TÜRKİYE TEMSİLCİLİĞİ
İŞLETME BÖLÜMÜ
Muhasebe Süreçleri LİSANS PROGRAMI
SUNAN : Tarık MORGÜL
SUNULANSUNULAN: Doç. Dr. Murat AYAN: Doç. Dr. Murat AYAN
1
YALOVA, Eylül 2013
İÇİNDEKİLERİÇİNDEKİLER
GİRİŞGİRİŞ................................................................................................................44I. BÖLÜMI. BÖLÜM..........................................................................................................551. TEMEL MUHASEBE BİLGİSİ .....................................5
1.1. MUHASEBENİN TANIMI ........................................51.2. Muhasebenin Fonksiyonları...............................51.3. Muhasebenin Bölümleri ..................................61.4. Muhasebe Kuramı ........................................71.4.1. Muhasebe Kuramının Temel Özellikleri .................71.4.2. Muhasebe Kuramının Öğeleri ...........................81.4.2.a. Muhasebenin Temel Kavramları .......................81.4.2.b. Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri ..............101.4.2.c. Standartlar .......................................141.4.2.d. Bilimsel Görüşler .................................14II. BÖLÜMII. BÖLÜM......................................................................................................15152. MUHASEBE SÜRECİ .........................................15
2.1. Açılış Bilançosunun Düzenlenmesi ......................162.2. Yevmiye Defter (Günlük Defter) Kayıtlarının Yapılması . 182.3. Büyük Defter (Defteri Kebir) Kayıtlarının Yapılması . . .242.4. Yardımcı Defter Kayıtlarının Yapılması ................292.5. Aylık Mizanların Düzenlenmesi .........................312.6. Dönem Sonu Envanter İşlemlerinin Yapılması ............342.7. Gelir Tablosunun Düzenlenmesi .........................372.8. Sonuç Hesaplarının (Gelir-Gider Hesapları) Kapatılması 442.9. Kesin Mizanın Düzenlenmesi ............................482.10. Dönem Sonu Bilançosunun Düzenlenmesi .................502.11. Bilanço Hesaplarının Kapatılması .....................532.12. Yeni Muhasebe Dönemi Hesaplarının Açılması ...........53KAYNAKÇA KAYNAKÇA ......................................................................................................5555
TABLO ÇİZELGESİTABLO ÇİZELGESİ LİSTESİ LİSTESİ Tablo 1.1. Açılış Bilançosu ................................17Tablo 1.2. Matbu Yevmiye Defteri Örneği-1 ..................19Tablo 1.3. Yevmiye Defteri Örneği-2 ........................19Tablo 1.4. Basit (Yalın) Madde Yevmiye Tablosu .............20Tablo 1.5. Bileşik Madde Yevmiye Tablosu ...................20Tablo 1.6. Karma Madde Yevmiye Tablosu .....................21
2
Tablo 1.7. HG İşletmesi 01.01.2009 Tarihindeki Açılış Bilançosu............................................................21Tablo 1.8. Yevmiye Defterinde HG İşletmesi Açılış Kaydı . . . .22Tablo 1.9. HG İşletmesi 01.01.2009 Tarihli Açılış Bilançosu 23Tablo 1.10. Yevmiye Defterinde HG İşletmesi Açılış Kaydı . . .23Tablo 1.11. Matbu Büyük Defter .............................25Tablo 1.12. Büyük Defter (Defteri Kebir) ...................25Tablo 1.13. Yevmiye Kaydı Tablosu ..........................26Tablo 1.14. Büyük Defter Kaydı Tablosu .....................26Tablo 1.15. Büyük Defter Kaydı Tablosu .....................26Tablo 1.16. Açılış Bilançosu ...............................27Tablo 1.17. Büyük Defter Kayıt Tablosu .....................28Tablo 1.18. Yardımcı Defter Kayıt Tablosu ..................29Tablo 1.19. Büyük Defter Kayıt Tablosu .....................30Tablo 1.20. Mizan Tablosu ..................................31Tablo 1.21. Büyük Defter Kayıtları .........................33Tablo 1.22. Aylık Mizan Tablosu ............................34Tablo 1.23. Genel Geçici Mizan Tablosu .....................35Tablo 1.24. Genel Geçici Mizan Tablosunda Envaneter Düzenlemesi............................................................35Tablo 1.25. Envanter Defterine Mal Mevcudu Kaydı ...........36Tablo 1.26. Hesap Tipi Gelir Tablosu .......................39Tablo 1.27. Rapor Tipi Gelir Tablosu .......................40Tablo 1.28. Gelir Tablosu Örneği ...........................41Tablo 1.29. HG İşletmesi Bilançosu .........................42Tablo 1.30. HG İşletmesi Yeni Bilançosu ....................43Tablo 1.31. HG İşletmesi Gelir Tablosu .....................43Tablo 1.32. Gelir ve Gider Hesaplarının Kapatılması ........48Tablo 1.33. Okuyucu İşletmesinin 31.12.2009 Tarihli Kesin Mizanı .....................................................49Tablo 1.34. Okuyucu İşletmesinin 31.12.2009 Tarihli Kesin Mizanı .....................................................50Tablo 1.35. Bilanço Hesaplarının Kapatılması ...............53Tablo 1.36. Yeni Dönem Hesaplarının Açılması ...............53
ŞEKİL ÇİZELGESİŞEKİL ÇİZELGESİ LİSTESİ LİSTESİ Şekil 1.1. Aylık Mizanların İçerdiği Büyüklükler Şeması . . . .32
3
GİRİŞ
İnsanlar yaradılışları gereği toplum halinde yaşamak
zorundadırlar. Bu nedenle birbirleriyle sürekli bir iletişim
halindedirler.
İnsan olmanın bir gereği olan mal veya hizmetlere
olan ihtiyaç, insanların birbirleriyle olan iletişimi ile daha
da artmıştır. İnsanlar önceleri mübadele ile ihtiyaçlarını
karşılamışlardır. Trampa yani değiş tokuşta mal veya
hizmetlerin tam olarak birbirinin yerine değer olarak eşit
olmadığını anlayan insanlar, paranın bulunmasıyla tek bir değer
ölçüsünü benimsemişlerdir.
4
Paranın toplum hayatına girmesiyle insanlar
kazançlarını, gelir ve giderlerini, kâr veya zarar durumlarını
öğrenmek ihtiyacı hissetmişlerdir. İşte burada devreye muhasebe
girmiş, para ve diğer varlıklarının hesabını ayrıntılı bir
biçimde hesaplayabilmişlerdir. Daha sonra muhasebe bireysel
olmaktan çıkmış, önceleri küçük esnaf ve sanatkârların, sonra
da büyük şirketlerin varlık ve kaynak dengeleri ile gelir,
gider, maliyet, kârlılık/zararlılık durumlarını analiz
etmelerine yardımcı olmuştur.
İşletmelerin can damarı olan muhasebe departmanlarının iyi
yönetilmesi gerekir. Muhasebesi olmayan ve ya olupta düzgün
işlemeyen işletmeler yok olmaya mahkumdur. Muhasebesi sistemli
yürüyen işletmelerde, yönetimler parayı yönlendirmek için
yanlış yapmayacaktır. Kendi finanslarını düzgün bir şekilde
yönetip paralarına para katacaktır.
Bu projede muhasebenin ne olduğunu ve muhasebenin
süreçlerini öğreneceğiz.
5
I. BÖLÜM
1. Temel Muhasebe Bilgisi
1.1. Muhasebenin Tanımı
Muhasebe, bir örgütün kaynaklarının oluşumunu, bu
kaynakların kullanılma biçimini,
örgütün işlemleri sonucunda bu kaynaklarda meydana gelen artış
ve ya azalışları ve örgütün finansal açıdan durumunu açıklayan
bilgileri üreten ve bunları ilgili kişi ve kuruluşlara ileten
bir ‘’bilgi sistemi’’ dir.
Muhasebe uygulaması, kâr amaçlı örgütler yanında, kâr
amacı gütmemesine karşın, kaynak kullanan ve kaynak
kullanılmasını bütçeleyip denetleyen kâr amaçsız örgütler için
de söz konusudur. 1
Muhasebe toplumun en küçük birimi olan aileden büyük
holding ve şirketlere kadar herkesi çok yakından ilgilendiren
geniş bir kavramdır. Basit anlamda muhasebe hesap tutma
anlamına gelmektedir. Her ailenin belli bir geliri ve yapılması
gereken giderleri vardır. Gelirin en verimli şekilde harcanması
ve mümkünse tasarruf yapılması her ailenin amacıdır. Bu
denkliği sağlamak için yapılan hesaplamalar bile küçük çapta
bir muhasebe işlemi gerektirir. Kaldı ki büyük işletmelerin
gelir, gider, alım, satım işlemleri bir aileninki ile
kıyaslanamayacak kadar geniş çaplıdır. Bir aile kendi
muhasebesine yön verebilir ancak işletmeler profesyonel yardıma
ihtiyaç duyar. İşte bu aşamada muhasebe elemanları devreye
1 (SEVİLENGÜL, 2005-12.Baskı), Genel Muhasebe, S.96
girer ve insanlara hizmet sunarlar. Varlık işletmenin sahip
olduğu tüm değerleri, kaynak ise işletmenin bu varlıkları elde
edebilmek için katlandığı borçları ifade etmektedir.
Bir bilgi ve kontrol sistemi olan muhasebe işletme
yapısına göre değişik görevler üstlenmektedir. Küçük
işletmelerde vergi takibi, gelir-gider, borç-alacak kontrolü
yeterli bulunurken, büyük işletmeler bunların yanısıra kurum ve
kuruluşlara bilgi vermek üzere analiz ve rapor hizmetlerini de
bekler.
1.2. Muhasebenin Fonksiyonları
Muhasebenin işlevini yerine getirebilmesi için belirli
görevleri bulunmaktadır. Bu görevlere muhasebenin fonksiyonları
denir. Muhasebenin fonksiyonlarını kaydetme, sınıflandırma,
özetleme ve raporlama olarak dört ana grupta toplayabiliriz.
Kaydetme Fonksiyonu: Mali işlemleri belgelere dayanarak
muhasebe sistemine göre
muhasebe defterlerine kayıt yapılması aşamasıdır. Muhasebenin
en önemli ve ilk fonksiyonudur. Muhasebe de kayıtlar doğru ve
düzgün tutulmadan diğer fonksiyonların da bir anlamı kalmaz.
Yapılan her işlem muhasebe sistemi içinde ilk olarak kayıt
yapılmak zorundadır. Bu kayıtlarda belgelere dayandırılarak
yapılır. Muhasebe sisteminde iki tür kayıt yöntemi vardır. Tek
taraflı kayıt ve çift taraflı kayıt. Çift taraflı kayıt
sisteminde muhasebe kayıtları yevmiye defterine kayıt yapılır.
Sınıflandırma Fonksiyonu: Kaydedilen bilgiler belirli
zaman aralıklarında derlenip
7
niteliklerine göre gruplara ayrılır. Böylece farklı nitelikteki
ve gruplardaki işlemleri birbirleri ile karıştırmadan farklı
sınıflarda incelenebilir. Sınıflandırma işlemleri muhasebe
sistemi dâhilinde muhasebe defterlerinden büyük
defterlere (defteri kebir) yapılmaktadır.
Özetleme Fonksiyonu: Sınıflandırılan işlemler dönem
sonlarında toplanarak daha
kolay sonuçlar çıkarabilmek ve yapılan kayıtların kontrolünü
sağlamak için özetlenir. Dönem sonlarında işletmeler yüzlerce
belki binlerce işlem yapmış olurlar. Bu işlemeleri teker teker
incelemek çok uzun zaman alacağından, aynı nitelikteki
işlemleri özetleyerek görmek kişilere daha fazla yarar
sağlamaktadır. Muhasebe sisteminde özetleme fonksiyonu muhasebe
tablolarından mizan kullanılarak yapılır.
Raporlama Fonksiyonu: En son olarak raporlama
fonksiyonunda kaydedilen,
sınıflandırılan ve özetlenen işlemler mali tablolar aracılığı
ile sonuç aşamasına gelir. Bu sonuç aşaması da raporlamadır.
Raporlama muhasebe sisteminin en son aşaması ve yorum yapma
aşamasıdır. Muhasebenin en önemli fonksiyonlarındandır.
Raporlarda işletmelerin her türlü sonuçları ortaya çıkarılarak
işletme hakkında bilgiler ve yorumlar yapılmaktadır. İşletme bu
raporlar sayesinde geleceğine karar vermekte ve yeni kararlar
almaktadır. Raporlama aşamasında muhasebe tabloları kullanılır
ve bu tabloların en önemlileri bilanço ve gelir tablosudur.
Kaydedilen, sınıflandırılan, özetlenen, analiz edilen ve
yorumlanan işlem ve olaylar ile ilgili veriler, işletme ile
ilgisi bulunan kişi ve kuruluşlara bilgilendirme amacı ile
8
sunulur. Bilgilerin herkesin anlayacağı evrensel bir dil ile
sunulması gerekir. İşletmenin bilgileri ile ilgilenen kişi ve
kuruluşların ilgi nedenleri birbirinden farklıdır. 2
1.3. Muhasebenin Bölümleri
Muhasebe; Genel Muhasebe, Maliyet Muhasebesi ve Yönetim
Muhasebesi olmak
üzere üç bölüme ayrılabilir. 3
Genel Muhasebe: İşletmenin parasal işlemlerinin ve
sonuçlarının belgelere dayanarak
tarih sırasına göre izlendiği muhasebe türüdür. Diğer adı
finansal muhasebedir. İşletmenin varlık, kaynak, borç, alacak,
gelir, gider, kâr ve zararı genel muhasebe sayesinde öğrenilir.
Genel muhasebe, muhasebe öğreniminin temelidir. Genel muhasebe
öğrenimini inşaat muhasebesi, banka muhasebesi, konaklama
muhasebesi, şirketler muhasebesi gibi uzmanlık alanları izler.
Genel muhasebenin faydaları şunlardır: İşletmenin yapması
gereken işlemlerin unutulmamasını sağlar. Daha önce yapılan bir
işlem hakkında bilgi verir. İşletmenin elinde belli bir tarihte
ne kadar varlık olduğu, işletmenin ne kadar borcu olduğu yani
işletmenin genel durumu görülebilir.
Maliyet Muhasebesi: İşletmede üretilen mamül ya da
hizmetin maliyet fiyatının
saptanması, işletme giderlerinin denetimi, fiyat incelemeleri
ve satış fiyatlarının belirlenmesinin oluşturduğu muhasebe
2 (Muhasebenin Tanımı ve Fonksiyonları), http://www.muhasebedersleri.com/genel-muhasebe-2/muhasebe-tanimi.html3 (SEVİLENGÜL, 2005-12.Baskı), Genel Muhasebe, S.20.
9
dalı. Maliyet muhasebesi işletmelerde değişik amaçlar
doğrultusunda kullanılan muhasebenin ana bölümlerinden bir
tanesidir. Malın maliyeti belirlendikten sonra bu rakam üzerine
belli bir kâr eklenir ve satış fiyatına ulaşılır. Maliyet
muhasebesinin beklenen görevleri kısaca şunlardır:
Üretilen malın maliyetini ve piyasa şartlarına göre
satış fiyatını tespit eder.
Giderlerin kontrolüne yardımcı olur. Hedefler ile
yapılan gerçek giderleri
karşılaştırır ve varsa sapmaları belirler.
Sunduğu bilgiler ile planlamaya ve yöneticilerin
vereceği kararlara yardımcı
olur.
Yönetim Muhasebesi: Yönetim muhasebesi, işletme
yöneticilerine işletme
yönetiminde alacakları kararlarda ihtiyaç duydukları bilgi ve
raporları düzenleyen, yorumlayan, denetim olanağı sağlayan
muhasebe dalı. Yöneticilere işletmenin geleceği ile ilgili
karar vermede yardımcı olur. 4
1.4. Muhasebe Kuramı
1.4.1. Muhasebe Kuramının Temel Özellikleri
Muhasebe düşünülüp yaratıldıktan sonra uygulamaya konulmuş
bir kurama dayanmaz.
Aksine, mevcut uygulamanın dayandığı düşünce biçimin
araştırarak, uygulamanın neden öyle olduğunu ve neden başka
4 (Muhasebenin Tanımı ve Fonksiyonları), http://www.muhasebedersleri.com/genel-muhasebe-2/muhasebe-tanimi.html
10
türlü olmaması gerektiğini açığa çıkarır. Böylece mevcut
uygulamanın daha iyi anlaşılmasını sağlarken, onun gelişmesini
mümkün kılacak bilgi alanı da oluşturur. Muhasebe, bir açık
sistem olarak, çevresi ile etkileşir. Ayrıca muhasebe sistemini
oluşturan kuram ve uygulama ikilisi de birbiri ile sürekli
etkileşim içindedir. Bu nedenle muhasebe kuramı, ‘’tümden
gelim’’ ve ‘’tüme varım’’ yaklaşımlarından hareketle kurulmuş,
diğer yaklaşımlarla derinlik kazanmıştır.
En önemli özelliği faydacı (pragmatik) olmasında beliren
muhasebe kuramı, mevcut muhasebe uygulamalarının
değerlemesinde; ölçü, söz konusu uygulamaların
geliştirilmesinde; yol göstericidir. Muhasebe kuramını; temel
kavramlar, genel kabul görmüş ilkeler, standartlar ve bilimsel
görüşler oluşturur.
1.4.2. Muhasebe Kuramının Öğeleri
1.4.2.a. Muhasebenin Temel Kavramları
Kavramlar, gözlemleri düzene koymak ve anlayabilmek
amacıyla, insan düşünüşü sonunda yaratılırlar ve bilgiler
arasında ilgi kurulmasını sağlarlar. Muhasebe temel kavramları
da muhasebe ilkelerinin, dolayısıyla, muhasebe uygulamalarının
dayanağının oluşturan, gözleme dayalı temel düşünceler, temel
çıkış noktalarıdır. Bunlar amaca en uygun işletme bilgi
sistemini yaratmak için geliştirilmişlerdir. 5
Sosyal Sorumluluk Kavramı: Sorumluluk; görevleri yerine
getirme bilincidir.
5 (SEVİLENGÜL, 2005-12.Baskı), Genel Muhasebe, S.2211
Muhasebe açısından bakıldığında ise; işletme yaptığı çok sayıda
faaliyet sonucu birçok kişi ve kuruluş ile muhatap olmak
zorundadır. İşletme faaliyetlerini yerine getirirken
sorumluluklarının bilincinde ve ilk denetleyici her zaman
kendisi olmalıdır. Muhasebe bilgileri doğru, tarafsız, adil ve
kurallara uygun olmalıdır. İnsanlara yanlış bilgi verilerek
insanlar yanıltılmamalıdır. Bu kavram hukuki sorumluluk ile
birlikte vicdani sorumluluğu da kapsamaktadır.
Kişilik Kavramı: Kişilik kavramı işletme sahibinden,
ortaklardan ve işletme ile ilgisi
olan tüm kişi ve kuruluşlardan ayrı bir kişiliğe sahiptir.
Hukuk iki tür kişiliği kabul etmiştir. Bunlar gerçek ve tüzel
kişilerdir. Tüm insanlar birer gerçek kişidir. Bir amacı
gerçekleştirmek için bir araya gelen insanların oluşturduğu
topluluklar ise tüzel kişilerdir. Buna göre işletmeler tüzel
kişiliğe sahiptir. Yapılan işlemler bu kişilik adına yürütülür.
İşletmenin Sürekliliği Kavramı: İşletmeler hiçbir zaman
kapatılmak düşüncesiyle
kurulamaz. Sözleşmede aksi bir madde yoksa işletmenin sonsuz
bir süre için kurulduğu ve ömrünün belli bir süreye bağlı
olmadığı kabul edilir. İşletmenin faaliyet süresi sahiplerinin
yaşam süreleri ile sınırlı değildir. Sahiplerinin ölümünden
sonra işletme varisler tarafından işletilmeye devam edilir.
Dönemsellik Kavramı: İşletmenin sınırsız olarak kabul
edilen ömrü belli dönemlere
ayrılır ve her dönemin faaliyetleri birbirinden bağımsız olarak
sürdürülür. Muhasebede bu dönem genellikle bir yıldır. Her
dönem birbirinden bağımsızdır. Her dönemin gelir ve gideri
12
birbiri ile karşılaştırılarak o döneme ait kar ya da zarar
rakamı bulunur.
Parayla Ölçme Kavramı: Muhasebenin konusu para ile ifade
edilen değerlerdir.
Olayların kaydedilebilmesi için ortak bir ölçü (ulusal para
değeri) kullanılır.
Maliyet Esası Kavramı: İşletmelerin faaliyet konusuna
giren mal veya hizmetlerin
elde edilmesi için katlandığı her türlü faktörlerin para olarak
ifade edildiği toplam değere maliyet denir. Bir varlığı
edinirken katlanılan parasal fedakârlıktır. İşletmenin edindiği
tüm varlık ve hizmetler muhasebeleştirilirken bunların
maliyetleri esas alınır. Piyasa şartlarındaki değişim ile malın
değeri de değişebilir. Para değerindeki değişmeler ile maliyet
değeri anlamsız hale gelirse maliyet yeniden belirlenebilir.
Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı: Muhasebede yapılan
tüm işlemlerin
belgelendirilmesi ve kayıtların belgeye dayanması gerekir.
Belgeler usulüne uygun düzenlenmeli ve gerçeği yansıtmalıdır.
Kişilerin beyanına göre değil, fatura, senet, makbuz gibi
belgelere dayanarak kayıt yapılmalıdır.
Tutarlılık Kavramı: Muhasebede seçilen politika ve izlenen
yöntemler her dönemde
aynı şekilde uygulanmalıdır. Benzer işlem ve olaylarda kayıt
düzeni ve işlem basamakları değişmemelidir. Geçerli sebepler
ile değişiklik yapılırsa bu değişimin nedenleri ve sonuçları
açıklanmalıdır.
13
Tam Açıklama Kavramı: Muhasebenin temel kavramlarından
birisi de bilgi
vermektir. Tablolar işletmenin bilgilerine ihtiyaç duyan ve
öğrenmek isteyen ilgi gruplarına yardımcı olacak ölçüde yeterli
ve anlaşılır olmalıdır. Örneğin borç tutarı yazılırken bunların
biçimi, vadesi, ayrı şekilde belirtilmelidir.
İhtiyatlılık Kavramı: İşletmenin karşılaşabileceği riskler
göz önüne alınarak temkinli
davranılmalıdır. Örneğin, ileri bir tarihte bedeli tahsil
edilmek üzere bir mal veya hizmet satılırsa hemen gelir olarak
kaydedilmemeli, tahsilât yapıldıktan sonra kaydedilmelidir.
Aynı şekilde bir gider veya zarar kesinleşmese bile ortaya
çıktığında bunun için karşılık ayrılmalıdır.
Önemlilik Kavramı: İşletme bilgilerinin
muhasebeleştirilmesinde önemli hesap
tutarları sayısal sonuç çok küçük olsa bile gösterilmelidir.
Bir bilgi verilmediğinde tablo doğru yorumlanamıyorsa o bilgi
önemlidir.
Özün Önceliği Kavramı: Muhasebe kayıtları yapılırken
şekilden çok finansal
özellikleri ve işletme için ifade ettiği önem göz önüne
alınmalıdır. Genelde şekil ve öz paraleldir. Ancak arada fark
olursa öz önceliklidir. Örneğin bir alacak zamanında tahsil
edilemediğinde öz olarak şüpheli duruma düşmüş sayılır. İşletme
borçlunun ödeme yapacağından emin olsa bile alacağın şüpheli
duruma düştüğüne dair kayıt yapmak zorundadır. 6
6 (Muhasebenin Temel Kavramları), http://www.muhasebedersleri.com/genel-muhasebe-2/muhasebenin-temel-kavramlari.html
14
1.4.2.b. Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri
Muhasebe temel kavramları çerçevesinde oluşan muhasebe
ilkeleri, muhasebe uygulamasının kurumsal dayanaklarıdır.
İlkeler, bir bakıma, temel kavramların uygulamaya yansımasını
sağlayan köprüleri oluştururlar. Muhasebe ilkeleri, diğer
sosyal bilimlerde de olduğu gibi, her yerde ve her zaman
geçerli nitelikte kurallar değildir. Ülkenin özelliklerine ve
zaman içindeki gelişmelere göre değişiklikler gösterebilir. Söz
konusu ilkeleri ayırıma tabi tutup; bunlardan bir bölümünü
geçerli, diğerlerini geçersiz sayma olanağı yoktur. Ancak
uygulamada tek düzeni sağlamak için genellikle kabul görenlerin
belirlenmesi ve bunlara uyulması, böylece de muhasebenin
başlıca dayanaklarının genelleştirilmesi düşüncesi güç
kazanmıştır. 7
Gelir Tablosu İlkeleri
Gerçekleşmiş Hasılat İlkesi: Bu ilkeye göre,
gerçekleşmemiş satışlar gelir ve
karlar, gerçekleşmiş gibi gelir tablosunda yer almamalıdır. Bu
ilke temel kavramlardan ihtiyatlılık kavramına dayanır.
Dönemsel Hasılat- Maliyet Eşleştirmesi İlkesi: Belli
bir dönemin satışları ve
gelirleri bunları elde etmek için yapılan satışların maliyet ve
giderleri ile karşılaştırılmalıdır. Bu ilke temel kavramlardan
maliyet esası kavramına dayanır.
Uygun Amortisman İlkesi: Maddi ve maddi olmayan duran
varlıklar ile özel
7 (SEVİLENGÜL, 2005-12.Baskı), Genel Muhasebe, S.2915
tükenmeye tabi varlıklar için uygun tutarlarda amortisman ve
tükenme payı ayrılmalıdır. Bu ilke maliyet esası kavramına
dayanır.
Uygun Maliyet Dağılım İlkesi: Maliyetler, maddi duran
varlıklar, stoklar,
onarım ve bakım ve diğer gider grupları arasında uygun bir
şekilde dağıtılmalıdır. Bu ilke maliyet esası kavramına
dayanır.
Olağandışı Gelir ve Giderlerin Ayrı Gösterilmesi
İlkesi: Arızi ve
olağanüstü niteliğe sahip kar ve zararlar meydana geldikleri
dönemde tahakkuk ettirilmeli, fakat normal faaliyet
sonuçlarından ayrı olarak gösterilmelidir. Bu ilkede önemlilik
kavramı esas alınır.
Tüm Gelir ve Giderlerin Gösterilmesi İlkesi: Bütün
kar ve zararlardan,
önceki dönemlerin mali tablolarında düzeltme yapılmasını
gerektirecek büyüklük ve nitelikler dışında kalanlar, dönemin
gelir tablosunda gösterilmelidir. Bu ilke dönemsellik
kavramından çıkmıştır.
Uygun Karşılık İlkesi: Karşılıklar, işletmenin karını
keyfi bir şekilde
azaltmak veya bir döneme ait karı diğer döneme aktarmak
amacıyla kullanılmamalıdır. Bu ilke sosyal sorumluluk kavramına
dayanır.
Değerlemede Tutarlılık İlkesi: Dönem sonuçlarının
tespiti ile ilgili olan
16
uygulamalarda değerleme esasları ve maliyet yöntemlerinde bir
değişiklik yapıldığı taktirde, bu değişikliğin etkileri açıkça
belirtilmelidir. Bu ilke tutarlılık kavramına aittir.
Şarta Bağlı Giderlerin Gelir Tablosuna Yansıtılması
İlkesi: Bilanço
tarihinde varolan ve sonucu belirsiz bir veya birkaç olayın
gelecekte ortaya çıkıp çıkmamasına bağlı durumları ifade eden
giderlerin gelir tablosuna yansıması gerekir. Bu ilke
ihtiyatlılık kavramına dayanır.
Bilanço İlkeleri.
Varlıklara İlişkin İlkeler
Dönen / Duran Varlık Ayrımında Bir Yılın Ölçüt
Alınması İlkesi:
İşletmenin bir yıl veya normal faaliyet dönemi içinde paraya
dönüşebilecek varlıkları, bilançoda dönen varlıklar grubu
içinde gösterilir. Bu ilke parayla ifade edilebilme kavramı
esas alınarak yaratılmıştır.
Vadeleri Bir Yılın Altına İnen Duran Varlıkların
Aktarılması İlkesi:
İşletmenin bir yıl veya normal faaliyet dönemi içinde paraya
dönüşemeyen kıymetlerinden, bir hesap döneminden daha uzun süre
yararlanılan uzun vadeli varlıkları, bilançoda duran varlıklar
grubu içinde gösterilir. Bu ilke işletmenin sürekliliği
kavramına dahildir.
Dönem Ayırıcı Aktif Karakterli İşlemlerin Ayrıca
Gösterilmesi İlkesi:
17
Gelecek dönemlere ait olarak önceden ödenen giderler ile cari
dönemde tahakkuk eden ancak gelecek dönemlerde tahsil edilecek
olan gelirler kayıt ve tespit edilmeli ve bilançoda ayrıca
gösterilmelidir. Bu ilke dönemsellik kavramına dayanır.
Vadeli Alacakların Bilanço Günündeki Değerine
İndirgenmesi İlkesi:
Dönen ve duran varlıklar grubunda yer alan alacakları bilanço
tarihindeki gerçeğe uygun değerleriyle gösterebilmek için
reeskont işlemi yapılmalıdır. Bu ilke İhtiyatlılık kavramına
dahildir.
Birikmiş Amortismanların Gösterilmesi İlkesi:
Bilançoda duran varlıklar
grubunda yer alan maddi duran varlıklar ile maddi olmayan duran
varlıkların maliyetini çeşitli dönem maliyetlerine yüklemek
amacıyla her dönem ayrılan amortismanların birikmiş tutarları
ayrıca bilançoda gösterilmelidir. Bu ilke Maliyet esası
kavramına bağlıdır.
Birikmiş Tükenme Paylarının Gösterilmesi İlkesi:
Duran varlıklar grubu
içinde yer alan özel tükenmeye tabi varlıkların maliyetini
çeşitli dönem maliyetlerine yüklemek amacıyla her döneme
ayrılan tükenme paylarının birikmiş tutarları ayrıca bilançoda
gösterilmelidir. Bu ilke Maliyet esası kavramına bağlıdır.
Alacakların Özelliklerine Göre Ayrılma İlkesi:
Bilançonun dönen ve duran
varlıklar grubunda yer alan alacaklar, menkul kıymetler, bağlı
menkul kıymetler diğer ilgili hesaplardan ve yükümlülüklerden
işletmenin sermaye ve yönetim bakımından ilişkili bulunduğu
18
ortaklara, personele, iştirakler ve bağlı ortaklıklara ait olan
tutarların ayrı gösterilmesi temel ilkedir. Bu ilke önemlilik
kavramını esas alır.
Kesin Olmayan Alacaklar İçin Tahakkuk Yapılmaması
İlkesi: Tutarların
kesinlikle saptanamayan alacaklar için herhangi bir tahakkuk
işlemi yapılmaz. Bu tür alacaklar bilanço dipnot veya eklerinde
gösterilir. Bu ilke ihtiyatlılık kavramını esas alır.
Kullanılması Hukuken Sınırlı Varlıkları Belirtilmesi
İlkesi: Verilen rehin,
ipotek ve bilanço kapsamında yer almayan diğer teminatların
özellikleri ve kapsamları bilanço dipnot veya eklerinde açıkça
belirtilmelidir. Bu ilke maliyet esası kavramından doğar.
Yabancı Kaynaklara İlişkin İlkeler
Kısa \ Uzun Vadeli Borç Ayrımında Bir Yılın Ölçüt
Alınması İlkesi:
İşletmenin bir yıl veya normal faaliyet dönemi içinde vadesi
gelen borçları, bilançoda kısa vadeli yabancı kaynaklar grubu
içinde gösterilir. Bu ilke özün önceliği kavramını esas alır.
Vadeleri Bir Yılın Altına İnen Borçların Kısa Vadeli
Yabancı Kaynaklara Aktarılması İlkesi: İşletmenin bir
yıl veya normal faaliyet dönemi içinde
vadesi gelmemiş borçları, bilançoda uzun vadeli yabancı
kaynaklar grubu içinde gösterilir. Bu ilke ihtiyatlılık kavramı
esas alınarak yaratılır.
Borçların Tümünün Gösterilmesi İlkesi: Tutarları
kesinlikle
19
saptanamayanları veya durumları tartışmalı olanları da içermek
üzere, işletmenin ve tutarlara uygun olarak tahmin edilebilen
bütün borçları kayıt ve tespit edilmeli bilançoda
gösterilmelidir. Bu ilke tam açıklama kavramını esas alınarak
yaratılmıştır.
Dönem Ayırıcı Pasif İşlemlerin Ayrıca Gösterilmesi
İlkesi: Gelecek
dönemlere ait olarak önceden tahsil edilen hasılat ile cari
dönemlerde tahakkuk eden ancak, gelecek dönemlerde ödenecek
olan giderler kayıt ve tespit edilmeli bilançoda ayrıca
gösterilmelidir. Bu ilke dönemsellik kavramı esas alınarak
yaratılmıştır.
Vadeli Borçların Bilanço Günündeki Değerine
İndirgenmesi İlkesi: Kısa
ve uzun vadeli yabancı kaynaklar grubunda yer alan borçları
bilanço tarihindeki gerçeğe uygun değerleri ile gösterilmek
için reeskont işlemleri yapılmalıdır. Bu İlke ihtiyatlılık
ilkesi esas alınarak yaratılmıştır.
Borçların Özeliklerine Göre Ayrılma İlkesi:
Bilançonun kısa ve uzun vadeli
yabancı kaynaklar grubunda yer alan borçlar, alınan avanslar ve
diğer ilgili hesaplardan işletmenin sermaye ve yönetim
bakımından ilgili bulunduğu ortaklıklara ait olan tutarların
ayrı gösterilmesi temel ilkedir. Bu ilke kişilik kavramına
dayanır.
Öz Kaynaklara İlişkin İlkeler
20
Öz Kaynakların İşletme Sahip ve Ortaklarının
Haklarını Göstermesi İlkesi: İşletme sahip veya
ortaklarının sahip veya ortak sıfatıyla işletme
varlıkları üzerindeki hakları öz kaynaklar grubunu oluşturur.
Bu ilke kişilik kavramına dayanır.
Sermaye Paylarının Özeliklerine Göre Belirlenmesi
İlkesi: İşletmenin
ödenmiş sermayesi bilançonun kapsamı içinde tek kalem olarak
gösterilir. Bu ilke kişilik kavramına dayanır.
Azalan Öz kaynağın Belirtilmesi İlkesi: İşletmenin
hissedarları tarafından
yatırılan sermayenin devam ettirilmesi gerekir. Bu ilke
süreklilik kavramına dayanır.
Öz Kaynağın Net Olarak Gösterilmesi İlkesi: Öz
kaynakların bilançoda net
olarak gösterilmesi için geçmiş yıllar zararları ile dönem
zararı öz kaynaklar grubunda indirim kalemleri olarak yer alır.
Bu ilke işletmenin sürekliliği kavramına dayanır.
Zararın Öz Kaynaklardan İndirilmesi İlkesi: Öz
kaynakların bilançoda net
olarak gösterilmesi için geçmiş yıllar zararları ile dönem
zararı öz kaynaklar grubunda indirim kalemleri olarak yer alır.
Bu ilke işletmenin sürekliliği kavramına dayanır.
Sermaye Yedeklerinin Gelir Unsuru Olarak Gelir
Tablosuna Alınmaması İlkesi: Öz kaynaklar ödenmiş
sermaye, sermaye yedekleri, kar yedekleri,
geçmiş yıl karları /zararları ve dönem net karı /zararından
oluşur. Kar yedekleri yasal, statü ve olağanüstü yedekler ile
21
yedek niteliğindeki karşılıklar, özel fonlar gibi işletme
faaliyetleri sonucu elde edilen karların dağıtılmamış kısmını
içerir. Sermaye yedekleri gelir unsuru olarak gelir tablosuna
aktarılamaz. Bu ilke ihtiyatlılık kavramı esas alınarak
yaratılır. 8
1.4.2.c. Standartlar
Muhasebe çalışmalarının yöntemini belirleyen düzenlemeler
durumundaki standartlar muhasebe kuramının önemli
kaynaklarından birini oluşturur.
Standartlar genel kabul görmüş ilkelerden daha ayrıntılı
düzenlemelerdir ve kavramlarla ilkelerin uygulamaya yansımasını
sağlarlar.
Örneğin; genel kabul görmüş muhasebe ilkesi ancak
gerçekleşmiş satışların dönemin gelirlerine alınabileceğini
belirtirken standart, hangi koşulların yerine gelmesi durumunda
satış gelirinin doğmuş sayılacağını açıklar.
Standartlar uluslararası düzeyde hazırlanır. Ülkeler,
uluslararası standartları kendi şartlarına uyarlayarak ulusal
muhasebe standartlarını belirler. Ülkemiz de bu yolu izlemekte
ve ulusal muhasebe standartları ‘’Türkiye Muhasebe
Standartları’’ başlığı altında yayımlanmaktadır.
1.4.2.d. Bilimsel Görüşler
Muhasebe konusunu işleyen yazarlar, konulara yeni
açıklamalar getirip yeni görüşler eklerler. Bu açıklama ve
8 (Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri), http://tr.wikipedia.org/wiki/Genel_Kabul_G%C3%B6rm%C3%BC%C5%9F_Muhasebe_%C4%B0lkeleri
22
görüşler muhasebe kuramının gelişip yayılmasına katkıda
bulunur. Yazarların görüşleri kuramın açık ya da belirsiz
bıraktığı konulara yönelik olduğunda; sadece ‘’yorumlayıcı’’
değil aynı zamanda ‘’tamamlayıcı’’ bir nitelik kazanır. Bu
nitelikteki görüşler, kuramı olması gerekene doğru yöneltir. Bu
nedenle bilimsel görüşler de muhasebe kuramının öğelerinden
birini oluşturur. 9
II. BÖLÜM
2. Muhasebe Süreci
Bir muhasebe döneminin başından sonuna kadar yapılan
muhasebe işlemleri dizisine
muhasebe süreci denilmektedir. Muhasebe dönemi genelde 1 yıldır
ve 1 Ocak tarihinde başlar, 31 Aralık tarihinde sona erer. Yıl
içerisinde yeni işe başlayanların muhasebe dönemi, işe başlama
tarihinden itibaren başlar ve o yılın sonunda sona erer.
Muhasebe süreci işletme esasına ve bilanço esasına göre
defter tutanlarda farklılık gösterir. İşletme esasına göre
defter tutanlar tek taraflı kayıt yöntemini uygularken, bilanço
esasına göre defter tutanlar çift taraflı kayıt yöntemini
uygularlar. 10
Tek taraflı kayıt sistemi (basit kayıt): Mali olayların
yalnızca bir yönünün muhasebe
9 (SEVİLENGÜL, 2005-12.Baskı), Genel Muhasebe, S.3410 (Muhasebe Süreci ), http://www.muhasebedersleri.com/muhasebe-sureci.html
23
kayıtlarına alındığı muhasebe kayıt sistemidir. Tek taraflı
kayıtta işletme hesabı defteri tutulur. Tek taraflı kayıtı II.
sınıf tacirler tutar.
Örneğin veresiye satış yapan bir işletmeci; yalnızca malı
alanların borcunu bir deftere kayıt ediyor ve orada izliyor,
buna karşılık stoktaki (mallardaki) azalmaları deftere kayıt
etmiyor ve orada izlemiyorsa, tek taraflı kayıt yöntemi
uyguluyor demektir. Tek taraflı kayıt yöntemi, uygulaması
kolay bir muhasebe yöntemidir.
Çift taraflı kayıt sistemi (bilanço usulü kayıt):
İşletmenin gerçekleştirdiği mali
olayların her iki yönünün de kayıtlara alındığı muhasebe kayıt
sistemidir. Çift taraflı kayıtta ise yevmiye defteri, büyük
defter ve envanter defteri gibi defterler tutulur. Çift taraflı
kayıtı I. sınıf tacirler tutmaktadır.
Örneğin yukarıdaki örnekteki işletmeci depodan azalan
stokları (malları) da deftere
kaydetmiş olsaydı çift taraflı kayıt yöntemini kullanmış
olurdu. Bu yöntem ayrıntılı ve zor olmasına rağmen, işletme
faaliyetleri ve sonuçları hakkında daha anlamlı sonuçlar
vermektedir. 11
Bilanço esasına göre yani çift taraflı kayıt sistemine
göre muhasebe süreci aşağıdaki işlemlerden sırasıyla
oluşmaktadır.
Açılış bilançosunun düzenlenmesi
Yevmiye defter (Günlük defter) kayıtlarının yapılması
Büyük defter (Defteri kebir) kayıtlarının yapılması
11 (Muhasebe Kayıt Yöntemleri), http://www.muhasebedersleri.com/genel-muhasebe-2/muhasebe-kayit-yontemleri.html
24
Yardımcı defter kayıtlarının yapılması
Aylık mizanların düzenlenmesi
Dönem sonu envanter işlemlerinin yapılması
Gelir Tablosunun düzenlenmesi
Sonuç hesaplarının (Gelir - Gider hesapları)
kapatılması
Kesin mizanın düzenlenmesi
Dönem sonu bilançosunun düzenlenmesi
Bilanço hesaplarının kapatılması
Yeni muhasebe dönemi hesaplarının açılması 12
2.1. Açılış Bilançosunun Düzenlenmesi
İşletme kurulduğu zaman sahip olduğu varlıkları ve
bunların sağlandığı kaynakları ve işletme sermayesini gösteren
bilançoya açılış bilançosu denir. İşletmenin açılışında
kullanılan hesaplar bilançoya yerleştirilerek açılış bilançosu
düzenlenir. 13
Önce girişimci ya da girişimcilerin işe başladıkları anda
sahip oldukları varlıklarla borçları belirlenir. Varlık ve
borçlardan hareketle de başlangıç sermayesi hesaplanır. Bunlar
bir bilanço çizelgesine aktarıldığında işletmenin işe başlama
bilançosu ortaya çıkar. (Yeni kurulan şirketlerde bu bilanço
sermaye taahhüdü ve sermayeden oluşabilir). Daha önceki dönemde
de faaliyet gösteren işletmelerde ise önceki dönemin sonunda
çıkartılmış bir bilanço mevcuttur. Bir dönemin bitişi ile
izleyen dönemin başlayışı arasında zaman aralığı
12 (Muhasebe Süreci ), http://www.muhasebedersleri.com/muhasebe-sureci.html13 (Bilançonun Düzenlenmesi), http://www.muhasebedersleri.com/genel-muhasebe-2/bilanconun-duzenlenmesi.html
25
bulunmadığından ve bu bilanço aynı zamanda izleyen dönemin
dönem başı durumunu da gösterdiğinden dönem başı bilançosu
olarak da kabul edilir.
Belgelerin ve Bilgilerin Derlenmesi
İşletmenin yaptığı mali, iktisadi ve hukuki nitelikteki
işlemlerin muhasebe kayıtlarına
alınabilmesi için işlemlerin dayandığı belgelerin (fatura,
makbuz, bordro, dekont, vb.) ve bilgilerin (borç senedi
imzalanması vb. ) derlenmesi gerekir. Bu bilgiler, sürekli
muhasebeci çalışmayan işletmelerde bir yere not edilerek ve ya
fişlere yazılarak, muhasebe kaydına esas olmak üzere, serbest
muhasebeciye verilir. Sürekli çalışan bir muhasebeci ya da
muhasebe servisine sahip olan işletmelerde işlemler olduğu anda
muhasebe defterlerine ya da muhasebe fişlerine kaydedilir.
Günümüzde ise bilgiler belgelerden hatta elektronik
ortamdan doğrudan bilgisayara girilerek bilgisayarın
hafızasında toplanmaktadır.
Görüldüğü üzere, belgelerin ve bilgilerin derlenme biçimi,
muhasebe organizasyonuna bağlı olmaktadır. 14
Örnek: HG işletmesi 01.01.2009 tarihinde aşağıdaki varlık ve
kaynak hesapları ile kuruluyor. İşletmenin açılış bilançosunu
düzenleyerek sermayeyi bulunuz.
100 Kasa Hesabı...........................................4.000
TL
102 Bankalar Hesabı....................................7.000 TL14 (SEVİLENGÜL, 2005-12.Baskı), Genel Muhasebe, S.67, S.68.
26
121 Alacak Senetleri.....................................6.000
TL
153 Ticari Mallar Hesabı..............................8.000 TL
255 Demirbaşlar Hesabı...............................5.000 TL
321 Borç Senetleri Hesabı............................9.000 TL
400 Banka Kredileri Hesabı........................13.000 TL
421 Borç Senetleri Hesabı............................5.000 TL
Cevap: İşletmenin açılış bilançosunu düzenleyerek sermayeyi
bulalım
AKTİF HG İŞLETMESİ 01.01.2009 TARİHLİ AÇILIŞ BİLANÇOSU PASİF
I. DÖNEN VARLIKLAR..............................................25.000100 Kasa Hesabı.........................4.000102 Bankalar Hesabı.................7.000121 Alacak Senetleri Hesabı...6.000153 Ticari Mallar Hesabı........8.000
II. DURAN VARLIKLAR...............................................5.000255 Demirbaşlar Hesabı........5.000
III. KISA VADELİ YABANCI KAYNAK...........9.000321 Borç Senetleri Hesabı.......9.000
IV. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAK.........18.000400 Banka Kredileri Hesabı.....13.000421 Borç Senetleri Hesabı........5.000
V. ÖZ KAYNAKLAR................................................3.000500 Sermaye Hesabı...................3.000
AKTİF TOPLAM 30.000 PASİF TOPLAM 30.000
Tablo 1.1. Açılış Bilançosu 15
2.2. Yevmiye Defter (Günlük Defter) Kayıtlarının
Yapılması
15 (Bilançonun Düzenlenmesi), http://www.muhasebedersleri.com/genel-muhasebe-2/bilanconun-duzenlenmesi.html
27
Muhasebede, ticari işlemlerin belgelere dayanarak tarih
sırası ile maddeler halinde kaydedildiği deftere yevmiye
defteri (Günlük Defter) denir. Yevmiye defterine yapılan her
kayıt mutlaka bir belgeye dayanmalıdır. Muhasebede belgesi
olmayan hiçbir işlem kaydedilemez. Yevmiye defterine ilk olarak
yeni işe başlayan işletmelerde açılış bilançosu, eskiden beri
işe devam eden işletmelerde önceki dönem sonu bilançosunda yer
alan bilgiler esas alınarak açılış kaydı yapılır.
Yevmiye defterine kayıt yapılırken hata olursa muhasebe
kurallarına göre düzeltme yapılır. Kayıt silme, karalama, sayfa
koparma kesinlikle yasaktır ve cezai müeyyidelere tabidir.
Yanlış yazılan rakam veya yazının üzeri okunacak şekilde tek
çizgi ile çizilir ve üzerine ya da yanına doğrusu yazılır.
Yevmiye defteri ciltli ya da yapraklı olabilir.
Yevmiye defteri kullanılmadan önce notere tasdik
ettirilmesi gerekir. Aksi halde tutulan yevmiye defteri kanunen
geçerli sayılmaz. Muhasebe kayıtlarını bilgisayar aracılığı ile
tutan işletmeler bilgisayar kâğıtlarını defter olarak tasdik
ettirirler. Bu durumda yevmiye defteri formatı kullanılan
muhasebe paket programına göre değişmektedir.
Muhasebe işlemlerinin defterlere günü gününe kaydedilmesi
esas olmakla birlikte en geç 10 gün içinde deftere kayıt
yapılmalıdır. Muhasebe kayıtlarını, muhasebe fişlerine
dayanarak yürüten işletmelerde en geç 45 gün içinde deftere
kayıt yapılmalıdır. Yevmiye defteri, Türk Ticaret Kanunu’na
göre ait olduğu yıldan başlayarak 10 yıl, Vergi Usul Kanunu’na
göre izleyen yıldan başlayarak 5 yıl süre ile saklanmalıdır.
28
Yevmiye Defterinin Şekli
Yevmiye defterine muhasebe işlemleri yevmiye maddesi
halinde yazılır. Yevmiye
defterinde iki çizgi arasında yer alan terimler yevmiye
maddesini oluşturur. Yevmiye maddesine kayıt yapılırken önce
borçlu hesaplar kaydedilir, daha sonra alacaklı hesaplar
kaydedilir. Borçlu hesapların tutarları borç sütununa, alacaklı
hesapların tutarları alacak sütununa yazılır. Her yevmiye
maddesinin altında işlemi açıklayan kısa bir not yer alır.
Yevmiye defterinde ilk satır bir önceki sayfa toplamının
devredildiği toplamların
bulunduğu satırdır. Yevmiye defterinin son satırı da sayfa
toplamının yazıldığı toplam satırıdır.
Yevmiye Defteri Örneği
Borçlu BüyükDefterSayfaNo
Alacaklı
BüyükDefterSayfaNo
YevmiyeMadde
Numarası
AÇIKLAMA YardımcıHesapTutarı
Borçlı HesapTutarı
AlacaklıHesap Tutarı
.................Tarih..................
Borçlu HesapAlacaklı Hesap
...............Açıklama..............
Tablo 1.2. Matbu Yevmiye Defteri Örneği-1
Muhasebe işlemlerinde matbu yevmiye defteri yukarıdaki
gibidir. Fakat genelde
29
muhasebe işlemlerinin yevmiye kayıtları daha kısa bir şekilde
düzenlenebilir.
Mad.No AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
1 ....................................Tarih......................................
Borçlu HesaplarAlacaklı Hesaplar
................................Açıklama...............................
Borç tutarıAlacak tutarı
Tablo 1.3. Yevmiye Defteri Örneği-2 16
Yevmiye Maddesi
Yevmiye defterine işlemler yevmiye maddesi halinde yazılır
(TTK m.70) . Yevmiye
defterinde iki tarih çizgisi arasında yer alan terimlerin tümü
bir yevmiye maddesini oluşturur. Bir yevmiye maddesi herhangi
bir işlemin muhasebe dili ile ifade edilmiş şeklidir. Bu dilden
anlayanlar yazılan terimlerin taşıdığı anlama kolaylıkla
ulaşırlar. Tam bir muhasebe maddesinde aşağıda sıralanan öğeler
bulunur.
Madde sıra numarası: Her madde bir sıra numarası
taşır. Madde sıra numaraları
dönem başında ‘’1’’ den başlar. Bu numara tarih çizgilerinin
başına ve ya arasına yazılır.
Tarih: Tarih, çizilen iki çizgi arasına ve ya başına
yazılır. Bu çizgiler, hem bir
işlemin bitip diğerlerinin başladığını gösterir, hem hesapların
durumunu belli eder. Soldaki çizginin altına yazılan hesap
16 (Yevmiye Defteri), http://www.muhasebedersleri.com/genel-muhasebe-2/yevmiye-defteri.html
30
borçlandırılmış, sağdaki çizginin altına yazılan hesap ise
alacaklandırılmış olur.
Borçlu ve alacaklı hesaplar: Borçlandırılan ve
alacaklandırılan hesaplar yazılır.
(Toplayıcı hesaplar kullanılıyorsa, son yardımcı hesabın ismi
yazılır.)
Meblağ: Her hesabın hizasına tutarı yazılır. Yardımcı
hesapların tutarının,
farklı yollar izlenerek (ayrı sütun oluşturmak, farklı
karakterle yazmak vb. ), defteri kebir hesaplarının
tutarlarından ayırdedilme imkânı yaratılır.
Açıklama: Kaydın dayandığı objektif belgenin çeşidi,
tarihi ve numarası ile
işlemin niteliği yazılır. 17
Yevmiye maddesi düzenlenirken, yevmiye maddesi üç
biçimde olabilir.
Basit (yalın) madde: Tek hesabın borçlu ve tek
hesabın alacaklı olduğu
yevmiye maddesi türüdür.Mad.
NoAÇIKLAMA BORÇ ALACAK
1 ....................................Tarih
......................................
Borçlu Hesap
Alacaklı Hesap
................................Açıklama.
..............................
Tablo 1.4. Basit (Yalın) Madde Yevmiye Tablosu
17 (SEVİLENGÜL, 2005-12.Baskı), Genel Muhasebe, S.68, S.69, S.70.31
Bileşik madde: Birden fazla borçlu hesaba karşılık
tek hesabın alacaklı olduğu
ya da tek hesabın borçlanmasına karşılık birden çok hesabın
alacaklandığı yevmiye maddesi türüdür.Mad.
NoAÇIKLAMA BORÇ ALACAK
1 ....................................Tarih
......................................
1.Borçlu Hesap
2.Borçlu Hesap
Alacaklı Hesap
................................Açıklama.
..............................
Tablo 1.5. Bileşik Madde Yevmiye Tablosu
Karma madde: Birden çok borçlu hesaba karşılık,
birden çok hesabın alacaklı
olduğu yevmiye maddesi türüdür.Mad.
NoAÇIKLAMA BORÇ ALACAK
1 ....................................Tarih....
..................................
1.Borçlu Hesap
2.Borçlu Hesap
1.Alacaklı Hesap
2.Alacaklı Hesap
................................Açıklama.....
..........................
Tablo 1.6. Karma Madde Yevmiye Tablosu 18
18 (Yevmiye Defteri), http://www.muhasebedersleri.com/genel-muhasebe-2/yevmiye-defteri.html
32
Açılış Kaydı: Yevmiye defterine ilk olarak yani
birinci madde olarak açılış
bilançosundaki hesapların yazıldığı kayıt yapılır. Bilançonun
aktifinde yer alan değerler yevmiye defterinin borcuna, pasifte
yer alan değerler ise alacağına kaydedilir. Açılış kaydı
yevmiye defterinin 1 numaralı maddesidir. Yevmiye defterine
yapılan kayıtlar ne olursa olsun borç ve alacak toplamlarının
mutlaka birbirine eşit olması gereklidir.
Örnek: HG işletmesi 01.01.2009 tarihinde ki açılış
bilançosunu aşağıdaki gibidir. Buna göre açılış kaydını
düzenleyeniz.
AKTİF HG İŞLETMESİ 01.01.2009 TARİHLİ AÇILIŞ BİLANÇOSU PASİF
I. DÖNEN VARLIKLAR..............................................25.000100 Kasa Hesabı.........................4.000102 Bankalar Hesabı.................7.000121 Alacak Senetleri Hesabı...6.000153 Ticari Mallar Hesabı........8.000
II. DURAN VARLIKLAR...............................................5.000255 Demirbaşlar Hesabı........5.000
III. KISA VADELİ YABANCI KAYNAK...........9.000321 Borç Senetleri Hesabı.......9.000
IV. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAK.........18.000400 Banka Kredileri Hesabı.....13.000421 Borç Senetleri Hesabı........5.000
V. ÖZ KAYNAKLAR................................................3.000500 Sermaye Hesabı...................3.000
AKTİF TOPLAM 30.000 PASİF TOPLAM 30.000
Tablo 1.7. HG İşletmesi 01.01.2009 Tarihinde ki Açılış Bilançosu
33
Cevap: İşletmenin açılış bilançosunundan faydalanarakaçılış kaydını düzenleyelim.
Mad.No AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
1 ....................................01.01.2009....................................
..
100 Kasa Hesabı102 Bankalar Hesabı121 Alacak Senetleri Hesabı153 Ticari Mallar Hesabı255 Demirbaşlar Hesabı
321 Borç Senetleri Hesabı400 Banka Kredileri Hesabı421 Borç Senetleri Hesabı500 Sermaye Hesabı
......................Açılış KaydınınDüzenlenmesi...............
4.0007.0006.0008.0005.000
9.000 13.0005.0003.000
Tablo 1.8. Yevmiye Defterinde HG İşletmesi Açılış Kaydı
Örnek: HG işletmesi 01.01.2009 tarihinde aşağıdaki varlık
ve kaynak hesapları ile
kuruluyor. İşletmenin açılış bilançosunu düzenleyerek sermayeyi
bulunuz ve işletmenin açılış kaydını yapınız.
100 Kasa
Hesabı............................................24.000 TL
102 Bankalar Hesabı.....................................17.000
TL
121 Alacak Senetleri.....................................36.000
TL
153 Ticari Mallar Hesabı.............................48.000 TL
34
252 Binalar Hesabı.......................................90.000
TL
255 Demirbaşlar Hesabı..............................35.000 TL
320 Satıcılar Hesabı....................................70.000
TL
321 Borç Senetleri Hesabı..........................49.000 TL
400 Banka Kredileri Hesabı........................33.000 TL
421 Borç Senetleri Hesabı..........................25.000 TL
Cevap: İşletmenin açılış bilançosunu düzenleyerek sermayeyi
bulalımAçılış Bilançosu:AKTİF HG İŞLETMESİ 01.01.2009 TARİHLİ AÇILIŞ BİLANÇOSU PASİF
I. DÖNEN VARLIKLAR............................................125.000100 Kasa Hesabı........................24.000102 Bankalar Hesabı.................17.000121 Alacak Senetleri Hesabı...36.000153 Ticari Mallar Hesabı........48.000
II. DURAN VARLIKLAR...........................................125.000252 Binalar Hesabı..................90.000255 Demirbaşlar Hesabı.........35.000
III. KISA VADELİ YABANCI KAYNAK........119.000320 Satıcılar Hesabı...............70.000321 Borç Senetleri Hesabı.....49.000
IV. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAK........58.000400 Banka Kredileri Hesabı.....33.000421 Borç Senetleri Hesabı.......25.000
V. ÖZ KAYNAKLAR.............................................73.000500 Sermaye Hesabı........73.000
AKTİF TOPLAM 250.000 PASİF TOPLAM 250.000
35
Tablo 1.9. HG İşletmesi 01.01.2009 Tarihli Açılış Bilançosu
Açılış Kaydı:
Mad.No AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
1 ....................................01.01.2009....................................
..
100 Kasa Hesabı102 Bankalar Hesabı121 Alacak Senetleri Hesabı153 Ticari Mallar Hesabı252 Binalar Hesabı255 Demirbaşlar Hesabı
320 Satıcılar Hesabı321 Borç Senetleri Hesabı400 Banka Kredileri Hesabı421 Borç Senetleri Hesabı500 Sermaye Hesabı
......................Açılış KaydınınDüzenlenmesi...............
24.00017.00036.00048.00090.00035.000
70.000 49.00033.00025.00073.000
Tablo 1.10. Yevmiye Defterinde HG İşletmesi Açılış Kaydı 19
Muhasebe Fişleri
Bir yevmiye maddesindeki bilgileri içeren fişe muhasebe
fişi denir. Muhasebe fişinin
Standart bir biçimi yoktur. Her işletme kendi ihtiyacına göre
biçimlendirir ve ya uyguladığı paket programda yer alan fişi
kullanır. Bir muhasebe fişinde borçlu ve alacaklı hesabı,
19 (Yevmiye Defteri), http://www.muhasebedersleri.com/genel-muhasebe-2/yevmiye-defteri-2.html
36
borçlu ve alacaklı tutarları ve açıklamayı yazmaya yarayan
bölümler bulunur.
Muhasebe fişlerinin hesabı dışındaki hesapları
ilgilendiren işlemlere ilişkin olanlarına mahsup fişi, kasa
hesabını ilgilendiren işlemlere ilişkin olanlarına ise kasa
fişi denir. 20
2.3. Büyük defter (Defteri kebir) kayıtlarının yapılması
Büyük defter, yevmiye defterlerine kaydedilmiş olan
işlemleri buradan alarak sitemli bir şekilde hesaplara dağıtan
ve düzenli olarak bu hesaplarda toplayan muhasebe defteridir.
Büyük defterin diğer adı da Defteri Kebir'dir.
Yevmiye defterlerine yapılan işlemler tarih ve işlem
sırasına göre, belli bir
düzenlemeye tabi tutulmadan yazılır. İşletmenin muhasebe
işlemlerinin takip ve kontrolü için muhasebe kayıtlarının
hesaplara dağılımının daha düzenli bir şekilde yapılmasını
sağlamak ister. Bu nedenle hesaplardaki hareketliliklerin takip
ve kontrolü için ayrı bir deftere ihtiyaç duyarlar. Bu
hesaplarda oluşan rakamların sistemli bir şekilde bir araya
getirilmesi ve dağıtılması işlevini gören deftere büyük defter
(defteri kebir) adı verilir. Büyük defter tutulması zorunlu bir
defterdir (VUK madde 182).
Büyük defter muhasebenin sınıflandırma fonksiyonu yerine
getiren defterdir. Büyük
defterlerden elde edilen rakamlar diğer muhasebe dokümanları
için birer kaynak niteliği de taşımaktadır. Bu nedenle büyük
20 (SEVİLENGÜL, 2005-12.Baskı), Genel Muhasebe, S.76.37
defter kayıtlarının muhasebenin sağlıklı yürümesi açısından
tutulmasının gerekliliği son derece önemlidir. 21
Bir defterikebir hesabı, aşağıdaki bilgileri kapsar (TTK
m. 71):
Tarih,
Yevmiye madde numarası,
Borçlu ve alacaklı tutar,
Toplu hesaplarda son yardımcı hesaplar,
Açıklama (isteğe bağlı).
Defterikebirin İşlenmesi
Defterikebir hesabının açılışı:
Defterikebir sayfaları numaralıdır. Açık şekilde; defterin
karşılıklı iki sayfasına aynı numara verilir. Sayfanın üzerine
o sayfada yer alan hesabın kod numarası ve ismi yazılır.
Defterikebir hesabının kapanışı:
Yevmiye defterindeki kapanış kaydı ilgili defterikebir
hesaplarına işlendikten sonra
bütün hesapların borç ve alacak toplamları birbirine eşit
duruma gelir. 22
Büyük defter örneği:
...............HESABIYevmiye Açıklama Tutar Yevmiye Açıklama Tutar
21 (Büyük Defter (Defteri Kebir)), http://www.muhasebedersleri.com/genel-muhasebe-2/buyuk-defter.html22 (SEVİLENGÜL, 2005-12.Baskı), Genel Muhasebe, S.78, S.79
38
tarihi venumarası
tarihi venumarası
Toplam ToplamTablo 1.11. Matbu Büyük Defter
Muhasebe işlemlerinde matbu büyük defter yukarıdaki
gibidir. Fakat genelde
muhasebe işlemlerinin büyük defter kayıtları daha kısa bir
şekilde düzenlenebilir.
BORÇ .............. HESABI ALACAKTutar Tutar
Toplam ToplamTablo 1.12. Büyük Defter (Defteri Kebir)
Yevmiye Defteri ile Büyük Defter İlişkisi
Yevmiye defteri bize her muhasebe olayını, olayın olduğu
günü kaydetme imkanı
verir. Büyük defter ise bu kayıtları sadeleştirilerek
özelliklerine göre bir araya toplar.
Yevmiye defterine kaydedilen kayıtlar hesaplar
aracılığıyla kaydedilir. Bu hesaplarda büyük defterlerde
sınıflandırılır. Bu nedenle yevmiye defteri ile büyük defter
kayıtları arasında birebir ilişki vardır.
39
Örnek: İşletme 12.01.2009 tarihinde 3.500 TL nakit parayı
bankaya yatırmıştır.
Yevmiye Kaydı:Mad.No AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
1 ...................................12.01.2009.....................................
.
102 Bankalar Hesabı
100 Kasa Hesabı
bankaya para yatırılması
3.500
3.500
Tablo 1.13. Yevmiye Kaydı Tablosu
Büyük Defter Kaydı:BORÇ 102 BANKALAR HESABI ALACAK
3.500
3.500Tablo 1.14. Büyük Defter Kaydı Tablosu
Yevmiye kaydında 102 bankalar hesabı borç tarafa yazıldığı
için, büyük defter de 102 bankalar hesabının borç tarafına
kayıt yapılır. Çünkü banka hesabına giriş, yani banka hesabında
bir artış oluyor.BORÇ 100 KASA HESABI ALACAK
3.500
3.500Tablo 1.15. Büyük Defter Kaydı Tablosu
40
Yevmiye kaydında 100 kasa hesabı alacak tarafa yazıldığı
için, büyük defter de 100 kasa hesabının alacak tarafına kayıt
yapılır. Çünkü kasa hesabından bir çıkış, yani kasa hesabında
bir azalış oluyor. 23
Örnek: HG işletmesi 01.01.2009 tarihinde aşağıdaki varlık
ve kaynak hesapları ile kuruluyor. İşletmenin açılış
bilançosunu düzenleyerek sermayeyi bulunuz ve işletmenin açılış
kaydını yapınız.
100 Kasa
Hesabı...........................................24.000 TL
102 Bankalar
Hesabı.....................................17.000 TL
121 Alacak
Senetleri.....................................36.000 TL
153 Ticari Mallar
Hesabı..............................48.000 TL
252 Binalar
Hesabı........................................90.000 TL
255 Demirbaşlar
Hesabı................................35.000 TL
320 Satıcılar
Hesabı......................................70.000 TL
321 Borç Senetleri
Hesabı............................49.000 TL
400 Banka Kredileri Hesabı.........................33.000
TL
23 (Büyük Defter (Defteri Kebir)), http://www.muhasebedersleri.com/genel-muhasebe-2/buyuk-defter.html
41
421 Borç Senetleri
Hesabı............................25.000 TL
Açılış Kaydı:
Mad.No AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
1 ....................................01.01.2009....................................
..
100 Kasa Hesabı102 Bankalar Hesabı121 Alacak Senetleri Hesabı153 Ticari Mallar Hesabı252 Binalar Hesabı255 Demirbaşlar Hesabı
320 Satıcılar Hesabı321 Borç Senetleri Hesabı400 Banka Kredileri Hesabı421 Borç Senetleri Hesabı500 Sermaye Hesabı
......................Açılış KaydınınDüzenlenmesi...............
24.00017.00036.00048.00090.00035.000
70.000 49.00033.00025.00073.000
Tablo 1.16. Açılış Bilançosu
Büyük defter kayıtları: BORÇ 100 KASA HESABI ALACAK
24.000
BORÇ 121 ALACAKAK SENETLERİ HS ALACAK36.000
BORÇ 252 BİNALAR HESABI ALACAK
BORÇ 102 BANKALAR HESABI ALACAK17.000
BORÇ 153 TİCARİ MALLAR HESABI ALACAK48.000
BORÇ 255 DEMİRBAŞLAR HESABI ALACAK
42
90.000
BORÇ 320 SATICILAR HESABI ALACAK70.000
BORÇ 400 BANKA KREDİLERİ HESABI ALACAK33.000
BORÇ 500 SERMAYE HESABI ALACAK73.000
35.000
BORÇ 321 BORÇ SENETLERİ HESABI ALACAK49.000
BORÇ 421 BORÇ SENETLERİ HESABI ALACAK25.000
Tablo 1.17. Büyük DefterKayıt Tablosu
24
2.4. Yardımcı Defter Kayıtlarının Yapılması
Aynı türden bir çok hesaptan oluşan ve defterikebirde bir
isim altında görülen hesaplara toplu hesap veya ana hesap
denir. Bu hesaplar bir işlem türü hakkında toplu bilgi
verirler. Bunlar, örneğin, alıcılardan alacakların tümünü,
bankalara borcun tümünü ya da değişik alanlardan elde edilen
faiz gelirlerinin toplam miktarını gösterirler.
Defterikebir hesabında topluca gösterilen işlemlerin
ayrıntılarına göre izlendiği hesaplara ise tali (ikincil)
24 (Büyük Defter (Defteri Kebir), S.2.), http://www.muhasebedersleri.com/genel-muhasebe-2/buyuk-defter-1.html
43
hesap, bu hesapların toplandığı defterlere de yardımcı defter
denir. 25
İşletmelerde aynı türden muhasebe işlemleri aynı büyük
defter hesabına yazılır. Bu nedenle aynı büyük defter hesabına
çok sayıda kayıt yapılmak zorunluluğu ortaya çıkabilir. Büyük
defter hesabını daha ayrıntılı bir şekilde görmek istersek
yardımcı defterler kullanırız. Yardımcı defter kullanımı
zorunlu değildir. İşletmeler isteklerine göre yardımcı defter
kullanırlar. Alt hesap olarak ta bilinirler.
Yardımcı defterler de ana hesap büyük defterleri ile aynı
özellikleri taşımaktadır. Yardımcı defter kayıtları da ana
hesapların ki gibi yapılır. Yardımcı defterleri kullanmanın en
önemli faydası ana hesaplarda göremeyeceğimiz ayrıntıları bize
gösterir. Örneğin bankalar hesabını, hangi bankalarda hesabımız
varsa o bankaların yardımcı hesabını açarız ve böylece hangi
bankada ne kadar para olduğunu ayrı bir şekilde görebiliriz.
Örnek: İşletme bankalar hesabının 3 tane yardımcı hesabını
açmıştır. Bunlar A bankası, B bankası ve C bankasıdır. Yardımcı
hesapların bilgileri aşağıdaki gibidir.
102.01 A Bankası: 20.000 TL
102.02 B Bankası: 12.000 TL
102.03 C Bankası: 38.000 TL
Büyük defter kaydı:BORÇ 102.01 A BANKASI HESABI ALACAK
25 (SEVİLENGÜL, 2005-12.Baskı), Genel Muhasebe, S.82.44
20.000
BORÇ 102.02 B BANKASI HESABI ALACAK12.000
BORÇ 102.03 C BANKASI HESABI ALACAK38.000
Tablo 1.18. Yardımcı Defter Kayıt Tablosu
Bu şekilde 3 bankadaki hesap hareketlerini de ayrı bir
şekilde görebiliriz. Eğer bu yukarıdaki gibi yardımcı defter
açmasaydık 102 Bankalar hesabı aşağıdaki gibi olacaktır.
BORÇ 102 BANKALAR HESABI ALACAK70.000
Tablo 1.19. Büyük Defter Kayıt Tablosu
Görüldüğü gibi 102 bankalar hesabını yardımcı defterlere
ayırmadığımız zaman sadece bankalarda 70.000 TL olduğunu
görüyoruz ama hanfi bankada ne kadar para olduğunu göremiyoruz.
Böyle durumlarda işlem sayısı arttıkça daha da karmaşık hale
gelerek ayrıntılı bilgilere ulaşmamız zorlaşmaktadır. Bu
nedenle yardımcı defterlerin işletmeler ve muhasebe açısından
önemi büyüktür. 26
26 (Büyük Defter (Defteri Kebir), S.3,), http://www.muhasebedersleri.com/genel-muhasebe-2/buyuk-defter-2.html
45
2.5. Aylık Mizanların Düzenlenmesi
Mizan, (kontrol çizelgesi) yevmiye defterine tarih sırasına
göre kaydedilen işlemlerin defterikebire ve yardımcı
defterlere, matematiksel açıdan, doğru aktarılıp
aktarılmadığını kontrol etmeye yarayan bir çizelge olarak
ortaya çıkmıştır. Kontrol, yevmiye defterindeki rakamsal
büyüklüğün defterikebirde de oluşup oluşmadığının denetlenmesi
temeline dayanır.
Mizan, bir yandan işlem büyüklüklerini (satış hacmi gibi)
diğer yandan belirli tarihler itibariyle hesapların kalanlarını
(kasa mevcudu gibi) gösterdiği için yöneticililerin bir kısım
bilgileri edinmesini sağlar. Defterikebir mizanının
kalanlarından yararlandırılarak ‘’dönem içi’’ ve ‘’dönem sonu’’
bilanço ve gelir tablosu düzenlenebilir. Yardımcı defter
mizanlarından yararlanılarak da bir bilanço kaleminin
ayrıntıları hakkındaki gelişmeler (örneğin; ödemede geciken ve
ya kredi limitini aşan alıcılar gibi) izlenebilir. Bu nedenle
mizan; bilgisayarlı uygulamada yevmiye defterine kaydedilen bir
işlemin defterikebire ve bilgi verme yararı nedeniyle,
düzenlenmesi gereken bir belgedir.
Mizan, hesapların adlarının, borç ve alacak tutarları ile
kalanlarının yer aldığı bir listedir. Mizan çizelgeleri değişik
şekillerde olabilmektedir.
Aşağıda kullanış yaygın olan mizan şekli gösterilmiştir.
HesapNo HESAP İSMİ
TUTAR KALANBORÇ ALACAK BORÇ ALACAK
46
TOPLAM
Tablo 1.20. Mizan Tablosu
Mizan Türleri
Mizanlar ilgili bulundukları defterler açısından ikiye
ayrılır.
Defterikebir Mizanı
Defterikebir mizan, defteri kebir hesaplarının belli bir
tarihteki toplamlarının listesidir.
Tek başına mizan sözcüğünden defterikebir mizanı anlaşılır.
Defterikebir mizanı genellikle aylık olarak düzenlenir.
Ay sonları itibari ile
düzenlenen ve o ay yapılan işlemler ile birlikte o aya kadar
olan işlemleri de içeren bu mizanlara Aylık Mizan denir. Aylık
mizanlar ait oldukları ayın ismi ile birlikte söylenir (Mayıs
200. Ayı Mizanı gibi). On ikinci ayın mizanı aynı zamanda Genel
Geçici Mizan adını alır. Envanter işlemlerinin yapılmasından
sonra düzenlenen mizan ise Kesin (Kat’i) Mizan olarak
adlandırılır. Aylık mizanların içerdiği büyüklükler aşağıdaki
gibi bir şema ile açıklanabilir.
47
Şekil 1.1. Aylık Mizanların İçerdiği Büyüklükler
Şeması
Yardımcı Hesap Mizanı
Yardımcı hesap bir toplu hesabın tali hesaplarının belli
bir tarihteki toplamlarının listesidir. Yardımcı hesap mizanı,
ilişkin bulunduğu hesabın ismi ile söylenir (Alıcılar Hesabı
Mizanı, Genel Yönetim Giderleri Hesabı Mizanı gibi). Yardımcı
hesap mizanlarının başlığında, mizanın ait olduğu hesapla
birlikte hangi tarih itibariyle düzenlendiği de belirtilir. 27
Mizanın Yorumlanması: Düzenlenen mizanın önce toplamlar
açısından eşitlikleri
kontrol edilir. Buna göre mizanın tutar toplamları yevmiye ve
kebir (büyük defter) toplamlarına eşit olmalıdır. Kalan
27 (SEVİLENGÜL, 2005-12.Baskı), Genel Muhasebe, S.85, S.86, S.87, S.8848
toplamları da birbirine eşit olmalıdır. Alt hesapların
toplamları ana hesap toplamlarına eşit olmalıdır.
Kodu 1 ve 2 ile başlayan varlık hesapları ya borç bakiyesi
vermeli veya bakiye
vermemelidir. Kodu 1 ve 2 ile başlayıp da eksi işaretli olan
hesaplar ise ya alacak bakiyesi vermeli veya bakiye
vermemelidir. Kodu 3, 4 ve 5 ile başlayan kaynak hesapları ya
alacak bakiyesi vermeli veya bakiye vermemelidir. Bu hesapların
içinde de eksi işaretli olanlar borç bakiyesi verebilir veya
bakiye vermez. Kodu 6 ile başlayan (-) işaretli hesaplar borç
bakiyesi verir veya bakiye vermez. Kodu 6 ile başlayan
işaretsiz hesaplar ya alacak bakiyesi verir veya bakiye vermez.
Kodu 7 ile başlayan hesapların büyük bir kısmı borç bakiyesi
verir veya bakiye vermez. 7'li hesaplardan yansıtma hesapları
alacak bakiyesi verir veya bakiye vermez.
Örnek: İşletmenin büyük defter kayıtları aşağıda
verilmiştir. Buna göre işletmenin
aylık mizanını düzenleyiniz.BORÇ 100 KASA HESABI ALACAK
24.00012.00030.000
12.00025.000
66.000 37.000
BORÇ 121 ALACAKAK SENETLERİ HS ALACAK36.00011.000
47.000
BORÇ 252 BİNALAR HESABI ALACAK90.000120.000
BORÇ 102 BANKALAR HESABI ALACAK17.00040.000
10.000
57.000 10.000
BORÇ 153 TİCARİ MALLAR HESABI ALACAK38.00045.00040.00012.000135.000
BORÇ 255 DEMİRBAŞLAR HESABI ALACAK
49
210.000
BORÇ 320 SATICILAR HESABI ALACAK40.000 70.000
25.000
40.000 115.000
BORÇ 400 BANKA KREDİLERİ HESABI ALACAK33.00050.00025.000
108.000
BORÇ 500 SERMAYE HESABI ALACAK229.000
229.000
35.00040.00010.000
40.00015.000
85.000 55.000
BORÇ 321 BORÇ SENETLERİ HESABI ALACAK49.00030.000
79.000
BORÇ 421 BORÇ SENETLERİ HESABI ALACAK10.00020.000
25.000 12.000
30.000 37.000
Tablo 1.21. Büyük Defter Kayıtları
Mizan düzenlenirken ilk önce büyük defter hesaplarının
toplamları alınır. Toplamları alınan hesaplar mizanın tutar
kısmına aktarılır. Hesapların borç toplamları borç sütununa,
alacak toplamaları alacak sütununa aktarılır. Daha sonra
bakiyeleri kalan kısmına yazılır. Hangi taraf daha fazla ise
yani ne taraf bakiye veriyorsa kalan kısmında ilgili yere
kaydedilir.
SıraNo HESAP İSMİ
TUTAR KALANBORÇ ALACAK BORÇ ALACAK
1234567891011
100 Kasa Hesabı102 Bankalar Hesabı121 Alacak Senetleri Hesabı153 Ticari Mallar Hesabı252 Binalar Hesabı255 Demirbaşlar Hesabı320 Satıcılar Hesabı321 Borç Senetleri Hesabı400 Banka Kredileri Hesabı421 Borç Senetleri Hesabı
66.00057.00047.000135.000210.00085.00040.000
--
30.000-
37.00010.000
---
55.000115.00079.000108.00037.000229.000
29.00047.00047.000135.000210.00030.000
-----
------
75.00079.000108.0007.000
229.000
50
500 Sermaye HesabıTOPLAM 670.000 670.000 498.000 498.000
Tablo 1.22. Aylık Mizan Tablosu
Görüldüğü gibi mizanda tutar kısmının borç ve alacak
toplamları eşit, kalan kısmının borç ve alacak toplamları da
kendi arasında eşit çıkmıştır. 28
2.6. Dönem Sonu Envanter İşlemlerinin Yapılması
Dönem sonunda düzenlenen genel geçici mizanlarda yer alan
hesapların kalanları işletmenin o dönem içindeki çalışmaları
sonucunda öz sermayesinde meydan gelen artış ve ya eksilişi tam
olarak göstermez. Öz sermayedeki değişikliği gösterir duruma
gelebilmeleri için sözü geçen kalanlar ile işletmenin o andaki
bütün varlık ve borçlarının gerçek miktarları arasında var
olabilecek farkların ortadan kaldırılması gerekir. Bunun
sağlanabilmesi envanter çıkarılmış olmasına bağlıdır. Envanter
çıkarmak; saymak, ölçmek, tartmak ve değerlendirmek yoluyla
işletmeye dahil ekonomik değerleri (varlıklar ve borçları),
kesin ve ayrıntılı olarak saptamaktır. Bu işlemler muhasebe
dışı envanteri oluşturur. Muhasebe dışı envanter sırasında
saptanan varlıklar ve borçlar ile hesap kalanları arasındaki
farkların giderilmesi, sonuç hesaplarının kapatılarak dönem kâr
ve ya zararının saptanması vb. işlemler ise muhasebe içi
envanter işlemleridir.
Örnek: Ticari Mallar hesabının genel geçici mizanda yer
alan 31.12.200. durumu aşağıdaki gibidir.
28 (Mizan), http://www.muhasebedersleri.com/genel-muhasebe-2/mizan.html51
Ticari Mallar Hesabı
........ ........
........ ........
955.000 923.000
Tablo 1.23. Genel Geçici Mizan Tablosu
Hesaba göre 955.000-923.000 = 32.000 TL mal mevcudu bulunması
gerekiyor. Malın fiilen sayılması sonucu, 31.12.200. mevcudunun
31.800 TL olarak saptandığı varsayılırsa; kayıtlar ile gerçek
mevcut arasında 200 TL’lik fark vardır. Farkı doğuran nedene
göre gerekli muhasebe kaydı yapılarak hesap kalanı ile fiili
mevcut arasındaki fark giderilir. Örneğin yukarıdaki fark, malı
muhafaza koşullarının yetersizliğinin yarattığı kayıplardan
kaynaklanıyorsa bu fark sonuç hesabına aktarılır:
Ticari Mallar Hesabı Diğer Gider ve Zararlar
Hesabı
........ ........
........ ........
955.000 923.000
200 200
955.000 923.200
Tablo 1.24. Genel Geçici Mizan Tablosunda Envanter
Düzenlemesi
Yukarıdaki kayıttan sonra Ticari Mallar Hesabının kalanı:
52
( 955.000 – 923.200 = 31.800 TL ) bilanço günündeki mal
mevcudunu gösterir duruma getirilmiş olur.
İşletmenin dönem başındaki ve dönem sonundaki öz
sermayeleri arasındaki fark (dönem içinde öz sermayede yapılan
artırma ve ya azaltmalar hariç ) işletmenin dönem kar ve
zararını gösterir. Öz sermaye ise varlıklar ile borçlar
arasındaki farktan oluştuğuna göre varlık ve borçların miktarı
öz sermayeyi, dolayısıyla, dönem kârını etkiler. Bu nedenle
gerek Türk Ticaret Kanunu (m.72), gerek Vergi Usul Kanunu
(m.185) dönem başı ve dönem sonundaki mevcut, alacak ve
borçların ‘’Envanter defteri’’ olarak adlandırılan bir deftere
ayrıntılı olarak yazılmasını emretmektedir. Üçüncü kişilerin ve
vergi idaresinin haklarının korunması için konulan bu
zorunluluk gereği; bilanço gününde saymak, ölçmek, tartmak ve
ya değerlendirmek suretiyle tespit olunan varlıklar ve borçlar
bu deftere ayrıntılı olarak kaydedilir. Yapılan kayıtlarda
sonradan bir değişiklik yapılabilmesi olanağının ortadan
kaldırılması için envanter defterinin en geç dönemin bitimini
izleyen 3 ay içinde (normal hesap dönemi uygulayan işletmelerde
Mart ayı sonuna kadar) notere ibraz ederek son kaydın altına
‘’görüldü’’ kaydı koydurtulması Ticaret Kanunu gereğidir
(m.72).
Örnek : Aşağıda Envanter defterine mal mevcudunun
yazılışına bir örnek verilmiştir.
Cinsi /Türü Ölçü Miktar Fiyat Tutar Toplam
53
(TL) (TL) (TL)
MAL
Montlar
.....marka ....
..tipi
......marka ...
..tipi
.....marka ....
..tipi
......marka ...
..tipi
ELBİSELER
...........
...........
Adet
Adet
Adet
Adet
.....
...
.....
...
10
20
18
20
......
...
......
...
110
60
75
85
........
........
1.
100
1.
200
1.
350
1.
700
---------
----
5.350
20.660
Tablo 1.25. Envanter Defterine Mal Mevcudu
Kaydı 29
2.7. Gelir Tablosunun Düzenlenmesi
Gelir tablosu, işletmenin belli bir dönemde elde ettiği
tüm gelirler ile aynı dönemde katlandığı bütün maliyet ve
29 (SEVİLENGÜL, 2005-12.Baskı), Genel Muhasebe, S.91, S.92.54
giderleri ve bunların sonucunda işletmenin elde ettiği dönem
net kârı veya zararını gösteren bir tablodur.
Gelir tablosu mali tablolar ilkelerine uygun tek düzen
formlar şeklinde hazırlanır. İşletmeler karşılaştırmalarda
kolaylık sağlayacak ve anlam birliği oluşturacak şekilde gelir
tablolarını düzenlemek zorundadır. Gelir tablosu finansal
analize elverişli olarak rapor tipinde ya da hesap tipi olarak
düzenlenebilir.
Süreklilik gösteren ve göstermeyen gelir ve giderler;
olağan gelir ve kârlar, olağan gider ve zararlar; olağan dışı
gelir ve kârlar ve olağan dışı gider ve zararlar olarak ayrı
gruplar şeklinde gösterilmiştir. Finansman giderleri ayrı bir
gruptur. Gelir tablosunda yer alan kalemler arasında mahsup
yapılamaz. Tutarı olmayan kalemler gelir tablosunda yer almaz.
Gelir tablosunun bölümleri incelendiğinde, bir tüzel
kişiliğin belirli bir döneme ait faaliyetleri ile ilgili
detaylı bilgi edinmek ve hangi aşamada kâr veya zararda
olduğunu tespit etmek mümkün olacaktır. Bu incelemelerde,
şirketin faaliyette bulunduğu iş alanının kârlı olup olmadığı,
borç yükünün miktarı, geçmişten gelen başka yükümlülükleri olup
olmadığını anlamak mümkün olabilecektir.
Gelir Tablosu İlkeleri:
Gelir tablosunun düzenlenmesinde Mali tablolar ilkeleri
esas alınır. Bu tablonun düzenlenmesinde esas faaliyetlerden
sağlanan gelir ile süreklilik gösteren diğer olağan
faaliyetlerden sağlanan gelirler ve süreklilik göstermeyen
olağan dışı gelirler ayrı ayrı gösterilir. Buna göre, esas
55
faaliyetler için yapılan giderler ile süreklilik gösteren diğer
olağan faaliyet giderleri ve süreklilik göstermeyen olağan dışı
giderler ayrı ayrı gösterilir.
İşletmenin yıl içerisinde elde ettiği gelirler; 6 ile
başlayan gelir hesaplarının alacağına, giderler ise 7 ile
başlayan gider hesaplarının borcuna yazılır.
Gelir tablosunu düzenleyebilmemiz için dönem sonlarında:
Dönem sonu envanter işlemlerini tamamlarız.
Sattığımız malların maliyet kaydını yaparız.
Gider hesapları, yansıtma hesapları kullanılarak 6
ile başlayan gelir tablosundaki ilgili gider
hesaplarına aktarılarak kapatılır.
Tüm gelir ve gider hesapları 6 ile başlayan gelir tablosu
hesaplarında toplandığında Gelir tablomuzu düzenleyebiliriz ya
da bilgisayarda alabiliriz. Daha sonra da 6 ile başlayan tüm
gelir ve gider hesapları 690- Dönem Kâr ve Zararına
devredilerek kapatılır.
Gelir Tablosu İlkelerinin Amacı:
Satışların, gelirlerin, satışlar maliyetinin, giderlerin,
kâr ve zararlara ait hesapların ve belli dönemlere ait işletme
faaliyeti sonuçlarının sınıflandırılmış ve gerçeğe uygun olarak
gösterilmesini sağlamaktır. Bütün satışlar, gelir ve kârlar ile
maliyet, gider ve zararlar brüt tutarları üzerinden gösterilir
ve hiçbir satış, gelir ve kâr kalemi bir maliyet, gider ve
zarar kalemi ile tamamen veya kısmen karşılaştırılmak suretiyle
gelir tablosu kapsamından çıkarılamaz.
56
Bu amaç doğrultusunda benimsenen gelir tablosu ilkeleri
aşağıda belirtilmiştir:
Gerçekleşmemiş satışlar, gelir ve kârlar;
gerçekleşmiş gibi veya gerçekleşenler
gerçek tutarından fazla veya az gösterilmemelidir. Belli bir
dönem veya dönemlerin gerçeğe uygun faaliyet sonuçlarını
göstermek için, dönem veya dönemlerin başında ve sonunda doğru
hesap kesimi işlemleri yapılmalıdır.
Belli bir dönemin satışları ve gelirleri bunları elde
etmek için yapılan satışların
maliyeti ve giderleri ile karşılaştırılmalıdır. Belli bir dönem
veya dönemlerin başında ve sonunda maliyet ve giderleri gerçeğe
uygun olarak gösterebilmek için stoklarda, alacak ve borçlarda
doğru hesap kesimi işlemleri yapılmalıdır.
Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar ile özel
tükenmeye tabi varlıklar için
uygun amortisman ve tükenme payı ayrılmalıdır.
Maliyetler: maddi duran varlıklar, stoklar, onarım ve
bakım ve diğer gider
grupları arasında uygun bir şekilde dağıtılmalıdır. Bunlardan
direkt olanları doğrudan doğruya, birden fazla faaliyeti
ilgilendirenleri zaman ve kullanma faktörü dikkate alınarak
tahakkuk ettirilip, dağıtılmalıdır.
Arızi ve olağanüstü niteliğe sahip kâr ve zararlar
meydana geldikleri dönemde
tahakkuk ettirilmeli, fakat normal faaliyet sonuçlarından ayrı
olarak gösterilmelidir.
57
Bütün kâr ve zararlardan, önceki dönemlerin mali
tablolarında düzeltme
yapılmasını gerektirecek büyüklük ve niteliktekiler dışında
kalanlar, dönemin gelir tablosunda gösterilmelidir.
Karşılıklar, işletmenin kârını keyfi bir şekilde
azaltmak veya bir döneme ait
kârı diğer döneme aktarmak amacıyla kullanılmamalıdır.
Dönem sonuçlarının tespiti ile ilgili olarak uygulana
gelen değerleme esasları
ve maliyet yöntemlerinde bir değişiklik yapıldığı takdirde, bu
değişikliğin etkileri açıkça belirtilmelidir.
Bilanço tarihinde var olan ve sonucu belirsiz bir
veya birkaç olayın gelecekte
ortaya çıkıp çıkmamasına bağlı durumları ifade eden, şarta
bağlı olaylardan kaynaklanan, makul bir şekilde gerçeğe yakın
olarak tahmin edilebilen gider ve zararlar, tahakkuk
ettirilerek gelir tablosuna yansıtılır. Şarta bağlı gelir ve
kârlar için ise gerçekleşme ihtimali yüksek de olsa herhangi
bir tahakkuk işlemi yapılmaz; dipnotlarda açıklama yapılır. 30
Gelir tablosu iki biçimde düzenlenebilir.
Çift taraflı bir tablonun sol tarafına giderler, sağ
tarafına da gelirler yazılır. Gelirler giderlerden fazla ise;
fark ‘’kâr’’ olarak tablonun sol tarafına yazılarak tablo
denkleştirilir. Giderler gelirlerden fazla ise; fark bu kez
30 (Gelir Tablosu), http://www.muhasebedersleri.com/genel-muhasebe-2/gelir-tablosu.html
58
‘’zarar’’ olarak tablonun sağ yanına yazılarak tablo
denkleştirilir. Bu şekle ‘’hesap tipi gelir tablosu’’ denir. 31
Hesap tipi gelir tablosu:
Tablo 1.26. Hesap Tipi Gelir Tablosu 32
Şemadan da görüldüğü üzere, net satış gelirinden
satışların maliyetinin indirilmesi sonucundan ulaşılan ‘’satış
kârı’’ndan bu kârın elde edilmesine ilişkin faaliyetin gideri
indirilerek işletmenin asıl faaliyetinin sonucu ‘’Faaliyet
kârı’’ olarak belirlenmektedir. Bu kâra asıl faaliyet dışında
kalan olağan diğer bir kısım faaliyetten elde edilen gelirler
eklenip, katlanılan giderler düşülmekte ve işletmenin tüm
çalışmaları sonucunda ulaşılan ‘’Olağan kâr’’ bulunmaktadır.
Bu kâra işletmenin olağan çalışmalarının dışında kalan
işlem ve olaylar sonucu ortaya çıkmış ‘’Olağandışı gelirler ve
kârlar’’ eklenip, ‘’Olağandışı gider ve zararlar’’ düşüldükten
sonra ‘’Dönem kârı’’ belirlenmektedir. Kurumlarda kârın bir31 (SEVİLENGÜL, 2005-12.Baskı), Genel Muhasebe, S.9332 (Gelir Tablosu), http://www.muhasebedersleri.com/genel-muhasebe-2/gelir-tablosu.html
59
bölümü vergi ve fonlar olarak ödeneceğinden; dönem kârı
üzerinden hesaplanan vergi ve yasal yükümlülükler indirilecek
‘’Net Kâr’’ bulunmaktadır. 33
Rapor tipi gelir tablosu:
Tablo 1.27. Rapor Tipi Gelir Tablosu
Gelir Tablosu Örneği: GELİR TABLOSU
A-BRÜT SATIŞLAR1-Yurt içi Satışlar2-Yurt dışı Satışlar3-Diğer GelirlerB-SATIŞ İNDİRİMLERİ(-)
33 (SEVİLENGÜL, 2005-12.Baskı), Genel Muhasebe, S.9560
1-Satıştan İadeler(-)2-Satış İskontoları(-)3-Diğer İndirimler(-)C-NET SATIŞLARD-SATIŞLARIN MALİYETİ(-)1-Satılan Mamuller Maliyeti(-)2-Satılan Ticari Mallar Maliyeti(-)3-Satılan Hizmet Maliyeti(-)4-Diğer Satışların Maliyeti(-)BRÜT SATIŞ KÂRI VEYA ZARARIE-FAALİYET GİDERLERİ(-)1-Araştırma ve Geliştirme Giderleri(-)2-Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri(-)3-Genel Yönetim Giderleri(-)FAALİYET KÂRI VEYA ZARARIF-DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KÂRLAR1-İştiraklerdan Temettü Gelirleri2-Bağlı Ortaklıklardan Temettü Gelirleri3-Faiz Gelirleri4-Komisyon Gelirleri5-Konusu Kalmayan Karşılıklar6-Menkul Kıymet Satış Kârı7-Kambiyo Kârları8-Reeskont Faiz Gelirleri9-Diğer Olağan Gelir ve KârlarG-DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR(-)1-Komisyon Giderleri(-)2-Karşılık Giderleri(-)3-Menkul Kıymet Satış Zararı(-)4-Kambiyo Zararları(-)5-Reeskont Faiz Giderleri(-)6-Diğer Olağan Gider ve Zararlar(-)H-FİNANSMAN GİDERLERİ(-)1-Kısa Vadeli Borçlanma Giderleri(-)2-Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri(-)OLAĞAN KÂR VEYA ZARARI-OLAĞAN DIŞI GELİR VE KÂRLAR1-Önceki Dönem Gelir ve Kârları2-Diğer Olağan Dışı Gelir ve KârlarJ-OLAĞAN DIŞI GİDER VE ZARARLAR(-)1-Çalışmayan Kısım Gider ve Zararları(-)2-Önceki Dönem Gider ve Zararları(-)3-Diğer Olağan Dışı Gider ve Zararlar(-)DÖNEM KÂRI VEYA ZARARIK-DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI(-)DÖNEM NET KÂRI VEYA ZARARI
Tablo 1.28. Gelir Tablosu 34
Gelir Tablosu ve Bilanço İlişkisi:
34 (Gelir Tablosu), http://www.muhasebedersleri.com/genel-muhasebe-2/gelir-tablosu.html
61
Gelir-gider hesapları kapatılmadan gelir tablosunun
düzenlenmesi gerekir. İşletmenin
dönem sonunda elde ettiği net kârı ya da zararı hem Gelir
Tablosunda, hem de bilanço da yer alır. Bilanço ve Gelir
tablosunun ikisinde de yer alan tek hesap 590. Dönem Net Kârı
ya da 591. Dönem Net Zararı (-) hesabıdır. İşletmenin gelirleri
giderlerinden fazla olur, dönem sonunda net kâr çıkar ise bu
kâr bir bilanço hesabı olan 590. DÖNEM NET KÂRI hesabında
gösterilir. İşletmenin giderleri gelirlerinden fazla olur,
dönem sonunda net zarar çıkar ise bu zarar bir bilanço hesabı
olan 591. DÖNEM NET ZARARI (-) hesabında gösterilir.
Döneme ait tüm gelir ve giderler Gelir tablosunda yer
alır. Gelirler öz sermayeyi
arttırıcı, Giderler ise azaltıcı etki yapar. İşletmenin
sermayesinde meydana gelen olumlu fark kârdır, olumsuz fark ise
zarardır.
Örnek: HG işletmesinin 01.01.2009 tarihinde aşağıdaki
varlık ve kaynaklarla işe başlıyor.
100 Kasa
Hesabı............................................2.000 TL
102 Bankalar Hesabı.....................................5.000
TL
153 Ticari Mallar Hesabı............................1.000 TL
255 Demirbaşlar Hesabı..............................6.000 TL
321 Borç Senetleri Hesabı..........................4.000 TL
400 Banka Kredileri Hesabı........................3.000 TL
İşletmenin sermayesini bularak hesapları bilançoda gösterelim:
62
AKTİF HG İŞLETMESİ 01.01.2009 TARİHLİ BİLANÇOSU PASİF
I. DÖNEN VARLIKLAR................................................8.000100 Kasa Hesabı.......................2.000102 Bankalar Hesabı...............5.000153 Ticari Mallar Hesabı.......1.000
II. DURAN VARLIKLAR...............................................6.000255 Demirbaşlar Hesabı........6.000
III. KISA VADELİ YABANCI KAYNAK...........4.000321 Borç Senetleri Hesabı......4.000
IV. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAK...........3.000400 Banka Kredileri Hesabı.....3.000
V. ÖZ KAYNAKLAR................................................7.000500 Sermaye Hesabı..................7.000
AKTİF TOPLAM 14.000 PASİF TOPLAM 14.000
Tablo 1.29. HG İşletmesi Bilançosu
İşletme 05.01.2009 tarihinde 1.000 TL tutarındaki malı
peşin olarak 1.750 TL ye satarsa yeni bilançoyu ve gelir
tablosunu düzenleyelim.AKTİF HG İŞLETMESİ 01.01.2009 TARİHLİ BİLANÇOSU PASİF
I. DÖNEN VARLIKLAR................................................8.750100 Kasa Hesabı......................3.750102 Bankalar Hesabı...............5.000
II. DURAN VARLIKLAR...............................................6.000255 Demirbaşlar Hesabı........6.000
III. KISA VADELİ YABANCI KAYNAK...........4.000321 Borç Senetleri Hesabı......4.000
IV. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAK...........3.000400 Banka Kredileri Hesabı.....3.000
V. ÖZ KAYNAKLAR.................................................7.750500 Sermaye Hesabı..................7.000590 Dönem Karı Hesabı................750
AKTİF TOPLAM 14.750 PASİF TOPLAM 14.750Tablo 1.30. HG İşletmesi Yeni Bilançosu
63
Ticari malların hepsini sattığımız için ticari mallar
hesabımız bakiye vermemiştir. Satıştan dolayı da 750 TL kar
elde ettik. Bu da kasa da ve dönem karı hesabında
gösterilmiştir.
GELİR TABLOSUA-BRÜT SATIŞLAR1-Yurt içi Satışlar................................................................................................................................................................1.7502-Yurt dışı Satışlar3-Diğer GelirlerB-SATIŞ İNDİRİMLERİ(-)1-Satıştan İadeler(-)2-Satış İskontoları(-)3-Diğer İndirimler(-)C-NET SATIŞLAR .............................................................................................................................................................1.750D-SATIŞLARIN MALİYETİ(-)1-Satılan Mamuller Maliyeti(-)2-Satılan Ticari Mallar Maliyeti(-).................................................................................................................................(1.000)3-Satılan Hizmet Maliyeti(-)4-Diğer Satışların Maliyeti(-)BRÜT SATIŞ KÂRI VEYA ZARARI..................................................................................................................................750E-FAALİYET GİDERLERİ(-)1-Araştırma ve Geliştirme Giderleri(-)2-Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri(-)3-Genel Yönetim Giderleri(-)FAALİYET KÂRI VEYA ZARARI.......................................................................................................................................750F-DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KÂRLAR1-İştiraklerdan Temettü Gelirleri2-Bağlı Ortaklıklardan Temettü Gelirleri3-Faiz Gelirleri4-Komisyon Gelirleri
64
5-Konusu Kalmayan Karşılıklar6-Menkul Kıymet Satış Kârı7-Kambiyo Kârları8-Reeskont Faiz Gelirleri9-Diğer Olağan Gelir ve KârlarG-DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR(-)1-Komisyon Giderleri(-)2-Karşılık Giderleri(-)3-Menkul Kıymet Satış Zararı(-)4-Kambiyo Zararları(-)5-Reeskont Faiz Giderleri(-)6-Diğer Olağan Gider ve Zararlar(-)H-FİNANSMAN GİDERLERİ(-)1-Kısa Vadeli Borçlanma Giderleri(-)2-Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri(-)OLAĞAN KÂR VEYA ZARAR...............................................................................................................................................750I-OLAĞAN DIŞI GELİR VE KÂRLAR1-Önceki Dönem Gelir ve Kârları2-Diğer Olağan Dışı Gelir ve KârlarJ-OLAĞAN DIŞI GİDER VE ZARARLAR(-)1-Çalışmayan Kısım Gider ve Zararları(-)2-Önceki Dönem Gider ve Zararları(-)3-Diğer Olağan Dışı Gider ve Zararlar(-)DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI ............................................................................................................................................750K-DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI(-)DÖNEM NET KÂRI VEYA ZARARI...................................................................................................................................750
Tablo 1.31. HG İşletmesi Gelir Tablosu 35
2.8. Sonuç hesaplarının (Gelir - Gider hesapları)
kapatılması
Gelir tablosunun düzenlenmesinden sonra gelir ve gider
hesapları 690 Dönem Karı veya Zararı hesabına devredilerek
kapatılır. 36
35 (Gelir Tablosu ve Bilanço İlişkisi), http://www.muhasebedersleri.com/genel-muhasebe-2/gelir-tablosu-2.html36 (Gelir ve Gider Hesaplarının Kapatılması), http://www.muhasebedersleri.com/monografi/monografi-5-8.html
65
Maliyet hesaplarının gelir tablosu hesaplarına aktarılması
Maliyet hesaplarında bulunan giderler hesap dönemi sonunda
yansıtma hesapları yolu ile ilgili gelir tablosu hesaplarına
yansıtılır.
Yansıtma işlemi bittikten sonra maliyet hesapları ve
ilgili yansıtma hesapları ters kayıtla kapatılır.
Maliyet Hesapları Bilanço ve Sonuç Hesapları
Gider Hesapları Yansıtma Hesapları Bilanço ve Sonuç Hes.
710- Direkt İlk Madde veMalzeme Giderleri
720- Direkt İşçilik Giderleri
730- Genel Üretim Giderleri
711- Direkt İlk Madde veMalz. Giderleri YansıtmaHesabı721- Direkt İşçilik Giderleri Yansıtma Hesabı731- Genel Üretim Giderleri Yansıtma Hesabı
151- Yarı Mamüller Üretim Hesabı
152- Mamüller
740- Hizmet Üretim Maliyeti
741- Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma Hesabı
622- Satılan Hizmet Maliyeti
170- Yıll. Yay.İnşaat veOnarım Maliyetleri
750- Araştırma ve Geliştirme Giderleri
751- Araştırma ve Geliştirme Giderleri Yansıtma Hesabı
630- Araştırma ve Geliştirme Giderleri
760- Pazarlama, Satış veDağıtım Giderleri
761- Pazarlama, Satış veDağıtım Giderleri Yansıtma Hesabı
631- Pazarlama, Satış veDağıtım Giderleri
770- Genel Yönetim Giderleri
771- Genel Yönetim Giderleri Yansıtma Hesabı
632- Genel Yönetim Giderleri
780- Finansman Giderleri 781- Finansman GiderleriYansıtma Hesabı
660- Kısa Vadeli Borçlanma Giderleri
661- Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri
66
Gelir tablosu hesaplarının kapatılması:
Yansıtmalar yapıldıktan sonra gelir tablosu hesaplarının
bakiyesi ters kayıt verilerek aşağıdaki fiş kesilir ve fişin
sonucunda gelirler fazla ise kar, giderler fazla ise zarar
çıkar ve sonuç 690 Dönem Karı veya Zararı Hesabına kaydedilerek
fiş kapatılır. Kar çıkarsa 690 Hesaba alacak, zarar çıkarsa 690
hesaba borç kaydı verilir. Aşağıdaki kapama fişi haricinde 690
hesaba hiçbir şekilde gelir artırıcı ya da azaltıcı kayıt
girilemez. Eğer böyle bir kayıt yapılırsa beyannameye eklenecek
gelir tablosunda rakamların dip toplamı alındığında
muhasebedeki 690 hesap bakiyesi ile tutarsızlık yaşanır.
_______________ 31.12.2006 _______________
600 Yurtiçi Satışlar
601 Yurtdışı Satışlar
602 Diğer Gelirler
610 Satıştan İadeler
611 Satış İskontoları
612 Diğer İndirimler
620 Satılan Mamul Maliyeti
621 Satılan Ticari Mal
Maliyeti
622 Satılan Hizmet
Maliyeti
623 Diğer Satışları
Maliyeti
67
630 Araştırma ve
Geliştirme Giderleri
631 Pazarlama S. Giderleri
632 Genel Yönetim
Giderleri
640 İştiraklerden Temettü Gelirleri
641 Bağlı Ortaklıklardan Temettü Gelirleri
642 Faiz Gelirleri
643 Komisyon Gelirleri
644 Konusu Kalmayan Karşılıklar
645 Menkul Kıymet Satış Karları
646 Kambiyo Karları
647 Reeskont Faiz Gelirleri
648 Borsa Değer Artış Karları
649 Diğer Olağan Gelir ve Karlar
653 Komisyon Giderleri
654 Karşılık Giderleri
655 Menkul Kıymet Satış
Zararları
656 Kambiyo Zararları
657 Reeskont Faiz Gideri
658 Borsa Değer Azalış
Zararları
659 Diğer Olağan Giderler
660 Kısa Vadeli Borçlanma Gideri
661 Uzun Vadeli Borçlanma Gideri
679 Olağan Dışı Gelir
689 Olağan Dışı Giderler
68
690 Dönem Karı (Zararı)
_______________ / _______________
Dönem karı üzerinden mevzuat gereği hesaplanacak vergiler
için aşağıdaki kayıt yapılır:
_______________31.12.2006 _______________
691 Dönem K. Vergi ve yasal yük.
370 Dönem K.Vergi veY.Y.Karşılığı
_______________ / _______________
Dönem net karına ulaşmak için aşağıdaki kayıt yapılır:
_______________ 31.12.2006 _______________
690 Dönem Karı
691 Dönem K.Vergi ve Y.Yük.
692 Dönem Net Karı
_______________ / _______________
Dönem net karı aşağıdaki muhasebe kaydı ile bilançoya
taşınır ve böylece gelir tablosu kapatılmış olur.
_______________ 31.12.2006 _______________
692 Dönem Net Karı
590 Dönem Net Karı
_______________ / _______________
69
(Not Sadece dönem sonu kapanış yevmiye kayıtlarını
gösterir örnektir. Kapanışa hazırlık işlemlerinin yapıldığı
varsayılarak örnekleme yapılmıştır. ) 37
Örnek:16 ....................................31.12
.2008......................................
600 YURT İÇİ SATIŞLAR HESABI642 FAİZ GELİRLERİ HESABI
690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI HS
.......................Gelir hesaplarınınkapatılması................
25.0004.000
29.000
17 ....................................31.12.2008....................................
..
690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI HS
621 SATILAN MALIN MALİYETİ HS632 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ HS660 KISA VADELİ BORÇLANMA GİDER HS
.......................Gider hesaplarınınkapatılması................
21.100
19.0001.500600
18 ....................................31.12.2008....................................
..
690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI HS
692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI HS
....................Dönem karınınbilançoya aktarılması..........
7.900
7.900
19 ....................................31.12.2008....................................
.. 7.900
37 (Dönem Sonu Kapanış İşlemleri), http://www.muhasebenet.net/07_kapanis%20yevmiye%20kayitlari%20ornegi.html
70
692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI HS
590 DÖNEM NET KARI HS
....................Dönem karınınbilançoya aktarılması..........
7.900
Tablo 1.32. Gelir ve Gider Hesaplarının
Kapatılması 38
2.9. Kesin Mizanın Düzenlenmesi
Muhasebe içi envanter işlemleri yevmiye defteri ve
defterikebire işlendikten ve sonuç
hesapları Kâr ve Zarar hesabına aktarılarak kapatıldıktan sonra
Kesin Mizan denilen ve kalanlarından bilanço çizelgesi
oluşturulan dönemin son mizanı düzenlenir. Kesin mizanın
düzenlenmesi, aylık mizanlara göre bir farklılık göstermez. 39
Genel geçici mizan düzenlenip daha sonra envanter
işlemlerinden sonra düzenlenen
ve dönem sonu bilançosunun hazırlanmasında kullanılan mizana
kesin mizan denir.
Örnek:
SIRA NOHESABIN ADI TUTAR KALAN
BORÇ ALACAK BORÇ ALACAK1 100- Kasa Hs 17.030 5.601 11.429 --2 102- Bankalar 111.500 413 111.087 --3 110- Hisse Senetleri 4.000 1.500 2.500 --4 120- Alıcılar 9.000 -- 9.000 --5 121- Alacak senetleri 7.000 -- 7.000 --6 122- Alc. Snt. Rees -- 60 -- 60 7 128- Şüpheli 500 -- 500 --
38 (Gelir ve Gider Hesaplarının Kapatılması), http://www.muhasebedersleri.com/monografi/monografi-5-8.html39 (SEVİLENGÜL, 2005-12.Baskı), Genel Muhasebe, S.93
71
Alacaklar 8 129- Ş.Tic. Alc. Karş -- 500 -- 5009 153- T.Mallar 80.800 800 80.000 --10 180- Gel. Ayl. Ait
Gid1.600 200 1.400 --
11 191- İndirilecek KDV 279 279 -- --12 193- Peşin Ödenen
Vergi ve Fonlar600 -- 600 --
13 254- Taşıtlar 50.000 -- 50.000 --14 255- Demirbaşlar 15.000 -- 15.000 --15 257- Birikmiş Amrt. -- 6.500 -- 6.50016 280- Gel. Yıl. Ait.
Gid.1.400 1.400 -- --
17 300- Banka Kredileri 600 32.500 -- 31.90018 320- Satıcılar -- 4.800 -- 4.80019 321- Borç Senetleri -- 3.000 -- 3.00020 322- Borç Snt. Rees 100 -- 100 --21 335- Personele
Borçlar2.585 2.585 -- --
22 360- Öd. Vergi ve Fon -- 2.356 -- 2.35623 361- Öd. Sos.
Güv.Kes.-- 1.332 -- 1.332
24 380- Gel. Ayl. Ait. Gel
300 3.000 -- 2.700
25 391- Hesaplanan KDV 2.160 2.160 -- --26 480- Gel. Yıl. Ait.
Gel2.700 2.700 -- --
27 500- SERMAYE -- 235.000 -- 235.00028 590- Dönem Net Karı -- 468 -- 46829 600- Yurtiçi Satışlar 12.000 12.000 -- --30 621- Satılan T.M.M 800 800 -- --31 630- Ar-Ge Gid 1.464. 1.464 -- --32 631- PSDG 5.489 5.489 -- --33 632- GYG 4.889. 4.889 -- --34 642- Faiz Gelirleri 1.500 1.500 -- --35 645- Men.Kıy. Satış
K.20 20 -- --
36 647- Rees. Faiz Gid. 100 100 -- --37 649- Diğ.Faal.Ol g
veK300 300 -- --
38 654- Karşılık Giderleri
500 500 -- --
39 655- Men. Kıy. Sat. Z.
50 50 -- --
40 657- Rees. Faiz Gid. 600 600 -- --41 660- KVBG 200 200 -- --42 690- Dön. Karı veya Z 13.920 13.920 --. --43 791- İşçi üc. Ve gid 4.392 4.392 -- --44 793- Dış. Sağ. Fayda 350 350 -- --45 794- Çeşitli Giderler 600 600 -- --46 796- Amrt ve Tük Pay 6.500 6.500 -- --
72
47 797- Finansman Gid. 200 200 -- --48 798- Gider Çeşitleri
Yansıtma Hs.12.042 12.042 -- --
GENEL TOPLAM 372.530 372.530 288.616 288.616 Tablo 1.33. Okuyucu İşletmesinin 31.12.2009 Tarihli Kesin Mizanı 40
2.10. Dönem Sonu Bilançosunun Düzenlenmesi
Kesin mizandaki hesap kalanları işletmenin bilanço
günündeki varlık ve kaynaklarının
gerçek miktarlarını gösterir durumdadır. Örneğin; Kasa
Hesabının kalanını bilançoya kasa mevcudu, Alıcılar Hesabının
kalanını alıcılardan alacaklar, olarak almak ve tüm diğer hesap
kalanlarını aktararak bilançoyu tamamlamak mümkündür.
Varlık hesapları borç kalanı, kaynak hesapları alacak
kalanı vereceğinden; kesin mizanın borç kalanları bilançonun
aktifini, alacak kalanları da pasifini oluşturur. Bilanço
düzenlemesi işlemi, teknik açıdan, kesin mizan düzenlendikten
sonra bu mizandaki kalanların bir düzen altında bilanço
çizelgesine yerleştirilmesinden ibarettir. 41
Dönem sonu bilançosu kesin mizanın kalanlarına göre
düzenlenir. Kalan vermeyen hesaplar bilançoda yer almaz.
Okuyucu İşletmesinin 31.12.2009 Tarihli Kesin Mizanıdır
SIRA NOHESABIN ADI TUTAR KALAN
BORÇ ALACAK BORÇ ALACAK1 100- Kasa Hs 17.030 5.601 11.429 --2 102- Bankalar 111.500 413 111.087 --3 110- Hisse Senetleri 4.000 1.500 2.500 --4 120- Alıcılar 9.000 -- 9.000 --5 121- Alacak senetleri 7.000 -- 7.000 --
40 (Kesin Mizan Düzeneleme), http://www.dersmuhasebe.com/genel-muhasebe-2/kesin-mizan-duzenleme.html41 (SEVİLENGÜL, 2005-12.Baskı), Genel Muhasebe, S.93
73
6 122- Alc. Snt. Rees -- 60 -- 60 7 128- Şüpheli
Alacaklar500 -- 500 --
8 129- Ş.Tic. Alc. Karş -- 500 -- 5009 153- T.Mallar 80.800 800 80.000 --10 180- Gel. Ayl. Ait
Gid1.600 200 1.400 --
11 191- İndirilecek KDV 279 279 -- --12 193- Peşin Ödenen
Vergi ve Fonlar600 -- 600 --
13 254- Taşıtlar 50.000 -- 50.000 --14 255- Demirbaşlar 15.000 -- 15.000 --15 257- Birikmiş Amrt. -- 6.500 -- 6.50016 280- Gel. Yıl. Ait.
Gid.1.400 1.400 -- --
17 300- Banka Kredileri 600 32.500 -- 31.90018 320- Satıcılar -- 4.800 -- 4.80019 321- Borç Senetleri -- 3.000 -- 3.00020 322- Borç Snt. Rees 100 -- 100 --21 335- Personele
Borçlar2.585 2.585 -- --
22 360- Öd. Vergi ve Fon -- 2.356 -- 2.35623 361- Öd. Sos.
Güv.Kes.-- 1.332 -- 1.332
24 380- Gel. Ayl. Ait. Gel
300 3.000 -- 2.700
25 391- Hesaplanan KDV 2.160 2.160 -- --26 480- Gel. Yıl. Ait.
Gel2.700 2.700 -- --
27 500- SERMAYE -- 235.000 -- 235.00028 590- Dönem Net Karı -- 468 -- 46829 600- Yurtiçi Satışlar 12.000 12.000 -- --30 621- Satılan T.M.M 800 800 -- --31 630- Ar-Ge Gid 1.464. 1.464 -- --32 631- PSDG 5.489 5.489 -- --33 632- GYG 4.889. 4.889 -- --34 642- Faiz Gelirleri 1.500 1.500 -- --35 645- Men.Kıy. Satış
K.20 20 -- --
36 647- Rees. Faiz Gid. 100 100 -- --37 649- Diğ.Faal.Ol g
veK300 300 -- --
38 654- Karşılık Giderleri
500 500 -- --
39 655- Men. Kıy. Sat. Z.
50 50 -- --
40 657- Rees. Faiz Gid. 600 600 -- --41 660- KVBG 200 200 -- --42 690- Dön. Karı veya Z 13.920 13.920 --. --43 791- İşçi üc. Ve gid 4.392 4.392 -- --44 793- Dış. Sağ. Fayda 350 350 -- --
74
45 794- Çeşitli Giderler 600 600 -- --46 796- Amrt ve Tük Pay 6.500 6.500 -- --47 797- Finansman Gid. 200 200 -- --48 798- Gider Çeşitleri
Yansıtma Hs.12.042 12.042 -- --
GENEL TOPLAM 372.530 372.530 288.616 288.616 Tablo 1.34. Okuyucu İşletmesinin 31.12.2009 Tarihli Kesin Mizanı
OKUYUCU işletmesinin 31.12.2009 tarihli Kapanış Bilançosudur.
AKTİF I DÖNEN VARLIKLAR 222.956 10- Hazır Değerler 122.516 100- Kasa Hs. 11.429 102- Bankalar Hs. 111.08711- Menkul Kıymetler 2.500 110- Hisse Senetleri Hs. 2.50012- Ticari Alacaklar 15.940 120- Alıcılar Hs. 9.000 121- Alacak Snt. Hs. 7.000 122- Alc. Snt. Rees Hs. (60) 128- Ş. Tic. Alac. Hs. 500 129- Ş.Tic. Alc. Krş. Hs. (500)15- Stoklar 80.000 153- Ticari Mallar Hs. 80.00018- Gelecek Ayl. Ait Gid. Ve Gel. Taah. 1.400 180- Gel. Ayl. Ait Gid. Hs. 1.40019- Diğer Dönen Varlıklar 600 193- Peşin Ödenen Vergi ve Fon. 600II DURAN VARLIKLAR 58.00025- Maddi Duran Varlıklar 58.500 254- Taşıtlar Hs. 50.000 255- Demirbaşlar Hs. 15.000 257- Birikmiş Amrt. Hs. (6.500)AKTİF TOPLAMI 281.456 PASİF III KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 45.98830- Mali Borçlar 31.900 300- B.Kredileri Hs. 31.90032- Ticari Borçlar 7.700
75
320- Satıcılar Hs. 4.800 321- Borç Snt. Hs. 3.000 322- Borç Snt. Res. (100)36- Öd. Vergi ve Diğer Yükümlülükler 3.688 360- Öd. Vergi ve Fonlar 2.356 361- Öd. Sos. Güv. Kes. 1.33238- Gelecek Ayl. Ait Gel. Ve Gid. Taah. 2.700 380- Gel. Ayl. Ait Gel. Hs. 2.700IV UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR --V. ÖZKAYNAKLAR 235. 468 500- Sermaye Hs. 235.000 590- Dönem Net Karı 468PASİF TOPLAMI 281.456 42
2.11. Bilanço Hesaplarının Kapatılması
Kapanış bilançosu düzenlendikten sonra bilanço
hesaplarının tamamı ters kayıt
yapılarak kapatılır.19 ....................................31.12
.2008......................................
300 BANKA KREDİLERİ HESABI421 BORÇ SENETLERİ HESABI500 SERMAYE HESABI590 DÖNEM NET KARI HESABI257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR HS(-)
100 KASA HESABI101 ALINAN ÇEKLER HESABI102 BANKALAR HESABI121 ALACAK SENETLERİ HESABI153 TİCARİ MALLAR HESABI190 DEVREDEN KDV HESABI255 DEMİRBAŞLAR HESABI
....................Bilanço hesaplarınınkapatılması..........
76.00070.00090.0007.9001.000
73.96025.90069.00010.0006.00040
60.000
Tablo 1.35. Bilanço Hesaplarının Kapatılması
2.12. Yeni Muhasebe Dönemi Hesaplarının Açılması
42 (Dönem Sonu Bilançosunun Düzenlenmesi), http://www.dersmuhasebe.com/genel-muhasebe-2/donem-sonu-bilancosu.html
76
Önceki dönem kapanış kaydının tersi yapılarak yeni dönemin
açılış kaydı yapılır. Aynı
zamanda kapanış bilançosu yeni dönemin açılış bilançosudur.Mad.No AÇIKLAMA BORÇ ALACAK
1 ....................................01.01.2009......................................
100 KASA HESABI101 ALINAN ÇEKLER HESABI102 BANKALAR HESABI121 ALACAK SENETLERİ HESABI153 TİCARİ MALLAR HESABI190 DEVREDEN KDV HESABI255 DEMİRBAŞLAR HESABI
300 BANKA KREDİLERİ HESABI421 BORÇ SENETLERİ HESABI500 SERMAYE HESABI590 DÖNEM NET KARI HESABI257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR HS(-)
................................2009Açılış kaydı..............................
73.96025.90069.00010.0006.00040
60.00076.00070.00090.0007.9001.000
Tablo 1.36. Yeni Dönem Hesaplarının Açılması 43
Sürekli olduğu varsayılan işletme ömrünün belirli
aralıklarla bölünmüş parçalarını oluşturan hesap dönemlerinden
birinin bitiş anı kendisinden sonraki dönemin de başlayış
anıdır. Bu nedenle işletmenin bir dönemin sonundaki durumu ile
o dönemi izleyen dönem başındaki durumu birbirinin aynıdır.
Yeni dönemin işlemleri, işletmenin dönem başındaki varlık ve
kaynaklarının kayıtlara alınması ile başlar. Dönem başı varlık
ve kaynakları ile aynı olduğuna göre önceki dönem sonundaki
dönem başı varlık ve kaynakları olarak alınabilir. Dönem başı
durumunun kayıtlara alınması için önceki dönemin sonunda
yapılan kaydın tersi yapılarak eski dönem defterinde kapatılan
43 (Bilanço Hesaplarının Kapatılması- Yeni Dönem Hesaplarının Açılması), http://www.muhasebedersleri.com/monografi/monografi-5-10.html
77
hesaplar, aynen ve yeniden yeni dönem defterinde açılmış olur.
Diğer bir deyişle önceki dönem sonu kesin mizanında borç kalanı
veren hesaplar borçlandırılmak, alacak kalanı veren hesaplar da
alacaklandırılmak suretiyle bir yevmiye maddesi düzenlenir. Bu
maddeye açılış maddesi denir. 44
Kaynakça44 (SEVİLENGÜL, 2005-12.Baskı), Genel Muhasebe, S.99
78
Bilanço Hesaplarının Kapatılması- Yeni Dönem Hesaplarının Açılması. 09 24, 2013 tarihinde http://www.muhasebedersleri.com/monografi/monografi-5-10.html adresinden alındı
Bilançonun Düzenlenmesi. (tarih yok). 09 19, 2013 tarihinde http://www.muhasebedersleri.com/genel-muhasebe-2/bilanconun-duzenlenmesi.html adresinden alındı
Büyük Defter (Defteri Kebir). (tarih yok). 09 21, 2013 tarihinde http://www.muhasebedersleri.com/genel-muhasebe-2/buyuk-defter.html adresinden alındı
Büyük Defter (Defteri Kebir), S.2. (tarih yok). 09 22, 2013 tarihinde http://www.muhasebedersleri.com/genel-muhasebe-2/buyuk-defter-1.html adresinden alındı
Büyük Defter (Defteri Kebir), S.3,. (tarih yok). 09 22, 2013 tarihinde http://www.muhasebedersleri.com/genel-muhasebe-2/buyuk-defter-2.html adresinden alındı
Dönem Sonu Bilançosunun Düzenlenmesi. (tarih yok). 09 24, 2013 tarihinde http://www.dersmuhasebe.com/genel-muhasebe-2/donem-sonu-bilancosu.html adresinden alındı
Dönem Sonu Kapanış İşlemleri. (tarih yok). 09 23, 2013 tarihinde http://www.muhasebenet.net/07_kapanis%20yevmiye%20kayitlari%20ornegi.html adresinden alındı
Gelir Tablosu. (tarih yok). 09 23, 2013 tarihinde http://www.muhasebedersleri.com/genel-muhasebe-2/gelir-tablosu.html adresinden alındı
Gelir Tablosu ve Bilanço İlişkisi. (tarih yok). 09 23, 2013 tarihinde http://www.muhasebedersleri.com/genel-muhasebe-2/gelir-tablosu-2.html adresinden alındı
Gelir ve Gider Hesaplarının Kapatılması. (tarih yok). 09 23, 2013 tarihinde http://www.muhasebedersleri.com/monografi/monografi-5-8.html adresinden alındı
Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri. (tarih yok). 09 19, 2013 tarihinde http://tr.wikipedia.org/wiki/Genel_Kabul_G%C3%B6rm%C3%BC%C5%9F_Muhasebe_%C4%B0lkeleri adresinden alındı
Kesin Mizan Düzeneleme. (tarih yok). 09 24, 2013 tarihinde http://www.dersmuhasebe.com/genel-muhasebe-2/kesin-mizan-duzenleme.html adresinden alındı
Mizan. (tarih yok). 09 22, 2013 tarihinde http://www.muhasebedersleri.com/genel-muhasebe-2/mizan.htm
79
l adresinden alındıMuhasebe Kayıt Yöntemleri. (tarih yok). 09 19, 2013 tarihinde
http://www.muhasebedersleri.com/genel-muhasebe-2/muhasebe-kayit-yontemleri.html adresinden alındı
Muhasebe Süreci . (tarih yok). 09 19, 2013 tarihinde http://www.muhasebedersleri.com/muhasebe-sureci.html adresinden alındı
Muhasebenin Tanımı ve Fonksiyonları. (tarih yok). 09 19, 2013 tarihinde http://www.muhasebedersleri.com/genel-muhasebe-2/muhasebe-tanimi.html adresinden alındı
Muhasebenin Temel Kavramları. (tarih yok). 09 19, 2013 tarihinde http://www.muhasebedersleri.com/genel-muhasebe-2/muhasebenin-temel-kavramlari.html adresinden alındı
SEVİLENGÜL, O. (2005-12.Baskı). Genel Muhasebe. Ankara: Gazi Kitabevi.
Yevmiye Defteri. (tarih yok). 09 20, 2013 tarihinde http://www.muhasebedersleri.com/genel-muhasebe-2/yevmiye-defteri.html adresinden alındı
Yevmiye Defteri. (tarih yok). 09 20, 2013 tarihinde http://www.muhasebedersleri.com/genel-muhasebe-2/yevmiye-defteri-2.html adresinden alındı
80
Top Related