Teks Yama Purwana Tattwa

45
TEKS YAMA PURWANA TATTWA ALIH AKSARA TEKS YPT ALIH B AHASA TEKS YPT 1b Om Awighnamastu Yama Pur wana Tattwa, Ika sastra Yama Purwana Tattwa, sdeng Bhatari Durgga ring gaganantara tumon at ma sasar ri ng kawah agh eni, ap al ih wa rna Bh atar i mar upa Sa ng HyangYama Dipati, angamel ala-ayuning atma, wane h Ya ni rin g oka, tumdhun ring !anti Pura, mandadi Bhatari "ma De wi , ri sde ng ni ra mel in gg ih ring Setragung mraga Bhatari Durgha Dewi# !asitakna Padanda $tap %nder, &umu&ug ring linggih Bhatari, dadi kagyat Bhatari, man gkra k-mingkri k kadi sin gha lodra, li ng ir a, wwang pa ra n ik i da te ng ta n  pararapan, mangke ndak tugel gulunta, ri da s ti nugel gulu ny a sa ng &umu&ug lingg ih Bhatar i, saksan a datin g Bhatar a Brahma, tka lesu 'ud ah-muda han tidak mendapa t rintangan Ini sas tr a Ya ma Pur wana Tattwa, pada wakt u Dewi Durgha ber ada di awa ng- awa ng me n& umpai roh ma nus ia ya ng sedang mender ita di kawah api # Dis it u De wi Durg ha beru ba h me n& adi Sa ng Hya ng Ya ma Dipati ya ng men geta hui  baik dan buruknya atma (roh)# Setelah Beliau bosan di Yama oka, kemudian Beli au turun ke !a nt ipura ber wu&ud De wa "madewi# Pa da wakt u beli au  bersemayam di *uburan, beliau  berwu&ud Dewi Durghadewi# *em udi an di se but kan Pendeta $n ta p %nder mendatangi tempat Dewi Durgha, di si tu beli au ter+engan g dan me n&e ri t  bagaikan singa yang garang, lalu beliau  berkata manusia apa ini datang dengan ti ba -t ib a# Se kara ng akan kupe ngga l lehermu, hampi r sa &a leher orang it u dipengg al ole h Bha tar i Dur gha , segera De wa Br ahma da tan g men ghad ap , seketi ka it u kem ar ahan Dewi Durg ha men&adi reda, a gl eng Bh atar i, iri ka ta san g ma tap a %n de r Di si tu sa ng $nt ap a %nder memohon

description

Teks mengenai Lontar Purwana Tattwa

Transcript of Teks Yama Purwana Tattwa

Page 1: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 1/45

TEKS YAMA PURWANA TATTWAALIH AKSARA TEKS YPT ALIH BAHASA TEKS YPT

1b Om Awighnamastu Yama Purwana

Tattwa, Ika sastra Yama Purwana Tattwa,

sdeng Bhatari Durgga ring gaganantara

tumon atma sasar ring kawah agheni,

apalih warna Bhatari marupa Sang

HyangYama Dipati, angamel ala-ayuning

atma, waneh Yani ring oka, tumdhun

ring !anti Pura, mandadi Bhatari "ma

Dewi, ri sdeng nira melinggih ring

Setragung mraga Bhatari Durgha Dewi#

!asitakna Padanda $tap %nder, &umu&ug

ring linggih Bhatari, dadi kagyat Bhatari,

mangkrak-mingkrik kadi singha lodra,

ling ira, wwang paran iki dateng tan

 pararapan, mangke ndak tugel gulunta,

ridas tinugel gulunya sang &umu&ug

linggih Bhatari, saksana dating Bhatara

Brahma, tka lesu

'udah-mudahan tidak mendapat

rintangan

Ini sastra Yama Purwana Tattwa, pada

waktu Dewi Durgha berada di awang-

awang men&umpai roh manusia yang

sedang menderita di kawah api# Disitu

Dewi Durgha berubah men&adi Sang

Hyang Yama Dipati yang mengetahui

 baik dan buruknya atma (roh)# Setelah

Beliau bosan di Yama oka, kemudian

Beliau turun ke !antipura berwu&ud

Dewa "madewi# Pada waktu beliau

 bersemayam di *uburan, beliau

 berwu&ud Dewi Durghadewi#

*emudian disebutkan Pendeta $ntap

%nder mendatangi tempat Dewi Durgha,

disitu beliau ter+engang dan men&erit

 bagaikan singa yang garang, lalu beliau

 berkata manusia apa ini datang dengan

tiba-tiba# Sekarang akan kupenggal

lehermu, hampir sa&a leher orang itu

dipenggal oleh Bhatari Durgha, segera

Dewa Brahma datang menghadap,seketika itu kemarahan Dewi Durgha

men&adi reda,

a gleng Bhatari, irika ta sang matapa %nder Disitu sang $ntapa %nder memohon

Page 2: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 2/45

aminta nugraha ring Bhatari, ribwat

kasadyaning a&nana krttha siksa, mwah

aminta kahilanganing letuh awaning

wwang mati, mangda siddha molih

swargga bhuwana, irika Bhatari asiluman

rupa, awarnna Sang Hyang Yama, krura

rupa tulia .udra 'urtti, sarika ta sira

Sang Hyang Yama, maweh anugraha

warah-warah suksma ring sang atapan

%nder, kalugraha sipinihitan nira sahindik 

amahayu sawa, irika kalane ana sastra,

nga, Yama Purwana Tattwa, sampun

kabye de sang sdaya kuna-kuna, ring

Bhumi Pasurwan, Blambangan,

sawengkon

Nihan daging ka! Yama Pu"wanaTattwa, par 

$nugrah kepada Dewi Durgha, memohon

keberhasilan pikirannya (adnyana

kretasiksa), serta memohon untuk 

menghilangkan/membebaskan

 penderitaan/dosa roh orang yang

meninggal dunia, agar dapat men+apai

sorga/nirwana# Disaat itu Dewi Durgha

 berubah wu&ud berupa Sang Hyang Yama

 berwa&ah seram seperti Dewa .udra,

 pada waktu berwu&ud .udra 'urti#

*emudian Sang Hyang Yama

menganugrahkan we&angan suksma

kepada sang Pendeta, dianugrahinya

segala permintaan pendeta $ntapan

%nder untuk mengupa+arai orang yang

meninggal#

Inilah sebabnya ada sastra yang disebutYama Pu"wana Tattwa, yang amat

diutamakan dan dilaksanakan oleh umat

dari 0aman kuno di daerah Pasuruan,

Blambangan, di seluruh wilayah Pulau

awa termasuk di Bali# Inilah isi dari

Yama Purwana Tattwa tersebut

b ssi, tingkah angupakara sawa sang mati,

agung alit, nistha madhia utama, maka

 patuting wulah sang magama tirtha ring

Balira&ia, kewala wwang mati bner tan

Bila melakukan upa+ara kematian sesuai

dengan kemampuan yang disebut

sederhana, menengah dan "tama (nista,

madya, utama)# $gar tidak menyimpang

Page 3: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 3/45

wnang mapendem, mangde magseng

 &uga, saika supa+arania, prasida Sang

$tma molih ring Bhatara Brahma, apitwi

tan pabia, swastha ring Sang Hyang

$ghni sida amanggih rahayu Sang Hyang

$tma#

Kunang u!aka"ania mags#ng  dulurin

daksina 1, +anang 2 tanding, &inah 3,

 bras +atur warna mawadah tembekur,

gnahakena ring dadaning sawa, gesengan

kabeh, ring sampuning basmi ika sawa,

arengnia supit kadi +ara pinipis ring watu

yadyapi sasenden pada wenang rayuwadahin nyuh

dari petun&uk bagi umat yang beragama

Hindu di pulau Bali# Hanya orang yang

mati se+ara wa&ar tidak boleh dikuburkan,

agar dibakar sa&a, disertai dengan upa+ara

supaya roh orang tersebut mendapat

tempat disisi Dewa Brahma# !alaupun

tanpa biaya, dengan &alan upa+ara swasta

 gheni. $tma akan berhasil mendapat

kebahagian yang abadi#

$dapun upa+ara pembakaran (ngaben)

setibanya dikuburan diper+iki tirta

 pangentas, pada waktu proses

 pembakaran ber&alan disertai daksina

satu buah, canang 2, uang 3 kepeng,

 beras empat warna ditempatkan pada

tembekur , ditaruh pada dada mayat,

semuanya dibakar# Setelah mayat ituhabis terbakar, kemudian arangnya

diambil dengan menggunakan  sepit , &uga

 bisa dilakukan seperti menggiling diatas

 sasenden  atau batu, baru ditempatkan

 pada bungkak   nyuh gading (   kelapa

gading yang muda),

4a gading, adegakna puspa lingga tumuli

ayabin bubur pirata, ketupat pesor, sa&i

 pun&ungan putih kuning, dyus kamaligi,

anyut ikang puspa lingga ikang

dibuatkan  puspa lingga. *emudian

dihaturkan bubur pirata, ketupat pesor,

sesa&en  punjungan  putih, dyus kamaligi,

setelah itu buanglah  puspa lingga itu

Page 4: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 4/45

kampuhnia, prasida sahika kramanya#

*unang wekasan wenang sakama-kama

amreteka sawa karyaning angatma

wedana, nga, nyekah, memukur, kunang

yan sampun sah kadadia sama amanggih

rahayu Sang Pitara, i++ha pada bhatara

lumingga ring &agat# 

*unang yan ana sawaning wang mati

 bner tinanem kadi tingkahing anyolong,

yan tan saking ana kapyahaning &agat,

kadi angganing katkan satru, gring

agung, sakalwir pakewuhin &agat, mwah

tingkahing amendem tan saking mape&ati

ring arep,

sampai pembungkusnya kesungai atau

kelaut, begitulah rangkaian

 pelaksanaannya #

Selan&utnya sewaktu-waktu dapat

dilaksanakan upa+ara Atma W#dana

yaitu N$#kah%Mamuku"# $pabila ini

sudah terlaksanakan Sang $tma sama-

sama mendapat kebahagiaan, dan para

Dewata merasa senang berada didunia

ini# Tetapi bila ada mayat orang yang

mati wa&ar, dikubur dengan +ara

sembunyi, terke+uali karena masyarakat

sedang ka+au seperti halnya diserang

musuh, musibah penyakit, dan yang

lainnya yang menyebabkan masyarakat

ka+au# Serta pelaksanaan didalam

 penguburan tidak menghaturkan upakara pe&ati kepada Tuhan seperti tertulis

didepan,

4b Ika sinamakna "ing wwang mati a&a,

lwirnia mati salah pati, mati ke +arik,

mati kapanghwan, mati knag ring, tan

yogia, kang pada ngawa sengker, yan tan

tutug sengkernya kadi sengker wwang

mati ala ika tan wnang kaprateka, ya

angadakaken panesing &agat, punah

 bhatara makabehan, sah sakeng

5rang yang mati tersebut sama dengan

orang yang mati tidak wa&ar, antara lain

mati salah mati; mati disawah, mati

tenggelam disungai, serta mati karena

 penyakit lepra, semuanya masing-masing

terikat oleh batas waktunya# Bila belum

+ukup batas waktunya untuk orang yang

mati tidak wa&ar, itu tidak boleh

Page 5: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 5/45

 parhyangan mur# 

Ka&ingania $an ana iteh amendem sawa

kang mati bener ika, kayogyania teher 

mangda atirtha pangentas sakabwatan,

saha angadakaken bisama pakingsan, tur 

angaturaken banten pe&ati ke Dalem, ka

'ra&apati, mwah ring tengahing setra,

lwirnia daksina gede 1, su+i 1, peras,

a&engan, sorohan lis pada swang-swang,

ature makingsan,

diupa+arai# $pabila diupa+arai akan

menimbulkan kekeringan di muka bumi,

 para Dewa akan meninggalkan dan pergi

dari tempat su+i tersebut#

*esimpulan &ika ada orang menguburkan

mayat orang yang mati wa&ar, hendaknya

langsung sa&a disertai upa+ara  pangentas

selengkapnya, serta mengu+apkan

 per&an&ian menitipkan orang mati tersebut

disertai upakara sesa&en berupa  pejati

yang dihaturkan dipura Dalem, Pra&apati,

serta dikuburan, antara lain daksina gede

1,  pras gede, nasi ajengan, soroan elis

 pada masing-masing upakara tersebut

disertai denan u+apan menitipkan,

6a sawa pa+ang glis maprateka, kunang

rikalaning maprateka, mangda nebusin

 pakingsan ika, kunang dening upakara

 panebusan, bantenia pateh kadi pe&ati,

arthania 7888, artha manista, madya

utama, nging pakingsan ika tan wenang

liwaran saking limang tahun, yan liwaran

sengkere dadi Sang $tma dinenda tur 

katmah denira Bhatara Yama Dipati,

manadi ya Bhuta 'ui&( 

mayat tersebut akan se+epatnya

diupa+arai# $dapun bila akan

mengupa+arai mayat tersebut, supaya

menghaturkan upakara  panebusan,

sesa&ennya sama seperti  pejati, yang

 berisi uang sebanyak 7888, sesuai dengan

tingkatan upa+aranya yaitu nista, madya,

utama.  $kan tetapi penitipan itu tidak 

 boleh lebih dari 3 tahun, bila lebih dari

yang telah ditentukan, roh itu akan

disiksa dan dihukum oleh  Dewa

Yamadipati, men&adi,  Butacuil.

Page 6: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 6/45

 9ihan tingkahing wwang sadosa pati,

sawangsanya tka wnang nganti

sengkernya, dadi wnang mamrateka, yan

wang salah pati, sengkerrnya 11 tawun

wenang prateka# Yan dudu ngulah pati,

matmahan sinangkala kawasa p&ah wnang

ika mapalwirnia, singgating kbo, sampi,

mati amamenek, sa

Ini tentang pelaksanaan orang mati yang

tidak wa&ar, apapun golongannya

sepantasnya sesuai dengan batas waktu

 baru boleh diupa+arai# Bila orang yang

mati salah pati, batas waktunya 11 tahun

 baru bisa diupa+arai# Bilamana orang

yang mati tersebut bukan ngulah pati,

seperti ke+elakaan yang mengakibatkan

kematian, sebagai +ontohnya mati karena

diseruduk kerbao , sapi, &atuh,6b lwiraning mati kapanghwanan, pada, 4

tawun sengkernia wenang prateka# 'alih

yan gring ila mati, 3 tawun sengkernya

wenang prateka, yan tan lalu sengkernia,

tan wenang entasen, yan mamuruga

linghing sastra iki, rusak ikang gumi,

sang prabhu pralaya, sang pandita

sodosa#

*unang sawaning wong rare, kewalya

liwar asambutan, 4 sasih tuwuhnia,

wnang magseng kadi sawaning wwang

mati rare, yan mawagsa Brahmana,

ksatria, yan matuwuhn3 lek, p&ah kna

gring, wehana toya panglepas rare,

gawenen sa&i tarppana, gsengana &uga,

mati hanyut, batas waktunya 4 tahun baru

 boleh diupa+arai# Bilamana mati

disebabkan karena menderita sakit lepra,

 batas waktunya 3 tahun baru boleh

diupa+arai, bila belum batas waktunya

tidak boleh diupa+arai  pengentas  &ika

melanggar seperti u+apan sastra ini,

 pemerintahan akan men&adi ka+au, sang

ra&a menemui a&alnya, pendeta &atuh ke

alam dosa#

"ntuk mayat yang masih ke+il, bila

umurnya lebih dari 4 bulan, boleh

dibakar seperti orang tua# Dalam

 pelaksanaan upa+ara hanya sampai

Ng&ungah# Pelaksanaan upa+ara

kematian bagi anak ke+il, bila kaum

 brahmana, *esatrya, baru berumur 3

Page 7: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 7/45

anyut galihnia  kepanguluning setra,

sgara, yadyan maring lwah pramangke,

 bulan lalu mati karena penyakit, +ukup

diberikan tirta  panglepas  bayi, disertai

sesa&en terpana, kemudian dibakar, lalu

tulangnya dibuang ke laut atau ke sungai

 pada saat itu &uga#

3a yan  tan mangkana winastu de Bhatara

Yama, dadi Bhuta $ngga .are,

angadang-ngadang atma wawu rawuh#

Yan sira wus pe&ah, wnang magseng,mapendem, wnang maka&ang,

mapengentas, yan nora mangkana, boya

kadi wangkening &anma, makadi

wangkening sato ngarania#

Yan sira anapakkan linging a&i, maka

wnangnia mapengentas, masurat ka&ang,

kadi u&ar ring arep# Iki ling agama ra&ya

ngaran# Yaning nusang sawa, mandus

dumun, mambuh, masisig, raris makbat

tikeh halus ring asagane, mwah

 panusangan, wawu makamben,

mapakebah, pasalin, tetep upakarania,

mapun,  mapetat, maswah, maskar,

matirtha, panglukatan, pabresihan,

Bila tidak demikian pelaksanaanya akan

dikutuk oleh  Dewa Yama  men&adi  Buta

 Angga   Rare, yang akan menghalang-

halangi roh yang baru datang#

Bila orang yang telah dewasa mati, patutdibakar, dikuburkan, patut disertai

kajang , serta mapangentas, bila tidak 

demikian pelaksanaannya, tidak seperti

mayat manusia, bangkai binatang,

namanya#

Bilamana berpedoman dengan u+apan

sastra agama, maka sepantasnya

mapengentas, memakai ka&ang seprti

yang diu+apkan di depan# Bilamana

menyu+ikan mayat (manusang sawa),

 pertamakali dimandikan, dikeramas,

membersihkan gigi (mesisig ), kemudian

dialasi tikar halus di atas asagan#

*emudian baru memakai busana yang

 baru, disertai upa+ara selengkapnya,

rambutnya disisir, disuntingkan bunga,

diper+ikan, tirta penglukatan dan

Page 8: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 8/45

 pabresihan#

3b raris maka&ang, pabayuhan, kawangen

 pangabhaktian, isin galeng sawane don

 bingin, don kroya wnang don dapdap,

raris pineka gnah kwangenia, ri

ulunangen 1, &inah 13, ring madhya

kawangen 1, &inah 14, pabaktian

kwangen 1, &inah 11, ring sarira kwangen

1, &inah 4, buku-buku tangan kwangen 6,

 &inah , buku-buku suku kwangen 6, &inah , &ri&i tangan kiwa tengen kwangen

, &inah 3, raris ringkes, wawu ke baleen,

raris aturang sa&i pun&ungan, darppana,

raris tirtha pangentas, wawu ke setra#

Iki tingkah Pit"a Yadn$a) mayaban

 plak

kemudian diisi kajang ,  bebayuhan,

kwangen  persembahyangan, mayat

tersebut diberi bantal  yang berisi daun

 beringin, daun kroya, bilamana tidak ada

 boleh diganti dengan daun dapdap#

*emudian kwangen  tersebut diletakkan

 pada ulu hatinya berisi uang 13 kepeng,

dipinggangnya 1 buah berisi uang 14

kepeng, pada dadanya ditaruh kwangenyang berisi uang 11 kepeng, pada

 badannya ditaruh sebuah kwangen  yang

 berisi uang 4 kepeng, pada persendian

tangan ditaruh 6 buah kwangen  berisi

uang kepeng, pada &ari-&ari tangan kiri

dan kanan disi buah kwangen  berisi

uang 3 kepeng, setelah itu lalu digulung,

dipindahkan kebalai, lalu dihanturkan

sesa&en  punjungan, darpana, diper+iki

tirta pangentas, kemudian langsung

kekuburan# Ini tentang pelaksanaan

upa+ara itra Yadnya;

:a sana, 1, nusang sawa ngrigkes , di

 banten 4, byakaon 6, matirtha

 panglukatan 3, mabakti :, matirtha hning2, matatbus 7, malebaran# .ing lebuh

 papegatan#

Di semane mabayan 1, ke sanggah sawa

Pertama menyu+ikan mayat (ngeringkes),

yang kedua dihaturkan upakara, yang

ketiga byakaonan, yang keempatdiper+ikan tirta panglukatan, yang

kelima sembahyang, yang keenam

diper+ikan tirta suci, yang ketu&uh

Page 9: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 9/45

, di banten 4, di papegatan# Plaksana 1,

sanggah sawa , di banten 4,mrsihin sawa

6, byakaon 3, matirtha :, maktang sawa

2, matirtha hning 7, matatbus ;, nataban

18, mapamit 11, mabakti 1, nglebar#

Piteket, yan nyoroh banten rikalaning

nanem sawa, mangda ditengahan sawane#

Yan mapamit tuwuhne soring sang sawa

metetebusan, yang kedelapan dilebarkan

di tempat keluar pintu rumah pekarangan

atau  papegatan# Setibanya di kuburan

upa+ara dihaturkan pada sanggar mayat

yang pertama, yang kedua menghaturkan

upa+ara tersebut, yang ketiga

menghaturkan  papegatan#

Pelaksanaanya pertama pada sanggar 

mayat, kedua pada upakara, ketiga

membersihkan mayat, keempat

byakaonan, kelima diper+iki tirta

 panglukatan, keenam sembahyang pada

mayat, ketu&uh diper+iki tirta suci

kedelapan metetebus, kesembilan

menghaturkan upa+ara, kesepuluh

 pamitan, kesebelas sembahyang,

keduabelas dilebarkan# Sekilasketerangan di waktu membagi masing-

masing upakara disaat penguburan

mayat, agar dekat pada kuburan mayat

tersebut, bila pamitan umurnya agar di

 bawah umur yang mati tersebut#

:b P#nga*#nan,  bwin telun pengutangan,

mabayan 1, sanggah sang sawa , ke

hulun setra 4, ke sang sawa 6, ke

 pengendag 3, ngeplugin ngendag :,

numbeg ping 4, :, toya panglukatan 2,

Tentang  pengabenan lagi tiga hari akan

 pengabenan, pertama menghaturkan

upakara pada sanggar mayat, kedua ke

 rajapati, ketiga pada mayat tersebut#

Pelaksanaanya pertama ke sanggar 

Page 10: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 10/45

toya hning 7, ngenahing pipil ;, ngulapin,

ngaukin, dundunin#

Ring natah#, serawuhe ring setra 1,

nusang sawa, ngringkes , mnek 

tumpang salu 4, banten oton, sa&i#

Tingkah ngenahang sawa ring tumpang

salu nuhut turah# Sane lanang-lanang

mangda ring kiwa marerod, sane wadu

sakeng kaler sane

mayat, kedua ke  rajapati, ketiga ke

 angendag , keempat ngeplugin di bawah

sanggar tiga kali, kelima ngeplugin,

ngendag , men+angkul sebanyak tiga kali,

keenam diper+iki tirta panglukatan,

ketu&uh diper+iki tirta suci, kedelapan

menaruh  pipil , kesembilan ngulapin,

memanggil dan membangunkan# Setelah

tiba di halaman rumah, datang dari

kuburan, pertama nusang   mayat, kedua

ditaruh pada balai tumpang salu, ketiga

upakara oton, dilengkapi sesa&en (sa&i)#

Tentang +ara menempatkan mayat pada

tumpang salu sesuai dengan adat istiadat

setempat# Yang laki-laki paling tertua

agar di taruh dari selatan ber&a&ar 

tempatnya ke utara# Yang perempuan2a paling klih mererod ngelodang, dadosne

sane alit matmu ring tengah luh kalawan

muani#

 

+i !#ngutangan#  banten oton, sa&i,

menek bya 1, ngning eteh-eteh

 pengningan rangkep , ngaskara 4,

nga&um sekah 6, skar hura 3, tirtha

 panglukatan :, tirtha hning 2,

nampih#Sane ka&angkepin 1, pisang &ati ,

 paling tua ditaruh paling utara ber&a&ar ke

selatan, sehingga yang terke+il baik laki-

laki maupun perempuan bertemu di

tengah-tengah#

Pada hari pembakaran, banten oton,

sesa&en selengkapnya, menek bya, ngning 

alat-alat pengeningan rangkap dua,

 pangaskaran, ngajum sekah, adegan,

kedua ngajum kajang , ketiga

membersihkan, keempat  sekar ura,

Page 11: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 11/45

damar angenan 4, panguriyagan 6, pring

3, banten pemlapas#

Tingkah , ka sanggah su+i , panguntap

4, pamutan 6, ke banten 3, ka sawa :,

mayaban pateh kadi ring arep 2,

ngadegang 7, ngaturang pras ;,

magunting sekah 18, ma&a

kelima tirta panglukatan, keenam tirta

 suci, ketu&uh nampih# Yang dilengkapi

upakara, pertama  pisang jati, kedua

dammar angenan, ketiga  pangruyagan,

keempat  pering , kelima upakara

 pamlaspas#

Di dalam pelaksanaanya, pertama ke

sanggar su+i, kedua  panguntap, ketiga

 pamutan, keempat ke upakara, kelima ke

mayat, keenam dihaturkan seperti

didepan, ketu&uh ngadegang , kedelapan

menghaturkan  pras, kesembilan

magunting sekah, kesepuluh

2b ya-&aya 11, mlapas 1, mabakti 14,

maktyang sawa 16, tumpang salu 13,

raris munggah ka bale tumpang salu#

Piteges 1, ka&ang , pisang &ati 4,

adegang 6, angenan 3, panguriyagan# 

M#n#k *$a) 1, ka sanggah su+i ,

 panguntap 4, Bhatara a&i 6, pamutan 3,

damar kurung :, pamendak pabaktyan 2,

 pamrasan 7, ke banten gede ;, mayaban

majaya!jaya, kesebelas melaspas,

keduabelas sembahyang, bagi yang

melakukan upakara tersebut, ketigabelas

maktiang sawa, mundur tiga tapak 

keempat belas tumpang salu, kelimabelas

kemudian ditempatkan pada balai

tumpang salu  tersebut. Pelengkapnya

 pertama kajang , kedua  pisang jati,

ketiga adegan, keempat angenan, kelima

 pangruyagan#

 Menek bya)  pertama kesanggar su+i,

kedua  panguntap, ketiga Bhatara $&i,

keempat pamutan, kelima damar kurung ,

keenam  pamendakan, persembahyangan,

Page 12: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 12/45

 path kadi ring a&eng 18, ma&aya-&aya 11,

nataban 1, mabakti mapamit, myakaonin

sane mapras 14, melukat 16, mabhakti

13, matirtha hning 1:, matatbus 12,

natabin#

ketu&uh pamerasan, kedelapan ke banten

 gede, kesembilan dihaturkan sesuai

dengan yang di depan, kesepuluh

majaya!jaya, kesebelas natabin,

keduabelas sembahyang,  pamitan,

mabyakaon  yang di  pras, ketigabelas

melukat , keempatbelas sembahyang,

kelimabelas diper+iki tirta suci,

keenambelas metetebus, ketu&uhbelas

natab.7a pamrasan 17, matirtha 1;, matabuh#

Pangutangan) 1, mlapas bade , lembu

4, pemalungan 6, bale# Di pemuhunan 1,

ngentas sawa , matoya panembak 4,

ngenahang ka&ang 6, matirtha

 panglukatan 3, tirha pinunas :, tirtha

hning 2, pangentas 7, ngenahang adegang

;, pengutangan pisang &ati 18, ngen&utin#

Disampune basmi 1, ndhuh , masang

don buwah 4, pangeblag 6, nuduk galih 3,

ngreka kasa don bingin galih :, mrsihin

tur matirtha 2, nuduk galih bakta ke

sesendene tur nguyeg ke bale#

  pamerasan, majaya!jaya, kedelapan

 belas mrelina#

P#ngutangan  ( pembakaran mayat );1#

mlapas bade, # lembu, 4# pamalungan, 6#

balai, Di tempat pembakaran; 1# ngentas

mayat, . diperciki tirta penembak, 4#

menaruh kajang, 6#  diperciki tirta

 panglukatan, 3#  tirta pinunas, :. tirta

 suci, 2# tirta pangentas, 7# menaruh

adegan, ;#  pangutangan pisang jati, 18#

mulai pembakaran# Sesesudah mayat

tersebut habis terbakar 1# disiram dengan

air, # memasang daun pisang, 4#

 pangeblag , 6# memungut tulang, 3#

ngreka, dialasi kain putih daun beringin

di bawah tulang, :# dibersihkan, langsung

diper+iki tirta suci, 2# memungut tulang

Page 13: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 13/45

di taruh pada sasenden digilas di balai

7b salunglung, 7, nga&um kasturi ;, gnahang

ring pamuhunane#

Pangi"iman)  mayaban 1, ka sanggah

su+i , panguntap 4, pamutan 6, ke

 banten 3, ke sawa :, mayaban pateh ring

a&eng 2, ma&aya-&aya 7, nataban ;,

mabakti 18, toya mapralina 11, bangun

makirig tigang tampak, malih mapurwadaksina tur nglahut mamargi mangirim#

Muku") 1, nga&um sekah , udeng 4, tali

6, anteng 3, kakusang :, ka&ang 2,

kwangen 7, orthi ;, sekar ratna putih

 salunglung , 7# ngajum kasturi, ;# di

tempatkan pada tempat pembakaran#

 engiriman 1# upakara tersebut pertama

kali dihaturkan pada sanggar su+i, #

 panguntap, 4#  pamutan, 6# ke upakara,

3# ke mayat, :# dihaturkan sama dengan

yang didepan, 2# majaya!jaya, 7#

nataban, ;#  sembahyang pamitan, 18#tirta pralina, 11# persembahyangan

mayat, 1# berdiri kemudian mundur tiga

tampak, kemudian mapurwa daksina, 14#

mapralina dihadapan pemu&aan, 16#

selesai di buang ke laut, sehabis

 berkeliling tiga kali (mapurwa daksina)

kemudian langsung pergi ke laut#

 Mukur;  pertama kali ngajum sekah, #

udeng , 4# tali, 6# selendang, 3# kakusang,

:# kajang , 2# kwangen, 7# orti, ;# bunga

ratna putih,

;a madori putih, sulasih miyik, blangsah

 buwah, tali kubal, 18, prarahi 11, nama

1, mapralina di a&eng pawedan#

Pangi&#nang) 1, ke sanggah su+i ,

 panguntap 4, Bhatara $&i 6, ulun +aru 3,

+aru pangresiganaan :, +aru siap man+a

madori  putih,  sulasih miyik , blangsah

buah, tali kubal , 18#  prarai, 11# nama,

sesudah selesai ditaruh di depan balai

 pemu&aan#P#&aksanaan$a)  1# ke sanggar su+i, #

 panguntap, 4# Bhatara $&i, 6# ulun caru,

3# caru pangresiganan, :# caru ayam

Page 14: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 14/45

2, tiben tuwuh 7, ke banten +aru ;, ke

 panggungan 18, ke damar kurung 11, ke

 pabhaktian 1, pemrasan 14, ke banten

 pamukuran 16, maparba ring arep 13,

mabhakti +aru 1:, nguug +aru 12,

ngilenang sekah 17, ma&aya-&aya 1;,

 purwwa daksina 8, munggah ka

 paya&nan#

manca warna, 2# tiben tuwuh, 7 # ke

sesa&en caru, ;# ke  panggungan, 18# ke

dammar kurung , 11# ke tempat pemu&aan,

1#  pamerasan, 14# ke sesa&en

 pamukuran, 16# maparba  di depan, 13#

sembahyang ke caru, 1:# membongkar 

caru  (membuang +aru), 12# ngilenang 

 sekah, 17# majaya!jaya, 1;#  purwa

daksina, 8# ditaruh dibalai payadnyan,

;b 1# ke su+i , ke panggungan 4, kedamar kurung 6, ke pabhaktyan 3, ke

 pamrasan :, mapasupati 2, natabin 7,

mabhakti mapamit ;, mabyakaonan 48,

melukat 41, mabhakti 4, matirtha hning

44, natab 46, tirtha mapralina 43, pralina

4:, nedunang sekah 42, ngan+ungin

sekah 47, nguyeg wus puput raris

khaturin pabresihan, 4;, tirtha

 panglukatan 68, nga&um sekah kasturi,

wus puput kahaturin pras 61, mlapas

 bukur 6, munggah ka bukur 64,

nganyut# 

Nga*#n nistha) 1, nusang sawa

1# ke  suci, # ke  panggungan, 4# kedamar kurung , 6# ke pamujaan, 3# ke

 pamerasan, :# mapasupati, 2# natabin,

7# sembahyang pamitan, ;# mabyakaon

yang di  pras, 48# malukat , 41#

sembahyang, 4# diper+iki tirta suci,

metetebus, 44# natab pamerasan, 46#

tirta pabresihan, 43#  pralina, 4:#

menurunkan sekah, 42# membakar sekah,

47# menggilas, setelah selasai

dibersihkan, 4;# tirta panglukatan, tirta

 suci, setelah dihaturkan pras, 68# ngajum

 sekah kasturi, 61# mlaspas bukur , 6# di

taruh di bukur , 64# dihanyut#

Nga*#n nista menyu+ukan &enasah

(nusang sawa)18a ring balene, banten oton, sa&i, dapetan,

 byakaonan -( P#ngi"iman) nan+eb

sanggah su+i, banten oton, su+i, pan&ang

di balai-balai sesa&en oton,  saji, dapetan,

byakaon, #  pengiriman  mendirikan

sanggar su+i,  sajen oton, suci, panjang 

Page 15: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 15/45

matah lebeng, nasi angeb, bubur pirata,

nasi rare, nasi pengangon, pengrekaan,

 pabresihan, pengasturian, penganyutan#

4, Penganyutan banten soroan

 pengulapan#

Ring *a&#n#, ngentas sawa, penembak,

toya panglukatan, toya pakideh, mwah

 pinunas, toya hning, tirtha pangentas, tur 

ngan+ungin, wus puput raris nuduk galih

tur ngreka, disampune puput nguyeg

galih, kagnahang ring kasturi tur hyasin#

Nga*#n Madh$a, nusang sawa

matah lebeng   (mentah dan masak), nasi

angkeb, bubur  pirata, nasi rare, nasi

 pangkonan, perlengkapan  pangrekan,

 pabresihan, pengasturian, penganyutan#

Perlengkapan  penganyutan upakara

 soroan pengulapan#

P#"&#ngka!an di*a&ai  ngentas sawa,

tirta penembak, tirta pengukatan, tirta

 pekideh, serta tirta pinuas, tirta suci,

tirta pengentas, kemudian dibakar#

Selesai membakar tulangnya dipungut

lalu dibuatkan  pengerekan, selan&utnya

tulang itu digilas kemudian dituangkan

kedalam kelapa gading lalu dihiasi

dengan busana#

Nga*#n Mad$a, penyu+ian mayat

(nusang sawa)18b ring balene, nan+eb sanggah su+i,

tarpana, pan&ang matah lebeng, nasi

angkeb, bubuh pirata, nasi rare, nasi

 pangkonan, byakaonan, soroan

 pengulapan, nasi pangkonan be

karangan# Sampun munggah ring

 pragembal, pamrasan di ngiyu, man&uk 

 &ukung, pamudakan, sayut pengambeyan,

 pengasturian# Pabhaktian, damar kurung,

soroan su+i, 

1# pada balai-balai menan+apkan sanggar 

su+i, pula gembal suci, tarpana, panjang 

ilang matah lebeng, nasi angkeb, bubur 

 pirata, nasi rare, nasi pangkonan,

byakaonan, soroan pengulapan, nasi

 pangkonan, ulam karangan, ditempatkan

 pada  pula gembal, pamerasan sayut 

 pengambeyan, pamerasan  pada nyiru,

mancuk jukung. amudakan, sayut 

 pangambeyan pengasturian, pabaktyan,

Page 16: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 16/45

Pamutan, siap brumbun# !usan di

 balene raris mapepegat# 9gning, pe&ati#

+i !amuwunan#,  pangentas prabot

agagawa, tirtha panembak , tirtha pakideh,

tirtha panglukatan, tirtha hning,

dammar kurung, soroan suci, pamutan,

ayam brumbun# Setelah selesai

melakukan upa+ara di atas balai, lalu

mapapegatan  menghaturkan  pejati# Di

tempat pembakaran pertama kali

dilakukan pemotongan tali mayat, lalu

diper+iki tirta penembak, tirta pakideh,

tirta pengukatan, tirta suci,

11a   tirtha pangentas, raris nga+ungin#

Pengiriman nan+eb sanggah su+i, bebangkit, su+i, tarpana, pan&ang matah

lebeng, nasi angkeb bubuh pirata, nasi

rare, nasi pangkonan, nasi takilan, nasi

sagulung, alasan-alasan, pasu+yan,

 pangrekaan, kasturi, pamutan#

P#ngan$utan, soroan su+i, soroan

 pengulapan#

Nga*#n uttama diawali nan+eb sanggah

su+i# "pakara su+i , daksina gede 4,

tutwan 1, kayu sugih, pamayu 1, guru 1,

 pras 4, +atur atos, dharmagni atos,

dharma wiku, penguntap, su+i , soroan

, sesantun gede # 

tirta pengentas, lalu dibakar#

 angiriman menan+apkan sanggar suci,bebangkit, suci, tarpana, panjang ilang 

matah lebeng, nasi angkeb, bubur pirata,

nasi rare, nasi pangkonan, nasi takilan,

nasi sagulung, alas!alasan, pesucian,

 pengerekan, kasturi. enganyutan,

 soroan suci, soroan pengulapan.

Nga*#n Utama nanceb sanggah suci,

upakara; suci ", daksina gede #, tutuan

$, kayu sugih, pamayu $, guru $, pras #,

catur atos, dharmagni atos, dharma

wiku, penguntap, suci ", soroan ",

 sesantun gede ".

11b Ng#ndag ngu&a!in(  9an+eb sanggah

miwah pengulapan# wirnia dagingin, pesu+yan, byakaonan, pe&ati ke Dalem,

soroan su+i, soroan pengulapan#

*e 'ra&apati, soroan su+i, soroan

 Ngendag ngulapin.  'enan+apkan

sanggar serta  pengulapan, antara lain pesucian, byakaonan, pejati  dihaturkan

ke Pura Dalem,  soroan suci, soroan

 pengulapan# *e Pra&apati,  soroan suci,

Page 17: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 17/45

 pengulapan#

*e Sedahan Setra soroan su+i, soroan

 pengulapan# .ing bambange, sabilang

 bambang soroan su+i, soroan pengulapan,

 panak byu, pitik 1, silur bambang# 9gaba

sangga urip, pengawak +endana,

 pebresihan, pengulapan, byakaonan,

 pebrsihan, tirtha panglukatan, byakaonan,

 pabresihan, nan+eb sanggah soang-soang#

'ersihin, ngringkes, pebersihan, nan+eb

sanggah soang-soang# mersihin,

ngringkes, pebersihan#

 soroan pengulapan#

*e Sedahan Setra  soroan suci, soroan

 pengulapan# "pakara pada masing-

masing liang lahat  soroan suci, soroan

 pangulapan, anak pisang, anak ayam 1

ekor, sebagai penukar liang lahat

(bangbang), disertai  sangga urip,

 pengawak cendana, pabresihan,

 pengulapan, byakaonan, pabresihan

masing-masing ditan+apkan pada sanggar 

+u+uk#

'embersihkan ngringkes; pebersihan#

1a pangrekaan, lis sen&ata 3, ka&ang sari,

Pengrikesan, padudusan ptik +enik#

+i *a&# tum!ang sa&u, paplengkungan,

ayabane banten oton, sa&i +enik#  +i

!a*"#sihan ngning, eteh-eteh

 pangeningan, soroan su+i, soroan

 pengulapan#

Ngaska"a) ngayab ring sanggah su+i,

ngayab ka&ang pabresihan, kembang ura,

kereb sinom ental, lengis miyik, ukur,

ka&ang, tetukon, ka&ang, klakat sudamala#

Pan+a layuan, runtutane pisang &ati,

 pangerak, lis senjata 3 buah, kajang sari,

 pengrikesan, padudusan pati cenik #

an&utan Nga*#n Utama, tumpang salu

ditaruh di atas balai,  paplengkungan,

disertai upakara otonan, sa&i ke+il# Di saat

 pembersihan disiapkan perlengkapan

 pembersihan,  soroan suci, soroan

 pangupan#

Diwaktu  pangaskaran ngayab kajang 

 pabresihan, kembang ura, kereb sinom

ental, minyak wangi, ukur, kajang,

klakat sudamala. anca %ayuan,

 perlengkapannya  pisang jati, damar 

Page 18: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 18/45

damar kurung, angenan, panguryagan,

tukon, pisang &ati, adegan, pring, dasar 

kurung, angenan, panguryagan, tukon,

 pisang jati adegan, pering.

1b sarwwa 3#

Pam&a!as ka.ang, nistha, madya, utama#

Pam&a!as  pring, soroan su+i, soroan

 pengulapan, daksina gede# Pam"asan)

 banten soroan su+i, soroan pengulapan,

daksina gede, &ukung#

P#m&a!as *ad#) soroan bebangkit sesuaidengan tetagihan tukang#

P#ngu&a!an "ing !amuwunan

 pangentas-entas, penembak, panglukatan,

tirtha pekideh mwah pinunas, tirta hning,

 pengentas, ngaturin wus puput tibakang

 pan&ang pangedig lebeng matah#

+isam!un# n$#duh tbsang pangeblag,

lwirnia matatakan ngiyu anyar, aled

 busung, nasi mun+uk kukusan, nasi

mun+uk kukusan, nasi gibungan,

semuanya berdasarkan perhitungan

 ber&umlah lima#

 Pamlapas kajang nista , madya utama,

 pamlapas pering, soroan suci, soroan

 pengulapan, daksina gede, amrasan;

banten soroan suci, soroan pengulapan,

daksina gede, jukung # P#m&a!as Bad#

 soroan bebangkit   sesuai dengan permintaan tukang#

P#ngu&a!an  di tempat pembakaran

 pangentas!entas, panglukatan,

 penembak, tirta pekideh serta tirta

 pinuas, tirta suci pengentas, setelah

selesai menghaturkan  panjang pengedig 

lebeng matah  (mentah dan masak),

kemudian disiram dilan&utkan dengan

menghaturkan pangeblag, upakara

selengkapnya antara lain dialasi dengan

nyiru  baru, beralaskan  janur   (aled

 busung) nasi u&ung kukusan, nasi

 gibungan,

14a dadi kawisan, raka sarwa galahan dena &angkep, &a&a sahawnang maulam siap

mapanggang, sampyan metumpang,

tungked mun+uk dapdap, pasu+ian#

dadi kawisan, buah-buahanselengkapnya, serta &a&an diisi daging

ayam panggang,  sampian metumpang ,

tongkat +abang pohon dadap, pasucian#

Page 19: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 19/45

Pangi"iman#)  soroan bebangkit sesa&en

darpana# pangadang-adang, pabresihan,

 pangrekaan, kasturi, pamutan, sanggah

su+i,   bale selunglung pragembal(

Pangan$utan soroan su+i, sorotan

 pangulapan#

Iti tingkah nusang sawa 1) pabresihan,

) pengerekaan, 4) pangulungan, 6) rurub

ka&ang, 3) kreb sinom, :) lis sen&attha, 2)

tirtha panglukatan, 7) tirtha pengentas, ;)

tirtha hning 18) tirtha pengentas, 11)

 pa&ati 

Pangi"iman  soroan bebangkit sesajen

darpana, pangadang!adang, pabresihan,

 pangrekaan, kasturi, pamutan, sanggar 

agung, bale salunglung, pragembal.

 anganyutan ; soroan suci , sorotan

 pangulapan.

Ini tataa"a m#n$uikan ma$at

(menyu+ikan mayat) yang

 pelaksanaannya 1#  pabresihan, ".

 pangrekan, #. pangulungan, &. rurub

kajang, '. kereb sinom, . elis sanjata

', ) tirta panglukatan, *. tirta pinunas,

+. tirta suci, $. tirta pangentas, $$

 pejati.

14b Tingkah) 1, sisig , ambuh 4, toya anyar 

6, ngenahang kamben pengulungan 3,

lengis :, ptat swah bunga, mameka,

 boreh, minyak kumkuman, byakaonan,

matirtha, ngenahang rurub ka&ang,

mabakti, ngenahang pangrekaan, raris

matirtha pengentas tur gulung, magnah

ring petine# Iti tingkah rare mati sa&roning

3 oton, dwang tiban tengah# 

+i!a*"#sihan  pun&ung kuning,

 pangiriman, daptan, saha plangkiran

 padaharan#  Pang"#kan nganggen

P#&aksanaan selan&utnya 1  sisig, "

ambuh, 4 air bersih, 6 kain pembungkus,

3 minyak wangi, : sisir, petat  dan bunga,

 ber+ermin diolesi bedak harum, minyak 

kumkuman, byakaon, diper+iki air su+i,

diisi rurub kajang , sembahyangkan, diisi

 pangrekan, lalu diper+iki tirta pangetas

dan dibungkus ditaruh dalam peti# Ini

tentang pelaksanaan upa+ara kematian

 bayi yang baru berumur ,3 tahun#

Pada !#m*#"sihan  diisi bunga tun&ung

 putih dan kuning#

Pangi"iman dapetan  serta  pelangkiran

Page 20: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 20/45

kawangen ma&inah 11# Tirtha panglukatan

dados awadah# Tirtha pakideh, disampune

mareka manusa sane matuwuh 3 oton

kawas 

 padaharan#

Pang"#kan menggunakan kwangen diisi

uang 11, tirta panglukatan, tirta pakideh,

setelah selesai di<reka< diper+iki air su+i,

manusia yang berumur ,3 tahun

16a tannin rare(

U!aka"a mati matan#m &wi"n$a) yan

nan+eb sanggah su+i, upakaranya, lwire,

soroan pulagembal, pamutan ayam

 brumbun 1( Yan tan nganggen pragembal,upakaranya, sesayut pengambeyan, pras,

dapetan, odel kurenan, katipat soda

 pangaturan, soroan pengulapan,

 byakaonan# .untutannya, pan&ang lebeng

matah, nasi rare, nasi pangkonan, sui

darppana, sa&i, be karangan# "pakara

asoroh lwirnya 1, sesayut , pras 4,

 pangambeyan 6, dapetan 3, odel :,

kurenan 2, katipat, soda 7,

disebut anak-anak#

U!aa"a /"ang mati $ang diku*u"

antara lain menan+apkan sanggar su+i,

upakaranya sebagai berikut soroan pula

gembal, pamutan ayam brumbun 1,# Bilatidak menggunakan  pula gembal 

upakaranya sebagai berikut  sesayut 

 pangambean, pras, dapetan udel 

kurenan, ketupat  sodan  serta

 perlengkapan upa+aranya tersebut

 soroan pangulapan byakaonan

dilengkapi  panjang lebeng matah, nasi

rare, nasi pangkonan, su+i darpana,  saji

be karangan# "pakara yang satu lagi

sebagai berikut= 1#  sesayut , #  pras  4#

 pangambyan, 6# dapetan,  3# odel 

kurenan, :# ketupat 2# soda, 7

16b pangaturan ;, byakaonan# 

Iti, nga, !an.ang &#*#ng( wirnya, raka,

woh-wohan rangkep, banten agalah, nasimatempelos abesik mabe lan&ang base,

tipat akelan, &a&a uli abug, makaput ambu

 pada malalima, barak putih, nasi atanding

menghaturkan , byakaon.

Ini $ang dis#*ut !an.ang &#*#ng

 perlengkapan= buah-buahanselengkapnya, banten agalah,  satu

tanding   nasi matempelos, berisi lauk 

lanjang base (sirih), ketupat sebanyak :

Page 21: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 21/45

mabe sra, nasi atanding mabe kakul, nasi

atanding mabe +andana, nasi dwang

gulung mabe padang lepas, nasi

atempelos mabe glagah, ben katipate

taluh bakasem, blayag akelan mabe pesan

telengis, nasi takilan magantung disisine,

sate +alon balung katupang, balung

gending, nasi subeng mawadah +e

 buah, &a&an uli, abug  dibungkus dengan

ambu masing-masing 3 buah, merah

 putih, satu tanding  nasi diisi lauk terasi,

satu tanding nasi berisi lauk siput, satu

tanding nasi berisi lauk +endana, dua

 buah lauk nasi berisi lauk  padang lepas,

satu pelos nasi berisi lauk glagah, ketupat

 berisi telur asin, blayag  sebanyak : buah

 berisi  pesan  telegis,  satu mangkok nasi

 berisi lauk telengis  digantung disisinya,

sate calon balong katupang , balung 

 gending, nasi subeng 

13a per mabe piling-piling, nasi bantal mabe

sra, &a&a mapinda barong, balung +ili, nga,

kuping, kikil, +unguh, sami lebeng, ika

nga, pan&ang lebeng#

Iti, nga, !an.ang matah( wirnya, bras

a+atu, nyuh, taluh pada mabungkul,

gegtungan base tampelan, byu kayu a i&as

maiket benang selem, pis 3 keteng,

lelampadan genep, mawadah ko&ong,

timbul, nangka, sra barak, isen, &ahe,

kunyit mawadah ko&ong, bakaran

rangkep, panak kladi 1, akah nyane kari,

 &inah 3 keteng bolong, katipat nasi matah

ditaruh pada ceper   diisi lauk  piling!

 piling , nasi bantal berisi lauk terasi, &a&an

yang berbentuk barong yang disebut

balung cili, adalah telinga, kaki, hidung,

semua dimasak, itulah yang disebut

 panjang lebeng #

Ini $ang dis#*ut !an.ang matah, antara

lain beras satu acatu, kelapa, telur 

masing-masing satu butir,  gagetungan,

srih tampelan, satu tandan pisang kayu

diikat dengan benang hitam, uang kepeng

3, lelampedan  selengkapnya ditaruh

didalam kojong , buah tiwul, buah nangka,

terasi mentah lengkuas, &ahe, kunir,

ditaruh didalam kojong ,  Bakaran

Page 22: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 22/45

magantung, taluh matah, katipat lepet

matah , taluh bebek  

selengkapnya, satu batang anak pohon

keladi yang masih berisi akar, uang

kepeng 3, digantungkan ketupat nasi

yang masih mentah, ketupat lepet   yang

masih mentah, telur itik sebutir 

13b malablab 1, otot, dagdag, &ali-&ali, godem,

tbu mawadah +eper, bras sewarnna

mewadah +epr busung, padang lepas,

glagah, ambengan, pada 4, katik apesel,

mun+uk lidi, mun+uk dapdap 4 pesel, &inah mapesel dadi bsik, bnang tri datu,

mwah &e&ahitan, ktan, in&in, kamben, sate

matah sewarna sate &a&aringan, balung

gending, balung gantung# Ika ngaran

 pan&ang matah#

Iti !angadang0ngadang( wirnya

 pangalas-alas matatakan taledan, raka

sarwwa matah, don kayu kikyan, sente

 bang, paku a&i, kladi, simbar man&angan,

empak byu, glagah, ambengan, +a+ing

 base, padang lepas,

yang direbus, otot, dagdag, jail!jali,

 gudem, tebu ditaruh pada ceper , beras

 berwarna ditempatkan pada ceper   &anur,

 padang lepas, glagah, alang-alang,

masing-masing 4, katik satu ikat, pu+uk lidi, pu+uk dapdap, 4 ikat uang diikat

man&adi satu tridatu, serta jeahitan, beras

ketan, beras hitam, kain, sate mentah,

 berbagai &enis,  jejaringan, balung 

 gending , balung gantung , itulah yang

disebut panjang mentah#

Ini&ah $ang dis#*ut   pengadang!adang 

sebagai berikut  pangalas!alas, dialasi

dengan taledan, buah-buahan serba

mentah, daun kayu kikian, sente bang ,

 pakis sa&i, keladi,  simbar manjangan,

empak pisang, glagah, alang-alang,

+a+ing sirih, padang lepas,

1:a mun+uk dadap, mun+uk lidi, bluluk, don

dapdap, an+ak, bingin, kayu sugih, donandong, bi&a +atur, ran+angan atamas,

kdis, nyawan, taban, byu maiket

madaging &inah 3 keteng bolong, su&ang,

Pu+uk dapdap, pu+uk lidi, kolang-kaling,

daun dagdag , daun ancak , daun beringin,kayu sugih, daun andong , bi&a +atur,

rancangan $ tamas, sarang burung,

lebah, tabuan, pisang diikat diisi uang

Page 23: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 23/45

+ambeng, ilih, klakat sudamala, ke+er 

 padi, ulamnya daging alas#

Iti nasi !#ngang/n, lwirnya matatakan

taledan, nasi mawadah takir 3, maulam

ka+ang komak, saur, bi&a +atur, ke+er 

 padi, sampyan ulangsang, malih atanding

nasi mawadah takir 11, maulam serbuk 

ka+ang komak, bi&a +atur, ke+er padi,

sampyan ulangsang#

Iti nasi taki&an, lwirnya ma

lima kepen, sujang, cambeng, ilih, klakat 

 sudamala, kancer padi, lauknya binatang

hutan#

Ini nasi !angang/n (pengembala) antara

lain dialasi dengan taledan, nasi ditaruh

 pada takir 3 buah, diisi lauk ka+ang

komak, saur, bija catur, kecer padi,

 sampaian ulangsang   ditambah satu

tanding nasi ditaruh pada takir sebanyak 

11 buah, diisi lauk serbuk ka+ang polong,

bija catur, kecer padi, sampaian

ulangsang. 

Ini nasi takilan antara lain

1:b tatakan taledan, madaging katipat baan

upih 2 bsik, mun+uk lidi 3 pesel, saur 

 bira, ke+er padi, sampyan ulangsang#

Iki !ak#t/k, &wi"n$a) matatakan taledan, payuk anyar, madaging lis kumaligi,

 padma, ortthi paketok, ke+er padi, sawur,

 bira, sampyan ulangsang#

Iti daging !isang .ati, lwirnya bras

a+atu, taluh, pangi, pada 1, grang 4 ukud,

ka+ang komak gnep, gula mawadah

tangkih, bras +atur warnna mawadah

tangkih, glagah, ambengan, dapdap,

 padang lepas, padma 4, mun+ukne matali

lawe tridatu, &inah 4 keteng bolong,

dialasi dengan taledan, diisi ketupat yang

dibuat dari upih 2 buah, pu+uk lidi 3 ikat,

 saur bira, sampian ulangsang #

Ini  Pak#t/k , beralaskan taledan, priuk  baru, berisi lis kumaligi,  padma, orti

 paktok, kecer padi, saur bira, sampian

ulangsang #

Ini !#"&#ngka!an  !isang .ati  antara

lain beras acatu, telur, keluak, masing-

masing 1 buah, ikan teri 4 ekor, ka+ang

 polong selengkapnya, gula ditaruh pada

tangkih, 6 ma+am warna beras masing-

masing ditaruh pada tangkih, glagah,

alang-alang, dapdap,  padang lepas,

Page 24: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 24/45

 panak byu kayu, byu bunga1, makalung

 &inah

 padma  4 buah, u&ungnya diikat dengan

 benang tridatu (4 warna), uang kepeng 4,

anak pisang kayu, pisang bunga 1 buah,

diikatkan uang

12a 3, byu kayu a i&as maiket benang tridatu,

 &inah 3 keteng bolong, panakbyune

mambat benang selem, &inah :: keteng

 bolong# Ika nga pisang &ati#

Iki !an.ang ta*#, lwirnya nasine

tumpeng 1, madaging an+ak maulam

urutan sumuwuk, &ukut kasisat, bayem,

don dapdap, sambel maulig, nasi slem

mapinda bangkal, idup matanya botor,

layahnya &ahe, ma+undang kunyit, tabya,

nyuh, nasi barak mapinda barong,

malayah tabya, ma+undang kunyit, nasi

turas maleter paku, nasi samar maleter 

gagirang,

3 kepeng, setandan pisang kayu, diikat

dengan benang tridatu  (benang putih,

merah, hitam), uang kepeng lima, anak 

 pisang diikat dengan benang warna

hitam, uang :: kepeng, itulah yang

disebut pisang jati#Ini $ang dis#*ut  Pan.ang ta*#  antara

lain sebuah tumpeng berisi daun

 beringin, sebuah tumpeng berisi alang-

alang, sebuah tumpeng berisi daun ancak 

 berisi lauk berupa urutan sumuuk, sayur 

kasisat , bayam, daun dapdap, sambal

yang digilas, nasi hitam berwu&ud

 bangkal bermata bi&i ke+ipir, lidahnya

 &ahe ber+ula kunir, +abe, kelapa# 9asi

merah berwu&ud barong, lidahnya +abai

 ber+ula kunir, nasi turas maleter  paku,

nasi samar maleter gegirang,

12b taluh bebek makaput baan don byu,

maguling ban +arang dapdap, sate

maguling balung gnep, mwah sawarnnasate sane lebeng, bubuh pirata, bras

warnna 6, atanding, lidi 4 katih, don

dapdap 4 mun+uk madaging &inah 4

Telur itik dibungkus dengan daun pisang,

diguling   dengan tangkai dapdap, sate

diguling dan balung selengkapnya, sertasegala ma+am sate yang masak, bubur 

 pirata, beras berwarna sebanyak 6

tanding, 4 batang lidi, 4 pu+uk daun

Page 25: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 25/45

keteng bolong, lawe tridatu, su&ang

madaging twak arak, tungked, padi,

 padang lepas matali bnang tridatu# Ika

nga, pan&ang tabe#

Panu"$agan, &wi"n$a)  kampil masurat

 padma, masrombong ental, bras +atu,

 &inah 2 keteng bolong, bnang putih, byu

kayu matah i&as, maiket bnang tridatu

madaging &inah 3 keteng bolong

maiket ental, gluga

dapdap, diisi uang kepeng 4, benang

tridatu,  sujang   diisi nira arak, tongkat,

 padi, padang lepas, dikiat dengan benang

tridatu, inilah yang disebut  anjang 

-abe#

Pang"u$agan antara lain kampil   ditulis

 padma, diserobongi dengan daun lontar,

 beras catu, uang 2 kepeng, benang

 putih, pisang kayu yang mentah tandan,

diikat dengan benang tridatu, berisi uang

3 kepeng diikat dengan lontar, gluga,

17a gtih matah, gtih warak, gula 1, temu-

temu 3 soroh, sami mewadah tangkih,

tampelan makaput don byu, numbe ,

skar tun&ung biru matatakan tamas, ragi

, isen kunyit, bungkak makasturi, &aum

, kasuna 3, sami mawadah tangkih,

tamas, duren, sukun, nangka, bligo,

ketimun pada mabungkul, tingkih 3,

tiying buluh a+engkang makaput ipit don

tuwung sutra, kamben putih madaging

 &bugarum, mapa+ek wa&akling, tabya,

kasuna, ka+ang komak putih, bras

mawarnna 3, +raken asiki madaging

 pripih +endana, tembaga, kawat emas,

kawat tembaga, kawat slaka, +andana

darah mentah, darah badak, gula merah 1

 buah, temu-temuan 3 ma+am, semuanya

ditempatkan pada tangkih, tampelan

dibungkus dengan daun pisang, numba ,

 bunga teratai biru, ditaruh pada tamas,

ragi butir, lengkuas, kunir, kelungah di

kasturi, &arum buah, bawang putih 3

 buah, telur butir, semuanya ditaruh

 pada tangkihtamas, durian, sukun,

nangka, bligo, mentimun masing-masing

satu buah, kemiri 3 buah, bamboo buluh

1 +engkal dibungkus dengan daun terong

ipit, daun terong sutra, kain putih diisi

 pala, ditan+apkan majakeling , +abai,

 bawang putih, ka+ang polong putih, beras

 berwarna 3, satu craken  diisi  pripih

Page 26: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 26/45

+andana, tembaga, kawat emas, kawat

tembaga, kawat perak, +endana#

17b lenga wangi, burat wangi, pring 1,

madaging sindrong rangkep, madaging

 &bugarum, sampar wantu, don pala, sintok 

maswi, katik +engkeh, pula sai, sutra ba&u

emas, gaguling bulun landak, bulun

 banyak, bungbung ma&epit 3, madaging

lengis mawarna3, kben 3, madaging

kembang ura, mwah &inah manut ringurip, sasih# 'atali bnang mawarnna 3,

don an+ak, don bingin, tipat bagya3, ika

nga, panguryagan#

Ma&ih !a"i da"tthaning "a"#, durung

limang oton yusanya, ika ngaran rare, yan

sampun 3 oton wenang mapangentas,

masurat ka&ang, tetap upakaranya kadi

arep, yan patuting rare, wenang

ngalungah, puput

minyak wangi, sebuah piring diisi

 sindrong rangkep, diisi pala,  sampar 

wantu, daun pala, sintok masui, +engkeh,

 pulasai, sutra, ba&u emas,  geguling, bulu

landak, bulu banyak, bungbung  di&epit, 3

 buah diisi minyak 3, keben 3 buah diisi

kembang ura, serta uang  pangurip!urip,

sasih diikat dengan benang berwarna 3,daun an+ak, daun berigin ketupat bagia 3,

inilah yang disebut pangyuragan#

 

Lagi !#n.#&asan t#ntang *a$i, bila

umurnya belum mengin&ak ,3 tahun itu

yang disebut bayi, &ika sudah mengin&ak 

,3 tahu sebaiknya mapangentas,

memakai kajang , upakaranya lengakap

seperti yang tertera didepan, kalau masih

 bayi upa+aranya +ukup sampai ng&ungah

sa&a dikuburan#

1;a ring setra#

Iki agama n$atu" !addha, ngaran

utamaning utama,kapuusan ring

 pramayoga di gumi arab, di gumi 'kah,di gumi Industan, di gumi awa, di gumi

$sya, di gumi .a&a Pandita# Iki

kaputusan widhi widana ngaran utama

Ini dis#*ut Agama N$atu" Pada  yang

sangat utama yaitu *eputusan Pramayoga

di 9egara $rab, di 'ekah, di Hindustan,di awa, di $sia, di .a&a Pandita# Ini

*eputusan !idhi !idana sangat utama,

sangat dirahasiakan oleh Sang 'aha

Page 27: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 27/45

ika, ngaran pingitan ring ageraning ri

Dhang >uru aywa akweh winilang pati

lawaning urip# Iti sarining bebantenya

ngaran, tumurun ke Bali hing kuna,

ngaran Buddha kuna, ngaran Buddha

kalarem#

Ring Pu"wwa s#sa$ut kusuma .ati, nga,

taledan busung nyuh bulan, bungkakne 1,

momone 61 utama, madhya 11, nistha 3,

nga# antaran ptak, bras limang +atu,

tampelan 3, don kayunya 

>uru, &anganlah anda banyak menghitung

hidup dan mati# Ini intisari dari upakara

yang diturunkan ke Bali pada masa

lampau, yang disebut  Buda /una  yang

 &uga disebut *alarem

U!aka"a ditimu", disebut 0esayut 

 /usuma 1ati, sebagai alasnya (taledan)

dibuat dari &anur kelapa bulan, disertai

 buahnya yang muda satu butir,

momonnya  yang utama sebanyak 61,

yang menengah 11, yang sederhana 3,

yang disertai lantaran putih, beras 3 catu,

tampelan 3 buah, daun kayunya

1;b rwaning ganin&ring, rwanig nagasari,

rwaning +emara, tumpeng sweta1, pras,

tulung penyeneng +enik, biyu putih, tebu

 putih, sekar putih, rakanya sarwwa petak,

ortthi 3, lawe sweta, &inah 61 keteng

 bolong, iwak saung swettha pinanggang#

Ring daksina s#sa$ut *"ahma, nga#

tatakane busung nyuh udang,

 bungkakne1, momone 6; utama, madhya

;, nistha 3, nga# Duhur dulange madaging

 beras 3 +atu, rakta lantarannya, tampelan

3, don kayuning rwaning ginin&ring,

nagasari, naga puspa, nga, rwaning

daun  ganinjring , daun nagasari,  daun

+emara, tumpeng putih sebuah,  pras

tulung, panyeneng   ke+il, pisang putih,

tebu putih, bunga putih, benang putih,

uang 61 kepeng, lauk-pauknya ayam

 putih dipanggang#

+i S#&atan  disebut 0esayut Brahma

namanya, alasnya (taledan) digunakan

 &anur kelapa udang, buahnya yang muda

sebuah, momonnya 6; yang utama,

menengah ;, sederhana 3, diatas dulang

diisi beras 3 catu, lantarannya berwarna

merah, tampelan 3 buah, daun kayunya

Page 28: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 28/45

+mara, bang tumpengnya, pras, tulung

 panyeneng +enik, raka sarwwa bang,

 pisang bang, tebu bang, skar bang, ortthi

3, iwak sato wiring pinanggang 1#

daun ganinjring, nagasari, daun +emara,

tumpengnya merah,  pras, tulung,

 panyeneng   ke+il, buah- buahnya semua

 berwarna merah, pisang merah, tebu

merah, bunga merah, orti 3 buah, lauk-

 pauknya ayam merah dipanggang 1,

8a arthnya 6; keteng bolong, lawe bang#

Ring Pasima s#sa$ut masning ati, nga,

taledan sesayute busung nyuh gading, bungkakne 1, monmone 61 nga uttama,

madhya 2, nistha 3, duhur dulange

medaging bras 3 +atu, lantaranya pittha1,

 pras, tulung, sayut, panyeneng +nik,

donkayunya rwaning ginin&ring, rwaning

nagasari, rwanig +emara, raka sarwa

 pittha, biyu mas, tbu kuning, skar kuning,

ortthi 3, iwak sawung putih siwungan

 pinanggang 1, &inah 61, lawe pittha#

Ring utta"a s#sa$ut t&aga wa.a, nga#

tatakane busung nyuh mulung, nyuh

gadang wnang bungkakne 1, momone 62

utama, madhya 2, nistha 3, bras 

uangnya 6; kepeng, benang merah#

+i Ba"at dis#*ut Sesayut Masning Hati ,

sebagai alasnya (taledan) digunakan &anur kelapa gading, buahnya yang muda satu

 butir, momonnya  61 yang utama, yang

menengah 2, yang sederhana 3, diatas

dulang  diisi beras 3 catu, lantarannya  1

 buah berwana kuning,  pras, tulung,

 penyeneng   ke+il, daun kayunya daun

 ganinjring , daun nagasari,  daun +emara,

diisi buah-buahan serba kuning, pisang

mas, tebu kuning, bunga kuning, orti  3

 buah, lauk-pauknya ayam putih  siyungan

dipanggang, uang 61 kepeng, benang

kuning#

+i Uta"a dis#*ut  Sesayut Telaga Waja ,

alasnya (taledan) digunakan &anur kelapa

mulung , boleh &uga digunakan &anur 

kelapa hi&au, buahnya yang muda sebuah,

momonnya  62 yang utama, yang

Page 29: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 29/45

menengah 2, dan yang sederhana 3, beras

8b 3 +atu, lantaran ireng, tampelan 3, don

kayune pateh kadi ring arep, tumpeng

kresna 1, pras, tulung, penyeneng +nik,

raka sarwwa slem, by lumut, tbu +emeng,

skar ireng, ortthi 3, iwak sata ireng

mapanggang 1, &inah 62 utama, madhya

2, nistha 3, lawe ireng#

Ring Madh$a s#sa$ut t"i mu"ti, nga,

kulit sayut busung nyuh sudamala,

 bungkakne 1, momonne 63 uttama,

madhya 13, nistha 3, bras 3 +atu, lantaran

 brumbun, tampelan 3, pras, tulung,

 penyeneng +nik, skar sarwwa brumbun,

 byu ra&a, byu ratu pada wnang#

3 catu, lantarannya  hitam, tampelan  3

 buah, daun kayunya daun  ganinjring,

daun nagasari, daun +amara, tumpeng

hitam 1 buah,  pras, tulung, penyeneng 

ke+il, buah-buahan serba hitam, pisang

lumut, tebu hitam, bunga hitam, orti  3

 buah, lauk-pauknya ayam hitam

dipanggang 1, uang 62 kepeng yang

utama, menegah 2, dan yang sederhana 3, benang hitam#

Yang dit#ngah0t#ngah dis#*ut  Sesayut 

Tri Murti ,  kulit  sesayut   tersebut dibuat

dari &anur kelapa sudamala, buahnya

yang muda sebutir, momonnya  63 yang

utama, yang menengah 13, yang

saderhana 3, beras 3 catu, lantarannya

brumbun, tampelan  3 buah, daun

kayunya sama seperti diatas, tumpeng

brumbun sebuah, tampelan 3 buah, pras,

tulung, penyeneng   ke+il, bunga warna

brumbun, pisang ra&a, pisang ratu sama-

sama boleh,

1a tebu ratu, skar brumbun, ortthi 3, iwak ayam brumbun 1, pinanggang, &inah 63,

 bnang brumbun#

tebu ratu, bunga warna brumbun, orti  3,lauk-pauknya seekor ayam brumbun

dipanggang, uang 63 kepeng,, benang

brumbun#

Page 30: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 30/45

Nga*#n uttama, 'unggah ring sanggah

su+i, santun gede sarwwa 3, asiki, su+i

asoroh, +atur asoroh, +handra gheni,

dharma wiku, tumpeng guru, pras,

a&uman, tipat kelanan, pu+uk bahu,

tuttwan, +anang pasu+yan, tigasan,

 pemayu, prangkatan#

Ring Na*#, munggah su+i asoroh, santun

gede sarwwa 3, kekalih, pras a&uman,

tipat kelanan, +anang pasu+yan, tigasan,

 prangkatan#

Ring s/" sanggah suin#, pamutan

sarwwa 3, su+i 3, soroan 3, sesayut

 penganbeyan 3, 

Nga*#n Utama yang ditaruh pada

sanggar su+i, daksina gede  dengan

 perlengkapannya serba 3,  suci asoroh,

catur asoroh, candra geni darma wiku,

tumpeng guru, pras ajuman, ketupat :

 buah,  pucuk tutuan, canang pasucian,

tigasan, pamayu, prangkatan#

Pada Na*#  diisi  suci asoroh, santun

 gede serba 3, dua buah,  pras, ajuman,

tipat kelanan, canang pesucian, tigasan

 prangkatan#

U!aka"a $ang dihatu"kan  dibawah

sanggar agung, pamutan serba 3, su+i 3,

 soroan 3, sesayut pangambean 3,

1b tipat 3, &eg&eg urip 1, byakaonan 1#

Pangaska"aan ka.ang,  pragembal,

Pam&a!as tuk/n, santun gede sarwwa 3,

su+i asoro# Pamlapas pring, su+i asoroh,

santun gede sarwa 3, asiki# Pemlapas

 banten, su+i asoroh, santun gede sarwwa

3# Sanggah su+i ngaskara ka&ang, su+i

asoroh, santun gede sarwwa 3, asiki,

+andra gheni, dharma wiku, pras, a&uman,

tipat kelanan, +anang pasu+yan, tigasan#

.ing sor sanggah su+ine, pamutan syap

 brumbun 1, linggih ring a&eng santun

ketupat 3, jegjeg urip 1 buah, byakaon 1

 buah#

Pangaska"an Ka.ang  pulagembal #

Pam&as!as Tuk/n daksina gede serba 3,

 suci asoroh# P#m&as!as P"ing  suci

asoroh, daksina gede serba 3# Pam&as!as

Ba*ant#n,  suci asoroh, daksina gede

serba 3, Sui Ngaska"a Ka.ang  suci

asoroh, daksina gede  dengan

 perlengkapannya serba lima, candra geni

darma wiku, pras, ajuman,ketupat : buah

(kelan), canang pesucian tigasan#

"pakara yang dihaturkan dibawah

Page 31: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 31/45

gede, su+i asoroh, pras, a&uman, tipat

kelanan, pras penguntingan, pungun-

 pungun, blayag#

sanggar su+i,  pamutan, ayam brumbun#

"pakara dihadapan sang pendeta

daksina gede, suci asoroh, pras,ajuman,

ketupat :,  pras paguntingan, pungun!

 pungun blayag ,

a +asa" k# g"i$a bebek 3, taluh 3, pangi 3,

nyuh 3, syap 3# $tos bebek 1, bras 1,

 basa-basa magnep, taluh, lengis, base,

gula#

 P#*haktian,  bebangkit asoroh,

 pangadang-ngadang asoroh, pan&ang ,

nasi angkeb 1, bubuh pirattha, paketok,

okem-okem, gula sakerek, nasi

 pangangon 36 mabe ka+ang komak, nasi

rare , putih 11, ane putih mabe taluh,

ane kuning mabe sarin taluh, nasi

 pangadang-ngadang, angkal, barong

gnep, sa&i darppana 6 soroh#

Pangi"iman, bebangkit asoroh,

+asa" $ang dihatu"kan k# 1"i$a 3

ekor itik, 3 catu  beras, 3 butir telur, 3

 buah pangi, 3 butir kelapa, 3 ekor ayam,

atos, 1 ekor itik, beras, bumbu-bumbu

selengkapnya, telur, minyak , sirih, gula#P#*aktian bebangkitan asoroh#

P#m&as!as bebangkitan asoroh,

 pangadang!adang asoroh, panjang   dua

 buah, nasi angkeb  sebuah, bubur pirata,

 paketok, okem!okem, gula sakerek , nasi

 pangangon  36, lauk-pauknya ka+ang

 polong, nasi rare , nasi putih 11 lauk-

 pauknya putih telur, yang kuning

memakai lauk kuning telur, nasi

 pangadang!adang , bangkal, barong

selengkapnya, sesa&en darpana 6 soroh#

Pangi"iman bebangkit asoroh,

b santun gede sarwwa 3 asiki, a&uman 1,

tipat akelan, pasu+yan, tigasan# .ing sor 

su+i, +aru ayam brumbun 1, gnep#inggih ring a&eng mu&a sa&ine, sa&i gede,

daksina gede , su+i soroh, pras ,

soroh tipat kelan# !us ngirim, rawuh

daksina gede dengan perlengkapannya

serba3, ajuman asoroh, ketupat : buah,

 pesucian tigasan# Di bawah sanggar su+idihaturkan +aru ayam brumbun, dan

selengkapnya# "pakara yang ditempatkan

dihadapan sang Pendeta memu&a,  saji

Page 32: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 32/45

ring nganyut mapapegatan#

Nga*#n Madh$a, nga# pranawa,

 pamlapas ka&ang su+i asoroh# Pamrasan

su+i asoroh# Pebhaktian su+i asoroh,

arepan, bebangkit asoroh, pan&ang , nasi

angkeb 1, sa&i darppana &angkep

Pangi"iman, pragembal asoroh, pan&ang

 gede, daksina gede  buah,  suci   soroh,

 peras   soroh, ketupat kelan (1 bi&i)#

Setelah selesai Pengiriman sampai

 penganyutan dan papegatan#

Nga*#n Madia, yang disebut ngaben

madia  adalah !"anawa# P#m&as!as

ka.ang,  suci asoroh# Pam#"asan,  suci

asoroh. pabaktian suci asoroh# Di depan

bebangkit asoroh, panjang   , nasi

angkeb  sebuah,  saji  darpana

selengkapnya#

Pangi"iman) pulagembal asoroh#

4b ilang , nasi angkep 1, bubuh pirata 1,

 pangadang-ngadang 1, sa&i atangkep#

Pemlapas tunon, su+i asoroh# Sanggah

su+i pangiriman, munggah su+i asoroh,

santun gede sarwwa 3 asiki, sodan 1,

tipat kelanan, tebasan +andhra gheni,

dharma wiku#

Sor sanggah su+i, syap brumbun 1, gnep#

Tingkah-tingkah nyekah#

Ring sanggah sui munggah +atur,

 &a&ane nganut urip# Tebasan +andra gheni

dharma wiku, daksina gede sarwwa 3,

tatiga, su+i soroh, tumpeng guru 1,

 pu+uk bahu, tutwan# Pamayu, pras 4

 panjang ilang   buah, nasi angkeb

sebuah, bubur pirata 1 buah pangadang!

adang  1, sa&i selengkapnya#

P#m&as!as Tun/n,  suci asoroh# Sanggar 

su+i pada  pengiriman perlengkapannya,

 suci asoroh, daksina gede serba 3 sebuah,

 sodaan satu tanding , ketupat : (kelan),

tebasan candra geni, darma wiku#

"pakara caru  di bawah sanggar su+i

ayam brumbun selengkapnya#

Tentang P#&aksanaan N$#kah

 perlengkapan upakara pada sanggar su+i,

dihaturkan catur , &a&an sesuai dengan

 pangurip!urip, tebasan candra geni,

darma wiku, daksina  serba 3 tiga buah,

Page 33: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 33/45

tanding, soroan 4,  suci  4  soroh, tumpeng guru  1 buah,

 pucuk batu tutuan# Pama$u,  pras  tiga

tanding , soroan 4,

4b tipat 4 kelan, perangkatan 4, rantsan

saparadeg, pasu+yan# .ing sor sanggah

su+i +aru rsi gana asoroh, +aru ayam

aman+a gnep# Banten ring payadnyan,

 puspa i&o 1, tukon 1, pisang &ati 1, su+i

asoroh, sa&i 1, prangkat 1, pras , sodan1, pasu+yan 1, +atur asoroh, &a&ane

 pasangan, rantasan putih kuning, pras

angkepan 1, bebangkit asoroh,

kaklentingan awadah, brukn , misi

kumkuman 1, tken ambuh 1, gan&aran

apasang, sangsangan apasang, linggih

ring a&eng, daksina gede sarwwa 3,

kakalih,

ketupat 4 kelan, parangkatan 4, rantasan

 saperadeg, pasucian#

Di bawah sanggar su+i caru rsi gana

asoroh, bebangkit asoroh, caru ayam

manca warna selengkapnya# U!aka"a di

Ba&ai P$adn$an 1 buah  puspa  hi&au,tukon  satu buah,  pisang jati  satu buah,

 suci asoroh, sa&i 1 buah, prangkat  1, pras

,  sodaan  1 tanding, pasucian  1, catur 

asoroh, &a&an selengkapnya, rantasan

 putih kuning, pras angkepan 1, bebangkit 

asoroh, kaklentingan  ditempatkan pada

bruk   buah yang satu diisi air  

kumkuman, serta yang satu lagi berisi

ambuh, satu pasang  ganjaran, satu

 pasang  sangsangan# Di depan sang

 pendeta memu&a daksina gede  lengkap

serba 3 buah sebanyak buah,

6a +atur pasangan asoroh, pras , a&uman ,

tipat kelan, prangkat , tigasan

asaparadeg, pasu+yan#Bant#n tukang, su+i asoroh, +atur 

 pasangan asoroh, nasi prangkatan 1,

 pasegeh 1, nasin taksu 1, tigasan 1,

catur pasangan asoroh, pras , ajuman ,

ketupat kelan,  prangkat   , tigasan

selengkapnya,  pasucian# S#sa.#nTukang  suci asoroh, catur pasangan

asoroh, suci parangkatan 1, pasegeh 1#

Nasi Taksu 1 buah, tigasan, pasucian,

Page 34: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 34/45

 pasu+yan tipat, a&uman, pras 1#

Sane perlu kasyapang ritatkala ngaben

 pan&ang isin alas, paya, blego, waluh,

klongkang, ka+ang lentor, pusuh, pare,

ka+ang komak putih, ka+ang putih,

ka+ang u+u, ka+ang i&o, ka+ang barak,

temu lawak, temutis, temupoh,

temuagung, temuireng, temugongseng,

temukun+i, ubi kladi, 

ketupat ajuman, pras 1#

Yang perlu dipersiapkan di saat

melakukan upa+ara 9gaben panjang isi

hutan, peria, blego, waluh, ke+ipir,

ka+ang lentor , ka+ang  pusuh, pare,

ka+ang polong putih, ka+ang ucu, ka+ang

hi&au, ka+ang merah, Temulawak,

Temutis, Temupoh, Temu agung, Temu

gongseng, Temukon+i, umbi keladi,

6b basa-basa gnep, panak byu kayu#+/nd/nan, paku a&i, sente bang, kikyan,

simbar man&angan, dagdag sehe, &i&ih,

wot, biyas, endut, bluluk, sebun kedis,

nyawan, tabwan, +a+ing base, ambengan,

myana +emeng, padang lepas, glagah,

slasih miyik, don tabya bun, don te&a,

nagasari, sokasti, suddhamala, +mara,

+arang abas, plasa, waru lot, gatep,

kepelan#

Sui, 1) dasar tebu, tape, biyu, pan+a# )

 bunga-bungaan, kabeber tanpa sari,

kuluban, bolong-bolong, karna, 

 bumbu selengkapnya, anak pisang kayu,+aun0daunan, pakis a&i,  sente bang,

kikian, simbar menjangan, dagdag sehe,

gabah, dedak, pasir, lumpur,

kolangkaling, sarang burung, tawon,

tabwan, +a+ing sirih, sulasih merik , daun

tabia bun, daun teja, nagasari, sokesti,

 sudamala, +emara, carang abas, plasa,

warulot, gatep, kepelan.

 Suci   asoroh, dasar , tebu, tape, pisang

 pan+a, dasar &a&an putih ditaruh paling

depan, bunga!bunga, kabeber masari ,

 bunga-bunga kabeber yang tidak berisi

sari, kuluban 6, bolong! bolong, karna,

3a kabwan udang, &a&a kukus putih kuning,gegodoh, kekiping sengait# a&a kuning

magnah ring tebenan, kuluban, +andigara,

 bunga-bungaan, kabeber masari#

kabuan udang , &a&an kukus putih kuning, pisang goreng, kakiping ,  sengait # a&an

kuning ditaruh di tebenan, kuluban,

candigara, bunga! bunga, kabeber 

Page 35: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 35/45

Penangkeb, bungan temu, bungan duren,

klongkang, tuding padma, pe+uk telu,

+andigara, simbar, kemimitan, toro-toro,

krang, &a&a uli, bagina, penyon# Poros

solasan, base peselan 11 bidang mawadah

tangkih, mwah +eper saraswati# Bras,

 base tampelan benang, roko, don andong,

 &agut 1, bubuh pre+et, don bingin, don

 bingin magiling 4, madaging

masari, kabeber  tidak berisi sari dengan

 panangkebnya  (panutupnya) bungan

temu, bunga durian, ke+ipir, tuding,

 padma, pucuk telu, candigara, simbar,

kamimitan, toro! toro, kacang, jajan uli,

bagina, penyon. oros 0olasan; base

(sirih2 digabung $$ helai ditaruh pada

tangkih  atau ceper # a&an Saraswati

 beras, sirih, tampelan, benang, rokok,

daun endong , &agut 1, bubur preced  daun

 beringin, daun beringin yang digulung 4

diisi

3b bubuh, matampelan, ) samwan, pan+a,

tebu, byu, &a&a su+i gnep, &a&a magoreng,

tampelan 1, mawadah +eper apasang,

dumma, pan+a, ka+ang komak putih 3,

ka+ang putih 3, ubi 3 iris, kladi 3 iris,

isen 3 iris, bras mes, tampelan 3 bidang

mauwap &bugarum, mayeh +endana,

masusun antuk pabresihan, payasan#

Pisang mawadah +lekontong, mwah

 bedogan-bedogan , pisang matah,

ko&ong mwah pan+a, tebu, yape, pisang

masak, &a&a kukus putih kuning,

bubur matampelan  # 0amuan; panca,

tebu, tape, pisang, &a&an  suci

selengkapnya, &a&an digoreng, tampelan

1, ditaruh pada sepasang ceper ,  Duma

 panca, ka+ang komak putih 3, ketela

 pohon 3 iris, keladi 3 iris, lengkuas 3 iris,

 beras basah, tampelan  3 helai diolesi

dengan pala di+ampur dengan air 

+endana disusun dengan  pabresihan

 payasan, Pisang ditaruh pada

celekontong  serta bedogan  buah, pisang

mentah, kojong  serta panca tape, porosan

tegesan  3 helai, pisang masak, kojong 

serta  panca, tebu, tape, pisang masak,

 &a&an kukus putih,

:a kuning, gagodoh, kakiping, sengait, pisang goreng, kakiping, sengait , &a&an

Page 36: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 36/45

sanganan su+i gnep, &a&a uli, bagina,

sampyan pusung# ampad, # .erasmen

mawadah +lemik, &u&ukutan mawarnna

masusun bantal lada mwah keber 

keberan# 9asi pnek 6, madaging

rerasmenan mwadah +lemik, 3, Yan

makaryya munggah su+i gede, wewehin

sanganane mangda &angkep 11, warnna

nasi sekul#

Iti surat pripih +andanna

Iti surat pripih emas

Iti rara&ahan dyunnika

 suci selengkapnya, &a&an uli, bagina,

 sampian pusung, lampad   , rerasmen

ditaruh pada celemik , sayur-sayuran

selengkapnya disusun bantal lada  serta

keber3keberan, nasi  penek   6 diisi

rerasmen  ditaruh pada celemik   3#

Bilamana melakukan upa+ara

mamungkah,  suci   gede  ditambah &a&an

selengkapnya 11 warna, nasi sekul #

Ini lembaran (pripih) +endana

Ini lembaean (pripih) emas

Ini rera&ahan (gambar) pada &un#

Page 37: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 37/45

Page 38: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 38/45

:b Payuk madaging padma# Tampus payuk,

yan lanang, lawe bang, yan wadu, lawe

ireng# awen ipun, 1 ileh, 11 katih#

Sehet mingmang agabung 11 katih, 11

sehet# Sehet mingmang pangiriman,

agabung 3 ktih, 4 sehet#

Periuk diisi padma, tampus  periuk, bila

laki-laki digunakan benang merah, bila

 peremupuan digunakan benang hitam,

 benang dilingkarkan 1 kali, padang

lepas 11 batang, seet mingmang  digabung

 &adi satu sebanyak 11 batang#

Pangiriman satu gabung sebanyak 3

 batang dan 4 ikat#

Page 39: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 39/45

2a

"lap ulap muah tulis klasa "lap ulap muah tulis klasa

Page 40: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 40/45

*akitir *akitir  

2b Iki ka&ang Sari, *a&ang 'abrsih,

lanang, $ngkaranya, Bang

Yan !adu $ngkaranya ireng

Iki *a&ang .are,

Ini ka&ang sari, ka&ang mebersih

aki-laki $ngkaranya Bang

Perempuan $ngkaranya Ireng

Ini ka&ang .are

Page 41: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 41/45

Padma sane lanang

Padma sane wadu

Padma yang laki-laki

Padma yang perempuan

Page 42: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 42/45

7a *a&ang sekah "ttama lanang

*a&ang sekah "ttama !adu

*a&ang sekah "tama laki-laki

*a&ang sekah "tama !anita

Page 43: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 43/45

*a&ang sekah 'adya anang

*a&ang sekah 'adya !adu

*a&ang sekah 'adya aki-laki

*a&ang sekah 'adya !anita

Page 44: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 44/45

7b N$an tingkahing kam*#n d/n *ingin#

Sane lanang 36 bidang, sane istri 6;

 bidan, uttama# Sane lanang 43 bidang,

sane istri 44 bidang madhya# Yen nyibak 

 buluh ne mwani dadi 11, ne luh dadi ;#

Tingkah nga&um sekah skar putih mwah

kuning, blangsah buah, buluh masurat

adan sang kaprateka, tngah buluh mirah#

*apas, maduri putih, madhyaning buluh

misi nama, soring buluh tngah, misi

sosokan, makampuh putih, masurat

kaputusan, maprrahi, matungked, sheet

mingmang#

Ini tata a"a kam*#n daun *#"ingin#

Yang laki-laki 36 helai, yang perempuan

6; helai, yang menengah, laki-laki 43,

yang permpuan 44 helai# *alau

membelah bambu, untuk laki-laki

men&adi 11, untuk yang perempuan

men&adi ;# Tata+ara ngajum  sekah,

memakai bunga putih kuning, blangsah,

 bambu bertuliskan nama orang yang

diupa+arai, ditengah bambu diisi mirah

dan kapas, madori putih, pada bagian

tengah bambu diisi nama, dibagian

 bawah dalam, berisi  soksokan, memakai

kain putih, bertuliskan keputusan, diberi

gambar wa&ah, bertongkat,  sehet 

Page 45: Teks Yama Purwana Tattwa

7/17/2019 Teks Yama Purwana Tattwa

http://slidepdf.com/reader/full/teks-yama-purwana-tattwa 45/45

Inan lontar druwen I 'angku $rkka,

Byaslantang Tukad Bsi, *atdhunin olih i

 9yoman Degeng# Ban&ar *uwum

*arangasem# Puput sinurat, kala dina,

$,", !ara !ayang, Sasih *asa, Isaka

1;1:#

mingmang #

Babon lontar milik I 'angku $rka,

Byaslanyang Tukad Besi# Disalin oleh I

 9yoman Degeng, Ban&ar *uwum

*arangasem# Selesai ditulis, hari Selasa,

"manis, !uku !ayang, bulan *asa,

Isaka 1;1:#