزیه و تحلیل داده ها از تکنیک تحلیل مقایسه مداوم .(1721اورعی،:قل از ؛ به ن9001چارماز و هن وود،

:شامل سه مرحله کدگذاری باز، کدگذاری محوری وکدگذاری انتخابی استفاده شده است( 1221)استراس و کوربین

به این منظور ابتدا داده . کدگذاری باز قصد دارد تا داده ها و پدیده ها را در قالب مفاهیم درآورد: کدگذاری باز.1

د مفهوم های مشابه شنایی شوند و زیر عنوان خرده ایاین مرحله ب در(. 771:1713فلیک، )ها از هم مجزا می شوند

استراس و )مقوله باید از دیگر مفهوم ها انتزاعی تر باشد. مقوله ها و مقوله های ویژه ای طبقه بندی شوند

با آن دیانجامد که با یم ییهاباز به کاهش تعداد واحد یدر کدگذار یپرداز و مقوله یطبقه بند(. 19:1719کربین،

(.1721گران؛یزاده و د یمک)میها کار کن

نامیده می شود، زیرا « کدگذاری محوری»فرآیند مرتبط کردن مقوله ها به مقوله های فرعی : کدگذاری محوری.9

. ا در سطح ویژگی ها و ابعاد به یکدیگر مرتبط می کندکدگذاری در محور یک مقوله صورت می گیرد و مقوله ها ر

در این مرحله محقق به دنبال نظم بخشیدن به عناوین به دست آمده در کدگذاری (. 139:1729استراوس و کربین،)

(1713، محمدپور و رضایی. )او همچنین به هر دسته از عناوین، عنوانی کلی تر و عام تر می دهد. باز است

ی محوری ی هسته یا مقوله ی جدید به نام مقوله در نهایت مقوالت عمده را در یک مقوله: گزینشیکدگذاری . 7

در این (1711محمدپور و دیگران، )ی قبلی قرار دارد، یکپارچه کرد که در سطح انتزاعی تری نسبت به دو مرحله

مدل ارائه می شود، در واقع در مرحله مرحله مقوله اصلی انتخا می شود و پیوند آن با دیگر مقوله ها با توجه به

.(112:1719استراس و کربین، )ی پی ریزی می شودکدگذاری محوری اساس کدگذاری انتخاب

«جدید و نهایی[ ایی زمینهنظریه]مرحله نوشتن و رویش نظریه »آخرین گام،:نگارش یافته ها و تحلیل نهایی . 3

ت ها و چرایی آن ها بیان شده نوشته ها و تفکرات به دست آمده و تفاو در این گام، نظریه رویش یافته از خالل. است

.(1721اورعی،)است

زمینه ایارزیابی نظریه . 4،4

3

برای اعتبار بخشی به فرآیند و نتایج تحقیق به طور کلی تالش محققان آن بوده است که گام های انجام شده در

برای ارزیابی موفقیت محققان . این حوزه در منابع معتبر باشدمصاحبه و تحلیل منطبق بر توصیه های روش شناختی

ارجاع داده شده ای زمینهدر بررسی یک تحقیق نظریه تراوس و جولیت کربینسادر این حوزه به مالک های

: (919:1729استراس و کربین،)است

. ر فوق توضیح داده شده استفرآیند نمونه گیری در با تفصیل دچگونه نمونه مورد مطالعه انتخا شده است؟ . 1

. در مجموع محققان تالش کرده اند نمونه های انتخا شوند که معرف وضعیت طبقه مورد مطالعه باشند

. در بخش یافته ها مقوالت اصلی بیان شده اندمقوله های اصلی مهوریافته در تحقیق کدام اند؟ . 9

با توجه به فضای اندک در یافته مرتبط هستند کدام اند؟ رویدادها، وقایع، کنش هایی که به مقوله های مهور. 7

اما تالش شده است در شواهدی که برای هر مقوله آورده . به طور کامل نمی توان به این سوال پاسخ داد هالقاین م

. شده است رویدادهای و کنش هایی که بیشترین رواج را داشته اند ارایه شوند

گیری نظری انجام شده است؟ جمع آوری اطالعات راهنمایی شده اند؟ آیا بر اساس چه مقوله هایی نمونه. 3

اما مقوالت به . نمونه گیری نظری به طور کامل در این مقاله تامین نشده استمعرف بودن در مقوله ها وجود دارد؟

ی انتهایی به هم چنین محققان در مصاحبه ها. نظر می رسد می توانند گوناگونی موجود در میدان را توضیح دهند

. وضو احساس می کردند که به اشباع رسیده اند

چه فرضیاتی مرتبط با روابط بین مقوله ها ارایه شده اند؟ بر چه اساس آن ها فرمول بندی شده و مورد آزمون . 9

. در انتهای بخش یافته ها مدلی ارایه شده است که روابط میان مقوالت را روشن می کندواقع گردیده اند؟

آیا مواردی بر خالف روابط موجود در فرضیات مشاهده شده است؟ چگونه این موارد مورد بررسی قرار گرفته . 1

از میان مصاحبه های انجام شده دو مورد متفاوت با مدل مشاهده اند؟ تاثیر این موارد بر فرضیات چگونه بوده است؟

همدلی فراوانی میان زوجین وجود داشت که موجب شده در هر دو این موارد روابط عاطفی و بسیار صمیمانه و . شد

. بود مساله صورت دیگری به خود بگیرد

؟ بر چه اساسی این (ناگهانی، تدریجی، به آسانی، به سختی)چگونه و چرا مقوله هسته انتخا شده است . 3

. ساخته شددر متن مقوالت هسته ای در فرآیند مباحثه میان محققان و بازاندیشی انتخا انجام شده است؟

یافته ها -5

توصیف ویژگی های زمینه ای پاسخگویان. .1ده هجاز . ده زن که به عنوان خانه دار در مراکز اقامتی شهر مشهد مشغول کارند مصاحبه شدهجدر مجموع با

. ایه شده استار 9مصاحبه ای که انجام شد، ویژگی های زمینه ای چهارده نفر از مصاحبه شوندگان در جدول شماره

.برای شناسایی و نیز حفظ ناشناس بودن آنان به هر کدام از این افراد یک شماره ردیف داده شده است

، ویژگی های زمینه ای مصاحبه شوندگان جدول شماره

علت فوت یاا همسر تاهل تحصیالت سن ردیف

طالق

تحااااات (نفر)خانوار

سرپرستی

باه )درآماد

هاااااازار

(تومان

مسکن

ا وحدت 970 7 3 - ع متاهل کلسی 37 1

1

اسیدی 300 7 7 تصادف ف مجرد دیپلم 79 9

قلعه ساختمان 300 9 2 بیماری ف مجرد بی سواد 99 7

ا امام حسین 102 7 3 _ ع متاهل سیکل - 3

فتترار -بیمتتاری ف مجرد مکتب 93 9

از پلیس

پشتتتت آرامگتتتاه 300 9 3

خواجه ربیع

- 130 9 7 - ع متاهل سیکل 73 1

اقامت در هتل 900 1 - - - مجرد سیکل 92 3

اقلعه ساختمان 300 9 7 - متاهل سیکل 79 1

ا 130 3 1 اعتیاد ط مجرد سیکل 72 2

اطبرسی 130 9 7 - ع متاهل سیکل 79 10

م سیدی 130 9 1 - ع متاهل سیکل 31 11

ایدی س 130 1 - - - مجرد دیپلم 30 19

اقلعه ساختمان 390 - 7 - ع متاهل فوق دیپلم 70 17

ابهار 900 - 3 - ع متاهل سیکل - 13

. ملکی :م، استیجاری: ا: ؛ طالق گرفته.ط. بیمار-ب. فوت شده-ف. عادی-ع: توضیح:

. دی جامعته هستتند اقتصا -جدول باال به روشنی نشان می دهد که عموم خانه داران از محروم ترین طبقه اجتماعی

به عتالوه اکثتر .و عالوه بر این عدم حضور موثر مرد در خانواده موجب دشواری های مضاعفی برای این زنان می شود

منتازل ایتن افتراد همگتی در و اکثر آن ها بیمه نمتی باشتند، دحقوقی پایین تر از قانون کار دارن ،خانم های خانه دار

.شد و اغلب در منازلی که به صورت استیجاری هست زندگی می کنندمناطق ارزان قیمت شهر مشهد می با

یا مشاغلی داشتتند کته خیلتی (1ردیف)یا بیمار بودند(1، 11کد) مورد مطالعه، یا بیکار بودند انخانه دار انهمسر

با آن ها سه نفر از اشخاصی که. و پخش من کارت ، گاری میوه، مثل کارگری ساختمان یا شاگرد خیاطدرآمد نداشت

یتا از همسرشتان جتدا شتده (9، 7، 9ردیتف )مصاحبه شد همسر نداشتند، این اشخاص یا همسرشان فتوت شتده بتود

همه خانه دار هایی که با آن ها مصاحبه شد، حداقل سرپرستتی ( 3و 19ردیف)یا اصال همسر نداشتند( 2ردیف)بودند

فتر را بتا حقتوق کتم بته عهتده ن 9سرپرستتی ( 9و11دیف ر)یک نفر را به عهده داشته اند، حتی بعضی از خانه دار ها

کمتر درد، پتادرد، )خانه دار های مورد مطالعه همگی به بیماری هایی به علت فشار زیاد کار دچار شده بودنتد .داشتند

....(مشکالت ریوی و

1همانطور که در بخش روش ذکر گردید، داده ها پس از جمع آوری و پیاده سازی، کدگذاری شدند که در نهایتت

گرانباری نقش، خواستگاه اجتماعی فقیر، عتدم حضتور متوثر مترد، کنتار تعارض نقش، : ی محوری به دست آمد مقوله

کتاری ، / عدم ایفتای متوثر نقتش هتای ختانوادگی ،آمدن با فشار ها، فرار از برخی از مسئولیت های کاری و خانوادگی

تتراکم تعتارض در مجموعته مقولته انتختابی ،همقوله استخراج شد 1از میان این ، استرس های مضاعف در هنگام کار

مقوله هتای محتوری پرداختته متی هریک از اینبه از مقوله انتخابی جهت توصیفی جامع و مفصل. شد نامیده نقش

.دشو

یافته های تحقیق: 3 جدول شماره

2

طبقه مفاهیم

خرده )فرعی

(مقوالت

مقوالت (محوری) مقوالت عمده

انتخابی

بودن حجم کتار نستبت بته تتوان باالی؛ نقش شغل ادیز انتظارات؛ کار یکیزیفشار ف

خانته ینقش شتغل یگرانبار؛ به کار نسبت به خانواده ادیز یوابستگ؛ خانه دار یبدن

تتر شتدن کتار در ستخت ؛ را صرف کار کردن یادیات زساع :یشغل یریدرگی؛ دار

یهنگام شلوغ

کار ماشینی

(تراکتوری)

گرانباری نقش

متادری نقتش مادری؛ تعارض ومایف ندادن فرزندان؛ انجام مورد در گناه احساس

فرزندان تربیت برای فرصت مادری؛ نداشتن نقش نادرست شغلی؛ ایفای نقش با

تعارض نقش

شتتتغلی بتتتا

درینقش ما

تعارض نقش

تراکم تعارض

در مجموعتتته

؛ بتا نقتش زن بتودن یتعتارض نقتش شتغل شتغلی؛ نقتش با همسری نقش تعارض نقش

خانوادگی – ینقش کار تعارضی؛ همسر یانتظارات نقش شغل تعارض

تعارض نقش

شتتتغلی بتتتا

نقتتتتتتتتتش

همسری

درمان یراکردن دختر ب کار؛ خانواده یاعضا یمارخانواده های فقیر خانه داران؛ بی

بتودن شتاغل ؛ کم درآمتد پتدر شغلی؛ مال مشکالت؛ نداشتن امکانات؛ پدر یماریب

پدر فوت؛ کم درآمد یمادر به کار ها

مشتتتتتکالت

مالی خانواده

استتتگاه اجتمتتاعی خ

انفقیر خانه دار

فوت؛ مرد خانه یکاریب؛ مرد خانه شغل کم درآمد مسئولیت پذیر نبودن مرد خانه؛

؛ اعتیاد مرد در نتییجه مسئولیت پذیر نبودن اومرد خانه یگورشست؛ مرد خانه

نداشتن مترد

خو

عدم حضور موثر مترد

در خانه

ی؛ متال ازیت ن یکار کردن فقط بترا ؛ با درآمد کم کار کردنساختن با شرایط زندگی؛

کردن ینه زندگ گذراندن

گذرانتتتتتدن

زندگی

کنار آمدن با فشار ها

تعهتد نداشتتن ؛ تیاز مستئول فترار ؛ محولته فیندادن وما انجام از زیر کار در رفتن

ی شغل

نداشتن تعهد

شغلی

برختتتتتی از فتتتتترار

کاری های مسئولیت

تیت اهم، نرسیدن به مهمانی ها، نرسیدن به کار های خانته، نرستیدن بته فرزنتدان

شوهر یخانه و برا یبه خرج ندادن برا قهیسل؛ ندادن به شوهر

عتتتتتتتتتدم

رسیدگی بته

ومایف

یفای موثر نقش عدم ا

های خانوادگی

ترس از چک شدن کار توسط مدیریت و سوپروایزر، فشار عصتبی، رقابتت شتدید و

عذا آور بین خانه داران، ایجاد یک فضای رقابتی

استرس های مضاعف فشار عصبی

در هنگام کار

1 1 2 مقوالت

300:تعداد کل مفاهیم

تعارض نقش . ،1 تشتکیل ختانواده داده زنانی بوده انتد کته غالبا ، ان مورد مطالعهانه دارخ: نقش مادریتعارض نقش شغلی با

به دلیل ساعت کاری زیاد عمدتا به تربیت فرزند خود نمی رسیدند و نقتش اما . دارای فرزندانی بودندو بودند

در و متادر ختود متی حتی در مواردی فرزندان خود را به پ. مادری خود را به درستی نمی توانستند ایفا کنند

به ایتن . البته خودشان از این موضوع بسیار ناراحت بودند. سپردند و وقت نگه داری از فرزند خود را نداشتند

. جهت مقوله ی تعارض نقش شغلی با نقش مادری انتزاع شده است

10

میشه چون ه. من بچه هامو زیاد نمی بینم" :، در این باره امهار می دارد9خانه دار ردیف: مثال

.صبح میام سرکار بچه هام خونه مامانم هستن. می خوابم من شبهاخونه تنها. خونه مامانم هستن

هر روز میبینمشون اما خونم نمیان، چون نمیتونم دو تا بچه کوچک رو تنها بذارم بیام سرکار،

".مدرسه میرن

ق در خانته داران زن یافتت یکی دیگر از تعارضاتی که در جریان تحقیت : تعارض نقش شغلی با نقش همسری

خانه دار زن زمان زیادی را در محل کار متی گذارنتد، از .شد، تعارض نقش شغلی با نقش همسری می باشد

طرفی هم کار بدنی بسیار سنگینی را انجام می دهد، بدین جهت وقتی به منزل می آید دیگر آن قدر خستته

رض نقش در نتیجه دچار تعا. بانو به درستی انجام دهداست که دیگر نمی تواند ومایف خود را به عنوان یک

.شغلی با نقش همسری می شود

بعد از مهر باید ختم و راستت 3 صبح تا 1 از ":در این باره امهار می دارد 11خانه دار ردیف : مثال

مجلسی میخوایم بریم میگم من خستته ام شتما .کمر درد و پا درد داریم و از همه چی عقبیم. شوم

چتون دیتر میشتود .به عروسی میخوای بروی نمیتروی .به تعذیه ات میخوای برسی نمیتوانی .برید

".اصال شوهر بی شوهر .وصبح باید دو باره بروم سرکار

گرانباری نقش. .1 ( تراکتتوری )، مقوله ی کار ماشینی ی کار و بار اضافی کار خانه داریسختبرای بیان : (تراکتوری)کار ماشینی

استخراج شتده ( کد جنینی)عات به دست آمده از صحبت های مصاحبه شوندگان به صورت جنینیرا از اطال

حتتی مشتاهدات محقتق . کار خانه داری با توجه به توان بدنی یک زن کار سخت و سنگینی می باشد. است

ن کتار را در حتی انخانته دار ،محقق. هم در فرآیند گردآوری اطالعات و مصاحبه شاهد این موضوع می باشد

کردن مشاهده کرد و امهار داشت که خانه داران در حین کار کردن خستته متی شتدند و ایتن خستتگی در

.ر تناسب با توان بدنی یک زن نیستبنابراین کار خانه داری د .کامال مشهود بودهم ماهر خانه داران

بمتانیم 1-1یم تتا خیلی وقت هتا مجبتور شتد ":، در این باره امهار می دارد3خانه دار ردیف: مثال

متی ماننتد و 11بعضتی هتم تتا ستاعت .چون کار سنگین بوده و باز دو ساعت بعد خروجی داشتیم

امتا متن نمیتتوانم .مجبورند که بمانند تا کار تمام شود البته اضافه کتاری شتان را هتم متی گیرنتد

تتوان جستمی ساعت ماندم اما بیش از ایتن 3-9در حد .چون توان جسمی ام اجازه نمی دهد.بمانم

بین متا هتم پرخاشتگری وجتود .وقتی فشار کاری زیاد می شود آدم ها پرخاشگری می کنند .ندارم

علتت ایتن پرخاشتگری ستنگینی کتار .مبحث میکردم و به آنها هم حق مید داشت و من هم با بقیه

هرکستی یتک .سته متی شتدند که بچه ها خچسنگین بود کار اینقدر از ما کار می کشیدند و .سته

".تراکتور که نیستیمنی دارد، توا

عدم حضور موثر مرد در خانه. 1،3 همسران این زنان حضور موثری در خانه نداشتند و همگی یا بیکار بودند یا، دارای مشاغل کتم درآمتد بتوده

مشاغل همسران این خانه داران زن مشاغلی مانند راننده بیل مکانیکی، کتارگر ستاختمانی، پختش متن . اند

بعضی از این خانته داران همستر نداشتتند، در واقتع یتا ازدواج . بوده اند... سیسات درمانگاه، خیاط وکارت، تا

11

عدم حضور موثر مترد در خانته جتزر شترایط مداخلته گتر در ایتن . نکرده بودند یا همسرشان فوت کرده بود

.شودمی (تعارض نقش)پژوهش محسو می شوند و در واقع عاملی است، که باعث تقویت پدیده

داشتتم امتا یاول اومدم سر کتار مشتکل متال ":، در این باره امهار می دارد17خانه دار ردیف : مثال

داشت ، زد ورشکست کترد، مغتازه زد ، یفروش وهیهمسرم اول شغلش آزاد بود م. بعدش عادت شد

هتا یبده نیباال آورد ، بابت ا یخورده بده کیآورد مغازه رو جمع کرد کم، بلد نبود ورشکست کرد

"سر کار بیاممجبور شدم

وستایل خونته رو متی . شوهرم خرجی نمی داد ":، در این باره نیز می گوید 2خانه دار ردیف: مثال

ان بخاری رو رفتت فروختت، متواد تو زمست میک بار ،برد میفروخت دود می کرد خرج مواد می کرد

چند بار گترفتنش ، دیگته . کرد مواد می ، وسایل خونه رو کوچیک و بزرگ می فروخت خرجخرید

ستال ، 7از موقعی که بچم به دنیا اومد شوهرم خرجی نمی داد ، یعنتی . اونم رفت بهش گفتم برو

راننتده بیتل .شوهرم. سال معتاد بود 1اشت اما همش رو دود هوا می کرد ، کارش خو بود پول د

".مکانیکی بود

سال 7 شوهرم فوت کرده .ندارم و باید کار کنم":داشتند ، در این باره امهار7خانه دار ردیف : مثال

شوهرم با گاری .ازوقتی ازدواج کردم کارمیکنم تا االن .البته شوهرم بود هم من کار میکردم .پیش

". تا بچه هام رو عروس و داماد کردم 3 خودم کارکردم تا .میوه فروشی میکرد

اگه یک نفر بخواهد کار کند و یک نفره ":داشتند، در این باره امهار 19خانه دار ردیف : مثال

". همسر ندارم. من ازدواج نکردم .سرپرست خونه باشی حقوقت کفاف نمی ده

خاستگاه اجتماعی فقیر. 1،4 ،بر اساس اطالعات به دست آمده در پژوهش حاضر، می توان گفت که خانه دار های زن مراکز اقامتی مشهد

فقیتر هستتند و در آنتان نیتز اقتصادی جامعه هستند، و خانواده های مرجع -اعیاز پایین ترین طبقات اجتم

عمومتا ایتن افتراد هتیا حمایتت چشتمگیری از . رسیده استت به آن ها واقع این فقر از خانواده های مرجع

این مقوله به عنوان شرایط زمینه ای در نظر گرفتته شتده استت، تحتت . نواده های خود دریافت نکرده انداخ

.ای اشخاص دست به عمل و تعامل هایی می زنندشرایط زمینه این

متوقعی . سال پیش فتوت کترد 11یا 10پدرم ":، دراین باره عنوان می دارد1خانه دار ردیف: مثال

پول نداشت ، حقتوقش کتم بتود ، . پدرم کارگر سر چاه موتوز بود . که فوت کرد ازدواج نکرده بودم

ی کشاورزی می کرد ، زمین کشتاورزی نداشتتیم تتو زمتین هتا . کرد مامانم اون موقع هم کار می

." و زمین های مردم کشاورزی می کننسال سن ت 10االنم با . مردم برای مردم کشاورزی می کرد

ها فشار با آمدن کنار.1،1 تراتژیاست میدادند، انجام نقش تعارض پدیده با رابطه در حاضر پژوهش کنشگران که هایی استراتژی از یکی

اصتطال وختود کردنتد، می تحمل را کار محل مشکالت و منزل، مشکالت ها آن. بود ها فشار با آمدن کنار

.برند می کار به رو سازش

19

پتولی کته نکتنم کتار اگتر .ستازم می هم االن ":دارند می امهار باره این در ،7ردیف دار خانه :مثال

". میکنم ندگیز باشد که هرجور، میکنم زندگی 300 با من، ندارم

کاری های مسئولیت برخی از فرار .1،5

از برختی از فترار برند، می کار به نقش تعارض ی پدیده با ارتباط در داران خانه که دیگری های استراتژی از

محتل در گتاهی که داشتند می امهار خود های صحبت در ها آن. باشد می خانوادگی/ کاری های مسئولیت

.است بوده کاری فشار خاطر به کاری های مسئولیت از فرار می رسد نظر به البته. دکنن می کاری کم کار

متی انجتام درست کارمو کنم نمی کاری کم من":دارد می عنوان باره این در 9ردیف دار خانه: مثال

".کنم می تمیز بعد کن ولش حاال بگم باشم خسته یا ، فتهبی چشمم از که این مگر. دم

ی موثر نقش های خانوادگی عدم ایفا. 1،5 در ایتن پتژوهش خانته داران زن . یکی از پیامدهای تعارض نقش عدم ایفای موثر نقش های شغلی می باشد

آن ها ومایف زیاد شغلی داشتتند کته . عموما نمی توانستند نقش های خانوادگی خود را به درستی ایفا کنند

ین خانه داران دارای چند فرزند بودند و همسرانشتان هتم از روزانه باید انجام می دادند، از طرفی هم عموما ا

هیا لحامی حضور موثری در خانه نداشتند، به این ترتیب تمامی بار ومایف خانه و شغل بتر دوش زن بتوده

است، به این تربیت خانه داران مورد مطالعه به طور کلی نمی توانستتند نقتش هتای ختانوادگی ختود را بته

. درستی ایفا کنند

جایی نمیتونم برم بعد ماه رمضان ، دو تا عروستی ":، در این باره امهار داشتند1خانه دار ردیف:مثال

در ماه دوروز مرخصی دارم . اگه دوره ، روضه باشد نمی تونم برم . می تونم برم هداریم اگه شب باش

ن جا زندگی می کنته ببینم مامانم اهل تربت جامه و او روز می رم فامیل ها رو می بینم ،همون دو

بتا هتم گتاهی .بیترون ببترمش تونم نمی حساسه ،سالشه 19 و پسره بچم.، نمی تونم برم ببینمش

بابام اما ، بیرون برد می رو من بود جوون بابام اگه که گه شه می می ناراحت شه می دعواش باباش

". برمش نمی بیرون ندارم وقت خیلی براش میرم شب مریضه منم پیره

کار هنگام در مضاعف های استرس .1،5 اضتطرا و استترس ایتن اند، بوده استرس دچار کار هنگام در شدت به پژوهش این بررسی مورد داران خانه

شتغلی نقش اضافی بار و خود شغلی نقش گرانباری نتیجه در. بودند کرده پیدا که بود نقشی تعارض از ناشی

بتا ( مادری،بانویی،شتغلی )هتا آن مختف های نقش ومایف واقع در بودند شده نقش تعارض دچار ها آن خود،

. بود کرده پیدا برخورد یکدیگر

دار خانته اگتر ":دارد می عنوان باره این در مشهد شهر اقامتی مراکز از یکی داری خانه مدیر :مثال

طبقتات کننتد متی کتار مختلتف طبقات در که رفتاری و ای زمینه هر در بکنند خطایی گاهی ها

کتار بد که کسی و رود می باال اش طبقه کند کار خو که کسی مثال .شود می عوض ها دار خانه

متی وجتود بته هتم رقابتت حتس ایتن .استت تنبیته بتدترین این و رود می پایین اش طبقه کند

17

را کارشتان آبترو حفتظ برای ولی شود می عوض اش طبقه نباشد درست کارش که هم کسی.آورد

".دهند می انجام درست

همین که داریم استرس و عصبی فشار ":دارد می امهار باره این در ،10ردیف ارد خانه :مثال

کشیده را جا همه باید چون .هست نظافت بخاطر هم استرس این .کند می خرا را آدم صورت

دوباره گوید می شود می سفید انگشتش ببیند اگر آید می سیاه دستکش با سوپروایزر گرنه و باشی

".شود اینطور ردندا دوست کسی و بکش

نتیجه گیری -6

تی مشهد به مثابه تراکم تعارض در مجموعه نقشامبرای درک گرانباری و تعارض نقش خانه داران زن مراکز اقای مدل نهایی نظریه زمینه ، 1شکل

قتش بتیش از دیگتر مفتاهیم توجته تعتارض ن . پدیده اصلی در فرآیند رسیدن به نظریه زمینه ای تعارض نقتش استت

محققان را جلب نمود چرا که می تواند توضیح دهنده وضعیت دشتواری باشتد کته خانته داران زن در مراکتز اقتامتی

تراکم تعارض در مجموعته نقتش » این وضعیت را به عنوان مقوله انتخابی قرار دادیم و آن را) مشهد گرفتار آن هستند

. گزاره های مصاحبه ها استتخراج شتدند از که را دارد نقش پیوند دهنده میان مفاهیمیاین مفهوم مرکزی . («نامیدیم

این امر به خصوص . گرانباری نقش بیش از هر چیز ناشی از تعریف طاقت فرسای کار خانه داری در مراکز اقامتی است

رسمی و فاقد بیمه کار می کننتد در این مراکز اقامتی، خانه داران به شکل غیر. در هتل آپارتمان ها مشاهده می شود

ایتن در حتالی . در نتیجه فعالیت آن ها در جایی ثبت نمی شود و هر روز امکان دارد که کار ختود را از دستت بدهنتد

در هتل هتا . است که در این مراکز اقامتی حداقل امکانات رفاهی شغلی مانند اتاق استراحت مناسب اغلب بی بهره اند

ولتی وضعیت بهتر است اما کار فیزیکی طوالنی مدت بته شتدت ایتن زنتان را خستته کترده و به خصوص هتل های د

از آنجایی که این زنان اغلب از خانواده های فقیر روستایی یا حاشیه شتهری آمتده انتد، حمایتت متالی و حتتی . است

مدل به عنوان شترط زمینته این ویژگی را در . عاطفی و فکری چندانی از خانواده های خود دریافت نکرده و نمی کنند

. ای در نظر گرفته ایم

:شرایط علی

گرانباری نقش

:راهبرد ها

کنار آمدن با -الف

فشارها

فرار از برخی -

مسئولیت های

کاری

:هاپیامد

ایفای عدم -الف

موثر نقش های

خانوادگی

استرس های -

مضاعف در هنگام

کار

:ایشرایط زمینه

اجتماعی فقیرخاستگاه

:گرشرایط مداخله

عدم حضور موثر مرد در

خانه

تعارض : پدیده

نقش

13

شرط مداخله گر مهم برای دو چندان شدن تعارض نقش این زنان، عدم حضور یا حضتور نتاموثر همستران آن هتا

نفس اشتغال زن می تواند متانع یتا متزاحم در بسیاری از تحقیقات حوزه اشتغال زنان اشاره شده است که . بوده است

نداشته باشد این ناتوانی دو چنتدان خواهتد ( موثر)در این شرایط اگر مرد هم حضور . ای خانوادگی باشدانجام نقش ه

اول این که این فشارها را تحمل متی کننتد و بته همتین . در این شرایط، این زنان دو راهبرد را انتخا می کنند. شد

ای کاری ختود، بته شتکلی لیت هاز برخی مسئودوم این که . می شوند خاطر دچار فرسودگی روانی و فیزیکی شدیدی

مانند تنبیه و تحقیر و تغییتر محتل )این گریز در برخی موارد عواقب شغلی . ل متوجه نشود می گریزندئوکه مقام مس

در هر دو صورت راه حل مناسب برای دشواری تعارض نقش به دست نمی آیند در نتیجه ایتن زنتان . در پی دارد( کار

. مواجه اندای نقش خانوادگی ناتوان می مانند و در حین کار هم با فشارهای روانی به ناچار در ایف

راهبردهای پیشنهادی -5قشر خانه داران زن در مراکز اقامتی، هم به لحاظ دشواری کار، و هم به لحتاظ میتزان مزایتای دریتافتی از محتروم

هم آن قدر پایین است که اغلب مصاحبه شوندگان تترجیح به عالوه منزلت اجتماعی این شغل . اقشار کارگری هستند

از سوی دیگر کیفیت خدماتی که این قشر ارایته متی دهنتد بتر رضتایت . می دادند دیگران از کار آن ها مطلع نشوند

به همین خاطر به نظر می رسد که نیاز استت مراجتع مربوطته بترای . ران و گردشگران از سفر تاثیر به سزایی داردئزا

. قشر بزرگ خانه داران به خصوص در هتل آپارتمان ها سیاست بهبود مشخصی را در پیش بگیرند

از آنجایی که خانه داران به نسبت تعامل قابل توجهی با مهمانان هتل ها دارند، ارتقار سرمایه فرهنگتی ایتن قشتر و

امتا . رتقار وجهه فرهنگی شهر و نیز کشور گرددتوجه به نیازهای ضروری فرهنگی و اجتماعی آن ها می تواند موجب ا

مختارج احتترام کتم باید توجه نمود که در شرایط فعلی افرادی آبرومند از طریق همین شغل دشتوار و کتم درآمتد و

به همین خاطر الزم است تمام این اقدامات به شکلی صورت گیرد که ایتن خانوارهتای . خانوار خود را تامین می کنند

. ز همین منبع محدود درآمدی محروم نشوند بلکه وضعیت فعلی آن ها ارتقا یابددیده ا یبآس

نباید از نظر دور داشت که به هر حال بازار کار خانه داری به خاطر تعدد مراکز اقامتی در شهر مشهد، موهبتی برای

برنامته ریتزی بترای صتنعت اقشار محروم به شمار می رود، اما این قشر محروم هتم و حاشتیه ای هتم الزم استت در

. توریسم شهر، به عنوان زمینه ای برای مددکاری به محرومان مورد توجه قرار بگیرند

مراجع

: تهتران ،اهت وهیهاوشت هیت رو -ییمبنتا هیت نظر یفیک قی،اصول روش تحق(1719)،یمحمد وکیب :مترجم ،کربین تیجولو آنسلم استراس،

.یهنگو مطالعات فر یپژوهشگاه علوم انسان

نشتر : ، مبانی پژوهش کیفی فنون و مراحل تولید نظریه زمینه ای، تهران(1729)ابراهیم افشار : استراوس، آنسلم و جولیت کربین، مترجم

. نی

.اصغرپور ماسوله، احمدرضا و غالمرضا صدیق اورعی، تبیین کنش های ناسازگارانه مردان در خانواده های ایران، در دست انتشار

در دستت )مشهد، جوان دختران موردی مطالعه جوانان؛ میان در گزینشی دینداری ماسوله، مهور یده سمانه و احمدرضا اصغرپورامیری، س

(.انتشار

حسن رفیعی، کیفیت زندگی زنان سرپرست خانوار تحت پوشش سازمان بهزیستی کشور و زنان شاغل و فروزان،آمنه ال؛یل ام ،یبلداج نایتات

.91–30،2، شماره11سال ;1720پژوهشی رفاه اجتماعی بهار –علیم خدماتی فصل نامه

.90–11، 911، شماره1711جاللی، صدیقه و صدیقه مسعودی، دغدغه های زنان شاغل در ایفای نقش های گوناگون، رشد علم

1731اد ریاست جمهوری، زهره،بررسی مشکالت عاطفی، روانی و اجتماعی زنان سرپرست خانوار،مرکز مشارکت امور زنان نه خسروی،

19

فصتلنامه بتانوان شتیعه .ختانوادگی آنتان –رستگار خالد، امیر، زنان شاغل و بررسی تاثیر منابع کنترل و فشار بر ترکیب نقش های شتغلی

.71-3، 1، سال سوم، شماره 1719 .سازمان اجتماعی، ترجمه هما زنجانی زاده، انتشارات سمت :(1739)روشه، گی

زاده، سمیه، بشلیده، کیومرث، هاشمی شیخ شبانی، سید اسماعیل و نسرین ارشدی، بررسی رابطه رنجورخویی، تعتارض شولی بندر ریگی

مجله . ای، عدالت توزیعی و کنترل نقشی با فرسودگی شغلی در کارکنان شرکت گاز اهوازخانواده، گرانباری نقش، عدالت رویه -کار

، 3، دوره 1720دانشتتگاه شتتهید چمتتران اهتتواز بهتتار و تابستتتان(و روان شناستتی علتتوم تربیتتتی)دستت آورد هتتای روان شتتناختی

.39–33، 1،شماره11سال

.، دانشگاه فردوسی مشهد(مفاهیم پایه)1، درسنامه مبانی جامعه شناسی(1721)صدیق اورعی، غالمرضا

، دوره 1721عات اجتماعی ایران زمستان و پاییزمجله مطال.صدیق اورعی،غالمرضا، دالیل سفر نکردن برخی از مردم مشهد به عتبات عالیات

.170-3،102و 7ششم، شماره

اندیشته و . عسگری، پرویز، پاشا، غالمرضا و مریم آذرکیشمقایسه تعهد زناشویی، رضایت جنسی و رضایت از زندگی زنان شاغل و خانته دار

.10-97، 91، دوره ششم، شماره ی 1720رفتار در روانشناسی

.تولید دانش:، منتخبی از کتا توصیفی جامع از روش های تحقیق تهران(1711)یرضا، وحید سعید نهاییعلی احمدی، عل

واحتد یدانشتگاه جهتاد :،اصتفهان یپژوهش در علتوم انسان شرفتهیپ یروش ها ،(1713)و دکتر حمیدرضا عریضی حجت اهلل ،دکتریفراهان

.اصفهان

. نشر نی: بر تحقیق کیفی، تهران، درآمدی (1729)هادی جلیلی: فلیک،اووه، مترجم

.توتیا: تهران(. 1719)محسن ثالثی: ترجمه.در آمدی به جامعه شناسی(.1713)کوئن،بروس

–19، 79، شتماره ی 1711، کار و جامعته (بررسی مشکالت زنان شاغل و متاهل در خانواده)کیانمهر،محمدولی،تاثیر اشتغال زن بر خانواده

93.

-191، 19، شتماره 1711نه زاد مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوستی مشتهد گروسی، سعیده و راحله آدی

172.

ی فصلنامه. ی زمینه ای ی نظریه بازسازی معنایی تغییرات خانواده به شیوه ،احمد، رضایی، مهدی، پرتوی، لطیف، صادقی، رسولمحمدپور،

.12ی ه، سال پنجم، شمار1711خانواده پژوهی

نشتر جامعته :، تهتران 9، جلتد (مراحل و رویه های علمی در روش شناسی کیفتی )، روش تحقیق کیفی ضد روش (1720)محمدپور، احمد

.شناسان

.شناسان جامعه: تهران ،یا نهیزم یهیو توسعه در هورامان با روش نظر رییمطالعه تغ ینوساز یتجربه ،(1729)احمد محمدپور،

دی رضایی، درک معنایی پیامد های ورود نوسازی به منطقه اورامان کردستان ایتران بته شتیوه پتژوهش زمینته ای، محمدپور، احمد، مه

.77-7(:99پیاپی) 9-1شماره ،1713مجله انجمن جامعه شناسی ایران

پذیرش پایگاه های اطالعاتی مکی زاده، فاطمه، عبدالحسین فرج پهلو، فریده عصاره و منیجه شهنی ییالق، شناسایی عموامل تاثیر گذار بر

، سال 1721یک مطالعه گراندد تئوری، نشریه تحقیقات کتابداری و اطالع رسانی دانشگاهی:مبتنی بر و توسط کاربران دانشگاهی

.11-92،92چهل و ششم، شماره

.197-177، 2ره ، شما1711روانشناختی زنان-ملکیها، مرضیه، باغبان، ایران و فاتحی زاده، مریم، مطالعات اجتماعی

چالشتهای :، گراندد تئوری چیست و چه کاربردی دارد؟ همایش چالشهای علم اطالعات، دانشگاه اصفهان، اصفهان(1711)منصوریان،یزدان

.1711خرداد ماه 10و2علم اطالعات،

مورد )ه بر تعارض خانواده با کارنبوی، سید عبدالحسین و مرضیه شهریاری، بررسی تاثیر محرک های تنش زا و حمایت اجتماعی در خانواد

.1721، دانشگاه شهید چمران(زنان شاغل ادارات دولتی شهر اهواز: مطالعهBurns, N. and S. K. grove. (2005), The Practice of Nursing Research: Conduct, Critique, & Utilization, Fifth

Edition: Saunders Press.

Caplan, Pat. (2003), the Ethics of Anthropology: Debates and Dilemmas, London and Newyork:Routledge.

Charmaz, K. & K. Henwood (2007) Grounded Theory in Psychology. In Psychology. In Handbook of

Qualitative Research in Psychology, London:sage.

Charmaz, K. (2006) Constructing Grounded Theory: A Practical Guide Through Qualitative Research Analysis,

London: Sage.

11

Echardt, Kenneth W. (1977), Social Research Methods, London: Random House Press.

Glaser, Barney and Anselm Strauss, (1967) Discovery Of Grounded Theory , Transaction Publishers.

Johnson, R. B., and L.B. Christensen (2008), Educational Research: Quantitative, Qualitative, and Mixed

Approaches. (3rd

Ed.), Thousand Oaks, CA: Sage

Libert, R. A. (2010) Breaking Out Of The Box: A Grounded Theory Study Of Urban High School Students,

Fielding Graduate University.

Rahmani, R. (2009). The analysis of effects of women's employment on their quality of life. Journal of Woman s

in development and Policy, 8(2). 162. (Persian).

Ritchie, J., & Lewis, J (2003) Qualitative research Practice: A Guide for Social Science Students and

Researchers. London: Sage.

Strauss, A. & J. Corbin (1998) Basics of Qualitative Research – Techniques and Procedures for Developing

Grounded Theory, Thousand Oaks: Sage.

Tashakkori, A. and C. Teddlie (1998), Mixed Methodology:Combining the Qualitative and Quantitative

Approaches, Thousand Oaks, CA: Sage.