u yôôn tartor u yehova

32
NGEREN MBA TIMEN SHA MI KEN SATI U: AIPOR 2-8 Dondo Ikyav i Yesu i Kuran La PEEJI 3 ˙ ATSAM A A GBER Y ˆ O, KA: 108, 74 AIPOR 9-15 ‘Lu Taveraa, Taver Ishima Tsung’ PEEJI 10 ˙ ATSAM A A GBER Y ˆ O, KA: 101, 92 AIPOR 16-22 Kura Ieren i Dedoo i Ti ˆ onnongo Wou La PEEJI 18 ˙ ATSAM A A GBER Y ˆ O, KA: 20, 75 AIPOR 23-29 Wea Lu Orkristu hen Tsombor Wou Tswen kpa a Saan We Iyol PEEJI 26 ˙ ATSAM A A GBER Y ˆ O, KA: 76, 56 34567 FEBEWARI 15, 2012 D MGBER U HENEN KEN TI ˆ ONNONGO

Transcript of u yôôn tartor u yehova

NGEREN MBA TIMEN SHA MIKEN SATI U:

����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

AIPOR 2-8

Dondo Ikyav iYesu i Kuran LaPEEJI 3 ˙ ATSAM A A GBER Y

ˆO,

KA: 108, 74

����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

AIPOR 9-15

‘Lu Taveraa,Taver Ishima Tsung’PEEJI 10 ˙ ATSAM A A GBER Y

ˆO,

KA: 101, 92

����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

AIPOR 16-22

Kura Ieren i Dedooi Ti

ˆonnongo Wou La

PEEJI 18 ˙ ATSAM A A GBER Yˆ

O,KA: 20, 75

����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

AIPOR 23-29

Wea Lu Orkristuhen Tsombor WouTswen kpa a Saan We IyolPEEJI 26 ˙ ATSAM A A GBER Y

ˆO,

KA: 76, 56

34567FEBEWARI 15, 2012

DMGBER U HENEN K EN T I

ˆO NNO NG O

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

AWASHIMA U MAGAZIN u i yer´er

Iyoukura ne yˆo ka u nan Yehova

Aˆondo, Tor Uhemban sha won cii

la icivir. Ayouakura a sha ayange

a tsuaa la yange a wase or u ne-

ngen akaa a a lu eren ken ica yˆo,

man kape magazin ne kpa a wa-

sen se u fan er akaa a a lu eren

shin tar ne a lu kuren akaaˆoron a

profeti a ken Bibilo je la. Surun ior

asema sha loho u dedoo u Tartor

u Aˆondo, u u lu gomoti u sha la

´er

kera shi ca ga tsˆo ua tim mbaafe-

rev shi ua gema tar ne ua hingir

paradiso. Taver ior asema´er v _e

na Yesu Kristu jighjigh, un u a kpe

sha u s _e zua a uma u tsˆoron, shi

a lu hemen ken Tartor u Aˆondo

hegen la. Magazin u Iyoukura, u i

lu Mbashiada mba Yehova yange

ve hii u ngeren ken inyom _i 1879

je zan zan´ı ar hegen ne, ngu iyol

ken akaa a pati ga. Ka Bibilo i lu

tahav mbu magazin ne a suur sha

mi ye.��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Takerada ne ka u teen a tee ga. I gber u

sha u eren tom u tesen ior Bibilo sha tar cii´u

´ı lu eren sha iwasen i uiyua mba ior ve ne a

ishima ve la. Saa´a tese kposo, ga y

ˆo avur a

Icighan Ruamabera a i nger heen cii due ken

Icighan Bibilo. Hen ape´ı nger NW a dondo

sha ivur yˆo, ngura tese mgem u Bibilo i ken

zwa Buter _i´ı yer

´er New World Translation of

the Holy Scriptures—With References la.

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

34567�

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

FEBEWARI 15, 2012��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

KWAGH U NGEREN MBAN VE ER Yˆ

O

���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

NGEREN U TIMEN SHA MI 1 PEEJI 3-7

Hii nan ve Yesu yange kaa a mba ve lu do-

ndon la un´er ve kuranaa? Ngeren ne time

sha igbenda itiar i Yesu kuran shighe u lu

shin tar la, man er se dondo ikyav na la yˆo.

���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

NGEREN U TIMEN SHA MI 2 PEEJI 10-14

Aluer se time sha gbenda u mba civir Ye-

hova mba sha ayange a tsuaa mbara tese

ishimataver la yˆo, a wase se nena? Se zua

a mlumun sha mpin ne ken ngeren u una

wase se u eren kwagh sha ishimataver ne.

���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

NGEREN U TIMEN SHA MI 3 PEEJI 18-22

Hanmˆo wase y

ˆo nan ngu a ieren i nan.

Ngeren ne una wase se u fan kwagh u se

er ve se kura ieren i dedoo i tiˆonnongo

wou yˆo.

���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

NGEREN U TIMEN SHA MI 4 PEEJI 26-30

Mbakristu mba ve lu hen ya u mbagenev

ve ne jighjigh ga yˆo, mba tagher a mba-

mtaver hanma iyange. Ngeren ne time sha

igbenda i mbananjighjigh vea va a bem

hen ya ve la, man er vea nˆongo sha afaty

ˆo

ve cii vea wase mba hen tsombor vea ngo-

hol mimi yˆo.

NGEREN MBAGENEV KEN MGBER NE

���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

8 VE PASE MKAANEM MA

ONDO SHA ISHIMATAVER!���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

15 IYUHWE KA IEREN I IA FATYˆ

O

U VIHIN MHEN WASE Yˆ

O���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

23 NATAN LU OR U TILEN SHA

KWAGH U MCIVIR U MIMI Dˆ

ONG���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

31 NGEREN U PASEN YIASE YASE

IGBENDE: Tashan u igirgi-dogo ugen ken gar u NewDelhi, ken tar u India, u agir-gidogo a til her hanmaiyange i hembe 300 y

ˆo, an-

mgbianev ka ve pase mbaeren tom hen tashan neloho u dedoo, kua mba zanzende mba sha ajiir kposokposo mba ken tar la

INDIA

IYENGEIOR

1,224,614,000

MBAPASENKWAGH

33,182

MBAPASENKWAGH SEER

IYENGE KUMA IOROV

5 ken atˆo u hanma iorov

deri

Tihi u sha 133, Namba 4

Monthly and supplemental quarterly editions

TIV

The Watchtower (ISSN 0043-1087) is

published semimonthly by Watchtower

Bible and Tract Society of New York, Inc.;

M. H. Larson, President; G. F. Simonis,

Secretary-Treasurer; 25 Columbia Heights,

Brooklyn, NY 11201-2483, and by Watch

Tower Bible and Tract Society of Canada,

PO Box 4100, Georgetown, ON L7G 4Y4.

Periodicals Postage Paid at Brooklyn, NY,

and at additional mailing offices.

POSTMASTER: Send address changes

to Watchtower, 1000 Red Mills Road,

Wallkill, NY 12589-3299. � 2012

Watch Tower Bible and Tract Society

of Pennsylvania. I na orgen ian i eren ga.

Printed in Nigeria.

3

ALAGHGA u pine wer: ‘Or a fatyo u kuraner Yesu nahan je kpa? Gadia Yesu lu or uvough. Heela tseegh ga, ashighe agen Yesu

yange a fatyo u nengen a kwagh u una va er ken he-men yo wang, a lu kwagh u una va er anyom udubuimongo ken hemen je kpaa. Kpa mimi je yange gba uYesu una kurana?’ (Mat. 24:37-39; Heb. 4:15) De sehii timen sha mbampin mban sha er se nenge er i luhange hange shi i lu torough torough u se kuran yo.

2 Aluer i ver uumace mba yinan ikyav i vough na-han ia wase ve je he? Een, sha ci u or a fatyo u henenkwagh sha ikyev i ortesen u dedoo man ikyav i nanla. U tesen ikyav yo, too ase wer i hii u tesen or ivaani keren. Nan ngu fantyo u keren ivaan tan kwagh u itim la ga, kpa nan za hemen u henen shi karen iyol.Nan ver ishima nan dondo ikyav i ortesen u nan, u afe ivaan i keren tsembelee la, sha er nan kpa nana faivaan i keren tsema tsema yo. Orhenen la ver ishi-ma nenge gbenda u ortesen na ka a tile shi a hendaada la. Kure kure tso, or u henen ivaan i keren, u luna gbashima ne fa er una urugh kwar a kighir la, shi _alu u ahumbe aa daase a ivaan la kpa a fa, nahan a gbauwer u henen ga. Er a lu dondon ikyav i orvesen nayo, a gema keren ivaan zan ikyua a kwagh u a soo utan la. Se kpa, aluer se mba dondon akaawan a Yesukua ikyav na i vough la yo, se hemba lun Mbakristumba injaav.

3 Kpa mimi je, yange gba u Yesu una kurana? Een,yange gba u una kuran. U tesen ikyav yo, hen tughmbu Yesu mase lun shin tar ne la, a wa mbaapo-stoli nav mba jighjigh mbara kwagh er: ‘Kura nen a

1, 2. (a) Ka mbampin mba nyi nahan alaghga u pine iyolyou sha kwagh u ikyav i Yesu i kuran laa? (b) Ikyav i Yesu ikuran la ngi uumace mba ve yen ne a inja je he? Tese ikyav.3. (a) Yesu yange tese er gba u una kuran nena? (b) Ka nyi setime sha mi ken ngeren nee?

DONDOIKYAV I YESUI KURAN LA

“Kuran nen, eren nenmsen.”—MAT. 26:41.

´U NA MLUMUN WER NYI?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Se tese ser se mba kuran sha

gbenda u se eren msen la

nena?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Ka sha igbenda i nyi nahan se

tese ser se mba kuran ken tom

wase u pasen kwagh laa?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Ka hange hange u se kuran

shighe u i lu meen se la sha ci u

nyi, man se er kwagh ne nena?

4

Mo imongo.’ Shi a kaa er: “Kuran nen,eren nen msen sha er ne gba ken imeenga yo.” (Mat. 26:38, 41) Er Yesu lu vandenkuran nahan kpa, yange soo er una he-mba kuran hen shighe u tagher a ikyareni taver ne sha er una hemba lun ikyua aTer na u sha la cii yo. Yange fa er gba umbahenen nav kpa vea kuran er un na-han, man a lu hen shighe la tseegh ga,kpa vea kura zan zan ken hemen kpaa.Yo, de se nenge nen er i hii ve Yesu a sooer se kuran yo. Se been yo, se time shaigbenda itiar i se fatyo u dondon ikyav iYesu i kuran la ken akaa a se eren ayangeayange la yo.

ER I HII VE YESU A

SOO´

ER SE KURAN Yˆ

O

4 Yesu soo er se kuran sha ci u kwaghu se fe man u se fe ga la. Shighe u Yesu lushin tar la, yange fa hanma kwagh u unava er ken hemen ciilii? Ei, sha ci u yangehide a iyol ijime, kaa er: “Kwagh u iya-nge la man shighe la yo, ma or fa ga, shinmbatyomov mba Shaav shin Wan kpaaga, saa Ter tseegh.” (Mat. 24:36) Henshighe la, Yesu, u a lu “Wan” la fa shigheu botar ne una kure jighilii ga. Se nyiandi ye? Se fa hanma kwagh u una er kenhemen ciili? Mayange ga! Se fa shighe uYehova una tindi Wan na er a va tim bo-tar ne ga. Sea fe yo, ma i kera gbe u sekuran ga. Er Yesu pase nahan, mkur unava gaegh, sha shighe u se ver ishima gayo; ka nahan ve i gbe u se kuran hanmashighe cii ye.—Or Mateu 24:43.

5 Kpa Yesu gema fa akaa a injaa agenkpishi a aa va er ken hemen, a ior kpi-shi fa ivurugh ga yo. Mfe wase zurum a uYesu cuku tso kpaa ga. Kpa sha iwasenna yo, se fa akaa kpishi sha kwagh u Tar-

4. Er nan ve i gbe u se kurana?5, 6. (a) Mfe u se fe kwagh u Tartor u Aondola wase se u kuran nena? (b) Doo u mfe u se lua mi sha kwagh u Satan la una na se kangeishima ser se hemba kuran sha ci u nyi?

tor u Aondo man kwagh u ica a gba gatso ua er la kpaa. Ior kpishi mba ka selu a ve ken makeranta shin hen ijiirtomshin hen haregh u se pasen kwagh her lafa akaa a injaa ne ga. Ngun kpa ka ityo-kyaa igen i ı gbe u se kuran je ne. Gba use luun tsevaa hanma shighe cii, sha erian i ı dugh cii se pase ior kwagh u se fesha kwagh u Tartor u Aondo er Yesu na-han yo. Hanma ian i ı dugh nahan cii, ngihange hange, nahan se soo ser ian i momtso i kar se ga. Gadia uuma mba iorovmba sha zongo.—1 Tim. 4:16.

6 Shi Yesu yange fa kwagh ugen kpaa,u na ve za hemen u kuran yo. Yange fa erSatan norom er una mee un shi una tovun a ican, shi una na a de u civir Aondo.Orihyom u bo ne yange lu per lu keghen“shighe ugen” u una mee Yesu yo. (Luka4:13) Nahan Yesu de u kuran mayangega. Yange soo er ma ikyaren i hemba unga, a lu imeen shin mhendan shin mtev usha ican kpaa. Kape se kpa kwagh wasea lu la ga he? Se fa ser Satan ngu zendenher “er begha u tan kume nahan, kerenor u una ya yo.” Sha nahan yo, Mkaa-nem ma Aondo wa Mbakristu cii kwagher: “Lu nen geng ge geng shi kuran nenkpaa.” (1 Pet. 5:8) Kpa se lu geng ge gengshi se kuran nena?

ER MSEN A WASEN SE U KURAN LA

7 Bibilo pase se er msen u eren kakwagh u hange hange, u una wase se ulun per ken jijingi shin kuran sha er sevihi mlu wase vea Yehova ga yo. (Kol. 4:2;1 Pet. 4:7) Yesu yange kaa a mba dondonun er ve kuran a na imongo, or kwagh neica i gba ga maa kaa er: “Kuran nen, erennen msen sha er ne gba ken imeen gayo.” (Mat. 26:41) Yange lu wan ve kwaghsha ci u mlu u taver u ve tagher a mi henshighe la tseeghlee? Ei, kwaghwan na laka u i gbe u se dondon ayange ayange yo.

7, 8. Yesu wa se kwagh sha kwagh u msen ueren nena, man a ver se ikyav i nyi?

FEBEWARI 15, 2012 5

8 Yesu yange ver se ikyav i dedoo shagbaa u msen u eren la. Alaghga u umburer tugh mbugen la tsa eren msen henTer na kaka yo. (Or Luka 6:12, 13.) Tooase wer ka fam, nahan alaghga Yesu nguikyua a geri u Kapernahum. Tugh mbu ilyo, a unde sha uwo ugen ikyua a Zege-mnger u Galilia. A gema a kenger shininya, nahan alaghga a nenge amengernga yeghen iusu muenem muenem kenKapernahum kua agar agen a a lu ikyuaa Kapernahum la. Yesu maa hii u erenmsen, man ma kwagh mom dan un er alu lamen a Yehova la ga. A er msen ahwaimongo. Er amenger la a lu pirin mommom, shi er uwer u kar ityough, inyam iutu kpa i lu zenden ken toho eren amonahan kpa, a ver ishima her ga. A shi nankpa, ngu eren msen sha kwagh u vesen ui gbe u una er yo. Gba u una tsua iorov 12mba vea lu mbaapostoli nav yo. Hen aseer Yesu a lu sonon Ter na sha gbashimaer a hemen un shi a na un kwaghfan shaer una tsua mbahenen mba jighjigh mbavea lu mbaapostoli nav la.

9 Ka nyi se fatyo u henen sha ikyavi Yesu laa? Gba u se eren msen shighegogonanaa? Ei, sha ci u yange or kwaghu mba dondon un er: “Jijingi yo, lumun,kpa iyol yo, ngi a agee ga.” (Mat. 26:41)Nahan kpa, se fatyo u kaven Yesu. U te-sen ikyav yo, se mba lamen a Ter wase usha la cii man se tsuan ma kwagh u unafatyo u benden a mlu wase u ken jijingiman mlu u ken jijingi u tsombor waseshin _u mba civir Aondo a vese imongokpa? Ka sea eren msen nahan, se mbasonon sha ci u anmgbianev asev mbanomso man mba kasev kpa? Ka se paseAondo kwagh u a dugh se ken ishimashin ka se zer kimbir kwaghmom gbe-me? Shi fa kpaa wer, iliam i songo so-ngo i Yesu lamen vea Ter na ve uhar la

9. Ka nyi se fatyo u henen sha ikyav i Yesu i tsaeren msen tugh kaka laa?

yange i gba un kwagh kpishi. Ken tar ushighe a ban yum ne, mba ngoor hungurkwagh u a hembe lun hange hange laga. Aluer se na shighe kpishi sha u erenmsen ken iuv hen Yehova sha kwagh u adugh se ken ishima yo, se hemba kuran.(Mat. 26:41) Se hemba kporom hen Ye-hova, shi a hemba maan se iyol u civir unshi palegh u eren ma kwagh u una na segba uwer u civir un la.—Ps. 25:14.

ER SE KURAN KEN TOM

WASE U PASEN KWAGH LA

10 Yesu yange kuran ken tom u Yehovana un la. Ityom ngi kpishi i i gbe u ortomnana ver ishima sha mi zulee, nana hensha ma kwagh ugen kposo shighe u nanlu eren u la ga yo. Nahan kpa, ityom kpi-shi ka i gba u a hemba veren ishima sha izulee cii, man kape tom u Mbakristu upasen kwagh la u lu je la. Yesu yange verishima sha tom na zulee, keren aan a pa-sen loho u dedoo. U tesen ikyav yo, zumu Yesu vea mbahenen nav mough pepeer gogo zende za ar hen gar u Shikar yo,mbahenen nav yem u za yamen kwagh-yan. Yesu tema hen kpejor, ikyua a garla, kpa ver ishima zulee, nahan a zua aian i pasen kwagh. Kwase u ken Samariaugen za va u kesen mngerem. Yesu yangema tsua u yaven. Yange ma ker atoakyaaa una lam a or ga yo. Nahan kpa, a hiiiliam a kwase la, shi a pase un kwaghkpoghuloo je ior mba ken gar la kpishina un jighjigh. (Yoh. 4:4-26, 39-42) Se he-mba dondon ikyav i Yesu i kuran la sha useer keren aan a pasen ior mba se zougha ve ayange ayange la kwagh kpa?

11 Ashighe agen ior mba lun a awashi-ma u dedoo yange ve nongo er vea dan

10. Ka nyi i tese er Yesu yange keren aan a pa-sen ior kwagha?11, 12. (a) Yesu yange er nena shighe u iorsoo u danen un sha tom na laa? (b) Yesu ya-nge ver ishima sha tom na za kar ikyaa inya ganena?

6

Yesu sha tom u lu eren la. Shighe u Yesulu eren uivande ken gar u Kapernahumla, ior soo er a de yemen ga. Se kav erhii ve, ve soo er a de yemen ga yo. Na-han kpa, lu “iyongo i hen ya u Iserael ii saa la tseegh” yange i tindi Yesu er aza pase i kwagh ye. (Mat. 15:24) Nahana kaa a ve er: “Ka u Me or Loho u De-doo u tartor u Aondo ken agar agen kpaakeng, gadia ka sha ci u nahan je i tindimye.” (Luka 4:40-44) Kwagh ne tese wanger Yesu yange har uma na sha tom na upasen kwagh la, a de er ma kwagh a danun ishima ga.

12 Yesu yange ver ishima sha tom naza kar ikyaa inya shin kera wa ikyo shamkpeyol na kpaa gaa? Yange wa ityoughken tom na je kwagh kera gba un shambamgbe mba ior gaa? Ei, Yesu ver ikyavi dedoo i pasen kwagh shi nengen shamkpeyol na kua u mbagen kpaa. Ya-nge eren akaa a nan msaanyol vea aze-nde a na imongo. Kwagh u ior yange gbaun ishima shi mhoonom koron un a ve,shi tesen gbar gbar er kwagh u mbayevmba kiriki doo un ishima.—Or Marku 10:13-16.

13 Er se lu dondon ikyav i Yesu i kuranla yo, se er nan ve se ver ishima sha tomwase a kar ikyaa inya ga? Se mba den sertar ne u dan se sha tom wase ga. Alaghgaazende a ase man ior mba hen tsomborwase mba kwagh wase a gbe ve ishimayo, vea wa se kwagh er se pande tomwase u pasen kwagh la, shin se tsua umau ve nenge er ka uma u dedoo la. Nahankpa, aluer se mba dondon ikyav i Yesuyo, se nengen tom wase vough er kwagh-yan nahan. (Yoh. 4:34) Tom wase ne nguwasen se u taver ken jijingi shi ngu ne semsaanyol kpaa. Nahan kpa, mayange sesoo ser se er u i za kaa ikyaa inya, nahani lu inja er se hemba perapera cii, shin sewa ikyo sha mkpeyol wase kpaa ga na-han ga. Se soo ser i saan se iyol shi se lumba civir “Aondo u sar sar,” er Yesu na-han.—1 Tim. 1:11, NW.

ER SE KURAN SHIGHE U

SE TAGHER A IMEEN Yˆ

O

14 Er se vande nengen nahan, lushighe u Yesu tagher a imeen i tavertsung la je yange kaa a mbahenen naver ve kuran ye. (Or Marku 14:37.) Zumu se tagher a ican yo, a gba u se dondoikyav na la a hemba ave a tse. Ior kpishika vea tagher a ican yo, ve hungur kwaghu mimi, u a lu hange hange je takerada uAnzaakaa u er kwagh sha mi kwa har ne,er: “Gbenda ugen sha mnenge u or yo,ka u lu vough, kpa mkur u u yo, ka igbe-nda i kuugh je.” (Anz. 14:12; 16:25) Aluerse har sha mnenge wase, hemban je yoshighe u se tagher a zayol u vesen yo, selu van a kwaghbo sha ayol a ase kua mbadoon se ishima kpaa.

15 U tesen ikyav yo, alaghga a taver

13. Se dondo ikyav i Yesu i kuran man i pasenkwagh u Tartor karen ikyaa inya ga la nena?14. Shighe u se tagher ameen yo, ka nyi i gbeu ia hungur se ga, man ka sha ci u nyi?15. Ka imeen i nyi nahan alaghga orya nanatagher a mi shighe u inyaregh ki ban nana?

Yesu pase kwase ugen kwaghaˆondo hen kpej

ˆor.

U keren aan a pasen kwagh hanma iyange kpa?

FEBEWARI 15, 2012 7

orya kpishi u nengen sha “ior mba nan.”(1 Tim. 5:8) Adooga nana soo u eren tomu ua na nana kera faantyo u zan mba-mkombo mba Mbakristu hanma shighega, shin hemen mcivir u hen tsombor shiduen kwaghpasen kpaa ga yo. Aluer nansuur sha mhen u or tseegh yo, alaghga alu nan inja er mhen la doo, shi nguvough kpaa nahan. Nahan kpa, alagh-ga ieren i nan la ia na nana kera ta-ver ken jijingi ga, shin nana de u ci-vir Yehova kuaa. Nenge i hembe doonu se dondo kwaghwan u a lu ken Anza-akaa 3:5, 6 ne sha wono! Solomon kaaer: “Suur sha TER a ishima you cii, deyier sha mkav wou ga. Umbur Un sha ije-nde you cii, Un kpaa Una koom igbendayou.”

16 Shighe u i lu meen Yesu la, yangevenda u suur sha mkav na. Nenge aseyo, orfankwagh u hemban sha tar cii netsua u suur sha kwaghfan na shighe ulu hendan a imeen la ga. U tesen ikyavyo, shighe u Satan lu meen Yesu la, han-ma kwa yo Yesu a kaa er: “I nger er.”(Mat. 4:4, 7, 10) Yange suur sha kwagh-fan u Ter na sha u hendan a imeen, na-han tese iyol i hiden a mi ijime, iereni Satan a ban a mi shi a soo _i ga la. Semba suur sha kwaghfan u Yehova la kpa?Orya u nan dondon ikyav i Yesu i ku-ran la yo, ka nan lumun er Mkaanemma Aondo ma hemen nan, hemban jeyo, shighe u nan tagher a imeen yo. Mba-yaav udubu imongo mba eren nahansha tar cii. Mba vanden keren Tartor uAondo ken uuma vev, shi mcivir u mimihemba gban ve kwagh a inyaregh ki ke-ren. Kwagh ne na yo, mba hemban ne-ngen sha icombor ve. Yehova ngu a veriniongon ve la doo doo, sha u nan ve

16. (a) Yesu ver se ikyav sha gbaa u suur shakwaghfan na ga, kpa suur sha kwaghfan u Ye-hova la nena? (b) Mbayaav kpishi mba dondonikyav i Yesu ver la sha u suur sha Yehova kenashighe a ican nena?

akaa a kwagh a gbe ve sha mi la, erMkaanem nam ma tende zwa nahan.—Mat. 6:33.

17 Yesu ver se ikyav i hemban doon ikuran je ka u henen a hen ga. Ikyav na langi se a iwasen kpishi, shi ia fatyo u wa-ren uma kpaa. Umbur wer, Satan soo erwe u vor ken jijingi shi jighjigh u nanwou a de kera taver ga shi we u de ucivir Yehova sha gbashima shi we u dekera til sha mimi ga. (1 Tes. 5:6) De neun ian wer a hemba u ga. Za hemen ukuran er Yesu kpa kuran nahan. Kuransha u eren msen man sha u pasen kwaghman sha u hendan a ameen. Aluer ungu eren nahan yo, hegen u mkur u botarne a mgboghom ne je kpa, a saan we iyolshi uma wou una hemba lun we a injashi u zua a mkom ken uma wou kpaa.Aluer u ngu kuran yo, shighe u Yesu unava sha u va timin botar ne kera la, unakohol we per, u lu civir Aondo sha gba-shima. Er u lu civir Yehova sha mimi yo,a doo un kpishi u nan we injar.—Mpa.16:15.

17. Ka nyi i ne ve u soo u kuran er Yesu na-hana?

Aluer u ngu wasen tsombor wou u civir Yehova shagbashima y

ˆo, u lu tesen wer u ngu kuran

8

Shighe u ka a tovon Mbakristu mba mimi a ican jekpa, ve taver ishima. Ka se er msen hen Yehova ser ana se jijingi na shi a wase se se pase mkaanem namsha ishimataver, er Mbakristu mba sha derianyom uhiihii la kpa yange ve er nahan.—Aer. 4:23-31.

Anmgbian ugen nger kwagh sha kwagh u tom upasen kwagh u yange i er sha shighe u ityav mbi tarcii mbi hiihii la, er: “Mba civir Aondo yange ve lu sa-mber a tihi u sha utaankaruhar u takerada u Studiesin the Scriptures la sha gbashima, i yilan tihi ne er TheFinished Mystery.

´I lu samber a takerada ne hemban

hanma takerada ugen cii. Yange i due a Abaver a Tar-tor Namba 1 ken inyom i 1918 la. Maa i due a Abavera Tartor Namba 2, i pase ityokyaa i i na ve mbautahavlu yangen msamber u takerada u The Finished Mysteryla yo. Shi i due a Abaver a Tartor Namba 3. Nongo uwanakiriki u jighjigh man u fan kwagh la samber aityakerada ne wuee. Yange i gba u or a taver ishimave nana na ior Abaver a Tartor ye.”

Nyian ne, ka i tese mbapasenkwagh mba hev ervea pasen kwagh yo, kpa sha ayange la i eren nahanhanma shighe ga. Anmgbian ugen u a lu marnya u taru Poland, kpa a gem a lu ken tar u Amerika yo, nger

kwagh u yange er un shighe u hii duen kwaghpasenken inyom i 1922 la, er: “Yange m tile sha hunda u afi-shi a ortwer ugen tswen, m mande uwegh, kpa m fagbenda u nan ior ityakerada ken won ga, shi m fa ulamen zwa Buter sha inja ga. Kwase-noosu ugen vabugh hunda. Mayange kwagh ne una hungur mo ga,sha ci u yange cier mo iyol shi girim mo iyol kpaa. Mngur bughun ikpa yam yo, ityakerada i ker cii osoughhaa inya hen angahar a noosu la. M fa kwagh u yangem or a na ga, kpa yange m na un takerada mom ngo-hol. M karen her sha yo, ishima taver mo, shi m toomer Yehova verem doo doo. Yange m na ityakeradaken won sha iyange la kpishi sha godobi u i eren kpe-nga sha mi la.”

Anmgbian u kwase ugen kaa er: “Ken inyom i 1933la nahan, anmgbianev kpishi lu pasen kwagh a uma-to mba yoon angwe u Tartor.” Sha shighe ugen la, unman orgen vea kwase na, ve lu pasen kwagh ken kpe-ntar u California, ken tar u Amerika, ape iwo lu kpi-shi yo. A kaa er: “Anmgbian ne yange naha mato uyoon angwe u Tartor ne unde a mi sha uwo, se segema se lu shin inya. Hiin u kuhwan icer i yange ikura ilyoho ker la yo, lu inja er ikyenge shon ngi duensha abeen nahan. Ior mba ken geri la nongo er manyi, er vea nenge a anmgbian la kpa ve fatyo ga. An-mgbian ne koho tser la been yo, se hii u za pasen iorkwagh sha uya vev. Yange m er tom a umato mbayoon angwe u Tartor mbagenev uhar, nahan me fatyou kaan mer ior kpishi soon u ungwan loho u se pasenla ga. Kpa ve lu a kwagh u eren ga, sha ci u ilyoho iumato mba yoon angwe u Tartor pasen la duen kenuyaav vev gbungur gbungur. Kwagh ne wase se u ne-ngen er Yehova yange wasen se hanma shighe, u fangbenda u hemban doon u pasen kwagh yo. Yange igba u se kange ishima gbang ve se pase kwagh sha

Ve PaseMkaanemma A

ˆondo sha

Ishimataver!

FEBEWARI 15, 2012 9

imba gbenda ne ye, kpa kwagh ne yange a wase, shia na iti i Yehova icivir kpaa.”

Ken kwavanyom u 1930 man u 1940 la, se pasenkwagh a mbaanar mba kuhwan tser kua akaaoron ayange i kura ken tser yo. Kwasekristu ugen kaa er:“Gumkwase ugen ken Kristu yange lu pasen kwaghsha uya uya a anar u kuhwan tser. Nahan koho tseru i kura la hen hunda mom yo, ishima vihi orya la kerje a gbidye nguhar sha anar u kuhwan tser la osoughsha varenda gba shin inya. Kpa tser mom tso kpa karkwe ga. Iorov mbagen utar mba ve lu yan kwaghyanatetan shin mato u i ver ikyua her yo, nenge kwaghne, nahan ve yila anmgbian u kwase ne er a va wa vetser la vea ungwa, shi ve ngohol ityakerada hen a nakpaa. Kwagh ne na yo, ishima pever un, gadia oryaugen la vande eren a na caveraa.” Yange i gba u an-mgbianev vea taver ishima ve vea wa ishima a atsanamba la nahan ye.

Anmgbian u kwase ne shi kaa er: “M umbur er ya-nge se hii u nan magazin sha godobi ken inyom i 1940la. Kpa cii man shighe la yo, i duen wuaji sha godobia akaa a ngeren man akav. Anmgbianev yange ve washa nongo suuluu sha akpe a godobi, ape mbaanga-har karen la, ve kor akav, i nger sha mi er: ‘ReligionIs a Snare and a Racket’ (‘Kwaghaondo ka kwar mankwaghhonon’) kua ‘Serve God and Christ the King’ (‘Ci-vir Aondo man Kristu u a lu Tor’) la. Er ve lu yemensha nongo la, ve naan ior trak gbilin. Yange i gba u ora taver ishima ve nana er tom ne sha igbenda i nginnahan ye, kpa igbenda ne yange i wase u kuran iti iYehova kua ior nav sha ashe a ikpelaior.”

Anmgbian u kwase ugen kaa er: “Yange lu icankpishi u nan ior ityakerada sha godobi sha ugeri mbakiriki. Shighe ne i lu tovon Mbashiada a ican kpoghu-loo. . . . Nahan i gba u or a taver ishima tsung ve nana

tile sha kpe-gbenda a magazin ken uwe, nana lu oronmkaanem ma yange i wa se kwagh er se oron la ye.Nahan cii kpa, yange i kar a kar ve se due kwaghpa-sen sha iyange i Sati ga ye. Ashighe agen ior yange velu a vese bem bem. Ashighe agen di yo, ior mba vihinasema ker ve va kase se, nahan ihyongo igen i gba use ta ibalegh sha er a nzughul a vese ga yo.”

Shin er i lu tovon Mbashiada mba Yehova a icankpishi shighe u Ityav mbi Tar cii Mbi sha II la nahankpa, ve lu eren tom ve u pasen kwagh la sha ishima-taver. Hii ken uwer u Disemba 1, 1940 zan zan Jana-wari 12,1941, mbapasenkwagh mba kuman er 50,000nahan ken tar u Amerika yoo angwe ken ayange 43,ve na ior antyakeradav nongo u kuman milion ani-gheni. Ve yila shighe ne er “Courage” Testimony Period(“Shighe u Eren Shiada sha Ishimataver.”)

Mbapasenkwagh kpishi ken nongo u Aondo mbave lu sha shighe la ka ve umbur mbamtaver mba ya-nge ve tagher a mi, mba gba u vea taver ishima ve veahemba ve yo. Mbagenev ka ve umbur kwagh u yangeve oron hanma shighe er, Se pase nen kwagh zan zanmkur!, sha u tesen ishimataver i ve lu a mi anyomimongo la. Se fa gbenda ugen u se va pase loho u Ao-ndo a ne se ne cii ve mkur u botar una mase vanga. Kpa sha iwasen i Aondo yo, se za hemen u pa-sen mkaanem ma Yehova sha jighjigh u nan man shaishimataver.

Hanma shighe yˆo,

ka i gba u or a taverishima ve nana er tom upasen kwagh u Tartor la ye

10

SE FATYˆ

O u kaan ser or u taver ishima ka or unan cie u oron shin eren kwagh ga yo. Nahan kpa,ashighe agen ka i gba u or a taver ishima ve nana

za hemen u eren kwagh u vough ye.2 Ior mbagen mba i er kwagh ve ken Bibilo yo yange ve

tagher a mbamtaver tsung, kpa ve lu a mciem ga. Mba-genev di taver ishima a atsan a a tseren mba civir Yeho-va ayange ayange yo. Se fatyo u henen nyi sha kwagh uior mba taver ishima mba i er kwagh ve ken Bibilo laa?Se er nan ve se taver ishima?

MBASHIADA MBA TAVER

ISHIMA KEN TAR U FAN Aˆ

ONDO GA

3 Yange i gba u or a taver ishima ve nana lu orshiada uYehova hen ato u mbaaferev mba ve lu uma sha ayangea Noa, shighe u Mngerem ma Deemee lu a va sha tar gala ye. Nahan kpa, Enoki “u a lu kov u sha utaankaruharhii sha Adam la” yange or kwaghoron u profeti ne va-ngertior er: “Ter va a uicighan Nav udubu udubu, sha uUna or ior cii ijir; mba ve vende Aondo la cii Una na veibo sha aeren a ve a vendan Aondo la cii, a ve er ve vendaAondo la man shi sha akaaoron a vihin cii a mbaasor-abo mba ve vende Aondo la ve lu oron sha a Na yo.”(Yuda 14, 15) Enoki yange na jighjigh a akperan shio erkwagh la una kure sha mi. Shi Mngerem ma Deemee vatim mbaaferev er yange or nahan vough!

4 Enoki yange or kwaghoron u profeti ne anyom karhemba 650 cii ve Mngerem ma Deemee mase van sha tarken inyom i 2370 C.S.Y. (Cii man Shighe u Yesu) la ye.Yange i mar Noa shighe u Enoki kpe kera la, Noa ver tso-

1, 2. (a) Ka nyi ashighe agen ka i gba u ia wase se ve se za he-men u eren kwagh u voughlo? (b) Ka nyi se time sha mi ken nge-ren nee?3. Enoki yange tsengaoron er nyi ia er mbaafereve?4. Ka mbamtaver mba nyi Noa yange tagher a mi kpa za hemenu “zenden vea Aondo”?

‘LU TAVERAA,TAVER ISHIMA

TSUNG’

‘Lu taveraa, taverishima tsung, . . . TER,Aondo wou, ngu a we.’—YOS. 1:7-9.

´U NA MLUMUN WER NYI?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Enoki man Noa yange ve tese

ishimataver sha nyi igbenda?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Kasev mbagenev sha ayange a

tsuaa la yange ve ver ikyav sha

kwagh u ishimataver man jigh-

jigh u nan nena?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Ka ikyav i ishimataver i agumaior

a han _i doo u yumu?

FEBEWARI 15, 2012 11

mbor shi gba tso vea onov nav cii man Mnge-rem ma Deemee va sha tar ye. Mbatyomovmba hemban ato gema ken iyol i orumace vaer onkasev mba doon ashe, ve mar akora-ior a ve. Heela tseegh ga, isholibo i or kehehen shighe la kpishi, nahan ipila iv shintar. (Gen. 6:1-5, 9, 11) Shin er tar vihi kpi-shi nahan kpa, “Noa [lu] zenden vea Aondoimongo,” shi “lu yoon kwagh u perapera” amciem shio. (Or 2 Peteru 2:4, 5.) Se kpa gbau se lu a imba ishimataver la ken ayange amasejime ne.

VE TAVER ISHIMA SHI VE

LU A JIGHJIGH U NAN

5 Mose yange ver se ikyav sha kwagh uishimataver man jighjigh u nan. (Heb. 11:24-27) Aondo yange tindi Mose za due a Mba-iserael ken Igipiti, hemen ve ken taaikyo-ngo ken inyom i 1513 zan zan 1473 C.S.Y. la.Mose yange nenge er un ngu a tahav mbueren tom la ga, kpa a venda ga. (Eks. 6:12)Un vea anngo na Aron yange ve za lam aFarao, tor u vihin tu la kwa kimbir kimbir.

5. Mose yange tese jighjigh u nan man ishimatavernena?

Yange ve yoo atsan a pue a Yehova va a misha tar u Igipiti sha u yiman Mbaiserael, shitesen er mbaaondo mba Mbaigipiti mba atahav ga la, a mciem shio. (Eks. ityou 7-12)Mose lu a jighjigh u nan shi taver ishima shaci u Yehova lu suen un, er se kpa a lu suen senahan.—Dut. 33:27.

6 Gba u se lu a imba ishimataver i Mose la,sha ci u Yesu kaa er: “

´A va a ven sha ishigh

ki ugomna man utor kpaa sha ci Wam, shaer _i hingir mpase her a ve man her atoatyevkpaa yo. Kpa shighe u vea za a ven nahan yo,asema _a de nyian ne sha inja kwaghoron i neor, shin sha kwagh u ne kaa ga, gadia henshighe la je a na ne kwagh u ne or yo. Gadiaka ne ne oron kwagh ga, kpa ka Jijingi u Terwen A oron kwagh ken a ven ye.” (Mat. 10:18-20) Aluer mbautahav mba pinen se akaasha kwagh u mcivir wase yo, jijingi u Yeho-va una wase se u eren shiada sha icivir mansha jighjigh u nan man sha ishimataver.—OrLuka 12:11, 12.

7 Yosua, u va kar hemen Mbaiserael shaityough ki Mose la yange timen ken atindia Aondo hanma shighe cii, nahan kwagh lana jighjigh u nan na seer taver, shi seer ta-ver ishima kpaa. Ken inyom i 1473 C.S.Y.la, Mbaiserael kohol iyol u nyoron ken Taru Ityendezwa. Aondo yange kaa a Yosua er:‘Lu taveraa, taver ishima tsung.’ Lu u Yo-sua una kura Tindi la yo, una er kwagh shakwaghfan shi una za ikyura kpaa. Aondokaa a na er: “De cie ga; de luun a mciem iyolga; gadia TER, Aondo wou, ngu a we henpeu za cii.” (Yos. 1:7-9) Mkaanem mara yangema a taver Yosua ishima kpen kpen! Aondoyange lu a na er tondo zwa nahan, sha ci uken inyom i 1467 C.S.Y. la, yange ngohol ajiira vesen ken Tar u Ityendezwa la ken ato uiwer ataratar tseegh.

6. Aluer mbautahav mba pinen se akaa sha kwaghu mcivir wase yo, kanyi ia wase se u eren shiadasha ishimatavera?7. Er nan ve Yosua yange taver ishima shi zaikyura?

Enoki yange pase kwagh shaishimataver ken tar u fan A

ˆondo ga

12

KASEV MBA YANGE VE CIVIR

ONDO SHA ISHIMATAVER LA

8 Sha ashighe a tsuaa la, kasev kpishi ci-vir Yehova sha ishimataver. U tesen ikyav yo,gbagakwase ugen ken gar u Yeriko, u i yilanun er Rahabi la yange na Aondo jighjigh, na-han taver ishima yer mbamkerev mba uharmba Yosua tindi ve la, gema tsugh ior mbator u ken tar la tindi ve er ve za kor mbamke-rev mbara la. Yange Mbaiserael mba va ti-min gar la yo, Rahabi war a ya na cii. Rahabiyange de gbaga u eren, gema civir Yehovasha mimi, nahan va hingir ngotamen u Me-siya. (Yos. 2:1-6; 6:22, 23; Mat. 1:1, 5) Yangezua a iveren kpishi sha jighjigh na u nan kuaishimataver na la.

9 Yosua kpen ken inyom i 1450 C.S.Y. layo, Aondo ver mbaajiriv ken Iserael. Tor

8. Rahabi ver se ikyav sha kwagh u jighjigh u nanman ishimataver nena?9. Debora man Baraki man Yael yange ve teseishimataver nena?

u Mbakanaan u i yilan un er Yabin la, ya-nge kighir Mbaiserael a ican anyom 20, maaAondo tindi profeti u kwase, Debora, er aza kaa Orjir Baraki yo a nongo ityav a Ya-bin. Nahan Baraki kohol mbautyaav 10,000sha Uwo u Tabor sha u za nongon ityav aShisera, kurutya u Yabin, tor u Mbakanaanla. Shisera yange hungwa a mbautyaav navkua akekeautya 900 shin pev u Kishon la.Mbaiserael mba hongo shin pev la yo, Ao-ndo tindi mngerem ma kuan, ma va gemapev la hingir angbior, nahan akekeautya aMbakanaan kera fatyo u zan mape ga, sha ciu Yehova nzughul a ve. Nahan mbautyaavmba Baraki hemba “Shisera man akeke nacii kua akumautya a na cii kpaa, sha zwa usanker.” (Mbaj. 4:1-6, 14-22) Shisera yangeyevese za yer ken tenti u Yael, kpa Yael wuaun shighe u lu yaven yo. Nahan er Debora va-nde kaan nahan, lu kwase “zua a icivir” ye,ka Yael je la. Er Debora man Baraki man Yaeler kwagh sha ishimataver yo, tar u Iserael“zua a mmem anyom akunduahar.” (Mbaj. 4:1-9, 14-22; 5:20, 21, 31) Nomso man kasevmba civir Aondo mbagenev kpishi kpa teseimba ishimataver man jighjigh u nan la.

MKAANEM ASEM MA A FATYˆ

O U

TAVER MBAGENEV ISHIMA

10 Mkaanem asem ma a fatyo u taver mbacivir Yehova mbagenev ishima. Ken deri-anyom u sha 11 C.S.Y. la, Tor Davidi kaa awan na Solomon er: “Lu taveraa, taver ishi-ma, er ase nahan; de cie kwagh ga, de yenishima ga, gadia TER, Aondo, Aondo wam,ngu a we je, Una gbihi u ga, Una undu uga, zan zan u kure tom u iyou i TER necii.” (1 Kron. 28:20) Solomon er kwagh shaishimataver, nahan maa Yehova tempel udoon ashe ken Yerusalem.

11 Ken derianyom u sha pue C.S.Y. la,

10. A fatyo u kaan er mkaanem asem ma a fatyo utaver mbagenev ishima sha ci u nyi?11. Mkaanem ma wankwase ugen ken Iserael ya-nge or sha ishimataver la ma wase orgen nena?

Yael yange lu taveraa shi taver ishima

FEBEWARI 15, 2012 13

mkaanem ma wankwase ugen u taver ishi-ma wase orimande ugen u zuan a mwar shifan Yehova. Yange mbautyaav mba Shiriakor un, za hingir u shiren Naaman, kurutyau ikyumutya i tar u Shiria. Er wankwase la fakwagh u uivande mba Yehova er sha ikyev iElisha la yo, a kaa a kwase u Naaman er aluernom na za ken tar u Iserael yo, profeti u Ao-ndo una wanger un. Naaman yange za kenIserael, i za wanger un imande na, nahan hi-ngir or u civir Yehova. (2 Utor 5:1-3, 10-17)Wea lu iyev man Aondo a doo u ishima erwankwase la nahan yo, una fatyo u nan weishimataver sha er u pase atica ou kwagh shiu pase mbayev mba ne ze makeranta imo-ngo la kwagh kua mbagenev kpaa yo.

12 Mkaanem ma vough ma a fatyo u wa-sen or u nan lu ken zayol yo. Shighe u Mba-ashiria za sha u zan tan ityav sha Yerusalemken derianyom u sha anigheni C.S.Y. la, TorHesekia kaa a ior nav er: “Taver nen, lu nenicihi, de cie nen ga, asema _a de nyian ne a toru Ashiria ga, shin sha ci u zegeikyumutya ua lu a na imongo la kpaa ga; gadia u a lu avese a hemba u a lu a na yo, her a na yo, kaagee a iyolough tso, kpa her a vese yo, TER,Aondo wase, ngu, u Una wase se, Una nongoityav sha ci wase.” Mkaanem man yange mabende a ior nav nena? Mkaanem ma Aondokaa er: “Ior suur sha kwaghoron u Hesekiator u Yuda la.” (2 Kron. 32:7, 8) Imba kwagh-oron ne ia fatyo taver se ishima kua Mbakris-tu mbagenev mba i lu tovon ve a ican la.

13 Ashighe agen ka se tese ishimataversha kwagh u se or ga yo. Ken derianyomu sha pue C.S.Y. la, Obadia, u lu ortom uTor Ahaba la taver ishima yer uprofeti mbaYehova “akunduahargber, akunduahargber,ken bar,” sha er Yesebel, Torkwase u ifer la ade woo ve ga yo. (1 Utor 18:4) Sha ayange aase ne kpa, mba civir Yehova sha mimi kpi-

12. Mkaanem ma Tor Hesekia yange ma bende aior mba lu hemen ve la nena?13. Obadia u lu ortom u Ahaba la ver se ikyav iishimataver nena?

shi kura anmgbianev vev er Obadia nahan.Ka ve er kwagh ne sha u vendan u pasenmbaihyomov kwagh u anmgbianev vev.

ESETER LU TORKWASE U TAVER ISHIMA

14 Torkwase Eseter yange tese jighjigh unan man ishimataver sha gbenda u vesen,shighe u iferor Haman soo u timin Mbayudaken tartor u Pershia cica cii, ken derianyomu sha utaan C.S.Y. la. Mbayuda mba ongo ergba u a tim ve yo, ve vaa, ve hor kwaghyan.A shi nan kpa, yange vea er msen a ishimave cii. (Eseter 4:1-3) Yange ishima za Torkwa-se Eseter iyol sha kwagh ne kpishi. Wan uanngo u ter na, Mordekai, yange na un kopiu tindi u i nger er i tim Mbayuda la, shi kaaa na er a za zamber a tor a yima Mbayuda.Nahan kpa, yange tor a loho or ga, man nanaza ape a lu yo, i wua nan.—Eseter 4:4-11.

15 Nahan kpa, Mordekai kaa a Eseter er:‘Aluer u huan ving yo, iwasen man myomuna va hen Mbayuda hen ma ijiir igen. Kaan nan fe, alaghga ka sha kwagh ne je manu zua a icivir i tor hen shighe ne ye gaa?’Eseter kaa a Mordekai er a kohol Mbayu-da ken gar u Shushan, ve hor kwaghyan shaci na. A kaa er: ‘Mo kpaa me hor kwagh-yan; ka nahan man me za nyor hen tor, a lusha tindi ga kpaa ye; aluer mea saa yo, msaa di je ve.’ (Eseter 4:12-17) Eseter yangeer kwagh sha ishimataver, man takerada u inger sha iti na la tese er Aondo yange yimaior nav. Sha ayange a ase ne kpa, Mbakristumba i shigh ve mkurem man iyongo igen kave tese imba ishimataver la shighe u i lu to-von ve a ican yo, man hanma shighe yo, unu a “ongo msen” la ngu a lu a ve.—Or Pasal-mi 65:2; 118:6.

“TAVER ISHIMA”

16 Sha shighe ugen ken derianyom u hii-hii la, i za zua a Yesu, shighe u lu anyom

14, 15. Torkwase Eseter yange tese jighjigh u nanman ishimataver nena, man lu nyi i due kere?16. Yesu ver agumaior ikyav i nyi?

14

pue kar ahar la ken tempel, “tema her ato umbatesen, lu ungwan ve, man shi lu pinen veakaa.” Heela tseegh ga, “mba ve lu ungwanUn cii, kpiligh ve iyol sha mkav Na man shambamlumun Nav kpaa.” (Luka 2:41-50) ErYesu lu iyev nahan kpa, lu a jighjigh manishimataver i gba u una lu a mi ve una pinembatesen mba ken tempel, mba ve lu tamena na kwagh la. Doo u agumaior a ken tion-nongo aa umbur ikyav i Yesu la. Kwagh neuna wase agumaior ne u ‘nan imo sha mpinu hanma or u nana pine ve ityoikaa i ishima-verenkeghen i i lu ken a ve la.’—1 Pet. 3:15.

17 Yesu kaa a mbagenev er ve “taver ishi-ma.” (Mat. 9:2, 22) Yange kaa a mbahenennav er: “Nenge, shighe ngu van, a ar je ve ua sambe ne, hanma or nana yem kwagh unan, ne mase undun Mo tswen; nahan kpaaM ngu tswen ga, gadia Ter ngu vea Mo. Akaane M or ne sha u ne lu a bem ken a Mo yo.Shin tar ne yo, ican ngi eren ne; kpa tavernen asema, Mo M hemba tar ne.” (Yoh. 16:32, 33) Tar ne kor se ihyom er yange u kormba dondon Yesu mba hiihii mbara nahan,kpa se se hingir er tar nahan ga. Aluer se hensha ishimataver i Wan u Aondo la yo, kwaghla una taver se ishima, se za hemen u paleghiyol wang sha kwagh u taregh. A hemba tarne, nahan se kpa se fatyo u hemban u.—Yoh.17:16; Yak. 1:27.

18 Apostoli Paulu yange taver ishima aameen kpishi. Sha shighe ugen la, Mbayu-da mba ken Yerusalem soo er vea ande unavur avur, kpa mbautyaav mba Mbaromayima un sha ikyev ve. Tugh mbu il yo, Terva tile a na, kaa er: “Taver ishima, gadia eru er shiada sha kwagh Wam ken Yerusalemnahan, kape u shi u za er shiada ken Romakpaa keng je la.” (Aer. 23:11) Paulu er nahanvough.

17. Er nan ve Yesu kaa a mbahenen nav er ve “taverishima,” man er nan i gbe u se eren kwagh sha ishi-matavera?18, 19. Apostoli Paulu yange tese jighjigh u nanman ishimataver nena?

19 Paulu yange venda kwagh a“uihembanmbaapostoli” mba ve soo u vihintionnongo u ken Korinte la, a mciem shio.(2 Kor. 11:5; 12:11) Ior mbara lu mbaapostolimba aiev. Kpa Paulu yo, fatyo u tesen er Yesutindi un, sha ci u akaa a yange gba u una ta-ver ishima a mi la, amba er gaadi u nyoronman gbidiv man u zan ijende i cieryol manmbamtaver man ijen man imura man mtse utsan per kua ishima i nyian i sha iniongo iKristu cii la nahan. (Or 2 Mbakorinte 11:23-28.) Ikyav i dedoo i Paulu ver sha kwagh ujighjigh u nan man ishimataver la tese er Ao-ndo lu a na.

20 Ka Mbakristu cii vea tagher a mtev usha ican kpoghuloo imba la nahan ga. Na-han kpa, gba u hanma Orkristu yo nana ta-ver ishima ve nana fatyo u nongon a mba-mtaver mba se tagher a mi la ye. U tesenikyav yo, gumor ugen ken tar u Brazil yangelu ken annongo ugen u eren afer. Va henenBibilo yo, a nenge wener doo u una sor inja,kpa or yange nana due ken annongo ne shayo, i wua nan. Nahan a er msen shi a teseorhemen u annongo ne avur a Bibilo a tesener i hii ve i lu u una kera lu ken annongo nega yo. Yange i na gumor ne ian i duen, a ueren un tswam shio, nahan a hingir Orshia-da u Yehova.

21 Gba u se taver ishima ve se pase loho udedoo ye. Gba u Mbakristu mba ve lu agum-aior vea lu a ishimataver ve vea tile sha mimiken makeranta ye. Alaghga a gba u or a taverishima ve nana son ian hen ijiir i nan erentom la sha er nana za mkohol u vesen shaayange a atar la cii ye. Kape akaa agen kpi-shi kpa i gbe u se taver ishima ve se er a je la.Aluer se tagher a nyityo mtaver je kpa, Yeho-va una ungwa “Msen u sha jighjigh u nan” use er hen a na la. (Yak. 5:15) Shi una na se ji-jingi na kpee, sha er se ‘lu taveraa, se taverishima tsung’ yo.

20, 21. (a) Tese ikyav i ia wase se u fan er i gbe use za hemen u taver ishima yo. (b) Ka ken mba-mlu mba nyi nahan alaghga a gba u se taver ishima,man se fatyo u lun a vangertior ser nyi?

FEBEWARI 15, 2012 15

ORFANTAKERADA ugen ken tar u Ingila, u i yerun er Bertrand Russell la nger er: “Mom ken akaaa a hembe nan or ishimavihin yo, ka iyuhwe.” Ora lu a inyaregh er ma nyi, shin nana lu a akaa kpi-shi, shin nana za ikyura ken uma nan nan kpa,nana fatyo u gban orgen iyuhwe.

Iyuhwe ka iyugh i or ka nan yuen mbagenevsha ci u akaa a ve lu a mi, man mzeikyura ve, manaan a injaa a ve lu sha mi, kua mbaakaa la nahanla. Takerada ugen u pasen asember a ken Bibilokaa er: “Ishember i ‘Iyuhwe’ la ngi oron kwaghu isharen i or lu a mi i ngohol orgen kwagh yo.”Oryuhwee nan gbe iyuhwe sha kwagh u mbage-nev ve lu a mi la tseegh tso ga, kpa ka nan soo ungohol kwagh shon hen a ve kera.

Doo u se time se fa er iyuhwe ia fatyo u mough-on se ken ishima yo, shi se fa kwaghbo u iyuhwei ve a mi la kpaa. Kpa hemban cii yo, gba u se fakwagh u se er ve iyuhwe ia ya tor ken a vese ga yo.

KWAGH U UNA NA VE IYUHWE IA

HEMBA TAVER KEN A VESE Yˆ

O

Uumace mba ve yen ne mba a “iyuhwe i gban”ken a ve, shi akaa nga kpishi a ka a na ve ve gbaiyuhwe kpoghuloo yo. (Yak. 4:5) Apostoli Pauluter mom ken akaa shon, a nger er: “S _e de kera tanihyagh sha ayol a ase ga, shi s _e de vemben ayol aase man s _e de eren iyuhwe ayol a ase kpaa ga.”(Gal. 5:26) Isharen i tesen ser se hemba mbagenevla ia na se hemba lun a iyuhwe ken a vese cii. (Gal.5:26) Orkristu ugen u i yer un er Jose yo, nenge erkwagh ne ka mimi. Kwasekristu ugen kpa nengenahan, mba yer un er Cristina.�

� I gema ati a ve.

Cristina ka pania u keke, a kaa er: “Ashighekpishi ka m kenger mbagenev sha iyuhwe. Kam henen sha kwagh u ve lu a mi ve mo m lu ami ga la.” Kwa gen la, Cristina loho ortamen usoron atoonanongo ugen vea kwase na iwer henya na. Cristina fe er un man nom na Eric ve no-ngo u lun kwav mom vea ortamen u soron atoon-anongo la kua kwase na, shi un vea nom na ve va-nde eren imba tom ne yo, a kaa er: “Nomom kpangu ortamen! Man er nan ne lu eren tom u ze-nden sha ve, se se lu ma kwagh ga?” Isharen i ke-ren er ma un hembe mbagenev la na yo, a gba iyu-hwe, a kera umbur tom u dedoo u un man nomna ve lu eren la ga. Nahan kera saan un iyol a mluve la ga.

Jose yange lu a isharen i lun diakon ken tion-nongo. Er i va na mbagenev diakon, i undu un yo,a hingir u gban ve iyuhwe shi wan kwagh ishima aortamen u wasen mzough u mbatamen tom. Josekaa er: “Yange m hii u koron ortamen ne ihyomshi henen mer a soo er m de lu a tom ken tion-nongo ga. Iyuhwe ka ia ya tor ken a we yo, u hi-ngir u henen sha kwagh wou tseegh, u kera henenkwagh sha gbenda u vough ga.”

AKAV A KEN BIBILO A

A LU ITYESEN HEN A VESE LA

Bibilo ngi a akav kpishi, a a lu icintan hen avese yo. (1 Kor. 10:11) Akav ne agen tese er iyu-hwe ka i hii shi i va iv or ken ishima la. Shi a teseer iyuhwe ka i vihi uma u mba ve de er i ya tor kena ve la kpaa.

Ikyav i tesen yo, Kain, u lu waniunda u Adamman Ifa la yange vihi ishima shighe u Yehova

IyuhweKa Ieren I IaFatyo u VihinMhen Wase Yo

16

ngohol nagh ku Abel, gema venda ku nagh la.Kain yange ma fatyo u eren kwagh u vough,kpa gema gba anngo na iyuhwe taveraa je, a wuaun. (Gen. 4:4-8) Ka nahan ve Bibilo i er kwagh uKain er “a due ken Orbo,” Satan ye!—1 Yoh. 3:12.

Anngoov mba Yosev mba puev mbara yange vekor un ihyom sha ci u mlu u Yosev hemba lun ater ve koosoo la. Zum u Yosev pase ve mnyamnam ma sha akaa a yange lu u aa va er ken hemenyo, ve hemba koron un ihyom cii. Yange ve kor unihyom je ve soo u wuan un. Ken masejime yo, vetee un a hingir kpan, shi ve tsugh ter ve er Yosevkpe. (Gen. 37:4-11, 23-28, 31-33) Anyom nga karyo, ve na ayol a ve ibo sha kwaghbo ve la, ve kaaer: “Mimi je, se mba a ibo sha kwagh u anngowase, sha er se nenge ican i uma na, zum u a luzamber a vese, kpa se wa ikyo ga la.”—Gen. 42:21;50:15-19.

Koraki man Datan man Abiram yange ve tooityom ve ve kar sha tom u Mose kua tom Aron la,nahan ve hingir u eren ve iyuhwe. Ve gba ahon

er ‘ka Mose ape yan tor sha a ve,’ shingu nengen er orgen ngu er un ga. (Num.16:13) Kwagh ne lu mimi ga. (Num. 11:14, 15) Lu Yehova iyol na tsua Mose ye.Kpa mbahembanato mban soo u ngoholtom u Mose la. Ken masejime yo, Yeho-va tim ve sha ci u iyuhwe ve la.—Ps. 106:16, 17.

Tor Solomon yange nenge a akaabo aiyuhwe ka i na or nan er la. Kwase ugenu wan na kpe yo, gema lu nongon er unabume kwase ugen a na jighjigh er ka wanna a kpe ye. Yange mba ve hen Solomonsha u a kure ikyaa ne yo, kwase u lu erenaiegh la lumun er i wua wan u uma la.Nahan kpa, Solomon na zwa i hide a wanla i na kwase u lu ngo u wan jim jim la.—1 Utor 3:16-27.

Iyuhwe ia fatyo u van a akaa a vihinkpishi. Kwagh u ior mba se ter kenRuamabera sha heen ne tese er iyuhwe iafatyo u van a ihyom i koron man iwoo-orkua ieren i nzughul a or. Heela tseegh ga,or u i ker nan ihyom shin i nzughul a nan

shin i woo nan la ka i lu or u nan er kwagh u akom u a tsaha nan nahan ga yo. Ma kwagh ngu use er ve iyuhwe ia ya tor ken a vese ga yoo? Ka nyiakaa nahan se er ve se dugh iyuhwe ken asemaase kera?

IGBENDA I INJAA I SE KAR VE

SE PALEGH IYUHWE Yˆ

O

Anmgbianev ve doo u ishima. Apostoli Pete-ru yange wa Mbakristu kwagh er: “Er ne vandewanger asema a en kera sha ikyo i ne wan mimiikyo la u zan ken dooshima u mimi u hen an-mgbianev yo, doo nen ayol a en ken ishima tsungje.” (1 Pet. 1:22) Man dooshima ka nyi? Apos-toli Paulu nger er: “Dooshima we ishima, lu sarsar, gbe iwuhe ga; dooshima gengese iyol ga,moron iyol kpaa ga, we dang ga, keren kwagh naiyol na tso ga.” (1 Kor. 13:4, 5) Aluer anmgbia-nev asev doo se ishima sha imba gbenda ne yo,se palegh u gban ve iyuhwe sha nyityo gbendacii. (1 Pet. 2:1) Yonatan yange gba Davidi iyu-

FEBEWARI 15, 2012 17

hwe ga, kpa “Davidi doo Yonatan ishimaje er ka uma na iyol na nahan.”—1 Sam.18:1.

Kohol a mba civir Aondo imongo. Oru a nger Pasalmi 73 la yange gba mbaafe-rev mba ve lu a kwagh a ve shi lu inja ermba a zayol ga la iyuhwe ken ishima na.Kpa zum u a za “nyor ken icighanjiir uAondo” yo, kwagh la wase un u dughuniyuhwe ken a na kera. (Ps. 73:3-5, 17) Eror u ngeren pasalmi la kohol a mba ci-vir Aondo mbagenev yo, a nenge a ive-ren i yange lu zuan a mi sha u “mgbogh-om a Aondo” la. (Ps. 73:28) Aluer semba kohol a mba nan jighjigh mbagenevimongo ken mbamkombo mba Mbakris-tu hanma shighe yo, se fatyo u nengen akwagh u or u a nger pasalmi la yange ne-nge a mi la.

Ker igbenda i eren a ior dedoo. Zum uAondo nenge a iyuhwe man ihyom i ko-ron ken Kain yo, a kaa a na er a gemainja, a “er sha mi.” (Gen. 4:7) Orkristunana kav inja i ishember i “er sha mi”la nena? Yesu yange kaa er: ‘Ter Aondowase _A doo se ishima a ishima yase ciiman a uma wase cii man a mfe wase cii. Shi oru nan we ndor a vese yo, nan _a doo se ishima erse iyol yase nahan.’ (Mat. 22:37-39) Aluer hembagban se ishima u civir Yehova shi wasen mbage-nev yo, se zua a mkom. Nahan se kera gba mba-genev iyuhwe ga. Aluer se mba eren tom wase upasen kwagh u Tartor shi geman ior hingir mba-henen la a ishima yase cii yo, tese er se mba civirAondo shi eren a ior dedoo, nahan se zua a “ive-ren i TER.”—Anz. 10:22.

‘Ember a mba ve ember la imongo.’ (Rom.12:15) Yesu yange ember sha ci u mzehemen umbahenen nav zua a mi sha tom u pasen kwaghu ve er la, shi a kaa er vea er tom u pasen kwaghla a hemba er un er la je kpaa. (Luka 10:17, 21;Yoh. 14:12) Se cii se mba gungur mom sha u ci-vir Yehova; nahan aluer mo wase nan za ikyuraken mcivir u Yehova yo, ka iveren yase cii. (1 Kor.12:25, 26) Sha nahan yo, shighe u mbagenev ve

zough a ityom i vesen ken tionnongo yo, doo u seember a ve, se er ve a er iyuhwe ga.

KA ZANGE U KIGHIR IYUHWE GA!

Gba u se koron iyol tsaha hanma shighe cii vese er iyuhwe ga ye. Cristina kaa er: “Iyuhwe ngiken a mo her taveraa. Shin er m ker i ihyom na-han kpa, ngim ken ishima her, nahan ka i gba ume kighir i hanma shighe cii.” Jose kpa kape ya-nge kighir iyuhwe ken a na je la. A kaa er: “Yeho-va yange wasem u nengen a aeren a dedoo a orta-men u wasen mzough u mbatamen tom la. Er mlu vea Yehova koosoo yo, kwagh la wasem kpishiu nongon a iyuhwe.”

Iyuhwe i eren ngi mom ken “aeren a iyolough,”a i gbe u hanma Orkristu nana palegh yo. (Gal. 5:19-21) Aluer se de ser iyuhwe i ya tor ken a vesega yo, a hemba saan se iyol shi a doo Yehova, Terwase u sha la a vese.

‘Ember a mba ve emberla imongo’

18

MBAKRISTU mba ve lu ken Filipi sha deri-anyom u hiihii la yange ve lu a kwagh a vega. Nahan kpa, ve wa nagh shi mba civir

Aondo a ve imongo doo ve ishima tsung. (Fil. 1:3-5, 9;4:15, 16) Sha nahan yo, shighe u apostoli Paulu lu ku-ren washika u nger hen a ve la, a kaa er: “Mlumun usha mhoon u Ter Yesu Kristu _a lu a ieren yen la.” (Fil.4:23, NW ) Er tionnongo u ken Tiatire lu a imba ierenla yo, Yesu u i nder un shin ku la or kwagh na er: “Mfa aeren a ou man dooshima wou man jighjigh u nanwou man tom wou man ishima i taver you, man eraeren a ou a masetyo la hemba ngeen a a hiihii la.”—Mpa. 2:19.

2 Nyian kpa, hanma tionnongo u Mbashiada mbaYehova yo ngu a ieren na. I hemba fan atoona-nongo agen sha ieren i kundu kundu i sha dooshima.Atoonanongo agen di i fa a sha gbashima u a lu a misha tom u pasen kwagh kua tom pania la. Se asangeasange ka sea lu a ieren i dedoo yo, se na mzough alu ken tionnongo shi tionnongo a za hemen u lun aieren na i dedoo la. (1 Kor. 1:10) Nahan kpa, aluer semba a ieren i vough ga yo, se na ior a kera civir Ao-ndo sha gbashima ga shin vea gba mnyam ken jijingi,gayo se hingir u lumun a isholibo i vesen je kpaa.(1 Kor. 5:1; Mpa. 3:15, 16) Ka ieren i nyi nahan tion-nongo wou a lu a mini? Ka nyi u er ve u na tionnongowou una za hemen u lun a ieren i dedoo?

TAVER IOR ISHIMA VE LU

A IEREN I DEDOO KEN TIONNONGO

3 Orpasalmi yange wa icam er: “Me sugh U ken

1. Yange i wuese tionnongo u ken Filipi man u ken Tiatire lasha ci u nyi?2. Ka se wase tionnongo wase a za hemen a ieren na i dedoola nena?3, 4. Se “sugh [Yehova] ken mkohol u tamen” nena?

KURA IERENI DEDOO I

TIˆ

ONNONGOWOU LA

“Mlumun u shamhoon u Ter YesuKristu _a lu a ierenyen la.”—FIL. 4:23, NW.

SE NA IEREN I DEDOO IA LU

KEN TIˆ

ONNONGO . . .

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

shighe se kombo vea anmgbia-

nev asev nena?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

sha u pasen kwagh sha gbashi-

ma nena?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

sha u pasen mbatamen isholibo

i vesen nena?

FEBEWARI 15, 2012 19

mkohol u tamen, me wuese We ken ato uior kpishi.” (Ps. 35:18) Orpasalmi yangea wuese Aondo shighe u una lu vea mbacivir Aondo mbagenev yo. Mbamkombomba tionnongo mba i eren hanma kasuala, kua mkombo u Iyoukura i Henen la,ka ve na se ian i injaa i tesen gbashimawase shighe u se lu wan zwa ken mba-mkombo, sha u pasen jighjigh wase unan la. Hanma wase nana fatyo u pineniyol i nan er: ‘M we zwa ken mbamko-mbo a ishima i mom kpa? M we iyol shakwaghhenen tsembelee shi m ne mba-mlumun mba maan mbagenev ken jiji-ngi kpa? Mea lu orya yo, m tesen mbayevav u wan iyol tsuaa shi nan mbamlumunken mkaanem vem kpa?’

4 Se fatyo u tesen sha gbenda u se weatsam ken mbamkombo la ser ishima ta-ver se, inja na yo, se kange ishima ser seer kwagh u vough. Davidi kaa er: “Ishi-ma taver mo, Aondo, ishima taver mo;me wa icam, een, me wa atsam a wuese.”(Ps. 57:7) Shighe u wan atsam ken mba-mkombo asev la ka ian i injaa i se ‘wanatsam a wuese’ Yehova a ishima i taver.Aluer se fa atsam ne agen ga yo, er nanse karen iyol u wan a shighe u se nyerMcivir u hen Tsombor aikighe la ga? Sekange nen ishima u ‘wan icam teren Ao-ndo wase er se lu her yo.’—Ps. 104:33.

5 Gbenda ugen u se wase ior vea lu adooshima ken tionnongo yo, ka u eren aanmgbianev asev doo doo. Paulu yangenger ken ityough ki masetyo ki takera-da u Mbaheberu la er: “Dooshima u an-mgbianev ve doo ayol a ve la _a lu her.De hundu nen ishima u eren dedoo ambavannya ga.” (Heb. 13:1, 2) Gbe-nda u injaa mom u se er a anmgbia-nev asev doo doo yo, ka u yoron mbata-men mba ningir sha kua kasev vev, shinmba ve eren tom u pania ken tionnongo

5, 6. Se eren a mbagenev doo doo shi se naanve kwagh wuee nena, man kwagh ne una waseior u eren nyi ken tionnongo?

la. Ashighe agen se fatyo u lohon kasevmba cogholov man ormaren u nan lu ye-sen onov tswen yo shin mbagenev er veva ya kwaghyan a vese imongo shin ve vaer mcivir u hen tsombor a vese.

6 Paulu yange kaa a Timoteu er a wambagenev kwagh, “v _e eren akaa a de-doo v _e lu mbanyarev sha aeren a de-doo, v _e naan iyua, v _e panden kwagh v _enaan mbagenev kpaa, nahan man vea waimagh ki dedoo sha ci ve ayol a ve kenhemen ye, sha u vea kor ave sha uma ua lu uma jim la.” (1 Tim. 6:17-19) Pau-lu yange lu kaan a mba ve civir Aondo a

U ne wer ieren i dedoo i lu ken tiˆonnongo sha u wan iyol

sha mbamlumun mba maan mbagenev ken jijingi kpa?

20

na imongo mbara er ve naan mbagenevkwagh wuee. Shighe u inyaregh ki banje kpa, se fatyo u nan mbagenev kwaghwuee. Gbenda u injaa u eren kwagh neyo, ka u wasen mba i gbe u a wase ve la,sha u toon ve sha kwaghhendan zan mko-mbo shin duen kwaghpasen. Anmgbia-nev mba i ne ve iwasen sha imba gbendane mbara di vea tese iwuese nena? Aluerve nan mba ve tee ve la kwagh u ve fetyola, sha er vea haa mkurem yo, vea taverve ishima u lun a ieren i dedoo ken tion-nongo. Gbenda ugen u se tese anmgbia-nev asev ser ve doo se ishima shi ve gba sekwagh yo, ka u lun vea ve imongo shighegogonan. Aluer se mba eren a “mbanan-jighjigh” mbagenev doo doo shi se keghiyol u nan shighe wase kua akaa ase agensha u wasen ve yo, vea seer doon se ishi-ma, shi se wase mbagenev u lun a ieren idedoo ken tionnongo.—Gal. 6:10.

7 U koron ijende shi pasen akaa a

7. Aluer se mba pasen akaa a myer a mbagenevga yo, kwagh la una kura ieren i dedoo i tion-nongo la nena?

myer a mbagenev ga la kpa ka a na doo-shima a hemba taver hen ato u anmgbia-nev. (Or Anzaakaa 18:24.) Azende amimi nga pasen mbagenev akaa a ve amyer ga. Anmgbianev asev ka vea pasese akaa a ve a songo songo shi vea najighjigh er se due a mi tembe ga yo, doo-shima u a vande lun hen ato wase la ahemba taver cii. De se lu nen azende apasen ior akaa a myer a mbagenev ga,nahan se na tionnongo a lu er ka tso-mbor u lun a dooshima nahan.—Anz.20:19.

PASEN KWAGH SHA GBASHIMA

8 Zum u Yesu lu tindin loho hen tion-nongo u Laodishia la, a kaa er: “M faaeren a ou, u ndohor ga, u tsee kpaaga. Ma u ndohor, gayo, ma u tsee! Na-han yo, er u sagh a sagh yo, u tsee ga, undohor kpaa ga yo, Me haa u ken zwaWam kera er ijer nahan.” (Mpa. 3:15, 16)Mbakristu mba ken Laodishia yange vetsee ishima sha tom u pasen kwagh laga. A shi nan kpa ieren ve la yange i nave kera lu azende a dedoo ga. Sha na-han yo, Yesu wa ve kwagh er: “Mba vedoom cii ka M tsaha ve shi M koom vekpaa, nahan yo, ver ishima, gema ishi-ma.”—Mpa. 3:19.

9 Aluer se soo ser tionnongo a lu a ie-ren i dedoo yo, gba u se lu a gbashimasha tom u pasen kwagh la. I ver hanmationnongo sha er una ker mbaasemaami-mi hen haregh u a lu her la, shi una waseve u vesen ken jijingi yo. Sha nahan yo,doo u se er tom u geman ior hingir mba-henen la sha gbashima, er Yesu kpa ernahan. (Mat. 28:19, 20; Luka 4:43) Erse lu “mbashirentom a Aondo imongo”ne, aluer se mba tseen ishima sha tomu pasen kwagh la seer a seer yo, se he-

8. Yesu yange wa Mbakristu mba ken Laodi-shia kwagh er nyi, man lu sha ci u nyi?9. Ka sea pasen kwagh sha gbashima yo,kwagh la a bende a tionnongo nena?

Na ieren i dedoo i lu ken tiˆonnongo sha u

fan atsam ase tsembelee

FEBEWARI 15, 2012 21

mba lun ken mzough cii. (1 Kor. 3:9) Kasea nengen er mbagenev ve lu pasen iorakaa a ve ne jighjigh a mi la shi vea pa-sen er Yehova a doo ve ishima kua mciviru mimi nahan, se hemba soon kwagh veshi nan ve icivir kpaa. Shi ka sea pasenkwagh “sha ishima i mom” yo, se hembalun ken mzough ken tionnongo.—Or Se-fania 3:9.

10 Iniongon i se nongon ser se hembafan tom wase u pasen kwagh la kpa kai wase mbagenev kpishi je. Man er selu tesen ser kwagh u ior mba se pasenve kwagh la gba se ishima, shi se lu no-ngon kpoghuloo ser ityesen yase i korve ken ishima la, se hemba lun a gbashi-ma sha tom u pasen kwagh la. (Mat. 9:36, 37) Aluer se mba pasen kwagh shagbashima yo, mba se lun a ve imongola kpa vea pasen kwagh sha gbashima.Shighe u Yesu tindi mbahenen nav er veza pase kwagh la, a tindi ve mom momga, kpa a tindi ve uhar uhar. (Luka 10:1)Kwagh ne yange a tsaase ve shi a taverve ishima tso ga, kpa a na ve seer lun agbashima sha tom u pasen kwagh la. Kadoon se u pasen kwagh vea mbapasen-kwagh mba tseen asema kpa? Gbashi-ma ve la ngu a taver se ishima shi a m-gbegha se u pasen kwagh sha gbashima.—Rom. 1:12.

DE GBE AHON GA SHI DE YEREN

ISHOLIBO I VESEN GA

11 Yange Mbaiserael hingir ikyurior ilun sha tseeneke u i kuma iwer ateratarnahan tseegh, maa kwagh kera lu kumanve ga, shi ve hii u gban ahon. Ieren nena ve hingir u hemban Yehova ato kuamba Yange tindi ve la. (Eks. 16:1, 2) Lu

10. Ka sea nongon ser se hemba fan tom u pa-sen kwagh la nahan, kwagh la a bende a tion-nongo nena?11. Ka ieren i nyi Mbaiserael mbagen yange velu a mi sha shighe u Mose la, man ieren ve la nave er nyi?

Mbaiserael mba yange ve due ken Igipi-ti la kpuaa tseegh, Yehova lumun er venyor ken tar u ityendezwa la ye. Moseje kpa, i lumun un u nyoron ken tar laga, sha ci u kwagh u a er shighe u Mba-iserael er kwagh sha mi ga la. (Dut. 32:48-52) Se er nan nyian ve se palegh iereni bo?

12 Gba u se palegh ieren i gban ahonla sha ci u nyi? Iyol i hiden a mi iji-me ia wase se u palegh ahon a gban.Kwagh ugen u shi una wase se yo, kau wan ikyo sha mba se ker ijende a vela. Aluer se tsua u eren iemberyolough ibo shi se mba vihin shighe vea ior mbase eren tom a ve shin se ze makerantaa ve, mba ve we ikyo sha atindi a wanga Yehova ga la ka karen ikyaa inya yo,se fatyo u gban ken kwaghbo. Aluer semba zuan kwagh a ior mba gban ahonshi keren u lun sha tseeneke ve la kpishiga yo, se lu eren kwagh sha kwaghfan.—Anz. 13:20.

13 Aluer mba ken tionnongo mbagban ahon yo, vea va hingir u eren akaaagen a aa vihi mlu ve a Yehova yo. U te-sen ikyav yo, ahon a gban aa fatyo u vi-hin bem man mzough u ma tionnongo.Heela tseegh ga, aluer se zer vaan iyolsha kwagh u mba se civir Aondo a veimongo la yo, alaghga kwagh ne una nave ishimavihin tseegh ga, kpa una na seva hingir u eren asorabo a vesen, er ueren anger sha a ve shin vihin ve iti na-han. (Lev. 19:16; 1 Kor. 5:11) Mba gbanahon mba sha derianyom u hiihii la, ya-nge ve “vendan mbautahav, ve lu tu-hwan mba ve engem la.” (Yuda 8, 16)Mayange Aondo lumun a ve lu gbanahon sha mba ve hemen ken tionnongola ga.

12. Se er nan ve se palegh ieren i gban ahonlaa?13. Ieren i gban ahon la ia na se hingir ueren akaa agen a nyi, a vihin mlu wase vea Ye-hovaa?

14 Aluer ma or ken tionnongo er ishol-ibo ken myer, alaghga nan hunde mso-rom shin nan nenge ufoto mba ijimbaghshin nan ngu eren idya, man se fa kwaghsha mi nahan se er nena? (Ef. 5:11, 12)Aluer or er isholibo i vesen se fa, kpa seungwa ato yo, Yehova una kar a icighanjijingi na ken tionnongo kera, shi tion-nongo la jimin cii una kera lu ken bemga. (Gal. 5:19-23) Er yange gba u Mba-kristu mba tsuaa mba ken Korinte veadugh kwaghbo ken tionnongo kera na-han, kape nyian kpa i gbe u se dugh han-ma ieren i bo ken tionnongo kera sha erse kura ieren i dedoo i tionnongo shi sever un tsembelee je la. Ka nyi u er ve una bem a lu ken tionnongoo?

15 Er se vande oron nahan, ka hangehange u se palegh u pasen akaamyer agena mbagenev ve er se la, hemban cii je yo,shighe u ve pase se mbamhen vev shinve pase se er i lu ve ken ishima la. U pa-sen akaamyer a mbagenev la ka sha mi ga,shi ka kwagh u vihin ken ishima tsung.Nahan kpa, aluer or er isholibo i vesenyo, a gba u a pase mbatamen mba kentionnongo kwagh sha mi, sha ci u ka veRuamabera a kaa er ka tom ve u nengensha ambaakaa la ye. (Or Levitiku 5:1.) Shanahan yo, zum u se fe ser ma anmgbianer isholibo i vesen yo, doo u se taver nanishima ser nana za pase mbatamen shaer vea wase nan yo. (Yak. 5:13-15) Aluershighe kar kpa nan za ga yo, doo u se zapase mbatamen kwagh sha mi.

16 Gba u mba ken tionnongo vea ne-nge er mba ken mkor, nahan doo use kura tionnongo sha u pasen mbata-men isholibo i vesen i or nan er yo.Aluer mbatamen wase orisholibo la nan

14, 15. (a) Aluer i de isholibo i vesen ngizan hemen ken tionnongo yo, ka nyi ia ere?(b) Aluer se fa ser ma or u ken tionnongo naner isholibo i vesen yo, doo u se er nyi?16. Se kura tionnongo sha u pasen mbatamenisholibo i or nan er se fe la nena?

kav er isholibo i nan i kehe kpishi, na-han nan lumun tsaha shi nan gema ishi-ma yo, isholibo i nan la ia kera vihi ie-ren i dedoo i tionnongo la ga. Kpa alueror u nan er isholibo i vesen la nan ve-nda u geman ishima shi nan venda ungohol kwaghwan u mbatamen ve wenan sha dooshima la di ye? Mbatamenvea dugh nan ken tionnongo sha. Na-han vea kar a kwagh u vihin ieren i de-doo i tionnongo la kera. (Or 1 Mbako-rinte 5:5.) Sha nahan yo, gba u hanmowase nana pase mbatamen isholibo i ve-sen i nan fe kwagh sha mi yo, shi nanadondo gbendatesen ve kpaa. Ka nahanman se er kwagh u a hembe doon sha ciu anmgbianev asev, shi se kura ieren idedoo i tionnongo la kpaa ye.

TAVER MBAGENEV ISHIMA VE LU KEN

“MZOUGH U KEN JIJINGI”

17 Er mba dondon Yesu mba tsuaambara “kange asema sha ityesen i mbaa-postoli” yo, ve na tionnongo cii lu kenmzough. (Aer. 2:42) Kwaghwan u mba-tamen wa mba dondon Yesu mban kenRuamabera la yange gba ve kwagh kpenkpen. Er mbatamen mba sha ayange neve eren kwagh vea wanakiriki u jigh-jigh man u fan kwagh ken ijoughaveyo, kwagh la ka a taver mba ken tion-nongo cii ishima shi a wase ve u lun kenmzough. (1 Kor. 1:10) Aluer se dondokwaghwan u ken Bibilo u nongo u Yeho-va u ne se la shi se dondo gbendatesen umbatamen yo, se lu tesen ser se mba ‘no-ngon tsung u kuran mzough u ken jijingisha mkange u bem.’—Ef. 4:3.

18 Sha nahan yo, de se nongo nen shaafatyo wase cii, se kura nen ieren i dedooi tionnongo la. Aluer se er nahan yo, se lua vangertior ser ‘mlumun u sha mhoon uTer Yesu Kristu una lu a ieren yase’ la.—Fil. 4:23, NW.

17, 18. Ka nyi ia wase se ve se lu ken “mzoughu ken jijingi”?

22 FEBEWARI 15, 2012

Davidi u lu Tor ken Iserael sha ayange a tsuaala, yange er idya vea Betesheba, nahan Beteshebawa iyav. Davidi na zwa i wua nom na, shi a tookwase la hingir u na sha er una yer isholibo ve layo. Iwer kar kpishi kpa Davidi pase or mom ishol-ibo na la ga, lu eren ityom na her vough vough.Kpa Yehova de isholibo i Davidi la er i saa ga. A ti-ndi profeti na Natan hen Davidi.

Ityom ne lu _i taver kpe kpe. Too wer ka we u luNatan ye. Lu mtil u Natan tile sha mimi la kuamkor u yange kuran atindi a Yehova la mgbeghaun u za pasen Davidi isholibo na ye. Profeti neuna er nena ve Tor Davidi una lumun isholibo nashi una gema ishima?

OR U TESEN SHA KWAGHFAN

Er nan u tee miniti kpuaa u er 2 Samuel 12:1-25ga? Too wer u ngu Natan, nahan u ngu oron Da-vidi kwagh ne, kaan wer: “Yange ior ihiar lu kengar ugen, or mom lu ornyar, or mom lu icanor.Ornyar la lu a akum a iyongo kua ibua kpishi; kpaicanor la lu a kwagh ga, lu di a antuleiyongo u ayam a koso, a vese hen na a mbayev nav; yaankwaghyan a na imongo, maan kwagh shin iyongona, a yav un sha ikyum, hingir un vough er wanna u kwase nahan. Tso iyange igen or va ornyar lainya, a tange iyongo na kua ibua na la, a songo

N A T A NLu Or u Tilen sha Kwagh u Mcivir u Mimi Dong

Ka kwagh u ican kpishi u zan henorutaha za kaan a nan wer igbendai nan ka i ifer nahan gba u nanakoom i. Aluer u fa wer imba or lavande wuan or sha er nana cir ku-nya u nan nahan, u zaa?

23

24

orvannya u a ve her a na la kwagh ga, kpa a gemaa kor antuleiyongo u icanor la, a za songo orvan-nya na la.”—2 Sam. 12:1-4.

Er Davidi vande lun orkuranilev yo, ikyav teseer yange hen er kwagh er nahan kpoo kpoo. Or utovon sha akaa a Bibilo ugen kaa er: “Alaghga Na-tan yange vanden zan hen Davidi za lamen sha ciu mba i nzughul a ve, ve lu a or u wasen ve ga la.”Yange kwagh a lu nahan je kpa, a gba u Natanuna tile sha mimi hen Aondo shi una taver ishimave una lam a tor sha gbenda u yange lam a na laye. Kwagh u Natan or la na ishima vihi Davidiker. Nahan Davidi kaa er: “M bum er TER A lu uuma ne, or u nan er nahan la, nan kuma ku.” MaaNatan kende kaa er: “Ka we je, u lu or shon ye!”—2 Sam. 12:5-7.

Hen ase er hii ve Natan lam a Davidi sha za-yol ne sha gbenda u yange lam la yo. Or ka nanadoo se ishima sea lu a nan koosoo yo, i taverse u nengen a kwaghbo sha mlu wase u koosooa nan la. Se cii ka se na atoakyaa kpishi shigheu se er kwagh kpe yo. Kpa injakwagh i Natan lana yo, Davidi hide puu ieren na iyol na. Tor ne-nge wang er kwagh u Natan kaa er yange ornyarugen er la lu kwagh u vihin tsung. Lu zum u Da-vidi puu ieren la vindi vindi la, Natan kaa a naer injakwagh la or kwagh na ye. Hen shighe netor Davidi nenge er isholibo na i kehe kpishi yo.Kwagh ne na yo, ishima hemba teman un shimi ulumun mkoom. Nahan a lumun er un ‘laha’ Yeho-va sha kwagh u un er a Betesheba la, shi a lumunmkoom u gba u a na un la.—2 Sam. 12:9-14; Ps. 51,ngeren u sha ityou.

Ka nyi se hen sha kwagh ne? Awashima u or utesen ior Bibilo yo, ka u nana wase or u nan lu te-sen nan la nana gbidye kwar sha kwagh u nan luhenen la, nahan nana kav kwagh u a lu u sha-mi la iyol i nan. Natan yange na Davidi icivir, na-han lam a na sha kwaghfan. Natan fa je er, Davi-di soo perapera man ijiroron i vough. Nahan a orun kwagh u una mgbegha or u lun a aeren a injaane u eren kwagh u vough yo. Se kpa se fatyo u wa-sen mbaasemaamimi u kaven awashima u Yeho-va. Se er kwagh ne nena? Er ior kpishi ve nongou fan kwagh u a lu u sha mi yo, se fatyo u wasen

ve vea er tom a mfe u ve fe kwagh u vough la, kpase er kwagh ne sha gbenda u a lu inja er se nengeser se hemba ve shin se mba a ian i kaan ve kwaghu vea er ga. Ka Bibilo i lu tahav asev mbu pasen sekwagh u a lu u vough shin a lu u vough ga ye, kambamhen asev ga.

Kpa hemban cii yo, Natan yange tile sha mimihen Aondo ve fatyo u koom tor u lun a tahav ye.(2 Sam. 12:1) Aluer se kpa se mba civir Yehovasha mimi yo, se lu a ishimataver i tilen dong shakwagh u atindi a perapera.

OR U SUEN MCIVIR U MIMI

Ikyav tese er Natan man Davidi yange ve dooayol a ve, sha ci u Davidi na wan na ugen iti er Na-tan. (1 Kron. 3:1, 5) Ape i hii oron kwagh u Natanken Bibilo la, i or kwagh na vea Davidi imongo. Veuhar cii yange Yehova doo ve ishima. Se fa ser Da-vidi yange na mhen u Natan jighjigh sha ci u ya-nge pase Natan er i sar un u maan tempel sha ciu Yehova yo. Davidi kaa er: “Nenge, mo m temaken iyou i ikyon i sedar, kpa areki u Aondo yo,gema ngu tsan ken tenti tso. Tso Natan gema kaaa tor er: Yo, gba eren akaa a a lu u ken ishima cii,gadia TER ngu a we.”—2 Sam. 7:2, 3.

Er Natan civir Yehova sha jighjigh yo, a lumuna awashima u Davidi la a ishima i mom, er i maatempel u hiihii sha tar, sha ci u mcivir u mimi.Kpa sha ihyongo ne yo, Natan lu lamen ken iti iYehova ga, kpa lu pasen er ishima lu un ker la.Hen tugh mbura, Aondo kaa a profeti ne er a zakaa Tor Davidi loho ugen kposo, er: Davidi unamaa tempel sha ci u Yehova ga. Or u nana maatempel yo, a lu wan u Davidi. Kpa Natan yoo erAondo ngu yan ikyur a Davidi, ikyonough naghki torough “kia lu her gbem sha won.”—2 Sam. 7:4-16.

Awashima u Yehova yange zua vea u Natansha kwagh u maan tempel la ga. Profeti u hidena iyol ijime ne, yange gba ijir ga, lumun a awa-shima u Yehova la shi dondo un kpaa. Kwagh uer ne ka ikyav i doon tsung i ı gbe u se dondo,shighe u Yehova a koom se sha ma gbenda yo.Akaa agen a Natan va er ken hemen la tese er Ao-ndo yange venda un ga. Ikyav tese er Yehova ya-

FEBEWARI 15, 2012 25

nge mgbegha Natan man Gadi, ornengenakaa la,sha u ve tese Davidi er una er tom u kohol mbakuhwan ityogholough 4,000 sha ci u mcivir u kentempel yo.—1 Kron. 23:1-5; 2 Kron. 29:25.

OR U KURAN TSOMBOR-TOR

Natan yange fa er lu u Solomon una kar a temator sha ityough ki Davidi u bee iyol la yo. Sha na-han yo, shighe u Davidi hingir tamenor ve Adoni-ya soo u ngohol tahav sha apera la, Natan ker gbe-nda sha mi fele fele. Kwa ne kpa Natan er kwaghsha kwaghfan shi tese mtil sha mimi kpaa. Hiihiiyo, yange kaa a Betesheba er a umbur Davidi eryange bum er una ver Solomon tor yo. Maa Na-tan iyol na kpa za sha ishigh ki tor sha u za pi-nen aluer ka Davidi a kaa er i ver Adoniya toryo. Tor u been iyol ne kaven er kwagh lu nongonu ganden ave yo, a kaa a Natan kua mbatomovmba jighjigh mbagenev er ve za shighe Solomonmkurem, ve ver un tor. Ayom a Adoniya er shau ngohol mtemtor la maa gba mnger.—1 Utor 1:5-53.

OR U TIMEN SHA AKAA A

MBAYIASE U HIDEN A IYOL IJIME

I lumun wuee er ka Natan man Gadi ve nger ta-kerada u 1 Samuel ityough 25 zan zan ityough 31kua 2 Samuel ye. I or kwagh u yiase i Aondo nai nger ken ityakerada ne la er: “Aerenakaa a torDavidi a hiihii man a masetyo cii, nenge i ngera ken abaver a Samuel, ornengenakaa, man kenabaver a profeti Natan, man ken abaver a Gadi or-nengenakaa.” (1 Kron. 29:29) Shi i kaa er ka Na-tan a nger kwagh u “aerenakaa a Solomon” ye.Kwagh ne tese er, a shi nan kpa, Natan yange zahemen u eren ityom i ken ya u tor her kpoghuloo,shighe u Davidi kpe kera la kpaa.

Alaghga akaa a se fe sha kwagh u Natan la kpi-shi, yange nger a iyol na. Nahan kpa, akaa a yangenger kwagh sha mi ga la wase se kpishi u fan or uyange lu yo. Ikyav tese er, Natan lu or u ngerenakaa a mbayiase, u hiden a iyol ijime, u keren gwaga. Takerada ugen u pasen kwagh u Bibilo kaa er,i ter kwagh na ken Bibilo “a u vanden pasen sekwagh na shin kwagh u tsombor na shio.” Sha na-

han yo, se fa ma kwagh sha kwagh u uma na shinu tsombor na ga.

MTIL U A TILE A YEHOVA

SHA MIMI LA MGBEGHA UN

Akaa a se er sha kwagh u Natan ken Ruamabe-ra kpuaa la tese se er yange hide a iyol na ijime,shi sue gbenda u Aondo a eren akaa la. YehovaAondo yange na un ityom i vesen. Gbidye kwarsha aeren a injaa a Natan lu a mi la, er mtil u tilea Aondo sha mimi la man u lun a iwuese sha gbe-nda na u eren akaa la nahan. We kpa nongo u luna aeren shon.

Adooga we a yila u er u za koom ma tor u erenidya shin we u za yange awashima u or lu a mi ungohol ma mtemtor ga. Nahan kpa, sha iwasen iAondo yo, u fatyo u tilen sha mimi shi suen atindia na a perapera la. Shi u fatyo u lun ortesen u ta-ver ishima, eren kwagh sha kwaghfan shi tilensha kwagh u mcivir u mimi dong.

Er Natan lu or u suen tsombor-tor yˆo,

a lam a Betesheba sha kwaghfan

26

YESU yange tindi mbaapostoli nav sha shigheugen la, kaa a ve er: “Za, za or nen kwaghaondo,kaan nen ner: Tartor u Sha mgboghom ve.” (Mat.

10:1, 7) Lu u mba vea ngohol loho u dedoo ne sha mimiyo, vea zua a bem man msaanyol. Nahan kpa, Yesu kaaa mbaapostoli nav er ior kpishi vea hendan a tom ve upasen kwagh u Tartor la. (Mat. 10:16-23) Man shighe uor u hen tsombor wase ka nana venda loho u dedoo uTartor ne shi nana hendan a vese yo, i hemba nyoon secii.—Or Mateu 10:34-36.

2 Kwagh ne tese er Orkristu u nom u nan shin kwaseu nan, nan lu or u nan jighjigh ga yo, nana lu a msaan-yol sha won ga shinii? Mayange ga! Shin er ashighe agentsombor u or ka u tov nan a ican kpoghuloo nahan kpa,kwagh lu nahan hanma shighe ga. Shi tsombor u or ngutev nan a ican gbem sha won keng ga. Mlu u hen tso-mbor wase una lu nan kpa, se fatyo u lun saan saan,aluer se er kwagh sha gbenda u vough shighe u mba hentsombor wase ve hendan a vese shin ve tese er sar ve ufan mimi yo. Heela tseegh ga, Yehova veren mba ve civirun sha mimi la doo doo, shi ne ve msaanyol shighe u vetagher a mbamtaver je kpaa yo. Mbananjighjigh vea fa-tyo u seer iember ve sha u (1) nongon kpoghuloo er bema lu hen ya shi (2) wasen mba hen tsombor ve mba ve nejighjigh ga la sha afatyo ve cii er ve fa mimi.

ONGO SHA ER BEM A LU HEN YA WOU Yˆ

O

3 Aluer bem ngu hen ya yo, a hemba lun tsombor laican ga u fan mimi. (Or Yakobu 3:18.) Aluer mba hen

1. Or ka nana ngohol mimi nahan, kwagh la a bende a tsomboru nan nena?2. Aluer nom shin kwase u or ka or u nan jighjigh ga kpa, nanafatyo u lun saan saan sha ci u nyi?3. Orkristu u mbagenev hen tsombor u nan ve ne jighjigh ga lakpa, gba u nan _a nongo sha er bem a lu hen ya u nan sha ci u nyi?

WEA LU ORKRISTUHEN TSOMBOR

WOU TSWEN KPAA SAAN WE IYOL

‘U fa nana, alaghga uva yima nomu shinkwase wou shinii?’—1 KOR. 7:16.

U FATYˆ

O U ZUAN A

MBAMLUMUN SHA MBAMPIN

MBAN KPA?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Orkristu nana va a bem hen ya

u nan u or u nan jighjigh ga na lu

her la nena?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Orkristu nana wase mba hen

tsombor u nan mba ve ne jigh-

jigh ga la nena ve, vea fa mimi?

�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Mbakristu mbagenev vea wase

mbananjighjigh mba ve lu hen

icombor i or u nan jighjigh ga

nan lu her la nena?

FEBEWARI 15, 2012 27

tsombor u Orkristu cii mba a va ken mciviru mimi ga kpa, a gba u nana nongo sha erbem a lu hen ya u nan yo. Nana er kwagh nenena?

4 Gba u se za hemen u lun a bem kenasema a ase. A gba u se eren msen se sonon“bem u Aondo” la ve se za hemen u lun abem ne ye. (Fil. 4:6, 7) Ka sea hen kwagh uYehova shi sea dondon akaawan a kenRuamabera yo, se lu a msaanyol man bem.(Yes. 54:13) Shi aluer se mba wan zwa kenmbamkombo mba tionnongo shi se mba pa-sen kwagh sha gbashima yo, se zua a bemman msaanyol. Mbakristu mba ve lu henicombor i ı ne jighjigh ga kpa, vea fatyou keren igbenda i eren akaa a hange hangene. U tesen ikyav yo, nenge ase kwagh uEnza,� kwase ugen u nom na a hendan a nakpoghuloo yo. Ka una eren ityom i hen ya nauna been yo, shi a za er tom u geman ior hi-ngir mbahenen la kpaa. Enza kaa er: “Han-ma shighe u ka mea nongo mea pase mbage-nev kwagh cii, Yehova a ver iniongon yam ladedoo.” Iveren ne ka i nam bem man mkomman msaanyol.

5 Gba u se nongo kpoghuloo sha er se luken bem vea mba hen tsombor wase mba vene jighjigh ga la yo. Alaghga a taver se u erenkwagh ne, sha ci u ashighe agen kwagh u vesoo er se er la una kaha a akaawan a Bibilo.Aluer se za hemen u dondon kwagh u Bibi-lo i er la yo, alaghga ishima ia vihi mbagenevhen tsombor wase mba ve ne jighjigh ga yo,kpa ken hemen yo, ieren yase la ia va a bem.Nahan kpa, aluer kwagh u ve soo er se er laper tindi u Bibilo ga, kpa se nombo ikyor yo,zayol una due hen ato wase a ityokyaa shio.(Or Anzaakaa 16:7.) Shighe u se lu tagher a

� I gema ati a ve.

4. Mbakristu vea er nan ve vea za hemen u lun abem ken ishima?5. Ka mtaver u nyi ashighe kpishi Mbakristu mbave lu hen tsombor u mbananjighjighga ka ve tagh-er a mi, man vea zua a iwasen hana?

mtaver yo, doo u se ker kwaghwan ken itya-kerada i “wanakiriki u jighjigh man u fankwagh” man hen mbatamen mba ken tion-nongo.—Anz. 11:14.

6 Saa se suur sha Yehova shi se fa er ka i lumbananjighjighga mba hen tsombor waseken ishima la ve bem a lu hen ya ye. (Anz.16:20) Mbahenen Bibilo mba hev kpa veafatyo u eren kwagh sha kwaghfan. Alagh-ga noov mba ve ne jighjigh ga mbagenevvea yange kasev vev Bibilo i henen ga, kasevkpa nahan. Adooga je yo, vea kaa er kwaghla ka sha ci u iwasen i tsombor ve. Mba-genev di yo, alaghga vea er tswam. Kwaseugen u i yer un er Esther, a lu Kwaseshiadahegen la kaa er, shighe u nom na hii u he-nen Bibilo vea Mbashiada mba Yehova la,yange un er kwagh sha “ishimavihin tsung.”A kaa er “Hanma shighe yo, yange m na-nde ityakerada na, shin m kura i m za tse-nda shin toho.” Orgen u i yer un er Howardyo, yange hendan a kwase na shighe u kwa-se shon hii u henen Bibilo yo. Or ne kaa er:“Noov kpishi ka ve cian er mba tsughun ka-sev vev nyoron a ve ken annongo u kwagh-aondo. Alaghga nom nana fa kwagh u nanaer sha kwagh u nan nenge er ka zayol ne ga,nahan adooga nana hingir tswang.”

7 Gba u a wase mba i lu hendan a ve shaci u mba henen Bibilo la vea kav er saa veade Bibilo i henen keng ga. Aluer nan nguishima legh legh shi nan ngu eren kwaghsha icivir yo, nana fatyo u panden zayol henya. (1 Pet. 3:15) Howard kaa er, “Doom kpi-shi er kwase wam yange a lu ving, a vihi ishi-ma ga nahan!” Kwase na kaa er: “Nomomyange hanger er mo m de u henen Bibilo. Akaa er mba tsughun mo a tsugh. Yange mhendan a na ga, kpa m kaa mer kwagh u akaa la a fatyo u lun mimi, kpa shi m kaa a na

6, 7. (a) Er nan ve mbagenev ka ve hendan a mbahen tsombor ve mba ve hii u henen Bibilo vea Mba-shiada mba Yehova laa? (b) Shighe u tsombor u oru henen Bibilo u lu hendan a nan yo, doo u nana ernena?

28

mer taver mo u nengen mer mba tsughunmo a tsugh. Nahan m na un takerada u m luhenen la mer a or. Er u yo, a fatyo u nyi-man kwagh u takerada ne or la ga. Kwagh uor la kor un ken ishima tsung.” Doo u seumbur ser, shighe u Orkristu nan yem u zaeren ityom i ken tionnongo yo, alaghga kwa-se shin nom u nan ne jighjigh ga la nana hener i ta nan kera. Kpa aluer i taver nan ishimayo, mciem mara ma a kera lu ga.

WASE VE VE FA MIMI

8 Apostoli Paulu yange wa Mbakristukwagh er ve de paven ivaa sha ci u nom shinkwase u ve vese la nan na jighjigh ga yumga.� (Or 1 Mbakorinte 7:12-16.) Aluer ornan-jighjigh umbur er iyange igen kwase shinnom u nan una fa mimi yo, kwagh la una naa saan nan iyol. Nahan kpa, doo u se wa ikyoshighe u se lu nongon ser se pase nom shinkwase u nan ne jighjigh ga la kwaghaondoyo, er akaa a i ter shin heen ne a tese nahan.

9 Orgen u i yer un er Jason yo or kwagh uyange er shighe u un fa mimi la er: “Yange msoo u pasen hanma or mimi!” Mimi u i teseor ken Ruamabera la ka una va hii u doonnan ishima yo, i saan nan iyol je nan no-ngon u oron ior kwagh sha mi hanma shighecii. Alaghga nana ver ishima er mba hentsombor u nan mba ve ne jighjigh ga la velumun loho u dedoo u Tartor fese je, kpaadooga vea lumun a nan ga. Kwase u Jasonyange nenge gbashima u nom na lu a mi lanahan er nena? A kaa er: “Yange lum er gbeuwer u oron kwagh u mimi ga nahan.” Kwa-

� Kwaghwan u Paulu la tese er shighe u mbamzeyolmba vihin tsung ve dugh ken ivese je kpa or nana deundun kwase shin nom u nan ga ze. Ka kwagh u vesen uor nana tsua iyol i nan yo.

ˆOr takerada u ‘Lu Nen ken Doo-

shima U Aondo’ la, peeji 220-221.

8. Apostoli Paulu yange wa Mbakristu mba ve lua kasev shin noov mbananjighjighga la kwagh ernyi?9. Ka nyi i doo u Orkristu nana palegh u erenshighe u nan lu pasen or u hen tsombor u nankwaghaondo laa?

se ugen u nom na fa mimi anyom kar 18 ciive va mase fan mimi yo kaa er, “yange gba ume hen mimi kure kure.”Aluer u ngu henenBibilo a or u nom shin kwase u nan nan lu aisharen i civir Aondo sha mimi ga yo, er nanu karen iyol vea nan hanma shighe, sha ernana fa er nana wase nom shin kwase u nansha kwaghfan ga? Mose kaa er: “Ityesen yam_i haa er ura nahan; kwaghoron wam _a gba eravure nahan, er ura u hamber sha agumato-ho nahan.” (Dut. 32:2) Aluer se mba pasenor mimi sha shighe vough ken mkaanemkpuaa tseegh, kpa se pase nan sha gbenda uvough yo, a hemba wasen nan a u lamen kpi-shi la.

10 Aondo yange mgbegha apostoli Pete-ru wa kasev mba ken Kristu mba noov vevlu Mbakristu ga la kwagh er: “Ungwan nenamo a noov enev sha er aluer mbagenev ken

10-12. (a) Apostoli Peteru yange wa Mbakristumba noov shin kasev vev ve lu mbananjighjighga lakwagh er nyi? (b) Kwase ugen u henen Bibilo yangehen u dondon kwaghwan u i nger ken 1 Peteru 3:1, 2 la nena?

Tsua shighe u vough u´u pase kwagh

u´u ne jighjigh a mi y

ˆo

FEBEWARI 15, 2012 29

ve, vea lu mbawan kwaghoron u Aondo ikyoga je kpa, a urugh ve sha mlu u kasev vev la,a kera lu sha kwaghoron kpee ga, er ve ne-ngen mlu wen u wang u cian Aondo la yo.”(1 Pet. 3:1, 2) Aluer nom u Kwasekristu ngunzughul a nan, kpa nan ngu ungwan imo inom u nan shi nan nan icivir yo, nana fatyou urugh nom u nan van a nan ken mcivir umimi. Kape kwase u Orkristu nana hendana nan je kpa, i doo u Orkristu la nana za he-men u eren kwagh sha ishima i Aondo, shihemen tsombor u nan sha dooshima je la.—1 Pet. 3:7-9.

11 Mbakristu nyian kpishi zua a iwasensha u dondon kwaghwan u Peteru la. Nengease kwagh u kwase ugen u i yer un er Selmayo. Shighe u hii u henen Bibilo vea Mbashia-da mba Yehova la, kwagh shon doo nom na,Steve ga. Steve kaa er: “Yange ishima vihimshi m soo mer a de Bibilo i henen shi ishi-ma lu nyian mo kpaa.” Selma kaa er: “Ciiman m fa mimi je kpa, Steve lu or u taver

inja kpishi. Yange i lu u me or kwagh shinme er kwagh sha ikyo i wan ga yo, una demga. Steve yange lu or u nyoon ishima kpishi.Shighe u m hii u henen Bibilo la, ishima-nyoon na la hemba gban kera cii.” Lu nyi iwase un ve de inja laa?

12 Selma umbur kwagh u yange hen henKwaseshiada u lu henen Bibilo a na la. Akaa er: “Sha iyange igen tugh, m lu nongonmer Steve a zua a iwanger sha kwagh ugen,nahan ishima vihi un a mo, maa tam sa-mbe. Kpernan yo, ishima doom ker ga shikunya korom a iyol yam, nahan m soo u he-nen Bibilo sha iyange la ga. M er anmgbianu kwase la kwagh u erem, man er ishimalum ker la yo, a kaa er mo m or 1 Mba-korinte 13:4-7. M er yo, m gba kaan kenishima yam mer, ‘Steve eren a mo sha doo-shima nahan sha won ga.’ Kpa anmgbianu kwase la pinem mbampin mba yange vewasem u geman mhen wam yo, a pinem er:‘We u tesen nomou dooshima er i tese heennahan kpa?’ M kaa mer, ‘Ei, sha ci u a ta-ver inja yum.’Anmgbian u kwase la maa ke-nde teghelee pinem er, ‘Selma, ka an nansoo u hingir Orkristu heene? Ka we shin kaSteve?’ Yange m kaven er i gbe u me nyoosomhen wam yo, m er msen hen Yehova mer awasem me seer tesen Steve dooshima. Teghtegh tso, akaa gba geman.” Anyom 17 ngakar yo, Steve hingir u fan mimi.

GBENDA U MBAGENEV VEA WASE LA

13 Mbakristu mba ken tionnongo kpishika ve wase u van a msaanyol hen tsombor unom shin kwase nan lu or u nan jighjigh gala, di er ura u hamber sha agumatoho na-han. Anmgbian u kwase ugen ken tar u Bra-zil, u i yer un er Elvina yo, kaa er: “Lu doo-shima u anmgbianev mba nomso man mbakasev tesem la yange wasem u tilen kenmimi dong ye.”

13, 14. Mbagenev ken tionnongo vea wase mba velu hen tsombor u mbananjighjighga ve lu her lanena?

Tese nomou shin kwase wou wer,kwagh na gba u ishima

14 Kwagh u or u hen tsombor _u nan nejighjigh ga la ka una gba anmgbianev mbaken tionnongo ishima shi vea eren a nandoo doo yo, nan va hingir u geman ishi-ma. Orgen ken Najeria u kwase na yange famimi anyom kar 13 cii va mase fan mimi yokaa er: “Sha shighe ugen la, m lu zan zendevea Orshiada ugen, maa mato na za vihi ana. Nahan a ker Mbashiada mbagenev henangar u lu ikyua her yo, ve na se ijiir i tsanhen tugh mbula. Yange ve wa se ikyo vougher se fa ayol a ase, hii iyev je nahan. Her aveave la je, m nenge a dooshima u Mbakristuu kwase wam vanden oron kwagh a mi la.”Kwase ugen ken tar u Ingila, u nom na famimi anyom kar 18 cii ve va mase fan mimiyo, kaa er: “Mbashiada yange ve loho se ciiiwer hen uya vev. Yange ve ngohol se saansaan.” Orgen ken tar shon u un kpa va hi-ngir Orshiada yo, kaa er: “Anmgbianev ya-nge ve va se inya shin ve loho se er se za veinya, nahan m nenge mer mba a ieren i wanmbagenev ikyo. Yange m hemba nengen akwagh ne shighe u i korom gambe ken iyou-ci ve anmgbianev kpishi va sorom la.” U fa-tyo u keren igbenda i eren imba kwagh ne amba hen ma tsombor u mba ve ne jighjighga ve lu her la kpa?

15 Aluer se mba eren a mba hen tsomborwase doo doo shi se mba pasen ve kwaghsha kwaghfan anyom imongo je kpa, kahanma or u hen tsombor wase, u nan nejighjigh ga nana soo u fan mimi ga. Mbage-nev vea lu a isharen i fan mimi ga shi vea zahemen u hendan a vese kpoghuloo. (Mat.10:35-37) Nahan kpa, Mbakristu ka vea erenakaa sha ishima i Aondo yo, kwagh u dedooa due ker. Nom ugen u yange lu or u nanjighjigh ga yo, kaa er: “Alaghga u fa er aerena dedoo a Orkristu la a ker or u hen tsomboru nan ne jighjigh ga la ken ishima, shin agem mhen u nan la ga. Nahan yo, mayange

15, 16. Ka nyi ia wase or u nan jighjigh nana za he-men u lun a msaanyol shighe u mbagenev hen tso-mbor u nan ve vende u fan mimi laa?

de gbe uwer sha kwagh u nomou shin kwa-se wou ga.”

16 Aluer or u hen tsombor nan venda ufan mimi je kpa, or u nan ne jighjigh la nanafatyo u lun saan saan. Anmgbian u kwaseugen u nongo er nom na a fa mimi kumaanyom 21 kpa gba sha mi ga yo, kaa er: “Mza hemen u lun saan saan sha u nongonmer me er ishima i Yehova, man sha u ci-vir un sha mimi her man sha u nongon merikyar i m ye vea na la i seer taver. Shi m nguhenen kwagh sha tseeneke wam kpoghu-loo shi m ze mbamkombo hanma shighe shim dugh kwaghpasen shi m wasen mbage-nev ken tionnongo. Kwagh ne wasem u seerkporom hen Yehova shi civir un sha mimiher.”—Anz. 4:23.

DE GBE UWER GA

17 Wea lu Orkristu u mimi u mba hen tso-mbor wou mbagenev ve fe mimi ga yo, degbe uwer ga. Umbur wer “TER Una gbihiior Nav kera ga, sha ci u iti Na i vesen la.”(1 Sam. 12:22) Er u lu ikyua a na yo, un kpangu a we. (Or 2 Kroniku 15:2.) Nahan yo, “ _Isaan we iyol ken TER.” Jighilii yo, “wa TERgbenda wou sha ikyev, suur sha a Na.” (Ps.37:4, 5) “Taver . . . ishima sha msen u eren,”shi lu a jighjigh u nan wer Ter wase u sha ulun a dooshima la una wase u _u wan ishimaa nyityo mtaver cii.—Rom. 12:12.

18 Zamber a Yehova ken msen a na uicighan jijingi na sha er una wase u, u va abem hen ya wou yo. (Heb. 12:14) Aluer u ernahan yo, u fatyo u wasen mba hen tsomborwou mba ve fe mimi ga mbara vea hingir ufan mimi. Shi u nguren eren “akaa cii sha ciu icivir i Aondo” yo, u zua a msaanyol kuabem u ken ishima kpaa. (1 Kor. 10:31) Shi ufatyo u lun a vangertior wer, anmgbianev oumba nomso man mba kasev vea sue u shivea tese u dooshima kpaa!

17, 18. Orkristu u nan lu hen tsombor u mbage-nev ve ne jighjigh ga je kpa nana lu ken msaanyolnena?

30 FEBEWARI 15, 2012

LU KEN inyom i 1908 la, Anmgbianu kwase White lu kpelan ikyekye itoon ityakerada i i yilan er “MillennialDawn,” i ı sember duen a mi la ve iormba hen gar la kpishi lu kenger un ye.Anmgbian u kwase ne kaa er: “Yangeior or kwagh u ikyekye i toon ityakera-da la, nahan i hingir u fan er m lu or uhe yo.”

Mbahenen Bibilo (iti i ı yilan Mbashiada mba Yehovatsuaa la yo) yange ve nenge er, doo u vea pase mbagenevakaa a injaa a ve lu timen ken Ruamabera sha gbashimave, ve lu zuan a mi la. Ior kpishi yange ve zua a mfe u Bibi-lo sha u oron ityakerada i Millennial Dawn, (i i va gema yi-lan ı er Studies in the Scriptures) la. Mbakristu mbave lumunshi ve lu a tahav mbu wasen yo, yange ve zenden sha uge-ri mbavesen man mba kiriki kua ken agar, ve naan ior mbasar ve kpishi u oron ityakerada i ı yilan er “Helping Handsfor Bible Students” (Ityakerada I Wasen Mba Henen Bibilo uKaven Kwagh u I Er La) yo.

Ken inyom i 1908 la, Charlotte White man mba pasenloho u Tartor mba tseen asema mbagenev naan ior itya-kerada i Millennial Dawn la sha ishe i inyaregh ki Ameri-ka, dola mom man kwagh. Mbapasenkwagh u Tartor mbatseen asema mban yange ve naan mbayaav ityakerada neher ave ave ga, kpa ve kohol iyenge i ior ve pin la cii ve yema mi, _a luun sha iyange i kimbin inyaregh yo, ve hide ve vana ior mba ve pin la ityakerada ne sha ishe i ı gber ityake-rada shon la vough. Orgen u hendan kwagh a mbapasen-kwagh mbara yange gba ijir er ior yange vea ngohol ityake-rada la yo, ve na inyaregh sha mi i ndahar yum.

Anmgbian u kwase ugen, iti na er Malinda Keefer, a kaaer hanma kasua yo, yange i gba u una too ityakerada iakuma deri uhar shin utar nahan, una za na ior mba ve

‘Ikyekye i Toon Ityakeradala Yange _I Na Ior Fa ErM Lu Or u He Yo’Shighe u Anmgbian u kwase ugen, u i yilan un erCharlotte White, u eren tom u pasen kwagh hanmashighe la za nyor ken gar u Louisville, ken kpentar uKentucky, ken tar u Amerika, lu kpelan ikyekye itoon ityakerada yo, ior kpishi lu kenger un.

www.watchtower.org w12 02/15-TV

pin ı la. Er ior soo u oron ityakerada iMillennial Dawn la nahan kpa, gema lukwagh u ican kpishi u za nan ve ityake-rada ne. Gadia tihi u sha ataratar u ta-kerada ne tseegh kpa yange u lu upee-ji 740! Iyoukura igen kaa er, “Ityakeradane akunduahargber tseegh kpa yange iyuhwa kuma ukilogram 18,” nahan “ilu ican kpishi” u toon ı za nan ior, an-mgbianev mba kasev je yo, i hemba ta-ver ve cii.

Nahan Anmgbian ugen i yilan un erJamesCole yo, var ikyekye i a fatyou hu-ren i yo, wa akaver ahar sha mi, shi _ilu a teran u a fatyo u haren ikpa shami yo, sha er a kera lu ican u toon itya-kerada ne ga yo. Er kera lu u mbapa-senkwagh vea toon ityakerada ne kenukoton mba yuhwan ga yo, anmgbian uyange var ikyekye i ne la iyol na kpahomkwaghkaa er: “Me kerayohorkwe-nde wam sha u toon ityakerada ga.” Ya-nge due a ikyekye i toon ityakerada ne sha mkohol u vesen u Mbahe-nen Bibilo zua ken gar u Cincinnati, ken kpentar u Ohio, ken inyom i1908 la, nahan doo mba ve lu hen mkohol la kpen kpen. Yange i ngersha ikyekye ne er Dawn-Mobile, sha ci u kwagh u yange na ve i er ikye-kye ne yo, lu sha u toon ityakerada i Millennial Dawn la. Yange or a kartoon ityakerada ne sha ikyekye ne shighe kpuaa tseegh kpa, nan fa ukuran ityakerada kpishi sha ikyekye ne, kpelan i uwegh mom tseegh.Yange i er ikyekye ne sha gbenda u orpasenkwagh nana fatyo u seer _iityaven shin panden yo, shi i er i sha gbenda u akaver a i aa fatyo u ka-ren sha igbendatoho yo. Yange or a pase kwagh a bee yo, nan hule aka-ver a ikyekye ne, nan kor er ka ikpa nahan, nan gba yemen ken ya unan sha angahar shin sha mato.

Yange i na anmgbianev mba kasev mba ve eren tom u pasen kwaghhanma shighe la ikyekye i toon ityakerada ne gbilin. Mbagenevcii yo, veyam i sha inyaregh ki Amerika dola uhar man tion. Anmgbian u kwaseu i yilan un er Malinda Keefer, u i tese foto na heen ne, yange fa u erentom a ikyekye i toon ityakerada la je yo, a wa ityakerada ken ikpa i shaikyekye ne poo, a kpelan i uwegh mom, shi a kor ikpa igen ken uweghkugen, a ityakerada ker. Zough a ior mba ve soo u oron ityakerada nehen angar ugen, u i dughun akaa a injaa shin inya her, ken kpentar uPennsylvania, ken tar u Amerika yo, yange a per tsar u ifi u Alleghenykwa tar shin kwa nyiin sha iyange i nan ityakerada la, a za na ve.

Ken inyom i 1987 la, orgen u nahan igirgi i purugh var ikpa i kpelana kpela i lun a akaver, i ior ve zenden a mi hen utashan mba agirgi a pu-rugh man sha godobi ken geri nyian la. Nahan kpa, anyom deri moma karen la, a shi nan kpa yange i doo Mba Henen Bibilo mba tseen ase-ma er ior kenger ve sha ci u ikyekye i toon ityakerada i Millennial Dawn,i ve zenden ve loon ivor i mimi u Bibilo a mi la, yange i na ve due tseertseer yo.

Anmgbian u kwase,Malinda Keefer yangea per tsar u ifi u Alleghenykwa tar shin kwa nyiin, shaiyange i za nan ityakerada la,a za na ve ityakerada

“Ikyekye la yange ibee a ican i toonityakerada i Millen-nial Dawn la”