1

© 2018 The Asia Foundation

အာရေဖာငေဒးရငး၏ တရားဝငခြငျပခက တစတရာမပါဘ ဤစာအပ၏ တစစတတစပငးကျဖစေစ၊ တစအပလးကျဖစေစ ျပနလညျဖန႔ျဖးထတေဝျခငး အလဥးမျပလပရ။

၁၁၊ ကယမငးကယခငးရပသာလမးအေနာကငါးထပႀကးရပကြက

ဗဟနးၿမ႕နယရနကန၊ ျမနမာ

3

ဥးေဆာငသေတသႏင စာေရးသRichard Batcheler

အျမေတ သေတသနအဖြ႕ႏင ဥးေဆာငပါဝငသမားၾကညျပာခစေစာMatthew Arnold Ildrim ValleyKelsey Atwood သကလငးေဝ

ပးေပါငးပါဝငၾကသမား Heesu Chung စၿဖးဝငး James OwenStephanie Guo Alison Chan ေအးမ႔မ႔ခငJane Sail Billy Ford ေစာဆာေဂးဒElzemiek Zinkstok John Rieger Nicola Williamsရထြတဥး ဟနးေအာငေကာ ယဇငထြနး

ျပနလညသးသပေပးသမား တငေမာငသနး Anki Dellnas ျမတသသစၥာSusanne Kempel Roger Shotton Kim JolliffeHamish Nixon Jared Bissinger Mael Raynaudလြငလြငေအာင

စာေရးသႏင သေတသနအဖြ႕တစခလး ဤသေတသနျပလပရာတြင ကည၍ေမးခြနးမားေျဖၾကားေပးခၾကေသာ အစးရအဖြ႕၊ ႏငငေရးပါတ၊ အရပဖကလ႔အဖြ႕အစညး၊ ရပ႐ြာအေျချပအဖြ႕မား၊ အလႉရငမား၊ NGO မား ႏင အခနေပးၿပး အေတြ႕အႀကမား ေဝမေပးခၾကပါေသာ ျပညတြငးျပညပမ ပညာရငမားက တစဦးခငးတစေယာကခငးစ ေကးဇးတငရေၾကာငး ေျပာၾကားလပါသည။

သေတသမားအေနျဖင ျဖညစြကအကအညေပးခၾကသမားႏင အစရငခစာက ဖတရႈၿပး တနဖးရလစြာေသာ ထငျမငခကႏင အႀကဉာဏမားေပးခၾကေသာ သမားအားလးကလညး ေကးဇးတငေၾကာငး ေျပာၾကားလပါသည။ ေနာကဆးအေနႏင အထးေကးဇးတငစကား ေျပာၾကားလသမားမာ သေတသန ျပလပရာတြငႏင အစရငခစာေရးသားရာတြင တစေလာကလး ကညမႈႏင လမးၫႊနမႈ ေပးခၾကပါေသာ အာရေဖာငေဒးရငးမ Matthew Arnold ႏင Kelsey Atwood တ႔ျဖစၾကပါသည။

အစရငခစာပါ အေၾကာငးအရာႏင စစစေလလာမႈပငးတြင အမားအယြငးတစစတစရာ ရပါက စာေရးသ၏ တာဝနသာ ျဖစေၾကာငး အသေပးလပါသည။

ဒဇငးႏငစာမကႏာဖြ႕စညးမႈ - Significant Science Communication ႏင ရထြတဥး

ျမနမာႏငငရ ျပညနယႏငတငးေဒသႀကး အစးရမားမာ အေရးပါၿပး ထအေရးပါမႈသည ၎တ႔ စတငဖြ႕စညးသညအခနမစ၍ ယေန႔အခနထ တး၍သာလာပါသည။ ၎အစးရမား၏ လပငနးတာဝနမား ပမတးပြားလာၿပး အစးရအသးစရတ၏ မားစြာေသာ ပမာဏက စမခန႔ခြေနသညျဖစရာ ၎တ႔၏ စရငပငခြငအာဏာအတြငးမ ျမနမာႏငငေတာ၏ အခနးက႑ႏင လအမားရႈျမငနားလညပက ပမ၍ ပေဖာလာႏငၾကသည။ ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥ ေရ႕ဆကသြားေနသညအေလာက ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရမားက ဗဟခပကငမႈ ေလာခေပးျခငးျဖင ေဒသဆငရာအဆင အငအားစမားသည အပခပေရးလပငနးမား ေဆာင႐ြကရန အေတြ႕အႀကႏင လပငနးစြမးရညမား ရရလာၾကမညျဖစသည။

၂ဝ၁၃ ခႏစ စကတငဘာလတြင အာရေဖာငေဒးရငး၏ ျမနမာႏငငႏင ပတသကသည ပထမဦးဆးေသာ အစရငခစာျဖစသည ျမနမာႏငင တငးေဒသႀကးႏင ျပညနယမားရ အပခပမႈစနစ က ထတေဝခပါသည။ ၎အစရငခစာေၾကာင အစးရ၊ အရပဖက လ႔အဖြ႕အစညး၊ အလႉရငမားႏင ဖြၿဖးေရး မတဖက အဖြ႕အစညးမား ေဒသဆငရာ အပခပေရးစနစႏင ပတသက၍ စတဝငစားမႈ ျမငတကလာၾကပါသည။ ထအခနကတညးကစ၍ ေဒသဆငရာ အပခပေရး၊ ၿငမးခမးေရးႏင ပဋပကၡဆငရာ ကစၥရပမားက ပမအေသးစတ ေလလာရန အာရေဖာငေဒးရငးမ အစရငခစာ ၃၈ ေစာငက ထတေဝခပါသည။

အဆပါ အစရငခစာက ထတေဝၿပး ငါးႏစအၾကာ ယချပနလည၍ အသစျပငဆင တညးျဖတထတေဝေသာမတြင ျမနမာႏငင ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရအပခပေရး ဖြ႕စညးပမား၊ လညပတေဆာင႐ြကပမားႏင ပတသကၿပး သရနားလညရန လအပေသာ အခကမားက ေဖာျပထားၿပး၊ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ အဓက ႏငငေရး၊ အပခပေရး၊ ဘ႑ာေရးဆငရာ အခြငအလမးမားႏင အခကအခမားက တငျပထားသည။ ဤအစရငခစာတြင အႀကျပတငျပခကမား ေပးထားေသာလညး အတအက လကနာေဆာင႐ြကရမညဟ မရည႐ြယပါ။ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရအပခပေရးစနစအေနျဖင ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥ အပါအဝင လကရ ျဖစပြားေနသည မဝါဒ ႏင ျပျပငေျပာငးလေရး လပငနးစဥမားက အားေကာငးလာေအာင ျပလပေပးရာတြင လအပသည အေရးႀကး ကစၥရပမားအေၾကာငးက ေဆြးေႏြးၾကရာတြင အေျခအေနက ေကာငးစြာ သနားလညၿပး၊ နညးလမးကက ေဆြးေႏြးမႈမားျပလပႏငရန ဤအစရငခစာမ အေထာကအကေပးရန အေျခခအားျဖင ရည႐ြယပါသည။

အာရေဖာငေဒးရငးမ ထတေဝခေသာ အစရငခစာမားပါ သကေသအခကအလက ေတာေတာမားမားက အေျခခ၍ ဤအစရငခစာက ေရးသားၿပး၊ ရႏငသမေသာ ကမးအကးအကားမားအေပၚ စစစေလလာခကႏင ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး သးခစတ႔မ ေဒသဆငရာ အစးရစနစမားတြင အလပလပကငလကရၾကသည အဓက အခကအလကပပးေပးသမားက လေတြ႕ေမးျမနးမႈမားျဖင အဆပါ အခကအလကမားက အားျဖညေပးထားပါသည။ အာရေဖာငေဒးရငးႏင Renaissance Institute တ႔ ပးေပါငး အေကာငအထည ေဖာခၾကသည Myanmar Strategic Support Program မ ရရခေသာ အေတြ႕အႀကသညလညး ဤအစရငခစာအတြက အေထာကအက ျဖစေစပါသည။ အဆပါအစအစဥမေန၍ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရမားက ျပညသ႔ဘ႑ာေငြစမခန႔ခြေရးႏင စညပငသာယာအပခပေရး ကစၥရပမားႏင အထးစပလဥး၍ လကရတြင နညးပညာပငး အေထာကအကေပးအပလကရပါသည။

အစရငခစာအတြက ေငြေၾကးေထာကပမႈက အဂၤလနႏငင Department for International Development (DFID)၊ Australian De-partment of Foreign Affairs and Trade (DFAT) ႏင Swiss Agency for Development and Cooperation (SDC) တ႔မ ရကေရာစြာ ျဖညဆညးေပးခၾကပါသည။ အစရငခစာပါ ထငျမငယဆခကမားမာ စာေရးသမားႏငသာ လးဝသကဆငၿပး DFID ၊ DFAT ၊ SDC ၊ အာရေဖာငေဒးရငး ႏင Renaissance Institute တ႔၏ အာေဘာမဟတေၾကာငး ေျပာၾကားလပါသည။ ျမနမာႏငင တငးေဒသႀကးႏင ျပညနယမားရ အပခပမႈစနစ အစရငခစာ တြင ပါရေသာ ျမနမာႏငင၏ ေဒသဆငရာ အပခပေရးစနစ ျပျပငေျပာငးလေရးတြင ပါဝငသကဆငၾကသမားအားလး လပကငေဆာင႐ြကေနၾကသည နညးလမးမားႏင ပတသကသည အသပညာအေျခခသည ဗဟခပကငမႈေလာခေရး လပငနးစဥအတြက အေထာကအက ေပးႏငလမမညဟ ကြၽနပတ႔ ေမာလငပါသည။

Dr. Matthew B. Arnoldဌာေနကယစားလယအာရေဖာငေဒးရငး၊ ျမနမာ ရနကန၊ ေအာကတဘာ ၂ဝ၁၈

အတေကာကမတစ ကေဝါဟာရရငးလငးခက ဂအခနးလမးညႊန င

အခနး ၁ - မတဆက ၁၁.၁ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးသည အဘယေၾကာင ျမနမာႏငငအတြက အေရးပါသနညး။ ၂၁.၂ ဗဟခပကငမႈေလာခေရးဆသညမာ အဘယနညး။ ၃၁.၃ အစရငခစာ၏ ခဥးကပေလလာပ ၇

အခနး ၂ - ျမနမာႏငင ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရအပခပေရး၏ မေဘာင ၁၁၂.၁ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး၏ ဥပေဒမေဘာငမာ အဘယနညး။ ၁၂၂.၂ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရအပခပေရး၏ ဖြ႕စညးပမာ မညသ႔နညး။ ၁၉၂.၃ ျမနမာႏငင၏ အသြငကးေျပာငးေရးကာလအစးရမား ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒက မညသ႔ အနကဖြငဆ၍ မညသ႔ လကေတြ႕ကငသးၾကသနညး။ ၂၇

အခနး ၃ - ႏငငေရး မကႏာစာ ၃၁၃.၁ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အဆင အပခပေရးမ႑ငသည လကေတြ႕တြင မညသ႔ အလပလပသနညး။ ၃၂၃.၂ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဥပေဒျပ လႊတေတာမား လကေတြ႕တြင မညသ႔ အလပလပသနညး။ ၄ဝ၃.၃ ပးေပါငးပါဝငမႈ ႏင တာဝနခမႈတ႔ ေဒသႏရအဆငတြင မညသ႔ လညပတေဆာင႐ြကၾကသနညး။ ၅၁၃.၄ ႏငငေရး ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငးႏင စပလဥး၍ အသစေပၚထြနးလာေသာ ေရး႐ႈမႈမားမာ အဘယနညး။ ၅၃

အခနး ၄ - စမအပခပေရး မကႏာစာ ၅၅၄.၁ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ စမအပခပေရးဆငရာ ေဆာင႐ြကခက ၅၆၄.၂ ျမနမာႏငင၏ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငေအာကတြင မညသ႔စမအပခပၾကသနညး။ ၆၈၄.၃ စမအပခပေရးဆငရာ ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငးႏင စပလဥး၍ အသစေပၚထြနးလာေသာ လမးေၾကာငးမားမာ အဘယနညး။ ၇၅

အခနး ၅ - ဘ႑ာေရး မကႏာစာ ၇၇၅.၁ ျပညနယႏငတငးေဒသႀကး စမကနးေရးဆြေရးႏင ဘကဂကေရးဆြျခငး ဆသညမာ အဘယနညး။ ၇၈၅.၂ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား ၎တ႔၏ ဘ႑ာေငြက မညသ႔သးစြၾကသနညး။ ၈၈၅.၃ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား ၎တ႔၏ ေငြေၾကးသးစြရမညေနရာတြင မညသ႔ ဘ႑ာေငြ ေထာကပၾကသနညး။ ၉၄၅.၄ ဘ႑ာေရးဆငရာ ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငးႏင စပလဥး၍ အသစေပၚထြနးလာေသာ လမးေၾကာငးမားမာ အဘယနညး။ ၁ဝ၄

အခနး ၆ - နဂးခပ ၁ဝ၇၆.၁ ျမနမာႏငင ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး လပငနးစဥက ဆနးစစေလလာျခငး ၁ဝ၈၆.၂ ဗဟခပကငမႈေလာချခငး ႏင ၿငမးခမးေရး ျဖစစဥ ၁၁၂၆.၃ မဝါဒေရးရာ အႀကျပတငျပခကမားႏင ျပျပငေျပာငးလရန လအပေသာ ေနရာမား ၁၁၅

ေနာကဆကတြမား ၁၁၉အဆးသတမတစ ၁၄၇ကမးကးစာရငး ၁၅၆

CDC City Development Committee ၿမ႕ေတာစညပငသာယာေရးေကာမတ

CDF Constituency Development Fund မဆႏၵနယ ဖြ႕ၿဖးေရး ရနပေငြ

CSO Civil Society Organization အရပဖက အဖြ႕အစညး

DAO Development Affairs Organization စညပငသာယာေရး အဖြ႕အစညး

DDA Department of Development Affairs စညပငသာယာေရး ဦးစးဌာန

DRD Department of Rural Development ေကးလကဖြ႕ၿဖးေရး ဦးစးဌာန

EAO Ethnic armed organization တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕

EO Executive Officer အမႈေဆာငအရာရ

FY Fiscal Year ဘ႑ာေရးႏစ

GAD General Administrative Department အေထြေထြအပခပေရးဦးစးဌာန

GAO General Administration Offices အေထြေထြအပခပေရး႐းမား

MMK Myanmar kyat (national currency) ျမနမာကပေငြ (ႏငငသးေငြေၾကး)

MOHA Ministry of Home Affairs ျပညထေရး ဝနႀကးဌာန

MOPF Ministry of Planning and Finance စမကနးႏင ဘ႑ာေရး ဝနႀကးဌာန

MP Member of Parliament လႊတေတာ ကယစားလယ / လႊတေတာအမတ

LDF Local Development Funds ေဒသႏရ ဖြ႕ၿဖးေရး ရနပေငြမား

MOEE Ministry of Electricity and Energy လပစစႏင စြမးအင ဝနႀကးဌာန

MCDC Mandalay City Development Committee မႏေလးၿမ႕ေတာ စညပငသာယာေရး ေကာမတ

NCA Nationwide Ceasefire Agreement တစႏငငလး ပစခတတကခကမႈ ရပစေရး သေဘာတစာခပ

NPC National Planning Commission အမးသား စမကနး ေကာမရင

PFM Public Financial Management ျပညသ႔ဘ႑ာေငြစမခန႔ခြမႈ

PRF Poverty Reduction Fund ဆငးရႏြမးပါးမႈ ေလာခေရး ရနပေငြ

RDF Rural Development Fund ေကးလကေဒသ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ရနပေငြ

SAD Self-administered division ကယပငအပခပခြငရတငး

SAZ Self-administered zone ကယပငအပခပခြငရေဒသ

SAD/Z Self-administered division/zone ကယပငအပခပခြငရစရငစ

SPDC State Peace and Development Council ႏငငေတာ ေအးခမးသာယာေရးႏင ဖြ႕ၿဖးေရးေကာငစ

TA Township Administrator ၿမ႕နယအပခပေရးမး

TDAC Township Development Affairs Committee ၿမ႕နယစညပငသာယာေရးေကာမတ

(T)DSC (Township) Development Support Committee (ၿမ႕နယ) ဖြ႕ၿဖးေရး အေထာကအကျပ ေကာမတ

TFMB Township Farmland Management Body ၿမ႕နယလယယာေျမစမခန႔ခြမႈအဖြ႕

TMC Township Management Committee ၿမ႕နယစမခန႔ခြမႈေကာမတ

TPFIC Township Plan Formulation and Implementation Committee ၿမ႕နယစမကနးေရးဆြေရးႏင အေကာငအထညေဖာေရး ေကာမတ

UFC Union Finance Commission ျပညေထာငစအစးရ ဘ႑ာေရးေကာမရင

W/VTA Ward/Village Tract Administrator ရပေကးအပခပေရးမး

YCDC Yangon City Development Committee ရနကနၿမ႕ေတာ စညပငသာယာေရးေကာမတ

ႏငငေရးပါတမား

ANDP Akha National Development Party အာခါအမးသား ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ပါတ

ANP Arakan National Party ရခငအမးသားပါတ

AMDP All Mon Regions Democracy Party မြနေဒသလးဆငရာဒမကေရစပါတ

DPM Democratic Party (Myanmar) ဒမကရကတစပါတ (ျမနမာ)

KDUP Kokang Democracy and Unity Party ကးကန႔ ဒမကေရစႏင ညၫြတေရးပါတ

KPP Kayin People’s Party ကရငျပညသ႔ပါတ

KSDP Kachin State Democracy Party ကခငျပညနယဒမကေရစပါတ

LNDP (La Hu) La Hu National Development Party လားဟ အမးသား ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ပါတ

LNDP (Lisu) Lisu National Development Party လဆအမးသားဖြ႕ၿဖးတးတကေရးပါတ

MNP Mon National Party မြနအမးသားပါတ

NLD National League for Democracy အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ

NUP National Unity Party တငးရငးသားစညးလးညၫြတေရးပါတ

PNO Pa-O National Organization ပအဝး အမးသား အဖြ႕ခပ

SNDP Shan Nationalities Democratic Party ရမးတငးရငးသားမား ဒမကရကတစပါတ

SNLD Shan Nationalities League for Democracy ရမးတငးရငးသားမား ဒမကေရစအဖြ႕ခပ

TNDP Tai-Leng Nationalities Development Party တငးလင(ရမးန)အမးသားမားဖြ႕ၿဖးတးတကေရးပါတ

TNP Ta-Arng (Palaung) National Party တအာငး(ပေလာင)အမးသားပါတUDPKS Unity and Democracy Party of Kachin State စညးလးညၫြတေရးႏငဒမကေရစပါတ ကခငျပညနယ

USDP Union Solidarity and Development Party ျပညေထာငစႀကခငေရးႏင ဖြ႕ၿဖးေရးပါတ

WDP Wa Democratic Party ‘ဝ’ ဒမကရကတစပါတ

WNUP Wa National Unity Party ဝ အမးသား စညးလးညၫြတေရးပါတ

ZCD Zomi Congress for Democracy ဇမးဒမကေရစအဖြ႕ခပ

တာဝနခမႈ။ ဤျဖစစဥတြင အစးရ အရာရမားႏင အဖြ႕အစညး ယႏရားမားသည ျပညသ႔ဘ႑ာေငြ စမခန႔ခြေရးႏင လပငနးေဆာင႐ြကမႈဆငရာ ရညမနးခကမား ျပညမေစေရးတ႔ အပါအဝင ၎တ႔၏ ဆးျဖတခကမားႏင လပရပမားအတြက တာဝနယရျခငးျဖစသည။

အပခပေရး။ အစးရ/ျပညသ႔ေရးေရာ ကစၥရပမားအား စမခန႔ခြျခငး။

ကယပငအပခပခြင။ မမဘာသာ အပခပျခငး။ ကယပငဆးျဖတခကမား ခမတပငခြင ႏင ခမတႏငစြမး။

ဝနႀကးခပ။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ၏ အႀကးအက

ကာကြယေရးဦးစးခပ။ ျမနမာတပမေတာ၏ စစေသနာပတခပ။

ဗဟခပကငမႈေလာခေရး။ ဗဟအစးရမေန၍ လကေအာကခ သ႔မဟတ တစစတတစပငး လြတလပခြငရ အစးရ အဖြ႕အစညးမားသ႔ လႊအပအခြငအာဏာႏင တာဝနေပးအပျခငး။

l ႏငငေရး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး။ ဆးျဖတခက ခမတခြငအာဏာႏင တာဝနခမႈတ႔က ေဒသႏရ အဆငမားသ႔ လႊေျပာငးေပးအပျခငး။

l အပခပေရး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး။ စမခန႔ခြမႈဆငရာ တာဝနရပမားက အစးရ သ႔မဟတ အပခပေရး အဆငမးစသ႔ ခြေဝေပးလကျခငး။

l ဘ႑ာေရး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး။ အသးစရတဆငရာ တာဝနမားႏင သကဆငရာ အရငးအျမစ ျဖညဆညးေပးမႈမားက ခြေဝေပးျခငး။

အာဏာျဖန႔ေဝျခငး။ ဗဟခပကငမႈေလာခေရး ပစတစမးျဖစၿပး ဤတြင လပငနးေဆာငတာမားက ဗဟအပခပေရးယနစမား၏ ေအာကပငးအလႊာသ႔ က႑အေျခခ သ႔မဟတ ေဒသအေျခခအလက ခြေဝေပးေသာလညး အထက ဗဟအဖြ႕အစညး ယႏရားသ႔ ဆက၍တာဝနခေစျခငး။

အာဏာလႊအပျခငး။ လပငနးေဆာငတာမားက ပငမအစးရယႏရား အျပငဘကရ တစဝကတစဝက သ႔မဟတ အျပညအဝ လြတလပေသာ အဖြ႕အစညးမားသ႔ လႊေျပာငးေပးလကျခငး။ ဥပမာ သးျခားလြတလပေသာ အာဏာပင အဖြ႕အစညးမား သ႔မဟတ ပဂၢလက လပငနးမားသ႔ လႊေျပာငးေပးျခငး၊ ပဂၢလက ျပေစျခငး။

အာဏာခြေဝျခငး။ ဗဟခပကငမႈ ေလာခသည ပစတစရပျဖစၿပး အာဏာႏင တာဝနမားက (အမားအာျဖင ေ႐ြးေကာကခ) ေဒသႏရ အစးရ ယနစမားသ႔ ပးေပါငးေဆာင႐ြကသည အဆငအျပင အတငး အတာတစခထရေသာ ကယပငလြတလပခြငႏငတကြ လႊေျပာငး ေပးအပလကျခငး။

တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕အစညး။ ျမနမာႏငငအစး၏ အခြငအာဏာက အနတသည မညသညအစးရကမ သစၥာမခေသာ လကနကကငအပစမား။

ဖယဒရယစနစ။ ဗဟအာဏာပငအဖြ႕အစညး (ဖယဒရယအစးရ) ႏင တစဆငခ အစးရမားအၾကား အာဏာခြေဝကငသးေသာ အစးရစနစ။

အစးရအပခပေရးစနစ။ ႏငင၊ ျပညနယ၊ တငးေဒသႀကး စသညတ႔က ဆးျဖတခကျပလပျခငး ႏင စမခန႔ခြျခငးမား ျပလပရနအတြက ဖြ႕စညးပမားႏင လပငနးစဥမား ျဖစၾကသည။ ဒမကေရစ အစးရအပခပေရးတြင တာဝနခမႈ၊ ပြငလငးျမငသာမႈ၊ တ႔ျပနေဆာင႐ြကမႈ၊ ဥပေဒစးမးမႈ၊ စလငပါဝငေစမႈ ႏင လထပးေပါငးပါဝငမႈ တ႔မ ရရေအာင ရည႐ြယလပေဆာငရသည။

l ျပညနယတငးေဒသႀကးအပခပေရး။ ျပညေထာငစ အစးရေအာကရ အစးရအပခပေရးအဆငအားလးက ဆလသည။

အစးရ။ ျပညေထာငစ ျမနမာႏငင၏ အရပသားႏင တပမေတာ အပခပေရးမားက ဆလသည။ တစခါတစရ အစးရ၏ အပခပေရး မ႑ငတစခတညးကသာ ရညၫႊနး၍ အသးျပသည။

လႊတေတာ။ ေကာငစ သ႔မဟတ ညလာခက ဆလသည။ ဤေဝါဟာရသည ျပညေထာငစ ႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အဆငမား၏ ဥပေဒျပေရး အဖြ႕အစညးမားက ရညၫႊနးသည။

l ျပညေထာငစလႊတေတာ။ ျပညေထာငစ ဥပေဒျပေရး ညလာခ အစညးအေဝးျဖစၿပး အထကႏင ေအာက ျပညေထာငစ လႊတေတာမား၏ ပးတြေဆာင႐ြကျခငးျဖစသည။

l ျပညသ႔လႊတေတာ။ ျပညသ႔လႊတေတာသည ျပညေထာငစ ေအာကလႊတေတာက ဆလသည။

l အမးသားလႊတေတာ။ တငးရငးသားလမးမား လႊတေတာသည ျပညေထာငစ အထကလႊတေတာက ဆလသည။

l ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာ။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး၏ တစခ၏ လႊတေတာက ဆလသည။

ဥပေဒျပ႒ာနးခက။ ဥပေဒ သ႔မဟတ ဥေပဒတစရပ။ ထသ႔မဟတက ဥပေဒျပျခငး သ႔မဟတ ဥပေဒ ျပ႒ာနးျခငး။

ျမနမာ။ ျပညေထာငစသမၼတ ျမနမာႏငငေတာ၏ အမညအတေကာက ျဖစၿပး ယခငက ျပညေထာငစ ဗမာႏငငေတာဟ ေခၚတြငသည။

NLDအစးရ။ ၂ဝ၁၅ ခႏစတြင ေ႐ြးေကာကခရေသာ အမးသား ဒမကေရစအဖြ႕ခပမ ဖြ႕စညးသည အစးရျဖစၿပး ႏငငေတာ၏ အတငပငခပဂၢလ ေဒၚေအာငဆနးစၾကည၏ ဦးေဆာငမႈေအာကတြင ရသည။

အာဏာထနးေကာငးျခငး။ အစးရ အဖြ႕အစညးမားႏင လပငနး ေဆာင႐ြကခကမားက စစေဆးျခငး၊ ေစာငၾကညျခငး၊ ႀကးၾကပျခငး အပါအဝင တစစတစခအား ေစာငၾကညေလလာျခငးျဖစသည။

အစးရအသးစရတ။ ဝနထမးလစာမား၊ အၿငမးစားရနပေငြမား၊ ထနးသမးမႈမား၊ ကနပစၥညးႏင ဝနေဆာငမႈ ဝယယျခငး၊ အေျခခအေဆာကအအတြင ရငးႏးျမႇပႏျခငးႏင အျခားကနကစရတမား အပါအဝင အစးရ အသးျပသည ေငြပမာဏ။

l သာမနသးေငြ။ ဝနထမးလစာမား၊ အၿငမးစားရနပေငြမား၊ ထနးသမးမႈမား၊ ကနပစၥညးႏင ဝနေဆာငမႈ ဝယယျခငးႏင အျခားကနကစရတမား အပါအဝင အစးရ အေထြေထြ အသးစရတ။

l ေငြလးေငြရငးသးေငြ။ ယာဥမား၊ ေျမဝယယမႈ၊ စကပစၥညး၊ အေဆာကအအမားႏင လမးမားစသည တစႏစထကပ၍ ခေသာ ပစၥညးမားအတြက အစးရ၏ ရငးႏးျမႇပႏမႈ။

ကယပငအပခပခြငရစရငစ။ ျပညေထာငစ အစးရလကေအာကမ အပခပေရးရေသာ နယေျမေဒသတစချဖစၿပး ၎ကယပင တစဆငခ ေ႐ြးေကာကတငေျမႇာကၿပး ခန႔အပတာဝနေပးေသာ “ဦးစးအဖြ႕မား” ရသည။ ျမနမာႏငငတြင ကယပငအပခပခြငရေဒသ ငါးခႏင ကယပင အပခပခြငရတငးတစတငး ပါဝငသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး။ ျပညေထာငစ အစးရလကေအာကမ အပခပေရးရေသာ နယေျမေဒသတစချဖစသည။ ျမနမာႏငငတြင ျပညနယခနစခႏင တငးေဒသႀကး ခနစခ ပါဝငဖြ႕စညးထားသည။ ျပညနယမားမာ လဦးေရအမားဆးေသာ တငးရငးသားလနညးစ အမညက အစြျပ၍ မညေခၚသည။ တငးေဒသႀကးမားတြင ေနထငသအမားစမာ ဗမာလမးမား ျဖစၾကသည။

တပမေတာ။ ျမနမာႏငငေတာ အစးရ၏ လကနကကင တပအငအားစမား ျဖစၾကၿပး ကာကြယေရး အဖြ႕အစညးလညး ျဖစသည။

ပြငလငးျမငသာမႈ။ အစးရ၏ လပငနးေဆာင႐ြကခကမား၊ လပထးလပနညးမား၊ ဆးျဖတခကမားႏင ေဆာင႐ြကပမားအေပၚ ျပညသလထ၏ သျမငခြင။

ျပညေထာငစ အစးရ။ ျမနမာႏငင၏ ဗဟအစးရ။

¼ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရအပခပေရးစနစႏင ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးတ႔မာ အနာဂတျမနမာႏငငအတြက လြနစြာအေရးပါၿပး လကရတြင အလြနတရာ သသာလငျမနေသာႏႈနးႏင ေျပာငးလလကရသည။

¼ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးဟသည ျပညသ႔လပငနးေဆာငတာမားဆငရာ လပပငခြငႏင တာဝနမားက ဗဟအစးရမ လကေအာကခ အစးရအဖြ႕အစညးမားသ႔ လႊအပျခငးက ဆလသည။ ၎တြင ႏငငေရး၊ အပခပေရးႏင ဘ႑ာေရး မကႏာစာမား ရသည။

¼ ဤအစရငခစာတြင ျမနမာႏငငရ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ ဖြ႕စညးပမားႏင လပငနးေဆာငတာမားဆငရာ ေဖာျပခကမားႏင စစစေလလာခကမား ျပလပထားၿပး၊ အေရးႀကးေသာ ႏငငေရး၊ အပခပေရး၊ ဘ႑ာေရး အခြငအလမးမားႏင ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးအတြက စနေခၚမႈမားက တငျပထားပါသည။

¼ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အခနးက႑ႏင တာဝနမားမာ ႀကးမားကယျပန႔လက ရေနသည။ သကဆငရာ က႑မားႏင စပလဥး၍ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည ေဒသႏရ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးတြင ဦးေဆာငလကရေနၿပး၊ မားစြာေသာ က႑မားတြငလညး ခ႕ထြငေဆာင႐ြကလက ရေနသည။

¼ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားႏင လႊတေတာကယစားလယမားမာလညး အလြနတရာ တကတကကြကြ ရၾကသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားက ထနးေကာငးရာတြင အားေကာငးလာျခငးႏင မဆႏၵရငမားက ကယစားျပရာတြင စတအားထကသနျခငး တ႔အတြက သာဓကမားစြာ ေတြ႕ျမငရသည။

¼ ေဒသႏရအဆငတြငမ အစးရ တတယအလႊာ မရသညအတြက ျပညေထာငစ အစးရႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည ေဒသႏရ အစးရ အပခပေရးက ပးေပါငးပါဝငမႈႏင တ႔ျပန ေဆာင႐ြကမႈမား ရရလာေစရန ေဆာင႐ြကလကရေသာလညး အကးရလဒမားမာမ အေကာငးအဆး ဒြနတြေနသည။

ဗဟခပကငမႈေလာခေရးအား ရငးလငးဖြငဆျခငး

သေတသန ရညမနးခကႏင ေမးခြနးမား

အသးျပေသာ နညးနာနယ

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ လပငနးေဆာငတာမား

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာ မား၏ လပငနးေဆာငတာမား

ေဒသႏရအဆင ပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈႏင တာဝနခမႈ

¼ ၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒသည ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး မေဘာငတြင အေျခခအကဆးႏင အေရးပါဆးေသာ ဥပေဒျဖစၿပး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ ၁၄ ခ ဖြ႕စညးေပးလကျခငးကသ႔ေသာ ထးျခားေသာ ျဖစေပၚတးတကမႈမား ေပၚေပါကေစခသည။

¼ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားတြင အပခပေရး၊ ဥပေဒျပေရးႏင တရားစရငေရး မ႑ငမား ပါဝငဖြ႕စညးထားသည။ အပခပေရး မ႑ငက ဝနႀကးခပႏင ဝနႀကးအဖြ႕က ဦးေဆာငသည။ ဥပေဒျပေရး မ႑ငတြင တစစတတစပငး ေ႐ြးေကာကတငေျမာကခ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အဆင လႊတေတာတစရပပါဝငသည။

¼ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒပါ ဇယား ၁ ႏင ၂ တ႔တြင ျပညေထာငစ အစးရႏင ျပညနယ/တငးေဒ သႀကး အစးရမားၾကားရ ဥပေဒျပေရးႏင စမအပခပေရး တာဝနမားက ခြျခားျပထားသည။ ဇယား ၅ တြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား ေကာကခခြငရသည အခြနေတာမားက ေဖာျပထားသည။

¼ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒက ျပညေထာငစ အစးရမ အနကအဓပၸါယဖြငဆပႏင သကဆငရာ တာဝနမားက အေသးစတ ခမတေပးျခငးတ႔က ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားမ နာခသည ထးစတစခ ျဖစစျပေနၿပျဖစသည။

ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး၏ ဥပေဒမေဘာင

ျပညနယႏငတငးေဒသႀကး အစးရအပခပေရး၏ ဖြ႕စညးပ

ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒက အနကအဓပၸါယဖြငဆပႏင လကေတြ႕ကငသးပ

¼ ေဒသဆငရာ စမကနး ေရးဆြျခငး ႏင ဘတဂကေရးဆြျခငးတြင မားစြာေသာ ျပညေထာငစ အဆငႏင ေဒသဆငရာအဆင အငအားစမား အေရးပါသည အခနးက႑မားမ ပါဝငေဆာင႐ြကၾကပါသည။

¼ ျပညခငၿဖးႏင NLDအစးရ ႏစရပလး စမကနးေရးဆြျခငးႏင ဘတဂကေရးဆြျခငး လပငနးစဥမားက ပးေပါငးပါဝငမႈႏင တာဝနခမႈ ပမအားေကာငးေအာင ႀကးပမးခၾကပါသည။

¼ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား စတငဖြ႕စညးစဥကတညးကစ၍ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ အသးစရတသည သသသာသာ တးပြားလာခၿပး ဘတဂကပမာဏ သးဆနးပါး တကလာခသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည လမးႏင ပတသကၿပး မားစြာဦးစားေပး သးစြလကရေသာလညး အသးစရတမားမာ အမးအစားပမမားျပားလာသည။

¼ ျမငမားလာေသာ အသးစရတမားသည ျမငမားလာေသာ ဝငေငြမားျဖင ကာမလကရသည။ ျပညေထာငစ အစးရ၏ ဘ႑ာေငြ လႊအပမႈမားျဖင တးပြားမႈမားက အဓက ေထာကပထားေပးၿပး ကယပငဝငေငြရငးျမစမ တးပြားလာမႈမာမ နညးပါးေနေသးသည။

ေဒသဆငရာ စမကနး ေရးဆြျခငးႏင ဘတဂကေရးဆြျခငး

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ၏ အသးစရတ

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ၏ ဝငေငြ

¼ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသ႔သာ တစသမတတညး တာဝနခရသည စညပငသာယာေရးဦးစးဌာနမအပ၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမား၊ ျပညေထာငစ ဝနႀကးမားႏင ၎တ႔ႀကးၾကပရေသာ ဦးစးဌာနမားၾကားတြင တာဝနခမႈ ႏစခြ ျဖစေနသည။

¼ ၿခငၾကညပါက ဦးစးဌာနမားမေန၍ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားအေပၚ တာဝနခမႈမာ တးပြားလကရသည။

¼ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆင ေအာကတြင “ေဒသႏအစးရ မရသည ေဒသႏရ အစးရအပခပေရး” စနစတစရပရသည။ ျပညခငၿဖးႏင NLDအစးရ ႏစရပလး အဆပါ ေဒသႏအစးရအပခပေရးစနစ အားေကာငးလာေအာင ႀကးပမးခၾကသည။

¼ မကႏာစာသးရပလးတြင ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးမား ထပမျပလပဦးမည သာဓကမားက ေတြ႕ျမငေနရေသာလညး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး လပငနးစဥမာ ကန႔သတမႈ ရေနေသးသည။ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး၏ မတညေသာ မကႏာစာမားၾကား သဟဇာတ မျဖစေသးသညက ေတြ႕ရသည။

¼ ဗဟခပကငမႈေလာခေရး လပငနးစဥ ႏင ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥတ႔မာ ျပဒါးတစလမး သတစလမး မဟတၾကေပ။ ဗဟခပကငမႈေလာခေရးသည အနာဂတ ဖယဒရယစနစ တညေဆာကေရးအတြက အတခပမား ဖနတးေပးႏငၿပး၊ ေဒသဆငရာ အငအားစမားအတြကလညး အပခပေရး အေတြ႕အႀကႏင စြမးရညမား ရရေစမည ျဖစသည။

¼ ေဒသဆငရာ အစးရအပခပေရးစနစ ေကာငးမြနလာေစရနႏင ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး ျပလပရန ႀကးပမးရာတြင ပမထေရာကမႈ ရလာေစရန အခြငအလမးမား ရေနပါသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ အပခပေရး

ျမနမာႏငင၏ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးက ဆနးစစျခငး

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၊ ဦးစးဌာနမားႏင တာဝနခမႈ

ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငးႏင ၿငမးခမးေရးျဖစစဥ

ေဒသႏရ စမခန႔ခြမႈႏင အစးရအပခပေရး

မဝါဒေရးရာ အၾကျပတငျပခကမား

1

2

ျပည နယႏင တငးေဒသႀကး အပခပေရးစနစသည ျမနမာျပညအနာဂတအတြက အလြနအေရးပါၿပး ႏငင၏

အျခားျဖစစဥမားနညးတပင သသာလငျမနစြာ ေျပာငးလလကရသည။ ၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒအရ အဖြ႕အစညး ယႏရားသစမားႏင အငအားစသစမား (အထးသျဖင ျပညနယ ႏင တငးေဒသႀကး အစးရမား) က မတဆကလကျခငးျဖင ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး လပငနးစဥက စတငလကသည။ အဆပါလပငနးစဥသည ျမနမာႏငင တဝမးလးရ ျပညသလထ ဘဝမားစြာက အေျပာငးလႀကး ေျပာငးလ ပစရန အလားအလာရသည။

ျမနမာႏငင၏ ကာလၾကာရည ျပညတြငးပဋပကၡမား၁ က ခပၿငမးရနမာ ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥ အေပၚတြင မတညၿပး ၎လပငနးစဥမာမ တးတကေကာငးမြနလာေသာ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အပခပေရးစနစမားႏင သေဘာသဘာဝအရ ဆကစပေနသည။ ပးေပါငးပါဝငမႈ ပမအားေကာငးၿပး၊ သကဆငရာ ေဒသမ ႏငငသားမား ႏင ျမနမာႏငငရ မတကြျပားေသာ တငးရငးသား၊ ႏငငေရး၊ ဘာသာေရး၊ ယဥေကးမႈ ေနာကခမားမ ကယစားလယမား၏ လအပခကမားက ပမထေရာကစြာ ျဖညဆညးေပးႏငေသာ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အပခပေရးစနစတစရပသည တငးရငးသား အပစမားႏင တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕အစညးမားတြင ႏစကာလၾကာရညစြာ ရေနသည စးရမပပနမႈ ျပနာ အခ႕က ေျဖရငးေပးႏငစရာ အလားအလာရၿပး အမားလကခထားသည ႏငငေတာ အစးရ၏ တရားဝငမႈကလညး ျမငမားလာေစႏငမည။

၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒအရ ဖြ႕စညးလကေသာ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအစးရ အပခပေရးသည ၿငမးခမးေရး ရရနအတြက လေလာကမႈ မရပါ။ ၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒမာ အာဏာ တညဆျဖစၿပး ႏငငေရးတြင တပမေတာ၏ အခနးက႑ ဆကလကပါရေရးက ဆန႔ကငၾကသည ႏငငေရး အသငးအဝငးမ လပဂၢလ အဖြ႕အစညးမားကလညး အေျခခဥပေဒက ေဝဖနလကရၾကသည၂။ ဒမကေရစ လႈပရားမႈတြင ပါဝငၾကသမား၊ တငရငးသား လကနကကင အဖြ႕အစညးမား (EAOs)၊၃ အႏငရပါတျဖစေသာ အမးသား ဒမကေရစ အဖြ႕ခပ၄ အပါအဝင ႏငငေရးပါတ အမားစအေနႏငလညး ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒ ျပငဆငမႈမား ဆကလကလပေဆာငရနကစၥက အၾကမးအားျဖင သေဘာတညမႈ ရၾကသည။ တစႏငငလး ပစခတတကခကမႈ ရပစေရး သေဘာတစာခပ (NCA) တြင တပမေတာ၊ အရပသားအစးရႏင မားစြာေသာ တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕အစညးမား သေဘာတထားသညမာ အနာဂတအစးရစနစသည “ဖယဒရယဝါဒ ႏင ဒမကေရစ” အႏစသာရမားေပၚတြင အေျခခတညေဆာကရန ျဖစသည။ ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥ ႏင အေျခခဥပေဒျပငဆငေရး၊ ၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒေအာကတြင ျဖစပြားလကရသည ဗဟခပကငမႈေလာခေရး ႏငငေရးျဖစစဥမားသည ျပဒါးတစလမး သတစလမး မဟတၾကေပ။ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးသညသည ေရရညတညတခငၿမမည ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အပခပေရး စနစအတြက လြနစြာအေရးပါသည ေျခလမးတစရပျဖစသည။

ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အပခပေရးစနစသည ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥအေပၚတြင အကးသကေရာကမႈရမညအျပင ျမနမာႏငင၏ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈႏင လေနမႈအဆငအတနး တးတကျမငမားေရး အတြကလညး အဓပၸါယျပညဝေသာ အေထာကအကမား ေပးစြမး ႏငလမမည။ စးပြားေရး ဖြ႕ၿဖးမႈ ေႏးေကြးၿပး ျပညသ႔ဝနေဆာငမႈ အရညအေသြး ညဖငးေသာ ျမနမာႏငငကသ႔ေသာ တငးျပညတြငရ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရမားသည ျပညသ႔ဝနေဆာငမႈမားက ပမလငျမနထေရာကစြာ ေပးစြမးႏငၾကသည။

ျပညေထာငစ အစးရထကစာလင သကဆငရာ မဆႏၵနယႏင ပမ နးစပသည ေ႐ြးေကာကခ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအစးရမားက မတဆကအသးျပလကျခငးျဖင ျမနမာႏငငတြင ဒမကေရစစနစ နကနကရႈငးရႈငး အျမစတြယေစရန အခြငအလမးမား ေပၚေပါက လာသည။ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအဆငတြငရေသာ အစးရ မားသည တာဝနခမႈ၊ ပးေပါငးပါဝငမႈႏင ပြငလငးျမငသာမႈမား ရပါက ျပညသလထအေနျဖင ဥပေဒႏင မဝါဒမား ခမတအေကာငအထည ေဖာရာတြင ပမ၍ ဩဇာအာဏာ ရလာမညျဖစသည။

3

သ႔ေသာလညး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးသည အျပသေဘာ သကေရာကမႈမားသာ ရလာလမမညဟ အာမမခႏငပါ။ ေဒသႏရ အစးရမားအေနျဖင ပမအေရးႀကးေသာ တာဝနဝတရားမား ေဆာင႐ြကရနႏင တာဝနခရန ထေရာကစြာ အားျဖညကညျခငး မခရပါက ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးသည ေမာမနးသေလာက အကးမရႏငပါ။၅ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးေၾကာင ဝနေဆာငမႈမား ထေရာကသငသေလာက မထေရာကျခငး၊ ဘ႑ာေရးအငအားႏင လပငနးနညးပညာပငးစြမးရည မလေလာကပါက ေအာငျမငမႈမရျခငး ႏင၊ လပငနးေဆာငတာမားက ေဒသဆငရာ အခြငထးခမားကသာ လကဝါးႀကးအပသြားျခငးမား ျဖစေပၚႏငပါသည။

ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအစးရအပခပမႈ ျပျပငေျပာငးလေရး ေအာငျမငရနအတြက ဦးစြာပထမ မဝါဒခမတသမား၊ ႏငငေရး အငအားစမား၊ အလႉရငမား၊ အရပဖက လ႔အဖြ႕အစညးႏင အျခား သကဆငရာ မတဖကအဖြ႕အစညးမား အေနႏင ၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခ ဥပေဒတြင ပါဝငေနသည ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရ

ယႏရားမားႏင အငအားစမားက ေကာငးစြာ နားလညရနလအပသည။ လကေတြ႕တြင ၎တ႔ မညသ႔မညပ လညပတပႏင ကနဦးအစ ႏစအနညးငယတြင မညသ႔မညပ ဖြ႕ၿဖးလာပတ႔က ေၾကညကစြာ နားလညရန လအပသည။ ဤသ႔ နားလညႏငေစရန အစရငခစာတြင ေနာကဆးရ အေျခအေနမားက ႏငငေရးပငးႏင နညးပညာပငး လကေတြ႕ စစစေလလာမႈမားႏငတကြ တငျပထားသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား ႏင ေဒသဆငရာ အငအားစမား၏ အခနးက႑ ပမကယျပန႔လာေစေရးအတြက လကရ ဥပေဒ ျပ႒ာနးခကမားႏင ေနာငေပၚေပါကလာႏငစရာရသည ျပျပငေျပာငး လေရး မားမတစဆင ေဆာင႐ြကသြားႏငမည ေ႐ြးခယႏငစရာ နညးလမးမားက မးေမာငးထးျပထားသည။

ဤအခနးတြင ဗဟခပကငမႈေလာခေရး လပငနးစဥ၏ ပစအမးမး၊ မကႏာစာ အမးမးက ရငးလငးတငျပထားၿပး အစရငခစာ၏ ေနာကခ၊ ရည႐ြယခကႏင သေတသန နညးနယပငးက အေသးစတ ေဖာျပထားသည။

ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးဆသညမာ ပမနအားျဖင “ျပညသ႔ လပငနးေဆာငတာမားဆငရာ အခြငအာဏာႏင တာဝနမားက

ဗဟအစးရထမ လကေအာကခ သ႔မဟတ တစစတတစပငး လြတလပေသာ အစးရအဖြ႕အစညးမားထသ႔ လႊေျပာငးေပးအပျခငး”၆ က ဆလျခငးျဖစသည။ ဤသညမာ အဆးသတ ရလဒမဟတဘ လပငနးစဥတစရပမသာျဖစၿပး အဆပါ လပငနးစဥတြင ေဒသႏရအစးရ အပခပေရး ဖြ႕စညးပမားဆငရာ ေျပာငးလမႈမား၊ ယငးႏင ဗဟအစးရ အပခပေရး ဖြ႕စညးပတ႔အၾကား ဆကသြယမႈမား ေျပာငးလျခငးတ႔ ပါဝငသည။

ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး လပငနးစဥသည ကမာၻႏငအဝမး အရန အဟနႏင ျဖစပြားလကရသည ကစၥရပျဖစသည။ ဤသညမာ တစစ တစခေသာ ေဒသ သ႔မဟတ တစစတစရာေသာ တငးရငးသား အပစ တ႔၏ လအပခကမား အပါအဝင ႏငငေရး၊ လမႈေရးႏင စးပြားေရး အေၾကာငးတရားမားစြာတ႔၏ ေမာငးႏငမႈေၾကာင ျဖစႏငပါသည။ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး၏ ေယဘယ ရညမနးခကမားတြင စးပြားေရး ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ ႏးထလာေစရန၊ ျပညသ႔ဝနေဆာငမႈ လပငနးမား လငျမနသြကလကစြာ တ႔ျပနေဆာင႐ြကရနႏင အမား လကခထားသည ဗဟအစးရ၏ တရားဝငမႈ ပမျမငမားလာေစရနတ႔ ပါဝငသည။

အထကေဖာျပပါ ဗဟခပကငမႈေလာခေရး ဖြငဆခကအျပင ထေရာက လငျမနေသာ၊ တ႔ျပနေဆာင႐ြကမႈရေသာ၊ တာဝနခမႈရေသာ

ျပညသ႔ဝနေဆာငမႈ လပငနးမားက အဓက အာ႐ထား ေဆာင႐ြကမည ဆပါက ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးဟသည “ေဒသႏရ အစးရမားက စြမးေဆာငမႈ ျမႇငတငေပးျခငးအားျဖင ျပညသလထက စြမးေဆာငမႈ ျမႇငတငေပးျခငးဟ ကယျပန႔စြာ ဖြငဆႏငသည။”၇ အဆပါ အဓပၸါယဖြငဆခကတြင တကရငးလငးစြာ ဆထားသညအတငး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးဟသည ၎ခညးသကသက “ေကာငးမြန” သည အရာတစခမဟတမဘ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအတြက အခရာကေသာ ကရယာတစခသာ ျဖစသည။၈

ဗဟခပကငမႈေလာခေရးတြင အဓက ပစသးရပရသည။ ၎တ႔မာ အာဏာခြေဝေပးျခငး၊ အာဏာျဖန႔ေဝျခငး ႏင အာဏာလႊအပျခငးတ႔ ျဖစၾကသည (ေကာကႏတခက က)။ ယငးတ႔အနကတြငမ အခြင အာဏာမားႏင တာဝနမားက ေဒသႏရအစးရမားသ႔ ေလာေပးျခငး ျဖစသည အာဏာခြေဝျခငးႏင၊ ျပညေထာငစ အစးရ၏ အစတ အပငး ျဖစသည အဖြ႕အစညးမား၏ အနမပငး စမအပခပေရး အဆငမားသ႔ အခြငအာဏာမားႏင တာဝနမား ခြေဝေပးျခငးျဖစသည အာဏာ ျဖန႔ေဝျခငး အၾကား အသသာ အထငရားဆး ျခားနားခကက ေတြ႕ႏငသည။

ဆနးစစေလလာမႈ ျပရာတြင ေၾကေၾကလညလည ေဆာင႐ြကႏငရန အလ႔ငာ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးအား ႏငငေရး၊ စမအပခပေရး ႏင ဘ႑ာေရးဟ၍ မတညေသာ မကႏာစာသးရပအျဖစ ပငးျခားသတမတႏငသည (ေကာကႏတခက ခ)။ ဗဟခပကငမႈ

4

ေလာခေရး၏ မကႏာစာမားသည ျမနမာႏငငတြင မည၍မညမ ဗဟခပကငမႈ ေလာခၿပးၿပဟေသာ အခကႏင ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အပခပေရးစနစက နားလညႏငေရးအတြက လြနစြာအသးဝငေသာ သေဘာတရားေရး ကရယာမား ျဖစၾကသည။ အစးရအပခပမႈပငး အစအမႏင စပလဥး၍ ဆနးစစေလလာမည ဆပါက ဆးျဖတခက ခမတပငခြငအာဏာႏင တာဝနခမႈ (ႏငငေရးမကႏာစာ)၊ စမခန႔ခြေရး တာဝနမား(စမအပခပေရး မကႏာစာ) ႏင၊ ဘ႑ာေငြသးစြမႈႏင အခြနေတာဆငရာ တာဝနမား

ေကာကႏတခက - က ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးပစမား

အာဏာခြေဝျခငး ဆသညမာ အာဏာႏင တာဝနမားက ေဒသႏရ အစးရမားဆသ႔ ဗဟခပကငမႈမ ေျဖေလာေပးလကျခငးျဖစသည။ ေဒသႏရအစးရမားက “ေကာပရတ အဆငအတနး” ႏင ကယပငအပခပခြငရေသာ ကယထညအဖြ႕အစညးမားအျဖစ အမားအားျဖင အဓပၸါယ ဖြငဆၾကသည။ လကေတြ႕အားျဖငမ ေဒသႏရ အစးရမား အေနျဖင မမဘာသာ ဘ႑ာေငြ အတညျပ သတမတၿပး စမသးစြရန၊ မမဘာသာ ႏငငေရး ေခါငးေဆာငမႈ ျပရန (အမားအားျဖင ေ႐ြးေကာကခ) ႏင စမအပခပေရး ႏင လသား အရငးအျမစမားႏင ပတသက၍ အတငးအတာတစခအထ ကယပငလြတလပခြငျဖင ေဆာင႐ြကရန ျဖစသည။

အာဏာျဖန႔ေဝျခငး ဆသည အာဏာႏင တာဝနမားက ျပညေထာငစ အစးရအဖြ႕၏ အစတအပငးျဖစသည အဖြ႕အစညးမား၏ အနမပငး စမအပခပေရးအဆငသ႔ လႊေျပာငးေပးအပျခငးက ဆလသည။ အာဏာျဖန႔ေဝျခငး သည အာဏာခြေဝျခငးႏင စာလင အားနညးေသာ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး ပစတစရပအျဖစ ယဆၾကသည။

အာဏာလႊအပျခငး ဟသည လပငနးတာဝနမားက ပငမအစးရ၏ ျပငပ တစတတပငး သ႔မဟတ လးဝ လြတလပေသာ အဖြ႕အစညးမား သ႔ လကလႊေပးလကျခငးက ဆလသည။ ဥပမာအားျဖင သးျခားလြတလပေသာ အာဏာပငမားသ႔ လႊေျပာငးေပးျခငး၊ သ႔မဟတ ပဂၢလက အဖြ႕အစညးမား လႊအပလကျခငး (ပဂၢလကပငျပျခငး) က ဆလသည။

ေကာကႏတခက - ခဗဟခပကငမႈေလာခေရး မကႏာစာမား

ႏငငေရး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး လပငနးစဥတြင ဆးျဖတခကခပငခြင အာဏာမားႏင တာဝနခမႈမားက ေဒသႏရအဆငသ႔ လႊေျပာငးေပးသညအဆင ပါဝငသည။ ဤတြင မားေသာအားျဖင အာဏာခြေဝသည ပစ အခ႕ပါဝငၿပး ေဒသႏရအစးရသ႔ တာဝနမား လႊေျပာငးေပးအပျခငးျဖင ကယပငအပခပခြငအာဏာက ထငထငရားရား ေပးအပလကျခငးျဖစသည။ “ဒမကေရစနညးက ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး” တြင ေဒသႏရ အစးရမားသည ေဒသခ ျပညသမားသ႔ ေ႐ြးေကာကပြ သ႔မဟတ အျခားနညးလမးမားျဖင တာဝနခရသည။

စမအပခပေရးရာ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး တြင စမခန႔ခြမႈ တာဝနမား (ဥပမာ ရရငးစြ ျပညသ႔ဝနေဆာငမႈ တစခက ေဆာင႐ြကျခငး ဆငရာ တာဝန) က အစးရ သ႔မဟတ အာဏာပင အဖြ႕အစညး၏ မတညေသာ အလႊာအသးသးၾကား ခြေဝေပးမႈက အဓက ေဆာင႐ြကသည။ ဤမကႏာစာတြင အေတာအတန႐းစငးေသာ အာဏာျဖန႔ေဝျခငးပစက အသးျပထားသည။ ဆလသညမာ ေအာကေျခရ အရာရမားသည လပပငခြငအာဏာ သ႔မဟတ ကယပငေ႐ြးခယဆးျဖတခြင အာဏာ ပမရရထားေသာလညး ဗဟရ ဦးစးအရာရမားကသာ တာဝနခေနရဆျဖစသည။ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးႏင ေပါငးစပအသးျပ၍ ရႏငေသးသည နညးလမးမားမာ အပခပေရး အခြငအာဏာက ေဒသႏရ အစးရမားသ႔ ခြေဝေပးျခငး၊ သ႔တညးမဟတ လပငနးတာဝနမားက အျခားျပငပ အဖြ႕အစညးမားသ႔ အာဏာလႊအပေပးျခငးတ႔ ျဖစၾကသည။

ဘ႑ာေရး ဗဟခပကငမႈေလာခေရး ဟသညမာ ဘ႑ာေငြသးစြမႈဆငရာ တာဝနမားေပးအပျခငး ႏင သကဆငရာ အရငးအျမစမား ျဖညဆညးေပးသည နညးလမးက ဆလသည။ အဆပါ အရငးအျမစမားက ျဖညဆညးေပးရာတြင ဗဟရပေငြမားအေပၚ ထနးခပထားမႈက ေျဖေလာေပးျခငးျဖငေသာလညးေကာငး၊ သ႔တညးမဟတ စမကနးခမတေရး ႏင ဘ႑ာေငြသတမတျခငးဆငရာ ပမျပညစလေလာကေသာ စနစတစခက ေဒသႏရ အခြနေတာမား၊ ဗဟ-ေဒသႏရ လႊေျပာငးမႈမား အျပင ျဖစႏငပါက ေဒသတြငး ေခးေငြမားျဖင အေထာကအပေပး၍ ေဒသႏရအစးရမားသ႔ အာဏာခြေဝေပးျခငးျဖင ေသာလညးေကာငး ျပလပႏငသည။

(ဘ႑ာေရး မကႏာစာ) က မညသ႔ခြေဝသနညးဟေသာ အခကက ထညသြငးစဥးစားရန လအပသည။ အဆပါ မကႏာစာမားသည သေဘာတရားေရး ကရယာမား အျဖစ အသးျပႏငသညသာမက ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးဆငရာ ျပျပငေျပာငးလမႈမား လပေဆာငရာတြင မည၍မညမ ထေရာကမႈ ရသညကလညး ဆနးစစၾကညႏငသည။ ဗဟခပကငမႈေလာခေရး လပငနးစဥ၏ အကးျဖစထြနးမႈက အာမခခကေပးရန မကႏာစာ

5

သးရပသည တစခႏငတစခ သဟဇာတျဖစရန လေပသည။၉ အရငးဆး ဥပမာတစရပအေနႏင ဆရေသာ ဗဟခပကငမႈ ေကာငးစြာ ေလာခ ထားၿပး ေ႐ြးေကာကခ လႊတေတာတစရပႏင ဝနႀကးမား ပါရေသာ ေဒသႏရ အစးရတစရပသည အစးရဝနေဆာငမႈေပးရန ေငြေၾကး အငအားမရပါက အသစမြမးမထားေသာ အစးရဝနေဆာငမႈမား ေပးရာတြင ထေရာကမႈ ရလမမညမဟတေပ။ ဤအေနအထားတြင ႏငငေရး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးသည ဘ႑ာေရး ဗဟခပကငမႈႏင သဟဇာတ မျဖစသညအတြက အလပမတြငျခငးျဖစသည။

ဗဟခပကငမႈေလာခေရး လပငနးစဥက ဆနးစစေလလာမည သေဘာတရားေရး မေဘာင

ဗဟခပကငမႈ ေလာခထားသည ေဒသႏရ အစးရအပခပေရးႏင ေဒသႏရ ပဂၢလက အခနးက႑မားက ဆနးစစေလလာရာတြင အသးျပသည သေဘာတရားေရးရာႏင နညးနယပငးဆငရာ မေဘာငမားျဖင အစရငခစာပါ စစစေလလာပက လမးေၾကာငး တညေပးထားသည။၁ဝ ဤသေတသနတြင အသးျပထားသည မကႏာစာသးရပက ဆနးစစရနအတြက လအပေသာ ဆနးစစ ေလလာေရး လကနကကရယာစက မေဘာငမားမ ရရပါသည။ မေဘာငအရ မကႏာစာသးရပမ တစခခငးစက အပငးေလးပငး ထပမခြျခားပါသည။

ႏငငေရး ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငး၏ ၫႊနးကနးမားတြင ေဒသႏရ ႏငငေရး ဖြ႕စညးမႈအေနအထား (မတျခားနားေသာ အဖြ႕အစညး ယႏရားမား ႏင အငအားစမား အပါအဝင)၊ ေဒသဆငရာ ေ႐ြးေကာကပြ စနစမား၏ ပစႏင အရညအေသြး၊ ႏငငေရး ပါတစနစမား၏ သေဘာ သဘာဝႏင ေဒသခလထ၏ ပးေပါငးပါဝငမႈႏင တာဝနခမႈ တ႔ ပါဝငၾကသည။ စမအပခပမႈေရးရာ ဗဟခပကငမႈေလာခေရး၏ ၫႊနးကနးမားတြင ဥပေဒစညးၾကပမႈအာဏာ၊ ေဒသဆငရာ ျပညသ႔ဘ႑ာေငြ စမခန႔ခြေရး၊ ေဒသဆငရာ လသားအရငးအျမစ စမခန႔ခြေရးႏင ေဒသဆငရာ ျပညသ႔ ဝနေဆာငမႈ စမခန႔ခြေရးတ႔ ပါဝငၾကသည။

ဘ႑ာေရးပငး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး၏ ၫႊနးကနးမားတြင ဘ႑ာေငြသးစြမႈဆငရာ တာဝနေပးအပမႈမား၊ အခြနေတာဆငရာ တာဝနေပးအပမႈမား ႏင ေဒသႏရ အခြနေတာ စမခန႔ခြမႈမား၊ အစးရမားၾကား ဘ႑ာေငြ လႊေျပာငးေပးအပမႈမားႏင ေဒသႏရ အစးရ ေခးေငြႏင အေကြးမား ပါဝငသည။

ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး၏ ပညာရပဆငရာ မကႏာစာမား(ႏငငေရး၊ စမအပခပေရး ႏင ဘ႑ာေရး စသညျဖင) က ဆနးစစေလလာ႐ျဖင မလေလာကဘ အဖြ႕အစညး ယႏရားပငး အေျခအေနကလညး နားလညသေဘာေပါကရန လအပသည။ ေဒသႏရ အစးရမား၏ အဖြ႕အစညး ယႏရားမား၊ ခန႔ခြမႈပငး ႏင စမအပခပေရးတ႔က သာမက ဗဟအစးရႏင ဗဟအစးရ၏ မဝါဒ၊ ဥပေဒျပေရး မ႑ငႏင အဖြ႕အစညး ယႏရားမား အျပင ေဒသခ အရပဖက လ႔အဖြ႕အစညး (အကယ အားျဖင ပဂၢလက အခနးက႑၊ အစးရ ဝနထမးမား အျပင အရပဘက အဖြ႕အစညးမား (CSOs) တြင ပါဝငလႈပရားသမားကပါ ဆလသည) တ႔ကပါ ထညသြငးစဥးစားသည စစစေလလာမႈမး ျပလပရန လအပသည။

အလြယဆရေသာ ဗဟခပကငမႈေလာခေရး၏ အတမအနကက နားလညေရးအတြက ကြၽနပတ႔ အေနႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အခနးက႑ႏင တာဝနမားကသာမက ပမကယေျပာသည အပခပေရးပငးတစခလးကပါ ထညသြငးစဥးစားရန လအပသည။ ဥပမာအားျဖင ျမနမာႏငငတြင စမကနး ႏင ဘ႑ာေရးတြင မည၍မညမ ဗဟခပကငမႈ ေျဖေလာေပးထားသနညးဟေသာ အခကက စဥစားရာတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အခနးက႑ ကသာမက ျပညေထာငစအစးရ၏ အခနးက႑၊ ပဂၢလက စးပြားေရး လပငနးမား အပါအဝင ျပညသလထႏင ထေတြ႕ဆကဆမႈ တ႔ကပါ ထညသြငးတြကဆရန လအပသည။ စမကနးႏင ဘ႑ာေရးတြင ျပညေထာငစ အစးရ၏ အေရးပါေသာ အခနးက႑က လစလရႈထားပါက စစစေလလာမႈ အပငးတြင ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး လပငနးစဥက အမတပေပးမရကသား ျဖစသြားႏငသည။ အလားတစြာပင အရပဘက စစဘက အာဏာပငမႈ သေဘာ သဘာဝကလညး ျမနမာႏငင အစးရ၏ အေရးပါေသာ မကႏာစာ တစရပအေနျဖင စဥးစားရနလသည။ ၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပအေျခခ ဥပေဒအရ တပမေတာသည ျပညေထာငစအစးရႏင ျပညနယ/

6

တငးေဒသႀကး အစးရမားအတြငး၌ ၎၏ ႏငငေရး ဩဇာအာဏာက ဆကလက ကငစြထားသည။၁၁

ပ ၁.၁ တြင ျပထားသညအတငး ျမနမာႏငငရ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး ႏင ၎၏ အေရးပါေသာ မကႏာစာသးရပ (ႏငငေရး၊ စမအပခပေရး ႏင ဘ႑ာေရး) မာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၊ ျပညေထာငစ အစးရ ႏင အရပဖက လ႔အဖြ႕အစညးၾကား အျပနအလနဆကဆေရးျဖစစဥတစရပ ျဖစသည။

ျမနမာႏငငရ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး လပငနးစဥ

ကလနေခတလြန ျမနမာသမငးတေလာကလးတြင အစဥအဆက အားျဖင ဗဟခပကငေရးသာ အားေကာငးခသည (ပ ၂.၁)။ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး လပေဆာငရန လကဦးမဆြ ႀကးပမးမႈမား ရခေသာလညး ျမနမာႏငင၏ ဆယစႏစခ ၾကာျမငသည

စစအပခပေရးတြင အားေကာငးေမာငးသန ဗဟခပကငေရးသာ ေနရာယခသည။ ၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒသည ႏငင အပခပေရးတြင တပမေတာ ဆကလကပါဝငေရးက ဦးစားေပး ထားေသာလညး ဤအေ႐ြ႕သည ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးအတြက မႀကစဖး ထးကသည ေျခလမးတစရပလညး ျဖစသည။

အာရေဖာငေဒးရငး၏ ၂ဝ၁၃ ခႏစ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရမား စစစေလလာခက၁၂ အရ ႏငငေရး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးႏင စပလဥး၍ ဆရပါမ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ ဖြ႕စညးေပၚေပါကလာျခငး ႏင ဥပေဒျပေရး တာဝနမား ေပးအပလာျခငးတ႔မာ ႀကးမားေသာ တးတကမႈတစရပ ျဖစသည။ သ႔ေသာလညး ၎အစရငခစာအရ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးမားတြင ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး အတငးအတာက မကႏာစာသးရပမ ၿခငသးသပပါက မားစြာအားရစရာမရေသးဘ ျမနမာတစႏငငလး အေနျဖငလညး ထနညးတစြာပငျဖစေၾကာငး သရသည။

ပ ၁.၁ သေဘာတရားေရးရာမေဘာင

တငးေဒသႀကး/ျပညနယ အစးရမား

ျပညေထာငစ အစးရ

အရပဘက အဖြ႕အစညး

အပခပေရး

ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး

ႏငငေ

ရး

ဘ႑

ာေရး

7

စမအပခပမႈပငး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးက ၾကညမညဆပါက အစရငခစာတြင ေတြ႕ရရသညမာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ မားတြင ဝနႀကးမား ရေသာလညး ၎ဝနႀကးမားတြင ဝနႀကးဌာန လကကငမရသညက ေတြ႕ရရသည။ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးမားက သကဆငရာ ဝနႀကးဌာန နယပယက႑ တစခႏင စပလဥး၍ တရားဝင တာဝနေပးအပသည အခန၌ပငလင ႏငငေတာ ျဗ႐ကေရစ ယႏရား၏ အစတအပငးအမားစမာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆင ဝနႀကးမားက တာဝနမခၾကေပ။

ဘ႑ာေရး ဗဟခပကငမႈ ေျဖေလာျခငးမာမ စပၾကားပစျဖင အနညးအကဥး ျဖစေပၚလကရသညဟ သရသည။ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးမားတြင ၎တ႔ ကယပငဘ႑ာေငြရေသာလညး ျပညသလထအတြက အသးခသည ရာခငႏႈနးမာ အလြနနညးပါးၿပး၊ ဘ႑ာေငြဆငရာ လပပငခြငအာဏာမား အျပညအဝ ခြေဝေပးအပ ထားျခငးမခရဘ ျပညေထာငစအဆငကသာ အဓက မခေနရသည။

ဘ႑ာေရးႏင စမအပခပမႈပငးထကစာလင ႏငငေရး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးပမ ျမငမားသညအတြက ျမနမာႏငငရ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အပခပေရးစနစက သမမတမႈမရေသာ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးဟ၍သာ အနကဖြငရေပမည။ သမမတမႈမရျခငးေၾကာင ၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒမ ေမြးထတေပးလကသည အသစသစေသာ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးႏငငေရး အဖြ႕အစညး ယႏရားမားႏင အငအားစမား၏ ထေရာကမႈအားက ခပခယ မလကသား ျဖစသြားသည။

ေဖာျပပါ သမမတမႈမရျခငးေၾကာင ၂ဝ၁၃ ခႏစ ဆနးစစေလလာခက ေနာကပငး မညသ႔ေသာ တးတကေျပာငးလမႈမား ျဖစပြားခၿပး အဆပါ ေျပာငးလမႈမား၏ မကႏာစာသးရပအေပၚ အကးသကေရာကမႈတ႔က နားလညႏငရန အလ႔ငာ ဤအစရငခစာတြင ျမနမာႏငင၏ ဗဟ ခပကငမႈ ေလာခေရး လပငနးစဥက တဖနျပနလည၍ ဆနးစစ ေလလာထားပါသည။

ေနာကခႏင ရည႐ြယခကမား

၂ဝ၁၃ ခႏစ ျမနမာႏငင တငးေဒသႀကးမားႏင ျပညနယမားရ အပခပမႈ စနစ၁၃ အစရငခစာသည ျမနမာႏငင ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အပခပေရးစနစ၏ အလႊာအသးသး ေလလာႏငရန ပထမဆး လကေတြ႕ကေသာ ဆနးစစေလလာေရး အေျခခတစရပက ေပးစြမး ႏငခသည။ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အပခပေရးစနစ၏ တကေသာ မကႏာစာမားက အနးကပ ၾကညရႈ႕ေလလာထားသည ၎အတျမစမ ေန၍ အတြေပါငးေျမာကျမားစြာေသာ အစရငခစာမား ထြကေပၚလာခ သည။၁၄ ယငး အစရငခစာသည ျမနမာႏငငရ ျပညနယႏင တငးေဒသ ႀကးအစးရ အဖြ႕အစညးပငး မေဘာငက နားလည သေဘာေပါက လသည သကဆငရာ မတဖကအဖြ႕အစညးမားႏင ပဂၢလမား၊ အဓက အားျဖင အစးရပငးမ ပဂၢလမား လကကငထား ကးကားေနရဆ ျဖစသည။

၂ဝ၁၁ ခႏစ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား စတငဖြ႕စညးသည အခနမစ၍ ထးျခားေသာ တးတကေျပာငးလမႈ ေျမာကျမားစြာ ျဖစေပၚ လာခသည။ အစးရဖြ႕စညးႏငေသာ ပါတမား ျဖစၾကသည ဦးသနးစန ေခါငးေဆာငေသာ ျပညေထာငစ ႀကခငေရးႏင ဖြ႕ၿဖးေရး ပါတ (USDP) မေန၍ ေဒၚေအာငဆနးစၾကည ေခါငးေဆာငသည အမးသား ဒမကေရ စအဖြ႕ခပ (NLD) သ႔ အကးအေျပာငးက ခနလပထား၍ မရေပ။

အေျခခဥပေဒက အဓပၸါယဖြငဆျခငးႏင လကေတြ႕ အေကာငအထည ေဖာျခငး လပငနးစဥက ဆကလကေဆာင႐ြကရငး အငအားစမားသည

သကဆငရာ တစသးပဂၢလ အခနးက႑ႏင လပပငခြင အာဏာမား ရာေဖြ စမးသပသည ရလဒမားက သသာထငရားစြာ ေတြ႕ျမငလာ ရၿပျဖစသည။ အဆပါ တးတကမႈမားသည ဖယဒရယ ျပညေထာငစ အတြက ေရရညတညတမည ႏငငေရး သေဘာတညခကတစခ ရရရန ရည႐ြယထားသည ၿငမးခမးေရး ေဆြးေႏြးမႈမားႏင တၿပငတညး ျဖစေပၚလကရသည။ အဆပါ ၿငမးခမးေရး ေဆြးေႏြးပြမားက ဦးစြာ ပထမ ျပညခငၿဖးမ ဦးစးဦး႐ြကျပခၿပး ေနာကပငး NLDက ဆကလက ေဆာင႐ြကလကရသည။

တးတကေျပာငးလမႈမားက အသစတဖန သေတသနျပရန လအပ သညအေလာက ယငးမ ထြကေပၚလာသည ေတြ႕ရခကအသစမားက ဤအစရငခစာတြင ဆနးစစေလလာထားသည။ ဤ အစရငခစာသည ၂ဝ၁၇ ခႏစ ေႏာငးပငးႏင ၂ဝ၁၈ ႏစဦးပငးမားတြင ေဆာင႐ြကခသည ကြငးဆငးေလလာမႈမားႏင တဆငခ သေတသနမား အေပၚတြင အေျခခထားၿပး ေအာကေဖာျပပါ သေတသန ရညမနးခကမားႏင အညစမထားသည။

l အာရေဖာငေဒးရငး၊ ျမနမာဖြ႕ၿဖးတးတကေရး အရငးအျမစ အဖြ႕အစညး (Myanmar Development Resource Institute)-ျမနမာလမႈစးပြား ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး အဖြ႕ (Centre for Economic and Social Development) (MDRI–CESD) ႏင Renaissance Institute တ႔မ ထတေဝထားသည အျခားေျမာကျမားစြာ အစရင ခစာမားက လကေတြ႕ အေျခခႏင ေပါငးစပ၍ လြနခေသာ ငါးႏစအတြငး အေရးပါေသာ တးတကေျပာငးလမႈမားက ထပဟပျပႏငမည ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးဆငရာ

8

ဆနးစစေလလာခကအသစမားက ေဖာျပရန။ l ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးေၾကာင ျပညေထာငစ အစးရႏင

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၊ ေဒသဆငရာ အငအားစ မား ရငဆငရမည ပဓာနကသည ႏငငေရး၊ စမအပခပေရး ႏင ဘ႑ာေရးဆငရာ အခြငအလမးႏင စနေခၚမႈမားက ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးႏင ႏငငေတာအဆင မတဖက အဖြ႕အစညးမားအေနျဖင သာ၍ေကာငးမြနစြာျဖင မေဝနားလည ႏငၾကေစရန။

l ျမနမာႏငင ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အပခပေရးစနစ၏ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးက အဓက ရညစးသည ႏငငတကာ အကအည စမကနးမား၏ ပစ၊ အေကာငအထညေဖာပ ႏင ေစာငၾကညေလလာပတ႔က ပမေကာငးမြနလာေစရန မတဖကအဖြ႕အစညးမားမ ေဆာင႐ြကသညအခါ အကအည ေပးရန။

ၿခ၍ဆရပါမ ဤသေတသနသည ျမနမာႏငင၏ အကးအေျပာငး ျဖစစဥ၊ အထးသျဖင ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး ျပျပငေျပာငးလမႈမားတြင ပါဝငသည အငအားစမားအားလးႏင ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥတြင ပါဝငေဆာင႐ြကေနသမား အတြကပါ မကန အသပညာ၊ အျပန အလနေဆြးေႏြးမႈ ႏင မဝါဒခမတေရး လပငနးမား ပမေကာငးမြန လာေစေရးအတြက တစစတစရာ အေထာကအကေပးရန ရည႐ြယေသာ လအမားပင အရငးျမစတစခ ျဖစပါသည။

သေတသန နညးနယ

ဤအစရငခစာပါ ေျမာကျမားစြာေသာ အခကအလက အေထာက အထားမားက လြနခေသာ ငါးႏစအတြငး အာရေဖာငေဒးရငးမ Renaissance Institute ၊ MDRI–CESD တ႔ႏင ပးေပါငးထတေဝသည အစရငခစာမားမ ရရပါသည။၁၅ အဆပါ သေတသန စာတမး တစေစာင ခငးစက သကဆငရာ နယပယတစခခငးစမ ကြၽမးကင ပညာရငမားမ ဦးေဆာငေရးသားခၿပး ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အပခပေရး စနစအတြငးမ ျပနာရပ တစခခငးစက အေသးစတ ေလလာထား သည။ အဆပါ အစရငခစာမားအတြက အေျခခေသာ အခကအလက အေထာကအထားမားတြင ျမနမာႏငငတစဝမးရ ျပညနယႏင တငး ေဒသႀကးမားတြင ျပလပခသည အေျခခ သေတသန (primary research) ႏင ရာဂဏနးမေသာ ဝနႀကးမား၊ လႊတေတာအမတမား၊ အစးရအရာရမား၊ ႏငငေရးပါတေခါငးေဆာငမားႏင အဖြ႕ဝငမား၊ အရပဘကအဖြ႕အစညးမား၊ ပဂၢလက က႑မ အငအားစမားႏင ပညာရပဆငရာ ကြၽမးကငပဂၢလမားႏင လေတြ႕ေမးျမနးခကမားလညး ပါဝငပါသည။

ထ႔အျပငလညး ဤအစရငခစာက ေရးသားရာတြင အာရေဖာငေဒးရငး ႏင Renaissance Institute တ႔ ျမနမာႏငင ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး မားက နညးပညာပငး အကအညေပးရာမ (အထးသျဖင ျပညသ႔ဘ႑ာ စမခန႔ခြေရး ႏင ျမနစပယ အပခပေရး က႑မားအတြက အကအည ေပးရငး) ရရခသည အေတြ႕အႀကမားက အသးျပထားပါသည။

အေျခခ အေထာကအထားမားအျပင ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အပခပေရးစနစအတြက ဘကေပါငးစလငေသာ ဆနးစစ ေလလာခက တစရပ ေပးစြမးႏငရနအတြက အစရငခစာတြင အရညအခငးႏင အေရအတြက သေတသန နညးလမးႏစရပလးက အသးျပထားပါသည။ သကဆငရာ စာအပစာတမးမား ေလလာရာ တြငလညး ပညာရပ ဆငရာ စာေပမား၊ သတငးစာေဆာငးပါးမား၊ ဥပေဒျပ႒ာနးခကမား၊ လႊတေတာတြငး ၾကားနာေဆြးေႏြးခကမား၊ ဘ႑ာေငြဆငရာ မတတမးမား ႏင လပထးလပနညးမားက ၿခငေအာင ေလလာခ ပါသည။ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအစးရဘ႑ာေငြ သးစြမႈႏင အခြနေတာမားႏင ပတသက၍ ေကာငးစြာနားလညႏငေစရန ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားမ ရတတသမေသာ ဘ႑ာေငြဆငရာ မတတမးမားအေပၚ မတည၍ အေရအတြက သေတသန စစစ ေလလာမႈ ျပလပခပါသည။

သေတသနအဖြ႕သည ကြငးဆငးသေတသန လပငနးက ေျခာကလ အတြငး (ေဖေဖာဝါရ-ဇလင ၂ဝ၁၈) ျပညနယသးခ (ကရင၊ မြနႏင ရမး)၊ တငးေဒသႀကး သးခ (ရနကန၊ တနသၤာရ ႏင ပခး) ႏင ေနျပညေတာ တ႔တြင ျပလပခပါသည။ တငးေဒသႀကးမားႏင ျပညနယမားက ႏႈငးယဥေလလာမႈ ျပႏငရနအတြကသာမက အစးရအပခပမႈပငး ကစၥရပမား၊ လဦးေရ၊ ဆငးရမြေတမႈ၊ ပထဝမကႏာသြငျပငႏင ပဋပကၡေနာကခ သမငးတ႔အၾကား ျခားနားခကမားကပါ ႏႈငးယဥ၍ရႏငရန အဆပါ ေဒသမားက ေ႐ြးခယချခငးျဖစပါသည။

ေကာကႏတခက - ဂသေတသန ေမးခြနးမား

ဤသေတသနက ေမးခြနးသးချဖင လမးေၾကာငးေပးထားသည။

၁။ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အပခပေရးစနစအတြက ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒေရးရာ၊ ဥပေဒေရးရာ ႏင အဖြ႕အစညး ယႏရားပငးဆငရာ မေဘာငဟသည အဘယနညး။ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး ျပျပငေျပာငးလမႈ၏ မဝါဒေရးရာ ဦးတညခကမာ အဘယနညး။

၂။ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးမားအတြငး ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အပခပေရးစနစ၏ ျပျပငေျပာငးလမႈ ရလဒမားမာ အဘယနညး။ မညသ႔ေသာ ကြာျခားမႈရၿပး လြနခေသာ ငါးႏစတာ ကာလအတြငး အဆပါ ရလဒမား မညသ႔မညပ ေျပာငးလသြားသနညး။

၃။ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အပခပေရးစနစ၊ အစးရဝနေဆာငမႈေပးေရး ႏင ပဋပကၡ စမခန႔ခြေရးမား တးတကေကာငးမြန လာေစရန မညသည စနေခၚမႈ၊ အခြငအလမးႏင ေရ႕ဆကရမည လမးမားမာ အဘယနညး။

9

သေတသမားသည စလငမားျပားလစြာေသာ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရအပခပမႈပငးႏင ဆကႏြယေနသည ပဂၢလမား (စစေပါငး အေယာက ၁ဝဝ) က တစပငးပစခ လေတြ႕ေမးျမနးမႈ၊ ဦးတညအပစ ေဆြးေႏြးမႈတ႔ ျပလပခပါသည။ အဆပါ ပဂၢလမားတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆင ဝနႀကးမားႏင အစးရအရာရမား၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာ အမတမား၊ ႏငငေရးပါတ ေခါငးေဆာငမားႏင အဖြ႕ဝငမား၊ ၿမ႕နယ ႏင ခ႐ငအဆငတြင အလပလပကငလကရေသာ အရာရမားႏင အရပဘက အဖြ႕ အစညးမားမ ကယစားလယမား ပါဝငၾကပါသည။ လ႔ေတြ႕ ေမးျမနးမႈမားတြင ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး၏ ႏငငေရး၊ စမ အပခပေရးႏင ဘ႑ာေရး မကႏာစာမား၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အဖြ႕အစညး ယႏရားမား လပငနးေဆာင႐ြကပႏင အေျခအေန အေၾကာငးရငးခမားအတြက လမးဖြငေမးခြနးမားက အဓကထား ေမးျမနးခပါသည။ သေတသနအတြက ရည႐ြယျပလပခသည လေတြ႕ ေမးျမနးမႈမားအေၾကာငး အေသးစတ ၾကညရႈႏငမည ဇယားကြကက ေနာကဆကတြ - က တြင ၾကညပါ။

သေတသန နယနမတႏင ကန႔သတခကမား

ဤေလလာခကတြင ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အပခပေရးစနစ၏ မကႏာစာေပါငးစက ထညသြငးတြကဆထားသည ျမနမာႏငင ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးဆငရာ ေဖာျပခကႏင ဆနးစစ ေလလာခကက ေပးစြမးႏငရန ရည႐ြယထားေသာလညး၊ နဂမလ ရည႐ြယခကမာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အဖြ႕အစညး ယႏရားမား အေၾကာငးက ေဇာငးေပးေဖာျပရန ျဖစသည။ အစရင ခစာတြင ျမနမာႏငငရ ၿမ႕နယအဆင အာဏာပငအပခပေရး၏ သေဘာသဘာဝက ေလလာထားၿပး၊ ေဒသႏရအဆင အစးရ အပခပေရးႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားအၾကား ဆကဆေရးက ဗဟ ျပညေထာငစ အစးရႏင ဆကဆေရးထကစာလင ပ၍ အသားေပး ေဖာျပထားသည။ ဘ႑ာေရး ဗဟခပကငမႈ အတငး အတာက ဆနးစစေလလာရာတြငမ အစရငခစာ၏ နဂမလ အာ႐ထား သညအခကမာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အခြနေတာႏင ဘ႑ာေငြ သးစြမႈမားျဖစသညအေလာက ျပညေထာငစ အစးရ၏ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအဆင ေငြေၾကးသးစြမႈက မားစြာ ဂ႐မထားေပ။

ဤစာတမး၏ ကန႔သတခကတစခမာ အစးရ ထနးခပမႈ ေအာကတြင အျပညအဝရသည နယေျမေဒသမားတြငသာ သေတသန ျပလပထား သညအတြက အစးရအပခပမႈေအာကတြင လးလးလားလား မရေသာ စနစမားႏင အဖြ႕အစညး ယႏရားမားက အနးကပ ယဥတြမေလလာ ႏငျခငး ျဖစသည။ ျမနမာႏငငအတြငးရ အခ႕ေသာ နယေျမေဒသ မားသည လကနကကင ပဋပကၡဒဏက ဆယစႏစႏငခ၍ ခစားခရၿပး ၁၉၄၈ ခႏစကတညးက စတင၍ အစးရ၏ ထနးခပမႈ ေအာကတြင မရေတာေခ။ အဆပါ ကာလၾကာေညာငးလၿပျဖစေသာ ပဋပကၡ မားေၾကာင ကယျပန႔ေသာ စငၿပင သ႔မဟတ “စပၾကား” အာဏာပင နယနမတမား ေပၚေပါကလာသည။ အဆပါ ထနးခပမႈ ရႈပေထြးသည နယေျမေဒသမားတြင ထးတမးဓေလအရ အ႐ကအရာဆကခေသာ ေခါငးေဆာငမား၊ အစးရက သစၥာမခေသာ ႏငငေရး ေခါငးေဆာငမား၊ တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕အစညးမား အစရသည အငအားစ မားသည အစးရဝနေဆာငမႈေပးသည အပငးအပါအဝင ေဒသႏရ အစးရအပခပေရးတြင အေရးပါေသာ အခနးက႑မ ပါဝငလက ရၾကသည။ ၁၆၊၁၇ အလားတပင အစရငခစာတြင အထးသးသန႔ အစးရ စမအပခပမႈမားရသည ကယပငအပခပခြငရ စရငစ ေျခာကစကလညး အေသးစတ မေလလာထားေပ။ အဆပါ စငၿပငအပခပေရး ေအာကတြငရသည နယေျမေဒသမား၏ အစးရအပခပမႈပငးႏင ပဋပ႑ အလႊာမားက သးသန႔သေတသနျပထားသည စာတမး မားစြာက အာရေဖာငေဒးရငးမ ထတေဝၿပးျဖစပါသည။၁၈ ဤအစရငခစာတြင ၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒေဘာငအတြငးမ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးဆငရာ ႏငငေရး လပငနးစဥႏင ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥအၾကား အလြနတရာ အေရးႀကးသည ဆကႏြယမႈက အထးအေလးေပး ေဖာျပထားပါသည (အပငး ၆.၂ ရႈ)။ ဖြ႕စညးပမား၊ စနစမား၊ သာမန ႏငငသားထကစာလင ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရအပခပေရးပငးတြင ပါဝငေနသည ပဂၢလမား

10

စသည ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရအပခပေရးဘကမ “ဝနေဆာငမႈေပးသည မကႏာစာ” က ဤေလလာခကတြင အထးအာ႐စကထားသည။ အစးရအပခပေရး ယႏရားသစမား၏ အားသာခက၊ အားနညးခကမားအေပၚ အရပသား ျပညသလထႏင ပဂၢလက အခနးက႑တ႔၏ ရႈျမငခကမားက ထညသြငး ေဖာျပထား ေသာလညး ျမနမာႏငငေတာ အစးရအပခပေရး ယႏရားမားႏင အစးရမဟတေသာ အပခပေရး ယႏရားမားအေပၚထားရသည ျပညသလထ၏ စတသေဘာထားက စနစတက ဆနးစစေလလာမႈ ျပရန လအပေနေသးသည။

နဂးခပအားျဖင အစရငခစာတြင ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး အဆငႏင စပလဥး၍ ေကာငးသည၊ ညသည၊ ျမနမာႏငငႏင သငေလာသည စသညျဖင ႏႈနးစေပတတစချဖင တငးတာသည ေျပာၾကားခကမး မျပလပထားပါ။ သ႔ေသာလညး ေဖာျပပါ မကႏာစာသးရပမေန၍ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးက ႏႈငးယဥဆနးစစထားပါသည။ ဤသ႔ ျပလပျခငးေၾကာင မဝါဒခမတသမားအဖ႔ အေရးႀကးေသာ ကစၥရပမား ေပၚထြကလာေပမည။ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး၏ ထေရာကမႈ အားေကာငးေစရန မကႏာစာသးရပၾကား သဟဇာတမျဖစသညမားက ကငတြယရန လအပသည။ ဤသ႔ ျပလပရနအတြက အခ႕ေသာ ေနရာမားတြင ဗဟခပကငမႈ ပမေျဖေလာေပးရန လအပသကသ႔ အျခားေသာ ေနရာမားတြင ဆန႔ကငဘကလပငနးစဥျဖင ေဆာင႐ြကႏငပါသည။

အစရငခစာ ေရးသားပ

မတဆက အခနးေနာကတြငလာသည အခနး ၂ တြင ျမနမာႏငငရ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အပခပေရးစနစ မေဘာငက အၾကမး ရငးလငးတငျပထားၿပး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးဆငရာ ဥပေဒ မေဘာငႏင ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအစးရ အပခပေရး၏ ဖြ႕စညးပကပါ ထညသြငးေဖာျပထားသည။ ယငးအခနး၌ပင ျပညခငၿဖး ႏင NLDအစးရမား၏ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးမဝါဒမားက စစစေလလာျပထားသည။ အခနး ၃၊ ၄ ႏင ၅ တ႔တြင ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အပခပေရးစနစ၏ ႏငငေရး၊ စမအပခပေရး ႏင ဘ႑ာေရး မကႏာစာမားက ဆနးစစေလလာထားၿပး အသစထြကေပၚလာသည လမးေၾကာငးပစမားကပါ စစစျပထားသည။ နဂးအေနျဖင အခနး ၆ တြင ျမနမာႏငင ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး လပငနးစဥႏင စပလဥး၍ မဝါဒပငးဆငရာ အႀကျပခကမား မေပးမ၊ ျမနမာႏငင ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး လပငနးစဥဆငရာ ၿခငဆနးစစေလလာခကတစခ ျပလပေပးထားၿပး ၂ဝ၁၁ ခႏစေနာကပငး ေပၚေပါကလာသည တးတကေျပာငးလမႈမားက အကဥးတငျပ၍ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး လပငနးစဥႏင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥၾကား ဆကစပခကက ေတြးေခၚျပထားသည။

11

ဤအခနးတြင ျမနမာႏငငရ ဗဟခပကငမႈေလာခေရး လပငနးစဥ၏ ဥပေဒမေဘာငက မတဆကတငျပထားၿပး ၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒႏင ယငးအေျခခဥပေဒအရ ဖြ႕စညးထားသည ေဒသဆငရာ အစးရအပခပေရးကပါ ထညသြငးေဖာျပထားသည။

ဤအခနးတြင အစးရအငအားစမား၏ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒက အနကအဓပၸါယဖြင ကငသးပ၏ အေရးပါပကလညး မတဆက ေပးထားၿပး၊ ျပညေထာငစ အစးရ၏ ဗဟခကယထားပမာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အခနးက႑ႏင တာဝနမားက အဆးအျဖတေပးႏငပကလညး ထညသြငးေဖာျပထားသည။

နဂးပငးတြင ၂ဝ၁၁ ခနစမ စတင၍ ျပညခငၿဖး ႏင NLD ပါတတ႔မ ဖြ႕စညးခေသာ အသြငေျပာငးကာလ အစးရမား၏ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးဆငရာ မဝါဒမား၊ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ ႏင တရားဥပေဒပငး ျပျပငေျပာငးလေရး အလားအလာမားကပါ ေတြးဆျပထားသည။ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒမာမ ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥႏင ခြျခားမရႏငေအာင ခတဆကေနသညအတြက ၎အတြက ျပျပငေျပာငးလေရး အလားအလာမား အလမးေဝးေနေသးသည အေနအထားတြငရသည။ သ႔ျဖစပါ၍ ဤအခနးတြင ၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒတြင ပါရၿပး ဗဟခပကငမႈေလာခေရး လပငနးစဥ အေျမာကအျမားေဆာင႐ြကႏငစရာရေသာနယပယမားက ထငရားေသာ သကေသ သာဓကမားႏငတကြ တငျပသြားမည ျဖစပါသည။

12

၁၉၄၈ ခႏစ လြတလပေရးရၿပးေနာကပငး ျမနမာႏငငေတာ အစးရ၏ ထးျခားေသာ လကၡဏာရပမားအနက တစခမာ ဗဟခပကငမႈ ျမငမား သည အပခပေရးစနစမားပငျဖစသည။ ပ ၂.၁ တြင ျပထားသည အတငး ဗဟခပကငမႈ ေလာခထားသည စနစမား ထေထာငရန အေစာပငးကာလမားအတြငး ႀကးပမးေဆာင႐ြကမႈမား ရချငား ေသာလညး ဗလခပႀကးေနဝငး အာဏာသမးသည ၁၉၆၂ ခႏစမ စတင၍ ေဒသႏရ အပခပေရး ယႏရားမားက ကယပငအပခပခြငႏင ဆးျဖတခကခမတပငခြငေဘာငေပးအပမႈ အနညးငယသာ ျပလပေတာသည။

၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒသည ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အဆငမားတြင အဖြ႕အစညး ယႏရားသစမား၊ အငအားစသစ၊ တာဝနသစမား ႏင အာဏာအသစမားဖနတးေပးလကျခငးျဖင အေရးပါေသာ တးတကမႈတစရပက ျဖစေပၚေစခသည။ ၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒသည အျခားေသာ ဥပေဒမားႏငအတ ျမနမာႏငငရ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး ဥပေဒ မေဘာငတစရပက ဖနတးၿပး ဗဟ ႏင ျပညနယတငးေဒသႀကးအဆင အငအားစမားအၾကား အားခနခြငလာတစခက ထေထာငလကသည။

ေကာကႏတခက ဃ၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒအရ ျမနမာႏငင ေဒသဆငရာအပခပေရးစနစ၏ ၾကနအငလကၡဏာမား

အဆငအလက နယေျမပငးျခား သတမတေသာ အပခပေရးစနစ l ျပညေထာငစ သမၼတ ျမနမာႏငငေတာတြင ျပညနယခနစခ ႏင တငးေဒသႀကး ခနစခ၊ ကယပငအပခပခြငရေဒသငါးခ၊ ကယပငအပခပခြငရ

နယေျမတစခ ႏင ျပညေထာငစ နယနမတျဖစသည ေနျပညေတာ တ႔ပါဝငဖြ႕စညးထားသည နယနမတအလက အပခပေရး အာဏာပင စနစရသည။

l ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးမားက ခ႐ငမားျဖင ဖြ႕စညးထားၿပး၊ ယငးခ႐ငမားက ၿမ႕နယမားျဖင ဖြ႕စညးထားသည။ ၿမ႕ျပရပကြကမားႏင

ေကး႐ြာအပစမားက စစညး၍ ၿမ႕နယမားအျဖစ ဖြ႕စညးထားသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငတြငရ အစးရ၏ ထငရားေသာ အဆငအတနး l ၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒအရ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ၁၄ ခက အပခပေရး၊ ဥပေဒျပေရး ႏင တရားစရငေရး မ႑ငမားျဖင ဖြ႕စညးထားသည။

l ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ၏ အပခပေရးမ႑ငက သမၼတမ ေ႐ြးခယခန႔အပေသာ ဝနႀကးခပတစဦးက ဦးေဆာငသည။

l ဥပေဒျပေရး မ႑ငတြင တစတတစေဒသ ေ႐ြးေကာကတငေျမႇာကထားသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာတစရပပါဝငသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ၏ အေရးႀကး တာဝနမား l ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒတြငပါရေသာ ဇယား ၁ ႏင ၂ တ႔မာ လြနစြာအေရးႀကးေသာ ဇယားမား ျဖစၾကၿပး ၎ဇယားမားတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး

အစးရမားၾကား ဥပေဒျပေရး ႏင အပခပေရး တာဝနမားက ပငးျခားသတမတေပးထားသည။

l ဇယား ၅ တြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား ေကာကခသည အခြနေတာမား အေၾကာငးက ေဖာျပထားသည။

l ဇယား ၂ ႏင ၅ တ႔ကမ ၂ဝ၁၅ ခႏစ အေျခခဥပေဒ ျပငဆငခကအရ ခ႕ထြငျပငဆငခသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားတြငရ တပမေတာ၏ ဦးေဆာငပါဝငေရး အခနးက႑ l ျမနမာတပမေတာအတြက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားတြင (တပမေတာမ ေ႐ြးခယခန႔အပသည လၿခေရးႏင နယစပေရးရာ ဝနႀကး) သာမက

လႊတေတာမားတြင (လကရ တာဝနထမးေဆာငဆ တပမေတာသား ကယစားလယ ၂၅ ရာခငႏႈနး အတြက) ပါ ေနရာေပးထားရသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အဆငေအာကတြင အစးရ တတယအလႊာဟ၍ မရေပ။ l ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားေအာက တတယ အလႊာျဖစေသာ ေဒသႏရ အစးရႏင ပတသကသည ျပ႒ာနးခကမား ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒတြင

မပါရေပ။ l ယငးသ႔ေသာ ျပ႒ာနးခကအစား ျပညေထာငစ အစးရ၏ ပါဝငေဆာင႐ြကမႈ အားေကာငးေသာ ရႈပေထြးသည ေဒသႏရ အစးရ

အပခပေရးစနစတစရပႏင၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားႏင အဆပါ ေဒသႏရ အစးရ အပခပေရးစနစတ႔အၾကားမ တကရငးလငးမႈ မရသည ဆကဆေရးတ႔ကသာ ေတြ႕ရသည။

l ေဒသႏရ စမအပခပေရးက အစးရ အဖြ႕အစညးမားက ေဆာင႐ြကလကရၿပး အမားအားျဖင ၿမ႕နယအဆငတြင မတညေသာ အဖြ႕အစညး ၃ဝ ေကာခန႔က ေတြ႕ရေလရသည။

ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရ အပခပေရးအတြငးရ အေထြေထြအပခပေရး ဦးစးဌာန (ေထြအပ) ၏ အေရးႀကးေသာ အခနးက႑ l ေထြအပသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အပခပေရး ယႏရား အျဖစေဆာင႐ြကသည။ l အေထြေထြ အပခပေရးမးမားမာ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးမား အစးရ အပခပေရး ဖြ႕စညးခတဆကေရး၊ အခငးခငး ဆကသြယေရး ႏင

ပးေပါငးေဆာင႐ြကေရးဆငရာ လပငနးေဆာငတာဟသမတြင အခရာပငျဖစသည။

13

ႏငငေရးအေျပာငးအလ

၁၉၈၉နဝတသည ႏငငအမညက ျမနမာႏငငအျဖစ ေျပာငးလခၿပး စးပြားေရး

ျပျပငေျပာငးလမႈမား ျပလပရနႏင ေရြးေကာကပြ ျပလပေပးရန ကတျပခသည။

၁၉၉ဝေရြးေကာကပြတြင အမးသား ဒမကေရစ အဖြ႔ခပသည ေသာငၿပကမးၿပ အႏငရရ

ခေသာလညး နဝတ က ေရြးေကာကပြ ရလဒက ပယဖကခသည။

၂ဝဝ၃အစးရသည အဆင ၇ ဆငပါသည ဒမကေရစ လမးျပေျမပက ချပခသည။

၂ဝဝ၇ႏငငေရး အေျပာငးအလမား ျဖစေပၚရနအတြက ေတာငးဆေသာ ေရႊဝါေရာင

ေတာလနေရးဟ လသမားသည လႈပရားမႈ ျဖစပြားခသည။

၂ဝဝ၈ေဝဖနမႈမားစြာ ရငဆငရသည ျပညသ႔ဆႏၵခယပြကငးပၿပး အေျခခဥပေဒသစက

အတညျပခသည။ အေျခခဥပေဒသည တပမေတာက ႏငငေရးတြင ဆကလကပါဝငႏငရန ခြငျပထားသည။

၂ဝ၁၁အရပသားအစးရဟ ဆႏငသည အစးရ လကထသ႔ အာဏာလႊေျပာငးေပးခသည။

ျပျပငေျပာငးလမႈမား ကယကယျပန႔ျပန႔ ျပလပခၿပး ရလဒအေနျဖင ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈ မားႏင အေထာကအပမား တးတကလာခသည။

၂ဝ၁၅အမးသား ဒမကေရစ အဖြ႔ခပသည ေရြးေကာကပြေနရာ ၈ဝ ရာခငႏႈနးတြင

အႏငရခၿပး ျပညခငၿဖးႏင တငးရငးသား ပါတ ၅၅ ခက အႏငရခသည။

၂ဝ၁၆အမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပ ကမးသစၥာကနဆသည။

ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အပခပစမမႈ

၁၉၄၇ဖကဒရယျပညေထာငစ ဖြ႔စညးမညဟ သေဘာတခသည ပငလစာခပက လကမတ

ေရးထးခၾကသည။ လကမတထးၿပး မၾကာမ ေဆြးေႏြးပြက ဥးေဆာငသည ဗလခပေအာငဆနး လပႀကခခရသည။

၁၉၄၇ ၁၉၄၇ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒသည ျပညနယ (၄) ခ၊ တငး (၈) တငးႏင အထးတငး (၁) တငး တ႔တြင အစးရႏင ေကာငစမား ဖြ႔၍ အပခပစမမႈက ဖနတးခသည။ ျပညနယ/တငး ေကာငစတ႔တြင ဥပေဒျပေရး အာဏာရသည။ ျပညနယ/တငး အႀကးအကက ဝနႀကးခပက ခန႔အပသည။

၁၉၅၃ ဒမကရကတစ ေဒသႏရ အစးရဥပေဒျဖင ကယစားျပမႈအသစမား ပေဖာခသည။ ေကးရြာ/ရပကြကတ႔က ေကာငစက ေရြးေကာကဖြ႔စညးသည။ ရပကြကေကာမတ ကယစားလယမားျဖင ၿမ႕ေကာငစမားက ဖြ႔စညးသည။ ေကးရြာေကာငစႏင ၿမ႕ေကာငစ တ႔သည ၿမ႕နယေကာငစတြင ပါဝငလာသည။

၁၉၅၇အေထြေထြ အပခပေရး ဥးစးဌာနက ဖနတးခၿပး ေကးရြာအပစ အဆငအထ အပခပေရးမးမား ပါရသည။

၁၉၆၂ဖကဒရယစနစက ဖကသမးခၿပး ေတာလနေရးေကာငစ တကရကထနးခပေသာ အပခပေရး ေကာမတမား ဖနတးခသည။ အရပသား ေဒသႏရအပခပေရးမးမား၏ အာဏာ ေလာကသြားခသည။

၁၉၆၄ဒမကရကတစ ေဒသႏရ အစးရက ဖကသမးသည ဥပေဒက ျပ႒ာနးခၿပး ေဒသႏရ အပခပစမမႈသည တပမေတာ ထနးခပမႈေအာကသ႔ လးလးလားလား ေရာကရခသည။

၁၉၇၄ဗဟအစးရ၏ ညႊနၾကားခကက လကနာရေသာ ျပညသ႔ေကာငစမားက ျပညနယ/တငး၊ ၿမ႕နယႏင ေကးရြာအပစတ႔တြင ဖြ႔စညးခသည။ ျပညနယႏင တငးတ႔သည ႏငငေရးအရေရာ အပခပစမေရးအရပါ ကယပငဆးျဖတခြငအာဏာ မရေတာေခ။

၁၉၈၈ႏငငေတာ ၿငမဝပပျပားမႈ တညေဆာကေရး အဖြ႔ (နဝတ) က အပခပေရး အဆင တငးအတြက ဖြ႔စညးခသည။ ေဒသႏရအဆငတြင ေရြးေကာကပြမရ၊ ရာထးတာဝန အားလးက နဝတ က တကရကခန႔အပခၿပး အမားစက တပမေတာသားမားအား

ခန႔အပခသည။

၁၉၉၇ႏငငေတာ ေအးခမးသာယာေရးႏင ဖြ႔ၿဖးေရးေကာငစ (နယက) က အပခပေရး အဆငတငးအတြက ဖြ႔စညးခသည။ အဆငခြျခားမႈႀကးၿပး ဗဟအပခပမႈျပငးေသာ ေဒသႏရအပခပေရးပစ ျဖစလာခသည။

၂ဝဝ၈၂ဝဝ၈ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒက ဝနႀကးခပ ဥးေဆာငေသာ အပခပေရးအဖြ႔ႏင တစစတတစပငး ေရြးေကာကခ လႊတေတာပါဝငသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရသစ ၁၄ ဖြ႔ က ဖနတးခသည။ ၿမ႕နယႏင ခ႐ငအဆင အပခပေရးက အေထြေထြ အပခပေရး ဥးစးဌာနက ဥးေဆာငသည။

၂ဝ၁ဝျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အပခပေရးက႑က အေသးစတကစြာ ေဖာျပထားေသာ ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကး ဥပေဒက နယက က ျပ႒ာနးခသည။

၂ဝ၁၃ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကးဆငရာ လႊတေတာဥပေဒ (၂ဝ၁ဝ) က အစားထးသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ ဥပေဒျပေရး က႑က အေသးစတ ေဖာျပထားေသာ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး လႊတေတာ ဥပေဒက ျပ႒ာနးခသည။

၂ဝ၁၆အပခပေရးမး ေရြးေကာကပြျဖစစဥမားက ျပျပငေျပာငးလထားသည ရပကြက သ႔မဟတ ေကးရြာအပစ အပခပေရး ဥပေဒ (၂ဝ၁၂) က ျပငဆငခကအား ဇနနဝါရႏင ဒဇငဘာတ႔တြင ျပ႒ာနးခသည။

၁၉၄၈ဗလခပေအာငဆနး လပႀကခရၿပး တစႏစအၾကာတြင လြတလပေရး ရရခသည။

ဥးႏသည ျပညေထာငစဗမာႏငင၏ ပထမဆး ဝနႀကးခပ ျဖစလာခသည။

၁၉၇၄ေဆြးေႏြးအႀကယမႈမား ကယကယျပန႔ျပန႔ ေဆာငရြကၿပးေနာကတြင ဗလခပေနဝငးသည အေျခခဥပေဒက အတညျပခၿပး ယငးအေျခခဥပေဒအရ ႏငငက ျပညနယ ၇ ခ၊ တငး ၇ ခ

ျဖင သတမတဖြ႕စညးထားသညအခကမာ ယေန႔ထ အသကဝငေနဆျဖစသည။

၁၉၆၂ဗလခပေနဝငး အာဏာသမးလကၿပး ပါလမနအပခပေရးစနစက

ပယဖကလကသည

၁၉၈၈တငးျပညအႏ႔ ဆန႔ကငဆႏၵျပမႈမား ေပၚေပါကခၿပး ဆရယလစအစးရ

ျပတကသြားသည။ ဆႏၵျပမႈမားက အျပငးအထန ႏမနငးခသည။ စစအစးရသည ျပနလညစစညးခၿပး နဝတ (ေနာငတြင နယက) မ အာဏာ ရယခသည။

ပ ၂.၁ ျမနမာႏငငရ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အပခပစမမႈ သမငးအကဥး

14

၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒ

၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒသည ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး လပငနးစဥ မေဘာင၏ အေျခခအကဆးေသာ ဥပေဒျဖစသည။ ယငးအေျခခဥပေဒအားျဖင ႏငငေတာ၏ စမအပခပေရးပစ (ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒပါ အခနး ၂ ကရႈ) က တညေဆာကထားၿပး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရသစ ၁၄ ခကလညး ဖြ႕စညးေပးထားသည။ ပ ၂.၂ တြင ျမငေတြ႕ရသညအတငး အဆပါ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားတြင တစစတတစေဒသ ေ႐ြးေကာကတငေျမႇာကထားသည လႊတေတာတစရပရၿပး၊ အစးရအဖြ႕က ဦးေဆာငသည ဝနႀကးခပတစဦးႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆင ဝနႀကးအဖြ႕၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆင တရားစရငေရး ယႏရားမား

ပါဝငသည။ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အခနးက႑ႏင တာဝနမားက ေကာကႏတခက င တြင အေသးစတ ျမငေတြ႕ႏင ပါသည။ ေ႐ြးေကာကခ ကယစားလယမား ပါဝငသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား ဖြ႕စညးၿပး ဥပေဒျပေရး တာဝနရသည လႊတေတာမား ႏင စမအပခပေရး တာဝနရသည အပခပေရး အာဏာပင အဖြ႕အစညးမားက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငတြင ဖနတးလကျခငးသည ျပညေထာငစ အစးရထမ လပပငခြငအာဏာမား ခြေဝေပးျခငး၏ ထငရားေသာ သာဓကျဖစသည။ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒပါ ဇယား ၂ မာမ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အခနးက႑ႏင တာဝနမားက ပငးျခားဖြငဆထားသည။ အပဒ ၁၈၈ ႏင အပဒ ၂၄၉ တ႔တြင ျပ႒ာနးထားသညအတငး ျပညနယ/

ေကာကႏတခက - ငဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒတြင ျပ႒ာနးသတမတထားသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အခနးက႑ႏင တာဝနမား

အပဒ ၁၈၈။ တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယလႊတေတာသည ဇယား ၂ တြင ေဖာျပထားေသာ တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယဥပေဒျပ စာရငးပါ ကစၥရပမားႏင စပလဥး၍ တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယ တစဝနးလးအတြကေသာလညးေကာငး၊ တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယ တစစတတစေဒသအတြကေသာလညးေကာငး အာဏာသကေရာကေစရန ဥပေဒျပခြငရသည။

အပဒ ၂၄၉။ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒပါ ျပ႒ာနးခကမားႏင မဆန႔ကငလင တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအစးရ၏ အပခပမႈ အာဏာသည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယလႊတေတာက ဥပေဒျပႏငေသာ ကစၥရပမားသ႔ သကေရာကပ႕ႏ႔သည။ ထ႔ျပင ျပညေထာငစ ဥပေဒ တစရပရပအရ တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအစးရအား ေဆာင႐ြကခြငျပသည ကစၥရပမားသ႔လညး သကေရာကပ႕ႏ႔သည။

အပဒ ၂၅၁။ တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအစးရသည ျပညေထာငစအစးရက ခမတထားသည မဝါဒမားႏငေသာလညးေကာငး၊ ျပညေထာငစ ဥပေဒမားႏငေသာလညးေကာငး မဆန႔ကငေစဘ တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး အေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြကမည လပငနးမားႏင စပလဥးသည စမကနးမားက သကဆငရာ တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယလႊတေတာ၏ သေဘာတညခကျဖင အေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြကရမည။

အပဒ ၂၅၂။ တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအစးရသည ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒပါ ျပ႒ာနးခကမားႏငအည ျပညေထာငစ၏ ႏစစဥအရအသး ခန႔မနးေျခေငြစာရငးအေပၚ အေျချပလက တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယ၏ဘ႑ာေငြ အရအသးဆငရာ ဥပေဒၾကမးက ျပ႒ာနးေပးႏငေရးအတြက သကဆငရာ တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယလႊတေတာသ႔ တငသြငးရမည။

အပဒ ၂၅၄။ (က) တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယမားက ဇယား ၅ ပါ အခြနအခမားက ဥပေဒႏငအည ေကာကခ၍ တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယဘ႑ာ ရနပေငြသ႔ ေပးသြငးရမည၊ (ခ) တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယမားသည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယ ဘ႑ာရနပေငြမားက ဥပေဒႏငအည သးစြခြငရသည။

အပဒ ၂၅၆။ တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအစးရသည -(က) တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယဝနႀကးဌာနမားႏင ယငးတ႔၏ လကေအာကအစးရဌာနမား၊ အဖြ႕အစညးမား၏လပငနးေဆာင႐ြကမႈမားက ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒပါ ျပ႒ာနးခကမားႏငအည ျဖစေစရန လညးေကာငး၊ တညဆဥပေဒပါျပ႒ာနးခကမားႏငအည ျဖစေစရနလညးေကာငး စမခန႔ခြျခငး၊ လမးၫႊနျခငး၊ ႀကးၾကပျခငး၊ စစေဆးျခငး ျပရမည၊(ခ) မမတငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး တာဝနထမးေဆာငလကရေသာ နယဘကဝနထမး အဖြ႕အစညးမား၏ လပငနးေဆာင႐ြကမႈမားကလညး ဥပေဒႏငအည ႀကးၾကပျခငး၊ စစေဆးျခငး၊ ေပါငးစပညႇႏႈငးေပးျခငး ျပႏငသည။

အပဒ ၂၅၇။ တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအစးရသည ႏငငဝနထမးဆငရာ ျပညေထာငစ ဥပေဒႏငအညလညးေကာငး၊ ျပညေထာငစအစးရႏင ႀကတငညႇႏႈငး၍လညးေကာငး မမတာဝနယ အေကာငအထညေဖာရသညလပငနးမားက ေဆာင႐ြကႏငရန -(က) တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယဆငရာ နယဘကဝနထမးအဖြ႕အစညးမားက လအပသလ ဖြ႕စညးႏငသည၊(ခ) လအပေသာ နယဘကဝနထမးမားက ခန႔အပႏငသည။

15

ပ ၂.

၂ ျ

ပညေထ

ာငစအ

စးရႏ

င ျပ

ညနယ

/တငး

ေဒသ

ႀကး အ

စးရမ

ား၏

ဖြ႕စ

ညးပ

l

ျပည

ေထာင

စ လ

ႊတေတ

ာ

ဥပေဒ

ျပေ

ရး

ဥပေဒ

ေရးဆ

ြ ျပ

႒ာနး

သည

အပခ

ပေရ

းဥပ

ေဒမ

ားက

အ

ေကာင

အထ

ညေဖ

ာသည

တရာ

းစရင

ေရး

တရာ

းဥပေ

ဒမား

က

စစစသ

းသပသ

ည

ျပည

ေထာင

စ အ

စးရ

ျပည

ေထာင

စအဆ

င တ

ရား႐

းေတ

ာမား

လႊတ

ေတာဥ

ကဌႏ

င ဒတ

ယ လ

ႊတေတ

ာဥက

ဌလ

ႊတေတ

ာဥက

ဌႏင

ဒတယ

လႊတ

ေတာဥ

ကဌ

ပးေပ

ါငး ေ

ကာမ

တမ

ားအ

မးသ

ားလ

ႊတေတ

ာႏင

ျပည

သ႔လ

ႊတေတ

ာမ က

ယစာ

းလယ

အေရ

အတ

ြက

တည

စြာပါ

ဝငသ

ည

ေကာမ

တမ

ား/ေ

ကာမ

ရငမ

ား -

�

လႊတ

ေတာဥ

ကဌ

မ တ

ငသြငး

၍

လႊတ

ေတာမ

အတ

ညျပ

သည

ေကာမ

တမ

ား/ေ

ကာမ

ရငမ

ား -

�

လႊတ

ေတာဥ

ကဌ

မ တ

ငသြငး

၍

လႊတ

ေတာမ

အတ

ညျပ

သည

အမ

းသား

လႊတ

ေတာ

(အထ

ကလ

ႊတေတ

ာ/လ

မးစ

လႊတ

ေတာ)

ျပည

သ႔လ

ႊတေတ

ာ (ေ

အာက

လႊတ

ေတာ/

ကယ

စားလ

ယမ

ား လ

ႊတေတ

ာ)

လႊတ

ေတာ

ကယ

စားလ

ယ

၂၂၄

ဥး

ေရြးေ

ကာက

ခ က

ယစာ

းလယ

၁၆၈

ဥး

�

ျပည

နယ/တ

ငးေဒ

သႀက

း တစခ

လင

ကယ

စားလ

ယ ၁

၂ ဥး

တပမ

ေတာ

ကာက

ြယေရ

း ဥးစ

းခပ

မ တ

ငသြငး

ေသာ

ကယ

စားလ

ယ ၅

၆ ဥး

�

ထမး

ေဆာင

ေနစဥ

ကာလ

အတ

ြငး

အစာ

းထးႏ

ငသည

ေရြးေ

ကာက

ခ က

ယစာ

းလယ

၃၃ဝ

ဥး

�

ၿမ႕န

ယႏင

လဥး

ေရအ

ေပၚတ

ြင

အေျ

ခခေရ

ြးေက

ာကသ

ည

တပမ

ေတာ

ကာက

ြယေရ

း ဥးစ

းခပ

မ တ

ငသြငး

ေသာ

ကယ

စားလ

ယ ၁

၁ဝ ဥ

း

�

ထမး

ေဆာင

ေနစဥ

ကာလ

အတ

ြငး

အစာ

းထးႏ

ငသည

လႊတ

ေတာ

ကယ

စားလ

ယ

၄၄ဝ

ဥး

ျပည

ေထာင

စ တ

ရား

လႊတ

ေတာခ

ပ

စစဘ

ကဆ

ငရာ

တရာ

းရး

ျပည

ေထာင

စ တ

ရားသ

ႀကးခ

ပ

� သ

မၼတက

ခန

႔အပသ

ည

ႏငငေ

တာ

ဖြ႔စည

းပ အ

ေျခခ

ဥပ

ေဒဆ

ငရာ

ခရး

ခရး ဥ

ကဌ

� အ

ဖြ႔ဝင

၉ ဥး

ထမ

ေရြးခ

ယသ

ည

� သ

မၼတက

ခန

႔အပသ

ည

အဖြ႔ဝ

င ၉

ဥး

� သ

မၼတက

၃ ဥ

း ခန

႔အပသ

ည

� အ

မးသ

ား

လႊတ

ေတာက

၃ ဥ

း ခန

႔အပသ

ည

� ျပ

ညသ

႔ လ

ႊတေတ

ာက ၃

ဥး

ခန႔အ

ပသည

ျပည

ေထာင

စ တ

ရား

လႊတ

ေတာခ

ပ

တရာ

းသႀက

းမား

(၇

ဥးမ

၁ဝ

ဥး

အထ

) �

ျပည

ေထာင

စ တ

ရားသ

ႀကးခ

ပ၏

ပး

ေပါင

း ေဆ

ာငရြက

မႈျဖင

သ

မၼတက

ခန

႔အပသ

ည

ႏငငေ

တာ၏

အ

တငပ

ငခ

� ၂

ဝ၁၆

ႏငငေ

တာ

အတ

င ပင

ခ ဥပ

ေဒျဖ

င ေဒ

ၚေအ

ာင

ဆနး

စၾက

ည ခ

န႔အပခ

ရသည

ဒတယ

ဝနႀ

ကးမ

ား�

ျပည

ေထာင

စ ဝန

ႀကးမ

ားက

ခန႔အ

ပ သ

ည ပ

စအတ

ငး

အမ

းသား

က

ာကြယ

ေရး

ႏင လ

ၿခေ

ရး

ေကာင

စ

ဘ႑

ာေရး

ေက

ာမရင

ျပည

ေထာင

စ ဝန

ႀကးမ

ား

� သ

မၼတက

လႊတ

ေတာ

ကယ

စားလ

ယ/အ

ရပသ

ား

ထမ

အမည

စာရင

း တ

ငသြငး

� ျပ

ညထ

ေရး၊

နယစပ

ေရ

းရာႏ

င က

ာကြယ

ေရး

ဝနႀက

းဌာန

မား

အတ

ြက

ကာက

ြယေရ

း ဥးစ

းခပ

ႏင

သမၼတ

တ႔က

တပမ

ေတာ

သား

ထမ

အမည

စာရင

း တ

ငသြငး

�

ျပည

ေထာင

စ လ

ႊတေတ

ာတြင

အတ

ညျပ

ျပည

ေထာင

စ ေရ

႕ေနခ

ပ

� သ

မၼတက

ခန

႔အပသ

ည

� ျ

ပညေထ

ာငစ

လႊတ

ေတာက

အ

တည

ျပသ

ည

ဒတယ

ေရ

႕ေနခ

ပ

� သ

မၼတက

ခန

႔အပသ

ည

� ျ

ပညေထ

ာငစ

လႊတ

ေတာက

အ

တည

ျပသ

ည

ဒတယ

စာ

ရငးစ

စခပ

�

သမၼတ

က

ခန႔အ

ပသည

�

ျပည

ေထာင

စ လ

ႊတေတ

ာက

အတ

ညျပ

သည

ျပည

ေထာင

စ စာ

ရငးစ

စခပ

�

သမၼတ

က

ခန႔အ

ပသည

�

ျပည

ေထာင

စ လ

ႊတေတ

ာက

အတ

ညျပ

သည

သမၼတ

�

ဒတယ

သမၼတ

သးဥ

းထမ

ျပည

ေထာင

စ လ

ႊတေတ

ာ က

ယစာ

းလယ

အား

လး၏

မေရ

ြးခယ

မႈ အ

မား

ဆးရ

ရသ

ဒတယ

သမၼတ

ႏစဥ

း�

သမၼတ

ေလာင

း သးဥ

း ေရ

ြးခယ

(အမ

းသား

လႊတ

ေတာ

၁ ဥး

၊ ျပည

သ႔ လ

ႊတေတ

ာ ၁

ဥး၊

တပမ

ေတာ

၁ ဥး

)

� ျပ

ညေထ

ာငစ

လႊတ

ေတာမ

မေ

ပးေရ

ြးခယ

16

ဝနႀက

းမား

� ဝ

နႀက

းခပ

က ခ

န႔အပသ

ည

� ျပ

ညနယ

/တငး

ေဒသ

ႀကး လ

ႊတေတ

ာက အ

တည

ျပသ

ည

တငး

ရငးသ

ားေရ

းရာ

ဝနႀက

းမား

� တ

ငးရင

းသား

လမ

း ကယ

စားျပ

လႊတ

ေတာက

ယစာ

းလယ

အျဖ

စ ေရ

ြးခယ

ထား

သည

လၿခ

ေရး

ႏင န

ယစပ

ေရးရ

ာ ဝန

ႀကး

� တ

ာဝနထ

မးေဆ

ာငေန

ဆ တ

ပမေတ

ာသား

� က

ာကြယ

ေရး ဥ

းစးခ

ပက

ခန႔အ

ပသည

�

ျပည

နယ/တ

ငးေဒ

သႀက

း လႊတ

ေတာက

အတ

ညျပ

သည

ကယ

ပငအ

ပခပ

ခြငရ

ေဒသ

/တငး

ဥက

ဌ�

ကယ

ပငအ

ပခပ

ခြငရ

ေဒသ

/တငး

ဥးစ

းအဖြ႔ဝ

ငမား

က ေ

ရြးခ

ယသ

ည

� သ

မၼတ ႏ

င ဝန

ႀကးခ

ပ က

အတ

ညျပ

သည

ျပည

နယ/တ

ငးေဒ

သႀက

းအဆ

င တ

ရားရ

းမား

ျပည

နယ/တ

ငးေဒ

သႀက

း အစး

ရ

ဥပေဒ

ခပ

�

သမၼတ

ႏင ဝ

နႀက

း ခ

ပက

ခန႔အ

ပသည

�

ျပည

နယ/

တငး

ေဒသ

ႀကး

လႊတ

ေတာက

အ

တည

ျပသ

ည

အတ

ြငးေရ

းမး

စာရင

းစစခ

ပ

� သ

မၼတႏင

ဝနႀ

ကး

ခပ

က ခ

န႔အပသ

ည

� ျပ

ညနယ

/ တ

ငးေဒ

သႀက

း လ

ႊတေတ

ာက

အတ

ညျပ

သည

� ျပ

ညနယ

/တငး

ေဒ

သႀက

း အေထ

ြေထြ

အပခ

ပေရ

း ဥးစ

းဌာန

အ

ႀကးအ

ကသ

ည

ျပည

နယ/တ

ငး ေ

ဒသ

ႀကး အ

စးရအ

ဖြ႔၏

အတ

ြငးေရ

းမးလ

ညး

ျဖစသ

ည

တရာ

းသႀက

းခပ

�

ျပည

ေထာင

စ တ

ရား

သႀက

းခပ

ႏင ဝ

နႀက

းခပ

တ႔ႏင

ည

ႇႏႈငး၍

သမၼတ

က ခ

န႔အပ

ျပည

နယ/တ

ငးေဒ

သႀက

း တ

ရားလ

ႊတေတ

ာ တ

ရားသ

ႀကး

(၃ ဥ

းမ ၆

ဥးအ

ထ)

� ျ

ပညေထ

ာငစ

တရာ

းသႀက

းခပ

ႏင

ဝနႀက

းခပ

တ႔က

ညႇႏႈင

းခန႔အ

ပ

ျပည

နယ/တ

ငးေဒ

သႀက

း တ

ရားလ

ႊတေတ

ာမား

ၿမ႕န

ယ

တရာ

းရးမ

ား

ခရင

တရာ

းရးမ

ားက

ယပင

အ

ပခပ

ခြငရ

ေဒသ

/တ

ငး တ

ရားရ

းမား

ျပည

နယ/တ

ငးေဒ

သႀက

း လႊတ

ေတာမ

ား

ျပည

နယ/တ

ငးေဒ

သႀက

း ၁၄

ခ

အႏ႔

ကယ

စားလ

ယ ၈

၇၉ ဥ

း ေရ

ြးေက

ာကခ

ကယ

စားလ

ယ ၆

၅၉ ဥ

း

�

ၿမ႕န

ယတ

စခလ

င

ကယ

စားလ

ယ ၂

ဥး

�

လမ

းစ တ

စစလ

င

ကယ

စားလ

ယ ၁

ဥး

�

တပမ

ေတာမ

ခန႔အ

ပေသ

ာ က

ယစာ

းလယ

၂၂ဝ

ဥး

ကခ

င ၅၃

ဥး

မြန ၃

၁ ဥး

ကရင

၂၃

ဥး

တနသ

ၤာရ ၂

၈ ဥး

ရမး ၁

၃၇ ဥ

း

စစက

ငး ၁

ဝ၁ ဥ

း

မႏေလ

း ၇၆

ဥး

ေကာမ

တမ

ား/အ

ဖြ႔မား

�

ျပည

နယ/တ

ငးေဒ

သႀက

း လ

ႊတေတ

ာ က

ယစာ

းလယ

(သ႔မဟ

တ)

လႊတ

ေတာက

ယစာ

းလယ

မဟ

တသ

ထမ

ေရြးခ

ယသ

ည

� ျပ

ညနယ

/တငး

ေဒသ

ႀကး လ

ႊတေတ

ာက

ေရြးခ

ယသ

ည

လႊတ

ေတာဥ

ကဌႏ

င ဒတ

ယ

လႊတ

ေတာဥ

ကဌ

� ျပ

ညနယ

/တငး

ေဒသ

ႀကး

လႊတ

ေတာ

ကယ

စားလ

ယထ

မ ေရ

ြးခယ

ခန႔အ

ပသည

။

ရခင

၄၇ ဥ

း

ခငး

၂၄

ဥး

ကယ

ား ၂

ဝ ဥး

ရနက

န ၁၂

၃ ဥး

ပခး ၇

၆ ဥး

မေက

ြး ၆၈

ဥး

ဧရာဝ

တ ၇

၂ ဥး

ဝနႀက

းခပ

�

ျပည

နယ/တ

ငးေဒ

သႀက

း လႊတ

ေတာ

ကယ

စားလ

ယမ

ားထ

မ ေရ

ြးခယ

သည

�

သမၼတ

က ခ

န႔အပသ

ည

� ျပ

ညနယ

/တငး

ေဒသ

ႀကး လ

ႊတေတ

ာက အ

တည

ျပသ

ည

17

ဘ႑ာေရး ႏင စမကနးက႑ l ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဘတဂက l ေဒသႏရ စမကနး l စညပငသာယာေရးအခြနႏင ေျမခြနကသ႔ အခြနအခမား

စးပြားေရးက႑ l စးပြားေရးကစၥမား l ကးသနးေရာငးဝယေရးကစၥမား l ဟတယႏင ခရးသြားလာေရး

စကပးေရးႏင ေမြးျမေရးက႑ l လယယာ စကပးေရးႏင ေမြးျမေရး l ေရခငါးလပငနး l ဆညေျမာငး၊ တာတမႏင စကပးေရ ရရေရးလပငနးမား

စြမးအင၊ လပစစ၊ သတႏင သစေတာက႑

l အေသးစားႏင အလတစား လပစစဓာတအား ထတလပျဖန႔ျဖးေရး

l အေသးစား သတတးေဖာျခငး l သဘာဝ ပတဝနးကင ကာကြယထနးသမးျခငး

စကမႈလကမႈက႑ l ျပညေထာငစအဆငက ေဆာငရြကရန သတမတထားသည စကမႈလပငနးမအပ အျခား စကမႈလပငနးမား

l စကမႈဇနမား l အမတြငး စကမႈလကမႈလပငနးမား

ပ႔ေဆာငေရး၊ ဆကသြယေရးႏင ေဆာကလပေရးက႑

l လမးမား၊ တတားမား၊ ဆပကမးမား l ပဂၢလက ယာဥမား l ေရလမးေၾကာငးႏင ေရအရငးအျမစမား

လမႈေရးက႑ l အေျခခပညာေကာငး စမခန႔ခြမႈ l ေဆးရ ႏင ေဆးခနးမား l ကေလးမား၊ အမးသမးမား၊ မသနစြမးမား၊ သကႀကးရြယအမားႏင အမေျခရာမ တ႔အတြက လမႈဝနထမးလပငနးမား

l ျပတက၊ စာၾကညတကမား၊ ရပရငရမားႏင ယဥေကးမႈ အေမြအႏစမား ထနးသမးေရးစမခန႔ခြေရး က႑

l စညပငသာယာေရး l ၿမ႕ရြာႏင အးအမဖြ႔ၿဖးတးတကေရး l နယစပႏင ေကးလကေဒသဖြ႔ၿဖးတးတကေရး

ဇယား ၂ အရ

ျပညနယႏငတငးေဒသႀကး တ႔၏ တာဝနမား

ပ ၂.၃ ဇယား ၂ အရ ျပညနယ ႏင တငးေဒသႀကးတ႔၏ တာဝနမား

18

တငးေဒသႀကးတ႔၏ ဥပေဒျပေရးႏင အပခပေရး မ႑ငမားက ဇယား ၂ ပါအတငး ျပ႒ာနးသတမတထားသည။ ယငးျပ႒ာနးခကအရ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမားႏင ျပညေထာငစ အစးရတ႔အၾကား အာဏာခြေဝမႈႏင စပလဥး၍ အလြနကယျပန႔စြာ အဓပၸါယဖြင ဆထားသည (အဆပါ ဇယား ၂ က ေနာကဆကတြ ခ တြင ျပနလည ေဖာျပထားသည)။ ပ ၂.၃ တြင အဆပါ အခနးက႑မားက အပငး ရစပငးခြ၍ က႑တစခခငးစအလက သကဆငရာ တာဝနမားက တငျပထားရာ (စစေပါငး အပဒခြ ၄၁ ခ ပါဝငသည) အပဒခြ အမားစက “ျပညေထာငစက ျပ႒ာနးသည ဥပေဒႏငအည”၁၉ ထပမဖြငဆရန ၫႊနၾကားထားသည။ ဇယား ၅၊ အပဒ ၂၅၄ တြင ေဖာျပထားခကအရ အခြနေငြမားက ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးမားမ တာဝနယ ေကာကခရမညျဖစသည (အဆပါ ဇယားက ေနာကဆကတြ ဂ တြင ျပနလည ေဖာျပထားသည)။ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒ ဇယား ၁ ၌ ျပညေထာငစ အစးရ၏ ေနာကဆကတြ ဥပေဒျပစာရငးက ေဖာျပထားပါသည။

၂ဝ၁၅ ခႏစတြင ဇယား ၂ ႏင ဇယား ၅ ႏစခလးက ျပျပငေျပာငးလ မႈမား ျပလပၿပး ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒက ျပငဆငခသည (အသစ ျပငဆငခကက ေနာကဆကတြ ဃ တြင ၾကညပါ)။ အသစ ျပငဆငလကသည ဥပေဒတြင ဇယား ၂ ပါ က႑တစခခငးစအလက ေနာကတး လပပငခြင အာဏာမား ပါရသည။ သတျပစရာ အေကာငးဆး အခကမာ အသစျပငဆငေရးဆြခကမားအရ ေျမယာ စမခန႔ခြေရး၊ အေသးစား သတတးေဖာေရး၊ သဘာဝပတဝနးကင ထနးသမးေရး၊ ေရအရငးအျမစ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး၊ ကေလးသငယ၊ အမးသမးႏင သကႀကး႐ြယအမား ေစာငေရာကေရး က႑သစမားက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး၏ လပပငခြင အာဏာမားအျဖစ ထညသြငး ေပးထားသည။ ကန႔သတခကမား ရေနေသးေသာလညး အသစ ျပငဆငခကမားတြင အေျခခ ပညာေရး၊ ေဆး႐၊ ေဆးခနးႏင ပတသက သည လပပငခြငအာဏာမားလညး ပါဝငသည။ က႑သစတစခ ခငးစအတြက ဥပေဒျပ႒ာနးခကမားတြင “ျပညေထာငစက ျပ႒ာနးသည ဥပေဒႏငအည” ဟေသာ စာသားပါရသည။

၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒ၏ သတျပစရာ လကၡဏာရပတစခမာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အဆငတြင တပမေတာမ ဆကလက၍ ပါဝငေဆာင႐ြကေရးျဖစသည။၂ဝ ျပညေထာငစ လႊတေတာနညးတပင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး တစခခငးစ၏ လႊတေတာမားတြငလညး တပမေတာသား ကယစားလယမားသည အမတေနရာ ေလးပတစပ ရရထားသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားတြင နယစပ ေဒသႏင လၿခေရးကစၥရပမားဆငရာ ဝနႀကးက ကာကြယေရးဦးစးခပမ ခန႔အပၿပး၊ ၎သည ဝနႀကးအျဖစသာမက တပမေတာသား ကယစားလယအျဖစပါ ေဆာင႐ြကသည။ နယစပေဒသႏင လၿခေရး ကစၥရပမားဆငရာ ဝနႀကးသည ဝနႀကးခပ ခရးသြားသည ကာလ မးတြင ဒတယဝနႀကးခပအေနႏငပါ ေဆာင႐ြကသည။ ေနာကထပ သတျပရန အခကတစခမာလညး အေရးေပၚ အေျခအေန ေၾကညာ သည အခနတြင ကာကြယေရး ဦးစးခပသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ကယပငအပခပခြငရ စရငစမား၏ အႀကးအကအျဖစ အပခပေရး တာဝနက ယႏငသည။၂၁

ထ႔အျပငလညး ျပညေထာငစအဆင ျပညထေရး ဝနႀကးဌာနႏင နယစပ ေရးရာ ဝနႀကးဌာနႏစရပလးက ကာကြယေရးဦးစးခပမ ခန႔အပသည တာဝနထမးေဆာငဆ တပမေတာသား ကယစားလယမားက ဦးေဆာငရန ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒက ျပ႒ာနးေပးထားသည။ အဆပါ ဝနႀကးဌာနႏစရပသည ျပညထေရးကစၥရပမားတြင အေထြေထြ အပခပေရး ဦးစးဌာန၏ စရငပငခြင အာဏာရပပစျဖငလညးေကာငး၊ ရဌာနႏင လဝငမႈ ႀကးၾကပေရး ကစၥရပမားအေပၚတြင နယစပေရးရာ ဝနႀကးဌာန၏ စရငပငခြင အာဏာရပပစျဖင လညးေကာငး အလြန အားေကာငးေသာ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအဆင လပပငခြငႏင အဖြ႕အစညး ယႏရား အေဆာကအအမား ရၾကသည။ အဆပါ ဝနႀကးဌာနမားရ ဝနထမးအမားစမာ တပမေတာသားေဟာငးမား ျဖစၾကသည။

ပမ ကယျပန႔ေသာ ဥပေဒ မေဘာင

၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒအျပင တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအစးရဥပေဒ (၂ဝ၁ဝ)၊ တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယ လႊတေတာ ဥပေဒ (၂ဝ၁၃)၊ ရပကြက သ႔မဟတ ေကး႐ြာအပစ အပခပေရးဥပေဒ (၂ဝ၁၂၊ ၂ဝ၁၆ ခႏစအတြငး ေနာကဆကတြ ျပငဆငခကမား) အပါအဝင မားစြာေသာ နညးဥပေဒမားသညလညး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးအတြက မေဘာငက သတမတေပးသည။

ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒက လကေတြ႕အေကာငအထည မေဖာမ ႏငငေတာ ေအးခမးသာယာေရးႏင ဖြ႕ၿဖးေရးေကာငစမ အတညျပ ျပ႒ာနးခသည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအစးရဥပေဒ (၂ဝ၁ဝ)၂၂ တြင ရာထးခန႔အပျခငးဆငရာ လပထးလပနညး၊ ရာထး သကတမး၊ ရာထးမ ႏႈတထြကျခငး၊ ရာထးမ ထတပယျခငးႏင စြခကတငျခငးဆငရာ စညးမဥးစညးကမးမား အပါအဝင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အပခပေရးမ႑ငအတြက အေသးစတ ၫႊနၾကားခကမား ပါရသညက ေတြ႕ရသည။ အေရးႀကးဆး အခကမာ အခနး ၄ တြင အစးရ၏ အပခပေရး အခြငအာဏာမား အပါအဝင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ အဖြ႕ဝငမား၏ တာဝနႏင အခြင အာဏာမားက အေသးစတ ေဖာျပထားသည။ ၂ဝ၁ဝ ခႏစတြင နယက ထတျပနထားသည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယ လႊတေတာ ဆငရာ ဥပေဒအား တငးေဒသႀကးမားႏင ျပညနယလႊတေတာ ဥပေဒ (၂ဝ၁၃)၂၃ ျဖင အစားထးခသည။ တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယ လႊတေတာ ဥပေဒ (၂ဝ၁ဝ)၂၄ ႏင အလားတပင အဆပါ ဥပေဒ သညလညး တငးေဒသႀကး/ျပညနယ အစးရမား၏ ဥပေဒျပေရး မ႑ငႏင ပတသက၍ အေသးစတ ၫႊနၾကားခကမား ပါရသည။ ၂ဝ၁၃ ဥပေဒတြင ၂ဝ၁ဝ နယက ဥပေဒမ ျပငဆငခက ေျမာကျမားစြာ ပါရသည။ ၎တ႔မာ

l ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာ ႐းအသးစရတပါရၿပး ေထြအပလကေအာကရ အသးစရတကသ႔ အတအက သတမတမထားေပ။

l လႊတေတာ စညးေဝးၾကားနာမႈမားသ႔ ျပညသလထ တကေရာကရန ျဖစႏငေျခ။

19

l မဆႏၵနယရပေငြ ႏင ကယစားလယ႐းမားအတြက အဆျပခကတ႔ ျဖစၾကသည။၂၅

ရပကြက သ႔မဟတ ေကး႐ြာအပစ အပခပေရးဥပေဒက ၂ဝ၁၂ ခႏစတြင ပထမဆး အႀကမအျဖစ ျပ႒ာနးခၿပး ရပကြက သ႔မဟတ ေကး႐ြာအပစ အပခပေရးမးမား (ရပ/ေကးအပခပေရးမးမား) က တက႐ကမဟတသညတင ေ႐ြးေကာကပြမတစဆင တငေျမႇာက၍ ရႏငသည အကးေကးဇး တစခရရလာခသည။ ယငးမတငမ မညသည ေ႐ြးေကာကပြမ ကငးပျပလပျခငးမရဘ ၿမ႕နယေထြအပ႐းကသာ ရပ/ေကးအပခပေရးမးမားက တက႐က တာဝနေပးခန႔အပခသည။ ေ႐ြးေကာကပြမား ပထမဆးအႀကမ ကငးပျပလပၿပးသညမစ၍ ၂ဝ၁၂ ခႏစေႏာငးပငး / ၂ဝ၁၃ ႏစဦးပငးတြင ယငးဥပေဒအား ျပငဆငမႈ ႏစႀကမျပလပခၿပး ေ႐ြးေကာကပြကငးပပက ေျပာငးလခသည (၂ဝ၁၆ ဇနနဝါရလ ႏင ၂ဝ၁၆ ဒဇငဘာလမားအတြငး)။ လကရစနစတြငမ အမေထာငစ ကယစားလယမားမ ဆယအမမးမား ေ႐ြးေကာကတင ေျမႇာကသည။ ေ႐ြးေကာကခ ဆယအမမးမားအနကမ ရာအမမးမားက အမေထာငစ ကယစားလယမားက ထပမတငေျမႇာကသည။ အကယ၍ ေ႐ြးေကာကခ ရာအမမးတစဦးတညးသာ ရပါက၎သည အလ အေလာက ရပ/ေကးအပခပေရးမး ျဖစသြားမည ျဖစသည။ ရာအမမးေျမာကမားစြာ ေ႐ြးေကာကခရသညေနရာတြငမ အမေထာငစ ကယစားလယမားအေနျဖင ရပ/ေကးအပခပေရးမး တငေျမႇာကရန ထပမမေပးရသည။ ေ႐ြးေကာကပြက ၿမ႕နယအပခပေရးမးမားမ

ေ႐ြးခယထားသည ရပမရပဖ ငါးဦးျဖင ဖြ႕စညးထားေသာ ႀကးၾကပေရး ဘတအဖြ႕မ ေစာငၾကညေပးရသည။ ၂ဝ၁၆ ခႏစ ဥပေဒျပငဆငခက မား ျပလပထားေသာလညး ေဒသႏရအပခပေရးမးမားက အသက ၁၈ ႏစျပညၿပးသတငးမ တက႐ကေ႐ြးေကာကခြငေပးႏငရနအတြက ဥပေဒျပငဆငမႈမား ျပလပေပးရန ေတာငးဆမႈမားလညး ရေနေသးသည။၂၆

ရပ/ေကးအပခပေရးမးမား၏ အခနးက႑မာ တရားဥပေဒ စးမးေရးတြင အကအညေပးႏငရန၊ ဖြ႕ၿဖးေရး စမကနးမားတြင ႀကးၾကပေပးရန ႏင ဆငးရမြေတမႈ ေလာခေရးတြင အကအညေပးရန၊ ေမြးေသစာရငး ေကာကယရန၊ ေျမခြနေတာမား ေကာကယရနတ႔အျပင ၿမ႕နယ အပခပေရးမး ႏင အစးရဌာနမားမ ဥပေဒႏငအည ေပးအပ လာသည အျခားတာဝနမားက ကညေဆာင႐ြကေပးရန ျဖစသည။၂၇ ေဒသႏရ ဖြၿဖးေရး လပငနးတာဝနမားက ထညသြငးေပးအပလာ ျခငးသည သတျပရမည အေျပာငးအလတစရပ ျဖစသည။ ရပ/ေကး အပခပ ေရးမးမားသည အစးရ ဝနထမးမား မဟတသညအတြက လစာ မရရေသာလညး ေထြအပ႐းမ ခန႔အပထားသည စာေရး၏ အကအည ရရသည။ ရပ/ေကးအပခပေရးမး ေ႐ြးေကာကပြတြင ပါဝငေဆာင႐ြက ျခငးႏင ေဘးအႏရာယ ကငးရငးေရးႏင စမ အပခပေရး လပငနး တာဝနမားတြင ရပ/ေကးအပခပေရးမးအား ကညေဆာင႐ြက ေပးရျခငးမားမအပ ရာအမမး၊ ဆယအမမးမား၏ အခနးက႑က ၎ဥပေဒတြင တတကက ျပ႒ာနးထားျခငး မရေပ။

ျမနမာႏငင၏ စမအပခပေရး ပစ

ျပညေထာငစ သမၼတ ျမနမာႏငငေတာသည ၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒ အမညစာရငးပါ တငးေဒသႀကး ခနစခ၊ ျပညနယခနစ ျပညနယႏင ဖြ႕စညးထားၿပး၊ ကယပငအပခပခြငရ နယေျမေဒသ ေျခာကခ၊ ေနျပညေတာၿမ႕ေတာႏင အရၿမ႕နယမား ပါဝငသည ျပညေထာငစ နယေျမတစခတ႔ ပါဝငသည၂၈ (ပ ၂.၄)။ ဗမာအမားစေနထငၾကသည တငးေဒသႀကးမားႏင၊ တငးရငးသား လမးစမား သမငးအစဥအဆက ေနထငလာၾကေသာ ျပညနယ မားသည အေခၚအေဝၚ ကြာျခားသညတင ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒအရ အဆင အတတသာ ျဖစသည။

ကယပငအပခပခြငရ ေဒသငါးခ ႏင ကယပငအပခပခြငရ တငးတစတငးတ႔တြင ၎တ႔ကယပင တစဆငခ ေ႐ြးေကာက တငေျမႇာက ခန႔အပထားေသာ “ဦးစးအဖြ႕မား” ဖြ႕စညးခြငရၿပး ယငးဦးစးအဖြ႕မားတြင ဥက႒တစဦးက ေခါငးေဆာငသည။ ကယပင အပခပခြငရေဒသမားႏင ကယပငအပခပခြငရေဒသတ႔အတြက

ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒပါ ဇယား ၃ အရ ဥပေဒျပစာရငးေပးထားသည (ေကာကႏတခက စ)။ သမၼတ၏ အပခပမႈေအာကတြင ခန႔အပ ထားေသာ စမအပခပေရး ေကာငစတစရပသည ေနျပညေတာ ျပညေထာငစ နယေျမက ကြပကသည။ ျမနမာႏငငရ လဦးေရ ကနးဂဏနးမားအရ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး မားအၾကား လဦးေရကြာဟမႈ ျမငမားေၾကာငး ေတြ႕ရသည။ မႏေလး တငးေဒသႀကးတြင လဦးေရ ၇ သနးရၿပး ကယားျပညနယတြင သနးဂဏနးမသာရသည။ ေျမဧရယာအလက လဦးေရ သပသညးဆ လညး လြနစြာကြာျခားေၾကာငးေတြ႕ရရသည။

အေသးငယဆးေသာ တရားဝင အပခပေရး ယနစမားမာ ေကး႐ြာ အေျမာကအျမားႏင စဖြ႕ထားသည ေကး႐ြာအပစမားႏင ၿမ႕ျပ ရပကြကမား ျဖစၾကသည။ ၿမ႕ျပရပကြကမားႏင ေကး႐ြာ အပစမားမာ အတတသာျဖစၿပး ၎တ႔က စေပါငး၍ ၿမ႕နယမားအျဖစ ဖြ႕စညး ထားသည။ ၎ၿမ႕နယမားတြင မားေသာအားျဖင အနမဆးအဆင အစးရ႐းမား ႐းစကသည။ ၿမ႕နယမားက ေပါငးစ၍ ခ႐ငမား စဖြ႕ၿပး

20

ေကာကႏတခက - စ ျမနမာႏငငရ ကယပငအပခပခြငရ စရငစမား

ျမနမာႏငငရ ကယပငအပခပခြငရေဒသတစခႏင ကယပငအပခပခြငရတငးငါးတငး (စရငစမား) သည ျမနမာႏငငေဒသအမားစရ အပခပေရးစနစႏင မတသည အပခပေရးစနစတစမးက ကငသးသည။ စရငစမားတြင “ဦးစးအဖြ႕” ရၿပး ၎သည သကဆငရာ စရငစအေပၚတြင ဥပေဒျပခြငအာဏာရသည။

ဦးစးအဖြ႕မားတြင အနညးဆး အဖြ႕ဝငဆယေယာကပါဝငၿပး စရငစအတြငးရ ၿမ႕နယမားမ ေ႐ြးေကာကခ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာကယစားလယမားလညး ပါဝငၾကသည။ ကာကြယေရး အရာရက စစဦးစးခပက ခန႔အပၿပး ေနာကတး ကယစားလယမားက လကရ အဖြ႕ဝငမားထမ ေ႐ြးခယသည။ ဦးစးအဖြ႕ဝငမားသည ၎တ႔အထမ ဥက႒တစဦး ျပနလညေ႐ြးခယၿပး အမညစာရငး တငသြငး လကသညႏင ႏငငေတာ သမၼတသည သကဆငရာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး၏ ဝနႀကးခပမတစဆင ခန႔အပလႊာေပးအပသည။ အဆပါ ဥက႒သည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရအဖြ႕ဝငလညး ျဖစသည။ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒ ဇယား ၃ တြင စရငစမား၏ ဦးစးအဖြ႕မားအတြက ဥပေဒျပစာရငးပါရသည။ ဥပေဒျပစာရငးပါ က႑ဆယရပတြင ၿမ႕ျပႏင ေကး႐ြာ စမကနးမား၊ လမးတတားမား ေဖာကလပ၊ တညေဆာက၊ ျပျပငထနးသမးေရး၊ ျပညသ႔ကနးမာေရး ႏင ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ ကစၥရပမား ပါဝငသည။ အပခပေရးအာဏာသည ဇယား ၃ ပါ က႑မား ႏင၊ ျပညေထာငစ လႊတေတာ သ႔မဟတ သကဆငရာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမ အတညျပ ျပ႒ာနးထားေသာ ဥပေဒမားအရ ခြငျပထားေသာ ကစၥရပမားအထ ေဆာင႐ြကခြငရသည။ စရငစမား၏ လပငနးေဆာင႐ြကမႈမားႏင စမကနးမားက သကဆငရာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ၏ ဘ႑ာေငြမ ေထာကပေပးသည။

ကယပငအပခပခြငရေဒသ သ႔မဟတ ကယပငအပခပခြငရတငး ဦးစအဖြ႕ဆငရာ ဥပေဒ (နယက ဥပေဒ အမတ ၁၇/၂ဝ၁ဝ) တြင ဦးစးအဖြ႕မား ဖြ႕စညးမႈပငး၊ အခနးက႑ႏင တာဝနမားက အေသးစတ ေဖာျပထားသည။

စရငစတစခ၏ ဦးစးအဖြ႕တြင အေရးႀကးေနရာတစခရထားသည ႏငငေရးပါတတစခ၏ ေျပာၾကားခကအရ လကရ အစးရအပခပေရး စနစသည ၎တ႔၏ အႏမ ပနးတငျဖစသည ျမနမာႏငငတြင ဗဟခပကငမႈေလာခေရး၊ ဖယဒရယစနစတညေဆာကေရးတ႔ႏင မကကည ေသာလညး စရငစမားသည အဆပါ ပနးတငက သေဘာေပါကနားလညေရးအတြက အေရးႀကးေသာ ေျခလမးျဖစၿပး ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥျဖင သေဘာတညခကအသစ ရရလာေသာအခါ စရငစအတြငးရ လမား မမတ႔ဘာသာ ထထေရာကေရာက အပခပႏငစြမး ျမငမားလာေစေရးအတြက အေထာကအကေပးေၾကာငး သရသည။

ယငးကတဖန တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအျဖစ ထပမဖြ႕စညး သည။၂၉ ျမနမာႏငငရ ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးမားတြင ၿမ႕နယေပါငး ၃၃ဝ ႏင ခ႐ငေပါငး ၇၄ ခ႐ငတ႔ ရၾကသည။ ျမနမာႏငင၏ အပခပေရး ပစက ပ ၂.၅ တြင အေသးစတ ေဖာျပထားသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး တစခခငးစတြင ပါဝငသည ၿမ႕နယအေရ အတြကမားမာလညး ကြာဟခကႀကးမားသည။ အနညးဆး အေနျဖင ကယားျပညနယတြင ၿမ႕နယ ခနစခသာရၿပး အမားဆး ရမးျပညနယႏင ရနကနတငးေဒသႀကးတ႔တြင ၿမ႕နယ ၄ဝ ႏင ၄၅ ၿမ႕နယစ အသးသး ရၾကသည။ ၿမ႕နယလဦးေရမာလညး တစခႏငတစခ ကြာဟမႈ ျမငမား သည။ အမားဆး ၿမ႕နယလဦးေရမာ ၆၈၇,၈၆၇ ရၿပး အနညးဆးမာ ၁,၇၃၂ ျဖစသည။၃ဝ

၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အဆင ေအာက အစးရယႏရားမား ဖြြ႕စညးရနအတြက ျပ႒ာနးခကမား မပါ ရေခ။ ဆလသညမာ ရပကြက သ႔မဟတ ေကး႐ြာအပစ အပခပေရး ဥပေဒေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ အေျပာငးအလမားမအပ အစဥ အဆက ကငသးခသည နဂရရငးစြ ခ႐င၊ ၿမ႕နယ၊ ရပကြကႏင

ေကး႐ြာအပစ အပခပေရး အဆငမားသည အရငအတငး ရေနဆ ျဖစသည။၃၁ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒပါ အပဒ ၂၈၈ ႏင ၂၈၉ တ႔တြင ခ႐င၊ ၿမ႕နယ ႏင ေကး႐ြာအပစ အပခပေရးအတြက ျပ႒ာနးခကမား ပါရသည။၃၂

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားေအာကတြင တတယ အစးရ အဆငမရျခငးေၾကာင ႀကးမားေသာ အကးဆကမား ျဖစေပၚ လာေစသည။ ယငးတ႔အနက တစခက ဥပမာျပရေသာ လကရ စနစတြင ေဒသႏရ အစးရအပခပေရးအတြငး ျပညေထာငစ အစးရ ပါဝငမႈ ျမငမားၿပး ေဒသႏရ အစးရအပခပေရး ႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရတ႔ၾကား ခတဆကမႈမာလညး အားနညးၿပး ရငးလငးျပတသားမႈ မရေတာေခ။

သတျပဖြယေကာငးသညမာ တတယအစးရအဆငမရျခငးက ေထြအပ ဌာနအား ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အပခပေရးတြင အခရာကသည ေနရာက ရယေစခသည။ ပ ၂.၆ ပါ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒ ျပ႒ာနးခက (အပဒ ၂၆ဝ) အရ ေထြအပ၏ အႀကးအမးသည ရာထးအေလာက

21

ရမး

၁၅၅,၈ဝ၁ km2

၅,၈၂၄,၄၃၂၁၄ ၅၅

မႏေလး၃ဝ,၈၈၈ km2

၆,၁၆၅,၇၂၃၇ ၂၈

စစကငး၉၃,၇ဝ၂ km2

၅,၃၂၅,၃၄၇၉ ၃၇

ေျမဧရယာ (km2)ခန႔မနးလဥးေရခရငေပါငးၿမ႕နယေပါငး

ကခင

၈၉,ဝ၄၂ km2

၁,၆၈၉,၄၄၁၄ ၁၈

ခငး

၃၆,ဝ၁၉ km2

၄၇၈,၈ဝ၁၃ ၉

မေကြး၄၄,၈၂၁ km2

၃,၉၁၇,ဝ၅၅၅ ၂၅

ရခင

၃၆,၇၇၈ km2

၃,၁၈၈,၈ဝ၇၅ ၁၇

ဧရာဝတ၃၅,ဝ၃၂ km2

၆,၁၈၄,၈၂၉၆ ၂၆

ရနကန

၁ဝ,၂၇၇ km2

၇,၃၆ဝ,၇ဝ၃၄ ၄၅

မြန၁၂,၂၉၇ km2

၂,ဝ၅၄,၃၉၃

၂ ၁ဝ

ေနျပညေတာ၇,ဝ၅၇ km2

၁,၁၆ဝ,၂၄၂၂ ၈

ကယား၁၁,၇၃၂ km2

၂၈၆,၆၂၇၂ ၇

ပခး

၃၉,၄ဝ၄ km2

၄,၈၆၇,၃၇၃၄ ၂၈

ကရင၃ဝ,၃၈၃ km2

၁,၅၇၄,ဝ၇၉

၄ ၇

တနသၤာရ

၄၃,၃၄၅ km2

၁,၄ဝ၈,၄ဝ၁၃ ၁ဝ

၁–၅ဝ၅ဝ–၁ဝဝ၁ဝ၁–၃ဝဝ၃ဝ၁–၇ဝဝ

လဥးေရးသပသညးဆ (၁ စတရနးကလမတာ)

ပ ၂.၄ ျမနမာႏငင၏ အပခပေရးစနစဆငရာ ပထဝအခကအလကမား ေဖာျပခက

22

သကဆငရာ တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယ၏ အတြငးေရးမး ျဖစသညဟေသာ အခကအျပင တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယ အစးရဥပေဒ (၂ဝ၁ဝ) တ႔ကလညး ေထြအပဌာနက ျပညနယ/တငးေဒ သႀကး အစးရမား၏ အပခပေရးစနစျဖစေအာင ျပလပေပးထားသည။

ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးမားေအာကတြငရေသာ ခ႐ငအပခပ ေရးမးႏင ၿမ႕နယအပခပေရးမး ႏစဦးစလးမာ ေထြအပအရာရမား ျဖစၾကသည။ ရလဒအားျဖင ၿမ႕နယအပခပေရးမးသည ေကး႐ြာအပစ ႏင ရပကြကအပခပေရးမးမားက ၫႊနၾကားခကမား ေပးေတာသည။ ဤကသ႔ စစဥေနရာခလကေသာအခါ ေထြအပသည ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအဆင အစးရအငအားစ တစခႏင တစခအၾကား ခတဆကျခငး၊ ဆကသြယျခငးႏင ပးေပါငးေဆာင႐ြကျခငးဆငရာ လပငနးေဆာင႐ြကမႈဟသမတြင ဗဟခကျဖစလာသည။ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒအရ တပမေတာ ကာကြယေရး ဦးစးခပ အမန႔ျဖင တာဝနထမးေဆာငဆ တပမေတာ အရာရမားက ဝနႀကးခန႔အပ ပငခြငရသည ဝနႀကးဌာနသးခအနက ေထြအပ၏ မခင ဝနႀကးဌာန သညလညး တစခအပါအဝငျဖစသည။၃၃ ေထြအပဌာန၏ ၫႊနၾကားေရးမးခပသည ျပညထေရး ဝနႀကးဌာန၏ အၿမတမး အတြငးဝနလညး ျဖစသည။

ျမနမာႏငငရ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရမား

၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒအရ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ မားက ဥပေဒျပေရး၊ အပခပေရး ႏင တရားစရငေရး မ႑ငသးရပျဖင ဖြ႕စညးထားသည။

ဥပေဒျပေရး

ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး လႊတေတာ ကယစားလယမားက ဖြ႕စညးရာတြင ၿမ႕နယတစခစမ ေ႐ြးေကာကခ ကယစားလယႏစဦးစ အျပင အဆပါ ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကးရ လဦးေရ၏ ဝ.၁ ရာခငႏႈနးရၿပး (ဥပမာ ကရငျပညနယတြင ေနထငေသာ ကရငလမး မားကသ႔) ျပညနယမရေသးေသာ တငးရငးသား လမးစ တစစခငးစမ ေ႐ြးေကာကခ ကယစားလယမားျဖင ဖြ႕စညးသည။ ကာကြယေရး ဦးစးခပမ အဆပါ ေ႐ြးေကာကခ ကယစားလယဦးေရ၏ သးပတစပႏင ညမေသာ တပမေတာသား ကယစားလယမားက ေ႐ြးခယခန႔အပၿပး (တစနညးအားျဖင စစေပါငးဦးေရ၏ ေလးပတစပ) အလားတ အခး အစားအတငး ျပညေထာငစ အဆင လႊတေတာမား (ျပညသ/အမးသား လႊတေတာ) တြငလညး ခန႔အပသည။၃၄ လႊတေတာသည ၎အဖြ႕ဝငမားအနကမ လႊတေတာ ဥက႒၊ ဒတယဥက႒ႏင သဘာပတတ႔က ေ႐ြးခယခန႔အပသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးတစခခငးစအလက ၿမ႕နယအေရအတြက ကြျပားသညျဖစရာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားသညလညး အ႐ြယအစား မတၾကေခ။ ကယစားလယဦးေရ အနညးဆး ၂ဝ (ကယား) မ အမားဆး ၁၄၃ (ရမး) ဦးအထ ရၾကသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာ တစခခငးစသည တညေသာ

တာဝနဝတရားမားက ထမးေဆာငရသညျဖစရာ လႊတေတာ ကယစားလယဦးေရ အေရအတြက နညးပါးပါက အဆပါ လႊတေတာ မား၏ စြမးရညပငးႏင လပငနးေဆာငတာပငးက ထခကမႈ ရလာမည ျဖစသည။ ပ ၂.၇ တြင ျပထားသညအတငး ၿမ႕နယတစခခငးစ၏ လဦးေရ အေရအတြကသညလညး တစခႏငတစခ ကြာျခားသညျဖစရာ ၿမ႕နယ အေျချပ မဆႏၵနယ စနစေၾကာင ကယစားလယတစဦးႏင တစဦး ကယစားျပရသည မဆႏၵရငဦးေရ အလြနကြာဟသြား ေလသည။၃၅ ယငးအတြကေၾကာင ကယစားလယတစဦးခငးစ၏ ေဒသဆငရာ ကစၥရပမားႏင ျပနာရပမားက ကယစားျပ ေဆာင႐ြက ေပးႏငစြမး ထခကလာႏငသည။

လႊတေတာ၏ တရားဝင အာဏာမားက ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒ အပဒ ၁၇၅ တြင ျပ႒ာနးထားၿပး (ေကာကႏတခက ဆ) အေရးႀကးဆး အခကမာ ဥပေဒျပ အမတမားက အေျခခဥပေဒပါ ဇယား ၂ တြင သတမတျပ႒ာနးထားေသာ က႑မားက ဥပေဒျပရန အာဏာအပႏငး ထားျခငးျဖစသည။ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး လႊတေတာဥပေဒ (၂ဝ၁၃) တြင လႊတေတာအတြငး လႊတေတာ ဥက႒၏ ခြငျပခကျဖင အဆတငသြငးခြင၊ ေမးခြနးေမးျမနးခြငတ႔ အပါအဝင လႊတေတာ ကယစားလယမား၏ အာဏာရပမားက အေသးစတ ေဖာျပထားသည။ လႊတေတာအတြငးတြင လႊတေတာဥက႒သည လြနစြာအေရးပါေသာ တာဝနမားႏင အာဏာမားရသည။ လႊတေတာဥက႒က လႊတေတာ ကယစားလယမားက ေ႐ြးေကာကတငေျမႇာကရၿပး ၎၏ တရားဝင အာဏာမားက ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒ အပဒ ၁၆၄ ႏင ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး လႊတေတာ ဥပေဒ အခနး ၅ တ႔တြင အေသးစတ ေဖာျပထားသည။ အဆတငသြငးခြင၊ ေမးခြနးေမးျမနးခြင အစရေသာ လႊတေတာ ႏင လႊတေတာ ကယစားလယမား၏ အခြငအာဏာ မားသည လႊတေတာဥက႒၏ ခြငျပခက ရရရန လအပသည။

အပခပေရး

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အပခပေရး မ႑ငက ဝနႀကးခပတစဦး ႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးအဖြ႕ တ႔က ဦးေဆာငသည။ ဝနႀကးခပ ခန႔အပတာဝနေပးရာတြင ႏငငေတာ သမၼတ၏ အခနးက႑မာ လြနစြာ အေရးပါသည။

ႏငငေတာ သမၼတသည ဝနႀကးခပ ခန႔အပတာဝနေပးရာတြင အခရာကေသာ အေနအထားတြင ရသညသာမက ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရမား ဥပေဒ (၂ဝ၁ဝ) တြငလညး ဝနႀကးခပသည ႏငငေတာ သမၼတက တာဝနခရမညဟ ရငးလငးစြာ ဆထားသည။၃၆ ဝနႀကးခပ ခန႔အပတာဝနေပးရာတြင ႏငငေတာ သမၼတသည သတမတ အရညအခငးမားႏင ျပညစေသာ ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကး လႊတေတာ ကယစားလယတစဦးက ေ႐ြးခယၿပး ၎က သကဆငရာ ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကး လႊတေတာမ အတညျပသည (ေကာကႏတခက ဇ)။ ဝနႀကးခပေလာငးသည ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒပါ သတမတအရညအခငးမားႏင မျပညစ ေၾကာငး အထငအရားျပႏငမသာ ျငငးပယခရမညျဖစရာ ၎အေနႏင ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကး လႊတေတာ ကယစားလယ

23

ျဖစေနသ၍ ဝနႀကးခပေ႐ြးခယျခငးသည ႏငငေတာ သမၼတေပၚ တြငသာ မားစြာမတညသညဟ ဆႏငသည။

ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရအဖြ႕ဝင ဝနႀကးမား ခန႔အပတာဝနေပးရာတြင တာဝနသတမတခကအရေသာ လညးေကာငး၊ အေရအတြက သတမတခကအရေသာလညးေကာငး ႀကတငသတမတထားျခငးမရဘ ဝနႀကးခပႏငသာ၃၇ မားစြာ သကဆငသည။ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရအဖြ႕မားတြင ဝနႀကးအမးအစား သးမးရသည။ ဝနႀကးခပသည ဝနႀကးခန႔အပ တာဝနေပးရာတြင အမားစက လႊတေတာ ကယစားလယမားအနကမလညးေကာငး၊ အျခားသငေလာသည ပဂၢလမားကလညးေကာငး ေ႐ြးခယၿပး ၎တ႔က ႏငငေတာသမၼတမ အတညျပေပးရသည။၃၈ ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကးအဆင လၿခေရးႏင နယစပေရးရာ ဝနႀကးရာထးအတြက ခန႔အပရာတြင “အရပသား” ဝနႀကးဌာနမားႏင မတသညမာ တပမေတာ ကာကြယေရး ဦးစးခပမ တပမေတာသား အရာရတစဦးက ခန႔အပတာဝနေပးၿပး ၎အရာရသည တပမေတာတြင ထမးေဆာငဆ ရာထးမ ႏတထြကရန မလေပ။ ထ႔အျပင တငးရငးသား ကယစားလယမား ေ႐ြးေကာကတငေျမႇာကၿပးသညႏင (သကဆငရာ မဆႏၵအလက လဦးေရ၏ ဝ.၁ ရာခငႏႈနးရေသာ တငးရငးသား အပစမားဆငရာ ျပ႒ာနးခကပါအတငး) အဆပါ ေ႐ြးေကာကခ လႊတေတာကယစားလယမားက သကဆငရာ တငးရငးသား လမးစ၏ တငးရငးသားေရးရာ ဝနႀကးမားအျဖစ ခန႔အပတာဝနေပးသည။ ခန႔အပမႈမား အတညျပၿပးသညႏင တရားဝင တာဝနမား ေပးအပ ႏငရနအတြက အမညစာရငးက ဝနႀကးခပႏင ပးေပါငး၍ ႏငငေတာ သမၼတထတငသြငးရသည။၃၉ ဤကသ႔ ကယစားလယမားထမ အစးရအဖြ႕ဝင ဝနႀကးမားအျဖစ ခန႔အပတာဝနေပးရာတြင ဗဟမ ႏငငေရးအရ စဥးစားေ႐ြးခယမႈ ျပလပရသည သမၼတ၏ ပါဝငမႈမာ အထးအေရးပါလသည။

ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကးအတြငးရ ကယပငအပခပခြငရ စရငစမားမ ဦးစးအဖြ႕ဝငမား ဥက႒ေ႐ြးခယအၿပးတြင ၎ဥက႒က သကဆငရာ ဝနႀကးခပက တရားဝင ခန႔အပတာဝနေပးသည။၄ဝ ဝနႀကးရာထးအတြက လာထားခရသမားႏင ဥက႒မား၏ အမညစာရငး အျပညအစက ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကး လႊတေတာသ႔ တငသြငးရသည။ ဝနႀကးခပ ကယတင အပါအဝင လႊတေတာသည အမညစာရငးပါ ပဂၢလသည ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒတြင ေဖာျပ ထားသည အရညအခငးမားႏင ကကညမႈ မရေၾကာငး သကေသျပႏငမ သာလင ၎ပဂၢလအား ျငငးပယခြငရသည။ အကယ၍ လႊတေတာ သည အမညစာရငးပါ ပဂၢလတစဦးတစေယာကက ျငငးပယလကပါက ဝနႀကးခပသည အမညစာရငးသစ တငသြငးခြငရသည။

ျပညေထာငစ ဥပေဒတြင တာဝနဝတရားသစမား ထညသြငးႏင ေသာလညး အေျခခဥပေဒက တငးေဒသႀကးႏင ျပညနယမားအား ဇယား (၂) ပါ က႑နယပယမားႏင ပတသက၍ အပခပေရး အာဏာႏင ဥပေဒျပေရး အာဏာတ႔က တညစြာ အပႏငးထားသည။၄၁ ဝနႀကးခပဦးေဆာငေသာ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး ဝနႀကးအဖြ႕ သည သကဆငရာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးရ ဥပေဒျပစာရငးပါ

စစေပါငးလဥးေရ

ၿမ႕ျပလဥးေရ ၃ဝ%

ေကးလကလဥးေရ ၇ဝ% ေကးရြာေပါငး ၆၃,၉၃၈ ရြာ

၅၁.၄၈သနး

ပ ၂.၅ ျမနမာႏငင၏ အပခပေရးဆငရာ ဖြ႕စညးပ

ျပညေထာငစသမၼတ ျမနမာႏငငေတာ

ၿမ႕နယမား

တငးေဒသႀကးႏင ျပညနယမား

ေနျပညေတာျပညေထာငစ

နယေျမ

ကယပင အပခပခြငရ တငး ၁ ခႏင နယေျမ ၅ ခ

ခ႐ငမား

ၿမ႕ေပၚရပကြကမား

ေကးရြာ အပစမား

24

ညႊနၾကားေရးမးခပ (ေထြ/အပ)

ခရငအပခပေရးမး

ၿမ႕နယအပခပေရးမး

ရပ/ေကး စာေရး

ျပညေထာငစ

တငးေဒသႀကး/ျပညနယ

ခ႐င

ၿမ႕နယ

ရပကြက/ေကးရြာအပစ

အေထြေထြအပခပေရး ဥးစးဌာန

တငးေဒသႀကး/ျပညနယ အေထြေထြအပခပေရး႐း

တငးေဒသႀကး/ျပညနယ ဒတယညႊနၾကားေရးမးခပ

ခ႐ငအပခပေရးမး႐း

ၿမ႕နယအပခပေရးမး႐း

ရပ/ေကး အပခပေရးမး

ျပညထေရးဝနႀကးဌာန

ဥက႒အျဖစ ေဆာငရြက

ဥက႒အျဖစ ေဆာငရြက

အမေထာငဥးစးမားမ ေရြးေကာကတငေျမႇာက

ခ႐ငေကာမတမား

ၿမ႕နယေကာမတမား

အေထြေထြအပခပေရးဥးစးဌာန

တငးေဒသႀကး/ျပညနယအစးရ

ပ ၂.၆ အေထြေထြအပခပေရးဥးစးဌာန၏ ဖြ႕စညးပ

တငးေဒသႀကး/ျပညနယ အစးရ႐း

တငးေဒသႀကး/ျပညနယ အစးရအဖြ႕အတြငးေရးမး

25

က႑မားက “စမခန႔ခြျခငး၊ လမးၫႊနျခငး၊ ႀကးၾကပျခငး၊ စစေဆးျခငး” တ႔ ျပလပခြင ရသည။၄၂ အမားအားျဖင ဝနႀကးမား၏ လကေအာက တြင မတညေသာ ဦးစးဌာန အေျမာကအျမားရတတသည။

တရားစရငေရး

ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးမားတြင တရားသႀကးခပတစဦး၊ တရားသႀကးခနစဦးတ႔ျဖင ဖြ႕စညးထားေသာ တရားလႊတေတာတစခ ရသည (ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒပါ အပဒ ၃ဝ၅-၃၁၈ တြငရႈ)။ တရားလႊတေတာသည လကေအာကခ ခ႐င၊ ၿမ႕နယႏင ကယပငအပခပခြငရ စရငစတြငရ တရား႐းမားက ႀကးၾကပသည။ ႏငငေတာ သမၼတသည ျပညေထာငစ တရားသႀကးခပႏင ညႇႏႈငး၍ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး တရားသႀကးခပက အမညစာရငးျပစၿပး၊ ဝနႀကးခပသည ျပညေထာငစ တရားသႀကးခပႏင ညႇႏႈငး၍ တရားသႀကးမားက အမညစာရငးျပစသည။ အမညစာရငးမားက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမ အတညျပခန႔အပေပးရန တငသြငးရသည။ ဤတြငလညး အျခားေသာ ရာထးမားကသ႔ပင လႊတေတာအေနႏင အမညစာရငးပါ ပဂၢလသည အရညအခငး မျပညမေၾကာငး “အထငအရားျပ” ႏငမသာ ျငငးပယခြငရသည။၄၃ သ႔ေသာလညး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး တရားလႊတေတာ တရားသႀကးမားက စြပစြ ျပစတင လပါက စစမးစစေဆးမႈ ျဖငေသာလညးေကာငး၊ သကဆငရာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာရ အမတစစေပါငး၏

သးပႏစပေသာ မဆႏၵျဖငေသာလညးေကာငး ျပလပႏငသည။ ဤတြင ႏငငေတာ သမၼတ သ႔မဟတ ဝနႀကးခပ၏ ဦးေဆာငမႈ လအပသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး တရားလႊတေတာမားသည မလမႈမား၊ အယခမႈမား၊ ျပငဆငမႈမားႏင ဥပေဒတစရပရပအရ သတမတ ထားေသာ ကစၥရပမားက စရငပငခြငအာဏာရသည။၄၄၊ ၄၅ ခ႐ငတရား႐းမားႏင ကယပငအပခပခြငရ စရငစမားရ တရား႐း မားတြင တရားမမႈမား၊ အယခမႈမား၊ အယခမႈမား၊ ျပငဆငမႈမားႏင ဥပေဒတစရပရပအရ သတမတထားေသာ ကစၥရပမားက ၾကားနာ စစေဆးခြငရသည။၄၆၊၄၇၊၄၈ ၿမ႕နယတရား႐းမားသည ျပစမႈႏင တရားမႈမားအျပင ဥပေဒတစရပရပအရ သတမတထားေသာ ကစၥရပမားက စရငပငခြင အာဏာရသည။၄၉၊၅ဝ

တရား႐းဟသမတ႔သည ျပညေထာငစ တရားလႊတေတာခပ၏ လကေအာကတြငရၿပး ၎သည “ျပညေထာငစအစးရႏင တငး ေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအစးရတ႔အၾကား ျဖစပြားသည ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒဆငရာ ျပနာမားမအပ”၅၁ အျခား အျငငးပြားမႈမား အပါအဝင အျခား တရားစရငေရး အလႊာအသးသး အေပၚတြင အယခမႈ စရငပငခြငအာဏာရသည။ တငးေဒသႀကးမားႏင ျပညနယမား အခငးခငးၾကားေသာလညးေကာငး၊ ၎တ႔ႏင ျပညေထာငစ အစးရၾကားတြငေသာလညးေကာငး ျဖစပြားသည ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒဆငရာ ျပနာမား အပါအဝင ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒဆငရာ အနကအဓပၸါယဖြငဆျခငး ကစၥရပမားႏင စပလဥး၍ စရငဆးျဖတခြင အာဏာသည သးျခားျဖစေသာ ႏငငေတာ

၁၂ဝ ဝဝဝ

၁ဝဝ ဝဝဝ

၈ဝ ဝဝဝ

၆ဝ ဝဝဝ

၄ဝ ဝဝဝ

၂ဝ ဝဝဝ

ဝ

ပ ၂.၇ တငးေဒသႀကး/ျပညနယလႊတေတာကယစားလယတစဥး၏ ကယစားျပလဥးေရ

ကရင

စစက

ငးခငး

တနသ

ၤာရ

ပခး

မေက

ြး

မႏေလ

း

မြန

ရခင

ရနက

န ရမး

ဧရာဝ

တ

ကခင

ကယ

ား

26

ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒဆငရာ ခ႐းတြငသာရသည။ အဆပါ ခ႐းက အဖြ႕ဝင ကးဦးျဖင ဖြ႕စညးထားၿပး အဖြ႕ဝငမားက ႏငငေတာ သမၼတ၊ ျပညသ႔လႊတေတာႏင အမးသား လႊတေတာ ဥက႒တ႔က အခးက ခန႔အပတာဝနေပးသည။ ခ႐း၏ ဆးျဖတခကက အယခပငခြငမရေပ။၅၂

ေယဘယအားျဖင ခန႔အပတာဝနေပးျခငးဆငရာ ကငထးမားႏင တရားစရငမႈပစမားသည တရားစရငေရး လြတလပခြငက တစႏငငလး အတငးအတာတြငလညးေကာငး၊ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးမား အဆငတြငလညးေကာငး “တရား႐းမားအေပၚ အပခပေရးပငး၏ သသာထငရားေသာ ခပကငမႈက ခြငျပထားျခငးျဖင”၅၃ အကန႔ အသတျဖစေစသည။ ခန႔အပတာဝနေပးမႈမားအေပၚ ဗဟခပကငမႈ ရေသာ အပခပေရးပငးမ လႊမးမးမႈမား ရေနသညအျပင၊ တရားစရငေရး စနစအတြငး ဗဟခပကငမႈ ေလာခရာတြငလညး “တရားလႊတ ေတာခပ၏ အာဏာက တဖနအသးျပ၍လညး လကေအာကခ တရား႐းမားအေပၚ ပမခပကငထားျခငးျဖင”၅၄ ထပမ ကန႔သတျခငး ခထားရေသးသည။

၂ဝ၁၈ ခႏစ ဇနနဝါရလအတြငး ျပညေထာငစ တရားလႊတေတာ ခပသည တရားစရငေရးစနစက ျပျပငေျပာငးလရနအတြက ငါးႏစတာ တရားစရငေရး မဟာဗဟာ စမကနးခမတေၾကာငး ေၾကညာခသည။၅၅ တရားဥပေဒ စးမးေရး ထေရာကမႈ ရေစရနႏင တရား႐းမားက ျပညသမား ယၾကညကးစား လာၾကေစရန၊ တရား႐း၏ ဂဏသကၡာ ျမငမားလာေစရန၊ တရားစရငေရးဆငရာ လြတလပမႈႏင စမခန႔ခြမႈ စြမးရညျမႇငတငရန ၎စမကနးမ ရည႐ြယထားသည။ ဥပေဒေရးရာ အႀကဉာဏမားႏင လမးၫႊနခကမားေပးရန ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရတြင ဥပေဒခပတစဦးလညး ပါဝငၿပး ၎က ဝနႀကးခပမ အမညစာရငးတငသြငးရသည (လႊတေတာမ ေရးနညးတ အတညျပရသည)။ ဥပေဒခပသည ဝနႀကးခပမတစဆင ႏငငေတာ သမၼတႏင ျပညေထာငစ ေရ႕ေနခပ ႏစဦးလးက တာဝနခရသည။၅၆

ေကာကႏတခက - ဆျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာ၏ အခနးက႑ႏင သကဆငသည ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒပါ ျပ႒ာနးခကမား

အပဒ ၁၇၅။ တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယလႊတေတာအစညးအေဝး၌ ေအာကပါကစၥရပမား ေဆာင႐ြကသည –(က) ႏငငေတာသမၼတေျပာၾကားသည မန႔ခြနးက မတတမးတငျခငး၊(ခ) ႏငငေတာသမၼတက ေပးပ႔ေသာ သဝဏလႊာႏင ဥက႒က ခြငျပေသာ အျခားသဝဏလႊာမားက ဖတၾကားျခငး၊ မတတမးတငျခငး၊(ဂ) တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယဝနႀကးခပေျပာၾကားသည မန႔ခြနးက မတတမးတငျခငး၊(ဃ) ဥပေဒၾကမးတငသြငးျခငး၊ ေဆြးေႏြးျခငး၊ ဆးျဖတျခငး၊(င) ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒပါ ျပ႒ာနးခကမားအရလညးေကာငး၊ တညဆ ဥပေဒတစရပရပပါ ျပ႒ာနးခကမားအရလညးေကာငး၊

တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယလႊတေတာက ေဆာင႐ြကရမည ကစၥရပမားႏင စပလဥး၍ ေဆြးေႏြးျခငး၊ ဆးျဖတျခငး၊(စ) တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယလႊတေတာသ႔ တငသြငးသည အစရငခစာမားက ေဆြးေႏြးျခငး၊ ဆးျဖတျခငး၊ မတတမးတငျခငး၊(ဆ) အဆတငသြငးျခငး၊ ေဆြးေႏြးျခငး၊ ဆးျဖတျခငး၊(ဇ) ေမးခြနးေမးျမနးျခငး၊ ေျဖၾကားျခငး၊(ဈ) တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယလႊတေတာဥက႒က ခြငျပသညကစၥရပမားႏငစပလဥး၍ ေဆာင႐ြကျခငး။

27

ေကာကႏတခက - ဇဝနႀကးခပမား ခန႔အပတာဝနေပးျခငးဆငရာ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒပါ ျပ႒ာနးခကမား

အပဒ ၂၆၁။ (က) တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယဝနႀကးခပသည ေအာကပါ အရညအခငးမားႏင ျပညစရမည –

(၁) အသက ၃၅ ႏစ ျပညၿပးသ၊(၂) အသကကန႔သတခကမအပ ပဒမ ၁၂ဝ တြင ေဖာျပထားသည ျပညသ႔လႊတေတာ ကယစားလယမား အတြက

သတမတထားေသာ အရညအခငးမားႏင ျပညစသ၊(၃) ပဒမ ၁၂၁ တြင ေဖာျပထားသည ျပညသ႔လႊတေတာကယစားလယမားအျဖစ ေ႐ြးေကာကတငေျမႇာက ခပငခြငမရေစေသာ

ျပ႒ာနးခကမားႏငလညး ၿငစြနးျခငးမရသ၊(၄) ႏငငေတာႏင ႏငငသားမားအေပၚ သစၥာရသ။

(ခ) ႏငငေတာသမၼတသည သကဆငရာတငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယဝနႀကးခပအျဖစ ခန႔အပတာဝနေပးရန -(၁) သကဆငရာ တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယလႊတေတာကယစားလယမားထက သတမတထားသည အရညအခငးမားႏင

ျပညစေသာ သငေလာသည လႊတေတာကယစားလယ တစဦးအား ေ႐ြးခယရမည၊(၂) ေ႐ြးခယထားသည လႊတေတာကယစားလယ၏ အမညစာရငးက သကဆငရာ တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ

ျပညနယလႊတေတာသ႔ ေပးပ႔လက သေဘာတညခကရယရမည။(ဂ) ႏငငေတာသမၼတသည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယလႊတေတာ၏ သေဘာတညခက ရရၿပးသည

လႊတေတာကယစားလယအား သကဆငရာ တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယဝနႀကးခပ အျဖစ ခန႔အပတာဝနေပးရမည၊(ဃ) တငးေဒသႀကးသ႔မဟတ ျပညနယဝနႀကးခပအတြက သတမတထားေသာ အရညအခငးမားႏင မျပညစေၾကာငး

အထငအရားမျပႏငပါက တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယလႊတေတာသည ႏငငေတာသမၼတက အမညစာရငး တငသြငးသည လႊတေတာကယစားလယအား တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယဝနႀကးခပအျဖစ ခန႔အပတာဝနေပးရန ျငငးပယခြင မရေစရ၊

(င) ႏငငေတာသမၼတသည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယဝနႀကးခပအျဖစ ခန႔အပတာဝနေပးရန တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယလႊတေတာ၏ သေဘာတညခကမရရသည ပဂၢလအစား အမညစာရငးသစက တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယလႊတေတာသ႔ ထပမတငသြငးခြင ရသည။

အ ျခားေသာ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒသစမား နညးတ ၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒသည လကေတြ႕အေကာငအထည

ေဖာရသည အေစာပငး ႏစမားတြင သကဆငရာ အငအားစမားအား ဗဟႏင ျပညနယမားရ အငအားစမားႏင အဖြ႕အစညးယႏရား မားအၾကား အာဏာထနးညႇမႈႏင ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငးက ေဖာၫႊနးမႈတ႔ႏငအတ အေျခခဥပေဒက ပစမးစျဖင အနကဖြငႏငသည အခြငအေရးက ေပးသည။ ဇယား ၂ တြင အခ႕ေသာ က႑မားက တကစြာ ျပ႒ာနးထားျခငး မရသညအတြက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား အဖ႔ အနကအဓပၸါယဖြငဆမႈျပရန ေဘာငမာ လြနစြာကယ ဝနးသည။ စညပငသာယာေရးအဖြ႕မားကေပးသည ဝနေဆာငမႈမားႏင သကဆင သည က႑မားမာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ၏ သးသန႔တာဝနျဖစျခငး၊ ႏငငျခားေရးဆငရာက႑မားမာမ ျပညေထာငစ

အစးရ၏ သးသန႔တာဝနျဖစျခငး စသည က႑အခ႕မာမ ရငးလငးမႈ ရသည။ သ႔ေသာလညး အျခားေသာ ကစၥရပမားတြငမ တာဝနေပးအပ မႈမာ မားစြာရငးလငးမႈမရေပ။ ဥပမာအားျဖင လယယာ စကပးေရး က႑ႏင စပလဥး၍ ဇယား၂ ပါ ျပ႒ာနးခက ၃ (က) တြင “လယယာ စကပးေရး” ဟ၍သာ ေဖာျပထားသည။ ဇယား ၁ ပါ ျပညေထာငစ အစးရ၏ တာဝနရပမား အေသးစတေဖာျပခကတြင လယယာစကပး ေရးက႑ႏင ပတသက၍ တာဝန ၁၂ ရပက စာရငးျပစေပးထားသည။

သ႔ျဖစရာ အစးရအဖြ႕မား အပါအဝင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမား၏ အျခားေသာ အဖြ႕အစညး ယႏရားမား၏ တာဝနဝတရားမားက မညသ႔ အဓပၸါယသတမတဖြငဆသည၊ အဓပၸါယဖြငဆရန မညသ႔ထတြင တာဝနရသနညးဟသည ေမးခြနးမာ ျမနမာႏငင၏ ဗဟခပကငမႈ

28

ေလာချခငးက နားလညသေဘာေပါကရန အခရာကသည။ အဆပါ ေမးခြနးမားသည ေနာကလာမည အခနးမားတြင ပါဝငသည အေၾကာငးအရာပငး၏ ေကာ႐းျဖစသည။ သ႔ေသာလညး ၎ေဆြးေႏြး ခကမားက ပေဖာေပးမည အဓကအေၾကာငးအရာမာ ျပညေထာငစ အစးရအဆငႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရအဆငမားတြငရေသာ အငအားစမားအၾကား ဆကႏြယမႈပငျဖစသည။

ယငးတ႔အနက ျပညေထာငစအဆငရ အဖြ႕အစညး ယႏရားတစခမာ ႏငငေတာ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒဆငရာ ခ႐းျဖစသည။ ၎၏ အခနးက႑မာ အစးရအဆငဆငႏင မ႑ငအသးသးၾကား အာဏာခြေဝကငသးမႈက ထနးညႇေပးရန ျဖစသညအေလာက အေျခခ ဥပေဒဆငရာ ခ႐းသည ျမနမာႏငငရ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး လပငနးစဥအတြက သကေရာကမႈ ႀကးႀကးမားမား ျဖစေစႏငသည။ သ႔ေသာလညး ယေန႔အခနထ အေျခခဥပေဒဆငရာ ခ႐း၏ အခနး က႑မာ အကန႔အသတႏင ရေနၿပး ကစၥေတာေတာမားမားတြင ျပညေထာငစ အစးရႏင လႊတေတာတ႔ဘကကသာ မကႏာသာ ေပးေလရသည။ အေျခခဥပေဒဆငရာ ခ႐း၏ ဩဇာသကေရာကမႈက ကန႔သတခထားရသည အေၾကာငးရငးတစစတတစေဒသမာ အမႈကစၥ အနညးငယ (၁၄ ခ) သာ ၾကားနာရေသးေသာေၾကာငလညး ျဖစသည။ အေျခခဥပေဒဆငရာ ခ႐းသ႔ တငၾကားရန ကန႔သတခက လြနစြာမား ေသာေၾကာင အမႈကစၥရပမားမာ ကန႔သတခက အခ႕ရေနေသးသည။ ႏငငသားတစဦးခငးစ အေနျဖင ထေတြ႕ဆကဆခြငမရဘ အပခပေရး ႏင ဥပေဒျပေရး မ႑ငမားအနကတြငမ ထပသးေခါငးေဆာငပငးသာ လကလမးမႏငသည။၅၇၊ ၅၈

ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒဆငရာခ႐းတြင ယေန႔အခနအထ ၾကားနာ ခေသာ အမႈကစၥမားအနကတြငမ ေကာကႏတခက - ဈ တြင ေဖာျပထားသညအတငး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားႏင တက႐ကသကဆငေသာ အမႈကစၥႏစခတြင အေျခခဥပေဒဆငရာခ႐း သည ၎၏ လပပငခြငအာဏာက ကယကယျပန႔ျပန႔ အနက အဓပၸါယဖြငဆရန မႀကးစားဘ မြနျပညနယအေကာကအခြနဥပေဒႏင စပလဥးသည အမႈကစၥတြင ျပညေထာငစ အစးရက အလြယတက အႏငေပးလကသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားႏင အပခပေရး အာဏာပင အဖြ႕အစညးမား၏ အခနးက႑က အနကအဓပၸါယ ဖြငဆရာတြင ျပညေထာငစအဆင၏ ဦးေဆာငအခနးက႑က “ျပညေထာငစက ျပ႒ာနးသည ဥပေဒႏငအည” ဟေသာ စကားရပျဖင အားျဖညေပး ထားသည။ အဆပါ စကားရပက တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယ အစးရဥပေဒ (၂ဝ၁ဝ) ႏင ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး လႊတေတာ ဥပေဒ (၂ဝ၁၃) တ႔၏ အစတအပငး ေတာေတာမားမားတြင ေတြ႕ရၿပး ၂ဝ၁၅ ခႏစ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒဆငရာ ျပငဆငခကတြငလညး ႀကမဖနမားစြာ ပါဝငလကရသည။ အဆပါ စကားရပက အနက အဓပၸါယဖြငဆၾကညပါက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမားသည ၎တ႔၏ တာဝနမားက အေသးစတကက သတမတျပ႒ာနးေပးမည ျပညေထာငစ ဥပေဒထြကေပၚလာသညအထ ေစာငဆငးရမည သေဘာျဖစသည။ သ႔တညးမဟတ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမားသည ျပညေထာငစ ဥပေဒတြင အတအလငး ေဖာျပမထားသည က႑မား အတြကသာ တာဝနရသညဟ အနကအဓပၸါယဖြငဆႏငစရာရသည။

ေကာကႏတခက ဈဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒဆငရာခ႐း သ႔မဟတ ျပညေထာငစ — အနကအဓပၸါယဖြငစရာ ကစၥႏစရပ ၅၉၊ ၆ဝ၊ ၆၁

ပထမ အမႈကစၥမာ ၂ဝ၁၂ ခႏစတြင မြနျပညနယ လႊတေတာဥက႒ တငသြငးသည မြနျပညနယ အေကာကအခြနဥပေဒႏင ပတသကသည။ အဆပါ ဥပေဒအရ မြနျပညနယ၏ ေျမယာခြနႏႈနးထားအသစက သတမတလကေသာလညး သကဆငရာ ဦးစးဌာနမားသည ယငးဥပေဒက လကနာေဆာင႐ြကျခငး မရၾကေပ။ ဦးစးဌာနမား၏ အဆအရ ၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒပါ အပဒ ၄၄၆ ႏင ၄၄၇ တ႔အရ ျပညေထာငစ ဥပေဒသာ အတညျဖစသညဟ ဆသည။ မြနျပညနယ လႊတေတာႏင အစးရတ႔ကလညး ေဖာျပပါ ျပညေထာငစ ဥပေဒမားသည ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒတြင ပါဝငျခငးမရဘ ေျမယာခြနႏငပတသက၍ ဇယား ၂ ႏင ၅ တ႔တြင ရငးလငးစြာဖြငဆထားၿပးျဖစသညဟ ဆသည။ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒဆငရာ ခ႐းကေန၍ မြနျပညနယ လႊတေတာက ႏငငေတာ သမၼတႏင ညႇႏႈငးရန အႀကျပသည။ ႏငငေတာသမၼတ၏ အႀကျပခကမာ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအားလးမေန၍ ေျမယာခြနဥပေဒမား ျပ႒ာနးၿပးသညအခါမသာ ၎ေျမယာခြနဥပေဒသစက အေကာကအထညေဖာရန ျဖစသည။ ဤသ႔ျဖင မြနျပညနယေျမယာခြနဥပေဒက ဆငးငထားလကသည။

ဒတယ အမႈကစၥမာ ကခငျပညနယ ဘ႑ာေငြအရအသးစာရငးဆငရာ အမႈကစၥက ကခငျပညနယ လႊတေတာဥက႒မ တငသြငးၿပး ကခငျပညနယလႊတေတာအေနႏင ျပညနယအစးရတငသြငးသည ဘ႑ာေငြအရအသးဆငရာဥပေဒၾကမးက ျပငဆငခြင သ႔မဟတ ျငငးပယခြငရမရ၊ အပနးေျဖဥယာဥတစခ တညေဆာကေရးအတြက ေငြေၾကးေထာကပရန ျပညနယအစးရ၏ ဆးျဖတခကသည အစးရ၏ ဥပေဒျပေရးအာဏာထက ေကာလြနေနျခငးရမရ (ဇယား ၂ အရ) ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒဆငရာခ႐းမ ဆးျဖတေပးရန ေတာငးဆထားသည။ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒဆငရာ ခ႐း၏ ဆးျဖတခကမာ လႊတေတာသည ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒ အပဒ ၁၉၃ (ခ) ျပ႒ာနးခကပါ ကစၥရပမားကသာ စရငပငခြငအာဏာရသညဟဆသည။ “ပ၍ အဩစရာေကာငးသညမာ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒဆငရာ ခ႐းသည အမႈကစၥပါ အျခားေသာ ျပနာရပမားက ေျဖရငးျခငးမျပဘ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒပါ ဥပေဒျပစာရငးမားက အနကအဓပၸါယဖြငဆရနအတြက လႊတေတာက လႊအပေပးလကသည။” (Crouch ၂ဝ၁၈b)

29

ဥပမာအားျဖင ၂ဝ၁၅ ခႏစ အေျခခဥပေဒျပငဆငခကမားတြင ျပညနယမား/တငးေဒသႀကးမားသည အမးသမးမား ေစာငေရာကေရး အတြကအတြက ျပညေထာငက ျပ႒ာနးသည ဥပေဒႏငအည ေဆာင႐ြကရနေပးရန တာဝနရသညဟေသာ ရညၫႊနးခက တစခပါရသည။ မအားျဖင ဤအခကသည ျပညနယမား/တငးေဒ သႀကးမားက အမးသမးမား ေစာငေရာကေရးႏင စြမးအားျမႇငတငေရး လပငနးမားတြင ေထာကပကညေပးရာတြင ကယကယျပန႔ျပန႔ေဆာင႐ြကခြငေပးလကသကသ႔ ျဖစသည။

သ႔ေသာလညး လကေတြ႕တြငမ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား (လႊတေတာႏင အစးရႏစရပလး) တြင လပကငေဆာင႐ြကလကရၾကသမား၏ အနကအဓပၸါယဖြငဆပမာ ျပညေထာငစ အစးရမ တာဝနခြေဝ သတမတမႈ အတအက သတမတျပ႒ာနးထားသည ဥပေဒတစရပ ထတျပနေပးလမမညဟ ယဆၾကသည။ ဤသ႔ေသာ ဥပေဒမား မရသညအတြက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားအတြက ကယျပန႔ ေသာ က႑မားတြင လပကငေဆာင႐ြကခြင ကန႔သတလကသလ ျဖစသြားသည။၆၂

ထ႔ေၾကာင ျမနမာႏငငေရးစနစအတြငးဝယ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အဆင အငအားစမားႏင ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒဆငရာ ခ႐းတ႔သည ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒက အနကအဓပၸါယဖြငဆရနႏင အစးရ အလႊာအသးသးၾကား သကဆငရာ တာဝနမားက အေသးစတ ၫႊနၾကားရန ကစၥရပမားအတြက ျပညေထာငစ အစးရက လႊအပေလ ရသည အစဥအလာတစရပ ျဖစေပၚလကရေနသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ တာဝနမားက ပငးျခားသတမတ ေပးႏငသည ျပညေထာငစ အစးရ၏ အခြငအာဏာက ခန႔အပတာဝန ေပးသညစနစႏင ပါတစနစႏစရပလးက အားေကာငးေအာင ျပလပ ေပးလကရသည။ ဝနႀကးခပအတြက ခန႔အပတာဝနေပးသႏင အဆးသတ တာဝနခရမညသမာ ႏငငေတာ သမၼတသာ ျဖစသည အေလာက ၎အေနျဖင ျပညေထာငစ အစးရ၏ ဖြ႕စညးပ အေျခခ ဥပေဒဆငရာ အနကအဓပၸါယဖြငဆခကက ေလးစားလကနာရန စတဆႏၵရသည။ တဖန ဤကစၥက အေလးသာေစသညမာ လကရ အေနအထားတြင ႏငငေတာ သမၼတ ႏင ႏငငေတာ၏ အတငပငခ ပဂၢလတ႔မာ ၎တ႔ပါတတြင အႀကးအကမား ျဖစေနၾကျခငးျဖစသည။

အသြငးကးေျပာငးေရးကာလ အစးရမားလကထက ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး မဝါဒမား

ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒက အနကအဓပၸါယဖြငဆေရးတြင ျပညေထာငစ အစးရ၏ အသာစးအေနအထား ေပၚလြငလာသညအေလာက ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒက မညသ႔လကေတြ႕ အေကာငအထည ေဖာေနၾက သနညးဟေသာအခကႏင ျဖစတနရာေသာ အနာဂတ ျပျပင ေျပာငးလေရး လမးေၾကာငးက နားလညရနအတြက ျပညခငၿဖးႏင NLDအစးရ ႏစရပလး၏ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးဆငရာ မဝါဒမားက မျဖစမေန နားလညရန လအပလာသည။

ဦးသနးစန အစးရလကထက ျပညခငၿဖး၏ ဗဟခပကငမႈေလာခေရး မဝါဒမာ “လထဗဟျပ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး” ႏႈနးစက အေျချပသည။ ျပညသလထသည ပမေကာငးမြနေသာ အစးရစနစႏင သာလြနေကာငး မြနေသာ တ႔ျပနေဆာင႐ြကမႈတ႔ေၾကာင အကးေကးဇးခစားရေစ မညဟေသာ အစးရ၏ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးလပေဆာငရျခငး အေၾကာငးရငးခက ၎စကားရပက ေဖာျပလကရသည။ အဆပါ ပနးတငက ဆကေရာကႏငေစရနအတြက ျပညခငၿဖးအစးရသည အေျခတညစ ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥမားက အေထာကအပျဖစေစမည စးပြားေရး ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ၊ အပခပေရးျပျပငေျပာငးလမႈ၊ မဝါဒေရးရာ ျပျပငေျပာငးလမႈဆငရာ ျပညနယ ႏင တငးေဒသႀကး အစးရ အပခပေရး မဝါဒ မားက အာ႐စကသည။ ျပညသဗဟျပ ဖြ႕ၿဖး တးတကေရး မဝါဒမား ပမေကာငးမြနေစရန ျမနမာစးပြားေရးႏင လမႈဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအဖြ႕မ ျပစေရးဆြၿပး ႏငငေတာ သမၼတမလညး ေထာကခအားေပးသည စးပြားေရးႏင လမႈေရး ျပျပငေျပာငးလေရး မေဘာင၆၃တြင ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးဆငရာ ဥပေဒႏင လပထး လပနညးမား တးတကမႈ ႏင “ဖယဒရယစနစ” က ၿငမးခမးေရး လပငနး စဥ၏ ပနးတငအျဖစ လကချခငးတ႔အပါအဝင အစးရ၏ ခဥးကပမႈ အပငးက အေသးစတ ေဖာျပထားသည။

လကေတြ႕တြငလညး ျပညခငၿဖးအစးရသည ေဒသႏရဖြ႕ၿဖးေရး ရနပေငြမား အသးျပျခငး (အခနးငါးတြင အေသးစတတငျပထားသည) ႏင ေဒသႏရအဆင စမအပခပေရး ျပျပငေျပာငးလျခငးအားျဖင ျပညသဗဟျပ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈရရေအာင ေဆာင႐ြကခသည။ အပခပေရးဆငရာ ျပျပငေျပာငးလမႈသည ရပကြက သ႔မဟတ ေကး႐ြာ အပစ အပခပေရးဥပေဒ အျဖစ ႐ပလးေပၚလာခသည။ ၎ဥပေဒျဖင အပခပေရး အလႊာအသးသးတြင ေကာမတေပါငးစ ဖြ႕စညးေပးျခငးျဖင ရပကြက/ေကး႐ြာအပစ အပခပေရးမးမား အမားျပညသ တာဝနခမႈ ပမရလာေစရနအတြက ေဆာင႐ြကသည။ ဖြ႕ၿဖးေရး အေထာကအကျပ ေကာမတ ကသ႔ေသာ ေကာမတမား ရပကြကမားႏင ေကး႐ြာမား၏ ရပ/ေကးအဆငမားတြင ထားရျခငးျဖင ရပ႐ြာေခါငးေဆာငမား၊ အရပဖက အဖြ႕အစညး၊ စးပြားေရးလပငနးႏင ကြၽမးကငပညာရင အဖြ႕အစညးမားမ ကယစားလယမား အပါအဝင ျပညသလထ၏ ပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈက ရရလာေစခသည။

အပခပေရး ျပျပငေျပာငးလမႈက အကအညေပးရနအတြက ျပညခငၿဖး အစးရသည ျပညေထာငစအဆငတြင အပခပေရး ျပျပငေျပာငးလမႈ ညႇႏႈငးေရးေကာမတတစရပ၆၄ ထားရၿပး ၎ေကာမတတြင ျပညေထာငစအဆငႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားက ပါဝငေစလက ႏငငေတာသမၼတ႐း အမတ ၅ မ ဝနႀကးအား ဥက႒ အျဖစ ေဆာင႐ြကေစခသည။ ေကာမတ၏ အခနးက႑မာ ဗဟခပ ကငမႈ ေလာခေရးႏင အပခပေရး ျပျပငေျပာငးလမႈတ႔က အေကာင အထည ေဖာရနႏင ပးေပါငးလပေဆာငရန ျဖစသည။ တခနတညး မာပင ၎သည ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငႏင ျပညေထာငစ အဆငအသးသးမ အပခပေရးမးမားအတြက အပခပေရးဆငရာ ကစၥရပမား ေဆြးေႏြးတငပငစရာ စကားဝငးလညး ျဖစလာသည။ ေကာမတ၏ သကတမးတစေလာကတြင ျပနာရပေပါငး ၁၄၂ ခ ေပၚေပါကခၿပး ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမား၏ အႀကျပခကမားက

30

မတည၍ အဆပါ ျပနာရပမားက ေဆြးေႏြးခၾကရာ ျပနာရပ ၇၈ ခအတြက သေဘာတညခက ရရခၾကသည။ NLD အစးရ လကထက တြင ေကာမတသည လပငနးတာဝနမား ဆကလကေဆာင ႐ြကျခငး မရေတာေပ။

ယေန႔အခနထ NLDသည ျပညစလေလာကသည ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး မဝါဒတစရပ ခမတႏငျခငး မရေသးေပ။ ပါတ၏ ၂ဝ၁၅ ခႏစ ေ႐ြးေကာကပြ ေၾကညာခက၆၅ တြင ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးႏင သကဆငသည ရညၫႊနးခက တစစတစရာ မပါရေသာျငားလညး စစမနေသာ ဖယဒရယ ဒမကေရစ ျပညေထာငစ ထေထာငေရး ရညမနးခကကမ ေျပာၾကားခသည။ ေၾကညာခကတြင ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးမားၾကား ဘကညမတစြာ ဖြ႕ၿဖးတးတကရန လအပ ေၾကာငးက ထညသြငးေျပာၾကားခသည။ ၂ဝ၁၆ ခႏစ ဩဂတလတြင ထတျပနခေသာ NLD အစးရ၏ အခက ၁၂ ခကပါ စးပြားေရး စမကနး၆၆ တြင အေသးစတ အခကအလကအခ႕ ပါဝငလာသညက ေတြ႕ရၿပး ၎အနက လပစစဓါတအား၊ လမးမား၊ ဆပကမးမား စသည အေျခခစးပြားေရး အေဆာကအအမား လငျမနစြာ တးတကလာ ေစေရးက ဦးစားေပး ေဆာင႐ြကရန ပါဝငေၾကာငး ေတြ႕ရသည။ ေ႐ြးေကာကပြ ေၾကညာစာတမးႏင စးပြားေရး မဝါဒ ၁၂ ခကတ႔မေန၍ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားအတြက NLDမ ဦးစားေပး ေဆာင႐ြကမည အရာမားက အၾကမးဖငးသရေသာလညး ယငးအခက မားသည အစးရအလႊာအသးသးအၾကားရ အာဏာခနခြငလာ ညမေရးက လညးေကာငး၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအေနျဖင ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး မဝါဒႏင အေထာကအထညေဖာေရးတ႔တြင ကယပငလပကငေဆာင႐ြကခြငရရေစရနအတြကေသာလညးေကာငး ေဆာင႐ြကေပးႏငမည မဟတေပ။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရအဖြ႕ဝင NLDပါတဝငမား၏ ေျပာၾကားခကအရ ပါတသည ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး လပေဆာငရန စတပငးျဖတထားၿပး၊ ဝနႀကးအခ႕ကလညး ကယပငဆးျဖတေဆာင႐ြကခြင ပမရရလာ ေစရနအတြက ၎တ႔၏ အခနးက႑ႏင တာဝနမားက ရငးလငး တကစြာ သတမတေပးရန ေတာငးဆလကရၾကေၾကာငး သရသည။၆၇ ေ႐ြးေကာကပြ ေၾကညာစာတမးအရ အတညျပ၍ ရႏငသညမာ NLDသည ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥ၏ အစတအပငးတစရပျဖစသည “စစမနေသာ ဖယဒရယ ဒမကေရစ ျပညေထာငစ” ထေထာငရန စတပငးျဖတထားၿပးျဖစသည။

ျမနမာႏငင၏ ေရရညတညတခငၿမၿပး ဟနခကညေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈစမကနး၆၈သည ယေန႔အခနထ NLDအစးရ မဝါဒ၏ အေသးစတ အကဆးေသာ ထတျပနေၾကညာခကျဖစၿပး ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒႏင ေလာညေသာ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးလပငနးမား ဆကလက ေဆာင႐ြကရန လကေတြ႕ အစအမတစရပ လအပေနေၾကာငးကလညး အသအမတျပထားသည။ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး လပငနးေဆာင႐ြကမႈမား ဆငရာ စမခန႔ခြမႈက ျဖစႏငသမ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေပးရန၊ ပ႔ေဆာငေရး အခနးက႑တြင အပခပေရးပငး ဗဟခပကငမႈ ေလာခ ေရးက နညးလမးရာေဖြရန၊ သဘာဝသယဇာတ စမခန႔ခြမႈက ဗဟ ခပကငမႈ ေလာခရနႏင အလႊာအသးသးတြင အစးရ၏ စြမးရညက တညေဆာကရန ဆႏၵရေၾကာငးကလညး စမကနးတြင ေဖာျပထား

သည။ ႏငငေတာ သမၼတ ဦးဝငးျမင၏ ၂ဝ၁၈ ခႏစ ႏစသစကး မန႔ခြနးတြင

ျပျပငေျပာငးလမႈန႔ အမဝငခြငမကတေနရာေတြမာ သြကလကထကျမကၿပး အရညအေသြး ရတ လစားလမႈေတြ လပသငရငလညး လပေဆာငရမာျဖစပါတယ။ အထးသျဖင အနာဂတမာ ေပၚထြနး လာမယ ဖကဒရယျပညေထာငစအပခပေရးစနစအတြက ႀကတငစမေဆာင႐ြကတအေနန႔ ဗဟခပကငမႈ ေလာခၿပး တငးေဒသႀကးန႔ ျပညနယေတြရ႕ တငျပခကေတြက အေျခခၿပး ေျပာငးလ သငတာေတြ ေျပာငးလဖ႔လညးရပါတယ၆၉ ဟ ေျပာၾကားခသည။

ဆကလကေဆာင႐ြကရမည ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး စမခကက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ ႏငငေရး ကယပငအပခပခြင ရရေရးအတြက အကြငးမ စတပငးျဖတထားမႈႏင မေရာေထြးသငေပ။ ႏငငေတာသမၼတ ဦးဝငးျမင၂ဝ၁၈ မတလတြင ရာထးလကခၿပးေနာက ပထမဦးဆး ထတျပနသည သမၼတၫႊနၾကားခကတြင

တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယဝနႀကးမားသည သကဆငရာ တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယဝနႀကးခပႏင ႏငငေတာသမၼတအား အဆငဆင တာဝနခၾကရသျဖင မမ၏ လပငနးမား ေဆာင႐ြကရာတြင မမ တာဝနခရသည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယ ဝနႀကးခပထ အသေပးတငျပၿပး သေဘာတညခက၊ အတညျပခကရယ၍ ေဆာင႐ြကရမည ျဖစပါသည။ ထ႔အတ တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယ အစးရမားသည ျပညေထာငစ အစးရမားက ခမတထားေသာ မဝါဒမားႏငေသာလညးေကာငး၊ ျပညေထာငစ ဥပေဒမားႏင ေသာလညးေကာငး မဆန႔ကငေစဘ ေဆာင႐ြကရမည ျဖစပါသည။၇ဝ ဟ ပါရသည။

အဆပါ ၫႊနၾကားခကသည အခကႏစခကက ေပၚလြငေစသည။ ဦးစြာပထမ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားအတြငးႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ႏင ျပညေထာငစ အစးရမားအၾကားမ ရာထး အထကေအာက အစအစဥတစရပရေၾကာငးက ဖြ႕စညးျပလကသည၊ သ႔မဟတ အတအလငး ေျပာၾကားလကသည။ ပ၍ အေျခခကသညမာ ယငးဆလခကအရ ျပညေထာငစ အစးရသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားက ရႈျမငရာတြင ယငးအစးရမားသည ကယမဝါဒမားက ကယအေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြကေနသည ကယပငအပခပခြငရ အဖြ႕အစညးမားအျဖစ မျမငဘ၊ ၎၏ မဝါဒမားက အေကာငအထည ေဖာေပးရန တာဝနရသည ယႏရားမားအျဖစ (အနညးဆး တစစတတစေဒသအားျဖင) ရႈျမငေနေၾကာငး ေဖာျပလကရသည။

31

ဆးျဖတခက ခမတခြငအာဏာႏင တာဝနခမႈတ႔ ႏငငေတာ၏ ေအာကပငးအဆငမားသ႔ လႊေျပာငးေပးအပမသာလင ႏငငေရး ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငး အေကာငအထညေပၚသည။ ၎မကႏာစာသည အာဏာခြေဝျခငးႏင ကယပငအပခပခြင မညမရသနညးဆေသာ ေမးခြနးမားႏင ဆကစပေနသည။ ႏငငေရး ဗဟခပကငမႈေလာချခငးဆရာတြင တာဝနႏင အရငးအျမစမားက ေဒသႏရအဆငသ႔ ေပးအပၿပး (အပခပေရးႏင အခြနဘ႑ာ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးႏင နးစပေသာ) သကဆငရာ လပငနးမား ေဆာင႐ြကေစျခငး ထကပသည။ ဆလသညမာ မညသည လပငနးတာဝနမား ေဆာင႐ြကရနလသည၊ မညသ႔ေဆာင႐ြကရနလသညဟေသာ အခကႏငစပလဥး၍ ေဒသႏရအစးရက ကယပငဆးျဖတခြငေပးရနလအပသည။ ႏငငေရး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးအတြက အလားတ အေရးႀကးေသာ ေမးခြနးတစရပမာ အဆပါ ဆးျဖတခကမားအတြက ေဒသႏရ အစးသည မညသ႔က တာဝနခရမညနညးဟ၍ ျဖစသည။ ဒမကေရစနညးလမးကေသာ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးဟသည ေဒသခ မဆႏၵရငမားသ႔ ေဒသႏရ အစးရမား တာဝနခေအာင ေဆာင႐ြကႏငမသာ ျဖစေပၚႏငသည။

ဤအခနးတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ႏင ၎ေအာကအဆငမားရ ႏငငေရး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး ျဖစစဥက ဆနးစစတငျပ ထားသည။ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒ အခနး ၂ ပါ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ ဖြ႕စညးပႏင ပတသကသည ေဖာျပခကက လက၍ ျပညခငၿဖးႏင NLD အစးရ အဆကဆကတြင အစးရ အပခပေရး ႏင ဥပေဒျပေရး မ႑ငမား လကေတြ႕တြင မညသ႔ အလပလပပတ႔က ဆနးစစတငျပထားသည။ ဆကလက၍လညး ေဒသႏရအစးရ မရသညအေလာက (ၿမ႕နယအဆငႏင ၎ေအာက) ေဒသႏရအဆင ပးေပါငးေဆာင႐ြကျခငးႏင တာဝနချခငးတ႔အတြက အခြငအလမးမားက ေတြးဆတငျပထားသည။ အဆးသတအားျဖင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမား စတငဖြ႕စညးခနမစ၍ ႏငငေရးဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးလပငနးစဥတြင ေပၚထြနးလကရသည ေရးရႈမႈမားကလညး စဥးစားျပထားသည။

32

ပ ၃.၁ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အပခပေရးစနစ ဖြ႕စညးပ

တငးေဒသႀကး/ျပညနယ အစးရ

ဝနႀကးမား� ဝနႀကးခပက ခန႔အပ� ျပညနယ/တငး လႊတေတာက အတညျပ

တငးရငးသားေရးရာဝနႀကး� တငးရငးသားလမးစ ကယစားလယမားအျဖစ လႊတေတာေရြးေကာကပြႏငအတ ေရြးေကာက တငေျမႇာက

လျခေရးႏင နယစပေရးရာဝနႀကး� တာဝနထမးေဆာငဆ တပမေတာ အရာရ� တပမေတာကာကြယေရး ဥးစး ခပမ ခန႔အပ� ျပညနယ/တငး လႊတေတာက အတညျပ

ကယပငအပခပခြငရ စရငစဥက႒မား � ယငးတငး/ေဒသ ဥးစးအဖြ႕ဝငမားက ေရြးခယ � သမၼတႏင ျပညနယ/တငး ဝနႀကးခပက အတညျပ

ဥပေဒခပ

� သမၼတႏင ျပညနယ/တငး ဝနႀကးခကက ခန႔အပ� ျပညနယ/တငး လႊတေတာက အတညျပ

စာရငးစစခပ အတြငးေရးမး

� ျပညနယ/ တငး အေထြေထြအပခပေရး ဥးစးဌာန အႀကးအက

� သမၼတႏင ျပညနယ/တငး ဝနႀကးခကက ခန႔အပ� ျပညနယ/တငး လႊတေတာက အတညျပ

ဝနႀကးခပ� ျပညနယ/တငး လႊတေတာကယစားလယမားထမ ေရြးခယ� သမၼတက ခန႔အပ� ျပညနယ/တငး လႊတေတာက အတညျပ

အ ခနး ၂ ႏင ပ ၃.၁ တ႔တြင အေသးစတ ေဖာျပထားသညအတငး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အပခပေရး မ႑င

(တစနညးအားျဖင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ) တြင ဝနႀကးခပ ဦးေဆာငေသာ ဝနႀကးအဖြ႕ ပါရသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးအဖြ႕တြင ကယပငအပခပခြငရ စရငစမားမ ဥက႒မား၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ေရ႕ေနခပ၊ စာရငးစစခပ ႏင အတြငးဝန တ႔အပါအဝင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆင ဝနႀကးမား ပါဝငၾကသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားမ ခန႔အပတာဝနေပးပငခြငရသမား

ဦးသနးစန ဦးေဆာငခေသာ ျပညခငၿဖးအစးရ လကေအာကရ စစမႈထမး အေတြ႕အႀကရေသာ ဝနႀကးခပမားႏင ႏႈငးယဥၾကညပါက NLDအစးရလကထက သမၼတ ခန႔အပတာဝနေပးေသာ ဝနႀကးခပ

မားမာ အရပသားမားျဖစၾကၿပး၊ ျမနမာႏငင ဒမကေရစရရေရးအတြက ႏစေပါငးမားစြာ ေတာငးဆတကပြဝငလာၾကသမားျဖစသည။ သ႔ေသာလညး ဗဟခပကငမႈ အားေကာငးေသာ ခန႔အပတာဝန ေပးသညပစေၾကာင ျပညခငၿဖးႏင NLD ပါတႏစရပလး သကဆငရာ ပါတဝငမားကသာ ခန႔အပတာဝနေပးၾကေသာအခါ ျပညေထာငစ အစးရ၏ အာဏာရပါတ လႊမးမးမႈသာ ပ၍အားေကာငးလာသည။ သကဆငရာပါတအတြငးမ အႀကးအကပငးမားက ဝနႀကးခပရာထးမား ခန႔အပတာဝနေပးသည၇၁က ၾကညျခငးျဖင ၎ရာထးက အေလးထား သည သေဘာျဖစသည။

ဦးသနးစန ဦးေဆာငေသာ ျပညခငၿဖးအစးရလကထကတြင ဝနႀကးခပ ၁၄ ဦးအနက ၁ဝ ဦးမာ တပမေတာ အရာရေဟာငးမား ျဖစၾကၿပး၊ ေနာကတစဦးမာ တာဝနထမးေဆာငဆ ဗလမးခပျဖစသည။၇၂ ၎ဗလမးခပမအပ (တပမေတာတြင တာဝနထမးေဆာငဆ ျဖစပါက ႏငငေရးပါတတြင တရားဝင ပါဝငပတသကခြငမရ) ကန ဝနႀကးခပ မားအားလးမာ သကဆငရာ ျပညနယ သ႔မဟတ

33

တငးေဒသႀကးမားတြင ျပညခငၿဖး ေခါငးေဆာငပငးမ (အမားအားျဖင ျပညခငၿဖး ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆင ဥက႒မား) ျဖစၾကသည။၇၃ ၎တ႔အနက ေလးဦးထကမနညးသည နယက အစးရလကထက ေဒသဆငရာ အာဏာပငအဖြ႕ျဖစသည ႏငငေတာ ေအးခမးသာယာ ေရးႏင ဖြ႕ၿဖးေရးေကာငစတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အဆငေသာ လညးေကာငး၊ ႏငငေတာအဆငတြင ေသာလညးေကာငး တာဝန ထမးေဆာငခဖးၾကသည။ တာဝနထမးေဆာငဆ တပမေတာသား အရာရက ခန႔အပတာဝနေပးသည ကစၥမာ သတျပစရာ ေကာငးေပ သည။ ဝနႀကးခပက လႊတေတာမ ေ႐ြးေကာကတငေျမႇာကရန ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒတြင ျပ႒ာနးမထားသညအေလာက တပမေတာမ ခန႔အပတာဝနေပးသည ကယစားလယကလညး ဝနႀကးခပ တငေျမႇာကခြငရသညဟေသာ အခကက ထငရားေစသည။

NLDအစးရ လကထကတြငမ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးခပ ၁၄ ဦးလးမာ NLDပါတဝငမား ျဖစၾကသည။ ရမးျပညနယႏင ရခငျပညနယ တ႔ကသ႔ေသာ လႊတေတာတြငး NLDအမတေနရာ မားစြာမရသည ေနရာမား၌ပငလင NLD ပါတဝငမားက ဝနႀကးခပရာထးမား ရရ ထားၾကသည။ ၎ဝနႀကးခပမားအနက ထကဝကေကာသည ၁၉၉ဝ ေ႐ြးေကာကပြတြငေသာလညးေကာငး၊ ႏငငေရးအကဥးသားအျဖစ ေသာလညးေကာငး ပါတႏင ႏစေပါငးမားစြာ လကတြလာခၾကသမား ျဖစၾကသည။ မႏေလးတငး ဝနႀကးခပလညးျဖစ၊ ပါတ၏ ဒဥက႒လညး ျဖစေသာ ဦးေဇာျမငေမာငကသ႔ပင ဝနႀကးခပ အမားစမာ ပါတတြငး ေခါငးေဆာငပငးရာထးမားရၾကသည။ ဝနႀကးခပ ေျခာကဦးမာ ပါတ၏ အျမငဆး အာဏာပင အစတအပငးျဖစသည ဗဟအမႈေဆာင ေကာမတဝငမား ျဖစၾကသည။ ဦးၿဖးမငးသနးကသ႔ အျခား ဝနႀကး ခပမားမာမ NLDအျပင အျခားေသာ ႏငငေရး ပါတမားႏင ဆကစပမႈ ရခၾကဖးသည။ ရနကနတငး ဝနႀကးခပ ဦးၿဖးမငးသနးသည ၂ဝ၁၂ ခႏစ ျပညသ႔လႊတေတာသ႔ NLD ကယစားလယအျဖစ ေ႐ြးေကာကျခငး မခရမ ျပညေထာငစ ဒမကေရစ ပါတ (UDP) ၏ ဥက႒အျဖစ ေဆာင ႐ြကခဖးသည။ ကခငျပညနယ ဝနႀကးခပဦးခကေအာငႏင ကယား ျပညနယဝနႀကးခပ အယလေဖာငးရႈတ႔ အပါအဝင အခ႕ေသာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး မားရ ဝနႀကးခပမားသည ၂ဝ၁၅ ေ႐ြးေကာကပြအတြက ျပငဆငအားယသည အခနမသာ NLDပါတဝင မား ျဖစလာၾကျခငး ျဖစသည။ ခန႔အပတာဝနေပးခရသ ေလးဦးမာမ အစးရဝနထမးအျဖစ တာဝနထမးေဆာငခဖးသည အေတြ႕အႀက ရၾကသည။၇၄၊ ၇၅

NLDေရာ ျပညခငၿဖး အစးရ ႏစရပလးသည ဝနႀကးခပရာထးအတြက ကသ႔ပင ဝနႀကးအဖြ႕ရာထးမားကလညး ၎တ႔ ပါတဝငမားကသာ ေပးအပေလရသည။ ၂ဝ၁ဝ မ ၂ဝ၁၅ ခႏစအထ ျပညခငၿဖး ပါတသည ျပညနယ ႏင တငးေဒသႀကး ဝနႀကးအဖြ႕မားတြင အသာစး အေန အထား ရရခသည။ ဝနႀကးရာထးအားလး၏ ၆၉ ရာခငႏႈနးက ရယထား ႏငခၿပး အရပသား ဝနႀကးရာထးခညးသကသက တြကၾကညပါက ကနးဂဏနးမာ ၇၅ ရာခငႏႈနး အထ ျမငတကသြားသည။ ဝနႀကးရာထး ဒတယအမားဆးရယႏငသည ပါတမာ တငးရငးသား စညးလး ညၫြတေရးပါတ (NUP) ျဖစၿပး ဝနႀကးရာထး ရစေနရာ ရရထား သည။၇၆ အျခားေသာ ကယစားျပ ပါတမားမာ မြနျပညနယလးဆငရာ

ဒမကရကတစပါတ၊ ရမးအမးသားဒမကေရစပါတ၊ ကရငျပညသ႔ပါတ တ႔ကသ႔ ေဒသ သ႔မဟတ တငးရငးသား အေျချပ ပါတမားျဖစၾကၿပး ျပညနယ ႏင တငးေဒသႀကးမားစြာတ႔တြင ေ႐ြးေကာကခၾကရသည။ ပ ၃.၂ ၇၇၊ ၇၈ တြင ျပထားသညအတငး ၂ဝ၁၅ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ေ႐ြးေကာကပြ အၿပးတြင ဝနႀကးအဖြ႕ဝငေနရာေပါငး ၆ဝ ရာခငႏႈနးက NLD လႊတေတာ ကယစားလယမားက ရရသြားၾကသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ေျခာကခတြင NLDသည တစခတညးေသာ ကယစားျပ ႏငငေရး ပါတျဖစေနသည အခကမာလညး သတျပစရာျဖစသည။ ဝနႀကးအဖြ႕ဝငရာထး ရစေနရာျဖင ဒတယအမားဆး ကယစားလယ ေနရာမား ရရထားသည ပါတမာ ျပညခငၿဖးပါတ ျဖစၿပး ၎ရစေနရာ အနက ေျခာကေနရာမာ ရမးျပညနယအစးရအဖြ႕တြင ျဖစသည။ တငးရငးသား လမးစ ႏင ေဒသအေျခခေသာ အျခားႏငငေရး ပါတရစခမာလညး ဝနႀကးအဖြ႕ဝင ေနရာမား ရၾကသည။ အေရးႀကး သညအခကမာ NLDပါတဝငမဟတေသာ ဝနႀကးအဖြ႕ဝင အမားစမာ တငးရငးသားေရးရာ ဝနႀကးမားႏင အထးကယပငအပခပခြငရ ေဒသ/တငးတ႔တြင ဥက႒မား ျဖစလာၾကျခငးျဖစၿပး ၎ေနရာမားမာ အျခား ေသာ ဝနႀကးအဖြ႕ဝငရာထးမားကသ႔ ဝနႀကးခပမ ခန႔အပတာဝန ေပးရသည ေနရာမား မဟတၾကေပ။ ျမနမာႏငငရ တငးေဒသႀကး မားတြင NLDမအပ အျခား ႏငငေရးပါတမားမ လာေသာ ဝနႀကး အဖြ႕ဝငမားသည တငးရငးသားေရးရာ ဝနႀကးမားသာ ျဖစၾကသည NLDဦးေဆာငေသာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားလကထက တြင ကငသးလာေသာ ပစတစရပမာ ေ႐ြးေကာကခ ကယစားလယ မဟတေသာသမားက ဝနႀကးအဖြ႕မားတြင ခန႔အပတာဝနေပးသည အေရအတြက အလြနတရာ ျမငတကလာျခငးျဖစသည။ ျပညခငၿဖး အစးရ လကထကတြငမ ဝနႀကးအဖြ႕ဝငမားက ခန႔အပတာဝန ေပးရာတြင ဝနႀကးခပသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာ ကယစားလယမားအနကမ ေ႐ြးခယသည ထးစရခဖးသည။ ခငးျပညနယတစခတညးတြငသာ ဝနႀကးခပသည ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒပါ ျပ႒ာနးခကက အသးျပ၍ လႊတေတာကယစားလယ မဟတသည အျခား သငေလာေသာ ပဂၢလမားအနကမ လမႈေရး ဝနႀကးႏင စကပးေရးႏင ေမြးျမေရး ဝနႀကးမားအျဖစ ခန႔အပခသည။ ဤကစၥႏင စပလဥး၍ တရားဝင အေၾကာငးျပခကမာ သကဆငရာ နယပယအလက ကြၽမးကငပညာရငမား ႏင ျပညနယတစခလးရ ၿမ႕နယအစမ ကယစားလယမား ဝနႀကးအဖြ႕တြင ပါဝငေစရန ျဖစသညဟ သရသည။၇၉

NLDအစးရလကထကတြင အဆပါ ခန႔အပတာဝနေပးမႈမး မရ ေတာေခ။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးအဖြ႕ဝငရာထးမားတြင တပမေတာ ခန႔အပတာဝနေပးမႈမား အပါအဝင ေ႐ြးေကာကခ ကယစားလယမဟတသမားအား ခန႔အပတာဝနေပးမႈမာ ၂၇ ရာခငႏႈနး ေကာရသည။ ျပညနယမားအတြက သးသန႔ၾကညပါက ၃၃ ရာခငႏႈနး အထ ရသညက ေတြ႕ရသည။ မားစြာေသာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး မားတြင အစးရ အရာရေဟာငးမားက ၎တ႔ တာဝနထမးေဆာင ခသည ဦးစးဌာနမား က ကြပကရန ခန႔အပတာဝနေပးသညက ေတြ႕ရသည။၈ဝ သတထားစရာ ရနကနတငးေဒသႀကးတြင ေ႐ြးေကာကခ မဟတသမားသည လႊတေတာကယစားလယ

34

အစးရအဖြ႕ ဝနႀကးစစေပါငး ၁၃၈ ဥး၏ ပါဝငမႈ ရာခငႏႈနး

၁။ NLDစစေပါငး - ၆၂%ျပညနယ - ၆ဝ% တငးေဒသႀကး - ၆၆%

၂။ အမးသမးစစေပါငး - ၇%ျပညနယ - ၃% တငးေဒသႀကး - ၁၂%

၃။ တငးရငးသားႏင ေဒသခပါတမား

စစေပါငး - ၈%ျပညနယ - ၁၂% တငးေဒသႀကး - ၃%

၄။ ေရြးခယခ မဟတသမား

စစေပါငး - ၂၇%ျပညနယ - ၂၂% တငးေဒသႀကး - ၃၃%

ကခငဝနႀကး ၁၂ ဥး

ကယားဝနႀကး ၈ ဥး

ရမးဝနႀကး ၂၂ ဥး

ရနကနဝနႀကး ၉ ဥး

ကရငဝနႀကး ၁ဝ ဥး

ခငးဝနႀကး ၇ ဥး

မြနဝနႀကၤး ၁ဝ ဥး

ရခငဝနႀကး ၈ ဥး

မႏေလးဝနႀကး ၈ ဥး

ပခးဝနႀကး ၈ ဥး

စစကငးဝနႀကး ၁ဝ ဥး

မေကြးဝနႀကး ၉ ဥး

တနသၤာရဝနႀကး ၈ ဥး

ဧရာဝတဝနႀကး ၉ ဥး

ျပငပ ပဂၢလမားကယပငအပခပခြငရ စရငစ ဥက႒တငးရငးသားေရးရာဝနႀကးမားလစလပေနရာ

တပမေတာNLDUSDPANP

MNPLNDP (လဆး)တစသးပဂၢလTNPPNO

ZCDWDPLNDP (လားဟ)ANDPTNDP

ပ ၃.၂ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရအဖြ႕ဝနႀကးမား၏ ပါဝငမႈအခးအစား

၂၀၁၈ ဇြန ၁ ရကအထ အခကအလကမား

35

လျခေရးႏင နယစပေရးရာ ဝနႀကး

စက၊ေမြး၊ ဆည ဝနႀကး စကမႈ၊ လပစစႏင ပ႔ေဆာငေရး ဝနႀကး

သဘာဝ/သယဇာတ ဝနႀကး*

စမ/ဘ႑ာ ဝနႀကး လမႈေရးႏင စညပငဝနႀကး

ကရငတငးရငးသား ေရးရာဝနႀကး

ဝနႀကးခပ

ဝနႀကးခပ

စကပးေရးႏငေမြးျမေရး ဝနႀကး

စညပငဝနႀကး

အခါတငးရငးသားေရးရာ ဝနႀကး

ဝ ကယပငအပခပခြငရတငး ဥက႒

လပစစ၊ စြမးအငႏင စကမႈဝနႀကး

ကခငတငးရငးသားေရးရာ ဝနႀကး

ဗမာတငးရငးသားေရးရာ ဝနႀကး

ကးကန႔ ကယပငအပခပခြငရ ေဒသဥက႒

ပ႔ေဆာငေရး ဝနႀကး လမႈေရး ဝနႀကး

လဆးတငးရငးသားေရးရာ ဝနႀကး

ပေဒါငတငးရငးသားေရးရာ ဝနႀကး

လားဟတငးရငးသားေရးရာ ဝနႀကး

အငးသားတငးရငးသားေရးရာ ဝနႀကး

လျခေရးႏငနယစပေရးရာ ဝနႀကး

စမ/စးပြား ဝနႀကး ဘ႑ာေရး ဝနႀကး သဘာဝ/သယဇာတ ဝနႀကး*

ပခးတငးေဒသႀကးအစးရ

ရမးျပညနယအစးရ

*ပခးတငးေဒသႀကးအစးရတြင ဝနႀကးဌာနအမညအျပညအစမာ သဘာဝသယဇာ၊ သစေတာႏငပတဝနးကငထနးသမးေရး ျဖစၿပး ရမးျပညနယအစးရတြင သဘာဝသယဇာတႏင ပတဝနးကငထနးသမးေရး တ႔ျဖစပါသည။

ပ ၃.၃ တငးေဒသႀကး/ျပညနယအစးရ ဝနႀကးမား နမနာ

ပေလာင ကယပင အပခပခြငရ ေဒသဥက႒

ပအ႔ဝ ကယပငအပခပခြငရ ေဒသဥက႒

ဓႏ ကယပငအပခပခြငရ ေဒသဥက႒

36

အေရအတြကထကပင မားၿပး ငါးေယာကတစေယာက အခးရေၾကာငး ေတြ႕ရသည။ ဝနႀကးခပမားသည ရာထးခန႔အပမႈမား ျပလပရာတြင မညသည အရညအခငး သတမတခကျဖင ကကညသက ေ႐ြးခယ သညျဖစေစ၊ လသညထကပ၍ အရညအခငးရသက ခန႔အပတာဝန ေပးသညျဖစေစ ဤေဆာင႐ြကခကသည ဒမကေရစနညးက ဗဟခပ ကငမႈ ေလာခေရးႏင တာဝနခမႈက အကန႔အသတ ျဖစေစႏငသည။တးတကမႈအခ႕က ေတြ႕ျမငရေသာလညး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးအဖြ႕ဝငမားတြင အမးသမးကယစားလယ အေရအတြက နညးပါးလြနးသည။ လကရတြင အမးသမးဝနႀကးခပႏစဦး တာဝနထမး ေဆာငေနၿပး အမးသမးဝနႀကးအဖြ႕ဝင အေရအတြက ေလးေယာကမ ကးေယာကအထ တးလာေသာလညး ထကဝကမေသာ ျပညနယ/တငး ေဒသႀကး ဝနႀကးအဖြ႕မားတြင အမးသမးပါဝငမႈ လးဝမရသညက ေတြ႕ရသည။ ဝနႀကးအဖြ႕ဝင အမးသမး ဝနႀကး အေရအတြကမာ ၇ ရာခငႏႈနးေအာက ေလာနညးေၾကာငး ေတြ႕ရသည။ ေနာကထပ သသာေသာ ျခားနားခက တစရပမာ ျပညခငၿဖးႏင NLDအစးရမားလကထက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးအဖြ႕မား ဖြ႕စညးပက ႏႈငးယဥၾကညပါက ၂ဝ၁၆ ခႏစမ စတင၍ တာဝနေပးမႈမား ေလာခခလာရျခငး၈၁ ျဖစသည။ ျပညခငၿဖး အစးရလကထကတြင ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးတစခခငးစရ ဝနႀကးအဖြ႕ ဖြ႕စညးရာတြင တရားဝငအားျဖင တာဝနဆယရပေပးအပခရသည။ လဦးေရ သတမတ ခကႏင ကကညသည တငးရငးသားလမးအပစ အေရအတြကအတငး ခန႔အပသညအေလာက ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအလက အေရ အတြက ကြာျခားသည တငးရငးသားေရးရာ ဝနႀကးမားလညး ပါဝငၾက သည။ ထအနညးအတငး တငးရငးသား ေရးရာဝနႀကးမပါရသည ခငးျပညနယ ဝနႀကးအဖြ႕တြင ၁ဝ ဦး ႏင ရမးျပညနယ ဝနႀကးအဖြ႕တြင ၂၂ ဦး၈၂ စသညျဖင ကြာဟသြားသည။

NLDအစးရလကထကတြင ျပညေထာငစ အစးရသည ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာနမားစြာက ေပါငးစညး၈၃လကသညအတြက ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရအမားစ၏ တာဝနအေရအတြကက ေလာခ ေပးၿပးသား ျဖစသြားသည။၈၄ ဝနႀကးတာဝနမားမာ ျပညနယ/တငးေဒ သႀကးမား အၾကားတြင တသမတတညး မရေပ။ သသာထငရားေသာ အခကမာ ဝနႀကးအမားစမာ တာဝနမားတးလာသည။ ဥပမာ ျပညနယ ေတာေတာမားမားတြင လပစစဝနႀကးသည ေဆာကလပေရး သ႔မဟတ ပ႔ေဆာငဆကသြယေရး ဝနႀကးအျဖစလညး တာဝနယရ သည။ ရလဒအားျဖင ဝနႀကးအဖြ႕ဝင အေရအတြကမာလညး ခငးျပည နယတြင ခနစဦးအထသာ ရေတာၿပး၊ အျခား ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ငါးခတြင ရစဦးသာ ကနေတာသည။ ပ ၃.၃ တြင ျပညနယ/တငး ေဒသႀကး အစးရမားရ ဝနႀကးေနရာမားအနကမ ဥပမာႏစခက ျပဆ ထားသည။ ပခးတငးေဒသႀကး ဝနႀကးအဖြ႕ ဖြ႕စညးပမာ အျခား တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ ေယဘယ ပစျဖစသည။ စမကနးႏင ဘ႑ာေရး ကသ႔ေသာ ဝနႀကးအဖြ႕ရာထးမားက ျပညေထာငစ ဝနႀကးရာထးမားႏင တစထပတညးလက၍ ေပါငးစညးလကသည အတြက ဝနႀကးမားတြင တာဝန အေျမာကအျမား တးပြားလာသည။ ဥပမာ စညပငသာယာေရးဝနႀကးသည လမႈဖလေရး ဝနႀကးအျဖစလညး တာဝနထမးေဆာငရသည။ ရမးျပညနယ အစးရအဖြ႕တြငမ

ဝနႀကးရာထး ၂၁ ေနရာရၿပး တငးရငးသားေရးရာ ဝနႀကး ခနစဦးႏင ကယပငအပခပခြငရ စရငစမားမ ဥက႒ငါးဦးတ႔ ပါဝငသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အခနးက႑ႏင တာဝနမား ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည ဇယား ၂ ပါ က႑မားတြင ျပညေထာငစ ဥပေဒအရ ျဖညစြကေသာ တာဝနအသစမားႏင စပလဥး၍ အပခပေရး အခြငအာဏာရသည။ ဝနႀကးမားမာ ၎တ႔ တာဝနရသည က႑မားႏင သကဆငေသာ ဦးစးဌာနမားက “စမခန႔ခြျခငး၊ လမးၫႊနျခငး၊ ႀကးၾကပျခငး၊ စစေဆးျခငး” မားျပလပရန အခြငအာဏာေပးအပထားျခငး ခရသည။၈၅ ထ႔အျပငလညး ဝနႀကး မားသည သကဆငရာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအတြငးရ နယဘက ဝနထမး အဖြ႕အစညးမား၏ လပငနးေဆာင႐ြကခကမားက “ႀကးၾကပျခငး၊ စစေဆးျခငး၊ ပးေပါငးေဆာင႐ြကျခငး၊ ညႇႏႈငးျခငး” မား ျပလပေပးရနလညး တာဝနရေပသည။၈၆ ဝနႀကးမားႏင ဦးစးဌာန မားၾကားရ ဆကဆေရး ႏင တာဝနခမႈ သေဘာသဘာဝက ေနာင လာမည အခနးမားတြင အတအက ေဖာျပထားပါသည။ ဤအပငး တြငမ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ ဦးစားေပး အခနးက႑ မားက စးစမးေလလာထားၿပး၊ ဝနႀကးအဖြ႕မားအတြငးရ မတညေသာ အငအားစမား ၎တ႔ လရာပနးတငေရာကရန တစဦးႏငတစဦး မညသ႔ အလပလပၾကပက ေတြးဆတငျပထားပါသည။

စတငဖြ႕စညးသည အခနမစ၍ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမား၏ အခနးက႑သည ျပညေထာငစ အစးရ၏ မဝါဒမားကလက၍ ပေဖာျခငးခေနၾကရသည။ ျပညခငၿဖး အစးရလကထကတြင သမၼတ႐းအမတ ၆ ျပညေထာငစ ဝနႀကး ဦးလထြနးသည ျပညေထာငစ အစးရႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားအၾကား ညႇႏႈငးေဆာင ႐ြကမႈမား လပေဆာငရန တာဝနယခသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားအေနႏင ေဒသႏရ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈမား အေကာငအထည ေဖာရာတြင ေဒသခ ျပညသမားႏင လကတြလပေဆာငရန ဦးလထြနးမ ၫႊနၾကားခဖးသည။၈၇ ေဒသႏရ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈက အာ႐စကလပ ေဆာငရန သမၼတ ဦးသနးစနမလညး ၫႊနၾကားခသည။ ေဒသႏရ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး လပငနးေဆာငတာမားက သမၼတ ဦးသနးစနမ အမးအမည ေဖာျပရာတြင လပစစ၊ ကနးမာေရး၊ ပညာေရး၊ ဆကသြယေရးႏင ပ႔ေဆာငေရး အခနးက႑မားက ထညသြငးေျပာ ၾကားခသည။၈၈

NLD အစးရလကထကတြငလညး ျပညေထာငစ အစးရသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အခနးက႑က ဆကလက ပေဖာလကရေနၿပး ေဆာင႐ြကဆ ကစၥရပမားက ျပညနယ/တငး ေဒသႀကး အစးရမားသည ျပညေထာငစ အစးရ၏ မဝါဒႏင အည လပေဆာငၾကရန ေျပာၾကားထားသည သမၼတ ၫႊနၾကားခက ၁/၂ဝ၁၈ က ဤအခကက သကေသထ လကရသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးခပမားႏင ဝနႀကးအဖြ႕ဝငမားက ၎တ႔၏ ဦးစားေပး လပငနး စဥမားသည NLD၏ ေ႐ြးေကာကပြ ေၾကညာစာတမးႏင အခက ၁၂

37

ခကပါ စးပြားေရး စမကနးတြင ခမတထားသညအတငး ဗဟအစးရ ႏင ပါတ၏ ရညမနးခက ပနးတငမားက ပေဖာထားျခငးျဖစသညဟ အၿမလလေျပာၾကားေလရသည။၈၉ တငးေဒသႀကးအဆင လယယာ စကပးေရး ဝနႀကးတစဦး၏ ေျပာၾကားခကအရ တငးေဒသႀကးအတြငးရ ခ႐ငတစခခငးစ၏ လယယာစကပးေရး က႑ႏင ပတသကၿပး ဦးစားေပးေဆာင႐ြကရနမားက ႏငငေတာ၏ အတငပငခပဂၢလ ကယတင ခမတေပးၿပး၊ ဝနႀကးသည ယငးကစၥရပမားက ေအာငျမငေအာင ေဆာင႐ြကႏငေရးအတြက အာ႐စက လပေဆာင သည။၉ဝ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားက လပငနးတာဝနမားက ပေဖာေပးသည ျပညေထာငစ အစးရ၏ အခနးက႑က မၾကာခဏ ဆကသြယေရးျပလပျခငးျဖင ကြပကထားသည။ သတငးမားအရ ႏငငေတာ၏ အတငပငခ ပဂၢလသည ဝနႀကးခပတစဦးခငးစက လစဥ ႐ပသဆကသြယ အစညးအေဝး (video conference) ျပလပ၍ စကားေျပာသညဟ သရသည။ ျပညေထာငစ အစးရ၏ ဩဇာသည ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အခနးက႑က ပသြငးလကရေသာလညး မဝါဒမား

အေကာငအထညေဖာရာတြင ၎တ႔၏ အေရးပါမႈႏင ၎တ႔ တာဝနယ ေနရသည လပငနးေဆာငတာမား၏ အကယအဝနးမာ NLDအစးရ လကထကတြင တးခ႕လာေနၿပ ျဖစသည။ ျပညခငၿဖး အစးရ လကထကတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည အေရးပါ ေသာလညး ေဒသႏရ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးတြင အခကအခာကေသာ အခနးက႑တြင ရမရ မေသခာလေပ။ ျပညခငၿဖး အစးရသည ၿမ႕နယအဆင ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးတြင ေဒသႏရ ေကာမတမားႏင အပခပေရးမးမား ပါဝငေဆာင႐ြကၾကေရးက ဦးစားေပးခသည။ သမၼတ ဦးသနးစနက အသစေ႐ြးေကာကတငေျမႇာကလကေသာ ေကး႐ြာ အပခပေရးမးမားသည ေကးလကေဒသ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး၊ တရားဥပေဒစးမးေရး၊ ပညာေရး၊ ကနးမာေရး ႏင လမႈေရး အခနးက႑ တးတကျမငမားေရးတ႔အတြက အေရးပါဆး ပဂၢလမား ျဖစၾကသည ဟ၍ပင အေလးအနက ေျပာၾကားခဖးသည။၉၁

NLDအစးရလကထက၉၂တြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည ေဒသႏရ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးက ဆကလကဦးစားေပးေဆာင႐ြက ရေန ၾကေသးသည။ ပ႔ေဆာငေရး၊ လပစစ၊ ေရျဖန႔ျဖးေရးႏင မလာစနစ တ႔၏

ေျမယာ အခြငအေရး

What do State/Region governments do?

ဥးစားေပးက႑က ေဖာေဆာငရန ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရက ဌာနမားက ညႊနၾကားသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည ယခခနထ ကပသနးေပါငး ၁၂၂၇၄၆၄၇ (ကနေဒၚလာ ၈.၄ ဘလယ) က အသးျပခၿပး ျဖစသည။ (ဘ႑ာႏစ ၂ဝ၁၂-၁၃ မ ၂ဝ၁၇-၁၈ အထ)။

(ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ အပခပေရးအာဏာ)

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ ဘတဂကမား

ဥးစားေပး က႑မား

ပ ၃.၄ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ ဥးစားေပးက႑မား

ေရေပးေဝျခငးလမးမား တတားမား အမားျပညသသး သယယပ႔ေဆာငေရး

စကမႈလကမႈစကပးေရးလပစစ သဘာဝ ပတဝနးကင ထနးသမးေရး

ေဒသဖြ႔ၿဖးတးတကေရး အေျခခ အေဆာကအဦတြင ရငးႏးျမႇပႏျခငးျဖင ေဒသဖြ႔ၿဖးေရး ရရရန

တရားဥပေဒ စးမးမႈ ျမႇငတငေရး

တရားမတေသာ ေဒသႏရ အပခပမႈ

သန႔ရငးေသာ အစးရ

ဘတဂက ပြငလငးျမငသာမႈ

ပြငလငးျမငသာေသာ ပစၥညးဝယယေပးေခမႈ

38

ထညသြငးစဥးစားၿပး အျခားေဒသမားကလညး ခနလပမထားေခ။၉၄၊၉၅ ျပညေထာငစ ဥပေဒသစမားသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ မား၏ အခနးက႑က ပပျပငျပင ျဖစေစရနႏင ပမကယျပန႔လာေစရန ျပလပေပးလကရသည။ ဥပမာ ၂ဝ၁၈ ခႏစ ျမနမာသတတြငးဥပေဒပါ စာပဒအရ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည အေသးစားႏင အလတစား သတတြငးမားက စမခန႔ခြရန တာဝနသစမား ဖနတးေပး ထားသည။ အလားတ ဥပေဒသစမားလညး ဆကလကျပ႒ာနးရန စစဥလကရသည။ ဥပမာ - လကရတြင အမးသားလႊတေတာတြင ေဆြးေႏြးလကရေသာ ေကာကမကဥပေဒၾကမးသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမားသ႔ လငစငထတေပးခြင အာဏာႏင သကဆငရာ အခြနေတာမားေကာကခခြငမား ေပးအပမညျဖစသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည ေဒသအေျခအေနေပၚ မတည၍ က႑သစမားတြငလညး ပါဝငေဆာင႐ြကရသည သာဓကမား ရခသည။ ဥပမာ ကခငျပညနယအစးရသည ကခငျပညနယမ သစခးထတသညဟ စြပစြခထားရသည တ႐တလမးသစေမာငခလပကငသမားက တ႐တအာဏာပငမားႏင ပးေပါငး၍ ဖမးဆးခသည။၉၆ ရနကန၌မ တငးေဒသႀကး အစးရသည ကးေကာေနထငသ အေယာက ၄ဝဝ,ဝဝဝ ခန႔က ျပနလညေနရာခထားေရးအတြက ဦးစားေပးေဆာင႐ြကလကရသည။၉၇

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အလပလပပက နားလညရန အလ႔ငာ ဝနႀကးအဖြ႕ ေခါငးေဆာငျဖစသည ဝနႀကးခပမား၏ အခနး က႑က သရထားရန လအပသည။ ဝနႀကးခပမား၏ အေရးပါမႈက ဝနႀကးအဖြ႕ဝင ဝနႀကးမားက ခန႔အပတာဝနေပးပငခြငျဖင အာမခခက ေပးထားသည။ ဝနႀကးမားသည သကဆငရာ ဝနႀကးခပက တာဝနခရၿပး၉၈၊ လပငနးေဆာင႐ြကရာတြငလညး ၎၏ သေဘာတ ညခက၊ အတညျပခကမား ေတာငးခရသည။၉၉ အခြနဘ႑ာေရးရာ ကစၥရပမားႏင စပလဥး၍မ ဝနႀကးခပသည ျပညေထာငစ အစးရ ဘ႑ာေရး ေကာမရင ႏင အမးသား စမကနး ေကာမရငတ႔တြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ကယစားလယ ျဖစသည။ ဝနႀကးခပသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာႏင ကယပငအပခပခြငရ စရငစမား၏ ဦးစးအဖြ႕မားမ တငသြငးလာသည ဥပေဒမားက လကမတထး အတညျပရနလညး တာဝနရသည။

ျပညခငၿဖး အစးရလကထက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အလပလပပ၊ ဝနႀကးခပႏင ဝနႀကးအဖြ႕၏ အခနးက႑တ႔မာ ကြာျခားခက အခ႕ရသည။၁ဝဝ တစဖကတြငမ ဝနႀကးအခ႕သည အစးရအဖြ႕၏ အျခားအစတအပငးမားက ခပကငထားႏငသည။ ႏငငေရး ပါတတစခမ ကယစားလယတစဦး၏ မတခကအရ အစးရႏင လႊတေတာ ကယစားလယမားက ခပကငသည ဝနႀကးခပသည အာဏာႏင လပကငႏငစြမး နညးပါးသညဟ သရသည။ ဝနႀကးအဖြ႕ဝင တစဦး၏ အဆအရမ ဝနႀကးခပသည ၎ဝနႀကး ေဆာင႐ြကရမည တာဝနႏင ပတသကသည သတငးအခကကပင မေဝျခငးမျပဟ သရသည။၁ဝ၁ ဆန႔ကငဘကအားျဖင ခငးျပညနယတြင ဝနႀကးခပ သည ပမနဝနႀကးအဖြ႕အစညးအေဝး ကငးပျပလပၿပး အေရးႀကးသည ဆးျဖတခကမားက အတတကြ ေဆြးေႏြးၿပး အတညျပေပးသညဟ

အေျခခ အေဆာကအအက အထးအေလးေပး ေဆာင႐ြက ၾကေသာလညး လယယာစကပးေရးႏင စကမႈလပငနးမားတြင ထအတငးအတာထက ေလာနညးေနသညက ေတြ႕ရသည။ ပ႔ေဆာင ေရးတြင အထးအေလးထား ေဆာင႐ြကသညမာ ေကးလကေဒသ လမးမား တးတကေကာငးမြနေရးျဖစၿပး လမးေဖာကမထားေသာ ႐ြာမားက ပထမဆးအႀကမအျဖစ ဆကသြယေပးႏငခသည။ လပစစ က႑တြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမား၏ ဦးစားေပးမာ ေကးလက ေဒသမားတြင လပစစမးရရေရး ျဖစၿပး ႐ြာမားက ပထမဆးအႀကမ အျဖစ လပစစမး ေပးႏငခသည။ အလားတစြာပင ျပညနယ/တငးေဒသ ႀကးမားသည လကရ ေသာကသးေရ မရရေသးေသာ ေဒသမားအတြက ေသာကသးေရ ရရေအာင ေဆာင႐ြကေပးလကရသည။

NLDေခါငးေဆာငေသာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည ေဒသဆငရာ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအတြက ရည႐ြယသည မဝါဒမားက အေကာငအထညေဖာရာတြင အေျခခအေဆာကအအပငးက ဦးစားေပး၍ ေဆာင႐ြကေနၾကသည။ ဥပမာအားျဖင ခငးျပညနယတြင နဂရရငးစြ လမးမားက သးရာသလး သြားလာအသးျပ၍ ရႏငေစရန လမးမား ပမေကာငးမြနေအာင ေဆာင႐ြကေရးက ဦးစားေပး လပကငၾကသည။၉၃ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး၏ အခနးက႑က ျမငမားေအာင ေဆာင႐ြကရာတြင ဘကဂကအသးစရတ တးျမႇင ေပးျခငးျဖင တစစတတစေဒသ ျပလပ၍ရေၾကာငးက အခနး ၅ တြင အေသးစတ ေဖာျပထားပါသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ မားသည ေဒသဆငရာ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြက ကယပငမဝါဒမား ခမတရာတြငလညး ကယပငအသစတျဖင ပ၍အားတကသေရာ ေဆာင႐ြကလကရပါသည။ ကရငျပညနယ အစးရသည ပဂၢလက ကမၸဏတစခႏင ပးေပါငး၍ ၁၂၈ဝ မဂၢါဝဂရေသာ ဓါတအားေပး စက႐တစခ တညေဆာကရန အဆျပလႊာတစေစာင ေရးသားလက ရသည။ ရနကနတငးေဒသႀကး အစးရမာမ Yangon Bus Service (YBS) ႏင Yangon Water Bus မား အေကာငအထည ေဖာေပးခ ပါသည။ ၎တ႔သည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားမ သသာထငရားစြာ လပေဆာငခသည မဝါဒေရးရာ ၾကားဝငေဆာင႐ြက မႈမား ျဖစၾကပါသည။

ေဒသဆငရာ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအျပင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည တရားဥပေဒစးမးေရး ပမအားေကာငးေအာင ေဆာင႐ြကရာတြင ၎တ႔၏ အခနးက႑က သကဆငရာ ေဒသ အလက ခ႕ထြငလာၾကသည။ အကငပကျခစားမႈႏင ခ႐နဝါဒ ကငးရငးသည သန႔ရငးမတေသာ အစးရတစရပအျဖစ ဦးေဆာင ႏငေရးက ဝနႀကးမားကယတင ေျပာၾကားလာၾကသည။ ဤအတြက ဦးတညေဆာင႐ြကသည လပငနးစဥမာမ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အလက ကြာျခားမႈမား ရၾကသည။ အခ႕က ပြငလငးျမငသာမႈရေရးႏင တာဝနခမႈတ႔မေန၍ ေကး႐ြာအပခပမႈ ပမေကာငးမြနေစေရးက ဦးစားေပးၾကၿပး အျခားသမားမာမ ပစၥညးဝယယေရးအေပၚတြင အာ႐ထားသည။ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးမားအားလး တၿပငနက အာ႐စကျခငးခရသည က႑တစခမာ ေျမယာအခြငအေရး၊ ေျမယာ ပငဆငမႈ အျငငးပြားမႈ ႏင ေျမသမးမႈ ကစၥရပမား ေျဖရငးေရးတ႔ ျဖစၾကသည။ ဤတြင ပဋပကၡဒဏခထားရေသာ ေဒသမားကပါ

39

သရသည။၁ဝ၂ အခ႕ေသာ ဝနႀကးအဖြ႕မားသည ႏစပတတစႀကမ အစညးအေဝးျပလပၿပး၊ အ႐ြယအစား ေသးငယသည ဝနႀကးအဖြ႕ တစဖြ႕မာမ လြနခေသာ ေျခာကလအတြငးတစႀကမမသာ ေတြ႕ဆ စညးေဝးမႈ ရခဖးသညဟ ဆသည။၁ဝ၃ မညသ႔ပငဆေစကာမ ေယဘယအားျဖင ဝနႀကးခပသည ဝနႀကအဖြ႕၏ တာဝနမားႏင စပလဥး၍ ဆးျဖတခကခမတေရး မဝါဒတြင ဦးေဆာင အခနးက႑က ယထားသည။

ဝနႀကးခပ၏ အထကစးအေနအထားသည NLDအစးရလကထက တြငလညး ဆကလကတညရေနသည။ ဝနႀကးခပမားသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ ဦးတညရာလမးေၾကာငးက ခမတေပးရာ တြငႏင သကဆငရာ ဝနႀကးမား၏ ဦးစားေပးလပငနးမားက ၫႊနၾကားရာတြင လြနစြာအေရးပါေသာ ေနရာတြငရသည။၁ဝ၄ ဝနႀကး အေျမာကအျမား၏ ေျပာၾကားခကအရ ဝနႀကးအဖြ႕အစညးအေဝးသည ၎တ႔ ျပလပခသည ဆးျဖတခကမားစြာ (သ႔မဟတ ဆးျဖတခက အကနလး) ႏင စပလဥး၍ မတခကေပး မေဝႏငသည စကားဝငး ျဖစသညဟ ဆသည။ အဆပါ တနးတညမ ေဆြးေႏြးၾကဟနရေသာ အစညးအေဝးမားသည ဝနႀကးခပမားအတြကမ ၎တ႔၏ ဝနႀကးမား ေဆာင႐ြကေနသည လပငနးမားက ႀကးၾကပရနႏင၊ တစခကလႊတ အမန႔ျဖင ပယဖကရန သ႔တညးမဟတ သငေတာသလ တညမတ ျပငဆငေပးရန အခြငအေရးပငျဖစသည။ ဝနႀကးမားအေနျဖင ဝနႀကးခပ၏ ခငလေသာ အတညျပခက မရရဘ အေရးႀကးေသာ ဆးျဖတခကမား ျပလပႏငသည အေနအထားတြင မရေခ။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဦးစးဌာနမားမ အႀကးအကမား၏ အဆအရ ဝနႀကးခပ မားသည ၎တ႔ဌာနႏင သကဆငသည ဝနႀကးက အဆငေကာ၍ ၎တ႔ထ တက႐ကၫႊနၾကားမႈမား ျပလပေလရသည။ ဌာနဆငရာ အႀကးအကအခ႕၏ ေျပာၾကားခကမားအရ ၎တ႔သည သကဆငရာ ဝနႀကးကေရာ ဝနႀကးခပကပါ တာဝနခေနရသညဟ သရသည။၁ဝ၅

ဝနႀကးမား၏ လပပငခြငႏင အာဏာသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရကလက၍ ကြာဟမႈ ႀကးမားသညကလညး ေတြ႕ရရသည။ ဇယား ၂ ပါ လပငနးက ႀကးၾကပရာတြင ဝနႀကးမား၏ အခနးက႑မာ ကယျပန႔သညျဖစရာ ဝနႀကးမားႏင ၎တ႔ ႀကးၾကပရသည ဦးစးဌာန မားၾကားမ ဆကဆေရးအရေသာလညးေကာငး၊ သကဆငရာ လႊအပ အခြငအာဏာအရေသာလညးေကာငး လပပငခြင ကြာဟမႈရသည။ သကဆငရာ ဦးစးဌာနမားႏင ၎တ႔အၾကားမ ပဂၢယေရး ဆကဆေရး ႏင ကြၽမးကငမႈ အတမအနကက လက၍ ဝနႀကးမား၏ အာဏာမာ ကြာျခားတတေသးသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆင ဝနႀကး တာဝနခရသည ဝနႀကးခပႏင၊ ၎ဝနႀကး ႀကးၾကပရသည လက ေအာကခ ဦးစးဌာန၏ သကဆငရာ ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာနၾကားတြင ရေသာ အာဏာအနမအျမငသညလညး ၎ဝနႀကးမား၏ အာဏာႏင ဩဇာလႊမးမးမႈအေပၚ သကေရာကမႈ ရသည။ ဝနႀကးမား၏ လပပငခြင အာဏာ သေဘာသဘာဝႏင၊ သကဆငရာ ဦးစးဌာနႏင ၎တ႔ၾကား ဆကဆေရးက အခနး ၄ တြင အေသးစတ တငျပထားသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆင တငးရငးသားေရးရာ ဝနႀကးမား၏ အခနးက႑က စတငဖြ႕စညးသည အခနမစတင၍ ရငးလငးတကစြာ

ျပ႒ာနးထားသညတင ၎တ႔အား ဝနႀကးအဖြ႕အတြငးတြင ေဘးပ႔ထား သည သကေသသာဓကမားက ေတြ႕ရရသည။ ျပညခငၿဖး အစးရ လကထက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အခ႕တြင တငးရငးသား ေရးရာ ဝနႀကးမားက အျခားဝနႀကးမား ေအာကနမသညဟ ယဆၾကၿပး၊ အျခားေသာေနရာမား၌မ ၎တ႔အား ဝနႀကးအဖြ႕ဝင ဝနႀကးဟ၍ပင မယဆၾကေခ။၁ဝ၆ ဤသညႏင ပတသက၍ အေျခခဥပေဒဆငရာ ခ႐းသ႔ ေရာကရလာသည အမႈကစၥတစခတြင တငးရငးသားေရးရာ ဝနႀကးမားသည “တငးျပည” ဝနႀကးမားျဖစေၾကာငး ခး႐းမ ျပတျပတ သားသား အဆးအျဖတေပးခဖးသည။ NLDအစးရလကထကတြင တငးရငးသားစာေပႏင ယဥေကးမႈဦးစးဌာနႏင တငးရငးသားအခြင အေရးမား ကာကြယေစာငေရာကေရးဦးစးဌာနတ႔က ဖြ႕စညးေပးလက ျခငးျဖင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆင တငးရငးသားေရးရာ ဝနႀကး မားအတြက ႀကးၾကပစရာ ဦးစးဌာနမား ရရသြားၿပး အျခားေသာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆင ဝနႀကးမားႏင တနးညႇ၍ရသြား ေစသည။ ထ႔ေၾကာင တငးရငးသားေရးရာ ဝနႀကးအခ႕က ၎တ႔ ကယက တငးျပညဝနႀကးအဖြ႕ဝင ျဖစသြားၿပဟ ခစားရေၾကာငး ေျပာေသာလညး၊ အျခား တငးရငးသားေရးရာ ဝနႀကး ႏစဦးမာမ ၎တ႔က ဝနႀကးအဖြ႕ အစညးအေဝးမားတြင တကေရာကရန အမား အားျဖင ဖတၾကားျခငးမရ ဟ၍လညးေကာငး၊ လြတလပစြာ ပါဝင ေဆာင႐ြကခြငမရဟ၍လညးေကာငး ေျပာၾကားၾကသည။၁ဝ၇

�

40

ျမနမာႏငင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမား၏ ဥပေဒျပေရးမ႑ငတြင လႊတေတာတစရပပါရၿပး ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒ ဇယား ၂ ပါ

က႑မား အတြက ဥပေဒျပခြငအာဏာရသည။၁ဝ၈ ျပညနယ/တငး ေဒသႀကး လႊတေတာမားသည ဥပေဒျပေရးႏင မသကဆငသည အျခားအေရး ႀကးသည လပငနးေဆာငတာမားကလညး ေဆာင႐ြကရ ေသးသည။ အထငရားလး လပငနးစဥမားမာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အပခပေရး မ႑ငက ေစာငၾကညရျခငးျဖစၿပး၊ သကဆငရာ မဆႏၵနယ မားႏင သကဆငသည လပငနးေဆာငတာမား လပကငၾကရသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာ ဖြ႕စညးပ

၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒအရ အေထြေထြေ႐ြးေကာကပြ ႏစခက ျပညနယ ႏင တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားအတြက ကငးပျပလပ ေပးခၿပးသည။ NLDအစးရ ေ႐ြးေကာကတငေျမႇာကခရျခငးႏင

ျပညခငၿဖးအစးရမ အာဏာလႊေျပာငးေပးအပလကျခငးတ႔သည သမငးဝင ထးျခားျဖစစဥတစရပ ျဖစသည။၁ဝ၉ ၂ဝ၁ဝ ေ႐ြးေကာကပြ အၿပးတြင ျပညခငၿဖးသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ၁၄ ခလးရ လႊတေတာမားတြင အသာစးရထားေသာ ပါတျဖစသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ၁၃ ခတြင အငအားအႀကးဆး ပါတျဖစၿပး ရစခတြင အမတေနရာအမားဆး ရထားသည။၁၁ဝ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားတြငရ အမတေနရာအားလး၏ ၅၆ ရာခငႏႈနးက ျပညခငၿဖး ပါတမ ရရထားၿပး၊ ၁၉ ရာခငႏႈနးက အျခား ၂၃ ပါတမ ရရခၾကသည။ ၎ ၂၃ ပါတအနက ၂၁ ပါတမာ တငးရငးသား လမးစ သ႔မဟတ ေဒသအေျခခေသာ ပါတမား ျဖစၾကသည။ ကနရေသာ ၂၅ ရာခငႏႈနးကမ တပမေတာသား ကယစားလယမားအတြက ခနလပ ထားေပးရသည။ NLDပါတ၏ ေ႐ြးေကာကပြက သပတေမာက ျခငးေၾကာင တငးရငးသား စညးလးညၫြတေရးပါတ (NUP) မာ ထစဥက ဒတယ အငအားအႀကးဆး ပါတျဖစၿပး ျပညနယ/

တငးေဒသႀကး/ျပညနယလႊတေတာမား

စစေပါငး တငးေဒသႀကးႏငျပညနယ ၁၄ ခတြင- လႊတေတာကယစားလယ ၈၇၉ ဥးအနကေရြးေကာကခ ၆၅၉ ဥး � တစၿမ႕နယလင ၂ ဥးႏႈနး � တငးေဒသႀကးႏင ျပညနယလဥးေရ၏ ဝ.၁ % ထကပေသာ တငးရငးသားလမးစအတြက ကယစားလယ ၁ ဥး တပမေတာသားကယစားလယ ၂၂ဝ ဥး

ကခင(၅၃ ဥး)

မြန(၃၁ ဥး)

ကရင(၂၃ ဥး)

တနသၤာရ(၂၈ ဥး)

ရမး(၁၃၇ ဥး)

စစကငး(၁ဝ၁ ဥး)

မႏေလး(၇၆ ဥး)

ရခင(၄၇ ဥး)

ခငး(၂၄ ဥး)

ကယား (၂ဝ ဥး)

ရနကန(၁၂၃ ဥး)

ပခး(၇၆ ဥး)

မေကြး(၆၈ ဥး)

ေကာမတ/အဖြ႕မား� လႊတေတာကယစားလယ (သ႔) ကယစားလယမဟတသမားအား� လႊတေတာမ ေရြးခယတငေျမႇာက

လႊတေတာဥက႒ႏင ဒတယဥက႒

� တငး/ျပညနယ လႊတေတာကယစားလယမားထမ ေရြးခယတငေျမာက

ဧရာဝတ(၇၂ ဥး)

ပ ၃.၅ တငးေဒသႀကး/ျပညနယလႊတေတာမား၏ ဖြ႕စညးပ

�

41

ကခင၅၃ ဥး

ကယား၂ဝ ဥး

ကရင၂၃ ဥး

ခငး၂၄ ဥး

မြန၃၁ ဥး

ရခင၄၇ ဥး

ရမး၁၃၇ ဥး

ရနကန၁၂၃ ဥး

မႏေလး၇၆ ဥး

ပခး၇၆ဥး

စစကငး၁ဝ၁ ဥး

မေကြး၆၈ ဥး

တနသၤာရ၂၈ ဥး

ဧရာဝတ၇၂ ဥး

တပမေတာNLDUSDPANPSNDPKSDPSNLDLNDP (လဆး)UDPKSKPPZCD

AMDPMNPတစသးပဂၢလTNPPNOWDPKDUPWNUPLNDP (လားဟ)ANDPDPMTNDP

ေရြးေကာကခ လႊတေတာကယစားလယမားရာခငႏႈနး

၁။ NLD မ စစေပါငး - ၇၅ %ျပညနယ - ၄၅ %တငးေဒသႀကး - ၉၄%

၂။ အမးသမးစစေပါငး - ၁၃%ျပညနယ - ၈% တငးေဒသႀကး - ၁၆%

၃။ တငးရငးသား/ ေဒသခပါတ

စစေပါငး - ၁၃%ျပညနယ - ၃၂% တငးေဒသႀကး - ၁%

ပ ၃.၆ တငးေဒသႀကး/ျပညနယလႊတေတာမား၏ ပါဝငမႈအခးအစား (၂ဝ၁၅ အေထြေထြေရြးေကာကပြရလဒ)

42

တငးေဒသႀကး ၁ဝ ခတြင ေနရာရရထားသည။ တငးရငးသား စညးလးညၫြတေရးပါတ (NUP) ၿပးလင ေနာကထပ အငအား အႀကးဆး ပါတႏစရပမာ ရမးတငးရငးသားမား ဒမကေရစပါတ (SNDP) ႏင ရခငတငးရငး သားမား တးတကေရးပါတ (RNDP) တ႔ ျဖစၾကသည။ SNDP သည အမတေနရာ ၃၆ ေနရာ ရရခၿပး ယငးတ႔အနက ၃၁ ေနရာမာ ရမးျပည နယတြငျဖစသည။ RNDP က ၁၉ ေနရာရရခၿပး ရခငျပညနယ လႊတေတာတြင အငအားအႀကးဆး ပါတျဖစသည။

၂ဝ၁၅ ခႏစ အေထြေထြေ႐ြးေကာကပြ အၿပးတြင NLDသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားတြင အႏငရပါတ ျဖစလာခသည။ ပ ၃.၆ တြင ျမငရသညအတငး ၂ဝ၁ဝ ေ႐ြးေကာကပြက သပတေမာကၿပး ငါးႏစအၾကာတြင NLDသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာ အမတ ေ႐ြးေကာကပြတြင အႀကးအကယ ေအာငျမငမႈရခသည။ ေ႐ြးေကာကခအမတေနရာ အားလး၏ ေလးပသးပေကာ အႏငရရၿပး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ၁၄ ခအနက ၁၂ ခတြင အငအားအႀကးဆး ပါတျဖစလာၿပး လႊတေတာ ၁၁ ခတြင အမတေနရာအမားဆး ရရခသည။ တငးေဒသႀကးႏစခတြငမ NLDသည ေ႐ြးေကာကခ ကယစားလယရသည တစခတညးေသာ ႏငငေရးပါတျဖစလာခသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ၁၄ ခအနက တစဆယႏစခရ လႊတေတာ ဥက႒မားမာ NLDပါတဝငမား ျဖစၾကသည။၁၁၁ တငးေဒသႀကးမားရ အမတေနရာအားလး၏ ၉၄ ရာခငႏႈနးက မအႏငရရထားေသာလညး ျပညနယမားတြငမ NLDအေနႏင မားစြာအသာစးမရခေခ။ ျပညနယ မားရ အမတေနရာအားလးအနက ၄၅ ရာခငႏႈနးသာ အႏငရခသည။ အႏငရရခေသာ မအမားစက ၂ဝ၁၅ ေ႐ြးေကာကပြတြင စြန႔လႊတ လကရေသာလညး၁၁၂ ျပညခငၿဖးသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားတြင ေနရာေကာငးစြာရရေနေသးသည။ ရသမ အမတ ေနရာအားလး၏ ၁၂ ရာခငႏႈနးက အႏငရရခၿပး လႊတေတာ ၁၄ ခ အနက ၁၂ ခတြင ကယစားလယမား ရေနေသးၿပး (အမတေနရာ အမားစ မရသညတင) ရမးျပညနယလႊတေတာတြင အႀကးဆးပါတ ျဖစသည။ ျပညခငၿဖးသည တငးေဒသႀကးမားထကစာလင ျပညနယမားတြင အေျခအေနပေကာငးသည။ ျပညနယမားတြင အမတေနရာ အားလး၏ ၂၂ ရာခငႏႈနး၊ တငးေဒသႀကးမားတြင ၅ ရာခငႏႈနး အသးသး အႏငရရခသည။

ေဒသႏရႏင တငးရငးသား အေျချပ ႏငငေရးပါတမား၏ အေန အထားမာ တငးေဒသႀကးမား ထကစာလင ျပညနယလႊတေတာ မားတြင ပေကာငးမြနသည။ ျပညနယမားတြင ေ႐ြးေကာကခ ကယစားလယ ၃၂ ရာခငႏႈနးရရခၿပး တငးေဒသႀကးမားတြင ၁ ရာခင ႏႈနးေအာက ေလာနညးခသည။၁၁၃ ျပညေထာငစအဆင ျပညသ႔ လႊတေတာ ႏင အမးသားလႊတေတာမားတြင ေဒသႏရ သ႔မဟတ တငးရငးသား အေျချပ ပါတေပါငး ၁၄ ခရၿပး၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားတြင ၁၉ ခရသည။ အထးျခားဆးမာ ရခငျပညနယတြင ရခငအမးသားပါတ (ANP) သည ေ႐ြးေကာကခ အမတေနရာ ၆၆ ရာခငႏႈနး ရရခၿပး၊ ရမးျပညနယ လႊတေတာတြင ႏငငေရးပါတ ၁၂ ခ ကယစားျပ အမတေနရာမားရရခသည။ ရမးျပညနယ လႊတေတာတြင ေဒသႏရ/တငးရငးသား ပါတမားက အမတေနရာ အားလး၏ ၄၅ ရာခငႏႈနးက ရရထားသည။

ေ႐ြးေကာကပြတြင NLDပါတ အသာစးရမႈ၏ ရလဒအျဖစ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားအားလးတြင ေဒသႏရႏင တငးရငးသား ပါတမား ေနရာဖယေပးလကရသည။ ယခငေ႐ြးေကာကပြ သကတမး တြင အဆပါ ပါတမားသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားရ ေ႐ြးေကာကခ ကယစားလယေနရာ ၁၈ ရာခငႏႈနးအထ ရရခေသာ လညး ၂ဝ၁၅ အေထြေထြေ႐ြးေကာကပြ အၿပးတြငမ ၁၃ ရာခငႏႈနး ေအာကထ ကဆငးသြားခသည။ ၿမ႕နယမားတြင ေဒသႏရ သ႔မဟတ တငးရငးသားပါတ အေျမာကအျမား ဝငေရာကယဥၿပငၾကသညအတြက မကြေစေၾကာငး အခ႕က အျပစတငၾကသည။၁၁၄ ေဒသႏရ သ႔မဟတ တငးရငးသား ပါတမားစြာတ႔က ၂ဝ၂ဝ ေ႐ြးေကာကပြ မတငမ ေပါငးစညးရန ဆႏၵရေၾကာငး၊ သ႔မဟတ အျခားပါတမားႏင ကယစား လယေလာငးခငး မၿပငမေစရန အခငးခငး သေဘာတညခက ရရေအာင ေဆာင႐ြကထားလေၾကာငးက ထတေဖာေျပာၾကားၾကသည။ အဆပါ ကစၥရပမားႏင စပလဥး၍ တးတကမႈအခ႕ရေသာလညး ၎ပါတမားအၾကားမ အယအဆႏင ပဂၢလေရးရာ ပဋပကၡမားသည ေရရညတညတမည သေဘာတညခက မေပၚထြကႏငေအာင အဟန႔အတားျပလကရသည။၁၁၅

ျပညနယ လႊတေတာမား ဖြ႕စညးေပးလကျခငးသည တငးရငးသားႏင ေဒသဆငရာ ျပညသမား၏ လအငဆႏၵမားႏင မေကနပခကမားက ေဖာထတရနႏင ကယစားျပေပးႏငမည ေနရာတစခ ျဖစလာႏငသည။ ဤအခကသည သအရအားျဖင မတကြျပားမႈ မားျပားၿပး ရႈပေထြးေသာ လ႔အဖြ႕အစညးမားတြင ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး၏ အကးေကးဇး ျဖစသည။ ႏငငေရး ႏင ပဋပကၡ အစတအပငးမားအေပၚ အကး သကေရာကမႈ ရရနမာမ အေၾကာငးတရား ႏစရပေပၚတြင မတညသည။ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အမနတကယ လညပတ ေဆာင႐ြကႏငျခငး အျပင ၎အစးရမားအတြငးမ လႊတေတာမား၏ အခနးက႑ ႏင၊ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးမားတြငရ ႏငငေရး ပါတမား၏ ဖြ႕ၿဖးတးတကလာမႈ တ႔ ျဖစၾကသည။ အဆပါ တငးရငးသား ႏငငေရး ပါတမားသည တငးရငးသား လနညးစမားအတြက ႏငငေရး ကယစားျပမႈက အျပညအဝ မရရထားေၾကာငးကလညး အေလးအနက ေဖာျပရနလအပသည။ ျပညနယမားတြင NLDပါတမ မအေျမာက အျမား အႏငရရခၿပး ၎၏ ကယစားလယမားႏင ဝနႀကးမားမာ တငးရငးသား လနညးစမား ျဖစၾကသည။ ထ႔အျပငလညး ႏငငေတာ အစးရက သစၥာမခေသာ လကနကကငအပစမားသည တငးရငးသား ေဒသမားတြင အတငးအတာတစခအထ တရားဝငမႈကရရထားသည။ “ေျမေပၚ” တငးရငးသား ပါတမားႏင ၎ လကနကကငအပစမားမာ အခ႕ေနရာမားတြင ၿပငဖကမားျဖစၾကၿပး၊ အခ႕ေနရာမားတြငမ ဆကစပမႈ ရၾကသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားတြင အမးသမး ကယစားလယ အေရအတြက ပမရရရန လအပေသာလညး တးတကမႈ သသသာသာ ရသညက ေတြ႕ရရသည။ ၂ဝ၁၅ အေထြေထြေ႐ြးေကာကပြတြင အမတေနရာ အားလး၏ ၁၂.၇ ရာခငႏႈနးက အမးသမးကယစားလယ မားမ အႏငရရခသည။ ၂ဝ၁ဝ ေ႐ြးေကာကပြ ရလဒျဖစသည ၃.၆ ရာခငႏႈနးမ အေတာအတန တးပြားလာျခငးျဖစသည။ ရနကနတငး ေဒသႀကးတြင ေ႐ြးေကာကခ အမးသမးအမတ ရာခငႏႈနးမာ ၂ဝ

43

ရာခငႏႈနး နးပါးမရသည။ အဆပါ တးတကမႈမားရသညတင ၎ကယစားျပမႈ အခးအဆသည လႊတေတာမားအတြငး အမးသမး မား တနးတလပကငေဆာင႐ြကႏငရန အမနတကယ လအပသည ပမာဏေအာကတြင ရေနေသးသည။ ျပညနယလႊတေတာမားတြင အမးသမး အမတဦးေရ အခးအဆမာ ၈ ရာခငႏႈနးေအာကရၿပး၊ အမးသမး အမတလးဝမရသည ျပညနယလႊတေတာ သးခ၁၁၆

ရေနသညအတြက လကရအေနအထားထက ပမတးတကေအာင ေဆာင႐ြကရန လအပေနေသးသည။ အမးသမး ကယစားျပမႈက ဟန႔တားထားသည ေနာကထပ အခကတစခမာ တပမေတာျဖစသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားတြင တပမေတာ ကယစားလယ ဦးေရ ၂၂ဝ ရသညအနက အမးသမး တပမေတာသား ကယစားလယ ႏစဦးသာ ပါဝငသည။၁၁၇ အေရးႀကးသညအခကမာ အခ႕ေသာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားတြင အမးသမး လႊတေတာအမတမားသည အေရးႀကး ေကာမတမားတြင ဥက႒မား အျဖစေဆာင႐ြကျခငး၊ ေမးခြနးေမးျခငး၊ အဆတငသြငးျခငး၊ ၿငမးခမး ေရး လပငနးစဥတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမား၏ အခနး က႑ အစရေသာ အေရးႀကး ကစၥရပမားက လစဟငးျခငးမရေအာင ေဆာင႐ြကျခငးတ႔ျဖင ဦးေဆာင အခနးက႑မ ပါဝငေနၾကျခငး ျဖစသည။

ေဒသဆငရာ မဆႏၵနယမားက တာဝနခမည ေဒသဆငရာ ကယစား လယေလာငးမား ျဖညဆညးေပးျခငးအားျဖင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားသည ဒမကေရစနညးက ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးက ပမအားေကာငးေအာင ေဆာင႐ြကေပးသည။ NLDတြင ကယစားလယ ေလာငး ေ႐ြးခယေရးသည ၿမ႕နယအဆငမ စတငသည။ ၿမ႕နယ အလပအမႈေဆာင ေကာမတမားသည ပမနအားျဖင ပါတ၏ သတမတ ခကမားႏင ကကညသည ကယစားလယေလာငးသးဦး ေ႐ြးခယၿပး၊ အလားအလာ အေကာငးဆးတစဦးက ေထာကခေပးသည။ သတမတ အရညအခငးမားတြင ပညာေရး၊ နာမည ေကာၾကားမႈ၊ ပါတတြင ဝငေရာကေဆာင႐ြကခသည သမငးႏင လမႈေရးလပငနး ေဆာင႐ြက ခကမား ပါဝငသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆင ပါတ ဌာနခပ မားက မတခကမားျပလပၿပး၊ ေထာကခခကမားက ျပညေထာငစ အဆင ပါတဌာနခပမားသ႔ ေပးပ႔သည။ ျပညေထာငစအဆင ပါတဌာနခပမားသည ၿမ႕နယအဆငမ ေပးပ႔သည ေထာကခခက မားက ၇ဝ ရာခငႏႈနးေလာကအထ လကခတတၾကၿပး၊ သ႔မဟတပါ အမားအားျဖင ေဒသဆငရာအဆငမ ေ႐ြးခယေပးလကသည ကယစားလယေလာငမားအနကမ ေနာကတစေယာကက ေ႐ြးခယ ေလရၾကသည။ ပါတ ဌာနခပမားမ ၿမ႕နယမားအတြက ကယစား လယေလာငး “ခေပး” ရသညမာ လြနစြာျဖစခလသည။၁၁၈

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမား၏ အခနးက႑ႏင တာဝနမား

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာကယစားလယမားသည ၎တ႔၏ အခနးက႑က အပငးသးပငးခြ၍ ရႈျမငထားၾကသည။ ၎တ႔မာ သကဆငရာ မဆႏၵနယက ကယစားျပျခငး၊ အပခပေရးမ႑ငအား

ေစာငၾကညေလလာျခငး ႏင ဥပေဒျပျခငးတ႔ ျဖစၾကသည။ အဆပါ လပငနးစဥမားက ေအာကတြင အေသးစတ ေဖာျပထားသည။ ပ ၃.၇ တြင အဆပါ လပငနးစဥ သးရပက အၾကမးဖငးတငျပထားသည။ လႊတေတာမား၏ လပငနးေဆာငတာမားက ေယဘယ ပေဖာၾကည၍ ရေသာလညး၊ လႊတေတာ၏ ဦးစားေပး လပငနးမား၊ လႊတေတာ အ႐ြယအစား၊ လပႏငစြမးရည၊ ဝနႀကးအဖြ႕မား၊ ဝနႀကးခပ၊ အပခပ ေရးပငး ဦးစးဌာနမားႏင ၎တ႔ၾကား ဆကဆေရးတ႔ကလက၍ ၎တ႔၏ လကေတြ႕ လပငနးေဆာင႐ြကပသညလညး မားစြာကြာဟ သြားႏငသည။ NLDဦးေဆာငေသာ အစးရ လကထကတြင လႊတေတာႏင လႊတေတာကယစားလယ တစဦးခငးစ၏ အခနးက႑ သည သသသာသာ တးတကလာသညဟ လႊတေတာ ကယစားလယ မား၊ အစးရဝနႀကးမား၊ ျဗ႐ကေရစ ယႏရားအတြငးမ အရာရမား အပါအဝင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားအတြငး လပကငေဆာင ႐ြကေနၾကသမား အားလးက တညတၫြတလညး ေျပာၾကားၾကသည။ ျပညနယ/တငးေဒႀကး လႊတေတာမား၏ လညပတေဆာင႐ြကပ၊ လပငနးစဥမားႏင ထေရာကမႈ တ႔က ဆနးစစေလလာရန ကစၥမာ လြနစြာရႈပေထြးၿပး၊ သာမန႐းစငးေသာ အၫႊနးကနးပစမးျဖင ေဘာငဝငေအာင ျပလပရန မသငလေပ။ သ႔ေသာလညး ၂ဝ၁၅ ေ႐ြးေကာကပြေနာကပငး လပငနးေဆာင႐ြကမႈ တးတကလာပက ႐းစငးေသာ တငးတာခကတစရပျဖင ေဖာျပလပါက လႊတေတာ အစညးအေဝး ေခၚယသညရက အေရအတြကက ၾကညႏငသည။ ယခငေလလာခကအရ၁၁၉ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမားမ ေ႐ြးခယ ထားသည လႊတေတာ ခနစရပ၏ လႊတေတာေခၚယမႈမာ ၂ဝ၁ဝ-၂ဝ၁၅ ခႏစအတြငး ပမးမရကေပါငး ၈၉ ရကရသည။ ၂ဝ၁၅ ေ႐ြးေကာကပြ ေနာကပငး ယခငသကတမး ထကဝကမ မၾကာေသးမမာပင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားသည ပမးမ ၇၂ ရက ေခၚယစညးေဝးမႈ ရေၾကာငးေတြ႕ရသည။၁၂ဝ၊ ၁၂၁ ဤပအတငး ဆကလက လပေဆာင သြားၾကသည ရေသာ ၂ဝ၁၅ လႊတေတာမားသည ယခငအစးရ သကတမးအတြငးမ လႊတေတာမား ေခၚယစညးေဝးမႈထက ရကေပါငး ေျမာကျမားစြာ ေကာလြနသြားလမမည ျဖစသည။

၂ဝ၁၅ ေ႐ြးေကာကပြေနာကပငး လႊတေတာတစခႏင တစခၾကား ေခၚယသည ရကအေရအတြက ကြာဟမႈ ႀကးမားသညက ေတြ႕ရသည။ ကယားျပညနယတြင ၃၂ ရကရၿပး ရနကနတငးေဒသႀကးတြင ၁၃၇ ရကအထ ရသည။ လႊတေတာ အ႐ြယအစားႏင လႊတေတာ အစညး အေဝး ေခၚယသည ရကမားအၾကား တကေသခာေသာ ဆကစပခက မရေသာလညး တငးေဒႀကး လႊတေတာမား ေခၚယစညးေဝးသည ရကအေရအတြက ၈၉ ရက ႏင ျပညနယ လႊတေတာမား ေခၚယ စညးေဝးသည ၅၅ ရကက ယဥၾကညပါက ျခားနားခကတစရပက သတျပမေပမည။ အဆပါ လႊတေတာကယစားလယမားသည သကဆငရာ ၿမ႕နယမားတြင ဦးစားေပးေဆာင႐ြကရနမား ရၾကၿပး သာမနထကပ၍ အခနေပးရနလအပေၾကာငး ေဖာျပေနသည။ ကယစားလယေတာမား သကဆငရာ ျပညနယၿမ႕ေတာသ႔ ေရာကရရန ခရးေထာကၿပး လမးပနးဆကသြယမႈပငး ခကခသည အတြက ျပညနယမားတြင လႊတေတာေခၚယစညးေဝးရန အတနငယ ခကခ သညက ေထာကရႈေသာ အဆပါ ရကကြာျခားခကက နားလည၍ ရႏငသည။

44

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမား၏ လညပတေဆာင႐ြကပႏင စပလဥး၍ အထးဂ႐ျပ စဥးစားသငသည အခကမာ ဝနႀကးခပ မားသည လႊတေတာအဖြ႕ဝငျဖစၿပး၊ ဝနႀကးမားသည လႊတေတာ အဖြ႕ဝင ျဖစႏငသည ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒပါ ျပ႒ာနးခက ျဖစသည။ ယခငသေတသန၏ ေတြ႕ရခကအရ ကယစားလယတစဦးက ဝနႀကးအဖြ႕တြင ထညသြငးေပးလကသညႏင ၎သည တစနညး အားျဖင “ပမန” လႊတေတာအဖြ႕ဝင မဟတေတာဟသည ေယဘယ ယဆခကတစရပရသည။၁၂၂ ဝနႀကးအဖြ႕ဝငမဟတသည လႊတေတာ ကယစားလယမားက ေထာကျပေဝဖနသညမာ ဝနႀကးအဖြ႕ဝင မားသည ပမနေဆြးေႏြးပြမားတြင ပါဝငႏငၾကျခငး မရေတာေပ။

လႊတေတာ အ႐ြယအစားေသးငယသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး မားတြင ဝနႀကးအဖြ႕အတြက လႊတေတာကယစားလယ အခးအစား ႀကးမားစြာ ထညသြငးေပးလကရပါက အခးမညေသာ သကေရာကမႈမား ျဖစေပၚေစႏငသည။ ဥပမာ ကရငျပညနယတြင ဝနႀကးအဖြ႕ဝငမားႏင တပမေတာသား ကယစားလယမား ဖယၾကညလကသညႏင လႊတေတာကယစားလယ တစဆယတစဦးသာ ကနရေတာသည။ အမတဦးေရနညးပါးပါက ကယစားျပ အဖြ႕အစညးတစရပအေနႏင လႊတေတာ၏ ထေရာကမႈက ေလာကသြားေစႏငသည။ ဥပမာ ဆရေသာ ယခင သေတသနေတြ႕ရခကအရ ဥပေဒျပေရးဆငရာ လပငနးေဆာင႐ြကမႈမားသည လႊတေတာ၏ အ႐ြယအစားႏင မားစြာသကဆငသည။၁၂၃ ၂ဝ၁၆ ခႏစေနာကပငး ရရသည အေထာကအထားမားအရ ရလဒ မသမသာ ေျပာငးလမႈရသည။ ကရငျပညနယ လႊတေတာသည ဥပေဒ အမားဆး ျပ႒ာနးခသည အတြက လႊတေတာအ႐ြယအစားႏင ျပ႒ာနးသည ဥပေဒအေရအတြက၊ လႊတေတာ အစညးအေဝးေခၚယသည ရကေပါငး၊ သ႔တညးမဟတ တငသြငးေသာအဆ ႏင ေမးခြနး အေရအတြက စသညတ႔ၾကား ရငးလငးတကသာ ဆကစပမႈ မရေသးသညက ေတြ႕ရသည။ ကယစား လယမား ဝနႀကးအဖြ႕တြင ပါဝငသြားၾကေသာအခါ သကဆငရာ ၿမ႕နယႏင မဆႏၵနယမားအေပၚ မညသ႔ေသာ သကေရာကမႈမား ရသညက ပမနားလညရနအတြက သေတသနျပလပရန လအပ ေနေသးသည။

လႊတေတာကယစားလယမားမ ဝနႀကးမား ျဖစလာၾကေသာအခါ မညသ႔ေသာ သကေရာကမႈမား ရေစကာမ၊ လႊတေတာကယစားလယ မားသည အစးရႏင ဝနႀကးမားက ဘကလကျခငးမရဘ လႊတေတာႏင သကသကစ ရညၫႊနးဆကဆသည။ လႊတေတာအမတမားအေနျဖင ဤကစၥသည လႊတေတာ၏ ထေရာကမႈက အဟန႔အတားျဖစေစ သညဟ မယဆဘ၊ မ႑ငမားအၾကား ေကာငးစြာ အာဏာထနးညႇ ႏငရနအတြက ရငးလငးတကေသာ ပငးျခားမႈတစရပ လအပသည ဟသာ ေျပာဆၾကသည။၁၂၄ တစနညးအားျဖင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားသည ကမာၻတစဝမးရ ပါလမနစနစ ကငသးေသာႏငငမားနညးတပင လႊတေတာအတြငးရ ဝနႀကးမား၏ အခနးက႑ႏင အစးရက တာဝနခေအာင ေဆာင႐ြကရမည ဥပေဒျပအမတမား၏ တာဝနမားအၾကား ထနးညႇရန လအပေနသည။

ဥပေဒျပျခငး

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားအားလးသည စတင ဖြ႕စညးသည ၂ဝ၁ဝ ခႏစကတညးက၍ ဥပေဒမား ျပ႒ာနးျခငး ရခ ေသာလညး၊ လႊတေတာ တစခႏင တစခၾကား ဥပေဒျပေရး လပငနး ေဆာင႐ြကပ သေဘာသဘာဝမာ သသသာသာ ျခားနားသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမား၏ ဥပေဒျပေရး ေဆာင႐ြကပက စစစေလလာၾကညရာတြင လပ႐းလပစဥဥပေဒႏင လပ႐းလပစဥ မဟတေသာ ဥပေဒမားအၾကားမ အေရးႀကးေသာ ျခားနားခက တစရပက ေတြ႕ရသည။ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒအရ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားသ႔ အပခပေရးမ႑ငမ ျပစတငသြငး လကသည နစစဥဘ႑ာေငြအရအသးဆငရာဥပေဒ၊ ျဖညစြကဥပေဒ ရရေရးဥပေဒ၊ ေဒသႏရဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဥပေဒႏင အခြနအေကာက ဥပေဒတ႔ အပါအဝင အခ႕ေသာ ဥပေဒအမညမားသည လပ႐းလပစဥ ဥပေဒဟ ယဆၾကသည။၁၂၅ ဇယား ၂ ပါ က႑မားႏင အကးမဝငေသာ ကစၥရပမားသည လပ႐းလပစဥ မဟတေသာ ဥပေဒမားျဖစၾကၿပး ၎တ႔က ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားႏင အစးရမား အေနျဖင ေဒသဆငရာ မဝါဒလအပခကမားအျဖစ ကငတြယႏငသည။ ပ ၃.၇ တြင ျမငရသညအတငး ယေန႔အခနထ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားမ ျပ႒ာနးခသည ဥပေဒအေရအတြက စစေပါငးက အကဥးတငျပထားၿပး က႑အလက ခြျခားျပထားသည။

ျပညခငၿဖး အစးရလကထကတြင လပ႐းလပစဥ မဟတေသာ ဥပေဒမား၏ အေရအတြကႏင ၎တ႔၏ နယပယက႑မာ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးမားအၾကားတြင ကြာျခားမႈရသည။၁၂၆ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားသည လပ႐းလပစဥ မဟတေသာ ဥပေဒ ၁၈ ခက ျပ႒ာနးေပးခသည။ စစကငးတငးေဒသႀကး၊ မႏေလးတငး ေဒသႀကး ႏင ကခငျပညနယ လႊတေတာမားသည လပ႐းလပစဥ မဟတေသာ ဥပေဒအမားဆးက ျပ႒ာနးေပးႏငခၿပး အေရအတြက အားျဖင ၃ဝ၊ ၂၉ ႏင ၂၇ အသးသးရၾကသည။ ကယား၊ ကရငႏင ရနကနတ႔တြင အနညးဆးျဖစၿပး ၉၊ ၁ဝ ႏင ၁ဝ စ အသးသး ရၾကသည။၁၂၇ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအားလး စကပးေရးႏင ေမြးျမေရး၊ စြမးအင၊ လပစစ၊ သတတးေဖာေရးႏင သစေတာ၊ ပ႔ေဆာငေရး၊ ဆကသြယေရး ႏင ေဆာကလပေရး၊ လမႈေရးႏင စမခန႔ခြမႈ က႑မားအတြက ဥပေဒမား ျပ႒ာနးခၾကသည။ စးပြားေရး က႑ႏင ပတသက၍ မညသည ဥပေဒမ ျပ႒ာနးချခငးမရဘ၊ စကမႈက႑အတြက ဥပေဒႏစခတညးသာ ျပ႒ာနးခသည။ ေယဘယ အားျဖင ဥပေဒျပေရးတြင စညပငသာယာေရး ကစၥရပမား ဆငရာ ဥပေဒမား၊ အခြနအေကာက ဥပေဒမားႏင ေရလပငနးဥပေဒမား ပါဝငသည။

ယခအခနအထ၁၂၈ NLDဦးေဆာငေသာ အစးရလကထကတြင လပ႐းလပစဥ မဟတေသာ ဥပေဒ ၆၆ ခက ျပ႒ာနးခၿပးျဖစသည။ ျပ႒ာနးခၿပးေသာ ဥပေဒအမားစမာမ လပ႐းလပစဥ ဥပေဒမား ျဖစၾကသည။ လပ႐းလပစဥ မဟတေသာ ဥပေဒမား၏ သးပတစပမာ ၂ဝ၁ဝ-၂ဝ၁၅ ခႏစအတြငး ျပ႒ာနးခၿပးေသာ ဥပေဒမား၏ ျပငဆငခက ဥပေဒမား ျဖစၾကသည။ မႏေလးတငးေဒသႀကးတြင လပ႐းလပစဥ

45

မဟတေသာ ဥပေဒ ႏစခသာ ျပ႒ာနးခသညအတြက အေရအတြက အနညးဆး ျဖစသည။ ႏစခလးမာ ျပညခငၿဖး အစးရလကထက ျပ႒ာနးခသည ဥပေဒမားက ျပငဆငျခငးျဖစသည။ ကရငႏင ကခင တ႔တြင လပ႐းလပစဥမဟတေသာ ဥပေဒအမားဆး ျပ႒ာနးျခငးျဖစၿပး ကးခႏင ရစခ အသးသးရၾကသည။

၂ဝ၁၆ ခႏစမစ၍ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားတြင ျပ႒ာနးခေသာ ဥပေဒမားသည ဇယား ၂ ပါ က႑မားအျပင အျခား ကစၥရပမားစြာကလညး ၿခငႏငစြမးရသည(စာရငးအျပည အစက ေနာကဆကတြ င တြငရႈ)။ ၎ဥပေဒမားသည ေယဘယအားျဖင ေျမယာခြန၊ ေဆးဝါးခြနႏင ယစမးခြနမား အပါအဝင အေကာကခြန (ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ခနစခေပါငး ဥပေဒကးခ)၊ ေရခငါးလပငနး (ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ေျခာကခ)၊ ျမနစပယ ဥပေဒမား (ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ခနစခအျပင အျခားလႊတေတာမားတြငလညး ၎တ႔ ေဒသမားအတြက ယငးဥပေဒက စစေဆးလကရၿပး ေကာကႏတခက - ည တြင ၂ဝ၁၈ ရနကနၿမ႕ေတာ စညပငသာယာေရး ဥပေဒက ျဖစစဥေလလာခကအျဖစ ထညသြငးေပးထားပါသည။) အဆပါ သမ႐းက က႑မားအျပင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားသည အျခားေသာ က႑သစမားအတြကလညး ဥပေဒမား ျပ႒ာနးေပးခသည။ မြနျပညနယတြင အေသးစားႏင အလတစား စြမးအငထတလပေရး ႏင လပစစဓါတအား ျဖန႔ျဖးေရး ဥပေဒ၊ မေကြးတငးေဒသႀကးတြင ေမာတာစကပစၥညး စးပြားေရး လပငနးမားဥပေဒအတြက ျပငဆငခက၊ ရမးျပညနယတြင ဆားႏင ဆားထြကပစၥညးဥပေဒႏင ေကာကမကႏင လကဝတရတနာ ျဖတေတာကျခငးဥပေဒ၊ ၂ဝ၁၆ ဒဇငဘာလတြင ျပ႒ာနးခသည ျပညေထာငစအဆင သကႀကး႐ြယအမား ဥပေဒက အေျခခ၍ ကခငျပညနယတြင သကႀကး႐ြယအမား ဥပေဒက ၂ဝ၁၇ ခႏစတြင ျပ႒ာနးခၿပး ၎ဥပေဒတြင ျပညနယအတြငးရ သကႀကး႐ြယအမား အတြက ကနးမာေရးႏင သကသာေခာငခေရး အခြငအေရးမားက ေဖာျပထားသည။ ကခငျပညနယတြင အဆပါ ဥပေဒျပ႒ာနးခက ရေနသညတင လကေတြ႕အေကာငအထညေဖာရာတြင တးတကမႈ အနညးငယသာရေနေသးသည။ အေၾကာငးမာ ျပညနယ ဝနႀကးဌာနက ျပညေထာငစအဆင လမႈဖလေရးဝနႀကးဌာနမ ဘ႑ာေငြခေပးရန လအပသညအတြက ျဖစသည။၁၂၉ ၎ဥပေဒေၾကာင ႏငငေရး ဗဟ ခပကငမႈ ေလာခေရး၊ ဘ႑ာေရး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးႏင အပခပေရး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးတ႔အၾကား သဟဇာတ ျဖစဟန မတေသာ ကစၥရပတစခက ထငရားလာေစသည။ ယငးမာ လႊတေတာ သည သကဆငရာ အခနးက႑အလက ဥပေဒခမတခြငရေသာလညး ျပညေထာငစ အစးရ၏ ေထာကပမႈ မရပါက သကဆငရာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးခပသည အေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြက ႏငျခငးမရေပ။

အရပဖက အဖြ႕အစညးမ တငျပလာေသာ ကစၥရပမားက တ႔ျပန ေဆာင႐ြကသညအေနျဖင ဥပေဒျပ႒ာနးေပးသည သာဓကရခဖးပါသည။ ဧရာဝတ ႏင ပခးတငးေဒသႀကး ႏစခလးအတြက ေရလပငနး ဆငရာ ဥပေဒမားက ေဒသခ ေရလပငနးဆငရာ အရပဖကအဖြ႕အစညး မား၏ အႀကျပတငျပခကမားကလက၍ လႊတေတာမ ျပငဆငေပးခသည။၁၃ဝ

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမား ဥပေဒျပေရး ေကာမတ မားသည ဥပေဒျပေရး လပငနးစဥအတြက အခကအခာကသည။ လႊတေတာတစခခငးစတြင ဥပေဒျပေရး ေကာမတမား ဥပေဒၾကမးမား စစေဆးျခငးႏင ျပစျခငးတ႔ ေဆာင႐ြကရန တာဝနရၿပးသညအေလာက လႊတေတာ ကယစားလယမားသည ၎ေကာမတမား ျပငပရ ဥပေဒျပ လပငနးမား ေဆာင႐ြကႏငသည အခြငအလမးမားစြာမရေပ။ NLD အစးရလကထကတြင ယငးေကာမတမားသည အပခပေရးဘကမ တငသြငးလာသည ဥပေဒမားက စစေဆးျခငး၊ အခ႕ေသာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမားတြငမ ေကာမတမား၏ ဦးစားေပး လပငနးစဥမာ ယခငလႊတေတာမ ျပ႒ာနးခသည ဥပေဒမားက စစေဆးျခငး၊ ျပငဆင ခကျပလပရန လအပသည က႑မားက ေဖာထတျခငးႏင နညးဥပေဒ မရေသးပါက နညးဥပေဒ ျပ႒ာနးေပးျခငးတ႔က ေဆာင႐ြကရသည။ ဥပမာအားျဖင မေကြးတငးေဒသႀကး လႊတေတာသည ၂ဝ၁၆ ခႏစမ စတင၍ လပ႐းလပစဥ မဟတေသာ ဥပေဒႏစခ၊ ဥပေဒျပငဆငခက ႏစခ ႏင နညးဥပေဒငါးခက ျပ႒ာနးေပးခၿပး ျဖစသည။

အခ႕ေသာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာ ကယစားလယမား ကမ ၎တ႔၏ လႊတေတာမားသည ဥပေဒမား လလေလာကေလာက ျပ႒ာနးမႈ မျပႏငသည အတြက စတပကမသညဟ ဆၾကသည။၁၃၁၊၁၃၂ လႊတေတာ အမတတစဦးကမ အျခားေသာ ကယစားလယမားသည ျပညသတစရပလးအတြက ဥပေဒျပ႒ာနးခကမား ျပလပမညအစား သကဆငရာ မဆႏၵနယမ ေန႔တဓဝ ျပနာမားက လသညထကပ၍ အာ႐စကေနၾကသညဟ ဆသည။၁၃၃ စကမႈ သ႔မဟတ စးပြားေရးကသ႔ ဥပေဒျပ႒ာနးခက အနညးငယသာ ျပလပရေသးေသာ က႑အခ႕ အတြက ဤအခကမာ မားစြာျဖစႏငသည။

ျပ႒ာနးလကေသာ ဥပေဒမားသည လႊတေတာ၏ လပငနးေဆာင႐ြကမႈ သကေသခဟ၍ ယတျပတ မေျပာႏငေခ။ ဦးစြာပထမ ဤသေတသန အတြက ဆကသြယခသည ကယစားလယမားစြာ၏ အဆအရ ဥပေဒ ျပေရးသည ၎တ႔၏ ဦးစားေပးမဟတဘ အခ႕ေသာ ဥပေဒျပေရး ေကာမတမားသည ယခင လႊတေတာမ ျပ႒ာနးခသည ဥပေဒမားက ျပနလညစစေဆးသည လပငနးက အာ႐စကေနသညဟ သရသည။ ဒတယမာ ဥပေဒျပေရးတာဝနသည လႊတေတာမားတြငသာရသညဟ အကြငးမ မမတယသငေပ။ “၉ဝ ရာခငႏႈနး ဥပေဒသ”၁၃၄ ဟသည ပညာရပဆငရာ သအရတစခအရ အစးရ၏ အပခပေရး မ႑ငသည ၉ဝ ရာခငႏႈနးေသာ ဥပေဒျပေရး လပငနးစဥ အစအစဥက ခပကင ထားသညအတြက ဥပေဒျပေရးတြင တစစတစရာ ေႏာငေႏးမႈ ရပါက အပခပေရးမ႑ငဘကမ လပငနးေဆာင႐ြကမႈ မရျခငး၏ ရလဒအျဖစ တစစတတစေဒသ ယဆႏငသည။ ေနာကဆးအေနျဖင ယခင သေတသန၁၃၅ ေတြ႕ရခကအရ ဇယား ၂ ၏ စရငပငခြငအာဏာသည ရငးလငးမႈမရသညအတြက လႊတေတာ ကယစားလယမားအေနျဖင စးပြားေရးကသ႔ေသာ က႑မားတြင ဥပေဒျပ႒ာနးေပးရန ဝနေလး ေၾကာငး သရသည။

46

ဘ႑ာေရး ႏင စမကနး

စးပြားေရး

စကပးေရး ႏင ေမြးျမေရး

စြမးအင၊ လပစစ၊ သတႏင သစေတာ

စကမႈလကမႈ

ပ႔ေဆာငေရး၊ ဆကသြယေရး ႏင ေဆာကလပေရး

လမႈေရး

စမခန႔ခြေရး

၆၃% ၇% ၆% ၅% ၉% ၇%၁% ၁%

ဥပေဒျပျခငး*

က႑အလက

ဥပေဒျပေရး တငးရငးသား ေရးရာ

အစးရ၏ အာမခခကမား၊

ကတမားႏင တာဝနခခကမား

စစစေရး

လႊတေတာ ကယစားလယ

မားက ေစာငၾကည စစစေရး

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာတ႔သည ဖြ႔စညးပအေျခခ ဥပေဒ ဇယား ၂ တြင ကေရာကေသာ ဥပေဒမားက ေရးဆြျပ႒ာနးခြင ရသည။

ဥပေဒၾကမး ေရးဆြျခငး၊ စစစျခငးႏင ျပ႒ာနးျခငး တ႔က အေထာကအကျပႏငရနအတြက လႊတေတာတငးတြင ဥပေဒၾကမး/ဥပေဒျပ ေကာမတ ရသည။

လႊတေတာတြင ေမးခြနးေမးျခငး၊ အဆတငသြငးျခငး ႏင လႊတေတာ ေကာမတမား၏ လပေဆာငမႈမားျဖင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရက စစစထနးေကာငး ႏငသည။

ဇယား ၂ ပါ နယပယမားႏင သကဆငေသာ ဥပေဒမား

အခြနေကာကချခငး၊ တစႏစတာ ဘတဂက၊ ေဒသစမကနးတ႔ႏင ပတသကေသာ ဥပေဒမား

၃၁ဝ

၃၁၈ဥပေဒ ၆၂၈ ခ

ျပ႒ာနးခ

ေမးခြနး - ၉၅၆၃ ခ လႊတေတာကယစားလယမားသည ျပညသ႔အကးအတြက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားက ေမးခြနးထတသည။

အဆ - ၆၃ဝ၃ ခ အဆအားျဖင ေဆြးေႏြးမႈ ျဖစေပၚေစသည (သ႔မဟတ) ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အေရးယ ေဆာငရြကမႈက ေတာငးဆသည

ေကာမတ ၁၃၄ ခ ေကာမတမားဆသညမာ အပခပေရးပငးက က႑ႏငအေၾကာငးအရာအလက (ဥပမာ- ဘတဂက) ထနးေကာငးစစစရနအတြက လႊတေတာ ကယစားလယမားျဖင ဖြ႔စညးထားျခငး ျဖစသည။

မဆႏၵနယတြငးမ တငးၾကားစာႏင အသနားခစာ မားအေပၚ စစမးစစေဆးသည။

အပခပေရးပငးက ထနးေကာငးစစစျခငး*

၁၄ ၁၄ ၁၄ ၁၄

ဘ႑ာေရး ႏင စမကနး

စးပြားေရး

စကပးေရး ႏင ေမြးျမေရး

စြမးအင၊ လပစစ၊ သတႏင သစေတာ

စကမႈလကမႈ

ပ႔ေဆာငေရး၊ ဆကသြယေရး ႏင ေဆာကလပေရး

လမႈေရးလျခေရးႏင

တရားဥပေဒစးမးေရး

စမခန႔ခြေရး

၁၃ ၉ ၉ ၁၃ ၄ ၇ ၁၉ ၈ ၅

လႊတေတာကယစားလယ မားသည ၎တ႔ မဆႏၵနယမ ျပညသ ႏင ေတြ႔ဆၿပး ျပညသမားက ကညရန လႊတေတာတြငး ႏင လႊတေတာျပငပ လပငနးမားက လပေဆာငသည။

လႊတေတာတြငး လႊတေတာ ကယစားလယမားသည ဥပေဒျပေရးႏင စစစထနးေကာငးျခငးက လပေဆာငျခငးျဖင ၎တ႔ မဆႏၵနယက ကယစားျပသည။

ၿမ႕နယတြငး - လႊတေတာ ကယစားလယ မားသည ၎တ႔ မဆႏၵနယက ကယစားျပ ရာတြင - l ၿမ႕နယအဆင ေကာမတမားတြင ပါဝငသည။ l ဌာနဆငရာ အရာရ၊ ၿမ႕နယ အပခပေရးမႈး ႏင ေကးရြာအပစ/ရပကြက အပခပေရးမႈး မားျဖင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးသည။

မဆႏၵနယက ကယစားျပျခငး

ပ ၃.၇ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး လႊတေတာလပငနးမားႏင ၎တ႔၏ ကယစားျပမႈမား

* ျပ႒ာနးၿပးဥပေဒမား၊ ေမးခြနးမားႏင အဆျပခကဆငရာအခကအလကမားသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမား စတငခခနမစ၍ ဧၿပ ၂၄၊ ၂ဝ၁၈ မတငခငထ ျဖစသည။

47

အပခပေရးပငး၏ လပေဆာငမႈမားက ထနးေကာငးျခငး

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားသည အပခပေရးက တာဝနခေအာင ေဆာင႐ြကႏငသည နညးလမး အေျမာကအျမား ရသည။ အာဏာထနးေကာငးေရး၏ အေျခခ ပစမာ ေကာမတမား ျဖစၾကၿပး ၎တ႔သည အဆတငသြငးျခငး၊ ေမးခြနးေမးျခငး အစရသည လပထးလပနညး ေျမာကျမားစြာက အသးျပၾကသည။ ယငးအဆႏင ေမးခြနးတ႔က အစးရအဖြ႕ဝငမားႏင ဌာနဆငရာ အရာရမား ေျဖၾကားရန လအပသည။ ေကာမတမား သည ျပညသလထမ တငျပလာသည တငၾကားမႈႏင အသနားခမႈမားက စစမးစစေဆးလညး ျပလပႏငသည။ ပ ၃.၇ သည အာဏာထနးေကာငးမႈ ပစ အၾကမးျဖစၿပး ျပညနယ/တငး ေဒသႀကး လႊတေတာမားမ ေကာမတမားကလညး ထညသြငးေဖာျပ ထားသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမား စတငဖြ႕စညးသညအခနမစ၍ ေထာငေပါငးမားစြာေသာ ေမးခြနးမား၊ အဆမားႏင တငၾကားခကမား တငသြငးခၾကသည။၁၃၆ ဤအတငးပင NLDအစးရ လကထကတြင လညး ဆကလကျပလပလကရၾကၿပး ၂ဝ၁၆ ခႏစမစ၍ လႊတေတာတြင ေမးခြနးေပါငး ၉ဝဝဝ ေကာ ေမးၿပး၊ အဆေပါငး ၃၈၇ ခတ႔က တငသြငး ခၾကသည။၁၃၇ ဤတြငလညး ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးမား အၾကားတြင ကြာဟခက ႀကးမားသည။ ပခးတငးေဒသႀကး လႊတေတာ တြင ေမးခြနးေပါငး ၁,၃၉၇ ေမးျမနးခေသာလညး ခငးျပညနယ လႊတေတာတြင ၁၆၃ ခသာ ေမးျမနးခသည။ တငသြငးသည အဆ အေရအတြကမာလညး ကရငျပညနယတြင ေလးခသာရၿပး ကခင ျပညနယတြင အခ ၈ဝ အထ ရခသည။

ေမးခြနးႏင အဆတ႔၏ အေၾကာငးအရာမားမာလညး ကြာျခားေသးသည။ မႏေလးတငးေဒသႀကးတြင တစႏစတာအတြငး ေမးခြနးအမားစသည ေရရားေသာေဒသမား၏ ေရကစၥ၊ ေကာငးေဆာကလပေရး ကသ႔ေသာ ပညာေရးဆငရာ ကစၥရပမားႏင လမးမားႏင တတားမား တးတက ေကာငးမြနေစေရးတ႔ႏင သကဆငသည။၁၃၈ ပခးတငးေဒသႀကးတြင ၂ဝ၁၆ ခႏစကတညးက စ၍ ေမးခြနးအားလးက စစစေလလာၾကညပါက သးပတစပခန႔မာ တငးေဒသႀကး၏ လယယာစကပးေရးႏင ေမြးျမေရး ဝနႀကးႏင ၎လကေအာက ဦးစးဌာနမားက ရည႐ြယၿပး၊ ေနာကထပ သးပတစပမာ ျမနစပယႏင လမႈေရး ကစၥရပမားဆငရာ ဝနႀကးအတြက ျဖစကာ၊ ကန ၁၇ ရာခငႏႈနးမာ စကမႈႏင လပစစဝနႀကးအတြက ျဖစသည။ စမကနးႏင ဘ႑ာေရး ဝနႀကးမာမ ၎တ႔ႏင မတဘ ေမးခြနးအားလး၏ ၃ ရာခငႏႈနးသာ လကခရရခသည။ အစးရအေနႏင ေမးခြနးမားက ေျဖၾကားသည အခါတြင အတငးအတာတစခထ ေဆာင႐ြကရန ကတျပသည သေဘာျဖစသည။ ပခးတငးေဒသႀကးတြင ေမးခြနးအားလး၏ ေလးပသးပမာ ကတျပခကရရခသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားအေနျဖင ၎တ႔၏ ကတက မညမ ထေရာကစြာ ျဖညဆညးေဆာင႐ြကေပးသညဟေသာအခက၁၃၉ႏင ပတသက၍ လႊတေတာကယစားလယမား၏ အျမငမာ ကြာျခားသည ျဖစရာ သေတသနမား ထပမျပလပရန လအပသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမား၏ ေကာမတ အေရအတြကမာ ပမနတးပြားလကရသည။ ၂ဝ၁ဝ ခႏစမ ၂ဝ၁၅ ခႏစအတြငး လႊတေတာ မား၏ အနညးဆး ေကာမတ အေရအတြကမာ သးခရခသည။ ၎တ႔မာ ဥပေဒျပေရးဆငရာ ေကာမတ, ကယစားလယမား စစစေရး ေကာမတ ႏင တငးရငးသားလမးမား အေရးဆငရာ ေကာမတတ႔ ျဖစၾကသည။ လႊတေတာ သကတမးၾကာလာသညႏငအမ လႊတေတာသးခမအပ ကနလႊတေတာမားအားလး ေကာမတ အေျမာကအျမားဖြ႕စညးလာခၾကသည။၁၄ဝ ဧရာဝတတငးေဒသႀကး လႊတေတာတြင ေကာမတ ၁၃ ခရၿပး အမားဆးလညး ျဖစခသည။

၂ဝ၁၆ ခႏစမစ၍ ေကာမတ အေရအတြကမာ ပ၍ပင တးပြားလာသည။ လကရတြင ပမးမ ေကာမတ အေရအတြကမာ ၁ဝ ချဖစၿပး မႏေလး တငးေဒသႀကးတြင ၁၄ ခရသညအတြက အမားဆး ျဖစသည။ ေနာကဆကတြ - စ တြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမား၏ ေကာမတစာရငး အျပညအစက ထညသြငးေပးထားသည။ အထးျခား ဆးမာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမား အားလးတြင ေရ႕ေဖာျပပါ ေကာမတ သးရပအျပင စမကနး၊ အရအသးခန႔မနး ေငြစာရငး၊ ဘ႑ာေရး ကစၥရပမားဆငရာ ေကာမတမားႏင အစးရ၏ အာမခခကမား၊ ကတမားႏင တာဝနခခကမား စစစေရးေကာမတတ႔ပါ ရလာၿပျဖစသည။ ထ႔အျပငလညး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာ အမားစသည သဘာဝ သယဇာတႏင သဘာဝပတဝနးကင ထနးသမး ေရး၊ စကပးေရး၊ ေမြးျမေရး၊ စကပးေရ ရရေရးႏင စးပြားေရး ဖြ႕ၿဖးတး တကမႈတ႔အတြက ရည႐ြယေသာ ေကာမတမား ရေနၿပျဖစသည။ ေကာမတ အေရအတြက တးပြားလာသညအျပင ေကာမတလပငနး ေဆာငတာမား တးပြားလာသည သာဓကမားကလညး ေတြ႕ရသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားႏင ပတသကၿပး ယခင တစေခါကျပလပထားသည သေတသနတြင ေကာမတ၏ အာဏာ ထနးေကာငးသည လပငနးစဥမာ အားနညးၿပး၊ လႊတေတာသးခ တြငရေသာ ေကာမတမားသာ တကတကကြကြ အလပလပေၾကာငး ေတြ႕ရသည။၁၄၁ လေတြ႕ ေမးျမနးခသည လႊတေတာကယစားလယ မား၏ အဆအရ ၎တ႔အတြက ေမးခြနးႏင မေကနပခကမားက တ႔ျပနေျဖၾကားရနအတြက အခြငအေရး အနညးအကဥးသာရ၍ စတပကမသညဟ သရသည။ ဥပမာအားျဖင ေျမယာအျငငးပြားမႈ မားႏင ပတသကေသာ မေကနပခကမားတြင သကဆငရာ ျပညသ မားအား အေထြေထြအပခပေရးဦးစးဌာနသ႔ သြားေရာကတငၾကားရန ၎တ႔အေနႏင အႀကေပးလကႏငစရာ ရေၾကာငး၊ သ႔တညးမဟတ အျခားအဆငျမင အာဏာပင အဖြ႕အစညးတစရပရပ အမႈကစၥအား လႊေျပာငးေပးလကမညျဖစေၾကာငး ဆသည။

၂ဝ၁၆ ခႏစမ စတင၍ မြနျပညနယ လႊတေတာႏင တငၾကားစာႏင အသနားခစာ၊ တငျပစာမားႏင အေထြေထြကစၥရပမား ေလလာ သးသပ ေရးေကာမတတ႔သည ေျမယာအျငငးပြားမႈ ကစၥမားက ေျဖရငးရန ႀကးစားလာခၾကသည။၁၄၂ လႊတေတာစတငသညအခနမစ၍ ေကာမတသည တငၾကားစာ ၁,၄၂၃ ခက လကခရရခၿပး အမားစမာ ေျမယာအျငငးပြားမႈ သ႔မဟတ ရပ/ေကးအပခပေရးမးႏင သကဆင သည။ ေကာမတ သည အခငးျဖစပြားရာ ေနရာမားသ႔ သြားေရာက ေလလာျခငး၊ သကဆငရာ လပဂၢလ အဖြ႕အစညးမားႏင

48

ေကာကႏတခက - ည၂ဝ၁၈ ခႏစ ရနကနၿမ႕ေတာ စညပငသာယာေရး ဥပေဒ

ရနကနၿမ႕ေတာ စညပငသာယာေရး ေကာမတ (YCDC) သည ရနကနတငးေဒသႀကးအတြငးရ ၿမ႕နယ ၄၅ ၿမ႕နယအနက ၃၃ ၿမ႕နယ၏ စညပငသာယာေရး ဝနေဆာငမႈမားအတြက တာဝနရသည။ ရနကနတငးေဒသႀကး လႊတေတာသည ၁၈ လၾကာ ေရဆြျပငဆငျခငး လပငနးစဥ အၿပး ၂ဝ၁၈ ခႏစ ဇြနလအတြငးတြင ရနကနၿမ႕ေတာ စညပငသာယာေရး ဥပေဒသစက ျပ႒ာနးလကၿပး ရနကနၿမ႕ေတာ စညပငသာယာေရး ေကာမတ၏ ဖြ႕စညးပႏင အခနးက႑က ေျပာငးလလကသည။ ၎ဥပေဒမေန၍ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဥပေဒျပေရး လပငနးစဥႏင စပလဥး၍ ျဖစစဥေလလာခကတစခ ျပလပႏငသည။ ထ႔အျပငလညး ႏငငေတာ၏ အခနးက႑က ပငးျခားသတမတေရးႏင ဒမကေရစနညးလမးကၿပး တာဝနခမႈ ျမငမားေသာ အစးရအပခပေရးစနစမား ေဖာေဆာငေရးတ႔တြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားအတြက ထငရားေသာ သာဓကတစခ ျဖစသည။

၂ဝ၁၆ ႏစကနပငးတြင ႏငငေတာ၏ အတငပငခပဂၢလ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညမ ၂ဝ၁၃ ခႏစ ရနကနၿမ႕ေတာ စညပငသာယာေရး ဥပေဒက ျပငဆငရန ေတာငးဆခသည။ ၂ဝ၁၃ ခႏစဥပေဒက ၿမ႕ေတာစညပင ၏ အတြငးေရးမးျဖစသ ေဒၚလႈငေမာဦး၏ ဦးေဆာငမႈ ေအာကတြင အစးရမ ခန႔အပတာဝနေပးသည ကြၽမးကငပညာရင ၃၁ ဦး၊ လႊတေတာကယစားလယ ကးဦးတ႔၏ အကအညျဖင ၿမ႕ေတာစညပငမ ေရးဆြခသည။ ဥပေဒ ဒတယမၾကမးက ေကာမတေပါငးစမ ကယစားလယမားမ ၎ဥပေဒက အႀကျပေဆြးေႏြးၾကၿပး ရနကနတငးေဒသႀကး လႊတေတာသ႔ ၂ဝ၁၈ ခႏစ ေဖေဖာဝါရလတြင တငသြငးခသည။ ရနကနတငးေဒသႀကး လႊတေတာမ အဆပါ ဥပေဒၾကမး (ေအာကတြငရႈ) က ျပငဆငမႈမားစြာ ျပလပၿပး ဇြနလေႏာငးပငးတြင အတညျပ ျပ႒ာနးေပးခသည။

ဤဥပေဒသည ၁၉၂၂ ခႏစ ရနကနၿမ႕ေတာ ျမနစပယအကဥပေဒက အစားထးရနႏင၊ ၿမ႕ေတာစညပငအတြငးရ အပခပေရးဖြ႕စညးပ ျပျပငေျပာငးလမႈက အသားေပးၿပး ၂ဝ၁၃ ခႏစ ၿမ႕ေတာစညပငဥပေဒက ျဖညစြကရန ရည႐ြယသည။ ဥပေဒတြင ေအာကပါေျပာငးလမႈမား ျပလပထားသည။

l ဥပေဒအရ ၿမ႕ေတာစညပငအေနႏင အစးရတစရပတကလာတငး ရကေပါငး ၉ဝ အတြငး ေ႐ြးေကာကပြျပလပရနလသည (ဤအခကသည ၂ဝ၁၃ ခႏစ ၿမ႕ေတာစညပငဥပေဒတြင မပါဝငေခ။ ၂ဝ၁၄ ခႏစတြင ေ႐ြးေကာကပြ မကငးပျခငး၏ အကးဆကျဖစသည။)

l ဥပေဒအရ ခ႐ငအဆင ေကာမတမားက ဖကသမးလကၿပး ရနကနၿမ႕ေတာ စညပငသာယာေရး ေကာမတႏင ၿမ႕နယစညပငသာယာေရးေကာမတမားသာ ဆကလကထားရရသည။

l ဥပေဒအရ ၿမ႕ေတာစညပင အဖြ႕ဝငဦးေရက ကးဦးမ ၁၁ ဦးအထ တးျမႇငလကၿပး ၎တ႔အနက ေလးဦးက အစးရမ ခန႔အပတာဝနေပးၿပး၊ ေျခာကဦးမာ ေ႐ြးေကာကချဖစကာ ၿမ႕ေတာဝနမာမ ရနကနတငးေဒသႀကး အစးရအဖြ႕ဝငျဖစသည။ ပထမဦးဆး အႀကမအျဖစ ေကာမတ အဖြ႕ဝင အမားစမာ ေ႐ြးေကာကခမား ျဖစလာၾကသည။

l ဥပေဒအရ ဒၿမ႕ေတာဝနရာထးသစက ဖနတးေပးလကၿပး ၎က ၿမ႕ေတာစညပငသာယာ အဖြ႕ဝငမား အခငးခငးၾကား ေ႐ြးေကာကတင ေျမႇာကရမည။

l ဥပေဒအရ ၿမ႕နယစညပငသာယာေရးႏင ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးေကာမတအဖြ႕ဝငဦးေရက ငါးဦးသတမတထားၿပး သးဦးမာ ေ႐ြးေကာကခ၊ ေထြအပ႐းမ ဒ ၿမ႕နယေထြအပ ႏင ၿမ႕ေတာစညပငမ ခန႔အပတာဝနေပးသည ၿမ႕နယဖြ႕ၿဖးတးတကေရး အပခပေရးမးတ႔ ပါဝငၾကသည။

l ဥပေဒအရ ၿမ႕ေတာစညပငႏင ၿမ႕နယစညပငေကာမတမားသည ေ႐ြးေကာကပြ မေပးစနစက ကငသးရၿပး၊ ယခင အမေထာငဦးစး တစဦးတညးသာ မေပးပငခြငက ႏငငတကာ သတမတခကႏငညသည အသက ၁၈ ႏစျပညၿပးသတငး မေပးပငခြငျဖင အစားထးလကသည။

l ဥပေဒအရ ေ႐ြးေကာကခ ကယစားလယေလာငး၏ အရညအခငးမား သတမတရာတြငလညး အသက သတမတခက ၂၅ ႏစထားရၿပး အေျခခေနထငရာ သတမတခကကလညး ေလာေပါေပးခသည။

l ဥပေဒအရ ၿမ႕ေတာစညပင၏ လကေအာကခ ဌာန အခ ၂ဝ က အမႈေဆာငအဖြ႕ ခနစဖြ႕ႏင ဦးစးဌာန သးခေအာကသ႔ ထညသြငးေပး လကသည။

ထးျခားခကမာ ရနကနတငးေဒသႀကးလႊတေတာသည ဥပေဒၾကမးက ျပနလညေရးဆြရာတြင ဒတယ ၿမ႕ေတာဝနရာထးက ဖနတးေပးေသာလညး၊ ၿမ႕ေတာစညပင လကေအာကမ ေဆာကလပေရး၊ ဝနေဆာငမႈ လပငနး၊ အပနးေျဖေနရာမား ႏင အျခားစးပြားေရးလပငနးမားႏင သကဆငသည အဖြ႕အစညးမား အေၾကာငးပါ ေနာကဆကတြ အပငးက လးဝဖယရားလကသည။ ဤသ႔ ဖယရားလကျခငးသည ၿမ႕ေတာစညပငသည မညသည စးပြားေရးလပငနးမ လပကငခြင မရဟ အဓပၸါယရသည။ လကရတြင ၿမ႕ေတာစညပငသည ေဈးမား၊ ကားပါကငေနရာမား၊ ေျမေနရာမားက စာခပျဖင ငားရမးျခငး၊ ဘဏလပငနးလပကငျခငးတ႔က လပေဆာငသည။ ရနကနတငးေဒသႀကး အစးရသည အေနျဖင လကရ စးပြားေရး လပငနးမားက မညသ႔ ဆကလကလပကငမညႏင ပတသက၍ နညးဥပေဒပါ ရငးလငးခကက ေစာငဆငးရန လသည။

49

စကားေျပာျခငး၊ သကေသစေဆာငးျခငး ႏင လႊတေတာ ဥက႒ႏင သကဆငရာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး႐းသ႔ တငျပရန အစရငခစာ ေရးသားျခငးတ႔က ျပလပသည။ ထ႔ေနာက ေကာမတသည အမႈကစၥ မား ဆးျဖတခကကသညအထ မကေျခမျပတ ဆကလကေစာငၾကည သည။ ေျမယာ ကစၥရပေပါငး ၅ဝ ရာခငႏႈနးေကာတြင အမားေကနပ ေသာ ရလဒရရခၿပး၊ ရပ/ေကး အပခပေရးမးမားႏငဆငေသာ တငၾကားမႈေပါငး ၇ဝ ရာခငႏႈနးေကာက အမားေကနပေသာ ရလဒ ရရခသည။ အကယ၍ ေကနပမႈမရေသးပါက ေကာမတသည အမႈကစၥက ျပညနယ တရားသႀကးခပထ သ႔မဟတ သကဆငရာ ျပညေထာငစအဆင အဖြ႕အစညးတစရပသ႔ အယခတငသြငးေပးသည။ အမႈကစၥတစရပတြင ေကာမတသည ရပ/ေကးအပခပေရးမး အကင ပကျခစားမႈႏင သကဆငသည သကေသမားစေဆာငးၿပး ျပညေထာငစ အဂတလကစားမႈ တကဖကေရး ေကာမရငသ႔ တငသြငးလကသည။ ၎ရပ/ေကးအပခပေရးမးသည ယခအခါ ေထာငဒဏ ႏစရညကခ ေနရၿပျဖစသည။

လႊတေတာေကာမတမား၏ သမ႐းကမဟတေသာ အခနးက႑ မားတြင ပါဝငေဆာင႐ြကသည သာဓကမားကလညး ေတြ႕ရသည။ မြနျပညနယရ အမးသမးႏင ကေလးသငယမား အခြငေရး ေကာမတက အမးသမး လႊတေတာ ကယစားလယမား၏ ဦးေဆာငမႈျဖင ထေထာင ခၿပး အမတြငး အၾကမးဖကမႈ၊ အႏငအထကျပမႈႏင ကေလးသငယ လငပငးဆငရာ အျမတထတမႈ တ႔ႏင ပတသကသည တငးၾကားခက မားက စစမးစစေဆးလကရသည။ စတငဖြ႕စညးၿပး ေျခာကလအတြငး ေကာမတ သည အမႈကစၥေပါငး တစဒါဇငခန႔ ကငတြယခသည။ မတရားခရသမားအတြက တရားေရးစနစႏင ပတသကၿပး ပညာ ေပးျခငး၊ ရဌာန၊ တရား႐းတ႔ႏင လကတြေဆာင႐ြကျခငး၊ မတရားခ ရသမားအတြက ႏစသမေဆြးေႏြးျခငး၊ ေနရာထငခငးေပးျခငးတ႔က ကညျပလပေပးသည။ အဆပါ ေကာမတ၏ ေဆာင႐ြကမႈမာ လႊတေတာအတြက စတဝငစားဖြယေကာငးေသာ အေတြ႕အႀကသစ ျဖစသည။ လအပခကရေနသမားအတြက ႏငငေတာမ မျဖညဆညး ေပးႏငေသးသည ျပညသ႔ဝနေဆာငမႈတစရပက ထေရာကစြာ ေပးစြမး ေနျခငးျဖစသည။

လႊတေတာမားသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားက အာဏာ ထနးေကာငးရာတြင ပမတးတကေကာငးမြနလာသည သာဓကမား လညး ေတြ႕ရေသးသည။ ႏစစဥအရအသး ခန႔မနးေငြစာရငး လပငနး ဆငရာကစၥတြင ဤအခကမာ ပ၍ေပၚလြငသည။ အထးသျဖင ရနကနတငး ေဒသႀကး လႊတေတာတြင ကယစားလယမားသည အစးရ အဆျပသည ဘတဂကက စတေကနပမႈမရေၾကာငး တ႔ျပနရာတြင လြနစြာျမနဆနသည။၁၄၃၊၁၄၄ ဧရာဝတ တငးေဒသႀကး၁၄၅ ႏင ကယား ျပညနယ၁၄၆ တ႔ အပါအဝင အျခားေသာ ျပညနယမားတြငလညး ႏစစဥ အရအသး ခန႔မနးေငြစာရငးႏင ပတသက၍ ျပငးထနေသာ စနေခၚမႈမား ျဖစေပၚလကရသည။

မႏေလးတငးေဒသႀကးပါ အပါအဝင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာ ေကာမတမား၏ ေလလာေစာငၾကညမႈမာ ႏစစဥအရအသး ခန႔မနးေငြစာရငး လပငနးစဥအျပင စမကနးမား အေကာငအထညေဖာ

ေဆာင႐ြကမႈအထပါ ခ႕ထြငလာၿပျဖစသည။၁၄၇ ရနကနတငး ေဒသႀကးတြင ဘ႑ာေရး၊ စမကနးႏင စးပြားေရး ေကာမတသည ရနကနၿမ႕ေတာ စညပငသာယာေရး ေကာမတ၏ စမကနးမား အပါအဝင ရနကနတငးေဒသႀကး အစးရက စမကနးမားက မၾကာခဏ စစေဆးလကရသည။၁၄၈ သ႔ေသာလညး ေကာမတ အဖြ႕ဝငမား၏ ေျပာၾကားခကအရ ၎တ႔၏ အာဏာထနးေကာငးမႈ လပငနးသည အစးရဘကမ ပြငလငးျမငသာမႈ မရသညအတြက အဟန႔အတား ျဖစရသညဟ သရသည။ အလားတ ကစၥရပမး အျခားေသာ တငးေဒသႀကးမားတြငလညး ျဖစေပၚလကရသည။ ဥပမာ တနသၤာရ တငးမ လႊတေတာအမတမားသည အစးရအဆျပသည ငါးေဈးမားႏင ပတသက၍ ပြငလငးျမငသာမႈ မရသညအေၾကာငးက ေဝဖနလကရ ၾကသည။၁၄၉ ရနကနတငးေဒသႀကးအျပင NLD အသာစးမရသည ျပညနယမား ျဖစၾကသည ရမးႏင ရခငမ လႊတေတာအမတမားသညလညး အစးရ၏ ေဆာင႐ြကခကမားက ေမးခြနးထတလကရၾကသည။ ရခငျပညနယ တြင လႊတေတာအမတမားသည ဘကဂကဆငရာ ကစၥအျပင ၎တ႔အျမငတြင မလအပဟ ယဆသည စမကနး၊ အသးစရတမားႏင ပတသကပါက ျပတျပတသားသား ေဝဖနတတၾကသည။၁၅ဝ ရခငျပညနယလႊတေတာသည စညပငသာယာေရး ဝနႀကးက အယ အၾကညမရ အဆတငသြငး၍ ရာထးမ ဖယရားသညအထပင ျပလပ ႏငစြမးရသည။ ဝနႀကးသည တာဝနမားက လစလရႈျခငး၊ အထးသျဖင လႊတေတာ၏ အတညျပခကမပါရဘ လပငနးေဆာင႐ြကျခငး၊ ျပညနယ ဘကဂကေရးရာ ကစၥရပမားတြင လႊတေတာႏင လေလာက သည တငပငမႈမး မျပလပျခငးတ႔ေၾကာင အယအၾကညမရအဆ တငသြငးခရာ ကယစားလယ ၄၅ ဦးအနက သးဆယငါးဦးက ေထာကခမေပးခၾကသည။၁၅၁ NLD အသာစးရထားသည ေနရာ မားတြင လႊတေတာသည အစးရက ေထာကခလမမညဟ ယဆ၍ မရေခ။ ထငရားေသာ သာဓကမာ ၂ဝ၁၈ ခႏစတြင မေကြးတငး ေဒသႀကး ဝနႀကးခပသည ဝနႀကးႏစဦး၏ တငျပခကက ႐တသမး ရာတြင NLD လႊတေတာ အမတ ၁၇ ဦးက ကန႔ကြကေၾကာငး ေၾကညာခၾကသည။၁၅၂

အပခပေရးက႑ငအေပၚ အာဏာထနးေကာငးႏငမႈ အငအား ေကာငးလာေသာလညး အခ႕ေသာ လႊတေတာကယစားလယမားက (အထးသျဖင NLD အသာစးရထားသည လႊတေတာမားတြင) ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား တာဝနခမႈရလာေစရန မစြမး ေဆာငႏင၍ စတပပငေနၾကရသည။၁၅၃ လႊတေတာ အမတမား၏ ေျပာၾကားခကအရ ၎တ႔အေနျဖင သကဆငရာ ျပညနယ/တငး ေဒသႀကးမားရ ဦးစးဌာနမားက အာဏာထနးေကာငးမႈ ျပလပ ႏငေသာလညး အစးရက တာဝနခရနမ မားစြာမလပေဆာငႏငၾကေခ။ အခ႕ေသာ ကယစားလယမားကမ အစးရ၏ မဝါဒမားက ၎တ႔ အေနႏင အလြယတက စစေဆးျခငး သ႔မဟတ ေမးခြနးထတျခငး မလပႏငဟဆၾကသည။၁၅၄

အခ႕ေသာ ကစၥရပမားတြင လႊတေတာ ကယစားလယမား၏ ေျပာၾကားခကအရ ၎တ႔၏ လႊတေတာ ဥက႒မားမ အစးရအေပၚ အာဏာထနးေကာငးမႈ ျပရာတြင ကန႔သတဟန႔တားမႈမားျပလပသည

50

ဟ ဆသည။၁၅၅ လႊတေတာ ဥက႒မား၏ ဩဇာလႊမးမးမႈမာ လြနစြာကယျပန႔သည။ လႊတေတာ ဥက႒မားသည ေကာမတ ဖြ႕စညးေရး၊ မဖြ႕စညးေရးက အဆးအျဖတေပးႏငသည။ ေကာမတ၏ ေတြ႕ရခကမားႏင အစရငခစာမားတြင ဩဇာလႊမးမးႏငစြမးရသကသ႔၊ ဗတအာဏာသးခြငလညးရသည။ လႊတေတာတြင ေမးခြနးမားႏင အဆမားက ႀကးၾကပျခငး၊ ဆးျဖတျခငးတ႔အျပင မညသည ဥပေဒက လႊတေတာတြင ေဆြးေႏြးရမညဆသညကလညး ေ႐ြးခယပငခြငရသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာ အမတတစဦးက “လႊတေတာ ဥက႒ဆတာ လႊတေတာမာ ဘရငဘ၊ သခြငမျပရင ကြၽနေတာတ႔ ဘာမလပလ႔မရဘး” ဟ ေျပာသည။၁၅၆ လေတြ႕ေမးျမနးမႈမား ျပလပ ရာတြင လႊတေတာ ကယစားလယမားမေန၍ လႊတေတာ ဥက႒မား သည ေမးခြနးမားႏင အဆမားက တငသြငးရန ျငငးဆျခငး၊ ေမးခြနးႏင အဆမားတြင ပါရသည အကဆတေသာ အေၾကာငးအရာမားက ဖယထတၿပး ျပငဆငေစျခငးတ႔ႏင စပလဥး၍ ဥပမာေပး ေျဖၾကားခ ၾကသည။ ဥပမာအားျဖင မႏေလးတငးေဒသႀကး လႊတေတာ ဥက႒မ ေန၍ “လႊတေတာႏင အစးရတ႔သည စတငဖြ႕စညးစ ျဖစသည အေလာက လႊတေတာကယစားလယမား ျဖစၾကေသာ ကြၽနပတ႔သည အစးရက အကဥးအကပထေရာကေအာင မျပလပသင” ဟ လသ ရငၾကားေျပာၾကားခသည။၁၅၇ အမတေနရာ အမားစရရထားသည အႏငရပါတအေနျဖင ၎ပါတဝငမားၾကား စညးကမးခမတျခငး၊ စညးလးညၫြတေအာင ေဆာင႐ြကျခငးတ႔မာ မထးဆနးသကသ႔၊ အေျမာအျမငနညးျခငး မဟတေသာလညး၁၅၈ ၎လပရပသည လႊတေတာ၏ လပငနးစဥႏင တာဝနမားက ဝငေရာကစြကဖကသလ ျဖစသြားႏငသည။

မမ၏ မဆႏၵနယအား ကယစားျပျခငး

လႊတေတာ အမတအမားစသည ၎တ႔၏ သကဆငရာ မဆႏၵနယတြင ေနထငသမားက အကအညေပးသည လပငနးတြင အခနအမားဆး ေပးေလရၾကၿပး၊ ဤသညကပင ၎တ႔၏ ပဓာနကေသာ အခနး က႑အျဖစ မတယၾကသည။၁၅၉ အျခားေသာ အစးရအရာရမားထက စာလင လႊတေတာကယစားလယမားသည သကဆငရာ မဆႏၵနယရ ျပညသလထႏင ပမနးစပမႈ ရသညဟ ကယကယက ယဆၾက သည။၁၆ဝ ဤအယအဆသည NLDအစးရ လကေအာကတြငလညး ဆကလညတညရေနၿပး၊ လႊတေတာ ကယစားလယမားစြာသည သကဆငရာ မဆႏၵနယမ ပမန တငၾကားစာမားႏင အကအည ေတာငးခလႊာမား လကခရရၾကသည။ မားေသာအားျဖင ကယစား လယမား သကဆငရာ မဆႏၵနယသ႔ သြားေရာကသညအခနတြင လညးေကာငး၊ ဖနးေခၚ၍လညးေကာငး သ႔မဟတ Facebook မ message ေပးပ႔၍လညးေကာငး ဆကသြယလာၾကသည။ လေတြ႕ ေမးျမနးခသည လႊတေတာ အမတတစဦး၏ အဆအရ သမ၏ မဆႏၵနယတြင သမ၏ ဖနးနပါတက မသသ မရေၾကာငး၊ သမအေနျဖင ေန႔ညမေ႐ြး ကညရန အသငရေၾကာငးကလညး လတငးသၾကသညဟ ဆသည။၁၆၁ ဤသေတသနအတြက လေတြ႕ေမးျမနးခသည အရပဘက လမႈအဖြ႕အစညးမား (CSOs) က လႊတေတာကယစားလယ မားသည ၎တ႔ႏင ေတြ႕ဆရန အခနေပးေလရၿပး စာနာနားလညမႈ ရၾကေၾကာငးဆသည။ သ႔ေသာလညး အခ႕ CSO အဖြ႕မားကမ

ကယစားလယမားသည အေျပာငးအလ ျဖစေပၚေအာင ေဆာင႐ြက ႏငစြမး ရမရ မေသခာဟ ဆသည။၁၆၂

ျပညခငၿဖး အစးရလကထကတြင လႊတေတာ ကယစားလယမားသည သကဆငရာ မဆႏၵနယမားအတြက ကယစားျပသည အခနးက႑ တစစတစရာ ရေသာလညး၁၆၃၊ NLDအစးရ လကထကတြငမ လႊတေတာကယစားလယမားသည သကဆငရာ မဆႏၵနယမားက နညးလမးေပါငးစျဖင ကယစားျပလာၾကသည။ တရားဝငအားျဖငျဖစေစ၊ အလြတသေဘာျဖင ျဖစေစ ကယစားျပပမားသည လႊတေတာ တစခႏင တစခ လႊတေတာ၊ ကယစားလယ တစဦးႏင တစဦး ကြာျခားသည။ မဆႏၵနယမားက အလြတသေဘာ အကအည ေပးႏငသည လပထးလပနညးမား ရသည။ အခ႕ေသာ ကယစားလယ မားမာမ မဆႏၵနယႏင သကဆငရာ ရပ/ေကးအပခပေရးမးမား သ႔မဟတ ၿမ႕နယ အပခပေရးမးမားၾကားဝင၍ ေပါငးစပညႇႏႈငး ေျဖရငးသည ကစၥမားတြင အခနမားစြာ ေပးေလရသည။ ရနကန တငးေဒသႀကး လႊတေတာကယစားလယတစဦးမာမ မားေသာအားျဖင အမႈကသမးသည လပငနးကသ႔ ျမနစပယဆငရာ လပငနးေဆာငတာ မားႏင စပလဥး၍ ရနကနၿမ႕ေတာ စညပငသာယာေရးႏင ဆကဆ ေဆာင႐ြကရသည ကစၥတြင အခနအမားဆး ေပးရေၾကာငး သရသည။ လႊတေတာကယစားလယမားအတြကမ သကဆငရာ ဦးစးဌာန အရာရ မားႏင တက႐ကဆကသြယ ေျပာဆျခငးျဖင၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ သ႔မဟတ သကဆငရာ ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာနအထ တငျပစရာမလဘ ကစၥရပမား ေျဖရငးၿပးျဖစသည။ အလားတစြာပင လႊတေတာ ကယစားလယမားသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကး မားႏငလညး တရားဝင လႊတေတာ လပထးလပနညးမား မလအပဘ တက႐ကေျပာဆဆကဆႏငသည။

၂ဝ၁၆ ခႏစမစတင၍ လႊတေတာကယစားလယမားသည မဆႏၵနယ မားက ကယစားျပရနအတြက တရားဝင လပထးလပနညးမား ေပးစြမးႏငသည ၿမ႕နယေကာမတမားတြင ပမပါဝငလာၾကသည။ ၿမ႕နယ စမကနး ေရးဆြေရးႏင အေကာငအထညေဖာေရး ေကာမတ မား (TPFIC) မာ “ေအာကမအထက” စမကနးခမတေရး လပငနးစဥ၏ အစတအပငးတစရပျဖစၾကၿပး (အခနး ၅ တြင အေသးစတရႈ)၊ ေျမယာ အခြငအေရးေကာမတမားမာမ ေျမယာအျငငးပြားမႈ ကစၥရပမားအတြက တာဝနယၾကရသည (ေအာကတြငၾကညပါ)။ ကယစားလယမားသည ေမးခြနးမားေမးျခငး၊ အဆ သ႔မဟတ တငၾကားခကမား တငသြငးျခငး စသည လႊတေတာတြငး လပထးလပနညးမားက သး၍လညး သကဆငရာ မဆႏၵနယမ လအပခကမားက အာ႐စကလာေအာင ေဆာင႐ြကႏငသည။ မဆႏၵနယ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ရနပေငြမားက သကဆငရာ ၿမ႕နယမား၏ မညသညအေရးကစၥအသးျပမညက အဆးအျဖတေပးႏငသည အေရးႀကးေသာ အခနးက႑ကလညး ယထားသည (အခနး ၅ တြငရႈ)။

မညသညအတြကေၾကာင မဆႏၵနယ အေရးကစၥမားက ဦးစားေပး ရသညက လႊတေတာကယစားမားဘကမ ရငးလငးခကမားစြာ ေပးၾကသည။ အခ႕ေသာ လႊတေတာ အမတမားအေနျဖင အျခား ေ႐ြးခယစရာမရသကသ႔ ခစားၾကရသည။ ဆလသညမာ မဆႏၵနယမ

51

လမား အကအညလာေတာငးၾကေသာခါ (အထးသျဖင အဆပါ မဆႏၵနယတြင ၎အျပင အျခား အကအညေတာငးရန လမရပါက) ၎တ႔အေနျဖင ျငငးဆရနမသငဟ ခစားၾကရသည။ အခ႕ေသာ အမတမားမာမ ဥပေဒျပေရး ေကာမတတြငလညး အဖြ႕ဝငမဟတ၊ အပခပေရးပငးက အာဏာထနးေကာငးရာတြငလညး စတတငးမက သျဖင၊ ဤသ႔ မဆႏၵနယမ လမားက ကညျခငးသညသာ ၎တ႔ အေနႏင အေကာငးဆး လပႏငေသာအရာဟ ခစားၾကရသည။ သကဆငရာ မဆႏၵနယမားက ကယစားျပၾကရာတြင လႊတေတာ ကယစားလယမားစြာအေနႏင ေကာငးစြာ ေဆာင႐ြကႏငၾက ေသာလညး၊ ၎တ႔ အေနႏင စဥးစားရနလသညမာ အဆပါ မဆႏၵနယ

မားက ကယစားျပျခငးတြင အခနအမားဆးေပးရန သငမသငဟေသာ ေမးခြနးျဖစသည။ ကယစားလယတစဦး၏ အဆအရ မဆႏၵနယ အတြငးရ လပငနးေဆာငတာမားသည အေရးတႀကးလအပသည ဥပေဒျပ႒ာနးခကမား ျပလပေပးရန ႏင၊ အသြငကးေျပာငးမႈတြင ပမႀကးမား ကယျပန႔ေသာ ျပျပငေျပာငးလမႈမားက အေထာက အကေပးရန လအပသည လႊတေတာ၏ စြမးရညက ခညန႔ေစသညဟ ဆသည။ ဤသညမာ ကယစားလယတစဦးခငးစ၊ လႊတေတာမားႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားမ အဆးသတတြင အေျဖေပးရမည ေမးခြနးျဖစသည။

၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အဆငေအာက အစးရမား မပါေပ။ ဆလသညမာ ျပညေထာငစ

ဝနႀကးဌာန၏ အစတအပငး ျဖစသည ခ႐ငႏင ၿမ႕နယဦးစးဌာနမား ဖြ႕စညးပအတငး ရေနသည လကရ ေဒသႏရအဆင စမခန႔ခြေရးႏင အစးရအပခပေရးတ႔သည အျခားေ႐ြးခယစရာ မရသျဖင ဤအတငး ရေနျခငးျဖစသည။ အစးရ တတယအလႊာမရေသာျငား ကန႔သတခက ေဘာငအတြငးမ ေဒသႏရ ပးေပါငးပါဝငမႈႏင တာဝနခမႈတ႔အတြက ဖြ႕စညးမႈမားႏင အခြငအလမးမား ရေနေသးသည။ ၎ေဒသႏရ ပးေပါငးပါဝငမႈႏင တာဝနခမႈမားက ေထာကပေပးရနႏင ခ႕ထြငရန ျပညခငၿဖးအစးရႏင NLDအစးရ ႏစရပလးလကထကတြင မားစြာ အားထတခၾကသည။

ေဒသႏရ ပးေပါငးပါဝငမႈႏင တာဝနခမႈ အားေကာငးလာေစေရးအတြက ျပညခငၿဖး အစးရလကထကတြင သမၼတ ဦးသနးစနမ ရပကြက သ႔မဟတ ေကး႐ြာအပစ အပခပေရး ဥပေဒ (၂ဝ၁၂ ျပ႒ာနး၊ ၂ဝ၁၆ ခႏစတြင ႏစႀကမျပငဆင)၊ ျပညသလထ ပးေပါငးပါဝငသည ေကာမတမား ဖြ႕စညးထေထာငျခငး၊ ေဒသလအပခကက ပမ၍ တ႔ျပနေဆာင႐ြကမႈ ရေစရနႏင တာဝနခေစရန ရည႐ြယ၍ ေဒသ ဆငရာ ဖြ႕ၿဖးေရး ရနပေငြမား ထေထာငေပးျခငးတ႔က ဗဟျပ၍ ႀကးစားအားထတမႈမား ျပလပခသည။

အခနး ၂ တြင အေသးစတ ေဖာျပထားသညအတငး ရပကြက သ႔မဟတ ေကး႐ြာအပစ အပခပေရး ဥပေဒတြင ရပကြက သ႔မဟတ ေကး႐ြာအပခပေရးမးမား (ရပ/ေကး အပခပေရးမး) က တစဆငခ ေ႐ြးေကာကေရးဆငရာ ျပ႒ာနးခကမား ပါဝငသည။ ယငးမတငမကမ ရပ/ေကး အပခပေရးမးမားက ၿမ႕နယ ေထြအပက တက႐ကခန႔အပ တာဝနေပးသည။ ၂ဝ၁၆ ခႏစအတြငး ရပ/ေကး ေ႐ြးေကာကပြ လပငနး စဥက ျပငဆငသည ဥပေဒျပငဆငခကႏစခ ျပလပခသညတင

မေပးခြငသည တစအမေထာင ကယစားလယတစဦးအားျဖငသာ ကန႔သတထားဆျဖစသည။ အမးသားမားသည အမားအားျဖင အမေထာငဦးစးျဖစၾကသညအေလာက ၎တ႔သာ အမေထာငစ ကယစားလယမား ျဖစေလရၾကသည။ ထကန႔သတခကသည ဒမကေရစနညးက တာဝနခမႈက ကန႔သတထားၿပး၊ အမးသမးမားႏင လငယမားက သြယဝက၍ ခြျခားဆကဆရာကသည။

ရပ/ေကး အပခပေရးမးမားသည ေဒသဆငရာ အပခပေရးတြင လြနစြာအေရးပါေသာ အငအားစ အျဖစရေနသည။ ျပနာရပမားႏင အျငငးပြားမႈမား ေျဖရငးရန၊ အဆးအျဖတျပလပေပးရနအတြက ျပညသမား အကအညေတာငးခေလရၾကသည ပငတငအရာရမားမာ ရပ/ေကး အပခပေရးမးမားသာ ျဖစၾကေၾကာငးက ေလလာမႈေပါငး ေျမာကျမားစြာအရ သရပါသည။ ၁၆၄၊ ၁၆၅၊ ၁၆၆၊ ၁၆၇ ရပ/ေကး အပခပ ေရးမးမားက ဖြ႕ၿဖးေရး လပငနးေဆာငတာအခ႕ႏငစပလဥး၍ ဥပေဒအရ တာဝန အပႏငးထားၿပး ျဖစသညတင ျပညသမား၏ အျမငတြင ၎တ႔ ယခင “အစဥအဆက” ေဆာင႐ြကခၾကသည ဥပေဒ စးမးေရး၊ ၿငမဝပပျပားေရးႏင အပခပေရး တာဝနမားႏငသာတြ၍ ရႈျမငလကရၾကၿပး၊ ေဒသႏရ ဖြ႕ၿဖးေရးတးတကေရးႏင ပတသကသည ရပ/ေကး အပခပေရးမးမား၏ အခနးက႑က သနားလညသ နညးပါးေသးသည။၁၆၈ ရပ/ေကး အပခပေရးမးမားမ လမား၏ ေတာငးဆခကက တ႔ျပနေဆာင႐ြကေပးသညအခါ၊ သ႔တညးမဟတ ရပ/ေကး အပခပေရးမးမား လထႏင ဆကဆၾကေသာအခါ ျခားနားခကက သတျပမသမာ သးပတစပမပငမရေၾကာငး ၂ဝ၁၅ ခႏစတြင ျပလပခေသာ သေတသနအရ သရသည။၁၆၉ စကတငဘာလ အထ ရပ/ေကး အပခပေရးမး ၁၆,၈၂၉ ဦး အနက အမးသမး ၁ဝ၁ ဦးသာ ပါရသည။၁၇ဝ

52

ခ႐င၊ ၿမ႕နယ၊ ရပကြကႏင ေကး႐ြာအပစ အဆငမားတြင အေထာကကျပ ေကာမတမားစြာ ဖနတးေပးျခငးျဖင သမၼတ ဦးသနးစန သည ေဒသဆငရာ ေကာမတမား၏ အခနးက႑က ခ႕ထြငရန ႀကးစား ခသည။ ေဒသႏရ ပးေပါငးပါဝငမႈရေသာ ေကာမတမား၏ က႑က ျမႇငတငေပးျခငးသည ျပညခငၿဖး အစးရ၏ လထအေျချပ ဖြ႕ၿဖးေရး ေဆာင႐ြကခကမား၏ ဗဟခက ျဖစၿပး “အေထြေထြအပခပ ေရးမးမား၏ စရငပငခြငအာဏာက ရပ႐ြာ၏ ပးေပါငးပါဝငမႈျဖင ထနးညႇရန”၁၇၁ နညးလမးတစရပလညး ျဖစသည။ ဖြ႕ၿဖးေရး အေထာကအကျပ ေကာမတ (DSCs) ႏင ၿမ႕နယစညပငသာယာေရး ေကာမတမား (TDACs) အပါအဝင အစးရသည ျပညသလထ၏ ပးေပါငးပါဝငမႈျဖင အခရာကေသာ ေကာမတမားစြာက၁၇၂ ဖနတး ခသည။

ၿမ႕နယႏင ရပကြက/ေကး႐ြာအဆငတြင ဖြ႕စညးထားေသာ ဖြ႕ၿဖးေရး အေထာကအကျပေကာမတ (TDSC) မားသည မားစြာေသာ ေဒသႏရ အကးစးပြားအတြက ေဆာင႐ြကလကရသည အဖြ႕အစညးမား ဖြ႕ၿဖးေရး ကစၥရပမားႏင စပလဥး၍ ၿမ႕နယအပခပေရးက အကအည ေပးရာ၌ စေပါငးစညးေဝးရာေနရာ ျဖစလာသည။၁၇၃ ဖြ႕ၿဖးေရး အေထာကအကျပေကာမတသည က႑ေပါငးစ၊ အလပသမား အဖြ႕အစညးေပါငးစ ႏင အရပဖကအဖြ႕အစညးမ ကယစားလယ မားစြာျဖင ဖြ႕စညးထားသည။ ဖြ႕ၿဖးေရး အေထာကအကျပေကာမတ အဖြ႕ဝငမားသည ရပ႐ြာအတြက အမနတကယ လအပသညမားႏင ဦးစားေပးေဆာင႐ြကရမညမားက ရငးလငးမနကနစြာ တငျပေပးရန လအပၿပး၊ မားစြာေသာ ဦးစးဌာနမား၏ စမကနးမားခမတရာတြင အႀကေပးအျဖစ လအပသညမားက ကညေဆာင႐ြကေပးရန ျဖစသည။၁၇၄ ဖြ႕ၿဖးေရးအေထာကအကျပ ေကာမတအတြက ကယစားလယမားေ႐ြးခယရာတြင ၿမ႕နယအလက ကြာျခားမႈရတတၿပး ေယဘယအားျဖင လြတလပမတေသာ ေ႐ြးေကာကမႈမးေတာ မဟတေပ။ ဖြ႕ၿဖးေရးအေထာကအကျပ ေကာမတမားသည ေဒသခ ျပညသလထႏင ပမနတငပငေဆြးေႏြးရန တရားဝင လပထးလပနညး မရေပ။၁၇၅ သ႔ေသာလညး ၿမ႕နယမားစြာတြင ဖြ႕ၿဖးေရး အေထာက အကျပ ေကာမတမားသည ေဒသဖြ႕ၿဖးေရးရနပေငြမား ခြေဝအသး ချခငးႏင ေစာငၾကညေလလာျခငးတ႔တြင မျဖစမေန ပါဝငၾကရသည။ ၂ဝ၁၅ ခႏစေ႐ြးေကာကပြ အၿပးတြင NLDအစးရ၏ ပထမဆး ေဆာင ႐ြကခကမားအနကတစခမာ ဖြ႕ၿဖးေရး အေထာကအကျပ ေကာမတ မားက သမၼတ အမန႔ျဖင ဖကသမးျခငး ျဖစသည။၁၇၆၊ ၁၇၇

ၿမ႕နယစညပငသာယာေရးေကာမတ (TDAC) ၏ တရားဝင လပပငခြငမာ စညပငသာယာေရး အဖြ႕အစညးမား (DAO) ၏ လပငနး ေဆာငတာမားက အကအညေပးရန ျဖစသည။ ၿမ႕နယစညပင သာယာေရး ေကာမတ၏ ထးျခားခကမာ အပခပေရး အမန႔ျဖင ဖြ႕စညးထားျခငးမဟတဘ၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဥပေဒတြင ၎ အခနးက႑က ျပ႒ာနးေပးၿပးသားျဖစသည။ ၎သည အႀကေပး သကသကမမဟတဘ ဆးျဖတခက ျပလပႏငသည အာဏာလညး ရသည။ ၿမ႕နယစညပငသာယာေရး ေကာမတ ဖြ႕စညးရျခငး၏ ရည႐ြယခကမာ ႏစပငးရသည။ တစပငးမာ ျပညသ႔လထအတြက ဦးစားေပး ေဆာင႐ြကရန ရသညမားက စဥးစားေဖာထတေပးရနႏင

ေနာကတစပငးမာ စမကနး ေအာငျမငစြာ အေကာငအထည ေဖာႏငေစရန ျဖစသည။ ၿမ႕နယစညပငသာယာေရး ေကာမတသည စညပငသာယာေရး အဖြ႕အစညးမားႏင ပးေပါငးေဆာင႐ြကျခငးျဖင ၎အဖြ႕အစညး၏ ၿမ႕နယ ရနပေငြမားအတြက ႏစစဥ စမကနး ႏင အရအသးခန႔မနးေငြစာရငးဆငရာ ဦးစားေပးလပေဆာငရမညမားက သတမတေပးသည။ ၿမ႕နယစညပငသာယာေရး ေကာမတသည ျပညသ႔အဖြ႕ဝင ေလးဦးျဖင ဖြ႕စညးထားၿပး ၎တ႔မာ ဥက႒တစဦး၊ သကဆငရာ စညပငသာယာ နယနမတအတြငး ေနထငသည ျပညသမားမ ေ႐ြးေကာကတငေျမႇာကသည လထကယစားလယတစဦး၊ အျခားေသာ ျပညသ႔ကယစားလယမား (အမားအားျဖင စးပြားေရး လပငနး အသငးအဝငးမ သ႔မဟတ အငဂနယာ၊ ျမနစပယဆကစပ အေတြ႕အႀကရသ)၊ စညပငသာယာေရး အဖြ႕အစညးမ အမႈေဆာင အရာရ ႏင ေထြအပ႐းမ ဒအပခပေရးမး အပါအဝင အစးရဝနထမး သးဦး တ႔ ျဖစၾကသည။

ဤနညးျဖင TDAC မားသည အေျခတညစ ေ႐ြးေကာကခ ျမနစပယေကာငစမားအျဖစ ရႈျမငႏငသည။ တစႏငငလးအတငး အတာျဖင အဖြ႕ဝငအေရအတြက အတအက မသရေသာလညး အမးသမးအဖြ႕ဝင ဦးေရ အနညးငယသာရသည။၁၇၈ TDAC ၏ ဩဇာသကေရာကမႈ ၿမ႕နယတစခခငးစအလက မားစြာ ကြာဟမႈရတတၿပး အခ႕ ေကာမတမားသည DAO ၏ လပငနး ေဆာင႐ြကခကမားအေပၚ ဩဇာသပမရသညက ေတြ႕ရရသည။ TDAC ေ႐ြးေကာကပြမားအေၾကာငး ယခင သေတသနျပလပခက၁၇၉ႏင ၂ဝ၁၈ ခႏစ ေ႐ြးေကာကပြအေၾကာငး ေနာကဆကတြ သေတသနမား အရ၁၈ဝ ေကာမတ အဖြ႕ဝငမား ေ႐ြးခယျခငး သ႔မဟတ ေ႐ြးေကာက တငေျမႇာကျခငးဆငရာ လပငနးစဥမားသည တစခႏငတစခ မားစြာ ျခားနားေၾကာငး ေတြ႕ရသည။ ေနရာေဒသမားစြာတြင ေတြ႕ရသညမာ ရပ/ေကး အပခပေရးမးမားက အလားအလာရေသာ TDAC ျပညသ႔ ကယစားလယမားက အမညစာရငးတငသြငးၿပး ထကယစားလယ မားသည ၎တ႔ အခငးခငးၾကား ထပမ၍ အဆးသတ ေ႐ြးခယၾက သည။ DSC မားအတြကမ အခ႕ေဒသမားတြင လြတလပမတမႈ ရေသာ ေ႐ြးေကာကပြမား ျဖစေပၚရန မားစြာအလမးေဝးေနေသးသည။ DSC မားကသ႔ပင TDAC မားသညလညး ေဒသခ ျပညသလထႏင ဆကဆ ရာတြင လပထးလပနညး သကသကမတမတမရသညအတြက၁၈၁ ေကာမတမားအေနျဖင ျပညသလထ ပးေပါငးပါဝငမႈရရေအာင တကတြနးရာတြင ထေရာကမႈအတငးအတာမာ တစေနရာႏင တစေနရာ ကြာဟသြားျပနသည။

ဆငးရမြေတမႈ ေလာခေရးရနပေငြ၊ မဆႏၵနယ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ရနပေငြ၊ ေကးလကဖြ႕ၿဖးေရးရနပေငြ တ႔ကသ႔ ဖြ႕ၿဖးေရး ရနပေငြမားက ျပညခငၿဖးအစးရလကထကတြင ထေထာငေပးျခငးျဖင ေဒသလအပ ခကမား ေဖာထတေရးႏင အေရးယတ႔ျပနေဆာင႐ြကေရးတ႔တြင ေဒသချပညသမား၏ ပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈရရေစေရးအတြက ေနာကထပ အခြငအလမးမား ဖနတးေပးလကသလ ျဖစသည။ သ႔ေသာလညး ျပညခငၿဖး အစးရလကထကတြင ေဒသဆငရာ ပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈက DSC မားႏင TDAC မားအတြငးရ ျပညသ႔ ကယစားလယမားမတစဆင ရရေအာငႀကးစားသညအတြက၁၈၂

53

တစဆငခ ပါဝငမႈ အျဖစ ကန႔သတမရကသား ျဖစသြားသည။ ပြငလငးျမငသာမႈမရ၊ ရငးလငးမႈလညးမရေသာ ေ႐ြးေကာကပြ လပငနးစဥမားျဖင ေဒသချပညသမားသ႔ တာဝနခမႈေပးရန ႀကးစား သညအခါ ေကာမတမားတြငကသ႔ အလားတ အားနညးခကမား ျဖစေပၚလာသည။ ႏငငသား အနညးအကဥးမသာ ေကာမတမား အေၾကာငးသၾကၿပး၊ ရပ/ေကး အစညးအေဝးပြမားတြငလညး ေဒသခ ျပညသဦးေရ၏ ထကဝကပင တကေရာကမႈမရသညအတြက တက႐ကပါဝငေဆာင႐ြကမႈ ေရခနနမပါးသည။၁၈၃

၂ဝ၁၅ ေ႐ြးေကာကပြၿပးသညမစ၍ ရပ/ေကး ဥပေဒအား ျပငဆငၿပး DSC မားအား ဖကသမး လကေသာလညး၊ ေဒသခလထ၏ ပးေပါငးပါဝငမႈႏင တာဝနခမႈ အားေကာငးလာေစေရးအတြက ရည႐ြယသည ေဒသႏရ အစးရအပခပေရးဆငရာ စနစတက ျပျပငေျပာငးလမႈ တစစတစရာ မျပလပရေသးေပ။ ဤသ႔ ျပလပမညအစား NLDအစးရႏင ၎၏ လႊတေတာကယစားလယ

မားသည ေဒသဆငရာ ေကာမတမားတြင အလးအရငးႏင ပါဝင လာၾကသည။ ၎တ႔၏ စဥးစားပမာ ၿမ႕နယ၏ လႊတေတာအမတသည ၎က မေပးေ႐ြးခယလကသည ျပညသမား၏ ကယစားလယျဖစၿပး၊ ၎ျပညသမားက တာဝနခရနလအပသည။ ထ႔ေၾကာင ေဒသႏရ အပခပေရးစနစအတြငး လထပးေပါငးပါဝငမႈရရေစရန အလ႔ငာ အထေရာကဆးနညးလမးမားက လႊတေတာအမတမားမ ကယစားျပ ေဆာင႐ြကေနျခငးျဖစသညဟဆသည။ အေကာငးဆး ဥပမာျပရလင သကဆငရာ ၿမ႕နယမ လႊတေတာအမတမားသည ၿမ႕နယ စမကနး ေရးဆြေရးႏင အေကာငအထညေဖာေရး ေကာမတမားမတစဆင စမကနးဆငရာ လပငနးစဥမားတြင ပါဝငေဆာင႐ြကၾကသည။ ၎ေကာမတမားအၾကာငးက အခနး ၅ တြင အေသးစတၾကညပါ။ အလားတပင ရပ/ေကး အပခပေရးမးမားက ၎တ႔၏ လပေဆာငခကမားအတြက တာဝနခရန လႊတေတာအမတမားသည အခနမားစြာ ေပးေနေၾကာငးလညး သရရသည။၁၈၄

ျမနမာႏငငရ ႏငငေရး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး အေနအထားက ဆနးစစရာတြင စစစေလလာမႈရန လအပသညမားမာ -

မတညေသာ အငအားစမား၏ အခနးက႑ ႏင အလပလပပမား အပါအဝင ေဒသႏရ ႏငငေရး ဖြ႕စညးပ၊ ႏငငေရး ပါတမားႏင ေ႐ြးေကာကပြစနစ၏ သေဘာသဘာဝ၊ ေဒသခလထ၏ ပးေပါငးပါဝငမႈႏင တာဝနခမႈ တ႔ ျဖစၾကသည။ အဆပါ မတညေသာ အစတအပငးမားက စဥးစားေတြးေခၚၾကညပါက

(၁) ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားက ပေဖာရာတြင ျပညေထာငစအစးရသည အေရးႀကးေသာ အခနးက႑မ ပါဝငေနသည။ ဝနႀကးမား ခန႔အပမႈတြင ဗဟမ ခပကငလႊမးမး ထားသညအတငး ပေဖာထားျခငး ျဖစကာ ျပညနယ/တငးေဒ သႀကး အစးရမားသည ျပညေထာငစ က တာဝနခမႈ အားေကာငး ရန ျဖစသည။ NLD ၏ ဝနႀကးခပ ခန႔အပမႈမားသည လႊတေတာတြင NLD ပါတ အႀကးဆးမျဖစသည ရခငႏင ရမးျပညနယတ႔တြင ဖအားမား ေပၚေပါကခသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားသည ဥပေဒအရေရာ ျပညေထာငစ မဝါဒအရေရာ ျပညေထာငစက တာဝနခရဆ ျဖစသည။ အသြငေျပာငးကာလ အစးရ ႏစရပလး သည ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရမားအတြက မဝါဒႏင ဦးစားေပးမားက အဓပၸာယဖြငဆ ခမတေပးလသည အာသသ ရေနခသညမာ ရငးလငး ေသခာလသည။

(၂) ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည တာဝန ပမ ယလာရသည။ ၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒသည ႏငငတြငး တညၿမ ခငမာလာသည ႏငအမ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား သညလညး ၎တ႔၏ တာဝနမားက ပမ အားေကာငး စြာ လပေဆာငလာၾကၿပး ကယျပန႔ေသာ တာဝန အသစမားက လညး ယလာရသည။ ၎တ႔သည အေျခခ အေဆာကအဦ တညေဆာကျခငး အေပၚ အဓကထားေသာ နယေျမေဒသ ဖြ႕ၿဖးေရး လပေဆာငမႈတြငသာ စဥဆကမျပတ အာ႐ထားခ ၾကၿပး ၎ လပေဆာငမႈမား က ပေဖာအနကဖြငရာတြငလညး ဦးေဆာငမႈက႑မပါဝင ေနျခငးျဖစသည။ ေဒသဖြ႕ၿဖးေရး လပေဆာငေနမႈ မားအျပင NLD အစးရ လကေအာကရ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည တရားဥပေဒ စးမးေရး လပေဆာငမႈက ဦးစားေပးေနၿပး ေျမယာ အျငငးပြားမႈ ျပသနာမား က ေျဖရငးေပးေနမႈ မာ သသာထငရားသည။ ျပညနယ/တငး ေဒသႀကး အစးရ တစခ႕ကမ ေဒသျပညသမား၏ လအပခက က တ႔ျပနႏငမည အျခား လပေဆာငမႈအသစမားကလညး ေဖာထတလက ရေနသည။ ပ (၃.၄) တြင ၎တာဝန လပေဆာငမႈမား က ေယဘယ သးသပေလလာႏငသည။

(၃) ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားသည မတကြျပားမႈက ေတြ႕ႏငၿပး အေရးႀကးေသာ ႏငငေရးေနရာလညး ျဖစသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားကသာ ေျပာရမည ဆလငပင ၂ဝ၁၅ ေ႐ြးေကာကပြႏင ျပညခငၿဖးမ NLD

54

လႊမးမးေသာ လႊတေတာအျဖစသ႔ ၿငမးခမးစြာ အသြငကးေျပာငး ျခငးေၾကာင အသစေသာ ေ႐ြးေကာကပြႏင ႏငငေရးပါတ နယပယတစခ ေပၚေပါကလာသည။ အထးသျဖင ျပညနယ လႊတေတာမားသည မတညေသာ ႏငငေရးပါတမား ပါဝငမႈႏင ကယစားျပမႈ ရသည ေနရာမား အျဖစ ေပၚထြကလာသည။ ျပညနယလႊတေတာမားတြင မတညေသာ ပါတ ၂၁ ခ ၏ ကယစားျပမႈ ရေနၿပး၊ တငးရငးသား (သ႔မဟတ) ေဒသပါတ မားသည ေနရာ သးပတစပနးပါးက ရယႏငထားျခငး ျဖစသည။ ထပမ၍ တးတကဖ႔ရန လအပေနေသးေသာလညး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားတြင အမးသမး လႊတေတာ ကယစားလယ ပါဝငမႈ သးဆတးလာျခငးမာ အျပသေဘာ ေဆာငေသာ တးတကမႈတစခ ျဖစသည။

(၄) ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမား၏ လႊမးမးႏငမႈႏင အခနးက႑ မာ တးတကလာေနသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားက စစစထနးေကာငး ရာတြင ပမ အားေကာငးလာၿပး ရနကန တငးေဒသႀကးႏင ရခငျပညနယတ႔တြင အထးသျဖင သသာ ထငရားကာ အေၾကာငးအရာ အားျဖင ထငရားသညမာ ႏစစဥ ဘတဂက အပငးတြင ျဖစသည။ အပခပမႈမ႑ငမ တာဝန ရေသာ ပါတ၏ ႏငငေရးအရ သတထားမႈသည လႊတေတာမား၏ စြမးရညက ကန႔သတသလ ျဖစေနေၾကာငး လႊတေတာအမတ အခ႕၏ စတပကေၾကာငး ညညးတြားမႈကမ အထကပါ ထနးေကာငးမႈ အားေကာငးလာျခငးႏင ႏႈငးယဥ၍ စဥးစားရမည ျဖစသည။ ပ (၃.၇) တြင ျပညနယ ႏင တငးေဒသႀကး လႊတေတာ မား၏ လပငနးေဆာငတာမားက ေယဘယ သးသပေလလာ ႏငမည ျဖစသည။

(၅) ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာကယစားလယမားသည ၎တ႔၏ မဆႏၵနယက ကယစားျပျခငး အပငးတြင ပမတကကြမႈ ရသည။ လႊတေတာကယစားလယမားသည ၎တ႔ မဆႏၵနယမ ျပညသမား၏ လအပခကမားက ၾကားသႏငေစၿပး ေျဖရငး ေပးႏငရန အတြက အေထြေထြ အပခပေရး ဦးစးဌာနႏင စမကနး ဦးစးဌာနကသ႔ ေဒသအဆင အစးရအဖြ႕မားျဖင တြဘက လပေဆာငမႈမား ပမတးျမငလာသည။ လႊတေတာမားသည ဥပေဒျပျခငးႏင ျပဌာနးျခငး အပငးတြင တကကြလႈပရားမႈ အနညးငယ အားနညးသည။ သ႔ေသာလညး ေဒသခမားက သကေရာက အကးမႈ မားသည ဥပေဒျပျခငး ဥပမာမားကလညး ေတြ႕ႏငပါသည။

(၆) ျပညေထာငစႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည ေဒသဆငရာ အပခပစမမႈတြင ျပညသမား၏ လအပခကက တ႔ျပနႏငရနႏင ပါဝငမႈ ပမ ျမငမားရန လပေဆာငမႈမားက ဦးစားေပးအျဖစ သတမတထားပါသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရအဆင ေအာကတြင ေဒသဆငရာ အပခပစမေရး အဆငတခက ၂ဝဝ၈ အေျခခဥပေဒက ထညသြငးေဖာျပထားျခငး မရေသာေၾကာင ရၿပးသား ေဒသအပခပေရးဆငရာ

အစအမမားကသာ ပေသအျဖစ ဆကလက ထားရရၿပး အမားျပညသ ပါဝငမႈ ႏင ဒမကေရစနညးက တာဝနခယမႈ အပငးတြင အကန႔အသတမား ရေနသည။ သ႔ေသာလညး အသြငကးေျပာငး ကာလ အစးရ ႏစရပလး လကေအာကတြင ၿမ႕နယႏင ရပကြက/ေကး႐ြာအပစ အဆငမားမာ အေရးပါမႈ တးျမငလာၿပး ေဒသ မဆႏၵနယအတြငးမ ျပညသမား၏ ပါဝငမႈႏင လအပခကက ျဖညဆညးေပးရန လပေဆာငမႈတြင အစးရက ပမ အားထတလာခသည။ ျပညခငၿဖး အစးရလကထကတြင ရပကြက/ေကး႐ြာအပစ မားက ျပျပငေျပာငးလေရး၊ ျပညသလထ ပါဝငမႈ ျမငတငေရး ႏင ေကာမတမား၏ အခနးက႑က တးျမငေရး စသညလပေဆာငမႈမားက လပေဆာငခသည။ NLD အစးရလကထကတြင လႊတေတာကယစားလယမား ေဒသ အဆငတြင ပးေပါငးပါဝင လပေဆာငမႈက တးျမငျခငးျဖင တာဝန ခယမႈႏင ပါဝငမႈ ျမငတငျခငးတ႔က လပေဆာငခသည။

55

စမအပခပေရး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးသည အပခပေရးအာဏာပငအဖြ႕၏ ဖြ႕စညးပႏင ဆကစပၿပး တာဝနႏင လပငနးလညပတမႈမားက ေအာကအဆငရ အဖြ႕အစညးယႏရားမားသ႔ တာဝနေပးအပမသာ ၎လပငနးစဥ ျဖစေျမာက ေအာငျမင ႏငသည။ အာဏာျဖန႔ေဝျခငး (ဗဟဝနႀကးဌာနမား၏ ေအာကအဆငမ ယနစမား ထပတးအာဏာမားယျခငး) သ႔မဟတ အာဏာ ခြေဝျခငး (က႑မားစြာတြင လပငနးေဆာင႐ြကရန ေဒသႏရအစးရမားသ႔ တာဝနေပးအပျခငး) အားျဖငလညး ဤလပငနးစဥက လပေဆာငႏငသည။

စမအပခပေရး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးတြင ေဒသႏရအငအားစမား၏ ဝနေဆာငမႈ လပငနးခြငတြင ရေသာ ေပာေပာငးမႈ၊ ကယပင အပခပေဆာင႐ြကမႈ၊ ဥပေဒစညးၾကပမႈအာဏာမား အျပင အပခပေရးမးမားသည မညသ႔အား တာဝနခရမညဆေသာ အခကမား အပါအဝင ေဒသႏရ ျပညသ႔ဝနေဆာငမႈမားအား မညသ႔ စမခန႔ခြေနၾကသညက ထညသြငးစဥးစားရန လအပသည။ လသားအရငးအျမစ စမခန႔ခြမႈႏင ပစၥညးဝယယမႈတ႔မာ အေရးႀကးေသာ ရႈေထာငႏစရပျဖစသည။

ဇယား ၂ ပါ လပငနးေဆာငတာမားအတြက အပခပေရး စရငပငခြငက ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒမ ျပညနယမား/တငးေဒသႀကးမားသ႔ အပႏငးထားသညအျပင ျပညေထာငစအစးရမ ေနာငတြငတာဝနေပးအပလာမည အပခပေရး အာဏာမားအသစမားကလညး ခြငျပေပး ထားသည။ ဤအခနးတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား ႏင ေဒသဆငရာ ဦးစးဌာနမားအၾကားအရ တာဝနခမႈ သေဘာ သဘာဝက စဥးစားျပထားၿပး၊ အမးအစား ခြျခားမႈ တစရပကလညး ေဖာထတၿပး အရငထကပမေကာငးမြနေအာင တငျပထားသည။ ေနာကပငးတြငမ မတညေသာ ဦးစးဌာနမားႏင ေကာမတမား၏ အခနးက႑ႏင တာဝနမား အပါအဝင ျပညနယမား/တငးေဒသႀကးမား ေအာကအဆငရ စမအပခပေရးကလညး စဥးစားျပထားသည။

56

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ လပငနးလညပတ ေဆာင ႐ြကမႈက နားလညႏငရနအတြက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး

ဝနႀကးမားႏင ၎တ႔ ႀကးၾကပသည ဦးစးဌာနမားၾကား ဆကဆေရး၊ အထးသျဖင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားႏင ၎တ႔၏ ဦးစးဌာနမားအၾကားရ တာဝနခမႈ သေဘာသဘာဝက သေဘာ ေပါကထားဖ႔ရာ လြနစြာအေရး ပါသည။ ဆကဆေရး သေဘာသဘာဝ အတအကမာမ ဦးစးဌာနတစခႏင တစခအၾကား ကြာဟခကႀကးမား သညက ေတြ႕ရၿပး ၎သေဘာသဘာဝသည တစနညးအားျဖင ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒက လကေတြ႕အေကာငအထညေဖာရာမ ရႈပေထြးၿပး ေျပာငးလမႈ ျမငမားသည ပစမားႏင လပနညးလပဟနမား ထြကေပၚလာတတသည ေနရာတစေနရာျဖစသည။

တာဝနခမႈ ဆသညမာ အဘယနညး။ "တစစတစဦး (သ႔မဟတ) အဖြ႕တစဖြ႕သည တစစတစဦး (သ႔မဟတ) အဖြ႕တစဖြ႕အား တာဝနအပႏငးၿပး၊ တာဝနအပႏငး ခရေသာ အဖြ႕ (သ႔မဟတ) တစစတစဦး သည အျခားတစဖြ႕ (သ႔မဟတ) တစဦး၏ ထနးေကာငးမႈ၊ ဆးျဖတမႈ (သ႔မဟတ) လပေဆာငမႈအတြက ေျဖရငးတငျပခက ႏင အခကအလက က ေတာငးဆျခငး ခရသည ဆကဆမႈမးတြင တာဝနခမႈ တညရသည။" ၁၈၅

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ ဖြ႕စညးပ အတအက ႏင ၎တ႔၏ ဝနႀကးတာဝနမားသည ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးမား အၾကား ကြာျခားမႈရသည။၁၈၆ အခနး ၃ တြင အေသးစတ ေဖာျပထားၿပး

ပ ၄.၁ ရနကနတငးေဒသႀကး လပစစ၊ စကမႈ၊ လမးပနးဆကသြယေရးႏင ေဆာကလပေရး ဝနႀကး* တာဝနယရေသာ ဌာနမားႏင ၎တ႔၏ သကဆငရာျပညေထာငစဝနႀကးဌာနမား

တာဝနခမႈ

ႏငငေတာသမၼတ

ရနကနတငးေဒသႀကး လပစစ၊ စကမႈ၊

လမးပနးဆကသြယေရးႏင ေဆာကလပေရးဝနႀကး

ပ႔ေဆာငေရးႏင ဆကသြယေရး

ျပညေထာငစဝနႀကး

လပစစႏငစြမးအငျပညေထာငစဝနႀကး

စကမႈဝနႀကးဌာနျပညေထာငစဝနႀကး

ရနကနတငးေဒသႀကးဝနႀကးခပ

တငးေဒသႀကး ကနးလမးပ႔ေဆာငေရး ညႊနၾကားမႈဥးစးဌာန

ရနကန လပစစဓာတအားေပးေရး

ေကာပေရးရငး

စကမႈႀကးၾကပေရးႏင စစေဆးေရး ဥးစးဌာန

* ရနကနတငးေဒသႀကး လပစစ၊ စကမႈ၊ လမးပနးဆကသြယေရးႏင ေဆာကလပေရးဝနႀကးသည ဌာနမားစြာက တာဝနယရသည။

57

ပ ၃.၃ တြငလညး သ႐ပျပထားသညအတငး NLDအစးရလကထက တြင ျပညနယမား/တငးေဒသႀကးမားစြာတ႔တြင စမကနးႏင ဘ႑ာေရး ကသ႔ေသာ ဝနႀကးဌာနမား ေပါငးစညးလကသည။ ျပညနယ အမားစတြင တာဝနမားစြာ ကငတြယရသည ဝနႀကးမား ရလာခသည။ ဥပမာ ေျမာကျမားစြာေသာ ျပညနယမား/တငးေဒသႀကးမားစြာတြင စညပငသာယာေရး ဝနႀကးသည လမႈဖလေရးဝနႀကး တာဝနကလညး တစၿပငတညး ယထားရသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆင ဝနႀကးမားအမားစသည ဦးစးဌာန ေျမာကျမားစြာႏင သကဆငသည တာဝနမား ယထားၾကရသည။ ဥပမာ တနသၤာရတငးေဒသႀကးတြင ဦးစးဌာန ၇၈ ခႏင တငးေဒသႀကးပင လပငနးမားက ဝနႀကးရစဦးမ မေဝကငတြယၾကရသည။၁၈၇ ဝနႀကး မားသည မားေသာအားျဖင ဦးစးဌာန ဆယခေကာႏင သကဆငသည တာဝနမား ယထားၾကရသည။ ဥပမာ ပခးတငးေဒသႀကး စမကနးႏင ဘ႑ာေရး ဝနႀကးသည ဦးစးဌာန ၁၇ ခစာ တာဝနယထားရသည။ ဝနႀကးတာဝန ေျမာကျမားစြာ ယထားရသည ဝနႀကးမားအတြကမ ၎ထက အေရအတြကမားစြာပသည ဦးစးဌာနမားက ကငတြယရ ေပသည။ အေရးႀကးသညအခကမာ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငတြင ဝနႀကးဌာနအသစမား ဖြ႕စညးမေပးထားေခ။ ဤသ႔ ျပလပရမညအစား ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးသစမား၏ အခနးက႑က ယခငရႏငၿပးသား ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာနမား၊ လကေအာကခ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဦးစးဌာနမားႏင ခ႐င၊ ၿမ႕နယအဆင ေဒသဆငရာ ႐းမားသ႔ မတဆကေပးလကသည။ ထအခါ စညပငသာယာေရးဦးစးဌာနမားမလြ၍ တငးေဒသႀကးအဆငရ ကနဦးစးဌာနအားလးသည သကဆငရာ ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာန အသးသး၏ အစတအပငးမား ျဖစလာၾကသည။ ပ ၄.၁ တြင ရနကနတငးေဒသႀကး လပစစ၊ စကမႈ၊ လမးႏင ေဆာကလပေရး ဝနႀကးက ဥပမာအေနျဖင တငျပထားသည။ ဝနႀကးကငတြယရသည ဦးစးဌာနသးခလးသည မတညေသာ ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာန တစခစ၏ အစတအပငးမား ျဖစၾကသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမား ႏင ၎တ႔ တာဝနယရသည ဦးစးဌာနမား အၾကား တကေသာ ဆကဆေရးပစဟသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ႏင ျပညေထာငစ အစးရမားအတြငးရ လေပါငးစ၏ ကယရညကယေသြး ႏင ႏငငေရး အစရသည အၫြနးကနးမားစြာက လက၍ ကြာဟခက ႀကးမားသည။ အဦးဆး မတညသည က႑ႏစရပ အျဖစ မတယႏငသည။ ၎တ႔မာ “စမခန႔ခြျခငး၊ လမးၫႊနျခငး၊ ႀကးၾကပျခငး၊ စစေဆးျခငး” (ဇယား၂ ပါ တာဝနမားႏင သကဆငသည ဦးစးဌာနမား) ႏင “ႀကးၾကပျခငး၊ စစေဆးျခငး၊ ပးေပါငးျခငး၊ ညႇႏႈငးျခငး” (ဇယား ၁ ပါ ဦးစးဌာနမား) ျဖစၾကသည။ ၎က႑ ႏစရပေၾကာင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားႏင ဦးစးဌာနမား အၾကား ဆကဆေရး အမးအစား ႏစရပ ေပၚထြကလာသည။ အကယအားျဖင တာဝနခမႈ ပစသးမးရပါသည။

(၁) ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရကသာ သးသန႔တာဝနခမႈ ဇယား ၂ ပါ တာဝနမားက ေဆာင႐ြကရသည ဦးစးဌာနမားက

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမသာ ဘ႑ာေငြ ေထာကပေပးၿပး၊ ၎တ႔ အေနႏငလညး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးကသာ သးသန႔အစရငခရနလသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စညပငသာယာေရး ဝနႀကးကသာ အစရငခရသည စညပငသာယာေရး ဦးစးဌာနသည ဤႏႈနးစႏင ကကညသည တစခတညးေသာ ဦးစးဌာနျဖစသည။

(၂) အစးရႏစရပလးက တာဝနချခငး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဘကဂကမ အနညးဆး

တစစတတစေဒသ ေထာကပမႈရရၿပး၊ ဇယား ၂ ပါ တာဝနမားက တစစတတစေဒသ ေဆာင႐ြကေနၾကရသည ဦးစးဌာနမားက ဆလသည။ အဆပါ ဦးစးဌာနမားက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားအေနႏင “စမခန႔ခြျခငး၊ လမးၫႊနျခငး၊ ႀကးၾကပျခငး၊ စစေဆးျခငး” တ႔ ေဆာင႐ြကႏငသည။ လမး၊ စကပးေရး၊ လပစစေပးေဝေရး၊ လပငနးဌာနမားႏင ေထြအပတ႔မာ ထငရားေသာ ဥပမာမား ျဖစၾကသည။

(၃) အစးရႏစရပလးက အကန႔အသတျဖငတာဝနချခငး ျပညေထာငစ အစးရတစခတညးကသာ ဘ႑ာေငြ ေထာကပၿပး၊

ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာနက တာဝနခရေသာလညး၊ ၎၏ လပငနးက ႀကးၾကပျခငး၊ စစေဆးျခငး၊ ပးေပါငးျခငး၊ ညႇႏႈငးျခငး မား ျပလပရန သကဆငရာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးရ ေနသည ဦးစးဌာနမးက ဆလသည။ ကနးမာေရးႏင ပညာေရး ဦးစးဌာန ႏင ေကးလကေဒသဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ဦးစးဌာနတ႔မာ ထငရားေသာ ဥပမာမား ျဖစၾကသည။

ပ ၄.၂ တြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ၏ ဖြ႕စညးပ၊ ဝနႀကး မားၾကား ဆကဆေရး ႏင ၎ဝနႀကးမား တာဝနယရသည ဦးစး ဌာနမားအတြက နမနာတစရပက ဥပမာအျဖစတငျပထားသည။၁၈၈ ပပါတငး ဝနႀကးမားသည အမားအားျဖင ကယျပန႔မားျပားလစြာေသာ လပငနးေဆာင႐ြကခကမားအတြက ကာမေစရန ဦးစးဌာနမားစြာက တာဝနယရသညအတြက တာဝနခမႈပငး ဆကဆေရးပစ အမးမး ရၾကသည။ ဤအပငးတြင တာဝနခမႈပငး ဆကဆေရးပစ သးရပ အတြက တစခခငးစက အေသးစတ တငျပသြားမညျဖစၿပး အဆပါ ပစမားအနကမ မသမသာ ကြာဟခကမား အျပင ျပညနယ/တငး ေဒသႀကး အစးရမား ဖြ႕စညးစဥမစ၍ တာဝနခမႈႏင စပလဥး၍ ေပၚေပါကလာသည လမးေၾကာငးအခ႕က ေဖာျပသြားပါမည။

58

စမကနးေရးဆြေရး ဥးစးဌာန

ရသးမနးေျခေငြစာရငး ဥးစးဌာန

ျပညတြငးအခြနမား ဥးစးဌာန

ျမနမာ အာမခလပငနး

ဗဟစာရငးအငး အဖြ႕

ျမနမာႏငင ရတပဖြ႕

လဝငမႈႀကးၾကပေရးႏင ျပညသ႕အငအား ဥးစးဌာန

မးသတ ဥးစးဌာန

အကဥးဥးစးဌာန

စကပးေရး ဥးစးဌာန

ေမြးျမေရးႏင ကသေရးဥးစးဌာန

ငါးလပငနး ဥးစးဌာန

ေကးလကေဒသ ဖြ႕ၿဖးေရး ဥးစးဌာန

ဆညေျမာငးႏင ေရအသးခ စမခန႔ခြေရး

ဥးစးဌာန

လမးဥးစးဌာန

ကနးလမးပ႔ေဆာငေရး ညႊနၾကားမႈဥးစးဌာန

လပစစဓာတအားေပးေရး လပငနး

စကမႈ ႀကးၾကပေရးႏင စစေဆးေရး ဥးစးဌာန

ၿမ႕ျပႏငအမရာ ဖြ႕ၿဖးမႈ ဥးစးဌာန

စညပငသာယာေရးဌာန

သစေတာ ဥးစးဌာန

ျပညသ႕ကနးမာေရး ဥးစးဌာန

ျမနမာသစလပငနး

အေျခခပညာ ဥးစးဌာန

ပတဝနးကငထနးသမးေရးဥးစးဌာန

လမႈဖလေရး ဥးစးဌာန

သတတြငး လပငနး

ကယဆယေရးႏင ျပနလညေနရာခထားေရး

ဥးစးဌာန

လျခေရးႏင နယစပေရးရာ ဝနႀကး

စကပးေရး၊ေမြးျမေရးႏင ဆညေျမာငးဝနႀကး

စကမႈ၊ လပစစႏင ပ႔ေဆာငေရးဝနႀကး

တငးရငးသား လမးမား ေရးရာဥးစးဌာန

တငးရငးသားေရးရာ ဝနႀကးစမ/ဘ႑ာဝနႀကး စညပငႏငလမႈေရးဝနႀကး သဘာဝ သယဇာတဝနႀကး**

တငးေဒသႀကး/ျပညနယအစးရက တာဝနခ

အစးရႏစရပက တာဝနခ

အစးရႏစရပတြင ျပညနယ/တငး အစးရက အကန႔အသတျဖငတာဝနခ

* ဥးစးဌာနအျပညအစစာရငးက ေနာကဆကတြ (ဇ) ၊ပခးတငးေဒသႀကးအစးရအဖြ႕ တြငၾကည႐ႈႏငပါသည။**သဘာဝသယဇာတဝနႀကး၏ ရာထးအမညအျပညအစမာ သဘာဝသယဇာတ၊ သစေတာႏင ပတဝနးကငထနးသမးေရးဝနႀကးျဖစပါသည။

ပ ၄.၂ ပခးတငးေဒသႀကးအစးရဖြ႕စညးပ (သကဆငရာဥးစးဌာမားအလက*)

ဝနႀကးခပ

59

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားကသာ သးသန႔တာဝနခရသည ဦးစးဌာနမား

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စညပငသာယာေရး ဦးစးဌာနမား (DDAs) သည ျမနမာႏငငတြင ဗဟခပကငမႈ အျပညအဝ ေလာခထားသည အဖြ႕အစညးမားျဖစၾကၿပး၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားကသာ သးသန႔ တာဝနခရသည တစခတညးေသာ ဦးစးဌာနမား ျဖစၾက သည။၁၈၉ ပ ၄.၂ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားႏင စညပင သာယာေရး ဦးစးဌာနမားအၾကားရ တာဝနခမႈပငး ဆကဆေရးက အကဥးတငျပထားသည။

စညပငသာယာေရး ဦးစးဌာနမားသည ျမနစပယ ဝနေဆာငမႈ လပငနးမား ေဆာင႐ြကရန တာဝနရသည စညပငသာယာေရးအဖြ႕မား (DAOs) က ႀကးၾကပသည။ ဝနေဆာငမႈ အမးအစားမားမာ ေရ၊ မလာ၊ အမႈကသမးျခငး၊ လမးတတား ကစၥရပမားမသည လမးမးတပဆငျခငး၊ ေရေျမာငးကစၥမားအထ ပါဝငသည။ စညပငသာယာေရးအဖြ႕မားသည ေဒသႏ စးပြားေရး လပငနးမားအတြက လငစငႏင ခြငျပမန႔မား ခေပးျခငး၊ အခြနႏင အခမား ေကာကချခငး၊ ေဒသတြငး ႀကပ႔ယာဥမား ႏင လမးဂတေၾကးေကာကခမႈမား အစရသည ဝနေဆာငမႈမားက ေလလတငျခငး အစရသည ေဒသႏရ စးပြားေရးဆငရာ အစးရ အပခပမႈပငးကပါ ႀကးၾကပေပးရသည။

စညပငသာယာေရးအဖြ႕႐းမား၏ လပငနးတာဝနမားႏင ဝနေဆာငမႈ မားက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စညပငသာယာေရး ဥပေဒ ၁၄ ခတြင ျပ႒ာနးေပးထားၿပး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား စတငဖြ႕စညး သည အခနမစ၍ ယေန႔အခနထ အနညးငယသာ ျပျပငေျပာငးလ ရေသးသည။၁၉ဝ စညပငသာယာေရးအဖြ႕ ႐းမား၏ စရငပငခြင အာဏာသည ၂ဝ၁၁ ခႏစ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရမား စတငဖြ႕စညးခနမစ၍ ကဥးေျမာငးသြားၿပး ၿမ႕နယမား၏ “ၿမ႕ျပ” ဧရယာမား (ရပကြကမားက ဆလ) ကသာ အာ႐ထား လပကင ၾကရေတာသည။၁၉၁

ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး စညပင သာယာေရးအဖြ႕/စညပငသာယာေရး ဦးစးဌာန စနစမားအားလး၏ အႀကးအကမာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စညပငသာယာေရး ဝနႀကးမား ျဖစၾကၿပး စညပငသာယာေရးအဖြ႕/စညပငသာယာေရး ဦးစးဌာန စနစက သကဆငရာ ျပညနယမား/တငးေဒသႀကးမားအတြက ေဆာင႐ြကပငခြငရသည။ စညပငသာယာေရးအဖြ႕/စညပငသာယာေရး ဦးစးဌာန စနစသည ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာန၏ အစတအပငး မဟတေပ။ သ႔ျဖစပါ၍ စညပငသာယာေရးအဖြ႕/စညပငသာယာေရး ဦးစးဌာန သည ျပညနယမား/တငးေဒသႀကးမားသ႔ အာဏာခြေဝေပး ျခငးျဖစၿပး၊ ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကး ျပညသ႔ဝနေဆာငမႈ စနစ၏ အေျခတညစပစတစရပလညး ျဖစသည။ ျပညနယ/တငးေဒသ ႀကး အစးရမားသည ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာန၏ စြကဖကမႈ မပါဘ အသးစရတႏင အခြနေတာ ေကာကချခငးမားက ဆးျဖတပငခြငရသညအေလာက စညပငသာယာေရးအဖြ႕/စညပငသာယာေရး ဦးစးဌာန

စနစမားသည ဘကဂကႏင စမကနးေရးဆြျခငးဆငရာ ဆးျဖတခက မား(အခနး ၅ တြငရႈ) ျပလပရာတြင လြတလပခြငရသညမာ ထးျခားခကပငျဖစသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စညပငသာယာေရး ဦးစးဌာန႐းမား ၎တ႔၏ လပငနးေဆာင႐ြကခကမား အေပၚတြငရေသာ ထနးခပခြင အာဏာ မာလညး အတငးအတာ မနညးေပ။၁၉၂ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး စညပငသာယာေရး ဦးစးဌာန႐းမား၏ အဓက တာဝနမာ ၿမ႕နယ စညပငသာယာေရးအဖြ႕ ႐းမားႏင ညႇႏႈငးေဆာင႐ြကရနႏင ႀကးၾကပရန ျဖစသည။

ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး စညပငသာယာေရး ဦးစးဌာန႐းမားသည သကဆငရာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသ႔ မဝါဒပငး ဦးစားေပးေဆာင႐ြကရမညမားက တငျပရသညအျပင၊ စမကနးမား/ဘကဂကမားႏင စပလဥး၍ အတညျပခက ေတာငးခလာျခငး၊ လပငနးခြငသးပစၥညးမား ဝယယမႈကသ႔ေသာ လကကား ဝယယမႈ

ႏငငေတာ သမၼတ

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးခပမား

စညပငအမႈေဆာငအရာရမား

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စညပင ညႊနၾကားေရးမး

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စညပငဝနႀကး

ပ ၄.၃ အစးရတစရပတညးက တာဝနချခငး

တာဝနခမႈျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဘတဂကခြေဝခထားမႈ

60

မားတြင အတညျပေပးရသည။ ႏစစဥ စေပါငး အရအသးခန႔မနးစာရငး တငသြငးရနလညး တာဝနရသည။

ရနကန၊ မႏေလး ႏင ေနျပညေတာ ျပညေထာငစ နယေျမတ႔အတြက ျမနစပယ ကစၥရပမားက ေဆာ႐ြကပမာ အျခားေသာ ၿမ႕ျပဧရယာ မားႏင ကြာျခားသည။ ေဖာျပပါ သးေနရာအတြက ရနကနၿမ႕ေတာ စညပငသာယာေရးေကာမတ (YCDC)၊ မႏေလးၿမ႕ေတာ စညပင သာယာေရး ေကာမတ (MCDC) ႏင အဖြ႕ဝင ၁ဝ ဦးပါ ေနျပညေတာ ေကာငစတ႔က အသးသး စမေဆာင႐ြကၾကသည။ အထးျခားဆး အခကမာ ၿမ႕နယမားအတြက စေပါငးစမခန႔ခြမႈက ခြငျပရာတြင ၎တ႔အၾကား ကြာျခားၿပး ရနကနတြင ၃၂ ၿမ႕နယ၊ မႏေလးတြင ခနစၿမ႕နယ အသးသး ရသည။၁၉၃

စညပငသာယာေရး ကစၥရပမားက ေဆာင႐ြကရာတြင ျပညေထာငစ အစးရ၏ ထနးေကာငးမႈမ လြတကငးခြငရသည အတြက ျမနစပယ ဝနေဆာငမႈမားေပးေရးတြင အခြငအလမးႏင အခကအခ ႏစမးလးက ႀကေတြ႕ရသည။ ေနျပညေတာ အပခပမႈေအာကမ ကငးလြတခြင ရသညအတြက စညပငသာယာေရး ဦးစးဌာနမားသည အေျခခ ဘ႑ာေငြ၊ မဝါဒ ေဖာေဆာငေရး၊ ဝနထမးေရးရာ၊ အၿငမးစားလစာ ႏင ပစၥညးဝယယေရး ကစၥရပမားအတြက ကယတင တာဝနယရသည။ သ႔ေသာလညး စညပငသာယာေရး ဦးစးဌာနမားမ ၫႊနၾကားေရးမး မား၏ ေျပာၾကားခကအရ၁၉၄ ယခအခါ ၎တ႔အေနျဖင ျမနစပယ ဝနေဆာငမႈမားက သကဆငရာအလက ေဆာင႐ြကႏငၿပး ျပညသ႔ လအပခကက ပမထေရာကစြာ ျဖညစြမးႏငသညဟ ဆၾကသည။ ဝနႀကးမားမာလညး ၎တ႔အား ေထာကခၿပး ၎တ႔၏ နစၥဓဝ ေဆာင႐ြကခကမားက ေကာငးစြာနားလညေပးႏငမႈ ရၾကသညအျပင အလပကစၥႏင ပတသက၍ မၾကာခဏ ေတြ႕ဆစညးေဝးမႈလညး ျပလပႏငေၾကာငး သရသည။ စညပငသာယာေရး ဦးစးဌာနမားသည ျပညေထာငစ၏ ဝနထမးေရးရာ မဝါဒက ဆကလက လကနာကငသး လကရၾကၿပး ထမဝါဒတြင ဝနထမးအေရအတြက မညမ ငားရမး ႏငသည၊ အလပသမားမားအတြက အျမငဆး ေန႔စားႏႈနးထား မညမ ေပးေခရမည အစရသျဖင အေရးႀကးေသာ သတမတခကမား ပါရသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးႏင ျပညေထာငစ အစးရ ႏစရပလးသ႔ တာဝနခရေသာ ဦးစးဌာနမား

စညပငသာယာေရး ကစၥမားမအပ ဇယား ၂ ပါ လပငနးတာဝနမား ေဆာင႐ြကရန တာဝနရေသာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အဆင ဦးစးဌာနမားသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာန မား၏ အစတအပငးမား ျဖစၾကသညအတြက အစးရ ႏစရပလးက တာဝနခရသည စနစတစရပ ေပၚေပါကလာသည။ ဦးစးဌာနမားသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရကေရာ၊ ျပညေထာငစ အစးရကပါ တာဝနခ ရသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား အပခပေရး တာဝနမားက ေဆာင႐ြကရာတြင ဤစနစသည ၎တ႔၏ လြတလပခြငက အေရးႀကးသည ကန႔သတခကမား ျပလပလက

ရသည။ ပ ၄.၄ သည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လပစစဓါတအားေပး လပငနး၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရႏငျပညေထာငစ အစးရ တ႔ၾကား ဆကႏြယမႈက သ႐ပျပထားသည။

ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒပါ အလပတာဝနခြေဝေဆာင႐ြကမႈက အေျခခ၍ ဇယား ၂ ပါ ျပ႒ာနးခကႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး သတမတ ဘကဂက အတငး ဝငေငြ သ႔မဟတ အသးစရတ ရသည က႑မားႏင အကးဝငေသာ ဦးစးဌာနမားက စဖြ႕လကပါက အခ ၂ဝ ေကာ ပါဝငသညက ေတြ႕ရသည။ အထးျခားဆးမာ အဆပါ အပစထတြင ေဒသဆငရာ အပခပေရး၏ အေျခခအကဆးေသာ ေထြအပ အျပင လမးစမခန႔ခြေရး ဦးစးဌာန၊ လပစစဓါတအားေပးလပငနး၊ စကပးေရး ဦးစးဌာန ႏင ေရေပးေဝေရး ဦးစးဌာနမား ပါဝငသညက ေတြ႕ရသည။ အဆပါ ဦးစးဌာနမားအားလး ေပါငးစညးလကပါက ျပညနယ/တငး ေဒသႀကး အစးရ အသးစရတ ေတာေတာမားမားက သးစြေနျခငးျဖစၿပး၊ ဇယား ၂ ပါ လပငနးတာဝနအမားစကလညး ယထားသညက ေတြ႕ရသည။

ဤအေျခအေနသည ဝနႀကးဌာန လကကငမရေသာ ဝနႀကးမား ႏငလညး ဆကစပလကရသည။ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒအရ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရသ႔ တာဝနေပးထားေသာ လပငနး မားက ေဆာင႐ြကေပးေနသညတင အဆပါ ဦးစးဌာနမားသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးအဖြ႕ တာဝနမားအတငး လကနာ ေဆာင႐ြကႏငသည လြတလပေသာ ဝနႀကးဌာနမား မဟတၾကေပ။ ဤသ႔ျဖစရသညမာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားက စတငဖြ႕စညးသညအခနတြင ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး ဦးစးဌာနသစမားက ကယပငဝနထမးမားျဖင ခန႔အပဖြ႕စညးျခငး မျပလပႏငခၾကေသာေၾကာင ျဖစသည။ ဤသ႔ျပလပခရမညအစား ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည လပငနးေဆာင႐ြကရာတြင ယခငရႏငၿပးသား ဗဟခပကငမႈရသည ျပညေထာငစဝနႀကးဌာန ဖြ႕စညးမႈထမသာ ေဆာင႐ြကခၾကသည။ ထအေျခအေနအတငး ျဖစရျခငးမာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား အေနျဖင ကယပင ဝနႀကးဌာန၊ ကယပင ဦးစးဌာနမား (ေကာကႏတခက ဌ ကရႈ) ထေထာငႏငစြမး မရျခငးေၾကာင မဟတဘ အကးအေျပာငးကာလႏင လကေလာညေထြစြာ မးစငၾကညက ေဆာင႐ြကေနရျခငးေၾကာငသာ အဓက ျဖစသည။

ေဆာင႐ြကရန တာဝနမား တစဦးႏငတစဦး ထပေနေသာအခါ တာဝနခမႈပငး ဆကဆေရးက ရႈပေထြးေစႏငသည။ ဦးစးဌာနတစခ အေနျဖင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ၏ တာဝနက ေဆာင႐ြက ေပးရမည ျဖစၿပး၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးကယတငလညး အဆပါ ဦးစးဌာနက ၫႊနၾကားခကေပးရန တာဝနရသညတင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဦးစးဌာန၏ အႀကးအကက ခန႔အပတာဝနေပးသႏင ၎အႀကးအက အဆးသတ တာဝနခရမညသမာ ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာနသာ ျဖစသည။ သ႔ျဖစ၍ ဦးစးဌာန တစခခငးစသည ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာနႏင ဝနႀကးအျပင သကဆငရာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးကပါ “တာဝနခ” ရသည။ ဤတြင အေျခခ အကဆး ေမးခြနးတစခေမးရန လအပလာသည။ ၎မာ အဆပါ

61

ဦးစးဌာနမားအေနျဖင မညသ႔က အမနတကယ တာဝနခၾက သနညးဟ၍ ျဖစသည။ ဦးစးဌာနမား၏ သကဆငရာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမား အေပၚထားရေသာ တာဝနခမႈေပၚတြင အေရးႀကးေသာ ကန႔သတ ခကမား ရေနသည။ ဦးစြာပထမ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လပငနး ေဆာင႐ြကမႈႏင သကဆငသညတင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အဆင ဝနႀကးဌာနဆငရာ ႐းမား၏ အႀကးအကမားသည ဗဟ ဝနႀကးဌာန၏ အပခပမႈ အဆငဆငတြင အစတအပငးမသာ ျဖစသည။ “ဗဟ၌ရေသာ ဝနႀကးမားသည လကေအာကခ ဝနႀကးဌာနမားအားလးက မမ၏

ထနးခပမႈေအာကတြင ရသညဟသာ ယဆၾကသည။”၁၉၅

ျပညသ႔ေရးရာစမခန႔ခြမႈပငးတြင ေမးခြနးထတစရာ မားစြာရေနသည အျပင တာဝနခမႈဟသည လသားအရငးအျမစ စမခန႔ခြမႈႏငလညး သကဆငေနျပနေသးသည။ ဦးစးဌာနတစခအတြငး ဝနထမးမား ရာထးခန႔အပျခငး၊ ထတပယျခငး၊ ရာထးတးျခငး စသညတ႔ လပေဆာငႏငသည လႊအပအခြငအာဏာသည သကဆငရာ ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာနတြငသာရသည။ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး စာအပစာတမးမားတြင အထးျပေျပာဆေလရၾကသညအတငး အလပအမႈေဆာင ဝနထမးမားအေပၚ ေဒသႏရအဆငမ အတငးအတာ

ေကာကႏတခက - ဋဖြၿဖးတးတကေရး ကစၥရပမား– ဗဟခပကငမႈေလာခေရး၊ ကယပငအပခပခြငႏင စမးသပေဆာင႐ြကမႈ,

ဗဟခပကငမႈေလာခေရးအတြက အမားေျပာေလရသည ကးေၾကာငးယဆခကမားအနက တစခမာ ေဒသခ အာဏာပငမားသည သကဆငရာ ျပညသလထအတြက အမနတကယ လအပသညမားက သနားလညၿပး၊ သကဆငရာ အေနအထားအလက မဝါဒမား ခမတႏငသည။ “လကခြလပငနး ဥပေဒသ” အရ လပငနးလညပတမႈမားက အထေရာကဆး ေဆာင႐ြကေပးႏငမည အစးရ၏ ေအာကဆး အဆငမားမ ေဆာင႐ြကသငေပသည။ စညပငသာယာေရး ကစၥရပမားတြင အမႈကသမးသည လပငနးအပါအဝင ဝနေဆာငမႈ လပငနး မားစြာ ပါဝငၿပး ေဒသႏရ အစးရမားက ထေရာကစြာ ေဆာင႐ြကေပးႏငေလသည။

ဗဟခပကငမႈေလာခေရးႏင ကယပငအပခပခြင ပမရရလာျခငးေၾကာင မရည႐ြယဘ ျဖစလာႏငစရာရသည အကးဆကတစခမာ ရည႐ြယခကမား၊ ၎ရည႐ြယခကမား ေအာငျမငေစရန ေ႐ြးခယမတေသာ မဝါဒမား ႏင အဆပါ မဝါဒမားက လကေတြ႕အေကာင အထညေဖာသည ပစတ႔မာၾကား ကြာဟမႈ ႀကးမားသြားႏငျခငးျဖစသည။ အဆပါ အကးဆကက ျမနမာႏငင၏ စညပငသာယာေရး ကစၥရပမား စမခန႔ခြရာတြင ေလလာေတြ႕ရႏငသည။ စညပငသာယာေရး အဖြ႕အမားစ ႀကေတြ႕ေနရၿပး အလြယတက ေျဖရငးမေပး ႏငေသးသည ကစၥရပမား (ဥပမာ - အမတငးအတြက အမႈကပမနလာမသမးေပးႏငျခငး) ရၿပး ၎တ႔က ကငတြယရန ေျဖရငးနညး ေပါငးစျဖင ႀကးစားလကရၾကသည။

ရမးျပညနယတြင အစးရသည မဝါဒတစခက မတဆက အသးျပလကၿပး ၎ မဝါဒအရ ရမးျပညနယအတြငးရ အႀကးဆး ၿမ႕မားအနက ေျခာကၿမ႕သည အမႈကသမး လပငနးအခ႕က ပဂၢလက ဝနေဆာငေရး လပငနးမားႏင စာခပခပလကသည။ စာခပပါ အေၾကာငးအရာႏင ၎လပငနးမားအား ေစာငၾကညပ၊ ၫႊနၾကားပတ႔မာ တစၿမ႕ႏင တစၿမ႕မတၾကေခ။ ရမးျပညနယရ အျခားေသာ ၿမ႕မားမာမ အမႈကသမးရန အတြက စညပငသာယာေရး အဖြ႕မားက အားကးေနရဆျဖစသည။ ျပညနယ စညပငသာယာဦးစးဌာနမ ခမတေပးထားသည အေတာ အတန တညေသာ ႀကးၾကပမႈႏင ထနးေကာငးမႈ ေဘာငအတြငးမ လပငနးေဆာင႐ြကမႈမားက ျပလပၾကသည။

ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကး တစခအတြငးမ ကြျပားျခားနားေသာ လပငနးေဆာင႐ြကပမားသည ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကး မားၾကား ကြာျခားခကျဖစသည။ ဥပမာ ရမးျပညနယရ ၿမ႕မားတြင အမႈကသမးသည လပငနးက ပဂၢလက ကမၸဏမားႏင စာခပခပဆၿပး စမးသပလပကငလကရၿပး၊ ဘားအကသ႔ အျခားေသာ ၿမ႕မားတြငမ အျခားပစတစမးက စမးသပလကရၾကသည။ ဤပစတြင ရပ/ေကး အပခပေရးမ ပဂၢလက အမႈကသမး ကမၸဏမား၏ လပငနးေဆာင႐ြကခကက ႀကးၾကပသည။

ေဖာျပပါ ေဆာင႐ြကပမားအနက မညသညပစသည မညသည အေျခအေနတြင ျမနမာႏငငအတြက အသငေတာဆး ျဖစလာမညဆသည ကမ ႀကတငသရရန ခကခသည။ မတညေသာ ၿမ႕မားက ႀကေတြ႕ေနေသာ ျပနာမားက ေျဖရငးရန မတညေသာ ေျဖရငးနညးမားက အသးျပလာၾကေသာ အခါ စညပငသာယာအဖြ႕မားအေနႏင တစဖြ႕ အေတြ႕အႀကက တစဖြ႕ေလလာခြငရလာၾကၿပး အေကာငးအဆး သျမငလာၾကသည။ တစဖကတြငလညး တညေသာ ဗဟခပကငမႈေလာခေရးေၾကာင မတညေသာ လပထးလပနညးမား ေပၚေပါက လာေသာအခါ ျပညနယမား/တငးေဒသႀကးမားအေနျဖင ႏငင၏ အျခားေဒသမ ျပျပငေျပာငးလမႈမားက ေလလာရန ခကခသြားေစသည။ အမားတစခတညးက အႀကမႀကမျပလပျခငး၊ ေအာငျမငသည ျဖစရပမားက မမေဝျခငးတ႔ေၾကာင စမးသပလပကငေဆာင႐ြကျခငးသည အခညးႏး ျဖစသြားႏငစရာရသည။

62

တစခအထ ထနးခပပငခြငသည ေဒသႏရ ဝနထမးမား၏ တာဝနခမႈႏင ေဒသႏရ အစးရ၏ ကယပငလြတလပခြငမားအတြက မျဖစမေန လအပသည။၁၉၆ ဤသ႔ ထနးခပခြငရေနသညတငပင ေဒသႏရ အစးရ၏ ထေရာကမႈက အာမခႏငျခငး မရသညအတြက ရငးလငးမႈ မရေသာ တာဝနခမႈသည ေဒသႏရအဆင အရာရမားက အလပမလပ ေစရန တားဆးၿပး ျဖစသြားသည။၁၉၇

အခပဆရလင အပခပေရး ႏင စမခန႔ခြေရး တာဝနမားယထားရေသာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားသည လကရ က႑အလက အပခပေရးစနစ၏ ျပငပသ႔ ေရာကရေနၿပး၊ အာဏာသကေရာကမႈ ရေစရန ႀကးစားရာတြငလညး အခကအခ ျဖစလကရသညအတြက အာဏာခြေဝမႈ အလပျဖစေစရန နညးလမးတစမးႀကဆေနၾက ရသည။၁၉၈ ဝနႀကးခပတစဦး မတခကျပသညမာ

ျပညနယအဆင ဝနႀကးဌာနရ ဦးစးဌာနမားသည ေဒသႏရ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြက အစအမ မရသညအတြက ကြငးဆငးေလလာျခငး၊ ေစာငၾကညျခငးမား မျပလပၾကေပ။ ျပညနယအဆင အစးရတြငသာ အစအမရသည။၁၉၉

သ႔ေသာလညး အျခားေနာကထပေသာ သေတသနမားအရ ေတြ႕ရ ရသညမာ ျပညေထာငစ ဝနႀကးမားသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားက ေဘးဖယ၍ ၎ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမား၏ လကေအာကတြငရေသာ ဦးစးဌာနမားႏင တက႐က အလပလပျခငးမး မရေပ။၂ဝဝ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား စတငထေထာငသည အခနမစ၍ လပနညးလပဟနမား ေဖာေဆာငလာၾကၿပး ဦးစးဌာနမား သညလညး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားက ပမ၍ တာဝနခ လာၾကသည။ ဝနႀကးမား၏ ႁခြငးခကမရ ေျပာၾကားခကအရ ဇယား ၂ ပါ လပငနးစဥမားႏင ပတသက၍ ဦးစးဌာနမားသည ၎တ႔၏ ၫႊနၾကားခကမားက တ႔ျပနေဆာင႐ြကမႈ အားေကာငးၿပး၊ ၎တ႔ ကယတငႏင ဦးစးဌာနမားၾကား လပငနးေဆာင႐ြကမႈပငး ဆကဆေရး မာလညး ေကာငးမြနေနသညအျပင လကရ အပခပေရးစနစမားသည လပငနးထေရာကမႈ ရေစရန ျပလပေပးထားသညဟ ဆၾကသည။၂ဝ၁

အလားတစြာပင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဦးစးဌာန အႀကးအက တစဦးတစေယာကမပင ဇယား ၂ ပါ လပငနးေဆာင႐ြကခကမားႏင စပလဥး၍ ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာနမ ၫႊနၾကားခကမားႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ၏ ၫႊနၾကားခကမားအၾကား ပဋပကၡ ျဖစဖးသည ဟ၍ ေျပာဆျခငးမး မရေပ။၂ဝ၂ ဦးစးဌာန အႀကးအကမား၏ ေျပာၾကားခကအရ ၎တ႔အေနျဖင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရႏင ၎တ႔၏ ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာန ႏစရပလးအေပၚ တာဝနခသညဟ ခစားရေၾကာငး သရသည။ အမားစ ေျပာၾကားခကအရမ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရအေပၚ ပ၍ တာဝနခသညဟ ခစားရေၾကာငး၊ အဘယေၾကာငဆေသာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရပငးမ ပဂၢလ မားသည ၎တ႔ႏင အမားဆး ဆကဆေနၾကရသမားျဖစျခငး၊ ၎ ပဂၢလမားထမ ၫႊနၾကားခက အမားစကလကခရရျခငးႏင ၎တ႔ အတြက ျပနာမားႏင မဝါဒေရးရာ ေမးျမနးစရာမားရပါက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးဆသ႔သာ သြားၾကျခငးတ႔ေၾကာင ျဖစသညဟ သရျပနသည။ ထ႔အျပငလညး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဦးစးဌာန မားတြင အလပလပကငလကရသမား၏ ေျပာၾကားခကအရ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားထမ အစရငခစာမားသည ၎တ႔ ရာထး တးရန လြနစြာအေရးႀကးသညအေလာက ၎ဝနႀကးမားအတြက အလပလပေပးခငစတ ရၾကသညဟ ဆသည။

တရားဝင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဖြ႕စညးပမားမာ ထးထးျခားျခား ေျပာငးလမႈ မရလေသာလညး အလပလပကငပမား တးတက ေကာငးမြနလာသညအတြက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားႏင ဦးစးဌာန အႀကးအကတ႔အၾကား တစဦးႏငတစဦး ထထေရာကေရာကႏင တ႔ျပနမႈအားေကာငးစြာျဖင အလပလပႏငလာၾကသည။ ဝနႀကးခပတစဦးမ ျပတျပတသားသား မတခကျပသညမာ “ဦးစးဌာနအားလးသည ျပညနယအစးရသ႔ တာဝနခၾကသည။”၂ဝ၃

ျပညေထာငစ လပစစႏင စြမးအင ဝနႀကးဌာန

ႏငငေတာ သမၼတ

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးခပမား

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဓါတအားေပးေရး လပငနး

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လပစစႏင စြမးအငဝနႀကးဌာန

ပ ၄.၄ အစးရႏစရပလးက တာဝနချခငး

တာဝနခမႈ

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဘတဂကခြေဝခထားမႈ

ျပညေထာငစဘတဂက ခြေဝခထားမႈ

63

ေကာကႏတခက - ဌျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား အေနျဖင ၎တ႔က အျပညအဝ တာဝနခမည ဦးစးဌာနမား ဖြ႕စညးခြငရသေလာ။ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒပါ အပဒ ၂၅၇ သည ေကာငးစြာ ေလလာသငေသာ အပငးျဖစသည။ ၎ျပ႒ာနးခကအရ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည “တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယဆငရာ နယဘကဝနထမးအဖြ႕အစညးမားက လအပသလ ဖြ႕စညးႏင” ၿပး “လအပေသာ နယဘကဝနထမးမားက ခန႔အပႏငသည။” ဤျပ႒ာနးခကအရ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည ျပညေထာငစ အစးရ၏ ဩဇာလႊမးမးမႈ မရေသာ သ႔မဟတ နညးပါး ေသာ ဝနႀကးဌာနမားႏင ဦးစးဌာနမား ဖြ႕စညးခြင ရႏငစရာ ရသည။ မႏေလးတငး ေဒသႀကး စးပြားေရး မဝါဒဆငရာ စာတမးတစေစာငတြင မဝါဒ ရညမနးခကမား ေအာငျမငေစရန ဦးစးဌာနမား ထေထာင၍ ရႏငစရာ ရေၾကာငး တငျပထားသညတင ယေန႔အခနအထ ဤကစၥက ေလလာစးစမးၾကေရးႏင စပလဥး၍ စတဝငစားမႈမားစြာ မေတြ႕ရေသးေပ။

အပဒ ၂၅၇ က အသးခရန ထးထးျခားျခား လပေဆာငမႈမား မေတြ႕ရသညတင စညပငသာယာေရး ဦးစးဌာနသည ဝနေဆာငမႈ လပငနးက ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာန အဝနးအဝငးမ ဖယထတႏငျခငး၏ ထငရားေသာ သာဓကျဖစသည။

ထးျခားေသာ ေျပာငးလမႈမား ျဖစေပၚခသည ေနရာတစခမာ လြတလပ ေသာ လႊတေတာ႐းမား ဖြ႕စညးသည အခါတြင ျဖစသည။ ၂ဝ၁၆ ခႏစ သးျခား လႊတေတာ႐းမားက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး တစခခငးစ အတြက ဖြ႕စညးရာတြင ျပညေထာငစ လႊတေတာ႐းကသာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာ႐းမား၏ ဗဟအျဖစ ထားရၿပး၊ ျပညထေရး ဝနႀကးဌာန ႏင ေထြအပတ႔၏ လကေအာကမ ဖယရား ထားသည။ ဝနထမးအမားစမာ ေထြအပဦးစးဌာနမ ေ႐ႊ႕ေျပာငး ခန႔အပၿပး ၎တ႔အေနႏင လႊတေတာ႐း ဦးစးဌာနအတြကသာ အလပလပ ေပးရနလၿပး ေထြအပႏင ျပညထေရးဝနႀကးဌာနသ႔ အစရငခရန မလေတာေပ။ (ျပညနယတစခမ လႊတေတာ႐း ဖြ႕စညးပက ေနာကဆကတြ ဍ တြင ၾကညပါ။)

ျပညေထာငစ လႊတေတာသည ဝနထမးေရးရာ စမခန႔ခြေရးႏင စပလဥး၍ တာဝနမားစြာ ယထားသည။ ဥပမာ ဝနထမးမား ရာထးတးရန ႏင ဌာနေျပာငးေ႐ႊ႕ရန ရပါက သကဆငရာ ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကး လႊတေတာ႐း၏ အႀကးအကသည လႊတေတာ ဥက႒၏ အတည ျပခကႏငတကြ ေျပာငးေ႐ႊ႕စာက ျပညသ႔လႊတေတာသ႔ တငသြငးရသည။ လႊတေတာ႐း ဝနထမးမား သည အသစေဆာင႐ြကရမည လပငနး ေဆာငတာမားႏင ပတသက၍ အေတြ႕အႀကနညးပါးေသးသညျဖစ၍ စြမးရညျမႇငတငေပးရန လအပ ေနေၾကာငးေတြ႕ရရသည။ ဥပမာ အားျဖင ၂ဝ၁၈ ခႏစ ျမနမာ လႊတေတာ အဖြ႕ဥပေဒအရ လႊတေတာ၏ လပငနးစဥတစရပမာ လႊတေတာကယစားလယမားႏင လႊတေတာ႐းဝနထမးမား၏ အရည အခငး ျမႇငတငေပးရနျဖစသည။

ျပညနယမား/တငးေဒသႀကးမားအေနျဖင မဝါဒမားႏင အစအမမားက အေကာငအထညေဖာရန အလ႔ငာ ၎တ႔ကယပင နယဘက ဝနထမး အဖြ႕အစညးတစခ ဖြ႕စညးရနအတြက အေၾကာငးရငး ခငလမႈ ရမရ ေသေသခာခာ စဥးစားသငေပသည။

ျပညေထာငစသ႔ တာဝနခၿပး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသ႔လညး အကန႔အသတႏင တာဝနခသည ဦးစးဌာနမား

ဇယား ၁ ပါ လပငနးေဆာင႐ြကခကမားအတြက တာဝနရေသာ ဦးစး ဌာနမားသည သကဆငရာ ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာနက တာဝနခ ၾကရသည။ အေရအတြက မားျပားလစြာေသာ ဦးစးဌာနမားသည ျပညနယမား/တငးေဒသႀကးမားတြင ႐းစကသညတင ၎လပငနး တာဝနမားသည ဇယား ၂ တြင မပါရသညအတြက သကဆငရာ ျပည ေထာငစ ဝနႀကးဌာန၏ ၫႊနၾကားခကက လကနာရၿပး၊ ၎ဝနႀကး ဌာနကသာ တာဝနခရသည။ သ႔တင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကး မားသည ဦးစးဌာနမားက ႀကးၾကပျခငး၊ စစေဆးျခငး၊ ပးေပါငးျခငး၊ ညႇႏႈငးျခငးမား ေဆာင႐ြက ႏငသညအတြက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး

အစးရမား၏ အခနးက႑မာ အကန႔အသတႏင ကနေန ေသးသည။ ပ ၄.၅ ပညာေရးက႑က ဥပမာအျဖစ အသးျပ၍ ၎ဦးစး ဌာနမားႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး၊ ျပညေထာငစ အစးရမားၾကား ဆကႏြယမႈက ျပသထားသည။

အေရးအပါဆးေသာ ဦးစးဌာနမားအနက ႏစခမာ ျပညသ႔ကနးမာေရး ဦးစးဌာန ႏင အေျခခပညာေရး ဦးစးဌာန တ႔ ျဖစၾကၿပး ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးမားတြင ၎ဦးစးဌာန ႏစခမာ လအငအား၊ ပစၥညး အငအား အမားဆးရၾကသည။၂ဝ၄ ဇယား ၂ ႏင ဇယား ၁ ႏစခလး ပါ လပငနးတာဝနမားက ထမးေဆာငေနရသည ဦးစးဌာန အေျမာက အျမားလညးရၾကၿပး ဇယား ၁ ပါ လပငနးေဆာငတာမားအတြက သကဆငရာ ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာနက တာဝနခၾကရသည။ ဥပမာ လပစစဓါတအားေပးလပငနး၏ အႀကးစား စမကနးမားသည ဇယား ၁ တြင အကးဝငသည။

64

ေကာကႏတခက - ဍအေထြေထြအပခပေရးဥးစးဌာနသည မညသ႔က တာဝနခသနညး။

ေဒသဆငရာ အပခပေရးတြင လြနစြာအေရးႀကးေသာ အခနးက႑တြင ရေနျခငး၊ တပမေတာ ထနးခပမႈ ေအာကတြငရေသာ ျပညထေရး ဝနႀကးဌာန၏ အစတအပငး ျဖစေနျခငးတ႔ေၾကာင ေထြအပသည တာဝနခမႈ ႏစခြရသည အေရးႀကးဆးေသာ ဦးစးဌာနျဖစလာႏငသည။ ၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒ ေထြအပသည အဖြ႕အစညးယႏရား က႑ႏစခစာ ေဆာင႐ြကေနသညၿပး ကယျပန႔ေသာ အခြငအာဏာ လႊအပမႈရသညဟ နားလညႏငသည။ ပထမတစခမာ “အစဥအဆက အခနးက႑” ျဖစၿပး ဒတယတစခမာ ၂ဝ၁၁ ခႏစ ဧၿပလမ စတငသည ေဒသဆငရာ အစးရအပခပမႈပငး ဗဟခပကငမႈေလာခေရးအရ ျဖစေပၚလာသည အေျခတညစ က႑တ႔ ျဖစၾကသည။ (ေနာကဆကတြ ဋ တြင ေထြအပ၏ အစဥအဆက ေဆာင႐ြကခေသာ တာဝနမားႏင မားမၾကာမက ရရလာေသာ တာဝနမားက အၾကမးတငျပထားသည။)

၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒအရ ေထြအပက ၎၏ ယခငရႏငၿပး အခနးက႑ျဖစသည ျပညေထာငစ အစးရ ႏင ေဒသဆငရာ အပခပေရးအၾကားမ အေျခခ ဆကသြယမႈျဖစ ဆကလကထားရသည။ ေအးခမးသာယာေရးႏင ဖြ႕ၿဖးေရးေကာငစမားႏင အေထြေထြ အပခပေရးတြင တပမေတာ အရာရမား၏ ပမနအတငး ပါဝငေဆာင႐ြကမႈတ႔ မရေတာသညအေလာက ေထြအပမာ ပ၍ အားေကာငး လာသည။

ေထြအပ၏ အစဥအဆက အခနးက႑မာ လႊအပအခြငအာဏာ ေျမာကျမားစြာက အာ႐ထား ေဆာင႐ြကၿပး ၎တ႔မာ အပခပေရးပငးက ကငတြယျခငးမႈသည အခြနမးစေကာကချခငး၊ သနးေခါငစာရငးေကာကယျခငး၊ ေျမယာစမခန႔ခြျခငး ေဒသအလက ေျမယာ အျငငးပြားမႈ မားက ေျဖရငးေပးျခငးတ႔အထ ပါဝငသည။ အလားတစြာပင ႏငင၏ အေျခခအကဆး အပခပေရး ယနစမားျဖစၾကသည ခ႐ငႏင ၿမ႕နယတ႔က ႀကးၾကပျခငး၊ ရပကြကႏင ေကး႐ြာအပစမားက ကြပကျခငးတ႔ ေဆာင႐ြကရသည။

ထ႔အျပငလညး ေထြအပသည အသစဖြ႕စညးလကေသာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ ၁၄ ခႏင စပလဥး၍ တာဝနသစမားလညး ရရလာခသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ေထြအပ၏ အႀကးအကသည ရာထးအ႐ကအရာအတငး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ၏အဖြ႕ အတြငးေရးမး ျဖစသညအျပင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး၏ အႀကးတနးအရာရလညး ျဖစသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားသည ဝနႀကးဌာန လကကငမရသညအတြက ေထြအပမ ဝနထမးမား၏ အကအညက ရယရၿပး၊ ၎ဝနထမးမား၏ လပငနးမာ ဝနႀကးမားႏင ဦးစးဌာနမားအၾကား ဆကသြယေပးျခငးျဖစသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ၏ ႐းသည ေထြအပ၏ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အပခပေရး႐းပင ျဖစသည။

အဆပါ အခနးက႑သစသည ေထြအပက ဗဟခပကငမႈ အားေကာငးေသာ ျပညေထာငစ အစးရ၏ ဦးစးဌာန အျဖစမ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ ေတာငးဆမႈမားအတငး တ႔ျပနေဆာင႐ြကေပးရနသာ လႊအပအခြငအာဏာရရထားေသာ၊ ဗဟခပကငမႈ မားစြာေလာခထားသည ဦးစးဌာနတစခအျဖစသ႔ တျဖညးျဖညးခငး ေျပာငးလေစခသည။ တငးေဒသႀကးအဆင ေထြအပ ၫႊနၾကားေရးမး တစဦး၏ အဆအရ ေထြအပ၏ လကရ လပငနးတာဝနအမားစမာ တငးေဒသႀကး အစးရ၏ ကယစားလပကငေပးရျခငးသာျဖစၿပး၊ ေနျပညေတာ ျပညထေရး ဝနႀကးဌာနမ ၫႊနၾကားခကမားကလညး ယခငေလာက မရရေတာဟ သရသည။ အလားတစြာပင ၿမ႕နယအဆင တြငလညး ေထြအပ ဝနထမးမား၏ ေျပာၾကားခကမားအရ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ ၫႊနၾကားခကအတငး ေျမယာ အျငငးပြားမႈ ကစၥရပမားတြငသာ အခနအမားဆးေပးၿပး ေဆာင႐ြကေနၾကရေၾကာငး သရသည။

အျခားေသာ တာဝနခမႈ ႏစခြရသည ဦးစးဌာနမားကသ႔ပင ေထြအပသညလညး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသ႔ မညမအထ တာဝနခရန လအပသနညးဟေသာ ေမးခြနးေမးရန လအပလာသည။ ေထြအပ အရာရမားက အထးအေလးအနကထား ေျပာၾကား ၾကသညမာ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒက လကနာေသာအားျဖင ၎တ႔သည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ ၫႊနၾကားခကက လကနာရန တာဝနရသညဟ ဆၾကသည။ ထ႔အျပငလညး ေထြအပအရာရမား၏ ေနာကထပ ေျပာၾကားခကအရ ၎တ႔အေနျဖင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားအတြက ႀကးစားပမးစား အလပလပေပးရန လေလာကေသာ အေၾကာငးရငးခမာ ရာထးတးရနႏင ဌာနအေ႐ႊ႕ အေျပာငး ကစၥရပမားသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားေပၚတြင မတညေသာေၾကာငျဖစသည။

ေထြအပ၏ လကရ အစးရအတြက အလပလပေပးႏငစြမးမာလညး စမးသပခေနရၿပ ျဖစၿပး၊ ၎၏ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား အေပၚ တ႔ျပနေဆာင႐ြကမႈႏင တာဝနခမႈ အတငးတာမာ ေနာငလာမည ႏစမားအတြက လြနစြာ အေရးပါေလသည။

65

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမား ၎လပငနးမားအတြက တရားဝင လႊအပအခြငအာဏာ အနညးငယသာရေသာလညး ၎တ႔၏ အပခပ ေရးပငးတြငမ အေရးႀကးေသာ အခနးက႑မားက ရယထားၾကသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားႏင ဦးစးဌာန အႀကးအကမား အားလး၏ အျမငတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားသည ဦးစးဌာန၏ လပငနးပငးတြငး အေရးႀကးေသာ အငအားစမား ျဖစ ၾကသည။၂ဝ၅ အေျခခအားျဖင ဇယား ၂ သည ဆးျဖတခက ခမတသည လပငနးစဥက အဓက ျပ႒ာနးေပးထားေသာလညး ျပညနယ/တငး ေဒသႀကး ဝနႀကးမား ေျပာၾကားသကသ႔ ဦးစးဌာန၏ ကနလပငနး ေဆာငတာမားသည ဝနႀကးမားႏင သကဆငျခငးမရဟ မမတယ သငေပ။၂ဝ၆ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားသည ဇယား ၁ ပါလပငနးေဆာငတာမားႏင ပတသက၍လညး ဦးစးဌာနမားက ဩဇာလႊမးမးႏငသည နညးလမး ေျမာကျမားစြာရသည။

(၁) ဆးျဖတခက ခမတျခငး။ သကဆငရာ ကစၥရပတစခႏင ေနာကဆးပတ ဆးျဖတခကက ေပးႏငသမာ ျပညေထာငစ အစးရ/ဝနႀကးဌာန ျဖစႏငေသာလညး၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး

ဝနႀကးမားထမ သေဘာတညခက၊ အႀကျပတငျပခက၊ အႀကေပးခကမား အဓက ေတာငးခေလရၾကသည။ ဥပမာ မၾကာေသးမက ထြကေပၚလာေသာ အစရငခစာတြင Natural Resources Governance Institute မ ေတြ႕ရထားခကမာ ဓါတသတဆငရာ က႑တြင ဝငေရာကလပကငရန လငစင ေလာကထားသမားသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ၏ ေထာကခမႈ ရရနလအပသည။ ၎ေထာကခခက မပါရလင သယဇာတႏင သဘာဝပတဝနးကင ထနးသမးေရး ဝနႀကးဌာနမ လငစငထတေပးရန မျဖစႏငဟလညး သထားရသည။၂ဝ၇

(၂) ဦးစးဌာနမားအၾကား ညႇႏႈငးေဆာင႐ြကမႈ။ မတညေသာ ဦးစးဌာနမားအၾကား လပငနးေဆာငတာမား ညႇႏႈငးေဆာင႐ြက ရနအတြက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားသည ေနရာ ေကာငး ရထားၾကသည။ ဥပမာ ေကး႐ြာမားအား လပစစမး ေပးေဝရန ျပညနယအစးရမ ႀကးပမးရာတြင ျပညနယအဆင စြမးအင ဝနႀကးတစဦးသည ဘကစေထာငစႏင စစညးညၫြတ ေသာ စမကနးတစရပ ေဖာေဆာငႏငရန အလ႔ငာ ၎အေနျဖင လပစစဓါတအားေပးလပငနး၊ ေကးလကဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ဦးစးဌာန၊ နယစပေရးရာ ဦးစးဌာနမားႏင အနးကပ အလပ လပကငေနေၾကာငး ေျပာၾကားသည။

(၃) အဆျပလႊာမားေရးသားျခငး။ ျပညေထာငစ အစးရ စဥးစားေပး

ႏငရနအတြက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားမ အဆျပလႊာ မားေရးသားခြငက ပတပငတားဆးထားသည ဥပေဒ မရေပ။ ဥပမာ ကရငျပညနယအစးရသည ေကာကမးေသြးသး ဓါတအား ေပးစက႐ႀကးတစ႐ တညေဆာကရနအတြက အစးရမ စဥးစား ခြငျပေပးရန အဆျပလာသည။ (အဆပါ ဓါတအားေပးစက႐မာ မဂၢါဝက ၃ဝ ေကာထတလပမညျဖစ၍ ျပညနယအစးရ၏ စရငဆးျဖတပငခြငထက ေကာလြနေနေသာေၾကာင ျဖစသည။)

(၄) မဝါဒ ေဖာေဆာငျခငး။ ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာနအေနျဖင မဝါဒမား ေဖာေဆာငေရးတြင တာဝနရသည မနေသာလညး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားသည ၎မဝါဒမားက အတငးအတာတစခအထ ပေဖာႏငသည။ ဥပမာ ပညာေရး ဝနႀကးဌာနသည ဆရာေ႐ြးခယခန႔အပေရးဆငရာ မဝါဒတစခက ျပ႒ာနးရန တာဝနရသညဆပါက ျပညနယ လမႈဖလေရး ဝနႀကး တစဦးအေနျဖင အဆပါ မဝါဒႏင ျပညနယ အေျခအေနႏင ကကညေစရန ေဒသခ တငးရငးသား ဘာသာစကား ေျပာတတ သည ဆရာမားကသာ ခန႔အပရန ျဖညစြကခက ျပလပႏင ေပသည။

(၅) စမကနးေရးဆြျခငးႏင ဘတဂကေရးဆြျခငး။ အခနး ၅ တြင အေသးစတ တငျပေဆြးေႏြးထားသညအတငး အခ႕ေသာ ဦးစးဌာနမားအတြက သကဆငရာ ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာနသ႔ အဆျပလႊာ ေရးသားတငသြငးရာတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားအခနးက႑မလြနစြာအေရးပါသည။ ဘ႑ာႏစ ၂ဝ၁၈―၁၉ မ စတင၍ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လမႈေရးဝနႀကး

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ပညာေရးဥးစးဌာန

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးခပမား

ျပညေထာငစ ပညာေရးဝနႀကး

ႏငငေတာ သမၼတ

ပ ၄.၅ အစးရႏစရပလးက အကန႔အသတျဖင တာဝနချခငး

တာဝနခမႈ

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဘတဂကခြေဝခထားမႈ

အကန႔အသတျဖင တာဝနခမႈ

66

ျပညေထာငစ ဘ႑ာေငြ အရအသးစာရငးအတြက ၎တ႔၏ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမ တငသြငးလာသမက မတခကေပးပငခြင ရလာေတာမညျဖစသည။

အထကေဖာျပပါ ဥပမာမားက ဆးျဖတခက ခမတပငခြငအာဏာႏင မေရာေထြးသငေပ။ ဤသညတ႔မာ မားစြာေသာ ျပညနယ/တငး ေဒသႀကး ဦးစးဌာန အႀကးအကမား၏ ေထာကျပခကအရ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားသည ၎တ႔ ဦးစးဌာနမား၏ လပငနးေဆာင တာမားက ပေဖာရာတြင ေနရာပမရရလာၾကသညဟေသာ လမးေၾကာငးသစတစရပက ကယစားျပေပသည။

အထးသျဖင တာဝနယထားသည ဦးစးဌာနမား၏ လပငနးပငး နညးပညာ ဗဟသတရေသာ၊ အခ႕ေနရာမား၌မ သကဆငရာ ဝနႀကး ဌာနတြင အလပအေတြ႕အႀကရေသာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမား၏ အလအရ ဇယား ၁ ပါ လပငနးမား လပကငေနသည ေဒသတြငး ဦးစးဌာနမား၏ လပငနးပငးက ၎တ႔အေနျဖင ထေရာကစြာ ဩဇာေပး ၫႊနၾကားႏငၾကသညဟ ဆသည။

သ႔ေသာလညး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားအားလး ကယဦးစး ဌာနက ထေရာကစြာ ပသြငးႏငၾကသညေတာ မဟတေခ။ အေရ အတြက အနညးအကဥးသာရေသာလညး အခ႕ေသာ ျပညနယ/တငး ေဒသႀကး ဝနႀကးမားက ယတျပတဆသညမာ သကဆငရာ ဦးစးဌာန၏ ဘကဂကက ထနးခပခြငမရပါက ၎အေနႏင လပငနးပငးတြင

ေကာကႏတခက - ဎျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားတြင လကကင ဝနႀကးဌာနမား ရရန လအပပါသေလာ။

တာဝနခမႈ ႏစခြရေနသည ဦးစးဌာနမားတြငေရာ၊ ျပညေထာငစ အစးရကသာ အကြငးမ တာဝနခရန လအပေသာ ဦးစးဌာနမားအတြကပါ ဝနႀကးမား ဝနႀကးဌာန လကကငမရသညအေနအထား ဆကလကျဖစေပၚေနသည အေလာက၊ သသာထငရားစြာ ေပၚေပါကလာသည လမးေၾကာငးတစရပမာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားသည ၎တ႔ ဦးစးဌာန လပထးလပနညးအရ မညသ႔က တာဝနခေစကာမ ဦးစးဌာနမား၏ လပငနးပငးက ပေဖာလာႏငၾကသည။ ဤအခကက ေထာကရႈေသာ လကရ တာဝနခမႈ ပစမားမာ ထေရာကမႈရၿပး၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားအေနႏငလညး လကကင ဝနႀကးဌာန မလအပဟ ယဆရမလ ျဖစလာသည။

တာဝနခမႈ ျမငမားလာသညဟ ယဆစရာမား ရလာသညတင လကရ လပထးလပနညးအတငး ဆကသြားမညဆပါက ျပညနယမား/တငးေဒ သႀကးမား သ႔ တာဝနခမႈမာ ကန႔သတခေနလမဦးမည ျဖစသည။ လကရ အစးရ လကထကအတြငး ဇယား ၂ ပါ ျပ႒ာနးခကမားႏင စပလဥး၍ ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာန၏ ၫႊနၾကားခကမားႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ၏ ၫႊနၾကားခကမားအၾကား တငးမာမႈ ျဖစပြာသည ကစၥအနညးငယသာ ၾကားသရသညတင ဤသညတ႔မာ ဆတယတမႈ ျဖစပြားႏငဖြယ လပငနးေဆာင႐ြကမႈပစ၏ အကးဆကပင ျဖစသည။ အကယ၍သာ အစးရသစတစရပ သ႔မဟတ ျပညေထာငစ ဝနႀကးသစတစဦးကသာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဦးစးဌာနမား၏ တာဝန ေဆာင႐ြကမႈမားအေပၚ ပမခပကငလာပါက ျဖစေပၚလာမည တငးမာမႈမားက ေျဖရငးႏငရန မေသခာေပ။

အခပအားျဖင ဆရေသာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးဌာနမား လအပ မလအပဟေသာ ေမးခြနးက အဓက အေျဖေပးႏငသညမာ ေဖာျပပါ လပနညးလပဟနအသစမား မညသ႔မညပ ဆကသြားမညက ေစာငၾကညရန ျဖစသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးႏင ျပညေထာငစ ဝနႀကးမား ပါတ၊ ပါတဦးေဆာငမႈ၊ ပနးတငႏင ရညမနးခကမား တညေသာအခါမးတြင သသာမည မဟတဘ၊ ၎တ႔အၾကား ဘရညမနး ခက၊ ဘအကးစးပြား မရသညအခါမသာ သသာမညျဖစသည။ ဤအေျခအေနမးတြင ဝနႀကးဌာန လကကငမရေသာ ဝနႀကးမားအေနျဖင ခခကာကြယႏငစြမး ရခငမ ရလမမည။

ပေဖာႏငစြမး အနညးအကဥးသာ ရမညဟ သရသည။ အျခား ဝနႀကးမား (ဥပမာ ျပညနယ သဘာဝရငးျမစဆငရာ ဝနႀကးတစဦး) က မ ဦးစးဌာနမားသည ၎တ႔၏ ၫႊနၾကားခကမားက တ႔ျပန ေဆာင႐ြကမႈ မရဟ ဆသည။ ၎တ႔ လကေအာကရ ဦးစးဌာနမားက အေျပာငးအလ ျဖစေစႏငသညအားမာ တစစတတစေဒသ အားျဖင သကဆငရာ ျပညေထာငစ ဝနႀကးက ဦးစးဌာန၏ လပငနးက ပေဖာရန ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးအား “ခြငျပ” လစတရမသာလင ျဖစႏငသညဟ ေျပာၾကားၾကသည။ မႏေလးတငးေဒသႀကး ဝနႀကး ခပ၏ ေျပာၾကားခကအရ ဗဟခပကငမႈေလာခေရး ျပညေထာငစ အဆင ဝနႀကးမားႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားအၾကား ပးေပါငးေဆာင႐ြကရာတြင အားနညးမႈမား ရေနသညအတြက ဗဟခပကငမႈေလာခေရးမာ ဟန႔တားခေနရေပသည။၂ဝ၈

ဦးစးဌာနမားအၾကား အာဏာျဖန႔ေဝျခငး

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမား ႏင ၎ ျပညနယမား/တငးေဒသ ႀကးမားတြင အလပလပကငလကရသည ဦးစးဌာနမားအၾကားရ တာဝနခမႈ ပစမားအရ အာဏာခြေဝမႈ အတငးအတာ တစခအထ ျဖစေနသညက သကေသထလကရသည။ တစခနတညးမာပင အာဏာႏင တာဝနမားက အပခပေရး ေအာကအလႊာမားသ႔ လႊအပေနၿပျဖစရာ ဦးစးဌာနမား အၾကားတြငလညး အာဏာျဖန႔ေဝမႈ ျဖစေပၚေနႏငစရာရသည။

67

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား ဖြ႕စညးသည အခနမစ၍ ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာနမားမ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အဆငသ႔ အကန႔အသတျဖင အာဏာျဖန႔ေဝမႈ ျပလပလကရသည။ ၂ဝ၁၁ ခႏစမစ၍ ပညာေရး၊ ကနးမာေရး အပါအဝင အခ႕ေသာ ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာနမားၾကား အာဏာျဖန႔ေဝျခငး လပေဆာငရန ႀကးစားမႈမား ရခသည။၂ဝ၉

ေဒသႏရ ပညာေရး ဦးစးဌာန၏ တာဝနမား မညသ႔ေျပာငးလသြားပက ပညာေရး ၫႊနၾကားေရးမးတစဦးက “အရငတနးက အထကေအာက ပစျဖစတအတြက ကြၽနေတာတ႔အေနန႔ အထကကလာတ အမန႔န႔ ၫႊနၾကားခကေတြကပ အေကာငအထညေဖာရယ။ အခေတာ စနစက ေအာကကေန အထကက ျဖစသြားၿပ”၂၁ဝ ဟ၍ ရငးျပသည။ အ႐ြယ အစား မတညၾကသည ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး ဦးစးဌာနမား ဖြ႕စညးပကလညး စနစတက ျပျပငလကၿပး၊ တငးေဒသႀကး ႏင ျပညနယ အႀကးအကမားက လကေထာကၫႊနၾကားေရးမးမ ၫႊနၾကားေရးမးရာထးသ႔ တးျမႇငေပးလကၿပး ဝနထမးဦးေရလညးျမငတကလာၿပျဖစသည။ ဝနထမးေရးရာ စမခန႔ခြရနအတြကလညး ဝနထမး ရာထး အဆငဆငအၾကား ရာထးတးေပးႏငသည၊ ေ႐ႊ႕ေျပာငးပစႏင သည လႊအပအခြငအာဏာကလညး ခ႐ငမား (အလယတနး၊ အထက တနး ေကာငးအပမားႏင ၿမ႕နယ ပညာေရးမးမားအတြက) ႏင ၿမ႕နယမား (မလတနးႏင အလယတနး ေကာငးဆရာမား အတြက) သ႔ ျဖန႔ေဝေပးလကၿပျဖစသည။

ၿမ႕နယပညာေရးမးမားကလညး ဝနထမးႏင ေကာငးသးပစၥညး လအပ ခကမားက တငျပေစျခငးျဖင စမကနးေရးဆြျခငးႏင ဘတဂကေရး ဆြျခငးတ႔တြင ပါဝငေစသည။ ဤလပငနးစဥက တးျမငလာသည ပညာေရး ဘကဂကျဖင ေထာကပၿပး၊ သတငးအခကအလက စမခန႔ခြေရး စနစသစတစရပက မတဆကေပးျခငးလညး ျဖစသည။ သ႔ေသာလညး ဝနထမးမား ခန႔အပျခငး၊ ထတပယျခငး၊ ပစၥညးဝယ ယျခငး၊ ဘတဂကေရးဆြျခငးဆငရာ (လပငနးေဆာင႐ြကေရး အသး စရတ အပါအဝင) လႊအပအခြငအာဏာသည ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာန တြငသာရသည။၂၁၁

ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး ကနးမာေရး ဦးစးဌာနမား၏ ေျပာဆခက အရ ပမႀကးေလးေသာ တာဝနမားက အပႏငးခေနၿပျဖစသည။ ေဒသႏရ ဦးစးဌာနတစခ၏ အဆအရလညး အလားတ ကစၥရပမး ဝနထမးေရးရာ စမခန႔ခြမႈတြင ျဖစေပၚေနၿပဟ သရသည။ ရာထး တးခြငႏင ေ႐ႊ႕ေျပာငးခြငရေသာလညး ခန႔အပခြငႏင ထတပယခြင မရေသးေခ။ ဝနထမးဦးေရ တးျမႇငရနလညး အတညျပခကရရၿပး ျဖစသည။ ၫႊနၾကားေရးမးတစဦးက မတခကျပသညမာ အကယ၍ ဦးစးဌာနအား ပမႀကးေလးေသာ တာဝနမား အပႏငးေတာမညဆပါက ဝနထမးမား၏ စြမးရညကလညး ျမႇငတငေပးရန လအပသည။ ကနးမာေရးႏင ပညာေရး ဦးစးဌာနမားအၾကား သသာေသာ ျခားနား ခကမာ (အနညးဆး တစခေသာ တငးေဒသႀကးတြင) ကနးမာေရး ဦးစးဌာနသည ေဆာကလပေရး စမကနးတစခအတြက တငဒါ ေခၚယခြငရၿပး ပစၥညးမား ဝယယခြငလညး ရရသည။၂၁၂

မၾကာေသးမက အရာရမားသည အာဏာျဖန႔ေဝျခငးႏင စပလဥးသည ဥပမာ ေျမာကျမားစြာ ေပးခဖးသည။ ဥပမာ— ေကာငးေဆာကလပေရး အတြက တငဒါေခၚယရာတြငႏင၊ ပရေဘာဂႏင ေကာငးဝတစမား ဝယယရာတြင ပါဝငျခငး။၂၁၃ ထ႔အျပင အရာရမား၏ ေျပာၾကားခကအရ ဝနထမးသစမား စေဆာငးရာတြငလညး ပမပါဝငခြင ရလာၾကၿပဟ ဆျပနသည။ သ႔ေသာလညး သတျပရနအခကမာ အဆပါ အရာရ မားသည ၎တ႔၏ ဆးျဖတခြငအာဏာ အကန႔အသတကလညး ေျပာၾကားခပါသည။ ေမးခြနးမားက အေျဖေပးရာတြင “ဒါကေတာ ေနျပညေတာကပ ဆးျဖတပါလမမယ” ဟေသာ စကားက ႀကမဖန မားစြာ ေျပာဆခပါသည။ အရာရမား ေျပာၾကားခကမားမ ပ၍ အေျခခ ကေသာ အခကမာ အပခပေရး အထကပငးလႊာမားမ ၎တ႔၏ လအပခကမားက ပမတ႔ျပနေဆာင႐ြကေပးလာၿပး၊ ေျမျပင လကေတြ႕ အေျခအေနက မစဥးစားဘ အထကေအာက အမန႔ေပးသည ကစၥ ရပမား နညးပါးလာၿပဟ သရသည။ ဤသညမာ ေအာကမအထက စမေဆာင႐ြကေရး လပငနးစဥ တးတကမႈ၏ အေကာငးဆး သာဓက ျဖစၿပး အေသးစတက အခနး ၅ တြင ရငးလငးတငျပထားသည။ ၂ဝ၁၄ ခႏစ အမးသား ပညာေရး ဥပေဒတြင ရငးရငးလငးလငး အဆျပ ထားသညမာ “ပညာေရး ဝနထမးမား၏ ဆးျဖတခက ခမတႏငစြမးႏင တာဝနယႏငစြမးမားတးတကလာမႈက အေျခခ၍ ဗဟအပခပေရး ေလာခသည စနစတစရပက ေဖာေဆာငသြားမညျဖစသည။၂၁၄”

ျပညေထာငစ ရာထးဝနအဖြ႕၏ ႏငငဝနထမး ျပျပငေျပာငးလမႈဆငရာ မဟာဗဟာ စမခက၂၁၅ မေန၍ ဝနထမးေရးရာ စမခန႔ခြမႈပငး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးမားက ေနာငလာမည ႏစမားအတြငး ဆကလကေဆာင႐ြကသြားမည သႏၷ႒ာနခမတမႈမားက ေတြ႕ျမငရ ေသးသည။ အဆပါ စမကနးအရ

လကရ လပထးလပနညး အစအမမားမာ ဗဟခပကငမႈ ျမငမားေနၿပး ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငးျဖင တငးေဒသႀကးႏင ျပညနယမားသည ႏငငဝနထမးေရးရာ ကစၥရပမားတြင လပပငခြငမား ပမရရလာမညျဖစၿပး၊ ပမႀကးမားသည စမအပခပခြငက ရရလာမည ျဖစပါသည။ … လ႔စြမးအား အရငးအျမစ စမခန႔ခြမႈ၊ ဝနထမးမားအား ေလကငသငၾကား ေပးျခငးႏင စြမးရညျမႇငတငျခငး၊ ေဒသခ ျပညသမား၏ လအပခကမားက သေဘာေပါကလကခမႈႏင တ႔ျပနျဖညဆညး ေပးမႈတ႔တြင သကဆငရာ ဝနႀကးဌာနမား၊ တငးေဒသႀကးမားႏင ျပညနယမား၊ ခ႐ငမားႏင ၿမ႕နယမား၏ အခနးက႑က ဆနးစစေလလာရန လအပပါလမမည။၂၁၆

မၾကာမက ျပလပခသည သေတသနအရ သတတးေဖာေရးလပငနးမားခေပးပငခြငက ျပညေထာငစမ ထနးခပခြငယထားျခငးသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကးႏင တက႐ကသကဆငသည ကစၥရပက ႀကးစြာေသာ ကန႔သတခပခယျခငး အျဖစ ရႈျမငၾကသည။၂၁၇ သတတးေဖာေရးမ ေရာငးရေငြက ခြေဝျခငးသညလညး ဗဟ-ေဒသႏရ ဆကဆေရးတြင သာမက ျမနမာႏငင တငးရငးသား ပဋပကၡ အတြကလညး အျငငး ပြားဖြယ ကစၥရပျဖစသည။ သကဆငရာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားအေနႏင သတတးေဖာေရးလပငနးက ေစာငၾကညပငခြင

68

မရသလ၊ သတတးေဖာေရး လပငနးမ ေပၚထြကလာသည မေကနပ မႈမားကလညး တ႔ျပနေဆာင႐ြကခြင မရေပ။၂၁၈ အရပဖက လမႈအဖြ႕ အစညးမားကအေနႏငလညး သတတးေဖာေရး လပငနးႏင ဆကစပ သည ျပနာရပမားက ကငတြယရန ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကး အစးရထသ႔ တငျပခြင မရသညအတြက စတပကၾကရ သည။ ျဖစရပတစခ၌မ သတတးေဖာေရး စမကနးေၾကာင လအမား ေနရာေ႐ႊ႕ေျပာငးေပးလကရေသာအခါ ေဒသဆငရာ အစးရဘကမ စာနာေထာကထားေသာလညး သတတးေဖာေရး စမကနးႏငဆငသည ျပညေထာငစ လပပငခြငအာဏာက မလြနဆနႏငသညက ေဒသခ ေရ႕ေနမား အဖြ႕အစညးတစခက သတျပမခၾကသည။၂၁၉

သဘာဝပတဝနးကင ထနးသမးေရးဥပေဒပါ စာပဒအရ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည ယခအခါ အေသးစား သတတးေဖာေရး

လပငနးမားအတြက လငစငမား ထတေပးႏငသည အခြငအာဏာ၊ လမႈပတဝနးကင ထခကပကစးမႈဆင ဆနးစစေလလာမႈမား ျပလပႏငသည အခြငအာဏာမား ရလာၿပျဖစသည။ ျပညနယတစခ၌မ ေဒသခ ရပ႐ြာအဖြ႕အစညးမားႏင တြဖကလပကင လကရသည သကဆငရာ တာဝနရေသာ ဝနႀကးအတြက အရပဖက လ႔အဖြ႕ အစညးမားႏင ေဒသခ႐ြာသားမား ပါဝငေသာ သတတြငး ေစာငၾကညေလလာေရးအပစမား ထေထာငရန အခြငရလာသည။ အရပဖက လမႈအဖြ႕အစညးမားကလညး အဆပါ တးတကမႈက အေကာငးျမငၾကၿပး၊ ဝနႀကးသညလညး ၎တ႔ တငျပစရာရသည မားက နားေထာငေပးသညဟ ယဆၾကသညတင ကငတြယရန ကစၥရပမား ေပၚေပါကလာသညအခါ ဝနႀကးအေနျဖင အမနတကယ အေရးယေဆာင႐ြကမည ဟတမဟတ ေျပာရန ေစာလြနးေသးသညဟ ဆၾကသည။၂၂ဝ

ခ႐င၊ ၿမ႕နယ၊ ရပကြက ႏင ေကး႐ြာအပစ အပခပေရးသေဘာ သဘာဝသည ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးမား ေအာကရ

အာဏာႏင တာဝနမားက နားလညရနအတြက လြနစြာ အေရးႀကး သည။ အခနး ၃ တြင ရငးလငးတငျပထားသညအတငး ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရမားေအာကတြင ေ႐ြးေကာကခ ေဒသႏရအစးရ၏ “တတယအလႊာ” ဟ၍ မရေပ။ အဆငအလက နယေျမပငးျခား သတမတေသာ အပခပေရးစနစႏင အတ အစးရဦးစးဌာနေပါငး မားစြာက လပငနးတာဝနမားစြာက ေဆာင႐ြကၾကၿပး ၎ဦးစး ဌာနအမားစမာ ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာနမား၏ အစတအပငးမား ျဖစၾကသည။ အဆပါ ေဒသႏရ အစးရမရသညေဒသႏရ အစးရ အပခပေရး စနစ၏ မတညေသာ အလႊာမားတြင ေကာမတမားစြာရၿပး ဦးစးဌာနမားအၾကား ထနးေကာငးျခငး ႏင ညႇႏႈငးေဆာင႐ြကျခငးမား ျပလပေပးရန တာဝနယထားၾကသည။ ျပညနယမား/တငးေဒသႀကးမား ေအာကရ ေဒသခအစးရအပခပေရးတြင ညႇႏႈငးေဆာင႐ြကရာတြင ေထြအပသည အေရးအႀကးဆး အဖြ႕အစညးျဖစသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငႏင တက႐ကထစပေနသည ေအာကအဆငမာ ခ႐င ၇၄ ချဖစၾကသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အဆငရ ဦးစးဌာနအမားစတြင ၿမ႕နယ႐းမား၏ လပငနးေဆာင႐ြကမႈက စစစထနးေကာငးရန၊ ညႇႏႈငးေဆာင႐ြကရန၊ ၿမ႕နယမားမ သတငး အခကအလကမားက စေပါငးျခငး၊ မေဝျခငးမား ျပလပရန၊ အစးရ ထတျပနသည အမန႔အာဏာမားက ျဖန႔ေဝေပးရန စသည လပငနးမား လပကငႏငရန ခ႐ငအဆင႐းတစ႐း ရၾကသည။ ေထြအပခ႐ငအပခပ ေရးမးမားသည ေအာကအဆငမားတြင မေျဖရငးေပးႏငသည အျငငးပြား မႈမားက ဝငေရာကေျဖရငးေပးရနလညး တာဝနရသည။

ဥပမာ - ၿမ႕နယ သ႔မဟတ ရပကြက/ေကး႐ြာအပစ အပခပေရးမးမား အာဏာအလြသးစားလပသည ကစၥရပမား စသညတ႔ ျဖစၾကသည။၂၂၁

ၿမ႕နယအပခပေရး ၂၂၂

ၿမ႕နယအဆငသည ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးမားအဆင အပခပေရး ၏ ဗဟခကတြငရၿပး ျမနမာႏငငရ ၿမ႕နယေပါငး ၃၃ဝ သည ျပညသ႔ စမအပခပေရး ႏင ဝနေဆာငမႈ လပငနးမား၏ အတခပမား သဖြယျဖစ သည။၂၂၃ ျမနမာႏငငရ လအမားစအတြက ႏငငေတာအစးရႏင ဆကဆ ရသည မးဖြားျခငး၊ ေသဆးျခငးစေသာ ကယေရးကယတာ ကစၥရပမား ျဖစေစ၊ စးပြားေရး အပခပမႈပငးဆငရာ ပဂၢလက ကစၥရပမားျဖစေစ ၿမ႕နယအဆငအရာရ သ႔မဟတ ရပ/ေကး အပခပေရးႏင စတငၾကရသည။

သမၼတဦးသနးစန၏ “ျပညသ႔ဗဟျပ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး” အထးျပေသာ ျပျပငေျပာငးလေရး အာဂနတာတြင ၿမ႕နယမားသည ဗဟအစတအပငး ျဖစသည။ NLDအစးရ လကထကတြငလညး ၿမ႕နယအဆင၏ အေရးပါ မႈမာ ေလာကမသြားေသာလညး ၿမ႕နယ စမခန႔ခြေရးႏင အပခပေရး ပငးတြင ထေရာကမႈရေစရန ေဆာင႐ြကသည လပထး လပနညးမားမာ ေျပာငးလသြားခသည။ သ႔ေစကာမ ၿမ႕နယစမ အပခပေရးအတြက ဥပေဒမေဘာငမာ ထးထးျခားျခား ေျပာငးလသြားျခငး မရေသးေပ။

ၿမ႕နယအဆငတြင ႐းစကေသာ ဦးစးဌာနမားမာ တစႏငငလး အတငးအတာအားျဖင ဆငတၾကေသာလညး ၿမ႕နယအလက ကြာျခားမႈအနညးငယ ရေနျပနသည။ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး

69

အဆငႏင ႏႈငးယဥၾကညပါက ၿမ႕နယအဆင ဦးစးဌာန႐း အေရ အတြကမာ မမားလေသာလညး ယခင ေလလာခကမားအရ ၿမ႕နယ တငးလလတြင ႐းစကေလရသည ပငမ ဦးစးဌာန ၄ဝ ခန႔ ရသည အတြက ၿမ႕နယ႐းအေရအတြကမာလညး မနညးလေၾကာငး ေတြ႕ရ ရသည။ (ေနာကဆကတြ ဈ တြင စာရငးျပစေဖာျပထားပါသည။)၂၂၄ ေထြအပ၊ ျပညတြငးအခြနမားဦးစးဌာန၊ လယယာေျမစမခန႔ခြေရး ႏင စာရငးအငး ဦးစးဌာန၊ ျမနမာစးပြားေရးဘဏမားသည ၿမ႕နယတငး လလတြင ရၿပး၊ တစခခငးစတြငလညး ဆငတေသာ အခနးက႑ႏင လႊအပအခြငအာဏာမား ရၾကသည။ စညပငသာယာေရးအဖြ႕ ၊ အမယာ ဦးစးဌာန အစရသည ဦးစးဌာနအခ႕မာမ ၿမ႕ျပက အဓက အာ႐ထားၿပး၊ ေကးလကေဒသ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ဦးစးဌာန (DRD)၊ စကပးေရးဦးစးဌာန၊ သစေတာဦးစးဌာန တ႔မာမ ေကးလကေဒသ မားအတြက ပမအေရးပါေသာ အခနးက႑တြင ရၾကသည။

ဦးစးဌာနမားအၾကား မညသညက ပအေရးပါသညဟေသာ အခကသည မညသည ဦးစးဌာနသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အတြက ပအေရးပါသညဟေသာ အခကကလက၍ ကြာျခားသည။ ဥပမာ ငါးလပငနးဦးစးဌာနသည ေရလပငနးက အဓက စးပြားေရးအျဖစ လပကငသည ဧရာဝတတငးတြင အေရးပါေသာ အခနးက႑က ယထားၿပး၊ သတတြငး ဦးစးဌာနသည ကခငျပညနယတြင အေရး ပါေသာ အခနးက႑က ယထားသည။

ေ႐ြးေကာကခ ၿမ႔နယအစးရ၏ ေနရာတြင အဆပါ ၿမ႕နယအဆင အရာရမားသည အဓက ေဒသႏရ ဝနေဆာငမႈေပးသမား ျဖစၾကသည။ အဆပါ ႐းအမားစသည ဇယား ၂ သ႔မဟတ ၁ ပါ ျပ႒ာနးခကပါအတငး ဦးစားေပး ေဆာင႐ြကရမည က႑မား ရၾကၿပး၊ သကဆငရာ ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာန သ႔မဟတ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဦးစးဌာန မားသ႔သာ အစရငခရသညအခါ ၎႐းမား၏ လပငနးေဆာင႐ြကပ သညလညး စေပါငးေဆာင႐ြကျခငးမး မရေတာဘ တစသးတစသန႔စ ျဖစသြားၾကသည။

က႑စေသာ ပငမ ဦးစးဌာနေလးချဖစသည ေထြအပ၊ စညပငသာ ယာေရး၊ ေကးလက ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးႏင စမကနး ဦးစးဌာနမားမာမ ႁခြငးခကျဖစသည။ အဆပါ ဦးစးဌာနမားတြင ကယျပန႔ေသာ လပငနး တာဝနမားႏင လညပတေဆာင႐ြကမႈမား ရၾကၿပး (အခ႕က႑မားတြင ဦးစးဌာနတစခႏငတစခ တညလကရ) ႏငငေတာ အစးရႏင ျပညသ လထအၾကား ၾကားခအျဖစ ေဆာင႐ြကလကရၾကသည။

ေထြအပဦးစးဌာန၏ ၿမ႕နယေထြအပ႐းမားသည (GAOs)၂၂၅ ၿမ႕နယ အဆငတြင လပပငခြငအမားဆးေသာ အာဏာပင အဖြ႕အစညးျဖစၿပး ၿမ႕နယအဆင အစးရ အငအားစမားအၾကား ညႇႏႈငးေရး၊ ဆကဆေရး ႏင စေပါငးေဆြးေႏြးေရးတ႔အတြက အဓက ေဆာင႐ြကေပးသည။၂၂၆ ၿမ႕နယအဆင ပါမစမား စစစျခငးႏင ခြငျပေပးျခငးတ႔တြင ေထြအပ႐းမ ဦးစးေဆာင႐ြကေပးရသည။ ေထြအပ႐းသည အျခားေသာ ဦးစးဌာန မားအထ သကေရာကသည ကယျပန႔ေသာ လႊအပအခြငအာဏာရၿပး စညပငသာယာေရးအဖြ႕မားသာ ၎ေအာကမ ကငးလြတခြင ရေကာငး ရေပမည။၂၂၇ ေထြအပ႐းမားသည ၿမ႕နယအပခပေရးမးမား

လကေအာကတြငရၿပး ၎အပခပေရးမးမား၏ အခနးက႑မားမာ ၿမ႕နယေရးရာ ကစၥရပမားက စမခန႔ခြရငး လမႈေရးႏင စးပြားေရး ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ ျမငမားလာေအာင ေဆာင႐ြကရန၊ ဖြၿဖးေရး စမကနးမား အေကာငအထညေဖာရာတြင ႀကးၾကပရန ႏင အစးရ၏ အျခားဌာနမားႏင ညႇႏႈငးေဆာင႐ြကရနတ႔ ျဖစၾကသည။၂၂၈ ထးျခားခကမာ ျမနမာတစႏငငလးရ ၿမ႕နယေပါငး ၃၃ဝ အနက အမးသမး ၿမ႕နယအပခပေရးမး တစဦးတစေယာကမ မရျခငးပင ျဖစသည။၂၂၉၊ ၂၃ဝ ၿမ႕နယအပခပေရးမးမားႏင ဒတယအပခပ ေရးမးမားသည ၿမ႕နယေကာမတမားတြင အေရးႀကးေသာ ေနရာမား ယထားၾကသည (ေအာကတြငၾကညပါ)။

ေထြအပ႐းမားသည ျမနမာႏငငသားမား ႏငငေတာ အစးရႏင ဆကဆရာတြင ကနဦးထေတြ႕ရသည ေနရာျဖစၿပး လဦးေရစာရငး၊ ေျမစာရငး ႏင မးစေသာ အခြနေကာကခမႈမား အပါအဝင အစးရ၏ အဓက လပငနးေဆာငတာမား ေဆာင႐ြကရာ ေနရာလညး ျဖစသည။၂၃၁ သမၼတ ဦးသနးစနလကထက အဖြ႕အစညး ယႏရားပငး ျပျပငေျပာငးလမႈမား ျပလပရာတြင ျပညေထာငစ ႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးဌာနမား၏ ဖြ႕စညးမႈပငးတြင အေျပာငးအလ မားစြာ ျဖစေပၚခေသာလညး၊ ၿမ႕နယအဆင ေထြအပဦးစးဌာန၏ ႐းဖြ႕စညးမႈပငး ႏင ဝနထမးဖြ႕စညးမႈပငးတြင မားစြာေျပာငးလမႈ မရ႐မမက ၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒ အတညျပ ျပ႒ာနးၿပး ေနာကပငးတြင ေထြအပ၏ အာဏာႏင အဖြ႕အစညးအရ အေရးပါမႈမာ အနညးငယပင ျမငတကလာခသည။ ေထြအပမ ၿမ႕နယအပခပ ေရးမးမားသည ဦးေဆာငအေနအထားတြင ရသညအေလာက တငၾကားခကမားရပါက စစမးစစေဆးျခငး၊ ျဖနေျဖေပးျခငးႏင ေျဖရငးျခငးမားက တာဝနယ ေဆာင႐ြကေပးၾကသည။၂၃၂ ဝနထမးအငအားနညးပါးေသာ အျခား ဦးစးဌာနမားရပါက ၎တ႔ ကယစား ေထြအပ႐းမ လပငနးအေကာငအထညေဖာမႈမားက ေဆာင႐ြကေပးသည။

အမႈေဆာငအရာရမား လကေအာကတြငရေသာ စညပငသာယာေရး အဖြ႕မားသညလညး အေရးႀကးေသာ ၿမ႕နယအဆင အဖြ႕အစညး ယႏရားတစခ ျဖစၿပး၊ အေျခခကေသာ ၿမ႕ျပအပခပေရး အစတအပငး တစရပျဖစသည။ စညပငသာယာေရးအဖြ႕မားႏင ရနကန၊ မႏေလးႏင ေနျပညေတာတ႔ရ ၿမ႕ေတာစညပငသာယာေရး ေကာမတမားသည ၿမ႕ျပလမးေဖာကျခငးႏင ထနးသမးျခငး၊ ေရဆးႏင မလာ၊ လမးမး တပဆငျခငးႏင ၿမ႕ျပေရေပးေဝေရး လပငနးမား အပါအဝင ၿမ႕ျပဝနေဆာငမႈမားေပးသည ဦးေဆာင အဖြ႕အစညးမား ျဖစၾက သည။၂၃၃ စညပငသာယာေရးအဖြ႕မားသည စားေသာကဆင၊ ဆငအေသးစားမားႏင လကမႈလပငနးမားအပါအဝင လပငနးမးစ အတြက စးပြားေရးလပငနးလငစငမား ထတေပးျခငးကသ႔ေသာ စးပြားေရးအပခပမႈပငး တာဝနမားစြာကလညး ေဆာင႐ြကရသည။ သားသတလငစင၊ ႀကပ႔ယာဥ ႏင အေပါငဆင စသည အခ႕ေသာ လပငနးလငစငမားကမ စညပငသာယာေရးအဖြ႕မ တစႏစတစခါ ျပလပသည ေလလမားမသာ ရရႏငသည။ စညပငသာယာေရး အဖြ႕မားမ ေဆာကလပေရးပါမစမားလညး ခေပးသည။၂၃၄

70

ၿမ႕န

ယအ

ဆငဌ

ာနမ

ား

အခ

႕ေသ

ာ တ

ငးေဒ

သႀက

း/ျပည

နယအ

ဆင

ေကာမ

တမ

ားသ

ည

ဝနႀက

းဌာမ

ားျဖ

င ပး

ေပါင

းေဆ

ာငရြက

ရသည

။

ၿမ႕န

ယေက

ာမတ

jynfax

mifpk

wdkif;a'

oBuD;

^jynfe

,f c½dkif

NrdKUe,f

&yfuGu

f^aus

;&Gmtky

fpk

l

ၿမ႕န

ယ လ

ျခေ

ရးေက

ာမတ

l

ၿမ႕န

ယ က

နးမ

ာေရး

ေကာမ

တ

l

ၿမ႕န

ယ ပ

ညာေ

ရးေက

ာမတ

l

ၿမ႕န

ယ လ

ယယ

ာေျမ

စမခန

႔ခြေရး

အဖြ႕

l

ၿမ႕န

ယ တ

ညၿင

မေအ

းခမ

းေရး

ႏငတ

ရားဥ

ပေဒစ

းမးေ

ရးေက

ာမတ

l

ၿမ႕န

ယ လ

ယယ

ာေျမ

ႏငအ

ျခား

ေျမမ

ား သ

မးဆ

ညးခ

ရမႈ စ

စစေရ

းေက

ာမတ

l

ၿမ႕န

ယ ႏ

ငငသ

ားစစ

စေရး

အဖြ႕

ၿမ႕န

ယစည

ပင

ေကာမ

တ

ၿမ႕န

ယ စ

မခန႔ခ

ြမႈ ေက

ာမတ

ၿမ႕န

ယ စ

မကနး

ေရ

းဆြေရ

းႏင

အေက

ာငအ

ထည

ေဖာေ

ရးေက

ာမတ

l

ၿမ႕န

ယအ

သးသ

းရ ဌ

ာနေပ

ါငး ၃

ဝ ေက

ာ၊ ၿမ

႕နယ

အလ

ကဌာ

နမား

ကြျပ

ားႏင

။ l

ၿမ႕န

ယအ

ပခပ

ေရးမ

းသည

ၿမ႕န

ယေက

ာမတ

အမ

ားစတ

ြင ဥက

႒ျဖစ

။ l

အခ

႕ေက

ာမတ

မား

တြင

လထ

၊ လႊတ

ေတာက

ယစာ

းလယ

ႏင

ရပေက

းအပခ

ပေရ

းမးတ

႔ ပါဝ

င။

ၿမ႕န

ယေက

ာမတ

မား

တြင

လႊတ

ေတာက

ယစာ

းလယ

မား

၏

ပါဝင

ေဆာင

ရြကမႈ

ျပည

ေထာင

စအစး

ရျပ

ညေထ

ာငစဝ

နႀက

းဌာန

မား

ပ ၄.

၆ ၿမ

႕နယ

အပခ

ပစမ

ေရး

တငး

ေဒသ

ႀကး/

ျပည

နယလ

ႊတေတ

ာတ

ငးေဒ

သႀက

း/ ျပ

ညနယ

အစး

ရမား

တငး

ေဒသ

ႀကး/

ျပည

နယ

ဥးစး

ဌာနမ

ားတ

ငးေဒ

သႀက

း/ ျပ

ညနယ

ေက

ာမတ

မား

ခ႐ငအ

ဆင

ဌာနမ

ားခ႐

ငအဆ

ငေက

ာမတ

မား

ရပ/ေ

ကး အ

ပခပ

ေရးမ

းရပ

/ေက

း ေက

ာမတ

မား

က႑

အလ

ကဌာ

နမား

ၿမ႕န

ယအ

သးသ

းရ က

႑အ

လက

ဌာနေ

ပါငး

၄ဝ

ေကာ၊

ဥပမ

ာအား

ျဖင.

..

ကန

းမာေ

ရးပည

ာေရး

စကပ

းေရး

သစေ

တာ

လပ

စစ

က႑

စ ဌာ

နမား

ေကးလ

က

ဖြ႕ၿဖ

းေရး

စညပင

ေထ

ြအပ

စမက

နး

71

ေကာကႏတခက - ဏျမနမာႏငငတြင ေဒသႏရ အစးရမား လအပပါသေလာ။

အစးရ တတယ အလႊာမရသညအတြက ေနာကပငးဆကခသည အစးရမားသည ေဒသႏရအဆငတြင တာဝနခမႈ၊ ျပညသလထ ပးေပါငးပါဝငေဆာင႐ြကမႈ ႏင ထေရာကေသာ ဝနေဆာငမႈ တ႔ ေပးရန အခကအခ ရလာသည။ ေဒသႏရ အစးအလႊာသစတစရပ ဖနတးရန ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒ ျပျပငေျပာငးလမႈ ျပလပရန လမလ ရငးလငးမႈ မရေသးေသာလညး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား ေဒသႏရ အစးရအပခပေရးတြင ပမပါဝငေဆာ႐ြကလာမႈသည ၾကားကာလ ေျဖရငးနညးတစခအျဖစ အသးဝငႏငသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည ေဒသႏရ ကစၥရပမား (အထးသျဖင ၿမ႕နယ၊ ေကး႐ြာအပစ ႏင ရပကြက အဆငမား) တြင ပမပါဝငေဆာင႐ြကခြင ေတာငးဆႏငသည ဒမကေရစနညးက လႊအပအခြငအာဏာရၿပး၊ အေျခခ တရားဝငမႈလညးရၾကသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား ႏင ျပညေထာငစ ဝနႀကးမား႐းမား၏ ေဒသႏရအဆင ဆကဆေရးက ရငးလငးစြာ မသရေပ။ အျငငးပြားႏငေသာလညး ျဖစတနရာရသညမာ ျပညေထာငစ အစးရ ႏင ေဒသႏရ အပခပေရးစနစအၾကား ပမအားေကာငးသည ဆကဆေရးရသည။

ရပ႐ြာကယစားျပမႈျဖင ေဒသႏရ ေကာမတအခ႕ ဖြ႕စညးသညအခါ လထပးေပါငးပါဝငမႈ ျမငတကလာစရာ အခြငအလမးမား ေပၚေပါက လာသည။ ေကာမတမားသည ျပညေထာငစ အစးရ လကေအာကခ ေထြအပႏင အျခားဌာနမားက ဆကလက မခလကရၾကၿပး ၎ဌာန အမားစမာ ဇယား ၁ ပါ လပငနးမားက ေဆာင႐ြကၾကသည။ ေဒသဆငရာ တာဝနခမႈႏင ပတသက၍ ေနာကထပ အေရးႀကးသည အဖြ႕အစညး ယႏရားတစခမာ ရပ/ေကးအပခပေရး အဖြ႕မား ျဖစၾကၿပး ေထြအပက အစရငခၾကသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာကယစားလယမား ေကာမတမားတြင ပါဝငျခငးျဖင ၿမ႕နယအဆင အပခပေရးက တစစထကတစစ ပးေပါငးေဆာင႐ြကလာျခငးသည ေဒသႏရ အစးရအပခပေရးတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ၏ ပါဝငမႈက ျမႇငတငသည နညးလမး တစရပျဖစသည။ သ႔ေသာလညး ဤေဆာင႐ြကမႈသည ေရရညတြင အလပျဖစမျဖစ မေသခာေပ။ လႊတေတာကယစားလယမားအတြက ေကာမတမားအတြငးတြင တရားဝင လႊအပအခြငအာဏာမရေပ။ လႊတေတာအမတမား ေဒသႏရအဆငတြင ဝငေရာကေဆာင႐ြက ျခငးေၾကာင လႊတေတာတာဝနမား လစဟငးမႈ ရမရ ဆနးစစေလလာမႈျပရန သကေသအေထာကအထားမား လအပလကရသည။

စညပငသာယာ ကစၥရပမားဆငရာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမား၏ လကေအာကတြငရေသာ စညပငသာယာ အဖြ႕အစညးမားမာမ အထးႁခြငးခကျဖစသည။ ရနကနၿမ႕ေတာစညပင၊ မႏေလးၿမ႕ေတာစညပင ႏင စညပငသာယာ အဖြ႕အစညးမားမာမ အေရးပါသညတင လဦးေရ၏ ၇ဝ ရာခငႏႈနးနးပါးမာ ေကးလကတြင ေနထငသည ျမနမာႏငငတြင ၎တ႔ အာ႐ထားႏငသညမာ ၿမ႕ျပအစးရအပခပေရးပငးသာ ျဖစသည။ ေဒသႏရ႐းမားမ စညပငသာယာအဖြ႕အစညးမားသ႔ ထားရသည တာဝနခမႈ ႏင တ႔ျပနေဆာင႐ြကမႈ ဒဂရ အတငးအတာမ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားလညး ရရေအာင ျပလပရန နညးလမးရာေဖြသငေပသည။

ျမနမာႏငငအေနျဖင ေဒသႏအစးရပစ ေ႐ြးခယလပါက ေ႐ြးေကာကခ ၿမ႕ေတာဝန ဦးေဆာငသည ခ႐င သ႔မဟတ ၿမ႕နယ ေကာငစမား အစရသည ပစမားျဖင ေ႐ြးခယစရာ မားစြာရပါသည။ သ႔မဟတ ၁၉၅၃ ခႏစ ဒမကေရစနညးက ေဒသႏရ အစးရ အပခပေရးအကမလညး ေလလာႏငပါေသးသည။ ၎ အကဥပေဒ ႐ပသမးခရသည ၁၉၆၁ ခႏစ မတငမအထ ခ႐ငဆယခတြင ေရ႕ေျပးစမကနးမား ျပလပခၿပး ျဖစသည။

ေနာကဆးအေနႏင တငျပရေသာ ေဒသႏအစးရမား ဖြ႕စညးမည မဖြ႕စညးမည၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား အေနႏင ၿမ႕နယ အပခပေရးတြင မညသညနညးျဖင ပမေကာငးမြနစြာ ပါဝငႏငမည စသညတ႔က ဆးျဖတေပးရနမာ လပထးလပနညးထကစာလင ႏငငေရး အေျခအေနႏင ပ၍သကဆငသည။ ျမနမာႏငင တစဝမးလးတြင ဒမကေရစ ေဖာေဆာငျခငး၊ စးပြားေရး ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ ႏင ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥမား ဆကလကျဖစေပၚေနသညအေလာက ပမေကာငးမြနေသာ ျပညသ႔ဝနေဆာငမႈ၊ ပမထေရာကေသာ အခြနဘ႑ာ ရငးျမစမားဆငရာ စမခန႔ခြမႈ၊ ပမေလးနကေသာ တာဝနခမႈတ႔က ေတာငးဆမႈ ျမငမားလာလမမည ျဖစသည။

72

ေကးလက ေဒသမား၌မ ေကးလကဖြ႕ၿဖးေရး ဦးစးဌာနသည လမး၊ တတား၊ ေရေပးေဝေရး၊ လပစစေပးေဝေရး၊ အေသးစားေခးေငြ၊ တးေျမာငးႏင ေရကနမား စသည ေဒသႏရ အေျခခ အေဆာကအအ စမကနးမားႏင ရပ႐ြာမ ေဖာေဆာငေသာ ဖြ႕ၿဖးေရး စမကနးမား အပါအဝင က႑မားစြာအတြက တာဝနမား ယထားရပါသည။

ေထြအပ၊ ေကးလကဖြ႕ၿဖးေရး၊ စညပငသာယာေရးအဖြ႕မားႏင စမကနး ဦးစးဌာနတ႔၏ ေထာကပမႈျဖင က႑အလက ဦးစးဌာနမားသည ဝနေဆာငမႈေပးေရး ႏင စးပြားေရး အပခပမႈပငးတ႔တြင ကယျပန႔ေသာ လပငနးေဆာငတာမား ေဆာင႐ြကေနၾကၿပျဖစသည။၂၃၅ ဥပမာအားျဖင သစေတာဦးစးဌာနသည သကဆငရာ ေဒသအတြငးရ ကြၽနး၊ သစေတာ ထြကပစၥညးမားႏင သကဆငသည ပထမႏင ဒတယအဆင စးပြားေရး က႑ႏစရပလးတြင လပကငေဆာင႐ြကေနၿပ ျဖစသည။ ဤသ႔ေသာ ေဆာင႐ြကမႈမားတြင အခြနေကာကချခငးႏင လငစငခေပးျခငး တာဝန မားက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ႏင ျပညေထာငစ ႏစရပလးကယစား တာဝနယ လပကငေပးသည။ လငစငခေပးၿပးသညေနရာမားက ဦးစး ဌာန အရာရမားကယတင လပငနးအေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြကပ က ေစာငၾကညစစေဆးမည ျဖစသည။

ေကာမတမား

ေဒသႏရ အစးရမရေသာ ေဒသႏရ အပခပေရး၏ အဓကကေသာ ယႏရားလပငနးစဥ လပထးမာ ေကာမတစနစျဖစသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး၊ ခ႐င၊ ၿမ႕နယ၊ ရပကြကႏင ေကး႐ြာအပစ အဆင မားတြင ေျမာကျမားစြာေသာ ေကာမတမား ရၾကၿပး ၎ေကာမတ မားသည ဦးစးဌာနမားအၾကား ထနးေကာငးမႈႏင ညႇႏႈငးေဆာင႐ြက မႈမား ေဆာင႐ြကေပးလကရၾကသည။ ၎တ႔အနကမ အေရးပါ ဆးေသာ ေကာမတမားက သမၼတ ဦးသနးစနႏင ျပညခငၿဖးအစးရ၏ အေထာကအပျဖင ပထမဆး ဖြ႕စညးေပးခသည။ NLDအစးရ လကထကတြင ေကာမတမားအၾကား အေရးပါမႈ အေနအထား ကြာဟ သြားျခငးရခေသာလညး အဆပါ ေကာမတမား၏ ဖြ႕စညးပမားမာ မားစြာ ေျပာငးလမႈ မရေပ။

အမးအမည ကယျပန႔လစြာေသာ ကစၥရပမားႏင နယပယမားက ၿခငႏငရန ၿမ႕နယအဆငတြင ေကာမတေပါငး ၃ဝ ေကာရသည။၂၃၆ ဦးစးဌာနမားကသ႔ပင ေကာမတမား၏ အေရးပါမႈသည ၿမ႕နယအလက ကြာျခားႏငသည။ ၿမ႕နယစမခန႔ခြမႈေကာမတ (TMC)၊ ၿမ႕နယစညပင သာယာေရးေကာမတ (TDAC က ျမနစပယ ေကာမတဟလညး ေခၚၾကသည)၊ သမးဆညးခ လယယာေျမႏင အျခားေျမမား ျပနလည စစစေရး ေကာမတ (ေျမ/စစေကာမတ)၊ ၿမ႕နယစမကနး ေရးဆြေရးႏင အေကာငအထညေဖာေရး ေကာမတ (TPFIC) ဟေသာ ေကာမတ ေလးခမာမ အေရးပါဆး ျဖစႏငသည။၂၃၇

ၿမ႕နယစညပငသာယာေရးေကာမတမအပ ကနေကာမတမားအားလး၏ လပငနးေဆာင႐ြကမႈမား၊ ဆးျဖတခကမား၊ ဘကဂကခြေဝမႈမားက စေပါငးေဆြးေႏြး၊ ညႇႏငးေပးျခငးႏင ဆကဆေဆာင႐ြကျခငးမားက ေထြအပက အဓက ေဆာင႐ြကေပးသည။ သ႔ေသာလညး

ေကာမတမား၏ အေရအတြကသည ေထြအပ၏ လပငနးက ေႏာငေႏးၾကန႔ၾကာေစသည။

NLDအစးရ တကလာၿပးမၾကာမ ဖြ႕ၿဖးေရးေထာကကျပေကာမတမား (DSCs) က ဖကသမးလကေသာလညး၂၃၈ ေဒသဆငရာ ေကာမတ မား၏ အေရးပါမႈမာ ဆကရေနဆျဖစသည။ အစးရသစလကထကတြင ေကာမတအခ႕၏ အေနအထားမာ အထကစးသ႔ ေရာကလာၿပး၊ ၿမ႕နယ လႊတေတာအမတမား ေကာမတ၏ လပငနးေဆာင႐ြကမႈမားတြင ပ၍ပါဝငလာၾကျခငးသည ထးျခားေသာ တးတကမႈ တစရပပငျဖစသည။ (အခနး ၃ တြင အေသးစတ ေဆြးေႏြးထားသည။) ၿမ႕နယ လႊတေတာ ကယစားလယမား ေကာမတလပငနးမားတြင ပမပါဝငလာၾကျခငးသည ေဒသခ အပခပေရးစနစျဖင ျပညသလထ ပးေပါငးပါဝငမႈႏင တ႔ျပန ေဆာင႐ြကမႈ ရရေရးအတြက NLD၏ အဓက လပထးလပနညး တစရပျဖစသည။

ၿမ႕နယစမခန႔ခြမႈ ေကာမတ (TMC)။ ၿမ႕နယအမားစတြင ၿမ႕နယ စမခန႔ခြမႈ ေကာမတက ၿမ႕နယေထြအပဦးစးဌာနမ အပခပေရးမးက ဥက႒ေနရာယၿပး အျခားအဖြ႕ဝင ခနစဦးမ ကးဦးအထ ပါဝငဖြ႕စညး သည။ ၿမ႕နယအဆင အေျခခ ညႇႏႈငးေဆာင႐ြကေရး အဖြ႕အစညး ျဖစၿပး အေရးအႀကးဆးလညးျဖစသညဟ ယဆရသည။၂၃၉ ေယဘယအားျဖင ၿမ႕နယစမခန႔ခြမႈ ေကာမတသည ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာနမား၏ ေဒသဆငရာ ႐းမား အပါအဝင ၿမ႕နယအဆငတြင အလပလပကငေနၾကသည အစးရ ဦးစးဌာနေပါငးစၾကား ညႇႏႈငး ေဆာင႐ြကေပးရန တာဝနရသည။ ၿမ႕နယစမခန႔ခြမႈ ေကာမတသည ခ႐ငစမခန႔ခြမႈ ေကာမတက အစရငခရသည။ ၿမ႕နယႏင သကဆင သည ကစၥရပအမားစက ၿမ႕နယစမခန႔ခြမႈ ေကာမတ အစညးအေဝး ပြတြင တငျပေဆြးေႏြးၾကသည။ ၿမ႕နယစမခန႔ခြမႈ ေကာမတသည ၿမ႕နယေအာကအဆင ေကာမတမားကလညး ထပမဖြ႕စညးထားၿပး ၎ေကာမတမားက ၿမ႕နယစမခန႔ခြမႈ ေကာမတက အစရငခ ၾကရသညအတြက ၎ေကာမတ၏ အေရးပါမႈမာ ပမေပၚလြငလာ ေစသည။ ၿမ႕နယစမခန႔ခြမႈ ေကာမတသည လၿခေရးႏင ဖြ႕ၿဖးေရး ဆငရာ ကစၥရပမားက ေပါငးစပေဆာင႐ြကရန လႊအပအခြငအာဏာ ရရထားသည။

ၿမ႕နယစညပငသာယာေရးေကာမတ (TDAC)။ ၿမ႕နယေကာမတ မားအနကတြင ၿမ႕နယ စညပငသာယာေရး ေကာမတသည ထးျခားေသာ အေနအထားတစရပက ရရထားသည။၂၄ဝ ၿမ႕နယ စညပငသာယာေရး ေကာမတ၏ အေျခခ ရညမနးခကတြင ျပညသ႔ အတြက ဦးစားေပးေဆာင႐ြကရမညမားက စဥးစားေဖာထတရနႏင စမကနး ေအာငျမငစြာ အေကာငအထညေဖာႏငရနဟ၍ အပငးႏစပငး ပါရသည။ ၿမ႕နယ စညပငအဖြ႕ ႐းမားႏင ပးေပါငး၍ ၿမ႕နယ စညပင သာယာေရးအဖြ႕ ရနပေငြအတြက ႏစစဥ စမကနးေရးဆြျခငးႏင ဘတဂက ေရးဆြျခငးတ႔တြင ဦးစားေပး လပငနးမားက ၿမ႕နယစညပင သာယာေရးေကာမတမ ခမတသည။ ၿမ႕နယစညပငသာယာေရး ေကာမတ (အားလးမဟတသညတင) အမားစသည ပမနအပတစဥ ေတြ႕ဆစညးေဝးၾကသည။ ထးျခားခကမာ ၿမ႕နယစညပငသာယာေရး ေကာမတသည သကဆငရာ ဦးစးဌာနမားႏင ပးေပါငးေဆာင႐ြကၿပး

73

သးသန႔ အရအသး ခန႔မနးေငြစာရငးျပလပျခငး၊ အစညးအေဝးမား စေဝးျပလပျခငး၊ ကယပငလြတလပစြာ ဆးျဖတခြငရျခငး၊ အစညး အေဝး ဆးျဖတခကမားအရ လပငနးမားက ေငြေထာကပျခငးတ႔က ျပလပႏငသည တစခတညးေသာ ေကာမတျဖစသည။ အခနး ၃ တြင အေသးစတ ေဆြးေႏြးခသညအတငး ၿမ႕နယစညပငသည အဖြ႕ဝင အမားစ (ခနစဦးအနကေလးဦး) သည ရပ႐ြာမ ျဖစၾကသည။ ပ ၄.၆ တြင ၿမ႕နယဦးစးဌာနမား၊ ၿမ႕နယေကာမတမား၊ ျပညနယ/တငးေဒ သႀကး ႏင ျပညေထာငစ အစးရမားအၾကား ဆကႏြယမႈမားအပါအဝင ၿမ႕နယ စမအပခပေရးက အၾကမးဖငးတငျပထားသည။

ၿမ႕နယစညပငမား၏ ပကတ အခနးက႑ႏင အေရးပါမႈ (အလပ အမႈေဆာင အရာရမား သ႔မဟတ စညပငသာယာေရးအဖြ႕ ဝနထမး မားႏင ဆန႔ကငစြာပင) သည ၿမ႕နယအလကကြာျခားတတေသာလညး အမားအားျဖင ၿမ႕နယစညပင ဥက႒ သ႔မဟတ အမႈေဆာငအရာရ (EO) ၏ ကယေရးအခြငအာဏာ ေပၚတြင မားစြာမတညေၾကာငး သရသည။ အခ႕ေသာ စညပငသာယာေရးအဖြ႕မားတြင ၿမ႕နယစညပင

ဥက႒မားက အျမငဆး အာဏာပငမားအျဖစ ရႈျမင (ဆကဆ) ၾကသည။ အျခား စညပငအဖြ႕မားတြငမ အလပအမႈေဆာငအရာရ၏ အခနးက႑က ဥက႒ထက ေရ႕ေရာကေနတတသည။ တစခါ၌မ ၿမ႕နယစညပင၏ ေ႐ြးေကာက/ေ႐ြးခယခ အဖြ႕ဝငမား၊ အလပအမႈ ေဆာငအရာရႏင စညပငသာယာေရးအဖြ႕ ဝနထမးမားအၾကား အတငးအတာတစခအထ တငးမာမႈ ျဖစခဖးသည။၂၄၁

ၿမ႕နယစညပငေကာမတသည ၿမ႕နယစညပငအဖြ႕႐းမားအေပၚ မညမအထ အာဏာကငသးခြင ရသငသည၊ စညပငအဖြ႕၏ ေထာကခမႈမရေသာ ဆးျဖတခကက လကခလာေအာင မညသ႔ ေဆာင႐ြကရမညဆေသာ ကစၥမားႏင စပလဥး၍ ႀကးစြာေသာ စနေခၚမႈ ရေနသည။ အဆပါ သေဘာမတညခကမား ျဖစေပၚလာပါက ေျဖရငးရန တက ဥပေဒျပ႒ာနးခကမရေပ။ ကြၽမးကငပညာရငအျဖစ မမကယက ခယထားေသာ လပသကရငေသာ ျမနစပယ အရာရ မားႏင ရပ႐ြာအတြက အေရးဆၾကသည ျပညသ႔အဖြ႕ဝငမား သေဘာထားကြလြၾကသညအခါမးသည အခကအခဆး အခန ျဖစသည။ အဆပါ အခကအခမားေၾကာင အခ႕ၿမ႕နယမားတြင ၿမ႕နယစညပငေကာမတ၏ အလပတာဝန အတအကႏင စပလဥး၍ ရႈပေထြးမႈ အတငးအတာတစခထ ျဖစေပၚလာႏငသည။

ၿမ႕နယစမကနး ေရးဆြေရးႏင အေကာငအထညေဖာေရး ေကာမတ (TPFIC)။ NLDအစးရလကထကတြင TPFIC မား၏ အေရးပါမႈမာ ျမငတကလာသည။ လႊတေတာအမတမား၏ ပးေပါငးပါဝငမႈျဖင ၎ေကာမတမားသည စမကနးေရးဆြျခငးႏင ဘတဂကေရးဆြျခငး တ႔တြင (အခနး ၅ တြင အေသးစတ ေဆြးေႏြးထားသည) ေအာကမ အထကသ႔ ခဥးကပေဆာင႐ြကမႈပစက NLDမ လကေတြ႕ အေကာင အထညေဖာရာတြင အဓက အခနးမ ပါဝငေနၾကသည။ TPFIC မား၏ အေရးပါမႈႏင လပငနးေဆာင႐ြကပတ႔မာ ၿမ႕နယအမားအၾကား မားစြာကြာဟသြားတတသည။

သမးဆညးခ လယယာေျမႏင အျခားေျမမား ျပနလညစစစေရး ေကာမတ (ေျမ/စစေကာမတ)။ ဤေကာမတ၏ အေရးပါမႈသညလညး NLDအစးရ လကေအာကတြင ပမျမငမားလာခၿပး ေကး႐ြာအပစအဆင ေကာမတမ ျပညေထာငစ အဆငထ ရလာခသည။၂၄၂ သမးဆညးခ လယယာေျမႏင အျခားေျမမားႏင စပလဥးသည တငၾကားစာမားက စစေဆးၿပး စညမဥးစညးကမး လပထးလပနညးမားႏငအည မလပငရင လကသ႔ ျပနလညအပႏသည။ ၂ဝ၁၆ ခႏစမစ၍ ၎ေကာမတမား အားေကာငးလာသညဟ သရသည။၂၄၃ ၿမ႕နယ လႊတေတာ ကယစားလယမားလညး အဆပါ ေကာမတမားတြင ပါဝငၿပး စစမးစစေဆးေရးႏင အမႈေျဖရငးေရးတ႔တြင ကညေဆာင႐ြက လကရၾကသည။ အကယ၍ ၿမ႔နယအဆငတြင မေျဖရငးႏငပါက ခ႐ငေကာမတသ႔ တငသြငးရၿပး၊ ထမတစဖန ဝနႀကးခပဦးေဆာငသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆင ေကာမတသ႔ ေနာကဆး တငသြငး ရသည။ ဝနႀကးခပမားသညလညး ၎ေကာမတမားတြင တကကြစြာ ပါဝငလႈပရားၾကသညဟ သရသည။

74

ရပကြကႏင ေကး႐ြာအပစ အပခပေရး

ၿမ႕နယအဆငေအာကရ ရပကြကႏင ေကး႐ြာအပစ အပခပေရးမး မားသည ျပညသ႔စမအပခပေရးတြင အဓကကေသာ ေနရာမ ပါဝင ၾကသည။ ရပကြက ႏင ေကး႐ြာအပစ အပခပေရးသည ျမနမာႏငင ျဗ႐ကေရစ ယႏရား၏ ေအာကဆးေသာ အဆငတြင ရသည။ အဆပါ အပခပေရးအဆငက ၂ဝ၁၂ ခႏစ ေဖေဖာဝါရလတြင ျပ႒ာနးသည ရပကြကႏင ေကး႐ြာအပစ အပခပေရး ဥပေဒႏင ေနာကဆကတြ ဥပေဒျပငဆငခကမားျဖင ျပျပငေျပာငးလခသည (အခနး ၂ တြင အေသးစတ တငျပၿပး)။ ဤအဆငရ ျပျပငေျပာငးလမႈသည သမၼတ ဦးသနးစန၏ “ျပညသ႔ဗဟျပ” ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးတြင ေကာမတမား ေနာကမလာသည ဒတယမ႑ငျဖစသည။

ရပကြကႏင ေကး႐ြာအပစ အပခပေရးမးမား ႏစမးလး အေရးႀကး ၾကသညမနေသာလညး ေကး႐ြာအပစ အပခပေရးမးမားမာ ပ၍ပင အေရးပါသညဟ ဆႏငစရာရသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ၎တ႔ သည ေကးလကလေနထထပေသာ ျမနမာႏငင၏ ျပညသအမားစႏင ဗဟအစးရတ႔၏ ၾကားခအျဖစ ေဆာင႐ြကၾကရေသာေၾကာင ျဖစသည။ ႏငငသားမားသည ရပကြကႏင ေကး႐ြာအပစ အပခပေရးမးမားက ဩဇာခၾကသညအျပင၊ အမားအားျဖင ယၾကညကးစားမႈလညး ရၾကၿပး အျငငးပြားမႈမားတြင ဝငေရာကျဖရငးေစျခငး၊ သကဆငရာနယတြင အဆးအျဖတျပေစျခငးမားက နာခၾကသည။၂၄၄၊ ၂၄၅

ရပ/ေကးအပခပေရးမးမားသည ေထြအပ၏ အထကေအာက ဖြ႕စညး ပတြင အထငျဖစၿပး၊ ၎တ႔က ႀကးၾကပသည ၿမ႕နယအပခပေရးမး၏ ကယစားလညး ေဆာင႐ြကၾကသည။၂၄၆ ရပ/ေကးအပခပေရးမး မားသည ၎တ႔ အစဥအဆက လပကငေဆာင႐ြကလာခၾကသည အတငး အခြနေကာကျခငး၊ ေျမစာရငးသြငးျခငး၊ လဦးေရစာရငး ေကာကၿပးအစရငချခငး အစရေသာ ေနရာမးစတြင တာဝနထမးေဆာင ၾကသည။ ၿမ႕နယဦးစးဌာနမားအတြကလညး စာရငးေကာကယမႈ ေပါငးစ ျပလပၾကရေသးသည။

ထ႔အျပငလညး ေ႐ြးေကာကခ ကယစားလယမား ျဖစၾကသည အားေလာစြာ ရပ/ေကး အပခပေရးမးမားသည ေဒသႏရ ဖြ႕ၿဖးတး တကေရးက ကညေဆာင႐ြကရၿပး၊ အာဏာပငမားႏင ေတြ႕ဆသည အခါ ေဒသခလထက ကယစားျပရျပနသည။ ျပညခငၿဖးအစးရ လကထက ဤအခကက ဖြ႕ၿဖးေရး အေထာကအကျပ ေကာမတမား (DSCs) တြင ထညသြငးခသည။ NLD၏ ေအာကအမအထက စမကနးေရးဆြျခငးႏင ဘတဂကေရးဆြျခငး ပစအတြက ရပ/ေကး အပခပေရးမးမားသည အခ႕ေသာ ေနရာမားတြင ေဒသအတြက ဦးစားေပးေဆာင႐ြကရမညမားက ေဖာထတေပးရသည တာဝနကပါ ယရသည။

ယခအခါ ရပ/ေကးအပခပေရးမးမားသည အစးရဝနထမးမဟတသည အတြက လစာေငြ မရသညတင တကယေရ အသးစရတ “ေထာကပေၾကး” အနညးငယက ေထြအပထမ စတငလကခရရလာၿပ ျဖစသည။၂၄၇ ၎တ႔မာ ေထြအပဝနထမးမား မဟတသညအတြက

ရာထးမတးေသာလညး အာဏာအလြသးစားလပျခငး၊ အရညအခငး မရျခငး၊ အကငပကျခစားျခငးမား ေတြ႕ရပါက ၿမ႕နယေထြအပ အပခပေရးမး အမန႔ျဖင ပယႏတခြငရသည။၂၄၈ ရပ/ေကးအပခပ ေရးမး အေယာကစတငးအား ေထြအပမ အခနျပညဝနထမးျဖစေသာ စာေရးတစဦးခငးစမ အကအညေပးသည။

ေနရာတငးတြင ျဖစေနသညဟ မဆလေသာလညး လႊတေတာ အမတမား၏ ေျပာၾကားခကအရ ၎တ႔အေနျဖင ရပ/ေကးအပခပေရးမးမားႏင မဆႏၵရငမားအၾကား အျငငးပြားမႈ ျပနာရပမားက အခနမားစြာေပး၍ ေျဖရငးေနရသညဟ သရသည။၂၄၉ ထ႔အျပင အႀကးတနး ေထြအပ အရာရတစဦးက ညညးညသညမာ ရပ/ေကး အပခပေရးမးမားသည အေတြ႕အႀက ဗဟသတ မရၾကဟဆသည။၂၅ဝ အျခားေသာ ေနရာမား၌မ ရပ/ေကးအပခပေရးစနစမာ ေကာငးစြာ အလပလပသညဟ ၾကားသရၿပး ရပ/ေကး အပခပေရးမးမားသည လညး သကဆငရာ အပခပေရးတာဝနမားက ထေရာကစြာ ေဆာင႐ြကလကရၾကၿပး၊ ေဒသႏရ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအတြက ဦးစား ေပးရနရသညမားက ဆးျဖတရာတြင ေဒသချပညသႏင အာဏာပငမား အၾကား ၾကားလအျဖစ အသးတညစြာ ေဆာင႐ြကလကရၾကသည။ ရပ/ေကးအပခပေရးမးမားသည ျမနမာႏငငရ တရားဝငအပခပေရး တြင ေအာကဆးအဆင၌ ရၾကေသာလညး၊ ျမနမာႏငငရ ေဒသမားစြာ တြငရေသာ အျခားရာထးမားသညလညး အေရးပါလကရသည။ ၎တ႔အနက ဆယအမမး၊ ရာအမမးမား ပါဝငသည။ ၎တ႔က အမေထာငစ ကယစားလယမားမ ေ႐ြးခယၿပး ရပ/ေကးေ႐ြးေကာကပြ ကငးပျပလပရာတြင တာဝနယရၿပး ရပ/ေကးအပခပေရးမးမားက အပခပေရးတာဝနမားႏင စပလဥး၍ ကညေဆာင႐ြကေပးရသည။ လပဂၢလတစဦးခငးစႏင ႏငငေတာ အစးရၾကား သတငးအခကအလက ျဖန႔ခေရး လမးေၾကာငးအျဖစ ေဆာင႐ြကရၿပး၊ ျပညသလထ၏ မေကနပခကႏင ျပနာမားက ျပနလညတငျပေပးရသည။ အပခပေရး ယနစ ေကး႐ြာအပစမားထကစာလင ျမနမာႏငင တစလႊားမ ေကး႐ြာမားသည ေကးလကေနထငသမားအတြက သမငးအစဥအလာ၊ ႐းရာအစဥအလာအတငး လပငနးယနစအျဖစ တညရေနဆျဖစသည။ ႐ြာႀကးမားတြင ရာအမမးမားစြာရၿပး ႐ြာငယမားတြငမ ႐ြာသားမားသည ရာအမမးအား သႀကးအျဖစ မတယၾကသည။

ၿမ႕နယအဆငတြင ႐းစကေသာ ေကာမတအမားစသည ရပကြကႏင ေကး႐ြာအပစမားတြငလညး ရတတၾကသည။ ဥပမာ သမးဆညးခ လယယာေျမႏင အျခားေျမမား ျပနလညစစစေရး ေကာမတႏင ဖကမန႔ မထတမက ဖြ႕ၿဖးေရးအေထာကအကျပ ေကာမတပါ ရခၾကသည။

75

၁။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အဆင ဝနႀကးမား ႏင သကဆငရာ ဌာနမား အၾကား မတညေသာ တာဝနခမႈ ပစ ၃ မး ရေနသည။

၂ဝဝ၈ ဖြ႔စညးပအေျခခ ဥပေဒက အနကဖြင အေကာငအထည ေဖာရာတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားႏင ၎တ႔ တာဝနခရေသာ သကဆငရာဝနႀကးဌာနမားအၾကား တာဝနခမႈ ပစ ၃ မး ေပၚထြကလာသည။ (က) ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရကသာ တာဝနခရမႈ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒ ဇယား ၂ ေအာကတြင ရသည

တာဝနက ယထားေသာ၊ ျပညနယ/ တငးေဒသႀကး အစးရက ရနပေငြ အျပညအဝ အကနအက ခထားေသာ၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးကသာ အစရငခ တငျပ ရေသာဌာနမား ျဖစသည။ စညပငသာယာေရး အဖြ႔မား၏ လပငနးက ထနးေကာငးႀကးၾကပရၿပး စညပင သာယာေရး ဝနႀကးဌာနဝနႀကးက အစရငခ တငျပရေသာ စညပငသာယာေရးဌာနသညသာ အထကပါအခကႏင ျပညစသည တစခတညးေသာ ဌာနျဖစေနသည။

(ခ) အစးရႏစဖြ႔လးက တာဝနခရမႈ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဘတဂကက တစစတတစပငး

ရယထားေသာ၊ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒ ဇယား ၂ မ တာဝနမားက ေဖာေဆာငေနေသာ ဌာနမား ျဖစသည။ ၎ဌာနမား က ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ သည “စမျခငး၊ လမးညႊနျခငး၊ ႀကးၾကပျခငးႏင စစေဆးျခငး” မား ျပလပႏငသည။ ထကသ႔ ဌာနမားမာ လမးဥးစး၊ စကပးေရး၊ လပစစဓါတအား ျဖန႔ျဖးေပးေဝေရးႏင အေထြေထြ အပခပေရး ဥးစးဌာနမားတ႔ ျဖစသည။

(ဂ) အစးရႏစဖြ႔လးက အကန႔အသတျဖင တာဝနခရမႈ ျပညေထာငစ အဆငမ ဘတဂက အျပညအဝ ထတေပး

ထားၿပး ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာနကသာ တာဝနခရေသာ ဌာနမား၊ သ႔ေသာလညး ၎ဌာန၏ လပငနးမားက ခတဆကျခငး၊ ပးေပါငး ေဆာငရြကျခငး၊ စစမးစစ ေဆးျခငးႏင ႀကးၾကပျခငးတ႔က လပေဆာငေသာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ၏ ကယစားျပ ဝနႀကးဌာန တစခရေနသည။ ဥပမာအေနျဖင ကနးမာေရးႏင ပညာေရးဝနႀကးဌာနတ႔ေအာကရ ဥးစးဌာနမားျဖစသည။

၂။ အစးရ ႏစဖြ႔စလးက တာဝနခရသည စနစတြင ဌာနမားသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားက ပမတာဝနခ လာၾကသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမား တာဝနယထားေသာ ဌာန အမားစမာ ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာနမား၏ အစတအပငး မားလညး ျဖစေနေသာအခါ “ဝနႀကးဌာန မရသည ဝနႀကးမား”

ေပၚထြကလာသည စနစျဖစလာၿပး ဌာနမားသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားက ပမတာဝနခလာၾကသည။ ဌာနမား၏ လပငနးမားတြငလညး ျပညနယ/တငး ေဒသႀကး ဝနႀကးမားသည ပမပါဝငလပေဆာင လာႏငၿပး ဌာနမား၏ လပငနးက လႊမးမး ပေဖာမႈမား လပလာၾကသည။ အစးရ ႏစဖြ႔လးက အကန႔အသတျဖင တာဝနခရေသာ ျပညနယ/တငး ေဒသႀကး ဝနႀကးမားပငလင ဌာနမား၏ ဝနထမးခန႔အပေရး၊ မဝါဒ ခမတေရး၊ စမကနးႏင ဘတဂကေရးဆြသည အခနး က႑မားတြင ပါဝငမႈ ပမရလာေနသညက ေတြ႔ေနရသည။

၃။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးဝနႀကးမားက တးျမႇငတာဝနခမႈသည အားလးကငသးေနသည လပေဆာငခက မဟတသကသ႔ ထသ႔ကငသးမႈ ျပနလညမဆတယတႏငဟ ကေသကမ မေျပာႏငပါ။

ျပညေထာငစ ဝနႀကးမား၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမ ဌာနညႊနၾကားေရးမႈးမား၊ ဝနႀကးခပတ႔ အပါအဝင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမား၏ ကၽြမးကငမႈ၊ ႏငငေရးႏင ကယရညကယေသြး တ႔ အဓက ပါဝငျခငးေၾကာင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးတြင ဝနႀကးဌာနမား ထေရာကစြာ တြဘက လပကငႏငေသာလညး ၎တ႔၏ ဌာနမားသည ၎တ႔ႏင တ႔ျပန ပးေပါငးလပေဆာငမႈ မရဟ ခစားေနရေသာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမား ရေနေသးသည။ အေျခခအားျဖင တာဝနခရမႈ တရားဝငပစမာ ေျပာငးလျခငး မရေသးေခ။ စညပငသာယာေရး ဝနႀကးဌာန မလြ၍ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားသည ကယပငဝနႀကး ဌာနလညး မရေသးရာ အပခပစမေရးဆငရာ ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငးသည အကန႔အသတ ရဆသာ ျဖစသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးႏင ျပညေထာငစအဆင အၾကား ဥးစားေပးမႈ၊ ရညမနးခက ႏင ရညရြယခက မား မတကဆငဘ ယဥၿပငမႈ ေပၚေပါကလာပါက ဝနႀကးဌာနမားသည မညသ႔က တာဝနခရမည ဆသညမာ ရငးလငးျခငး မရေခ။ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒ အပဒ ၂၅၇ တြင ပါဝငသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည နယဘကဝနထမး အဖြ႔အစညးမားက လအပသလ ဖြ႔စညးႏငသည ဆေသာအခကက ျပညစစြာ အဓပၺာယဖြင ထတေဖာရန လအပေနေသးသည။ ယခငက အေထြေထြ အပခပေရး ဥးစးဌာနမ ပပးခေသာလညး ယခအခါ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမ လြတလပစြာ တကရက စမအပခပေသာ လႊတေတာရး က ဖနတးထားျခငး မာမ မတသားဖြယ ခၽြငးခကတစခ ျဖစသည။

76

၄။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အဆငေအာကတြင အစးရ မဟတသည ေဒသႏရ အပခပစမမႈ စနစတစရပ ရေနသည။

ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒတြင တတယအဆင အစးရတစရပ ဖနတးေပးထားျခငး မရေသာလညး ျပညခငၿဖး ႏင NLD အသြင ကးေျပာငးမႈ အစးရႏစရပလးတ႔သည အပခပေရး အဆငဆင တြင ေကာမတမား တးခ႕ျခငးျဖင ေဒသဆငရာ အပခပစမမႈ စနစမားက အားေကာငးရန ႀကးပမးခသည။ ျပညခငၿဖး အစးရ လကထကတြင ၿမ႕နယစညပငသာယာေရး ေကာမတ (TDAC) က ဖနတးချခငး၏ အဓက ရညရြယခကမာ ျပညသ႔ပါဝငမႈ တးျမႇငေရးႏင လထလအပခကက တ႔ျပနမႈရေရးတ႔အတြက ျဖစသည။ NLD အစးရလကထကတြင ၿမ႕နယ ဖြ႔ၿဖးတးတကေရး အေထာကအကျပ ေကာမတက ဖကသမးခၿပး ၿမ႕နယစမကနး ေရးဆြေရးႏင အေကာငထညေဖာေရး ေကာမတ (TPFIC) ႏင ၿမ႕နယ လယယာေျမ စမခန႔ခြမႈေကာမတ (FMC) တ႔၏ အခနးက႑မာ ႀကးထြားလာသည။ ျပညသ႔ပါဝငမႈ တးျမင လာေရးႏင လအပခကမားက တ႔ျပနမႈရေရးအတြက လႊတေတာ ကယစားလယမား သည ေကာမတမား၏ လပငနးမားတြင ပမပါဝငလာခသည။ ရပကြက/ေကးရြာ အပခပေရးမး ျပျပင ေျပာငးလေရးသညလညး ဒမကေရစ ဆငရာ တာဝနခမႈက အားေကာငးေစခသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အဆင ေအာကတြင ေနရာအႏ႔အျပား တညရေသာ အေထြေထြ အပခပေရး ဥးစးဌာနသည ေဒသဆငရာ အပခပေရး လပငနးမားအတြက အဓက ကလသည။

77

ဘ႑ာေရး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးဟသညမာ ဗဟအသးစရတႏင အခြနေတာမား ေကာကချခငးဆငရာ အခြငအာဏာက အစးရေအာက အလႊာမားသ႔ လႊေျပာငးေပးအပျခငး လပငနးစဥျဖစသည။ ႏငငသားမား၏ ေတာငးဆခကမားက တ႔ျပနေဆာင႐ြကရနအတြက လအပေသာ ဘ႑ာေငြ အရငးအျမစမားက မညသ႔ရယျဖန႔ေဝသနညးဟေသာ အခကက ေဖာျပရာေရာကသျဖင ၎လပငနးစဥသည ဗဟခပကငမႈ ေလာခေပးခရသည မညသညေဒသႏရအစးရ စနစအတြကမဆ အခရာကသည။၂၅၁

အခြနဘ႑ာႏင ျပညသ႔ အသးစရတတ႔က ျမနမာတစႏငငလးရ ျပညေထာငစ၊ ျပညနယ ႏင တငးေဒသႀကး အဆငမားတြင မညသ႔ စမခန႔ခြရ မညဟေသာ အခကႏင ပတသက၍ ၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒသည အေရးပါေသာ ျပျပငေျပာငးလမႈမားက မတဆကေပးခသည။ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒႏင တဆကတညး ျဖစေပၚလာေသာ ျပျပငေျပာငးလမႈမားသည ယခင အလြနတရာ ဗဟခပကငမႈ ျမငမားၿပး၊ အထကေအာက ဆနေသာ၊ ပြငလငးျမငသာမႈ မရေသာ အခြနဘ႑ာစနစက အငအားစ အသစမားႏင အဖြ႕အစညး ယႏရားသစမားဆသ႔ အတငးအတာတစခအထ ချပႏငခသည။၂၅၂ သတျပစရာ အေကာငးဆး အခကမာ ျပညနယ ႏင တငးေဒသႀကး အစးရသစမားသည အသးစရတ အခြနေတာ ေကာကခခြင တာဝနမားႏင ကယပငအရအသး ခန႔မနးေျခေငြစာရငးမား ေပးအပျခငးခၾကရသည။၂၅၃

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးႏင ျပညေထာငစ အစးရ ႏစရပစလး၏ အရအသး ခန႔မနးေျခေငြစာရငးမား ႏင စမကနးမား အတြက ရည႐ြယ၍ ဤအခနးတြင ေဒသဆငရာ အရအသး ခန႔မနးေျခေငြစာရငး ျပစျခငးႏင စမေရး လပငနးစဥမားဆငရာ အကဥးခပတငျပခကအျပင၊ “ေအာကမ အထက” စမေဆာင႐ြကျခငး ထးျခားျဖစစဥမားကလညး စစစေလလာမႈတစရပကပါ ထညသြငးေဖာျပထားပါသည။ ထ႔အျပငလညး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ အသးစရတ ႏင အခြနေတာမား အနးကပ ေလလာတငျပထားၿပး၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား စတငဖြ႕စညးခနမစ၍ ယေန႔အခနထ ေဆာင႐ြကခေသာ အခြနဘ႑ာဆငရာ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး လပငနးစဥတြင ေပၚထြနးလကရေသာ လမးေၾကာငးမားႏင စပလဥးသည စစစေလလာခကျဖင နဂးခပထားပါသည။

78

ျပညနယႏငတငးေဒသႀကးမားမ ျပညသ႔ဝနေဆာငမႈမားႏင တညေဆာကေရးလပငနးမားအတြက ယငးတ႔၏ အသးစရတအား

ဆးျဖတပငခြင မညမရသညက ၾကညျခငးအားျဖင ၎ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရမားက ဗဟမ လပပငခြငအာဏာ မညမေပးထား သညက နားလညသေဘာေပါကႏငေပသည။

ျပညနယႏငတငးေဒသႀကးအသးသးသည ႏစစဥစမကနးမားေရးဆြကာ ရသးေငြခန႔မနးစာရငးမားတြင ထညသြငးၿပး အေကာငထညေဖာၾကရ ပါသည။ ထစာရငးမားထတြင ေငြလးေငြရငးအသးစရတ၂၅၄ ႏင သာမနအသးစရတ၂၅၅ ဟ၍ ခြျခားသတမတထားပါသည။ ထနညးတစြာ ျပညေထာငစအစးရမလ သကဆငရာဝနႀကးဌာနမား၏ ျပညနယႏငတငးေဒသႀကးမားတြင ေဆာင႐ြကသညလပငနးမား၏ ေငြလးေငြရငးႏင သာမာနအသးစရတမားအတြက ႏစစဥ ျပညေထာငစရသးမနးေျခ စာရငး ေရးဆြျပ႒ာနးရပါသည။

ယငး ျပညေထာငစအဆငႏင သကဆငရာ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အဆင ရသးမနေျခစာရငး (ဝါ) ဘတဂကေရးဆြေရးလပငနးစဥမားတြင သကဆငရာအစးရ၊ လႊတေတာႏင အလႊာအသးသးမ ဌာနဆငရာ တာဝနရသမားမ ပါဝငေရးဆြၾကရပါသည။ ယငးလပငနးစဥသည ရႈပေထြးၿပး ၿမ႕နယတစၿမ႕နယျခငး၊ တငးႏငျပညနယတစခခငးစ အလက ကြျပားျခားနားေပသည။ သ႔ေသာတခ႕ေနရာမားတြင လအပခကအရတညမႈမားရသည။ ယငးလပငနးစဥမားအၾကား မတ ကြျပားလကရသည အစတအပငးမားက ေဖာျပခၿပးျဖစပါသည။၂၅၆၊၂၅၇

စမကနးႏင ဘတဂကေရးဆြေရးလပငနးစဥသည လြနခေသာ ႏစအနညးငယတြင သသာစြာေျပာငးလလာခသည။ NLDအစးရသစ လကထပတြင ေအာကမအထက စမကနးေရးဆြမႈပစက ပမကငသး ေဆာင႐ြကလာခၿပး သကဆငရာလႊတေတာကယစားလယမားႏင ျပညနယႏငတငးေဒသႀကး လႊတေတာ၏ အခနးက႑မ ပမအေရးပါ လာပါသည။ ျပညနယႏငတငးေဒသႀကး အစးရမား၏ ျပညေထာငစ ဘတဂကအေပၚတြငရေသာ ဩဇာမာလညး နဂကထက ပမႀကးမားလာ သညကေတြ႕ရၿပး ယငးတ႔၏ ဘတဂကစာရငးမားက ပမပြငလငး ျမငသာေအာငလညး ႀကးပမးေဆာင႐ြကလက ရသညကလညး ေတြ႕ရရပါသည။

ေနာကထပ သသားထငရားသညအေျပာငးအလတစခမာ ၂ဝ၁၈ ခႏစတြင ဘ႑ာႏစအစက ဧၿပလ မ ေအာကတဘာလသ႔ ေျပာငးေ႐ႊ႕ ခရျခငးျဖစပါသည။ ဤကသ႔ေျပာငးရေ႐ႊ႕ရျခငးမာ ပြငလငးရာသ (ႏဝငဘာ မ ေမ) အတြငး တညေဆာကေရး လပငနးမားႏင ဝယယေရး လပငနးမားအား ထေရာကစြာအေကာငထညေဖာႏငရနျဖစသည။ ယငးကသ႔ေျပာငးလမႈေၾကာင ၂ဝ၁၈ ခႏစတြင ပြငလငးရာသလပငနး ေဆာင႐ြကေရး ကာလမတေတာငးသြားပါသည။ ၂ဝ၁၈-၁၉ ဘ႑ာႏစ

မစတငမ ၂ဝ၁၈ ခႏစ ဧၿပလ ၁ ရကေန႔ မ ၂ဝ၁၈ ခႏစ စကတငဘာလ ၃ဝ ရကေန႔အတြငး ၾကားကာလက ေျခာကလဘတဂကျဖစေဆာင႐ြကခပါသည။ ပ ၅.၁ တြင ျပညနယႏငတငးေဒသႀကးမား၏ လကရ စမကနးေရးဆြေရးႏင ဘတဂကေရးဆြေရးလပငနးစဥ၏ ျပကၡဒနက တငျပထားပါသည။

ျပညနယႏငတငးေဒသႀကးအစးရမား၏ စမကနးေရးဆြေရး

ျပညနယႏငတငးေဒသႀကးအစးရမား၏ စမကနးေရးဆြေရးတြင အေရးပါသည ေကာမတတစရပမာ သကဆငရာျပညနယႏင တငးေဒသႀကးတစခခငးစ၏ စမကနးေရးဆြေရးႏငအေကာငထညေဖာေရး ေကာမတ (PFIC) ျဖစသည။ အျခားအေရးပါသည ဦးစးဌာနမားမာ အေျခခပညာေရး၊ ေကးလကဖြ႕ၿဖးေရး၊ စမကနး ေရးဆြေရး ႏင အေထြအေထြအပခပေရးဦးစးဌာန စသညတ႔ျဖစသည။ ထနညးတစြာ ျပညနယႏငတငးေဒသႀကး အစးရမားႏင လႊတေတာမား (ျပညနယႏငတငးေဒသႀကးစမကနးမားအတြက) မာလညး အေရးပါ ေပသည။ ျပညေထာငစအဆငတြင အမးသားစမကနးေရးဆြေရးေကာမရငႏင ဘ႑ာေရးေကာမရငတ႔မာ စမကနးမားက စစစရာတြင အေရးပါေပသည။

စမကနးေရးဆြေရးႏင အေကာငထညေဖာေရးေကာမတက ၿမ႕နယ၊ ခ႐င၊ ျပညနယႏငတငးေဒသႀကး အဆငအဆငတြင ဖြ႕စညး ထားရသည။၂၅၈ ယငးေကာမတမား၏ ဥက႒တာဝနက သကဆငရာ ၿမ႕နယႏင ခ႐ငအပခပေရးမႈးမားမ တာဝနယၿပး ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအဆငဆငတြင သကဆငရာျပညနယႏငတငးေဒသႀကး စမဘ႑ာဝနႀကးမားမ ဥက႒အျဖစတာဝနယေဆာက႐ြကၾကရသည။ သကဆငရာ စမကနးဦးစးဌာနအႀကးအကမ ေကာမတအတြငးေရးမးအျဖစေဆာင႐ြကသည။ ယငးေကာမတတြင အျခားဝနႀကးဌာနမား (ဥပမာ ပညာေရး၊ ကနးမာေရး၊ လယယာစကပးေရး၊ ေကးလက ဖြ႕ၿဖးေရး စသျဖင) မတာဝနရသမား၊ လႊတေတာကယစားလယမား၊ အရပသားကယစားလယမား ဥပမာ ေဒသခစးပြားေရးလပငနးရငမား စသညတ႔သည ေကာမတအဖြ႕ဝငမားအျဖစ ပါဝငၾကပါသည။

ျပညနယႏငတငးေဒသႀကး စမကနးေရးဆြေရးႏငအေကာငထညေဖာ ေရးေကာမတမား၏ တာဝနမာ စမကနးမားေရးဆြၿပး သကဆငရာျပညနယႏငတငးေဒသႀကး စမကနးေကာမရငတ႔က အဆျပတငျပရပါသည။ ထေကာမရငမားက ၂ဝ၁၆ တြင စတငဖြ႕စညးခၿပး၂၅၉ ေအာကေျခမ တငျပလာေသာ စမကနး အဆျပခကမားက စစစအတညျပရပါသည။ ယငးေကာမရငက သကဆငရာ ျပညနယႏငတငးေဒသႀကး ဝနႀကးခပမ ဥက႒အျဖစတာဝနယေဆာင႐ြကၿပး သကဆငရာ

79

မတလ တငျပလာသည ဘတဂကႏင စမကနးမားက စမကနးေရးဆြေရး ဥးစးဌာနႏင ရသးမနးေျခ ေငြစာရငး ဥးစးဌာနတ႔က ေပါငးစညးျခငး၊ ျပနလညသးသပျခငး၊ ဝနႀကးဌာနမား၊ ဥးစးဌာနမားႏင ျပနလည ညႇႏႈငး ျပငဆငျခငးႏင ျပညနယ/တငး ေဒသႀကး အစးရထ

မၾကမးတငျပျခငးတ႔က ေဆာငရြကပါသည။

အစးရမားက အဆျပ မၾကမးမားက ျပငဆငျခငးႏင ျပနလညသးသပ

ဆနးစစျခငးတ႔က ေဆာငရြကပါသည။

JANFEB

MAR

APR

MAY

JUNJUL

AUG

SEP

OCT

NOV

DEC

ဧၿပလမ ေမလအတြငးညႊနၾကားခကမားအတငး ရသး

မနးေျခ ေငြစာရငးဥးစးဌာနႏင စမကနး ေရးဆြေရး ဥးစးဌာနတ႔က

လအပသလ ျပငဆငၿပး၊ ျပငဆငထားသည မၾကမးမားက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး

လႊတေတာမားသ႔ ျပနလည သးသပႏငရနႏင ခြငျပေပးႏငရန တငျပပါသည။

ဇနနဝါရလမ ေဖေဖာဝါရလအတြငး ခရငႏင ၿမ႕နယအဆင ဘတဂကႏင စမကနးမားက လႊတေတာကယစားလယ မားႏင ေဆြးေႏြး၊ ညႇႏႈငးမႈမားျဖင ေအာကေျခအဆငမ တငျပ၍ ေရးဆြပါသည။

ဇလငလမ ၾသဂတလအတြငးျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားက လအပသည ျပငဆငညႏႈငးမႈမား ေဆာငရြကၿပး အတညျပေပးႏငရန ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားသ႔ ေပးပ႔ပါသည။

စကတငဘာလ ဝနႀကးခပမားက

လာမည ဘ႑ာေရးႏစအတြက

ရသးမနးေျခေငြစာရငးႏင စမကနးက

ဥပေဒအျဖစ အတညျပ လကမတေရးထးပါသည။ ေမလမ ဇြနလအတြငးျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားက တငျပလာသည အဆျပမၾကမးမားက ျပညလညသးသပ ဆနးစစျခငးႏင ခြငျပ ေပးျခငးတ႔က ေဆာငရြကၿပးေနာက ျပညေထာငစ စမကနးႏင ဘ႑ာေရး ဝနႀကးဌာနသ႔ တငျပပါသည။

စမကနးႏင ရသးမနးေျခ ေငြစာရငးတ႔က ျပညေထာငစအဆငက ျပနလညသးသပျခငးက ေဆာငရြကပါသည။

ဇြနလမ ဇလငလအတြငး ရသးမနးေျခ ေငြစာရငးမားက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရထသ႔ ျပနလည မေပးပ႔ခင ျပညေထာငစ လႊတေတာက ျပနလညသးသပျခငး၊ ညႏႈငးျခငး ႏင အတညျပျခငး တ႔က လပေဆာငပါသည။

စမကနးႏင ဘတဂက ျပငဆငေရးဆြျခငး

ျပကၡဒန

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ

ျပညေထာငစ အစးရ

ဘတဂက လပငနးစဥ

အစ

ပ ၅.၁ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စမကနးႏင ဘတဂကျပငဆငေရးဆြျခငး ျပကၡဒန

ဘ႑ာႏစ အစ

80

ျပညနယႏငတငးေဒသႀကး အစးရအဖြ႕ဝင ဝနႀကးအားလးႏင ပဂၢလကလပငနးက႑မ ကယစားလယမားမ အဖြ႕ဝငမားအျဖစ ပါဝငၾကပါသည။ သကဆငရာျပညနယႏငတငးေဒသႀကး ေထြအပရ အမႈေဆာင အတြငးေရးမးမ အတြငးေရးမႈးအျဖစ ေဆာက႐ြကသည။၂ဝ၁၆ ခႏစအထတြင ျပညေထာငစအဆငတြင စမကနးေရးဆြေရးႏင စပလဥးၿပး အျမငဆးအဖြ႕အစညးမာ အမးသားစမကနးေကာမရင (NPC) ျဖစၿပး ျပညေထာငစ ဘ႑ာေရး ေကာမရင (UFC) ၏ အထက တြင ရေပသည။၂၆ဝ စမကနးေကာမရငက သမၼတမ ဥက႒ အျဖစေဆာင ႐ြကၿပး ျပညနယႏငတငးေဒသႀကး ဝနႀကးခပအားလးႏင ျပညေထာငစ ဝနႀကးအားလးမ အဖြ႕ဝငအျဖစ ပါဝငၾကသည။ ျပညေထာငစ ဘ႑ာ ေရးေကာမရငတြငမ ျပညေထာငစဝနႀကးအားလး မပါဝငဘ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒမ အပႏငးထားသည ဘတဂကအဆ ျပခကမားက စစစသည တာဝနက အေကာငထညေဖာ ေဆာင႐ြကရသည။

ႏစစဥ စမကနးေရးဆြျခငးအျပင ေရလတ၊ ေရရညစမကနးေရးဆြေရး အတြက ငါးႏစစမကနး (၂ဝ၁၆-၁၇ မ ၂ဝ၂ဝ-၂၁) ႏင အႏစ ၂ဝ စမကနး (၂ဝ၁၁ - ၂ဝ၃ဝ) စသညမေဘာငမားကလညး ျပညခငၿဖး အစးရ လကထကတြင ခမတခသည။ သ႔ေသာ စမကနးေရးဆြေရး တာဝနရသမား၏ ေျပာၾကားခကအရ ထစမကနးမားမာ အထက ေအာကပစျဖင ေရးဆြထားျခငးျဖစၿပး ေခတကာလႏင မေလာည ေတာသညအတြက ႏစစဥစမကနးမားေရးဆြရာတြင ထညသြငး စဥးစားျခငး မရေၾကာငး သရရပါသည။၂၆၁ သ႔ရာတြင ငါးႏစစမကနးမာ အျခားဝနႀကးဌာနမား၏ စမကနးမားတြင ထညသြငး စဥးစားေကာငး စဥးစားေပလမမည။ ျပညေထာငစအစးရနညးတ ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာနတစခခငးစသညလညး ေရရညစမကနး မားက ေရးဆြထားၾကၿပး (ဥပမာ လပစစႏငစြမးအငဝနႀကးဌာနမ ေရးဆြသည အမးသားလပစစမးရရေရး စမကနး) ၎စမကနးမား သည ျပညနယႏငတငးေဒသႀကးအဆင စမကနးမားေရးဆြေရးက ပေဖာေပးသည။

ႏစစဥစမကနးေရးဆြမႈ လပငနးစဥအစတြင ဝနႀကးဌာနမားႏငစမကနးဦးစးဌာနမ ၿမ႕နယႏငခ႐င႐းမားအား စမကနးႏင ဘတဂကေရးဆြရန အေၾကာငးမၾကားမ ျပညနယႏငတငးေဒသႀကး စမကနးေရးဆြေရးဦးစးဌာနမားသည ယခငႏစစမကနးၿပးစးမႈႏငယဥၿပး တးတကမႈက စစစရ ပါသည။ အဆးတြင အတညျပၿပးေသာ စမကနးမားက ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး စမကနးဥပေဒျဖင ေရးဆြရပါသည။ ထဥပေဒတြင ေနာကဆကတြႏစပငး ပါဝငပါသည။ ပထမပငးတြင ျပညနယႏငတငး ေဒသႀကး ဘတဂကျဖငအေကာငထညေဖာမည ရငးႏးျမႇပႏမႈလပငနးမားကေဖာျပထားၿပး ဒတယပငးတြင ျပညေထာငစဘတဂကျဖင ျပညနယႏငတငးေဒသႀကးအတြငး အေကာကထညေဖာမည လပငနးမားက ေဖာျပထားပါသည။

ပ ၅.၂ တြငျပသထားသညအတငး ၿမ႕နယအဆင စမကနးမားက ၿမ႕နယစမကနး ေရးဆြေရးႏငအေကာငထညေဖာေရးေကာမတမ စစစရပါသည။ လြနခေသာ ႏစအနညးငယအတြငးတြင ေအာကေျခမ အထကသ႔ စမကနးေရးဆြသည စနစအရ ယငးၿမ႕နယေကာမတ၏ အခနးက႑မ ပမအေရးပါလာပါသည။

ယငးကသ႔ေဆာင႐ြကသညပစက သမၼတဦးသနးစန၏ “ျပညသ႔ ဗဟျပဖြ႕ၿဖးတးတကေရးမ” အရျပညခငၿဖးအစးရလကထကတြင စတငေဆာင႐ြကခပါသည။ သ႔ရာတြင ငါးႏစစမကနးတြင ခမတ ထားသည မေဘာငအတြငးေဆာင႐ြကရသညအတြက ထေရာကမႈ မရခေပ။

NLDအစးရလကထကတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ၊ လႊတေတာ အဖြ႕ဝငမားႏင သကဆငရာ ဝနႀကးမား ပးေပါငးကာ အဆပါ ႀကးပမးအားထတမႈမားက ႏစဆတး ေဆာင႐ြကခၾကသည။ ေနာကဆး ျပလပခသည စမကနးေရးဆြေရး (ေျခာကလစာ အရအသး ခန႔မနးစာရငး) သည စစမနၿပး ဘကေပါငးစ ပါဝငသည အထကမ ေအာက စမကနး ေရးဆြျခငး လပငနးစဥတစရပက ဖနတးႏငရန အတြက သသာထငရားေသာ ေျခလမးတစရပဟလညး ၎တ႔မ အခငအမာ ေျပာၾကားၾကသည။၂၆၂

ယခအခါ ၿမ႕နယစမကနးေရးဆြေရးႏငအေကာငထညေဖာေရး ေကာမတသည က႑အလကဦးစားေပး ဘတဂကခေပးရမညလပငနးမားက ဦးစားေပး အမတစဥမား သတမတၿပး အထကသ႔ တငျပ ၾကသည။ ၿမ႕နယေတာေတာမားမားတြင ယငးေကာမတသည လစဥ ေတြ႕ဆကာ လပငနးမားတးတကမႈ အေျခအေနႏင ၿမ႕နယအလက ဦးစားေပးက႑မားက စဥဆကမျပတ ေဆြးေႏြးလကရၾကသည။

ၿမ႕နယစမကနးေရးဆြေရးႏငအေကာငထညေဖာေရးေကာမတမ ေဒသချပညသမား၏ လအပခကႏင ဆႏၵမားႏငကကညမႈရေအာင ဦးစားေပးက႑မားေ႐ြးခယသတမတသည နညးလမးသည ၿမ႕နယ တစခႏငတစခ၊ ျပညနယႏငတငးေဒသႀကး တစခႏငတစခ မတည ၾကေပ။ အခ႕ၿမ႕နယမားတြင ေကး႐ြာ ႏငရပကြကအဆငမစကာ ျပညသလထႏင ေတြ႕ဆပြမားေဆာင႐ြကၿပး ဦးစားေပးလပငနးမားက ေ႐ြးခယသတမတသည။ ေကး႐ြာ၊ ရပကြကဦးစားေပးလပငနးမား ေ႐ြးခြၽယသတမတမႈက ေကး႐ြာ၊ ရပကြကအပခပေရးမႈမားမ ဦးေဆာငကာ ေဆာင႐ြကၾကၿပး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာႏင ျပညေထာငစလႊတေတာမ ကယစားလယမားလညး ပါဝငေလရၾကသည။

ယငးၿမ႕နယေကာမတမားနညးတ သကဆငရာဝနႀကးဌာနမား သညလညး ေကး႐ြာႏငၿမ႕နယအဆငထဆငးၿပး ဦးစားေပးလပငနး မားက ေ႐ြးခယသတမတေလရသည။ ဥပမာ ေကးလကဖြ႕ၿဖးေရး ဦးစးဌာနသည ယငးကသ႔ ေဆာင႐ြကလကရသည။ NLDအစးရ၏ စမကနးႏငဘတဂကေရးဆြေရးလပငနးစဥတြင သကဆငသမားမ ေျပာၾကားခကအရ ေအာကမအထကသ႔ စမကနး ေရးဆြျခငး လပငနး စဥတြင လႊတေတာကယစားလယမားမ အခရာ ကေပသည။ “ကယစားလယမား၏ အသမာ ျပညသ႔အသမားျဖစသည။ ဒါေၾကာင သတ႔ရ႕အႀကေပးခကမားက အေလးထားရမည” ဟ၍ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး စမဘ႑ာဝနႀကးတစဦးမ ကြၽနပတ႔အား ေျပာၾကား ခပါသည။ ေဒသအခ႕တြင လထေတြ႕ဆပြမား မေဆာင႐ြကဘ လႊတေတာကယစားလယမားသည သကဆငရာ မဆႏၵနယ ျပညသ မား၏ လအပခကမားက ေကာငးမြနစြာ သရနားလညသည ဟ၍

81

ေကာကႏတခက တျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအဆင စမကနးေရးဆြျခငး — ပမၿပးျပညစၿပး တ႔ျပနေဆာင႐ြကမႈ အားေကာငးေသာ လပငနးစဥအျဖစသ႔ ဦးတညလာမညေလာ။

ျပညခငၿဖး NLD အစးရႏစရပလး ပမၿပးျပညစၿပး တ႔ျပနေဆာင႐ြကမႈအားေကာငးေသာ စမကနးေရးဆြျခငးႏင ဘကဂကေရးဆြျခငး လပငနးစဥတစရပ လအပေနသည ကစၥက အားစကေဆာက႐ြကခၾကသည။ အဆပါ လအပခကက ျပညမေအာင အားထတေဆာင ႐ြကမႈမား ျပလပျခငးျဖင ေဒသချပညသမား၏ လအပခကႏင ပမကကညေသာ ျပညသ႔ဝနေဆာငမႈမားႏင အေျခခအေဆာကအအမား ေပးစြမးလာႏငဖြယရၿပး ဤနညးျဖင ဗဟခပကငမႈေလာခေရး၏ အဓက ရညမနးခကတစရပကလညး ဆကေရာကမညျဖစသည။ NLD၏ ႀကးပမးမႈမာ ေအာကမအထက စမကနး ေရးဆြေရး၊ ၿမ႕နယစမကနး ေရးဆြေရးႏင အေကာငအထညေဖာေရး ေကာမတမား (TPFICs) ႏင လႊတေတာကယစားလယမား၏ အခနးက႑ လပငနးစဥတြင ျမငမားလာေရးက ဗဟခကထားသညျဖစရာ ၎တ႔၏ ဖြ႕ၿဖးမႈမာ ကနဦးအစ မသာ ရေသးသညျဖစ၍ ေဝဖနပငးျခားမႈ ျပရန ေစာလြနးေနေသးသည။ အဆပါ အားထတေဆာင႐ြကမႈမားမေန၍ ေဒသချပညသမား၏ လအပခကမားက ပမနားလညႏငရနႏင ဒမကေရစနညးက ေ႐ြးေကာကထားသည အငအားစမား၏ ပါဝငေဆာင႐ြကမႈ ျမငမားလာစရာ အခြငအလမးမား ရေနသညတင ၎တ႔၏ ေအာငျမငမႈအတြက အာမခခက မရေပ။

လႊတေတာကယစားလယမားက အားကးသညအေၾကာငးမာ ၎တ႔အေနႏင သကဆငရာ မဆႏၵနယအေၾကာငး နားလညၾကျခငးႏင၊ ၎တ႔ဆးျဖတခကဟသမအတြက မပးႏငရငး၍ တာဝနယျခငးတ႔ေၾကာငဟ နားလညၾကည၍ ရႏငသည။ ေဒသလအပခကမားႏင ပတသက၍ မညမ သရထားသည၊ စမကနးေရးဆြေရးလပငနးစဥတြင ပါဝငေဆာင႐ြကသညအဆင မညမရသည ဆေသာအခကမားျဖင လႊတေတာကယစားလယမား၏ ေအာငျမငမႈက တစစတတစေဒသ ဆးျဖတေပးႏငသည။ စမကနးခမတေရးဦးစးဌာန အရာရမား၏ အဆအရ လပငနးစဥအတြငး အႀကးမားဆး အခကအခမာ လႊတေတာကယစားလယမား အမားအားျဖင ေကာမတအစညးအေဝးမားက မတကေရာကႏငၾကျခငးျဖစသည။ ေနာကထပရေသးသညမာ စမကနးဆငရာ ဆးျဖတခက ခမတပငခြငမားက ေအာကေျခအဆငမားသ႔ ခြေပးသညအခါ (အထးသျဖင ပြငလငးျမငသာမႈႏင စညးမဥးအတအက မရပါက) အထကတနးလႊာမား လကဝါးႀကးအပရန ပအခြငအေရး ေပးလကသကသ႔ ျဖစသြားႏငသည။ လႊတေတာကယစားလယမားသည မားယြငးေသာ အေၾကာငးျပခကမားျဖင စမကနးမား ဦးစားေပး ေနၾကသညဟလညး သေဘာမတမႈမား ၾကားေနၿပးျဖစသည။ လႊတေတာကယစားလယမား၏ ဆးျဖတခက ခမတသည လပငနးစဥတြင အေထာကအကျဖစေစမည ေဒတာအခကအလကမား ပမျပညစေအာင ျပလပျခငးျဖင ၎တ႔၏ ျမငမားလာသည အခနးက႑က ေနာကထပ အားျဖညေပးႏငစရာရသည။ အရပဖကအဖြ႕အစညးမား၊ ရပေကးအပခပေရးမးမား၊ ျပညသလထထမ အဖြ႕ဝငမား အစရသည အျခားအငအားစမားပါ ပါဝငေစျခငး၊ ကားမ သ႔မဟတ လမႈစးပြားေရးအဆငအတနး အစရသညတ႔က ထညသြငးစဥးစားသည ပမေကာငးမြနေသာ တ႔ျပနေဆာင႐ြကမႈမး ျပလပျခငးတ႔က ဆလသည။

ခ႐င ေထြအပဦးစးဌာနမ အပခပေရးမးမား ဥက႒အျဖစ ေဆာင႐ြကၾကသည စမကနးေရးဆြေရးႏင အေကာငအထညေဖာေရး ေကာမတ မား (PFICs) ေၾကာငလညး ဘကဂကေရးဆြျခငးႏင စမကနးေရးဆြျခငး လပငနးစဥတြင ေ႐ြးေကာကခမဟတေသာ အငအားစမား၏ ဩဇာကယျပန႔လာႏငသည။ သ႔ေသာလညး စမကနးခမတေရး အရာရမား၏ ေျပာၾကားခကမားအရ ေထြအပဦးစးဌာနမ အပခပေရးမး မားသည ၎တ႔ေဒသမား၏ လအပခကမားက ပမသနားလညၾကၿပး တာဝနယၾကရာတြငလညး ပမေလးနကမႈ ရသညဟ သရသည။ အခ႕ေသာ ဦးစးဌာန အရာရမားႏင လႊတေတာကယစားလယမားအၾကား ဦးစားေပးကစၥရပမားက ဆးျဖတၾကရာတြင တငးမာမႈမား ရေန သညက သတျပမသည။ ဤသ႔ေသာ ရႈပေထြးမႈမား ျဖစေပၚရသညမာ လႊတေတာကယစားလယမား၏ အခနးက႑က ဥပေဒအရ ျပ႒ာနး သတမတထားျခငး မရသကသ႔ လပငနးစဥအတြငး မတညေသာ အငအားစမား ပငးျခားသတမတခက အတအက မရေသာေၾကာင ျဖစသည။

ေဒသႏရ ဦးစားေပး သတမတခကမား ေနာကဆးအဆင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးႏင ျပညေထာငစ ဘကဂကမားအတြငးသ႔ ေရာကရသည အတငးအတာ ပမာဏသည လပငနးစဥ၏ ေအာငျမငမႈက တစစတတစပငး အဆးအျဖတေပးသည။ ကြငးဆငးလေတြ႕ေမးျမနးခကမားအရ ဤအခကမာ ကြာျခားမႈရတတသည။ ျပညနယတစခတြင ပထမဦးစားေပး ေဆာင႐ြကရန ကစၥမား၏ ေလးပသးပခန႔အတြက ရနပေငြ ရရၿပး အျခားျပညနယတစခတြငမ ၅ဝ ရာခငႏႈနးထကေလာနညး၍သာ ရနပေငြ လကခရရေၾကာငး သရသည။ လပငနးစဥႏင စပလဥး၍ လေတြ႕ ေမးျမနးခေသာ လႊတေတာကယစားလယမားကမ အေကာငးျမငၾကသည။ ၿမ႕နယအဆင ဦးစားေပးေဆာင႐ြကရန ၎တ႔ သတမတထား သညမားအတြက ရနပေငြမား ခေပးၿပး ယခအခါ ဘကဂကမားသည မဆႏၵရငမား၏ အမနတကယ လအပခငႏင ကကညသညဟ ခစားၾက ရေၾကာငး ဆၾကသည။

ျမနမာႏငငရ ေအာကမအထက စမကနးခမတနညးက ပမနားလညႏငရနႏင အကျဖတရနအတြက သေတသနမား ထပမျပလပရန လေန ေသးသည။

82

l ခ႐ငအပခပေရးမး l ခရငစမကနးမး l ခရငအဆငဌာနဆငရာအႀကးအကမား l လႊတေတာကယစားလယမား l ရပမရပဖမားႏင ပဂၢလကလပငနးရငမား

l ၿမ႕နယအပခပေရးမး l ၿမ႕နယစမကနးမး l ၿမ႕နယအဆငဌာနဆငရာအႀကးအကမား l လႊတေတာကယစားလယမား l ရပမရပဖမားႏင ပဂၢလကလပငနးရငမား

l သမၼတ l ျပညနယႏငတငးေဒသႀကး ၁၄ ခမ ဝနႀကးခပမား l ျပညေထာငစဝနႀကးမား

(အမးသားစမကနးေကာမရငအတြကသာ)

l ဝနႀကးခပ (တငးေဒသႀကး/ျပညနယအစးရအဖြ႕) l ဝနႀကးမား (တငးေဒသႀကး/ျပညနယ) l အတြငးေရးမး (တငးေဒသႀကး/ျပညနယအစးရအဖြ႕) l ညႊနၾကားေရးမးမား (စမကနး ႏင ရ-သး ဥးစးဌာနမား) l ဥးစးမး (ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ရ-သး ဥးစးဌာန)

l ဝနႀကး (စမ/ဘ႑ာ ဝနႀကးဌာန) l ဥးစးမးမား (စမကနးႏင ရ-သးဥးစးဌာန) l အျခားဌာနဆငရာ ညႊနၾကားေရးမးမား l ရပမရပဖမားႏင ပဂၢလကလပငနးရငမား

ပ ၅.၂ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စမကနးႏင ဘတဂကျပငဆငေရးဆြျခငး ျဖစစဥ

83

ယဆၿပးေဆာင႐ြကၾကသည။ အခ႕ၿမ႕နယမား၏လဦးေရမ တစသနး ေကာခန႔ ရသညအတြက လႊတေတာကယစားလယမား၊ ရပေကးအပ ခပေရးမးမား၊ လမႈအဖြ႕အစညးမားႏင ျပညသလထမား မညသ႔အတ တကြလကတြၿပး ၿမ႕နယ၏ ဦးစားေပးလပငနးမားက ရာေဖြ သတမတ မညက စဥးစားသငေပသည။

NLD အစးရ၏ အထကမေအာက စမကနးေရးဆြေရး ပနးတငက အေကာငအထညေဖာရာတြင ၿပးေျမာကသည အဆငမားမ ၿမ႕နယမား၊ ျပညနယမား/တငးေဒသႀကးမားအၾကား ကြာဟမႈရသည။ အခ႕ေသာ ၿမ႕နယမားတြင ၿမ႕နယေကာမတသည က႑အလက အဆျပလႊာမား ေရးဆြသညေနရာတြင မားစြာအရာမေရာကေပ။၂၆၃ ယငးၿမ႕နယ မားတြင သကဆငရာ ဝနႀကးဌာနမား၏ ၿမ႕နယ႐းမားသည အဆ ျပခကမားက ၿမ႕နယစမကနးေရးဆြေရးႏင အေကာငထညေဖာေရး ေကာမတသ႔မတငျပဘ ခ႐င႐းသ႔ တက႐ကတငျပၾကသည။ ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမားျဖစသည ကမာၻဘဏ၏ အမးသားလထဗဟျပဖြ႕ၿဖးေရး စမကနးမားႏင ကလသမဂၢဖြ႕ၿဖးေရးအစအစဥမာ ေဆာင႐ြကသညစမကနးမားရသည ၿမ႕နယမား၏ စမကနးေရးဆြေရးႏင အေကာငထည ေဖာေရးေကာမတ တကကြမႈအရဆးျဖစေၾကာငးေတြ႕ရပါသည။၂၆၄

ၿမ႕နယအဆငမအဆျပခကမားက ခ႐ငအဆငဌာနမားသ႔ ဆကလက တငျပရသည။ ခ႐ငအလကကြျပားျခားနားမႈရေသာလညး ခ႐င႐းမား သည ခ႐ငစမကနးေရးဆြေရးႏင အေကာငထညေဖာေရးေကာမတႏင ပးေပါငးေဆာင႐ြကကာ ၿမ႕နယမားမ တငျပလာေသာ အဆျပခက မားက စစညးကာ မတခကအနညးငယေပး႐သာ ေဆာင႐ြကသည။ ခ႐ငအဆငတြင အဆျပခကအသစမား ထညသြငးျခငး နညးပါး ေပသည။၂၆၅

ျပညနယႏငတငးေဒသႀကးအဆင ဌာနမားသည ေအာကေျခမ တငျပလာသည အဆျပခကမားက စစစစစညးၿပး အဆျပခက အသစမားလညး ထညသြငးေရးဆြပါသည။ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး စမကနးေရးဆြေရးဦးစးဌာနသည ဌာနဆငရာအားလးက ေပါငးစပ ညႇႏႈငးေပးသည။ ယငးအဆငတြင ျပညနယႏငတငးေဒသႀကး ဘတဂကဦးစးဌာနမ အေရးပါလာၿပး စမကနးႏငဘတဂကေရးဆြေရးသည ယငးအဆငမစၿပး ျပညေထာငစအဆင ႏင ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအဆငကြသြားၿပး သးျခား လပငနးစဥအတငး ဆကလက ေဆာင႐ြကၾကပါသည။၂၆၆

ယငးလပငနးစဥတြင စညပငအဖြ႕အစညးမားႏင စညပငဦးစးဌာန မားမာ ႁခြငးခကျဖစသည။၂၆၇ ၿမ႕နယစညပင အဖြ႕အစညးမား၏ စမကနးမားႏင ဘတဂကက ၿမ႕နယစမကနး ေရးဆြေရးႏင အေကာင အထညေဖာေရး ေကာမတသ႔ တငျပဖ႔ရနမလဘ ၿမ႕နယစညပင သာယာေရးေကာမတမတဆင အတညျပ ေဆာင႐ြကၾကပါသည။စညပငအဖြ႕အစညးမား၏ စမကနးႏငဘတဂကေရးဆြေရးလပငနးစဥသညလညး ေအာကမအထကသ႔သြားသညပစျဖစၿပး သကဆငရာ နယပယမားမ ပညာရငမား၏ သေဘာထားႏင ေရးဆြေဆာင႐ြက ၾကသည။ စညပင႐းမားသညလညး ၿမ႕နယစညပငေကာမတႏင ပးေပါငးကာ ျပညသလထ၏ လအပခကမားကသရေစရန

ေဆာင႐ြကၾကပါသည။ ထကသ႔ေဆာင႐ြကရာတြင အမားအားျဖင ကပနးသေဘာဆနၿပး ၿမ႕နယစညပငေကာမတဝငမား၏ နးစပသမားမ တဆငေသာလညးေကာငး ေကာမတဝငမား၏ ေဒသႏငပတသကၿပး သရနားလညမႈ အေပၚတြငလညးေကာငး အေျခခၿပး ဦးစားေပးလပငနးမားသတမတၾကပါသည။ ထဦးစားေပးလပငနးမားက အေျခခကာ သကဆငရာနယပယမားမ ကြၽမးကငသမားမလညး မတခကေပး ေဆာင႐ြကၾကပါသည။ ဥပမာ စညပငအငဂငနယာမားမ မညသည လမးသည အသးမားသည၊ အခကအခာကသညက ေ႐ြးခယသတမတ ၾကပါသည။

ႏစစဥ စညပငသာယာ႐းဘတဂကမားက သကဆငရာ ၿမ႕နယစညပငသာယာေရးေကာမတမား (TDACs) သ႔ တရားဝင တငသြငးရၿပး ၎ၿမ႕နယစညပငေကာမတမားမ အတညျပေပးသည။ သ႔ေသာလညး ဤသညမာ လပထးလပနညးအရသာ ေဆာင႐ြကသညသေဘာ ျဖစဟနတသည။

ဘတဂကႏင စမကနးမားက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆင စညပငသာယာေရး ဦးစးဌာနမားမ မတခကေပးရန၊ ေပါငးစညး ေပးရနႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာသ႔ မတငသြငးမ အတညျပေပးရန ၿမ႕နယစညပငအဖြ႕မားမ တငသြငးေပးရသည။ ႏစစဥ စမကနး ေရးဆြျခငးႏင ဘတဂကေရးဆြျခငး ေတာေတာ မားမားက စညပင႐းမားမ ကယပငလြတလပခြင အတငးအတာ တစခထျဖင ေဆာင႐ြကခြငရေသာလညး ၎တ႔၏ ႏစစဥစမကနးႏင ဘတဂကမားသည ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကး စညပင ဦးစးဌာန၏ အတညျပၿပးသား စေပါငးဘတဂက၏ ျပငပတြငရေနပါက တရားဝင မျဖစေပ။ အခ႕ေသာ ေဒသမားတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာ ကယစားလယမားသည စညပငအဖြ႕မား၏ စမကနးႏင ဘတဂကေရးဆြသည လပငနးစဥတြင ပါဝငေဆာင႐ြကေနၿပျဖစသည။ ဥပမာ စစကငးတငးေဒသႀကးတြင စညပင႐း စမကနးမားက တငးေဒသႀကး ဦးစးဌာနသ႔ မတငသြငးမ သကဆငရာ ၿမ႕နယမ လႊတေတာကယစားလယ လကမတထးေပးရန လအပသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စမကနးႏင ဘတဂက အဆျပလႊာမား

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ရသးခန႔မနးေျခ ၫႊနၾကားေရးမးသည ႏစစဥ အခြနေတာမား (ကယပငဝငေငြႏင လႊေျပာငးေငြ) ႏင အသးစရတမား (သာမနႏင ေငြလးေငြရငး) အပါအဝင ဘတဂကခန႔မနးခကမားက ေရးဆြရာတြင စမခန႔ခြရၿပး၊ ၎စရတမားသည စမကနးႏင ဘ႑ာေရး ဝနႀကးဌာန (MOPF) ၏ လပထးလပနညးမား၊ ေယဘယ အစးရ မဝါဒပငး ဦးစားေပးကစၥရပမားႏင ကကညရမညျဖစသည။ ဘတဂက ခန႔မနးခကက အေခာသတ အတညျပၿပးသညႏင တစၿပငနက ႏစစဥ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အရအသးဆငရာ ဥပေဒႏင ကကညမႈရရ မညျဖစသည။ ခ႐ငအဆင ဦးစးဌာနမားမ အဆျပလႊာမား တငသြငး သညအခါ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဦးစးဌာနမ ၫႊနၾကားေရးမးမားမ ၎တ႔ ေရးသားသည အဆျပလႊာမားက စစေဆးျခငး၊ စဥးစားျခငး၊ ျပငဆငျခငး၊ ျဖညစြကျခငးမားျပလပၾကသညက ပ ၅.၂ တြင ေတြ႕ႏငပါ သည။ ထ႔ေနာက အဆျပလႊာမားက (ေငြလးေငြရငး ဘတဂက

84

ေကာကႏတခက တေငြလးေငြရငးသးေငြအတြက အဆျပလႊာမားက ဆနးစစျခငးႏင စစေဆးျခငး

အၿပငတငသြငးသည ရငးႏးျမႇပႏမႈ အဆျပလႊာျပမားက တသမတတညး ဖတရႈရန၊ စစေဆးရနႏင အဆငသတမတရန သငတငေလာက ပတေသာ လပထးလပနညးမား မရေသးသညက ေတြ႕ရသည။ လႊတေတာမားႏင လႊတေတာကယစားလယမား စမကနးေရးဆြျခငးႏင ဘကဂကေရးဆြျခငး လပငနးတြင ပါဝငလာျခငးသည အျငငးပြားဖြယရာရသညတင ေကာငးေသာ တးတကမႈဟ ဆႏငေသာလညး လႊတေတာကယစားလယမား၏ ပါဝငေဆာင႐ြကမႈေၾကာင အဆျပလႊာမား ထေရာကစြာ အကျဖတႏငေရးသ႔ ဦးတညလာသညဟ အတပ မေျပာႏငေခ။ အရႈး-အျမတ အဆငသတမတခကမား ျပလပရန စသတမတခကရဟနမတ႐မက၊ (ဆငးရႏြမးပါးေသာ ေဒသမားအတြက အာ႐ထားေဆာင႐ြကရန ျပညေထာငစအဆင မဝါဒခမတၿပး ျဖစေသာလညး) ဆငးရေသာ သ႔မဟတ အလားအလာေကာငးေသာ ေဒသမားအတြက ေျမမကႏာသြငျပငအလက ပစမတထားသည ရငးႏးျမႇပႏမႈမား ျပလပႏငေသးပလညး မေပၚေခ။

အခ႕ေသာ ဦးစးဌာနမားတြင ဦးစားေပးေဆာင႐ြကရန တာဝနမားႏင စပလဥး၍ ကယပင နညးပညာပငး သတမတခကမား (ဥပမာ လမးမားက အဆငသတမတရာတြင ေန႔စဥပမးမ ျဖတသနးသြားလာေသာ ယာဥအေရအတြကက တစခါတစရ အသးျပတတၿပး ေကာငးမားက အဆငသတမတရာတြငမ ေကာငးသည လကရတြင ေဘးကငးလၿခမႈ ရမရ၊ တကေရာကေနသည ေကာငးသားဦးေရ ႏင ေကာငး၏ “ပရပ” စသည စႏႈနးသးရပက အသးျပၾကသည) ရၾကေသာလညး လကေတြ႕တြင မညသ႔ အသးခသညကမ ရငးလငးစြာ မသရေပ။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရ သ႔မဟတ ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာန ဘကဂကမားျဖင ရနပေငြေထာကပေသာ ေဒသဆငရာအဆင ရငးႏးျမႇပႏမႈမားတြင မတမႈ မရသညက ရငးလငးစြာ ေတြ႕ျမငရသည။ ဦးစားေပးသငသညေဒသက ဦးစားေပးျခငးမဟတမဘ ၿမ႕နယမား အားလးသ႔ ျမႇပႏမႈ အသးစရတ အနညးငယစမျဖင ျဖန႔ကကေပးေဝျခငးျဖစသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လမးမားက ဥပမာ ၾကညမည ဆပါက ႏစစဥႏစတငး ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးမားတြင လမးအရည ၁-၂ ကလမတာက ပမေကာငးမြနေအာင ျပျပင ေဆာင႐ြကရာတြင အမတတကယ လအပေသာ ခ႐ငမား သ႔မဟတ ၿမ႕နယမားသ႔ သးသန႔ ရငးႏးျမႇပႏမႈ ျပလပမညအစား ပမနအလညက အတငးသာ ေဆာင႐ြကသြားၾကသည။ အလားတစြာပင အေျခခပညာေရးဦးစးဌာနသညလညး ရငးႏးျမႇပႏမႈမား ခေပးရာတြင လအပခကအလက မဟတဘ ၿမ႕နယအကနလးသ႔သာ ခေပးသည။

ဆကစပ ျဖစစဥတစခက ျပရေသာ ဘ႑ာေရးဦးစးဌာနမားသည တညေသာ ပစၥညးအမးအမညအတြက တညေသာ ေငြေၾကးပမာဏသာ ခြေဝေပးသညအတြက ဧရာဝတတငးရ တတားတစစငး၏ ၁ ကလမတာသည ခငးျပညနယတြငရေသာ တတား၏ ၁ ကလမတာႏင ခန႔မနး ကနကစရတ တေနသည။ အကးဆကအားျဖင ေဆာကလပေရး ကနကစရတမားမည ေဒသမားတြင တငဒါေလာကသ အေရအတြက အနညးငယသာရၾကေတာသည။

အတြက) ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စမကနးဦးစးဌာနႏင (ေငြလး ေငြရငးႏင သာမနဘတဂကႏစခေပါငးအတြက) ျပညနယ/တငး ေဒသႀကး အရအသး ခန႔မနးေငြစာရငးဦးစးဌာနတ႔သ႔ တငသြငးရၿပး ၎တ႔မေန၍ စစေဆးမႈမားႏင ညႇႏႈငးမႈမား ျပလပေပးၾကသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စမကနးႏင ဘ႑ာေရး ဝနႀကးဦးေဆာငေသာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စမကနးေရးဆြေရးႏင အေကာငအထည ေဖာေရး ေကာမတသည စမကနးမားက အရအသး ခန႔မနးေငြစာရငး ဦးစးဌာနသ႔ မတငသြငးမ စစေဆးအတညျပခကမား ျပလပသည။ ေလာကလႊာမားက စစေဆးအတညျပရနအတြက ေပါငးစညးျခငး မျပမ အရအသး ခန႔မနးေငြစာရငးဆငရာ ၫႊနၾကားေရးမးသည ေရ႕ေနာကညၫြတမႈ၊ တကမႈတ႔အျပင ဥပေဒမား၊ လပထးလပနညး မားႏင ကကညမႈရမရတ႔ကပါ ဆနးစစသည။

ဤအဆငတြင အရအသး ခန႔မနးေငြစာရငးဆငရာ ၫႊနၾကားေရးမးသည ေလာကလႊာမားက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအတြက လာထားသည စစေပါငး

ခန႔မနးေငြေၾကးပမာဏအရ “ေလာခ” သည။ အဆပါ ခန႔မနးေငြမားမာ ယခငႏစ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအခြနေပၚတြင မားစြာမတညသည။ ေလာကလႊာမားက ေလာချခငးမ လြနစြာအေရး ႀကးသည။ ေဒသႏရ အရအသး ခန႔မနးေငြစာရငးဆငရာ ၫႊနၾကားေရးမး တစဦး၏ ေျပာၾကားခကအရ ဦးစးဌာန ေလာကလႊာမားအားလး၏ ကနကေငြသည ခန႔မနးအခြနေတာမားထက ႏစဆပမားၾကာငး သရ သည။ အကးဆကမာ အရအသး ခန႔မနးေငြစာရငးဆငရာ ၫႊနၾကား ေရးမးသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမား၊ စမကနးဦးစး ဌာနမား၊ သကဆငရာ ဦးစးဌာနမားမ အရာရမားႏင တငပငကာ အပအလမရသည ဘတဂကတစခ ရရလာေစရန ေလာကလႊာမား ေလာခပစရသည။ ဦးစားေပး လပငနးမားသာ ကနသညအထ ေလာခၿပး ေထာကပေငြ လႊအပမႈပမာဏ တရားဝင ေၾကညာသညႏင တစဖန ထပမျပငဆငရသည။

၂ဝ၁၆ မ ၂ဝ၁၇ ခႏစအထ ျပညေထာငစ အဆငမေန၍ ျပညနယမား/တငးေဒသႀကးမားသ႔ လႊအပမည ေထာကပေငြ ပမာဏက လပငနးစဥ

85

အေစာပငးတြင စတငအသေပးလာခသညအတြက လကေတြ႕ႏင ပမနးစပသည ခန႔မနးခကမား ေစာစးစြာ ျပလပလာႏငၾကသည။ ယခငကမ အထကမ ဘတဂက ကန႔သတေပးမထားသည အတြက ဦးစားေပး မဟတေသာ ဘတဂက ေလာကလႊာမား ျပညေထာငစ အဆငသ႔ တငသြငးလာၾကသညအခါ ျပညနယမား/တငးေဒသႀကး မားႏင ျပညေထာငစတ႔အၾကား အလပပမား လပၾကရေတာသည။ ယခအခါမ သေဘာတရားအရ ေလာကလႊာမားက ျပညေထာငစ အစးရသ႔ တစႀကမတညးသာ တငသြငးရန သတမတလကသည အတြက ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးမားအေနႏင ဦးစားေပး လပငနးမား တညးျဖတၿပးသား ေလာကလႊာမားသာ ျပစၾက ေတာသည။ ဤတြင ဘတဂကတြင ထညသြငးရမည အမနတကယ ဦးစားေပးေဆာင႐ြကရမညမားႏင စပလဥး၍ ပမထေရာကေသာ စဥးစားခကမား ခြငျပေပးသငသည။ ျဖစရပသကေသမားမ သရ သညမာ ေလာကလႊာတငသြငးၿပးသညႏင ျပညနယမား/တငးေဒသ ႀကးမားႏင ျပညေထာငစအဆငၾကားတြင ေလာကလႊာအသြားအျပန လပသညအႀကမေရ ကန႔သတခက အခ႕ရေၾကာငး သရသည။

ေထာကပေငြ လႊေျပာငးေပးအပမႈသညၿပး ေရ႕ေဖာျပပါ ေၾကညာ ခကသည အေရးႀကးေသာ ေျခလမးတစရပ ျဖစေသာလညး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး သကဆငရာ ဦးစးဌာနမားက သတမတဘတဂကထက မေကာလြနသည ေလာကလႊာေရးသားလာေစရန မစြမးေဆာငႏငေခ။ သ႔ျဖစ၍ ဘတဂကျပနေလာသည ကတကက႐က လပငနးေဆာင ႐ြကမႈ ရႏငေသးသညအတြက ျပညနယမား/တငးေဒသႀကးမား အေနျဖင နညးပညာ/စးပြားေရးအရ စစေဆးၿပး အျခားနညးလမးမား ရာေဖြေပးႏငစြမး ထခကလာရသည။

ထ႔ေနာက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမ အရအသး ခန႔မနးေငြ စာရငးက စစေဆးၿပး ျပငဆငစရာရသညမားက ျပငဆငႏငရနအတြက တငသြငးျခငးမျပမ စမကနးမားႏင ဘတဂကမားက ဝနႀကးခပ ဦးေဆာငသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စမကနး ေကာမရငက စစေဆးသည။ စမကနးႏင ဘတဂကက ျပညေထာငစအစးရသ႔ မတငသြငးမ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားမ စစေဆးသည။ ဘတဂကလပငနးစဥတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမား၏ အေရးပါမႈမာ ျမငမားလာၿပျဖစသည။ ယခင သေတသန ေတြ႕ရခကအရ “ပမနအားျဖင လႊတေတာမားသည ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး ဘတဂကလပငနးစဥတြင အနညးငယသာ ပါဝငေဆာင႐ြကမႈရၿပး ဘတဂကျဖန႔ေဝသည လပငနးစဥ၌မ လးဝ ပါဝငျခငးမရေပ (ဤတြင ျပညေထာငစ ဘတဂကက ဆလသည)။”၂၆၈ ဤသညမာ တစစတ တစေဒသအားျဖင လပငနးစဥတြင ပါဝငေဆာင႐ြကရန အခနေရာ အခြငအခါပါ အလအေလာကမရျခငး၏ အကးဆကျဖစသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာအမတမား ၿမ႕နယစမကနး ေရးဆြေရးႏင အေကာငအထညေဖာေရး ေကာမတတြင ပါဝငလာ ၾကျခငး ကစၥအျပင၊ ျပညေထာငစအဆငသ႔ ေလာကလႊာတငသြငးျခငး မျပမ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားႏင ဘတဂကမေဝ အသေပးျခငးသည အေရးပါေသာ တးတကမႈ တစရပျဖစသည။ ဘတဂကမား စစေဆးပႏင မတခကေပးပတ႔မာ ျပညနယ/တငးေဒ

သႀကး လႊတေတာတစခခငးစ အလက ကြာျခားသည။ အခ႕ေသာ ျပညနယမား/တငးေဒသႀကးမားတြင ျပညသ႔ေငြစာရငးေကာမတ (PAC) သ႔မဟတ ဘတဂကစစစေရးေကာမတမ လပငနးစဥတစခလးက ဦးေဆာငၿပး ဒငခေဆာင႐ြကသည။၂၆၉ ဥပမာ ျပညနယတစခ၌မ ေကာမတသည ၿမ႕နယတငးရ ဦးစးဌာနတစခခငးစက သြားေရာက ေတြ႕ဆၿပး ၎တ႔၏ လအပခကမားႏင ဦးစားေပးလပငနးမားက သရနားလညေအာငျပလပၿပးမ ျပညေထာငစအဆင အတညျပခက ရရေအာင မတငသြငးမ ျပျပငေျပာငးလမႈမားျပလပႏငရနအတြက ကယတငကယက အကျဖတမႈမား ျပလပၾကသည။ ျပညနယ/တငး ေဒသႀကးအဆင ျပညသ႔ေငြစာရငးေကာမတ တစခကမ စမကနး အေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြကမႈမားက စစေဆးရနႏင ထနး ေကာငးမႈ ထေရာကေစရန ကြငးဆငးလပငနးက တစႏစပတလး ေဆာင႐ြကသည။ အျခားေသာ တငးေဒသႀကးတစခတြငမ ျပညသ႔ ေငြစာရငးေကာမတႏင ေျခာကပတၾကာ ေဆြးေႏြးမႈ ျပလပၿပး ဘတဂက ျပနလညျပျပငေရးဆြမႈ သးခါထကမနညးျပလပၿပး ျပညေထာငစ အဆငသ႔ တငသြငးမည ေလာကလႊာတြင ၎တ႔၏ အျမငမား ပါဝငေအာင ေဆာင႐ြကသည။ အခ႕ေသာ ျပညနယမား/တငးေဒသႀကးမားတြငမ ျပညသ႔ေငြစာရငးေကာမတသည ညႇႏႈငးေရးလပငနးသာသာမသာ ေဆာင႐ြကၿပး လႊတေတာအမတမား အားလးကသာ ကယပငၿမ႕နယတစခခငးစအလက ဘတဂကႏင ေလာကလႊာမား စစေဆးသညလပငနးက ေဆာင႐ြကသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားႏင လႊတေတာမားမ ဘတဂကက လကခအတညျပလကသညႏင ၎အား ျပညေထာငစ အဆငသ႔ တငသြငးသည။ ျပညနယမား/တငးေဒသႀကးမားသ႔ လႊေျပာငးေပးရန အဆျပထားေသာ ဘ႑ာေငြမားက ေဖာျပထားသည ေနာကဆက တြမား ပါဝငေသာ ျပညေထာငစ အရအသးခန႔မနး စာရငးဆငရာ ဥပေဒက ျပညေထာငစ အစးရမ မျပ႒ာနးေသးမ အဆပါ တငသြငး လာသည ေလာကလႊာမားက ဝနႀကးခပမား အဖြ႕ဝငအျဖစ ပါဝငၾကေသာ ျပညေထာငစဘ႑ာေရးေကာမရငႏင အမးသားစမကနး ေကာမရငႏစခလးမ စစေဆး အတညျပမႈမား ျပလပၾကသည။ ျပညေထာငစ အရအသး ခန႔မနးစာရငးဆငရာ ဥပေဒ ျပ႒ာနးၿပးသညႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားမေန၍ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဘတဂကႏင စမကနး ဥပေဒမားမၾကမးမားက ျပညနယ/တငး ေဒသႀကး လႊတေတာမားတြင အတညျပရနႏင ေဆြးေႏြးရန တငသြငးၿပးေနာက ဥပေဒမားက ဝနႀကးခပမားမ လကမတေရးထး ၾကသည။ ဤအဆငတြင ဘတဂကအား ျပညေထာငစ အဆငမ အတညျပၿပးသည ျဖစရကား လႊတေတာသည ကကနန စစေဆးျခငး ျပရန အခနအနညးငယသာေတာသည။ လႊတေတာ ကယစားလယ တစဦးခငးစကမ ဤအဆငအတငခြင စစေဆးရန အခနလေလာကစြာ ရရခၿပးသညအျပင ဘတဂကေရးဆြရာတြင တစနညးတစဖ ပါဝငခၿပး ျဖစသညအတြက ဤသညမာ ျပနာမားစြာ မရလေၾကာငး ဆသည။၂၇ဝ

ယခငႏစမားအတြငး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးမားသည ဘတဂကက ေဆြးေႏြးရာမ ပြငလငးျမငသာမႈ မားစြာ ရရလာခၾက သည။၂၇၁ ဘ႑ာေရးႏစ ၂ဝ၁၇-၁၈ ခႏစတြင ျပညနယႏင တငး

86

ေဒသႀကး အစးရ ေျခာကခ (ဧရာဝတ၊ ပခး၊ ကရင၊ မြန၊ ကယားႏင တနသၤာရ) သည ျပညေထာငစ အစးရမ ၂ဝ၁၅-၁၆ ဘ႑ာႏစမစ၍ Citizen's Budget (ရသးခန႔မနးေျခ ေငြစာရငးဆငရာ အခက အလကမား) မား ထတေဝျခငးက အတယ၍ ၎တ႔ကယပင Citizen's Budget မား ထတေဝလာၾကသည။ လြနခေသာ ႏစေပါငးငါးဆယ အတြငး အစးရ၏ ရသးခန႔မနးေျခ ေငြစာရငးဆငရာ အခကအလက မားသည ႏငငေတာ လ႕ဝကခကသဖြယ သေဘာထားခၾကၿပး ျပညသလထအား ချပျခငး မရခေပ။ အကးဆကအားျဖင ပညာရငမား၊ ကြၽမးကငပဂၢလမားသာမက အစးရ အရာရမားပါမကန ျမနမာျပညသ အမားစမာ ဘတဂကလပငနးစဥႏင ပတသက၍ အကြၽမးတဝင မရၾကဘ အစးရဦးစားေပးလပငနးမားက မညသ႔ ဆးျဖတသတမတပ ႏငတကြ အသးစရတႏင ဝငေငြ အခကအလက အေသးစတတ႔က နားမလညၾကေတာေခ။ ယခအခါ စာအပစာတမးအျဖစ ႐ကႏပထတ ေဝေသာ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး Citizen’s Budget စာေစာငမား က ျပညနယမား/တငးေဒသႀကး ေျခာကခအတြငးတြင ျဖန႔ေဝေပးလက ရၾကသည။ Citizen’s Budget စာေစာငမားေၾကာင ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရမားႏင သကဆငရာ ျပညသမားအၾကား ယခင မႀကဖးေသာ အခြငအေရးမးျဖင ျပညသ႔ဘ႑ာေငြ အေၾကာငးက ပြငလငးျမငသာစြာျဖင ေဆြးေႏြးႏငၾကၿပျဖစသည။ အရပဖက အဖြ႕ အစညးမ ဘတဂကက စတဝငစားေလေလ ဘတဂကဆငရာ ပြငလငး ျမငသာမႈ မားေလေလျဖစသည။

ျပညေထာငစ စမကနးႏင ဘတဂကအတြက ေလာကလႊာတငသြငးျခငး

ျပညေထာငစ စမကနးႏင ဘတဂကအတြက ေလာကလႊာတငသြငးျခငး လပငနးစဥ၏ ေရ႕ပငးအဆငမားမာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လပငနးစဥ ေရ႕ပငးအဆငမားႏင မားစြာတညေသာလညး (ပ ၅.၃ တြင ျပထားသညအတငး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဦးစးဌာန ၫႊနၾကားေရးမး မားသ႔ ေလာကလႊာမားက တငသြငးၿပး ၎တ႔မ စစစၿပးသညႏင ဦးစးဌာနတစခခငးစသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စမကနးေရး ဆြေရးႏင အေကာငအထညေဖာေရး ေကာမတမား(PFICs) သ႔ မတငသြငးေတာဘ သကဆငရာ ဝနႀကးဌာနမားသ႔သာ တက႐က တငသြငးၾကေတာသည။ ျပညေထာငစအဆငသ႔ ေလာကလႊာ တငသြငးျခငးမျပေသးမတြင ဦးစးဌာနႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး သကဆငရာမားကလညး အားကးအားထားျပေနရသည အားေလာစြာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးအဖြ႕မ မတခကမားႏင ေဆြးေႏြး အႀကေပးခကမား ရယရန ေလာကလႊာအား ဝနႀကးအဖြ႕ၾကားတြင မေဝေပးသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဦးစးဌာန ၫႊနၾကားေရးမး မားႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားမလညး ဘတဂကမား စစေဆးေပးရနႏင အႀကျပခက၊ ျပငဆငခကမား ရရရန အခြင အေရးမား ရာေဖြေလရၾကသည။ ဥပမာ ရမးျပညနယႏင ကရငျပညနယ မားမ ေကးလကေဒသဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ႏင အေျခခပညာေရး ဦးစး ဌာနမားသည အဆျပဘတဂကမားက ျပညနယအစးရမားသ႔ တငသြငးၿပး မတခကမား ေတာငးခၾကသည။ ကနးမာေရးဦးစးဌာနမာမ ေနျပညေတာရ ကနးမာေရး ဝနႀကးဌာနသ႔ ေလာကလႊာမား တက႐က တငသြငးသည။၂၇၂

ယခလာမည ဘ႑ာေရးႏစမစ၍ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဦးစးဌာနမားမ သကဆငရာ ဝနႀကးဌာနမားသ႔ တငသြငးသည ေလာကလႊာမားက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားမေန၍ မတခကမားႏင အႀကျပခကမား ေပးပငခြင ရလာၾကေတာမည ျဖစသည။

ေဒသဆငရာ အစးရမားသည ျပညေထာငစ ရသးခန႔မနစာရငးဆငရာ လပငနးစဥတြင တရားဝင ပါဝငေဆာင႐ြကခြင ရလာၿပျဖစသညအတြက ၎တ႔၏ လပေဆာငခကမားအေပၚ ဝနႀကးဌာနမားမ မညမ တနဖး ထားသညဟေသာ အခကေပၚမတညၿပး ဤအေျပာငးအလသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အာဏာက မားစြာႀကးထြား လာေစမညျဖစသည။ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး ဦးစးဌာနမားမာ တငသြငးလာသည ေလာကလႊာမားက ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာန တစခခငးစသည ကယပင ကငထးသတမတခကမားအတငး စစေဆးၿပး အဆးသတ အတညျပခကမား ထတျပနေပးသည။ ထတျပနခက ထြကေပၚလာသညအခါ နဂအဆျပထားသည စာရငးမ အေျမာကအျမားက ေလာခၿပး ျဖစေၾကာငးေတြ႕ရရသည။ ထ႔ေနာက ျပညေထာငစ လႊတေတာသ႔ မတငသြငးမ ျပညေထာငစ အစးရသည ေလာကလႊာမားက ျပညေထာငစ ဘ႑ာေရး ေကာမရငႏင အမးသား စမကနး ေကာမရငမားမ အတညျပႏငရန ေပးပ႔သည။ အဆပါ လပငနးစဥအတြငး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားႏင တစစတစရာ တငပငျခငး ရပမေပၚဘ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အဆင ဦးစးဌာနမား၏ ေျပာၾကားခကအရ ၎တ႔က အဆးသတ အတညျပခကမားသာ အေၾကာငးၾကားလာသညဟ ဆသည။ သ႔ေသာလညး ဝနႀကးခပမာသညး ျပညေထာငစ ဘ႑ာေရး ေကာမရငႏင အမးသား စမကနး ေကာမရငမားတြင အဖြ႕ဝငမား ျဖစၾကသည အားေလာစြာ တငသြငးလာသည ေလာကလႊာမားက မတခကေပးပငခြင ရၾကသည။

87

l ခ႐ငအပခပေရးမး l ခရငစမကနးမး l ခရငအဆငဌာနဆငရာအႀကးအကမား l ရပမရပဖမားႏင ပဂၢလကလပငနးရငမား

l ၿမ႕နယအပခပေရးမး l ၿမ႕နယစမကနးမး l ၿမ႕နယအဆငဌာနဆငရာအႀကးအကမား l ရပမရပဖမားႏင ပဂၢလကလပငနးရငမား

l သမၼတ l ျပညနယႏငတငးေဒသႀကး ၁၄ ခမ ဝနႀကးခပမား l ျပညေထာငစဝနႀကးမား

(အမးသားစမကနးေကာမရငအတြကသာ)

ပ ၅.၃ ျပညေထာငစ စမကနးႏင ဘတဂကျပငဆငေရးဆြျခငး ျဖစစဥ

88

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အသးစရတ အသးစရတတာဝနမားမာ အဘယနညး။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ အသးစရတတာဝနမား ရငးရငး လငးလငးရမသာ အငအားစမားအေနျဖင စမကနးခမတျခငးႏင ဘတဂကေရးဆြျခငးတ႔က ထေရာကစြာ လပေဆာငႏငမညျဖစၿပး ဘ႑ာေရးလအပခကမားကလညး သျမငလာမညျဖစသည။ သ႔ေသာ လညး ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အသးစရတ တာဝနႏင စပလဥး၍ ရငးလငးျပတသားမႈ မရေသးေခ။ ၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခ ဥပေဒပါ ဇယားတစႏင ႏစတ႔တြင အသးစရတ တာဝနမားက ကယျပန႔ ေသာ အေျခခမားျဖင ျပဆထားေသာလညး တကရငးလငးေသာ အေသးစတ အခကအလကမား မပါရေပ။ ဥပမာ အဆပါဇယားမား သည ပညာေရးႏင ကနးမာေရးကသ႔ေသာ အဓက က႑မား အေၾကာငး ကသာ အနညးငယ ေျပာၾကားထားသည။ အသးစရတ တာဝနမားႏင စပလဥး၍ ရငးလငးမႈမရသညမားက ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးလပငနးစဥႏင ဆကစပၾကညပါက ဥပေဒေရးရာ ျပျပငမႈမား ျပလပရနမာ ထးျခားလသည မဟတေပ။ အစးရ အလႊာအသးသးမ လကေတြ႕တြင မညသည တာဝနမား ေဆာင႐ြကမညက သတမတလာ ႏငသညအထ အခနေပးမသာ ၎တာဝနမားလညး ရငးလငးတက လာမညျဖစသည။

လကေတြ႕တြင အသးစရတ တာဝနမားက မညသ႔သတမတသည၊ ၎တာဝနမားသည မညမရငးလငးတကသည စသညတ႔မာ မညသည က႑တြင ေငြအသးခသညဆေသာ အခကေပၚ မတညသည။ အခ႕ေသာ က႑မားတြင တာဝနခြေဝေဆာင႐ြကမႈမာ ရငးလငးတကမႈ ရသည။ ဥပမာ စညပငသာယာေရး ဝနေဆာငမႈမား၂၇၃ က ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားကသာ ရနပေငြ ေထာကပၿပး၊ ကနးမာေရးႏင ပညာေရး အသးစရတမားကမ ျပညေထာငစ အစးရကသာ ေထာက ပသည။၂၇၄

အျခားေသာ က႑မား၌မ အသးစရတ တာဝနမားက ဝနႀကးဌာန လပထးလပနညးမားအရေသာလညး၊ ထးစအရေသာလညးေကာငး သတမတေပးသည။ ဥပမာအားျဖင ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒပါ ျပ႒ာနးခကအရ ျပညနယမား/တငးေဒသႀကးမားသည “ . . . မဟာဓာတအားလငးႏင ဆကသြယျခငးမရေသာ . . . အလတစားႏင အေသးစား လပစစဓာတအား ထတလပျဖန႔ျဖးေရး” အတြက တာဝန ရသညဟ ဆေသာျငားလညး၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး သတငးရငး ျမစမားမ ကြၽနပတ႔ သရရသညမာ ျဖန႔ျဖးေရးအတြက ၁၁ ကလဝပ ႏင ထတလပေရးအတြက ၃၃ ကလဝပ အစရသည သတမတထားခက မားက မေကာပါက ၎တ႔အေနျဖင လပစစဓါတအား ထတလပ ျဖန႔ျဖးေရးတြင ေငြအသးျပႏငၾကသညဟ ဆသည။ ျပညေထာငစ

အစးရႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အသးစရတ တာဝနမား ရေနသည က႑မား၌မ နားလညမႈျဖငသာ ေဆာင႐ြက ၾကၿပး အႀကးစား လပစစဓါတအားေပး စက႐မားကသ႔ေသာ စမကနး ႀကးမားက ျပညေထာငစ ဘတဂကအတြက ခနလပထား ေပးရသည။

အခ႕ေသာ က႑မားတြင အသးစရတတာဝနမားက သတမတရာတြင ေပာေပာငးမႈရဟနတၿပး ေဒသ အေျခအေနႏင လကေလာညေထြစြာ တ႔ျပနေဆာင႐ြကႏငရန ေရာငတခင ဘ႑ာေရး စမခကမားက ညႇႏႈငး ေဆာင႐ြကႏငသည။ ဥပမာ လမးက႑တြင ဖြ႕စညးပ အေျခခ ဥပေဒအရ “စမခန႔ခြမႈ” က တာဝနေပးအပရာတြင ျပညေထာငစ လမးမား၂၇၅ ႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးလမးမားဟသည အလြန တရာ ကယေျပာလေသာ ျခားနားခကက အေျခခသည။၂၇၆ သ႔ေသာလညး ဤတြင ပါဝငသည လကေတြ႕ တာဝနမားက တကစြာ သတမတမထားသညအတြက ရငးလငးမႈမရေသာ ဘ႑ာေရး စမခကမား ထြကေပၚလာရသည။၂၇၇

အသးစရတ တာဝနမားႏင ပတသကၿပး ရငးလငးတကမႈ မရျခငး၏ အကးဆကအေနျဖင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ တကေသာ လပငနးေဆာငတာမားမ က႑အခ႕တြင မေရမရာ ျဖစလာသည။ ဤသေတသနအတြက လေတြ႕ ေမးျမနးခသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငမ ပဂၢလမားစြာ၏ ေျပၾကားခကမားအရ ၎တ႔ တာဝနရသည က႑မားတြင ေသခာေရရာမႈရျခငးဟသည အနညးငယမ လးဝအထ အဆငသတမတႏငသညဟ သရသည။ စမကနးႏင ဘတဂကေရးဆြသည လပငနးစဥတြင ပါဝငသၾကမား၏ ေျပာၾကားခကအရမ တစခါတစရတြင ေလာကလႊာမားက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဘတဂကႏင ျပညေထာငစ ဘတဂကႏစခလးသ႔ တစၿပငတညး ေပးပ႔တတၾကသည။ ရငးလငးတကမႈ မရသညအတြက ပြငးလငးျမငသာမႈပငးတြင ျပနာ ျဖစလာႏငၿပး အစးရ အတြငးႏင အျပငဘကမ လမား၏ ဘတဂကေရးဆြေရး လပငနးစဥတြင ပါဝင ႏငစြမး၊ အစးရက တာဝနခေအာင ျပလပႏငစြမးမားကလညး ထခကေစႏငသည။ရငးလငးတကမႈ အျပညအဝ မရသညေနရာတြင ရတတ သမေသာ ရသးခန႔မနးစာရငး အခကအလကမားသညသာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အသးစရတ လမးေၾကာငးက သျမငႏငရန အေကာငးဆး အျဖစကနပါေတာသည။

ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးမား၏ အမနတကယ အသးစရတ

တငးေဒသႀကးမားသည ျပညေထာငစမ အသးစရတ သးသန႔ခြေဝ ရရမညဟ ထတျပနသည ပထမဦးဆးႏစျဖစေသာ ဘ႑ာေရးႏစ ၂ဝ၁၂/၁၃ ခႏစမ စတင၍ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရမား၏

89

ေကာကႏတခက - ဒျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားတြင မညသည အသးစရတဆငရာ တာဝနမား ရသငသနညး။၂၇၈

ႏငငေတာေတာမားမားတြင အစးရေအာကပငးအဆငမားမသာ ေဆာင႐ြကေလရၾကသည ျပညသ႔ကနးမာေရး ေစာငေရာကမႈႏင ပညာေရးကသ႔ေသာ လပငနးတာဝနမားကပင ျမနမာႏငငတြင ဗဟခပကငမႈ ခေနရဆျဖစသည။ ဘ႑ာေရး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးႏင ႏငငသားမား၏ ေတာငးဆခကမားက ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရမားမ တ႔ျပနျဖညဆညးႏငစြမးက ဆနးစစမညဆပါက “လကခြ လပငနးဥပေဒသ” က ရညၫႊနးရမညျဖစၿပး ၎အဆအရ လပငနးတာဝနမားက ထေရာကလငျမနစြာ ေဆာင႐ြကႏငစြမးရသည အစးရေအာကဆးအဆငမသာ ျပလပသငသည။

အသးစရတ အမးအစားမားစြာမာ ျပညေထာငစ အဆငဝနႀကးဌာန ထနးခပမႈေအာကတြငရေနၿပး အကယ၍သာ ၎တ႔က ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအဆငတြငထားရပါက ပမလငျမနထေရာကစြာ စမခန႔ခြ၍ ရႏငစရာရသည။ ဥပမာ ေကးလကေဒသ ေရရရေရးႏင မလာ၊ အေျခခပညာေရး ေကာငးသးပစၥညးမား၊ အေျခခကနးမာေရး ပစၥညးမား စသညျဖင။ အာရတက၏ အျခားေနရာမား၌မ ေဖာျပပါ အသး စရတမားက ပမနအားျဖင ေဒသႏရ အစးရမားသ႔သာ တာဝနေပးအပေလရၾကၿပး ၎အစးမားသညး ျမနမာႏငင ျပညနယႏင တငးေဒသ ႀကးအစးရမားအဆင မဆထားဘ၊ ျမနမာႏငငရ ၿမ႕နယအဆငထကပင ေသးငယၿပး ဝနထမးအငအားလညး ဤမေလာက မမားေခ။ သ႔ေသာလညး အစရငခစာတြင ဆကလကေဖာျပမည အေၾကာငးအရာႏင အလားတပင ေဖာျပပါ က႑မားအတြက ဝနေဆာငမႈ ေပးရာတြင အစြမးကန တးတကမႈရရေစရန ဘ႑ာေရး ဗဟခပကငမႈသည ႏငငေရးႏင အပခပေရး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး လပငနးစဥမားႏင အားျဖညေပးရနလအပသည။

ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရ အသးစရတမား (ကပသနးျဖင)

ျပညေထာငစ အစးရ၏ စစေပါငး ကနကမႈတြင ပါဝငမႈ (ရာခငႏႈနးျဖင)

၈၆၄,၁၂၂

၂ဝ၁၂-၁၃

၁,၂၄ဝ,၉၈၉

၂,၇ဝ၂,၄၅၁

၂,၄၈၄,၃၉၈ ၂,၅ဝ၇,၇၄၁

၆.၄%

၂,၄၇၄,၉၄၂

၁၁.၈%

ပ ၅.၄ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အသးစရတ

ရငးျမစ။ ျပညေထာငစရသးမနးေျခေငြစာရငးစာေစာင၊ စမ/ဘ႑ာ ဝနႀကးဌာန၊ Renaissance Institute မ ခန႔မနးတြကခကမႈ

၂ဝ၁၃-၁၄ ၂ဝ၁၄-၁၅ ၂ဝ၁၅-၁၆ ၂ဝ၁၆-၁၇ ၂ဝ၁၇-၁၈

90

ဗယကနမ

အငဒနးရား

ပါကစၥတန

ဖလစပင

ဘဂၤလားေဒရ

ျမနမာ

ထငး

၄၅%

၃၅%

၃၃%

၂၅%

၁၅%၁၂%၁ဝ%

၄ဝ-၅ဝ%

၅ဝ-၆ဝ%

၆ဝ-၇ဝ%

> ၇ဝ%

ကခငျပညနယ

စစကငးတငးေဒသႀကး

ခငးျပညနယ

ရမးျပညနယ

အသးစရတမားမာ အလြနတရာ ျမငမားလာခသည။ ပ ၅.၄ တြင ျပထားသညအတငး ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အသး စရတမားသည စတငဖြ႕စညးသည အခနမစ၍ သးဆနးပါး တးတက လာခရာ ၂ဝ၁၂-၁၃ ခႏစအတြက ျမနမာကပေငြ သနးေပါငး ၈၆၄,၁၂၂ မသည ဘ႑ာေရးႏစ ၂ဝ၁၇/၁၈ တြင သနးေပါငး ၂,၄၇၄,၉၄၂ ကပ အထ တးလာခသည။ စစေပါငး အစးရ အသးစရတမ ၎တ႔၏ ပမာဏတးပြားလာျခငးျဖစၿပး ဘ႑ာေရးႏစ ၂ဝ၁၂/၁၃ တြင ၆ ရာခင ႏႈနးမသည ဘ႑ာေရးႏစ ၂ဝ၁၇/၁၈ တြင ၁၂ ရာခငႏႈနးအထ ျမငတကခသည။ သ႔ေသာလညး ၂ဝ၁၄-၁၅ ခႏစကမစ၍ အသးစရတ မာ ႏႈငးရအားျဖင တညၿငမလကရသည။

ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အသးစရတသည စစေပါငး တနဖးအရ သာမက စစေပါငး အစးရ အသးစရတ၏ အစတအပငးတစခ အေန ႏငပါ ျမငမားလာသညအတြက သကဆငရာ ျပညနယမားႏင တငး ေဒသႀကးမားမ ျပညသမား၏ လအပခကမားက ျဖညဆညးေပးရနႏင

၎အစးရမား၏ အေရးပါမႈကပါ ပမျမငမားေအာင ေဆာင႐ြကရန အခြငအေရးမား ရလာခသည။

ထသ႔ အသးစရတ တးျမႇငေပးမႈမား ရလာသညတင ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအဆင ဘ႑ာေငြ သးစြမႈမာ စစေပါငး အစးရသးစြမႈ၏ ၁၁.၈ ရာခငႏႈနးသာတြငသာ ရေနၿပး ဤပမာဏသည ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး ၁၄ ခအတြက ပမးမအားျဖင လတစဦးလင ကပ ၅ဝ,ဝဝဝ သးစြသည သေဘာျဖစသည။ ပ ၅.၅ တြင ျပထားသညအတငး အစးရအသးစရတတြငမ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အသးစရတသည အျခားေသာ အာရႏငငမားႏင ႏႈငးယဥၾကညပါက ေအာကတြင ေရာကေနေၾကာငး ေတြ႕ရသည။

ေငြလးေငြရငး အသးစရတမာမ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရ အသးစရတ၏ ပမာဏတစရပအေနျဖင တးပြားလာၿပး ဘ႑ာေရးႏစ ၂ဝ၁၃/၁၄ တြင ၃၆ ရာခငႏႈနးရရာမ ၂ဝ၁၆/၁၇ တြင ၅၅

ပ ၅.၅ ျမနမာႏငင၏ တငးေဒသႀကး/ျပညနယမားအတြက ျပညေထာငစမ ခြေဝသးစြသည အသးစရတအား အျခားေဒသတြငးႏငငမားႏင ႏႈငးယဥခက

ပ ၅.၆ တငးေဒသႀကး/ျပညနယမား၏ ေငြလးေငြရငး အသးစရတ အခးအစားမား

ရငးျမစ။ ဝနႀကးဌာန၊ Renaissance Institute မ ခန႔မနးတြကခကမႈ

ရငးျမစ။ Dickenson-Jones, De, and Smurra 2015, 44; ႏင စမ/ဘ႑ာဝနႀကးဌာန၏ အခကအလကႏင ရသးမနးေျခ ေငြစာရငးစာေစာငတ႔မ ေကာကႏတျခငး၊ Minoletti 2016; International figures (2009) က ကးကားခက။

ကယားျပညနယ

ကရငျပညနယ

မြနျပညနယ

တနသၤာရတငးေဒသႀကး

ဧရာဝတတငးေဒသႀကး

ရနကနတငးေဒသႀကး

ပခးတငးေဒသႀကး

မေကြးတငးေဒသႀကး

မႏေလးတငးေဒသႀကး

ရခငျပညနယ

91

ရာခငႏႈနးအထ တးတကလာခသည။၂၇၉ ဤသညမာ အေျခခ အေဆာကအအ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးက ပမအေလးေပး ေဆာင႐ြကလာ ၾကသည သေဘာျဖစသည။၂၈ဝ ေငြလးေငြရငး အသးစရတသည ျပညခငၿဖးအစးရ လကထကတြင စတင၍ တးပြားလာခၿပး NLDအစးရ လကထကတြငလညး ဆက၍ တးပြားဆ ျဖစသည။ ဥပမာ ရမးျပညနယ ေတာငႀကးၿမ႕ ေထြအပ၏ ေငြလးေငြရငး အသးစရတသည ဘ႑ာေရး ႏစ ၂ဝ၁၄/၁၅ တြင ၄ဝ ရာခငႏႈနးရရာမ ၂ဝ၁၇/၁၈ တြင ၈၄ ရာခငႏႈနး အထ ျမငတကလာခသည။ ရမးျပညနယ စညပငသာယာေရး ဦးစးဌာနမ ၫႊနၾကားေရးမး၏ အဆအရ ေငြလးေငြရငး အသးစရတမား အသးျပခြင ေပးလကသညအတြက ယခအခါ “ဦးစးဌာနမားသည ပထမဦးဆး အႀကမအေနျဖင ကယတာဝန ကယေကပြနေအာင ေဆာင႐ြကလာႏငၾကၿပ”၂၈၁ ဟ သရသည။

ေငြလးေငြရငး အသးစရတမား ဘတဂက၏ အစတအပငးတစရပအျဖစ တးတကလာျခငးက တငးေဒသႀကးမားထကစာလင ျပညနယမားတြင ပမထငရားစြာ ေတြ႕ရသည (ပ ၅.၆)။၂၈၂ ပဋပကၡဒဏခရေသာ ေဒသမားအပါအဝင အစဥအဆက ပမဆငးရခ႕တၾကေသာ နယစပေဒသမားတြင လမးတတား ေဆာကလပေရးကသ႔ အေျခခ အေဆာကအအပငး အဆမားစြာပ၍ သးစြေနၾကရသည သေဘာျဖစသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ အသးစရတတြင လမးျပျပင ေဖာကလပေရးအတြက အဓက သးစြေနၾကရဟနတသည။၂၈၃ ေဆာကလပေရး ဝနႀကးဌာန၏ အသးစရတ အမားစမာ လမးအတြက ျဖစေၾကာငးက ပ ၅.၇ တြင ေတြ႕ျမငႏငပါသည။ ကနရေသာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဘတဂကမားအနက အမားစက ေဒသဆငရာ အစးရ အဖြ႕အစညးမားႏင ျမနစပယ အဖြ႕မား (ေထြအပမား/စညပငမား) မ စမခန႔ခြၾကသည။ အခ႕ေသာ ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးမားမာမ လပစစရရေရးတြင ရငးႏးျမႇပႏၾကသည။ ေဒသဆငရာ ေငြေၾကး သးစြမႈ မားတြင လယယာစကပးေရး၊ သစေတာႏင မၾကာမက ထပတးလာ သည ေကးလကလမးမား စသညတ႔ကသ႔ေသာ အေသးစား သးစြမႈ မားလညး ပါဝငေသးသည။၂၈၄

လကရတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည လပငနးအမးစား ေျမာကျမားစြာအတြကလညး ေငြေၾကးသးစြလာၿပျဖစရာ ၎တ႔၏ အသးစရတမားမာ ပ၍က႑စလငလာသည။ ေဆာကလပေရး ဝနႀကး ဌာန၏ ေငြေၾကးသးစြမႈ အခးအဆမာ (အဓကအားျဖင) လမးမႀကးမား (ဟငးေဝးလမးမမား) ႏင တတားမားျဖစၾကၿပး ၎ပမာဏမာ ဘ႑ာ ေရးႏစ ၂ဝ၁၃/၁၄ တြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အသးစရတ၏ ၅၄ ရာခငႏႈနးရရာမ ဘ႑ာေရးႏစ ၂ဝ၁၆/၁၇ တြင ၃၈ ရာခငႏႈနးအထ ကဆငးသြားခသည။၂၈၅ ဤသ႔ ရာခငႏႈနး ကဆငးရျခငးမာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားအတြက ေငြေၾကးသးစြရန က႑အသစမား ထြကေပၚလာေသာေၾကာင ျဖစသည။

ဦးစြာပထမ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး ၁၂ ခအၾကား အစးရမား၏ လပစစမး ေပးေဝးေရးအတြက သးစြသည ပမာဏမာ ျမငတကလာခၿပး တနသၤာရ တငးေဒသႀကးအတြက ဘ႑ာေရးႏစ ၂ဝ၁၃/၁၄ ခႏစတြင

လးဝမရရာမ ဘ႑ာေရးႏစ ၂ဝ၁၆/၁၇ တြင ၅ ရာခငႏႈနးမ ၁၆ ရာခငႏႈနးအထ တးတကလာခသည။၂၈၆ လပစစေပးေဝေရး တးတက ေကာငးမြနေအာင (အထးသျဖင ေကးလကေဒသမား လပစစမး ေပးေဝေရး အစအစဥမားမတစဆင) ေဆာင႐ြကေရးသည အစးရ၏ နပါတတစဦးစားေပးလပငနးမားအနကမ တစချဖစသည။၂၈၇

ဒတယအေနႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ အဖြ႕အစညးမား၏ သးစြမႈ ပမာဏ၂၈၈ သညလညး ျမငတကလာခသည။ ကြၽနပတ႔ နမနာ ယထားသည ေဒသဆငရာ အစးရ ၁၂ ခၾကားတြင ေဒသဆငရာ အစးရ စစေပါငး အသးစရတ၏ ၉ ရာခငႏႈနးမ ၂ဝ ရာခငႏႈနးအထ တးျမငလာ ခသည။ ၎အသးစရတ အမားစ၏ ဘတဂက သတမတျခငးက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးအဖြ႕႐း၌ ျပလပသညျဖစရာ ျပညသ႔ ဘ႑ာေငြမား သးစြရာတြင ဝနႀကးအဖြ႕သည ကယပငလြတလပခြင ပရလာသည သေဘာျဖစသည။ အဆပါ ရနပေငြမားက သးစြျခငး အားျဖင ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရမားသည ေနာငတြင တာဝနယေဆာင႐ြကမည ကစၥမားထက စာလင ပမကယျပန႔သည လပငနးတာဝနမားအေပၚ အာဏာကငသးခြင ရလာသည။ ဥပမာ ပခးတငးေဒသႀကးတြင ဝနႀကးအဖြ႕၏ သာမနဘတဂက ၇ဝ ရာခငႏႈနး (သ႔မဟတ) တငးေဒသႀကးတစခလး၏ ၁၇ ရာခငႏႈနးက စကပးေရး ရရေရး၊ ေရႏတေျမာငးေဖာေရးႏင လယယာစကပးေရးတြင အသး ျပသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးအဖြ႕႐းမ သတမတသည ဘတဂကႏင အညအသးျပရျခငးႏင စပလဥး၍ စစမးသရရသမမာ တစခႏင တစခ ကြာျခားသည။၂၈၉ ျပညနယတစခတြငမ အသးစရတႏင ပတသက၍ ရငးလငးရာတြင စကပးေရရရေရး ဦးစးဌာနကသ႔ေသာ ဦးစးဌာနမားက ဘ႑ာေငြ ေထာကပရာတြင လကရကငသးသည ဘတဂက လပထးမားအရ ဝနႀကးအဖြ႕ဘတဂကမ ရရသညဟ သရသည။ ေနာကထပ ျပညနယတစခတြငမ ဘ႑ာေငြ သးစြသည က႑သည ျပညေထာငစ အစးရမ တာဝနယရသည က႑ျဖစေသာလညး အသးစရတဆငရာ ဦးစားေပးေဆာင႐ြကရနမားက သတမတရာတြင ျပညနယအစးရက လြတလပစြာ ေဆာင႐ြကခြင ေပးထားသည အတြကေၾကာင ျဖစသညဟေသာ ရငးလငးခကမး ၾကားရျပနသည (ဥပမာ - ေကာငးပရေဘာဂဆငရာ အေသးစား အသးစရတ)။ မၾကာေသးမက ေကးလကလမးမားႏင ပတသကသည တာဝနအခ႕က ေဒသဆငရာ အစးရမားသ႔ လႊေျပာငးေပးလကသညအတြက အသးစရတက ဝနႀကးအဖြ႕ ဘတဂကစာရငးတြင မတတမး ျပစထားဟနတသည။၂၉ဝ လကေတြ႕ကေသာ အေၾကာငးရငးတစခ ရႏငေသာလညး ဤအစအမသည ဘတဂကဆငရာ ပြငလငးျမငသာ ရမႈ၊ ခန႔ခြေရးတာဝနတ႔အျပင အဆးစြနအားျဖင တာဝနခမႈကပါ ထခကလာႏငသည။ ယခငႏစမားအတြငး စစေပါငး အသးစရတအနကမ စညပငသာယာေရး အသးစရတကဆငးလာၿပး အႀကးဆးေသာ ၿမ႕ျပဗဟခကႏစချဖစသည ရနကနႏင မႏေလးတ႔တြငသာ သြားစေနသညက ေတြ႕ရရသည။ သ႔ေသာလညး စညပငသာယာ အဖြ႕အစညးမား၏ အသးစရတမားမာ သးသန႔အားျဖငတးတကလာခၿပး နမနာ ျပညနယမား/တငးေဒသႀကး

92

၁၂ ခအတြက ၂ဝ၁၃-၁၄ ခႏစတြင ျမနမာကပေငြ သနးေပါငး၂၅၆,၉၇၃ မ ဘ႑ာေရးႏစ ၂ဝ၁၆/၁၇ ခႏစတြင ၄ဝ၉,၆၂၉ သနးအထ တးပြား လာခသည (ပ ၅.၈)။ ျမငတကလာေသာ စညပငသာယာေရး ကနက စရတအားလးနးပါးမ ရနကနႏင မႏေလးတ႔တြငသာ စၿပေနသည အတြက ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အဆင အသးစရတမား၏ ေယဘယတးတကမႈတြငမ စညပငသာယာေရး အသးစရတမား အတ လကပါ ျမငတကျခငး မရေပ။၂၉၁ စညပငသာယာ အသးစရတမား ႏႈငးရအားျဖင ကဆငးလာသည အခကေၾကာင ျမနမာႏငင၏ ၿမ႕ျပလဦးေရသည စစေပါငး လဦး ေရထက တးပြားေနသညဟသည လဦးေရ လမးေၾကာငးမးက ထငေယာငထငမား ျဖစေစႏငသည။ ျမနမာတစႏငငလးစာ ဘ႑ာေငြ

သးစြျခငး ႏင ရနကနႏင မႏေလးၿမ႕ႀကးမား အတြကသာ သးစြျခငး အၾကား သသသာသာ တစဖကေစာငးနငး ျဖစေနသညအခကကလညး ျမငေတြ႕ရသည။ ၎ ၿမ႕ႀကးမားတြင ၿမ႕ေနလဦးေရ၏ ၅ဝ.၇ ရာခငႏႈနးသာရေသာလညး စညပငသာယာ အသးစရတအားလး၏ ၈ဝ ရာခငႏႈနး သးစြထားၾကသည။ ဘ႑ာေရးႏစ ၂ဝ၁၆/၁၇ ခႏစတြင ရနကနႏင မႏေလး စညပငသာယာေရး အဖြ႕အစညးမား (ၿမ႕ေတာစညပင ႏင စညပင႐းမား) သည ၿမ႕ေနလ တစဦးခငးစ အတြက ကပေငြ ၄၅,ဝဝဝ သးစြခသညက အျခားေသာ နမနာ ျပညနယမား/တငးေဒသႀကး ဆယခတြင ၿမ႕ေနလ တစဦးအတြက ၁၂,ဝဝဝ ကပထက ေလာနညးေသာ သးစြေငြျဖင ႏႈငးယဥၾကည ႏငသည။၂၉၂ အဆပါ သးစြမႈမားသည တစႏငငလးရ ၿမ႕ေနလထ၏

ကရင

စစကငး

တနသၤာရ

ပခး

မေကြး

မႏေလး

မြန

ရနကန

ရမး

ဧရာဝတ

စစေပါငး

ကခင

ကယား

၁ဝဝ%၈ဝ%၆ဝ%၄ဝ%၂ဝ%ဝ%

ျမနစပယဖြ႕ၿဖးေရးစကပးေရး၊ ေမြးျမေရးႏငဆညေျမာငးဝနႀကးဌာနေဆာကလပေရးဝနႀကးဌာနလပစစႏငစြမးအငဝနႀကးဌာနကနးမာေရးႏငအားကစားဝနႀကးဌာန

ျပညထေရးဝနႀကးဌာနသဘာဝသယဇာတႏငပတဝနးကငထနးသမးေရး ဝနႀကးဌာနစမကနးႏငဘ႑ာေရးဝနႀကးဌာနအျခားတငးေဒသႀကး/ျပညနယအစးရ အဖြ႕အစညးမား

ရငးျမစ။ ပြငလငးျမနမာေရ႕ေဆာင(OMI)ႏင Renaissance Institute တ႔၏ ခန႔မနးတြကခကမႈ။

မတခက။ အျခားတြင အျခားဝနႀကးဌာနမား၏ အကန႔အသတျဖငသးေသာ အသးစရတမားပါဝငပါသည။ တငးေဒသႀကးႏင ျပညနယအစးရအဖြ႕အစညးမားတြင

တငးေဒသႀကး/ျပညနယမား၏ အစးရအဖြ႕႐း၊ လႊတေတာ၊ တရားလႊတေတာခပရး၊ ဥပေဒခပရး၊ စာရငးစစခပရးတ႔ ပါဝငပါသည။ ျမနစပယဖြ႕ၿဖးေရးတြင စညပငသာယာအဖြ႔အစညးမားႏင ေကာမတမား ပါဝငပါသည။

ပ ၅.၇ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ ဝနႀကးဌာနအလကအသးစရတရာခငႏႈနးမား၊ (၂ဝ၁၆-၁၇)

93

ရနကန စညပငသာယာအသးစရတ

မႏေလး စညပငသာယာအသးစရတ

အျခားတငးေဒသႀကး/ ျပညနယ စညပငသာယာ အသးစရတ

၂ဝ၁၃-၁၄စစေပါငး

စညပငသာယာ အသးစရတ (ကပသနး)

၂၅၆,၉၇၃

တစဥးကလင (ကပ)

၄၄၆၄၅

၄၄၇၈၈

၁၁၈၅၁

ရနကန

မႏေလး

တး၍သာလာေသာ လအပခကမားက အကနအစင မေဖာျပႏင ေသးသညအေလာက ေရႏင မလာကသ႔ေသာ အသးခပစၥညးမား ျဖညဆညးေပးရာတြင စညပငသာယာေရး အာဏာပငမားအတြက အခကအခမား ေပၚေပါကလာႏငသည။ ဥပမာ ဘားအ၊ ေတာငႀကးႏင

ရငးျမစ။ စမ/ဘ႑ာ ဝနႀကးဌာန

ပ ၅.၈ တငးေဒသႀကး/ျပညနယမား၏ ျမနစပယအသးစရတ (၂ဝ၁၃-၁၄ ႏင ၂ဝ၁၆-၁၇)

၂ဝ၁၆-၁၇

စစေပါငး စညပငသာယာအသးစရတ (ကပသနး)

၄ဝ၉,၆၂၉

ေမာလၿမငၿမ႕တ႔ကသ႔ေသာ ျမနမာႏငငရ ဒတယ ၿမ႕မားသညလညး လငျမနစြာ ႀကးထြားလာသညျဖစရာ တးပြားလာေသာ လအပခက မားက အသးစရတႏင ကာမေအာင မေဆာင႐ြကႏငပါက ဝနေဆာငမႈ ေပးရာတြင ဒကၡေရာကႏငသည။

94

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆငတြင တးပြားလာသည အသး စရတသည သသသာသာ တးပြားလာသည ျပညနယ/တငး

ေဒသႀကး ဝငေငြမားျဖင ျပနကာမသည။ အဆပါ ဝငေငြမားမာ ဘ႑ာေရးႏစ ၂ဝ၁၂/၁၃ ခႏစမ ဘ႑ာေရးႏစ ၂ဝ၁၇/၁၈ ၾကားတြင ျမနမာကပ သနးေပါငး ၉ဝ၄,၁၈ဝ မ ၂,၄၇၄,၉၄၂ သနးအထ သးဆ နးပါး တးပြားလာခသည။

ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရမားက အဓကအားျဖင အရငးျမစ ႏစခမ ဘ႑ာေငြ ေထာကပသည။ ျပညေထာငစ အစးရမ ဘ႑ာေငြ လႊေျပာငးမႈႏင အေကာကအခြနႏင အခေၾကးေငြတ႔ကသ႔ေသာ ကယပငဝငေငြရငးျမစ တ႔ ျဖစၾကသည။ ေယဘယ အခြနဝငေငြ တးပြားလာသညအခနမာပင ဘ႑ာေငြ လႊေျပာငးေပးအပမႈ အေထာက အပမားလညး တးပြားလာခသည။ ကယပငဝငေငြရငးျမစမားလညး တးပြားလာခေသာလညး ၎တ႔အမားစမာ ရနကနႏင မႏေလးတ႔ တြငသာ စၿပေနသည။ စညပငသာယာေရး အာဏာပငမား (ၿမ႕ေတာ စညပငႏင စညပင႐းမား) မ အဓက ေကာကခေပးသည အခြန

အေကာကမားမာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အခြနဝငေငြ စစေပါငး၏ ၄ ရာခငႏႈနးမသာ ရသညအတြက ႏႈငးရအားျဖင ေသးငယေသာ ရငးျမစတစခ ျဖစေနသည။၂၉၃

ဘ႑ာေငြ လႊေျပာငးမႈမား

ျပညေထာငစ အစးရမ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသ႔ ဘ႑ာေငြ လႊေျပာငးမႈပစ သးရပရၿပး ၎တ႔မာ အေထြေထြ ေထာကပေငြ လႊေျပာငးေပးအပမႈ၊ အခြနအေကာက မေဝမႈ ႏင ဖြ႕ၿဖးေရး ရနပေငြမား ျဖစၾကသည။ ဗဟအစးရမ ဘ႑ာေငြ လႊေျပာငးမႈ ျမနမာႏငငအတြက ထးျခားလသည မဟတေပ။ ကမာၻ႔ႏငငမား အားလး နးပါးတြင ေဒသဆငရာ အာဏာပငမားသ႔ လလလားလား ဗဟ ခပကငမႈ ေလာခေပးႏငသည အသးစရတ ပမာဏသည နညးပညာ ပငးအရေသာလညးေကာငး၊ ႏငငေရး အရေသာလညးေကာငး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေပးရန ျဖစႏငသည အခြနဝငေငြ ပမာဏထက မလြမေရာငသာ ပမႀကးမားေလရသည။

ရငးျမစ။ စမ/ဘ႑ာ ဝနႀကးဌာန၊ Renaissance Institute မ ခန႔မနးတြကခကမႈ

ျပညေထာငစမ ဘ႑ာေငြလႊေျပာငးမႈ ကယပငဘ႑ာေငြ ရရမႈ

ပ ၅.၉ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ၏ဘ႑ာေငြ ရရမႈ အရငးအျမစမားျပညေထာငစမ ဘ႑ာေငြလႊေျပာငးမႈ ႏင ကယပငဘ႑ာေငြ ရရမႈ (ကပသနး)

၂ဝ၁၂-၁၃

၁,ဝဝဝ,ဝဝဝ

၂,ဝဝဝ,ဝဝဝ

၃,ဝဝဝ,ဝဝဝ

ကပသနး

ဝ ၂ဝ၁၃-၁၄ ၂ဝ၁၄-၁၅ ၂ဝ၁၅-၁၆ ၂ဝ၁၆-၁၇ ၂ဝ၁၇-၁၈

95

စတငဖြ႕စညးသညအခနမစ၍ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား သည ျပညေထာငစ အစးရ၏ ဘ႑ာေငြ လႊေျပာငးေပးမႈေပၚတြင တစစထကတစစ တး၍ မခလာၾကရာ မၾကာေသးမက အခြနဝငေငြမား တးပြားလာမႈတြင ဘ႑ာေငြ လႊေျပာငးေပးအပမႈမားမ မားစြာ ေထာကပေပးထားသညက ေတြ႕ရသည (ပ ၅.၉)။ ကယပငဝငေငြ ရငးျမစသညလညး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အခြနဝငေငြ၏ အစတအပငးတစခအေနႏင မားစြာ ေလာကသြားသည။ ဥပမာ ကရငျပညနယတြင ကယပငဝငေငြရငးျမစသည ဘ႑ာေရးႏစ ၂ဝ၁၃/၁၄ တြင အခြနဝငေငြ စစေပါငး၏ ၆ဝ ရာခငႏႈနးရရာမ ဘ႑ာေရးႏစ ၂ဝ၁၇/၁၈ တြင ၄.၈ ရာခငႏႈနးသာ ရေတာသည။၂၉၄ အေထြေထြ ေထာကပေငြ လႊေျပာငးေပးအပမႈသည ျပညေထာငစ အစးရမ ေဒသဆငရာ အစးရမားသ႔ ေပးအပသည အႀကးဆးေသာ ဘ႑ာေငြ လႊအပမႈ ျဖစၿပး ဘ႑ာေရးႏစ ၂ဝ၁၂/၁၃ ခႏစတြင ျမနမာကပေငြ ၄၃၇ ဘလယမ ဘ႑ာေရးႏစ ၂ဝ၁၇/၁၈ တြင ၁,၇ဝ၇ ဘလယအထ တးတကလာခသည။၂၉၅

ဘ႑ာေရးႏစ ၂ဝ၁၇/၁၈ ခႏစတြင အေထြေထြ ေထာကပေငြ လႊေျပာငးေပးအပမႈမားသည ျမနမာတစႏငငလးရ ျပညနယ/တငးေဒသ

၁ဝဝ,ဝဝဝ ၂ဝဝ,ဝဝဝ ၃ဝဝ,ဝဝဝဝ

အေထြေထြလႊေျပာငးေထာကပေငြ

အခြနေဝစ

မဆႏၵနယဖြ႕ၿဖးေရး ရနပေငြ

ကယတငရာေဖြရေငြ

ႀကး ဝငေငြ၏ ၆၉ ရာခငႏႈနးရသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝငေငြမားအနက အေထြေထြ ေထာကပေငြ လႊေျပာငးေပးအပမႈမ ရရသည ပမာဏမာ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အလကကြာျခားမႈရရာ ရနကနတငးေဒသႀကးတြင ၁ဝ ရာခငႏႈနးေအာက ေလာနညးၿပး ခငးျပညနယတြင ၉၃ ရာခငႏႈနးေကာသည။ ဘ႑ာေရးႏစ ၂ဝ၁၅/၁၆ ခႏစတြင ေထာကပေငြ ရငးျမစဖနတးရနႏင ေထာကပေငြမားက ခြေဝေရးအတြက တြကခကႏငရနအတြက လပထး လပနညးႏင စပလဥး၍ ေျပာငးလမႈမား ျပလပခသည။၂၉၆ အေထြေထြ ေထာကပေငြ လႊေျပာငးေပးအပမႈက ခြေဝေပးရာတြင ယခငလႊေျပာငး ေပးခသည ပမာဏေပၚ မတညၿပး၊ လဦးေရ အ႐ြယအစား၊ ဆငးရ မြေတမႈ ပမာဏ၊ တစဦးခငးစအလက ဂဒပ၊ ေျမဧရယာ၊ ၿမ႕ျပလဦးေရ၊ တစဦးစအလက အခြနေကာကခရရမႈ ဟေသာ ညမစြာ ခနဆရမည အၫႊနးကနး ေျခာကခပါ ေဖာျမလာျဖင တြကဆသည။၂၉၇ ဤေျပာငးလမႈေၾကာင “စညးမဥးအေျချပ” ေငြေၾကးေထာကပသည ပစသ႔ ဦးတည လာခၿပး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားအေန ႏငလညး ၎တ႔၏ ဝငေငြက ပမတကစြာ မနးဆလာႏငခၿပး ပမ ထေရာကေသာ စမကနးမား ခမတလာႏငမညျဖစသည။

ပ ၅.၁ဝ တငးေဒသႀကး/ျပညနယမား၏ ရေငြရငးျမစမားခြေဝမႈ၊ တစဥးကလင (၂ဝ၁၇-၁၈ လာထားဘတဂက)

ကရင

ခငး

စစကငး

တနသၤာရ

ပခး

မေကြး

မႏေလး

မြန

ရနကန

ရခင

ရမး

ဧရာဝတ

ကခင

ကယား

ရငးျမစ။ စမ/ဘ႑ာ ဝနႀကးဌာန၊ Renaissance Institute မ ခန႔မနးတြကခကမႈ မတခက။ လာထားဘတဂကက လႊတေတာမ အတညျပထတျပနသည။

96

ဘ႑ာေရးႏစ ၂ဝ၁၆/၁၇ ခႏစ မတငမက အေထြေထြ ႏင ေရာငတခင ေငြလႊအပမႈမားစြာ ျပလပခဖးသည။၂၉၈ အစဥအဆကအားျဖင ျပညေထာငစ အစးရမ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရမားသ႔ ေပးအပသည အႀကးမားဆးေသာ လႊအပေငြသည ညႇႏႈငး “လေငြ အေထာကအပ” ပစက လက၍ ေဆာင႐ြကရသည။ ဤတြင ျပညနယ ႏင တငးေဒသႀကး အစးရမားသည လေငြျပ၍ ဘတဂကမား ေတာငးခ ၾကရၿပး ျပညေထာငစ အစးရမ လႊအပေငြျဖင အဆပါ လေငြမားက မညမေလာကအထ ကာမမညက စဥးစားဆးျဖတရသည။ ထလပငနး စဥတြင ေနာကတး ေထာကပေငြအတြက ျပညေထာငစ အစးရသည အမားအားျဖင ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအလက ဘတဂကဦးစားေပး ေဆာင႐ြကရနမားက ေ႐ြးခယရသည။၂၉၉ ဤပစေၾကာင လသညထက ပေသာ အသးစရတ ေလာကလႊာမားအျပင ကယပင အခြနေတာမား ေကာကခရန မကလးေကာငးစြာ မေပးႏငသည ဆးကးမား ျဖစပြား

ေစသည။ ျပညနယမား/တငးေဒသႀကးမားၾကား ဘတဂကဆငရာ မမတမႈက ျဖစေပၚေစၿပး ဗဟ-ေဒသႏရၾကားတြင ဆရာဒကာ ဆကဆ ေရးမးေပၚေပါကလာႏငငသည။

စစေပါငး ပမာဏအားျဖင ဒတယ အႀကးဆး ဘ႑ာေငြ လႊေျပာငးမႈ အမးအစားမာ အခြနအေကာက မေဝျခငးျဖစၿပး ဤအမးအစားတြင အခြနမား၏ ပမာဏတစခက ေကာကခရရသည မဆႏၵနယသ႔ ျပနလည ေပးအပသည။ ဘ႑ာေရးႏစ ၂ဝ၁၇/၁၈ ခႏစတြင အခြနအေကာက မေဝမႈသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝငေငြ စစေပါငး၏ ၈.၈ ရာခငႏႈနး အထ ရသည။ ဘ႑ာေရးႏစ ၂ဝ၁၆/၁၇ ခႏစမ စတင၍ ျပညတြငး အခြနမား ဦးစးဌာန (IRD) သည ေကာကယရရေသာ က႑က အလက သြငးကနမဟတေသာ ကနသြယေရးလပငနးႏင အထးကနစည အခြန အေကာကမား၏ ၁၅ ရာခငႏႈနးက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ

ေကာကႏတခက - ဓျပညနယမား/တငးေဒသႀကးမားၾကား ဘ႑ာေငြ လႊေျပာငးမႈျဖင မညမမႈမားက မညမေကာငးစြာ ေျဖရငးေပးႏငမညနညး။၃ဝဝ

ဘ႑ာေငြ လႊေျပာငးမႈေၾကာင ျပညေထာငစအစးရအတြက ျပညနယမား/တငးေဒသႀကးမားအၾကား အဆငဆငေသာ လအပခကမားက ကငတြယရန အခြငအေရးရလာသည။ ဘ႑ာေငြ လႊေျပာငးမႈသည မညမမႈမားက ကငတြယေျဖရငးရာတြင ထေရာကမႈ ရမရ ယေန႔အခနအထ မသရေသးေခ။

အခြနအေကာက မေဝလႊေျပာငးမႈမားသည မညမမႈမားအား ေျဖရငးရန ပစခထားျခငးမဟတဘ နဂမလေနရာသ႔သာ အေျခခ ထားသညအတြက ရသမ ဘ႑ာေငြ အမားစသည ရနကနသ႔သာ ျပနလာၾကသည။ မဆႏၵနယ ဖြ႕ၿဖးေရး ရနပေငြမား ျမနမာႏငငရ ၿမ႕နယတစခခငးစသ႔ တစသမတတညးေသာ ပမာဏအတငး ခြေဝေပးသညအခါ လဦးေရနညးပါးေသာ ၿမ႕နယမားသ႔သာ အခးမညမစြာ အကးရေစသည။ လတစဦးခငးစအတြက ခြေဝေပးသည ပမာဏသည လေန ထထပေသာ ၿမ႕နယမားတြင မေျပာပေလာကသည ၂၅ဝ ကပမသည လေနကပါးေသာ ၿမ႕နယမားတြင ကပ ၅ဝ,ဝဝဝ အထ ကြာျခားမႈရသည။ လေနကပါးသည ၿမ႕နယမားမာ အမားအားျဖင ဖြ႕ၿဖးမႈ နမကေသာ နယစပေဒသမားတြင ရတတသညျဖစရာ မဆႏၵနယ ဖြ႕ၿဖးေရး ရနပေငြသည အေျခခအေဆာကအအပငး လအပခက ႀကးမားသည ေဒသမားသ႔ အခးမညစြာပင အကးရေစႏငသည။ သ႔ေသာလညး မဆႏၵနယ ဖြ႕ၿဖးေရး ရနပေငြမားသည ပမာဏနညးပါး သညျဖစရာ မညမမႈမားက စနစတက ေျဖရငးရာတြင အကန႔အသတ ရေနျပနသည။

အေထြေထြ ေထာကပေငြ လႊေျပာငးေပးအပမႈ သည အႀကးဆးေသာ ရနပေငြ ျဖစၿပး လအပခကအတြက ကယစားခမားစြာ ထညသြငး ေရးဆြထားသည ေဖာျမလာတစရပပါရၿပး ျပညနယမား/တငးေဒသႀကးမား အလက ကြာျခားသည လအပခကမားက ေျဖရငးေပးႏငရန အေကာငးအဆး လမးစပငျဖစသည။ အဆပါ ေဖာျမလာအရ အခြနေတာ မညမမႈမားက ထညသြငးစဥးစားသညျဖစရာ ပမဖြ႕ၿဖးတးတကၿပး ကယပငဝငေငြရငးျမစမားေသာ ရနကနႏင မႏေလးတ႔ကသ႔ တငးေဒသႀကးမားက ေထာကပေငြ ေလာေပးသည။ သ႔ေသာလညး ေလာကလႊာမားအတြက သာတညမေရး စဥးစားသညပစမားက လကရ ေဖာျမလာတြင တးျမႇငလကၿပျဖစသည။ ေဖာျမလာအသစအရ ဥပမာအားျဖင ခငးျပညနယသည လတစဦးခငးစအတြက ၂၉၆,၈ဝ၈ ကပ ရရၿပး ဧရာဝတတငးေဒသႀကးသည ၂၃,၇၉၁ ကပသာ ရရသည။ ဝနေဆာငမႈ ေပးရာတြင လအပခကမားႏင ကနကစရတမား ကြာျခားသညျဖစသညအေလာက တစဦးခငးစအလက ခြေဝေပးမႈမာ ကြာျခားရနလအပၿပး၊ ခငးျပညနယကသ႔ ဖြ႕ၿဖးမႈ နမကၿပး လေနကပါးေသာ ျပညနယမားအတြက ရနပေငြ မားမားရရရန လအပေနသညမာ မနေသာလညး ခငးျပညနယႏင ဧရာဝတတငးေဒသႀကး ရရသညအခးမာ ၁၂.၅:၁ ျဖစေနျခငးမာမ မတပ မေပၚေခ။

စမကနးႏင ဘ႑ာေရး ဝနႀကးဌာနအတြက အဆပါ ေဖာျမလာသည အေကာငးဆး ပစခထားၿပး ျပညနယမား/တငးေဒသႀကးမားၾကားရ မညမမႈမားက ကငတြယေျဖရငးရာတြင အသးျပႏငရနအလ႔ငာ သေတသနမားႏင နညးပညာပငး ေထာကပမႈမား ပ၍ ျပလပေပးရန လသည။ အနညးဆး ေဖာျမလာတြင သကဆငရာ ျပညနယမား/တငးေဒသႀကးမားအလက ႏႈငးရ လဦးေရႏင ဆငးရမြေတမႈ ပမာဏ အစရေသာ ခနဆရာတြင ပမသငေတာမည အၫႊနးကနးမား ထညသြငးရန လအပပါသည။

97

မားႏင မေဝခသည။ ဝငေငြခြန ၅ ရာခငႏႈနးႏင တဆပေခါငးခြန ၂ ရာခငႏႈနးကလညး မေဝေပးချပနသည။ ဘ႑ာေရးႏစ ၂ဝ၁၆/၁၇ အတြက စစေပါငး ခန႔မနးေငြကပ ၂၁၃.၄ ဘလယ “မေဝ၍ ရႏငေသာ ရငးျမစ” အနက ကပ ဘလယေပါငး ၁၉၂.၈ ကပက ရနကနသ႔ ျပနလညေပးအပခသည။

ျပညခငၿဖးအစးရသည ေအာကမအထက စမကနးေရးဆြေရးအတြက ႀကးပမးအားထတမႈမားအျပင ေဒသဆငရာ လအပခကမားက ပမ ေကာငးမြနစြာ တ႔ျပနေဆာင႐ြကႏငမည ဖြ႕ၿဖးေရး ရနပေငြမားက ေဒသခရပ႐ြာမားသ႔ တက႐ကေပးအပသြားႏငရန ရည႐ြယခကျဖင ေဒသႏရ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ရနပေငြမား (LDFs) မားစြာကလညး တတယေျမာက ဘ႑ာေငြ လႊေျပာငးမႈ အမးအစား အျဖစ ဖနတးေပး ခသည။၃ဝ၁ အဆပါ ရနပေငြမားအနက အေစာဆးမာ ဆငးရႏြမးပါးမႈ ေလာခေရးရနပေငြ (PRF)၊ ေကးလကေဒသ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ရနပေငြ (RDF) ႏင မဆႏၵနယ ဖြ႕ၿဖးေရး ရနပေငြ(CDF) တ႔ ျဖစၾကသည။၃ဝ၂

အဆပါ PRF ၊ CDF ႏင RDF တ႔က အေသးစား အေျခခအေဆာကအအ စမကနးမားအတြက အဓက အသးျပၿပး ၎တ႔သည ျမနမာႏငငရ ၿမ႕နယမားအားလးတြင ရသည တစခတညးေသာ ရနပေငြမား ျဖစၾကသည။ CDF ႏင RDF ရနပေငြမားအတြက အမနတကယ လအပခကမားက ေဖာထတရာတြငႏင စမကနးမား အေကာငအထည ေဖာရာတြင ၿမ႕နယႏင ေကး႐ြာအပစ အပခပေရးမးမား၊ ေကာမတ မားက အဓက ပါဝငေဆာင႐ြကၾကသည။ ေယဘယအားျဖင ရပေကး အပခပေရးမးမားႏင ရပေကး ဖြ႕ၿဖးေရး အေထာကအကျပ ေကာမတ မားပးေပါငးၿပး ၿမ႕နယအဆင ေထြအပဦးစးဌာနသ႔ ေလာကလႊာတင သြငးသည။ ေထြအပသ႔ ေလာကလႊာမတငမ ၿမ႕နယစမခန႔ခြမႈေကာမတ (TMC)၊ ၿမ႕နယဖြ႕ၿဖးေရး အေထာကအကျပ ေကာမတ (TDSC) အစ ရေသာ ေကာမတေပါငးစမ ေလာကလႊာမားက ဆနးစစျခငး၊ အတည ျပျခငးတ႔က လႊတေတာကယစားလယမားႏင အတတကြ ေဆာင႐ြက ၾကသည။ စမကနး အေကာငအထညေဖာမႈကလက၍ ေထြအပမ ရနပေငြမား အရစကခေပးသည။ ေဒသႏရ ဖြ႕ၿဖးေရး ရနပေငြမား (LDFs) ထေထာငေပးျခငးႏင ၎ရနပေငြမားက စမခန႔ခြမည အဖြ႕အစညး ယႏရားမားအတြငး ျပျပငေျပာငးလမႈ လငျမနစြာ ေဆာင႐ြကျခငး၏ အဓပၸါယမာ ေယဘယအားျဖင ရနပေငြ စမခန႔ခြမႈ၊ ေစာငၾကညမႈႏင (အထးသျဖင) ရပ႐ြာမ ပါဝငေဆာင႐ြကမႈတ႔အတြက တရားဝင လပထးလပနညး မရသည သေဘာျဖစသည။

မဆႏၵနယဖြ႕ၿဖးေရးရနပေငြမအပ ေဒသႏရဖြ႕ၿဖးေရးရနပေငြမားအား ၂ဝ၁၇ ခႏစတြင ရပဆငးခသည။ မဆႏၵနယဖြ႕ၿဖးေရးရနပေငြက ျပညေထာငစ လႊတေတာမ စမခန႔ခြေသာလညး ျပညနယ/တငး ေဒသႀကး လႊတေတာအမတမား ကယသေဘာအတငး ခြေဝေဆာင ႐ြကခြငရသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားမ တစဆင ေပးေဝသည။ အေသးစား အေျခခအေဆာကအအ စမကနးမား၃ဝ၃ႏင အျခားေသာ ရငးႏးျမႇပႏမႈမားအတြက အေထာကအပျဖစေစရန မဆႏၵနယဖြ႕ၿဖးေရး ရနပေငြက ပစခထားသည။ စမကနးမား ေ႐ြးခယရာတြင ၿမ႕နယစမကနးေရးဆြေရးႏင အေကာငအထည

ေဖာေရး ေကာမတ (TPFIC)၊ ၿမ႕နယစမခန႔ခြမႈေကာမတ (TMC) ႏင ၿမ႕နယစညပငသာယာေရးေကာမတ (TDAC) စသညတ႔ အပါအဝင ၿမ႕နယေကာမတေပါငးစမ စမခန႔ခြသည စမကနးေရးဆြေရး လပငနးစဥ တစရပမေန၍ လႊတေတာအမတမား၏ ပါဝငေဆာင႐ြကမႈျဖင စမကနး မား ေ႐ြးခယသည။ မဆႏၵနယ ဖြ႕ၿဖးေရး ရနပေငြသည ဘ႑ာေငြ လႊေျပာငးမႈ၏ ေသးငယေသာ ပမာဏမသာရၿပး ၎ေနာကဆး ျမငတကလာသည ပမာဏမာ ျမနမာကပေငြ ၃၃ ဘလယမသာရ ဘ႑ာေငြ လႊေျပာငးမႈ၏ ၁ ရာခငႏႈနးမပင မရေပ။ ၿမ႕နယတစခလင ေထာကပေငြ ကပသနး ၁ဝဝ က ညတညမ ခြေဝေပးသည။

ကယပငဝငေငြ ရငးျမစမား

ကယပငဝငေငြ ရငးျမစမားတြင အခြနႏင အခြနမဟတေသာ ရငးျမစမားပါရၿပး ၎တ႔က ေထြအပ သ႔မဟတ စညပငအဖြ႕မား ကသ႔ေသာ ဦးစးဌာနမားက တက႐ကေကာကခသည။ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒပါ ဇယား ၅ (ေနာကဆကတြ ဂ) ႏင ဇယား ၅ က ျဖညစြကေပးသည ၂ဝ၁၅ ခႏစ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒျပငဆငခက (ေနာကဆကတြ ဃ) တ႔တြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား ေကာကခခြငရသည အခြနေတာမားက ျပ႒ာနးေပးထားသည။ ပ ၅.၁၁ တြင ျမငေတြ႕ရသညအတငး ျပ႒ာနးခကပါအတငး အခြနေကာကခခြင ရသညမားမာ ေျမယာ၊ အမၿခေျမ၊ လပစစဓါတအားသးစြျခငး၊ ဆညမား၊ ေမာေတာယာဥမားႏင သယဇာတ ထတယသည လပငနးမားအျပင ယစမးခြနႏင အကးဝငသည ဝယယစားသးမႈမား ျဖစၾကသည။ ျပညေထာငစႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အဆငမားၾကား အရငးအျမစမားက မညသ႔ခြေဝၾကရန အေသးစတ ေဖာျပထားသည ျပညေထာငစဥပေဒတြင ဇယား ၅ ပါ ဝငေငြရငးျမစမား (ပတြင ၾကယပြငျပထားသည) အနကမ မားစြာတ႔ ပါဝငေနေၾကာငး ေတြ႕ရ သည။ အဆပါ ဝငေငြရငးျမစမားအနကမ မားစြာက ျပညေထာငစ အစးရသ႔ အကနအစင ေပးသြငးေနရသည။ သ႔ေသာလညး ပတြင ျပထားသညအတငး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားအတြက ဗဟခပကငမႈေလာခေရး ပမလပေဆာငရန အလားအလာမား ရေနသည။ ဥပမာ တငးရငးသားအပစမားစြာတ႔က သယဇာတခြေဝေရး (အထးသျဖင သယဇာတ ထတယေရးႏင ဆကစပသည လပငနးမား) က ေတာငးဆလကရၾကသည။၃ဝ၄ လကရအေနအထားတြင ျပညေထာငစ အစးရသည ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒ ျပငဆငရန မလဘ သတမား၊ သတတြငးမား၊ ေရနႏင သဘာဝဓါတေငြ႕မားမ ရသည အေကာကအခြနမားက ျပညနယမား/တငးေဒသႀကးမားသ႔ ေပးအပ သည ဥပေဒမား ထတျပနႏငသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည အခြန အမးအစား ေျမာကျမားစြာ ေကာကယခြငရေသာလညး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝငေငြအားလးတြင အခြနအေကာကသည ပမာဏ အနညးငယသာ ရသည။ အခြနပမာဏသည ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးမား စစေပါငး ကယပငဝငေငြ၏ ၁၅ ရာခငႏႈနးမသာ ရၿပး လြနခေသာ ႏစမားအတြငး အခြနဝငေငြ၏ တးတကမႈမာလညး ရနကနႏင မႏေလးမအပ ေျပာပ ေလာကေအာင မရေပ။

98

ဘ႑ာေရးႏငစးပြားေရး l ယစမးခြနႏင အေကာကခြနဆငရာအခြနအခမား * l ျပညနယ/တငး၏ ရငးႏးျမႇပႏမႈရသည အျမတေငြ l ဝငေငြခြန * l ရငးႏးျမႇပႏမႈႏငအာမခလပငနးခြန * l ကနသြယခြနႏငစကမႈလပငနးခြန *

စညပငသာယာ l စညပငသာယာခြန

ပ႔ေဆာငဆကသြယေရး l ျပညနယ/တငးမ စမခန႔ခြေသာ လမး၊ တတားအသးျပခမား l ကနးလမး၊ေရလမးသး ယာဥမားဆငရာ ဥပေဒအရ စညးၾကပေသာအခြန l စကေလ၊ သေဘၤာငယမား တညေဆာက/ျပငဆငထနးသမးေရး အခြနအခမား l ေလေၾကာငးပ႔ေဆာငေရးလပငနးဆငရာ အခြနအခမား *

ငါးဖမးႏငသစေတာလပငနး l ကၽြနးႏငတားျမစသစမာမားမအပ ကနသစအမးအစားႏငသကဆငသည အခြႏအခမား l ေရခငါးလပငနးေပၚတြငစညးၾကပသည ဘ႑ာေတာေၾကး l ပငလယကမးနး ငါးလပငနးဆငရာအခြနအခမား *

ေျမယာႏငေရ l ေျမယာခြန l ေရႏငတာတမခြန

သတႏငတြငးထြကပစၥညး l သတႏငသတတြငးဆငရာ အခြနအခမား * l ေရန၊ သဘာဝဓာတေငြ႔ဆငရာ အခြနအခမား * l ဆားခြန

ဟတယႏငခရးသြားလပငနး l ဟတယႏငတညးခခနးဆငရာအခြနအခမား l ခရးသြားလာေရး လပငနးဆငရာ အခြနအခမား

လမႈေရး l ကယပငေကာငးႏင သငတနးမားဆငရာ အခြနအခမား * l ပဂၢလက ေဆး႐၊ ေဆးခနးမားဆငရာ အခြနအခမား * l အမရာႏင အေဆာကအအမားဆငရာ အခြနအခမား * l စာေပ၊ ဂတ၊ ႐ပရငႏင အႏပညာဆငရာ အခြနအခမား *

တရား႐းမား l တရား႐းမ ခမတသညဒဏေငြမား l ဝနေဆာငမႈအတြက ေကာကခသည အခြနအခမား

ျပညေထာငစ အစးရ l ျပညေထာငစဘ႑ာရနပေငြမ ရရသည ဘ႑ာေငြမား

အျခား l ရတနာသက l ပငရငမေပၚေသာ သြငးထားေငြမားႏင ပစၥညးမား

ပ ၅.၁၁ ဇယား ၅ အရ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးတ႔၏ ဘ႑ာအခြနရေငြမား

ဇယား ၅ အရ ျပညနယႏငတငး ေဒသႀကး တ႔၏ ဘ႑ာအခြနရေငြမား

* ဖြ႕စညပအေျခခဥပေဒက ျပငဆငသညဥပေဒအရ ထပမျဖညစြကထားသညအခြနအခမား

99

ဘးခြန၊ အမၿခေျမခြန ႏင ယစမးခြနမားသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အခြနဝငေငြ၏ အႀကးဆး ပမာဏ ျဖစေသာလညး ျပညနယမား/တငးေဒသႀကးမားအၾကား အခြနဝငေငြ ဖြ႕စညးမႈအၾကား ကြာျခားခက မား ရသည (ပ ၅.၁၃)။ ဥပမာအားျဖင ဧရာဝတတငးေဒသႀကး၏ အမားဆး မခရသည အခြနမ ေရလပငနးျဖစၿပး ကယားျပညနယ အတြကမ အမၿခေျမခြနက ပ၍ မခရသည။ အခြနမားက ေဒသဆငရာ အဆင မတညေသာ အဖြ႕အစညးမားစြာမ ေကာကခေပးၾကသည။ အထငရားဆးမာ ေထြအပဦးစးဌာနျဖစၿပး ယစမးခြနေကာကခရန တာဝနရသည။ ၿမ႕ေတာစညပင ႏင စညပင႐းမားမာမ ဘးခြနႏင အမၿခေျမခြနမား ေကာကခသည။၃ဝ၅

အခြနအေကာကမားအျပင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည အခြနမဟတေသာ ဝငေငြမားက ရငးႏးျမႇပႏမႈမား၊ စးပြားေရး လပငနး လငစငေၾကးမား၊ ဒဏေၾကးမား၊ ျဖတသနးခမား၊ အသး ျပခမား၊ ေခးေငြမား ထတေပးျခငး၊ ရယျခငးႏင ႏငငေတာပင စးပြားေရး လပငနးမား (SEEs) မ တစဆင ရရႏငေသးသည။ အခြနမဟတေသာ ဝငေငြမားသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား ကယပငဝငေငြ ရငးျမစတြင ပမာဏ အမားဆး အျဖစပါဝငသည။ တစသမတတညး မျဖစသည ဘတဂကပစမားႏင စာရငးအမး အစားခြရာတြင ေျပာငးလ မႈမားေၾကာင အခြနမဟတေသာ ဝငေငြမားက ခန႔မနး တြကခကရန ခကခလကရသည။၃ဝ၆ သ႔ေသာလညး အဆပါ အခြန မဟတေသာ

ေကာကႏတခက - နျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အခြနအေကာက တးျမႇငျခငး

ဝငေငြနညးပါးေသာ တငးျပညမားတြငရ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ ဘ႑ာေငြ လႊေျပာငးမႈအေပၚ ပ၍သာ အားကးအားထားျပ လာၾကရသည။ ဇယား ၅ ႏင ၎တြငပါရသည အေရအတြက မားစြာေသာ အေကာကအခြနမားသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား အတြက ဘ႑ာေရးအရ ကယအားကယကး ရပတညႏငရန အခြငအလမးတစရပပငျဖစသည။ သ႔ေသာလညး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသ႔ ေထာကပသည အေကာကအခြနမားမာ အနညးငယမသာျဖစၿပး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အခြနေတာမား၏ ၃ ရာခငႏႈနး ႏင ကယပငဝငေငြရငးျမစ၏ ၁၅ ရာခငႏႈနးမသာရသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အခြနအေကာကမားနညးပါးရျခငး၏ အေၾကာငးရငးမားစြာ ရသညအနက ျမနမာႏငငတြင အခြန ထမးသညဓေလမရျခငးကလညး အေၾကာငးရငးတစချဖစသည။ လကေတြ႕တြင အခြနဆငရာ အပခပမႈ ႀကးစြာေသာ စနေခၚမႈမားႏင ရငဆငေနရသည။ လကရတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဦးစးဌာနေပါငး ၂ဝ ေကာသည အခြနေကာကခရာတြင ပါဝငေဆာင႐ြကေနၾကၿပး ေထြအပ႐းမား/ၿမ႕ေတာစညပငမားမာမ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားက တက႐ကတာဝနခေနၾကရသည။ ဤသ႔ အခြနေကာကခ ရာတြင သးျခားစ ကြထြကေနျခငးေၾကာင အခြနဆငရာ အပခပမႈအတြက အကနအကမားေစသညအျပင၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ မားသည အေကာကခြနဆငရာ မဝါဒက ခန႔ခြရာတြငႏင အခြနအေျခခမားက ခ႕ထြငရာတြင တကေသာ နညးလမးမား မရေသးသည သေဘာျဖစသည။

ထ႔အျပငလညး ဥပေဒအရ လပပငခြငႏင အေကာကအခြနဆငရာ လြတလပခြငတ႔မာ ရငးလငးမႈ မရၾကေပ။ အခြနႏႈနးထားႏင အခြန အေျခခမား (ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒအရ တာဝနေပးအပထားေသာ ေဒသဆငရာအဆင အခြနအမးအစားမား။ ဥပမာ ေျမယာခြန) အေပၚ သတမတေျပာငးလႏငေသာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အာဏာမာ ကန႔သတခကရေနဟနတသည။ ေခတမမေတာသည ျပညေထာငစ ဥပေဒမားႏင တစစတတစပငး သကဆငၿပး ေဒသဆငရာ အခြနလြတလပခြငက ကငသးရာတြင လပထးလပနညးပငး အကြၽမးတဝင မရေသာေၾကာငလညး တစစတတစပငး သကဆငသည။ ျဖစရပသကေသမားအရ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒမ အပႏငးထားသည ေဒသဆငရာ အခြနေတာမားအေပၚ စရငပငခြငအာဏာက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားမ အနကအဓပၸါယ ဖြငဆရာတြင စမအပခပ ပငခြင သ႔မဟတ မဝါဒခမတပငခြငဟ ဖြငဆမညအစား ေထာကပခြင အာဏာရပတစခအျဖစသာ ဖြငဆၾကေၾကာငး ေတြ႕ရသည။

စနေခၚမႈ အခကအခမားရေနသညတင အေကာကခြန အေျခခမားက ခ႕ထြငရန ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားတြင အခြငအလမးမားစြာ ရေနသည။ ေထြအပ႐းမား/စညပငမား ေကာကခေနသည အမၿခေျမအခြနႏင ပတသက၍ အခြန ႏႈနးထားႏင အခြနအေျခခမား သတမတႏင သည အပခပေရးႏင ဥပေဒေရးရာ အာဏာမားမာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ လကထတြင အျပညအဝရသျဖင ဤေနရာတြင ကယပငဆးျဖတခြင ေကာငးစြာရသည။ အမၿခေျမအခြနမားသည အခ႕ေသာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ အခြနေကာကခမႈတြင ႀကးစြာ ေသာ အစတအပငး (ဥပမာ ကယားတြင ၆၄ ရာခငႏႈနး၊ ရမးႏင ကခငတ႔တြင ၄ဝ ရာခငႏႈနး) ျဖစေသာလညး ပမးမအားျဖငမ ဘ႑ာႏစ ၂ဝ၁၆/၁၇ တြင GDP ၏ ဝ.ဝ၃ ရာခငႏႈနးသာရသညျဖစရာ ေဒသတြငး ႏႈငးယဥခကမားထက နမကသညက ေတြ႕ရသည (မဂၢေဒၚနယႏင ဟနး ၂ဝ၁၇)။ အမနးခငးႏငငမား ျဖစၾကသည ထငးႏငင ႏင လာအ ျပညသ႔ဒမကရကတစ သမၼတႏငငေတာတ႔က အမလကႏငမညဆပါက အခြနေငြ ခနစဆ တးပြားရရလာမည ျဖစသည။ ျမနမာႏငငသည ၿမ႕ျပျပမႈ လငျမနစြာ ျဖစေပၚလကရရာ အမၿခေျမအခြနက ေကာငးစြာ စညးၾကပရနအတြက ျပျပငေျပာငးလမႈမား ျပလပရန လြနစြာအေရးႀကးၿပး အခြနေကာကခရရမႈ တးပြားလာပါမ မျဖစမေနလအပေသာ စညပငသာယာေရး ဝနေဆာငမႈမားက ေရရညေကာငးမြြနစြာ ရရမညျဖစသည။

100

၂ဝ၁၂-၁၃ ၂ဝ၁၃-၁၄ ၂ဝ၁၄-၁၅ ၂ဝ၁၅-၁၆ ၂ဝ၁၆-၁၇

၃၅ ဝဝဝ

၃ဝ ဝဝဝ

၂၅ ဝဝဝ

၂ဝ ဝဝဝ

၁၅ ဝဝဝ

၁ဝ ဝဝဝ

၅ ဝဝဝ

ဝ

ဧရာဝတရမးရနကနရခငမြနမႏေလးမေကြးပခးတနသၤာရစစကငးခငးကရငကယားကခင

ကခင

ကယ

ားက

ရင

ခငး

စစက

ငး

တနသ

ၤာရ

ပခး

မေက

ြး

မႏေလ

း မြန

ရခင

ရနက

န ရမး

ဧရာဝ

တ

ဘးခြနပစၥညးခြနသစေတာခြနေရလပငနးခြန

ဓာတသတခြနတာတမခြနယစမးခြနေျမယာခြန

ပ ၅.၁၂ တငးေဒသႀကး/ျပညနယအစးရမား၏ အခြနရေငြ

ပ ၅.၁၃ တငးေဒသႀကး/ျပညနယအစးရမား၏ တစဥးခငးအေပၚ အခြနစညးၾကပမႈ (၂ဝ၁၆-၁၇ လာထားဘတဂက)

ကပ

သနး

ေပါင

း

၃၅ ဝဝဝ

၃ဝ ဝဝဝ

၂၅ ဝဝဝ

၂ဝ ဝဝဝ

၁၅ ဝဝဝ

၁ဝ ဝဝဝ

၅ ဝဝဝ

ဝ

ကပ

ရငးျမစ။ စမ/ဘ႑ာ ဝနႀကးဌာန၊ Renaissance Institute မ ခန႔မနးတြကခကမႈ

ရငးျမစ။ စမ/ဘ႑ာ ဝနႀကးဌာန၊ Renaissance Institute မ ခန႔မနးတြကခကမႈ

101

ဝငေငြမားသည ေဒသဆငရာအဆင ကယပငဝငေငြ ရငးျမစတြင အႀကးဆး အစတအပငးအျဖစ ပမနဆကတကရပလကရသည။၃ဝ၇ အေရးႀကးဆးေသာ အခြနမဟတသည ဝငေငြရငးျမစမားက စညပင အဖြ႕မားမ စမခန႔ခြလကရၾကၿပး၊ (ေဈးမား၊ သားသတ႐မား၊ ႀကပ႔ယာဥ မား စသညျဖင) လငစငေလလမးစတ႔သည အဆပါ ဝငေငြရငးျမစ မား၏ ႀကးစြာေသာ အစတအပငးျဖစသည။

ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးမားၾကား ကယပငဝငေငြရငးျမစမား ကြာဟမႈ ႀကးမားသညကလညး ေတြ႕ရေသးသည (ပ ၅.၁၄) ။ မႏေလး ႏင ရနကနတ႔သည အၾကမးအားျဖင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမား အားလး၏ ကယပငဝငေငြရငးျမစ ၇၅ ရာခငႏႈနး၊ စညပငသာယာေရး အေကာကခြန ၈၅ ရာခငႏႈနးႏင ေဒသဆငရာ အခြနဝငေငြအားလး၏ ၅ဝ ရာခငႏႈနးနးပါးက ေကာကခရရၾကသည။ အဆပါ တငးေဒသႀကး ႏစခ၏ တစဦးခငး အခြနဝငေငြ ေကာကခရရမႈသည ၎တ႔ေနာက တတယလကသည ကခငျပညနယထက သးဆေကာပမားၿပး၊ ဘတဆးျဖစသည ခငးျပညနယထက ဆယဆေကာ ပမားသည။

ရနကန၊ မႏေလးႏင တစႏငငလးရ ကနရေသာ ေဒသမားအၾကား တစဖကေစာငးနငး ကြာဟခကမာ တစစတတစေဒသအားျဖင ရနကန၊ မႏေလးထကစာလင အျခားမညသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမ ေခးေငြမားႏင အရငးအႏးမား ထတေပးၿပး ဝငေငြ အေျမာကအျမား မရာႏငေသာေၾကာငျဖစသည။ အဆပါ တငးေဒသႀကးႏစခ၏ ဝငေငြမားအနက ၎ေခးေငြႏင အရငးအႏးမားမ ရသည ဝငေငြမားမာ ပမာဏလြနစြာႀကးမားၿပး အၿမတးပြားလကရသည။ ေငြလးေငြရငး ရေငြသည ဘ႑ာေရးႏစ ၂ဝ၁၂/၁၃ ခႏစတြင ျမနမာကပေငြ သနးေပါငး ၁၇,၇၆၅ ရရာမ ဘ႑ာေရးႏစ ၂ဝ၁၆/၁၇ တြင ကပသနး ေပါငး ၁၁၅,၃၃၁ အထ တးတကလာခသည။ ဘ႑ာေရးႏစ ၂ဝ၁၆/၁၇ တြင ေငြလးေငြရငးရေငြသည ကယပငေငြရငးျမစ အားလး၏ ၁၅ ရာခငႏႈနးခန႔အထ တးတကလာခေသာလညး ရနကနတြင ၂၇ ရာခင ႏႈနး၊ မႏေလးတြင ၃၄ ရာခငႏႈနး အသးသး ျဖစခသည။ ဝငေငြ၏ ႀကးမားေသာ အစတအပငးျဖစေနသညတင ေငြလးေငြရငးရေငြသည ပမနအားျဖင ရငးႏးျမႇပႏမႈမား အၿပးအျပတေရာငးခရာမ ရရျခငး ျဖစသညအတြက ေရရညတညတသည ပမနဝငေငြ ရငးျမစ မဟတေပ။

ေကာကႏတခက ပေဒသႏရ စးပြားေရး အပခပမႈက ေျဖေလာေပးျခငး - လငစငေလလစနစ

ၿမ႕နယအဆငတြင အခြနေတာ၏ ပမာဏမားစြာမာ ႀကတငေပးေငြမလာၿပး ၎မာ စးပြားေရး လပငနး စတငမလပကငမ ေပးေခရန လအပသည။ ၎တ႔အနက ဥပမာတစခမာ ေထြအပ႐းမားမ ေဆာင႐ြကေပးသည သားသတလငစငေလလစနစျဖစသည။ ေထြအပ႐းမားစြာ အတြကမ ၎တ႔ ဝငေငြ၏ အမားစမာ ဤသ႔ေသာ အခေၾကးေငြမားမ ျဖစၾကၿပး အခ႕ေသာ ေနရာမား၌မ သားသတလငစငသည အခြန အေကာကအမားဆး ရသညေနရာတစချဖစသည။ ဤစနစျဖင လကနာမႈ အားနညးၿပး ထေရာကမႈ မရေသာ အခြနေကာကခသည ျပနာရပမားက ေရာငရားၿပးျဖစသည။

လကရစနစေၾကာင ျပနာမားစြာ ျဖစေပၚေစလကရသည။ စားသးမႈ သ႔မဟတ စးပြားေရး လပငနးအေပၚ ေကာကခသည အခြနတစရပ အေနႏင ဤသညမာ အေတာအတန ဆတယတမႈ ျဖစေစသည။ ပမနအားျဖင လငစငမားသည ခြငျပမန႔တစႏစသာ ေပးသညအတြက ရငးႏးျမႇပႏမႈက အတားအဆး ျဖစေစသည။ ေလလတငသည လငစငအမားစမာ အျမတဝငေငြမရမ ေငြႀကသြငးရသည ျဖစရာ အေသးစား စးပြားေရး လပငနးမားအတြက အခကအချဖစေစသညအတြက လငစငအတြက ၿပငဆငမႈက ေလာကသြားေစႏငသည။ မားေသာအားျဖင အမးသမးမားအတြက ေငြအရငးအႏးရရန ပခကခသညျဖစရာ ဤစနစသည ၎တ႔အား တစပနးရႈးေစသည။ ဥပမာ တနသၤာရတငးရ ၿမ႕နယတစခတြင လငစငအားလး၏ ၁၅ ရာခငႏႈနးကသာ အမးသမးမား ရၾကသည။

အထကတြင အေသးစတ ေဖာျပခသညအတငး စညပငသာယာကစၥရပမားသည ေဒသဆငရာအဆငတြင လြတလပခြငမားစြာ ရသည က႑ျဖစၿပး၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားႏင စညပငအဖြ႕မား အေနႏငလညး ကယပငျပနာေျဖရငးနညးသစမားက ေဖာထတ စမးသပႏငသည ေနရာျဖစသည။ ၂ဝ၁၃ ခႏစတြင အသားေဈးမား တကလာျခငးက တ႔ျပနေဆာင႐ြကသညအေနျဖင ရမးျပညနယ အစးရသည ျပျပငေျပာငးလမႈ ျပလပရန ၫႊနၾကားခကထတျပနခသည။ ျပညနယတစရပလးရ ေထြအပ အမႈေဆာငအရာရမားမ ျပနာ ေျဖရငးရန အဆျပလႊာမား တငသြငးၾကၿပး ဘ႑ာႏစ ၂ဝ၁၃/၁၄ တြင ေလလတငထားသည လငစငမားအား ႐ပသမးလကၿပး စနစကလညး ေျဖေလာမႈ ျပလပေပးခသည။

သားသတလငစင ဥပမာတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ စးပြားေရး အပခပမႈက ေျဖေလာေပးႏငစြမးႏင အမးသမးမားက စြမးရညျမႇငတငေပးႏငမည မဝါဒမားက ေဖာေဆာငႏငေျခ ႏစခလးက ေတြ႕ျမငႏငသည။ ကငသးရန မဝါဒမား ေဖာေဆာငရမည ျဖစေသာလညး လကငငး စနေခၚမႈမာမ ေထြအပ႐းမားအတြက အေကာကအခြနေငြ လမးေၾကာငး ခငခငမာမာ ရရန ျဖစသည။ ေတာငႀကးၿမ႕တြငမ မဝါဒပငး တ႔ျပနေဆာင႐ြကမႈေၾကာင ယခငကသ႔ ေဈးတငထားေသာ အျမတေငြမ ေကာကခ၍မရေတာေသာအခါ အခြနရရမႈ ေလာနညးသြားသည။

102

၂ဝ%ဝ% ၄ဝ% ၆ဝ% ၈ဝ% ၁ဝဝ%

ရနကနႏငမႏေလး

အျခားတငးေဒသႀကး/ ျပညနယမား

ေငြလးေငြရငး

ေခးေငြ

အခြန

အခြနမဟတေသာ အျခားသာမနရေငြ

ကခင

ကယ

ားက

ရင

ခငး

စစက

ငး

တနသ

ၤာရ

ပခး

မေက

ြး

မႏေလ

း မြန

ရခင

ရနက

န ရမး

ဧရာဝ

တ

ရငးျမစ။ ပြငလငးျမနမာေရ႕ေဆာင (OMI)

၃၅ ဝဝဝ

၃ဝ ဝဝဝ

၂၅ ဝဝဝ

၂ဝ ဝဝဝ

၁၅ ဝဝဝ

၁ဝ ဝဝဝ

၅ ဝဝဝ

ဝ

ကပ

ပ ၅.၁၄ တစဥးခငး ကယတငရာေဖြရေငြ (၂ဝ၁၇-၁၈ လာထားဘတဂက)

ပ ၅.၁၅ ရနကနႏင မႏေလးတငးေဒသႀကး၏ ရေငြရငးျမစမားအား အျခားတငးေဒသႀကး/ ျပညနယမားႏင ႏႈငးယဥခက (၂ဝ၁၆-၁၇ လာထားဘတဂက)

ရငးျမစ။ စမ/ဘ႑ာ ဝနႀကးဌာန၊ Renaissance Institute မ ခန႔မနးတြကခကမႈ

103

အဆပါ ဝငေငြရငးျမစမားအျပင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား အတြက ေခးေငြမားရယျခငး၊ အျခားေသာ ဘ႑ာေရး နညးလမးမား အသးျပျခငးတ႔ အပါအဝင ေ႐ြးခယစရာ ဝငေငြရငးျမစ ေျမာကျမားစြာ ရေနေသးသည။ ေဒသႏရ အစးရ၏ ေခးေငြႏင ေကြးၿမမား တးျမႇင ေပးျခငးသည ဘ႑ာေရးဆငရာ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး၏ အၫႊနးကနးတစရပျဖစၿပး၊ ဤသ႔ ျပလပေပးျခငးျဖင ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအဆင အစးရသည ဘတဂကလေငြျပမႈက ကငတြယ ေျဖရငးရာတြင အဆငျမင အစးရ အဖြ႕အစညးမား၏ အတညျပခကက ေစာငဆငးစရာ မလဘ ေျဖရငးႏငစြမးရသည သေဘာက ျပသရာ ေရာကသည။၃ဝ၈ ဥပမာ တ႐တႏငငတြင ေဒသဆငရာ အဆင အဖြ႕ အစညးမား၏ အသးစရတ ပမာဏ ေတာေတာမားမားက ေကြးၿမ စနစမားျဖင ေထာကပေဆာင႐ြကေစျခငးျဖစသည။၃ဝ၉ အျခား တစဖကတြငလညး လကလြတစပယ ေငြေခးျခငးေၾကာင ေဒသႏအစးရ၏ ေကြးၿမကငးစငမႈက ထခကေစႏငသညအတြက ေငြေခးရာတြင ဗဟအာဏာပငမားမ ထေရာကစြာ ထနးေကာငးမႈ ျပေပးရန လအပသည။၃၁ဝ

၂ဝ၁၆ ခႏစ ျပညသ႔ေကြးၿမဥပေဒအရ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည ျပညတြငးျပညပ ေခါငးေဆာငးမားမ ေငြေခးခြငရၿပး၊ စမကနးႏင ဘ႑ာေရး ဝနႀကးဌာနႏင ျပညေထာငစ လႊတေတာတ႔၏ အတညျပခက ေတာငးခရမညဟ ဆထားသည။၃၁၁ သ႔ေသာလညး ယေန႔အခနအထ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ ေခးေငြ ရယမႈက မားစြာမေတြ႕ရေပ။ ဤသ႔ျဖစရျခငးမာ ဝနႀကးမားမ စတပါ ဝငစားမႈ မရျခငးေၾကာငေလာ၊ ေခးေငြရယသညပစမားတြင ရငးလငး တကမႈ မရ၍ေလာ၊ သ႔တညးမဟတ ဘ႑ာေရး အဖြ႕အစညး ယႏရား မား၏ စတဝငစားမႈ နညးပါးေသး၍ေလာ ရငးလငးစြာ မသရေပ။ ေသခာ သညမာ မညသည ဘ႑ာေရး ထတကနမား ရရႏငသည၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားအတြက မညသညက လပေဆာငရန တရားဥပေဒအရ ခြငျပထားသည စသညတ႔ႏင ပတသက၍ မားစြာ မသရျခငးျဖစသည။ အခ႕ေသာ ဦးစးဌာန အရာရမား၏ အဆအရ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား အေနျဖင ေခးေငြရယရန မညသ႔မ မျဖစႏငဟ သရသည။၃၁၂

ေကာကႏတခက ဖအခြနေတာမား ေကာကခရာတြင စညပငသာယာ အာဏာပငမား၏ အေရးႀကးေသာ အခနးက႑

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ကယပငဝငေငြရငးျမစ၏ ႀကးစြာေသာ ပမာဏသည ေထြအပ႐းမားႏင စညပငေကာမတမားမ လာျခငးျဖစသည။ ၂ဝ၁၆/၁၇ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ ၁၁ ခက နမနာအျဖစၾကညရာတြင စညပငသာယာ႐းမားမ ရရသည အခြနေတာသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ကယပငဝငေငြ ရငးျမစ၏ ၇၇ ရာခငႏႈနးရၿပး၊ အခြနအေကာကအားလး၏ ၆ဝ ရာခငႏႈနးရသညက ေတြ႕ရသည။ စငစစအားျဖင ေထြအပ႐းမား/စညပငေကာမတမားသည အခြနအေကာကမားစြာ ရာေပးသညႏငအမ အသးစရတလညး မားသည။ ဥပမာ ၂ဝ၁၇ ခႏစတြင ေထြအပ႐းမားသည အခြနေတာ ျမနမာကပေငြ ၃၉၅ ဘလယနးပါး ေကာကခေပးခၾကၿပး ၄ဝ၉ ဘလယ သးစြခၾကသည။

စညပငခြနအမားစမာ အခြနမဟတေသာ ရငးျမစမားႏင ရငးႏးျမႇပႏမႈမား ေရာငးချခငးတ႔မ ရရသည။ အခြနမဟတေသာ ရငးျမစမားအနက အႀကးဆးေသာ ေငြပမာဏက ေလလမားမတစဆင လငစငလကဝါးႀကးအပခြငေပးျခငး ကသ႔ေသာ လပငနးလငစငမား ထတေပးျခငးမးမ ရရသည။ အဆပါ ေလလပြမားမတစဆင စညပငသာယာအစးရမားသည ကးတ႔ျဖတျခငးကသ႔ေသာ ဝနေဆာငမႈမားႏင သားသတ႐မားအတြက လငစငလကဝါးႀကးအပခြငေပးသည။ အခ႕ေသာ ျပညနယမား/တငးေဒသႀကးမားမာမ အခြနေတာမားက အျခားေသာ အရငးျမစမားမ ရရၾကသည။ ဥပမာ ရမးျပညနယသည အစးရ-ပဂၢလက ပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈမားႏင အျခားေသာ ႏငငပင စးပြားေရးလပငနးမားမ အခြနေတာမား ရရသည။ ကယျပန႔ေသာ ျမနစပယ အပခပေရး ေဒသမားရျခငးျဖင အခြနေတာမား ပမရရႏငသညအျပင ျပညတြငးအခြနမားဦးစးဌာနမလညး အခြနအေကာက လႊေျပာငးေပးအပမႈ ေကာငးစြာရရႏငေသးသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ေထြအပ႐းမားသည ကယပငဝငေငြ အရငးအျမစမားက ပေငြျပေနသည ျမနစပယ ေထြအပ႐းမားမ လေငြျပေနသည ျမနစပယ ေထြအပ႐းမားသ႔ ျပနလည ခြေဝေပးသည။

ေထြအပ႐းမား/ၿမ႕ေတာစညပငမားတြင အေရးပါလေသာ အခြနေတာမား ေကာကခႏငစြမးႏင ကယျပန႔ေသာ အသးစရတ တာဝနမားရသညအတြက ၎တ႔အေနျဖင အခြနေတာမား လငျမနထေရာကစြာ ေကာကယေပးၾကဖ႔ရာ သငေလာေသာ မကလးေပးရန လအပသည။ ၂ဝ၁၃/၁၄ ခႏစမစတင၍ စညပင အေကာကခြနမားသည ႏစဆနးပါးမ တးပြားလာသညျဖစရာ ရနကနႏင မႏေလးတ႔တြင အခြနတးျမႇငမႈမားစြာက ကန႔သတထားသည။ အခြနေကာကခရာတြင ဥပမာအားျဖင စညပငသာယာေရးအခြနမားသည ၂ဝ၁၃/၁၄ ခႏစမစတင၍ ၂၇ ရာခငႏႈနးတးလာေသာလညး ေငြေၾကးေဖာငးပြမႈႏႈနးကလက၍ ေျပာငးလမႈမရသညအတြက အမနစငစစ ၂.၇ ရာခငႏႈနး ေလာသြားျခငးျဖစသည။ တစခနတညးမာပင ရနကနႏင မႏေလးတ႔တြင ေကာကခေသာ စညပငသာယာေရး အခြနမားသည ထကာလအတြငး၌ပင အမနတကယ ၄ဝ ရာခငႏႈနး တးလာခသည။

104

အစးရ-ပဂၢလက ပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈမား (PPPs) ကလညး ေ႐ြးခယ စရာ ဝငေငြရငးျမစမားအျဖစ ေဆာင႐ြကရန ျမနမာႏငင အႏ႔အျပားတြင စတငေဆြးေႏြးလာၾကၿပျဖစသည။ ဥပမာ ရနကနတငး ေဒသႀကး အစးရသည ပ႔ေဆာငေရး က႑အပါအဝင က႑မားစြာ တ႔တြင အစးရ-ပဂၢလက ပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈမား ေဆာင႐ြကရန အဆျပ လာၿပျဖစသည။၃၁၃ ျပညေထာငစ အစးရႏင ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာန မားသညလညး ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရ အဖြ႕အစညးမား အတြက ဝငေငြရရေစရန အစးရ-ပဂၢလက ပးေပါငး ေဆာင႐ြကမႈမား

စတငေဆာင႐ြကေနၿပျဖစသည။ ဥပမာ ရနကနတြင အေမရကန ေဒၚလာ သနး ၄ဝဝ တနဖးရ လမးမအျမငမား ေဆာကလပရန အျပည ျပညဆငရာ ဘ႑ာေရး ေကာပေရးရငးႏင ေဆာကလပေရး ဝနႀကး ဌာနတ႔ၾကား သေဘာတစာခပ လကမတေရးထးၿပးျဖစၿပး၊ ၎စမကနးက အစးရ-ပဂၢလက ပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈအျဖစ လပကင မညျဖစသည။၃၁၄

ဘ႑ာေရးဆငရာ ဗဟခပကငျခငး ေလာကမႈအေျခအေနက သးသပလပါက ေဒသဆငရာ စမကနးေရးဆြျခငးႏင

ဘတဂက ေရးဆြျခငးျဖစစဥ၊ ျပညေထာငစမ ဘ႑ာေငြ လႊေျပာငးမႈႏင ေခးငားျခငး၊ အသးစရတမားႏင ကယပငရငးျမစဝငေငြ အပါအဝင ဘ႑ာေငြ ရရမႈ စသညအခကတ႔က စစစေလလာရန လအပမည ျဖစသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားက အသစဖြ႕စညးလကသည အခနမစ၍ အေရးပါေသာ ေရး႐ႈမႈမား ေပၚထြကလာပါသည။

၁။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အသးစရတတြင သသသာသာ တးျမငလာမႈ

ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငး အတြက အေရးႀကးေသာ ေျခလမးျဖစသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဘတဂကက စတငဖနတးခခန မစ၍ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ အသးစရတသည သးဆနးပါး တးျမငလာခၿပး ယခအခနတြင စစေပါငး အစးရ အသးစရတ၏ ၁၂ ရာခငႏႈနး ရေနသည။ ယခ ကနးဂဏနးမားသည နညးပါးၿပး၂ဝ၁၄-၁၅ ဘ႑ာႏစမ စတငကာ တးျမငမႈ မရေတာ ေသာလညး ဘ႑ာေရးဆငရာ ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငး၏ သကေသပငျဖစသည။ ၿပးခေသာ ဘ႑ာႏစ (၂ဝ၁၇/၁၈) တြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရသည အသးစရတ ကနေဒၚလာ ၁.၈ ဘလယ (ကပသနးေပါငး ၂၄၇၄၉၄၂) ရခကာ အကးသကေရာကမႈရရန ေသခာသည ပမာဏပငျဖစသည။

၂။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ ဥးစားေပး အသးစရတမာ လမးမားေဖာကလပျခငး ျဖစေနေသးေသာလညး အသးစရတမားသည တျဖညးျဖညး ကြျပားကယျပန႔မႈ ရလာသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည အသးစရတမားက လမးေဖာကလပရာတြင ဥးစားေပး အသးျပလကရသည။ သ႔ေသာလညး လမးအတြက ကနကစရတ ပါဝငမႈက

ေလာခလာၿပး လပစစဓါတအားေပးလပငနး ကသ႔ေသာ နယပယမး အတြက အသးျပျခငးမား ရလာကာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား အေနျဖင ၎တ႔၏ တာဝနမားက တးခ႕ လကရေၾကာငး သကေသပင ျဖစသည။ သ႔ရာတြင ျပညနယ/ တငးေဒသႀကး အစးရမားသည အျခား မညသည နယပယတြင အသးစရတတာဝန ရသညမာမ ရငးလငးမႈ မရေသးေခ။

၃။ ျပညေထာငစ အစးရထမ ဘ႑ာေငြ လႊေျပာငး ေထာကပေငြ ျမငတကလာမႈေၾကာင ဘ႑ာေငြရရမႈ သသသာသာ ျမငတက လာျခငး

တးျမငလာေသာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အသးစရတႏင ကကညမႈရစြာပင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဘ႑ာေငြရရမႈ သညလညး ျမငတကလာသည။ ပ (၈) တြင ေဖာျပထားသည အတငး ဘ႑ာေငြရရမႈ ျမငတကလာျခငး အမားစမာ ကယပင ဘ႑ာေငြ ရရမႈထက ဘ႑ာေငြ လႊေျပာငးေထာကပေငြ တးလာျခငးေၾကာင ျဖစသည။ တခနက ျပညနယ/တငးေဒသ ႀကး တ႔သည ဝငေငြအမားစက ကယပငဝငေငြ အရငးအျမစမ ရရခေသာလညး ယခလကရ ၎တ႔၏ ဘ႑ာေငြ အမားစမာ ျပညေထာငစ အစးရထမ လာျခငးျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး တ႔သည ၎တ႔၏ အသးစရတ အတြက ျပညေထာငစအစးရက မခ ေနရေသာေၾကာင ၎တ႔၏ ဘ႑ာေရးဆငရာ အမအခကငးမႈ အေပၚ သကေရာက မႈမား ရႏငပါသည။ တဖကတြငလညး ျပညေထာငစမရရေသာ ဘ႑ာေငြ လႊေျပာငးမႈမားမာ ျပညေထာငစ ေထာကပေငြ အမး အစား ျဖစသညအတြက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမား အေနျဖင သးစြရနလပပငခြငက အျပညအဝ ရရထားသည (စမကနးႏင ဘတဂကေရးဆြျခငး ျဖစစဥတြင ကန႔သတမႈရျခငးမလြ၍)။

၄။ ကယပင ဘ႑ာေငြတးျမငရရရန အခကအခရေနျခငး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ကယပငဘ႑ာေငြ အရငးအျမစသည ၿပးခသည ငါးႏစအတြငး ျမငတကလာျခငး မရသညက မတသားဖြယ

105

ေတြ႔ရရပါသည။ ထ႔ေၾကာင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမားသည ကယပငဘာ႑ာေငြ ရရျခငး က တးျမငႏငရန လေလာကစြာ အားေပးမႈႏင ပပးေပးမႈ ရရျခငး ရပါသလား ဆသညမာ ေမးခြနး ထတဖြယရာ ျဖစသည။ မညသည ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးကမ ႀကးမားသသာေသာ ေခးေငြရယထားမႈ ပမာဏ မရေခ။ ဥပေဒအရ ခြငျပထားေသာလညး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး မားတ႔သည ေခးေငြ ယရနအတြက အနညငယသာ စတဝင စားမႈ ရၾကသည၊ သေသာလညး ရနကနတငးေဒသႀကး အစးရကမ မတညေသာ ဘ႑ာေရး နညးလမးမားက ရာေဖြ ထတေဖာရန စတအားထကသနမႈ ရေနသည။ အကယ၍ ေခးငားျခငး လပေဆာငမည ဆပါက ျပညေထာငစအဆင စမကနးႏင ဘ႑ာေရး ဝနႀကးဌာန၏ အခနးက႑သည လြနစြာ အေရးပါမည ျဖစသည။

၅။ ျပညခငၿဖး ႏင NLD အစးရ ႏစဖြ႔လးသည စမကနးႏင ဘတဂက ေရးဆြျခငး ျဖစစဥတြင ပမ၍ တာဝနခမႈရေရးႏင ျဖညဆညးတ႔ျပနမႈရေရးအတြက ႀကးပမးလပေဆာငခသည

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားက စတငဖနတးခသည အခနမစ၍ စမကနး ခမတျခငးႏင ဘတဂကေရးဆြျခငး ျဖစစဥတြင တာဝနခမႈ၊ အားလးပါဝငႏငမႈႏင တ႔ျပနျဖညဆညး ႏငမႈတ႔က ျမငတကႏငရန အတြက စဥဆကမျပတ ႀကးစား လပေဆာင ခၾကသည။ ျပညခငၿဖး အစးရ လကထက၌ စမကနးေရးဆြျခငး ျဖစစဥတြင ေဒသဆငရာ ေကာမတမား၏ အခနးက႑က တးခ႕ျခငးႏင ေဒသဆငရာ ရနပေငြမား ထားျခငးတ႔ လပေဆာငခပ ကေတြ႔ျမငႏငသည။ တစဖန ေဒသ၏ လအပခကႏင ဥးစားေပးမားက ရာေဖြထတေဖာ ရာတြင လႊတေတာ ကယစားလယမား၏ အခနးက႑မားက တးျမငျခငးျဖင ေအာကေျခမ စမခက ေရးဆြျခငး ျဖစစဥက ထငဟပေသာ ဘတဂကမား ျဖစလာေစရန NLD အစးရလကထကတြင အဓကထား လပေဆာငခသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမား၏ ဘတဂက စစစ ထနးေကာငးမႈက ပမ ျမငတငျခငး အားျဖင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ တာဝနခမႈ အားေကာငး ေစခသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး မား၏ ႏငငသားဘတဂက စာေစာင (Citizen’s Budget) ထတေဝလာမႈ ကလညး ပြငးလငးျမငသာမႈ ႏင တာဝနခမႈ တးတကေစရန ႀကးပမး အားထတျခငး ျဖစသည။ အထကပါ ႀကးပမးမႈမားသည အလားအလာ ေကာငးမား ရေန ေသာလညး ေသးငယေသာ လပေဆာငမႈမား မ စတငချခငး ျဖစ၍ ဥပေဒနညးလမးတက (သ႔မဟတ) စညးကမးနညးလမးတက ျဖစရန လအပေသးသည။

၆။ ျပညေထာငစ ႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ႏစဆငလးမ ပါဝငလပေဆာငသမား သည စမကနး ႏင ဘတဂက ေရးဆြျခငး ျဖစစဥတြင အေရးႀကးေသာ အခနးက႑မ ပါဝငေနသည

ျပညနယ/တငးေဒသႀကးဆငရာ စမကနးႏင ဘတဂက ေရးဆြျခငး ျဖစစဥတြင ဌာနမားအတြက မဝါဒ သတမတျခငးႏင အတညျပျခငး မခယခင ဘတဂက/စမကနးမားက သးသပျခငး စသည လပငနးတ႔က ျပညေထာငစ အစးရႏင ျပညေထာငစ

106

ဝနႀကးဌာန အပါအဝင ျပညေထာငစအဆငမ ပါဝငလပေဆာင ေပးေနရဆ ျဖစသည။ တၿပကနကတညးမာပင ေအာကေျခမ စမကနးေရးဆြျခငးက တးျမငျခငးႏင ျပညေထာငစ ဘတဂကတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားက ထညသြငးေရး လပေဆာငျခငးျဖင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး မလညး ျပညေထာငစ ဘတဂကေရးဆြျခငး ျဖစစဥတြင တးျမငပါဝငလကရသည။ အထကပါကသ႔ ပးေပါငးပါဝင လပေဆာငမႈမားက လာမညႏစတြင အတညတက သတမတေတာမညျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဌာနမားက ၎တ႔၏ သကဆငရာ ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာနဆသ႔ တငသြငးေသာ ဘတဂက အဆျပလႊာ မားအေပၚ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရမားအေနျဖင အႀကျပေထာကချခငးႏင မတခကေပးျခငး တ႔က လပေဆာင လာႏငမည ျဖစသည။ ပ (၉) တြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စမကနးႏင ဘတဂက ျပငဆငေရးဆြျခငး ျပကၡဒနက ေဖာျပထားပါသည။

107

ဤနဂးခပအခနးတြင ေရ႕အခနးမားပါ သကေသသာဓကမားအေပၚအေျခခ၍ ျမနမာႏငင၏ ဗဟခပကငမႈ ေျဖေလာေရး လပငနးစဥက ဆနးစစတငျပထားၿပး ၂ဝ၁၃ ခႏစ ကနဦး ဆနးစစေလလာမႈ ျပၿပးသညအခနမစ၍ ငါးႏစအတြငး အေျခ အေနတးတကမႈ မညမရေၾကာငးကလညး ေတြးဆျပထားသည။ တစလကစတညး ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥႏင ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး လပငနးစဥတ႔ၾကား လကရျဖစေပၚလကရသည ဆကႏြယမႈ ကပါ စဥးစားတငျပထားၿပး မဝါဒခမတသမားႏင အရာရမား ျမနမာႏငင ဗဟခပကငမႈ ေျဖေလာေရး လပငနးစဥ၏ အကးေကးဇးက အစြမးကန ရရေအာငျပလပရန အႀကျပခကမားလညး တငျပထားပါသည။

108

ႏငငေရး

ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရမားက အပခပေရးႏင ဥပေဒျပေရး အာဏာရပမားႏငတကြ ဖြ႕စညးေပးျခငးသည ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးအတြက ၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒ၏ အထးျခား ဆးေသာ ေျခလမးတစရပျဖစပါသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အပခပေရးမ႑ငမား ၎တ႔၏ တာဝနမားက ပပျပငျပင တးခ႕လာႏငၾကသညႏငအမ ၎တ႔၏ အခနးက႑သည လညး ကယျပန႔လာပါသည။ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒသည ျမနမာ ႏငင ေရးတြင အေျခတညလာသညႏငအမ ျပညနယ/တငး ေဒသႀကး အစးရ မားသည ေဒသႏရ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးက ဦးေဆာင ပေဖာရာတြငႏင ျပညေထာငစ အစးရ၏ မဝါဒမားက အေကာငအထညေဖာရာ အဓက အငအားစမား ျဖစလာၾကသည။ ဤသ႔ တးတကမႈမားရေသာျငား ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား အပခပေရးမ႑င၏ ႏငငေရး လြတလပခြငက အဓကကန႔သတခကမာ ဝနႀကးခပမားက ဗဟမ ခန႔အပတာဝနေပးမႈျဖစၿပး ၎ဝနႀကးခပမားသည ႏငငေတာ သမၼတ ကသာ အဆးသတ တာဝနခၾကရသည။ ဗဟခပကင ခန႔အပတာဝန ေပးမႈႏင တာဝနခမႈတ႔ေၾကာင ျပညေထာငစ အစးရသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ လပငနးတာဝနက ပသြငးရာတြငႏင ဦးစားေပးစရာမားက ခမတေပးတြင ဦးေဆာင၍ ရႏငသြားသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမား စတငဖြ႕စညးသညအခနမစ၍ ၎တ႔၏ တရားဝငအာဏာရပမားမာ ေျပာငးလမႈ မရေသာျငား အဆပါ ယႏရားမားႏင ၎ကယစားလယမား၏ တးပြားလာေသာ လႊအပအခြင အာဏာႏင ဩဇာလႊမးမးမႈမာ ေနာငလာမည ႏငငေရး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး ျဖစစဥမားအတြက သကေသပငျဖစသည။ သမငးဝင ၂ဝ၁၅ ေ႐ြးေကာကပြ ႏင ျပညခငၿဖး အသာစးရထားသည လႊတေတာ မားမ NLD အသာစးရထားသည လႊတေတာမားသ႔ ၿငမးခမးစြာ အာဏာလႊေျပာငးေပးအပမႈတ႔သည အေျခတညစ မေပးေ႐ြးခယမႈ စနစႏင ႏငငေရးပါတစနစမားက လပထးလပနညးအရ ခငမာ အားေကာငးလာေစၿပး၊ ေဒသဆငရာ လႊတေတာမားသည ႏငငေရး ပါတေပါငးစ၏ ကယစားျပရာ၊ ပးေပါငးပါဝငရာ ေနရာမားအျဖစ ဆကလကတညရေနခသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား အေပၚ လႊတေတာမား၏ အာဏာထနးေကာငးမႈမာ သသသာသာ အားေကာငးလာၿပး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာကယစားလယမားသညလညး လႊတေတာတာဝနမား ေဆာင႐ြကျခငး၊ သကဆငရာ ၿမ႕နယအပခပေရးတြင ပမပါဝငေဆာင႐ြကျခငးတ႔ျဖင ၎တ႔၏ မဆႏၵရငမားက ကယစားျပရာတြင ပမပျပငေအာင လပေဆာငလာႏငခ ၾကသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမား၏ ဥပေဒျပေရး လပငနးမာမ ေကာငးစြာ ဖြ႕ၿဖးမလာဘ ဥပေဒအနညးငယသာ ျပ႒ာနးႏငခၿပး ၎ျပ႒ာနးခသည ဥပေဒမားအနက အမားစမာ ျပ႒ာနးပငခြငရသည အမးအစားမားသာျဖစသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားအတြက ဗဟခပကငမႈ ေလာခ ေရးသည ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒပါ တပမေတာ၏ အခနးက႑၏ ကန႔သတျခငးက ခေနရသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာ ကယစားလယမား၏ ႏစဆယငါး ရာခငႏႈနးက တပမေတာ ကာကြယေရးဦးစးခပက ခန႔အပတာဝနေပးသည။ ထ႔အျပင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး နယစပေရးရာ ဝနႀကးသညလညး တာဝနထမးေဆာငဆ တပမေတာ အရာရျဖစၿပး တပမေတာ ကာကြယေရး ဦးစးခပမသာ ခန႔အပတာဝနေပးသည။

ႏငငေရး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးအတြက ေနာကထပ ႀကးမားေသာ ကန႔သတခကမာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အဆငေအာကတြင ျဖစၿပး ၎အဆငတြင ေ႐ြးေကာကခ အစးရ၏ တတယအလႊာမရသညအတြက တာဝနခမႈႏင ပးေပါငးပါဝငေဆာင႐ြကမႈတ႔မာ ကန႔သတထားျခငး ခေနရသည။ ေဒသႏရအပခပေရးတြင ေဒသလအပခကမားအတြက ပးေပါငးပါဝငမႈႏင တ႔ျပနေဆာင႐ြကမႈ အားေကာငးလာေစရန ၿမ႕နယ အဆငတြင ျပညခငၿဖးႏင NLD အကးအေျပာငး အစးရႏစရပလး ႀကးပမးအားထတမႈမား ျပလပခၾကသည။

အခပအားျဖင ၂ဝ၁၃ ခႏစ အေျခခ ေလလာဆနးစစခကျပလပခသညအခနမစ၍ ယေန႔အခနအထ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ တရားဝင အဖြ႕အစညး ယႏရားမား၊ ဖြ႕စညးပမား ႏင တာဝနရပမား သသသာသာ ေျပာငးလမႈ မရသညတင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အခနးက႑ ျမငမားလာျခငးႏင၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမား အာဏာထနးေကာငးမႈ ႏင သကဆငရာ မဆႏၵနယ မားအတြက ကယစားျပမႈ အခနးက႑မားတြင ပမပျပငလာျခငး တ႔သည ႏငငေရး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး တးတကမႈရသည သကေသမားျဖစၾကသည။

အပခပေရး

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား ဖြ႕စညးစဥကတညးက ကန႔သတခ အပခပေရး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးပါ ေပၚထြနးခသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အပခပေရး အခနးက႑သည ဇယား ၂ ပါ ျပ႒ာနးခကမားျဖင လမးေၾကာငးေဖာေပးထားေသာလညး၊ ၎တ႔က ဖြ႕စညးၿပးေနာကပငးတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးဌာနမား ႏင ဦးစးဌာနမား ေသာလညးေကာငး၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနထမး ဌာနေသာလညးေကာငး စနစတက မဖြ႕စညးျဖစခေပ။ တာဝနခမႈ ႏစခြရသညစနစေအာကတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စညပငသာယာ ေရး ဦးစးဌာနမားမအပ ဝနႀကးဌာန လကကငမရေသာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားႏင ၎တ႔ ဦးစးဌာနမားအၾကား ရႈပေထြးၿပး အေျပာငးအလမားေသာ ဆကဆေရးမား ျဖစေပၚလာသည။

အဆပါ တာဝနခမႈ ႏစခြျဖစေနသည စနစက ေကာငးစြာျပျပငမႈ

109

မျပရေသးသညျဖစရာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဦးစးဌာနမားမ ျပညေထာငစအဆငသ႔ ဆကလက တာဝနခေနရျခငးသည အပခပေရး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးအတြက ႀကးစြာေသာ အဟန႔အတား ျဖစေစ သည။ သ႔ေသာလညး လပနညးလပဟနမား ပမေကာငးမြန လာသည အတြက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည ဦးစးဌာနမား၏ လပငနးေဆာင႐ြကခကမားက ပမထနးေကာငး လာႏငသည။ ဇယား ၂ ပါ လပငနးကစၥရပမားတြင အေျခခဥပေဒအရ မညသည ဦးစးဌာန မားသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသ႔ တာဝနခရမည ဆေသာအခကႏင၊ ဇယား ၁ ပါ လပငနးကစၥရပမားတြင ဦးစးဌာနမားမ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားအေပၚ အကန႔ အသတႏင တာဝန ခေသာ အခကတ႔မာ အမနပငျဖစသည။ ျပညနယ/တငး ေဒသႀကး အစးရမားသ႔ ဦးစးဌာနမား၏ တာဝနခမႈမာ ျပညနယ/တငး ေဒသႀကး ဝနႀကးမား၊ ဝနႀကးခပမား၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဦးစးဌာန ၫႊနၾကားေရးမးႏင ျပညေထာငစ ဝနႀကးမား၏ ကယရညကယေသြး၊ ကြၽမးကငမႈ၊ ႏငငေရး စသညတ႔ႏငလညး မားစြာသကဆငသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အဆငေအာက တရားဝင အာဏာခြေဝမႈမာ ေျပာပေလာကေအာငမရေသာလညး ၿမ႕နယအဆငသ႔ အကန႔ အသတႏင အာဏာျဖန႔ေဝမႈ အခ႕ျပလပေပးထားသည။ အနညး အကဥးမ စတငျပလပခေသာလညး ၿမ႕နယေကာမတမား၏ အခနးက႑ျမငတကလာသညႏငလညး သကဆငသည။

ဦးစးဌာနမားမ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသ႔ ပမတာဝနခလာ ၾကျခငးမာ အပခပေရး ဗဟခပကငမႈေလာခေရးအတြက သသာ ထငရားေသာ ေျခလမးတစရပျဖစသည။ ၎ေၾကာငပင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည ဦးစးဌာနမား၏ အခနးက႑က ပသြငး၍ ရလာသည။ လပနညးကငနညးအသစမားေၾကာင တာဝနခမႈ တးပြားလာေသာလညး ဝနႀကးဌာနတစခႏငတစခ၊ ဦးစးဌာနတစခႏင တစခ မတၾကျပနေခ။ အကးဆကအားျဖင ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာန မား ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အပခပေရးတြင ဆကလကပါဝင ေနျခငးသည အပခပေရး ဗဟခပကငမႈေလာခေရးက ျဖစစဥတစရပ လးအေနႏင ကန႔သတခကမားျဖစေပၚေစသည။

ဘ႑ာေရး

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဘကဂကမား ဖနတးေပးလကျခငးျဖင ဘ႑ာေရး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး လပငနးစဥက တစစတ တစေဒသ အာမခခကေပးၿပးျဖစသည။ ၎ဘကဂကတြင ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒ ဇယား ၂ ႏင ၅ တ႔ႏင သကဆငသည အသးစရတႏင အခြနေတာမား ပါဝငသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အသးစရတမာ စတငဖြ႕စညး သညအခနမစ၍ ယေန႔အထ သးဆမ တးျမႇငေပးလကၿပး၊ လကရတြင အစးအသးစရတ စစေပါငး၏ ၁၂ ရာခငႏႈနးမ ရသည။ ဤကနးဂဏနး မာ နညးပါးေသးေသာလညး ေနာကထပ ဘ႑ာေရးပငးဗဟခပကငမႈ ျပလပသြားဦးမည အရပအေရာငျဖစၿပး၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဘကေပါငးစ အသးစရတ တးပြားလာဦးမည သေဘာျဖစသည။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ အခြနေတာမားသညလညး အသး စရတႏငအတ တးပြားလာခသည။ အဓက တးပြားလာရျခငးမာ ျပညေထာငစ အဆငမ ဘ႑ာေငြ လႊေျပာငးေပးအပျခငးမားေၾကာင ျဖစသည။ ၎ေငြအမားစက ျပညေထာငစမ ေထာကပေငြအျဖစ ေပးအပထားသညျဖစရာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ ဘ႑ာေရးပငး ဆးျဖတခြငအာဏာႏင စပလဥး၍ အေျပာငးအလ တစစတစရာ မျဖစေပ။ စမကနးေရးဆြျခငးႏင ဘကဂကေရးဆြျခငး လပငနးတြင ျပညေထာငစအဆင ပဂၢလမား အဓကေနရာမ ဆကလက ပါဝငေနျခငးသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည ၎တ႔ ဘကဂကက အျပညအဝဆးျဖတခြင မရသည သေဘာျဖစသည။

ျပညေထာငစ ဝနႀကးမားကသ႔ေသာ ျပညေထာငစအဆင ပဂၢလ မားသည ဦးစးဌာနႏင ပတသကသည ဦးစားေပးလပငနးမား ခမတ ေပးျခငး၊ စမကနးမားႏင ဘကဂကမားက စစေဆးျခငးတ႔က ဆကလကေဆာင႐ြကလကရၾကၿပး၊ ျပညေထာငစအစးရမလညး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စမကနးမားႏင ဘကဂကမားက ျပညေထာငစ အစးရ ဘ႑ာေရးေကာမရင ႏင အမးသားစမကနး ေကာမရငတ႔မတစဆင ႀကးၾကပျခငးက ျပလပလကရသည။ ျပညေထာငစ ဘ႑ာေငြအတြငးမ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးမား အသးစရတမားအတြက စမကနးေရးဆြျခငးႏင ဘကဂကေရးဆြျခငး တ႔သည ဗဟခပကငမႈ လြနစြာျမငမားသည လပငနးစဥတစရပ ျဖစသည။

သ႔ေသာလညး ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အငအားစမားသည စမကနးေရးဆြျခငးႏင ဘကဂကေရးဆြျခငး လပငနးစဥတြင ပမတးခ႕ ေနရာယလကရၾကသည။ ေအာကမအထက စမကနးခမတေရး လပငနးစဥက အေလးေပးလာသညအေလာက ၿမ႕နယစမကနးေရးဆြ ေရးႏင အေကာငအထညေဖာေရး ေကာမတမား (TPFICs) ၏ အခနးက႑လညး ျမငတကလာၿပး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားသညလညး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဘ႑ာေရး လပငနးစဥတြင ပမတကကြစြာ ပါဝငေဆာင႐ြကလာၾကသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာ ကယစားလယမားသည ၿမ႕နယစမကနးေရးဆြေရးႏင အေကာငအထညေဖာေရး ေကာမတမား (TPFICs) တြင အေရးႀကးေသာ ေနရာမားတြငႏစခ၍ လပကငလာ ၾကသမား ျဖစၾကသည။ အဆးသတေတြ႕ျမငရသညမာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အပခပေရး အာဏာပငမားသညလညး ျပညေထာငစ ဘ႑ာေရး လပငနးစဥတြင ပ၍ပါဝငေဆာင႐ြကလာသည သာဓက ေတြ႕ရသည။ အဆပါ ပါဝငေဆာင႐ြကမႈက ေနာကႏစကနတြင တရားဝင နညးလမးတကျဖစေအာင ျပလပသြားရနရသည။

ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အငအားစမား စမကနးေရးဆြျခငးႏင ဘကဂကေရးဆြျခငး လပငနးစဥတြင ပမပါဝငေဆာင႐ြကလာႏငျခငး၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဘကဂကမား ႏင ဘကစအသးစရတမား တးပြားလာျခငးတ႔က ေပါငးစပၾကညပါက ဘ႑ာေရး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး အားေကာငးလာသည သာဓကပငျဖစသည။ သ႔ေသာ လညး ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးမား၏ အသးစရတ အမားစသညျပညေထာငစ ဘ႑ာေငြတြင ပါဝငေနျခငး၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး

110

ဘကဂကအေပၚတြင ျပညေထာငစ အစးရ၏ လႊမးမးမႈ အားေကာငး ေနျခငးတ႔ေၾကာင ဘ႑ာေရး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးတြင ကန႔သတခကမား ရေနဆ ျဖစသည။

ျမနမာႏငင၏ ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငး အေျခအေနက သးသပ ေလလာျခငး

ျမနမာႏငင၏ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးျဖစစဥ၏ မကႏာစာ တစခခငးစမ အသစေပၚထြကလာေသာ လမးေၾကာငးမားက ဆနးစစ ေလလာၾကညေသာအခါ အဓက သးသပေတြ႕ရခကမားမာ -

l ၂ဝ၁၃ မစတင၍ မကႏာစာ သးခလးတြင ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငး ပမနကရႈငးလာသညက ေတြ႕ရမည။

l အားလးၿခင သးသပရလင ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငးတြင အကန႔အသတမား ရေနေသးသည။

l ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငး မကႏာစာမားအၾကား ကြာျခားမႈ မညမသညက ေတြ႕ရမည။

l ျပညနယ/တငးေဒသႀကး တစခႏင တစခအၾကားႏင က႑တစခႏင တစခအၾကား ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငး ပမာဏကြျပားမႈ ရေနသညက ေတြ႕ရမည။

၂ဝ၁၃ မစတင၍ အေျခခ အခကအလကမားက သးသပၾကညရာတြင ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒက အေကာငအထညေဖာမႈေၾကာင အကန႔ အသတ ရေသးေသာလညး ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငး မကႏာစာ သးရပလး တးတကမႈ ရခသည။ ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငးျဖစေစ ႏငသည အျခား ကယျပန႔ေသာ ေမာငးႏငအားမားလညး ရေသးသည - ၁။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည ၎တ႔၏ သကဆငရာ

လပပငခြငနယပယ အတြငး ပမ၍ ကယျပန႔စြာ လပေဆာင လာၾကသည။

၂။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဌာနမားသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရထသ႔ ပမ၍ တာဝနခလာၾကသည။

၃။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားသည ၎တ႔ မဆႏၵနယ ျပညသက ကယစားျပျခငးႏင အပခပေရးပငးက တာဝနခမႈ ရရန တြနးအားေပးျခငး တ႔တြင ပမ၍ ယၾကညမႈရစြာလပေဆာငလာၾကသည။

၄။ ၿမ႕နယ အပခပစမမႈစနစသည ေဒသခလထ၏ လအပခကက တ႔ျပနျဖညဆညးႏငရန လအပခကမား ရေနေသးေသာလညး ပမတးတက ေကာငးမြနေစေရးအတြက ေထာကပအားေပးမႈ မားလညး ရေနသည။

၂ဝ၁၃ အေျချပ ဆနးစစခက၂ဝ၁၈ ဆနးစစခက

၄.၅

၄

၂

၃၃

၂.၅

ဘ႑ာေရးဆငရာ ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငး

အပခပေရးဆငရာ ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငး

ႏငငေရးဆငရာ ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငး

ပ ၆.၁ ျမနမာႏငင၏ ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငး အေျခအေနက သးသပေလလာျခငး

၁ဝ၈၆၄၂

111

ျပညနယ ႏင တငးေဒသႀကး အစးရမားသည အေရးႀကးပါသည။ ၎တ႔ စရငအပခပပငခြငတြင ျမနမာႏငငရ အပခပမႈယႏရားသဏၭာနက ပေဖာေနၿပး မဝါဒမားက ေဖာေဆာငရာတြင ဦးေဆာငျခငး ႏင အစးရ၏ အသးစရတ ပမာဏ တးျမငလာျခငးတြငလညး ၎တ႔ တာဝနရေနပါ သည။ ယမနႏစ (၂ဝ၁၇/၁၈ ဘ႑ာေရးႏစ) တြင ျပညနယ/တငး ေဒသႀကး အစးရမား၏ စစေပါငး အသးစရတသည ကနေဒၚလာ ၁.၈ ဘလယ (ကပ ၂.၅ ထရလယ) ေကာ ရသညက ေတြ႕ရသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာ မားသည ျပညသမားက ကယစား ျပျခငးႏင ႏငငေရး ေခါငးေဆာငမားက ထနးေကာငး စစစျခငးတ႔ အတြက အေရးႀကးေသာ ေနရာမား ျဖစလာသည။

သ႔ေသာလညး အေျခခအားျဖင ျမနမာႏငင ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငး မေဘာငက ထနးခပထားသည ဥပေဒမား၊ စနစမားႏင အငစတကး ရငးမားသည လြနခသည ၅ ႏစ အတြငး အေသးစတကက ေျပာငးလ ျခငး မရခေခ။ ေဒသႏရအဆငသ႔ လပပငခြငႏင ဆးျဖတခကခပငခြင အပႏငးျခငး (devolution) ကယကယျပန႔ျပန႔ တးတကလာချခငး မားလညး မရခေခ။ အကးဆကအေနျဖင အထကပငးတြင ဗဟ ခပကငမႈေလာချခငး တးျမငလာရန လမးေၾကာငး လပေဆာငမႈမား ရေနေသာလညး၊ ျပညျပညဝဝ ဗဟခပကငမႈ ေလာကျခငး အေနႏငမ ျမနမာႏငငတြင မညမမႈႏင အကန႔အသတတ႔ ရေနဆျဖစသည။ အပခပစမေရးႏင ဘ႑ာေရးတြင ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငးတ႔သည ႏငငေရး ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငး ေနာကတြငသာ ကနေနချခငး ေၾကာင ျမနမာႏငငရ ဗဟခပကငမႈ ေလာကျခငး ျဖစစဥမာ မညမမႈ ဆကလကရေနဆျဖစသည။ ပ ၆.၁ တြင ျမငေတြ႕ရသညအတငး ႏငငေရး၊ ဘ႑ာေရးႏင စမအပခပေရးဆငရာ ဗဟခပကငမႈ ေလာခ ေရးမားက အမတ ၁ဝ မတေပးသညစနစျဖင စစဥထားၿပး ျမနမာႏငင ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးသည အကန႔အသတျဖငသာ တးတက သညက ေတြ႕ရပါသည။၃၁၅

ပ ၆.၁ အရ ျမနမာႏငင ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးလပငနးစဥသည အပခပေရးႏင ဘ႑ာေရး မကႏာစာမားတြင ေႏာငေႏးေနသည အတြက သဟဇာတ မျဖစေသးသညက ေတြ႕ရရသည။ ဘ႑ာေရး ဆငရာ ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငးက အပခပစမေရး ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငး က ကန႔သတထားၿပး ျပညနယ/ တငးေဒသႀကး အစးရ မားက ဌာနမားက ၫႊနၾကားႏငသည အတငးအတာ၊ ၎တ႔ လပငနး မား၏ စမကနးႏင ဘတဂကေရးဆြျခငးတ႔ႏင စပလဥးသည ကယပင ဆးျဖတႏငခြင ကလညး ကန႔သတ ထားသည။ အစးရႏစဖြ႕လးက တာဝနခရသည စနစေၾကာင ျပညေထာငစ အဆငသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ လပေဆာငမႈမားတြင ပါဝငျခငး၊ လႊမးမးျခငးႏင ထနးေကာငးျခငးတ႔ေၾကာင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး မား၏ ကယပင ဆးျဖတခြငမာ အကန႔အသတ ရေနသည။

ႏငငေရး ဗဟခပကငမႈေလာခေရးသည အျခားမကႏာစာႏစခထက ေရ႕ေရာကေနေသာအခါ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည ဦးစးဌာနမား၏ လပငနးေဆာင႐ြကမႈအေပၚ အျပညအဝ ထနးခပခြင မရၾကသျဖင (ဥပမာ ၫႊနၾကားခကမား ထတျခငး) ေသာလညးေကာငး၊ ဘ႑ာေရး ထနးခပခြင မရၾကသျဖင (ဥပမာ စမကနးမားက ရနပေငြ

ေထာကပျခငး သ႔ ကယပငဘ႑ာေငြ အရငးအျမစ) ေသာလညး ေကာငး ၎တ႔၏ ရညမနးခကမားမာ ေရ႕မတးႏငဘ ျဖစေနၾကရသည။ ဤသ႔ သဟဇာတ မျဖစျခငးေၾကာင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ မားတြင စြမးရညေလာနညးလာျခငး၊ ထမတစဆင ျပညသလထ၏ ယၾကညကးစားမႈ ဆးရႈးလာျခငးတ႔အျပင ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥကပါ အႀကးအကယ ထခကေစႏငသည အလားအလာပင ရသည။

ဗဟခပကငမႈ ေလာကၿပး မကႏာစာသးခလး ညမမႈရေနေသာ စညပငသာယာေရး (ျမနစပယ) အဖြ႕အတြကမ အထကပါ မညမမႈမား မရသည ခြၽငးခကတစခ ျဖစေနသည။ စညပငသာယာ ဝနေဆာငမႈမား ေပးရာတြငမ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည အတငးအတာ တစခအထ ကယပငလြတလပခြင၊ တာဝနခမႈ၊ ဘ႑ာေရးပငး လြတလပစြာ ဆးျဖတပငခြင ႏင ထနးေကာငးခြငမား ရေနသည အတြက ေဒသႏရ လအပခကမားက ပမေကာငးမြနစြာ တ႔ျပနေဆာင ႐ြကႏငၿပး ဝနေဆာငမႈေပးသည လပငနးတြင စမးသပလပေဆာငမႈ ျပလပလာႏငသည။ စညပငသာယာေရး က႑တြင ေအာငျမငမႈ ရေန ျခငးက လာမည အနာဂါတ ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငး လပေဆာငမႈ မားအတြက နမနာယ ႏငမည ျဖစသည။

ျပညနယ ႏင တငးေဒသႀကး မားၾကားတြင ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငး ပစႏင အရနပမာဏမတညပ ကြျပားမႈမား ရေနပါသည။ အခ႕ ေနရာ မားရ လႊတေတာမားသည အပခပေရးက႑က တာဝနခမႈ ရေစရန လပေဆာငရာတြင ပမတကကြပါသည။ အခ႕ ေနရာမားတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသည အျခားသမား လပကငျခငး မရသည ထးျခားသည လပငနးမားက တာဝနယ ေဆာင႐ြက ေနသည။ ပ၍ အေျခခကက ဆရလင က႑တစခတြင ရေသာ ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငး အဆငက ၫႊနးဆရာတြင အေရးႀကးသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားႏင ၎တ႔၏ ဌာနမားအၾကား တာဝနခမႈ ဆငရာ ဆကဆေရး ပငလင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အလက သသသာသာ ကြာျခားမႈ ရေနသည။

112

ယခ ေလလာမႈ အစရငခစာတြငပါေသာ ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငး ဆငရာ ႏငငေရးျဖစစဥႏင ဒမကေရစ

ထြနးကားေရး ႏငငေရးျဖစစဥ တ႔သည ျမနမာႏငငတြင ႏစကာလ ရညၾကာစြာ ျဖစပြားေနသည လကနကကင ပဋပကၡမားက ေျဖရငးရန ရည႐ြယသည ၿငမးခမးေရး ျဖစစဥ ႏင ခြျခားမရေအာင ဆကစပ ေနသည။

ျမနမာႏငင၏ ရညၾကာလေသာ ျပညတြငး ပဋပကၡေၾကာင ၁၉၄၈ မ စတင၍ ယေန႔အထ ႏငငေတာမ အစးမရသညေဒသမားႏင၊ ႏငငေတာ၏ ဗဟခပကငမႈေအာက မကေရာကခဖးေသာ ေဒသမား ရေနဆျဖစသည။ အခ႕ေဒသမားတြင တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မား (EAOs) ကသာ စငၿပငအစးရအျဖစ ဆယစႏစမားစြာ အပခပခေနၾကၿပး၃၁၆၊ တငးရငးသား အရပဘက အဖြ႕အစညးႏင တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မား (EAOs) မားက ဝနေဆာငမႈ ေပးသည အၿပငအပခပမႈစနစက ကငသးသညဧရယာမား ျမနမာႏငင အႏ႔ တညရေနသည။

ဥပမာအေနႏင ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးက ၾကညပါက KNU သည ေကာငးစြာ အထငကေနၿပ ျဖစေသာ အပခပေရး အငအားစတစရပ ျဖစၿပး လပငနးတာဝနရပ အေျမာကအျမားက ကယျပန႔စြာ ေဆာင႐ြက ႏငေလသည။ KNU သည တရားဝင စာရငးအငးႏင အခြနေကာကယမႈ မား ျပလပျခငး၊ ရဌာနတစချဖင အေျခခ တရားစရငေရးစနစတစရပ ထားရျခငး၊ စကပးေျမႏင သစေတာမား အပါအဝင ေျမယာပငဆငမႈက ေဆာင႐ြကေပးျခငး၊ ပညာေရးႏင အေျခခကနးမာေရး ေစာငေရာကမႈ ကသ႔ေသာ လမႈေရး ဝနေဆာငမႈမား ျဖညဆညးေပးျခငးတ႔က ေဆာင ႐ြကေပးသည။၃၁၇ ခန႔မနးေျခအားျဖင အနညးဆး လဦးေရ ၈ဝဝ,ဝဝဝ သည KNU ၏ အပခပမႈ ေအာကတြင ရသည။၃၁၈ ၎၏ အပခပေရး စနစသည အမားအားျဖင ေထြအပႏင အၿပငတညရတတသည။

KNU ကသ႔ေသာ အဖြ႕အစညး အငအားစမားသည ႏငငေတာ အစးရႏင ပဋပကၡ ျဖစလက ေသာလညးေကာငး၊ ပးေပါငး၍ေသာ လညးေကာငး တစနညးတစဖျဖင ခန႔မနးၾကည၍ရသမ အနာဂတ ကာလတစခအထ ဆကလက တညရေနၾကလမဦးမညျဖစသည။ သ႔ျဖစပါ၍ ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥတြင ယဥၿပငမႈက မျဖစေစမည အပခပေရးစနစမားက ထေထာငေပးသငသည။၃၁၉ ဤကသ႔ ကြျပား သည အပခပမႈ အငစတကးရငးမားက အနာဂတ ႏငငေရး စနစထ မညသ႔ ထညသြငးမည ဆသညမာ ညႇႏႈငးမႈမား၏ အစတအပငးတစခ ျဖစသလ၊ ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငး လပေဆာငမႈမားတြင ထညသြငး စဥးစားရမည ျဖစသည။၃၂ဝ

NLD ႏငငေရး ပါတမား၊ တပမေတာႏင EAOs တ႔အၾကား ၿငမးခမးေရး ညႇႏႈငး ေဆြးေႏြးမႈမား၏ ဗဟခကမာ ဖကဒရယအေရး ျဖစသည။ အဖြ႕ အားလး မဟတေသာလညး ပဋပကၡတြင ပါဝငသ အဖြ႕ အမားစ လကမတေရး ထးထားေသာ တစႏငငလးဆငရာ အပစအခတ ရပစေရး

သေဘာတညခက (NCA) တြင အနာဂါတ ႏငငေတာသည "ဒမကေရစ ႏင ဖကဒရယ” သေဘာတရားမားတြင အေျခခမည ဟေသာ အခကက ထညသြငးထားသည။၃၂၁ ႏငငေတာ၏ အတငပငခ ပဂၢလ ေဒၚေအာင ဆနးစၾကည ေျပာၾကားခသညမာ

ျပညေထာငစန႕ ျပညနယေတြအၾကား အာဏာ ခြေဝမႈ၊ သယ ဇာတခြေဝမႈ၊ အခြနအေကာက ခြေဝမႈ၊ ၾကြငးကန အာဏာဆငရာ အေျခခမေတြ၊ ေျပာရရင ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ ေနာကဆကတြ ဇယားပါ လပပငခြင ေတြ ဆကလကျပး ေဆြးေႏြးၾကရဥးမာ ျဖစပါတယ။ အနာဂတ ဖကဒရယ ျပညေထာငစမာ ဘယလခြေဝ အပခပၾကမလ ဆတာေတြ ျဖစပါတယ။ ညလာခ(၃) ၾကမ အတြငးမာ အေျခခမေတြက အေၾကအလည ေဆြးေႏြးလ႔ ျပးျပတသြားျပ ဆရင ဖကဒရယန႔ ပတသကျပး ခငမာတ အတျမစတစခ ထြကေပၚလာျပလ႔ ဆႏငမာ ျဖစပါတယ။၃၂၂

NCA တြင ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥအတြက ဘကေပါငးစလငေသာ “လမးျပေျမပ” တစရပ ပါရၿပး အဆင ခနစဆင ထညသြငးထားသည။ (၁) NCA တြင လကမတေရးထးရန (၂) ႏငငေရး ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးမႈ ျပလပရနအတြက မေဘာငေရးဆြ သတမတရန (၃) အဆပါ မေဘာင က အေျခခ၍ အမးသားႏငငေရး ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးပြ ျပလပရန (၄) ျပညေထာငစ ၿငမးခမးေရး ညလာခ ကငးပရန (၅) ျပညေထာငစ စာခပခပဆရန (၆) ျပညေထာငစ လႊတေတာသ႔ စာခပေပးပ႔ရန (၇) ျပညေထာငစ စာခပပါ ျပ႒ာနးခကမားအားလးက အေကာငအထည ေဖာရနတ႔ ျဖစၾကသည။

၂ဝ၁၆ ခႏစ ဇနနဝါရလတြင ကငးပျပလပခသည ျပညခငၿဖးအစးရ၏ ပထမဆး ျပညေထာငစ ၿငမးခမးေရး ညလာခသ႔ လခနစရာ တက ေရာကခသည။ NLDအာဏာရလာသညအခနမစ၍ ညလာခက “ျပညေထာငစ ၿငမးခမးေရး ညလာခ - ၂၁ ရာစပငလ” ဟ ေခါငးစဥ တပၿပး မလ တစႏစ ႏစႀကမသာ ကငးပျပလပရန စစဥခေသာလညး သးႀကမအထေခၚယကငးပခသည။ မြနျပညသစပါတႏင လားဟ ဒမကရကတစ ျပညေထာငစ တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕ ႏစဖြ႕သညလညး NCA တြင လကမတေရးထးလာၾကၿပး လကမတမထး ထားသမားပါ ညလာခသ႔ တကေရာကခြင ရၾကသည။ ဒတယ ပငလ ညလာခ တကေရာကသမားက အေျခခ စညးမဥး ၃၇ ခကက သေဘာတခၾကၿပး ၂ဝ၁၈ ခႏစ ဇလငလ တတယအႀကမ ညလာခတြင ေနာကထပ ၁၄ ခက ထပမ သေဘာတခၾကသည။၃၂၃ စညးမဥး ၅၁ ခကက သေဘာတညမႈ ရရခၾကေသာလညး တငးရငးသား ေခါငး ေဆာငမားႏင ညႇႏႈငးေဆြးေႏြးသမားက အစးရႏင တပမေတာသည အဓက ႏငငေရး၊ စးပြားေရးႏင လၿခေရး ကစၥရပ မားက ေဆြးေႏြးခြင မေပးခဟ ဆၾကသည။၃၂၄

ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥ၏ ေရခနအတကအက ျဖစေနျခငးသည မားျပားလြနးလစြာေသာ တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕အစညး

113

မား၏ အေရအတြကႏင ေထာကရႈေသာ အဩစရာ မရေပ။ အဆပါ တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕အစညးမားသည အကးစးပြား၊ သမငးေနာကခ၊ လႊမးမးခပကငထားေသာ အရပေဒသ၊ လကနက အငအား တ႔တြငလညး တညမႈ မရၾကေပ။ ၿငမးခမးေရး ရရန ပ၍ရႈပေထြးေစသညမာ NCA လပငနးစဥတြင မပါဝငၾကသမားႏင လကမတမထးၾကသမားသည တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕အစညး အငအားစ စစေပါငး၏ အငအားအမားစျဖစသည။ ေနရာေဒသမားစြာတြင ပဋပကၡမား ဆကလကျဖစပြားလကရသည။ ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥ၏ တးတကမႈႏႈနးႏင ခဥးကပပမာ အစးရ၏ အာဏာဗဟခကႏစချဖစသည NLDႏင တပမေတာ၊ ၎ႏစခအၾကား ဆကဆေရး ႏင စပၾကားအစးရ အပခပေရးစနစမားအတြငးရ အာဏာခြေဝမႈတ႔ေပၚတြင အမားဆး မတညေနသည

ၿငမးခမးေရး ျဖစစဥအားျဖင ျဖစေပၚလာႏငေသာ မညသည ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒ ျပျပငေရး သေဘာတညခကမဆ ျမနမာႏငင ေဒသႏရ အပခပေရး အငစတကးရငးမား၊ ပါဝငသမား၊ တာဝနမားႏင အခနး က႑တ႔က မားစြာေျပာငးလသြားေစႏငသည။ ထနညးအားျဖင ဖကဒရယႏင ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငးတ႔က အေကာငအထည ေဖာရာတြင တာဝနခမႈ၊ တ႔ျပနမႈ၊ ကယစားျပမႈႏင ပါဝငမႈ ပမရလာမည ဘကစ အပခပစမမႈ စနစတစရပ ထြကေပၚေစေရးအတြက ညႇႏႈငးမႈမား ပါဝငလာမည ျဖစသည။ သ႔ေသာလညး “ဗဟခပကငမႈေလာချခငးက အနာဂတ ဖကဒရယစနစအတြက မညမ အေထာကအက ျဖစမည နညးႏင ၿငမးခမးေရး ျဖစစဥတြင ပါဝငထကႏြယသမား၏ ရညမနးခကက မညမ ျဖညဆညး ေပးႏငမညနညး" ဆသညက အဓကေမးျမနးရမညျဖစသည။

ၿငမးခမးေရး ျဖစစဥတြင ပါဝငေနသမား အထးသျဖင တငးရငးသား လကနကကငမားက လကရ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒဆငရာ အကန႔ အသတမားျဖင ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးမားသ႔ ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငး လပေဆာငခကမားသည ေရရည တညတေသာ ၿငမးခမး ေရးအတြက ၎တ႔ လအပသည ႏငငေရး ကယပငဆးျဖတခြင၊ လၿခမႈ ႏင ကြယဝမႈက ေဝမျခငးမားတ႔ ရရႏငမည မဟတမနး သရထားၿပး ျဖစသည။၃၂၅

“ဖကဒရယ ရရင ၿငမးခမးေရးလညး ရမယ” ဆသည ေျပာဆမႈမာ ပဋပကၡတြငး ပါဝငပတသကသည အဖြ႕မား ေျပာဆေနက အခကတစခ ျဖစၿပး အထးသျဖင ၿငမးခမးေရး ညႇႏႈငးမႈမား လပေဆာငေနသည တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မား ေျပာေလရသည။ တပမေတာ ႏင အရပသား အပခပေရးအၾကား အားၿပငမႈ၊ တငးရငးသား လမးစ မားအတြက တနးတအခြငအေရးရရေရး၊ ႏငငေတာ ဗဟအစးရႏင ျပညနယတငးေဒသႀကးအဆငမားအၾကား အခနးက႑ႏင တာဝနမားခြေဝမႈ စသညတ႔အပါအဝင ႏငငေရးအရ ေမာငးႏငသည ပဋပကၡမား ျဖစပြား ရာ ျမနမာႏငငတြင ဖကဒရယစနစသာ ကစားရာ ျဖစသညဟ ကယကယျပန႔ျပန႔ရႈျမင ထားၾကသည။ သ႔ေသာလညး လကရအခန အထ ဖကဒရယ စနစေအာကတြင ပါဝငသမားက မညသည တာဝနႏင အခနးက႑က ယမည၊ ဖြ႕စညးပ ႏင ပစ တ႔ႏင ပတသကၿပး သေဘာ တညခက အနညးငယသာ ရပါေသးသည။

114

တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မား၏ ဖယဒရယစနစႏင ပတသက သည ေျပာဆခကမားမာ တနးတညမေရး၊ အခြငအေရး၊ ကယပင ျပ႒ာနးခြင ႏင သယဇာတခြေဝေရးတ႔အေပၚ အေလးအနက ထားသည က ေတြ႕ရသည။ မတညေသာ အဆငမားႏင အငအားစမားအၾကား အာဏာခြေဝေရးႏင စပလဥး၍ သေဘာတညခကမားရရရန ခကခၿပး အခနၾကာျမငသည ညႇႏႈငးေဆြးေႏြးမႈမား ျပလပရန လအပလမမည ျဖစသည။ တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕အစညးမားသည ၎တ႔ ျပညနယအတြက သးသန႔ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒမား ေရးဆြလ ၾကၿပး၃၂၆၊ လၿခေရး အစအမမား၊ လမႈေရး က႑မားအျပင ပညာေရးႏင ကနးမာေရး ဝနေဆာငမႈမား၊ တရားစရငေရး၊ ေျမယာစမခန႔ခြမႈ ၊ သယဇာတခြေဝေရးႏင အခြနအေကာကစနစမားပါမကန သေဘာတည ခကမားလညး ရရလၾကသည။

ၿငမးခမးေရး ရရေစရနအတြက ၿပးျပညစေသာ ဖယဒရယမတစရပရၿပး ျမနမာႏငင၏ ေျမာကျမားစြာေသာ ေဒသဆငရာ ပဋပကၡေပါငးစ ေျဖရငး ႏငလမမညဟေသာ အယအဆမးရေနၾကသည အတြက “ဖယဒရယ စနစ” က ေမာပညာတစခေလာကနးပါး ေနရာေပးလာ ၾကသည။ ျမနမာႏငင၏ သးျခား လအပခကမားႏင ရႈပေထြးမႈမားႏင လးဝ ကကညမည ဖယဒရယစနစဟ၍ မရပါ။ လကရ တညရေနၿပးသား ႏစေပါငးမားစြာ တညတၿပးျဖစသည ဖယဒရယ ဒမကေရစ တငးျပည မား၌ပင စနေခၚမႈမားစြာ၊ ႏငငေရး သေဘာထားကြလြမႈမားစြာႏင ရငဆငေနၾကရသည။ ျပညသက အလပအေကြၽးျပေသာ၊ အလႊာေပါငးစ အစးရႏင ပးေပါငးလပကငေသာ ေ႐ြးေကာကခ ဖယဒရယစနစ၊ ႏငငေတာ အစးရ၊ ေဒသႏရ အစးရ အရာရမား အေကာငးဆး ရရရန ရာေဖြျခငးသည အဆးမရသည အလပမးျဖစပါသည။ အာဏာက အၿပငအဆငယၾကျခငး၊ ထနးခပျခငး၊ ဗဟမခပကငျခငး၊ ျပနလည ခြေဝျခငး ႏင မေဝျခငး စသညျဖင ဖယဒရယ ဒမကေရစႏငငမားသည ဆယစႏစ၊ ရာစႏစႏငခ၍ ျပျပငေျပာငးလျခငးျဖင ဖြၿဖးလာၾကျခငး ျဖစပါသည။

ဖကဒရယအေရးႏင ပတသကၿပး ေဆြးေႏြးမႈမားတြင ဌာနခငး၊ ဆက သြယသည ေငြေၾကး အစအစဥမားျဖင တာဝနႏင လပငနးမားက ေဒသႏရ အဆငမားတြင ခြေဝအပႏငးျခငးကသ႔ ဖကဒရယ ဖြ႕စညးပ အတြက အဓကအတျမစမား အေၾကာငးက ရဖနရခါ ဆသလ ခနလပ (သ႔) ေမကနခေလရပါသည။ လကရ ဖြ႕စညးပ ဥပေဒ အစအမေအာက တြင ဤကသ႔ ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငး လပငနးမားျဖင လပေဆာင ျခငးသည ၿငမးခမးေရး ရရရန ျပညစသည အေျဖမဟတေသာလညး ဘ႑ာေရး၊ အပခပေရးႏင ႏငငေရး မကႏာစာမားတြင ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငးျဖစစဥသည ဖကဒရယေရးရာေဆြးေႏြးမႈမားအတြက လကေတြ႕ကေသာ အေျဖမား ထြကေပၚရန အေထာကအကေပးႏငမည ျဖစသည။ ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငးသည အနာဂတ ဖကဒရယ ဖြ႕စညးပအတြက အေျခခအတျမစ တညေဆာက ေပးႏငသလ ေဒသႏရအဆင ပါဝငသမားကလညး အပခပစမမႈ အေတြ႕အႀကႏင စြမးရည ျဖညဆညးေပးႏငမည ျဖစသည။ ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငးႏင ဖကဒရယေရးရာ ေဆြးေႏြးမႈ ျဖစစဥႏစခတ႔သည တြဖကဆကစပလက တညရေနသည။ ျဖစစဥ ႏစခလးအားျဖင ၿငမးခမးေရး ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးမႈမားႏင လကနကကင ပဋပကၡ

ျဖစပြားေစသည အေၾကာငးရငးမား တ႔အတြက၊ အဓကကေသာ ျပနာမားက ေျဖရငးေပးႏငသည။

115

ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အပခပေရးႏင ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး တ႔တြင ပမထေရာကမႈ ရေစေရးအတြက ျပျပငေျပာငးလမႈမား ျပလပ ႏငစရာရသည မားစြာေသာ ကယျပန႔သည က႑မားက ဤအစရင ခစာပါ သေတသနတြင တငျပခၿပး ျဖစသည။ ဇယား က တြင အႀကျပ တငျပခကမားက အကဥးခပေဖာျပထားပါသည။ အခ႕ေသာ အႀကျပ တငျပခကမားမာ ေရတတြင ေယဘယျပျပငေျပာငးလမႈမားအတြက တစစတတစေဒသ အေကာငအထညေဖာ၍ ျဖစႏငေသာလညး၊ အခ႕မာမ ပမေလးနကသညျဖစရာ ဖြြ႕စညးပ အေျခခ ဥပေဒျပျပင ေျပာငးလမႈမားျဖင ေသာလညးေကာငး၊ ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥမ တစဆင သေဘာတညခက ရရေအာင ျပလပျခငးျဖငေသာ လညးေကာငး ေဆာင႐ြကရန လအပႏငပါသည။

ဖြ႕စညးပ အေျခခ ဥပေဒ ျပျပငေျပာငးလမႈမား ျပလပရန အလားအလာမားမာ လတတေလာ မျဖစႏငေသးသညတင၊ ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး လပငနးက ၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒႏင အည ထေရာကစြာ ျပလပႏငသည ေနရာမားစြာလညး ရပါသည။ ၎တ႔မာ ျပညေထာငစ ဥပေဒျပေရးမ႑င၊ ျပညေထာငစ အစးရႏင ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာန မဝါဒခမတေရး၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဥပေဒျပေရး မ႑ငတ႔ ျဖစၾကပါသည။

l ျပညေထာငစ ဥပေဒျပေရးမ႑င။ ဥပေဒျပေရးႏင အပခပေရး မ႑ငမားအပါအဝင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အခနးက႑က “ျပညေထာငစ ဥပေဒမားႏင အည” ဟ ေဖာျပေလရသညျဖစရာ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအဆင အငအားစမားက ၎၏ အနကအဓပၸါယက ဖြငဆရာတြင ျပည ေထာငစ လႊတေတာမ ဥပေဒျပ႒ာနးမေပးမခငး ၎တ႔တြင လပပငခြငမရဟ ယဆၾကသည။၃၂၇ ဥပေဒမားတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ႏင ျပညေထာငစ အဆငမား၏ တာဝနမားအတြက ရငးလငးခက အတအက ပါဝငႏငသညျဖစရာ ျပညနယ/တငး ေဒသႀကးမားတြက တာဝနမား ခြေဝၿပးသား ျဖစႏငပါသည။ ဥပမာ ၂ဝ၁၈ ခႏစ ျမနမာႏငင သတတြငးဥပေဒအရ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားအား အေသးစားႏင အလတစား သတတြငးမားက စမခန႔ခြရန တာဝနအသစမား အပႏငးထားပါသည။ ေနာကထပ ဥပမာအေနႏင အလားတ ဥပေဒတစရပသညလညး ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမားအား အမးသမးမားဘဝသကသာေခာငခေရးအတြက လပေဆာငေပးရန တာဝနေပးအပျခငးျဖင ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမားအား အမးသမး စြမးရညျမႇငတငေရးတြင အဓက ေနရာတစခ ေပးအပလကျခငးျဖစသည။

l ျပညေထာငစ အစးရ မဝါဒခမတျခငး။ သမၼတၫႊနၾကားခက ၁/၂ဝ၁၈ ပါအတငး ျပညေထာငစ အစးရသည ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒအရ အဆငဆငေသာ အစးရမားအၾကား ဆကဆေရးက အနကအဓပၸါယဖြငဆခြငရသည။ အလားတ ၫႊနၾကားခကတစခတြငမ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒအား အနက အဓပၸါယဖြငဆပမာ ဝနႀကးခပအား ဥပမာ ျပညနယႏင တငး ေဒသႀကးအဆင မဝါဒခမတေရးမးတြင ကယပငလြတလပခြငပေပးထားသညအတြက ျမနမာႏငင ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး လမးေၾကာငးက သကေရာကမႈ ႀကးမားႏငသည။ အလားတစြာပင ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာန၏ ၫႊနၾကားခကမားတြင ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအဆင အငအားစမားအၾကား တာဝနမား ျဖန႔ေဝေပးျခငး အပါအဝင အပခပေရး အဆငဆငအၾကား တာဝနခြေဝေဆာင႐ြကရန ရငးလငးတကစြာ ေဖာျပႏငပါသည။

l ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဥပေဒျပေရး မ႑င။ ျပညနယ/တငး ေဒသႀကး လႊတေတာမားအေနႏငလညး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ တရားဝင လပပငခြငက သတမတေပးရနႏင ခ႕ထြင ေပးရန ဥပေဒမား ျပ႒ာနးေပးႏငပါသည။ ဥပမာ စညပငသာယာ က႑တြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားသည အစးရ၏ စညပငသာယာေရး အပခပမႈ လပငနးေဆာငတာမားက နယနမတ သတမတေပးႏငသည ဥပေဒျပေရး စရငပငခြငအာဏာ ရသည။ အခနး ၃ တြင ေဆြးေႏြးခၿပးျဖစသည မၾကာမက အတညျပ ျပ႒ာနးခေသာ ရနကနၿမ႕ေတာ စညပငသာယာေရး ဥပေဒသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ အခနးက႑က သတမတရာတြင မျဖစမေန အေရးႀကးသည။

မဝါဒေရးရာ အႀကျပတငျပခကမား

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ တာဝနရပမားက တကစြာ ျပ႒ာနးေရးႏင ခ႕ထြငေဆာင႐ြကရန။ အခနး ၂ တြင အေသးစတ ေဖာျပခသညအတငး ဖြ႕စညးပ အေျခခ ဥပေဒ ဇယား ၂ ႏင ၅ တ႔တြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ တာဝနမားက ကယျပန႔စြာ ဖြငဆထားေသာလညး အျပညအဝ အသး မခရေသးေခ။ ဥပမာ အဆပါ ဇယားမားသည ျပညနယ/တငးေဒသ ႀကး၏ တာဝနတြင ေကာငးမား၊ ေဆး႐းမား၊ အမးသမးသကသာ ေခာငခေရး တ႔အပါအဝင အခနးက႑မားစြာ ထညသြငးထား ေသာလညး၊ ၎က႑မားတြင ျပညနယ/တငး ေဒသႀကးမား၏ လပငနးေဆာငတာမားမာ ကန႔သတခေနရဆ ျဖစသည။ ႏငငေတာမ ေန၍ ဘကစေထာငစ ဝနေဆာငမႈမားအတြက တစႏငငလး အတငး အတာျဖင လကနာရမည စခနစၫႊနးမား ခမတေပးမညဆပါက ေဆး႐မားႏင ေကာငးမား ေဆာကလပျခငး၊ လညပတ ေဆာင႐ြက ေစျခငးတ႔က ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားမ လပကငႏငပါသည။

116

အဆပါ က႑မားတြင ပမ၍ အာဏာခြေဝေပးႏငရနအတြက အေျခခ ဥပေဒ ျပျပငေျပာငးလရန မလအပဘ ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာန ၫႊနၾကားခကမား ႏင မဝါဒမား၊ ျပညေထာငစ ဥပေဒျပ႒ာနးခကမား၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အဆင ဥပေဒျပ႒ာနးခကမားျဖင ေဆာင႐ြက ႏငပါသည။

လကရ ရႏငၿပးသား ဇယား ၂ ႏင ၅ ျပ႒ာနးခကမားအျပင အေျခခ ဥပေဒျပျပငေျပာငးလမႈမား ျပလပၿပး ေနာကထပ အာဏာခြေဝမႈမား ျပလပႏငစရာရေသာလညး ၎လပငနးစဥသည လြနစြာရႈပေထြးၿပး အကဆတေပလမမည။ တာဝနရပပငးဆငရာ အာဏာခြေဝမႈမား ထပမျပလပမညဆပါက ဘကစမ ပါဝငေစသငၿပး ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥတြင ပါဝငေနၾကသမား ႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား ကယတင လပငနးေဆာင႐ြကခကမားက အထေရာကဆး ေဆာင႐ြကႏငသည အစးရ၏ အနမဆး အလႊာမ ေဆာင႐ြကသင သညဆေသာ လကခြြလပငနး ဥပေဒသ ကသ႔ေသာ စညးမဥးဥပေဒသ မားက လကနာျခငးျဖင လအပေသာ သတငးအခကအလကမားက သရနားလညၾကေစရန အေကာငးဆး ႀကးစားရန လအပပါသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား အေနႏင တာဝနမား ပမရယလာ ၾကသညအတြက အပခပေရးႏင ဥပေဒျပေရး မ႑ငမားအတြငးတြင စြမးရညျမငတကေအာင ေဆာင႐ြကရန အေျခခ လပငနးအေထာက အကေပးရန လအပလကရပါသည။ အစးရစြမးရညႏင အကအည လအပသည ပမာဏတ႔မာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမား၊ က႑မားႏင လပငနးေဆာင႐ြကမႈမားအလက ကြာဟမႈရပါသည။ လကရ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားမားအတြက လအပေသာ စြမးရညႏင ဖြ႕ၿဖးမႈ တ႔က ေကာငးမြနကနစြာ ဆနးစစေလလာၿပး နားလညေအာင ေဆာင ႐ြကၿပးမ၊ ၎အစးရမား ေရရညတြင ၎တ႔၏ တာဝနမားက ေကာငးစြာ ေဆာင႐ြကႏငေစရန အေထာကအကျပ အစအမတစရပ တစရပက ပေဖာသငသည။ သ႔မသာ ဗဟခပကငမႈေလာခေရး၏ အကးေကးဇး မားက အစြမးကန ခစားရေပမည။

ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အစးရအပခပေရးႏင ဝနထမးေရးရာက ပမေကာငးမြနေအာင ေဆာင႐ြကရန။ အခနး ၄ တြင ေဆြးေႏြးခသညအတငး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားႏင ၎တ႔ တာဝနယရသည ဦးစးဌာနမားတြငရ တာဝနခမႈ ႏစခြစနစေၾကာင တငးမာမႈမား ျဖစေပၚႏငသညအျပင ႏငငေတာအဆင ေခါငးေဆာငပငးသ႔ တ႔ျပနေဆာင႐ြကမႈလညး ေႏးေကြးသြားႏငသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသ႔ တာဝနခမႈ တညေဆာကရာတြင တးတကမရေသာလညး၊ အပခပေရး ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရးမာမ ေႏာငေႏးၾကန႔ၾကာေနၿပး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး၏ ကယပငအပခပ ခြငက အဟန႔အတားျပလကရသည။ အဆပါ တာဝနခမႈက ပမ အားေကာငးေစရနႏင စညးကမးလပထးမား သတမတေပးရန အေကာငးဆးနညးလမး ရာေဖြသငသည။ အခ႕ေသာ အခနးက႑ မားတြငမ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဦးစးဌာနမားက ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာန အဖြ႕အစညးထမ ခြထတရန၊ သ႔တညးမဟတ စညပင သာယာကသ႔ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ကယပငသးျခား ဝနထမးအဖြ႕ မား ထေထာငရန နညးလမးရာသငသည။ ဝနထမးအဖြ႕မားက ျပျပင ေျပာငးလေရး လပရာတြင ဝနေဆာငမႈေပးမည လမးစ၊ ယဥေကးမႈႏင

ဘာသာစကား စလငကြျပားမႈတ႔ကပါ ထညသြငးစဥးစားသငၿပး၊ အမးသမး ကယစားျပမႈ ျမငမားေအာငလညး ေဆာင႐ြကသငသည။

ၿမ႕နယအဆင အပခပေရး အားေကာငးေအာင ေဆာင႐ြကရန။ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး အပခပေရးအတြငးမ ေဒသႏရ လအပခကမားအတြက (အထးသျဖင ၿမ႕နယအဆငတြင) ျပညသ လထပးေပါငးပါဝငမႈႏင တ႔ျပနေဆာင႐ြကမႈ ျမငမားေစရန ရည႐ြယ၍ ျပညခငၿဖးႏင NLD အကးအေျပာငးအစးရႏစရပလးမ ႀကးပမးေဆာင ႐ြကခသညမားက အခနး ၃ ႏင ၄ တ႔တြင အေသးစတ ေဖာျပခပါသည။ အဆပါ ႀကးစားမႈမားေၾကာင ထြကေပၚလာေသာ ရလဒမားမာ ၿမ႕နယ မားၾကား မတညပါ။ ပးေပါငးပါဝငေဆာင႐ြကမႈႏင တ႔ျပနေဆာင႐ြက မႈမား ရရလာေအာင လကရအစးရအပခပေရး စနစအတြငးတြင အေကာငးဆး ေဆာင႐ြကႏငမည နညးလမးမား (ၿမ႕နယေကာမတမား ကပါ ထညသြငးစဥးစားသငေသာလညး ၎အတြကသာ ကန႔သတ ခကမထား) က စဥးစားသငသည။ စမကနးေရးဆြျခငးႏင ဘတဂက ေရးဆြျခငးတ႔တြင တရားဝင ခြငျပမန႔ျဖင ျပညသလထပါဝငေဆာင ႐ြကျခငးေသာလညးေကာငး၊ သကေသစေဆာငးျခငး သ႔မဟတ စစစ ေလလာျခငးတ႔တြင ပမစနစကေသာ ခဥးကပနညးတစခ ဖနတးအသး ချခငး ေသာလညးေကာငး ထညသြငးစဥစားႏငပါသည။ ေရရည၌မ ေဒသႏရအစးရ တတယအလႊာ ဖနတးျခငးကသ႔ေသာ ပမေလးနက သည ျပျပငေျပာငးလမႈမား ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အပခပေရးစနစ အတြက ျပလပရန လအပပါလမမည။ အလႊာသးရပပါဝငေသာ စနစသည ထပပငးေခါငးေဆာငရာထးမားတြင ေ႐ြးေကာကခ အရာရမား ပါဝငသည ေဒသႏရအစးရပစျဖင ဖြ႕စညးႏငၿပး ျပညနယမား/တငးေဒသႀကးမားသ႔ တက႐က အစရငခႏငပါသည။

ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာနမားအၾကား အာဏာျဖန႔ေဝမႈ တးျမႇငလပေဆာငရန။အာဏာခြေဝေရးလပငနးစဥတြင တးတကမႈမား ေတြ႕ရသညတင ေျမာကျမားစြာေသာ အေရးပါသည ဝနေဆာငမႈမားသည ေနာငႏစ အနညးငယၾကာသညအထ ဗဟခပကငမႈ ပစျဖင ဆကလကလပ ေဆာငသြားမည အေနအထား ေတြ႕ရပါသည။ သ႔ေသာလညး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ႐မား သ႔မဟတ ၎ေအာကသ႔ တာဝနမား တြနးပ႔ေပးျခငးျဖင ဦးစးဌာနမားစြာတြင အာဏာျဖန႔ေဝျခငး လပငနး စဥက ဆကလကေဆာင႐ြကႏငပါသည။ ၎လပငနးစဥသည ဝနေဆာငမႈ ေပးရာတြင ပမထေရာကေစၿပး အစးရေအာကပငး အဆငမားတြင ဝနေဆာငမႈေပးႏငစြမး ျမငမားလာေစမည ျဖစသည။ ဤအခကသည ဗဟခပကငမႈ လပငနးက ေရ႕ဆကေဆာင႐ြကႏငရန အေျခအေနေကာငးမား ဖနတးရာတြင အေရးႀကးေသာ ေျခလမးတစရပ ျဖစသည။ ပညာေရးႏင ကနးမာေရး ဦးစးဌာနႏစခတြင အာဏာျဖန႔ေဝ မႈမား ဆကလကလပေဆာငရနျဖစႏငပါေသးသည။

ျပညသ႔အသးစရတ စမခန႔ခြျခငး၊ ဘကဂကေရးဆြျခငးႏင အရငး အျမစမား ခြေဝျခငးမား ခငမာအားေကာငးေအာင ျပလပရန။ ထေရာကေသာ ျပညသ႔အသးစရတ စမခန႔ခြမႈသည အစးရအသး စရတမား အလအပဆး ေနရာမားတြင ထေရာကစြာ အသးျပႏငေစရန

117

ေဆာင႐ြကေပးသည။ ျမနမာႏငငတြင ျပညသ႔အသးစရတ စမခန႔ခြမႈ အားေကာငးသည အေနအထားသ႔ေရာကရရန အဆငမားစြာ ကနေသးသည။

l လပငနးစဥတြင ပါဝငပတသကေနသမားအားလး ၿမ႕နယအဆငပါ အပါအဝင ဘကဂကဦးစားေပး ေဆာင႐ြကရန ရသညမားက ခငလေသာ သကေသအေထာကအထားက အေျခခ၍ စစေဆးေ႐ြးခယႏငစြမးရရန လသည။

l ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စမကနးေရးဆြျခငးႏင ဘကဂကေရး ဆြျခငး လပငနးစဥမားတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာ ပမထနးေကာငးၿပး တာဝနခမႈႏင တ႔ျပနေဆာင႐ြကမႈရေသာ ဆးျဖတခကခမတျခငးမား ျပလပရနႏင၊ ျပညေထာငစ စမကနး ေရးဆြျခငးႏင ဘကဂကေရးဆြျခငး လပငနးစဥမားတြင ျပညနယ/ တငးေဒသႀကး အစးရမား ပမပါဝငေဆာင႐ြကႏငေအာင ျပလပျခငး။

l စမကနးေရးဆြျခငးႏင ဘကဂကေရးဆြျခငး လပငနးစဥမားတြင ဘကစက႑စမ ညႇႏႈငးေဆာင႐ြကျခငး။

l ကားမ တနးတညမမႈက အားေပးသည စမကနးေရးဆြျခငးႏင ဘကဂကေရးဆြျခငး ျပလပႏငေအာင ေဆာင႐ြကျခငး။ အထးသးသန႔ရည႐ြယထားေသာ ရနပေငြမားသည ပညာေရး အစရေသာ ကားမတနးတညမမႈမရသည က႑မားအတြက ေ႐ြးခယစရာအျဖစထားရေပးရမည။

l ထေရာကၿပး တနးတညမျဖစေသာ အစးရမားၾကား ဘ႑ာေငြ လႊေျပာငးေပးအပမႈမား ျပလပျခငးျဖင ျပညနယမား/တငးေဒသႀကးမားအေနျဖင အဆငအတနး မတမးမယမးျဖစသည ျပညသ႔ဝနေဆာငမႈမား ေပးအပႏငေစျခငး

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား ကယပငဘ႑ာေငြ အရငးအျမစ အတြက အခြနေတာမား ေကာကခေစရန။ေတာငးဆမႈ ျမငတကလာေသာ ေနရာတြင ျပညသ႔ဝနေဆာငမႈမား ေရရညေပးႏငရန အတြက အခြနဘ႑ာမားမာ မားစြာ အေရး ပါသည။၃၂၈ သ႔ေသာလညး ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမား၏ ကယပင ဘ႑ာေငြ အရငးအျမစမားမာ တးပြားႏႈနး ေႏးေကြးေနေသးသည။ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအဆင အခြနဆငရာ အပခပမႈက ပမ ထေရာကေအာင ျပလပသငၿပး အခြနေတာမား တးျမငရရေစရန အေကာကအခြနဆငရာ ျပျပငေျပာငးလမႈ ျပလပ ရနလညး စဥးစားသင ေပသည။

ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥအတြငးရ ဖယဒရယေရးရာ စကားဝငးမားအား ဗဟခပကငမႈေလာခေရး အာဂနတာမားျဖင ပမေကာငးမြနစြာ ခတဆကေပးရန။အဆပါ အာဂနတာမားသည တစခႏငတစခ ခြျခား၍ မရႏငေအာင ခတဆကေနသညတင အမားအားျဖင သးျခား စမကနးမားအျဖစသာ ေဆာင႐ြကေလရၾကသည။ အဆပါ ခတဆကမႈက အားေကာငးေစရန။

l ဘ႑ာေရး၊ စမအပခပေရး ႏင ႏငငေရး အစအစဥမား အပါအဝင ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး လပငနးစဥႏင ပတသကသည အသပညာ ဗဟသတမားက ၿငမးခမးေရး ျဖစစဥအတြငး ပါဝငေဆာင႐ြကေနသမားက မေဝေပးျခငး။

l ၿငမးခမးေရး ျဖစစဥအတြငး ပါဝငေဆာင႐ြကေနသမားက ဗဟခပကငမႈ ေလာခေရး ေဆြးေႏြးဝငးမားတြင ပါဝငေဝျခငးႏင၊ တငးရငးသား လကနကကင အပစမား (EAOs) ႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ ယႏရားမားၾကား ပမဆကဆလာေစေရး။

118

အႀကျပတငျပခကမားျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရ၏ တာဝနနယပယမားက ခ႕ထြငရနႏင ရငးလငးတကမႈ ရေစေရး• သကဆငရာ က႑အလက ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာနမားမ လမးညႊနခက ထတျပနျခငးျဖင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၏ တာဝနအခနးက႑က

ရငးလငးစြာ ေဖာထတေပးရန။• ျပညေထာငစႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဥပေဒျပျခငး နယပယမားက ေဖာျပထားေသာ ဇယား ၂ ႏင ဇယား ၅ က ထညသြငးစဥးစားေရး၊ လမႈေရးကသ႔ေသာ

က႑တြင (ေကာငးမား၊ ေဆးရမားႏင သကသာေခာငခေရး အပါအဝင) ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ၏ အခနးက႑ က အားေကာငးေစေရးႏင ရငးလငးမႈ ရေစေရး လပေဆာငရန။

• ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒျပငဆငခကျဖင ဇယား ၂ ႏင ဇယား ၅ သ႔ ထပမ ထညသြငးထားေသာ အျခား တာဝနမားကလညး ထညသြငးစဥးစားရန။• ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားအား ၎တ႔၏ လကရႏင အနာဂတတာဝနမားက ထမးရြကလပေဆာငႏငရန လေလာကေသာ စြမးရညျဖည အကအညမား

ေပးရန။ • ျပညနယ/တငးေဒသႀကးႏင ျပညေထာငစအဆငပါဝငသမားသည ဗဟခပကငေလာချခငးမ ထြကေပၚလာသည အခကအခမားႏင အခြငအလမးမားက

ေျဖရငးေရး၊ ေဆြးေႏြးေရးႏင ပးေပါငးေဆာငရြကေရးအတြက ထေရာကေသာ နညးလမး ဖနတးထားရန။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရအပခပေရးႏင လ႔စြမးအားအရငးအျမစ တးတကေကာငးမြနေစေရး• ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဌာနမား၏ တာဝနႏင အခနးက႑မားက ရငးလငးမႈ ရေစရနႏင ၎တ႔၏ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားအေပၚ တာဝနခမႈက

မညကသ႔ သတမတေပး၍ အားေကာငးေအာင လပေဆာငႏငမညက စဥးစားရန။ • သငေလာပါက ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာန ဖြ႔စညးပထမ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဌာနမားက ခြထတရန (ဥပမာ - စညပငသာယာေရး အဖြ႔မား ပစအတငး)။• ျပညနယ/တငးေဒသႀကး မားအတြက နယဘကဝနထမး အဖြ႔အစညးက ဖြ႔စညးရန။• ျပညသ႔ဝနေဆာငမႈ က႑သည မတကြျပားမႈရၿပး လထက ကယစားျပမႈရေစေရး လပေဆာငရန။

ၿမ႕နယအဆင အပခပစမမႈ အားေကာငးေစေရး• ျပညသလထ ပးေပါငးပါဝငႏငမည နညးလမးမားႏင ၿမ႕နယေကာမတမား၏ တ႔ျပနျဖညဆညးမႈက အားေကာငးေစရန။• ၿမ႕နယ အပခပစမမႈတြင ဒမကေရစ နညးက တာဝနခမႈ ရလာေစရန ဥပေဒ အရ (သ႔မဟတ) ဖြ႔စညးပ ဥပေဒအရ ျပျပငေျပာငးလမႈ လပေဆာငေရးစဥးစားရန။

ျပညေထာငစဝနႀကးဌာနတြငး လပပငခြငခြေဝေပးျခငး (deconcentration) ျဖစစဥက ပမအေလးေပးေဆာငရြကေရး• တာဝနရ ဝနႀကးဌာနမားသည ဌာနတြငး အပခပစမေရး အဆငဆငသ႔ ပမ၍ ဆးျဖတခကခႏငခြငႏင လပပငခြငမားက ခြေဝေပးရန မဝါဒမေဘာငတစခ

ဖနတးရန။ • ဆးျဖတခကခႏငခြငႏင လပပငခြင ခြေဝေပးရာတြငေပးမည တာဝနရ ဝနႀကးဌာနမားက စြမးရညျမငတငေပးရနႏင တာဝနအသစမား လကခရသည ျပညနယ/

တငးေဒသႀကး ဌာနမားတ႔ကလညး စြမးရညျမႇငတငေပးရန။• ျပညေထာငစ ဝနႀကးရးမားက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား၊ လႊတေတာမား၊ အရပဘက အဖြ႔အစညးမား ႏင ရပရြာလထတ႔ျဖင ထေတြ႔ ညႇႏႈငးမႈ

လပေဆာငေစရန။

ျပညသ႔ အသးစရတ စမခန႔ခြမႈ၊ ဘတဂကေရးဆြျခငးႏင အရငးအျမစခြေဝျခငး အားေကာငးေစေရး• အေထာကအထား အေျချပ ဥးစားေပး ေရြးခယမႈ ျဖစႏငရန ေဒသႏရအဆင ပါဝငသမားက လအပေသာ ပပးမႈေပးရန။• ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အသးစရတကခသည လပငနးမားတြင ရငးလငးျမငသာမႈ ရေစရန။• ဘတဂကျဖစစဥက ရငးရငးလငးလငး ျဖစေစၿပး ျပငဆငမႈႏင သးသပျခငးတ႔အတြက အခနလေလာကစြာ ရရေစရန • ျပညေထာငစမ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးသ႔ လႊေျပာငးေထာကပေငြ ၏ ထေရာက အကးရမႈ ႏင တနးတညမမႈ က အားေကာငးေစရန။• အဆငအားလးတြင က႑ခငးခတဆက လပေဆာငမႈ အားေကာငးေစရန။• စမကနးႏင ဘတဂကေရးဆြျခငး ျဖစစဥမားတြင ကား၊မ ေရးရာက ထညသြငးစဥးစားမႈ ျမႇငတငရန။• ျပညေထာငစ ဘတဂကက ျပငဆငေရးဆြရာတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး မား၏ ပါဝငမႈ အခနးက႑က အားေကာငးေစရန။• လႊတေတာမ ျပနလညသးသပရန လေလာကေသာ အခနပမာဏက ဘတဂကျပကၡဒနတြင ခြငျပထားရန အပါအဝင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမား

အေနျဖင စမကနးႏင ဘတဂကေရးဆြျခငး၊ ဘတဂက အေကာငအထည ေဖာျခငး ျဖစစဥမားက စစစျခငးႏင ထနးေကာငးျခငးမား ပမ ေကာငးမြနလာေစေရး လပေဆာငရန။

• စမကနးႏင ဘတဂကေရးဆြျခငး ျဖစစဥမားတြင အေထာကအထား အသးျပမႈက ျမႇငတငအားေပးရန။

ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ကယပငဘ႑ာေငြ ရရမႈ အားေကာငးေစေရး• ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အဆငတြင အခြနမဝါဒ ႏင စညးၾကပမႈ အားေကာငးေစရန။• ပစၥညးခြန ေကာကခမႈ ျပျပငေျပာငးလျခငးကသ႔ ကယပငဘ႑ာေငြ တးျမငရရေအာင လပေဆာငႏငမည နညးလမးမား စဥးစားရန။• စးပြားေရးဆငရာ အပခပစမမႈ လြတလပေစရနႏင ဘ႑ာေငြရရမႈ တးျမငရန လငစငေလလစနစက ျပျပငေျပာငးလမႈ လပေဆာငရန စဥးစားရန။• ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမားက ကယပငဘ႑ာေငြရရမႈအေပၚ ပမထနးခပခြငေပးျခငးျဖင ဘ႑ာေငြ စေဆာငးႏငေရးအတြက တြနးအားေပးရန။

ၿငမးခမးေရးျဖစစဥတြင ဖကဒရယ ေဆြးေႏြးမႈမားႏင ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငး အစအစဥမားက ပမခတဆကမႈ ရေစေရး

• ၿငမးခမးေရး ျဖစစဥတြင ဆကႏြယပါဝင လပေဆာငသမားက ဘ႑ာေရး၊ အပခပစမေရးႏင ႏငငေရး အရ ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငး အသပညာမား မေဝေပးရန။

• ၿငမးခမးေရး ျဖစစဥတြင ဆကႏြယပါဝင လပေဆာငသမားက ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငးဆငရာ ေဆြးေႏြးေျပာဆမႈမားတြင ပါဝငေစရနႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားႏင တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႔အစညးမား၏ ခတဆကမႈက တးျမငလာေစရန။

ဇယား - က အႏစခပအၾကျပတငျပခကမား

119

120

ျပညနယ/ တငး

ေမးျမနးခသည ကာလ

ေတြ႕ဆ ေမးျမနးမႈ/ဥးတည အပစ

တစဥးခငးေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမား

ျပညနယ/ တငး အစးရ အဖြ႕ဝင

ျပညနယ/ တငး လႊတေတာ ကယစားလယ

အစးရ အရာရ

အရပဘက အဖြ႕အစညး

ပါတ အျခား*

တနသၤာရ ေဖေဖာဝါရ ၂ဝ၁၈ ၉ ၄ ၈ ၃ ၁ရနကန မတ-ဇလင ၂ဝ၁၈ ၄ ၁ ၃ ၂ ၅ပခး မတ ၂ဝ၁၈ ၅ ၁ ၁ ၆ကရင မတ ၂ဝ၁၈ ၁၉ ၇ ၁ ၁၆ ၃ ၃မြန မတ ၂ဝ၁၈ ၁၄ ၄ ၄ ၆ ၁ ၂ရမး ေမ၊ ဇြန ၂ဝ၁၈ ၆ ၂ ၆ ၂ ၅ေနျပညေတာ ဇြန ၂ဝ၁၈ ၃ ၂ ၁

စစေပါငးဆကႏြယ ပါဝငသေပါငး ၁ဝဝ

၁၉ ၂၃ ၃၃ ၇ ၁၂ ၆

၁။ ဘ႑ာေရးႏင စမကနးက႑(က) တငး ေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအရအသးခန႔မနး ေျခ ေငြစာရငး၊(ခ) တငး ေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယဘ႑ာရနပ ေငြ၊(ဂ) ေျမယာခြန၊(ဃ) ယစမးခြန (မးယစ ေဆးဝါးႏင စတက ေျပာငးလ ေစတတသည ေဆးဝါးမား မပါ)၊(င) အ ေဆာကအအႏင ေျမခြန၊ ေရခြန၊ လမးမးခြန၊ ဘးခြနစသည စညပင သာယာ ေရးဆငရာ အခြနအခမား၊(စ) တငး ေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယမား၏ ဝန ေဆာငမႈလပငနးမား၊(ဆ) တငး ေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယပငပစၥညးမား ေရာငးချခငး၊ ငားရမးျခငးႏင အျခားနညးျဖင ေဆာင႐ြကျခငး၊(ဇ) တငး ေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယဘ႑ာရနပ ေငြမား ျပညတြငး၌ထတ ေခး ျခငး၊(ဈ) တငး ေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယဘ႑ာရနပ ေငြမား ျပညတြငး၌ ရငးႏး ျမႇပႏျခငး၊(ည) ေဒသႏရစမကနး၊(ဋ) အ ေသးစား ေငြ ေခးလပငနး။

၂။ စးပြားေရးက႑(က) ျပည ေထာငစက ျပ႒ာနးသည ဥပ ေဒႏငအည တငး ေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး ေဆာင႐ြကသည စးပြား ေရးကစၥမား၊(ခ) ျပည ေထာငစက ျပ႒ာနးသည ဥပ ေဒႏငအည တငး ေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး ေဆာင႐ြကသည

ကးသနး ေရာငးဝယ ေရးကစၥမား၊(ဂ) ျပည ေထာငစက ျပ႒ာနးသည ဥပ ေဒႏငအည တငး ေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး ေဆာင႐ြကသည သမဝါယမကစၥမား။

121

၃။ စကပးေရးႏင ေမြးျမေရးက႑(က) လယယာစကပး ေရး၊(ခ) အပငႏငသးႏဖကပးမႊား ေရာဂါ ကာကြယ ေရးႏင ႏမနငး ေရး၊(ဂ) ဓာတ ေျမဩဇာ စနစတက သးစြ ေရးႏင သဘာဝ ေျမဩဇာမား စနစတက ထတလပသးစြ ေရး၊(ဃ) စကပး ေရး ေခး ေငြႏင စ ေငြမား၊(င) တငး ေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယက စမခန႔ခြခြငရ ေသာ ဆည ေျမာငး၊ တာတမ၊ ေရကန၊ ေရႏတ ေျမာငးႏင စကပး ေရရရ ေရး

လပငနးမား၊(စ) ေရခငါးလပငနး၊(ဆ) ျပည ေထာငစက ျပ႒ာနးသည ဥပ ေဒႏငအည တရစာၦန ေမြးျမ ေရးႏင စနစတက ထနး ေကာငး ေရး။

၄။ စြမးအင၊ လပစစ၊ သတႏင သစေတာက႑(က) ျပည ေထာငစက စမခန႔ခြခြငရသည အႀကးစားလပစစဓာတအား ထတလပ ျဖန႔ျဖး ေရးမအပ မဟာဓာတအားလငးႏင

ဆကသြယျခငးမရ ေသာ တငး ေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယက စမခန႔ခြခြငရသည အလတစားႏင အ ေသးစား လပစစဓာတအား ထတလပျဖန႔ျဖး ေရး၊

(ခ) ဆားႏငဆားထြကပစၥညး၊(ဂ) တငး ေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး ေကာကမကရတနာ ျဖတ ေတာကျခငး၊ ေသြးျခငး၊(ဃ) ေကး႐ြာထငးစကခငး၊(င) အပနး ေျဖစခနးမား၊ တရစာၦနဥယာဥ၊ ႐ကၡ ေဗဒဥယာဥ။

၅။ စကမႈလကမႈက႑(က) ျပည ေထာငစအဆငက ေဆာင႐ြကရန သတမတထားသည စကမႈလပငနး မားမအပ အျခားစကမႈလပငနးမား၊(ခ) အမတြငးစကမႈလကမႈလပငနးမား။

၆။ ပ႔ေဆာငေရး၊ ဆကသြယေရးႏင ေဆာကလပေရးက႑(က) တငး ေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယက စမခန႔ခြခြငရသည ဆပကမးမား၊ သ ေဘၤာဆပမား၊ ဆပခမား၊(ခ) တငး ေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယက စမခန႔ခြခြငရသညလမးမား၊ တတားမား၊(ဂ) တငး ေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငးသာ သြားလာသည ပဂၢလက ယာဥမား စနစတက ေျပးဆြႏင ေရး။

၇။ လမႈေရးက႑ (က) ျပည ေထာငစက ခမတထားသည တငးရငး ေဆးဆငရာ မဝါဒမားႏင မဆန႔ကင ေသာ တငးရငး ေဆးဆငရာကစၥမား၊(ခ) တငး ေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး လမႈဝနထမးလပငနးမား၊ (ဂ) မး ေဘးႏင သဘာဝ ေဘးအႏရာယမား ႀကတငကာကြယ ေရး၊(ဃ) ကနတငကနခလပငနး၊(င) တငး ေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယက စမခန႔ခြခြငရသည – (၁) ယဥ ေကးမႈအ ေမြအႏစမားထနးသမး ေရး၊ (၂) ျပတကႏငစာၾကညတကမား။(စ) ဇာတ႐၊ ႐ပရင႐ႏင ဗဒယ႐၊(ဆ) ဓာတပ၊ ပနးခ၊ ပနးပ စသညျပပြမား။

၈။ စမခန႔ခြေရးက႑(က) စညပငသာယာ ေရး၊(ခ) ၿမ႕႐ြာႏင အးအမဖြ႕ၿဖးတးတက ေရး၊ (ဂ) ဂဏထး ေဆာငလကမတမားႏင ဂဏထး ေဆာငဆပစၥညးမား။

122

၁။ ေျမယာခြန၊၂။ ယစမးခြန၊၃။ တငး ေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယက စမခန႔ခြခြငရသည ဆညမား၊ တာတမမားက အရငးခသည ေရခြန၊ တာတမခြနႏင ထဆညမား၊

တာတမမား၏ ေရအားျဖင ထတလပရရသည လပစစဓာတအားသးစြခ၊၄။ တငး ေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယက စမခန႔ခြခြငရသညလမးမား၊ တတားမား ျဖတသနးခ၊၅။ (က) ေရခငါးလပငနးအ ေပၚတြင စညးၾကပ ေကာကခသည ဘ႑ာ ေတာ ေၾကး၊ (ခ) သတမတထား ေသာ အကြာအ ေဝးအတြငး ပငလယငါးဖမးလပငနးအ ေပၚတြင စညးၾကပ ေကာကခသည ဘ႑ာ ေတာ ေၾကး။၆။ တငး ေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယ ကနးလမး၊ ေရလမးသးယာဥမားဆငရာ ဥပ ေဒအရ စညးၾကပ ေသာအခြန၊၇။ တငး ေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယပငပစၥညးမား ေရာငးရ ေငြႏင ငားရမးခမား၊ ယငးပစၥညးမားမ ရရ ေသာ အျခားအကးအျမတမား၊၈။ တငး ေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယမားက ဝန ေဆာငမႈလပငနးမားအတြက သတမတ ေကာကခသည အခ ေၾကး ေငြမား၊ အခြနအခမားႏင

အျခားရ ေငြမား၊၉။ တငး ေဒသႀကးတရားလႊတ ေတာ သ႔မဟတ ျပညနယတရားလႊတ ေတာ အပါအဝင တငး ေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငးရ တရား႐းမားက

ခမတသည ဒဏ ေငြမား၊ ဝန ေဆာငမႈအတြက ေကာကခသည အခြနအခမားႏင အျခားရ ေငြမား၊၁ဝ။ တငး ေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယဘ႑ာရနပ ေငြမား ထတ ေခးသျဖင ရရ ေသာ အတးမား၊၁၁။ တငး ေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယ၏ ရငးႏးျမႇပႏမႈျဖငရရသည အကးအျမတမား၊၁၂။ တငး ေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငးရ သစ ေတာမားမ ေအာကပါပစၥညးမား ထတယသညအတြက ေကာကခသညအခြနအခမား (က) ကြၽနးႏငသတမတ ေသာသစမာမားမအပ ကနသစမားအ ေပၚတြင ေကာကခသညအခြန၊ (ခ) ထငး၊ မး ေသြး၊ ႀကမ၊ ဝါး၊ ငကသက၊ ရား ေစး၊ သနပခါး၊ ထငးရးဆ၊ သစ ေမႊး၊ ပားထြကပစၥညးမား စသညတ႔အ ေပၚ ေကာကခသညအခြန။ ၁၃။ မတပတင ေၾကး၊ ၁၄။ ပြခြန၊ ၁၅။ ဆားခြန၊ ၁၆။ ျပည ေထာငစ ဘ႑ာရနပ ေငြမ ရရသညဘ႑ာ ေငြမား၊ ၁၇။ တငး ေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငးရ စညပငသာယာ ေရးဆငရာ အဖြ႕ အစညးမား၏ ထညဝင ေငြမား၊၁၈။ ပငရငမ ေပၚ ေသာ သြငးထား ေငြမားႏငပစၥညးမား၊၁၉။ ရတနာသက။

ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငေတာဖြ႕စညးပအေျခခ ဥပေဒက ျပငဆငသည ဥပေဒ(၂ဝ၁၅ ခႏစ၊ ျပညေထာငစလႊတေတာဥပေဒအမတ ၄၅ ။)၁၃၇၇ ခႏစ၊ ဒတယဝါဆလဆနး၆ ရက(၂ဝ၁၅ ခႏစ၊ ဇလငလ ၂၂ ရက)

ျပညေထာငစလႊတေတာသည ၂ဝ၁၅ ခႏစ၊ ဇလငလ ၈ ရကတြင ျပညေထာငစသမၼတ ျမနမာႏငငေတာ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒက (၂ဝဝ၈ ခႏစ) ပဒမ ၄၃၆ ပဒမခြ (ခ) ႏငအည ျပညေထာငစလႊတေတာ ကယစားလယ အားလး၏ ၇၅ ရာခငႏႈနးေကာ ေထာကခ ဆႏၵမျဖင အတညျပခကအရ ဤဥပေဒက ျပဌာနးလကသည။

၁။ ဤဥပေဒက ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငေတာ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒက ျပငဆငသည ဥပေဒဟ ေခၚတြငေစရမည။

123

၂။ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒ ဇယား ၂ တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယ ဥပေဒျပ စာရငးတြင-(က) အပဒ ၁ ဘ႑ာေရးႏင စမကနးက႑၌ ပါရေသာ အပဒခြ (ဋ) ၏ ေနာကတြင အပဒခြ (ဌ)၊ (ဍ)၊ (ဎ)၊ (ဏ)၊ (တ)၊ (ထ) ႏင (ဒ) တ႔အျဖစ

ေအာကပါအတငး ျဖညစြကရမည-(ဌ) ျပညေထာငစကျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည အရငးအႏး၊(ဍ) ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယက ေဆာင႐ြကခြငရသည အာမခလပငနး၊(ဎ) ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယက ေဆာင႐ြကခြငရသည ဝငေငြခြန၊(ဏ) ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယက ေဆာင႐ြကခြငရသည ကနသြယ လပငနးခြန၊(တ) ျပညေထာငစကျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယက ေဆာင႐ြကခြငရသည ျပညတြငး ျပညပမ

ေငြေခးယျခငး၊(ထ) ျပညေထာငစကျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည ပစၥညး ရယျခငး၊(ဒ) ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြက ေဆာင႐ြကခြငရသည ျပညပမ ေငြေၾကး

အကအညႏငအေထာကအပရယျခငး။''

(ခ) အပဒ ၂ စးပြားေရးက႑၌ ပါရေသာအပဒခြ (ဂ) ၏ေနာကတြင အပဒခြ (ဃ) ႏင(င) တ႔အျဖစ ေအာကပါအတငးျဖညစြကရမည-(ဃ) ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယက ေဆာင႐ြကခြငရသည ဟတယႏင

တညးခခနးလပငနး၊(င) ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယက ေဆာင႐ြကခြငရသည ခရး သြားလာေရး

လပငနး။''

(ဂ) အပဒ ၃ စကပးေရးႏင ေမြးျမေရးက႑၌ ပါရေသာ အပဒခြ (ဆ) ၏ ေနာကတြင အပဒခြ (ဇ)၊ (ဈ)၊ (ည)၊ (ဋ) ႏင (ဌ) တ႔အျဖစ ေအာကပါ အတငး ျဖညစြကရမည-(ဇ) ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယက ေဆာင႐ြကခြငရသည ေျမလြတ၊ ေျမလပ ႏင

ေျမ႐ငးမား ေဖာထတျခငး၊(ဈ) ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယက ေဆာင႐ြကခြငရသည စာခပ စာတမး

မတပတငျခငး၊(ည) ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယက ေဆာင႐ြကခြငရသည စကပးေရး သေတသန

လပငနး၊(ဋ) ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယက ေဆာင႐ြကခြငရသည ပငလယ ကမးနး

ငါးလပငနး၊(ဌ) ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယက ေဆာင႐ြကခြငရသည စကပးေရးႏင

မးေလဝသလပငနး။''

(ဃ) အပဒ ၄ စြမးအင၊ လပစစ၊ သတႏငသစေတာက႑၌ ပါရေသာ အပဒခြ (င) ၏ ေနာကတြင အပဒခြ (စ)၊ (ဆ)၊ (ဇ)၊ (ဈ)၊ (ည) ႏင (ဋ) တ႔အျဖစ ေအာကပါအတငး ျဖညစြကရမည-(စ) ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယ အတြငးက ေဆာင႐ြကခြငရသည မမ

ထတလပေသာ သယဇာတမားက အခးအစား သတမတ ေပးေရး၊(ဆ) ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယက ေဆာင႐ြကခြငရသည သတအေသးစား ႏင

လကလပလကစား လပငနး၊(ဇ) ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယက ေဆာင႐ြကခြငရသည သတတြငး

အလပသမား ေဘးကငးေရး၊ သဘာဝ ပတဝနးကင ထနးသမးေရးႏင ျပနလညျပျပငတညေဆာကေရး၊(ဈ) ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည ေကာကမက

ရတနာ အေသးစားႏင လကလပလကစား လပငနး၊(ည) ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယ အတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည ကြၽနးႏင အပစ

(၁) အမးအစားတြင ပါဝငေသာ သစယာ၊ အငၾကငး၊ ပဥးကတး၊ ပေတာက၊ သဃၤနးနက၊ တမလနး မအပ ကနသစမား၊(ဋ) ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယ အတြငး စမခန႔ခြခြငရသည ေတာ႐ငး

တရစာၦနမား၊ သဘာဝအပငမားႏင သဘာဝ နယေျမမား အပါအဝင ပတဝနးကင ကာကြယေရးႏင ထနးသမးေရး။''

124

(င) အပဒ ၅ စကမႈလကမႈက႑၌ ပါရေသာ အပဒခြ (ခ) ၏ ေနာကတြင အပဒခြ (ဂ) အျဖစ ေအာကပါအတငး ျဖညစြကရမည-(ဂ) ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည စကမႈဇန မား။''

(စ) အပဒ ၆ ပ႔ေဆာငေရး၊ ဆကသြယေရးႏင ေဆာကလပေရးက႑၌ ပါရေသာ အပဒခြ (ဂ) ၏ေနာကတြင အပဒခြ (ဃ)၊ (င)၊ (စ)၊ (ဆ) ႏင (ဇ) တ႔အျဖစ ေအာကပါအတငး ျဖညစြကရမည-(ဃ) ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယ အတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည ေရေၾကာငး

လမးမား ျပျပငထနးသမးေရး၊(င) ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည ေရအရငး

အျမစႏင ျမစေခာငးမား ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး၊(စ) ျပညေထာငစက စမခန႔ခြသည လပငနးမားမအပ တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယ အစးရက ေဆာင႐ြကခြငရေသာ စကေလ

ႏင သေဘၤာငယမား တညေဆာကေရးႏင ျပငဆင ထနးသမးေရး၊(ဆ) ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယ အတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည ေလေၾကာငး

သယယပ႔ေဆာငေရး၊(ဇ) ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယ အတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည အမယာႏင

အေဆာကအအမား။

(ဆ) အပဒ ၇ လမႈေရးက႑၌ ပါရေသာအပဒခြ (ဆ) ၏ေနာကတြင အပဒခြ (ဇ)၊ (ဈ)၊ (ည)၊ (ဋ)၊ (ဌ)ႏင (ဍ) တ႔အျဖစ ေအာကပါအတငး ျဖညစြကရမည-(ဇ) ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည အေျခခပညာ

ေကာငးမား စမေရးကစၥရပမား၊(ဈ) ျပညေထာငစကျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး ျပညနယအတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည ကသလျဖစ ေဆး႐ မားႏင

ေဆးခနးမား၊ ပဂၢလကေဆး႐မားႏင ေဆးခနးမား၊(ည) ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည အစား အေသာက၊

ေဆးဝါး၊ ေဆးပစၥညးႏင အလကန စသညတ႔ တပေရာေႏာ ထတလပေရာငးချခငးမ ကာကြယေရး၊(ဋ) ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည ကေလး

သငယမား၊ လငယမား၊ အမးသမးမား၊ မသနမစြမး သမား၊ သကႀကး႐ြယအမား၊ အေျခအေနမမားအား ေစာငေရာကေရး၊(ဌ) ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည ကယဆယ ေရးႏင

ျပနလညထေထာငေရးကစၥရပမား၊(ဍ) ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယ အတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည စာေပ၊ သဘင၊

ဂတ၊ ႐းရာပနး၊ ႐ပရငႏင ဗဒယ လပငနးမား။

(ဇ) အပဒ ၈ စမခန႔ခြေရးက႑၌ ပါရေသာ အပဒခြ (ဂ) ၏ ေနာကတြင အပဒခြ (ဃ) ႏင (င) တ႔အျဖစ ေအာကပါအတငး ျဖညစြကရမည-(ဃ) ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည ယစမး

စမခန႔ခြခြင ဆငရာကစၥရပမား၊(င) ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည နယစပေဒသ

ဖြ႕ၿဖးေရးလပငနးႏင ေကးလကေဒသ ဖြ႕ၿဖးေရးလပငနးမား။

၃။ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ ဇယား ၅ တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယမားက ေကာကခရမည အခြနအခမား ဥပေဒျပစာရငးတြင ပါရေသာ အပဒ ၁၉ ၏ေနာကတြင အပဒ ၂ဝ၊ ၂၁၊ ၂၂၊ ၂၃၊ ၂၄၊ ၂၅၊ ၂၆၊ ၂၇၊၂၈၊၂၉၊ ၃ဝ၊ ၃၁၊ ၃၂၊ ၃၃၊ ၃၄၊၃၅၊ ၃၆၊ ၃၇၊ ၃၈ ႏင ၃၉ တ႔အျဖစေအာကပါအတငး ျဖညစြကရမည-၂ဝ။ ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငးေဆာင႐ြကခြငရသည အရငးအႏးဆငရာ

အခြနအခမား၊၂၁။ ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည အာမခလပငနးဆငရာ

အခြနအခမား၊၂၂။ ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည ဝငေငြခြနဆငရာ

အခြနအခမား၊

125

၂၃။ ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည ကနသြယလပငနးခြနဆငရာ အခြနအခမား၊

၂၄။ ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည အေကာကအခြနဆငရာ အခြနအခမား၊

၂၅။ ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည ဟတယႏငတညးခခနးဆငရာ အခြနအခမား၊

၂၆။ ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည ခရးသြားလာေရးလပငနးဆငရာ အခြနအခမား၊

၂၇။ ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည စာခပစာတမး မတပတငျခငး ဆငရာ အခြနအခမား၊

၂၈။ ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည ပငလယကမးနး ငါးလပငနး ဆငရာ အခြနအခမား၊

၂၉။ ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည ေရန၊ သဘာဝဓာတေငြ႕ဆငရာ အခြနအခမား၊

၃ဝ။ ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည သတႏငသတတြငးဆငရာ အခြနအခမား၊

၃၁။ ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည ေကာကမကရတနာဆငရာ အခြနအခမား၊

၃၂။ ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည ကြၽနးႏင အပစ(၁) အမးအစား တြင ပါဝငေသာ သစယာ၊ အငၾကငး၊ ပဥးကတး၊ ပေတာက၊ သဃၤနးနက၊ တမလနးမအပ ကနသစ အမးအစားမားႏင သကဆငသည အခြနအခမား၊

၃၃။ ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည စကမႈလပငနးဆငရာ အခြနအခမား၊

၃၄။ ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည စကေလ၊ သေဘၤာငယမား တညေဆာကေရးႏင ျပငဆင ထနးသမးေရးဆငရာ အခြနအခမား၊

၃၅။ ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည ေလေၾကာငး သယယ ပ႔ေဆာငေရး ဆငရာ အခြနအခမား၊

၃၆။ ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည အမရာႏင အေဆာကအအမား ဆငရာ အခြနအခမား၊

၃၇။ ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည ကယပငေကာငးႏင သငတနး မားဆငရာ အခြနအခမား၊

၃၈။ ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည ပဂၢလက ေဆး႐မားႏင ေဆးခနးမားဆငရာ အခြနအခမား၊

၃၉။ ျပညေထာငစက ျပဌာနးသည ဥပေဒႏငအည တငးေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအတြငး ေဆာင႐ြကခြငရသည စာေပ၊ သဘင၊ ဂတ၊ ႐းရာပနး၊ ႐ပရင၊ ဗဒယဆငရာ အခြနအခမား။''

ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငေတာ ဖြ႕စညးပအေျခခ ဥပေဒအရ ကြၽႏပ လကမတ ေရးထးသည။

(ပ) သနးစန ႏငငေတာသမၼတ ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငေတာ

126

ျပညနယ/တငးခႏစ

၂ဝ၁၆ ၂ဝ၁၇ ၂ဝ၁၈

ကခင ၁။ ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ကခငျပညနယ၏ ဘ႑ာေငြ အရအသးဆငရာ ဥပေဒက ျပငဆငသညဥပေဒ (၄/၂ဝ၁၆)

၁။ ၂ဝ၁၆-၂ဝ၁၇ ခ၊ ဘ႑ာေရးႏစ၊ ကခငျပညနယ၏ ေနာကထပ ဘ႑ာေငြ ခြေဝသးစြေရးဥပေဒ (၁/၂ဝ၁၇)

၂။ ကခငျပညနယေကး႐ြာထငး စကခငးဥပေဒက ဒတယအႀကမျပင ဆငသည ဥပေဒ(၂/၂ဝ၁၇)

၃။ ကခငျပညနယ၏ ၂ဝ၁၇-၂ဝ၁၈ ဘ႑ာႏစ ေဒသႏရစမကနး ဥပေဒ (၃/၂ဝ၁၇)

၄။ ၂ဝ၁၇ ခႏစ ကခငျပညနယ၏ ဘ႑ာေငြအရအသးဆငရာဥပေဒ (၄/၂ဝ၁၇)

၅။ ကခငျပညနယ သကႀကး႐ြယအ မားဆငရာ ဥပေဒ (၅/၂ဝ၁၇)

၆။ ကခငျပညနယ ဝနေဆာငမႈ လပငနးမား ဥပေဒ(၆/၂ဝ၁၇)

၇။ ကခငျပညနယ စညပငသာယာ ေရး ဥပေဒက ျပငဆငသည ဥပေဒ (၇/၂ဝ၁၇)

၈။ ၂ဝ၁၇-၂ဝ၁၈ ခ၊ ဘ႑ာေရးႏစ၊ ကခငျပညနယ၏ ေနာကထပ ဘ႑ာေငြ ခြေဝသးစြေရးဥပေဒ (၈/၂ဝ၁၇)

၁။ ကခငျပညနယေရခငါးလပငနးဥပေဒက ျပငဆငသညဥပေဒ (၁/၂ဝ၁၈)

၂။ ကခငျပညနယ၏၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ဧၿပလမ စကတငဘာလအထ (၆)လ ေဒသႏရ စမကနးဥပေဒ (၂/၂ဝ၁၈)

၃။ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ကခငျပညနယ၏ ဘ႑ာေငြအရအသးဆငရာ ဥပေဒ (၃/၂ဝ၁၈)

၄။ ကခငျပညနယ၏ ၂ဝ၁၈ ဧၿပလမ စကတငဘာလအထ (၆) လ ေဒသႏရ စမကနးဥပေဒက ျပငဆငသညဥပေဒ (၄/၂ဝ၁၈)

၅။ ကခငျပညနယေျမယာခြနဥပေဒ (၅/၂ဝ၁၈)

127

ျပညနယ/တငးခႏစ

၂ဝ၁၆ ၂ဝ၁၇ ၂ဝ၁၈

ကယား ၁။ ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ကယားျပညနယ၏ ဘ႑ာေငြ အရအသးဆငရာ ဥပေဒက ျပငဆငသည ဥပေဒ (၁)

၂။ ၂ဝ၁၆-၂ဝ၁၇ ခ၊ ဘ႑ာေရးႏစ ကယားျပညနယ၏ ေနာကထပ ဘ႑ာေငြ ခြေဝသးစြေရး ဥပေဒ (၂)

၁။ ၂ဝ၁၈ ဘ႑ာေရးႏစ၊ ေဒသႏရ စမကနးဥပေဒ (၃)

၂။ ၂ဝ၁၇ ခႏစ ကယားျပညနယ၏ ဘ႑ာေငြ အရအသးဆငရာ ဥပေဒ(၄)

၃။ ကယားျပညနယ၏ ျပတကႏင စာၾကညတကမား ဥပေဒ(၅)

၄။ ကယားျပညနယ ဂဏထးေဆာင လကမတႏင ဂဏထးေဆာင ဆပစၥညးမား ခးျမႇင အပႏငးျခငးဆငရာ ဥပေဒ(၆)

၅။ ၂ဝ၁၇-၂ဝ၁၈ ခ ဘ႑ာေရးႏစ ကယားျပညနယ၏ ေနာကထပ ဘ႑ာေငြ ခြေဝသးစြေရး ဥပေဒ(၇)

၆။ ကယားျပညနယ ေျမယာခြနဥပေဒ (၈)

၇။ ကယားျပညနယ ပဂၢလက ေမာေတာယာဥမား စနစတက ေျပးဆြျခငးဆငရာ နညးဥပေဒ

၈။ ကယားျပညနယ ဂဏထးေဆာင လကမတႏင ဂဏထးေဆာငဆ ပစၥညးမား ခးျမႇငအပႏငးျခငး ဆငရာ နညးဥပေဒ

၁။ ကယားျပညနယ၏ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ဧၿပလမ စကတငဘာလအထ (၆) လ ေဒသႏရ စမကနးဥပေဒ (၉)

၂။ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ကယားျပညနယ၏ ဘ႑ာေငြအရအသးဆငရာ ဥပေဒ (၁ဝ)

ကရင ၁။ ကရငျပညနယ သဘာဝ ေျမၾသ ဇာမား စနစတက ထတလပ သးစြေရး ဥပေဒ (၃/၂ဝ၁၆)

၂။ ကရငျပညနယ ေရခငါးလပငနး ဥပေဒက ျဖညစြကသည ဥပေဒ (၄/၂ဝ၁၆)

၃။ ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ဘ႑ာေငြ အရအသးဆငရာ ဥပေဒက ျပငဆငသည ဥပေဒ(၅/၂ဝ၁၆)

၄။ ကရငျပညနယ အမတြငး စကမႈ လကမႈ လပငနးမား ဖြ႕ၿဖးေရး ဥပေဒ (၆/၂ဝ၁၆)

၅။ ကရငျပညနယ ေခးေငြလပငနး ဥပေဒ (၇/၂ဝ၁၆)

၆။ ကရငျပညနယ ျပတကႏင စာၾကညတကမား ႀကးၾကပေရး ဥပေဒ (၈/၂ဝ၁၆)

၇။ ၂ဝ၁၆-၂ဝ၁၇ ဘ႑ာေရးႏစ ကရငျပညနယ၏ ေနာကထပ ဘ႑ာေငြ ခြေဝသးစြေရး ဥပေဒ (၉/၂ဝ၁၆)

၁။ ၂ဝ၁၇-၂ဝ၁၈ ဘ႑ာႏစ ကရငျပညနယ၏ ေဒသႏရ စမကနးဥပေဒ (၁/၂ဝ၁၇)

၂။ ၂ဝ၁၇ ခႏစ ကရငျပညနယ၏ ဘ႑ာေငြ အရအသးဆငရာ ဥပေဒ (၂/၂ဝ၁၇)

၃။ ကရငျပညနယေျမယာခြနဥပေဒ (၃/၂ဝ၁၇)

၄။ ၂ဝ၁၇-၂ဝ၁၈ ဘ႑ာႏစ ကရငျပညနယ၏ ေနာကထပဘ႑ာေငြ ခြေဝသးစြေရး ဥပေဒ (၄/၂ဝ၁၇)

၅။ ကရငျပညနယ အပနးေျဖစခနးမား၊ တရစာၦနႏင ႐ကၡေဗဒ ဥယာဥဥပေဒ(၅/၂ဝ၁၇)

၁။ ကရငျပညနယ၏ ၂ဝ၁၈ ခႏစ (ဧၿပလမ စကတငဘာလအထ) ေဒသႏရ စမကနးဥပေဒ (၁/၂ဝ၁၈)

၂။ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ကရငျပညနယ၏ ဘ႑ာေငြ အရအသးဆငရာဥပေဒ (၂/၂ဝ၁၈)

၃။ ကရငျပညနယ ေျမယာခြနဥပေဒက ျပငဆငသညဥပေဒ(၃/၂ဝ၁၈)

128

ျပညနယ/တငးခႏစ

၂ဝ၁၆ ၂ဝ၁၇ ၂ဝ၁၈

ခငး ၁။ ၂ဝ၁၆-၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ခငးျပညနယ၏ ေဒသႏရ စမကနးဥပေဒ (၁/၂ဝ၁၆)

၂။ ၂ဝ၁၆-၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ခငးျပည နယ၏ ဘ႑ာေငြ အရအသး ဆငရာ ဥပေဒ (၂/၂ဝ၁၆)

၃။ ေငြတးခစားသမား ဥပေဒက ျပငဆငသညဥပေဒ (၃/၂ဝ၁၆)

၄။ စညပငသာယာေရး ဥပေဒက ျပငဆငသညဥပေဒ (၄/၂ဝ၁၆)

၅။ ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ခငးျပညနယ၏ ဘ႑ာေငြ အရအသးဆငရာ ဥပေဒက ျပငဆငသညဥပေဒ (၅/၂ဝ၁၆)

၆။ ၂ဝ၁၆-၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ခငးျပည နယ၏ ေနာကထပ ဘ႑ာေငြ ခြေဝသးစြေရးဥပေဒ (၆/၂ဝ၁၆)

၁။ ၂ဝ၁၇-၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ခငးျပညနယ၏ ဘ႑ာေငြ အရအသးဆငရာ ဥပေဒ (၁/၂ဝ၁၇)

၂။ ၂ဝ၁၇-၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ခငးျပညနယ၏ ေဒသႏရစမကနးဥပေဒ (၂/၂ဝ၁၇)

၃။ အမတြငး စကမႈလကမႈ လပငနးဥပေဒ (၃/၂ဝ၁၇)

၄။ ေငြတးခစားသမား ဥပေဒက ျပငဆငသညဥပေဒ (၄/၂ဝ၁၇)

၅။ ၂ဝ၁၇-၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ခငးျပညနယ၏ ေနာကထပဘ႑ာေငြ အရအသးဆငရာ ဥပေဒ (၅/၂ဝ၁၇)

၁။ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ဧၿပလမ စကတင ဘာလ အထ (၆)လ ေဒသႏရ စမကနး ဥပေဒ (၁/၂ဝ၁၈)

၂။ ၂ဝ၁၈ ခႏစ ခငးျပညနယ၏ ဘ႑ာေငြ အရအသးဆငရာ ဥပေဒ (၂/၂ဝ၁၈)

မြန ၁။ ၂ဝ၁၆ ခႏစ မြနျပညနယ၏ ဘ႑ာေငြ အရအသးဆငရာ ဥပေဒက ျပငဆငသည ဥပေဒ(၃/၂ဝ၁၆)

၂။ မြနျပညနယ အလတစားႏင အေသးစား ပဂၢလက လပစစဓါတအား ထတလပ ျဖန႔ျဖးေရးဆငရာ ဥပေဒ (၄/၂ဝ၁၆)

၁။ ၂ဝ၁၆-၂ဝ၁၇ ခ ဘ႑ာေရးႏစ မြနျပညနယ၏ ေနာကထပ ဘ႑ာေငြ ခြေဝသးစြေရး ဥပေဒ (၁/၂ဝ၁၇)

၂။ ၂ဝ၁၇-၂ဝ၁၈ ဘ႑ာႏစ မြနျပညနယ ေဒသႏရစမကနး ဥပေဒ (၂/၂ဝ၁၇)

၃။ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ မြနျပညနယ၏ ဘ႑ာေငြအရအသးဆငရာ ဥပေဒ (၃/၂ဝ၁၇)

၄။ မြနျပညနယ စညပငသာယာေရး ဆငရာဥပေဒ (၄/၂ဝ၁၇)

၅။ ၂ဝ၁၇-၂ဝ၁၈ ခ ဘ႑ာေရးႏစ၊ မြနျပညနယ၏ ေနာကထပ ဘ႑ာေငြ ခြေဝ သးစြေရး ဥပေဒ (၅/၂ဝ၁၇)

၆။ မြနျပညနယ စညပငသာယာေရး ဆငရာ အခြန၊ အခ၊ အေကာကမား ဥပေဒ (၆/၂ဝ၁၇)

၁။ မြနျပညနယ ငါးလပငနးဥပေဒက ျပငဆငသညဥပေဒ (၁/၂ဝ၁၈)

၂။ ၂ဝ၁၈ ခႏစ ဧၿပလမ စကတငဘာလ (၆) လ မြနျပညနယ ေဒသႏရ စမကနးဥပေဒ(၂/၂ဝ၁၈)

၃။ ၂ဝ၁၈ ခႏစ မြနျပညနယ၏ ဘ႑ာေငြ အရအသးဆငရာ ဥပေဒ (၃/၂ဝ၁၈)

129

ျပညနယ/တငးခႏစ

၂ဝ၁၆ ၂ဝ၁၇ ၂ဝ၁၈

ရခင ၁။ ၂ဝ၁၆ ခႏစ ရခငျပညနယ၏ ဘ႑ာေငြ အရအသးဆငရာ ဥပေဒက ျပငဆငသည ဥပေဒ (၃/၂ဝ၁၆)

၂။ ၂ဝ၁၆-၂ဝ၁၇ ခ ဘ႑ာေရးႏစ ရခငျပညနယ၏ ေနာကထပ ဘ႑ာေငြ ခြေဝသးစြေရး ဥပေဒ (၄/၂ဝ၁၆)

၁။ ၂ဝ၁၇-၂ဝ၁၈ ဘ႑ာေရးႏစ ရခငျပညနယ၏ ေဒသႏရ စမကနးဥပေဒ (၁/၂ဝ၁၇)

၂။ ၂ဝ၁၇ ခႏစ ရခငျပညနယ၏ ဘ႑ာေငြ အရအသးဆငရာ ဥပေဒ (၂/၂ဝ၁၇)

၃။ ၂ဝ၁၇-၂ဝ၁၈ ခ ဘ႑ာေရးႏစ၊ ရခငျပညနယ၏ ေနာကထပ ဘ႑ာေငြ ခြေဝသးစြေရး ဥပေဒ (၃/၂ဝ၁၇)

၁။ ရခငျပညနယ ဇတ႐၊ ႐ပရင႐ႏင ဗြဒယ႐ ဥပေဒ (၁/၂ဝ၁၈)

၂။ ရခငျပညနယ ျပတကႏင စာၾကညတကမား ဥပေဒ (၂/၂ဝ၁၈)

၃။ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ဧၿပလမ စကတငဘာ လအထ ရခငျပညနယ ေဒသႏရ စမကနး ဥပေဒ (၃/၂ဝ၁၈)

၄။ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ရခငျပညနယ၏ ဘ႑ာေငြ အရအသးဆငရာ ဥပေဒ (၄/၂ဝ၁၈)

ရမး ၁။ ရမးျပညနယ ဆားႏင ဆားထြကပစၥညးဥပေဒ(၄/၂ဝ၁၆)

၂။ ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ရမးျပညနယ၏ ဘ႑ာေငြ အရအသးဆငရာ ဥပေဒက ျပငဆငသည ဥပေဒ (၅/၂ဝ၁၆)

၃။ ရမးျပညနယ အမတြငး စကမႈလကမႈလပငနး ဥပေဒ (၆/၂ဝ၁၆)

၁။ ၂ဝ၁၆-၁၇ ဘ႑ာေရးႏစ၊ ရမးျပညနယ၏ ေနာကထပ ဘ႑ာေငြ ခြေဝသးစြေရး ဥပေဒ (၁/၂ဝ၁၇)

၂။ ရမးျပညနယ ယစမးခြန ေကာကခေရးဥပေဒ (၂/၂ဝ၁၇)

၃။ ၂ဝ၁၇-၁၈ ခ၊ ဘ႑ာေရးႏစ ရမးျပညနယ၏ ေဒသႏရစမကနးဥပေဒ(၃/၂ဝ၁၇)

၄။ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ရမးျပညနယ၏ ဘ႑ာေငြ အရအသးဆငရာ ဥပေဒ(၄/၂ဝ၁၇)

၅။ ရမးျပညနယ ေကာကမကရတနာ ျဖတေတာကျခငး၊ ေသြးျခငးဆငရာ ဥပေဒ (၅/၂ဝ၁၇)

၆။ ၂ဝ၁၇-၁၈ခ၊ ဘ႑ာေရးႏစ ရမးျပညနယ၏ ေနာကထပ ဘ႑ာေငြ ခြေဝသးစြေရးဥပေဒ(၆/၂ဝ၁၇)

၁။ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ရမးျပညနယ၏ ဘ႑ာေငြ အရအသးဆငရာ ဥပေဒ(၁/၂ဝ၁၈)

၂။ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ဧၿပလမ စကတငဘာလ အထ ၆ လ၊ ရမးျပညနယ ေဒသႏရ စမကနးဥပေဒ (၂/၂ဝ၁၈)

130

ျပညနယ/တငးခႏစ

၂ဝ၁၆ ၂ဝ၁၇ ၂ဝ၁၈

ရနကန ၁။ ၂ဝ၁၆-၂ဝ၁၇ခ ဘ႑ာေရးႏစ ရနကနတငးေဒသႀကး ေဒသႏရ စမကနးဥပေဒ (၁/၂ဝ၁၆)

၂။ ၂ဝ၁၆ခႏစ၊ ရနကနတငး ေဒသႀကး၏ ဘ႑ာေငြ အရ အသးဆငရာဥပေဒ (၂/၂ဝ၁၆)

၃။ ရနကနတငးေဒသႀကးယစမးခြနဥပေဒက ျပငဆငသညဥပေဒ (၃/၂ဝ၁၆)

၄။ ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ရနကနတငး ေဒသႀကး၏ ဘ႑ာေငြ အရအသးဆငရာဥပေဒက ျပငဆငသည ဥပေဒ (၄/၂ဝ၁၆)

၅။ ၂ဝ၁၆-၂ဝ၁၇ ခ ဘ႑ာေရးႏစ ရနကနတငးေဒသႀကး၏ ေနာကထပဘ႑ာေငြခြေဝသးစြေရးဥပေဒ (၅/၂ဝ၁၆)

၁။ ၂ဝ၁၇-၂ဝ၁၈ ခ ဘ႑ာေရးႏစ၊ ရနကနတငးေဒသႀကး ေဒသႏရစမကနးဥပေဒ (၁/၂ဝ၁၇)

၂။ ၂ဝ၁၇ ခႏစ ရနကနတငး ေဒသႀကး၏ ဘ႑ာေငြအရအသး ဆငရာဥပေဒ (၂/၂ဝ၁၇)

၃။ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ရနကနတငး ေဒသႀကး၏ အခြနအခ ဥပေဒ (၃/၂ဝ၁၇)

၄။ ၂ဝ၁၇-၂ဝ၁၈ ခ ဘ႑ာေရးႏစ၊ ရနကနတငးေဒသႀကး၏ ေနာကထပ ဘ႑ာေငြခြေဝသး စြေရးဥပေဒ (၄/၂ဝ၁၇)

၅။ ရနကနတငးေဒသႀကး မးေဘးႏငသဘာဝေဘးအႏရာယႀကတငကာကြယေရးဥပေဒ (၅/၂ဝ၁၇)

၁။ ၂ဝ၁၈ ခ ဧၿပလမ စကတငဘာလအထ ၆လ၊ ရနကနတငးေဒသႀကး၏ ေဒသႏရစမကနးဥပေဒ (၁/၂ဝ၁၈)

၂။ ၂ဝ၁၈ ခႏစ ၊ ရနကနတငး ေဒသႀကး၏ ဘ႑ာေငြအရ အသးဆငရာဥပေဒ (၂/၂ဝ၁၈)

၃။ ၂ဝ၁၈ ခႏစ ရနကနတငး ေဒသႀကး၏ အခြနအခဥပေဒ (၃/၂ဝ၁၈)

၄။ ရနကနတငးေဒသႀကး၏ ယစမးခြနဥပေဒက ဒတယ အႀကမျပငဆငသညဥပေဒ (၄/၂ဝ၁၈)

မႏေလး ၁။ ၂ဝ၁၄ ခႏစ မႏေလးၿမ႕ေတာ စညပငသာယာေရးဥပေဒက ျပငဆငသညဥပေဒ (၁/၂ဝ၁၆)

၂။ ၂ဝ၁၆ ခႏစ မႏေလးတငးေဒသႀကး၏ ဘ႑ာေငြအရအသးဆငရာ ဥပေဒက ျပငဆငသညဥပေဒ (၂/၂ဝ၁၆)

၁။ ၂ဝ၁၆ - ၂ဝ၁၇ ခ၊ ဘ႑ာေရးႏစ မႏေလးတငးေဒသႀကး၏ ေနာကထပဘ႑ာေငြ ခြေဝသးစြေရးဥပေဒ (၁/၂ဝ၁၇)

၂။ မႏေလးတငးေဒသႀကး၏ ဘ႑ာေငြအရအသးဆငရာဥပေဒ (၂/၂ဝ၁၇)

၃။ ၂ဝ၁၇-၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ မႏေလးတငးေဒသႀကး၏ ေဒသႏရစမကနးဥပေဒ (၃/၂ဝ၁၇)

၄။ ၂ဝ၁၇-၂ဝ၁၈ ခ ဘ႑ာေရးႏစ မႏေလးတငးေဒသႀကး၏ ေနာကထပဘ႑ာေငြ ခြေဝသးစြေရးဥပေဒ (၄/၂ဝ၁၇)

၁။ ၂ဝ၁၈ ခႏစ ဧၿပလမ စကတငဘာလအထ (၆) လ မႏေလးတငးေဒသႀကး ေဒသႏရစမကနးဥပေဒ (၁/၂ဝ၁၈)

၂။ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ မႏေလးတငးေဒသႀကး၏ ဘ႑ာေငြအရအသးဆငရာ ဥပေဒ (၂/၂ဝ၁၈)

131

ျပညနယ/တငးခႏစ

၂ဝ၁၆ ၂ဝ၁၇ ၂ဝ၁၈

စစကငး ၁။ ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ စစကငးတငးေဒသႀကး ဘ႑ာေငြအရအသး ဆငရာ ဥပေဒက ျပငဆငသည ဥပေဒ (၄/၂ဝ၁၆)

၂။ စစကငးတငးေဒသႀကး ေရခငါးလပငနးဥပေဒက ျပငဆငသည ဥပေဒ (၅/၂ဝ၁၆)

၁။ ၂ဝ၁၆-၂ဝ၁၇ခ၊ ဘ႑ာေရးႏစ စစကငးတငးေဒသႀကး၏ ေနာကထပ ဘ႑ာေငြ ခြေဝသးစြေရး ဥပေဒ (၁/၂ဝ၁၇)

၂။ စစကငးတငးေဒသႀကး အေသးစား ေငြေခးလပငနး ဥပေဒက ျပငဆငသည ဥပေဒ (၂/၂ဝ၁၇)

၃။ ၂ဝ၁၇ခႏစ၊ စစကငးတငး ေဒသႀကးဘ႑ာေငြ အရအသး ဆငရာ ဥပေဒ (၃/၂ဝ၁၇)

၄။ စစကငးတငးေဒသႀကး ၂ဝ၁၇-၂ဝ၁၈ ဘ႑ာႏစ ေဒသႏရ စမကနး ဥပေဒ (၄/၂ဝ၁၇)

၅။ စစကငးတငးေဒသႀကး ပဂၢလက ေရယာဥမား စနစတကေျပးဆြ ေရးဥပေဒ (၅/၂ဝ၁၇)

၆။ ၂ဝ၁၇-၂ဝ၁၈ခ၊ ဘ႑ာေရးႏစ စစကငးတငးေဒသႀကး၏ ေနာကထပ ဘ႑ာေငြ ခြေဝသးစြေရး ဥပေဒ (၆/၂ဝ၁၇)

၇။ စစကငးတငးေဒသႀကး စာၾကည တကမားဥပေဒ (၇/၂ဝ၁၇)

၁။ စစကငးတငးေဒသႀကး ျပတကမားဥပေဒ (၁/၂ဝ၁၈)

၂။ စစကငးတငးေဒသႀကးဘ႑ာေငြအရအသးဆငရာ ဥပေဒ (၂/၂ဝ၁၈)

၃။ စစကငးတငးေဒသႀကး၏ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ဧၿပလမ စကတငဘာလ အထ (၆) လအတြက ေဒသႏရ စမကနးဥပေဒ (၃/၂ဝ၁၈)

ဧရာဝတ ၁။ ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ဧရာဝတတငးေဒသႀကး၏ ဘ႑ာေငြအရအသးဆငရာ ဥပေဒက ျပငဆငသည ဥပေဒ (၃/၂ဝ၁၆)

၂။ ဧရာဝတတငးေဒသႀကး စညပငသာယာေရးအဖြ႕မား ဥပေဒက ဒတယအႀကမ ျပငဆငသညဥပေဒ (၄/၂ဝ၁၆)

၁။ ၂ဝ၁၆-၂ဝ၁၇ ခ ဘ႑ာေရးႏစ၊ ဧရာဝတတငးေဒသႀကး၏ ေနာကထပဘ႑ာေငြခြေဝသးစြေရး ဥပေဒ (၁/၂ဝ၁၇)

၂။ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဧရာဝတတငးေဒသႀကး၏ ဘ႑ာေငြအရအသးဆငရာ ဥပေဒ (၂/၂ဝ၁၇)

၃။ ဧရာဝတတငးေဒသႀကး၏ ၂ဝ၁၇-၂ဝ၁၈ ဘ႑ာႏစ ေဒသႏရစမကနးဥပေဒ (၃/၂ဝ၁၇)

၄။ ၂ဝ၁၇-၂ဝ၁၈ ခဘ႑ာေရးႏစ ဧရာဝတတငးေဒသႀကး၏ ေနာကထပဘ႑ာေငြ ခြေဝသးစြေရးဥပေဒ (၄/၂ဝ၁၇)

၁။ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ဧၿပလမ စကတငဘာလအထ (၆)လ ေဒသႏရစမကနး ဥပေဒ (၁/၂ဝ၁၈)

၂။ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ဧရာဝတတငးေဒသႀကး၏ ဘ႑ာေငြအရအသးဆငရာ ဥပေဒ (၂/၂ဝ၁၈)

၃။ ဧရာဝတတငးေဒသႀကး ျပတကႏင စာၾကညတကမား ဥပေဒ (၃/၂ဝ၁၈)

၄။ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ဧရာဝတတငးေဒသႀကး ေရခငါးလပငနးဥပေဒ (၄/၂ဝ၁၈)

၅။ ဧရာဝတတငးေဒသႀကး ပဂၢလကေမာေတာယာဥ၊ လပငနးယာဥမား စနစတက ေျပးဆြေရးနညးဥပေဒမားက ျပငဆငသည နညးဥပေဒ

132

ျပညနယ/တငးခႏစ

၂ဝ၁၆ ၂ဝ၁၇ ၂ဝ၁၈

ပခး ၁။ ၂ဝ၁၆ ခႏစ ပခးတငး ေဒသႀကး၏ ဘ႑ာေငြ အရအသးဆငရာ ဥပေဒက ျပငဆငသည ဥပေဒ (၃/၂ဝ၁၆)

၂။ ပခးတငးေဒသႀကး စညပငသာယာေရး ဥပေဒ (၄/၂ဝ၁၆)

၁။ ၂ဝ၁၆-၂ဝ၁၇ ခ ဘ႑ာေရးႏစ ျဖညစြက ခြငျပေငြစာရငး၊ ျပျပငၿပး ရသးမနးေျခ ေငြစာရငးႏင ၂ဝ၁၆-၁၇ခ ဘ႑ာႏစ ပခးတငး ေဒသႀကး၏ ေနာကထပ ဘ႑ာေငြ ခြေဝသးစြေရးဥပေဒ (၁/၂ဝ၁၇)

၂။ ၂ဝ၁၇-၁၈ ဘ႑ာႏစ ပခးတငးေဒသႀကး ေဒသႏရ စမကနးဥပေဒ(၂/၂ဝ၁၇)

၃။ ၂ဝ၁၇-၂ဝ၁၈ ဘ႑ာေရးႏစ ပခးတငးေဒသႀကး ဘ႑ာေငြ အရအသး ခန႔မနးေျခ ေငြစာရငးႏင ၂ဝ၁၇ ခႏစ ပခးတငး ေဒသႀကး၏ ဘ႑ာေငြ အရအသးဆငရာ ဥပေဒ (၃/၂ဝ၁၇)

၄။ ၂ဝ၁၇-၂ဝ၁၈ ခ ဘ႑ာေရးႏစ ပခးတငးေဒသႀကး၏ ေနာကထပဘ႑ာေငြ ခြေဝသးစြေရးဥပေဒ (၄/၂ဝ၁၇)

၁။ ပခးတငးေဒသႀကး ေရခ ငါးလပငနးဥပေဒ (၁/၂ဝ၁၈)

၂။ ၂ဝ၁၈ ခႏစ ဧၿပလမ စကတငဘာလ အထ (၆) လအတြက ပခးတငး ေဒသႀကး ေဒသႏရ စမကနးဥပေဒ (၂/၂ဝ၁၈)

၃။ ၂ဝ၁၈ ခႏစ ဧၿပလမ စကတငဘာလ အထ (၆) လအတြက ပခးတငး ေဒသႀကး ဘ႑ာေငြ အရအသးဆငရာ ခန႔မနးေျခ ေငြစာရငးႏင ၂ဝ၁၈ ခႏစ ပခးတငး ေဒသႀကး၏ ဘ႑ာေငြ အရအသးဆငရာ ဥပေဒ (၃/၂ဝ၁၈)

တနသၤာရ ၁။ ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ တနသၤာရတငးေဒသႀကး၏ ဘ႑ာေငြအရအသးဆငရာ ဥပေဒက ျပငဆငသညဥပေဒ

၁။ ၂ဝ၁၆-၂ဝ၁၇ ဘ႑ာႏစ၊ တနသၤာရ တငးေဒသႀကး၏ ေနာကထပ ဘ႑ာေငြ ခြေဝသးစြေရး ဥပေဒ

၂။ ၂ဝ၁၇-၂ဝ၁၈ ဘ႑ာႏစ၊ တနသၤာရ တငးေဒသႀကး ေဒသႏရ စမကနးဥပေဒ

၃။ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ တနသၤာရ တငးေဒသႀကး၏ ဘ႑ာေငြ အရအသး ဆငရာ ဥပေဒ

၄။ တနသၤာရ တငးေဒသႀကး ယစမးခြနဥပေဒ

၅။ တနသၤာရ တငးေဒသႀကး စညပငသာယာေရးဥပေဒ

၆။ တနသၤာရ တငးေဒသႀကး ဂဏထးေဆာင လကမတမားႏင ဂဏထးေဆာင ဆပစၥညးမား ခးျမႇငအပႏငးျခငး ဆငရာ ဥပေဒ

၇။ တနသၤာရ တငးေဒသႀကး ျပတကႏင စာၾကညတကမား ဥပေဒ

၈။ ၂ဝ၁၇-၂ဝ၁၈ ဘ႑ာေရးႏစ တနသၤာရ တငးေဒသႀကး၏ ေနာကထပဘ႑ာေငြ ခြေဝသးစြေရး ဥပေဒ

၁။ တနသၤာရ တငးေဒသႀကး ေရခငါးလပငနးဥပေဒ

၂။ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ တနသၤာရ တငးေဒသႀကး ေဒသႏရစမကနးဥပေဒ၊ ဧၿပလ (၁) ရကမ စကတငဘာလ (၃ဝ) ရကေန႔အထ (၆) လ

၃။ ၂ဝဝ၈ ခႏစ၊ တနသၤာရ တငးေဒသႀကး၏ ဘ႑ာေငြ အရအသးဆငရာ ဥပေဒ

133

ျပညနယ/တငးခႏစ

၂ဝ၁၆ ၂ဝ၁၇ ၂ဝ၁၈

မေကြး ၁။ ၂ဝ၁၆ ခႏစ မေကြးတငးေဒသႀကးဘ႑ာေငြအရအသးဆငရာ ဥပေဒ (၂/၂ဝ၁၆)

၂။ ၂ဝ၁၆-၂ဝ၁၇ ဘ႑ာႏစ မေကြးတငးေဒသႀကး ေဒသႏရ စမကနး ဥပေဒ (၃/၂ဝ၁၆)

၃။ ၂ဝ၁၆ ခႏစ မေကြးတငးေဒသႀကး ဘ႑ာေငြအရအသးဆငရာ ဥပေဒက ျပငဆငသညဥပေဒ (၄/၂ဝ၁၆)

၄။ မေကြးတငးေဒသႀကး ပဂၢလကပင လပငနးသးေမာေတာယာဥမား စနစတက ေျပးဆြေရးဥပေဒက ျပငဆငသညဥပေဒ (၅/၂ဝ၁၆)

၅။ မေကြးတငးေဒသႀကး စညပငသာယာေရးအဖြ႕မား လမးႏင တတားဆငရာ နညးဥပေဒ

၆။ မေကြးတငးေဒသႀကး စညပငသာယာေရးအဖြ႕မား အေဆာကအဦဆငရာ နညးဥပေဒ

၁။ ၂ဝ၁၆-၂ဝ၁၇ ဘ႑ာေရးႏစ မေကြးတငးေဒသႀကး၏ ေနာကထပဘ႑ာေငြ ခြေဝသးစြေရးဥပေဒ (၁/၂ဝ၁၇)

၂။ ၂ဝ၁၇ ခႏစ မေကြးတငးေဒသႀကး၏ ဘ႑ာေငြအရအသးဆငရာ ဥပေဒ (၂/၂ဝ၁၇)

၃။ ၂ဝ၁၇-၂ဝ၁၈ ဘ႑ာႏစ၊ မေကြးတငးေဒသႀကး ေဒသႏရ စမကနး ဥပေဒ (၃/၂ဝ၁၇)

၄။ ဓါတေျမၾသဇာမားစနစတကသးစြေရးႏင သဘာဝေျမၾသဇာမား စနစတက ထတလပသးစြေရး ဥပေဒ (၄/၂ဝ၁၇)

၅။ မေကြးတငးေဒသႀကး အမတြငးစကမႈလကမႈလပငနးမား ဖြ႕ၿဖးေရးဥပေဒ (၅/၂ဝ၁၇)

၆။ ၂ဝ၁၇-၂ဝ၁၈ ခ၊ ဘ႑ာေရးႏစ မေကြးတငးေဒသႀကး၏ ေနာကထပဘ႑ာေငြ ခြေဝ သးစြေရးဥပေဒ (၆/၂ဝ၁၇)

၇။ မေကြးတငးေဒသႀကး ပဂၢလကပငေရယာဥမား စနစတကေျပးဆြေရးဆငရာ နညးဥပေဒမား

၈။ မေကြးတငးေဒသႀကး ဆပကမးမား၊ သေဘၤာဆပမား၊ ဆပခမားဆငရာ နညးဥပေဒမား

၁။ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ဧၿပလမ စကတငဘာလအထ (၆) လ မေကြးတငးေဒသႀကး ေဒသႏရ စမကနးဥပေဒ (၁/၂ဝ၁၈)

၂။ ၂ဝ၁၈ ခႏစ မေကြးတငးေဒသႀကး ဘ႑ာေငြအရအသးဆငရာ ဥပေဒ(၂/၂ဝ၁၈)

၃။ ေရခငါးလပငနး နညးဥပေဒ

134

ကခင ကယား ကရင ခငး မြန ရခင ရမး

၁ ဥပေဒၾကမး ပးေပါငး ေကာမတ

ျပညသ႔ေငြစာရငး ေစာငၾကည စစေဆးေရး ေကာမတ

ကရငျပညနယ လႊတေတာ ဥပေဒေလလာ သးသပေရး ေကာမတ

ခငးျပညနယ လႊတေတာ ကယစားလယမား စစစေရး ေကာမတ

လႊတေတာ ကယစားလယမား စစစေရး ေကာမတ

ျပညနယ လႊတေတာ ကယစား လယမား စစစေရး ေကာမတ

ဥပေဒျပေရး ဆငရာ ေကာမတ

၂ ကခငျပညနယ လႊတေတာ ကယစား လယမား စစစေရး ေကာမတ

ဥပေဒ ျပေရးဆငရာ ေကာမတ

ကရငျပညနယ လႊတေတာ ဥပေဒျပေရး ဆငရာေကာမတ

ခငးျပညနယ လႊတေတာ ဥပေဒျပေရး အဖြ႕

ဥပေဒျပေရး ဆငရာ ေကာမတ

ဥပေဒျပေရး ေကာမတ

တငးရငးသား လမးမားအေရး ဆငရာ ေကာမတ

၃ အစးရ၏ အာမခ ခကမား၊ ကတမား၊ တာဝနခ ခကမား၊ အပခပေရး၊ တရား စရငေရးႏင နယစပ ေရးရာ ေကာမတ

ဥပေဒ ေလလာစစစ အႀကျပေရး ေကာမတ

ကရငျပညနယ လႊတေတာ တငးရငးသား လမးမား အေရးဆငရာ ေကာမတ

ခငးျပညနယ လႊတေတာ တငးရငးသား လမးမား အေရးဆငရာ အဖြ႕

တငးရငးသား လမးမား အေရးဆငရာ ေကာမတ

တငးရငးသား လမးမား အေရး ေလလာေရး ေကာမတ

ျပညနယ လႊတေတာ ကယစားလယမား စစစေရး ေကာမတ

၄ စမကနး၊ ဘ႑ာေရးႏင ျပညသ႔ ေငြစာရငး ဆငရာ ေကာမတ

တငးရငးသား လမးမား အေရးဆငရာ ေကာမတ

ကရငျပညနယ အစးရအဖြ႕၏ အာမခခကမား၊ ကတမား၊ တာဝနခ ခကမား ႏင တငၾကားစာ၊ အသနား ခစာဆငရာ စစစေရး ေကာမတ

ခငးျပညနယ လႊတေတာ အစးရ၏ အာမခခကမား၊ ကတမား၊ တာဝနခခက မားႏင တငၾကားစာ၊ အသနား ခစာဆငရာ စစစေရး ေကာမတ

တငၾကားစာႏင အသနားခစာ၊ တငျပစာမားႏင အေထြေထြ ကစၥရပမား ေလလာ သးသပေရး ေကာမတ

ရခငျပညနယ ျပညသ႔ ေငြစာရငး ေကာမတ

ေဒသႏရ စမကနးႏင ဘ႑ာေငြ အရအသးဆငရာ စစစေရး ေကာမတ

၅ စးပြားေရးႏင လမႈေရး က႑မား ဖြ႕ၿဖး တးတကေရး ဆငရာ ေကာမတ

အစးရ၏ အာမခခကမား၊ ကတမားႏင တာဝနခ ခကမား စစစေရး ေကာမတ

ကရငျပညနယ လႊတေတာ ဘ႑ာေငြ အရအသး ဆငရာ စစစ အႀကျပေရး ေကာမတ

ခငးျပညနယ လႊတေတာ သဘာဝ ပတဝနးကင ထနးသမးေရး၊ စကပးေရး၊ လမးပနး ဆကသြယေရးႏင စြမးအင ဆငရာအဖြ႕

ဘ႑ာေရး စမကနးႏင စးပြားေရး ဆငရာ ကစၥရပမား ေလလာ သးသပေရး ေကာမတ

ပညာေရး၊ ကနးမာေရး၊ အားကစားႏင လမႈေရး ျမႇငတငေရး အဖြ႕

တငၾကားစာမား စစစေရး ေကာမတ

135

ကခင ကယား ကရင ခငး မြန ရခင ရမး

၆ တငးရငးသား လမးမား အေရးဆငရာ ေကာမတ

တငစာပစစာ ေလလာ ဆနးစစေရး အဖြ႕

ကရငျပညနယ လႊတေတာ စညပင သာယာေရး၊ ေကးလကေဒသ ဖြ႕ၿဖးေရး ႏင စးပြားေရး ေကာမတ

ခငးျပညနယ လႊတေတာ ျပညသ႔ ေငြစာရငးအဖြ႕

သဘာဝ ပတဝနးကင ထနးသမးကာကြယ ေစာငၾကညေရး ေကာမတ

ႏငငသားမား၏ မလ အခြငအေရးႏင အထး ကစၥရပမား ၾကားနာ စစမးေရးအဖြ႕

ရမးျပညနယ အစးရ၏ အာမခခကမား၊ ကတမားႏင တာဝနခခကမား စစစေရးေကာမတ

၇ ဥပေဒ ေလလာ စစစေရးႏင အႀကေပးအဖြ႕

လႊတေတာ ကယစားလယမား စစစေရး ေကာမတ

ခငးျပညနယ လႊတေတာ ေဒသႏရ စမကနး၊ အရအသး ေငြစာရငးႏင ဘ႑ာေရး ဆငရာအဖြ႕

ျပညနယအစးရ အဖြ႕၏ အာမခ ခကမား၊ ကတ မားႏင တာဝနခ ခကမား စစစေရး ေကာမတ

လယယာ၊ သားငါး၊ သစေတာ ႏင ဆညေျမာငး လပငနးအဖြ႕

ပညာေရး၊ ကနးမာေရး ႏင အမးသမး၊ ကေလးဆငရာ ျမႇငတငမႈ ေကာမတ

၈ ခငးျပညနယ လႊတေတာ ပညာေရးႏင ကနးမာေရး ဆငရာအဖြ႕

အမးသမးႏင ကေလးသငယ အခြငအေရး ဆငရာ ေကာမတ

ေဆာကလပေရး၊ ပ႔ေဆာငေရး၊ ဆကသြယေရး၊ လပစစႏင စကမႈလကမႈ လပငနး

တရားဥပေဒ စးမးေရးႏင ၿငမးခမးေရး ေကာမတ

၉ လၿခေရး၊ စမခန႔ခြေရး၊ တရား ဥပေဒ စးမးေရး လပငနးအဖြ႕

ေတာငသ လယသမား၊ အလပသမားႏင လငယေရးရာ ေကာမတ

၁ဝ စညပင သာယာေရး၊ ေကးလကေဒသ ဖြ႕ၿဖးေရးႏင စးပြားေရး လပငနးအဖြ႕

သယဇာတ၊ သဘာဝ ပတဝနးကင ထနးသမး ကာကြယေရးႏင လပစစ ေရးရာ ေကာမတ

၁၁ ဥပေဒ ေရးရာႏင အျခား ကစၥရပဆငရာ အႀကေပး အဖြ႕

၁၂ ျပညနယ အစးရ၏ အာမခ ခကမား၊ ကတမားႏင တာဝနခ ခကမား စစစေရး ေကာမတ

136

ရနကန မႏေလး စစကငး မေကြး ပခး ဧရာဝတ တနသၤာရ

၁ တရား စရငေရး၊ ဥပေဒ စးမးေရးႏင တငၾကားစာမား၊ အသနား ခစာမား စစစေရး ေကာမတ

ဥပေဒျပေရး ဆငရာ ေကာမတ

ဥပေဒျပေရး ဆငရာ ေကာမတ

လႊတေတာ ကယစားလယမား စစစေရးႏင အစးရအဖြ႕၏ အာမခခကမား၊ ကတမားႏင တာဝန ခခကမား စစစေရးေကာမတ

တရား ဥပေဒ စးမးေရးႏင ဥပေဒၾကမး ေကာမတ

ဥပေဒျပေရး ဆငရာ ေကာမတ

လႊတေတာ ကယစားလယမား စစစေရးႏင လႊတေတာ အခြငအေရး ဆငရာ ေကာမတ

၂ လမႈေရးႏင စမခန႔ခြေရး ေကာမတ

တငးရငးသား လမးမား အေရးဆငရာ ေကာမတ

တငးရငးသား လမးမား အေရးဆငရာ ေကာမတ

ဥပေဒျပေရး ဆငရာ ေကာမတ

တငးရငးသား လမးမား အေရးဆငရာ ေကာမတ

တငးရငးသား လမးမား အေရးဆငရာ ေကာမတ

အစးရ၏ အာမခခကမား၊ ကတမား၊ တာဝနခ ခကမားႏင ျပညသမား၏ တငၾကားစာ၊ အသနား ခစာဆငရာ စစစေရး ေကာမတ

၃ စကပးေရး၊ ေမြးျမေရး၊ စြမးအင၊ လပစစ၊ သတႏင သစေတာ ေရးရာ ေကာမတ

လႊတေတာ ကယစားလယမား စစစေရးေကာမတ

လႊတေတာ ကယစားလယမား စစစေရးႏင လႊတေတာ အခြငအေရး ဆငရာ ေကာမတ

တငးရငးသား လမးမား အေရးဆငရာ ေကာမတ

လႊတေတာ ကယစား လယမား စစစေရးႏင လႊတေတာ အခြငအေရး ဆငရာ ေကာမတ

လႊတေတာ ကယစားလယမား စစစေရး ေကာမတ

ဥပေဒျပေရး ဆငရာ ေကာမတ

၄ ပ႔ေဆာငေရး၊ ဆကသြယေရး၊ ေဆာကလပေရး ႏင စကမႈလကမႈ ေရးရာ ေကာမတ

ေဒသႏရ စမကနး၊ အရအသး ေငြစာရငး ႏင ဘ႑ာေရး ဆငရာ ေကာမတ

အရအသး၊ ေငြစာရငး၊ ေဒသႏရ စမကနးႏင ဘ႑ာေရး ဆငရာ ေကာမတ

ျပညသ႔ ေငြစာရငး ေကာမတ

စကပးေရး၊ ေမြးျမေရး ႏင ဆညေျမာငးႏင ေျမယာ ကစၥရပမား ဆငရာ ေကာမတ

ျပညသတ႔၏ တငျပစာ၊ တငၾကားစာႏင အသနားခစာ ဆငရာ ေကာမတ

တငးရငးသား လမးမား အေရးဆငရာ ေကာမတ

၅ တငးရငးသား လမးမား အေရးဆငရာ ေကာမတ

ျပညသ႔ေရးရာ ႏင လမႈေရး ဆငရာ ေကာမတ

တရား ဥပေဒ စးမးေရး၊ တရား စရငေရးႏင ဥပေဒ ေရးရာ ေကာမတ

တရား စရငေရး၊ ဥပေဒ ေရးရာႏင တငၾကားစာမား၊ အသနားခစာမား စစစ ေဆာင႐ြကေရး ေကာမတ

အစးရ၏ အာမခခကမား၊ ကတမား ႏင တာဝနခခကမား စစစေရး ေကာမတ

တရား စရငေရး၊ ဥပေဒ ေရးရာ ဖြ႕ၿဖး တးတကေရးႏင အစးရ၏ အာမခ ခကမား၊ ကတမား၊ တာဝနခ ခကမား စစစေရး ေကာမတ

စကပးေရး၊ ေမြးျမေရး၊ ေရလပငနးႏင သဘာဝ ပတဝနးကင ေရးရာ ေကာမတ

၆ ဥပေဒၾကမး ေကာမတ

စးပြားေရးႏင ကးသနး ေရာငးဝယေရး ေကာမတ

အစးရ၏ အာမခ ခကမား၊ ကတမားႏင တာဝနခ ခကမား စစစေရး ေကာမတ

စမကနး၊ ဘ႑ာေရးႏင စညပင သာယာေရး ေကာမတ

စညပင သာယာေရး လပငနးမား ဖြ႕ၿဖး တးတကေရး ေကာမတ

ဥပေဒ စစစေရး ေကာမတ

ဘ႑ာေရး၊ စမကနးႏင စးပြားေရး ေကာမတ

137

ရနကန မႏေလး စစကငး မေကြး ပခး ဧရာဝတ တနသၤာရ

၇ လႊတေတာ ကယစားလယမား စစစေရး ေကာမတ

ျပညသ႔ ေငြစာရငး သးစြမႈ စစစေရး ေကာမတ

စကပးေရး၊ ေမြးျမေရး၊ သယဇာတႏင သဘာဝ ပတဝနးကင ထနးသမးေရး ဆငရာ ေကာမတ

စကပး ေမြးျမေရးႏင ဆညေျမာငး ဆငရာ ဖြ႕ၿဖး တးတကမႈ ေကာမတ

ပညာေရး၊ ကနးမာေရး၊ လမႈေရးႏင အလပသမား ေရးရာ ေကာမတ

ျပညသ႔ ေငြစာရငး၊ စမကနးႏင ဘ႑ာေရး၊ စးပြားေရးႏင ကနသြယ လပငနး ဖြ႕ၿဖး တးတက ေရးရာ ေကာမတ

ဘ႑ာေငြ အရအသး ဆငရာ စစစ အႀကျပေရး ေကာမရငအဖြ႕

၈ ျပညသ႔ ေငြစာရငး ေကာမတ

စကပးေရးႏင ေမြးျမေရး ေကာမတ

စကမႈလကမႈ၊ စြမးအငႏင လပစစ ဆငရာ ေကာမတ

ေဆာကလပ ေရးႏင ပ႔ေဆာင ဆကသြယေရး ဆငရာ ေကာမတ

စကမႈ၊ လပစစႏင လမးပနး ဆကသြယေရး ဆငရာ ေကာမတ

စကပးေမြးျမေရး၊ ဆညေျမာငးႏင သယဇာတေရးရာ ေကာမတ

ဥပေဒ ေလလာ သးသပေရး ေကာမရငအဖြ႕

၉ ဘ႑ာေရး၊ စမကနးႏင စးပြားေရး ေကာမတ

ပ႔ေဆာငေရး၊ ဆကသြယေရးႏင ေဆာကလပေရး ေကာမတ

စးပြားေရး၊ ကးသနး ေရာငးဝယေရးႏင စညပင သာယာေရး ဆငရာ ေကာမတ

သယဇာတ၊ သဘာဝ ပတဝနးကင၊ လပစစႏင စြမးအင ဆငရာ ေကာမတ

သယဇာတ၊ သစေတာႏင သဘာဝ ပတဝနးကင ထနးသမးေရး ဆငရာ ေကာမတ

စြမးအင၊ ဆကသြယေရး၊ စကမႈလကမႈ ႏင ေဆာကလပေရးရာ ေကာမတ

စးပြားေရး၊ ကနသြယေရးႏင စညပငသာယာေရး ေကာမတ

၁ဝ တငးေဒသႀကး အစးရအဖြ႕၏ ကတကဝတ၊ အာမခ ခကမားႏင လႊတေတာ အခြငအေရး ဆငရာ ေကာမတ

သယဇာတႏင သဘာဝ ပတဝနးကင ထနးသမး ေစာငေရာကေရး ေကာမတ

ပ႔ေဆာငေရး၊ ဆကသြယေရးႏင ေဆာကလပေရး ဆငရာ ေကာမတ

အလပသမား၊ လဝငမႈ ႀကးၾကပေရးႏင ျပညသ႔ အငအား ဆငရာ ေကာမတ

စမကနး၊ ဘ႑ာေရးႏင ျပညသ႔ ေငြစာရငး ေကာမတ

သာသနာေရး၊ စညပင သာယာေရးႏင ျပညသ႔ ဆကဆေရးရာ ေကာမတ

ပ႔ေဆာငေရး၊ ဆကသြယေရးႏင ေဆာကလပေရး ေကာမတ

၁၁ လၿခေရး၊ စမခန႔ခြေရးႏင စညပင သာယာေရး ေကာမတ

ပညာေရး၊ ကနးမာေရး၊ အားကစားႏင ယဥေကးမႈ ဆငရာ ေကာမတ

ပညာေရး၊ ကနးမာေရး ႏင လမႈဖြ႕ၿဖး တးတကေရး ေကာမတ

လမႈေရး၊ ပညာေရး၊ ကနးမာေရး ႏင သဘာဝ ေဘးအႏရာယ ကာကြယ ေရးရာ ေကာမတ

ပညာေရး၊ ကနးမာေရး၊ အားကစားႏင ယဥေကးမႈေရးရာ ေကာမတ

၁၂ သာသနာေရး ႏင ယဥေကးမႈ ဆငရာ ေကာမတ

မနးေ႐ႊစကေတာ ဘရားပြေတာ ကငးပျခငး လပငနးမား ဆငရာ ေလလာ စစမးေရး ေကာမတ

၁၃ စကမႈစြမးအင ႏင လပစစေရးရာ ေကာမတ

၁၄ အစးရ အာမခ ခကမား၊ ကတမားႏင တာဝနခ ခကမား စစစေရး ေကာမတ

138

ျပညနယ/တငး အမည တာဝနထမး ကာလ ပါတ ကယေရးေနာကခ

ကခင ဥးလဂၽြနငနဆငး ၂ဝ၁၁ မတ ၃ဝ မ ၂ဝ၁၆ မတ ၃ဝ ထ

USDP စးပြားေရးလပငနးရင။

ေဒါကတာခကေအာင ၂ဝ၁၆ မတ ၃ဝ မ ယခထ

NLD သြားဆရာဝန။

ကယား ဥးခငေမာငဥး ၂ဝ၁၁ မတ ၃ဝ မ ၂ဝ၁၆ မတ ၃ဝ ထ

USDP ၂ဝ၁၅ ဇြန ၂၈ တြင ကယားျပညနယျပညခငၿဖးပါတ ဥက႒ အျဖစမ ႏတထြကခ။

ဥးအယလေဖာင႐ႈ ၂ဝ၁၆ မတ ၃ဝ မ ယခထ

NLD လကေထာကၿမ႕နယပညာေရးမးေဟာငး။

ကရင ဥးေဇာမငး ၂ဝ၁၁ မတ ၃ဝ မ ၂ဝ၁၆ မတ ၃ဝ ထ

USDP ဝနႀကးခပရာထး ရယခနတြင တပမေတာတြင တာဝန ထမး ေဆာငဆ၊ ဗလမးခပႏင ယခင ျပညနယေအးခမးၿဖးေကာငစ ဥက႒ေဟာငး။

နနးခငေထြးျမင ၂ဝ၁၆ မတ ၃ဝ မ ယခထ

NLD ၁၉၉ဝ ေရြးေကာကပြတြင အႏငရခၿပး ၂ဝ၁၂ ၾကားျဖတေရြးေကာကပြတြငလညး ျပနလညအႏငရ၊ ျပညတြငးအခြနမား ဥးစးဌာနတြင တာဝနထမးေဆာငခ။

ခငး ဥးဟနးငငး ၂ဝ၁၁ မတ ၃ဝ မ ၂ဝ၁၆ မတ ၃ဝ ထ

USDP ဗလမးခပ၊ ခငးျပညနယ ေအးခမးၿဖးေကာငစ ဥက႒ေဟာငး။

ဆလငးလနလြယ ၂ဝ၁၆ မတ ၃ဝ မ ယခထ

NLD ခ႐ငဥပေဒအရာရေဟာငး။

မြန ဥးအနးျမင ၂ဝ၁၁ မတ ၃ဝ မ ၂ဝ၁၆ မတ ၃ဝ ထ

USDP ဗလမးခပ၊ သတတြငးဝနႀကးေဟာငး။

ေဒါကတာေအးဇ ၂ဝ၁၇ မတ ၁ မ ယခထ

NLD ၁၉၉ဝ ေရြးေကာကပြတြငအႏငရရခ။

ဥးမငးမငးဥး ၂ဝ၁၆ မတ ၃ဝ မ ၂ဝ၁၇ ေဖေဖာဝါရ ၂၃ ထ

NLD ၁၉၈၈ ေကာငးသားေခါငးေဆာငေဟာငး၊ စးပြားေရးလပငနးရင။

ရခင ဥးလေမာငတင ၂ဝ၁၁ မတ ၃ဝ မ ၂ဝ၁၆ မတ ၃ဝ ထ

USDP ဗလမးႀကးေဟာငး

ဥးညပ ၂ဝ၁၆ မတ ၃ဝ မ ယခထ

NLD ၁၉၉ဝ ေရြးေကာကပြတြငအႏငရရခ။

ရမး စဝေအာငျမတ ၂ဝ၁၁ မတ ၃ဝ မ ၂ဝ၁၆ မတ ၃ဝ ထ

USDP ဒတယ ဗလမးႀကးေဟာငး၊ လကရ ရမးျပညနယလႊတေတာ ဒတယဥက႒။

ေဒါကတာလငးထြဋ ၂ဝ၁၆ မတ ၃ဝ မ ယခထ

NLD သြားဆရာဝန

ရနကန ဥးျမငေဆြ ၂ဝ၁၁ မတ ၃ဝ မ ၂ဝ၁၆ မတ ၃ဝ ထ

USDP ဒတယသမၼတ (၁)၊ သမၼတ ဥးထငေကာ ႏတထြကခနတြင ၂ဝ၁၈ ခႏစ မတလ ၂၁ မ ၃ဝ ထ ယာယသမၼတအျဖစ တာဝန ထမးေဆာငခ။ ဒတယဗလခပႀကးေဟာငး။

ဥးၿဖးမငးသနး ၂ဝ၁၆ မတ ၃ဝ မ ယခထ

NLD ၂ဝ၁၂ ၾကားျဖတေရြးေကာကပြေနာကပငး NLD ပါတ၏ လႊတေတာကယစားလယအျဖစ ေဆာငရြကခ

မႏေလး ဥးရျမင ၂ဝ၁၁ မတ ၃ဝ မ ၂ဝ၁၆ မတ ၃ဝ ထ

USDP ဒတယဗလခပႀကး၊ စစဖကေရးရာလျခေရး အရာရခပေဟာငး

ေဒါကတာေဇာျမငေမာင ၂ဝ၁၆ မတ ၃ဝ မ ယခထ

NLD ၁၉၈၈ လထအၾကြမႈတြင ပါဝငခၿပး ၁၉၉ဝ ေရြးေကာကပြအႏငရခ၊ ၂ဝ၁၂ ၾကားျဖတႏင ၂ဝ၁၅ ေရြးေကာကပြမားတြင ထပမအႏငရ

စစကငး ဥးသာေအး ၂ဝ၁၁ မတ ၃ဝ မ ၂ဝ၁၆ မတ ၃ဝ ထ

USDP ဒတယဗလခပႀကးႏင ႏငငေတာေအးခမးၿဖး ေကာငစဝငေဟာငး၊ ၂ဝ၁ဝ ၾသဂတလအထ အထးစစဆငေရးအဖြ႕မးအျဖစ ထမးေဆာငခ။

ေဒါကတာျမငႏင ၂ဝ၁၆ မတ ၃ဝ မ ယခထ

NLD ၁၉၉ဝ ေရြးေကာကပြအႏငရခ၊ ၂ဝ၁၂ ၾကားျဖတႏင ၂ဝ၁၅ ေရြးေကာကပြမားတြင ထပမအႏငရ

139

ျပညနယ/တငး အမည တာဝနထမး ကာလ ပါတ ကယေရးေနာကခ

မေကြး ဥးဘနးေမာေရႊ ၂ဝ၁၁ မတ ၃ဝ မ ၂ဝ၁၆ မတ ၃ဝ ထ

USDP ဗလမးခပႏင မေကြးတငးေအးခမးၿဖးေကာငစ ဥက႒ေဟာငး

ေဒါကတာေအာငမးည ၂ဝ၁၆ မတ ၃ဝ မ ယခထ

NLD ဆရာဝန၊ ၂ဝ၁၂ ၾကားျဖတႏင ၂ဝ၁၅ ေရြးေကာကပြမားတြင အႏငရ

ပခး ဥးဉာဏဝငး ၂ဝ၁၁ မတ ၃ဝ မ ၂ဝ၁၆ မတ ၃ဝ ထ

USDP ဗလခပေဟာငး၊ တပမေတာေလကငေရး ဒတယ အရာရခပေဟာငး၊ ႏငငေတာ ေအးခမးၿဖးေကာငစဝငေဟာငး၊ စစဥးစးတကသလေကာငးအပႀကးေဟာငး၊ ၁၈ ဥးေျမာက ႏငငျခားေရးဝနႀကး

ဥးဝငးသနး ၂ဝ၁၆ မတ ၃ဝ မ ယခထ

NLD လယသမား

ဧရာဝတ ဥးသနးေအာင ၂ဝ၁၁ မတ ၃ဝ မ ၂ဝ၁၆ မတ ၃ဝ ထ

USDP ဗလမးခပ၊ သစေတာဝနႀကးႏင ႏငငေတာေအးခမးၿဖးေကာငစဝငေဟာငး။

မနးေဂာန ၂ဝ၁၆ မတ ၃ဝ မ၂ဝ၁၈ ဇနနဝါရ ၉ ထ

NLD ေကာငးဆရာေဟာငး၊ ၁၉၉ဝ ေရြးေကာကပြ အႏငရကယစားလယ၊ ၂ဝ၁၂ ၾကားျဖတေရြးေကာကပြတြင ျပညသ႕လႊတေတာ ကယစားလယအျဖစ ေျမာငးျမမဆႏၵနယမ အႏငရရခ။

ဥးလမးေအာင ၂ဝ၁၈ ဇနနဝါရ ၁၈ မ ယခထ

NLD ၁၉၉ဝ ခႏစတြင NLD ပါတသ႔ဝငေရာက။

တနသၤာရ ဥးခငေဇာ ၂ဝ၁၁ မတ ၃ဝ မ ၂ဝ၁၂ ဇနနဝါရ ၆ ထ

USDP ဗလမးခပႏင အမတ ၆ အထးစစဆငေရးကြပကေရးမးေဟာငး။

ဥးျမတက ၂ဝ၁၂ ဇနနဝါရ ၂၇ မ ၂ဝ၁၆ မတ ၃ဝ ထ

USDP ဘ႑ာေရးဝနႀကးေဟာငး။

ေဒါကတာလလေမာ ၂ဝ၁၆ မတ ၃ဝ မ ယခထ

NLD ဆရာဝန။

140

တငးေဒသႀကးဝနႀကး သကဆငရာ ဌာနမား ျပညေထာငစဝနႀကးဌာနမား

လျခေရးႏင နယစပေရးရာ ၁။ ျမနမာႏငင ရတပဖြ႕၂။ အထးစစမးစစေဆးေရးဥးစးဌာန၃။ အကဥးဥးစးဌာန၄။ မးသတဥးစးဌာန

ျပညထေရးဝနႀကးဌာန

၅။ လဝငမႈႀကးၾကပေရးႏင ျပညသ႕အငအားဥးစးဌာန အလပသမား၊ လဝငမႈႏင ျပညသ႕အငအား ဝနႀကးဌာန

စမကနးႏငဘ႑ာေရး ၁။ စမကနးေရးဆြေရး ဥးစးဌာန၂။ ရသးမနးေျခ ေငြစာရငးဥးစးဌာန၃။ ျမနမာစးပြားေရးဘဏ ၄။ ျပညတြငးအခြနမားဥးစးဌာန၅။ ဗဟစာရငးအငးအဖြ႕၆။ ေငြေရးေၾကးေရးၾကးၾကပစစေဆးေရးဥးစးဌာန၇။ ျမနမာအာမခလပငနး၈။ ပငစငဥးစးဌာန၉။ အေကာကခြနဥးစးဌာန၁ဝ။ ရငးႏးျမႇပႏမႈေကာမရင

စမကနးႏငဘ႑ာေရးဝနႀကးဌာန

၁၁။ စားသးသေရးရာ ဥးစးဌာန စးပြားေရးႏင ကးသနးေရာငးဝယေရး ဝနႀကးဌာန

၁၂။ ဟတယႏင ခရးသြားညႊနၾကားမႈဥးစးဌာန ဟတယႏငခရးသြားလာေရး ဝနႀကးဌာန

၁၃။ အလပသမားညႊနၾကားေရးဥးစးဌာန၁၄။ အလပသမားေရးရာဆကဆေရး ဦးစးဌာန၁၅။ အလပ႐ႏင အလပသမားဥပေဒစစေဆးေရး ဦးစးဌာန

အလပသမား၊ လဝငမႈႏင ျပညသ႕အငအား ဝနႀကးဌာန

၁၆။ လမႈဖလေရးအဖြ႕ လမႈဝနထမး၊ ကယဆယေရးႏင ျပနလညေနရာခထားေရး ဝနႀကးဌာန

၁၇။ ကနတင/ကနခ ႀကးၾကပေရးေကာမတ႐း

စကပးေရး၊ ေမြးျမေရးႏင ဆညေျမာငး

၁။ စကပးေရးဥးစးဌာန၂။ လယယာေျမစမခန႔ခြေရးႏငစာရငးအငးဦးစးဌာန၃။ စကမႈလယယာဥးစးဌာန၄။ ျမနမာစကပးေရးဖြ႕ၿဖးမႈဘဏ၅။ ေမြးျမေရးႏငကသေရးဦးစးဌာန၆။ ဆညေျမာငးႏငေရအသးခမႈစမခန႔ခြေရးဦးစးဌာန၇။ ေကးလကေဒသဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဦးစးဌာန၈။ ငါးလပငနးဦးစးဌာန၉။ သမဝါယမဦးစးဌာန၁ဝ။ ပားေမြးျမေရးဥးစးဌာန၁၁။ အေသးစားစကမႈလကမႈလပငနးဦးစးဌာန

စကပးေရး၊ ေမြးျမေရးႏင ဆညေျမာငး ဝနႀကးဌာန

141

တငးေဒသႀကးဝနႀကး သကဆငရာ ဌာနမား ျပညေထာငစဝနႀကးဌာနမား

စညပငသာယာႏင လမႈေရး ၁။ သာသနာေရး ဥးစးဌာန၂။ ေရးေဟာငးသေတသန၊ အမးသားျပတကႏင စာၾကညတကဥးစးဌာန

သာသနာေရးႏငယဥေကးမႈဝနႀကးဌာန

၃။ ျပနၾကားေရးႏငျပညသ႕ဆကဆေရး ဥးစးဌာန ျပနၾကားေရးဝနႀကးဌာန

၄။ စညပငသာယာေရးအဖြ႕

၅။ ပညာေရးဥးစးဌာန၆။ အဆငျမငပညာဥးစးဌာန

ပညာေရးဝနႀကးဌာန

၇။ လမႈဖလေရး ဥးစးဌာန၈။ ျပနလညထေထာငေရး ဥးစးဌာန

လမႈဝနထမး၊ ကယဆယေရးႏင ျပနလညေနရာခထားေရး ဝနႀကးဌာန

၉။ ျပညသ႕ကနးမာေရး ဥးစးဌာန၁ဝ။ ကသေရးဥးစးဌာန၁၁။ အားကစားႏင ကာယပညာဥးစးဌာန၁၂။ တငးရငးေဆးပညာဥးစးဌာန

ကနးမာေရးႏငအားကစားဝနႀကးဌာန

စကမႈ၊ လပစစႏင ပ႔ေဆာငေရး ၁။ စကမႈႀကးၾကပေရးႏင စစေဆးေရးဥးစးဌာန စကမႈဝနႀကးဌာန

၂။ လပစစဓာတအားေပးေရးလပငနး လပစစႏငစြမးအငဝနႀကးဌာန

၃။ ကနးလမးပ႔ေဆာငေရး၄။ ျမနမာစာတကႏငဆကသြယေရး၅။ ကနးလမးပ႔ေဆာငေရးညႊနၾကားမႈ ဥးစးဌာန၆။ စးပြားေရးလငစငႏငပ႔ေဆာငေရး ညႇႏႈငးမႈဥးစးဌာန၇။ ေရအရငးအျမစႏငျမစေခာငးမား ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ဥးစးဌာန၈။ ၿမ႕ျပႏငအမရာဖြ႕ၿဖးမႈ ဥးစးဌာန၉။ ေရအားလပစစအေကာငအထညေဖာေရးဥးစးဌာန၁ဝ။ ျမနမာမးရထား (ေဒသတြငး)၁၁။ ေရေၾကာငးပ႔ေဆာငေရးညႊနၾကားမႈဦးစးဌာန၁၂။ ျပညတြငးေရေၾကာငးပ႔ေဆာငေရး၁၃ ျမနမာစာတက

ပ႔ေဆာငေရးႏင ဆကသြယေရးဝနႀကးဌာန

သယဇာတ၊ သစေတာႏင ပတဝနးကငထနးသမးေရး

၁။ သစေတာဥးစးဌာန၂။ ျမနမာသစလပငနး၃။ ပတဝနးကငထနးသမးေရး ဥးစးဌာန

သယဇာတႏင ပတဝနးကင ထနးသမးေရး ဝနႀကးဌာန

၁။ ျမနမာေရနဓာတေဗဒလပငနး လပစစႏငစြမးအငဝနႀကးဌာန

တငးရငးသားေရးရာ ၁။ တငးရငးသားေရးရာ ဥးစးဌာန တငးရငးသားေရးရာ ဝနႀကးဌာန

142

အေထြေထြအပခပေရးဥးစးဌာန ရတပဖြ႕

အမရာဥးစးဌာန မးသတတပဖြ႕

သမဝါယမဥးစးဌာန လဝငမႈႀကးၾကပေရး

ေကးလကေဒသဖြ႕ၿဖးေရး ဥးစးဌာန စကပးေရးဥးစးဌာန

ျပညတြငးအခြနမား ဥးစးဌာန ဆညေျမာငးဥးစးဌာန

စမကနးေရးဆြေရးဥးစးဌာန စကမႈကနၾကမးသးႏဌာန

ကနးျမငလယယာေျမေဖာထတေရးဥးစးဌာန စညပငသာယာ

ေမြးျမေရးႏငကသေရး လမႈဖလေရး

တငးရငးေဆးပညာ ပညာေရးမး႐း

စကမႈလယယာဥးစးဌာန ကနးမာေရးမး႐း

လယယာေျမစမခန႔ခြေရးႏငစာရငးအငးဦးစးဌာန အားကစား

စာရငးစစ႐း ကနးလမးပ႔ေဆာငေရး

ျပနၾကားေရးႏငျပညသ႕ဆကဆေရး ျပညသ႕လပငနး

ျမနမာစာတကႏငဆကသြယေရး လပစစ

အလပသမားညႊနၾကားမႈဥးစးဌာန သာသနာေရး

ျမနမာစးပြားေရးဘဏ ဥပေဒ႐း

ငါးလပငနးဥးစးဌာန ၿမ႕နယတရား႐း

ကနတငကနခ စမခြန႔ခြမႈဌာန အေကာကခြန

ကနသြယမႈျမႇငတငေရးႏငစားသးသေရးရာ နယစပေရးရာ

အေဝးေျပးလမးမားဌာန သစေတာဌာန

ေရအရငးအျမစ ၿမ႕နယေရြးေကာကပြေကာမရင

143

၁။ ၿမ႕နယစမခန႔ခြမႈေကာမတ

၂။ ၿမ႕နယ အသငးအဖြ႕မတပတငေရးအဖြ႕

၃။ ၿမ႕နယ လျခေရး တညၿငမေအးခမးေရးႏင တရားဥပေဒစးမးေရးေကာမတ

၄။ ၿမ႕နယ ဖြ႕ၿဖးမႈစမကနးေရးဆြ အေကာငအထညေဖာေရးေကာမတ

၅။ ၿမ႕နယ မးယစေဆးဝါးႏင စတကေျပာငးလေစေသာ ေဆးဝါးမား အႏရာယ တားဆးကာကြယေရးအဖြ႕

၆။ ၿမ႕နယ လျခေရးေကာမတ

၇။ ၿမ႕နယ ႏငငသားသ႔မဟတ ႏငငသားျပခြငရသဆငရာ စစမးစစေဆးေရးအဖြ႕

၈။ ျမစမးေရာငေကးရြာစမကနး ေၾကြးကနကနရေနေသာ ေကးရြာမားအား စစမးစစေဆး ေဆာငရြကရန စစမးေရးေကာမတ

၉။ ျမစမးေရာငေကးရြာစမကနး (ငါးက႑) အေကာငအထညေဖာေရးလပငနး အဖြ႕

၁ဝ။ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငသမားႏင အလပသမားမားအား အမေထာငစလဥးေရစာရငးႏင ကငေဆာငသငသည မတပတငတစမးမးထတေပးေရးလပငနး ႀကးၾကပေရးအဖြ႕

၁၁။ ၿမ႕နယ တရစာၦနႏင တရစာၦနထြက ပစၥညးမား တရားမဝင တငသြငးတငပ႔ျခငး တားဆးကာကြယေရး လပငနးေကာမတ

၁၂။ ၿမ႕နယ ေျဖေလာေရးအဖြ႕

၁၃။ ၿမ႕နယ ပငရငမပစၥညး စမခန႔ခြမႈေကာမတ

၁၄။ ၿမ႕နယ လယယာေျမစမခန႔ခြမႈအဖြ႕

၁၅။ လယယာေျမႏငအျခားေျမမား သမးဆညးခရမႈမား ျပနလညစစစေရးေကာမတ

၁၆။ ၿမ႕နယေဆး႐အေထာကအကျပအဖြ႕

၁၇။ ၿမ႕နယ လကနကးမႈကာကြယတားဆးေရးအဖြ႕

၁၈။ ၿမ႕နယ ကေလးသငယအခြငအေရးဆငရာ ေကာမတ

၁၉။ ၿမ႕နယ ကနးမာေရးေကာမတ

၂ဝ။ ၿမ႕နယ ပညာေရးေကာမတ

၂၁။ ၿမ႕နယ အားကစားႏငကာယပညာေကာမတ

144

မလတာဝနမားl ယစမးစမခန႔ခြမႈl ေျမစမခန႔ခြမႈl ပငဆငမႈပစၥညး စမခန႔ခြမႈl နယနမတျပနာမားl ေျမခြနႏငအျခားယစမးခြနl ဂဏထးေဆာငဘြ႕လကမတမား l ေျမသမးကစၥရပမား l သဘာဝေဘးအတြက ျပငဆငျခငး

တာဝနသစမား l ျပညနယ/တငး အစးရမားက ပပးေပးျခငးl ေဒသဖြ႕ၿဖးေရးေကာမတမားl စမကနးေရးဆြေရးႏင အေကာငအထညေဖာေရး ေကာမတl ဖြ႕ၿဖးေရးေကာမတမား

l ေလကငေရးl နယေျမဆငရာ

အခကအလက ေကာကယျခငး l ခ႐ငႏငၿမ႕နယ စမအပခပေရးl အဖြ႕အစညးမား

မတပတငျခငး

145

ၿမ႕နယအပခပေရးမး(လကေထာကညႊနၾကားေရးမး)

ဒတယၿမ႕နယအပခပေရးမး(ဥးစးအရာရ)

ဒဥးစးအရာရ

ဌာနခြ ၁ဌာနစတ ၁

စမ၊ ဘ႑ာ၊ ႐းလပငနး

ဌာနခြစာေရးစာေရး - ၂

စာရငးကင - ၃စာေရး

စာရငးကင - ၄

အငယတနးစာေရးယာဥေမာငး - ၅

႐းကစာပ႔

သန႔ရငးေရးလျခေရး

အႀကးတနးစာေရးစာေရး - ၁

စာေရး - ၂စာေရး - ၁

စာေရး - ၂စာေရး - ၁

အငယတနးစာေရး

စာေရး - ၂စာေရး - ၁

ဌာနခြ ၁ဌာနစတ ၂

အစညးအေဝးႏင တငၾကားမႈ

ဌာနခြ ၂ဌာနစတ ၃

ဥပေဒ၊ အပခပေရးႏင

လျခေရး

ဌာနခြ ၂ဌာနစတ ၄

ေျမႏင ယစမး

ဌာနခြ ၂ဌာနစတ ၅

လမႈစးပြား

ဒဥးစးအရာရ ဒဥးစးအရာရ

146

ဒတယညႊနၾကားေရးမးခပ

ညႊနၾကားေရးမး

ဒတယညႊနၾကားေရးမး

လႊတ

ေတာ

အစည

းအေဝ

းမား

ေရးရ

ာ ေက

ာမတ

မား

ဥပေဒ

ေရးရ

ာ

အဆ

ျပခ

ကမ

ား/

ေမးခ

ြနးမ

ား စမ

ဘ႑

ာေရး

ႏင

စမေထ

ာကပ

ဥက႒႐

း

ဒဥက

႒႐း

တငၾ

ကား

စာ

အသ

နားခ

စာႏင

အ

ဆျပ

လႊာ

စာၾက

ညတ

က၊

မတတ

မးႏင

သ

ေတသ

န

ဌာနစတ ၁ ဌာနစတ ၂ ဌာနစတ ၃ ဌာနစတ ၅ ဌာနစတ ၇ ဌာနစတ ၉ဌာနစတ ၄ ဌာနစတ ၆ ဌာနစတ ၈ ဌာနစတ ၁ဝ

ဥးစးအရာရဥးစးအရာရ ဥးစးအရာရ

ျပနတမးဝငအရာရ - ၇ဒတယညႊနၾကားေရးမးခပ - ၁ညႊနၾကားေရးမး - ၁ဒတယညႊနၾကားေရးမး - ၂ဥးစးအရာရ - ၄ ျပနတမးဝငမဟတသည အရာရ - ၃၈

ဥးစးအရာရ ဥးစးအရာရ

လကေထာကညႊနၾကားေရးမး

လကေထာကညႊနၾကားေရးမး

လကေထာကညႊနၾကားေရးမး

လကေထာကညႊနၾကားေရးမး

ဒတယညႊနၾကားေရးမး

147

၁။ ျမနမာ ေဒသဆငရာ ပဋပကၡ မားသည ႏငငရ ၿမ႕နယစစေပါငး ၃၃ဝ ၏ သးပတစပေကာအေပၚ သကေရာကမႈ ရေနသည။ ပဋပကၡအမားစမာ ႏစေပါငး ေျခာကဆယေကာထ ရညၾကာေနၿပး ျဖစသည။ လေသာငးေပါငးမားစြာ ေရြ႕ေျပာငခရၿပး ေထာငေပါငးမားစြာ ေသဆးခရသလ အျခားေသာ ဆးရြားသည ထခကမႈမားစြာ ရေနခသည (Burke et al. 2017, 9.)။

၂။ တပမေတာမ အဓက လႊမးမး ေရးဆြချခငး ႏင ႏငင၏ အပခပမႈမေဘာင အတြငး တပမေတာ၏ အခနးက႑က ဆကလက၍ ခငခငမာမာ ရေနေစရန ခြငျပေပးထားျခငးေၾကာင ၂ဝဝ၈ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒ သည ေဆြးေႏြးျငငးခစရာ ျဖစဆပင ျဖစသည။

၃။ Burke et al. 2017, 19.

၄။ The Irrawaddy 2018.

၅။ World Bank (n.d.).

၆။ Litwack and Seddon 1999, 2.

၇။ Boex and Yilmaz 2010.

၈။ Romeo 2012.

၉။ Eaton and Schroeder 2010

၁ဝ။ ဤသေတသနသည Boex and Yilmaz, Boex 2012 တ႔၏ သေတသန မေဘာငႏင နညးလမးတ႔က အသးျပထားပါသည။

၁၁။ Burke et al. 2017, 18-19

၁၂။ Nixon et al. 2013

၁၃။ Ibid.

၁၄။ အာရေဖာငေဒးရငး၏ ျမနမာႏငငရ ေဒသဆငရာ အပခပမႈစနစ ပတသကသည သေတသန စာတမးမားက https://asiafoundation.org/tag/myanmar-governance-paper-series/ တြင ေတြ႔ရႏငပါသည။

၁၅။ Ibid.

၁၆။ Burke et al. 2017.

၁၇။ Joliffe 2015

၁၈။ အာရေဖာငေဒးရငး၏ ျမနမာႏငငရ ပဋပကၡမား အေၾကာငး သေတသန စာတမးမားက https://asiafoundation.org/tag/peace-conflict-in-myanmar တြင ေတြ႔ရႏငပါသည။

၁၉။ ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငေတာ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ (၂ဝဝ၈) ဇယား (၂) တြင ပါဝငေသာ က႑မားမာ ဘ႑ာေရးႏင စမကနး၊ စးပြားေရး၊ စကပးေရးႏင ေမြးျမေရး၊ စြမးအင၊ လပစစ၊ သတႏင သစေတာ၊ ပ႔ေဆာငေရး၊ ဆကသြယေရးႏင ေဆာကလပေရး၊ လမႈေရး၊ ႏင စမခန႔ခြေရး တ႔ျဖစသည။

၂ဝ။ Steinberg 2012, 233 တြင ၂ဝဝ၈ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒအရ တပမေတာ၏ အခနးက႑ က ေဆြးေႏြးထားပါသည။

၂၁။ ျပညေထာငစ သမၼတ ျမနမာႏငငေတာ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒ (၂ဝဝ၈)၊ အခနး (၁၁)

၂၂။ ႏငငေတာ ေအးခမးသာယာေရး ႏင ဖြ႔ၿဖးေရး ေကာငစ ဥပေဒအမတ - ၁၆/၂ဝ၁ဝ

၂၃။ ျပညေထာငစလႊတေတာ ဥပေဒအမတ - ၂၂/၂ဝ၁၃

၂၄။ ႏငငေတာ ေအးခမးသာယာေရးႏင ဖြ႔ၿဖးေရး ေကာငစ ဥပေဒအမတ - ၁၄/၂ဝ၁ဝ

၂၅။ Nixon et al. 2013

၂၆။ The Myanmar Times 2016a.

၂၇။ Action Committee for Democracy Development and Progressive Voice (n.d.)

၂၈။ ကယပငအပခပခြငရ စရငစ ေျခာကခမာ စစကငးတငးေဒသႀကးရ နာဂ ကယပငအပခပခြငရ ေဒသ၊ ရမးျပညနယရ ဓႏ၊ ပအ႔ဝး၊ ပေလာင၊ ကးကန႔ ကယပငအပခပခြငရ ေဒသမား ႏင ဝ ကယပငအပခပခြငရ တငး တ႔ ျဖစၾကသည။

၂၉။ ျပညေထာငစ သမၼတ ျမနမာႏငငေတာ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒ (၂ဝဝ၈)၊ အခနး ၄၉ မ ၅၁ အထ။ ၎ဖြ႔စညးပက ဗဟခပကငမႈ မားေသာ ၁၉၇၄ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒ ျဖင ႏႈငးယဥႏငသည။

၃ဝ။ ၂ဝ၁၄ လဥးေရႏင အမအေၾကာငးအရာ သနးေခါငစာရငး၊ လဝငမႈႀကးၾကပေရးႏင ျပညသ႔အငအား ဝနႀကးဌာန။

၃၁။ ၿမ႕ နယအပခပေရး ဥပေဒက ျပငဆငရန ႀကးစားမႈသည ၂ဝ၁၇ တြင ရပတန႔ခသည။

၃၂။ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒ အခနး ၂၈၈ တြင “ခရငအဆငႏင ၿမ႕နယအဆငတ႔၏ အပခပေရးက ႏငငဝနထမးမားအား တာဝနေပး ေဆာငရြကေစရမည” ေဖာျပထားသည။ အခနး ၂၈၉ တြင “ရပကြက သ႔မဟတ ေကးရြာအပစ၏ အပခပေရးက ရပရြာကၾကညည ေလးစားၿပး သကၡာသမာဓ ရသည ပဂၢလတစဥးဥးက ဥပေဒႏငအည ခန႔အပတာဝနေပး ေဆာငရြကေစရမည။

၃၃။ ျပညေထာငစ သမၼတ ျမနမာႏငငေတာ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒ (၂ဝဝ၈) အခနး ၂၃၂။

၃၄။ ျပညေထာငစ သမၼတ ျမနမာႏငငေတာ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒ (၂ဝဝ၈) အခနး ၁၆၁။

148

၃၅။ ဤကသ႔ ႏငငအဆင အဖြ႔အစညးမားႏင ပတသက၍ သးသပေလလာခက က Brand 2012, 20-21 တြငလညး ေတြ႔ႏငသည။

၃၆။ ႏငငေတာ ေအးခမးသာယာေရးႏင ဖြ႔ၿဖးေရးေကာငစ ဥပေဒ အမတ - ၁၆/၂ဝ၁ဝ အခနး ၇(က)။

၃၇။ ျပညေထာငစ သမၼတ ျမနမာႏငငေတာ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒ (၂ဝဝ၈) အခနး ၂၄၈ (ဂ)။

၃၈။ ႏငငေတာ ေအးခမးသာယာေရး ႏင ဖြ႔ၿဖးေရးေကာငစ ဥပေဒ အမတ - ၁၆/၂ဝ၁ဝ အခနး ၈ (ဆ)။

၃၉။ ျပညေထာငစ သမၼတ ျမနမာႏငငေတာ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒ (၂ဝဝ၈) အခနး ၂၆၂။

၄ဝ။ ျပညေထာငစ သမၼတ ျမနမာႏငငေတာ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒ (၂ဝဝ၈) အခနး ၂၆၂ (က)။

၄၁။ ျပညေထာငစ သမၼတ ျမနမာႏငငေတာ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒ (၂ဝဝ၈) အခနး ၂၄၉။

၄၂။ ႏငငေတာ ေအးခမးသာယာေရး ႏင ဖြ႔ၿဖးေရးေကာငစ ဥပေဒ အမတ - ၁၆/၂ဝ၁ဝ အခနး ၃၁ (က)။

၄၃။ ျပညေထာငစ သမၼတ ျမနမာႏငငေတာ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒ (၂ဝဝ၈) အခနး ၃ဝ၈၊ ၃၁ဝ၊ ၃၁၁။

၄၄။ Kyaw Hla Win (Ahmed) and Karim 2013.

၄၅။ Republic of the Union of Myanmar, the Supreme Court of the Union (n.d).

၄၆။ Kyaw Hla Win (Ahmed) and Karim 2013.

၄၇။ Republic of the Union of Myanmar, the Supreme Court of the Union (n.d).

၄၈။ Ibid.

၄၉။ Kyaw Hla Win (Ahmed) and Karim 2013.

၅ဝ။ Republic of the Union of Myanmar, the Supreme Court of the Union (n.d).

၅၁။ ျပညေထာငစ သမၼတ ျမနမာႏငငေတာ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒ (၂ဝဝ၈) အခနး ၂၉၅ (က) (၂)။

၅၂။ ျပညေထာငစ သမၼတ ျမနမာႏငငေတာ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒ (၂ဝဝ၈) အခနး ၃၂၂ မ ၃၂၄။

၅၃။ Crouch 2018a.

၅၄။ Ibid.

၅၅။ Republic of the Union of Myanmar, the Supreme Court of the Union 2018.

၅၆။ ႏငငေတာ ေအးခမးသာယာေရး ႏင ဖြ႔ၿဖးေရးေကာငစ ဥပေဒ အမတ - ၁၆/၂ဝ၁ဝ အခနး ၁၅ (က)။

၅၇။ Crouch 2018b.

၅၈။ ႏငငေတာသမၼတ၊ ဝနႀကးခပမား၊ ျပညေထာငစ ႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာ ဥကဌမား၊ ျပညေထာငစ တရားသႀကးခပ တ႔သာ ခရးသ႔တငသြငးခြင ရသည။ ကယစားလယ အားလး၏ အနညးဆး ၁ဝ ရာခငႏႈနး အေရအတြကရေသာ ကယစားလယမားျဖင ျပညသလႊတေတာ ႏင အမးသားလႊတေတာ တ႔သည တငသြငးမႈ ျပလပႏငသည။

၅၉။ Crouch 2018b.

၆ဝ။ Crouch 2018a.

၆၁။ Enlightened Myanmar Research Foundation 2017a.

၆၂။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာကယစားလယမား ႏင ဝနႀကးမားျဖင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၆၃။ Republic of the Union of Myanmar 2012.

၆၄။ ျပညေထာငစ သမၼတ ျမနမာႏငငေတာ (အမန႔ေၾကာျငာစာ ၃၄/၂ဝ၁၄)။

၆၅။ အမးသား ဒမကေရစ အဖြ႔ခပ ၂ဝ၁၅။

၆၆။ စမကနး ႏင ဘ႑ာေရး ဝနႀကးဌာန ၂ဝ၁၆။

၆၇။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၆၈။ ျပညေထာငစ သမၼတ ျမနမာႏငငေတာ၊ စမကနး ႏင ဘ႑ာေရး ဝနႀကးဌာန ၂ဝ၁၈။

၆၉။ Global New Light of Myanmar 2018a.

၇ဝ။ ျပညေထာငစ သမၼတ ျမနမာႏငငေတာ၊ သမၼတရး ညႊနၾကားခက အမတ ၁/၂ဝ၁၈။

၇၁။ ေနာကဆကတြ (ဆ) တြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမား စတငကတညးက ဝနႀကးခပအျဖစ ခန႔အပခထားရသမား၏ စာရငးက ေဖာျပထားပါသည။

၇၂။ ကရငျပညနယ ဝနႀကးခပ ဥးေဇာမငးသည ဗလမႈးခပ တစဥးလညး ျဖစသည။

၇၃။ ျပညခငၿဖးအစးရ လကထကတြင တနသၤာရ တငးေဒသႀကး၌ ဝနႀကးခပတစဥး က အစားထးခရသည။

၇၄။ Myanmar Times 2016b.

၇၅။ ၂ဝ၁၆ ႏင ဇြန၊ ၂ဝ၁၈ အတြငးတြင ဝနႀကးခပႏစဥး က ျပနလညအစားထးမႈ ျပလပခသည။ ဧရာဝတတငးေဒသႀကး တြင ဥးမနးေဂာန က ဥးလမးေအာငျဖင အစားထးျခငး ျပလပခၿပး၊ မြနျပညနယတြင ဥးမငးမငးဥး အစား ေဒါကတာေအးဇက အစားထးခသည။ ဥးမနးေဂာနမာ ကနးမာေရးေၾကာင အနားယျခငး ျဖစသညဟ ထတျပနခေသာလညး ဥးမငးမငးဥး အနားယျခငးအတြကမ မညသညအေၾကာငးရငး မနးမသရေပ။

၇၆။ တငးရငးသား စညးလးညညႊတေရး ပါတသည တပမေတာ ႏင ျမနမာ ဆရယလစ လမးစဥပါတ တ႔၏ ကယစားပါတလညး ျဖစၿပး ၁၉၉ဝ ေရြးေကာကပြတြင အမးသားဒမကေရစ အဖြ႔ခပက အဓက စနေခၚခသလညး ျဖစသည။ Irrawaddy (n.d.)

149

၇၇။ Data is correct as of June 2018. Ministry of Information (n.d.); MyPILAR2017

ရ၈။ ဇနနဝါရ ၁၆၊ ၂ဝ၁၈ မစတင၍ မႏာေလးတငး ေဒသႀကး အစးရ အဖြ႔တြင ရမးတငးရငးသား ေရးရာဝနႀကး ရာထး လစလပေနျခငး ျဖစသည။ Maung Zaw 2018.

ရ၉။ Nixon et al. 2013

၈ဝ။ ဥပမာအျဖစ ရနကန ႏင ဧရာဝတ တငးေဒသႀကးတ႔ရ စမကနးႏင ဘ႑ာေရး ဝနႀကး ႏင ကရငျပညနယရ စြမးအငဝနႀကး တ႔ျဖစသည။

၈၁။ ဝနႀကးေရးရာ တာဝန ဆယခမာ ဝနႀကးခပ၊ နယစပေရးရာ ႏင လၿခေရး၊ ဘ႑ာေရး ႏင အခြန၊ စကပးေရး ႏင ေမြးျမေရး၊ ပ႔ေဆာငေရး၊ သစေတာႏင သတတြငး၊ စမကနးႏင စးပြားေရး၊ လပစစစြမးအင ႏင စကမႈ၊ စညပငသာယာေရး၊ လမႈေရး ႏင တငးရငးသားေရးရာ (ရပါက) တ႔ျဖစသည။

၈၂။ ကယပငအပခပခြငရ ေဒသ/တငး တ႔၏ ဥးစးအဖြ႔ တ႔၏ ဥကဌမားသည ျပညနယအစးရ အဖြ႔တြင ဝနႀကးအျဖစ ရာထးရရၿပး ရမးျပညနယတြင ထကသ႔ ဝနႀကး ငါးေနရာ ရေနသည။

၈၃။ သမၼတရး အမန႔ေၾကာငျငာစာ အမတ ၁/၂ဝ၁၆။ လပစစဝနႀကးဌာန ႏင စြမးအငဝနႀကးဌာန က လပစစ ႏင စြမးအင ဝနႀကးဌာနအျဖစ ေပါငးစညးခသည။ အမးသားစမကနး ႏင စးပြားေရးဖြ႔ၿဖး တးတကေရး ဝနႀကးဌာန ႏင ဘ႑ာေရးဝနႀကးဌာတ႔က စမကနးႏင ဘ႑ာေရး ဝနႀကးဌာန အျဖစ ေပါငးစညးခသည။

၈၄။ ျပညေထာငစအဆငတြင စမကနးႏင ဘ႑ာေရး က ဝနႀကးဌာနတစခ အျဖစ ေပါငးစညး လကေသာလညး အခ႕ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး၊ ဥပမာ ရမးျပညနယတြင စမကနးႏင စးပြားေရး ဝနႀကးဌာန ႏင ဘ႑ာေရးဝနႀကး ဌာန သးျခားစ ရေနဆျဖစသည။

၈၅။ ႏငငေတာ ေအးခမးသာယာေရး ႏင ဖြ႔ၿဖးေရးေကာငစ ဥပေဒ အမတ - ၁၆/၂ဝ၁ဝ အခနး ၃၁(က)။

၈၆။ ႏငငေတာ ေအးခမးသာယာေရး ႏင ဖြ႔ၿဖးေရးေကာငစ ဥပေဒ အမတ - ၁၆/၂ဝ၁ဝ အခနး ၃၁(ခ)။

၈၇။ ျမနမာအလငး ၂ဝ၁၃(က)။

၈၈။ Global New Light of Myanmar 2014.

၈၉။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၉ဝ။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အဆင စကပးေရးဝနႀကး ႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၉၁။ ျမနမာအလငး ၂ဝ၁၃(ခ)။

၉၂။ ပ (၃.၄) တြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဥးစားေပးက႑မား က ေဖာျပထားသည

၉၃။ Global New Light of Myanmar 2018b.

၉၄။ ျပညေထာငစ သမၼတ ျမနမာႏငငေတာ၊ သမၼတရး ၂ဝ၁၈(က)။

၉၅။ ျပညေထာငစ သမၼတ ျမနမာႏငငေတာ၊ သမၼတရး ၂ဝ၁၈(ခ)။

၉၆။ Chan Tha 2018.

၉၇။ Global New Light of Myanmar 2018c.

၉၈။ ႏငငေတာ ေအးခမးသာယာေရး ႏင ဖြ႔ၿဖးေရးေကာငစ ဥပေဒ အမတ - ၁၆/၂ဝ၁ဝ အခနး ၁၂။

၉၉။ ျပညေထာငစ သမၼတ ျမနမာႏငငေတာ၊ သမၼတရး (ညႊနၾကားခက ၁/၂ဝ၁၈)။

၁ဝဝ။ Nixon et al. 2015.

၁ဝ၁။ Ibid.

၁ဝ၂။ Ibid

၁ဝ၃။ Ibid

၁ဝ၄။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားႏင ေတြ႔ဆေမးမႈ။

၁ဝ၅။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအဆင ညႊနၾကားေရးမႈးမား ႏင ေတြ႔ဆေမးမႈ။

၁ဝ၆။ Nixon et al. 2015.

၁ဝ၇။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး တငးရငးသားဝနႀကးမားႏင ေတြ႔ဆေမးမႈ။

၁ဝ၈။ ျပညေထာငစ သမၼတ ျမနမာႏငငေတာ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒ (၂ဝဝ၈) အခနး ၁၇၅။

၁ဝ၉။ ၂ဝ၁၅ ေရြးေကာကပြ သည လြတလပ၍ တရားမတျခငး မရမည က မားစြာ စးရမခၾကသလ၊ ေရြးေကာကပြက သပတေမာကမႈ အခ႕ လညး ရခသည။ သ႔ေသာလညး ရလဒမား ထြကေပၚ လာသညအခန၌၊ ၁၉၉ဝ ေနာကပငး လြတလပ၍ ပြငလငးျမငသာမႈ အရဆး ေရြးေကာကပြ အျဖစ သတမတျခငး ခခရသည။

၁၁ဝ။ ရခငျပညနယ လႊတေတာတြင ရခငအမးသားပါတသည အငအား အႀကးဆးျဖစသည။ ျပညေထာငစ ႀက႕ခငေရးႏငဖြ႔ၿဖးေရးပါတသည ခငးျပညနယ၊ ကရငျပညနယ၊ ရမးျပညနယ၊ မြနျပညနယ၊ ကခငျပညနယ ႏင ရခငျပညနယ တ႔တြင အငအားအႀကးဆး မျဖစခေပ။

၁၁၁။ ရခငျပညနယ လႊတေတာ ဥကဌမာ ရခငအမးသားပါတ မ ျဖစသည။ ရမးျပညနယ လႊတေတာ ဥကဌမာ ျပညေထာငစ ႀကခငေရးႏင ဖြ႔ၿဖးေရး ပါတမ ျဖစသည။

၁၁၂။ ျပညေထာငစ ႀကခငေရးႏင ဖြ႔ၿဖးေရး ပါတသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားတြင ကယစားလယေနရာ စစေပါငး ၅၆% က ရယႏငခသည။

၁၁၃။ တစသးပဂၢလ ကယစားလယမား ႏင အမးသား ဒမကေရစ အဖြ႔ခပ၊ ျပညေထာငစ ႀကခငေရးႏငဖြ႔ၿဖးေရးပါတ၊ တငးရငးသား စညးလးညညႊတေရးပါတ တ႔က ထညသြငးထားျခငး မရပါ။

၁၁၄။ တငးရငးသားႏင ေဒသဆငရာ ပါတမားျဖင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၁၁၅။ Hein Ko Soe 2018a.

150

၁၁၆။ ကယား၊ ခငး ႏင ရခင ျပညနယ လႊတေတာမားတြင အမးသမး လႊတေတာကယစားလယ မရပါ။

၁၁၇။ Shwe Shwe Sein Latt et al. 2017.

၁၁၈။ အမးသား ဒမကေရစ အဖြ႔ခပ တာဝနရသမား ႏင ေတြ႔ဆးေမးျမနးမႈ။

၁၁၉။ Enlightened Myanmar Research Foundation 2017a.

၁၂ဝ။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာ ၁၄ ခတ႔မ စေဆာငးရရထားေသာ အခက အလကမား။ ေဖေဖာဝါရ ၈၊ ၂ဝ၁၆ မ ဧၿပ ၂၄၊ ၂ဝ၁၈ အတြငး အခကအလကမား ျဖစသည။

၁၂၁။ လႊတေတာ ၈ ခက နမနာ ၾကညရႈရာ၌ ၂ဝ၁ဝ မ ၂ဝ၁၅ အတြငး လႊတေတာ အစညးအေဝး ေခၚယမႈသည ပမးမအားျဖင အႀကမ ၂ဝ ေအာကတြငသာ ရခသည။ ၎အခနကာလ၏ ထကဝကမသာ ရမည ၂ဝ၁၅ ေရြးေကာကပြ ၿပးေျမာကခနမ စတငၾကညလင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာ ၁၄ ခတ႔၏ လႊတေတာအစညးအေဝး ေခၚယမႈမာ ပမးမအားျဖင ၁၃ ႀကမေကာ ရေနသည။

၁၂၂။ Nixon et al. 2013.

၁၂၃။ Ibid.

၁၂၄။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာကယစားလယ မားျဖင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၁၂၅။ Enlightened Myanmar Research Foundation 2017a, 26.

၁၂၆။ Enlightened Myanmar Research Foundation 2017a.

၁၂၇။ Ibid.

၁၂၈။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာ အခကအလကမားမာ ဧၿပ ၂၄၊ ၂ဝ၁၈ မတငမအထ ျဖစသည။

၁၂၉။ ကခငျပညနယ လႊတေတာကယစားလယမား ႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၁၃ဝ။ Nyein Thiri Swe and Zaw Min Oo 2018.

၁၃၁။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာကယစားလယ မားျဖင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၁၃၂။ ပညာအလငးပြငျမနမာ သေတသနေဖာငေဒးရငး ၂ဝ၁၇(ခ)။

၁၃၃။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာကယစားလယ မားျဖင ေတြ႔ဆေမးမႈ။

၁၃၄။ Egreteau 2017.

၁၃၅။ ပညာအလငးပြငျမနမာ သေတသနေဖာငေဒးရငး ၂ဝ၁၇(က)။

၁၃၆။ ပညာလငးပြငျမနမာ သေတသနေဖာငေဒးရငး ၂ဝ၁၇(က) ႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားသ႔ သေတသနအတြက အခကအလက ေတာငးခထားျခငးမ ရရလာေသာ အခကအလကမား က စေပါငးသးသပထားမႈ။

၁၃၇။ အဆ ႏင ေမးခြနး ဆငရာ အခကအလကမားမာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမား စတင ေပၚထြကလာခနမ ဧၿပ ၂၄၊ ၂ဝ၁၈ အထျဖစသည။

၁၃၈။ ပညာအလငးပြငျမနမာ သေတသနေဖာငေဒးရငး ၂ဝ၁၇(က)။

၁၃၉။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာကယစားလယ မားျဖင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၁၄ဝ။ ပညာအလငးပြငျမနမာ သေတသနေဖာငေဒးရငး ၂ဝ၁၇(က)။

၁၄၁။ ပညာအလငးပြငျမနမာ သေတသနေဖာငေဒးရငး ၂ဝ၁၇(က)။

၁၄၂။ ျပညနယလႊတေတာ ေကာမတဥကဌႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၁၄၃။ San Yamin Aung 2018a.

၁၄၄။ San Yamin Aung 2018b.

၁၄၅။ ပညာအလငးပြငျမနမာ သေတသနေဖာငေဒးရငး ၂ဝ၁၇(ဂ)။

၁၄၆။ ပညာအလငးပြငျမနမာ သေတသနေဖာငေဒးရငး ၂ဝ၁၇(က)။

၁၄၇။ ပညာအလငးပြငျမနမာ သေတသနေဖာငေဒးရငး ၂ဝ၁၇(ခ)။

၁၄၈။ Moe Myint 2017.

၁၄၉။ တငးေဒသႀကး လႊတေတာကယစားလယမားျဖင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၁၅ဝ။ Nyan Linn Aung 2018; Enlightened Myanmar Research Foundation 2018c.

၁၅၁။ Ei Ei Toe Lwin 2018a.

၁၅၂။ ပညာအလငးပြငျမနမာ သေတသနေဖာငေဒးရငး ၂ဝ၁၇(ဃ)။

၁၅၃။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာကယစားလယ မားျဖင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၁၅၄။ Ibid.

၁၅၅။ Ibid.

၁၅၆။ တငးေဒသႀကး လႊတေတာကယစားလယျဖင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၁၅၇။ ပညာအလငးပြငျမနမာ သေတသနေဖာငေဒးရငး ၂ဝ၁၇(က)။

၁၅၈။ Egreteau 2018.

151

၁၅၉။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာကယစားလယ မားျဖင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၁၆ဝ။ Nixon et al. 2013.

၁၆၁။ တငးေဒသႀကး လႊတေတာကယစားလယျဖင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၁၆၂။ အရပဘက အဖြ႔အစညးမားျဖင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၁၆၃။ Kempel, Chan Myawe Aung San and Aung Tun 2015.

၁၆၄။ The Asia Foundation 2014.

၁၆၅။ The Asia Foundation 2018.

၁၆၆။ My Justice 2018.

၁၆၇။ MDR and Kempel 2012.

၁၆၈။ UNDP Myanmar 2015a.

၁၆၉။ Ibid.

၁၇ဝ။ ပႏပထတေဝရျခငး မရေသးသာ ေထြအပအခကအလကမား။

၁၇၁။ Kyi Pyar Chit Saw and Arnold 2014,35.

၁၇၂။ UNDP Myanmar 2015a.

၁၇၃။ ျပညေထာငစ သမၼတ ျမနမာႏငငေတာ၊ သမၼတရး ၂ဝ၁၃ (အမန႔ေၾကာျငာစာ ၂၇/၂ဝ၁၃)

၁၇၄။ UNDP Myanmar 2015b.

၁၇၅။ UNDP Myanmar 2015a.

၁၇၆။ ျပညေထာငစ သမၼတ ျမနမာႏငငေတာ၊ သမၼတရး (အမန႔ ၃၇/၂ဝ၁၆)

၁၇၇။ ေကာမတ အဖြ႔ဝငမားသည ျပညခငးၿဖး ပါတ အေပၚတြင သစၥာခမႈမား ရေနသညဟ ျမင၍ ပါတ၏ လႊမးမးမႈက ဖယရားရန ေကာမတမားက ဖကသမးရသညဟ ေျပာဆမႈမား ရခသည။

၁၇၈။ ဥပမာ အေနျဖင ရမးျပညနယရ ျပညနယေကာမတ ၈၆ ခတြင အမးသမး ၃ဥးသာ ေကာမတ အဖြ႔ဝငအျဖစ ပါဝငေနသည က ေတြ႔ရသည။ Arnold et al. 2015.

၁၇၉။ Arnold et al. 2015

၁၈ဝ။ New Myanmar Foundation 2018.

၁၈၁။ UNDP Myanmar 2015a.

၁၈၂။ Ibid.

၁၈၃။ Ibid.

၁၈၄။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာကယစားလယ မားျဖင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၁၈၅။ Stapenhurst and O’Brien (n.d).

၁၈၆။ ႏငငေတာ ေအးခမးသာယာေရး ႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကေရး ေကာငစ ဥပေဒ အမတ ၁၆/၂ဝ၁ဝ၊ အခနး ၄(က) ႏင အခနး ၃၁(က) တ႔အရ ႏငငေတာ သမၼတသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာတ႔၏ အတညျပခကျဖင ဝနႀကးအေရအတြက က အမားဆး ၁ဝဥးမ အနညးဆး ၅ဥးအတြငး သတမတႏငၿပး၊ ဝနႀကးမား၏ တာဝနက ခြ႔ခန႔သတမတေပး ႏငသည။ (တငးရငးသားေရးရာ ဝနႀကး ႏင ဥးစးအဖြ႔ အႀကးအကမားက ထညသြငးတြကခကထားျခငး မရပါ။)

၁၈၇။ Bissinger 2016.

၁၈၈။ ပခးတငးေဒသႀကး အစးရ တာဝန ယထားရေသာ ဌာနမား၊ ၎ဌာနမားႏင သကဆငသည ပခးတငးေဒသႀကးရ ဝနႀကးဌာနမားႏင ျပညေထာငစ ဝနႀကးဌာန မား၏ စာရငး အျပညအစက ေနာကဆကတြ (ဇ) တြငၾကညပါ။

၁၈၉။ ယခအခနးက Arnold et al. 2015 ႏင Winter and Mya Nandar Thin 2016. တ႔မ အေျခခထားျခငး ျဖစသည။ အေသးစတက ၎ သေတသနစာတမးမားတြင ၾကညပါ။

၁၉ဝ။ လကရ စညပငသာယာေရး ဥပေဒသည ၁၉၉၃ စညပငသာယာေရး ဥပေဒတြင အေျခခထားသည။ ၎ဥပေဒက ၁၉၉၇ တြင ျပငဆငခသည။ ၂ဝဝ၈ စညပငသာယာေရး ဥပေဒတြင စညပငသာယာေရး အဖြ႔မားက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရလကေအာကသ႔ ထညသြငးလကျခငးမာ ၁၉၉၃ ဥပေဒႏင ၁၉၉၇ ျပငဆငခက တ႔တြင အေျခခထားျခငး ျဖစသည။

၁၉၁။ ၿမ႕နယ စညပငသာယာေရး အဖြ႔တ႔၏ လပငနးမားသည ၿမ႕ နယဧရယာ တစခလးက ၿခလႊမးႏငခသည၊ သ႔ေသာလညး ယခအခါ ၿမ႕ ျပဧရယာတြငသာ အာရစကေနၿပး ေကးရြာအပစ အစတအပငး အနညးငယတြငသာ လပငနး စမကနးမား လပေဆာငေနျခငး ရသည။ စညပငသာယာေရး အဖြ႔တ႔သည ေကးရြာအပစမား အတြငး စးပြားလပငနး ဖြ႔ၿဖးမႈရၿပး ျပညသဝနေဆာငမႈ လအပေသာ ဧရယာအခ႕ က စညပငသာယာ နယနမတ အျဖစသတမတကာ လပေဆာငႏငသည။ ၂ဝ၁၂ ႏင ၂ဝ၁၃ အၾကားတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာမားသည ၂ဝ၁၃ ဥပေဒတြင အေျခခသည စညပငသာယာေရး ဥပေဒတ႔က အသးသး ျပဌာနးခၾကသည။

၁၉၂။ ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကး စညပငရးက ညႊနၾကားေရးမႈး တစဥးက ဥးေဆာငသည၊ ၎သည စနစတြင အႀကးတနး စညပငသာယာေရး အရာရ ျဖစသည။ ကြျပားမႈ အနညးငယ ရႏငေသာလညး ျပညနယ ႏင တငးေဒသႀကး စညပငသာယာေရးရး အမားစက ဌာနသးချဖင ဖြ႔စညးထားသည၊ ၎ဌာနတ႔မာ အငဂငနယာ၊ စမေရး ႏင၊ ဥပေဒ၊ အခြန ႏင လၿခေရး တ႔ ျဖစၾကသည။

၁၉၃။ ၿမ႕ေတာ စညပငသာယာေရး ေကာမတမား ႏင စညပငသာယာေရး အဖြ႔မား အၾကား အဓက ကြျပားမႈမားစြာ ရၿပး တာဝန ႏင အခနးက႑ ဆငရာ၊ အပခပေရးဆငရာ ဆကစပမႈ တ႔တြင ကြျပားျခားနား ၾကသည။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အဆငတြင ၿမ႕ေတာ စညပငသာယာေရး ေကာမတမားက

152

ၿမ႕ေတာဝန မား ႏင လထမ ေရြးေကာက တငေျမာကထားေသာ အဖြ႔ဝငမား ပါသည ေကာမတ က ဥးေဆာငသည။

၁၉၄။ စညပငသာယာေရး အဖြ႔အရာရ မားႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၁၉၅။ Nixon et al. 2013.

၁၉၆။ Tidemand and Steffensen 2010, 17-18.

၁၉၇။ Nixon et al. 2013.

၁၉၈။ Ibid.

၁၉၉။ Ibid.

၂ဝဝ။ Bissinger 2016.

၂ဝ၁။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၂ဝ၂။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရအရာရမားႏင ေတြ႔ဆးေမးျမနးမႈ။

၂ဝ၃။ ဝနႀကးခပျဖင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၂ဝ၄။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဘတဂကတြင ေဖာျပထားျခငး မရေသာလညး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရတ႔သည ပညာေရးႏင ကနးမာေရးတြင အသးစရတ ရခသညဟ မခငလေသာ အေထာကအထားမား ရသည။

၂ဝ၅။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမား ႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ညႊနၾကားေရးမႈး မားျဖင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၂ဝ၆။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၂ဝ၇။ Bauer, Kirk and Sahla 2018.

၂ဝ၈။ မႏေလးတငးေဒသႀကး အစးရအဖြ႔ ၂ဝ၁၇။

၂ဝ၉။ Nixon et al. 2013.

၂၁ဝ။ Ibid.

၂၁၁။ နယေဝးေဒသ အတြက ဆရာဝနမား ခန႔အပျခငး ႏင သမတေသာ အေျခအေန မားအတြက ေကာငးဆရာမား ခန႔အပျခငး တ႔က ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားက ျပလပခသည မခငလေသာ အေထာကအထားမား ရသည။

၂၁၂။ Nixon et al. 2013.

၂၁၃။ ပညာေရး ႏင ကနးမာေရး ဥးစးဌာနမားမ ၿမ႕ နယႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အဆင အရာရမားႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၂၁၄။ ျပညေထာငစလႊတေတာ ဥပေဒအမတ ၄၁/၂ဝ၁၄၊ အခနး (၃)။

၂၁၅။ ျပညေထာငစ ရာထးဝနအဖြ႔ ၂ဝ၁၇.

၂၁၆။ Ibid.

၂၁၇။ Nixon et al. 2013.

၂၁၈။ Ibid.

၂၁၉။ Ibid.

၂၂ဝ။ အရပဘက အဖြ႔အစညးမားႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၂၂၁။ Kyi Pyar Chit Saw and Arnold 2014, 30.

၂၂၂။ ယခအခနးက Bissinger 2016; Kyi Pyar Chit Saw and Arnold 2014 ႏင Winter and Mya Nandar Thin 2016. တ႔မ အေျခခထားျခငး ျဖစသည။ အေသးစတက ၎ သေတသနစာတမး မားတြင ၾကညပါ။

၂၂၃။ ၿမ႕နယမားသည ႏစေပါငးမားစြာ ၾကာေအာင ေဒသႏရ အပခပေရး အတြက ဗဟခက ျဖစခသည။ Kyi Pyar Chit Saw and Arnold 2014.

၂၂၄။ Bissinger 2016,7.

၂၂၅။ ၿမ႕ နယ အေထြေထြ အပခပေရး ဥးစးဌာန ရးတငးတြင လကေထာက ညႊနၾကားေရးမႈး အဆငရ ၿမ႕နယ အပခပေရးမႈးက အစရငခရသည ဝနထမးဥးေရ ၃၄ဥး ရသည။ ၿမ႕နယ လဥးေရ ကြာျခားေစကာမ ရးတငး၏ အရြယအစားမာ တညၾကသည။ ၿမ႕နယ အပခပေရးမႈး က ကညသည ဥးစးအရာရ အဆင ဒတယ ၿမ႕နယ အပခပေရးမႈ ရၿပး၊ ၎တ႔ႏစဥးသည စာေရး ႏင စာရငးကင အမားစ ပါဝငေသာ ဝနထမးမားက စမႀကးၾကပသည။

၂၂၆။ Kyi Pyar Chit Saw and Arnold 2014.

၂၂၇။ Ibid.

၂၂၈။ ၿမ႕ နယ အပခပေရးမႈးမားျဖင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။ Kyi Pyar Chit Saw and Arnold 2014.

၂၂၉။ ျပညထေရး ဝနႀကးဌာန ဒတယဝနႀကး မ အနာဂါတတြင အမးသမး အပခပေရးမႈး မားက ခန႔အပမည ဟ ၂ဝဝ၈ ၾသဂတတြင ေျပာခသည။ Kyaw Myo 2018.

၂၃ဝ။ လကရအခနတြင တာဝနထမးေဆာငေနဆ ဒတယ ၿမ႕နယအပခပေရးမႈး အဆင အမးသမး တစဥး ရသည။

၂၃၁။ ၎ လပငနးမားအတြက ရပေကး အပခပေရးမားသည ေထြအပက ေထာကပသည။

၂၃၂။ Bissinger 2016.

၂၃၃။ Arnold et al. 2015.

၂၃၄။ တာဝန အျပညအစက Arnold et al. 2015. တြင ၾကညပါ။

၂၃၅။ Bissinger 2016 အခနး ၂.၄ ႏင ေနာကပငးက ၾကညပါ။

153

၂၃၆။ ၿမ႕နယတစခ အတြက ေကာမတမား စာရငး ဥပမာက ေနာကဆကတြ (င) တြငၾကညပါ။

၂၃၇။ ၿမ႕ နယဖြ႔ၿဖးေရး အေထာကအကျပ ေကာမတ (TDSC) ႏင ၿမ႕နယစညပငသာယာေရး ေကာမတ (TDAC) တ႔က ၂ဝ၁၃ ေဖေဖာဝါရ သမၼတရး အမနေၾကျငာစာျဖင စတငခသည။

၂၃၈။ ျပညေထာငစ သမၼတ ျမနမာႏငငေတာ၊ သမၼတရး ၂ဝ၁၆ (ခ) အမန႔ ၃၇/၂ဝ၁၆။

၂၃၉။ ၿမ႕နယ စမခန႔ခြေရး ေကာမတ အဖြ႔ဝငမား အျဖစ ၿမ႕နယ အပခပေရးမႈး (ဥကဌ)၊ ဒတယ ၿမ႕နယ အပခပေရးမႈး (အတြငးေရးမႈး)၊ ရတပဖြ႔၊ စမကနးဌာန ဥးစးမႈး၊ သစေတာဥးစးမႈး၊ ပညာေရးမႈး၊ စညပငသာယာေရး ဥးစးမႈး၊ ဥပေဒအရာရ ႏင အခြနဥးစးမႈး တ႔ပါဝငပါသည။

၂၄ဝ။ ထပမ၍ အခကအလက ရရလပါက Arnold et al. 2015 ႏင Winter and Mya Nandar Thin 2016 က ၾကညပါ။

၂၄၁။ Winter and Mya Nandar Thin 2016.

၂၄၂။ ဗဟေကာမတက ျပညေထာငစ သမၼတ ျမနမာႏငငေတာ၊ သမၼတရး ၂ဝ၁၆ (ဂ) အမန႔ ၁၄/၂ဝ၁၆ ျဖင ဖြ႔စညးချခငး ျဖစသည။

၂၄၃။ ၿမ႕နယ ေထြအပ အရာရမားႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၂၄၄။ The Asia Foundation 2014.

၂၄၅။ My Justice 2018.

၂၄၆။ ေကးရြာအပခပေရးမႈး မားႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးရာတြင ၎တ႔သည သကဆငရာ ၿမ႕နယ အပခပေရးမႈး မားႏင ပမန ဆကသြယမႈ ရေၾကာငး၊ ေဒသဖြ႔ၿဖးေရး စမကနး မားအတြက အပါအဝင ျဖစစဥမားစြာ အတြက အတညျပမႈက ရယရေၾကာငး ေျဖၾကားသည။ Kyi Pyar Chit Saw and Arnold 2014.

၂၄၇။ law ေဖာျပထားခက

၂၄၈။ ပမ၍ ရႈပေထြးလာေစသညမာ ရပ-ေကး အပခပေရးမႈးမားသည ေထြအပ ထမ တရားဝငခန႔အပစာ က ရယရေသာေၾကာင ျဖစသည။

၂၄၉။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာကယစားလယ မားျဖင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၂၅ဝ။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ေထြအပ အရာရမားႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၂၅၁။ Boex 2012.

၂၅၂။ UNDP 2012, 6; World Bank 2013, 97.

၂၅၃။ အာရေဖာငေဒးရငးသည မတဖက အဖြ႔အစညးမား ႏင တြဖက၍ ျမနမာႏငင ျပညနယမား ႏင တငးေဒသႀကးမားရ စမကနး ေရးဆြျခငး၊ ေငြေၾကး ျပငဆငျခငး ႏင ဘတဂက ျပငဆငေရးဆြျခငး တ႔ႏင ပတသကသည သေတသန စာတမး မားက ေရးသား ျပစေနပါသည။ သေတသန စာတမးမားက https://asiafoundation.org/tag/ တြင ေတြ႔ရႏငပါသည။

၂၅၄။ ေငြလးေငြရငး အသးစရတ ဆသညမာ ယာဥ၊ ေျမ၊ ယႏရားႀကးမား၊ အေဆာကအအ ႏင လမးမား ကသ႔ တစႏစအထက ၾကာရညခေသာ တနဖးရသည အရာမားတြင ရငးႏးအသးျပျခငး ျဖစသည။

၂၅၅။ သာမန အသးစရတ ဆသညမာ လစာေငြ၊ ပငစင၊ ထနးသမးစရတ၊ ပစၥညးဝယယမႈ ႏင ဝနေဆာငမႈ စရတ တ႔ကသ႔ေသာ အစးရ၏ အေထြေထြ အသးစရတမား ျဖစသည။

၂၅၆။ ယခ ျဖစစဥ သးသပခကက Shotton, Zin Wint Yee, and Khin Pwint Oo 2016 မ ေကာကႏတ တငျပထားျခငး ျဖစၿပး၊ ၎စာတမးတြင စမကနးႏင ဘတဂကေရးဆြျခငး ျဖစစဥက အေသးစတ ရငးျပထားပါသည။ ၎တ႔၏ ေလလာဆနးစစခက က ထပမ၍ ေထာကပႏငရန ၂ဝ၁၆မ စ၍ တးတကေျပာငးလမႈ မားက ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ ျပလပထားသည။

၂၅၇။ ယခအခနးတြင အဓက ေဇာငးေပး ေဖာျပလသညမာ ေငြလးေငြရငးဆငရာ ဘတဂကျဖစသည။ ေငြလးေငြရငး ဆငရာ ဘတဂကတြင ဆးျဖကခက ခရျခငးသည ပမ၍ အေရးႀကးၿပး ေဒသအတြက ဥးစားေပးမႈ ခမတရန လအပေသာ ေနရာလညး ျဖစသည။ သာမနဆငရာ ဘတဂကမာမ လပငနး လညပတစရတ ႏင ဝနထမးလစာ တ႔သာ ျဖစပါသည။

၂၅၈။ ျပညေထာငစ သမၼတ ျမနမာႏငငေတာ၊ သမၼတရး ၂ဝ၁၆ (ဃ) အမန႔ ၁၃/၂ဝ၁၆။

၂၅၉။ ျပညေထာငစ သမၼတ ျမနမာႏငငေတာ၊ သမၼတရး ၂ဝ၁၆ (င) အမန႔ ၁၂/၂ဝ၁၆။

၂၆ဝ။ ျပညေထာငစ သမၼတ ျမနမာႏငငေတာ၊ သမၼတရး ၂ဝ၁၆ (စ) အမန႔ ၁၁/၂ဝ၁၆။

၂၆၁။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စမကနး အရာရမားႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၂၆၂။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမား၊ လႊတေတာကယစားလယမား၊ စမကနးႏင ဘတဂက အရာရမား ႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၂၆၃။ ေဒသႏရ စမကနး ႏင ဘတဂက ဆငရာ ကၽြမးကငသမားႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၂၆၄။ Ibid.

၂၆၅။ Hein Ko Soe 2018b.

၂၆၆။ Valley et al. 2018.

၂၆၇။ စညပင၏ စမကနးေရးဆြျခငး ျဖစစဥက Winter, 2016 မ ေကာကႏတထားသည။

၂၆၈။ Shotton, Zin Wint Yee, and Khin Pwint Oo 2016, xii.

၂၆၉။ အခနး (၃) အရ ဘတဂကျဖစစဥက ဥးေဆာငရန ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အသးသးတ႔တြင ေကာမတမား ရၾကသည။

၂၇ဝ။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာကယစားလယ မားျဖင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၂၇၁။ OMI Budget Explorer က http://budget.omimyanmar.org/ တြင ၾကညရႈႏငသည။

၂၇၃။ Shotton, Zin Wint Yee, and Khin Pwint Oo 2016.

154

၂၇၄။ စညပငသာယာေရး အဖြ႔မား၏ လပငနးမားက သကဆငရာ ၎တ႔၏ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး စညပငဥပေဒမားတြင ထညသြငးျပဌာနး ထားပါသည။ စညပငသာယာေရး အဖြ႔မား၏ အဓက လပငနးမားမာ အေျခခ အေဆာကအဥး ဆငရာ၊ ဝနေဆာငမႈေပးျခငး ႏင ဘ႑ာေငြ ရာေဖြေကာကချခငး ႏင စညးကမးေရးဆြျခငး တာဝနမားတ႔ ျဖစသည။ ၎တ႔တြင အေဆာကအဥး ေဆာကျခငး၊ တတာမား ျပျပငျခငး၊ အဆငျမငျခငး ႏင တညေဆာကျခငး၊ စြန႔ပစပစၥညး စမခန႔ခြျခငး၊ ျပညသပင ေနရာ ႏင ပနးၿခမားက ထနးသမးစမျခငး၊ လမးမးေပးျခငး စသညတ႔ ျဖစသည။

၂၇၄။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဘတဂကတြင ေဖာျပထားျခငး မရေသာလညး ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရတ႔သည ပညာေရးႏင ကနးမာေရးတြင အသးစရတ ရခသညဟ မခငလေသာ အေထာကအထားမား ရသည။

၂၇၅။ ဇယား (၁) တြင ျပညေထာငစ တာဝနအျဖစ “ျပညေထာငစမ စမေသာ အဓက အေဝးေျပး လမးမမားႏင တတားမား” က သတမတေပးထားၿပး၊ ဇယား (၂) တြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး တာဝနအျဖစ “ျပညနယ သ႔မဟတ တငးေဒသႀကးမ စမပငခြင ရေသာ လမး ႏင တတာမား” တ႔က သတမတေပးထားသည။

၂၇၆။ လမး က႑တြင ဗဟခပကငမႈ ေလာချခငး ႏင စပလဥး၍ ပမျပညစေသာ အခကအလကက ရရလပါက Valley et al. 2018 က ၾကညပါ။

၂၇၇။ ျပညေထာငစအဆင သတမတထားသည အေဝးေျပးလမးမား တညေဆာကရန တငးေဒသႀကး/ ျပညနယ ကနကစရတတ႔သည ႏငငအႏ အမးမး ကြျပားမႈ ရေနၿပး တနသၤာရတြင စစေပါငး၏ ၆၉%၊ ပခးတြင ၁၅% ႏင ဧရာဝတတြင ၂%သာ ရသည။ Shotton, Zin Wint Yee, and Khin Pwint oo 2016, 9; Valley et al. 2018.

၂၇၈။ Boex 2012.

၂၇၉။ ဘတဂက အသးစရတမားက ေငြလးေငြရငး အသးစရတ ႏင သာမန အသးစရတမား အျဖစ ခြျခားထားသည။ ေငြလးေငြရငး အသးစရတ တြင ယာဥ၊ ေျမ၊ ယႏရားႀကးမား၊ အေဆာကအအ ႏင လမးမား ကသ႔ တစႏစအထက ၾကာရညခေသာ တနဖးရသည အရာမားတြင ရငးႏးအသးျပျခငးတ႔ ပါဝငသည။ သာမန အသးစရတတြင လစာေငြ၊ ပငစင၊ ထနးသမးစရတ၊ ပစၥညးဝယယမႈ ႏင ဝနေဆာငမႈ စရတ တ႔ကသ႔ေသာ အစးရ၏ အေထြေထြ အသးစရတမား ပါဝငသည။

၂၈ဝ။ ေငြလးေငြရငး အသးစရတႏင ပတသက၍ ပမသရလပါက World Bank 2017, chapter 2 တြငၾကညပါ။

၂၈၁။ ျပညနယ စညပငသာယာေရးအဖြ႔ ညႊနၾကားေရးမႈးႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၂၈၂။ ေငြလးေငြရငး ႏင သာမန အသးစရတ အခး ကြျပားရျခငးမာ တစစတတစပငး အားျဖင စာရငးအငး အဓပၺာယဖြငဆခက မရငးလငးျခငး ႏငလညး သကဆငႏငသည။ Shotton, Zin Wint Yee, and Khin Pwint Oo 2016, 62 တြငၾကည။

၂၈၃။ Valley et al. 2018.

၂၈၄။ Ibid.

၂၈၅။ ၅၄%မာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ၁၄ခလးရ ျပညသ႔ေရးရာ လပငနးမား အတြကျဖစသည။ ၃၈%မာ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ၁ဝခ အတြကျဖစသည။ ျပညသ႔လပငနးဌာန သည ေဆာကလပေရး ဝနႀကးဌာန လကေအာကတြင ရၿပး လမး၊ တတား၊ ေလဆပ ႏင အေဆာကအအမား ကသ႔ ျပညသပင အေဆာကအဦမား က ထနးသမး ေဆာကလပရမည တာဝနရခသည။ ေဆာကလပေရး ဝနႀကးဌာနသည လမး၊ တတား ႏင အေဆာကအအမား ေဆာကလပရန တာဝန ဆကလကရေသး ေသာလညး ေလဆပႏင ပတသက၍ တာဝနယရမႈ မရေတာေခ။

၂၈၆။ နမနာတြင ခငးႏင ရခငျပညနယမား မအပ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အားလးပါဝငပါသည။

၂၈၇။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားႏင အစးရ အရာရမားျဖင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၂၈၈။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရတြင (၁) အစးရအဖြ႔၊ (၂) လႊတေတာ၊ (၃) တရားရး၊ (၄) တရားလႊတေတာ၊ (၅) စာရငးစစရးတ႔ ပါဝငပါသည။ ၂ဝ၁၃-၁၄ ဘတဂကတြင လႊတေတာႏင အစးအဖြ႔အတြက မပါဝငပါ။

၂၈၉။ စမကနးႏင ဘ႑ာေရးဝနႀကး ဌာန အရာရမားႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၂၉ဝ။ Valley at al. 2018.

၂၉၁။ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး ၁၂ ခက နမနာ တြကခကမႈအရ ရနကနတငးေဒသႀကး ႏင မႏေလးတငးေဒသႀကးတ႔သည ဘ႑ာႏစ ၂ဝ၁၃-၁၄ ႏင ၂ဝ၁၆-၁ရ အၾကား စညပငသာယာေရး အသးစရတ ျမငတကမႈတြင ၉၅% ပါဝငမႈရသည။

၂၉၂။ ၂ဝ၁၄ သနးေခါငစာရငး အခကအလက။ လဝငမႈႀကးၾကပေရးႏငျပညသ႕အငအား ဝနႀကးဌာန ၂ဝ၁၄။

၂၉၃။ ေဒသဆငရာ ေငြေၾကးအသးစရတ ႏင ပတသကသည ပမ ျပညစေသာ ဆနးစစေလလာမႈ အတြက Shotton, Zin Wint Yee, and Khin Pwint Oo 2016 တြင ၾကညပါ။

၂၉၄။ Valley and Hein Aung Kyaw 2016.

၂၉၅။ ကရငျပညနယတြင ျပညေထာငစမ ေထာကပေငြ လႊေျပာငးမႈသည ယခင ၄ဝ% သာရခရာမ ၂ဝ၁၁-၁၂ တြင ၉၄% အထ ျမငတကလာခသည။ ၂ဝ၁၇-၁၈ ခန႔မနးေျခဘတဂက တြငမ ၈၇.၅% သ႔ ျပနလည ကဆငးခသည။

၂၉၆။ ကာလလတ ဘ႑ာေရး မေဘာင (MTFF) အရ အစးရသည ႏငငတကာတြင လပထးႏငအည အတငး “စညးမဥး အေျချပ” ဘ႑ာေရးပစ အတငး လပေဆာငေနသည။ ယငးမေဘာင အရ ျပညေထာငစမ လႊေျပာငးေထာကပေငြ မားကလညး ျပျပငေျပာငးလေရး လပေဆာငေနသည။ ၂ဝ၁၅-၁၆ ဘ႑ာႏစမ စတငကာ အစေပါငးထညဝငမႈမ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားသ႔ ခြေဝလာထားေပးျခငး မာ စညးမဥးအေျချပ ပစျဖစလာခသည။

၂၉၇။ ပေသနညးတြင ပါဝငေသာ သတမတစႏႈနးမားမာ - ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လဥးေရ (၂ဝ၁၄ အမးသား လဥးေရ သနးေခါငစာရငး အေပၚ အေျချပထားသည)၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဆငးရႏြမးပါးမႈ ညႊနးကနး (၂ဝဝ၉-၁ဝ တစအမေထာငခငး လမႈဘဝစစတမး က အေျချပထားသည)၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး တစဥးက ျပညတြငးအသားတင ထတလပမႈ (စမကနး ေရးဆြေရး ဥးစးဌာန၏ ခန႔မနးေျခအေပၚ အေျချပသည)၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ေျမဧရယာ (၂ဝ၁၄ အမးသား လဥးေရ သနးေခါငစာရငး အေပၚ အေျချပထားသည)၊ တစျပညလး လဥးေရ အေပၚရသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ၿမ႕ ျပလဥးေရ ရာခငႏႈနး (၂ဝ၁၄ လဥးေရ သနးေခါငစာရငး အေပၚ အေျချပထားသည)၊ တစဥးက ဝငေငြအလက အခြနစညးၾကပမႈမား (ယခင ဘ႑ာႏစ ၌ ေကာကယရရသည အမနအခြန ရေငြက အေျချပသည) တ႔ျဖစၾကသည။

၂၉၈။ ဥပမာ အေနျဖင Hein Aung Kyaw et al. 2017 ကၾကညပါ။

155

၂၉၉။ Shotton, Zin Wint Yee, and Khin Pwint Oo 2016, v.

၃ဝဝ။ Shotton, Zin Wint Yee, and Khin Pwint Oo 2016, p32.

၃ဝ၁။ ထပမ၍ အခကအလက ရရလပါက Robertson, Joelene, and Dunn 2015 ကၾကညပါ။

၃ဝ၂။ ၎ရနပေငြက ျပညေထာငစလႊတေတာ ဆငရာ ဖြ႔ၿဖးေရး ရနပေငြဥပေဒ (ဥပေဒ အမတ ၉ /၂ဝ၁၄) ျဖင သတမတျပဌာနးခသည။

၃ဝ၃။ စမကနးမားက ကပငါးသနး အထသာ ကန႔သတထားသည။

၃ဝ၄။ Bauer, Shortell, and Delesgues, 2016.

၃ဝ၅။ အခြနေကာကချခငး ႏငပတသက၍ အေသးစတ ရငးလငးခကက Bissinger 2016 တြငၾကညပါ။

၃ဝ၆။ Valley and Hein Aung Kyaw 2016.

၃ဝ၇။ Dickenson-Jones, De, and Smurra 2015.

၃ဝ၈။ Boex 2012.

၃ဝ၉။ Chen, He, and Liu 2018.

၃၁ဝ။ Boex 2012.

၃၁၁။ Minoletti 2016.

၃၁၂။ စမကနးႏင ဘ႑ာေရးဝနႀကး ဌာန အရာရမားႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၃၁၃။ PwC 2018.

၃၁၄။ Ibid.

၃၁၅။ ဗဟခပကငျခငး ေလာကမႈ အေျခအေန သးသပခက (၂ဝ၁၃) မာ Local Public-Sector Country Profile Index (Boex 2012) က အေျခခ၍ ဆနးစစသးသပ ထားျခငး ျဖစသည။ ၂ဝ၁၈ သးသပခက မာ ၂ဝ၁၃ သးသပခကက ထပဆင တညေဆာက၍ ဆနးစစသးသပ ထားျခငး ျဖစၿပး ဗဟခပကငမႈ ေလာခရန အငစတကးရငး မားက မညသ႔ စစဥထားသည၊ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရတ႔၏ လားရာ၊ ႏင ေဒသႏရ အပခပစမမႈ လကေတြ႔ အေျခအေန တ႔ အေပၚတြင ေဇာငးေပး သးသပေလလာ ထားျခငး ျဖစသည။

၃၁၆။ Joliffe and Speers Mears 2016.

၃၁၇။ Joliffe 2016.

၃၁၈။ Ibid.

၃၁၉။ Joliffe 2016.

၃၂ဝ။ Joliffe and Speers Mears 2016.

၃၂၁။ တစႏငငလး ပစခတတကခကမႈ ရပစေရး သေဘာတစာခပ အခနး ၁ (က) ျပညေထာငစ သမၼတ ျမနမာႏငငေတာအား ျပညေထာငစ မၿပကြေရး၊ တငးရငးသား စညးလးညညႊတမႈ မၿပကြေရးႏင အခပအျခာအာဏာ တညတခငၿမေရး တ႔က ေရးရႈ၍ လြတလပမႈ၊ တနးတညမမႈႏင တရားမတမႈ တ႔က အေျခခၿပး ပငလစတဓါတႏငအည ဒမကေရစအေရး၊ အမးသားတနးတေရးႏင ကယပငျပဌာနးခြင အခြငအေရးမား အာမခခကမား အျပညအဝရေသာ၊ ဒမကေရစႏင ဖကဒရယစနစတ႔က အေျခခသည ျပညေထာငစက ႏငငေရးေဆြးေႏြးပြ ရလဒမားႏင အည တညေဆာကသြားရန။

၃၂၂။ အမးသား ျပနလညသငျမတေရး ႏင ၿငမးခမးေရး ဗဟဌာန ဥကဌ ႏငငေတာ၏ အတငပငခ ပဂၢလ ေဒၚေအာငဆနးစၾကည၏ အဖြငမန႔ခြနး၊ ေအာကတဘာ ၁၅၊ ၂ဝ၁၇၊ ေနျပညေတာ။

၃၂၃။ Ye Mon 2018.

၃၂၄။ Kyaw Lin Htoon 2018.

၃၂၅။ Nixon et al. 2013.

၃၂၆။ Ei Ei Toe Lwin 2018b.

၃၂၇။ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဝနႀကးမားႏင လႊတေတာ ကယစားလယမားျဖင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ။

၃၂၈။ World Bank 2017.

၃၂၉။ Bissinger 2016 မ မျငမးသည။

156

Action Committee for Democracy Development and Progressive Voice. n.d. Grassroots Democracy: Analysis of the Ward or Village Tract Administration Law. https://progressivevoicemyanmar.org/wp-content/uploads/2018/05/20180410_ACDD_Grassroots_Democracy_-_Print-ready.pdf.

Arnold, M., Ye Thu Aung, Kempel, S., and Kyi Pyar Chit Saw. 2015. Municipal Governance in Myanmar: An Overview of Development Affairs Organizations. Yangon: The Asia Foundation. https://asiafoundation.org/publication/municipal-governance-in-myanmar/

The Asia Foundation. 2014. Myanmar 2014: Civic Knowledge and Values in a Changing Society. https://asiafoundation.org/resources/pdfs/MyanmarSurvey20141.pdf.

The Asia Foundation. 2018. City Life Survey: Myanmar 2017 Pilot Initiative. https://asiafoundation.org/wp-content/uploads/2018/06/City-Life-Survey-2017-English_27-June-2018.pdf.

Bauer, A., Shortell, P., and Delesgues, L. 2016. Sharing the Wealth: A Roadmap for Distributing Myanmar’s Natural Resource Revenues. Natural Resource Governance Institute. https://resourcegovernance.org/sites/default/files/documents/nrgi_sharing_myanmar_revenue-sharing.pdf.

Bauer, A., Kirk, N., and Sahla, S. 2018. Natural Resource Federalism: Considerations for Myanmar. Natural Resource Governance Institute. https://resourcegovernance.org/sites/default/files/documents/federalism-considerations-form-myanmar.pdf.

Bissinger, J. 2016. Local Economic Governance in Myanmar. Yangon: The Asia Foundation. https://asiafoundation.org/publication/local-economic-governance-in-myanmar/.

Boex, J. and Yilmaz, S. 2010. An Analytical Framework for Assessing Decentralized Local Governance and the Local Public Sector. IDG Working Paper No. 2010-06. https://www.urban.org/sites/default/files/publication/29451/412279-An-Analytical-Framework-for-Assessing-Decentralized-Local-Governance-and-the-Local-Public-Sector.PDF.

Boex, J. 2012. Measuring the Local Public Sector: A Conceptual and Methodological Framework. Local Public Sector Country Profile Handbook. Washington DC: The Urban Institute. http://www.localpublicsector.net/docs/LPSCP_Handbook.pdf.

Brand, M. 2012. “‘A bird in the hand…’ – The Federal Pattern of Myanmar’s 2008 Constitution.” Unpublished discussion paper. Burke, A., Williams, N., Barron P., Jolliffe, K. and Carr, T. 2017. The Contested Areas of Myanmar: Subnational Conflict, Aid, and Development.

Yangon: The Asia Foundation. https://asiafoundation.org/publication/contested-areas-myanmar-subnational-conflict-aid-development/.

Chan Tha. 2018. “Kachin State government, China chasing Chinese timber smugglers.” Myanmar Times, May 25. https://mmtimes.com/news/kachin-state-government-china-chasing-chinese-timber-smugglers.html.

Chen, Z., He, Z. and Liu, C. 2018. “The Financing of Local Government in the People’s Republic of China: Stimulus Loan Wanes and Shadow Banking Waxes.” ADBI Working Paper Series No. 800. Tokyo: Asian Development Bank Institute. https://www.adb.org/sites/default/files/publication/396826/adbi-wp800.pdf.

Crouch, M. 2018a. “The Judiciary in Myanmar.” In Routledge Handbook of Contemporary Myanmar, edited by Farrelly, N., Holliday, I., and Simpson, A. New York: Routledge.

Crouch, M. 2018b. “Dictators, democrats, and constitutional dialogue: Myanmar’s constitutional tribunal.” International Journal of Constitutional Law 16 (2): 421–446. https://doi.org/10.1093/icon/moy056.

Dickenson-Jones, G., De, S., and Smurra, A. 2015. State and Region Public Finances in Myanmar. Subnational Governance in Myanmar Discussion Paper No. 8. Yangon: The Asia Foundation. https://asiafoundation.org/resources/pdfs/SRPublicFinancesENG.pdf.

Eaton, K. and Schroeder, L. 2010. “Measuring Decentralization.” In Making Decentralization Work: Democracy, Development, and Security, edited by Connerley, K. and Smoke, P. Colorado: Lynne Rienner Publishers.

Egreteau, R. 2017. Parliamentary Development in Myanmar: An Overview of the Union Parliament, 2011–2016. Yangon: The Asia Foundation. https://asiafoundation.org/wp-content/uploads/2017/05/Parliamentary-Development-in-Myanmar.pdf.

Egreteau, R. 2018. “How Myanmar’s ruling party keeps its lawmakers under control.” Tea Circle Oxford website. https://teacircleoxford.com/2018/03/01/how-myanmars-ruling-party-keeps-its-lawmakers-under-control/.

Ei Ei Toe Lwin. 2018a. “Rakhine minister sacked for not performing duties.” Myanmar Times, January 3. https://www.mmtimes.com/news/rakhine-minister-sacked-not-performing-duties.html.

Ei Ei Toe Lwin. 2018b. “States constitutions crucial to aiding peace process: experts.” Myanmar Times, June 18. https://www.mmtimes.com/news/states-constitutions-crucial-aiding-peace-process-experts.html

Enlightened Myanmar Research Foundation. 2016a. State and Region Parliaments News Bulletin, Issue 18, November 10. https://emref.org/sites/emref.org/files/publication-docs/bulletin_18englishfinal.pdf.

Enlightened Myanmar Research Foundation. 2016b. State and Region Parliaments News Bulletin, Issue 19, November 24. https://emref.org/sites/emref.org/files/publication-docs/bulletin_19english_final.pdf.

Enlightened Myanmar Research Foundation. 2017a. Performance Analysis: State & Region Hluttaws (Local Legislatures) of Myanmar (2010–2015). Second Edition. https://emref.org/sites/emref.org/files/publication-docs/performance_analysiseng_2nd_edition_final.pdf.

Enlightened Myanmar Research Foundation. 2017b. State and Region Parliaments News Bulletin, Issue 25, February 23. https://emref.org/sites/emref.org/files/publication-docs/bulletin_25english_final.pdf.

Enlightened Myanmar Research Foundation. 2017c. State and Region Parliaments News Bulletin, Issue 44, November 30. https://emref.org/sites/emref.org/files/publication-docs/bulletin_44eng_final.pdf.

Enlightened Myanmar Research Foundation. 2018a. State and Region Parliaments News Bulletin 2 (58), July 5. https://emref.org/sites/emref.org/files/publication-docs/bulletin_58eng_final.pdf.

157

Enlightened Myanmar Research Foundation. 2018b. State and Region Parliaments News Bulletin 2 (55), May 24. https://emref.org/sites/emref.org/files/publication-docs/bulletin_55eng_final.pdf.

Enlightened Myanmar Research Foundation. 2018c. State and Region Parliaments News Bulletin 2 (53), April 27. https://emref.org/sites/emref.org/files/publication-docs/bulletin_53eng_final.pdf.

Enlightened Myanmar Research Foundation. 2018d. State and Region Parliaments News Bulletin 2 (50), March 8. https://emref.org/sites/emref.org/files/publication-docs/bulletin_50eng_final.pdf.

Global New Light of Myanmar. 2014. “President says gov’t eyes completion of regional development tasks before end of 2015.” December 19. http://www.burmalibrary.org/docs20/GNLM2014-12-19-red.pdf.

Global New Light of Myanmar. 2018. “Republic of the Union of Myanmar Myanmar New Year Greetings of President U Win Myint.” April 18. http://www.globalnewlightofmyanmar.com/republic-union-myanmar-myanmar-new-year-greetings-president-u-win-myint/.

Global New Light of Myanmar. 2018b. “Performance of Chin State Government in 2nd Year in Office.” May 6. http://www.burmalibrary.org/docs24/GNLM2018-05-06-red.pdf.

Global New Light of Myanmar. 2018c. “Two-year performance of Yangon Region Government.” April 25. http://www.burmalibrary.org/docs24/GNLM2018-04-25-red.pdf.

Hein Aung Kyaw, Valley, I., Moller, A., and Me Me Oo. 2017. Sub-national Public Finance Management in Myanmar. Budget Brief Series: Bago / No. 2. Renaissance Institute. https://rimyanmar.org/en/publication/budget-brief-series-bago-budget-brief-no-2-2017.

Hein Ko Soe. 2018a. “The ethnic parties’ dilemma: Merger or strategic alliance?” Frontier Myanmar, April 18. https://frontiermyanmar.net/en/the-ethnic-parties-dilemma-merger-or-strategic-alliance.

Hein Ko Soe. 2018b. “Dagon Seikkan and the road to discontent.” Frontier Myanmar, July 23. https://frontiermyanmar.net/en/dagon-seikkan-and-the-road-to-discontent.

Human Rights Watch. 2015. “Burma Events of 2015.” Human Rights Watch website. https://www.hrw.org/world-report/2016/country-chapters/burma.

Irrawaddy. n.d. “National Unity Party.” https://www.irrawaddy.com/election/party/national-unity-party-nup. Jolliffe, K. 2015. Ethnic armed conflict and territorial administration in Myanmar. Yangon: The Asia Foundation. https://asiafoundation.org/

resources/pdfs/ConflictTerritorialAdministrationfullreportENG.pdf.Jolliffe, K. 2016. Ceasefire, Governance and Development: The Karen National Union in Times of Change. Yangon: The Asia Foundation.Jolliffe, K. and Speers Mears, E. 2016. Strength in Diversity: Towards Universal Education in Myanmar’s Ethnic Areas. Yangon: The Asia

Foundation.Kempel, S., Chan Myawe Aung Sun, and Aung Tun. 2015. Myanmar Political Parties at a Time of Transition: Political party dynamics at

the national and local level. Pyoe Pin Programme. http://themimu.info/sites/themimu.info/files/documents/Report_Myanmar_Political_Parties_at_a_Time_of_Transition_Pyoe_Pin_Susanne_Kempel_April2015.pdf.

Kyaw Hla Win (Ahmed, H.) and Karim, E. 2013. “The Legal System of the Republic of the Union of Myanmar in a Nutshell.” Website of the Hauser Global Law School Program, New York University. http://nyulawglobal.org/globalex/Myanmar.html#HighCourts.

Kyaw Lin Htoon. 2018. “Peace conference opens amid low expectations and calls for reform.” Frontier. https://frontiermyanmar.net/en/peace-conference-opens-amid-low-expectations-and-calls-for-reform

Kyaw Myo. 2018. “Ministry of Home Affairs state they have plans to choose women administrators” [in Burmese]. Irrawaddy, August 9. https://burma.irrawaddy.com/news/2018/08/09/166140.html

Kyi Pyar Chit Saw and Arnold, M. 2014. Administering the State in Myanmar: An Overview of the General Administration Department. Yangon: The Asia Foundation. https://asiafoundation.org/wp-content/uploads/2014/10/Administering-the-State-in-Myanmar.pdf.

Litwack, J. and Seddon, J., eds. 1999. Decentralization Briefing Notes. WBI Working Papers. Washington DC: World Bank Institute. Maung Zaw. 2018. “Former deputy minister to run for seat in Mandalay.” Myanmar Times, July 11. https://www.mmtimes.com/news/

former-deputy-minister-run-seat-mandalay.html. Myanmar Development Research and Kempel, S. 2012. Village Institutions and Leadership in Myanmar: A View from Below. Enlightened

Myanmar Research Foundation. https://emref.org/sites/emref.org/files/publication-docs/village_institutions_and_leadership_in_myanmar_a_view_from_below.pdf.

Ministry of Immigration and Population. 2014. The 2014 Myanmar Population and Housing Census. http://themimu.info/census-data.Ministry of Information (MOI). n.d. “Members of Region and State Government Cabinet.” MOI website. http://www.moi.gov.mm/

moi:eng/?q=content/members-region-and-state-government-cabinet. Ministry of Planning and Finance (MoPF). 2016. “Economic Policy of the Union of Myanmar.” MoPF website. http://themimu.info/sites/

themimu.info/files/documents/Statement_Economic_Policy_Aug2016.pdf. Minoletti, P. 2016. Fiscal decentralisation and national reconciliation in Myanmar: Key issues and avenues for reform. S-53404-MYA-1.

International Growth Centre. https://www.theigc.org/wp-content/uploads/2017/01/Minoletti-2016-Final-report-1.pdf. Moe Myint. 2017. “MPs criticize YCDC’s Proposed Budget.” Irrawaddy, March 28. https://www.irrawaddy.com/news/burma/mps-criticize-

ycdcs-proposed-budget.html. Myanmar Political Information: linking analytical resources (MyPILAR). 2017. “Demographic Data of Elected Candidates in Myanmar

2015 General Elections” [in Burmese]. MyPILAR website. https://www.mypilar.org/en/publication/demographic-data-elected-candidates-myanmar-2015-general-elections.

Myanmar Times. 2016a. “Myanmar’s forgotten local elections.” February 16. https://www.mmtimes.com/opinion/19009-myanmar-s-forgotten-local-elections.html.

Myanmar Times. 2016b. “Meet your chief ministers.” April 4. https://www.mmtimes.com/national-news/19818-meet-your-chief-ministers.html.

MyJustice. 2018. Searching for Justice in the Law. Policy Brief. https://www.myjusticemyanmar.org/sites/default/files/Policy%20Brief_20042018_Screen_fit_0.pdf.

158

National League for Democracy. 2015. National League for Democracy 2015 Election Manifesto [authorized English translation]. http://burmalibrary.org/docs21/NLD_2015_Election_Manifesto-en.pdf.

New Light of Myanmar. 2013a. “Region development tasks discussed in Mongton Tsp.” December 10. http://www.burmalibrary.org/docs16/NLM-2013-12-10.pdf.

New Light of Myanmar. 2013b. “Only cooperation, unity could contribute to rapid development of the country.” December 25. http://www.burmalibrary.org/docs16/NLM2013-12-25-red.pdf.

New Myanmar Foundation. 2018. Mandalay Municipal Election Report: Analysis on local municipal elections. Nixon, H., Joelene, C., Kyi Pyar Chit Saw, Thet Aung Lynn, and Arnold, M. 2015. State and Region Governments in Myanmar. Yangon: The

Asia Foundation. https://asiafoundation.org/publication/state-and-region-governments-in-myanmar-report/. Nyan Linn Aung. 2018. “Rakhine lawmakers say some projects unnecessary in government budget proposal.” Myanmar Times, June 12.

https://www.mmtimes.com/news/rakhine-lawmakers-say-some-projects-unnecessary-government-budget-proposal.html. Nyein Nyein. 2018. “NLD Stands by Commitment to Amend 2008 Constitution.” Irrawaddy, June 25. https://www.irrawaddy.com/news/

burma/nld-stands-commitment-amend-2008-constitution.html.Nyein Thiri Swe and Zaw Min Oo. 2018. “Has ‘Time to Change’ been well reflected in Myanmar’s sub-national parliaments.” Tea Circle,

August 14. https://teacircleoxford.com/2018/08/14/has-time-to-change-been-well-reflected-in-myanmars-sub-national-parliaments/.

PwC. 2018. Doing Business in Yangon 2018. https://www.pwc.com/mm/en/publications/assets/yangon-business-guide-2018.pdf. Pyidaungsu Hluttaw Law No. 1/2012. Ward and Village Tract Administration Law.Pyidaungsu Hluttaw Law No. 9/2014. Development Fund Law. Pyidaungsu Hluttaw Law No. 14/2014. National Education Law. Republic of the Union of Myanmar. 2008. Constitution of the Republic of the Union of Myanmar. http://www.burmalibrary.org/docs5/

Myanmar_Constitution-2008-en.pdf.Republic of the Union of Myanmar. 2010. Law Relating to the Region and State Hluttaw. State Peace and Development Council Law No

14/2010. Republic of the Union of Myanmar. 2010. Region or State Government Law State Peace and Development Council Law No 16/2010 [English

translation]. http://asianlii.org/mm/legis/laws/rosglpadcln162010660.pdf.Republic of the Union of Myanmar. 2012. Framework for Economic and Social Reforms: Policy Priorities for 2012–15 towards the Long-Term

Goals of the National Comprehensive Development Plan. http://eaber.org/sites/default/files/FESR%20Official%20Version%20-%20Green%20Cover.pdf.

Republic of the Union of Myanmar. 2013. State and Region Hluttaw Law. Pyidaungsu Hluttaw Law No. 22/2013 [in Burmese]. https://pyidaungsu.hluttaw.mm/uploads/pdf/9pl45f_22._state_region_hluttaw_law.pdf.

Republic of the Union of Myanmar, Ministry of Planning and Finance. 2018. Myanmar Sustainable Development Plan (2018 – 2030).Republic of the Union of Myanmar, Office of the President. 2013. Assignment of duty to form Township and Ward and Village Tract

Development Support Committees. Presidential Notification No. 27/2013. http://www.burmalibrary.org/docs21/2013-02-Notification_No.27-2013-Township&Ward&Village_Tract_Development_Support-Committees.pdf.

Republic of the Union of Myanmar, Office of the President. 2016a. Appointment of Chairman of Constitutional Tribunal of the Union (Order 1/2016). http://www.president-office.gov.mm/en/?q=briefing-room/orders/2016/03/31/id-6165.

Republic of the Union of Myanmar, Office of the President. 2016b. Order 37/2016.Republic of the Union of Myanmar, Office of the President. 2016c. Order 14/2016 [in Burmese]. http://www.president-office.gov.

mm/?q=briefing-room/notifications/2016/05/09/id-10279. Republic of the Union of Myanmar, Office of the President. 2016d. Order 13/2016 [in Burmese]. http://www.president-office.gov.mm/

zg/?q=briefing-room/notifications/2016/05/09/id-11204.Republic of the Union of Myanmar, Office of the President. 2016e. Order 12/2016 [in Burmese]. http://www.president-office.gov.mm/

zg/?q=briefing-room/notifications/2016/05/09/id-11203.Republic of the Union of Myanmar, Office of the President. 2016f. Order 11/2016 [in Burmese]. http://www.president-office.gov.mm/

zg/?q=briefing-room/notifications/2016/05/09/id-11202. Republic of the Union of Myanmar, Office of the President. 2018. Instruction 1/2018. http://www.president-office.gov.mm/en/?q=briefing-

room/news/2018/05/30/id-8818. Republic of the Union of Myanmar, Office of the President. 2018a. “More than 4,900 acres returned to farmers in Sagaing Region.” President

Office website. http://www.president-office.gov.mm/en/?q=briefing-room/news/2018/05/17/id-8767. Republic of the Union of Myanmar, Office of the President. 2018b. “Confiscated farmland returned to farmers in Myittha, Mandalay Region.”

President Office website. http://www.president-office.gov.mm/en/?q=briefing-room/news/2018/05/17/id-8765.Republic of the Union of Myanmar, The Supreme Court of the Union. n.d. “Formation of Courts at Different Levels.” Supreme Court website.

http://www.unionsupremecourt.gov.mm/?q=content/formation-courts-different-levels. Republic of the Union of Myanmar, The Supreme Court of the Union. 2018. Towards Improving Justice for All: Judicial Strategic Plan (2018–

2022). http://www.unionsupremecourt.gov.mm/sites/default/files/supreme/stplan2018eng.pdf. Republic of the Union of Myanmar, Union Civil Service Board. 2017. Civil Service Reform Strategic Action Plan for Myanmar 2017–2020.

http://www.mm.undp.org/content/dam/myanmar/docs/Publications/DemoGov/UNDP_MM_Myanmar%20_Civil_Service_Reform_Strategic_Action_Plan.pdf.

Robertson, B., Joelene, C., and Dunn, L. 2015. Local Development Funds in Myanmar: An Initial Review. Subnational Government in Myanmar Discussion Paper No. 9. Yangon: MDRI CESD, Action Aid, and The Asia Foundation. https://asiafoundation.org/resources/pdfs/LocalDevelopmentFundsENG.pdf.

159

Romeo, L. 2012. Decentralizing for Development: The developmental potential of local autonomy and the limits of politics-driven decentralization reforms. Working Paper No 11. Visby, Sweden: Swedish International Centre for Local Democracy (ICLD). https://pcm.ge/ckfinder/userfiles/files/Decentralising%20for%20Development%20SICLD.pdf.

San Yamin Aung. 2018a. “Public Needs Left Out of Draft Budget, Yangon Finance Minister Admits.” Irrawaddy, June 4. https://www.irrawaddy.com/news/burma/public-needs-left-draft-budget-yangon-finance-minister-admits.html.

San Yamin Aung. 2018b. “Yangon Parliament, Cabinet Still At Odds Over Draft Budget.” Irrawaddy, June 4. https://www.irrawaddy.com/news/burma/yangon-parliament-cabinet-still-odds-draft-budget.html.

Shotton, R., Zin Wint Yee, and Khin Pwint Oo. 2016. State and Region Financing, Planning and Budgeting in Myanmar: What are the Procedures and What are the Outcomes? Yangon: The Asia Foundation. https://asiafoundation.org/wp-content/uploads/2017/02/State-and-Region-Financing-Budgeting-and-Planning-in-Myanmar_ENG-version.pdf.

Shwe Shwe Sein Latt, Ninh, K.N.B., Mi Ki Kyaw Myint, and Lee, S. 2017. Women’s Political Participation in Myanmar: Experiences of Women Parliamentarians 2011–2016. The Asia Foundation: Yangon. https://asiafoundation.org/publication/womens-political-participation-myanmar-experiences-women-parliamentarians-2011-2016/.

Stapenhurst, R. and O’Brien, M. n.d. Accountability in Governance. World Bank. https://siteresources.worldbank.org/PUBLICSECTORANDGOVERNANCE/Resources/AccountabilityGovernance.pdf.

Steinberg, D. 2012. “The Problem of Democracy in the Republic of the Union of Myanmar: Neither Nation-State nor State-Nation?” In Southeast Asian Affairs 2012: 220–238.

Tidemand, P. and Steffensen, J. 2010. Source Material on Decentralisation and Improved Service Delivery for the Poor. Copenhagen: Danida.UNDP. 2012. Democratic Governance in Myanmar: Preliminary Situation Analysis. Yangon: United Nations Development Programme. UNDP Myanmar. 2015a. The State of Local Governance: Trends in Myanmar; A Synthesis of people’s perspectives across all States and

Region. Yangon: United Nations Development Programme. http://www.mm.undp.org/content/dam/myanmar/docs/Publications/PovRedu/Local%20Governance%20Mapping/UNDP_MM%20State%20of%20Local%20Governance%20-%20Synthesis%20Report.pdf.

UNDP Myanmar. 2015b. The State of Local Governance: Trends in Shan. Yangon: United Nations Development Programme. http://www.mm.undp.org/content/myanmar/en/home/library/poverty/TheStateofLocalGovernanceChin/The_State_of_Local_Governance_Trends_Shan.html.

Valley, I., and Hein Aung Kyaw. 2016. Budget Brief Series – Kayin Budget Brief No 1, 2016. Renaissance Institute. https://rimyanmar.org/en/publication/budget-brief-series-kayin-budget-brief-no-1-2016.

Valley, I., McDonald, L., Hein Aung Kyaw, and Nan Sandi. 2018. Where the rubber hits the road: A review of decentralisation in Myanmar and the roads sector. International Growth Centre and Renaissance Institute. https://rimyanmar.org/sites/rimyanmar.org/files/publication_docs/valley-et-al-2018-final-report_0.pdf.

Winter, M. and Mya Nandar Thin. 2016. Provision of Public Goods and Services in Urban Areas in Myanmar: Planning and Budgeting by Development Affairs Organizations and Departments. Yangon: The Asia Foundation. https://asiafoundation.org/wp-content/uploads/2017/02/The-provision-of-public-goods-and-services-in-urban-areas-in-Myanmar-EN.pdf.

World Bank. 2013. Republic of the Union of Myanmar Public Financial Management Performance Report. Yangon: World Bank. World Bank. 2017. Myanmar Public Expenditure Review 2017: Fiscal Space for Economic Growth. https://openknowledge.

worldbank.org/bitstream/handle/10986/28392/119855-PER-P159067-PUBLIC-v2-main-report-PERSepcleanwithnewcover.pdf?sequence=1&isAllowed=y.

World Bank. n.d. “Decentralization Topics: What, Why, and Where.” World Bank Group website. http://www1.worldbank.org/publicsector/decentralization/what.htm.

Ye Mon. 2017. “Mon Chief Minister to quit posts, party.” Myanmar Times, February 20. https://www.mmtimes.com/national-news/yangon/25004-mon-chief-minister-to-quit-posts-party.html.

Ye Mon. 2018. “Controversy, progress at the third Panglong conference.” Frontier, July 16. https://frontiermyanmar.net/en/controversy-progress-at-the-third-panglong-conference.

အာရေဖာငေဒးရငး (The Asia Foundation) သည အကးအျမတ မယသည ႏငင တကာ ဖြ႔ၿဖးေရးအဖြ႔အစညးတစချဖစၿပး အရနအဟနျဖင ဖြ႔ၿဖးတးတက ေနသည အာရေဒသေန ျပညသမား၏ လေနမႈဘဝ ျမႇငတငေရးဆငရာ လပငနးမားက ေဆာငရြကလက ရပါသည။ ဖြ႔ၿဖးေရးလပငနးမားအား ႏငင ေပါငး ၁၈ ႏငငတြင လပေဆာငေနၿပး ဆယစႏစေျခာကခၾကာ ကာလအတြငး ရရ ထားသည လပငနး ႏင ေဒသတြငး အေတြ႔အၾကမားအေပၚ အေျခ ခ၍ ၂၁ ရာစတြင အာရေဒသတြငး ေတြ႔ႀကေနရသည စနေခၚမႈမားက ရငဆငရာတြင စမအပခပမႈ အားေကာငး ေစေရး၊ စးပြားေရး အခြငအလမးမား ကယျပန႔ ေစေရး၊ သဘာဝပတဝနးကင ဆငရာ ခႏငရညျမႇငတငေရး၊ အမးသမးစြမး ေဆာငရည ျမငမားေရးႏင ႏငငတကာ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ ျမႇငတငေရး တ႔အတြက လပကင ေဆာငရြကေပးလကရပါသည။

ယခသေတစာတမးက ရယလပါက country.myanmar.general@asiafoundation.org သ႔ ဆကသြယႏငပါသည။ အၾကျပသေဘာထား မတခကမားကလညး လႈကလစြာႀကဆပါသည။