Pozycja: 026

Kategoria: Film polski – historyczno-kostiumowy

Rok produkcji (premiery): 1956

PODHALE W OGNIU

reżyseria: Jan BATORY, Henryk HECHTKOPF

scenariusz: Henryk Hechtkopf, Jan Batory

na podstawie opowiadania Józeha Hena

W filmie występują: Janusz Bylczyński, Teresa Szmigielówna, Stanisław Milski, Kazimierz Wilamowski, Jerzy Pichelski,

Stanisław Jasiukiewicz, Jan Ciecierski, Władysław Surzyński, Ludwik Benoit, Jerzy Kaliszewski, Henryk Bąk, Marian Łącz,

Józef Kostecki, Maria Nowotarska, Maciej Maciejewski, Kazimierz Meres, Artur Młodnicki, Zdzisław Mrożewski, Emil

Karewicz, Tadeusz Pluciński, Ryszard Ronczewski, Alicja Raciszówna, Jerzy Nowak, Józef Nalberczak, Eugeniusz

Kamińskii i inni.

Młody szlachcic Aleksander Kostka Napierski wrażliwy na niedolę chłopską przyjeżdża na Podhale, by zorganizować powstanie chłopskie przeciw samowoli szlachty i biskupa. W Pcimiu spotyka się z ludowym przywódcą, bakałarzem Radockim i sołtysem Czarnego Dunajca Łętowskim. W karczmie sprzeciwia się samowoli starosty, staje w obronie prześladowanego chłopa. Musi uciekać przed pachołkami starosty. Namawia chłopskich przywódców by wzorem Chmielnickiego który wzniecił powstanie na Ukrainie, zbuntować się przeciw feudałom. Ze swoimi planami wysyła kuriera do Chmielnickiego jednakże ten w drodze powrotnej zostaje ujęty przez ludzi wojewody. Wybucha chłopski bunt — najpierw drobne starcia ze szlachtą, potem walki i zajęcie zamku w Czorsztynie.Ale triumf nie trwa długo. Szlachta i wojska biskupie jednoczą się, oblegają i zdobywają zamek a przywódcy buntu zostają uwięzieni. Napierski zostaje poddany torturom a następnie skazany na śmierć przez powieszenie za żebro. Razem z nim wyrok otrzymują

także Radocki przez wbicie na pal i Łętowski przez poćwiartowanie. Stłamszony lud musi przyglądać się okrutnej egzekucji. Wśród tego tłumu jest zakochana w Aleksandrze Halszka, która ze łzami w oczach odprowadza ukochanego na szafot ustawiony na podkrakowskich Krzemionkach. Kostka Napierski był rzekomo naturalnym synem króla Władysława IV tyle że z nieprawego łoża. Król dał mu nawet list żelazny lecz nie uchroniło to szlachetnego rycerza przed zemsta panów. Historia powstania chłopskiego na Podhalu miała swoje miejsce w literaturze, pisał o nim m. in. Władysław Orkan i Kazimierz Przerwa–Tetmajer. Równolegle z realizacją filmu w polskich księgarniach ukazał się mała książeczka Wydawnictwa MON pt. Płomień na Podhalu Józefa Hena. Dziś powiedzielibyśmy że był to literacki scenariusz filmowy. Ilustracje Mieczysława Kościelniaka żywo przypominają obrazy z filmu, a książka jest typowym scenariuszem Źródła filmowe nie podają jednak udziału Józefa Hena w scenariuszu, należy zatem słusznie przypuszczać, że Hen przystosował scenariusz Hechtkopfa do wersji literackiej (a może było odwrotnie?). Oprócz niewątpliwej wartości historycznej książeczka ma wyraźny podtekst propagandowy, charakterystyczny dla wczesnych PRL-owskich czasów.Film był debiutem ekranowym Janusza Bylczyńskiego, który w tym czasie wystąpił jeszcze w Sprawie pilota Maresza, znakomitym spektaklu teatralnym Ostry dyżur i słynnym filmie Andrzeja Munka Człowiek na torze z Kazimierzem Opalińskim. W filmie wystąpiło także kilku znanych polskich aktorów przedwojennych: Jerzy Pichelski, Kazimierz Wilamowski, Jan Ciecierski, Stanisław Milski, Tadeusz Schmidt. Ponieważ film był realizowany w 1954 roku, w czołówce widnieje historyczna informacja (a może kultowa?) o wykonywaniu muzyki przez Wielką Orkiestrę Symfoniczną Polskiego Radia w Stalinogrodzie (ówczesna nazwa Katowic).

Opracowanie edytorskie: Jawa48©

Materiały źródłowe: Literatura filmowa, opisy dystrybucyjne, materiały encyklopedyczne, drukowane i internetowe, Wikipedia, Filmweb, , fdb.pl/film,Studio Filmowe TOR i inne. Chomikuj, badania i materiały własne.

Indeks: 026/FP