نجات مقدماتیجامع کتاب

(و غیرحضوری حضوری)

جمعیت هالل احمر استان اصفهان

1 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

2 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

پیشگفتار

و جامعه می کوشند تا توان خود را در برخورد با همه دولت ها برای حفظ امنیت و سالمت شهروندان

دفاع کنند. کمک به آسیب حوادث افزایش دهند و در هنگام حادثه بتوانند از جامعه و کشورشان

و سالمت جامعه وظیفه انسانی، نقش به سزایی در تأمین امنیتبر دیدگان و بازماندگان حوادث عالوه

دارد، ضمن این که کمک رسانی به موقع و اصولی نقش مهمی در کاهش تلفات و عوارض حوادث

کشور ما یکی از ه اینکه با توجه ب. می باشدموثر نیزخواهد داشت در کاهش هزینه های بعدی

آمادگی و چگونگی مواجهه با این حوادث از اهمیت لذا میزانکشورهای حادثه خیز دنیا است و

جدی اجتماعی، های بسیاری برخوردار است که در غیر این صورت جامعه با مخاطرات و نابسامانی

ادها، موسسات و سازمان و بروز مشکالت عدیده روبرو می شود. عدم آمادگی نه یاقتصادی و انسان

های مسئول در امور اجتماعی و در سایر زمینه ها می تواند بر دامنه مشکالت افزوده و امور خدمت

پیشگیری قبل از وقوع حادثه امری ضروری و بدیهی استاز این رو رسانی را با معضل مواجه نماید.

م نیز امدادرسانی صحیح و به موقع می مقدم بر امداد و نجاتِ بعد از حادثه می باشد و در مرحله دو

تواند در کاهش مخاطرات تأثیرگزار باشد. در این راستا، معاونت آموزش، پژوهش و فناوری جمعیت

و به هرا پدید آورد« نجات مقدماتیکتاب جامع »ان بر آن شد تا هالل احمر جمهوری اسالمی ایر

ن کتاب به معاونت آموزش، پژوهش و فناوری بر این اساس، نگارش ای ؛کشور تقدیم نماید نجاتگران

ل و همکاری دوستان پژوهش با یاری خداوند متعا واگذار گردید واستان اصفهان جمعیت هالل احمر

مهراب شریفی دکتر و زحماتاز تالش ، این مهم به انجام رسید. بر خود فرض می دانم که گر عزیز

جمعیت هالل ی مدیر عاملمنؤمحسن مدکتر سده مدیرکل آموزش های تخصصی و ضمن خدمت،

در که ای ویژه کارگروهاصفهان و استان پژوهش و امیر جاللیان معاون آموزش استان اصفهان، احمر

لیال :فرهیخته همکاران و اساتید همچون یافت اختصاص کتاب این تدوین و نگارش برای معاونت آن

امیر کتانی ، پدرام دالوری خورهه، دورکی جواد نجفی ،علمدار فروغی، میالد ارجمندکیا ،شاه جوان

که سلیم حقیقیعلی اصغر و محمد پوراکرام، شاهین یگانهعماد صالحی، ، عبداله مرادیان ،نجف آبادی

، نانه تالش نمودند قدردانی نمودهو فروت، متواضعانه مطالب کتاب، خالصانه ، تألیف و تدویندر نگارش

.گ مسئلت دارمبزر پروردگارتوفیق روزافزون ایشان را از

آبادیزحمید جمال الدینی ع سیددکتر

معاون آموزش، پژوهش و فناوری

جمعیت هالل احمر جمهوری اسالمی ایران

3 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

فهرست مطالب

2 ............................................................................. شگفتاریپ

3 ...................................................................... مطالب هرستف

5 ................................................... یحضور ریغ نجات مقدماتی

5 ............................................................................. :اول فصل

5 ..................................................................... فیتعار و اتیکل

7 ............................................................................ :دوم فصل

7 ............................................................. نجات و جستجو ندیفرآ

12 .......................................................................... سوم فصل

12 ............................ نجات و جستجو اتیعمل در یضرور یها مهارت

28 ....................................................................... :چهارم فصل

28 ........................................... نجات و جستجو زاتیتجه با ییآشنا

44 ........................................................................ :پنجم فصل

44 ......................................... یبند تیاولو و اتیعمل صحنه یابیارز

50 ........................................................................ :مشش فصل

50 ........................................ میت یراهبر و ساختار ،یمیت کار یمبان

64 .......................................................................... :هفتم فصل

I-100,I-200 .............. 64کلی با سامانه فرماندهی سوانح: سطح آشنایی

76 ........................................................ یحضور نجات مقدماتی

76 ............................................................................ :اول فصل

76 .................................................................... فیتعار و اتیکل

78 .......................................................................... :دوم فصل

78 .................................................. اتیعمل منطقه تیامن و یمنیا

4 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

90 .......................................................................... :سوم فصل

90 ..................................................... ها گره و طناب با کار اصول

100...................................................................... :چهارم فصل

100.......... )آماده سازی، کاربری و نگه داری(نجات و جستجو زاتیتجه با ییآشنا

155....................................................................... :پنجم فصل

155..... گوناگون یها طیمح در نجات و جستجو اتیعمل با یاجمال ییآشنا

184....................................................................... :ششم فصل

184............................................................. قیحر اطفاء اتیعمل

215........................................................................ :هفتم فصل

215.......................... (ییهوا امداد)بالگرد با اتیعمل با یمقدمات ییآشنا

222............................................................................... منابع

5 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

نجات غیر حضوری مقدماتی

فصل اول:

کلیات و تعاریف

این کتاب به مباحث نجات غیر حضوری از فرآیند جستجو و نجات، وظایف تیم جستجو و نجات، منابع نجات

های ضروری در عملیات جستجو و نجات، آمادگی ها، جهت یابی، های جستجو و نجات، مهارتمهم، اجزاء، تیم

های مختلف آن در روز و در شب و با کمک نشانه های موجود در طبیعت، تجهیزات جستجو و نجات، روش

ها، وسایل مدیریت راه هوایی، وسایل معاینه مصدوم، وسایل رگ گیری برانکارد تاشو، چرخدار، آتل ها و کاربرد آن

رنده وسایل سنگین، تجهیزات اطفاء و تزریق دارو، وسایل ایمنی و حفاظت شخصی، کیف ها و بالشتک های باال ب

بی تولز، انواع کاوشگرها و محریق، ابزار نجات ضربتی، ابزار فنی امداد و شناور سازها، ست نجات هیدرولیک، کا

GPSها و وظایف تیم و ، تا ارزیابی صحنه عملیات، اولویت بندی، مبانی کار تیمی، ساختار و راهبری تیم، ویژگی

( مورد اشاره قرار گرفته ICSو NIMSمسئول پایگاه، سامانه فرماندهی حادثه )در سیستم رهبر گروه، فرمانده،

است.

در موضوع نجات یکی از مباحث مورد توجه فرآیند جستجو و نجات می باشد که در آن وظایف تیم های جستجو

آگاهی، برنامه ریزی، و نجات، انواع و نکات کلیدی مهم در عملیات جستجو و نجات، اجزاء آن )پیش طراحی ،

عملیات، تعلیق، نقد و ارزیابی( دیده شده است.

های جستجو نجات شامل گروه های حرفه ای یا داوطلبی هستند که همه اعضاء آن در سازمان هایی چون تیم

، هالل احمر و ... در زمره گروه حرفه ای و گروه های مردمی، پاسخگو به شرایط 115آتش نشانی، اورژانس

اری که آموزش های پایه برای رویارویی با بالیا، اطفاء حریق، کمک های اولیه پزشکی، عملیات جستجو و اضطر

های گروهی را فرا گرفته اند به عنوان گروه های داوطلب هستند.نجات مقدماتی و شرکت در فعالیت

یات جستجو و نجات اشاره های ضروری مورد نیاز یک نجاتگر در عملدر فصل سوم از بخش غیر حضوری به مهارت

می شود که ابتدا مرحله اصلی فعالیت های جستجو و نجات از مکان یابی، دستیابی، تثبیت )فیزیکی ـ پزشکی( تا

6 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

حمل و انتقال بیان شده است. سپس به آمادگی های الزم و مورد نیاز نجاتگر اعم از آمادگی های جسمانی

دثه شامل: چابکی، انعطاف بدنی، قدرت تحمل و ... شرایط پزشکی مناسب برای فعالیت های فیزیکی در صحنه حا

فرد و نیز اطالعاتی که میزان سازگاری شخص را با شرایط نامتعارف تعیین می کند آورده شده است. لوازم

های مختلف و توجه به ظرفیت کیف های کمری یا کوله پشتی، استفاده از وسایل و انفرادی و گروهی در تیم

کم حجم و با قابلیت باال، نحوه چینش وسایل در کوله نیز از موارد مهم دیگری است که در ادامه ذکر ابزارهای

های جهت یابی )در روز و در شب(، با امکانات و وسایل امدادی موجود یا با استفاده از عوارض گردیده است. روش

طبیعی یا وسایل دست ساز در پایان همین بخش آورده شده است.

ل چهارم به تجهیزات جستجو و نجات و نحوه کاربرد هر کدام شامل برانکاردهای تاشو، قابل انعطاف، در فص

، چرخدار ، انواع آتل ها )کششی، وکیوم، ماترس( کوالرهای گردنی، فیکساتورهای KEDاسکوپ ، بک بورد،

، آمبوبگ و...(، وسایل معاینه گردنی، کیف احیاء و وسایل مدیریت راه هوایی )ساکشن، الرنگوسکوپ، کامبی تیوپ

مصدوم، رگ گیری و دارو، وسایل ایمنی و حفاظت شخصی، کیف ها و بالشتک های باال برنده وسایل سنگین ست

، کاربرد و محدودیت 2و 1، خودروهای نجات تیپ GPSهای نجات هیدرولیک و پنوماتیک، انواع زنده یاب ها ،

ها به اختصار بیان شده است.های آن

ر فصل پنجم به ارزیابی در عملیات و اولویت بندی گام به گام و در موقعیت های مختلف شامل نشت بنزین، د

خودروی بدون ثبات، خودروی آتش گرفته، سایر صحنه های حادثه و اولویت بندی مصدومین می پردازیم.

ترکیب، انواع، روند تبدیل گروه در فصل ششم مبانی کار تیمی، ساختار و راهبری تیم شامل تعریف تیم، اندازه و

های رهبری، به تیم، رده های عملیاتی، وظایف تیم ها، تفاوت های تیم و گروه، ویژگی های هر کدام، ویژگی

وظایف رهبر تیم، فرمانده و وظایف وی، وظایف مسئول تیم در پایگاه امداد و نجات و در بازگشت از عملیات را

.مورد به مورد عنوان می نماییم

ساختار، اصول و مفاهیم آن، NIMSدر فصل هفتم با سامانه های فرماندهی سوانح، سیستم ملی مدیریت سوانح

ICS های آن، منابع، اصطالحات و زبان مشترک و سایر های اصلی آن به عناصر سازنده و ویژگیو بخش

موضوعات مرتبط با آن بیان شده است.

7 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

م:دوفصل

1فرآیند جستجو و نجات

ریفتع

عبارت است از یافتن فردی که جستجو و نجات ای از جستجو و نجات داشته باشیم، اگر بخواهیم تعریف اولیه

دچار مشکل شده و تسکین آالم او.

باید به این نکته توجه کنیم که در تمامی حوادث و سوانح اصول جستجو و نجات یکسان است ولی نوع آن و نحوه

اوت است. به عنوان مثال فرآیند جستجو و نجات در زلزله یا تصادفات در مجموع عملکرد در حوادث مختلف متف

باشد.یابی و ... متفاوت مییکسان است ولی عناصر آن مانند نحوه مکان

بدون اعتنا به منافع شخصی به افرادی است کهتمایل قلبی . ,جستجو و نجات در تمام عملیاتهای وجه اشتراک

نمایند. به عبارت دیگر جایگاه کسانی است که بر روی موضوع مشترکی تحت می ده کمک افراد دردمند و درمان

.است که رساندن به انسانهاییکنند و هدف آنها یاری ها قلب و فکر خود را متمرکز میعنوان خدمت به انسان

دارند.وافر و واقعی نیاز به کمک

تجو و نجات داشته باشیم جستجو عبارت است از پیدا کردن تر از جستر و کاملحاال اگر بخواهیم تعریفی جامع

اند و نجات عبارت است از عملیاتی که منجر به رهایی افراد زنده از شرایط بحرانی به افرادی که در مخاطره افتاده

دام افتاده است.

مجموعه اقدامات امداد عبارت است از میباشد .اصطالح دیگری که در کنار جستجو و نجات کاربرد دارد امداد

شود.و حفظ جان مصدومین انجام میدرمانی اولیه که به منظور تثبیت موقعیت

وظایف تیم جستجو و نجات

ها از منطقهنجات افراد از طریق بیرون آوردن سریع و فوری آن .1

درباره اشخاص گرفتار شده و اعزام آنها به مراکز درمانی اولیههای انجام کمک .2

ت الزم در زمینه نگهداری موقتاقداما .3

های متخصصکمک به سایر گروه. 4

1. Search and Rescue

8 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

جستجو و پیدا کردن سایر مصدومین و احیاء و یافتن اجساد .5

شود که معموالً به چهار در منابع مختلف برای جستجو و نجات انواع مختلفی در نظر گرفته می

شوند:بندی میدسته تقسیم

شود که منحصراً در مناطق ناهموار عملیات جستجو و نجاتی اطالق می به جستجو و نجات در کوهستان: .1

گیرد گاه از این نوع به عنوان جستجو و نجات در مناطق ها انجام میهمچون مناطق کوهستانی، صحراها و جنگل

شود.مبرده می غیرمسکونی نیز نا

شود و به اختصار هرها انجام میعبارت است از عملیات جستجو و نجاتی که در شجستجو و نجات شهری: . 22USAR های تخریب شده و عملیات تخصصی نجات در شود این عملیات معموال مربوط به ساختماننامیده می

میباشد .تصادفات.

.گیرد می ویژه در زمان جنگ انجام می عملیاتی است که بوسیله واحدهای نظاجستجو و نجات در رزم: .3

های الزم برای کلیه افرادی است که در پشت خطوط ری نجات و فراهم کردن کمکگیاین نوع عملیات بازپس

اند. دشمن به دام افتاده

نامیده می شود اشاره به عملیات 3ASRاین نوع عملیات که اختصارا دریایی: -جستجو و نجات در هوا. 4

ات افرادی که در دریا مفقود شده جستجو نجاتی دارد که در آن از هواپیما به منظور جستجو، تعیین محل یا نج

اند استفاده می شود.

نکات مهم در عملیات نجات

خونسردی کامل و نترسیدن از صحنه حادثه یا کنترل اعصاب و روان .1

کنند شناسند دقیقا مشخصات محل افرادی که در آن مکان سکونت یا کار میاز افرادی که مکان حادثه را می .2

را سؤال کنید.

توجه به شناخت توان نیروهای نجاتگر حاضر در عملیات باید از آنها به تناسب استفاده کرد.با .3

بایستی با سرعت عمل از حداقل زمان، حداکثر استفاده را کسب کرد. .4

باشد.وری از کمترین امکانات و تجهیزات موجود در عملیات از نکات مهم پاسخگویی در صحنه آسیب میبهره .5

اول کودکان، افراد مسن و سالخورده/ بانوان/ آقایان ردن افراد مصدوم و گرفتار در حادثه به ترتیب:خارج ک .6

نوع عملیات مربوط به آن را تعیین کنید. ,برحسب شکل وقوع حادثه .7

قطع سریع سیستم آب، برق و گازرسانی به محل حادثه. -8

2 Urban Search and Rescue

3 Air-Sea Rescue

9 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

کنید به صورت جارویی یا رفت و لوله آب استفاده می کننده دستی و یاسوزی از خاموشاگر در مهار آتش .9

برگشت کوتاه مواد را بر روی آتش بپاشید.

اجزاء جستجو و نجات

کند که اصطالحاً عناصر متشکله یک عملیات جستجو هر عملیات جستجو و نجات به تنهایی مراحلی را دنبال می

یابند. که عبارتند از:یک حادثه ادامه می شود. بعضی از آنها از آغاز تا پایانو نجات نامیده می

پیش طراحی .1

اخطار .2

ریزیبرنامه .3

عملیات .4

تعلیق .5

نقد و ارزیابی .6

پیش طراحی. 1

به این معنی است که قبل از حادثه باید آن را طراحی کرد. یک طرح اولیه خوب به معنی آمادگی از لحاظ

آموزش است. هر فرد دیگر در عملیات باید بداند که چه کاری را از کجا و چه تجهیزات، سازماندهی، مدیریت و

انتظار برای انجام آن چگونه است.های مورد وقت باید انجام دهد و محدوده ریسک و شایستگی

اخطار)آگاهی( .2

خطار ممکن شود. ااخطار اولین نشان یک وضعیت اضطراری است .در واقع شرایطی است که به زودی بحرانی می

است با تماس تلفنی، آژیر، بی سیم و یاگزارش مستقیم انجام شود و به محض دریافت خطر یک نفر باید

گری نمایند. تجربه هم باید بدانند که چگونه گزارشکم نجاتگرانحساسیت بحرانی بودن آن را تعیین کند. حتی

ه تأثیرگذار خواهد بود.های مقابلریزی و فعالیتگری کامل در برنامهزیرایک گزارش

ریزیبرنامه .3

ها برای حداکثر شود. فهرستی از انتخابها انجام میبندی اطالعات، اولین ارزیابیآوری و جمعپس از جمع

شود. مقاصد و اهداف برای مراحل اول مأموریت تدوین آمدهای احتمالی تهیه میپذیری در مقابل پیشانعطاف

شود.ریزی در این مرحله تدوین میگویی سریع و برنامهرای پاسخشود. موارد مقدماتی بمی

عملیات .4

های عملیاتی براساس تجربیات و شود. تاکتیکعملیات برای تکمیل نمودن مراحل جستجو و نجات انجام می

ه از تواند شامل ردیابی، تعیین محدوده عملیات، استفادشود. که میشرایط محیطی و جوی به اجرا گذاشته می

ها یا تیم های کوهنوردی باشد.های واکنش سریع، سگتیم

10 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

تعلیق .5

تعلیق به معنی توقف موقت عملیات به دالیل مختلف از جمله تاریک شدن هوا، بارندگی، طوفان و غیره صورت

د را ها تجهیزات خوگیرد. در این وضعیت عملیات خاتمه نیافته است ولی به طور موقت متوقف شده است. تیممی

شوند.کنند و آماده مأموریت بعدی میتحویل داده و تجهیزات از کار افتاده یا مفقود را جایگزین می

شوند. در این حالت اگر مأموریت به اتمام نرسیده باشد و یا چندین بندی و آماده میمستندات در این مرحله جمع

باشد که مدیریت آن نیاز به تمرین و تجربه ق میهفته بطول بیانجامد، وضعیت نیروها و تجهیزات در حالت تعلی

زیاد دارد.

نقد و ارزیابی .6

گردد. این کار پایه و اساس پیش به ارزیابی جامع از کل مأموریت، از آغاز تا انتهای آن، نقد و ارزیابی اطالق می

غییرات پیش طراحی و آموزش آورد. بعد از هر حادثه بازبینی و تجزیه و تحلیل آن باید در تطراحی را به جود می

اعمال شده و در یادگیری مطالبی که تجربه نشده تأثیرگذار باشد.

های جستجو و نجاتتیم

ای و داوطلب تقسیم کرد. توان به دو گروه حرفههای جستجو و نجات را میمطابق استانداردهای جهانی تیم

ایگروه حرفه

های ای دیده و مهارتهای حرفههای آموزشگان ناشی از بحراندیدافرادی هستند که به منظور کمک به آسیب

نشان، هایی هستند که وظیفه آنها پاسخگویی دو بالیا است. آتشو سازمان اند را در استخدامعملی کسب کرده

آیند. همه اعضای این تیم باید ای به شمار میهای حرفهمشاغلین اورژانس و هالل احمر و ... در زمره گروه

های عملی و های تخصصی و مهارتآموزش .مهارتهای یک تکنسین فوریتهای پزشکی را نیز دارا باشند. گذراندن

ای های حرفهای است. از دیگر شرایط گروههای حرفهبرخورداری از آمادگی جسمی و روحی از دیگر شرایط گروه

با یکدیگر و سازمان مسئول هماهنگ شده باشند. باید از قبل، برای پیوستن به یکدیگر و انتقال به محل مورد نظر

المللی افزود. اعزام این های بینتوان با اعزام آنها به صحنه بالیا و بحرانای را میهای حرفهسازمانهای عملی گروه

های و کسب بهترین تجارب وجود داشتهها باید در فاز پاسخگویی اولیه باشد تا امکان به کارگیری آموختهگروه

باشد.

داوطلب گروه

نامیده NET 4 های مردمی پاسخگو، شرایط اضطراری نامبرده و به اختصارتوان با عنوان گروهاین گروه را می

های پایه برای رویارویی با بالیا، چگونگی اطفاء حریق، شوند و گروهی از افراد داوطلب هستند که آموزشمی

4 Neighborhood Emergency Team

11 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

اند. این های گروهی را فراگرفتهنجات مقدماتی و شرکت در فعالیتهای پزشکی اولیه، عملیات جستجو و کمک

اند.های بزرگ طراحی شدهها برای فعالیت در هنگام وقوع بحرانگروه

12 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

فصل سوم

مهارت های ضروری در عملیات جستجو و نجات

چیست؟ جستجو و نجات

کند، فوریت و محیط است. تمایز مینجات که آن را از فعالیت های امدادی م و دو شاخص اصلی عملیات جستجو

درصورتی که در یک عملیات کمک رسانی در حوادث، با محیط نامتعارف یا شرایط نامتعارف روبرو شویم،

شود. این نجات تعریف می و معادالت امدادی برهم خورده و کلیه فعالیت ها در چارچوب فرآیند کالسیک جستجو

کند. شود، چهار مرحله اصلی فعالیت های جستجوونجات را بیان میمینامیده L.A.S.Tفرآیند که به اختصار

هایی است که در یک عملیات جستجوونجات برای پاسخگویی به هر این چهار مرحله ترتیب قدم به قدم فعالیت

حادثه باید انجام شود.

LOCATE L مکان یابی

ACCESS A دستیابی

STABILIZE S تثبیت )شرایط حیاتی و فیزیکی(

TRANSPORT T حمل و انتقال

دانش با شوند. جستجومجموعه این فعالیت ها در سه حوزه قابل تفکیک جستجو، نجات و قابلیت بقاء تعریف می

های فنی مهارتیابی سوژه(. نجات با و تجهیزات پیشرفته درگیر است)مکانهای جدید آوریفن ای ازپیچیده

یف وسیعی از محیط های مختلف درگیر است )دستیابی به مصدوم، تثبیت ، تجهیزات متنوع و طبسیار باال

نیاز است. جستجوونجات هایی است که در عملیات ای از تواناییمجموعهء قابلیت بقاو (فیزیکی و حمل و انتقال

با چنین تعاریفی، حضور در یک عملیات مانند کوهنوردی، جهت یابی، شنا و زندگی در شرایط سخت.

ونجات، صرفنظر از دانش و مهارت های تخصصی، نیازمند آمادگی هایی است که به ظاهر مستقیما با جستجو

نجات ارتباطی ندارد، ولی برای تکمیل این عملیات، واجب و ضروری و دانش و مهارت های فنی عملیات جستجو

است.

آمادگی های اساسی:

: ها را سه دسته کردان آنتور یک رویکرد کلی، میای از آمادگی ها دارد که دهر نجاتگر نیاز به مجموعه

13 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

با تمرین و ای از مهارت ها و توانایی های فنی است که باید پس از فراگیری،شامل مجموعه :آمادگی فنی

تکرار حفظ گردد.

های جستجو و نجات در بر گیرنده ویژگی های روانی و شخصیتی متناسب با مأموریت آمادگی روانی: •

وانگیزه و عالقه به فرایند نجات است.

گردد. ای از ویژگی های جسمانی است که موجب بهبود کارایی فیزیکی نجاتگر میمجموعه :آمادگی جسمی •

العمل از اجزای مهم استقامت هوازی، چابکی، سرعت و عکس استقامت عضالنی، توان، انعطاف پذیری، قدرت،

های کند. در مأموریتهای فیزیکی گوناگون، تغییر میآنها در فعالیتآمادگی جسمانی هستند که اولویت

جستجو و نجات به عنوان یک فعالیت فیزیکی سریع و معموالً بلند مدت، عواملی چون استقامت هوازی،

دهند. برای بهبود و العمل، چابکی و استقامت عضالنی مهمترین اجزای آمادگی جسمانی را تشکیل میعکس

سواری بصورت شنا و دوچرخه دو و میدانی، گیری از ورزش های کوه پیمایی،این عوامل بهرهی توسعه

استقامتی و بلند مدت سودمند است. آزمون های ارزیابی آمادگی جسمانی نجاتگران نیز شامل آزمون کوپر،

گردد. پیمایی با تجهیزات و برخی آزمون های دیگر میآزمون پله، پرش عرض، راه

رت های نجات:*مها

های بقا در شرایط دشوار محیطی و هر نجاتگر باید پیش از فراگیری مهارت های ویژه جستجو و نجات ، مهارت

توان در سه رده بررسی کرد :مهارت های جستجو را بیاموزد. در واقع مهارت های جستجو و نجات را می

تغذیه )با توجه به کمک پوشاک و رفتارهای ویژه(، : این مهارت ها شامل حفظ دمای بدن )به* مهارت های بقاء

پیمایش مقدماتی )شامل جهت یابی به کمک کلیدهای طبیعی و هواشناسی،منابع موجود و امکانات محیط(،

درخواست کمک با استفاده از عالیم و امکانات موجود و... های اولیه پایه،گیری از نقشه و قطب نما(، کمکبهره

باشد. می

آمادگی های بقاء :*

ها را می عالوه بر مهارتهای پیش گفته، نجاتگران برای حفظ جان خود نیاز به آمادگی هایی دارند که مهمترین آن

: توان چنین برشمرد

( برنامه ریزی درست و دقیق با هدف کسب موفقیت و تامین ایمنی مأموریت با رعایت اصول ماموریتهای نجات 1

در باره ماموریت، پرهیز از تغییر مسیر و زمان بندی برنامه و جلوگیری از فروپاشی تیم شامل اطالع رسانی

)همواره در کنار هم باشید.(

( پیش بینی و پیش طراحی مناسب برای برخورد با هر موقعیت ممکن 2

و تصمیم ( شناخت ظرفیتها و محدودیتهای خود و آگاهی به جنبه های روانی بقا ولغزشهای شایع قضاوت 3

گیری در موقعیتهای دشوار

های مهم این گونه برخوردها ( بررسی تجربه های دیگران در زمینه بقا در شرایط دشوار و یادگیری درس 4

( اجتناب یا گریز از خطرات محیطی مانند ریزش سنگ، سرما و گرما، ریزش آوار، برخورد خودرو، سیالب، 5

آذرخش و...

14 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

های ماموریت فی و متناسب با ویژگی( آمادگی جسمانی کا 6

های طبیعی ( پیمایش و جهت یابی پایه با استفاده از کلیدها و شاخص 7

( هواشناسی پایه و کاربردی برای پیش بینی هوای بد )اگر هوا خراب است، کمی صبر کنید.( 8

( تنظیم دمای بدن با پوشاک مناسب و افروختن آتش در شرایط اضطراری 9

های اضطراری با حداقل لوازم در شرایط بحرانی ساختن سرپناه( 10

( آشنایی با جانوران و گیاهان خوراکی و همچنین گیاهان و جانوران سمی و گزنده 11

( آشنایی با فن شنا به منظور حفظ جان در مواقع ضروری 12

ی اولیه مربوط به هر یک هاهای مسکونی و طبیعی و کمکها و سوانح شایع محیط( تشخیص بیماری 13

( همراه داشتن تجهیزات کلیدی و حیاتی )تجهیزات خود را در خانه آزمایش کنید.( 14

ی پیمایش پیشرفته، ردزنی و گردآوری آثار و شواهد سوژه، ها در بر گیرندههای جستجو : این مهارت* مهارت

هدایت سگ جستجو و.... است. جستجوی الکترونیک،

جات فنی ( و ن... وهای اولیه پیشرفته، تروما ها شامل نجات درمانی )کمکویژه نجات: این مهارتهای مهارت

سطح، عمق و ارتفاع( می گردد. )دست یابی و آزادسازی در

بتواند به نحو دهد که ضمن حفظ سالمت خود در محیط،های فوق به نجاتگر این امکان را می* مجموعه مهارت

جستجو و نجات سوژه اقدام نماید. مؤثر و کارآمد به

آمادگی ها

برای درگیر باالیی را توان فیزیکی و روانی مهارت های کاربردی و باید در عملیات جستجو و نجات نیروهای درگیر

نبود باشد. زیرا عملیات جستجو و نجات بطور ذاتی دشوار و خطرناک میشدن در شرایط نامطلوب داشته باشند.

رای انجام کارها، عالوه بر پایین آوردن احتمال موفقیت، خطرات جانی برای نجاتگرها و مصدومین آمادگی کافی ب

شود. هر نیروی عملیاتی در سه مؤلفه تعریف میبرای در این حوزه های الزم آمادگیرا به دنبال خواهد داشت.

ن است در شرایط نامتعارف است که به سابقه بیماری یا عوامل جسمانی که ممک مؤلفه اول، شرایط پزشکی

محیطی، فشارهای روانی یا فعالیت بدنی سخت بروز نمایند. با انجام برخی آزمایشات و معاینات استاندارد،

های جسمانی آمادگیمؤلفه دوم، شود. نجات مشخص می و صالحیت پزشکی فرد برای شرکت در عملیات جستجو

یک محیط نامتعارف با شرایط کاری طاقت فرسا تهدیدی حضور دربرای است. نداشتن آمادگی جسمانی کافی

جسمانی مناسب برای فعالیت های فیزیکی در صحنه شرایط آید. جدی برای یک نجاتگر و دیگران به حساب می

تغییرات برابرسرعت عمل باال در تحمل. چابکی قدرت بدنی وقدرت ، انعطاف بدنی، چابکیحادثه، عبارتند از:

بدنی در مواردی نقش قدرترا انعطاف بدنی گویند. توانایی کنش مناسب بدنی ست. در کنار آن، شرایط ااحتمالی

تعیین کننده ای در موفقیت یک عملیات نجات خواهد داشت. زیرا تجهیزات پیشرفته همیشه در دسترس قرار

مؤلفه سوم، اطالعاتی رد. به قدرت تحمل بستگی دا انجام کارها با حداقل ناراحتی و فشار فیزیکی و روحیندارد.

15 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

کند و هر نجاتگر باید بخوبی آنها را فراگرفته و درک را تعریف میمیزان سازگاری فرد با شرایط نامتعارف است که

هر را برای شرایط تجدید قوا های ناشی از گرما و سرما،اجتناب از آسیبدرواقع، تنظیم آب و امالح بدن، نماید.

باید عالوه بر دانش و مهارت . بنابراین، نجاتگرها کندشخص میجستجوونجات، م فرد شرکت کننده درعملیات

، برف و یخمحیط های آبی، نوردی، بیابانپیمایی، پیمایی، کوه های تخصصی حوزه خود، مهارت هایی در راه

ید.را نیز کسب نما طارتباروش های برقراری و ل ابتکاریییابی، ساخت وساجهتزندگی در شرایط سخت،

جسمانیهای آمادگی

آید، آن برمیاز عهده توان انجام کاری را ندارد یا به سختی فردی که روی بر ینجات و هیچ تشکیالت جستجو

شود که در سخت ترین کند. دانش فنی و مهارت های تخصصی به فردی آموزش داده میسرمایه گذاری نمی

اید. باید به خاطر داشت که اگر نجاتگری آمادگی های الزم شرایط محیطی و کار طاقت فرسا به راحتی فعالیت نم

بدنی آماده و »اینکه را نداشته باشد، در طول عملیات جستجو و نجات، خود بخشی از مشکل خواهد بود. گفتن

. نجات کافی نیستجستجو و برای انجام عملیات «های خوبی دارید مهارت

فن راهپیمایی

در این دیگر شاید پیاده روی تنها راه باشد. نقطه ایی جابجایی از یک نقطه به برا ،ونجات جستجودر عملیات

شرایط هر عاملی که بر کارآیی اثرگذار باشد، باید مورد توجه قرار گیرد.

های پیاده روی تکنیک

. دارداهمیت کنیک به اندازه سالمتی ت ،. در عملیات نجاتندهای پیاده روی برپایه تجربه بدست آمده ا تکنیک

خیلی ،کوتاهمسافت های مواجه شوند. در ممکن است با محدودیت نیزآماده ترین افراد ،بدون تکنیک مناسب

مجبور می شوید عملیات نجات یک ولی زمانی که در نمایید،صورت صحیح و درست پیاده روی ه مهم نیست که ب

.داردده روی اهمیت حیاتی توان شما در پیاکنید، طی چندین کیلومتر رابار سنگین یک با تا

مسیر

میتوان ساده ترین مسیر را کار ندارد، نیست و انتخاب مسیر تأثیری در نتیجه درنظرکه مسیر خاصی زمانی

نحنی مسیرهای مُ در این وضعیت، شاید. ی امکان پذیر نمی باشدمسیرهر عبور از در مواردی، د. ولی وانتخاب نم

تر از مسیرهای مستقیم باشند. ت تر و سریعم و طوالنی، راحر پیچ و خَو پُ

16 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

طوالنی تر و یستی و بلندی، آب و هوا و پوشش گیاهی ممکن است موجب انتخاب مسیرتوجه به فاکتور پَ

زیرا همیشه راه حل گرفتنظر درل را ئتمام مساباید که باشد، کجاهر مقصد. گردددرعین حال ساده تر و سریعتر

بهتری وجود دارد.

رداریبگام

در یک عملیات نجات، طوری . دارندحیاتی نقشو میزان استراحت گام برداریسرعت ثر،ؤراهپیمایی م برای یک

. تنظیم تنفس و نحوه گام برداری موجب کافی برای ادامه کار را داشتانتها انرژی در بتوانبرداشت که قدمباید

م با م و بازدَساز نمودن دَ متنفس منظم شامل هَ د.ده و احساس خستگی را کاهش میشده راهپیمایی راحت تر

تصمیم درضعف اشتباهات، موجب افزایش زیرا ،خستگی بسیار خطرناک استدر عملیات نجات ها می باشد. قدم

آن به استراحت نیاز دارد. افراد بی تجربه بدوندر طول یک راهپیمایی، هر فردی جراحات می شود. بروز و گیری

همین تفکر باعث از تری را بدون استراحت طی کنند. مایلند مسافت بیش ،ی خود را کامالً بشناسندتوانایی ها که

در . تجدید شود فقط در حدی که برای ادامه کار انرژی .زمان استراحت باید کوتاه باشدشود. پا افتادن افراد می

Rest) «پله استراحت»از تکنیک توانکردیم، می خوردبرشیب های تندی ابطول مسیر یک راهپیمایی، اگر

Step ) کرداستفاده.

(: گام برداری1-3)تصویر

ان تنفس آرام با ده

بسته

یک پا را باال بگیرید.

)پای استراحت(

زانو پا صاف باشد. وزن

برروی پا قرار گرفته و

استراحت کنید.

17 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

ی پای پایینزانو ،در هر قدمو شدهها تنظیم تنفس با قدم .ها کوتاه انتخاب می شود فاصله قدمدر این روش،

توانند با این کار می تازه یرهابرای پله بعدی استراحت انجام می شود. نجاتگ ،در هر پله . کامالً قفل می شود

برای حفظ آهنگ پیاده روی در می توان از این روش .طی کنند مسافت های طوالنی را با یک زمان متعارفروش

مسیر پائین آمدن از یک شیب با مسیر باال رفتن از آن استفاده نمود. های تند و شیببار حمل باال، ارتفاع شرایط

آمدن یا حرکت بصورت زیگ زاگ است. ولی در پله به پله پائین اده ترین روش، با ستفاوت باشد. مممکن است

شرایطی که شیب تند بوده و یا به دلیل وجود توده برف و یخ، لغزنده است، با استفاده از طناب و تکنیک های

های مالیم یبساده ترین روش فرود در شتوان با ایمنی کافی و سرعت مناسب از شیب پایین آمد. اصطکاکی می

فرود بازویی است. طناب را به دور بازوها پیچیده و با اعمال وزن به سمت پایین، بصورت کنترل شده پایین

آییم. می

(: گام برداری2-3)تصویر

و تندرستی فیزیولوژی

)کارکرد اعضاء داخلی بدن( بسیار فیزیولوژیاز آگاهیشناخت و در فعالیت های سخت و دشوار جستجو و نجات،

کاهش یافته وهوش و حواس، چابکی و تحمل شخص برهم خوردن تعادل فیزیولوژیک، حائز اهمیت است. با

از در برابر محیطخود از نحوه عملکرد و واکنش بدن یاطالعاتنجاتگر باید حداقل هر یابد.اشتباهات افزایش می

غذایی، آب و تبادالت حرارتی بدن داشته باشد. نیازهای ،های حیاتی اولویت قبیل،

غذا و تغذیه

برای انجام ،در هر زمان که نیاز باشد به طوریکه .با رژیم مناسب استفاده نمایند ییهاباید همیشه از غذا نجاتگرها

وایی سرد در بهترین شرایط آمادگی قرار داشته باشند. افرادی که در شرایط آب و ه ،ییفعالیت با حداکثر کارآ

کالری در روز 2000. این اختالف تا حدود نسبت به سایر گروه ها نیاز دارندکالری بیشتری فعالیت می کنند به

18 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

ر انرژی بودن غذا در شرایط سرد بیش از شرایط دیگر اهمیت وام و پُ. بهمین علت فاکتور دَه استتخمین زده شد

پیدا می کند.

آب و نیازهای آبی بدن

مایعات بدن برای زنده ماندن و تعادلکرد مناسب بدن یک نیاز ضروری محسوب می شود. حفظ آب برای عمل

بطوریکه کاهش یک است،میزان آب بسیار حساس بدن به کاهش . استبسیار حیاتی سختادامه کار در شرایط

فزایش می ا نیز . همزمان با کاهش آب بدن، غلظت خونخواهد داشتمراه ه درصدی آن احساس تشنگی را به

می نیگرفتگی عضالدربرخی موارد و موجب خستگی زودرس و آمدهگردش خون پائین کارآیی که درنتیجه یابد

وزن بدن( %6آب )معادل %10د. کاهش نستفراغ از عالئم کم آبی می باشندخویی و اِرگیجه، تُرد، سَردَ. سَگردد

های دن معموالً کشنده است. در حین فعالیتکاهش آب ب %20قدرت تفکر و تصمیم گیری را مختل می کند.

و به دنبال آن، ند که موجب افزایش دمای بدن کگرمای زیادی تولید می نی عضالسوخت و ساز بافت سنگین،

های ها و مکانیزم آب نیاز دارد تا کلیه فعالیت لیتر 2/1. یک انسان غیر فعال روزانه به حداقل گرددمیق یعرت

روزمره به راحتی این های فعالیت محدود بدنی از قبیل راه رفتن و انجام فعالیت د.ننمایبدنش بطور صحیح عمل

میزان رطوبت باالی محیط نیز میتواند مجدداً این نیاز را ،فعالیت جسمی ین انجامح در کند.نیاز را دو برابر می

تأمین .یستغیر معمول ن، داشته باشد لیتر آب نیاز 10تا 8اگر کسی در شرایط سخت به بنابراین دو برابر نماید.

نوشند. در مواردی برای رفع تشنگی آب میولی افراد اغلب قابل جبران است،نوشیدن آب بدن باآب ازدست رفته

علت ه ب موضوع اینافزایش کمی داشته باشد. سطح مایع بدن ولی ،امکان دارد حجم زیادی آب نوشیده شودنیز،

ضروری می در گرمای شدید و فعالیت بدنی سخت مصرف نمک بنابراین، . استبدن کمبود نمک و الکترولیت

ر خواهد ضِ، مصرف نمک بسیار مُنرسدبدن به که آب کافی صورتی زیرا در شود. باید دقت آنمصرف در امّا .باشد

کافی جهت نوشیدن که آب غذا خوردوقتی باید یابد، بنابراین،. با خوردن غذا، سوخت و ساز بدن افزایش میبود

داشته باشد. وجود

موازنة دمای بدن

سوخت شود. می حفظ درجه سانتی گراد 37دمای بدن انسان که یک موجود خونگرم است معموالً در محدوده

بطور دائم گرما تولید می نماید و این گرما باید با محیط مبادله شود تا دمای بدن همیشه ثابت و ساز سلول ها

می شود تا خنک شود و مجدداً به سوی قلب و مرکز بدن بر می گردد تا پماً خون به سمت پوست پمبماند. عمو

عضالنی گرما تولید می کند. از هایشیمیایی و یا فعالیت هایبدن انسان بطور دائم از طریق فرآیند د.شوگرم

ازطریق ز این گرمای تولید شده زیادی ا مقداردر محدودة خاصی ثابت بماند، باید دمای درونی بدن کهی آنجا

گرمای جذب شده از طریق تشعشع میتواند موجب افزایش بی رویه ،گردد. در هوای بسیار گرممی دفع پوست

19 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

که زمانی ت دما گردد. فتواند موجب کاهش اُ می آندر هوای سرد میزان پوشاک و یا نوع و گرما در بدن شود

های نزدیک سطح بدن برای تبادل بیشتر گرما با محیط گشاد رگ ،یددمای درونی بدن شروع به افزایش می نما

زیادی از انرژی گرمایی قدارم ،تبخیر عرق از روی پوست اثر می شوند و بدن شروع به عرق کردن می نماید. در

ی ها رگ ،یابدی است و یا دمای درونی بدن کاهش م که هوا سرد زمانی این حالت،برعکس . بدن کاهش می یابد

. عدم کاهش یابد گرما دفعمحدود می شود تا بافت های داخلیگردش خون به سمت ه وباریک شد سطحی

شود. تعریق شدید نیز تعریق، دفع حرارت از بدن را کاهش داده که موجب افزایش دمای بدن و حمله گرمایی می

شود.ستگی گرمایی میموجب برهم خوردن تعادل نمک و امالح بدن، گرفتگی عضالنی و عوارض ناشی از خ

گرمای بدن را در محیط سرد، دفع بیش از اندازه حرارت بدن نتیجه ای متفاوت به همراه دارد. هوای محیط،

یک بدن در از سوی دیگر، شود.میبدن بیشتر گرمایسرعت دفع چقدر باد افزایش یابد، . هرمی کند جذب

گرمای است،تماس در بدنت که آب هنگامی که با . علت این اسبه مراتب بیش تر استفت گرما اُ خیس،

پوشاک نامناسب و راهپیمایی در هوای سرد و به همین دلیل .برابر( 25)نسبت به هوا جذب می کندرا بیشتری

باد شدید با البسه خیس و نَم دار مقدمه برهم خوردن موازنه گرمایی بدن است.

آفتاب سوختگی

جاتگرها دردسرساز شود. در مراحل اولیه آفتاب سوختگی پوست قرمز و حساس تواند برای نآفتاب سوختگی می

شده و درد می گیرد. درصورتی که این رَوند ادامه پیدا کند ممکن است پوست تاول هم بزند. باید توجه داشت که

تاب ورزشی اَبری بودن هوا از آفتاب سوختگی جلوگیری نمی کند. پوشش کامل بدن و استفاده از کرم های ضد آف

می تواند از بوجود آمدن این عارضه جلوگیری کند.

5تاوَل

اندام)معموالً سایشتاول معموال توسط نجاتگرها دست کم گرفته می شود. تاول بسته پر از آبی است که به علت

آن را مداوا پاها درکفش( در زیر پوست بوجود می آید. به محض تشخیص و قبل از این که تاول کامالً شکل بگیرد

کنید. قرمز شدن نامتعارف قسمتی از پوست را)قبل از تاول زدن( لکه داغ می نامند. این ناحیه فقط قرمز و کمی

حساس است. دراین منطقه به نظر می رسد که پوست برروی بافت های زیرین حرکت می کند. بهترین کار، قرار

بیش تر جلوگیری شود. پوشیدن کفش و جوراب های سایشدادن یک نوار پارچه ای برروی ناحیه است تا از

مناسب از بروز این عارضه جلوگیری می کند.

5 . Blister

20 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

پوشاك

همخوانی داشته باشد. یک لباس مناسب برای نجاتگر آنهاباید با فعالیت افرادالبسه جستجو و نجات،در عملیات

راحت بودن، دوام، قابلیت شود. ف میباتوجه به شرایط محیطی، نوع فعالیت و مدت زمان حضور درصحنه تعری

بودن، هرکدام در شرایطی ویژگی های یک پوشاک مناسب برای نجاتگرها عایق حرارت و، ضد آب )تعریق(تنفس

در محیط های گرم، استفاده از کاله آفتابی و البسه نخی که تمام بدن را بپوشاند، توصیه نماید.را تعریف می

اغلب در دست . انگشتان شودمی دفعر از طریق محدوده سَبدن نیمی از حرارت اه گ ،رددر محیط های سَشود. می

ستانی آزاد نجاتگرها به دلیل نوع کارشان اغلب باید دَ از طرفی،رد تحت تأثیر قرار می گیرند و آب و هوای سَ

و مشکالت ترین تماس را با محیط داشته پاها بیشمناسب است. دستکش های پنج انگشتی که داشته باشند

اندازه و راحت، مقاوم، با دوام و . کفش ها باید دهدترین آسیب های نجاتگرها را تشکیل می مربوط به پاها بیش

کفش های سبک معموالً برای راهپیمایی در محیط های خشک استفاده می شوند. برخی از کفش د.نساق دار باش

اع باال طراحی شده اند که استفاده از آنها در محیط های متوسط و سنگین برای شرایط محیط یخ و برف و ارتف

شباف بودن لباس در مچ ها، زانوها، سر یا پاها مشکالتی در گردش خون بوجود می کِمتعارف مشکل ساز است.

پوشش در هنگام در محیط های سرد، باید از کمترین .آورد. البسه خیس بدن را مستعد سرمازدگی می کند

، استفاده کرد.شش خشک در هنگام ساکن بودنفعالیت و بیشترین پو

لوازم انفرادی

برای تصمیم گیری در یکی از وسایلی که در فعالیت های جستجوونجات کاربرد عملیاتی دارد، کوله پشتی است.

که وسایلی را تجهیزاتاین . مشخص نمودکه قرار است با آن حمل شود را خصوص کوله پشتی، باید تجهیزاتی

نوع کار بطورکلی در انتخاب کوله پشتی، باید .را نیز شامل گردد اخل، در جیب ها و بر روی کوله قرار گیرندباید د

را در نظر برحسب لیتر(حجم ترکیب فضا و وزن )و ساختار بدنموردانتظار، ویژگی های خاص عملیاتی، و نیاز

رد آن را تعیین می کند. ازاینرو، کوله پشتی ها را گرفت. جُدای از نوع کوله پشتی، اندازه و ابعاد آن است که کارب

لوازم برخی از برای نگهداری لیتر 5تا 2ی بین ظرفیتبا کیف کمری معموالً ازنظر ابعاد طبقه بندی می کنند.

رود. کوله پشتی هایی با به کار می نقشه و آفتاب، چاقو ضد عینککرم و کاغذ و مداد، تنقالت، مانند ضروری

)لوازم کمک های اولیه( برخی ابزارهای فنی، قمقمه آب و برخی لوازم ضروری برای حمل لیتر 25تا 17 ظرفیت

شود. نیز استفاده می لیتر 90تا تر از کوله پشتی هایی با ظرفیت های حمل لوازم سنگین شود. برایاستفاده می

فاده از خودرو امکانپذیر است، از کوله در عملیات جستجوونجات شهری، در مناطقی که دسترسی به آنها با است

کنند. شود. نجاتگرها از ساک های حمل حجیم و کیف های کمری استفاده میپشتی های سنگین استفاده نمی

و برخی سبک و متناسب با شرایط. وسایل شخصی اضطراریآب و غذای ،البسه اضافی متناسب با محیط

21 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

های وسایل کمکو اقو چ، ریسمان، چهطناب، ضدآفتاب، کرم ضدپشه کرم و چراغ قوه، سوت، عینکمانند تجهیزات

باید توجه داشت که چیدمان کوله یا ساک حمل بسیار اهمیت .. اولیه انفرادی باید بخشی از هر کوله پشتی باشد

ر شوند در داخلی ترین محل قرادارد، لوازم ضروری را باید در خارجی ترین محل و لوازمی که کمتر استفاده می

تا محل دقیق هر وسیله بخوبی به رد ر ککوله را کامالً تخلیه و پُ داد. قبل از اعزام به مأموریت، بهتر است چند بار

تجهیزات داخل کوله باید همیشه آماده باشد تا برای چیدمان آن در شرایط اضطراری وقت تلف نشود. .بماندیاد

خواب مناسب خود را همراه داشته باشد. هر نجاتگر باید سیستم خواب شامل زیرانداز و کیسه

جهت یابی

یابی در بسیاری از موارد کاربرد دارد. برای نمونه وقتی است. جهت های جغرافیاییجهت یابی، یافتنجهت

توانید به مکان مورد های جغرافیایی، میباشید، با دانستن جهتگم شده بیابان ، دشت یاجنگل ،کوهستان در

.نظرتان برسید

توان به راحتی و با دقت اس( میپیجی)یاب جهانیسامانه موقعیت یا نماقطب با وسایلی مانند هرچند امروزه

.یابی مفید و کاراستهای دیگر جهتبسیار زیاد جهت جغرافیایی را مشخص کرد، در نبود ابزار، دانستن روش

فرعیهای اصلی و جهت

است. این چهار جهت جنوب سر و پشت . مغرب چپ سمت .مشرق راستبایستیم، سمت شمال اگر رو به

های شمال و جهت نیمساز وجود دارد. مثالً جهت فرعی نامند. بین هر دو جهت اصلی یکمی های اصلیجهت را

.کندشرق، جهت شمالِ شرقی )شمالِ شرق( را مشخص می

ایستاده شمال سوی به اگر مثالً. نمود مشخص سادگی به توانمی را هاجهتها، بقیه با دانستن یکی از جهت

.است جنوب شما سر پشت و غرب، شما چپ دست شرق، شما راست دست باشید،

یابیهای جهتروش

؛ هستند کارا مواقع ها هم در همهاند. برخی روش شب ، و برخی ویژهروز یابی مخصوصهای جهتبرخی روش

:توجه شود که

کنند. برای های اصلی را به صورت تقریبی مشخص میها کامالً دقیق نیستند و صرفاً جهتبسیاری از این روش -

.آن را هم در نظر داشت انحراف مغناطیسی و میل مغناطیسی نما استفاده کرد، وهای دقیق باید از قطبجهت

مدار درجه )باالی 23٫5تر، باالی شود اکثراً مربوط به نیمکره شمالی است؛ به طور دقیقچه گفته میآن -

شود چه گفته میها ممکن است جهت شمال و جنوب برعکس آندر برخی روش کره جنوبینیمدر(. السرطانرأس

.باشد

یابی در روزهای جهتروش

22 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

یابی به کمک موقعیت خورشید در آسمانجهت

.کندمی غروب کند، و شب تقریباً در سمت غربمی طلوع صبح تقریباً از سمت شرق خورشید. 1

این مطلب فقط در اول بهار و پاییز صحیح است؛ یعنی در اولین روز بهار و پاییز خورشید دقیقاً از شرق طلوع و در

های دیگر، محل طلوع و غروب خورشید نسبت به مشرق و مغرب مقداری کند، ولی در زمانغرب غروب می

تر از شرق و تر از شرق و غرب است، و در زمستان جنوبیاف دارد. در تابستان طلوع و غروب خورشید شمالیانحر

درجه با محل دقیق 23٫5حدود حداقل باشد. در اول تابستان و زمستان، محل طلوع و غروب خورشیدغرب می

جا که موقعیت دقیق واقع از آن شرق و غرب فاصله دارد، که این خطا به هیچ وجه قابل چشم پوشی نیست. در

.خورشید با توجه به فصل و عرض جغرافیایی متغیر است، این روش نسبتاً غیردقیق است

رو به اجسامسایه خورشید همیشه دقیقاً در جهت جنوب است و ظهر شرعی زمین، در زمان شمالینیمکره در .2

.افتدشمال می

رسد. در این ظهر شرعی یا ظهر نجومی، دقیقاً هنگامی است که خورشید به باالترین نقطه خود در آسمان می

.اذان ظهر یابد؛ همان زمانرسد، و پس از آن دوباره افزایش میبه حداقل خود در روز می خصشا زمان، سایه

ر صدای اذان ظهر شد. ظهر شرعی ها مراجعه کرد یا منتظتوان به روزنامهبرای دانستن زمان ظهر شرعی می

.حدوداً نیمه بین طلوع آفتاب و غروب آفتاب است

.های جغرافیایی باشدتواند روشی برای یافتن جهتحرکت خورشید از شرق به غرب است؛ و این هم می . 3

()شاخصچوبیابی با سایه جهت

یک درخت به طول مثالً یک متر( که به ای صاف و راست است)مثالً شاخه نسبتاً صافی از شاخص، چوب یا میله

.استدر زمینی مسطح و هموار و افقی)تراز و میزان( فرو شده عمودی طور

-ده مثالً)مدتی. کنیممی ذاریگعالمت[ سنگ یک با مثالً]را زمین روی شاخصنوک)انتهای( سایه :روش اول

سایه جدید محل حال. شود جاجابه سانتیمتر چند سایه نوک تا کنیممی صبر( بیش تر یا بعد، دقیقه بیست

نقطه را با خطی به هم وصل کنیم، دو این اگر حال. نماییممی گذاریعالمت را( استداده مکان تغییر که)شاخص

نشان را شرق سمت دوم نقطه و غرب، سمت اول گذاریعالمته کند. نقطغرب را مشخص می -جهت شرق

بگذاریم، دوم نقطه روی را راستمان پای و اول نقطه روی را مانچپ پای که بایستیم طوری اگر یعنی. دهدمی

.به خورشید)پشت سرمان( جنوب است رو و دهد،می نشان را شمال مانروبروی

روی بر خورشیددر آسمان از شرق به غرب است، جهت حرکت سایه جهت ظاهری حرکت خورشید جا کهاز آن -

.چرخندها ساعتگرد میسایه کره شمالینیم در یعنی. بود خواهد شرق به غرب از زمین

عرض ) مناطق قطبی د. یعنی درشوهر چه از استوا دورتر بشویم، از دقت پاسخ در این روش کاسته می -

.شوددرجه( استفاده از آن توصیه نمی 60جغرافیایی باالتر از

.به جای خورشید از ماه استفاده کنید توان استفاده کرد:های مهتابی هم از این روش میدر شب -

به مرکز کمانی یا دایره. کنیممی گذاری عالمت ظهر از پیش زمانی را شاخصمحل سایه (:ترروش دوم)دقیق

تر رود کوتاهکشیم. سایه به تدریج که به سمت شرق میگذاری شده میمحل عالمت شعاع محل شاخص و به

گردد. هر گاه بعد از ظهر سایه رسد، و بعداز ظهر به تدریج بلندتر میمی اشترین اندازهشود، در ظهر به کوتاهمی

23 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

دوم نقطه عنوان به را جاآن( شد ظهرش از پیش اندازههم شاخص سایه یعنی)گذشت کمان روی از شاخص

.دهدمی نشان را غرب سمت پیشینوش پیشین، این نقطه سمت شرق و نقطه ر مانند. کنیممی گذاریعالمت

.کنندمی مشخص را غرب-شرق امتداد شاخص، از فاصلههمواقع هر دو نقطه سایه در -

.تری برای آن الزم است تر است؛ البته وقت بیشکه روش پیشین نسبتاً دقیق است، این روش دقیقبا این -

، نخ دندان( را انتخاب کنید. یک طرف طناب را به شاخص بند کفش برای کشیدن کمان مثالً طنابی)مانند -

گذاری کشید دقیقاً به محل عالمتببندید، و طرف دیگرش را به یک جسم تیز؛ به شکلی که وقتی طناب را می

.ای روی زمین با جسم تیز رسم کنیددایرهشده برسد. نیم

دهدمی نشان را جنوب سمت سایه این ،(شرعی ظهر در)رسدمی خود اندازه حداقل به شاخصی سایه وقت -

(.درجه 23٫5 باالی)

داریابی با ساعت عقربهجهت

عقربه داریم کهای( را به حالت افقی طوری در کف دست نگه میلوگ، عقربهمعمولی)آنا مچی ساعت

ساعت 12 عدد با شمارساعتای که عقربه زاویه نیمسازِ به سمت خورشید اشاره کند. در این حالت، شمارساعت

افقی( طور را)به کبریتیچوب اگر مثالً یعنی. دهدمی نشان را نوبج جهت ،(تربزرگ نه تر،کوچکسازد)زاویه می

.استجنوبی قرار گرفته -ساعت قرار دهید، به طور شمالی 12 عدد و شمارساعت عقربه میان راه نیمه در

نکات

(تیکبرمثالً چوبی)اگر شاخص کهنیا یعنیاشاره کند، دخورشی سمت به ساعت کوچککه گفته شد عقربه نیا

هیسا کهنیا ای. باشد آن مقابل جهت در و شمارساعتبا عقربه یمواز اشهیسا م،یکه در مرکز ساعت قرار ده یا

طور به نیرا در زم یمتریپانزده سانت-ده یاگر چوب الًمث ای. ردیخود عقربه قرار گ رزی در درست شمارساعت عقربه

چوب هیبا سا موازی شمارشساعتباشد که عقربه قرار گرفته یبه شکل نیزم یساعت رو م،یقرار ده یعمود

باشد.

نیبار دور زم کی دیخوش یاست که: وقت نیا میکنمی نصف را 12 و شمارساعتعقربه نیب هیزاو کهنیا لیدل

دور کامل را در کیساعت است)و 24گرچه روز یعنیساعت(. 12)دو تا چرخدیساعت ما دو دور م چرخد،یم

یاساعته 24. اگر ساعت دینمایم یساعت ط 12دور کامل را در کیما یها(، ساعتندکیم یساعت ط 24

دخورشی به رو را شمارساعتشده بود، هر گاه عقربه میتقس یقسمت مساو 24که دور آن به د،یداشتیم

.دادیجهت جنوب را نشان م شهیساعت هم 12عدد دیگرفتیم

اگر در بهار و یعنیشده باشد. میکه ساعت مورد نظر درست تنظ هد،دیرا نشان م حیسمت صح یروش وقت نیا

مان )ابتدا ساعت میکن حیآن را تصح دیما با برند،یجلو م ساعتکیها را نسبت به ساعت استاندارد تابستان ساعت

حساب 1[ با 12 یشمار را ]به جاساعت ربهعق مسازین ای م؛یسپس روش را اِعمال کن میساعت عقب ببر کیرا

ساعت کیحدود رانیوجود دارد، که مثالً در ا یکسانیکشور معموالً ساعت کی سطحدر همه نیچن (. همدیکن

ساعت کیحدوداً رانیدر شرق و غرب ا یالنهار قرار دارد؛ لذا ظهر شرعدو نصف نیب باًیتقر رانیاست )ا ریمتغ

در آن در طول سال، اطراف ساعت یظهر شرع است که هنگام یهر مکان همان ساعت حیحفاصله دارد.( ساعت ص

24 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

باشد که هنگام ظهر میتنظ یطور دیساعت با ییایجغراف یهاجهت قیدق نییتع یظهر است. در واقع برا 12

را نشان دهد. 12ساعت یشرع

60و 40 نیب ییایاز آن در عرض جغراف دیبا شتریدقت ب یدرجه امکان خطا دارد. برا 24تا یساعت مچ روش

[ یجنوب ای شمالی] درجه 66٫5 تا 23٫5 ییای[ استفاده شود؛ هر چند در عرض جغرافیجنوب ای یه ]شمالدرج

است.( در واقع هر چه به استوا عکسجهت شمال و جنوب بر یجنوب کرهمیقابل قبول است.)البته در ن اشجهینت

یروش به ظهر شرع نیبردن ا . ضمناً هر چه زمان به کارشودیروش کاسته م نیاز دقت ا م،یشو ترکینزد

خواهد بود. ترقیآن دق جهیباشد، نت ترکینزد

زد،یخیاز شرق بر م دیکه خورش دیاوریب ادیکدام طرف شمال است و کدام طرف جنوب، به دیستیمطمئن ن اگر

یعنی) یروش را در هنگام ظهر شرع نیکه اگر ا دیکن توجه و در ظهر سمت جنوب است. ند،ینشیدر غرب م

با یابیجهت»مانند همان روش یعنیجنوب است. یشمار خود به سوجهت عقربه ساعت م،ی( اجرا کن12ساعت

به سمت جنوب است. یدر ظهر شرع دیخورش میکه گفت ،«دیسمت خورش

)دور دیبکش نیزم یرو ایکاغذ کی یرا رو یدارساعت عقربه دیتوانیم د،یکنیاستفاده م تالیجیاز ساعت د اگر

یوقت یحت .دی(، و سپس از روش باال استفاده کندبکشی هم را شمارساعتو عقربه د،یسیبنو 12تا 1از یارهیدا

را تیکبرچوب کی. اگر دید توانیرا م دیخوش هیهم گاه سا شودینم دهید یبه راحت دیو خورش ستین یهوا آفتاب

.افتدیم دیآن برعکس جهت خورش هیسا د،یعمود نگه دار

یابی در شبای جهتهروش

(: جهت یابی ستارگان3-3)تصویر

قطبییابی با ستاره جهت

25 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

با تقریب قطبیستاره زمین شمالیکره نیم چرخند، دردر آسمان می ستاره قطبی ها به محورجا که ستارهاز آن

دهد؛ یعنی اگر را نشان می( مغناطیسی شمال نه)و شمال جغرافیایی درجه خطا( جهت 0٫7بسیار خوبی )حدود

.رو به آن بایستیم، رو به شمال خواهیم بود

:دارد وجود مختلفی هایروش قطبیبرای یافتن ستاره

است که به شکل مالقه قرار دبّ اکبر شامل هفت ستاره صورت فلکی(: دبّ اکبر)ستارگان مجموعهبه وسیله . 1

قرار ذوزنقه ادامه در لهدنبا یک مانند دیگردهند، و سه ستاره اند: چهار ستاره آن تشکیل یک ذوزنقه را میگرفته

پیالهه لب ذوزنقه؛ کوچک قاعده ستاره دو) دهندمی تشکیل را مالقه بیرونی ٔلبه که ایستاره دو گاه هر. اندگرفته

به ستاره، دو میان فاصله برابر پنج و کنیم، وصل هم به[ فرضی خطی با] را( ریزدمی جاآن از آب که محلی مالقه؛

.رسیممی قطبی ستاره به دهیم، ادامه جلو سمت

یا W است که به شکلالکرسی شامل پنج ستارهصورت فلکی ذات(: الکرسیذات) هایستاره مجموعهبه وسیله . 2

M وسط اند. هرگاه )مطابق شکل( ستارهرفتهقرار گ W ( وسطیرأس زاویه )نسبت آن فاصله»برابر پنج حدود را

.رسیممی قطبیو ادامه دهیم، به ستاره جل سوی به «اطراف هایستاره به

نکات

خالف یبو دور ستاره قط گر،یکدی یروروبه باًیتقر قطبیو دبّ اکبر نسبت به ستاره یالکرسذات یفلک یهاصورت

. افتیرا قطبیستاره توانیم یگریها پشت کوه پنهان بود، با داز آن یکی. اگر چرخندیساعت م یهاجهت عقربه

برابر است. باًیتقر قطبیتا ستاره یدو صورت فلک نای از کدام هرفاصله

که دیخاطر داشته باشبه د،یکنینما( استفاده م)افالکابیها در آسمان از نقشه ستارهستاره افتنی یبرا اگر

نشان ی( خاصییای)طول و عرض جغرافییایجغراف تیو موقع خیها را در زمان، تارستاره تیموقع هاابیستاره

.دهندیم

یعنی. شودیم دهی( دتر شیدر آسمان باالتر)در ارتفاع ب قطبیستاره م،یقطب شمال برو یچه از استوا به سو هر

و در قطب شمال)عرض شود،یم دهیدر افق د باًیصفر درجه( تقر ییایرافدر استوا)عرض جغ قطبیستاره

70 ییای. باالتر از عرض جغرافشودیم دهی( ددمالقس، رأسأالرسر)سرسو، سمت یباال باًیدرجه( تقر 90 ییایجغراف

کرد. دایشمال را پ قطبیبا ستاره توانیعمالً نم یدرجه شمال

یابی با هالل ماهجهت

.یابی استفاده کنیدتوانید از ماه برای جهتها را ببینید، میتوانید ستارهیل وجود ابر یا درختان نمیاگر به دل

شود، و سپس در جهت تبدیل می قرص کامل به ماه قمری هاییابد، و در نیمهباریکی تولد می هالل ماه به شکل

قسمت خارجی ماه )تحدب و کوژی ماه، برآمدگی و برجستگی های قمریماه اولشود. در نیمه مقابل هاللی می

.است مشرق سمت به ماه تحدب قمری، هایماه دوم دهد. در نیمهنشان میماه( مانند پیکانی جهت غرب را

26 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

دومو در نیمه p شکل قمری ماه اولاگر خطی از باالی هالل به پایین آن وصل کنیم و ادامه دهیم، در نیمه -

.خواهد داشت q شکل

ماه یانپا تا غروب، از پس دومکند، و در نیمه پیش از غروب آفتاب طلوع می های قمریماه اولدر نیمه کره ماه -

.نمایدمی طلوع شبنیمه از پس که

رسم کرده و آن را تا زمین ادامه هالل ماه اگر خطی فرضی میان دو نوک تیز :پیدا کردن جنوب توسط ماه -

.دهدمی نشان[ زمین شمالیکره اد این خط با افق، نقطه جنوب را ]در نیمدهید، تقاطع امتد

سازد. در زمان قرص کامل نمایی تقریبی را فراهم میچندان دقیق نیست، ولی حداقل راه یابیاین روش جهت -

ماه )که حرکت ظاهری توان به کمکتوان از این روش استفاده کرد. وقتی ماه به صورت قرص کامل است، مینمی

.یابی کرداز مشرق به طرف مغرب است( جهت

یابی در شبهای دیگر جهتروش

.ری ماه در آسمان از شرق به غرب استحرکت ظاه -

)حدود ده تا پانزده( ستاره، به شکل خوشه انگور، در یک جا مجتمع هستند که به آن : دسته ایخوشه پروین -

از شرق به طرف غرب در حرکتند، ولی در همه حال خورشید گویند. این ستارگان مانندمی خوشه پروین مجموعه

.ها به طرف مشرق استدُمِ آن

عالمت هشت ستاره در آسمان وجود دارد که به شکل بادبادک یا -حدود هفت :ستارگان بادبادکی -

طرف کنند، و در همه حال دنباله بادبادکی آنها بهباشند. این ستارگان نیز از شرق به غرب حرکت میمی سوال

.جنوب است

امتداد بیغر جنوب به شرقی شمال از تقریباً که است ستارگان انبوه از عظیمیتوده راه شیری کهکشان -

به چه هر. شودمی ترپهن رود،می غربی جنوب سمت به چه هر و است، باریک راه این شرقی شمال در. استیافته

.شودمی منحرف مغرب طرف به شیری راه پهن قسمت شویم،می ترنزدیک شب آخر

سازنمای دستیابی با قطبجهت

کار شما سوزن یا میخ کوچک در جیبتان یافتید، این روش کمک نمایی به همراه نداشتید، ولی اتفاقاً یکاگر قطب

نما خواهد بود. البته احتمال استفاده از آن در شرایط واقعی کم است، ولی انجام آن کاری در ساخت یک قطب

.استکنندهسرگرم

فقط در ن آنیا حتی احتماالً چاقوی خودتان، یا مالید -ربابه آهن فقط در یک جهت با مالش دادن یک سوزن

بار 30الً با مث. )نماقطب سوزن مانند شود؛می قطبی یا مغناطیسی سوزنْ ای،پنبه یا ابریشمیبه پارچه یک جهت

. کندمی پیدا آهنربایی خاصیت کافی ٔمالش دادن سوزن به آهنربا از طرف خودتان به سمت بیرون، سوزن به اندازه

نشان را شمال نقطه سوزن سر که شودمی باعث ابریشمی پارچه رب باال به پایین از سوزن سر مالش همچنین

27 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

ای سر خود بکشید. توجه کنید که همیشه فقط در یک جهت موه میان جهت یک در راآن توانیدمی حتی(. دهد

.مالش دهید

ن فرو پنبه چسب بزنید، یا درون آپنبه یا پوشال کوچک قرار دهید)سوزن را به چوبرا روی یک چوبحال اگر آن

آب راکد یا ظرفی پر از آب( شناور کوچک فرو کنید(، و روی آب) هاییپنبهکنید؛ یا در دو طرف سوزن چوب

که سمت شمال و جنوب چرخد. برای اینکند، و سر سوزن رو به شمال مینما عمل مینمایید، مانند یک قطب

رو تقریباً که نماقطب سمت آن -زمین شمالیکره در نیم -سوزن را اشتباه نکنید، این نکته را در نظر بگیرید که

توانید وبی آسمان قرار دارند. همچنین میجن قسمت در هاآن زیرا است، جنوب سمت است، ماه و خورشید به

.سوزن را با یک آهنربا امتحان کنید، و سپس سمت شمال را با عالمتی روی آن مشخص نمایید

میدان مغناطیسی یک میله یا سوزن آهنی یا فوالدی را در جهتروش دیگر ساخت آهنربا این است که -

را حرارت داده یا بر آن ضربه وارد کنیم. حال اگر این آهنربا را روی سطحی با تراز کنیم، و سپس آن زمین

اصطکاک کم قرار دهیم)روی یک تکه چوب کوچک در آب شناور سازید، یا مثالً سوزن را با یک ریسمان غیرفلزی

زمین میدان مغناطیسی چرخد تا در راستایقدر میکند؛ یعنی میله آننمای ما کار میآویزان)معلق( نمایید( قطب

.جنوبی( قرار گیرد -)شمالی

ای چند دقیقه سر سیم را به ته باتری اگر سیمی را دور سوزن بپیچانید و بر :مغناطیسی کردن سوزن با باتری -

.شودوصل کنید، سوزن مغناطیسی می

سوزن را روی توان توان سوزن را به تنهایی روی سطح آن شناور کرد. مثالً میآب، می کشش سطحی به دلیل -

کاغذی گذاشت، و کاغذ را روی آب گذاشت. اگر کاغذ روی آب بماند که بهتر، و اگر کاغذ در آب فرو برود احتماالً

حل در آب چرب کنید )مثالً با مالش سوزن ماند. اگر سوزن را با گریس یا روغنی غیرقابلسوزن روی آب باقی می

شود که سوزن روی تر خواهد شد. چرب بودن سوزن سبب میانبه موهای خود سوزن را چرب نمایید(، کار آس

.سطح آب شناور بماند

28 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

م:چهارفصل

آشنایی با تجهیزات جستجو و نجاتهنگامی بزار و تجهیزات بخصوص دارید و باید ا به احتیاج خودتان صحیح نقش ایفای برای نجاتگر یک عنوانه ب

وسایل مورد نیاز آن صحنه باشید. البته شما باید خصوصیت حسن حادثه ای وارد می شوید مجهز به به صحنهکه

ابتکار و خالقیت را در خودتان بیشتر فعال کنید، زیرا باید در نظر داشته باشید که ممکن است شما به صحنه ای

نه هیچگونه تجهیزاتی به همراه ندارید، مثالً زمانی که شما به تعطیالت می روید ناگهان با صح کهوارد شوید

طور ابتکاری و کامالً ه حادثه ای رو به رو می شوید، در اینجا باید وسائل موجود در صحنه و در دسترس را ب

برای کنترل خطرات و مراقبت بکار گیرید. مثالً مکمن است شما برای بی حرکت کردن عضو آسیب دیده ،صحیح

تل بی حرکت کردن عضو آسیب دیده است از هر مصدوم، آتل در اختیار نداشته باشید از آنجا که می دانید کار آ

وسیله ای که بتواند اینگونه عمل کند می توانید استفاده کنید.

های نکته ای دیگر که در رابطه با تجهیزات باید در نظر داشت این است که در صحنه های وسیع حوادث گروه

ها می شوند و هر گروه مجهز به دستگاه ها برای کمک رسانی به صحنه وارد متعددی به کمک می آیند این گروه

و افراد هر گروه قبالً طی دوره های آموزشی کامالً کار با این تجهیزات را آموخته اند. از بودهو تجهیزات خاصی

ها در امر امدادرسانی همکاری داشته باشید آشنایی در کنار این گروه نجاتگرآنجا که ممکن است شما بعنوان یک

ید خواهد بود.فن وسائل برای شما ممختصری با ای

تجهیزات مورد استفاده در عملیات های نجات، معموالً عالوه بر ویژگی های منحصر به فرد خود، دارای ویژگی

سهولت های مشترکی هستند که از جمله آن ها می توان به این موارد اشاره کرد: سهولت در حمل و جابه جایی،

دارا بودن انعطاف و قدرت مانور باال، دارا بودن استانداردهای الزم، سالم و مورد دن، سبک بودر استفاده و کاربری،

در برابر دمای مقاومت در شرایط و محیط های گوناگون همچون مقاومت اطمینان بودن از نظر وضعیت فنی،

آب، خاک، گرد و غبار و ... .، پایین یا باال

که البته در اختیار شما قرار بگیردبه صورت خالصه هیزات لی از تجسعی شده تا لیست تقریباً کام فصل در این

آشنایی با تجهیرات جستجو و نجات بخش نجات حضوری بیشتر به جزییات این تجهیزات پرداخته فصلدر

خواهد شد.

وسایل جابه جایی و انتقال مصدوم

اری و انتقال آن برای دسترسی به برای جابه جایی و انتقال مصدومین حوادث که امکان نگهد هستند ایلیوس

از این گونه وسایل می توان به برانکاردها اشاره کرد؛ برانکاردها دارای انواعی همچون برانکارد مصدوم وجود دارد.

تخته پشتی بلند )النگ بک ، بسکت، برانکارد قابل انعطاف:)برزنتی(تاشو، برانکارد چرخدار، برانکارد اسکوپ،

هستند. ه )شورت بک برد(برد(تخته پشتی کوتا

29 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

آتل ها

را بی مفصل دهند تا آن را محافظت کرده و یک یا چند آتل یا اسپلینت وسیله ای است که اندام را در آن قرار می

درد اندام بعد از آسیب شده و مانع از ایجاد حرکت کردن استخوان و مفصل موجب کاهش آتل با بی .حرکت کند

، آتل وکیومد. از انواع آتل ها میتوان به شو آسیب بیشتر در اندام به علت حرکت استخوان های شکسته شده می

و... اشاره کرد. کوالر گردنی، آتل بادی،آتل سخت، آتل کششی، واکیوم ماترس

کاوشگر( )ها زنده یاب

د که در واقع می بایستی به کمک آن ها بتوانیم افراد زنده گرفتار در زیر آوار یا محل زنده یاب ها ابزاری هستن

های محبوس را بیابیم ولیکن بخ دلیل محدودیت هایی که هر کدام از آن ها دارند کار کردن با آنها و بازخورد

یر یابند، یا بو یاب اند و یا از مثبت گرفتن از آن ها بسیار مشکل است. زنده یاب های موجود یا صدایاب اند،یا تصو

طریق فرکانس و برخورد آن با بدن شخص مصدوم، زنده بودن آن را تشخیص می دهند.

)ست پنوماتیک( کیف ها و بالشتک های باال برنده وسایل سنگین

اد د به صورت جک عمل کرده و باعث ایجند و می تواننپنوماتیک( کار می کنوسایلی هستند که با نیروی باد)

لند کردن اجسامد. این تجهیزات با ظرفیت های مختلف برای عملیات بنمعابر عبوری و باال بردن اشیاء سنگین شو

...( رفع موانع و ،ه ای، آواربرداریتصادفات جادد)نوادث مورد استفاده قرار می گیرنیمه سنگین و سنگین( در ح)

.به کپسول هوا متصل می گردد ل کنندهنتره کوسیله شیلنگ های مخصوص از طریق دستگاه این تجهیزات ب

ست نجات هیدرولیک

ست نجات هیدرولیک شامل مجموعه وسایلی است که می توان از آن ها در حوادث برای رهاسازی مصدوم ، باز

نمودن معابر و دربها، بریدن، بلند کردن، باز کردن، کشیدن وسایل و بریدن شیشه ها استفاده کرد. نیروی محرکه

رای این ابزار شامل موتور بنزینی، نیروی برق، باطری و یا پمپ های دستی هیدرولیک می باشد. ابزارهایی که ب

قابلیت اتصال به نیروی محرکه را دارند شامل فک، قیچی، فک و قیچی )کامبی تولز(، جک تلسکوپی و ست درب

باز کن می باشند که پس از اتصال قابل استفاده می باشند.

نجات تیپ یک خودروی

حوزه ی عملکرد این خودرو مأموریت های نجات در سطح ، عمق و ارتفاع می باشد.

نجات نیمه سنگین در جاده و آوار ، نجات در آب و سیالب ، نجات در عمق و ارتفاع ، اطفاء حریق های محدود و

مأموریت های نجات سبک حوزه اصلی عملکرد این خودرو به شمار می رود.

ا و محدودیت ها ظرفیت ه

30 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

این خودرو برای اعزام یک تیم هفت نفره در نظر گرفته شده است و واجد تجهیزات جهت پاسخگویی به حوادث و

) حوادث جاده ای، کوهستان، سیالب های محدود و آوارهای محدود( می باشد و در عین حال L1سوانح سطح

برای رفع نیازهای اولیه در اجرای عملیات های نجات در در حوادث سطوح باالتر نیز به عنوان خودروی پیش رو و

منطقه عملیاتی قابلیت بهره برداری را دارد.

خودروی نجات تیپ دو

.باشدو ارتفاع)به صورت محدود( میی عملکرد این خودرو مأموریت های نجات در سطح، عمق حوزه

ظرفیت ها و محدودیت ها

ت فنی مناسب جهت تردد در جاده صعب العبور و ناهموار می باشد و فضای خودروی پیکاب تک کابین با قابلی

کافی و مناسب در کابین عقب جهت نصب تجهیزات اولیه ی امداد و نجات برای عملیات نجات و رها سازی

مصدومین تصادفات جاده ای کشور را دارد. هم چنین این خودرو دارای قدرت مانور مناسب و سرعت الزم برای

سریع و موثر در حوادث و اعزام یک تیم سه نفره را دارا می باشد. حضور

تجهیزات فوریت های پزشکی

این تجهیزات جهت ارائه کمک های اولیه و فوریت های پزشکی و انتقال مصدومین حوادث مورد استفاده قرار می

گیرد که برخی از این تجهیزات به صورت مختصر در ادامه معرفی می گردند:

کیف کمک های اولیه . 1

کیفی مقاوم که داخل آن دارای شبکه بندی مخصوص نگهداری اقالم و تجهیزات کمک های اولیه به شرح جدول

را دارد. نجاتگرانذیل می باشد که قابلیت انتقال توسط

محتویات ضروری کیف کمک های اولیه

تعداد شرح ردیف

عدد 10 گاز استریل 1

عدد 10 سانتی متر 10باند 2

عدد 5 سانتی متر 15باند 3

عدد 2 باند سه گوش 4

عدد 2 سانتی متر 10باندکشی 5

عدد 2 سانتی متر 15باندکشی 6

31 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

عدد 4 سانتی متر 10ویبریل 7

حلقه 1 چسب لکوپالست 8

بسته 4 پنبه 9

عدد 20 چسب زخم 10

بسته 1 دستکش یکبار مصرف التکس 11

بسته 1 آبسالنگ 12

عدد 1 بتادین متوسط 13

عدد 1 سی سی 500سرم شستشوی 14

عدد 1 قیچی بانداژ و پانسمان 15

عدد 1 فشار سنج و گوشی طبی 16

عدد 1 چراغ قوه کوچک با باتری 17

عدد 1 ایروی سفید) کوچک( 18

عدد 1 ایروی زرد) متوسط( 19

عدد 1 ایروی صورتی) بزرگ( 20

عدد 1 س دهان به دهانماسک یک طرفه جهت تنف 21

عدد 1 ست سرم جهت شست و شوی زخم 22

عدد 1هرکدام کت های مناسبآنژیو 23

عدد 2 سرجی فیکس 24

عدد 5 پنبه الکل آماده 25

عدد 1 گارو 26

عدد 1 لیست محتویات جعبه 27

عدد 1 کاغذ و قلم 28

. کیف احیاء 2

آن دارای شبکه بندی مخصوص چیدمان و نگهداری تجهیزات فوریت ای آلومینیومی و مقاوم است که داخلجعبه

را دارد. نجاتگرانهای پزشکی به شرح جدول ذیل می باشد که قابلیت انتقال توسط

32 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

(: کیف احیاء37-4)تصویر

لیست اقالم موجود در کیف احیاء

تعداد شرح ردیف

1 آمبوبگ کامل با لوله خرطومی مربوطه 1

1از هرکدام و صفر 2و 5ایز ماسک دهانی س 2

1 ساکشن کامل با لوله 3

لیتری پرتابل با مانومتر و فلومتر و ماسک 2کپسول اکسیژن 4

دهانی

1

1 دستگاه الرنگ اسکوپ 5

1از هرکدام 2و 3تیغه ی الرنگ اسکوپ سایز 6

1 المپ یدکی برای الرنگ اسکوپ 7

1از هرکدام 4و 2و 1ایروی سایز و 8

1 الستیک برای بین دندان ها 9

3از هرکدام میلی متری 5و 4و 3/3سوند ساکشن به قطر 10

1 پنس مگیل 11

1 قیچی باند پیچی 12

1 میلی متر 125پنس رگ گیری دریچه ای و 13

1 میلیگرمی برای تورم کاف 10سرنگ پالستیکی 14

1 میلی متری 125درجه 5پنس زخم بندی 15

2از هرکدام میلی گرمی 10و 5و 2رنگ یکبار مصرف س 16

1 21و 18سر سوزن شماره 17

33 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

1 چراغ قوه با باطری 18

1 گارو 19

1 انگشتر بر 20

1 گوشی پزشکی 21

1 فشار سنج کامل با کیف مربوطه 22

1 پنس کوخر 23

1 دما سنج دهانی 24

گینکیف ها و بالشتک های باال برنده وسایل سن

اینها وسایلی هستند که با نیروی باد) پنوماتیک( کار می کند و می تواند به صورت جک عمل کرده و باعث ایجاد

معابر عبوری و باال بردن اشیاء سنگین شود. این تجهیزات با ظرفیت های مختلف برای عملیات بلند کردن اجسام)

گیرد) تصادفات جاده ای ، آواربرداری و رفع موانع و ...( نیمه سنگین و سنگین( در حوادث مورد استفاده قرار می

این تجهیزات بوسیله شیلنگ های مخصوص از طریق دستگاه کنترلر به کپسول هوا متصل می گردد .

خصوصیات

توانند بارهای سنگین را بدون وارد نمودن صدمه به آنها بلند نمایند.های باالبر میجک

لذا باعث قرارگیری آن ها در زیر بارهایی که سطح زیرین آنها به زمین نزدیک باشند،دارای ضخامت کمی می

های باالبر را جک باشند.عرض( هستند، کامالً کارا میباشد و یا مکان هایی که غیر قابل دسترس یا باریک)کممی

توان حمل و نقل نمود.به راحتی می

ها)حوادث غیرمترقبه(، بلند نمودن هواپیماها، ان انسانهای باالبر جهت جابجایی تجهیزات سنگین، نجات ججک

توانند بوسیله تجهیزاتی می ندهجک های باال بر توان مورد استفاده قرار بگیرند.ها، تانکهای نظامی و ... میاتومبیل

هوای فشرده، متورم شوند. های باالبرنده کوچک تر(، سیستم لولهها)برای جکهمچون کمپرسورها، پمپ

توانند به یکدیگر متصل گردند و باعث باال رفتن سرعت،قدرت، ایمنی و سهولت در کار های باالبر میوعی از جکن

گر، متورم و یا تخلیه گردند، که با انجام کنترل و تنظیم مناسب توانند بوسیله یک کنترلهای باالبر میجک شوند.

توانند در بین باشند و میهای باالبر غیرقابل انهدام میگردد. جکآن، باعث باالبردن و پایین آوردن بارها می

+ درجه سانتیگراد عمل نمایند.70ـ تا 20محدوده دمایی

تن، در محدوده استاندارد می باشد. 74تواند بلند نماید(، باال)حداکثر وزنی که می به حداکثر فشار رو

میلی مترمی باشد. 30ماکزیمم ضخامت آن ها

34 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

برخوردار هستند. (باالیی در برابر فشارهای فیزیکی)برش، آوار، سنگ و... آنها از مقاومت

باشند.اندازی میبه آسانی و به سرعت قابل راه

آن ها نیاز به تعمیر و نگهداری خاصی ندارند.

باالی خود را جهت بلند نمودن اجسام سنگین تر افزایش دهند.آنها قادرند با اتصال به همدیگر، فشار روبه

رای استفاده از این دستگاه حداقل به دو نفر نیاز می باشد که یک نفر مسئول کار با کنترلر و دیگری مسئول ب

جایگذاری کیسه هوایی و اتصاالت می باشد. هر یک از افراد ذکر شده باید به کار خود توجیه باشند و بتوانند در

ند.کمترین زمان بیشترین بهره برداری از دستگاه را داشته باش

وقتی باد این کیف ها که از الیاف آرامید )نوعی پالستیک سبک بسیار محکم که در ساختن تایر ماشین و تن

ن بسیار محکم ساخته شده، خالی شود، کامالً مسطح می شوند. رپوش ضد گلوله کاربرد دارد( با روکش نئوپ

نقل آن بسیار آسان است و می توان به سانتی متر است که انبار کردن و حمل و 5/2تا 6/1ضخامت آنها بین

راحتی آن را در زیر وزنه ای که می خواهیم بلند کنیم ، قرار دهیم . کیفهای بادی به اشکال و اندازه های مختلف

کیفی به مساحت واینچ 20تنی را تا ارتفاع 3/72سانتی متر مربع وزنه 4/91ساخته شده اند. کیفی به مساحت

اینچ باال می برد. 4/3تن را تا ارتفاع 3ع وزنه ای به وزن سانتی متر مرب 2/15

. جک های بادی1

تن در نظر گرفته شده است. 74تا 3جک های بادی در ظرفیت های متنوعی وجود دارند که در سایزهای

. کنترلر 2

ها مورد استفاده قرار دستگاهی است که برای فرمان انتقال فشار هوا از کپسول به داخل جکها و تخلیه هوا از جک

می گیرد.

. رگالتور 3

دستگاهی است که بر روی کپسول با قابلیت نصب شیلنگ به منظور کاهش فشار هوای در زمان انتقال هوا از

.کپسول به جکها مورد استفاده قرار می گیرد

. کپسول 4

یا 200لیتر ) 6فشرده به ظرفیت محفظه فلزی که از آلیاژ مخصوص ساخته شده و به منظور ذخیره سازی هوای

بار( مورد استفاده قرار می گیرد. 300

. شلنگ های رابط5

کیسه و کنترلر را فراهم می کنند.شلنگ هایی با دو رنگ که اتصال بین

. کمپرسور باد6

بار فشار در داخل کپسول جای دهد. 300این کمپرسور می تواند هوای آزاد را فشرده کرده و با

35 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

(: کمپرسور باد6-4ویر)تص

تجهیزات اطفاء حریق

تجهیزاتی که برای خاموش کردن حریق های با دامنه ی محدود بکار می رود که این وسایل قابلیت حمل و

های کیلویی( را دارد و در دو نوع پودری و آب و کف در خودرو 25)حداکثر کپسول های نجاتگراستفاده توسط

نجات قرار دارند.

6نجاتبست های

تن( را تحمل 36پوند )تقریباً معادل 80000این وسایل از آلیاژ آلومینیوم ساخته شده اند و می توانند فشار

کنند. از آن ها برای ثابت نگهداشتن ماشین های واژگون شده، جلوگیری از فروریختن محفظه ها و گودال های

وبه یا سست شده استفاده می شود.پا برجا نگهداشتن آوار ساختمان های مخر در حال ریزش و

این وسیله شامل قطعاتی چون یک سری بست های بزرگ ، پایه و صفحات انتهایی است که می توان آن ها را به

سرعت در سخت ترین محل ها تطبیق داد و نقاط ارتباطی امنی را به وجود آورد. بست ها بسیار سبکند و روی

تون صاف و فلز مستقر می شوند. بست ها را در نهایت انعطاف پذیری می هر سطحی اعم از زمین ماسه زار ، ب

توان با دست یا با نیروی باد، باز کرد.

ابزار نجات ضربتی

ابزار دستی شگفت انگیزی است که همان اثر ضربه زنندگی پتک را داراست و با وجود میله چکشی که روی آن

زم در خود وسیله نهفته است.نه الاست نیاز به چرخاندن ندارد نیروی ماهرا

7بیل

6. Rescue Struis 7. Biel Tool

36 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

سانتی متر است . وزن آن نیز 48سانتی متر و باز آن 38است که اندازه بسته آن فقط 8نوع کوچکتر و جیبی

با پنج سرقابل تعویض برای برش فلز در تصادفات اتومبیل ،هواپیما یا قطار SOSابزار ضربتی کیلوگرم است. 5/1

آجری و بلوک سیمانی رخنه می کند، قفل ها، پیچ ها و چفت ها را خرد می کند و طراحی شده که در دیوارهای

چون دیلم درها و پنجره ها را باز می کند.

29کیلوگرم( است و دارای کیفی برای حمل می باشد که فقط 13,5پوند)حدود 30وزن این وسیله کمتر از

عرض دارد. این وسیله برای عملیات نجات در مناطق دور متر(سانتی 12,5اینچ) 5متر( طول و سانتی 73,5اینچ)

افتاده و جاهایی که استفاده از ابزار سنگین و دسترسی به نیروهای الکتریکی، هیدرولیک و تجهیزات بادی غیر

ممکن است، بسیار مناسب است . کار با آن سریع و آسان است.

9دیلم –تبر

، کیلوگرم 3 آن وزن. است شده ساخته باال کیفیت با فوالدی لیاژآ از که است گسترده منظوره چند وسیله یک

. است متر سانتی 70 شدن باز هنگام و متر سانتی 45 شدن جمع هنگام به آن طول

و کند می باز را ها قفل و ها پنجره و درها اش فلزی برنده چنگک های ضربه و آن دار دندانه مخصوص های لبه

.شکافد می سرعت به را فلز

ابزار فنی امداد

هل دادن، سوراخ کردن، خالی کردن بار ، شکافتن، تاکردن، ضربه زدن، خرد کردن، ، چنانچه نیاز به کشیدن

می توانند با داشتن و هالل احمر و... آتش نشانی ،ابزار آن مهیاست.کادر پلیس ،داشته باشید و... شکستن، حفاری

به سرعت وارد ساختمان ها بشوند. 11و پاراتک هولیگان 10یک سری چکش های مخصوص

و طوری طراحی شده اند که می توان با زیادکارآیی ابزاری است برای عملیات نجات و با ابزار پاراتک هولیگان،

آن به درون هر چیزی نفوذ کرد، از ماشینهای عظیم تا درهای قفل شده. سر و چنگک این وسیله از آلیاژ فوالد با

خوب حرارت دیده، ساخته شده اند تا حداکثر قدرت را دارا باشد و یک میله فوالدی بادوام ، کیفیت باال و خیلی

متر( روی این میله با ماشین شیارهایی ایجاد شده و دارای سانتی 2,5سبک وزن، بسیار قدرتمند به قطر یک اینچ)

دسته هایی است که نمی لغزد

8. PRT 9. Pry Axe 10. Master Ram 11. Paraiech Hooligan

37 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

ی شکل و اندکی خمیده است تا متناسب با انواع قفل ها و این وسیله بلند، تیز و در عین حال مخروط چنگک

چنگک استاندارد یک میخ کش شیاردار و یک شکاف همسان برای کندن قفل ها و چفت ها دارد. کلون ها باشد.

می توان از این وسیله حتی برای بستن شیر و فلکه گاز استفاده کرد.

شناورسازها

توانند به اجسام ها میباشند آنو باالآوردن اجسام را از اعماق آبها دارا می شناورسازهای روباز قابلیت حمل و نقل

قابلیت شناوری بدهند.

تا 50های متنوعی از توانند برای حمل بارها در زیر آب مورد استفاده قرار بگیرند و قادرند ظرفیتشناورسازها می

هزار کیلوگرم را شناور نمایند. 30

موارد استفاده:

انتقال انواع بارها)در دریا(.نقل و

بلند کردند و باال آوردن انواع بارها از اعماق دریاها.

استفاده در عملیاتهای کابل کشی در دریاها.

ها و ... از اعماق آب ها.استفاده در عملیاتهایی همچون خارج سازی الشه انواع هواپیماها و یا کشتی

ست نجات هیدرولیک

مجموعه وسایلی است که می توان از آن ها در حوادث برای رهاسازی مصدوم ، باز ست نجات هیدرولیک شامل

نمودن معابر و دربها، بریدن، بلند کردن، باز کردن، کشیدن وسایل و بریدن شیشه ها استفاده کرد. نیروی محرکه

اشد. ابزارهایی که برای این ابزار شامل موتور بنزینی، نیروی برق، باطری و یا پمپ های دستی هیدرولیک می ب

قابلیت اتصال به نیروی محرکه را دارند شامل فک، قیچی، فک و قیچی )کامبی تولز(، جک تلسکوپی و ست درب

باز کن می باشند که پس از اتصال قابل استفاده می باشند.

دیده و با همه بار کار می کند. برای استفاده از این دستگاه کاربران باید آموزش 700دستگاه تقریباً در فشار

جزئیات کار آشنا باشند. افراد باید دارای لباس های محافظ، دستکش و کاله باشند. افراد غیر مسئول از محیط کار

دور باشند و اگر در محیط خطر انفجار وجود دارد از پمپ دستی به جای موتور استفاده شود.

ست هیدرولیک نجات:

جات و رها سازی مصدومین در حوادث و سوانح بکار می رود دارای اقالم این تجهیزات که برای عملیات امدادو ن

متنوعی می باشد) بیش از چهل قلم( که تنها اقالم ذیل از ست کامل در خودرو نجات در نظر گرفته شده است.

38 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

. قیچی هیدرولیک نجات 1

برای دسترسی به مصدومین درگیر در این قیچی به منظور برش فلزات ) انواع ستون ـ میلگرد ـ موانع فلزی و ... (

تصادفات جاده ای ، آوار و ... استفاده می گردد که دارای انواع مختلف از نظر قدرت برش می باشد .

فک هیدرولیک نجات .2

ابزاری است که دارای دو بازوی قوی که برای بازکردن و یا جمع کردن آهن آالت ناشی از تصادفات جاده ای و یا

محیط های سخت مورد استفاده قرار می گیرد.آوار در

. جک تلسکوپی هیدرولیک 3

این دستگاه برای انجام عملیات باز کردن یا بلند کردن اجسام ، آوار ، خودروها و ... مورد استفاده قرار می گیرد.

دستگاه چندکاره باطری دار)کامبی تولز( 4

ردن و جمع کردن اجسام فلزی) به صورت ترکیبی از قیچی و این دستگاه با موتور سر خود، قابلیت برش، بازک

فک( می باشد که توسط افراد تیم قابل حمل می باشد و در حوادثی که امکان انتقال موتور پمپ هیدرولیک و

متعلقات وجود ندارد، مورداستفاده قرار می گیرد.

موتور پمپ هیدرولیک به همراه شیلنگ های رابط

بنزینی و دارای دو خروجی برای راه اندازی پمپ هیدرولیک به منظور تأمین فشار روغن این دستگاه با موتور

هیدرولیک و هدایت آن از طریق شیلنگ های مخصوص ) تک کوپلینگ یا دو کوپلینگ ( به تجهیزات قابل نصب

به این دستگاه از قبیل قیچی ، فک ، جک مورد استفاده قرار می گیرد.

تومبیل محافظ کیسه های باد ا

از این کیسه ها در زمانی که کیسه های محافظ)ایبرگ( خودرو در تصادفات عمل نکرده باشد و در هنگام خارج

کردن مصدوم از خودرو احتمال عمل کردن دارد برای محافظت جان نجاتگران استفاده می شود بدین منظور که

د ممکن است صدمات غیر قابل جبرانی به اگر در هنگام خارج ساختن مصدوم از خودرو ،ایربگ ها عمل کنن

نجاتگران وارد کنند از این رو برای امنیت نجاتگران از این محافظ های روی قسمت های دارای ایربگ خودرو

استفاده می شود.

39 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

ماسک دهانی یکبار مصرف

الیه کند.از انتقال بیماری و عمل احیاء را بهتر می نجاتگرکمک به حفظ ماسک های دهانی یکبار مصرف

ا و ناحیه اطراف دهان را هرنگ لب نجاتگرپالستیکی روی صورت و سوپاپ به علت شفاف بودن اجازه میدهد که

از نظر وجود خون یا بزاق و یا کبودی لب ها در میزان اکسیژن خون( این وسیله برای اطفال و بزرگسال ) ببینید

ار دارد. حجم این وسیله بسیار کوچک و در یک محفظه است و یک طناب پالستیکی برای نگهداری دور گوش بیم

متصل به جاکلیدی جا می شود.

کاوشگر( )انواع زنده یاب

زنده یاب ها ابزاری هستند که در واقع می بایستی به کمک آن ها بتوانیم افراد زنده گرفتار در زیر آوار یا محل

کدام از آن ها دارند کار کردن با آنها و بازخورد های محبوس را بیابیم ولیکن بخ دلیل محدودیت هایی که هر

مثبت گرفتن از آن ها بسیار مشکل است. زنده یاب های موجود یا صدایاب اند،یا تصویر یابند، یا بو یاب اند و یا از

طریق فرکانس و برخورد آن با بدن شخص مصدوم، زنده بودن آن را تشخیص می دهند.

دستگاه صوت یاب دلسار

ن را برای ما فراهم می کند که صدای فرد آسیب دیده و مدفون شده در زیر توده ای از آوار و خرابی های این امکا

پس از فرو ریختن ساختمان ناشی از زلزله ، انفجار بمب و انفجار ساختمان ناشی از ترکیدگی لوله گاز قابل شنود

یر آوار بهتر عمل شود. این کاوشگر به امواج گردد و بتوانیم موقعیت مصدوم را تشخیص داده و در رهایی فرد ز

-صوتی حساس بوده و با استفاده از قابلیتهای باالی شنود در عمقهای مختلف زیر آوار به کمک سنسورهای شش

گانه وپوشش ضدآب ، ضربه و حریق خود امروزه نظرکاربران زیادی را باالخص در ایران به خود اختصاص داده

است.

معایب:

تعداد نفرات زیاد در هنگام استفادهنیاز به -

عدم شناسایی مکان افراد بیهوش بدلیل عدم وجود امواج صوتی -

تداخل صوتی بدلیل حضور افراد تماشاچی درصحنه -

نفر کاربر نیاز می باشد ، دو نفر به عنوان اپراتور کار با واحد اصلی و دو 4معموالً برای استفاده از این دستگاه به

ل جابجایی سنسورها. هر یک از افراد ذکر شده باید به کار خود توجیه بوده و بتوانند در کمترین زمان ، نفر مسئو

بهترین بهره برداری را از دستگاه فوق داشته باشند.

40 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

کاوشگر حرارتی

ببا پیشرفت دانش و نیاز اساسی به دسترسی مصدومان و محصورین گرفتار در آتش و ساختمانهای تخری

کند تا کاوشگر با کنترل صفحه گاهی طراحی و به بازار عرضه شده که این امکان را فراهم میدستشده،

بتواند با وجود موانع به صورت طیفی سیاه و سفید)نگاتیو( محل و طرز رفتار مصدوم را نمایشگر)مونیتور( دستگاه،

زیر نظر بگیرد.

کاوشگر مادون قرمز

تواند نسبت به گیرد با استفاده از نور مادون قرمز میی نجات نیز قرار میاین دستگاه که مورد استفاده گروه ها

باشند اقدام نماید این دستگاه سال ها کاربرد نظامی برای یافتن افراد، حیوانات و اشیایی که دارای گرما می

این دستگاه قابل یابی دارد. نیروهای نگهبانی در شب را داشته است که نوع جدید آن کاربرد غیر نظامی و زنده

باشد در حمل و سبک، قادر است در مناطقی که مصالح چوبی در آن به کار رفته و یا دارای آوارهای کم حجم می

این دستگاه، مشابه یک های دارای گرما و حرارت را نشان دهد.محیط کامالً تاریک به کار گرفته شود و سوژه

تواند بر روی دوش ل است و دارای باطری قابل شارژ بوده و میدوربین فیلمبرداری دستی توسط یک نفر قابل حم

نجاتگر حمل شود. بیشترین مصرف این دستگاه در دود ناشی از آتش سوزیهایی است که امکان عبور برای

توان با استفاده از این دستگاه، وجود افراد زنده را در گیرد که میگروههای نجاتگر به دشواری صورت می

آسیب دیده مشخص کرد.ساختمانهای

آندوسکوپی(زنده یاب های تصویری)

از دستگاه زنده یاب آندوسکوپی در حوادث و سوانح طبیعی بیشتر استفاده می شود و برای یافتن مصدوم و یا

مصدومین زنده احتمالی در زیر آوار استفاده می شود.

ویبراسکوپ(زنده یاب ها ی تصویری)

را برای ما فراهم می کند که با فرد آسیب دیده و مدفون شده در زیر توده ای از دستگاه ویبراسکوپ این مکان

آوار و خرابیهای ناشی از فروریختن ساختمان پس از زلزله ـ انفجار ساختمانی ناشی از ترکیدگی لوله گاز ارتباط

برقرار سازیم و فرد مدفون شده را ببینیم .

زنده یاب های راداری)بیورادار(

نده یاب بیورادار به منظور تشخیص و ارزیابی حرکات موجودات زنده و در درجه اول انسان ساخته شده دستگاه ز

است . این دستگاه یکسری امواج رادیویی کامالً بی ضرر از خود منتشر می کند که این امواج پس از برخورد با

ضربان قلب مورد ارزیابی قرار میگرد. انسان به دستگاه باز گردانده و هر گونه حرکات احتمالی بدن ، تنفس و

41 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

مگاهرتز می باشد. امواج این دستگاه می توانند از مواد عایق از قبیل آجر یا بتون، 1299فرکانس کاری دستگاه

الیه های سنگ و خرده سنگ، خاک و برف با ضخامت های چندین متری نیز عبور نماید. الزم به ذکر است که

یتوانند باعث کاهش حساسیت دستگاه شوند و پالستیک خاصی به نام پرلون و فلزات) فوالد داخل بتون( م

متر 15متر و در برف تا 8صفحات فلزی بزرگ امواج رادیویی را از خود عبور نمیدهند. این دستگاه دربتون تا

قابلیت جستجو دارد.

درجه نسبت به مرکز آنتن 55ه آنتن دستگاه یک وسیله فرستنده ـ گیرنده می باشد و امواج بیورادار در زاوی

توزیع می شود. برای استفاده از این دستگاه به دو نفر نیاز می باشد که هریک موظفند در انجام مسئولیت محوله

منظم و دقیق باشند بطوریکه یک نفر مسئول جابجایی آنتن دستگاه و دیگری مسئولیت کنترل دستگاه وارزیابی

ده دارد.شکل موجها در مانیتور را به عه

زنده یاب رسکیو رادار

تشخیص فرد مصدوم در زیر آوار به وسیله امواج الکترومغناطیس می باشد. گزارش کارکرد دستگاه سریع و به

درجه می باشد 45صورت تصویری و نقطه ای نمایش داده می شود ،امواج به صورت مخروطی و با زاویه تقریبی

نیاز است .کلیه تجهیزات در داخل محفظه ضد آب می قرار داده شده . و در برای استفاده از این دستگاه یک نفر

همان وضعیت عملیاتی می شود .امواج این دستگاه) الکترومغناطیس ( می توانند از مواد عایق از قبیل آجر ، بتون،

ید.ارتباط بتون مسلح ،الیه های سنگ و خرده سنگ، خاک و برف با ضخامت های چندین متری نیز عبور می نما

( توسط مش مق دفنعر به حداقل می رسد. محل قربانی)بوده و اشتباهات اپراتو WiFiسنسور با رایانه به صورت

امکان نظارت و پایش قربانیان وجود دارد . بندی و قاعده مثلث قابل تشخیص می باشد.

اره بتن بر

15. زنجیر الماس آن، بتن مسلح تا ضخامت اره بنزینی یک اره زنجیری قدرتمند برای برش بتن مسلح می باشد

لیتر در دقیقه برای خنک کردن و روان 5/7سانتی متر( را برش می دهد. یک خط لوله تنها ، با جریان 41اینچ)

کار کردن زنجیر استفاده می شود و از ذرات گرد و غبار جلوگیری می کند. این اره توسط یک نفر به راحتی قابل

ایط خاصی برای راه اندازی آن وجود نداردو شخص می تواند بتن هایی از این وسیله استفاده حمل می باشد و شر

نماید و به نجات مصدومان بپردازد.

اره دو تیغه

در هنگام بروز سوانح طبیعی مانند زلزله و سوانح غیر طبیعی مانند تصادفات جاده ای که ترکیبی از اجناس

ود محصور نموده است می بایست از وسیله ای که توانایی برش تمامی آنها را گوناگون فرد حادثه دیده را در خ

داشته باشد استفاده نمود.

42 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

اره برش

فلزات انواع برش توانایی و کنند می گردش هم جهت خالف بر آن محور هم تیغه دو که باشد می ای تیغه اره یک

الماسه اره تیغه جنس. ندارد را سنگ و بتن برش قابلیت دستگاه این. دارد را... و چوب و شیشه و پالستیک و

.است متحرک محافظ نقاب دارای ها براده پرتاب از جلوگیری جهت که است

می شخص و ندارد وجود آن اندازی راه برای خاصی شرایط و باشد می حمل قابل راحتی به نفر یک توسط اره این

.بپردازد مصدومان نجات به و نماید استفاده وسیله این از تنهایی به تواند

معایب:

امکان گیر اختالل در عملکرد و قفل شدن در هنگام برش های طولی وجود دارد.

امکان گیر کردن قطعات برش خورده در بین فضای تیغه های وجود دارد.

اره چوب بر

صدومین حوادث این اره چوب بر که با بنزین کار می کند برای برش قطعات چوبی و درختان جهت دسترسی به م

و یا عملیات پاکسازی موانع درجاده ها و ... مورد استفاده قرار می گیرد.

فرد استفاده کننده باید در وضعیت جسمانی خوب و سالمت روانی باشد و تحت تاثیر هیچ شرایط فیزیکی:

ضاوت فرد لطمه بزند.اعم از مواد مخدر و الکل( نباشد. زیرا ممکن است به قدرت بینائی، چاالکی و قماده ای)

هرگز هنگام خستگی از اره زنجیری استفاده نکنید.

که استفاده کنندگان از آن ها را در معرض لرزش یا دستگاه های دیگری( استفاده طوالنی از اره های زنجیری)

و قرار می دهد ،این پدیده توانائی دست برای احساس و تنظیم حرارت را کاهش می دهد و سبب بی حسی

احساس سوزش می گردد و ممکن است باعث آسیب به سیستم عصبی یا گردش خون یا مرگ نسوج شود .

لباس فرد باید محکم و ایمن باشد و در عین حال آزادی حرکت کاملی به او بدهد. استفا ده از :لباس مناسب

گشاد یا بیش از حد بلند، یا هر لباسهای گشاد، شال گردن، کراوات، گردنبند، و دستبند و امثال هم، شلوارهای

هنگام استفاده از زنجیر آن، از چیز دیگری که احتمال گیر کردن به اره یا برش را داشته باشد، پرهیز کنید.

پوشش خوب پاها هم هنگام کار با اره زنجیری بسیار مهم دستکش برای محافظت دستان خود استفاده نمائید.

پیش از زمین گذاشتن اره زنجیری یا حمل آن، همیشه آنرا خاموش .محافظت از چشم ها ضروری است است.

کنید. حمل اره زنجیری در حالت روشن بسیار خطرناک است. افزایش اتفاقی دور موتور ممکن است موجب

گردش زنجیر شود. اگزوز اره و مواد اطراف آن به هنگام استفاده از دستگاه فوق العاده داغ می شوند .هنگامیکه اره

را با خود حمل می کنید، موتور باید خاموش و اره باید در حالت مناسب باشد .دسته جلو را بگیرید بطوریکه اگزوز

در سمتی قرار گیرد که با بدن شما فاصله دارد. حفاظ زنجیر باید روی زنجیر و تیغه نگهدارنده گذاشته شود و

43 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

ه نقلیه، تیغه نگهدارنده و زنجیر راباید با حفاظ هنگام حمل اره با یک وسیل جهت آن باید رو به عقب باشد.

اره زنجیری دستگاهی یک بپوشانید. اره را ثابت نگهدارید تا وارونه نشود، سوخت آن نریزد و به اره آسیبی نرسد.

دستگاه خود رابدون کمک دیگران روشن کنید و نفره است .به دیگران اجازه ندهیدهنگام کاربه آن نزدیک شوند .

استفاده از با فشار دادن دستگاه به سمت پائین ، آن را روشن نکنید .این روش بسیار خطرناک است. اندازید.بکار

اره زنجیری میتواند خطرناک باشد. زنجیر اره، دارای تیغه های برش تیز و بزرگی است. در صورتی که تیغه ها با

سرعت حرکت ب بریدگی و جراحت خواهند شد. بدن شما تماس پیدا کند، حتی اگر زنجیر در حرکت نباشد، سب

نیروهای عکس العملی، از جمله پس زدن دستگاه، ممکن متر بر ثانیه میرسد.20زنجیر در باالترین حد خود به

استفاده نادرست یا ناشی از بی احتیاطی از اره زنجیری ممکن است سبب جراحت جدی است خطرناک باشد.

نی که معموالً به هنگام کار با یک تبر یا اره دستی رعایت می گردد، هنگام کار تمامی اصول ایم مرگبار گردد .

هیچ هرگز نباید به بچه ها اجازه استفاده از اره زنجیری را داد. کردن با اره های زنجیری نیز مراعات می شوند.

ره نباید بدون حضور شما در بچه یا حیوانی نباید در محل استفاده از اره زنجیری اجازه حضور داشته باشد .هرگز ا

حال کار کردن باشد. پیش از آنکه آنرا برای پیش از چند روز در جائی قرار دهید، مخزن سوخت آن را تخلیه

نمائید . هرگز اره زنجیری خود را بدون دفترچه راهنمای آن ، به کسی قرض یا کرایه ندهید .هرگز هنگام روشن

یر نداشته باشید .بودن دستگاه ، سعی در سفت کردن زنج

12)جی پی اس(سیستم موقیت یاب جهانی

جی پی اس یک سیستم ماهواره ای است که مهم ترین کاربرد آن تعیین مختصات جغرافیائی می باشد.این

ایستگاه زمینی ساپورت می شود. این ماهواره ها در 5تا یدک(و 8تا اصلی و 24ماهواره )32سیستم توسط

درجه است. ماهواره های جی پی اس 55ند که زاویه بین این مدارها و سطح استوا)زاویه کجی( مدار قرار گرفته ا6

بار به دور زمین می چرخند.در حال حاضر با توجه به کارکرد آسان، سریع، قیمت ارزان، تغذیه 2ساعت 24در هر

توسط باتری و ... بهترین وسیله برای تعیین موقعیت جغرافیایی می باشد.

این اطالعات را به ما می دهد: م موقیت یاب جهانیسیست

طول و عرض جغرافیائی، ارتفاع از سطح دریا،نمایش موقعیت شخص در جهان) بر روی نقشه(، سرعت حرکت،

رسیدن به نقطه مورد برایتهیه نیمرخ از مسیر حرکت، محاسبه مساحت،ثبت نقاط، ثبت مسیر حرکت، راهنمائی

ده تا رسیدن به مقصدتعیین زمان طلوع و غروب خورشید و ماه درهر محل ساعت و ...نظر، مدت زمان باقیمان

12. GPS

44 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

م:پنجفصل

اولویت بندی ارزیابی صحنه عملیات و

قدم اول: مرور و ارزیابی کلی از صحنه حادثه

اگر به محض اعزام در طول مسیر حرکت، شروع به نقشه کشیدن کنید تا هنگام رسیدن باید چه کار انجام دهید.

به حوادثی که به طور معمول با آن برخورد داشته اید اعزام شدید، نگویید مشابه کار قبلی است بلکه از دانسته

کامل باشد، شما 13های قبلی خود استفاده کنید، ولی در طرح خود انعطاف پذیر باشید. اگر اطالعات مرکز اعزام

مبیل و موتور، کامیون و اتومبیل یا قطار و کامیون( هم چنین نوع وسیله نقلیه را می دانید)مثالً دو اتومبیل، اتو

می دانید چند نفر مصدوم یا گیرافتاده یا سوخته اند و آیا مواد خطرناک در محل وجود دارد؟ به محض رسیدن به

محل حادثه و قبل از خروج از اتومبیل، نگاهی کلی به صحنه حادثه بیاندازید. بخاطر داشته باشید که قبل از

درمان، باید مصدوم را یافت. فوراً وسعت حادثه را ارزیابی کنید، سپس برای رسانیدن نیروهای موردنیاز شما برای

کنترل حادثه کمک بخواهید.

قدم دوم: تثبیت صحنه و کنترل مواد خطرناك

و دیگر نگاه تیز شما در مورد مواد خطرناک و خطرساز که باعث صدمه، معلولیت و مرگ مصدومین، خود شما

می شود بسیار مهم است. برخی از شایع ترین مواد خطر ساز، در صحنه تصادف اتومبیل عبارتند از: نجاتگران

بیماری های عفونی، رفت و آمدها، شاهدان، نشت بنزین یا سایر مواد خطرناک، باتری اتومبیل، کابل های افتاده

که شما باید این موارد را با کمک گرفتن از سایر سازمان برق، اتومبیل های بی ثبات و اتومبیل های آتش گرفته

ها و با رعایت اصول ایمنی مثل پوشیدن دستکش برطرف کنید.

بیماری های عفونی

بسیاری از مصدومین در صحنه حادثه دچار صدمات بافت نرم و خونریزی از زخم های باز و یا حتی دهان و بینی

اگر شیشه یا اجسام تیز دیگر وجود .14ن مصدوم در صحنه حادثه باشیدمی شوند. مراقب ترشحات و مایعات بد

دارند، باید دستکش های ضخیم تر دست کنید و صرفاً به دستکش های التکس اکتفا نکنید. باید از عینک محافظ

چشم نیز استفاده نمود.

13. EOC . Emergency Operation Center

14 . BSI: Body Substance Isolation

45 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

خطرات رفت و آمد وسایل نقلیه

محل مناسب و بی خطر و بر اساس استانداردهای موجود که ابتدا خودروی خود و دیگر خودروهای امدادی را در

بسته به این که اولین خودروی رسیده در صحنه حادثه اید یا نه، قرار دهید به طوری که هم هشدار برای دیگر

خودروها باشد و هم از تصادفات دیگر جلوگیری به عمل آید. این پارک نباید رفت و آمد سایر خودروها را مسدود

و از رفت و آمد شما به محل حادثه و مصدومین جلوگیری کند. استفاده از مثلث خطر، دوک خطر، پوشیدن نماید

لباس آرم دار و شب رنگ برای شب ضروری است. این چینش باید به صورتی قرار داده شود تا دیگر وسایل نقلیه

در رفت و آمد که هشدار را دریافت و از سرعت خود بکاهند.

گرانخطرات تماشا

دور کردن تماشاگران به منظور کاهش خطر از صحنه حادثه به سرعت انجام شود و به محل های خاص یا مناسب

با کمک پلیس و نیروی انتظامی صورت گیرد. استفاده از نوار خطر و تثبیت و تعیین محدوده خطر مانع ورود

ها جهت دور نگه داشتن بقیه از مک آنمردم و تماشاگران به صحنه حادثه می شود. همچنین می توانید از ک

صحنه حادثه کمک بگیرید.

نشت بنزین

نشت بنزین از حوادث جاده ای بسیار شایع می باشد. به جز یافتن سوخت در محیط، در صورت ضربه به عقب یا

یک سمت و یا واژگونی خودرو، احتمال ریختن سوخت زیاد است. در صورت مشاهده چنین وضعیتی اگر آموزش

، جدا کردن 16و کپسول های واترمیست 15های نجات را دیده اید عمل کنید. استفاده از کپسول های اطفاء حریق

60سرباتری های خودرو، خاموش کردن و خارج کردن سوئیچ از اتومبیل، پارک خودروی امدادی در فاصله باالی

متری از محل حادثه، تماس با آتش نشانی منطقه مواردی مانند آن.

مصدوم داخل خودرویی که سوختش نشت می کند و هنوز آتش نگرفته است، بهتر است سوخت را با خاک اگر

بپوشانید، این کار تبخیر را کم و احتمال آتش سوزی را نیز کاهش می دهد. بخار سوخت در سطح زمین حرکت

روشنایی ها و سایر موارد توجه می کند و با باد جابجا می شود. ضمن این که به کلیه منابع آتش زا مانند سیگار،

داشته باشید و آن ها را کامالً از محل نشت سوخت درو کنید.

15 . AFT 16 . HNE

46 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

باتری اتومبیل

در ضربه هایی که به جلوی خودرو وارد می شود، ممکن است باتری شکسته و اسید آن نشت کند که بسیار

و احتمال ایجاد اتصال کوتاه الکتریکی را خطرناک است و باید از تماس با آن باید اجتناب شود. بستن سوییچ خودر

کاهش می دهد.

کابل های الکتریکی افتاده

کابل های الکتریکی افتاده، ممکن است به علت آب و هوای بد یا برخورد خودرو به تیرهای برق در صحنه حادثه

فتاده باشند. مراقب باشید دیده شوند. گاهی ممکن است جرقه بزنند و یا بدون اثر بر روی زمین و در کنار خودرو ا

که کابل ها باعث صدمات و مرگ بدون ایجاد عالئم هشدار دهنده می شوند. محل کابل ها را مشخص، ولی به آن

دست نزنید. اگر کابلی بر روی اتومبیل افتاده و مصدومین در آن گیر کرده اند، ابتدا از خروج آن ها از داخل

( تماس حاصل نمایید.125( و آتش نشانی) شماره 122ادث برق) شماره خودرو مخالفت به عمل آورده و با حو

تمام اطراف و زیر خودرو را جهت خطرات الکتریکی بررسی کنید، اگرچه شما نباید با خطرات الکتریکی صحنه

حادثه درگیر شوید. تمامی کابل های برق بر زمین افتاده دارای الکتریسیته اند مگر خالف آن ثابت شود.

روهای بدون ثباتخود

خودروهای تصادف کرده یا واژگون شده را بدون ثبات در نظر بگیرید و از تثبیت آن اطمینان حاصل نموده و

سپس وارد مرحله دسترس به مصدوم و تثبیت پزشکی وی شوید. این کار می تواند با اقداماتی مانند خالی کردن

جلو و عقب خودرو، تثبیت با طناب و مواردی مانند آن انجام باد الستیک ها، قراردادن گوه یا الستیک زاپاس در

پذیرد.

خودرویی که به پهلو قرار دارد به شدت بی ثبات است، اگر چه این وضعیت کمتر دیده می شود ولی برای نزدیک

ی شدن به خودرو و دسترسی به مصدوم، ابتدا از تثبیت آن اطمینان حاصل کرده و به روش هایی که در دوره ها

تخصص جاده آموزش داده می شود از خودرو باال نروید. به دقت شیشه عقب خودرو را شکسته از آن وارد شوید.

نزدیک به زمین حرکت کنید تا گرانیگاه خود را به هم نزنید.

خودروی آتش گرفته

مد نظر قرار گیرد. دو اگر چه این اتفاق به ندرت دیده می شود، اما یکی از مواردی است که در ارزیابی صحنه باید

نوع آتش سوزی در تصادفات خودرویی دیده می شود: آتش سوزی هنگام ضربه تصادف و آتش سوزی پس از

تصادف.

47 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

آتش سوزی هنگام تصادف وقتی دیده می شود که باک بنزین در آن هنگام سوراخ شده باشد. معموالً به سرعت،

ک به مصدومین نیست. اغلب این دسته مصدومین توسط آتش، خودرو را در بر می گیرد و فرصتی برای کم

تماشاگران یا شاهدان حاضر در صحنه از خودرو خارج می شوند. آتش سوزی پس از تصادف معموالً به علت ایجاد

مدار کوتاه دیگری است و قابل پیشگیری بوده و با بستن سوییچ خودرو، برداشتن سر باتری ها و ... صورت می

رکت از آتش سوزی وسیع جلوگیری شده و مهار می گردد.گیرد. با این ح

اصول ارزیابی صحنه حادثه

. عدم ورود به صحنه های ناپایدار 1

. ورود با احتیاط بیشتر به صحنه های جنایت، مشکوک و بی ثبات2

ی و علمی . کمک از نیروهای امدادی دیگر در صورتی که صحنه حادثه خارج از حدود آموزش و یا تجربه عمل3

شماست.

. خروج سریع از صحنه حادثه خطرناک4

. در نظر گرفتن یک راه فرار در صورت خطرناک بودن صحنه5

هنگام ترک آمبوالنس یا خودروی نجات، رادیوی بی سیم دستی خود را همراه داشته باشید. به این ترتیب می

.حنه با سایر همکارانتان ارتباط بر قرار نماییدتوانید برای درخواست ابزار یا نیروی کمکی پس از ارزیابی ص

سایر صحنه های حادثه

برخی از صحنه های حادثه به آموزش و تجهیزات تخصصی خاصی نیازمند هستند و امدادگران یا نجاتگران باید

برای مواجهه با این صحنه ها آمادگی خاصی داشته باشند و نه تنها سالمت خویش و همکاران خود را تضمین

نمایند بلکه به یک امداد رسانی موفق منتهی گردد. این صحنه های حادثه خاص شامل:

ـ سالح های شیمیایی و بیولوژیک کشتار جمعی

ـ سقوط از ارتفاع)ساختمان های در حال ساخت طبقاتی و...(

ـ ریزش آوار)ساختمان ها، مناطق ساخت و ساز ، خاک برداری ها و...(

ن توجه به محتوای آن( ـ کپسول های ذخیره)بدو

ـ تانکرهای حمل سوخت یا گازهای خاص یا مواد پتروشیمی

حفاظت از مصدومین

ایمنی مصدومین جزء مهمی از بررسی صحنه حادثه است که مصدوم را در معرض فاکتورهای محیطی مختلفی

قرار می دهد تا شرایط و اوضاع و احوال خاصی را برای وی رقم زند.

امری است اجتناب ناپذیر و باید در تمامی مراحل عملیات امداد و نجات مورد ارزیابی و دقت حفاظت از مصدوم

قرار گیرد، به طوری که همیشه یک نفر تحت عنوان افسر ایمنی در صحنه های حادثه این موضوع را باید مد نظر

قرار دهد که فرمان وی می تواند منجر به ادامه یا توقف عملیات گردد.

48 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

ز حاضرینحفاظت ا

در شرایط امدادی مدیریت صحنه حادثه و کنترل تماشاچیان اهمیت ویژه ای دارد به دلیل این که غفلت از انجام

و دیگر حاضرین را تهدید نجاتگرانیک اقدام غیر اصولی و نابجا توسط حاضرین و تماشاچیان، بعضاً مصدوم،

فاظت از این امر، ممانعت از نزدیک شدن به صحنه )با خواهد نمود. همان طور که قبالً نیز اشاره شد، برای ح

کشیدن نوار خطر و تعیین محدوده عملیات( مؤثرترین روش این کار، درگیر کردن چند تن از حاضرین در امر

کنترل جمعیت است.

سایر مواردی که برای کنترل و امنیت صحنه یک حادثه الزم است مد نظر قرار گیرد شامل موارد زیر است:

. تأمین نور کافی باالخص در شب) هد المپ ، پروژکتور و ...( ضروری است.1

. لباس فرم آرم دار با نوار شب رنگ 2

انفجار، حادثه ) را در صحنه تهدید می کند نجاتگران. انتقال مصدوم در اولویت حوادثی که خطر مصدوم و 3

وسط بزرگراه و ...(

. آرام و خونسرد باشید4

پذیر باشید . انعطاف5

. وسایلی که در دسترسی به مصدوم اختالل ایجاد می کند را جابجا یا از ورود آن ها به صحنه حادثه جلوگیری 6

نمایید.

اولویت بندی را به دو بخش می توان تقسیم کرد:

( اولویت بندی اقدامات مختلف در صحنه حادثه 1

( اولویت بندی) تریاژ( مصدومین 2

دامات در صحنه حادثهاولویت بندی اق

این اولویت بندی بالفاصله از زمان اعالم حادثه و حرکت به سمت محل شروع می شود. این فعالیت ها می تواند

مورا زیر را شامل شود:

ارزیابی موقعیت حادثه، ارزیابی صحنه آسیب) تعداد مصدومین، وسعت حادثه، نیازهای امداد و نجات و ...(

ن) تریاژ(اولویت بندی مصدومی

منظور از تریاژ شناسایی مصدومین با احتمال آسیب های شدید و اطمینان از انتقال آن ها به مرکز ترومای

مناسب می باشد. این امر بسیار مشکل است زیرا ممکن است برخی قربانیان در صحنه راه رفته، در حالی که می

دیگر، هدف دیگر در این امر، کاهش زمان در صحنه توانند آسیب های تهدید کننده حیات داشته باشند. از طرف

بوده که با بررسی مصدوم و یافتن موارد مهم و تهدید کننده می باشد که آن هم مستلزم پیروی از الگویی

استاندارد مناسب است.

49 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

ت که بیش ترین کاربرد تریاژ در شرایط حوادث پر تلفات می باشد که شامل امداد رسانی و انتقال مصدومینی اس

بیش ترین استفاده را از عملیات امداد، نجات و درمان خواهند برد.

در این گونه موارد دو موقعیت وجود دارد:

. اول این که مصدومان و قربانیان متعددی وجود دارند اما امکانات و منابع الزم و کافی برای آنان وجود دارد و 1

دی که آسیب های تهدید کننده حیات دارند و سریعاً بایستی مصدومین باید مثل الگوی قبلی برای شناسایی افرا

انتقال یابند تریاژ شوند.

. در حالت دوم تعداد افراد آسیب دیده و مجروحان و شدت آسیب بیش از توان و منابع موجود است. بنابراین 2

استفاده شود. 17باید از الگوی دیگری نظیر تریاژ

17 . Start: Simple Triage and Rapid Treatment/ Mass : Mass Casualty triage

50 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

:ششم لفص

راهبری تیم مبانی کار تیمی، ساختار و

تیم

گروهی از افراد است که در ارتباط با هدف مشخصی گرد هم آمده اند. از تیم جهت انجام وظایفی که تیم یک

دارای پیچیدگی و قابل تقسیم به زیر وظایف ساده تر می باشند استفاده می شود. تیم ها به طور معمول دارای

در طی یک تالش هماهنگ شده هم افزایی مل، سبب ایجاداعضایی هستند که با بر خورداری از مهارت های مک

ی می گردند، به طوری که نقاط قوت هر عضو تیم به حداکثر و نقاط ضعف آنها به حد اقل رسانده می شود. اعضا

تیم باید یاد بگیرند که چگونه به یکدیگر یاری رسانند، اعضای دیگر تیم را از پتانسیل های مثبت خود آگاه سازند

.و در نتیجه محیطی را فراهم سازند تا دیگر اعضای تیم بتوانند فراتر از محدودیت های فردی فعالیت نمایند

اندازه و ترکیب تیم

یمی از نوع و ابعاد فعالیت آن ها می باشد. با این همه برخی پژوهش های انجام اندازه و ترکیب تیم ها تابع مستق

بِلبین ژوهش هایاندازه مطلوب چهار نفر می باشد. هم چنین پ حل مسئله شده نشان داده است که در زمینه

دیوید . نفر بهینه می باشد 8نفر است که در این میان تعداد 12تا 5نشان داده است که ابعاد تیم بین

ابعاد بزرگ را برای تیم ها پیشنهاد می دهد. وی معتقد است که تیم های بزرگ تر قادر به پاسخ گویی به کوپریدر

تعداد بیش تری از مشکالت می باشند.

ترکیب، تیم ها به دوسته همگن و ناهمگن تقسیم می شوند. در تیم های همگن مهارت های اعضا شباهت از نظر

های بیش تر و در بعضی موارد هم پوشانی دارد که ممکن است دامنه مسائل قابل حل توسط تیم را کاهش دهد

اوت های بیش تری دارد که ولی رابطه اعضا را بیشتر می کند. در تیم های ناهمگن مهارت های اعضای تیم تف

سبب افزایش دامنه حل مسئله تیم و افزایش میزان خالقیت آن و نیز افزایش احتمال بروز اختالف نظر در تیم

.می گردد

انواع تیم

های مستقل و وابستهتیم

یکی از تقسیم بندی های رایج که تیم ها را به دو حالت کلی تقسیم می کند:

51 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

که به وضوح یک تیم وابسته تیم فوتبال می باشد. برای ادامه به عنوان مثال وابسته و لمستق هایبندی تیمدسته

:است، دارای ویژگی های زیر می باشد

.همه اعضای تیم قابل انجام نیست هیج کاری بدون همکاری -

.فردی هستنددر این گونه تیم، اعضا دارای مهارت های منحصربه -

.موفقیت هر فرد کامالً به موفقیت تیم وابسته است -

از سوی دیگر یک تیم شطرنج نمونه ای از یک تیم مستقل است که دارای ویژگی های زیر می باشد:

کار افراد دیگر تیم بدون تأثیر و یا با کم ترین تاثیر است.نتیجه کار هر فرد بر روی -

.افراد در این تیم کارهای مشابهی را به صورت انفرادی انجام می دهند -

تیم های خودگردان

به طور معمول و در ساختار سنتی، یک مدیر به عنوان رهبر تیم عمل می کند و مسئول تعریف اهداف، روش ها،

با این وجود، مدل سلسله مراتبی همیشه راه حل مناسبی جهت رفع مشکالت و تداخل های و عملکرد تیم است.

باشد. تیم های خودگردان با استفاده از مشخص کردن محدوده ای واضح برای به وجود آمده در سازمان نمی

های خودگردان آزادی و مسئولیت پذیری، سعی در انجام وظایف به موثر ترین روش ممکن دارند. ایده اصلی تیم

کند. تیم های خودگردان این است که رهبر تیم، با استفاده از اقتدار موقعیتی خود به عنوان رهبر تیم عمل نمی

هستند، عمل د فرایندبهبو های پیچیده که شامل تحقیقات، طراحی، مدیریت پروژه در بسیاری از سازمان ها برای

مستقل و یا وابسته باشند. برای پیاده سازی موفق یک تیم می کنند. تیم های خودگردان ممکن است از نوع

بیش تری قابلیت اعتماد خودگردان، باید محدوده بیشتری از مسئولیت به اعضای تیم واگذار گردد و اعضای تیم

نسبت به هم پیدا نمایند. در تیم های خودگردان بسیار حیاتی است که مدیر انتظارات خود را از اعضای تیم

رایند ارزشیابی تیم را درک کرده و روشن و مشخص سازد. مشخص بودن انتظارات اجازه می دهد تا افراد، ف

.اعضای پاسخگو به وظایف محوله در ساختار تیم باقی بمانند

از گروه به تیم

:روند تبدیل شدن از گروه به تیم دارای چهار مرحله است

. گزینش1

رفع وابستگی ها و تداخل ها .2

. اعتماد سازی و ایجاد ساختار3

. کار4

توحه به تخصص های مورد نیاز تیم، تحت سرپرستی رهبر تیم انتخاب می شوند. در در مرحله اول، اعضای تیم با

مرحله دوم تیم تالش می کند تا وابستگی خود به سطوح باال دستی مدیریتی و گروه های کاری موجود در

52 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

بری سازمان را به کم ترین میزان ممکن کاهش دهد. در مرحله سوم تیم آماده بر خورد با چالش ها تحت راه

رهبر تیم می شود و در مرحله چهار فعالیت عملیاتی تیم به منظور دست یافتن به اهداف تعریف شده آغاز می

.شود

تیم در حوزه امداد و نجات

این نوع تیم یکی از متداول ترین ساختارهای سازمانی است که در عملیات امداد و نجات بکار گیری می شود. در

داد و عملیات جستجو و نجات از تیم های عملیاتی به طور گسترده ای بهره گیری بخش های گوناگون عملیات ام

می شود. و کار)عملیات( تیمی رایج ترین نوع عملیات در صحنه های امداد و نجات است. در منابع علمی امداد و

یم جستجو و، ت19، تیم امداد پزشکی سانحه18نجات با نام های آشنایی چون تیم ارزیابی و هماهنگی میدانی

و ده ها تیم دیگر با عناوین مختلف می توان برخورد کرد. 20نجات شهری

تیم شاید یکی از کوچک ترین ساختارهایی است که نیروهای عملیاتی در آن سازمان دهی می شوند. کارکردهای

ی عملیاتی ها خوبی که ساختار تیمی از خود بروز داده است، سبب گسترش روزافزون این ساختار در سازمان

از ضروری ترین آموزش هایی است امداد و نجات گردیده است. بنابراین آشنایی با تیم، ساختار تیمی و کار تیمی

که بایستی در سازمان های پاسخگو در حوزه امداد ونجات مورد تامل و توجه قرار گیرد، زیرا بسیاری از گروه های

ملیات حاضر شده و عملیات خود را با ساز و کارهای تیمی به عمل کننده در صحنه حادثه با این ساختار در ع

انجام می رسانند.

تیم چیست؟)سایر دیدگاه ها(

تیم به تعداد کمی از افراد دارای مهارت های مکمل گفته می شود که مقصد واحدی دارند، به اهداف عملکردی

رویکرد خود همگی پاسخگو هستند.مشترکی متعهدند، رویکرد واحدی نسبت به مسائل داشته و نسبت به

تیم، گروهی کوچکی از افراد با مهارت های مکمل که نسبت به هدف، اهداف عملکردی و روش مشترک متعهد

بوده و نسبت به آن ها به گونه ای متقابل احساس مسئولیت می کنند و با یکدیگر روابط متقابل و تعامل داشته

باشند.

ز از تیم ارائه شده است: توصیف های متفاوت دیگری نی

همکاری تعدادی از افراد، به طوری که پیشرفت شان از مجموع پیشرفت تک تک افراد بیشتر باشد. -

گروهی فعال از افرادی متعهد به دستیابی به اهداف مشترک، که به نحوی مطلوب با هم کار می کنند از آن -

ه نتایجی با کیفیت باال می رسند.لذت می برند و ب

18. Field Assessment and Coordination Team “FACT” 19. Disaster Medical Assistance Team, DMAT 20 . Urban Search and Rescue, USAR Team

53 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

بوده اند. تیم منظومه ای از افراد که دارای عقاید, افکار و قابلِیت های خاص -

تیم، گروه کاری است که به مرحله اجرائی خود رسیده است. جوهر تیم، داشتن تعهد مشترک است. -

و برای دستیابی به یک هدف کلی متعهد یک تیم، گروهی از افرادند که چشم انداز یا هدف مشترک داشته -

گشته اند.

گروه و تیم اغلب در کنار هم آمده و کار گروهی نیز همزاد کار تیمی است، اما این دو مفهوم به ظاهر مشابه

تفاوت هایی نیز با هم دارند.

ید.پس ارائه تعریفی اجمالی از گروه می تواند تفاوت های این دو مفهوم را روشن تر بیان نما

دارای عقاید, افکار و قابلیت های اجتماعی مشترک است، و یا دو یا چند نفر که با هم مجموعه ای از افراد گروه:

دهند. آیند، گروه را تشکیل میهای خاص گرد هم میاند و برای تأمین هدفروابط متقابل دارند، به یکدیگر وابسته

گذارند.اند و با تعامل اجتماعی، بر یکدیگر تأثیر میم وابستهگروه عبارت است از دو یا چند نفر که به ه -

در حوزه امداد و نجات از تیم تعاریف مشابهی ارائه می شود.

در مدیریت بحران تیم عبارت است از: یک اصطالح غیر تخصصی برای گروهی از افراد)کارکنان( که در یک

م وظایف محوله در طی مدیریت حوادث سازماندهی می واحد)با یک ساختار رهبری مشخص و متحد( برای انجا

سازمان امداد .شوند، این اصطالح ممکن است هم چنین به عنوان معنای کوتاه برای تیم های ضربت به کار رود

و نجات جمعیت هالل احمر در تعریف تیم و گروه و سایر رده های کار تیمی و گروهی از این تعاریف و تقسیم

زماندهی نیروهای خود بهره گرفته است:بندی با هدف سا

عملیاتی های تیم و نجاتگران از یک هر تخصص نوع و فعالیت زمینه از است عبارت عملیاتی: رسته -

دیدگان آسیب به در کمک جمعیت اهداف به نیل برای جمعیت وظایف شرح اساس بر احمرکه هالل جمعیت

گردد. می تعیین سوانح

شده تعیین شرح وظایف به بسته که است نجاتگران عملیاتی سازمانی واحد ترینکوچک عملیاتی: تیم -

فرماندهی تحت و عملیاتی رسته یک در که باشد می خاص تخصصی در دیده آموزش نجاتگر نفر 8تا 3شامل

نمایند. می فعالیت سرتیم عنوان به ایشان از نفر یک

در که باشد می عملیاتی تیم 3تا 2از متشکل که ستا نجاتگران سازمانی سطح دومین عملیاتی: دسته -

خود رسته با متناسب تیمی استاندارد تجهیزات و مهارت دانش، دارای و نمایند می فعالیت عملیاتی رسته یک

یک فرماندهی تحت که باشد می تیم عملیاتی 3 حداکثر و تیم 2حداقل واجد عملیاتی باشند. دسته می

. ندنمای می فعالیت سردسته

54 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

که باشد عملیاتی می 3تا 2 دسته از متشکل که است نجاتگران سازمانی سطح سومین عملیاتی: گروه -

خود رسته با متناسب تیمی استاندارد تجهیزات و مهارت دانش، دارای و نمایند می فعالیت عملیاتی رسته یک در

تحت که باشد می عملیاتی دسته 3 اکثرو حد تیم یک یا و دسته یک حداقل دارای عملیاتی گروه باشند. می

نمایند. می فعالیت سر گروه یک فرماندهی

که باشد می عملیاتی گروه 3تا 2از متشکل که است نجاتگران سازمانی سطح چهارمین عملیاتی: یگان -

خود رسته با متناسب تیمی استاندارد تجهیزات و مهارت دانش، دارای و نمایند می فعالیت عملیاتی رسته یک در

تحت که باشد می عملیاتی گروه 3حداکثر دسته و یک یا و گروه یک حداقل دارای عملیاتی یگان باشند می

نمایند. می فعالیت یگان مسئول یک فرماندهی

وظایف تیم ها

وظایف تیم ها بر اساس نوع ماموریت و اهدافی که تیم بر اساس آن شکل گرفته است متفاوت است، ولی همه تیم

ها یی که در مدیریت سوانح بکارگیری می شوند بایستی دارای ویژگی های زیر باشند.

. سریع و چابک 1

. با تجهیزات سبک و مناسب 2

. برخورداری از آمادگی کامل 3

. هدایت تحت یک سیستم فرماندهی منظم و منضبط4

نجات، امداد و درمان اضطراری عالوه بر تیم های سازماندهی شده برای انجام مأموریت در بخش های جستجو و

طی دوره های آموزشی، جهت اعزام سریع)در زمان طالیی هر حادثه( به منطقه فاجعه و انجام ماموریت های خود

بایستی به قابلیت های زیر دست یابند:

قابلیت دسترسی سریع -

قدرت تحرک باال -

ساعت( 48خود اتکا)برای -

انی باالاستاندارد درم -

توانایی انجام عملیات در حوادث گوناگون)چند وجهی( -

کامال ً سازماندهی شده دارای دستورالعمل ها و روش های استاندارد و از قبل تمرین شده -

تفاوت های تیم و گروه

سپس در هنگام مقایسه و بر شمردن وجوه تمایز تیم و گروه نخست بهتر است ویژگی های هریک را بر شمرده و

تفاوت ها و وجوه تمایزشان را مرور کرد.

55 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

الف. ویژگی های گروه

افراد با همدیگر کار می کنند. -

اطالعات کمی رد و بدل می شود. -

احساسات سرکوب می شود. -

تعارض پذیرفته می گردد. -

اعتماد کمتر وجود دارد. -

افراد برای خودشان کار می کنند. -

نامشخص باشد. ممکن است اهداف -

اغلب بعد از شکست دیگران را سرزنش می کنند. -

ممکن است اهداف مشخص باشد. -

ممکن است رهبری حضور نداشته باشد. -

اعضای تیم دارای اهداف و خواسته های مشترک جهت دستیابی به آن و درحال همکاری که انرژی و توانایی های

کار می گیرند. ولی گروه غالباً بر حسب ضرورت ایجاد می گردد.خود را تا دستیابی کامل به اهداف به

ب. ویژگی های تیم

افراد برای همدیگر کار می کنند. -

اطالعات به صورت آشکار و بدون مضایقه داده می شود.)به اشتراک گذاشتن اطالعات( -

د دارد(تعارضات حل می گردد.)برای حل تعارضات و مشکالت سازوکارهایی مشخص وجو -

اعتماد از ارکان مهم تیم است. -

همیشه اهداف مشخص و روشن است. -

موفقیت و شکست برای تمام اعضاء می باشد. -

رهبری همیشه حضور دارد. -

ج. تمایز تیم از گروه

در بیان تمایز تیم و گروه می توان این تفاوت ها را از ابعاد زیر بررسی کرد.

لکرد گروه وابسته به کار تک تک اعضاء است، ولی عملکرد تیم، وابسته به سهم تک تک عم. عملکرد گروه: 1

اعضا و محصول کار جمعی آنان است. یعنی عملکرد تیم به نتیجه کار هماهنگ همه اعضا وابسته است.

56 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

جمعی مسئولیت اعضای گروه تنها در قبال کار فردی اش است. ولی پاسخگوئی در تیم فردی و . پاسخگوئی: 2

است. چون نتیجه عملکرد تیم، حاصل همکاری مشترک و تالش مشترک همه اعضاء بوده و هر یک از اعضا در

برابر نتیجه مسئولیت خواهند داشت.

اعضای تیم مقصد را از آن خود می داند، وقت زیادی صرف آن می کنند، دستیابی به آن را . اهداف و مقاصد: 3

عی و مشترک و هم افزای خود می دانند. در گروه تالش حداکثری ، جم

اعضاء یک گروه کاری در راستای تحقق اهداف با یکدیگر ارتباطات چندانی برقرار ننموده و تنها چیزی که آنها را

دور هم جمع می کند، هدف مشترک است؛ اما یک تیم کاری واقعی متشکل از افرادی است با مهارت ها، دانش و

دارای تعهد دسته جمعی در زمینه رسیدن به اهداف تیم هستند.تجربیات گوناگون که

بر این اساس، درجه اعتماد، اطمینان، تعهد، انسجام و هماهنگی اعضاء یک تیم بیشتر از گروه است. در یک تیم

امکان بسیار زیادی وجود دارد که تجربه، تحصیالت، مهارت، دانش و هوش اعضا با هم برابر نباشد، اما در

رداری از عاملی بسیار مهم با یکدیگر مشترک و برابر هستند و آن تعهد تمامی اعضاء به سازمان و اهداف آن برخو

است.

شاید به ساده ترین بیان بتوان گفت که یک تیم:

از ساختاری منسجم تر -

اهدافی مشخص تر -

و راهبری سامان یافته تری بهره می گیرد. -

ی هایی را دارا نیست.ولی گروه الزاماً چنین ویژگ

در عملیات امداد ونجات نیز به دلیل اهمیت موضوع و ضرورت انسجام هرچه بیشتر جهت پاسخگویی سریع،

بموقع و کارآمد بهره گیری از ساختار های تیمی بر ساختار گروهی ترجیح دارد، زیرا بسیاری از کنش ها و فعالیت

محدودی برای انجام آن وجود دارد. هم چنین ویژگی های صحنه ها در این حوزه فوریتی است و زمان مشخص و

عملیات، ساختارهایی را که از انسجام، هماهنگی و انضباط الزم برخوردار نباشند را بر نمی تابد. اما ساختاری

ارک تیمی چه مزیت هایی دارد که استفاده از آن روز به روز متداول تر گشته و به سازمان ها توصیه می گردد. مد

و شواهد روشن فراوانی وجود دارد که تیم های اثر بخش نتایجی بیش از عملکرد افرادی که مجزا کار می کنند به

بار می آورند و حاصل کارشان به مراتب فراتر از قابلیت افراد و گروه های غیر منسجم می باشد.

ای همه تیم هایی است که در میدان سانحه انسجام، انعطاف پذیری و موثر بودن از ویژگی های غیر قابل انکار بر

نقش آفرینی می کنند. از مزایای دیگر تیم ها این است که تیم ها نسبت به گروه های سازمانی بزرگ منعطف تر

بوده و به سرعت تشکیل و مستقر می شوند و باز به همان سرعت مجدداً متمرکز و در پایان منحل می گردند.

57 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

ساختار تیمی:

.کند می تبیین و تعریف گردد، می واگذار تیم به که هایی مسئولیت و ها نقش را تیم هر ساختار

اگر چه شرایط سانحه پیچیده و غیر شفاف است اما ساختار، شرح وظایف و مسئولیت تیم های جستجو و نجات

. برخوردار باشدبایستی ساده و روشن تعریف و تبیین گردد، و ساختار از انسجام باال و توان پاسخگویی موثری

بعنوان مثال اگر تیم جستجو و نجات را با عنوان یک نیروی واکنش سریع تعریف و معرفی می کنیم بایستی

تمهیدات الزم جهت دریافت و فهم سریع هشدار و پیام سانحه، آمادگی سریع، اعزام فوری ودست یابی سریع به

لوازم کار را حسب وظایف تعریف شده فراهم آوریم. محل حادثه را در ساختار به نحوی گنجانده و اسباب و

رهبری تیم

رهبری چیست؟ رهبری یعنی نفوذ روی افراد، به طوری که آنها به سمت مقاصد و اهداف مورد نظر راهنمایی

شوند.

تولیدات در جهت به وجود آوردن رقابت در سازمان ها. و رهبری عبارتست از: ایجاد تغییر در روش ها

رهبران

به امور تحقق می بخشند. -

خطر می کنند. -

مسئولیت پذیرند. -

به نتایج مطلوب دست می یابند. -

داشتن شالوده های اصلی و مهارت های ضروری برای رهبری موثر)کار آمد( همیشه کافی :21کنش های رهبری

ی اتخاذ نماید عبارتند از:نیست. یک رهبر باید ایفای نقش نماید. کنش هایی که یک رهبر کار آمد بایست

ساختن تیم)تمرین کار تیمی( -

تمرکز بر تیم)جوابگویی چراهای آنان( -

تخصیص موثر منابع(مدیریت وظایف) -

حمایت از افراد)گوش دادن( -

تطبیق شیوه مدیریتی خود منطبق بر وضعیت)انعطاف پذیر بودن( -

21. Leadership Action

58 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

یادگیری رهبری:

خصوصیات فردی نیست که موفقیت رهبر یک تیم را تعیین می کند، بلکه تحقیقات نشان می دهد که این

روشی است که یک رهبر به وسیله آن وظایف و روابط را با هم ادغام می کند و به افراد روحیه و انگیزه می دهد تا

بتوانند به اهداف مورد نظر دست یابند.

راد به فعالیت های تیمی از طریق موارد زیر است:نکته اساسی در کارهای تیمی نشان دادن رهبری و ترغیب اف

چالشی معنادار و محرک در اختیار افراد گذاشته شود -

ایجاد فرصت برای کار با یکدیگر -

ترغیب افراد قوی تر در کمک به افراد ضعیف تر -

نوبتی کردن کارها و وظایف -

اداره کردن مشکالت تیم -

بسیار حساس و مهمی دارد و باید با اقتدار و با بهره گیری از اطالعات کامل به رهبر تیم در این میان نقش

سواالت پاسخ دهد و اعضای تیم را به گونه ای راهنمایی کند که آنان نقش خود را در داخل تیم باز یابند.

وظایف اصلی رهبری

. تبیین جهت توسعة چشم انداز و راهبرد آینده1

د، واداشتن دیگران به درک، پذیرش و حرکت به سوی اهداف تعیین شده)ایجاد همسویی و . متحد کردن افرا2

انسجام(.

. انگیزه و روحیه بخشیدن به افراد با توسل به نیازهای انسانی و ارزش های بنیادی که در عین حال کمتر مورد 3

بهره برداری قرار گرفته اند)ایجاد تعهد در افراد(.

کنند رهبران موفق چه می

جلب اعتماد بیشتر -

نشان دادن شایستگی های خود -

فراهم ساختن شرایط برای کار -

ترسیم جهت ها -

نشان دادن راه ها -

رفع ابهامات -

گرفتن فشارها -

59 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

الگو بودن برای ارزش ها -

مرد عمل و یار دیگران در بحران ها -

مهتکیه گاه قوی و پیر خردمند برای ه -

ویژگی های رهبران موفق

. راستی و صداقت1

. تواضع و فروتنی 2

. وفاداری 3

. اعتدال و میانه روی 4

. دلیری و شجاعت5

. عدالت و انصاف 6

. صبوری و شکیبایی7

. سازندگی و سودمندی 8

. سادگی و سهولت9

. شرم و حیا 10

های دیگران مؤثر است. خصوصیات اخالقی برای نفوذ در اندیشه ها و دل

هر گاه رهبری این خصایص را در حد اعتدال تقویت کند، نفوذ بیش تری در دیگران داشته و می تواند در نقش -

مدیر، اثربخشی سازمان را تضمین نماید.

اقد اگر مدیران رهبران خوبی نباشند، نمی توانند به موفقیت دست یابند و رهبران ف تمایز مدیریت با رهبری:

توانایی مدیریت هم، موفقیتی کسب نخواهند کرد.

خیمه هر تیمی بر ستون رهبری استوار می گردد و اصلی ترین نقش ها و تاثیر گذارترین مسئولیت ها بر دوش -

رهبر تیم قرار دارد .

است. رهبری خوب در تیم های پاسخگویی سانحه، حیاتی است، اگرچه رهبری بطور کلی مهارتی آموختنی -

ویژگی های رهبری

شرایط و ویژگی های رهبر تیم

الف. دانش و آگاهی

ب. مهارت ها

ج. توانایی ها

60 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

رهبری یکی از مهمترین ارکان هر تیم عملیاتی است. رهبر تیم عالوه بر برخورداری از دانش و تجربه الزم -

بایستی واجد این ویژگی ها باشد:

. کارش را خوب بلد باشد1

. توانایی های خود را بشناسد2

. اعضای تیم اش را خوب بشناسد3

. خوب شنیدن و فهمیدن را بداند4

. بداند چه چیز درست است 5

این که رهبر کارش را خوب بلد باشد به چه معناست؟

تیم ماهر رهبران بایستی در مورد وظایف و ماموریت هایشان از دانشی ژرف برخوردار بوده و در فعالیت های

باشند،آنان می بایست مهارت ها را توسعه داده و دانش مورد نیاز برای رهبری تیم را کسب نمایند.

رهبران می باید از هر فرصتی برای افزایش دانش خود بهره گیرند.کسب دانش به رهبران کمک می کند برای:

خلق تصمیمات ژرف -

خلق تصمیمات سریع -

تعلیم تیم خود -

بهتر به مدیران و بزرگانارائه مشورت -

افزایش اعتماد به خود -

وظایف رهبر تیم

. حصول اطمینان از سازماندهی همه بخش های تیم و نیازهای لجستیکی آن ها 1

. شرکت در جلسات توجیهی و اطمینان یافتن از این که همه اعضاء تیم عملیاتی بر اساس اهداف مشخص شده 2

ت خود و فعالیت هایشان را ارائه می کنند. فعالیت کرده و گزارش وضعی

. حصول اطمینان از انجام دقیق همه ساز و کارهای ایمنی3

وظایف اعضاء تیم در محل سانحه

شرکت در جلسات توجیهی تیم در صورت نیاز -

اطمینان از استفاده از روش ها و عملیات ایمن و مناسب)توسط اعضای تیم( -

یت آمادگی جسمی و روحی خوداطمینان از وضع -

اطمینان از استفاده از تجهیزات مناسب عملیات -

تهیه و ارایه گزارش صدمات و بیماری ها -

توجیه کامل فرد جایگزین برای انجام ادامه ماموریت -

انجام وظایف و ماموریت های مربوط -

61 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

سته تغییر میکند ولی آنها به صورت گروهی پرواز یک تیم همانند پرواز غازهای وحشی است که درآن رهبر پیو

میکنند و یک جهت و یک هدف خاص را دنبال می نمایند.

روش رهبری

رهبران بزرگ مایلند از پیش رهبری کنند و روش آن ها می تواند تأثیری شگرف بر تیم شان داشته باشد.

رد بکار گیرد. شاید بزرگترین اشتباه این باشد که کسی یک روش را در همه موا

چگونه رهبری کنیم

اغلب بهترین راه این است که رهبری نکنیم! در این مرحله از رشد گروه روش کار باید بیشتر توأم با عدم مداخله

باشد، نه با مداخله.

(: رهبری تیم1-6)تصویر

رهبر، فرمانده نامیده می شود. ،در ساختار فرماندهی سانحه

وظایف فرمانده

سامانه فرماندهی تشکیل -

(نجاتگرانایمنی برای پاسخگویان) فراهم آوردن شرایط -

هماهنگ نمودن فعالیت واحدهای گوناگون -

ارزیابی اولویت ها و تعیین اهداف عملیات -

62 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

های بیرونیهماهنگ نمودن فعالیت های سازمان با سازمان -

برنامه ریزی جهت اجرای نقشه عملیاتی حادثه -

یت منابع انسانی و مادی جهت پاشخگویی به حادثهمدیر -

تصویب و انتشار اطالعات جهت رسانه ها -

مشکالت فرمانده

کم بودن نیروی ماهر و کار آمد -

زیاد بودن نیروی غیر ماهر -

گم شدن نیروها -

استفاده غلط از نیروها -

مراقبت از افراد)اعضاء تیم(

رهبر تیم رفاه فیزیکی و روحی وروانی اعضاء تیم را فراهم آورد. رهبری باید در این یک ضرورت اساسی است که

وضعیت های اضطراری به نکات زیر توجه نماید.

الف. رفاه فیزیکی

. اقدامات ایمنی مقتضی1

. استراحت مناسب)کافی(2

. تغذیه مناسب3

. سرپناه و آسایش4

رفاه روحی و روانیب.

ت اعضاءتیم. پذیرش و مدیری1

.حل وفصل تعارضات درونی تیم2

های بحرانی سانحه. مدیریت استرس3

. مدیریت استرس خستگی، اضطراب های کاذب4

وظایف مسئول تیم در پایگاه امداد و نجات

ارزیابی توانائی انجام درخواست های مطرح شده -

تعیین نقش هریک از افراد -

63 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

یات وگزارش مختصری از یک واقعهتوجیه وظایف محوله قبل از عمل -

اطمینان از آمادگی تک تک افراد گروه برای انجام عملیات -

تجهیزات -

وظایف مسئول تیم درجریان عملیات

اطمینان از ایمنی تیم -

تصمیم بگیرید که چگونه وظایف محوله را انجام دهید -

تصمیم بگیرید که چگونه از تیم استفاده کنید -

ن شوید که تیم خوب توجیه شده استمطمئ -

انجام کار انفرادی را فراموش کنید -

درحین اجرای عملیات برای هر تغییراتی مدیریت کامل داشته باشید -

برای همه چیز مستندات تهیه کنید -

. انجام وظایف محوله 1

الف. اتخاذ تصمیم های منطقی براساس سیاست های سازمان

انجام صحیح وظایف محوله ب. اطمینان از

ج. اطمینان از توجیه بودن افراد تیم

. اطمینان از ایمنی تیم در عملیات2

. اطمینان از اینکه تجارب حاصل از فرماندهی در مجموعه تیم پاسخگو است3

. قبول مسئولیت عواقب و نتیجه عملیات4

وظایف مسئول تیم در بازگشت

تهیه گزارش از کل عملیات -

توجیه و مرور مجدد عملیات -

نظارت بر نحوه جمع آوری و برگرداندن تجهیزات -

برای افراد تیم مشخص کنید چه کاری در پیش است -

اگر عملیات مجددی بوقوع پیوست یا به قرارگاه بازگشتیم. -

64 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

م:هفتفصل

I-100,I-200آشنایی کلی با سامانه فرماندهی سوانح: سطح

مقدمه .الف

تم ملی مدیریت سوانحسیس

اصلی ترین مشکل ،با توجه به آمار و تجربیات گذشته در سوانحی که در ایران و سایر کشورها رخ داده است

های دخیل در مدیریت سوانح و حوادث بوده است .بین سازمان مدمدیران نبود هماهنگی و همکاری کارآ

با آن روبرو هستند شامل موارد زیر است: های بحرانیحادترین مشکالتی که مدیران در وضعیت

کمبود اطالعات و سردرگمی در جریان آن -1

نبود هماهنگی بین بخشی و ارائه خدمات مختلف -2

نیاز به کار در شرایط تحت فشار -3

وضعیت نامشخص و ناشناخته و گاهی خطرناک -4

دهی، طرح و مشخص نبودن وضعیت عناصر اصلی مدیریت هماهنگ شامل: منابع، اطالعات، فرمان -5

برنامه،کنترل و پاسخگویی.

در کشور عملیاتی شود. « *ملی مدیریت سوانح امانهس» برای حل این معضالت پیشنهاد می شود اجرای

* National Incident Management System (NIMS)

ی، غیردولتی و ها و نهادها در تمام سطوح دولتسیستم ملی مدیریت سوانح، یک روش منظم برای هدایت سازمان

ها و نهادها با یکدیگر کار کرده و با تمام حوادث و خطرات شود این سازمانباشد که سبب میبخش خصوصی می

بدون در نظر گرفتن حجم، موقعیت یا پیچیدگی و بدون از دست رفتن زندگی انسان ها، اموال و آسیب به -

شوند. روبرو -محیط زیست

NIMSاصول و مفاهیم

ارچوبی انعطاف پذیردارد.چ. 1

اجزا آن نیز انعطاف پذیر است.. 2

ها و فرآیندهای معین می باشد. شامل سیستمها، روش. 3

به یکسان سازی و استاندارد نمودن قوانین می پردازد. 4

65 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

های مشخص است.یک زنجیره از دستورالعمل های قابل پیش بینی با کنترل. 5

های عملیاتی الویت بندی شده می باشد.و کار تیمی با اعمال چک لیستها قادر به پاسخگویی به موقعیت .6

برای افزایش ارتباطات بین بخشی دارای زبان مشترک است.. 7

یک سیستم انعطاف پذیر مدیریت حوادث است که به برنامه ریزی و پاسخگویی به نیاز ها، با هر وسعت و با . 8

پردازد. کارکردهای جهانی می

و قابل تغییر است که اجازة برنامه ریزی و مدیریت در حوادث یا اتفاقات غیر بحرانی را طرحی اساسی .9

دهد.می

( و ارگان های ذیربط NIMSنیازهای مربوط به راهنمایی و هدایت از طرف سیستم کشوری مدیریت حوادث). 10

را برآورده می نماید.

مبتنی بر اهداف است. .11

ساختار

، و سیستم روابط MACS، سیستم همکاری بین سازمانی ICSسیستم فرماندهی سوان سه سامانه NIMSدر

پیش بینی شده تا هر سازمان با اجرای آن توان همکاری متقابل با سازمانهای دیگر را ، PISعمومی و اطالعات

در خود ایجاد کند و به بهترین شکل ممکن یارای پاسخگویی به مردم و رسانه ها باشد .

معرفی NIMSترین بخش جه به اهمیت موضوع، در ادامه اصول کلی سیستم فرماندهی سوانح به عنوان مهمبا تو

می گردد.

بحث اصلی .ب

سیستم فرماندهی سوانح

I-100, I-200 INCIDENT COMMAND SYSTEM ICS-

ICS و می تواند در شودبه منظور مدیریت یک فوریت یا حادثه یا رویدادی غیر فوریتی به کار گرفته می

چه بزرگ( استفاده شود. های مختلف )چه کوچک،وضعیت

66 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

در موارد زیر استفاده نمود: ICSمی توان از

لرزه، طبیعی و حریق شهری، حوادث و سوانح طبیعی از قبیل: گردباد، سیل، کوالک، یا زمین هایآتش سوزی

سوانح و حوادث و سوانح غیر طبیعی از قبیل: های جستجو و نجات مأموریت، های انسانی و حیوانی شیوع بیماری

عملیات کنترل نشت مواد نفتی و باز ، های خصوصی های مدیریت فوریتی بخشبرنامه، مربوط به مواد خطرناک

سوانح، شیمیایی و بیولوژیکی، پرتویی، ، تحقیق و بررسی اعمال مجرمانه و صحنه جرم، توانی محیط زیست

انفجاری، تروریسم و بیو تروریسم، رخدادهای برنامه ریزی شده از قبیل: رژه، راهپیمایی، رویدادهای ای وهسته

، اجتماعات وگردهمایی های بزرگ) مذهبی، ملی ...( وکنسرت. ورزشی

با توجه به اهمیت وگستردگی چنین رویدادها وحوادثی، همیشه برای یک سازمان به تنهایی، امکان ساماندهی و

های سطوح مختلف مدیریت منابع مورد نیاز برای پاسخگویی وجود ندارد. در اغلب موارد الزم است سازمان

ای و کشوری( به منظور پاسخ کارآمد، با یک تالش هماهنگ و تنها با یک سیستم )شهری، استانی، منطقه

مدیریتی در پاسخ به بحران، مشارکت و همکاری داشته باشند.

و مدیریت تمامی خطرات بوده و به تمامی « صحنه حادثه»ی سوانح یک مفهوم استاندارد، مربوط بهسامانه فرمانده

دهد تا به منظور رویارویی با پیچیدگی و نیازهای سوانح مختلف )ساده و پیچیده(، و بدون کاربران خود امکان می

، یک ساختار سازمانی یکپارچه اختیار اینکه مرز بندی های سیاسی و حوزه های قانونی سدی برایشان ایجاد نماید

کنند.

ICS مختلف تواند برای برآورده نمودن نیازهایپذیری درونی قابل توجهی بوده و میدارای قابلیت انعطاف

را به یک راهکار مدیریتی مقرون به صرفه و کارآمد هم ICSپذیری، گسترش یافته یا کوچک شود. این انعطاف

هم برای موقعیت های بزرگ و پیچیده تبدیل ساخته است. برای موقعیت های کوچک

کارشناس روابط عمومی

عمومی

کارشناس ایمنی

کارشناس هماهنگی

67 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

در بخش های اصلی سطح پایه سیستم فرماندهی حوادث موارد زیر مورد بحث قرار می گیرد:

فرماندهی، عملیات، برنامه ریزی، لجستیک، و اداری/مالی می باشد. پنج عملکرد اصلی مدیریتی شامل:

است. خواه در حال رسیدگی به یک ICSو اساس شکل گیری سازمان این پنج عملکرد اصلی مدیریتی، پایه

نشانی(، سازماندهی یک سانحه مهم، یا مدیریت پاسخ گسترده به یکی از بالیا فوریت روزمره) اورژانس، آتش

کل باشند. این عملکرد ها در قالب ستاد فرماندهی و ستاد سازی و کاربردی میباشید، این عملکرد ها قابل پیاده

صورت می پذیرد.

فرماندهی سانحه های مقابله با سانحه را تعیین نموده و مسوولیت کلی مقابله با آن را بر عهده دارد.اهداف، راهبردها، و اولویت

(: فرماندهی سانحه1-7)تصویر

ها اشغال نشوند، فرمانده مسئول تمام فعالیتهای مربوط به سانحه یا حادثه است. اگرچه ممکن است دیگر جایگاه

ولی همیشه یک فرمانده سانحه وجود خواهد داشت.

تواند به دو صورت انجام شود:فرماندهی می

فرماندهی واحد یا فرماندهی یکپارچه.

، که در آن فرمانده مسوولیت کامل مدیریت سانحه را بر Single Command واحد یفرماندهبه صورت .1

است به صورتی بسیار ساده از یک فرمانده سانحه و یک یا چند کار واحد عهده دارد. فرماندهی واحد ممکن

Single Resources )تشکیل شده، یا یک ساختار سازمانی پیچیده )منظور یک منبع با ابزار و تجهیزات مربوطه

به همراه یک تیم مدیریتی سانحه باشد.

های های پاسخگو به سانحه، از حوزه ، سازمان، که در آن Unified Command هبه صورت فرماندهی یکپارچ. 2

قانونی مختلف و دارای مسوولیت مقابله با سانحه بوده و سانحه را به صورت مشترک مدیریت می کنند.

68 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

فرماندهی یکپارچه

3سازمان 2سازمان 1سازمان

(: فرماندهی به صورت یکپارچه2-7)تصویر

ارچه(: فرماندهی به صورت یکپ3-7)تصویر

ممکن است فرماندهی یکپارچه در سوانحی که حوزه های زیر درگیر مدیریت آنها هستند، بکار گرفته شود :

حوزه های قانونی چند گانه -

یک حوزه قانونی با چندین سازمان که به صورت مشترک مسوولیت را به عهده دارند. -

ستاد فرماندهی

کن است الزم باشد که فرمانده سانحه کارکنانی را برای ارائه خدمات بسته به ابعاد و نوع سانحه یا رخداد، مم

، تخصیص دهد.ICSایمنی، و هماهنگی برای کل سازمان روابط عمومی،

کنند:این افراد به عنوان اعضای ستاد فرماندهی و با انجام وظایف زیر، فعالیت می

کارشناس روابط عمومی

. دهدرا انجام می ICSسازمان اطالع رسانی دو سویه به ذینفعان و

کارشناس ایمنی

های خطرناک و نا امن، و پیش بینی اقداماتی برای اطمینان از مسئول نظارت بر شرایط ایمنی، ارزیابی موقعیت

باشد. ایمنی همه کارکنان مأمور به سانحه می

کارشناس هماهنگی

نماید. درگیر در سانحه ایفای نقش میاولیه برای سازمانهای پشتیبان یا همکار رابطبه عنوان

دهند.اعضای ستاد فرماندهی به صورت مستقیم به فرمانده سانحه گزارش می

69 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

ستاد کل

شامل عملکرد های زیر می باشد:

قسمت عملیات

نماید و تمامیها را وضع می کنش کند تا اهداف مقابله با سانحه محقق گردد. راهبردهاو راهعملیات را هدایت می

نمایدمنابع عملیاتی را سرپرستی و هدایت می

از پایین به باال ICSهای مهم قسمت عملیات این است که برخالف دیگر قسمت های سازمان یکی از ویژگی

یابد. گسترش می

شود. ) در ابتدا به فرمانده سانحه میاند تشکیل در ابتدا، قسمت عملیات از چند منبع که به سانحه مأمور شده

دهند.( همزمان با اختصاص منابع بیشتر و گسترش سانحه، ممکن است یک قسمت عملیاتی جداگانه زارش میگ

تشکیل شود.

گیرد. قسمت عملیات با ایجاد سطوح مورد نیاز و همزمان با بکارگیری منابع بیشتر، از پایین به باال شکل می

ترین اقدامات در قسمت عملیات انجام خطرناکحیطه نظارت کلید مدیریت کارآمد و مؤثر سانحه است. غالباً

دهند، با دقت نظارت شود.شوند، بنابراین الزم است بر تعداد منابعی که به هر ناظر یا سرپرست گزارش میمی

برای تقسیم جغرافیایی یک سانحه به کار می رود.

رود.ردی عملیات به کار میبرای توصیف مناطق کارک (1

واند تشود و میاز حیطه نظارت فراتر رود به کار گرفته می و گروه هنگامی که تعداد بخش

جغرافیایی یا عملکردی باشد.

شعبه عملیات هوایی نیز در قسمت عملیات تشکیل می شود. و تحت نظر رییس قسمت عملیات فعالیت می »

«.کند

سمت عملیات: بخشق

«سرپرست»گیرد. فرد مسئول هر بخش با عنوان بخش برای تقسیم جغرافیایی سانحه مورد استفاده قرار می

گردد.منصوب می

حروفترین شیوه شناسایی بخش با استفاده چگونگی تقسیم مناطق به نیازهای سانحه بستگی دارد. متداول

است. «...الف، ب، پ و »الفبایی

لیات: گروهقسمت عم

گیرد. فردی که مسئول گروه است با های کاری عملیات مورد استفاده قرار میها برای توصیف و تقسیم حیطهگروه

گردد.منصوب می «سرپرست»عنوان

شعبه قسمت عملیات:

که حیطه نظارت) تعداد افرادی که تحت نظارت به یک سرپرست کار می کنند و به او گزارش می در حالی

نماید که عبارتند از:ایجاد شعبه را توجیه می باشد، مالحظات دیگری نیزدلیل کلی ایجاد شعبه می (دهند

بخش

گروه

شعبه

70 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

توان سوانح بسیار بزرگ را با استفاده از ای، حوادث بسیار بزرگ: میحوادث چند نظارتی، حوادث چند حوزه -

دهی کرد.های جغرافیایی یا عملکردی و به منظور حفظ حیطه نظارت، سازمانشعبه

ر صورت لزوم جانشین توانند داست. مدیران شعبه می «مدیر شعبه»مسوولیت مدیریت و سرپرستی شعبه، با -

داشته باشند.

قسمت برنامه ریزی

آوری ،تجزیه و تحلیل اطالعات و حفظ و نگهداری مستندات؛ از فرآیند طرح با پیگیری وضعیت منابع، جمع

ماید. نعملیاتی سانحه پشتیبانی می

ترین سطح خود، باید دارای چهار جزء باشند:های عملیاتی سانحه، در سادههمه طرح

چه کاری می خواهیم انجام دهیم؟. 1

چه کسی مسئول این کار است؟. 2

چگونه با یکدیگر در تماس باشیم؟ .1

مجروح شد، روش کار چگونه است؟ ICSاگر کسی در سازمان .2

اقدامات به پرسنل سرپرستی سانحه است که باید در طول دوره عملیاتی هدف از این طرح ارائه خط مشی

مشخص شده در طرح، بکار گرفته شود. طرح عملیاتی سانحه دربردارنده عملیات راهبردی )استراتژیک( قابل

ساعته( آماده 24)دو تا "دوره عملیاتی"سنجشی است که باید به انجام رسیده و در یک چارچوب زمانی به نام

گردند.

قسمت لجستیک

نماید.کمک می حادثهنیاز، به تحقق اهداف مقابله با ردبا تهیه منابع و خدمات مو

انجام می دهد. پشتیبانیو خدماتقسمت لجستیک وظایف خود را در دو شعبه

قسمت لجستیک شامل واحدهای زیر می شود: 22شعبه خدمات

، توزیع و نگهداری تجهیزات مخابراتی، نظارت بر حادثهبراتی : تهیه و بکارگیری طرح مخا23واحد مخابرات •

.حادثهو ایجاد امکانات مخابراتی کافی در حادثهمرکز مخابرات

1. Service branch

71 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

: تهیه برنامه پزشکی، ارائه کمک های اولیه و درمان های پزشکی مختصر برای پرسنل 24واحد پزشکی •

یت های پزشکی مهم.و ارائه روش هایی برای مقابله با فور حادثهمامور شده به

: تهیه غذا و آب آشامیدنی برای پرسنل، و خرید تجهیزات و وسایل مورد نیاز برای ارائه 25واحد تغذیه •

خدمات غذایی در پایگاه ها و اردوگاه ها.

قسمت لجستیک شامل واحدهای زیر می شود: 26شعبه پشتیبانی

سانحه را تعیین می نماید. مسوولیت سفارش، : نوع و مقدار وسایل مورد نیاز برای پشتیبانی27واحد انبار •

دریافت، ذخیره، و توزیع مواد و خدمات مربوط به تجهیزات غیرمصرفی را به عهده دارد. تمام سفارشات

منابع در واحد انبار قرار دارد. فهرست و گزارش کارکرد وسایل و تجهیزات، در این واحد نگهداری می

شود.

را ایجاد و نگهداری می نماید. نیاز های پایگاه سانحه و اردوگاه را ثهحاد: تسهیالت 28واحد تسهیالت •

برای مدیران برآورده می نماید. همچنین مسوولیت امنیت و خدمات مربوط به نگهداری تسهیالت

( را به عهده دارد.)سرویس بهداشتی، روشنایی، نظافت

نماید. مسوولیت تهیه برنامه کلی و جامع : برنامه حمل و نقل را تهیه و تنظیم می 29واحد ترابری زمینی •

سوخت رسانی، اجرایی کردن و مستند سازی آن و نگهداری وسایل حمل و نقل زمینی مأمور شده به

)الزم به ذکر است که کلیه فعالیت های پشتیبانی مربوط به عملیات هوایی در سانحه را به عهده دارد

ود(. برنامه حمل و نقل پرسنل، مواد، غذا، و تجهیزات انجام می ش -شعبه عملیات هوایی-قسمت عملیات

را تهیه می نماید.

، در جهت حمایت از پرسنل به جز واحد انبارالزم است به خاطر داشته باشید که عملکردهای قسمت لجستیک،

مسئول و منابعی تنظیم گردیده اند که مستقیماً به صحنه حادثه مأمور می شوند. به عنوان مثال واحد تغذیه،

تهیه غذا برای افراد بی پناه ناشی از سیل نمی باشد و این مهم، بخشی از فعالیت های قسمت عملیات به حساب

می آید. در این مورد، مواد خوراکی از طریق واحد انبار سفارش داده می شود.

قسمت اداری/ مالی

ها تدارک، ثبت زمان، و تجزیه و تحلیل هزینه نماید. حسابداری، تهیه ونظارت می حادثههای مرتبط با بر هزینه

دهد.را انجام می

عناصر سازنده و ویژگی های اصلی سیستم فرماندهی سوانح:

2. Communication unit 3. Medical unit 4. Food unit

5. Support branch 6. Supply unit 7. Facilities unit

8. Ground support unit

72 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

اصطالحات مشترک. 1

. ایجاد و انتقال فرماندهی2

. زنجیره فرماندهی و وحدت فرماندهی3

. فرماندهی یکپارچه4

. مدیریت بر مبنای اهداف5

سانحه . طرح عملیاتی6

. سازمان چند قسمتی/ چند الیه7

. حیطه نظارت قابل کنترل8

. مدیریت جامع منابع9

. تسهیالت و دیگر فضاهای فیزیکی سانحه10

. ارتباطات یکپارچه11

. مدیریت اطالعات عادی و محرمانه 12

. قابلیت پاسخگویی13

ر عملیات پاسخ به یک سانحه، ونحوه استفاده از آن ها تسهیالت و فضاهای فیزیکی)ثابت و متحرک( مورد نیاز د

مشخص شده اند و هریک عالمت اختصاری خاص خود را دارد که در سطوح مختلف آموزشی تشریح ICSدر

می گردند.

به طور خالصه عبارتند از: تسهیالت سانحه

مقر فرماندهی سانحه

اندهی در آنجا انجام می شود.مقر فرماندهی سانحه محلی است که عملکردهای اصلی فرم

مناطق استقرار

شوندمنطقه استقرار محلی موقتی است که کارکنان و تجهیزات منتظر مأموریت، در آنجا مستقر می

پایگاه

شود و پایگاه محلی است که از آنجا تمامی عملکردهای اجرایی و لجستیکی مقدماتی و اصلی هماهنگ و اداره می

گیرند.از خدمت( در آن قرار می تجهیزات غیر موظف)خارج

اردوگاه

و باشند که جهت ارائه خدمات بهداشتی، خواب، خوراک،های موقتی در منطقة عمومی سانحه میها محلاردوگاه

آب به کارکنان سانحه مجهز بوده و به همین منظور پرسنلی در آنجا حضور دارند.

گردپایگاه بال

گردها و محل اصلی هدایت عملیاتهای وخت گیری، نگهداری و بارگیری بالمحل اصلی پارک، س پایگاه بالگرد

هوایی بال گردی است.

73 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

نقطه فرود بالگرد

توانند با اطمینان خاطر فرود آمده یا بلند گردها میباشند که بالهای موقتی در منطقه سانحه مینقاط فرود محل

شوند.

منابع

و لزوم ICSنسانی مورد استفاده در سوانح می باشد. مدیریت منابع در انواع منبع شامل منابع انسانی و غیر ا

، در بحث منابع بطور مفصل مورد بحث قرار می ICSبکارگیری آن ها و همچنین دسته بندی منابع عملیاتی در

گیرد.

کار، تضمین مدیریت مؤثر منابع تاکتیکی در هر سانحه، از اهمیتی حیاتی برخوردار است. به منظور انجام صحیح

ایمنی، و مقرون به صرفه بودن استفاده از منابع، توانایی انتخاب بجا و درست آن ها برای انجام کار ضروری است.

مهم بالفعل یا بالقوه برای اعزام به محل سانحه « عملیاتی»شامل کلیه پرسنل و تجهیزات ICS منابع تاکتیکی در

شود. منابع در ورد نیاز برای کار با آنها و انجام امور مربوط به آنها میباشند. منابع تجهیزاتی، شامل پرسنل ممی

)توانایی عملکرد منبع ( تقسیم بندی می گردد. «تیپ»نوع منبع( و گونه یا ) «نوع»بر اساس ICSعملیات

نوع منابع .الفگرد، ماشین الکند که منبع چیست. به عنوان مثال وسیلة نقلیه گشت، بمنبع مشخص می « Kind »نوع

توان به هر میزان که نیاز نشانی، کشتی جمع کنندة روغن از سطح آب، آمبوالنس، تراکتور و ... . منابع را میآتش

.باشد، مورد استفاده قرار داد

گونه منابع .بدادرسان، )تیپ( منبع یعنی توانایی عملکردی همان منبع. به عنوان مثال در یکی از سازمانهای ام « Type »گونه

کند. منابع معموالً بر اساس حداکثر پنج نفر را حمل می 3گرد تیپ حداکثر شانزده نفر و یک بال 1گرد تیپ بال

توانایی یا ظرفیت 2ترین توانایی یا ظرفیت، تیپ دارای بیش 1شوند. به این صورت که تیپ بندی میشماره تیپ

منبع درستی برای انجام کار می باشد. ن معنی نیست که این منبع،کمتر و ... . اگر چه ظرفیت باال الزاماً بدی

کار واحد، نیروی همسان، و نیروی ترکیبی :منابع مورد استفاده در یک سانحه به سه صورت

سازماندهی می شوند:

کار واحد -

وان برای تباشند که میبخشهای خاصی از تجهیزات، یا گروهی از افراد با یک سرپرست کاری مشخص می

کاربردهای تاکتیکی از آنها استفاده نمود. متداولترین شیوة استفادة اولیه از منابع در یک سانحه، کار واحد

.باشدمی

نیروی همسان -

تعدادی منبع از یک نوع و تیپ می باشد که تحت سرپرستی یک سرگروه فعالیت می کنند.

نیروی ترکیبی -

74 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

باشند که برای برآوردن یک ر تعداد از کار واحد) در محدوده حیطة نظارت( مینیروهایی با هر نوع ترکیب و ه

آیند.نیاز عملیاتی خاص گرد هم می

اصطالحات مشترك

استفاده از متن ساده و کوتاه هنگام برقراری ارتباط، از الزامات اساسی یک سیستم مدیریت سوانح چند سازمانی

کدهای خاص سازمانی، یا سیم(،که به جای استفاده از کدهای رادیویی)بیکارآمد و موثر است. این بدان معناست

اصطالحات فنی، از متون واضح و مشخص استفاده شود. تجربه ثابت کرده است که کدهای مبهم و کوته نوشته ها

موانع اصلی هستند.

مسوولیت های مشترك

های خاصی بشرح زیر تبعیت نماید: بطور کلی فردی که وارد صحنه حادثه می شود، باید از رهنمود

.به همراه داشتن کیت مسافرتی -

.های اضطراری محول شدهاطالع از مأموریت -

.شناخت مسئولیت و مافوق -

به همراه داشتن وسایل شخص -

.شناخت کامل از مقام تصمیم گیرنده -

.هی یا ادارة داخلی خود(اطالع از مراحل ارتباطی )در صورت نیاز به تماس با مرکز فرماند -

.اعالم مقصد و نحوة تماس با خانواده -

.های صورت گرفته برای مأموریت)کجا، کِی، چگونه، تا چه مدت(اطالع از سفر و توافق -

.تعیین نحوة رفت و برگشت -

پاسخگو به سانحه هنگام ورود به صحنه حادثه اعالم حضور نمایید. با اعالم حضور، شما رسماً عضوی از سازمان

گردد. شده و اطالعات اساسی و مهم مورد لزوم برای حفظ موقعیت، و ترخیص به شما ارائه می

پس از اعالم حضور، محل تماس خود را درسانحه تعیین کرده و دستور اولیه را دریافت نمائید. اطالعاتی که شما

انتقال اطالعات دقیق و به روز به هر یک از زیر دستان ریزی و کنید، برای برنامهدر این دستور العمل دریافت می

حائز اهمیت خواهد بود.

های درگیر، نوع و ابعاد های مختلفی برای حفظ سابقه الزم دارند. این ضروریات بسته به سازمانتمامی سوانح فرم

ها ارائه ر دفترچة کاربرگد ICS هایسانحه متفاوت خواهد بود. اطالعات دقیق مربوط به نحوة استفاده از کاربرگ

.شده است

و در نهایت:

است. ضروری است هنگام وقوع سوانح بزرگ، در شرایط سازمان ها برای ترخیص از سانحه با یکدیگر متفاوت

ریزی، واحد نظارت بر ترخیص ایجاد شود. قسمت برنامه

مالحظات کلی ترخیص برای تمامی کارکنان عبارتند از:

.دن کامل ماموریتبه انجام رسان -

.های مورد نیاز و بایگانی آن هاتکمیل فرم ها، و گزارش -

75 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

.، تحت امر، و سرپرستارائه توضیحات به نیرو های جایگزین -

.ارزیابی عملکرد زیردستان پیش از ترک سانحه -

.های سازمان برای خروج از سانحهتبعیت از روش -

.ای موارد بعدیارائه اطالعات دقیق دسترسی و تماس بر -

.بازگرداندن تمام تجهیزات مربوط به سانحه ) مثل تجهیزات مخابراتی ( یا دیگر وسایل غیر مصرفی -

.های پزشکیها و پیگیریتکمیل گزارش های پس از سانحه، انتقادات، ارزیابی -

نین نقاط خروج تعیین فعالیت ها به سرپرست خود و همچ "یا کمی زودتر از موعد مقرر"گزارش کردن به موقع -

.شده

.تکمیل موارد یا الزامات مربوط به پرداخت و / یا لیست حقوق -

.های ترخیصتماس با واحد ترخیص برای دریافت دستورالعمل -

.همراه بودن با گروه خود تا رسیدن به مقصد نهایی ) در صورت امکان ( -

کند( از ورودتان به خانه و یت کاری شما را دنبال میمطلع کردن تمامی افراد خانواده )هر فردی که وضع -

اطمینان از آمادگی آنها برای روبرو شدن با شما.

آشنایی با برنامه آموزشی سامانه ملی مدیریت سوانح و جایگاه آموزش سامانه فرماندهی سوانح سطح

I-100,I-200 هاآموزش در کل نمودار برنامه و روند

76 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

ضورینجات ح مقدماتی

فصل اول:

و تعاریفکلیات باز کردن موضوع نجات و تفهیم و تفکیک این واژه از سایر عبارات و کلمات مورد استفاده در حوزه امداد و نجات

بعضاً پاسخ بسیاری از سواالت امدادگران و نجاتگران را به همراه خواهد داشت برخی از این تعاریف :

ها به آن ـ جستجوی افراد در معرض خطر و کمک

ـ استفاده از منابع در دسترس برای کمک به افراد در معرض خطر بالقوه یا واقعی

ـ عملیات هماهنگ شده به کمک منابع موجود با تعیین محل فرد در معرض خطر

ـ رهاسازی فرد در معرض خطر، تأمین نیازهای درمانی اولیه و سایر نیازهای وی و انتقال او به محل امن.

م خدمات فنی ـ مهارتی و ویژه ای که توسط افراد خاص تعلیم دیده و با ظرفیت های خاص انجام می شود.ـ انجا

سایر خدماتی که در مبحث نجات مد نظر است شامل ایمنی و امنیت صحنه حادثه، ارزیابی صحنه حادثه، توجه

ی، انواع حوادث و مدیریت صحنه، به مکانیسم حادثه، توجه و تخمین از تعداد مصدومین، توجه به اولویت ایمن

شرایط و موقعیت های خاص چون آتش سوزی، برق گرفتگی، غرق شدگی، مواد خطرناک، تجهیزات و امکانات،

عالئم خطر، عالئم هشدار دهنده که در ادامه فصول این کتاب آورده خواهد شد.

های یله و کاربرد آن در ایجاد کارگاهدر فصل سوم و پنجم کتاب به موضوع مهم طناب، گره ها و کار با این وس

گره مهم را که نجاتگران 9ها، نجات به تفصیل بیان خواهد شد. در این بین مشخصات انواع طناب ها، نگهداری آن

می بایست فرا گرفته و تمرین مهارتی نمایند ذکر می گردد و کاربرد هر کدام همراه با شکل ارائه شده است.

ه در همین زمینه بیشترین کاربرد را دارند شامل هارنس، سفره نجات، کارابین، گیری تجهیزات نجات دیگری ک

گیری، استپ و... همراه با شکل و کاربرد به طور کلی آورده شده است.

های اطالع رسانی، وسایل و تجهیزات مورد استفاده شامل جلیقه در ادامه اصول جستجو و نجات در سیالب، روش

ها، نکات ایمنی کار با این ادوات، آشنایی با علوم های مورد استفاده و مشخصات آنانواع قایقنجات، حلقه نجات،

اضطراری در روز و در شب، وسایل تقاضای کمک در شب، انواع شنا، نکات ایمنی در سیالب بیان شده است.

77 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

واع آوار و ترکیب شکل فضاهای آوار، شناخت آوار، تقسیم بندی بناها، علل پیدایش آوار به انواع ساختمان ها، ان

( اطالعات مورد نیاز در آوار، مراحل آواربرداری، نحوه اطالع از وضعیت مصدومین ، موارد Vخالی )شیبدار، کیکی،

مهم در بررسی و تجسس کسانی که زیر آوار مانده اند ، سیستم های ارتباطی به هنگام کار و عملیات نجات ، انواع

نفوذ به آوار و نکات مهم در عملیات برداشت آوار، اولویت های محل جستجو ، شمع کوبی موقعیت یاب ، بررسی و

در عملیات نجات در ادامه به اختصار بیان می شود تا پیش زمینه ای جهت ورود به دوره های پایه گردد و نجاتگر

را آماده یادگیری بیشتر نماید.

ه ویژه خودروهای نجات تیپ یک و دو ، ست هیدرولیک و در فصل چهارم آشنایی با تجهیزات جستجو و نجات ب

پنوماتیک و مشخصات فنی هر کدام دستگاه های بتن بر ، زنده یاب دلسار ، زنده یاب آندوسکوپی ، بیورادار ،

ویبراسکوپ ، همراه با ظرفیت ها و محدودیت ها ، نحوه کار با هر کدام ، چراغهای گردان، بی سیم ها، تجهیزات

ریق، پمپ کف کش، تجهیزات فوریت های پزشکی، کیف احیاء، تجهیزات انتقال مصدوم، موتور برق، اطفاء ح

مقدمات نجات جاده ای و عوامل مؤثر بر آن موقعیت های مختلف تصادفات جاده ای، نحوه دسترسی به مصدوم و

تثبیت و انتقال را به صورت اجمال خواهید خواند.

با بیانی سلیس و روان آورده شده و تعاریفی چون احتراق، درجه اشتعال، در فصل ششم عملیات اطفاء حریق

ها های اطفاء، ویژگیهای انتقال حرارت، پدیده های خطرناک آتش سوزی مواد مختلف، روشمراحل احتراق، روش

، خاموش کننده های دستی و NFPA، (BS)و معایب هر کدام، طبقه بندی آتش سوزی با استاندارد اروپایی

ظرفیت های هر کدام، مولدهای کف، کف شیمیایی، کف مکانیکی، خاموش کننده های پودری، گاز کربنیک،

ها کامل توضیح داده شده است.هالوژنه، سیلندرهای گازی و نحوه برخورد با آن

وامل در فصل هفتم به موضوع مهم امداد هوایی کاربردهای آن، محوریت ها، طبقه بندی و کاربرد هلیکوپترها، ع

مؤثر در پرواز، نکات ایمنی و موارد مدیریتی، نقطه فرود، عملیات ایمنی به هنگام پرواز، دستور العمل ورود و

خروج به هلیکوپتر در شرایط متعادل و نامتعادل، راپل از هلیکوپتر، ابزارهای فرود موجود، موارد اضطراری در این

وسیله پرنده بیان می گردد.

78 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

:دومفصل

منیت منطقه عملیاتایمنی و ا

حادثه صحنه ارزیابی

مدیریت صحنه

اتفاق برای یک فرد در هر مکانی ممکن است بوجود بیاید، این مکان ممکن است منزل، پارکینگ، محیط خارج و

یا هر جای ناشناخته دیگری باشد و طبیعی است که ورود به هر محیطی بایستی با مالحظات خاصی انجام شود و

حنه حادثه باید قبل از ورود به محل حضور مصدوم توسط نجاتگر انجام شود، چرا که برای انجام این ارزیابی ص

خدمت رسانی مناسب وجود ایمنی مناسب در صحنه الزامی بوده و نجاتگر تنها در صورت سالم بودن در صحنه

می تواند به مداوای مناسب مصدومان بپردازد.

ر ذهن داشت و توجه به مطالب زیر در ارزیابی صحنه بسیار ضروریست:لذا در این ارزیابی باید نکاتی را د

30چند لحظه ای قبل از هر نوع عملیات توقف کنید: ایست -

31در مورد شرایط و ابعاد خسارت و تلفات فکر کنید: فکر کردن -

32مشاهده کردننحوه کاهش آسیب و عملیات را مشاهده و بررسی کنید و موارد خطرآفرین را در یابید: -

33برای انجام عملیات برنامه ریزی کنید و وسایل مورد نیاز را مشخص کنید: برنامه ریزی کردن -

البته باید در نظر داشت که ارزیابی صحنه حادثه یک سیستم ثابت و پایدار نیست، چون هر لحظه ممکن است

اصول زیر در ارزیابی یک صحنه حادثه الزامی یک صحنه پایدار تبدیل به صحنه غیر پایدار گردد. لذا توجه به

است و باید در تمامی لحظات از ایمن بودن آن اطمینان داشت. به طور خالصه در یک حادثه موارد زیر در بررسی

و ارزیابی صحنه بسیار مهم و حیاتی است:

. توجه به ایمنی صحنه و اینکه به هیچ وجه در صحنه های غیرایمن نباید وارد شد.1

. توجه به ترتیب ایمنی فردی با ید به صورت زیر ئر اوولیت قرار گیرد:2

ایمنی خود نجاتگر .الف

ایمنی همکاران .ب

30 . Stop 31 . Think 32 . Observe 33 . Planning

79 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

ایمنی سایر نیروهای امدادی .ج

ایمنی مصدوم و شاهدین حاضر در صحنه حادثه. .د

حلقی و مواردی مانند آن.. توجه به رعایت عدم تماس با ترشحات بدن مصدوم از جمله خون، ترشحات 3

. توجه به نوع و روند حادثه، به طوری که شما می توانید پیش بینی کنید که در ساعات بعدی ممکن است چه 4

تغییرات قابل توجهی برای بیمار رخ دهد.

یار . توجه و تخمینی از تعداد مصدومین احتمالی، که این مورد نیز برای برنامه ریزی اقدامات می تواند بس5

مناسب باشد و البته عدم توجه به آن نیز ممکن است جان مصدومی را تهدید کند.

برای درک بهتر موضوع در حوادث به ذکر مثال هایی از حوادث شایع می پردازیم:

در حوادثی مثل تصادفات خودرو و یا هر حادثه دیگری بهتر است برای کنترل بهتر صحنه حادثه به نکات زیر

د:توجه ویژه شو

آیا وسیله نقلیه ثابت است؟ -

آیا برای تثبیت خودرو جهت ایمنی صحنه اقدام شده است؟ -

آیا سیم های برق به صورت آزاد و خطرناک روی خودرو یا نزدیک آن وجود دارد؟ -

آیا نشت بنزین و یا سایر سوخت های دیگر وجود دارد؟ -

آیا خطر آتش سوزی مطرح است؟ -

د سمی در صحنه وجود دارد؟آیا خطر موا -

آیا شیشه های شکسته و فلزات بریده شده تهدیدی برای مصدوم یا سایر شاهدین محسوب می شود؟ -

اثاثیه و لوازمی که ممکن است در دسترسی به مصدوم اختالل ایجاد کنند را بررسی و حذف نمایید. -

آیا نور کافی جهت دید در محیط حادثه وجود دارد؟ -

صدوم را به جایی که امکان مراقبت و ارائه خدمات بیشتر فراهم است انتقال دهید.م -

از بی حرکتی و ثابت بودن مکانی که بیمار را در آنجا معاینه می کنید اطمینان حاصل کنید. -

در صورت خطرناک بودن صحنه یک راه فرار را برای خود در نظر داشته باشید. -

کنید، همیشه شروع کننده فعالیت باشید نه این که به فعالیت سایر حاضران در صحنه صحنه حادثه را کنترل -

حادثه پاسخ دهید.

اگرچه که شما در تمام موارد قصد کمک دارید اما برای تسلط بیش تر در صحنه حادثه باید:

آرام و صبور باشید. -

با وقار و مردم دار باشید. -

انعطاف پذیر باشید. -

به وضعیت خود، همکاران، مصدوم و محیط اطراف آگاه باشید. نسبت -

80 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

با مردم یا همراهان مصدوم که از شما تقاضای کمک کرده اند مهربان باشید. -

توجه به مکانیسم حادثه

مکانیسم حادثه یعنی شرایطی که در آن حادثه ایجاد شده است و در واقع مکانیسم حادثه مهم ترین جزء ارزیابی

دثه بوده که می تواند به ما در روند کمک به مصدومین یاری نماید چون ممکن است فردی در صحنه، صحنه حا

عالئم واضحی از آسیب را نداشته اما بعداً دچار ناراحتی گردد. لذا باید در حادثه به مصدومین توجه بیش تری

داشته باشیم.

توجه و تخمینی از تعداد مصدومین

انجام هر کاری در مواردی که تعداد مصدومین زیاد است، بسیار مهم و قابل توجه درخواست کمک فوری قبل از

است. البته گاهی اوقات هم اگر به وجود نفرات آسیب دیده توجهی نکنیم ممکن است موجب عدم معاینه افراد

خل خودرو آسیب دیده گردیم برای مثال در تصادفی که در خودرو آسیب دیده صندلی کوچکی وجود دارد ولی دا

خبری از کودک نیست. اگر برای جستجوی بچه ای که ممکن است در صحنه حادثه به بیرون پرتاب شده دقت

نکنیم حوادث تلخ تری نیز ممکن است بوجود آید.

توجه به دوری از ترشحات مصدوم

و سایر ترشحات با توجه به اینکه نمی دانیم مصدومین چه بیماری هایی ممکن است داشته باشند و این که خون

بدنی آن ها ممکن است حاوی بیماری های خطرناکی باشند، لذا باید از تماس مستقیم با ترشحات بدنی مصدوم

دوری جست و در کل باید این قانون را پذیرفت که همه افراد ممکن است به بیماری خطرناک قابل سرایت از

باید پرهیز کرد. طرق مختلف باشند و لذا از تماس با تمام ترشحات بیمار

توجه به اولویت در ایمنی

ممکن است این سوال پیش بیاید که در یک حادثه اولویت ایمنی با کیست؟ علیرغم توجه به اهمیت جان بیمار

برای ما، بایستی در نظر داشت که حفاظت از خود نجاتگر به عنوان اولین اولویت در ایمنی خواهد بود و پس از

یت بایستی وارد صحنه شده و به انجام اقدامات پرداخت؛ هر موقع که احساس کنیم حضور اطمینان از وجود امن

در صحنه برای سالمتی خود نجاتگر خطرناک است باید بالفاصله صحنه را ترک نمود و در ادامه به ایمنی سایر

افراد به ترتیب اولویت توجه داشت.

81 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

انه تماشاگرجملارد از سایر مودر مهم ت مااقدو امدیریت صحنه

کنید. معموال دور صحنه ها را از ان، آنتماشاگرای نید باید جهت کاهش خطر بردامی را لیه ی اوشما که کمک ها

محل به را نها آخاصی ظ لفاده از استفاانید با اشما میتود. هد بوابه تنهایی کافی نخوها ن از آنشددور ست اخودر

بعضی م چنین می توانید از بایستید(. هده رو پیا)در ید( یا وبرده گر جایف دهنمایی کنید. مثالً)به طررایمن های ا

ی هااریا نوب طنادن بوس ستررت در دصودر صحنه کمک بگیرید. از شتن بقیه انگهددور جهت ان تماشاگراز

ر عبونع مواین از امعموالً دم ست که مراکنید. بدیهی ده ستفاانیز از آن ها نید امی توه)هشداردهنده( کنندودمسد

ست اکه ممکن اردی ینجا به موا در است لذاهمیت ابا ر بسیات قااویمنی گاهی اتوجه به وم لزن چود. هند کرانخو

د:می شوره شاان نمونه اباشد بعنوز شاهدین خطرساای بر

نشت بنزین

ین اوجه به تا باشد. لذک خطرنار شاهدین بسیاای ست براممکن و شایع ر تومبیل بسیاادث احودر نشت بنزین

از خطرات بعدی پیشگیری کند.ست اممکن احتمال

تومبیل باتری ا

های آن قطع گردد.اتصالباید و ست ک اتومبیل خطرنای اباطر

ده فتاالکتریکی کابل های ا

و شوند ه یدق دبری تومبیل به تیرهارد ابد یا برخوای هوآب و ست به علت اممکن ده فتاالکتریکی کابل های ا

ایی نجاز آلبته اتهدید نمایند. را یک می شوند دنزآن که به ادی فراسالمتی ده و بوق برن جریادارای ستاممکن

کابل ها ین از اعایت فاصله مناسب ا رمی نماید لذر عبوکابل ها ین از اباال ژ لتاوبا ق برجریان های معموالً که

ر ند بسیاانیز می توس تماون حتی بدی قور فشاق برکابل های به ن یک شددنزت قااوگاهی تذکر:ست. امی الزا

باشد.ک خطرنا

ده فتاابا کابل س تمادر تومبیل ا

تومبیل بمانند. هرگونه اخل دابگویید که درو خل خوده در داگیرکران به مسافرده، فتااتومبیل روی اگر کابل به ا

ان یا حتی مسافرو ا شمگ سیب یا مرآست منجر به امسافرین ممکن وج کابل یا خردادن تالشی جهت حرکت

ست که:این اثه دین حاص اخصوام در قدابهترین ا لذدد. شاهدین گردرو و خل خودا

کنید.دور تومبیل ان را از اتماشاگرم تما -الف

بگیرید.س تماق براداره با -ب

بگیرید.س تش نشانی تماآبا -ج

82 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

اری پایدت و ثباون تومبیل بدا

باشید. ده ثابت کرن آن را تادکه شما خوآن مگر ، نظر بگیریدت در ثباون بده را دکردف تصاهایتومبیل م اتما

دن دارد.کرثابت به ز نیاو ست ت اباشد بی ثباخ چرر چهاروی به ده کردف تومبیل تصااگر احتی

سریع ن در آوردن مکااگر رت این صودر اباشد که ک جایی خطرنادر فتن و رفرل حادرو در ست خواممکن

ای هم بری یگردتهدید د و مناسب بون یک مکادر تومبیل اگر البته د و اشوام قداباید د دارد جون وناسرنشی

بهتر ، باشنده یددسیب ان آمسافرادی از ست تعدامی کنید که ممکن س حسااهمچنین ارد و ندد جون وسرنشینا

ای صحنه بردر شما ر که حضود شون باید خاطرنشارت هر صودر باشید. ر نیروهای آموزش دیده ست منتظر حضوا

نس ر اورژاحضون مازتا ن سرنشیناای بری خطر جدوز برل حتماا ست کهاتاکید رد مواردی مودر سانی رکمک

صحنه ن نیروهای عملیاتی سیدن رمازنید تا امی تود یطی که فکر می کنید با مدیریت خواشرد دارد و در جوو

هد اخور بهترین کادن بو ر نیروهای آموزش دیدهمنتظر حضوو لت خام دید توصیه به عدداریمن نگه را اثه دحا

د.بو

جمله:ص از قع خااموزم در الت مااقدابر وری مر

شدگی.ق غرو گرفتگی ق برزی، تش سووز آبر

ها زی تش سوآ

تش نشانیآسریع به ع طالو انگ حریق دن زشن کررو -

از راه های امنمحل حریق اد فروج اکمک به خر -

تش ل آکنترای ها بردرب بستن و سعت حریق و وتش ل آکنتر -

غیر پالستیک و نخی ف لیااز اخیس که ی یک پتوو شته دانگه وم را مصدا بتدلباس ها، اتش گرفتن م آهنگادر -

دد. گرش تش سریع خامون آکسیژن اسیدم رتا با عددور وی بپیچانید باشد

ه چسبیدد فرن به بدلباس ها ینکه اکنید مگر رج خاد فرن بدا از رسوختن ل حام لباس های در سعی کنید تما -

رج سایر قسمت ها خاو محل باقی ه در چسبیدی قیچی کنید تا قسمت هاری طوس را لبارت ین صودر اباشد که

دد. گر

همچنین شده و مه سوختگی اداست موجب اممکن ن ید چودر آوربالفاصله ت را الرآیوی و زفلزء شیام اتما -

هم ام را نداحتی خونرسانی و نگشته رج حتی خابه راست اثه ممکن دحااز سوخته پس ی قسمت هارم یل توبدل

مختل نماید.

بی آهر ده و از ستریل نبوآب ابه زی نیار ین کاای اخنک کنید. برآب با را محل سوختگی د آب جورت وصودر -

د. کرده ستفار این کاای ابران ست می توردن اکه قابل خو

83 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

یر ی زفضاهاش یا فرو پتو ده از ستفاابا و کنید ر به حالت سینه خیز یا نشسته عبوز گااز دود و پر ن ساختمادر -

پر کنید. را ها در

ک خطرنامکان های ین ر در احضوو از عایت ط را رحتیااست که شما جانب زم االارد ین موم اتمادر لبته ا -

د دارد. جووشما ای برم کمک نجاورت ابه کمک یا ضرار صرالیل دینکه به هر اپرهیز نمائید مگر

زم الو ید د دارسوختن حضول حان در خل یک ساختمان داتادست که شما خواین ای ابرت مااقدت اقااوگاهی -

کنید.ش تالان یگرد و دخوت نجاای برام قداست با بهترین ا

گیزدصاعقه و گرفتگی ق بر

د. یست قلبی شوو اتوقف تنفس ، ند باعث سوختگیامی تود رفن بداز لکتریکی ن اجریاعبور -

د. شور مرگبااستخوان ها و آسیب های باعث شکستگی و کند ب پرتاد را ند فرامی توی: قور فشاق برن جریا -

متر می باشد(. 18نشوید)فاصله مطمئن ی وارد قور فشاق برن جریاوده به محدوم کمک به مصدای هرگز بر

سیله چوبی مثل وبا یک وم مصدق از منبع بردن کرق و دور برن جریادن ضعیف: قطع کرر شافق برن جریا -

دن کرن و دور ید. یا کشیدده ایستااسا رناو جسم خشک د روی حالی که خودر چوبی یا پالستیکی روی جا

ضمن در ست. امناسب ی توصیه هاق، از قطع منبع براز مناسب پس ده از روش ستفاالکتریکی با امنبع وم از مصد

در گرفتگی ق براز پس وم گر مصداحتی ، نظر بگیریدات را در فقرن سیب ستول آحتمااگرفته ق برد هر فربرای

باشد.ه ماندد خوی جان هما

شدگی ق غر

سانتیگراد جه در 15تا 5از یا ارت آب درجه حردربا د سرآب با ص شدگی بخصوق غرازناشی رد خطرات مودر

تهدید ی و جدات یش خطرافز، امکان اشدگیق غراز به غیر دد که گرن بدی مادکاهش وز برند باعث اکه می تو

ه وجود دارد.شدق غرای فرد بره کنند

یر باشد:ارد زند شامل مواشدگی می توق غراز ناشی مشکالت

آب بلع ر و بیمازدن نفس نفس -

حمله قلبی وز برن و خور یش ناگهانی فشاافزا -

عضالنیض نقبااحتی و بدلیل خستگی دن نا کرشرت کاهش قد -

یبعدادث حووز برن و کسیژد الیل کمبوری به دهوشیادادن ست از د -

هیپوترمی(ن)بدی مادکاهش -

84 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

هشدق غرد فردر مناسب ت مااقدا

سب سایل مناولبته باید با د و امی شوم نجاام اقداخرین ه به عنوان آشدق غرد کمک به فرای برآب فتن به ر -

نیروهاحمایت سایر و شنا ن به فنودن شنا بوبا آحتماً و شد وارد آب

به بینی ن هادتهویه م نجااسید با محل امن رناجی به ی جایی که پاهاآب و از خل از دامانی ت درمااقدوع اشر -

وممصد

از آبساختن رج حتی خاو سانی رحین کمک وم در نی مصددگرات فقرن ستواز حمایت -

34ییور -قلبیء حیام انجاز انیارت صودر -دن کرم گروم از آب و مصددن کرج رخا -

تخصصی برسند. ی هاوصبر کنید تا نیر -

کنید. ده ستفاک ایک تیرت و جلیقه نجااز -

هند. م دنجات را اعملیاه یدزش دمونیروهای آسیل باید و یا در در -

کنید.ده استفت اجلیقه نجااز باید ی آزاد هادر آب -

مواد خطرناك در صحنه

هر ماده ای که یک خطر ناخواسته برای آسیب یا صدمه به افراد، اموال یا محیط به وجود آورد و در حین جا به

جایی، انبارداری، تولید، بسته بندی، استفاده و انهدام به خوبی کنترل نشوند را ماده خطرناک می گوییم.

ثهدصحنه حامدیریت

ه ـثدحنه حاـصدر ابع ـدیریت منـمزی و اـگ سـه هماهنـبآن سطه است که بوی اینداثه فردحا مدیریت صحنه

به ، تاثیروده سایل نقلیه محدو وثه دحاه در شدر گرفتااد فر، اعملیاتینیروهای یمنی اتضمین د. خته می شوداپر

ین مرحله اف اهدامهم ترین ، از یستزشت محیط ابهداد و فراسالمت دن فتاه ابه مخاطری مینه هاد زجوظ ولحا

از :تند رین مرحله عبافعالیت های امی باشد.

ثهدقیق حادیابی ارز -

فعالیت هامناسب ی لویت بنداو -

مرتبطزی سازمان های هماهنگ سا -

عملیاتی با یکدیگری هاوموثر بین نیرو تباطی مناسب اری اربرقر -

34. CPR

85 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

دارد:همیت ر ایر بسیاارد زعایت موك رخطرنااد موزای خطرماهیت به دلیل ثه دمدیریت صحنه حادر

اد فری از ورود اجلوگیرک و خطرناده ماع خطر بسته به نومنطقه ین قسمت مدیریت زی منطقه: در ایمن سا. ا1

ه کاهش ـی بـک مهمـکمک اـخطرناد وـماز ناشی ات توجه به خطردارد. لویت ل، اومسئوادی مدی اهاونیراز غیر

ت بایستی تا ـسه ارـمنفجاد وـه مـمحمولدر صورتی که ثال ً ـسانحه می نماید. مع قواز وناشی رات خسا ت وتلفا

شت بنزین تا فاصله ـنرت وـصدر یا د نموی جلوگیرت جهام تمادر سایل نقلیه ور ومرر و عبواز متر 1600ع شعا

دد.گرد یجاای امتر نباید هیچگونه جرقه 24قل احد

ی اـهزگارات و اـبخاز ا ـد تـک شـیدبه محموله نزد باوزش جهت در همیشه باید ط: حتیاابا ن یک شدد. نز2

د.بون مادر اتش آیا توسعه ه منتشر شد

د.تفسیر کررا محموله روی بر ه عالیم نصب شدو ها ردبایستی پالکاک: خطرناده ماع . شناسایی نو3

، ییاوـهآب و یط اشر، تشاد، آسی نشت موربرو قلیه سیله نو وموقعیت مسلط بر محموله در یافتن ار ستقر. ا4

ن و ...گی مخزردخوک تر، محتملی خطرها، فیاضعیت توپوگرو

اد و ...نشت مو، میتومصد، مسمومیت، خفگیر، نفجاامانند ه بالقوات خطرل . کنتر5

و ...مین ومصدزی ساو آزاد لیه کمک های اویه اراسانی: اد رمد. ا6

اد باید رعایت کرد:نشت مو قعامونکاتی که در

د.شول کنتراق حترو امنابع جرقه م تما -

د.نشوم زده قدروی آن ها یا د و لمس نشوه منتشر شداد مو -

د.شودور نشتی اد مواز محترقه اد مو -

د.شوی جلوگیرو ... پست ط نقا، خانه هاب، رودنشتی به فاضالاد مواز ورود -

د.شول بی کنترآمنابع به اد نشت مون المکااحتی -

تجهیزات و امکانات

در حوزه ایمنی و امنیت منطقه عملیات تجهیزات گوناگون و مختلفی وجود دارد که بسته به شرایط حادثه

متفاوت است؛ در زیر به نمونه هایی از آن ها اشاره می شود:

86 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

نوارهای هشدار یا خطر:

(: نوارهای هشدار1-2)تصویر

87 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

ار دهنده خطرعالئم هشد

(: عالئم هشداردهنده خطر2-2)تصویر

88 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

عالئم هشدار دهنده مواد خطرناك

(: عالئم هشداردهنده مواد خطرناك3-2)تصویر

89 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

دوك)مخروط( خطر

(: دوك مخروط)خطر(4-2)تصویر

90 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

م: سوفصل

و گره ها طناباصول کار با

گردند:می طناب ها به دو دسته کلی تقسیم

تک طناب

گیرد و برای صعود در مسیرهای دشوار نسبتا مستقیم و به صورت تک رشته مورد استفاده قرار می این طناب

ها در صعودهایی که در آن نیاز به اندازه طول طناب نباشد بهترین گزینه است کاربری عمده این طناب

.نوردی استسنگ

(2/1نیم طناب )

دو رشته تشکیل شده و صعودکننده باید هر دو رشته آن را گره زده و هر رشته را به یک حمایت این طناب از

ها برای طناب گردد و نیممیانی متصل نماید که این کار باعث کاهش شکست طناب در طول مسیر صعود می

باشد. این طناب در یکوهنوردی و صعودهای چند طول طناب که فرود در آن الزامی است، گزینه بسیار مناسبی م

مسیرهای دارای حمایت های میانی نامطمئن به ویژه یخ نوردی، کاربرد بسیاری دارد زیرا در هنگام سقوط کاربر

شود به این ترتیب نیروی ضربه حاصله ابتدا روی یک رشته سقوط کرده و سپس نیرو به رشته دیگر وارد می

ای ایمنی بیش تری برای ریزش سنگ یا سقوط در مسیرهای تیغه ها در صورتیابد. به عالوه این طنابکاهش می

توان نماید، هم چنین به منظور کاهش شکست طناب در نتیجه کاهش فاکتور سقوط میکاربران ایجاد می

های طناب را به صورت جداگانه به کارابین متصل نمود.رشته

∞طناب دوقلو

در کنار یکدیگر استفاده شده و صعودکننده هر دو رشته طناب را این نوع طناب همواره به صورت دو رشته موازی

اندازد و مزیت این نوع طناب نسبت به تک طناب ها، امکان فرود بلند به اندازه طول صعود داخل یک کارابین می

ر داخل ها را به صورت جداگانه دتوان رشتهتر هستند، اما نمیها سبکطناب ها نسبت به نیمباشد. این طنابمی

کارابین انداخت.

91 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

نگهداری طناب

نورد بستگی به آن دارد. لذا جهت مهم ترین اصل، نگهداری طناب است که زنده ماندن نجاتگر، مصدوم و سنگ

نگهداری طناب الزم است موارد زیر را در نظر داشته باشید:

بتابد.حرارت محیط نگهداری نباید زیاد گرم باشد و نور مستقیم خورشید بر آن -

از گذاشتن پا روی طناب خودداری نمایید. -

از قرار دادن طناب در کنار مواد شیمیایی، اسیدها، بازها خودداری گردد. -

طناب خود را به کسی قرض ندهید. -

روی طناب با سرعت فرود نروید چون حرارت ایجاد شده در اثر اصطکاک باعث آسیب رساندن به پوشش -

شود.شده و عمر آن کاسته می خارجی طناب

شود قدرت تحمل آن کم شود.زدگی طناب باعث مییخ -

محل نگهداری طناب باید دور از حیوانات موزی مثل موش باشد. -

انواع طناب و گره ها

طناب کوهنوردی

نجات دهنده در عملیات های نجات، کوهنوردی و سنگنوردی سالمتی و جان افراد به طناب وابسته است. طناب

هزاران نجاتگر و کوهنورد بوده و هست و خواهد بود، پس به دلیل این که طناب، اهمیت خاصی در نجات در

آمید( و جنس هسته روکش طناب های کوهنوردی از جنس نایلون)پلی کوهستان دارد باید به آن توجه ویژه شود.

شوند.از پرلون هستند که به طرز خاصی بافته می

(: طناب کوهنوردی1-3)تصویر

باشد. توصیه می شود از طناب هایی استفاده 35طناب ها باید مورد تأیید اتحادیه جهانی انجمن های کوهنوردی

شود که دارای استاندارد اتحادیه اروپا باشد.

35 . UIAA

92 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

مشخصات فنی طناب:

های استاندارد مشخصات زیر به صورت برچسب درج گردیده است.روی لبه طناب

کارخانه سازنده -

استاندارد -

طول طناب -

دره(، )راهپیمایی( -)غار( ∞(، )طناب دوقلو 2/1(، )نیم طناب 1نوع طناب)تک طناب -

طناب های کوهنوردی دارای قطر و کاربردهای متنوعی به شرح زیر می باشند:

(تحمل وزن)کیلو گرم تحمل شوك)کیلو گرم( کاربرد قطر طناب)میلی متر(

250 صفر بند حمایت چکش و سایر ابزار 3

620 صفر پروسیک، رکاب 5

7

انفرادی، فرود دوالی اضطراری،

بلوک

1335 صفر

8

انفرادی، فرود دوالی اضطراری،

بلوک

490 1700

انفرادی، دوال صعود و فرود، 9

صندلی، بلوک

570 1990

2800 1050 یک ال صعود و فرود 11

تیرول 13و 12

93 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

ک و دینامیک تقسیم بندی می شوند:به طور کل طناب های کوهنوردی به دو نوع استاتی

طناب دینامیک

این طناب خاصیت االستیکی) قابلیت کشش( باالیی دارد و همین ویژگی باعث شده که کاربرد عمده آن در

قوط فرد، صعود کننده به حمایت های صعود و فرود باشد. عملکرد این طناب بدین صورت است که در هنگام س

دلیل خاصیت االستیکی در پایین ترین نقطه سقوط، فشار را تقسیم کرده و از وارد شدن ضربه ناگهانی به کمر

سقوط کننده جلوگیری می کند.

طناب استاتیک

، این نوع طناب اصالً خاصیت االستیکی ندارد و این ویژگی باعث شده در اقدامات نجات از قبیل باال کشیدن

( از قبیل صعودهای عمومی درون غارها و حمل بار، طناب مناسبی 11فرودهای تک نفره و حتی دو نفره) طناب

باشد.

(: طناب استاتیک2-3)تصویر

نکات ایمنی

هیچ گاه طناب روی لبه تیز سنگ و خاک کشیده نشود. -

مواظب باشید که طناب، داخل مواد روغنی نیفتد. -

ها با آب سرد) یا بسیار ولرم( بشویید.طناب را تن -

در صورت نیاز از مواد شوینده ای که برای پوست انسان مضر نیستند) مانند صابون، مایع دستشویی، شامپو و -

...( نیز می توانید به اندازه کم استفاده کنید.

کنید تا جریان هوا آن را خشک طناب شسته شده را به دور از تابش مستقیم آفتاب و منابع حرارتی دیگر پهن -

نماید.

هنگام صعود های متوالی از هر دو سر طناب استفاده کنید تا پیچش، اصطکاک و ساییدگی در تمام طناب -

تقسیم شود.

تعداد شوک هایی که یک طناب می تواند تحمل کند محدود است، بنابراین از انجام کارهایی که شوک های -

ی سازد)مانند بکسل ماشین، طناب کشی و ...( با طناب کوهنوردی خودداری نمایید.متوالی به طناب وارد م

دانید چه بالها و شوک هایی را تحمل کرده است در صعودهای جدی استفاده ننمایید.از طناب دیگران که نمی -

کنید.مهم ترین نکته این که طناب جان کوهنورد است. هیچ گاه جان خود و یا دیگران را لگد ن -

94 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

آشنایی با گره ها و وسایل نجات در ارتفاع و کوهنوردی

گره ها وجود الینفکی از کوهنوردی و امداد و نجات هستند از آن گذشته گره ها قسمتی از زندگی روزمره همه

افراد جامعه نیز می باشند. با توجه به این موضوع که به هم پیوستن طناب ها در یک عملیات نجات و کوهنوردی،

بسیار مهم و گاه حیاتی است، همواره باید در یادگیری صحیح آن کوشید و بدانید که این کار فقط با تمرین بسیار

ممکن است و تنها شرط موفقیت در یادگیری تمرین، تمرین و تمرین می باشد.

یک گره خوب باید دارای خصوصیات زیر باشد

در مقابل کشش و ضربه محکم و مقاوم است. -

سادگی زده و با دست به آسانی باز شود. به -

هنگام کار بر اثر فشار وارد بر آن باز نشود. -

هر قدر فشار بر روی آن وارد شود گره محکم تر می شود. -

ر خواهد کوچک، کم حجم و کم ترین شکست را دارد)هر چه شکست طناب بیشتر باشد مقاومت طناب کمت -

شد(.

گره دو سر طناب یک ال -

این گره برای اتصال دو طناب هم قطر استفاده می شود.

(: گره دو سر طناب یک ال3-3)تصویر

گره دو سر طناب دو ال -

این گره برای اتصال دو طناب غیر هم قطر استفاده می شود. برای اطمینان بیشتر در اتصال دو طناب هم قطر نیز

می رود. به کار

دوال(: گره دو سر طناب 4-3)تصویر

95 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

36گره بولین/ خرگوش

این گره برای ایجاد کارگاه امن، صعود و فرود استفاده می شود.

(: گره بولین5-3)تصویر

ورف/ حمایتگره مس -

ی در هنگام فرود استفاده می شود.این گره برای حمایت از شخص دیگر

(: گره مس ورف6-3)تصویر

ورف/ خود حمایت گره نیمه مس -

رای حمایت توسط خود شخص استفاده می شود.این گره ب

(: گره نیمه مس ورف7-3)تصویر

گره هشت یک ال -

هارنس یا ابزار استفاده می شود. این گره برای اتصال کاربین به

36 . Bowline

96 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

(: گره هشت یک ال8-3)تصویر

گره هشت تعقیبی -

این گره برای ایجاد کارگاه استفاده می شود.

گره پروانه -

ه هم متصل هستند، به کار گره برای ایجاد حلقه در وسط طناب که چندین نفر هنگام عبور از یک طناب باین

می رود.

(: گره پروانه9-3)تصویر

گره خود قفل شونده پروسیک -

این گره برای حمایت هنگام فرود به کار می رود. خاصیت این گره، چفت شدن بر روی طناب است و بنا به همین

ت در عملیات باال کشی نیز کاربرد دارد.خاصی

(: گره هودقفل شونده پروسیک10-3)تصویر

97 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

تجهیزات -

تجهیزات مورد استفاده در عملیات های نجات و صعود و فرود در کوهستان بسیار هستند، اما در اینجا به برخی از

مهم ترین و پر کاربرد ترین این تجهیزات اشاره می کنیم.

ونیک(هارنس)ت -

هارنس وسیله ای است که نجاتگر یا کوهنورد به پا می کند و توسط آن به طناب وصل شده و جهت صعود و فرود

استفاده می شود.

(: هارنس11-3)تصویر

هارنس صنعتی -

برای استفاده در حوادث صنعتی

(: بخش های نختلف هارنس صنعتی12-3)تصویر

98 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

سفره نجات -

مصدوم در ارتفاع استفاده می شود.جات و حمل این وسیله برای ن

(: سفره نجات13-3)تصویر

کاله ایمنی -

یکی از مهم ترین وسایل به منظور انجام عملیات نجات است زیرا اگر سنگ یا شی دیگری روی سر سقوط

کند،کاله جلوی آسیب شدید به سر را می گیرد.

(: کاله ایمنی14-3)تصویر

کارابین -

وسیله است که برای اتصال وسایل و تجهیزات دیگر به طناب استفاده می شود.

99 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

(: کابین15-3)تصویر

37)گیری گیری(ریگری گ -

طرفه کار می کند و برای فرود یا حمایت در فرود استفاده می شود.ابزاریست که فقط یک

(: گیری گیری16-3)تصویر

38استپ -

رفه کار می کند و برای فرود استفاده می شود، این ابزار بیش تر در غار و دره کاربرد دارد.طابزاری است که یک

(: استپ17-3)تصویر

37 Grigri 38 . Stop

100 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

م:چهارفصل

)آماده سازی، کاربری و نگه داری(آشنایی با تجهیزات جستجو و نجات

ضوری به جزییات بیشتری از در این فصل در راستای فصل آشنایی با تجهیزات جستجو و نجات بخش غیرح

تجهیرات پرداخته خواهد شد.

آشنایی با خودروی نجات تیپ یک

حیطه مأموریت

حوزه عملکرد این خودرو، مأموریت های نجات در سطح، عمق و ارتفاع می باشد.

حدود و نجات نیمه سنگین در جاده و آوار، نجات در آب و سیالب، نجات در عمق و ارتفاع، اطفاء حریق های م

مأموریت های نجات سبک حوزه اصلی عملکرد این خودرو به شمار می رود.

ظرفیت ها و محدودیت ها

این خودرو برای اعزام یک تیم هفت نفره در نظر گرفته شده است و واجد تجهیزات جهت پاسخگویی به حوادث و

محدود( می باشد و در عین حال ) حوادث جاده ای، کوهستان، سیالب های محدود و آوارهای L1سوانح سطح

در حوادث سطوح باالتر نیز به عنوان خودروی پیشرو و برای رفع نیازهای اولیه در اجرای عملیات های نجات در

رد.منطقه عملیاتی قابلیت بهره برداری را دا

آشنایی با خودروی نجات تیپ دو

حیطه مأموریت

باشد. سطح، عمق و ارتفاع)به صورت محدود( می عملکرد این خودرو مأموریت های نجات در حوزه

ظرفیت ها و محدودیت ها

خودروی پیکاب تک کابین )خودرو نجات تیپ دو( با قابلیت فنی مناسب جهت تردد در جاده صعب العبور و

ناهموار می باشد و فضای کافی و مناسب در کابین عقب جهت نصب تجهیزات اولیه امداد و نجات برای عملیات

جات و رها سازی مصدومین تصادفات جاده ای کشور را دارد. هم چنین این خودرو دارای قدرت مانور مناسب و ن

سرعت الزم برای حضور سریع و موثر در حوادث و اعزام یک تیم سه نفره را دارا می باشد.

101 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

تجهیزات نصب شده به صورت ثابت بر روی خودرو

الف. چراغ روشنایی تلسکوپی

(: چراغ روشنایی تلسکوپی19-4)تصویر

وات است که به صورت دو به دو با کلید های مجزا روشن و خاموش شده و ارتفاع 500پروژکتور 4متشکل از

صورت شعاعی روشن که فضای اطراف خود را به متر از سطح زمین می باشد به طوری 5باالبری آن بیش از

نموده تا امکان انجام عملیات امداد و نجات را امکان پذیر سازد. شایان ذکر است که برق مورد نظر پروژکتورها

توسط موتور برقی که در انتهای ماشین نجات قرار دارد، تأمین می شود و ستون تلسکوپی دارای کنترل برقی) به

یین آمدن می باشد.کمک برق ماشین( و دستی، برای باال و پا

الف. نحوه استفاده از پروژکتور تلسکوپی

متر باال می رود و انرژی آن به روش های زیر تأمین می گردد: 4با نیروی پنوماتیک) باد( کار می کند و تا ارتفاع

. کمپرسور هوای موجود در قسمت عقب خودرو که با یک کلید روشن شده و هوای فشرده باعث باال رفتن 1

سکوپ می شود.تل

. پمپ دستی تعبیه شده در کنار کمپرسور2

وات تشکیل شده است که انرژی آن به روش های زیر تأمین می 500المپ 4ب. برق المپ های این پروژکتور از

شود:

کیلو وات موجود در اتاق عقب 2. موتور برق بنزینی1

ودرو(ولت خودرو) تعبیه شده در درب کناری کابین خ 220. برق 2

. استفاده مستقیم از برق شهر 3

ج. جعبه برق داخل اتاق بار ـ شامل کلیدهای المپ های داخل اتاق بار و المپ های بیرون، چراغ گردان عقب و

کلید چراغ تلسکوپی می باشد.

102 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

بین ولت خودروـ این برق توسط موتور خودرو تولید می شود و خروجی آن در کنار درب کا 220د. خروجی برق

عقب قرار دارد و دارای چند فیوز می باشد که در صورت بروز قطعی باید بررسی و تعویض گردد.

کیلووات با ریل از خودرو خارج شده و در فضای باز روشن می شود. کابل برق به موتور وصل شده 2ه. موتور برق

و برق مورد نیاز تهیه می گردد.

ها مطمئن شوید که به صورت محکم در محل خود قرار گرفته اند و با و . پس از استفاده از هریک از دستگاه

بست های مربوطه ثابت شده اند.

یک دستگاه وینچ بکسل بند ب.

کیلوگرم به منظور امداد رسانی در حوادث و سوانح و 4500میلی متری و با توان کشش 9باسیم بکسل بند

نا خودروهای دیگر در ناحیه جلوی خودروی نجات نصب کشیدن و انتقال اجسام سنگین و تجهیزات و احیا

گردیده است.

(: دستگاه وینچ بکسل بند20-4)تصویر

ج. چراغ گردان خطی پلیسی

چراغ گردان خطی که بر روی سقف کابین جلو نصب شده است برای اعالن هشدار به هنگام تردد درمناطق آسیب

یرد.دیده به همراه آژیر مورد استفاده قرار می گ

(: چراغ گردان خطی پلیسی21-4)تصویر

د. یک چراغ گردان

یک چراغ گردان که در قسمت انتهایی کابین عقب خودرو نجات به منظور اعالن هشدار الزم نصب شده است تا از

وری با خودروی نجات جلوگیری شود.برخورد خودروهای عب

103 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

(: چراغ گردان22-4)تصویر

راف و داخل کابین عقبه. چراغ روشنایی اط

برای تأمین روشنایی الزم در داخل کابین عقب به منظور بهره گیری از تجهیزات امداد و نجات داخل خودرو و

متری 5اطراف کابین عقب به منظور استفاده تیم های امداد و نجات برای انجام عملیات تا فاصله ی حداکثر

شده است .خودرو) بدون نیاز به چراغ تلسکوپی( تعبیه

VHFو. بی سیم

وسیله ایست برای ایجاد ارتباط با سایر مراکز و تیم های امدادی در مسافت های محدود بر اساس فرکانس با طول

موج کوتاه یا بلند تنظیم می شود .

(: بی سیم23-4)تصویر

تجهیزات تعبیه شده در کابین عقب

104 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

تجهیزات نجات در آوار و جاده

ده ای و حوادثی مانند سیل، زلزله، طوفان و ... برای نجات مصدومین ناشی از حوادث از تجهیزات درحوادث جا

منحصر به فردی استفاده می شود که کار با آنها تخصص خاص خود را می طلبد این تجهیزات که در خودرو

اند شامل موارد ذیل می باشند:نجات نصب شده

(: تجهیزات نجات در آوار و جاده24-4ر)تصوی

الف. زنده یاب صوتی

دستگاهی است برای شناسایی مصدومین در زیر آوار که امکان شناسایی مصدومینی که در زیر آوار دارای سطح

هوشیاری هستند را دارد. این زنده یاب در یک کیف فایبر گالس ضد ضربه قرار دارد که قابلیت حمل توسط

دارا می باشد: را نجاتگر

دستگاه زنده یاب صوتی شامل متعلقات ذیل می باشد :

ـ واحد اصلی ) واحد کنترل (1

ـ سنسور مکالمه دو طرفه 2

های رابط سنسورها و واحدهای اصلی ـ کابل3

ـ سنسورها ) گیرنده های صوتی ( 4

ـ هدست ) گوشی ( 5

ـ مگنت و سوندها برای اتصال به سنسور 6

متری سنسور 3ـ کابل 7

ـ میخ مربوط به سنسور 8

ـ کیف حمل واحد اصلی 9

ـ باطری، شارژر و آداپتور مربوطه 10

جعبه ی حمل زنده یاب 11

105 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

ب. اره چوب بر موتوری

این اره چوب بر که با بنزین کار می کند برای برش قطعات چوبی و درختان جهت دسترسی به مصدومین حوادث

موانع درجاده ها و ... مورد استفاده قرار می گیرد. اره چوب بر دارای موتوری با مشخصات و یا عملیات پاکسازی

فنی ذیل می باشد:

(: اره چوب بر موتوری25-4)تصویر

ج. اره آهن بر دستی

برای برش اجسام فلزی با قطر کم و سبک مورد استفاده قرار می گیرد.

(: اره آهن بر دستی26-4)تصویر

ت هیدرولیک نجات د. س

این تجهیزات که برای عملیات امداد و نجات و رها سازی مصدومین در حوادث و سوانح بکار می رود دارای اقالم

متنوعی می باشد) بیش از چهل قلم( که تنها اقالم ذیل از ست کامل در خودرو نجات در نظر گرفته شده است.

106 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

. قیچی هیدرولیک نجات 1

هیدرولیک نجات (: قیچی27-4)تصویر

. فک هیدرولیک نجات 2

(: فک هیدرولیک نجات28-4)تصویر

جک تلسکوپی هیدرولیک .3

(: جک تلسکوپی هیدولیک29-4)تصویر

. دستگاه چندکاره باتری دار 4

107 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

(: دستگاه چندکاره باتری دار30-4)تصویر

ه شیلنگ های رابط . موتور پمپ هیدرولیک به همرا5

(: موتور پمپ هیدرولیک به همراه شیلنگ های رابط31-4)تصویر

108 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

. ست جک های بادی 6

(: ست جک های بادی32-4)تصویر

. انواع جک های بادی 1

رفته تن در نظر گ 24،18،10جک های بادی در ظرفیت های متنوعی وجود دارند که در خودرو نجات سه سایز

شده است.

. کنترل دو گانه هوا 2

دستگاهی است که برای فرمان انتقال فشار هوا از کپسول به داخل جک ها و تخلیه هوا از جک ها مورد استفاده

قرار می گیرد.

(: کنترل دوگانه هوا33-4)تصویر

. رگالتور 3

ی کپسول با قابلیت نصب شیلنگ به منظور کاهش فشار هوا در زمان انتقال هوا از دستگاهی است که بر رو

کپسول به جک مورد استفاده قرار می گیرد.

109 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

(: رگالتور34-4)تصویر

. کپسول 4

یا 200لیتر) 6محفظه فلزی که از آلیاژ مخصوص ساخته شده و به منظور ذخیره سازی هوای فشرده به ظرفیت

بار( مورد استفاده قرار می گیرد. 300

(: کپسول35-4)تصویر

و. تجهیزات اطفاء حریق

ی با دامنه ی محدود بکار می رود که این وسایل قابلیت حمل و تجهیزاتی که برای خاموش کردن حریق ها

کیلویی( را دارد. 25)حداکثر کپسول های نجاتگراستفاده توسط

110 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

ز. موتور پمپ کف کش

آب به همراه گل و الی محدود دستگاهی است که در زمان آب گرفتگی معابر و منازل مسکونی به منظور تخلیه

ه قرار می گیرد.مربوط به آن مورد استفاد

ح. تجهیزات امداد و نجات در ارتفاع و عمق

تجهیزاتی که برای دسترسی به مصدومین در ارتفاع و عمق و انتقال آنها مورد استفاده قرار می گیرد.

این تجهیزات دارای اقالم بسیار متنوع) حرفه ای و ....( می باشد که حداقل نیاز یک گروه سه نفره در خودروی

پیش بینی گردیده است.نجات

(: تجهیزات امداد و نجات در ارتفاع و عمق36-4)تصویر

برانکارد تاشو

و انتقال مصدومین حوادث که امکان نگهداری و انتقال آن برای دسترسی به جاییجابهست برای ا وسیله ای

مصدوم به صورت تاشو وجود دارد.

(: برانکارد تاشو38-4)تصویر

111 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

اربرانکارد چرخد

این وسیله بی خطرترین وراحت ترین راه برای انتقال بیمار می باشد. بیش تر برانکاردهای چرخدار طوری طراحی

کیلوگرم تطابق پیدا کرده و با هرنوع وضعیت بیمار تطبیق می یابد. یکی از قابلیت 180شده اند که باوزن باال تا

ثال برای بیماری باتنگی نفس می توان سرتخت را باال های بسیار خوب این وسیله حالت های آن می باشد که م

آورد. جهت حرکت دادن برانکارد چرخدار فردی که در قسمت سر قرارگرفته فشار وارد می کند و فردی که

درقسمت پا قرار گرفته آن را هدایت می کند. یکی از محدودیت های این وسیله این است که حرکت آن معموالً

ر است. به هرحال چهار نفر هر کدام دریک گوشه می توانند برانکارد چرخدار را دروضعیتی محدود به سطوح هموا

پایدار نگهداشته واز روی زمین ناصاف عبور دهند .برانکارد ممکن است به آسانی نامتعادل شود وبلند کردن وحمل

ها را باالبکشید. برخی از مدل آن به قدرت قابل توجهی نیاز داشته باشد. پس از قراردادن بیمار روی تخت نرده

های برانکارد امبوالنس قابلیت تبدیل شدن به صندلی)ویلچر( را نیز دارند.

39برانکارد اسکوپ

طراحی شده که و طوری برانکاردی است از آلیاژ آلومینیوم دارای دو مفصل قفل شوندهبرانکارد قاشقی یا ارتوپدی

بجایی مصدوم و جلوگیری از حرکت وی از آن استفاده می شود.برای جا می توان به دو قسمت تقسیم شود و

برانکار اسکوپ را می توان بدون آنکه نیاز به حرکت دادن مصدوم باشد، زیر او سرداد و شکل آن مخصوصاً به گونه

قسمت اسکوپ در اطراف بیماری که هر دومی دارد . ای است که مصدوم را در مدت حمل کامالً بی حرکت نگه

زمین یا سطح نسبتا صاف دیگری دراز کشیده قرار می گیرد . این قسمت ها را دوباره به هم وصل کنید و روی

بیمار را بلند کنید و او را روی بک بورد یا برانکارد بگذارید. این وسیله در جابجایی بیمار با در رفتگی یا شکستگی

ساخته شده است و دمای محیط را به خود می لگن بسیار مناسب است . عیب آن این است که کل آن از فلز

گیرد. ) در فصل سرما باعث سرد شدن و لرز بیمار می شود (.برای استفاده از اسکوپ به شکل مناسب باید از همه

جهات به بیمار دسترسی داشته باشید و حداقل دو نفر برای این کار مورد نیاز است.

(: برانکارد اسکوپ41-4)تصویر

39. Anti – Trauma Scoop Stretcher

112 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

ابل انعطاف:)برزنتی(برانکارد ق

برانکارد قابل انعطاف نوعی وسیله ویژه انتقال است که از پارچه یا مواد قابل انعطاف پذیر ساخته شده است . این

دسته بزرگ جهت بلند کردن و حمل بیمار دارد. این وسیله برای حمل بیمار در راهروهای 4برانکارد در هرطرف

حفظ حالت خاص )پوزیشن( برای بیمار ضروری نباشد. تنگ و باریک مفید است به شرط انکه

: 40بسکت

این برانکارد درواقع بک بردی است که دیواره کوتاهی درتمام اطراف خود دارد و برای انتقال بیمار در سطوح

خشن) صخره، کوه و دره( مناسب است. ضمنا جهت امدادرسانی در آب می تواند روی سطح آب شناور بماند.

: 41بلند )النگ بک برد( تخته پشتی

له می تواند به عنوان ثابت یوسیله استاندارد کاربردی تمام وسایل نقلیه اورژانس تخته پشتی است. این وس

نگهدارنده ستون فقرات ، بیمار را از سطوح ناهموار حفظ کند. نوارها وثابت کننده های سر نیز بر روی آن نصب

وکوتاه42ی باشند. در حال حاضر انواع مختلف تخته پشتی بلندشده ودر بی حرکت کردن سروگردن موثر م

ساخته شده است که هرکدام از آن ها دارای کاربرد خاص خود می باشد. این تخته های سبک 43

ازپالستیک،چوب، فلز یا فایبرگالس ساخته شده اند ودارای دستگیره هایی درقالب خود هستند. از نشانه های این

زیر را نام برد: وسیله می توان موارد

اندازه بدن انسان بالغ است.

سطحی صاف و صیقلی دارد.

سطحی سفت و محکم دارد.

روی آن تعبیه شده. نجاتگرسوراخ هایی جهت فیکس کردن مصدوم و جای قرار دادن دست

:44ایموبیالیزر یا فیکس کننده سر

دن را با آن ثابت می کنند. همیشه در این وسیله اسفنجی انعطاف پذیر برروی بک برد نصب شده و سر و گر

صدمات سروگردن و تروماهای متعدد بایستی ابتدا سر مصدوم برروی بک برد ثابت گردد و سپس بیمار را انتقال

داد.

40. Baseket sretcher 41. Long Back board 42. Long 43 . short 44. Immobilizer

113 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

: 45تخته پشتی کوتاه )شورت بک برد(

رکت کردن بیماران این وسیله رابانام )وسیله خارج کننده( می شناسند. تخته های پشتی کوتاه معموال برای بی ح

در وضعیت نشسته )فرد حادثه دیده در پشت فرمان ماشین( ودر شرایط غیربحرانی وقبل از انتقال آنها مورد

استفاده قرار میگیرند . برخی از انواع این تخته ها به شکل جلیقه می باشند.

K.E.Dروش کار با

بدهید ـ پس از گذاشتن آتل گردنی)کالر( تخته را پشت بیمار سر1

ـ زمانی که وسیله به طور مناسب زیربغل بیمارقرارگرفت نوارهای قفسه سینه را محکم کنید. 3

نوار پاییی رااز زیر پاها رد کرده محکم کنید. 2ـ سپس 4

ـ ابتدا بالشتک را پشت سر بیمار گذاشته وسپس با نوارهای مخصوص سر، سربیمار را محکم ببندید. 5

ندبه همدیگر گره بزنید.ـ دست هارا بایک با 6

ـ درحالی که ستون فقرات بیمار را در یک امتداد ثابت نگه میدارید بیمار را به سوی تخته پشتی بچرخانید. 7

صندلی برانکارد:

صندلی برانکارد، صندلی های تاشو با چهارچوب آلومینیومی هستند که پاچه ای سراسر عرض آن را پوشانده تا

هی را ایجاد کند. آنها دسته هایی جمع شدنی دارند که کمک می کند قسمت سر وانتهای جای نشستن و تکیه گا

آن را به باال یا پاپین راه پله ها حمل کنید و بیشترشان چرخ های الستیکی درپشت وچرخ های قرقره ای در جلو

دارند تابتوانند در روی کف غلتیده شوند و دور بزنند.

ای کمکی است که می توان با آن بیماررا به باال یا پایین پله ها ، جایی که برانکارد صندلی برانکارد مانند وسیله

چرخدار آمبوالنس قراردارد منتقل کرد. شما می توانید صندلی چرخدار را روی زمین بغلتانید تازمانیکه به پله

می توانید آن را به شکل برسید، سپس آن را به باال یاپایین پله ها حمل کنید. وقتی به سطح زمین رسیدید

برانکاردآماده بغلتانید و به بیمارکمک کنید تاروی برانکارد برود. در زمان استفاده از این وسیله بایستی بیماررا

برروی صندلی باکمربندهای آن مهارکنید. این نوع از صندلی پله را می توان درصورت نیاز به برانکارد نیز تبدیل

کرد.

برای استفاده کردن از حالت صندلی این مدل حتما ضامن پشت صندلی درحالت بسته باشد توجه داشته باشید

درغیر این صورت درحین انتقال مصدوم ترکیب دستگاه بهم خورده و کار شما را مختل می کند.

45. short backboar - k.E.D

114 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

کیسه حمل جسد

گیرد. تقال مورد استفاده قرار میکیسه ای است که برای قرار دادن اجساد قربانیان حوادث جهت ان

آتل وکیوم

نوعی آتل است در ابعاد مختلف که برای فیکس کردن محل شکستگی افراد آسیب دیده مورد استفاده قرار می

گیرد.این آتل برخالف آتل های بادی که با باد شدن، عمل می کنند،این نوع آتل ها با خالی کردن و مکش باد از

آن ها قابلیت استفاده پیدا می کنند.

46ترسواکیوم ما

هایی که با اعمال وکیومی نسبی یا خارج کردن هوا به قالب بدن بیمار در می آیند. این تشک ها معموالً از تشک

بافت محکم)مثل پلی ونیل استر المینت( پرشده با الستیک ساخته می شوند.

47آتل کششی

فقیت بی حرکت نمود. شکستگی شکستگی فمور و برخی از شکستگی های زیر زانو را می توان با اتل کششی با مو

فمور به دلیل خونریزی وسیعی که به همراه دارد جزء شکستگی های عارضه دار محسوب می شود ضمنا توده

تر می سازد. کعضالنی بزرگ ران باعث عبور دو انتهای شکستگی از روی همدیگر می شود و شکستگی را خطرنا

ده و استخوان شکسته فمور را در امتداد مناسب قرار می آتل کششی، قطر ران و فضای خونریزی را کاهش دا

دهد. .

الزم نیست از شکستگی فمورال مطمئن شوید. اگر ران دردناک، متورم و دچار تغییر شکل است باید نکته :

همچون یک استخوان شکسته با آن برخورد کنید.

روش کار با آتل کششی

کنید ابتدا نبض و عملکرد حسی اندام را بررسی -1

با کمک کشش دستی پای آسیب دیده را ثابت نگه دارید. -2

آتل را در اندازه مناسب تنظیم کنید. برای این کار می توانید از پای سالم کمک بگیرید. -3

آتل را طوری زیر پای آسیب دیده قرار دهید که بالشتک آن زیر برجستگی استخوانی باسن قرار بگیرد. سپس -4

اال بیاورید.گیره پاشنه را ب

46. Vacumm Mattress 47. Traction Splint

115 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

نوارهای اتل را دور کشاله ران ببندید. -5

مطمئن شوید که نوارها محکم بسته شده اما انقدر سفت نیست که گردش خون انتهای اندام را کاهش دهد .

درحالیکه پای بیمار را باال کشیده اید، گیره مچ پایی را ببندید.

مجددا نبض انتهای اندام را چک کنید. -6

تن حلقه دور مچ و اتصال آن به انتهای آتل، کشش مکانیکی را با چرخاندن دسته شروع کنید. وقتی با بس -7

کشش مکانیکی برابر با کشش دستی بود و درد اسپاسم عضالت کاهش یافته، کشش کامل ایجاد می شود. در

م برابر شود.بیماری که پاسخگو نیست کشش را تا جایی ادامه دهید که اندازه پای آسیب دیده و سال

بیمار را به رو ی بک برد منتقل کنید. -8

آتل سخت

آتل های سخت از جنس چوب، آلومینیوم ویا پالستیک می باشند. بهتر است آتل چوبی را بدلیل داشتن

خردهای چوب با پوششی از باند استفاده کرد.

آتل بادی

نرم و قابل انعطاف می باشد اما پس از باد شدن آتل بادی نوعی از آتل ها محسوب می شوند که پیش از باد شدن

سفت و سخت می شود و شکل اندام را به خود می گیرند.

48بی حرکت کننده های گردنکوالر گردنی،

وسیله ایست که برای بی حرکت کردن گردن مصدومین مشکوک به تروما و شکستگی مهره های گردنی در

حوادث مورد استفاده قرار می گیرد.

48. Neck Immobilisers

116 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

(: کوالر گردنی1-4ویر)تص

آتل گردنی فیالدلفیا:)کالر(

( موجود می باشد. جهت استفاده از این اتل ابتدا دو قسمت L( و بزرگ )m(، متوسط )sدرسه سایز کوچک )

جلویی و پشتی را از همدیگر جدا کرده و سپس با حمایت سرو گردن قسمت پشتی را زیر گردن قرار میدهیم آن

روی گردن و چانه گذاشته و با برچسب هایی که دارد این دو قسمت را به همدیگر متصل گاه قسمت جلویی را

می کنیم. کوالرها در دو نوع یک تکه و دوتکه وجود دارند و در دو مدل سایز تک و لی قابل تنظیم یا سایزهای

مختلف یافت می شوند.

آتل وکیوم

شکستگی افراد آسیب دیده مورد استفاده قرار می گیرد. وسیله ایست در ابعاد مختلف که برای فیکس کردن محل

(: آتل وکیوم39-4)تصویر

117 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

کوالر گردنی

وسیله ایست که برای فیکس کردن گردن مصدومین مشکوک به تروما و شکستگی مهره های گردنی در حوادث

مورد استفاده قرار می گیرد.

(: کوالر گردنی40-4)تصویر

کیف احیاء

(: کیف احیا2-4)تصویر

وسایل الزم جهت باز کردن راه هوایی و اکسیژن رسانی

لوله اروفارنژیال: ایروی دهانی

نیز خوانده می شود یک وسیله هاللی از جنس پالستیک سفت یا 49نیلوله هوایی اوروفانژیال که لوله هوایی دها

الستیک است که زبان را دور از قسمت عقبی راه هوایی نگاه می دارد. این وسیله امکان ساکشن ترشحات را نیز

49. air way

118 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

ارد این وسیله را در بیماری که پاسخگو بوده یا رفلکس تهوع د فراهم می کند. بیمار باید کامال بی هوش باشد.

بکار نبرید، زیرا باعث استفراغ و اسپاسم تارهای صوتی می شود.

نکته:

همیشه لوله هوایی مناسب را از لحاظ اندازه انتخاب کنید. با گذاشتن لوله هوایی در کنار صورت بیمار اندازه آن را

ا زاویه فک است. تعیین کنید. اندازه گیری مناسب لوله هوایی به صورت تعیین فاصله بین دندان های پیش ت

بنابراین وقتی اندازه مناسب است که سرلوله هوای بر روی دندان ها و قسمت انتهایی آن در سطح زاویه فک

خواهد بود.

لوله نازوفارنژیال: ایروی بینی

لوله هوایی نازوفارنژیال یک لوله تو خالی منحنی شکل و از جنس پالستیک نرم یا الستیک است که درانتهای

بریدگی دارد . این لوله برای بیمارانی که به دلیل قفل شدگی دندان ها، گاز گرفتگی، صدمات فک خود یک

فوقانی و صورت قادر به گذاشتن لوله دهانی نیستید استفاده می شود احتمال ایجاد استفراغ با گذاشتن این لوله

کمتر است.

پیچ دهان باز کن

ده و باز شدن راه هوایی در زمانیکه فک تحتانی در اثر اسپاسم قفل وسیله ای ایمن جهت باز کردن فک قفل ش

شده است. به دلیل خطر آسیب دندان های بیمار این وسیله را با احتیاط به کار ببرید.

ساکشن

ساکشن وسیله ای است جهت پاک کردن دهان و راه هوایی از ترشحات ) آب دهان، مواد استفراغی و خون(

مل دستگاه ایجاد کننده مکش و لوله های رابط)کاتتر( می باشد. جهت تنظیم مقدار مکش تجهیزات ساکشن شا

دستگاه می توان از ولوم یا کلیدهای تنظیم خالء که بر روی دستگاه تعبیه شده استفاده کرد.

119 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

(: ساکشن3-4)تصویر

دستگاه ساکشن ثابت)مرکزی(

دستگاه های ثابت یا متصل شده که می تواند از تجهیزات موجود در آمبوالنس یا بیمارستان باشند.

دستگاه ساکشن پرتابل)شارژی(

قدرت دستگاه های ساکشن قابل حمل با نیروی الکتریکی، اکسیژن، هوا یا به صورت دستی تامین می شود. این

جهت بردن بر بالین بیمار و جایی که دسترسی به ساکشن مرکزی امکان ندارد، مناسب می باشد. دستگاه ساکشن

های ساکشن دستی به نحوه ی موثری می توانند مواد درشت و سنگین مانند تکه های استفراغ را خارج نمایند.

بار استفاده کلیه لوله ها و مخزن همیشه ساکشن پرتابل را در حالت شارژ کامل نگهدارید و پس از هر: 1نکته

ترشحات را تمیز کرده و ضدعفونی نماییدهمچنین همیشه ساکشن را در حالت ایستاده)عمودی( نگهدارید و هرگز

آنرا نخوابانید.

پدالی( -ساکشن مکانیکی)دستی

.این ساکشن ها نیاز به برق یا باتری ندارند و با نیروی دست پا یا فشار اکسیژن کار می کند

روش ساکشن کردن

پس از انتخاب سر ساکشن مناسب و تنظیم میزان مکش دستگاه نوک کانتر را وارد دهان یا بینی بیمار کرده و

آنرا از یک سو به سوی دیگر ببرید تا مواد غذایی و ترشحات از دهان پاک شوند. هر بار ساکشن کردن در

ل مکش اکسیژن داخل ریه ها( این کار را در کودکان و ثانیه طول بکشد) بدلی 15بزرگساالن نباید بیش از

120 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

ثانیه انجام دهید. در صورت لزوم کاتتر را با آب )سرم شستشو( 5شیرخواران در دوره های کوتاهتر و درحدود

تمیز کنید تا از انسداد لوله بر اثر مواد خشک و بزرگ پیشگیری شود.

نکات ویژه هنگام ساکشن کردن

غ یا ترشحاتی دارد که با ساکشن کردن نمی توان به سهولت و با سرعت آن ها راخارج نمود باید اگر بیمار استفرا

بیمار را به پهلو چرخانده و با استفاده از حرکات جارویی انگشتان مواد غذایی را از دهان بیرون آورید. اگر سرعت

ثانیه بیمار را ساکشن نموده و 15شد تولید ترشحات کف آلود بیمار برابر با سرعت حذف آن ها توسط ساکشن با

دقیقه بیمار را اکسیژن داده )ونتیله کنید(. طی ساکشن، هوای باقیمانده در ریه ها در فواصل بین 2به مدت

گردد. بنابراین پس از هربار ساکشن بیمار را تنفس حذف می شود. این کار باعث کاهش سریع سطح اکسیژن می

با کانتر ساکشن نیز می تواند باعث افت ضربان قلب به خصوص در کودکان و ونتیله کنید. تحریک پشت حلق

شیرخواران گردد. در بزرگساالن طی ساکشن ممکن است افزایش ضربان قلب، کاهش ضربان یا آریتمی داشته

باشیم.

سر ساکشن:

ف وجود دارد، سایز لوله ای پالستیکی و قابل انعطاف جهت تخلیه ترشحات توسط ساکشن. در اندازه های مختل

لوله را می توان از رنگ بندی سر آن شناخت.

الرنگوسوپ

وسیله ای است جهت مشاهده مستقیم حنجره و قراردادن لوله تراشه به داخل تراشه

یک الرنگوسکوپ از سه بخش درست شده است:

. المپ3. دسته 2. تیغه 1

دارای یک دسته و تعدادی تیغه است. تیغه ها قابل جدا شدن و تعویض می باشد. صرف نظر از هر الرنگوسکوپ

انواع گوناگون دو نوع پرکاربرد تیغه ها در زیر توضیح داده شده است.

50مکنتاش الف. تیغه خمیده یا

غه بعلت انحنایی که در زمانی که حنجره جلو باشد یا در بازشدن دهان محدودیت وجود داشته باشد این نوع تی

دارد می تواند تا حدی مانع دیدن حنجره شود ولی به طور کلی استفاده از آن رایج تر بوده و تناسب آن با قوس

دهان قدرت مانور بیش تری را ایجاد می کند.

50. Macintosh

121 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

51ب. تیغه مستقیم یا میلر

تومیکی، تیغه صاف زبان را بهتر تیغه صاف برای استفاده در کودکان و شیرخواران ارجح است بدلیل اختالف آنا

سایز تیغه در جابجا می کند. تیغه صاف در بزرگساالن که گردن کوتاه و کلفت دارند است نیز مناسب تر است.

مناسب است. 3می باشد. در اغلب بالغین تیغه شماره 4تا 0و در نوع میلر از 4تا 1نوع خمیده

لوله تراشه

( ساخته شده و از هر دو طرف باز p.v.cل انعطاف است که از پلی ونیل کلرید )لوله تراشه یک لوله شفاف قاب

است. این لوله دارای قطرهای متفاوت است. به طور کلی قطر لوله مورد استفاده برای یک بیمار مذکر بزرگساالن

شیرخواران و کودکان میلی متر می باشد. اندازه لوله برای 7-8میلی متر و برای بیمار مونث بزرگسال 8تا 5/8

میلی متر است. 5/2-6بین

لوله تراشه چند جز دارد. انتهای لوله تراشه را می توان با کمک یک رابط به رنگ آبی به آمبوبگ یا سایر تجهیزات

اکسیژن رسانی وصل کرد. لوله تراشه دارای یک بالن در نزدیکی انتهای بدنه می باشد که با باد کردن آن باعث

سال 8برخی از لوله تراشه ها کاف ندارند و بیشتر در کودکان زیر ن لوله در تراشه بیمار می شود.ثابت شد

استفاده می شوند. در انتهای لوله یک سوراخ کوچک درسمت مقابل طرف شیب دار وجود دارد که احتمال انسداد

جایگزینی با لوله تراشه های فعلی کامل لوله را کم می کند. در حال حاضر انواع جدیدی ازلوله تراشه در حال

می باشد که جهت لوله گذاری نیازی به استفاده از الرنگوسکوپ نمی باشد. برخی از این لوله تراشه عبارتند از:

. کامبی تیوب1

لوله تراشه ای با دو مسیر جداگانه هوایی که احتمال آسپیره کردن مواد از داخل آن وجود ندارد. این لوله تراشه

د بار مصرف می باشد.چن

52. الرنژیوماسک2

این لوله بدلیل شکل خاصی که دارد روبروی نای قرارگرفته و مسیر مری را می بندد.

52. L.M.A

122 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

آمبوبگ

احیا کننده دستی یا آمبوبگ به منظور ایجاد تنفس مصنوعی برای بیمارانی که دچار مشکل تنفسی هستند و یا

بکار می رود در دو اندازه بزرگساالن و اطفال موجود است. این وسیله را به هر دلیلی امکان تنفس طبیعی ندارند

می توان به ماسک صورت یا لوله تراشه بیمار به وسیله کانکتور وصل کرد.

(: آمبوبگ4-4)تصویر

کسیژن با مانومتر کپسول ا

اتمسفر می باشد. مانومتر عالوه بر 50-100این کپسول دارای اکسیژن فشرده است که فشار داخل آن حدود

اینکه فشار داخل کپسول را نشان می دهد عمل کاهش فشار را تا حد طبیعی انجام می دهد. از طرفی حجم

ب می کند. بستن مانومتر روی کپسول باید به آرامی اکسیژن خروجی در دقیقه را نشان داده و اکسیژن را مرطو

و دقت انجام شود و هرگز اتصاالت و شیر اکسیژن را روغن نزنید زیرا مجاورت روغن با اکسیژن باعث انفجار می

گردد. آب مورد استفاده در مانومتر باید آب مقطر باشد تا از رسوب مواد آهکی روی جدار محفظه جلوگیری شود.

می توان با ماسک اکسیژن یا سوند اکسیژن برای بیمار تجویز کرد. اکسیژن را

نکات ایمنی

هرگز مواد قابل اشتعال مانند نفت یا گریس را در تماس با سیلندر، رگوالتور، دریچه ها یا سوراخ های -

کپسول اکسیژن قرارندهید.

هرگز در محل استفاده از سیلندراکسیژن سیگار نکشید. -

یلندر هیچ گاه اجزای بدن خود را روی دریچه خروج اکسیژن نگذارید.هنگام کار با س -

کپسول اکسیژن را در کنار بیمار روی زمین بخوابانید. -

123 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

وسایل الزم جهت معاینه مصدوم

53گوشی طبی

گوشی طبی وسیله ای است جهت گوش دادن صدای قلب، صداهای دستگاه گوارش و صدای تنفس .جهت رعایت

از انتقال آلودگی ) از یک بیمار به بیمار دیگر( بهتر است قبل از هر بار استفاده از گوشی بهداشت و پیشگیری

طبی، آن را با پنبه الکلی تمیز نمود.

فشار سنج

این وسیله برای سنجش فشار خون سیستولیک و دیاستولیک بکاررفته و انواع متعددی دارد. نحوه عملکرد این

خون و اندازه گیری میزان فشار وارده از طرف خون به دیواره رگها می باشد.دستگاه با بستن مسیر جریان

اجزاء این دستگاه عبارتند از :

. کاف )کیسه( فشارسنج1

. مانومتر) نمایشگر( 2

. پمپ دستی 3

. پیچ تخلیه هوا 4

ون اطفال از فشارسنج اطفال که دارای دو نوع جیوه ای و عقربه ای می باشد وجهت صحت اندازه گیری فشارخ

دارای کاف کوچکتر است استفاده کنید

ترمومتر:) دماسنج(

جهت سنجش اختالالت مربوط به درجه حرارت بدن، دارای انواع مختلفی از جمله دهانی، مقعدی، پوستی و

الکترونیکی می باشد. جیوه موجود در ترمومترهای جیوه ای سمی و خطرناک است.

متر:)تست قند(دستگاه گلوکو

دستگاهی دیجیتالی جهت اندازه گیری میزان قند خون و تشخیص اختالالتی همچون هیپوگلیسمی)افت قند

0خون( یا هیپر گلیسمی)افزایش قند خون( می باشد

قسمت های مختلف این دستگاه عبارتنداز :

. دستگاه تست قند 1

. النست جهت سوراخ کردن پوست و گرفتن خون2

53. stethoscope

124 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

ار تست قند. نو3

باند

باند انواع مختلفی دارد که می توان از سرجی فیکس، باند رولی و باند کشی نام برد. باند جهت محکم کردن

پانسمان روی محل و یا ثابت کردن عضو شکسته) آتل کردن( استفاده می شود. سرجی فیکس نوعی باند

باند کشی جهت محدود کردن حرکت و تولید های سر استفاده می شود. مخصوص بوده که جهت پانسمان زخم

فشار متناوب برروی سطح زیر باند استفاده می گردد. باند کشی در کاهش تورم و کمک به برگشت خون

سیاهرگی موثر میباشد. میزان فشار این باند بستگی به نیروی بکار رفته در باند پیچی و تعداد الیه های باند پیچی

دارد.

گاز استریل

پارچه ها توری مانندی هستند که به صورت استریل یا غیر استریل موارد مصرف زیادی دارند ازجمله گازها

پانسمان زخم. گاز استریل در بسته های کاغذی و یا در باکس گاز نگهداری می شود. ) استریل به معنای فاقد

ه طور استریل نگهداری شده و هرگونه میکروب و آلودگی می باشد بنابراین گاز مصرفی جهت پانسمان باید ب

استریل نیز روی محل زخم قرار گیرد(

وسایل رگ گیری و تزریق دارو

برانول

وسیله ای جهت باز نگهداشتن رگ خونی و تزریق دارو یا سرم توسط آن بداخل سیستم گردش خون بیمار

(: برانول5-4)تصویر

نگ خاصی نشان داده می شود . از جمله رنگهای پرمصرف این وسیله دارای سایزبندی می باشد که هر سایز با ر

عبارتند از : رنگ سبز برای بزرگساالن )بیشتر مردان(، رنگ صورتی برای کودکان و خانم ها و رنگ آبی برای

125 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

اطفال. در مواردی که رگ های بیمار بسیار ظریف می باشد بهتر است ابتدا از انتهای اندام برای رگ گیری شروع

ر صورت عدم موفقیت از قسمت های باالتر استفاده گردد.کرد و د

سرنگ

وسیله ای است جهت کشیدن دارو از آمپول یا ویال دارو و تزریق آن بدخل بدن بیمار.حجم داخل سرنگها از یک

سی سی متغیر است. سرنگهای انسولینی به دلیل حجم کمتر وسر سوزن باریکتر جهت تزریق واکسن و 50تا

ستفاده می گردد.انسولین ا

ست سرم

یک شیلنگ پالستیکی استریل شده که در یک انتها دارای سری محکم و تیز می باشد که از این سمت به سرم،

کیسه خون یا ویال دارویی متصل شده و از سمت دیگر به برانول یا هر وسیله ای که در داخل رگ خونی بیمار

دنه ست سرم نشان دهنده میزان جریان داروی عبور کننده از قرار دارد متصل می شود . محفظه قطرات در ب

داخل ست می باشد.

وسایل ایمنی و حفاظت شخصی

ماسک یک بار مصرف

در برابر میکرو ارگانیسم هایی که از طریق تنفس سرایت می کنند. ماسک باید نجاتگرانوسیله ای جهت حفاظت

ی که مرطوب باشد دیگر موثر نخواهد بودکامال روی بینی و دهان را بپوشاند و در صورت

عینک محافظ

جهت محافظت چشم ها در مقابل پاشیده شدن احتمالی ترشحات و خون و جلوگیری از انتقال عفونت استفاده

می شود.

دستکش جراحی –دستکش معاینه

اره و اندازه های جهت محافظت دست ها در مقابل میکروارگانیسم ها ) عوامل بیماری زا( بوده و دارای شم

مختلف است. دستکش جراحی استریل بوده ولی دستکش معاینه استریل نمی باشد. بهتر است همیشه در

ماموریتها ازدستکش معاینه استفاده گردد. اهمیت استفاده از دستکش در پیشگیری از انتقال بیماری ها و کاهش

شد.و بالعکس می با نجاتگرخطر انتقال بیماری از مصدوم به

126 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

54سفتی باکس

سطل پالستیکی درب دار، جهت جداسازی و دفع ایمن وسایل تزریق) آلوده به خون( . بدلیل خطروجود بیماری

بایستی تمام سر سوزن ها و قسمتهای فلزی برانول و های قابل انتقال از راه ورود سرسوزن های آلوده به بدن

یم.در زمان پرشدن این محفظه آنرا به مسئولین مربوطه تحویل سرنگ راپس از تزریق به داخل این محفظه بیانداز

دهید تا به صورت بهداشتی دفع گردد.

55چراغ معاینه

جهت معاینه اندازه مردمک ها و رفلکس مردمک های مصدوم نسبت به تابش نور که بایستی این رفلکس در هر

دو چشم برابر باشد استفاده می شود.

تیغ بیستوری

اجی جهت ایجاد برش در پوست و دسترسی به فضاهای مورد نظر می باشدو در زخم ها و سوختگی در اعمال جر

ها جهت برداشتن )دبرید( قسمتهای مرده عضو استفاده می شود.

پنس وسیله ای بسیار پرکاربرد در پزشکی و امداد و نجات است و تقریبا در همه جا استفاده می شود. این پنس:

می توانند از این وسیله برای نجاتگران .مختلفی از نوک بلند و کوتاه تا کج و راست می باشد وسیله دارای انواع

بستن سریع رگ های قطع شده در حال خونریزی استفاده کنند.

پنس مگیل

-در عمل الرنگوسکوپی)لوله گذاری داخل تراشه ( از راه نازال)بینی( جهت هدایت لوله تراشه به سمت سوراخ اپی

و درنهایت گذاشتن داخل نای استفاده می شود. گلوت

انگشتر بر

وسیله ایست که برای آزاد کردن انگشتر از انگشت مصدومی که به علل مختلف از جمله شکستگی استخوان،

انگشت وی دچار تورم شده و خونرسانی به عضو مختل شده است استفاده می شود.

چکش رفلکس

نعطاف پذیر که پزشک جهت مشاهده رفلکس عصبی مصدوم استفاده می کند.وسیله ایست با دسته فلزی و سر ا

54. Safty box 55. pen light

127 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

ستسهای تجهیزات عملیات نجات در زمین

برای نجات افراد از خطر ناک ترین سطوح طراحی شده اند و ثابت شده که برای استفاده روی گذرگاه های نجات

ی روی آب بسیار مفید وارزشمندند.تسطح دریاچه های یخ زده، در لجنزار و گل و الی، سواحل گلی و ح

را می توان به عنوان جاده موقت، کف پوش و حتی محل فرود هلی کوپتر : ستس هایمشبک های زمین

تن وزن را 40در نقاط گلی و دور افتاده به کار برد. مشبک های به هم پیوسته، سبک ، بی نهایت محکم اند و تا

می توانند تحمل کنند.

کیلوگرم در هر متر مربع است. 9 پلی اتیلن ساخته شده ، وزن آنها فقط این مشبک ها از

ی. موتور برق

دستگاهی است با موتور بنزینی و ژنراتور که برای تأمین برق چراغ تلسکوپی و برق مورد نیاز ابزار برقی مورد

استفاده قرار می گیرد.

کیلو وات 2توان مستمر:

کیلو وات 2توان ماکسیمم:

سوخت: بنزیننوع

DCولت 12تک فاز و دارای خروجی

عوامل امدادی در گذاری محل حادثه، اعالم هشدار و استفادهتجهیزاتی که برای عالمت ك. سایر تجهیزات:

خودرو به شرح جدول ذیل در نظر گرفته شده است. شایان ذکر است امکان اضافه نمودن سایر تجهیزات کوچک و

ودرو وجود دارد.متفرقه مورد نیاز در خ

تعداد نام تجهیزات ردیف

6 مخروط هشدار 1

3 نوار هشدار 2

2 چراغ گردان پرتابل 3

1 بلند گوی دستی 4

1 کابل سیار 5

1 راهی برق 5تقسیم 6

1 جعبه ابزار 7

1 پُتک 8

1 دیلم 9

1 لیتری فلزی 20گالن 10

1 قیچی میلگرد بر 11

2 تبر 12

128 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

یی کار با خودرو نجات ضوابط اجرا

. خودروی نجات به یکی از نجاتگران رسمی و پیمانی تیم واکنش سریع یا مسئول پایگاه بین شهری تحویل می 1

گردد . شخص تحویل گیرنده بایستی دارای گواهینامه رانندگی پایه دو بوده باشد . مسئولیت خودرو در طول

تحویل گیرنده می باشد.شیفت کاری و در حین مأموریت به عهده ی شخص

. رعایت کلیه قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی از سوی کاربر خودرو الزامی است .2

. کاربر بایستی در مسیر حرکت به سمت محل سانحه از چراغ گردان و تنها بر حسب ضرورت از آژیر استفاده 3

نمایند.

ی و ایمنی از سوی همه سرنشینان خودرو الزامی است .. بستن کمربند ایمنی و رعایت کلیه موارد احتیاط4

ترین محل نزدیک حادثه توقف نماید. به طوری که . پس از رسیدن به محل سانحه، خودروی نجات باید در امن5

هستند در محل حاضر یی امدادهاخودروسایر و اگر ،قبل از محل سانحه باید باشد امدادیاگر اولین خودروی

.محل سانحه توقف کندبعد از باید

. بالفاصله پس از بازگشت خودرو از مأموریت، بایستی بازدید و بررسی مجدد منابع صورت گیرد، کلیه لوازم 6

مصرفی جایگزین شده، تجهیزات آسیب دیده تعمیر و بازسازی شده، باک سوخت خودرو پر گردیده و تمامی لوازم

و تجهیزات به حالت آماده به کار در آیند.

مراقبت و نگهداری

الف. خودرو نجات

های ضروری قرار گرفته به خودرو نجات بایستی به طور ماهیانه توسط واحد ترابری مورد بازدید فنی و سرویس

نحوی که همواره آماده اعزام به عملیات باشد. البته در صورت بروز هر گونه نقص یا مشکل بایستی بالفاصله اقدام

تعمیر یا تعویض قطعات صورت گیرد. ضروری جهت سرویس ،

مراقبت های روزانه مربوط به خودرو در آغاز هر شیفت بایستی بر اساس فرم تحویل خودرو صورت گیرد.

ب. تجهیزات نجات

تجهیزات ثابت و تعبیه شده در خودرو نجات بایستی به صورت هفتگی مورد بازدید قرار گیرند تا از سالمت و

مینان حاصل شود .کارایی آن ها اط

ج. لوازم و تجهیزات مصرفی

این لوازم شامل محتویات کیف های احیاء و کمک های اولیه، آب و مواد غذایی تیم، سوخت، تجهیزات مختلف،

های اکسیژن و اطفاء حریق و سایر لوازم مصرفی و مواد جایگزین شونده یا دارای تاریخ انقضاء محتویات کپسول

می باشند.

روزانه این دسته از ملزومات طبق فرم تحویل خودرو در آغاز هر شیفت صورت می گیرد. عالوه بر آن این بازدید

بخش از لوازم خودرو هم مانند سایر تجهیزات بایستی به صورت هفتگی مورد بازدید کامل قرار گیرد.

129 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

جانمایی استقرار تجهیزات بر روی خودروی نجات تیپ دو

خودرور (: نمای چپ42-4)تصویر

کابین جلو سمت راننده

دو طبقه، بصورت جدا از هم دارد؛ طبقه باال بصورت ثابت و طبقه پایین خارج شده و ابزار به راحتی قابل دسترسی

می باشد و جعبه ها از جنس آلومینیوم ساخته شده که در این طبقات بخشی از لوازم هیدرولیک لوکاس

شرح زیر می باشد. جاسازی شده است. لوازم این قسمت به

شامل: Iطبقه

DSH20. قرقره دوبل 1

. قفل بر 2

LKR 12/875. جک مدل 3

130 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

(: کابین جلو سمت راننده43-4)تصویر

J :کشویی تجهیزات هیدرولیک لوکاس شامل .

EN LS330. کاتر 1

2 .EN LSP40

(: کابین جلوی راننده44-4)تصویر

کابین وسط سمت راننده

شامل لوازم زیر می باشند: Hو Gاین کابین دو طبقه

شامل: Gطبقه

. کنترل دوگانه 1

. جک های بادی وتر 2

شامل: Hطبقه

. اره چند منظوره 1

131 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

55LKE. دستگاه شارژی 2

(: کابین وسط سمت راننده45-4)تصویر

نمای راست خودرو

(: نمای راست خودرو46-4)تصویر

بین عقب سمت راست رانندهکا

شامل ابزارهای زیر می باشد Fکابین

عدد 2. تبر آتش نشانی 1

132 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

. کیف کمک های اولیه2

. دستگاه زنده یاب3

کیلویی هوا جهت جک های بادی وتر 6. کپسول 4

(: کابین عقب سمت راننده47-4)تصویر

کابین جلو سمت راست) شاگرد(

شود.هم طبقه باال به صورت ثابت و طبقه پایین بصورت ریلی ازکابین خارج میدو طبقه بصورت جدا از

شامل: Aلوازم طبقات

. برانکارد تاشو 1

. کوله پشتی کمک های اولیه که به وسیله کمربند در جای خود ثابت است و فضای مناسب برای سایر لوازم 2

موجود می باشد.

: Bطبقه

که تعبیه شده روی یک ریل کشویی به صورت کامل از کابین خارج می GSـ U6 . موتور پمپ بنزینی لوکاس1

شود و قابلیت استفاده در روی خودرو و همچنین قابل حمل و بردن می باشد.

. کمپرسور باد جک تلسکوپی.2

(: کابین جلو سمت راست48-4)تصویر

133 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

(: کابین جلو سمت راست49-4)تصویر

ن جلو سمت راست(: کابی50-4)تصاویر

نمای پشت خودرو

دو طبقه بصورت جداگانه از هم است طبقه باال و طبقه پایین بصورت ریلی جهت قرارگیری موتور برق می باشد.

لوازم طبقات شامل:

شامل: Kطبقه -

. سطل آب 1

. مخروط احتیاط تاشو و فضایی مناسب برای لوازم دیگر2

شامل: Lطبقه -

134 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

این ژنراتور روی ریل های کشویی تعبیه شده است که به وسیله یک اهرم قفل کننده در جای خود ژنراتور برق:

ثابت می ماند. برای کشیدن ژنراتور به سمت بیرون باید دستگیره اهرم را پیچانده تا قفل آزاد گردد بعد با کشیدن

ریل به سمت بیرون به راحتی از کابین خودرو خارج می شود.

(: نمای پشت خودرو51-4)تصویر

نردبان متحرك

این نردبان روی سقف خودرو تعبیه شده است که به وسیله نگهدارنده در جای خود ثابت و با آزاد کردن اهرم

مربوطه به راحتی می توان نردبان را از سقف خودرو پایین آورد.

(: نردبان متحرك52-4)تصویر

135 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

2جدول لیست تجهیزات خودروی نجات تیپ

درخواست دیفر

تعداد

مشخصات

بر حسب وزن

کیلوگرم

1

ی رو

ر ه ب

شدب

صل ن

قابی

روود

خت

یزاجه

ت

یاس

ش

وات ، حداکثر ارتفاع 500با چهار نور افکن 1 چراغ روشنایی تلسکوپی

متر از سقف و قابلیت چرخش، 5/4تلسکوپ

کنترل دستی و برقی

90

7 5000با توان 1 وینچ و بکسل بند 2

7 1 گردان سرتاسریچراغ 3

5/0 1 چراغ گردان عقب 4

1 ساخت کابین عقب 5

4 طرف ماشین به روی سقف با قابلیت رگالژ 2در 4 وات 5-چراغ 6

7

الص

اتش و

برزار

اب

7 کیلو وات، بنزینی جهت چوب بری 5/0با قدرت 1 اره چوب بر موتوری زنجیری

1 دستی 1 اره آهن بر 8

6 1 قفل بر 9

1 ست هیدرولیک نجات 10

ست

5/214 بر اساس مشخصات قسمت تجهیزات

SOS 5ست 1 (SOSکیف مدیریت شیشه ) 11

9/74 بر اساس مشخصات قسمت تجهیزات 1 جک های بادی با متعلقات 12

12 1 کیلویی 12کپسول پودر و گاز 13

14 ق

ری ح

فاءاط

ت یزا

جهت

12 1 کپسول CO2کیلویی 12

5/1 2 سطل دسته دار آهنی 15

8/51 1 ست کوهنوردی 16

نردبان آلومینیومی کشویی 17

متری 5/4

1 8

5/5 (5/49طول × 5/25عرض × 16ابعاد) ارتفاع 1 کیف کمک های اولیه 18

19

د دا

امت

یزاجه

ت

یشک

پز

5/11 (54طول × 37عرض × 18ابعاد) ارتفاع 1 کیف احیاء

10 1 سکوپبرانکارد ا 20

7 5 کیسه حمل جسد 21

9/0 3 کوالر گردنی 22

24

دههن

ددار

هشم

الئع

6/2 تاشو با جعبه پالستیکی مخصوص 3 مثلث خطر

8/4 6 مخروط احتیاط 25

24 متر 150متر جمعاً 50پالستیکی هر رشته 3 نوار هشدار دهنده منطقه خطر 26

9/0 با سه پایه مربوطه 2 چراغ گردان پرتابل قرمز رنگ 27

3 1 بلندگوی دستی آژیردار 28

136 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

29

ت یزا

جهت

ییک

ترلک

ا

5 متر 50با قرقره به طول 1 ولت با تقسیم 220کابل سیار

60 1 کیلو وات 2موتور برق 30

31

یراد

انفت

یزاجه

ت

10 یکسره مخصوص عملیات نجات با شبرنگ 5 لباس یکسره عملیاتی

10 5 چکمه ایمنی 32

5/1 5 کاور امدادی 33

10 ضد آب و مقاوم در برابر سرما با شبرنگ 5 کاپشن امدادی 34

6/0 مخصوص کوهنوردی 5 کاله ایمنی 35

36 5 دستکش کار

چرمی ـ دارای محافظ کف دست جهت

پیشگیری از برش توسط لبه های تیز8/0

1 سایز بزرگ 5 دستکش نسوز 37

8/0 جهت پیشگیری از صدمات اشیاء و ذرات پرتابی 5 عینک ایمنی 38

3 5 ماسک تنفسی فیلتردار 39

1 ضد آب 5 چراغ قوه دستی بزرگ 40

3 1 3× 4کفی برزنتی 41

42

تجا

و نو

تججس

و کار

ار ابز

20 1 دستگاه زنده یاب صوتی

4 1 لیتری نمونه نظامی 20ظرف 43

40 یک سر تخت و یک سر نوک تیز 1 (60/1دیلم فوالدی) طول 44

45 1 پمپ کف کش

اینچ با شیلنگ و کوپلینگ های 2اسپیکو

مربوطه70

2 1 قیچی میلگرد بر دستی 46

2 2 تبر) در دو سایز( 47

48

جعبه ابزار فنی و برقی

1

ست پیچ گوشتی، سیم چین، انبردست،

دمباریک، نوار چسب کارهای برقی، چکش، فاز

ر، آچار شالقی، آچار فرانسه، نوار تفلون، فرچه مت

سانتی متری 30مویی، انبر قفلی، قلم فوالدی

20

نردبان ثابت

برای رفتن به پشت بام خودرو یک نردبان از جنس آلومینیوم آلیاژی به صورت ثابت در عقب خودرو تعبیه شده

است.

137 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

ست هیدرولیک

(: ست هیدرولیک1-4)تصویر

یفه کاربروظ

معموالً برای این دستگاه حداقل به سه نفر کاربر نیاز می باشد، یک نفر مسئول کار با ابزار، یک نفر به عنوان

حمایت کننده نفر اول و دیگری مسئول موتور، اتصاالت و قطع و وصل شیلنگ هیدرولیک است. هر یک از افراد

هره برداری را از دستگاه فوق حاصل نمایند.ترین زمان بهترین ب ذکر شده باید و بتوانند در کم

مشخصات فنی دستگاه

ها در حوادث برای رهاسازی مصدوم، باز نمودن ست هیدرولیک شامل مجموعه وسایلی است که می توان از آن

معابر و درها، بریدن، بلند کردن، باز کردن، کشیدن وسایل و بریدن شیشه ها استفاده کرد. نیروی محرکه برای

ابزارهایی که قابلیت ن ابزار شامل موتور بنزینی، نیروی برق، باتری و یا پمپ های دستی هیدرولیک می باشد. ای

اتصال به نیروی محرکه را دارند شامل فک، قیچی، کامبی تولز) فک و قیچی(، جک تلسکوپی و ست درب باز کن

بار کار می کند. برای استفاده از 700اً در فشار می باشند که پس از اتصال قابل استفاده می باشند. دستگاه تقریب

این دستگاه کاربران باید آموزش دیده و با همه جزئیات کار آشنا باشند.

های محافظ، دستکش و کاله باشند. افراد غیر مسئول از محیط کار دور باشند و اگر در افراد باید دارای لباس

جای موتور استفاده شود. موتورها بایستی بدون بنزین حمل و محیط خطر انفجار وجود دارد از پمپ دستی به

نقل و نگهداری شوند و بنزین مناسب برای موتور، بنزین بدون سرب می باشد.

138 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

(: بخش های مختلف ست هیدرولیک2-4)تصویر

های زیر تشکیل شده است: ست هیدرولیک از قسمت

نام کاال به انگلیسی ینام کاال به فارس ردیف

Spreader فک 1

Spreader Tip نوک فک 2

Chain Set ست زنجیر 3

Cutter قیچی 4

Cutter Blade نوک قیچی 5

Comby Tools کامبی تول 6

Blade Arm for Comby Tools تیغه یدکی کامبی تول 7

Telescopic Rescue Ram جک تلسکوپی 8

Double Hose Reel مراه موتور پمپقرقره شیلنگ دوبل به ه 9

Glass Remover دستگاه شیشه بر 10

Support System حمایت کشویی 11

Saw Blade تیغه اره شیشه بر 12

Motor Pomp with Coupling موتور پمپ هیدرولیک با کوپلینگ های مربوطه 13

Hydro Pack موتور پمپ هیدرولیک کوله پشتی 14

139 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

Air Bag Safe هواییمحافظ کیسه 15

Halogen-Search Light چراغ هالوژن 16

12V/55W

Can Hydraulic Oil HL-10 لیتری 10روغن هیدرولیک 17

شرح کار

. شیر سوپاپ) دریچه( را در حال خنثی) خالص( قرار دهید.1

ثر شعاع خمش شیلنگ ها . شیلنگ ها را در حالت آزاد قرار دهید تا هیچ گونه خمیدگی نداشته باشند. حداک2

میلی متر است. از خم نمودن و پیچ دادن آن ها اجتناب نمایید. وقتی که هیچگونه فشار در داخل شیلنگ ها 60

وجود نداشته باشد، اتصاالت باید به هم وصل شوند) رنگ قرمز و زرد شیلنگ ها برای شناسایی است(.

هید، دمای روغن افزایش خواهد یافت و داخل شیلنگ فشار . وقتی ابزار را در معرض نور خورشید قرار می د3

ایجاد می شود و اتصاالت به هم وصل نمی شود. در این صورت باید از قطعه کاهنده فشار استفاده نمایید. پیچ این

در ست های لوکاس می .قطعه را باز کرده و به سر اتصال وصل نمایید. با بستن پیچ فشار اضافی خارج می شود

با فشار دادن یک میله به سر کوپلینگ فشار ایجاد شده را از بین برد. توان

. اگر شیلنگ برگشت روغن به خوبی وصل نشده یا قطع باشد فشار در فکها افزایش خواهد یافت. برای محافظت 4

عث نشت بار باز خواهد شد و با 140از دستگاه یک شیر اطمینان فشار در دسته قرار داده شده است که در فشار

روغن در دسته می شود، در این صورت باید کلید را در وضعیت خنثی)خالص( قرار داده و مجدداً اتصال بین

شیلنگ ها را برقرار کنیم و سطح روغن را کنترل کنید تا روغن کم نشده باشد.

به خوبی انجام شده . درپوش شیلنگ ها را بردارید و اتصاالت را به هم وصل نمایید. مطمئن شوید که این کار5

است.

. موتور را روشن کنید و شیر دریچه را در وضعیت کار قرار دهید.6

. در حالی که نسبت به وسیله تسلط الزم کاری را دارید با هماهنگی دیگر عضو گروه با فشار یا چرخاندن اهرم، 7

فک یا تیغه را مورد استفاده قرار دهید.

حتماً ابزار به صورت عمودی نسبت به قطعه قرار گیرد و از چرخیدن ابزار . در هنگام برش دقت کنید که8

جلوگیری کنید.

. بعد از انجام عملیات نوک های تیز ایجاد شده را بپوشانید تا ایمنی کار حفظ شود.9

ز . برای جدا کردن دستگاه در حین کار به عنوان مثال می توان فک هیدرولیک را با خالص کردن کلید، ا10

موتور جدا کرده و قیچی را به موتور وصل نمایید.

ـ قیچی کردن: از قیچی کردن برای برش قسمت های بدنه وسایل نقلیه مانند دربها و سقف استفاده می شود. 11

برای برش فرمان و فوالدهای سخت شده تا حد امکان از این قیچی ها استفاده نکنید زیرا باعث شکستن و کند

ود. شدن آنها می ش

ـ برای استفاده از بیش ترین نیروی دستگاه می توانید از قانون اهرم استفاده نمایید. یعنی در هنگام برش 12

سعی کنید قطعه بیشتر به قسمت داخل فک نزدیک باشد و توجه داشته باشید که کم ترین نیرو در قسمت نوک

تیغه ها می باشد.

140 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

د امکان در شکاف قرار داده و فقط از مناطق شیار دار روی فک استفاده . برای استفاده از فک: لبه فک را تا ح13

کنید و در صورت استفاده از زنجیر، قفل زنجیر را به بازوهای فک وصل کرده و اطمینان حاصل کنید که عمل

کشیدن در جهت مستقیم ایجاد شود.

سپس شیر سوپاپ را در حالت خنثی قرار میلی متر قرار داده و 5. پس از اتمام کار فاصله فک ها را حدود 14

دهید و موتور را خاموش کنید.

. برای خرد کردن: به وسیله بست بازوهای فک ، لوله ها یا فضاهای تو خالی خرد می شوند. بعضی از وسایل 15

در هنگام خرد شدن می ترکند. بنابراین افراد باید مراقب بوده و ایمنی کار را رعایت نمایند.

ای بلند کردن بار از جک استفاده نمایید و اگر سطح زمین صاف نیست یک بلوک محکم زیر جک قرار ـ بر 16

داده مطمئن شوید وسیله از سطح زمین به درستی باال می آید، تا جایی که می توانید وسایل اضافی را از روی

ت کنید.وسیله بردارید و بار بلند شده را فوراً توسط الوار و یا حمایت کشویی تثبی

. پس از جدا کردن شیلنگ ها، اتصاالت، شیلنگ ها و درپوش ها را تمیز کرده و درپوش ها را ببندید.17

در تصادفات حتی با قطع برق نیز ممکن است کیسه هوای جلوی فرمان باز شود و موجب صدمه گردد. تذکر:

ا به فرمان خودرو وصل کنید.برای جلوگیری از این حالت از محافظ کیسه هوا استفاده کرده و آن ر

تعمیر و نگهداری

. بعد از هر بار استفاده، لوازم را چک و بازرسی نمایید.1

. به عملکرد درست فک ها، تیغه های برش، زنجیرها، سطح روغن، شیلنگ ها و اتصال ها اطمینان حاصل 2

نمایید.

. قطعات خراب را تعمیر و یا تعویض نمایید.3

لها و شیلنگ ها را تمیز نگه داشته و در پوشهای محافظ را سر جای خود بگذارید.. همه اتصا4

ساعت کارکرد یا سه سال استفاده تعویض کنید و در صورت لزوم 100. تعویض روغن: روغن موتور را بعد از هر 5

تانک یا ظرف روغن را با بنزین تمیز بشویید.

موتور دارای دو نوع روغن می باشد:

غن هیدرولیک برای ابزار )در صورتی که مقدار آن کم باشد، وسیله نیروی کافی را نخواهد داشت(.الف. رو

ممکن است روشن داغ می کند و موتور خوب کار نکرده و زود روغن موتور: در صورتی که مقدار آن کم باشد ب.

نشود.

رفع معایب

رفع اشکال دالیل خرابی

خنثی به درستی تنظیم نشده دریچه در وضعیت فشار باال نمی آید

است یا این که کامالً فشار داده نشده است روغن

به اندازه کافی در پمپ هیدرولیک نیست بعد از

تعویض روغن پمپ کار نمی کند.

جهت درست را تنظیم نمایید. روغن پر

کنید. قطعات پمپ را بررسی نمایید

141 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

ابزار آالت جدا نمی شوند) اسپریدر یا

یدرولیکی(قیچی های ه

موقعی که موتور روشن است شیر در وضعیت

خنثی نیست

دریچه را در وضعیت خنثی قرار دهید

اشکال از اتصاالت . ممکن است ظرف روغن خراب نشتی روغن از شیلنگ ها

باشد.

اتصاالت را تعویض نمایید. شیلنگ ها را

تعویض کنید و قطعات را بررسی نمایید

ک پوسیدگی سطح شیلنگ های هیدرولی

دارد)منظور سطح شیلنگ ها پاره شده(

شیلنگ ها را تعویض و قطعات را بررسی ممکن است مواد شیمیایی ریخته شده باشد

نمایید

اتصال ها را تعویض نمایید خرابی اتصاالت نشتی روغن از اتصاالت

موقعی که قیچی را باز می کنید روغن به

مقدار زیاد پخش می شود

مقدار روغن را کم کنید روغن زیاد است در داخل پمپ

تنظیمات را به درستی انجام دهید شیلنگ ها و اتصاالت به خوبی فیکس نشده است دستگاه کار نمی کند

ممکن است نشتی روغن وجود داشته باشد و فشار ابزار آالت وصل نمی شود

زیادی در شیلنگ ها بر اثر به وجود آمدن درجه

حرارت ایجاد شود

شیر اطمینان برای شیلنگ های فشار از

قوی استفاده نمایید تا فشار روغن کم

شود

ممکن است خوب تمیز نباشد یا به درستی جا کند شدن لبه های تیغه ها

نیفتاده باشد

قسمت مربوط به تیغه ها را بررسی

نمایید

قسمت مربوط به تیغه ها را بررسی تیغه ها خراب هستند

را خارج کنید نمایید / تیغه ها

کیسه هوایی

(: کیسه هوایی3-4)تصویر

142 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

استفاده از کیسه هوایی) لیفتینگ بگ(

این دستگاه وسیله ای است که با نیروی باد) پنوماتیک( کار می کند و می تواند به صورت جک عمل کرده و باعث

ایجاد معابر عبوری و باال بردن اشیاء شود.

وظیفه کاربر

این دستگاه به دو نفر نیاز می باشد که یک نفر مسئول کار با کنترلر و دیگری مسئول جایگذاری برای استفاده از

کیسه هوایی و اتصاالت می باشد. هر یک از افراد ذکر شده باید به کار خود توجیه باشند و بتوانند در کم ترین

زمان بیش ترین بهره برداری از دستگاه را داشته باشند.

بخش های مختلف کیسه هوایی (:4-4)تصویر

مشخصات فنی دستگاه

قسمت های تشکیل دهنده کیسه هایی هوایی به شرح زیر است

نام کاال به انگلیسی نام کاال به فارسی ردیف

V10 Mini Lifting Bag Typ V10 Aramidکیسه هوایی 1

V18 Mini Lifting Bag Typ V18 Aramidکیسه هوایی 2

V24 Mini Lifting Bag Typ V24 Aramidکیسه هوایی 3

V68 Mini Lifting Bag Typ V68 Aramidکیسه هوایی 4

6L/300BAR Air Bottle 6L/300 Barکپسول هوا 5

Inflation Hose 5 M Yellow متری زرد 5شیلنگ 6

143 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

Inflation Hose 5 M Red متری قرمز 5شیلنگ 7

CP 8 Bar Duo Deadman CP 8 Barکنترل کننده دو گانه 8

200/300Bar Pressure Reducer 200/300 Barکاهنده فشار 9

Compressor CTC 100 p (Honda) بار 300کمپرسور هوندا دارای قطع کن در 10

شرح کار

. کپسول ها توسط یک کمپرسور پر می شود و باید توجه نمود که فشار تولیدی کمپرسور کمتر از فشار قابل 1

سول باشد تا موجب انفجار کپسول نشود. به مشخصات مندرج بر روی کپسول توجه کنید، فشار قابل تحمل کپ

تحمل روی کپسول ها درج شده است ) گیج روی کمپرسور نشان دهنده فشار می باشد(

به . کپسول را به کمپرسور وصل کنید. مهره مورد نظر را با دست محکم کنید ، نیازی به آچار نمی باشد زیرا2

علت وجود فشار باد به صورت اتوماتیک محکم می شود و برای باز کردن مهره پس از پایان کار ابتدا باید فشار هوا

را تخلیه کرده و سپس بدون استفاده از آچار مهره را باز نمایید.

ه از کمپرسور . به علت وجود رطوبت در هوا، کمپرسور دارای دو عدد رطوبت گیر می باشد قبل و پس از استفاد3

این شیرها را باز کنید و آب جمع شده درون آن ها را تخلیه نمایید.

. کمپرسور دارای سیستم قطع کننده می باشد که وقتی فشار به حد مناسب رسید جریان را قطع می کند ولی 4

به علت این که برای اطمینان بیشتر بهتر است در کنار دستگاه باشید و خودتان اقدام به قطع جریان نمایید.

ممکن است سیستم اتوماتیک عمل نکند.

. کپسول پر شده را با شیلنگ های مربوط به ورودی کنترل کننده وصل کنید.5

. خروجی کنترل کننده را به جک های بادی وصل نمایید.6

و بسته کردن فشار . یک شیر کوچک در کنار رگالتور وجود دارد آن را باز کنید، از این شیر می توان برای باز7

هوای کپسول به داخل جک ها می توان استفاده کرد.

. گیج ورودی رگالتور فشار داخل کپسول را نشان می دهد. گیج خروجی رگالتور را با پیچاندن شیر بر روی 8

بار است و فشار باالتر به آنها صدمه می زند(. 8بار تنظیم کنید) تحمل کیسه ها 8حداکثر

ا در بین شیارها و یا زیر اشیایی که می خواهید جابجا نمایید قرار داده و با آرامی و رعایت اصول . جک ها ر9

ایمنی شروع به کار نمایید.

. ظرفیت تناژ جک ها و مقدار ارتفاع باالبری روی جک ها نوشته شده است.10

. از قرار دادن جک ها روی لبه های تیز و برنده اجتناب نمایید.11

پس از هر مرحله باالبری، با بلوک های چوبی زیر وسیله را پر کنید تا محکم و ثابت شود و از جک برای . 12

مدت طوالنی جهت باال نگه داشتن اشیاء استفاده نکنید.

. برای باد کردن جک با توجه به شکل راهنمای روی کنترلر، اهرم را جابجا کنید و برای خالی کردن به صورت 13

نمایید. معکوس عمل

بار بیشتر 8بار تنظیم کرده باشید ، فشار داخل کیسه از 8. در صورتی که فشار خروجی رگالتور را روی 14

نشده و هوای اضافه خارج می شود. بدین ترتیب ایمنی کیسه حفظ خواهد شد.

144 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

عدد جک را روی یکدیگر قرار دهید. 2ـ برای جلوگیری از لغزش جک ها حداکثر می توانید 15

ـ پس از استفاده، کیسه ها و شیلنگ ها را تمیز کنید. از پارچه آغشته به نفت یا بنزین می توانید برای این 16

کار استفاده نمایید.

ـ قبل از استفاده مجدد، شیلنگ ها و کیسه ها را کنترل کنید تا بریدگی و سوراخی روی آن ایجاد نشده باشد 17

ینان حاصل نمایید.و از سالم و ایمن بودن آن ها اطم

ساعت کارکرد تعویض نمایید. 25ـ فیلتر هوای کمپرسور را پس از هر 18

اره بتن بر

اره بتن بر CE101Cمدل Cutter EDGEدستگاه کاتر اج (: 5-4)تصویر

شرح

بنزینی یک اره زنجیری قدرتمند برای برش بتن مسلح می باشد. زنجیر الماس آن، CE101Cاره بتن بر مدل

سانتی متر( را برش می دهد. برخالف اره های هیدرولیک، سنگین نیست و 41اینچ ) 15بتن مسلح تا ضخامت

موتور حجیم نیز نیاز ندارد و هیچ گرد و غباری از بتن تولید نمی شود.

ود و لیتر در دقیقه برای خنک کردن و روان کار کردن زنجیر استفاده می ش 5/7فقط یک خط لوله تنها، با جریان

از ذرات گرد و غبار جلوگیری می کند. این دستگاه شامل یک پک کامل می باشد که شامل اره بتن بر، پمپ آب

سبک، شیلنگ ها، تبدیالت مربوط و هر چیز که برای کارکرد یک موتور پمپ نیاز است، می باشد. این دستگاه

مجهز به یک صدا خفه کن برای کاهش صدای تولیدی می باشد.

145 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

(: بخش های مختلف اره بتن بر6-4ویر)تص

وظیفه کاربر

این اره توسط یک نفر به راحتی قابل حمل می باشد و شرایط خاصی برای راه اندازی آن وجود ندارد و شخص می

پایگاه های شاغل در نجاتگرانتواند به تنهایی از این وسیله استفاده نماید و به نجات مصدومان بپردازد. کلیه

و اعضای تیم های نجات در کلیه مناطق کشور می بایست استفاده از این (جاده ایجات بین شهری)امداد و ن

وسیله را آموزش دیده باشند.

(: نحوه استفاده از اره بتن بر7-4)تصویر

146 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

(: نحوه استفاده از اره بتن بر8-4)تصویر

شرح کار

غن مخصوص دستگاه طبق مشخصات فنی، دستگاه را فرد کاربر می بایست پس از چک نمودن مخزن سوخت و رو

روشن نموده و به صورت غیر یکنواخت شروع به عمل برش نماید زیرا فشار یکنواخت بر دستگاه، سبب کج شدن

تیغه ها می شود و محل برش هر تیغه به صورت جدا از هم بر روی قطعه نمایان می گردد که این موضوع باعث

ها و وارد آمدن فشار زیاد بر موتور دستگاه می شود. اصطکاک زیاد دستگاه نیز باعث اصطکاک زیاد ما بین تیغه

فشار زیاد بر موتور می گردد. لذا می بایست نیروی وارده به صورت غیریکنواخت باشد. هم چنین بعد از هر چند

ل روغن کاری بین تیغه دقیقه برش پمپ روغن دستگاه که یک پمپ کامالً دستی می باشد را استفاده نماید تا عم

ها به خوبی صورت پذیرد.

اره دو تیغه

147 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

TWINSAW-CDF4030اره برش نجات) دو تیغه( (: 9-4)تصویر

اره برش نجات) دو تیغه(

اره برش یک اره تیغه ای می باشد که دو تیغه هم محور آن بر خالف جهت هم گردش می کنند و توانایی برش

و چوب و ... را دارد. این دستگاه قابلیت برش بتن و سنگ را ندارد. جنس تیغه اره انواع فلزات و پالستیک و شیشه

الماسه است که برای جلوگیری از پرتاب براده ها دارای نقاب محافظ متحرک می باشد.

در هنگام بروز سوانح طبیعی مانند زلزله و سوانح غیر طبیعی مانند تصادفات جاده ای که ترکیبی از اجناس

ون، فرد حادثه دیده را در خود محصور نموده است، می بایست از وسیله ای که توانایی برش تمامی آن ها را گوناگ

داشته باشد استفاده نمود.

سیستم روغن کاری آن به صورت دستی بوده و روغن مخصوص به خود را دارد. توانایی کار به صورت مداوم را

-1200کردن روغن کاری شود. حرارت ایجاد شده بین قطعات برش دقیقه کار 5دارد ولی می بایست بعد از هر

درجه سانتی گراد می باشد. 400

وظیفه کاربر

این اره توسط یک نفر به راحتی قابل حمل می باشد و شرایط خاصی برای راه اندازی آن وجود ندارد و شخص می

و شاغل در مراکز امداد نجاتگرانبپردازد. کلیه تواند به تنهایی از این وسیله استفاده نماید و به نجات مصدومان

و اعضای تیم های نجات در کلیه مناطق کشور می بایست استفاده از این وسیله را (جاده اینجات بین شهری )

آموزش دیده باشند.

(: مقطعی از اره برش نجات10-4)تصویر

148 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

(: نمایی از اره برش نجات11-4)تصویر

شرح کار

ند اره بتن بر می باشد.روش کار همان

(: نحوه استفاده از اره برش نجات12-4)تصویر

معایب اره

امکان اختالل عملکرد و قفل شدن در هنگام برش های طوالنی وجود دارد.

امکان گیر کردن قطعات برش خورده در بین فضای تیغه های وجود دارد.

149 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

زنده یاب دلسار

(: زنده یاب دلساز13-4)تصویر

زنده یاب دلسار این امکان را برای ما فراهم می کند که صدای فرد آسیب دیده و مدفون شده در زیر توده دستگاه

ای از آوار و خرابی های ناشی از فرو ریختن ساختمان ناشی از زلزله، انفجار بمب و یا ترکیدگی لوله گاز قابل

فرد زیر آوار بهتر عمل شود.شنود گردد و بتوانیم موقعیت مصدوم را تشخیص داده و در رهایی

(: بخش های مختلف زنده یاب دلساز14-4)تصویر

150 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

زنده یاب آندوسکوپی

زنده یاب آندوسکوپی (:15-4)تصویر

از دستگاه زنده یاب آندوسکوپی در حوادث و سوانح طبیعی بیشتر استفاده می شود و برای نجات دادن مصدوم و

ر آوار استفاده می شود. هدف از تنظیم این دستور العمل ، بهره برداری صحیح از یا مصدومین زنده احتمالی در زی

گاه زنده یاب آندوسکوپی می باشد.دست

زنده یاب آندوسکوپی (: نحوه استفاده از16-4)تصویر

151 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

زنده یاب بیو رادار

(: زنده یاب بیورادار17-4)تصویر

BR402زنده یاب بیورادار

رادار به منظور تشخیص و ارزیابی حرکات موجودات زنده و در درجه اول انسان ساخته شده دستگاه زنده یاب بیو

است . این دستگاه یکسری امواج رادیویی کامالً بی ضرر از خود منتشر می کند که این امواج پس از برخورد با

رد ارزیابی قرار می گیرد. انسان به دستگاه باز گردانده و هر گونه حرکات احتمالی بدن، تنفس و ضربان قلب مو

مگاهرتز می باشد. امواج این دستگاه می توانند از مواد عایق از قبیل آجر یا بتون، 1299فرکانس کاری دستگاه

الیه های سنگ و خرده سنگ، خاک و برف با ضخامت های چندین متری نیز عبور نماید. الزم به ذکر است که

اعث کاهش حساسیت دستگاه شوند و پالستیک خاصی به نام پرلون و فلزات) فوالد داخل بتون( می توانند ب

متر 15متر و در برف تا 8صفحات فلزی بزرگ امواج رادیویی را از خود عبور نمی دهند. این دستگاه در بتون تا

قابلیت جستجو دارد.

نسبت به مرکز آنتن توزیع درجه 55آنتن دستگاه یک وسیله فرستنده گیرنده می باشد و امواج بیورادار در زاویه

می شود.

152 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

زنده یاب ویبراسکوپ

(: زنده یاب ویبراسکوپ18-4)تصویر

دستگاه ویبراسکوپ

این امکان را برای ما فراهم می کند که با فرد آسیب دیده و مدفون شده در زیر BVA6دستگاه ویبراسکوپ مدل

مان ناشی از زلزله انفجار و ترکیدگی لوله گاز ارتباط برقرار توده ای از آوار و خرابی های ناشی از فروریختن ساخت

سازیم و فرد مدفون شده را ببینیم. این دستگاه هم چنین می تواند در موارد ذیل کاربرد داشته باشد:

ـ نظارت، نگهداری و تعمیر تجهیزات فنی

ـ بازرسی از کاالهای)در امور گمرکی(

ـ باستان شناسی

153 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

م:پنجفصل

یی اجمالی با عملیات جستجو و نجات در محیط های گوناگونآشنا

کوهستان

مراحل عملیات جستجو و نجات در کوهستان

جستجو . 1

الف. کسب اطالعات

.توان اطالعات را از همراهان مصدوم یا افراد محلی بدست آورد می

ب. رؤیت فرد مصدوم

دیدن فرد مصدوم در کوهستان و حرکت به سوی او

ترسی. دس2 ترین روش الف. سریع

بهتر است سریع ترین روش دسترسی را انتخاب کرد)صعود، فرود از باال، استفاده از بالگرد(

ب. ایمن ترین روش

هر چقدر ریسک روشهای دسترسی پایین تر و ایمنی آن باال باشد بهتر است.

ج. کوتاه ترین مسافت

ت جان مصدوم افزایش می یابد.هر چقدر مسیر دسترسی کوتاه تر شود، شانس نجا

. رهاسازی و تثبیت3 الف. حداقل زمان

در هنگام رهاسازی هر چقدر زمان رها سازی کمتر باشد، شانس موفقیت و نجات مصدوم افزایش می یابد.

ب. تجهیزات

باید از تجهیزات مناسب استفاده کرد، در غیر این صورت امکان رهاسازی کاهش پیدا میکند.

یروی انسانیج. ن

باید از تعداد مناسب نیروی انسانی استفاده کرد.

د. تثبیت وضعیت مصدوم

وضعیت مصدوم را تثبیت نمود. اًباید پس از رها سازی سریع

154 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

. کمک3-1 الف. زنده ماندن و زنده نگه داشتن

نجاتگر باید سعی کند در کوهستان زنده بماند و نیز مراقب زنده بودن مصدوم باشد.

. آسیب دیدن کمترب

نجاتگر باید سعی کند که مصدوم آسیب بیشتری نبیند.

ج. تقویت توان روحی و روانی

یکی از اقداماتی که نجاتگر باید انجام دهد، باال بردن روحیه و کاهش استرس روانی مصدوم است.

. انتقال4 الف. سرعت در انتقال

زیرا زود رسیدن به مراکز درمانی، شانس زنده ماندن مصدوم را مصدوم باید هرچه سریع تر انتقال داده شود،

افزایش می دهد.

ب. جلوگیری از وخامت حال مصدوم

در حین انتقال، نجاتگر باید مرتب حال مصدوم را چک کند و در صورت وخامت حال مصدوم، اقدامات الزم را

انجام دهد.

ج. مناسب ترین و ایمن ترین روش حمل

ترین روش را برای حمل مصدوم انتخاب و اجرا کنند.ترین و ایمناید مناسبنجاتگران ب

توصیه های ایمنی در کوهستان

وقوع بهمن نامکا

به دلیل وجود برف در شیب های کوهستان در هنگام بارش، امکان وقوع بهمن وجود دارد.

اطمینان از شرایط آب و هوا

ب و هوا در زمان اجرای عملیات اطالع حاصل کرد)می توان از طریق قبل از ورود به کوهستان باید از شرایط آ

سازمان هواشناسی کسب اطالع کرد(.

تجهیزات کامل

بهتر است از قبل از کامل بودن تجهیزات اطمینان حاصل کرد، زیرا کمبود یا نقص در تجهیزات می تواند باعث به

خطر افتادن جان نجاتگران و مصدوم گردد.

155 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

ع از خطرات و بیماری های شایع در کوهستان آشنایی و اطال

نجاتگران باید از خطرات و بیماری های شایع در کوهستان و ارتفاعات اطالع داشته باشند تا توانایی مقابل با آنها

را داشته باشند.

اجتناب از کار انفرادی

و هم چنین به خطر افتادن جان خود نجاتگران باید از کار انفرادی پرهیز کنند، زیرا این کار باعث کاهش موفقیت

و دیگران می شود.

خطرات در کوهستان

نجاتگران باید با خطراتی که آنها را در هنگام انجام عملیات در کوهستان تهدید میکند آشنایی داشته باشند.

برخی از مهم ترین این خطرات عبارتند از:

باد

ها شده و هم چنین خطر سقوط افراد از لبه قوط سنگوزش باد شدید می تواند باعث کاهش سرعت عملیات، س

ها را در بر داشته باشد.پرتگاه

مه

شود خط دید مستقیم و میدان دید نجاتگران کاهش یافته و باعث وجود مه در کوهستان و ارتفاعات باعث می

است. سقوط افراد شود. هم چنین تشخیص مسیر در این شرایط سخت

برف و بوران

بوران باعث راه پیمایی سخت، عدم دید کافی، احتمال خفگی، اثر شدیدتر سرما و ... از پیامدهای وجود برف و

برف و بوران هستند.

رعد و برق

هنگام بارش باران در ارتفاعات و کوهستان احتمال وقوع رعد و برق وجود دارد که این امر می تواند باعث

سوختگی، سکته, بیهوشی و حتی مرگ شود.

واناتحمله حی

در کوهستان ها حیواناتی زندگی می کنند که ممکن است در صورت احساس خطر به افراد حمله کنند. به همین

ها دلیل نجاتگران باید مراقب حمله حیوانات باشند و در صورت مشاهده حیوانات از نزدیک شدن و تحریک آن

اجتناب کنند.

156 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

سیالب

اصول جستجو و نجات در سیالب

اولین فردی که مصدوم را در رودخانه یا دریا مشاهده می کند: وظیفه -

اولین اقدام فردی که در طول رودخانه یا دریا کسی را در حال غرق شدن مشاهده می کند و نمی تواند از طریق

به آب زدن به او کمک کند، این است که وسیله ای را در آب به طرف فردی که در حال غرق شدن است بفرستد

ن انجام این عمل با فریاد تقاضای کمک کند. بارها مشاهده شده که شخص بدون اطالع، خود را به آب می و ضم

زند ولی قبل از رسیدن او به فرد غرق شده، خود را در حال غرق شدن می بیند. این امر، بسیار اشتباه است. افراد

د، آگاهی کامل داشته باشند.رسانی قبل از این که به آب برونباید در این مورد از نحوه کمک

روش اطالع رسانی به سرپرست تیم -

هنگامی که یک گروه در جریان یک حادثه قرار می گیرد، به صورت یک تیم عمل کرده و این تیم باید همزمان

اقدام نموده و هیچ گاه کاری را بدون اطالع سرپرست تیم انجام ندهند مگر این که اقداماتی که از قبل آموزش

داده شده باشید. یکی از این آموزش ها استفاده از حلقه نجات یا وسیله ای است که بتوان مصدوم را در یک

منطقه ای نگه داشت و به همراه تیم اقدام الزم را برای گرفتن او از آب نمائید.

آشنایی با شیوه نجات فرد و انتقال آن به خشکی -

مصدوم به خشکی چندین روش وجود دارد که به جریان آب و شرایط به منظور آشنایی با شیوه نجات و انتقال

هوا و منطقه نیز بستگی دارد.

آشنایی با وسایل شناوری و طریقه استفاده از آن ها .1

جلیقه نجات -

وسیله ای است برای نگاه داشتن فرد بر روی آب. این جلیقه معموالً در روی لباس پوشیده شده و توسط تسمه

به دور کمر بسته می شوند کامالً محکم می گردند. جلیقه های امروز به گونه ای طراحی می شوند که هایی که

اگر شخصی آن ها را پوشیده باشد و به صورت بیهوش در آب بیفتد، به طور خودکار صورت شخص را به سمت

لف دارند ولی همگی آن ها جلیقه های نجات انواع مخت باال می چرخاند و از خفه شدن وی جلوگیری می نماید.

هدف یکسانی را به انجام می رسانند و آن هم افزایش شناوری فردی است که آن را پوشیده است. جلیقه های

نجات معموالً مجهز به سوت و چراغ چشمک زن می باشند.

157 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

(: جلیقه نجات18-5)تصویر

حلقه نجات -

خالی که از مواد شناور یا چوب ساخته می شوند. این حلقه ها حلقه های نجات وسایلی هستند به شکل گرد و تو

را به طرف شخصی که در آب افتاده است پرتاب می کنند و شخص با قرار گرفتن در درون حلقه نجات می تواند

به راحتی در روی آب شناور بماند.

(: حلقه نجات19-5)تصویر

سطوح نجات شناوری -

از سطوح گسترده ای تشکیل شده اند که از جنس چوب و یا فایبرگالس می باشند. از این وسیله سطوح شناوری

بیشتر در رودخانه ها استفاده می شود.

قایق نجات آماده -

قایقی است که اگر از محل نگهداری آن را به دریا انداخته شود، هیچ گونه خسارتی به قایق و وسایل موجود در

د. امروزه این گونه قایق ها در روی کشتی های تانکر و سکوهای نفتی به کار می گیرند. آن وارد نمی گرد

158 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

قایق های جمینی -

نوعی قایق از جنس الستیک به صورت باد شونده می باشند که معموالً به علت سبک بودن و قابلیت حمل توسط

اشد مورد استفاده قرار می گیرد. ساختمان این چند نفر، در مواقعی که سرعت عمل زیاد در بکارگیری قایق الزم ب

قایق ها به گونه ای طراحی شده است که معموالً دارای کفی نسبتاً سخت بوده و بدنه اطراف آن ها از جنس

الستیک نرم و به صورت دو جداره برای باد شدن می باشند.

(: قایق های جمینی20-5)تصویر

:وسایل مورد نیاز در قایق جمینی -

متر 5. طناب سینه به طول 1

متر 5. طناب پاشنه به طول 2

. لنگر قایق3

متر 10. طناب حلقه نجات به طول 4

عدد 2. پارو 5

. کپسول آتش نشانی کوچک6

. باک بنزین موتور قایق7

. شیلنگ رابط باک موتور8

. جعبه ابزار9

. جلیقه نجات اضافی10

. حلقه نجات11

ه مخابراتی برای تماس قایق در صورت لزوم. دستگا12

. پمپ دستی هوا و وسایل پنچرگیری13

159 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

نکات ایمنی قایق جمینی -

. هرگز با کفش سنگین در قایق وارد نشوید، کفش های کتانی بسیار مناسب می باشد.1

. در داخل قایق هرگز سیگار نکشید.2

تفاده کنند.. کلیه نفرات در قایق باید از جلیقه نجات اس3

. هرگز بیش از ظرفیت قایق )از نظر تعداد سرنشینان( سوار نشوید.4

. همیشه قبل از جدا شدن از اسکله و یا شناور، موتور خود را روشن و مورد آزمایش قرار دهید.5

. نفرات در قایق بایستی همیشه به صورت نشسته باشند.6

مائید.. از شتاب دادن سریع موتور قایق پرهیز ن7

آشنایی با عالئم اضطراری در روز و شب

وسایل تقاضای کمک در روز -

. دستگاه رادیویی1

. آینه مخابراتی2

. فشفشه دستی روز) دودزا(3

. راکت منور4

. سوت5

وسایل تقاضای کمک در شب -

. دستگاه مخابراتی1

. فشفشه دستی شب2

. راکت منور3

. سوت4

. چراغ قوه5

چراغ باالی قایق .6

هر یک از این وسایل، به منظور پیدا نمودن افراد در شب یا در روز مورد استفاده قرار می گیرد که با شناخت و

طرز استفاده از این وسایل، گروه نجات می توانند در قسمت های مختلف یکدیگر را پیدا کنند.

:انواع شنا جهت گروه امداد

شنای سگی -

لیقه نجات و یا لباس بر تن دارد، عالی ترین نوع شناور ماندن است.برای کسی که ج

شنای پهلو -

می توان در موقع حمل نفر مجروح از آن استفاده کرد.

شنای پشت -

160 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

جهت استراحت دادن به ماهیچه و در مواقع خطر انفجارات زیر آبی مناسب است.

شنای قورباغه -

ی باشد و سر از آب بیرون است و جلو را به خوبی می بیند.عالی ترین شنا برای مسافت زیاد م

شنای کرال سینه -

این شنا به ویژه در مورادی همچون زمانی که لباس یا جلیقه نجات به تن دارید بسیار سخت و خسته کننده

است، اما برای دور شدن از منطقه خطر بسیار موثر است.

نکات ایمنی در سیالب

نجات در سیالب باید به نکات ایمنی زیادی توجه کرد که به برخی از آن ها در اینجا اشاره در زمان جستجو و -

می کنیم:

هنگام نجات یک شخص در سیالب به هیچ عنوان داخل سیالب نروید. حتی اگر به فنون شنا تسلط دارید. از -

وسایل و اشیاء نزدیک برای نجات آن استفاده کنید مثل یک چوب یا یک طناب.

در هنگام عملیات نجات سعی کنید به صورت گروهی اقدام کنید تا از پشتیبانی الزم در صورت بروز حادثه -

برخوردار باشید.

همیشه به دنبال ایجاد سیالب، بیماری های بسیاری که قابل انتقال هستند، ایجاد می شود که از طریق سیالب -

بیماری سل، بیماری حصبه و ... می توانند شیوع پیدا کنند؛ مانند بیماری وبا،

در هنگام عملیات نجات در سیالب، مراقب وجود حیوانات و جانوران در سیالب باشید زیرا یکی از پیامدهای -

بروز سیالب، حرکت حیوانات و جانوران در جریان سیالب است.

سیالب وجود دارد پس در هنگام بروز سیالب امکان نشت مواد صنعتی و شیمیایی در جریان سیالب به داخل -

نزدیکی مرکز صنعتی و شیمیایی، پمپ های بنزین و گازوئیل و ... بسیار مراقب باشید.

در هنگام عملیات نجات در سیالب حتما سعی کنید از وسایل و تجهیزات مربوطه استفاده کنید زیرا سرعت کار -

می یابد. شما را باال میبرد و ضریب موفقیت شما در نجات افراد افزایش

های تخریب شده فاضالب، دور شوید و این موارد را به مقامات های آویزان برق و منابع اصلی آب و شبکهاز سیم -

مسئول گزارش دهید.

همیشه در هنگام سیالب مراقب اشیاء، وسایل، اجسام سخت، خودروها و...که در جریان سیالب در حرکت -

هستند، باشید.

رانش زمین در هنگام سیالب وجود دارد، بنابراین برای این شرایط آماده باشید و آمادگی همیشه احتمال وقوع -

الزم را از قبل کسب کنید.

161 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

آوار

شناخت آوار

هر گاه بنا یا سازه ای به وسیله یکی از علل پیدایش آوار از حالت پایدار خارج شود آوار به وجود می آید.

الف. تقسیم بندی بناها

ای بتونی. بناه1

. بناهای اسکلت فلزی2

. بناهای خرپا یا شیروانی3

. سقف های گنبدی و قوسی شکل4

. خانه های سنتی بر اساس مصالح در دسترس) خشتی، گلی، سنگی و ...(5

ب. علل پیدایش آوار

ریزش ساختمان به علت سستی زمین . 1

برخورد وسیله نقلیه با ساختمان. 2

. رانش زمین3

. رویدادهای طبیعی4

. انفجارات و بمباران ها5

انواع ساختمان ها

وع آن ها به چند طبقه تقسیم کرد.ساختمان ها را می توان بر حسب جنس مصالحی که در آن ها به کار رفته و ن

که مهم ترین آن ها عبارتند از:

. ساختمان های بدون اسکلت حمال با دیوارهای حمال1

یی که قسمتی از آن ها اسکلت حمال و قسمتی دیوار حمال است. ساختمان ها2

. ساختمان ها با اسکلت حمال 3

. ساختمان های یکپارچه4

انواع آوارها و ترکیب شکل فضاهای خالی

بیشتر ساختمان هایی که بدون بتن مسلح ساخته می شوند، آوار آن ها کم بیش الگوی قابل پیش بینی دارد.

فرم زیر آوار که ما در این جا فضای خالی می نامیم، به شکلی است که یک فرد می تواند در زیر اغلب ساختار و

آن مدتی زنده بماند؛ نجاتگران باید بدانند که چگونه این محل ها شناسایی و فضاهای خالی را جستجو کنند.

162 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

آوار مایل)شیبدار(

آن فرو می ریزد، فضای زیر آن به وجود می آید زمانی که یک سقف به همراه بخش زیادی از یک دیوار جانبی

که از کف تا باالی دیوار مقابل، به صورت مایل است، در این نوع آوار تنها یکی از دیوارهای باربر فرو می ریزد و

سقف باالیی روی باقی مانده دیوار تکیه می کند.

آوار فشرده) کیکی(

شد. تخریب و مکش به سمت بیرون بوده و یک توده نخاله و زمانی که تحمل بار بخش خارجی دیوارها ضعیف با

اثاثیه به خارج از محیط ساختمان فرو می ریزد. سقف و بخش هایی از دیوار داخلی بدون تکیه گاه مانده و آوار به

ر صورت یک توده جدا از هم فرور می ریزد و فقط اثاثیه و برخی قسمت های دیوار باقی می ماند. این آوار را آوا

کیکی شکل)در هم فرو رفته( می نامند. احتمال وجود فضای خالی در زیر این آوار کم است.

Vآوار

وقتی سقف های منازل یا ساختمان ها، سازه قوی برای نگهداری آوار ندارند. با افزایش وزن بار، مثل اثاثیه و

آن متمرکز شده آواری را به وجود خواهد تجهیزات و یا نخاله ها و مصالح که روی آن ریخته و در حوالی مراکز

شکل رخ دهد. این نوع آوار در هر Vآورد که فضای خالی بیش تر را ایجاد می کند و ممکن است آوار به صورت

نوع ساختمانی می تواند اتفاق بیافتد.

اطالعات مورد نیاز نجاتگر در آوار

محل مصدومین .1

نوع مصالح(اطالعات نقشه ساختمان)طبقه، شکل، .2

وضعیت پایداری بنا .3

ساعت وقوع سانحه .4

وضعیت خرابی بنا) شکل آوار( .5

تعداد احتمالی افراد زیر آوار .6

مراحل آوار برداری

کلیات آواربرداری دارای سه مرحله می باشد که عبارتند از

. ایمن نمودن محل برای شروع عملیات1

دگان درآوار. بررسی چگونگی وضعیت محبوس ش2

. آغاز عملیات3

163 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

. ایمن نمودن محل برای شروع عملیات1

الف. جلوگیری از سقوط اشیاء معلق و دیوارهای در حال ریزش) این نگته شایان توجه است که که چنانچه یک

متری فقط با نیروی جاذبه زمین سقوط نماید، سرعت برخورد آن با زمین حدود 2کیلوگرمی از فاصله 5جسم

متر بر ثانیه می گردد که چنانچه روی سر کسی بیفتد نیروی آن برای شکستن جمجمه او کافی است( اشیاء 5/6

معلق را باید از میان برداشت و کامالً مهار نمود و در قسمت هایی که احتمال ریزش دارد نباید عملیات انجام

.شروع به عملیات می کنیمشود، بلکه ابتدا آن ها را تخریب یا کامالً ایمن نموده و سپس

.ب. قطع آب، برق، گاز شهری، آب های لوله کشی و تحت فشار

ج. از میان بردن شعله ها و دود و کشف محل نشتی های گاز شامل سیلندرهای گاز و خارج ساختن و حمل آن

.به نقطه مطمئن

به منظور تشخیص محل محبوس د. جلوگیری از ورود و تجمع و هجوم افراد متفرقه در روی آوار و حفظ سکوت

.شدگان

بعد از تشخیص محل، در صورت جواب دادن توسط محبوس شده، با سخنان تسلی بخش به وی امیدواری داده و

محل را جهت اقدامات بعدی عالمت گذاری می نماییم.

. بررسی چگونگی وضعیت محبوس شدگان در آوار2

نخستین اقدام، پیدا کردن محبوسین در زیر آوار می باشد که می بعد از ایمن سازی محل و برای آغاز عملیات،

.تواند بسته به اقدامات موجود به روش های زیر صورت پذیرد

الف. بر اساس گفته شهود: آن هایی که خود درگیر حادثه و یا در لحظه آوار ناظر بوده اند، اولین کسانی که به

.فراد آن محل در تماس بوده و از عادات آن ها با اطالعندمحل رسیده اند و یا افرادی که دائماً با ا

.ب. با سکوت و صدا کردن در محل آوار

ج. در نظرگرفتن از احتماالت فصلی مثل فصل تابستان و مدارس، احتماالت زمانی مثل: شب و ساعت کار اداره

.واب می باشند و غیرهها و کارخانه ها و یا ساعات خواب که اغلب افراد در این ساعات در اتاق خ

.د. استفاده از دستگاه زنده یاب

.ه. ـ استفاده از سگ

چنانچه طی هر یک از موارد فوق، محل محبوس شدگان حدس زده و یا پیدا شده باشد، باید با پارچه نواری سفید

ات بعدی، می اطراف آن را عالمت گذاری نمود و چنان چه هوای فشرده و اکسیژن موجود باشد، تا شروع اقدام

.توان توسط سوند مخصوص تزریق هوا، به مصدوم هوا رسانید

:توجه

اگر حادثه آوار در اثر تجمع موادی بر روی سقف و یا کنار دیوار رخ داده باشد و این مواد مانند، سیمان به صورت

ضرات و خطرات ناشی از انبوه)فله(، گچ یا آهک یا دیگر مواد شیمیایی)مانند کود شیمیایی( باشد، حتماً باید م

.تماس یا تنفس آن ها را به همه افراد حاضر در محل اطالع داد

164 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

نحوه اطالع از وضعیت مصدومینبوده اند و حادثه را رؤیت کرده الف. افرادی که قبل از وقوع آوار از محل آوار خارج شده و یا به محل آوار نزدیک

.اند و یا هم چنین پرس و جو از همسایگان

بایستی اطالعاتی از تعداد افراد محبوس شده و محل آنان درآوار بدست آورد، برای این امر می توان از افرادی ب.

البته بسته به نوع تصرفات .که خارج شده و یا در لحظات اولیه حادثه در محل حضور داشته اند پرس و جو کرد

ی توان از تعداد و محل تقریبی افراد محبوس شده، ملک و یا توجه به فصل و زمان وقوع آوار، به طور تقریبی م

.تصوری به دست آورد و با گفته شهود جمع بندی نمود

اقداماتی که پس از دسترسی به مصدوم و محبوس حادثه آوار انجام می گیرد

بعد از دسترسی به محبوسین آوار، چنان چه آن ها به هوش بوده و قادر به حرکت باشند، با کمک مختصری آن

.ها را خارج می کنیم، ولی در غیر این صورت به ترتیب اولویت اقدامات زیر را انجام می دهیم

. وضعیت قلب را معاینه و در صورت نیاز اقدام به ماساژ قلبی می کنیم1

.. چنان چه تنفسی نداشته باشد، اقدام به تنفس مصنوعی می کنیم2

.آن را باز می کنیم. بازبینی راه های هوایی که در صورت انسداد 3

هیچ گاه عضوهایی که در اثر ماندن زیر فشار و یا گیرکردن بین موانعی که برای مدت طوالنی تحت فشار بوده اند

و مشکل خونریزی دارند نباید به یک دفعه آزاد کرد، بلکه باید قبل از رهاسازی، عضو باالی آن را محکم بست و

ا ایجاد شوک و یا در صورت تغییر رنگ عضو پس از برقراری جریان خون، سپس اقدامات بعدی را انجام داد، زیر

یابدسموم به تمامی بدن انتشار می

.. تزریق سرم به هر مصدوم از ضروریات است4

. . مراقبت از لهیدگی ها، کنترل خونریزی و ضربه های مغزی5

.. بی حرکت کردن شکستگی ها و معاینه و مراقبت از ستون مهره ها6

.. آماده کردن برای حرکت) بسته بندی کردن(7

. حرکت.8

:توجه

تنها زمانی مجاز به حرکت دادن مصدوم بدون رعایت موارد فوق می باشیم که خطر مضاعفی جان مصدوم را

.تهدید کند

دستورات ایمنی

در ساختمان نباید . هر جزء ساختمان دارای محاسبات مهندسی می باشد، پس بدون مشورت اقدام به تغییرات1

.کرد

.. وسایل سنگین در روی تراس ها و سقف ها بدون کسب مجوز مهندسی ممکن است ایجاد آوار نماید2

. بار بیش از حد روی سقف ها قرار ندهیم مانند، ساختمان هایی که برای جشن ها و مهمانی ها یا سخنرانی 3

گیرند. ساخته نشده، ولی به این منظور مورد استفاده قرار می

165 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

اندنکات مهم در بررسی و تجسس کسانی که زیر آوار مانده

الف. جنسیت

معموالً خانم ها از نظر جسمی و روحی نسبت به آقایان از ظرافت بیش تری بر خوردار هستند.

ب. سن

اکسیژن گروهای سنی در حال رشد شامل نوزادان، کودکان، نوجوانان و جوانان در مقایسه با افراد مسن به ترتیب

بیش تری نیاز دارند.

ج. وزن

بدیهی است مصرف اکسیژن افراد با وزن زیاد، در مقایسه با همان تعداد افراد با وزن کمتر، بیش تر خواهد بود.

و. وضعیت جسمانی

بر اثر میزان آسیب وارده، ممکن است وضعیت جسمانی مصدوم سالم، قطع عضو یا متالشی شده باشد.

عصبیه. وضعیت روانی و

افراد بالغ و عاقل، تحمل فشار روانی ناشی از بار جسمانی و عصبی بیش تری را دارند.

سیستم های ارتباطی به هنگام کار و عملیات نجات

ثانیه مقطع( 4تا 3. گروه محل را ترک نمایند: پخش سه بار آژیر)به مدت 1

نیه متوالی(ثا 3. موقتاً عملیات متوقف شود: پخش یک بار آژیر)به مدت 2

. آغاز مجدد عملیات ورود و خروج از وضعیت توقف: پخش یک بار آژیر کوتاه و یک بار آژیر بلند)مقطع(3

برای انتقال صوت می توان از سوت و یا بلندگو رادیو نیز می توان استفاده کرد.

توانند قراردادی نیز باشند. نکته: سیستم های ارتباطی)موارد ذکر شده باال( می

تذکر مهم: به خاطر داشته باشید که اقدامات جستجو و نجات همیشه به نتیجه مثبت نخواهد رسید، یا جستجو

گر دیر رسیده است یا امکانات و اطالعات محلی برای یافتن افراد کافی نیست. ولی براساس تمرین و آشنایی با

موقعیت های دارای خطر، نتایج بهتری کسب خواهد شد.

رغم ویژگی های دستگاه های زنده یاب و سگ های جستجوگر، هنوز اصل استفاده از تجربه نجات علی توجه:

گران کارآزموده مهم ترین رکن از عملیات نجات می باشد.

انواع موقعیت یاب

. صدا یاب 1

. کاوشگر صوتی تصویری 2

. کاوشگر حرارتی 3

. کاوشگر مادون قرمز4

166 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

صدا درجه بندی مواد هادی

. عالی: ورقه های فوالدی، آجرخام، شیشه1

تکه پاره های آجر، قلوه سنگ ها، چوب -. خوب: سیمان سبک2

. متوسط: خاک خیس)رطوبت دار( توده های خاک و شن3

. ضعیف: شن و ماسه خشک، فرش، مواد فایبر گالس 4

درصد زنده ماندن زمان زیر آوار

3/99 دقیقه 30

81 روز 1

7/53 روز 2

7/36 روز 3

19 روز 4

4/7 روز 5

بررسی و نفوذ به آوار

یکی از مهم ترین روش های پیشنهادی و در عین حال کارآمد برای مدیریت موثر صحنه آسیب، استفاده از روش

والنه می باشد، در این روش به جستجو گران و نجات گران توصیه می شود از اقدامات عجوالنه و غیرمسئ 56استپ

بپرهیزند و در ابتدای حضور در صحنه حادثه دست به هیچ اقدامی نزنند.

57استپ:

این کلمه از چهار حرف تشکیل شده و هر حرف مفهومی خاص را مشخص می کند.

STOPمدیریت با استفاده از روش

Stop ایست در شروع عملیات صحنه آسیب چند لحظه توقف کنید

Think فکر کنید فات فکر کنیددرباره شرایط، خسارا ت و تل

56. STOP 57 . STOP

167 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

Observe مشاهده کنید نحوه کاهش آسیب و موارد خطرناک را دریابید

برنامه ریزی اقدامات و عملیات و وسایل مورد نیاز را

مشخص کنید

Planning برنامه ریزی کنید

کل این روش چند لحظه بیش تر طول نمی کشد ولی نتیجه آن بسیار ارزشمند است.

م در عملیات برداشت آوار نکات مه

. آوارها را به دقت و به آرامی جا به جا کنید)از پرت کردن قطعات آوار خودداری کنید تا به افراد دیگری که در 1

اطراف هستند صدمه ای وارد نشود(.

. آوار برداری می بایست از باال به پایین از سطح خارجی آوار به عمق صورت گیرد.2

جلوگیری از ریزش های احتمالی از ایجاد حفره بدون حفاظ خودداری کنید.. به منظور 3

ها و کانال های هوا حفاظت گردیده و مواد و مصالح تخریب . باید مراقبت شود، در جریان آواربرداری از دودکش4

شده وارد آنها نشود. در ضمن، از تخریب آن ها نیز جلوگیری به عمل آید.

انحالل و سست شدن خاک ها و در نتیجه ریزش طبقات فوقانی می شود، الزم است با . چون وجود آب باعث 5

تخلیه سریع آب توسط پمپ های مختلف از تجمع آب در گودال های محوطه آوار جلوگیری شود.

. برای حرکت اضطراری بر روی آوار می بایست از الوارهایی با ابعاد مناسب به طوری استفاده کرد که جز در 6

رت اجبار، مستقیماً برروی آوار قرار نگیرند.صو

. چنانچه در حین آواربرداری احتمال ریزش قسمت هایی از ساختمان ها و تأسیسات وجود دارد باید با استفاده 7

از شمع ها، جک ها ، فک های بازشونده، تیرآهن، از ریزش آوار جلوگیری شود.

ید)ابتدا سر و سینه مجروح و سپس سایر قسمت های بدن از زیر . افراد را به طور صحیح از زیر آوار خارج کن8

آوار خارج شود(.

. در محل آوار برداری برای کم کردن لرزش پر انرژی، از حداقل ماشین آالت مورد نیاز استفاده شود.9

. کنترل مهار آتش و اطفای حریق در اسرع وقت صورت پذیرد.10

دیگر تکیه کرد.. نباید هنگام آواربرداری به یک11

. در آواربرداری، کسانی که در زیر آوار زنده بودنشان محرز است به افراد مرده ارجحیت دارند و باز آن هایی که 12

سخت تری می باشند اولویت دارند. با مختصر عملیات آزاد می شوند به آن هایی که در شرایط

نکته:

تجارب فرمانده گروه بستگی دارد.مسئله کمتر جابجا کردن آوارها به هوش، ابتکار و

شود.اغلب اوقات با بریدن یک تیر حمال، امکان بهتر و آسان تری از برداشتن قسمتی از توده آوار ایجاد می

در هر حال عوامل زیر برای افزایش سرعت در عملیات نجات موثرند:

. تعداد اشخاصی که برای انجام کار وجود دارند.1

وار. چگونگی و ماهیت آ2

. وسایل و تجهیزات)ابزار و ادوات(3

. زمان عملیات آوار برداری4

168 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

. شرایط جوی)آب و هوا(5

. نظم و کنترل نیروی انسانی در صحنه حادثه6

مهم ترین عامل در عملیات نجات، بدون تردید سرعت است اما این عامل بایستی با ایمنی توأم باشد تا جان

ه نیفکند؛ بنابراین هدف مطلوب، سرعت توام با ایمنی است.مصدوم و نجاتگر را به مخاطر

نکته:

ایمنی برابر است با برقراری تعادل در انجام کار در زمان کوتاه و کم کردن خطرات زمان کار

اولویت های محل جستجو

ـ زیر زمین و طبقات زیرین ساختمان1

ـ زیر پله ها، داخل کمدها و گاو صندوق ها2

ل های بتنیـ زیر پایه پ3

ـ محل های مشخص شده توسط سگ های نجات4

ـ مشخص شدن محل یا محل هایی توسط نیروهای امداد و نجات5

شمع کوبی در عملیات نجات

شمع زدن عبارت است از قرار دادن یک ردیف الوار یا تیر و محکم کردن آن در محل، به طوری که باعث تقویت

و از خرابی آن جلوگیری کند. در زمان عادی، شمع زدن را موقعی انجام یک قسمت از ساختمان آسیب دیده شده

می دهند که یک ساختمان در نتیجه نشست پی ها و یا انتقال یک حایل که از ابتدا در ساختمان وجود

داشته)مانند ساختمان مجاور(، ضعیف شده و برای مدتی هم چنان باقی بماند.

ود:در وضع عادی چهار نوع شمع زده می ش

شود.. شمع مایل: برای جلوگیری از سقوط یا خمیدگی دیوار یا یک قسمت مایل ساختمان زده می1

شود .. شمع معلق)افقی(: برای حایل شدن یک دیوار در مقابل دیوار دیگر در وسط فضا زده می2

انی.: برای تحمل بار مرده ای که به طور قائم فشار می آورد مانند کف اتاق فوقT. شمع 3

. شمع قائم: برای نگهداری بار قائم دیوارها یا کف طبقات باالی به کار می رود. 4

عملیات شمع زدن توسط گروه های نجات با اهداف زیر صورت می گیرد:

هنگامی که گروه های امدادی و نجات در حال انجام وظیفه هستند. اول:

صدومان زیر آوار به کار می رود.: برای جلوگیری از وارد آمدن آسیب بیش تری به مدوم

برای رفع خطر از مردم در منطقه آسیب دیده مورد توجه می باشد. سوم:

169 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

جاده

الف. مقدمات امداد و نجات جاده ای

باعث گروه، این توسط ارائه شده خدمات و هالل احمرهای نیرو ازت کمک درخواس همیشگی و دائمی افزایش

جمله از ویژه های سرویس و داشته باشد که خدمات ویژه حضوری گروه ینا ای جاده تصادفات در که شده

هستند. ها سرویس و خدمات این از هایی نمونه دیده خودروهای خسارت و گرفتار نقلیه وسایل رهاسازی

به دنیا روز های مهارت با را خود باید آن ها ضروری است نیروها این بین در ها توسعه مهارت و افزایش بنابراین

برابر در دیگران و برای خودشان الزم امنیت ساختن برقرار و محافظت های تکنیک زمینه در مهارت افزایش ویژه

و مؤثر روابط ایجاد .کنند آشنا ای جاده ترافیک بین بردن از برای سرعت بردن باال حادثه و در احتمالی خطرهای

و توسعه برای مهم ارکان از اتصال و همبستگی .ستا ضروری بسیار اورژانسی خدمات های گروه بین در مفید

پیش هم چنین کار( و قبلی)سابقه سوانح در حضور باشد. می های پیشین دانش و ها آموخته به بخشیدن بهبود

و معلومات سطح بردن و باال مختلفقش های ن در پیوسته و مستمر تمرینات و سمینارها شرکت در بازدید، طرح،

پس کند، ایفا ارتقای مأمورین و دانش سطح بردن باال در بسزایی تأثیر تواند می عملی یها روش و تجهیزات

تماس و روابط ایجاد فرد دانش سطح به بهبود بخشیدن و بردن باال به کمک برای مؤثر روش های از دیگر یکی

.باشد می مختلف های اعضای گروه و مختلف مأمورین بین در

تصادفات

رانندگی و راهنمایی قوانین نکردن رعایت یا رانندگی محیط زا صحیح درک عدم -

جلویی خودروی با مجاز فاصله نکردن رعایت -

رانندگی زمینه در اندازه از بیش نفس به اعتماد -

مجاز غیر سرعت -

تصادفات از دوری برای رانندگان سایر به بودن متکی -

راننده خستگی یا و پرتی حواس آشفتگی، -

سبقت یا توقف برای نیاز مورد مسافت غلط محاسبه -

مؤثرند: تصادفات وقوع در عامل چهار

انسانی عامل -

جاده عامل -

نقلیه وسیله عامل -

محیط عامل -

170 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

تصادفات موثردر انسانی عوامل

عملکرد از ناشی خطاهای -

ادراکی خطاهای -

روانی اختالالت از ناشی خطاهای -

مهارت عدم -

اقتصادی و استفاده از اتومبیل های فرسوده یا ارزان قیمت شرایط -

ای جاده نجات و امداد مختلف ب. مراحل

عملیات برای آمادگی . 1

نجات گروه -

نقلیه وسیله صحیح انتخاب -

نجاتگران انرژی کننده تامین غذایی مواد و تجهیزات -

58خطرساز مواد از ناشی حوادث با رویارویی در عملیات مدیریت در الزم منابع و تجهیزات -

عملیات صحنه سازی ایمن و هشدار و خطر اعالم برای الزم تجهیزات -

سبک( و سنگین نیمه نجات)سنگین، تجهیزات -

سانحه محل با رویارویی چگونگی . 2

تصادف محل -

تصادف فاصله -

مجروحین تعداد -

نقلیه وسایل تصادفات و حوادث هدربار الزم اطالعات آوردن بدست -

تصادف زمان -

تصادف کرده نقلیه وسایل نوع -

صحنه در حاضر کننده کمک نیروهای -

تصادف محل به موقع به رسیدن و حرکت چگونگی -

حرکت حین در ریزی برنامه -

جایگزین مسیرهای مورد در ریزی برنامه -

.نکنید استفاده جمعیت پر مناطق در آمبوالنس آژیر از -

.شود استفاده آژیر تک صورت به نیاز درصورت -

بوق و آژیر از مناسب استفاده -

58. HAZARD

171 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

عملیات در راننده وظیفه -

آمبوالنس وسایل به توجه -

نامساعد جوی شرایط در بخصوص رانندگی در دقت -

حرکت از قبل خصوص به و شلوغ های محل در آمبوالنس اطراف به توجه -

سازمانی محوله وظایف جامان -

نجات خودرو کردن پارک چگونگی -

آمبوالنس سمت به آن حرکت و بنزین نشت -

بگیرید. قرار تصادف صحنه از قبل متر پانزده هستید، امدادی خودروی اولین اگر

بگیرید. قرار تصادف صحنه از بعد متر پانزده حدود در هستید امدادی خودروی دومین اگر

دهید. قرار رانندگان مسیر دید در و پیچ از قبل را خود خودرو باشد می پیچ در صادفت اگر

رعایت کنید. را حریم متر 30 ندارد، وجود انفجار خطر ولی اند شده حریق دچار خودروها که تصادفاتی در

172 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

کنید. رعایت را متری 600 حریم ، دار وجود انفجار خطر که تصادفاتی در

:بایستی خودروها از شیمیایی مواد نشت در

نباشد. مواد مسیر در . خودرو1

نباشد. آب جوی خودرو زیر .4

نباشد. تونل خودرو پایین . مسیر3

نباشد. جاده شیب در . خودرو4

نباشد. باد مسیر در . خودرو5

نمود. پارک جاده کنار ودر بلندی باالی در را خودرو توان . می6

نکته:

بگیرید. قرار سالم برق تیر از قبل باید برق های سیم هنگام قطع در

بدون کردید خود بدن در شدن مورمور احساس که دارید قرار برق خطوط قطع با منطقه در شما که صورتی در

. شوید دور خطر منطقه از لی حالت لی به وقت، اتالف

نباشد شما اطراف در حلقوی بصورت برق سیم های که باشید مراقب باید شوید می دور خطر منطقه از که زمانی

او به نمود کمک درخواست شما از و نمود صدا را شما تصادفی خودرو سرنشینان از افرادی یا فرد که صورتی در.

. نمایید منع خودرو از خروج از را او و برسند منطقه به متخصص نیروهای تا نکند گونه حرکتی هیچ که بگویید

173 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

خطر همنطق کردن محصور و تعیین

گذاری عالمت در موثر عوامل

بودن روز و شب -

جاده شیب -

و هوا آب -

مختلف فصول -

جاده نوع -

مختلف حاالت در گذاری عالمت نحوه

نمود. ایجاد مانع متر 96 باید ساعت در سرعت کیلومتر 80 هر برای جاده مجاز سرعت به بستگی

دارد. قرار متر 67.5 آمبوالنس خودرو تا خطر مخروط اولین و است تصادف صحنه متری پانزده فاصله در خودرو

موقعیت ارزیابی . 3

تصادف صحنه ارزیابی -

احتمالی های مصدومیت و حادثه شدت تعیین و ارزیابی -

174 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

مصدومین به دسترسی برای فعالیت و رسیدگی اولویت کردن مشخص -

آن ها( فتادننی قلم مصدومین)از تعداد از یافتن اطمینان -

منطقه به . دستیابی4

دره یا تپه از رفتن پایین -

نجات های کارگاه بستن -

بالگرد)هلیکوپتر( -

خطرساز مواد و تصادفات بروز صحنه . نکات مهم در مدیریت5

روشن نقلیه وسایل روی کردن عدم کار -

نقلیه وسایل کنترل ترافیک -

. بشوند نزدیک حادثه لمح به نگذارید را چیان تماشا -

.پذیرد صورت باید شما نظر زیر و لزوم مواقع در تماشاچیان از استفاده -

ها تماشاچی کنترل -

رسانی برق تیرهای با تصادف با برخورد چگونگی -

گرفته آتش که ای نقلیه وسیله با برخورد چگونگی -

عملیات( کار)منطقه منطقه کردن روشن -

اند افتاده دام به که افرادی به تیابیروش های دس . 6

درها: کردن باز ازطریق مصدوم به دسترسی -

درها نمودن آزمایش . 1

نجاتگر چند توسط درها . کشیدن2

هاکردن آن اهرم بوسیله درها نمودن باز . 3

جک بوسیله در . کشیدن4

آن ها شکستن یا و ها قفل کردن باز -

طریق: از خودرو ایه شیشه طریق از دستیابی -

ها شیشه آوردن . پایین1

ها شیشه اطراف نوار بریدن طریق از ها شیشه آوردن . در2

ها شیشه . شکستن3

:نمود دقت زیر موارد به بایستی ها شیشه شکستن منظور به -

175 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

مصدوم به نسبت شیشه دورترین . انتخاب1

مصدوم گردن و سر از محافظت . 2

ها هشیش نمودن . محافظ3

شیشه روی در شکاف ایجاد . 4

شده شکسته یا و شده باز های پنجره راه از خودرو به ورود سازی ایمن و سازی آسان باید به تربیش ایمنی جهت

توجه کرد.

: بایستی نیز شیشه روی شکاف ایجاد برای

شود. وارد ضربه شیشه گوش چهار . از1

تیز. نوک شئ با ضربه نمودن وارد .2

فنری بصورت ضربه . زدن3

است. الزامی آن از استفاده و مناسب دستکش داشتن . 4

مصدوم روی بر پوشش دادن . قرار5

سقف طریق از ورود -

. دهید انجام پایین سمت به برش اولین . 1

. دهید انجام را فقیا . برش2

. دارد نگاه را صفحه تا بگذارید را فردی . 3

. دهید انجام را پایین به رو برش دومین . 4

. کنید خم را آن آورده باال را انتهایی کنارهای . 5

بپیچید. را فلزی گاه های تکیه و بردارید را آن بریده را درشت قسمت های . 6

کنید. بندی نوار را تیز های لبه . 7

176 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

(: روش ورود به خودرو از طریق شیشه21-5)تصویر

افتاده خطر به آن ها حیات که مصدومینی از مراقبت . 7

درمان واحد -

گردنی( آتل از )استفاده نخاع های آسیب -

)رهاسازی( مصدوم سازی . آزاد8

رهاسازی حین در گیرافتاده مصدومین از محافظت -

خروجی های راه رقراریب و کار فضای ایجاد -

ماشین برنده های قسمت و فلزات های براده برابر در مصدومان از کردن محافظت -

ایمنی کمربند کردن باز و کردن آزاد -

عقب به صندلی دادن حرکت -

فرمان میله کردن جابجا -

اتاق جلوی قسمت راندن بیرون -

افتاده گیر پدال زیر در که راننده پای کردن آزاد -

177 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

انتقال و جابجایی برای مصدوم کردن فیکس و تثبیت . 9

دارد گردن و فقرات ستون صدمات که مصدومی تثبیت و کردن حرکت بی -

تنه نیم آتل از استفاده -

... و پانسمان و بندی آتل -

خودرو از مصدوم کردن . خارج10

تند روش -

1)

2)

3)

178 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

4)

5)

دن مصدوم از خودرو به روش تند(: خارج کر22-5)تصویر

کالسیک روش -

1)

2)

179 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

3)

4)

5)

6 )

180 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

7)

(: خارج کردن مصدوم از خودرو به روش کالسیک23-5)تصویر

کاسکت کاله روش -

(: خارج کردن مصدوم از خودرو به روش کاله کاسکت24-5)تصویر

آمبوالنس به مصدوم . انتقال11

نجات عملیات به دادن . پایان12

حادثه صحنه در الزم های فعالیت دادن ادامه -

181 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

تجهیزات بندی بسته و تنظیف و آوری جمع و پرسنل احضار -

پایگاه به بازگشت -

نویسی گزارش -

:شامل موارد زیر است ای جاده تصادفات در نجات و جستجو مرحله 12 خالصه به طور

عملیات برای آمادگی -1

سانحه محل با اروییروی چگونگی -2

موقعیت ارزیابی -3

منطقه به دستیابی -4

خطرساز مواد و تصادفات بروز صحنه مدیریت -5

اند افتاده دام به که افرادی به دستیابی -6

افتاده خطر به آنها حیات که از مصدومینی مراقبت -7

)رهاسازی( ساز آزاد -8

ییجابجا برای مصدوم کردن فیکس و تثبیت -9

خودرو از مصدوم کردن خارج -10

آمبوالنس به مصدوم انتقال -11

عملیات پایان -12

182 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

:ششم فصل

حریق عملیات اطفاء کوشش اساسی برای مقابله با آتش سوزی های خانمانسوز از چهارصد سال پیش در اروپا شروع شد. در اواسط

صنعتی کامالً احساس می شد. در کشورهای قرن نوزدهم، ضرورت برخورد علمی با مسئله آتش سوزی های

پیشرفته، از یافته های این علم برای توسعه و تکامل اداره های آتش نشانی شهری نیز استفاده شد. به تدریج با

تر منتظر وقوع آتش سوزی تأسیس اداراتی برای پیشگیری از بروز حریق، ادارات آتش نشانی در سازمانی که بیش

مقابله کند، به سازمان حفاظت از حریق تبدیل شد و در نهایت منجر به ایجاد دانش تحصیلی بود تا صرفاً با آن

مهندسی حفاظت از حریق در اروپا گردید.

تاریخچه

درک این که آتش به راستی چیست به قرن هفدهم و هجدهم در زمان پیدایش علم شیمی باز می گردد.

نتایجی دست یافتند. هنری کاوندیش، پژوهش هایی انجام داد تا دانشمندان زیادی با مشاهدات خود از آتش به

مواد تشکیل دهنده هوا را شناسایی کند. سرانجام آنتوان لوران الوازیه کشف کرد هوا مرکب از الاقل دو گاز بوده و

ا اجسام ادعا کرد قسمت قابل احتراق هوا، جزء متشکله همه اسیدها است. او این گاز را اکسیژن، ترکیب آن را ب

با این کشف، فرآیند اشتعال یا احتراق نیز مشخص شد. در این فرآیند، اکسید و این فرآیند را اکسیداسیون نامید.

اکسیژن به سرعت با ماده سوختنی ترکیب می شود. در واقع تفاوت بین اشتعال و اکسیداسیون)مثل زنگ زدگی

و یا خارج از کنترل، آتش سوزی یا حریق نامیده می اشتعال ناخواسته فلزات(، همین سرعت واکنش می باشد.

شود، برای ایجاد آتش سوزی، سه عامل اصلی مورد نیاز می باشد.

ماده قابل اشتعال)سوخت( . 1

حجم معینی از اکسیژن . 2

حرارت کافی . 3

عروف است.در علم آتش نشانی این سه عامل را به صورت سه ضلع یک مثلث نشان می دهند که به مثلث آتش م

(: مثلث آتش1-6)تصویر

183 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

مثلث آتش نه تنها عوامل ایجاد آتش را نشان می دهد، بلکه راه های فرو نشاندن آن را نیز مشخص می کند. به

بیان روشن تر، چنانچه هر یک از اضالع مثلث آتش حذف گردد، حریق از بین خواهد رفت. بر این مبنا، سه روش

وش کردن آتش ابداع شد. اصلی و اساسی برای خام

این روش ها عبارتند از: محدود کردن سوخت) جداسازی(، محدود کردن اکسیژن) خفه کردن( و محدود کردن

حرارت)سرد کردن(. با گذشت زمان تئوری مثلث آتش دستخوش دگرگونی های زیادی شد به صورتی که اکنون

ع آتش و هرم آتش وجود دارند.عالوه بر تئوری مثلث آتش، تئوری های دیگری مانند مرب

مربع آتش یا مثلث آتش کدام یک درست است؟

دانستند اما جالب است که بدانید در گذشته متخصصین وجود سه عامل را برای تولید آتش الزم و ضروری می

ر از امروزه در مهندسی آتش وجود یک عامل چهارم را برای تولید و گسترش آتش ضروری می دانند. بنابراین دیگ

شود. شود بلکه از مربع آتش یاد میاصطالح مثلث یا هرم آتش استفاده نمی

ایهای زنجیرهواکنش •حرارت •سوخت •اکسیژن •بنابراین اضالع مربع آتش عبارتند از:

از ای نیز یکی های زنجیرههای زنجیرهای ناشناخته بود اما امروزه با درک اینکه واکنشدر گذشته عامل واکنش

شناسند. جهت برطرف نمودن این عامل از عوامل تاثیر گذار در تولید آتش است آن را به عنوان عامل چهارم می

موادی با خاصیت ترکیب پذیری باال مثل بی کربنات پتاسیم و مونو فسفات آمونیم استفاده شده این مواد مانع از

.شوندهای آزاد سوخت با اکسیژن میترکیب رادیکال

(: مربع آتش2-6)تصویر

184 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

احتراق

و اتم های عبارت است از ترکیب یک ماده قابل سوخت با اکسیژن و تبدیل مولکول ها به مولکول های دیگر

نش اکسیداسیون حرارت زا می باشد.سازنده خود که تولید حرارت نماید. در حقیقت احتراق یک واک

شعله

یک واکنش احتراقی است که حرارت ، نور و دود تولید نماید. رنگ و بلندای شعله به نوع ماده سوختنی بستگی

دارد.

درجه حرارت اشتعال

آن یک جسم شروع به شعله وری می کند.کمترین درجه حرارتی است که در

نقطه شعله زنی . الف

عبارت است از کمترین درجه حرارتی که در آن جسم بخارات کافی جهت تشکیل یک مخلوط قابل اشتعال با هوا

در سطح خود تولید کند به گونه ای که در صورت وجود یک منبع آتش زنه برای یک لحظه شعله موقت ایجاد

و گسترش نخواهد داشت. شده ولی ادامه

صعید دارند مثل نفتالین می باشد.توجه : نقطه شعله زنی مختص مایعات و برخی جامدات که حالت ت

نقطه آتش) درجه آتش گیری( .ب

پایین ترین درجه حرارتی است که یک سوخت تولید بخارات کافی جهت اشتعال و ادامه اشتعال بنماید را نقطه

جه باالتر از نقطه شعله زنی است.معموالً چند درآتش گویند. نقطه آتش

درجه حرارت خودسوزی .ج

پایین ترین درجه حرارتی است که در آن ماده به خودی خود مشتعل می شود. یعنی ماده بدون نزدیک شدن به

شعله یا منبع دیگر جرقه زنی ، خود به خود خواهد سوخت و این بدان معناست که در شرایطی خاص بعضی از

خودی خود ایجاد حریق می نمایند. مواد به

«خودسوزی»احتراق خود به خود. د

برخی از مواد به ویژه مواد آلی که ریشه کربنی دارند ممکن است در درجه حرارت محیط با اکسیژن واکنش

بسیار دهند، ترکیباتی مانند روغن بزرک که دارای پیوندهای مضاعف کربن ـ کربن هستند برای این نوع واکنش

مستعد هستند. اگر ماده سوختنی عایق خوبی برای حرارت باشد ، حرارت ایجاد شده در چنین واکنشی نمی تواند

تر می شود تا زمانی که درجه حرارت از آن خارج شده در نتیجه درجه حرارت ماده باال می رود و واکنش بیش

چنین تأثیر باکتری ها بر روی برخی مواد رد. همآن به درجه حرارت اشتعال برسد و در نتیجه احتراق صورت پذی

آلی سبب افزایش درجه حرارت آنها می شود که گاهی منجر به بروز اشتعال می شود.

مواد سوختنی به سه شکل زیر ممکن است دچار خود به خود سوزی شوند:

ـ باال رفتن درجه حرارت محیط تا حد نقطه اشتعال جسم 1

رمازا مانند ترکیب پرمنگنات پتاسیم و روغنـ واکنش های شیمیایی گ 2

185 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

ـ برخی مواد که در شرایط خاص) مانند نبود تهویه مناسب( خود خود آتش می گیرند مانند علوفه تازه چیده 3

شده در انبار

درجه حرارت اشتعال به عوامل زیر بستگی دارد:

درصد بخارات تولید شده از ماده)فشار بخار( .الف

موجود در محیط درصد اکسیژن .ب

نوع منبع آتش زنه و مدت زمان تماس با آن .ج

حجم محلی که بخارات تولید می شود)فشار محیط( .د

وجود کاتالیزور واکنش)تسریع یا کند کننده( .هـ

حدود اشتعال یا انفجار

نفجار را به وجود زمانی یک گاز یا بخار مشتعل می شود که با هوای کافی مخلوط شده و نسبت قابل اشتعال یا ا

آورده باشد. اگر سوخت خیلی زیاد یا خیلی کم باشد ، افروزش یا انفجار انجام نخواهد شد و در این صورت گفته

می شود که مخلوط پایین تر یا باالتر از حدود اشتعال یا انفجار خود است. پایین ترین حد اشتعال یا انفجار عبارت

اعث شعله یا انفجار گردد و همچنین باالترین حد اشتعال عبارت است از بیشترین حد تراکم گاز که ب است از کم

ترین حد تراکم که باعث ایجاد شعله یا انفجار گردد که باالتر از آن اکسیژن کافی در مخلوط نخواهد بود.

دامنه یا پهنه اشتعال یا انفجار بعضی از مواد در جدول زیر نشان داده شده است:

ماده ردیف ه یا حدود انفجارپهن

حد باال حد پایین

100الی 98 5/2 استیلن )گاز( 1

15 5 گاز طبیعی )شهری( 2

10 1 گاز مایع )بوتان و پروپان( 3

74 1/4 هیدروژن 4

5/45 3/4 هیدروژن سولفاید 5

2/74 5/12 منو اکسید کربن 6

6 3/1 بنزین 7

186 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

مراحل احتراق

ختن یک ماده همیشه یکسان و یک شکل نیست اما وضع درجه حرارت نسبت به مراحل احتراق یا چگونگی سو

زمان همواره به این شکل است که از نقطه اشتعال آغاز می شود، به تدریج تحت شرایطی باال می رود ، با رسیدن

. هم این به حد نهایی غالباً تا حدودی ثابت می ماند و پس از کم شدن مقدار سوخت، سیر نزولی را طی می کند

است که باال رفتن درجه حرارت به مقدار سوخت بستگی ندارد و تابع شرایط فیزیکی و شیمیایی است. هفت

مرحله احتراق در ذیل ذکر شده است :

در این لحظه آتش بروز کرده است. اشتعال اولیه: . 1

ایل این مرحله معموالً این مرحله از چند دقیقه تا چند ساعت ممکن است طول بکشد. در او رشد آتش: .2

سوخت کند می سوزد و تولید دود و گاز می کند.

در این مرحله آتش به اغلب مواد سوختنی سرایت کرده و درجه حرارت سریعاً افزایش می پیشروی شعله: .3

یابد.

آتش به حداکثر شدت خود رسیده و مواد سوختنی به راحتی در حال سوختن هستند. اوج احتراق: . 4

سوخت کاهش یافته و در حال از بین رفتن می باشد، حجم آتش رو به کاهش می رود. پس نشینی: . 5

زنجیره واکنش های خودکار احتراق در حال از هم گسیختن است. نیمه سوختن و دود کردن: . 6

در این مرحله آتش رو به زوال و خاموشی می رود. رو به خاموشی رفتن: . 7

روش های انتقال حرارت

ل یافته و باعث گسترش حریق شود:حرارت در یک محیط ممکن است به یکی از سه روش زیر انتقا

59انتقال حرارت به روش هدایت . 1

انتقال حرارت به صورت هدایت در جامدات، مایعات و یا گازها اتفاق می افتد. اما این امر در جامدات به خصوص

رت، مولکول های گرم شده در اطراف محل خود نوسان می کنند و در فلزات بهتر قابل درک است. در هدایت حرا

کول های همسایه خود پیش می برند.انرژی حرارتی را با تصادف با مول

60انتقال حرارت به روش جابجایی. 2

جابجایی حرارت فقط در مایعات و گازها رخ می دهد. وقتی مایع یا گازی حرارت داده می شود منبسط شده و از

تر که گرم شده، باال می آید تا جایگزین سیال غلیظ کاسته خواهد شد. یعنی مایع یا گاز سیال سبک غلظت آن

تر گردد. تکرار این جابجایی موجب ایجاد یک جریان گردشی در گاز یا مایع می شود. این جریان گردشی تا زمانی

آتش سوزی در یک ساختمان، جریان که سیال به یک درجه حرارت یکنواخت برسد ادامه خواهد داشت. به هنگام

59 . Conduction 60 . Convection

187 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

جابجایی می تواند گازهای گرم تولید شده توسط احتراق را از طریق راه پله به باال انتقال داده و یا آتش را توسط

کانال آسانسورها به سمت طبقات فوقانی گسترش دهد.

د بررسی قرار گیرند ضمن بنابراین در آتش سوزی طبقات پایین یک ساختمان حتماً باید طبقات آخر نیز مور

اینکه باز کردن پنجره های راه پله ها و طبقات باالیی باعث کاهش خطر گسترش آتش سوزی به روش جابجایی و

ه دلیل خروج دود و حرارت می شود.سهولت عملیات آتش نشانان ب

61انتقال حرارت تابشی یا تشعشعی .3

ه نه هدایت است و نه جابجایی ، انتقال یابد. حرارت حرارت همچنین ممکن است در خط مستقیم توسط روشی ک

خورشید از فضای خالی می گذرد تا زمین را گرم کند. گرمای بخاری برقی که در جای بلندی از اتاق گذاشته

شده است، در زیر آن احساس می شود در صورتی که نه هدایت و نه جابجایی قادر به انجام این عمل نیستند.

حرارت را انتقال از طریق تشعشع یا تابش می گویند. این پدیده هنگامی که اثر تشعشع از یک این راه انتقال

منبع حرارتی مثل آتش سوزی را در نظر بگیریم مهم جلوه می کند. بنابراین لزوم رعایت فاصله مواد سوختنی از

پیدا می کند.ا بخاری بیشتر نمود منابع حرارتی به خصوص دارای شعله های باز مثل شومینه ی

پدیده های خطرناك آتش سوزی مواد مختلف

62بک درفت

در یک محیط بسته که آتش وجود دارد بعد از مدت زمانی به علت بسته بودن دربها و پنجره ها اکسیژن مورد نیاز

برای سوختن کاهش می یابد و در نتیجه ناقص سوزی آغاز می شود. حتی ممکن است در اثر کمبود اکسیژن

ه آتش خاموش شده و کند سوزی ادامه پیدا نماید و مواد نیم سوز می توانند محیط را به طرز خطرناکی با شعل

بخارات و گازهای داغ قابل اشتعال پر کنند و با رسیدن هوای کافی)مثالً به واسطه باز شدن یک درب یا شکستن

و یا حتی انفجار می شوند. پنجره(، بخارات و گازهای قابل اشتعال داغ دچار آتش سوزی ناگهانی

گاهی یک گوی آتشین از محل ورود هوا به اتاق به بیرون می آید که این به ویژه برای مأموران آتش نشانی که

اتاق ها را برای نجات بازماندگان مورد بازرسی قرار می دهند بسیار خطرناک است. از این رو باید قبل از ورود به

را به شکل کنترل شده ای تهویه نمود و در هنگام ورود خنک کردن گازهای داغ مد اتاق های بسته، گازهای داغ

نظر قرار گیرد که این دو عمل فقط توسط آتش نشانان می تواند به صورت اصولی و کامل انجام شود.

63فالش آور

تمامی مواد شعله ور شدن یا گر گرفتن به مرحله ای گفته می شود که آتش با یک حرکت سریع و همه جانبه

سوختنی و فضا را یکپارچه مشتعل می کند. در یک محیط مسقف یا نیمه مسقف که می تواند حرارت را تا

حدودی محبوس نماید ابتدا بخارات حاصل از سوخت در نزدیکی سطحی که متصاعد شده اند می سوزند اما

د. با گسترش آتش به سطح زیر سقف لحظه بحرانی وقتی فرا می رسد که حرارت و شعله های آتش به سقف برسن

61 . Radiation 62 . Back draught 63 . Flash Over

188 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

و انتقال حرارت به صورت جابجایی و تشعشع هم از کانون حریق و هم از گازهای داغ زیر سقف ، حرارت مکانی

گراد درجه سانتی 650تا 600که دچار آتش سوزی شده است به مقدار زیادی افزایش می یابد. در دمای حدود

دمای آتش خود رسیده و در مدت زمان کوتاهی مشتعل می شوند که می باقیمانده مواد سوختی به سرعت به

افتادن نفراتت بین شعله ها گردد.تواند باعث گیر

64بلوی

می گویند. این نوع انفجار از BLEVEانفجار در اثر ازدیاد فشار ناشی از افزایش بخار حاصل از جوشیدن مایع را

یا چند تکه شدن مخزن مایع در یک لحظه می شود. انفجار این عمده ترین انفجارات مخازن بوده که سبب دو

مخازن زمانی صورت می گیرد که درجه حرارت مایع داخل مخزن به باالتر از نقطه جوش خود برسد. بیشتر

می باشد. در اثر حرارت گاز درون مخزن منبسط شده و (LP-Gas)متوجه مخازن گاز مایع BLEVEانفجارات

آورد و همچنین به علت جذب حرارت ، بدنه نیز ضعیف تر شده و به دلیل این فشار دو جانبه در به بدنه فشار می

یک لحظه دیگر بدنه مخزن تحمل نیاورده و انفجار صورت خواهد گرفت.

البته این انفجارات فقط مختص به مخازن محتوی مایع یا گاز قابل اشتعال نبوده بلکه دیگ های بخار نیز در اثر

ردن سوپاپ اطمینان ، تحت فشار بیش از حد قرار گرفتن و یا رسیدن حرارت بیش از آستانه تحمل دیگ و کار نک

چنین انتخاب نامناسب دیگ از گنجایش منفجر می شوند. چون در این سیستم ها عمل تخلیه ماده مخزن به هم

زن قابل اشتعال باشد عمل احتراق و هنگام ازدیاد فشار داخلی ، فیزیکی می باشد بنابراین اگر محتویات درون مخ

می BLEVEتولید حرارت نیز در اثر آزاد شدن این مواد وجود خواهد داشت که این عمل اشتعال پدیده دوم از

باشد.

تعریف سوختن

مولکول های سوخت در اثر تشعشعات انرژی حرارتی شکسته شده و با اکسیژن ترکیب می شوند. تشکیل مولکول

تر باعث آزاد شدن انرژی به صورت نور و گرما می شود که این انرژی ، خود انرژی اولیه شکست های جدید کوچک

ه و موجب ادامه آتش سوزی می شود.مولکول های بعدی سوخت را تأمین کرد

احتراق کامل و ناقص

د ولی اگر احتراق کامل هنگامی است که تمام عناصر موجود در سوخت به باالترین حد اکسیداسیون خود برسن

مقداری از مواد قابل اکسید شدن در سوخت باقی بماند یا همراه دود برده شوند احتراق ناقص صورت گرفته است

و در این حالت مقداری انرژی تلف شده است.

برای احتراق کامل شرایط زیر باید فراهم باشد :

اکسیژن به مقدار کافی جهت سوختن موجود باشد. . 1

وخت باید به خوبی با اکسیژن مخلوط گردد. ماده قابل س . 2

64 . BLEVE

189 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

مایعات به آسانی گازها محترق نمی شوند ، زیرا هوا نمی تواند در ذرات آنها کامالً نفوذ نماید، ولی اگر مایع را در

اثر فشار به صورت پودر درآوریم با هوا مخلوط شده و مانند گازها به خوبی می سوزد.

دگی محترق می شوند که به صورت قطعات کوچک باشند، یعنی سطح قابل اجسام جامد فقط در حالتی به سا

د احتراق به راحتی انجام می شود.تر باشد و اگر سوخت جامد به صورت پودر باش تماس آنها با اکسیژن هوا بیش

گاز مونو اکسید کربن

که در صورت استنشاق گاز منوکسید کربن گازی است بی رنگ، بی بو، قابل اشتعال و به شدت مسموم کننده

برابر اکسیژن است. بنابراین پس از ترکیب به سختی جدا 300تا 250میل ترکیبی آن با هموگلوبین خون، بین

می شود و حتماً باید فرد مسموم را به هوای آزاد برد یا از کپسول اکسیژن جهت تنفس استفاده کرد. این گاز در

ولید می شود. تقریباً هم وزن هواست و در صورت نشت در محیط بسته، اثر کمبود اکسیژن و احتراق ناقص مواد ت

هم فضای پایین و هم فضای باال را اشغال می کند. مسمومیت با این گاز بسیار خطرناک است و عموماً منجر به

یاد می شود.« مرگ خاموش» مرگ شده و از آن به عنوان

که به هیچ وجه قبالً اعالم می تواند شخص را به حال اغماء فرو برد ، بدون ایندر هوا تا در نسبت

خطر کرده باشد و یکباره به گلبول های سرخ خون حمله ور می شود.

به صورت جامد در می آید. در هوا به -C 205به صورت مایع و در کمتر از -C 190این گاز در کمتر از

درصد با هوا مخلوط شود حالت انفجار پیدا می 2/74تا 5/12کند. وقتی بین می 2COآسانی سوخته و تولید

می باشد. C 609کند. درجه حرارت اشتعال آن

روش های اطفاء یا خاموش کردن آتش

هر گاه یکی از سه عاملی که تشکیل دهنده مثلث آتش بوده را برداریم مثلث آتش ناقص شده و عمل احتراق

متوقف خواهد شد.

به چهار روش می توان آتش سوزی را خاموش نمود :

تقلیل درجه حرارت به وسیله سرد کردن. . 1

کاهش درصد اکسیژن یا خفه کردن .2

قطع مواد سوختنی یا جداسازی .3

قطع واکنش های زنجیره ای سوختن. 4

کاهش درجه حرارت به وسیله سرد کردن . 1

می توان سوخت را سرد نمود. ازا ،به کمک آب یا خاموش کننده های سرم

190 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

ویژگی های آب به صورت اسپری

به دلیل افزایش سطح تماس ذرات آب قدرت جذب حرارت بیشتری داشته و حرارت را به خوبی از مواد .الف

مشتعل می گیرد.

ذرات آب، بخارات قبل اشتعال متصاعد شده را رقیق می نماید. .ب

از انتقال تشعشعی حرارت جلوگیری می کند.ذرات ریز آب مانند یک سپر حرارتی .ج

را کاهش می دهد. 2Oبرابر شده و غلظت 3400تا 1700آب پس از تبخیر .د

به اماکن و تجهیزات وارد می کند.آب به صورت اسپری کمترین خسارت را .هـ

معایب آن

آب سنگین است و حمل و نقل آن دشوار و هزینه بر می باشد. .الف

کن و تجهیزات خسارت وارد می کند.به اما آب پر فشار .ب

محدودیت های استفاده از آب

کارآیی ندارد. Dو Eآب رسانای برق است و در آتش سوزی گروه .الف

می کند. 2H2Cبا بعضی مواد واکنش حرارت زا و انفجاری دارد، مثل کاربید که تولید .ب

.به علت سنگینی در مایعات قابل اشتعال فرو می رود .ج

در بعضی مایعات قابل اشتعال مثل الکل حل می شود. .د

کاهش درصد هوا) اکسیژن( یا خفه کردن .2

گازهای دیگر نظیر دی اکسید کربن، منواکسید کربن، آرگون %1نیتروژن و %78اکسیژن، %21هوا ترکیبی از

شته باشیم و کبریتی را که شعله آتش بخار آب و ذرات معلق در هوا و ... می باشد. اگر شیشه ای پر از اکسیژن دا

آن خاموش شده باشد در آن داخل کنیم فوراً آتش می گیرد.

چون اکسیژن یکی از عوامل اصلی ادامه آتش است، دور نمودن هوا از صحنه عملیات یعنی دور ساختن اکسیژن از

می شود که به شرح زیر آن صحنه، که نتیجه اش خاموش شدن آتش است، این عمل به روش های مختلف انجام

می باشند:

جایگزین کردن گازهای سنگین تر از هوا .الف

برابر از هوا سنگین تر بوده استفاده می نمایند. گازهای 5تا حدود 5/1در این طریقه از گازهای سنگین که بین

می نمایند. مهممصرفی و پس از ریخته شدن بر روی آتش، جانشین هوا شده و از تماس هوا با آتش جلوگیری

ترین این گازها عبارتند از :

2CO برابر هوا وزن دارد و در سیلندرهایی با وزن های مختلف حاضر به کار می باشند. گاز 5/1که در حدود

و دیگر مواد هالوژنه از این دسته گازها می باشند. 2Br2CHو دی برمومتان 4CCLتتراکلرید کربن

هوا و آتش ایجاد یک الیه عایق بین .ب

191 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

در این روش از کف مخصوصی که بتواند در مقابل آتش سوزی مقاومت نماید استفاده می شود. در این طریق کف

مصرفی ایجاد الیه عایق بین هوا و آتش نموده و از رسیدن اکسیژن موجود در هوا به بخارات قابل اشتعال

) متصاعد شده( جلوگیری می کند.

ل وجود آب در کف عمل خنک کردن نیز صورت می پذیرد. انداختن پتو ، پارچه خیس، ریختن در ضمن به دلی

شن و ماسه و اعمالی نظیر اینها نیز در این روش قرار می گیرند.

قطع یا دور ساختن مواد سوختنی. 3

شرط اول یعنی چنانچه ماده قابل اشتعال در مجاورت هوا و حرارت نباشد آتش سوزی اتفاق نخواهد افتاد، چون

مجاور نبودن با هوا تقریباً غیر ممکن است، معموالً تالش بر این است که ماده قابل اشتعال را از مجاورت با آتش

دور نمایند. در بعضی از آتش سوزی ها مانند حریق گازها و مایعات قابل اشتعال، بهترین روش قطع یا دور نمودن

یک کپسول گاز دچار آتش سوزی شود، بهترین روش اطفایی، قطع جریان مواد سوختنی است، به عنوان مثال اگر

چنین هنگام برخورد با آتش سوزی جامدات، چنانچه وسیله اطفایی در گاز و بستن شیر خروجی گاز است. هم

دسترس نباشد ، بهترین کار دور کردن مواد سوختنی از آتش است.

ت :قطع سوخت به یکی از سه روش زیر امکان پذیر اس

دور کردن ماده سوختنی از شعله .الف

دور کردن شعله از ماده سوختنی .ب

ایجاد فاصله یا عایق بین ماده سوختنی و شعله .ج

قطع واکنش های زنجیره ای سوختن. 4

اطفاء به وسیله مواد شیمیایی بازدارنده را قطع واکنش های زنجیره ای سوختن گویند که فقط جهت مدل شعله

د دارد. ارزش بارز این روش سرعت و تأثیر زیاد آن در اطفاء حریق است. با استفاده از این روش می توان ای کاربر

از عمل انفجار مخلوط گاز و اکسیژن جلوگیری نمود.

گونه اطفاء کننده ها بدون رقیق نمودن اکسیژن، جدا کردن سوخت، پوشاندن یا خنک نمودن و فقط با این

وختن و اجازه ندادن به اکسیژن جهت ترکیب، عمل اطفاء را انجام می دهند.دخالت در واکنش های س

طبقه بندی آتش سوزی ها از نظر مواد سوختنی

آتش سوزی ها بر اساس نوع ماده سوختنی به را چند طبقه تقسیم می شوند که سازمان ملی حفاظت از حریق

ر مبنای طبقه بندی کشور انگلستان آن را به پنج آن را به چهار طبقه و کشورهای اروپایی ب (NFPA)آمریکا

طبقه تقسیم بندی نموده اند. البته برخی از صاحب نظران طبقه ششمی را هم در نظر گرفته که برخی در طبقه

ششم مواد منفجره و برخی آتش های روغن های آشپزخانه ای منازل را در نظر گرفته اند. در هر صورت دو

می شود. الزم به ذکر است در ایران طبقه بندی اروپایی رواج بیشتری دارد.تقسیم بندی زیر ارائه

192 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

(BS)طبقه بندی آتش سوزی با استاندارد اروپایی

ـ جامدات قابل اشتعال)مواد خشک( Aطبقه

ـ مایعات قابل اشتعال Bطبقه

ـ گازها Cطبقه

ـ فلزات قابل اشتعال Dطبقه

ـ وسایل الکتریکی)برقی( Eطبقه

ـ روغن ها و چربی های خوراکی Fقه طب

NFPAطبقه بندی آتش سوزی با استاندارد

ـ جامدات قابل اشتعال)مواد خشک( Aطبقه

ـ مایعات قابل اشتعال و گازها Bطبقه

ـ وسایل الکتریکی)برقی( Cطبقه

ـ فلزات قابل اشتعال Dطبقه

ـ روغن ها و چربی های خوراکی Kطبقه

(Aک)گروه آتش سوزی مواد خش

این طبق موادی را شامل می شود که پس از سوختن از خود خاکستر بجا می گذارند مانند فرآورده های چوبی،

پنبه ای، پشمی، الستیکی و انواع مختلف پارچه های مصنوعی، حبوبات، غالت و غیره. برای خاموش نمودن این

ی باشد. مشخصه بارز این مواد درون سوزی است آتش سوزی ها بهترین روش سرد کردن و مؤثرترین وسیله آب م

که بهترین مثال آن ذغال و ته سیگار است.

(Bگروه آتش سوزی مایعات قابل اشتعال)

خطر آتش سوزی مایعات قابل اشتعال بستگی مستقیم به سرعت تبخیر شدن آنها دارد که در اثر دریافت حرارت

ولید مخلوط قابل اشتعال یا انفجار آزاد کنند.از محیط یا یک منبع حرارتی، گاز کافی برای ت

مایعات سریع االشتعال .الف

ر آنها پایین باشد مانند: بنزین.مایعات سریع االشتعال به مایعاتی گفته می شود که نقطه تبخی

مایعات کند اشتعال .ب

های حیوانی و خام، روغن مایعات کند اشتعال به مایعاتی گفته می شود که نقطه تبخیر آنها باالست مانند: نفت

غیره.

مایعات قابل اشتعال از نظر حل شدن در آب به دو دسته تقسیم می شوند:

مایعاتی که در آب حل می شوند مانند: الکل ها) مایعات غیرچرب(. .الف

193 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

مایعاتی که در آب حل نمی شوند مانند: فرآورده های نفتی ، روغنی و غیره) مایعات چرب(.. ب

تری محتوی مایعات قابل اشتعال) بشکه یا تانکرهای بنزین و نفت( هر چه ظرف فضای خالی بیشدر ظرف های

داشته باشد خطر انفجار به دلیل تولید بیشتر گاز افزایش می یابد. همچنین وسعت آتش سوزی نیز به وسعت

ابراین در آتش سوزی سطح مایع بستگی دارد. بنابراین در آتش سوزی نیز به وسعت سطح مایع بستگی دارد. بن

مایعات قابل اشتعال باید از پخش و جاری شدن مایع سوختنی جلوگیری نماییم. بهترین خاموش کننده اگر

حریق در سطح کوچکی باشد پودرهای شیمیایی و اگر در سطح بزرگتری باشد کف مکانیکی است. روش اطفاء

طع هوا به روش های مختلف ، سرد نمودن مایع حریق مایعات قابل اشتعال شامل قطع نمودن منبع سوختی ، ق

ده توام از روش های فوق می باشد.جهت جلوگیری از تبخیر شدن آن و یا استفا

(Cآتش سوزی گازها)گروه

هر گازی می تواند خطرناک باشد حتی هوای فشرده داخل سیلندرها، زیرا اگر حرارت به سیلندر برسد فشار داخل

آن را منفجر نماید. آن باال رفته و ممکن است

گازها بر اساس خواص شیمیایی به دو دسته تقسیم می شوند:

گازهای قابل اشتعال) متان، اتان، بوتان، پروپان، استیلن، هیدروژن(.

گازهای غیر قابل اشتعال) نیتروژن، آرگون، هلیم، دی اکسید کربن(.

می شوند : گازهای قابل اشتعال از نظر وزن مخصوص نیز به دو دسته تقسیم

تر از هوا) هیدروژن، گاز متان، استیلن( گازهای سبک . 1

گازهای سنگین تر از هوا) گاز بوتان و پروپان ترکیبی، هیدروژن سولفوره(. . 2

در صورت اختالط گازهای قابل اشتعال با هوا با نسبت های معین با شعله کبریت ، جرقه کلید برق ، جرقه حاصل

ی یا جرقه هر وسیله برقی دیگر مشتعل و منفجر و باعث وارد آمدن زیان های جانی و مالی از کنتاکت یخچال برق

ه تفصیل توضیحاتی ارائه شده است.می گردد. در فصل پنجم این کتاب در مورد آتش سوزی گازها ب

(Dآتش سوزی فلزات قابل اشتعال )گروه

سدیم، منیزیم و زیرکانیم است. مواد اطفاء حریق که این نوع آتش سوزی مربوط به فلزاتی مانند لیتیم، پتاسیم،

دارای آب باشند برای آتش سوزی ها خطرناک هستند. به این دلیل که با مولکول های آب واکنش داده و گاز

هیدروژن همراه گرما تولید می نمایند و گاز هیدروژن خود گازی قابل اشتعال بوده که می تواند حریق را گسترش

به کار بردن گاز کربنیک و پودرهای شیمیایی) بی کربنات( ممکن است بی اثر باشد. در غالب آتش دهد. همچنین

طلوب سوزی های مربوط به این فلزات، به کار بردن پودر گرافیت، پودر تالک، سنگ آهک و ماسه خشک معموالً م

خواهد بود.

(Eآتش سوزی وسایل الکتریکی)برقی ـ گروه

ممکن است به دالیل زیر به وجود آید.آتش سوزی وسایل برقی

ـ خراب شدن عایق: عایق سیم ممکن است در اثر حرارت، خسارت مکانیکی، عوامل محیطی و ... آسیب ببیند.

ـ انواع اتصاالت) فاز به فاز ، فاز به نول و ...(

194 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

ـ غیر استاندارد بودن وسیله

ـ شل بودن اتصاالت و کشیدن بار اضافی

ید و پریز نامناسبـ استفاده از کل

در اطفاء حریق وسایل برقی ابتدا باید قطع برق را انجام داد و سپس از روش کاهش درصد اکسیژن همراه با سرد

بوده که هر دو 2COکردن استفاده نمود. بهترین خاموش کننده برای این گروه از آتش سوزی ها خاموش کننده

نمی گذارد خسارتی به دستگاه وارد نمی کند. همچنین به علت عمل را انجام می دهد و چون اثری از خود بجا

این که رسانای جریان الکتریسته نیست خطر برق گرفتگی نیز شخص را تهدید نمی کند. آب به دلیل رسانا نباید

استفاده شود ولی بعد از قطع جریان برق و اطمینان از نبود جریان ذخیره کاربرد آن مانعی ندارد.

ه های دستیخاموش کنند

ضرورت استفاده از خاموش کننده ها

خاموش کردن آتش سوزی در لحظه های اولیه شروع آن برای جلوگیری از صدمات جانی و خسارات مالی اهمیت

بسزایی دارد، چنانچه بتوان با وسیله ای مناسب و در کمترین زمان ممکن حریق را اطفاء کرده و از توسعه آن

ن از خسارت ها و زیان هایی که هر ساله طبق آمارهای موجود به اماکن مختلف وارد می جلوگیری نمود، می توا

شود جلوگیری کرد. برای این منظور شرکت ها و کارخانه های زیادی در اکثر کشورها اقدام به طراحی و ساخت

اص برای هدف فوق وسایل مبارزه با حریق نموده اند، که یکی از این دستگاه ها، وسیله ای است که به طور خ

مورد استفاده قرار می گیرد؛ این دستگاه ها را خاموش کننده دستی یا کپسول آتش نشانی گویند.

تجربه ثابت کرده که توانایی در استفاده صحیح از این وسایل و دستگاه ها در اطفای حریق بسیار مؤثر است و در

اشند اغلب با وجود دستگاه های خاموش کننده بسیار ، صورتی که افراد توانایی کاربرد صحیح آنها را نداشته ب

حریق از کنترل خارج شده و خسارات و زیان های فراوانی را باعث گردیده است.

خاموش کننده

خاموش کننده دستی به وسیله ای گفته می شود که برای مبارزه با آتش سوزی در لحظات نخستین طراحی و

کیلوگرم)یا لیتر( به گونه ای طراحی شده که یک فرد به راحتی توانایی 14ا ساخته شده است و با وزن های یک ت

حمل و استفاده از آن داشته باشد.

طبقه بندی خاموش کننده های دستی

از دیدگاه مواد اطفایی . 1

خاموش کننده های دستی بر اساس ماده اطفایی درون خود به پنج دسته تقسیم می شوند که عبارتند از :

خاموش کننده های محتوی آب ، که بر سه نوع سودا اسید، آب و هوا و آب و گاز می باشند.. الف

خاموش کننده های مولد کف ، که بر دو نوع خاموش کننده های کف شیمیایی و کف مکانیکی هستند. .ب

195 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

می شوند.خاموش کننده های محتوی پودر ، که به خاموش کننده های پودر و هوا و پودر و گاز تقسیم .ج

خاموش کننده های محتوی گاز دی اکسید کربن. .د

خاموش کننده های مواد هالوژنه. .هـ

از دیدگاه کاربرد . 2

:از نظر کاربرد خاموش کننده ها را می توان مطابق جدول زیر تقسیم نمود

الکتریسیته گازها مایعات قابل اشتعال آتش سوزی مواد خشک نوع مواد خاموش کننده

- - - *** آب

- - *** ** کف

* ** ** * پودر

*** - ** - 2COگاز

*** - ** * مواد هالوژنه

*** بسیار مؤثر

** مؤثر

* کمی مؤثر

ها و گالری برای اطفاء حریق های فلزات قابل اشتعال از پودر خشک شیمیایی استفاده می شود. در موزه توجه:

استفاده می شود. 2COهای نقاشی از خاموش کننده های

از دیدگاه اندازه و ظرفیت . 3

خاموش کننده ها از نظر تفاوت در اندازه و ظرفیت استاندارد خاصی را پیروی نمی کنند و هر کارخانه مطابق با

سلیقه و درخواست مشتریان این دستگاه ها را تولید می نماید. به طور کلی خاموش کننده های دستی به انواعی

کیلوگرم نباشد. انواع 23تر از لیتر و وزن کلی آنها بیش 14کیلوگرم یا 14ود که حداکثر ظرفیت آنها اتالق یم ش

بزرگتر این وسایل بر روی چرخ یا ارابه و یا خودرو قرار داده می شود و یا به صورت ثابت در اماکن نصب می شود.

می دهد.جدول زیر انواع خاموش کننده ها را با ظرفیت های نمونه نشان

وزن شارژ شده ظرفیت های نمونه نوع خاموش کننده

آب لیتر 6

لیتر 9

کیلوگرم 11-9

کیلوگرم 14-12

کف لیتر 6

لیتر 9

کیلوگرم 11-10

کیلوگرم 16-14

196 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

پودر

کیلوگرم 1

کیلوگرم 2

کیلوگرم 3

کیلوگرم 4

کیلوگرم 6

کیلوگرم 9

کیلوگرم 12

کیلوگرم 2-5/1

کیلوگرم 4-3

گرمکیلو 6-5

کیلوگرم 5/8-5/7

کیلوگرم 11-9

کیلوگرم 16-14

کیلوگرم 20-18

دی اکسید کربن

کیلوگرم 1

کیلوگرم 2

کیلوگرم 5

کیلوگرم 7

کیلوگرم 6-3

کیلوگرم 8-5/4

کیلوگرم 18-11

کیلوگرم 23-17

(1211هالن )

کیلوگرم 1

کیلوگرم 5/2

کیلوگرم 5/3

کیلوگرم 7

کیلوگرم 3-5/1

کیلوگرم 5-3

کیلوگرم 5/7-5

کیلوگرم 9-5/7

از دیدگاه استاندارد) عملکرد( . 4

به طور معمول در هر کشوری با توجه به شرایط ، استانداردهایی تنظیم می شود که در آن ، شرایطی را که وسیله

ت اصلی مورد نظر از لحاظ گوناگون باید دارا باشد مد نظر قرار می دهد. به طور مثال در کشور انگلستان الزاما

برای خاموش کننده ها به شرح ذیل تعیین می گردد. 5423طبق استاندارد

مدت زمان تخلیه .الف

حداقل زمان تخلیه مشخص شده برای هر نوع خاموش کننده در جدول زیر نشان داده شده است :

ظرفیت خاموش کننده

بر حسب کیلوگرم یا لیتر

حداقل مدت تخلیه) ثانیه(

دیگر انواع کف آب

6 10 10 تا دو کیلوگرم

9 20 30 تر از دو و تا شش بیش

12 30 45 تر از شش و تا ده بیش

15 30 45 تر از ده بیش

197 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

میزان پرتاب مواد اطفایی .ب

برای این که بتوان بدون نزدیک شدن بیش از حد به آتش ، مواد اطفایی را بر روی آتش پرتاب نمود ، به طور

داردها حداقلی برای این پرتاب در نظر گرفته می شود که این میزان در خاموش کننده های معمول در استان

متر است. به طور مثال در خاموش کننده های آب یا کف 7تا 2مختلف با توجه به نوع آن و ظرفیت مربوطه بین

متر اگر 4 دیر زیر نباشد.باید مواد محتوی آنها به صورت جت و یا اسپری پرتاب شود و این میزان کمتر از مقا

لیتر نباشد. 2تر از متر اگر ظرفیت آنها بیش 2لیتر باشد ، یا 2تر از ظرفیت آنها بیش

نسبت تخلیه مواد اطفایی .ج

طراحی یک خاموش کننده باید طوری باشد که در هنگام شارژ کامل و عملکرد در شرایط عادی نسبت تخلیه

کمتر نباشد. مواد محتوی از مقادیر جدول زیر

%95 آب و کف

%85 پودر ) بعد از تخلیه مواد (

%85 هالن ) تا وقتی که به حالت مایع خارج می شود (

2CO ) 75 ) تا وقتی که به حال مایع خارج می شود%

از دیدگاه شکل ظاهری . 5

خاموش کننده های محتوی آب

خاموش کننده های سودا اسید .الف

خاموش کننده های دستی است که امروزه کاربرد ندارد. یکی از قدیمی ترین

(: خاموش کننده های سودااسید3-6)تصویر

198 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

اشکال مختلف خاموش کننده های سودا اسید(: 4-6)تصویر

خاموش کننده های آب و گاز .ب

خالص به عنوان ماده اطفایی مؤثر پر شده و برای تأمین از حجم داخل سیلندر این نوع خاموش کننده ، با آب

فشار مورد نیاز برای تخلیه ماده اطفایی، از گاز

2CO ،که در یک سیلندر کوچک دیگر ذخیره شده استفاده می شود. برای جلوگیری از زنگ زدگی داخل سیلندر

زنگ می پوشانند. معموالً انواع قدیمی تر سطح داخلی خاموش کننده را با الیه ای نازک از پالستیک یا ماده ضد

خاموش کننده های آب و گاز، غیر قابل کنترل هستند.

طرز کار خاموش کننده آب و گاز

به درون بدنه 2COبا آزاد کردن ضامن به وسیله فشار یا وارد کردن ضربه) با توجه به مکانیزم باز کننده گاز(

پوند 150تا 100حاصله از ورود گاز دی اکسید کربن به داخل بدنه) خاموش کننده فرستاده می شود و با فشار

بر اینچ مربع(، ماده اطفایی از خاموش کننده خارج می شود.

199 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

شکل داخلی خاموش کننده های آب و گاز(: 5-6)تصویر

خاموش کننده های آب و هوا .ج

لی آن عبارتند از آب به عالوه هوای تحت فشار همان طور که از اسم این خاموش کننده پیداست مواد داخ .1

ذخیره شده در داخل سیلندر.

بدنه این خاموش کننده ها به طور مداوم تحت فشار داخلی) در اثر هوای فشرده( قرار دارد، به همین علت .2

Psi 600 (40تر از انواع قبلی باشد. در استانداردها برای بدنه آن مقاومتی حدود مقاومت بدنه آن باید بیش

اتمسفر( در نظر گرفته می شود و با این فشار مورد آزمایش قرار می گیرد. البته در حالت طبیعی با توجه به نوع

( اتمسفر 5/10تا 4پوند بر اینچ مربع) 150تا 60خاموش کننده و استاندارد آن، فشار داخلی خاموش کننده بین

می باشد.

ه و معموالً روی درپوش آن مکانیزمی نصب شده ، که با فشار روی یک اهرم ، این دستگاه ها قابل کنترل بود .3

شیر خروجی باز و با برداشتن فشار از روی اهرم ، شیر بسته می شود.

برای جلوگیری از زنگ زدن ، داخل این نوع خاموش کننده ها هم با الیه ای پالستیک پوشانده شده است. .4

است) البته فضا هم برای هوای فشرده در نظر گرفته شده است(. ظرفیت آن معموالً دو گالنی .5

بعضی از انواع آن دارای بدنه استیل می باشد. .6

دستگاه هایی که تحت فشار هوا کار می کنند و گاهی به نام آب و گاز یا پودر و گاز مخلوط هم گفته می شوند .7

از عالئم مشخصه دستگاه های تحت فشار ، فشار سنج معموالً دارای فشار سنجی بر روی درپوش هستند که یکی

فوق می باشد. فشارسنج این دستگاه ها معموالً دو کار انجام می دهد:

از روی آن فشار داخلی دستگاه دیده می شود. .الف

200 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

ل از آنجا که این دستگاه ها سوپاپ ایمنی ندارند چنانچه فشار دستگاه به هر علت افزایش یابد و از حد معمو .ب

باالتر رود فشار سنج از هم پاشیده و فشار آن خالی می شود.

خاموش کننده های مولد کف

کف مورد استفاده برای خاموش کردن آتش سوزی ها، مایعی است که پس از پرتاب بر روی مواد در حال

چنین با همسوختن، روی آتش را پوشانده و از برخاستن گازهای قابل اشتعال جلوگیری می کند. این ماده

آتش « خفه شدن» پوشاندن سطح ماده در حال اشتعال از رسیدن اکسیژن هوا به آتش جلوگیری کرده و موجب

می شود. کف می تواند موجب سرد شدن آتش نیز گردد که این ویژگی به دلیل وجود آب در این ماده اطفایی

است.

انواع خاموش کننده های کف

خاموش کننده کف شیمیایی . 1

خاموش کننده کف مکانیکی . 2

خاموش کننده های کف شیمیایی .الف

این خاموش کننده از دو مخزن با حجم مختلف تشکیل شده به گونه ای که یکی در داخل دیگری قرار می گیرد.

در مخزن بزرگ محلول بی کربنات سدیم و در استوانه کوچک) مخزن داخلی( محلول سولفات آلومینیوم ذخیره

ست. این دو ماده تا پیش از استفاده از خاموش کننده هیچ تماسی با یکدیگر ندارند و هنگام به کارگیری شده ا

خاموش کننده پس از باز کردن شیر فلکه و واژگون کردن سیلندر دو ماده با هم ترکیب می شود که حاصل آن

ی خروج ماده اطفایی و همچنین در تأمین فشار الزم برا 2COخواهد بود. نقش گاز 2COکف شیمیایی و گاز

ایجاد حباب های کف اهمیت بسزایی دارد. خاموش کننده های کف شیمیایی امروزه کاربردی ندارند و از رده

کاری خارج شده اند.

شکل داخلی خاموش کننده کف شیمیایی(: 6-6)تصویر

201 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

خاموش کننده های کف مکانیکی .ب

تر وجود دارند که نوع بزرگتر از دو ظرفیت های دو گالن و بیش خاموش کننده های محتوی کف مکانیکی در

گالن آن برای سهولت در حمل و نقل و کاربرد روی چرخ قرار داده می شود.

ـ معموالً داخل بدنه آنها هم الیه پالستیک کشیده شده است.

متر( 6فوت است.) در حدود 20ـ حداقل فاصله پرتاب آنها

ثانیه است. 60-120جه به ظرفیت ـ مدت تخلیه آن با تو

ـ در انتهای لوله الستیکی آن، سر لوله کوچک کفساز نصب شده است.

ـ عموماً مستقیم عمل می کند.

اتمسفر آزمایش می شود. فشار الزم برای خارج شدن محلول در این نوع خاموش 24ـ بدنه آن با فشاری برابر

ع را می توان به دو گروه تقسیم کرد:کننده ها از دو راه تأمین می شود و این نو

کف و هوا) با هوای فشرده( .الف

ذخیره در فشنگ( 2COکف و گاز) با گاز .ب

خاموش کننده محتوی کف مکانیکی با هوای فشرده

ساختمان این خاموش کننده کامالً شبیه آب و هوا بوده و مکانیزم درپوش و شیر خروجی آن هم مانند آب و هوا

ده و قابل کنترل می باشد.ساخته ش

اتمسفر فشار در بدنه آن 10برای جلوگیری از زنگ زدن داخل آن پالستیک کشیده شده است. به طور معمول

بقیه آن حجم آن از محلول) مایع کف کننده + آب( و وجود دارد که نتیجه فشرده سازی هوا در آن می باشد.

پر شده است. در انتهای لوله الستیکی متصل به بدنه ، سر لوله کفساز کوچکی نصب می باشد. از هوای فشرده

شکل زیر اجزای یک خاموش کننده کف و هوا را نشان می دهد.

(: خاموش کننده محتوی کف مکانیکی با هوای فشرده7-6)تصویر

202 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

خاموش کننده های پودری

خاموش کننده های پودری از یک کیلوگرم تا چند صد کیلوگرم در انواع مختلف دستی، چرخی، ارابه ای و در

ه دو کیلوگرم را می توان ب 14سیستم های ثابت طراحی و ساخته می شود که انواع دستی آن با گنجایش یک تا

گروه تقسیم نمود:

خاموش کننده های پودر و هوا .الف

خاموش کننده های پودر و گاز .ب

خاموش کننده پودر و هوا .الف

این خاموش کننده ها همان ساختمان خاموش کننده های آب و هوا را دارند، با این تفاوت که نوع پودری در . 1

اندازه های مختلف ساخته می شود.

اتمسفر در 10حجم آن پودر و مابقی آن با هوای خشک یا ازت پر می شود و فشار داخل بدنه آن در حدود . 2

زمان شارژ است.

معموالً نازل یا سر لوله پاشنده این دستگاه، طرحی متفاوت با نوع آبی دارد. . 3

خاموش کننده پودر و گاز .ب

ه از هوا از گاز ازت یا دی اکسید کربن به عنوان عامل فشار استفاده می در این نوع خاموش کننده به جای استفاد

شود که در انواع بالن داخل و بالن خارج وجود دارد.

خاموش کننده پودر و گاز بالن خارج(: 8-6)تصویر

203 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

خاموش کننده های گاز کربنیک

نگین است و بدین جهت انواع دستی آن با ظرفیت های این خاموش کننده ها به علت فوالدی بودن بدنه کامالً س

تر، به عنوان وسیله چرخدار کیلوگرم( ساخته می شود و در ظرفیت های بیش 8/6گرم تا 900پوند) 2-12بین

یا در دستگاه های ثابت اتوماتیک طراحی شده و مورد استفاده قرار می گیرد.

یل شده است:خاموش کننده گاز کربنیک از قسمت های زیر تشک

بدنه اصلی آن به شکل استوانه، فوالدی و بدون درز می باشد که گاز تحت فشار به شکل مایع در آن نگهداری .1

و میزان فشار، حجم گاز، وزن کل دستگاه، وزن خالی دستگاه، سال ساخت، نام یا عالمت سازنده و سایر موارد

barیا psi 7000ست؛ معموالً باید قادر به تحمل فشار برابر روی بدنه آن معموالً اطراف شانه سیلندر حک شده ا

باشد. 477

لوله خارج کننده از طرفی در داخل و نزدیک انتهای دستگاه و از طرف دیگر به شیر خروجی متصل است. ماده .2

خاموش اطفایی پس از عبور از شیر خروجی در خارج به لوله پالستیکی و سر لوله منتقل می شود.)در بعضی از

لوله پالستیکی فشار قوی وجود ندارد و سر لوله مستقیماً به بدنه متصل است.( 2COکننده های

در این خاموش کننده ها سر لوله شکل خاصی دارد و معموالً قیفی) شیپوری( است. علت طرح این سر لوله .3

دهد.ه انبساط میاین است که از سرعت زیاد گاز به هنگام خروج جلوگیری کرده و به آن اجاز

پوند 2700سوپاپ ایمنی دستگاه معموالً روی مکانیزم شیر قرار دارد و در صورتی که فشار داخلی به بیش از .4

بر اینچ مربع برسد عمل کرده و گاز دستگاه را تخیله می کند.

در این دستگاه ها از دو نوع شیر) مکانیزم تخلیه( استفاده می شود. .5

هایی که دارای شیر است باید مکانیزم شیر طوری باشد که به سرعت باز و بسته شود ، در غیر خاموش کننده .6

این صورت گاز تبدیل به یخ شده و راه خروج را مسدود می کند و به همین منظور از شیرهایی با مجراهای

خروجی بسیار کوچک در این دستگاه ها استفاده می شود.

psi 80با فشار f 70کیلوگرم گنجایش این گاز ، در حرارت 906پوند یا 2000ا این خاموش کننده معموالً ت .7

پر می شود که آن را پر فشار می خوانند. در خاموش کننده های دستی نیز به صورت مایع با فشار bar 57 یا

گراد پر می شود. این خاموش کننده دارای فشار سنج نمی باشد. درجه سانتی 15اتمسفر در 51

204 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

(: خاموش کننده های گازکربنیک9-6)تصویر

البته وقتی درجه حرارت محیط تغییر می کند و باال می رود فشار داخلی هم افزایش یافته و حتی گاهی این فشار

باعث عملکرد سوپاپ ایمنی هم می شود. به همین علت و برای جلوگیری از ایجاد فشار بهتر است از قرار دادن

ده در زیر تابش مستقیم خورشید و محل های گرم خودداری و یا در صورت اجبار به وسیله این نوع خاموش کنن

سایبانی از مقوا یا وسیله دیگر این حالت را بر طرف سازیم.

تأمین می شود، یعنی دارای فشار درونی می باشد. 2COفشار خاموش کننده برای به خارج راندن مایع از خود . 8

ت برف از سر لوله خروجی و بعد بی رنگ می شود.گاز معموالً به صور .9

معموالً این خاموش کننده ها قابل کنترل هستند. .10

خاموش کننده های مواد هالوژنه

معموالً خاموش کننده های هالوژنه در انواع مختلف ساخته و به بازار عرضه می شود و به طور معمول شباهت

ز نظر استاندارد با انواع خاموش کننده های دیگر دارند. استفاده از این نوع های زیادی چه از نظر ساختمانی و یا ا

خاموش کننده ها به دلیل آسیب رساندن به الیه ازن و محیط زیست ممنوع شده و دیگر تولید نمی شوند.

205 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

(: خاموش کننده های مواد هالوژنه10-6)تصویر

رنگ خاموش کننده ها

رنگ بدنه خاموش کننده ها را بر اساس جدول زیر تعیین کرده است. پیشنهاد می شود استانداردهای بین المللی

که خاموش کننده ها به طور کامل و یا قسمتی از آن به صورت زیر رنگ آمیز گردد تا شناسایی آنها راحت تر

باشد :

آب قرمز

کف کرم

پودر آبی

دی اکسید کربن سیاه

هالن سبز

ش کننده ها را با رنگ های استاندارد آنها نشان می دهد. این رنگ ها ممکن است تمام سطح تصویر زیر نیز خامو

بدنه و با فقط قسمتی از آن را بپوشاند که در این صورت بقیه رنگ بدنه می تواند به رنگ قرمز یا رنگ خود فلز

باقی بماند.

(: رنگ خاموش کننده ها10-6)تصویر

206 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

چگونگی نصب خاموش کننده ها

جهت مشخص نمودن محل و مکان نصب دستگاه های خاموش کننده به نکات ذیل توجه کنید:

فاصله افقی

متر 30دستگاه ها را در محل هایی نصب کنید که از هر جا برای برداشتن یکی از آنها اقدام کنید ، با آن بیشتر از

نیاز به طی مسافتی بیش از این نباشد.فاصله نداشته باشید، یعنی این که برای دسترسی به یکی از آنها

بلندی از سطح زمین

18متری از سطح زمین نصب کنید چنانچه وزن خاموش کننده از 5/1این دستگاه ها را حداکثر در ارتفاع

متری از زمین نصب نمایید. 1کیلوگرم بیشتر باشد آن را در ارتفاع

دیده شدن خاموش کننده

که برداشتن آن آسان باشد و به محض ورود به محل اولین چیزی باشد که توجه را آن را در جایی نصب کنید

جلب می کند ، هر چند ظاهر چندان خوبی نداشته باشد. موارد دیگر :

ـ سعی کنید آن را در نزدیکی ورودی ها و خروجی ها نصب کنید.

ـ در مکانی نصب شود که امکان صدمات فیزیکی به آنها در حداقل باشد.

ـ مسیر دسترسی به آن کوتاه و خالی از وسایل دست و پاگیر و مزاحم باشد.

ـ از زنگ زدگی و ضربه دیدن آن جلوگیری کنید و در صورت نیاز آن را دوباره رنگ آمیزی و کوچکترین نقص آن

را بر طرف کنید.

مایید.ـ از قرار دادن آن در محل های نمناک و در معرض تابش خورشید و باران خودداری ن

ایمنی گاز

گاز شهری

اصطالحاً به گازی گفته می شود که از طریق خط لوله از یک مجتمع تولید گاز به مصرف کنندگان آن تحویل می

شود. گاز شهری مخلوطی از گازهای متان و اتان و برخی ناخالصی های دیگر است که ترکیبات آن بسته به نوع

ن گاز سبک تر از هواست و در صورت نشت در محیط به سمت باال فصل توسط شرکت گاز تنظیم می شود. ای

صعود می کند.

درصد است. بدین معنی که اگر مقدار گاز کمتر از پنج درصد حجم 15تا 5حدود اشتعال و انفجار گاز شهری

جار هوای محیط باشد به دلیل کمبود سوخت و اگر بیش از پانزده درصد باشد به دلیل کمبود اکسیژن ، انف

نخواهیم داشت. به همین جهت باید توجه داشت که در صورت نشت گاز شهری در محیط منزل و محل کار می

207 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

بایست اقدامات ایمنی و جوانب احتیاطی را به طور کامل به اجرا گذارد تا بتوان از بروز انفجار جلوگیری به عمل

آورد.

سیلندر گاز مایع

رود به وسیله سیلندرهایی با نام های مختلف از قبیل بوتان، ایران گاز، گازی که برای سوخت منازل به کار می

پرسی گاز و غیره حمل و نقل می شود؛ چنانچه همراه با ایمنی مصرف و حمل و نقل نشود خطرناک بوده و در

ین درصد است. بد 10تا 1صورت تنفس مقدار زیاد آن باعث بیهوشی می شود. حدود اشتعال و انفجار گاز مایع

درصد 10معنی که اگر مقدار گاز کمتر از یک درصد حجم هوای محیط باشد به دلیل کمبود سوخت ، و اگر از

بیشتر باشد به دلیل کمبود اکسیژن، انفجار و اشتعال نخواهیم داشت.

ت در صورت اختالط گاز و هوا با نسبت معین ممکن است با شعله کبریت، جرقه کلید برق، جرقه حاصل از کنتاک

یخچال یا جرقه هر وسیله برقی دیگر مشتعل و منفجر شده و باعث وارد آمدن زیان های جانی و مالی شود. این

گاز مخلوطی از پروپان و بوتان است و درصد اختالط آنها در فصل های مختلف متفاوت است.

جدول نسبت اختالط گاز در فصل های مختلف

بوتان پروپان فصل

%70 %30 بهار

%90 %10 تانتابس

%70 %30 پاییز

%50 %50 زمستان

-C 5/44نقطه جوش گاز پروپان

-C 5/0نقطه جوش گاز بوتان

مخلوط این دو گاز در دمای پایین و تحت فشار درون سیلندر به مایع تبدیل می شود. بنابراین اگر سیلندر به

می شود که خطر آن بیشتر خواهد بود که به هیچ صورت برعکس یا افقی استفاده شود گاز به صورت مایع خارج

برابر است. یعنی وقتی گاز مایع از 270تا 230وجه توصیه نمی شود ، زیر انبساط حجمی گاز مایع هنگام تبخیر

برابر افزایش می یابد. زمانی که گاز مایع سیلندر به بخار 270سیلندر خارج شده و به گاز تبدیل شود حجم آن تا

ی شود گرمای محیط را جذب می کند و در اثر تماس با پوست بدن می تواند سبب یخ زدگی موضع تبدیل م

شود.

اتیل مرکاپتان

گازی است با بوی تخم مرغ گندیده که به مخلوط دو گاز پروپان و بوتان در گاز مایع افزوده می شود تا در هنگام

است. بوی بد SH2H2Cول شیمیایی اتیل مرکاپتان نشت به راحتی جلب توجه کرده و جلوی آن گرفته شود. فرم

208 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

مشهود است ، مقدار استفاده معمول این گاز S2Hاین ماده مربوط به گوگرد موجود در آن است. همانطور که در

یک پوند در هر هزار گالن می باشد.

از تبخیر ، روی آب گاز مایع بی رنگ و وزنش تقریباً نصف وزن آب است. بنابراین اگر در آب ریخته شود قبل

برابر( بودن و در صورت نشت به پایین ترین سطح ممکن 5/1شناور می ماند. این گاز از هوا سنگین تر) حدود

ها گاهی مقدار زیادی از این گاز به شکل ذخیره وجود دارد.نفوذ می کند. در کانال ها، گودال ها و چاه

جایگزین اکسیژن هوا شود می تواند خفگی ایجاد کند. ترکیب دو گاز بوتان و پروپان سمی نیست ولی اگر

سیلندرهای گاز مایع مانند بسیاری از محفظه های تحت فشار دارای سوپاپ ایمنی برای جلوگیری از انفجار بر اثر

هستند. (BLEVE)انبساط حجمی گاز درون حاصل از جوشیدن مایع

روی زودپز باشد( فشار اضافه وارد شده به بدنه از داخل را سوپاپ ایمنی) که بهترین مثال برای آن می تواند سوت

که به دلیل حرارت یا ضربه می تواند باشد به خارج هدایت می کند و بعد از متعادل شدن فشار مانند فنر به حالت

اولیه خود بر می گردد.

ر شده اند. این وسیله فقط یک ضریب اطمینان است و چه بسیار سیلندرها که با داشتن سوپاپ منفج

انفجار این دسته می تواند به یکی از علت های زیر باشد:

معیوب بودن سوپاپ و عدم کنترل یا تعویض آن در موعد مقرر از سوی کارخانه تولید کننده سیلندر. .1

تر از سرعت خروج گاز از سوپاپ باشد. سرعت تولید و افزایش گاز داخل بر اثر حرارت بیش

ه به سیلندر به حدی باشد که تمام فشار داخلی ایجاد شده نتواند در یک لحظه کوتاه از شدت ضربه وارد شد .3

سوپاپ تخلیه شود.

غلتاندن سیلندر یا ضرباتی که به مرور زمان به سیلندر وارد می شود. .4

ن می قرار گرفتن سیلندر در معرض عوامل محیطی همانند نور آفتاب و باران سبب خستگی فلز و زنگ زدگی آ .5

شود.

ـ فرز کاری و چکش کاری روی سیلندر توسط افراد غیر متخصص و به دالیل متفاوت که سبب نازکی بدنه 6

شود.

سبب کاهش مقاومت بدنه می شوند و تحمل آن در برابر فشار کمتر از فشار کارکرد سوپاپ شده 6و 5و 4موارد

و پیش از این که سوپاپ به کار بیفتد بدنه منفجر شود.

انفجار معموالً از ضعیف ترین قسمت بدنه به شکل شکاف انجام می گیرد ولی مواردی دیده شده که تکه هایی از

بدنه به شکل ترکش جدا و به فاصله ی دوری پرتاب شده است که اتفاقی بسیار خطرناک خواهد بود.

(: سیلندر11-6)تصویر

209 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

روش خاموش کردن سیلندر شعله ور گاز

د پشت به باد به سیلندر طوری نزدیک شد که سوپاپ ایمنی به سمت بدن نباشد.بای .1

با دست چپ یا راست در حالتی صورت آتش نشان رو به شعله نباشد با ید با یک حرکت سریع شیر گاز به .2

ده سمت راست پیچانده شود تا شعله دست را نسوزاند)برای این منظور بهتر است از دستکش کار مناسب استفا

شود(.

اگر گاز در محیط بسته باشد باید پیش از سرایت شعله به مواد سوختنی دیگر کار جداسازی انجام پذیرد. .3

جلوگیری از افتادن سیلندر بر روی زمین چرا که مقدار شعله به دلیل خروج گاز به صورت مایع چند برابر .4

خواهد شد.

امکان دارد بدنه آن ملتهب و نزدیک به خطر انفجار باشد که بهتر اگر سیلندر گاز بین مواد مشتعل دیگر باشد .5

است با یک سر لوله آب به صورت اسپری همه قسمت های سیلندر را به تناسب خنک کرد و فشار داخلی آن را

کاهش داد. البته باید احتیاط کرد که شعله خاموش نشود که گاز نشت کند.

است شیر آن بسته نشود زیرا با گاز مصرفی شعله مقداری از فشار داخلی در صورت ملتهب بودن سیلندر بهتر .6

سیلندر کاسته می شود.

اگر شیر سیلندر معیوب بود و بسته نمی شد با احتیاط سیلندر را به محلی امن انتقال داده و اجازه داده شود .7

تفاده شود.آن قدر بسوزد تا گاز تمام شود و در صورت نیاز از اسپری آب روی بدنه اس

در هنگام حمل سیلندر مشتعل به محل امن باید مراقب جهت وزش باد بود تا شعله به سمت بدن برنگردد و .8

همچنین باد سبب خاموشی شعله و نشت گاز نشود.

اگر سیلندر فقط نشت گاز داشت و شیر آن معیوب بود باید بی درنگ آن را از محل سکونت که احتمال وجود .9

باز یا جرقه دارد دور کرد. همچنین به علت سنگین تر بودن گاز مایع از هوا و ماندگاری در محیط نباید شعله های

در آن را در محیط پست قرار داد. در این هنگام اسپری کردن آب جهت رقیق کردن گاز و کاهش خطر انفجار در

ایمن سازی مؤثر است.

ه با آن خطرات نشت گاز)شهری و سیلندری( و طریقه مقابل

باید به خاطر داشت که هرگز نباید آتش سوزی در گازها را به استفاده از خاموش کننده اطفاء نمود چرا که در

این صورت نشت گاز در محیط رخ می دهد و این مسئله می تواند منجر به بروز انفجار در محل شود. اولین نکته

قرار گیرد این است که به هر روش ممکن باید جریان ای که در هنگام آتش سوزی در گازها باید مورد توجه

خروجی گاز را قطع کرده و آتش را با روش جداسازی اطفاء نمود. در این مورد قطع جریان گاز شهری از شیر

اصلی و بستن جریان خروجی گاز سیلندر با رعایت احتیاط کامل دارای اهمیت است. در صورت بروز نشت گاز در

ت زیر الزم است:محیط بسته اقداما

استفاده از یک یا دو سر لوله آب به شکل آماده .1

استفاده از لباس کامل حریق و نیز دستگاه تنفسی تا هنگام بروز آتش سوزی یا انفجار احتمالی ، ریه ، مجاری .2

تنفسی دچار سوختگی نشود.

قطع کنتور برق در صورتی که بوی گاز کنار کنتور احساس نشود. .3

ر صورت نیاز به چراغ قوه، بهتر است بیرون محل روشن شود.د . 4

210 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

قطع گاز از کنتور که در همه عملیات ها باید مد نظر قرار گیرد ولی به منظور جلوگیری از نشت گاز در مورد .5

سیلندر نخست باید به آن دسترسی پیدا کرد.

جلوگیری از تجمع افراد در اطراف ساختمان .6

قل نفرات جهت ورود به محل خطراستفاده از حدا . 7

باز کردن آرام درب ها و پنجره های ساختمان به منظور ایجاد تهویه مناسب . 8

های نمایان در صورت وجود)مانند اجاق گاز، شمعک آبگرمکن یا سماور و ...(خاموش کردن شعله . 9

پیدا کردن محل نشت گاز و رفع آن) بستن شیر گاز(. .10

ه وسیله ایجاد باد) استفاده از وسایلی که تولید الکتریسیته ساکن یا جرقه ننماید مانند: مقوای تخلیه گاز ب .11

های باال و در مورد گاز مایع بزرگ ، قطعه ای گونی یا پارچه های نخی خیس شده (. در مورد گاز شهری از قسمت

می شود. با در نظر گرفتن شرایط و به دلیل سنگین تر بودن گاز از هوا از قسمت های پایینی این کار انجام

احتیاط الزم می توان از دمنده های فشار مثبت نیز استفاده کرد.

در صورتی که قطع برق کنتور امکان پذیر نباشد از قطع و وصل کردن کلیدهای برق خودداری شود ؛ یعنی .12

تاکت تولید جرقه می کند. همچنین اگر حتی المپی روشن بود نباید آن را خاموش کرد چون خود کلید در اثر کن

نباید هیچ دو شاخه ای از پریز خارج شود.

خودداری از پوشیدن یا در آوردن لباس در داخل ساختمان. بهتر است لباس ها برای جلوگیری از تولید .13

الکتریسیته ساکن خیس شود.

رقیق سازی گاز و اکسیژن محیط با اسپری آب .14

طر مخلوط قابل اشتعال و انفجار می توان یک یا دو دستگاه کپسول پودر و گاز را در جهت از بین بردن خ. 15

محیط تخلیه کرد.

پس از اطمینان از رفع خطر می توان گاز و برق را دوباره وصل نمود. .16

معایب گاز مایع نسبت به گاز شهری

ه های گاز شهری در حد صفر است.به دلیل شکل سیلندر خطر انفجار زیاد است ولی احتمال انفجار لول .1

برای بستن شیر سیلندر در حالت خاموش یا روشن باید به آن نزدیک شد که برای بعضی اشخاص به دلیل .2

ترس امکان پذیر نیست ولی گاز شهری این مزیت را دارد که عالوه بر شیرهای فرعی یک شیر اصلی دارد که به

سادگی و بدون خطر در دسترس است.

ز مایع سنگین است و تخلیه آن به سختی و دیرتر انجام می شود در حالی که گاز شهری این مزیت را دارد گا .3

که عالوه بر شیرهای فرعی یک شیر اصلی دارد که به سادگی و بدون خطر در دسترس است.

براین گاز مایع درصد می باشد بنا 15تا 5درصد و حدود اشتعال گاز شهری 10تا 1حدود اشتعال گاز مایع .4

سریع تر وارد مرحله خطر می شود)حد پایین کمتر(.

سوزی در اتومبیلعوامل ایجاد آتش

آتش سوزی در اتومبیل به علل مختلفی رُخ می دهد که همگی قابل پیش بینی و پیشگیری هستند و به سادگی

ی نمود.می توان با کمی دقت از خسارات آتش سوزی یا صدمات جانی احتمالی آن جلوگیر

علل آتش سوزی به شرح زیر است: -

نشت بنزین از کاربراتور روی لوله اگزوز به علت گاز اضافی دادن یا نقص موتور. -1

211 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

پاره شدن یا سوراخ شدن لوله های حامل بنزین به علت فرسودگی یا ترکیب شدن گوگرد بنزین با فلز -2

لوله.

مانع.سوراخ شدن باک بنزین به علت پوسیدگی یا برخورد با -3

جوشکاری روی بدنه مخزن )چنانچه قبالً گاززدایی نشده و از آب پر نشده باشد( و جوشکاری در داخل یا -4

زیر موتور.

پرتاب جرقه از اگزوز به جایگاه های توزیع بنزین. -5

نگه داری ظرف بنزین یا الکل در اتومبیل. -6

یجی عایق ها که به خصوص اتصالی سیم های برق به علت فرسودگی یا ناقص بودن و خشک شدن تدر -7

در جاده های ناصاف و مواج رُخ می دهد.

حرارت بیش از حد به علت نقص سیستم آب یا موتور. -8

کشیدن سیگار هنگام تعمیر موتور، مخزن سوخت یا لوله های سوخت. -9

مجاورت با صحنه آتش سوزی به علت سرایت آتش یا انتقال امواج حرارتی.-10

کند که همیشه یک دستگاه خاموش کننده پودر و گاز آتش نشانی در پیش بینی عاقالنه حکم می

اتومبیل خود در دسترس داشته باشید.

اگر موتور اتومبیل آتش گرفته است و بالفاصله متوجه شده اید موتور را خاموش کنید، کاپوت را با احتیاط باال -

ید.بزنید و به کمک دستگاه خاموش کننده آتش نشانی آتش را خاموش کن

اگر کاپوت داغ شده و از آتش سوزی حتی چند ثانیه گذشته است کاپوت را باال نزنید چون ممکن است دچار -

سوختگی سر و صورت بشوید. از زیر موتور آتش را هدف قرار دهید و اگر موفق نشدید و آتش سوزی ادامه داشت

اتومبیل را به حال خود رها کنید و خود را به خطر نیندازید.

در حوادث اتومبیل که ممکن است بنزین به خارج از اتومبیل ریخته باشد سیگار نکشید و فوری از اتومبیل دور -

شوید.

صندلی اتومبیل اگر آتش گرفته از آب یا برف اگر در دسترس هست برای خاموش نمودن آتش استفاده نمایید. -

مک یک کهنه یا لباس، آتش را بکوبید تا خاموش سیم کشی اگر آتش گرفته است سر باطری را بردارید و به ک -

شود.

بنزین و باک بنزین و کلیه لوله های ارتباطی آن بویژه در اتومبیل هایی که این لوله ها از داخل اتاق عبور می -

کنند از عوامل ایجاد کننده حریق هستند، به همین دلیل الزم است باک و این لوله ها هر چند وقت یکبار بازرسی

وند تا سوراخ های احتمالی یا پوسیدگی یا نشتی در آنها رفع شود.ش

سیستم برق اتومبیل شامل سیم کشی ها، مدارهای برقی، فیوزها و باطری باید مرتباً بازرسی و کنترل شوند تا -

از سالم بودن آنها اطمینان حاصل گردد.

212 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

فصل هفتم:

(هوایی امدادعملیات با بالگرد)آشنایی مقدماتی با

کاربرد هلیکوپتر در امداد و نجات کوهستان

. جستجو1

. حمل مصدوم2

نجاتگران. حمل 3

در مناطق صعب العبور نجاتگران. راپل 4

. بخش تجهیزات امدادی5

. مهار آتش6

. اعزام تیم اطفاء حریق7

. خنک کردن محل آتش با آب 8

(: بالگرد امدادی1-7)تصویر

محدودیت ها

ضعیت آب و هوای محیط. و1

ارتفاع -

درجه حرارت -

رطوبت -

(IFR – VFR. دید)قوانین 2

. سوخت3

213 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

طبقه بندی هلیکوپترها به لحاظ وزن

تن( 7. هلیکوپترهای سبک) تا وزن 1

تن( 7-13. هلیکوپترهای متوسط) وزن 2

تن به باال( 13. هلیکوپترهای سنگین)وزن 3

وپترهای سبککاربرد هلیک

. آموزش1

. تجسس2

. آمبوالنس های امداد و نجات3

کاربرد هلیکوپترهای متوسط و سنگین

. حمل و نقل تجهیزات امدادی در حوادث غیرمترقبه)سیل، زلزله و ...(1

و ...( VIP. حمل نفرات جمعی)امدادی، 2

. آمبوالنس جهت مصدومین حوادث)بیش از سه نفر و ...(3

یاتی که بالگردهای سبک قادر به انجام ان نمی باشند) ارتفاعات باال و ...(. عمل4

عوامل موثر در پرواز هلیکوپتر

. قدرت ایستایی هلیکوپتر تحت تأثیر زمین 1

. قدرت موتور2

روتور اصلی و روتور دم 3

. آئیرودینامیک4

. مصرف سوخت در ساعت5

ری هر ساعت پرواز. هزینه تمام شده و هزینه های نگهدا6

تکیه گاه هلیکوپتر به زمین

. پایه)اسکید( درهلیکوپترهای سبک1

. چرخ در هلیکوپتر های متوسط و سنگین2

. پایه شناور 3

214 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

(: بالگرد امدادی2-7)تصویر

موارد مدیریت و ایمنی

. مدیریت منابع انسانی و آموزش آنان1

و خلبان . مرور برنامه عملیات توسط سرپرست2

. اطالع کامل سرپرست تیم از سرعت باد ،دید،منطقه فرود3

. اجرای عملیات در طی روز) نیم ساعت بعد از طلوع و نیم ساعت قبل از غروب(4

از: نجاتگران. آگاهی از محل و نحوه استفاده 5

، جعبه کمک های خروج اضطراری، آتش خاموش کن، کلید قطع اضطراری برق و سوخت، کلید اعالم موقعیت

اولیه، ابزار نجات.

نقطه فرود

محل فرود معموالً توسط سرپرست تیم و کمک مامور پارک و صالحدید خلبان مشخص می شود.این منطقه باید

دارای ویژگی های زیر باشد:

. وسعت زیاد منطقه مسطح تقریبا به اندازه یک زمین فوتبال 1

ه، سیم برق، ساختمان و ... . عاری بودن منطقه از درخت، درختچ2

فوت( 100. حضور مامور پارک در محل و دور بودن سایر افراد)در حدود 3

. در مناطق برفی فاصله خود را بیش تر کنید زیرا هر لحظه امکان سرخوردن هلیکوپتر وجود دارد.4

سفید( مشخص شده باشد. -)زردH. نقطه فرود با حرف 5

مأمور پارك

رین شخص روی زمین برای یک خلبان است که باید دارای ویژگی های زیر باشد:این فرد مهم ت

. کامالً آشنا به عملکرد و ایمنی هلیکوپتر1

. قابلیت شناسایی منطقه مناسب فرود2

. آشنا به عالیم ارتباطی3

215 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

هر خلبان نیاز دارد از موارد زیر قبل از فرود آگاه باشد

باید کامال متمایز باشد. . نقطه دقیق فرود این نقطه1

. طول و عرض جغرافیایی نقطه فرود2

. ارتفاع نقطه فرود3

. موانع موجود و ارتفاعشان مخصوصاً سیم برق4

. اعالم محل فرود با عقربه های ساعت توسط مامور پارک5

. وضعیت آب و هوا شامل سقف ابر، دید افقی و عمودی، دما، سرعت باد و جهت وزش آن6

(: آگاهی خلبان قبل از پرواز3-7)تصویر

الزامات ایمنی به هنگام پرواز

. تصمیم آخر برای پرواز یا عدم پرواز با خلبان است1

. کمربند ایمنی را حتماً ببندید2

. پس از فرود تا قبل از دستور خروج، هیچکس حق خارج شدن را ندارد3

د. هرگز نباید داخل هلیکوپتر سیگار کشی4

. هیچ شیئی را نباید به بیرون پرتاب کنید.5

. در حال پرواز داخل هلیکوپتر راه نروید.6

. به دستگیره ها و تجهیزات داخل بالگرد بدون اجازه دست زده نشود.7

216 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

دستورالعمل ورود و خروج به هلیکوپتر

نزدیک شدن به هلیکوپتر

حق نزدیک شدن را ندارد معموالً خلبان با شست عالمت . تا قبل از فرود کامل و کسب اجازه خلبان هیچکس1

می دهد.

. همواره به طور نیم ایستاده با نگاه به سمت خلبان به هلیکوپتر نزدیک شوید2

. کوله پشتی و سایر وسایل مخصوصا وسایل بلند مانند کلنگ، چوب اسکی و ... باید پایین تر از ارتفاع کمر 3

حمل شوند

نی با سطح باالتر از هلیکوپتر نزدیک نشوید.. هرگز از زمی4

. اگر موتور خاموش می شود باید تا ایست کامل ملخ ها منتظر بمانید5

متری نباید آتش روشن کرد. 200. تا فاصله 6

باید به کاله ایمنی، جلیقه نجات، عینک و گوشی ایمنی و پوتین چرمی مجهز باشد نجاتگر. هر 7

ر)منطقه دم( وارد نشوید . هرگز به منطقه خط8

درجه از دید خلبان وارد و خارج شوید90درجه تا 45. از زاویه 9

. خروج از هلیکوپتر نیز شامل موارد باال می شود9

217 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

(: دستورالعمل ورود و خروج به هلی کوپتر4-7)تصاویر

خروج از هلیکوپتر در شرایط نا متعادل

یژه باالی صخره های بلند خلبان نا چار است تا با قراردادن تنها یک چرخ روی در مناطق نا مناسب برای فرو بو

سطح تعادل هلیکوپتر را حفظ کند. در این شرایط برای خروج از هلیکوپتر باید موارد زیر را رعایت کنید:

. از صندلی خود بلند نشوید زیرا در این حالت هلیکوپتر به تعادل بسیار حساس است1

ان دستور نداده درب را باز نکنید. تا خلب2

وسایل خود را به زمین پرت کنید 123. پس از باز کردن درب و با دستور خلبان و با شمارش 3

و با هماهنگی خلبان نفر اول را خارج کنید 123. سپس با شمارش 4

. چون تمرکز خلبان در حفظ تعادل است بالفاصله پس از خروج از هلیکوپتر دور شوید5

. هرگز به طرف باالی صخره حرکت نکنید. اگر امکان دور شدن نیست در جای خود به صورت چمباتمه 6

بنشینید

218 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

راپل از هلیکوپتر

باید از ارتفاع مشخصی توسط ابزار، فرود بیایند. نکته قابل توجه نجاتگرانزمانی که هلیکوپتر قادر به فرود نیست،

لت ایستا یا هاور باقی بماند،فشار زیادی به موتور وارد شده و احتمال از کار اینجاست که چون هلیکوپتر باید در حا

عملیات فرود را افتادن وجود دارد، بنابراین تا جایی که امکان دارد باید از هاورینگ اجتناب کرد و در مواقع الزم

سریعا انجام داد.

ابزار فرود به دو قسمت تقسیم می شود

هیزات ثابت هلیکوپتر بوده و عالوه بر فرود می توان در باال کشیدن مصدوم و وینچ و سیم بکسل کهجزو تج .1

به کار آید نجاتگر

. طناب و ابزار فرود فردی2

(: فرود از هلی کوپتر5-7)تصویر

طراریضموارد ا

خلبان هلیکوپتر بر خالف هواپیما قادر است در مواقع اظطراری فرود آید.

ثانیه فرصت دارد.اگر 10تا 5ی که گاهاً اتفاق می افتد است. در این شرایط خلبان از کار افتادن موتور حادثه ا

مهارت کافی داشته باشد می تواند بدون هیچ خطری هلیکوپتر را فرود آورد.در اینگونه موارد باید با حفظ آرامش و

خونسردی تابع مطلق خلبان باشید.

219 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

منابع

ارزیابی خطر بالها . 1390م و غرزانه صادقی قطب آبادی،اردالن. علی، شریعتی. محمد. کندی. مری .1. کمیته بهداشت کارگروه در حوادث غیرمترقبه: سالمت واحد در نظام شبکه بهداشتی درمانی

مدیریت و کاهش خطرات بالها. راز نهان.

اصول ایمنی حریق در ساختمانها: راهنمای طراحی برای . 1376استوالرد، پاول و آبرامز، جان، .2 ترجمه عبدالصمد زرین قلم و سعید بختیارى، مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن.. مارانمع

. جامعه نگر.فرآیند عملیات اورژانسی پیش بیمارستانی و اطالعات فنی. 1395افشاری. علی، .3jameenegar.com/userfiles/cliparts/farayan_orjanc.pdf اردیبهشت 14]دسترسی در

1395]

ترجمه .دستی های کننده خاموش استاندارد. 1380، (NFPA)ت از حریقانجمن ملی حفاظ .4

شهرداری ها. سازمان انتشارات رزمیان، مهندس

. تیم سازی، راهبردهای عملی و تمرین رهبری اثربخش. 1386ایبلی. خداداد، وایازی. محمد. .5

سارگل.

یمنی شهرداری تهران . سازمان آتش نشانی و خدمات ااصول و مبانی حریق. 1385رهبری. ناصر، .6

حوزه معاونت اموزش و تربیت بدنی.

health.ajaums.ac.ir/_DouranPortal/documents/حریق20%مبانی.pdf 18]دسترسی در

[ 1395اردیبهشت

(. طرح ساماندهی تجهیزات آموزشی)ست آموزشی امداد و نجات. 1385سلیم حقیقی. علی اصغر. .7

یران: سازمان امداد و نجات.جمعیت هالل احمر جمهوری اسالمی ا

[ 1395اردیبهشت 10. ]دسترسی در ارزیابی سانحه. 1392شریفی سده. مهراب. .8

jorar.ir/dp.php?key=f790ca257

. عملیات نجات در نصادفات جاده ای.1394شاه علیلو. امیریاسر، .9

125yazd.ir/documents/16740/31299/RTC.pdf [1395اردیبهشت 7]دسترسی در

. تیم سازی و کار تیمی در عملیات امداد و نجات )با تاکید بر تیم های جستجو فی سده، مهرابشری .10 1392موسسه آموزش عالی علمی کاربردی هالل ایران، و نجات شهری(،

آماد و پشتیبانی در سوانح)لجستیک ئر . 1392شریفی سده. مهراب، قریشی تبار. سیداحمد، .11 ارکان دانش.اصفهان، عملیات امداد و نجات(.

. سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی جزوه آموزشی راهبردی تجهیزات. 1389عزیزآبادی. محسن، .12

]دسترسی در www.pogc.ir/Portals/0/maghalat2/seri21/910929-1.pdf شهرداری تهران.

[ 1395اردیبهشت 11

220 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

،آن کنترل و یپیشگیر های روش و ها سوزی آتش ،زاده حسین قربان چی، گیوه سعید دکتر .13

.1388،موسسه آموزش عالی علمی کاربردی هالل ایران

. سازمان اتش نشانی و خدمات ایمنی اصول و مبانی و عملیات امداد نجات. 1385غفوری. ناصر. .14

و تربیت بدنی. شهرداری تهران: حوزه آموزش

. مهر البجستجو و نجات در سی. 1383اد. حامد، محمدی یگانه، شاهین و فرشید توفیقی،شفر .15

سهیل.

شهرداری های سازمان .انتشارات جهان در نشانان آتش توسعه و پیدایش. 1382قاسملو. فرشید، .16

کشور.

. ترجمه فضل اله امینی. نشر فرا.پنج دشمن کار تیمی. 1382لنچیونی. پاتریک. .17

. نگین ( 2های جستجو و نجات در حوادث و سوانح )آواربرداریتاکتیک. 1384مزیدآبادی. شهریار، .18

امین.

. ترجمه مریم تقدسی. انتشارات جیحون.کلیدهای طالیی کار تیمی. 1387یان. فلمینگ، .19

، مدیریت آموزش و پژوهش جمعیت هالل احمر استان اصفهان.1391درسنامه عمومی نجات، بهار .20

21. Stay Safe Manual – IFRC – 2012

22. First Aid Manual 9th Edition – British Red Cross – 2011

23. International First Aid and Resuscitation Guidelines 2016, International

Federation of Red Cross and Red Crescent Societies, Geneva, 2016,

1303500 05/2016 E

24. 2015 AHA Guidelines update for CPR and ECC, doi:

10.1161/CIR.0000000000000269,

25. Rescue equipment catalogue, LUKAS, 2015-06, LUKAS Hydraulik

GmbH

26. Guidelines for assessment in emergencies, ICRC and International

Federation of Red Cross and Red Crescent Societies 2008.

27. Operational guidance: initial rapid multi-sectoral assessment,

International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies,

Geneva, 2014, Reference number 1280300 07/2014 E 500

28. Multi-Cluster-Sector Initial Rapid Assessment (MIRA), Inter-Agency

Standing Committee (IASC) 2012

29. Floods what to do?, 2011, Public Safety Canada in collaboration with:

Canada Mortgage and Housing Corporation (CMHC), The Canadian

30. Red Cross, Natural Resources Canada, and St. John Ambulance, ISBN:

978-1-100-17026-8

221 (و غیرحضوری نجات )حضوری مقدماتی کتاب جامع

31. Relief in times of Crisis Red Cross Emergency RED iPlan - cleaning up

after flooding, Australian Red Cross, 2008

32. Guidance on the Emergency Plan of Action (for National Societies)

including accessing DREF and emergency appeal as funding

mechanisms, International Federation of Red Cross and Red Crescent

Societies, Geneva, 2012, 1260100 E 08/2013

33. FIRST AID, International Committee of the Red Cross, ICRC, December

2011, 0526/002 11.2015 15 000

34. Minimum standard commitments to gender and diversity in emergency

programming, International Federation of Red Cross and Red Crescent

Societies, Geneva, 2015

35. the Domestic Implementation of International Humanitarian Law, ICRC,

September 2015, International Committee of the Red Cross, 4028/002

09.2015

36. THE FUNDAMENTAL PRINCIPLES OF THE INTERNATIONAL

RED CROSS AND RED CRESCENT MOVEMENT, ICRC, November

2015, International Committee of the Red Cross, 0513/002 11.2015 5000