T--·-------··-···---····--·-.'-"-'.---'"-.---..-.-.-.

o Selasa

4 €) 620 21

OMar OApr

"Sejarah": Monolog PutuWijaya

Sajarah kacida pentingna pikeunhiji bangsa.Sajarah tehjatidiribangsa! Sabab din a sajarah loba

kajadian-kajadian (sabab/akibat) anu-bisa dijadikeun conto/kareueus kugenerasi saterusna. Dina sajarah lobaelmupangaweruh anu bisa dilarapkeunjeung dimekarkeun dina jaman ayeunajeung kahareupna.Sajarah loba pulung-aneunana! Ku penting-pentingna saja-rah, Proklamator Bung Karno geuscumeluk, "Jasmerah (Jangan Sekali-sekali Meninggalkan Sejarah)" ka raha-yatna. Kitu deui dramawan moyan,paraji Teater Mandiri,Putu Wijaya, geusngagarap monolog anu judulna"Sejarah", anu sawatara waktukaliwat(3/12) dipagelarkeun di Gedong Kase-nian Unpad Bale Rumawat PajajaranJalan Dipatiukur 35 Bandung,

Dina galuring carita Monolog Sajarah ,aya tokoh Kama murid SMP anu kage-geloan ku komputer. Pagawean Karna tiisuk jedur nepi ka sorejeder teh taya deuiiwal ti ngerem maneh nyoo komputer.Papatah kolot teudiwaro.Kolotna geusbeak dengkak, taak! Timbul karempanjeung kahariwang mangsa kahareupanakna taya harepan. Tapi aneh bin ajaib,dina Ujian Nasional peunteunKama rata-rata 10. Nepi ka ibur salelembur. Sakabehjalma kataji ku kapinteranKama. KaasupSakola Intemasional Galaksi anu ngahaja-datang "ngalarnar" mere beasiswa nepi katingkatlroktor.Tapi aneh, sabada lulus tessartaKama rek dipapagkeun, manehnakadon merodembung sakola. AlesanKama singket, pedah di eta sakola tayakurikulum palajaranSajarah Indonesia.

Cek Karna harita ka kapala SakolaIntemasional Galaksi,"Kuring urang Indo-nesia. Rek kumaha jadi bangsa Indonesia,lamun kuring taradiajar SajarahIndonesia! Moal Pa, kuring mah moal asupka sakola anu teungajarkeun SajarahIndonesia. Kuring mah hayang jadi urangIndonesia!" pokna, tatag!Barengjeung eta,trek, lampu pareum, Laju hurung deuireyem-reyemdituturkeun ku "backsound"haleuang Harri Roesly(Alm) "JanganMenangis Indonesia", mani waas. Dina-layar "background" gambar mata anujuuhku cimata Putu nyangsaya, dibageakeunku keprok panongton anu taya reureuh-na.Tandaning sugema!

Monolog anu cek nuawam kana "seniperan" atawa tiater mah rnemang moalmatak pirarneeun, Jalmangomong sora-

40

o Sabtu 012 13

27 28

Minggu

14 1529 30 31

OSep OOkt ONov ODes

ngan, badis nu keur ngadongeng dinapanggung. Tapi ari dipintonkeun ku ahlinamah.anu teu apal kana tiater ge kuat kakeprok jeung alager-ageran.Putumemangdramawan moyan, ieu Sarjana Hukumwedalan UGM (Universitas Gajahmada)1969 teh mintonkeun karya monolognakalayan cerdas,dalit, jeungpikalucueun,Dina monolog ieu ge taya watesan antaranu lalajo jeung aktor, nepika panongton gejadi bagean tina carita.Umpamana basatokoh Karnadirenceng-renceng dirojongku salembur pikeun asup ka sakola inter-nasional.sakabeh panongton milu ngabobotohan bari ear nyebut ngaran "Kama!Kama! Karna!". Putu ge remen improfisasidi luar skenario, saperti basa "penger.assoarana" ruksak jeung "haseup (dryice)"teu pas masieup kana jalan carita, putubanyol ngancam "crew" , rekmotong hon-oma ku cara jeung basa anu lucu, nepi kangogan pikaseurieun. LalajoPutu Wijayaakting mernang matak betah, pagelarananu meakkeun waktu sajamsatengah tehteu karasa geus lekasan. Tina diskusikaju-di, carita Kama mangrupa pangalamanputra Putu Wijaya anu di sakolanateumeunang palajaran sajarah, "Kunaonurang Indonesia teu diajar sajarahIndonesia.anu dialajar sajarah ge teu ara-paleun komo deui anu teu diajar?!Kunaonurangteu hormat kana parjuangan palakusajarahv'cek Putu,ngemu kahanjakal.Kukituna, cek Putu, Sajarah kududimekarkeun, tapi lain ngan saukur"apalkeuneun'wungkul, anu kudu dia-jarkeun mah "sudut pandangna".Dina

kahareupna urang (generasi ngora) kudukritis, kudu nanjeurkeun bebeneran.Lamun aya anu salah, salahkeun, anubener ge kudu dibenerkeun. Coba wae,kiwari koran ge geus teudipimilik kuwartawan anu nyoarakem bebeneran,televsisi dijadikeun tungga.igan

para politisi. Putu ge nilik individu diurang ukur aya kawani lamunbabaladan,teu kawas para pajuang anu teuneungludeung maju jurit ka rnedanperang soso-rangan cadu mundur pantrangmulang,Jalanna taya deui iwal ti kudu dilawan kupendidikan. Kaum terdidikanu bisaneuleuman sajarah kalayan jembar wijak-sana. Anu engkena bisa dijadikeun oborpikeun ngalengkah ka hareupna!

Rektor Unpad, Ganjar Kumia gemairan, yen sajarah tehpalajaran anu kaci-da pentingna. Tapi anu diajarkeunana ulahngan saukur taunkajadian jeung ngaran-ngaran palaku.Tapi "seting" dina unggaltaun kajadian anukudu jadi palajaranmah. Ganjar ge miharep pendidikansajarah di paguron luhurkudu sacara "ter-buka" ulah mangrupa doktrin. Ulah nepi kaaya anggapan "Sajarahditangtukeun kupanguasa/rezim", Urang Sunda kungsimerjuangkeun kaasliansajarah anu ditulisku Pangeran Wangsakerta (Cirebon).Lamun eta bener sajarahasli, tangtusajarah nusantara anu kiwari teh teuben er, tapi disatengahingjalan kasusnaditutup!

"Kitu deui dina jaman Orba, unggalbulan Agustus sokditayangkeun filmJanurKuning," pokna. ***Asep GP

Mangle No. 2355

Kliping. Humas Unpad 201&