Undak Unduk Basa Sunda
description
Transcript of Undak Unduk Basa Sunda
Nurutkeun panalungtikan (penelitian) tatakrama basa sunda atawa sok disebut oge UNDAK UNDUK BASA SUNDA (UUBS) teh wangunna (bentuknya). Aya sababaraha (beberapa) ragam (tingkat/jenis) UNDAK UNDUK BASA SUNDA (UUBS) nu (yang) ilahar (biasa) digunakeun dina basa sunda, diantawisna (diantaranya) nyaeta (yaitu) ragam basa hormat, ragam basa loma / kasar.
Dina (pada) hakekatna digunakeunana ragam hormat teh taya lian (tidak lain) pikeun (untuk) nembongkeun (menunjukkan) rasa hormat ti (dari) nu nyarita (bicara) ka (kepada) nu diajak nyarita (diajak bicara) jeung ka saha nu dicaritakeunana (dan sesiapa yang menjadi bahan pembicaraan). Ragam basa hormat aya dalapan rupa (tapi nu biasa dipake aya genep) nyaeta: 1. ragam basa lemes pisan/luhur 2. ragama basa lemes keur batur 3. ragam basa lemes keur pribadi/lemes sedeng 4. ragam basa lemes kagok/panengah 5. ragam basa lemes kampung/dusun 6. ragam basa lemes budak
Didieu bade diguar sakeudik ngeunaan kumpulan (kempelan) basa loma - basa lemes (Undak Unduk) bahasa sunda.
UNDAK-USUK BASA(BASA LOMA-BASA LEMES)
Basa Loma Basa Lemes
(Keur ka sorangan)
Basa Lemes
(Keur ka batur)
BahasaIndonesia
Abus, asup Lebet Lebet MasukAcan, tacan, encan Teu acan Teu acan BelumAdi Adi Rai, rayi AdikAjang, keur, pikeun Kanggo Haturan UntukAjar Ajar Wulang, wuruk Mengaja
rAji, ngaji Ngaji NgaosAkang Akang Engkang Kakak /
AbangAki Pun aki Tuang Eyang KakekAku, ngaku Aku, ngaku Angken, ngangken MengakuAlo Pun alo Kapiputra Keponak
anAlus Sae Sae BagusAmbeh, supaya, sangkan
Supados Supados Supaya
Ambek Ambek Bendu MarahAmbe, ngambeu Ngambeu Ngambung MenciumAmit, amitam Permios Permios PermisiAnggel Bantal Bantal, kajang Bantal
mastakaAnggeus, enggeus Rengse Parantos SudahAnjang, nganjang Ngadeuheu
sNatamu Bertamu
Anteur, nganteur Jajap, ngajajapkeun
Nyarengan Mengantar
Anti, dago, ngadagoan, Ngantosan Ngantosan Menunggu
Arek Bade, seja Bade, seja Mau / Akan
Ari Dupi Dupi N/AAsa, rarasaan Raraosan Raraosan PerasaanAsal Kawit Kawit AsalAso, ngaso Ngaso Leleson Istirahat
/ RilexAtawa Atanapi Atanapi AtauAtoh, bungah Bingah Bingah GembiraAwak Awak Salira BadanAwewe Awewe Istri Perempu
anBabari, gampang Gampil Gampil MudahBaca Aos Aos BacaBadami Badanten Badanten Berundin
gBae, keun bae Sawios, teu
sawiosSawios, teu sawios Biarkan
Bagea Bagea Haturan N/ABaheula Kapungkur Kapungkur Zaman
DahuluBaju Baju Raksukan, anggoan BajuBakti Baktos Baktos BaktiBalik, mulang Wangsul Mulih PulangBalur Balur Lulur LulurBangga Sesah Sesah SusahBapa Pun Bapa Tuang Rama BapakBareng, reujeung Sareng Sareng DenganBareto Kapungkur Kapungkur Zaman
DahuluBatuk Bantuk Gohgoy BatukBatur Babaturan Rerencangan Orang
LainBawa Bantun Candak BawaBeak Seep Seep HabisBeda Benten Benten Beda
Beja Wawartos Wawartos KabarBener, enya Leres Leres BenarBengek, mengi Asma Ampeg AsmaBere, mere Maparin,
masihanNgahaturaan, ngaleler Memberi
Berekah Pangesto, pangestu
Damang, wilujeng N/A
Beuki Beuki, seneng
Sedep Suka
Beulah Palih Palih PatahBeuli, meuli Meser Ngagaleuh BeliBeunang Kenging Kenging DapatBeungeut Beungeut Pameunteu, raray MukaBeurang Siang Siang SiangBeurat Abot Abot BeratBeuteung Padaharan Patuangan, lambut PerutBibi Pun bibi Tuang bibi Bibi /
TanteBikeun, mikeun Maparinkeu
nNgahaturkeun,nyanggakeun
Berikan
Bilang, milang Ngetang Ngetang Berhitung
Birit, bujur Birit, bujur Imbit PantatBisa Tiasa Tiasa BisaBisi Bilih Bilih N/ABiwir Biwir Lambey BibirBoa Tiasa jadi Tiasa jadi JikalauBoga Gaduh Kagungan PunyaBuang, ngising Miceun Kabeuratan BABBudak Budak Murangkalih AnakBujal Bujal, puser Udel PusarBuka puasa Buka Bobor Buka
puasaBukti Buktos Buktos BuktiBulan Sasih Sasih BulanBungah, gumbira Bingah Bingah GembiraBurit Sonten Sonten SoreBuru Bujeng Bujeng CepatButuh Perlu Peryogi PerluCabak, nyabak Nyabak Cepeng MegangCageur Pangesto,
pangestuDamang Sehat
Calana Calana Lancingan CelanaCangkeng Cangkeng Angkeng Pinggan
g
Caram, carek, nyarek Nyarek NgawagelCarang, langka Awis AwisCarek, nyarekan Nyarekan NyeuseulCarita, nyarita, ngomong
Nyanggem Nyarios
Cenah Cenah SaurnaCekel, nyekel Nyekel NyepengCeluk,nyeluk,gero,ngageroan
Nyauran Ngagentraan
Ceuli Ceuli CepilCeurik Ceurik NangisCicing Matuh Calik, linggihCiduh Ciduh LudahCik, cing Cobi CobiCikal Cikal Putra pangageungnaCiling, pacilingan Kakus JambanCiri Tanda TawisCium, nyieum Nyieum NgambungCokot, nyokot Ngabantun NyandakCukup, mahi Cekap CekapCukur, dicukur Dicukur DiparasCunduk, dating Dongkap Sumping, rawuhDaek Daek,
purunKersa
Dagang Dagang IcalanDahar Neda TuangDangdan Dangdan DangdosDapur Dapur PawonDenge, ngadenge Nguping,
mirengNgadangu
Deukeut Caket CaketDidik, ngadidik Ngatik Miwuruk,mitutur,miwe
jangDiri Diri SaliraDiuk Diuk Calik, linggihDuga, kaduga Kaduga KiatDuit Artos ArtosDumeh, lantaran Jalaran Ku margiEling, inget Emut EmutEmboh, tambah Tambih TambihEra Isin LingsemEmbung Alim Teu kersaEnggon Pamondoka
nPangkuleman
Eukeur, keur Nuju Nuju
Eusi, ngeusian Ngalebetan NgalebetanEuweuh Teu aya Teu ayaGancang Enggal EnggalGanti Ganti GentosGardeng, reregan Gardeng LalangseGawe Gawe DamelGede Gede AgeungGelung Gelung SanggulGenah, ngeunah Raos RaosGering Udur Teu damangGetol Getol KersaanGeulang Geulang PinggelGeura, pek, heg Geura,
manggaMangga
Geuwat Enggal EnggalGigir, gigireun Gigireun GedengeunGimir Gimir Rentag manahGogoda, cocoba Cocoba CocobiGoreng Goreng AwonGugu, ngagugu Nurut TumutHaben Haben Teras-terasanHadir, ngahadiran Nungkulan NgaluuhanHal, perkara Perkawis PerkawisHalis Halis KeningHampura, maap Hapunten Hapunten, haksamaHareup Payun PayunHarga Harga PangaosHarti Hartos HartosHate Hate ManahHawatir,watir,karunya Watir HawatosHayang Hoyong PalayHelok Heran HemengHese, susah, pelik Sesah SesahHeuay Heuay AngobHeubeul, lawas Heubeul LamiHeug, seug Mangga ManggaHili, tukeur Liron GentosHirup Hirup JumenengHudang Hudang GugahHuntu Huntu WaosHutang Hutang SambetanIber, beja, warta Wartos WartosIdin Widi WidiIgel Igel Ibing
Iket Totopong UdengIlik, ngilikan Ningalan NingalanIlu, ngilu Ngiring NgiringImah Rorompok BumiImpi, ngimpi Impen,
ngimpenImpen, ngimpen
Imut Imut MesemIncu Pun incu Tuang putuIndit, miang Mios Angkat, jengkarIndung Pun biang Tuang ibuInggis, risi Inggis, risi RempanInjeum, nginjeum Nambut NambutInum, nginum Leueut,
ngaleueutLeueut, ngaleueut
Irung Irung PangambungIsuk, isukan Enjing EnjingItung Itung EtangIwal, kajaba Kajaba KajabiJaga Jaga JagiJalma, jelema Jalmi JalmiJauh Tebih TebihJawab Walon WalerJero Lebet LebetJeung Sareng SarengJiga Jiga Sapertos,sakarupiJual Ical IcalJugjug Bujeng BujengJuru, ngajuru Ngalahirkeu
nBabar
Kabeh, kabehanana Sadayana SadayanaKabur, minggat Minggat LolosKacida, naker Kalintang Kalintang, teu kintenKajeun, keun bae Sawios SawiosKakara, karek Nembe NembeKarembong Kekemben KekembenKari, tinggal Kantun KantunKasakit, nyeri Kasakit,
kanyeriKasawat
Katara, kaciri Katawis KatawisKapalang, kagok Kapambeng KapambengKawas Sapertos SapertosKawin Nikah,
jatukramiJatukrami,rendengan
Kede Kenca KiwaKejo, sangu Sangu Sangu
Kelek Kelek IngkabKesang Karinget KaringetKeur, pikeun Kanggo Kanggo, haturanKiih Kahampang
anKahampangan
Kolot Kolot SepuhKongkorong Kangkalung KangkalungKop, pek Mangga ManggaKuat Kiat KiatKudu Kedah KedahKumbah Kumbah WasuhKumis Kumis RumbahKumpul Kempel KempelKungsi Kantos KantosKurang Kirang KirangKuring, sim kuring Abdi, sim
abdiSim abdi
Labuh Labuh GeubisLahun, ngalahun Ngalahun MangkonLain Sanes SanesLaju Lajeng LajengLaki, lalaki Lalaki PamegetLaku, payu, laris Pajeng PajengLalajo Nongton NongtonLamun, upama Upami UpamiLanceuk Pun lanceuk Tuang rakaLantaran, sabab Jalaran,
sababMari
Leho Leho UmbelLetah Letah IlatLeungeun Leungeun PananganLeungit Leunit IcalLeutik Alit AlitLeuwih Langkung LangkungLila Lami LamiMahal Awis AwisMaksud Maksad MaksadMalarat, miskin Jalmi teu
gaduhTeu kagungan nanaon
Malem Wengi WengiMalik Malik MayunMamayu Mamayu MamajengMangka, sing, muga Mugi MugiMaot Maot Pupus, tilar dungaMarhum Marhum, Marhum, suargi
jenatnaMemeh, samemehna Sateuacann
aSateuacanna
Mending, leuwih hade Langkung sae
Langkung sae
Meujeuhna Meujeuhna CekapMeueun Panginten PangintenMimimti, mimitina Kawitna KawitnaMinangka Etang-
etangEtang-etang
Mindeng, remen Sering SeringMinyak Lisah LisahMuga Mugi MugiaMupakat, rempug Mupakat,
rempugRempag
Murah Mirah MirahNajan, sanajan Sanaos SanaosNgan Mung MungNgaran Wasta,
namiJenengan, kakasih
Ngeunah Ngeunah RaosNgora Ngora AnomNini Pun nini Tuang eyangNyaho Terang UningaNyaring Nyaring Teu acan kulemNyolowedor Nyolowedor Midua mahaObat, ubar Obat, ubar LandogOgan, ondang Ondang UlemOme,ngomean,menerkeun
Ngalereskeun
Ngalereskeun
Paham Paham,ngartso
Ngartos
Paju, maju Majeng MajengPake, make Nganggo NganggoPalangsiang, bias jadi Tiasa jadi Tiasa jadiPalire, malire Malire MerhatoskeunPamajikan Pun bojo Tuang rayiPancuran, kamar mandi
Jamban Jamban
Pandeuri Ti pengker Ti pengkerPang, pangna, nu matak
Nu mawi Nu mawi
Panggih, manggih, nimu
Mendak Mendak
Pangkat, kadudukan Kadudukan Kalungguhan
Pangku, mangku Mangku MangkonPanon Panon SocaPantar, sapantar Sapantar SayuswaParibasa Paripaos ParipaosPariksa, mariksa Mariksa MariosParna Repot WalesParo, saparo Sapalih SapalihPasti, tangtu Tangtos TangtosPati, teu pati Teu patos Teu patosPatuh, matuh Matuh LinggihPayung Payung PajengPedah Ku margi,
jalaranRehing
Penta, menta Neda, nyuhunkeun
Mundut
Pecak, mecak, nyoba Nyobi NyobiPencet, mencetan Meuseulan MeuseulanPercaya Percanten PercantenPerlu Perlu PeryogiPermisi Permios PermiosPeuting Wengi WengiPihape, mihape Wiat NgaweweratanPiker Piker ManahPiligenti Piligentos PiligentosPindah Pindah NgalihPingping Pingping PahaPipi Pipi DamisPoe Dinten DintenPoho Hilap LaliPotong, popotongan Patilasan PatilasanPuasa Puasa SaumPuguh, tangtu Tangtos Tangtos, kantenanPurun Purun KersaRarabi Rarabi GarwaanRaksa, pangraksa Pangraksa PanangtayunganRamo Ramo RemaRampes Mangga ManggaRasa, rumasa Rumaos RumaosRea, loba Seueur SeueurReceh Receh Artos alitReujeung Bareng SarengReuneuh Kakandung
anBobot, ngandeg
Reureuh Reureuh Ngaso
Rieut Rieut PuyengRipuh Ripuh RepotRobah Robah RobihRoko, ududeun Rokok SesepeunRua, sarua Sarupi,
samiSarupi, sami
Rusuh, rurusuhan Enggal-enggalan
Enggal-enggalan
Saba, nyaba Nyanyabaan
Angkat-angkatan
Sabot Keur waktu WaktosSabuk, beubeur Beubeur BeulitanSadia Sayagi SayagiSakeudeung Sakedap SakedapSalah Lepat LepatSalahsaurang Salahsawio
sSalahsawios
Salaki Pun lanceuk Caroge, tuang rakaSalamet Salamet WilujengSalat, solat Sambeang NetepanSalesma Salesma PilegSalempang, hariwang Salempang Salempang, rajeg
manahSalin, disalin Disalin GentosSamak Amparan AmparanSampak, nyampak Nyampak Nyondong, kasondongSamping Sinjang SinjangSanding, kasanding Kasanding KasumpinganSanggeus Saparantos SaparantosSanggup Sanggem SanggemSare Mondok KulemSarerea Sadayana SadayanaSarta, jeungna deui Sareng SarengSarua Sami SamiSasarap Sasarap,
nedaTuang
Sawah Sawah SerangSejen Sejen SanesSeleh, nyelehkeun Masrahkeun Nyanggakeun,ngahat
urkeunSelewer, nyelewer Midua hate Midua manahSemah Tamu TamuSesa, kari Kantun KantunSebut Sebat SebatSerah, nyerahkeun Mirak Mirak, ngeser
Seubeuh Sesek WaregSeuri Seuri GumujengSiar, nyiar Milari MilariSibanyo Sibanyo WawasuhSirah Sirah MastakaSirit Larangan LaranganSisir Pameres PameresSoara, sora Sora SoantenSorangan Sorangan NyaliraSore Sonten SontenSugan, manawi Manawi ManawiSuku Suku SampeanSunat, nyunatan Ngabersiha
nNyepitan
Sungut Cangkem BahamSupaya Supados SupadosSurat Serat Serat, tetesanSuweng Suweng Kurabu, gwangTabeat Adat PanganggoTadina Awitna,
kawitnaKawitna
Tai Kokotor KokotorTaksir, ngira Nginten-
ngintenNginten-nginten
Taktak Taktak TarajuTalatah Wiat saur Wiat saurTambah Tambih WuwuhTampa Tampi TampiTanda, ciri Tawis TawisTangen, katangen Kanyahoan KauningaTangtung, nangtung Nangtung NgadegTanya Taros PariksaTapi Nanging NangingTarang Tarang TaarTarima Tampi TampiTawar, nawar Nawis MundutTayoh-tayohna Rupina RupinaTeang, neangan Milari MilariTenjo, nenjo, nempo Ningal NingaliTepi Dugi DugiTere Tere KawalonTereh Enggal EnggalTeleg, teureuy Teleg TelenTembang, nembang Nembang MamaosTepi, nepi Dugi Dugi
Tepung Tepang TepangTerus Teras TerasTeundeun Simpen SimpenTincak Tincak DampalTitah, nitah, jurung Ngajurunga
nMiwarangan
Tonggong Tonggong PungkurTopi, dudukuy Topi,
dudukuyTudung, langgukan
Tulis Tulis SeratTulung, pitulun Pitulung PitandangTulus Cios CiosTuluy Teras,
lajengTeras, lajeng
Tumpak Tumpak TunggangTunggu Antos AntosTurun Turun LungsurUcap Ucap Kedal, lisanUlah Teu
kengingTeu kenging
Ulin Ulin AmengUmur Umur YuswaUrus, nguruskeun Ngalereske
unNgalereskeun
Urut Tilas TilasUtama Utami UtamiWaktu Waktos WaktosWani Wantun WantunWaras Cageur DamangWareh, sawareh Sapalih SapalihWarga, dulur Wargi WargiWatara, sawatara Sawatawis SawatawisWawuh Wanoh,
kenalKenal
Wedak Pupur PupurWedal Wedal WetonWilang, kawilang Kaetang KaetangWudu Wulu, wudu Abdas
Langkung sae upami dipasing deui antawis basa lemes ka batur (BLB) sareng Basa Lemes ka sorangan (BLS) oge Basa Loma (BL).
BLB = BLS = BL
(BLB) teu sami sareng (BLS) sami sareng (BL)
(BLB) sami sareng (BLS) teu sami sareng (BL)
(BLB) teu sami sareng (BLS) teu sami sareng (BL)