TEORI HAK

Dr. Salmy Edawati YaacobJabatan SyariahFakulti Pengajian IslamUKM

TEORI HAK

Definisi

• Harta yang dimiliki, pemilikan, diskripsi syarak• Sabit dan wajib• Hak ialah bidang kuasa atau juridikasi yang diakui oleh syarak yang mempunyai kekuasaan atau

tanggungjawab (taklif)- Mustafa al-Zarqa’ (menyeluruh)

Rukun

• Pemilik Hak• Tempat Hak• Pertangggungjawaban Hak (peribadi)

• Allah S.W.T dalam hal-hal keagamaan.

• Syahksiyyah Tab’iyyah (manusia)• Syakhsiyyah I’tibariyyah

(syarikat/yayasan)

Pemilik Hak

• Sesuatu hak yang bergantung kepadanya

• Hak benda/barangan: harta tak alih• Hak Hutang

Tempat Hak

• Hak peribadi sahaja-yang dipertanggngjawab dengan hak

• Melakukan sesuatu-bertanggungjawab membayar hutang

• Menahan diri melakukan sesuatu yang mudarat kepada orang ramai

Pertanggung-jawaban

Hak

JENIS-JENIS HAK

Pemilik

• Hak Allah S.W.T

• Hak Manusia (Hamba)

• Hak Musytarak (bersekutu)

Tempat

• Hak Harta dan Hak Bukan Harta

• Hak Syakhsi dan Hak ‘Aini

• Hak Mujarrad dan Bukan Mujarrad

Sokongan &Tiada dlm bdg

Kehakiman

• Hak Agama• Hak Kehakiman

(1) PemilikHak Allah •Menghampirkan diri kepada Allah

•Menggagung dan menegakkan syiar agama•Hukum hak Allah tidak boleh digugurkan dengan pengampunan

Hak Manusia

• Memelihara kepentingan seseorang/sifat umum/individu

• Cth umum: memelihara kesihatan/anak-anak/harta benda-wujud kemanan.

• Cth khusus: mengawal hak tuan punya barang/hak isteri dalam soal nafkah terhadap suami

• Hukum: harus bagi pemilik hak tarik diri/berlaku pewarisan

Hak Musytarak •Dua hak yang berkumpul: hak Allah dan hak manusia•Cth: Iddah perempuan yang dicerai•–Hak Allah: memelihara keturunannya drpd bercampurbaur•-Hak manusia:hak memeilihara keturunan anak-anaknya

(2) Pembahagian Hak Manusia (hamba)

Hak-hak yang boleh dan

tidak boleh digugurkan

• Semua hak peribadi boleh digugurkan . Hak ‘ain sprt qisas, syuf’ah dan khiyar pengguguran sama ada dengan pembayaran atau percuma

• Hak yang belum sabit tidak boleh digugurkan (bersifat pengecualian dari konsep umum yang dinyatakan)

Hak-hak yang boleh dan tidak

boleh diwarisi

•Harus mewariskan hak-hak yang bermatlamat untuk mendapatkan kepercayaan/jaminan.•Harus mewariskan khiyar ta’yin dan khiyar ‘aib•Fukaha berselisih pendapat-keharusan mewariskan hak:khiyar syarat dan ru’yah, tempoh hutang, hak2 pejuang terhdp ghanimah stlh kumpul dan blum dibahagikan•Hak-hak dan manfaat tidak boleh diwarisi krn pewarisan hanya berlaku pada harta yang wujud (Hanafi dan, golongan lain :boleh mewarisi)

(3) Tempat

•Hak harta yang berkaitan dengan harta dan manfaatnya (hak penjual pada harga, hak pembeli pada barang)•Hak bukan harta yang bukan berkait dengan harta (hak qisas/hak kebebasan)

Hak Harta dan Hak Bukan

Harta•Syakhsi: sesuatiuyg diakui syarak bg seseorang ke atas orang lain•3 unsur: pemilik hak, tempat hak dan mukallaf.•Tempat hak: melakukan pekerjaan (hak penjual menerima harga/hak pembeli menerima barangan)•Aini: sesuatu yg diakui syarak bg seseorang ke atas sesuatu•2 unsur: pemilik hak dan tempat hak

Hak Syakhsi dan Hak ‘Aini

•Hak mujarrad: hak yang tidak meninggalkan sebarang kesan dengan sebab penarikan diri (hak berhutang)•Hak bukan mujarrad: hak yang meninggalkan kesan dengan sebab penarikan diri (hak qisas)

Hak Mujarrad dan bukan Mujarrad

(4) Sokongan dan Ketiadaan dalam Bidang Kehakiman

Hak Agama

• Tidak termasuk di bawah penguasaan hakim. Qadi tidak boleh mewajibkan hak ini krn sbb tertentu. Manusia akan disoal di hadapan Allah.

Hak Kehakiman

• Hak di bawah penguasaan hakim dan pemilik hak boleh mensabitkannya di hadapan hakim.

Penunaian Hak

Menunaikan Hak Allah

• Berlaku seperti yang disyariatkan atau dalam keadaan rukhsah (ibadah)

Menunaikan Hak Manusia

• Berlaku dengan mengambil hak daripada orang yang dituntut dengan pilihan dan kerelaannya jika dia enggan menyerahkannya.

Pemindahan Hak

Pemindahan hak harus/boleh berlaku dengan sebab sesuatu yang memindahkannya samada hak berbentuk harta atau bukan.

Beberapa sebab pemindahan harta: -akad iltizam yang berlaku daripada suatu

pihak -kematian -pemindahan hutang daripada penghutang

pertama kepada pemberi hutang kedua Hawalah muqayyadah (Hanafi)-diharuskan.

Penamatan Hak

Hak tamat denagn terdapat salah satu sebab yang ditetapkan oleh syarak

Tamat hak berbeza mengikut jenis hak

Hak perkahwinan tamat dengan talak

Hak nafkah anak dari bapa tamat selepas boleh mencari rezeki sendiri.

Hak pemilikan tamat dengan jualan