TEHLİKEDEKİ TÜRK DİLLERİ PROJESİ BÜLTENİ (Bulletin: Project of the Endangered Turkic...

Tehl ikedeki Türk Di l ler i Projesi : Tehl ikedeki Türk D i l le r i E lk i tabı

7 Mart 2013 TOBB ETÜ

“Tehlikedeki Türk Dilleri” Projesi

aşamayı ve bundan sonraki projede yer alan araştırmacılarla paylaşmak

ve bu çerçevede bir durum değerlendirmesi yapmak amacıyla 05 Mart 2013 günü

Dr. Marcel Erdal ile ardından 2013 Perşembe günü TOBB Üniversitesi TDE

Bölüm Başkanlığının ev sahipliğinde15.30-18.30 arasında Ankara'daki bölüm yazarlar ın ın katı l ımıyla yapılmıştır.

Sayın Erdal ile mevcut durum ve bundan

sonraki yol haritası görüşülmüştür.Prof . Dr. Semih Tezcanİngilizce çevirisi ile ilgili önerileri

Duygu Özge Demir, Eva Kincses

Bacanlı, Fatih Kirişçioğlu, Figen Güner Dilek,

Gülin Dağdeviren, Gülsüm Killi

Ersoy, Hülya Kasapoğlu Çengel, İsa Sarı,

Nalan Büyükkantarcıoğlu, Süer Eker, Ülkü

Çelik Şavk, Nursulu Imashova Çetin

araya geldiği toplantıda mevcut durum hakkında katılımcılara Süer Eker ve Ülkü Çelik

Şavk tarafından bilgi verildikten sonra“Tehlikedeki Türk Dilleri ElKitabı”nın

yazımı, yayıma hazırlanması ve yayım süreciyle ilgili görüşülen hususlar aşağıda

bütün yazarların bilgisine sunulmuştur

TEHLİKEDEKİ TÜRK DİLLERİ PROJESİ

TEHLİKEDEKİ TÜRK DİLLERİ ELKİTABI BÜLTENİ www. teh l i kedek id i l l e r .com

Tehl ikedeki Türk Di l ler i Projesinde Mevcut Durum ve Yol Hari tası

18 Mart 2013, Pazar tes i , Ankara


HABER Süer Eker tarafından yürütülen, Sayın Prof. Dr.

Mustafa İsen’in ve Prof. Dr. Osman Horata'nın

himayelerinde; TDK, AKM, YTB tarafından

desteklenen “ A v r a s y a ’ d a Y e n id e n

Ç i z i le n S ın ı r la r , İ n ş a E d i le n

K im l i k le r ” başlıklı proje 4 cilt (2500 sayfa)

olarak yayımlanmıştır.

Proje Tanıtım Toplantısı 6

Proje Ürünü 4 ciltlik Set, AKM Ankara

Proje Sonuç Kokteyli, 9 Şubat 2013, Cumhurbaşkanlığı Köşkü

“Tehlikedeki Türk Dilleri” Projesinde gelinen

ve bundan sonraki aşamaları projede yer alan araştırmacılarla paylaşmak

de bir durum değerlendirmesi 05 Mart 2013 günü Prof. ile ardından 07 Mart TOBB Üniversitesi TDE

ev sahipliğinde saat Ankara'daki bölüm

bir toplantı

Sayın Erdal ile mevcut durum ve bundan

sonraki yol haritası görüşülmüştür. Ayrıca Prof . Dr. Semih Tezcan ’dan projenin

evirisi ile ilgili önerileri alınmıştır.

Eva Kincses-Nagy, Eyüp

Bacanlı, Fatih Kirişçioğlu, Figen Güner Dilek,

Gülin Dağdeviren, Gülsüm Killi, Habibe Yazıcı

Ersoy, Hülya Kasapoğlu Çengel, İsa Sarı,

Nalan Büyükkantarcıoğlu, Süer Eker, Ülkü

mashova Çetin’in bir

mevcut durum hakkında katılımcılara Süer Eker ve Ülkü Çelik

Şavk tarafından bilgi verildikten sonra “Tehlikedeki Türk Dilleri ElKitabı”nın (TTDEK)

yazımı, yayıma hazırlanması ve yayım süreciyle ilgili görüşülen hususlar aşağıda

bütün yazarların bilgisine sunulmuştur:

TEHLİKEDEKİ TÜRK DİLLERİ PROJESİ

TEHLİKEDEKİ TÜRK DİLLERİ ELKİTABI BÜLTENİwww. teh l i kedek id i l l e r .com www.de rg i . teh l i kedek id i l l e r .com


18 Mart 2013, Pazar tes i , Ankara -Tü rk iye

1

2013

Eker tarafından yürütülen, Sayın Prof. Dr.

Mustafa İsen’in ve Prof. Dr. Osman Horata'nın

himayelerinde; TDK, AKM, YTB tarafından

“ A v r a s y a ’ d a Y e n id e n

Ç i z i le n S ın ı r la r , İ n ş a E d i le n

başlıklı proje 4 cilt (2500 sayfa)

nıtım Toplantısı 6-7.10.2012, Rixos

Proje Ürünü 4 ciltlik Set, AKM Ankara

oje Sonuç Kokteyli, 9 Şubat 2013, Cumhurbaşkanlığı Köşkü

TEHLİKEDEKİ TÜRK DİLLERİ ELKİTABI BÜLTENİ

www.de rg i . teh l i kedek id i l l e r .com



a. “Tehlikedeki Türk Dilleri Elkitabı, Son

Sesler/Last Voices Web Sayfası Diller: Türk Dilleri Dergisi’nden oluşan üç

boyutlu Tehlikedeki Diller Projesinin anabölümünü oluşturan TTDEK'nin Türkçe sürümü

2013 yılı içinde iki cilt halinde yayımlanacaktır.

b. Aynı şekilde, iki ciltten oluşacak İngilizce sürümün ise en geç 2014 yılı içinde yayımlanması planlanmıştır.

c. Projenin sürdürülebilirliğini ve yaygınlığını sağlayacak web sitesi ve e

sonundan itibaren yayıma başlamıştır. Web sitesinin ve e-derginin dizinlere girinceye

değin kaliteli yazılarla desteklenmesi hususu proje katılımcılarının bilgisine sunulur.

ç. Farklı ülkelerden çok sayıda bilim insanının

yer aldığı projenin yayım, telif ve tercüme giderlerini karşılayacak destekleyici kurumun

belirlenmesi süreci, müracaatlar ve müracaatlara cevap beklenmesi vb. nedenlerle

yaklaşık 3-4 ay sürmüştür.

d. Bu süre zarfında planda yer alan TTDEK ile ilgili yazıların ilk taslakları yazarlar tarafından

Türkçe, İngilizce veya Rusça olarak tarafımıza gönderilmiştir. İngilizce yazılar genç

araştırmacılar tarafından 1 yazı hariç Türkçeye çevrilmiştir. İngilizceden Türkçeye çevrilen

yazıların ilk edisyonları Yayım Kurulunun İngilizce birimi tarafından yapılacaktır.

e. Birkaç yazar ise çalışmalarını büyük ölçüde tamamladıklarını ifade etmelerine karşın

henüz yazılarını teslim etmemişlerd

f. İlk değerlendirmeleri yapılan yazıların bir kısmındaki bazı eksik hususların tamam

lanması gerekmektedir. Bu eksiklikler genel olarak şu şekilde sıralanabilir:

-Yazılarda dil, yazım yanlışı yapılmamalı, ifade

ve üslubun bilimsel ölçünlere uygun olmasına azami dikkat gösterilmelidir.

-Yazarlarımızın yazdıkları Türkçe değişkenin uzmanı oldukları kabul edildiğinden, ortaya

konulan çalışma yalnızca Türkiye’deki kaynaklardan ibaret bir der leme yazı


“Tehlikedeki Türk Dilleri Elkitabı, Son

Web Sayfası ve Tehlikedeki Dergisi’nden oluşan üç

boyutlu Tehlikedeki Diller Projesinin ana 'nin Türkçe sürümü

2013 yılı içinde iki cilt halinde yayımlanacaktır.

Aynı şekilde, iki ciltten oluşacak İngilizce

sürümün ise en geç 2014 yılı içinde

Projenin sürdürülebilirliğini ve yaygınlığını sağlayacak web sitesi ve e-dergi 2012

sonundan itibaren yayıma başlamıştır. Web derginin dizinlere girinceye

değin kaliteli yazılarla desteklenmesi hususu tılımcılarının bilgisine sunulur.

Farklı ülkelerden çok sayıda bilim insanının

yer aldığı projenin yayım, telif ve tercüme giderlerini karşılayacak destekleyici kurumun

belirlenmesi süreci, müracaatlar ve müra-caatlara cevap beklenmesi vb. nedenlerle

Bu süre zarfında planda yer alan TTDEK ile ilgili yazıların ilk taslakları yazarlar tarafından

Türkçe, İngilizce veya Rusça olarak tarafımıza gönderilmiştir. İngilizce yazılar genç

araştırmacılar tarafından 1 yazı hariç Türkçe-ye çevrilmiştir. İngilizceden Türkçeye çevrilen

yazıların ilk edisyonları Yayım Kurulunun İngilizce birimi tarafından yapılacaktır.

Birkaç yazar ise çalışmalarını büyük ölçüde tamamladıklarını ifade etmelerine karşın

henüz yazılarını teslim etmemişlerdir.

İlk değerlendirmeleri yapılan yazıların bir kısmındaki bazı eksik hususların tamam-

lanması gerekmektedir. Bu eksiklikler genel

Yazılarda dil, yazım yanlışı yapılmamalı, ifade

limsel ölçünlere uygun olmasına

Yazarlarımızın yazdıkları Türkçe değişkenin uzmanı oldukları kabul edildiğinden, ortaya

yalnızca Türkiye’deki kaynaklardan ibaret bir der leme yazı

Tsengel Sum (Bayan Ölg iy Moğol i s tan) (© C. Ebrar Ak ıncı )

taşımamalı, aksine mümkün olduğunca kişisel araştırmalardan, özgün, bir inci l ve nitel ik l i kaynaklardan beslenmelidir .amaçla İngilizce, Rusça, diğer Türk dilleri vb.

farklı kaynaklara başvurulmalıdır.

-Buna karşın bir iki yazı neredeyse sadece Türkiye’de zaten yayımlanmış olan çalış

malardan alınan gelişigüzel parçaları bir araya getirmekten ibarettir.

-Bir iki yazıda at ı f ve kaynakça uygulamalarının son derece düzensiz, s is temsiz, gel iş igüzel olması ,adı geçen eser ya da şahsın kaynakçada yer almaması vb. hatalar bilimsel bir çalışmanın

temel ‘nosyon’una aykırılıklar taşıdığı için, biçim bakımından eksik ve yetersiz bir yazının

içerik bakımından da yeterli olamayacağı değerlendirilmektedir.

- Bazı yazılarda “dil” ile ilgili bölümlerde, ele alınan değişkenin Genel Türkçe ve ait olduğu

‘aile’ içindeki ayırıcı özelliklerini vurgulamak ve ön plana almak yerine neredeyse

-DI , - lAr vb. bütün Türk di l ler i için ortak ekler vb. ortak özel l ikler s ı ralanmaktadır .

-Bazı yazı larda plana tam olarak uyulmamışt ı r . Hatta neredeyse plandan bağımsız yazı bulunmaktadır. TTDEK'de bu tür yazılara yer verilmeyecektir.

-Bundan sonraki süreçte yazarl

oldukları dilin ana dili bir macı görüşerek son gelişmeleri

2

2013

Tsengel Sum (Bayan Ölg iy Aymag, Moğol i s tan) (© C. Ebrar Ak ıncı )

taşımamalı, aksine mümkün olduğunca kişisel özgün, bir inci l ve nite-

l ik l i kaynaklardan beslenmelidir . Bu amaçla İngilizce, Rusça, diğer Türk dilleri vb.

farklı kaynaklara başvurulmalıdır.

ın bir iki yazı neredeyse sadece Türkiye’de zaten yayımlanmış olan çalış-

malardan alınan gelişigüzel parçaları bir araya getirmekten ibarettir.

Bir iki yazıda at ı f ve kaynakça uygulamalarının son derece düzensiz, s is temsiz, gel iş igüzel olması , metinde

adı geçen eser ya da şahsın kaynakçada yer almaması vb. hatalar bilimsel bir çalışmanın

temel ‘nosyon’una aykırılıklar taşıdığı için, biçim bakımından eksik ve yetersiz bir yazının

içerik bakımından da yeterli olamayacağı

“dil” ile ilgili bölümlerde, ele alınan değişkenin Genel Türkçe ve ait olduğu

‘aile’ içindeki ayırıcı özelliklerini vurgulamak ve ön plana almak yerine neredeyse -CI,

vb. bütün Türk di l ler i için ortak ekler vb. ortak özel l ikler

Bazı yazı larda plana tam olarak Hatta neredeyse plandan

bağımsız yazı bulunmaktadır. TTDEK'de bu tür yazılara yer verilmeyecektir.

Bundan sonraki süreçte yazarların yazmakta

konuşuru bir araştır-görüşerek son gelişmeleri


Karaim Caddes i (© Mikai l Cengiz )

öğrenmesinin yazılanları güncellemek bakımından yararlı olabileceği değerlendiril

mektedir. Böyle bir hareket tarzı yazının ve genelde projenin etki alanını da genişletecektir.

BUNDAN SONRAKi SÜREÇLER

f. Projenin “Ahmet Yesevi Türk Kazak

Üniversitesi tarafından desteklenmesi hususu Mütevelli Heyet Başkanı Sayın

Horata tarafından prensipte uygun görülmüşprojenin adı geçen üniversite bünyesinde

oluşturulan Avrasya Araşt ı rmalar ı Enst i tüsü Türk Dünyası Çalışma Kurulunca da uygun görülmesi durumunda resmen desteklenmesi süreci

başlayacaktır.

g. Tehlikedeki Diller Projesi Elkitabı’nın 2011 yılında Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Enstitüsü tarafından düzenlenen

Duyulmadan” mottolu sempozyumda katılımcı ve izleyicilere dağıtılmak üzere

elkitabı olarak hazırlanması den yazıların 5,000 kelimeyi aşmaması isten

miştir. Ancak değişen koşullar elkitabının ayrı bir proje olarak hazırlanmasıyla sonuçlanmış

ve bu arada yazarlar malzemelerini tam olarak değerlendirebil-meleri amacıyla

hacminin 10,000 kel imeysını önermişler, bu öneri de yayım kurulu

ve toplantıya katılanlar tarafından uygun bulunmuştur. Rusçaya çevr i lmek üzere 250-300 kel imelik bir özetgerekmektedir.


Karaim Caddes i (© Mikai l Cengiz )

yazılanları güncellemek bakımından yararlı olabileceği değerlendiril-

. Böyle bir hareket tarzı yazının ve genişletecektir.

BUNDAN SONRAKi SÜREÇLER

“Ahmet Yesevi Türk Kazak

tarafından desteklenmesi hususu Mütevelli Heyet Başkanı Sayın Prof. Dr. Osman

tarafından prensipte uygun görülmüş, projenin adı geçen üniversite bünyesinde

Avrasya Araşt ı rmalar ı Araşt ı rmalar ı

da uygun görülmesi durumunda resmen desteklenmesi süreci

Tehlikedeki Diller Projesi Elkitabı’nın 2011

yılında Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Enstitüsü tarafından düzenlenen “Son Sesler

” mottolu sempozyumda katılım-dağıtılmak üzere küçük bir

elkitabı olarak hazırlanması düşünüldüğün-aşmaması isten-

değişen koşullar elkitabının ayrı hazırlanmasıyla sonuçlanmış

yazarlar malzemelerini tam meleri amacıyla yazı

hacminin 10,000 kel imeye çıkarı lma-bu öneri de yayım kurulu

ve toplantıya katılanlar tarafından uygun çevr i lmek üzere

300 kel imelik bir özet in hazırlanması

ğ. Mevcut yazı planında yer alan maddelerin

yazının bütünü içindeki payının ayrıca vurgulanması gereken ‘biricik’

özellikleri bulunmakla birliktebirbirinden çok farklı hacimlerde olmaması

amacıyla "6" no'lu "D"ÖRNEK METİN" hariç, toplam en az yar ıs ın ı (5,000 kel ime)etmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir.

h. Tehlikedeki dillerin neden ölüm sürecine

girdiği, iç ve dış etkenlerin bu cümleden siyasal ve toplumsal etkenlerin yanı sıra

biyolojik ve ekolojik etkenlerin süreçteki rollerinin, ilgili bölümlerde

incelenmesi gerektiği önerilmiş, bu öneri toplantıya katılanlar tarafından benimsenmiştir.

i. Terminoloji önemli bir sorun olarak

karşımızda durmaktadır. Bu hususta kesin bir ölçü ortaya koymak zor olmakla birlikte

terimlerin mümkün olduğunca Türkçe karşılıklarıyla kullanılması, Türkçede ilgili terimin

karşılığının bulunmaması durumunda muhtemel bir karşılık önerilmesi ve/veya

parantez içinde İngilizce karşılığının verilmesi, gerekirse dipnotta kısa bir açıklamanın

yapılması uygun olacaktır.

ı. Bilimsel çalışmaların bilimsel ölçütlerin

dışında hiçbir ölçüte tabi olmaması esastır. Bu nedenle ele alınan Tehlikedeki Türk dillerinin

adlandırılmasında, olması istenen yerine,adlandırmalar dâhil, uluslararası alanda

( Duhala r la, ©E l i sabet ta Ragagnin

3

2013

yer alan maddelerin

yazının bütünü içindeki payının -her dilin ayrıca vurgulanması gereken ‘biricik’

özellikleri bulunmakla birlikte- en azından birbirinden çok farklı hacimlerde olmaması

"DİL" bölümünün ç, toplam metnin

(5,000 kel ime) teşkil etmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir.

neden ölüm sürecine

ve dış etkenlerin bu cümleden siyasal ve toplumsal etkenlerin yanı sıra

etkenlerin süreçteki daha geniş olarak

gerektiği önerilmiş, bu öneri toplantıya katılanlar tarafından benimsenmiştir.

Terminoloji önemli bir sorun olarak

karşımızda durmaktadır. Bu hususta kesin bir a koymak zor olmakla birlikte

terimlerin mümkün olduğunca Türkçe karşılıklarıyla kullanılması, Türkçede ilgili terimin

karşılığının bulunmaması durumunda muhtemel bir karşılık önerilmesi ve/veya

parantez içinde İngilizce karşılığının verilmesi, ipnotta kısa bir açıklamanın

yapılması uygun olacaktır.

Bilimsel çalışmaların bilimsel ölçütlerin

e tabi olmaması esastır. Bu nedenle ele alınan Tehlikedeki Türk dillerinin

olması istenen yerine, iç âhil, uluslararası alanda

©E l i sabet ta Ragagnin)


kabul görmüş, bir bakıma ‘resmi’

adlandırmaların tercih edilmesi nesnel durumun tespiti bakımından da önem

taşımaktadır.

j. Katılımcılar yalnızca Rusya, eski Sovyet coğrafyası ve Çin’deki değil,

Balkan coğrafyasında konuşulanTatarcası/Nogaycası, Lübnan ve Suriye

Türkmenceleri vb. tehlikedeki Türk dillerinin deprojeye dahil edilmesi gerektiğini ifade

etmişlerdir. Projenin temasına ve misyonuna uygun olmak üzere, önerilere açık olunduğu

ifade edilmiştir.

k. Yazıların İngilizce çevirilerininkendi sorumlulukları çerçevesinde yapılması

kararlaştırılmıştır. İngilizce metinlerİngilizce sürümü Prof. Dr. Nalan Büyükkantar

cıoğlu, Ar. Gör. Gülin DağdevirenSevgi Şahin’den oluşan kurul tarafından

yayıma hazırlanacaktır. İngilizce sürümleri son kez ana dili konuşuru sayın Daniel Chatham

tarafından da ‘edit’ edilecektir.

l. Türkçe ve İngilizce tam metinlerin yanı sıra

kitapta yer alacak tüm yazıların Rusça özetlerinin de yer alması Ahmet Yesevi Türk

Kazak Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanı sayın Prof. Dr. Osman Horata tarafından

önerilmiş ve bu öneri toplantıya katılanlar tarafından da benimsenmiştir.

Mahal l i k ıyafet l i Te leüt le r , Çolkoy (©Rysbek A l imof)


bir bakıma ‘resmi’

adlandırmaların tercih edilmesi nesnel durumun tespiti bakımından da önem

Katılımcılar yalnızca Rusya, eski Sovyet Orta Doğu ve

Balkan coğrafyasında konuşulan Dobruca Tatarcası/Nogaycası, Lübnan ve Suriye

Türkmenceleri vb. tehlikedeki Türk dillerinin de dahil edilmesi gerektiğini ifade

etmişlerdir. Projenin temasına ve misyonuna ere açık olunduğu

Yazıların İngilizce çevirilerinin yazarların kendi sorumlulukları çerçevesinde yapılması

kararlaştırılmıştır. İngilizce metinler projenin Dr. Nalan Büyükkantar-

cıoğlu, Ar. Gör. Gülin Dağdeviren ve Ar. Gör. kurul tarafından

İngilizce sürümleri son dili konuşuru sayın Daniel Chatham

da ‘edit’ edilecektir.

Türkçe ve İngilizce tam metinlerin yanı sıra

yazıların Rusça Ahmet Yesevi Türk

Kazak Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanı sayın Prof. Dr. Osman Horata tarafından

önerilmiş ve bu öneri toplantıya katılanlar

Çolkoy Müzesi

www. tehl ikedekid i l le r .com

m. Saha araştırmasının önemi vurgulanmaklabirlikte, yazarların büyük bir bölümünün daha

önce saha çalışmalarında bulunmaları bu eksikliği önemli ölçüde telafi etmektedir.

n. Çeşitli nedenlerle henüz yazarı

bulunmayan “Kumuk, Soyot, Tofa ve Tuva” dilleriyle ilgili girişimde bulunulması dile

getirilmiştir.

Tuvaca için Vildan Koçoğluda konuşulan Özbekçe ve Türkmence

Gazi Üniversitesinden bir araştırmacıyapılmıştır. Tofa ve Soyot bölümleri için ise

Prof. Dr. Marcel Erdal, konu uzmanları ile görüşecektir.

o. 4 ciltlik seri ile birlikte David Nathan tarafından, tarafımıza ücretsiz

olarak dağıtım hakkı verilen ve dünyada Tehlikedeki Türk Dillerinin canlandırılması ile

ilgili çok önemli bir örnek Karaim CD’si çoğaltılarak ek olarak okuyucuya sunula

caktır.

ö. Projede yer alan yazıların en geç 10 Haziran 2013 Pazartesi günügerekmektedir.

p. Projeye daha geç bir dönemde alınan

dillerden “Başkurtça, Horasan Türkçesi”ne ilişkin yazıların ise en geç 1 Temmuz 2013 Pazartesi günü teslim edilmesi gerekmektedir.

4

2013

www.tehl ikedekid i l le r .com

Saha araştırmasının önemi vurgulanmakla yazarların büyük bir bölümünün daha

saha çalışmalarında bulunmaları bu eksikliği önemli ölçüde telafi etmektedir.

Çeşitli nedenlerle henüz yazarı

bulunmayan “Kumuk, Soyot, Tofa ve Tuva” girişimde bulunulması dile

oğlu’ya, Afganistan'-da konuşulan Özbekçe ve Türkmence için ise

araştırmacıya öneri Tofa ve Soyot bölümleri için ise

Dr. Marcel Erdal, konu uzmanları ile

4 ciltlik seri ile birlikte Éva Á. Csató ve tarafından, tarafımıza ücretsiz

olarak dağıtım hakkı verilen ve dünyada Tehlikedeki Türk Dillerinin canlandırılması ile

ilgili çok önemli bir örnek Karaim CD’si çoğaltılarak ek olarak okuyucuya sunula-

yazıların en geç 10 aziran 2013 Pazartesi günü teslim edilmesi

Projeye daha geç bir dönemde alınan

“Başkurtça, Horasan Türkçesi”ne yazıların ise en geç 1 Temmuz 2013

günü teslim edilmesi gerekmek-

5

Tehl ikedeki Türk Di l ler i Projesi : Tehl ikedeki Türk D i l le r i E lk i tabı 2013

Yazar Türk topluluğu/ Türk dili 1.

1. Lars Johanson, İsveç Türk Dili: Bir Aile Portresi 2.

2. Irina Nevskaya, Rusya Çalkanlar ve Çalkan dili 3.

3. Marcel Erdal, Almanya

4. Ajana Ozonova, Rusya

5. Monika Rind-Pawlowski, Polonya

6. Hans Nugteren, Hollanda

7. Münevver Tekcan, Türkiye Afşarlar ve Afşar dili 4.

8. Habibe Yazıcı Ersoy (ve Başkurt Yazar), Başkurtlar ve Başkurt dili 5.

9. Eyüp Bacanlı, Türkiye Çulımlar ve Çulım dili 6.

10. Oğuzhan Durmuş, Türkiye Çuvaşlar ve Çuvaşça 7.

11. Ingeborg Baldauf, Almanya Dayılar ve Dayıca 8.

12. Natalya Şirobokova, Rusya Dolgan ve Dolgan dili 9.

13. Elisabetta Ragagnin, Almanya Duhalar ve Duha dili 10.

14. Hülya Kasapoğlu Çengel, Türkiye Fu-yü Kırgızları ve Fu-Yü Kırgızcası 11.

15. Astrid Menz, Almanya Gagauzlar ve Gagauz dili 12.

16. Mariya Çertikova, Rusya Hakaslar ve Hakas dili 13.

17. Semih Tezcan, Türkiye Halaçlar ve Halaç dili 14.

18. Sultan Tulu, Türkiye

Horasan Türkleri ve Horasan Türkçesi 15.

Tehlikedeki Türk Dilleri (İran, Genel Bakış) 16.

19. Éva Á. Csató, İsveç Karaylar ve Karay dili 17.

20. M. Vefa Nalbant, Türkiye Kırım Tatarları ve Kırım Tatarcası 18.

21. Yalkın Yanbay, İsrail Kırımçaklar ve Kırımçak dili 19.

22. Figen Güner Dilek, Türkiye Kumandılar ve Kumandı dili 20.

23. Éva Kincses-Nagy, Macaristan Kumanlar (ölen dil örneği) 21.

24. Aminem Memtimin, Çin Lopnorlar ve Lopnor dili 22.

25. Birsel Karakoç, İsveç Nogaylar ve Nogay dili 23.

26. Ülkü Çelik Şavk, Türkiye Pamir Kırgızları ve Pamir Kırgızcası 24.

27. Abdurishid Yakup, Çin

Salarlar ve Salar dili 25.

Sarı Uygurlar ve Sarı Uygurca 26.

28. Ercan Alkaya, Türkiye Sibirya Tatarları ve Sibirya Tatarcası 27.

29. Abdülkadir Atıcı, Türkiye Songurlar ve Sungur dili 28.

30. Béla Kempf, Macaristan Soyotlar ve Soyot dili 29.

31. Irina Nevskaya, Almanya Şorlar ve Şor dili 30.

32. Alyona Tazranova, Rusya Telengitler ve Telengit dili 31.

33. Larisa Tıbıkova, Rusya Teleütler ve Teleüt dili 32.

6


ÇEVİRİ AKIŞI

TÜRKÇE MAKALELER 1. Türkçe yazan her bir yazar kendi makalesini İngilizceye çevirir veya profesyonel bir

destekle kusursuz bicimde makalenin İngilizceye çevrilmesini sağlar. 2. Bu İngilizce çeviriler İngilizce Editörler Kurulunca değerlendirilir. Gerekli düzenlemeler

yapılır. 3. Ana dili İngilizce olan bir uzman son İngilizce okumayı yapar. 4. İngilizce metin yayıma hazır hale gelir.

İNGİLİZCE MAKALELER

1. İngilizce makaleler, Araştırma Görevlileri (Çevirmenler) tarafından Marcel Erdal ile koordineli biçimde Türkçeye çevrilir.

2. Türkçe çeviriler İngilizce Editörler Kurulunca değerlendirilir; varsa, gerekli düzenlemeler yapılır.

3. Kuruldan gecen makaleler Süer Eker, Ülkü Celik Şavk, Marcel Erdal ve Birsel Karakoç tarafından dil ve üslup bakımından değerlendirilir; varsa, gerekli düzenlemeler yapılır.

4. Son şekli verilen makaleler son okuma için tercihine göre yazarına gönderilir. 5. Makale yayıma hazır hale gelir.

34. Aziyana Bayır-ool, Rusya Tofalar ve Tofa dili 33.

35. Vildan Koçoğlu, Türkiye Tuvalar ve Tuva dili 34.

36. Aziyana Bayır-ool, Rusya

37. Ayana Ozonova, Rusya Tubalar ve Tuba dili 35.

38. Stavros Skopeteas, Yunanistan Urumlar ve Urum dili (Gürcistan) 36.

39. Gülsüm Killi, Türkiye Sibirya Türk Dilleri (Genel) 37.

40. Süer Eker, Türkiye Kuramsal Bölüm 38.

41. Mevlüt Erdem, Türkiye

42. Çetin Pekacar, Türkiye Kumuklar ve Kumuk dili 39.

43. Sema Aslan Demir, Türkiye Truhmenler ve Truhmen dili 40.

44. Fatih Kirişçioğlu, Türkiye Yakutlar ve Yakut dili 41.

45. Nursulu İmashova Çetin, Kazakistan Türk-Kazak Üniversitesi Temsilcisi 42.

46. Ebrar Akıncı - 43.

7


TEHLİKEDEKİ TÜRK DİLLERİ ELKİTABI

HANDBOOK OF ENDANGERED TURKIC LANGUAGES

PLAN

I. KURAMSAL ÇERÇEVE

THEORETICAL FRAME

1. Dilbilimsel Çeşitlilik ve Dil Sayısı

Linguistic Diversity and Number of Languages

2. “Tehlikedeki Diller” Kavramı

Concept of ‘Endangered Languages’

3. Yok Olma Tehlikesinin Ölçütleri ve Tehlikedeki Dillerin Belirlenmesi

Criteria for the Risk of Extinction and Identifying Endangered Languages

4. Yeryüzündeki Tehlikedeki Diller Hakkında Genel Bilgi

General Information on Word’s Endangered Languages

5. Tehlikedeki Diller Üzerine Çalışmaların Kısa Tarihi ve Projeler (Rosetta Taşı Projesi vb.)

A Short History of the Studies on Endangered Languages and the Ongoing Projects (Rosetta

Stone, etc.)

6. Tehlikedeki Diller Kırmızı Kitabı

The Red Book of Endangered Languages

a) UNESCO (2000)

b) Moscow (2002)

c) Other Sources

7. Dil Ölümü Language Death

8. Yok Olan Diller Extinct Languages

9. Konuyla İlgili Bazı Kavramlar

Some Concepts Related to the Subject

a. Azınlık Dilleri/ Minority Languages

b. Bölge Dilleri / Regional Languages

c. Dil Hakları/ Language Rights

d. Dil Politikaları/ Language Policies

e. Dilkırımı/ Linguicide

f. Dilbilimsel Emperyalizm/ Linguistic Imperialism

g. Katil Diller / Killer Languages

h. Temas Dilbilim/ Contact Linguistics

i. etc.

10. Tehlikedeki Dillerin Dokümantasyonu

A Documentation of Endangered Languages

11. Tehlikedeki Dillerin Yeniden Canlandırılması

Reviving Endangered Languages

8


II. TÜRK DİLLERİ/ TURKIC LANGUAGES

1. Dilbilimsel Çeşitlilik ve Türk Dillerinin Sayısı

Linguistic Diversity and Number of Turkic Languages

2. Tehlikedeki Türk Dilleri: Genel Bilgi

Endangered Turkic Languages: General Information

a. Yok Olma Tehlikesi Ölçütlerinin Tehlikedeki Türk Dillerine Uygulanması

Applying the Criteria for the Risk of Extinction to Turkic Languages

b. Oğuz/ Güneydoğu Türkçesi Değişkeleri

Oghuz/ Southwest Turkic Dialects

c. Kıpçak/ Kuzeybatı Türkçesi Değişkeleri

Kypchak/ Northwest Turkic Dialects

d. Çağatay Türkçesi Değişkeleri /Doğu Değişkeler

Chaghatay/ East Turkic Dialects

e. Kuzey Sibirya Türkçe Değişkeleri

Turkic Dialects of North Siberia

f. Güney Sibirya Türkçe Değişkeleri

Turkic Dialects of South Siberia

g. Diğer Türk Dilleri

Other Turkic Languages

h. Tehlikedeki Türk Dillerinin Diasporaları (Türkiye dahil)

Diasporas of the Endangered Turkic Languages (Including Turkey)

3. Tehlikedeki Türk Dilleri Üzerine Çalışmaların Kısa Tarihi ve Projeler

A Short History of the Studies on Endangered Turkic Languages and the Projects (Éva Á. Csató

Johanson and David Nathan, Karaim CD-ROM Project, Karaim Multidictionary: Karaim to Russian

etc.)

4. Yok Olan Türk Dilleri

Extinct Turkic Languages

III. ÖZEL TASLAK PLAN (GÜRCİSTAN URUMLARI VE URUMCASI İÇİN) (MR STAVROS SKOPETEAS) A TENTATIVE OUTLINE (FOR URUMS AND URUM LANGUAGE OF GEORGIA)

1. Urum Etnonimi (İç Adlandırma ve Dış Adlandırma) Urum Ethnonyms (Internal Naming and External Naming)

2. Din ve Kültür Religion and Culture

3. Coğrafya ve Nüfus Geography and Population

4. Tarihi Arka Plan (Hazar ilgisi vb.) Historical Background (Connection to the Khazars etc.)

5. Ortografi/ Orthography

6. Dil/ Language (This chapter shoul be at least 50 %)

a. Urumcanın Türk dilleri içinde yeri

The Place of Urum amoung the Turkic Languages

b. Urumcanın Diyalektolojisi Dialectology of Urum

c. Ses Bilgisi/ Phonology

9


PROJE YÜRÜTÜCÜLERİ Doç. Dr . Süe r Eker Başkent Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü 06810 Bağlıca/Ankara

TEL: (312) 244 66 66-2041

E-posta: [email protected]

Web : http://fef.baskent.edu.tr/tde

Academia: http://baskent.academia.edu/SuerEker

Prof . Dr . Ülkü Çel ik Şavk

Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü 06800 Beytepe/Ankara

TEL: (312) 297 73 97

E-Posta: [email protected]

Web: www.turkoloji.hacettepe.edu.tr/ogr.shtml#

Metnin ve Sayfa Tasarımı : Süer Eker Kontrol : Ülkü Çelik

Toplantı Notları : Duygu Özge Demir

İrtibat : İsa Sarı

18.03.2013, Ankara, Türkiye

EDİTÖRLER

Prof. Dr. Marcel Erdal Goethe Üniversitesi, Almanya

Prof. Dr. Lars Johanson (E) Mainz Üniversitesi, Almanya

Éva Á. Csató Uppsala Üniversitesi, İsveç

Prof. Dr. Nalan Büyükkantarcıoğlu Hacettepe Üniversitesi

Doç. Dr. Eyüp Bacanlı TOBB ETÜ

Doç. Dr. Birsel Karakoç Uppsala Üniversitesi, İsveç

PROJE KOORDİNATÖRLÜĞÜ

İsa Sarı, Hacettepe Üniversitesi

Duygu Özge Demir, Hacettepe Üniversitesi

Gülin Dağdeviren, Başkent Üniversitesi

Sevgi Şahin, Başkent Üniversitesi

ÇEVİRMENLER

İsa Sarı, Gülin Dağdeviren, Sevgi Şahin, Müberra Seydi Ertek, Yıldız Dirmit, Hatice Saat, Bilge Gökter, Çiğdem Yıldırım

d. Biçim Bilgisi/ Morphology

e. Söz Varlığı ve Toplumdilbilimsel Görünüm/ The Lexicon and the Sociolinguistic Features

f. Özgün Örnek Metin ve Türkiye Türkçesine Çevirisi/ An Original Sample Text in the Urum

Language and Its translation into the Turkish of Turkey

7. Kaynakça/ Bibliography

IV . İ LAVE M ATERYAL/ADDITIONAL MATE RIAL

1. Aynı Standartlarda, Tehlikedeki Türk Dilinin Bulunduğu Coğrafyayı Gösteren Özgün Çizim Haritalar

Original and Standard Maps for Each Endangered Turkic Language

2. Tehlikedeki Türk Dillerinin Konuşurları ve Onların Kültürlerini Yansıtan Her Türlü Telif Hakkı Sorunu Bulunmayan Görseller, Şemalar

Visuals, schematics, diagrams the related to the Endangered Turkic Languages and Culture of

Their Speakers (no copyright documents)

V. EKLER/ APPEN DICES

1. Ülkelere Göre Türk Dilleri/Tehlikedeki Türk Dilleri Dizini

Index of Endangered Turkic Languages (According to countries)

2. Alfabe Sırasına Göre Türk Dilleri/Tehlikedeki Türk Dilleri Dizini

Index of Endangered Turkic Languages (Alphabetical order)

3. Tehlikedeki Türk Dilleri Kaynakçası

A Bibliography of the Endangered Turkic Languages

TEHLİKEDEKİ TÜRK DİLLERİ PROJESİ BÜLTENİ (Bulletin: Project of the Endangered Turkic...

Documents

Transcript of TEHLİKEDEKİ TÜRK DİLLERİ PROJESİ BÜLTENİ (Bulletin: Project of the Endangered Turkic...