TOEKOMSTDOCUMENT 2025 DOMUS MEDICA

- 2 -

TOEKOMSTDOCUMENT 2025

INLEIDING

Naar een nieuw zorgmodel? De vorige versie van de visietekst van Domus Medica werd slechts vier jaar geleden (april 2011) ter goedkeuring voorgelegd aan de Algemene Vergade-ring. Toch lijkt het aangewezen om deze basistekst opnieuw te bekijken en waar nodig te actualiseren. Aanleiding hiervoor is het intensieve publieke debat van de laatste jaren over noodzakelijke veranderingen in de organisatie van de gezondheidszorg in het algemeen en van de eerste lijn in het bijzonder. Noodzakelijk om de kwaliteit van zorg veilig te stellen, waar de zorgvraag, door het verouderen van de bevolking en de steeds groeiende technische mogelijkheden, toeneemt én de budgettaire mogelijkheden beperkt blijven. Noodzakelijk ook door de toene-mende mondigheid van patiënten die terecht een meer centrale plaats opeisen in beslissingen omtrent de zorg die zij al dan niet nodig hebben. Uit dit debat komen een aantal aan-dachtspunten tevoorschijn, die een herdenken van onze visie op gezond-heidszorg en de plaats van de huisartsen- geneeskunde daarin vragen: • eennieuwconceptvangezondheid

(Machteld Huber 2014) en een nieuwe organisatie van zorg, met als belang-rijke punten: • decentraleplaatsvandepatiëntin

het omgaan met zijn ziekte, • hetbelangvanteamworkindeorga-

nisatie van de zorg rond de patiënt,• grotereintegratievangezondheids-

en welzijnszorg, • preventieenparticipatieopalle

niveaus, • naarnieuwezorgberoepenenoplei-

dingen; • naareennieuwfinancieringsmodel

met aandacht voor kwaliteit van zorg;• nieuwemogelijkhedenvane-en

mHealth.

Een nieuw concept van gezondheid Van de geraadpleegde teksten gaat de Nederlandse tekst ’Naar nieuwe zorg en zorgberoepen: de contouren 2015‘ op de meest radicale manier een nieuwe weg op en kan daarom goed dienen als achtergrond waartegen Domus Medica zijn standpunt bepaalt. Uitgangspunt van dit nieuwe concept is datdezestigjaaroude(WHO-)defini-tie van gezondheid als een toestand van volledig fysiek, mentaal en soci-aal welbevinden onhoudbaar wordt. Minder en minder mensen zijn gezond: mensen worden ouder en de multimor-biditeit neemt navenant toe; ziekten en genetische afwijkingen worden in een vroeger stadium ontdekt; de grenzen voor interventie van allerlei aandoenin-gen worden globaal strenger gesteld (bloeddruk, glucose, lipiden,…). In de oudeWHO-definitiezijnslechtsweinigmensen echt gezond, wat de deur voor steeds meer zorg wijd open zet, en onvoldoende aanknopingspunten biedt om te onderbouwen wat nodig is aan goede zorg.

In de plaats daarvan stelt Huber – en hierop voortbouwend de commissie die het Nederlandse document ‘Naar nieuwe zorg en zorgberoepen: de contouren’ publiceert – een nieuwe definitie voor: gezondheid is ‘het vermogen van men-sen zich aan te passen en eigen regie te voeren in het licht van fysieke, emo-tionele en sociale uitdagingen van het leven’. Zelfs als er sprake is van ziekte, kan men gezond zijn. Persoonlijke groei, persoonlijke ontwikkeling en het vervul-len van persoonlijke doelstellingen zijn even belangrijk. Dit betekent dat de focus verlegd wordt van ziekte en zorg naar gezondheid en gedrag. Zorg dient dan gericht te zijn op het bevorderen, het behoud of het herstel van functioneren. Dit veronder-

stelt op zijn beurt een nieuw beroepen-continuüm met daarbij behorende opleidingen. Niet iedereen gaat even ver in zijn visie op de wijzigingen in de gezondheids-zorg 2025-2030. Wel lijkt er een grote overeenstemming te bestaan op een aantal essentiële punten.

Domus Medica blijft nieuwe evoluties in het denken over gezondheid en gezondheids-zorg evalueren in het licht van de kernwaarden die Domus Medica nastreeft. De visietekst 2020 werd daarom op de hoger-genoemde punten verrijkt met nieuwe inzichten.

- 3 -

HUISARTSENZORG: DE KERNEIGENSCHAPPEN

Huisartsen bieden hun patiënten kwali-teitsvolle gezondheidszorg en begelei-ding die persoonsgericht, toegankelijk en continu is en zich zo dicht mogelijk bij de vertrouwde woonomgeving situeert.

De huisartsenpraktijk biedt patiënten een breed aanbod van zorg, waarbij de huisarts: • gezondheidsproblemenweettevoor-

komen; • klachtenweettevertalenomvervol-

gens een adequate aanpak voor te stellen;

• patiëntenkanbehandelen,verwijzenen begeleiden;

• gedurendelangetijdzorgbiedtdieop de persoon en zijn omgeving is gericht.

De huisartsenzorg staat als eerstelijns-zorg niet geïsoleerd of op zichzelf maar vormt een essentieel onderdeel van een breder zorgsysteem.

Omdat zowel de huisartsenpopulatie, de patiëntenpopulatie als de organisatie van gezondheidszorg in de nabije toe-komst ingrijpend (zullen) veranderen, zijn er ingrijpende wijzigingen nodig om deze kerntaken in de toekomst te kun-nen blijven waarmaken.

Naast huisartsenpraktijken kunnen an-dere eerstelijnspraktijken de gezondheid en welzijnszorg dicht bij huis verzorgen. Een ‘eerstelijnspraktijk’ is een operatio-nele eenheid, verantwoordelijk voor het aanbieden van laagdrempelige genera-listische zorg op het vlak van gezondheid en/of welzijn, vanuit een interprofessio-nele benadering, op een toegankelijke, continue en kwaliteitsvolle wijze, gericht op de noden van de persoon en de populatie. De praktijk richt zich zowel op de ambulante bevolking als op personen die in een thuisvervangend milieu wonen (woon- en zorgcentrum,…). We spreken over een eerstelijnshuisartsenpraktijk wanneer minstens één huisarts werk-zaam is binnen een eerstelijnspraktijk.

Deze eerstelijnspraktijken kunnen min of meer nauw samenwerken. Differen-tiële gegevensdeling via EMD is essen-tieel. De coördinatie binnen en tussen de eer-stelijnszorgvoorzieningen zal regelmatig niet door de huisarts alleen verzorgd kunnen worden en veronderstelt nieuwe coördinatiefuncties.

Om de ambitie van huisartsen te kun-nen realiseren moeten zowel de manier waarop huisartsen werken als de orga-nisatie van de huisartsenzorg tussen nu en 2025 veranderen. Hiervoor moet de huisarts kunnen rekenen op adequate ondersteuning. Onder druk van de hervormingen in de ziekenhuisfinancieringzalmeeringezetworden op de ambulante zorg. Domus Medica moet gebruikmaken van deze beweging om middelen en ondersteu-ning te vragen om deze shift voor te bereiden. Voorbeelden hiervan zijn de opvang van neonatale zorg, de thuis-behandeling met chemotherapie, de palliatieve zorg en de thuisrevalidatie na verschillende ingrepen.

Evolutie naar eerstelijnshuisartsenpraktijkCentraal in dit document blijft de visie dat de huidige praktijkvoering, die nu nog vaak rond de persoon van de huisarts is georganiseerd, moet evolueren naar een breed aanbod van huisartsenzorg door een team van eerstelijnszorgverleners binnen een voorziening of praktijk.

Met andere woorden: centraal staat de evolutie van ‘huisarts’ over ‘huisartsprak-tijk’ naar een ‘eerstelijnshuisartsenprak-tijk’. En daarmee ook de evolutie van een (geïsoleerd) aanbod huisartsenzorg naar een geïntegreerd, naadloos afgestemd aanbod van eerstelijnszorg.

Domus Medica wil deze evolutie onder-steunen volgens vier grote lijnen: A. Goede medische zorg ondersteunen:

• goedepersoonsgerichtemedi-sche zorg met een breed aanbod aangepast aan de maatschappelijke ontwikkelingen,

• zorgvoortoegankelijkheidencon-tinuïteit,

• inzettenopdezelfredzaamheidenmogelijkheden van de patiënt en zijn omgeving;

B. Samenwerking promoten;C. Zorg en bewaking van de zorgkwali-

teit: efficiëntie, duurzaamheid, equity en zelfzorg;

D. Versterken en aanpassen van de financieringvoorzowelintellectueleact als management.

De huisartsenzorg, als deel van de eerstelijnszorg, in de komende tien jaar aanpassen aan een veranderende maat-schappelijke context vraagt een evolutie op micro-(praktijk), meso-(kring) en macroniveau. Hieronder wordt uitge-werkt wat dit op deze verschillende niveaus betekent en wat dit meebrengt voor Domus Medica.

Domus Medica definieert criteria waaraan eerstelijnshuisartsen-praktijken moeten voldoen in verband met het delen van gegevens en het delen van zorg.

De Algemene Vergadering van Domus Medica onderschrijft daarom niet alleen deze kerneigenschappen van de huis-artsenzorg maar eveneens de noodzaak om de ondersteuning die Domus Medica haar leden moet bieden, aan te passen aan veranderende behoeften. Domus Medica moet hiervoor een duidelijke strategie voor verandering ontwikkelen.

- 4 -


MICRONIVEAU: DE HUISARTSENPRAKTIJK ALS EERSTELIJNSHUISARTSENPRAKTIJK IN 2025 A. Goede medische zorg ondersteunen Breed aanbod van huisartsenzorg Ongeacht haar vorm biedt de huisart-senpraktijk een herkenbaar aanbod aan kwaliteitsvolle medische huisartsenzorg waarbinnen het basistakenpakket voor elke patiënt gegarandeerd is.

Om de zeer diverse medische vragen te kunnen beantwoorden biedt deze huisartsenpraktijk een breed pakket aan van diagnostische, therapeutische en preventieve medische zorg.

De huisartsenzorg is gebaseerd op de aanbevelingen voor goede geneeskun-dige zorg, op maat van iedere patiënt. De huisartsenpraktijk begeleidt mensen en hun omgeving voor, tijdens en na ziektes en besteedt sterke aandacht aan gezondheidspromotie. Als hulpverleners luisteren huisartsen naar de gezond-heidsvragen van hun patiënten en verta-len deze naar problemen en doelstellin-gen. Vervolgens adviseren, behandelen, begeleiden, verwijzen en gidsen zij hun patiënten en hun directe omgeving in de verschillende fasen van het leven binnen de gezondheids- en welzijnszorg. Dit alles gedurendelangeretijdenmetspecifiekeaandacht voor complexe problemen en kwetsbare patiënten.

Persoonsgerichtheid Huisartsenzorg is persoonsgericht. Aan deze term kennen huisartsen de volgende betekenissen toe: • persoonsgerichtbetekentinditver-

band dat de geboden zorg aansluit bij de mogelijkheden en de kracht van de individuele mens;

• binnendehuisartsenzorgwordteen ziektebeeld gekaderd binnen de levens- loop en de bredere socioculturele context van de patiënt;

• persoonsgerichtbetekentookdatdepatiënt actief mee het beleid van de zorg rondom zijn persoon vorm geeft en maximaal bij de besluitvorming wordt betrokken;

• persoonsgerichthoudtookindatdepatiënt een persoonlijke relatie kan opbouwen met zijn arts.

ToegankelijkheidToegankelijkheid is een basiskenmerk van de huisartsenzorg. Ongeacht de socioculturele context moet deze toegankelijkheid van de huisartsenzorg gewaarborgd zijn voor iedereen in Vlaanderen en Brussel. Toe-gankelijkheid betekent dat de huisart-senzorg in de nabijheid van de patiënt geboden kan worden. Vlaanderen en Brussel bieden in 2025 een netwerk van herkenbare eerstelijnshuisartsenpraktij-ken aan die het hele gebied bestrijken.

Toegankelijkheid betekent dat de finan-ciële drempel voor de patiënt minimaal is en aangepast aan zijn draagvermo-gen, zodat de eerstelijnspraktijk het eerste professionele aanspreekpunt van patiënten bij hun gezondheidsvragen kan worden. Toegankelijkheid betekent ook dat de huisartsenpraktijk de patiënt coacht naar de voor hem meest aangewezen zorg, op het meest aangewezen niveau van zorg. Dit betekent dat een patiënt moet kunnen kiezen tussen een aanbod van eerstelijnszorg in zijn/haar nabijheid dat inhoudelijk breed genoeg is. Ook bij inschrijving in een eerstelijnshuisart-senpraktijk moet deze keuze mogelijk blijven.

Domus Medica formuleert advie-zen naar huisartsenpraktijken om deze persoonsgerichtheid te verzekeren. Zo zal zij adviezen formuleren over:•denoodzaakdatallepatiën-

ten één vaste huisarts kunnen consulteren, die zo nodig kan worden vervangen door één vaste tweede arts. Deze vaste huisarts is dan ook verantwoor-delijk voor de patiënt;

•eenminimumaantaldagenperweek dat huisartsen als huisarts actief moeten zijn;

•eenminimumaantaldagenperweek dat huisartsenpraktijken toegankelijk moeten zijn.

Domus Medica neemt een duide-lijk standpunt in over de inhoud van het basistakenpakket van de huisarts. Zij zal ook adviezen opstellen over de grenzen van differentiatie van taken tussen huisartsen. Domus Medica zal er ook voor zorgen dat dit basistakenpakket steeds wordt afgetoetst aan evoluties in de zorg. Domus Medica zal ook maat-schappelijk duidelijk kenbaar maken wat men kan verwachten van huisartsenzorg.

Domus Medica neemt initiatie-ven om het aanbod aan zorg door huisartsenpraktijken en samenwerkingsverbanden publiek duidelijk kenbaar te maken.

- 5 -

Continuïteit Continuïteit is een essentieel kenmerk van huisartsenzorg. Continue zorg is duurzaam en strekt zich uit over langere periodes van het leven. Daarnaast betekent continue zorg dat huisartsenzorg rond de klok beschikbaar is. Huisartsenzorg dient voor de avond-, nacht- en weekenddiensten georga-niseerd te zijn in goed functionerende wachtdienstenstructuren en intracol-legiale samenwerkingsverbanden. Deze regeling moet op een duidelijke en performante wijze aan de bevolking gecommuniceerd worden.

Continuïteit betekent ook dat relevante medische gegevens beschikbaar kun-nen zijn voor andere hulpverleners in functie van de noodzaak voor goede zorg. Dit gebeurt onder duidelijke voor-waarden en afspraken.

Bijzondere aandacht voor continuïteit van zorg is nodig in emotioneel belang-rijke momenten. Een samenwerking met palliatief ver-pleegkundigen en de continuïteitsvoor-ziening binnen deze verpleegkundige equipes is noodzakelijk. Daarnaast zijn er andere domeinen zoals relationele problemen, agressie, verslaving,... waar continuïteit en samenwerking met an-dere (continuïteit)biedende disciplines een meerwaarde is.

Inzetten op de zelfredzaamheid en mogelijkheden van de patiënt en zijn omgeving Huisartsenzorg moet een toegankelijk aanspreekpunt vormen voor professio-nele hulpverlening wanneer de zelfzorg van patiënten/burgers en hun omge-ving tekortschiet. Belangrijk hierbij is dat de hulpvrager de regie blijft voeren en bepaalt welke zorg nodig is voor zijn functioneren. Dit betekent om hem zo-veel als mogelijk het leven te laten leven dat hij beoogt.

Huisartsenzorg is goede zorg wanneer ze–zoalsindedefinitievanHuberge-steld wordt – het vermogen van mensen ondersteunt om zich aan te passen en eigen regie te voeren in het licht van fysieke, emotionele en sociale uitdagin-gen van het leven. Optimaal gebruik maken van de technologische mogelijk-heden die zelfzorg ondersteunen, maakt deel uit van goede huisartsenzorg.

Diverse mHealth-toepassingen en een Elektronisch Patiëntendossier Dossier zijn hier voorbeelden van (zie ook visie-tekst kennisdomein ICT).

B. Samenwerking promoten De huisartsenpraktijk is een onderdeel van een flexibel functioneel samenwer-kingsverband met diverse partners. Het samenwerkingsverband kan variëren qua grootte en intensiteit, afhankelijk van de noden van de patiënt en de con-text waarin de zorg wordt gerealiseerd.

Er bestaat een breed palet van huisartsen-praktijkvormen, aangepast aan de lokale omstandigheden en noden en con-gruent met de verwachtingen van de huisartsen die er werken.

Eerstelijnspraktijken kunnen mono-disciplinair zijn, maar kunnen ook, al dan niet onder één dak, functioneren als multidisciplinaire groepspraktijken of interprofessionele wijkgezondheids-centra. Een eerstelijnspraktijk kan ofwel een focus hebben op gezondheid (bv. een groepspraktijk met een diëtiste en een eerstelijnspsycholoog) of een focus op welzijn (een CAW, een OCMW,…) of op beide (wijkgezondheidscentrum met een ingebouwde dienst maatschappe-lijk werk).

Een eerstelijnsprakijk kan bestaan uit een samenwerkingsverband van ver-schillende praktijken op verschillende locaties. In een eerstelijnshuisartsen-praktijk is minstens één huisarts werk-zaam.

Eerstelijnshuisartsenpraktijken en samenwerkingsverbanden laten huisartsen toe hun krachten te bundelen. Dit is belangrijk voor de continuïteit van de zorg, taakdelegatie en taakdifferentiatie met behoud van het persoonsgerichte en integrale karakter van de huisartsenzorg.

Ongeacht de vorm van de huisartsen-praktijk of het samenwerkingsverband: ondersteunend personeel maakt er deel van uit. Door complementaire taken op te nemen ondersteunen ze de arts in de uitoefening van de kerntaken. De zorgvraag neemt toe en wordt ook complexer.Ookdedemografievandehuisartsenpopulatie verandert. Om brede huisartsenzorg te kunnen blijven geven, delen huisartsen een deel van de taken met ondersteunend personeel zoals praktijkverpleegkundigen, praktijk-assistenten of praktijkondersteuners.

Domus Medica ondersteunt de kringen in hun verantwoordelijk-heid voor de continuïteit van zorg.

Domus Medica ondersteunt een visie die focust op zorg vanuit wat moet om goed functioneren te ondersteunen.

Domus Medica onderzoekt actief de mogelijkheden om nieuwe technologieën te integreren in goede huisartsenzorg.

- 6 -


Een intensieve en flexibele samen-werking tussen huisartsen en andere zorgverleners – zowel binnen als buiten de huisartsenpraktijk – is noodzakelijk. Richtlijnen en protocollen moeten de kwaliteit van de zorg ondersteunen en garanderen.

Vereenvoudiging van de administratie, ondersteuning door de informatica-technologie en de hulp van personeel verlichten de administratieve werklast van een huisartsenpraktijk.

De praktische organisatie van zorg en taken binnen grote, al dan niet multidisci-plinaire, huisartsenpraktijken vereist een gedegen management. Dit kan gebeuren door een huisarts (bv. één huisarts van de groep) of door een daarvoor opgeleide praktijkondersteuner.

Rond bepaalde patiënten met meer complexe zorgbehoeften zullen teams ontstaan. Naargelang de zorgnood zal de samenstelling van het team wijzigen. Verpleegkundigen zullen een steeds belangrijker aandeel hebben in deze teams. De rol van patiënt en mantelzor-ger zal toenemend sturend zijn.

In deze optiek zal toenemende aan-dacht gaan naar samenwerking met de ziekenhuiszorg. Transmurale afspraken met betrekking tot deze zorgteams zullen deel uitmaken van het zorg- management.

Huisartsen houden het overzicht over het geheel aan zorgen gezondheids-gegevens die samengebracht worden uit de verschillende lijnen. Hiervoor is het essentieel dat het EMD van de huis-arts (als technologische basis van het Globaal Medisch Dossier ) de hoeksteen van de digitalisering van de zorg is. Het EMD moet de centrale plaats en authen-tieke bron blijven waar alle relevante gezondheidsgegevens van de patiënt worden bijeengebracht.

Het GMD betreft het geheel van uitwis-selbare gegevens, dat de kwaliteit van zorg voor de patiënt garandeert. Het GMD is daarom niet gelijk te stellen met het EMD.

C. Zorg en bewaking van de zorgkwaliteit: efficiëntie, duurzaamheid, equity en zelfzorg Kwaliteit in de huisartsenzorg Zorg voor kwaliteit, kwaliteitsbewaking, kwaliteitsmanagement moeten aanwe-zig zijn in elke praktijk die huisartsen-zorg aanbiedt. Het tonen en borgen van de kwaliteit van huisartsenzorg is een element van groeiend maatschappelijk belang. Domus Medica heeft de taak hierop in te zetten op vlak van zowel organisatie als geleverde medische zorg.

Domus Medica wil praktijken mogelijk maken om op een continue wijze aan kwaliteit van zorg te werken. Dit op vlak van infrastructuur, medische zorg, com-municatie,financieelmanagement,kwa-liteitsmanagement en randvoorwaarden om goede kwalitatieve zorg te leveren.

Domus Medica wil het voor praktijken mogelijk maken om hun kwaliteit te tonen aan hun patiënten, en aan hun financiers.De toegankelijkheid tot richtlijnen voor goede medische zorg moet voor elke praktijk gegarandeerd zijn. De praktijk die huisartsenzorg aanbiedt, is als geheel verantwoordelijk voor de kwaliteit van huisartsgeneeskundige zorg.

Efficiëntie en duurzaamheid De middelen voor de gezondheidszorg moeten optimaal benut worden.

Domus Medica kan een bijdrage leveren door op het veld te bestuderen waar in de gezondheidszorg een efficiënter gebruik van middelen kan worden bekomen. Het voorschrift van de beeldvorming, de redundantie in het aanwenden van klinische biologie en de aangevraagde testen, de polymedicatie bij bejaarden moeten aanleiding geven tot planmatige actie. De actiemodellen moeten ontwikkeld worden in de schoot van de Nationale Raad voor Kwaliteits-promotie (NRKP) en uitgewerkt op het mesoniveau.

Het model van shared savings, waarbij verschillende gezondheidszorgleveran-ciers heroriënteren hoe en waar de zorg best geleverd kan worden, kan een basis zijn voor toekomstige negotiaties met ziekenhuizen of partners in de eerste lijn zoals verpleegkundigen, apothekers.

Domus Medica werkt actief mee aan de definitie van taakaflijning en taakinhoud van de verschil-lende medewerkers binnen een huisartsenpraktijk.

Domus Medica en de huisartsen-kringen zetten in op actieve en verregaande ondersteuning van de huisartsenpraktijken bij de transitie van huisarts naar huis-artsenzorg. De dynamiek van deze wijzigingen moet vanuit de huisartsengroep zelf komen. Daarom zal Domus Medica de samenwerking binnen de eerste lijn en tussen eerste en tweede lijn actief mee vorm geven.

- 7 -

Efficiëntie in de zorg kan toenemen door samenwerking en delen van zorg zodat deze wordt geleverd op het niveau waar kwaliteit en kost het best matchen. Het principe van subsidiariteit blijft over-eind. De huisartsenzorg biedt niet alleen aan de patiënt zelf, maar ook aan alle betrokken zorgverleners en aan de man-telzorgers een intense samenwerking bij de begeleiding van chronische zieken, in de geestelijke gezondheidszorg en in de palliatieve zorg.

Duurzaamheid in de zorg vereist een inspirerende aanpak om preventie, kwa-liteit en innovatie, participatie, effectivi-teit en doelmatigheid te bevorderen.

Het vereist een shift in aandacht naar programma’s die het zelfmanagement van patiënten en hun familie bevorde-ren.

Duurzame zorg is zorg die geen schade berokkent, maar vraagt ook een zorgorganisatie die geen onevenredige lasten bij de volgende generatie neer-legt.

Equity De huisartsenzorg schenkt bijzondere aandacht aan de toegankelijkheid en beschikbaarheid van de huisartsenzorg voor sociaal zwakkeren, kansarmen en minderheidsgroepen (sociale gezond-heidskloof).

Welzijn van de huisartsen zelf De beroepsvereniging Domus Medica besteedt aandacht aan het welzijn van de individuele huisarts en de maatre-gelen die nodig zijn om dit welzijn te bevorderen. Ze ondersteunt en promoot preventiemaatregelen en helpt met het opzetten van intervisie over zorg en zorgorganisatie. Op deze manier probeert ze ontsporing te voorkomen en begeleiding aan te bieden, o. a. voor burn-out, middelenmisbruik,…

Eenspecifiekaandachtspuntishetverlangen van huisartsen om een goede balans te vinden tussen privé- en professioneel leven. De behoefte aan deeltijds werken en andere taken zal toenemen, evenals de wens om maat-schappelijk gezien meer 'gebruikelijke' en kortere werktijden te hebben. De huisarts moet daarvoor een beroep kunnen doen op een georganiseerde zorgcontinuïteit.

De garantie op voldoende en gepaste sociale bescherming voor alle huisart-sen dient te worden ingebouwd.

Domus Medica wil duurzaamheid bevorderen die heeft te maken met spaarzaam gebruik van middelen en met een minimale voetafdruk voor het milieu. Duurzaamheid is een aspect van zorg dat zeer sterk aanwezig is in de huisartsgeneeskunde, een sterkte, waarvoor de eerste lijn verdere financiële ondersteuning moet vragen.

Domus Medica zal bij al haar initiatieven het dichten van de sociale gezondheidskloof als prioritair punt meenemen.

- 8 -


MESONIVEAU: HUISARTSENKRING EN ZORGREGIO

A. Goede medische zorg ondersteunen Breed aanbod aan persoonsgerichte huisartsenzorg In elke kring zullen in de komende jaren, meer dan momenteel het geval is, huisartsenpraktijken met diverse organisatievormen naast en met elkaar werken. Het is een taak van de kring om de verschillende alternatieven te onder-steunen en eventuele best practices als model aan te bieden aan de leden die hiernaar op zoek zijn.

De huisartsenkring biedt een back-officestructuur aan die de eerstelijns-huisartspraktijken ondersteunt in het realiseren van een zo hoog mogelijke kwaliteit van zorg. Er worden verant-woordelijkenaangesteldmetspecifiekeopdrachten, die hiervoor ook gepast vergoed worden.

Toegankelijkheid en continuïteitDe huisartsenkring zorgt voor de organi-satie van de continuïteit van de huisart-senzorg buiten de normale werkuren in de betrokken regio.

De huisartsenkring moet waken over de-mografischeontwikkelingeninzijnregioen een eigen beleid voeren om toegan-kelijke en betaalbare zorg te garanderen op zijn hele grondgebied.

Huisartsenkringen en ziekenhuizen inventariseren samen met de lokale diensten en overheden de zorgbehoefte van patiënten in een welbepaalde regio met aandacht voor toegankelijkheid, ef-ficiëntieengewenstedienstverlening.

Inzetten op de zelfredzaamheid en mogelijkheden van de patiënt en zijn omgeving De nood aan zorg wordt bepaald door de patiënt/burger zelf. Kringen en LMN’s moeten zich daarvan bewust zijn en deze overtuiging ook in de eigen werking uitdragen. Zo moet het regel zijn dat in de regionale zorgstructuren patiënten hun standpunt kunnen verde-digen (LMN, bestuur wachtpost,…).

B. Samenwerking promoten De huisartsenkring werkt mee aan de sociale cohesie tussen huisartsen.

De huisartsenkring is het lokale aan-spreekpunt voor de huisartsenzorg.

De huisartsenkring functioneert centraal binnen het zorgregioplatform.

Op basis van zowel behoeften als te be-halen doelstellingen neemt de huisart-senkring deel aan het zorgregio-overleg tussen de diverse hulpverleners op de eerste lijn. Hiervoor nemen kringen zelf het initiatief. Zo zal in overleg in de regio gezorgd worden voor een up-to-date sociale kaart.

Nieuwe modellen van samenwerking binnen het gezamenlijke kader/visie op de organisatie van de eerstelijnszorg, worden actief door kringen gepromoot en ondersteund .

Nieuwe modellen van patiëntenpartici-patie zoals regionale antennes worden betrokken.

Domus Medica zorgt voor een breed aanbod aan thematieken en aanbevelingen in zijn aanbod aan professional development.

Domus Medica biedt de kringen ondersteuning aan om de toe-gankelijkheid en continuïteit van de zorg te organiseren.

Domus Medica ondersteunt kringen in het opnemen van een centrale rol in het zorgregio-overlegplatform eerste lijn.

- 9 -

C. Zorg en bewaking van de zorgkwaliteit: efficiëntie, duurzaamheid, equity en zelfzorg Huisartsenkringen en ziekenhuizen inventariseren samen met de lokale diensten en overheden de zorgbehoefte van patiënten in een welbepaalde regio met aandacht voor toegankelijkheid, ef-ficiëntieengewenstedienstverlening.

Kringen ondersteunen huisartsen en motiveren hen bij de inspanningen die ze leveren om de kwaliteit van hun werk en hun praktijk te onderhouden en verbeteren.

Huisartsenkringen werken daarnaast ook planmatig aan kwaliteit op basis van regionale en interregionale benchmar-kingrondspecifiekekwaliteitsindicato-ren die in de schoot van de Nationale Raad voor Kwaliteitspromotie ontwik-keld worden. Zij promoten de kwaliteit van de eerstelijnsgeneeskunde door deze resultaten bekend te maken aan patiënten en stakeholders.

De huisartsenkring werkt mee aan de onafhankelijke, continue professionele navorming van huisartsen. Basis hiervan is EBM.

De huisartsenkring werkt mee aan een lokaal implementatiebeleid van de aan-bevelingen en gemaakte afspraken om de zorgprocessen in de regio beter op elkaar af te stemmen, o. a. inzake de or-ganisatie van chronische patiëntenzorg, geestelijke gezondheidszorg, palliatieve zorg en preventieve zorg . Eerste en tweede lijn werken samen transmurale zorgprogramma’s uit op basis van crite-ria ontwikkeld door Domus Medica. De basis voor deze criteria zijn de aanbeve-lingen voor goede medische zorg.

De huisartsenkring besteedt aandacht aan het welzijn van de individuele huis-arts en de maatregelen die nodig zijn om dit welzijn te bevorderen.

Duurzaamheid versterken betekent voor kringen ook investeren in een goed uitgewerkt human resourcesbeleid. Krin-gen kunnen een belangrijke taak vervul-lendoorcollega’sdiewillendiversifiëren,jobs aan te bieden in de organisatie van deeerstelijnofinspecifiekeprojectenbinnen de kring. Zo benutten ze het in hun regio aanwezige potentieel beter en maken het huisartsenberoep aantrek-kelijker.

D. Versterken en aanpassen van financiering voor zowel intellectuele act als organisatorische activiteiten Ook de zorgregio zal haar budget moe-ten beheren.

De huidige toegekende budgettering aan de kringen zal gemotiveerd en bewaakt moeten worden en ruimte moeten bevatten voor innovatieve projecten.

Domus Medica heeft een proactieve functie en zal voorstellen doen om dit budgetbeheer te organiseren.

Huisartsenkringen bewaken kwa-liteit, efficiëntie, duurzaamheid en equity in de regionale samen-werkingsprojecten. Domus Medica ondersteunt kwaliteitspromotie op regionaal niveau. Domus Medica werkt actief samen met en ondersteunt de kringen om goede navorming te bieden. Domus Medica on-dersteunt de ontwikkeling in de huisartsenkring van een cultuur van zorg voor de gezondheid van hun leden.

Domus Medica moet een actief HR-beleid in de kringen promo-ten en ondersteunen.

De huisartsenkringen krijgen een belangrijke taak binnen de eerstelijnszorg. De Algemene Vergadering vraagt dat Domus Medica deze taak maximaal on-dersteunt, door het ontwikkelen van modellen en door te ijveren voor de noodzakelijke belangrij-ke administratieve en financiële ondersteuning van de kringen.

- 10 -


MACRONIVEAU: DE OVERHEID

Een performante beleidssturing voor de ontplooiing van de huisartsenzorg Om de evolutie van ‘huisarts’ naar ‘eer-stelijnspraktijk die instaat voor huisart-senzorg’ toe te laten is inzet nodig op vier niveaus: • deerkenningvanhetbelangvande

eerstelijnszorg; • deontwikkelingvaneenprospectiefgediversifieerdbudgeteerstelijnszorg;

• realistischemanpowerplanning;• kwaliteitszorg&deontwikkelingvan

een performante IT-ondersteuning.

A. Erkenning De eerstelijnshuisartspraktijk is een essentiële schakel in ons gezondheids-systeem. Voor wat de gezondheidszorg betreft, dient elke burger/patiënt zich dan ook in te schrijven bij een huis-artspraktijk (in termen van het federaal regeerakkoord de ‘referentie-huisarts-praktijk’). Patiënten met nieuwe gezond-heidsproblemen komen in principe in deze referentie-huisartspraktijk terecht. Het geheel van de uitdagingen (superdi-versiteit, multimorbiditeit, complexiteit van de problematiek, sociale gradiënt en gezondheidsongelijkheid) vereist dat alle ‘verticale’ en ‘categoriale’ programma’s die zichopspecifiekedoelgroepenrichten,best geïntegreerd worden op het niveau van de eerstelijnsgezondheidszorg om tot een globale, geïntegreerde en conti-nue aanpak te komen. De diverse overheden erkennen en con-solideren de rol en de eerstelijnspositie van de huisartsenzorg in het globale gezondheidszorgsysteem via duidelijke wetgeving, besluitvorming en budget-tering.

De diverse overheden ondersteunen en bevorderen de huisartsenzorg niet enkel omwille van de kwaliteit en kos-tenefficiëntie, maar ook om de sociale waarden en sociale doelstellingen van het aanbod van eerstelijnszorg: equity en juiste positionering van zorg.

B. Financiering Gediversifieerdefinancieringssystemenvoor de huisartsenzorg zijn noodzakelijk.

Adequatefinancieringmoetdekwaliteitvan zorg ondersteunen en sturen, maar moet daarnaast ook het zorgaanbod in staat stellen om de toegankelijkheid van een geïntegreerde zorg te waarborgen.

Financiering richt zich niet alleen op individuele huisartsen, huisartsenprak-tijken en samenwerkingsverbanden maar ook op huisartsenkringen en de beroepsverenigingen.

Domus Medica dient een strategie te ontwikkelen die mogelijk maakt dat afdrachten van erelonen en budget-taire overschotten terechtkomen in een investeringsfonds eerste lijn.

Domus Medica dient te investeren in projecten met ‘shared savings’. Samen-werking met directe partners zoals labo’s, ziekenhuizen, eerstelijnsverpleeg-kundigen kunnen dit concretiseren. “Het principe van shared savings veronderstelt dat gemaakte winsten op termijn verdeeld worden over alle deelnemers: netwerken of ziekenhuizen, of in de eerste lijn en (eventueel) de betaler. Dat principe dient uitgewerkt te worden op de verschillende niveaus: het klinische netwerk zelf, de zorgvoorzieningen en de zorgverleners.”

Domus Medica dient de pijler ‘pay for performance’ verder uit te werken. Patiënttevredenheid kan wel degelijk leidentoteenbonusfinanciering.Deeerste lijn mag buiten honorering voor procesindicatoren ook zijn eisen stellen voor een honorering van tevredenheid. Ook in de eerste lijn kan het concept ‘doelmatigheid’ meer beloond worden: indicatoren in het kader van preventie van onnodige ziekenhuisopnames kan worden bestudeerd en aanleiding geven tot bonussen. Ziekenhuizen vragen een bonus voor hun netwerking. Ook in de eerstelijnmoetenwefinanciëleonder-

Domus Medica zet zich maximaal in om de diverse overheden het belang van Domus Medica en het belang van de huisartsenkringen te laten ondervinden. Domus Medica wil betrokken blijven bij de erkenningscriteria voor de beroepstitel van huisarts.

Domus Medica ondersteunt de uitbouw van een prospectief budget voor de eerste lijn. Dit budget volgt de criteria zoals gestipuleerd in het EXPH- rapport 2014.

- 11 -

steuning vragen voor het realiseren van netwerking; een voorbeeld hiervan is de geestelijke gezondheidszorg, het implementeren van de EersteLijnsPsy-choloog en de samenwerking met het aanmeldingsteam centrum geestelijke gezondheidszorg.

C. Manpowerplanning Met betrekking tot het huisartsen- bestand wordt een proactief in-, door- en uitstroombeleid gevoerd.

De functiedifferentiatie en eventuele taakherschikking worden doorgevoerd in overleg met de beroepsorganisaties van de huisartsen en op basis van een duidelijke toekomstvisie.

Een opleiding voor ondersteunend per-soneel in de huisartsenpraktijk dient in overleg met de betrokken overheden en beroepsorganisaties georganiseerd te worden. Erkenningsnormen en criteria zijn noodzakelijk.

D. Kwaliteitszorg & het ontwikkelen van een performant IT-systeem Kwaliteitszorg De huidige accreditering moet uitzicht bieden op accreditering van praktijken. Het bewaken en tonen van kwaliteit moet mogelijk worden op de verschil-lende zorgniveaus. Gedifferentieerde financieringenpayforperformancemoeten leiden tot een betere kwaliteit van zorg.

Domus Medica zal in samenwerking met de NRKP en in nauw contact met de beroepsgroep indicatoren van goede zorg ontwikkelen.

Het EMD is de technologische basis voor een functioneel GMD 1. Performante informatiesystemen voor

het medisch dossier, zowel beroep-specifiekalsmultidisciplinairzijndebasis voor elke werkbare gegevens-deling.

2. Elektronische gegevensdeling onder-steunt geïntegreerde zorg: • inhetzorgteam:multidisciplinairin

de eerste lijn;• metdetweedelijn:afstemmenop

het EPD van het ziekenhuis; • metdepatiënto.a.doorhetintegre-

ren van mobile health systems; de toegankelijkheid van de gegevens voor de patiënt vergt bijzondere aandacht.

3. Performante informatiesystemen be-vorderen kwaliteitszorg en verbeteren het praktijkfunctioneren: • ondersteuningEBMonline,• patiënteninformatie,• ondersteuningprogrammatische

preventie op basis van de Gezond-heidsgids,

• dataverzamelingvanuithetEMDenfeedback naar de praktijk,

• telecommunicatiesystemen.4. Opzetten van een kenniscentrum

databeheer met als doelstelling ver-betering van de zorg door:• ondersteuningacademischestu-

dies/thesis, • beleidsvoorbereidendestudies,• dataverzamelingvanuithetEMDen

feedback op overkoepelend niveau.

Domus Medica ijvert voor maat-regelen die voldoende sociale bescherming garanderen voor de huisartsen. Domus Medica ondersteunt en promoot actief de initiatieven die de gezondheid van de artsen bevorderen en pre-ventie van burn-out beogen. Domus Medica heeft een actieve stem in het uitwerken van nieuwe honoreringsmodaliteiten voor huisartsen.

Domus Medica gaat met partner-organisaties in de eerste lijn een strategisch plan ontwikkelen om de evoluerende taakdifferentiatie inhoudelijke en juridische onder-bouw te geven.

Domus Medica geeft visie aan het plan om de huidige persoons-gerichte accreditering van huis-artsen te laten evolueren naar een – voor patiënt en overheid transparante – accreditering. De accreditering van de toekomst moet uitzicht bieden op accredi-tering van praktijken.

Domus Medica zorgt voor een maximale ondersteuning van praktijken in het gebruik van performante IT. Domus Medica speelt een sleu-telrol bij het bepalen van criteria voor de erkenning van de softwareprogramma’s.

- 12 -


Bijlagen

Bijlage 1: Het zorgmodel van Machteld Huber Huberdefinieertzesdimensiesaanhetbegrip gezondheid: 1. lichamelijke functies 2. mentale functies en beleving 3. de spirituele/existentiële dimensie 4. kwaliteit van leven 5. sociaal-maatschappelijke participatie 6. dagelijks functioneren

Deze dimensies werden kwantitatief getest onder 2000 stakeholders. Er bleken grote verschillen te bestaan in interpretatie wat de inhoud van gezond-heid betreft: • beleidsmakers,onderzoekersenartsen

hadden een ‘smalle’, biomedische interpretatie (waarbij vooral belang werd toegekend aan zaken als licha-melijke functies),

• terwijlpatiëntenhetbegripjuistheelbreed opvatten en alle zes dimensies bijna even belangrijk vonden.

Vanuit een zorg die op de eerste plaats gericht is op het functioneren van mensen en waar niet het aanbod (wat kan) maar de vraag (wat is hier nodig) centraal staat, wordt een geïntegreerd zorgmodel voorgesteld, het ABCD-mo-del. Het hele continuüm van zorg wordt onderverdeeld in 4 ‘gebieden’, elk met hun eigenheid: • voorzorg:primairepreventie,dege-

zondheidsbevorderende leefwereld; • gemeenschapszorg:dezorgzame

buurt; • laagcomplexezorg:basiszorgenge-

specialiseerde zorg voor acute proble-men en voorspelbare en planbare zorg;

• hoogcomplexezorg:zeercomplexebehandelingen met een lage graad van voorspelbaarheid.

Coördinatie tussen A, B en C gebeurt op lokaal vlak.

Het continuüm van zorg vraagt voor een continuüm van zorgberoepen en bekwaamheden, teams die binnen elk zorggebied bijdragen aan het functione-ren van de burgers.

- 13 -

Wat betekent dit nu voor de professionele zorgverleners? Handelen gebeurt vanuit de vraag ‘wat is nodig om het functioneren te be-vorderen’: de vraag, niet het aanbod is richtinggevend.

Patiënten bewegen zich vaak in verschil-lende zorggebieden (A,B,C,D) tegelijk of opeenvolgend, de meeste mensen heb-ben meerdere problemen. Om in elk ge-bied optimaal te kunnen beantwoorden aan de vraag naar herstel of onderhoud van functioneren, zijn multidisciplinaire zorgteams nodig. De zorgverleners die daarin werken, moeten in staat zijn om in wisselende settings te werken om van daaruit te kijken vanuit het oogpunt van beter functioneren. Dit vraagt voor een in grote mate generalistische zorg.

Het is belangrijk dat zorgprofessionals zich richten op wat gemeenschappelijk is in de zorgvraag (het totaal) en niet enkel op de verschillen (de aandoening). Overeenkomsten leiden tot een genera-listische aanpak, verschillen vragen om maatwerk. De overeenkomsten tussen verschillende patiëntengroepen maken nieuwe clusters van bekwaamheden mogelijk: bv. chroni-sche aandoeningen en multimorbiditeit gecombineerd met psychosociale proble-matiek in de betreffende populatie.

Zorgprofessionals moeten leren om in multidisciplinaire teams samen te wer-ken. De patiënt maakt deel uit van het team en voert waar mogelijk de regie. De meeste zorgprofessionals werken gene-ralistisch in A, B, C en D, een kleine groep richt zich vooral op de hoogcomplexe zorg in D. De burger is eigenaar van zijn persoonlijk leef- en ontwikkeldossier.

Belangrijke bekwaamheden voor de nieuwe professional zijn: netwerk-bekwaamheden, technologische bekwaamheden, maatschappelijke en contextbekwaamheden. De belangrijk-ste bekwaamheid is kunnen de-escaleren: de zorg is altijd gericht op het zover mogelijk terug brengen van de patiënt naar zijn eigen omgeving.

Natuurlijk zijn ook specialistische zorg en bekwaamheden nodig voor hoog-complexe zorg.

Bijlage 2: Overzicht van inspirerende literatuur • Efficiencyestimatesofhealthcare

systems in the European Union; Eco-nomic papers 549. Christoph Schwierz, Directorate-General for Economic and Financial Affairs, European Commis-sion (2015).

• Naarnieuwezorgenzorgberoepen:decontouren (2015). Dr. Marian Kaljouw en Dr. Katja van Vliet.

• DeToekomstvisieHuisartsenzorg2022, waar staat de huisartsenzorg anno 2014? (mei 2015 NIVEL)

• Togetherwechange…metdepatient:interview met Ilse Weeghmans , Vlaams patiënten platform. Huisarts Nu, juli 2015, p. 150.

• KipsJ,MichielsK,VerschorenK,etal.Together we count. Naar een patiënt-gerichtefinancieringvandealgemeneziekenhuizen. Brussel: Zorgnet Vlaan-deren; 2014.

• Visieenkerntakenvandehuisartsprak-tijk in preventieve zorg. Uit zorgmodel 2020.

• HoezietDomusMedicapreventiedoor de huisarts (2010).

• WhitepaperICT2015:ICTindege-zondheidszorg: een antwoord op een zorglandschap en zorgbehoeften in evolutie.

• WHOpaper2008:Primaryhealthcare:now more than ever. WHO

• Deeerstelijninbeweging?Voort-gangsrapport 2010-2013. Ivo Nuyens. 7 dec 2013 eerstelijnsconferentie.

• EXPH(EXpertPaneloneffectivewaysof investing in Health), Report on Definitionofaframeofreferenceinrelation to primary care with a special emphasisonfinancingsystemsandreferralsystems,10July2014.

• ToekomstvisiehuisartsenzorgModer-nisering naar menselijke maat; huisart-senzorg 2022; LHV 2012.

• PlanVanAanpakHervormingZieken-huisfinancieringFODsocialezakenenvolksgezondheid 2015.

• ApreciousJewel-theroleofgeneralpractice in the English NHS; Martin MarshallMD,theNewEnglandJofMe-dicine, March 5, 2015.

• DeMaeseneerJ,AertgeertsB,Rem-men R, Devroey D. (red) Together we change. Eerstelijnsgezondheidszorg: nu meer dan ooit! Brussel, 9 december 2014.

Bijlage 3: Definitie van efficiency zorg uit “Efficiency estimates of health care systems in the European Union; Economic papers 549” Efficiency gains can be measured in two ways: either by increasing health outcomes, while keeping inputs at current levels (output-orientation), or by decreasing inputs, while keeping health outcomes at current levels (input-orientation). For countries with lifeexpectancyatorabove80yearsofage, input orientation appears to be the more relevant criterion, because of the low returns - in terms of added years of life expectancy - that can be gained by increasing resource use. Among coun-tries with high life expectancy there are wide variations in per capita health care expenditure, which end up having only marginal effects on health outcomes.

- 14 -


Bijlage 4: Checklist uit het EXPH document 2014 criteria voor eerste-lijnsbudget • Enableandencourageprovidersto

deliver accepted procedures of care to patients in a high quality, efficient and person-centred way.

• Supportandencourageproviderstotake other actions that lead to im-proved efficiency, quality and patient outcomes and reduced costs.

• Notencourageorrewardovertreat-ment; use of unnecessarily expensive services; unnecessary hospitalisation or rehospitalisation; provision of servi-ces with poor patient outcomes; inef-ficientservicedelivery;choicesaboutpreference-sensitive services that are not compatible with patient desires.

• Norrewardundertreatmentofpa-tients; the exclusion of patients with serious conditions or multiple risk factors; provider errors; adverse events.

• Makeprovidersresponsibleforqualityand costs within their control, but not for quality and costs outside their control.

• Supportandencouragecoordinationof care among multiple providers, and discourage providers from shifting costs to other providers without expli-cit agreements to do so.

• Encouragepatientchoicesthatimprove adherence to recommended care processes, improve outcomes, and reduce costs of care.

• Notrewardshort-termcostreductionsat the expense of longer-term cost reductions and not increase indirect costs in order to reduce direct costs.

• Notencourageproviderstoreducecosts for one purchaser by increasing costs for other purchasers, unless the changes bring payments more in line with costs for both/all payers.

• Minimisetheadministrativecostsforproviders in complying with payment system rules.

• Multiplepayersshouldalignstandardsand methods of payment to avoid un-necessary differences in incentives for providers.

Bijlage 5: Samenstelling van de werkgroep Dr. G. Van Kersschaver Dr. P. Gobert Dr. G. Thys Dr. G. Van Pottelbergh Dr V. Van der Stighelen Dr. D. Thoelen Dr. L. Seuntjens

TOEKOMSTDOCUMENT 2025 DOMUS MEDICA

Documents

Transcript of TOEKOMSTDOCUMENT 2025 DOMUS MEDICA