IRATI BASO ATLANTIKOA

EKOSISTEMAEKOSISTEMA• Ekosistema leku batean bizi diren

izaki bizidunen multzoak eta leku horretako ingurune fisikoak osatzen dute.Izaki bizidunen arteko harremanak erazten dira leku horretan

EKOSISTEMA MOTAEKOSISTEMA MOTA• Lehorreko ekosistema.• Basoa.• Baso atlantikoa.

NOLA DEN BASO ATLANTIKOA

Baso atlantikoa lehorra da baina, landare asko dauka.

NON DAGOEN IRATI BASOA• Irati basoa dago Nafarroan; oihan batean.

• Irati basoko ibai luzeena Bidasoa ibaia da.

• Irati basoko mendi altuena Larra du izena.Irati basoko mendi altuena Larra du izena.

• Ingurune fisikoa:• Faktore garrantzitsuenak airea, argia eta

lurzorua dira.• Klima ozeanikoa dugu, euri ugari egiten du

urte osoan (500-1500 mm), haize heze Atlantikoaren eraginez eta tenperatura epelak ditu, negu hotz samarrekin. Ingurune hauetako urteko batez besteko tenperatura 10º eta 20º artean ibili ohi da.

• Horri esker, landaredia ugari hazten da.

FAUNA

• Irati basoko fauna: Oreinak dira oihanean bizi diren animaliarik handienak. Badira basurdeak, orkatzak, basakatuak,  erbinudeak, azeriak eta azkonarrak ere, besteak beste.

FAUNA

OREINAK• Oreina ugaztun hausnarkarien taldea da.

Cervidae familiakoa eta Artiodactyla ordenarena, adarrak dituena. Artiodaktilo basatien artean handienetarikoa da animalia hau, 100-200 kg-ko pisua daukana.

• Oreina haragijaleak dira.

BASURDEAK• Basurdea mammalia klaseko

eta suidae familiako ugaztuna da. 90 – 150 cm inguru neurtzera iritsi daiteke eta 80 kg inguruko pisua pisatzera.

• Basurdea bereziki ezkurrak jaten ditu.

ORKATZA

• Orkatza (Capreolus capreolus) ugaztun hausnarkaria da, Europa eta Asiako "Cervidae" familiako txikiena dena[2]. Helduek 76 zentimetroko altuera dute lepoaren hasieraraino, eta pisua 15-30 kilogramokoa dute.

BASAKATUA

• Basakatua (Felis silvestris) felido haragijale ugaztun txiki bat da, Europako bigarren felido basatia katamotzaren atzetik.

ERBINUDEA

• Erbinudea, satandera edo ogigazta (Mustela nivalis) ugaztun haragijale txikia da, mustelidoen familiakoa. Europan, Ipa Amerikan eta Asiako erdialdean bizi da.

AZERIA

• Azeria (Vulpes generoa) txakurraren familiako haragijale txikia da. Otsoa eta txakurra bezala, mutur zorrotza, belarri handi eta hirukiak eta buztan luzea dauzka.

AZKONARRA

• Azkonar arrunta[2] (Meles meles) ugaztun haragijale bat da, mustelidoen familiakoa. Europan bizi da (salbu Eskandinavian, Islandian, Korsikan, Sardinian, Sizilian eta Zipren) eta Asiako eremu handitan.

FLORAFLORA• Gainerakoak : Izeiak, Pinuak eta

Arteak.• Beste espezie batzuk : Otsalizarra,

Sahatsa, Eskia, Zumar hostozabala.• Zuhaixkak : Ezpela, Hurritza,

Gorostia, Elorri zuria, ipurua eta Basarana.

IZEIAKIZEIAK• Pinuaren familiakoak dira.• 45-55 espezie barne.• 10-80 m-ko altuera eduki dezake.

PINUAKPINUAK• Pinazkoen familiakoa da.• Piramidal edo borobila izan daiteke.• Pinu zaharrak zabalak eta hetsiak

dira.• 60m altuera eduki dezake.

ARTEAKARTEAK• Enbor gogorra eta beltzarana da.• Hosto iraunkorrak ditu.• Ezkurrak ematen ditu udaberrian.• 1.000 urte baino gehiago bizi

daiteke.

OTSALIZARRAOTSALIZARRA• 5-15m altuera eduki dezake.• Hosto erorkorrak dira.• Ematen ditu fruituak iraila eta urrian.

SAHATSASAHATSA• 350 espezie daude.• 8-12m altuera eduki dezake.• Sona hezeetan hasten da.• Malguak eta zintzilikariak ditu adarrak.• Zuhaitz erorkorrak dira.

EZKIAEZKIA• 20-40m altuera eduki dezake.• Udazkenean ematen ditu fruituak.• Ezkiaren fruituak iletsuak dira eta 5

saihets dituzte.

EZPELAEZPELA• 8m altuera eduki dezake• Bere fruitua kapsula esferiko bat bezalaka

da.

URRITZA• 3-8m altuera eduki dezake. • Hurrak ematen ditu.

GOROSTIA• 10m altuera eduki dezake.• Iberiar penintsulan ugaria da.• Hostoak iraunkorrak dira.• Ematen ditu drupa txikiak gorri kolorekoak.

ELORRIAELORRIA• Zuhaitz txikia da.• Mendebaldeko eta erdialdeko Europatik

zabalduta dago.

ZUME ZURIZUME ZURI• Gaur egun aspirina osatzen du.• 6-20m altuera eduki dezake.• Kapsula antzekoa da.

IPURUAIPURUA• 50-67 inguruko ipuruak daude.• 15m altuera eduki dezake.• Udaberrian ematen ditu fruituak eta

borobilak dira.

BASARANABASARANA• 4m altuera eduki dezake.• Basaranak ematen ditu.• Loreak zuriak dira eta udaberrian ematen

ditu.

ELIKAKATEAELIKAKATEA• Elikadura-harremana da, elikakatea,

eta erabiltzen da eskema moduan.

ELIKAKATEA ETA GERO• Hartza hiltzen denean sarraskian

bihurtzen da, gero joaten da azeria jatera eta ere bai joaten da hartza lurrazpira eta landare guztientzat ongarri bihurtzen da.

ELIKASAREAELIKASAREA• Elikasareen bidez ekosistema batean

dauden elikakate dezberdinak dira.

ELIKASAREA

BESTE HARREMAN BESTE HARREMAN BATZUKBATZUK

• Lau harreman mota dira.• Mutualismoa.• Komentsalismoa.• Parasitismoa.• Lehia.

PARASITISMOAPARASITISMOA• Parasitismo-harremara onuragarria

da izaki bizidunetako batentzat, baina kaltegarria bestearentzat.

• Adibidez : Mihura eta malaka

HAU IZAN DA GURE LANA

• Espero dugu zuei gustatzea gure lana; besarkada bat guztioi agur.

• Iñigo, Lucia P, Eder eta Ainara.