Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
Transcript of Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
1/46
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
DEMOKRASI:
Antara Teori dan Pelaksanaannya di
Indonesia
DR. NICOLAUS USKONO
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
2/46
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
Deskripsi Singkat
• Materi perk!ia"a# i#i $e$%a"a& te#ta#'pe#'ertia#( $ak#a( $a#)aat *a# +e#i&-+e#i
*e$,kra&i. Ke$*ia# $e#'e#ai pe!ak&a#aa
*e$,kra&i *i I#*,#e&ia *a# *e$,kra&i *i #e'ara
!ai#. Ak"ir#a( %a'ai$a#a $e#'e$%a#'ka# &ika
*e$,krati&.
#2011
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
3/46
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
#2011
Kompetensi yang mau dicapai
• Ma"a&i&a *i"arapka# *apat $e#+e!a&ka# pe#'ertia#
$ak#a( *a# $a#)aat *e$,kra&i.
• Ma"a&i&a *apat $e$a"a$i te#ta#' #i!ai-#i!ai *e$,kra&
pri#&ip *a# para$eter *e$,kra&i( +e#i&-+e#i& *e$,kra&
*a# $e#'raika##a *a!a$ ke"i*pa# &e"ari-"ari.
• Ma"a&i&a *apat $e$%e*aka# pe!ak&a#aa# *e$,kra&
*i I#*,#e&ia *e#'a# pri#&ip *e$,kra&i a#' #ier&a!.
•Ma"a&i&a *apat $e#'e$%a#'ka# &ikap *e$,krati*a!a$ ke"i*pa# &e"ari-"ari.
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
4/46
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
Subpokok a!asan
• Pe#'ertia# De$,kra&i• Ma#)aat De$,kra&i
• Ni!ai-#i!ai De$,kra&i
• Pri#&ip-pri#&ip De$,kra&i• Para$eter De$,kra&i
• Ma3a$-$a3a$ De$,kra&i
• De$,kra&i *a!a$ Si&te$ NKRI
• De$,kra&i Pa#3a&i!a
#2011
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
5/46
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
#2011
PE"#ERTIA" DEMOKRASI
$% Arti Demokrasi Secara Etimologis• I&ti!a" 5*e$,kra&i6 %era&a! *ari %a"a&a 7#a#i demo
9rakat: *a# kratein/kratos 9 pe$eri#ta"a#:. Se3ar"ara)ia" *e$,kra&i %erarti pe$eri#ta"a# ,!e" rakagovern or rule by the people:.
• De#'a# *e$ikia# *e$,kra&i a*a!a" pe$eri#ta"a# *arakat( ,!e" rakat( *a# #tk rakat. Rakat %erka&a.
• ;eka#a# pa*a kata rakat $e##+k pa*a pe#eka#ap,&i&i rakat a#' %e'it ti#''i *a!a$ &i&te$ *e$,kra&i i#
$e#+a*i +e!a& *e#'a# i&ti!a" vox populi vox Dei 9 &arrakat a*a!a" &ara ;"a#:.
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
6/46
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
#2011
&% Arti menurut '"ES(O ta!un $)*)
1. I&ti!a" *e$,kra&i *i#ataka# &e%a'ai #a$a a#
pa!i#' %aik *a# a+ar #tk &e$a &i&te$ ,r'a#i&a&p,!itik *a# &,&ia! a#' *iper+a#'ka# ,!e" par
pe#*k#'#a a#' $e$p#ai pe#'ar".
2. I*e $e#'e#ai *e$,kra&i *ia#''ap $e$p#ai ar
'a#*a ata ambiguous. Sekra#'-kra#'#a a*5ambiguity’ keti*akpa&tia#: $e#'e#ai !e$%a'a
!e$%a'a ata 3ara-3ara a#' *ipakai #t
$e!ak&a#aka# i*e( ata $e#'e#ai kea*aa# k!tra
&erta "i&t,ri& a#' $e$pe#'ar"i i&ti!a"( i*e( *apraktek *e$,kra&i.
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
7/46
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
#2011
+% Arti Setela! Perang Dunia II
• Se3ara ),r$i! pe#'ertia# *e$,kra&i $erpaka# *a&a*ari %a#ak #e'ara *i *#ia.
• Na$#( &etiap #e'ara $e$p#ai 3iri k"a& *a!a$$e!ak&a#aka##a. >a! i#i ter'a#t#' *ari &e+ara"pa#*a#'a# "i*p( *a# %*aa %a#'&a $a&i#'$a&i#'.
• O!e" kare#a it *ike#a! %er%a'ai $a3a$ pa"a$$e#'e#ai *e$,kra&i. A#tara !ai#? *e$,kra&k,#&tit&i,#a!( *e$,kra&i par!e$e#ter( *e$,kra&&,&ia!( *e$,kra&i rakat( *e$,kra&i !i%era
*e$,kra&i terpi$pi#( *e$,kra&i S,iet( *e$,kra&Pa#3a&i!a( *a# !ai# &e%a'ai#a.
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
8/46
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
#2011
*% Pengertian Terminologis Demokrasi1. Harris Soche( $e#'ataka# %a"a *e$,kra&i a*a!a" %e#t
pe$eri#ta"a# rakat.
2. Hennry B. ayo( $e#e%tka# %a"a *e$,kra&i a*a!a&i&te$ p,!itik.
!. ".#. Strong ( $e#'ataka# %a"a *e$,kra&i $erpaka# &i&te$pe$eri#ta"a# *e#'a# &i&te$ peraki!a#.
$. %nternational "ommission &or 'urist ( $er$&ka# %a"*e$,kra&i a*a!a" &at %e#tk pe$eri#ta"a# *i $a#a "a$e#'a$%i! kept&a# p,!itik *i&e!e#''araka# $e!a!i akiaki! rakat a#' *ipi!i" $e!a!i pe$i!.
(. Samuel Huntington( $e#'ataka# %a"a *e$,kra&i a*a!a&i&te$ p,!itik.
). *braham +incoln( $e#'ataka# %a"a *e$,kra&i a*a!ape$eri#ta"a# *ari rakat( ,!e" rakat *a# #tk rakat.
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
9/46
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
#2011
,% Demokrasi sebagai entuk Pemerinta!an
Me#rt P!at,( %e#tk pe$eri#ta"a# *apat *i%e*aka# $e#+a*i?
1, onarki ( ait %e#tk pe$eri#ta"a# a#' *ipe'a#' ,!e
&e&e,ra#' *a# *i+a!a#ka# #tk kepe#ti#'a# rakat %a#ak.2, -irani ( ait %e#tk pe$eri#ta"a# a#' *ipe'a#' ,!e
&e&e,ra#' *a# *i+a!a#ka# #tk kepe#ti#'a# pri%a*i.
!, *ristokrasi ( ait %e#tk pe$eri#ta"a# a#' *ipe'a#' ,!e&eke!,$p,k ,ra#' *a# *i+a!a#ka# #tk kepe#ti#'a# raka%a#ak.
$, ligarki ( ait %e#tk pe$eri#ta"a# a#' *ipe'a#' ,!e&eke!,$p,k ,ra#' *a# *i+a!a#ka# #tk kepe#ti#'ake!,$p,k.
(, Demokrasi ( ait %e#tk pe$eri#ta"a# a#' *ipe'a#' ,!erakat *a# *i+a!a#ka# #tk kepe#ti#'a# rakat %a#ak.
), obokrasi/khokrasi ( ait %e#tk pe$eri#ta"a# a#*ipe'a#' ,!e" rakat( tetapi rakat ti*ak ta" apa-apa.
UM10 080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
10/46
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
#2011
Me#rt icollo achieavelli ( %e#t
pe$eri#ta"a# *i%e*aka# $e#+a*i *a( ait
1. onarki ( a*a!a" %e#tk pe$eri#ta"a# a#' %er&i)akera+aa#. Pe$i$pi# #e'ara $$#a %er'e!ar ra+a
rat( kai&ar ata &!ta#. Mi&a!#a? I#''ri&( Ma!a&ia
epa#'( Ara% Sa*i( ;"ai!a#*.
2. 0epublik ( a*a!a" %e#tk pe$eri#ta"a# a#*ipi$pi# ,!e" &e,ra#' pre&i*e# ata per*a#
$e#teri. Mi&a!#a? A$erika Serikat( I#*ia( Pra#3i&
K,rea Se!ata#( I#*,#e&ia( *&%#a.
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
11/46
UM10 080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
12/46
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
#2011
.% Demokkrasi sebagai Sikap /idup• De$,kra&i *ipa"a$i &e%a'ai &ikap "i*p ata pa#*a#'a
"i*p *e$,krati&( arti#a &i&te$ *e$,kra&i it ti*ak *ata#'t$%" *a# %erke$%a#' *e#'a# &e#*iri#a( $e!ai#ka$erpaka# &at &a"a #ata *ari &etiap ar'a #e'ara atape#e!e#''ara #e'ara #tk %erperi!ak &e*e$ikia# rp&e"i#''a $e#*k#' &i&te$ pe$eri#ta"a# a#' *e$,krati&.
• Peri!ak it %erkaita# *e#'a# #i!ai-#i!ai *e$,kra&i. Peri!ak
a#' &e#a#tia&a %er&a#*ar pa*a #i!ai-#i!ai *e$,kra&i aka$e$%e#tk %*aa ata k!tr *e$,kra&i.
• Pe$eri#ta"a# *e$,krati& $e$%t"ka# k!tr *e$,kra#tk $e$%at#a ek&i& *a# te'ak.
• Peri!ak *e$,kra&i a*a *a!a$ $a#&ia it &e#*iri( %aik &e!ak
ar'a #e'ara $ap# pe+a%at #e'ara.
UM10 080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
13/46
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
#2011
DEMOKRATISASI
• De$,krati&a&i a*a!a" pe#erapa# kai*a"-kai*a" atapri#&ip-pri#&ip *e$,kra&i pa*a &etiap ke'iata# p,!itike#e'araa#. ;+a##a a*a!a" ter%e#tk#a ke"i*pap,!itik a#' %er3irika# *e$,kra&i.
• De$,krati&a&i $erpaka# &at pr,&e& per%a"a# *a
&i&te$ pe$eri#ta"a# #,#-*e$,kra&i $e#+ ke &i&te$pe$eri#ta"a# *e$,kra&i.
• Pr,&e& per%a"a# ter+a*i &e3ara %erta"ap. Sa$e>#ti#'t,# $e#ataka# %a"a pr,&e& *e$,krati&a&%er!a#'&#' *a!a$ ti'a ta"ap( ait? %erak"ir#a reBi$
#,#-*e$,krati&( pe#'k"a# reBi$ *e$,krati&( *ape#'k,#&,!i*a&ia# &i&te$ a#' *e$,krati&.
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
14/46
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
#2011
• De$,krati&a&i +'a %erarti pr,&e& $e#e'akka# #i!ai-#i!a
k!tr: *e$,kra&i &e"i#''a &i&te$ p,!itik *e$,kra&
*apat ter%e#tk.• De$,kra&i ti*ak aka# *ata#'( t$%"( *a# %erke$%a#
*e#'a# &e#*iri#a *a!a$ ke"i*pa# %er$a&araka
%er%a#'&a( *a# %er#e'ara. De$,kra&i per! *ita#a$ka
*a# *ii$p!e$e#ta&ika# *a!a$ ke"i*pa# &e"ari-"ari.• De$,kra&i %erke$%a#' *a# $e#'a!a$i per%a"a#( *a
$erpaka# %e#tk pe$eri#ta"a# *a# &i&te$ p,!iti
$e#+a*i &at pa#*a#'a# ata %*aa "i*p( ait
pa#*a#'a# "i*p *e$,krati&.
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
15/46
UM10 080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
#2011
Man0aat Demokrasi
1. Ke&etaraa# &e%a'ai War'a Ne'ara
2. Me$e#"i Ke%t"a#-ke%t"a# U$$
/. P!ra!i&$e *a# K,$pr,$i
. Me#+a$i# >ak-"ak Da&ar 4. Pe$%ara# Ke"i*pa# S,&ia!
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
16/46
UM10 080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
#2011
"ilai1nilai Demokrasi
1. Ke&a*ara# aka# p!ra!i&$e
2. Sikap ++r *a# pikira# a#' &e"at
/. Sikap ker+a &a$a *a# &ikap &erta itika* %aik *
a#tara $a&arakat ar'a. Sikap ke*ea&aa#
4. Perti$%a#'a# $,ra!
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
17/46
U 0 080 C S G G
#2011
Prinsip1prinsip Demokrasi
Me#rt R,%ert A. Da"! a*a < pri#&ip *e$,kra&i?• K,#tr,! ata& kept&a# pe$eri#ta"
• Pe$i!i"a# a#' te!iti *a# ++r
• >ak $e$i!i" *a# *ipi!i"• Ke%e%a&a# $e#ataka# pe#*apat ta#pa
a#3a$a#
• Ke%e%a&a# $e#'ak&e& i#),r$a&i
• Ke%e%a&a# %er&erikat a#' ter%ka
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
18/46
#2011
Parameter Demokrasi
1. Pe$%e#tka# pe$eri#ta"a# $e!a!i pe$i!.2. Si&te$ perta#''#'+aa%a# pe$eri#ta".
/. Pe#'atra# &i&te$ *a# *i&tri%&i keka&aa
#e'ara.. Pe#'aa&a# ,!e" rakat
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
19/46
#2011
MA(AM1MA(AM DEMOKRASI
$% Demokrasi erdasarkan (ara Menyampaika
Pendapata2 Demokrasi 3angsung 4direct democracy 2
Rakat *iikt&ertaka# *a!a$ pr,&e& pe#'a$%i!akept&a# p,!itik #tk $e#+a!a#ka# ke%i+akape$eri#ata"a#.
b2 Demokrasi Tak13angsung atau DemokrasPer5akilan 4representative democracy 2
Kept&a# p,!itik *i!ak&a#aka# ,!e" aki!-aki! rakaa#' *ipi!i" *a# %erta#''#'+aa% ter"a*ap pe$i!i"
berkembang di %nggris abad 1134 5ropa da *merika Serikat :
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
20/46
#2011
c2 Demokrasi per5akilan dengan penga5asalangsung dari rakyat
De$,kra&i i#i $erpaka# 3a$pra# a#tar*e$,kra&i !a#'&#' *e#'a# *e$,kra&i peraki!a#Rakat $e$i!i" aki!#a #tk $e#'a$%i! kept&ap,!itik *a# aki! rakat *a!a$ $e#+a!a#ka# t'a*iaa&i ,!e" rakat $e!a!i re&erendum *a# inisiat
rakyat. 0e&erendum a*a!a" pe$#'ta# &ara #t$e#'eta"i ke"e#*ak rakat &e3ara !a#'&#'. A*ti'a k!a&i)ika&i re)ere#*$?
• Re)ere#*$ a+i% - $e$i#ta per&et+a# rakat "a! pe#ti#
• Re)ere#*$ ti*ak a+i% ata& &!a# *ari rakat
• Re)ere#*$ k,#&!tati) $i#ta perti$%a#'a#
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
21/46
#2011
&% Demokrasi erdasarkan Prioritas
$% Demokrasi 6ormal
De$,kra&i ),r$a! $e$a#*a#' *a# $e#e$patka&e$a ,ra#' *a!a$ ke**ka# a#' &a$a *i %i*a#p,!itik ra#pa $e#'ra#'i ke&e#+a#'a# ek,#,$i.
b2 Demokrasi Material
De$,kra&i $ateria! $e$a#*a#' $a#&ia $e$p#ake&a$aa# *a!a$ %i*a#' &,&ia!-ek,#,$i( &e"i#''per&a$aa# *i %i*a#' p,!itik ti*ak $e#+a*i pri,rita&.
c2 Demokrasi (ampuran
De$,kra&i i#i $e#3iptaka# ke&e+a"teraa# &e!r
rakat *e#'a# $e#e$patka# per&a$aa# *era+at *a"ak &etiap ,ra#'.
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
22/46
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
23/46
#2011
*% Demokrasi erdasarkan 7e5enang dan
/ubungan antar Alat Kelengkapan "egara
a2 Demokrasi sistem Parlementer • DPR !e%i" kat *ari pe$eri#ta"
• Me#teri %erta#''#'+aa% pa*a DPR
• Pr,'ra$ ke%i+aka# ka%i#et *i&e&aika# *e#'at+a# p,!itik a#'',ta par!e$e#
• Ke**ka# kepa!a #e'ara &e%a'ai &i$%,! ti*a
*apat *i'a#'' ''at
• ika pe$eri#ta" ti*ak $a$p( a#'',ta DPR*apat $e#'a+ka# $,&i ti*ak per3aa
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
24/46
#2011
b2 Demokrasi Presidensial
• Ne'ara *ikepa!ai pre&i*e#
• Keka&aa# ek&ekti) pre&i*e# *i+a!a#ka%er*a&arka# ke*a!ata# a#' *ipi!i" *ari *a# ,!erakat $e!a!i %a*a# peraki!a#
• Pre&i*e# $e$p#ai keka&aa# $e#'a#'ka*a# $e$%er"e#tika# $e#teri
• Me#teri ti*ak %erta#''#'+aa% kepa*a DPR$e!ai#ka# kepa*a Pre&i*e#. Pre&i*e# *a# DPR$e$p#ai ke**ka# a#' &a$a &e%a'a!e$%a'a #e'ara( *a# ti*ak *apat &a!i#
$e$%%arka#.
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
25/46
#2011
$% Masa A5al Kemerdekaan 4$)*,8$),)2Ma&a aa! ke$er*ekaa# a*a!a" masa demokrasi yanmenon6olkan 7 &i&te$ par!e$e#ter6 ata 7 &i&te$pe$eri#ta"a# p,!a I#''ri&6. Si&te$ i#i %er*a&arka# pa"a$%ndividual +iberalisme’ a#' $e#,#+,!ka# pera#apar!e$e# &erta partai-partai p,!itik.
Pe#erapa# &i&te$ par!e$e#ter i#i $e#'aki%atka#?
1: Per&ata# *a# ke&ata# %a#'&a *a# #e'ara a#&e$!a %er"a&i! *i'a!a#' $e#+a*i ke#*,r ti*ak !a'
$e#+a*i &at kekata# k,#&trkti) *a!a$ $e#'i&ke$er*ekaa#.
DEMOKRASI DA3AM SISTEM "KRI
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
26/46
#2011
2: S!it $e$perte$ka# kepe#ti#'a# partai-partai p,!it
a#' %er%e*a-%e*a %a"ka# 3e#*er#' ti$%! %e#tr,ka#.
/: ;i$%! pe!a#' %a'i partai-partai p,!itik a#' %e!$$a$p %erpera# &e%a'ai 5,p,&i&i k,#&trkti
$e#*,$i#a&i par!e$e# &e!a! $e!a"irka# kritik a#
$e#,#+,!ka# kekra#'a# pe$eri#ta" ta#pa $a$p
$e#'a+ka# pr,'ra$-pr,'ra$ a!ter#ati) &e%a'ai +a!a
ke!ar#a.
: ;er%e#tk#a 5ka%i#et k,a!i&i $!ti partai6 a#' !e$a"
ti*ak $a#tap( ti*ak e)ekti)( ti*ak $a$p $e!ak&a#aka
pr,'ra$ ker+a#a( %a"ka# *e#'a# $*a" &eakt-akt
*i+at"ka# kare#a partai-partai p,!itik $e#ar*k#'a##a.
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
27/46
#2011
4: Dipe#ti#'ka##a "ak-"ak $a#&ia &e3ara pri%a*
$e#e%a%ka# kepe#ti#'a# $$ raka
tera%aika#( &e"i#''a %erpe#'ar" #e'ati) ter"a*a&ta%i!ita& p,!itik( ek,#,$i( &,&ia! *a# %*aa( $ap
kea$a#a#.
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
28/46
#2011
&% Masa Orde 3ama 4$),)8$)--2
Ma&a Or*e La$a a*a!a" $a&a 5*e$,kra&i terpi$pi#
guided Democracy : a#' &e$!a *iartika# &e%a'ademokrasi yang dipimpin ole! sila1sila Pancasila
Na$#( *a!a$ pe!ak&a#aa##a %erke$%a#' $e#+a*
*ipi$pi# terp&at ,!e" Ir. S,ekar#,( Pe$i$pi# e&a
Re,!&i. Aki%at#a( ter+a*i keka%ra# kare#a te!ake"i!a#'a# i&i *e$,kra&i( %a"ka# $e#'a#*#
k,#tra*ik&i *a!a$ ter$i#,!,'i( i&i( &erta pe!ak&a#aa##
a#' *a!a$ %a#ak a&pek te!a" $e#i$pa#' *a
k,#&tit&i a#' &e3ara ),r$i! $erpaka# !a#*a&a##a.
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
29/46
#2011
Pe#erapa# &i&te$ i#i $e#'aki%atka#?
1: Di%%arka##a DPR "a&i! pe$i! 1@44 *a
*i%e#tk#a DPR-GR $e!a!i Pe#etapa# Pre&i*e#.2: Dia#'kat#a pi$pi#a# DPR-GR &e%a'ai $e#te
ait &e%a'ai pe$%a#t Pre&i*e# $e$%at DPRti*ak *apat $e#+a!a#ka# pera##a.
/: ;i$%!#a %e#tk peratra# "k$ %ar a#$e$#'ki#ka# Pre&i*e# *apat %erti#*ak *i !aK,#&tit&i. Mi&a!? UU N,. 1@1@
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
30/46
#2011
: Me!aa pera#a# ARI &e%a'ai #&r kekata
&,&ia! p,!itik *a# ter%ataa pera#a# partai-parta
p,!itik.4: erke$%a#'#a pe#'ar" K,$#i&. ;er%e#tk#
r,#t Na&i,#a! a#' *i$a#)aatka# &e%a'ai are#
ke'iata# PKI $e$%e#tk De$,kra&i Raka
De$,kra&i K,$#i&:( a#' %er&i)at t,ta!ite$e#'a%aika# kepe#ti#'a# pri%a*i *a# $e#'a'#'ka
kepe#ti#'a# ka$ Pr,!etar( a#' ak"ir#a %er$ar
pa*a peri&tia G/0S.
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
31/46
#2011
+% Masa Orde aru 4$)--8$))92
Ma&a Or*e ar a*a!a" $a&a *e$,kra&i Pa#3a&i!
a#' $erpaka# *e$,kra&i k,#&tit&i,#a!: a#$e#,#+,!ka# 5&i&te$ pre&i*e#ti!6 ata 5&ite$pe$eri#ta"a# p,!a A$erika Serikat6. Si&te$ i#%er*a&arka# pa"a$ I#*ii*a! Li%era!i&$e.
Pe#erapa# &i&te$ i#i $e#'aki%atka#?
1: A*a#a *,$i#a&i Pre&i*e# executive heavy : kare#ter%it#a %er%a'ai peratra# "k$ a#' $e$#'ki#kaPre&i*e# %erti#*ak *i !ar %ata& ee#a#' k,#&tit&Mi&a!#a? UU N,. 1
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
32/46
#2011
2: Pre&i*e# &e%a'ai Kepa!a Ne'ara ti*ak &a+a %erke**ka&e%a'ai pe$e'a#' keka&aa# terti#''i +a%ata# p,!iti&: ata A#'kata# Darat( A#'kata# Lat( *a# A#'kata# U*ara( teta
+'a %erke**ka# &e%a'ai Pa#'!i$a ;erti#''i +a%ata&trktra!: ARI.
/: A#'',ta MPR-RI a#' %ka# $r#i t&a# *aera" *a#atat&a# ',!,#'a#( $e$%at MPR ti*ak $a$p %era&pira&e%a'ai pe#+e!$aa# rakat a#' $e#a$paika# a&pira&i raka
&e3ara ke&e!r"a# Die 8ertretungsorgan des 9illens deStaatsvolkes:( tetapi !e%i" $e#araka# pe#*apat partai p,!it$a&i#'-$a&i#' *e#'a# $e#'ataa$aka# rakat.
: ;er%ataa +$!a" *a# pera#a# partai p,!itik *a# &e$ak!aa pera#a# ARI &e%a'ai #&r kekata# &,&ia! p,!itik.
4: DPR *a# EPEKA kra#' $a$p $e#+a!a#ka# &e3ara ,pti$at'a& )#'&i#a $a&i#'-$a&i#'.
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
33/46
#2011
*% Masa Re0ormasi
Pa*a $a&a &e%e!$ Pe$i! 1@@@ te!a" a*
ke&epakata# para e!ite p,!itik #tk $e$perta"a#kaUUD 1@4 &e%a'ai atra# *a&ar *i $a&a tra#&i&i ke ara
*e$,kra&i. Na$# ke$*ia# *i %!a# De&e$%er 1@@
!a"ir ke&epakata# %ar *i MPR #tk $e$%a#'
demokrasi yang menon6olkan &i&te$ pre&i*e#ti!( $e!a!
pr,&e& a$a#*e$e# UUD 1@4.
Sete!a" UUD 1@4 *ia$a#*e$e# pa*a ta"# 200
+&tr a#' *i%a#'# a*a!a" demokrasi :konstitusioni
yang menon6olkan &i&te$ pre&i*e#ti! *e#'a# 3iri-3i
&i&te$ par!e$e#ter.
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
34/46
#2011
Aki%at#a( "arapa# a'ar ke*a!ata# rakat &e%a'a+* *e$,kra&i a#' $a$p $e#'a,$i &e!rrakat I#*,#e&ia *a# $e$perte$ka# %er%a'ai a&pira&
a#' %er%e*a *a!a$ $a&arakat $e!a!i pr,&e& &a!i#$e#a$paika# pe#*apat *e$i kepe#ti#'a# &e!rrakat I#*,#e&ia ta#pa $e#''a#'' per&ata# *ake&ata# %a#'&a $e#+a*i &e$aki# +a".
Aki%at it *i&e%a%ka# a#tara !ai#?1: ;er+a*i#a &i!a#' pe#*apat *i a#tara par
pe#e!e#''ara #e'ara a#' ke$*ia*i$a#)aatka# ,!e" &e%a'ia# e!ite p,!itik #t$e#e!e&aika# %er%a'ai kepe#ti#'a# $erek
&e#*iri.
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
35/46
#2011
2: ;er+a*i#a "a$%ata# &trktra! a#' ti$%! aki%a
',*aa# keka&aa# a#' %e&ar *a# 3e#*er#' k,rp
&e"i#''a &i&te$ *e$,kra&i %er%a" $e#+a*i &i&te$t,ta!iter.
/: ;er+a*i#a "a$%ata# k!tra! a#' ti$%! aki%a
peri!ak $a&arakat a#' kra#' ter%ka( %e!$
$a$p $e#'",r$ati per%e*aa# pe#*apat( *a# ti*a$a$p $e#'e$%a#'ka# &ikap &a!i#' per3aa.
>a!-"a! ter&e%t $e#'aki%atka# %*aa *e$,kra&
kra#' *apat t$%".
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
O S ( S
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
36/46
#2011
• Da!a$ ra#'ka $e#3ari %e#tk *e$,kra&i a#' 3,3,k #t
*iterapka# *i I#*,#e&ia *i $a&a *epa#( kita "ar&?
a: Me$a"a$i %a"a *e$,kra&i ti*ak %ert+a# #t
&eke*ar $e#3apai ke%e%a&a# &e$ata apa!a'
ke%e%a&a# ta#pa ta#''#'+aa%( $e!ai#ka# &etia
,ra#' "ar& $e!ak&a#aka# ke%e%a&a# a#' *i$i!iki#*e#'a# pe#" ra&a ta#''#'+aa% kepa*a ;"a# 7ME
*e#'a# $e#+#+#' ti#''i ke$a#&iaa# a#' a*i! *a
%era*a%( *e#'a# $e#+a$i# per&ata# *a# ke&ata
%a#'&a( #e'ara( &erta *i$ak&* #tk $e+*kakea*i!a# &,&ia! %a'i &e!r" rakat I#*,#e&ia.
DEMOKRASI PA"(ASI3A
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
37/46
#2011
%: Me$a"a$i %a"a $a&arakat I#*,#e&ia $e!ip
ke!,$p,k-ke!,$p,k $a&arakat *e#'a# i*e#titaa
%a"a&a( a'a$a *a# keper3aaa# ter"a*ap ;"a# 7M$a&i#'-$a&i#'( &erta $e$i!iki &e+ara" a#' era
kaita##a *e#'a# ta#a" i!aa" !e!"r( &e"i#''
ter%e#tk !,a!ita& k!tra! *a# e$,&i,#a! a#' ka
a#tara i#*ii* ter"a*ap &k ata ke!,$p,k#a.
3: Me$a"a$i 'a'a&a# te#ta#' *e$,kra&i ata ke*a!ata
rakat a#' te!a" *i"a&i!ka# *a!a$ &i*a#'-&i*a#
Dokuritsu 'unbi "oosakai a*a# Pe#e!i*ik U&a"a
&a"a Per&iapa# Ke$er*ekaa#: *a# PPKI Pa#iti
Per&iapa# Ke$er*ekaa# I#*,#e&ia: ta"# 1@4.
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
38/46
#2011
Me!a!i %er%a'ai pe$%a"a&a# *a!a$ &i*a#'-&i*a#
Dokuritsu 'unbi "oosakai PUPKI: *a# PPKI *
ta"# 1@4( *i"a&i!ka# ke&epakata# &e%a'ai %erikta: De#'a# te'a& $e#,!ak pa"a$ e*era!( e,*a
M,#ar3"i( Li%era!( At,kra&i( *a# ir,kra&i a!
De$,kra&i arat.
%: Me#etapka# %a"a Ne'ara I#*,#e&ia Mer*eka a#"e#*ak *i*irika# a*a!a" &at 7 negara kebangsaa
: national state ,’ yang merdeka dan berdaula
penu!%
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
39/46
#2011
3: Me#,!ak a!ira# )i!&a)at Indiidualisme a#
$e!a"irka# pa"a$ kontrak sosial (social contrac
$ap# a!ira# )i!&a)at MarF-Le#i#i&$e a#
$e!a"irka# teori kelas (class theory)( tetap
%erke"e#*ak #tk $e$%e#tk "egara Kesatua
Republik Indonesia yang berkedaulatan rakyat d
atas pa!am kekeluargaan dan kebersamaan%
*: ert,!ak *ari pa"a$ keke!ar'aa# *a# ke%er&a$aa*a!a$ ke$a+e$ka# $a&arakat %a#'&a I#*,#e&ia
$e#etapka# pri#&ip kedaulatan rakyat &e%a'a
$,*e! pe#'e!,!aa# keka&aa# #e'ara a'ar $a$p
$e#'a,$i &e!r" rakat I#*,#e&ia.
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
40/46
#2011
• De#'a# *e$ikia# %a'i %a#'&a I#*,#e&ia prinsi
kedaulatan rakyat &e%a'ai +* *e$,kra&i *i I#*,#e&i
$erpaka# &at $eka#i&$e #tk $e$perte$ka
%er%a'ai a&pira&i a#' %er%e*a *a!a$ $a&arakat $e!a!
pr,&e& &a!i#' $e#a$paika# pe#*apat *e$i kepe#ti#'a
&e!r" rakat I#*,#e&ia ta#pa $e#''a#'' per&ata
*a# ke&ata# %a#'&a *a# #e'ara.
• Me&kip# i&ti!a" 5*e$,kra&i6 ti*ak ter&rat *a!a$ UUD
1@4( #a$# i&ti!a" 5ke*a!ata# rakat6 kita te$ka# pa*
a!i#ea I Pe$%kaa# UUD 1@4( *a# pa&a! 1 aat 2
$e+*ka# %a"a #e'ara I#*,#e&ia a*a!a" negar
demokrasi konstitusional%
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
41/46
#2011
• Kedaulatan rakyat &e%a'ai +* *e$,kra&i *
I#*,#e&ia a#' 5berdasar atas kerakyatan yang
dipimpin oleh hikmat kebi6aksanaan dalam permusya;aratan/per;akilan yang dilaksanakan
dengan rakhmat -uhan
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
42/46
#2011
• Se!a#+t#a P,k,k pikira# keti'a a#' terka#*#' *a!a$
Pe$%kaa# UUD 1@4 $e#e'a&ka# %a"a I#*,#e&i
ia!a" #e'ara a#' %erke*a!ata# rakat( %er*a&ar ata
5kerakata#6 *a# 5per$&aarata# peraki!a#
$e##+kka#?
a.De$,kra&i Pa#3a&i!a *a!a$ arti $aterii! kerakata#:
%.De$,!ra&i Pa#3a&i!a *a!a$ arti ),r$i! per$&aarata
peraki!a#:.
• De$,kra&i Pa#3a&i!a *a!a$ arti $aterii!?
a:Me#'a#*#' pe#'ertia# $$ De$,kra&i Pa#3a&i!
ait 5*e$,kra&i a#' $e#at *a# *i+iai #i!ai-#i!aa#' terka#*#' *a!a$ &i!a-&i!a Pa#3a&i!a6.
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
43/46
#2011
%: er&$%er pa*a kepri%a*ia# %a#'&a( $e#3er$i#ka
pa#*a#'a# "i*p %a#'&a I#*,#e&ia &e#*iri a#
&e#a#tia&a $e$per"atika# &e3ara &ei$%a#
kepe#ti#'a# pri%a*i *a# $a&arakat.
3: Pa*a "akikat#a te!a" %errat akar *a# "i*p &%
*a!a$ $a&arakat I#*,#e&ia terta$a *i pe*e&aa
*a!a$ %e#tk $&aara" $)akat a#' %erpa#'ka
t,!ak *ari &i)at keke!ar'aa# *a# ',t,#'-r,,#'.
*: a'i %a#'&a I#*,#e&ia *e$,kra&i %ka# t+a# tetap
sarana #tk $e+*ka# t+a# #a&i,#a! &e&ai 3ita
3ita %a#'&a.
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
44/46
#2011
• De$,kra&i Pa#3a&i!a *a!a$ arti ),r$i!?
a: Merpaka# %e#tk *ari 3ara pe#'a$%i!a# kept&a
ata +* pe!ak&a#aa# *ari De$,kra&i Pa#3a&i!*a!a$ arti $aterii!.
%: Di&e%t +'a Demokrasi Politik Pancasila kare#pe#'a$%i!a# kept&a# *e#'a# 3ara $&aara$)akat pa*a *a&ar#a $erpaka# pe#3er$i#a# *a
&i!a-&i!a ke-e$pat Pa#3a&i!a a#' *i+iai e$pat &i!a !aiPa#3a&i!a.
• Ak"ir#a a'ar De$,kra&i Pa#3a&i!a a#' pa!i#' 3,3,%a'i %a#'&a I#*,#e&ia i#i *apat *iterapka# *i I#*,#e&ia *
$a&a *epa#( ia per! di&ungsikan kembali atadirevitalisasi &e&ai t#tta# perke$%a#'a# Ba$a#.
UM10-080 PANCASILA DAN KEWARGANEGARAAN
a!an bacaan
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
45/46
#2011
• Kae!a# >( *a# >. A3"$a* H%ai*i. =endidikan >e;arganegaraan? untu=erguruan -inggi4 200=.
• Ka#&i! C.S. ;. =endidikan >e;arganegaraan di =erguruan -inggi. akartPra*#a Para$ita( 200/.
• Sri+a#ti( A. Ra"$a# >.I.( Pra#t, S.K. 5tika Ber;arga egara. akarta? Sa!e$%E$pat( 200e;arganegaraan. akarta? Gra$e*ia P&takUta$a( 2000.
• Sar%ai#i( Sa"ria! et.a!J. embangun karakter dan kepribadian melal=endidikan >e;arganegaraan. akarta? Gra"a I!$ *a# UIEU-U#ier&it Pre&200
-
8/18/2019 Perbanas (5) DEMOKRASI-Pancasila
46/46
DP2011