Download - Menelaah Unsur Ekstrinsik Novel Donyaning Wong Culika

Transcript

Neng sanjeronoveliki awake dhewe arep nemuunsur-unsurEkstrinsik sing uga penting ana ing sanjeroning novel. Mungkinwae unsure-usur kesebut arep mimbuhidayapikir awake dhewe,sing sok sok butuh kanggo ngenekake mungsuhankaro kekarepane dhewe.Unsurekstrinsik kasebut:1. Nilai SosialNilaisosialingnovelikikentelbanget. Nilai-nilai sosial Jawa singdirepresentasikaning jeronovelikiyaiku prinsip rukun,prinsipbekti,wedi,isin,lansungkan.Prinsipngukuhikerukunan, kaya ta, katon jero dialog-dialog antarapriyayiDenDarmin,guruKardi,lanTukinem.Bayangkewae nganti mangan34halaman(hal.148181) conthone, gatekakecuplikanceramahDenDarminiki:akumetusakatentarakanthirumangsadosa.Dosawismateni bangsadhewek.Sanajankuwiwongkomunis.akuoratega.Jarene mbelanipaham,mbelaninasional,mbelaniagama,mbelanikomunis,nangingkokpadhaoraelingyensingdimungsuhikuwiyabangsanedheweMbokmbelanipahamkuwiorasahotot-ototanbengkerengansugihngonokuwi!tujuansingpalingajikuwimanunggalekekuwatanbangsa(Brata,2004:149150).Jerokutipaniki,SupartoBratanegesi salah sijineng nilaiintietikaJawa,yakniprinsiprukun:sabenindividuberkewajibannjagakeselarasansosiallan ora dibenerkebersikaplanbertindakegois-indiviudal lan egois-kelompok 2. Nilai Moralora kaya penulis-penulis moralliyane, kayata Serat Wulangreh,Sabdatama,BabadlemahJawi,Wedhatama,WiridHidayatjati,SeratSasanaSunu,dll., singnduweni corakmuji, ngagumi,lannganggungakekeluhuranlan kemuliaanpriyayi,SupartoBrataliwatnovel ikimalah nglucutikeluhuranmawamembelejetikemuliaanpriyayi Jawa kuwi. Sing pisan, Nilai morale nganggo corak etika positif:kowe kudu nglakoke iki!, lagi nang sing kapindho(DWC) nilai kuwijustrudiekspresikankaroetikanegatif:aja lakoke iki!.SupartoBratapriyayiKasunananSurakartasing metu sakalingkungan keratoniniseolahpengennyaritaake kebobrokan moral sing ana ing tanah Jawa, utamane ing kuripanlingkungankeratonsing sakamasyarakatjelataJawajustrudianggep sacara budayadadi puser nilai moral Jawa.Supartosaarep pengen nguripake balirohRanggawarsita,pujanggaKratonSurakartaabadXIX,singkesohordadijuruomong kritikus-tajam adhep sisi-sisiminornistaetika,budaya,lanpolitikmasyarakatJawa sadawaabad,kaya ta liwat geguritan tembang-tembang macapat-nya jeroJokoLodhang,Kalatidha.bisa ditangkep karo banget gamblang neng kene menawa liwatsastrapengarangorasekadarmengekspresikankemerdekaanestetisnya,luwih saka kuwi uga nyuwarakne pesan-pesanmoralitassing dipitaya.3. Nilai BudayaTokoh-tokoh jeronovelDWCkaryaSupartoBratanduwenilatarburibudayaJawa sing kuwat. mlakune cerito nggawa tokoh-tokoh nemukebudayaanmodern,padha karo sing ana ing dalan uripPratinah.Pratinahyaiku anakMadusarising maran menyang kutha gedheJakarta,petualanganneng kutha gedhe wis nggawane nang mubaranghalmenawa dheweke kudu bisa lan nguwawa jeroaruskebudayaanmodern.NovelDWCkaryaSupartoBratamenehake gambaran wedok sing nduwenipandangansing beda babagantradisi.gambaran wedok kesebut mangilonke ananedialektikantaraaji-aji suwe sing dianggepsakrallan nduwe ajiluhurdadine kudu dikuwawaknekne lan aji-aji anyar utawamodernsing mengenke anane owah-owahan adheptatananutawa aji-aji suwe sing ora padha karo kamajuan lan owah-owahan zaman.