Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

download Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

of 23

Transcript of Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    1/23

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    2/23

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    3/23

    METODE PERHITUNGAN RISIKOOPERASIONAL MENURUT BASSEL II ( BIA /SA /IMA)

    Posted by : D.ISeptebe! "#$ "#%"

    Pengukuran risiko operasional bank oleh BIS (Bank for International Settlement)berdasarkan BASEL CAPITAL ACCO!" memberikan beberapa pilihan metode" #aitu $

    a% Basi& Indi&ator Approa&h% (BIA)

    b% Standardi'ed Approa&h (SA)&% Internal easurement Approa&h (IA)

    Penerapan masingmasing metode tersebut akan diuraikan sebagai berikut $

    Basi& Indi&ator Approa&h

    !alam Basi& Indi&ator Approa&h" total pendapatan kotor (*ross In&ome) digunakansebagai indikator eksposur% Pendapatan kotor ini diasumsikan sebagai indikator skalaoperasional bisnis keseluruhan bank" #ang merupakan risiko operasional #ang melekat(inherent risk) di bank%Persentase untuk alpha berdasarkan Basel II adalah +,- namun demikian untuk

    perbankan Indonesia berpedoman kepada ketentuan Bank Indonesia% !enganpendekatan ini" modal #ang dipers#aratkan untuk tahun tertentu adalah pendapatankotor dikalikan dengan alpha% odal #ang dipers#aratkan untuk risiko operasionalse&ara keseluruhan #ang harus disediakan oleh bank menurut Basi& Indi&ator Approa&hadalah ratarata selama tiga tahun terakhir dari +,- dikalikan dengan pendapatan kotor . *ross In&ome%umus untuk menghitung modal risiko operasional bank adalah$

    http://belajarperbankangratis.blogspot.co.id/2012/09/metode-perhitungan-risiko-operasional.htmlhttp://belajarperbankangratis.blogspot.co.id/2012/09/metode-perhitungan-risiko-operasional.htmlhttp://belajarperbankangratis.blogspot.co.id/2012/09/metode-perhitungan-risiko-operasional.htmlhttp://belajarperbankangratis.blogspot.co.id/2012/09/metode-perhitungan-risiko-operasional.htmlhttp://belajarperbankangratis.blogspot.co.id/2012/09/metode-perhitungan-risiko-operasional.htmlhttp://belajarperbankangratis.blogspot.co.id/2012/09/metode-perhitungan-risiko-operasional.html

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    4/23

    !imana$

    • /BIA 0 modal risiko operasional #ang dipers#aratkan menurut Basi& Indi&ator

     Approa&h

    • *I 0 pendapatan kotor . *ross In&ome positif tahunan selama 1 tahun sebelumn#a

    • n 0 tiga tahun" dimana pendapatan kotor selalu positif 

    • 2 0 +,- (atau ditetapkan lain oleh Bank Indonesia)

    Pendapatan kotor #ang negatif" selama 3angka 4aktu t iga tahun" harus dikeluarkan daripenghitungan%Pendekatan BIA ini diperuntukkan bagi bank dengan eksposur risiko operasional #angrendah" atau tidak ada atau sedikit fungsi risiko operasional #ang &anggih% Pendekatanini tidak diperuntukkan bagi bankbank internasional atau bankbank dengan profil risiko#ang signifikan% /arena menurut Basel II A&&ord" pers#aratan minimal bagi bankbanktipe ini untuk menggunakan Standardised Approa&h dalam menentukan modal #angdipers#aratkan%

     Apabila suatu bank telah menerapkan Basi& Indi&ator Approa&h" diharapkan nantin#abank dimaksud akan menggunakan metode #ang lebih &anggih untuk menghitungmodal risiko operasional #ang dipers#aratkan%Sama haln#a dengan pendekatan penghitungan modal untuk risiko kredit pada Basel I"Basi& Indi&ator Approa&h tidak terlalu sensitif terhadap risiko operasional% Pendekatanini terbatas dalam hal $

      mengasumsikan bah4a tingkat risiko operasional #ang dimiliki bank proporsional

    dengan besarn#a pendapatan kotor%

     en#amakan perlakuan terhadap bisnis dengan high margin.lo4 5olume dan bisnis

    lo4 margin.high 5olume" meskipun memiliki profil risiko #ang berbeda%

     tidak ada pembentukan &adangan untuk berbagai tipe ke3adian (e5ents)" frekuensi"

    penga4asan internal bank ataupun pasar dari bank tersebut%

     penggunaan pendapatan kotor sebagai indikator eksposur risiko operasional adalah

     3auh lebih sederhana daripada penggunaan aset tertimbang menurut risiko untuk risikokredit%

    Standardized Approach

    Tidak seperti the BIA" the Standardi'ed Approa&h menggunakan *ross In&ome padatiap busines lines pada bank" karena dapat men&erminkan 5olume operasional padatiap 3enis business liness% !i samping itu" pendapatan kotor 3uga mengkaitkan 5olumeusaha tiap business lines dengan tingkat risiko operasional #ang melekat pada bisnis%

    Pada tiap business lines" kebutuhan modal #ang dipers#aratkan dihitung dengan &ara#ang sama dengan #ang dihitung pada the Basi& Indi&ator Approa&h% Pendapatan kotor untuk suatu business lines dikalikan dengan suatu faktor business lines" #ang disebut6beta7%/edelapan business lines tersebut adalah $

     Corporate finan&e

     Trading and Sales etail Banking

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    5/23

     Commer&ial banking

     Pa#ment and settlement

     Agen ser5i&es

     Asset management

     etail brokerage

    Beta tiap business lines berkisar dari +8- untuk Asset anagement dan etailBrokerage" sampai +,- untuk etail Banking dan Commer&ial Banking dan +9- untukTrading and Sales% :adi" 3ika bank mengelola sebagian besar usahan#a dalam bidangTrading and Sales" maka bank tersebut memerlukan lebih ban#ak modal untuk risikooperasional dibanding dengan bank #ang sebagian usahan#a di bidang Assetanagement" meskipun keduan#a memiliki 3umlah pendapatan kotor #ang sama%

    !engan the Standardi'ed Approa&h" 3umlah modal agregat dihitung dari seluruhbusiness lines selama tiga tahun sebelumn#a% :umlah agregat tersebut kemudiandirataratakan untuk menghasilkan modal #ang dipers#aratkan" sesuai dengan theStandardi'ed Approa&h%

    odal agregat #ang dipers#aratkan untuk satu tahun dihitung dengan men3umlahkanseluruh hasil pendapatan kotor" #ang telah dikalikan dengan beta dari setiap businesslines% Tidaklah penting 3ika pendapatan kotorn#a negatif" karena pendapatan kotor #angnegatif tersebut masih bisa dimasukkan dalam perhitungan% :ika agregatn#a untuktahun tertentu negatif" maka angka #ang negatif tersebut diganti dengan angka noldalam penghitungan rataratan#a%

    Tidak seperti the Basi& Indi&ator Approa&h" nilai nol masih dapat dimasukkan dalamhitungan ratarata keseluruhan% :adi nilai ratarata dengan menggunakan theStandardi'ed Approa&h selalu dihitung untuk 3angka tiga tahun%

    umus untuk menghitung modal #ang dipers#aratkan" menurut the Standardi'ed Approa&h adalah$

     

    !imana$

    /TSA 0 odal #ang dipers#aratkan" sesuai the Standardi'ed Approa&h*I +9 0 Pendapatan kotor untuk tiap business lines%; +9 0

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    6/23

    The Standardi'ed Approa&h membagi operasional bank men3adi delapan business linesusaha #ang berbeda% !engan demikian" pendekatan ini mengakui bah4a setiapbusiness lines #ang berbeda pada umumn#a akan memiliki risiko operasional #angberbeda% Penggunaan business lines memungkinkan bank mengalokasikan modal #angdipers#aratkan menurut bidang business #ang di3alankann#a%

    !engan total pendapatan kotor #ang sama" sebuah retail bank akan memilikipendapatan kotor #ang lebih ke&il untuk business lines Trading and Sales denganmemiliki bobot risikon#a #ang lebih tinggi" dibanding dengan total pendapatan kotor dariin5estment bank% Sementara untuk hal #ang sama" retail bank akan memilikipendapatan kotor #ang lebih tinggi pada business lines etail Banking% Akibatn#a"berdasarkan pendekatan" retail bank memiliki kebutuhan modal risiko operasional #anglebih ke&il%

    /erangka ker3a Basel II mempun#ai suatu pendekatan tiga tingkatan (a threetierapproa&h) untuk mendefinisikan tiap business lines $

     Le5el + = Business lines #ang aktual Le5el 8 = >ungsi bisnis #ang khas dalam setiap business lines

     Le5el 1 = /elompok akti5itas = akti5itas bisnis #ang di3alankan dalam suatu business

    lines

    Pendekatan tiga tingkatan ini memiliki dua tu3uan$

     untuk men#ediakan suatu standard" #ang se&ara independen terdefinisikan dari

    struktur aktual bank" dengan tu3uan agar bia#a modal dihitung berdasarkan likeforlike%

     untuk memungkinkan bankbank memetakan struktur business lines usaha internal

    mereka terhadap struktur business lines #ang dipers#aratkan oleh Basel II%

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    7/23

    Klik pada gambar untuk perbesar 

    !eri5asi dan arti dari beta

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    8/23

    Pa#ment and Settlement ;, +9- Agen Ser5i&es ;@ +,- Asset anegement ; +8-etail Brokerage ;9 +8-

    The Alternative Standardized Approach

    Basel Committee men#adari bah4a dalam beberapa kegiatan perbankan tertentu" risikooperasional dapat dikompensasi dengan pendapatan #ang didapat% Contoh darikegiatan ini adalah kartu kredit" di mana risiko ter3adin#a fraud sudah diperhitungkandalam struktur penetapan harga (pri&ing) kepada nasabah% The Standardi'ed Approa&htidak mempertimbangkan kegiatan penetapan harga seperti ini karena menggunakanpendapatan kotor sebagai faktor eksposure%

    Bila bank ban#ak terlibat dalam kegiatan seperti ini" bank akan melakukanpenghitungan dua kali 3ika menggunakan the Standardi'ed Approa&h% Pertamatama"bank mempertimbangkan risiko operasional dalam penetapan harga (pri&ing)" kemudian

    menghitung alokasi modal untuk menutupi risiko #ang sama tersebut%

    Pendekatan ini memungkinkan bank untuk menggunakan pin3aman dan pemba#aran dimuka (ad5an&es) untuk menggantikan pendapatan kotor pada dua business lines" #aitu$&ommer&ial bank dan retail banking%

    Advanced Measurement Approach

     Ad5an&ed easurement Approa&h adalah #ang paling kompleks #ang dapat digunakanoleh bank% Pendekatan ini memungkinkan bank memakai model internaln#a sendiridalam menghitung modal untuk meng&o5er risiko operasional%

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    9/23

    Category Archives: Risk Management

    M&'&ee' !s*o &d&+&, seb-&, pe'de*&t&'/ etodo+o te!st!-*t-! d&+&

    e'e+o+& *etd&*p&st&' y&' be!*&t&' de'&' &'&&'0 s-&t- !&'*&&'

    &*t1t&s &'-s& te!&s-*: Pe'+&&' !s*o$ pe'eb&'&' st!&te -'t-*

    e'e+o+&'y& d&' t&s !s*o de'&' e'-'&*&' pebe!d&y&&'/pe'e+o+&&'

    s-be!d&y&. St!&te y&' d&p&t d&b+ &'t&!& +&' &d&+&, e'd&,*&' !s*o

    *ep&d& p,&* +&'$ e','d&! !s*o$ e'-!&' e2e* 'e&t2 !s*o$ d&'

    e'&p-' seb&&' &t&- se-& *o'se*-e's !s*o te!te't-. M&'&ee' !s*o

    t!&dso'&+ te!2o*-s p&d& !s*o3!s*o y&' tb-+ o+e, pe'yeb&b 4s* &t&- +e&+

    (sepe!t be'&'& &+& &t&- *eb&*&!&'$ *e&t&'$ se!t& t-'t-t&' ,-*-.

    RISIKO, RISK MANAGEMENT

    DE5INISI RISIKO UNTUK

    MEMBANGUN ENTERPRISE RISK

    MANAGEMENT%6/#7/"#%8 LEA9E A OMMENT

    Ket*& *t& be!b&!& e'e'& !s*o$ &*&' -'-+ b&'y&* de4's$ y&'

    se!'*&+ be!bed& s&t- s&& +&'. B&,*&' p&d& +e1e+ !s*o p&+' t'

    p-'$ pe!bed&&' y&' s'4*&' d&p&t te!&d *et*& o!&'s&s y&'

    be!bed& e'*+&s4*&s*&' !s*o.

    K,-s-s -'t-* eb&,&s e'e'& enterprise risk management (ERM)$

    &*& *t& ,&!-s e'-'&*&' de4's y&' se!&& d&' d*,-s-s*&'-'t-* eb&'-' d&' e'p+ee't&s*&' ERM.

    D&+& b+o '$ s&y& &*&' e'-'&*&' de4's -'t-* bebe!&p& !s*o

    y&' te!*&t ERM seb&& be!*-t:

    %. Risiko: Ke-'*'&' te!&d'y& seb-&, pe!st;& (e1e't) y&' &*&'be!d&p&* p&d& pe'&p&&' t--&'. Rs*o d-*-! d&+& ,&+ d&p&* d&'*e!e't&'&' &t&- *e-'*'&' te!&d'y& pe!st;& te!seb-t. Bo+e, -& d+,&t

    seb&& *ob'&s d&! p!ob&b+t&s te!&d'y& seb-&, pe!st;& (e1e't)be!*-t *o'se*-e's'y&. S-be!: OBIT

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    10/23

    ". Governance Risks: Rs*o3!s*o y&' te!*&t st!-*t-!$ *eb&*&'$p!osed-!$ d&' p,&* be!;e'&' d &'& &!&, d&' *ep-t-s&' *-'pe!-s&,&&' d&;&s. Ms&+'y&$ 'depe'de's d&' pe'&;&s&'0 et*&0t&'-' &;&b sos&+ pe!-s&,&&'0 pe'de+e&s&' ;e;e'&'0 ,-b-'&'pee&' s&,&0 &*t1t&s pe&'*- *epe't'&'0 *eb&*&' pe!-s&,&&'.

    =. Strategy and Eec!tion Risks: Rs*o te!*&t *e&p-&' -'t-*e!--s*&' d&' / &t&- e'&+&'*&' st!&te bs's y&' s-*ses. Rs*o3!s*o' seb&&' bes&! be!,-b-'&' de'&' 's&t2 &s& dep&' pe!-s&,&&'$sepe!t !e'&'& -'t-* e&s-* p&s&! y&' b&!-$ e+-'-!*&' p!od-* b&!-$&t&- ebe't-* &+&'s b&!-. Seb&& o'to,$ &*-ss d&' d1est&s0pe!e'&'&&' s-*ses0 od&+ pe!e'&'&&' / &+o*&s0 pe'e+t&' d&'pe'eb&'&'0 e!e* d&' pe&s&!&'0 ,&!&0 pe!'t&&' pe+&'&'0*o'se't!&s pe+&'&'0 p!od-*0 d&' te*'o+o.

    8. Economic risk : Rs*o y&' d,&s+*&' d&! p&s&! od&+. Seb&& o'to,:!s*o *!edt$ !s*o t!e&s-!$ !s*o +*-dt&s.

    /"#%8 LEA9E A OMMENT

    S&y& s-*& de'&' de4's M&'&ee' Rs*o d&+& st&'d&! (AS / NS

    8=>#:"##8)$ y&t- seb&& Caplikasi sistematis dari kebijakan

    manajemen, prosedur dan praktek dari kegiatan untuk 

    https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/definisi-risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/enterprise-risk-management/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/erm/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/risiko-risiko-dalam-erm/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/category/risk-management/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/06/23/proses-manajemen-risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/06/23/proses-manajemen-risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/06/23/proses-manajemen-risiko/#respondhttps://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/definisi-risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/enterprise-risk-management/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/erm/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/risiko-risiko-dalam-erm/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/category/risk-management/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/06/23/proses-manajemen-risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/06/23/proses-manajemen-risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/06/23/proses-manajemen-risiko/#respond

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    11/23

    menetapkan konteks, pengidentifkasian, analisis, penilaian,

     penanganan, pemantauan dan berkomunikasi .

    M&'&ee' Rs*o &d&+&, p!oses y&' te!-s be!-+&' d&'& set&p

    s*+-s'y& d&p&t be!*o't!b-s se&!& p!o!es2 -'t-* pe!b&*&' o!&'s&s

    de'&' &!& ebe!*&' &'&ee' ;&;&s&' y&' +eb, bes&!

    e'e'& !s*o d&' d&p&*'y&.

    M&'&ee' !s*o d&p&t dte!&p*&' p&d& se-& t'*&t&' o!&'s&s$ b&*

    *o'te*s st!&tes &-p-' ope!&so'&+$ b&,*&' s&p& *e p!oye*3p!oye*

    *,-s-s$ *ep-t-s&' y&' &*&' d&b+ d&' !s*o d&! &!e& te!*e+ sepe!t

    s&t- *ode &!e&.

    Rs*o se&!& sede!,&'& dde4's*&' seb&& Ckemungkinan

    terjadinya sesuatu yang akan berdampak pada tujuan. O+e, *&!e'&

    t-$ pe't' -'t-* e&,& &p& y&' e'&d t--&' Pe!-s&,&&'$

    t--&' &s'3&s' D!e*to!&t$ pe! -'t *e!& &t&- pe! 2-'s$ sebe+-

    e'ob& -'t-* e'&'&+ss !s*o.

    Mana*emen Risiko ada#ah se+!ah "roses yang sederhana

    A'&+ss !s*o p&+' b&* d+&*-*&' d&+& seb-&, *e+opo*$ d&'&

    &s'3&s' &'ot& e+* pe&,&&' y&' b&* te't&' t-&s

    d&' t--&' d&! &!e&'y& y&' d&'&+ss.

    %. Identikasi Resiko. Ke+opo* pe! &!e& e'd&2t&!*&' ,&+3,&+ y&'-'*' e!'t&' &t&- e'&'- *e&p-&' se-& pe&;& -'t-*ee'-, t--&' &!e&'y&. M&s'3&s' &'ot& b&,*&' d&p&t e+,&t ,&+3,&+ y&' be'&!3be'&! &*&' e''*&t*&' *e&p-&' &s'3&s' d&+&ee'-, t--&'$ s&+'y& e'&+ s-be! d&'& -'t-* pe+-&' -s&,&.

    Rs*o dde't4*&s e+&+- bebe!&p& te*'* sepe!t$ b!&'sto!'$

    !e1e; do*-e'$ ;&;&'&!&$ te*'* De+p, d&' A'&+ss SFOT. Metode

    de't4*&s t&b&,&' -'*' e+&+- ,e* +sts$ &'&+ss &s-s d&'

    te*'* d&!&. L& te*'* y&' dseb-t*&' pe!t&& &d&+&, etode

    +&'s-'$ sed&'*&' t& te*'* y&' dseb-t*&' be!*-t'y&$ p&d&

    d&s&!'y& &d&+&, etode pe'd-*-'.

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    12/23

    B!&'sto!': D&+& etode '$ p&'d&'&' d&! se-& &'ot& s&&

    pe't''y&$ d&' *&!e'&'y& pe!te-&' d&d&*&' -'t-* e&d-*&'

    de3de te't&' e'de't4*&s !s*o. B!&'sto!' &d&+&, s&+&, s&t-

    etode y&' p&+' e2e*t2.Re1e; do*-e': Te*'* ' e'-'&*&' !e2e!e's *e do*-e'3

    do*-e' y&' &d&$ sepe!t te-&' &-dt$ d&' !s*o y&' pe!'&,

    dde't4*&s d&! *e&t&' &t&- p!oye* sebe+-'y&. &t&t&' e'e'&

    !s*o e'&!&,*&' *e pe&,&&' y&' +eb, b&* d&! *e-'*'&'

    !'t&'&' y&' bs& tb-+ d&+& &*t1t&s / p!oye* be!*-t'y&.

    De+p, Te*'*: I' &d&+&, seb-&, etode b!&'sto!'$ ,&'y& s&&

    &'ot& y&' te!+b&t td&* s&+' *e'&+ / s&+' e'et&,- s&t- s&&

    +&'. H&s+ b!&'sto!' dpe!o+e, d&! !&t&3!&t& pe'd&p&t pese!t&.

    F&;&'&!&: Te*'* ' &*&' s&'&t eb&'t- *et*& &d& bebe!&p& &,+

    &t&- &'ot& y&' te+&, e'&d b&&' d&! p!oye*3p!oye*

    sebe+-'y& d&' d&p&t eb&'t- e'e+&s*&' top* e'e'&

    de't4*&s !s*o.

    A'&+ss SFOT: Metode ' e+b&t*&' pe'+&&' &*&' Ke*-&t&'$

    Ke+e&,&'$ Pe+-&' d&' A'&&'$ d&! bs's &t&- p!oye*$ d&' ,&+3,&+

    +&' d se*t&! &spe*3&spe* '.

    Ad&p-' !s*o3!s*o y&' d,&d&p s&+'y& be!,e't'y& &'ot& t

    *-'$ be!*ep&'&'&''y& &'-&' &!'&' IT$ te!t-'d&'y&

    *ete!sed&&' '2o!&s pe't' d&! -'t *e!& / 'd1d- +&'0 *e&&+&'

    -'t-* e!eb-t *esep&t&' bs's d&' sete!-s'y&.

    ". Mengidentikasi 'enye+a+- Ide't4*&s &p& y&' -'*'e'yeb&b*&' !s*o d &t&s te!&d$ s&+'y&. &'ot& t 't -'*'*ee;& de'&' / &b&t&''y&$ -'*' db&&* o+e, pe!-s&,&&' pes&'0 -'t&t&- o!&' y&' d&'d&+*&' ebe! '2o!&s -'*' s&'&t sb-*$pe!so'+'y& -t &t&- &t&- e&' +&b&' d&+& e&so* d&t& y&'s&'&t db-t-,*&'0 &t&s&' y&' be!;e'&' e'yet-- -'t-* e'&b+pe+-&' -s&,& -'*' &s, t&*-t !s*o'y& d&' pe!+- e'd&p&t*&'*ey&*'&' e*st!& sebe+- e'&b+ !s*o d&' sete!-s'y&.

    =. Mengidentikasi Kontro#. Me'de't4*&s se-& *o't!o+ y&'&d&$ y&' dt--*&' -'t-* e'-!&' *e-'*'&' !s*o A'd& d&! te!&dd&'$ *& e!e*& te!&d$ -& te!sed& *o't!o+ -'t-* e'-!&' d&p&*'y&(Ko'se*-e's)$ s&+'y&. e'yed&*&' +'*-'&' *e!& y&' !&&, -'t-*

    t A'd&0 -+t3*ete!&p+&' se+-!-, t -'t-* e'-!&' *ete!&'t-'&'p&d& s&t- o!&'0 te*&'*&' &*&' *eb-t-,&' '2o!&s y&' dpe!+-*&' -'t-*

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    13/23

    dbe!*&' se&!& tep&t ;&*t-0 e'! pe''&t sebe+- b&t&s ;&*t-0ebe!*&' '2o!&s t&b&,&' *ep&d& s-pe!1so! sebe+- & / d& e't&-'t-* t- d&' +&'3+&'. Ko't!o+ ds' te!&s-* pe'o!&'s&s&'$ b-d&y&pe!-s&,&&'$ sste '2o!&s$ &*t4t&s pe'e'd&+&' 'te!e' -+& d&!pe'e!&p&' t&t& *e+o+& pe!-s&,&&'$ pe'&;&s&' y&' d+&*-*&' o+e, Bo&!d(Kos&!s d&' D!e*s). e2e*t4t&s *ote &-dt$ &-dt 'te!'&+ d&' &-dte*ste!'&+ d&' +&''y&.

    8. Meneta"kan %eskri"tor Kem!ngkinan dan Konsek!ensi- Me''&tb&,;& ,&+ ' te!&'t-' p&d& *o'te*s d&! &'&+ss y&' d+&*-*&'$ s&+'y&

     *& &'&+ss be!*&t&' de'&' -'t *e!&$ &*& *e!-&' *e-&'&' &t&-*e,+&'&' &'ot& st&2 *-'$ &*&' e+* d&p&* y&' +eb, bes&! p&d&-'t *e!& te!seb-t d&!p&d& y&' &*&' te!&d p&d& Pe!-s&,&&' se&!&*ese+-!-,&'$ se,'& des*!pto! d-'&*&' -'t-* *o'te* se+-!-, Pe!-s&,&&'(st!&tes) --'y& td&* &*&' sep&d&' -'t-* D!e*to!&t$ &t&- -'t *e!& +&'.Ms&+'y& *e!-&' sebes&! Rp.%.###.###.### -'*' d&'&p td&*s'4*&' *e Pe!-s&,&&'$ tet&p bs& e'&d Be'&'& b& seb-&, -'t*e!&. A'd& &*&' pe!+- -'t-* e'et&p*&' p&!&ete! ' de'&' be!*o's-+t&s

    de'&' Kep&+& -'t *e!&. De'&' -!-t&' p!oses sepe!t ' &*& pe'+&&'*e-'*'&' d&' *o'se*-e's d+&*-*&' te!,&d&p residual risks (sete+&,epe!tb&'*&' *e*-&t&' *o't!o+ d&+& e'-!&' *e-'*'&' te!&dd&' e'&'-+&' d&p&*'y& &p&b+& !s*o t- e'&d *e'y&t&&').

    . Tam+ahkan Kontro# #ainnya- Se&!& --$ -'t-* set&p !es*o y&'d'+& seb&& High &t&- Extreme ,&!-s e+* *o't!o+ t&b&,&' d&+&!&'*& -'t-* e'-!&' !s*o *e t'*&t y&' d&p&t dte!&. Ko't!o+t&b&,&' &p& y&' &s, e&d& d&' &p&*&, e!e*& d&p&t d&d&*&'$&p&*&, -'*' dp!o!t&s*&'$ &d&+&, ses-&t- y&' ,&!-s dte't-*&' o+e,

    *e+opo* d&+& *o's-+t&s de'&' Kep&+& -'t *e!& y&'$ de&+'y&$ ,&!-spe!t&&3t&& d&'&+ss o+e, &'ot& *e+opo*.

    ?. Mem+!at Ke"!t!san. Sete+&, p!oses d &t&s se+es&$ *& &s, &d&bebe!&p& !s*o y&' d'+& seb&& High &t&- Extreme,*ep-t-s&' ,&!-sdb-&t &p&*&, *e&t&' te!seb-t &*&' dpe!t&,&'*&' &t&- d+ep&s. A*&' &d&s&&t3s&&t *et*& !s*o +eb, t' d&!p&d& y&' d''*&' &t&- d +-&! se+e!&!s*o (risk appetite)$ d&' td&* &d& +& y&' bs& d+&*-*&' -'t-* e'-!&'!s*o t- *&!e'& be!&d& d +-&! *e'd&+ -'t *e!&$ tet&p *&!e'& ses-&t- ,&+&*t1t&s'y& &s, ,&!-s d+&*-*&'. D&+& st-&s sepe!t t-$ pe&'t&-&'d&' !e1e; be!*&+& te!,&d&p *e&d&&' d&*s-d &d&+&, pe't'.

    7. 'anta! dan Revie.. Me&'t&- se-& !s*o d&' e+&*-*&' !e1e;

    be!*&+& &t&s p!o4+ !s*o -'t *e!& e!-p&*&' seb-&, e+ee' pe't' -'t-*s-*ses'y& seb-&, p!o!& &'&ee' !s*o.

    H&s+ d&! p!oses &'&ee' !s*o y&' sede!,&'& ' d&p&t d+,&t

    sepe!t d b&;&, ':

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    14/23

    P!oses M&'&ee' Rs*o

    MANA/EMENMANA/EMEN RISIKO'ROSES MANA/EMEN RISIKOGO0ERNANCE, RISIKO, RISK MANAGEMENT

    PRINSIP3PRINSIP MANAEMEN

    RISIKO OPERASIONAL#"/#>/"#%8 LEA9E A OMMENT

    P&d& b-+&' -' "#%%$ Kote B&se+ -'t-* Pe'&;&s&' Pe!b&'*&' (theBasel Committee on Banking Supervision) e!+s 1e!s

    te!b&!- te't&' 'raktek yang Sehat da#am 'enge#o#aan dan

    'enga.asan Risiko O"erasiona#. Sound Preties y&' pe!t&&

    dte!bt*&' p&d& b-+&' 5eb!-&! "##=.

    De'&' e'e!bt*&' seb-&, &*&+&, te!b&!- y&' dseb-t CP!'sp -'t-*

    M&'&ee' Rs*o Ope!&so'&+ y&' Se,&t se!t& Pe!&' Pe'&;&s&''y&$

    Kote B&se+ e''*&t*&' *e!&'*& *e!& "##= de'&' p!'sp3p!'sp

    https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/manajemen/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/manajemen-risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/proses-manajemen-risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/category/governance/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/category/risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/category/risk-management/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/06/02/prinsip-prinsip-manajemen-risiko-operasional/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/06/02/prinsip-prinsip-manajemen-risiko-operasional/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/06/02/prinsip-prinsip-manajemen-risiko-operasional/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/06/02/prinsip-prinsip-manajemen-risiko-operasional/#respondhttps://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/manajemen/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/manajemen-risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/proses-manajemen-risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/category/governance/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/category/risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/category/risk-management/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/06/02/prinsip-prinsip-manajemen-risiko-operasional/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/06/02/prinsip-prinsip-manajemen-risiko-operasional/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/06/02/prinsip-prinsip-manajemen-risiko-operasional/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/06/02/prinsip-prinsip-manajemen-risiko-operasional/#respond

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    15/23

    *,-s-s -'t-* pe'e+o+&&' !s*o ope!&so'&+ y&' *o'sste' de'&'

    p!&*t* 'd-st! pe!b&'*&' y&' se,&t. P!'sp3p!'sp ' te+&,

    d*eb&'*&' e+&+- pe!t-*&!&' de &'t&!& s-pe!1so! d&' 'd-st!

    pe!b&'*&' se&* t&,-' "##=.

    Me'-!-t s&y& p!'sp3p!'sp ' d&p&t dte!&p*&' -& d

    Kope!&s$ Pe!-s&,&&' Peb&y&&' d&' Leb&& Ke-&'&' M*!o +&''y&.

    B&,*&' p!'sp y&' s&& bs& dte!&p*&' p&d& 'd-st! +&' d +-&!

    'd-st! *e-&'&'.

    %enisi Risiko O"erasiona#

    Rs*o ope!&so'&+ dde4's*&' o+e, Kote B&se+ seb&& C!s*o *e!-&'

    y&' dseb&b*&' o+e, *etd&* -*-p&' &t&- *e&&+&' p!oses 'te!'&+$

    o!&' d&' sste &t&- d&! *e&d&' e*ste!'&+ te!&s-* !s*o ,-*-$

    tet&p td&* te!&s-* !s*o st!&te d&' !s*o !ep-t&s.

    'rinsi" &!ndamenta# dari Mana*emen Risiko O"erasiona#

    P!'sp%: Kos&!s (B&d&' Pe'&;&s) ,&!-s ep' d&+&

    peb&'-'&' seb-&, b-d&y& &'&ee' !s*o y&' *-&t. D!e*s

    (B&d&' Pe'-!-s) &-p-' &'&ee' se'o! +&''y& ,&!-s ebe't-*

    b-d&y& o!&'s&s/pe!-s&,&&' y&' dp&'d- o+e, &'&ee' !s*o y&'

    *-&t d&' y&' e'd-*-' d&' e'yed&*&' st&'d&! d&' 'se't2 b&

    pe!+&*- p!o2eso'&+ d&' y&' pe'-,t&'-' &;&b. D&+& ,&+ '$

    &d&+&, t&'-' &;&b d&! Kos&!s (B&d&' Pe'&;&s Kope!&s) -'t-*

    e&st*&' b&,;& b-d&y& &'&ee' !s*o ope!&so'&+ y&' *-&t$

    be'&!3be'&! &d&$ e2e*t2 d&' dbe!d&y&*&' d se+-!-, o!&'s&s.

    P!'sp ": B&'* (*ope!&s d&' LKM) ,&!-s e'eb&'*&'$

    e'p+ee't&s*&' d&' ee+,&!& seb-&, 5!&e;o!* y&'

    sepe'-,'y& te!'te!&s *e d&+& p!oses &'&ee' !s*o pe!-s&,&&'

    se&!& *ese+-!-,&'. Ke!&'*& &'&ee' !s*o ope!&so'&+ y&' dp+,

    o+e, seb-&, b&'*/*ope!&s/LKM se&!& 'd1d- &*&' te!&'t-' p&d&be!b&& 2&*to!$ te!&s-* s2&t$ -*-!&'$ *op+e*st&s d&' p!o4+ !s*o'y&.

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    16/23

    Tata Ke#o#a 1 Governance

    P!'sp =: De;&' Kos&!s (B&d&'Pe'&;&s) ,&!-s ebe't-*$

    e'yet-- d&' se&!& be!*&+& e''&- Ke!&'*& Rs*o e+&+- Kote

    Rs*o (b+& &d&). Kos&!s (Pe'&;&s) ,&!-s e'&;&s D!e*s &t&-

    &'&ee' se'o! +&''y& -'t-* e&st*&' b&,;& *eb&*&'$ p!oses

    d&' sste y&' &d& te+&, dp+ee't&s*&' se&!& e2e*t2 d se-&

    t'*&t pe'&b+&' *ep-t-s&'.

    P!'sp 8: Kos&!s (Pe'&;&s) ,&!-s e'yet-- d&' e''&- se+e!&

    !s*o (risk appetite) d&' pe!'y&t&&' to+e!&'s -'t-* !s*o ope!&so'&+

    y&' e'&!t*-+&s*&' s2&t d&s&!$ e's$ d&' t'*&t !s*o ope!&so'&+

    y&' s&p d&b+ o+e, Pe'-!-s (D!e*s).

    Mana*emen Senior

    P!'sp

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    17/23

    'emanta!an dan 'e#a"oran

    P!'sp 7: M&'&ee' se'o! ,&!-s e'e!&p*&' seb-&, p!oses y&'

    se&!& be!*&+& e&'t&- p!o4+ !s*o ope!&so'&+ d&' e*spos-! *e!-&'

    y&' &te!&+. Me*&'se pe+&po!&' y&' tep&t ,&!-s te!sed& d t'*&t

    De;&' Kos&!s (Pe'&;&s)$ D!e*s d&' &'&ee' se'o! +&''y&

    (Pe'-!-s)$ d&' t'*&t +' bs's y&' se&!& p!o&*t2 e'd-*-'

    &'&ee' !s*o ope!&so'&+.

    'engenda#ian dan Mitigasi

    P!'sp 6: B&'* (Kope!&s &t&- LKM) ,&!-s e+* seb-&, +'*-'&'

    pe'e'd&+&' 'te!e' y&' *-&t y&' e&'2&&t*&' *eb&*&'$ p!oses

    d&' sste0 e+* pe'e'd&+&' 'te!'&+ y&' e&d&0 d&' t&s

    !s*o d&'/&t&- st!&te t!&'s2e! y&' tep&t.

    Ke#ent!ran dan Ke#angs!ngan 3isnis

    P!'sp%#: B&'* (-& Kope!&s/LKM) ,&!-s e+* p!o!&

    *et&,&'&'/*e+e't-!&' d&' *e+&'s-'&' bs's -'t-* e&st*&' &d&'y&*e&p-&' be!ope!&s se&!& be!*e+&'-t&' d&' eb&t&s *e!-&' *&

    te!&d *e&t&' &t&- pe!st;& y&' se&!& s'4*&' e'&'- bs's.

    'eran 'eng!ngka"an

    P!'sp%%: Seb-&, pe'-'*&p&' *ep&d& p-b+* ,&!-s e-'*'*&'

    p&!& pe&'*- *epe't'&' -'t-* e'+& pe'de*&t&' y&' dte!&p*&'

    te!,&d&p &'&ee' !s*o ope!&so'&+.

    Komentar:

    Bebe!&p& b&'* &s, e&'d&' &'&ee' !s*o ope!&so'&+ se&t&3

    &t& seb&& seb-&, &'d&t pe!&t-!&'$ b-*&' seb&& s&!&'& pe't'

    -'t-* e''*&t*&' *o't!o+ 'te!'&+ d&' d&y& s&'. De'&' de*&'$

    d-*-'&' -'t-* pe'e'&+&' Ke!&'*& M&'&ee' Rs*o$ d&+& b&'y&*

    *&s-s ,&'y& s-&3s-& *-*-.

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    18/23

    Me'-!-t pe'd&p&t s&y&$ Se-& b&'* d&' -& *ope!&s / LKM se!t&

    +eb&& peb&y&&' ,&!-s e&,& pe't''y& d&' &d&'y&

    *eb-t-,&' &*&' 2-'s M&'&ee' Rs*o$ de'&' e'-'-**&'

    d-*-'&' e!e*& -'t-* e'e'&+ d&' e'e't-*&' seb-&, e'tt&spe'e+o+& y&' tep&t d&' *e!&'*&3y&' e!-p&*&' b&&' d&! *e!&'*&

    t&t& *e+o+& +eb&& *e-&'&' b&* b&'* &-p-' 'o' b&'* se&!&

    *ese+-!-,&'.

    MANA/EMEN RISIKO O'ERASIONA)'RINSI' MANA/EMEN RISIKO O'ERASIONA) %I 3ANK 

    RISK MANAGEMENT

    MENGAPA KITA MEMBUTUHKAN

    MANAEMEN RISIKO""/#

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    19/23

    &. Cor"orate governance

    A*b&t *e&&+&' *eb&'y&*&' pe!-s&,&&' s&&t *!ss d &s& +&+-$ p&!&

    pe&'*- *epe't'&' td&* +& &- te!eb&* o+e, !s*o y&' te!&d

    t&'p& ds&d&! se&!& +eb, d'. Me!e*& be!,&!&p b&,;& pe'e'd&+&'

    'te!'&+ d&' e*&'se t&s !s*o +&''y& te+&, dd&s&!*&' p&d&

    e1&+-&s e'ye+-!-, te!,&d&p se-& !s*o 'stt-s y&' &d&. P&!&

    pe&'*- *epe't'&' ' eb-t-,*&' &'&' &t&- *ey&*'&' &t&-

    *ep&st&' b&,;& &'&ee' te+&, e'&b+ +&'*&, y&' dpe!+-*&'

    -'t-* e+'d-' *epe't'&' e!e*&.

    P!'sp t&t& *e+o+& pe!-s&,&&' y&' b&* e'&'-!*&' set&p 'stt-s

    -'t-* e'p+ee't&s*&' seb-&, !e'&'& &'&ee'

    !s*o. Corporate governane e'ep&t*&' t&'-' &;&b &'&ee'

    !s*o d t&'&' &'&ee'.

    Oto!t&s Pe'&;&s sepe!t OK d&' pe&'*- *epe't'&' +&''y& s&&t

    ' '' t&,- +eb, b&'y&* te't&' !s*o y&' d,&d&p o+e, pe!-s&,&&'$

    *,-s-s'y& pe!b&'*&'$ +eb&& peb&y&&' d&' -& pe!-s&,&&'3

    pe!-s&,&&' p-b+*. H&+ ' d&p&t dp&,& *,-s-s'y& d&+& +'*-'&'

    y&' se&*' *op+e*s se!t& pe'-, t&'t&'&' -'t-* tet&p ebe!*&'

    +&y&'&' y&' b&*.

    ". 'erencanaan dan "engorganisasian

    N+& &'&ee' !s*o y&' te!b&* &*&' se&!& oto&ts d+p&t&'d&*&'

    (d3leveraged) *et*& p!'sp3p!'sp d&' te*'*'y& dte!&p*&' se+&&p!oses pe!e'&'&&' pe!-s&,&&'. Me''&t t'*&t 1o+&t+t&s d&'

    *etd&*p&st&' y&' se&*' e''*&t$ s&'&t pe't' b&,;& !e'&'&

    bs's$ te!-t&& !e'&'& bebe!&p& t&,-' *e dep&'$ epe!tb&'*&'

    e1&+-&s e'ye+-!-, te!,&d&p !s*o d&' st!&te t&s'y&.

    U't-* t--&' '$ &+&t d&' etodo+o pe!e'&'&&' y&' &d& sepe!t

    &'&+ss SFOT$ &'&+ss PEST$ Po!te!s Mode+ d&' !e1e; 'te!'&+ d&p&t

    d&'2&&t*&' -'t-* e+e'*&p ode+ &'&ee' !s*o pe!-s&,&&'.

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    20/23

    O+e, *&!e'& t-$ &d&+&, e+&s *&+&- pe!e'&'&&' d&' pe'o!&'s&s&'

    d&' &'&ee' !s*o s&+' be!&'t-' s&t- s&& +&''y&.

    =. 'eni#aian risiko +erke#an*!tan

    P!o4+ !s*o d&! seb-&, pe!-s&,&&' t- td&*+&, st&ts. A!t'y& b&,;&

    p!o4+ !s*o t- se+&+- be!-b&, se&!& te!-s e'e!-s. Bebe!&p& !s*o

    d,&s+*&' o+e, pe!-b&,&'$ y&t- se'&& d's&s o+e, pe!-s&,&&'. Rs*o

    +&''y& d,&s+*&' o+e, &d&'y& pe!-b&,&' d&+& &sy&!&*&t$ bs's$

    -'d&'3-'d&' &t&- *o-'t&s. B&,*&' t &'&ee' y&' te!b&* p-'

    &*&' e'&+& *es-+t&' -'t-* e'&& pe!spe*t2 y&' &*-!&t &*&'

    pe!-b&,&' !s*o *et*& &'&ee' !s*o dde*&t se&!& '2o!&+.

    Re'&'& &'&ee' !s*o y&' b&* ,&!-s e+* *e&p-&' -'t-*

    se&!& sste&ts e'de't4*&s !s*o y&' s&& se*&+ b&!- d&' y&'

    te!-s be!*eb&'$ d&' ebe! *ep&st&' b&,;& !s*o y&' &d& sed&'

    d&t&s de'&' &!& y&' te!b&* e''&t *ete!b&t&s&' s-be! d&y&

    y&' &d& d&' t&'t&'&' +&''y&.

    Pe!-b&,&' se!' d +-&! *e'd&+ &'&ee'$ tet&p !s*o y&'

    d!e'&'&*&' b-t-, d*e+o+& de'&' b&*.

    8. 'erkem+angan mana*emen risiko

    M&'&ee' !s*o te+&, be!*eb&' se+&& bebe!&p& t&,-' te!&*,!. Kt&

    te+&, e+,&t 'te!&s &'t&!& te*'* &'&ee' !s*o de'&'

    pe'e&,&' 2!&-d$ pe'e'd&+&' 'te!'&+ d&' t&t& *e+o+& pe!-s&,&&'.

    Aspe*3&spe* sepe!t pe'e'd&+&' 'te!'&+$ &'&ee' *ese+&&t&'

    pe&;& (s&2ety &'&ee't)$ &'&ee' +'*-'&'$ s&+'y&$ te+&,

    e'&d se&*' pe't' &*,!3&*,! '. Pe!+-&s&' &'&ee' !s*o te+&,

    epe!+,&t*&' &d&'y& pe!-b&,&' d&+& pe'e*&'&' d&! !s*o &*&'

    &d&'y& b&,&y& se&!& 'd1d-&+ *e !s*o seb&& *etd&*p&st&' d

    se*t&! t--&' -t&&.

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    21/23

    M&'&ee' !s*o -& te+&, e+,&t &s-*'y& pese!t& b&!- *e d&+&

    p!oses pe'e+o+&&' !s*o. 5-'s ' td&* +& te!b&t&s p&d& st&2 &s-!&'s$

    &-dto! 'te!'&+$ d&' 2-'s pe'e&,&' *e!-&'.

    Pe'de*&t&' &'&ee' !s*o y&' +eb, +-&s te+&, eb&;& 2-'s

    e'&d pe!,&t&' pe&b&t s-be! d&y& &'-s&$ pet-&s *ep&t-,&'$

    &'&e! *e-&'&'$ spes&+s Te*'o+o I'2o!&s d&' Ko-'*&s se!t&

    &'&e! 2-'so'&+ +&''y&.

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    22/23

    be!b&ss*&' !s*o. D&!p&d& e+,&t &'&ee' !s*o d&' *e&t&' y&'

    te!*&t seb&& s&t- b!o*!&s be+&*&$ &'&e! pe!+- e+,&t ,&+ t-

    seb&& seb-&, pe'do!o' y&' *-&t d&+& ebe!*&' pe+&y&'&' y&'

    -'-+.

    COR'ORATE GO0ERNANCE 4NT4K MANA/EMEN RISIKOIMENGA'A 34T45 MANA/EMEN

    RISIKO'ENGEN%A)IAN INTEREN 4NT4K MANA/EMEN RISIKOTATA KE)O)A 'ER4SA5AAN

    RISK MANAGEMENT

    APAKAH MANAEMEN RISIKO ITU

    SUSAH ATAU MUDAH%7/#8/"#%8 LEA9E A OMMENT

    Ses-&t- t- -d&, sete+&, dt-'-**&' &!&'y&

    S-&t- &+&$ s&&t ,!stop,e! o+-b-s e',&d! seb-&, &&!&

     &-&' &*&' d&' e'd&p&t*&' pe',&!&&' d&! seo!&' Sp&'yo+$seseo!&' tb&3tb& e+ee,*&' pe'e-&' D-'& B&!- o+e, o+-b-s

    de'&' e'&t&*&' b&,;& set&p o!&' p-' d&p&t e'e-*&' d-'&

    t-.

    Me',&d&p e!&&' t-$ o+-b-s +&+- e'&b+ seb-&, te+-!

    d&' e'&'t&' se-& o!&' y&' ,&d! -'t-* eb-&t te+-! be!d!

    t&'p& ee&''y&. Se-& o!&' y&' e'ob&'y& &&+. Me!e*&

    *e-d&' be!pe'd&p&t b&,;& -st&,+ eb-&t te+-! be!d! t&'p&

    ee&''y&. o+-b-s *e-d&' e'&b+ seb-&, te+-!$ sed*t

    ee&,*&' b&&' b&;&, te+-! t-$ d&' e'd!*&' te+-! t- t&'p& ,&!-s

    te!-s dpe&' o+e,'y&.

    o+-b-s +&+- be!*&t& b&,;& set&p o!&' d&p&t

    e'&t&*&' ses-&t- seb&& C,&+ y&' sede!,&'& &t&- b&s&3b&s& s&&

    d&' bs& e+&*-*&''y&$ sete+&, o!&' t- dt-'-*&' b&&&'& &!&'y&

    https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/corporate-governance-untuk-manajemen-risikoi/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/mengapa-butuh-manajemen-risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/mengapa-butuh-manajemen-risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/pengendalian-interen-untuk-manajemen-risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/tata-kelola-perusahaan/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/category/risk-management/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/04/18/apakah-manajemen-risiko-itu-susah-atau-mudah/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/04/18/apakah-manajemen-risiko-itu-susah-atau-mudah/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/04/18/apakah-manajemen-risiko-itu-susah-atau-mudah/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/04/18/apakah-manajemen-risiko-itu-susah-atau-mudah/#respondhttps://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/corporate-governance-untuk-manajemen-risikoi/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/mengapa-butuh-manajemen-risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/mengapa-butuh-manajemen-risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/pengendalian-interen-untuk-manajemen-risiko/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/tag/tata-kelola-perusahaan/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/category/risk-management/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/04/18/apakah-manajemen-risiko-itu-susah-atau-mudah/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/04/18/apakah-manajemen-risiko-itu-susah-atau-mudah/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/04/18/apakah-manajemen-risiko-itu-susah-atau-mudah/https://manajemenrisiko123.wordpress.com/2014/04/18/apakah-manajemen-risiko-itu-susah-atau-mudah/#respond

  • 8/17/2019 Metode Perhitungan Risiko Operasional Menurut Bassel II

    23/23

    Seb&+*'y&$ &p&b+& be+- &d& o!&' +&' e'-'-**&' b&&&'&

    &!&'y&$ A'd& ,&!-s eb-&t'y& de'&' &!& A'd& se'd!.

    De*&' -& de'&' M&'&ee' Rs*o$ A'd& &'&' be!p*! b&,;& ,&+

    t- s-+t ,&'y& *&!e'& td&* &d& o!&' y&' e'-'-**&' &!&'y&

    *ep&d& A'd&. M-'*' *&!e'& o!&' +&' p-' td&* t&,- &!&'y&. Ke'&p&

    A'd& td&* e*!*&' ses-&t- y&' sede!,&'&$ d&' e'ob&

    eb-&t'y& se'd!