Guna Nilavaramulla Teyila
-
Upload
pramod-john -
Category
Documents
-
view
222 -
download
1
description
Transcript of Guna Nilavaramulla Teyila
1
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
2
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
3
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e
4
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
43, 2nd Cross, Ramaya LayoutSt. Thomas Town PostKammanahalliBangalore 560 084, Indiawww.prakruthi.org
Published byPrakruthi
TM
Compiled and Edited by : M A Subair, Advisory Officer, UPASIV A Augustine, Prakruthi
Design and Layout by Rajesh M VPrinted at National Printing Press, Bangalore
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:-A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
ISO 9001:2008 Certified Organisation
ISBN: 978-81-908155-4-3
© 2010, Edition - first
5
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
DffS°w
apJhpc 7
Biw-k 9
Ipdn∏v 11
tXbn-e-bpsS {]m[m\yw 13
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
G{]n¬, sabv, Pq¨ amk-ß-fn¬ 22
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Ønt°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
Pqsse, BK-Ãv, sk]vXw-_¿, HIvtSm-_¿ amk-ß-fn¬ 29
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Ønt°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
\-hw-_¿, Unkw-_¿, P\p-hcn amk-ß-fn¬ 42
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Ønt°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
s^{_p-h-cn, am¿®v amk-ß-fn¬ 48
IoS\min\nIƒ kpc£nXambn ssIImcyw sNø¬ 52
KpW-\n-c-hm-c-ap≈ Nmb D¬∏m-Zn-∏n-°m≥ So t_m¿Uns‚
\n¿t±-i-߃ 55
aÆv kmºn-fp-Iƒ tiJ-cn-°p∂ hn[w 56
D‰vkvv So k¿´n-^n-t°-j≥ 58
6
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
7
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
Im¿jnI taJ-e-bpsS ka-{K-hnI-k-\hpw Im¿jnI hyh-km-b-Øns‚
A\-¥-km-[y-X-I-fpsS D]-tbm-K-hp-amWv C¥y-bpsS hnI-k-\-Øns‚ ImX-em-
b-`m-Kw. {Kma-hn-I-k-\-Øn\v DX-Ip-∂Xpw hntZ-i-\mWyw t\SnXcp-∂-Xp-amb
Im¿jnI hrØn-I-fpsS hnI-k-\-hpw, hym]-\-hpw, XpS¿kw-c-£-Whpw \ap°v
A\n-hm-cy-ta-J-e-bm-Wv. aqeym-[n-jvTn-X-hpw, kmaq-ly-{]-Xn-_-≤-X-bp-ap≈ Im¿jn-
tIm¬∏-∂-߃°v tZiob A¥¿tZ-iob hn]-Wn-bn¬ apJy-ÿm-\-ap-≠v. KpW-
\n-e-hmcw sa®-s∏-Sp-hm≥ Bhm-k-hy-h-ÿ-bpsS kwc-£Ww {][m-\-am-Wv.
aÆpw, Pehpw, ssPh-k-ºØpw kwc-£n-®p-sIm-≠p≈ {Inbm-fl-I-amb
Im¿jnI CS-s]-S-ep-Iƒ BWv \ΩpsS cmPy-Øn\v Bhiyw. AXn\v Irjn
coXn-I-sf-°p-dn-®pw, aÆns‚ LS\, D]-tbm-Kw, _mly-L-S-I-ß-fpsS D]-tbmKw
F∂n-h-sb-°p-dn-®p≈ Adnhv I¿j-I-cn¬ FØn-t°-≠n-bn-cn-°p-∂p. CØcw
Adnhv tXbne I¿j-I-cn¬ FØn-°p-∂-Xn\v Hcp ssI]p-kvXIw {]kn-≤oI-
cn-°p-∂-Xn\v km[n-®-Xn\v "{]Ir-Xn°v' Gsd kt¥m-j-ap-≠v. tIc-f-Ønse
{]tXyIn®pw hb-\m-´nse sNdp-InS tXbne I¿j-I¿°v th≠n Xøm-dm-°nb
]pkvXI-Øns‚ ]n∂n¬ {]h¿Øn® Fw. F. kpss_¿, D]m-kn, {]IrXn
{]h¿ØI¿, XpS-ßn-b-hsc kvt\l-tØmsS Hm¿°p-∂p. Cu ]pkvXIw
tXbne I¿j-I¿°v KpW-{]-Z-ambn Xocs´ F∂m-iw-kn-°p∂p.
kvt\l-]q¿Δw,
{]tamZv tPm¨
FIvknIyq´ohv UbdIvS¿
{]IrXn
apJhpc
43, 2nd Cross, Ramaya LayoutSt. Thomas Town Post
KammanahalliBangalore 560 084, India
www.prakruthi.org
8
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
9
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
sX∂n-¥y≥ tXbn-e-bpsS Ncn-{Xw kvt\l _‘-Øn-s‚bpw ]mc-kv]-cy-X-
bp-sSbpw Bhn-jvI-c-am-Wv. tXbneIrjn mcX Ncn-{X-a-hp-ambn KmV-ambn _‘-
s∏-´n-cn-°p-∂p. kmº-Øn-Im-[n-]-Xy-Øn\p th≠n-bp≈ A[ni i‡n-Ifpw
kº∂ hn`mKhpw tXbnebpsS KpWhpw hnebpw \n¿Æ-bn-°p-hm≥ G¿s∏-
Sp-Øn-bn-cn-bv°p∂ {Iao-I-c-W-߃°-Xo-X-amb sNdp-InS I¿jIcpsS
Iq´m-bva-bn-eqsS DS-se-SpØ Icn-am\n hmw So Iº\nbpw Cu Ncn-{X-Øns‚
`mK-am-bn-Øo¿∂ncn°p-∂p. CsXmcp kmaq-lnI kwcw`am-Wv. CXns‚ ]n∂n¬
\nc-∂p-sIm≠v So t_m¿U v, D]m-kn, XpS-ßnb kwhn-[m-\-ßfpw {]Ir-Xn,
tkmfn-Um-cn-Um-Uv XpS-ßnb kwL-S-\-Ifpw {]tNm-Z-\hpw Znim-t_m-[hpw
Df-hm-°p-∂p-≠v. tXbne taJ-e-bn¬ F√m-h¿°p-ap≈ ]¶ns\ hy‡-am-°p-
∂Xpw KpW-\n-e-hm-chpw D¬∏m-Z-\-£-a-Xbpw h¿≤n-∏n-°p-hm≥ klm-b-I-am-
Ip∂ Hcp sNdp]pkvX-I-amWv (KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠
Irjn-coXn-Iƒ) {]Im-in-X-am-Ip-∂-Xv. CXns‚ ]n∂n¬ {]h¿Øn® {]Ir-Xn,
D]mkn XpS-ßnbh¿°v Fs‚ A`n-\-μ-\-߃!.
kvt\l-]q¿Δw,
^m. Pbnwkv ]pd-Ø-bn¬ CSTFw.Un
hmw So Iº\n
Biw-k
Rev. Dr. James Purathail CSTManaging DirectorWAM Tea Co. Ltd.
Karimani, Wayand Dsit.Kerala
10
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
11
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
Ipdn∏v
tXbneIrjn-bn¬ amkw-tXmdpw A\p-h¿Øn-t°≠ Kth-jW ^e-ßsf
Bkv]-Z-am°n imkv{Xo-b-ap-d-bn¬ cq]-s∏-Sp-Øn-sb-SpØ tXbne Irjn∏Wn-
{]-tbm-K-ß-sf°p-dn®v Ipdn∏v ae-bm-f-Øn¬ Fgp-Xn- X-cp-hm≥ {io. hn. F
AK-Ãn≥, {]-Ir-Xn Fs∂ kao-]n®t∏mƒ, efn-X-amb `mj-bn¬ I¿j-I¿°v
Ffp-∏-Øn¬ a\- n-em-h-Ø° coXn-bn¬ Fgp-Xn-s°m-Sp-°p-hm≥ kabw
Is≠-Ø-W-sa∂ {]m¿-XvY\- am-{X-am-bn-cp-∂p-.
\n›-bn®Xpt]mse L´wL´-ambn, Ime-Øn-\-\p-k-cn®v Fs¥√mw
sNø-W-sa∂v Hcp-h¿j-tØ-°p≈ tXbne Irjn-∏Wn-Isf°pdn®v FgpXn-
sIm-Sp-°m≥ Ign-™p. Bt\m-´p-Iƒ {]kvZo-I-cn®v ]I¿∏v F√m- I¿j-I-
cnepw FØn-°m\pff {]hr-Øn- {]-Ir-Xn F∂ kwL-S\ wKn-bmbn \n¿h-ln-
°p-Ibpw sNøvXp.
CØcw {]hr-Øn-I-fn¬ F\n°v A\p-hmZw X∂v hf-sc-tbsd t{]m’m-
l\w \¬Inb D]m-kn-bpsS UbcIvS¿ tUm. ]n taml≥ Ipam-dn-t\mSv \μn
]d-™p-sIm-≈-s´.
kok-Wn¬ A\p-h¿Øn-t°≠ tXbne Irjn ]Wn-Isf°pdn®v Fgp-Xn-
X∂ t\m´p-Iƒ Ct∏mƒ Hcp ssI]p-kvX-I-am°n {]kn-≤o-I-cn-°p∂-Xn\v
{]-Ir-Xn ap≥ssI FSp-Ø-Xn¬ {]-Ir-XnbpsS FIvknIyq´ohv UbcIvS¿
{io. {]tamZv tPmWn\pw {]h¿Ø-I¿°pw \μn Adn-bn-°p-∂-sXm-sSm∏w, Cu
]pkvXIw {]tXy-I-ambn hb-\m- n-ep≈ sNdp-InS tXbne I¿jI¿°pw AXp-
t]mse a‰p kwÿm\ß-n-¬ NnX-dn-In-S-°p∂ F√m tXbne I¿j-I¿°pw
{]tbm-P-\-s∏-Sp-sa∂v {]Xo-£n°p∂p.
M.A. SubairAdvisory Officer
UPASI-Tea Research FoundationRegional Centre,
Mepadi, Wayanad. KeralaPh: 0-4939 282463
12
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
F√m h¿jhpw D]mkn ]pdØp sIm≠p-h-cp-∂ Kth-jW ^e-ßsf
Cu ]pkvX-I-Øn¬ ]pXp-°p-hm\pw ]pXnb \n¿t±-i-ßfpw Adn-hp-Ifpw
^e-ß-fpw imkv{Xob Irjn- coXnIfpw I¿j-I-cn¬ FØn-°p-hm≥ {]IrXn
F∂ kwL-S\ {ian-°p-sa∂v ]q¿Æ-ambn hniz-kn-®p-sIm-≈-s´.
Imem-h-ÿ-bnepw aÆns‚ Btcm-Ky-L-S-I-ß-fnepw hyXym-k-߃ D≈Xv
sIm≠v, Irjn-]Wn {]tbm-K-Øn¬ am‰w hcmw. AXp-t]mse `mj-bnepw,
hymI-c-W-Ønepw D≠m-tb-°m-hp∂ sX‰p-Iƒ am\y-hm-b-\-°m¿ kZbw
£an-°p-sa∂v Icp-X-s´.
kvt\l-]q¿Δw,
Fw. F. kpss_¿
AUvsshkdn Hm^o-k¿
D]m-kn, ta∏mSn, tIcfw.
13
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
tXbn-e-bpsS {]m[m\yw
C¥ybpsS Im¿jnI hyh-kmb taJ-e-I-fn¬ hfscb[n-Iw sXmgn¬
{]Zm\w sNøp-∂-Xpw, hntZi \mWyw t\Sn-X-cp-∂-Xp-amb tXm´-hn-f-bmWv
tXbn-e. {_n´ojv `c-W-tØm-S-\p-_-‘n®v tXbn-ebv°v {]m[m\yw hcn-Ibpw
hym]m-cm-Sn-ÿm-\-Øn¬ h≥InS tXm´ßfpw sNdp-InS tXm´ßfpw D≠m-hp-
Ibpw A¥¿t±iob hmWnPy kwcw`-߃ Bcw`n-°p-Ibpw sNbvXp. 19˛mw
\q‰m-≠ns‚ Bcw -tØmsS km[m-c-W-°m-cpsS CjvS-]m-\o-b-ambn tXbn-e amdn.
C∂v 40 Hmfw cmPy-ßfn¬ Nmb hym]-Im-Sn-ÿm-\-Øn¬ Irjn-sNbvXphcp∂p.
C¥y, ssN\, {ioe-¶, sI\n-b, Xp¿°n, Ct‚m-t\jy XpS-ßnb cmPy-߃
ap≥\nc-bn-em-Wv. Z£nW ]q¿tΔ-jy-bnepw Ata-cn-°-bnepw, DjvW-ta-Jem {]tZ-
i-ß-fnepw, Dt]mjvW-ta-Jem {]tZ-i-ß-fnepw ImW-s∏-Sp∂ 30 kky-hw-i-
ß-fpsS IpSpw-_-Øn¬ Xotbkn IpSpw-_-Øn¬ Ita-enb hwi-Øn¬s∏´
H∂mWv tXbn-e-.
(China : C. sineniss, (L) O. Kuntze, Assam : C. assamica (MastersWight), C. assamica ssp. losiocalyx)
F∂m¬ tXbn-e taJe C∂v cq£-amb {]Xn-k-‘nsb t\cn-Sp-I-bmWv
h¿≤n® DZv∏m-Z-\-sN-e-hv, KpW-\n-e-hmc XI¿®, temI-hym-]mc kwL-S\m
{]h¿Ø-\-߃, Imem-hÿ F∂nh tXbn-e- hy-h-kmbsØ tZmj-I-c-ambn
_m[n®p. sNdp-InS tXm´-ß-fpsS ]cn-]m-e-\hpw kwc-£-Whpw DZv∏m-Z-\-£-
a-Xbpw h≥InS tXm´-ßsf At]-£n®v hfsc Ipd-hmbn ImW-∏-Sp-∂p.
imkv{Xob Irjn-]-cn-]m-e-\hpw Irjn-co-Xnbpw A\p-h¿Øn®v DZv∏m-Z-\-£-
aX h¿≤n-∏n-®m¬ am{Xsa DZv∏m-Z-\- sNehv Ipd-°p-hm≥ km[n-°q. KpW-
\n-e-hm-c-ap≈ tXbne s]mSn D≠m-°p-Ibpw DZv∏m-Z-\ -sNehv Ipd-°p-bpw
14
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
hgn am{Xta tXbn-e hyh-kmbw A`n-ap-Jn-cn-°p∂ {]Xn-k-‘n-bn¬ \n∂pw
c£-s]-Sm-\m-hp. sNSn-bpsS kwc-£Ww hf-{]-tbm-Kw, If-IoS \nb-{¥-Ww,
sImfp¥v \p≈¬, Btcm-Ky-kw-c-£-W-ap-d-Iƒ, kmaq-ly-\o-Xn, Pew, aÆv
kwc-£-Ww- F-∂n-hbv°v I¿j-I¿ {]m[m\yw \¬IWw. Nmb-bpsS hnI-k-
\-tØm-sSm∏w kaq-l-Øns‚ ka{K-hn-I-k-\hpw C∂sØ Ime-L-´-Øns‚
A\n-hm-cy-L-S-I-ß-fm-Wv. tZiob A¥¿t±-iob Xe-ß-fn-ep≈ hnI-k\
kwcw`ßfp-am-bp≈ GtIm-]n-X-{]-h¿Ø-\-ß-fn¬ IÆn-tN¿∂v ASn-ÿm-\-
hn -h-ß-fpsS kwc-£-Whpw XpS¿ kwc-£-Whpw Dd∏phcpØn \ap°v hcpw
Xe-ap-d-bv°v ssIam-dp-Ibpw AXn-eqsS £y-kp-c-£bpw kmº-ØnI {Z-Xbpw
ssIh-cn-°p-Ibpw thWw.
C¥y-bpsS kºØv hyh-kvY-bn¬ tXbn-e-bpsS ]¶v
hntZi hn\n-abw: Ib-‰paXn C\-Øn¬ 600 tImSn-bn¬∏cw hntZ-i-\mWyw
e`n-°p-∂p. hntZi\mWyØns‚ 1/12 `mKw tXbnebn¬ \n∂mWv
e`n-°p-∂-Xv.
B`y-¥-c-h-cpam\w: hnhn-[-bn\w \nIp-Xn-Iƒ, FIvssk-kv, hmWnPyw
`q\n-Ip-Xn-, BZm-b -\n-Ip-Xn, sXmgn¬ \nIp-Xn. tXbn-e -tXm-´-ß-fpsS
hcp-am-\-Ønse 1 cq]-bn¬ \n∂pw 33 ss]k k¿°m-cn-tebv°v \nIpXn
C\-Øn¬ sImSp-°p-∂p.
sXmgn-e-h-k-c-߃: Ccp-]-Xv e-£-Øn¬∏cw sXmgn-e-h-kc-߃ D≠v.
kv{XoI-fpsS ]¶m-fnØw Dd∏v hcp-Øp-∂p. tXbn-e-bpsS A\p-_‘
taJ-e-I-fp-ambn _‘-s∏´ a‰v sXmgn-e-h-k-c-߃.
{Kmahn-I-k\w: kmº-ØnI ]ptcm-K-a-\hpw {Kma-hn-I-k-\hpw kmwkvImcnI
{]h¿Ø-\-ßfpw \S-°p-∂p.
aÆv Pe kwc-£Ww: ta¬a-Æns\ Bhc-W-ambn kwc-£n-°p-hm≥ tXbne-
sN-Sn°v Ign-bp-∂p. ssPhm-h-ÿ- \n-e-\n¿Øp-∂p. Km¿lnI D]-tbm-K-
Øn\v hndIv D]-tbm-Kn-°p-∂p. temI DZv∏m-Z-\-Øns‚ 27% C¥y-bn¬
\n∂m-Wv. C¥ybn¬ 79% A`y-¥c D]-tbm-Khpw 21% Ib-‰p-a-Xn-bp-amWv
tXbn-e- ta-J-e-bn¬ D≈-Xv.
tXbne \√ BtcmKy ]m\o-b-am-Wv
a\pjy ico-c-Ønse {]Xn-tcm-[-i‡n hf¿Øp-∂-Xn\pw kwc-£n-°p-
∂Xn\pw tXbne hgn km[n-°p-∂p. -Hcp DØa BtcmKy ]m\o-b-amWv CXv.
{][m\ KpW-߃ NphsS tN¿°p-∂p.
Is -bn≥: c‡-ip-≤n-h-cp-Øp-∂p. \mUo-hyqlw kwc-£n-°p-∂p. am\-kn-
Im-tcmKyw i‡n-s∏-Sp-Øp-∂p.
15
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
^f-thm-t\m-bnUv: a\pjy tImißsf kwc-£n-°p-∂p. Iym≥k¿ {]Xn-
tcm[- i‡n h¿≤n-∏n-°p-∂p. lrZ-bm-Lm-XsØ Ipd-bv°p-∂p. N¿Ω-ßsf
Aƒ{Sm-ssh-e‰v civan-I-fn¬ \n∂pw kwc-£n-°p-∂p. B‚n _mIvSo-cn-b¬
GP-‚mbn {]-h¿Øn-°p-∂p.- ]e {][m\ t]mj-I-ß-sfbpw {]Zm\w
sNøp∂p. amwK\o-kv, kn¶v, ssh‰-an≥ _o, kn, sI, XpS-ßn-b-h.
vfptdm-bnUv: ]√p-I-sfbpw tamW-I-sfbpw kwc-£-WØn\pw hf¿®°pw
klmbn-°p-∂p.
a\p-jy-k-aq-l-Øn\v tXbne Hgn-®pIqSm\mhmØ ]m\o-b-am-sW∂v
kwi-b-te-i-at\y sXfn-bn-°-s∏-´n-cn-°p-∂- km-l-N-cy-Øn¬ Atcm-Ky-ap≈
tXbn-e-bpsS DZv]m-Z\w Dd-∏m-t°-≠Xv Hmtcm I¿j-I-s‚bpw Hcp DØa
]uc-s‚bpw DØ-c-hm-Zn-Xzhpw IS-a-bp-am-sW-∂p≈ Xncn-®-dnhv D≠m-I-Ww.
sNSn-bpsS Hmtcm sNdnb hf¿®m ka-b-ß-fnepw I¿j-Is‚ {i≤bpw
]cn-N-c-Whpw {]m[m-\y-a¿ln-°p-∂p.
Ce-\p-≈¬
tXbne Irjn-bn¬ G‰hpw {i≤bpw {][m-\yhpw A¿ln-°p∂ tPmenbmWv
Ce\p≈¬ AYhm N∏v ]dnbv°¬. Nne- ÿ-e-ß-fn¬ CXns\ sImfp¥v
\p≈¬ F∂pw ]d-bm-dp-≠v. tXbnebpsS D¬∏m-Z-\hpw KpW-\n-e-hm-chpw
Ce-\p-≈p∂ coXn-bn-em-{i-bn-®m-Wn-cn-°p-∂-sX-¶nepw I¿j-I¿°v th≠{X
Adnhpw {]m[m-\yhpw e`n-®n-´n-√. tXbne sNSn-bpsS Btcm-Ky-tØbpw
DZv∏m-Z-\-sØbpw t\cn´v _‘-s∏-Sp∂p F∂XmWv sImfp¥v \p≈-ens‚
{]tXy-IX. [mcmfw tPmen-°m¿ Bh-iy-ambn hcp∂ tPmen-bm-Wn-Xv.
km[m-c-W-bmbn Hcp apIp-fhpw hnS¿∂ aq∂v Ce-Ifpw tN¿∂ Xfn-cp-I-
fmWv sNSn-bn¬ \n∂pw ]dn-s®-Sp-°p-∂-Xv. Ce-\p-≈p-tºmƒ aq∂v Ce-Ifpw
apIp-fhpw BImØ sNdnb Xfn-cp-Iƒ sNSn-Ifn¬ \n¿tØ≠-XmWv. Cßs\
\n¿Øp∂ Xfn-cp-Iƒ \n›nX ka-bØv aq∂v Ce-Ifpw Xncn-bp-am-hp-Ibpw
Bk-a-bØv IrXy-ambn \p≈p-Ibpw thWw. Cßs\ IrXy-ambn CS-th-f-I-
fn´v Ce \p≈n-bn-s√-¶n¬ sNSn-bn¬ Ce-Iƒ ap‰p-Ibpw AXv tXbne s]mSn-
bpsS KpW-ta-∑sb tZmj-I-c-ambn _m[n-°p-Ibpw sNbpw.
Ce-Iƒ \p≈p∂Xv sNSn-bpsS Hcp \n›nX \nc-∏n≥ (a- w) Bbn-cn-°Ww.
bmsXm-cp- Im-c-W-h-imepw Cu \nc-∏n\v Xmsg \n∂pw Ce-Iƒ ]dn-s®-Sp-°-
cpXv. Nne Iƒj-I¿ IØn- D-]-tbm-Kn®v Acn-s™-Sp-°p-∂Xv {i≤-bn¬s∏-
´n´p-≠v. Cßs\ sNbvXm¬ sNSn-bpsS \n›nX \nc∏v C√m-Xm-hp-Ibpw
sNSnbpsS hf¿®-tbbpw, DZv∏m-Z-\-sØbpw, KpW\n-e-hm-c-sØbpw tZmj-I-
c-ambn _m[n-°pw.
16
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
tXbne sNSn-I-fn¬ km[m-c-W-bmbn I≠p-h-cp∂ A{K-ap-Ipfw C√mØ
Xfn-cp-I-sf-bmWv _©n F∂p hnfn-°p-∂pXv (Banji) sNSn-bpsS \n›nX
\nc∏n¬ CØcw _©n-Iƒ \p≈n-am-t‰-≠-Xm-Wv.- Ir-Xy-k-a-bØv _©nIƒ
\p≈n-am-‰n-bn-s√-¶n¬ DZv]m-Z-\hpw tXbne sNSn-bpsS KpW-\n-e-hm-chpw Ipd-
bp-Ibpw sNøpw.
tXbn-e-bpsS hf¿® \nb-{¥n-°p-∂-Xn\v Imem-hÿ Hcp {][m\ ]¶v
hln-°p-∂p. km[m-cW G{]n¬, sabv amk-ß-fnepw sk]v‰w-_¿, HIvtSm_¿
amkßfnepw Xfn-cp-I-fpsS hf¿® {ZpXK-Xn-bn-epw th\¬Im-eØpw,
Imeh¿jk-a-bØpw hf¿® aμ-K-Xn-bn-ep-am-Wv. ]mI-amb Xfn-cp-Iƒ
\p≈ptºmƒ c≠v hnf-sh-Sp-∏p-Iƒ XΩ-ep≈ CSthfsb π°nwKv C‚¿sh¬
F∂p ]d-bp∂p. Xfn-cne {ZpX-K-Xn-bn¬ hf-cp∂ amk-ß-fn¬ 8 apX¬ 10
Znhkw hscbpw, hf¿® Ipd™ amk-ß-fn¬ 12 apX¬ 15 Znh-kw-h-scbpw
Cu ssZ¿Lyap≠m-Ip-∂p. Hcp slIvS¿ ÿeØv ÿnc-ambn c≠v sXmgn-em-
fnIƒ Ds≠-¶n¬ icn-bm-b- co-Xn-bn¬ hnf-sh-Sp∏v \S-Ømw.
ta¬∏d™ coXn-bn¬ hnf-sh-Sp∏v \S-Øn-bm¬ KpW-ta∑ sa®-s∏-Sp-Øm-
hp-∂-Xm-Wv. hcp-am-\hpw D¬∏m-Z-\hpw h¿≤n-°pw. Xfn¿ sam´p-I-fpsS (Buds)hf¿® {ZpX-K-Xn-bn-em-Ipw. ssIsIm≠p≈ hnf-sh-Sp∏v h¿j-Øn¬ 28 apX¬
30 XhW hsc-bpw, I{XnI D]-tbm-Kn®v 22 apX¬ 24 XhW hscbpw
sImfp¥v \p≈m≥ Ign-bpw.
hnc-ep-I-fm¬ \p≈p-∂-Xn\p ]Icw ssIhn-c-ep-Iƒ tN¿Øv
hen-°p-tºmƒ:
]mI-am-hmØ Xfn¿tam-´p-Iƒ AS¿∂p t]mcp-∂p
Ch°v Xq°w Ipd-hm-b-Xn-\m¬ BZmbw Ipd-bp-∂p.
sNSn-bpsS BtcmKysØ \ne-\n¿Øp∂, amXr Ce-Iƒ \jvS-am-Ip-∂p.
_©n Ce-Iƒ \p≈n-sb-Sp-°m≥ Ign-bmsX hcp-∂p.
Xfn¿ Ce-I-fpsS X≠v sNSn-bn¬ Xs∂ \n¬°p∂p
Ce-Iƒ Xmsg hoWv \jvS-am-Ip-∂p.
[mcmfw apSn®n-Iƒ cq]w sIm≈p-∂p.
F¥p sIm≠v sNdp-InS sXm -ß-fn¬ Ipd™ CS-th-f-bn¬ hnf-
sh-Sp-°m≥ Ign-bp-∂n-√?
Stripping (hen®p ]dn-°¬): Hmtcm hnfshSp∏nepw ]mI-amb Ce-Iƒ
am{Xw FSp-°msX samØ-Øn¬ hnen®p-]-dn-°¬
17
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
t]mjW Ce-I-fpsS \jvSw: sNSn-bpsS Btcm-Ky-]-cn-]m-e-\-Øn-\m-h-iy-
amb amXr Ce-Iƒ \jvS-am-hp-∂p. (\√ Btcm-Ky-ap≈ sNSn-bpsS \nc-∏n\v
Xmsg 20 sk. an. Bg-Øn¬ Ce-Iƒ D≠m-tI-≠-Xm-Wv.)
t]mjW Ce-I-fpsS A`mhw ImcWw sNSn-bpsS apIƒ`mKw Iºpw
tImepw \nd-bp-∂p.
Nne -tXm-´-ß-fn¬ a´-IØn D]-tbm-Kn®v Acn-s™-Sp-°p-∂p.
a´°Øn D]-tbm-Kn®pw tXbne sImfpØv Acns™Sp-°p-∂Xv hgn
]cnt]m-jW Ce-Ifpw tN¿∂v hcp-∂p. CXv hnf-hn-s\bpw sNSn-bpsS
Btcm-Ky-sØbpw _m[n-°pw.
]cn-t]mjW Ce-Iƒ (Maintenance Foliage)
sNSnIƒ Blmcw ]mIw sNøp∂ {]Imi kwt«-j-W-sa∂ {]{In-b°v
]cn-t]m-jW Ce-Iƒ AXy-¥m-t]-£n-X-am-Wv. CeIfneqsS \¬Ip∂ t]mj-
I-ßsf thcn-se-Øn-°p-Ibpw Btcm-Ky-ap≈ ]pXp-\m-ºp-Iƒ D¬∏m-Zn-∏n-°p-
hm\pw ]cn-t]mjW Ce-Iƒ hfsc AXym-h-iy-am-Wv.
sNSnbpsS a - m-KØv \nd™p InS-t°≠ aqØ Ce-I-fm-Wv
]cn-t]mjW Ce-Iƒ GXm≠v Hcp h¿j-tØmfw {]Imikwt«-j-W {]{In-
bbn¬ ]¶psIm≈p-∂p. AXn-\m¬ Hmtcm h¿jhpw ]pXnb CeIƒ
sNSnbn¬ \ne-\n¿tØ≠XmWv. P-\p-hcn apX¬ am¿®v hsc-bp≈ Ime-L´w
A`n-Im-ayw.
]cn-t]mjW Ce-Iƒ \jvS-s∏- m-ep-≠m-Ip∂ tZmj-߃?
CS Xq¿∂ Ce-Iƒ°v ]Icw sNSn-bn¬ Iºpw tImepw \nd-bp-∂p
]pXnb apIp-f-߃ Xfn-cn-Sm≥ Ign-bmsX hcp-∂p
sNSn-bpsS BtcmKyw {ItaW £bn-°p∂p
D]-tbm-Kn-°p∂ hf-ßfpw kq£a t]mj-I-ßfpw sNSn Dƒs°m-≈msX
hcp-∂p
D¬]m-Z\w Ipd-bp-∂-Xn-\m¬ Irjn-sN-ehv h¿≤n-°p-Ibpw hcp-am-\-Øn¬
h≥Ip-dhv D≠m-Ip-Ibpw sNøp-∂p
_©n: Dd-°m-h-ÿ-bn-ep≈ apIpfw
Imem-hÿ sNSn-IfpsS C\w, IhmØv Ign™ {]mbw, aÆnse aqe-
I-ß-fpsS Afhv Chsb B{i-bn®v G‰-°p-d-®n-ep-I-fn-≠m-Ip-∂p.
_©nIsf Dd-°m-h-ÿ-bn-ep≈ apIpfw F∂p-≤-cn-°m-\p≈ ImcWw
_©nbn¬ \n∂pw ]pXnb apIp-f-߃ cq]-sa-Sp-°m≥ FI-tZiw 120 apX¬
18
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
150 Znh-k-߃ (4 apX¬ 5 amk-߃) FSp-°p-∂p. F∂m¬ Hcp ]cn-t]m-
jW Ce-bn¬ \n∂pw \p≈m≥ Ign-bp∂ sImfpØv hf-cp-∂-Xn\v 60 apX¬
90 hsc Znh-k-߃ FSp-°p-∂p. AXp-sIm≠v _m©n-Isf ]dn-®p-am-‰n-bn-s√-
¶n¬ 12 apX¬ 20 iX-am\w hsc hnfhv Ipd-bp-sa∂v Kth-j-W-ß-fn-eqsS
hy‡-am-bn- p-≠v.
ka-bm-k-a-b-ß-fn¬ _©n ]dn-®p-am-‰n-bn-s√-¶n¬
hnfhv Ipd-bm\pw sNSn-I-fn¬ ]pXnb apIp-f-߃ Xfn-cn-SmsX hcn-Ibpw
sNøp-∂p.
D¬∏m-Z-\-£-aX Ipd-bp-∂-Xn\v Imc-W-am-Ip-∂p.
kky hf¿®sb apc-Sn-∏n-°p∂ Nne tlm¿tam-Wp-I-fpsS {]h¿Ø-\-Øm¬
sNSn-I-fn¬ D]-tbm-Kn-°p∂ hf-ßfpw a‰v t]mj-I-ßfpw {]tbm-P-\-
c-ln-X-am-Ip-∂p.
KpW-ta-∑sb tZmj-I-c-ambn _m[n-°p-∂p.
ap-Sn-®n-Iƒ
hnfshSp-∏n\v tijhpw \n¿Øp∂ Iºp-Iƒ sNSn-bpsS a - m-KØv Xnßn-
\n-d™v Ah Hmtcm∂nepw ]pXnb apIp-f-߃ D≠m-Ip-∂p. CØcw Xfn-cp-
Iƒ icn-bmb coXn-bn¬ hf-cm≥ Ign-bmsX _©n-Iƒ cq]w sIm≈p-∂p.
AXp-sIm≠v CØcw Iºp-Iƒ D≠m-Ip-tºmƒ AXn¬ \Sp-hn-esØ Iºv
]®-\n-d-ap≈ Iºn¬ sh®v- H-Sn-®p -I-f-tb-≠-Xm-Wv.
I{XnI (Shear) D]-tbm-Kn-®p≈ hnf-sh-Sp∏v
sNdpInS tXbne I¿j-I-cpsS cq£-amb {]iv\-ß-fn¬ H∂mWv IrXy
ka-b-ß-fn¬ tPmen-°msc In´m-\n-√mØ kml-Ncyw. sImfpØv FSp-°p-∂-
Xn\v {]m]vX-cmb Bfp-Iƒ Ipd-hm-b-Xn-\m¬ \n›n-X-k-a-b-ß-fn¬ hnf-sh-Sp-
°msX hcp-Ibpw KpW-ta-∑bpw hnf-\-jvShpw D≠m-Ip-Ibpw sNøp-∂p.
CØcw kml-N-cy-ß-fn¬ I{XnI D]-tbm-Kn®v sImfp-s¥-Sp°p∂-Xv hfsc
{]tbm-P-\-I-c-am-Wv. I{Xn-I-bpsS imkv{Xob]c-amb D]-tbmKw A\p-h¿Øn-
t°-≠-Xm-Wv. CXp-aqew sXmgn¬ {]iv\w Hcp ]cn[n hsc ]cn-l-cn-°m≥
km[n-°pw.
I{XnIbpsS {]tbm-P-\-߃
IrXy-k-a-bØv hnf-sh-Sp-°m≥ Ign-bp-∂p.
ssIsIm≠v FSp-°p-∂-Xn-t\-°mƒ DZv]m-Z\w 50˛100 iX-am\w IqSp-∂p.
sXmgn-em-fn-I-fpsS e`y-Xsb \nb-{¥n-°mw.
19
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
sNSn-I-fpsS a´w,- i-cn-bmbn ]cn-]m-en-°-s∏-Sp-∂p.
hnf-sh-Sp-∏n-\p≈ sNehv Ipd-bp-∂p.
KpW-ta∑ sa®-s∏-Sp-∂p.
I{XnI D]-tbm-Kn-°p∂ hn[w
I{XnI D]-tbm-Kn-°p-∂Xv IhmØv sh nb tijw 18 amkw Ign-™n-cn-°-Ww.
km[m-cW G{]n¬, tabv amk-ß-fnepw sk]v‰w_¿, H-IvtSm-_¿ amk-ß-
fnepw Xfn-cp-I-fpsS hf¿® {ZpX-K-Xn-bn-em-Wv. Hmtcm {ZpX-K-Xn- hf¿®m-
ka-bØpw Ipd-™Xv 3˛4 XhW XpS¿∂v I{XnI D]-tbm-Kn°mw.
h¿jØn¬ 6 apX¬ 8 XhW D]-tbm-Kn-°mw.
Hmtcm Xh-Wbpw IrXy-amb a´w sNSn-bn¬ {Iao-I-cn-°pI
Cu a´-Øn¬ am{Xw I{XnI D]-tbm-Kn-°pI
sh´p∂ `mKw \nc-∏n¬ \n∂pw Xmgv∂v t]mIm-sX-bpw, \nc-∏n¬ \n∂pw
Db¿∂p-t]m-ImsXbpw I{XnI D]-tbm-Kn-°pI.
]c∂- {]X-e-ap≈ I{XnI D]-tbm-Kn-°pI.
I{XnI sh´p∂tXmsSm∏w Xs∂ _©n-Iƒ ssIsIm≠v \o°w sNøp-I.
sh´p∂ `mKw Xfn-cp-I-fpsS ]®-\n-d-ap≈ X≠n¬ Xs∂-bm-Ip-hm≥
{i≤n°Ww.
Hcn-°epw Nph∂ Imºn¬ I{XnI D]-tbm-Kn-°mXn-cn-°p-I.
aq∂n-ebpw Xncnbpw F∂ Af-hn¬ IqSp-X¬ Ce hcmsX {i≤n-°p-I.
Ce \p≈n-t]m-Ip-∂-Xn-\p≈ Nmep-Iƒ tXm´-Øn¬ \n¿Ωn-°p-I.
I{XnIbpsS heXv ssI `mKw A\-°msX ]nSn®v, CSXv ssI `mKsØ
tªUv sIm≠v am{Xw sh´n-sb-Sp-°p-hm≥ ioen-°p-I.
sh´p∂ ka-bØv ]cn-t]m-jW Ce-Iƒ \jvS-s∏-Sm-Xn-cn-°m≥ {i≤n-°p-I.
Ipd-™Xv 4 ap-X¬ 5 ASp°v ]cn-t]m-jW Ce-Iƒ sNSn-bn¬ D≠m-bn-
cn°-Ww.
800 {Kman¬ Ipd-hp≈ I{XnI D]-tbm-Kn-°p-I.
km[m-cW 15˛16 Znhkw CS-hn´v I{XnI D]-tbm-Kn®v Ce-Iƒ sh´n-sb-
Sp°p-I.
IhmØv sh´¬ (Pruning)
-IhmØv sNøp-∂-Xns‚ {][m\ Dt±iw ]pXn-b-Xmb c≠mw X´pw aq∂mw
X´pw D≠m°n FSpØv sNSn -bpsS Btcm -KysØ hos≠-SpØv
20
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
kq£n-°p-I-bm-Wv. sNSn-Iƒ \n›nX Db-c-Øn¬ sh´n sNSnsb Hcp°n FSp-
°p∂ coXn-bm-Wn-Xv. sNSn-Iƒ \´v A©p h¿jw XnI-™-Xn-\p-tijw 20˛22
C©v Db-c-Øn¬ BZy IhmØv \S-Øm-hp-∂-Xm-Wv. AXn\m¬ \nb-{¥-Wm-[o-
\-amb Hcp Db-cØn¬ sh´n icn-bmb hmXp-Iƒ CS-Xq¿∂v hf¿Øn AXn¬
\n∂pw ]pXnb Btcm-Ky-ap≈ hmXp-Iƒ kwc-£n-°epw, sa®-amb hnf-hn\v
IW°m°n a´w Hcp-°-ep-am-Wv Ihm-Øns‚ e£yw (I-hmØv sNøp-∂-Xp-
sIm-≠p≈ \∑-Iƒ ˛ Ihm-Øn\v ap≥]pw tijhpw {i≤n-t°≠ Imcy-߃
F∂nh XpS¿∂p hcp∂ A≤ym-b-ß-fn¬ hni-Zo-I-cn-°p-∂p-≠v.
IhmØv N{Iw Zo¿Ln-∏n-°p∂XpsIm-≠p≈ tZmj- -e-߃
A©mw h¿jw apX¬ tXbne D¬∏m-Z\w Ipd-bp∂p.
Xfn¿ sam´p-I-fpsS hf¿® apc-Sn-°p-∂p.
Ce \p≈p-∂-Xn-\p≈ sNehv IqSp-Ibpw IqSp-X¬ Bfp-Isf tPmen°v
D]-tbm-Kn-t°-≠-Xmbpw hcp-∂p.
Ce \p≈p-∂ Afhv Ipd-bpw.
_©n D¬∏m-Z\w IqSp-Ibpw sNSn-I-fn¬ ]qhpw, Imbpw IqSp-Ibpw
sNøpw.
KpW-ta∑ \nb-{¥n-°m≥ Ign-bmsX hcp-∂p.
hcƒ® {]Xn-tcm-[n-°m-\p≈ i‡n sNSn-Iƒ°v Ipd-bp-∂p.
sNSn-I-fpsS Dbcw \nb-{¥Wm[o-X-am-hp-∂p.
hfßfpw a‰v t]mj-I-ßfpw D]-tbm-Kn-°p-∂-Xn¬ \n∂pw {]Xo-£n-°p∂
^ew In´msX hcp-∂p. (a´w HSn-°¬ ˛ XpS¿∂v hcp∂ A≤ym-b-ß-fn¬
hni-Zo-I-cn-°p-∂p-≠v).
hf {]tbm-Kw
aÆns‚ D¬∏m-Z\£aX h¿≤n-∏n-°p-hm-\pw, tXbnetØm´-ß-fpsS
D¬∏mZ\£aX IqSp-hm\pw KpW-\n-e-hm-c-ap≈ Nmb D≠m-°m\pw
hf{]tbmKw {][m\ ]¶v hln-°p-∂p. sX∂n-¥y-bnse an° tXbnetØm´-
ßfpw ÿnXn sNøp-∂Xv ssPhmwiw Ipd™ ]p¬ta-Sp-I-fn-emWv. Bb-Xn-
\m¬ tXm -Øn¬ \n∂pw \√ D¬∏m-Z\w e`n-°p-hm≥ cmk-h-f-{]-tbmKw AXym-
h-iy-amWv.-sN-dp-In-S- I¿jI¿, NmW-I-s∏m-Sn, ItºmÃv apX-em-bh tXm´-ß-
fn¬ D]-tbm-Kn-°p-∂Xv ssPhmwiw h¿≤n∏n°m≥ km[n-°pw. Ihm-Øn\p
tijw CeIfpw X≠pw tXm´-Øn¬ Xs∂ \nt£-]n-°-Ww. tXm´-ß-fnse
cmk-h-f-{]-tbm-K߃ imkv{Xob coXn-bn-em-bn-cn-°Ww \S-tØ-≠-Xv. Bb-Xn-
\m¬ imkv{Xobamb kwtbm -PnX cmk-hf {]tbm -KsØ°pdn®v
21
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
sN-dp-In-SI¿jI¿°v a\- n-em-Ip∂ hn[-Øn¬ XpS¿∂v hcp∂ A≤ym-b-ß-
fn¬ hni-Zo-I-cn-°p-∂p-≠v. D]mkn, So t_mUv XpS-ßnb Hut±ym-KnI GP≥kn-
I-fpsS \n¿t±-i-߃ kzoI-cn-°m-hp∂-Xm-Wv.
B¬°-tembnUv a‰v
{][m\ aqe-I-ß-fpsS
BKn-c-Ww (-C-h-bpsS
Ipdhv hm¬ hnf-dnb
]®-\n-dw, D¬∏m-Z\
Ipdhv F∂nh hcmw)
ss\{S-P≥
Ce-Iƒ hf-cp-- ∂Xn\v
t^mkv -dkv s]m´mkyw
thcp ]Sew BtcmKy-ap≈ inJn-c-߃
A-∂hpw,- t{]m-´o≥
ChbpsS \n¿ΩmWw
tImi hn`-P\w sh≈-Øns‚ k¥p-e\w
ATD – e - ADP(C-h-bpsS Ipdhv
hcptºmƒ
Ce-I-fpsS Xnf°w
aßp-Ibpw hcƒ®
apc-Sn-°p-Ibpw
sNøp-∂p)
IoSßsf-bpw,
hcĨ-tbbpw
{]Xn-tcm-[n-°m-\p≈
i‡n (C-h-bpsS Ipdhv
hcptºƒ Ce-Iƒ Icn-
bp-Ibpw s]mgnbpIbpw
sNøp-∂p.- D¬∏m-Z\w
Ipd-bp-∂p)
t]mj-I-ß-fpsS {]m[m\yw
apJy t]mj-I-߃ ZznXob t]mj-I-߃ eLp t]mj-I-߃
Im¿_¨ a·ojyw kn¶v
sl{U-P≥ Im¬kyw amwK-\okv
HmIvkn-P≥ kƒ^¿ t_mtdm¨
ss\{S-P≥ Ab¨
s]m-- mkyw tIm∏¿
t^mkv^-dkv t¢mdn≥
kkyt]mj-I-߃
22
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠Irjn-co-Xn-Iƒ G{]n¬, sabv, Pq¨ amk-ß-fn¬
1. tXbne- \So¬
aÆv Aæ-Kp-W-ap-≈-Xm-bn-cn-°-Ww. ]n.-F-®v. 5.0 \v apI-fn¬ t]mh-cp-Xv.
Ipgn-sb-Sp-°¬
30 sk.-an. hoXnbpw 45 sk.-an. Bg-hp-ap≈ Ipgn-I-fn-emWv sNSn-Iƒ
\tS-≠-Xv.
CS-hn´ InS-ßp-Iƒ
Hmtcm Cc- -hcn tXbn-e- sN-Sn-Iƒ°pw CS-bn¬ 2 ao‰¿ \ofhpw 30 sk.an.
hoXnbpw 45 sk.-an. Bg-hp-ap≈ InS-ßp-Iƒ c≠p ao‰¿ CS-hn´v
Ipgn-°-Ww.
ssXIƒ \Sp∂ coXn-Iƒ
135 x 75 x 75 sk.-an. AI-e-Øn¬ {XntIm-
Wm-Ir-Xn-bn¬ \Sp-∂-Xn\v G°-dn-te°v 5300
ssXIƒ Bh-iy-am-Wv.
tXbne \Sp-∂-Xns‚ kabw
Pq¨ amkw. ssXIƒ°p≈ cmk-h-f-{]-tbmKw c≠p-amkw Ign-bp-tºmƒ
D]-tbm-Kn®p XpS-ßmw.
XW¬
tXbne \Sp∂ ^o¬Up-I-fn¬ s{Khn-enb tdm_Ã F∂ imkv{X-\m-a-
ap≈ kn¬h¿ Hm°p-ssX-Iƒ '20 x 20' F∂ {Ia-Øn¬ \tS-≠-Xm-Wv.
23
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
2. A[nI hnf-hp-Imew
G{]n¬ apX¬ Unkw-_¿ hsc \nc-∏n¬ \p≈n FSp-°p∂ coXn-bm-Wn-
Xv. sImfp¥v \p≈p-tºmƒ h´-bn-etbm "ao≥' Ce-tbm, ievI-]-{Xtam XpS¿®-
bmbn \ne-\n¿Øp∂ Cu coXn kzoI-cn-®m¬ sNSn-bpsS Dbcw h¿≤n-°p-I-
bn-√. sImfp-s¥-Sp-°¬ XΩn-ep≈ CS-thf 8˛10 Znh-k-am-Wv.
I{XnI (jn-b¿) D]-tbm-Kn-°¬
A[nI hnf-hp-Im-eØv am{Xta jnb¿ D]-tbm-Kn-°m≥ km≤y-am-hp-I
-bp-≈q. Hcp h¿j-Øn¬ Btdm, Gtgm XhW jnb¿ D]-tbm-Kn®v Ce-
sbSp-°m¬ ]‰pw. \nc∂ I{Xn-I-bmWv D]-tbm-Kn-t°-≠-Xv. IqSmsX
CSbv°p≈ _m©n-Iƒ ssIsIm≠v FSpØv If-tb-≠-Xm-Wv.
I{XnI sIm≠v FSp-°p-tºmƒ sImfp-¥p-Iƒ FSp-t°≠ CS-thf 14
apX¬ 16 hsc Znh-k-am-Wv.
cmk-h-f-{]-tbmKw
aÆn¬ hf-{]-tbmKw XpS-tß-≠Xv 2''˛3'' (C-©v) ag Hcm-gvN-bv°p-≈n¬
In´n-b-tijw am{X-am-Wv. Ipd-™Xv 4, 5 Xh-W-sb-¶nepw h¿j-Øn¬ hf-
{]-tbmKw sNøWw.
3. cmk-h-f- {]-tbm-K-Øns‚ ASn-ÿm-\ -X-Øz-߃
icn-bmb Afhp \n¿Æ-bn-°m≥ Irjn-ÿ-esØ DXv]m-Z\w aÆnse
ssPhmw-i-Øns‚ Af-hv, tXbn-e-bpsS C\w apX-em-bh IW-°n-se-Sp-t°-
≠-Xp-≠v.
h¿j-Øn¬ BZysØ hf-{]-tbmKw \¬tI-≠Xv Atam-Wnbw kƒt^‰v
tN¿Øm-Wv. AYhm Atam-Wnbw kƒt^‰v \¬Im≥ Ign-bmsX h∂m¬
bqdnb tN¿Øp≈ hf-an-{in-X-߃ Xmsg ]´n-I-{]-Imcw tN¿Øv sImSp-°m-
hp-∂-Xm-Wv.
hf-an-{in-X-߃ Iq´p-∂-sX-ßs\?
BZyw (N) ss\{S-P≥ (K) s]m´mjv c≠pw \√-t]mse Cf°n Ie¿Øp-I.
tdm°vt^m-kvt^‰v 33 Intem-bn¬ \n∂pw 5 Intem-hsc X\n-®p- am-‰n-b-tijw
AXn-t\mSv tN¿Øv 120 {Kmw kn{Sn°v BknUv \√-t]mse Ie¿Øp-I.
]n∂oSv _m°n-bp≈ 28 Intem tdm°v t^mkvt^-‰ns‚ IqsS ho≠pw \√-
t]mse Ie¿Øp-I. AXn-\p-tijw ss\{S-P≥, s]m´mjv an{in-X-Øns‚
IqsS tdm°vt^m-kvt^‰v kn{Sn°v BknSv an{inXw C´v Cu \mep Iq´pw-
tN¿Øv \∂mbn Cf-°n-b- tijw tXbn-e°v {]mb-Øn-\-\p-k-cn®v hfw
\¬Ip-I. GI-tZiw 25 {Kmw apX¬ 30 {Kmw hsc Hcp sNSn°v A©p-
h-b-kp -{]m-bw- hsc F∂ tXmXn¬ \¬Imw.
24
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
Ce
-]-dn-°
p∂ t
Xb
ne t
Xm
-߃
°p≈
cmk
-h-f
-ß-f
psS X
q°w, G
°-dn\
v
G{]
n¬/ s
ab
v/ P
q¨ a
mk
-Øn¬
DX
v]m-Z
\w
]®
- Ce
/ G
°-dn
\v/
h¿j
-Øn¬
Nss\
{S-P
≥
Ks]
m´mj
v
kn{S
n°v
Bk
nUv
A\
p-]mZ
w 1
: 1
Ptd
m°v
t^mk
vt^‰v
3000 I
nte
m ap
X¬
4000 I
nte
m
hsc h
¿j
-Øn¬
Ce
-sb
-Sp-°
p∂
tXm
-߃
°v
Ata
m-Wnb
w k
ƒt^
‰v
86 I
nte
m.
Fw.- H
m.- ]
n.
29 I
nte
m.
tdm°
v t^
mkvt^
‰v
33 I
nte
m.
kn{S
n°v B
knU
v
120 {K
mw.
AY
hm
Ata
m-Wnb
w k
ƒt^
‰v I
n´ms
X/
\¬
Im≥
Ign-b
msX
t]
mbm¬
3000 I
nte
m ap
X¬
4000 I
nte
m
hsc C
e-sb
-Sp-°
p∂ t
Xm´
-߃
°v
i(-h
¿j
-Øn¬
)
bqd
nb
38 I
nte
m.
Fw.- H
m.- ]
n.
29 I
nte
m.
tdm°
v t^
mkvt^
‰v
33 I
nte
m.
kn{S
n°v B
knU
v
120 {K
mw.
4000 I
nte
m ap
X¬
5000 I
nte
m
hsc h
¿j
-Øn¬
Ce
-sb
-Sp-°
p∂
tXm
-߃
°v
Ata
m-Wnb
w k
ƒt^
‰v
96 I
nte
m.
Fw.- H
m.- ]
n.
32 I
nte
m.
tdm°
v t^
mkvt^
‰v
33 I
nte
m.
kn{S
n°v B
knU
v
120 {K
mw.
25
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
AY
hm
Ata
m-Wnb
w k
ƒt^
‰v I
n´ms
X/
\¬
Im≥
Ign-b
msX
h∂
m¬
4000 I
nte
m ap
X¬
5000 I
nte
m
hsc h
¿j
-Øn¬
Ce
-sb
-Sp-°
p∂
tXm
-߃
°v
bqd
nb
42 I
nte
m.
Fw.- H
m.- ]
n.
32 I
nte
m.
tdm°
v t^
mkvt^
‰v
33 I
nte
m.
kn{S
n°v B
knU
v
120 {K
mw.
5000 I
nte
m ap
X¬
6000 I
nte
m
hsc h
¿j
-Øn¬
Ce
-sb
-Sp-°
p∂
tXm
-߃
°v
Ata
m-Wnb
w k
ƒt^
‰v
110 I
nte
m.
Fw.- H
m.- ]
n.
37 I
nte
m.
tdm°
v t^
mkvt^
‰v
33 I
nte
m.
kn{S
n°v B
knU
v
120 {K
mw.
AY
hm
Ata
m-Wnb
w k
ƒt^
‰v I
n´ms
X/
\¬
Im≥
Ign-b
msX
h∂
m¬
5000 I
nte
m ap
X¬
6000 I
nte
m
hsc h
¿j
-Øn¬
Ce
-sb
-Sp-°
p∂
tXm
-߃
°v
bqd
nb
48 I
nte
m.
Fw.- H
m.- ]
n.
37 I
nte
m.
tdm°
v t^
mkvt^
‰v
33 I
nte
m.
kn{S
n°v B
knU
v
120 {K
mw.
26
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
sabv, Pq¨ amk-ß-fn¬ Ihm-Øp-sh-´p∂ tXbne ImSp-Iƒ°v BKÃv
amk-Øn¬ hfw \¬In-bm¬ aXn. IhmØv tXm -Øn-te-°p≈ hf-Iq v ASpØ
e°-Øn¬ hnh-cn®v Xcp-∂-Xm-Wv.
4. tXbne sNSn-Iƒ hf¿Øn-sb-Sp-°¬
XmbvX-≠p-ap-dn-°¬ (sk‚-dn-ßv)
sk‚-dnßv sNøp-tºmƒ XmbvX≠v F{X-tØmfw XmgvØn apdn-°p-hm≥
km[n-°ptam A{X-tØmfw XmgvØn-sh- -Ww. Cßs\ sNøp-tºmƒ Ft´m,
]tØm Ce-I-fpsS H∂p c≠p sNdp-Nn-√-Iƒ sNSn-bn¬ \ne-\n¿Øm≥
{i≤n-°-Ww. sNdp-Nn-√-Iƒ C√mØ sNSn-I-fn¬ Ft´m, ]tØm Ce-Iƒ
\ne-\n¿Øn XmbvX≠p apdn-°-Ww. sNSn-Iƒ \´v 4 amkw Ign™v am{Xta
sk‚-dnßv \S-Øm-hq. Ign™ h¿jw \´ tXbn-e-sN-Sn-Iƒ sk‚-dnßv
sNøm-Øh Cu h¿j-Øn¬ G{]n¬ / sabv amk-ß-fn¬ tase hnh-cn-
®Xp-t]mse sh´mw.
sk‚-dnwKv Ign™v a´w HSn-°¬
BZysØ {]mhiyw a´w HSn-t°-≠Xv Xd-\n-c-∏n¬ \n∂pw 35 sk.ao
Db-c-Øn-em-Wv. c≠m-aXv 50 sk.- an. Db-c-Øn-epw.
a´w HSn-®p-I-gn™ tijw sImfp¥v FSp-°p-∂-hn[w
a´w HSn-®-tijw Hcp h¿jwhsc Xmbv-Ce sh®v sImfp¥v \p≈mw.
AXn-\p-tijw ]pXnb \nc-∏n¬ sImfp¥v \p≈m-hp-∂-Xm-Wv.
5. IhmØv sh´¬:˛ sabv / Pq¨ amkw
tXbne \´-tijw BZysØ
IhmØn\v A©p-h¿jw Ign-b-Ww.
CXns\ \Sp-I-hmØv F∂v hnti-jn-
∏n-°p-∂p. Xd-\n-c-∏n¬ \n∂pw imJ-
Iƒ apdn-°p∂ Dbcw 20''-˛22'' (50 ˛
55 sk.-an) BWv. AXn\v tijw F√m
\mep-h¿j-Øn¬ Hcn-°¬ XpS¿∂v
IhmØp sNø-Ww. a´w HSn-°¬
IhmØv sh´nb Db-c-Øn\v A\p-tbm-Py-amb Af-hn\v B{i-bn-®m-bn-cn-°-Ww.
6. IhmØv sNøp-∂-Xp-sIm≠v D≠m-hp∂ \∑-Iƒ
IhmØv sh´p-hm≥ A\p-tbm-Py-amb amk-߃ G{]n¬/ sabv, Pq¨
As√-¶n¬ BK-Ãv, sk]v‰w-_¿ /HIvtSm-_¿ BWv. Cu amk-ß-fn¬ A[n-
Ihpw Bh-iy-Øn-\p≈ ag, iotXm-jvW-\n-e, aÆnse Cu¿∏w F∂nh D≠m-
bn-cn-°pw. CØcw Imem-h-ÿ-bn¬ sh´p∂ sNSn-Iƒ sh´p∂ Db-c-a-\p-
27
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
k-cn®v A[n-Ihpw 2 As√-¶n¬ 3 amk-߃°p-≈n¬ Xs∂ a´w HSn-s®-
Sp-°m≥ Xøm-dm-Ipw.
IhmØv F∂p ]d-™m-ep-S≥ ]ecpw Ipd™ Db-c-Øn¬ (10-˛16 C©v
Db-c-Øn¬) sh´p-∂-Xm-sW∂v Icp-Xn-bmWv sNSn-Isf sh´p-∂-Xv.
IqsS-Xs∂ XmgvØn sh´n-bm¬ \√ Dd-∏p≈ inJ-c-ß-fp-≠m-hp-I-bp≈p
F∂ sX‰mb tXm∂¬ ImcWw hfsc \jvS-ß-fp-≠m-hp-∂Xv Adn-bp-∂n-√.
IhmØv sNøp-∂-Xns‚ {][m\ Dt±iw ]pXn-b-Xmb c≠mw X´pw, aq∂mw
X´pw D≠m-°n-sb-SpØv B sNSn-bpsS Btcm-KysØ hos≠-SpØv kq£n-
°p-I-bm-Wv. F∂m¬ am{Xta {]Xo-£n-°p∂ hnf-hpw, Bh-iy-Øn\p th≠
(Productive Branches) inJ-c-ßfpw D≠m-hp-I-bp-≈p.
AXp-Im-cWw \Sp-Øc IhmØv (20-˛24 C©v Db-cw) As√-¶n¬ ta¬
IhmØv (24- 26 C©v Db-cw) sh´p-∂-XmWv G‰hpw \√-Xv. CØcw Dbc-
Øn¬ IhmØv sNø-W-sa-¶n¬ icn-bmb Db-c-Øn¬ (28 C©v Db-c-
Øn¬) BZyta a´w HSn-®n-cn-°-Ww.
CXpt]mse IhmØv sNømsX hn´m¬, ]® tXbn-e-bpsS KpW-ta-∑sb
_m[n-°p-Ibpw AXn¬ \n∂pw D≠m-Ip∂ tXbn-e-s]m-Sn-bpsS KpW \ne-
hm-c-tØbpw hf-sc-b-[nIw _m[n-°pw. hn]-Wnsb XI¿°p∂p. CXp-
sIm≠v KpW-ta-∑-bp≈ sImfp-¥p-I-fp-≠m-hm≥ IhmØv {]tbmKw tXbn-
e-bn¬ Hgn-®p-Iq-Sm≥ Ign-bmØ Hcp {][m\ ]cn-N-c-W-ap-d-bm-Wv.
IhmØv sNøm≥ G‰hpw \√ amk-߃ G{]n¬ / sabv, Pq¨ As√¶n¬,
BKÃv / sk]v‰w-_¿, HIvtSm-_¿ amk-ß-fm-Wv.
tXbne sNSn-Iƒ \n›-bn-°-s∏´ Ime-Øn-\p-≈n¬ IhmØv sNøm-Xn-cp-
∂m¬ ]qhpw, ImbvIfpw IqSp-X¬ D≠m-hpw. CXp-Im-cWw hnfhv Ipdbpw.
CXns\ Hgn-hm-°m-\pw, Cfw Xfn¿ sImfp-¥p-I-fpsS FÆw A[n-I-ap-
≠m-hm\pw IhmØv {]tbmKw Bh-iy-am-Wv.
IhmØv Zo¿Ln-∏n-®m¬ sImfp-¥ns‚ hf¿®-bpw, Xq°hpw Ipd-bp-∂-
tXm-sSm∏w, h©n-I-fpsS FÆhpw IqSpw. CXn-\m¬ Ce-sb-Sp-°p∂
icmicn Afhv Ipd-bp-∂-Xp-sIm≠v hnf-sh-Sp-°m-\p≈ Nnehpw h¿≤n-
°p-∂p. AsXm-sIm≠v Ce FSp-°m-\p≈ Nnehv \nb-{¥n-°m≥ icn-bmb
CS-th-f-I-fn¬ IhmØv sNtø-≠-Xm-h-iy-am-Wv.
7. IhmØv sNøp-∂-Xn\p ap≥]v {i≤n-t°≠ Imcy-߃
aÆns‚ KpW-\n-e-hm-c-Øn-\-\p-k-cn®v hnfhv In´p-∂-Xp-sIm≠v BZyw aÆp
]cn-tim-[\ \√-Xm-Wv. XpS-- ¿∂v hnfsh-Sp-°p-XvsIm≠v aÆn¬ \n∂pw
saKv\ojyw, I¬kyw, XpS-ßnb a‰v LS-I-ß-fpsS Afhpw Ipd-bp-∂p.
28
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
XpS¿∂v ]e h¿j-ß-fmbn \¬In h∂ hf-ß-fm¬ aÆns‚ ]n.-F-®v.
hfsc Ipd™p t]mhm-\p≈ km≤yX hfsc IqSp-X-em-Wv. CXv aÆns‚
Btcm-KysØ hf-sc-b-[nIw _m[n-®n-´p-≠v. h¿jw-tXmdpw \¬Ip∂
hf߃ sNSn-Iƒ°v th≠-Xp-t]mse {Kln-°m≥ Ign-bmsX ]mgm-bn-
t]m-hm≥ km[y-X-Iƒ IqSp-X-em-Wv.
AXpsIm≠v aÆns‚ Ipd-™p-t]mb ]n.-F-®v. Db¿Øm≥ tSmtfm-ssa‰v
aÆn¬ \¬tI-≠Xv AXym-h-iy-am-Wv.
tSmtfm-ssa‰v IhmØv sNøp-∂-Xn\v 2 amkw ap≥]v \√-t]mse ]cØn
C´p-sIm-Sp-°-Ww.
aÆnse ]n.-F-®v. \v A\p-k-cn®v tSmtfm-ssa-‰ns‚ Af-hnepw hyXym-k-߃
D≈-Xp-sIm-≠v, a¨ ]cn-tim-[\ F√m-hn-[-Ønepw \√-Xm-Wv. a¨ ]cntim-
[-\bpw tUmtfm-ssa‰v ]cn-tim-[-\bpw Ip∂q¿, hmƒ]md, KqU-√q¿, D]mkn
tI{μß-fn¬ ]cn-tim-[-\°v sImSp-°mw.
8. IhmØv sNbvX-tijw {i≤n-t°≠ Imcy-߃
IhmØv sh´n-°-gn-™-Xn\v tijw I´n-Iq-Snb sImºp-Iƒ Hgn-hm°n
sNdnb sImºp-Np-≈n-Ifpw Cebpw tN¿Øv InS-ßp-Iƒ FSpØv AXn¬
\nd-®n´v aqSn-bn-Sp-∂Xv \√-Xm-Wv. F∂m¬ aÆnse ssPhmwiw IqSp-∂-Xp-
sIm≠v hnfhv h¿≤n-°pw. CXp-t]mse sNøm≥ Ign-bmØ Ah-ÿ-Ifn¬,
s]≥kn¬ (Pencil) hÆ-Øn¬ sNdnb Iºp-Isf IjvW-ß-fm°n sh´n,
InS-ßp-Iƒ°v ]I-cw, tXm´-Øn¬ \nc-Øn-bn-Sp-∂Xpw \√-Xm-Wv.
IhmØv sh´nb sNSn-bpsS sh´p-ap-J-Øn¬ tIm∏¿ HmIvkn t¢mssdUv
+ en≥koSv Hmbn¬ (NW FÆ) 1:1 F∂ tXmXn¬ Ie¿Øn sh´p-ap-J-
Øn¬ ]pc-´n-bm¬, sNSn-bpsS inJ-c-߃°v _m[n-°p∂ DW-°-tcm-Kw,
X≠v Agp-I¬ tcmKw F∂n-h-bn¬\n∂pw sNSn-Isf c£-s]-Sp-Øm≥
Ign-bpw.
IhmØv sh´nb tXm -ß-fn-ep≈ Imen-ÿ-e-ßsf sNSn-sh®v ]nSn-∏n-°m≥
12 apX¬ 15 amkw-hsc {]mb-amb ssXIƒ \Sp-∂-Xm-Wv G‰hpw \√-Xv.
29
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
tXbn-esb _m[n-°p∂ t]mf≥ tcmKw
^wKkv _m[-aqew (-Ip-anƒ tcmK-߃) tXbn-e-bpsS Ce-bnepw X≠p-
I-fnepw tcmK-ß-fp-≠m-Ip-∂p.
t]mf≥ tcmKw (_vfn-ÿ _vssf‰v tcmKw)
FIvtkm-t_-kn-Unbw shIvk≥kv F∂ ^wK-kmWv Cu tcmK-Øn-\p≈
Imc-Ww. tXbn-e-bpsS tcmK-ß-fn¬ G‰hpw {][m-\-s∏-´Xpw hf-sc-b-[nIw
kmº-ØnI \jvSw hcp-Øp-∂-Xp-amWv t]mf≥tcm-Kw. Xfn-cn-e-I-sfbpw
X≠p-I-sf-bp-amWv Cu tcmKw Iogvs∏-Sp-Øp-∂-Xv. t]mf≥ tcmK-Øn-s\-Xnsc
\S-]-Sn-I-sf-Sp-Øn-s√-¶n¬ Dev]m-Z-\-Øns‚ GI-tZiw 43% apX¬ 50% \jvS-
s∏-Sp-sa∂v IW-°m-°n-bn-´p-≠v.
t]mf≥ tcmK-Øns‚ Bhn¿`mhw
B man¬ \n∂pw 1868- ¬ Xs∂ t]mf≥tcm-K-sØ-°p-dn-®p≈ hnh-c-߃
e`n-s®-¶n-epw, tcmK-Im-cWw I≠p-]n-Sn-°m≥ Ign-™Xv 1895-˛¬ am{X-am-Wv.
1908-˛¬ Um¿Pn-en-ßnepw 1912 \pw 1922 \pw CSbv°v t^m¿tam-k-bnepw
P∏m-\nepw Cu tcmKw {]Xy-£-s∏-´p. sXt° C¥y-bn¬ Cu tcmKw BZy-ambn
dnt∏m¿´v sNbvXXv 1946 BKÃv amk-Øn-em-Wv. tIc-f-Ønse ap≠-°-b-Øp-
\n-∂pw, ]n∂oSv ]ocp-ta-Sv, B\-a-e, ssltd©v F∂n-hn-S-ß-fnepw tcmKw {]Xy-
£-s∏-´p. AtX-h¿jw Unkw-_¿ amkm-cw-`-Øn¬ \oe-Kncn Pn√-bnse
tIm´Kncn `mKØpw Cu tcmK-Øns‚ B{I-aWw Zriy-am-bn. 1947-˛¬ {ioe-¶-
bnepw 1949-˛¬ Ct¥m-t\-jy-bnepw Cu tcmKw ]S¿∂p ]nSn-®p.
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Ønt°≠Irjn-co-Xn-Iƒ Pqsse, BK-Ãv, sk]vXw-_¿,HIvtSm-_¿ amk-ß-fn¬
30
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
tcmK-Im-cWw
km[mc-W-bmbn ag-°m-e-ØmWv t]mf≥ tcmKw {]Xy-£-s∏-Sp-∂-Xv
taLm-hr-X-amb A¥-co-£w IqSmsX
kqcy-{]-Imiw BgvN-bn¬ 2 apX¬ 10 aWn-°q¿ t\cw D≈-t∏mƒ
Db¿∂ Bt]-£nI B¿{ZX 60-˛100%
Ce-I-fn¬ 8 apX¬ 12 aWn-°q¿ hsc Cu¿∏-ap-≠m-bn-cn-°p-I
ag-bpsS Afhv Hcp BgvN-bn¬ 2 apX¬ 10 sk.-ao. hsc s]øp-tºmƒ
17-˛230 C˛ bn¬ Ipd™ Dujvamhv F∂nh Cu wK-kns‚ hf¿®bv°v
hfsc A\p-Iq-e-am-Wv
IqSp-X¬ XW-ep≈ ^oƒUp-I-fnepw \oscm-gp-°p-Iƒ ISpØp≈ sNSn-
I-fnepw t]mf≥ tcmK-Øns‚ B{I-aWw cq£-am-bn-cn-°pw
tcmK-e-£-W-߃
BZyta kqNn-∏n-®-Xp-t]mse Xfn-cn-e-I-sfbpw Cfw X≠n-s\-bp-amWv t]mf≥
tcmKw _m[n-°p-∂-Xv. IhmØv sh´n-b-tijw Xfn¿Øp-h-cp∂ o¬Up-Ifn¬
tcmK-_m[ cq£-am-bn-cn-°pw. wK-kns‚ kvt]mdp-Iƒ Ce-I-fn¬ hoW-bpSs\
apf-bv°p-hm≥ Bcw- n-°p-∂p. BZyw Cfw a™ \nd-Øn¬ an\p-k-ap≈ sNdnb
]p≈n-Iƒ Ce-I-fn¬ {]Xy-£-s∏-Sp-∂p. Ch ]n∂oSv 6˛12 an.-an. hymk-Øn-
ep≈ hrØ-ß-fmbn hnI-kn-°p-∂p. {ItaW Ch Ce-bpsS apI-fn¬ Ipan-f-
I-fmbn amdp-∂p. CXp-sIm-≠mWv CXns\ t]mf≥ (ªn-ÿ) tcmKw F∂p hnfn-
°p-∂-Xv. Ipan-f-I-fpsS Ipgn-™-hiw an\p- -ap-≈-Xm-Wv. ]cp-]-cpØ s]m¥nb
ASn-`mKw BZyw a™-bmbpw ]n∂oSv Nmc-\n-d-ambpw Ah-km\w Sm¬°w
]uU¿ XqIn-b-Xp-t]mse sh≈-\n-d-Øn-ep-am-Ip-∂p. Cu ^wK-kns‚ Pohn-X-
N{Iw 11 apX¬ 28 Znh-k-ß-fn¬ ]q¿Øn-bm-Ip-∂p. Hcp NXpc sk.-ao. D≈
Ipan-f-Øn¬ \n∂pw kpam¿ 24 aWn-°q¿sIm≠v 15 e£w ^wK-kns‚
hnØpIƒ Dev]m-Zn-∏n-°p-∂p.
\nhm-cW am¿§-߃
tcmK \nhm-c-W-Øn\v ]e Imcy-ßfpw sNtø-≠-Xp-≠v. Ah Hmtcm-∂mbn
Xmsg hnh-cn-°p-∂p.
1. \ng-ens‚ km{μX Ipd-bv°¬
XW¬ ac-߃ IqSp-X-ep≈ ^o¬Uns‚ A¥-co-£-Øn¬ Bt]-£nX
B¿{ZX 80 iX-am-\-Øn-e-[nIw D≈-t∏mƒ t]mf≥ tcmK-ap-≠m-°p∂
^wKkns‚ kvt]mdp-Iƒ thKw apf-bv°p-Ibpw hym]n-°p-Ibpw sNøp-∂p.
31
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
AXp-sIm≠v ag-°mew XpS-ßp-∂-Xn\v ap≥]v \ng¬ ac-ß-fpsS ]m¿iz-
in-Jc-߃ apdn®p-am‰n \ng-ens‚ km{μX Ipd-bvt°-≠-Xm-Wv. \ng¬ ac-߃
]pXp-Xmbn \´p-]n-Sn-∏n-°p∂ tXm´-Øn¬ G°-dn\v 110 ac-ß-fpw, c≠m-asØ
Ihm-Øns‚ ka-bØv 55 ac-ßfpw (40x20 ASn) F∂ tXmXn¬ \ne-\n¿Øn-
bm¬ IqSp-X¬ kqcy-{]-Imiw sNSn-I-fpsS ta¬ ]Xn-°p-∂p. CXp-aqew tcmK-
Øns‚ ImTn\yw Ipd-bp-∂p.
2. IhmØp sNbvX tXm -Ønse If-\n-b-{¥Ww
IhmØv sh´nb o¬Up-I-fn¬ If-Iƒ hf-cm-\p≈ km≤yX IqSp-X-emWv.
tXbne sNSn-I-fpsS ta¬]c-∏n-ep≈ kq£va-Im-em-hÿ \nb-{¥n-°p-∂-Xn¬
If-Iƒ°pw ]¶p-≠v. If-I-fpsS B[nIyw aqew B¿{ZX h¿≤n-°p-∂p.
tcmKIm-cn-bmb ^wK-kns‚ kvt]mdp-Iƒ [mcm-f-ambn apf-bv°p-hm≥ CXp
klm-bn-°p∂p. ]p√pw, sNSn-Ifpw IqSp-X¬ hf-cp∂ ^o¬Unse tXbn-e-
bn-e-Iƒ am{X-a-√ Cfw-X-≠p-Ifpw t]mf≥ tcmK-Øns‚ cq£-amb B{I-a-W-
Øn-\n-c-bm-Ip-∂p. If-\n-b-{¥-W-Øn-eqsS t]mf≥ tcmK-Øns‚ cq£X
Ipd-bv°mw.
3. IhmØv sNtø≠ kabw
hb-\m-´nse Imem-h-ÿ-bv°pw, `p{]-Ir-Xn-bn-°p-a-\p-k-cn®v sabv / Pq¨
As√-¶n¬ HmKÃv / sk]v‰w-_¿ amk-ß-fn¬ IhmØv sh´p-∂Xv A\p-tbm-
Py-am-Wv. F∂m¬ sNdp-InS I¿j-I¿ ]ecpw \hw-_¿, Unkw-_¿, P\p-hcn
amk-ß-fn¬ IhmØv sNøp-∂-Xmbn ImWmw. Cu ka-bØv IpanƒtcmKw
A[nIw _m[n-°p-Ibpw 50 iX-am\w hoXw hnfhv Ipd-bv°p-Ibpw sNøp∂p.
AXp-sIm≠v X°-k-a-bØv IhmØv sNbvXm¬ Cu tcmK-Øns‚ cq£X
Ipd-bv°mw.
4. \o≠ \mfp-I-fpsS CS-th-f-bn¬ Ce-sb-Sp-°p-∂-Xp-sIm≠v
tcmK-i-a\w A[n-I-cn-°pw
\o≠ \mfp-I-fpsS CS-th-f-bn¬ Ce FSp-°p-tºmƒ ]pXnb Cfw Hcp
Ce Acn-ºp-I-fn¬ tcmKw A[nIw ImW-s∏-Sp-∂p. Fs¥-∂m¬ Ipanƒ\min\n
Xfn-°p-tºmƒ hf¿∂ Ce-I-fn¬ am{X-ta-s]-Sp-∂p-≈p. sNdnb Cfw Acn-ºp-
I-fn¬ s]Sp-∂n-√. IqSmsX iotXm£vW \nebpw amdp-∂p. AXp-sIm≠v
Ipdn∏n´ icn-bmb Ime CS-th-f-I-fn¬ Ce ]dn-°p-∂Xv Bh-iy-am-Wv.
^wKkv \min-\n-I-fpsS {]tbmKw
IhmØv sNbvX-tijw Xfn¿Øp-h-cp∂ tXm´-ß-fn¬ sImgp-∂p-I-fn¬
\o¿]Zw A[n-I-am-hp-I-bpw, Cf-b-Xp-am-b-Xp-Im-cWw B sImgp-∂p-I-fns‚
X≠p-Ifpw a‰pw Ce-Ifpw A[nI Af-hn\v Cu ^wK-kns‚ cq£-X-tbdpw
32
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
Ih
mØ
v s
h´nb
tX
bn-e
-tØ
m--ß
ƒ°
v a
´w H
Sn®
v X
pS¿
®-b
mI
hmØ
v s
h´nb
tX
bn-e
-tØ
m--ß
ƒ°
v a
´w H
Sn®
v X
pS¿
®-b
mI
hmØ
v s
h´nb
tX
bn-e
-tØ
m--ß
ƒ°
v a
´w H
Sn®
v X
pS¿
®-b
mI
hmØ
v s
h´nb
tX
bn-e
-tØ
m--ß
ƒ°
v a
´w H
Sn®
v X
pS¿
®-b
mI
hmØ
v s
h´nb
tX
bn-e
-tØ
m--ß
ƒ°
v a
´w H
Sn®
v X
pS¿
®-b
mb
n s
Imf
p¥v F
Sp-°
p-∂-X
p-hs
cb
n s
Imf
p¥v F
Sp-°
p-∂-X
p-hs
cb
n s
Imf
p¥v F
Sp-°
p-∂-X
p-hs
cb
n s
Imf
p¥v F
Sp-°
p-∂-X
p-hs
cb
n s
Imf
p¥v F
Sp-°
p-∂-X
p-hs
c
Xf
n-t°
≠ ^
wK
kv \
mi
n-\n-I
-fps
S h
nh-c
-߃
Xf
n-t°
≠ ^
wK
kv \
mi
n-\n-I
-fps
S h
nh-c
-߃
Xf
n-t°
≠ ^
wK
kv \
mi
n-\n-I
-fps
S h
nh-c
-߃
Xf
n-t°
≠ ^
wK
kv \
mi
n-\n-I
-fps
S h
nh-c
-߃
Xf
n-t°
≠ ^
wK
kv \
mi
n-\n-I
-fps
S h
nh-c
-߃
acp-∂
p-I-fps
S t]
cp-I
ƒ^
wKk
v \mi
n-\n-b
psS
Af-h
p-Iƒ
^wK
kv \
min\
n Xfnt
°≠
G°
-dn\
v/ Hcp
Xh
-Wb
v°v
Ime
CS-t
hf
1.sl
Ivtk
m-tI
m-Wm-t
kmƒ
5 E
C +
80 a
n√n +
85
{Kmw
5
tIm∏
¿ H
mIvk
n-t¢
m-ssdU
v
AY
hm
2.sl
Ivtk
m-tI
m-Wm-t
kmƒ
5 EC
+40
an√
n + 3
6 an
√n
5
ss{S
Uvta
m¿^
v
AY
hm
3.s{]
m]n-tI
m-Wm-t
kmƒ
25
EC +
50 a
n√n +
85
{Kmw
5
tIm∏
¿ H
mIvk
n-t¢
m-ssdU
v
4.s{]
m]n-tI
m-Wm-t
kmƒ
25
EC +
530
an√
n + 3
0 a
n√n
5
ss{S
Uv t
am¿^
v
t\m¨
Atb
m-Wn°
v sh
‰nß
v GP
‚v (]
-i) ac
p-∂-Sn
-°p∂
sh
≈-Ø
n¬ t
N¿t°
-≠X
v 0.0
5%
33
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
AXp-sIm≠v tXm´-ß-fn¬ Xfn-t°≠ ^wKkv \min-\n-I-fpsS Af-hp-Iƒ
Xmsg-bp≈ Nm¿´n¬ sImSp-°p-∂p.
hym]mc (\m-a-ß-fn¬) t]cp-Iƒ
slIvtkm-tIm-tWm-tkmƒ : tIm¨Sm-^v, I¨t{Smƒ, kn‰m-c, Sm_¿
s{]m∏n-tIm-tWm-tkmƒ : ‰n¬´v
ss{SUvtam¿^v : Imen-Ivkn≥
tIm∏¿ HmIvknt¢mssdUv : ss^t‰m-em¨, ªqtIm-∏¿, _vssftSm-Ivkv,
Ip{]m-tkmƒ, Ip{]nIv
t\m¨ Atbm-WnIv
sh‰nßv GP‚v : C≥t{Km¨ A.E.
IhmØv sNbvX-tXm-´-ß-fn¬ tcmK-_m[ cq£-am-hp-tºmƒ 4˛5 Znhkw
CS-hn´v D]-tbm-Kn-°p-I. A√mØ ka-b-ß-fn¬ 7 Znh-k-Øn-sem-cn-°¬
Xfn°mw. a´w HSn-®p-I-gn-™m¬ ]n∂oSv Ce FSp-°p∂ tXm´-ß-fn¬
Xfn-°p-∂-Xp-t]mse 7˛10 Znh-ksØ CS-hn´v Xfn-®m¬ aXn.
Ce ]dn-°p∂ tXm´-ß-fnepw tase Nm¿´n¬ (]´nI) sImSpØ t]mse
^wKkv \min-\n-bpsS Afhp-{]-Imcw D]-tbm-Kn-°mw. F∂m¬ IhmØv sNbvX
tXm´-sØ-t]mse 4˛5 Znh-ksØ CS-th-fbv°v ]Icw 7˛10 Znh-ksØ
CS-hn´v Xfn-®m¬ aXn-bm-hpw. tcmK-_m[ Ipd-bp∂Xn\-\p-k-cn®v Xfn-°p-∂-
Xns‚ Ime C-S-th-fsb \o´n-sIm-≠p-t]m-hmw. IqSp-∂-Xn-\-\p-k-cn®v Znh-ksØ
Ipd-bv°p-Ibpw sNtø-≠-XmWv.
^wKkv \min-\n-bpsS (tIm-∏¿ HmIvkn-t¢m-ssd-Un-s‚) KpW-\n-ehmcw
tIm∏¿ HmIvkn-t¢m-ssdUv : 50 WD
tIm∏-dns‚ Awiw : 48.5 \pw 52.5% CSbv°v
kkvs]≥kn-_n-en‰n : 80 iX-am\w AXn-\p-ap-I-fn¬
Akn-Un‰n as H2SO4 AYhm
B¬°-en-\n‰n as NaoH : 0.2 iX-am\w G‰hpw A[nIw
tIm∏-dns‚ Hcp iX-am-\-Øns‚
PH kkvs]≥j≥ (W/v) : 6.5 \p Xmsg
34
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
{{{{ { ][
m-\
-am
][
m-\
-am
][
m-\
-am
][
m-\
-am
][
m-\
-amb
n {i
≤n-t
°≠
Imc
y-߃
D]
-tb
m-K
n-t°
≠ s
h≈
w, t\
mk
n¬, a
bn {i
≤n-t
°≠
Imc
y-߃
D]
-tb
m-K
n-t°
≠ s
h≈
w, t\
mk
n¬, a
bn {i
≤n-t
°≠
Imc
y-߃
D]
-tb
m-K
n-t°
≠ s
h≈
w, t\
mk
n¬, a
bn {i
≤n-t
°≠
Imc
y-߃
D]
-tb
m-K
n-t°
≠ s
h≈
w, t\
mk
n¬, a
bn {i
≤n-t
°≠
Imc
y-߃
D]
-tb
m-K
n-t°
≠ s
h≈
w, t\
mk
n¬, a
njy≥
,nj
y≥,
njy≥
,nj
y≥,
njy≥
,
Unk
vNm¿
Pv td‰v \
S-°
p∂ t
hK
-X, A
Sn-t
°≠
\nc
-Iƒ
Unk
vNm¿
Pv td‰v \
S-°
p∂ t
hK
-X, A
Sn-t
°≠
\nc
-Iƒ
Unk
vNm¿
Pv td‰v \
S-°
p∂ t
hK
-X, A
Sn-t
°≠
\nc
-Iƒ
Unk
vNm¿
Pv td‰v \
S-°
p∂ t
hK
-X, A
Sn-t
°≠
\nc
-Iƒ
Unk
vNm¿
Pv td‰v \
S-°
p∂ t
hK
-X, A
Sn-t
°≠
\nc
-Iƒ
ssI
sX
-fn-∏
m≥N
MD
(Kna
psac
k)C
o.45
0.4
560
-- - 70
70 --
100
40 --
3535
- -25
1 +
1
ssI
sX
-fn-∏
m≥
(Kna
psac
k)N
MD
0.5
548
- -60
60 -
-6860
-- 50
50 --
401
+ 1
hnt
Ziw
tamt
´m¿
Rot
atat
ory
1.0
24 --
3628
-- 36
110 -- 7
090
-- 70
2 +
2k
vt{]
b¿
No.
2
tamt
´m¿
AM
N1.0
24 --
3628
-- 36
110 --
7090
-- 70
2 +
2k
vt{]
b¿
disc
- 10
kn^
men
Posi
tion
1.5
20 --
2420
-- 28
100 --
8010
0 -- 7
04
+ 4
kvt{
]b
¿4
(hn-tZ-i
w)
kvs{]
b¿
t\mk
n¬
Unk
vNm¿
Pv
td‰v
(en./
\na
n-j-
Øn-¬
)
Xfn-t
°≠
sh
≈-Ø
ns‚
Afh
v (e
n./G
°¿)
acp-∂
-Sn-°
p∂ B
fns
‚\
S-°p∂
th
K-X
(en/
\na
n-j-Ø
n¬)
\nc
-Iƒ
(c≠
p-h-i
w)sI
mgp-s
\m-S
p-
°p∂
ImS
v
Ih
mØv
ImS
v
Ih
mØv
ImS
v
sI
mgp-s
\m-S
p-
°p∂
ImS
v
35
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
3000 I
nte
m ap
X¬
4000
Inte
m h
sc h
¿j
-Øn¬
Ce
-sb
-Sp-°
p∂ t
Xm´
-߃
°v
Fw.-H.-]
n.
43
Int
em
Fw.-H.-]
n.
43
Int
em
a·oj
yw
kƒ
t^‰v
40 I
nte
m
bqd
nb
56
Inte
m
Fw.-H.-]
n.
43
Int
em
tdm°
v
t^mk
vt^‰v
33 I
nte
m
kn{S
n°v
Bk
nUv
120 {K
mw
bqd
nb
56
Inte
m
a·oj
yw
kƒ
t^‰v
40 I
nte
m
ss\
{S-P
≥s]
m´mj
va·
ojyw
kƒ
t^‰v
ss\
{S-P
≥s]
m´mj
vtd
m°v
t^mk
vt^‰v
kn{S
n°v
Bk
nUv
s]
m´mj
va·
ojyw
kƒ
t^‰v
ss\
{S-P
≥
bqd
nb
56
Inte
m
hf
-an-{i
n-X-ß
ƒ I
q´p-t
ºmƒ
{i
≤n-t
°≠
Imc
y-߃
: b
qdn-b
mbps
S I
qsS
a·
ojyw k
ƒt^
‰v (
2-˛m-a
sØ
Xpw
4˛ma
sØ
hf-{]
-tbm-K
w) I
e¿Ø
p-tº
mƒ,
DS-s
\-X
s∂
^o¬
Un¬
\¬
In-b
n-cn-°
-Ww. b
qdn-b
-bps
S I
qsS
a·oj
yw t
N¿Ø
v Iq´
p-tº
mƒ I
qSp-X
¬ k
abw
sh
®m¬
Ae
n™v s
h≈
-amb
n t]
mIpw
.
4000 I
nte
m ap
X¬
5000
Inte
m h
sc h
¿j
-Øn¬
Ce
-sb
-Sp-°
p∂ t
Xm´
-߃
°v
48
Int
em
48
Int
em
80
Int
em
63
Int
em
48
Int
em
66
Int
em
240
{Kmw
63
Int
em
80
Int
em
63
Int
em
5000 I
nte
m ap
X¬
6000
Inte
m h
sc h
¿j
-Øn¬
Ce
-sb
-Sp-°
p∂ t
Xm´
-߃
°v
55
Int
em
55
Int
em
80
Int
em
72
Int
em
55
Int
em
66
Int
em
240
{Kmw
72
Int
em
80
Int
em
72
Int
em
DX
v]m-Z
\w
]®
Ce
/
G°
-dn\
v / h
¿j
-Øn¬
Pq-¨
amk
-Øn¬
2˛ma
sØ
hfw.
A\
p-]mZ
w ˛ 1
x 1
BK
-Ãv, s
k]
v‰w-_
¿,
amk
-Øn¬
3˛-ma
sØ
hfw.
A\
p-]mZ
w ˛ 1
x 1
sk
]v‰w
-_¿, H
IvtS
m-_¿ a
mk-Ø
n¬
4˛ma
sØ
hfw. A
\p-]
mZw
˛ 1
x 1
Ce
]dn-°
p∂ t
Xm´-ß
ƒ°
p≈ c
mk
-h-f
-ß-f
psS X
q°w, G
°-dn\
v : B
KÃ
v, s
k]
v‰w-_
¿ &
HI
vtSm-_
¿ a
mk
-ß-f
n¬C
e ]
dn-°
p∂ t
Xm´-ß
ƒ°
p≈ c
mk
-h-f
-ß-f
psS X
q°w, G
°-dn\
v : B
KÃ
v, s
k]
v‰w-_
¿ &
HI
vtSm-_
¿ a
mk
-ß-f
n¬C
e ]
dn-°
p∂ t
Xm´-ß
ƒ°
p≈ c
mk
-h-f
-ß-f
psS X
q°w, G
°-dn\
v : B
KÃ
v, s
k]
v‰w-_
¿ &
HI
vtSm-_
¿ a
mk
-ß-f
n¬C
e ]
dn-°
p∂ t
Xm´-ß
ƒ°
p≈ c
mk
-h-f
-ß-f
psS X
q°w, G
°-dn\
v : B
KÃ
v, s
k]
v‰w-_
¿ &
HI
vtSm-_
¿ a
mk
-ß-f
n¬C
e ]
dn-°
p∂ t
Xm´-ß
ƒ°
p≈ c
mk
-h-f
-ß-f
psS X
q°w, G
°-dn\
v : B
KÃ
v, s
k]
v‰w-_
¿ &
HI
vtSm-_
¿ a
mk
-ß-f
n¬
]´n
I N
o.1.
-2˛ma
sØ
hf{]
tbmK
w
36
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
3000 I
nte
m ap
X¬
4000
Inte
m h
sc h
¿j
-Øn¬
Ce
-sb
-Sp-°
p∂ t
Xm´
-߃
°v
Fw.-H.-]
n.
72
Int
em
Fw.-H.]
n.
72
Int
em
tdm°
v
t^mk
vt^‰v
33 I
nte
m
bqd
nb
62
Inte
m
bqd
nb
62
Int
em
a·oj
yw
kƒ
t^‰v
40-I
nte
m
kn{S
n°v
Bk
nUv
120 {K
mw
kn{S
n°v
Bk
nUv
120 {K
mw
ss\
{S-P
≥s]
m´mj
vtd
m°v
t^mk
vt^‰v
kn{S
n°v
Bk
nUv
a·oj
yw
kƒ
t^‰v
tdm°
v
t^mk
v
t^‰v
kn{S
n°v
Bk
nUv
ss\
{S-
P≥
bqd
nb
62
Inte
m
4000 I
nte
m ap
X¬
5000
Inte
m h
sc h
¿j
-Øn¬
Ce
-sb
-Sp-°
p∂ t
Xm´
-߃
°v
80
Int
em
80
Int
em
66
Int
em
70
Int
em
70
Int
em
80
Int
em
80
Int
em
240
{Kmw
240
{Kmw
70
Int
em
5000 I
nte
m ap
X¬
6000
Inte
m h
sc h
¿j
-Øn¬
Ce
-sb
-Sp-°
p∂ t
Xm´
-߃
°v
DX
v]m-Z
\w
]®
Ce
/
G°
-dn\
v/ h
¿j
-Øn¬
BK
-Ãv 1
-˛ma
sØ
hfw
A\
p-]mZ
w ˛ 2
x 3
sk
]v‰w
-_¿ 2
˛ma
sØ
hfw
A\
p-]mZ
w ˛ 2
x 3
HI
vtSm-_
¿3˛
masØ
hfw
A\
p-]mZ
w ˛ 2
x 3
sa
bv, P
q¨ a
mk
-Øn¬
Ih
mØ
v sh
´nb
tX
m´-ß
ƒ°
p-≈
cmk
-h-f
-ß-f
psS X
q°w G
°-dn\
v:s
ab
v, P
q¨ a
mk
-Øn¬
Ih
mØ
v sh
´nb
tX
m´-ß
ƒ°
p-≈
cmk
-h-f
-ß-f
psS X
q°w G
°-dn\
v:s
ab
v, P
q¨ a
mk
-Øn¬
Ih
mØ
v sh
´nb
tX
m´-ß
ƒ°
p-≈
cmk
-h-f
-ß-f
psS X
q°w G
°-dn\
v:s
ab
v, P
q¨ a
mk
-Øn¬
Ih
mØ
v sh
´nb
tX
m´-ß
ƒ°
p-≈
cmk
-h-f
-ß-f
psS X
q°w G
°-dn\
v:s
ab
v, P
q¨ a
mk
-Øn¬
Ih
mØ
v sh
´nb
tX
m´-ß
ƒ°
p-≈
cmk
-h-f
-ß-f
psS X
q°w G
°-dn\
v:
BK
-Ãv, s
k]
v‰w_
¿ &
HI
vtSm-_
¿ a
mk
-ß-f
n¬B
K-Ã
v, s
k]
v‰w_
¿ &
HI
vtSm-_
¿ a
mk
-ß-f
n¬B
K-Ã
v, s
k]
v‰w_
¿ &
HI
vtSm-_
¿ a
mk
-ß-f
n¬B
K-Ã
v, s
k]
v‰w_
¿ &
HI
vtSm-_
¿ a
mk
-ß-f
n¬B
K-Ã
v, s
k]
v‰w_
¿ &
HI
vtSm-_
¿ a
mk
-ß-f
n¬
]´n
I N
o.2
ss\
{S-P
≥s]
m´mj
v
tdm°
v
t^mk
v
t^‰v
33 I
nte
m
66
Int
em
92
Int
em
92
Int
em
66
Int
em
80
Int
em
80
Int
em
92
Int
em
80
Int
em
240
{Kmw
240
{Kmw
80
Int
em
66
Int
em
Fw.-H.]
n.
72
Int
em
37
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
Pqsse, BK-Ãv, sk]v‰w -_¿ amk-ß-fn¬ IhmØv sNbvXm¬,
sk]v‰w_¿,HIvtSm-_¿, \hw-_¿ amk-ß-fn¬ hf-{]-tbmKw \S-Ømw. tase-
hn-hcn®Xpt]mse Xs∂ hfw \¬Im-hp-∂-Xm-Wv. IhmØv sNøp-∂-Xn-s\
°p-dn®-pw, sNbvX-tijw {i≤n-t°≠ Imcy-ß-sf-°p-dn®-pw Ign™ e°-Øn¬
hnh-cn-®Xv {i≤n-°p-I. sk]v‰w-_¿ amk-Øn¬ IhmØv sNbvX tXm -߃°v
F{]n¬, sabv, Pq¨, \hw-_¿ amk-Øn¬ hf-{]-tbmKw \S-Øp-tºmƒ, qan-
bnse (a-Æn-se) Pemw-iw, hf-{]tbmKw \S-Øn-b-tijw In´m-\p≈ ag- F∂nh
F√mw IW-°n-se-Sp-Øp-sIm≠v thWw hfw \¬Im≥
]´nI No.3
Cu h¿jw ]pXp-Xmbn tXbn-e-Irjn sNbvX-h¿ 2 amkw-I-gn-™-tijw
\¬tI≠ hf-ß-fpsS Xq°w G°-dn\v Xmsg hnh-cn-°p-∂p.
A\p-]mXw ˛ 283
ss\{S-P≥ s]m´mjv tdm°v t^mkvt^‰v kn{SnIv BknUv
bqdnb Fw.-Hm.-]n. tdm°v t^mkvt^‰v kn{SnIv BknUv
52 Intem 60 Intem 33 Intem 120 {Kmw
Hcp sNSn°v GI-tZiw 24 {Kmw hoXw 9 C©v hn´v \¬Ip-I.
2˛mw h¿jw ssXIƒ°v 28 {Kmw hoXw
3˛mw h¿jw ssXIƒ°v 30 {Kmw hoXw
4˛mw h¿jw ssXIƒ°v 32 {Kmw hoXw
5˛mw h¿jw ssXIƒ°v 34 {Kmw hoXw
BZy-hfw \¬Inbtijw c≠m-asØ hf-Øn-\p≈ CS-thf 21 Znh-k-am-Wv.
c≠m-asØ hfw sNøp-tºmƒ bqdn-bbpw + Fw.Hm.]n. bpw am{Xw \¬In-
bm¬ aXn. 3˛masØ hfw BZysØ hf-{]-tbmKw t]mse \mepw tN¿Øv
\¬IpI.
hf¿®bv°v kq£va-t]m-jIw kn¶v kƒt -‰v
kn¶v kƒt^-‰v kvt{] sNtø-≠Xv ImeØv sXfn™ Imem-h-ÿ-bp-≠m-
Ip-tºmƒ am{X-am-Wv.
Ipd-™Xv 2˛3 aWn-°q-sd-¶nepw kn¶v kƒt^-‰v kvt{] sNbvX-tijw ag
D≠m-h-cp-Xvv.
A[nI hnf-hp-Im-eØv kn¶v kƒt^-‰vIqSp-X¬ Bh-iy-ap-≈-Xp-sIm≠v.
A[n-I-hn-fhp Ime-ß-fn¬ kn¶v kƒt -‰vkvt{] sNøp-∂Xv e-{]-Z-amWv.
Ipd-™Xv 5 Xh-W-sb-¶nepw h¿j-Øn¬ tXbn-ebv°v kvt{] sNøp-∂Xv
^e-{]-Z-am-Wv.
38
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
Bh
-iy-a
mb k
m[-\
-߃
Xq°
wsh
≈-Ø
ns‚
Afh
vsX
fn-t
°≠
amk
-߃
a.
kn¶
v kƒ
t^‰v
1 kg
..1. G
{]n¬
/ s
abv
b. a·
ojyw k
ƒt^
‰v1
kg..
2. P
q¨
c. a
mwK
-\ok
v kƒ
t^‰v
155
g.80
en‰
¿ a
pX¬
100 h
sc
3. B
KÃ
v / s
k]
v‰w-_
¿
d. t
_md
nIv ]
uU
¿55
g.
4. H
IvtS
m-_¿ /
\h
w-_¿
e. ^
vfmt
\m-^
nIvk
v / A
t{K
mW20
an√
n5.
\h
w-_¿
]´n
I N
o.4
kn¶
v kƒ
t^
‰v X
fn-°
p-tº
mƒ
D]
-tb
m-K
n-°p∂
LS-I
-ß-f
psS A
f-h
vk
n¶v k
ƒt^
‰v X
fn-°
p-tº
mƒ
D]
-tb
m-K
n-°p∂
LS-I
-ß-f
psS A
f-h
vk
n¶v k
ƒt^
‰v X
fn-°
p-tº
mƒ
D]
-tb
m-K
n-°p∂
LS-I
-ß-f
psS A
f-h
vk
n¶v k
ƒt^
‰v X
fn-°
p-tº
mƒ
D]
-tb
m-K
n-°p∂
LS-I
-ß-f
psS A
f-h
vk
n¶v k
ƒt^
‰v X
fn-°
p-tº
mƒ
D]
-tb
m-K
n-°p∂
LS-I
-ß-f
psS A
f-h
v
tlm¿
tam¨
t^
m¿ap
-te-j
≥ac
p-∂ns
‚ A
fh
v G°
-dn\
vsh
≈-Ø
ns‚
Afh
v
ssk
t‰ms
sk
w /
_tb
mssk
w80
an√
n80
en‰
¿G
{]n¬
/ s
abv /
sk
]v‰w
-_¿ /
HI
vtSm-_
¿
amk
-Øn¬
Hcn-°
¬, P
qsse
amk
w Hgn®
v
ItS
m-Ãna
w ˛ 2
012
0 a
n√n
80 e
n‰¿
G{]
n¬ a
pX¬
Unk
w-_¿ h
sc
]´n
I N
o.6
ta
¬h
fw
Xfn-°
¬ acp-∂
ns‚
Afh
v G°
-dn\
vsh
≈-Ø
ns‚
Afh
vk
ok¨
/ a
mkw
Un.
G. ]
n.
(Di-A
mm
oniu
m p
hosp
hate
)17
50 {K
mw10
0 e
n.B
KÃ
v / s
k]
v‰w-_
¿ /
HI
vtSm-_
¿
39
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
BZy-hfw \¬In-b-tijw c≠m-asØ hf-Øn-\p≈ CS-thf 21˛Znh-k-amWv.
c≠m-asØ hfw-sN-øp-tºmƒ bqdn-bbpw + Fw. Hm. ]nbpw am{Xw \¬In-bm¬
aXn. 3˛masØ hfw BZysØ hf-{]-tbmKw t]mse \mepw tN¿Øv \¬IpI.
tXbne sNSn-Iƒ a´w HSn-°¬
IhmØv sNbvX tijw Xfn¿Øv hcp∂ X≠p-Isf BZy-ambn Hcp \n›nX
Db-c-Øn¬ HSn-°p-∂-Xn-\mWv a´w HSn-°¬
F∂v ]d-bp-∂-Xv. a´w HSn-°p-tºmƒ, HSn-s®-
SpØ sImgp-∂n¬ sNdnb apIp-fhpw
3 As√-¶n¬ 4 Ce-Ifpw IqSnb `mK-amWv
HSn-s®-Sp-t°-≠Xv.
a´w HSn-°p-∂-Xns‚ {]m[m-\y-߃
Bh-iy-Øn-\p≈ kwc-£W/t]mjW
Ce-Iƒ sNSn-bn¬ \ndp-Øn-bmWv a´w
HSn-°p-∂-Xv. AXp ImcWw sNSn-bpsS
Btcm-Ky-sØ-bpw, sImgp-∂ns‚ hf¿®-
bv°pw Du°w \¬Ipw.
a´w HSn®v Ign-™m-ep-Ss\ ]m¿iz-ap-Ip-
f-߃ thKw hf¿∂p-h-cpw. Cfw Acn-
ºp-Iƒ s]m´n hcp-∂-Xm-Wv.
a´w HSn-°p-∂-Xns‚ as‰mcp Dt±-iw, Btcm-Ky-ap≈ c≠mw-\n-e, aq∂mw \ne
inJ-c-߃IqsS sNSn-bn¬ D≠m°n FSp-°pI F∂-Xm-Wv. CØcw
inJ-c-߃ Ds≠-¶n¬ am{Xta ASpØ Ihm-Øn-\m-h-iy-ap≈ inJ-c-߃
D≠m-hq.
A[n-I-]£w sNdp-InS I¿j-I¿°v a´w HSn-°p∂ Imcy-Øn¬ kw`-hn-°p∂
sX‰p-Iƒ
Ipd™ Db-c-Øn¬ a´w HSn-°p-∂-Xv.
IØn/I{XnI D]-tbm-Kn®v sh´n-sb-Sp-°p-∂-Xv.
F√m A\m-h¿Øn sImgp-∂p-Ifpw A[nIw hf-cm≥ hn´-tijw sNs¶m-
ºn\v Xma-kn®v Htc t\cØv HSn-s®-Sp-°p∂ {]hrØn
icn-bmb \nc∏v \ne-\n¿ØmsX ]dn-s®-Sp-°p-∂-Xv.
Ipd™ Db-c-Øn¬ a´w HSn-°p-∂-Xp-sIm-≠p-≠m-hp∂ tZmj-߃
sNSn-Iƒ Dbcw Ipd™v s]m°-an-√msX hf-cpw.
sNSn-I-fpsS ]pXnb imJ-Iƒ ]S-cm-sX-bpw, If-s®-Sn-Iƒ [mcmfw hf¿∂p-
h-cn-Ibpw sNøpw.
40
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
]pXnb imJ-Iƒ, c≠mw X´pw, aq∂mw X´n-ep-ap≈ Nn√-Iƒ C√m-Xm-hp-∂-
Xp-sIm≠v D¬∏m-Z\w Ipd-bp-Ibpw sNøp-∂p.
AXp-Im-cWw ASp-Øp-h-cp∂ IhmØpw Ipd™ Db-c-Øn¬ Xs∂
sht´≠n hcp-∂p.
ho≠pw D¬∏m-Z-\sØ hf-sc-b-[nIw _m[n-°p-Ibpw sNøpw.
a´w HSn-°p-∂-Xns‚ Dbcw
Bkmw C\ sNSn-Iƒ: IhmØv sNbvX Db-c-Øn¬ \n∂pw 6 C©v Dbcw
AYhm Xd-bn¬ \n∂pw (from Ground Level) samØw 28 C©v Db-cw,
CXp c≠n¬ GXmWv A[nI Db-c-sa-¶n¬ B Db-c-Øn¬ a´w HSn-°Ww.
Ipd-™-]£w IhmØv I´°v apI-fn¬ aq∂v henb Ce-Iƒ \n¿Øp-Xv
\√XmWv
ssN\m C\w sNSn-Iƒ: IhmØv sNbvX Db-c-Øn¬ \n∂pw 4 C©v Dbcw
AYhm Xd-bn¬ \n∂pw (from Ground Level) samØw 24 C©v Db-cw,
CXp c≠n¬ GXmWv A[nI Db-c-sa-¶n¬ B Db-c-Øn¬ a´w HSn-°-Ww.
Ipd™ ]£w c≠v henb Ce-Iƒ \n¿Øp-Xv \√-XmWv.
a´w HSn-°p-tºmƒ {i≤n-t°≠ Imcy-߃
IØn D]-tbm-Kn-°-cp-Xv. ssIsIm≠v Xs∂ In≈n FSp-°-Ww.
a´w HSn-°p∂ X≠p-Iƒ ]®-bm-bpw, A[nIw aqØp-t]m-hm-sXbpw
D≠m-h-Ww. AXm-bXv sNs¶m-ºm-hmsX a´w HSn-°-Ww.
B mw C\ tXbn-e-sN-Sn-Iƒ a´w HSn-°p-tºmƒ, HSn-s®-Sp-°p∂ sImgp∂p-
Iƒ (Tipping Material) \mev Ce-tbm-Sp-Iq-Snb Acnºpw D≠m-bn-cn-°-
Ww. ssN\m C\ tXbn-e-sN-Sn-I-fm-sW-¶n¬ a´w HSn-°p-tºmƒ aq∂v
CetbmSp-Iq-Snb Acnºv In≈n FSp-°-Ww.
sNSn-bn¬ kpam¿ 30 iX-am\w inJ-c-߃ (X-≠p-Iƒ) Xøm-dmb \ne-bn¬
D≈-t∏m-gmWv a´w HSn®v XpS-tß-≠-Xv. a´w HSn®v XpS-ßn-bXp apX¬ ]ns∂
7 As√-¶n¬ 8 As√-¶n¬ 9 Znh-ksØ CS-th-f-bn¬ a´w XpS¿∂v 3˛4
XhW HSn®v \nc∏v \ne-\n¿Øn, XpS¿∂v \nc-∏n¬ \n∂pw sImfp¥v ]dn®p
XpS-ßmw. AXn-\vtijw 10 Znh-ksØ CS-th-f-bn¬ sImfp¥v FSp-°mw.
Dbcw Iq´n HSn-°p-∂-Xp-Im-c-Ww, sNSn-bn¬ Bh-iy-Øn-\p≈ kwc-£W/
t]mjW Ce-Iƒ D≠m-hp-∂p. ]pjvSn-{]-Z-amb Blmcw Cu kwc-£W
Ce-Iƒ aqew \n¿Ωn-°p-∂p.
Dbcw Iq´n a´w HSn-°p-∂-Xp-sIm≠v inJ-c-߃ ]S¿∂v apIƒ]-c∏v aqSn
In´p-∂p.
41
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
If-Iƒ D≠m-hp-∂-Xns\ hf-sc-b-[nIw XS- -s∏-Sp-Øp-∂p.
Btcm-Ky-ap≈ (I- n-Iq-Sn-b) ]pXnb inJ-c-߃ sNSn-bn¬ ho≠pw D≠m-hp-∂p.
ASpØ IhmØv sNøp-tºmƒ IqSp-X¬ inJ-c-ß-tfm-Sp-Iq-Sn, Dbcw Iq´n
sh´m≥ Ign-bp-∂p. hnfhv AXp-t]mse A[n-I-am-hp-Ibpw sNøp-∂p.
icn-bmb Db-c-Øn¬ a´w HSn®v Btcm-Ky-ap-≈Xpw Dd-∏p-≈-Xpamb ]pXnb inJ-
c-ßsf D≠m-°-Ww.
42
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
Ce]dn-°¬ AYhm sImfp¥v \p≈¬
km[m-c-W-bmbn HIvtSm-_¿ amkw \√ hf¿®-bp≈ Ime-amWv. Cu amkw
8 apX¬ 10 Znh-ksØ CS-th-f-bn¬ sImfp¥p ]dn°mw. Cfw Xfn¿
sImfp¥pIsf Hgn-hm-°n thWw ]dn-t°≠-Xv. 2/3 Cebpw Xncn-tbm-Sp-Iq-
Snb sImfp¥pIsf am{Xw FSp-°p-I. F∂m¬ Unkw-_¿ amkm-h-km\w
apX¬ Xmbv Ce-sh®p thWw ]dn-°m≥. \hw-_¿,- Un-kw-_¿ amk-ß-fn¬
10 apX¬ 12 Znh-ksØ CS-th-f-bn¬ sImfp¥p ]dn°mw. \√ hf¿®-bp-≈-
t∏mƒ I{XnI D]-tbm-Kn-°mw. \nc-∏n-ep≈ h©n-Iƒ apgp-h\pw Hcne \ndpØ
FSp-t°-≠-Xm-h-iy-amWv.
_m©n-Isf Dd-°m-h-ÿ-bn-ep≈ apIpfw F∂p-≤-cn-°p-hm-\p≈ ImcWw
_m©n sImfp¥n¬ \n∂pw ]pXn-b-ap-Ip-f-߃ cq]-sa-Sp-°m≥ kpam¿ 120
apX¬ 150 \mfp-Iƒ (4˛5 amk-߃) Bhp∂-p. F∂m¬ Hcp ]cn-t]m-jW
Ce-bn¬ \n∂pw ]dn-°m≥ Ign-bp∂ sImfp¥v hfcp-∂Xn\v 90 Znh-k-am-Ip∂p.
Bb-Xn-\m¬ _m©n-Isf ]dn-®p-am-‰n-bn-s√¶n¬ 12 apX¬ 20 iX-am\w hsc
hnfhv Ipd-bp-sa∂vv D]m-kn-bpsS Kth-jWw aqew Adn™n´p≠v.
_m©n-Isf FSp-°msX hnSp-tºmƒ D≠m-hp hnfhv \jvSw:-
IhmØv sh´n-bXp apX¬ {]mbw hnfhp\jvSw (-iXam\w)
BZy-h¿jw 12.0
c≠mw h¿jw 19.0
aq∂mw h¿jw 19.4
\memw h¿jw 20.4
ic-micn 17.7%
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Ønt°≠Irjn-co-Xn-Iƒ \-hw-_¿, Unkw-_¿, P\p-hcnamk-ß-fn¬
43
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
CXp-am-{X-a√ sNdp-InS I¿j-I¿ IØn D]-tbm-Kn®pw Ducn-]-dn-®pw, aqØ
kwc-£W Ce-Iƒ tN¿Øp ]dn-®p-amWv Ce ]dn°p∂Xv. Cßs\ FSp°p-
∂XpsIm≠v tXbn-e sNSn-I-fpsS BtcmKysØ IqSp-Xembn _m[n-°p∂-p.
1. sNSn-IfpsS inJ-c-߃ saen™p t]mhp-Ibpw
2. hf-cp∂ sImfp¥ns‚ \ofw sNdp-XmbnXs∂ D≠m-hp-Ibpw
3. hf-sc-b-[nIw hnfhv \jvSs∏-Sp-Ibpw sNøpw.
\√ hf¿®-Im-e-ß-fn¬ 2˛3 Ce-ItfmSp-Iq-Snb sImfp-¥p-Iƒ ssIsIm≠v
8˛-10 Znh-ksØ CS-th-f-I-fn-epw, aμ-KXn hf¿®m-Im-e-ß-fn¬ 10-˛12/13 Znh-
ksØ CS-th-f-I-fnepw ]dn-®m¬ hnfhv IqSp-X¬ In´pw. CS-th-f-Ip-d®v Ce
FSpØv hnfhv Iq´p-Ibpw KpW-ta∑ h¿≤n∏n-°p-Ibpw sNømw. CS-th-f-
Ip-d®v h¿j-Øn¬ A[nI Xh-W-I-ƒ FSp-°p∂Xn-s‚ Nm¿´v Xmsg
hnh-cn°p∂-p.
h¿j-Øn¬ Ce FSp-°ptºmƒ hnfhv G°-dn\v
Xh-W-Iƒ h¿j-Øn¬ (Intem)
20 apX¬ 22 XhW FSp-°p-tºmƒ 3900 kg
30 apX¬ 34 XhW FSp-°p-tºmƒ 6200 kg
^o¬Un¬ tXbn-e-s®-Sn-Iƒ hf¿Øn-sb-Sp-°¬
kzm`mhnI coXn-bn¬ hf-cm≥ A\p-h-Zn-®m¬ tXbn-e-s®-Sn-Iƒ IpØs\
hf¿∂p s]mßp∂p. CØcw sNSn-I-fn¬ \n∂pw A[nIw hnfhp e`n-°p-
I-bn-√. sNSn-I-fpsS inJ-c-߃ \√ hnkvXm-c-Øn¬ hf-cp-hm≥ Xmsg
s°mSpØncn-°p∂ am¿§-߃ Ah-ew-_n-°Ww.
1. XmbvX≠p apdn-°¬
tXbn-e-s®-Sn-Iƒ hnkvXm-c-Øn¬ hf-cp-hm\pw
DZv∏m-Z-\-£-aX h¿≤n∏n-°p-hm\pw Cfw ssXI-fpsS
XmbvX≠v apdn-t°-≠-Xm-Wv. CXn\v 'sk‚-dnßv '
F∂p ]d-bp∂-p. sk‚-dnßv sNøptºmƒ XmbvX≠v
F{X-tØmfw XmgvØn apdn-°p-hm≥ km[n-°ptam
A{X-tØmfw XmgvØn-sh- p-I. Cßs\ sNøptºmƒ
Ftt´m ]tØm Ce-I-fp≈ H∂p -c≠p sNdp-Nn-√-
Iƒ sNSn-bn¬ \ne-\n¿Øm≥ {i≤n-°Ww. sNdp-Nn-
√-Iƒ C√mØ sNSn-I-fn¬ Ft´m]tØm Ce-Iƒ
\ne-\n¿Øn XmbvX≠p apdn-°Ww. sNSn-Iƒ \ vv \mtem At©m amkw Ign™v
GI-tZiw 10 sk.-an. ag e`n® tijw am{Xsa sk‚-dnßv \S-Øm-hp. A¥-co-
44
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
£-Ønse Cu¿∏-Øn-s‚ Afhv Db¿∂ \ne-bn-em-bn-cn-°Ww. tdmkm-sNSnIƒ
apdn-°p∂Xn-\p-]-tbm-Kn-°p∂ knt°-®¿ F∂Xcw I{Xn-I-bmWv XmbvX≠v
apdn -°m≥ \√Xv. Hcp Imc-W-h-imepw th\¬°m-eØv sk‚-dnßv
\S-Ø-cpXv.
2. a´w HSn-°¬
sk‚-dnßv \S-Øn-b-tijw sNSn-Isf km[m-cWKXn-bn¬ hf-cp-hm≥ A\p-
h-Zn-°p-I. Xd-\n-c-∏n¬ \n∂pw 35 sk.-an. Db-c-Øn-emWv BZysØ {]mhiyw
a´w HSn-t°-≠-Xv. Cßs\ HSn-s®-Sp-°p∂ sImfp¥n¬ Ipd-™Xv, aqt∂m
\mtem Ce-I-sf-¶nepw D≠m-bn-cn-°-Ww. AXp-t]mse c≠m-asØ {]mhiyw
Xd-\n-c-∏n¬ \n∂pw 50 sk.an Db-c-Øn-emWv a´w HSn-t°-≠-Xv. Hcp o¬Unse
F√m sNSn-Ifpw Htc-k-a-bØv a´w HSn-°-en\v hnt[-b-am-I-W-sa∂-n-√. a´w
HSn-∏n\v Xøm-dm-bn-´n-√mØ inJ-c-߃ Ipd®v Znhkw Ign™v HSn-°mw. Cu
{]tbmKw aqew inJ-c-߃ c≠p-aq∂p X´p-I-fn-embn ]S¿∂p ]¥-en-°p∂-p.
IqSmsX Nn√-I-fn¬ [mcmfw Xfn-cp-Ifpw D≠m-Ip∂-p.
3. sImfps¥Sp°¬
sk‚dnßv \S-Ønb sNSn-I-fn¬ Nn√-Iƒ Xg-®p-h-f-c-W-sa-¶n¬ Ahbv°v
\√ Btcm-Ky-ap-≠m-bn-cn-°Ww sNSn-I-fn¬ Bh-iym-\p-k-cWw t]mjI CeIƒ
Ds≠-¶n¬ am{Xsa CXp km≤y-am-Ip. a´w HSn-®-Xn\p tijw sImfp¥p-
\p-≈m-\m-cw-`n-°p-tºmƒ hf-sc-b-[nIw {i≤n-t°-Xp-≠v. hf-sc-Ip-d®p
sImfp¥p e`n-°p∂ P\p-h-cn,- s^-{_p-hcn, am¿®v, Pqsse, B-KÃv F∂o
amk-ß-fn¬ 12 apX¬ 15 Znhkw hsc CS-hn-´mWv sImfps¥Spt°-≠-Xv. Cu
amk-ß-fn¬ Xmbv Ce sNSn-bn¬ \ne-\n¿Øn thWw sImfp¥p\pt≈-≠Xv
IqSp-X¬ hnfhp e`n-°p∂ G{]n¬, tabv, Pq¨, sk-]v‰w-_¿, H-IvtSm-_¿,
\-hw-_¿,- Un-kw-_¿ amk-ß-fn¬ Ft´m ]tØm Znh-k-Øn-semcn°¬ ]pXnb
\nc-∏n¬ 50 sk.-an. Db-c-Øn\p apI-fn¬ ao≥ Ce-bvt°m, h´ Ce-bvt°m
sImfp¥p \p≈mw.
XW¬a-c-߃ h®p-]n-Sn-∏n-°¬
tXbn-e-s®-Sn-IfpsS Btcm-Ky-I-c-amb hf¿®bv°v XW¬ Bh-iy-am-Wv.
tXbne \Sp-∂Xn\p aptºm,- \-´p-sIm≠ncn-°p-tºmtgm XW¬a-c-ß-fpsS
ssXIƒ h®p-]n-Sn-∏n-°-mhpXm-Wv.
sNSn-Iƒ \ -tijw sNtø≠ Imcy-߃
sNSn-Iƒ \´tijw kwc-£n-°p∂ coXn-bpw,- h-cƒ®s°Xn-sc-sb-Sp-°p∂
\S-]-Sn-Ifpw tXbn-e-bpsS hf¿®-bn-epw, DZv∏m-Z-\-£-a-X-bnepw Imcy-amb ]¶p-
h-ln-°p-∂p. ag-°m-eØv sNSn-Iƒ \´mepw XpS¿∂p hcp∂ th\¬°m-eØv
45
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
Cu sNSn-Isf hcƒ®-bn¬ \n∂pw kwc-£n-°p-hm≥ Xmsg-s°mSp°p∂
\S-]-Sn-Iƒ kzoI-cn-t°-≠-Xm-Wv.
hcƒ®-bn¬ \n∂pw sNSn-Isf kwc-£n-°p∂ hn[w
]pX-bnS¬
sNSn-Iƒ \´p-S-s\-Xs∂ ^o¬Un-s‚ apIƒ`mKw hnØp-I-fn-√mØ
]p√pIƒ, Icn-bne ]ج F∂n-hsIm≠v aqS-Ww. aÆnse Cu¿∏w \ne-
\n¿Øp-∂Xn-\pw, asÆmen∏p XS-bp-- ∂Xn-\pw ]pX-bnS¬ (a¬®nßv) klm-bn-
°p∂-p. ]pX-bnS¬ ImcWw If-I-fpsS hf¿® XS- -s∏-Sp-Ibpw aÆnse
ssPhmwiw h¿≤n°p-Ibpw sNøp∂p. Hcp slIvS¿ tXm´w ]pX-bnSp∂Xn\v
GI-tZiw 25 S¨ ]p√pw ]Ø-epw (a¬®nßv) B-h-iy-ap-≠v.-sN-SnIƒ \´p-S-
s\-Xs∂ ]pXbnS¬ Bcw- n-°-Ww. -]p√pw ]Øepw sNSn-I-fpsS XmbvX-≠ns\
sXmSmsX thWw ]pX-bntS-≠-Xv. a¬®nßn\p]-tbm-Kn-°p∂ hkvXp-°fpw
XmbvX-≠p-am-bp≈ \nc-¥c kº¿°w ]´No-b¬ tcmKw £Wn-®p-h-cp-Øpw.
Cfw ssXIƒ°v "Itbm-en≥' Xfn-°¬
D]mkn tXbne Kth-jW tI{μØn¬ \S-Ønb ]T-\-ß-fn¬ \n∂pw sXfn-
™Xv Cfw tXbn-e-ssX-I-fn¬ "Itbm-en≥' F∂ cmk-hkvXp th\¬°m-
eØv Xfn-®m¬ hcƒ®m {]Xn-tcm-[-i‡n A[n-I-cn-°p∂-p-sh∂v ImW-s∏´p.
AXn-\m¬ th\¬°mew Bcw-`n-°p∂Xn-\v ap≥]mbn 12 Intem Itbm-en\pw
330 an√n hnt\m-^m≥ AYhm C≥t{Sm¨ F C 110 an√n F∂ ]ibpw 100
en‰¿ sh≈-Øn¬ Ie°n sNSn-I-fn¬ Xfn-°p-I. Itbm-en≥ hcƒ®m-k-a-bØv
sNSn-I-fn¬ ]Xn-°p∂ kqcy-c-ivanIsf {]Xn-^-en-∏n®v sNSn-Isf kwc-£n
°p∂-p.
ASn-a-Æp-\-\-bv°¬: Unkw-_¿, -P-\p-hcn, s^_yp-h-cn, am¿®v
amk-ß-fn¬
km[mcW-K-Xn-bn¬ F√m sNSn-I-fp-sSbpw thcp-Iƒ sh≈-ap≈ ÿe-
tØ°v BI¿jn-°-s∏-Sp∂-p. Zo¿L-Ime hnf-bmb tXbn-ebv°v \´ DS-s\-
Xs∂ "Xfn-®p-\\' (sprinkler irrigation) Bh-iy-a-√. CØ-c-Øn-ep≈
Pe-tk-N\w aqew sNSn-I-fpsS ]pXnb thcp-Iƒ aÆn-s‚ ta¬\n-c-∏n¬
hf-cp-Ibpw Ah-bpsS hcƒ®m {]Xn-tcm-[-i‡n Ipd-bp-Ibpw sNøpw.
th\¬°m-eØp ta¬aÆp hc-fp-tºmƒ Cu sNSn-Iƒ hmSn-°-cn-bpw. sNSn-I-
fpsS thcp-Iƒ Bg-Øn¬ hf-c-W-sa-¶n¬ ASn-a-Æn-te°v sh≈w FØn-
°p-I-bmWv th≠-Xv. CXn\v tXbn-e-ssX-Iƒ \Sp-tºmƒXs∂ GI-tZiw 30
sk.-an. \of-ap≈ t]∏¿tIm¨, ap-f,- ]n.-hn.-kn. ss]∏v F∂n-h-bn-te-sX¶nepw
H∂v sNSn-bn¬ \n∂pw 15 sk.-an. am‰n 45 Un{Kn sNcn®v Dd-∏n-°Ww.
46
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
Ipg-ens‚ 25 sk.-an. `mKw thcn-t\mSv tN¿∂v aÆn-\-Sn-bnepw 5 sk.-an. `mKw
aÆn\p apI-fnepw hc-Ø-°-hn[w thWw Ah ÿm]n-t°-≠-Xv. sNcn-™-
{]-tZ-iß-fn¬ Ipg-ep-Iƒ Ncn-hn-s‚ Db¿∂ mKØp Ipgn-®n-S-Ww. t\mkn¬
am‰n-b-tijw kvt]b-dp-]-tbm-Kn®v Ipg-ep-I-fn¬ sh≈-samgn°mw.- sN-SnI-fpsS
thcp-]-S-e-ap≈ mKtØ°v Cu Pew FØn-t®-cp-∂p. thcv mKtØ°v t\cn´p
sh≈w ]ºp-sNbvXp Cd-°m-hp∂ k_vtkm-bn¬ F∂ D]-I-c-Whpw CXn-
\p-]-tbm-Kn-°mw.
ag°mew Ign-™-tijw \hw-_¿- -Un-kw-_¿ amk-tØmsS ASn-aÆp \\-
bv°¬ Bcw-`n-°-Ww.- G-{]n¬ amk-Øn¬ ag- e-`n°p-∂Xp-hsc Bgv®-bn-
semcn°¬ sNSn-sbm∂n\v Hcp en‰¿ F∂ IW-°n\mWv sh≈w Hgn-t°-
≠Xv. CØ-c-Øn-ep≈ \\-bv°-en\v sh≈w Ipd®v aXn-bmIpw. IqSmsX
If-I-fpsS AanX hf¿® Hgn-hm-°m\pw Ign-bpw.
\ng¬°q-Smcw \n¿Ωn°¬
th\¬°m-eØv aÆnse Pem-wiw Ipd-bp-Ibpw kky-tkz-Z\w IqSp-Ibpw
sNøp∂p. {ItaW sNSn-Iƒ hcƒ® _m[n®v hmSn-t∏m-Ip∂-p. CXv XS-bm-
\mbn Ce-Iƒ,-]-ج, sXtßme apX-em-bh D]-tbm-Kn®v sNSn-Iƒ°v XmXv°m-
enI XW¬ \¬Imw. Ce-I-fnse _mjv]o-I-c-Ww, Ipd-bv°m\pw Aßs\
hcƒ®-bpsS Xo{hX Ipd-bv°m\pw CXp-aqew km[n-°pw. a™p-ho-gv®-bp≈
ÿe-ß-fn¬ sNSn-Isf a™n¬ \n∂pw kwc-£n-°p-hm\pw \ng¬°q-Smcw
klm-bn-°pw. ag-°mew Ign-™m-ep-S-s\-Xs∂ IqSm-c-߃ ÿm]n-°Ww
GItZiw 10 sk.-an. ag e`n® tijw Ch FSp-Øp-am-‰m-hp--Xm-Wv.
Nph∏p\nd Nne-¥n-Iƒ (Red Spider mite)
tXbn-esb _m[n-°p∂ Nph-∏p-\nd Nne-¥n-Isf (red spider mite)
\nb-{¥n-°p∂ hn[-ß-sf-°p-dn®v BZysØ e°-Øn¬ (P-\p-hcn, s^{_p-h-cn,-
am¿®v) X∂n´p≈Xp {i≤n-°p-I.
Ipanƒtcm-Kw (Blister Blight Disease)
Ipanƒtcm-K-sØ-°p-dn®v Ign™ e°-Øn¬ (Ppembv, BK-Ãv,- sk-]v‰w-
_¿) sImSpØn-´p≈ hnh-cWw {i≤n-°pI.
hf{]tbm-Kw
hf {]tbmKw \S-Øp-tºmƒ aÆn¬ Pemwiw D≠m-bn-cn-°Ww. h-f-{]-tbm-
KsØ Ipdn-®p≈ ]´nI Ign™ e°-Øn¬ X∂n-´p-≈-Xp {i≤n-°p-I
(G-{]n¬, tabv, Pq¨, Pq-sse,- B-K-Ãv, -sk-]v‰w-_¿)
47
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
eLp t]mjI߃ Xfn-bv°¬, kvt{] sNø¬ (Micro NutrientFoliar Spray)
eLp-t]m-j-I߃ Ign™ e°-Øn¬ X∂Xp {]Imcw \hw-_¿ amkw
sImfps¥-SpØ tijw sXfn-®psImSp°mw. Cu amk-Øn¬ c≠m-asØ XhW
Ce-I-fn¬ hf¿®bv°v tlm¿tam-Wp-Iƒ Xfn-°mw. \hw-_¿ amk-Øn¬
D.A.P BZysØ du≠n¬ 1750 {Kmw 100 en‰¿ sh≈-Øn¬ (G°-dn-\v) \√-
t]mse Ie¿Ønb tijw Xfn-®-psImSp°mw.-c-≠m-asØ du≠n¬ bqdnb
1 Intem + Fw.Hm.]n 1 Intem + {Ko≥ andm-°nƒ 200 an√n. aq∂pw tN¿Øv
Hcp G°-dn\v 80 en‰¿ sh≈-Øn¬ Ie¿Øn tamt´m¿ kvs]b¿ aqew
Xfn®psImSp°mw. ssI Xfn-°p-hm≥, t\]vkm-Iv, D]-tbm-Kn-°p-tºmƒ sh≈-
Øn-s‚ Afhp 120 en‰-dm°n am‰pI.
\h-w-_-dn¬ D]-tbm-Kn-®-Xp-t]mse BZysØ du≠n¬ Un. F. ]n.bpw, c≠m-
asØ du≠n¬ bqdnb + Fw.-Hm.]n + {Ko≥ andm-°n-fpw,- Un-kw-_-¿ amk-Ønepw
XpS¿∂vv P\p-hcn, s^-{_p-h-cn, -am¿®v amkw hsc XpS-cmw.
48
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
1. ]®-tX-bne ]dn-°¬ AYhm sImfp¥v \p≈¬
s^{_p-hcn amkw km[m-c-W-bmbn aμ-h-f¿®-bpsS ka-b-am-Wv. IqSmsX
hcƒ® IqSp-X-ep≈ ka-b-am-b-Xn-\m¬, Cu ka-bØv X≈- C-e-sb (Motherleaf) \ne-\n¿Øn Ce ]dn-°p-∂-XmWv sNSn-bpsS Btcm-Ky-Øn-\pw, ASp-Øp-
h-cp∂ sImfp-¥ns‚ hf¿®bv°pw \√-Xv. kwc-£W Ce-Iƒ (MaintenanceFoliage) As√-¶n¬ t]mjW Ce-Iƒ sNSn-I-fn¬ hfsc Bh-iy-am-Wv.
2. (a) sNtø-≠ -Im-cy-߃
2˛3 Ce-I-tfm-Sp-Iq-Snb sImfp-¥p-Isf am{Xw FSp-°pI
P\p-hcn apX¬ am¿®v/ G{]n¬ hsc Xmbv/X≈ (Mother leaf) Ce
sh®v FSp°pI.
aμ-h-f¿®-bp≈ Ime-ß-fn¬ 12 apX¬ 15 Znh-ksØ CS-th-f-bn¬
sImfp¥p ]dn-°m-hp-∂-Xm-Wv.
\nc-∏n-ep≈ _©n-Iƒ Hcnesh®v apgp-h\pw FSp-t°-≠Xv Bh-iy-amWv.
\nc∏v (a-´w) \ne-\n¿tØ-≠Xv Bh-iy-am-Wv. H∏w Cfw Xfn¿ sImfp-¥p-
Isf H-gn-hm°n FSp-°-Ww
(b) sNøm≥ ]m-Sn-√mØ Imcy-߃
Cfw Acn-ºp-Iƒ/ Xfn¿ AYhm {]mb-am-hmØ sImfp-¥p-Isf
FSp-°-cp-Xv.
Xmbv (X≈) Ce hbv°msX sImfp¥p \p≈-cp-Xv.
Ducn-∏-dn-°¬ AYhm a´-I-Øn-sIm≠v Ce tiJ-cn-°p-∂-Xv. sNSn-bpsS
Btcm-Ky-sØbpw hnf-hn-s\bpw _m[n-°p-∂p.
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Ønt°≠Irjn-co-Xn-Iƒ s^{_p-h-cn, am¿®v amk-ß-fn¬
49
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
\nc-∏n\p Xmsg Ce FSp-°-cp-Xv.
h©n-Isf ]dn-s®-Sp-°msX sNSn-bn¬ Xs∂ hnSp-∂Xv.
3. hcƒ®bn¬ \n∂pw tXbn-esb kwc-£n-°p-hm≥ Xmsg hnhcn®h
D]-tbm-Kn-°p-∂Xv (X-fn-°p-∂Xv) \√-Xm-Wv
(a). ssX sNSn-Iƒ : -˛ (5 hbkv {]mbw hsc)
(i) I-tbm-en≥ ]uU¿ ˛ 12 In. {Kmw
(ii) ^nt\m-^m≥ C≥ ˛ 330 an√n
AYhm
C≥t{Km¨ ˛ F. C ˛ 110 an√n
(b). apXn¿∂ sNSn-Iƒ°v : -˛ (5 hbkn\v tase)
(i) bqdnb ˛ 1 In. {Kmw
(ii) Fw. Hm. ]n. ˛ 1 In. {Kmw
(iii) {Ko≥ and-°nƒ ˛ 200 an√n
4. tXbn-esb _m-[-n°p∂ Nph∏p\nd Nne-¥n-Isf (aficn)
\nb-{¥n-°p∂ hn[߃
Np-h-∏p-\nd Nne-¥n-Iƒ (Read spider mite) BZy-Imeßfn¬ Xs∂ tXbn-
esb _m[n-°p∂ {][m-\-s∏´ Nne-¥n-I-fn-sem-∂m-Wv. Cu Nne-¥n-Iƒ Ing°≥
Gjy-bn-epw, B{^n-°-bnepw tXbn-e-tXm-´-ß-fn¬ A[n-I-ambn I≠p-h-cp-∂p.
Ign™ Iptd h¿j-ß-fmbn sXt° C¥y-bn¬ \oe-Kncn (Kq-U-√q¿) bnepw
hb-\m-´nepw tcmKw I≠p-h-cp-∂p. Cu Nne-¥n-Iƒ A[nIw D≠m-Im-\p≈
Imc-W-߃ Imem-h-ÿ-bn¬ D≠mb am‰-w, iotXm-jvW-Øns‚ Af-hn¬
G¿s∏-´n-´p≈ am‰-߃, Ipd™ Af-hn-ep≈ ag-bpw, AXp-aqew D≠m-bn-
´p≈ hcƒ®-bp-am-Wv. IqSmsX tXbne tXm´-ß-fn¬ \n∂pw \ng¬ ac-ßsf
sh´n Hgn-hm-°n-b-Xpw, Hcp {][m\ Imc-W-am-Wv.
Cu Nne-¥n-Iƒ apXn¿∂ Ce-I-fpsS apIƒ mK-ØmWv A[n-I-ambn ImW-
s∏-Sp-∂-Xv. CØcw Ce-I-fn-ep≈ \ocns\ hen-®q-‰n-Ip-Sn-°p-∂p. CXp-aqew
CeIfn¬ {]Imi kwt«-j-W-i‡n Ipd™p hf¿®sb XS-k-s∏-Sp-Øp-∂-
Xp-Iq-SmsX hnf-hp-Ip-d-bp-Ibpw sNøp-∂p. Cu Nne-¥n-I-fpsS B{I-a-W-Øn-
\m¬ 14 apX¬ 18 iX-am\w hsc hnfhp Ipd-bp-∂-Xmbn IW-°m-°-s∏-Sp-
∂p. Nne-¥n-bpsS B{I-aWw A[n-I-am-bm¬ Ce-Iƒ DXn¿∂p t]mIpw. Cu
Nne-¥n-Iƒ°v Ce-I-fn¬ he-Iƒ ]n∂p-hm\pw Ign-hp-≈-Xm-Wv.
c≠pw tN¿Øv 100 en‰¿ sh≈-
Øn¬ Ie¿Øn ssI sXfn-]m≥
aqew \\®p sImSp-°pI
aq∂pw tN¿Øv 100 en‰¿ sh≈-
Øn¬ Ie¿Øn ASn-°pI
50
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
5. \nb-{¥W coXn-Iƒ (Control Strategies)Cu Nne-¥n-Isf \nb-{¥n-°m≥ ka-{K-IoS \n¿Δ-lW apd-Iƒ Bh-iy-am-Wv.
a). Im¿jnI \nb-{¥-W-am¿§-߃
Np-h-∂ aficn _m[n®v Ce sImgn-™p-t]mb `mK-ß-fn¬ ssI D]-tbm-
Kn®v am{Xta Ce-Iƒ \p≈p-hm≥ ]mSp-≈p. am{X-a√ Btcm-Ky-ap≈ Hcp
X´v Ce-Iƒ sNSn-bn¬ \ndpØn sNSn-I-fpsS BtcmKyw h¿≤n-∏n-°p-hm≥
{]tXyIw {i≤n-°-Ww.
Bh-iy-amb Af-hn¬ XW¬ ac-߃ C√mØ tXbn-e-tXm-´-ß-fn¬ afi-
cn-_m[ hfsc cq£-am-bn-cn-°pw. icn-bmb Znim-t_m-[-an-√msX XW¬
ac-߃ sh´p-∂Xpw XW¬ Ipd-bv°p-∂Xpw afi-cn-_m[ h¿≤n-°m≥
klm-bn-°p-∂p. Bb-Xn-\m¬ ip]m¿i sNbvXn-´p≈ coXn-bn¬ XW¬
a-c-߃ sh®p-]n-Sn-∏n-°p-Ibpw Ahsb icn-bmb coXn-bn¬ {Iao-I-cn-°p-
∂Xpw Hcp ]cn-[n-hsc afi-cn-_m[ XS-bp-hm≥ klm-bn-°pw.
b). ssPh \nb-{¥Ww (Biological Control)
]cm-Z-߃, Cc-]n-Sn-b-∑m¿, kqjvam-Wp-°ƒ F∂nh aqew £p{Z IoS-ßsf
\nb-{¥n-°p∂ coXn°v Ct∏mƒ hf-sc-b-[nIw {]Nm-c-ap-≠v. kao-]-Im-eØv
Hcp apJy Cc-]n-Sn-b≥ Nne-¥nsb tXSn-]n-Sn®v sIm∂p-Xn-∂p-∂Xv I≠-
dn™p. £p{Z-IoS-ßpsS Cu i{Xp-°ƒ Hc-f-hp-hsc \mi-Po-hn-I-fpsS
FÆw Ipd-bv°p-∂-Xn\v klm-bn-°p-∂-Xp-sIm≠v CØcw Cc-]n-Sn-b-∑msc
kwc-£n-t°-≠Xv Bh-iy-am-Wv. IoS-ßsf sIm√pw ^wK-kp-Iƒ
(Entomopathogens) D]-tbm-Kn®v Nne-¥n-Isf \nb-{¥n-°mw. sh¿´n-kn-
enbw se°ms\ (Verticillium lecanni) F∂ ^wK-kns\ 600 {Kmw Hcp
G°dn\v F∂ Af-hn¬ sh≈-Øn¬ ebn-∏n®v Xfn-°mw. CXn-\m¬ Cu
Nne-¥n-Isf hfsc Ffp-∏-Øn¬ \n-b-{¥n-°mw.
6. kpc-£n-X-am-°p-∂-Xn\v apºp≈ ap∂-dn-bn-∏p-Iƒ
1. Nne¥n (a-fi-cn) bpsS B{I-aWw XpSßp-tºmƒ Xs∂ acp∂v Xfn-°Ww.
2. ip]m¿i sNø-s∏´ acp-∂p-Iƒ am{Xta Ipdn-∏n-ep≈ Af-hn¬ D]-tbm-Kn-
°m≥ ]mSp-≈q.
3. tamt´m¿ kvt{]b¿ D]-tbm-Kn-°p-tºmƒ Hcp G°-dn\v 140 en‰¿ sh≈-
Øn¬ D]-tbm-Kn-°mw.
4. km[m-cW kvt{]b¿ D]-tbm-Kn®v Xfn-°p-tºmƒ Hcp G°-dn\v 180 en‰¿
sh≈-Øn¬ D]-tbm-Kn-°mw.
5. sNSn-I-fpsS \Sp- m-K-ß-fpw, Im∏p (Xm-bv) Ce-Iƒ apgp-h\pw \√-Xp-t]mse
\\-bp∂ coXn-bn¬ acp∂v Xfn-°p-∂Xv G‰hpw Bh-iy-am-Wv.
51
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
6. km[m-cW kvt{]b¿ D]-tbm-Kn®v acp∂v Xfn-°p-tºmƒ Hmtcm `mKØpw
Hcp \nc hoXhpw tamt´m¿ kvt{]b¿ D]-tbm-Kn-°p-tºmƒ c≠v \nc-Iƒ
hoXhpw Hmtcm `mKØpw acp∂v Xfn-°Ww.
7. Htc Xcw acp∂v ho≠pw ho≠pw D]-tbm-Kn-°m≥ ]mSn-√. Hmtcm Xh-Wbpw
acp-∂ns\ am‰n D]-tbm-Kn-°-Ww.
8. Nne-¥n-Iƒ A[n-I-ambn I≠p-h-cp∂ L´-Øn¬ 7 apX¬ 10 Znh-k-Øn-
\p-≈n¬ acp∂v Xfn-°¬ \n¿_-‘-am-hp-∂p.
9. ]pXn-b-Xmbn ip]m¿i sNø-s∏-´n-´p≈ s{]m]m¿tK-‰v, s^≥]p-tdm-
]m¿Øn≥, s^≥km-Ip-bn≥ t]mse-bp≈ acp-∂p-Isf Xfn-®-tijw 15
Znhkw hsc CS-thf \¬Imw.
tase hnh-cn-®n- p≈ hnfhv \nb-{¥W apd-Iƒ F√mw H∂p-tN¿Øv sNøp-
I-bm-sW-¶n¬ Nne-¥n-bpsS B{I-a-W-Øn¬ \n∂pw tXbn-esb kwc-£n®v
hnf-sh-Sp-°mw.
Afhv
-G°-dn\v
1. s{]m]m¿tK‰v ˛ 57 EC 200 an√n 10
(Hmssa-‰v, knw_m)
2. s^≥km-Ip-bn≥ ˛ 10 EC
(ta-Pn-ÿ) 400 an√n 10
3. s^≥t{]m-]m-Øvdn≥ ˛ 30 EC
(an-tbm-Øn-dn≥) 80 an√n 10
4. slIvkn-X-bm-tUmIv 5.45 EC 160 an√n 10
5. ssStIm-t^mƒ ˛ 18.5 EC
(sI¬tØ≥ AYhm tItfm-W¬ ˛ 5) 400 an√n 6
6. kvss]tX-sa-kn-^≥ 240 SC 120 an√n 12
7. sh‰-_nƒ kƒ^¿ ˛ 80 wp 400 {Kmw 10
acp-∂p-Iƒ
7. Nph-∏p-\nd Nne-¥n-Isf \nb-{¥n°m≥ D]mkn ip]m¿i
sNøs∏- n- p≈ acp-∂p-Iƒ
Ce ]dn-°p∂Xn-
\p≈ CS-thf
(Znhkw)
52
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
53
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
54
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
55
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
KpW-\n-c-hm-c-ap≈ Nmb D¬∏m-Zn-∏n-°m≥So t_m¿Uns‚ \n¿t±-i-߃
1. Xfn-cn-e-Iƒ am{Xw \p≈pI
2. aq∂v Cebpw Xncnbpw / c≠v Cebpw _m©nbpw am{Xw \p≈p-I.
3. hnc-ep-IƒsIm≠v sImfp¥v FSp-°p-I.
4. sNSn-bpsS apIƒ`m-KØv ImWp∂ apc-Sn® apIp-f-߃ (_m-©n-Iƒ)
ka-bm-k-a-b-ß-fn¬ \p≈n-F-Sp-°p-I.
5. sNSn-bpsS \nc∏v (a-´w) F√m-bvt∏mgpw ]cn-]m-en-°p-I.
6. a´-Øn¬ ImWp∂ {Xniq-em-Ir-Xn-bn-ep≈ sNdp-Nn-√-Iƒ (ap-Sn-®n) ka-bm-
k-a-b-ß-fn¬ HSn-®p-am-‰p-I.
7. sImfp¥v FSp-°p-∂-Xn\v IØn, Acn-hmƒ F∂nh D]-tbm-Kn-°m-Xn-cn-
°p-I.
8. sImfp¥v XW-eØv / sjUn¬ \nc-Øn-bn-Sp-I.
9. \ncØn C´n-cn-°p∂ sImfp-¥n¬, hfw, IoS-\m-in-\n-Iƒ, hnk¿Py-h-kvXp-
°ƒ, arK-߃, ]£n-Iƒ ]S-cmsX kq£n-°p-I. a‰pa-c-ß-fpsS
Iºp-Iƒ, Ce-Iƒ XpS-ßn-bh s]dp°n am‰p-I.
10. hml-\-ß-fn¬ Ib-‰p-tºmƒ am{Xw sImfp¥v Nm°n¬ \nd-bv°p-I.
11. Nm°n¬ 25 Intembne-[nIw \nd-bv°m-Xn-cn-°p-I.
56
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
]cn-tim-[-\-bv°mbn FSp-°p∂ kmºnƒ, Irjn-ÿ-esØ apgp-h≥ {]Xn-
\n-[o-I-cn-°p-∂-Xm-bn-cn-°-Ww. aÆv kmºnƒ FSp-°p∂ ÿew ]p√pw Ce-
Ifpw \o°w sNbvXv hrØn-bm-°nb tijw a¨sh´n D]-tbm-Kn®v V BIr-Xn-
bn¬ aÆv sh´n-sb-Sp-°p-I. s\¬]m-S-ß-fn¬ 15 sk‚nao‰dpw a‰v ÿe-ß-
fn¬ 25 sk‚nao‰dpw Bg-Øn-emWv Ipgn-sb-Sp-t°-≠-Xv. sh´n-am-‰nb Ipgn-
bn¬ \n∂pw apI-f‰w apX¬ Xmsg-hsc 2 sk. an. I\-Øn¬ aÆv Acn-s™-
Sp-°-Ww. Irjn-ÿ-e-Øns‚ hnkvXo¿Æw A\p-k-cn®v 8 apX¬ 16 ÿe-ß-
fn¬ \n∂pw Cßs\ kmºnƒ tiJ-cn-t°-≠-Xp-≠v. tiJ-cn® aÆv \∂mbn
Iq´n-°-e¿Øn AXn¬ \n∂pw I√p-Ifpw sNSn-bpsS Ah-in-jvS-ßfpw a‰pw
\o°n-°-f-bp-I. aÆv \nc-Øn-bn-´-tijw s\Sp-sIbpw Ipdp-sIbpw Hmtcm hc
hc®v \mev `mK-ß-fm-°-Ww. CXn¬ \n∂pw tImtWm-Sp-tIm¨ hcp∂ c≠v
`mK-߃ am{Xw FSpØv ho≠pw Iq´n-°-e¿Øn Cu {]{Inb XpS-c-Ww.
GI-tZiw 1/2 In.{Kmw aÆv BIp-tºmƒ AXv hrØn-bp≈ IS-em-kn¬ \ncØn
XW-eØv DW-°n-sb-Sp-°-Ww. DW-ßnb aÆv kmºnƒ XpWn-k-©n-bntem
πmÃnIv Ih-dntem \nd®v ]cn-tim-[-\bv°v Abbv-°mw. kmºn-fns‚ IqsS
Irjn-°m-cs‚ t]cv, ta¬hn-em-kw, k¿tΔ \º¿, hnkvXo¿Æw, hnf-I-fpsS
hnhcw F∂nh IqSn tcJ-s∏-Sp-Øn-bn-cn-°-Ww.
aÆv kmºnƒ FSp-°p-tºmƒ hc-ºn-t\mSv tN¿∂p-In-S-°p∂ `mK-߃,
]pXp-Xmbn hfw tN¿Ø ÿe-߃, ]gb Ipgn-Iƒ, sh≈w sI´n-\n¬°p∂
ÿe-߃, hf-°p-gn-°-SpØ {]tZ-i-߃ F∂nh Hgn-hm-°-Ww. hfw,
IpΩmbw F∂nh tN¿Øv 3 amk-sa-¶nepw Ign-bmØ tπm´p-I-fn¬\n∂pw
kmºnƒ FSp-°-cp-Xv. tiJ-cn®v 6 amkw Ign™ aÆv ]cn-tim-[bv°v Ab-
bv°m≥ ]mSp-≈-X-√.
aÆv kmºn-fp-Iƒ tiJ-cn-°p∂ hn[w
57
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
List of Maximum Residue LimitsEstablished in the Japanese General Food Law
in the Tea Practises (UTZ Certified List of MRLS)
MRL(PPM)
Name of crop protection product(Active Ingredient)
1. 1-Naphthaleneacetic acid (Agronact) 0.1
2. Bromide (Methyl Bromide) 60
3. Carbofuran (Thimat etc.) 1
4. Chlorphyrifos 0.05
5. Cypermethrin 0.05
6. Deltamethrin, Tralomethrin (Intotal) 2
7. Dichlorros 0.2
8. Diuron (Weedicide etc.) 0.02
9. Glyphosate Weed off round up) 1
58
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
temI-\n -e-hm-c -ap -≈Xpw AwKo-Ir -X-hp-amb k¿´n -^n -t°-j-\mWv
D‰vkvv (UTZ) \√Xv, Ie¿∏n-√m-ØXv F∂¿∞w hcp∂ Cu ]Z-Øns‚ D¤hw
"amb' `mj-bn¬ \n∂m-Wv. kmaqly {]Xn_≤X Dd-∏p-h-cpØn \nc-¥-c-amb
CS-s]-S-ep-I-fneqsS DZv∏m-Z-\-£-a-Xbpw, Im-cy-£-a-Xbpw, KpW-\n-e-hm-chpw
Dd-∏p-h-cp-Øn-s°m≠v Hcp D¬∏-∂-Øns‚ Dd-hnSw Is≠Øp-∂-Xv apX¬ D]-
tbmKw hsc-bp≈ imkv{Xob coXn-bmWv D‰vkvv k¿´n-^n-t°-j≥.Cu kwhn-
[m-\-Øn\v B`y-¥c KpW-ta∑m kwhn-[m\w (ICS) F∂p ]d-bp-∂p. Dev∏∂w
FhnsS \n¿Ωn®p? Bcv Fßs\ \n¿Ωn®p? Dev∏-∂-Øn¬ AS-ßn-bn-cn-°p∂
tNcp-h-Iƒ Fs¥√mw? XpS-ßn-bh kw_-‘n® Adnhv D]-t`m-‡m-°-fn¬
FØn-°p-I-bmWv Cu k¿´n^n-t°-js‚ {]tXy-I-X. Db¿∂ KpW-\n-e-hm-
chpw,- kp-ÿn-c-Xbpw {]Ir-Xn-bpsS kwc-£-Whpw Dd-∏p-h-cp-Øn-s°m≠v
hn]Wn-bn¬ A\-¥-amb km[y-X-Iƒ Is≠-Øp-hm\pw D]-tbm-Kn-°p-hm\pw
hf¿Øp-hm\pw klm-bn-°p-∂p.-\√ Irjn-co-Xn-Iƒ (GAP) A\p-h¿Øn-°m≥
I¿j-Isc {]m]vX-cm-°p-hm\pw cmjv{S \n¿Ωm-W-Øn\v kaq-lsØ im‡o-
I-cn-°p-∂-Xn\pw BtKm-f-hn-]-Wn-bn¬ IÆn tNcp-hm\pw CXv hgn km[n-°pw.
D‰vkv k¿´n- n-t°-j\v BtKm-f-X-e-Øn¬ t\XrXzw \evIn hcp-∂Xv tkmfnUm-
cn-UmUv F∂ kwL-S-\-bm-Wv. s\X¿em‚v tI{μ-am°n {]h¿Øn-°p-∂ kwL-
S-\-bpsS {]h¿Ø-\-߃ temI-sa-ºmSpw hym]n®pInS-°p-∂p.C¥y-bn¬
{]IrXn F∂ kwL-S-\-bp-ambn kl-I-cn®pw {]h¿Øn®phcp-∂p.
D‰vkv So {]mPIvSv Icn-am\nbpsS \n¿Δ-lW GP≥kn "{]Ir-Xn-'bm-Wv.
_m•q¿ Bÿm-\-am°n 1991 apX¬ {]h¿Øn-°p∂ kwL-S-\-bmWv {]Ir-Xn.
kmº-ØnI kmaq-ly-˛-kmw-kv°m-cnI taJ-e-I-fn¬ \ne-\nev°p∂ Ak-a-Xz-
ßfpw, h¿£-hn-th-N-\-ßfpw, D¬∏m-Z\ hnX-cW taJ-e-I-fnse A¥-c-ßfpw,
D‰vkvv So k¿´n- n-t°-j≥
59
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
Ipd-®p- sIm≠p h∂v, C¥y≥ kºZv LS-\-bnse Xmsg-X-´n-ep≈ sNdp-InS
I¿j-I¿, tXm´w sXm-gn-em-fn-Iƒ, kv{XoIƒ,-Ip´nIƒ,-bp-h-P-\-߃, sN-dp-In-
S-kw-c- -I {]h¿Ø-I¿,- Xp-S-ßnb hn`m-K-ß-fpsS ka{K hnI-k\Øn\p th≠n
{]h¿Øn®p hcp∂ kwL-S-\-bmWv {]Ir-Xn. tZiob A¥¿tZ-iob Xe-ß-
fn¬ tIm¿∏-td‰v kwhn-[m-\-ß-fp-am-bp≈ GtIm-]\ {]h¿Ø-\-ß-fn-eqsS
kmaq-lnI {]Xn-_-≤X Dd-∏p-h-cp-Øn-sIm≠v e£y-{]m-]vXn-bn-se-Øp-∂-Xn-\p≈
{]h¿Ø-\-ß-fmWv \S-∏nem°n hcp-∂-Xv.kmº-ØnI \b-ß-fpsS `mK-ambn
DZm-c-h-Xv°-cWw, kz-ImcyhXv°-cWw,B-tKmfhXv°-cWw XpS-ßn-b-h-bp-ambn
_‘-s∏´ {]iv\-ß-tfm-Spw,-{]-Xn-k-‘n-I-tfmSpw,hnI-k\ kao-]-\-ß-tfmSpw
{Inbm-fl-I-amb CS-s]-S-ep-Iƒ \SØn hcp-∂p. c≠p]Xn-‰m-≠p-I-fmbn kaq-
l-Ønse Xmsg-Ø- n-ep-≈-hsc apJy-[m-c-bn-te°v sIm-≠p-h-cp-∂-Xn\v ka-tbm-
PnX,GtIm-]\ {]h¿Ø-\-߃°v {]IrXn t\XrXzw sIm-Sp-Øp-h-cp-∂p. CXn-
s‚ `mK-ambn ]cp-Øn,- tX-bne, Im∏n, I-cn-ºv,- XpS-ßnb Im¿jnI taJ-e-I-
fnepw {Kma hnI-k\w,kmaqly kmwkv°m-cnI ]-mcn-kv∞n-XnI- taJ-e-I-fpsS
kpÿn-c-X-bpw,Xp-S¿kw-c-£-W-hpw,-{]-[m\ {]h¿Ø\ taJ-e-I-fm-Wv. hkv{X
\n¿ΩmW taJ-e-bnse kmaq-lnI kmº-ØnI {]iv\-ß-tfmSpw hn\n-a-b irwJ-
e-bnse Ak-¥p-en-Xm-hÿ t\cn-Sp-∂Xn\pw th≠p∂ {Inbm-flI {]h¿Ø-
\-߃ {]Ir-Xnsb A\-\y-am-°p-∂p. {]Ir-Xn°v cmPym-¥c k¿´n-^n-t°-j≥
ISO 9001:2008 e`n-°p-Ibpw A¥¿tZ-iob Xe-ß-fnte°v {]-h¿Ø-\-߃
hym]n-∏n®phcp-∂p.
F¥p-sIm≠v D‰vkvv k¿´n-ss^bvUv
temI-hn-]-Wn-bn¬ kao-]-Im-eØv D≠mb ImX-emb am‰w £y-kp-c-£bpw
kmº-ØnI `{Z-Xbpw Dd-∏p-h-cp-Øp-∂-Xn\v apJy-ÿm\w \evIp-∂p.-
kmaqly\oXn-bpw,-{]-Xn-_-≤-Xbpw {]IrXnbpsS D]-tbm-Khpw kwc-£-W-hpw
Dd∏phcp-Ønbn´p≈ KpW-ta-∑-bp≈ Dev∏-∂-߃°mWv A¥¿tZiob˛
tZiob am¿°-‰n¬ P\-{]oXn D≈Xv. CØcw km[-\-߃°v A[n-I-hne
\evIp-hm\pw Xøm-dm-Wv.- _mlyLS-I-ß-fmb cmk IoS-\m-in-\n-Iƒ, hf-߃
F∂n-h-bpsS D]-tbm-Kw,- co-Xn-Iƒ, B-tcmKykwc-£Ww, sXmgnem-fn-I-fpsS
Ah-Im-i-߃, _me-th-e, -Xp-S-ßn-b-hbv°v {]m[m\yw sIm-Sp-°p∂p. AXp
hgn D]-tbm-Kn-°p-∂-h¿°v Dev∏-∂-Øns‚ Dd-hn-S-hp-ambn \√ _‘-ap-≠m-
°p-hm\pw \ne-\n¿Øp-hm\pw km[n-°p-∂p. D‰vkv k¿´n-ss^bvUv hgn Dev∏-
∂-Øns‚ \n¿ΩmW hnX-cW hn\n-ab irwJ-e-I-fn¬ _‘-s∏-Sp-∂-h-cpsS
PohnX\ne-hmcw Db¿Øp-hm\pw sXmgnem-fn-I-fp-tSbpw, I¿j-I-cp-tSbpw a‰pw
ASn-ÿm\ Bh-iy-߃ kwc-£n-°p-hm\pw Ign-bp-sa∂ Dd∏v \evIp-∂p.
Irjn-bnepw, kw-kv°-cWime-I-fnepw, hn-]-Wn-bnepw, Hu-]-Nm-cn-I-Xbpw,
imkv{Xob-Xbpw Dd-∏p-h-cpØn IrXy-amb am\-Z-WvU-ß-fn-eqsS kmaqly˛kmº-
60
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
ØnI ]ptcm-K-Xnbpw {]Ir-Xn-bpsS kwc-£-Whpw \S-∏n-em-°p-∂p. CS-]m-Sp-
I-fn¬ D‰vkvv {]oanbw hne \evIp-Ibpw, A¥m-cmjv{S am\-Z-WvU-ßfpw C‚¿
\mj-W¬ te_¿ Hm¿K-ss\-tk-j≥ (ILO) \n_-‘-\-Ifpw ]men-°-s∏-Sp-
∂tXmsSm∏w hnI-k\ hnZym-`ymk ]T\ ]cn-io-e-\-߃°v t\XrXzw
sIm-Sp-°p∂p.
k¿´n- n-t°-j≥ km[y-X-Iƒ
tXbne Im∏n XpS-ßnb taJ-e-I-fpsS hnI-k\ km[yX temI-hn-]-Wn-
bn¬ Gsd-bmWv. sNdp-InS I¿j-Icpw tXm´w DS-a-I-fp-amWv {][m\
Dev∏m-Z-I¿.
k¿´n- n-t°-j≥ km[y-X-Iƒ
tXbne, Im∏n XpS-ßnb taJeIfpsS hnI-k\ km[yX temI-hn-]-Wn-
bn¬ Gsd-bm-Wv. sNdp-InS I¿j-Icpw tXm´w DS-a-I-fp-amWv tXbne D¬∏m-
Zn-∏n-°p-∂-Xv. B`y-¥c KpW-ta-∑m-kw-hn-[m\w (ICS) ]cn-tim-[-\-I-fpw,-tc-J-
Iƒ Xøm-dm-°epw hgn I¿j-I¿°pw kwcw-`-I¿°pw X\-Xmb hy‡n-Xzhpw
\ne-\nev∏pw Dd-∏p-h-cp-Øp-hm≥ Ign-bpw. kpÿn-c-Xbv°p th≠n tZiob-
˛A¥¿tZiob hn]-Wn-bn¬ ]¶p-tN-¿∂v tIm∏-td‰v kwhn-[m-\-ß-fp-ambn kl-
I-cn®v {]h¿Øn-°p-hm≥ km[n°pw. Nmb (C-hnsS) sb BtKmf hn]-Wn-
bn¬ apJy-[m-c-bn¬ FØn-°p-hm≥ Ign-bpw.- -e-h-Ømb {]h¿Ø-\-ß-fpsS
`mK-ambn kmaqly {]iv\-߃, ]m-cn-ÿn-XnI {]iv\-߃,\√ Irjn-co-Xn-Iƒ
(GAP), Dev∏-∂-Øns‚ KpW-\n-e-hm-chpw, kpc-£n-X-Xz-hpw, ^e-h-Ømb
kwL-S\m {]h¿Ø\w F∂o Xe-ß-fn¬ CS-s]-Sp-hm\pw {]h¿Ø-\-ß-fn¬
tN¿∂v {]h¿Øn-°p-hm\pw km[n-°p-∂p.
a‰v k¿´n- n-t°-j\pIƒ
1). Hm¿Km-\nIv : D¬∏m-Z\ taJ-e-bn¬ _mly-LS-IßfpsS D]-tbm-Kw (-cm-k-
h-kvXp-°-fpsS D]-tbm-Kw)- H-gn-hm°n aÆv,- P-ew,- ssP-h-k-ºØv F∂n-
hbpsS kwc-£Ww Dd-∏p-h-cp-Øn-s°m≠pw hnj-I-e¿∏n-√mØ `t£ym-
ev∏-∂-߃ DZv∏m-Zn-∏n-°p∂ Irjn-co-Xn-Iƒ. A\p-_‘ taJ-e-bpsS hnI-
k-\hpw hf¿®bpw.
2). s^b¿t{SUv: _mly-L-S-I-ß-fpsS D]-tbmKw Ipd®v DZv∏m-Z\ hn\n-ab
hn]-W\ taJ-e-I-fnepw A\p-_‘ taJ-e-I-fnepw `£y kpc-£bpw
NqjW clnX Dev∏-∂-ßfpw Dd-∏p-h-cp-Øp-∂p. C‚¿ \mj-W¬ te_¿
Hm¿K-ss\-tk-j≥ (ILO) \n_-‘-\Iƒ ]men-°-s∏-Sp-∂p-sh∂pw Dd-∏p-
h-cp-Øp-∂p.
61
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
3). sdbn≥ t^mdÃv Ae-b≥kv: {]Ir-Xn-bpsS k¥p-en-Xm-hÿ \ne-\n¿Øp-
∂-Xn\p th≠n h\y-Pohn kwc-£Ww, h\-kw-c-£-Ww,- a-Æv,- P-ew,- ssP-h-
k-º-Øv,- Xp-S-ßn-bhbpsS kwc-£Ww Dd-∏p-h-cp-Øp-∂-tXm-sSm∏w kmaq-
lnI \oXn-bpw,- `£y-kp-c-£bpw Dd-∏p-h-cp-Øp-Ibpw sNøp∂ coXn.
62
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ
Prakruthi43, 2nd Cross, Ramaya LayoutSt. Thomas Town PostKammanahalliBangalore - 560 084Tel: +91 80 2543 8935/36Fax: 080 4173 2338www.prakruthi.org
SolidaridadSouth and South East AsiaA-5, 1st Floor, Shankar Garden,Main Najafgarh Road, Vikas Puri,New Delhi - 110 018Tel: +91 11 2551 5122/ 23www.solidaridad.in/nl
Executive DirectorTea Board, Govt. of India,Shelwood, Coonoor Club Road,Coonoor, Nilgiris Dist.Tamil Nadu - 643 101Tel +91 423 2221 464/ 2231 638Fax: 2232 332
Joint Controller of LicensingTea Board Govt of IndiaIndira Gandhi Road,Willingdon Island,Kochi - 682003, KeralaTel: 0484 2666 523, 2668 481Fax: 0484 2666 648
Tea Board Govt. of IndiaCollege Road, Kottayam - 686 001Tel: 0481 2567 391Fax: 0481 2567 391
UPSAI & KVKGlenview, Coonoor,The Nilgiris, Tamil Nadu - 643 101Tel: 0423 2230 772/ 2240 972
DirectorUPASI Tea Research FoundationNirar Dam, B.O,Valparai, Tamil Nadu04253 235301
Advisory OfficerUPSAI - Tea Research FoundationRegional Centre,Mepadi - WayanadTel: 04936 282463
Tea Board enlisted Soil LaboratoriesKerala and Nilgiris
UPSAI & KVKCoonoor - Nilgiris - Tamil Nadu
UPSAI Tea Research FoundationRegional CentreCalicut Road, GudalloorNilgiris - Tamil Nadu
Kerala Agriculture - UniversityTrichir & Ambalavayal, Kerala
Important Address
63
KpW-\n-e-hm-c-ap≈ tXbn-e:- A\p-h¿Øn-t°≠ Irjn-co-Xn-Iƒ