8/13/2019 Bantl konveyr T2
1/88
T.C.
YILDIZ TEKNK NVERSTESFEN BLMLER ENSTTS
SABT BANTLI KONVEYRLER VE BUNLARDAKGERG TERTBATLARININ NCELENMES
BERK GENCAY GENAKIR
YKSEK LSANS TEZMAKNAMHENDSL ANABLM DALI
KONSTRKSYON PROGRAMI
DANIMANPROF. MUSTAFA ALIVER
STANBUL, 2013
8/13/2019 Bantl konveyr T2
2/88
T.C.
YILDIZ TEKNK NVERSTES
FEN BLMLER ENSTTS
SABT BANTLI KONVEYRLER VE BUNLARDAKGERG TERTBATLARININ NCELENMES
Berk Gencay GENAKIR tarafndan hazrlanan tez almas ________ tarihindeaadaki jri tarafndan Yldz Teknik niversitesi Fen Bilimleri Enstits MakinaMhendislii Anabilim Dalnda YKSEK LSANS TEZolarak kabul edilmitir.
Tez Danman
Prof. Mustafa ALIVER
Yldz Teknik niversitesi
Jri yeleri
_____________________
_____________________
_____________________
_____________________
_____________________
_____________________
8/13/2019 Bantl konveyr T2
3/88
NSZ
Bu almada Transport Teknii konusundaki engin bilgi ve tecrbelerini esirgemediive benimle paylat iin almama katks olan Prof. Mustafa ALIVER hocama
teekkrlerimi bir bor bilirim.
Ayrca lisans ve yksek lisansa ait Transport Teknii ders notlarndan faydalandm vebilgilerine dantm; Yard.Do.Dr. Ahmet SAIRLI ve Yard.Do.Dr.MuharremBOOLU hocalarma da teekkrlerimi sunarm.
Teknik ve grsel bilgi ve imkanlarn benimle paylaan KGM Ar Makine San. ve Tic.A.. yetkilisi Mak. Muh. Hayrullah E.KIRKANa sonsuz teekkrlerimi sunarm.
Ocak, 2013
Berk Gencay GENAKIR
8/13/2019 Bantl konveyr T2
4/88
iv
NDEKLER
Sayfa
SMGE LSTES................................................................................................................... vi
KISALTMA LSTES .............................................................................................................vii
EKL LSTES .................................................................................................................... viii
ZELGE LSTES .................................................................................................................ix
ZET ..................................................................................................................................xi
ABSTRACT ......................................................................................................................... xii
BLM 1
GR .................................................................................................................................. 1
1.1 Literatr zeti ............................................................................................. 11.2 Tezin Amac ................................................................................................. 11.3 Hipotez ........................................................................................................ 1
BLM 2
KONVEYRLER .................................................................................................................. 2
2.1 Rulolu Konveyrler...................................................................................... 32.2 Zincirli Konveyrler..................................................................................... 52.3 Bantl Konveyrler...................................................................................... 8
2.3.1 letici Bantlar...................................................................................... 112.3.1.1 Bant Kaplamalar.......................................................................... 14
2.3.2 Makaralar........................................................................................... 19
2.3.2.1 Darbe Makaralar......................................................................... 222.3.3 Tambur Tertibat................................................................................ 23
2.3.3.1 Tahrik Tamburu ............................................................................ 23
2.3.3.2 Tambur ap................................................................................. 252.3.4 Gergi Tertibat.................................................................................... 28
8/13/2019 Bantl konveyr T2
5/88
v
BLM 3
BANTLI KONVEYRLERN HESABI................................................................................... 29
3.1 Bant Genilii............................................................................................ 293.1.1 Hz-Kapasite likileri.......................................................................... 32
3.2 Tambur evre Kuvveti ve Tahrik Gcnn Tayini..................................... 333.3 GMTayini ................................................................................................... 37
3.4 Bant Tipinin Tayini .................................................................................... 41
3.5 Sarlma As ve Kayma.............................................................................. 423.6 Bant Tahrik Durumu ve Gergi Kuvvetleri Hesab...................................... 46
3.6.1 Eimsiz alma Durumu................................................................... 463.6.1.1 Eimsiz Batan Tahrik Yntemi.................................................... 463.6.1.2 Eimsiz Kuyruktan Tahrik Yntemi............................................... 473.6.1.3 Her ki Yerden Tahrik Yntemi..................................................... 47
3.6.2 Eimli alma Durumu...................................................................... 483.6.2.1 Yukarya Doru Tahrik Yntemleri............................................... 493.6.2.2 Aa Doru Tahrik Durumunda................................................... 50
3.7 Gergi Tertibatlar ....................................................................................... 533.7.1 Gergi Yolu .......................................................................................... 54
3.7.2 Vidal veya zel Gergi Tertibatlar..................................................... 553.7.3 Arlkl Gergi Tertibatlar................................................................... 58
3.7.3.1 Bandn Alt Koluna Arlkla Gerdirme.......................................... 583.7.3.2 Tambura Arlk Asarak Gerdirme................................................ 61
3.7.4 Elektrikli, Hidrolik veya Pnmatik Gergi Tertibatlar......................... 653.8 Gergi Tertibat Uygulamalar..................................................................... 67
3.9 rnek Problemler...................................................................................... 71
BLM 4
SONU VE NERLER...................................................................................................... 74
KAYNAKLAR ..................................................................................................................... 75
ZGEM ....................................................................................................................... 76
8/13/2019 Bantl konveyr T2
6/88
vi
SMGE LSTES
A Tama kesit alanB Bant eni
C DirenkatsaysD Tambur ap
Bandn st ksmnda oluan kuvvet
Bandn alt ksmnda oluan kuvvet
Gergi arlk kuvvetiletilen malnarl
Birim bant arlBant ve rulo toplam arlst ksm tayc makara arl
Alt ksm tayc makara arlH Toplam iletme yksekliiK Egimli isletmelerde, iletme kapasitesi iin dzeltme faktrk Emniyet katsays
Gerek bant zorlamas
Bandn bir katna ait yrtlma mukavemetiL letme uzunluuN Motor gcP Tambur evre kuvvetiT Bant ekme kuvveti
Sarlma taraf kuvveti, en byk bant ekme kuvveti
Boalmataraf kuvveti
Kuyruk tamburu bant ekme kuvveti
Kuyruk tamburu bant ekme kuvvetiV letim hzQ letim debisiZ Dokuma katlarnn says Mal younluu
8/13/2019 Bantl konveyr T2
7/88
vii
KISALTMA LSTES
DIN German Industry Standard
Kgf Kilogramforce
8/13/2019 Bantl konveyr T2
8/88
viii
EKL LSTES
Sayfa
ekil 2. 1 Rulolu konveyr............................................................................................. 4ekil 2. 2 Rulolu konveyr zincir tertibat...................................................................... 4
ekil 2. 3 Zincirli konveyr ............................................................................................. 5ekil 2. 4 Zincirli konveyr uygulamas.......................................................................... 6ekil 2. 5 Rulolu ve bantl konveyrn birlikte uygulamas........................................... 7ekil 2. 6 Bir bantl konveyrn temel elemanlar........................................................ 8ekil 2. 7 Bir bant tesisinin ematik grnts............................................................. 9ekil 2. 8 letici bantlarn yaps................................................................................... 12ekil 2. 9 Konveyr bantlarnn bant mukavemetleri.................................................. 18ekil 2. 10 Makara gruplar ............................................................................................ 19ekil 2. 11 Makaralarn tamburdan itibaren dzeni...................................................... 20ekil 2. 12 Makara montaj resmi ................................................................................... 21
ekil 2. 13 Lastik kapl darbe makaralar....................................................................... 22ekil 2. 14 Dn makaras ............................................................................................ 23ekil 2. 15 Bantl konveyr ve elemanlar..................................................................... 23ekil 2. 16 Tahrik tamburunda meydana gelen gerilim ve kuvvetler ............................ 25ekil 3. 1 Bant tama kesiti ......................................................................................... 30ekil 3. 2 Gergin ve gevek koldaki kuvvetler.............................................................. 33ekil 3. 3 Bant ekme kuvvetlerinin dalm............................................................... 36ekil 3. 4 Tambur zerinde bandn sarlma asnn lm....................................... 43ekil 3. 5 Sarlma as hesap rnekleri....................................................................... 44ekil 3. 6 Tamburun sarlma noktalarndaki gerilme dalm..................................... 45
ekil 3. 7 Eimsiz tahrik yntemleri............................................................................ 47ekil 3. 8 Yukarya doru tahrik yntemleri................................................................ 49ekil 3. 9 Yukar doru tahrik yntemi........................................................................ 50ekil 3. 10 Aaya doru tahrik yntemleri.................................................................. 51ekil 3.11 Aaya Tahrik Yntemi ............................................................................... 52ekil 3. 12 Ortadan arlkl aaya tahrikli bant sistemi.............................................. 53ekil 3. 13 Vidal gergi mekanizma modeli.................................................................... 55ekil 3. 14 Vidal gergi tertibat katalogrnei............................................................. 57ekil 3. 15 Arlkla gergi tertibat mekanizma modelleri............................................. 58ekil 3. 16 Bandn alt koluna arlk sarktlarak yaplan gergi yntemi........................ 59
ekil 3. 17 Bandn alt kolundan yaplan arlkla gergide oluan kuvvetler.................. 60
8/13/2019 Bantl konveyr T2
9/88
ix
ekil 3. 18 Arlk sarktlarak yaplan gergi katalog rnei........................................... 60ekil 3. 19 Tambura arlk asarak yaplan gergi yntemi............................................. 61ekil 3. 20 Tambura arlk asarak yaplan gergide oluan kuvvetler............................ 61ekil 3. 21 Uzun bir maden iletmesi konveyr.......................................................... 63ekil 3. 22 Yukarya ekilen bantta tahrikten sonra yaplan gerdirme rnei.............. 63
ekil 3. 23 Aaya ekilen bantta tahrikten nce yaplan gerdirme rnei................. 64ekil 3. 24 Arlk sepeti kullanlarak yaplan arlkl gergi tertibat............................. 64ekil 3. 25 Arlkl gergi kullanlrken dikkat edilmesi gereken silgi tertibat............... 64ekil 3. 26 Silgi tertibatnn tambur zerinde uygulamas............................................. 65ekil 3. 27 Elektrik, hidrolik veya pnmatik gergi tertibat mekanizma modelleri....... 65ekil 3. 28 Hidrolik gergi tertibat.................................................................................. 66ekil 3. 29 Hidrolik gergi tertibat kat modeli............................................................... 66ekil 3. 30 Teleskobik, bantl konveyr......................................................................... 67ekil 3. 31 Vidal gergi tertibat, gergi tamburu ve tambur muhafazas....................... 67ekil 3. 32 Vidal gergi tamburunun tek tarafnda bulunan sfr hz alteri................. 67
ekil 3. 33 Bandn alt koluna arlk sarktmada kullanlan sepet konstrksiyonu....... 68ekil 3. 34 Vidal gergi tertibat mekanizmal modeli.................................................... 69ekil 3. 35 Mekanizmann band gerdii pozisyon........................................................ 69ekil 3. 36 Mekanizmann band sald pozisyon......................................................... 69ekil3. 37 Bant gergi kontrol sistemi ............................................................................ 70ekil 3. 38 Gergi kontrolr rulosu zerindeki kuvvet dalm.................................... 70ekil 3. 39 Gergi kontrolrnn tambur ivmelenmesi anndaki ktlar...................... 71
8/13/2019 Bantl konveyr T2
10/88
x
ZELGE LSTES
Sayfa
izelge 2. 1 Sevk edilen malzemeler iin maksimum eim deerleri......................... 11izelge 2. 2 Pamuk dokuma bantlar iin nerilen tabaka saylar.............................. 14izelge 2. 3 Alt ve st kaplama kalnlklar ile uygulama rnekleri............................. 16
izelge 2. 4 letici bantlarnda kullanlan kauuk malzemelerin zellikleri................ 16izelge 2. 5 eitli karkas malzemelerinin zellikleri................................................. 17izelge 2. 6 Rulolar aras mesafeler............................................................................ 22izelge 2. 7 Tambur apnn hesaplanmas iin c sabitleri......................................... 26izelge 2. 8 En kk tambur apnn hesab iin diyagram....................................... 27izelge 2. 9 elik halat dolgulu bantlar iin en kk tambur ap............................ 28izelge 3. 1 Bant genilii ve tekneleme asna bal tama kesit alan................. 30izelge 3. 2 Tama kesit alan k dzeltme katsays................................................... 31izelge 3. 3 Minumum bant genilikleri..................................................................... 31izelge 3. 4 nerilen bant hzlar................................................................................ 33
izelge 3. 5 letim uzunluuna bal yan diren katsays C nin bulunmas................ 35izelge 3. 6 iin belirlenmi deerler..................................................................... 37izelge 3. 7 Dokuma bantlar birim arlklar............................................................. 38izelge 3. 8 elik telli bantlar birim arlklar............................................................ 39izelge 3. 9 Rulo istasyonu basna, dnen tayc rulolarn arl............................... 40izelge 3. 10 Rulo takm arlklar............................................................................... 41izelge 3. 11 Tambur zerindeki nemin srtnme katsaysna etkisi.......................... 43izelge 3. 12 Lastik iletme band ile tahrik tamburu arasndaki srtnme katsaylar. 54izelge 3. 13 Gergi yolu ile aks mesafesi arasndaki iliki............................................. 55
8/13/2019 Bantl konveyr T2
11/88
xi
ZET
SABT BANTLI KONVEYRLER VE BUNLARDAKGERG TERTBATLARININ NCELENMES
Berk Gencay GENAKIR
Makina Mhendislii Anabilim Dal
Yksek Lisans Tezi
Tez Danman: Prof. Mustafa ALIVER
Bugn endstride iletme ekonomisine en fazla etki eden faktrlerden biri malzemeiletimidir. Bantl konveyrler, srekli malzeme iletiminde birok uygulama alanlariinde en elverili sistemi olutururlar. Eriilebilen yksek tama kapasitesi, uzunmesafelere yk tama yetenei, transport yolunun kavisli olabilmesi, basit tasarm,hafif yap, gvenilir iletme gibi zellikler bantl konveyrleri en ok kullanlan transportmakinesi durumuna getirmitir.
Endstrinin, bantl konveyrlere bu denli ihtiyac varken ve bu kadar ok uygulamaalan buluyorken, sistem tasarmnda enerji verimliliinin rol byktr. Bu almadabantl konveyr tasarm ve zelliklede enerji verimliliini etkileyen gergi tertibatlarna
yer verilmitir. Hangi durumunda hangi gergi ynteminin uygun olabileceibelirtilmitir. Ayrca gergi kontrolnn nasl yapldna deinilmitir.
Anahtar Kelimeler:Bantl konveyr, gergi tertibatlar, bant gergisi
YILDIZ TEKNK NVERSTES FEN BLMLER ENSTTS
8/13/2019 Bantl konveyr T2
12/88
xii
ABSTRACT
BELT CONVEYORS AND THER BELT TENSON UNTS RESEARCH
Berk Gencay GENAKIR
Department of Mechanical Engineering
MSc. Thesis
Advisor: Prof. Mustafa ALIVER
In view of today, the one of the things to fact of companys finance is convey. Mostefficient way to convey is the belt conveyors in the constant conveying systems. The
features which are accessibleof high conveying capacity, capability of conveying long
distances, ability of arched conveying ways, simple designs, light constructions, safety
applications etc. are made belt conveyor which is used in most popular type of
transport machines.
The role of energy efficiency is huge when the industry needs such a belt conveyors
and those have a big application field. In this study, it is aimed at designing belt
conveyors and especially belt tension systems which are one of the factors of energy
efficiency. Which method can be used in which condition is insisted on. How the
conveyor belt tensions can be under control is insisted as well.
Keywords:Belt conveyors, tension methods, belt tension
YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY
GRADUATE SCHOOL OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES
8/13/2019 Bantl konveyr T2
13/88
1
BLM 1
GR
1.1 Literatr zeti
Bantl konveyrlerin bantlar ve standartlar, tahrik mekanizmalar, tamburlar ve
rulolar, mal ykleme tertibatlar, hesaplama yntemleri, hz ve alma standartlar
hakkndaalmalar yaplm ve olduka fazladr. Fakat gergi tertibatlarnn eitleri ve
bunlarn hesap yntemlerine dair almalar yok denecek kadar az ve ierii zayf, n
planda tutulmam almalardr.
1.2 Tezin Amac
Ben bu almamda bantl konveyrleri ve bantl konveyrlerde gergi tertibatlarn
inceledim; kullanlan gncel yntemleri ve yntemlerin seim parametrelerini ve hesap
ekillerini yazmay amaladm. almamda literatr almalarndan ve sanayiden de
aratrmalarm, gncel uygulamalar ekledim.
1.3 Bulgular
Literatr, sanayideki aratrmam ve kendi almalarm sonucu elde ettiim verilerin
sentezine bir de bantlarn gergi kontrol zerine bir alma ekleyerek, gncel sanayi
uygulamalarnn daha uzun mrl ve uygulamann iletmesini daha salkl klacak bir
alma ortaya koymu bulunmaktaym.letmelerde pek kullanlmayan konveyr bant
gergi kontrol nitelerinin de gerekliliini alma sonucunda grmekteyiz.
8/13/2019 Bantl konveyr T2
14/88
2
BLM 2
KONVEYRLER
Tama, kelime anlam itibariyle; bir ykn iki nokta arasnda en ksa yoldan, en gvenli
ekildeve minimum enerji sarfiyat yaplarak transfer edilmesi ilemidir.
Tama sistemi; imalat endstrisi ve hizmet sektrlerinde kullanlan; hareket (yksek
verim, dk maliyet), zaman (ihtiya duyulan zamanda orada olma), miktar (doru
adet, arlk, hacim sayda temin edilme), yer (ihtiya duyulan yerde olma) ve kullanm
alan (depolama yeri) faktrfonksiyonlarn ieren, ykn; tanmasn(ykleme, sevk,
lokasyon ii-d tama, boaltma), paketlenmesini (torba, kutu, kasa, vb.,
ambalajlama) ve depolanmasn (proses ii, ksmlar ii-aras, lokasyon ii-d
faaliyetleri) salayan; metot, hizmet ve ilem bileenlerininbir kombinasyonudur. Bu
tanm gerei olarak, endstriyel tama sistemi; imalat ve hizmet endstrilerinde
faaliyet gsterentm sektr firmalarnn kullanmna ynelik olarak gelitirilenve tm
tama ekipmanlarn, vastalarn ve bunlarn sahip olduu tm fonksiyonlar
bnyesinde barndran faaliyetler btn olarak tanmlanabilir.
Endstriyel tama sisteminde temel tasarm kavramlar; ykn cinsi (para-birim yk:
say ile tanmlanabilen, yl-dkme yk: taneli yapda), tama sekli (yatay, dikey,
eimli, rotasyon el, vb.), arlk, tama mesafesi, istasyon says, tahrik sistemi tr,
almatoleranslar ve retim/montajkolaylfaktrleridir.
Tama sistemlerini ve onu oluturanekipmanlar standart ve basit bir snflandrmaya
tabi tutabilmek imkansz derecesinde zordur. rnek vermek gerekirse, iki nokta
arasnda bardak tama ilemi ile otomobil tekerlei tasma ilemi arasnda fonksiyon
benzerlii dnda az sayda benzerlik bulunur. Bu sebeple, tama sistem bileenleriiin, ekipman zellikleri dikkate alnmak suretiyle ancak genel snflandrmalar
8/13/2019 Bantl konveyr T2
15/88
3
yapabilmek mmkndr. Bunlar; yaplarna gre, kullanm alanlarna gre, tanacak
malzeme zelliklerine gre veya alma ilkelerine gre snflandrmalardr. alma
ilkeleri dikkate alnarak yaplan bir snflandrmada tasma ekipmanlarn iki ana grupta
incelememek mmkndr;
1. Srekli tayclar (konveyrler), tasma ilemi tamamlandktan sonra almaya
devam eden,
2. Kesikli tayclar (kaldrma makineleri), tasma ilemitamamlandktan sonra duran,
sonraki isleme kadar almayan.
Konveyrler; proses ii malzemeyi sabit bir hat zerindeki iki nokta arasnda
yl/gruplar halinde veya tek/ift ynl olarak ve srekli tayabilensabit veya portatifaralardr. Konveyrler, farkl zellik ve fonksiyondaki fabrikasyon ilemlerini bir ak
semas zerinde birletirebilen, sistemin daha etkin ve verimli almasn salayan
balayc ve btnletirici ekipmanlardr. nsan vcudundaki kan damarlar gibi tm
isletmeyi saran ve ihtiya duyulan malzemeyi; zamannda, gerekli olan yere ulatran
ekipmanlardr.
2.1 Rulolu Konveyrler
Rulolu konveyrler; tahrik aktarma sisteminin zelliine baklmakszn, ykn rulolar
zerinde tanabildii konveyrlerdir. alma ilkelerine gre; g alan ve avare
rulolu olmak zere iki grupta incelenirler. Konveyr rulolar birbirlerine zincir ya da
kaygibi aktarma elemanlaryardmyla srekli olarak baldurumdadr. Tahrik grubu
tarafndan retilen g tm rulolarn ayn anda dnmesini salayarak, rulo-yk
arasnda oluansrtnme kuvveti yardmyla ykn transferedilmesini mmkn hale
getirir.
8/13/2019 Bantl konveyr T2
16/88
4
ekil 2.1Rulolu konveyr
Avare rulolu konveyrlerde kuvvet dorudanyke uygulanr. Rulolar arasnda bal bir
hareket sz konusudeildir. Yke uygulanan bir ilk kuvvet sayesinde (statik srtnme >
dinamik srtnme) rulolar dner. Bylece, oluan srtnme kuvvetinin ykte ve
rulolarda oluturaca andrma etkisi minimize edilmi olur. %1-1,5 eimli olarak
kurulan avare konveyrlerde hareketin sreklilii bu a sayesinde ve ykn arl
tarafndan oluturulankuvvet tarafndan salanr.
ekil 2.2Rulolu konveyr zincir tertibat
Rulolu konveyrlerde karlalantemel dezavantajlar unlardr;
Rulo eksen kaklklar: Rulo dililerinin zincirler yardmyla birbirine balandkonveyrlerde, eer rulo dili eksenleri arasnda kaklklar varsa, bu durumda
zincirlerin kopmasna kadar gidebilen ciddi tasarm ve imalat problemlerinden
bahsetmek mmkn olur. Bu nedenle rulo dililerinin ayn eksende olmasna
dikkat edilmelidir.
8/13/2019 Bantl konveyr T2
17/88
5
Rulo yzeyi zellikleri: Ykn transferler srasnda rulo kaplamalarna zarar vermesidurumu dikkate alnmaldr. Bu gibi durumlarda yksek dayanml kauuk rulo
kaplamalarkullanlabilir.
Diliyzeyi zellikleri:
zellikle dili imalatlar olduka nemlidir. Dorumalzemeseimi,doruyzey ilemlerive gerektiimiktarda sertlik deerikonusunda hassas
olunmaldr.
2.2 Zincirli Konveyrler
Zincirli konveyrlerde hareket, bir motor tarafndan tahrik edilen sonsuz bir zincirle
salanr. Dorudan tahrik nedeniyle srtnme kayplar azdr. Zincirli konveyrlerde
kullanlan zincir, yk, zerinde tasma zelliine sahiptir. Zincirli konveyrler;
akmlasyon zincirli konveyrler ve standart zincirli konveyrler olmak zere iki
ksmda incelenebilir.
ekil 2.3 Zincirli konveyr
Akmlasyon zincirli konveyrler, zincirin srekli tahriki halinde bile ykn konveyr
zerinde istenilen noktada durdurulabilmesine olanak tanr. Bu konveyrlerin en byk
avantaj hassaskonumlama gerektirmeyen uygulamalarda buffer alanlar oluturmaya
imkan salamasdr. Bu zellii sayesinde zellikle otomatik imalat yaplan retim
hatlarnda malzemenin bekletildii sre boyunca baz ilemlere tabi tutulabilmeleri
mmkn hale gelir. rnein, bir kaynak hattnda, kaynakistasyonlar arasnda transfer
edilen birden fazla sayda parann akmlasyon zincirli konveyrler zerinde
8/13/2019 Bantl konveyr T2
18/88
6
bufferlanarak soutulmasve sonrasnda takip eden kaynak ilemininyaplmas zaman
ve alan kayplarna neden olmadan salanabilir.
ekil 2.4 Zincirli konveyr uygulamas
Dier bir avantaj, seri retim yaplan montaj hatlarnda, eer hat boyunca farkl
blgelerde farkl saylarda rn younlamalar grlyorsa, bu durumda hattn baz
noktalarn stok alanlar olarak kullanmak zere akmlasyon zincirli konveyrlerle
desteklemek mmkndr.
Akmlasyon zincirli konveyrlerin dezavantajl yanlar ise; zel zincir gereksinimi,
zincirler iin yatakl ase imalat gereksinimi ve ekstra stoper ihtiyalar nedeniyle
ortaya kan ksmen yksekimalat ve tasarm maliyetlerdir.
Standart zincirli konveyrler, alma prensibi olarak dur-kalk alan sistemler iin
daha uygundur. Yk ile zincir arasnda oluansrtnme kuvveti transfer ilemindedaha
etkindir. Bu nedenle konveyrn almassrasnda ykn durdurulmas dnlmez.
Zincirli konveyrlerde karlalantemel dezavantajlar unlardr;
Konveyr Boyutlar: Konveyrler ksa llerde dizayn edilmelidir. Bylece, imalatyada montaj srasnda konveyrler boyunca oluabilecek tasarm d lsel
deiimlerin, dili eksensel kaklklar yada dnklklerinin tespiti ve zm daha
kolay olacaktr.
8/13/2019 Bantl konveyr T2
19/88
7
Uygun Gergi Tertibat:Zincirlerin srekli olarak gergin vaziyette tutulabilmeleri iinve her sonsuz zincir iin bir tane olmak zere zincir gergi gruplar kullanlr. Bu
gruplar, manuel yada yayl olabilecei gibi gazl pistonlar kullanlarakta
oluturulabilir. rnein, standart bir gazl gergi kullanm iin, kullanlacak pistonunstroku gergi ayarnn slot boyu kadar olmaldr. Bylece zincir, slot basndan
sonuna kadar belirli bir gergi kuvvetine maruz braklabilir. Strok sonuna
ulaldndazincirden bakla kartlmas suretiyle gergi ayartekrar yaplr.
Zincir Kalitesi: Akmlasyonlu zincirler, zel retim zincirlerdir. retimlerisrasnda, kullanlan bakla, pim gibi zincir paralarnn kalitesi byk nem tar.
Zincir retiminde dk kalite rn kullanmnn ciddi kullanm sakncalar
douracaunutulmamaldr.
Motor Mili ve DiliKalitesi: Kullanlacak olan tahrik mili ve dililerinmalzemelerininyeterli kalitede olmas ve uygun yzey islemelerinin (taslama, sertletirme,
kaplama) yaplmolmaszorunludur.
Rulolu ve zincirli konveyrlerin birlikte kullanm, zellikle 90 dereceli dnlerde, iki
konumlu bir liftle birlikte alarak, parann konveyr st konum pozisyonu
deitirilmeden sadece gidi istikametinin deitirilmesini mmkn klar. Bylece,
dner tabla ve konveyr ile zm daha zor ve pahal olan baz problemlere daha
basit ve ucuz zmler oluturulabilir.
ekil 2.5 Rulolu ve bantl konveyrn birlikte uygulamas
Yukardaki resimde, rulolu konveyr ykn x-eksenindeki ilerlemesini, zincirli konveyr
y eksenindeki ilerlemesini, zincirli konveyrn altnda bulunan lift ise iki konumlu
8/13/2019 Bantl konveyr T2
20/88
8
olmak zere z eksenindeki hareketi temsil eder. Zincirli konveyr alt konumda iken,
yk, bakabir konveyrtarafndan transfer edilerek zincirli konveyrn zerinde durur.
Zincirli konveyr, yukar doru lift tarafndan kaldrlarak yk zerine almas
(srtlamas) salanr. Zincirli konveyr alarakyk yekseninde rulolu konveyr zerinetransfer edilir. Transfer sonunda lift aaya inerek balangkonumuna ularve yk
rulolu konveyr tarafndan alnarak x ekseni boyunca tanr.
2.3 Bantl KonveyrlerBugn endstride iletme ekonomisine en fazla etki eden faktrlerden biri malzeme
iletimidir. Bantl konveyrle, srekli malzeme iletiminde birokuygulama alanlar iinde
en elverili sistemi olutururlar. Eriilebilen yksek tama kapasitesi, uzun mesafelere
yk tama yetenei, transport yolunun kavisli olabilmesi, basit tasarm, hafif yap,
gvenilir iletme gibi zellikler bantl konveyrleri en ok kullanlan transport makinas
durumuna getirmitir. Tanan malzemeler kuru veya slak, plverize hububatta olduu
gibi tane veya kmrde olduu gibi para halinde olabilir.
ekil 2.6 Bir bantl konveyrn temel elemanlar
Bantl konveyrler esas itibariyle iki kasnak arasnda gerilmi ve rulolarla mesnetlenmi
usuz bir banttan ibarettir. Normal olarak bandn st yz malzemenin naklinde
kullanlmakla beraber dn kolundan istifade edilen konveyrler de vardr.
Malzemenin yklemesi ve boaltlmas konveyr boyunca herhangi bir noktada
yaplabilir. Daha nce belirtildii gibi mesafeler uzun ve kapasite byk olursa bantlkonveyr uygun malzemenin naklinde en ekonomik zm salar.
8/13/2019 Bantl konveyr T2
21/88
9
Byk kapasitede yma malzemenin srekli olarak uzun mesafelere yatay veya az
meyille iletimi sz konusu olduu zaman, genellikle bantl konveyrler en uygun zm
olmaktadr. Bu tip konveyrlerle kuru veya slak her trl malzeme
tayabilmektedirler. Bantl konveyrler gnmzde zellikle maden cevherleri, kmr,kum ve tahl gibi yma malzemelerin iletiminde baarl bir uygulama alan bulmutur.
letilecek malzeme bir veya birka tambur tarafndan hareket ettirilen bant tarafndan
tanr.[1]
ekil 2.7 Bir bant tesisinin ematik grnts
Eimli olarak malzeme naklinde malzemeye bal olarak kullanlabilecek eimortalamas 20yi gememelidir. almascaklolarak, bantl konveyrler 100-125 C
scakla, zel sentetik bantl olanlar 150 C scakla, ve soukortamlarda ise -20 C
scaklakadar kullanlabilmektedir. Asgari 3 - 5 metrelik seyyar konveyrlerden birka
yz metrelik sabit tesis konveyrlerine kadar muhtelif boylarda konveyrler
yaplmaktadr. Ayrca konveyrleri seri olarak altrmak suretiyle malzemenin iletim
mesafesini birka kilometreye karmak mmkndr.[3]
Bantl konveyrn malzeme naklindeki salad avantajlar u rnekle aklayabiliriz:
M.. 2800 yllarnda ina edilen Gize Piramidinin inaatnda yaklak olarak 100.000 ii
30 yl almtr. Bu piramidin hacmi kadar toprak (2.600.000 m3) bugn 3 m
geniliinde bir bantl konveyrle 130 saatte (20.000 t/h) tanabilirdi. Bantl
konveyrlerin balca kullanm alanlar:[2]
Maden ocaklar Cevher hazrlama tesisleri Dkmhanelerde kum hazrlama tesisleri
8/13/2019 Bantl konveyr T2
22/88
10
Termik santraller Liman ykleme ve boaltma tesisleri Byk inaat antiyeleri Hafriyat ve beton hazrlama tesislerinde Kimya, kat, imento ve eker sanayinde Tahl silolarndaMaden kuyularnda ham maddenin ve cevherin istihsalinde iletme ekonomisinin en
nemli faktr malzeme naklidir. Bu halde gerekli olan malzeme nakli maden
kuyusundan tasfiye edilinceye kadar, arada krma, tme, eleme, ykama,
konsantrasyon ilemleri ve artklarnda nakli ilave edilmek zere bir seri ilemden
ibarettir. Bundan sonra elde edilen malzemenin depolanmas ve demiryolu veya
gemiye yklenmesi sz konusudur. Maden islerinde kmr, demir filizi ve dier ham
maddelerin naklinde yksek kaliteli bantlar daha ok tercih edilmektedir.
Modern enerji santrallerinde malzeme depolama ve nakil problemi nemle gz nne
alnan noktalardan biridir. Bugn yerlerinin kullanll yeterince olmayan kk
santraller dnda, btn enerji santrallarnda bantl konveyrler kullanlmaktadr.
Gerekten bantl konveyrler kmrn vagon veya gemilerden bankerlere naklinde
kullanlabilecek tek metot olarak kullanlmaktadr.
Limanlarda maden cevheri, kmr, tahl vb. gibi malzemenin ykleme ve
boaltlmasnda malzeme naklinin byk tonajlarda ve en ksa zamanda yaplmas
istenir. Bu sebepten liman iletmelerinde sabit ve hareketli bantl konveyrler
kullanlmaktadr. rnein Haydarpaa Limann silosunda her birinin genilii (B) 800
mm , uzunluu (L) 215 m ve kapasitesi (Q) 200 t/h olan iki bantl rhtm konveyr
sayesinde gemiye nakil kapasitesi 400 t/h ' tir. [3]
Bant gzergahnn eimi; tanan malzeme ile bant kay arasndaki srtnme
katsaysna, malzemenin srarj (ylma) asna bal olan bir maksimum deere kadar
artrlabilir. Malzemenin bant zerinde gvenli bir ekilde tanabilmesi iin bant
gzergahnn alabilecei bu maksimum eim, bant kay ile malzeme arasndaki
srtnme katsaysna denk gelen adan 7-10 daha az olmaldr. Bant gzergahnn
alabilecei maksimum eim deerleri aadaki tabloda ayrca verilmitir. [4]
8/13/2019 Bantl konveyr T2
23/88
11
izelge 2.1 Sevk edilen malzemeler iin maksimum eim deerleri
Linyit briket.. 12 Kuru kum... 18ri taneli cevher 18 Nemli kum 27
Kk taneli cevher 25 Antrasit.. 17imento. 20 Tvnan ta kmr. 18Tahl 18 Ta kmrtozu.. 22Toz kire 23 Elenmemi krma ta.. 18Elenmi kok 17 Kuru toprak. 20Elenmemi kok.. 18 Nemli toprak 25
Bir bantl konveyrn ana elamanlar genel olarak unlardr;
a) Malzemeyi nakleden bant
b) Tayc ve dn makaralar
c) Ba, kuyruk, gergi ve saptrma tamburlar
d) Tahrik dzeni
e) Gergi dzeni
f) asi
g) Ykleme dzeni
h) Boaltma dzeni
i) Bant temizleme dzeni
j) Dier tehizat
2.3.1 leticiBantlar
leticilerde bant, malzemenin nakledilmesi ek olarak hareket iin gerekli olan ekme
kuvvetine, malzemenin mekanik ve korozif andrma tesirine, rutubete ve scakla
dayankl olmaldr. ekil 2.8de iletici bandnn yaps grlmektedir.
8/13/2019 Bantl konveyr T2
24/88
12
ekil 2.8 letici bantlarn yaps
Bant ayrca malzemenin ykleme blgesinde darbe tesirine, rulolara ve kasnaklara
sarlmasndan tr eilmeye ve santrifj kuvvete de maruzdur. Bir iletici bandnn
aadaki zelliklere sahip olmas gerekir:[5]
Az nem ekme zellii
Yksek dayanm Dk zgl arlk Az uzama Tamburlara sarlma ve oluklamadan dolay oluan etkilere dayanm Erilik deiimlerinin neden olduu alternatif gerilmelere dayanm Malzemenin andrc etkilerine dayankllk ve uzun mr Kimyasal etkilere kar diren.Konveyrlerde kullanlan bantlar, iyaplarna gre iki gruba ayrlr. Bunlar; dokuma
bantlar ve elik telli bantlardr. TS547, Konveyr Kaylar Standard kullanlan
malzemelerle ilgili zellikleri verir.
Bant yapmnda yaygn olarak kullanlan dokuma malzemeleri aada verilmitir.
Doal pamuk: Uzun zamandr bant imalinde kullanlmaktadr. Islandndadayanmnn artmas, yksek nem ekmesi, ancak dk boyutsal stabilizesi ve
kften etkilenmesi zellikleri arasndadr.
Cam yn: Yksekscaklkta kullanlabilmesi iyi bir zellik olmasna ramen, dkuzamas bant imalinde snrl kullanmna neden olmutur.
Naylon-Polyamid: Yksek dayanm, yksek uzama, anma, yorulma ve darbeyedayanm zelliklerine sahiptir. Arlnn % 10 kadar nemi absorbe edebilir. Buna
karn dk boyutsal stabilite ve kfe kar yksek dayanm sergiler. Gnmzdebant retiminde % 20 orannda kullanlmaktadr.
8/13/2019 Bantl konveyr T2
25/88
13
Polyester: Yksek dayanm, anmaya ve yorulmaya dayanm sergiler. Oldukadk nem ekme ancak yksek boyutsal stabilizesi vardr. Kften etkilenmez.
1960lardan itibaren bant dokumas olarak tercih edilir. Bugn polyester % 75
orannda bant imalinde kullanlr.
elik: Yksek dayanm ve dk uzamann istendii yerlerde kullanlr. ok azoranda kullanlmaktadr. malat glkleri nedeniyle birok uygulamada da elik
kortlu karkas yap tercih edilmektedir.
Kevlar Aramid: elikten iki kat dayankl ve elik ile polyester aras uzamakarakteristii sergiler. elikten daha hafiftir ve paslanmaz. [2]
Tabaka saysn belirleyen etkenlerden ilki; bant kayna uygulanan gerilme
kuvvetleridir. Bu kuvvetlerin belli bir emniyet katsays ile tanmas gerekir. Bu
konudaki geni aklama ileride verilecektir. Tabaka says zerinde etkili olan dier bir
zellik ise banda verilen teknelemenin rulolar arasnda da korunmasdr. Tabaka
saysn belirleyen nc ve en nemli etken ise bandn tambura sarlma kabiliyetidir.
Bant tambur zerinde dnerken, dokuma tabakalarndan dta olanlar ekme gerilme
kuvveti, ite olanlar ise basn gerilme kuvveti etkisi altnda kalrlar. Bu kuvvetlerden
bir ksmn, tabakalar birbirine tutturan lastik malzeme zerine alr ve onlar rahatlatr.
Gerilme kuvvetlerinin ar derecede bymesini engellemek iin bandn tabaka
saysna da bir snr koymak gerekir. Bu nedenle pamuk dokuma bantlarda tabaka says
en fazla 13 olmaktadr. Bandn tayaca kuvvetler daha fazla tabakay gerekli klyor
ise, bu defa dokuma malzemesinin kalitesini artrmak rnein, yapay elyaf veya elik tel
kullanmak gerekir. Bylece bandn tabaka says ve kalnl da azaltlm olur.
izelge 2.2 Pamuk dokuma bantlar iin nerilen tabaka saylar[4]
Bant
genilii
(mm)
300 400 500 650 800 1000 1200 1400 1600
Tabaka
says
3-4 3-5 3-6 3-7 4-8 5-10 6-12 7-12 8-12
8/13/2019 Bantl konveyr T2
26/88
14
Dokuma bantlar iinde en ok tercih edileni yapay elyafl bantlardr. Yapay elyaf
(naylon) pamua gre hem daha ok yk tar, hem de rutubete, anma ve rmelere
kar daha dayankldr. Bu olumlu yanlarna kar yapay elyaflar hem yangna kar
dayankszdr, hem de bukle yaparlar. Bu dezavantajlarn gidermek iin naylon iplerpamuk dokuma ile kaplanm ve daha kullanl "Pamuk+Naylon" veya "Pamuk+Rayon"
dokumalar elde edilmitir. Yapay elyafn bukle yapma zellii nedeniyle bu tr
bantlarda tabaka says yedi ile snrlanmtr.
Pratik uygulamada pamuk veya yapay elyaftan dokuma bantlarn yannda elik zl
bantlara da rastlanmaktadr. Bu tr bantlarn karkas; ya birka milimetre apndaki
elik tellerden rlerek yaplr veya dorudan elik halatlarn yan yana dizilmesi ile
oluur. elik telin lastie iyi yapmasn salamak iin teller bakr veya pirinle kaplanr.
Bu bantlarla ok uzun mesafeleri veya ykseklikleri bir tek bant tayc ile amak
mmkn olmutur.
2.3.1.1 Bant Kaplamalar
letici bandn ve karkas yapsn korumak ve bandn servis mrn uzatmak iin
kullanlr. Kaplamalar, plastomer (tabii veya suni kauuk), plastomer (rn PVC) ve dier
malzemeden olabilir. Makara tarafndakive tayc taraftaki kaplama kalnlklar iletilen
malzemeye ve malzemenin besleme, boaltma, temizleme tarzlarna baldr. Bant
kaplamalarnn kullanlma nedenleri,
Srtnmeyi arttrmak. Eimli iletimlerde almay salamak Temizlenebilirlii arttrmak. Grsel gzellii arttrmak. Kesilme direncini arttrmak. Darbe dayanm salamak.Bir iletici band aadaki gibi ksa sembollerle ifade edilebilmektedir.
EP-160-1200-5-4/2-A1-D
Burada,
E: zg cinsi (Polyester)
8/13/2019 Bantl konveyr T2
27/88
15
P: Atk cinsi (Polyamid) 160: Minimum boyuna bez dayanm (daN/cm) 1200: Bant eni (mm) 5: Bez kat says 4: st kaplama kalnl (mm) 2: Alt kaplama kalnl (mm) A1: Kaplama kauuu snf,
A1: Yksek anma dayanm
A2: Orta anma dayanm
F: Aleve dayankllk
T1: 200C scakla dayankllk (Bant yzey scakl)
T2: 120C scakla dayankllk
O: Yalara dayankllk
D: Bant tipiD: Sonlu
N: Sonsuz
P: Profilli
8/13/2019 Bantl konveyr T2
28/88
16
izelge 2.3 Alt ve st kaplama kalnlklar ile uygulama rnekleri
Tablodan da izlenebilecei gibi kaplama kalnlklar tanacak malzemenin para
byklne, andrclna ve spesifik arlna bal olarak deimektedir.
Kauuk tabakada kullanlmakta olan malzemeler; iletici bantlarnda yaygn olarak
kullanlan kauuklar izelge2.4de verilmektedir.
izelge 2.4letici bantlarnda kullanlan kauuk malzemelerin zellikleri
8/13/2019 Bantl konveyr T2
29/88
17
izelge 2.5 eitli karkas malzemelerinin zellikleri
zellikle yer alt madenciliinde, ok tehlikeli sonular douran bant yangnlarndan
korunmak amacyla bantlarn bir ksm 1950 ylndan beri yangna kar dayankl olarak
retilmektedir. Yangna kar dayankl bant yanmayan bant deildir. Bu bantlar, kan
bir yangn bytmeden, konulan standartlara gre, 15 saniyeden ksa bir sre iinde
snmesine neden olan bantlardr. Kaplama maddelerinden olan tabii kauuun iine
Neopren; Bunann iine Chlorparaffin katlmas bantlar yangna kar dayankl klar.
Bir dier kaplama maddesi olan PVC (Polyvinylchlorid) ise tek bana yangna dayankl
bir maddedir. PVC kaplama, en az dier iki kaplama kadar anmalara da dayankl olup,
zellikle keten dokuma karkasla ok iyi kaynap, bir btn oluturur. PVC bantlar gn
getike daha yaygn kullanm alan bulmaktadr.
8/13/2019 Bantl konveyr T2
30/88
18
ekil 2.9Konveyr bantlarnn bant mukavemetleri[5]
Bandn Yanlara Kamas Problemi Bantl ileticilerin bant ekseninin iletici ekseni
zerinde kalmasn salamak arttr. Bandn yana kamas malzemenin dklmesine ve
bandn hasar grmesine neden olacaktr. Dz makaralarda bandn merkezlenmesi
kolaydr; fakat l tayc makaral ileticilerde ise hareketli bir bant yksee
trmanmak isteyeceinden bandn yksek olan yan makaralara kama ihtimali
yksektir. Aadaki noktalar bandn yana kama ihtimalini arttrrlar;
Eim as artmas Makaralar arasndaki mesafenin fazla olmas Makaralarn kaymal yatakl olmas Bandn rijit olmas nedeniyle orta makaraya oturmamas
Bandn tam ortadan yklenmemesi Bant hznn yksek olmas Bandn makaraya iyi oturmamas Makara ve tamburlarn skmas ve zor dnmesi Ek yerinin dzgn yaplmam olmas Makara ve tamburlarn iletici eksenine tam dik olarak yerletirilmemi olmas Bant asisinin istikametinin ve tesviyesinin tam olmamas Akta alan ileticilerde rzgar etkisi
8/13/2019 Bantl konveyr T2
31/88
19
Bandn yanlara kamasn nlemek iin alnacak konstrktif nlemler unlardr;
Yan makaralarn bandn hareket ynnde 1,5ile 3arasnda eimli yerletirilmesi, Ba ve kuyruk tamburlar bombeli yaplmas, Ba ve kuyruk tamburlar zerine yivler almas.2.3.2. Makaralar
Tayc makara (rulo) grubu en basit halde genilii banttan daha byk olan silindirik
bir rulodan ibarettir. Bu tip dz tayc makara gruplar daha ok para malzemenin
naklinde veya besleyici bantlarda kullanlr. Bantl ileticilerde makaralarn iki nemli
grevleri vardr:
Malzemeyi tayan banda veya dn ksmnda da bo banda destek olmak Gerektii zaman banda oluk ekli vermek
ekil 2.10 Makara gruplar
Dier bir uygulama ise al bir ekilde dzenlenmi ikili, l, drtl ve beli olarak
tertiplenen makara gruplardr (ekil 2.10b). Bu ekilde ileticinin tama kapasitesi
arttrlmaktadr. Gnmzde yaygn olarak yatay bir rulo ve her iki yanda da yatayla a
yapan birer rulo ieren l tayc makara gruplar kullanlmaktadr. Yan makaralarnn
eiminin artmas ile kapasite de artmaktadr (ekil 2.10c). Geni bantlarda, banda daha
iyi form verebilmek amacyla beli rulo gruplar kullanlmaktadr. Beli rulo gruplar
pahal olmalarnn yan sra konstrksiyon ve yalama bakmndan da glklerdoururlar.
8/13/2019 Bantl konveyr T2
32/88
20
Bu yzden gnmzde en geni bantlarda bile standart l makara grubu
kullanlmaktadr. l bir hizada bulunan makara gruplarnda, bandn skmasn
nlemek iin makaralarn st kenarlar arasndaki aralk 10 mmden byk olmamaldr.
Makaralar genelde elik konstrksiyon bir asi zerine mesnetlenir. Makaralar tayanbu asi bant asisine civatalarla balanr. Makaralarn bant hareketine dik ynde
ayarlanabilmesi iin makara asisi zerindeki delikler oval yaplrlar. Makara asisinin
tasarm makaralarn kolayca sklp taklmasna imkan verecek ekilde olmaldr. Ar
malzemelerin tanaca geni bantlarda makara asisinin yeteri kadar rijit olmasna
dikkat etmelidir.
ekil 2.11 Makaralarn tamburdan itibaren dzeni
Makaralar genel olarak sabit bir mil zerinde iki noktada yataklanm, serbest dnen
bir borudan ibarettir. Bandn genilii (B), makara boyundan (L) toplam 50-100 mm
daha ksa olmaldr(ekil 2.12). Makara konstrksiyonunda dikkat edilmesi gereken
noktalar unlardr:
Yalamann iyi olmas, Rulmanlara toz ve zararl maddelerin girmemesi iin iyi bir szdrmazlk, Yataklarn ar yklenmemesi iin makaralar hafif ve dengeli olmaldr, Seri imalatta ucuzluk salayacak bir konstrksiyon.
8/13/2019 Bantl konveyr T2
33/88
21
ekil 2.12 Makara montaj resmi
Rulolar aras mesafe genellikle; tayc rulolarda 1,2-1,5 metre, dn rulolarnda 0,9-
1,8 metredir. Bu mesafenin belirlenmesinde birok faktrn birlikte deerlendirmesi
gerekir. Sabit gerilme kuvveti altnda yaplan deneyler; rulolar aras mesafe ve buna
bal olarak rulolar arasndaki bant sehimi arttka, banttaki i srtnme kuvvetlerinin
arttn gstermitir. Banttaki i srtnme kuvvetleri rulo ap artnca azalmaktadr. Bu
bilgiler; rulolarn apnn byk, rulolar aras mesafenin ise kk tutulmas gereini
ortaya koymaktadr. Dier tarafta rulolar aras mesafenin azaltlmas ayn mesafede
daha fazla rulo kullanmak anlamna gelir ki, bu durumda da rulo yataklarndaki
srtnmeler artm olacaktr. Banda etki eden gerilme kuvvetinin de rulolar aras
mesafe zerinde olumlu bir etkisi mevcuttur. Gerilme kuvvetinin yksek olduu
yerlerde rulolar aras mesafeyi artrmak, kk olduu yerlerde ise azalmak gerekir.
Tm bu dnceleri birlikte deerlendirmek ancak yeryzndeki byk bant
tayclarnda yararl olmaktadr. Yer altnda alan kk bant tayclar iin bu
ayrntlara girmenin gerei yoktur.
Yer altnda alan kk bant tayclar iin tayc rulolar aras mesafenin aadaki
tabloda belirtilen deerlerde olmas tavsiye edilmektedir.
8/13/2019 Bantl konveyr T2
34/88
22
izelge 2.6 Rulolar aras mesafeler
Ykleme istasyonlarnda bant zerine den malzemenin oluturaca hasarlardan
korunmak iin bu blgede tayc rulolar aras mesafe yukardaki tabloda verilen
deerlerin yars kadar alnr. Dn rulolar aras mesafe ise tayc rulolar aras
mesafenin yaklak iki katdr.
2.3.2.1 Darbe Makaralar
ri paralarn banda ykledii yerde, bandn hasar grmemesi iin lastik kapl darbe
makaralar kullanlmaldr. Lastik kaplama, darbe etkilerinin daha kolay absorbe
edilmesi iin girintili kntl imal edilir.
ekil 2.13 Lastik kapl darbe makaralar
Dn makaralar tek paral yapda olup, tayc makaralara gre daha az yk
tadklar iin daha byk aralklarla yerletirilebilirler.
8/13/2019 Bantl konveyr T2
35/88
23
ekil 2.14 Dn makaras
2.3.3. Tambur Tertibat
Konveyr bant sistemi, iki tambur arasnda bulunan sonsuz (usuz) banttan oluur.
Tanacak yk bir taraftan yklenir dier yerden boaltlr. ekilde grlen bantl
konveyr elemanlar: Tahrik tamburu (tahrik nitesine bal), dn tamburu (germe
dzenine bal), st ve alt makara, klavuz rulo, gergi sistemi, motor ve elik
konstrksiyondan oluur. Hareketin salanmas iin bant sistemine bir n gerilme
kuvvetinin uygulanmas arttr.
ekil 2.15 Bantl konveyr ve elemanlar
2.3.3.1 Tahrik Tamburu
Bant tahrik yntemleri, konstrksiyonave tanacak malzemenin zelliine bal olarak;
batan tahrik, kuyruktan tahrik veya ift tahrik olarak batan ve kuyruktan olabilir. ok
tamburlu sistemlerde dk bant gerilmeleri meydana gelir ancak ilave motor ve dili
sistemlerinden kaynaklanan ilave masraf yaratr. Banl konveyr konstrksiyonunda
bant hareket hz ve tahrik gc bulunmasna etkiyen tasarm parametreleri olarak,
8/13/2019 Bantl konveyr T2
36/88
24
tama malzemenin zellikleri ve younluu ile konveyr kapasitesi; bant zellikleri,
tama uzunluu ve eimi bilinmesi gereken teknik deerlerdir.
Tahrik tamburu tarafndan kauuk banda iletilen evre kuvveti, bandn her iki ucundaki
kuvvetlerin farkdr.
Band tahrik etmek iin gerekli gc aadaki bileenlere ayrabiliriz.
Sistemi bota altrmak iin gerekli olan g Malzemeyi yatay nakletmek iin gerekli g Malzemeyi dey olarak nakletmek iin gerekli gSistem bota alrken sadece srtnme kayplar karlanr. Bu halde rulolardaki ve
tamburlardaki srtnme kayplarn tespit edebilmesi iin gerekir. Ancak ok sayda
rulonun ayn srtnme karakteristiklerini vermesi g olduu gibi mekanik montaj ve
imalat hatalar, hesap sonularna bir hayli tesir edebilir. Hatta zamanla alma
esnasnda rulo yataklarnn yal olup olmamas ve kasnt yapmas bile srtnme
kayplarn deitirebilir. Dier taraftan kaybn nemli bir ksmn tekil etmekle beraber
hesaplanmayan u tesirler de vardr:
Bandn rulo sralar arasnda tekil ettii erinin bant hareketi dolaysyla sreklideimesinden meydana gelen kayp. Bu kayp, bant hz rijitliine, rulolar
arasndaki mesafeye ve rulo sralar arasndaki bandn maruz kald ekme
kuvvetine baldr.
Bandn formlu kesitindeki malzemenin rulolar zerinden geerken eklinindeimesinden meydana gelen kayp.
Bu kayp da banttaki ekme kuvvetine, rulo eksen alarna ve rulo sralar arasndaki
mesafeye baldr. u halde toplam srtnme kaybn bulmak iin btn hareketli
paralarn srtnme kayplarn toplamak ve yukardaki tesirleri gz nne almak
lazmdr. Bu ise imkansz gibidir. Pratik olarak srtnme kaybn hesaplayabilmek iin
gerek nakledilen malzemenin gerekse konveyrn hareketli paralarnn toplam arl
sisteme ait ortalama bir srtnme katsays ile arplr. Tecrbeler ortalama alan
birok konveyr tesisat iin ortalama srtnme katsays 0.03 deerine esas
alnabileceini gstermitir.
8/13/2019 Bantl konveyr T2
37/88
25
Yatay pozisyonda alan bir konveyrde bant boyunca etkiyen kuvvetler ekil 2.16da
grlmektedir. Burada, ve kuvvetlerini salamak iin banda bir n gerilmeverilmesi gereklidir. Bu n gerilme, tahrik tamburunda gerekli olan minimum
kuvvetini temin edecek kadar olmaldr. ekil 2.16datahrik tamburu zerinde oluanbant kuvvet dalm gsterilmitir. Hareket ynne gre kuvvetler azalmaktadr.
ekil 2.16 Tahrik tamburunda meydana gelen gerilim(a) ve kuvvetler(b)
2.3.3.2 Tambur ap
Tambur ap aadaki etkiler vastasyla tayin edilir:
Msaade edilebilir bant uzamas, ekme kuvvetlerinden azami istifade, letme dorultusunda bandn eilme rijitlii, Bant ile tambur arasndaki kuvvet nakil kabiliyeti.Eski DIN22101 de tambur ap, bant ile tambur arasndaki tahrik kabiliyetine gre
hesaplanr:
Verilmi olan deerler max. nakil kabiliyeti iin (0,35 kgf/cm2 ye kadar) byk
tesislerde (~1 kgf/cm2 ye kadar) kullanlabilir. Bu nedenle tambur ap, bandn bant
konstrksiyonu ve zorlanmasna gre dzenlenmelidir. D dokuma katlarndaki uzama
%2 yi amamal, hatta %1 in altnda bulunmas daha iyi olmaktadr. Bitmi hazr
bantlarda kopma uzamas %15 civarnda bulunmas gerektiinden, dokuma katlarnn
srekli mukavemeti nispeten yksek deerde olmaktadr.
8/13/2019 Bantl konveyr T2
38/88
26
ISOda ve yeni DIN22101 de kopma uzamasnn alt snr en az %10 olarak tespit
edilmitir, zel halleder daha da kk olabilir.
Tambur aplariin norm say serisi R10dur:
100, 125, 160, 200, 250, 315, 400, 500, 630, 800, 1000, 1250, 1600, 2000 mm
En kk tambur ap iin hesap forml olarakda;
D=(100.dk)/c (2.1)
Geerli olup, D (mm) cinsinden hesaplanan en kk tambur ap, c ise msaade
edilebilir eilme uzamasnn konstant deerini ve dk (mm) dokuma tabakasnn
kalnln (kaplamasz) gstermektedir. C sabiti aadaki tablodan alnabilir; bunlar
ekme elemanlarnn malzemesine, msaade edilebilir ekme kuvvetinden
faydalanlmaya ve hesaplanan tamburun cinsine bal olmaktadr.[1]
izelge 2.7 Tambur apnn hesaplanmas iin c sabitleri[1]
Saptrma ve sardrma tamburlar iin c sabitleri, kuyruk tamburlar iin verilenlere gre
daha byk olup, ayn zamanda,
%100 de sarm as 30 , %30da sarm as >30 dan 90 ye kadar olmaktadr.
8/13/2019 Bantl konveyr T2
39/88
8/13/2019 Bantl konveyr T2
40/88
28
edilmelidir. Ayrca ykselen yzey basnc ile, bant ile tambur arasndaki srtnme
katsays daha kk olabilir.
izelge 2.9 elik halat dolgulu bantlar iin en kk tambur ap
Bant genilii 1000 mm ye kadar olan konveyrlerde, tambur genilii bant
geniliinden 50 mm fazla; bant genilii 1000 mm den fazla ise tambur genilii bant
geniliinden 75 ila 100 mm den fazla alnr.
2.3.4 Gergi Tertibat
Gergi dzeni, bant kollarndaki gerekli ekme kuvvetini temin eder. Gergi kuvvetinin az
olmas bakmndan gergi dzenini banttaki ekme kuvvetinin en az olduu yere
yerletirmek tercih edilmelidir. ounlukla gergi dzeni konstrksiyonun elverili
olduu yere konmaktadr.
Bandn ekme kuvvetini ve dolaysyla tambur bant kaymasn kontrol eden
faktrlerden biri bandn gerdirilmesidir. Bant yksz halde ve hareketsiz iken bandn
her yerinde eit iddette olan gerilme kuvveti gerdirme mekanizmalar tarafndanoluturulur. Tambur hareketini banda iletebilmek iin, hesaplamalarda da akladmz
gibi, banda bylesi minimum bir gerilmenin verilmi olmas lazmdr. stelik bu
gerdirmeyi; bir yanda bandn uzun mrl olmasn salarken, te yanda bantla tambur
arasnda kaymaya neden olmadan yapmak gerekir. Bant tayclar gerdirmek amacyla
kullanlan yntemler ise kategoridedir.
8/13/2019 Bantl konveyr T2
41/88
29
BLM 3
BANTLI KONVEYRLERN HESABI
Bir bantl konveyrde kay ana boyutlar ve gerekli motor gcn belirlemek iin
kullanlan ilk veriler:
letilecek ykn karakteristikleri Hesaplanm ortamla ve maksimum kapasite Konveyrn geometrisi ve ana boyutlar letme koullar (kuru veya slak ortam, ak veya kapal blge ve besleme ve
boaltma yntemleri)
3.1. Bant Geniliiletme bandnn genilii, ilk olarak iletilen maln cinsine zellikle tane byklne
gre seilmelidir. Prensip olarak dkme mallar iin dz bant kullanlmaz. Bunlar, eer
mal iletme yolu zerinde syrlyorsa veya aks mesafesi ok ksa ise, gz nnde
tutulmaldr. Eik rulolu bantlar dz bantlara nazaran daha byk bir doldurma kesitine
sahiptirler. Genelde 30 den 45 ye kadar olan eik rulo alar kullanlmaktadr. Eik
rulo kullanlmas bant ve konstrksiyonun daha kk ve daha ucuz olmasna yardmc
olur. Bunun yannda iletim srasnda maln aaya dmesi seklindeki kayplarnda
nne geilebilir.[3]
Dkme ykler tandnda, bant geniliini konveyrn kapasitesi ve nakledilen
malzemenin boyutu belirler. Para mal tanmas durumunda ise bu genilii paralarn
says ve dtan da lleri belirler.
8/13/2019 Bantl konveyr T2
42/88
30
Tama kesit alann belirleyen byklkler; bandn genilii B, malzemenin srarj
(ylma) as ve rulolarca salanan tekneleme as 'dr. Tama kesit alann
aadaki ekle bal olarak yle hesaplayabiliriz:
ekil 3.1 Bant tama kesiti
gen yksekliine h1, yamuk yksekliine h2 denecek olursa;
A = gen alan + Yamuk alan
(3.2)
(3.3)
Bu ifadede iin 15 alnabilir.
Alman DIN normlar tama kesit alannn alabilecei deerleri bant geniliine bal
olarak tablo halinde vermitir. DIN 22101 'e ait deerler aadaki tabloda belirtildii
gibidir.
izelge 3.1 Bant genilii ve tekneleme asna bal tama kesit alan
8/13/2019 Bantl konveyr T2
43/88
31
Tabloda verilen bu deerler yatay bantlar iin geerlidir. Bant eimli ise bu deerleri
aadaki tabloda verilen katsaylarla dzeltmek gerekir.
izelge 3.2 Tama kesit alan k dzeltme katsays
Yeralt iletmelerinde verilen bu teorik tama kesit alanlarnn ancak % 70-80 'i
kullanlabilmektedir. Yeryzndeki bakml iletmelerde teorik alann % 100 den
yararlanlabilir.
Bant geniliini belirleyen sadece tama kapasitesi deildir. Tanan malzemenin tane
boyu veya kenar uzunluu da bant geniliini belirleyen byklklerdir. Tama
kapasitesine bal olarak seilen bant geniliinin, tane boyuna gre belirlenecek bant
geniliinden eit veya byk olmas gerekir.
Tane boyu veya kenar uzunluuna bal olarak seilmesi gereken minimum bant
geniliini aada verilen iki yaklamla belirlemek mmkndr.
a tanan malzemenin tane boyu [ mm ] olmak zere;- Boyutlandrlm malzemede
B > 3,3 a + 200 [ mm ]
- Boyutlandrlmam malzemede
B > 2a + 200 [ mm ]
DIN 22101 'da boyutlandrlm malzemeler iin minimum bant genilii aadakitablo ile belirtilmitir.
izelge 3.3 Minimum bant genilikleri
a, parann boyutu olmak zere en byk para boyutu, en kkparann boyutu olarak alndnda oran 2,5dan bykse malzemeboyutlandrlmam malzeme olarak adlandrlr. Eer bu oran 2,5dan kkse
malzeme boyutlandrlmtr denir.
8/13/2019 Bantl konveyr T2
44/88
32
Para mallar tamak zere tasarlanm bir bantta, bant genilii iletilecek ykn dtan
da llerine ve bant zerindeki konumuna baldr. Mallar bandn iki kenarndan 50-
100 mm ieride olacak biimde yklenmelidir.
3.1.1 Hz-Kapasite likileri
Srekli tama yapan bant taycnn hz ve kapasitesi arasndaki ilikiyi aadaki
bant ile tanmlamak mmkndr.
(3.4)
A Tama Kesit Alan []
V Hz [ ] Younluk [] Tama kapasitesi [ ]
Hzn daha byk bir deeri, daha kk bir enine kesit ortaya koymaktadr. Bunun
anlam, yalnz daha dar ve daha ucuz bir konstrksiyon deil, bilakis evre kuvveti P ve
max. bant ekme kuvveti in azalmas ve bylece tesis masraflarnn dmesinisalamasdr.
Ayrca byk hzlarda bant ve tayc asilerin titreimleri byk nem arz etmektedir.
Bundan baka, deimeyen iletme kapasitelerinde, evre kuvveti P, daha kk
yklenmelerle azalmaz, bilakis daha byk hzlarla, yenilmesi gereken yan ve esas
direnler hz ile arttndan dolay, tekrar ykselir. [1]
DIN22101 standardndaki, standart hzlar u ekildedir: 0.42, 0.52, 0.66, 0.84, 1.05,
1.31, 1.68, 2.09, 2.62, 3.35, 4.19, 5.20, 6.60, 8.40 m/s dir. Standarda gre un gibi toz
veya plverize malzemelerin iletim hz 1.31 m/s ve alt nerilirken, uzun mesafelerde
2.62-6.60 m/s ve frlatc bantlarda da 8.40 m/s ve zeri hzlar nerilmektedir. [10]
Maden iletmelerinde bant hzlarnn alabilecei maksimum deerler bant tesisinin ne
kadar bakml ve dzenli olmas ile yakndan ilgilidir. alma artlarnn en zor olduu,
dolaysyla en bakmsz olan pano yollarnda bant hz 1.5 m/s 'yi gememelidir. Ana yol
gibi nispeten bakml bantlarda hz 3 m/s 'ye deerine kadar artrlabilir. Ak ve uzun
iletmelerde ise hz 4-8.40 m/s deerlerini alabilir.
8/13/2019 Bantl konveyr T2
45/88
33
Bakml bantlar iin tavsiye edilen ortalama hzlar aadaki tabloda verilmitir.
izelge 3.4 nerilen bant hzlar
3.2 Tambur evre Kuvveti ve Tahrik Gcnn Tayini
Birim ykler tanan bantlarda hz; birim arlk, ykleme ve boaltma yntemi ve
istenen iletim kapasitesi belirler.
ekil 3.2. Gergin ve gevek koldaki kuvvetler
Kuvvetlerin denge artndan, tahrik tamburu tarafndan kauuk banda iletilen evre
kuvveti P, sarlma ve boalma tarafndaki kuvvetlerin farkna eittir. Ayrca P evre
kuvvetinin tamburdan bant zerine srtnme ile naklinde Eytelwein art
salanmaldr.[7] letim deeri; e logaritma taban, bant srtnme katsays , sarm
as olmak zere,
(3.5)
8/13/2019 Bantl konveyr T2
46/88
34
Tamburda oluan moment,
(3.6)
ve dier taraftan evresel kuvvet olarak yazldnda, (3.7)
ve kasnan gc net ekme kuvvetiP[daN] ve bant hz v [m/s] olmak zere,
[BG]
[] (3.8)
olacaktr.
Gergin ve gevek kollardaki ekme kuvvetlerinden ayr olarak banda gelen tesirler
santrifjkuvvetten ve gene bandn kasnaa sarlmasndan yana eilme momentinden
ibarettir. Bantl konveyrlerde v hz dk olduundan santrifj kuvvetler ihmal
edilebilecek mertebelerdedir.[3]
Ayrca hareket halinde, tahrik tamburu evresinde, btn hareket direnlerinin
toplam:
(3.9)
evre hznn tayinine ait forml tesisin %70 ila %100 nispetinde geerlidir. Kuvvetin
tayininde iletim yn nemli rol oynamaktadr. Yukar ynl iletim durumunda
formldeki iaretpozitif, aaynl iletimde ise negatif olmaktadr.
Formlde bulunan parametreler srasyla;
P: Hareket halinde, tahrik tamburu evresinde, btnhareket direnlerinin toplam(N)
C: Yan direnleri kapsayan katsay
: Esas direnleri kapsayan srtnme katsays
L: iletme uzunluu(m)
Gm: st ve ait kuaktaki bandn iletme uzunluuna ait tayc makaralarn dnen
ksmlarnn arlndan oluan kuvvet(N/m)
QV: Hacimsel iletme kapasitesi(m3/h)
8/13/2019 Bantl konveyr T2
47/88
35
: Yn younluu(t/m3)
V: iletim hz(m/s)
H:Toplam iletme ykseklii(m)
P kuvveti formlnde bulunan C yan diren katsays ekil 3.5 den iletim uzunluuna
bal olarak elde edilen eriden okunabilmektedir.
izelge 3.5 letim uzunluuna bal yan diren katsays C nin bulunmas
Pratikte erileri iletmenin alma artlarna gre 0,012 ile 0,027 arasndadeimektedir. Aadabu parametre ile ilgili ampirik deerlerverilmitir.
=0,016-0,018: sabit, iyi dzenlenmi, tasma makaralar kolay harekete geirilenve mallar kk i srtnme direnlerine tesisler iin;
=0,020: Normal artlarda
8/13/2019 Bantl konveyr T2
48/88
36
=0,023-0,027: Kt dzenlenmi tesisler iin, toza kars zellikle salmastrayaplm tasma makaralar ile , yapkanve scak mallarn iletilmesinde ve ara sra
kuvvetli ar ykleme durumunda . [1]
Sekil 3.3 Bant ekme kuvvetlerinin dalm
ekil 3.3de tahrik tamburu zerinde oluan bant kuvvet dalm gsterilmitir. Hareket
ynne gre kuvvetler azalmaktadr. Burada en byk bant ekme kuvvetiolmaktadr. Birka dnmden sonra aadaki denklemler elde edilmektedir.
(3.10)
(3.11)
Veya,
(3.12)
(3.13)
yazlr. Burada deeri artka bant ekme kuvvetlerinin artt gzlenmektedir. Aynzamanda bu deer izelge 3.6 dan eitli sarm alar ve srtnme katsaylar iin
belirlenebilir.
ve
bant hesab iin temel parametrelerdir. Boalma tarafndaki en
8/13/2019 Bantl konveyr T2
49/88
37
kk n gergi kuvveti verildiinde, ekme elemanlarnn lleri ve bandn yaps tayin
edilebilir. [3]
izelge 3.6 iin belirlenmideerler
Eimli olarak malzeme iletiminde kullanlan konveyrlerde bant arlnn bant
dorultusundaki bileeninden dolay da bir germe kuvveti vardr. Tahrik kasnann
stte olmas halinde bant arlndan dolay gergin ve gevek kolda kuvvetler birbiri ile
ayndr ve bu germe kuvvetlerinin g iletimine etkisi yoktur. Ancak bandn mukavemet
hesabnda ve germe kuvvetinin tayininde, arlktan dolay meydana gelen germe
kuvveti dikkate alnmaldr.
3.3 GM(st ve alt kuakta,bandn ve taycmakaralarn dnen ksmlarnn
arlndanoluan kuvvet) Tayini
st ve alt bant kolunda; bant ve rulo arl u ekilde hesaplanr:
(3.14)
st ve alt kuaktaki bandn iletme uzunluuna ait tayc makaralarn dnen
ksmlarnn arlndan oluan kuvvet nin tayini iin metre uzunlua ait bantarl belirlenmelidir. Dnen tayc rulolarn arlklar ve katalogverilerinden tespit edilir. Daha nceden dokuma katlarnn says ve cinsi, ayrca tayc
8/13/2019 Bantl konveyr T2
50/88
38
ve hareketli taraftaki rt says, btn bu hesaplamalarn sonucunda izelge 3.7 den
tayin edilebilir. [3]
Bandn bir metre uzunluundaki bir parasnn arln bilmek iin bandn seilmi
olmas gerekir. Band seebilmek iin ise banda etkiyen kuvvetlerin, dolaysyla bandn
arlk kuvvetinin de bilinmesi gerekmektedir. Bu problemde bir dng mevcuttur.
Problemin zm ancak deneme-yanlma ile mmkndr. lk nce bandn birim
arlnn makul snrlar iinde kabul edilmesi gerekir. Bant birim arlnn kabul
eitli yntemlerle yaplabilir.
Bant birim arlnn kabulnde bavurulacak dier bir yntem ise bant reten
firmalarn kardklar kataloglardan yararlanmaktr. Aada iki katalog rnek olarak
verilmitir. [4]
izelge 3.7 Dokuma bantlar birim arlklar [ kgf/m ][4]
8/13/2019 Bantl konveyr T2
51/88
39
izelge 3.8 elik telli bantlar birim arlklar[4]
Bir dieryntem ise, bant birim arl bulmaya dayaldr ve zellikle pamuk dokuma
bantlar iin gzlemlere dayanlarak elde edilmi olan aadaki ampirik formln
kullanlmasdr.[4]
) (3.15)
Bu bantda:
= Bant birim arl [ kgf/m ]
B = Bandn Genilii [ m ]
= st kaplama kalnl [ mm ]
= Alt kaplama kalnl [ mm ]
z = Bandn tabaka says
ve iletme uzunluunun 1 metresine ait tasma makara istasyonunun dnenparalarnn arlklar olup izelge 3.9 dan tasma makara mesafesine blnmesiyle
bulunurlar. Bant birim arlnn belirlenmesindeki zorluklar rulo birim arlnn
belirlenmesinde de mevcuttur. Aada verilen katalog rulo arlklarnn
kestirilmesinde yardmc olacaktr.
8/13/2019 Bantl konveyr T2
52/88
40
izelge 3.9 Rulo istasyonu basna, dnen tayc rulolarn arl (Kgf)[3]
8/13/2019 Bantl konveyr T2
53/88
41
izelge 3.10 Rulo takm arlklar[4]
Daha nce verilen bilgilere dayanarak rulo ap belirlendikten sonra bant geniliini de
kullanlarak rulo alklar tablodan okunur. Bulunan bu deerler bir rulo takmnn
arldr. Bir metreye den rulo arln bulmak iin tablo deerlerini rulolar aras
mesafeye blmek gerekir. Ayn tablo rulo ap seimi iinde kullanlabilir. Bant
geniliine bal olarak rulo aplar incelendiinde ayn bant genilii iin birden fazla
rulonun verilmi olduu grlr. Bu durumda hafif iler iin hafif ruloyu; ar iler iin
ar ruloyu semek gerekir. [4]
Ayn bant hznda daha kk boyuttaki tama makaralar, daha byk devir saylar ile
daha byk hareket direnleri meydana getirdiinden, tama markalarnn seiminde
bu unsurlar gz nnde bulundurulmaldr. [3]
3.4 Bant Tipinin Tayini
Konveyrlerde bant tipi malzeme ve alma artlarna; tabaka says ise maksimum
germe kuvvetine gre hesaplanr. Tabaka saysnn imkan nispetinde az olmas bandn
tayc rulolar zerinde kolay form almasn salar. Bu bakmdan yksek kaliteli bant
malzemesine ihtiya vardr. deerinin hesaplanmas durumunda bant geniliibasna gerek bant zorlanmas hesaplanabilir.
8/13/2019 Bantl konveyr T2
54/88
42
(3.16)
Dinamik zorlanmalardan, bandn eilmesi, katlarn dzgn olmayan yklenmesi,
balant yerlerindeki mukavemet kayb, tamiri mmkn olmayan bant yaralanmalar ,
eskime dolaysyla mukavemet kayb gibi ek yklemeler , emniyetsizlik faktr , bandn
yrtlma mukavemetine kadar yklenmesini engellemek amacyla bir emniyet
katsaysn gerektirmektedir.
DIN22101 e gre emniyet katsaylar, 3-5 katl bantlar iin S=10, 6-9 katl bantlar iin
S=12, 10-14 katl bantlar iin S=13 civarnda alnabilmektedir.
Bant zorlamas ile emniyet katsays arasndaki ilikiaadakiformlde belirtilmitir.
(3.17)
Z =
(3.18)
Burada z pamuk dokuma katlarnn says, (kN/cm)bandn bir katna ait yrtlmamukavemeti ise, gerek bant zorlamas nin S kat oldugu grlmektedir. [3]
3.5 Sarlma As ve Kayma
Motor tarafndan tahrik edilen tamburun hareketi banda, bant ve tambur arasndaki
srtnme ile iletilir. Hem nakliyatn aksamadan yrtlmesi; hem de alma gvenlii
asndan bantla tambur arasnda kayma olmamasna dikkat edilmelidir. Kayma olmas
halinde srtnme nedeniyle ortaya kan s bant yangnlarna sebep olur. Aslnda
yeralt madenciliinde kullanlacak bantlarn yangna dayankl olmas gerekir. Bu tr
bantlarn yanmayacan dnmek hataldr. Yangna dayankl bantlar da yanarlar
ama yangn ok yava iletirler.
Bantla tambur arasndaki kaymay kontrol eden mekanizma bant gerdirme
sistemleridir. Ancak gerdirme konusunda da ar gitmemek gerekir. Bant, bant
taycnn en pahal elemanlarnda biridir. Ar gerdirme ise bandn mrn ksaltr ve
dolaysyla iletme masraflarnn artmasna neden olur. Doru bir gerdirme yapabilmek
iin gerdirme konusunu yakndan inceleyeceiz.
8/13/2019 Bantl konveyr T2
55/88
43
ekil 3.4 Tambur zerinde bandn sarlma asnn lm
Bir tamburun zerine sarlan bandn kaymadan hareket edebilmesi iin banda etkiyen
kuvvetler arasnda Eytelwein yasas ilikisinin olmas gerekir:
(3.19)
Hareketi salayan ekme kuvvetini artrabilmek iin bantla tambur arasndaki
srtnmeyi, sarlma asn veya gerdirme kuvvetini dolaysyla 'yi artrmak gerekir.
Tamburla bant arasndaki srtnmeyi artrabilmek iin tamburun st srtnmesi
yksek malzeme ile kaplanr. eitli malzeme ile kaplanan tamburlara ait srtnme
katsaylar aada verilmitir.
izelge 3.11 Tambur zerindeki nemin srtnme katsaysna etkisi[4]
Tablodan da izlenecei gibi nem srtnme katsaysn byk oranlarda azaltmaktadr.
8/13/2019 Bantl konveyr T2
56/88
44
ekil 3.5Sarlma as hesap rnekleri
Bant nakliyatnda sarlma asn artrmann zel bir nemi vardr. Tek tamburlu
sistemde sarlma as 180-250 arasnda deiir. Bu deerlerin yetersiz kalmas
halinde ift tamburlu sisteme geilir ve bylece sarlma as ekilde grld gibi
430 'ye kadar artrlabilir.
Tambur ile bant arasnda kayma olmamas halinde, her trl alma durumu iin ( T0)
daima eitliini yazmak mmkndr. Bunu salamak iin, yani 0 olmas gerekir. Dier yanda asnn alabilecei en byk deer bandn
tambura sarld a ile snrldr. Bu durumda sarlma asn iki farkl ekilde
tanmlamamz gerekir. Bandn tambura sarld blgesi gren merkez aya geometrik
sarlma as g, bantla tambur arasnda srtnmenin gerekletii blgeyi gren
merkez aya ise fiili sarlma as f diyeceiz. f as eitliini
salayan ve deeri 0 f g deien bir adr. Bu durumda konu ile ilgili temel
bantlar aadaki gibi yazmak mmkndr.
(3.20)
(3.21)
(3.22)
(3.23)
8/13/2019 Bantl konveyr T2
57/88
45
ekil 3.6Tamburun sarlma noktalarndaki gerilme dalm
Fiili sarlma, as tamburun banttaki gerilme kuvvetlerinin minimum olduu
noktasndan balayarak bymeye balar. Byk bantlarda tambur ile bant arasndakisrtnme blgesini (fiili sarlma asnn tanmlad blge) gzle de grmek
mmkndr. Bu blgede banda etkiyen gerilme kuvvetleri en byk deerinden en
kk deerine der ( ). Elastik bir cisim uygulanan kuvvetle orantl olarakuzadndan banttaki gerilmeler derken bantta bir bzlme balar. Bzlmenin yn
gerilmenin kk olduu ksmdan byk olduu ksma dorudur. Bu bzlme olayn
kayma ile kartrmamak gerekir.
(3.24)
Yukardaki oran, yani geometrik sarlma asnda elde edilebilecek maksimum ekme
kuvveti ile fiili sarlma as ile elde edilen ekme kuvveti arasndaki oran, bandn
kaymaya kar emniyet katsaysn verir. Bu katsay "1" ise bant kayma snrnda
alyor demektir. En ufak ar yklenme karsnda bant kaymaya balayacaktr.
Makul seviyelerdeki ar yklenme durumunda bandn hemen kaymasn nlemek iin
bu katsaynn birden byk olmas gerekir.
ift tahrik sistemininseilmesi durumunda, belirlenmesi gereken dier bir konu da her
tahrik tamburunun uygulayaca ekme kuvveti ve dolaysyla ana ve yardmc motor
glerinin ne olaca konusudur.[4]
8/13/2019 Bantl konveyr T2
58/88
46
3.6 Bant Tahrik Durumu ve Gergi Kuvvetleri Hesab
Yukar doru iletimde, iletilen maln ve bant arlnn hareket ynnde dik bileeni
srtnmeyi artrmaktadr. Bir konveyr aa doru eimli bir pozisyonda alyorsa,
yklerin bant dorultusundaki bileenleri de faydal etkide bulunur ve bant kollarndaki
germe kuvvetlerinin daha az olmasn salar. Bu nedenlerle, uygun konstrksiyonlar
yapld takdirde, bant kollarndaki germe kuvvetleri byk deerler almamaktadr.
Bandn st ksmnda oluan kuvvet FO, diren katsays C, makara yatak srtnme
katsays , bant boyu L, bant arl GG [kg/m], iletilen maln arl GB [kg/m], st
ksm tayc makara arl GRO[kg/m] olmak zere;
(3.25)Bandn alt ksmnda oluan kuvvet FU, alt ksm tayc makara arl GRU[kg/m] ile;
(3.26)st ve alt ksmda oluan kuvvetlerin toplam bant zerindeki evre kuvvetine eittir.
Bant tahrik hesaplarnda eimsiz ve eimli tasarma gre, batan kuyruktan ve her iki
yerden tahrik ayr ayr ele alnm ve bant germe kuvvetleri her biri iin hesaplanmtr.
P = (3.27)
[ ] (3.28)
3.6.1 Eimsiz alma Durumu
Bandn dz sathta alt yatay pozisyonunu koruduu konstrksiyondur. ekilde
eimsiz durumda 3 deiik tahrik yntemi gsterilmitir. ekil 3.7 eimsiz batan tahrik,
ekilde eimsiz kuyruktan tahrik ve her iki utan tahrik yntemleri gsterilmitir. Her
bir ekil zerinde tahrik tamburunun konumuna uygun olarak tambur dn ynleri ile
oluan bant gergi kuvvetleri iaretlenmitir.
3.6.1.1Eimsiz Batan Tahrik Yntemiekilde grlen eimsiz batan tahrik ynteminde, aadaki eitliinde bulunan evre
kuvveti ve srtnme katsays ile bant sarm as yardmyla kuvveti,
(3.29)
olarak bulunur. Dier bant gergi kuvvetleri ise eitliklerinden,
8/13/2019 Bantl konveyr T2
59/88
47
(3.30)
yazldnda, ve kuvvetleri ise srasyla;
(3.31)
(3.32)
ekil 3.7 Eimsiz tahrik yntemleri
3.6.1.2 Eimsiz Kuyruktan Tahrik Yntemi
ekil 3.7de grlen eimsiz kuyruktan tahrik ynteminde, batan tahrik ynteminde
kullanlan (3.29),(3.31) ve (3.32) eitlikleri srasyla , ve ile bant gergi kuvvetlerive yukardaki eitlikleryardmyla gergi kuvveti,
(3.33)
olarak elde edilir.
3.6.1.3 Her ki Yerden Tahrik Yntemi
ekil 3.7cde grlen eimsiz her iki ynden tahrik ynteminde, batan ve kuyruktan
yaratlan tahrik iin evre kuvvetleri ayr ayr hesaplanr. Bunun iin ilk olarak PBevre
kuvveti, PB1ve PB2bileenlerinin hesaplanmasyla elde edilir.
(3.34)
(3.35)
(3.36)
8/13/2019 Bantl konveyr T2
60/88
48
Dier tamburda oluan PA evre kuvveti ise, PA =P-PB olarak elde edilir. Bant gergi
kuvvetlerinin yerinin sras ve yerinin tespit edilmesi iin bir karlatrma ilemi yaplr
ve bunun iin (3.26) ve (3.36) eitliklerinden faydalanlr.
(3.37)
Eitsizlik gerekletii durumda, bant gergi kuvveti eitlii kullanlarak,
(3.38)
olarak elde edilir. Dier bant gergi kuvvetleri ise (3.36) ve (3.38)eitliklerinden,
(3.39)
ile bant gergi kuvvetleri;
(3.40)
(3.41)
olur. Eitsizlik gereklemedii durumda ise, bant gergi kuvveti, evre kuvveti
kullanlarak,
(3.42)
olarak elde edilir. Dier bant gergi kuvvetleri ise, evre kuvveti ve bant gergikuvvetinden elde edilir.
(3.43)
(3.44)
(3.45)
3.6.2 Eimli alma DurumuKonveyr bandnn yatayla a yaparak malzemeleri yukarya veya aaya doru
tad konstrksiyondur. Eimli alma durumunda tamburlar arasnda dey
mesafe, ekil 3.8degsterilen eim as ve bant boyuna gre H=L.sin ile elde edilir.Bu durumda eim asn etkisiyle (3.25) ile (3.26) eitlikleri srasyla,
8/13/2019 Bantl konveyr T2
61/88
49
(3.46)
+ (3.47)
3.6.2.1 Yukarya Doru Tahrik Yntemleriekilde yukarya eimli durumda 3 deiik tahrik yntemi gsterilmitir. ekil 3.8ada
yukarya eimli batan tahrik, ekil 3.8bde yukarya eimli kuyruktan tahrik ve ekil
3.8cde yukarya doru her iki utan tahrik yntemleri gsterilmitir. Her bir ekil
zerinde tahrik tamburunun konumuna uygun olarak tambur dn ynleri ile oluan
bant gergi kuvvetleri iaretlenmitir.
ekil 3.8 Yukarya doru tahrik yntemleri
(3.48)
Yukarya batan tahrik durumunda, bant gergi kuvvetleri ve (3.29) ifadesiylehesaplanr.(3.30) dan ve gergi kuvveti ise;
(3.49)
Yukarya kuyruktan tahrik durumunda, bant gergi kuvveti (3.28)den ve ,
gergi kuvveti ise (3.30)dan, (3.50)
bant gergi kuvveti ise (3.30) eitliinden elde edilir.
Yukarya her iki yerden tahrik durumunda, batan ve kuyruktan yaratlan tahrikte evre
kuvvetleri ayr ayr hesaplanr.
(3.51)
8/13/2019 Bantl konveyr T2
62/88
50
Eitsizlik gerekletii durumda, ve bant gergi kuvvetleri srasyla (3.38) ve (3.39)eitlikleriyle elde edilir. Dier bant gergi kuvvetleri ise,
(3.52)
(3.53)
Eitsizliin gereklemedii durumda ise, bant gergi kuvveti (3.29)den ve ile elde edilir ve dier bant gergi kuvvetleri ise,
(3.54)
(3.55)
ekil 3.9 Yukar doru tahrik yntemi
ekil 3.9 dakigibi gergi, tambura arlk balanarak yaplrsa ekildekigergi arl;
olur.
3.6.2.2Aa Doru Tahrik Durumunda
ekil 3.10da aa doru eimli durumda 3 deiik tahrik yntemi gsterilmitir. ekil
3.10ada aaya eimli batan tahrik, ekil 3.10bde aaya eimli kuyruktan tahrik ve
ekil 3.10cde aaya doru her iki utan tahrik yntemleri gsterilmitir.
8/13/2019 Bantl konveyr T2
63/88
51
ekil 3.10 Aaya doru tahrik yntemleri
(3.27) eitlii, tamburlar arasndaki dey mesafe ile yukarya tahrik yntemi iin elde
edilir.
(3.56)
Aaya batan tahrik durumunda, bant gergi kuvvetlerinden bant gergi kuvveti(3.29) eitliinden ve ile elde edilir ve gergi kuvveti ise,
(3.57)
fadelerinden ve bant gergi kuvveti ise (3.31) ve (3.32) eitliklerinden elde edilir.
Aaya kuyruktan tahrik durumunda, bant gergi kuvvetlerinden bant gergi kuvveti(3.29) eitliinden ve ile elde edilir ve gergi kuvveti ise,
(3.58)
fadelerinden ve bant gergi kuvveti ise (3.31) ve (3.32) eitliklerinden elde edilir.
Aaya her iki yerden tahrik durumunda, ekil 3.10cde grlen bant gergi
kuvvetlerinin bulunmas iin, batan ve kuyruktan yaratlan tahrikte evre kuvvetleri
ayr ayr hesaplanr.
Bant gergi kuvvetlerinin yerinin bulunmas iin her iki utaki evre kuvvetleri
karlatrlr ve uygun ekilde kuvvetler yerletirilir.
(3.59)
Eitsizlik gerekletii durumda, ve bant gergi kuvvetleri srasyla (11.38) ve(11.39) eitlikleriyle elde edilir. gergi kuvveti, (3.53) eitlii ile ve dier bant gergikuvvetleri ise,
8/13/2019 Bantl konveyr T2
64/88
52
(3.60)
olarak elde edilir. Eitsizliin gereklemedii durumda ise, deilse; bant gergikuvveti (11.29) eitliinden ve ile elde edilir ve dier bant gergi kuvvetleri ise,
(3.61)
(3.62)
ekil 3.11 Aaya Tahrik Yntemi
ekil 3.11 deki gibi gergi, tambura arlk balanarak yaplrsa ekildekigergi arl
olur.
8/13/2019 Bantl konveyr T2
65/88
53
ekil 3.12 Ortadan arlkl aaya tahrikli bant sistemi
Srtnmeli tahrikte iletilebilecek gc arttrmak iin farkl ekil 3.12 deki gibi
dzenekler oluturulabilir.
3.7 Gergi Tertibatlar
Gergi dzeni bant kollarndaki gerekli ekme kuvvetini temin eder. Gergi kuvvetinin az
olmas bakmndan gergi dzenini banttaki ekme kuvvetinin en az olduu yere
yerletirmek tercih edilmelidir. ounlukla gergi dzeni konstrksiyonun elverili
olduu yere konmaktadr. Aadaki denklem gz nne alnrsa;
(3.63)
yazlabilir. Burada, band hareket ettiren etken kuvvettir. Bu kuvvetin doabilmesi
iin, bandn gevek kolunda gibi bir ekme veya germe kuvvetinin mevcut olmasgereklidir. te bu kuvvetini oluturmak iin kullanlan dzene germe veya gergidzeni denir. kuvvetinin en kk olduu yer genellikle tahrik tamburunun gerisidir.Ksaca, tambur zerinden ekme kuvvetini nakledebilmek iin boalma taraf kuvveti en
az kadar olmaldr ve bu art tm haller iin geerlidir. Gergi dzeni kullanlmasnndrt nedeni vardr:
(Yukarda anlatld gibi) Bandn tahrik tamburuna kayma yapmamas iin gereklikuvvetini temin etmek.
8/13/2019 Bantl konveyr T2
66/88
54
Bilhassa ykleme blgesinde bant oluklamasnn bozulmamas ve bandnmakaralar arasnda gerekenden fazla sarkmamas iin olan asgari bant kuvvetini
temin etmek.
Bantta hasl olan uzama ve ksalmalar karlamak. Bant ekleri iin bir miktar bant stoku elde etmek. Aksi halde ek yerinin tamiri
esnasnda ift ek yapmak zorunluluu ortaya kar.
izelge 3.10a gre srtnme katsaysnn seimi en uygunsuz iletme artlarna
gre(rnein, bant ile tambur arasndaki rutubet, kuvvetli yalayc malzemeler)
yaplmaldr. zellikle byk bir boalma kuvveti , bir bantl konveyrn ilkhareketinde ivme direnlerini yenmek iin gerekli olmaktadr. Bu esnada P evre
kuvveti atalet halindeki deerin 1,5-2,5 katna eriebilir.
izelge 3.12 Lastik iletme band ile tahrik tamburu arasndaki srtnme katsaylar
letme artlar
Parlak elik tambur
dz oksitsiz
Lastik sarlm
oluklu
Poliretan
laveli oluklu
Seramik
ilaveli oluklu
Kuru iletme 0,35-0,4 0,4-0,45 0,35-0,4 0,4-0,45
Temiz slak iletme 0,1 0,35 0,35 0,35-0,4
Kille kirlenmi slak
iletme
0,25-0,3 0,2 0,35
Dier yandan bantsna gre, nin byltlmesi max. bant ekmekuvvetini arttrdndan ve bylelikle daha kuvvetli ve daha pahal bir bant gerekli
olduundan, gereinden daha byk olmamaldr.
En dk n gergi kuvveti tahrik tamburunda ve dn tamburunda: bu esnada alt kuaktaki hareket direnci olup, ykselenkonveyrlerde HGB karlmal, alalan konveyrlerde toplanmaldr.
3.7.1 Gergi Yolu
Banttaki kuvvetler elastik ekme eleman ile nakledilebildiinden, n gergi kuvvetinin
tesiri altnda uzaman konumuna gre uzayacaktr. Bu uzama geri istasyonunun
8/13/2019 Bantl konveyr T2
67/88
55
dzenlenmesinde gergi yolu olarak gz nne alnmaldr. Gergi yolu izelge 3.13e
gre aks mesafesinin % sine gre tespit edilebilir.
izelge 3.13de verilen deerler nominal ykn %10 olan yklemeleri iin geerlidir.
letme bantlar yksek emniyet katsaylar ile hesaplandndan o halde bunlar max.
deerlerdir.
izelge 3.13 Gergi yolu ile aks mesafesi arasndaki iliki[1]
ekme eleman Gergi yolu; Aks mesafesinin % si
Pamuk bez(B)
Sentetik yn(Z)
Suni ipek(R) ,suni ipek /polyamid(RP)
Polyester(E) ,polyester /polyamid(EP)
elik halat(st)
1,5-2,0
1,5-2,0
1,0-2,0
0,5-1,0
0,1-0,2
Gergi tertibatlar, band gergin tutarak gcn optimal dzeyde iletimini mmkn
klarlar. Ancak gereinden byk kuvvetler uygulanrsa ilave direnler olumaktadr.
Bantl ileticilerde kullanlmakta olan gergi tertibatlar ve tercih durumlar aadaki
gibidir.
3.7.2 Vidal veya zel Gergi Tertibatlar
Vidal veya zel ekme elemanlar yardm ile, elle ayarlanabilen, rijit gergi tertibatlar;
kk kapasiteli ve ksa mesafeli iletimlerde tercih edilmektedir.
ekil 3.13 Vidal gergi mekanizma modeli
Basit konstrksiyonnedeni ile, bu tip rijit gergi istasyonlar ekseriya kuyruk tamburuna
yerletirilirler. Bant lzumsuz derecede n gergiye de zorlanmamaldr.[3] Bu
yntemde tamburlardan biri vida, vin, kriko gibi aralarla ekilerek bant gerdirilir.
8/13/2019 Bantl konveyr T2
68/88
56
Teoride boyu 100 metreyi gemeyen fakat pratikte 40-45 metreye kadar bant
tayclar bu yntemle gerdirilir. Yeralt madenciliinde ska kullanlr.[4]
Elastik bir malzeme olan bant, ona etkiyen kuvvetle orantl olarak uzar. Birinci ve ikinci
gerdirme yntemlerinde, gerdirme kuvveti veya bant alrken ortaya kan ekme
kuvveti etkileri altnda meydana gelen uzamalar asl arln aa kmesi sonucu
bantta bollamaya neden olmaz ve bandn gerginlii daima sabit kalr. Bu yntemde
ise, vidann uygulad gerdirme kuvveti sonucu meydana gelen bant uzamas vida
admlarndaki dorusal telemeye eittir. Gerdirilen bant almaya baladnda,
ortaya kan ekme kuvveti bandn bir miktar daha uzamasna neden olur. Bu ikincil
uzamay alacak baka bir mekanizma olmad iin bant gever yani gerilme kuvveti
azalr. Banttaki geveme, baka bir ifade ile gerilme kuvvetindeki dme Fmax ile
allrken en byk deerine ular ki bu dnem, tambur srtnmesine en fazla ihtiya
duyulan bir dnemdir. Bu olumsuzluk gerdirme sisteminin doasnda mevcuttur ve
giderilmesi mmkn deildir. Yaplacak olan band, ikinci ynteme gre gerekli olan
gerdirme kuvvetinden daha byk bir kuvvetle germektir. Bu da bandn daha fazla
ypranaca anlamna gelir.
Gerdirme iini tecrbeli kiiler yapmaldr. Bilmeyerek band ar gerdirmektenkorumak iin germe mekanizmasna bir dinamometre konularak u yntemin
uygulanmas tavsiye edilmektedir. Gerdirilmi bant normal yk altnda alrken nce
vida gevetilmeli ve kaymann balad anda vida zerinde minimum gerdirme snr
iaretlenip, manometreden minimum gerdirme kuvveti okunmaldr. Bu kuvvet
kaymaya kar emniyet katsays ile arplmal ve bulunan gerdirme kuvveti
manometreden okunana kadar bant tekrar gerdirilmelidir. Bu yeni durumda vidann
konumu st gerdirme snr olarak iaretlenmelidir. Daha sonraki alma koullarnda
bu iki snr arasnda gerdirme yaplrsa bant mrnn en fazla olaca beklenebilir.
8/13/2019 Bantl konveyr T2
69/88
57
ekil 3.14 Vidal gergi tertibat katalog rnei[8]
Eer vida ile yaplan gerdirme bir dinamometre yardm ile takip ediliyorsa bandn uzun
mrl olmas iin, gerdirme kuvvetinin T ve Tmax ile hesaplanan FGR' ler arasnda
kalmasna zellikle dikkat etmek gerekir.
zellikle maden gibi iletmelerde, iletme koullar mmkn olduunca vidal gergiyi
uygun klmaktadr. Fakat 40 metre ve zeri konveyr uygulamalarnda arlk
sarktlarak gergi tertibat dzenlenmektedir. Arlkl gergi tertibat, bandn alt koluna
yaplmaktan ziyade iletme artlarndan tr tambura bir klavuz hat vastasyla kule
tipi konstrksiyon dzenlenmektedir.[9]
Ayrca zellikle gece ve gndz arasnda ok scaklk fark olan gn na akortamlarda kullanlma durumu olan konveyr uygulamalarnda iletme artlarndan
8/13/2019 Bantl konveyr T2
70/88
58
konveyr iletim boyu ksa (max. 20 metre gibi) olmas halinde bile vidal gergi
uygulanamama seenei sz konusu olabilmektedir. Bu gibi durumlarda yayl gergi
veya membran yayl gergi tertibatlar uygulanabilmektedir. Bylece elle mdahaleye
gerek olmadan sistem gerekli gerginlii kendi salam olmaktadr.[9]
3.7.3 Arlkl Gergi Tertibatlar
Gergi arabalar veya gergi kzaklar yardm ile kendi kendine hareket ederek gerekli
gergiyi yaratan sistemler; arlkl gergi tertibatlar; yksek kapasitelerdeki ileticilerde
tercih edilmektedir. Arla balanan palanga sistemleri ile byk gergi mesafelerinde
sorunsuzca kullanlabilmektedirler.
ekil 3.15 Arlkla gergi tertibat mekanizma modelleri
Uzama deiiklikleri altnda alan bir sistemde emniyetli bir kuvvet naklini garanti
edebilen en basit sistem ise kendi kendine ayarlanan ve zel tahrik olmakszn, sabit bir
n gergi ortaya koyan, arlk yklenmesidir. En uygun hal, st kuakta ilk harekette
ortaya kan ilave uzama, gecikmeksizin karlanabildiinden dolay, gergi tertibat
tahrik tamburu arkasna yerletirilir. Bu tertibat ile daima yeterli bir boalma kuvveti
garanti edilir.
3.7.3.1 Bandn Alt Koluna Arlkla GerdirmeBant alt koluna arlk, bant boyunca yerel adan msait olan her noktada aslabilir. En
uygun olan tahrik tamburunun hemen kna arlk asmaktr. Bant alt koluna arlk
asldnda banttaki n gerilme kuvveti daima sabit kalr. Dier yntemlerle
karlatrldnda, ayn ekme kuvveti iin, banttaki n gerilme kuvveti bu yntemde
8/13/2019 Bantl konveyr T2
71/88
59
en kk deere sahiptir. Dolaysyla bu yntemle gerdirilen bantlar daha uzun mrl
olurlar. Ancak bant alt koluna arlk asacak bir hacmi yeralt madenciliinde bulmak
her zaman mmkn olmadndan bu yntem yeralt ocaklarnda pek tercih edilmez.
Tahrik tamburunun hemen knda alt kola arlk aslrsa,
(3.64)
(3.65)
ekil 3.16 Bandn alt koluna arlk sarktlarak yaplan gergi yntemi
Yukardaki aklamalardan sonra bant alt koluna arlk aslarak gerdirilen bir bant tesisi
ile ilgili problemlerde kullanabileceimiz bantlar u ekilde gsterebiliriz;