Post on 03-Feb-2023
TableofContentsLờigiớithiệu
Chương1Thổihồntrítuệcảmxúcvàocuộcsốngthôngquatinhthần
Trítuệcảmxúclàgì?KiểmsoátbảnthânvàcácmốiquanhệNănglựctrítuệnộitâmNănglựctrítuệgiaotiếpTưduyvàtrítuệcảmxúcChứcnăngcủanãoVùngnãotrướcVùngnãogiữaVùngnãotưduyvàvùngnãocảmxúcKiểmsoátbảnthânnhờvàotrítuệnộitâmvàtrítuệgiaotiếpVìsaotrítuệcảmxúcquantrọng?KiểmsoátbảnthânKiểmsoátcácmốiquanhệChương2
ThổihồntrítuệcảmxúcvàocuộcsốngthôngquacơthểCơthểngườiCảmxúclàgì?Cảmxúcđếntừđâu?VaitròcủacảmxúcCảmgiáclàgì?Cảmxúctácđộngđếnbạnvàmọingườinhưthếnào?TựđánhgiákhảnăngnhậnthứctrítuệcảmxúccủabảnthânChương3
NhậnthứcbảnthânTìmhiểuvềcáctrạngtháicảmxúcNhậnthứcbảnthânlàgì?Vìsaonhậnthứcbảnthânlạiquantrọng?
Điềugìảnhhưởngđếnnhậnthứcbảnthân?Nhậnthứcbảnthântácđộngđếnmọingườinhưthếnào?NhậnthứcbảnthânđểsốngchanhòaCáchoạtđộngpháttriểncánhânChương4
CânbằngcảmxúcCânbằngcảmxúclàgì?Tránh“cơnlũcảmxúc”Vìsaocânbằngcảmxúcquantrọng?CâuchuyệntìnhhuốngKhảnăngcânbằngcảmxúccủabạnởmứcnào?Điềugìảnhhưởngđếnkhảnăngcânbằngcảmxúc?Cânbằngcảmxúctácđộngđếnmọingườinhưthếnào?CânbằngcảmxúcđểsốngannhiênCáchoạtđộngpháttriểncánhânChương5
ĐộnglựcthúcđẩyThếnàolàđộnglựcthúcđẩy?Vìsaođộnglựcthúcđẩyquantrọng?Điềugìảnhhưởngđếnđộnglựcthúcđẩy?KiểmsoátnguồnnănglượngXácđịnhmụctiêuvàđịnhhướngĐộnglựctácđộngđếnmọingườinhưthếnào?TạođộnglựcthúcđẩyđểsốngýnghĩaCáchoạtđộngpháttriểncánhânChương6
NhạycảmxãhộiNhữngmốiquanhệbềnvữngNhạycảmxãhộilàgì?Vìsaonănglựcnhạycảmxãhộiquantrọng?Điềugìảnhhưởngđếnnănglựcnhạycảmxãhội?TạosựđồngcảmNhạycảmxãhộitácđộngđếnmọingườinhưthếnào?
NhạycảmxãhộiđểlàmviệchiệuquảCáchoạtđộngpháttriểncánhânThựchànhgiaotiếpChương7
SứcảnhhưởngQuátrìnhlantỏaSứcảnhhưởnglàgì?Vìsaosứcảnhhưởngquantrọng?BàitậpđánhgiásứcảnhhưởngĐiềugìtácđộngđếnsứcảnhhưởng?Sứcảnhhưởngtácđộngđếnmọingườinhưthếnào?TạosựảnhhưởngvìmụctiêuchungCáchoạtđộngpháttriểncánhânChương8
TrựcgiácTrựcgiáclàgì?Vìsaotrựcgiácquantrọng?Điềugìtácđộngđếntrựcgiác?GiữthếcânbằngTinvàotrựcgiácđểhànhđộngsángsuốtCáchoạtđộngpháttriểncánhânChương9
ÝthứcđạođứcÝthứcđạođứclàgì?Tạisaoýthứcđạođứcquantrọng?LàmrõýthứcđạođứcĐiềugìảnhhưởngđếnýthứcđạođức?Ýthứcđạođứcảnhhưởngđếnmọingườinhưthếnào?GiữvữngýthứcđạođứcđểtạodựnglòngtinCáchoạtđộngpháttriểncánhânChương10
Bảnsắcvănhóacánhân“Cáchbạnứngxửnóilênvănhóacủabạn”
TruyềncảmhứngchomọingườiNhữngbướcđikếtiếpPhươngpháphỗtrợPhụlục7yếutốcủatrítuệcảmxúcNhữngcôngcụhữuích
Đ
Lờigiớithiệu
ãbaogiờbạnthoáiluitrướcmộttìnhhuốngnàođóhaykếtthúcmộtcuộcchuyệntròmàsauđóbạncảmthấybốirối,ngượngngùng,giậndữhoặcthấtvọngchưa?Nếucó,hãytựhỏi:
•Tấtcảchuyệnnàylànhưthếnào?•Vìsaohọphảnứngnhưvậy?•Vìsaomìnhlạithốtranhữnglờinhưthế?
•Vìsaomìnhcócảmgiácnày?Cóthểbạnkhôngbiếtnguyênnhânkhiếncácmốiquanhệcăngthẳng,tuy
nhiên,sựbấthòasẽtạonênnhữngcảmxúckhôngmấydễchịuvàcóthểảnhhưởngđếntâmsinhlýcủabạn.Khitinhthầnbấtổn,bạnsẽkhósuynghĩthấuđáomọichuyện,thậmchícòncónhữnglờinóihoặchànhđộngmàsaunàybạnsẽphảihốitiếc.
Cảmxúccótácđộngrấtmạnhmẽ.Nếukhôngđượcđiềutiếtmộtcáchhàihòa,cảmxúccóthểảnhhưởngđếnsứckhỏe,hạnhphúcvàthànhcôngcủabạn.
Giảimãtrítuệcảmxúcgiúpbạnhiểuđượckhởinguồncủacảmxúc,cáchchúngtácđộngđếnbạnvàquantrọnghơnlàcáchtậndụngsứcmạnhcủacảmxúcđểđạtđượcthànhcông.
Trongmôitrườngkinhdoanhnhiềubiếnđộngnhưhiệnnay,việckếthợptrítuệcảmxúc(EI–EmotionalIntelligence)vàtrítuệduylýsẽgiúpbạnnângcaolợithếcạnhtranh.Khilàmchủtrítuệcảmxúc,bạnsẽnhậnthứcbảnthânrõhơn,dễdànghòahợpvớimọingườivàcókhảnăngtạonênmộtbảnsắccánhânbềnvững.
Quyểnsáchnàysẽgiúpbạnpháttriểnvàhoànthiệnbảnthâncũngnhưcácmốiquanhệbằngcáchtậptrunghướngdẫnbạnlàmthếnàođể:
•Hiểurõtrạngtháitâmsinhlýcủabảnthân•Vượtquanhữngthăngtrầmtrongcuộcsống•Tăngcườngsứckhỏechobảnthânvàmọingười•Củngcốcácmốiquanhệ•Gọtgiũatrongngôntừvàlinhhoạttronghànhđộngđểhòahợpvớimọi
người•Đánhgiácaovàtintưởngvàotrựcgiác•Thểhiệnbảnthânmộtcáchnhấtquán
Hãynghĩđếnmộtngườicóảnhhưởngtíchcựcđếncuộcsốngcủabạn.Đócóthểlàngườitruyềncảmhứngchobạn,ngườimàbạntôntrọng,ngườimàbạncómốiquanhệmậtthiết,hoặcngườikhiếnbạncảmthấythoảimáikhiởbêncạnh.Họcóthểlàmộtngườibạncủabạn,sếp,đồngnghiệphoặckháchhàngthânthiếtnhấtcủabạn.Mốiquanhệnàycóthểcótừtrướchoặcvừamớihìnhthành.Vìsaongườinàylạihiệndiệntrongtâmtrícủabạntrướctiên?Điềugìkhiếnhọtrởnênkhácbiệtsovớinhữngngườicònlại?Họđãlàmgì?Họcósứcảnhhưởngrasao?Hãyghichúvàosổtaynhữnggìbạnđangnghĩlúcnàynhé.
Chương1
Thổihồntrítuệcảmxúcvàocuộcsốngthôngquatinhthần
Trítuệcảmxúclàgì?Điềugìkhiếnmộtngườithậtsựkhácbiệt?Khitìmralờiđáp,bạnsẽthấy
đókhôngchỉlàmộtmàlàsựkếthợpnhiềuthuộctínhcánhân.Nóichínhxáchơn,đóchínhlàtrítuệcảmxúc.
Nhiềungườinghĩrằngtrítuệcảmxúcmềmmạivàmỏngmanh,vànếutrítuệcảmxúccómàusắc,ắthẳnhọsẽnghĩnócómàuhồng.Cóthểbạncũngđangnghĩvậy,nhưngkhiquyếtđịnhđọcquyểnsáchnày,nghĩalàbạnđãsẵnsàngkhámphámộtquanniệmmớicũngnhưcáchápdụngsứcmạnhtrítuệcảmxúccủamìnhvàocuộcsống.
Thựctếlàhầuhếtmọingườiđềucótrítuệcảmxúcởmộtmứcđộnàođó.Tuynhiên,việcbạncóhànhđộngtheotrítuệcảmxúchaykhôngcòntùythuộcvàoniềmtinvàcáchbạnđánhgiácảmxúccủamình;hơnnữa,điềunàycònphụthuộcvàosựhiểubiếtcủabạnvềsứcảnhhưởngcủatrítuệcảmxúcđốivớicuộcsốnghiệntạicủamình.
Chươngnàysẽlàmrõbảnchấtcủatrítuệcảmxúccùngnhữngdạngthứcliênquanđếnđịnhnghĩacủanó,đồngthờilàmsángtỏkháiniệmnănglựctrítuệnộitâmvànănglựctrítuệgiaotiếpđểcónhữnggiảithíchcănbảnvềsựhàihòagiữavùngnãocảmxúcvàvùngnãonhậnthức.
Quanhữngkhókhănthửtháchcủacuộcsốnghiệnđạiđượcminhhọatrongchươngnày,bạnsẽthấytrítuệcảmxúckhôngmềmmạicũngchẳngmỏngmanh,khôngđơngiảnvàcàngchẳngphảimàuhồng.Bạnsẽnhậnrarằnghànhđộngtheotrítuệcảmxúclàcáchcủngcốnănglựcbảnthânvàtạodựngmốiquanhệtốtđẹptrongmôitrườnglàmviệcvớiđồngnghiệp.
Nhằmlàmsángtỏvàloạibỏmộtsốsuydiễnliênquanđếntrítuệcảmxúc,bạncầnhiểurằngtrítuệcảmxúclàkhảnăngthấuhiểuvàđiềutiếtxúccảmđểnhậnthứcbảnthânrõhơncũngnhưđểcủngcốvàmởrộngcácmốiquanhệdễdànghơn.
Khảnănghànhđộngtheotrítuệcảmxúccủamộtngườiphụthuộcvàomứcđộtrưởngthànhvềmặtxúccảmcủangườiđó.Sựtrưởngthànhnàyđượcbồiđắptheothờigian,từnhữngtrảinghiệmgópnhặttrongcuộcsống,đếnnănglựcnhậnthứcbảnthânngàymộthoànthiệnvàsựthấuhiểuvềkhảnăngtươngtáccủabảnthânvớinhữngngườixungquanh.Chínhvìthế,trítuệcảmxúcđượctíchlũydầntheotuổitácvàkinhnghiệmcủabảnthântatrongsuốthànhtrìnhcủacuộcsống.
Năm1990,PeterSaloveyvàJackMeyerlànhữngngườiđầutiêndùng
kháiniệm“trítuệcảmxúc”đểmôtảcáchmọingườithổihồn“trítuệ”vàoxúccảm.Sauđó,TiếnsĩDanielGoleman(Mỹ),GiáosưMalcolmHiggsvàGiáosưVictorDulewicz(Anh)đãđưarađịnhnghĩachocụmtừnày.Sauđâylànhữngđịnhnghĩađượcđúckết:
Trítuệcảmxúclàkhảnăng:-Nhậnbiếtcảmxúccủamìnhvàcủamọingười.-Giảitỏacăngthẳngvàtruyềncảmhứngchobảnthân.-Kiểmsoátcảmxúcnộitâmvàcácmốiquanhệ.
KiểmsoátbảnthânvàcácmốiquanhệTừđịnhnghĩatómtắtởtrên,bạncóthểnhậnthấytrítuệcảmxúctrước
tiêncóliênquanđếnkhảnăngkiểmsoátbảnthân.Đểlàmđượcđiềunày,bạncầnphảicókhảnăngtựnhậnthứcmạnhmẽ,niềmtinmãnhliệtvàobảnthânvàlòngtựchủkiênđịnh.
Thứhai,trítuệcảmxúcliênquanđếnkhảnăngkiểmsoátcácmốiquanhệcủabạnvớimọingười.Khảnăngnàyđòihỏibạnphảinhậnbiếtđượccảmxúcvàphảnứngcủanhữngngườixungquanh,đểtừđóxâydựngnhữngmốiquanhệlâudàivàbềnvữngdựatrênsựthấuhiểunày.
Đểpháttriểnhaikhảnăngtrên,bạncầnphảidựavàonănglựctrítuệnộitâmvànănglựctrítuệgiaotiếp.Đâychỉlàhaidạngthứctrongthuyết“đathôngminh”(multipleintelligences)doGiáosưHowardGardnercủatrườngHarvardnghiêncứuvàthảoluậntrongcuốnFramesofMind(tạmdịch:Cơcấunhậnthức)củaông.
NănglựctrítuệnộitâmNhờnănglựctrítuệnộitâm(haycòngọilàkhảnăngtựnhậnthức),bạn
sẽxácđịnhđượcnhữnggìđangdiễnrabêntrongbạnvàcânnhắcnhữngđiềucầnlàm.Ngoàira,trítuệnộitâmcòngiúpbạnnhậnthứchànhđộng,suynghĩvàxúccảmcủamình,nhờđóbạncóthểkiểmsoátbảnthânvàcảmxúccủachínhmình.
NănglựctrítuệgiaotiếpNănglựctrítuệgiaotiếp(haycòngọilàkhảnănggiaotiếpxãhội)giúp
bạnxácđịnhdễdànghơncảmxúccủangườikháccũngnhưcảmnhậnđúngđắnhơnvềcácmốiquanhệ,từđóbạnsẽquyếtđịnhsángsuốthơnvềnhữngđiềumìnhcầnlàm.Nănglựctrítuệgiaotiếpgiúpbạndễhòahợp,cảmthôngvàtácđộngđếnmọingười,vànhưvậy,bạncóthểtruyềncảmhứngvàtạolòngtinởnhữngngườimàbạntiếpxúc.
TưduyvàtrítuệcảmxúcXưanay,việcđánhgiátrítuệconngườiđượcdựatrênkhảnăngtưduyvà
nhậnthức;vàtừđầuthếkỷhaimươi,ngườitađãdùngcácbàikiểmtrachỉsốthôngminhIQđểxácđịnhkhảnăngtưduyvànhậnthứccủaconngười.KhikhảnăngngônngữvàtưduytoánhọclogicđượcđềcaotrongcáctrườnghọcthìchỉsốIQnghiễmnhiêntrởthànhthướcđosựthànhcôngcủamỗingười.
Tuynhiên,trongnhữngnămgầnđây,mộtsốnghiêncứucủacácnhàtâmlýhọcđãlàmdấylênmộtnhậnđịnhmới,đólàngoàichỉsốIQcòncónhiềutiêuchíkháccóthểđánhgiámứcđộthànhcôngcủamộtngười.Nhữngtiêuchínàyphầnnhiềuliênquanđếnkhảnănghòahợpcủamộtcánhânvớinhữngngườixungquanh-chúngtavẫngọiđólàtrítuệcảmxúc.
Năm1996,TiếnsĩDanielGolemanđãkhiếncảthếgiớiphảiquantâmđếnkháiniệmtrítuệcảmxúckhiôngxuấtbảnquyểnsáchđầutaycủamình:EmotionalIntelligence–WhyItCanMatterMoreThanIQ(TạisaotrítuệcảmxúclạiquantrọnghơnIQ).QuyểnsáchnhanhchóngđượcnhiềungườibiếtđếnvàtrởthànhtựasáchbánchạykhiđasốbạnđọcđềuđồngquanđiểmvớitácgiảrằngchỉsốIQkhôngphảilàthướcđoduynhấttiênđoánsựthànhcôngcủamộtngườitrongmọikhíacạnhcuộcsống.
TheoGoleman,trítuệcảmxúcẩnchứanhiềusứcmạnhvàđâychínhlà“mộtthướcđoquantrọngcóthểđánhgiánănglựclãnhđạo”.Saucuộcnghiêncứudiễnravàonăm1998phântíchmôhìnhnănglựccạnhtranhcủa188tậpđoànđaquốcgia,GolemancàngtintưởngvàoưuthếcủatrítuệcảmxúcsovớichỉsốIQvànănglựcchuyênmôn.
Kểtừđó,nhiềunhàtâmlýhọckhácđãthuthậpsốliệuđểcủngcốmốiquanhệgiữatrítuệcảmxúc,nănglựcvàquátrìnhthăngtiếntrongsựnghiệpcủamộtcánhân.Giờđây,khiđánhgiámứcđộthànhcôngtrongcôngviệc,ngườitađãbắtđầuthừanhậntrítuệcảmxúcquantrọnggấphailầnchỉsốIQvànănglựcchuyênmôn.
ChứcnăngcủanãoNhờcácnhàthầnkinhhọcvàtâmlýhọc,chúngtahiểurõhoạtđộngcủa
nãobộvàsựtươngtáccủanãovớicơthểconngười.Theođó,bộnãođượcchiathànhbavùng:vùngtrước,vùnggiữavàvùngtrungtâm.Vùngtrướcvàvùnggiữađượcnốibằngcácrãnhthầnkinhchophépvùngnãotưduyvà
vùngnãocảmxúckếthợpvớinhauđểxácđịnhvàđiềuchỉnhphảnứngthíchhợpvớitìnhhuống;cònvùngnãotrungtâmchịutráchnhiệmvềcácchứcnăngthểchấtcơbảnmàchúngtasẽkhôngđềcậpnhiềuởđây.
VùngnãotrướcVùngtânvõnão(neo-cortex)nằmngaytrênbộnãovàlớpvỏnão.Thuật
ngữ“neo”nghĩalà“mới”,chothấyvùngnãonhậnthứcnàychỉxuấthiệnởconngườivàđãtiếnhóasuốtnhiềuthếkỷquakểtừlầnđầutiênconngườicónhucầuhoạchđịnh,tổchứcvàgiaotiếpvớingườikhác.
Ngàynay,vùngvỏnãotrướcđượcxemlàtrungtâmđiềuchỉnhkhảnăngphântíchvànănglựcchuyênmôncủamỗingười.Vùngtưduyhiệuquảnàycóchứcnăngnhanhchóngnắmbắtthôngtinvàđàosâutìmhiểubằngcáchnốikếtdữliệuvàcácýtưởngmới.
VùngnãogiữaĐâychínhlàphânkhunãođiềukhiểncảmxúc:hạchhạnhnhân
(amygdala)vàhệlimbicgiúpkiểmsoátcảmxúccủacơthểvànhucầucánhân.
Kỹnăngcủaconngườiđượchìnhthànhnhờvàođộnglựcthôithúc,nỗlựcthựchiệnvàsựtiếpnhậnphảnhồi.RấtnhiềuphươngpháptrongLàmchủtrítuệcảmxúctậptrungvàophầntrungtâmcảmxúcnày.Khảnăngtiếpthucủavùngnãogiữanhìnchungchậmhơnvùngnãotưduyvìquátrìnhtiếpthuyêucầuvùngnãocảmxúcphảiluyệntậplạivàđôikhikhiếnchúngtaphảithayđổimộtsốthóiquencốhữu.Tuynhiên,chínhvìthôngtinxửlýđượclặplạivàthựchiệnnhiềulầnnênnhiềukhảnăngthôngtinsẽđượclưugiữvàghinhớtrongsuốtnhiềunămsau.
VùngnãotưduyvàvùngnãocảmxúcQuanniệmchorằngvùngnãotưduylànơihìnhthànhnhậnthứccóthể
khiếnnhiềungườihiểulầmvùngnãonàycóvaitròquantrọnghơnvùngnãocảmxúc.Trênthựctế,nhiềunghiêncứuđãchỉrachínhvùngnãocảmxúcvàhệlimbicmớilàtrungkhuthậtsự.
Khảnăngtưduyvànhậnthứccủavùngnãođiềukhiểncảmxúccóthểkhôngcao,nhưnghệlimbicluônhoạtđộngkhôngngừngđểthuthậpdữliệuvànócókhảnăngxửlýkhốilượngdữliệukhổnglồlênđến6triệubits/giâysovớikhảnăngxửlý10-100bits/giâycủavùngnãotưduy.
Khảnăngthuthậpvàthẩmđịnhmộtlượnglớnthôngtinlàmộtchứcnăngđặcbiệtquantrọngcủanãobộ.Nóchophépvùngnãođiềukhiểncảmxúcliêntụctruyềnthôngtinđếncáchệthốngtrongcơthểconngười,xácđịnhđiềugìđangdiễnravàlầnlượtkiểmtranhữngdữliệumớisovớikhodữliệuđanglưutrữđểcậpnhậtkịpthời.
Hãycùngxemmộtvídụđơngiảnminhhọachovaitròquantrọngcủatrungkhunày.Thửtưởngtượngbạnđangtròchuyệncùngmộtvịkháchhàngquantrọng.Lúcnày,vùngnãotưduycủabạnphảicăngsứchoạtđộngđểtiếpnhậnthôngtin,phánđoántìnhhuốngvàxửlýdữliệuđểcónhữngphảnứngkịpthời.
Tronglúcnày,vùngnãocảmxúccũngđồngthờithuthập,xửlýthôngtintiếpnhậntừ5giácquan(mắt,tai,miệng,mũivàda)vàhệthốngnộiquan(tim,phổi,ruột,thầnkinh,nộitiếtvàmiễndịch).
Vùngnãocảmxúccủabạnđangđọcthôngtinquanétmặtvịkhách,lắngngheâmđiệuvàbắtlấycảmxúccủahọkhibạnđốiđáp.Thôngđiệpmàvùngnãocảmxúcnhậnđượccóthểphânthànhnhiềucungbậcnhư:“Họthíchnhưvậy”,“Họbắtđầuchánnản”hoặc“Họkhôngđồngtình”.
Vùngnãocảmxúccũngtiếpnhậnvàxửlýcácthayđổibêntrongcơthểbạn–cảmgiácnônnaotrongdạdàytăngcao,nhịptimtăngmạnhvàmáuđổdồnlênmặt.
Saukhixửlýdữliệuvớitốcđộcao,vùngnãocảmxúcsẽcungcấpnhữngthôngtinđặcbiệtquantrọngnàychotrungkhutưduy,nhờđóbạncóthểthayđổiphongcáchgiaotiếpsaochophùhợpnhất.
Kiểmsoátbảnthânnhờvàotrítuệnộitâmvàtrítuệgiaotiếp
Bạnvừanắmđượchoạtđộngcơbảncủanãobộvàvaitròcủavùngnãocảmxúctrongviệccungcấpnguồnthôngtinvàdữliệuquýgiáchotrungkhunãođiềukhiểnkhảnăngtưduyvànhậnthức.Bâygiờ,bạncóthểbắtđầutìmhiểutầmquantrọngcủanănglựctrítuệnộitâmvàtrítuệgiaotiếp.
Thườngthìchúngtakhônglưutâmđếnnhữngnhậnthứcmàcácgiácquanghinhậntừnguồndữliệubênngoàihoặcquahệlimbic.Tuynhiên,quátrìnhnàydiễnraliêntụcvàđềuđặn.Nếunhậnra,bạnsẽcóđượcmộtchuỗi
thôngtinmàdựavàođó,bạncóthểraquyếtđịnh,đánhgiávàphảnhồi.Mộtkhinhậnthứcrõsựhiệndiệncủanguồndữliệucảmxúcnày,bạncó
thểbắtđầusửdụngchúngmộtcáchhiệuquảđồngthờicókhảnăngkiểmsoátsuynghĩ,hànhđộngvàcửchỉcủamình.
Vìsaotrítuệcảmxúcquantrọng?Vềbảnchất,trítuệcảmxúcchophépbạnkiểmsoátbảnthânvàcủngcố
cácmốiquanhệđểcóđượcmộtcuộcsốngviênmãn.Quanniệmnàykhôngmớivàkháiniệmvềtrítuệcảmxúccũngkhông,bởilẽbảnnăngcủaconngườilàhướngđếnhạnhphúc,sứckhỏevàthànhcôngtrongcuộcsống.
Vậyđiềugìkhiếntrítuệcảmxúctrởthànhđềtàihàngđầuđượcnhiềungườinhắcđếntrongnhữngnămgầnđây?Vàvìsaoviệcnhậnracũngnhưvậndụngsứcmạnhcủatrítuệcảmxúclạiđặcbiệtquantrọngtrongthờiđạinày?
Trênthựctế,chínhnhữngtháchthứctrongcuộcsốnghiệnđạingàynayđòihỏiconngườiphảicótrítuệcảmxúcđểcóthểkiểmsoáttốtbảnthâncũngnhưcácmốiquanhệxungquanh.
KiểmsoátbảnthânMộtthếgiớikhôngngừngthayđổiBấtổnvàbiếnđộnglàhaitừdiễntảchínhxáccuộcsốnghiệnđạingày
nay.Tronggần30nămqua,cácnướccôngnghiệpđãchứngkiếnnhiềuthayđổiđángkểdonềncôngnghệvàthôngtinliênlạcliêntụcpháttriển.
Mỗicánhânđangphảiđốimặtvớinhiềubiếnđộngkhicáctổchứcliêntụccơcấulạiquymô,mởrộngthịtrườngvàđềxướngnhiềugiảiphápcũngnhưcôngnghệđểthaythếnhữngcáicũ.Giaiđoạnpháttriểnnàydiễnramạnhmẽnhưvũbãovàviễncảnhtươnglaicũngkhôngnằmngoàiquyluậtđó.Cácnhântốlàmđộnglựcthúcđẩykinhtếcũngthayđổitừhànhđộngsangtưduy.Ngàynay,địnhhướngnềnkinhtếchủyếudựavàocácmốiquanhệvàcáchchúngtatươngtácvớinhữngngườixungquanh.
Chínhvìvậy,mỗicánhânphảiliêntụcrènluyệnkhảnăngtựnhậnthức,nângcaosựtựtin,tựchủvàtựlựcđểthíchnghivớinhữngthayđổikhôngngừngvàáplựctừcuộcsống.Bêncạnhđó,mỗingườicũngcầnphảiđàosâutìmhiểucáchthứcgiaotiếphữuhiệuđểhòanhậpvàmởrộngcácmốiquanhệtrongxãhội.
CôngnghệhiệnđạiCùngvớinhữngbướctiếnmớitronglĩnhvựccôngnghệ,giờđâychúngta
khôngnhấtthiếtphảingồilàmviệctạivănsửdụngdâycápđểnốikếthệthốngdữliệubởiviệctruycậpthôngtinđãtrởnêndễdàngvàthuậntiệnhơnbaogiờhết.
Song,thànhtựucũngmanglạinhiềutháchthứcbởitốcđộtruyềnthôngvàlượngthôngtinkhổnglồluôncósẵnsẽtạoraáplựcthờigianvàtâmlýđuatranh.Điềunàylàmgiatăngnhucầukiểmsoátbản
thâncủamỗingười,đồngthờiđòihỏimỗichúngtaphảibiếtcáchlàmchủbảnthân,rènluyệntrựcgiácvàkhảnăngtưduy.
CơcấutổchứcKhicơcấutổchức“phẳng”,cácvấnđềcánhânngàymộtphátsinhnhiều
hơnvàtráchnhiệmtrongcôngviệccủamỗingườingàycàngtăngcao.Nếucơcấutổchứckhôngcóthứbậc,mọingườisẽlàmviệcmàkhôngcóđịnhhướng.
Mỗinhânviêncóthểcảmthấybịcôlập,căngthẳngvàquátảitrongmôitrườnglàmviệcmới.Khôngđượchuấnhuyệnvàthiếukỹnăngquảnlýcôngviệc,họsẽkhóvượtquaáplựcvàdễsuysụp.
Nếuđanglàmviệctrongmôitrườngtươngtự,bạncầncókhảnăngtựchủmạnhmẽvàkhảnănghồiphụccảmxúcnhanhchóng.
KiểmsoátcácmốiquanhệThấuhiểuvàgiữchânkháchhàngKháchhàngngàynaycórấtnhiềuquyềnlựachọnvàcóthểdễdàngtiếp
cậnvớimộttiếpcậnvớimộtlượngthôngtinkhổnglồ.Chínhvìvậy,họđặtrayêucầurấtcaovàkhákhônngoankhithươngthảohợpđồng.Điềuđócónghĩalàsựchânthành,cởimởvàlòngtintrởthànhyếutốquantrọngtrongviệcpháttriểnquanhệkháchhàng,đồngthờiviệctạodựngsựtôntrọngvàtháiđộhợptácnơikháchhàngcũngngàycàngđượcđềcao.
Quanniệmnàynghecóvẻđơngiản,nhưngtrênthựctế,chúngtachỉcóthểđạtđượcnhữngđiềulýtưởngđónhờvàokỹnănggiaotiếpvàsựnhạycảm,tinhtếcủabảnthântrướcmỗilờinóihoặccửchỉcủakháchhàng.
HợptácđaphươngTrongmôitrườngtoàncầu,hợptácđaphươngđãtạonênnhiềuthànhtựu
lẫntháchthứcđốivớicáccánhânvàtổchức.Sựkhácbiệtvềvănhóakhôngphảilúcnàocũngtạonênràocản,màthựcchấtkhókhănchỉphátsinhkhinhữngngườitrongcuộckhônghiểuđượcsựkhácbiệtnày.
Trítuệcảmxúcgiúpchúngtathấuhiểuxúccảm,suynghĩvànhucầucủangườikhác.Ngaycảkhingônngữkhôngđồngđiệuthìgiaotiếpvẫncóthểhìnhthànhnhờvàocửchỉnétmặt,ngônngữhìnhthểvàkhảnăngsuyluận.Việcnhậnravàđoánđịnhchínhxácnhữngyếutốnàyđóngvaitròquantrọngtrongquátrìnhhìnhthànhvàpháttriểncácmốiquanhệ,giúpmọingườixíchlạigầnnhauhơnvàcùnghợptáchiệuquả.
TómtắtChương1đãgiảithíchsựcầnthiếtcủatrítuệcảmxúccũngnhưcách
nãobộlưugiữvàđiềuphốinguồntrítuệnày.Rõràngvaitròcủatrítuệcảmxúcrấtđượcxemtrọngtrongmôitrườnghiệnđạingàynay,vìthếbạncầncógiảipháptậndụngvàpháttriểntrítuệcảmxúc.
Trướckhitiếpnhậnnhữngbướctăngcườngtrítuệcảmxúctiếptheo,hãycùngđiểmlạivàghinhớnhữngđiềusau:
•Vaitròcủatrítuệcảmxúcquantrọnggấpđôichỉsốthôngminh,vàkhibạnđóngvaitròlàngườilãnhđạotrongmộttổchứcthìtrítuệcảmxúccàngđóngvaitròthiếtyếu.
•Vùngnãocảmxúccóthểchiphốihoạtđộngcủavùngnãotưduynếubạnkhông“kiểmsoát”và“dunghòa”cảmxúccủamình.
•Đểtăngcườngtrítuệcảmxúc,bạncầnphảinhậnrađồngthờikiểmsoátđượccảmxúcvàcáctácđộngtâmlý.
•Đểdễdànghợptácvớimọingườivàgặtháithànhquảtrongcôngviệc,bạncầntiếpnhậnvàđánhgiáđúngnhữngdấuhiệumàmìnhnhậnđược.
Hãyhànhđộng!Đếnbướcnày,bạnnênthấyhàilòngvìđãhiểuđượctầmquantrọng
củatrítuệcảmxúctheophươngpháplogicvàduylýnhờvàotrítuệnhậnthức.ĐãđếnlúcbạnbướcsangChương2đểkhámpháchínhmìnhvàbướcvàocuộcđốithoạigiữatinhthầnvàthểchất.Bằngcáchnày,bạncóthểsuynghĩvàhànhđộngmộtcáchgiàutrítuệcảmxúc.
Kháiniệmđiềuchỉnhcơthểnghecóvẻlạlẫmvàsẽkhiếnbạncảmthấykhôngthoảimái.Nhưngđãbaogiờbạnthậtsựnghĩđếnmộtthựctếlàcónhữngngàybạncảmthấyrấtlạcquanvàhứngkhởi,nhưngcũngcónhữnglúcbạnthumìnhtrongnỗithấtvọngvàchánchường?
Khiđọctiếpchươngsau,bạnsẽkhámpháđượcđiềugìđangdiễnrabêntrongcơthểvàđiềugìẩnsaunhữngcảmxúchoặctrạngtháitinhthầncủamình.Bạnsẽbắtđầuhiểuđượcngọnnguồncủacảmxúc,nhữngkiểucảmxúckhácnhauvàsựkhácbiệtgiữacảmxúcvàtâmtrạng.
Đihếtchươnghai,bạnsẽbiếtđượcnhữngyếutốnàolàmnảysinhcảmxúcvàcảmxúcđóảnhhưởngđếnbạnbằngcáchnào.Bạnsẽhiểurằngluôntồntạimộtcuộcđốithoạinộitạigiữatinhthầnvàcơthể,vàbạnnhậnrabạncóthểtrởthànhmộtphầncủacuộcđốithoạiđónếubạnbiếtcách“dunghòa”.Bằngcách“dunghòa”vàtinvàonhữngcảmxúccủamình,bạncóthểnắmbắtđượcnhữngđiềucơthểđangnóivớibạnvàhànhđộngmộtcáchgiàutrítuệcảmxúc.
Chương2
Thổihồntrítuệcảmxúcvàocuộcsốngthôngquacơthể
CơthểngườiCơthểngườilàmộtmạnglướicáchệthốngphứctạpvàtinhvimàngày
nayvẫnchưađượcgiảimãhoàntoàn.Tuynhiên,nhữngthànhtựukỹthuậtvànghiêncứukhoahọctrongkhoảnghaithậpkỷgầnđâyđãgiúpcácnhàkhoahọchiểuhơnvềtácđộngtươnghỗcủacáchệcơquanbêntrongcơthể,phươngpháptruyềntingiữacáchệnàyvớinãobộvàcáchchúngtácđộngđếntrạngtháicảmxúc,sứckhỏevànănglựccánhâncủaconngười.
Đểrõhơnmốiliênkếtphứctạpnày,hãylàmquenvớimộtvàikháiniệmsinhvậthọc.Cáchệcơquanbêntrongcơthểđang“sống”nghĩalàchúngliêntụcvậnhànhtheođúngchứcnăng.Mỗihệtạonênluồngthôngtintraođổigiữacơthểvàbộnão.Thôngtinnàyđượctruyềntheorấtnhiềucáchdựavàođặcđiểmsinhlýhoặcsinhhọccủamỗingười.Chẳnghạnnhữngcơquannhưtim,phổi,gan,ruộtvàthậntruyềncáctínhiệuhóahọcvàđiệntừ,còncáchệthốngmiễndịch,thầnkinhvànộitiếttruyềnáplực,âmthanhvàsóngnhiệt.
Cảmxúclàgì?Cảmxúclàdòngnănglượngchuyểnđộng(e-motion:energy–motion),
ngụýnănglượngvậnhànhbêntrongcơthể.Nănglượngthayđổisẽtruyềntínhiệuđếnnão.Khinãotiếpnhậnthôngtinnày,nócókhảnăngchuyểnxúccảmthànhcảmgiácvàralệnhchocơthểphảnứng.
Chẳnghạn,bạnđangtảnbộtrênđườngvànhìnthấymộtcànhcâytosắpgãylìa.Lậptức,cáctếbàothầnkinhvàcácnộitiếttốbêntrongcơthểđượckíchthích;bộnãonhậnratínhiệunày(xúccảm)vàtruyềnđếnýthứccủabạn.Chínhvìvậy,bạncócảmgiácsợhãitrướcmốihiểmnguyvànhanhchóngtìmcáchthoátkhỏikhuvựcđó.
Hầuhếtcảmxúcđềulànhữngtínhiệuthoángqua,vàdovậysẽđượclưugiữdướitầngýthức.Tuynhiên,khicảmxúcđãtrởthànhýthức,nósẽtạonêncảmgiác.
Cảmxúcđếntừđâu?Córấtnhiềuluồngýkiếntranhcãivềnguồngốccủacảmxúc.Cảmxúc
cóbắtnguồntừbêntrongcơthểvàtácđộngđếnbộnão?Nãonhậnthứccảmxúcvàtácđộnglạicơthể?Haycảmxúcđượchìnhthànhbêntrongcơthểvàngaycảtrongnãobộ?
JackMeyer(1)chorằng:“Cảmxúchìnhthànhkhinhữngtrạngtháinhậnthức,trảinghiệmvàtưduynhấtđịnhxảyrađồngthời”.TheonhàkhoahọcAntoniaDamasio,cảmxúclà“nhậnthứccủatrạngtháicơthểhiệntại”.Chínhvìvậy,Damasiochorằngxúccảmbắtnguồntừbêntrongvàlàhìnhtháithểhiệntrạngtháinộitâmcủanãobộ.
Tuynhiên,khôngthểphủnhậntácđộngcủamôitrườngbênngoàiđốivớicảmxúc.Thôngtintừnhữnggì“mắtthấytainghe”hoặcnhậnthứcvềsựviệcđangdiễnraxungquanhcóthểtạorathayđổibêntrongcơthể.Vídụ,nếubạntrôngthấymộtđồngnghiệpđanghằnhọctiếnvềphíamình,hìnhảnhnàysẽtạonênmộtphảnứngtronghệthầnkinhcủabạnvàtácđộngđếntrạngtháibêntrong.Bộnãotiếpnhậndữliệutừcáctếbàothầnkinhvàchuyểncảmxúcthànhcảmgiáclosợ,bấtan.
Kýứcvàsuynghĩcũngcókhảnăngtạoxúccảm.Nghĩvềmộtchuyệnhãihùngcóthểkíchthíchnhữngphảnứngnộitiếtvàthầnkinhtựanhưbạnđangtậnmắtchứngkiếnsựviệcđó.Chẳnghạn,khinghĩvềcáchcưxửthôlỗcủamộtngười,bạncóthểcócảmgiácsợsệt.Thậmchí,cảmgiácnàycũngxuấthiệnkhibạnđọcmộtcâuchuyệntrinhthámlykỳhayxemmộtbộphimkinhdị.
Tươngtự,gợinhớmộtkýứcđặcbiệtnàođócóthểkhơidậynhữngcảmxúcmãnhliệt.Khihồitưởngvềmộtkhoảnhkhắchạnhphúc,mộtkỷniệmngọtngàohaynhữngphútgiâyđặcbiệtnàođótrongcuộcsống,thìngaylúcnàytrongbạncũnglennhẹmộtcảmgiácvuisướngvàấmáp.Vídụ,cảmxúctựhàotrongngàytốtnghiệp,niềmhứngkhởikhicóđượcmộtcôngviệcmơướchaynỗixúcđộngtrongngàycướisẽsốnglạitrongtâmtríbạnmỗikhibạnnhớđếnnhữngsựkiệnđó.
VaitròcủacảmxúcCảmxúctạonênýnghĩacủasựviệc.Nếuvôcảm,bạnsẽhànhđộngtự
phátvàcứngnhắctrướcnhữngviệcxungquanhmàkhôngkiểmsoátđượcphảnứngcủabảnthân.Nhưvậy,bạnsẽthiếuđiđộnglựchoặcđammêđểtheođuổimụctiêuhoặckhátvọngcủamình.
Cócảmxúcđồngnghĩavớiviệcnhữngthôngtinmớitiếpnhậncómốitươngquanvớinhữngtrảinghiệm,khátvọngvàướcmơcủabạn.Cảmxúccònmanglạichobạnkhảnăngứngxửđúngmựctrongnhữngtìnhhuốnggặpphải.
Cảmxúcrấtcầnthiếttrongviệchìnhthànhkýứcvàthunhậnkiếnthức.Cảmxúcthôithúcbạntìmtòinhữngtrithứcmớivànỗlựcđạtkếtquảtốtnhất,đồngthờigiúpbạntránhcăngthẳngvànhữngmốinguyhại.
Cảmxúcchínhlàchìakhóagiúpbạnhòanhậptrongcácmốiquanhệgiaotiếpxãhội.Giọngnói,nétmặtvàcửchỉcơthểsẽđóngvaitròtruyềnđạtsuynghĩcũngnhưxúccảmcủabạnđếnmọingười.Ởbấtkỳnơinàotrênthếgiớivàtrongbấtkỳmộtnềnvănhóanào,mốiliênkếtmậtthiếtgiữanétbiểucảmtrêngươngmặtvớiviệcbiểulộcảmxúcnhưvuivẻ,giậndữhaysợhãiluônluôntồntại.
Cảmgiáclàgì?Cảmgiácbắtnguồntừnănglượngvậnhành(e-motion)vàđượcchuyển
hóathànhcảmgiácthựcthôngquanhậnthứcchủquan.Khảnăngnhậnbiếtcảmgiáccủabạncaohaythấpdựavàomứcđộthônghiểuvàhòahợpgiữabạnvàcơthể.Mộtsốngườicókhảnăngnhậnthứcnhữngđiềuhọđangcảmthấyrõhơnnhữngngườikhác.
Hãycùngtìmhiểubaloạicảmgiácsauđây.1.CảmgiácsinhlýHầuhếtchúngtađãquáquenvớicảmgiáclạnh,đóihoặcmệtmỏi.Đâylà
nhữngcảmgiácrấtthườnggặp.Khicósựthayđổivềnhiệtđộởmôitrườngxungquanh,áplựccôngviệchoặcnồngđộđườngglucosetrongcơthể,cáccơquanvàvùngcơthểnhạycảmsẽtruyềntínhiệuvềnão.Nhữngkhicăngthẳnghoặcgiậndữ,bạnsẽthấyngườinóngbừng,đổmồhôitay,cothắtbụng,thởgấphoặchụthơi.Cònkhiphảiphátbiểutrướcđámđông,cóthểbạnsẽthấytimđậpnhanhvàmạnhhơn.
Nhữngcảmgiácsinhlýnàycóthểrấtmạnh,vànhịptimlàmộttrongnhữngtínhiệuchínhxácnhấtđượctruyềnvềnão.Trongchươngsau,bạnsẽtìmhiểuvềcáchtácđộngcủanhịptimđốivớicơthể.Vàởchương4,bạnsẽbiếtcáchkiểmsoátnhịptimmộtcáchhiệuquảbằnghơithở.
2.TrựcgiácHẳnbạntừngtrảiquanhữngkhoảnhkhắcmàbảnthâncảmnhậnrấtrõ
điềugìnênlàm,điềugìkhông.Chúngtavẫngọiđólà“linhcảm”hoặctrựcgiác.Chínhtrongnhữngkhoảnhkhắcđó,bạncảmthấymìnhsởhữugiácquanthứsáu.Đóchínhlàtrựcgiác–mộtloạicảmgiácđếntừbêntrong.Họccáchtinvàoloạicảmgiácnàykhôngchỉgiúpbạncóđượcnhữngquyếtđịnhđúngđắnmànócònrấtquantrọngvàhữuíchkhibạntiếpxúcvớinhữngngườixungquanh.
3.CảmgiácthuộcvềcảmxúcCó6loạicảmgiáccơbảnsauđây:
Hạnhphúc
Chánghét
Ngạcnhiên
Buồnbã
Giậndữ
Sợhãi
Cónhiềutrạngtháivàngôntừđểgánchomộtngườikhichúngtanhậnxétvềhọ.
TiếngAnhcókhoảngtừ3.000đến4.000từmiêutảtrạngtháitâmlýcon
ngườitheohướngtíchcựclẫntiêucực,vàmỗitừnàyđềumangmộtsắctháiriêng.
Mỗicảmgiácđềuriêngbiệtvàsẽlưuchuyểnquacáchệthốngkhácnhautrongcơthể.Việcđịnhdanhmộtcảmxúcnàođóvànhậnrađườngđicủanórấtquantrọng,đồngnghĩavớiviệcbạncóthể:
•Táihiệnnhữngcảmxúctíchcựcvàtrởnênkhéoléohơn.
•Phânbiệtđượcranhgiớimongmanhgiữacảmgiácbựcmìnhvàthấtvọng,vàvìvậycóthểchọncáchphảnứnghayhànhđộngphùhợpnhất.
Hãyápdụngbàitậpsauđâyvàbắtđầuphânđịnhcảmxúccủabảnthânmình.
BàitậpmôtảcảmgiácHãyxácđịnhnhữngcảmgiáctíchcựcmàbạncảmthấyquenthuộc,chẳng
hạn:1.Nhớvềmộtkhoảnhkhắcmàbạncảmthấytựhào.2.Hồitưởngcảmgiáchãnhdiệnđó(bạnsẽlàmđiều
nàydễdànghơnkhinhắmmắt).3.Bâygiờ,hãytựhỏibảnthân:
Nóởđâu?
Kíchthướccủanóthếnào?
Nómàugì?
Cóâmthanhkhông?
Cónhiệtđộkhông?
Cảmgiácnàyđạtđếnmứcđộnào?
Nódichuyểnnhưthếnàotrongcơthể?
Nóbiếnmấtkhỏicơthểrasao?
Cóđiềugìđặcbiệtcầnchúýkhông?
4.Ghilạinhữngcâutrảlờicùngnhữngcảmgiáctíchcựcmàbạncảmnhậnđược.
5.Khiđãquenvớiviệcxácđịnhcảmgiác,hãytậpluyệnđểlantỏacảmgiácđótrongcơthể.Dầndần,mọiviệcsẽtrởnêndễdànghơnvàbạncóthểtạoracảmgiácchomìnhbấtkỳkhinàobạnmuốn!
Cảmxúctácđộngđếnbạnvàmọingười
nhưthếnào?TâmtrạngcủabạnTâmtrạnglàmộttrạngtháitinhthầncóxuhướng
kéodàitươngđốilâu.Tâmtrạngcóthểkéodàinhiềugiờ,nhiềungàyhoặcthậmchínhiềutuần.Bạnkhôngthểngăntâmtrạngnhưngcóthểkiểmsoátnó.
Theođịnhnghĩachung,tâmtrạnglàtrạngtháitíchcựchoặctiêucựcvàbạncóthểdễdàngthểhiệnthànhtrạngtháitâmlýtốthayxấu(chẳnghạnnhư“Hômnaytôithấyrấthứngkhởi”hoặc“Tôikhóchịucảngàynay”).Tâmtrạngchobiếtbạnsẽcảmthấythếnàotrướcmộtsựviệcnàođó:thoảimái,dễchịu,buồn,vui,cáukỉnh…
Tâmtrạngkhácvớitínhkhívàtínhcách–haiđặctínhnàytổngquáthơnvàtồntạilâuhơn.Tuynhiên,tínhcáchlạcquanhaybiquansẽcóxuhướngchiphốitâmtrạng,chẳnghạnnhưkhibạnnghĩ“cốcnướcđầymộtnửa”thìmọichuyệnsẽrấtkhácsovới“cốcnướcvơimộtnửa”.
Tâmtrạngthuộcvềtrạngtháibêntrong,khôngảnhhưởngnhiềuđếncôngviệchiệntạicủabạnvàchỉtồntạitrongthờigianngắn-vàigiờhoặcvàingày.Nhữngngườixungquanhcóthểnhậnbiếtvàxácđịnhtâmtrạngcủabạnthôngquacáchbiểulộ,ứngxửvàhànhvicủabạn.Chínhvìthế,tâmtrạngcủabạnsẽảnhhưởngđếnmọingười.Nếutâmtrạngtíchcực,bạnsẽtácđộngtíchcựcđếnngườikhác;ngượclại,bạnsẽgâyảnhhưởngtiêucực.
Làmchủtâmtrạnglàmộtđiềuquantrọngtronggiaotiếpứngxử.Nhiềucuộcnghiêncứuđãchỉrarằngcáchđiềuphốicảmxúccủamộtngườisẽquyếtđịnhmứcđộthiệncảmcủangườikhácdànhchohọ.Nếubạncóthểkiểmsoátvàổnđịnhtâmtrạng,mọingườisẽcảmthấythoảimáikhigiaotiếpvớibạnhơnsovớinhữngngườicótrạngtháitâmlýbấtổn.
SinhlýCảmxúclàyếutốquantrọngđốivớikhảnăngthểhiệnvàtrítuệcon
người.Tráivớinhữngquanniệmthôngthường,xúccảmkhôngxenvàotưduyduylý,nhưnglạirấtcầnthiếtchokhảnăngduylý.Tuynhiên,xúccảmcóthểảnhnăngkiểmsoátcácchứcnăngsinhlýcủamình.
Hãytưởngtượngbạnđangởtrongtrạngtháitâmlýtíchcực.Bạncảmthấyhứngkhởivàđammêvớidựánmàbạnđangthựchiện.Nguồnnănglượngbêntrongbạnđangcăngtràn,contimbạnđậptừnghồirộnrã,vàbạncảmnhậnrõnhữngtínhiệutruyềntừtimmạnhmẽhơnbaogiờhết.Đâyđượcxemlàtrạngtháitâmlýlýtưởng,còngọilà“trạngtháithốngnhất”.Lúcnày,bạnsẽsuynghĩthôngsuốtvàcóbiểuhiệnrấttốt.
Bâygiờ,hãytưởngtượngbảnbáocáogầnđâycủabạnkhôngđượcmọingườiđồngtình.Bạncảmthấynảnlòngtrướcnhữnglờiđánhgiá,tứcgiậntrướcnhữngcâuphêbìnhvàlolắngkhibiếtmìnhsẽphảidànhnhiềuthờigianđểchỉnhsửabảnbáocáo.Trênthựctế,nhữngcảmxúctiêucựcnàycũngđangtạoramộttácđộngbêntrongcơthểbạn.Bạncóthểcảmthấycothắtnhẹởvùngbụnghoặcnóngranởvùnggáy.Bạnthởgấpvàtimđậpnhanh.Rõràngcácchứcnăngsinhlýđangbiếnchuyểnvàcơthểbạncũngbắtđầu
xáotrộn.Kếtquảlànhữngtínhiệutruyềnvềnãobịsuyyếu,khiếnbạnkhósuynghĩrõràngvàđưaranhữngquyếtđịnhsángsuốt.
Trongtrườnghợpnày,cóthểnóicảmxúcđãtrởthành“kẻphárối”.Chúngkhiếncáchoạtđộngcủacơthểbịxáotrộn,làmsuyyếukhảnăngtưduyvàảnhhưởngđếntoànbộcơthểbạn.
Vậybạncóthểlàmgì?MộtphươngpháphữuhiệuởChương3sẽgiúploạibỏnhữngcảmxúctiêucựcvàngănbạnrơivàovùngtâmlýbấtổn.Tuynhiên,nhữngtìnhhuốngkhótránhkhỏithỉnhthoảngvẫnsẽxuấthiệnkhibạnrơivàotìnhtrạnghỗnloạn.Nhữnglúcđó,mộttrongnhữnggiảiphápnhanhnhấtđểquayvềtrạngtháicânbằnglàkiểmsoáthơithở.BạnsẽbiếtcáchkiểmsoáthơithởkhiđọcsangChương4.
SứckhỏeĐiềuchỉnhcảmxúccóthểảnhhưởngđếnsứckhỏevàcơthểtheocảhai
hướngtíchcựclẫntiêucực.Trongsuốtnhiềunăm,cácbácsĩđãphủnhậnảnhhưởngcủaxúccảmđối
vớisứckhỏeconngười.Tuynhiên,mộtmônkhoahọctươngđốimới–mônnghiêncứutâmthầnkinhmiễnnhiễmhọc(psychoneuroim-munology)–đãchỉramốiliênkếtsinhhọcgiữanãobộvàhệthốngmiễndịchđồngthờikhẳngđịnhtrạngtháitâmlýcóảnhhưởngđếnsứckhỏe.MộtnghiêncứucủatrườngđạihọcHarvardđãđưaramộtbằngchứngkháthuyếtphụcvềmốitươngquangiữasứckhỏevàsựlạcquan.Nghiêncứunàytiếnhànhtrên122ngườimớiphátbệnhtim.Támnămsau,trongnhóm25ngườibiquannhấtcótới21ngườichết;trongkhiđó,nhóm25ngườilạcquannhấtchỉcó6ngườiquađời.
Nhữngxúccảmtiêucựcnhưthùhằn,chánnản,thấtvọngvàbiquancóthểkhiếncơthểdễdàngnhiễmbệnh.Nếukéodàivàtrởthànhthóiquenthìnhữngkiểuxúccảmnhưthếsẽgâyhạitươngtựnhưviệchútthuốclá.
Tráilại,nhữngngườisốnglạcquan,yêuđờicóthểđẩylùibệnhtật.Bằngchứnglàcórấtnhiềutrườnghợpphụnữbịungthưvúđãkhỏibệnhnhờbiếtcáchgiảitỏanhữngcảmxúctiêucựcnhưgiậndữ,sợhãi,buồnđauvàsầukhổ.
Chínhvìthế,bạnnênkiểmsoátxúccảmcủamìnhmộtcáchkhônngoanvàcốgắngloạibỏnhữngxúccảmtiêucực.Hãynhớsựcăngthẳngchínhlànguyênnhânchủyếuhiếnnhiềunhânviênquyếtđịnhnghỉviệc.Sựcăngthẳngcònliênquanmậtthiếtvớichứngtănghormonecortisol–loạihormonedotuyếnthượngthậntiếtra-khiếntăngnguycơmắcbệnhcaohuyếtápvàtimmạch.
SứcảnhhưởngcủabạnđốivớimọingườixungquanhBạncóthểthayđổicảmxúcvàchứcnăngsinhlýcủabảnthân.Tuynhiên,
cólẽbạnchưanhậnrarằngmìnhcòncókhảnăngthayđổixúccảmvàsinhlýcủanhữngngườixungquanh.
Nhiềunghiêncứuchothấyhaingườivớinhữngđiệubộkhácnhauvàolúcđầucóthểcókhánhiềucửchỉcơthểhoặchànhvitươngtựnhauchỉsaukhoảngmườilămphútchuyệntrò.
Điềunàyxảyraphầnlớnlàdokiểuvònghởcủahệlimbicvàxúccảmbêntrongnãobộcủaconngười.Vònghởcónghĩalàcơthểcủabạncóthểtruyềncáctínhiệucóthểlàmthayđổinồngđộhormone,nhịpngủ,chứcnăngtimmạch,vàcảchứcnăngmiễndịchtrongcơthểcủangườikhác.
Khilàmthayđổisinhlýcủamộtngười,bạncòncóthểthayđổixúccảmcủangườiđó.Bạncóthểkiểmnghiệmđiềunày.Chẳnghạn,mộtanhbạnđồngnghiệpđihọpvớivẻmệtmỏi,chánchường,cònbạnlạiháohức,lạcquan.Saumộtlúcchuyệntròcùngbạn,anhbạnđóbắtđầucảmthấykháhơn.
Cóthểnóimọingườirấtdễ“lây”tâmtrạngvàcảmgiáctừngườikhác.Xúccảmlannhanhnhưvirus,vànhữngtâmtrạngtíchcựcnhưvuivẻ,âncần,nồnghậucàngdễlantỏahơn.Việclantỏacảmxúccủabạndễđếnmứcnàophụthuộcvàokhảnăngbiểulộtâmtrạngthôngquanétmặt,cửchỉvàgiọngnóicủabạn.Càngcởimởvànhiệtthành,bạnsẽcàngkhiếnmọingườidễhòachungcảmxúcđóvớibạn.
Tâmtrạngảnhhưởngđếnhiệuquảlàmviệc,vìvậynếubạnmuốnthắtchặtmốiquanhệđồngnghiệp,thểhiệnsựcôngbằngvàcủngcốgiátrịdoanhnghiệp,hãychắcrằngbạnluônchânthành,lạcquanvàđầynhiệthuyết.
Tiếngcườicũnglàmộttínhiệuđặcbiệt.Nụcườilàánhbìnhminhchokẻngãlòng,làliềuthuốcnhiệmmầuvàlàchiếccầugắnkết.Nếuhaingườiđangcười,cónghĩahọđangcócùngmộtbướcsóng.Tínhiệuđượctruyềnđivàcóthểtạoramộtchuỗiphảnứngkhinóquétquamộtnhómngười.Cóthểbạntừngnghecâungạnngữ:“Nụcườilàtàisảnquýgiánhất”.Đâycũnglàtínhiệucảmxúcdễlantỏanhất.Hãytựkhámphábằngcáchthửmỉmcườivớimộtngườinàođósaungàyhômnayvàbạnsẽthấyrằnghọsẽdễdàngđáplạibạncũngbằngmộtnụcười.
Tựđánhgiákhảnăngnhậnthứctrítuệcảmxúccủabảnthân
HướngdẫnBạncóthểtựđánhgiáđượcmứcđộtrítuệcảmxúccủabảnthânthông
quaBảnghỏiEIvàChongchóngnănglượngEI.BảnghỏiEIcó7nhómkhảnăng,mỗinhómgồm5câuhỏi.Hãykhoanh
trònvàocâuthíchhợpnhấtvàtínhtổngsốđiểmcủacácôđãchọnvídụ:2+4+2+3+3=14).Bạnsẽghinhậntổngsốđiểmcủatừngnhómvàđánhdấukếtquảvào7cánhquạttươngứngvới7nhómkhảnăngtrongChongchóngnănglượngEIởcuốiChương2.
BảnghỏiEINhớđừngsuynghĩquákỹcàngkhichọnnhé.1=Sai2=Đúngmộtchút3=Kháđúng
4=Đúng5=Hoàntoànchínhxác
1.Tôicókhảnăngnhậnranhữngcảmxúccủamình. 12345
2.Tôibiếtkiềmchếkhiđanggiậndữ. 12345
3.Tôibiếtđượctâmtrạngmìnhcótácđộngđếnngườikhác12345
4.Tôicókhảnăngthểhiệncảmxúcmộtcáchphùhợp. 12345
5.Tôibiếtđượcnguyênnhânkhiến 12345
TỔNGĐIỂM:Nhậnthứcbảnthân
1.Tôihànhđộngquyếtđoánkhiđốimặtvớinhữngquyếtđịnhkhókhăn,baogồmcácvấnđềliênquanđếnnhânviên.
12345
2.Tôicókhảnăngchịuđượcáplựccao 12345
3.Tôicókhảnănggiữvữnglậptrườngtrongnghịchcảnh. 12345
4.Tôicókhảnăngvượtquathửtháchvànhữnglờichỉtrích. 12345
5.Tôibiếtcáchcânbằnggiữacôngviệcvàcuộcsống. 12345
TỔNGĐIỂM:Cânbằngcảmxúc
1.Tôiđủsứchoànthànhcácdựánvàcôngviệcđúngtiếnđộ. 12345
2.Tôicótháiđộsốnglạcquan. 12345
3.Tôicókhảnăngcânbằngnhữngmụctiêungắnhạnvàdàihạnmộtcáchhiệuquả12345
4.Tôicókhảnăngtheođuổimụctiêudùbịphảnđốihaynghingờ. 12345
5.Tôikhôngngãlòngkhimọithứkhôngnhưmongđợi. 12345
TỔNGĐIỂM:Độnglựcthúcđẩy
1.Trướckhiquyếtđịnh,tôilắngnghequanđiểmcủamọingười. 12345
2.Tôinhậnrakhinàongườikhácbuồnlòng. 12345
3.Tôicókhảnăngđặtmìnhvàohoàncảnhcủangườikhácvàhiểuđượccảmgiáccủahọ12345
4.Tôibiết“thuthập”nhữngýtưởngđểthựchiện. 12345
5.Tôicânnhắcnhữnggópýtừmọingườikhiraquyếtđịnh. 12345
TỔNGĐIỂM:Nhạycảmxãhội
1.Tôilắngnghequanđiểmcủangườikháckhithuyếtphụchọ. 12345
2.Tôinêuralýdothayđổihợplýkhithuyếtphụchọ. 12345
3.Tôithấydễthuyếtphụcngườikhácthayđổiquanđiểmcủahọ. 12345
4.Tôinhậnđượcsựhưởngứngkhiđưaraquanđiểmvềđườnglốivàmụctiêu.12345
5.Tôichắcchắnmìnhbiếtrõtừngngườinhưthếnàotrướckhithuyếtphụchọ. 12345
TỔNGĐIỂM:Sứcảnhhưởng
1.Tôiquyếtđịnhnhanhchóngkhicần. 12345
2.Tôicóthểđưaraquyếtđịnhmàkhôngcầnchờđủthôngtin.12345
3.Tôisẵnsànglàmtheophánquyếtcủabảnthân. 12345
4.Tôinêuralýdothayđổihợplýkhithuyếtphụchọ. 12345
5.Tôithấythoảimáikhimạohiểm. 12345
TỔNGĐIỂM:Trựcgiác
1.Tôitôntrọngnhữngchuẩnmựcđạođứccánhân. 12345
2.Tôigiữvữngnhữngquytắcđạođứckhiđưaraquyếtđịnh. 12345
3.Tôicưxửhợplýhợptìnhkhigiảiquyếtrắcrốikinhdoanh.12345
4.Tôilàtấmgươngđiểnhình. 12345
5.Tôichínhtrựcvàthànhthật. 12345
TỔNGĐIỂM:ÝthứcđạođứcChongchóngnănglượngEIChongchóngnănglượngEIchiathànhbảycánhquạt;mỗicánhquạt
tượngtrưngchomộttrongbảyyếutốcủathangđochỉsốcảmxúcHiggs&Dulewicz(2).Mỗicánhquạtđềucómốiquanhệhỗtươngvớinhauvàquantrọngnhưnhau.Bằngcáchdunghòađồngthờitấtcảbảyyếutố,bạnsẽtrở
thànhngườigiàutrítuệcảmxúc.Khiđãxácđịnhđiểmsốquabàikhảosátnănglựctrítuệcảmxúcởtrên,
bạncóthểbiết“cánhquạt”củamìnhcânbằngởmứcnào.Mứcđộđócóthểkhiếnbạnlolắng,ngạcnhiênhoặchàilòng.
Bâygiờđãđếnlúcxácđịnhvàcủngcốnhữngyếutốbạncần.
TómtắtChươngnàylàmsángtỏcuộcđốithoạinộitạigiữacơthểvàtinh
thầnđồngthờiđềcaobảnchấtcủatrítuệcảmxúc.Khiđãhiểuvàbiếtcáchdunghòabảnthân,bạnsẽcóthể:
•Nhậnrasựthayđổisinhlýcủachínhmình•Hiểurõtrựcgiáccủabảnthân•KhámphámọingócngáchcủacảmxúcBiếtrõnhữnggìđangdiễnratrongcơthểvàtinhthầncũngnhưsẵn
sàngđónnhậnnhữngđiềuxảyđếnbạnsẽcóthểkiểmsoátxúccảmvàđiềuchỉnhsinhlýcủabảnthân,nhằm:
•Thayđổicáchcảmnhận•Ảnhhưởngcáchtưduy•KiểmsoáthànhviứngxửĐiềunàycónghĩabạncóthểcủngcốkhảnăngthểhiệnbảnthân,
nângcaosứcảnhhưởngcủabạnđốivớingườikhácvàduytrìmộtlốisốnglànhmạnh.
Hãyhànhđộng!SaukhikhámpháChương1vàChương2,bạnsẽhiểuđượcmốiliên
kếttươnghỗgiữatinhthầnvàcơthể.Bạnsẽnhậnrarằngmìnhcóthểthamgiavàocuộcđốithoạinộitạivàbiếtcáchkiểmsoátcảmxúc,tư
duyvàhànhđộng.Đểhànhđộngdựatrêntrítuệcảmxúc,trướchết,bạncầnbiếtrõ
nhữnggìđangdiễnrabêntrongbạn,nhữngđiềucơthểmuốnnóivớibạn,nhữngđiềubạncảmnhậnvàcáchcảmnhậnđótácđộngđếnhànhviứngxửcủabạn.Đểtăngcườngkhảnăngtựnhậnthứcnày,hãythảlỏngcơthể,khôngápđặtsuynghĩ,cảmxúcvàcơthểcủamìnhngay“thờiđiểmhiệntại”.
Khảnăngtựnhậnthứcgiúpbạnxửlýtrởngạimộtcáchhiệuquảvàgiúpbạn:
•Tậptrungvàhướngthẳngđếnmụctiêu•Tintưởngvàotrựcgiáckhiraquyếtđịnh•Cảmthấythanhthảnkhisốngthậtvớichínhmình•Nhậnrahợptác,làmviệcvàtạoảnhhưởnglênngườikhácchẳng
phảilàmộtviệckhókhăn
Khảnăngnhậnthứclàyếutốnềntảngcủatrítuệcảmxúc.Khihiểurõcảmxúcvàcáchcảmxúctácđộngđếnmình,bạnsẽvữngtinvàsẵnsàngtiếpnhậnnhữngyếutốtiếptheo.Trênthựctế,cóthểkhẳngđịnhmộtcáchkháchquanrằngkhảnăngnhậnthứcbảnthânlàtinhhoacủatrítuệcảmxúc.
Chương2đãgiúpbạntìmhiểucảmxúclàgìvàchúngbắtnguồntừ
Chương3
Nhậnthứcbảnthân
TìmhiểuvềcáctrạngtháicảmxúcTrongchươngnày,bạnsẽtiếptụctìmhiểuvàkhámphánhữngcảmxúc
củachínhmìnhvàcáchcảmxúctácđộngđếnbạntừngngày,từngphút,từnggiâytrongcuộcsống.Bạnsẽhiểurõxúccảmtạonên“tâmtrạng”bằngcáchnàovàtácđộngcủanhững“tâmtrạng”đólênchínhbảnthânbạnvàmọingười.
Khiquenvớiviệcđoánđịnhcảmgiácvàtâmtrạng,bạnsẽnângtầmnhậnthứcvềtrạngtháicảmxúccủabảnthânvàquyếtđịnhđượcliệucảmxúcnàycógiúpbạnđạtkếtquảkhảquanhaykhông.
KếtthúcChương3,bạnsẽ:•Hiểurõkhảnăngnhậnthứcbảnthân.•Nhậnranhữngtrạngtháicảmxúctíchcựclẫntiêucực.•Tintưởngrằngbạncókhảnăngkiểmsoáttrạngtháicảmxúcvàtrạng
tháicảmxúccủamộtngườicóthểthayđổi.•Xácđịnhkếhoạchpháttriểntoàndiệnbảnthân.
Nhậnthứcbảnthânlàgì?TheoHiggsvàDulewicz,nhậnthứcbảnthânlà“Khảnăngtựthấuhiểu
cảmxúccủamộtngườivàkhảnăngnhậnracũngnhưkiểmsoátnhữngcảmxúcnàytheocáchmàngườiđócảmnhậnvàcóthểkiểmsoátđược.Yếutốnàybaogồmcảmứcđộniềmtincủahọvàotácđộngcủaxúccảmtrongmôitrườnglàmviệc”.
Bạnbiếtđó,đọcvàgiảithíchđịnhnghĩalàmộtchuyện,nhưngápdụngvàothựctếcuộcsốnglạilàchuyệnkhác.Đểlàmđượcđiềuđó,hãydànhchútthờigiansuyngẫm:
•Bạnrútrađượcđiềugìtừđịnhnghĩatrên?•Đâulànhữngtừkhóavàcụmtừquantrọng?•Vìsaonhữngthôngtinnàycầnthiếtchobạn?
Vàbạnsẽthấyrằng,nhậnthứcbảnthânlàkhảnănghiểurõcảmxúccủachínhmìnhtạibấtkỳthờiđiểmnàovànhậnthứcmộtcáchđầyđủcảmxúcđótácđộngđếnmìnhvàmọingườirasao.Đócònlàkhảnăngđiềuchỉnhcảmgiác,khảnăngnhậnravàhiểurằngcảmgiáccóthểthayđổivàvìsaolạinhưvậy.Nhậnthứcbảnthâncũnglàkhảnăngbiếtđượcsuynghĩ,cảmgiácvàhànhvicủabảnthânmình.
Hiểurõđượcđiềunày,bạnsẽcókhảnăngdunghòacuộcsống,biếtcáchứngxửphùhợptrongtừnghoàncảnhvàcónhữngtácđộngnhấtđịnhđốivớingườikhác.
Mộtngườichưanhậnthứcrõvềbảnthânsẽphảnứngthếnàokhihọmấtbìnhtĩnh?Sauđâylàvídụvềcáchcưxửcủamộtđồngnghiệpmàcóthểbạnđãtừngthấy.
•Anhấytungchânđámạnhvàocánhcửa.•Anhấynémchiếcđiệnthoạidiđộngbayvèoqua
mànhìnhmáytính.•Côấyđiquanhphòng,càunhàutứctốivềmộtkẻ
nàođó.•Côấymímmôi,mặtlạnhnhưtiền,khônghềthốtlênmộttiếngnào.Bạnđãbaogiờởtrongtìnhhuốngtươngtựchưa?Cólẽkhônghoàntoàn
giốngnhưthế,nhưngmộtlúcnàođótrongcuộcsống,bạnsẽtrảinghiệmqua.Dùrằnghànhviđókhôngtrựctiếpnhắmđếnriêngbạn,nhưngbạnvẫncónhữngphảnứngcánhânđốivớihànhviđó,tùytheomứcđộcủahànhđộngmàbạnnhậnđược.
Hãynghĩxemnhữnghànhvitrênsẽtácđộngthếnàođốivớibạnvànhữngngườicómặt.
Trướctiên,mọingườitrongvănphòngmấttậptrungvàcôngviệcbịgiánđoạn.Mọingườisẽnghĩrằng:“Cóchuyệngìvậy?Anhấy/côấyvừagặpphảichuyệngìà?”.
Thứhai,hànhvigaygắtđóngaylậptứckhiếnngườikháccảmthấybấtan.Mộtsốngườicóthểxemđâylàtháiđộhằnhọcvàtựbiếttránhxa,trongkhisốkháclạilolắngvềtháiđộcăngthẳngcủangườiđồngnghiệpvàsẽmuốnlàmmộtđiềugìđó.Trigiáclàmnảysinhcảmxúc,vànhữngcảmxúcnàylàriêngbiệtđốivớimỗicánhân.
Bạnthửmườngtượngdiễnbiếntrêntrongđầumìnhxem.Bạncónhìnthấychuyệngìđangdiễnrakhông?Bâygiờ,hãycảmnhậnnhưmìnhđangtậnmắtchứngkiến.Cảmgiácđócókhiếnbạnthayđổitâmtrạng?
Khôngkhíbứcbốichỉdiễnratrongchốclát,songcóthểkhiếncảvănphòngngậptrongtâmtrạnguám.Thếnhưngđồngnghiệpcủabạncóthểchẳnghaybiếtrằngbầukhôngkhílàmviệcđãthayđổivàmọingườitrongvănphòngđềurơivàotrạngtháirốiloạncảmxúcbởichínhxúccảmvàhànhvicủaanhấy/côấy
BàitậpvềsựtácđộngcủahànhviHãynhớvềmộtkhoảnhkhắcmàbạntừngtrảinghiệmtrongmộttình
huốngtươngtựkhihànhviứngxửcủamộtngườinàođótácđộngsâusắcđếnbạn.
Sửdụngmẫugợiýsauđây,ghinhậnthôngtinđểbạncóthểthamkhảovềsau.
Điềugìđangdiễnra?Bạnnhìnthấygì?Bạnngheđượcgì?––––––––––––––––––––––––––––––––––––Khiđóbạnnghĩgì?Bạnnóigìvớichínhmình?––––––––––––––––––––––––––––––––––––Chuyệnđókhiếnbạncảmthấythếnào?Bạntrảiquanhữngcảmxúcgì?––––––––––––––––––––––––––––––––––––Chuyệnđókhiếnbạnứngxửrasao?Bạncóthoáiluitrongtìnhhuốngđó?Bạncóhàilòngvớiviệcmìnhđã
làm?––––––––––––––––––––––––––––––––––––Khiđãbiếttácđộngcủamộtngườinàođólênbảnthânbạn,hãynhớlại
lúcmàhànhvicủabạntácđộngđếnngườikhác.Hãysửdụngmẫugợiýởtrênvàghinhậnnhữngsuynghĩcũngnhưcảmxúccủamình.Bạncóthểthêmmộtsốcâuhỏimởnhư:Bạncónhậnthứcđượcphảnứngcủanhữngngườixungquanh?Nếucó,họđãlàmgì?
BàihọcrútratừbảnthânHãyghirabađiềuchủchốtmàbạnhọcđượctừchínhbảnthânmình.
1.–––––––––––––––––—2.–––––––––––––––––—3.–––––––––––––––––—
Vìsaonhậnthứcbảnthânlạiquantrọng?
Nhìnlạivàđánhgiánhữngtrảinghiệmtrongquákhứlàmộttrongnhữngnguyêntắcchủđạocủanhậnthứcbảnthân,bởivìđiềunàygiúpbạnnhìnthấunhữngphảnứngvàcáchứngxửcủamìnhđốivớimọingườivàtrongnhiềutìnhhuốngkhác.Cànghiểubảnthân,bạncàngcócơsởđểpháttriển,củngcốnănglựccánhânvàthắtchặtcácmốiquanhệvớimọingười.Bạnsẽtrởnênkhéoléohơn;nóicáchkhác,bạnsẽbiếtrõmứcđộtrítuệcảmxúcmàmìnhcóthểđạtđếntrongbấtkỳtìnhhuốngnào.
Đếnđây,bạncóthểđặtcâuhỏi:“Tôicóthểlàmgìđểnângcaokhảnăngnhậnthứcbảnthân?”.
Câutrảlờisẽlà:hãylắngnghevàphântíchbảnthânnhiềuhơnvàyêucầumọingườixungquanhchobạnýkiếnphảnhồi.Chươngnàycungcấpmộtsốphươngpháphữuhiệunhằmgiúpbạnngàycàngthấuhiểubảnthânmìnhhơn.
Điềugìảnhhưởngđếnnhậnthứcbảnthân?
Sựnhậnthứcbảnthâncóthểbịtácđộngbởinhữngtínhtrungthực,dámchấpnhận,hiếukỳvàlòngnhiệttình.
TínhtrungthựcBạnsẽsángsuốthơnnếuchânthậtvớichínhbảnthânmìnhtrongsuy
nghĩ,cảmgiácvàhànhđộng.Hãynhậnrõnhữngcảmgiácthậtcủabạn,ngaycảkhiđólàcảmgiácđaubuồn.Nhưvậy,bạnsẽcóđủbằngchứng“sống”đểcóthểpháttriểntrítuệcảmxúccủamình.
Lờikhuyên:Vàomỗicuốingày,hãydànhthờigianđểbìnhtâmsuyngẫmnhững
chuyệndiễnratrongngày-nhữngchuyệntốtđẹp,suônsẻvàcảnhữngchuyệnbạnmuốnthayđổi.Nênghinhậnnhữngsuynghĩcủamìnhvàosổtayđểcóthểxemlạikhicần.Đôilúc,bạnsẽpháthiệnthấymìnhsẽcócáchcưxửkhácnếutìnhhuốngrơivàomộtthờiđiểmkhác.TínhdámchấpnhậnKhitiếpnhậnthôngtinphảnhồi,cóthểmộtsốphảnhồinằmtrongdựliệu
củabạncònmộtsốkháckhiếnbạnbấtngờ.Dùvậy,tấtcảphảnhồiđềuhữuích.Nếukhôngcónhữngnhậnxét,đánhgiátừngườikhác,bạnsẽkhôngbaogiờthậtsựhiểuvềsứcảnhhưởngcánhâncủachínhmình.
Lờikhuyên:Khitiếpnhậnthôngtinphảnhồi,hãyyêucầulờiphảnhồiđóthậtchi
tiếtvàcụthể.Chẳnghạn,nếubạnmuốnbiếtkhảnănglắngnghecủabạnnhưthếnào,hãynhờmộtđồngnghiệpquansátcáchbạnlắngnghetrongcuộchọp,vàsauđóyêucầuhọđưarađánhgiávànhậnxét.TínhhiếukỳTínhhiếukỳvàmongmuốnkhámphábảnthângiúpbạntìmkiếmcâutrả
lờichocáccâuhỏivìsaomọiviệclạidiễnra,bạnđãphảnứngnhưthếnào,tạisaolạiphảnứngnhưthếvàbạncóthểlàmgìđểhoànthiệnchínhmình.
Lờikhuyên:Cốgắnglàmsốngdậytínhhiếukỳítnhấtmộtlầntrongngày,bằng
cáchđặtranhữngcâuhỏimangtínhkhámphávàsẵnsàngđónnhậnmọiđiềumìnhtìmra.LòngnhiệttìnhTrungthực,hiếukỳvàdámchấpnhậnvẫnchưađủ.Bạncòncầnsẵnlòng
vànhiệttìnhđónnhận,thuthậpthôngtinđểhọchỏivàlàmtheonhằmpháttriểntrítuệcảmxúcchochínhbảnthânmình.
Lờikhuyên:Khôngcólòngnhiệttìnhhọchỏi,bạnsẽkhôngbaogiờnhậnratiềm
năngtrítuệcảmxúccủabảnthânmình.BàitậpđánhgiálòngnhiệttìnhhọchỏiHãyđánhgiácảmxúchiệnthờicủabạntrongthangđotừ1đến10đốivới
3yếutốsau:
Bâygiờbạnhãynhânđiểmsốtrongbaôvuôngtrênvớinhauvàghinhậnkếtquảvàoôbêndưới.
Bàitậpnàysẽchobạnbiếtlòngnhiệttìnhhọchỏicủabạnởmứcnào.Điểmsốtốiđacủabàitậpnàylà1000(10x10x10)vàbạncầnđạtđượcsốđiểmtừ700trởlên.
Nếuđiểmsốthấphơn700,hãykịpthờixácđịnhđâulànguyênnhânvàxemxétnhữnggiảiphápcóthểgiúpbạncảithiệntìnhhình,nhờđóbạnsẽtăngdầnlòngđammêhọchỏicủachínhbảnthânbạn.
NếuđiểmsốphầnNănglượngcủabạnthấp,hãyuốngthậtnhiềunước,đứngthẳngngười,đitớiđilui,hítthởkhôngkhítronglànhvànghĩđếnnhữngđiềutốtđẹp!
NếuđiểmsốphầnCởimởcủabạnthấp,hãytựhỏivìsaovàđâulàlýdokhiếnbạnhoàinghivàmấtlòngtin.Nếukhôngthểvượtqua,bạnhãyngừng
lạivàchỉđọctiếpkhibạnởtrongmộttrạngtháitinhthầntốthơn.NếuđiểmsốphầnTậptrungcủabạnthấp,bạnthửthayđổimôitrường
xemsao.Hãyloạibỏtấtcảcácràocảntừbênngoài(tiếngồn,vịtrí…)lẫnbêntrong(mốibậntâm,vấnđềtồnđọng…).
Nhậnthứcbảnthântácđộngđếnmọingườinhưthếnào?
Nhữngthayđổitrongtínhcáchvàhànhđộngcủabạnsẽđượcmọingườixungquanhchứngkiếnvàcảmnhận.Nhưngnếukhôngcósựnhậnthứcbảnthân,bạnsẽkhôngbiếtđượccáchhànhxửcủamìnhtácđộngnhưthếnàođếnmọingười.Bạncũngkhôngbiếtmìnhđanggâyramộttácđộngtiêucựcvàđiềunàysẽảnhhưởngđếnnhữngmốiquanhệlâudàicủabạnvềsau.
Chẳnghạn,khiđangchịunhiềuáplực,bạncóthểkhôngbiếtmìnhsẽcưxửrasao.Bạncóthểtrởnênthấtvọng,chánnảnvàbuộcbảnthânphảilàmmộtsốviệcmàbạnkhônghiểurõ.Dùbạnphảnứngthếnàođichăngnữa,mọingườicũngnhìnthấyvàcảmnhậnđượcsựthayđổitrongconngườibạn.
Đểnângcaokhảnăngtựnhậnthức,bạncầnbiếtmọingườiđangnghĩvềbạnnhưthếnào.Nhưvậy,bạnsẽcóthểthayđổiphảnứngcủamìnhvàloạibỏtácđộngtiêucựccủabạnđốivớingườikhác.
Lờikhuyên:Hãyyêucầumọingườichỉranhữnglúcbạncưxửkhácthường.Hãyhỏivềcảmgiáccủahọtrongnhữnglúcnhưthế.Chiasẻcảmgiáccủabạnvàtìmhiểuxemhọmuốnbạnphảnứngnhưthếnàođểbạncóthểthayđổitheochiềuhướngtíchcực.
NhậnthứcbảnthânđểsốngchanhòaCácbướcthựchiện
1.GhinhậnlạiđiểmsốphầnNhậnthứcbảnthântrongBảnghỏiEIởChương2vàoôbêndưới.
2.Bâygiờ,bạnđãhiểuhơnvềkhảnăngtựnhậnthứccủamình,hãyghisốđiểmvàocánhquạtNhậnthứcbảnthanởtrên.Điểmsốnàynóilênmứcđộnhậnthứcbảnthândựavàotrigiáccủabạn.
3.Ngẫmnghĩvềnhữngghinhậntrongnhậtkýcảmxúccủabạn(phầnnàysẽđượcgiảithíchrõhơntrongmục“Cáchoạtđộngpháttriểncánhân”)vànếubạntìmragiảiphápcủngcốkhảnăngnhậnthứcbảnthân,hãydànhchútthờigianđểkịpthờighinhậnnhữngýtưởngđó.Bạncóthểthựchiệntheoquytrình:làmmới,dừnglạivàtiếptục.
•Làmmới–bắtđầusửdụngngônngữtíchcựcđểthayđổicáchcảmnhậnkhinhậnrarằngmìnhđangởtrongtâmtrạng“tồitệ”hay“buồnbã”.
•Dừnglại–ngừnglại,lắngnghecảmgiáccủangườikháckhibiếtrằngcảmxúccủamìnhcótácđộngđếnhọ.
•Tiếptục–tiếptụcyêucầumọingườinhậnxétvềnhữngcảmxúcvàtâmtrạngcủabảnthânbạn,đặcbiệtnhữngcảmxúcđóđãtácđộngđếnhọnhưthếnào.
4.SửdụngCửasổJoharitrongphầnPhụlụcvàsuyngẫmvềcáchcưxửcũngnhưcảmnhậncủabạn.Ghinhậncáchànhvi(trongô1)vàcảmxúc(trongô2)củabảnthân.SauđâylàmộtvídụmẫucủaphiênbảnJohari.
5.Nhậnthứcbảnthântạorasứcảnhhưởnglênngườikhác.Đểthấuhiểuđiềunày,bạncầnyêucầumọingườichiasẻsuynghĩcủahọvềcáchứngxửcủabạn.HãychọnbốnngườimàbạnbiếtrõtạinơilàmviệcvàdùngnămcâutrắcnghiệmtrongphầnNhậnthứcbảnthâncủaBảnghỏiEI(Chương2)làmgợiýđểcùngnhauthảoluận.Phảnhồicủahọsẽmanglạichobạnnhiềuthôngtinquýgiá.
6.Hãytiếptụchoànthànhôsố3vàghinhậnlạinhữngđiềumàtrướcđâybạnchưanhậnravềbảnthânmình.Giátrịthựccủabàitậplàgiúpbạnkhám
phánhữngđiềumàbạnchưatừngbiếtđếnvềconngườicủabạn.7.Dựatrênnhữngkhámphácủabạn,hãythườngxuyênnhìnlạinhững
điềubạnđãghinhận,vànếucầnthiết,hãythựchiệnlạiquytrìnhlàmmới,dừnglạivàtiếptục.
Bâygiờ,bạncóthểhọccáchnhậnthứcbảnthânđểcócuộcsốngchanhòathôngquacáchoạtđộngpháttriểncánhânsauđây.
Cáchoạtđộngpháttriểncánhân1.ViếtnhậtkýcảmxúcMộttrongsốnhữngcáchhữuhiệunhấtđểnângcaokhảnăngnhậnthức
bảnthânvàtậphợpcácthôngtinvềbảnthânchínhlàduytrìviệcviếtnhậtkýcảmxúc.Nhậtkýcảmxúcgiúpbạnnhậnramứcđộtrítuệcảmxúccủabạnđãảnhhưởngđếnbạnnhưthếnàotrongmôitrườnglàmviệc.
Hãydànhriêngmộtquyểnsổtaydùngđểghinhậntâmtrạngcủamình.Cốgắngduytrìtrongthờigianhaituầnvàdùngcácgợiýdướidâyđểghinhậncảmxúccủabạntrongnhữngtìnhhuốngkhácnhau.
Hãythànhthậtvớichínhmình.Tấtcảthôngtinđềucógiátrịvìchúngcungcấpchobạnnhữngdữliệu“sống”màbạncầnkhiđồnghànhcùngquyểnsáchnày.
Nhữngcảmxúccủatôi•Xácđịnhcảmxúcmàbạntừngtrảinghiệm•Miêutảtìnhhuốngbạnđãtrảiqua•Xácđịnhđiềugìlàmnảysinhcảmxúc•Bạncóđểýđếncảmgiácvàcáchcưxửcủamìnhhoặclờinhậnxétcủa
aiđóvềtâmtrạng/hànhvicủamìnhkhông?•Ghinhậnnhữngthayđổisinhlýcủabảnthân•Cảmxúcnàykéodàibaolâu?•Theobạn,cảmxúcnàylàtíchcựchaytiêucực?•Nếuchorằngcảmxúccủamìnhlàtiêucực,bạnđã
xửlýnhưthếnào?•Bạnthểhiệncảmxúcnhưthếnào?(la,hét…)•Xúccảmnàytácđộngđếnngườikhácnhưthếnào?•Nếuchorằngcảmxúccủamìnhlàtíchcực,bạnđã
xửlýnhưthếnào?•Bạnthểhiệncảmxúctíchcựccủabạnnhưthếnào?
(hát,cười…)•Xúccảmnàytácđộngđếnngườikhácrasao?Saubahoặcbốnbàighinhận“Nhữngcảmxúccủatôi”,bạnhãyđọclại
tấtcảvàghichúnhữngxuhướngtâmlýlặplạihoặctươngtự.Nếubạnnhậnramộtvàitâmtrạng,cảmgiácvàhànhviđặcbiệtnàođó
màbạnthườngcóhơnnhữngngườikhác,đừngquênghichúvàonhậtkýcảmxúc.
Lúcnày,hãytựhỏimình:“Điềugìtạoranhữngcảmgiácnày?”.Cáchnàysẽgiúpbạnxácđịnhmốitươngquangiữatrạngtháicảmxúcvànguyênnhânchúngnảysinh.Chẳnghạn,đâylàmộtsốđiềubạncầnquantâm:
•Ai?•Làmgì?•Khinào?Trongkhitiếptụcđồnghànhcùngquyểnsáchnày,bạnsẽtìmracáchác
địnhnhữngcảmxúccủamìnhcũngnhưnguyênnhânbạncónhữngcảmxúcđó.
2.Rènluyệnkhảnăngứngbiến“Trạngtháicảmxúc”làmộthiệntượngmàbạnsẽtrảinghiệmliêntục
trongsuốtcuộcđời.Nhưngkhônggiốngnhưtâmtrạng,trạngtháicảmxúcsẽkhôngkéodàiquálâu.
Cónhữnglúcbạnthểhiệncảmxúctíchcựchayứngbiếnnhanhnhạynhưngcũngcólúcbạnthểhiệncảmxúctiêucựchaythíchứngchậmchạp.Kháiniệm“ứngbiến”ởđâymangnghĩa“trạngtháitâmlýgiúpbạncómộtcuộcsốngdễdànghơn”.
Nhiềungườichorằngtrạngtháicảmxúcđượctạonênbởinhữngtìnhhuốngkhôngthểkiểmsoát,nhưngthựctếđãchứmgminhchínhbạnđãtạonêntrạngtháicảmxúcchomình.Điềunàycónghĩabạncókhảnăngthayđổitâmlýbấtkỳkhinàobạnmongmuốnvàcóthểrènluyệnđểtăngkhảnăngứngbiếntrongcuộcsống.
Haitrongsốnhữngcáchhiệuquảđểđạtđếnkhảnăngứngbiếnnhanhnhạychínhlàthayđổinhữngđiềubạntựnhủthầmvớibảnthânvàcủngcốniềmtinvàochínhbảnthânmình.
CuộcđốithoạinộitâmĐâylàcuộcđốithoạimàtrongđóbạncóthểtròchuyệnvớichínhbạn
suốtcảngày.Hãydừnglạivàlắngnghe!Bạncónghethấychínhmìnhkhông?Hãytựhỏibảnthân:“Điềutôiđangnghethấykhiến
tôilạcquanhơnhaybiquanhơn?”Mộtvàicuộcđốithoạitrongtâmtríbạncóthểkhôngmanglạiíchlợigì
khichỉxoayquanhnhữngcảmgiáctiêucực.Nhữngcảmgiácnàysẽgópphầntạonêntâmtrạngcủabạnvàtâmtrạnglạidẫnđườngchonhữnghànhđộngkhônghaysauđó.Khitâmtrạngkhôngtốt,bạncóxuhướngnóinhữngcâugaygắtnhư:“Tôithậtsựsợhãikhihọnghĩthế”,“Việcnàykhiếntôiđiêntiết”,hoặc“Tôikinhngạctrướcnhữngđiềuđãnghethấy”.
Chỉđơngiảnbằngcáchthayđổicườngđộbiểucảmcủangôntừhoặcnhữngcâumàbạntựnhủvớichínhbảnthânmình,bạncóthểthayđổisựtácđộngcủachúnglêntâmtrạngcủamình.
Sauđâylàmộtvàigợiýgiúpbạngiảmthiểutốiđanhữngtácđộngtiêucựctừngôntừ:
Thayvìnói Hãynói
Sợhãi —>Edè
Điêntiết —>Bấtbình
Kinhngạc —>Ngạcnhiên
Hãynghĩvềcuộcđốithoạinộitâmcủabạn.Nhữngngôntừhoặcnhữnglờinóitiêucựcnàobạnthườngxuyênnghethấy?Hãyghichúlạitấtcảbêncột“Thayvìnói”bêndưới.Sauđóhãyđộngnãotìmramộtvàingôntừkhácthựctếhơnvàbiểulộđúngnhữngđiềubạnđangcảmnhận,nhưngtheocáchnhẹnhànghơnvàghichúbêncột“Hãynói”.
Thayvìnói Hãynói
—>
—>
—>
Sauđâylàmộtvàivídụgiúpbạngiatăngtácđộngtíchcựctừngôntừ:
Thayvìnói Hãynói
Nhiệttình —>Hânhoan!
Cóđộnglự—>Hàohứng!
Tốt —>Tuyệtvời!
Bâygiờ,bạnhãytựmìnhthửnghiệmquátrìnhnày,nhưngcốgắngtậptrungđểnhậnramứcđộtíchcựctrongtừnglờinóimàbạncảmnhậnbêntrongchínhbảnthânbạn.
Thayvìnói Hãynói
—>
—>
—>
Khiđãquendần,hãynóitonhữnglờiấylên!Thanhâmrasao?Bạncảmnhậnnhưthếnào?
CủngcốniềmtinvàobảnthânCóniềmtin,bạnsẽcótấtcả.Thiếumấtniềmtinkhiếnbạnmấtđilòngtự
trọng,sựtựtin,khảnăngtậptrungvàcảtinhthầnlạcquan.Sauđâylàmộtvídụvềsựchuyểnbiếntâmlývớibốicảnhlàbạnđang
trênđườngđếndựmộtcuộchọp.Bạncảmthấyrấttựtinvìbạncónhiềukinhnghiệmvàmọiviệcđãđược
chuẩnbịchuđáo,vìthếbạntinrằngnhấtđịnhcuộchọpsẽthànhcôngtốtđẹp.Bạnbắtđầu“nghethấy”trongtâmtríâmthanhcủacuộchọp,“nhìnthấy”chínhmìnhvànhữngngườikhác,vàcảmnhậnđượcnhữngđiềubạnđangphátbiểutrướcmọingười.
Đếnđây,bạnđãthànhcôngbướcđầukhitâmlýcónhữngbiểuhiệnđầytriểnvọngvàkhảquan.
Tuynhiên,mộtsốchuyệnbắtđầuxảyđến.Bạnnhậnthứcđượcmìnhđangdầncảmthấybấtanvàkhôngthoảimái.Bạnkhônghiểuvìsaonhưngcảmgiácđangrấtthực.Khibạnđitiếp,bạnnghethấycuộcđốithoạinộitâmxoaychuyểntheochiềuhướngtiêucực.Bạnlạitựhỏi:
•Nhưngnếuhọkhôngthíchmìnhthìsao?•Nếuhọbácbỏđềxuấtcủamìnhthìsao?•Sẽthếnàonếumìnhkhôngđạtđượcmụctiêu?Lúcnày,bạnbắtđầunghĩmìnhsẽkhóthểhiệntốt
trongcuộchọp,thậmchícóthểthấtbại!Nhữngsuynghĩnàyxuấthiệnmàkhôngrõnguyênnhân,vàkhókhănbắt
đầuxuấthiệnkhibạndầntinvàonhữngđiềutiêucực.Trướckhikịpnhậnra,bạnđãthayđổitrạngtháitâmlýtừlạcquansangbiquanvàrồimấtniềmtinvàochínhbảnthânmình!
Thếlàdùchỉcònvàiphútnữacuộchọpbắtđầu,nhưngbạnlạicảmthấyengạivàkhôngcònhứngkhởi.Bạncốgắngnghĩtíchcực,nhưngdườngnhưmọiviệcchẳngkháhơn.Tấtcảnhữngđiềubạnnghethấytrongtâmtrícủamìnhchỉlàdấuhiệu“cầucứu”.
Bạncóthểlàmgìđây?HãylấylạiniềmtinvàochínhmìnhquaChutrìnhniềmtinđượcđềcập
ngaytrongphầndướiđây.Nhưvậy,bạnsẽcóthểthayđổicáchsuynghĩ,cáchcảmnhậnvàhànhviđểtừđólấylạiniềmtinvàđạtđượcnhữngthànhquảnhưmongđợi.
1.Nhằmtránhnhữngsuynghĩtiêucựchoặctháiđộ
hoàinghi,bạncầncómộtmụctiêurõràngngaytừđầu.Mộtkhiđãxácđịnhmụctiêu,hãyhìnhdungkếtquảbạnđạtđượcvàhãy
thửcảmnhậncảmgiácthànhcôngkhibạnđạtđượcmụctiêunày.Lưugiữhìnhảnhấytrongtâmtrícủabạn.Bạncóthểgợinhớlạibấtkỳkhinàobạncầncủngcốniềmtinchobảnthânmình(PhươngpháphìnhdungnàysẽđượcgiớithiệurõhơnởChương5).
Tiếptụclắngnghecuộcđốithoạinộitâm.Nếulànhữnglờinóitiêucực,hãynhớđếnnhữngtrườnghợptươngtựmàbạnđãxoaychuyểntìnhhìnhthànhcông.Đặtracâuhỏichobảnthân:“Điềugìđãgiúpthayđổicụcdiệnvàvìsao?”Phươngphápnàymanglạichobạnmộtđiểmtựađểmọiviệckhôngvượtngoàitầmkiểmsoátvàgiúpbạncânbằngsuynghĩtrongnhữngthờikhắcquantrọng.
Hãybắtđầusuynghĩnhữngtừvàcụmtừkhơinguồncảmhứngvàsựlạcquan.
Bấtkỳkhinàolelóimộtýnghĩtiêucực,hãyloạibỏngayvàthayvàođóhãynhớđếnnhữngđiềutíchcực.
2.Thayđổiquanđiểm!Tiếptụckiểmtraquanđiểmcủabạnvềsựviệcđangdiễnra.Theobạn,sựthayđổinàycóbắtnguồntừmộtyếutốnàokhácbiệtkhông?Chẳnghạn,bạnnhậnđượcmộtsốlờiphảnhồikhiếnbạnhoàinghivềkhảnăngcủamình.Nếunhưvậy,hãytìmmộtngườibạntincậyvàcùngtròchuyệnvớihọ,nhờhọchobạnphảnhồiđểtáicấutrúcquanđiểmcủabạnvềbảnthânvàsựviệc.
Nếubạnhoànthànhbước1và2,bạnsẽtrựctiếptạođượcsựảnhhưởnglêntrạngtháicảmxúccủamình(Bước3trongbiểuđồtrên).Đổilại,hànhvicủabạnsẽthayđổitheochiềuhướngtíchcựcvàchophépbạnđạtđượckếtquảnhưmongmuốn(Bước5).
Đểhiệnthựcquytrìnhnày,bạncầnxácđịnhmộttìnhhuốngkhiếnniềm
tinvàobảnthâncủabạnbịlunglay.Khiđó,hãydẫndắtbảnthânmìnhthựchiệntừngbướctrongChutrìnhniềmtin:điềuchỉnhnếucầnthiết;đánhgiálạiquanđiểm,cảmxúcvàhànhvicủabảnthân;vànhậnbiếtkếtquả.
TómtắtNhậnthứcbảnthângiúpbạnnhậnravàthấuhiểutácđộngcủatrạng
tháicảmxúcđốivớibảnthânvàmọingười.Nhờđó,bạncóthểquyếtđịnhtrạngtháicảmxúcmàbạnđangtrảinghiệmlàtíchcựchaytiêucực.
•Nếukhônghiểubảnthânmình,bạnsẽkhôngbaogiờnhậnthứcđượctiềmnăngcủatrítuệcảmxúc.Hiểurõbảnthânlàngọnnguồncủatrítuệcảmxúc.
•Thayđổitinhthầnsẽthayđổicuộcsống!Nếubạnnhậnrarằngtâmtrạngvàtrạngtháitâmlýhiệnthờicủamìnhđangtạoramộttácđộngtiêucựcđốivớimọingườivàchínhbảnthânbạn,hãychọntháiđộvàcáchứngxửphùhợpđểthayđổichúng.
•Bạncóthểgiúpbảnthânđạtđượcmọimụctiêubằngcáchthayđổicáchnghĩvànhữnghìnhdungtrongđầutheohướngkhảquanvàtíchcực.
•Tinvàonhữngtrảinghiệmvàtinvàobảnthânmìnhsẽtrựctiếptácđộnglênhànhvivàdovậythayđổitầmảnhhưởngcủabạnđốivớimọingười
Hãyhànhđộng!Nhìnthấuđáobảnthânlàcáchtốtnhấtđểhoànthiệnmình.Hãybắt
đầukhámphánhữngđiềuđangthậtsựdiễnrabêntrongbạnbằngcáchtìmhiểuvàtròchuyệnvớichínhbạn.Khinhậnrađiềugìtạonênxúccảmvàchúngảnhhưởngđếnbạnnhưthếnào,bạncóthểtạoramộtmôitrườngtốthơnchomìnhvànhữngngườixungquanh.Hãydừnglạivàlắngnghetiếngnóinộitâmvàđừngbaogiờngừnghọchỏitừnhữngkhámpháthúvịcủabạnvềbảnthânmình.
Khảnănghồiphụcvàđứngdậysauthấtbại,khảnăngđươngđầuvớiáplựcvàvượtquanhữngthăngtrầmtrongcuộcsốngphụthuộcvàomứcđộlinhhoạtcảmxúccủabạn.
Cónhữnglúcbạnnhậnthấymìnhkiêncườnghơnmọingười,cóthểtựvựcdậytinhthầntheohướngtíchcực,gạtbỏthấtbạivàtiếptụctheođuổinhữngtráchnhiệmhiệntại.Nhữngcũngcókhibạnthấydườngnhưtấtcảđềuchốnglạibạn.Bạncảmthấythấtvọngtrướclờinhậnxétgaygắtcủamộtđồngnghiệptrongcuộchọpbuổisáng.Nhữnglờiđóámảnhtâmtríbạnvàbạncảmthấychánchường,tứcgiậnhoặcuấtức.Cuốicùng,bạnkhôngthểđưaraquyếtđịnhsángsuốthoặctậptrungvàonhữngcôngviệccầnlàmtrongsuốtngàyhômđó.
Chươngtiếptheosẽgiúpbạnhiểurõhơnvềcảmxúccủabảnthân,chỉranhữngdấuhiệucảnhbáokhitinhthầnbạnsasútvàđềraphươngphápgiúpbạnlấylạisựcânbằng
Chương4
CânbằngcảmxúcCânbằngcảmxúclàgì?
Trongchươngnày,bạnsẽtiếpcậncácgiảipháptuyđơngiảnnhưnggópphầnlàmrõvaitròcủanhữngkỹnăngcánhântrongviệckiểmsoátbảnthânvàgiúpcânbằngcảmxúc.
Kếtthúcchương,bạnsẽcókhảnănglàmchủchínhmìnhvàtrởnêntrànđầyhứngkhởi.Bạncũngsẽrènluyệnđượckhảnăngđiềuphốinhịpsinhhọcthôngquahơithở-mộttrongnhữngphươngphápcânbằngbảnthânhiệuquảnhất.
Điềunàycónghĩalàkhảnăngcânbằngcảmxúccủabạnsẽngàycàngđượcnângcao.Nhưngcânbằngcảmxúclàgì?HiggsvàDulewiczđịnhnghĩa:“Đólàkhảnăngkiênđịnhtrongnhiềutìnhhuốngkhókhănvàgiữđượchànhviứngxửphùhợp;làkhảnăngcânbằnggiữanhucầucôngviệcvànhucầucánhânvàlàkhảnăngtậptrungtrongmộtchuỗihànhđộnghoặckiêntrìđạtmụctiêutrướcthửthách”.
Hãydànhchútthờigiansuyngẫm:•Bạnrútrađượcđiềugìtừđịnhnghĩatrên?•Đâulànhữngtừkhóavàcụmtừquantrọng?•Vìsaonhữngthôngtinnàycầnthiếtchobạn?Vàbạnsẽhiểurằngkhảnăngcânbằngcảmxúcchínhlàcáchbạnchuyển
hóacảmxúcmộtcáchhiệuquảtừtiêucựcsangtíchcựckhimọiviệcdiễnrakhôngnhưmongđợiđểnhanhchónglấylạisựtựchủ,hướngđếnnhucầucủanhữngngườixungquanhvàtiếptụctiếnbướcvềphíatrước.
Hãytậptrungvàocâuhỏibêndưới,thànhthậtxácđịnhcáchphảnứngcủabạntrướcmỗitìnhhuống:
Câuhỏi:Khitôiđangchịuáplựchoặckhisựviệcdiễnrakhôngthuậnlợi,khitôivừaphạmphảimộtsailầmlớnhoặcbịngườikhácphêbình,liệulúcấytôicókhảnăng:
•Chegiấucảmxúcvàvẫntỏravuivẻ?•Cưxửnhưthườngngày?•Vẫngiữphongtháivàhiệuquảcôngviệc?•Suynghĩthấuđáovàđưaranhữngquyếtđịnhđúng
lúcvàphùhợp?•Thíchứngvớimôitrườngmớivàkịpthờithayđổi
bảnthânkhicầnthiết?
•Thấuhiểunhucầucủađồngđộivànhượngbộhọ?•Duytrìđượcsựtựtin?Nếucâutrảlờicủabạnlà“Có”chotấtcảgợiýtrênthìkhảnăngcânbằng
cảmxúccủabạnrấtđángnểvàchínhbạnđãtìmđượcgiảiphápđểthayđổicáchcảmnhậnvàlấylạisựtựtintrướcnhữngtrởngạicũngnhưràocảnbảnthân.
Bâygiờ,bạnhãytiếptụccânnhắcnhữnggợiýsauđây:•Cảmthấythấtvọnghoặcmấttinhthầnkhigặpkhókhăn?•Trởnênquátảivàthấybấtlựckhithờihạncậnkề?•Cảmthấykhóđưaraquyếtđịnhhayđánhgiátrong
lúccốvượtchướngngạivật?•Cưxửkhôngphảiphéphoặckhómởlờinhờgiúp
đỡkhicần?•Cưxửthiếucânnhắchoặcthậmchíđánhmấtbảnthânmìnhkhiđốimặt
vớiquánhiềuáplực?•Đánhmấtniềmtinvàobảnthânvàthấykhótiến
bướcsaulầnvấpngã?Nếubạnchưatừngtrảiquabấtkỳtrườnghợpnàovừa
nêu,khảnăngcânbằngcảmxúccủabạnthậttuyệtvời!Nếubạnchưabiếtcáchkiểmsoátxúccảm,hãynhờđếnmộtsốphương
pháphỗtrợkhithấytinhthầnsasút,hoặckhôngđủsứcđươngđầuvớikhókhăn.
Tránh“cơnlũcảmxúc”Khicảmxúcchoánhếttâmtrívànhấnchìmbạntrongdòngchảyđóthì
bạnđãrơivào“cơnlũcảmxúc”.Điềuđócónghĩalànhữngcảmgiáctiêucựcnhưthấtvọng,lolắng,chánnản,bốirối,mấtniềmtin,tộilỗihoặchoàinghiđãchếngựvùngnãocảmxúcvàlấnátkhảnăngtậptrungcủabạnvàonhữngtráchnhiệmhiệnhữu.
Cơnlũcảmxúctiêucựckhôngchỉtácđộngđếnlýtrí(nhưkhảnăngtưduyvàraquyếtđịnh)màcònảnhhưởngđếntoànbộtrítuệcảmxúccủabạn.Khitinhthầnsuysụpvàcảmgiáchoàinghitănglên,bạnsẽkhôngnhậnthứcđượclờinói,hànhđộngcũngnhưcáchcưxửcủabảnthân.Khảnăngđọccảmxúcngườikháccũngnhưkhảnăngtạoảnhhưởngvàgiaotiếpcủabạncũngbịsuygiảm.
Vìsaocânbằngcảmxúcquantrọng?Cuộcsốngluôncónhữnglúckhókhănvàtuyệtvọng.Vàonhữnglúcđó,
sailầmlàđiềukhótránhkhỏi.Tuynhiêncáchbạnphảnứngngaylúcnàysẽquyếtđịnhkếtquảtrongtươnglai.Cânbằngđượccảmxúcđồngnghĩavớiviệcbạncóthểđươngđầuvớicơnbùngnổxúccảmtronglúcvẫnduytrì
đượctrạngtháitỉnhtáovàứngxửhợphoàncảnh.Nóiđiềusai,hoặclàmđiềukhôngphảicóthểkhiếnmộttìnhhuốngkhó
khăntrởthànhnỗibấthạnh,vàđôikhicònkhiếnbạnphảiđánhđổicảmộtmốithântìnhhoặcthậmchílàcảsựnghiệp.
CâuchuyệntìnhhuốngTrongsuốtbathángqua,Philcùngcảnhómnỗlựchếtmìnhđểchuẩnbị
mộtbuổihộithảoquantrọngchomộttrongnhữngkháchhàngchủchốtcủahọ.Mọingườiđãdànhrấtnhiềutâmhuyếtđểtổchứcmộtsựkiệnấntượngvớikỳvọnglàmhàilòngvàđápứngnhucầucủakháchhàng.Đâylàmộtthươngvụmanglạinhiềulợiíchvàlàmộtdựánxứngtầm.NhómcủaPhilnêurakhánhiềuýtưởngsángtạovàmọiviệcđangrất“thuậnbuồmxuôigió”.
BỗngvịkháchhànggọiđiệnchoPhil.VịkháchgiảithíchrằnghọvừapháthiệnPhilđặtsaingàytổchứcsựkiệnvàhiệnngàyhọcầnđãkínlịch.Buổihộithảonhiềukhảnăngsẽphảidờisangngàykhácvàviệcnàysẽtốnthêmmộtkhoảnchiphíngoàingânsách.Phillàngườitrựctiếpchịutráchnhiệmchuyệnnày.
Philphảnứngthếnào?Philhoangmang,lolắng,tuyệtvọngvàsợhãi.Nhữngcảmgiácnàyập
đếnvàtuôntràotronganhkhiếnanhgầnnhưquỵngã.Philnhậnramìnhvừaphạmphảimộtsailầmnghiêmtrọngvàcôngtysẽphảichịutổnthấttàichínhnặngnề.Anhnhậnthứcđượcrằnguytíncủamìnhđangbịđặtlênbàncânvàanhsẽphảihoàntoànchịutráchnhiệm.VịkháchmuốnbiếtvìsaolạicósaisótnàyvàPhilhầunhưkhôngthểgiảithích.Anhcúpmáyđộtngộtvàrờikhỏivănphòng.Philthẫnthờláixevềnhàvàngàyhômsaukhôngaithấyanhxuấthiệnởvănphòng.
CáchcưxửcủaPhiltácđộngđếnnhómrasao?NhữngngườitrongnhómlàmviệccủaPhilbiếttinvềvụsaisóttừvị
kháchhàng;vịnàyđangmuốncócâutrảlờixácđángtừnhữngngườicótráchnhiệm.HọcốgọichoPhil,nhưnganhkhôngnhấcmáy.Chẳngaibiếtphảilàmgì.Kháchhànggiậndữ.Cảnhómhoangmang.Họkhôngcònngườilãnhđạo.Sựhăngsay,nhiệttìnhtrướcđócủacảnhómđãbiếnmất.Giờđâyhọhoàntoànmấtđịnhhướng.
BàitậpvượtquacơnkhủnghoảngBàitậpsauđâynhấnmạnhhậuquảmàkhảnăngkhócânbằngcảmxúccó
thểgâyrachobảnthânvàcảngườikhác.HãynhìncáchPhilxửlýnhữngcảmxúccủaanh,ấntượngmàanhđểlạichokháchhàngvàtácđộngtiêucựcđốivớicácnhânviênkhác.Philcóthểgiảiquyếttìnhhuốnghiệuquảhơnbằngcáchnàođây?
XửlýtìnhhuốngKhiPhilnhậnđượctin,anhcảmthấybốirốivàsợhãivìcảmxúctiêucực
đãbaotrùmlấyanh.BêntrongPhil,trạngtháisinhhọccủaanhrơivàotìnhtrạngrốiloạn,hơithởcủaanhdồndập,anhkhôngthểsuynghĩmạchlạcvà
cũngkhôngcònkhảnăngđốiđáp.Tronglúcnày,Philcần:•Kiểmsoáthơithởngaylậptứcvàtậptrungđiềuhòanhịpthở.Điềunày
giúpanhtỉnhtáođểsuynghĩthấuđáohơn.•Tìmcáchkếtthúccuộcgọivàtranhthủthờigianđểcânbằngcảmxúc.
Khilàmchủđượcnhịpthở,Philsẽbìnhtĩnhhơnvàkhiđóanhcóthểnóilờixinlỗivịkháchvàkếtthúccuộcgọinhưthếnày:“Tôikhôngbiếtchuyệngìđãxảyra.Tôithànhthậtxinlỗi.Tôisẽtìmhiểusựviệcvàgọilạichoanh/chịtrongvòngmộtgiờnữanhé”.
•Phântíchthôngtinvàcânbằngtrạngtháicảmxúchiệntại.SuynghĩtheohướngtíchcựcvàgiảiquyếtcôngviệcdựatheoChutrìnhniềmtin;luôntựnhắcnhởmìnhvềnhữngkhảnăngvàđiểmmạnhcủabảnthân.
•Dừngngaynhữngcảmxúctiêucựcđangchếngựsựtựtinvàkhảnănggiảiquyếtcôngviệcmộtcáchtỉnhtáo.
•Mạnhmẽđốimặtvớivấnđề;chiasẻthôngtinvớimộtđồngnghiệpmàanhtintưởng.Yêucầuđượcgiúpđỡ;ưutiênxácminhsựviệc.
•Thôngbáovớinhómvàgiảithíchvấnđề;chịutráchnhiệmvàyêucầunhómhỗtrợđểnhanhchóngtìmragiảipháphoặcnhữnglựachọntốiưu.
•Chuẩnbịnộidungtrìnhbàyvớikháchhàng;cânnhắcnhữngtìnhhuốnggiảđịnhvàthựctậpmộtmìnhhoặcvớiđồngnghiệp.Thểhiệnsựchuyênnghiệpvàliênlạclạivớikháchhàngtrongkhoảngthờigiannhưđãhứa.
Khảnăngcânbằngcảmxúccủabạnởmứcnào?
Hãytạmdừngmọiviệcvàtậptrungsuynghĩvềbảnthâncũngnhưcáchgiảiquyếtáplực.
BàitậpgiảiquyếtáplựcCốgắngnhớlạimộttìnhhuốngliênquanđếncông
việcmàbạnphảichịuáplựcnặngnề.1.Hãysửdụngnhữnggợiýsauđâyvàdànhthờigian
đểghinhận:•Tìnhhuống•Nhữngngườiliênquan•Suynghĩcủabạn•Nhữngcảmxúccủabạn•Hànhvicủabạn•Phảnứngcủamọingười•Kếtquả––––––––––––––––––
––––––––––––––––––Dùbạncókhảnănggiảiquyếtáplựctốthaykhông,
thìcũnghãysuyngẫmvềcáchbạnkiểmsoátnhữngsuynghĩ,cảmxúcvàhànhvicủamìnhnếuởtrongmộttìnhhuốngtươngtự.Bạncóthểlàmgìkhácđiđểgiúpbảnthânvàmọingườivẫngiữvữngđượcbìnhtĩnhvàluônlàchínhmình?
2.Bâygiờ,hãycốgắngnhớlạibấtkỳdấuhiệusinhlýnào(nhói,đau,âmthanh,cảmgiác)màbạncảmnhậnđượctrướcđóhoặctronglúcsựviệcdiễnra.
–––––––––––––––––—––––––––––––––––––Lờikhuyên:Từbâygiờ,bạnhãyđểtâmđếnnhữngdấuhiệusinhlýcủamình–
bởiđólàdấuhiệucảnhbáobạnđangđốimặtvớiáplực.Hãytỉnhtáođểnhậnraýnghĩacủanhữngdấuhiệuvàkịpthờihànhđộngđúngđắn.Kiểmsoátbảnthântốtsẽgiúpbạntránhđược“cơnlũcảmxúc”3.Lúcnày,hãycốgắngnhớlạibấtkỳcảmgiácnàothuộcvềtrựcgiác
(linhtínhhoặctiếngnóibêntrong)màbạnđãtrảiquatrướchoặcngaylúcsựviệcdiễnra
––––––––––––––––––––––––––––––––––––Lờikhuyên:Hãycởimởđónnhậnvàtrântrọngnhữnglinhcảmcủabạn–đólà
cảmgiáccộnghưởngtừnhữngtrảinghiệmtrongquákhứ.Hãysuyngẫmvềýnghĩacũngnhưgiátrịcủachúng.Hãytintưởngvàolinhcảmvàhãyđểbảnthânlĩnhhộinhữngtrítuệmàbạnđãtíchlũyđượctrongcuộcđời.BàihọcrútratừbảnthânCuốicùng,hãydànhvàiphútđểviếtrababàihọccốtlõimàbạnrútra
đượctừbảnthânmình:1.–––––––––––––––––—2.–––––––––––––––––—3.–––––––––––––––––—
Điềugìảnhhưởngđếnkhảnăngcânbằngcảmxúc?
Khảnăngcânbằngcảmxúcbịchiphốikhibạn:•Đảmnhiệmcôngviệckhôngphùhợpchuyênmôn
vàkinhnghiệm
•Chịuáplựccaotrongmộtthờigiandài•ChịutráchnhiệmkhixảyrasaisótnghiêmtrọngĐảmnhiệmcôngviệckhôngphùhợpchuyênmônvàkinhnghiệmKhiđảmnhiệmcôngviệcđúngchuyênmôn,bạnsẽtựtinvàonănglực
củabảnthân.Sựtựtinxuấtpháttừcảmgiácyêuthíchcôngviệcmìnhđanglàmvàbiếtrõmìnhcóthểlàmtốtcôngviệcđó.Nếucảmthấybấtan,chắcchắnbạnsẽthấychánnảnvàkhôngcókhảnăngchếngựcảmxúcvìlúcnày,bạnkhôngcóđủniềmtinvàochínhmình.
Lờikhuyên:Đểkhíchlệniềmtin,hãyngẫmnghĩvềnhữngcảmgiáccủachính
mìnhtronglúcrènluyệnnhữngkỹnăngquantrọng.Hãytựnhắcnhởrằngbạncókhảnăngvànănglựcđểtiếpnhậnnhữngkỹnăngnày.Vìvậyquathờigian,bạnsẽthànhthạonhữngkỹnăngmớivànângcaokiếnthứccầnthiếtchocôngviệccủamìnhChịuáplựccaotrongthờigiandàiTrongthờigianphảichịuáplựccăngthẳng,bạnrấtdễvùiđầuvàocông
việcmàquênđisựcầnthiếtcủaviệccânbằngbảnthân.Ănđúngbữa,ngủđủgiấc,tậpthểdụcvàthưgiãnlúcrảnhrỗichínhlàchìakhóaduytrìkhảnăngcânbằngcảmxúc.Khiquenvớinếpsinhhoạtnày,bạnsẽnhậnrasựbiếnchuyểntíchcựctrongcôngviệchiệntạicủamình.
Lờikhuyên:Đểcânbằngbảnthân,hãychúýnhữngcảmxúcbạntrảinghiệm
trongngàyvàkịpthờiđiềuchỉnhkhicảmthấymấttậptrungvàchậmtiếnđộcôngviệc.Đểtinhthầnhòađiệuvớinhữngnhucầucủacơthể,bạnnêndànhthờigianđidạohoặcthưgiãn.Nhữngviệclàmtuyđơngiảnnhưngsẽthayđổinguồnnănglượngbêntrongbạn,giúpbạncảmthấydễchịuvàsuynghĩthấuđáohơn.Năngsuấtlàmviệcnhờđócũngtăngcaohơn.ChịutráchnhiệmkhixảyrasaisótnghiêmtrọngKhiphảichịutráchnhiệmvềnhữngsaisótnghiêmtrọng,bạnsẽcảmthấy
suysụpbởinhữngcảmgiáctiêucực.Bạncóthểcảmthấymìnhcólỗikhilàmảnhhưởngđếnmọingườivàthấtvọngvớichínhmình.Nhữngcảmgiácnàysẽlàmthayđổinhịpsinhhọcvàtrạngtháitâmlýcủabạn,đồngthờikhiếnbạnhoàinghivềbảnthân.Bạncóthểchuivàovỏốcnộitâm,muốnđượcởmộtmìnhvàchẳngmuốngặpai.Đâylànhữngdấuhiệuchothấykhảnăngcânbằngcảmxúccủabạnđãxuốngmứcrấtthấpvàbạnhoàntoànđánhmấtniềmtinvàobảnthân.Càngsớmthựchiệnnhữnghànhđộngtíchcực,bạnvàmọingườixungquanhsẽcàngsớmthoátkhỏicảmgiácnặngnề.
Lờikhuyên:Đểlấylạiniềmtin,hãychuẩnbịmộtcuộcđốithoạinộitâmtíchcực
vàsẵnsàngtiếpnhậntrạngtháitâmlýcânbằng.(XemphầnCáchoạtđộngpháttriểncánhânởChương3).
Cânbằngcảmxúctácđộngđếnmọingườinhưthếnào?
Ởchương2,bạnđãđượcgiớithiệucấutrúc“vònghở”củahệlimbicvàbiếtrằngcảmxúccóthểlantruyền.Cáchbạncảmnhậnvàtrạngtháinănglượngcủabạnsẽđượcphảnánhthôngquanhữngđiềudiễnraxungquanhbạn.
Hãycùngphântíchmộtsốvídụsau.Dướiáplực,mộtngườidễcânbằngcảmxúcsẽ:•Bìnhtĩnhvàtựchủ•Khôngthayđổibảntínhvàcáchứngxửvớimọi
người•SẵnsàngđốimặtvớithửtháchvàtranhluậnChínhvìvậy,họsẽ:•Tạođượcsựtínnhiệmnơimọingười•Đượctôntrọng•Đónnhậnnhữngphảnứngtíchcựctừmọingười,duytrìsựtậptrungvà
giữkhảnăngbiểuđạthiệuquảDướiáplực,mộtngườikhócânbằngcảmxúcsẽ:•Căngthẳngvàmấtkiểmsoát•Nóimộtđường,làmmộtnẻo•Ứcchếvàcóthểnổinóngvìnhữngđiềuvặtvãnh•Khóđưaraquyếtđịnh•Đánhmấtsựtựtin•ChailìcảmxúcvàkhôngbiếtcáchphảnứngChínhvìvậy,họsẽ:•Đánhmấtniềmtincủanhữngngườixungquanh•Làmnhụtýchívànhiệthuyếtcủamọingười•ẢnhhưởngđếnnăngsuấtlàmviệccủamọingườiLờikhuyên:Đểdễcânbằngcảmxúc,hãycởimởvớinhữngngườixungquanhvà
tựtrangbịđểpháthuynhữngtínhcáchtốtđẹpcủamình.Hãyyêucầumọingườihỗtrợnếucảmthấymìnhkhôngthểvượtquađượcáplực.Nếuáplựckhiếnbạnchánnảnvàbuôngxuôi,nênđểmọingườibiếtđiềuđó.Hãyyêucầunhữngngườixungquanhchúýđếnnhữngdấuhiệucảnhbáovềtrạngtháimấtcânbằngcảmxúccủabạntrongtrườnghợpbạnkhôngthểtựnhậnra.Hãykhuyếnkhíchhọcanthiệpvàgiúpđỡnếu
họnhìnthấynhữngdấuhiệunàyởbạn.Tuynhiên,bạncũngcầnnhớrằng:khảnăngdễcânbằngcảmxúcmộtmặt
giúpgiữvữngphongtháivàtạođượcsựtínnhiệmtừmọingườixungquanh,nhưngmặtkhác,cảmxúcquálinhhoạtcũngtiềmẩnnhiềunguycơ.Nếubạnlúcnàocũngtựchủ,trongmọitìnhhuống,vàdườngnhưkhônggìcóthểchạmvàolớpvỏđiềmtĩnhbaobọcquanhbạn,thìbạncóthểsẽđánhmấtbảnnăngconngườicủamình.Quátựchủđồngnghĩavớiviệcbạnluônsiếtchặtdòngcảmxúc;vànhưvậy,bạncóthểsẽbópnghẹtnguồnnănglượngcầnthiếtđểhòanhậpvàtạocảmhứngchongườikhác.
Cânbằngcảmxúcđểsốngannhiên
Cácbướcthựchiện1.GhinhậnlạiđiểmsốphầnCânbằngcảmxúctrongBảnghỏiEIở
Chương2vàoôbêndưới:
2.Giờđâykhiđãhiểuhơnvềkhảnăngcânbằngcảmxúccủamình,hãyghisốđiểmvàocánhquạtCânbằngcảmxúcởtrên.Điểmsốnàynóilênkhảnănglinhhoạtcảmxúcdựavàotrigiáccủabạn.
3.Ngẫmnghĩvềnhữngghinhậntrongnhậtkýcảmxúccủabạnvànếutìmragiảiphápkiểmsoátcảmxúc,hãydànhchútthờigianđểkịpthờighinhậnnhữngýtưởngcủabạn.Bạncóthểthựchiệntheoquytrình:làmmới,dừnglạivàtiếptục.
•Làmmới–giảithoátmìnhkhỏinhữngtìnhhuốngkhibạnbắtđầucảmthấybảnthânbịtổnthương.
•Dừnglại–ngừngngayviệctựtráchmình.•Tiếptục–đặtsựviệcvàongữcảnhphùhợp.
4.SửdụngCửasổJoharitrongphầnPhụlụcvàsuyngẫmvềcáchcưxửcũngnhưcảmnhậncủabạn.Ghinhậncáchànhvi(trongô1)vàcảmxúc(trongô2)củabảnthân.
5.Khảnăngcânbằngcảmxúccủabạntạorasứcảnhhưởnglênngườikhác.Đểthấuhiểuđiềunày,bạncầnyêucầumọingườichiasẻnhữngsuynghĩcủahọvềcáchứngxửcủabạn.HãychọnbốnngườimàbạnbiếtrõtạinơilàmviệcvàdùngnămcâutrắcnghiệmtrongphầnCânbằngcảmxúccủaBảnghỏiEI(Chương2)làmgợiýđểcùngnhauthảoluận.Phảnhồicủahọsẽmanglạichobạnnhiềuthôngtinquýgiá.
6.Hãytiếptụchoànthànhôsố3vàghinhậnlạinhữngđiềumàtrướcđâybạnchưanhậnravềbảnthânmình.Giátrịthựccủabàitậpnàylàgiúpbạnkhámphánhữngđiềumàbạnchưatừngbiếtđếnvềconngườithậtcủamình.
7.Dựatrênnhữngkhámpháđó,hãythườngxuyênnhìnlạinhữngđiềubạnđãghinhận,vànếucầnthiết,bạncóthểthựchiệnlạiquytrìnhlàmmới,dừnglạivàtiếptục.
Bâygiờ,bạncóthểhọccáchcânbằngcảmxúcđểcócuộcsốngannhiênthôngquacáchoạtđộngpháttriểncánhânsauđây.
Cáchoạtđộngpháttriểncánhân1.ĐiềuhòahơithởMộttrongnhữngcáchnhanhnhấtvàhiệuquảnhấtđểkiểmsoátchức
năngsinhlýcủabạnchínhlàcẩntrọngđiềuhòahơithở.Hãyhọccáchđiềuhòahơithởvànhịptimđểđưacơthểvềtrạngtháicânbằng,ổnđịnh.
Nếucácchứcnăngsinhlýtrongtìnhtrạngổnđịnh,bạnsẽ“tậptrungcaođộ”vàcókhảnăngtưduy,cảmnhậnvàhànhđộngmộtcáchhiệuquả.
NhịptimổnđịnhkhicơthểởtrạngtháicânbằngNếucơthểmấtcânbằng,bạnsẽrơivàotrạngtháixáotrộn–trạngthái
nàysẽchiphốikhảnăngtưduy,cảmnhậnvàhànhđộngcủabạn
NhịptimrốiloạnkhicơthểởtrạngtháixáotrộnĐểkiểmsoátcácchứcnăngsinhlý,bạncầnthởnhịpnhàng(duytrìtầnsố
hítthở);thởđềuđặn(hítvàovàthởratừtốn,nhẹnhàng);vàtậptrungvàovùngngựctrái.
Hãythửcáchsau:1.Hítvàokhiđếmđến42.Thởrakhiđếmđến63.LặplạiĐểdễđiềuhòanhịpthởhơn,banđầu,bạncóthểnhắmmắtthựchiện.Sau
khiđãquendần,hãymởmắtkhiluyệntập.Bạncầnrènluyệnđềuđặnvàthườngxuyênchođếnkhicóthểđiềuhòa
hơithởmộtcáchnhịpnhàng.Hãyluyệntậpbấtkỳkhinàobạncảmthấymìnhsắpmấtbìnhtĩnh.Bàitậpnàyrấthiệunghiệmvàmộtkhiđãthànhthục,bạncóthểứngdụngkhicầnđểkiểmsoátnhữnggìđangdiễnrabêntrongcơthể.
2.Kiểmsoátcảmgiác
Đểkiểmsoáttrạngtháicảmxúc,bạncầnphảiquenvớiđặctínhvàngọnnguồncảmgiáctrongcơthể.
Khicảmthấybắtđầuđắmchìmtrongmớcảmxúchỗnđộn,bạnsẽcầncókhảnăngnhậnracảmgiácđóvàthaythếnóbằngmộtcảmgiáctíchcựchơn.
Hãylàmtuầntựtừngbướcsauđây:1.Dànhvàiphútđểghinhậnnhữngcảmgiáctiêucựcmàbạntrảiquakhi
bạnđangchịuáplựchoặcthửthách.–––––––––––––––––—–––––––––––––––––—2.Bâygiờ,hãyquaylạibàitậpMôtảcảmgiácởChương2.Bàitậpyêu
cầumôtảđặctínhcủanhữngcảmgiáctíchcựcbạnthườngcóvàxácđịnhsựlưuchuyểncủachúngtrongcơthể.Nếuchưathửquabàitậpnày,hãycốgắnghoànthànhvớitinhthầnhứngkhởi,lạcquan.
3.Bâygiờ,hãyứngdụngphươngphápnàyđốivớinhữngcảmxúctiêucựcbạnvừaghinhậnởbước1.
4.Tiếptheo,hãyquaylạiphần“Cáchoạtđộngpháttriểncánhân”ởChương3vàtìmmục“Rènluyệnkhảnăngứngbiến”.Hãykiêntrìthựchiệnbàitậpnàyvàbạnsẽsớmnhậnrabạncóthểdễdàngkiểmsoátcảmxúccủamìnhnhưthếnào.
3.TìnhhuốnggiảđịnhKhiđãlêndâycótchotinhthầnvàchuẩnbịhoànhảovềthểchất,bạnsẽ
cóđủsựtựtinđểgiảiquyếtvấnđềkhigặptrởngại.Đừngđánhgiáthấpcôngtáclênkếhoạchvàvạchrahướngđivìđâylàviệcrấtcầnthiếtvàquantrọng.Bạnsẽtựchủhơnkhiđãchuẩnbịchuđáomọiviệctrướcđó.
Hiểumộtcáchrộnghơn,hãydànhthờigianđểxácđịnhnhữngkhảnăngcóthểxảyra–đólàtìnhhuốnggiảđịnh.
Tìnhhuống:Ngàymaibạnsẽtrìnhbàydựánvớimộtkháchhàngquantrọng.Hãysuynghĩvềnhữngkhảnăngcóthểxảyra:
•Sẽthếnàonếubạnbịkẹtxevàđếntrễ?•Sẽthếnàonếukháchhàngcủabạnbậnviệcvàrútngắnthờigianhọp?•Sẽthếnàonếu“sếplớn”bấtngờthamgiabuổihọpcùngbạn?•Sẽthếnàonếukháchhàngthửtháchbạnkhiđưaramộtvấnđềngoài
chuyênmôncủabạn?Bâygiờ,vớimỗitìnhhuống,bạnhãyxácđịnh:•Cảmgiáccủabạn•Nhữngđiềubạndựđịnhnói•NhữngđiềubạndựđịnhlàmHãycốgắngrènluyệnbàitậptrêntrướckhibạnbướcvàomộttìnhhuống
đầythửthách.Bạnsẽthấyđượchiệuquảcủabàitậptrongviệcgiúpbạnduy
trìkhảnăngtậptrung,suynghĩthấuđáovàkiểmsoáttốtcảmxúccủabảnthân.
TómtắtKhảnăngdễcânbằngcảmxúcsẽgiúpbạnbìnhtâmtrongnhữngcơn
nónggiận,lúcbốirốihaymấttựtin.•Pháthuykhảnăngtựnhậnthức–hiểurõnhữngcảmgiáccủabản
thânvàvìsaobạnlạiphảnứngnhưvậy.•Nhậnranhữngdấuhiệusinhlývàlắngnghetrựcgiácmáchbảo–
đâylànhữngdấuhiệucảnhbáochobạn.•Đừnghànhđộngmàkhôngsuynghĩ–hãychophépbảnthântừtừ
suyngẫmvàcóđượclòngtintrướckhibạnraquyếtđịnh.•Nângcaosựtựtinbằngcáchnhìnlạinhữngthànhcôngcủabản
thânvàxácđịnhconđườngdẫnđếnthànhcôngđó.•Đừngtựtráchmình–hãychấpnhậnrằngbạnđangđốimặtvới
tháchthứcvàcókhảnăngsẽphạmsailầm.Hãychiasẻvớimọingườivànhờhọgiúpbạnvượtquavàbướctiếp.
•Họccáchxửlýnhữnglờiphêbình–nếunghĩrằnghọnóiđúng,bạntiếpthuvàtìmcáchcảithiện.Ngượclại,hãytìmhiểunguyênnhânvàđónnhậnnhữngýkiếnphảnhồi.
•Vạchkếhoạchvàchuẩnbịchonhữngđiềubấttrắccóthểxảyra.Hãyhànhđộng!Giờthìbạnđãđượctrangbịnhữngphươngpháphữuhiệuđểkiểm
soátcảmxúckhicần.Vớibàitậpđiềuhòahơithở,bạnsẽcóthểnhanhchónglấylạibìnhtĩnhvàtưduysángsuốt.Nhờđó,bạncóthểtậptrungđiềuchỉnhtrạngtháicảmxúcnhằmthayđổicáchcảmnhậnvàkiểmsoáttừnglờinói,hànhđộngcủamình.
Bạncầnphảirènluyệnthườngxuyêntrongthờigianđầu.Nhưngdầndần,bạnsẽcóthểđiềuchỉnhcảmxúcmộtcáchtựnhiênmàkhônggặpbấtkỳkhókhănnào.Lúcnày,bạnsẽcóthểtựtinnói“Có”vớitấtcảcáccâuhỏitạiphầnmởđầucủachươngnày.
Quyếttâmđạtđượcmụctiêuđãđềra,kiêntrìthựchiện,khôngmấtphươnghướngdùmọithứkhôngdiễnranhưýmuốn–tấtcảnhữngđiềunàyđòihỏilòngnhiệtthànhvàsựtựkhíchlệbảnthân.Khiđãcómụctiêurõràng,niềmtinmãnhliệtvàquantrongnhấtlànguồnsinhlựcdồidào,thìbạnsẽkhôngbaogiờlạclốichodùcóbấtkỳđiềugìxảyra.
Kếtthúcchươngnày,bạnsẽnhậnratầmquantrọngcủanguồnlựcquantrọngnhất–đóchínhlànguồnsinhlực.Điềuchỉnhtốtnguồnlựcnàysẽgiúpbạncảmthấyhàohứng,tựtinvềmụctiêumìnhđanghướngđến;bạnsẽsẵnsàngvượtmọikhókhănvàtruyềncảmhứnglàmviệcchonhữngngườixungquanh.
Chương5
ĐộnglựcthúcđẩyThếnàolàđộnglựcthúcđẩy?
Trongchươngnày,bạnsẽhọccách:•Lênkếhoạchvàkiểmsoátnguồnnănglượngtựnhiêncủabảnthân.•Khuấyđộngnănglượngtíchcựckhinguồndựtrữgiảmsút.•Xácđịnhđiềugìkhiếnbạncảmthấythoảimáivàhàilòng.•Vượtquanhữngràocảnvàtỉnhtáonhìnthẳngvàothựctại.Chìakhóachotấtcảmụctiêutrênchínhlàđộnglựcthúcđẩy.Nhưngđộng
lựcthúcđẩylàgì?TheoHiggsvàDulewicz,đólà“Nguồnnănglượngthôithúcđểđạtđượcthànhquảvàtạosứcảnhhưởng,đồngthờiđểcânbằngnhữngmụctiêungắnhạnvàdàihạnvớikhảnăngthựchiệnnhữngmụctiêuđótrướctháchthứcvàkhókhăn”.
Hãydànhchútthờigiansuyngẫm:•Bạnrútrađượcđiềugìtừđịnhnghĩatrên?•Đâulànhữngtừkhóavàcụmtừquantrọng?•Vìsaonhữngthôngtinnàycầnthiếtchobạn?Vềbảnchất,độnglựcthúcđẩylàcáchbạnđiềuchỉnhnguồnnănglượng
vàtrạngtháicảmxúcđểđạtđượcmụctiêu.Điềunàyphụthuộcvàoviệctựnhậnthức-khảnănghiểuđượccảmgiáccủamìnhdùbạncóđangtỉnhtáotrongcôngviệchiệntạihaycóđanghàohứngtheođuổivàhoànthànhcôngviệchaykhông.
Độnglựcthúcđẩykhácvớicânbằngcảmxúcởchỗbạncóquyềnquyếtđịnhcónêntiếptụctheođuổimụctiêukhigặptrởngạihaykhông.Bạncóthểtừbỏnếucôngviệcquááplực,hoặctựvựcdậytinhthần,nhắcnhởbảnthânvềmụctiêuđãchọnvàgiữvữngđịnhhướngđểđạtđượckếtquả.
Khicảmthấythiếuđộnglực,đừnglolắng,vìcóthểnguồnnănglượngtrongbạnđangcạnkiệt.Nhữnglúcấy,điềucầnlàmlànạplạinănglượngchocơthểvàlàmsốngdậycảmhứnglạcquanđểtiếnvềphíatrước.
Vìsaođộnglựcthúcđẩyquantrọng?Độnglựcthúcđẩyvàkhảnăngtruyềncảmhứngchomọingườisẽgiúp
bạn:•Đạtđượcnhữngmụctiêuđãđặtra
•Vượtquatrởngại•LàmviệchòahợpvớimọingườiĐộnglựccánhânđượchìnhthànhbởinguồnnănglượngbêntrongbạn.
Nănglượngcólúclêncaovàcólúcxuốngthấp,nhưngnếukhôngcónănglượng,cơthểbạnsẽkhôngkhỏemạnh,tinhthầncũngsẽkhôngminhmẫnđểcóthểtạocảmhứngchobảnthânvàmọingười.
Ngườicóđộnglựcthúcđẩycao,sẽ:•Biểulộsựlạcquanvàquanđiểmtíchcựctronghànhvivàngônngữ•Cónănglượngdồidàovàđịnhhướngrõràng•Thiếtlậpnhữngmụctiêuđầytháchthức–cảngắnhạnvàdàihạn•Nỗlựchếtmìnhvàquyếttâmđạtđượcmụctiêu•Kiêntrìtìmcáchcảithiệnbảnthâncũngnhưnhữngviệcmìnhlàm•Vượtquaràocản,khókhănvàthửtháchcánhân•Nhậnravàtrântrọngnhữngthànhtựukhiđạtđược•Tựtinvàcókhảnăngtruyềncảmhứngchomọingười•Thườngxuyênnhìnlạicácmụctiêuđểđánhgiávàhọchỏi
Điềugìảnhhưởngđếnđộnglựcthúcđẩy?
Độnglựccóthểbịchiphốibởi:•Nănglượng•Mụctiêuhoặcđịnhhướng•KhảnăngvượtquakhókhănhoặctrởngạiTạonguồnnănglượngTrướchết,bạncầnphảibiếtnănglượngcủabạnbắtnguồntừđâu,cơthể
bạncầntiếpnănglượngkhinàovàbạncóthểsửdụngnănglượngrasaođểđạtđượchiệuquảcaonhấttrongsinhhoạtmỗingày.
Nănglượngcóthểdễdàngmấtđikhibạnthấtvọng,căngthẳnghoặclúccảmxúcquátải,tinhthầnkiệtquệ,mấtngủkéodàivàkhôngcóthờigianngơinghỉ.Càngmấtnhiềunănglượng,bạnsẽcàngcónhiềucảmgiácvàsuynghĩtiêucực.Điềunàysẽảnhhưởngkhôngtốtđếnkhảnăngtậptrungvàđịnhhưởngcủabạn,từđóảnhhưởngđếnviệcbạncóthểđạtđượcmụctiêuhaykhông.
Vìvậy,hãynhìnlạinguồnnănglượngcủabảnthân.Nănglượngbắtnguồntừcácyếutốsauđây:
•Ănuống:Cơthểtiếpnhậnnănglượngtừsựchuyểnhóacácchấtdinhdưỡngnhưđườngglucô,axitaminvàcácloạichấtbéo.
•Ngủ:Cơthểtựphụchồinănglượngtronglúcngủvànănglượngtừcácthựcphẩmbạndùngmỗingàysẽđượchấpthụvàotếbào.
•Thở:Cơthểtiếpnhậnkhíô-xivànănglượngcầnthiếtchosựsống.
Nhìnchung,bạnsẽkhôngchúýđếnnguồnnănglượngtíchlũyvìquátrìnhnàydiễnratronglúcbạnngủ.Tuynhiên,bạncóthểcảmnhậnsựtiêuhaonănglượngvànhậnrakhinàocơthểcầntiếpthêmnănglượngthôngquanhữngcảmgiácsinhlý.
NhữngdấuhiệucủacơthểNănglượngtiêuhaokhôngnhữngtrongquátrìnhvậnđộngthểchấtmà
còntrongcáchoạtđộngtưduyvàcảmxúc.Cáccảmgiácsinhlýthườnggắnkếtvớimứcđộnănglượngvànhucầu
củacơthể.Khicácnguồnnănglượngsụtgiảmhoặcbịtiêuhaoquámức,cơthểsẽbiểulộnhữngdấuhiệucảnhbáobằngcáccảmgiácnhư:
•Đói,xótruột•Khátnước•Mệtmỏi•Đaunhức•Lạnh,run•CothắtvùngbụngLờikhuyên:Thựcphẩmcungcấpnănglượngcầnthiếtchocơthể,nhưngnăng
lượngchỉthậtsựhấpthụvàchuyểnhóavàocơthểtronglúcngủ.Vìvậy,hãysửdụngnhữngloạithựcphẩmdinhdưỡngđúnglúc,uốngnhiềunướcđểgiữnướcchocơthểvàngủtrungbìnhbảytiếngmỗiđêm.
KiểmsoátnguồnnănglượngNếucungcấpđủnănglượngcơthểcần,cơthểsẽtạoravàtíchlũynăng
lượng.Điềucầnthiếtlàbạnbiếtkhinàocơthểthiếunănglượngđểbổsungkịpthời.
Chukỳnhiệtđộcơthể(nhịpsinhhọcngàyđêm)Đồnghồsinhhọccủacơthểquảnlýnhịpsinhhọcngàyđêm:điềuchỉnh
cảmgiácbuồnngủvàtỉnhgiấcđồngthờikiểmsoátchấtlượnggiấcngủ…Đồnghồnàyphụthuộcvàochukỳnhiệtđộcơthểcủabạn.Khinhiệtđộcơthểtăng,bạnsẽcảmthấytỉnhtáohơn.Khinhiệtđộcơthểgiảm,bạncócảmgiácmệtmỏivàmùmờ,vàbộnãosẽchuyểnhóanhữngdấuhiệunàythànhgiờngủ.
VượtquanhữngphảnứngtựnhiênBằngcáchhiểurõchukỳnhiệtđộcủacơthể,bạncóthểlênkếhoạch
nhữngviệcphảilàmvàkhinàosẽlàm.Điềunàychophépbạnđảmnhận
nhữngcôngviệcđầythửtháchkhinguồnnănglượngtrongbạnđạtđỉnhcaovàbạncóthểvậnđộngtaychânhoặcsửdụngnhữngchấtkíchthích(trà,càphê)đểgiúpcơthểvượtquanhữngcơnbuồnngủ.
Hẳnbạnđãbiếtmìnhlàngườisốngvềsáng(chimchiềnchiện)haysốngvềđêm(cúđêm).Điềunàysẽgiúpbạnbiếtthờiđiểmmìnhtrànđầynănglượngvàhoạtđộnghiệuquảnhất.
Lờikhuyên:Bạnsẽnhậnthấybảnthânmìnhcónhữngphảnứngtựnhiênnhất
địnhkhinhiệtđộcơthểxuốngthấpvàocùngmộtthờiđiểmtrongngày.Đểvượtquaphảnứngnày,hãychợpmắtkhoảng15phút.Ngoàira,bạncũngcóthểnhấmnhápmộttáchtràhoặccàphê,nhưngcáchnàychỉtácdụngsaukhoảng20phút.BiếtrõthờiđiểmthứcvàngủBiểuđồnhịpsinhhọcsẽchothấydạngsóngthứcvàngủcủabạn,vìthế
bạncóthểxácđịnhthờiđiểmthíchhợpnhấtđểcómộtgiấcngủsâu,khinàocầnngảlưngvàlúcnàocầntỉnhdậy.Nếucóthểduytrìgiờthứcngủmộtcáchđềuđặn,bạnsẽcảmnhậnđượcnhữnglợiíchmàcơthểmìnhđangtrảinghiệm.
Lờikhuyên:Nếucóthểtỉnhdậyvàocùngmộtthờiđiểmmỗingày(kểcảnhững
ngàycuốituần),bạnsẽthấythóiquennàygiúpcủngcốnănglượngtrongbạn.Vàthậmchínếubạnchỉngủbốntiếngmộtngàynhưngvẫntỉnhdậyvàođúnggiờnhưthườnglệ,bạnsẽvẫncảmthấycơthểsảngkhoáivàtrànđầynănglượngVậnđộngBấtkỳsựchuyểnđộngnàocủacơthể,ngaycảviệcsửdụngcầuthang
hoặcthangmáy,hoặcđibộquanhtòanhà…đềugiúpbạngiảiphóngnguồnnănglượngđangbịđènénđểvượtquacơnmệtmỏi.
Tậpluyệnthểdụcthườngxuyêndĩnhiênsẽkhiếnnănglượngtiêuhao,nhưngđồngthờicơthểcũnggiảiphóngnộitiếttốendorphin,oestrogenvàthyroxine,giúptâmtrạngcủabạnbiếnchuyểntheohướngtíchcực,lạcquanvàhứngkhởihơn.Ngoàira,khiđượcgiảiphóngquanhữngbàitậprènluyệnthểchất,mộtsốhormonekhácsẽgiúpbạncảithiệnsứckhỏevàngủsâuhơn.
TưthếcơthểTưthếcơthểcũngảnhhưởngđếnmứcnănglượngcósẵntrongbạn.Nếu
cơthểởtrạngtháitựnhiênvàđườngđicủanănglượngthôngthoáng,nănglượngsẽdễlưuthôngxuyênsuốttrongcơthể.Tuynhiên,nếubịtắcnghẽn,nănglượngsẽsụtgiảm.
Hãychúýđếnnhữngtưthếcơthểsau:•Nếucơthểđangtrongtưthếquáthoảimáihoặctùytiện(chẳnghạnngồi
cúingườiépbụnghoặcngồiquỳgối),bạncóthểkhiếnchonguồnnănglượngbêntrongbịkhóachặtvàtắcnghẽn.
•Nếucơthểđangtrongtưthếcăngthẳnghoặcbịbắtbuộc(chẳnghạn
rướnlưngthẳngtrongthờigiandài),bạnsẽkhiếnnănglượngkhôngthểlưuthôngxuyênsuốtvàhiệuquả.
Bâygiờ,hãytậptrungvàđiềuchỉnhcơthểtrongtưthếđứnghoặcngồinhưsau:
•Đứngthẳngtrênsàn,chịulựcnhẹlênmũibànchân•Khôngcogối•Đặthôngthẳngvớithânngười(khôngđẩyhôngvềphíatrước)•Giữxươngsốngthẳng(khôngcúigậphoặcrướnquá
cao)•Thảlỏngvaivàhơingảvềsau(khôngcorútvai)•Giữđầuthẳngtrêncộtsống•KhôngnghiếnrăngTưthếngồithẳngvàđứngthẳnggiúpchonănglượngbêntrongbạnluân
chuyểndễdàng,bạnsẽthấylạcquanvàsuynghĩmạchlạchơn.Hãyápdụngmộtbàitậpnhỏsauđây:1.Đầutiên,cúithấpngườivàcảmnhậntrạngtháitâm
lýcủabạnthayđổinhưthếnào.2.Bâygiờ,hãyngồithẳngnhưthểcómộtsợidâycăngdọctừđỉnhđầu
xuốnglưng.Bạncảmthấynhưthếnào?Lờikhuyên:Hãythườngxuyênkiểmtratưthếcơthểtrongngàyvàđiềuchỉnhcho
phùhợp.TrạngtháitâmsinhlýBạncóthểtránhtìnhtrạngròrỉnănglượngbằngcáchduytrìtrạngtháiổn
địnhnhờvàohoạtđộngsinhlý(Chương2)vàtâmlýlạcquan(Chương3).Sựtồntạicủanhữngcảmxúctiêucựchoặcrốiloạnthểchấtsẽkhiếnnănglượngbịtiêuhaomộtcáchlãngphí.
Muốngiữvữngđịnhhướng,bạncầnphảicómộttháiđộlạcquanvàkhảnăngxâydựngnhữngtrạngtháitâmlýtíchcực,nhưsựtrântrọng,lòngbiếtơnvàniềmhạnhphúcnhằmduytrìcânbằngnănglượngmàcơthểđangtíchlũy.
XácđịnhmụctiêuvàđịnhhướngBạncónănglượng,nhưngnếukhôngcómụctiêu,địnhhướnghoặcnhiệm
vụcụthể,bạnsẽkhôngbiếthướngnguồnnănglượngđóvàođâu.Hãyxácđịnhđâulàđiềubạnmuốn,nhữnggìbạnsẽlàmvàkhinàobạncóđược.Hãyphânbiệtnhữngmụctiêungắnhạnvàdàihạn,vàđảmbảorằngcácmụctiêubạnđềrakhôngtrùnglắp.
Tuynhiên,bạnphảicânbằnggiữamụctiêucánhânvàmụctiêucủa
nhóm/đồngđội.Cảhaimụctiêunàyđềucầnthiếtchođộnglựcthúcđẩyvànênđượckiểmsoátcẩntrọng.
BàitậpđịnhhướngBạnbiếtrõđiềugìsẽmanglạichomìnhnguồncảmhứng.Hãyxemqua
nhữngmôtảdướiđâyvàxácđịnhcụmtừnàophảnánhđúngnhấtvềbạn.1.Tôicảmthấyhàilòngkhitôi:•Biểuhiệntốthơnmọingười•Đạtđượcvàvượtquanhữngtiêuchuẩncaonhất
củachínhmình•Nỗlựcphấnđấuhếtmình•Vạchracácmụctiêudàihạn•Vượtquatháchthức•Đạtđượcnhữngmụctiêucánhân2.Tôicảmthấyhàilòngkhitôi:•Làmộtphầncủamộtđội/nhóm•Đượcmọingườiyêumếnvàchấpnhận•Cóthểduytrìnhữngmốiquanhệthântình•Hòahợpvớimọingườitạinơilàmviệc•Cóthểhạnchếmọimâuthuẫn3.Tôicảmthấyhàilòngkhitôi:•Cóthểtạosứcảnhhưởngbằngnhữnghànhđộng
củamình•Cóthểkhuấyđộngnhữngxúccảmtíchcựcvàtiêu
cựccủamọingười•Cóđịavịvàdanhtiếng•KiểmsoátđượctìnhhuốngMôtảnàophảnánhđúngnhấtvềbạn(1,2hay3)?Hãyxemtiếpnhững
miêutảbêndưới–đâycóphảilàđiềukhiếnbạncảmthấyhàilòng?1.Bạnthấyhứngkhởitrướcnhữngthànhtíchcánhân,thíchđươngđầu
vớithửthách,muốnđạtkếtquảcaonhấttrongtấtcảnhữngviệcbạnđảmnhiệm.
2.Bạntìmthấycảmhứngởmọingười,thíchlàmviệcchungvàhòahợptrongcácmốiquanhệtạinơilàmviệc.
3.Bạnthíchtạoảnhhưởnglênngườikhácvàcảmthấyhàilòngkhivaitròvànhữngcốnghiếncủamìnhđượccôngnhận.
Lờikhuyên:Hãynhìnlạinhữngđiềukhiếnbạncảmthấyhàilòngvà:
1.Tìmnhữngcơhộimớiđểkhẳngđịnhbảnthân2.Tìmkiếmcôngviệcvànhữngdựánmàtrongđóbạnlàmộtphần
củatậpthể3.Tìmkiếmcơhộiđểthểhiệncácýtưởngcủabạn
VượtquaràocảnBạnsẽrấtdễmấttậptrunghoặcthiếuđiđộnglựckhisựviệcvượtngoài
tầmkiểmsoát,khibạnđanghoàinghichínhnhữngsuynghĩhoặccảmgiáccủamình,haykhibịngườikháccảnlối.
Hẳnbạntừngtrảiquanhữnglúckhótậptrungtrongmộtcuộchọp.Cóthểbạnnhậnthấykhóthíchứngvớitácphongcủamộtngườitrongcuộchọpđóhoặcnghingờkhảnăngcủahọkhinghehọphátbiểu.
Dùcóphảinguyênnhântrênhaykhôngthìkhimấttậptrung,bạncũngbịcôlậpvà“lạcđiệu”.Song,vớinguồnnănglượngmạnhmẽ,tháiđộlạcquancùngcáchsuynghĩtrênphươngdiệnkhácbiệt,bạnsẽcóđủkhảnăngvượtquaràocảnvàtrởngạiđểgặtháithànhcông.
Lờikhuyên:Hãyluôntỉnhtáo!Vànếubạncảmthấymìnhđangbắtđầulơđễnh,
hãyngồithẳnglưng,đặthaichânxuốngsànvàhơiấnnhẹlênmũibànchânvàhítmộthơithậtsâu.Hãyhòanhậpvớitậpthểbằngcáchtrìnhbàyýkiếncủabạnhoặcthamgiathảoluận
Độnglựctácđộngđếnmọingườinhưthếnào?
NhưđãtrìnhbàytrongChương2,cảmxúccókhảnănglantỏa.Tươngtự,nguồnnănglượngdồidàovàđịnhhướngrõràngsẽtạonênmộttácđộngtíchcựcvàtruyềncảmhứngchonhữngngườixungquanh.
Đểtạocảmhứngchonhữngđồngnghiệpcủamình,bạncần:
•Khuyếnkhíchhọxácđịnhmụctiêuvàhìnhdungmộtviễncảnhtốtđẹp•Xácđịnhnhucầuvàđộnglựccủamỗicánhân,vàchắcrằngnhữngnhu
cầunàytươngthíchvớivaitròvàtráchnhiệmmàhọđangđảmnhận•Cócáchtiếpcậnriêngđốivớitừngnhucầukhác
nhaucủamỗingười•Cảmnhậntinhtếcảmxúccủamọingườiđểcóphảnứngthíchhợp•Sửdụngngônngữvàhànhđộngtíchcựcđểxâydựng
niềmtintrongbạn•Xâydựngcácmốiquanhệvữngbền(đượcđềcập
trongChương6)
TạođộnglựcthúcđẩyđểsốngýnghĩaCácbướcthựchiện
1.GhinhậnlạiđiểmsốphầnĐộnglựcthúcđẩytrongBảnghỏiEIởChương2vàoôbêndưới
2.Bâygiờ,bạnđãhiểuhơnvềđộnglựcthúcđẩycủamình,hãyghisốđiểmvàocánhquạtĐộnglựcthúcđẩyởtrên.Điểmsốnàynóilênmứcđộđộnglựcdựavàotrigiáccủabạn.
3.Ngẫmnghĩvềnhữngghinhậntrongnhậtkýcảmxúccủabạnvànếubạntìmragiảipháptạorađộnglực,hãydànhchútthờigianđểkịpthờighinhậnnhữngýtưởngcủabạn.Bạncóthểthựchiệntheoquytrình:làmmới,dừnglạivàtiếptục.
•Làmmới–bắtđầunhậnrakhinàonănglượngxuốngthấpvàhãychủđộngđidạomộtvòngđểtiếpthêmnănglượng.
•Dừnglại–tránhtìnhtrạngbị“bỏrơi”bằngcáchchủđộngđặtcâuhỏi.
•Tiếptục–liêntụcđánhgiávàđiềuchỉnhcácmụctiêuđãxácđịnh.
4.SửdụngCửasổJoharitrongphầnPhụlụcvàsuyngẫmvềcáchcưxửcũngnhưcảmnhậncủabạn.Ghinhậncáchànhvi(trongô1)vàcảmxúc(trongô2)củabảnthân.
5.Độnglựcthúcđẩycủabạncóthểảnhhưởngđếnngườikhác.Đểthấuhiểuđiềunày,bạncầnyêucầumọingườichiasẻnhữngsuynghĩcủahọvềhànhvivàcáchứngxửcủabạn.HãychọnbốnngườimàbạnbiếtrõtạinơilàmviệcvàdùngnămcâutrắcnghiệmtrongphầnĐộnglựcthúcđẩycủaBảnghỏiEI(Chương2)làmgợiýđểcùngnhauthảoluận.Phảnhồicủahọsẽmanglạichobạnnhiềuthôngtinquýgiá.
6.Hãytiếptụchoànthànhôsố3vàghinhậnlạinhữngđiềumàtrướcđâybạnchưanhậnravềbảnthânmình.Giátrịthựccủabàitậpnàylàgiúpbạnkhámphánhữngđiềumàbạnchưatừngbiếtđếnvềconngườicủabạn.
7.Dựatrênnhữngkhámpháđó,hãythườngxuyênnhìnlạinhữngđiềubạnđãghinhận,vànếucầnthiết,bạncóthểthựchiệnlạiquytrìnhlàmmới,dừnglạivàtiếptục.
Bâygiờ,bạncóthểhọccáchtạođộnglựcthúcđẩyđểcócuộcsốngýnghĩathôngquacáchoạtđộngpháttriểncánhânsauđây.
Cáchoạtđộngpháttriểncánhân1.KhơinguồnnănglượngCónhữngngườibạnsẽthấycuốnhútngaykhivừatiếpxúcvàcónhững
việcbạnsẽthấysaymêkhimớibắttayvàolàm.Dườngnhưkhitiếpcậnnhữngsựviệchoặcnhữngconngườinày,nguồnnănglượngbêntrongbạnđượcđánhthức;bạncảmthấytrànđầycảmhứngvàsẵnsàngtiếnlênphíatrước.
Biếtđượcđâulàviệcbạnyêuthíchvànhữngaicóthểtạocảmhứngchobạnsẽgiúpíchrấtnhiềutrongviệctạođộnglựcchobạnđạtđượcmụctiêu.
Bước1Hãytìmnguồncảmhứngchobảnthânbằngcáchxácđịnhnhữngngười
cóliênquan,côngviệcbạnlàmvàthờigianbạntrảinghiệmquabảngsau:HoạtđộngAi/Làmgì/Baolần
Vuiđùavàthưgiãn…………………………….Nhữngngườitíchcựcvàlạcquan………………….Lúcmộtmình……………………………………Cáchoạtđộngxãhội…………………………….
Hoạtđộngtựpháttriểncánhân…………………..Sởthích/đammêcánhân………………………….Âmnhạc………………………………………..
Hãycânnhắc:•Liệubạncótiếpnhậntrọnvẹncảmhứngtừnhữngnguồntạonănglượng
trênđâytrongmộttuầnlàmviệcbìnhthườngkhông.•Trongnhữngngườibạncùnglàmviệc,xácđịnhxemailàngườihợpvới
bạnnhấtvàcóthểgiúpbạnđạtđượcmụctiêu.•Đừnglãngphíthờigianvớinhữngngườikhiếnbạnứcchếhoặclàmhao
phínguồnnănglượngcủabạn.•Sởthíchlàmviệcđộclập/ởmộtmìnhvàlàmviệctậpthể/thamgiavào
cộngđồng.Bước2Bâygiờ,hãyxemquahainhómmiêutảtrạngtháidướiđâyvàđánhdấu
chọnlựanhữngmiêutảnàophùhợpvớibạnnhất:NhómA•Hướngngoại•Yêuthíchhoạtđộnggiaotiếpngônngữ•Xâydựngýtưởngbằngcáchphátbiểu•Họchỏithôngquathựchànhvàthảoluận•Cónhiềusởthích•Hòađồngvàbiểucảm•SẵnsàngchủđộngtrongcôngviệcvàcácmốiquanhệNhómB•Hướngnội•Yêuthíchhoạtđộnggiaotiếpbằngchữviết•Xâydựngýtưởngthôngquasuynghĩvàtựđánhgiá•Họchỏibằngcáchđánhgiávà“tựhìnhdung”•Chỉchútrọngcáimìnhđammê•Khépkínvànộitâm•ChủđộngtrongnhữngviệcquantrọngBạnđánhdấuchọnlựanhữngmiêutảcủanhómnàonhiềuhơn?AhayB?NếuđasốcácmiêutảbạnchọnthuộcnhómA,bạnsẽtìmthấycảmhứng
vànănglượngtừcáchoạtđộngvànhữngngườixungquanh.Bạnhướngnănglượngrabênngoàivàtiếpnhậnnănglượngthôngquacáchoạtđộngvàgiaotiếpxãhội.
NếuđasốcácmiêutảbạnchọnthuộcnhómB,bạnsẽtìmthấycảmhứng
vànănglượngtừnhữngýtưởngvàtrảinghiệmcủabảnthânbạn.Bạnhướngnănglượngvàobêntrongvàtiếpnhậnnănglượngthôngquanhữngsuynghĩ,cảmgiácvàkýứccủabảnthân.
2.HìnhdungmụctiêuPhươngpháphìnhdungcóthểgiúphiệnthựchóamụctiêucủabạnbằng
cáchtạonênmộthìnhảnhtinhthầnrõnétvềnhữnggìbạncảmnhận,nhìnvànghethấy.Hãytạodựngkhungảnhvàlồngvàođóthànhquảmàbạnđạtđược.Cốgắnghìnhdungchitiếtvềhìnhảnh,cảmgiác,âmthanhvàhươngvịđểbạncóthểhòamìnhvàocảmgiáclúcđó.
Bằngcáchluyệntậpthườngxuyên,bạnđãkhắckhátvọngcủamìnhvàotiềmthứcđểtừđóhìnhthànhđộnglựcthúcđẩybạnđạtđượcmụctiêu.
3.LoạibỏnhữngsuynghĩtiêucựcKhitậptrungvàomộtviệclàmcụthể,hãycốgắngtỉnhtáongaylúcđó.
Bấtkỳýnghĩnàolướtquatâmtríđềucóthểkhiếnbạnxaonhãng.Đểloạibỏcácýnghĩtiêucực,bạnchỉcầnlấymộtmảnhgiấy,ghinội
dungvàthờiđiểmbạnsẽgiảiquyếtvấnđề.Khiviếtrađểtựnhắcnhởbảnthân,bạnsẽkhôngphảilolắngmìnhsẽquênhoặcbỏlỡcôngviệc.Vàthôngquaviệcsắpxếpthờigian,bạnđãxácnhậnsẽxửlývấnđề.Nhưvậy,lúcnàybạnđãcóthểyêntâmquaylạicôngviệchiệntạicủamình.
Banđầu,bạnsẽcầnthựchànhbàitậpnhiềulần,nhưngcàngápdụng,tâmtríbạnsẽdầnquenvàdễdàngchấpnhậnphươngpháphữuíchnày.Tuynhiên,bạnsẽkhôngthuđượckếtquảnếukhôngthựchiệntheonhữngđiềumàbảnthânđãlênkếhoạch.
TómtắtSửdụngnănglượnghiệuquảsẽgiúpbạnduytrìđộnglực,tậptrung
vàomụctiêuvàvượtquamọitrởngại.•Nhậnbiếtchukỳnănglượnghàngngàyvàtậndụngtốtnguồnnăng
lượngnày•Xácđịnhcácyếutốmanglạinguồncảmhứngvàlênkếhoạchứng
dụngmỗingày•Rènluyệnsựlạcquannhưngphảithựctế•Đánhgiángônngữ;chuyểnmộtlờinhậnxéttiêucựchoặcmộtlời
phêbìnhthànhcơhộitiềmnăngchobảnthân•Xácđịnhmụctiêungắnhạnvàdàihạn,đồngthờiphảicókhátvọng
đạtđượcmụctiêuđó•Biếtđâulàcộtmốcđánhdấubướctiếncủabảnthânvàtrântrọng
thànhquảđạtđược•Xemkhókhănlàthửtháchcầnvượtquavànhìnnhậnvấnđềtừmột
phươngdiệnkhác•Chúýđiềuchỉnhkhibạnrơivàotrạngtháituyệtvọnghoặcxuống
tinhthần
Hãyhànhđộng!Bâygiờ,bạnđãbiếtđượcđiềugìkhiếnbạncảmthấyhàilòngvàbạn
cókhảnăngtạocảmhứngtíchcựcchomình.Hãycụthểhóahoàibãocủabảnthân,xáclậpmụctiêurõràng,kiểmsoáttốtnguồnnănglượngvà…HÃYHÀNHĐỘNG!
Khảnănghòahợpvớimọingườivàthấuhiểunhữngxúccảmbêntronghọcũngnhưgiữahọvàbạnđượcxácđịnhdựavàođộnhạycảmxãhộicủabạn.Tinhtế,cởimởvàtrântrọngmọingườilàcáchgiúpbạnxâydựngcácmốiquanhệđồngcảmvàhòahợp.
Chương6
NhạycảmxãhộiNhữngmốiquanhệbềnvững
Mốiquanhệbềnvữnglàmốiquanhệkhibạn:•Cảmnhậnbảnthânthậtsựgắnkếtvớingườikhác•Cảmthôngvàthấuhiểusuynghĩcũngnhưcảmgiác
củamọingười•Tôntrọngquanđiểmvànhữngmốiquantâmcủangườikhác,đồngthời
chấpnhậnrằngcáchnghĩcủahọlàphùhợpvàgiátrị•Nhạycảmvớinhucầucủamọingười•ĐánhgiáđúngmốiquanhệcùngnhữnglợiíchtừhaiphíaCácmốiquanhệbềnvữngchỉtồntạikhicósựđồngcảm,tôntrọngtừhai
phíavàquantrọngnhấtlàcólòngtin.Bạnsẽtạoramốiquanhệbềnvữngkhibạnvàđồngnghiệpcùngtranh
luậnhoặcgópýchonhauvìlợiíchchungtrongcôngviệc.Đâythậtsựlànhữngmốiquanhệbạncầntrântrọngvàgiữgìn.
Chươngnàygiúpbạnkhámpháđộnhạycảmxãhộicủabảnthânđểxâydựnglòngtinnơimọingườivàtạodựngnhữngmốiquanhệbềnvững.
Bằngcáchpháttriểnkỹnănglắngnghevàchủđộngđặtcâuhỏi,bạnsẽcóthểtạonênmộtbầukhôngkhíđồngcảm,gầngũi,mangđếncảmgiácthoảimáivàcóthểkhíchlệtinhthầnmọingười,giúphọcảmthấyantoànvàsẵnsàngtròchuyệncùngbạn.
ChúngtađãtậptrungvàokhảnăngnhậnthứcbảnthântrongChương3.Giờđãđếnlúcbạnđặtmìnhvàovịtrícủangườikhácvàxemxétmọiviệctừquanđiểmcủahọ:họcảmthấynhưthếnào,họcónhữngnhucầugì,vàbằngcáchnàobạncóthểtiếpcậnvàtròchuyệncùnghọ.Nóitómlại,chươngnàysẽgiúpbạnpháttriểnkhảnăngnhậnthứcmọingười.
Nhạycảmxãhộilàgì?HiggsvàDulewiczđịnhnghĩađólà:“Khảnăngnhậnthức,quantâmnhu
cầuvàquanđiểmcủangườikháckhiđưaraquyếtđịnhhoặcđềxuấtgiảiphápgiảiquyếtvấnđề;làkhảnăngxâydựngquanhệtừnhậnthứcnàyvàđượcmọingườiđồngtìnhkhiđưaraquyếtđịnhhayýtưởnghànhđộng;sẵnsànglắngnghevàtiếpnhậnquanđiểmcủamọingườikhihọnêuranhữnggiảiphápkhảthi”.
Hãydànhchútthờigiansuyngẫm:
•Bạnrútrađượcđiềugìtừđịnhnghĩatrên?•Đâulànhữngtừkhóavàcụmtừquantrọng?•Vìsaonhữngthôngtinnàycầnthiếtchobạn?Địnhnghĩatrênđềcậpđếnviệcxâydựngvàduytrìcácmốiquanhệlâu
dài,bềnvữnggiữabạnvàmọingười.Mộtphươngpháphữuhiệugiúpbạnthànhcôngchínhlàpháttriểnnăng
lựcnhạycảmxãhội.Đólàkhảnănggiaotiếpvớimọingườiởmứcđộthântìnhvàđồngcảm;làkhảnăngđặtmìnhvàovịtrícủangườikhác,khôngchỉởcáchtưduymàcònởcáchcảmnhậnsựviệc.Ngoàira,tiếpnhậnvàthấuhiểunhữngdấuhiệungônngữvàphingônngữtừmọingườilàcáchgiúpbạntạodấuấntrongcảmnhậnvàquanđiểmcủahọ.
Vìsaonănglựcnhạycảmxãhộiquantrọng?
Sựnhạycảmtronggiaotiếpsẽgiúpbạntiếpnhậnnhiềuthôngtingiátrịvàquýbáu.
Tháiđộcởimởvàtròchuyệnthântìnhsẽlàmtănggiátrịcủanhữngcuộcđốithoại.Điềunàycũnggópphầncủngcốsựnhiệttình,xâydựngniềmtinvàkiếntạomộtmôitrườngthânthiệnmàtrongđómọingườicùnghỗtrợchonhauvàgiúpđỡlẫnnhau.
Sựnhạycảmxãhộisẽhìnhthànhmộtmốiquanhệvữngbềnmàtrongđó,mọingườicóthểchiasẻcácquyếtđịnhquantrọng,cáctráchnhiệmvàquyềnhạnvớinhau.
Điềugìảnhhưởngđếnnănglựcnhạycảmxãhội?
Nănglựcnhạycảmxãhộicóthểbịtácđộngbởikhảnăngthiếtlậpmốiquanhệvớimọingười.Nếubạnhiểucầncónhữngyếutốnàođểxâydựngvàduytrìmốiquanhệvàbiếtcáchápdụngtrongcôngviệcvàxãhội,bạnsẽpháttriểnđượcnhữngmốiquanhệgiátrịvàbềnvững.
ThiếtlậpmốiquanhệMộtmốiquanhệphảicósựtươngtácvàtôntrọnglẫnnhau.Quanhệ
đượcthiếtlậpkhibạn:•Hợpvớimộtaiđó•Cảmthấygắnbóvớihọ•Thấuhiểuquanđiểmcủanhau•Sẵnsànglắngnghemàkhôngphánxét•Cóthểchiasẻmọisuynghĩvàcảmnhậnmàkhôngcảmthấyengạihoặc
bịtổnthươngBàitậpnhậnbiếtcácmốiquanhệHãynghĩvềmộtngườimàbạncảmthấygắnbóvớihọ.Sửdụngnhữnggợiýdướiđâyvàghinhậnlýdovìsaobạntintưởngvào
sợidâygắnkếtnày.•Nhữngtốchấtnàoởanhấy/côấykhiếnbạnquantâmvàtrântrọngkhi
giaotiếp?––––––––––––––––––––––––––––––––––––•Cảmgiáccủabạnkhivàsaukhiởcạnhanhấy/côấy?––––––––––––––––––––––––––––––––––––•Điềugìkhiếnmốiquanhệnàytrởnênbềnvững?––––––––––––––––––––––––––––––––––––Hãydànhthờigianđểnhìnlạivàđánhgiácáccâutrảlờicủabạn,vàsau
đótựhỏibảnthânmình:“Nếuanhấy/côấycùnglàmbàikhảosátnày,liệuhọsẽsuynghĩ,cảmnhậnvànóigìvềmình?”.
––––––––––––––––––––––––––––––––––––BàihọcrútratừbảnthânCuốicùng,hãydànhvàiphútđểghinhậnbabàihọcquantrọngmàbạn
rútrađượctừchínhbảnthânmình1.–––––––––––––––––2.–––––––––––––––––3.–––––––––––––––––Nguyêntắcnềntảngtrongviệcthiếtlậpmốiquanhệchínhlàtháiđộtôn
trọnglẫnnhau.Tôntrọngmộtngườinghĩalàđốixửvớihọbằngtháiđộtrọngthị.Điềunàyđồngnghĩavớiviệcbạnđánhgiáđúnggiátrịcủahọ,đồngthờichấpnhậnvàxemtrọngcáchnghĩcủahọvềmọiviệc.
Nănglựcnhạycảmxãhộicũngcóthểbịchiphốibởikhảnăngtạodựnglòngtintrongcácmốiquanhệ.
XâydựnglòngtinLòngtinlàyếutốcốtlõitrongbấtkỳmốiquanhệnào.Trênthựctế,nếu
khôngcólòngtin,sẽkhôngcómốiquanhệ.Quanhệhìnhthànhdựatrênlòngtinđượcvunđắpquathờigianvàtrảiquanhiềuthửthách.
Lòngtinlàhạtgiốngvôgiávàmộtkhiđượcgieo
trồng,nócầnđượcnuôidưỡngvàchămsóc.Cóbốnnguyêntắcvàngvềlòngtin:lòngtinkhôngtựnhiênmàcó,nó
đượctíchlũyquathờigian;lòngtinchứađựngcảlýtrívàtìnhcảm;lòngtincótínhhaichiều;lòngtinthuộcvềconngười.
LòngtinđượctíchlũyquathờigianLòngtinchỉhìnhthànhvàpháttriểnquathờigian.Lòngtinđượctạo
dựngbằngnhiềucáchnhưthựchiệnnhữnggìmìnhnói;đượcngườicóuytíngiớithiệu;hoặccóbằngchứngvềthànhtíchcánhântrongquákhứ.
LòngtindựatrênlýtrívàtìnhcảmVềmặtlýtrí,mọingườiđặtlòngtinvàobạndựatrênkiếnthức,chuyên
mônvàkinhnghiệmcủabạn.Điềunàygầydựngnênuytíncủacánhânbạn.Uytínkhôngnhữngđượchìnhthànhthôngquakỹnăngchuyênmônmàcònquaphongcáchnhưănmặc,hànhvi,phảnứngvàcáchnóichuyện.
Vềmặttìnhcảm,mọingườitintưởngbạnkhibạnbiếtquantâm,giúpđỡhọ.Điềunàytạonênmốithântình.Trênphươngdiệntrítuệcảmxúc,tháiđộâncầnsẽtạonênsựgắnkếttìnhcảmvớimọingười.
LòngtincótínhhaichiềuLòngtincótínhhaichiều!Bạncóthểyêuthương,thùghéthoặctôntrọng
mộtngườinàođómàcóthểhọkhônghềhaybiết,songvớilòngtinthìkhông.Lòngtinchỉtồntạikhicảhaitínnhiệmnhau.
Lờikhuyên:Lòngtincósứcmạnhdiệukỳ,nhưngđừngquáchủquan.Lòngtinrất
khótạodựngnhưngrấtdễđánhmất.Hãyluônxétlạisựtínnhiệmtrongcácmốiquanhệbằngkỹnănggiaotiếpvàtrựcgiáccủabạn,vàkhicần,nêncóhànhđộngthíchhợpđểcủngcốlòngtin.LòngtinthuộcvềconngườiConngườikhôngtínnhiệmtổchức;họchỉtínnhiệmnhữngcánhântrong
tổchứcđó.Mọingườitinvàodanhtiếngcủamộttổchứcbởichấtlượngsảnphẩm,
chấtlượngdịchvụvàcảchấtlượngconngười.Nhưngchínhchấtlượngconngười,tứcmốiquanhệgiữakháchhàngvànhânviêntrongtổchứcđó,mớilàyếutốquyếtđịnhlòngtin.
TạosựđồngcảmĐểxâydựngmộtmốiquanhệvàgắnkếtlòngtin,bạncầntạoramộtbầu
khôngkhíđồngcảmvàthântình,trongđómọingườisẵnsàngchiasẻsuynghĩvàcảmnhậnmàkhôngcảmthấyengạisẽbịchỉtrích,phêbìnhhoặcphánxét.Dovậy,nănglựcnhạycảmxãhộicủabạnđóngvaitròquantrọngtrongviệchìnhthànhbầukhôngkhílàmviệcgầngũivàyêucầubạnphải:
•Lắngnghenhữnggìđượcchiasẻ•Cótháiđộtôntrọngvàđồngcảmđểthấuhiểuýnghĩaẩnsaulờinói
•ĐặtranhữngcâuhỏisâusắcđểnắmbắtcốtlõicủavấnđềChủđộnglắngngheLắngnghelàmộtquátrìnhthiếtthựckhôngnhữngchophépchúngtatiếp
nhậnthôngtinmàcòngiúpchúngtađồngcảm,tôntrọngvàthấuhiểumọingườihơn.Chúngtadànhphầnlớnthờigianđểlắngnghe,tuynhiên,rấthiếmkhichúngtađánhgiákỹnănglắngnghecủabảnthânvàquyếtđịnhxemmìnhcầnlàmgìđểcảithiệnkỹnăngnày.
Đâylàmộthoạtđộngmàđaphầnchúngtađềuchủquan.Khôngbiếtcáchlắngnghecóthểgâytácđộngtiêucựclêncácmốiquanhệ;ngượclại,biếtcáchlắngnghesẽnhậnđượcsựyêumếncũngnhưtrântrọngtừmọingười.
Sauđâylàmộtvàilờikhuyêngiúpbạncủngcốkỹnănglắngnghe.TiếpthuvàchúýHànhđộngchủýnàysẽthểhiệntháiđộsẵnsànglắngnghecủabạn.Dù
bạnnóirahaychỉtựnhủtronglòngthìcâu“Hãykểtôinghenhiềuhơn”luônlàchìakhóadẫnđếnthànhcông.Nếubạnnhậnramìnhđangthầmnghĩ:“Phảichianhấy/côấycóthểimmiệngngaylại”,thìkhiđóbạnsẽmặcnhiênhànhxửtheođúngtâmlýnày.Đốiphươngsẽkếtthúcngaycuộcđốithoạivàbỏđivớicảmgiácrằngbạnkhôngquantâmđếnnhữngđiềuhọtrìnhbày.
BàitậpluyệnkỹnănglắngngheTrongmộtvàituầntới,hãyquansátmọingườitrongmộtcuộchọpnộibộ
tạinơilàmviệccủabạn.Hãychúýnhữngngườiđồngnghiệp:•Thaothaobấttuyệt•Tậptrunglắngnghe•Nóithậttođểgâychúý•NgắtlờingườikhácnhiềulầnSauđó,hãyđánhgiátácđộnghànhvicủanhữngngườinàylênnhững
ngườithamdựkhác,kếtquảcuộchọpvàmứcđộthànhcôngcủahọ.ImlặngđúnglúcĐốiphươngcũngcầncơhộivàkhônggianđểtrìnhbàyýkiến.Một
nguyêntắcđơngiảncầnnhớchínhlà-nếubạnđangnóithìngườiđốidiệnđươngnhiênchỉcóthểnghe.
Trongcáctìnhhuốngmặtđốimặt,sửdụngngônngữcửchỉnhưgậtđầuvàgiaotiếpbằngmắtsẽchothấybạnđanglắngnghe.Tươngtự,nhữngcâunhư“Vâng”,“Tôihiểu”và“Thậtsao?”cũngthểhiệnhànhđộngtậptrunglắngnghecủabạn.
TránhxaonhãngNếubạnmuốnphảnứngnhanhnhạyvàmauchóngnắmbắtnhucầucủa
ngườikhác,đừngnênxaonhãngtinhthần.Điềunàybaogồmcảsựxaonhãngkháchquanmàbạnkhôngthểkiểmsoátđượcnhưtiếngồnvàmôi
trườngngoài.Tuynhiên,trởngạichủyếumàbạnphảikiểmsoátchínhlàsựxaonhãng
tinhthần–nóicáchkhác,đóchínhlàsựmơmộng,lolắnghoặclơlàvớivấnđềhiệntại.
Bạnhoàntoàncókhảnăngngănchặnvàgiảmđếnmứctốithiểusựxaonhãngtinhthần.Cóthểphânsựxaonhãngđóthànhbaloạinhưsau:
•Nhữngvấnđềchưađượcgiảiquyết•Nhữngvấnđềkhôngthểgiảiquyết•NhữngđiềucầnnhớĐốivớinhữngvấnđềchưađượcgiảiquyết,hãytựhỏibảnthân:“Khinào
mìnhcầnlưutâmđếnvấnđềnày?”.Nếucâutrảlờilàbâygiờ,hãygiảiquyếtngaylậptức.Nếuchưathểthựchiện,bạnphải“tạmgác”nósangmộtbên,tứclàđểdànhchođếnlúcthíchhợphơn.
Đốivớicácvấnđềkhôngthểgiảiquyết,bạnthườngnghĩđếnchúngchínhlàvìchúngquantrọngđốivớibạn.Tuynhiên,bạncầnphảibiếtchọnđúngthờiđiểmthíchhợpđểsuynghĩvàtìmcáchgiảiquyếtnhữngvấnđềnày.Bạncóthểnhờđồngnghiệphỗtrợnếucần.
Cuốicùng,nếubạnlosợsẽquênđinhữngchuyệnmàmìnhcầnphảinhớ,hãyghivàogiấyghichúvàdánởnhữngnơimàbạndễnhìnthấynhất.
HãykiênnhẫnNếumộtngườicócơhộitrìnhbàyhếtnhữngđiềumuốnnói,họsẽcảm
thấythoảimáivàlắngnghebạntốthơn.Đừngbaogiờngắtlờihoặcchenngangkhingườikhácđangnói.Sựkiênnhẫnkhôngnhữngchứngtỏbạnđangthấuhiểu,màtrongnhiềutrườnghợpcòncóthểhạnchếnhữnghiểulầmkhôngđángcó.
LàmrõnhậnthứcSựphảnhồiSựphảnhồilàmộtkỹnănggiaotiếpquantrọngtrongnhiềutìnhhuống.
Vậysựphảnhồicóvaitrògì?Đốivớingườiđangđốithoạivớibạn,sựphảnhồicủabạngiúphọ:•Biếtrằnghọđangđượclắngnghe,thấuhiểuvàđồngcảm.•Cócơhộilàmrõnhữnghiểulầm.•Phântíchvàhiểurõvấnđềtừquanđiểmcủahọ.Ngượclại,sựphảnhồicủangườiđangđốithoạivớibạnsẽgiúpbạn:•Phânloạithôngtin•Hiểurõhơnquanđiểmcủahọ•Kiểmtraxemmìnhcóhiểuđúngthôngtinvừanhận
đượchaykhông,cảvềmặttưduylẫncảmtính.Quátrìnhnàydiễnranhưthếnào?
KhẳngđịnhlạiĐừngngầnngạilặplạinhữngđiềuvừađượcchiasẻ.Bạncóthểphảnhồi
bằngcáchlặplạinhữngtừcuốicùngmàhọvừanói,vớigiọngđồngcảm,chẳnghạn:“Nhưvậy–bạnvừanóilàbạnthấycăngthẳngvìsắpcómộtbàithuyếttrình”.
LàmrõĐểlàmrõvàdễnhớnhữngchitiếtquantrọng,hãy
xácđịnhlạithôngtinbằngngôntừcủachínhbạn,chẳnghạn:“Đểxemtôicóhiểuđúngchưanhé,điềubạnđangmuốnđềcậpchínhlà…”.
TómlượcTươngtựnhưkỹnăngphảnhồithôngtin,kỹnăngtómlượcgiúpbạn
khẳngđịnhrằngmìnhđãhiểurõnhữnggìvừanghethấy.Sửdụngphươngphápnàykhigầnkếtthúccuộcđốithoạilàcáchhữuhiệugiúpbạnvàđốiphươnghiểunhauhơn,đồngthờigiảmthiểutốiđasựhiểulầmcóthểphátsinh.Đâycũnglàmộtthóiquencầnrènluyện.Đểtómlượcnộidungđãtraođổi,bạncóthểnói:“Chúngtahãycùngnhìnlạinhữngvấnđềvừachiasẻ…”.
ĐặtcâuhỏithôngminhMộtphươngphápquantrọngkhácgiúppháttriểnkỹnănglắngnghe
chínhlàđặtcâuhỏi.Lắngnghevàđặtcâuhỏicóthểđượcxemnhưhaimặtcủamộtđồngtiền.Mộtcuộcđốithoạiđượchìnhthànhchỉkhicóhỏivàđáp.
Từkinhnghiệmbảnthân,bạnsẽnhậnrakhôngkhóđểbiếtđượcsuynghĩcủamộtngườivềmộttìnhhuốnghoặcmộtgiảipháp,nhưngsẽchẳngdễdànggìnếuhỏivềnhữngcảmxúccủahọ.Điềunàylàdosuynghĩcủaconngườidựatrênthựctếvàthôngtintổngquáttồntạibênngoài“cáitôi”cánhân;cònxúccảmlàyếutốđặctrưngcủamỗingườivànóthểhiện“cáitôi”củahọ.
Chínhvìvậy,đểngườikhácsẻchiasuynghĩvàcảmxúccủahọ,bạncầnđặtranhữngcâuhỏiphùhợp.
Córấtnhiềuloạicâuhỏibạncóthểápdụng,nhưngtrongphạmvichươngnày,chúngtachỉtìmhiểubảynhómcâuhỏiđặctrưngnhất.Bằngcáchđặtranhữngcâuhỏithôngminhvàđúnglúc,bạncóthểkhámphávàthuthậpthôngtinởnhiềumứcđộ,đồngthờicóthểchiasẻnhữngsuynghĩvàcảmgiáccủamìnhvớiđốiphươngvàngượclại.
1.Dựđoán•Điềugìcóthểxảyra?•Sẽnhưthếnàonếusựviệckhôngdiễnratheocáchanh/chịmongmuốn?•Anh/chịđãcókếhoạchdựphòngnào?2.Đánhgiá•Anh/chịnghĩđiềugìlàtốtnhất?•Anh/chịnhìnnhậnsựviệcnhưthếnào?•Anh/chịcảmthấynhưthếnào?
3.Làmsángtỏ•Ýcủaanh/chịnhưthếnào?•Sựviệcdiễnranhưthếnào?•Anh/chịmongmuốnđiềugì?4.Nhậnđịnh•Bằngcáchnào?•Điềuđólàtốthayxấu?•Anh/chịnghĩđiềuđócónghĩalàgì?5.Khámphá•Anh/chịcónhữngsựlựachọnnàokhác?•Chúngtacùngtìmcáchchovấnđềnàynhé?•Chúngtacóthểtìmhiểuthêmvềviệcnàykhông?6.Chovídụ•Nótrôngnhưthếnào?•Cảmgiácđórasao?•Vídụ?7.Cầutoànvềthôngtin•Anh/chịcóthểchiasẻvớitôinhiềuhơnkhông?•Anh/chịcónhữngýtưởng/cảmgiácnàonữa?•Vàgìnữanào?Lờikhuyên:Mộttrongnhữngcáchtốtnhấtđểthựchànhnhữngdạngcâuhỏitrên
chínhlàtậpphêbìnhcácchươngtrìnhtruyềnhìnhkhácnhaunhưđốithoại,kịch,thờisự…Hãylắngnghecácdạngcâuhỏiđượcđặtra.Quansátphảnứngvàphảnhồicủamọingười,vàđánhgiámứcđộthânthiếtgiữahọ.Mộtkhibạnthiếtlậpđượcmốiquanhệvàxâydựnglòngtin,mọingườisẽsẵnsàngchiasẻnhữngsuynghĩcũngnhưcảmgiáccủahọ.
Nhạycảmxãhộitácđộngđếnmọingườinhưthếnào?
Sựnhạycảmxãhộicủabạnmangđếnchomọingườicảmgiácđượctôntrọngvàhỗtrợ.
Khimốiquanhệxãhộipháttriểnđếnmứcthântình,thìhaibênđềusẵnlònglắngnghevàcânnhắcquanđiểmcủanhau,sẵnsàngtiếpnhậnmọiýkiếnđểcùnghướngđếnmộtgiảipháphoặclợiíchchung.
NhạycảmxãhộiđểlàmviệchiệuquảCácbướcthựchiện
1.GhinhậnlạiđiểmsốphầnNhạycảmxãhộitrongBảnghỏiEIởChương2vàoôbêndưới.
2.Bâygiờ,bạnđãhiểuhơnvềđộnhạycảmxãhộicủamình,hãyghisốđiểmvàocánhquạtNhạycảmxãhộiởtrên.Điểmsốnàynóilênnănglựcnhạycảmxãhộidựavàotrigiáccủabạn.
3.Ngẫmnghĩvềnhữngghinhậntrongnhậtkýcảmxúccủabạnvànếubạntìmragiảiphápcủngcốnănglựcnhạycảmxãhội,hãydànhchútthờigianđểkịpthờighinhậnnhữngýtưởngcủabạn.Bạncóthểthựchiệntheoquytrình:làmmới,dừnglạivàtiếptục.
•Làmmới–bắtđầuchiasẻnhữngsuynghĩvàcảmgiácvớimọingườiđểtạodựnglòngtin.
•Dừnglại–khôngchennganglờingườikhác.•Tiếptục–tiếpnhậnphảnhồivàđặtmìnhvàovịtrícủangườikhác.4.SửdụngCửasổJoharitrongphầnPhụlụcvàsuyngẫmvềcáchcưxử
cũngnhưcảmnhậncủabạn.Ghinhậncáchànhvi(trongô1)vàcảmxúc(trongô2)củabảnthân.
5.Nănglựcnhạycảmxãhộicủabạncóthểtácđộngđếnngườikhác.Đểthấuhiểuđiềunày,bạncầnyêucầumọingườichobạnbiếtphảnhồicủahọ.HãychọnbốnngườimàbạnbiếtrõtạinơilàmviệcvàdùngnămcâutrắcnghiệmtrongphầnNhạycảmxãhộicủaBảnghỏiEI(Chương2)làmgợiýđểcùngnhauthảoluận.Gócnhìncủahọsẽmanglạichobạnnhiềuthôngtinquýgiá.
6.Hãytiếptụchoànthànhôsố3vàghinhậnlạinhữngđiềumàtrướcđâybạnchưanhậnravềbảnthânmình.Giátrịthựccủabàitậpnàylàgiúpbạnkhámphánhữngđiềumàbạnchưatừngbiếtđếnvềconngườicủabạn.
7.Dựatrênnhữngkhámpháđó,hãythườngxuyênnhìnlạinhữngđiềubạnđãghinhận,vànếucầnthiết,bạncóthểthựchiệnlạiquytrìnhlàmmới,dừnglạivàtiếptục.
Bâygiờ,bạncóthểhọccáchtăngcườngđộnhạycảmxãhộiđểlàmviệchiệuquảthôngquacáchoạtđộngpháttriểncánhânsauđây.
CáchoạtđộngpháttriểncánhânThiếtlậpmốiquanhệthôngquagiaotiếpAicũngbiếtrằngtìmhiểuvềsuynghĩcủamộtngườisẽdễhơntìmhiểu
vềcảmgiáccủahọ.Chínhvìvậy,nếumuốnngườikhácchiasẻnhữngcảmgiácthầmkínnhất,trướchết,bạncầntạodựnglòngtinnơihọ.
Hãyxemxéttầmquantrọngcủaviệcchiasẻcảmxúcvàýnghĩacủaviệcnàytrongcácmốiquanhệ.
Nếunhậnrathấuhiểucảmxúccủangườikháclàquantrọng,vậytạisaobạnkhôngmạnhdạntìmhiểuhọ?Hãythiếtlậpquanhệvàtạodựnglòngtinbằngtháiđộtôntrọngvàcởimở.
Nhữngngườibộcbạchhếtsuynghĩvàcảmxúccónguycơlàmtổnthươngchínhmìnhnếuhọđặtniềmtinnhầmchỗ.Vàchínhhọcũngnhậnthứcđượcđiềunày.Vìthế,bạnphảichứngtỏmìnhlàngườiđángtincậy.
Nhưbạnđãthấy,mộttrongnhữngcáchtạodựnglòngtinlàgiaotiếp.Bằngcáchchủđộnglắngnghe,đặtracáccâuhỏiphùhợpvàlàmrõnhậnthức,bạnđãtạođượcmộtkhôngkhígầngũi,thânmậtmàtrongđóbạnvàđốiphươngđềucùnggánhchịumộtrủirokhibộclộmọiquanđiểmvàcảmxúccủamình.Chínhhànhđộngnàysẽxâydựngđượclòngtin–yếutốtạonênmộtmốiquanhệbềnvững.
Bạncàngnhiệttìnhbaonhiêuthìcàngdễkhíchlệsựnhiệttìnhcủangườikhácbấynhiêu.
Đểminhhọađiềunày,hãytưởngtượngbạnđangthamdựmộtbuổihọpcùngsếp.Bạnlàmviệcđộclậpvàsếpcủabạnnóirằngbạncầnphảimởrộngmốiquanhệ,chínhvìvậybạncầnlàmquenmộtsốđốitácquantrọng.Bạnbắtđầutìmkiếm.
Bạnbắtchuyệnvớimộtứngviêntiềmnăng.Chỉtrongvàiphúttròchuyện,bạnnhậnracuộcchuyệntrònàysẽchẳngđiđếnđâu,nhấtlànókhôngthểmởđầumộtmốiquanhệhữuích!Bạnbỏngoàitainhữngđiềuđangnghethấyvànhìnquanhphòng(âmthầm)đểđịnhvịmộtứngviênkháctriểnvọnghơnvàphùhợphơn.
Quátrìnhnàycóthểdiễnrahaiđếnbalầnchođếnkhibạntìmramộtngườiđồngđiệuvàcó“cùngtầnsố”vớimình.
Đốivới“ngườiđồngđiệu”này,cuộctròchuyệndiễnrarấtvuivẻvàthoảimáivìcảhaiđềucócảmgiác“đượcgắnkết”.Bạnnhậnthấythờigianbạndànhchongườinàyrấthữuích.
Cuốicùng,cuộctròchuyệnkếtthúc.Cảhaikhôngquêntraođổidanhthiếpđồngthờisắpxếpmộtcuộchẹnkếtiếpvớimộtnụcườimãnnguyện!
Môhìnhsauđâysẽchothấydiễntiếncủaquátrìnhtrênthôngquacấpđộgiaotiếpkhithiếtlậpmốiquanhệ.
Bàitậpnàysẽgiúpbạn:•Hiểuđượcdiễnbiếncủacuộcđốithoạiởmỗigiaiđoạngiaotiếp•Xácđịnhgiaiđoạnvàmứcđộgiaotiếpcầnthiết•Chuẩnbịnhữngcâuhỏiphùhợpgiúpnângcaochấtlượngcủaquátrình
giaotiếp
Vídụ:“Chàoanh/chị”,“Trờidạonàynóngnhỉ?”Đâylàhìnhthứctraođổithôngtincơbảnnhất.Kiểugiaotiếpnàythườngdiễnrangaytrướchoặcsaulờigiớithiệu.Chủ
đềcâuchuyệnđượcxemlàantoànvànhữngcâuhỏiđượcđặtrachỉdùngđểlàmquenvớinhaunênkhôngcầncâutrảlờihoặcchỉcầncâutrảlờingắngọn
Ởcấpđộgiaotiếpnày,dườngnhưkhôngcórủirotừviệcbàytỏcảmxúc,chínhvìvậy,bạnkhôngcầnđặtniềmtinvàođâyvìnhữngcâutrảlờikhônggiúpbạnhiểusâuvềngườiđốidiện.Giaiđoạnnàychỉdiễnratrongvàigiâytrướckhibướcsangcấpđộtiếptheo.
Vídụ:“Anh/chịlàmviệcởtòanhà/vănphòngnào?”,“Anh/chịlàmcôngviệcgì?”
Đâylàgiaiđoạnbạnbắtđầuthuthậpthôngtincủanhau.Hìnhthứcgiaotiếpnàygiúpbạnpháttriểnbứctranhthếgiớiriêngcủamỗingười.
Ngaycảkhithôngtinchỉmangtínhchungchung,nhưngbạncũngbắtđầucósựđánhgiádựatrêncảmxúcvàtrựcgiáccủabạn:bạnvàđốiphươngcóthiệncảmvớinhauhaykhông,cảhaicómongmuốntròchuyệncùngnhaukhông,liệucuộcđốithoạinàycómanglạinhữngkếtquảtíchcựcvềsaukhông.Ởgiaiđoạnnày,bạncóthểdunghòavànhậnthứcrõhơnvềcáccảmxúccủabảnthânmình.
Bạncóthểbắtđầuthiếtlậpmốiquanhệcơbảnquanhữnggìđượcchiasẻ.
Nhưngnếukhôngcóđiểmchungquasựchiasẻđó,sẽrấtkhóđểkéodàicuộcchuyệntrò.Chẳngmấychốc,câuchuyệnsẽtrởnênnhạtnhẽovànhàmchán.Conngườilàmộtđộngvậtxãhộicóýthứcnêncầnphảicósựtươngtáckhíchlệlẫnnhau.
Đểlàmđượcnhưvậy,bạncầnbướcsangcấpđộtiếptheo.
Vídụ:“Thậtthúvị,anh/chịnghĩnhưthếnào?”,“Anh/chịcóchođâylàmộtýtưởnghay/tồikhông?”,“Dườngnhưvớitôi…”
Ởcấpđộgiaotiếpnày,thôngtinbạnchiasẻthểhiệngócnhìnvàquanđiểmriêngcủabạn.Lúcnày,bạnhoàntoàncókhảnăngđặtcâuhỏiđểtìmhiểuquanđiểmcủangườikhácmàkhôngcầnengạibởivìbạnđãcóđủsựtintưởngnơihọ.
Tìmhiểuvàtraođổithôngtinởgiaiđoạnnàychothấyhaibênđềumuốnhiểunhauhơnđểcùnghướngđếnmộtkếtquảchung.
Đâychínhlàlúcbạnbắtđầucảmthấycuộcđốithoạicógiátrịvàýnghĩa.
Cảhaicóthểthốngnhấtnhữngýtưởnghoặcgiảiphápđãđềxuất,nhưngchỉhữuhiệutrongcấpđộgiaotiếplýtínhnày.Đểthậtsựđồngthuậnvàchiasẻthànhquả,bạncòncầnphảigiaotiếpởcấpđộcảmxúc.
Vídụ:“Anh/chịcảmthấynhưthếnào?”,“Nếutôiởvịtrícủaanh/chị,tôisẽcảmthấyrằng…”,“Dườngnhưchúngtađãđiđúngđường–anh/chịcótánthànhkhông?”
Giaotiếpởcấpđộnàychophépbạnhòachungtrạngtháicảmxúcvớingườiđốidiệnvàthểhiệnmongmuốnhỗtrợhọ.Trongmôitrườnglàmviệc,giaiđoạnnàycóthểgiúpbạnthiếtlậpquanhệhợptácthậtsự.Giaotiếphiệuquảvàcóýnghĩakhicảhaiphíađềutôntrọngnhucầuvàmongmuốncủanhau,đồngthờiđảmbảocùnghỗtrợnhauđểđạtđượcđiềuđó.
Cuốicùng,cấpđộcaonhấtcủamộtmốiquanhệchínhlàsựgắnkết.
Vídụ:“Tôibiếtchínhxácanh/chịđangnghĩgì!”,”Tôibiếtrằnganh/chịđangcảmthấy…”
Đâychínhlàcấpđộgiaokếtcaonhấtcủamộtmốiquanhệ,trongđóbạncóthểđoántrướcchínhxácsuynghĩvàcảmnhậncủangườiđốidiện.Đógọilàthuộcvềbảnnăng.
Bạnthậmchícóthểnhậnrabảnthânmìnhđangnóinhữngđiềunhư:“Chúngtathậtsựcócùngquanđiểm”hay“Chúngtacóthểthốngnhấtvềvấnđềnày”.
Tuynhiên,hãycẩntrọng!Khôngphảiaicũngđạtđếncấpđộgắnkếtcaonhấtvàsựgắnkếtnàycầnphảicóthờigiandàiđểpháttriển.Thôngthường,sựgắnkếtmậtthiếtcótrongcácmốiquanhệgiađình,vợchồng,bạnbèthântín,triâmtrikỷhoặcquanhệđồngnghiệpquenbiếttừlâu.Bạncóthểkhôngbaogiờđạtđếncấpđộgiaotiếpnàyvớikháchhàng.Tuynhiênbạnđừngquáthấtvọng,bởinếubạnduytrìđượcnănglựcnhạycảmxãhộivàbiếtứngxử,thểhiệncảmxúchợphoàncảnhthìđiềuđócũngtốtlắmrồi!
ThựchànhgiaotiếpBước1Hãynghĩvềmộtmốiquanhệmàbạnmuốnpháttriểnvàghinhậnlýdo
khiếnbạnmuốncủngcốquanhệnày,chẳnghạn:“Tôimuốnbiếtnhữngvướngmắcmàanhấygặpphảikhitiếpnhậngiảipháptôiđềra.Đâulànhữngmốibậntâmthậtsựcủaanhấy?Vìsaoanhấykhônghàilòngvớigiảiphápnày?”.
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––Bước2Hãyxácđịnhcấpđộgiaotiếpcủamốiquanhệnàyvàghilạivìsaobạn
nghĩnhưvậy,chẳnghạn:“Thậtra,tôirấtấntượngtrướctínhcáchkhôngmuốnlừadốiđồngnghiệpcủaanhấy”.
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––Bước3Bâygiờ,hãylênmụctiêuchocuộchẹnhoặccuộctròchuyệnsắptớivới
đốiphương,chẳnghạn:“Trướckhikếtthúccuộcchuyệntrò,tôimuốnanhấythẳngthắnnóivớitôivềmốiquantâmthậtsựcủaanhấy.Chínhvìvậy,tôicầngiaotiếpvớianhấyởcấpđộ‘sẻchiacảmxúc’”.
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––Bước4Dùđặtrachomìnhmụctiêunàođichăngnữa,bạncũngnênchuẩnbị
những“câuhỏithôngminh”đểcóthểđạtđượcmụctiêuđó.Hãyxemlạinhómcâuhỏithôngminhđượctrìnhbàyởphầntrước,ghi
chúmộtvàicâuhỏithíchhợpmàbạncóthểsửdụngtrongcuộcđốithoạivàchắcrằngchúngphùhợpvớitìnhhuốngvàngữcảnh.Nhớthểhiệnbằngchínhngônngữcủabạnnhé.
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––Bước5Thựchànhđinào!Tìmmộtđồngnghiệpvànhờanh
ấy/côấyđốithoạicùngbạn.•Nhữngcâuhỏicủabạncótácdụngnhưthếnào?•Cáccâuhỏicógiúpbạntìmhiểuđượcnhữngthông
tinbạnmongmuốn/cầnkhông?•Bạnnghĩgì/cảmthấynhưthếnàonếuởtrongtình
huốngnhưhọ?•Bằngcáchnàobạncóthểbàytỏnhữngcảmxúccủamình?Bạnnóigìđể
thểhiệnsựđồngcảmcủamình?Hãyđiềuchỉnhnếucần.Tuynhiên,hãynhớrằngbạnphảilắngnghebởikhichuẩnbịtrướccác
câuhỏi,bạncóthểquátậptrungvàoviệcđặtcâuhỏimàquênlắngnghephảnhồi.
Chấtlượngcủaviệcđặtcâuhỏinằmởkỹnănglắngnghevàngượclại.Hãychắcrằngbạnpháthuyhếtkỹnănglắngnghecủabảnthân,đặcbiệtlàphươngphápphảnhồivàtómlược,đểđảmbảobạnhiểuthôngsuốt.
Cuốicùng,hãynhìnlạimụctiêucủamìnhsaucuộcđốithoại.Bạncóđạtđượcmụctiêuđãđặtrakhông?
Hãycânnhắcnhữnggợiýsauđây:•Bạncóđạtđếncấpđộgiaotiếpmàbạnmongmuốn?•Cảmgiáccủabạntronglúcchuyệntrò?•Bạnnghĩnhưthếnào?•Kỹnăngđặtcâuhỏicủabạnhiệuquảnhưthếnào?•Bạnđãlắngngheđốiphươngrasao?•Mứcđộhàilòngcủabạntrướckếtquả?Đâylàmộtquátrìnhtíchlũy.Mỗikhibạnchuyệntròvớiaiđó,dùđólà
mốiquanhệmớihayquanhệđãcótừlâu,thìbanđầucảhaiđềubắtđầuvớicấpđộchàohỏixãgiao.Tuynhiên,khiđãthiếtlậpđượcmốiquanhệ,bạnsẽnhanhchóngchuyểnsangcấpđộgiaotiếpchiasẻcảmxúc.Hãydùngnănglựcnhạycảmxãhộicủabạnđểtìmhiểuvàpháttriểnmốiquanhệsangcấpđộcaohơn.
TómtắtPháttriểnnănglựcnhạycảmxãhộigiúpbạngiaotiếphiệuquảvàdễ
cóđượcsựđồngcảm.Khitạorabầukhôngkhíthoảimáiđểchiasẻmọisuynghĩvàcảmxúc,bạnsẽdễdàngthấuhiểuvàđánhgiáquanđiểmcủangườiđốidiện.
Thiếtlậpcấpđộgiaotiếpgiúpbạnhiểurõquátrìnhraquyếtđịnhvàmứcđộtiếpnhậncủangườikhácđốivớicácđềxuấtvàýtưởngcủabạn.
Chínhvìvậy,đểduytrìnănglựcnhạycảmxãhội,bạncầnnhớ:•Luôn“đồngđiệu”cùngsuynghĩvàcảmxúccủangườikhác.Hãy
điềuchỉnhtầnsốcủabạntrùngkhớpvớihọ.•Tiếptụcnhìnnhận,đánhgiásựviệctrênquanđiểmcủangườiđối
diệnvàsẵnsàngcânnhắcýkiến,quanđiểmcủahọ.•Đánhgiáchấtlượngcủacácthôngtinbạnđượcchiasẻ.•Tôntrọnglàyếutốphảicótrongcácmốiquanhệ.Bạnphảiluôn
quantâmvàtôntrọngsuynghĩvàcảmxúccủangườikhác.•Phảigiữchữtín.Đólàđiềumàngườikhácxemtrọngvàđánhgiá
caoởbạn.Nếubạnphávỡlòngtin,bạnsẽkhógầydựnglại.•Sựđồngcảmchỉcóđượckhibạnbiếthỏiđúnglúc,chânthànhlắng
nghevàthấuhiểusựviệc.
Hãyhànhđộng!Hãyrènluyệnnănglựcnhạycảmxãhộiđểchuyếnhànhtrìnhkhám
phácuộcsốngcủabạnthêmthivị.Nhớkhuyếnkhíchmọingườithamgiacùngbạnnhé.
Chỉkhiđộnhạycảmxãhộicủabạnởmứccao,bạnmớitạođượcsứcảnhhưởng.TiếpnốinhữngđiềubạnđãkhámphátrongChương6,Chương7sẽgiớithiệunhữngyếutốcầnthiếtđểtrởthànhmộtngườicókhảnăngtruyềncảmhứng;mộtngườitạonênsứcảnhhưởngtựnhiênthôngquatháiđộtôntrọngchânthànhvàlòngquantâmsâusắcdànhchomọingười.
Trongchươngnày,bạnsẽtìmhiểuvềcáchsửdụngngônngữvàkiểmsoáthànhvitrongviệc:
•Bàytỏcảmxúccủabảnthân•Mởrộngtầmnhìnvàquanđiểm•Khíchlệsựtựtincủamọingười•Cóđượcsựtôntrọng•Khuyếnkhíchnhữngcuộcđốithoạidựatrêncảmxúc
Chương7
SứcảnhhưởngQuátrìnhlantỏa
Bạncókhảnăngtạoảnhhưởngđốivớingườikhácmàchínhbạncũngkhôngnhậnra.Bạnđếnvănphòngvớimộttâmtrạngthoảimái,vuivẻ.Bạnthậtsựphấnkhíchvớidựánmới.Bạntậphợpmọingườitrongnhóm,hăngháitrìnhbàyvềtínhkhảthicủadựán,phântíchnhữngvấnđềcốtlõivàthảoluậnvềthờihạnthựchiện.Tâmtrạngphấnchấn,giọngnóiháohứcvàtháiđộtựtincủabạnnhanhchóngtruyềncảmhứngchonhữngngườixungquanh,vàlẽdĩnhiênlàmọingườiđềucảmthấytrànđầyhứngkhởivàmongchờbắttayvàothựchiệndựánmới.
Quátrìnhnàydiễnratựnhiên.Vớisựhỗtrợcủahệthốngvònghở,nguồnnănglượngvàcảmhứngcủabạnnhanhchónglantruyềnvàtácđộngđếnmọingười.
Sứcảnhhưởnglàgì?HiggsvàDulewiczđịnhnghĩađólà:“Khảnăngthuyếtphụcngườikhác
thayđổiquanđiểmkhiđãthấuhiểuhoàncảnhvàbiếtđượcmongmuốncũngnhưnhucầucủahọ”.
Hãydànhchútthờigiansuyngẫm:•Bạnrútrađượcđiềugìtừđịnhnghĩatrên?•Đâulànhữngtừkhóavàcụmtừquantrọng?•Vìsaonhữngthôngtinnàycầnthiếtchobạn?Vềbảnchất,sứcảnhhưởngđềcậpđếnkhảnăngnhậnthứccảmgiáccủa
ngườikhácvàcócáchxửlýhiệuquả,tạođộnglựcđểbạnvàđốiphươngcùngtiếnbước.Sứcảnhhưởnggiúpbạnđạtđượcmụctiêucủamìnhnhưngthôngthường,đócũnglàmụctiêuchungcủacảhai.
Tuynhiên,sứcảnhhưởngcũngliênquanđếnkhảnăngtruyềncảmhứngchongườikhácbằngcáchtạonênniềmtin,sựkhíchlệ,địnhhướng,manglạilờikhuyênbổích,hoặctạoramộtmôitrườngkhiếnhọcảmthấythoảimáivàhàilòng.
Bằngcáchhiểurõcảmgiácvàquanđiểmcủangườikhác,tìmhiểuvấnđềmộtcáchcởimở,nóichuyệntựtinvàứngxửhợptìnhhuống,bạnsẽcókhảnăngthuhútmọingườivàđượcmọingườiủnghộ.
Khảnăngtạoảnhhưởngđôilúcđượcxemlàhànhđộngmangtínhlôikéo,nhưngđólàtrongtrườnghợpnhữnggìbạnlàmkhôngđángtincậyvàbạnkhôngquantâmhaytôntrọngcảmxúcvànhucầucủangườikhác.
Vìsaosứcảnhhưởngquantrọng?Mỗingườicóđộnhạycảmkhácnhau,songaicũngcócảmxúcnênđềubị
tácđộngtheomộtcáchnàođó.Đồngcảmvớingườikháccónghĩalàbạnbiếtcáchđiềuchỉnhlờinóivàhànhđộnghợplúcvàhợphoàncảnh.
Bạncầndựliệutừngtìnhhuốngđểtránhkếtquảkhôngmongmuốnnhưtrấnannhânviênkhisắpcóthayđổinhânsựhoặcxoadịukháchhàngkhihọđangtứcgiậnvàmấtbìnhtĩnh.
Hoặc,bạncầnthắtchặtsựđoànkếttrongnhómvàkhíchlệtinhthầntừngthànhviênbằngcáchđềcaovaitròcủamỗingười,cânđốigiữacôngviệcvàcuộcsốngriêngcủahọ,hoặctruyềncảmhứngquagiátrịcôngviệchọđanglàmvàmụctiêumàhọhướngtới.
Khimọiviệcổnthỏa,bạncóthểbắtđầucảmnhậnhươngvịcủathànhcông:côngnhậnsựcốnghiếncủamỗicánhân,tuyêndươngnhữngthànhtựu,đồngthờithiếtlậpnhữngtiêuchuẩnmớivàkhuyếnkhíchđội/nhómthựchiện.
Khixácđịnhđượcnhucầucủamọingườivàbiếtcáchxửlýmộtcáchhiệuquả,bạnsẽpháthuy:
•Tínhthânthiện•Mứcnănglượng•Sựsángtạo•Độnglựcthúcđẩy•Nănglực•TinhthầnđồngđộiHãydừngmộtphútvànhớlạinhữnglúcbạnvượtquatrởngại,tránhđược
mộthậuquảđángtiếc,hoặcđạtđượcthànhcôngvượtbậc.Bạnđãlàmgìhoặcnóigìtrongnhữngtìnhhuốngtrên?Hànhđộng/lờinóiđócủabạnđãảnhhưởngnhưthếnàođếnnhómhoặc
cáccánhânliênquan?––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––Chúngtathườngdễmấtphươnghướngkhilâmvàomộttìnhhuốngtồitệ
hoặcgặpvấnđềnangiải.Mộtsốngườikiênđịnhsẽcốgắngtìmcáchgiảiquyếtrắcrốitrongkhisốkhácsẽđitìmlờikhuyênhoặckêugọisựgiúpđỡ.Đâylànhữngngườihaylolắngvàthườnglànạnnhâncủachứngcăngthẳnghoặcrốiloạntinhthần.
Trongtrườnghợpnày,bạnnêncưxửvớihọbằngtháiđộtôntrọngvàđồngcảmvìhọđangtrongtrạngtháidễbịtổnthương.
BàitậpđánhgiásứcảnhhưởngHãyxemquabàitậpbêndướivàcânnhắcliệubạncótừngtạoảnhhưởng
lênmọingườihaykhôngvàđólàảnhhưởnggì.Trongcácdấu“…”sauđâylàcụmtừ“Trướcđây,tôitừng”.Hãychọnký
hiệu⋲hoặcОmàbạnthấymôtảđúngnhữngviệcmìnhtừnglàm.…khíchlệtinhthầnhoặcgiúpmọingườiquẳnggánhloâubằngcách:
⋲…khíchlệtinhthầnhoặcgiúpmọingườiquẳnggánhloâubằngcách:•Phatròđúnglúc•Kểchuyệncười•TựlàmtròО…khiếnmọingườikhóchịuvàbựcmìnhkhi:•Trêuchọchoặcchếnhạohọ•Coithườnghọ•Kểchuyệncườiácý•ChâmbiếmО…làmngườikhácbuồnlòngkhi:•Tẩychayhọ•Quaymặtbỏđi•Phánxétchủquan•Từchốilắngnghe⋲…khiếnmộtngườicảmthấyhọđượctrântrọngkhi:•Chủđộnglắngnghehọ•Dànhthờigiancùnghọ•Âncần,quantâmvàthôngcảm⋲…giúpaiđóbìnhtĩnhbằngcách:•Tròchuyệnnhẹnhàng;cưxửđúngmực•Kiênnhẫnchờhọbìnhtâmlại•Tránhnhữnglờiphêbình•DĩhòaviquýО…làmngườikhácphátkhiếpbằngcách:•Đóngsầmcửa•Lahét•Tranhcãi•Đậpbàn
О…khiếnngườikháchụthẫngkhi:•Làmngơhọ•Khôngnhắcđếntên•Khôngchàohỏikhigặpnhau⋲…giúpaiđóhàilònghơnbằngcách:•Đưaragiảipháphợplýkhithảoluậnvấnđề•Cholờikhuyênthiếtthực•Quytráchnhiệmrõràng•ChứngminhbằnghànhđộngО…khiếnngườikhácthấtvọngvàtứcgiậnkhi:•Phánxétchuyệnnhỏnhặt•Khôngthừanhậnquanđiểmvàniềmtincủahọ•Sosánhhọvớingườikhác⋲…giúpmộtngườicảmthấytựhàovàkhuyênhọthamgiabằngcách:•Khentặngvàtándương•Tônvinhhọ•Gọitênthânmật•TìmhiểuquanđiểmcủahọĐếmxembạnchọnbaonhiêuhình⋲vàbaonhiêuhìnhО,vàghivàohai
ôbêndưới:⋲Ýnghĩa:“Tôitácđộngtíchcựcđếnmọingười”.ОÝnghĩa:“Tôitácđộngtiêucựcđếnmọingười”.Sosánhkếtquảvàcânnhắcxemliệubạncóđangtạorasựảnhhưởng
tíchcựcvàchânthànhhaykhông.BàihọcrútratừbảnthânCuốicùng,hãydànhvàiphútđểghinhậnbabàihọccốtlõimàbạnđãđúc
kếttừbảnthânvàophầndướiđây:1………………………………………………2………………………………………………3………………………………………………
Điềugìtácđộngđếnsứcảnhhưởng?Sứcảnhhưởngcủabạncóthểbịchiphốivì:•Khôngđồngđiệutrongcảmxúc
•Khôngthiếtlậpđượcmốiquanhệ•Khóbiểulộcảmxúccủabảnthân•KhônglinhhoạttrongcáchtiếpcậnĐồngđiệutrongcảmxúcKhảnăngđọcsuynghĩcũngnhưcảmgiáccủangườikhácrấtquantrọng
vàcầnthiếttrongcuộcsốnglẫncôngviệc.Nếukhôngcókhảnăngnày,bạnsẽkhónhậnbiếtbầukhôngkhílàmviệcđangngộtngạthayphấnkhởivàmỗingườitrongnhómđangkhóchịuhayhàohứng,đểtừđócócáchdunghòavàđiềuchỉnhcáctrạngtháicảmxúcphùhợp.
Nếubạnkhôngthểđoánđượctâmtrạngvàcảmxúccủangườikhác,hãydànhthờigianhọchỏi.Khiđó,bạnsẽbắtđầunhậnrabạncóthểquảnlýcôngviệcmộtcáchhiệuquả,tăngkhảnăngsángtạohoặcthắtchặtmốigiaohảovớimọingườixungquanhnhưthếnào.
Lờikhuyên:Thườngxuyênquansátphảnứngtrêngươngmặtcũngnhưngônngữ
cửchỉcủamộtđồngnghiệp,đồngthờilắngngheâmđiệuhọnóicùngngôntừhọsửdụng.Nhữngdấuhiệunàyítnhiềusẽnóichobạnbiếtvềsuynghĩvàcảmnhậncủahọ.
Lờikhuyên:Hãythửtìmhiểuxemngườikhácđangnghĩgì.Mộtkhibạnxácđịnh
đượccảmxúccủangườiđó,hãykiểmtrabằngcáchhỏilạihọ:“Tôithấybạnkhôngmấyhàohứng,đúngkhông?”.Hãyxembạncócảmnhậnchínhxáckhôngnhé.TậndụngmốiquanhệNhưđãchiasẻtrongChương6,tháiđộđồngcảmgiúpbạnpháttriểnmối
quanhệ,vàđiềunàytạochobạnkhảnăngảnhhưởngtíchcựcvàhiệuquả.Khimốiquanhệtrởnênthântình,cuộctròchuyệnsẽthânmậthơn;nhờđó,bạnsẽcócơhộitìmhiểuvànắmbắtcảmxúc,niềmtin,quanđiểm,tínhcách,sởthíchcủangườiđốidiện.
Hãythửchiasẻmộtvàithôngtincánhânvàquansátphảnứngcủamọingười.Hãythànhthậtvớinhữngđiềuthuộcvềbảnthânmình;nếubạnkhôngcảmthấyhứngthú,đừngđặtcâuhỏi.Dầndần,bạnsẽthấytựtinhơnvàmốiquanhệđồngnghiệpngàycànggắnbó.
Lờikhuyên:Hãypháttriểnkỹnăngđặtcâuhỏivàmạnhdạnchuyệntrò.Hãyhỏi
vềcảmxúccủangườiđốidiệnvàchămchúlắngnghe.Bằngcáchtìmhiểunhữnggìẩnsâutrongtâmhồnhọ,bạncóthểkhámpháđượclýdođằngsaunhữnghànhđộngnhấtthờivàtrạngtháitâmlýtiêucựcnơihọ.
Lờikhuyên:Hãythửthayđổihànhvicủamộtngười.Nếubạnnhậnrarằngmột
ngườinàođódườngnhưluônnhìnnhậnvấnđềtiêucực,ứngxửvộivàng,thiếucânnhắchoặcmặtmàylúcnàocũngcaucó,hãycốgắng
mỉmcườimỗilầngặphọvàquansátxemhọphảnứngvớibạnnhưthếnàonhé.BiểulộcảmxúccánhânCókhảnăngbiểulộcảmxúckhôngcónghĩalàbạnphảiquásướtmướt
hayđacảm.Bạnchỉcầnthểhiệnnhữngcảmxúcthậtcủabảnthânthôngquacửchỉ,nétmặt,giọngnóivàngônngữcủamình.
Bạnbiếtđó,bạnkhôngthểthểhiệncảmxúcmàkhôngthôngquacáchìnhthứcphingônngữ.Tuynhiên,bạncầnphảibiếtrõlúcnàomìnhnênbiểulộnhữngcảmxúctiêucực(lolắng,thấtvọng…)vàlúcnàokhông.Trongtrườnghợpngườiđốidiệnthậtsựmuốnbiết,cótháiđộđồngcảmvàphảnứngtíchcực,thìbạnhãytựtinthểhiệnnhữngcảmxúcthậtcủamình.
Hãytưởngtượngbạnsắpcómộtcuộchẹnvớikháchhàng,vàbạncảmthấylolắngkhinhómcủabạnchưakịpchuẩnbịđủthôngtin.Hãyđểmọingườinhìnthấysựtậptrung,quyếtđoáncủabạn.Mọingườisẽnhanhchóngnắmbắttìnhhìnhvànhậnraáplựccôngviệcđangđếngần,vàvìthế,họsẽ(chorằngbạnđặtniềmtin,sựtôntrọngvàcầnsựhỗtrợcủahọ)phảnứngtíchcựctheocáchmàbạnmongmuốn.
Tươngtự,khinhómđạtđượcmộtthànhtựunàođó,đừngngầnngạithểhiệnnhữngcảmxúctíchcựcnhưphấnkhởi,vuisướngvàhàilòng.Hãynởnụcườithânthiệnvàsảngkhoái,thểhiệncảmgiáctựhàodànhchođồngđộicủamình,hãythưgiãnvàdànhthờigiannóivềthànhcôngnàycùngmọingười;đồngthời,nhậnđịnhvàđánhgiáýnghĩacủathànhcôngnàyđốivớimỗicánhântrongtươnglai.
LinhhoạttrongcáchtiếpcậnMỗingườilàmộtcáthểriêngbiệt.Cáchmọingườiphảnứngcũngkhác
nhau,tùytheođộnglựcvànhucầucủatừngngười.Vàcũngchẳngaigiốngaivềphongcách,nhịpđộlàmviệc,ngôntừsửdụngvàcáchcưxử.
Chínhvìvậy,cáchbạntạoảnhhưởnglênngườinàycóthểsẽkhônggiốngvớingườikhác.Bạnnênlinhhoạt,hiểurõđốiphươnglàaivàbiếtrõđâulàcáchtốtnhấtđểcócáchtiếpcậnphùhợptừngngười.
Sauđó,đốivớimỗitrườnghợp,bạnsẽcócáchthứckhácnhau.Trênquanđiểmduylý,hãycânnhắcđiềugìlàcầnthiếtchohọvàchobạn.Hãylưutâmđếnphươngcáchcólợichocảhaidựatrênnhữnghiểubiếtcủabạnvềngườiđốidiện.
Vềcơbản,bạncầntạoấntượngvớingườikhácbằngchínhcảmxúccủamình.Hãychọncáchtiếpcậnphùhợpvàchắcrằngđiềunàycóýnghĩavớihọ.Đừngquênrằngnhữnglờibạnnóiphảixuấtpháttừsựchânthành.
Nênnhớrằngnhữngcảmxúcthậtluônchạmđếntráitimcủangườiđốidiện.
Lờikhuyên:Hãylinhhoạtvànhìnnhậnsựviệctừnhiềugócđộkhácnhau.Khira
quyếtđịnh,bạncầnnắmrõvấnđềvàđặtmìnhvàovịtrícủangườikhácđểtìmhiểuquanđiểmcủahọ.
Lờikhuyên:Trướckhibànluậnđểgiảiquyếtnhữngkhúcmắc,hãyxemxéttính
cách,độnglựcvàquanđiểmcủađốiphương,đồngthờichuẩnbịkỹcàngnhữngđiềubạnsẽnóivàcáchthuyếtphụchọđểđạtđượckếtquảtốtnhấtchocảhai.
Sứcảnhhưởngtácđộngđếnmọingườinhưthếnào?
Nếubạntạorahoàncảnhphùhợpvàcóđượcsựtôntrọngtừmọingười,bạnsẽdễdàngtácđộngđếnhọ.
TạohoàncảnhphùhợpHãyxétđếnmộthoàncảnhmàởđó:•Mọingườicởimởvàchânthành•Sẵnsànghợptác•Đượckhuyếnkhíchđưaraýtưởngvàquanđiểm•Dễchiasẻcảmxúc•TôntrọnglẫnnhauTronghoàncảnhnày,bạnsẽkhôngtốnnhiềusứcđểgâyảnhhưởngvì
phongtháivàcáchtiếpcậncủabạnđãhòahợpvớimọingười.Bấtkỳkhinàocầnraquyếtđịnh,bạnhãy:•Cânnhắcxemkếtquảsẽtácđộngnhưthếnàođếncánhânvàtậpthể•Tròchuyệnvớitừngngườimột•Thảoluậncởimở•Lắngnghequanđiểmcủangườikhác•CânnhắctấtcảvấnđềđượcnêuraNgoàira,bạncầnbiếtcảmgiáccủahọrasaovàđoánđượcphảnứngcủa
họnhưthếnàotrướcquyếtđịnhcủabạnđểcóthêmnhiềuthôngtinhữuíchvàkịpthời.
Khiđãquyếtđịnh,bạncóthểgiảithíchcáclậpluậncủamình,xácnhậncácýkiếndongườikhácnêulên,biếtrõnhữngaibạnmuốnquantâm,nhữngaibạncầntạoấntượngvàđừngquêngiảithíchvìsao.
Khicóhoàncảnhgiaotiếpphùhợp,mọingườisẽcảmthấythoảimáivàcósựgắnkếtlẫnnhau.Khitấtcảđềubiếtrằngmìnhđượcđồngcảmvàthấuhiểuthìsẽkhôngcònnhữngýkiếntráichiềuhoặcsựchốngđốilẫnnhau.
Lờikhuyên:Nếumuốnmọingườicócùngquanđiểmvớimình,hãyluônđưara
nhữnglậpluậnhợplýhướngđếnkếtquảcuốicùng.
XâydựngtháiđộtôntrọngởmọingườiNguồngốccủaviệctạonênsứcảnhhưởngchínhlàtháiđộtôntrọng.Nếu
khôngđượcmọingườitôntrọng,bạncũngkhôngthểtạoảnhhưởngđếnbấtkỳai.Nhiềungườinghĩrằngdanhtiếnghayđịavịcóthểkhiếnngườikháctôntrọngmình,nhưngtrênthựctế,điềunàyhoàntoànsai.
Sauđâylàbốncáchgiúpbạnđượcngườikháctôntrọng:
1.Chomọingườithấybạnlàngườiđángtincậybằngcáchchiasẻkiếnthứcvàkinhnghiệmmộtcáchcởimởvàchânthành;khuyênnhủhoặctưvấnhọnếucóthể.
2.Hãyđểmọingườibiếtrằngkhôngphảichuyệngìbạncũngbiếttuốt.Hãythànhthậtvớinănglựcvàkiếnthứccủamình,vàtìmđến“chuyêngia”khicầngiúpđỡ.
3.Hãytìmhiểuquanđiểmvàcảmgiáccủangườikhác.Việctìmhiểunàychothấybạntôntrọngvàđánhgiáđúngkhảnăngcủahọ.
4.Hãyxâydựngniềmtinnơimọingườithôngquangônngữcủabạn.Ngônngữcósứcmạnhvàcáchbạnsửdụngngônngữsẽtạonênsựkhácbiệtđốivớicảmxúcvàphảnứngcủangườiđốidiện.
BàitậpnângcaokhảnăngngônngữHãylắngnghenhữngngôntừbạnsửdụnghằngngàyvàsuynghĩxem
cáchnóiđómangýnghĩatíchcựchaytiêucựcvànócógiúpmọingườitintưởngcũngnhưtôntrọngbạnkhông.
1.Liệtkênhữngtừvàcụmtừphổbiếnmàbạnsửdụng–ghinhậnnhữngngôntừtíchcựcvàocộtbêntráivàtiêucựcvàocộtbênphải.
Tíchcực Tiêucực
–––––––- ––––––––-
–––––––- ––––––––-
–––––––- ––––––––-
2.Bâygiờ,hãynhìnvàonhữngcụmtừbêndướivàxácđịnhnhữngcụmbạncóthểbắtđầusửdụng.“Tôinhậnranhữngnỗlựcmàbạnđãvunđắp.”“Tôibiếtchúngtasẽđạtđượcmụctiêuđãđềra.”“Tôicảmthấychắcchắnvề…”
“Tôiđảmbảosẽthựchiệnđiềunày.”“Tôithậtsựcảmthấyhãnhdiệnvìnhữngđiềubạnđãđạtđược.”“Tôithậtsựtinrằng…”“Chúngtasẽbắtlấynhữngmụctiêuđónếuchúngta…”––––––––––––––––-
––––––––––––––––-––––––––––––––––-3.Tiếptheo,hãyghinhậnnhữngtừhoặccụmtừkhácmàbạncảmthấy
thôngthuộcvàthoảimáikhisửdụng.Lưuý:Bạnphảithểhiệnsựtrungthựctronglờinói.Ngônngữgiảtạo
cònnguyhạihơncảkhibạnkhôngnóigì.Sựgiảtạokhôngthểđánhlừaai.Chínhvìvậy,hãythànhthậtvàchỉnóinhữnggìbạnthậtsựtintưởngvàđãcósựchuẩnbị.
––––––––––––––––-––––––––––––––––-––––––––––––––––-
TạosựảnhhưởngvìmụctiêuchungCácbướcthựchiện
1.GhinhậnlạiđiểmsốphầnSứcảnhhưởngtrongBảnghỏiChương2vàoôbêndưới.
2.Bâygiờ,bạnđãhiểuhơnvềkhảnăngtạoảnhhưởngcủamình,hãyghisốđiểmvàocánhquạtSứcảnhhưởngởtrên.Điểmsốnàynóilênmứcđộtạoảnhhưởngdựavàotrigiáccủabạn.
3.Ngẫmnghĩvềnhữngghinhậntrongnhậtkýcảmxúccủabạnvànếubạntìmragiảiphápcủngcốkhảnăngtạoảnhhưởng,hãydànhchútthờigianđểkịpthờighinhậnnhữngýtưởngcủabạn.Bạncóthểthựchiệntheoquytrình:làmmới,dừnglạivàtiếptục.
•Làmmới–xácđịnhcảmxúccủamộtđồngnghiệp,sauđóhãyhỏilại
anhấy/côấyđểđánhgiámứcđộ“đồngcảm”củabạn.•Dừnglại–khôngchỉtríchaikhichưachohọcơhộigiảibày.•Tiếptục–tiếptụcbàytỏvàthểhiệnnhữngcảmxúctíchcựccủabản
thânthôngquangônngữvàhànhđộng.4.SửdụngCửasổJoharitrongphầnPhụlụcvàsuyngẫmvềcáchcưxử
cũngnhưcảmnhậncủabạn.Ghinhậncáchànhvi(trongô1)vàcảmxúc(trongô2)củabảnthân.
5.Khảnăngtạoảnhhưởngcủabạntácđộngtrựctiếpđếnngườikhác.Đểthấuhiểuđiềunày,bạncầnyêucầumọingườicónhữngphảnhồi.HãychọnbốnngườimàbạnbiếtrõtạinơilàmviệcvàdùngnămcâutrắcnghiệmtrongphầnSứcảnhhưởngcủaBảnghỏiEI(Chương2)làmgợiýđểcùngnhauthảoluận.Gócnhìncủahọsẽmanglạichobạnnhiềuthôngtinquýgiá.
6.Hãytiếptụchoànthànhôsố3vàghinhậnlạinhữngđiềumàtrướcđâybạnchưanhậnravềbảnthânmình.Giátrịthựccủabàitậpnàylàgiúpbạnkhámphánhữngđiềumàbạnchưatừngbiếtđếnvềconngườicủabạn.
7.Dựatrênnhữngkhámpháđó,hãythườngxuyênnhìnlạinhữngđiềubạnđãghinhận,vànếucầnthiết,bạncóthểthựchiệnlạiquytrìnhlàmmới,dừnglạivàtiếptục.
Bâygiờ,bạncóthểhọccáchtăngcườngsứcảnhhưởngđểhướngđếnmụctiêuchungtrongcôngviệcthôngquacáchoạtđộngpháttriểncánhânsauđây
Cáchoạtđộngpháttriểncánhân1.ThổlộtâmtìnhThổlộtâmtìnhcóthểkhiếnbạncảmthấybốirối
hoặcngượngngùng,nhưngmộtkhibạnđãquenvớicáchchuyệntròthânmậtvàhướngđếnkếtquảtíchcực,nósẽtrởnênrấthữudụng.
ChiasẻcảmxúcNếumuốnmộtđồngnghiệphaymộtthànhviêntrongnhómthayđổihành
vi,bạnnêntiếpcậnhọbằngtháiđộchânthành.Hãygiảithíchcặnkẽvàthẳngthắnrằnghànhvicủahọkhiếnbạncảmthấynhưthếnào,vànhẹnhàngđềxuấtýkiếncủabạnvềtháiđộcủahọ.
Chẳnghạn,“Tôithấythấtvọngvàbuồnlòngkhihômquaanh/chịkhông
trảlờiđiệnthoạicủatôidùtôiđãđểlạinhiềutinnhắn.Tôiluôngọilạikhinhậnđượctinnhắn–đólàbiểuhiệncủasựtôntrọng”.
Hãycẩntrọngvớinhữngcảmxúctâmlýmàbạnhàmýtronglờinóihayhànhđộngcủamình.Hãynghĩvềtácđộngcủachúngđốivớinhữngngườikhác.Bạncầnmộtphảnứngkịpthờivàphùhợpđểđạtđượckếtquảkhảquan.
Chẳnghạn,trongvídụtrên,bạnsửdụngtừ“thấtvọng”và“buồnlòng”đểchỉcảmxúccánhân.Điềunàychothấybạnđang“lépvế”sovớiđốiphương,nhưngítnhiềunhữngtừngữnàycũngtạonênsựđồngcảmvàcảhaicóthểbắtđầumộtcuộctròchuyệnchântìnhđểhiểunhauhơn.Sauđó,đốiphươngcónhiềukhảnăngsẽthayđổicáchứngxử.
Nhữngcâunóinhư“Tôicảmthấytứcgiậnvàhụthẫng…”cóthểgâyracảmgiácchỉtríchvàcóthểchâmngòichomộtcuộcxungđộtdẫnđếnkếtquảngoàiýmuốnmàcuốicùngbạncũngkhôngthểthayđổiđượcgì.
Lờikhuyên:Hãytraođổithântìnhvàhướngcuộcthảoluậnđếnkếtquảmàbạn
mongmuốn.Hãynhớrằngcáchbạnphảnứngsẽquyếtđịnhkếtquảđó.Kếtquả=sựkiệnxphảnứng.KhuyếnkhíchchiasẻcảmxúcKhôngphảiaicũngcảmthấythoảimáikhisẻchiacảmxúc.Mộtsốngười
thậmchíxemviệcnàylà“ủymị”haythiếuchuyênnghiệptạinơilàmviệc.Tuynhiên,nếubạncóthểkhuyếnkhíchcáccuộcchuyệntròchântình,bạnsẽthấuhiểunhauhơn,xácđịnhnguồngốccủavấnđềvàđạtđượcsựthốngnhấttronghànhđộng.
Chẳnghạn,hãythửnóirằng:“Đứngởvịtrícủaanh/chị,tôibiếtrằnganh/chịkhôngdễdàngchấpnhậnkhitôiđượcđềcửlàmtrưởngnhóm.Tôichắcanh/chịđangcảmthấykháhụthẫngvềđiềunày,cóphảikhông?”.
Bằngcáchchủđộngkhơigợicảmxúccủangườiđốidiện,bạnđãchohọcơhộiđểtánthànhhoặctừchối.Dùtheohướngnào,bạncũngcóthểnhậnbiếtnhữngcảmxúcthậtcủahọđểtừđócóthểtìmcáchthayđổixúccảm,hànhvihoặcquanniệmcủahọ.
Tiếptheolànhữngcâuhỏimangtínhgợimở.Bạncóthểhỏi:•Nhưvậy,lúcnàycầnlàmgì?•Anh/chịcầnlàmgì?•Anh/chịmuốntôilàmđiềugì?•Chúngtacầncânnhắccácvấnđềgì?Lờikhuyên:Nhậnđịnhcảmxúccủangườikháclàmộtphươngpháphữuhiệuđể
khuyếnkhíchhọbàytỏcảmxúccủamìnhvàkịpthờidànxếpcáctìnhhuốngcóchiềuhướngtiêucực.2.Đặtmìnhvàovịtrícủangườikhác
Cáchbạnnhìnnhậnmộtsựviệcthểhiệncảmxúccủabạntrướcsựviệcđó,vàcáchnhìnđóquyếtđịnhphảnứngcủabạn.Aicũngchorằngngườikhácnghĩgiốngnhưmình.Tuynhiên,mỗingườilàmộtsựkhácbiệt;đứctin,trảinghiệmcánhânvàkiếnthứctíchlũycủatừngngườisẽhìnhthànhquanniệmcủahọvềnhữngsựviệcxảyraxungquanh.
Cáchtốtnhấtđểbiếtngườikhácđangnghĩgìvàcảmthấynhưthếnàochínhlàchủđộngđềxuấtcùngthảoluậnmộtvấnđềnàođóvớihọ.Tuynhiên,phươngphápnàykhôngphảilúcnàocũngkhảthi,trừkhibạnmongmuốnkhámpháquanniệmcủađốiphươngtrướckhibắtđầucuộcthảoluận.
Đểhiểuđượcsuynghĩcủangườikhác,hãyđặtmìnhvàovịtrícủahọvànhìnnhậnsựviệctheoquanđiểmcủangườiđó.Bạnsẽngạcnhiêntrướcnhữngđiềumìnhkhámphávànhữngthayđổitrongphảnứngcảmxúccủamình.
Sauđâylàmộtcáchgiúpbạnnhìnnhậnvấnđềtừquanđiểmcủangườiđốidiện.
Khibạnchuyểnsanggócnhìnkhác,bạncũngphảiđồngthờiđổichỗđứngtrongphòngvàghinhậnlạicâutrảlờicủabạnchocáccâuhỏiphíadưới.
1.Vịtríthứnhất–quanniệmcánhâncủabạnđượcthểhiệnquagócnhìncủabạn.
2.Vịtríthứhai–nhìnnhậnsựviệcquágócnhìncủangườiđốidiện.
3.Vịtríthứba–xemxétvấnđềnhưthểbạnlàngườibênngoàiđangtheodõiphảnứngcủabạnvàđốiphương.
Hãytựhỏibảnthân:•Tôiđãhọcđượcđiềugì?•Tôivừatiếpnhậnđượcthôngtinmớinào?•Đâulànhữngcảmgiáctôiđãtrảinghiệm?Bạncóthểdùngphươngphápnàyđể:•Hiểuđượcvịtrícủamọingườitrướckhibạnbắtđầucuộcthảoluậnvà
cốgắngtạosựảnhhưởnglênngườikhác.•Củngcốquanhệbằngcáchthểhiệnrằngbạncóthể
nhìnnhậnvấnđềdựatrênquanđiểmcủangườikhác.•Thayđổiquanniệmcủabạnnếubạncảmthấy
khôngchắcchắn.•Trảinghiệmnhữngcảmxúckhácnhau.3.BắtnhịpvàđịnhhướngMộtcáchhiệuquảđểxâydựngmốiquanhệvàtạoảnhhưởngđốivới
ngườikháclàbắtcùngmộtnhịpvớihọtrướckhicóthểđịnhhướngchohọ.Điềunàycónghĩalàbạnphảihòahợpvớihọqua:•Hànhvi(cửchỉcơthể,điệubộ,tưthế)
•Hơithở•Nănglượng•Giọngđiệu•Ngônngữ(cáchbiểuđạt–ẩndụsosánh–môphỏng
quanđiểm)Bắtđúng“nhịp”mộtngườisẽgiúpngườiđónhậnrabạnđanglắngnghe
vàbạnxemtrọngnhữngđiềuhọnói.Cáchnàygiúpbạnbồiđắplòngtinvàgắnkếtmốiquanhệhợptác,vìvậyhãy:
•Quansátđốiphươngởkhoảngcáchgần•Xemkỹcửchỉ,nétmặt,âmđiệu,nhịpthởvàtốcđộphátngôncủahọ•Quyếtđịnhbạnsẽbắtchướcyếutốnào•Hòađiệutheonhịpcủangườiđốidiện•Âmthầmbắtchướctưthếvàcửđộngcủahọ•Tiếptụchòanhịpchođếnlúcbạnnhậnthấysẵn
sàngbắtđầumốiquanhệ•Bâygiờ,bạncóthểnghĩđếnchuyệntạoảnhhưởngđốivớiđốiphươngHãythửđịnhhướngmọingườikhithảoluậnmộtđềtàiphứctạp.Mộtkhi
đãthiếtlậpđượcmốiquanhệ,bạncóthểđưarađềtàiphứctạpnày,vàbạnsẽnhậnramìnhcóthểtựdotrìnhbàycũngnhưcùngmọingườitìmramộtgiảiphápthiếtthực,hiệuquảmàkhônggặpbấtkỳsựchốngđốinào.
TómtắtTạonênảnhhưởngchínhlàkhảnăngdunghòacảmxúccủamìnhvà
ngườikhác.Nhạycảmvớitrạngtháicảmxúcvànhucầucủamỗicánhângiúpbạncóthểtiếpcậnhọmộtcáchdễdàng.
•Đánhthứcxúccảmnơingườiđốidiệnsẽtạođượcsựgắnkếttừtráitimđếntráitim.Thuyếtphụcmọingườibằngthôngtinvàquanđiểmvẫnchưađủđểtạonênnhữngcáchnhìnnhậnđúngđắn.
•Tậndụngkhiếuhàihước(mộtcáchphùhợp)đểxoadịumọingườitrongcáctìnhhuốngcăngthẳng.
•Chânthànhvàquantâmmọingườiđểthắtchặtmốiquanhệvàxâydựnglòngtin.
•Hãythựctếvàlạcquan.Khôngcầntỏraphấnkhíchvàcốgắngtạoramộtviễncảnhkhôngthựckhibạnbiếtrằngnókhôngphảnánhđúnghiệntại.
Hãyhànhđộng!“Tạosứcảnhhưởngkhôngchỉlàvấnđềđịnhhướngthôngtincho
mọingườimàcònlàmộttrảinghiệmcảmgiácbêntrongbạn.”–TiếnsĩJohnSeelyBrown,chuyêngiahàngđầucủatậpđoànXerox.
Trựcgiáclàcảmgiáchoặcýthứcvềđiềutốtnhấtbạncóthểlàmngaymộtthờiđiểmnàođó.Đólàcảmnhậngiữađúngvàsai!
Đólàcảmgiácbạnsẽcókhimuamộtcănnhàmới.Ngôinhàmàbạnngắmnghíacóđầyđủcáctiêuchuẩnbạnđangtìmkiếm(sốlượngphòng,kíchthướcvàđịathế),thếnhưngkhibướcvàobêntrongngôinhà,bạnlạicảmthấy“khônghợp”.Quyếtđịnhmuahaykhônglúcnàydựavàocảmgiácmáchbảobêntrongbạn.
Hãylắngnghetrựcgiácmáchbảo,vàbạnsẽbiếtmìnhphảilàmgì.Lúcbé,trựcgiáctrongbạnrấtmạnh,nhưngđếnkhitrưởngthành,bạnítlắngnghetrựcgiáchơnvàthayvàođó,bạnchỉchútâmvàonhữngýkiếnmangtínhphântíchvàtưduy.Trítuệphântíchlàmộtcôngcụgiátrị,nhưngnócũngcầnđiđôivớitrítuệtrựcgiác.
Chương8
TrựcgiácTrựcgiáclàgì?
Chươngnàygiúpbạntìmhiểuvềtrựcgiácvàvaitròquantrọngcủatrựcgiác,đồngthờihướngdẫnbạncáchvậndụngsứcmạnhcủatrựcgiácvàocuộcsốngthôngquacácbàitậpđơngiản.Pháthuyvàtậndụngkhảnăngtrựcgiácgiúpbạn:
•Hìnhthànhhệthốngtựkiểmtramàbạncóthểtintưởng•TìmcáchhỗtrợchínhmìnhTrướckhikếtthúcchương,bạnkhôngnhữnghiểuđượctầmquantrọng
củaviệcpháthuynănglựctrựcgiác,màcònnhậnragiátrịcủanónhưmộttrongnhữngkỹnăngquantrọngnhấtmàbạntừngnắmgiữ.
HiggsvàDulewiczđịnhnghĩavềtrựcgiác:“Khảnăngraquyếtđịnhdứtkhoátvàphươnghướngthựchiệnrõràngkhicácthôngtinthuộcvềtưduyvàcảmtínhcủanhữngvấnđềquantrọngchưađầyđủhoặccònmờnhạt”.
Hãydànhchútthờigiansuyngẫm:•Bạnrútrađượcđiềugìtừđịnhnghĩatrên?•Đâulànhữngtừkhóavàcụmtừquantrọng?•Vìsaonhữngthôngtinnàycầnthiếtchobạn?Cóthểhiểutrựcgiáclàgiácquanthứsáu(ởđâyngụýlàtiếngnóibên
trong),vànhờgiácquannày,bạncóthểđưaraquyếtđịnhnhanhchónghoặcchọnlựakhônngoan.Đólàsựkếthợpgiữanềntảngkiếnthứcvữngchắcvàkhảnăng“linhcảm”nhữngviệccầnlàm.
Mộtngườihànhđộngtheotrítuệcảmxúcsẽhọccáchlắngnghetiếngnóixuấtpháttừbêntrongvàtintưởngnhữnggiátrịmànómanglại.
Vìsaotrựcgiácquantrọng?“Linhcảm”hay“giácquanthứ6”cóthểxemlàtínhiệucảnhbáohiểm
nguytừthuởsơkhaicònsótlạicủaconngười.Khảnăngtưduychưahẳnđãđủđểđạtđếnsựlựachọnđúngđắn;bạncòncầncókhảnănglinhcảm”–đóchínhlàbảnnănghayphảnứngtinhkhôncủabạn.
Họccáchnghetheotrựcgiáckhôngchỉcầnthiếtmàcònrấtquantrọngtrongcôngviệcvàtrongbướcđườngthànhcôngcủamỗingười.Khảnăng“linhcảm”nhữngđiềuđangdiễnra,thuthậpvàxửlýdữliệu“mềm”(cảmxúc)đượctìmthấyởhầuhếtcácnhàlãnhđạochuyênnghiệp.Điềuấntượngnhấtchínhlàhọbiếtcáchchọnlọctrựcgiácđểnghetheo–họcóthểnhìn
nhậnvấnđềdựatrênnhữngdấuhiệuphingônngữ,vàcókhảnăngsửdụngdữliệunàyđểhìnhthànhnhữngphảnhồitrongnhữngtìnhhuống“cânnão”.
Vớilượngthôngtinkhổnglồtrongmôitrườnglàmviệchiệnnay,việcraquyếtđịnhdựatrênnhữngdữliệuthựctếcókhisẽmấtnhiềuthờigian,vìvậy,bạncóthểtạosựkhácbiệtđểphảnứngkịpthờitrướcnhữngcơnkhủnghoảngbằngcáchtinvàokhảnăngđánhgiácủachínhmình.Khoảng80%cácnhàlãnhđạochuyênnghiệpđãnhờđếnnănglựctrựcgiáctrongquátrìnhlàmviệcđểgiảiquyếtcácvấnđềnangiải,vàcàngtrảinghiệmnhiều,họcàngtintưởngvàotrựcgiáccủabảnthânhơn.
Pháttriểnnănglựctrựcgiácgiúpbạntăngkhảnăngxoayxởtrongnhiềutìnhhuống.Mộtngườicónănglựctrựcgiácmạnhsẽcóthể:
•Nhậnrabảnchấtcủamộtngườihoặcmộtsựviệc•Đưaraquyếtđịnhtrongnhữngtìnhhuốngkhókhăn•Nhậnrarằngviệcraquyếtđịnhquantrọnghơnviệcnắmgiữtấtcảcác
thôngtincầnthiết•Cânbằngtưduytrựcgiácvàtưduyduylý•Kịpthờiraquyếtđịnh
Điềugìtácđộngđếntrựcgiác?Đóchínhlàtưduyphântíchlogiccủabạn!Khikhôngngừngsuynghĩvềmộtvấnđề,bạnsẽcócảmgiácnhưmình
đangrơivàomộtvùngnướcxoáy.Nhữngxoáynướctượngtrưngchotưduyphântíchđangxoayvầnquanhvấnđề.Quátrìnhnàythườngkhiếnbạnrơivàotrạngtháirốiloạnvàbạnsẽnghethấytiếngkêutuyệtvọngtừchínhbảnthânmình:“Mìnhkhôngthểnàothoátrakhỏichuyệnnày!”.
Nếurơivàotrườnghợptươngtự,bạncầnpháthuyvaitròcủatưduytrựcgiác.Tưduytrựcgiácsẽđưabạnrakhỏitrạngtháibấtổnvàgiúpbạntìmlạisựcânbằng.Mộtkhibạnchủđộngmởlòngđểkhámphánhữngngõngáchsâuthẳmbêntrongtâmhồnvà“lắngnghe”nhữngtiếngthìthầmtừđó,bạnsẽngạcnhiêntrướcrấtnhiềuđiềuthúvịđangdầnđượchémở.Trựcgiácgiúpbạnranhữngquyếtđịnhhợplý,tìmragiảiphápnhanhchóngvàđángtincậy.
Bạnphảichấmdứtnhữngcuộctựvấncủalýtrívàtintưởngvàotrựcgiác.Hãytinrằngtrựcgiácluônhiệnhữuvàsẵnsàngmáchbảobạnnhữngđiềucầnlàm.Ngaylúcnày,hãytựhỏibảnthânbạncóthểnghetheotrựcgiácđếnmứcnào,vàbạnsẵnsànghànhđộngtheosựmáchbảođórasao.
Mộtyếutốkháctácđộngđếnnănglựctrựcgiácchínhlàbiếtrõtrựcgiáccótồntạinhưnglạikhôngsửdụngnănglựcnày.
Phủnhậnvaitròcủanănglựctrựcgiácsẽkhiếnbạnđốimặtvớihiểmnguy!Cóthểbạntừnghốitiếcvìnhữnglầnkhôngnghetheosựmáchbảocủatrựcgiác.Khinhìnlại,bạnnhậnramìnhđãhànhđộngsailầmtrongmộtsốtrườnghợpnhấtđịnh.Bạnhoàntoànđã“nhìnthấy”hoặc“cảmnhận”đượcnhữngdấuhiệucảnhbáotrướcđó,nhưngbạnlạibỏquatấtcảvìchorằngđâychỉlànhữngdấuhiệucảmtính.
BàitậplắngnghetrựcgiácHãydànhthờigiannghĩvềmộttìnhhuốngmàbạnkhôngnghetheosự
máchbảocủatrựcgiác.Ghinhậnlạicáctìnhtiếtcủasựviệc,cảmnhậncủabạnlúcđó,độnglực
thúcđẩybạnquyếtđịnhhànhđộngnhưthế,vàkếtquảtrướcmắtlẫnlâudàicủaquyếtđịnhnày.
––––––––––––––––––––––––––––––––––––Bâygiờ,hãyđánhgiálạinhữngđiềubạnđúckếtđượctừkinhnghiệmnày
vàquátrìnhứngdụngthựctếsauđó.––––––––––––––––––––––––––––––––––––Lờikhuyên:Hãyquantâmvàchúýđếncáccảmxúccủabạn.Đừngbaogiờbỏ
quanhữngdấuhiệucủacơthể;nhữngdấuhiệunàycóthểmáchbảovàiđiềukháquantrọng.Đâylàcácdấuhiệuvềmặtsinhlý–cảmgiáchưngphấn,cảmgiáccothắtnơivùngbụng–hãychúýtấtcảnhữngcảmgiácđangdiễnrabêntrongcơthểbạndùtíchcựchaytiêucực!TintưởngtiếngnóibêntrongGerdGigerenzer,nhàkhoahọcnghiêncứuvềtưduynhậnthứcđồngthời
làtácgiảcuốn“GutFeelings:TheIntelligenceoftheUnconcious”(tạmdịch:Linhcảm:Tríthôngminhcủatiềmthức),nhậnđịnh:“Vấnđềkhôngphảilàbạncótintưởnghaykhôngmàlàbạnđặtniềmtinvàolúcnào”.Khiđứngtrướctìnhhuốngphảiraquyếtđịnhtrongđiềukiệnkhôngcóđầyđủthôngtincầnthiết,Gigerenzerchorằng:“Lúcnày,tintưởngvàosựmáchbảocủatrựcgiácsẽtốthơnlànghetheolýtrí”.
“Kinhnghiệmchothấylàhãytinvàotrựcgiáckhibạnkhôngđoánđượcchuyệngìsẽxảyrahoặckhibạncóquáítthôngtin.”-Gigerenzernói.
Trựcgiáccũngdựavàokinhnghiệm.Lấyvídụ,nếubạnlàmộtnhàmôigiớichứngkhoánkỳcựu,bạnsẽcónhữngquyếtđịnhchớpnhoángvềloạicổphiếuđầutư;hoặcnếubạnlàmộtchuyênviênphỏngvấn,bạnsẽ“địnhvị”đượcnhữngứngviênphùhợpchovịtrícầntuyển.Điềunàyđượcgiảithíchlàdobạntừngtrảiquanhữngtrườnghợptươngtựnhiềulầnnênmọithôngtinđượclưutrữtrongvùngnãotiềmthứccủabạn.Nhữnglầnsauđó,bạncóthểtậndụngkhodữliệunàyđểđưaranhữngquyếtđịnhngaytứcthìmàkhôngcầnnhậnthức.
Lờikhuyên:Hãylàmộtchuyêngia.Bạncóthểpháthuynănglựctrựcgiácbằng
cáchtraudồikiếnthứcvàkinhnghiệmchobảnthân,đơncử,nếubạnmuốncónhữngquyếtđịnhtàichínhhiệuquảhơn,hãytìmhiểucàngnhiềuthôngtincàngtốt.Bộnãosẽlưutrữthôngtinchonhữnglầnsửdụngkếtiếp.
GiữthếcânbằngTrựcgiáckhôngphảilúcnàocũngchínhxác.Cóthểmộtlúcnàođóbạn
nghetheo“linhcảm”củamìnhvàsauđópháthiệnramọiviệckhôngnhưbạnnghĩ.Tưduylogicvàtưduytrựcgiáckhôngloạitrừnhau,màngượclại,bổsungchonhau.Vìvậy,cáchtốtnhấtlàkếthợpvàcânbằngcảhaiđểcóthểtạoranhữngquyếtđịnhantoànvàkhônngoan.
RichardBroughton,ChủtịchViệnnghiêncứutrựcgiáctạibangBắcCarolina(Mỹ),khuyênbạnnênsửdụngtrựcgiácđểnhanhchónglọcramộtsốlựachọn,sauđóchuyểnsangdùngtưduyphântíchđểquyếtđịnhxemchọnlựanàolàphùhợpnhấtvớibạn.Chẳnghạn,trongtìnhhuống“đimuanhà”,hãynghetheo“linhcảm”trước,bằngcáchtựhỏi:“Nhữngngôinhànàomanglạichomìnhcảmgiácấmáp,thânthương?Nhữngngôinhànàokhiếnmìnhcảmthấygầngũi,thânquen?”.Khiđãcómộtsốlựachọn,bạncóthểdùngtưduyphântíchđểchọnracănưngýnhất,bằngcáchhỏibảnthân:“Kíchthước,địathếcủangôinhànàotrongsốđógầnđúngvớingôinhàmơướccủamình?”.
TinvàotrựcgiácđểhànhđộngsángsuốtCácbướcthựchiện
1.GhinhậnlạiđiểmsốphầnTrựcgiáctrongBảnghỏiEIởChương2vàoôbêndưới.
2.Bâygiờ,bạnđãhiểuhơnvềnănglựctrựcgiáccủamình,hãyghisốđiểmvàocánhquạtTrựcgiácởtrên.Điểmsốnàynóilênnănglựctrựcgiácdựavàotrigiáccủabạn.
3.Ngẫmnghĩvềnhữngghinhậntrongnhậtkýcảmxúccủabạnvànếubạntìmragiảiphápcủngcốnănglựctrựcgiác,hãydànhchútthờigianđểkịpthờighinhậnnhữngýtưởngcủabạn.Bạncóthểthựchiệntheoquytrình:làmmới,dừnglạivàtiếptục.
•Làmmới–bắtđầutintưởngvàonhữngquyếtđịnhdựavào“linhcảm”.•Dừnglại–khôngchốibỏtrựcgiácmàthayvàođólắngnghenhữnggì
trựcgiácmáchbảo.•Tiếptục–sẵnsàngnghetheotrựcgiác.4.SửdụngCửasổJoharitrongphầnPhụlụcvàsuyngẫmvềcáchcưxử
cũngnhưcảmnhậncủabạn.Ghinhậncáchànhvi(trongô1)vàcảmxúc(trongô2)củabảnthân.
5.Nănglựctrựcgiáccủabạntạorasứcảnhhưởnglênngườikhác.Đểthấuhiểuđiềunày,bạncầnyêucầumọingườicónhữngphảnhồi.HãychọnbốnngườimàbạnbiếtrõtạinơilàmviệcvàdùngnămcâutrắcnghiệmtrongphầnTrựcgiáccủaBảnghỏiEI(Chương2)làmgợiýđểcùngnhauthảoluận.Gócnhìncủahọsẽmanglạichobạnnhiềuthôngtinquýgiá.
6.Hãytiếptụchoànthànhôsố3vàghinhậnlạinhữngđiềumàtrướcđâybạnchưanhậnravềbảnthânmình.Giátrịthựccủabàitậpnàylàgiúpbạnkhámphánhữngđiềumàbạnchưatừngbiếtđếnvềconngườicủabạn.
7.Dựatrênnhữngkhámpháđó,hãythườngxuyênnhìnlạinhữngđiềubạnđãghinhận,vànếucầnthiết,bạncóthểthựchiệnlạiquytrìnhlàmmới,dừnglạivàtiếptục.
Bâygiờ,bạncóthểứngdụngnănglựctrựcgiácđểcónhữngquyếtđịnhkhônngoanvàhànhđộngsángsuốtthôngquacáchoạtđộngpháttriểncánhânsauđây.
Cáchoạtđộngpháttriểncánhân1.Đánhgiánănglựctrựcgiác
Sauđâylànhữnghoạtđộngđơngiảnvàthúvịgiúpbạnđolườngnănglựctrựcgiáccủamình.
Nhanhnhưchớp!Ngườicótrựcgiácmạnhsẽgọitênnhữngvậtmàhọnhìnthấytrongthời
gian1/25giây!Cònbạnthìsao?Hãyyêucầubạnbèhoặcđồngnghiệpchobạnxemlướtmộtchuỗicác
hìnhảnh/đồvậtvàbạnsẽphảigọitênchúngcàngnhanhcàngtốt.Đámmâyhìnhgì?Ngườicótrựcgiácmạnhluônpháthuytínhsángtạo.Dovậy,họluôn
nghĩranhiềuýtưởngmớivàkhôngthỏamãnvớigiảiphápđầutiênxuấthiệntrongđầu.
Cáchnhanhnhấtđểpháthuyvàrènluyệntínhsángtạolàquansátcácđámmây.Trẻnhỏthườngcónhữngliêntưởngthúvịkhingắmmây.Mộtđứatrẻcóthểthốtlênhàohứng:“Mẹơi,nhìnkìa!Đámmâynhìngiốngmộtconvịt!”hay“Đámmâykiatrôngnhưbônghoa,mẹnhỉ?”.Giờthìbạnhãydànhthờigianđểngướcnhìnlênbầutrờivàpháthuykhảnăngliêntưởngcủamìnhnhé.
Đứnghình!Ngườicótrựcgiácmạnhcókhảnăngnhớlạinhữngthôngtinmàchínhhọ
cũngkhôngngờ.Đểrènluyệnkỹnăngnày,bạncầndànhhaiđếnbaphútghinhớmộtcảnhđôngngườitrongchươngtrìnhtruyềnhình.
Trướckhixem,bạncầnmộtngườihỗtrợ.Hãyyêucầungườinàyxemcùngbạnvàkhiđoạnquaykếtthúc,bạnhãytắtmànhìnhvàyêucầungườiđóhỏibạnvềđoạnphimvừaxem.
Khibạntrảlờicáccâuhỏi,bạncóthểxemlạiđoạnphimvàđánhgiákhảnăngquansátcủabảnthân.
2.LắngnghetrựcgiácmáchbảoBàitậpnàysẽgiúpbạnrènluyệnkhảnănglắngnghechínhbảnthân
mình.Bước1Lầnsau,khibạncólinhcảmkhôngtốtvềmộtsựviệc,hãydừnglạivàhít
thởsâu.Bạncảmthấynhưthếnào–bốirối,lolắng,sợhãihayphấnkhích?Bước2Hãytìmmộtnơiyêntĩnhđểthựchiệnbàitậpnày.Bạnthảlỏngcơthể,
bìnhtâmlạivànghemộtchútnhạcnhẹ,sauđónhắmmắtvàtựhỏimình:“Bâygiờmìnhnênlàmgì?”.Điềuquantrọngngaylúcnàylàlắngnghe.Hãygiữyênlặng,loạibỏmọisuynghĩkháctrongđầuvàchờđợicâutrảlời.Đừngvộinảnnếubạnkhôngcảmnhậnđượcđiềugì.Câutrảlờisẽxuấthiệnkhibạnđãsẵnsàng.
Bước3Hãyđểýđếncảmgiáccủabảnthânvàlắngnghecácthôngđiệpcủacơ
thểmình.Câutrảlờisẽđếnvớibạn:•Khibạncảmnhậnmìnhvừalàmmộtviệcđúngđắn•Lúcbạnđangnghĩvềmộtvấnđề•Quatiếngnóithầmthìbêntrongtâmtrí•Khibạnđangtròchuyệnvớimộtngườinàođó•NhưmộttiachớpBước4Hãyhànhđộngtheonhữnggìtrựcgiácmáchbảovàđặtniềmtincủabạn
vàođó!3.Giảiphóngnănglựctrựcgiác
Sauđâylàmộtvàicâuhỏithiếtthựcgiúpbạnsuynghĩthôngsuốttrướckhiquyếtđịnh.
Đểmanglạihiệuquảtốiưu,bạnphảitinvàoấntượngbanđầuvànhữngcâutrảlời!
Bâygiờ,hãyhỏichínhbạn:•Nếutìnhhuốngnàycóhương,đósẽlàhươnggì?––––––––––––––––––––––––––––––––––––•Nếuquyếtđịnhnàylàmộtmẩutráicây,nósẽcóvị
nhưthếnào?Nócómọngnướckhông?Bạncómuốnnếmthửkhông?––––––––––––––––––––––––––––––––––––•Nếuýtưởngnàycóâmthanh,đólàâmthanhgì?Âmthànhđócódu
dươngkhông?––––––––––––––––––––––––––––––––––––•Trướckhiraquyếtđịnhcuốicùng,hãyhỏibảnthân:“Tôithậtsựcảm
thấynhưthếnàovềviệcnày?”.––––––––––––––––––––––––––––––––––––Mộtphươngpháphữuhiệukhácchínhlàtrướckhilàmviệcgì,hãyxem
xétlầnlượttừngsựlựachọnvàđặtcâuhỏichomìnhnhưsau:•Nếulàmnhưvậy,tôisẽcảmthấynhưthếnào?•Nếukhônglàmnhưvậy,tôisẽcảmthấynhưthếnào?Hãylắngnghenhữngdấuhiệutừcơthểvàchọnlựamộtphươngánmang
đếnchobạncảmgiácthoảimáivàantoànnhất.TómtắtTấtcảmọingườiđềusởhữunănglựctrựcgiác,nhưngchỉnhững
ngườigiàutrítuệcảmxúcmớicóthểpháthuynănglựcnàytrongquátrìnhraquyếtđịnhvàcủngcốcácmốiquanhệxãhộicủahọ.
Đểtiếptụcmàigiũakỹnăngtrựcgiác,bạncần:•Tinvàosựhiệnhữucủatrựcgiáccùngnhữngdấuhiệumáchbảo
củanó•CởimởvàsẵnsàngtiếpcậntrựcgiácmáchbảoCuốicùng,hãynhớrằngchìakhóađểnănglựctrựcgiácmanglại
hiệuquảchínhlàcânbằnggiữalýtrívàtrựcgiác.Hãyhànhđộng!
Bâygiờ,bạnđãbiếtđượcđiềugìkhiếnbạncảmthấyhàilòngvàbạncókhảnăngtạocảmhứngtíchcựcchomình.Hãycụthểhóahoàibãocủabảnthân,xáclậpmụctiêurõràng,kiểmsoáttốtnguồnnănglượngvà…HÃYHÀNHĐỘNG!
Thànhthậtvớibảnthân,coitrọnglờihứavàtuânthủnhữngchuẩnmựcđạođứcxuấtpháttừchínhýthứcđạođứccủabạn.Khicảmthấybấtantrướcmộtsựviệchoặckhôngchắcchắnvềmộtquyếtđịnhnàođó,hãycẩntrọngvàsuyxétkỹcàngbởiđóchínhlàdấuhiệucảnhbáorằngnhữngnguyêntắcdobạnđềrađangbịphávỡ.
Ýthứcđượcxemlàngườidẫnđườngcủabạn.Khibạnnghetheo“linhcảm”vàhànhđộngdựavàobảnnăngnày,bạnsẽcócảmgiácthôithúcmạnhmẽ.Tâmsinhlývẫnsonghànhcùngnhữngýniệmcủabạn,vànănglượngbêntrongbạnsẽđượcdùngđếnđúnglúcvàkhicần.Tráilại,phủnhậnhoặcchốibỏnhữnglinhcảmsẽkhiếntinhthầnbạncăngthẳng.Dấuhiệuthườnggặplàcảmgiáckhóchịu,mệtmỏivàđauđầu.
Chươngnàytậptrungnhấnmạnhgiátrịcủanhữngnguyêntắcđạođứcvàtầmquantrọngcủaviệckhámphánhữngnguyêntắcđókhibạnrơivàonhữngtìnhhuốngtiếnthoáilưỡngnan.Cácnguyêntắccủabạncóthểkhácbiệtvớimọingười,nhưngđiềuđósẽkhônglàmtăngthêmhaygiảmđitầmquantrọngcủachúng.
Chương9
ÝthứcđạođứcÝthứcđạođứclàgì?
Chươngnàygiúpbạnnângcaoýthứcđạođứcbằngcách:•Làmtheolẽphải•Cókhảnăngnói“Không”•Xácđịnhrõnhữnggìbạnkỳvọngởngườikhácvà
ngượclại•Cưxửtrướcsaunhưmột•HòađồngtronggiaotiếpHiggsvàDulewiczđịnhnghĩavềýthứcđạođức:“Đólàkhảnăngthể
hiệnsựkiêntâmtrongnghịchcảnh,giữchữtíntronglờinóivàhànhđộngđểkhuyếnkhíchmọingườiủnghộđịnhhướngđãchọn;làbảngiaokèovớichínhmìnhrằngsẽluônhướngđếngiảipháphợptìnhhợplýnhằmgiảiquyếtkhókhănhaytrởngạitrongcôngviệc”.
Hãydànhchútthờigiansuyngẫm:•Bạnrútrađượcđiềugìtừđịnhnghĩatrên?•Đâulànhữngtừkhóavàcụmtừquantrọng?•Vìsaonhữngthôngtinnàycầnthiếtchobạn?Vềbảnchất,ýthứcđạođứcđềcậpđếnviệclắngnghetiếngnóicủalương
tâmvàluônthànhthậtvớichínhbảnthânmình.Ýthứcđạođứctuântheo3nguyêntắc:chuẩnmựccánhân,niềmtinvà
giátrị.Nhữngyếutốnàythuộcvề“cáitôi”bêntrongbạnvàđượchìnhthànhcũngnhưđịnhrõtrongsuốtcuộcđờibạn–giúpbạnnhậnthứcđiềuhaylẽphải,điềugìnênvàkhôngnên.Cácnguyêntắcnộitạinàytạorabảntínhcủabạnvàdẫndắtmọihànhđộngcủabạn.
Ýthứcđạođứccònđềcậpđếnsựnhấtquángiữacảmxúc,lờinóivàhànhđộng,đồngthờithúcđẩybạnlàmtheonhữnggìbạntinlàđúngđắnvàphùhợp.
Tạisaoýthứcđạođứcquantrọng?Ýthứcđạođứcgiúpbạnxácđịnhđâulàđiềuđúng
đắncầnlàmtrongmỗitìnhhuống.Mộtngườicókhảnăng“tựsuyxét”sẽsosánhbảnthânvớicácchuẩnmựcvàquanđiểmcủamìnhtrướckhiraquyết
địnhvàtiếnhànhthựchiện.Họsẽtựhỏimìnhrằng:•Đâycóphảilàviệclàmphùhợptrongtìnhhuốngnàykhông?•Việclàmnàycóthểhiệnđúngnhưđiềutôimongmuốnkhông?•Hànhđộngnàycótruyềntảiđúngthôngđiệpcủanó?•Tôicócảmthấythoảimáikhilàmnhưvậykhông?Khiniềmtin,giátrị,lờinóivàhànhđộngcủabạnnhấtquán,bạnsẽthấy
tĩnhtạivàanlòng.Lúcnày,trạngtháicảmxúc,chứcnăngsinhlývàlươngtâmnộitạicủabạnđãđạtđếnsựcânbằng.
Khisựviệcđichệchhướng,bạnsẽcócảmgiácbấtan,nônnaovàbồnchồn.Bạnrơivàotrạngtháimấtcânbằng.Chínhlúcnày,bạncầnnghịlựcđểkhámphácáccảmxúccủabảnthân,đốimặtvớithựctạiđểtìmranguyênnhântạorasựbấtổnnày,đồngthờitìmcáchchếngự.Cũngcóthểbạncầnmộtcuộcđốithoạithẳngthắnđểgiảiquyếtvấnđề,vàđiềunàyítnhiềuảnhhưởngđếnquanhệgiữabạnvớimọingười,nhưngbạnsẽcảmthấythoảimáihơnvàtiếptụccưxửmộtcáchhiệuquả.
Lờikhuyên:Nếubạnkhôngquentựxửlýthôngtin,hãyyêucầumọingườigiúp
đỡ.Hãythamvấnýkiếncủahọvềnhữngquyếtđịnhvàphươnghướngthựchiệnmàbạnđãđềxuất.Sauđó,bạnsẽquyếtđịnhliệuđâycóphảiđiềumìnhthậtsựmongmuốnchomọingườihaykhông.Ýthứcđạođứcđóngvaitròquantrọngtrongviệc
hìnhthành:•Bảnsắcvănhóacánhân•Uytínvàvănhóadoanhnghiệp•Mộtmôitrườnglàmviệcmàtrongđóchấtlượng
đượcđặtlênhàngđầu•MộtxãhộinơimọingườibiếtquantâmlẫnnhauBàitậpvượtquatrạngtháimấtcânbằngMộtđồngnghiệpbậnviệckhôngthểđếnthamdựcuộchọpvàđềnghịbạn
đithay.Anhấyyêucầubạnhãynóivớikháchhàngrằnganhbịốmvàbạncảmthấykhônghàilòngvềđiềunày.
Cảmgiáccủabạn?––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––Bạnsẽlàmgì?––––––––––––––––––
––––––––––––––––––––––––––––––––––––Bạncầnlàmgìhoặcanhbạnđồngnghiệpkiacóthể
làmgìđểbạncảmthấydễchịuhơntrongtìnhhuốngnày?––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
LàmrõýthứcđạođứcNhữngngườicóýthứcđạođứccaothường:•Hoạchđịnhvàhànhđộngtheonhữngchuẩnmựccánhân•Tuântheogiátrịsốngcủabảnthân•Quyếttâmvànỗlựchếtmình•Xemtrọnglờihứa•Quyếttâmđạtđượckếtquảnhưmongmuốn•Cẩntrọngvàsuyxéttrongtừnghànhđộng•Chịutráchnhiệmvềhànhđộngvàcácquyếtđịnhcủabảnthân•Khôngngừnghọchỏivàrènluyệnbảnthân•Cưxửhợptìnhhợplý–chấphànhquytắcvàtuânthủđạođứcnghề
nghiệp•Đángtincậy•Cởimởvàhòađồngcùngmọingười•Đốixửcôngbằngvớitấtcả•Chânthành,chínhtrựcvàkhônggiảtạo•Kiênđịnhtrongtừngsuynghĩ,lờinóivàhànhđộngBàitậpđánhgiámứcđộýthứcđạođứcHãynghĩvềdựánbạnđangthựchiệnhoặcdanhsáchnhữngviệccần
hoànthành,lầnlượtsuyxéttừngviệccụthểvàđánhgiácảmnhậncủabạnđốivớitừngcôngviệcđó.
Ghinhậnnhữngđiềukhiếnbạncảmthấykhôngthoảimái.––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––Tựhỏibảnthân:Vìsaotôicảmthấykhôngthoảimái?––––––––––––––––––
––––––––––––––––––––––––––––––––––––Tôicầnlàmgìđểkhiếnbảnthânthấydễchịuhơn?––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––Nếutôihànhđộngnhưvậythìkếtquảsẽrasao?––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––Bâygiờ,hãyđánhgiácáccâutrảlờivàtựhỏibản
thânbạn:•Việctôilàm/khônglàmđãtruyềnthôngđiệpgìđến
mọingười?•Đâycóphảilàđiềutôimongmuốnhọtiếpnhận
haykhông?•Theothangđiểmtừ1đến10,tôiđánhgiáchỉsốýthứcđạođứccủa
mìnhởmứcnào?Thangđiểm:1………………….56…………………..10KémTrungbìnhTrêntrungbìnhBàihọcrútratừbảnthânCuốicùng,hãydànhthờigianđểghinhậnbabàihọccốtlõimàbạnđúc
kếttừbảnthânvàocácdòngdướiđây.1.–––––––––––––––––—2.–––––––––––––––––—3.–––––––––––––––––—
Điềugìảnhhưởngđếnýthứcđạođức?Ýthứcđạođứccóthểbịảnhhưởngnếu:•Giátrịsốngvàgiátrịđạođứckhôngtươngđồng•Bạnkhónói“Không”•KhôngchiasẻvớimọingườiDunghòagiátrịsốngvàgiátrịđạođứcSẽcónhiềulúcbạnbịđặtvàotìnhthếkhóxửgiữamộtbênlàgiátrịđạo
đứcvàmộtbênlàgiátrịsốngcủabảnthân.Cóthểđólàmộtdựánhợptácvớimộtkháchhàngmớimàlĩnhvựccủahọlàkinhdoanhsòngbạchoặcthuốclá;haymộttổchứcvớichínhsáchvàtônchỉkhôngphùhợpvớiquanđiểmxãhộicủabạn;hoặckhibạnlàmviệcvớimộtđồngnghiệpkhôngcùngquanđiểm.
Dùtrongtrườnghợpnào,tìnhhuốngkhóxửnàycũngảnhhưởngđếnýthứcđạođứccủabạn.Bạnsẽluôncảmthấybồnchồnvàlolắngnếukhôngnhanhchóngtìmcáchgiảiquyếtvấnđề.
Hãycânnhắctìnhhuốngmộtcáchcẩntrọng,đặcbiệtcácyếutốsau:•Tháiđộvàtâmtrạngcủabạn;tácđộngcủatâmtrạngđóđốivớiniềmtin
củabạn•Cáchbạncưxử;tácđộngcủacáchcưxửđólênmọingười•Sứckhỏe•Lòngtậntâmtrongcôngviệc•Chấtlượngcủacôngviệcbạnđảmnhận•NhữngtriểnvọngđạtđượcĐốimặtvớinhữngtìnhhuốngnàythậtkhôngmấydễdàng,nhưngmột
ngườigiàutrítuệcảmxúcbiếtrằnghọcầntìmmộtgiảiphápdunghòagiữabảnthânvànhữngngườiliênquan.Nếutừchốingaytừđầu,bạnsẽkhôngdấnquásâuvàonhữngtìnhthếkhóxửtrên;ngượclại,hãytìmmộtgiảiphápthỏahiệpphùhợpnhất.
Lờikhuyên:Việcthỏahiệpcácnguyêntắckhôngthểduytrìtrongmộtthờigian
dài.Nếubạnđangởtrongmộtmôitrườngmàýthứcđạođứcthườngxuyênlunglaykhiếnbạnlúcnàocũngthấybấtanhoặccócảmgiáccothắtnơivùngbụng,hoặcliêntụcbịchứngnhứcđầugiàyvò,hãyxemxétlạisựhòahợpgiữagiátrịbảnthânvàgiátrịcủatổchứcmàbạnđangthamgia.Nếukhôngthểdunghòa,hãynhanhchóngtìmmộthướngđikháctrướckhisứckhỏebịđedọavàtinhthầnbịtổnthương.Khiniềmtintrongbạnvữngvàng,bạnsẽkhóchấpnhậnthỏahiệp;chính
vìvậy,bạnphảipháthuytốiđakhảnăngnhậnthứcbảnthânvàcânbằngcảmxúc.Hãyứngdụngcácphươngphápthayđổitrạngtháicảmxúcvàvượtquacảmgiáctiêucực(Chương3),đồngthờithựchiệnbàitậpđiềuhòahơithở(Chương4)đểgiữcânbằngvàtăngcườngsứckhỏe.
Nói“Không”khicầnMộtsốngườikhôngthểnói“Không”!Đôikhi,đâychínhlàbảntínhcá
nhân–cóthểbạnthuộctuýpngườiluônmuốnlàmhàilòngngườikhácvàkhôngmuốntừchốikhimộtđồngnghiệpđangcầnsựgiúpđỡ.Nhưngđôilúc,bạncầnhọccáchnói“Không”vàquyếtđoánhơntrongnhữngtrườnghợpthậtsựcầnthiết.
Nếubảnthânbiếtchắcmìnhkhôngcókhảnăngnhưngbạnvẫnđảmnhậnnhữngviệcquásứcmìnhthìđiềuđócóthểgâyrahậuquảnghiêmtrọng.Mộtkhiđãnhậnnhưnglạikhônghoànthànhkịptiếnđộhoặcbỏngangthìuytín
củabạnsẽbịtổnhại.Đếnlúcnàythìchodùbạncóxinlỗihayhứahẹngìchăngnữacũngkhôngthểthayđổiđượcgì.Ngaycảkhimọingườithôngcảmchobạn,họvẫncóthểđánhgiábạnkhôngbiếtcáchsắpxếpthờigianhoặckhôngđángtincậy.
Lờikhuyên:Hãythựctếvàthànhthậttrướckhigắnkếtbảnthânvớimộttrách
nhiệmnàođó.Hãycânnhắcnhữngviệccầnlàmvàthờigianhoànthành.Sauđó,ngẫmnghĩvàxácđịnhxembạnđangcảmthấynhưthếnào–hãylắngnghetiếngnóitừnộitâm.Tiếngnóiấyđangmáchbảovớibạnđiềugì?Đồngthời,hãyquantâmđếncơthểcủabạn.Nếungườibạnnónglênvàcảmthấykhôngkhỏe,cónghĩalàbạnđanglolắng;ngượclại,nếubạncócảmgiácnhẹnhàng,lânglângtrongcơthể,điềuđóchothấybạncóthểđảmnhiệmviệcnàySẻchiamongmuốnChúngtathườngnghĩmọingườiđềucócùngmongmuốn,vàdovậy,
nhữngmụctiêuvềchấtlượngcôngviệcvàcácmốiquanhệvớikháchhàngcũngsẽgiốngnhau,nhưngthựctếkhôngphảinhưvậy.Bạncóthểcảmthấykhônghàilòngtrướccáchlàmviệchoặctháiđộcủanhữngngườikhác,hoặcchánnảnkhithấymìnhkhôngphùhợpvớicôngviệc.Thếlàbạnngờvựcvềnănglựccủabảnthânvàthậmchícònnghĩrằngbạnluônkhiếnmọingườithấtvọng.
Khigặpphảivấnđềnangiải,hãyghinhậnvàdũngcảmđốimặtvớirắcrối.Hãychủđộngsẻchianhữngmongmuốncủabạnvớimọingườivàtìmhiểukỳvọngcủahọđốivớibạn.Nhưvậy,bạnsẽloạibỏđượcnhữngýnghĩchủquan,khôngchắcchắnvàtránhđượccảmgiácthấtvọng.Nếunhậnranhữngmụctiêuhoặcmongmuốncủabạnkhôngkhảthi,hãygiảmbớtáplựcđangđènặnglênbảnthânvàbạnsẽcảmthấythoảimáihơn.
Lờikhuyên:Cânbằngmongmuốn–hãytìmhiểuxemmọingườikỳvọnggìở
bạncũngnhưbạnmongmuốngìởhọ.Sauđó,haibêncùngnhauthảoluậnđểlàmrõnhữngmongmuốnvàkỳvọngcủacảhai.
Lờikhuyên:Xácđịnhhệthốngquychuẩnvàgiátrịchobảnthânvàmọingười–
mộtkhihaibênđãcùngnhauchiasẻvàthảoluận,hãythốngnhấtvớinhauvềngônngữ,hànhvivàchấtlượngcôngviệc.
Ýthứcđạođứcảnhhưởngđếnmọingườinhưthếnào?
Ýthứcbaogồmsựkiênđịnhvàtươnghợptrongngônngữvàhànhvimàbạnbiểuhiệntrongmốiquanhệvớitấtcảmọingười.
Vớitínhcáchkiênđịnhthìdùđangchịuáplựcnhưthếnào,bạncũngtạochongườikháccảmgiáctincậy,antâm.Theobảnnăngnhậnthức,họbiếtrằngbạnsẽcócáchđốimặtvớitrởngạivàcóthểgiảiquyếtmốibậntâm
riêngcủahọ.Biểuhiệnsựkiênđịnhcũnggópphầncủngcốtháiđộtôntrọngvàmứcđộ
tincậyvìmọingườibiếtrõhọđangởvịtrínào.Họcũngsẽcởimởchiasẻnhữnglỗilầmthayvìchegiấuvàhyvọngbạnkhôngpháthiện.
Sựtươnghợprấtquantrọngtrongviệctruyềntảithôngđiệp.Vìvậy,hãythểhiệnniềmtinbằngsựnhiệttìnhvàđộnglựcthúcđẩycánhân,đểthôngquađó,mọingườiđềubiếtrằngbạnthậtsựquantâmđếnvấnđề.
Khingôntừ,giọngnóivàcửchỉcủabạnkhôngbiểuđạtcùngmộtthôngđiệp,nhữngngườikhácsẽkhôngđặtniềmtinvàobạn.Dovậy,bạnsẽkhónhậnđượcsựủnghộvàđồngthuậncầnthiết.Ýthứcđạođứctạođộngcơthúcđẩy,gợiýhànhđộngvàchophépbạnpháthuycácgiátrịcánhân.Hànhđộngđiđôivớilờinóibiểulộtínhchânthựcvàkiênđịnhcủabạn.Khicáchcưxửcùngcácgiátrịbảnthâncủabạnđượcmọingườiđánhgiácaovàhưởngứng,bạnsẽtạonênmộtnétvănhóaýthứccánhânvàđượcmọingườitôntrọng.
Tâmlýthoảimáigiúpbạnmởlòngvàchânthựctrongcảmxúc,niềmtinvàhànhđộng-nhữngđiềunàysẽtạonênsựtincậynơimọingười.
Giữvữngýthứcđạođứcđểtạodựnglòngtin
Cácbướcthựchiện
1.GhinhậnlạiđiểmsốphầnÝthứcđạođứctrongBảnghỏiEIởChương2vàoôbêndưới.
2.Bâygiờ,bạnđãhiểuhơnvềýthứcđạođứccủamình,hãyghisốđiểmvàocánhquạtÝthứcđạođứcởtrên.Điểmsốnàynóilênýthứcđạođứcdựavàotrigiáccủabạn.
3.Ngẫmnghĩvềnhữngghinhậntrongnhậtkýcảmxúccủabạnvànếubạntìmragiảiphápcủngcốnănglựctrựcgiác,hãydànhchútthờigianđểkịpthờighinhậnnhữngýtưởngcủabạn.Bạncóthểthựchiệntheoquytrình:làmmới,dừnglạivàtiếptục.
•Làmmới–bắtđầubiếtnói“Không”khicảmthấykhôngthoảimáivớicôngviệcđượcgiao
•Dừnglại–biểulộrõràngmongmuốncủabạndànhchomọingười
•Tiếptục–cưxửvớimọingườitheocáchmàbạnmongmuốnnhậnlạitừhọ
4.SửdụngCửasổJoharitrongphầnPhụlụcvàsuyngẫmvềcáchcưxửcũngnhưcảmnhậncủabạn.Ghinhậncáchànhvi(trongô1)vàcảmxúc(trongô2)củabảnthân.
5.Ýthứcđạođứccủabạntạorasứcảnhhưởnglênngườikhác.Đểthấuhiểuđiềunày,bạncầnyêucầumọingườicónhữngphảnhồi.HãychọnbốnngườimàbạnbiếtrõtạinơilàmviệcvàdùngnămcâutrắcnghiệmtrongphầnÝthứcđạođứccủaBảnghỏiEI(Chương2)làmgợiýđểcùngnhauthảoluận.Gócnhìncủahọsẽmanglạichobạnnhiềuthôngtinquýgiá.
6.Hãytiếptụchoànthànhôsố3vàghinhậnlạinhữngđiềumàtrướcđâybạnchưanhậnravềbảnthânmình.Giátrịthựccủabàitậpnàylàgiúpbạnkhámphánhữngđiềumàbạnchưatừngbiếtđếnvềconngườicủabạn.
7.Dựatrênnhữngkhámpháđó,hãythườngxuyênnhìnlạinhữngđiềubạnđãghinhận,vànếucầnthiết,bạncóthểthựchiệnlạiquytrìnhlàmmới,dừnglạivàtiếptục.
Bâygiờ,bạncóthểgiữvữngýthứcđạođứccủabảnthânđểtạodựnglòngtinthôngquacáchoạtđộngpháttriểncánhânsauđây.
Cáchoạtđộngpháttriểncánhân1.ThểhiệnlòngkiênđịnhCómộtkhoảngcáchkhálớngiữacáchbạnnhìnnhậnmìnhvàcáchmọi
ngườinhìnnhậnvềbạn.Tháiđộ,niềmtin,giátrịvàcácchuẩnmựccánhâncủabạndo“cáitôi”
bêntrongbạnquyếtđịnhvànắmgiữ.Nhữngngườikháckhôngthểthấyđượcđiềunày.
Tuynhiên,nhữngngườikháccũngcócáchnhìnriêngcủahọvềchínhbạnvàniềmtincủabạn.Họtiếpnhậnvàxửlýnhữngđiềubạnnói,nhữngđiềubạnlàmvàsuyxéttâmtrạng,tháiđộvàcáchbạngiaothiệpvớimọingười.
Nhữngyếutốnàysẽkhắchọahìnhảnhcủabạnvàđịnhkhungnhữngphảnứngcủamọingườidànhchobạn.Mỗingườicócáchnhậnxétkhácnhauvềbạndựatrêncáchcưxửcủabạnđốivớihọ.
Cáchmọingườimôtảbạnvìvậymàkhácbiệtvớicáchbạnmôtảvềmình.Bạnchorằngmìnhtrungthành,đángtincậyvàhàihước,nhưngnhữngngườikháccónghĩnhưvậykhông?
Hãydànhthờigianđểthựchiệnbàitậpnày.Saukhihoànthành,bạnsẽhiểuvìsaođôilúcbạnkhônghànhđộngnhưmìnhmongmuốn,khôngnhậnđượcsựhỗtrợbạncầnhoặckhiếuhàihướccủabạnlạikhôngpháthuytácdụng.
Bước1Nghĩrabatừmiêutảchínhxácnhấtvềbạn.Bước2Hãytìmvàyêucầuítnhấtnămngười,riêngrẽtừngngườimột,ghinhận
xétvềbạntrongbatừ.Nhớđừnggợiýcâutrảlờichohọnhé.Nhữngngườinàycóthểlà:
•Ngườiyêu•Bạnbè•Ngườitrongnhà•Đồngnghiệp•Nhânviêncủabạn•KháchhàngHãyghinhớcâutrảlờicủamỗingườivìbạnsẽcần
thôngtinnàyvềsau.Bước3Xemlạitấtcảcâutrảlờivàxácđịnhnhữngtừngữnàotrùngkhớphay
tươngtự,hoặcnhữngtừnàoxuấthiệntừbađếnbốnlần.Sosánhnhữngghinhậncủamọingườivớighinhậntrướcđócủabảnthân
bạn.Đánhgiádựavàocáccâuhỏisau:•Ngườikháccócùngcáchnhìnnhậnnhưtôikhông?•Điềugìkhiếntôingạcnhiên?-Ngườikhácnhìnthấyởtôiđiềugìmàtôikhôngnhậnra?-Ngườikháckhôngnhìnthấyởtôiđiềugìmàtôi
chorằngmìnhxứngđáng?•Đâulànhữngnhậnxétđặcbiệtđốivớinhữngmối
quanhệnhấtđịnh?-Tôiđãlàmgìkhiếnhọnghĩvềtôinhưvậy?-Tôicầnlàmgìkháctrongmốiquanhệđó?-Tôicầnlàmgìkháctrongcácmốiquanhệcònlại?Hãyđánhgiánhữngđiềubạnrútratừbảnthânvàxétlạinhữnghành
độngthiếukiênđịnhtronghànhviứngxửcủabạnđồngthờitìmcáchthayđổiquanđiểmcủamọingườithôngquaviệcđiềuchỉnhýthứcđạođứccủabạn.
Hãynhớrằngcáchmọingườicưxửvớibạnlàdoấntượngmàbạnđểlạitronglònghọ.
2.ĐịnhnghĩacácgiátrịbảnthânCácgiátrịbảnthânnằmởýthứcđạođứcvàchúngảnhhưởngđếnhành
vicũngnhưnguyênnhâncủahànhviđó.1.Hãyxácđịnhbagiátrịcốtlõitrongsốcácgiátrịbêntrongbạn.––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––Nếubạngặpkhókhănkhixácđịnhcácgiátrịnày,hãytựhỏi:“Điềugì
thậtsựcóýnghĩavớitôivàkhiếntôicảmthấydễchịu?”.Chẳnghạn,bạnthíchthamgianhữngdựánmớivàcótínhthửtháchđể
đượctựdonỗlựcvàsángtạovềmặtchuyênmônlẫncảmxúc-nếuvậy,bạncóthểgántính“cầutiến”nhưmộttrongcácgiátrịcốtlõicủabảnthân.
Bêncạnhđó,tựhỏibảnthânrằng:“Tôicảmthấykhóchịutrướclờinóihayhànhvinàocủangườikhác?”.
Cóthểbạnkhóchịukhimọingườiđếnhọptrễ,thiếusựchuẩnbịvàkhôngchămchútvẻngoài.Nếunhưvậy,bạncóthểgán“tínhchuyênnghiệp”làmmộttrongcácgiátrịcốtlõi.
2.Bâygiờ,xácđịnhbạncảmnhậnnhưthếnàovềcácgiátrịnày.Bạnsẽlàmgìhoặcnhìnnhậnnhưthếnàonếubạnthểhiệngiátrịnày?
Chẳnghạn:
•Yêuthích–vuivẻ,làmviệctrongcộngđồngxãhội•Hợptác–làthànhviêncủamộtnhóm,làmviệchòahợpvớimọingười•Độcnhất–khácbiệt,nổitrộitrongđámđôngTómtắtHãynhìnthẳngvàtrungthựcvớibảnthânđểtrởthànhmộthìnhmẫu
chomọingười.Thànhthậtvớibảnthân•Thểhiệnlòngkiênđịnhvàniềmtin,đồngthờiduytrìcácnguyên
tắc•Nhậnracáccảmxúctiêucựcbêntrongvàkịpthờiđiềuchỉnh•Tìmhiểunhữngmongđợicủamọingườidànhchobạnvàxem
mìnhcóđápứngđượcđiềuđóhaykhông•Luôngiữlờihứavàxácđịnhthờigianthựchiệnrõràng•Lờinóiđiđôivớihànhđộng;hãytìmhiểuquanđiểmcủamọingười•Cótráchnhiệm;hoạchđịnhnhữngcộtmốcquantrọngchobảnthân.
Chủđộngchiasẻnhữngviệclàmcủabạnvớimọingườivàthườngxuyênđánhgiáquátrìnhthựchiện.
Trởthànhhìnhmẫu•Nhấtquántronghànhvivàlờinói.Ngônngữ,giọngđiệuvàcửchỉ
cơthểphảihòahợpvớinhau•Kiểmtrathôngtinngườikháctiếpnhậnđượckhigiaotiếpvớibạn;
đừngchorằngngườiđốidiệnluônhiểuchínhxácnhữnggìbạnnói•Cởimởvàthànhthậtchiasẻnhữngmongmuốncủabạnđốivớimọi
người•Tôntrọngsựkhácbiệtvănhóavàhọccáchchấpnhận
cũngnhưhợptáccùngmọingười•Nhậnraniềmtinvàgiátrịcủangườikháckhônggiốngvớibạn,vì
vậyhãycùngthốngnhấtnhữngtiêuchuẩncơbảnnhất•Thểhiệnrằngbạncókhảnănglàmđượcnhữngđiềumàbạnđãyêu
cầumọingườithựchiệnHãyhànhđộng!Hãysốngtheonhữngnguyêntắcvàgiátrịcủabảnthân,vàkiênđịnh
đốivớinhữnggìđãchọn.
Trongphầnđầucủaquyểnsách,bạnđượcyêucầunghĩvềnhữngngườicótácđộngtíchcựcđếnbạn,nhữngngười“vượttrội”hơnmọingười,nhữngngườimàcáchsốngvàquanniệmcủahọđãảnhhưởngvàtruyềncảmhứngchobạn.
Nhữngnhânvậtnày,dùlàmgìđinữacũngđãtạonênmộtbảnsắcvănhóacánhânthôngquacáchứngxử,tạonênmộtnétvănhóacủatrítuệcảmxúccókhảnăngthuhútngườikhácvàcótácđộngtrongmộtthờigiandài.
Vậythìbạnmongmuốnđểlạiấntượngtronglòngngườikhácnhưthếnào?
MụclụcLờigiớithiệuChương1–ThổihồntrítuệcảmxúcvàocuộcsốngthôngquatinhthầnChương2–ThổihồntrítuệcảmxúcvàocuộcsốngthôngquacơthểChương3–NhậnthứcbảnthânChương4–CânbằngcảmxúcChương5–ĐộnglựcthúcđẩyChương6–NhạycảmxãhộiChương7–SứcảnhhưởngChương8–TrựcgiácChương9–ÝthứcđạođứcChương10–Bảnsắcvănhóacánhân
Phụlục
Chương10
Bảnsắcvănhóacánhân“Cáchbạnứngxửnóilênvănhóacủabạn”
Trítuệcảmxúckhôngnhữngmanglạichobạncuộcsốnghạnhphúc,lànhmạnhvàthànhcônghơnmàcòntạođộnglựcđểbạngiúpmọingườitìmthấymộtcuộcsốnggiốngnhưvậy.ĐạithihàoGoethecủaĐứctừngnói:“Hãyđốixửvớimọingườinhưthểhọđãlàngườitốt,vàgiúphọtrởnêntốthơntrongkhảnăngcủahọ”.
Đọcđếnphầnnàycủaquyểnsách,hẳnbạnđãhiểutrítuệcảmxúccóthểgiúpbạnhìnhthànhtưduy,cảmgiácvàhànhđộngbằngcáchnào.Bạnbiếtcáchtạoảnhhưởngđếnmọingườivàcáchduytrìbầukhôngkhíthoảimái,dễchịumanglạicảmhứngchonhữngngườixungquanh.
Tuynhiên,nhậnthứcvàsựhiểubiếtnàychưathậtsựđủ.Nếukhaokháttạorasựkhácbiệt,bạncầnpháthuytrítuệcảmxúcchobảnthânvàhòanhịpcùngnó!
Hãyxemcâunói“Cáchbạnứngxửnóilênvănhóacủabạn”nhưmộtnguyêntắcnềntảngcủatrítuệcảmxúcvàbạnsẽnhậnrabạncóthểthayđổikếtquảbằngcáchđiềuchỉnhhànhvivàphảnứngcủabảnthânmình.
TruyềncảmhứngchomọingườiKhiápdụngthànhcôngcácnguyêntắchaychiếnlượctrongquyểnsách
này,bạnsẽtrởthànhmộthìnhmẫucủangườigiàutrítuệcảmxúc.Quacáchcưxửkiênđịnh,nhấtquánvàphùhợpcủabạn,nhữngngười
xungquanhbạnđềucảmthấyđượctôntrọng,hữuíchvàkhôngmangcảmgiáccủa“ngườingoàicuộc”.Họcoibạnnhưmộtngườicóthờigianlắngnghetâmtưnguyệnvọngcủahọ,ngườicóthểthấuhiểunhữngcảmxúccủahọ,vàlàngườiluôncùnghọtìmragiảipháptốiưuchovấnđề.
Họcũngsẽtiếpnhậnsựảnhhưởngtừbạn:bạnmờigọihọthamgiavàoquátrìnhraquyếtđịnhvàhọsẵnsàngđónggópsứcmìnhvìmụctiêuchung.
Nhưvậy,bạnđãhìnhthànhmộtdòngchảynănglượngtíchcựctácđộngđếnbảnthânvànhữngngườixungquanhđểcùngnhauđạtđượccáckếtquảtuyệtvời.Quátrìnhpháttriểntrítuệcảmxúclàmộtcuộchànhtrìnhchứađựngnhiềusựbấtngờvàthúvị.
Nhữngbướcđikếtiếp
Bạnđãđiđếnchươngcuốicùngcủaquyểnsáchnàyvàcóthểbạnnghĩrằngchuyếnhànhtrìnhkhámphátrítuệcảmxúcsắpkếtthúc.
Nhưngkhôngphảinhưvậy!Thậtra,bạnchỉvừakhámpháchặngđườngđầutiêncủanómàthôi.Bâygiờlàlúcbạncânnhắcnhữngbướcđitiếptheo.Bạncóthểtiếptụcnângcaotrítuệcảmxúccủabảnthânbạnnhưthếnào?Bằngcáchnàobạncóthểthổihồntrítuệcảmxúcvàocuộcsống?
Làmchủtrítuệcảmxúcđãđưabạnđếnđây,nhưngđãđếnlúcbạntựnắmbắt,làmchủnănglựcnàyvàxửlýtheocáchcủabạn.Bạnphảichấpnhậnrằngtrítuệcảmxúccầnmộtquátrìnhlâudàiđểpháttriển.Đâykhôngphảiviệcbạnbấtchợtquantâmrồilạibỏmặc:trítuệcảmxúcphảitrởthànhđịnhhướngsốngcủabạn,cáchbạnthểhiệnbảnthânmìnhvàtươngtácvớimọingườitừngphút,từngngàyvàmãimãi!
Hãynhớrằngbạncóápdụngthànhcôngnhữngbàihọchaykhôngphụthuộchoàntoànvàotinhthầnsẵnsànghọchỏivàlòngquyếttâmcaođộcủabạn.
PhươngpháphỗtrợHaiphươngphápsauđâysẽgiúpbạnthổihồntrí
tuệcảmxúcvàocuộcsống.•Chiếnlượctiếpnhận
Môhìnhhộinhập1.Chiếnlượctiếpnhận(ADOPT)Khitiếpnhậnvàpháttriểnmộtphươngcáchứngxửmới,hãylàmchủbản
thânquanămgiaiđoạnkiểmsoátsau.
Thừanhận(Acknowledgement)Tronggiaiđoạnđầu,bạnphảithừanhậnrằngđểcủngcốtrítuệcảmxúc,
bạncầnthayđổicáchứngxử.Sựthừanhậnnàysẽmanglạichobạnđộnglựcvàlòngquyếttâmứngdụngnhữnggìđãhọc.
Hãysửdụngkhảnăngtựnhậnthức,phảnhồitừnhữngngườixungquanhvàthôngtintừcáchoạtđộngpháttriểncánhânđượcđềcậptrongquyểnsáchnày,sauđóghichúnhữngđiềubạnchấpnhậnthayđổibảnthânmình.
Quyếtđịnh(Decision)Giaiđoạnthứhailàraquyếtđịnhđểbắttayvàothực
hiện.ErnestHemingwayđãtừngviết:“Đừngbaogiờnhầmlẫngiữaýđịnhvà
hànhđộng”.Nếuchỉnói“Tôiquyếtđịnhthayđổicáchtôigiảiquyếtvấnđề”vẫnchưađủ.Ýthứcđóthểhiệnýnghĩatíchcực,nhưngnóchưadẫnbạnđếnnhữnghànhđộngcụthểđểtạorasựthayđổimàbạnmongmuốn.
Đâychínhlàthờiđiểmbạnđặtrachobảnthânnhữngmụctiêucụthể,chẳnghạn,“Đểtạoramôitrườnglàmviệcthânthiện,mỗingàykhiđilàm,tôivuivẻchàohỏimọingườimộtcáchâncần”.
Làmchủ(Ownership)Mộtkhiđãđặtramụctiêucụthể,bạnphảinắmbắtkếtquảrõràng.Nếu
không,bạnsẽkhôngthểhoànthànhmụctiêuđó!
Mộtvàimụctiêusẽmấtnhiềuthờigianthựchiệnvàđôilúccóthểkhiếnbạnnảnlòng.Tuyvậy,bạnđừnglolắngvàcũngđừngtừbỏquyếttâm.Chương5(Độnglựcthúcđẩy)sẽgiúpbạnlàmđượcđiềunày.Đâylàlúcbạncầnứngdụngcácchiếnlượctựkhíchlệbảnthân.Mấuchốtcủagiaiđoạnthứbanàylàhướngvềmụctiêudàihạnsongsongvớiviệctậptrungvàocácmụctiêungắnhạn.Hãyyêucầumọingườiphảnhồi–cáchnàymanglạichobạnnhữngthôngtincầnthiếtvàcảsựđộngviêntinhthần.Đừngquênthừanhậnnhữngthànhtựubạnđạtđượcvàtưởngthưởngchobảnthânmộtcáchxứngđáng.
Hãynghĩđếnmộtmụctiêubạnquyếttâmthựchiện.Chẳnghạn,“Bấtkỳkhinàotôingãlòng,tôicũng
nghĩđếnbađiềutíchcựcxảyrangayngàyđó”.
Chứngcứ(Proof)Giaiđoạnnàyyêucầubạnthuthậpbằngchứngtíchcựcvềtrítuệcảmxúc
củamình.Ngânhàngthôngtinsẽcungcấpchobạnnguồnthamkhảovàhỗtrợtrongnhữnglúcbạnđánhmấtniềmtinvìbấtkỳlýdonào.
Khibạnnhậnrahànhvicủamìnhkhôngnươngtheotrítuệcảmxúc,hãydừnglạivàtìmralýdokhiếnbạnhànhxửkhácbiệtnhưvậy.Lúcđó,bạncầnsửdụngcuộcđốithoạinộitạiđểthayđổiquanđiểm,suynghĩ,cảmgiácvàhànhvicủabạn.
Hãythuthậpchứngcứvàghinhậnvàoôdướiđây.
Truyềntải(Transformation)Giaiđoạncuốicùngdiễnrakhibạnđãhoàntoàntiếpnhậntrítuệcảmxúc
nhưmộtphầncủachínhmình.Đâylàlúcbạntạorabảnsắcvănhóacánhân.Bạnkhôngcònphảiđắnđovềnhữnggìbạnnóihaynhữngviệcbạnlàm,
bởitấtcảđềudiễnramộtcáchtựnhiên.Ởgiaiđoạnnày,bạnkhôngcònlàmột“tânbinh”nữamàthậtsựđãtrởthànhmộtchuyêngia!
Hãytưởngtượngbạnđanglàmộtbậcthầyvềtrítuệcảmxúc.Hãyquansátchínhmìnhxemnào.Nhữngsuynghĩnàovừalướtquatrongtâmtríbạn?Bạnsẽđanglàmgì?Bạnnghebảnthânbạnthầmthìnhữngđiềugì?Hãyghinhậntấtcảcâutrảlờicủabạn,sauđótựnhủsẽquaylạivàđánhgiátừngbướcquátrìnhcủabạn.
Mộtgợiýnhắcbạnnhớnhữngmụctiêuvàquyếttâmcủabạnchínhlàghiracâutrảlờivàtựgửithưchomình.Bạncóthểgiaobứcthưchomộtngườibạnthântínvànhờanhấy/côấygửichobạntrongthờigiantừbađếnsáutháng.Nếubạnvẫnđangápdụngcácphươngpháprènluyệntrítuệcảmxúc,bạnsẽbấtngờtrướcnhữnggìbạnthấykhinhậnthư.
2.MôhìnhhộinhậpEIMôhìnhnàydunghòahaiýniệmcốtlõivềtrítuệ
cảmxúc.•MỗingườiđềucótrítuệcảmxúcởmộtmứcđộnhấtđịnhAicũngcómộtđiểmxuấtpháttrongchuyếnhànhtrìnhpháttriểnnănglực
trítuệcảmxúc.Tuynhiên,mỗingườicóđiểmxuấtphátkhácnhau,tùythuộcvàotuổitácvàkinhnghiệmsống.
•CóthểpháthuytrítuệcảmxúcAicũngcóthểpháthuynănglựctrítuệcảmxúcnhờvàokiếnthức,sự
hiểubiếtvàquátrìnhluyệntập.Môhìnhsauminhhọadiễntiếncủatrítuệcảmxúc
theothờigian.
Hãynhớrằngmỗingườiđềucómộtđiểmxuấtphátkhácnhautrongmôhìnhnày.DựavàođiểmsốtrongBảnghỏiEIởChương2,bạncóthểxácđịnhđiểmxuấtphátcủabạn.Dùbắtđầuởmứcđộnào,cácphươngphápvàkỹthuậtápdụngđềunhưnhau.
1.KhởiđầuBướcđầutiên,bạnsẽđọcvàtiếpthukiếnthứctrongmộtthờigianngắn.
Điềunàygiúpbạnnắmbắttrítuệcảmxúcvàhiểuđượcýnghĩa,vaitrò,phươngpháprènluyệnvàcáchpháthuynó.
Đừngquênđánhgiánhữngđiềubạnđọcvàđúckếtđượctronggiaiđoạnnày.
Saukhinắmvữngnhữngkiếnthứcnềntảng,bạnsẽtựđộngứngdụngvàohànhviứngxửvàlàmchủđượcbảnthân.
2.ThựchànhỞbướcthứhai,bạntiếptụcnỗlựcđểtiếpthunhữnghànhvitrítuệcảm
xúc,vàsuyngẫmvềkhảnăngthànhcônglẫntrởngạicủamình.Bạntáihiện
nhữngmụctiêuEIquaquátrìnhđánhgiácánhânvàtiếpnhậnphảnhồitừmọingười.
Tronglúcthựchiện,bạnđãđồngthờixâydựnglòngtinởmọingười,bồiđắpsựtựtinvàlòngtựtrọngchochínhmình.
3.ThànhquảBạnnêntựhàovềtrítuệcảmxúccủamình.Chắchẳnbạnđãnhậnrasự
khácbiệtcủabảnthânquabiểuhiệnbênngoàivàgiờđâymốiquanhệhợptácgiữabạnvàmọingườiluônđạtkếtquảtốtđẹp.Bạncảmthấythoảimái;cảmgiácđóđếnmộtcáchtựnhiênvàtrởthànhmộtphầntrongconngườibạn.
Ýthứcđạođứccủabạnhìnhthànhnênmộtchuẩnmựcđểmọingườicóthểlấyđólàmhìnhmẫu,vàbâygiờ,bạncóthểkhơinguồntrítuệcảmxúcchohọvàgiúphọpháttriểnnguồnsứcmạnhnày.
Hãyhànhđộng!Chỉcònmộtđiềuduynhấtđểchiasẻcùngbạn–hãyhànhđộngvà
chúcbạnmaymắn!
Phụlục7yếutốcủatrítuệcảmxúc
1.NhậnthứcbảnthânLàkhảnăngtựthấuhiểucảmxúccủamộtngườivàkhảnăngnhậnra
cũngnhưkiểmsoátnhữngcảmxúcnàytheocáchmàngườiđócảmnhậnvàcóthểkiểmsoátđược.Yếutốnàybaogồmcảmứcđộniềmtincủahọvàotácđộngcủaxúccảmtrongmôitrườnglàmviệc.
2.CânbằngcảmxúcLàkhảnăngkiênđịnhtrongnhiềutìnhhuốngkhókhănvàgiữđượchành
viứngxửphùhợp;làkhảnăngcânbằnggiữanhucầucôngviệcvànhucầucánhân;vàlàkhảnăngtậptrungtrongmộtchuỗihànhđộnghoặckiêntrìđạtmụctiêutrướcthửthách.
3.ĐộnglựcthúcđẩyLànguồnnănglượngthôithúcđểđạtđượcthànhquảvàtạosứcảnh
hưởng,đồngthờiđểcânbằngnhữngmụctiêungắnhạnvàdàihạnvớikhảnăngthựchiệnnhữngmụctiêuđótrướctháchthứcvàkhókhăn.
4.NhạycảmxãhộiLàkhảnăngnhậnthức,quantâmnhucầuvàquanđiểmcủangườikhác
khiđưaraquyếtđịnhhoặcđềxuấtgiảiphápgiảiquyếtvấnđề;làkhảnăngxâydựngquanhệtừnhậnthứcnàyvàđượcsựđồngtìnhcủamọingườikhiđưaraquyếtđịnhvàýtưởnghànhđộng;sẵnsànglắngnghevàtiếpnhậnquanđiểmcủamọingườikhihọnêuranhữnggiảiphápkhảthi.
5.SứcảnhhưởngLàkhảnăngthuyếtphụcngườikhácthayđổiquanđiểmkhiđãthấuhiểu
hoàncảnhvàbiếtđượcmongmuốncũngnhưnhucầucủahọ.6.TrựcgiácLàkhảnăngraquyếtđịnhdứtkhoátvàphươnghướngthựchiệnrõràng
khicácthôngtinthuộcvềtưduyvàcảmtínhcủanhữngvấnđềquantrọngchưađầyđủhoặccònmờnhạt.
7.ÝthứcđạođứcLàkhảnăngthểhiệnsựkiêntâmtrongnghịchcảnhvàgiữchữtíntrong
lờinóivàhànhđộngđểkhuyếnkhíchmọingườiủnghộđịnhhướngđãchọn;làbảngiaokèovớichínhmìnhrằngsẽluônhướngđếngiảipháphợptìnhhợplýđểgiảiquyếtkhókhănhaytrởngạitrongcôngviệc.
NhữngcôngcụhữuíchCửasổJohari
CửasổJoharidohainhàtâmlýngườiMỹlàJosephLuftvàHarryIngrampháttriểnvàothậpniên1950.Đâylàmộtcôngcụhữuíchgiúpbạnhiểurõcáchbạnnhìnnhậnbảnthânvàcáchmọingườiđánhgiávềbạn.
Trênphươngdiệntrítuệcảmxúc,CửasổJoharichophépbạnnhậnraxúccảmcủabạntácđộngnhưthếnàolênbảnthânbạnvàmọingười.Điềunàygiúpbạnsuynghĩthấuđáohơnvàbiếtrõmìnhmuốnvàcầnứngxửrasao.
CửasổJoharigồmbốnphầnđượcthiếtkếchiathànhbốnôvuông.Mỗiôgiúpbạnhiểuhơnvềbảnthânbạnvàcácmốiquanhệcùngmọingườixungquanh.
HãybắtđầulàmquenvớibốnôcửasổJoharinhé.1.Ômở(bạnbiếtvềbạnvàngườikháccũngbiếtvềbạn)Ôđầutiênthểhiệnquanđiểmmởcủabạn;đâylànhữngthôngtinbạn
khámpháđượctừbảnthânvàtừcảmnhậncủanhữngngườixungquanh.Đólànhữngđiềubạnnóivànhữngđiềubạnlàm.
Lấyvídụ,cóthểbạnvàtấtcảmọingườikhácđềubiếtrằngbạnrấtdễmấtbìnhtĩnh.
2.Ôẩn(chỉcómìnhbạnbiếtvềbạn)Ônàythểhiệnnộitâmcủabạn–nơibạnchegiấutâmtrạng,xúccảm
cùngnhữngviệcbạnkhôngmuốnchiasẻvớimọingười.Cólẽnguyênnhânlàdobạnkhôngmuốnbiểulộsự“yếuđuối”và“mấtkiểmsoát”.
Lấyvídụ,bạnghétmấtbìnhtĩnhbởivìtrạngtháinàykhiếnbạnsợhãi;bạncảmthấyaicũngcóthểkiểmsoátđượccảmxúccủahọ,cònbạnthìkhông–điềunàycàngkhiếnbạnbuồntủi,hụthẫng.
3.Ômù(mọingườibiếtvềbạnnhưngbạnthìkhông)Ônàythểhiệnđiệubộ,hànhvi,cửchỉvàtưduycủabạn–nhữngcáimà
chỉcóngườikhácnhậnthấyởbạn.Đâylàđiểmmùcủabạn.Bạncóthểkhôngbiếtchútgìvềnhữngđiềuđangxảyra.Đâylàômàbạncầnkhámpháđểhiểuhơnvềtínhcáchcủamình,cảtíchcựclẫntiêucực.
Lấyvídụ,nhữngngườikhácchorằngbạndễxúcđộng,căngthẳngvàmấttậptrungnhưngbạnhoàntoànkhôngnhậnrađiềunàyởbảnthânmình.
4.Ôđóng(bạnkhôngbiếtvềmìnhvàngườikháccũngvậy)Ônàyphảnánhnhữngngõngáchsâukíntrongtâmhồnbạnmàbạnchưa
nhậnravàcũngkhôngainhìnthấyđược.Lấyvídụ,đólànhữngtiềmthức,cảmgiáchoặcnăngkhiếumàbạnchưa
cócơhộiđểbộclộvàpháthuy.Đểtậndụngtốiđasựtiệníchcủacôngcụnày:•Hãymởlòngvàchiasẻcảmxúccủabạnvớimọi
ngườiđểhọhiểuhơnvềbạn.•Sẵnsàngđónnhậnphảnhồitừphíamọingười–đâylàphươngpháp
hữuhiệugiúpbạnnhậnbiếtnhữngđiềuchưakhámpháđượcvềbảnthân,đồngthờicũngtạođiềukiệnđểbạnhiểurõchínhmình.
Mộtkhibạnnhìnthấusuốtvềchínhbảnthânmình,bạnsẽpháttriểnnhậnthứcvềnhữngxúccảmtiềmthức,đếnkhiđó,bạnsẽcóthểhoànthànhtrọnvẹnmôhìnhCửasổJohari.