Militer Dan Politik Indonesia meitiana

download Militer Dan Politik Indonesia meitiana

of 38

Transcript of Militer Dan Politik Indonesia meitiana

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    1/38

    PEMANFAATAN KERJASAMA KEAMANAN(COOPERATIVESECURITY )

    UNTUK MENGHADAPI

    BAHAYA KEAMANAN KOMPREHENSIF(COMPHREHENSIVE SECURITY THREAT)

    DALAM RANGKA KETAHANANNASIONAL DAN MEMPERKOKOH NKRI

    --------------------------------------------------------Prof. Dr. Mulad! SH

    (Ba"a# $%ra&a" PPRA DAN PPSA L%&"a##a' )*+

    ABSTRAK ,

    1) Ko#'% cooperative security '%/ara u&u& dd%f#'0a#

    '%1a2a ,

    a process !ere"y cou#tries it! co$$o# i#terest or% &oi#t'y

    t!rou(! a(ree $ec!a#is$ to reuce te#sio#s a# suspicio#* reso've

    or $iti(ate isputes* "ui' co#+ie#ce* e#!a#ce eco#o$ic eve'op$e#t

    prospects* a# $ai#tai# sta"i'ity i# t!eir re(io#s , Mic!ae' Moo'e*

    C!e$ica' a# -io'o(ica' Ar$s Co#tro' I#stitute* .a#uary* /000)

    /) 2o#sep 3cooperative security "er%e$"a#( atas asar "e"erapa

    !a' 4

    Masa'a! saat i#i "eraa i 'uar %e$a$pua# ari #e(ara per

    Ne(ara u#tu% $e$eca!%a##ya* %are#a "ersi+at tra#s#asio#a'

    a# &au! ari %e#yataa# ter&ai#ya +ra($e#tasi a#

    ese#tra'isasi terti" %ea$a#a# pasca pera#( i#(i# i satu pi!a%

    a# +e#o$e#a ('o"a'isasi e%o#o$i i#ter#asio#a'* te%#o'o(i

    i#+or$asi a# %eterti"a# sosia' i 'ai# pi!a% ya#( i sa$pi#(

    "ersi+at positi+* &u(a $e$u#cu'%a# "a!aya5"a!aya %ea$a#a#

    "aru 6i sa$pi#( "a!aya %ea$a#a# traisio#a' atau ya#(

    "ersi+at si$etri% a# 3state ce#tric $e$u#(%i#%a#

    1%r0%&1a#2#3a 1a"a3a 0%a&a#a# 1aru 3a#2 1%r'fa4 a'&%4r0

    a4au #o#-4rad'o#al 3a#2 ddoa' %ra#a# a04or-a04or #o#-

    1

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    2/38

    #%2ara (#o#-'4a4% a/4or'+ 4%r"ada "u&a# '%/ur435 seperti

    rai%a'is$e* teroris$e* pro'i+erasi $* pe'a#((ara# HAM "erat*

    %o#+'i% !ori7o#ta'* e(raasi 'i#(%u#(a#* $i(rasi i''e(a'*

    %e&a!ata# tra#s#asio#a' teror(a#isasi ,TOC)* ('o"a'isasi e%o#o$i

    ya#( tia% ai' ,('o"a' i#&ustice)* pero$pa%a# i 'aut*

    pe$eri#ta!a# ya#( otoriter ,state cri$e) ''8 6i sa$pi#( itu $asi!

    ter&ai#ya "a!aya %ea$a#a# traisio#a' ya#( "eri+at 3state

    ce#tric a# "ersi+at 'e"i! %o$p'e%s , A+ri%a Te#(a!

    $e#((a$"ar%a# ter&ai#ya apa ya#( i#a$a%a# %o#+'i% ya#(

    $erupa%a# perpaua# a#tara 3i#terstate riva'ries* i#ter#a'

    co#+'icts a# tra#s#atio#a' et!#ic pro"'e$s) ua spe%tru$

    a#ca$a# "a!aya i#i i(a$"ar%a# o'e! .a$es Rose#au ,1990)

    se"a(ai 3t!e to or' o+ or' po'itics atau 3"i+urcate co#+'ict

    e#viro#$e#t ,'i#(%u#(a# co#+'ict ua ca"a#()

    Ter&ai#ya +e#o$e#a pe#ye"ar'uasa# $ a# se#&ata5se#&ata

    "erte%#o'o(i $a&u ya#( se#yata#ya iprou%asi o'e! sector

    sasta ya#( $e$er'u%a# pe#(aasa# a%i"at pra%te% 3ua' use

    ,privatisasi te%#o'o(i)

    2e$a&ua# atau $oer#isasi a'at %o$u#i%asi* tra#sportasi a#

    i#+or$ati%a i era ('o"a'isasi* y!a$! i$a#+aat%a# u#tu%

    %epe#ti#(a# #e(ati+ ,('o"a'i7atio# o+ cri$e)

    3 T!e e#e$ies o+ yesteray ere static* preicta"'e* !o$o(e#ous*

    ri(i* !ierarc!ica'* a# resista#t to c!a#(e8 T!e e#e$ies o+ toay

    are y#a$ic* u#preicta"'e* iverse* +'ui* #etor%e* a#

    co#sta#t'y evo'vi#( ,.e#%i#s* /00:)

    2o#sep 3co$petitive security ya#( "ersi+at traisio#a' $e'a'ui

    pe$"a#(u#a# arse#a' $i'iter atau "erusa!a $e#o$i#asi

    %ea$a#a# re(io#a'* ter#yata tia% $e#(!asi'%a# !a'5!a' positi+

    a# "a!%a# $e#cipta%a# $asa'a!5$asa'a! i#ter#a'8 Co#to!

    %asus Ira; ya#( $e'a%u%a# a(resi ter!aap 2uait8 Persai#(a#

    Pa%ista# a# I#ia a'a$ test #u%'ir ira(u%a# $e#cipta%a#

    %ea$a#a# #asio#a'8 -e(itu &u(a ya#( i'a%u%a# Ira# ya#( &ustru

    $e#i$"u'%a# rasa %!aatir #e(ara5#e(ara teta#((a#ya Tia%

    2

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    3/38

    "er"ea apa ya#( ter&ai i ASEAN a# A$eri%a ercises ''8 u#tu% $e#&a$i# sta"i'itas %aasa#C!i#a ya#( $e#(e$"a#(%a# %er&asa$a e#(a# Ne(ara5#e(arateta#((a ,2orse'* Pa%ista#* I#ia* Ne(ara Asia Pasi+ic* Rusia*.epa#(* Asea#* A$eri%a* * -ur$a*

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    4/38

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    5/38

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    6/38

    #ess5 a4au =e 5+ee'i#(5 da# ada 'ua4u 6aa# 1a"

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    7/38

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    8/38

    ,Purposes a# Pri#cip'es) Asea# C!arter8 6i 'ai# pi!a% pri#sip

    terse"ut seri#( $e$persu'it pe$eca!a# $asa'a!8

    Asea# Security Co$$u#ity &%#6ad '%&a0# &a#4a1 d%#2a#

    ada#3a ASEAN C!arter ,/00:) 3a#2 d"ara0a# daa4 &%&1%r0a#

    a#dl 0%a&a#a# 1%r'a&a 1a0 d 0a d Kuala Lu&ur 3a#2 d"adr *: #%2ara3a#2 0%&uda# a0a# &%#/aa * #%2ara! 4%r&a'u0 #%2ara-#%2araASEAN! A&%r0a S%r0a4 ! $"#a! I#da! J%a#2! Kor%a S%la4a#! !Au'4rala da# N%< ?%ala#d! '%r4a Ru''a. Hal # 1%r'a#2 d%#2a#East Asia# Co$$u#ity ,EAC) 3a#2 "a#3a 4%rdr a4a' ASEAN *) C 73a#2 1a#3a0 ddoa' $"#a! 3a#2 1%r'fa4 4%r4u4u da#%0'0lu'f! '%da#20a# EAS 1%r'fa4 #0lu'f da# 4%la" &%ro1a"

    ar'4%04ur 0%a&a#a# A'a. Hal # &%l%#20a ARF ,Asea# Re(io#a'@oru$)3a#2 &%&ro&o'0a# %rda&aa# da# 0%a&a#a# d A'aPa'f0 &%lalu dalo2 da# 0%r6a'a&a. D 'a 4u APE$ (AsiaPaci+ic Eco#o$i Cooperatio#) 6u2a &%&1a"a' 4%#4a#2 ''u%-''u%0%a&a#a# #o#-4rad'o#al '%%r4 /ou#4%r 4%rror'&% da# %#3a04&%#ular '%r4a 0%a&a#a# &ar4&! %#%r2 da# l#20u#2a# da# "al-"al3a#2 l%1" lua'! d &a#a AS 6u2a 1%r%ra#a# d dalaa. AS&%&%r4&1a#20a# 0%dua#3a '%1a2a #'4ru&%# dlo&a404%r"ada ''4%& ala#' &l4%r 1la4%ral! 0"u'u'#3a d%#2a# J%a#2.B%lu& la2 0dr6a'a&a u#4u0 &%&%ra#2 4%ror'&% d ASEAN ASEAN-Au'4rala ASEAN-$a#ada ASEAN-I#da ASEAN-Jaa#ASEAN-R%u1l/ of Kor%a ASEAN -N%< ?%ala#d ASEAN-Pa0'4a#

    ASEAN-Ru''a# F%d%ra4o# da# ASEAN-US

    KEAMANAN KOMPREHENSIF

    I'4la" co$p!re!e#sive security5 3a#2 &u#/ul d dala& Bal

    $o#/ord II ())7+ ! '%&a0# oul% r '%r#2 ula d%#2a# 1%ra0"r#3a

    P%ra#2 D#2# '%04ar 4a"u# *8! 3a#2 1%r'%1%ra#2a# d%#2a#

    "araa# &a'3ara0a4 du#a 3a#2 &%#2"ara0a# d%#2a# %#u"

    o4&'&% &u#/ul#3a %rda&aa# a1ad! 1a0 #4%r#al &auu# a#4ar

    8

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    9/38

    #%2ara! 1%r0ura#2#3a 0%0%ra'a# da# 4%2a0#3a 0%4%r41a# du#a d

    1ater#a' sp!eres* esse#tia''y t!rou(! cooperative $ea#s8 ($S$AP!

    *88>+.

    S%/ara 4rad'o#al! 0%a&a#a# 4%la" dd%f#'0a# dala& 0%ra#20a

    2%o-ol40! 3a#2 &%#/a0u %l1a2a a'%0 '%%r4 eterre#ce* poer

    "a'a#ci#( a# $i'itary strate(y 3a#2 /%#d%ru#2 &%l%0a4 ada 3#atio#Gs

    security* "u1u#2a# a#4ar #%2ara da# 0%0ua4a# &l4%r. Hal # '%la&a

    1%1%raa

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    10/38

    Ko#'% 0%a&a#a# 0o&r%"%#'f 4%r'%1u4 &%&ro&o'0a# aa

    3a#2 d#a&a0a# 3!u$a# security5 u#4u0 &%#22a#40a# 0%ra#20a

    %&0ra# 3a#2 1%ror%#4a' ada 3state5ce#tris$5! 3a#2 'a&a '%0al

    &%##22al0a# rua#2 l#20u %#2%r4a# 0%a&a#a# '&%4r0! u#4u0

    &%r%fl%0'0a# 0%4da0a&a#a# 3a#2 1a'a d"ada ol%" &a#u'a 1a0

    #d;dual! 0%lo&o0 a4au $asyara%at 3a#2 1%r'fa4 0ro#' da#

    0o&l%0' dala& 0a4a##3a d%#2a# 0o#d' 0%"dua# '%"ar-"ar '%%r4

    %r'oala# &a0a#a#! 4%&a4 1%r4%du"! laa#2a# 0%r6a! 0%'%"a4a#!

    0%a&a#a# u&u&! da# HAM! 6au" dar 0a4a##3a d%#2a# "u1u#2a#

    d%#2a# #%2ara la# '%1a2a a04or da# 0%0ua4a# &l4%r.

    Do04r# J%a#2 4%#4a#2 !u$a# security5 dla#da' ol%" r%&'

    1a"

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    11/38

    !u#(er* isease* a# repressio#* as e'' as protectio# +ro$ sue# a#

    !ar$+u' isruptio#s i# t!e patter# o+ ai'y 'i+e8 S%&ua dala& 0%ra#20a

    3+reeo$ +ro$ a#t* +reeo$ +ro$ +ear a# +reeo$ to 'ive i# i(#ity

    1a2 '%&ua ora#2 3a#2 &%#/a0u 4u6u" ar%a 3a4u , 0%a&a#a#

    %0o#o&! &a0a#a#! 0%'%"a4a#! l#20u#2a# "du! %r'o#al! &a'3ara0a4

    da# 0%a&a#a# ol40.

    S%la#6u4#3a &u#/ul '4la" Ro;ue States5 (Noa& $"o&'03! )))+

    3a#2 &%#22a&1ar0a# 'ua4u N%2ara 3a#2 &%&%r#4a" a4a' da'ar

    0%0%ra'a# (t!e Ru'e o+ @orce)* 4da0 4aa4 da# 4da0 &%ra'a 4%r0a4 0%ada

    #or&a-#or&a "u0u& #4%r#a'o#al (UN C!arter! %l1a2a 0o#;%#'

    #4%r#a'o#al! u4u'a# I#ter#atio#a' Court o+ .ustice)! da# '%r#2 ula

    d'%1u4 '%1a2a out'a #atio# a4au cri$i#a' state 3a#2

    &%&1a"a3a0a# #%2ara 4%4a#22a da# du#a #4%r#a'o#al. U#4u0 4u

    &u#/ulla" %l1a2a %&0ra# u#4u0 &%#2%&1a#20a# 0%r6a'a&a

    0%a&a#a# r%2o#al a4au #4%r#a'o#al '%%r4 ASEAN Security

    Co$$u#ity d 1atre$e poverty8 F'o"a' Po'icy @oru$*))+!

    3a#2 'a#2a4 r%#4a#! l%&a"! da# 1%rada dala& 0o#fl0 a4au 0r'' 3a#2

    %&%r#4a"a# u'a4#3a 'a#2a4 l%&a" a4au 4da0 %ff%04f! 4da0 daa4

    11

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    12/38

    &%#2a

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    13/38

    ) %#ola0a# 1lo0ad% %0o#o& da# 1o0o4 '%r4a a#/a&a#

    %#22u#aa# 0%0ua4a#

    9) 1a4a' #a'o#al 3a#2 4a0 1ol%" d2a#22u 2u2a4

    10) %#2"or&a4a# 4%r"ada HAM ! %r1%daa# 0ul4ur! 1a"a'a da#

    a2a&a '%r4a

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    14/38

    K4a 4da0 daa4 &%#u4u &a4a 1a") 4a"u# 4%ra0"r dala&

    0%ra#20a ro'%' 2lo1al'a'! %r4u&1u"a# d#a&' &a'3ara0a4 du#a

    luar 1a'a! 3a#2 d

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    15/38

    d%r4a#3a0a# da# '%"aru'#3a 6u2a &%#/a0u a#/a&a# 0%a&a#a#

    3a#2 #o#- &l4%r.

    Hu$a# security 0o#'% &%#3adar0a# 04a 1a"

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    16/38

    &l4%r'&%! 0%6a"a4a# 4%ror2a#'a'! 1a"a3a #ar0o1a! 0%4da0'%4araa#

    2%#d%r! %ro&a0a# d lau4! i''e(a' +is!i#(* i''e(a' 'o((i#( a# i''(a'

    $i#i#(5! %#3%lu#dua# %0'4r&'&%! &2ra# 2%la! %rda2a#2a#

    &a#u'a (4%r&a'u0 %rda2a#2a# or2a# 4u1u"+! 2%ra0a# '%ara4'!

    rad0al'&% da# '%1a2a#3a. (F%#2! ))9+.

    K"u'u' 4%#4a#2 ('o"a' ar$i#( a# c'i$ate c!a#(e*

    &a'ala"#3a 'a#2a4 a04ual! '%1a1 %l1a2a 1%#/a#a ala& 3a#2

    d4&1ul0a##3a '%%r4 &%##20a4#3a 2%lo&1a#2 a#a'! %##20a4a#

    /ura" "u6a# 3a#2 &%#&1ul0a# 1a#6r! %##20a4a# 1ada 4ro'! /ua/a

    1uru0! %#2ura#2a# 'al6u da# 2l%4%r! &u#/ul#3a %#3a04-%#3a04

    %#d%&! 0%#a0a# ar lau4! %##20a4a# 'u"u d %r&u0aa# 1u& da#

    '%1a2a#3a! d 'a fa04or ala& 6u2a 0ar%#a ula" &a#u'a 3a#2

    4da0 4%r0%#dal d 1da#2 #du'4r! 0%#daraa# 1%r&o4or! d%for%'4a'! !

    %r4a#a#! &a#ufa04ur! dll! 3a#2 &%#2a01a40a# &%##20a4#3a

    0o#'%#4ra' 2a' ru&a" 0a/a (GRK+ d a4&o'fr ($O! $H@! N dll+.

    D%#2a# d%&0a# 'a#2a4 d1u4u"0a# 0%r6a'a&a a#4ar #%2ara 1a0 a#4ar

    #%2ara &a6u (e$issio# trai#(* &oi#t i$p'e$e#tatio#) &auu# a#4ara

    #%r2ara &a6u d%#2a# #%2ara 1%r0%&1a#2 ,c'ea# eve'op$e#t

    $ec!a#is$) u#4u0 &%la0u0a# la#20a"-la#20a" &42a' (&%&%rla&1a4+

    &auu# ada4a' (&%#3%'ua0a# dr+ 4%r"ada %ro1a"a# 0l& (c'i$ate

    c!a#(e) 4%r'%1u4 (Mulad! ))+.

    Dala& 1%1%raa "al 1a"a3a 4%r"ada 0%a&a#a# #o#-4rad'o#al

    &%#&1ul0a# 0o#d'a 3over'ap d &a#a 3so+t security 1%r#4%ra0'

    da# 1%r'#%r2 d%#2a# 3!ar security 3a#2 &%#&1ul0a# dl%&&a

    4%r"ada 0%4%rl1a4a# &l4%r dala& 'ua'a#a d%&o0ra'! &%#2#2a4 "al

    # /%#d%ru#2 1'a &%#/%d%ra 0%daula4a# #%2ara da# 1a"a3a

    4%r"ada &a'3ara0a4 '%0al2u'. $o#4o"#3a adala" 4%ror'&%!

    %ro&a0a# d lau4 da# %0a'4r%&'&% '%r4a 0%1%radaa# 0%lo&o0

    1%r'%#6a4a 4ra#'#a'o#al8 T%r0a4 d '# aa 3a#2 d#a&a0a# dala&

    0%"dua# &l4%r '%1a2a $i'itary operatio# ot!er t!a# ar8,vie UU

    No8 =B Ta!u# /00B Pasa' : ayat / "utir ")8 ,$e#(atasi separatis

    "erse#&ata $e#(atasi pe$"ero#ta%a# "erse#&ata &%#2a4a' a0'

    4%ror'&% $e#(a$a#%a# i'aya! per"atasa# $e#(a$a#%a# o"ye%

    vita' #asio#a' ya#( "ersi+at strate(is $e'a%sa#a%a# tu(as pera$aia#

    16

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    17/38

    u#ia sesuai e#(a# %e"i&a%a# po'iti% 'uar #e(eri pe#(a$a#a#

    Presie# a# ?apres "eserta %e'uar(a#ya $e$"eraya%a# i'aya!

    perta!a#a# a# %e%uata# pe#u%u#(#ya secara i#i e#(a# site$

    perta!a#a# se$esta $e$"a#tu tu(as pe$eri#ta!a# i aera!

    $e$"a#tu %epo'isia# #e(ara RI a'a$ ra#(%a %ea$a#a# a#

    %eterti"a# $asyara%at ya#( iatur a'a$ UU $e$"a#tu pe#(a$a#a#

    ta$u #e(ara seti#(%at %epa'a #e(ara a# pera%i'a# pe$eri#ta! asi#(

    ya#( sea#( "eraa i I#o#esia* $e$"a#tu $e#a#((u'a#(i a%i"at

    "e#ca#a a'a$* pe#(u#(sia# a# pe$"eria# "a#tua# %e$a#usia#

    $e$"a#tu pe#caria# a# perto'o#(a# a'a$ %ece'a%aa# ,S a# R)

    a# $e$"a#tu pe$eri#ta! a'a$ pe#(a$a#a# pe'ayara# a#

    pe#er"a#(a# ter!aap pe$"a&a%a#* pera$po%a# a# pe#ye'u#upa#)8

    Pe'a%sa#aa# OMSP ter(a#tu#( paa %e"i&a%a# a# %eputusa# po'iti%

    Ne(ara ,Pasa' : yat =)

    A4a' da'ar Pa'al *> UU No. 7 4a"u# )) 4%#4a#2 P%r4a"a#a#

    N%2ara! d'3ara40a# %&1%#4u0a# '%&a/a& D%! 3a#2 &%&'a"0a#

    4u2a' TNI ( '%1a2a ala4 N%2ara 1%r4u2a' &%&%r4a"a#0a#! &%l#du#2!

    da# &%&%l"ara 0%u4u"a# da# 0%daula4a# N%2ara+ da# 4u2a' POLRI

    ('%1a2a ala4 N%2ara 3a#2 &%#6a2a 0%a&a#a# da# 0%4%r41a#

    &a'3ara0a4 1%r4u2a' &%l#du#2! &%#2a3o&! &%la3a# &a'3ara0a4!

    '%r4a &%#%2a00a# "u0u&+. Hal # daa4 d0a4a0a# '%1a2 0%r6a'a&a

    0%a&a#a# d 4#20a4 #a'o#al.

    Kof A. A##a# ada laora##3a '%&a'a &%#6a1a4 S%0r%4ar'

    J%#d%ral PBB &%#2d%#4f0a' ada#3a : 0%lo&o0 a#/a&a# a4au

    1a"a3a 1%r'a&a (si> c'usters o+ t!reats+ 3a#2 d"ada ol%" 1a#2'a-

    1a#2'a d du#a 3a4u a#/a&a# 'o'al %0o#o& 1%rua 0%&'0#a#!

    %#3a04 &%#ular da# d%2rada' l#20u#2a# 0o#fl0 a#4ar #%2ara!

    17

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    18/38

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    19/38

    U#4u0 4u daa4 dfa"a& 1a"cessive a# esta"i'i7i#(

    accu$u'atio#s o+ ar$s a# to pro!i"it eapo#s o+ $ass

    estructio#

    6ip'o$acy F E#(a(e$e#t i# $u'ti'atera' e++orts toar t!e

    preve#tio# o+ ar$e co#+'ict* t!e peace+u' $a#a(e$e#t o+

    po'itica' co#+'ict* t!e eve'op$e#t o+ a ru'es5"ase i#ter#atio#a'

    orer* a# t!e pro$otio# o+ eve'op$e#t* e$ocracy a#

    isar$a$e#t

    19

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    20/38

    6e+e#ce F T!e capacity to resort to t!e use o+ +orce i#

    e>traori#ary circu$sta#ce i# support o+ t!e +u'' ra#(e o+ peace

    a# security e++orts ,Re(e!r* /00)

    PENDEKATAN DIKOTOMIS

    a. R%f%r%#4 , K%a&a#a# Trad'o#al (KT+ &%l#du#2 1a4a'-1a4a'

    #%2ara! ra03a4! l%&1a2a da# #la-#la 3a#2 1%r0a4a# d%#2a#

    #%2ara K%a&a#a# No#-Trad'o#al (KNT+ &%l#du#2

    0%'%6a"4%raa# u&a4 &a#u'a

    1. Rua#2 L#20u (Scope) , KT 1%ru'a"a &%&%r4a"a#0a#

    #4%2r4a' da#

    (a0aa# u#for& d%#2a# a#20a4 3a#2 6%la'! 4%rdr a4a' AD! AL

    20

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    21/38

    da# AU+! &%&l0 0%%#4#2a# ol40 3a#2 1%r'%1%ra#2a#!

    &%

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    22/38

    US I#te''i(e#ce Co$$u#ity $e#((a$"ar%a# "e"erapa %ece#eru#(a#

    $e#o#&o'* ya#( paa asar#ya $e#(a#u#( 3rivers "a(i $u#cu'#ya

    "a!aya #o#5traisio#a'3a#2 a#4ara la# adala" '%1a2a 1%r0u4 ,

    P%l%da0a# %#dudu0 4%ru4a&a d #%2ara-#%2ara 1%r0%&1a#2a01a4 &%##20a4#3a "araa# "du 0ar%#a 0%&a6ua# 4%0#olo2

    0%'%"a4a# da# &%#uru##3a a#20a 0%&a4a# 1a3 '%r4a 4da0

    %ff%04f#3a 0%luar2a 1%r%#/a#a a0a# &%##20a40a# aru'

    ur1a#'a' '%r4a &%#2alr#3a &2ra# 2%la l#4a' #%2ara 0%

    #%2ara-#%2ara &a6u! 3a#2 &%&/u #'4a1l4a' da# 0%4%2a#2a#

    'o'al da# ol40

    P%raa# 4%r"ada 0%1u4u"a# ar da# %#%r2 '%&a0#

    &%##20a4! 0"u'u'#3a d #%2ara-#%2ara #du'4r! 3a#2 /%#d%ru#2

    &%#&1ul0a# 0%4%2a#2a# ol40 #4%r#a'o#al

    P%r0%&1a#2a# IPTEK 3a#2 &a6u %'a4 d 1da#2-1da#2 IT!

    1o4%0#olo2! da# #a#o4%0#olo2! 3a#2 daa4 &%&/u ula

    4%r6ad#3a %r0%&1a#2a# %'a4 4%r"ada '%#6a4a-'%#6a4a

    %&u'#a" &a'al (=MD+! 4%r&a'u0 0%&u#20#a# %&a#faa4a##3a

    ol%" ara 4%ror' da# %#6a"a4 4ra#'#a'o#al 4%ror2a#'a'

    (eapo# pro'i+erators* #arcotictra+ic%ers+ '%r4a #%2ara-#%2ara

    3a#2 4da0 '4a1l (+ai' state* ro(ue states+ 3a#2 daa4

    &%&1a"a3a0a# 0%a&a#a# du#a Dala& "al # ada '4la"3cy"er5

    ar+are5 dala& 1%#4u0 %ra#2 #for&a' 3a#2 1%r'fa4 of%#'f

    d%#2a# 4ar2%4 ''4%& 0o&u4%r 3a#2 o4%#'al 'a#2a4 1%r1a"a3a!

    &ula 4%r"ada '3'4%& 4%l%0o&u#0a'! 0%a&a#a# da# %r1a#0a#

    a4au '%r#2 d'%1u4 i(ita' Pear' Har"or

    I''u% %#/%&ara# l#20u#2a# da# d%2rada' l#20u#2a# a0a#

    4%4a &%#6ad fo0u' #%2ara-#%2ara d du#a u#4u0 &%#2a4a'#3a

    &%lalu &42a' da# ada4a'! d'%r4a u'a"a u#4u0

    &%#2%&1a#20a# a'ter#ative Fe#er(y

    P%r0%&1a#2a# %0o#o& 2lo1al 4%r6ad da# d/u ol%" aru' /%a4

    da# 4da0 4%r1a4a' a4a' #for&a'! d%! #la-#la 0ul4ural! &odal!

    1ara#2 da# 6a'a! '%r4a &a#u'a. Hal # d 'a

    &%#2u#4u#20a# #%2ara-#%2ara &a6u! 6u2a a0a# &%#&1ul0a#

    22

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    23/38

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    24/38

    (7+ A#/a&a# &l4%r r%2o#al d&a#a 1%1%raa #%2ara

    &%&%l"ara 0%0ua4a# &l4%r 1%'ar d%#2a# &%#22a1u#20a#

    0o#'%-0o#'% da# 4%0#olo2 P%ra#2 D#2# da# Pa'/a

    P%ra#2 D#2#

    AS a0a# 4%4a &%rua0a# %&%2a#2 "%2%&o# 0%0ua4a# u4a&a

    dala& &a'3ara0a4 du#a 1a0 d 1da#2 %0o#o&! 4%0#olo2! &l4%r

    da# dlo&a'! '%"#22a a0a# &%#daa4 &a#faa4 1%'ar dar

    ro'%' 2lo1al'a' 3a#2 'a#2a4 #4%#'f. (NI$! )))+

    PERGESERAN HAKIKAT LINGKUNGAN KEAMANAN ABAD 21

    S%la&a 0ura#2 l%1" *> 4a"u# 4%ra0"r &a'3ara0a4 d du#a

    &%#6ad 'a0' 4%r6ad#3a 7 "al 3a#2 1%r0a4a# 'a4u 'a&a la#! 3a4u ,

    1%ra0"r#3a P%ra#2 D#2# 0%ru#4u"a# Mar'&%-L%##'&% '%1a2a

    'ua4u d%olo2 r%;olu'o#%r d du#a da# 1a#204#3a 'ua4u

    l#20u#2a# 0%a&a#a# du#a 3a#2 1aru. L#20u#2a# '4ra4%2' 4%la"

    &%#2ala& 'ua4u 4ra#'for&a' dar aa 3a#2 ol%" Jo"# L%

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    25/38

    (&a77 p'ayi#()! d%#2a# '%2ala &ro;'a'#3a da# a0a# 'ul4

    dra&al0a# 1%#4u0 &u'0 3a#2 a0a# 4%rd%#2ar.

    K%6ada# ** S%4%&1%r ))* &%rua0a# 2%6ala &%#2%r0a#

    4%#4a#2 4%r6ad#3a %ro1a"a# &%#dala& d du#a . T%0#olo2 4%la"

    &%#3%1ar0a# 0%0ua4a# 6au" dar %&%r#4a" da# &%&%r0ua4

    #d;du da# 0%lo&o0 u#4u0 1%r%ra#a# dala& ol40 du#a

    4%r&a'u0 &%#&1ul0a# 0%ru'a0a# '%/ara 1%'ar-1%'ara# u#4u0

    &%la

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    26/38

    Dala& "al # dua /a1a#2 ''4%& 0%a&a#a# 2lo1al 3a#2 4%la"

    1%r0%&1a#2 &%#2a#du#2 7 (42a+ 0%/%#d%ru#2a#, (a+ %r2%'%ra#

    %&0ra# 3a#2 1%ror%#4a' ada 4%r4oral4a' 0%ara"

    0%4%r"u1u#2a# (co##ecte#ess+ da# %#2ura#2a# fr%0u%#' %ra#2

    a#4ar #%2ara (1+ 0%0a1ura# %r1%daa# a#4ara #%2ara da#

    &a'3ara0a4 '%r4a 0%16a0a# luar #%2%r da# do&%'40 '%"#22a

    &%#/4a0aa# 'ua4u 0%1u4u"a# #a'o#al 4%#4a#2 0%16a0a#

    0%a&a#a# da# (/+ %#22a1u#2a# dar 1%#4u0 1%#4u0 0o#fl0

    1%r'%#6a4a 3a#2 0o#;%#'o#al da# 4da0 0o#;%#'o#al. Dala& "al #

    d0a4a0a# 1a"

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    27/38

    #a2ara (d Afr0a+! &u#/ul #e t!reat patter#s5 '%%r4 , 0%6a"a4a#

    4ra#'#a'o#al 4%ror2a#'a'! %rda2a#2a# '%#6a4a-'%#6a4a r#2a#

    (s$a'' ar$s+ ! %ro&a0a# d lau4 1%1a'! 4%rror'&% 3a#2 &%l%#20a

    dr#3a d%#2a# '%#6a4a-'%#6a4a %&u'#a" &a''al! i#+or$atio#

    ar+are5! a#/a&a# 4%r"ada 0%du4aa#-0%du4aa# 1%'ar! 0aal!

    %'a

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    28/38

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    29/38

    ar+are itse'+ !as c!a#(e8 T!e O' Sty'e co#+'icts ere a"out

    overpoeri#( t!e e#e$y a# i##i#( (rou#8 T!e #e ars are

    a"out ieas* "e'ie+ syste$s a# ieo'o(ies8 T!e "att'e is #o 'o#(er

    a"out i##i#( territory* it is a"out i##i#( $i#s8

    G%#%ra' , 3@i+t! e#eratio# o+ ?ar+are3a#2 d'%1u4 '%1a2a

    3I#+or$atio# Operatio#s?ar+are5 &%lalu &a'' &%da! #4%r#%4

    ,cy"er arrior+ 3a#2 daa4 &%#&1ul0a# 0%ru'a0a# luar 1a'a d

    '%2ala 1da#2 (%0o#o&! %r4a"a#a#! 4ra#'or4a'! ol40 dll+.

    (Pa4ro4 Po'4! ))9+

    Dala& &%#2"ada G%#%ra' I da# G%#%ra' %ra#2 #!

    0"u'u'#3a 3a#2 d0%#dal0a# ol%" #o#5state actor5 da# 3ro(ue state

    ,states co#siere t!reate#i#( to t!e or'Gs peace* suc! as "ei#( ru'e

    "y aut!oritaria# re(i$es t!at severe'y restrict !u$a# ri(!ts* spo#sor

    terroris$* a# see% to pro'i+erate eapo#s o+ $ass estructio#)

    A$eri%a Seri%at &%#%ra0a#3a#ticipatory stri%ese'+ e+e#ce8 Ba"0a#

    'aa4 # 1%r'a&a '%0u4u-'%0u4u#3a AS &%#%ra0a# 3Pro'i+eratio#

    Security I#itiatives,PSI) 3a#2 &%&u#20#0a# #%2ara-#%2ara

    %#du0u#2 PSI &%&%2a4 0aal-0aal a'#2 da# 0aal-0aal la##3a

    3a#2 1%rla3ar d lau4 1%1a' da# d %rara# #a'o#al 60a d/ur2a

    &%&1a

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    30/38

    0"u'u'#3a aa1la d'a#d#20a# d%#2a# Do04r# K%0ua4a# Na'o#al

    ,Natio#a' Poer)3a#2 dado' ol%" #%2ara-#%2ara ad 0ua'a.

    Do04r# K%4a"a#a# Na'o#al %ra4 '%0al 0a4a##3a d%#2a# Tu6ua#

    Na'o#al 3a#2 4%ra4%r dala& P%&1u0aa# UUD *8@>! 3a4u &%l#du#2

    '%2%#a 1a#2'a I#do#%'a da# '%luru" 4u&a" dara" I#do#%'a u#4u0

    &%&a6u0a# 0%'%6a"4%raa# u&u& ! &%#/%rda'0a# 0%"dua# 1a#2'a!

    da# 0u4 &%la0'a#a0a# 0%4%r41a# du#a 3a#2 1%rda'ar0a#

    0%&%rd%0aa#! %rda&aa# a1ad da# 0%adla# 'o'al . Do04r#

    K%4a"a#a# Na'o#al! '%0alu# 4da0 %r#a" &%#af0a# %l%&%#

    outar 'oo%i#( '%1a2a l#20u#2a# '4ra4%2' 3a#2 "aru'

    d%r"4u#20a#* #a&u# /%#d%ru#2 1%r'fa4 d%f%#'f da# &%&%#4#20a#

    %#d%0a4a# i#ar 'oo%i#(5. Ta##a' &%#2a#du#2 0%&a&ua# u#4u0

    '%2%ra 1a#204 dar 0r'' ,e#(i#eeri#( resi'ie#ce+! 0%&a&ua# u#4u0

    &%#3%'ua0a# dr d%#2a# %r0%&1a#2a# o'4f (eco'o(ica' resi'ie#ce+

    da# 0%&a&ua# u#4u0 &%&r%d0' aa 3a#2 a0a# 4%r6ad d d%a#

    ,a#ticipatory resi'ie#ce)8

    S%1al0#3a Do04r# K%0ua4a# Na'o#al ,Natio#a' Poer)*/%#d%ru#2

    1%r'fa4 of%#'f da# &l4%r'40. Dala& "al # fo0u' 4%r"ada 3poer5

    dara"0a# '%1a2a 'ara#a ,$ea#s)! 0%0ua4a# ,stre#(t!+ da# 0%&a&ua#

    (capacity) ya#( &%#3%da0a# 3t!e a"i'ity to i#+'ue#ce t!e "e!avior o+

    ot!er actors i# accora#ce it! o#es o# o"&ectives8Hal # dado'

    dala& ar%#a #4%r#a'o#al! 1a0 '%1a2a 4u6ua# '%'aa4! &auu# '%1a2a

    'ara#a u#4u0 &%#/aa 4u6ua# a0"r. Do04r# # /%#d%ru#2 off%#';%!

    &l4%r'40! 1%r

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    31/38

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    32/38

    '%/ara ''4%&0! 0o&r%"%#'f! #4%2ral da# 4da0 '%/ara a

    !ocG

    . P%&a"a&a# 4%#4a#2 0%r6a'a&a 0%a&a#a# da# 0%a&a#a#

    0o&r%"%#'f 'a#2a4 d%rlu0a# d%#2a# &%#3adar ada#3a

    1a"a3a a#/a&a# 0 % a&a#a# 3a#2 &ul4d&%#'o#al d du#a

    4%r&a'u0 &%#2"ada NTS 3a#2 1%r'fa4 4ra#'#a'o#al! 4da0

    &u#20# d"ada '%#dr ol%" 'ua4u #%2ara! d &a#a 0o#fl0

    da# a#/a&a# a0a# d0%lola '%/ara 0ol%04f &%lalu 0%r6a'a&a

    #4%r#a'o#al a4au r%2o#al! 1a0 &ul4la4%ral &auu#

    1la4%ral

    7. $oo%ra4;% '%/ur435 1u0a# a04a &l4%r ,$i'itary a''ia#ces

    a# co''ective security+ &%#2"ada &u'u" 0"u'u'! 4%4a

    &%rua0a# &%rua0a# $u'ti'atera' e++ort to ac!ieve security

    a$o#( a'' t!e participa#ts t!rou(! #o#5$i'itary $ea#s*

    it!out attri"uti#( eit!er +rie# or e#e$y status to t!e re'atio#

    i#vo've5. (Ka4'u&a4a! ))9+

    @. Dala& 0%r6a'a&a 0%a&a#a# 4%r'%1u4 &a'#2-&a'#2 #%2ara

    "aru' &%#2"or&a4 0%16a0a# 0%a&a#a# d# %r4a"a#a#

    #a'o#al ,t!e po'icy o+ #atio#a' security a# e+e#ce+ &a'#2-

    &a'#2 d%#2a# '0a da# /ara '%1a2a 1%r0u4 ,

    M%#4aa4 %l1a2a %r6a#6a# #4%r#a'o#al

    M%#2"or&a4 #4%2r4a' da# 0%daula4a# #%2ara la#

    M%#2"or&a4 a'a'-a'a' %rda&aa#! '4a1l4a' da# 0%a&a#a#

    #4%r#a'o#al '%r4a a04f 1%rar4'a' '%/ara #4%r#a'o#al u#4u0

    %#/aaa##3a

    M%#2u'a"a0a# %#3%l%'aa# '%/ara da&a '%2ala %r1%daa# da#

    &%#2u4a&a0a# %#/%2a"a# 4%r"ada 2a#22ua# 0%a&a#a#

    #a'o#al &%lalu 'alura# dlo&a40! ol40 da# &l4%r

    M%#%#4a#2 %#3%1arlua'a# %#22u#aa# '%#6a4a-'%#6a4a

    %&u'#a" &a''al (#u0lr! 0&a! 1olo2+ .

    32

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    33/38

    >. P%ro1a"a# #a&a L%&1a2a P%r4a"a#a# Na'o#al &%#6ad

    L%&1a2a K%4a"a#a# Na'o#al ada 4a"u# *8@ &%rua0a#

    la#20a" 3a#2 4%a4 1a2 LEMHANNAS! 0ar%#a '%0al2u'

    &%#3adar0a# 0%ada 04a 4%#4a#2 r%al4a' 3to or's o+

    or' po'itics5 d a4a'! d&a#a 1a"a3a a4au a#/a&a#

    4rad'o#al 4%r"ada #%2ara 3a#2 1%r'fa4 &l4%r'40 'aa4 #

    1%r'#%r2 #%2a4;% d%#2a# 6ar#2a# d%'%#4ral'a' a#/a&a#

    3a#2 1%ra'al dar a04or-a04or #o##%2ara 3a#2

    &%#da3a2u#a0a# '%2%#a '%#6a4a (4%0#olo2! d%olo2!

    ol40! %0o#o&! 'o'al 1uda3a+. D 'a 4u %#d%0a4a#

    0o&r%"%#'f-#4%2ral 4%r"ada K%4a"a#a# Na'o#al ,Natio#a'

    Resi'ie#ce+ 3a#2 &%#2a#du#2 d%4%ra# A'4a Ga4ra 3a#2

    &%rua0a# 2a1u#2a# a#4ara d%4%ra# #a4ural da# 'o'al!

    6u2a &%##20a40a# 0%

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    34/38

    &%#6au" %2o'&% '%04oral. Dala& "al # %&1%#4u0a#

    '%&a/a& D%

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    35/38

    1+ %#"a#/% /ro''-1ord%r /oo%ra4o#

    /+ ro&o4% /aa/43 1uld#2 (4ra##2! %du/a4o#! /o#'ul4a4o#'!

    '%ar'/o#f%r%#/%'! 6o#4 ro6%/4 a#d 4%/"#/al /oo%ra4o#

    d+ %#"a#/% #4%ll2%#/% '"ar#2 a#d '"ar#2 of #for&a4o#

    %+ %#"a#/% %'4#2 /oo%ra4o# 4o/o&&u#43 a

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    36/38

    ) da# *>*+

    + d 4#20a4 #a'o#al '%2%ra d1%#4u0 D%.

    A2r%%&%#4 B%4.

    D%'0%r! Barr3! N%< S%/ur43 D&%#'o#' # 4"% A'a Pa/f/! 4"a

    I#do#%'a# uar4%rl3. ol. 7:. No. 7-@! )) .7>>-7:.

    E&&%r'! Ralf! A#4"o#3! M%ll3 $a1all%ro! A/"ar3a! A&4a;! S4ud3#2

    No#-Trad4o#al S%/ur43 # A'a! Tr%#d a#d I''u%'! Mar'"all $a;%#d'"

    A/ad%&/! S#2aor%! )):.

    E;a#'! Fro& 4"% Lo#2 P%a/% 4o 4"% Lo#2 =ar , Ar&%d $o#fl/4 a#d

    Ml4ar3 Edu/a4o# a#d Tra##2 # 4"% * '4 $%#4ur3! Au'4rala# D%f%#/%

    $oll%2%! O//a'o#al S%r%' No. *! ))9.

    F%#2!Ha#! NTS $"all%#2%' a#d Pol/3 R%'o#'%' # Nor4" Ea'4 A'a! #

    I#au2ural M%%4#2 of 4"% $o#'or4u& of NTS S4ud%' # A'a! S#2aor%!

    ))9.

    H%r#a#d%! $arol#a! T"% A'%a# $"ar4%r a#d 4"% Buld#2 of a# ASEAN

    S%/ur43 $o&&u#43! T"% I#do#%'a uar4%rl3 ol. 7: No. 7-@! ))!

    .8:-7**.

    36

  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    37/38

    H'u#2! Ja&%' $.! $o&"r%"%#';% S%/ur43!, $"all%#2% for Pa/f/ A'a!

    N%< Yor0 U#;%r'43! )).

    Ja1lo#'03! Da;d! Na4o#al Po! A Dalo2 A1ou4 4"% Fu4ur% =4" NGO E%r4!

    D%/%&1%r ))).

    Pa4ro4 Po'4. U'! "44,a4ro4o'4.u'a%r')>-*)a%r a'.! ))9

    Ra#a! Mad"u0ar! SJB! $o&"r%"%#';%r S%/ur43 for Sou4" A'a!

    $o#/%4uala4o# To))9

    37

    http://www.lewrockwell.com/lind/lind3b.htmlhttp://patriotpost.us/papers/05-10http://www.lewrockwell.com/lind/lind3b.htmlhttp://patriotpost.us/papers/05-10
  • 8/10/2019 Militer Dan Politik Indonesia meitiana

    38/38

    Ta#! A#dr%< T.H. a#d Bou4# K%##%4" J.D.! No# Trad4o#al S%/ur43

    I''u%' # Sou4"%a'4 A'a! IDSS! S#2aor%! ))*.