strafsekerheid ten opsigte van jeugoortreders en - Unisa ...

1

STRAFSEKERHEID TEN OPSIGTE VAN JEUGOORTREDERS EN JEUGMISDADIGERS TUSSEN DIE OUDERDOMME VAN 14 – 18 IN

SUID-AFRIKA: ŉ PENOLOGIESE STUDIE

by

MAGDALENA MARIA FLEMMING

submitted in accordance with the requirements for the degree of

DOCTOR OF LITERATURE AND PHILOSOPHY

in the subject

CRIMINAL JUSTICE

at the

UNIVERSITY OF SOUTH AFRICA

SUPERVISOR: PROF. C.H. CILLIERS

COLLEGE OF LAW

JANUARY 2022

2

STRAFSEKERHEID TEN OPSIGTE VAN JEUGOORTREDERS EN

JEUGMISDADIGERS TUSSEN DIE OUDERDOMME VAN 14 – 18 IN SUID-

AFRIKA: ŉ PENOLOGIESE STUDIE

UITTREKSEL

Die Suid-Afrikaanse kindergeregtigheidsmilieu is ŉ sensitiewe terrein waarbinne

aansienlike gebreke manifesteer.

Suid-Afrikaanse kindergeregtigheidswetgewing bied teoretiesgewys genoegsame

beskerming vir kinderregte, maar die praktiese implementering van hierdie

teoretiesgebaseerde beleidsraamwerke is in ŉ hoё mate gebrekkig as gevolg van te

veel infrastrukturele gebreke en hulpbrontekorte.

Ook binne die onderwysmilieu as invloedryke opvoedings- en onderrigruimte word

ernstige leemtes ervaar, en as gevolg hiervan word internaliseringsmoontlikhede van

positiewe, maatskaplik-gebaseerde norme en waardes geїnhibeer. Gevolglik word

daar min ruimte gelaat vir rasionaliseringsprosesse.

Binne die Suid-Afrikaanse kindergeregtigheidsmilieu word rasionaliseringsprosesse,

waarbinne potensieel positiewe strafbelewings by kinderoortreders die moontlikheid

van suksesvolle strafuitkomste vergroot, onderbeklemtoon.

Rondom kwessies wat verband hou met inherente strafwaardes en strafsekerheid blyk

dit dat veral die aard (gehalte en betekenis) van die strafwaarborg kontroversieel is.

3

ŉ Balans tussen die rasionaliteit van strafregtelikheid en die kwalitatiewe insette van

kinderregte-organisasies staan neweskikkend tot die idealiteitsverband tussen

doelmatige straftoepassing en positiewe strafuitkomste.

Dit is noodsaaklik dat alle belanghebbendes betrokke by kindergeregtigheid in Suid-

Afrika inkoop by die daarstelling en veral die implementering van effektiewe

regstoepassingsmeganismes en straftoepassingspraktyke.

Kwesbare kinders en kinderoortreders in Suid-Afrika is na 27 jaar van demokrasie

geregtig op die implementering van billike beregtings- en verbandhoudende

infrastrukturele praktyke.

SLEUTELWOORDE:

Strafsekerheid; Kinder- en jeugmisdaad; Penologie; Strafwaarde; Straf;

Kindergeregtigheidswetgewing; Strafreg; Kindergeregtigheid; Kinderregte; Straf-

/Vonnisopsies; Doelmatige straftoepassing; Alternatiewe strafoplegging;

Verantwoordelikheid en straf; Dissiplinȇre maatreëls; Rasionalisering; Norme en

waarde-internalisering; Herstellende geregtigheid; Suid-Afrikaanse werklikheid.

4

THE CERTAINTY OF PUNISHMENT WITH REGARDS TO JUVENILE

OFFENDERS AND JUVENILE DELINQUENTS BETWEEN THE AGES OF 14 – 18

IN SOUTH AFRICA: A PENOLOGICAL STUDY

SUMMARY

The South African child-justice milieu is a sensitive field inside which considerable

shortcomings manifest themselves.

Theoretically speaking, South African child-justice legislation provides sufficient

protection of children’s rights, but the practical implementation of these theory-based

policy frameworks are by and large insufficient as a result of too many infrastructural

flaws and a shortage of resources.

Serious vacuums also exist within the teaching milieu as influential educational and

tuition space and as a result, the internalisation possibilities of positive, socially

based norms and values are inhibited. Consequently, little room is left for

rationalisation processes.

Rationalisation processes, in which potentially positive penal experiences of child-

offenders increase the possibility of successful penal outcomes, are under-

emphasized within the South African child-justice milieu.

In terms of the issues related to the inherent values and surety/certainty of

punishment, it would appear that the nature (value and meaning) of the guarantee of

punishment is controversial.

5

A balance between the rationality of criminal law and the qualitative inputs of

children’s rights organisations are coordinative to the ideal relational context

between effective punishment and positive penal outcomes.

It is vital that all role-players involved with child-justice in South Africa buy into the

establishment and the implementation especially of effective mechanisms and

practices to administer justice.

After twenty-seven years of democratic rule, vulnerable children and child offenders

in South Africa are entitled to the implementation of reasonable judicial and relatable

infrastructural practices.

KEYWORDS:

Certainty of punishment; Child and youth crime; Penology; Value of punishment;

Punishment; Child Justice Legislation; Criminal Law; Child Justice; Children's rights;

Punishment/sentencing options; Exacting effective punishment; Alternative

sentencing; Responsibility and punishment; Disciplinary measures; Rationalisation;

Internalising norms and values; Restorative justice; South African reality.

6

DECLARATION

Name: Magdalena Maria Flemming Student number: 64010317 Degree: PhD (Criminal Justice) Exact wording of the title of the dissertation as appearing on the copies submitted for examination: Strafsekerheid ten opsigte van jeugoortreders en jeugmisdadigers tussen die

ouderdomme van 14 – 18 in Suid-Afrika: ŉ penologiese studie.

I declare that the above dissertation is my own work and that all the sources that I

have used or quoted have been indicated and acknowledged by means of complete

references.

2022-01-26

____________________ ____________________ SIGNATURE DATE

7

ERKENNING EN WAARDERING

My opregte dank en waardering aan die volgende instansies en persone wat die

voltooiing van hierdie projek moontlik gemaak het:

• Professor Charl Cilliers, my promotor – baie dankie vir u visie en geloof in my.

U deurlopende positiewe gesindheid, leiding en aanmoediging het vir my

werklik baie beteken en was die primȇre dryfveer tydens hierdie alleenreis

en studie.

• UNISA – Baie dankie vir die voorreg om aan hierdie universiteit my

studiereis te kon voltooi, asook vir die finansiële ondersteuning wat my in

staat gestel het hiertoe. Dank en waardering aan alle universiteitspersoneel

wat betrokke was om hierdie studie glad te laat verloop. Ek is trots om ŉ

student van Unisa te kon wees.

• Miecke Flemming - Hartlike dank en waardering vir al die hulp met die

digitale aanbied en versorging van die grafiese voorstellings, bykomende

tikwerk en allerlei rekenaarverwante insette.

• Lucia Buitendag - Groot waardering en dank vir die professionele tikwerk wat

soms baie druk op jou geplaas het. Baie dankie vir al jou digitale en

tegnologiese insette waarsonder ek verlore sou wees .

• Craig Smith – Baie dankie vir die Engelse vertaling van die uittreksel, asook

jou deurlopende belangstelling, opinies, wenke en gesprekke rondom hierdie

studie.

• My familie en vriende - Dankie vir die aansporing en waardevolle afleiding.

8


JEUGMISDADIGERS TUSSEN DIE OUDERDOMME VAN 14 – 18 IN

SUID-AFRIKA: ŉ PENOLOGIESE STUDIE.

INHOUDSOPGAWE:

HOOFSTUK 1……………………………………………………………………….. 21

1. ALGEMENE ORIëNTERING EN

NAVORSINGSMETODOLOGIE RAKENDE DIE

ONDERSOEK………………………………………………….

23

1.1 Inleiding……………………………………………………….. 23

1.2 Struktuur van die ondersoek………………………………. 24

1.3 Keuse van die ondersoek…………………………………... 26

1.3.1 Die noodsaaklikheid en wenslikheid van die ondersoek….. 26

1.3.2 Beskikbaarheid van die gegewens………………………….. 28

1.3.3 Die belangstelling van die ondersoeker…………………….. 29

1.4 Die doel van die ondersoek………………………………… 30

1.5 Die insameling van gegewens…………………………….. 33

1.5.1 Literêre oorsig………………………………………………….. 33

1.5.2 Aktualiteit……………………………………………………….. 36

1.6 Metodes en tegnieke van ondersoek…………………….. 37

1.7 Benadering tot die ondersoek…………………………….. 39

1.8 Begrensing van die ondersoek……………………………. 40

1.8.1 Tydbegrensing…………………………………………………. 40

1.8.2 Geografiese begrensing………………………………………. 41

1.8.3 Tipologiese begrensing……………………………………….. 41

9

1.8.3.1 Groep…………………………………………………………… 41

1.8.3.2 Ouderdom……………………………………………………… 42

1.9 Hipotese en rasionaal……………………………………….. 42

1.10 Sleutelwoorde………………………………………………… 44

1.11 Probleme en gebreke verbonde aan die ondersoek…… 45

1.12 Tegniese versorging van die studie……………………… 46

1.12.1 Hoofopskrifte en subopskrifte………………………………… 46

1.12.2 Tabelle en figure………………………………………………. 46

1.12.3 Skrif- en bladuitleg…………………………………………….. 47

1.12.4 Verwysingsmetode……………………………………………. 47

1.12.5 Taalkundige versorging……………………………………….. 47

1.13 Slotgedagte…………………………………………………… 47

HOOFSTUK

2………………………………………………………………….

49

2. DIE FILOSOFIESIE ONDERBOU VAN STRAF VANUIT

’n PENOLOGIESE PERSPEKTIEF………………………….

51

2.1 Die filosofie as vertrekpunt……………………………….... 51

2.2 Die filosofiese beginsels van straf……………………….. 53

2.2.1 N.R. Pound……………………………………………………... 56

2.2.2 I. Kant…………………………………………………………… 58

2.2.3 Plato…………………………………………………………….. 59

2.2.4 W.D. Ross……………………………………………………… 59

2.3 Die straffilosofie vanuit ’n penologiese perspektief……

61

10

2.3.1 Penologie as vakwetenskap…………………………………. 61

2.3.2 Sosiale beheer…………………………………………………. 64

2.3.2.1 Informele sosiale beheer……………………………………… 66

2.3.2.2 Formele sosiale beheer………………………………………. 68

2.3.3 Die reg as instrument van sosiale beheer………………….. 70

2.4 Straffilosofieë…………………………………………………. 71

2.4.1 Algemene strafteorieë………………………………………… 71

2.4.2 Strafdoelwitte…………………………………………………... 77

2.4.2.1 Vergelding……………………………………………………… 77

2.4.2.2 Afskrikking……………………………………………………… 80

2.4.2.3 Hervorming en rehabilitasie…………………………………... 83

2.4.2.4 Buitestaatstelling / isolasie / inperking………………............ 86

2.4.2.5 Evaluering van strafdoelwitte/ -teorieë binne die

Suid-Afrikaanse werklikheid…………………………………..

87

2.4.3 Straftipes……………………………………………………….. 88

2.4.4 Eienskappe van straf………………………………………….. 89

2.5 Slotgedagte……………………………………………………. 89

HOOFSTUK

3………………………………………………………………….

91

3. ‘N WETENSKAPLIK-HISTORIESE OORSIG OOR DIE

ONTWIKKELING VAN STRAF………………………………

93

3.1 Inleiding………………………………………………………... 93

3.2 Die filosofie van straf in die preklassieke era…………... 94

3.2.1 Straftipes tydens die preklassieke era………………………. 95

11

3.3 Die filosofie van straf in die moderne, klassieke era….. 96

3.3.1 Die era van verligting: die vroeë era………………………... 96

3.3.2 Die kernjare van die verligtingsera…………………………... 97

3.3.3 Die afsluitingsjare van die verligtingsera……………………. 98

3.3.4 Straftipes tydens die klassieke era…………………………... 99

3.4 Die filosofie van straf in die moderne, positivistiese

era……………………………………………………………….

100

3.4.1 Straftipes tydens die positivistiese era………………………. 104

3.4.2 Straftipes tydens die laat positivistiese era…………………. 104

3.5 Die filosofie van straf in die postmoderne era………….. 105

3.5.1 Straftipes tydens die postmoderne era……………………… 111

3.6 Straftipes wat spesifiek aangewend word vir

jeugdigdes sedert die negentiende eeu………………….

112

3.7 Slotgedagte……………………………………………………. 114

HOOFSTUK

4………………………………………………………………….

116

4. DIE SUID-AFRIKAANSE WERKLIKHEID RONDOM

STRAF EN STRAFTOEPASSING DEUR MIDDEL VAN

WETGEWING TEN OPSIGTE VAN

JEUGOORTREDERS EN JEUGMISDADIGERS TUSSEN

DIE OUDERDOMME VAN 14 – 18 …………………………

118

4.1 ‘n Oorsig oor die ontwikkeling van straftoepassing op

jeugoortreders deur middel van Suid-Afrikaanse

wetgewing……………………………………………………...

118

12

4.1.1 Die prekoloniale era…………………………………………… 118

4.1.2 Die koloniale era……………………………………………….. 118

4.1.3 Die era van uniewording……………………………………… 119

4.1.4 Die apartheidsera……………………………………………… 120

4.1.5 Die demokratiese era…………………………………………. 122

4.2 Internasionale regsinstrumente ter bevordering van

kindergeregtigheid in Suid-Afrika………………………...

123

4.2.1 Die VN-konvensie oor die Regte van die Kind (UNCRC)….. 123

4.2.2 Die Afrika Handves oor die Regte en Welsyn van die Kind. 125

4.2.3 Ander internasionale stimuli ter bevordering van

kindergeregtigheid in Suid-Afrika……………………………..

127

4.2.3.1 Die Internasionale Konvensie oor Ekonomiese, Sosiale

en Kulturele regte (1966) ……………………………………..

127

4.2.3.2 Die internasionale Verdrag oor Burgerlike en Politieke

Regte…………………………………………………………….

127

4.2.3.3 Die Harare Internasionale kinderkonferensie (1989)………. 127

4.2.3.4 Children in trouble with the law – seminaar

(1993) …………………………………………………………...

128

4.2.3.5 Die Wȇreldkonferensie oor Menseregte (1993)……………. 128

4.2.3.6 Die Europese Konvensie oor die Uitoefening van

Kinderregte (1966) …………………………………………….

128

4.2.3.7 Enkele addisionele internasionale stimuli ter

bevordering van kinderregte in Suid-Afrika………………….

129

4.2.4 Slotgedagte……………………………………………………. 130

13

4.3 Die hedendaagse Suid-Afrikaanse werklikheid ten

opsigte van straftoepassing op kinders deur middel

van wetgewing………………………………………………...

130

4.3.1 Inleiding…………………………………………………………. 130

4.3.2 Die Grondwet van die Republiek van Suid-Afrika 108 van

1996……………………………………………………………..

130

4.3.3 Die Handves van Menseregte………………………………… 131

4.3.3.1 Artikel 7…………………………………………………………. 132

4.3.3.2 Artikel 9…………………………………………………………. 132

4.3.3.3 Artikels 10 -13………………………………………………… 133

4.3.3.4 Artikel 14………………………………………………………... 133

4.3.3.5 Artikel 24………………………………………………………... 133

4.3.3.6 Artikel 28………………………………………………………... 134

4.3.3.6.1 Kommentaar oor (voorgenoemde) artikel 28……………….. 135

4.3.3.7 Artikel 29………………………………………………………... 136

4.3.3.7.1 Kommentaar oor (voorgenoemde) artikel 29……………….. 137

4.3.3.8 Artikels 34 en 35……………………………………………….. 138

4.3.3.9 Artikel 36………………………………………………………... 139

4.3.3.10 Slotgedagte…………………………………………………….. 139

4.3.4 Die Suid-Afrikaanse Skolewet 84 van 1996………………… 140

4.3.5 Die Kinderwet 38 van 2005……………………………………. 141

4.3.6 Die Wet op Kindergeregtigheid 75 van 2008……………… 143

4.3.6.1 Inleiding…………………………………………………………. 143

14

4.3.6.2 ’n Samevattende oorsig ten opsigte van kinderregte in

die Wet op Kindergeregtigheid 75 van 2008………………..

144

4.3.6.3 Enkele kernaspekte ten opsigte van die Wet op

Kindergeregtigheid 75 van 2008……………………………

146

4.3.6.4 Gewysigde nasionale beleidsriglyne vir kinderge-

regtigheid 2018…………………………………………………

147

4.3.6.5 Die Wysigingswet op Kindergeregtigheid 28 van 2019……. 148

4.3.6.6 Enkele kommentariële uitvloeisels van die Wet op

Kindergeregtigheid 75 van 2008………………………………

149

4.3.6.7 Voordele wat die Wet op Kindergeregtigheid 75 van 2008

inhou……………………………………………………............

153

4.3.7 Die Strafproseswet 51 van 1977 (CPA)…………………….. 153

4.3.8 Die Wysigingswet op die strafreg (seksuele misdrywe en

verwante aangeleenthede), wet 32 van 2007 (SORMA)…..

154

4.3.9 Jeugdige leeftyd en toerekeningsvatbaarheid……………… 155

4.4 Slotgedagte……………………………………………………. 156

HOOFSTUK

5………………………………………………………………….

157

5. DIE MANIFESTERING VAN HEERSENDE

STRAFTOEPASSINGSPRAKTYKE TEN OPSIGTE VAN

KINDEROORTREDERS TUSSEN DIE OUDERDOMME

VAN 14 - 18 BINNE DIE SUID-AFRIKAANSE

SAMELEWING………………………………………………..

159

5.1 Die erns, omvang en aard van jeugmisdaad in Suid-

Afrika…………………………………………………………..

159

15

5.1.1 ‘ Inleiding……………………………………………….. 159

5.1.2 ’ ’n Statistiese verifikasie ten opsigte van die aard en

omvang van jeugmisdaad in Suid-Afrika…………………….

160

5.1.3 Onvoldoende statistiese bronmateriaal ten opsigte van

kindermisdaad in Suid-Afrika…………………………………

174

5.1.4 Gevolgtrekking………………………………………………… 175

5.2 Huidige strafopleggingspraktyke ten opsigte van

kinderoortreders in Suid-Afrika………………………….

175

5.2.1 Voorgeskrewe vonnisoplegging vir kinderoortreders deur

Wetgewing……………………………………………………..

175

5.2.1.1 Die Strafproseswet 51 van 1977…………………………….. 175

5.2.1.2 Die Wet op Kindergeregtigheid 75 van 2008……………….. 180

5.2.1.3 Geskeduleerde jeugoortredings volgens die Wet op

Kindergeregtigheid 75 van 2008………………………………

184

5.2.1.4 Afwending of herleiding as regsplegingsroete in die

kinderregsplegingsproses ……………………………………

187

5.2.2 Gevolgtrekking…………………………………………………. 192

5.3 Die aard, omvang en toepassing van straf in

sekondêre skole binne die Suid-Afrikaanse

onderwysmilieu……………………………………………….

193

5.3.1 Inleiding…………………………………………………………. 193

5.3.2 Dissiplinêre maatreëls en straftoespassingspraktyke binne

die Suid-Afrikaanse sekondêre skoolopset………………….

201

5.3.2.1 Alternatiewe vir lyfstraf………………………………………... 201

16

5.3.2.2 Heersende dissiplinêre sisteme en straftendense in Suid-

Afrikaanse sekondȇre skole…………………………………..

202

5.4 Slotgedagte……………………………………………………. 209

HOOFSTUK

6…………………………………………………………………

211

6. ‘N EMPIRIES-VERGELYKENDE ONDERSOEK NA DIE

KONTEMPORêRE ONTWIKKELING EN

IMPLEMENTERING VAN INTERNASIONALE

STRAFTOEPASSINGSPRAKTYKE BINNE

JEUGGEREGTIGHEIDSTELSELS………………………….

213

6.1 Inleiding………………………………………………………... 213

6.2 Kindergeregtigheidsmodelle as vertrekpunt……………. 214

6.3 Invloedryke internasionale imperatiewe ten opsigte

van kindergeregtigheid…………………………………….

215

6.3.1 Verklaring van die Regte van die Kind (DRC)……………… 216

6.3.2 Konvensie rakende Minimum Ouderdom (MAC)…………... 216

6.3.3 VN-Konvensie oor Kinderregte (CRC)………………………. 217

6.3.4 Die Europese Konvensie oor die Uitoefening van

Kinderregte (ECECR)…………………………………………

218

6.3.5 Die Afrika Handves oor die Regte en Welsyn van die Kind

(ACRWC)……………………………………………………….

218

6.3.6 Die Universele Verklaring van Menseregte (UDHR)………. 219

6.3.7 Die Internasionale Verdrag oor Ekonomiese, Maatskaplike

en Kulturele regte (ICESCR)………………………………….

219

17

6.3.8 Die Internasionale Verdrag oor Siviele en Politieke regte

(ICCPR)……………………………………………………….

219

6.3.9 Die Europese Konvensie oor Menseregte (ECHR)………... 220

6.3.10 Die Afrika Handves oor Menseregte en Protokol (ACHPR). 220

6.3.11 Die Amerikaanse Konvensie oor Menseregte (ACHR)……. 220

6.3.12 Konvensie oor die Verbod op alle vorme van Diskriminasie

teen Vroue (CEDAW)………………………………………….

220

6.3.13 Die Haagse Konvensie oor Jurisdiksie rakende die

Beskerming van Kinders………………………………………

221

6.3.14 Konvensie oor die Ergste Vorme van Kinderarbeid

(WFCLC)………………………………………………………..

221

6.3.15 VN-Konvensie rakende die Standaard Minimumreëls ten

opsigte van die Administrasie van

Jeuggeregtigheidsprosesse (UNSMRAJJ)………………….

221

6.3.16 Resente VN-inisiatiewe rakende kindergeregtigheid………. 222

6.3.17 Gevolgtrekking………………………………………………… 222

6.4 Ouderdomsimplikasies……………………………………… 224

6.4.1 Inleiding…………………………………………………………. 224

6.4.2 Minimum ouderdomme van strafregtelike aanspreeklikheid

(MACR)………………………………………………………….

224

6.4.3 Maksimum oorgangsouderdomme van kinders na

volwassenes……………………………………………………

226

6.4.4 Gevolgtrekking………………………………………………… 226

18

6.5 Die belangrikste wetlike bepalings ten opsigte van

kindergeregtigheid…………………………………………..

227

6.5.1 Argentinië………………………………………………………. 227

6.5.2 Botswana……………………………………………………….. 228

6.5.3 Nieu-Seeland…………………………………………………. 229

6.5.4 Engeland………………………………………………………. 230

6.5.5 VSA…………………………………………………………….. 231

6.5.6 Noorweë………………………………………………………... 232

6.5.7 Gevolgtrekking………………………………………………… 233

6.6 Kindergeregtigheidsprosesse…………………………….. 234

6.6.1 Argentinië………………………………………………………. 234

6.6.2 Botswana………………………………………………………. 235

6.6.3 Nieu-Seeland………………………………………………….. 236

6.6.4 Engeland……………………………………………………….. 238

6.6.5 VSA……………………………………………………………... 239

6.6.6 Noorweë………………………………………………………... 241

6.6.7 Gevolgtrekking………………………………………………… 242

6.7 Die aard van onderskeie jeugmisdaadkulture………….. 242

6.8 Intervensie-inisiatiewe en uitkomste…………………….. 243

6.8.1 Argentinië………………………………………………………. 244

6.8.2 Botswana………………………………………………………. 244

6.8.3 Nieu-Seeland………………………………………………….. 245

6.8.4 Engeland……………………………………………………….. 247

6.8.5 VSA……………………………………………………………… 250

19

6.8.6 Noorweë……………………………………………………….. 256

6.8.7 Gevolgtrekking………………………………………………… 257

6.9 Slotgedagte…………………………………………………… 258

HOOFSTUK

7………………………………………………………………….

259

7. BEVINDINGS EN AANBEVELINGS……………………….. 260

7.1 Bevindings rakende heersende strafpraktyke binne

kindergeregtigheidstelsels wat realiseer uit die

voorgaande nasionale en internasionale studie………..

261

7.1.1 Bevindings rakende internasionale strafpraktyke…………. 261

7.1.1.1 Inleiding………………………………………………………… 261

7.1.1.2 Algemene bevindings…………………………………………. 261

7.1.1.3 Gevolgtrekking…………………………………………………. 265

7.1.2 Bevindings ten opsigte van Suid-Afrikaanse strafpraktyke. 265

7.1.2.1 Inleiding………………………………………………………… 265

7.1.2.2 Die groter samelewingsmilieu……………………………….. 266

7.1.2.3 Die skoolmilieu………………………………………………… 273

7.1.2.4 Gevolgtrekking………………………………………………… 279

7.2 Moontlike aanbevelings vanuit ‘n teoreties-

gefundeerde kindergeregtigheidsraamwerk ter

verbetering en opheffing van die Suid-Afrikaanse

kindergerigte strafmilieu met die oog op

konkretiseringswaarde en gevolglike praktiese

implementeringspotensiaal………………………………..

280

20

7.2.1 Inleiding………………………………………………………… 280

7.2.2 Moontlike aanbevelings………………………………………. 281

7.2.3 Gevolgtrekking………………………………………………… 292

HOOFSTUK 8…………………………………………………………………. 294

8. SINTESE EN SLOTGEDAGTE………………….. 295

TABELLE EN

DIAGRAMME

…………………………………………………………………..

299

BIBLIOGRAFIE …………………………………………………………………... 302

21

HOOFSTUK 1

ALGEMENE ORIëNTERING EN NAVORSINGSMETODOLOGIE RAKENDE DIE

ONDERSOEK

22



AFRIKA: ŉ PENOLOGIESE STUDIE.

INHOUDSOPGAWE:

HOOFSTUK 1


ONDERSOEK: pp. 21-48

HOOFSTUK 2

DIE FILISOFIESE ONDERBOU VAN STRAF VANUIT ŉ PENOLOGIESE

PERSPEKTIEF: pp. 49-90

HOOFSTUK 3

ŉ WETENSKAPLIK-HISTORIESE OORSIG OOR DIE ONTWIKKELING VAN

STRAF: pp. 91-115

HOOFSTUK 4

DIE SUID-AFRIKAANSE WERKLIKHEID RONDOM STRAF EN

STRAFTOEPASSING DEUR MIDDEL VAN WETGEWING TEN OPSIGTE VAN

JEUGOORTREDERS EN JEUGMISDADIGERS TUSSEN DIE OUDERDOMME

VAN 14 – 18: pp. 116-156

HOOFSTUK 5

DIE MANIFESTERING VAN HEERSENDE STRAFTOEPASSINGSPRAKTYKE TEN

OPSIGTE VAN KINDEROORTREDERS TUSSEN DIE OUDERDOMME VAN 14 –

18 BINNE DIE SUID-AFRIKAANSE SAMELEWING: pp. 157-210

HOOFSTUK 6

ŉ EMPIRIES-VERGELYKENDE ONDERSOEK NA DIE KONTEMPORȇRE

ONTWIKKELING EN IMPLEMENTERING VAN INTERNASIONALE

STRAFTOEPASSINGSPRAKTYKE BINNE JEUGGEREGTIGHEIDSTELSELS:

pp.211-258

HOOFSTUK 7

BEVINDINGS EN AANBEVELINGS: pp. 259-293

HOOFSTUK 8

SINTESE EN SLOTGEDAGTE: pp. 294-298

23

HOOFSTUK 1

1. ALGEMENE ORIëNTERING EN NAVORSINGSMETODOLOGIE RAKENDE

DIE ONDERSOEK

1.1 Inleiding

"nullum crimen sine lege"/”nulla poena sine lege”

Volgens Glaser (1942: 25-37) en Tikhonravov (2019: 215-224) vorm hierdie Latynse

aanhalings die mees gerekende, grondliggende en universele strafbeginsel van alle

tye waarin bepaal word dat daar geen misdaad of straf sonder ŉ wetsoortreding kan

wees nie, oftewel dat daar gewiste straf vir wetsoortredende individue is. Die

palindromatiese funksionaliteit van hierdie aanhaling bevestig ook vir die navorser die

interferende samehang ten opsigte van misdaad en straf.

Met voorgenoemde as vertrekpunt, lê die strafverskynsel nie net Penologie ten

grondslag nie, maar is in totaliteit ook 'n integrale deel van elke samelewing.

Hierdie navorsingstudie het ten doel om die strafverskynsel in totaliteit, soos dit

manifesteer in die lewens van jeugoortreders en jeugmisdadigers, te bestudeer.

Deur middel van hierdie navorsingsondersoek wil die navorser die waarde van straf

en strafsekerheid (in al sy verskyningsvorme) ten opsigte van jeugoortreders en

jeugmisdadigers in verskeie samelewings en samelewingsverbande bepaal.

'n Breë, omvangryke en eietydse benadering tot dié onderhawige, maatskaplike

verskynsel word in die vooruitsig gestel. Die doelmatigheid, maatskaplike

24

betekeniswaarde, strafmetodes en verbeteringsmaatreëls rakende jeugoortreders en

jeugmisdadigers, word hierby ingereken.

'n Gevolglike en noodwendige multidissiplinêre ondersoek word onderneem.

Uiteraard word ook die fundamentele penologie en toegepaste penologie hierby

betrek in soverre straf verband hou met die aanhou en behandeling van jeugoortreders

en -misdadigers, die gemeenskap se rol hierin asook die regsplegende implikasies ten

opsigte van die aard van die strafverskynsel in sy geheel (Klein 1990: 56).

Dit is die taak van die penoloog om te fokus op die straffenomeen, wat dien as die

studie-objek van Penologie. In aansluiting hierby wil die navorser hierdie

navorsingstudie holisties en wetenskap-gefundeerd benader om uiteindelik 'n

wesenlike bydrae te lewer tot hierdie vakwetenskaplike gebied, asook die totale

sameweling.

1.2 Struktuur van die ondersoek

Hoofstuk 1 behels die algemene oriëntering en navorsingsmetodologie wat hierdie

studie ten grondslag lê. Die strukturele hoofstukindeling; die keuse en doel van die

ondersoek; die insameling van gegewens; die metodes, benadering en begrensing

van die ondersoek; die hipotese en rasionaal, asook sleutelwoorde, word uiteengesit.

Ook probleme en gebreke verbonde aan dié ondersoek word te berde gebring. Ten

slotte word die tegniese versorging van hierdie ondersoek vermeld.

Hoofstuk 2 handel oor die filosofiese onderbou van straf vanuit 'n penologiese

perspektief. Die ontstaan en ontwikkeling van straf, strafvorme, strafoogmerke,

strafteorieë en strafvoorwaardes word ondersoek. 'n Geheel van opvattinge in

verband met straf, word dus nagevors.

25

Hoofstuk 3 bied 'n wetenskaplik-historiese oorsig oor die ontwikkeling van straf en

strafwaardes tot en met die mees kontemporêre, eietydse sienings. 'n Historiese

oorsig ten opsigte van straf, in al sy verskyningsvorme, het kennisinsameling en

gevolglike insig in sodanige verskynsel tot gevolg, wat 'n betroubare en vaste

grondslag lê vir voorspelling en/of aanbevelings in dié verband.

Hoofstuk 4 werp lig op die Suid-Afrikaanse werklikheid rondom straf en

straftoepassing deur middel van wetgewing soos van toepassing op jeugoortreders en

–misdadigers tussen die ouderdomme van 14–18. Daar word ondersoek ingestel na

resente strafteorieë, strafsekerhede en infrastrukturele strafsuksesse, al dan nie.

Suid-Afrikaanse strafpraktyke word onder die loep geneem, en die resente waarde

van straf in Suid-Afrika word ondersoek.

Hoofstuk 5 bestudeer die manifestering van heersende straftoepassingspraktyke

ten opsigte van kinderoortreders tussen die ouderdom van 14–18 jaar binne die Suid-

Afrikaanse samelewing.

Hoofstuk 6 behels ŉ empiries-vergelykende en analiserende ondersoek na die

kontemporȇre, internasionaal-kontekstuele ontwikkeling en implementering van

straftoepassingspraktyke binne ses buitelandse jeuggeregtigheidstelsels.

Hoofstuk 7 evalueer eerstens bevindings van kardinale belang wat realiseer uit die

voorgaande nasionale en internasionale studie rakende heersende strafpraktyke

binne kindergeregtigheidstelsels, en tweedens word aanbevelings vanuit ŉ teoreties-

gefundeerde kindergeregtigheidsraamwerk ter verbetering en opheffing van die Suid-

Afrikaanse kindergerigte strafmilieu, met die oog op konkretiseringswaarde en

gevolglike praktiese implementeringspotensiaal, geformuleer.

Hoofstuk 8 bied ŉ sintese en slotgedagte.

26

1.3 Keuse van die ondersoek

Vir doeleindes van hierdie studie, meld Cilliers (1984:3) dat die keuse van 'n

ondersoek aan die hand van drie faktore geverifeer moet word, naamlik:

• die noodsaaklikheid en wenslikheid van die ondersoek

• die beskikbaarheid van gegewens

• die belangstelling van die navorser

1.3.1 Die noodsaaklikheid en wenslikheid van die ondersoek

Die waarde van hierdie ondersoek lê daarin opgesluit dat dit in belang van Penologie

as vakwetenskap is en ook bydraes lewer tot die kwalitatiewe verbetering van die

Suid-Afrikaanse kindergeregtigheidsmilieu en gevolglike algemene welvaart van die

Suid-Afrikaanse samelewing.

Omdat Penologie 'n relatiewe jong vakwetenskap is en daar volgens Cilliers (ibid.1.3)

gevolglik nie genoegsame navorsingsmateriaal in dié verband beskikbaar is nie, kan

die onderhawige ondersoek deels hierdie leemte aanvul en as sulks die bestaande

penologiese literatuur komplementeer.

Ter stawing van die voorgenoemde motivering meld Loeber et al. (2003:12) dat daar

dringend navorsing geinisieer moet word rakende jeugmisdaadkwessies, onder

andere ten opsigte van straf en ander ingrypingsmeganismes.

Misdaad kom universeel voor en gevolglik affekteer dit alle individue (ongeag hul

agtergronde) op een of ander wyse en/of tydstip in hul lewens . Relevansie rakende

mediablootstelling en algemene misdaadstatistiek is bewyse hiervan. Juis daarom is

misdaadstatistiek essensieel - daarsonder kan die tydruimtelike dinamika van

misdaad nie begryp word nie en kan doelgerigte en planmatige

intervensieprogramme, ten einde ‘n gesonde en veilige samelewing daar te stel, nie

plaasvind nie. Vir doeleindes van hierdie studie is veral die aktiewe betrokkenheid van

27

jeugmisdadigers op alle misdaadterreine ‘n bedreiging vir die ideaal van ‘n veiliger

Suid-Afrika (Statistics South Africa, 2016).

Buitelandse jeugmisdaadstatistiek getuig eweneens dat jeugdiges se betrokkenheid

by misdaad kommerwekkend is. In 2018 is daar 728,280 jeugdiges (onder die

ouderdom van 18 jaar) deur wetstoepassers gearresteer (OJJDP Statistical Briefing

Book, 2019).

Snyder (2001: 39–55) meld dat die jeugmisdaadsyfer in die VSA met meer as 33%

vanaf 2001–2010 toegeneem het.

Die Verenigde Nasies is van mening dat jeugmisdaadstatistiek disproporsioneel

verteenwoordigend is in baie ontwikkelde lande, en dat geweldsmisdade nie net

toeneem nie, maar ook deur al hoe jonger jeugdiges gepleeg word (UN-HABITAT,

2006:146).

Die Wȇreld-Gesondheidsorganisasie spreek in ‘n skrywe, gedateer 30/9/2016, sy

kommer uit oor die hoȅ betrokkenheidsyfer van jeugdiges by geweldsmisdade, soos

veral moord. Ongeveer 430 jeugdiges (tussen die ouderdomme van 10–24) sterf

daagliks a.g.v. interpersoonlike geweld. In ‘n addisionele skrywe, uitgereik in 2015,

meld die WGO die ernstige, dikwels lewenslange impak hiervan op jeugdiges se

fisiese, psigologiese en sosiale funksionering.

Resente Suid-Afrikaanse jeugmisdaadstatistiek, sowel as die syfer vir residivisme, is

kommerwekkend. Statistics South Africa (2016) dui aan dat vanaf 2008–2014

jeugmisdaad in Suid-Afrika ongetwyfeld toegeneem het en dat daar teen 2008

ongeveer 20,000 jeugdiges in plekke van aanhouding was, asook 69 jeugdiges per

100,000 van die jeugdige Suid-Afrikaanse bevolking gevangenisstraf uitgedien het.

28

Volgens Basson & Mawson ( 2011: 1-10) dui statistiek daarop dat, alhoewel daar ‘n

afname in algemene jeugmisdaad is, beide Suid-Afrika en die VSA se

jeugmisdaadsyfers t.o.v. geweldsmisdade styg.

Die waarde van straf en strafsekerheid word deur die navorser ondersoek ten einde

moontlike leemtes in dié verband bloot te lê. Die aktualiteit van hierdie ondersoek

word gevolglik beklemtoon deur die moontlike daarstelling van effektiewer en sinvoller

strafwaardes en strafsekerhede.

'n Nuwe, gewysigde of aangepaste perspektief rakende die waarde van straf en

strafsekerheid, mag ook ander voornemende navorsers noop, motiveer of oortuig tot

verdere betekenisvolle en aanvullende vakwetenskaplike bydraes in dié verband.

1.3.2 Beskikbaarheid van die gegewens

Die navorser maak hoofsaaklik van die onderstaande tipes nasionale en

internasionale navorsingsmateriaal gebruik:

• boeke/handboeke geskryf deur vakwetenskaplikes;

• wetenskaplike navorsingstudies;

• dokumentêre skrywes deur vakwetenskaplikes rakende Penologie;

• artikels oor resente penologiese aangeleenthede;

• bulletins waarin penologiese "nuuswaardighede" periodiek vervat word;

• joernale/wetenskaplike tydskrifte ten opsigte van Penologie;

• verslae van seminare, konferensies en simposiums rakende Penologie;

• akademiese publikasies van verskeie universiteite en ander akademiese

instansies ten opsigte van penologiese kwessies;

• saamgestelde statistiese analises;

• gesprekvoering en/of semigestruktureerde onderhoude met penologiese

navorsers, en ander kundige belanghebbendes, en

29

• publieke debatvoering in die media ten einde kennis te neem van persepsies

ten opsigte van strafverwante aangeleenthede.

Toegangklikheid ten opsigte van voorgenoemde brontipes is bekom deur onder

andere harde kopieë, elektroniese boeke en internetwebwerwe uit die biblioteek van

Unisa, maar ook vanaf verskeie ander nasionale en internasionale akademies-

wetenskaplike instellings en platforms).

Die bekombaarheid/toeganklikheid van veral Suid-Afrikaanse jeugmisdaadstatistiek

is problematies. Die SAPD-misdaadstatistiek tref nie genoegsaam onderskeid tussen

veral jonger ouderdomsgroepe nie. Statistics South Africa se ouderdomsgroepe is

baie wyd ( bv. 15–34 j.) en hul jeugmisdaadstatistiek konsentreer meer op slagoffers

as oortreders. Volgens www.statssa.gov.za werk die SAPD en Statistics South Africa

tans saam om Suid-Afrikaanse misdaadstatistiek kwalitatief te verbeter.

1.3.3 Die belangstelling van die ondersoeker

Die navorser se belangstelling spruit primêr voort uit 'n onderwysloopbaan van 41

jaar. Die erns rondom die jeugmisdaadvraagstuk vind dus veel dieper ingang as wat

moontlik die geval sou wees by 'n persoon wat selde met die jeug en hul probleme te

kampe het. Oor hierdie tydperk het die navorser die multikousaliteit ten opsigte van

jeugmisdaadetiologie waargeneem, soos bevestig deur Retief (1975: 59-67);

Trojanowicz et al. (1978: 73-130); Gibbons (1986:112-114); Gibbons & Krohn

(1986:126;127;151;196; 275) en Morgan & Kratcoski (1986: 120-128).

Voorgenoemde jeugmisdaadkundiges verwys veral na kriminogene faktore soos

gebrekkige sosialiseringsvaardighede, akademiese mislukking, verskeie vorme van

antisosiale gedrag, negatiewe portuurgroepinvloed en 'n gebrek aan dissipline.

Die MA-verhandeling van die navorser het, in die loop van haar onderwysloopbaan,

gehandel oor die vernaamste krimonogene faktore wat 'n bepalende rol gespeel het

http://www.statssa.gov.za/

30

by ('n groep) jeugoortreders aan die Oosrand (Gauteng), en sluit gevolglik by die

onderhawige navorsingstudie aan.

Die navorser is vertroud met die onderwysmilieu en is daarom van mening dat

alhoewel pedagoë primêr akademies toegerus word vir hul onderskeie take, die

gepaste pedagogiese hantering van jeugoortreders van wesenlike belang is.

Leerkragte in skole word toenemend en onwillekeurig genoop om baie meer betrokke

te raak by die leefwêrelde van kinders en hul ouers.

Na die lees en bestudering van verskeie aktuele skrywes met betrekking tot die Suid-

Afrikaanse jeugmisdaadwerklikheid in hoofstuk 1.3.1 (supra), het die navorser tot die

besef gekom dat verskeie jeugmisdaadkenners die toenemende jeugmisdaadsyfer

toeskryf aan veral psigo-analitiese, maar ook ander, oorsake. Wat egter hier vir die

navorser opmerklik is, is dat daar weinig gesê word oor die waarde, al dan nie, van

straf en strafsekerheid, wat die navorser laat besef dat hierdie penologiese

navorsingsterrein, waarbinne die waarde van straf ondersoek word, braak lê.

Dit is vir die ondersoeker 'n uitdagende en verrykende ervaring om ŉ moontlike,

wesenlike vakwetenskaplike bydrae te kan lewer op penologiese gebied, maar ook

om (moontlik) die Suid-Afrikaanse strafpraktykbetekenis ten opsigte van

jeugoortreders en -misdadigers te hersien met die doel om gehalte en

nuttigheidswaarde daaraan toe te voeg.

1.4 Die doel van die ondersoek

Venter (1972: 29) sluit aan by De Groot (1961: 1-34; 361-374) se siening oor die

algemene doel van wetenskapbeoefening. Dit behels kortliks dat kennis, van 'n

onderdeel van die werklikheid, verwerf word wat die studiegebied van 'n besondere

wetenskap vorm. Hierdie kennis word verkry na die insameling van relevante

gegewens wat sistematies georden, ontleed en beskryf word om gevolglik 'n

31

onderlinge samehang tussen die verskillende feite te vind. Mettertyd kom die

wetenskaplike navorser tot insig ten opsigte van die aard, omvang en verloop van so

'n verskynsel, en poog die navorser om hierdie verworwe insig sistematies bloot te lê,

te verklaar en te verwerk. Die uiteindelike doel hiervan is om sekere voorspellings,

implikasies, verbeterings of wysigings met betrekking tot die betrokke verskynsel daar

te stel.

Sonder navorsing sal die wetenskap stagneer en verarm; daarom word steeds

grondiger en akkurater kennis en begrip deur middel van navorsing nagestreef.

Wetenskaplike navorsing is 'n dinamiese ontwikkelingsproses waarbinne aanvanklike

en dikwels onsamehangende feite ingesamel word wat later tot 'n sinvolle en

betekenisvolle eenheid met mekaar en met reeds bestaande teoretiese kennissisteme

geïntegreer en gekoördineer word (Smit 1983: 3-5).

In aansluiting hierby wys Cilliers (1984:4) daarop dat die doel van

wetenskapsbeoefening daarop gerig is om kennis (rakende die werklikheid) te

vermeerder, waarna sodanige kennis bekend gestel moet word aan wetenskaplikes

en belanghebbendes wat dié kennis in die praktyk moet toepas.

Die penologiese navorsingsproses het oor die algemeen ten doel om kennis en insig

te verwerf ten opsigte van die strafverskynsel, sodat hierdie verworwe kennis

uiteindelik toepassing kan vind in die praktyk en as sodanig vakwetenskaplike, asook

maatskaplike, bydraes kan lewer.

Hierdie ondersoek het vervolgens ook ten doel om wetenskaplike navorsingsvereistes

na te kom deur akkurate en verifieerbare kennis te bied wat die penologiese

vakwetenskap tot voordeel kan strek.

32

Dié studie het verder ten doel om nasionale en internasionale strafwaardes en

strafsekerhede vanuit 'n penologiese perspektief te ondersoek om deur middel van

betekenisvolle navorsingsimplikasies 'n daadwerklike bydrae, hoe gering ook al, te

lewer ten opsigte van die kommerwekkende jeugmisdaadsyfer in Suid-Afrika.

Tydens hierdie navorsingstudie wil die navorser, na aanleiding van ŉ empiries-

analiserende literatuurstudie, verbande lê tussen manifesterende faktore. Sodoende

kan bykomende waarde toegevoeg word tot bestaande strukture. Waardetoevoeging,

en die soeke daarna, lê immers opgesluit in 'n breë en, sover moontlik, universele

wetenskaplike benadering tot die aard van die navorsingsobjek. 'n Ondersoek, soos

hierdie, het dus 'n nasionale en internasionale reikwydte. Wetenskaplike navorsers

verwys en gee ook erkenning aan so 'n wetenskaplike bestuiwingsproses. In 'n

konferensieverslag van The Open Society Foundation of South Africa, 2006, rakende

'n internasionale konferensie oor kinderregte in Suid-Afrika, word die hoop uitgespreek

dat die Suid-Afrikaanse regering weer sal herbesin oor die waarde van die Handves

van Kinderregte (1989). Hiertydens word ook voorgestel dat Suid-Afrika moet put uit

versoenbare internasionale "suksesverhale" ten opsigte van straf en strafsekerheid.

Daar word tans oral in wetenskaplike literatuurskrywes al hoe meer aandag gegee

aan uitgangspunte ten opsigte van strafsekerheid met rehabiliterende waarde. Die

doel van hierdie ondersoek is ook om die gehalte, nuttigheidswaarde en

implementeringsmoontlikhede van geykte strafvorme en strafsekerhede vas te stel ten

einde sinvolle aanbevelings of/en aanpassings in dié verband voor te stel.

Alhoewel hierdie literêre studie deur die navorser daarop dui dat daar, vanuit verskeie

oorde, al baie gedoen is om jeugmisdaad te beheer, die harde feite rondom Suid-

Afrikaanse jeugmisdaadstatistiek daarop dui dat verdere wetenskaplike navorsing

noodsaaklik is. Daarom dien hierdie ondersoek ook as 'n bewusmakingsinisiatief in

soverre dit vakwetenskaplike navorsers en pedagogiese betrokkenes noop en

motiveer om te herbesin oor die doel en waarde van straf soos dit toepassing vind

binne die Suid-Afrikaanse, konstekstuele jeugmisdaadmilieu.

33

Nuwe, belowende en interessante buitelandse sienings en besprekings rakende

strafaspekte en die onderliggende waardes daarvan, verskyn op 'n gereelde basis op

verskeie literȇre platforms. Resente vrae, soos die volgende, kom geredelik voor in

verskeie eietydse navorsingskrywes en navorsingstitels, en wakker belangstelling by

die navorser aan:

• Questioning the value of punishment?

(Mc Cord, J. 1991: 2)

• Is punishment fair?

(Morris, N. 1982: 391)

• Can retributivists support legal punishment?

(Schedler, P. 2011: 240)

Voorgenoemde akademiese aktualiteite motiveer die navorser om, deur middel van

objektiewe kriteria en volgens 'n wetenskaplike metodologie, kennis in te win ten

opsigte van die waarde van straf en strafsekerheid, en dit te analiseer. Sodoende stel

dit voornemende navorsers in staat om ook waarde uit die onderhawige ondersoek

te put met die oog op voortgesette penologiese navorsing (Smit 1983: 1 - 3).

1.5 Die insameling van gegewens

1.5.1 Literêre oorsig

Die onderhawige penologiese navorsing resorteer volgens Neser (1980: 39 - 43)

onder die spesialiseringsrigting van Fundamentele Penologie. Volgens Nettmann

(2013: 20) word daar binne die Fundamentele Penolgie gekonsentreer op die

komplekse wisselwerking tussen misdaad, sosiale geregtigheid, verantwoordelikheid

en straf. Daar vind gevolglik vakwetenskaplike interaksie plaas tussen vakdissiplines

soos Penologie, Sosiologie, Psigologie, Kriminologie en Antropologie. Sekere

34

regsaangeleenthede, genotipe, etnisiteit, etiese en epistomologiese kwessies, asook

ander histories- en politiekverwante teorieë, kan interaktief betrokke wees.

Fundamentele Penologie maak voorsiening vir filosofiese en kontekstuele interaksie

met betrekking tot verskillende studie-objekte, en vereis volgehoue epistomologiese

en metodologiese nougesetheid. Objektiwiteit moet deurgaans gehandhaaf word, en

beide die induktiewe én deduktiewe werkswyses is relevant tot Fundamentele

Penologie.

Die literêre studie, ten opsigte van die onderhawige ondersoek, behels 'n deeglike en

omvangryke proses waar 'n kennissisteem opgebou word vanaf die bestaansjare van

Penologie deurlopend tot tans, en akkomodeer ook verbandhoudende

vakwetenskappe, studieterreine en toegepaste Penologie (Neser 1980: 39-43).

Neser (1993: 3) verwys na die taak van die penoloog as oorwegend histories-

evaluerend, waar die verworwe kennis kulmineer in 'n wetenskaplike navorsingsbron

waarbinne nasionale en internasionale historiese en eietydse navorsingsmateriaal ten

opsigte van die straffenomeen vanuit 'n penologiese perspektief belig word.

Volgens Mac Cormick (1950: 41) bemoei navorsers hul reeds vanaf die 1800's met

penologiese navorsing. Hy verwys na Francis Lieber, 'n Duitse wetenskaplike, wat

reeds in die 1800's die titel Penologie aan hierdie vakwetenskap toegeken het.

Sedertdien en tans hou penoloë en ander belanghebbende navorsers hulle steeds

besig met die studie van straf in al sy verskyningsvorme. Daar word oorwegend en

deurlopend in penolgiese literatuur aandag gegee aan die strafverskynsel in geheel.

Dit blyk egter ook duidelik dat ondersoeke na die waarde van straf eers veel later in

die literatuur aandag geniet het.

Alhoewel wetenskaplike navorsing aanvanklik 'n literêr-teoretiese basis skep,

verskraal die toepassingswaarde daarvan indien dit nie met die praktyk kan versoen

nie. Verworwe kennis, na aanleiding van 'n literatuurstudie, behoort gevolglik

35

sistematies en gestruktureerd binne 'n weldeurdagte raamwerk aangebied te word.

Dit is dan ook die doel van hierdie literatuur- en navorsingstudie om aanbevelings te

genereer wat wel toepassingswaarde het ten einde die Suid-Afrikaanse samelewing

tot voordeel te strek.

In 1.3.2 (supra) is reeds verwys na die aard en verskeidenheid van

navorsingsmateriaal wat deur die ondersoeker gebruik word. Die navorser se

voorondersoek het getoon dat Suid-Afrikaanse literatuur ten opsigte van die sekerheid

en waarde van straf beperk is. Internasionale literatuur in dié verband is meer

geredelik beskikbaar, alhoewel spesifieke navorsingsmateriaal hieromtrent ook

relatief beperk is. Waardevolle, eietydse en relevante artikels, verslae en ander

soortgelyke publikasies in dié verband is wel op verskeie platforms beskikbaar.

Tydens 'n literatuurstudie meet en oorweeg die navorser alle navorsingsmateriaal aan

die hand van kriteria soos wetenskaplikheid en betroubaarheid. Volgens Leedy (1980:

68) stel 'n omvangryke literatuurstudie die navorser in staat om die

navorsingsprobleem wetenskaplik, en in perspektief, aan te spreek. Hiermee saam

vergroot die "ontginningsmoontlikhede" vir die navorser ten opsigte van metodologieë

en kennisbelewing, en kan die navorser objektief die waarde van die studie binne 'n

historiese én eietydse raamwerk plaas en evalueer.

Literatuurstudie is gevolglik 'n essensiële dog tydrowende en langdurende data-

insamelingsproses, en navorsingsnetwerke se voordele moet deur navorsers benut

word. Navorsingsnetwerke kan onder andere verhoed dat reeds-nagevorsde

materiaal bloot herhaal word, en stel die navorser in staat om foute, tekortkominge,

teenstrydighede en ander leemtes te identifiseer. Só kan die navorser dan ook bepaal

watter spesifieke navorsingsterreine nog braak lê.

36

1.5.2 Aktualiteit

Die aktualiteit van die onderhawige ondersoek word onder andere beklemtoon deur

lewendige debatvoering in eietydse skrywes oor die kwessie van strafsekerheid. In

dié verband maak Feely & Simon (1992: 450) melding van 'n sogenaamde new

penology wat transformasie op die volgende drie terreine teweegbring:

• relevante wetenskaplike diskoerse rondom waarskynlikheid en risiko van

strafwaardes sien nou die lig in plaas van eertydse akademiese gesprekke oor

kliniese diagnose en doellose beregting hieromtrent;

• die vestiging van aktuele penologiese doelwitte word tans met entoesiasme

geïmplementeer. Daar word nou meer aandag gegee aan effektiewe

kontrolemeganismes ten opsigte van interne strafsisteme en -prosesse in plaas

van die vorige tradisionele doelwitte van rehabilitasie en misdaadbeheer, en

• die aanwending van eietydse tegnieke wat oortreders tans kollektief teiken,

eerder as die eertydse tegnieke wat op individualisering berus het.

In aansluiting hierby wys Tubex & Green (2015: 267-270) tydens 'n onlangse

seminaar, gehou in Brussel, daarop dat bestaande penologiese opvattings oor die

aard van strafmodelle en strafwaardes ruimte laat vir transformasie deur middel van

eietydse penologiese diskoerse, beleide, denkrigtings en praktyke. Dié

klemverskuiwing hou grootliks in dat die rol van tradisionele en unieke, kulturele

waardes sterker dryfvere behoort te wees in die daarstelling en formulering van

strafteorieë ten einde strafwaardes te positiveer. Die komplekse diversiteit van

penologiese beleidsrigtings word geaksentueer. Die hoop word uitgespreek dat

voornemende navorsers sal herbesin oor die waarde en sekerheid van strafvorme en

dat laasgenoemde, in ooreenstemming met burgers of inwoners se eiesoortige

kulturele tradisies en gemeenskapswaardes, geherformuleer word.

37

Snacken (2015: 397-423) sluit ook hierby aan en skryf in 'n navorsingsartikel dat

politieke ingrypingsmaatreëls in westerse lande nodig is om penologiese toepassings

te beskerm om sodoende te verseker dat menswaardigheid en menseregte, as

fundamentele waardes, gerespekteer word.

Genoegsame, eietydse en wetenskaplike skrywes, soos die voorgenoemdes, bevestig

die aktualiteitswaarde van die navorser se studie ten opsigte van die waarde van straf

en strafsekerheid.

Resente jeugmisdaadstatistiek, soos waarna verwys word in 1.3.3 (supra), dui dus

ongetwyfeld op die aktualiteitswaarde van die onderhawige ondersoek.

1.6 Metodes en tegnieke van ondersoek

Cilliers (1984: 11) meld dat penologiese navorsing op drie vlakke onderskei kan word,

naamlik veldevaluering (waar daar gefokus word op die studieterreine en

literatuurstudie wat van toepassing is op die navorsingsonderwerp(e)), veldverkenning

(wat na die uitvoer van 'n teoretiese of empiriese navorsingstudie verwys) en

veldverwerking (waar al drie die vlakke 'n geheel vorm en deur hipotese-toetsing

afgerond word). Hierdie onderskeiding lê ook die ondersoeker se navorsingstudie ten

grondslag in soverre daar 'n omvangryke literatuurstudie ten opsigte van strafwaarde

en strafsekerheid plaasvind. 'n Teoreties-filosofiese onderbou oor nasionale en

internasionale strafwaardes en strafsekerhede word beskrywend, vergelykend,

analiserend en empiries uitgevoer, waarna die hipotese getoets word en moontlike

aanbevelings hieruit kan voortvloei.

Voorts word daar deur Coldwell & Herbst (2004: 13-15) verwys na twee algemene

tipes navorsingsmetodes, naamlik die kwantitatiewe en die kwalitatiewe metodes. Die

kwantitatiewe navorsingsmetode impliseer beskrywing, verwerking en

probleemoplossing deur middel van syfers, en die klem val hier op die insameling en

38

verwerking van numeriese data om sodoende gevolgtrekkings te formuleer. Die

kwalitatiewe navorsingsmetode behels verbaliteit, emotiewe en ouditiewe aspekte en

ander nie-kwantifiseerbare elemente. Die onderhawige navorsingstudie geskied aan

die hand van beide hierdie navorsingsmetodes. Ingesamelde data word op 'n verbale

wyse empiries, analiserend en vergelykend verwerk nadat statistiese verslae of data

uit verskeie lande ook syfermatig hiertoe bydra.

Kumar (2008: 40-48) onderskei verdere navorsingsmetodes eie aan die aard van

hierdie spesifieke navorsingstudie, naamlik die beskrywende en die analitiese

metodes. Beskrywende navorsingstudies sluit gewoonlik ondersoeke in en het ten

doel om sekere feite te identifiseer en te beskryf. 'n Analitiese navorser ontleed reeds

bestaande feite of gegewens om uiteindelik 'n kritiese evaluering daar te stel.

Kumar (ibid.) en Bajpai (2011: 25-28) verwys in wetenskaplike artikels na 'n verdere

twee tipes navorsingsmetodes in ooreenstemming met die spesfieke doel van die

navorsingstudie, naamlik toegepaste en fundamentele navorsingsmetodes. Alhoewel

daar onderskeidende kenmerke ten opsigte van dié navorsingsmetodes is, is daar ook

raakpunte binne 'n wetenskaplik-gesistematiseerde navorsingsprosedure, soos dit

ook die geval is met betrekking tot die onderhawige navorsingstudie.

Van der Walt et al. (1982: 192-193) dui aan dat daar verskeie navorsingstegnieke is

wat doelmatig aangewend kan word deur die navorser om kennis te verkry en toe te

pas, soos onder andere beskrywende, verklarende en voorspellingstegnieke.

Daar word deur Cilliers (1973: 58) na vyf tipes navorsingsprosedures vir wetenskaplike

navorsing verwys, naamlik die historiese, tipologiese, statistiese, eksperimentele en

opname prosedure, en klem word gelê op die belangrikheid van objektiewe en

akkurate bevindings na afloop van data-insameling.

39

Alles in ag genome, geskied die onderhawige ondersoek interaktief in die opsig dat

daar van die historiese prosedure gebruik gemaak word om die geskiedkundige

verloop en ontwikkeling van strafwaardes in kontekstualiteit te bestudeer en te beskryf.

Aansluitend hierby word, deur middel van 'n vergelykende studie, ingesamelde data

op 'n objektiewe en empiries-verfieerbare wyse geanaliseer. Vergelykende

penologiese navorsing ondersoek gevolglik strafpraktyke en -ervarings in

verskillende jurisdiksies. Gepaardgaande straftipes, asook die aard en gevolge van

strafintensiteit, word nagevors ten einde ŉ bydrae te lewer om jeugmisdaad in

samelewings so doeltreffend as moontlik te beheer en uiteindelik te inhibeer.

Volgens Tubex (2013: 195-215) is die belangstelling in vergelykende kriminologie ŉ

relatief jong dissipline, terwyl Downes (2011: 27-47) daarop wys dat die vergelykende

fokus daarvan in die laat twintigste eeu effens vervaag het as gevolg van die impak

van positivisme wat die biologiese en sielkundige basis van individuele kriminele

aanspreeklikheid vooropgestel het. Hazel (2008: 58-69) wys egter daarop dat

vergelykende studies oor die afgelope jare vergemaklik word deur toenemende

globalisering, verbeterde kommunikasie en verhoogde internasionale samewerking.

Vervolgens word moontlike tendense of gevolgtrekkings geformuleer ten einde

praktykgerigte en haalbare aanbevelings, voorspellings of enige ander vorm van

waardetoevoeging daar te stel. Die onderhawige navorsingstudie gaan gevolglik

interaktief om met meer as een navorsingsmetode en -tegniek.

1.7 Benadering tot die ondersoek

Hierdie navorsingstudie stel ondersoek in na die waarde en sekerheid van straf, en

word hoofsaaklik induktief en kontekstueel benader. Strafsekerheid, as sulks, toon

raakpunte met die onderskeie spesialiseringsrigtings binne Penologie, sowel as met

sosiologiese en regsaspekte. Bauman (1992: xxi) meld in dié verband dat navorsers

sodoende leer om mekaar se perspektiewe te respekteer.

40

Lattuca (2001: 9) lê klem op die belewing van 'n postmodernistiese samelewing as 'n

komplekse sisteem wat ruimte laat vir nuwe en innoverende denke rakende die

werklikheid waarbinne mense leef. 'n Interdissiplinêre benadering, waar interaksie

tussen verskillende vakwetenskappe plaasvind, is belangrik tydens die analisering van

navorsingsverskynsels ten einde 'n holistiese benadering te regverdig.

1.8 Begrensing van die ondersoek

Die verband tussen ondoelmatige straftoepassing en ontnugterende belewings van

strafsekerheid lȇ die grense waarbinne hierdie ondersoek geskied, neer. Die

hoedanigheid waarbinne strafvorme nuttigheidswaarde het, al dan nie, word

ondersoek en beskryf met die doel om leemtes of gebreke bloot te lê, en deur middel

van moontlike aanbevelings met toepassingswaarde 'n vakwetenskaplike bydrae te

lewer.

1.8.1 Tydsbegrensing

Hierdie ondersoek strek sover as moontlik terug as wat die histories-literêre ondersoek

dit toelaat, dus vanaf die vroegste tye toe straftoepassing deur eertydse penoloë en

ander belanghebbendes geïdentifiseer is tot die huidige realiteit. Daar word in

verskeie penologiese bronne verwys na Cesare Beccaria ('n Italiaanse filosoof en

juris) wat reeds in 1764 'n skrywe (Draconian law of Ancient Greece) gepubliseer het

oor misdaad en straf. Die Engelse regstelsel (Bloody Code) wat opslae gemaak het

gedurende die 18e en 19e eeu, en die aanname dat Francis Lieber ('n Duits-

Amerikaanse filosoof en juris) in 1834 die term Penologie amptelik aan dié

vakwetenskap toegeken het, dien as vertrek- en aanvangspunt vir die literêr-historiese

oorsig en die filosofiese onderbou van hierdie navorsingstudie.

Die aktualiteit van hierdie ondersoek lê potensieel in die navorser se poging om te put

uit gevestigde asook resente vakwetenskaplike literatuur ten einde eietydse, haalbare

en volhoubare probleemoplossings (in die onderhawige verband) daar te stel in die

gees van ubuntu ter verbetering van die huidige Suid-Afrikaanse samelewing.

41

1.8.2 Geografiese begrensing

Hierdie navorsingstudie het 'n nasionale en internasionale reikwydte en betrek 'n

aantal lande, waaronder Suid-Afrika. Die navorser het ten doel om uiteindelik 'n

vakwetenskaplike bydrae, asook 'n maatskaplike waarde-inisiatief te lewer aan die

Suid-Afrikaanse, komplekse werklikheid.

Die navorser regverdig die onderstaande geografiese seleksie op grond van literêre

toeganklikheid, toonaangewende kwaliteit, kontinentale verteenwoordiging en

kulturele verskeidenheid:

Argentinië

VSA

Noorweë

Botswana

Nieu-Seeland

Engeland

Suid-Afrika

1.8.3 Tipologiese begrensing

1.8.3.1 Groep

Die ondersoek is gerig op jeugoortreders en jeugmisdadigers se strafbelewenisse.

Daar gaan dus vasgestel word hoe die waarde van straf en strafsekerheid universeel

manifesteer by jeugoortreders en -misdadigers.

42

1.8.3.2 Ouderdom

Jeugoortreders en -misdadigers, tussen die ouderdomme van 14 - 18, gaan vir

doeleindes van hierdie navorsingstudie uitgesonder word. Jeugdiges binne hierdie

ouderdomsgroep kwalifiseer volgens die CJA, oftewel The Child Justice Act, Wet 75

van 2008, vir kriminele aanspreeklikheid. Hierdie ouderdomsgroep korreleer ook

grootliks met die sekondêre skoolfase van die deursnee jeugdige.

Die doel van hierdie tipologiese begrensing is om vaaghede wat deur omvangryke

ondersoekterreine teweeg gebring kan word, te reduseer. Ten einde objektiwiteit,

betroubaarheid, akkuraatheid en wetenskaplikheid te verseker, het die navorser dit

wenslik geag om die ouderdomsgroep dienooreenkomstig te begrens.

1.9 Hipotese en rasionaal

Die rasionaal van hierdie navorsingstudie vind vanuit 'n breë, algemene perspektief

hoofsaaklik regverdiging in die statistiese realiteit van Suid-Afrikaanse

jeugmisdaadstatistiek. Volgens verskeie bronne waarna reeds verwys is in hoofstuk

1.3.1 (supra) is jeugmisdaad en -wangedrag steeds besig om te intensiveer in Suid-

Afrika, ondanks pogings tot ingryping in dié verband. Afgesien van veral sosiokulturele

en maatskaplike lewensverbande se kousale betekenisverband, wil dit vir die navorser

voorkom of die inherente waarde van straf onderskat word in die strafproses en

daarom verdere navorsing regverdig. Die navorser se ondersoek is gevolglik gerig op

die betekenis en gehalte van straf.

Die navorser beoog om, onder andere, verskeie strafmodelle, strafteorieë of

dissiplinêre stelsels te ondersoek en met mekaar te vergelyk. Daar gaan voorts

bepaal word hoe die waarde van straf en strafsekerheid van land tot land verskil, en

hoe hierdie waarde-implikasies en waardeverskille binne bepaalde samelewings en

kulture manifesteer.

43

Op meer as een akademiese vakterrein word hipoteses geformuleer om sekere idees

te toets ten einde substantiewe wetenskaplike bydraes te lewer.

Die navorsingshipotese in die onderhawige navorsingstudie word daarom soos volg

geformuleer:

Ondoelmatige straftoepassing hou verband met ŉ disillusionêre belewing van

strafsekerheid by jeugoortreders en jeugmisdadigers tussen die ouderdomme

van 14 - 18 in Suid-Afrika.

Ter ondersteuning van, en in aansluiting by, die voorgenoemde navorsingshipotese,

hou die gewisheid van ‘n straf gevolglik verband met die term strafsekerheid (wat

daarop dui dat die straf gewaarborg word). Die “grootte” of intensiteit van die straf hou

weer verband met die erns/ernstigheidsgraad van die straf. Wanneer die verwagte

voordeel wat uit ‘n misdaad verkry kan word dus groter blyk te wees as die verwagte

straf daaraan verbonde, word wette oortree en misdaad gepleeg. Die gehalte en

betekenis (waarde) van straf hou juis daarom in ‘n groot mate verband met die

gewisheid (waarborg) van straf in soverre dit as sogenaamde “strafsuksesse”, al dan

nie, in die lewens van jeugoortreders en –misdadigers manifesteer.

In hierdie navorsingstudie word daar dus gebruik gemaak van 'n algemene hipotese,

waar die veronderstelling wetenskaplik-teoreties nagevors en beskryf word ten einde

moontlike aanbevelings daar te stel.

Ondoelmatige straftoepassing is in hierdie geval die onafhanklike veranderlike, en die

disillusionêre belewing van strafsekerheid by jeugoortreders die afhanklike

veranderlike. Tussen hierdie veranderlikes lȇ daar moontlik 'n patroonmatige verband.

44

Volgens Crossman (2017: 1-2) voldoen die navorser se spesifiek-gerigte hipotese aan

die vereistes van wetenskaplike hipoteseformulering aangesien daar slegs één

verband, asook één onafhanklike veranderlike gestel word. Dié hipotese is ook

toetsbaar binne nasionale en internasionale samelewingsverbande deur gebruik te

maak van wetenskaplik-teoretiese navorsing en reeds bestaande en bewese

wetenskaplike navorsingsmateriaal.

1.10 Sleutelwoorde

Sleutelwoorde wat onder andere hierdie navorsingstudie ten grondslag lê, is soos

volg:

• strafsekerheid

• kinder- en jeugmisdaad

• penologie

• straf

• strafwaarde

• kindergeregtigheidswetgewing

• kindergeregtigheid

• kinderregte

• strafreg

• doelmatige straftoepassing

• straf- /vonnisopsies

• verantwoordelikheid en straf

• strafafwending

• alternatiewe vonnisoplegging

• norme- en waarde-internalisering

• dissiplinȇre maatreëls

• rasionalisering

• disillusionȇre strafsekerheid

• Suid-Afrikaanse werklikheid

• herstellende geregtigheid

45

1.11 Probleme en gebreke verbonde aan die ondersoek

Tubex (2013: 195-207) wys in 'n navorsingsartikel daarop dat die penologiese

navorser metodologiese struikelblokke kan ervaar in die soeke na betroubare en

vergelykbare data. Alhoewel gevangenisstatistiek as ŉ primȇre data-insamelingsbron

deur navorsers gebruik word, kan die navorser nie net van staatsgebaseerde

gevangenisstatistiek gebruik maak nie. Alternatiewe statistiek van verskeie

institusionaliseringsplekke moet ook oorweeg word, onder andere dié van inrigtings

vir geestesongesteldheid, maatskaplike sorgsentra, psigiatriese hospitale en plekke

van veilige bewaring. Nie alle jeugoortreders en -misdadigers kwalifiseer vir

gevangenisstraf nie. Verskeie ander vorme van intervensie, soos verpligte

gemeenskapsdiens en rehabilitasie-opsies, kwalifiseer ook as strafvorme.

Nelken (2010: 60-65) meld dat dit van primêre belang is dat die navorser alle amptelike

bronne deurgaans krities moet benader en op die uitkyk behoort te wees vir moontlike

politieke subjektiwiteite en begrotingsimplikasies wat die objektiwiteit van sodanige

bronne in gedrang kan bring. Moontlike leemtes in dié verband en die relevansie van

wetenskaplike bronne en data moet deurentyd gëevalueer word.

'n Verdere probleem wat die navorser mag teëkom ten opsigte van

datatoeganklikheid, is die taalhindernis. Om data in te samel ten opsigte van lande

soos Noorweë en Botswana kan moontlik problematies wees, maar danksy die

toenemende dominansie van Engels is sodanige inligting tans grootliks ook in Engels

beskikbaar. Die navorser moet in hierdie opsig waak teen subjektiwiteit en 'n verlies

aan werklikheidsgetroue, semantiese inhoud wat mag voorkom wanneer vertaalde

inligting as data-insamelingsbronne aangewend word.

Volgens De Giorgi (2009: 58-60) moet penologiese navorsers ook bedag wees op

kontekstuele samehang. Politieke strukture en kultuurverskille ten opsigte van lande

verskil en mag moontlik die interpretasie van sodanige data bemoeilik, veral as hierdie

data aan internasionale of universele standaarde gemeet word. Badr-el-din (1986:

46

163-176) ondersteun hierdie siening en meld dat spesifieke strafmaatreëls

verskillende gewigswaardes kan dra, afhangende van die politiek-ekonomiese peil en

sosio-politieke ingesteldheid van 'n spesifieke land. Laasgenoemde kan moontlik 'n

direkte invloed uitoefen op, onder andere, so 'n land se institusionaliseringsbeleid.

Tubex (2013: 195-215) meld dat vergelykende, penologiese navorsing ingewikkeld

kan wees, maar dat dit onskatbare waarde bied ten opsigte van navorsingsvrae en -

geleenthede. Vergelykende, penologiese navorsing bied ook insig aan sommige van

die mees dwingende penologiese dilemmas rondom die geskikte hantering van

jeugmisdaad binne samelewingsverbande.

Ondanks voorgenoemde potensiële probleme gaan die navorser poog om 'n

objektiewe, akkurate en wetenskaplik-geverifieerde navorsingstudie daar te stel.

1.12 Tegniese versorging van die studie

1.12.1 Hoofopskrifte, subopskrifte en gepaardgaande nommering

Hoofopskrifte word in hoofletters en in vetdruk aangedui, terwyl subopskrifte in

vetdruk en kleinletters aangedui word. Die nommering van hoof- en subopskrifte word

aan die linkerkant in vetdruk aangedui.

1.12.2 Tabelle en figure

Die benaminge van diagramme en tabelle word bokant die betrokke figuur/tabel

aangedui in twee syfers, bv. Diagram 4.1. Die eerste syfer verwys na die betrokke

hoofstuknommering en die tweede syfer na die tabelnommering.

47

1.12.3 Skrif- en bladuitleg

"Arial 12" word gebruik as lettertipe en -grootte. Die bladuitleg behels 'n drie

sentimeter syruimte aan beide kante van die bladsye, en daar word van 'n 1,5cm

spasiëring tussen reëls gebruik gemaak. A4-bladsygrootte word gebruik.

1.12.4 Verwysingsmetode

Die Harvard verwysingsmetode, aanbeveel deur die Universiteit van Suid-Afrika, word

gebruik. Kursivering word aanvullend hierby as uitheffingsmiddel aangewend.

Eienaamwoorde word waar nodig onderstreep. Aanpassings rakende die elektroniese

formatering van die teks en gepaardgaande verwysings word toegepas.

1.12.5 Taalkundige versorging

Daar word van professionele taalversorging, vir doeleindes van hierdie

navorsingstudie, gebruik gemaak.

1.13 Slotgedagte

Wanneer bewese navorsingsresultate uiteindelik met die Suid-Afrikaanse werklikheid

in verband gebring word, kan realisties-haalbare waardetoevoeging ten opsigte van

strafwaarde en strafsekerheid moontlik realiseer in die vorm van innoverende en

haalbare aanbevelings. Uiteindelik is kwalitatiewe navorsing in hierdie verband van

onskatbare waarde vir die beleggingstoekoms van 'n land soos Suid-Afrika. Indien

die onderhawige navorsingstudie waarde kan toevoeg tot uiteindelike

werklikheidsuksesse in die Suid-Afrikaanse samelewing, regverdig dit die

onderhawige navorsingsinisiatief.

48

Alvorens dié onderhawige inisiatiewe nagevors word, is dit noodsaaklik dat die

navorser vertroud is met die aard, beginsels, teorieë, doelwitte en eienskappe van

globale, fundamentele en gerekende straffilosofieë wat ook hierdie onderhawige

navorsingstudie ten grondslag lȇ.

49

HOOFSTUK 2


PERSPEKTIEF

50

HOOFSTUK 2




INHOUDSOPGAWE:

HOOFSTUK 1



HOOFSTUK 2



HOOFSTUK 3


STRAF: pp. 91-115

HOOFSTUK 4




VAN 14 – 18: pp. 116-156

HOOFSTUK 5



18 BINNE DIE SUID-AFRIKAANSE SAMELEWING: pp.157-210

HOOFSTUK 6




pp. 211-258

HOOFSTUK 7


HOOFSTUK 8


51

HOOFSTUK 2

DIE FILOSOFIESE ONDERBOU VAN STRAF VANUIT ’n PENOLOGIESE

PERSPEKTIEF

2.1 Die filosofie as vertrekpunt

Mort Sahl, ’n negentiger en baie bekende Amerikaanse satirikus, sê: “A philosopher

is a man who whould be in jail if he were a politician” (Gill, 1962 : 31). Hierdie woorde

beaam hoe moeilik en byna onmoontlik dit is om die term/begrip “filosofie” te

verbaliseer.

Letterlik en volgens Griekse oorsprong, dui die woord “philosophia” op “’n liefde vir

wysheid”. Filosofie hou voorts verband met teorieë/gesindhede wat dien as

rigtinggewende beginsels vir menslike gedrag. Filosofie behels ook besinnende en

diepgaande studie oor die fundamentele aard van kennis, realitieit en bestaan. Dit is

’n manier van dink oor die wêreld, die heelal en samelewings, asook die wedersydse

verbande daartussen (Department of Philosophy: Florida State University, 2020).

Volgens The Philosophy Foundation (2020: n.p.) in Londen bestaan Filosofie –

akademies gesproke – uit onderafdelings soos Metafisika, Epistomologie, Etiek,

Logika en Historiese Filosofie. Filosofie is daarom grootliks deel van alle

vakdissiplines. Die voorgenoemde instansie verwys ook na Wilfrid Sellars, ’n

Amerikaanse filosoof wat geleef het vanaf 1912 – 1989, wat Filosofie gedefinieer het

as ’n denkwyse wat getuig van handeling, oordenking, besinning en herevaluering oor

onderwerpe soos tyd, betekenis, waarde, denke en etiek. Die gemeenskaplike en

uiteindelike doelwit is die verdieping van insig. Gevolglik word daarna gestreef om

mense in staat te stel tot wyser optrede en verbeterde kwalitatiewe denke ten einde

samelewings, en die individue daarbinne, se lewensgehalte te verbeter.

52

Groot en belangrike morele temas rakende die mensdom het oor die laaste paar eeue

heen feitlik ’n outonome bestaan gevoer. Dit is opgeneem in die woordeskat van hoë

beginsels en filosofiese beskouings en is oor jare heen deur teoretici en akademici

onderhou, verfyn en aangepas. Een van hierdie temas is die straftema.

Professor A. van Niekerk van die Universiteit Stellenbosch skryf in ’n koerantartikel

(Beeld, 2020/8/18) dat as mense hul vryheid verloor, dit een van die ingrypendste

vorme van verlies kan wees om te ervaar. Gevangenisstraf behels die ontneming van

menslike vryheid en word as die algemeenste vorm van straf gereken. Hy maak

melding van invloedryke intellektuele soos die Duitse filosoof Georg Wilhelm Friedrich

Hegel wat van mening is dat die ganse geskiedenis ’n verhaal van die rede is op soek

na vryheid; en verwys ook na Jean-Jacques Rousseau, ’n Geneefse filosoof, wat

verwys na die paradoksale spanning verweef in die feit dat die mens vrygebore is,

maar tog in aardse “kettings” vassit.

Volgens die Griekse filosoof Aristoteles (384 – 322 v.C.) is die mens ’n sintese van

liggaam en siel wat toegerus is met intelligensie, emosie en begeerte. Hy definieer

misdaad, onder andere, as ’n daad van vrye wil, gestimuleer deur begeerte.

Maatskaplike reaksies op misdaad kan voorkomend (eugeneties, demografies en/of

gebaseer op afskrikking) of onderdrukkend (gebaseer op ontmoedigingsopsies soos

verbannning of restitusie) wees (Brito, 2018: 203-216).

Ghiasi, Azhar & Singh (2021: 5-21) bevestig ’n band tussen deugsame handeling en

’n bepaalde geestesgesondheidsvlak in die mens. Wanneer, om een of ander rede,

die mens ontneem voel van die geleentheid tot deugsame handeling, daardie mens

se wesenlike begeerte om wel te handel moontlik kan manifesteer in allerlei vorme

van skadelike of misdadige gedrag.

Oor eeue heen vind ons moraliste, filosowe en juriste wat die straffenomeen fynkam

en herkou. Ook ander sosiale wetenskaplikes poog om die abstrakte terme in verband

53

te bring met werklikheidspraktyke, maar die sintese van empiriese feite en morele

beginsels bly in enige gegewe tyd ’n deurlopende en, dog ook altyd, ’n onvoltooide

taak.

Penologie as straffilosofie en volwaardige vakwetenskap se holistiese en koherente

verband blyk gevolglik duidelik wanneer ’n wetenskaplike kennissisteem rondom die

strafverskynsel erudieer en deurentyd gemoeid bly met die filosofie en

samelewingspraktyke wat ten doel het om misdaad teë te hou.

2.2 Die filosofiese beginsels van straf

Aldus Elzeiny (2016: 384-390) is straf as sodanig slegs ’n konsep, maar kriminele straf

is ’n wetlike feit of sekerheid. Die hantering van oortreders/misdadigers hou verband

met hul bestaanswerklikhede wat entiteite insluit soos geloof, kultuur, gesindhede,

doelwitte, etiese grondslae en die strafrasionaal. Hierdie filosofiese benaderings bied

verduidelikings (ten opsigte van oortreders/misdadigers se gedrag), riglyne (vir

moontlike optrede teenoor hierdie oortreders/misdadigers) en platforms (vir die

vooruitskouing van hierdie oortreders/misdadigers se latere herinskakeling by die

samelewing). Histories en oorkoepelend gesproke vergestalt die straffilosofie in vier

oorvleuelende, teoretiese veranderlikes naamlik vergelding, afskrikking, rehabilitasie

en voorkoming. Straf word gedefinieer as enige optrede wat ten doel het om ’n

persoon (of persone) te ontneem van waardevolle sake of kosbaarhede soos

persoonlike vryheid, menseregte en geleenthede as gevolg van ’n (vermeende)

onjuiste daad wat gepleeg word.

Straf is ’n grondliggende en universele reaksie op misdaad en oortredings in alle

samelewings. Straf word opgelê deur informele en formele instellings vir verskillende

doeleindes van sosiale beheer en sosiale ordening. Die aard en voorkoms van straf

het van die vroegste tye af straffilosowe se denkwêrelde aangegryp wat fundamentele

en verdienstelike straffilosofieë asook penologiese perspektiewe en denkrigtings, die

lig laat sien het.

54

Verdere filosofiese oriëntasies en regverdigings vir strafvorme, waaronder dié van Ofei

(1979: 291-293) ontstaan mettertyd. Hy filosofeer oor vrae of ons, as individue, ooit

die reg het om te straf of nie te straf nie, asook oor die aard daarvan, al dan nie. Hy

verwys na Herbert Morris wat noem dat straf as ’n “tradisie” getipeer kan word deur

sekere aanhangers van hierdie oortuiging en dat hul geregtigheid eis indien ’n persoon

skuldig blyk te wees. Daar word na filosowe verwys wat hulself uitgespreek het ten

opsigte van, wat hulle reken, die misdadiger se reg is om gestraf te word. Morris

reageer hierop deur op te merk dat dit voorwaar ’n eienaardige reg is wat hy glo

niemand ooit sou wou opeis nie, maar baseer die bogenoemde standpunt op, wat hy

glo, die mens se fundamentele, natuurlike en absolute reg tot menswaardigheid is.

Voorts meld Morris ook dat, indien hierdie reg tot menswaardigheid misken word, dit

indruis teen alle vorme van moraliteit (Morris, aangehaal in Ofei, 1979: 291). Ofei

(ibid.) wys, in aansluiting hierby, daarop dat die regverdiging vir en vestiging van ’n

legitieme strafpraktyk verband hou met strafbeginsels wat getuig van wesenlike

aanvaarbaarheid, nuttigheid, effektiwiteit, billikheid en moralliteit. Strafregtelike

dwangmaatreëls word formeel deur wetlike, maatskaplike instansies aangewend om

dienooreenkomstig met skuldiges te handel. Die spesifieke doelwittte van straf word

gestel as rehabilitasie, afskrikking, aanhouding (buitestaatstelling), veroordeling

(beskuldiging) en vergelding terwyl die algemene (universele) doelwit die hoop

uitspreek dat, op die lange duur, straftoepassing sal meewerk om misdaad te

verminder.

Flew (1954: 83-84) meld dat alle vorme van straf – formeel of informeel –

onaangenaam moet wees vir die oortreder, opgelê moet word vir (’n) spesifieke

oortreding/-s, gerig moet word op (’n) oortreder/-s en deur menslike instansies of

instellings geïnisieer en toegepas moet word.

Kania (2015: 23-24) voeg ’n interessante en betekenisvolle eienskap van straf by dié

van Flew (ibid), naamlik figuurlike genesing of loutering. Hierdie eienskap betrek alle

partye wat by die sodanige wangedrag betrokke is om, deur middel van ’n interaktiewe

55

en wedersydse reinigingsproses (katarsis), weer gewoonweg (soos voor die

oorspronklike wangedrag) te funksioneer.

Aansluitend hierby word daar deur Neser (1980: 63) klem gelê op die belangrikheid

daarvan dat straf altyd met ’n spesifieke doel opgelê en toegepas moet word.

Wanneer die terme straf en jeugoortreders/-misdadigers met mekaar in verband

gebring word, stel Fox (1974: 373) dit dat die filosofiese temas van kindersorg

vooropstaan. Hy verwys in dié opsig na die Nasionale Raad van Jeughofregters in

Kalifornië wat die uitgangspunt huldig dat kinders van volwassenes verskil en daarom

’n unieke benadering en die nodige prosesbeskerming, gerig op die individuele

behoeftes van jeugdiges, verdien.

Die simboliese waarde van straf word deur Feinberg (1994: 397-423) beklemtoon as

hy straf definieer as ’n konvensionele instrument wat daargestel is om uitdrukking te

gee aan gesindhede van afkeer en verontwaardiging en afkomstig is van ’n outoritêre

bron, byvoorbeeld die staat.

Ayugi (2017: 27-31) beklemtoon dat straf, as reaksie op ’n wetsoortreding, op ’n

morele oordeel en grondslag berus. Die invloed van menseregte dra by tot geregtelike

diskresie ten opsigte van strafoplegging en daarom is publieke opinies ’n primêre

veranderlike in meningsvorming en reaksie ten opsigte van wanorde of misdaad. Die

strafregstel moet gevolglik getuig van legitimiteit in die oë van die publiek, alhoewel

die relatiwiteit van menslike opinies hierdie faktor bemoeilik. Politieke en ideologiese

beginsels het ook ’n invloed op strafbeleid, veral waar die ekonomiese implikasies van

straf ter sprake kom.

Diskresie en diskresionêre bevoegdheid is tans een van die mees omstrede kwessies

in die strafregstelsel omdat die doeltreffende beheer en uitoefening daarvan van

56

kardinale belang is in die soeke na geregtigheid rakende straf en strafoplegging.

Vanweë die komplekse aard van diskresie is die toepassing daarvan egter

problematies vir wetstoepassers in demokrasieë wat gemoeid is met strafoplegging

en –toepassing. Daar is sekere beginsels (hetsy moreel, wetlik of regligieus) en

vasgestelde, wetlike raamwerke waarvolgens gehandel moet/kan word. Binne hierdie

beginsels en raamwerke kom diskresie ter sprake en beweeg op ’n glyskaal tussen

twee pole van bloot geoutomatiseerde keuses van straftipes (sonder enige vorm van

diskresie) tot blatante subjektiwiteit en dus onakkurate strafuitkomstes. Die voor- en

nadele van diskresie bly tans brandpunte in die durende debat hieromtrent (Ayugi,

2017: 35-37).

In aansluiting by voorgenoemde, prominente straffilosowe en gepaardgaande

straffilosofieȅ is die volgende historiese pioniers se strafperspektiewe van

fundamentele, penologiese waarde.

2.2.1 N.R. Pound

Nathan Roscoe Pound (1870 – 1964), ’n Amerikaanse regsfilosoof en juris van die

twintigste eeu, maak in sy regsfilosofie oor sosiologiese jurisprudensie melding

daarvan dat diskresie ’n belangrike en voortdurende besprekingspunt in die strafreg

is. Volgens hom is diskresie ’n onontbeerlike instrument rakende die individualisering

van geregtigheid. Oortreders is onderhewig aan die breë, diskresionêre bevoegdheid

van korrektiewe administrateurs wat strafselsels beheer. Daar behoort in

regstoepassing altyd ’n praktiese kompromis te wees tussen eksakte wetgewing en ’n

breë, diskresionêre oordeel (McGee, 1970: 20-37).

Pound se konsep van sosiologiese jurisprudensie/algemene regsleer het die studie

van die reg in Amerika geliberaliseer en benadruk dat wetgewing wesenlik deel vorm

van individue se lewens. Beskaafde samelewings moet daarna streef om ordelikheid

ten opsigste van verhoudings en gedrag aan te pas by ’n wêreld waarin (die)

bestaansgoedere, die ruimte vir ’n vrye bestaan en (die) gepaardgaande middele

57

daartoe beperkend, durend en veeleisend is. Die reg is gevolglik aan die een kant ’n

manier om konflik te beheer deur die instel van georganiseerde magstrukture, en aan

die ander kant verseker die reg die verwesenliking van soveel moontlik individuele,

openbare en sosiale belange. Die hoofdoelwit van ’n regstelsel is om die gedrag van

individue só te rig dat daar maksimum satisfaksie en minimum weerstand daarmee

gepaardgaan. Die filosofiese grondslag wat inhou dat dit juis is wat alle individue

veronderstel is om te doen, sluit aan by die regsfilosofiese uitgangspunt. Pound plaas

baie klem op beskawingsontwikkeling. In plaas daarvan om alle

gedragsmanifestasies na aanleiding van individualiteit of polities georganiseerde

samelewings te evalueer, behoort beskawingspeil/beskawingsontwikkeling eerder as

maatstaf te dien. Individue se aksies kan sovêr moontlik opgehef word deur middel

van bydraende faktore soos vrye, individualistiese optrede en kollektief–

georganiseerde magspogings. Pound dui aan dat die strafreg definitiewe direktiewe

omskryf om ’n regverdige en werkbare balans tussen mededingende maatskaplike

belange te bewerkstellig. Hierdie maatskaplike belange behels enersyds algemene

beveiliging asook die beveiliging van lewens teen die misbruik van strafregtelike

prosedures, en andersyds optimale effektiwiteit ten opsigte van maatskaplike

belangebeveiliging. Die strafreg moet dus streng en effektiewe werktuie ten opsigte

van wetstoepassing daarstel en terselfdertyd verseker dat die welsyn van individue se

lewensinhoude gerespekteer word (Masotti & Weinstein, 1969: 1-20).

Sosiologiese jurisprudensie veronderstel gevolglik ’n gespesialiseerde vorm van

sosiale beheer deur die volgende druk van polities-georganiseerde samelewings.

Regsinstellings, regsbeginsels en -voorskrifte word instrumente van sosiale beheer

wat deurentyd verbeter en aangepas kan word. Hierby ingereken word die bydraende

waardes van etiek, filosofie, politiek en sosiologie hoog aangeslaan in die daarstel van

effektiewe regsleer. Pound se nalatenskap lê daarin dat hy die reg as die hoogste

sosiale organisme ag ten opsigte van die bepaling en ordening van belange en eise

binne die menslike realiteitsfeer. Sosiale beheer en orde (waaronder strafoplegging

resorteer) is sistematiese en rasionele meganismes om vrysinnige individue binne

samelewings te liberaliseer (McGee, 1970: 25-37).

58

McManaman (1967: 98-128) beklemtoon die pragmatiese en funksionele aard van die

regsfilosofiese grondslae van Pound se regsteorie waarin individue se regte en

vryhede vooropstaan. In ’n politieke samelewing, waarbinne alle individue hul beywer

vir persoonlike ontwikkeling, tree die reg dus op as ’n kompromistiese, organisatoriese

instrument.

2.2.2 I. Kant

Immanuel Kant (1724 – 1804) word geklassifiseer as ’n klassieke teoretikus en

verteenwoordiger van die vergeldingsteorie. Hy was een van die invloedrykste Duitse

filosowe in die geskiedenis van Westerse Filosofie. Sy moraliteitsfilosofie gaan van

die vertrekpunt af uit dat individue se morele verantwoordelikhede en hul persoonlike

vryhede hand aan hand gaan. Kant beroep hom op die ewewigtigheidsbeginsel in

soverre dit straf aangaan. As individue hierdie beginsel nakom, word onreg tot die

minimum beperk. As ’n individu ’n onregmatige daad pleeg, word die balans versteur

en die skaal van geregtigheid word gevolglik ontwrig. Daarom verdien sodanige

individu lyding van een of ander aard ten einde die geregtigheidskaal se balans te

herstel. Die beginsel van vergelding, as een van vele strafdoelwitte, tree hier in.

Aspekte van geregtigheid en verdienstelikheid speel ’n kardinale rol in Kant se teorie.

Straf word dus geregverdig op grond van geregtelikheid en verdienstelikheid sonder

dat die balans tussen geluk en ongeluk ’n prominente rol speel (Griffiths, 1973: 102-

106).

Die essensie van Kant se vergeldingsteorie kom op die volgende neer:

• Die enigste aanvaarbare/regverdigbare rasionaal om ’n individue te straf is

omdat hy/sy ’n misdaad gepleeg het;

• Die enigste aanvaarbare/regverdigbare rasionaal om ’n individu op ’n gegewe

wyse te straf, is om die straf gelyk te stel en in ooreenstemming te bring met

die misdaad waarvoor hy gestraf is, en

• Wie ’n misdaad pleeg, moet dienooreenkomstig sy/haar verdiende loon gestraf

word. Om gevolglik straf teenoor die misdadiger te regverdig, is om aan die

misdadiger te wys dat die riglyn wat gebruik is om hom/haar te straf in

59

ooreenstemming is met dieselfde direktief waarvolgens hy/sy opgetree het. Die

misdadiger bewerkstellig as’t ware sy/haar eie straf, wat dan ook die positiewe

sy van die Kantiaanse rasionaal bevestig (Ofei, 1979: 23-32).

Moontlike gebreke ten opsigte van Kant se retributiewe straffilosofie kan blootgelê

word ten opsigte van straftoepassing waar daar min ruimte gelaat word vir

strafdoelwitte soos rehabilitasie, afskrikking en buitestaatstelling. Dit blyk ook uit die

strafproses dat slagoffers min voldoening hieruit put. Meer positiewe gevolge vir meer

betrokke partye, met ander woorde die welsyn van alle betrokke partye, behoort meer

klem te dra.

2.2.3 Plato

Die Griekse filosoof, Plato, wat tydens die jare 428/427 – 348/347 v.C. geleef het , het

’n wye reeks krimonologiese idees en praktyke in sy leeftyd geformuleer,

geherformuleer, aangepas, gewysig en uitgebrei in sy poging om intense

konserwatisme en radikale innovasie met mekaar te versoen. Sy etiese en

moraliteitsfilosofieë berus op ’n humanitêr-teoretiese onderbou en gee gevolglik

gestalte aan sy reformatories-penologiese strafteorie. Hierdie strafteorie het ten doel

om die bose ingesteldheid van misdadigers te elimineer aangesien sodanige

ingesteldheid misdadigers inherent kan benadeel. Die regverdiging vir straf berus

daarop dat deugdelikheid en lewensgeluk sinoniem is en (daarenteen) die individu

ongetwyfeld tot voordeel strek. Daar word veral in penologiese literatuur op Plato se

reformatoriese teorie gefokus in soverre dit oortreders (kan) hervorm tot

wetsgehoorsame burgers deur middel van kondisionerings- en/of onderrigtegnieke,

asook verbandhoudende metodes soos ontmoediging en oorreding (Mackenzie, 1981:

204-206).

2.2.4 W.D. Ross

William David Ross, Skotse boorling en gerekende filosoof (1870 – 1964) se bydraes

op die filosofiese terrein van Morele Epistomologie en Morele Metafisika word as

60

waardevol geag. Ross formuleer ook een van die aanneemlikste teorieë van

deontologiese etiek wat behels dat daar ’n etiese sisteem bestaan wat bepaal of

individuele handelinge, volgens ’n bestaande morele kode, reg of verkeerd is. Die

moraliteit van aksies/handelinge is gebaseer op die voldoening aan bepaalde

reëls/norme, eerder as op die inherente goedheid of gevolge van daardie handelinge.

In kontemporêre morele filosofie is deontologie/pligsleer ’n normatiewe teorie rakende

watter keuses of handelinge moreel vereis, verbied of toegelaat word. Ross is van

mening dat individue pligte of die verantwoordelikheid het tot getrouheid, reparasie

(herstelling), dankbaarheid, goedhartigheid en pasifisme (Skelton, 2012: 1-19).

Maar nie alle regs- of straffilosowe stem altyd saam nie. Geeraets (2018: 21-35)

verwys na die verwarring wat ontstaan rondom die ware karakter van straf en die

omvang daarvan. Na aanleiding hiervan word gemeld dat heelwat regskundiges

geneig is om die strafbegrip eng en beperkend te ontleed. Alhoewel daar goeie redes

bestaan om die omvang van die strafkonsep tot die wetlike arena te beperk, kan dit

egter nie vanuit ’n filosofiese oogpunt sodanig beperk word nie. Waar regsilosowe

huiwerig is om strafontleding sonder ’n bepaalde, geregverdigde strafteorie uit te voer,

glo Geeraets (ibid) dat, vanuit ’n filosofiese oogpunt, só ’n beperkende ontleding

gevaarlik is en dat daar eerder na meer inklusiewe strafontledingsmodelle gekyk

behoort te word. Straf moet as sodanig op ’n breë, omvangryke en neutraal-

geregverdigde basis berus.

Oorkoepelend beskou is heelparty filosowe dit eens dat straf op morele, wetlike en

politieke regverdiging berus. Hulle stem ook saam dat straf wel, in ’n mindere of

meerdere mate, regverdigbaar is, maar verskil oor die grondslae en doelwitte ten

opsigte van hierdie regverdiging. Die utilitariërs regverdig straf kragtens die balans

tussen goed en kwaad en fokus daarom op konsekwensialistiese oorwegings.

Retributiviste verbind straf met morele oortredings of intrinsieke onregmatighede waar

skuldiges hul straf verdien. Dan is daar die kompromie-teoretici wat ’n sogenaamde

goue middeweg probeer vind in die verdienstelikhede van albei die voorgenoemde

oortuigings. Alles inaggenome blyk straf wel ’n basiese en vasstaande feit van die

mens se lewe te wees. Straf word opgelê in formele of informele milieus vir

61

verskillende doeleindes van sosiale beheer, sosiale verandering en die

instandhouding van sosiale orde.

2.3 Die straffilosofie vanuit ŉ penologiese perspektief

2.3.1 Penologie as vakwetenskap

Penologie verwys volgens Utrat-Milecki (2009: 127-138) na die wetenskap van straf

wat primêr gemoeid is met die strafreg (straf wat toegedien word vir strafbare optrede

en wat deur wetlike bepalings – die reg – as misdaad gedefinieer is). Penologie vorm

deel van die strafwetenskappe en word omskryf as ŉ sistematiese kennissisteem van

die strafverskynsel. Penologie beskou straf as ’n geïnstitusionaliseerde en

ingewikkelde proses van wetlike en sosiale aard wat organisatories in verskeie

entiteite manifesteer. In sodanige konteks dui strafreg onder andere op ’n statutêre

proses van deelmatige, wettige skuldigbevinding. Die aanrig en opsetlikheid van

skadetoevoeginging of onregmatigheid (wat sodanig deur die reg omskryf word),

asook ander tersaaklikhede (soos die eiewillige skending van bestaande en

goedgekeurde norme) word hiermee in verband gebring. Penologies gesproke neem

die aktualisering van straf ’n aanvang met die uitspreek van (’n) geldige

vonnisoplegging. Die penologie is egter ook baie geïnteresseerd in die hele proses

van strafregtlike verrigtinge wat duur tot aan die einde van die (strafregtelike)

uitvoeringsproses. Voorgenoemde behels onder meer die moontlike impak van

maatskaplige gevolge en die waarde van straf ná vonnisoplegging. Tans dui

penologie op:

• navorsing rakende maatskaplike gevolge van straf;

• ’n analise van die teoretiese en praktiese aspekte rondom strafregtelike

meganismes (veral gevangenisse), en

• teoretiese navorsing oor die fundumentele waarde-inhoud van straf, met ander

woorde die ideologie, rasionalisering, filosofie, eksiologie, uitvoering en

motiveringsgronde ten opsigte van straf.

62

As gevolg van al die voorgenoemde wye belangstellingsvelde en navorsingsterreine

word penologie se interaktiwiteit tussen wetlike, maatskaplike en opvoedkundige

navorsing, rakende die funksionering van strafreg, geaksentueer. In aansluiting hierby

funksioneer penologie binne ’n wyer ideologiese en filosofiese konteks. In onlangse

navorsing oor penologie word daar klem gelê op interdissiplinêre en maatskaplike

navorsing asook regsnavorsing wat aansluiting vind by reeds bestaande penologiese

navorsing. Die doel van hierdie multikulturele penologiese benadering is om ’n

teoretiese samehang tussen kriminele, filosofiese, sosiale, kulturele, politieke en

institusionele voorwaardes vir straf/strafbeleide te vind. Penologie resteer as ’n

moderne, interdissiplinêre vakwetenskap waarbinne reg en geregtigheid, asook al die

maatskaplike gevolge en invloede wat daaruit voortvloei, geskied.

Neser (1980: 39-43) onderskei tussen vier spesialiseringsrigtings in Penologie as

vakwetenskap, naamlik Fundamentele, Penitensiêre, Regsplegende en

Gemeenskapspenologie in ’n sinergistiese samehang.

Weens die aktualisering van menseregte betrek Penolgie as vakwetenskap nie meer

net straf (as sulks) of die strafreg nie, maar ook verskeie ander maatskaplik-

geïnspireerde beheermeganismes. Daar word ook klem gelê op veral Penologie as

voorkomings- en rehabiliteringswetenskap (Elzeiny, 2016: 384-389).

Hoe dit ook al sy, die verskeie spesialiseringsrigtings staan in ’n interfererende

hoedanigheid tot mekaar en het ten doel om die studie-objek van Penologie, die

strafverskynsel in totaliteit, te bestudeer (Neser, 1980: 39-43).

Penologiese strafbeginsels vorm grotendeels die regverdiging vir straf en strafteorieë.

Samevattend beskou dui dit op die stoor van kennis ten opsigte van wat teoreties

gesproke die beste reaksie is om met oortreders/misdadigers te handel. Teoretici

verskil egter in hul benaderingswyses – die meerderheid mag saamstem dat straf

noodsaaklik is, maar hul kan uiteenlopende menings handhaaf rakende tipes straf en

63

strafuitkomste gebaseer op spesifieke filosofiese beginsels rondom die straffenomeen

(Ayugi, 2017: 32-37).

Daar word ook deur verskeie teoretici en akademici, gemoeid met die strafverskynsel,

aangesluit by die reeds genoemde “new penology” waarbinne teorie, praktyk en straf

nou saamhang. Hiervolgens word misdaad beskou as “normaal” en vereis beheer

deur middel van aktuariële beleide en tegnokratiese vorme van kennis wat intern, deur

die strafstelsel, gegenereer word. Hierdie benadering span aktuariële statistieke in

om te voorspel wat die risiko ten opsigte van oortredings/heroortredings is en fokus

op kategorieë van potensiële en werklike oortreders eerder as op die beheer en

transformasie van ’n individu. Koste-effektiewe strafoorwegings, risikobeheer en

aktuariële geregtigheid kenmerk dié benadering wat veral in die VSA en VK voorkom

(ibid.).

Vir Harrison (2019: 1-26) behels penologie as vakdissipline ook baie meer as net die

studie van straf, misdaad en gevangenisbestuur. Heelparty strafdoelwitte, asook ’n

versameling van legitieme agentskappe en organisasies, vorm deel van die breër

strafregstelsel. Penologie omvat dus hiervolgens grootliks volledige strafstelsels,

insluitend strafteorieë, vonnisbeleide en dergelike bestuurspraktyke rakende

oortreders in gevangenisse en gemeenskapsinstellings asook alle oortreders binne

sodanige strafstelsels.

2.3.2 Sosiale beheer

Die meeste samelewings en sosiale groepe ontwikkel maniere om gedrag wat die

norme oortree, te beheer. Sosialisering, as basiese sosiale beheermeganisme,

inisieer konformiteit onder individue deur middel van leerprosesse en die gevolglike

internalisering van groepsnorme. Sosiale beheer word ook gereguleer deur eksterne

bronne wat individue dwing om te konformeer deur die bedreiging van

samelewingsreaksies. Hoe dit ook al sy, konformiteit word uiteindelik wel

bewerkstellig deur die toepassing en bedreiging van sanksies. Sanksies, as

instrument van sosiale beheer, kan positief (met die doel om konformiteit aan te

moedig) of negatief (met die doel om te straf ten einde normskendings te ontmoedig)

64

wees. Beide groepe sanksies kan formeel (afgedwing deur die staat/statutêre

instansies met legitieme outoriteit) of informeel (optredes deur nielegitieme groepe,

instansies, reguleerders of individue) wees (Miethe & Lu, 2004: 1-4).

Dit kom voor of afwykende gedrag binne spesifieke kontekste tred hou met

maatskaplike beheerpogings ten einde effektiewe sosiale beheer moontlik te maak.

Maatskaplike beheerpogings beïnvloed meesal individue se optredes deur middel van

sanksies/straf of spesifieke reaksies op gedrag. Die internalisering van norme blyk

die mees effektiewe vorm van sosiale beheer te wees omdat dit die behoefte aan

sanksies/straf dienooreenkomstig verminder. Die sosiale beheerproses is gevolglik ’n

wesenlike deel van die afwykingsdefinisieproses.

Strafregtelike dwangmaatreëls soos gevangenisstraf, die doodstraf, siviele

regsgedinge en administratiewe verordeninge word vanuit staatsowerheidsweë

ingespan om op ’n formele wyse straf toe te pas. Informele straftoepassing en

sanksies word deur gesinne, portuurgroepe en niewettige instellings soos

veiligheidsmaatskappye en ander paramilitêre organisasies vir eie belang uitgevoer

(Miethe & Lu, 2004: 2-4).

65

Tabel 2.1 Tipes sanksies (en voorbeelde)

Aard van sanksie Formeel Informeel

Positief

(Belonings) V

OO

RB

EE

LD

E

• Bevorderings

• Bonusse

• Toekennings

• Eerbewyse

VO

OR

BE

EL

DE

• Lof

• Aansporing

• Vertroue

• Respek

• Goedkeuring

Negatief

(Straf)

VO

OR

BE

EL

DE

• Gevangenisstraf

• Boetes

• Opsluiting

• Ontslag

• Doodstraf VO

OR

BE

EL

DE

• Kritiek

• Bespotting

• Uitsluiting

• Straathof

• Uitbanning

Bron: Aangepas uit Clinard & Meyer (2016: 27-48).

66

Tabel 2.2 Tabellariese voorstelling van sekere algemene instellings en

gepaardgaande sosiale beheer.

Instelling Agent Afwyking Sanksie/Strafmaatreël

Godsdienstige

instellings

Predikant/Priester/

Pastoor

Sondes Boetes/Weerhouding

van godsdienstige

rituele/sensuur

Besigheid Werkgewer Afwesigheid/

oortredings van

werksreëls

Ontslag/Opskorting van

dienste/Boetes

Skool Onderwysers/

Hoofde/

Beheerliggame

Oortreding van

skoolreëls

Detensie/Skorsing/Dissi-

plinȇre optredes/

Rehabilitasie-inisiatiewe

Sportklubs/

Sosiale

organisasies

Besture/Beamp-

tes

Oortreding van

klubreëls

Boetes/Verbeuring van

voorregte/Uitsetting

Ouerhuise Ouers Jeugdige

ongehoorsaam-

heid

Berisping/Inperking/

Weerhouding van

voorregte/(soms lyfstraf)

Politieke staat/

Land

Polisie/Aanklaers/

Regters

Oortreding van

landswette

Boetes/

Gevangenisstraf/ Siviele

hofgedinge

Bron: Aangepas uit Clinard & Meyer (2016: 22-67).

2.3.2.1 Informele sosiale beheer

Hierdie vorm van sosiale beheer verwys na individue se internalisering van

samelewingsnorme en –waardes, dus ’n bepaalde gedragstelsel wat ons deur middel

van die sosialiseringsproses aanleer. Hierdie vorm van sosiale beheer word

afgedwing deur familie, primêre versorgers, eweknieë, ander gesagsfigure en

kollegas. Informele sosiale beheer word toegepas deur belonings of sanksies.

Beloning neem dikwels die vorm aan van lof of komplimente, maar verwys ook na

67

ander moontlikhede soos die aansien voortspruitend uit goeie akademiese prestasies,

bevorderings by die werk en sosiale gewildheid. Sanksies wat gebruik word om

informele sosiale beheer af te dwing, is hoofsaaklik direk of indirek kommunikatief van

aard deurdat die sameweling/gemeenskap/gesin druk plaas op (die ideologie van) die

nakoming van sosiale eenvormigheid/konformiteit. Mense se individuele en sosiale

waardes vorm hul interne evalueringskriteria wat hulle dan normatief (maatstawwe

waaraan gedrag gemeet word) en sedelik (volgens etiese, geoorloofde gedrag) in hul

onderskeie samelewingsverbande uitleef. Informele sosiale beheer word implisiet

deur samelewings uitsgeoefen deur middel van spesifieke gebruike, gewoontes of

sedes. Individue binne samelewings internaliseer dan hierdie samelewingsnorme en

–waardes bewustelik of onbewustelik en verpersoonlik dit sodanig. Informele straf of

sanksies soos skande, afkeer, bespotting, sosiale diskriminasie, uitsluiting en selfs

geweld kan ongetwyfeld ’n ingrypende impak op individue hê. In die huidige digitale

era waarbinne Suid-Afrika en baie ander lande reeds begin funksioneer, kan informele

beheervorme deurgaans verander om aan te pas by moderne, hedendaagse

leefwyses ( Clinard & Meyer, 2016: 27-46).

Warner & Rountree (1997: 520-536) is van mening dat armoede, heterogeniteit en

mobiliteit informele sosiale beheer binne sekere samelewings/gemeenskappe

inhibeer. Daar word verwys na ’n navorsingstudie wat onderneem is in Seattle (VSA)

waarin vasgestel is dat die aard van ’n spesifieke samelewingsentiteit die sukses ten

opsigte van sosiale beheermeganismes daarbinne in ŉ mindere of meerdere mate kan

bepaal.

Wo, Hipp & Boessen (2016: 212-241) sê dat dit moeilik is om gedrag midde-in

informele sosiale beheerstelsels te meet vanweë die verborgenheid daarvan. Die

objektiwiteit en geloofwaardigheid van metingsresultate binne informele

beheermeganismes blyk ’n metodologiese en teoretiese uitdaging vir navorsers te

wees.

68

Hipolito, Manwong & Sarmiento (2017: 1-6) voer aan dat straf ’n middel tot sosiale

beheer is wat individue kohesief rig en konformiteit bewerkstellig. Alhoewel dit nie

altyd korrek is nie, glo mense dat straf deurentyd effektief is as ’n middel tot sosiale

beheer. Daar is egter geen twyfel nie dat sommige vorme van straf meer effektief is

in sekere samelewings as in ander. Straf in ’n kleiner, geordende samelewing of

gemeenskap, waar die meeste mense mekaar ken, is dikwels meer effektief om

vertroue te bewerkstellig as in ’n meer onpersoonlike, metropolitaanse samelewing.

Informele, sowel as formele straf, is beide meganismes wat aangewend word om

afwykende gedrag in samelewings te verminder. Beide formele, sowel as informele

strawwe, kan dien om onaanvaarbare gedrag in samelewings te inhibeer, kan

gemeenskaplike solidariteit teen eksterne bedreigings verhoog en kan maatskaplike

opheffingsmiddele daarstel ten einde die algemene lewensgehalte van samelewings

te verbeter (Miethe & Lu, 2004: 1-10).

2.3.2.2 Formele sosiale beheer/straf

Hiemstra (1978: 380-384) meld dat die wyse waarop die straftoemeter sy mag uitoefen

ŉ maatstaf is van die beskawingspeil van die gemeenskap. Die meriete van straf word

nie gemeet aan die intensiteit nie, maar aan die geregtigheid en doeltreffendheid

daarvan. Die aard van die oortreding en die belang van die publiek, asook van die

oortreder, moet deurentyd in ag geneem word. Daar word dus van die vonnisoplegger

verwag om te individualiseer. In die geval van jeugoortreders behoort daar gevolglik

gelet te word op voorvonnisverslae van proefbeamptes. Belangrike maatstawwe, ten

opsigte van strafoplegging, wat deurentyd deur wetstoepassers geïmplementeer word

behels elemente van vergelding, individuele en algemene afskrikking, rehabilitasie en

buitestaatstelling.

Formele sosiale beheer word deur die staat (en verteenwoordigers van die staat) deur

middel van negatiewe sanksies daargestel en afgedwing deur wetstoepassing wat

uitgevoer word deur statutêre instellings of instansies soos die howe, polisie, militêre

69

beamptes en ander gemagtigde agente. Wanneer individue nie voldoen aan die

wette, reëls of regulasies van die daargestelde statutêre regsvoorskrifte nie, word

formele beheer dus deur die staat toegepas en uitgevoer deur toepaslike

wetstoepassingsmeganismes. Wanneer wetsvoorskrifte oortree word, word

wetsoortreders (indien daar skuldigbevinding is) dienooreenkomstig die betrokke

strafbepaling gestraf.

Utrat-Milecki (2009: 130-138) maan egter teen die verwarring wat soms voorkom

rondom verlerlei interpretasies van straf en stel dit duidelik dat straf (in die

regsplegende sin van die woord) primêr daargestel is om orde, veiligheid en

geregtigheid binne samelewings te verseker. Slegs op ’n sekondêre vlak kan

strafmaatreëls funksioneer om humanitêre standaarde te akkomodeer. Juis om

hierdie redes is dit noodsaaklik dat die nakoming van straf, met inagneming van

humanitêre maatstawwe ter wille van menswaardigheid, geredelik en steeds

intrinsieke aandag behoort te geniet. Voorgenoemde is ook beduidend ten opsigte

van jeugoortreders/jeugmisdadigers se strafprosesse waar wetenskaplike diskoerse

gevoer word rondom alternatiewe strafopsies soos bemiddeling en herstellende

(genesende) geregtigheid. Alhoewel formele sosiale beheer deur die reg afdwingbaar

is, beteken dit nie dat die staat op sigself soewerein is nie. In Suid-Afrika dien die

Grondwet as die hoogste gesag in die land. Die Konstitusionele Hof is die hoogste

hof in Suid-Afrika en beslis oor grondwetlike aangeleenthede. Die Handves van

Menseregte, vervat in hoofstuk 2 van die 1996-grondwet, is veral gemoeid met

spesifieke menseregte (soos mense se regte op gelykheid, privaatheid, vryhede,

arbeidsverhoudinge, onderwys en die regsproses). Die Suid-Afrikaanse Grondwet

huisves dus die belangrikste reëls ten opsigte van onder andere politieke en

maatskaplike bestelle en beskerm dus so die regte van al sy inwoners – gevolglik

beperk die Grondwet die gesag van die staat (Die Grondwet van die Republiek van

Suid-Afrika, 1996).

Alhoewel straf dus op talle sosiale beheerfunksies dui, word dit meesal geregverdig

op grond van spesifieke strafbeginsels wat die voorgenoemde, dominante

straffilosofieë ten grondslag lê.

70

2.3.3 Die reg as instrument van sosiale beheer

Oorkoepelend beskou word daar deur wetenskaplikes onderskei tussen informele en

formele straf. Informele strawwe, wat ter sprake kom wanneer

samelewingsgeïnisieerde norme, waardes of leefreëls oortree word, waarborg nie

noodwendig deurentyd algehele belangbeveiliging of geregtigheid nie. Formele straf

is nodig om individue in samelewings se belange te beveilig en daarom word die reg

ingespan om deur middel van dwangmaatreëls die nakoming daarvan te eis.

Regsvoorskrifte móét deur landburgers nagekom word om sodoende

samelewingsorde te verseker. Wanneer sogenaamde regsvoorskrifte (regsnorme)

deur individue oortree word, tree die wetlike strafsanksie in. Die toepassing van

hierdie strafmaatreël(-s) móét deur die staat geinisieer word om penologies gesproke

as straf te kwalifiseer.

Die strafbedreiging as dwangmaatreël, en een van die juridiese vereistes vir misdaad,

hou dus verband met die strafnorm of wetsvoorskrif waar skuldigbevinde

wetsoortreders onderwerp word aan spesifieke strafsankies (Labuschagne, 1966: 64-

65).

Strafregtelike sanksies dra by tot die versterking van geskoesterde waardes en

oortuigings deurdat individue wat moontlik misdaad oorweeg deur afskrikking tot

edeler insigte aangespoor word. Die handhawing van magsverhoudinge binne

samelewings (en die gevolglike uitskakeling van bedreigings vir die heersende, sosiale

orde) word funksioneel deur strafregtelike dwangmaatreëls in stand gehou. Formele

negatiewe sanksies deur statutêre instellings was grootliks onbekend in vroeëre,

agrariese samelewings, terwyl sosiale orde of beheer in moderne, industriële

samelewings in baie gevalle slegs moontlik is deur ’n uitgebreide stelsel van formele,

negatiewe sanksionering (Miethe & Lu, 2004: 1-10).

71

Ten einde die stigmatiseringsetiket van die woord straf te temper, verwys Cavadino &

Dignon (2002: 62-80) na die term “straf” as enige maatreël wat ŉ oortreder opgelȇ

word in reaksie op ŉ oortreding, hetsy die bedoeling daarvan is om hom/haar te help

of te na te kom. Straf hou dus nie nét verband met maatreëls wat oortreders inperk of

hul lewens minder aangenaam maak nie, maar sluit ook rehabilitasie- en

hervormingsdoelwitte in.

2.4 Straffilosofieë

2.4.1 Algemene strafteorieȅ

Baie navorsers resorteer strafteorieë onder twee algemene filosofieë, naamlik

utilitarisme en vergelding. Die utilitaristiese straffilosofie, waarvan Jeremy Bentham

(1748-1832) een van die prominenste voorlopers was, poog om oortreders te straf ten

einde moontlike toekomstig oortredings te ontmoedig. Wette moet toegepas word om

harmonie in samelewings te verseker. Aanhangers van die utilitaristiese straffilosofie

erken dat ’n misdaadvrye samelewing nie haalbaar is nie, maar dat straf beperk moet

word tot slegs die nodigste. Straf het gevolge vir sowel die oortreder as die

samelewing en moet opgelê word op só ’n wyse dat die positiewe gevolge die

negatiewe sy van die strafrealiteit oorskadu. Hieronder resorteer veral afskrikking en

rehabilitasie as grondslae van straf. Die eweknie van die utilitaristiese straffilosofie is

die strafteorie van retribusie of vergelding wat poog om oortreders te straf omdat hulle

verdien om gestraf te word. Hierdie straffilosofie van vergelding fokus op die misdaad

self as basis vir straf (Karim, 2020: 471-487).

Snacken (2015: 397-423) bepleit ook, ter ondersteuning van die utilitaristiese

straffilosofie, vir die daarstel van gematigde strafbeleide waar menswaardigheid en

menseregte as fundamentele waardes ’n groter rol speel.

72

Shrader-Frechette (1978: 11-14) maak op sy beurt melding van twee belangrike

sienings rakende die kwessie van openbare beleid ten opsigte van die optrede en

behandeling teenoor misdadigers. Die twee dominante, maar ook opponerende,

filosofieë sentreer rondom retribusie aan die een kant en humanisme aan die ander

kant. Die inherente etiese en maatskaplike aannames van beide hierdie

uiteenlopende filosofieë is nie altyd duidelik nie, wat die billikheid daarvan in gedrang

bring. Die retributiewe waardesisteem plaas ’n hoë prioriteit op geregtigheid aan die

slagoffer en op etiese verbande tussen geregtigheid en genade, geregtigheid en

verhoor asook geregtigheid en beter gedrag. As sodanig berus die retributivistiese

filosofie op beide ’n pragmatiese waardesisteem (aangesien daar beweer word dat

terapie nie werk nie) sowel as ’n etiek van individuele verantwoordelikheid.

Humanitêre filosowe voer aan dat dit onregverdig is om misdadigers te straf en só

vergelding te eis. Misdadigers is immers produkte van hul onderskeie samelewings

en daarom moet samelewings moreel verantwoordbaar gehou word vir misdaad binne

dergelike samelewings.

Elzeiny (2016: 1-7) meld dat alle strafteorieë, wat die voorkoming en beheer van

misdaad as universele einddoel het, implisiet of eksplisiet gebaseer is op

oorsaaklikheidsteorieë. Alhoewel hedendaagse beleidmakers nie altyd die klassieke

filosofiese beginsels na waarde ag nie, is hy van mening dat sodanige beginsels

steeds onderliggend aan die strafreg en strafteorieë lê. Hy onderskei, wat strafteorieë

betref, tussen die strafmodel (waar die belangrikheid van strafsekerheid, eerder as die

erns daarvan, asook die differensiële waarde van straf, beklemtoon word) en die

korrektiewe model (wat aansluit by die positivisme en hoofsaaklik inhou dat oortreders

doelmatige behandeling ondergaan met die oog op suksesvolle rehabilitasie van

diesulkes).

Op ’n wêreldwye, interuniversitêre internetplatform ( Internet Encyclopedia of

Philosophy) gemoeid met Filosofie, verwys Murtagh (2019, n.p.) ook na die utilitêre

en retributiewe strafteorieë soos voorgehou deur Jeremy Bentham en John Stuart

Mill, albei Britse filosowe van die laat agtiende en vroeë negentiende eeu. Beide word

as groot voorstanders van utilitarisme voorgehou. Bentham onderskryf hoofsaaklik ’n

73

delikate balans tussen “goed” (plesierverwante aksies) en “kwaad” (pynverwante

aksies) en is van mening dat die meeste plesier die meerderheid individue aanspreek.

Mill sluit in ’n groot mate hierby aan as hy die “goeie” met geluk assosieer en die

“kwade” met ongeluk. Utilitariërs fokus tradisioneel meesal op drie waardes waarop

straf misdaad kan inhibeer, naamlik die afskrikkings-, rehabilitasie- en

buitestaatstellingswaarde daarvan, met inagneming van die vooropgestelde ideale

balans tussen geluk en ongeluk wat strafgevolge mag inhou.

Sommige teoretici en akademici het met beide die utilitaristiese en retributiewe teorieë

in gedagte kompromisteorieë geformuleer deur die verdienstelikhede van utilitaristiese

en retributiewe teorieë daarin te amalgameer. Só was Hart (1968: 1-27), as Britse

regsfilosoof en aanhanger van regspositivisme en die Natuurreg, van mening dat daar

geen noodwendige en logiese verband tussen regsinhoud en moraliteit hoef te wees

nie. Die bestaan van wetlike regte en pligte mag ontdaan wees van enige vorm van

morele regverdiging.

Bittner & Platt (1966: 89) verwys enersyds na die beginsels van retribusie en

andersyds na die afskrikkingsfunksie van straf. Die denkrigting rondom retribusie

word geassosieer met die tradisie van die filosofiese idealisme (veral die Duitse tak)

en die beginsel van afskrikking hoort tuis by die tradisie van Engelse utilitarisme.

Motivering vir die doodstraf berus gewoonlik ook op ’n kombinasie van utilitariese en

retributiewe oorwegings. Enersyds verdien moordenaars die doodstraf en andersyds

hou die bedreiging van die doodstraf effektiewe afskrikkingswaarde in en dien dit ook

as die uiterste vorm van buitestaatstelling. Daar is natuurlik altyd die risiko dat

onskuldige, verkeerdelik veroordeelde individue tereggestel kan word. Sommige

teoretici is van mening dat enige ontvanklike strafregstelsel nie voorsiening behoort te

maak vir die oplê van boetes wat die moontlikheid van foutering en gevolglike

regstelling insluit nie (Murtach, 2019).

74

Een van die kritiekpunte van die utilitaristiese filosofie is dat dit te gemeenskapsgerig

is en individue se belange dikwels oor die hoof gesien (kan) word. Die gevaar word

dus geloop dat die voordeel van die individu ten koste van die meerderheidsbelang

opgeoffer kan word, aldus die voorgenoemde Britse juris en politieke hervormer,

Jeremy Bentham. Steeds worstel utilitariste met die regverdiging van straf se

wesenlike, paradoksale dualiteit: enersyds behels wetstoepassing die (positiewe)

bevordering van geluk, maar andersyds ook (negatiewe) straftoepassing. Deur ’n fyn

balans tussen dié twee teenpole te handhaaf en met die inagneming van objektiewe

kostevoordeel, afskrikking en rehabilitasie poog utalitariste om straf oordeelkundig toe

te pas. Op grond van die nuttigheidswaarde van straf - as die nadeel van straf

swaarder weeg as die voordeel wat deur straf verkry word - word straf as sodanig

geregverdig (Vice, Crime and American Law, 2005: 5-7).

Noordhof (1991: 127-129) maak melding daarvan dat utilitêre strafteorieë nie

genoegsaam voorsiening maak vir die element van genade nie; dat daar nie ’n

duidelike verband tussen straf en verdienste getrek word nie en dat nieproporsionele

strawwe geredelik toegelaat word.

Die utilitaristiese straffilosofie se tekortkomings lê myns insiens daarin dat

regverdigingsgronde ten opsige van straf inhou dat, gegewe sekere situasies of

omstandighede, straf gerig op oortreders immoreel kan wees. Daar word te veel

gefokus op die balans tussen geluk en ongeluk in sekere gedragsituasies, in só ’n

mate dat aspekte soos geregtigheid en verdienstelikheid maklik oor die hoof gesien

kan word.

Verdere ooreenstemmende kritiek teen utilitarisme behels steeds die oënskynlike

aanvaarding van straf as moreel korrek en bindend, terwyl straftoepassing in die

realiteit as onregmatig en moreel-afkeurenswaardig bejeën word (The Journal of

Philosophy: 1967, n.p.).

75

Daar is ook onsekerheid oor die aard van teorieë wat die retributiewe straffilosofie ten

grondslag lê. Wat die omvang of hoeveelheid straf wat toegedien moet word betref,

beroep eietydse retributiviste hulle op die proporsionaliteitsbeginsel: die hoeveelheid

straf moet eweredig wees aan die morele erns van die misdaad. Hierdie beginsel op

sigself laat te veel ruimte vir genuanseerde interpretasies.

Schedler (2011: 250-266) argumenteer dat daar ’n paar uitdagings aan retributivisme

gestel word. Retributiviste bied morele regverdiging vir straf binne bestaande

regstelsels wat, indien onskuldiges by geleentheid as gevolg van

omstandigheidsgetuienis soms skuldig bevind word, verwerp/gekritiseer word deur

retributiviste. Binne ’n regstelsel waar onskuldiges soms skuldig bevind word, of

andersom, kan vergelding as strafteorie moontlik as onverskillig of ontoereikend

geëtiketeer word.

Snyman (2008: 12-52) is van mening dat straf op ŉ ingrypende wyse inbreuk maak op

oortreders se basiese menseregte en dat strafteorieë daargestel is om gestand te

doen aan die samelewing se reg om misdadigers te (laat) straf. Die doel van hierdie

voorgenoemde strafteorieë is om strafoplegging or die algemeen te regverdig en die

aard en omvang van straf in individuele sake te bepaal. Geldende en heersende

strafteorieë kan onderverdeel word in absolute, relatiewe en gekombineerde teorieë.

Onder die absolute teorieë resorteer die vergeldingsteorie; onder die relatiewe teorieë

is daar die voorkomingsteorie, die afskrikkingsteorie en die hervormingsteorie en

onder gekombineerde teorieë manifesteer ŉ kombinasie van onderhawige teorieë.

Die voorkeur van ’n spesifieke strafteorie bo ’n ander is nie altyd haalbaar nie.

Onderhawige strafteorieë kan onafhanklik of gekombineerd oorweeg word,

afhangende van die meriete van elke saak. Voorkoming van misdaad is steeds die

hoofdoel van samelewings en die reg - daarom word ’n gepaste sintese tussen

elemente van afskrikking aan die een kant en hervorming aan die ander kant

aanbeveel ten einde misdaad teë te werk. Proporsionaliteit en konsekwentheid ten

76

opsigte van die misdaad, misdadiger en slagoffer behoort tydens die strafproses in

gedagte gehou te word (Mishra, 2016: 77-78).

Snyman (2008: 22-25) sluit hierby aan en meld dat binne die Suid-Afrikaanse

werklikheid die howe, nes in die westerse wȇreld, van ŉ kombinasie teorieë gebruik

maak. Die kern van die Suid-Afrikaanse benadering tot straf lȇ weliswaar in die

vergeldingseorie opgesluit. Die vergeldingselement is onontbeerlik ten einde ŉ

juridiese ewewig tussen strafmaat en morele skuld ten opsigte van die oortreder te

verseker. ŉ Balans tussen die misdaad, die misdadiger en die gemeenskapsbelang

staan voorop in die vonnisopleggingsproses. Daar word in Suid-Afrikaanse howe baie

waarde geheg aan die individualisering van strafoplegging aangesien elke saak in eie

reg uniek is.

Ondanks al die regverdigingsgronde vir die onderhawige strafteorieë is daar tog

sekere inherente gevolge wat straf oor die algemeen ten opsigte van oortreders mag

inhou. Straf maak misdadigers vernuftiger en versigtiger om hul misdadige aktiwiteite

te verberg. Straf isoleer en stigmatiseer oortreders en omvorm hul tot helde of

martelaars. Straf mag aanleiding gee tot die koestering van ’n antisosiale wrok by

oortreders, asook ’n sterk afkeer aan gesag. Uit verskeie navorsingstudies blyk dit dat

straf as sodanig nie veel afskrikkingswaarde het nie, nie altyd skade aan samelewings

herstel nie en grotendeels ook nie persoonlikhede van oortreders rekonstrueer nie.

(Hipolito et al., 2017: 5).

Die uitskakeling van misdaad uit die samelewing is ongetwyfeld nie haalbaar nie.

Emma Goldman (1869-1940), ’n Joodsgebore politieke aktivis, het immers dekades

gelede al gesê dat elke samelewing die misdadigers daarbinne verdien. Oor baie jare

heen het verskeie filosowe, teoretici, akademici en penoloë hul onderskeie

benaderings en beskouings ten opsigte van strafteorieë aangebied. Daar gaan egter

nog vele diskoerse gevoer word, veral rakende die dinamiese kulturele en historiese

konteks van straf, voordat eenvormige rasionale rondom strafteorieë die lig gaan sien.

Alle voorgenoemde straffilosofieë inaggenome, realiseer daar wel een

77

gemeenskaplike faktor by al diesulke teorieë en dit is hul volgehoue pogings om die

altyd veranderende, essensiële skakel tussen straf en misdaad deurentyd so

funksioneel moontlik te deurgrond.

2.4.2 Strafdoelwitte

Voortspruitend uit reeds genoemde strafteorieë en gepaardgaande

sienswyses/benaderings, realiseer spesifieke strafdoelwitte, oftewel strafoogmerke,

soos verskeie navorsers, teoretici en akademici daarna verwys. Strafdoelwitte soos

vergelding, algemene en spesifieke afskrikking, reformasie/rehabilitasie/hervorming,

kompensasie/vergoeding/restitusie asook ongeskiktheid/buitestaatstelling/solasie

word oorwegend na verwys en gevolglik onder die vergrootglas geplaas.

2.4.2.1 Vergelding

Volgens Madhavi (2019: 2-16) en Hipolito et al. (2017: 3) is die kern van hierdie

retribuvistiese strafdoelwit gesetel in filosofies-godsdienstige geskrifte waar die

voorgenoemde lex talionis-beginsel aangetref word. Strafmaatreëls, wat egter hieruit

voortgevloei het, was gegrond op wraak en drakoniese vergelding en word as argaïes,

wreed en barbaars beskou. Die moderne filosofie rakende menseregte keur veral

wraak as ’n onmenslike strafkonsep af.

Die element van wraak kom meer dikwels ter sprake wanneer vergelding, as

strafdoelwit, onder die loep geneem word. Die meerderheid moderne penoloë

verwerp egter wraak as sulks vanweë die gruwelike en sadistiese dade wat hieruit

voortspruit en dus strydig is met die waardes van beskaafde samelewings. Vergelding

verpersoonlik dikwels die konsep dat ’n oortreder moet ontvang wat hy/sy verdien en

dat die samelewing baat vind daarby wanneer ’n misdadiger “sy skuld vereffen”.

Podgor et al. (2009) onderskei in ŉ skyfiereeks tussen algemene en

maatskaplike/kommunikatiewe vergelding. Met algemene vergelding word verwys na

78

individue wat die straf kry wat hulle toekom. Die verskil tussen individu-gebaseerde

vergelding (wat meesal op wraak neerkom) en maatskaplike vergelding word

uitgewys, waar laasgenoemde vergelding die fundamentele beginsels behels dat alle

individue in samelewings gelyke waarde het en daarom word die element van

negatiewe etikettering/stigma (ten opsigte van sekere rasgedrewe, etniese of

godsdienstige oorwegings) deurgaans in gedagte te hou.

Miethe & Lu (2004: 16) maak melding van die neoklassieke denkrigting tydens die

negentiende eeu waar erken is dat sommige oortreders, met soortgelyke oortredings,

se grade van skuld in ’n mindere of meerdere mate kan verskil as gevolg van faktore

buite hulle beheer (soos volwassenheidsvlak, verminderde kapasitiet of psigiese

ongesteldheid). Onder hierdie hersiene vergeldingsteorie, gegrond op billike

verdienstelikheid, moet straf primêr by die morele erns van die misdaad pas, en in ’n

mindere mate die kenmerke van die oortreder in ag neem. Straf, as

vergeldingsfilosofie, fokus gevolglik hoofsaaklik op die erns en karakteristieke van die

oortreding/misdaad eerder as op die oortreder/misdadiger self.

Kompensasie / restitusie as vergeldingsopsies, waarna Madhavi (2019: 2-16) verwys,

hou verband daarmee dat dat die oortreder op een of ander wyse moet kompenseer

vir die oortreding wat gepleeg is. Boetedoening, versoening en vergoeding as

kompensasie-elemente kom hier te sprake. Deur middel van berou en inkeer suiwer

die oortreder sy gewete en kompenseer volgens aangewese en voorgeskrewe wyses

(byvoorbeeld finansiële vergoeding) om vir die ontbering van die slagoffer(-s) te

vergoed. Hierdie strafkonsep is egter meesal ongewild as gevolg van die praktiese

onuitvoerbaarheid daarvan. Ook word hierdie strafteorie as te idealisties beskou en

die spanning ten opsigte van openbare veiligheid en sekuriteit nie loon nie.

Volgens Peters (1966: 267-268) asook Kleining (1972: 259-269) is albei dit eens dat

geregtelike straf per definisie vergeldend moet wees, maar straftoediening behoort wel

altyd deur gesaghebbende individue of instansies toegedien te word - daarsonder

kan vergelding maklik in subjektiewe wraak ontaard. Geregtelike straftoediening

79

behoort altyd te voldoen aan die elemente van doelgerigte toediening deur

gesaghebbendes en gerig op ’n persoon/persone as ’n gevolg van een of ander

vorm van wetsoortreding.

Die straffilosofie van vergelding word aan verskeie fronte gekritiseer sodra dit in die

praktyk toegepas word. Vergeldende sanksies word as buitensporig rigied en streng

beskou, veral in samelewings waar erkenning gegee word aan graduele variasies ten

opsigte van oortreders se skuld. Ook die lex talionis-beginsel se objektiewe

toepassingswaarde word bevraagteken, veral die aanname ten opsigte van die

proporsionaliteit van strawwe wat as onvolhoubaar gereken word vanweë openbare

meningsverskille hieromtrent (Miethe & Lu, 2004: 16-17).

Snyman (2008: 14-18) verwys na die vergeldingsteorie as die enigste absolute teorie

waar straf ŉ doel op sigself , en die oortreder se verdiende loon, is. Hierdie

retributiewe teorie is teugskouend van aard omdat die betrokke misdaad, wat reeds

gepleeg is, in die verlede lȇ. Die vergeldingsteorie het ten doel om die balans wat deur

ŉ betrokke misdaad versteur is so ver moontlik reg te stel. Die regsbalans word deur

misdaadpleging beskadig en daarna deur vergelding “herstel”. Die

geregtigheidsbalans of -ewewig word dus weer ewewigtig herstel. Vergelding as

strafteorie/-doelwit het veral vanaf 1970 deur howe (onder andere in die VSA) opnuut

erkenning gekry as geskikte regverdiging vir strafoplegging. Binne die

vergeldingsteorie is daar geen plek vir die terme “wraak” of “wraakneming” nie.

Volgens die vergeldingsteorie moet daar ook ŉ eweredige verhouding tussen

strafmaat en skade wees wat weer die gelykheidsbeginsel (ŉ fundamentele kenmerk

van die geregtigheidsbegrip en vervat in die Suid-Afrikaanse Handves van Regte)

gestand doen. Die vergeldingsteorie word ook die “ekspressiewe” strafteorie genoem

vanweë die samelewingsafkeer van misdaad en is gegrond op ŉ indeterministiese

mensbeskouing wat wilsvryheid van die mens erken. Die menslike wese word as vry

en verantwoordelik beskou – die erkenning van individue se menswaardigheid word

binne die vergeldingsteorie gerespekteer.

80

2.4.2.2 Afskrikking

Oorkoepelend beskou behels afskrikking, as strafdoelwit, dat álle individue binne

samelewings hulself daarvan weerhou om misdrywe te pleeg omdat die voordeel

wat hiermee gepaard gaan groter is as die onaangenaamheid van die straf daarvoor.

Hierdie strafdoelwit het dus nie alleen ten doel om die oortreder se wangedrag te

inhibeer nie, maar wil die oortreder ook as ’n voorbeeld voorhou vir ander om

sodoende potensiële wangedrag/misdaadneigings te ontmoedig (Madhavi, 2019: 2-

16).

Podgor et al. (2009: n.p.) brei hierop uit en onderskei tussen algemene afskrikking

(waar individue hulself weerhou van misdaad as gevolg van die afskrikkingswaarde

daarvan) en spesifieke afskrikking (waar ’n oortreder wat ’n vonnis uitdien toekomstige

misdaad sal vermy om verdere straf te verhoed).

Elzeiny (2016: 390-417) huldig dieselfde (voorgenoemde) indeling ten opsigte van

afskrikking en voeg by dat die akkurate meting van afskrikking as strafdoelwit moeilik

haalbaar is. Alhoewel daar gemeld word dat die afskrikkingswaarde van straf gemeet

kan word aan die hoeveelheid misdadige gedrag wat deur afskrikking verhoed kan

word, bly dit grootliks ’n onbegonne taak as gevolg van die groot verskeidenheid

veranderlikes wat menslike gedrag beïnvloed. Pogings wat aangewend word om ’n

moontlike oorsaaklikheidsverband tussen ’n wettige sanksie en gepaardgaande

menslike gedrag vas te stel, is problematies. Dit is dus onwaarskynlik dat die huidige

debat rakende die onderhawige aangeleentheid deur statistiese studies beslis gaan

word omdat die steun óf teenkanting ten opsigte van afskrikking meer op mense se

wêreldbeskouings en geloofsoortuigings, eerder as op logika en

wetenskaplikgebaseerde meetinstrumente, berus.

81

Miethe & Lu (2004: 20-22) maak ook melding van spesifieke en algemene vorme van

afskrikking, maar voeg marginale (die relatiewe doeltreffendheid van verskeie soorte

strawwe vir soortgelyke oortredings) en gedeeltelike afskrikking (waar die bedreiging

van ’n sanksie slegs gedeeltelike afskrikkingswaarde het en nie noodwendig tot

wetsgehoorsame gedrag lei nie) by. Empiriese assessering om die effektiwiteit van

afskrikking te bepaal, word verder bemoeilik deur onder andere die vermindering van

strawwe binne ’n voorgeskrewe raamwerk; strawwe wat binne die moderne wêreld se

onderskeie regsisteme nie meer as beslis en/of summier bestaan nie en die feit dat

individue wette oortree óf gehoorsaam om baie verskillende redes as bloot/net die

afskrikkingswaarde daaraan verbonde.

Volgens Hipolito et al. (2017: 4) dra die afskrikkingswaarde van straf wel gewig, veral

as die misdade oombliksdade (aangevuur deur woede of passie) is. Waar antisosiale

gedrag verband hou met die persoonlikheidspatroon en lewensfilosofie van ’n

oortreder (soos in die geval van psigopatiese of neurotiese oortreders) het afskrikking

ook min waarde.

Sommige teoretici wat afskrikking as strafdoelwit ondersteun, is tog ook van mening

dat daar nie ’n absolute of universele definisie van “reg” en “verkeerd” kan wees nie.

Die fundamentele bron van die onderskeid tussen “goed” en “kwaad” moet in die

menslike natuur en in die aard van die sosiale samelweingstruktuur gevind word.

Hierdie seining kan moontlik inkonsekwent wees in soverre dit geneig is om individue

in konflik met mekaar te bring vanweë verskillende en uiteenlopende sienings hieroor:

die grootste voordeel lȇ (nie noodwendig vir alle individue nie) in die gedragspatrone

wat die grootste aantal mense die grootste geluk bied. Die waarde en mate van

sosiale beskerming is dus die maatstaf en riglyn om die pasmaat tussen die misdaad

en die straf daarvoor te meet, maar die relatiwiteit hieraan verbonde kan problematies

wees. Hierdie penologiese polemiek rondom afskrikking as strafdoelwit, geïnisieer

onder die vaandel van utilitarisme en saamlopende strafhervormingsveldtogte, het

klem gelê op die noodsaak van strafprogramme wat ernstig genoeg sou wees om ’n

positiewe verandering en ingesteldheid by oortreders te bewerkstellig. Terselfdertyd

behoort afskrikking ook akkomoderend genoeg te wees in so ŉ mate dat dit nie vir

82

die gerehabiliteerde misdadiger onmoonlik sou wees om ’n nuwe begin te maak nie

(Bittner & Platt, 1966: 91-93).

Die meerderheid strafteorieë hou wel potensiële afskrikkingswaarde (in ’n mindere of

meerdere mate) in, wat geoorloof is solank die spesifieke strafsanksie streng, beslis

en seker is (Miethe & Lu, 2004: 20).

Snyman (2008: 19-21) wys daarop dat, in die geval van individuele afskrikking, die

hoë persentasie van residivisme in Suid-Afrika daarop dui dat oortreders in Suid-

Afrika nie werklik deur hierdie strafteorie afgeskrik word nie. Voorgenoemde loop oor

na algemene afskrikking - indien die samelewing waarneem dat die vervolging van

oortreders meesal oneffektief en onsuksesvol is, het die afskrikkingsteorie,

individueel of algemeen, slegs beperkte doeltreffendheid. Slegs indien daar wel

redelike sekerheid in samelewings bestaan dat oortreders suksesvol opgespoor,

vervolg en dienooreenkomstig gestraf word, kan die afskrikkingsteorie vrugte afwerp.

Tekortkominge binne die afskrikkingsteorie hou verband daarmee dat daar nie

summier aangeneem kan word dat alle individue altyd rasioneel verantwoordbaar

optree nie, en dat die empiriese verifieerbaarheid van vooropgestelde idees rondom

hierdie teorie moeilik meetbaar is. Die relatiwiteit van die strafregtelike skuldvereiste,

asook die oneweredigheid of wanbalans tussen die misdaad en (die) gepaardgaande

straf, bemoeilik voorts die geloofwaardigheid van hierdie strafdoelwit.

Volgens Snyman (2008: 19-20) kan die afskrikkingsteorie, wat die strafregspleging in

Suid-Afrika betref, nie tot sy reg kom nie vanweë ŉ verskeidenheid faktore soos

korrupsie, ŉ (gevolglike) gebrek aan fondse, ondoeltreffende administrasie, ŉ tekort

aan mannekrag in kritieke departemente rakende misdaadpleging, gebrekkige

opleiding en beroepservaring asook gebreke binne die algemene vervolgingsketting.

Die potensiële afskrikkingswaarde van hierdie teorie misluk dus grootliks in Suid-

Afrika.

83

2.4.2.3 Hervorming en rehabilitasie

Madhavi (2019: 2-16) is van mening dat Mahatma Gandhi se wyse spreuk: veroordeel

die sonde, nie die sondaar nie, hierdie strafdoelwit ten grondslag lê. Die oorsaak wat

die oortreding tot gevolg het, moet vasgestel en dienooreenkomstig aangespreek

word. Die doel van hierdie strafdoelwit lê daarin dat veroordeelde oortreders na afloop

van doelgerigte intervensieprogramme weer in die burgerlike samelewing opgeneem

kan word as wetsgehoorsame landburgers. Hervorming behels dus dat

gevangenisregimes, deur middel van herstellende programme, oortreders positief kan

verander waarna rehabilitasie deur middel van meer geïndividualiseerde

behandelingsprogramme die hervormingsproses fasiliteer.

Podgor et al. (2009: n.p.) sluit hierby aan deur klem te lê op die rehabiliterende waarde

van straf deur oortreders in wetsgehoorsame en produktiewe burgers te omvorm.

Hierby word ook die belangrikheid van opvoeding en onderrig gevoeg deurdat

oortreders sodanig in staat gestel word om objektief onderskeid te tref tussen

geoorloofde en ongeoorloofde gedragskodes en -etiek.

Voorstanders van hierdie teorie/doelwit beweer dat die samelewing die beste

beskerming geniet teen misdaad as die spesifieke doel van gevangenisstraf is om die

gevangene te hervorm of te rehabiliteer. Die belange van die samelewing kan

optimaal gedien word deur gevangenes te onderwerp aan intensiewe

rehabilitasieprosesse ten einde wetsgehoorsame en produktiewe burgers terug in die

samelewing te plaas. Behalwe dat rehabilitasie deur die meeste navorsers en penoloë

as baie positief aangeteken word, is die praktiese uitvoerbaarheid van die hele

hervormingsproses moeilik haalbaar. Ongeveer 50% van rehabilitasiepogings misluk

as gevolg van verskeie infrastrukturele gebreke. Hervorming en rehabilitasie word

tans as geïnstitusionaliseerde behandelingsprogramme geïnisieer en probasie -

asook parooldienste - word beskou as ŉ moderne weergawe van hervorming en

rehabilitasie (Hipolito et al. 2017: 5).

84

Omdat rehabilitasie fokus op individuele oortreders wat behandeling en ingryping

benodig, kan hierdie geïndividualiseerde behandelingsbenadering ( in

ooreenstemming met aangewese vonnisopleggingstrukture) aan vonnisopleggers

optimale diskresie verleen om gepaste strafmaatreëls neer te lê. Diskresie word ook

aan paroolrade verleen om oortreders, dienooreenkomstig hul vorderingsvlakke, óf

vry te laat óf steeds aan te hou as deel van hul rehabilitasieprosesse. Danksy

moderne terapeutiese tegnieke vir gedragsmodifikasie geniet rehabilitasie as

strafdoelwit heelwat aanhang en word dit tans toenemend as gunstig ervaar. Alhoewel

korrektiewe instellings die voordele van rehabilitasie en gepaardgaande

behandelingsprogramme voorstaan, is daar veral in Westerse beskawings

teëwerkende faktore soos nasionale fiskale beperkings (wat druk plaas op korrektiewe

begrotings), ’n sterker publieke wekroep vir strenger (en langer) gevangenisstrawwe

asook ’n eskalerende politieke ideologie wat fokus op die onderdrukking van

misdadige gedrag eerder as op die voorkoming daarvan (Miethe & Lu, 2004: 22-23).

In aansluiting by en ter ondersteuning van hervorming en rehabilitasie as

strafdoelwitte, tree “restorative justice”, oftewel herstellende geregtigheid, na vore as

een van die mees onlangse strafdoelwitte wat, wesenlik gesproke, die manier van dink

oor misdaad en geregtigheid uitdaag. Herstellende geregtigheid behels letterlik dat

álle betrokke partye (slagoffer(-s)/oortreder(-s), die gemeenskap, die staat en

regeringsverwante strukture deur die gepleegde misdaad betrek én herstel word, dus

“terugkeer” na hul vorige staat/toestand/posisie soos dit was vóór die misdaadsituasie

ontstaan het. Volgens hierdie straffilosofie neem die oortreder volle

verantwoordelikheid vir die oortreding en inisieer die herstelproses teenoor die

slagoffer(-s). ŉ Wedersyds voordelige program ondersteun enersyds die slagoffer(-s)

tydens die herstelproses en help andersyds die oortreder deurdat risiko’s vir

heroortreding verminder. Dit is belangrik dat alle voorgenoemde, betrokke partye

weer so suksesvol as moontlik geherintegree word in hul onderskeie

samelewingsverbande, en hiermee kan gemeenskapsbemiddelingsgroepe, plaaslike

ondersteuningsgroepe en oortreder-slagoffer konferensies en diskoerse behulpsaam

wees. Die oorkoepelende doelwit van herstellende geregtigheid is om, sovêr moontlik,

die individuele partye en die gemeenskap se aanvanklike gevoel van gebrokenheid te

herstel na ’n gevoel van heelheid (Miethe & Lu, 2004 : 23-24).

85

Die reformatoriese strafdoelwit staan ook bekend as rehabilitatiewe vonnisoplegging.

Die klem word gelê op die individu en karakter self, nie op die misdaad,

gepaardgaande skade of afskrikkingswaarde van die straf nie. Ingevolge hierdie

teorie pleeg oortreders grotendeels misdaad weens sielkundige faktore,

persoonlikheidsgebreke of sosiale druk. Hierdie teorie bevoordeel die humanitêre

sentimente van die tyd. Benewens verskeie vorme van rehabilitatiewe,

opvoedkundige en sielkundige moontlikhede, word afsondering as rehabilitatiewe

opsie met goeie gevolg aangewend om veral jeugmisdadigers en eerste oortreders

suksesvol te rehabiliteer. Toenemende openbare bewustheid van alternatiewe vir die

klassieke gevangenisstelsel het ’n gunstige sosiale klimaat geskep vir die bevordering

van reformatoriese geregtelikheid in die publieke domein (Priya, 2014: 16-33).

Smith (1907: 80-86), voormalige president van die Gevangenis Assosiasie in New

York, meld dat aanhangers van die “New Penology”- denkrigting in Noord-Amerika hul

beywer het vir ’n reformatoriese stelsel waarbinne gevangenes blootgestel word aan

voldoende opleiding, dissipline asook opbouende invloede ten einde elke

gevangene die kans op ’n nuwe begin te bied. Hiervolgens kon geen gevangene

vryggelaat word nie alvorens hy/sy voldoende daarvoor toegerus is nie. Die

voorgenoemde maatreëls is as essensieel beskou ten einde ’n gesonde beleid vir

openbare beskerming teen misdaad daar te stel en word tans as insiggewend en

tersaaklik deur navorsers beskou.

Snyman (2008: 21-22) meld dat die klem binne die hervormings-/rehabilitasieteorieë

te sterk val op die persoon en persoonlikheid van die oortreder. Die misdaad self, en

die gevolglike skade wat daaruit voortvloei, word onderbeklemtoon. Hierdie

wanbalans ontken die wesenlike kenmerk van geregtigheid wat behels dat beide die

belange van die oortreder en die slagoffer (en dus samelewing) teen mekaar

opgeweeg behoort te word.

Tekortkominge of kritiek teen die hervormingsteorie sluit in dat die eweredige

verhouding tussen strafmaat en intensiteit van die misdaad moeilik haalbaar is; dat

86

die duur van rehabilitasietydperke onvoorspelbaar is; dat hierdie teorie grotendeels

net slaag ten opsigte van jonger oortreders en dat die hervorming van misdadigers

idealisties is as statistiek rondom residivisme in ag geneem word. Daar word ook

aanbeveel dat rehabilitasieprogramme of hervorming eerder proaktief geskied en

verkieslik buite gevangenisse plaasvind (Snyman, 2008: 21-22).

2.4.2.4 Buitestaatstelling / Isolasie / Inperking

Individue is van mening dat wanneer misdadigers in gevangenisse aangehou word,

die samelewing daardeur beveilig en beskerm word. Volgens Hipolito et al. (2017: 4-

5) is dit egter nie altyd die geval nie. As bewys word aangevoer dat, volgens die

gerekordeerde, totale, statistiese gevangenisbevolking in Minnesota en Washington

DC, slegs ’n onbeduidende 3,5% daarvan die totale misdaadbevolking

verteenwoordig, en dat 96,5% van die aangemelde misdade (en dus misdadigers)

steeds op vrye voet is. Dit is gevolglik nie realisties of algemeen korrek om aan te

neem dat gevangenisstraf die samelewing kan beskerm nie. Misdadigers wat

deurentyd die gereg ontduik en soos gewone burgers daagliks deel vorm van

gemeenskappe, asook gevangenes wat ná gevangenisstraf weer teruggeplaas word

in die samelewing en hul onderskeie gemeenskappe, maak grotendeels die

beskermingswaarde van straf ongedaan.

Die mees ekstreme vorm van buitestaatstelling is sekerlik die doodstraf, en alhoewel

daar lande is wat steeds die doodstraf toepas, blyk dit dat die meerderheid lande in

die wêreld doodstraf afgeskaf het. In Suid-Afrika is die doodstraf in 1995 as

ongrondwetlik verklaar en word gevolglik nie meer as straftipe oorweeg nie.

Podgor et al. (2009: n.p.) dui aan dat buitestaatstelling, inperking of isolasie

strafteoreties daarop berus dat wetsoortreders fisies geskei word van

wetsgehoorsame burgers. Die oortreder word dus uit die samelewing verwyder deur

onder andere opsluiting en afsondering.

87

Buitestaatstelling, ook dikwels na verwys as ostrasisme, fokus op die uitskakeling van

misdaadgeleenthede vir individue deur verskeie fisieke beperkings op hul optredes te

plaas. Inperkingsanksies soos hofbevele, federale boikotte,

handelsbeperkingsooreenkomste, inperkings- en beskermingsbevele asook

ekonomiese sanksies met nadelige, finansiële implikasies, kan hier ter sprake wees .

Sommige buitestaatstellingopsies en -voorwaardes kan as ingrypend-negatief deur

die onderhawige oortreders beleef word, in só ’n mate dat die afskrikkingswaarde

daaraan verbonde moontlik wel ’n rol kan speel in die uiteindelike sukses daarvan, al

dan nie. Resente en huidige manifestasies van die buitestaatstellingsfilosofie is meer

toekomsgerig en fokus op die utiliteitswaarde van straf ten einde oortreders se affiniteit

vir misdaad teë te werk. Op hierdie wyse verenig die buitestaatstellingsfilosofie met

ander utilitêre straffilosofieë en vorm sodoende die grondslag vir die suksesvolle

implementering van verdere afskrikkings- en rehabilitasieprogramme (Miethe & Lu,

2004: 18-19).

2.4.2.5 Evaluering van strafdoelwitte/-teorieë binne die Suid-Afrikaanse

werklikheid

Spesifieke omstandighede binne spesifieke samelewings bepaal die unieke

aanwending van onderhawige strafteorieë. Sedert die tagtigerjare het die

misdaadsyfer in Suid-Afrika skerp toegeneem. As gevolg hiervan word wekroepe om

vergelding geuiter . Die beskerming van die samelewing, asook misdaadbekamping,

moet geprioritiseer word om ook sodoende die gemeenskap se afkeer van

misdaadpleging te kenne te gee. In hierdie verband het die wetgewer reeds in artikel

51 van die Strafregwysigingswet 105 van 1997 voorsiening gemaak hiervoor -

swaarder minimum vonnisse is neergelȇ midde in ŉ misdaadgeteisterde samelewing

en ŉ Suid-Afrikaanse strafregsplegingsisteem wat gebuk gaan onder ernstige

probleme. Die hervorming of rehabilitasie van misdadigers is steeds belangrik, maar

is, gesien in die lig van die reeds genoemde Suid-Afrikaanse misdaadwerklikheid,

tans nie ŉ prioriteit nie. Gevangenisse sit met ŉ oorbevolkingsyfer van 63% en daar is

tans nie genoegsame befondsing vir peperduur rehabilitasie-inisiatiewe nie. Suid-

Afrika het nie die finansiële krag of rugsteun om hervormingsideale te verwesenlik

nie. Dit is ook interessant om te verneem dat vermoënde lande soos Amerika en

88

Engeland al hoe meer wegbeweeg van rehabilitasie-opsies en hul eerder wend na

meer vergeldende strafoplegging (Snyman, 2008: 24-29).

2.4.3 Straftipes

Straftipes wissel van beskawing tot beskawing en is deurgaans onderhewig aan

wisselende tydvakke en heersende tendense. Madhavi (2019: 2-16) wys op die

maatskaplike, sielkundige en morele impakte rondom straf wat gelewer word ten

opsigte van oortreders ten einde nuwer, meer moderne geregtelike werktuie daar te

stel. In hierdie opsig word na verbanning (vir geharde oortreders of

gewoontemisdadigers), kompensasie-opsies, maatskaplike sensuur,

gemeenskapsdiens en diskwalifikasie moontlikhede verwys,.

Hipolito et al. (2017: 6) meld dat huidige straftendense verband hou met die

ontwikkeling van vrystellings-, kwytskeldings- en kommunikatiewe opsies soos die

afname in die ernstigheidsvlak rondom straftipes; die toename in gevangenisstraf en

gepaardgaande modifikasies; toelaes vir goeie gedrag; onbepaalde en opgeskorte

vonnisse; probasie; parool asook korter vonnisse en boetes. Daar is ’n groot

verkeidenheid formele en informele sanksies wat in drie kategorieë opgedeel kan

word, naamlik ekonomiese sanksies (wat direkte finansiële gevolge inhou vir

oortreders), buitestaatstellingsankies (wat oortreders se gedragspatrone fisies

beperk) en lyfstrafsankies (wat dood of liggaamlike lyding deur die direkte toepassing

van fisiese krag op die menslike liggaam) behels. Lyfstrafsanksies is ingevolge Die

Wet op Afskaffing van Lyfstraf ( wet 33 van 1997) sedert 1997 egter verbode in Suid-

Afrika. Die belangrikste ekonomiese sanksies behels geldelike boetes, borgtog,

siviele eise, verbeuring van bates en ander finansiële voordele, interdikte, boikotte,

stakings en lisensieverbeurings.

89

Buitestaatstellingsankies soos huisarres, gevangenisstraf, ballingskap en velerlei

inperkingsmaatreëls kom algemeen voor. In lande waar lyfstrafsanksies steeds geld,

word fisiese lyfstraf, aanranding, marteling, verminking en ander vorme van fisiese

geseling aangeteken (Madhavi, 2019: 2-16).

2.4.4 Eienskappe van straf

Straf moet aan sekere eienskappe voldoen om die onderhawige strafdoelwitte op ’n

daadwerklik en doeltreffende wyse gestand te doen. Straf moet opgelê en bestuur

word deur legitieme owerheidsinstansies waarbinne regstelsels funksioneer en

waarteen misdade gepleeg is. Straf moet ook doelgerig, seker, gepas, konsekwent

en onaangenaam wees, gerig op ’n oortreder en die gevolg (wees) van spesifieke,

ongewenste gedrag. Straf behoort ook moraliserend te wees en mikpunte soos die

herstel en heropvoeding van die oortreder word hierby ingereken. Wanneer die

oortreder uiteindelik besef dat misdaad geensins winsgewend is nie en daarmee saam

die hoër waardes ( waarop die staat aanspraak maak) erken, kan hy/sy beskore kanse

benut tot ’n nuwe, billike begin waarby die totale samelewing baat kan vind (Diaconu,

2013: 76-84).

2.5 Slotgedagte

Nie ’n enkele straffilosofie op sigselfstaande gaan as die ideale strafteorie kwalifiseer

nie. Elke strafteorie toon belowende korrektiewe, maar ook terkortkominge. Om die

spreekwoordelike “goue middeweg” binne al die bestaande straffilosofieë te vind, stel

ook nie ’n simplistiese, konsekwente en werkbare waardesisteem daar nie, aldus

Schrader-Frechette (1978: 15). Volgens hom is een van die probleme wat hiertoe

aanleiding gee die verskynsel dat individue binne samelewings, oor al die jare heen,

nie daarin kon slaag om ’n maatskaplike verantwoordelikheid en gewete aan te leer

nie. Daarmee saam heg individue te veel waarde aan konstitusionele menseregte en

vryhede. Hiervoor kan die heterogene en pluralistiese aard van kultuur die oorsaak

wees.

90

Probleme romdom gebrekkige korrektiewe inisiatiewe en beleide kan onder andere

toegeskryf word aan die verreikende gevolge wat voortvloei uit stelsels wat burgerlike

vryhede optimaliseer of verabsoluteer.

91

HOOFSTUK 3


STRAF

92




INHOUDSOPGAWE:

HOOFSTUK 1



HOOFSTUK 2



HOOFSTUK 3


STRAF: pp. 91-115

HOOFSTUK 4




VAN 14 – 18: pp. 116-156

HOOFSTUK 5




HOOFSTUK 6




pp. 211-258

HOOFSTUK 7


HOOFSTUK 8


93

HOOFSTUK 3

‘N WETENSKAPLIK-HISTORIESE OORSIG OOR DIE ONTWIKKELING VAN STRAF

3.1 Inleiding

Dit bly duidelik uit historiese navorsingsliteratuur dat straf reeds van die begin van die

menslike beskawing af ’n werklikheid was. Die straffilosofie is dus so oud soos die

mens self. ’n Analise van die straffunksie beweeg noodwendig deur die geleidelike

evolusionêre prosesse van die primitiewe mens waarvan die strawwe grootliks

instinktief eerder as rasioneel gedrewe was. Die prehistoriese mens se regte en

veiligheid is nie deur georganiseerde samelewings beskerm nie en straf (eie aan die

aard en instink van die oerwesens) in die vorm van onmiddellike wraak en summiere

vergelding was die enigste meganismes tot selfbehoud en regverdigmaking

(Alexander, 1922: 1-17/235-250).

Van die vroegste Bybelse tye af vind historici bewyse van straf. In die eerste

Bybelboek (Genesis) word verwys na die Adam en Eva–historisiteit in die paradys,

asook die sraf nadat ’n gebod deur hulle oortree is. In velerlei godsdienstige

leerstellinge word na die strafkonsep verwys. Sekere wette oor misdaad en straf is in

die Torah opgeteken. Die vertaling van die Hebreeuse Bybel na Grieks in die jaar 300

v.C. word allerweë beskou as die eerste weergawe van die Bybel wat deur vroeë

Christene in Rome gebruik is. Strafmetodes waarna verwys word, het gewissel van

steniging en verbranding tot swaardslag. Gedurende voorgenoemde historiese tye is

byna alle mense as sondaars beskou grootliks as gevolg van die Christelike

nalatenskap van erfsonde. Dit was nie net die armes wat gely het onder arbitrêre

arrestasies en soms barbaarse strawwe nie. Onder die berugte Franse stelsel van

lettres de cachet kon enigiemand gearresteer en gevange geneem word sonder

formele aanklagte of verhore. Individue wat hiervolgens gearresteer is, het dus geen

reg gehad om te weet waarom hulle gevange geneem is nie; geen reg om hul aanklaer

te konfronteer nie; geen reg tot regsadvies nie; geen reg op ’n regverdige verhoor nie

en geen reg tot appèl nie. Dit alles was heeltemal wettig onder die Kode van Louis

94

van 1670, wat die wettige kode van Frankryk was tot en met die Kode van Napoleon

in 1804 (Walsh & Hemmens, 2011: 1-17).

Die veranderende aard en vorme van die straffilosofie waarneembaar vanuit historiese

perspektiewe vanaf die antieke tydperk tot die moderne tyd is hoofsaaklik in drie

basiese tydperke waarneembaar: die preklassieke, klassieke en moderne eras

waarbinne straffilosofieë soos retribusie, afskrikking, rehabilitasie en herintegrasie

figureer.

3.2 Die filosofie van straf in die preklassieke era

Barnes & Teeters (1943: 391–395) meld dat daar in hierdie era geglo is dat die mens

van nature getuig van eenvoud, dat menslike gedrag beheer word deur bonatuurlike

magte en dat mense misdaad pleeg as gevolg van eksterne, duiwelse invloede.

Aanbiddings- en offerrituele met vuur en/of water is gewoonlik voorgeskryf om die aard

van die bose geeste te identifiseer. Verhore is meesal besleg deur fisiese gevegte om

sodoende die lot van misdadigers te bepaal. Verbanning of teregstelling was ook

konvensionele strafopsies. Bonatuurlike en religieuse oortuigings het besonder swaar

geweeg tydens hierdie era, soveel so dat strawwe vir diesulke oortredings wreed en

barbaars was. Sonde en misdaad is as soortgelyk beskou.

Drie belangrike misdaadkategorieë word onderskei naamlik misdade teen die staat,

teen die kerk en optredes van hoogverraad teen die sogenaamde Kroon.

Gepaardgaande primitiewe strafvorme soos brandmerk, verdrinking, verbanning of

onthoofding was die gebruiklike strawwe (Adler, 2004: 62).

Die mistieke en godsdienstige agtergrond van primitiewe straf het ten doel om die

samelewing se onreinheid te verwyder of te voorkom sodat bonatuurlike magte nie

wraaksugtig optree teenoor sodanige samelewings nie, maar eerder wedersydse

versoening bewerkstellig. Plae, aardbewings of ander natuurrampe is as straf van

God beskou (Barnes & Teeters, 1943: 395).

95

Hudson (2004: 1-54) sê dat alhoewel die meeste misdaadwette van daardie tyd

ongeskrewe was, word Die Kode van Hammurabi (1780 v.C.) as die vroegste en

bekendste geskrewe strafkode beskou. Die welbekende konsep van die lex talionis,

oftewel oog vir ’n oog, tand vir ’n tand-vergeldingsbeginsel dateer dus terug na die

Mosaïese Wette/Mosaïese Kode as deel van die antieke, Hebreeuse Reg.

Onbeheerde en onvermydelike wraak was aan die orde van die dag. Beheerde wraak,

as onvermydelike komponent van geregtigheid, was wêreldwyd moeilik haalbaar

binne samelewings met geen standhoudende strafstelsels nie. Die heersende wette

van die preklassieke era het die wraaksugtige neiging van benadeelde individue

aangevuur en dermate ook gekodifiseer in so ŉ mate dat die samelewing begin besef

het dat persoonlike wraak beperk moet word ten einde ’n gesonder samelewing daar

te stel. Wraakgeoriënteerde bloedgevegte het aanvanklik die onreg geregverdig dat

daar ruimte is vir regverdige wraak, terwyl die daaropvolgende wette wel ten doel

gehad het om onbeheerde wraak deur beheerde wraak te vervang. Die

vergeldingsbeginsel, wat kenmerkend is van die preklassieke straffilosofie, het ruimte

gelaat vir ongekontroleerde wraakaksies. Die afwesigheid van ’n weldeurdagte

strafregstelsel, waarbinne geen spesifikasie van bepaalde misdade en gevolglike

gepaste strafopsies was nie, het hierdie era gekenmerk. Bowendien het regters hul

onbegrensde diskresionêre mag as gevolg hiervan doelbewus of onbewustelik

misbruik wat arbitrêre, barbaarse en wrede straf tot gevolg gehad het. Demoniese

denke, godsdienstige ekstremiteite en die geloof in bonatuurlike magte het as die

oorheersende basis vir regstelsels gedien.

3.2.1 Straftipes tydens die preklassieke era

In die jaar 337 n.C. word kruisiging, wat toe reeds geruime tyd as strafmetode in die

Romeinse Ryk gebruik is, afgeskaf en in die veertiende eeu word onthoofding alreeds

in Ierland as strafmetode aangewend, maar word in die agtiende eeu afgeskaf.

Tydens die vyftiende eeu in Engeland word die straf vir volgehoue kettery, naamlik

die brandstapel/verbranding, wyd veroordeel. Ook in Frankryk het die 19-jarige Joan

of Arc (Johanna van Arkel), Franse volksheldin, in 1431 op die brandstapel gesterf.

Eers in die laat agtiende eeu is verbranding as strafmetode in Brittanje afgeskaf.

96

Rondom die sestiende eeu is sommige oortreders lewendig in kookwater geplaas of

vergiftig as straf. Oorlewering wil dit hê dat Sokrates, Griekse filosoof, reeds in 399

v.C. skuldig bevind is aan goddeloosheid en oneerbiedigheid en gevolglik, as straf,

vergiftig is. Die meerderheid van hierdie tipe strafmetodes word in Brittanje afgeskaf

teen die middel van die sestiende eeu. Verskeie ander straftipes soos bastinado,

verminking, slawerny, steniging, vasbindingsopsies, verwurging, uithongering,

verdrinking, aanhoudingsopsies, verbanning, deportering, strafkampe, hardepad en

hang kenmerk hierdie tydperk. Misdadigers is ook letterlik doodgedruk (deur

houtplanke) en in putte gegooi en van vergeet. Teen die laat agtiende eeu is die

guillotine as teregstellingsobjek gereeld ingespan. Verskeie variasies van

gevangesetting het toe reeds voorgekom (Chaudhuri, 2014: n.p.; Lambert, 2021:13;

398).

3.3 Die filosofie van straf in die moderne klassieke era

3.3.1 Die era van Verligting/Age of Enlightenment: Die vroeë era

(1685 - 1730)

Die praktyk van wrede straf en arbitrêre regskodes het teen die middel van die

agtiende eeu begin afneem met die aanbreek van ’n tydperk wat historici die Age of

Enlightenment noem. Hierdie tydperk het ’n groot verskuiwing gebring ten opsigte

van die denkwyses van mense en hoe hulle die wêreld (asook die mens se plek in

hierdie wêreld) beskou. In plaas daarvan om te dink dat misdaad die gevolg is van

demoniese of ander bonatuurlike magte, het die rasionaliteit dat die mens misdaad

pleeg uit vrye wil en vanuit rasionele oorwegings, begin posvat. Barbaarse

strafmetodes het geleidelik getaan en daar is toenemend gepoog om gelyke strawwe

vir eenderse misdade op te lê. Die klem het nou geval op die hervorming van die

strafregstelsel ten einde meer gepaste wetsvoorskrifte en strawwe daar te stel (Khatun

et al., 2013: 114-121).

Filosowe soos Francis Bacon, Thomas Hobbes, René Descartes en belangrike

natuurfilosowe soos Galileo Galilei, Johannes Kepler en Gottfried Wilhelm Leibniz was

97

belangrike voorlopers van die Enlightenmentbeweging/Verligtingstydperk uit die

sewentiende eeu. Die wortels daarvan word gewoonlik teruggevoer na Engeland

rondom die 1680’s waar Isaac Newton sy “Principia Mathematica” (1686) en John

Locke sy “Essay Concerning Human Understanding” (1689) gepubliseer het - twee

werke wat die wetenskapike, wiskundige en filosofiese basis/vertrekpunt vir die

Verligtingsidee se grootste vooruitgang gebied het. In sy skrywe “Wat is die

Verligting?” (1784) het die Duitse filosoof, Immanuel Kant, die leuse van hierdie era

geformuleer waarin individue uitgedaag word om op ’n rasionele wyse te wil weet en

begryp. John Locke (1632–1704) het aangevoer dat die menslike natuur veranderlik

is en dat kennis opgedoen word deur opgehoopte ervaring eerder as deur abstrakte,

eksterne waarhede. Individuele Verligtingsdenkers het dikwels verskillende

benaderingswyses gehad soos blyk uit die algemene Verligtingstemas van rasionele

bevraagtekening en die geloof in vooruitgang deur middel van rasionele verandering

en gesprekvoering (History.com Editors, 2009: n.p.).

3.3.2 Die kernjare van die Enlightenmentera/Verligtingsera

(1730 – 1780)

Dit was onder andere die Franse filosowe Montesque (1689–1755) en Voltaire (1694–

1778) wat onderskeidelik die aandag daarop gevestig het dat meer erns en wreedheid

ten opsigte van straf nie noodwendig die aantal misdade verminder nie en dat

gebruiklike strawwe reeds uiters wreed en onverbiddelik was (Barnes & Teeters,

1943: 395 – 460).

Ideale soos vryheid, vooruitgang, verdraagsaamheid, broederskap, grondwetlike

regering en deïsme word gepropageer. ’n Daadwerklike skeiding tussen kerk en staat

is ook bepleit. Die Enlightenmentideologie het berus op soewereiniteit van die rede

en sintuiglike kennisbronne is verabsoluteer. Daar is geglo dat menslike logika en

wetenskaplike kennis teenvoeters is vir onbehoorlikhede soos tirannie, bygelowe en

algemene apatie. Europese filosowe soos Diderot, Rousseau, Montesquieu, Spinoza,

asook die Skotse filosoof Hume en Ierse filosoof Berkeley, het meegewerk om die

Europese politiek, filosofie, wetenskap en kommunikasie radikaal te heroriënteer as

98

deel van die Enlightenmentera/Verligtingsera. Individuele vryheid, individuele regte

en religieuse verdraagsaamheid het vooropgestaan en alles in die heelal is rasioneel

verklaar en gekatalogiseer. Die voorgenoemde Franse filosoof, Diderot, se

“Encyclopédie (1751–1777) het toonaangewende skrywers byeengebring rondom die

ideaal van ’n beter samelewing (History.com Editors, 2009: n.p.).

3.3.3 Die afsluitingsjare van die Enlightenmentera/

Verligtingsera (1780 – 1789)

Die Franse Revolusie van 1789 was ’n hoogtepunt van die Verligtingsvisie om

sodoende ontslae te raak van uitgediende monargieë en despotisme ten einde

samelewings op rasionele wyses te herbou. Uiteindelik was die Verligtingsfilosie nie

ekonomies, polities en maatskaplik haalbaar nie. Verligte rasionaliteit moes

noodgedwonge plek maak vir die negentiende-eeuse Liberalisme en Klassisisme,

maar die nalatenskap van die egalitaristiese Verligtingsfilosofie sou die weg baan vir

universele (en daarom ook eietydse) denke ten opsigte van relevanthede soos

emansipasie, eiendomsreg asook filosofieë rondom moderne, rasionele en

demokratiese samelewings (History.com Editors, 2009: n.p.).

Cesare Beccaria (1738–1794) en Jeremy Bentham (1748–1832) was prominente

figure in die proses teen arbitrêre en barbaarse straf. Die Klassieke filosofie behels

onder andere dat daargestelde wette primêr die openbare veiligheid en orde in

samelewings moet verseker en nie slegs gerig moet wees op vergelding nie. Kragtige

en suksesvolle repudiërings op irrasionele, kriminele regswetenskap en

strafinstellings is geloods deur ’n groep reeds vermelde bekwame en invloedryke

Europese skrywers. Die dominerende, filosofiese benadering ten opsigte van straf in

die moderne klassieke era was daarop gerig dat die afskrikkingswaarde van straf

potensiële oortreders van misdaadpleging sal weerhou. In ooreenstemming met die

klassisiste het individue ’n vrye wil en kan gevolglik wettige of onwettige middele

aanwend tot hul doelwitbereiking. Die klassisiste glo dat die afskrikkingswaarde van

straf groter sal wees as die plesier of voordeel van kriminele gewin – só kan die

samelewing meewerk om misdadige gedrag te inhibeer. Die rasionale en logiese

verband tussen misdaad en straf, asook gepaardgaande utilitaristiese denkrigtings,

99

het die filosofiese begripsveld rondom straf en misdaad in die klassieke era

daargestel. Binne die Franse revolusionêre strafwet (1791) is gekonstitueer dat

strawwe in verhouding moet wees tot die misdade en dat, benewens die

afskrikkingsdoelwit van straf, daar ook hervormingsuitkomste ingesluit moet word

(Khatun et al., 2013: 117-130).

Die belangrikste beperkings van die Klassieke filosofie behels die beperkte en

voorskriftelike magte van die regbank, die tekort aan voldoende polisiëring asook die

gebrek aan empiriese en objektiewe bewyse ten opsigte van individuele ongelykhede

en ander demografiese andersoortighede. Die oorgang van die Klassieke periode na

die Positivistiese tydperk word gekenmerk deur ’n sosio-ekonomiese impuls as gevolg

van die toenemende behoefte aan arbeid wat deur die industriële revolusie

teweeggebring is. Daar was ook ’n oplewing en dinamiek in die menslike sosiale

wetenskappe, wat vir die idee van misdadige gedrag as gevolg van psigologiese of

omgewingsfaktore voorsiening gemaak het. As gevolg van wetenskaplike en

tegnologiese vooruitgang, asook industrialisering, word die weg gebaan vir ’n meer

rehabilitatiewe straffilosofie. Industrialisering het veral ’n belangrike rol gespeel omdat

die vryhandelsisteem ontwikkel is wat middelklasmense direk beïnvloed ten opsigte

van globalisering en verstedeliking. Daarbenewens het wetenskaplike en

tegnologiese vooruitgang, meer spesifiek die gebruik van wetenskaplike metodes (om

misdadige gedrag te verklaar deur middel van die maatskaplik-georiënteerde oorsaak

en gevolg verhouding) gedy. Laasgenoemde suksesvolle rehabilitasie en

herintegrasie van ’n oortreder bevoordeel ook die samelewing omdat sodanige

oortreder ’n produktiewe bydrae binne ’n gegewe maatskaplike arbeidsverdeling en

gemeenskap kan lewer (ibid.).

3.3.4 Straftipes tydens die klassieke era

Dit is gedurende die laat agtiende eeu dat verbeterde gevangesetting, geïnisieer deur

die Britse filosoof, Jeremy Bentham, bepleit is. Mensliker en veiliger vorme van

gevangenisstraf word geïmplementeer. Die agtiende-eeuse tydperk van

Verligting/Enlightenment het waarskynlik die grootste rol in gevangenishervorming

100

gespeel. Teen die laat agtiende eeu was gevangenisse in die Verenigde State oor die

algemeen gebaseer op Bentham se filosofieë. Die Amerikaanse gevangenisse het

soos werkshuise gelyk, maar daarna gestreef om menswaardige

lewensomstandighede aan gevangenes te bied met die oog op hervorming. Die

eerste gevangenis, wat volgens hierdie nuwe stelsel funksioneer, is in 1789 in

Pennsylvania geopen. Verskeie vorme van lyfstraf, marteling en geseling begin

afneem teen die middel en laat agtiende eeu. Openbare teregstellings en ou skepe

wat as gevangenisstrukture moes dien, word in groter Europese lande afgeskaf. Selfs

binne Britse weermagstrukture raak strawwe, wat deur fisiese pyniging gekenmerk

word, al hoe meer in onbruik. Ondanks die voorgenoemde afname kom straftipes

soos brandmerk en bastinado steeds sporadies voor (Khatun et al., 2013: 117-122).

3.4 Die filosofie van straf in die moderne, positivistiese era

Positivisme is een van die belangrikste filosofiese denkrigtings van die negentiende

eeu ten opsigte van kriminologiese en penologiese kwessies rakende die kausaliteit

van misdaad. Ook die wetenskaplike metodiek en verifiëring van straf, sowel as die

toepaslikheid daarvan, staan voorop. Die positivistiese denkrigting het tydens die

negtentiende en eerste deel van die twintigste eeu ontwikkel. Straffilosofieë se modus

operandi’s het ten doel gehad om wetenskaplike metodes toe te pas in die bestudering

van misdadigers en gepaardgaande maatskaplike probleme. Menslige gedrag word,

volgens die positivistiese denkrigting, bepaal deur omstandighede of deur

psigologiese of fisiologiese predisposisies (Hudson, 2004:11-13).

Die positivistiese benadering behels onder meer dat Kriminologie en Penologie as

vakwetenskappe primêr die verklaring van misdadige gedrag en die hantering van

misdadigers deterministies en wetenskaplik moet verifieer en benader. Die

ontwikkeling van geesteswetenskappe oor die algemeen het ook daartoe bygedra dat

Kriminologie en Penologie as onderskeie, selfstandige vakwetenskappe kon gedy.

Die positivistiese aard van Kriminologie en Penolgoie is deur ’n aantal wetenskaplikes

beïnvloed. Die Franse sosioloog, August Comte (1798–1857), het ’n samelewing in

die vooruitsig gestel waarbinne alle maatskaplike probleme deur wetenskaplikes

opgelos word met behulp van positivistiese navorsingsmetodes. Volgens hom word

101

objektiewe en ware kennis ten opsigte van maatskaplike verskynsels beperk tot

sintuiglike waarneming en dít wat deur ervaring en redenasie vasgestel kan word

(Khatun et al., 2013: 122-126).

Ook Cesare Lombroso, Italiaanse wetenskaplike (1835–1909) en stigter van die

Italiaanse Skool vir Positivistiese Kriminologie, het weggedoen met die klassieke

ideologie dat misdaad inherent deel was van die menslike natuur. Hy het in sy teorie

oor antropologiese kriminologie gekonstateer dat misdadigheid oorerflik is en dat

misdadigers liggaamlik uitkenbaar is deur sekere fisiese, tipologiese anomalieë.

Hierdie teorie van Lombroso oor biologiese atavisme is beïnvloed deur die

evolusionêre idees van Charles Darwin (1809–1882), ’n Britse natuurkundige.

Alhoewel daar baie tekortkominge in Lombroso se misdaadteorie kan wees, lê sy

monumentale bydrae daarin dat die misdadiger, nie net die misdaad nie, bestudeer

moet word. Die misdadiger behoort primêr as ’n individu beskou te word. Die

individualisering van straf, waaroor die meeste humanitêre en wetenskaplike denkers

nou saamstem, is een van Lombroso se gewigtigste nalentenskappe (Ellwood, 1912:

716 – 723).

Die positivistiese era het dus mettertyd ’n klemverskuiwing teweeggebring wat die

strafregstelsel behels. Daar is wegbeweeg van die denkwyse/ideologie dat die

misdaad as sodanig die enigste bepalende faktor is vir die tipe straf wat opgelê moet

word. Kenmerke en omstandighede van die oortreder is nou ook ’n bepalende faktor.

Daar word nie net klem gelê op die geïndividualiseerde behandeling van die oortreder

nie, maar ook op die beskerming van die samelewing teen misdadigers se optredes.

Vervolgens is daar dus gepleit dat elke misdadiger geïndividualiseerde behandeling

ontvang volgens sy/haar eie psigologiese en sosiologiese behoeftes. Die straf moes

pas by die misdadiger. Die tydperk/duur van gevangenisstraf sou nie bepaal word

deur die aard van die misdaad wat gepleeg is nie, maar deur die tydperk wat nodig is

vir die oortreder om aan te pas en te rehabiliteer. Die wetenskaplike, penologiese

sisteem sou bepaal of gevangenes aangepas het en gereed is om terug te keer na die

samelewing, al dan nie (Khatun et al., 2013: 122-130).

102

Nog ’n invloedryke positivis was Raffaele Garofalo (1851–1934), ’n Italiaanse

kriminoloog en juris. Op grond van Charles Darwin se teorie van natuurlike seleksie,

een van die belangrikste paradigmas van die tweede helfte van die negentiende eeu,

het Garofalo die hoofkenmerk van die ware misdadiger geïdentfiseer as ’n gebrek aan

aanpassing by sy sosiale omgewing (Allen, 1960: 265).

Garofalo het geglo alhoewel menslike optrede dikwels deur omstandighede (soos

temperament, uiterste armoede en intelligensie) bepaal word, die enigste ding wat by

vonnisoplegging in ag geneem moet word die oortreder se “eienaardighede” of

risikofaktore vir misdaad is. Hy was skepties oor die moontlikheid om die misdadiger

te hervorm, alhoewel hy baie aandag aan die praktiese uitvoerbaarheid van

hervorming wy. Die elemente van bedreiging en ernstigheidsgraad is beskou as

maatstawwe vir die keuse van straf, terwyl die straf self funksioneer om die

misdadigers uit die sosiale en strafomgewing te elimineer. Vir minder gevaarlike

misdadigers, dit wil sê jonger misdadigers en diegene wat meer beïnvloed word deur

omgewingsfaktore, het Garofalo geglo in arbeidsintensiewe

interneringskolonies/strafkolonies, terwyl hy in die geval van geestessiektes boetes,

gemeenskapsarbeid of internering (volgens die erns en aard van die siektes) in

toepaslike hospitale voorgestel het. As gevolg van sy wantroue in die moontlikheid

van rehabilitasie, was Garofalo van mening dat die gevaarlikste misdadigers die

doodstraf moes kry, wat hy as die enigste instrument beskou het wat die beskerming

van die samelewing kon waarborg. Hierdie oortuigings is gewortel in sosiale

Darwinisme, wat die teorie van natuurlike seleksie op die samelewing toegepas het

(Khatun et al., 2013: 117-130).

Garofalo het die behoefte aan doodstraf teoreties gereverdig deur na inherente,

morele afwykings/gebreke eie aan misdadigers te verwys. Dié gebrek aan menslike

sentimente van medelye en waarheid vervreem die simpatie van die samelewing ten

opsigte van sodanige misdadigers. Vanweë sy geloof in die oorerflike komponent

rakende residivisme was hy nie van mening dat straf as ’n meganisme kon

funksioneer om spyt en dus morele wedergeboorte te bewerkstellig nie. Net so het hy

nie geglo dat die doodstraf werklik enige afskrikkingswaarde het nie. Hy was nietemin

103

bereid om te erken dat die doodstraf ’n intimiderende eienskap gehad het en was van

mening dat strawwe in ’n sekere sin misdadigers se gedrag kon reguleer deur middel

van die sekerheid en/of waarborg van sosiale sanksies wat gekoppel word aan sekere

soorte gedrag Deur straftipes aan gedragstipes te heg, sou ’n ooreenstemmende

maatskaplike taboe geskep word wat effektiewe sanksies - bo en behalwe die straf

wat deur die wet opgelê word - sou verseker (Cullen & Wilcox, 2010: 1-11).

Ook Enrico Ferri (1856 – 1929), Italiaanse kriminoloog, sosialis en politikus, het die

positivistiese straffilosofie aangehang en voortgesit. Hy lê veral klem op maatskaplike

welsyn en beskerming. Alhoewel die primêre deel van straf enersyds die maksimum

beskerming van die samelewing ten doel het, word die oortreder terselfdertyd teen die

arbitrêre optrede van die staat beskerm. Ferri was ’n voorstander van opgelegde

vonnisse soos verbanning na strafkolonies, onbepaalde vonnisse en parool. Hy het

hom ook beywer vir die afskaffing van die juriestelsel en die wetenskaplikgebaseerde

opleiding van vonnisopleggers. Psigologiese en maatskaplike oorsaaklikheidsfaktore

by misdadigers het rehabilitatiewe inisiatiewe tot gevolg gehad en ’n kombinasie van

psigoterapeutiese en maatskaplike tegnieke is oorweeg en tydens die positivistiese

era daargestel (Khatun et al., 2013: 117-130).

’n Tydgenoot van Garofalo en Ferri, die Duitse kriminoloog en regspositivis Franz van

Liszt (1851–1919), het hom beywer vir geïndividualiseerde vonnisoplegging volgens

die rehabilitasiepotensiaal van oortreders en nadat wetenskaplikes die

oorsaaklikheidsverband ten opsigte van die misdaad vasgestel het (Khatun et al.,

2013 117-130).

Positivistiese denkers, tydens hierdie progressiewe era, het dus in geheel die klem

laat val op wetenskaplike benaderings ten einde misdadige gedrag te definieer en

dienooreenkomstig straf daar te stel. Vonnisse het faktore soos biologiese oorerwing,

geestesongesteldhede, die erns van misdade, ouderdom, geslag en oortreder-

eienskappe in ag geneem by die bepaling van straf. Die voorstanders van die

positivistiese skool het gevolglik meer aandag gevestig op korrektiewe en

104

reformatoriese benaderings in die strafopleggingsproses. Die idee was om die

negatiewe gedrag van oortreders reg te stel en hulle weer as wetsgehoorsame

burgers in die samelewing te integreer. Die benadering tot straf het dus sedert die

vroeë era van barbaarse strafvorme na korrektiewe en voorkomende beskouings in

die moderne tyd oorgespoel (Khatun et al., 2013: 122-130).

3.4.1 Straftipes tydens die positivistiese era

Alhoewel die eksterne en wrede vorme van straftoediening begin afneem het, was

straftipes steeds besonder streng. Die negentiende eeu het die uitbreiding van meer

gevorderde gevangenisse gekenmerk. Bentham se voorstel van ’n panoptikum waar

alle selle binne een gevangenis sigbaar is vanaf ’n sentrale beheervertrek, het baie

aftrek gekry tydens die oprigting van gevangenisse. Gevangenisstrukture het

voorsiening gemaak vir rigiede vorme van eensame afsondering van gevangenes

(veral in die VSA), maar later ook vir meer gemeenskaplik-georiënteerde vorme van

aanhouding (die sogenaamde Auburn gevangenissisteem). Die doel van

gevangenisse was steeds om oortreders te rehabiliteer sodat hulle later suksesvol kon

herintegreer by samelewings, maar ook om potensiële oortreders af te skrik om by

misdaad betrokke te raak. Binne voorgenoemde gevangenisse is sekondêre

strafvorme soos marteling, lyfstraf en geseling steeds aangewend. Vanaf 1890 is

skokdood deur middel van ’n geëlektrifiseerde stoel ook as straftipe in gebruik

geneem (Khatun et al., 2013: 125-130; Chaudhuri, 2014: n.p.; Lambert, 2021:

13/398).

3.4.2 Straftipes tydens die laat positivistiese era

Tydens die laat negentiende en vroeë twintigste eeu word pogings aangewend om die

martelingsmetodes en onmenslike behandeling van gevangenes te beëindig.

Gevangenes het binne gevangenisse begin werk in beskermde en beheerde

werkswinkels. Baie nuwe gevangenisse word wêreldwyd opgerig, alhoewel nie almal

aan die nodige vereistes voldoen (het) nie. Die baie bekende Alcatraz, wat in 1909

opgerig is, word eers in 1934 as ’n federale gevangenis in gebruik geneem. Die Groot

Depressie (1929–1933) het aanleiding gegee tot ’n toename in misdaad oraloor en het

105

oorvol gevangenisse tot gevolg gehad. Gevangenisse het toenemend begin versleg

en geweld in gevangenisse het toegeneem. Onluste binne gevangenisse het handuit

geruk, soos die Attica-gevangenisoproer in 1971 in New York waartydens 43

gevangenes gesterf het. Doodstraftipes soos gaskamers, die valbyl, hang en lingchi

(’n Chinese straftipe waartydens ’n gevangene vasgebind word en deur middel van

aanhoudende, kleinerige snytjies dwarsoor die liggaam mettertyd ’n pynlike dood sterf)

word in die loop van die vroeë twintigste eeu deur verskeie lande afgeskaf.

Gevangenes wat voor ’n vuurpeloton sterf, word beperk tot tye van oorlogvoering en

geskied binne weermagopsette. Doodstraftipes soos die elektriese stoel en dodelike

inspuitings kom wel nog voor in verskeie wêreldlande. Variasies van harde arbeid

(hardepad), lyfstraf, verbanning, gevangenisstraf en boetes kom oorwegend voor

tydens die vroeë twintigste eeu (Khatun et al., 2013: 125-130; Chaudhuri, 2014: n.d.;

Lambert, 2021: 13/398).

3.5 Die filosofie van straf in die postmoderne era

Sedert die middel tot laat twintigste eeu word postmoderne denke universeel

gekenmerk deur idees rondom selfbewussyn, epistomologie, morele relativisme en

pluralisme. Objektiwiteit word nou bevraagteken en die wetenskap en tegnologie word

as magsinstrumente beskou. ’n Nuwe bewuswording van maatskaplike kwessies

soos rassisme, seksisme, imperialisme en klasse-uitbuiting verskyn op die horison.

Skeptisisme en relativisme jeens politiese en ekonomiese magstrukture tree na vore.

Heersende strafregtelike diskoerse word as dominerend en eksklusief geëtiketeer

vanweë die inherente niekultureel-pluralistiese aard daarvan (Austen & Cowburn,

2013: 21–28).

Daar is onder andere ŉ drastiese toename in jeugdige geweldsmisdade (veral moord)

in die middel tot laat tagtigerjare in die VSA, asook in ander Amerikaanse en Europese

lande, wat aanleiding gee tot strafregtelike beleidsveranderinge deur federale, staats-

en plaaslike regerings. Strenger wette, en gevolglik ook strawwe, ten opsigte van

jeuggeregtigheid, dui op ’n wederkerige vervanging van grense tussen jeug- en

volwassegerigte strafregtelike sisteme gedurende die laat 1900’s. Hierdie tendens

kom toenemend voor, ten spyte daarvan dat bewese navorsing toon dat jeugdiges wat

106

binne gemeenskappe behandel word, beter vooruitsigte tot suksesvolle sosiale

herintegrasie toon (Institute of Medicine, 2001: 1-12; 25-220).

Chamberlin (2001: 391-420) stel voor dat die fokus van die jeugregstel in die VSA

uitgebrei moet word om meer gewig te verleen aan die afskrikkingswaarde van straf

asook strenger strawwe, bo en behalwe die oorspronklike doel van rehabilitasie.

Onlangse misdade wat deur jeugdiges gepleeg word, is aansienlik ernstiger as dié

waarvoor die jeugregstelsel oorspronklik ontwerp is. Die bekendmaking van hierdie

voorvalle het gelei tot die eis van die publiek om strenger strawwe. Baie wetgewers

in die staat het dus wette ingestel wat dit makliker maak om jeugdiges as volwassenes

te verhoor. Aan die ander kant van die debat is diegene wat meen dat

jeugmisdadigers nog gerehabiliteer kan word as hulle as jeugdiges, eerder as

volwassenes, verhoor word. Die Massachusetts jeugregstelsel kombineer die

oordrag van jurisdiksie ten opsigte van sekere jeugoortreders na die hof vir

volwassenes waar daar dan ’n sogenaamde “gemengde” vonnisoplegging realiseer.

Gemengde straf help om jeugdige oortreders te rehabiliteer deur hulle tot en met die

ouderdom van 21 by die Departement van Jeugdienste te hou voordat ’n opgeskorte

vonnis vir volwassenes in werking tree. Voorgenoemde bied ’n langer tydperk

waartydens jeugdiges binne die jeugstelsel kan hervorm. Die opgeskorte vonnis dien

as ekstra aansporing vir jeugoortreders om te hervorm. Omdat jeugoortreders ook

geneig is tot residivisme , gee gemendge vonnisoplegging hulle nóg ’n kans om binne

die jeugstelsel te rehabiliteer. Vonnisopleggingsriglyne stel jeugoortreders in staat om

tradisionele jeugvonnisse te ontvang, wat deel uitmaak van die geïndividualiseerde

behandeling waarop die jeugstelsel gegrond is. Die voorgenoemde benadering bied

gevolglik ’n stelsel wat die samelewing die beste beskerm teen geweldsmisdade wat

deur jeugdiges gepleeg word deurdat die strafdoelwitte van afskrikking en

rehabilitasie gebalanseer word.

Ook Walker (1978: 79-84) is skepties oor die gevangenis en gevangenisstraf as

reformerende instrument en is van mening dat die rol van straf deur vergeldende

proporsionaliteit geregverdig en beperk moet word. Die belangrikheid van individue

107

se vryheid moet enersyds beskerm word, maar andersyds word daar ook van die staat

verwag om ’n konserwatiewer en strenger, strafgerigte straffilosofie daar te stel.

Aansluitend hierby is Hallsworth (2002: 145-163) van mening dat toenemende

gevangenispopulasies moontlik ook bygedra het tot die ontwikkeling van postmoderne

straf wat kwalitatief anders is as die straffilosofie van die vorige moderne era. Verskeie

straffilosowe en -teoretici het probeer om die nut en geldigheid van die diskoers

rondom moderniteit en postmoderniteit vas te stel ten einde ’n plek vir hedendaagse

strafontwikkeling te vind. Strafmoderniteite, binne die terrein van strafteorie, is ’n

gegewe omdat onderhawige sleutelveranderinge die weg baan vir opkomende,

postmoderne straf. Strafmoderniteit hou hier verband met die opkoms van sekere

nuwe strafneigings as ’n aanduiding van die bestaan en behoefte van ’n ontluikende

postmoderniteit binne die bestaande penologiese landskap. Strafontwikkelings, wat

veral in die VSA opvallend is, hou verband met die herlegitimering van (onredelike)

pynverwante strawwe, die voorkoms van oorgekompliseerde vonnisse en die

versaking van die produktiewe belegging in oortreders. Die vestiging van

postmoderne straf behoort dus versoenbaar en in ooreenstemming te wees met

strafmoderniteite en gepaardgaande, aangepaste strafwaardes. Die konfigurasie van

die sogenaamde nuwe retributivistiese straflandskap word dus gereorganiseer om

kumulatief aan te pas by die eise van die huidige, postmoderne era.

Rondom die 1970’s en 1980’s tree ’n alternatiewe straffilosofie, naamlik herstellende

geregtigheid, in meer as 100 lande wêreldwyd sporadies na vore as teenvoeter vir die

heersende retributiewe en sogenaamde strafskadelike benadering. Die idee van

herstellende geregtigheid is dat slagoffers gesond moet word, dat oortreders nie

veroordeel, verban of gestigmatiseer word nie en dat bemiddeling tussen slagoffers

en oortreders op georkestreerde en voorgeskrewe wyses moet plaasvind. In die

meeste gevalle waar gevangenisstraf as ’n reaksie op ’n misdaad sou volg, bied ’n

herstellende-geregtelike benadering (in samewerking met strafopsies soos

gemeenskapsdiens, restitusie of ’n tipe bemiddeling) ’n beter alternatief. Hernieude

belangstelling rondom herintegrasie ten opsigte van gevangenes / oortreders berus

op ’n utilitaristiese grondslag en is ’n poging om die vergeldende, Westerse

108

strafregstelsel te omskep in ’n meer versoenende alternatief. Dit is sinvol dat die

publiek ook ten gunste is van gemeenskapsalternatiewe eerder as gevangenisstraf

vanweë velerlei voordele (soos onder andere die koste-effektiwiteitsvoordeel)

daaraan verbonde (Pollock, 2017: 1-21).

Op die gebied van straf het ’n aantal verskuiwings die postmoderne strafarena

gekenmerk. ’n Desentralisering van gevangenisse en ’n gepaardgaande dramatiese

afname in gevangenisbevolkings het voorgekom - nuwe, opkomende en

gereformeerde instellings soos psigiatriese hospitale en jeugreformatoria het die lig

gesien. Daar is ŉ herkonseptualisering van die rol van die gevangenis as ’n plek wat

nie slegs met straf en afskrikking nie, maar ook met rehabilitasie geassosieer kan

word. Daar is ook ’n toename in die belangrikheid ten opsigte van die mate van gevaar

of bedreiging wat oortreders inhou, met verwysing na nie slegs die erns van die

oortredings nie, maar ook na persoonlike en gesinsmilieus asook onderliggende

patologieë. Omvattender diversifiseringstelsels, ten einde effektiewe klassifikasies en

geïndividualiseerde behandelingsopsies rakende oortreders daar te stel, kom nou

binne gevangenisse voor. Onbepaalde vonnisoplegging, asook variëteite daarvan,

vroeë vrylatings, probasie en gemeenskapstoesig word as strafopsies toenemend

belangriker geag. Die gevolglike vermenging van straf en welsynsagentskappe,

strafpraktyke, strafdiskoerse, strafdoelwitte en strafvooruitsigte kenmerk die

postmoderne straflandskap. Alhoewel Garland (infra) baie krities en skepties is ten

opsigte van die omvang van die veranderinge op die gebied van misdaadbeheer en

gevolglike strafwelsyn, gee hy toe dat ’n noukeurige afbakening van die terrein

waarbinne kontemporêre misdaadbeheer behoort plaas te vind wel doelmatig en

effektief kan wees. Die kompleksiteit en veelsydige aard van hierdie postmoderne

veranderingsprosesse bied genoegsame ruimte vir innovasie en vindingrykheid om

verdere funksionele strafwelsyn te verseker (Hogg, 2002: 224-241).

Volgens Garland (1995: 1-56) bly die nuwe en postmoderne straftendense steeds

binne die modernistiese parameters. Sekere kenmerkende postmoderne straf is tipies

afkomstig van moderne tendense. Periodieke refigurasies van moderne straf vind

tans gestalte binne ’n postmoderne straforde aangesien ’n nuwe verskeidenheid

109

vrywillige organisasies toetree tot ’n postmoderne strafhervormingsplatform

waarbinne beduidende veranderings ten opsigte van onder andere

organiseringsbeginsels, arbeidspraktyke en strafmodaliteite die lig sien. Materieel

gesproke word daar min nuwe strafgerigte instellings of praktyke tydens die

postmodernistiese era geïnisieer, maar daar is wel vernuwings binne die straflandskap

wat betref strafdoelwitte en –oriëntasies. Pratt (2000: 127-145) stem wel saam met

Garland (ibid) en bevestig dat die postmoderne strafinisiatiewe tekenend is van die

postmoderne era waarin ons leef en dat vernuwing en herbesinning rakende

straftoepassing ’n onafwendbare proses blyk te wees.

Die Franse filosoof, Michel Foucault (1926–1984), word as een van die belangrikste

intellektuele van die postmoderne, twintigste eeu gereken. Hy erken die element van

strafhervorming maar beklemtoon ook hoe sodanige hervorming terselfdertyd ’n

instrument kan word van meer effektiewe beheer. Volgens hom beperk

reëlgebaseerde redenasies die behoeftes van die individu in die breër samelewing en

bepaal die argetipe van so ŉ geslote instelling. Sodanige instelling(-s) kan individue

as “voorwerpe” behandel met algemene eksterne eienskappe en roetineverpligtinge

binne ’n meganistiese stelsel. ŉ Nuwe strafmodel kan dus moontlik, volgens hom, ’n

slaafse, navolgbare model word vir die beheer van ’n hele samelewing. Hy wys daarop

dat tegnieke en instellings, wat aanvanklik ontwikkel is vir uiteenlopende en dikwels

onskadelike doeleindes, uiteindelik kan saamsmelt om ’n dissiplinêre magstelsel te

vorm. Die postmoderne dissiplinêre samelewing maak gebruik van hoofsaaklik drie

beheertegnieke, naamlik hiërargiese waarneming, normalisering asook oordeel en

kontrole. Die primêre funksie van postmoderne strafstelsels is om afwykende gedrag

reg te stel, nié om wraak te neem nie. Dissipline, deur die instelling van spesifieke en

gedetailleerde norme, komplementeer hervorming waar daar volgens

samelewingsnorme geleef word. Faucault openbaar die dubbele rol van postmoderne

strafinstellings: dit is gerig op straf en op regstelling, dus ’n vermenging van juridiese

en wetenskaplike praktyke. Faucault het ook aangevoer dat die ingryping van

kriminele psigiatrie op die regsgebied wat aan die begin van die negentiende eeu

plaasgevind het, byvoorbeeld deel uitgemaak het van die geleidelike hervorming in

die strafpraktyk - van ’n fokus op die misdaad na ’n fokus op die misdadiger. Dié nuwe

strafrasionaliteit kon egter nie effektief funksioneer in die bestaande stelsel sonder die

110

ontstaan van nuwe vorme van wetenskaplike kennis soos kriminele psigiatrie wat die

karakterisering van misdadigers moontlik gemaak het nie. Foucault voer aan dat

hierdie verskuiwing ongelukkig ook gelei het tot die ontstaan van nuwe,

onaanvaarbare vorme van oorheersing en geweld. Die kritieke impak van dissipline

en straf lê dus onder andere in die vermoë om die subjektiwiteit en onregmatigheid,

wat in postmoderne strafinstellings funksioneer, te openbaar. Postmoderne

strafpraktyke loop gevolglik die gevaar om nie net deur straf gevangenes se vryhede

te ontneem nie; dit kan hulle ook kategoriseer as misdadige onderdane en/of mense

met ’n gevaarlike, kriminele aard (Gutting & Oksala, 2019: 1-16).

Foucault definieer postmoderniteit as ’n verhouding tussen mag en kennis, waar

kennis ook spesifieke diskoerse en denke behels. Diskoerse rakende sosiale beheer

en die verworwe kennis daaromtrent, genereer mag in vele subdivisies van

samelewings en dissiplinêre magsmatrikse. Foucault bevestig (en verbeter selfs) die

alombekende Latynse spreuk: scientia potestas est, oftewel, kennis is mag. Hierdie

element van kennis moet noodwendig getuig van die absolute waarheid, want

daarsonder lei kennis nie tot ware mag nie en kan dus meewerk dat mense se lewens

gekondisioneer word met gepaardgaande ongelyke, gelegimiteerde

magsverhoudinge. Hoe dit ook al sy, die verhoudings tussen mag en kennis is die

senrale tema wat al die aspekte van postmoderniteit verbind. Wetenskaplike en

empiriesgedrewe diskoerse / ondersoeke / navorsing ten opsigte van onder andere

bestaande magsverhoudinge binne verskillende milieus kan byvoorbeeld lei na

wetenskaplik geverifieerde gevolgtrekkings hieromtrent. Hierdie gevolgtrekkings kan

weer moontlik dui op die aard van die verband tussen bestaande diskoerssisteme

ten opsigte van sosiale beheermeganismes en die onderhawige magsimpak (Mondal,

2014: n.p.).

Oorwegend gesproke maak die postmoderne straffilosofiese benadering tans ruim

voorsiening vir rehabilitatiewe en herintegrerende strafhervorming.

111

3.5.1 Straftipes tydens die postmodernistiese era

Gedurende die laat twintigste eeu vereis en ondergaan dissiplinêre praktyke radikale

hersiening. In die verlede was dit die algemene opvatting dat die strafstelsel van ’n

land beperk was tot die werking van gevangenisse. Vanweë die beduidende vordering

wat op die gebied van korrektiewe administrasie gedurende die afgelope 30 jaar

gemaak is, is dit nou ’n aanvaarde praktyk om probasie (vir jeugdiges sowel as

volwassenes) en parool in te sluit as integrale dele van die staat se korrektiewe stelsel.

Daar word besef dat die samelewing die beste teen misdaad beskerm kan word as

die oortreder in ’n deurlopende gekoördineerde en geïntegreerde proses deur die

voorgenoemde agentskappe hanteer word. Na afloop van die Tweede Wêreldoorlog

rondom 1945 het progressiewe straf en gevangenishervorming in die VSA, maar ook

in ander Europese lande, ’n aanvang geneem. Gevangenisstelsels en strafstelsels

oor die algemeen is gereorganiseer. Meer strafinstellings is oraloor gebou en

geklassifiseer volgens die aard van die tipe behandelingsprogram en mate van toesig

oor die gevangenes daarbinne (Hipolito et al., 2017: 18).

Hiemstra (1978: 380-384) maak voorsiening vir straftipes soos die doodstraf,

gevangenisstraf, periodieke gevangenisstraf, verklaring tot gewoontemisdadiger,

institusionalisering, boetes en lyfstraf.

Die doodstraf en lyfstraf as straftipes kom tans slegs sporadies voor in sekere

wêreldlande vanweë humanitêre en/of etiese problematiek of oorwegings.

Die mees onlangse ontwikkelinge in die korrektiewe stelsel behels die diversifisering

van strafinstellings en die geïndividualiseerde behandeling en opleiding van

gevangenes ten einde maksimale rehabilitasie te genereer. Nog ’n doelwit van

postmoderne strafalternatiewe is om gevangenisakkomodasie te konstrueer of uit te

brei om te voldoen aan hedendaagse eise vir funksionele, doelmatige straf. Ook

maatskaplike ontwikkeling, hoë misdaadvlakke, die menslikheidselement,

ekonomiese oorwegings, befondsing vir innovasie binne bestaande strafregstelsels,

toenemende maatskaplike betrokkenheid en velerlei infrastrukturele probleme binne

112

gevangenisse het grootliks daartoe bygedra dat die klem nou geplaas word op die

ontwikkeling van straf- en gevangenisstrafalternatiewe vir oortreders. Die belangrikse

fokus van hierdie alternatiewe is rondom die sogenaamde “gemeenskapsregstellings”,

’n term wat ’n wye verskeidenheid soorte straf dek wat opgelê word sonder opsluiting

en sonder om die oortreder uit sy woon- of werksplek te verwyder. Postmoderne

strafalternatiewe wat gereeld gebruik word, is boetes (opgeskort of nie),

gevangenisstraf (opgeskort of nie), verskeie vorme van probasie en parool asook die

verpligte bywoning van gemeenskapsprogramme en/of geïnstitusionaliseerde

behandelingsprogramme (Elzeiny, 2016: 411-417).

Samevattend blyk dit dat beide straf en rehabilitasie ’n interfererende en

interdissiplinêre rol in die postmoderne strafregstelsel speel. As die regstelsel

oortreders straf, behoort die straf gevolg te word deur rehabilitasie. Wanneer ’n

oortreder ’n misdaad pleeg, moet ’n gepaste straf opgelê word, maar dan moet die

stelsel regverdig wees teenoor die oortreder sowel as die slagoffer. Om misdaad

effektief af te weer, moet straf en rehabilitasie saamwerk. Hierdie wederkerige proses

tussen straf en rehabilitasie sal nog vir baie dekades hierna ’n kontroversiële

besprekingspunt op penoloë en strafpraktisyns se penologiese agendas bly.

3.6 Straftipes wat spesifiek aangewend word vir jeugdigdes

sedert die negentiende eeu

In Brittanje is strawwe vir jeugoortreders vóór die een en twintigste eeu gekenmerk

deur gedurig veranderende wetgewende beleid en gepaardgaande regsbenaderings

wat die lotgevalle van jeugoortreders bepaal (het). Volgens die pers en hofstatistiek

het jeugmisdaad hiertydens skerp toegeneem, veral ten opsigte van diefstalverwante

sake. Afskrikking as strafdoelwit het gestalte gegee aan strawwe soos geseling,

gevangenisstraf, deportasie en selfs teregstelling. Kinders ouer as sewe jaar is as

strafregtelik verantwoordelik beskou en vóór 1847 kon enige kind tussen die

ouderdom van sewe en veertien dieselfde strawwe opgelê word as volwasse

oortreders. Jeugoortreders is onder andere, vir tussen sewe en veertien jaar lank,

gedeporteer na Australasiese kolonies waar hulle deur middel van arbeidsverwante

aktiwiteite sodanig opgelei is om as funksionele burgers te herintegreer in

113

samelewings. Jeugoortreders is soms na die “Londen Refuge for the Destitute”

gestuur om gevangenisstraf uit te dien. Tydens die vroeë negentiende eeu het die

jeugdige gevangenesbevolking in Londen te staan gekom op 1500 jeugdiges onder

die ouderdom van sewentien jaar (uit ’n totale populasie van 2,5 miljoen mense).

Sommige jeuggevangenes was so jonk as agt of nege jaar oud. Na aanbevelings van

’n korrektiewe komitee in 1835 het die regering ingestem tot die instelling van ’n

afsonderlike gevangenis, die Parkhurst gevangenis vir manlike jeugdiges wat in 1838

tot stand gekom het. Gedurende 1840–1850, met die uitfasering van deportasie as

gepaste straf vir jeugoortreders, het die fokus begin val op rehabilitasie en reformasie

vir jeugmisdadigers. In 1987 word lyfstraf in staatskole afgeskaf in Brittanje en vanaf

1999 geld dié reëling voortaan ook vir privaatskole daar. Daar word aangevoer dat

reformatoria ’n beter alternatief vir jeugoortreders sal wees as gevangenisse omdat

kinders skuiling, toevlug, opvoeding en versorging behoort te ontvang. Die

ingewikkelde web van reformatoriese instellings het gedurende die laaste deel van die

negentiende eeu voortbestaan en is later vervang deur ’n netwerk van

aanhoudingsentra vir jong oortreders wat vandag nog in Brittanje bestaan (Alker &

Watkins, 2020: n.p.).

Colorado in die VSA was ’n vroeë pionier op die gebied van jeuggeregtigheid en fokus

op rehabilitasie van kinderoortreders eerder as op straf. Maar teen 1990 het die reëls

vir jeugdige oortreders dwarsdeur die VSA strenger geword, selfs al het sekere ander

wêrelddele weggeskram van strenger strawwe vir jeugdiges. Rondom 1903 het regter

B. Lindsey hom beywer vir die vesgtiging van ’n jeugregstelsel in Denver, geskoei op

die model van ’n jeugregstelsel wat reeds vier jaar tevore al in Chicago ingestel is. In

1959 erken die Verenigde State die “Declaration on the Rights of the Child” waarin

bevestig word dat kinders addisionele en spesiale wetlike beskerming benodig juis as

gevolg van hul onvolwassenheid. Jeugdige beskuldigdes van sestien jaar en ouer

word as volwassenes verhoor vir ernstige oortredings (klas 1- en 2-misdrywe) vanaf

1967, maar die ouderdomsperk word in 1973 verlaag na veertien jaar. ’n Paar jaar

later implementeer die Verenigde Nasies die “International Covenant on Civil and

Political Rights” wat klem lê op rehabilitasie, eerder as straf, vir jeugoortreders. In

1987 word jeugoortreders, van so jonk as twaalf jaar oud, as volwassenes verhoor vir

ernstige oortredings soos moord en verkragting. In 1970 word lyfsraf afgeskaf in VSA-

114

skole. In 1990 aanvaar die Verenigde Nasies die “Convention on the Rights of the

Child” amptelik wat ’n verbod plaas op jeugoortreders se vonnisse van lewenslange

gevangenisstraf sonder parool. Eenhonderd en veertig lande aanvaar hierdie verbod,

behalwe die VSA en Somaliȅ. In 1993, na ŉ reeks jeuggeweldsmisdade regoor die

VSA (die sogenaamde “somer van geweld”) beveel ’n aangewese navorsingspan aan

dat die staat se kinderwetgewing, veral rakende jeugoortreders, hiersien word. Na

aanleiding hiervan beslis die appelhof in Colorado dat lewenslange vonnisse vir

jeugoortreders nie wreed of ongewoon is nie. Tussen 1993 en 1996 word ongeveer

152 jeugdiges tot lewenslange gevangenisstraf sonder parool gevonnis. Later, in

1997, hersien die wetgewer in Colorado die kriminele wetgewing van die staat rakende

jeugdiges, wat meebring dat aanklaers nou ’n groter diskresie het om klagtes teen

jeugdiges direk na howe vir volwassenes te verwys, sonder om eers verhore in

jeughowe te skeduleer. In 2005 merk die Amerikaanse Hooggeregshof op dat

jeugdiges se inherente onverantwoordelike gedragsaard hulle “kategories minder

skuldig” maak as volwasse misdadigers. Na aanleiding hiervan word daar in 2006 ŉ

wet uitgevaardig wat bepaal dat jeugoortreders wat lewenslange gevangenisstraf

opgelê word ná veertig jaar wel in aanmerking kan kom vir parool (Timeline – Crime

and Punishment for Juveniles FRONTLINE, 2007: n.p.).

3.7 Slotgedagte

Dit blyk dus duidelik dat, van die begin van die menslike beskawing af, die bestaan

van straf ’n werklikheid is. ’n Geleidelike strafevolusie het as’t ware binne die

internasionale strafarena afgespeel. Die barbaarse strafstelsel van die preklassieke

tydperk is vervang deur rasionele denke, verligtingsidees en strafhervorming om straf

in die klassieke tydperk te definieer. Die straffilosofie rondom afskrikking is in die

klassieke tydperk ook beïnvloed deur wetenskap, individualisme, grondwetlike

demokrasie, strafhervorming en reformatoriese idees. Postmodernistiese denke het

vervolgens die filosofie van straf beïnvloed met verwysing na vraagstukke rondom

subjektiwiteit, die eksistensialistiese identiteit van die mens asook dissiplinêre en

tegnologiese kwessies. Die veranderende aard en manifestasies van die straffilosofie

vanuit historiese perspektiewe tot tans in die postmoderne era was stellig

onafwendbaar as gevolg van die impak van onder andere politieke bewegings,

industrialisasie, die bevordering van wetenskap en tegnologie asook die koms van

115

wetstoepassingsinstellings soos die polisie, howe en ander korrektiewe instellings en

stelsels.

Alhoewel alle pogings tot verandering of verbetering rakende heersende straffilosofieë

ortodoks en meesal in ooreenstemming met openbare sentimente geskied, bemoeilik

dit in hierdie verband heterodoksie wat die weg baan vir noodsaaklike innovasie. Die

straffenomeen op sigself sal daarom altyd ’n universele aangeleentheid bly met

velerlei en uiteenlopende standpunte daaromheen (Stearns, 1936: 229 – 230).

116

HOOFSTUK 4




VAN 14 – 18

117




INHOUDSOPGAWE:

HOOFSTUK 1



HOOFSTUK 2



HOOFSTUK 3


STRAF: pp. 91-115

HOOFSTUK 4




VAN 14 – 18: pp. 116-156

HOOFSTUK 5




HOOFSTUK 6




pp. 211-258

HOOFSTUK 7


HOOFSTUK 8


118

HOOFSTUK 4

DIE SUID-AFRIKAANSE WERKLIKHEID RONDOM STRAF EN STRAFTOEPASSING DEUR MIDDEL VAN WETGEWING TEN OPSIGTE VAN JEUGOORTREDERS EN JEUGMISDADIGERS TUSSEN DIE OUDERDOMME VAN 14 – 18 JAAR

4.1 ŉ Oorsig oor die ontwikkeling van straftoepassing op jeugoortreders deur middel van Suid-Afrikaanse wetgewing

4.1.1 Die prekoloniale era

Voor 1652 behels prekoloniale strafpraktyke hoofsaaklik ongeskrewe, en daarom

onopgetekende, reëls wat van gemeenskap na gemeenskap oorgelewer word.

Sodanige reëls is deur gemeenskappe as bindend beskou vanweë hul status van

ondubbelsinnigheid, algemene erkenning, redelikheid en standhoudendheid wat oor

’n lang tydperk deur gemeenskapslede daaraan gekoppel is. Die welsyn van kinders

was onderworpe aan die gemeenskaplike welsyn van uitgebreide families, stamme of

groepe mense. Kinders se belange is soms oorgelaat aan ander familielede se

oordeel en taakbepaling. Die inheemse bevolking van Suid-Afrika se verskillende

regstelsels berus hiervolgens op die inheemse reg (ook bekend as die gewoontereg

of tradisionele reg) en ’n aansienlike hoeveelheid van hierdie gewoonteregtelike reëls

is tans steeds van toepassing in sekere omgewings of samelewings. Die lobola-

tradisie, asook die isondlo-beginsel, se aktualiteitswaarde dien as voorbeelde hiervan.

Wangedrag of misdade is deur tradisionele leiershowe hanteer op wyses wat

harmonie en die algemene welsyn van die samelewing bevorder het. Daar was geen

gevangenisstraf, of institusionalisering, as korrektiewe opsies nie (Skelton & Tshehla,

2008: 29; Celliers, 20212: 21-22).

4.1.2 Die koloniale era

Vanaf 1652 staan Suid-Afrika onder die koloniale regering van Nederland. Die

gewoonteregstelsel is deur die Romeins-Hollandse regstelsel oorgedra en daar was

119

aanvanklik geen spesiale wetgewing ten opsigte van kinderwelsyn nie. In 1795 word

die Kaap vir die eerste keer deur Brittanje beset en in 1806 vir ’n tweede keer. Die

Britse regstelsel, wat nou toegepas word, het op ’n elementêre wyse voorsiening

gemaak vir kinderregte in die vorm van Ordonnansie 62 van 1833, asook vir die

vestiging van weeshuise. In 1856 het die Masters and Servants Act kindersorg ten

opsigte van vakleerlingskappe aangespreek. Verskeie ander vorme van wetgewing

ter beskerming van kinderregte verskyn mettertyd, soos die Reformatory Institutions

Act of 1879, die Deserted Wives and Children’s Protection Act 7 en die Care of

Neglected Children Act 24 of 1895 asook die Natal Child Protection Act 38 of 1901.

Lyfstraf, deportasie (na Robbeneiland) en gevangenisstraf as strafvorme kom egter al

hoe meer voor. Die Suid-Afrikaanse gewoonteregtelike benadering tot

kindergeregtigheid is dus vervang deur strenger strafvorme van kindergeregtigheid.

Terwyl die res van die wêreld besig was om ’n welvaatgerigte benadering ten opsigte

van kindergeregtigheid na te volg, het die Suid-Afrikaanse kindergeregtigheidsregime

hulself toenemend in ’n vergeldingsrealiteit bevind (Skelton & Tshehla, 2008: 29-30;

Celliers, 2012: 22-23).

4.1.3 Die era van uniewording

Op 31 Mei 1910 staan Suid-Afrika bekend as die Unie van Suid-Afrika onder Britse

bewind. Die Union of South Africa Act, wat in 1909 geproklameer is, lê die grondslag

vir die Suid-Afrikaanse onderwyslandskap. Kragtens hierdie wet het alle onderwys,

behalwe hoër onderwys, die verantwoordelkheid van die onderskeie provinsies

geword. Meer reformatoriese instellings vir jeugoortreders is onder andere opgerig,

soos die Porter Reformatoriese Skool in die Kaap. Die beheer en bestuur van hierdie

reformatoriese skole is vanaf die Departement van Gevangenisse oorgedra na die

Departement van Onderwys. In 1911 maak ’n bepaling in die Gevangenis- en

Reformatoriese Wet 13 (van 1911) ook voorsiening vir die daarstel van industriële

skole. Alhoewel hierdie wet op sterk institusionele sorg gesteun het, was dit die eerste

wetgewing wat die beginsel neergelê het dat kinders en jong volwassenes verkieslik

nie gevange geneem moet word nie. Weens ’n gebrek aan fasiliteite het dit egter nie

alle kinders teen gevangenisstraf beskerm nie. Hierdie beskerming word egter verleen

deur die Kinderbeskermingswet 25 van 1913 wat bepaal het dat gearresteerde kinders

120

deur polisiebeamptes vrygelaat mag word. Die wet het ook die opsie aan kinders

gebied om op veilige plekke aangehou te word tydens ondersoeke na die betrokke

oortredings of misdade. In beide die voorgenoemde wette (van 1911 en 1913) is ’n

belangrike prosedure vervat wat die bevoegdheid aan howe verleen om die

voorsetting van kindersake te staak en die aangeleentheid aan regeringsgeϊnisieerde,

industriële skole toe te wys. Hierdie beskermingsinisiatief het baie daaropvolgende

regsverordeninge deurstaan en word tans vervat in afdeling 254 van die

Strafproseswet (Skelton & Tshehla, 2008: 29-30; Beckmann, 2011: 3).

Die Kinderwet van 1937 het die voorgenoemde 1913-Kinderbeskermingswet vervang

en het meegebring dat kinderhowe tot stand gekom het, maar sonder strafregtelike

jurisdiksie. Hierdie wet het beklemtoon dat die behandeling van kinderoortreders

eerder ’n opvoedkundige probleem as ’n strafprobleem was. Die meerderheid Suid-

Afrikaanse kinders was voor 1937 egter uitgelewer aan ’n strafregstelsel wat in ’n groot

mate nie vir spesiale behoeftes van kinders voorsiening gemaak het nie. Volgehoue

hervormingspogings na 1937 het ’n belowende stelsel vir jeugoortreders in die

vooruitsig gestel in Die Wetsontwerp op Jong Oortreders van 1937. Belangrike

wysigings soos die minimum ouderdom van kriminele kapasiteit/aanspreeklikheid wat

van sewe jaar na tien jaar aangepas word; die ouderdom waaronder individue as

“kinders” gereken word wat verhoog van 16 na 19 jaar oud en die doli incapax-regsreël

se maksimum ouderdomsaanpassing van 14 jaar na 16 jaar is in hierdie dokument

vervat. ’n Verbod op gevangenisstraf vir kinders jonger as 16 jaar, asook die afskaf

van die doodstraf vir kinders, is onder meer daarin opgeneem. Terselfdertyd is Die

Kinderwet vanuit owerheidsweë gepromulgeer met slegs ’n paar bepalings rakende

kinderoortreders, soos die verwysingsmag van howe wat na kinderhowe oorgedra

word en reformatoriese skole as vonnisopsies. Hierna het die moontlikhede om ’n

afsonderlike kindergeregtigheidsisteem te vestig grootliks verskraal (Skelton &

Tshehla, 2008: 7- 34).

4.1.4 Die apartheidsera

121

Vanaf ongeveer 1948 tot 1993 bevind Suid-Afrika hom midde in ’n politieke bestel,

ideologie en beleid wat gegrond is op rasseklassifikasie en gepaardgaande

afsonderlike ontwikkeling. Die nalatenskap van die apartheidsideologie verskaf die

raamwerk vir die strukturering van die onderwysstelsel na 1948. Verbandhoudende

wette soos Die Bantoe-onderwyswet van 1953; Die Wet op Universiteitsopleiding van

1959; Die Wet op Afsonderlike Geriewe van 1953, asook ander dergelike wette wat

in hierdie era geproklameer word, weerspieël die apartheidsregime se denkinhoud en

-wyse. In 1960 tree Die Kinderwet 33 van 1960 in werking wat die ouderdom van

kinders in kindersorgmilieus van 19 jaar na 18 jaar aanpas. Die observasie,

behandeling en tydelike plasing van kinders (wat ook pleegsorg inisieer) word in

hierdie wet geakkomodeer (Celliers, 2012: 26).

Die totstandkoming van die onafhanklike Republiek van Suid-Afrika en Suid-Afrika se

uittrede uit die Statebond in 1961 lei ’n era van politieke onrus in. Die daargestelde

model van afsonderlike, maar gelyke, onderwys het grootliks misluk.

Onderwysvoorsiening was rasgebaseerd en geskoei op ongelykheid. Howe het

kleigetrap in hul pogings om kinders onder 18 jaar oud nie as volwassenes te verhoor

nie. Na aanleiding van statistiese patroonmatighede asook gevestigde vonnispatrone

het heersende tendense getoon dat die verskille tussen geregtelike vonnisse deur

verskeie faktore soos die erns van die straf, ras, klas, geslag en ouderdom bepaal is.

Lyfstraf was steeds gedurende die laat vyftigerjare die gewilde keuse van straf vir

kinder- en jeugoortreders. Eers vanaf 1965 word daar ŉ merkbare afname in die

aantal lyfstrafvonnisse gerekordeer (Beckmann, 2011: 1-2; Magobotiti & Cilliers, 2020:

155-160).

Gedurende veral die sewentiger- en tagtigerjare is duisende jongmense in Suid-Afrika

gevange geneem en aangehou as gevolg van politiese en sosio-ekonomiese

oortredings en misdade. Vogens ŉ statistiese verslag van die Suid-Afrikaanse

Kommissaris van Gevangenisse was 54% van gevangenes in 1972 jonger as 18 jaar

en is lyfstraf steeds toegepas. Daar het gevolglik, veral in die tagtiger- en

negentigerjare, “nuwe” misdade van kwasipolitieke aard (wat meesal verband gehou

het met protesoptredes, opruiende gedrag en openbare geweld) die lig gesien, en

122

lyfstraf is hiertydens steeds aangewend as ’n gewilde vonnisopsie. Die dringende

behoefte aan ’n werkbare en objektiewe kinderregstelsel in Suid-Afrika het

gemanifesteer in ’n aantal NRO-organisasies se daadwerklike bemoeienis met

verhoorafwagtende jeugdiges in aanhoudingsplekke. NRO’s in Suid-Afrika se

volgehoue nasionale en internasionale bewusmakingsveldtogte rakende vasgelope

jeugoortreders het gekulmineer het in ’n uitgereikte verslag waarin gevra word dat ’n

omvattende jeugregstelsel ingestel moet word vir die menswaardige behandeling van

jongmene wat in stryd is met die wet; vir afwendingsopsies ná geringe oortredings

weg van die strafregstelsel en vir stelsels wat jong oortreders eerder humaniseer as

demoraliseer. ŉ Bestendige afname in gevangenisverwante sake volg hierna.

NICRO/NIMRO bereik in 1992 ’n belangrike mylpaal in die geskiedenis van

kindergeregtigheid toe die organisasie besluit om aan howe alternatiewe afleidings-

en vonnisopsies te bied wat daarop gemik was om aanvanklike konsepte van

herstellende geregtigheid (spesifiek gerig op die jeug) te bevorder. In die Suid-

Afrikaanse strafregsplegingskonteks het dit duidelik geword dat vonnisoplegging nie

immuun is teen die invloed van ŉ bepaalde sosiopolitieke konteks nie. Die

afwendingsprogramme en alternatiewe vonnisopsies wat NICRO/NIMRO voorlê, word

algemeen aanvaar en deur verskillende nasionale vervolgingsgesagsinstellings

bekragtig en geϊmplementeer (Skelton & Tshehla, 2008: 31-33; Magobotiti & Cilliers,

2020: 160-168).

4.1.5 Die demokratiese era

In 1994 breek die demokratiese era in Suid-Afrika aan wat allerweë bekend staan as

’n kulminasie van vryheid en transformasie. Beleidsontwikkeling word deur nuwe

beleidsmakers daargestel. Só word daar ook ’n onderwysstelsel wat transformeer en

demokratiseer in ooreenstemming met menswaardigheid en gelyke mensregte, soos

vervat in die nuwe Grondwet van Suid-Afrika, gepromulgeer. Strafopleggingspraktyke

in Suid-Afrika word toenemend omvorm en geskaaf deur prosesse van

demokratisering en konstitusionalisme. Internasionale instrumente (infra), asook nuwe

wetgewing rakende die jeugregstelsel wat binne regeringsraamwerke, statutêre

instellings en maatskaplike organisasies manifesteer, bied voortaan verskeie

123

platforms ten einde kinderregte te erken, te bevorder en te beskerm (Celliers, 2012:

25-26; Magobotiti & Cilliers, 2020: 168-173).

4.2 Internasionale regsinstrumente ter bevordering van kindergeregtigheid in Suid-Afrika

4.2.1 Die VN-konvensie oor die Regte van die Kind (UNCRC)

Hierdie konvensie geniet wye erkenning dwarsoor die wêreld. Meer as 190 lande

gaan vanaf 1990 akkoord met die burgerlike, politieke, ekonomiese, sosiale en

kulturele regte van kinders onder 18 ongeag geloofsoortuigings, rasidentiteit of

individuele vermoëns soos daarin uiteengesit is. Die inhoud van hierdie konvensie

beskerm dus die regte van kinders op álle lewensterreine. Suid-Afrika het in 1995

toegetree as ’n party tot hierdie konvensie en sedertdien hulself verbind tot die

ononderhandelbare en bindende regsvoorskrifte soos uiteengesit in hierdie betrokke

konvensie.

Binne hierdie konvensie word oorkoepelend klem gelê op die deelname van kinders

aan besluite wat hulself raak; op die beskerming van kinders teen alle vorme van

diskriminasie, verwaarlosing en uitbuiting; op die voorkoming van skade aan kinders

en op hulpverlening aan kinders met basiese behoeftes. ’n Kind word, volgens die

VN-konvensie, gedefinieer as ’n individu onder die ouderdom van 18 jaar. Binne

hierdie konvensie word nuwe en meer spesifieke regte vir kinders geskep (wat

voorheen nie bestaan het nie) soos ŉ kind se reg om sy of haar identiteit te bewaar

(artikels 7 en 8); die regte van kwesbare kinders soos vlugtelinge op spesiale

beskerming (artikels 20 en 22) en inheemse kinders se reg om hul eiesoortige kultuur

te beoefen (artikels 8 en 30). In sommige gevalle neem hierdie innovasie die vorm

aan van kinderspesifieke weergawes van bestaande regte, soos dié rakende vryheid

van uitdrukking (artikel 13) en die reg op ’n regverdige verhoor (artikel 40).

Daarbenewens bevat die CRC ’n wêreldwye verdragsregte wat tot dusver slegs in

regspraak kragtens plaaslike menseregteverdrae gevind is, soos kinders se reg om

verhoor te word in verrigtinge wat hulle raak (artikel 12). Die CRC het ook nie-

124

bindende aanbevelings vervang deur bindende standaarde in byvoorbeeld waarborge

by aannnemingsprosedures en met betrekking tot die regte van gestremde kinders

(artikels 21 en 23). Nuwe verpligtinge word opgelê aan die partye wat gemoeid is met

die beskerming van kinders in areas soos die verbod op tradisionele praktyke wat

skadelik is vir die gesondheid van kinders en die aanbied van rehabilitatiewe

maatreëls vir slagoffers van verwaarlosing, mishandeling en uitbuiting (artikels 28 (3)

en 39). Laastens lê die CRC ’n uitdruklike grondslag wat partye verplig om nie teen

kinders se genieting van CRC-regte te diskrimineer nie. Die reg om deel te neem aan

verrigtinge na oorleg met die beginsels van niediskriminasie (artikel 2), maak

voorsiening vir die beste belang van die kind (artikel 3) volgens die universele

beginsels van die onderhawige konvensie en het ten doel om outonomie en respek vir

alle kinders te skep (Zeldin, 2007: 1-2).

Kinderregte, soos vervat in die onderhawige konvensie, hou dus samevattend

gesproke verband met basiese behoeftebevrediging (soos opvoeding en gesondheid)

aan die hand van aktiewe staatsbetrokkenheid. Kinders se reg om beskerm te word

teen alle vorme van skadelike en diskriminerende praktyke, asook hul reg tot vryheid

van spraak en uitdrukking, kultuurdiversiteit, selfhandhawing en onderwys word

voorskriftelik in dié konvensie aangespreek (Zeldin, 2007: 2; Celliers, 2012: 11-12).

Wat die strafreg en jeuggeregtigheid behels, bepaal die menseregtekomitee van die

CRC dat kinders wat strafbaar en jonger as 18 jaar oud is (ook diegene wie se

ouderdom nie ouer as 18 jaar oud bevestig kan word nie) nie die doodstraf as vonnis

opgelê mag word nie. Daar moet met groot sorg omgegaan word met alle kinders

wat in stryd is met die wet deur alle stadiums van strafregtelike verrigtinge. Die

aanhouding van kinders onder 18 jaar oud behoort as ’n uitsonderlike maatreël

aangewend te word. Indien aanhouding van kinders onder 18 jaar oud wel oorweeg

word, moet dit vir die kortste moontlike tydperk toegepas word. Formele, geregtelike

verrigtinge gedurende die regsplegingsproses van kinders word ontmoedig –

alternatiewe regsplegingsopsies (wat deurentyd die ouderdom van kinders in ag

neem) word eerder aanbeveel (International Justice Resource Centre - IJRC, 2020).

125

Ook Skelton & Tshehla (2008: 1-14; 63-66) sluit hierby aan en noem dat die

oorwegende beginsel van vonnisoplegging, soos bepaal in Die Grondwet van Suid-

Afrika, gevangenisstraf as ’n laaste uitweg stel. Indien gevangenisstraf wel oorweeg

word, moet dit vir die kortste, moontlike tydperk wees.

Die VN-konvensie het ’n bepalende rol gespeel in die samestelling van die Suid-

Afrikaanse Grondwet asook Die Kinderwet (wet 38 van 2005); veral ten opsigte van

die toepassing van artikel 28 van Die Grondwet, die toepassing en status van

internasionale reg binne die Suid-Afrikaanse regsplegingsmilieu en in die kweek van

’n kinderregtekultuur in Suid-Afrika. Samevattend gesproke blyk dit derhalwe dat

wetgewing die vertrekpunt is om kinderregte te erken, af te dwing en te beskerm,

maar om ’n effektiewe kinderrregtekultuur te skep, is aanvullende en ondersteunende

stelsels en programme wel nodig. Só kan daar omgesien word na die beste belange

van kinders en hul reg tot selfhandhawing en beskerming (Human, 1994: 32; Celliers,

2012: 13-14).

4.2.2 Die Afrika Handves oor die Regte en Welsyn van die Kind

Die inisiatief van die VN-konvensie oor die Regte van die Kind het as aansporing

gedien vir ’n eie raamwerk van kinderregte op Afrikabodem. ’n Projek vir Kinderregte,

wat in die Sentrum vir Gemeenskapsreg aan die Universiteit van Wes-Kaapland

gesetel is, word in die lewe geroep en hieruit voorspruitend word Die Afrika Handves

oor die Regte en Welsyn van die Kind gebore wat in 1990 deur Suid-Afrika

goedgekeur word. Unieke maatskaplike, ekonomiese, kulturele en

ontwikkelingsfaktore waarmee kinders onder 18 in Afrika in aanraking kom, word in

hierdie handves aangespreek. Kinders het die reg op ŉ naam en nasionaliteit, sowel

as op vryheid van uitdrukking, assosiasie, denke, godsdiens, privaatheid, onderwys,

rus en ontspanning (artikels 6-12). Spesiale beskermingsmaatreëls moet getref word

vir gestremde kinders en alle kinders moet liggaamlike en geestelike gesondheid

geniet (artikels 13 en 14). Kinders moet ook beskerm word teen alle vorme van

ekonomiese uitbuiting (artikel 15) asook marteling, mishandeling en skadelike sosiale

126

en kulturele praktyke (artikel 21). Alle vorme van seksuele uitbuiting of mishandeling

(artikel 27); die gebruik van verbode middels (artikel 28) asook ontvoering, verkoop,

handel en gebruik in bedelary (artikel 29) rakende kinders word sterk veroordeel. Die

doodsvonnis is nie van toepassing op misdade wat deur kinders gepleeg word nie

(Zeldin, 2007: 3).

Aansluitend hierby kan Die Afrika Handves oor Menseregte , (die sogenaamde

Banjul–handves van 1986) en die gepaardgaande Protokol van 1998 gereken word.

Hierdie handves word in 1994 deur Suid-Afrika onderteken en beklemtoon die regte

van die gesin en pligte teenoor die gesin, eerder as die regte en pligte van individuele

gesinslede. Voorgenoemde hou verband met die Afrika-gewoontereg. Die plig rus op

individue om harmonie en ouerlike respek binne gesinne te handhaaf. Hierdie

handves stel geen bykomende spesifieke regte vir kinders voor nie, maar vertrou

eerder op bestaande internasionale beskerming rakende kinderregte (Zeldin, 2007:

4).

Die Protokol by die Afrika Handves oor Menseregte van Vroue in Afrika verwys na

kinders, veral dogters. Sterk uitsprake word geformuleer teen enige praktyke wat die

fisieke, emosionele of sielkundige ontwikkeling van vroue en dogters belemmer of

skaad (Zeldin, 2007: 4).

Westerse regsdenke word gevolglik versoen met tradisionele Afrika kultuurwaardes

met die doel om die kinders in Afrika effektief te beskerm. Suid-Afrika het die

voorgenoemde regsbeginsels goedgekeur en sodoende ’n funksionele raamwerk vir

die beskerming en bevordering van kinderregte in Suid-Afrika daargestel ten einde sy

regs- en morele plig, ten opsigte van die erkenning van hierdie regsbeginsels, na te

kom (Zeldin, 2007: 3; Celliers, 2012: 14-19).

127

4.2.3 Ander internasionale stimuli ter bevordering van kindergeregtigheid in

Suid-Afrika

4.2.3.1 Die Internasionale Konvensie oor Ekonomiese, Sosiale en Kulturele

Regte (1966)

Hierdie konvensie spreek kinderregte aan in soverre die gesin as ’n optimale

beskermings- en hulpverleningsinstrument ten opsigte van die versorging en

opvoeding van afhanklike kinders moet funksioneer. Sodanige kinders moet ook

wetlik gesproke teen ekonomiese en sosiale uitbuiting en moreel of medies skadelike

praktyke beskerm word, waaronder ongeoorloofde kinderarbeidspraktyke gereken

word. Primêre onderwys word as verpligtend en gratis vir almal beslis. Suid-Afrika

keur hierdie konvensie in 1996 goed.

4.2.3.2 Die Internasionale Verdrag oor Burgerlike en Politieke Regte (1966)

Sekere spesifieke bepalings oor waarborge vir kinders in die regsplegingsproses word

tydens hierdie verdrag aangespreek. Strafregtelike verrigtinge moet rekening hou met

jeugdiges se ouderdomme en die wenslikheid om hul rehabilitasieprosesse te

bevorder. Binne die strafstelsel moet jeugdige oortreders van volwasse oortreders

gekei word en dienooreenkomstig verder hanteer word. Kinders, as minderjariges,

moet sonder enige vorm van diskriminasie, die reg hê op bekermingsmaatreëls vanuit

staatsweë, maatskaplike strukture of gesinsverbande.

4.2.3.3 Die Harare Internasionale Kinderkonferensie (1989)

Die Harare Internasionale Kinderkonferensie in 1989 het as katalisator gedien vr die

mobilisering van kinderregtebewegings in Suid-Afrika. Uiteindelik dra al die

onderhawige oproepe om hervormingsinisiatiewe hiertydens by tot die daarstelling

van ’n volwaardige kindergeregtigheidsisteem in Suid-Afrika (Skelton & Tshehla,

2008: 32).

128

4.2.3.4 Children in Trouble with the Law – seminaar (1993)

Tydens die internasionale seminaar Children in Trouble with the Law, wat in 1993 by

die Universiteit van Wes-Kaapland plaasgevind het, word die gebrek aan ’n

omvattende jeuggeregtigheidstelsel in Suid-Afrika uitgewys. Na ’n aantal jare en

daadwerklike, funksionele bydraes van verskillende rolspelers, kry hierdie sporadiese

proses uiteindelik beslag in die Suid-Afrikaanse Wetsontwerp op Kindergeregtigheid,

Wet 75 van 2008 (Skelton & Tshehla, 2008: 33).

4.2.3.5 Die Wȇreldkonferensie oor Menseregte (1993)

Hierdie konferensie is in 1993 in Wenen gehou waartydens 171 state ’n

gemeenskaplike plan ten opsigte van menseregte aan die internasionale arena

voorgehou het. Die konferensie het aanbeveel dat state daarna moet streef om

ongeletterdheid uit te wis en dat hulle onderwys moet rig op die volle ontwikkeling van

die individu en die versterking van respek vir menseregte asook fundamentele

vryhede. ’n Beroep word gedoen op alle state, en toepaslike instellings daarbinne, om

aspekte soos menseregte, humanitêre reg, demokrasie en oppergesag van die reg as

vakinhoud in te sluit by die leerplanne van leerinstellings in formele en informele

omgewings (UN HUMAN RIGHTS, 1996-2021).

4.2.3.6 Die Europese Konvensie oor die Uitoefening van Kinderregte (1996)

Hierdie konvensie beklemtoon dat kinders onder 18 die reg moet hê om hul

persoonlike regte onbelemmerd uit te oefen. Sodanige kinders het dus onder andere

die reg om ingelig te word en die reg om standpunte uit te spreek ten tye van

verrigtinge. In hierdie verband mag kinders ook, indien nodig, aansoek doen om die

aanstel van spesiale verteenwoordigers tydens regsplegende en ander soortgelyke

prosesse (Zeldin, 2007: 3).

129

4.2.3.7 Enkele addisionele internasionale stimuli ter bevordering

van kinderregte in Suid-Afrika

Daar is heelwat ander internasionale verdrae/konvensies wat ook bydraes gelewer

het tot die verwesenliking van ’n universele kinderregtekultuur. Enkeles hiervan word

soos volg gelys:

• Konvensie oor die Rampspoedigste Vorms van Kinderarbeid (1999);

• Die Haagse Konvensie oor Wetgewing ter Beskerming van Kinders (1996);

• Die Wȇreldkonferensie oor Menseregte (1993);

• Die VN-konvensie oor die gestandaardiseerde minimumreëls vir die

Administrasie van Jeuggeregtigheid (1985);

• Konvensie oor die Uitskakeling van alle vorme van Diskriminasie teen Vroue

(CEDAW – 1979);

• Die Amerikaanse Konvensie oor Menseregte (1969)Die Internasionale Verdrag

oor Burgerlike en Politieke Regte (1966), en

• Die VN-konvensie oor die gestandaardiseerde minimumreëls vir die

Behandeling van Gevangenes (1955).

UNICEF (United Nations Children’s Fund), ’n internasionale organisasie binne die

Verenigde Nasies wat hul beywer vir die beskerming van kinderregte, maak ook

melding van verskeie internasionale kinderregte-organisasies wat tans aktief is in die

handhawing en bevordering van kinderregte wêreldwyd, soos:

• ECPAT INTERNATIONAL

• KINDERREGTE INTERNASIONALE NETWERK (CRIN)

• VERDEDIGING VAN KINDERS INTERNASIONAAL (DCI)

• SAVE THE CHILDREN

• UNICEF

• WȇRELDVISIE

• HUMANIUM

• INTERNATIONAL BUREAU FOR CHILDREN’S RIGHTS (IBCR)

• WE CHARITY

130

(UNICEF SA, 2014).

4.2.4 Slotgedagte

Suid-Afrika het, met die ondertekening en/of goedkeuring van die meeste

voorgenoemde, internasionale menseregteverdrae, erken dat hy hiermee gebind word

tot die uitoefening van regte en verpligtinge soos daarin vervat. Kinderregte geniet

spesiale status en beskerming binne die raamwerk van internasionale stimuli en skep

só positiewe verpligtinge by lidlande (soos Suid-Afrika) om kinderregte te respekteer

en dienooreenkomstig die verpligtinge wat deur hierdie verdrae daargestel is, na te

kom ( Celliers, 2012: 18-20; IJRC, 2020).

4.3 Die huidige Suid-Afrikaanse werklikheid ten opsigte van straftoepassing op kinders deur middel van wetgewing

4.3.1 Inleiding

Sedert die sestiende eeu het Suid-Afrika ingrypende en dinamiese vooruitgang getoon

ten opsigte van die waarde, erkenning en ontwikkeling van fundamentele kinderregte.

Die Suid-Afrikaanse regstelsel word tans, wat kinderregte betref, allerweë as een van

die deurslaggewendste kinderregstelsels ter wêreld gereken. Kinderregte in Suid-

Afrika word deur verskeie wette in Suid-Afrika, asook die beϊnvloeding van

reedsgenoemde internasionale stimuli, gereguleer. Snyman (1999: 7-12) verwys na

drie belangrike bronne van die Suid-Afrikaanse strafreg, naamlik wetgewing, die

gemene reg en regspraak, asook ander beϊnvloeders soos die Engelse reg, die

Strafregwetenskap en die Handves van Regte.

4.3.2 Die Grondwet van die Republiek van Suid-Afrika 108 van 1996

Volgens Snyman (1999: 8-12) kan hierdie wet uitgesonder word as die belangrikse en

toonaangewendste van alle wette in Suid-Afrika - ’n soewereine wet wat ’n algehele

131

transformasie van die Suid-Afrikaanse reg tot gevolg gehad het. Die Grondwet van

Suid-Afrika voorsien ’n regsfondasie vir al sy inwoners binne ’n vrye en demokratiese

bestel. Die Konstitusionele Hof is Suid-Afrika se hoogste hof oor grondwetlike

aangeleenthede asook die vertolking daarvan.

In artikel 3 word die kwessie van burgerskap aangeraak. Dit word duidelik gestel dat

daar gemeenskaplike Suid-Afrikaanse burgerskap bestaan wat behels dat alle

landsburgers gelyke regte, voorregte en voordele van burgerskap geniet, asook in ’n

gelyke mate onderworpe is aan die pligte en verantwoordelikhede wat burgerskap

meebring.

Die Grondwet van Suid-Afrika as geheel bestaan tans uit 14 hoofstukke, 7 bylaes en

243 artikels en, soos tereg uiteengesit in die aanhef van Die Grondwet, weerspieël dit

die hoop en ideale van ’n nuwe, verenigde en demokratiese Suid-Afrika.

4.3.3 Die Handves van Menseregte

Volgens doktor Leon Wessels, regsgeleerde en Suid-Afrikaanse menseregtekenner,

is menseregte regte wat elke menslike wese besit, bloot deur mens te wees. Dit

beteken ook dat hierdie regte nie opgegee of vervreem kan word nie (Wessels, n.d.).

Hoofstuk 2 van Die Grondwet van Suid-Afrika bestaan tans uit 33 artikels en heet Die

Handves van Menseregte. Alle regsbepalings, ongeag die oorsprong daarvan, is

onderworpe aan Die Handves van Menseregte. Alle landsreëls of -bepalings moet

dus versoenbaar wees met Die Handves, andersins kan dit ongeldig wees. Hierdie

onderhawige handves is in totaliteit bindend op die reg (die wetgewende, uitvoerende

en regsprekende gesag binne alle betrokke staatsorgane). Die parlement geniet nie

meer soewereiniteit nie en álle regsreëls moet beantwoord aan die voldoeningseise

soos uiteengesit in hierdie handves. Grondwetlikheid en menseregte loop hand aan

hand - gevolglik vorm Die Handves van Menseregte as’t ware die hoeksteen van

132

demokrasie in Suid-Afrika waarbinne regte soos gelykheid, menswaardigheid, lewe,

privaatheid asook vryhede van geloof en uitdrukking ’n werklikheid word ( The

Constitution of the Republic of South Africa, 1996; Snyman, 1999: 12).

Snyman (1999: 12) maak ook melding van ’n hele aantal “tweede-geslag-regte” in die

onderhawige handves wat verband hou met regte op skoon omgewings, funksionele

behuising, gesondheidsdienste, onderwys, voedsel en water. Maar, interessant

genoeg, word daar geensins melding gemaak van individue se regte tot misdaadvrye

omgewings of genoegsame beskerming teen misdaad/misdadigers nie.

Die Suid-Afrikaanse Handves van Menseregte het ten doel om die begunstiging,

beveiliging en volhouding van kinderregte, deur middel van ’n aantal statutêre

verpligtinge, te verseker. Vir doeleindes van die onderhawige studie word daar na

sekere toepaslike artikels binne Die Handves verwys.

4.3.3.1 Artikel 7

Hierdie artikel bevestig die regte van alle mense (ook kinders) in Suid-Afrika,

waaronder demokratiese waardes van menswaardigheid, gelykheid en vryheid wat

vanuit staatsweë beskerm, bevorder en gehandhaaf moet word, resorteer (The

Constitution of the Republic of South Africa, 1996).

4.3.3.2 Artikel 9

Hierdie gelykheidsklousule bepaal onder andere dat diskriminasie op grond van

ouderdom, ras, geslag, herkoms, kleur, seksuele oriëntasie, gestremdheid,

godsdiens, geloof, gewete, kultuur en taal onregverdig en ongrondwetlik is. Onbillike

diskriminasie op grond van jeugdigheid is gevolglik ongrondwetlik en gelyke regte,

voorregte en voordele moet volwassenes asook kinders toekom. (Daar is egter wel ’n

paar spesifieke beperkinge ten opsigte van kinders se fundamentele regte rakende

ouderdomsimplikasies.) Wet 4 van 2000 (Wet op die bevordering van Gelykheid en

133

Voorkoming van Onregverdige Diskriminasie) beskerm ook hierdie gelykheidsreg.

Instellings soos gelykheidshowe, Die Kommissie vir Geslagsgelykheid en Die Suid-

Afrikaanse Mensregte Kommissie kan individue behulpsaam wees in kwessies van

onregverdige diskriminasie. Omstrede onderwyskwessies wat verband hou met die

gelykheidsbeginsel, geniet tans hoë aktualiteitswaarde (The Constitution of the

Republic of South Africa, 1996; Iya, 2001: 355-362; Prinsloo, 2005: 5-10).

4.3.3.3 Artikels 10-13

Alle individue, gevolglik ook kinders, het ’n reg tot menswaardigheid, lewe, vryheid en

sekerheid van die persoon asook liggaamlike en sielkundige integriteit. Kwesbare en

weerlose kinders word moontlik daagliks blootgestel aan tugprosesse, interaksies

tussen leerders en opvoeders, inisiasie- of oriëntasieprogramme en informele

interaksies wat op skoolterreine voorkom. Geen persoon mag aan ongrondwetlike

strafstelsels, slawerny, knegskap of dwangarbeid onderwerp word nie (The

Constitution of the Republic of South Africa,1996; Prinsloo, 2005: 5-10).

4.3.3.4 Artikel 14

Kinders se reg tot privaatheid (artikel 14) beskerm hoofsaaklik toegang tot hul

persoonlike inligting. Om inbreuk te maak op kinders se persoonlike privaatheid skend

hul grondwetlike reg tot privaatheid. Só kan die bekendmaking van ’n kind se MIV-

status byvoorbeeld dien as skending van sodanige kind se reg tot privaatheid.

Deursoeking van kinders, by onder andere skole, moet ook streng volgens

grondwetlike protokol geskied ten einde sodanige kinders se reg tot privaatheid te

beskerm (Prinsloo, 2005: 5-10).

4.3.3.5 Artikel 24

Kinders se reg tot ’n veilige onderwysomgewing hou verband met opvoeders se

wetlike plig kragtens die gemeenregtelike beginsel in loco parentis. Hiervolgens word

daar van opvoeders verwag om die veiligheid van leerders in hul sorg te verseker.

134

Opvoeders beskik hiervolgens oor ’n spesiale status wat hulle bemagtig om

gesaghebbend, maar ingevolge die wet, op te tree. Opvoeders het/besit

gedelegeerde bevoegdhede (gedelegeerde magte deur die skoolhoof oorgedra)

asook oorspronklike bevoegdhede (magte voortspruitend uit die gemenereg) rakende

gesag oor leerders op skoolterreine en gedurende daaglikse onderrigtyd. Ingevolge

die gemenereg word daar ook gesag verleen aan opvoeders tydens buitemuurse

aktiwiteite op, maar ook buite, die skoolterrein (Oosthuizen, 1998: 209).

4.3.3.6 Artikel 28

Daar word allerweë na hierdie artikel as die kinderklousule verwys. Spesiale

beskerming aan kinders onder 18-jarige ouderdom word deur artikel 28 verleen. Die

term “kind” verwys dus hier na individue onder die ouderdom van 18 jaar. Volgens

artikel 28(1) van Die Handves van Menseregte is kinders se beste belang te alle tye

deurslaggewend in alle aangeleenthede wat hulle raak, veral in gevalle waar kinders

besonder kwesbaar is. Hiervolgens het elke kind die reg:

1.(a) op ŉ naam en nasionaliteit vanaf geboorte;

(b) op gesinsorg of ouerlike sorg, of op gepaste alternatiewe sorg wanneer die

kind uit die gesinsomgewing weggeneem word;

(c) op basiese voding, skuiling, basiese gesondheidsdienste en maatskaplike

dienste;

(d) om teen mishandeling, verwaarlosing, misbruik of vernedering beskerm te

word;

(e) om teen uitbuitende arbeidspraktyke beskerm te word;

(f) om nie verplig of toegelaat te word om werk te verrig of dienste te lewer nie

wat:

(i) onvanpas is vir ’n persoon van daardie kind se ouderdom; of

135

(ii) ’n risiko vir die kind se welsyn, opvoeding, liggaamlike of geestelike

gesondheid of geestelike, morele of sosiale ontwikkeling inhou nie;

(g) om nie aangehou te word nie, behalwe as ŉ laaste uitweg, in welke geval die

kind (benewens die regte wat ’n kind kragtens artikels 12 en 35 geniet) slegs

vir die kortste gepaste tydperk aangehou mag word en die reg het om:

(i) afsonderlik van aangehoudenes bo die ouderdom van 18 jaar aangehou

te word;

(ii) op ’n wyse behandel te word dienooreenkomstig die kind se ouderdom;

(h) om, in siviele verrigtinge wat die kind raak, deur die staat op staatskoste van

’n regspraktisyn voorsien te word indien wesenlike onreg sou geskied; en

(i) om nie regstreeks in gewapende stryd gebruik te word nie en om in tye van

gewapende stryd beskerm te word.

(The Constitution of the Republic of South Africa, 1996; Departement van Justisie en

Staatkundige Ontwikkeling, 2021).

4.3.3.6.1 Kommentaar oor (voorgenoemde) artikel 28

Artikel 28(1)(a) omvat ook ’n kind se reg tot ’n regsidentiteit en sluit aan by artikel 10

van Die Grondwet se vermelding van kinders se reg tot menswaardigheid. Belangrike

sielkundige en emosionele waarde word gekoppel aan ’n kind se reg tot ’n naam en

nasionaliteit. ’n Kind se reg op nasionaliteit is ook belangrik om staatloosheid te

verhoed en sluit aan by die beskerming wat artikels 20 (die reg op burgerskap) en 21

(die reg op vryheid van beweging en verblyf) bied (Celliers, 2012: 33-34).

Volgens artikel 28(1)(b) en (c) moet daar verseker word dat kinders oorkoepelend

genoegsame versorging geniet. Die Konstitusionele Hof se benadering hiervolgens

is dat die versorgings- en voorsieningsplig primêr op die ouers en gesinslede van

kinders rus. Maar indien die kind se ouers of gesin, om welke redes, nie in staat is om

vir sodanige kind(-ers) te sorg nie, gaan die plig oor op die staat (Celliers, 2012: 35).

136

Regverdigheidsgronde rondom die afskaffing van lyfstraf kom ter sprake in artikel

28(1)(d) waar kinders se reg tot die beskerming teen mishandeling, verwaarlosing,

misbruik of vernedering beskerm word. Positiewe dissipline, asook selfdissipline,

behoort eerder onderskeidelik bevorder en ontwikkel te word.

Ongrondwetlike en onbillike kinderarbeidspraktyke word deur artikel 28(1)(e) en (f)

beskerm. Die ekonomiese uitbuiting van kinders word verbied. Ingevolge Wet 75 van

1997 (Die Wet op Basiese Diensvoorwaardes – artikel 43) mag geen kind onder die

ouderdom van 15 jaar in diens geneem word nie.

Artikel 28(1)(g) stel dit duidelik dat kinders net as ’n laaste uitweg (en slegs vir die

kortste moontlike tyd) aangehou mag word dienooreenkomstig (ook) internasionale

voorskrifte rondom aanhoudings- en ouderdomsvereistes.

Elke kind het ook ingevolge artikel 28(1)(h) die reg op regsverteenwoordiging en sluit

aan by artikel 35(3)(g) wat aan elke individu die reg tot ’n billike verhoor gee. Kinders

het die reg om deur die staat, en op staatsonkoste, van ’n regsverteenwoordiger

voorsien te word indien die regsproses andersins tot onregmatigheid sou lei.

4.3.3.7 Artikel 29

Die Departement van Basiese Onderwys en die Departement van Hoër Onderwys en

Opleiding is die bewakers van hierdie regte. Artikel 29 bepaal dat elke individu die reg

het:

(1) (a) op basiese onderwys, met inbegrip van basiese onderwys

vir volwassenes; en

(b) op verdere onderwys wat die staat deur middel van redelike maatreëls

en toenemende mate beskikbaar en toeganklik moet maak.

137

(2) Elkeen het die reg om in openbare onderwysinstellings onderwys te ontvang

in die amptelike taal of tale van eie keuse waar daardie onderwys

redelikerwys doenlik is. Ten einde doeltreffende toegang tot en

verwesenliking van hierdie reg te verseker, moet die staat alle redelike

alternatiewe in die onderwys, met inbegrip van enkelmediuminstellings,

oorweeg, met inagneming van

(a) billikheid;

(b) doenlikheid; en

(c) die behoefte om die gevolge van wette en praktyke van die verlede wat

op grond van ras gediskrimineer het, reg te stel.

(3) Elkeen het die reg om op eie koste onafhanklike onderwysinstellings tot

stand te bring en in stand te hou wat

(a) nie op grond van ras diskrimineer nie;

(b) by die staat geregistreer is; en

(c) standaarde handhaaf wat nie minderwaardig is vergeleke met

standaarde by vergelykbare openbare onderwysinstellings nie.

(4) Subartikel (3) sluit nie staatsubsidies aan onafhanklike onderwysinstellings

uit nie.



4.3.3.7.1 Kommentaar op (voorgenoemde) artikel 29

Die reg op onderrig wat in bepalings 1(a) en (b) vervat is, impliseer ’n wettige reg tot

onderwys waarop elkeen (hetsy kind of volwassene) aanspraak het.

Volgens Oosthuizen & Beckmann (1998: 67) moet daarop gelet word dat hoewel almal

die reg op ’n basiese opleiding het, nie almal gelyke toegang het tot alle basiese

onderwysprogramme of sodanige instellings wat sulke programme aanbied nie. Uit

138

die bewoording van artikel 29(1) wil dit voorkom asof die reg van beide kinders en

volwassenes op basiese onderwys, in teenstelling met die reg op verdere onderwys,

’n onmiddellike en ongekwalifiseerde reg is wat waarskynlik nie afhanklik is van die

beskikbaarheid van hulpbronne nie. Dit blyk verder ook dat die reg op onderwys (soos

vervat in artikel 29) nie ’n reg op gratis onderwys is nie. Alhoewel die verskaffing van

gratis basiese onderwys ongetwyfeld ’n ideaal is om na te streef, sal die heffing van

gebruikersfooie nie ’n skending van leerders of studente se beskermde regte vorm

nie, mits niemand uitgesluit word vanweë hul onvermoë om te betaal nie.

In die onderwyspraktyk mag daar, ingevolge artikel 29(1)(a) en (b) dus ook nie

gediskrimineer word teen vorme van gestremdhede nie. Alle individue, ook diegene

wat aan gestremdhede ly, moet toegang tot betekenisvolle onderwyservarings in

gepaste omgewings hê.

Ingevolge artikel 29(2) word die amptelike reg op taalonderwys aan alle persone

verleen, nie net aan Suid-Afrikaanse burgers nie; word alle amptelike tale betrek en

is nie beperk tot persone wat een of meer van die amptelike tale as moedertaal eis nie

- dus kan enigiemand in enige of meer van die amptelike tale opleiding versoek. By

die bepaling van die reg tot sodanige opleiding is twee sake van belang. Eerstens kan

rekening gehou word met die beskikbare finansiële, menslike en fisiese hulpbronne.

Tweedens moet aandag gegee word aan die minder tasbare, maar tog kritiese,

oorwegings van billikheid en die behoefte aan regstellende aksie om onregte van die

verlede reg te stel (Oosthuizen & Beckmann, 1998: 68).

4.3.3.8 Artikels 34 en 35

Alle beskuldigde individue het die reg tot ’n billike, openbare verhoor voor ’n hof (of

indien nodig voor ’n ander onafhanklike en onpartydige tribunaal of forum) in ’n

verstaanbare taal. ’n Regspraktisyn (van eie keuse of deur die staat op staatsonkoste

voorsien) wat aangehoudenes of beskuldigdes verteenwoordig, is ook ’n reg wat elke

139

individu toekom (The Constitution of South Africa, 1996; Departement van Justisie en


4.3.3.9 Artikel 36

Hierdie artikel behels dat alle regte binne Die Handves van Menseregte nie absoluut

is nie, maar beperk kan word kragtens ’n algemeen geldende regsvoorskrif. Sodanige

beperking moet egter redelik en regverdigbaar in ’n oop en demokratiese samelewing

en gebaseer op menswaardigheid, gelykheid en vryheid wees. Sekere faktore

(waaronder die regsaard, algemene aard, omvang, doel en doelwitbereiking rakende

die beperking asook die verband tussen die beperking en die doel daarvan) word

hiertydens in ag geneem. In die praktyk kan die voorgenoemde byvoorbeeld realiseer

waar ’n individuele leerder (wat dwelms by die skool verkoop) inbreuk maak op ander

leerders se reg op ’n veilige skoolomgewing en sodoende hul grondwetlike reg tot

onderwys skaad.

4.3.3.10 Slotgedagte

Dit is insiggewend om daarop te let dat die regte in die volgende artikels as

onaantasbare regte aangedui word:

• Artikel 9 (rakende onbillike diskriminasie op grond van ras, kleur,

etniese/sosiale herkoms, geslag, godsdiens of taal);

• Artikel 10, 11 en 12 (rakende die verbod op marteling; wrede, vernederende of

onmenslike behandeling asook die verbod om sonder toestemming aan

mediese/wetenskaplike toetsing onderwerp te word );

• Artikel 13 (rakende slawerny, knegskap en dwangarbeid);

• Artikel 28 (rakende mishandeling, verwaarlosing, misbruik, vernedering,

uitbuitende arbeidspraktyke, afsonderlike en gepaste

aanhoudingsomstandighede asook spesifieke vereistes ten opsigte van die

bruikbaarheid van kinders jonger as 15 jaar oud tydens gewapende stryde), en

• Artikel 35 (rakende swygreg, die betwisting van die regmatigheid van

aanhouding, al dan nie, asook die reg op ’n billike verhoor, ’n verstaanbare taal

en die uitsluiting van ongrondwetlike getuienis).

140



4.3.4 Die Suid-Afrikaanse Skolewet 84 van 1996

Volgens Oosthuizen & Beckmann (1998: 61-73) is die oorkoepelende doel van hierdie

wet om voorsiening te maak vir ’n eenvormige stelsel vir die organisasie, bestuur en

finansiering van skole. Hierdie wet verminder die aantal skooltipes tot twee (openbare

en onafhanklike skole). Dit maak voorsiening vir die demokratiese bestuur van skole

deur die deelname van ouers, leerders en selfs nieonderwyspersoneel deur middel

van onder meer beheerliggame. Hierdie wet motiveer ook vennootskappe tussen die

regering aan die een kant en ouers en opvoeders aan die ander kant, en verwys veral

na vennootskapsfinansiering van skole deur skoolgeld (deur die beheerliggaam

bepaal) op te lê aan alle ouers wat in staat is om sodanige fondse te kan betaal.

Wat die regsplegingsimplikasies ten opsigte van kinders betref, plaas hierdie wet ’n

plig op beheerliggame en onderwysers om te verseker dat skooldissipline gehandhaaf

word. In artikel 8(1) word daar gemeld dat skoolbeheerliggame (in oorlegpleging met

leerders, ouers en opvoeders) gedragskodes vir leerders moet saamstel. Sodanige

gedragskodes moet ten doel hê om gedissiplineerde en doelgerigte skoolmilieus, ter

bevordering en instandhouding van die gehalte van leerprosesse, te vestig. Volgens

artikel 8(4) word daar van leerders verwag om hierdie gedragskodes te eerbiedig en

dus na te kom. Bepalings van regsprosesse moet, ingevolge artikel 8(5), ingesluit

word by skole se gedragskodes om sodoende leerderbelange en die belange van

ander betrokke partye tydens dissiplinêre verrigtinge te beskerm. Skole mag egter

geen strafregtelike verrigtinge instel teen leerders nie en ingevolge artikel 10 geensins

lyfstraf toepas nie. Ingevolge artikel 9 mag skorsing en uitsetting as dissiplinêre

maatreëls (onderhewig aan ’n aantal voorwaardes en regulasies) wel as deel van ’n

dissiplinêre ingrypingsproses oorweeg word. Aangewese tugkomitees by skole moet

dissiplinêre stappe doen in ooreenstemming met die reëls van natuurlike geregtigheid

soos uiteengesit in artikel 33 van Die Grondwet. Kinders/leerders is ingevolge hierdie

141

wet geregtig op ’n regverdige en objektiewe verhoor (Die Suid-Afrikaanse Skolewet

84 van 1996, 2011; Prinsloo, 2005: 5-10).

Volgens Reyneke (2016: 1-29) is daar leemtes in die Suid-Afrikaanse Skolewet 84 van

1996 rakende “die beste belang van die kind”- konsep, en daar word voorgestel dat

Die Skolewet gebruik moet maak van die bepalings van Die Wet op

Kindergeregtigheid 75 van 2005 ten einde aspekte soos skooldissipline te verfyn.

Alhoewel die kontekste van skooldissipline en kindergeregtelikheid grootliks verskil, is

daar wel ’n paar aansluitinspunte. Sedert 1996 het die Konstitusionele Hof gewigtige

uitsprake gelewer ten opsigte van kinderregte wat nie in enige van die dissiplinȇr-

verwante wysigings van Die Skolewet voorkom nie. Artikels 8 en 9 van Die Skolewet

wat handel oor skooldissipline en formele dissiplinêre verhore blyk nie

kindergesentreerd te wees ooreenkomstig artikel 28 in Die Grondwet nie.

Die Wet op Kindergeregtigheid, wat in 2010 in werking getree het, weerspieël nuwe

grondwetlike imperatiewe ten opsigte van kinderregte (waaronder die toepassing van

herstellende geregtigheidspraktyke as ’n aanduiding van kindgesentreedheid), maar

word nie in Die Skolewet genoem nie. Nog leemtes hou verband met

ouderdomsdifferensiasie; skoolgaande ouderdomsgroepe (waarvan ’n aansienlike

aantal leerlinge ouer as 18 jaar oud is); ouderdomsverskille in graadverband;

differensiële, kindergesentreerde dissiplinêre benaderings; verhoorprosesse (wat nie

kindergesentreerd blyk te wees nie) en tekortkominge rakende die rehabilitasie en

herintegrasie van kinderoortreders. Die probleem is dat die huidige wetgewende

raamwerk ten opsigte van kinderdissipline en -geregtigheid die indruk skep dat

kinders eers met die wet in konflik moet kom voordat wetgewing spesifiek fokus op die

beste belang van kinders wat hul aan wangedrag skuldig maak - om sodoende te

verseker dat oortredende kinders onderworpe is aan grondwetlike en

kindgesentreerde dissiplinêre prosesse en gepaardgaande maatreëls.

4.3.5 Die Kinderwet 38 van 2005

Sedert 1994 gee Die Kinderwet gestalte aan kinderregte rakende die versorging en

beskerming van kinders onder 18 jaar oud in Suid-Afrika. Regsvoorskrifte teen die

142

mishandeling, misbruik, verwaarlosing en uitbuiting van kinders word in Die Kinderwet

(aan die hand van verskeie, verbandhoudende kinderwette) vervat. Verskeie wette

tussen die sestiger- en negentigerjare, ter beskerming van kinderregte in Suid-Afrika,

is deur Die Kinderwet (Wet 38 van 2005) gekonsolideer, verbeter en/of vervang.

Algemene bepalings rakende onder meer wetgewing en gepaardgaande prosedures

en optredes aangaande kinders word in artikels 6 – 17 van Die Kinderwet vervat. Die

Kinderwet is gebaseer op die Children’s Bill 70 van 2003, word in Desember 2005

aanvaar en tree vanaf 1 April 2010 (in totaliteit) in werking. Die Kinderwet plaas,

ingevolge artikel 4, definitiewe verpligtinge op die staat om ’n reeks uitgebreide,

maatskaplike dienste rakende die versorging en beskerming van kinders daar te stel

en te befonds. Die Kinderwet het voorts ook ten doel om toeganklike kinderhowe daar

te stel en voorsiening te maak vir die uitreiking van

kontribusiebevele/instandhoudingsbevele. Die Kinderwet stel dit duidelik (in die

aanhef) dat ’n kind die reg het om in familieverband en in ’n atmosfeer van liefde, geluk

en begrip groot te word en het dus die behoud en verstewiging van familiebande ten

doel. Binne hierdie wet word erkenning gegee aan die waarde van positiewe

ouerbetrokkenheid en -teenwoordigheid. Die omskrywing van kindermishandeling in

artikel 9(1)(h) sluit sielkundige asook emosionele mishandeling in waar artikel 110

(sekere) professionele persone verplig om kindermishandeling en -verwaarlosing aan

te meld. Ingevolge artikel 110 kan enige individu sorgbehoewende kinders, of kinders

wat beskerming benodig (sonder die risiko van siviele aanspreeklikheid), by toepaslike

maatskaplike of wetstoepassingsinstansies aanmeld. Beide artikels 10 en 31 maak

voorsiening vir kinders se deelname in aangeleenthede wat hul raak (met die

inagneming van hul individuele volwassenheidsvlakke) sodat ingeligte besluite in

kinders se beste belang geneem kan word. Benewens voorgenoemde artikels wat

spesifieke regte aan kinders verleen, word daar ook ingevolge artikel 16 bepaal dat

kinders sekere verantwoordelikhede teenoor hul families, gemeenskappe en die staat

het dienooreenkomstig hul ouderdomme en vermoëns. Die beste-belang-van-die-

kind – maatstaf behoort die hoofoorweging te wees in enige regsplegingskwessie

rakende kinders en artikel 7(1) bied aan die betrokke besluitnemers spesifieke

direktiewe ten einde hierdie belange te bepaal. Die ontwikkeling van kinderregte oor

die afgelope dekade aktualiseer toenemend die outonomie en regte van kinders asook

ouerregte en -gesag. Die Kinderwet beklemtoon in artikels 7 en 9 dat daar in die beste

belang van die kind gehandel moet word en voldoen dus só aan artikel 28(2) van Die

143

Grondwet van Suid-Afrika (Die Kinderwet 38 van 2005, 2010; Celliers, 2012: 40-46;

Kalamer, 2013 :56-65).

Oorkoepelend bekou bevestig die transformerende aard van Die Kinderwet se aanhef

die absoluutheid van die Suid-Afrikaanse Grondwet, die statutêre verantwoordelikheid

ten opsigte van kinders se versorging en beskerming binne gesins- en maatskaplike

milieus asook die gemeenskapsgebaseerde aksent ten opsigte van die beskerming

van kinderregte binne ’n baie toepaslike multikulturele Afrikamilieu wat gekenmerk

word deur die ubuntu-idee van gemeenskapsgelykheid, versoening en

medemenslikheid ( Die Kinderwet 38 van 2005, 2010; Celliers, 2012: 42-43).

Die implementering van die bepalings van Die Kinderwet word ongelukkig vertraag

deur praktiese probleme op regeringsvlak, soos die daarstel en befondsing van

toepaslike maatskaplike dienste. Bepalings van Die Kinderwet is op sigself nie

voldoende om sekere groepe kinders effektief te beskerm nie en sodoende realiseer

die uitvoering van kinderregte nie na behore nie. ’n Gesonde balans tussen die regte

en verantwoordelikhede van kinders, ouers en die staat is nodig ten einde die

suksesvolle uitvoering van kinderregte te verseker ( Die Kinderwet 38 van 2005, 2010;

Celliers, 2012: 75).

4.3.6 Die Wet op Kindergeregtigheid 75 van 2008

4.3.6.1 Inleiding

Met die aanbreek van die een-en-twintigste eeu was daar geen formele riglyne vir

afwendingsopsies/herleidingsopsies ten opsigte van jeugmisdaad nie. As gevolg

hiervan was aanhouding ’n gewilde keuse vir baie jeugoortreders. Teen die middel

van 2000 was daar 4 158 jeugdiges in Suid-Afrika jonger as 18 jaar oud in

jeuggevangenisse, aldus Cavadino & Dignan (2006: 1-9).

In die laat negentiger jare het die Suid-Afrikaanse regering ’n ondersoek ingestel na

sy jeugregstelsel om alternatiewe metodes van straf te ondersoek. Voor die

144

aanvaarding van die Wet op Kindergeregtigheid het Suid-Afrika die tweede hoogste

opsluitingskoers, asook die tweede hoogste aanhoudingsyfer vir jeugdiges ter wêreld,

gerekordeer. In 2008 was daar byna 20 000 jeugdiges in kinder- en jeugsorgsentra

regoor Suid-Afrika (Hazel, 2008: 4-12; 67-79).

Na 13 jaar se navorsing, besprekings, debatte en wetsontwerpe het voormalige

president Kgalema Motlanthe Die Wet op Kindergeregtigheid/Child Justice Act (Wet

no. 75 van 2008) op 14 Mei 2009 goedgekeur. Op 1 April 2010 tree hierdie wet in

werking wat dienslewering aan kinders, howe en die algemene regsmilieu van Suid-

Afrika ten doel het. Onder die hoofdoelstellings wil hierdie wet ’n strafregstelsel

daarstel vir kinders wat in stryd optree met die wet of strafregtelik beskuldig word van

wetsoortreding. Spesifieke en gepaste kindgerigte benaderings en prosedures wil in

ooreenstemming met die waardes van Die Grondwet van Suid-Afrika poog om kinders

in Suid-Afrika optimale geleenthede te bied tot rehabilitasie en herintegrasie in hul

onderskeie samelewings.

4.3.6.2 ’n Samevattende oorsig ten opsigte van kinderregte in Die Wet op

Kindergeregtigheid 75 van 2008

In die onderhawige wet word onder andere voorsiening gemaak vir :

• die minimum ouderdom van kriminele aanspreeklikheid ten opsigte van

kinders;

• die daarstel van meganismes vir die totale hanteringsproses van

kinderoortreders onder 12 jaar;

• drie verskillende kategorieë van jeugmisdade, waaronder geringe(kategorie 1),

ernstiger (kategorie 2) en baie ernstige oortredings (kategorie 3) asook

gepaardgaande en gepaste afleidingsopsies by elk wat wissel van

gemeenskapsgebaseerde vonnisse, herstellende geregtigheidsopsies, boetes

en ander restitusie-opsies, korrektiewe toesig, korrektiewe programme sonder

toesig, opname by kinder- of jeugsorgsentra tot direkte gevangenisstraf;

145

• die assessering van kinders en die hou van voorlopige ondersoeke ten einde

kinderoortreders, sover moontlik, weg te lei van die formele strafregstelsel;

• kinderhofverrigtinge, wanneer afwending nie plaasvind nie;

• die uitbreiding van beskikbare vonnisopsies, en

• die beskerming van herstellende geregtigheidsidees.

(Die Wet op Kindergeregtigheid 75 van 2008).

In die onderhawige wet word ook erkenning gegee aan die ongelykheid van die

verlede (voor 1994). Die Grondwet van die Republiek van Suid-Afrika (1996) word as

die hoogste reg erken ten einde ’n allesomvattende demokratiese samelewing daar te

stel. Die beste belang van kinders word vooropgestel en kinderoortreders word

waarborge gebied wat aansluit by hul regte as kinders. Daar word ook binne hierdie

wet voorsiening gemaak daarvoor dat ’n kinderoortreder se opvoeding en agtergrond

(spesifieke behoeftes en omstandighede) in ag geneem (moet) word voordat ’n finale

besluit ten opsigte van só ’n kind geneem word. Hierdie wet stel ook spesifieke

aahoudings- en sorgvoorwaardes as deel van die regsplegingsproses van

kinderoortreders. Die algemene welstand (waaronder die ontwikkeling en

kwesbaarheid) van kinderoortreders word op ’n geϊntegreerde wyse oordeelkundig

bestuur. Die staat se inkoopplig tot die vestiging en implementering van die

strafregstel ten opsigte van kinderoortreders word beklemtoon. Daar word in hierdie

wet ’n proaktiewe benaderingswyse ten opsigte van misdaadvoorkoming gehuldig

deur die rehabilitasie en herintegrasie van kinderoortreders voorop te stel ten einde,

op die lang duur, residivisme te beperk. Riglyne vir vonnisoplegging word in hoofstuk

10 (afdeling 1) in artikels 68-71 uitgestippel. ’n Wye verskeidenheid toepaslike

vonnisopsies, wat spesifiek geskik is vir die behoeftes van kinderoortreders wat deur

kinderhowe verhoor word, word in hoofstuk 10 (afdeling 2) in artlkels 72 – 79 volledig

uiteengesit, aangemoedig en aanbeveel. ’n Gesonde balans tussen kinders en

samelewingsbelange word ten doel gestel (Die Wet op Kindergeregtigheid 75 van

2008).

146

4.3.6.3 Enkele kernaspekte ten opsigte van Die Wet op Kindergeregtigheid 75

van 2008

Die Wet op Kindergeregtigheid reguleer tans die strafregstelsel wat voorsiening maak

vir kinders jonger as 18 jaar en bepaal onder andere, in hooftrekke, die volgende:

• ’n Kind onder die ouderdom van 12 het nie ’n kriminele aanspreeklikheid nie en

kan nie in hegtenis geneem word vir die pleeg van ’n oortreding nie;

• Daar word aangeneem dat ’n kind ouer as 12 jaar, maar onder die ouderdom

van 14 jaar, wel kriminele aanspreeklikheid het, maar die onus rus op die staat

om die teendeel te bewys (dat ’n beskuldigde kind wel ’n kriminele kapasiteit

gehad het om ’n misdaad te pleeg);

• Kinders ouer as 14 jaar word deur die wet as krimineel aanspreeklik beskou –

hulle beskik dus oor die verstandelike vermoë om te onderskei tussen reg en

verkeerd en kan die gevolge van hul optrede begryp. Hulle kan dus vervolg

word;

• Daar is ŉ breedvoerige, voorgeskrewe proses vir kindergeregtigheid wat moet

plaasvind en word ook deur artikel 68 bekragtig. ’n Kind wat onder andere in

hegtenis geneem word, moet deur ’n proefbeampte geassesseer word

alvorens sodanige kind by ’n voorlopige ondersoek mag verskyn. Hierdie

informele voorverhoor is inkwisitories van aard. Hier besluit die landdros en

aanklaer tesame met die kind, sy/haar ouers of voog en die proefbeampte oor

die beste plan vir die kind na oorweging van die proefbeampteverslag;

• Elke kind wat in hegtenis geneem word en in aanhouding bly, moet binne 48

uur by ’n voorlopige ondersoek verskyn;

• Kinders moet in toepaslike gevalle uit die strafregstelsel herlei word na ander

meer gepaste afwendingsopsies;

147

• Kinders wat nie uit die strafregstelsel herlei word nie, moet eerder in

kinderhowe verskyn waar daar voorsiening gemaak word vir ’n wye

verskeidenheid vonnisopsies wat geskik is vir die behoeftes van kinders;

• ’n Kind onder die ouderdom van 14 jaar mag nie gevangenisstraf opgelê word

nie, hoewel hy of sy gevonnis kan word tot ’n ander vorm van aanhouding, soos

in ’n jeugsorgsentrum. Die Wet op Kindergeregtigheid beperk dus die plasing

van jeugdiges in gevangenisse. Kinders ouer as 14 mag wel gevangenisstraf

opgelê word, maar kindergeregtigheidshowe moet tronkstraf slegs as ’n laaste

uitweg en slegs vir ’n minimum tydsduur aanbeveel. ’n Kind kan slegs

gevangenisstraf opgelê word as hy/sy reeds in ’n jeugsorgsentrum gedien het

en dit sodoende as ’n laaste uitweg gereken word. In die geval van ernstige

misdade sal kinderhowe skuldigbevinde kinderoortreders moontlik vonnis tot

onder andere gemeenskapsdiens, berading, apologie-opsies of toesig;

• ’n Kind mag nie langer as 25 jaar tronkstraf opgelê word nie, en

• Kindergeregtigheidshowe het twee primêre opsies vir die opsluiting van

jeugmisdadigers, naamlik kinder- en jeugsorgsentra of gevangenisse. Kinder-

en jeugsorgsentrums bied residensiële ondersteuningsdienste aan jongmense

met verskillende behoeftes - kinders sonder heenkome, kinders wat in

minderbevoorregte gesinsomgewings woon, kinders met gestremdhede,

siektes of dwelmmisbruikprobleme en jeugoortreders. Plasing in kinder- en

jeugsorgsentrums is veronderstel om ’n tydelike maatreël te wees wat die howe

en betrokke rolspelers slegs as laaste uitweg behoort te gebruik (Die Wet op

Kindergeregtigheid 75 van 2008; Hazel, 2008; Gallinetti, 2009).

4.3.6.4 Gewysigde Nasionale Beleidsriglyne vir Kindergeregtigheid 2018

Ingevolge artikel 93(2)(b) en (d) van Die Wet op Kindergeregtigheid 75 van 2008

verskyn daar gewysigde nasionale beleidsriglyne deur Die Departement van Justisie

en Grondwetlike Ontwikkeling rakende die daarstelling, voorsiening en toepassing van

afwendingsopsies. Hierdie beleidsriglyne is onderling gekoppelde en interafhanklike

148

uitsprake gelewer ten opsigte van Die Wet op Kindergeregtigheid 75 van 2008 met

die doel om kontinue, progressiewe en kwalitatiewe diens aan die regsplegingstelsel

rakende kinders in Suid-Afrika te lewer (Gewysigde Nasionale Beleidsraamwerk vir

Kindergeregtigheid, 2018; Staatskoerant, 27/7/2018).

4.3.6.5 Die Wysigingswet op Kindergeregtigheid 28 van 2019

Die Wysigingswet op Kindergeregtigheid, Wet 28 van 2019, word op 26 Mei 2020

goedgekeur. Belangrike veranderings en wysigings rakende die bestaande Wet op

Kindergeregtigheid, Wet 75 van 2008, hou hoofsaaklik verband met:

→ die kriminele aanspreeklikheidsouderdom van kinders wat deurgaans

van 10 jaar oud na 12 jaar oud gewysig word;

→ die regulering van assesseringsverslae deur proefbeamptes;

→ faktore wat deur aanklaers in ag geneem moet word ten opsigte van

afwendingsopsies alvorens ŉ voorlopige ondersoek plaasvind;

→ faktore wat deur die ondersoekbeampte in ag geneem moet word ten

opsigte van afwendingsopsies tydens voorverhore;

→ die regulering van bevele wat tydens voorlopige ondersoeke gemaak

kan word, asook

→ faktore wat deur regterlike beamptes in ag geneem of oorweeg moet

word ten opsigte van die afwendingsimplikasies van sake in kinderhowe

(Die Wysigingswet op Kindergeregtigheid 28 van 2019).

Die voorgenoemde wysigings ondersteun die moderne en morele imperatief dat

kinderoortreders beskerming en ondersteuning benodig ten einde suksesvolle

rehabilitasieprosesse moontlik te maak. Groter klem word ook gelê op

149

ondersteuningsdienste en gepaste ingrypingsopsies. Die feit dat kinders onder die

ouderdom van 12 jaar nie kriminele aanspreeklikheid het nie, beteken weliswaar dat

kinderoortreders tussen 10 en 12 jaar nou die blootstelling aan ’n strafregstelsel

gespaar word. Dit herbeklemtoon ook dat die strafregsplegingsproses altyd (ten

opsigte van kinders) ’n laaste opsie behoort te wees en plaas Suid-Afrika in lyn met

kontemporêre internasionale standaarde. Die Suid-Afrikaanse

strafregsplegingsproses rakende kinderoortreders voldoen tans ook aan die

aanbevelings van die Verenigde Nasies se internasionale komitee rakende

kinderregte wat ’n minimum vereiste van 12 jaar oud stel ten opsigte van kriminele

aanspreeklikheid.

4.3.6.6 Enkele kommentariële uitvloeisels van Die Wet op Kindergeregtigheid

75 van 2008

Songca (2019(a): 63-89) meld dat die onderhawige wet as sui generis gereken word

in soverre dit inheemse, tradisonele Afrika-georiënteerde regsprosesse akkomodeer.

Hy onderskei twee verskillende, manifesterende modelle van kindergeregtigheid wat

tans op verskeie regsterreine in Suid-Afrika toegepas word. Hierdie modelle is deur

die Wet op Kindergeregtigheid (Wet 75 van 2008) geϊnspireer en ook bepleit. Vanweë

die invloed van verskeie reedsgenoemde internasionale regsbydraes, asook Die

Grondwet van Suid-Afrika, het twee unieke Suid-Afrikaanse

kindergeregtigheidsmodelle (te wete die afwendingsgeregtigheidsmodel en die

herstellende geregtigheidsmodel) as natuurlike uitvloeisels van Die Wet op

Kindergeregtigheid 76 van 2008 na vore gekom. Kindergeregtigheidsmodelle het oor

die algemeen ’n invloed op strafregtelike verhoorprosesse van kinderoortreders,

asook op die fluktuerende graad van daaropvolgende strafbepalings. Die

onderhawige en eiesoortige twee Suid-Afrikaanse kindergeregtigheidsmodelle bied

kinders wat in konflik is met die wet optimale beskerming binne die grense van

strafregtelike aanspreeklikheid rakende hul spesifieke optredes.

150

Die afwendingsgeregtigheidsmodel

Die ontneming van ’n kind se vryheid (artikel 37) en die toepassing van

jeuggeregtigheid (artikel 40(3)) word in Die Wet op Kindergeregtigheid 75 van 2008

verwoord. Daarin word ook alternatiewe aanbeveel vir strafregtelike verrigtinge ten

opsigte van kinders wat die strafwet oortree het. Die gebruik van afwending behoort,

teoreties gesproke, enige jeugregstelsel te aksentueer en verskillende jeugregstelsels

implementeer die afwendingsmodel in verskillende stadiums van die strafproses,

afhangende van die spesifieke bevoegdheidsimplikasies. Sommige jeugregstelsels

laat afleiding deur wetstoepassers toe, terwyl ander die gebruik daarvan tot aanklaers

en howe beperk. Die kinderregtekomitee (Komitee: Regte van die Kind) het egter

benadruk dat afwending beperkings het:

• Afwending moet slegs gebruik word as daar oortuigende bewyse bestaan dat

die kind die beweerde oortreding gepleeg het en vrywilliglik

verantwoordelikheid daarvoor aanvaar het. Daar moet ook ooreengekom word

dat hierdie aanvaarding nie later teen die kind gebruik sal word in enige

daaropeenvolgende regsgedinge nie;

• Die kind moet vrywillig toestem tot die afwendingopsie/-s en hierdie

toestemming moet gebaseer wees op voldoende inligting oor die aard en duur

van die maatreëls en op die gevolge van die versuim om saam te werk;

• Die wet moet spesifieke bepalings bevat wat aandui in watter gevalle afwending

moontlik is. Die bevoegdhede van die polisie, aanklaers en ander rolspelers,

om besluite te neem, moet ook gereguleer en hersien word, en

• Die voltooiing van die afwendingsmaatreël(-s) deur die kinderoortreder moet

’n definitiewe en finale einde van die saak tot gevolg hê - dus mag geen

misdaadrekord daarvan gehou word nie.

Diegene wat afwendingsprogramme toepas, behoort voldoende gekwalifiseerd te

wees: deurlopend asook funksionele opleiding en monitering is noodsaaklik ten einde

151

hierdie prosesse suksesvol te bestuur. Voorgenoemde doeltreffendheid en die

nougesette nakoming van jeuggeregtigheidsbeginsels in Die Wet op

Kindergeregtigheid 75 van 2008 is onontbeerlik tydens afwendingsprosesse.

Die herstellende geregtigheidsmodel

Hierdie model, wat in werklikheid as ’n versameling kindergeregtigheidspraktyke

beskou kan word, funksioneer binne die ondersteuningsraamwerk van ’n

oorkoeplelende superstruktuur wat gekenmerk word deur verskeie strafteorieë. In

Suid-Afrika funksioneer hierdie model grootliks op sy eie in soverre dit dien as ’n

verlengstuk vir afwendingsprosesse. Hierdie model fokus op die betrokke partye wat

tydens die strafregtelike verhoor die meeste deur die misdaad self geraak word: die

slagoffer, die oortreder en die gemeenskap. Die doel is om oplossings te vind wat

versoening en genesing bevorder, in teenstelling met straf en vergelding. Die

herintegrasie van kinderoortreders in die gemeenskap vorm die basis van hierdie

model en ’n hele aantal herstellende geregtigheidspraktyke word georkestreer deur

onder andere professionele regslui, opgeleide fasiliteerders, welsynsverwante

agentskappe en gemeenskapsherstelrade. Die implementering van hierdie model

wissel na gelang van die maatskaplike beleid en heersende politieke klimaat in lande.

In Suid-Afrika kan die hoë voorkoms van ernstige en gewelddadige misdade dus die

gebruik van die herstellende geregtigheidsmodel kniehalter.

Die Departement van Justisie en Staatkundige Ontwikkeling voorsien dat effektiewe

afwendingsopsies, rehabilitasie en integrasie die stigma wat dikwels aan vorige

kinderoortreders met kriminele rekords geheg word, sal verminder. Dit sal verseker

dat sodanige kinders weer in gemeenskappe aanvaar word. Hul ontwikkeling tot

selfversekerde, verantwoordelike en volwasse jong mans en vroue, wat sal deelneem

aan die opbou van die land, kan ook hierdeur bevorder word. Suid-Afrika is ’n lid van

die VN (Verenigde Nasies) en die implementering van Die Wet op Kindergeregtigheid

sal Suid-Afrika se deelname in die bevordering van die VN-konfensie oor kinderregte

benadruk.

152

Vir die Suid-Afrikaanse regering is dit ook bemoedigend om te weet dat UNICEF

(United Nations Children’s Fund) die onderhawige wet onderskryf en as ’n belangrike

mylpaal beskou ten einde die belange van kinders in Suid-Afrika te beskerm (UNICEF

Jaarverslag, 2019).

Skelton & Tshehla (2008: 41-66) is tevrede dat Die Wet op Kindergeregtigheid kinders

in Suid-Afrika sal bevoordeel, hoofsaaklik deur spesifiek aandag aan elke kind as

individu te gee. Die wet bied egter nie oplossings vir almal nie, maar kalibreer sy

reaksie op kinderoortreders noukeurig deur die spesifieke kwessies wat in elke unieke

geval ontstaan, dienooreenkomstig te oorweeg.

Aldus Gallinetti (2008: 1-69) spesifiseer Die Wet op Kindergeregtigheid in hierdie

verband vier kategorieë van vonnisopsies: gemeenskapsgebaseerde vonnisse,

herstellende vonnisse, korrektiewe toesig en veilige aanhouding. Afwending kan ook

op verskillende momente tydens die regsproses plaasvind. Aanklaers kan

afwendingsopsies vir jeugoortreders aanbeveel, ’n landdros kan sake tydens die

voorlopige ondersoek herlei en/of die hof kan herleidingsvonnisse tydens die verhoor

uitreik. Die Wet op Kindergeregtigheid maak herstellende geregtigheid ’n belangrike

onderdeel van afwending deur die inwerkingstelling van gesinsgroepbesprekings en

deur bemiddelingsprosesse tussen oortreders en slagoffers aan te moedig. Oor die

algemeen balanseer dit die regte en verantwoordelikhede van kinderoortreders, die

slagoffer en die gemeenskap.

Die algemene doelwitte van afwending is gevolglik om jeugverantwoordelikheid te eis,

herintegrasie te verbeter, versoening toe te laat, rehabilitasie te bevorder en opsluiting

vir lae risiko jeugdiges te verminder . Daar kan nou buite die formele strafregstelsel,

en die stigmatisering daaraan verbonde, met kinderoortreders gehandel word deur

aan spesifieke behoeftes van individue te voldoen. Sodoende word die waardigheid,

algemene welstand en gevoel van eiewaarde van kinderoortreders bevorder ten einde

suksesvolle herintegrasie as einddoelwit te verwesenlik (Die Wet op

Kindergeregtigheid 75 van 2008; Hazel, 2008: 53-69).

153

4.3.6.7 Voordele wat die Wet op Kindergeregtigheid 75 van 2008 inhou

Hierdie wet balanseer die regte en verantwoordelikhede van die kind, die slagoffer en

die gemeenskap deur middel van herstellende geregtigheidsinisiatiewe wat

langtermynvoordele vir alle partye inhou. Die inagneming van die kinderoortreder se

spesifieke agtergrond en opvoedingspeil verseker dat daar nou gedifferensieerd na

die individuele behoeftes van kinderoortreders omgesien kan word. Kinderoortreders

se sake word ook nou deur howe geprioritiseer en bespoedig wat die aantal

verhoorafwagtende kinderoortreders verminder. Rehabilitasie-opsies en die

uiteindelike herintegrasie van kinderoortreders in hul onderskeie gesins- en

samelewingsmilieus is nou meer haalbaar as ooit tevore (Die Wet op

Kindergeregtigheid 75 van 2008).

4.3.7 Die Strafproseswet 51 van 1977 (CPA)

Hierdie wet maak voorsiening vir daargestelde prosedures tydens strafregtlike

verrigtinge. Die Wet op Kindergeregtigheid 75 van 2008 vestig egter, in simbiotiese

aansluiting by die onderhawige wet, ’n strafregstelsel slegs vir kinderoortreders

(supra).

Volgens De Bruyn (2018: 79-81) laat artikel 18 van die onderhawige wet wel die vraag

ontstaan of die Suid-Afrikaanse regstelsel genoegsame beskerming bied aan

minderjarige seksoortreders. ’n Onlangse uitspraak deur die Suid-Gautengse

Hooggeregshof dui die moontlikheid van ’n grondwetlike teenstrydigheid aan in

soverre minderjarige seksoortreders, soos volwassenes, vir ’n onbepaalde tyd as

seksuele oortreders vervolg kan word. Daar word geredeneer dat dieselfde vorm van

straf wat aan ŉ volwasse seksuele oortreder opgelȇ word, nie mutatis mutandis

toegepas kan word op jeugdige seksuele oortreders nie. Die swaard van strafregtelike

vervolging sal dus lewenslank oor ’n seksuele kinderoortreder se hoof hang en hy/sy

sal gevolglik lewenslank aanspreeklik gehou word vir ’n daad wat hy/sy as kind

gepleeg het.

154

Songca (2019(b): 316-334) pleit vir die gebruik van onder andere artikel 28(2) van Die

Grondwet om waarborge ingevolge artikel 170A van Die Strafproseswet 51 van 1977

te implementeer. Die gebruik van tussengangers in seksuele, misdaadverwante

hofgedinge, waar kinderoortreders of kindergetuies ter sprake is, word wel deur artikel

170A van Die Strafproseswet 51 van 1977 gemagtig, maar hierdie magtiging is nie

genoegsaam om kinders teen die trauma of geestelike spanning van die kliniese

hofsaalomgewing te beskerm nie. Dit sal in die belang van alle kinders oor die

algemeen, en in belang van geregtigheid as sodanig, wees om buite die raamwerk

van ’n hofsaal te getuig. Die kwesbare status van kinderoortreders is nie beperk tot

kinders wat slagoffers, klaers of getuies van seksuele misdade is nie, maar word

bepaal deur elke kind se unieke omstandighede en kwaliteite. Songca (ibid) beroep

haar verder op ander internasionale (artikel 3(1) van die VN-konvensie oor die Regte

van die Kind en die Afrika Handves oor die Regte en Welsyn van die Kind) asook

nasionale regsinstrumente (artikel 28(2) van Die Grondwet van die Republiek van

Suid-Afrika en artikels 9 en 10 van Die Kinderwet rakende die beskerming van kinders)

ten einde die vestiging van die waarheid as ’n noodsaaklike onderdeel van ’n

regverdige verhoor vir alle betrokke partye te verseker.

4.3.8 Die Wysigingswet op die Strafreg (Seksuele Misdrywe en Verwante

Aangeleenthede - Wet 32 van 2007) / (SORMA)

Die grondwetlikheid van hierdie wet word ook bevraagteken in soverre dit inbreuk

maak op die regte en welstand van seksuele kinderoortreders. Artikel 50(2) hou in dat

daar van ondersoekbeamptes verwag word om individuele besonderhede van

seksuele oortreders in ’n nasionale register aan te teken. Dit kan egter meebring dat

kinders, wat hul op baie jong ouderdomme skuldig gemaak het aan seksuele

misdrywe, dienooreenkomstig lewenslank as sodanig geëtiketeer gaan word. Daar

moet in ag geneem word dat, alhoewel diesulke jeugoortreders seksuele misdrywe

gepleeg het, hulle nie op dieselfde skaal as volwassenes beoordeel kan word nie.

Aspekte soos volwassenheidsvlakke, breinontwikkeling, sosiale vaardighede en

fisieke ouderdom behoort gevolglik in ag geneem te word. ’n Onlangse konstitusionele

hofuitspraak ten opsigte van die Nasionale Register vir Seksuele Oortreders

155

beklemtoon die kwessie van die huidige Suid-Afrikaanse regsisteem en die mate van

beskerming aan minderjarige seksuele oortreders daarbinne (De Bruyn, 2018: 80-81).

4.3.9 Jeugdige leeftyd en toerekeningsvatbaarheid

Snyman (2002: 156; 174-177) voer aan dat toerekeningsvatbaarheid en

wederregtelikheidsbewussyn twee vereistes vir aanspreeklikheid is. Iemand is

toerekeningsvatbaar indien hy/sy oor die nodige geestesvermoëns beskik wat van

regsweë vereis word ten einde aanspreeklik gehou te word vir sy/haar gedane,

wederregtelike doen of late. Jong kinders kan nie strafregtelik aanspreeklik gehou

word vir wederregtelike gedrag nie, aangesien hul nie oor die geestesvermoëns van

normale volwassenes beskik nie. Kinders besef nie die ongeoorloofdheid van hul

doen en late nie en tree ook nie dienooreekomstig op nie. Kinders onder sewe word

onweerlegbaar vermoed ontoerekeningsvatbaar te wees, maar die onus rus op die

staat om die vermoede van ontoerekeningsvatbaarheid hiertydens bo redelike twyfel

te weerlê. Die terme doli incapax (misdaad met opset as vereiste) en culpae incapax

(misdaad met nalatigheid as vereiste) word onderskeidelik deur howe gebruik om die

ontoerekeningsvatbaarheid van kinders te beskryf. Indien ’n kind vanweë jeugdigheid

ontoerekeningsvatbaar bestempel word, kan hy/sy ook nie as medepligtig daartoe

gereken word nie, alhoewel kinders deur ander individue as sogenaamde onskuldige

werktuie ingespan kan word tot wederregtelike optredes. Die

toerekeningsvaatbaarheidstoets van kinders onder veertien jaar oud behoort dieselfde

te wees as die volledige en algemene toerekeningsvaatbaarheidstoets. In die geval

van gemeenregtelike misdade (soos diefstal en aanranding) kan die staat makliker ’n

kind se kennisvermoë ten opsigte van die ongeoorloofdheid rakende sy/haar optrede

bewys, maar in die geval van wetteregtelike misdade, is dit moeiliker. Dit is wenslik

om alle saakomstandighede (die aard van die betrokke misdaad asook die ouderdom,

verstandelike ontwikkeling en persoonlike ervaring van die oortreder) in aanmerking

te neem ten einde te bepaal of die staat wel die vemoede van

ontoerekeningsvatbaarheid weerlê het al dan nie.

156

4.4 Slotgedagte

ŉ Aansienlike hoeveelheid regsinstrumente maak voorsiening vir die uitvoering van

kindergeregtigheid in Suid-Afrika. Dit is veral Die Wet op Kindergeregtigheid 75 van

2008 in Suid-Afrika wat op internasionale bodem respek afdwing.

In hierdie verband meld Eberhard Bertelsmann, regter van die Hooggeregshof in

Noord-Gauteng, in sy FW de Klerklesing op 20 Februarie 2012 die volgende:

Die nuwe Child Justice Act/Kinderwet is ’n welkome toevoeging tot ons wetgewing, wat die beginsels van versoenende regspleging op die strafreg van toepassing maak en op die lange duur hopelik ’n groot verskil aan kinders sal maak wat met die gereg bots. Ongelukkig kan die howe nie self toesien dat daar genoegsame proefbeamptes opgelei word om die kinders by te staan nie. Daar bestaan ook nie genoegsame kindervriendelike instellings waar hulle probleme aangespreek kan word sonder dat dat hulle aan ’n formele regsproses blootgestel word nie.

Binne die Suid-Afrikaanse raamwerk van kindergeregtigheidswetgewing word daar

tans verskillende vonnismaatreëls deur howe toegepas met inagneming van die beste

beskikbare menslike en materiële hulpbronne (Magobotiti & Cilliers, 2020: 151-173).

Onderskeie rolspelers behoort ook deurentyd te poog om gestand te doen aan die VN

se kindergeregtigheidsriglyne ten opsigte van die toepassing van die-beste-belang–

van-die-kind - benadering asook aanhouding: slegs indien dit noodsaaklik is en dan

vir die kortste moontlike tydperk.

157

HOOFSTUK 5

DIE MANIFESTERING VAN HEERSENDE STRAFTOEPASSINGSPRAKTYKE

TEN OPSIGTE VAN KINDEROORTREDERS TUSSEN DIE OUDERDOMME VAN

14 – 18 BINNE DIE SUID-AFRIKAANSE SAMELEWING

158




INHOUDSOPGAWE:

HOOFSTUK 1



HOOFSTUK 2



HOOFSTUK 3


STRAF: pp. 91-115

HOOFSTUK 4




VAN 14 – 18: pp. 116-156

HOOFSTUK 5




HOOFSTUK 6




pp. 211-258

HOOFSTUK 7


HOOFSTUK 8


159

HOOFSTUK 5

DIE MANIFESTERING VAN HEERSENDE STRAFTOEPASSINGSPRAKTYKE TEN OPSIGTE VAN KINDEROORTREDERS TUSSEN DIE OUDERDOMME VAN 14 - 18 BINNE DIE SUID-AFRIKAANSE SAMELEWING

5.1 Die erns, omvang en aard van jeugmisdaad in Suid-Afrika

5.1.1 Inleiding

Pelser (2008: 1-14) meld in ‘n besprekingsdokument vir die HSRC (The Human

Sciences Research Council) se jeugbeleidsinisiatief dat statistiek onder andere dien

om kwantitatief aan te toon wat die meeste Suid-Afrikaners intuïtief weet, en dit is

dat misdaad - en veral jeugmisdaad - ‘n algemene verskynsel geword het. Ons leef

in ‘n land met ‘n verlammende misdaadsyfer waarin ongeveer die helfte van die

bevolking jongmense is. Hoë jeugmisdaadsyfers reflekteer ‘n kultuur van geweld

waarbinne die normalisering van misdaad en geweld die produk is van ‘n

wanfunksionele en ontnugterde jong samelewing.

Die onderstaande tersaaklike en stawende diagram 5.1 toon dat gemiddeld 18% van

’n gekose respondentegroep (wat uit 4 408 respondente tussen die ouderdomme

van 12 – 22 jaar bestaan) aangedui het dat hulle dit al oorweeg het om misdaad te

pleeg, terwyl ongeveer die helfte (van die 18%) aangedui het dat hulle reeds

misdaad gepleeg het. Dit is ook interessant en veelseggend dat ongeveer 16% van

hierdie respondentegroep slegs 12 – 14-jariges is en dat hulle hulself alreeds in ’n

kindermisdaadmilieu bevind (Pelser, 2008: 1-14).

160

Diagram 5.1: JEUGDIGES WAT DIT OORWEEG HET OM MISDAAD TE PLEEG

Bron: Aangepas uit: Burton, P. 2008. Merchants, Skollies and Stones: Experiences of School Violence in South Africa, p. 33.

5.1.2 ‘n Statistiese verifikasie ten opsigte van die aard en omvang van

jeugmisdaad in Suid-Afrika

Die waarde van misdaadstatistieke, en veral dan jeugmisdaadstatistieke in hierdie

geval, is om die tydruimtelike dinamika van misdaad te begryp. Sodanige verworwe

begrip is noodsaaklik en onontbeerlik vir die beplanning van geteikende intervensies

asook die evaluering van die vordering wat gemaak word om ’n misdaadvrye

samelewing daar te stel.

Op grond van jeugmisdaadstatistiek (kinders tussen 10 en 17 jaar oud) van die SAPD,

gedurende die tydperke Oktober tot Desember 2017 – 2020, blyk die volgende:

• die meeste kontakmisdade, behalwe vir moord, het vanaf 2017 afgeneem met

’n gemiddelde persentasie van 4,2%. Moordsyfers het egter vanaf 2017 met

16,1 16,5

22

18

0

5

10

15

20

25

12-14 JAAR 15-17 JAAR 18-20 JAAR 21-22 JAAR

%

OUDERDOMME

161

5,8% toegeneem, veral in die Oos-Kaap en Wes-Kaap met onderskeidelik

voorkomssyfers van 48% en 39% vir daardie provinsies;

• seksuele aanranding en seksuele kontakmisdaad het onderskeidelik met

16,8% en 77,3% toegeneem;

• motorkapings het met met 20,8% toegeneem, en

• handelsmisdade, diefstal uit motors en brandstigting het met onderskeidelik

35,7%, 9,4% en 10,9% toegeneem.

Diagram 5.2.1: SAMEVATTENDE BEELD VAN KONTAKMISDADE DEUR KINDERS TUSSEN DIE OUDERDOMME VAN 10 - 17 (2017-2020)

Bron: Verwerk uit: SAPS Crime Statistics 2019 – 2020

735

3205

320

5696

2931

1014

2110

16011

736

3134

366

5972

3228

997

1922

16355

779

3058

353

5672

3118

971

1755

15706

0 5000 10000 15000 20000

MOORD

SEKSUELE MISDADE

POGING TOT MOORD

AANRANDING MET DIE DOEL OM ERNSTIG TEBESEER

AANRANDING

ROOF

ROOF MET VERSWARENDE OMSTANDIGHEDE

TOTALE KONTAKMISDADE

2019-2020 2018-2019 2017-2018

4 %

2,6 %

3,4 %

5 %

3,6 %

2,4 %

5,8 %

8,7 %

162

Diagram 5.2.2: AFSONDERLIKE JAARLIKSE BEELD VAN KONTAKMISDADE DEUR KINDERS TUSSEN DIE OUDERDOMME VAN 10 -17 JAAR OUD (a)

735 (2%)

3 205 (10%)

320 (1%)

5 696 (18%)

2 931 (9%)

1 014 (3%)2 110 (7%)

16 011 (50%)

2017 - 2018

MOORD

SEKSUELE MISDADE

POGING TOT MOORD

AANRANDING MET DIEDOEL OM ERNSTIG TEBESEERAANRANDING

ROOF

ROOF MET VERSWARENDEOMSTANDIGHEDE


163

(b)

736 (2%)3 134 (10%)

366 (1%)

5 972 (18%)

3 228 (10%)

997 (3%)

1 992 (6%)

16 355 (50%)

2018-2019MOORD

SEKSUELE MISDADE

POGING TOT MOORD

AANRANDING MET DIEDOEL OM ERNSTIG TEBESEER

AANRANDING

ROOF



164

(c)

779 (2%) 3 058 (10%)

353 (1%)

5 672 (18%)

3 118 (10%)

971 (3%)1 755 (6%)15 706 (50%)

2019-2020

MOORD

SEKSUELE MISDADE

POGING TOT MOORD

AANRANDING MET DIEDOEL OM ERNSTIG TEBESEER

AANRANDING

ROOF



165

Diagram 5.2.3: SAMEVATTENDE BEELD VAN SEKSUELE OORTREDINGS DEUR KINDERS TUSSEN DIE OUDERDOMME VAN 10 -17 JAAR OUD (2017-2020)


,0 ,500 1,000 1,500 2,000 2,500 3,000 3,500

VERKRAGTING

SEKSUELE AANRANDING

POGING TOT SEKSUELE AANRANDING

SEKSUELE KONTAKMISDADE

TOTALE SEKSUELE OORTREDINGD

2019-2020 2018-2019 2017-2018

2,4 %

77,3 %

36,5 %

16,8 %

4,2 %

166

Diagram 5.2.4: AFSONDERLIKE JAARLIKSE BEELD VAN SEKSUELE OORTREDINGS DEUR KINDERS TUSSEN DIE OUDERDOMME VAN 10-17 JAAR OUD (2017-2020)

(a)


2,748 (43%)

355 (6%)

79 (1%)23 (0%)

3,205 (50%)

VERKRAGTING

SEKSUELE AANRANDING

POGING TOT SEKSUELEAANRANDING


TOTALE SEKSUELE OORTREDINGS

2017 - 2018

167

(b)


2,683 (43%)

333 (5%)

96 (2%)22 (0%)

3,134 (50%)

VERKRAGTING

SEKSUELE AANRANDING




2018 - 2019

168

(c)


2,569; 42%

389; 6%

61; 1%39; 1%

3,058; 50%

VERKRAGTING

SEKSUELE AANRANDING




2019 - 2020

169

Voorgenoemde skoksyfers van die jongste jeugmisdaadstatistiek is op 31/7/2020

deur Bheki Cele, minister van polisie, bekend gemaak. Dat so ŉ groot aantal kinders

(799) tussen 10 – 17 jaar oud binne een jaar (1/4/2019 – 31/3/2020) moorde in

Suid-Afrika gepleeg het, is ontnugterend.

Alhoewel hierdie jeugmisdaadsyfer deur die SAPD as “gebaseer op ongegronde

tellings” bestempel word, dui hierdie syfers, ongeag die absolute akkuraat daarvan

al dan nie, op ’n kommerwekkende realiteit rakende jeugmisdaad op Suid-Afrikaanse

bodem. Dit is veral in Mpumalanga (72,7%), Noord-Kaap (82,6%), Gauteng (47,1%)

en Noordwes (37,2%) waar die moordstatistiek persentasiegewys onrusbarende

stygings toon. Seuns is ook grotendeels (95,4%) by moord betrokke, eerder as

dogters (4,6%).

Diagram 5.3.1: SAMEVATTENDE BEELD VAN PROVINSIALE VERSPREIDINGSYFERS VAN SUID-AFRIKAANSE JEUGOORTREDERS RAKENDE MOORD OOR ŉ TYDPERK VAN DRIE JAAR

Bron: Verwerk uit: SAPS Crime Statistics 2019 - 2020

170

Diagram 5.3.2: AFSONDERLIKE JAARLIKSE BEELD VAN PROVINSIALE VERSPREIDINGSYFERS VAN SUID-AFRIKAANSE JEUGOORTREDERS RAKENDE MOORD OOR ŉ TYDPERK VAN DRIE JAAR (a)


211

64

74

102

28

24

30

28

174

735

0 100 200 300 400 500 600 700 800

OOS - KAAP

VRYSTAAT

GAUTENG

KWAZULUNATAL

LIMPOPO

MPUMALANGA

NOORD-WES

NOORD-KAAP

WES-KAAP

RSA

2017-2018

171

(b)


231

62

51

92

42

22

43

23

170

736

0 100 200 300 400 500 600 700 800

OOS - KAAP

VRYSTAAT

GAUTENG

KWAZULUNATAL

LIMPOPO

MPUMALANGA

NOORD-WES

NOORD-KAAP

WES-KAAP

RSA

2018-2019

172

(c)


0 100 200 300 400 500 600 700 800

OOS - KAAP

VRYSTAAT

GAUTENG

KWAZULUNATAL

LIMPOPO

MPUMALANGA

NOORD-WES

NOORD-KAAP

WES-KAAP

RSA

207

45

75

111

49

38

27

42

185

779

2019-2020

173

Diagram 5.4: DIE GESLAGTELIKE VOORKOMSSYFERS VAN MOORD GEPLEEG DEUR JEUGOORTREDERS IN SUID-AFRIKA VANAF 2017-2020

Bron:Verwerk uit: SAPS Crime Statistics 2019 - 2020

Singh (2000: 11) het ook tipes oortredings van jeugoortreders in vyf verskillende

gevangenisse regoor Suid-Afrika gedokumenteer. Huisbraak- en diefstaloortredings

het verreweg die meeste voorgekom. Roof, gewapende roof, moord en verkragting

het ook ’n hoë voorkomssyfer getoon.

Volgens Basson & Mawson (2011: 1-10) dui jeugmisdaadstatiek daarop dat geweld

onder jeugdiges in Suid-Afrika toeneem. Voorgenoemde gedetailleerde SAPD-

jeugmisdaadstatistiek rakende kontakmisdade en seksuele oortredings deur kinders

in Suid-Afrika gepleeg vanaf 2017 – 2020 ondersteun weliswaar die realiteit dat

moord, aanranding, seksuele aanranding en seksuele kontakmisdade wel aan die

toeneem is.

174

5.1.3 Onvoldoende statistiese bronmateriaal ten opsigte van kindermisdaad in

Suid-Afrika

Daar is aansienlike leemtes in die veld van jeugmisdaadstatistiek in Suid-Afrika.

Statistieke Suid-Afrika maak nie voorsiening vir die voorkoms van jeugmisdaad

volgens ouderdomsgroepe nie. Die SAPD-jeugmisdaadstatistiek maak wel

voorsiening vir jeugmisdaadstatistiek oor die laaste 4 jaar in die ouderdomsgroepe 10

– 17 jaar, maar meld dat hierdie syfers gebaseer is op ongegronde tellings. Die

kwalitatiewe asook kwantitatiewe verifeerbaarheid van hierdie data is dus nie sonder

onsekerhede nie. Ook word nie alle jeugmisdaadgevalle (as gevolg van ’n

verskeidenheid redes) gerapporteer of gerekordeer nie.

Selfs in Engeland en Wallis se polisiedepartemente was daar in 2019 ’n aansienlike

verskil tussen aangemelde en gerekordeerde (aangetekende) misdaadsyfers wat

foutiewelik ’n misdaadafname aangedui het, terwyl daar in werkliheid ’n

misdaadtoename was (BBC NEWS: HMICFRS-report - 8/10/2019).

Alhoewel die SAPD en Statistieke Suid-Afrika se misdaadstatistieke ten doel het om

mekaar aan te vul, verskaf die SAPD administratiewe misdaadgegewens wat deur

slagoffers, die publiek en polisiebeamptes aangemeld word. Statistieke Suid-Afrika

se misdaadstatistieke word geskat na aanleiding van huishoudelike opnames wat

grootliks, vir doeleindes van hierdie studie, onbruikbaar is ( SAPD Crime Statistics,

2020; Statistics South Africa, 2020).

Indien daar in meer besonderhede onderskei kan word rakende jeugmisdaadstatistiek

in Suid-Afrika , onder andere ten opsigte van verskillende ouderdomme, sal

noukeuriger en akkurater bevindings en voorspellings meer ruimte bied vir objektiewe,

ingeligte en dus sinryker bydraes rakende jeugmisdaadtendense.

175

5.1.4 Gevolgtrekking

Sedert 1994, met die totstandkoming van ’n nuwe demokratiese era en die vestiging

van voorgenoemde en gepaardgaande kindergeregtigheidswetgewing wat fokus op

die Ubuntu-beginsel, dui resente empiries-analiserende literatuurstudies en onlangse,

bruikbare jeugmisdaadstatistiek dat die waarde van straf tydens

strafopleggingsprosesse moontlik ontoereikend blyk te wees. Die vraag na dese is of

alle betrokkenes en belanghebbendes (insluitend die Suid-Afrikaanse publiek) wel

vertroue het in die huidige regsplegingsproses van kinderoortreders as resente

navorsing en statistiek in ag geneem word. Die antwoord spreek vanself. Volgens ’n

SAPD-verslag (2010) behoort alle funksionele rolspelers rakende die kinderregstelsel

(waaronder regeringsdepartemente soos die Suid-Afrikaanse Polisiediens, die

Departement van Korrektiewe Dienste, die Departement van Justisie en die

Departement van Maatskaplike Ontwikkeling) meer bewus te wees van die

belangrikheid rakende die uitvoering van die kinderregstelsel asook die peil van

nasorg vir kinderoortreders. Behoorlike standaarde vir die bestuur van die

kinderregstelsel, en veral die implementering daarvan, behoort dringend aandag te

geniet ten einde behoorlike standaarde vir die funksionele administrasie van die

kinderregstelsel daar te stel.

5.2 Huidige strafopleggingspraktyke ten opsigte van kinderoortreders in Suid-

Afrika

5.2.1 Voorgeskrewe vonnisoplegging vir kinderoortreders deur wetgewing.

5.2.1.1 Die Strafproseswet 51 van 1977

Die Strafproseswet 51 van 1977 maak voorsiening vir heelwat alternatiewe vonnisse

(behalwe gevangenisstraf) vir kinderoortreders, maar nie almal daarvan is toepasbaar,

of selfs haalbaar, nie. Vonnisopsies wat in dié onderhawige wet aangetref en

toegepas word, is soos volg:

176

Gevangenisstraf vir minimum tydperke:

Hierdie vonnisopsie, soos uitgestippel in artikel 284, word selde en slegs as ’n

laaste uitweg, gebruik. Hoe jonger die kinderoortreder, hoe onwaarskynliker is die

moontlikheid van gevangenisstraf as vonnisopsie. Gevangenisstraf as

vonnisopsie is ook onvanpas in die geval van eerste kinderoortreders. Indien

gevangenisstraf wel as gepas oorweeg word, moet dit vir die kortste, moontlike

tydperk opgelê word; inbegrepe rehabilitasie-inisiatiewe en oriëntasie ten opsigte

van herintegrasie in die gemeenskap en samelewing. Die beste-belang-van-die-

kind konstitusionele beginsel geld deurlopend en is van die allergrootste belang -

juis daarom kan die balangrikheid van kwalitatiewe voorvonnisverslae nie

genoegsaam beklemtoon word nie.

Tog is daar gevind dat kinderoortreders wat gevangenisstraf uitdien nie werklik

beskerm word nie. Ondersoek in dié verband het getoon dat daar interaksie tussen

kinderoortreders en volwasse oortreders was; dat kindergevangenes grotendeels

ledig was en dat nie alle kindergevangenes toegang tot onderrigfasiliteite gehad

het nie (Vermooten, 2005: 50-72).

Ballard (2013: 6-9) sluit aan by die voorgenoemde ongunstige

gevangenisomstandighede en meld dat ondersoeke toon kindergevangenes nie

bedags met konstruktiewe aktiwiteite doenig gehou word nie. Hulle word meesal

aan hul eie lot oorgelaat, gee hulself oor aan niksdoen en word ongeveer een uur

per dag toegelaat om te oefen of buite hul selle rond te loop in die binnehofarea.

Min of geen toegang tot enige onderrigfasiliteite was beskikbaar nie. Dit is dus

duidelik dat voorgeskrewe riglyne, soos vervat in wetgewing rakende die

aanhouding van kinderoortreders, nie oral nagekom word nie.

Volgens Van Eeden (2013: 3-14; 142-149) toon vonnisoplegging steeds ’n

oormatige afhanklikheid van die gevangenisstrafopsie, moontlik as gevolg van die

onenigheid/onsekerheid tussen die wetgewer en die howe oor die toepaslikheid

177

van die minimum vonniswetgewing op kinders tussen 16 en 18 jaar oud. Alhoewel

daar verskeie alternatiewe tot gevangenisstraf vir kinderoortreders voorgehou

word, word gevangenisstraf steeds opgelê vir ernstiger misdade. Wat veral

ernstige kinderoortredings soos verkragting en moord betref, blyk daar ’n

oormatige gebruik van aanhoudingsvonnisse in Suid-Afrika te wees. Die erns van

die oortreding is steeds die belangrikste verswarende faktor wat die skaal laat

kantel ten gunste van die gebruik van aanhoudingsvonnisse. Wat vonnisse vir

moord betref, is daar ’n afname in die duur van vonnisse, maar wat verkragting as

misdaad betref, is daar langdurende vonnisse van direkte gevangenisstraf vir

sestien- tot agtienjarige kinderoortreders opgelê. Laasgenoemde kan moontlik

verband hou met die golf van ernstige geweldsmisdaad teen vroue en kinders wat

tans kontroversieel in Suid-Afrika woed. Hierdie aanname is bevestig deur ’n

voormalige minister van Die Departement van Korrektiewe Dienste (2009 – 2012),

me. N. Mapisa-Nqakula, tydens haar streekbesoek aan Die Boksburg Korrektiewe

Sentrum waartydens sy ’n 15-jarige kinderoortreder (wat ŉ lang vonnis vir ernstige

misdade uitdien) in dié gevangenis opgemerk het.

Volgens die onderstaande diagram 5.5 is daar, vanaf 2003, af ’n geleidelike

afname in kindergevangenes in Suid-Afrika, alhoewel voorgemelde

kindermisdaadstatistiek aandui dat gevangenisstrawwe egter vir langer periodes

opgelê word.

178

Diagram 5.5: AANTAL KINDERS IN SUID-AFRIKAANSE GEVANGENISSE

Bron: Verwerk uit: L. Muntingh & C. Ballard, Report on children in prison in South Africa, 2012, p. 12

Boetes

Ingevolge artikel 290 is boetes aan kinders jonger as 18 jaar nie werklik gepas nie

omdat die meerderheid van hulle nie salarisse verdien nie en die boete dus in

werklikheid na hul ouers/voogde herlei word. Indien die alternatief van

gevangenisstraf hieraan gekoppel word, kan sodanige kinders blootgestel word

aan gevangenisstraf wat, dienooreenkomstig artikel 28 van Die Grondwet, slegs

as ’n laaste uitweg en vir die korste moontlike tyd oorweeg kan word.

179

Opskorting van vonnisse

Voorwaardelike of onvoorwaardelike opskorting van vonnisse, ingevolge artikel

297, word gereken ’n baie toepaslike en toepasbare vonnisopsie te wees.

Voorwaardes word meesal gekoppel aan hierdie vonnisopsie en kan

rehabilitasieprogramme, lewensvaardigheidsprogramme of toesigopsies behels.

Hierdie vonnisopsie laat genoegsame ruimte vir die beste-belang-van-die-kind

beginsel soos vervat in artikel 28 van Die Grondwet.

Ingevolge artikel 276, 290 en 296 kan skuldigbevinde kinderoortreders, in plaas

van gevangenisstraf, eerder ander gepaste korrektiewe toesigopsies opgelȇ word

of na ’n gepaste reformatoriese instelling verwys word. Daar word egter

praktykgerigte probleme ondervind ten opsigte van die daarstelling van

toesigbeamptes asook die daarmeegepaardgaande kontrolemeganismes.

Lewensvaardigheidsprogramme, woedebestuursprogramme en dwelmverwante

rehabilitasieprogramme sal die kinderoortreder tot voordeel strek, maar ongelukkig

bring hierdie tipe vonnisse aansienlike koste-implikasies mee en vereis ook ŉ groot

mate van infrastrukturele organisasie en administrasie ten einde suksesvolle

uitkomste te verseker. Die verwysing van skuldigbevinde kinderoortreders na

reformatoriese instellings is ingrypend en vereis ook ingevolge artikel 1 van Die

Wet op Kindersorg 74 van 1983, eweso, baie aanpassings rakende spesiaal-

opgeleide personeel, leerplanne en rehabilitasie-inisiatiewe wat tans in Suid-Afrika

nie haalbaar blyk te wees nie.

Kinderoortreders kan ook ingevolge artikel 254 na ’n kinderhof verwys word, veral

wanneer daar bevind word dat die kinderoortreder (ingevolge artikel 14 van Die

Wet op Kindersorg 74 van 1983) sorgbehoewend is. Die tekort aan maatskaplike

werkers en die groot aantal kinderoortreders wat geassesseer moet word,

bemoeilik egter hierdie roete (Vermooten, 2005: 25-48; 79-86).

180

5.2.1.2 Die Wet op Kindergeregtigheid 75 van 2008

Die Wet op Kindergeregtigheid 75 van 2008 maak in hoofstuk 10 voorsiening vir

vonnisoplegging asook vonnisopsies ten opsigte van kinderoortreders wat na

kinderhowe verwys word. Hiervolgens behoort alle straf universele en

gemeenskaplike doelwitte te huldig en aldus artikel 69 behoort alle kinderoortreders:

Artikel 69

(a) aangemoedig te word om die implikasies van hul oortredings te begryp en

verantwoordelikheid daarvoor te aanvaar;

(b) volgens ’n geϊndividualiseerde benaderingswyse geëvalueer te word wat ’n

balans vind tussen die kinderoortreder se omstandighede, die aard van die

oortreding asook die belang van die samelewing;

(c) se herintegrasie in hul onderskeie gesinne en gemeenskappe bevorder te

word;

(d) die nodige toesig, leiding, behandeling of dienste (wat deel is van die vonnis)

te ontvang ten einde die proses van herintegrasie te bevorder, en

(e) gevangenisstraf slegs as ’n laaste uitweg, en dan alleenlik vir die kortste

moontlike tydperk, opgelê te word.

Verskeie aanvullende oorwegingsfaktore rakende vonnisse wat kinderoortreders

verplig om in ’n kindersorgsentrum of gevangenis opgeneem te word, word in artikel

69 (3) en (4) uiteengesit, en die wesenlikheid van voorvonnisverslae in hierdie verband

word in artikel 71 omskryf (Die Wet op Kindergeregtigheid 75 van 2008).

Verskeie vonnisopsies word in artikels 72 – 79 uitgestippel, waaronder:

❖ gemeenskapsgebaseerde vonnisse (waartydens die kinderoortreder in die

gemeenskap aanbly onderhewig aan ’n gepaste afwendingsopsie soos vervat

in artikel 53 van die onderhawige wet);

181

❖ herstellende geregtigheidsvonnisse (met verwysing na

familiegroepbesprekings, slagoffer-oortreder bemiddelingsprosesse of enige

ander gepaste herstellende geregtigheidsopsie inbegrepe die noodsaaklike rol

van die proefbeampte);

❖ boetes en alternatiewe vonnisopsies vir boetes (soos simboliese restitusie

of enige ander gepaste vorm van kompensasie) onderhewig aan toesig deur ŉ

proefbeampte;

❖ korrektiewe toesig (soos bepaal deur artikel 276(1)(h) van Die Strafproseswet

51 van 1977 en die plaasvervangende s.38 van Die Wysigingswet op

Geregtelike Aangeleenthede 42 van 2013);

❖ verpligte verblyf in kindersorg- en jeugsorgsentra met voorgeskrewe

rehabilitasieprogramme in ooreenstemming met artikel 191(2)(j) van Die

Kinderwet. Ingevolge artikel 69(3), moet ’n kinderhof die volgende in ag neem

wanneer vonnisoplegging oorweeg word wat verpligte verblyf in kinder- of

jeugsorsentra meebring:

die ernstigheidsgraad van die oortreding en die gepaardgaande

geneigdheid van die kinderoortreder tot skadelike gedrag;

of die skade, wat deur die oortreding veroorsaak word, daarop dui dat

residensiële vonnisoplegging gepas is;

of die mate van skade wat deur die oortreding veroorsaak is toegeskryf

kan word aan die skuld van die kinderoortreder;

die noodsaak en beskikbaarheid van spesifieke dienste vir

geϊnstitusionaliseerde kinderoortreders;

proporsionaliteit rakende die aard van die oortreding, die skuld van die

kinderoortreder, die hoeveelheid skade wat as gevolg van die oortreding

aangerig is en die beskerming van die samelewing;

die ernstigheidsgraad en impak van die oortreding op die slagoffer;

die kinderoortreder se gedragsrekord rakende vorige nieresidensiële

intervensies, en

182

die universele wenslikheid om kinderoortreders (eerder) uit

gevangenisse te hou (Gallinetti, 2009: 1-69).

Die Wet op Kindergeregtigheid 75 van 2008 bied in hierdie daargestelde

vonnisraamwerk vir kinderoortreders ook, op ’n indirekte wyse, leiding aan

proefbeamptes rakende die opstel en saamstel van voorvonnisverslae en

vonnisaanbevelings.

Ingevolge artikel 76 van die onderhawige wet is daar twee tipes vonnisse as dit kom

by toewysing tot ’n kinder- of jeugsorsentrum. Die eerste behels vonnisoplegging

van ’n kinderoortreder tot verpligte verblyf in ’n kinder- of jeugsorgsentrum (wat ’n

behandelingsprogram insluit aldus artikel 92(2)(j) van Die Kinderwet) vir ’n maksimum

tydperk van 5 jaar, of tot op een en twintigjarige ouderdom, wat ook al eerste die geval

mag wees. In wese herinner hierdie model aan ’n vorige bedeling se sogenaamde

hervorming- of verbeteringskole. Die tweede vonnistipe, ingevolge artikel 76(3) van

die onderhawige wet, hou veral verband met vlak 3-oortredings en kom voor wanneer

die kinderhof ’n skuldigbevinde kinderoortreder, benewens ’n vonnis tot verpligte,

geϊnstitusionaliseerde kindersorg, boonop vonnis tot ’n tydperk van gevangenisstraf

wat uitgedien moet word ná voltooiing van die verblyfperiode in ’n kindersorgsentrum.

Na voltooiing van die kinderoortreder se tyd by die kindersorgsentrum, verskyn hy/sy

weer voor ’n kinderhof. Hiertydens lewer betrokke beamptes, verbonde aan die

kindersorgsentrum, verslag rakende die voorafgestelde doelwitbereiking ten opsigte

van die betrokke kinderoortreder, al dan nie. Die moontlikheid van suksesvolle

herintegrasie in die samelewing word ook hiertydens geëvalueer. Na afloop van

hierdie proses maak die kinderhof dan, in die belang van geregtigheid, een van die

volgende beslissings:

➢ die aanvanklike vonnis (en dus tydperk van opgelegde

gevangenisstraf) tree summier in werking en die kinderoortreder

word sonder versuim vanaf die kindersorgsentrum oorgeplaas na ’n

bepaalde gevangenis, of

183

➢ die verdere vonnis van gevangesetting word met enige ander

toepaslike vonnis vervang, of

➢ die kinderoortreder word voorwaardelik, of onvoorwaardelik,

vrygelaat (Die Kinderwet 38 van 2005; Die Wet op

Kindergeregtigheid 75 van 2008; Gallinetti, 2009: 1-69)

❖ gevangenisstraf, wat baie deeglik en doelmatig deur Die Wet op

Kindergeregtigheid 75 van 2008 saamgevat word. Betekenisvolle en

insiggewende kernpunte rakende gevangenisstraf vir kinderoortreders as

moontlike vonnisopsie binne die onderhawige wet bepaal dat gevangenisstraf,

as vonnistipe, slegs opgelê kan word aan ’n kinderoortreder van 14 jaar oud of

ouer met inagneming van oorwegingsfaktore soos:

• eweredigheid rondom die erns van die oortreding, die skade

meegebring deur die oortreding en die gepaardgaande skuld van die

kinderoortreder;

• die erns en impak van die oortreding jeens die slagoffer(-s);

• die aard van die kinderoortreder se (vorige) reaktiewe gedragsrekord

van nieresidensiële alternatiewe;

• die wenslikheid om kinderoortreders uit gevangenisse te hou, en

• die beskerming van die gemeenskap en samelewing.

Gevangenisstraf mag ook, ingevolge artikel 77(1)(a), nie deur ’n kinderhof

opgelê word aan kinderoortreders onder die ouderdom van 14 jaar (ten tye van

die vonnisoplegging) nie. Gevangenisstraf vir kinderoortreders 14 jaar en ouer

moet steeds, met inagneming van ander verbandhoudende wetgewing soos

Die Wysigingswet op Geregtelike Sake 14 van 2014 en Die Strafproseswet 51

van 1977 slegs as ’n laaste uitweg en vir die korste moontlike tydperk oorweeg

word. Indien ’n kinderoortreder ouer as 14 jaar is, bepaal artikel 77(3) dat hy/sy

slegs gevangenisstraf opgelê mag word indien hy/sy skuldig bevind word aan

’n oortreding in Bylae 3; Bylae 2 (indien daar wesenlike en dwingende redes

bestaan vir die oplegging van gevangenisstraf) of Bylae 1 (indien die kind ’n

184

rekord het van relevante vorige veroordelings en daar ernstige en dwingende

redes bestaan vir die oplegging van gevangenisstraf). Kinderoortreders kan

gevangenisstraf opgelê word vir ’n tydperk van hoogstens 25 jaar. Wanneer ’n

kind tot direkte gevangenisstraf gevonnis word, moet die kinderhof die aantal

dae wat ’n kinderoortreder in die kinder- of jeugsorgsentrum (of gevangenis)

deurgebring het, van die opgelegde gevangenisstraf aftrek.

5.2.1.3 Geskeduleerde jeugoortredings volgens Die Wet op

Kindergeregtigheid 75 van 2008

Die onderhawige wet maak gebruik van drie bylaes/skedules wat jeugoortredings

volgens ernstigheidsgraad kategoriseer. Bylae 1-oortredings sluit die volgende in:

diefstal/ontvangs van gesteelde goedere (R2 500 of minder)

bedrog, afpersing, vervalsing of korrupsie (minder as R1 500 in waarde)

kwaadwillige saakbeskadiging (van minder as R1 500)

algemene aanranding

meineed

minagting van die hof

godslastering

omkopery

crimen injuria

laster

onwettige betreding

openbare onsedelikheid

seksuele uitbuiting

bestialiteit

statutêre verkragting

seksuele aanranding

besit van onwettige afhanklikheidsmiddels (met ’n waarde van R500 of minder)

statutêre oortredings (wat gevangenisstraf van minder as 3 maande, of ’n

gelykwaardige boete vereis)

sameswering of aanhitsing (as aansporing om bylae 1-oortredings te pleeg)

185

Bylae 2-oortredings eskaleer in ernstigheidsgraad en sluit in:

diefstal/ontvangs van gesteelde goedere (R2 500 of meer)

bedrog, afpersing, vervalsing of korrupsie (meer as R1 500 in waarde)

roof (sonder verswarende omstandighede)

kwaadwillige saakbeskadiging (van meer as R1 500)

kwaadwillige aanranding

openbare geweld

strafbare manslag

brandstigting

huisbraak (intensioneel)

die onwettige bestuur, beheer en algemene administrasie van giftige/skadelike

stowwe

onwettige aborsie

ontvoering

seksuele aanranding en uitbuiting op ’n ernstiger vlak

gedwonge pogings tot seksuele interaksie en meedoening (individue van 18

jaar en ouer)

pornografie

nekrofilia

ekshibisionisme

lyk- en grafskending

regsverydeling

onwettige intimidasie

onwettige bendeverwante aktiwiteite

dieremishandeling

besit van onwettige afhanklikheidsmiddels (met ’n waarde tussen R500 en

R5 000)

statutêre oortredings (wat gevangenisstraf van tussen 3 maande en 5 jaar, of

’n gelykwaardige boete, vereis)


186

Bylae 3-oortredings is heelwat ernstiger van aard en behels:

hoogverraad

sedisie

moord

ontvoering

afpersing (met verswarende omstandighede)

roof (met verswarende omstandighede)

voertuigdiefstal

verkragting/gedwonge verkragting

seksuele aanranding/gedwonge seksuele aanranding (met die intensie van

liggaamlike leedaandoening)

ernstige seksuele uitbuiting van kinders en verwante kinderpornografiese

handelinge

ernstige vorme van gedwonge pogings waar kinders tot seksuele interaksie en

meedoening verplig word

seksuele uitbuiting van verstandelik gestremde persone

mensehandel

terrorisme

rampokkery

volksmoord/misdaad teen die mensdom/oorlogsmisdaad

wapenverwante oortredings (waaronder smokkel/handel/besit van

ongelisensieerde wapens/plofstof)

dwelmhandel en ernstige dwelmverwante oortredings

ernstige vorme van samesweringspraktyke

besit van onwettige afhanklikheidsmiddels (met ’n waarde van meer as R5 000)

statutêre oortredings (wat gevangenisstraf van meer as 5 jaar, of ’n

gelykwaardige boete, vereis)


(Die Wet op Kindergeregtigheid 75 van 2008; Gallinetti, 2009: 1-69:).

187

Binne die regsplegingsproses van kinderoortreders in Suid-Afrika maak verskillende

rolspelers van hierdie daargestelde, gekategoriseerde standaarde van

oortredingstipologie gebruik ten einde uniformiteit rakende strafoplegging te verseker.

5.2.1.4 Afwending of herleiding as regsplegingsroete in die

kinderregsplegingsproses

Alhoewel afwendingsinisiatiewe sedert 1990 al beoefen is, was dit sonder die

belangrike grondslag van ’n regulatoriese raamwerk wat meegebring het dat die

effektiwiteit daarvan, vanweë die inkonsekwentheid, ongelykmatigheid en

stelselloosheid daarvan, voortdurend bevraagteken is. Voor die promulering van Die

Wet op Kindergeregtigheid 75 van 2008 het afwendingspraktyke geen wetlike

erkenning of ondersteuning geniet nie en is meesal beoefen deur middel van

diskresionêre vervolgingspraktyke (Van Eeden, 2013: 99-110).

In ŉ NICRO Nasionale Verslag rakende bestuursprogramme word daar genoem dat

afwendingstatistiek oor ŉ drie jaar periode (van 1998 – 2000) daarop dui dat 19 430

afwendingsake in hierdie tydperk hanteer is. Gedurende 2004 alleen is 15 060

herleidingsake gerekordeer wat dui op ŉ proporsionele toename in herleidingsake

(Vermooten, 2005: 30-48).

Die Nasionale Vervolgingsgesag van Suid-Afrika meld op hul webwerf (in die afdeling

wat handel oor kindergeregtigheid) dat daar sedert Julie 1999 tot Desember 2005 ŉ

somtotaal van 115 582 herleidingsake deur hulle hanteer is.

Tans bied Die Wet op Kindergeregtigheid 75 van 2008 ’n regulerende raamwerk binne

die strafstelsel om konsekwentheid in die regspraktyk, asook regsekerheid met

betrekking tot afwending, te verseker (Gallinetti, 2009: 1-69).

188

Die algemene doelwit van afwending, vir doeleindes van hierdie studie, hou verband

daarmee dat kinderoortreders die blootstelling aan die nadelige gevolge van die

formele regstelsel gespaar word. Afwending behels die wegkeer van strafsake sodat

die weg van formele strafhofprosedures nie gevolg hoef te word nie. Afwending as

regsplegingsroete word oorweeg na aanklagte van geringe oortredings en wel tydens

voorlopige ondersoekprosesse (as ’n bevel deur die ondersoeklanddros) en tydens

kinderhofverhore (as ’n bevel van die hof). Spesifieke doelwitte van afwending word

in artikel 51 uiteengesit en bepaal dat:

daar in gepaste gevalle met ’n kinderoortreder buite die strafregstelsel te doen

gekry word;

die kinderoortreder aangemoedig moet word om verantwoordelikheid te

aanvaar vir die skade wat deur hom of haar veroorsaak is;

daar aan spesifieke behoeftes van die individuele kinderoortreder voldoen moet

word;

die herintegrasie van die kinderoortreder in sy/haar gesin en gemeenskap

bevorder moet word;

’n geleentheid aan slagoffers gegee behoort te word om hul opinies te lug

rakende hull ervaring van die skade-impak;

die verskaffing van simboliese voordeel aan die slagoffer as vergoeding

aangemoedig word;

versoening tussen die kinderoortreder en die benadeelde party(-e)

aangemoedig word;

stigmatisering van die kinderoortreder, asook die gepaardgaande nadelige

gevolge van die formele strafregstelsel, geminimaliseer word;

die geneigdheid tot heroortreding hierdeur verminder behoort te word, en

daar verhoed word dat die kinderoortreder ’n misdaadrekord kry - sodoende

word die waardigheid en welstand van die kinderoortreder bevorder asook die

ontwikkeling van sy of haar gevoel van eiewaarde en die vermoë om tot die

samelewing by te dra.

189

Ingevolge artikel 53 van Die Wet op Kindergeregtigheid 75 van 2008 is daar verskeie

afwendingsopsies wat op twee vlakke, gekoppel aan lyste van oortredings (bylaes 1

– 3 wat in ernstigheidsgraad eskaleer), funksioneer. Sekere ouderdomsbepalings

word ook in artikel 53(5) en (6) uiteengesit. Vlak 1 se afwendingsopsies is van

toepassing op bylae 1-oortredings en mag nie langer duur as 12 maande (in die geval

van kinderoortreders jonger as 14 jaar) of 2 jaar (in die geval van kinderoortreders van

14 jaar of ouer) nie. Vlak 1-afwendingsopsies behels:

→ mondelinge of skriftelike verskonings;

→ formele waarskuwings (voorwaardelik of onvoorwaardelik);

→ plasing onder toesigbevele (van uiteenlopende aard);

→ verwysing na berading of terapie;

→ verpligte bywoning van opvoedkundige en/of terapeutiese programme;

→ simboliese restitusie;

→ restitusie (materieel van aard);

→ gemeenskapsdiens;

→ slagoffervergoeding (ten opsigte van dienste/voordele), en

→ slagoffervergoeding (finansieel).

Die afwendingsopsies op vlak 2 sluit die moontlikheid van vlak 1-opsies in, maar maak

voorsiening vir strenger implikasies (in ooreenstemming met ernstiger oortredings)

met ŉ langer tydsduur (meesal 6 maande). Vlak 2-afwendingsopsies kan ook ŉ

kombinasie van 2 opsies saamvoeg.

Vlak 3-afwendingsopsies behels:

» verpligte bywoning van beroepsopvoedkundige of terapeutiese programme

(wat ’n tydelike verblyfperiode kan insluit);

» verwysing na intensiewe terapie (wat ’n tydperk van tydelike verblyf kan insluit),

en

» ondertoesigplasing van ’n proefbeampte onderhewing aan sekere voorwaardes

(wat die beperking van die kinderoortreder se beweging sonder vooraf

skriftelike goedkeuring kan insluit).

190

Addisionele afwendingsopsies soos familiegroepbesprekings, slagoffer- en oortreder

bemiddelingsopsies en ander herstellende geregtigheidsopsies word na verwys in

artikel 53(7) van die onderhawige wet en word nie beperk tot ’n spesifieke vlak nie.

Ingevolge artikel 54 moet ’n geskikte afwendingsopsie, wat die kinderoortreder se

ouderdom, globale agtergrond, behoeftes en totale ontwikkelingsmilieu in ag neem,

gevind word. Voorts moet ook toegesien word dat ’n realistiese proporsionaliteit ten

opsigte van die aanbevole afwendingsopsie, die aard van die oortreding en die

samelewingsbelang geld. Daar word ook in artikel 54(2) voorsiening gemaak dat

verskillende afwendingsopsies in kombinasie met mekaar gebruik kan word en artikel

54(3) bepaal dat ’n individuele/eiesoortige afwendingsopsie interaktief vir ’n spesifieke

kinderoortreder saamgestel kan word. Die belangrikheid van noodsaaklike

voorvonnisverslae (alvorens kinderoortreders vonnisse opgelê word), word ook deur

die onderhawige wet in artikel 71(1)(a) voorgeskryf (Woods, 2003: 5-6; Die Wet op

Kindergeregtigheid 75 van 2008; Gallinetti, 2009: 1-69).

Die spesifieke en aangewese weg wat ’n kinderoortreder deur die strafregstelsel volg,

word skematies deur Gallinetti (ibid.) soos volg uiteengesit:

191

Tabel 5.1 ŉ Kinderoortreder se roete deur die strafregstelsel soos voorgeskryf deur Die Wet op Kindergeregtigheid 75 van

2008.

’n Verdagte kinderoortreder word in hegtenis geneem,

gedagvaaar of ontvang ’n skriftelike kennisgewing.

’n Verdagte kinderoortreder onder 12 jaar mag

nie in hegtenis geneem word nie en moet deur

die polisie na ’n proefbeampte verwys word.

Indien die kinderoortreder skuldig

is aan ’n bylae 1-oortreding, mag

die staatsaanklaer die kind herlei

lvoordat die voorlopige ondersoek

plaasvind.

• Die polisie moet die proefbeampte in kennis stel van

die arrestasie van die vermeende kinderoortreder.

• Die proefbeampte moet die vermeende

kinderoortreder binne 48 uur na arrestasie/geskrewe

kennisgewing assesseer.

• Die assesseringsverslag moet, voor die voorlopige

ondersoek, aan die staatsaanklaer oorhandig word.

• ’n Kinderoortreder wat vir ’n bylae 1-

oortreding gearresteer is, moet deur

die polisie vrygelaat word onder die

sorg van die ouer/voog/geskikte

volwassene.


of 2-oortreding gearresteer is, mag

deur die aanklaer vrygelaat word

indien die polisie dit nie gedoen het

nie.


oortreding gearresteer word, mag nie

deur die polisie vrygelaat word nie.

Die kinderoortreder verskyn binne 48 uur ná die

arrestasie by die voorlopige ondersoekverhoor.

• Die kinderoortreder wat nie herlei word nie, word

verwys na ’n kinderhof vir pleit- en

verhoordoeleindes.

• Die verhoorafwagtende kinderoortreder mag onder

die sorg van ’n ouer/voog/geskikte volwassene

vrygelaat word of in ’n sorgsentrum (of ’n

gevangenis) aangehou word.

Indien die kinderoortreder skuldig bevind word, moet

die voorvonnisverslag van die proefbeampte aan die

kinderhof oorhandig word.

’n Kinderoortreder wat sorg en

beskerming benodig, word na ’n

kinderhof verwys.

Die kind word vrygespreel van

alle aanklagte.

Die kinderoortreder word herlei

tydens die voorlopige verhoor.

Die kinderoortreder word herlei

tydens die kinderhofverhoor.

Ná die voorvonnisverslag

bestudeer is, word die

kinderoortreder

dienooreenkomstig gevonnis.

192


Oor die afgelope dekades was daar ’n doelgerigte en geregtelike strewe om toepaslike

vonnisbeslissings, in ooreenstemming met die geskiedenis, voorwaardes en

strafwette van gegewe tye, te formuleer. Aanvanklik is egter waargenome verskille

ten opsigte van ras, klas en geslag, asook klemverskille ten opsigte van misdade en

vorige rekordhouding van vonnisoplegging, onthul. Later, veral na 1994, was daar

pogings om ’n balans te vind in ooreenstemming met Die Grondwet en die heersende

diskoers van kinderregtebeoefenaars en akademici wat gekenmerk is deur

herbesinning en ’n merkbare verandering na ’n herstellende geregtigheidsbenadering.

Deur die gebruikmaking van beskikbare menslike en materiële hulpbronne word

verskillende vonnismaatreëls tans oorweeg en toegepas met die oog op

rehabilitatiewe uitkomste (Magobotiti & Cilliers, 2020: 168-173).

Die Grondwet van Suid-Afrika weerspieël die aanvaarde en goedgekeurde

internasionale standaarde rakende die vestiging van menseregte in Suid-Afrika. Dit is

veral in Die Handves van Menseregte, en in artikel 28 van Die Grondwet, waar daar

beskerming vir kinderoortreders ingebou is. Die voorgenoemde grondwetlike

aanbevelings en riglyne rakende die hantering van kinderoortreders word deur die

Suid-Afrikaanse howe erken en in ag geneem tydens vonnisoplegging. Verskeie

intervensie moontlikhede en herleidingsopsies word daargestel en sinergisties

gereguleer deur Die Wet op Kindergeregtigheid; Die Wysigingswetsontwerp op

Kindergeregtigheid en ander voorgenoemde, verbandhoudende wette (soos vermeld

in hoofstuk 4 van hierdie navorsingskrywe).

In aansluiting by voorgenoemde bevraagteken Gurahoo (2016: 48-60) dit egter of die

grondwetlike verskansing van jeugregte en die promulgering van Die Wet op

Kindergeregtigheid wel ŉ wesenlike verskil teweeggebring het rakende vonnistipes en

die duur van vonnisse wat aan jeugoortreders van ernstige misdaad opgelȇ word. Die

daarstel van objektiewe riglyne vir jeugvonnisoplegging kan in dié verband ook

meewerk om buitensporig wye geregtelike diskresie te reguleer.

193

Oorkoepelend beskou is kindergeregtigheidsprosesse in Suid-Afrika dus ’n

multilaterale, veelledige en komplekse wisselwerkingsproses wat behoort te

kulmineer in ingeligte beslissings rakende die welsyn van Suid-Afrika se kinders. Dit

sal jammer wees indien die gebrek aan kennis en insig van baie betrokke, voorsittende

beamptes; die gebrek aan infrastrukturele hulpbronne vir die suksesvolle

implementering van jeuggeregtigheidstelsels en die tekort aan finansiële hulpbronne

die vooropgesette ontwikkeling en administrasie van jeuggeregtigheid in Suid-Afrika

kelder.

5.3 Die aard, omvang en toepassing van straf in sekondêre skole binne die

Suid-Afrikaanse onderwysmilieu

5.3.1 Die Inleiding

Straf in Suid-Afrikaanse skole word toegepas as ’n instrument om dissipline in te

skerp. Dissipline in skole is van wesenlike belang om leerdergedrag te reguleer deur

die nakoming van goedgekeurde gedragskodes, -riglyne en -waardes. Deur middel

van sodanige dissiplinêre maatreëls leer die leerders aanvaarbare gedragspatrone

aan wat ordelikheid en stabiliteit binne die skoolmilieu verseker. Verskeie studies het

’n positiewe verband getoon tussen leerderdissipline en bewese skoolprestasies

(Bodo, 2021: n.p.).

Die stand van leerderdissipline in Suid-Afrika laat tans veel te wense oor en die

algemene persepsie daarvan is negatief. Die konvensionele benadering tot dissipline

in skole het klaarblyklik verouderd geraak in verskeie wêrelddele, insluitend Suid-

Afrika, onder meer vanweë die postmoderne tydgees van die afgelope drie tot vier

dekades. Die gevolge van die anti-apartheidstryd en die aanbreek van ’n nuutgevonde

menseregtekultuur vanaf 1994 het ook bygedra tot die oproep om ’n eietydse en

realistiese benadering tot die handhawing van dissipline in skole. Opvoeders,

insluitend onderwysers, moet meer bewus word van die huidige tydsgees en die

dissiplinêre eise wat hiermee gepaardgaan. Opvoeders behoort aan te pas by ’n

194

vernuwende onderwyspraktyk en -wetgewing sonder om die kerneienskappe en

kerndoelwitte van opvoedende onderwys te verwaarloos (Van der Walt & Oosthuizen,

2008).

Van der Walt & Oosthuizen (2008: 374-388) noem voorts dat die sosiale analis en

historikus-filosoof, Michel Foucault, dit ook benadruk het dat die sogenaamde

konvensionele dissiplinêre benadering, wat gangbaar was tot die middel van die

1980’s, nie meer aanvaarbaar is nie. Die toepassing van strafmaatreëls weens

leerdergedrag wat gekenmerk word deur onder andere laatkommery, afwesigheid,

onbeskofte gedrag, ongehoorsaamheid, opstandigheid, onbetaamlikheid en ander

geringe vorme van afwykende gedrag is hiervolgens onvanpas. Nie net inhibeer dit

kreatiwiteit en selfstandigheid by leerders nie, dit voldoen ook nie aan die eise van die

postmoderne era waarin ons sedert 1980 leef nie. Daar moet eerder, wat die

uitoefening van leerderdissipline betref, op ’n prinsipieel-regverdigbare wyse by die

huidige tydsgees aangesluit word waartydens leergeleenthede en -inhoude sosiaal-

rekonstruktief ontsluit word. Sodoende word ’n nuwe generasie leerders in staat

gestel en begelei tot selfstandige burgers binne ’n postmoderne samelewing.

Die Onderwysbestuurs- en Ontwikkelingsentrum in die Noordwes-Kaap het in 2007 ’n

gids, wat gerig is op die begrip en beheer van leerdergedrag binne ’n skoolmilieu, die

aandag daarop gevestig dat die begrippe dissipline en straf nie met mekaar verwar

behoort te word nie. Hiervolgens het dissipline ten doel om orde te skep wat

bevorderlik is vir leer; word die beste belang van alle betrokke partye eerste geplaas;

word die ontwikkeling van selfdissipline bevorder en geskied dié regstellende proses

op ’n sorgsame, liefdevolle en bemoedigende wyse. Hierteenoor word straf

gedefinieer as ’n onopvoedkundige, negatiewe en kritiese handeling wat nie

noodwending gedrag verander nie en grootliks deur vrees beheer word.

Dit is te verstane dat daar wesenlike voordele verbonde is aan positiewe dissipline,

veral waar 14 – 18-jarige kinders ter sprake is, maar dat straf oorwegend as negatief

en grootliks onpedogogies bestempel word, kan nie sonder meer as korrek aanvaar

195

word nie. Die wesenlike doelwitte van straf behels tog ook rehabilitatiewe en

herstellende geregtigheidskwaliteite. Myns insiens behoort ’n doeltreffende

dissiplinêre stelsel by sekondêre skole ’n georganiseerde, datagedrewe sisteem te

wees wat voorsiening maak vir intervensies, strategieë en ondersteuningsnetwerke

ten einde nie net individuele gedrag te bestuur nie, maar ook ’n positiewe, optimaal

funksionerende skool daar te stel waarbinne doelgerigte leeruitkomste haalbaar word.

Bodo (2021: n.p.) huldig ’n meer realistiese seining rondom die kwessie van

dissiplinering in skoolverband. Hy is van mening dat dissipline ’n doelbewuste (of die

gebrek aan) optrede is om gedrag te reguleer. Dissipline veronderstel ook die eerlike

en streng nakoming van riglyne, maatreëls, standaarde, waardes en wetgewing, selfs

onder uitdagende omstandighede en hou ook verband met die aanleer van

aanvaarbare gedrag en genoegsame selfbeheersing wat hiermee saamgaan.

Dissiplinering hou verder in dat die nodige ondersteuning en leiding ten opsigte van

gedragsbestuur verseker word. Deur daargestelde grense, rolle, verantwoordelikhede

en wedersydse verwagtinge uit te klaar, is die moontlikheid van ’n ordelike en stabiele

lewensmilieu haalbaar. Dissiplinering gaan ook gepaard met keuses en gevolge: die

nienakoming van dissiplinêre maatreëls het noodwendig een of ander vorm van

korrektiewe maatreël tot gevolg. Uiteindelik hang die doeltreffendheid van

strafmaatreëls ook baie af van tydsberekening: hoe gouer die strafmaatreël of

dissiplinêre maatreël gelewer word, hoe sinvoller die kognitiewe korrelasie tussen die

oortreding en gevolglike intervensie.

Hoe dit ook al sy, die dissiplinering (en gepaardgaande toepassing van strafmaatreëls)

van leerders in Suid-Afrika bly ’n eietydse dilemma. Die idealistiese, akademiese en

teoretiese voorskrifte rondom dissipline en straf is nie altyd versoenbaar met die Suid-

Afrikaanse werklikheid nie - dit is immers die jaar 2021 en steeds dui statistiek

rakende kinderwangedrag en -misdaad (supra) op ’n eskalasie te midde van velerlei

pogings tot verandering en verbetering op hierdie gebied. Binne die raamwerke van

grondwetlike en ander legitieme vorme van wetgewing word daar steeds ondersoek

ingestel na realistiese en haalbare strategieë om hierdie voortsleurende

spanningsituasie te omskep in ’n werkbare realiteit.

196

Daar is net te veel arm, werklose jongmense in Suid-Afrika met min of geen kennis of

vaardighede nie. ’n Ontstellende 53,7% van die Suid-Afrikaanse jeug is werkloos.

Indien die moedelose jeugdiges wat glad nie meer poog om werk te soek nie

bygereken word, eskaleer die persentasie na 67% - ’n gevaarlike realiteit. Die vraag

kan gevolglik met reg gevra word: hoe lank gaan dit sodanige jeugdiges neem om

(ter wille van oorlewingsdoeleindes) by bende-aktiwiteite en/of misdadigheid betrokke

te raak? Volgens die Stellenbosse onderwyskenner, Nick Spaull, word die basiese

mensereg van veral jong Suid-Afrikaners - wat hul pad uit armoede deur onderwys

sien - geskend vanweë ’n gebrekkige en ontoereikende onderwysstelsel. Wendy

Kopp, medestigter van die internasionale nieregeringsorganisasie, Teach For All, glo

gehalte-onderwys is die magtigste middel tot die staat se beskikking in hul pogings om

algehele kinderwelsyn in Suid-Afrika te vestig (De Klerk-Luttig, 2018: n.p.).

Die onderstaande diagramme 5.6.1 en 5.6.2 dui aan dat die gemiddelde

ouderdomsprofiel van kindergevangenes oor ’n periode van 17 jaar in Suid-Afrika

(1995 – 2011) nie wesenlik verander het nie en toon ook aan dat kinders van 16 en

17 jaar oud ’n beduidende aantal kinderoortreders verteenwoordig in vergelyking met

die res van die ouderdomskategorieë. Hierdie tendens kan heel moontlik strook met

die pogings van vonnisopleggers om gevangenisstraf slegs as ’n laaste uitweg aan

kinderoortreders op te lȇ. Onrusbarend is egter die aansienlike toename in die jonger

groepe van 15- en 16-jariges wat ŉ moontlike aanduiding kan wees van die toename

in ernstige jeugmisdaad (Magobotiti & Cilliers, 2020: 171).

197

Diagram 5.6.1: GEVONNISDE KINDEROORTEREDERS ONDER DIE OUDERDOM VAN 18 JAAR

Bron: Verwerk uit: L. Muntingh & C. Ballard, Report on children in prison in South

Africa for the period January 1995 to February 2011 and for the year 2010, 2012, p.

15.

198

DIAGRAM 5.6.2: GEVONNISDE KINDEROORTREDERS ONDER DIE OUDERDOM VAN 18 JAAR

Bron: Verwerk uit: L. Muntingh & C. Ballard, Report on children in prison in South

Africa for the period January 1995 to February 2011 and for the year 2010, 2012, p.

15.

199

Statistieke Suid-Afrika se algemene huishoudelike peiling vir 2017 bevestig dat daar

ongeveer 14 miljoen skoolleerlinge in die land is. 10,7% van alle 16-jariges het reeds

die skool verlaat en slegs 63,3% van alle 18-jariges is nog op skool. Tussen die

ouderdomme van 16 tot 18 verlaat 26% Suid-Afrikaanse jeugdiges skool, hoofsaaklik

as gevolg van armoede en swak akademiese vordering. ’n Onrusbarende 36,7% van

alle Suid-Afrikaanse skoliere voltooi dus nié hul skoolloopbane nie (Statistieke Suid-

Afrika, 2017).

Hierdie situasie vererger as daar na Die Departement van Basiese Onderwys in Suid-

Afrika se amptelike 2009-verslag (“School Realities”) gekyk word. Hiervolgens toon

die onderstaande diagram 5.7 aan dat altesaam 1 105 186 graad 1-leerlinge in 2009

ingeskryf het, maar net 607 226 van daardie spesifieke groep in 2020 (12 jaar later)

die graad 12-eksamen afgelê het. Daar het dus 497 960 leerlinge, oftewel 45% van

die aanvanklike groep leerlinge, om verskeie redes nie hul skoolloopbane voltooi nie.

200

Diagram 5.7: SUID-AFRIKAANSE JEUG: VOLTOOIING VAN SKOOLLOOPBANE

Bron: School Realities Report for 2009: Department of Basic Education.

Doktor Nic Spaull, ’n onderwysnavorser verbonde aan die Universiteit van

Stellenbosch, meld (in aansluiting by diagram 5.7) ook interessantheidshalwe dat

slegs 33% van leerlinge in kwintiel 1-skole voldoen aan die gepaste ouderdom vir hul

onderskeie grade, teenoor die 69% van leerlinge in kwintiel 5-skole (Rapport,

30/5/2021: 2).

Persepsies van Suid-Afrikaners oor jeugmisdaadvlakke in Suid-Afrika reflekteer in

uitsprake soos dié van meneer Basil Manuel, uitvoerende direkteur van die

onderwysvakbond Naptosa, wat sê die aantal moorde en misdrywe waarby kinders in

dié tydperk betrokke was, skets ’n jammerlike prentjie van die psigiese gesondheid

van Suid-Afrika se kinders. Daar was die afgelope boekjaar boonop ’n toename van

201

bykans 6% in die aantal moorde wat kinders gepleeg het. Manuel meen ook dat

ouerbetrokkenheid, ontoereikende veiligheidsmaatreëls by skole en gebrekkige

emosionele, interpersoonlike en sosiale vaardighede by leerlinge tot hierdie

skokkende misdaadstatistiek bydra. Hy is ook van mening dat tydlose beginsels en

waardes soos eerlikheid, empatie en geweldlose konflikoplossing deur onderwysers

(wat lewensoriëntering aanbied), beraders en sielkundiges by skole aan leerlinge

onderrig behoort te word:

“Ongelukkig het versoeke aan die departement van basiese onderwys vir meer

sulke dienste in skole geen gehoor gevind nie weens die beweerde

onbekostigbaarheid daarvan. Meer generasies sal ongelukkig onder die donker

wolk van geweld moet leef indien die regering nie die rol van skole erken om

geweld te bekamp en besluit om daarin te belê nie”, sê hy Beeld, 4/8/2020).

Nodeloos om te sȇ dat die dringende noodsaaklikheid van staatsbetrokkenheid in

hierdie verband vanself spreek.

Volgens Legodi (2001: 289 – 290) veroorsaak onrus by Suid-Afrikaanse skole ook

baie skade ten opsigte van materiële en menslike hulpbronne. Die bevrydingstryd het

’n negatiewe impak op die onderwys gehad en alle betrokke komponente daarbinne

op ’n nadelige wyse geraak.

5.3.2 Dissiplinêre maatreëls en straftoepassingspraktyke binne die Suid-

Afrikaanse sekondêre skoolopset

5.3.2.1 Alternatiewe vir lyfstraf

Voor die totstandkoming van ’n nuwe, demokratiese era in Suid-Afrika (in 1994) was

die handhawing van dissipline in skole baie afhanklik van die gebruik van lyfstraf wat

in 1997 uit skole verban is. Baie onderwysers voel ontmoedig hierdeur omdat die

toepassing van dissipline (as gevolg van die verbod op lyfstraf) al hoe moeiliker word.

202

Gevoelens van ontmagtiging en frustrasie word deur baie onderwysers ervaar.

Alhoewel opvoeders bewus is van die noodsaaklikheid om kinders se regte te

beskerm, is hulle van mening dat leerders nie meer respek en ontsag vir hul

onderwysers het nie en dat voorgestelde en voorgeskrewe dissiplinêre maatreëls

meesal moeilik implementeerbaar en oneffektief is. As gevolg hiervan vermy

onderwysers soms die dissiplinering van leerders wat aanleiding gee tot ’n toename

in gevalle van leerderdissipline in skole. Sodoende word onveilige skole, wat gevare

vir beide leerders en opvoeders inhou, geskep (Maphosa & Shumba, 2010: 387-399).

Alternatiewe strafmaatreëls vir lyfstraf moet deurentyd fokus op die handhawing van

’n veilige en waardige skoolmilieu vir leerders, aldus Mila Kakaza, woordvoerder van

NGO (Equal Education) in die Mail & Guardian van 9/11/2017.

Verskeie alternatiewe strafopsies soos strafpunte, beloningskaarte, verbeuring van

voorregte, mondelinge en skriftelike waarskuwings, detensie asook arbeidsterapie

word deur sommige skole toegepas. Selfs gemeenskapsdiens en die verpligte

skoonmaak van klaskamers en skoolterreine word ingespan as alternatiewe

strafopsies vir lyfstraf. Behalwe dat die voorgenoemde alternatiewe strafopsies

addisionele papierwerk meebring en tydrowend is, druis dit ook in teen voorgeskrewe

grondwetlike kinderregte rakende menswaardigheid en gelykheid (Rossouw, 2003:

413-435).

5.3.2.2 Heersende dissiplinêre sisteme en straftendense in Suid-Afrikaanse

sekondêre skole.

Nuwe grondwetlike en opvoedkundige bedelings, wat daarop gemik is om die

vermeende probleme rakende leerderdissipline aan te spreek, is in die laaste helfte

van die negentigerjare bekendgestel. ŉ Nuwe benadering tot positiewe

gedragsondersteuning, naamlik dissiplinêre verhore, word die middel tot die doel om

gestand te doen aan kindergeregtigheid in skoolverband. Opvoeders (op skool- en

kantoorgebaseerde vlak) vervul hiermee spesifieke kwasi-geregtelike rolle en pas

203

regskonsepte (soos behoorlike regsgeoriënteerde dissiplinêre verhore en

gepaardgaande administratiewe regulering) toe. Dissiplinêre stelsels, waarbinne

dissiplinêre verhore asook opvoeders, leerders en tribunate figureer, word daargestel

om te verseker dat funksionele onderwysmilieus (wat bevorderlik is vir gehalte-

onderwys) geskep word ten einde kindergeregtigheidsfere te optimaliseer (Smith,

Beckmann & Mompane, 2015: 2366-2403).

Die voorgemelde nuwe benadering word ook vervat in Die Grondwet (veral in hoofstuk

2). Die spesifieke uitkomste van die Nasionale Kurrikulumverklaring lê, in aansluiting

hierby, klem op die kwessie van verantwoordelikheid. Dit is verder die

verantwoordelikheid van die betrokke minister van onderwys om direktiewe te bepaal

en beleidsdokumente in verband met die beheer en dissiplinering van leerders daar

te stel (Die Wet op Nasionale Onderwysbeleid 27 van 1996; Die Suid-Afrikaanse

Skolewet 84 van 1996).

Ingevolge artikel 8 van Die Suid-Afrikaanse Skolewet 84 van 1996 moet die

beheerliggaam van ’n openbare skool ’n gedragskode vir leerders aanvaar ná oorleg

met die leerders, ouers en opvoeders van die skool. Die sodanige gedragskode moet

daarop gemik wees om ’n gedissiplineerde en doelgerigte skoolomgewing, wat

toegewy is aan die bevordering en instandhouding van die gehalte van die leerproses,

te vestig. Dissiplinêre verrigtinge word te berde gebring en verduidelik in subartikels

5 – 9 van artikel 8 en die dissiplinêre sisteem en gepaardgaande prosesse word verder

breedvoerig uiteengesit in die opeenvolgende artikel 9.

Ook in die dokument Riglyne vir die Oorweging van Beheerliggame (aansluitend by

die Aanvaarding van ’n Gedragskode vir Leerders :Kennisgewing 776 van 1998) word

daar voorsiening gemaak vir dissiplinêre maatreëls wat aangewend kan word.

Hieronder resorteer mondelinge waarskuwings, skriftelike waarskuwings, bykomende

akademiese of ander werksaktiwiteite, take ter ondersteuning van slagoffers,

vergoedings- of kompensasiehandelinge, vervanging van beskadigde eiendom en

skorsing (tydelik of langlopend). Ingevolge artikel 1(9) van die onderhawige dokument

204

behoort voorgeskrewe tugmaatreëls (as gevolg van oortredings van skole se

gedragskodes) wettiglik op leerders toegepas te word. Ander strafmaatreëls moet

uiteraard aan wetlike vereistes voldoen en behels ingrypingsaksies soos

telefoongesprekke, vergaderings of gesprekke met ouers, afkoeltydperke vir ontwrigte

leerders, verbeuring van voorregte, beslaglegging op verbode items, beperking van

sosiale kontak met ander leerders of ’n puntestelsel van verdienstelike teenoor

skadelike gedrag. Alle vorme van dissiplinêre strafmaatreëls moet ooreenstem met

die regte van leerders, inbegrepe die voorgeskrewe waardes en beginsels. Die

strafmaatreëls waarvoor die voorgenoemde riglyne en provinsiale wetgewing

voorsiening maak is nie ’n geslote lys nie, daarom het opvoeders en beheerliggame

’n mate van diskresie met betrekking tot geskikte strafmaatreëls - solank die praktiese

toepassing daarvan aan die algemene wetlike vereistes voldoen. Dissiplinêre

strafmaatreëls wat strydig is met wetlike vereistes, beginsels en doelstellings, is

verbode (Roos, 2003: 481-498).

’n Departementele omsendskrywe, naamlik Algemene Kennisgewing 2591 van 2001

(PG 72 van 9/5/2001), bring ingevolge artikel 9(3) van Die Suid-Afrikaanse Skolewet

84 van 1996 wysigings aan ten opsigte van dissiplinêre prosesse rakende ernstige

oortredings en die gepaardgaande belangebeskerming van alle betrokke partye. Die

Departement van Onderwys verskaf in dié verband ’n raamwerk of model van ’n

gestandaardiseerde gedragskode wat skole as model kan omwerk vir eie gebruik.

Afdeling 1 van ’n gedragskode behels alle toepaslike skoolreëls en afdeling 2 bevat

die implementering van ’n dissiplinêre sisteem. Hierbinne word oortredings

gekategoriseer volgens aard en ernstigheidsgraad. Die gradering van ’n oortreding

sal die prosedure bepaal wat gevolg moet word:

Vlak 1-oortredings (minder ernstig): ’n skriftelike waarskuwing; daarna ’n finale

skriftelike waarskuwing waarna ’n dissiplinêre verhoor volg;

Vlak 2-oortredings (matig ernstig): ’n finale skriftelike waarskuwing gevolg deur ’n

dissiplinêre verhoor; daarna ’n tribunale verhoor;

Vlak 3-oortredings (redelik ernstig): ’n dissiplinêre of tribunale verhoor (afhangende

van die erns van die oortreding), en

205

Vlak 4-oortredings (baie ernstig): ’n tribunale verhoor en die oortreding word

onmiddellik aan die SAPD gerapporteer.

Alle oortredings moet deurgaans gerekordeer word deur aangewese personeel.

Voortgesette kwalitatiewe evaluasies moet geïnisieer, gemonitor en

dienooreenkomstig verder gevoer word, al dan nie. Die volgende lys van

intervensionele en regstellende strafmaatreëls moet deur skole toegepas word

voordat uitsetting of skorsing oorweeg word:

• mondelinge/geskrewe voorlopige of finale waarskuwings;

• verwydering uit klasse;

• bykomende, geskrewe huiswerk;

• gemeenskapsdiens (verbetering van die fisiese omgewing in en om die skool);

• detensie;

• strafpunte;

• berading;

• bywoning van toepaslike lewensvaardigheidsprogramme;

• boetes of restitusie-opsies;

• verbeuring van voorregte of toekennings binne skoolverband;

• tydelike skorsing;

• dissiplinêre verhoor (’n beheerliggaamverteenwoordiger; ŉ dissiplinêre

beampte; ŉ graadhoof en die voogonderwyser), en

• tribunale verhoor (die beheerliggaamvoorsitter, 2 ouerverteenwoordigers uit die

beheerliggaam, ŉ dissiplinêre beampte en die graadhoof).

Die voorgenoemde verhore (dissiplinêr en tribunaal) gaan gepaard met uitdagende

administratiewe eise en is tydrowend aangesien verskillende partye ná die

akademiese dagprogram, te midde van buitemuurse en ander professionele

verpligtinge, byeen moet kom. Dan is daar ook nog heelwat bykomende regte en

prosedurele vereistes om in ag te neem en mee rekening te hou tydens hierdie

verhore, soos die opsies rondom die gebruik van getuies en interpreteerders asook

die reg tot appèl. Daar word ook binne hierdie voorgeskrewe, departementele model

206

lyste van moontlike oortredings (vlak 1 – 4) asook gepaste strafmaatreëls voorgehou.

Daar word aanbeveel dat vlak 1-oortredings (soos huiswerkversuim; afwesigheid

sonder verskoning; laatkommery; onbehoorlike gedrag soos onbeskoftheid, woede-

uitbarstings, vloektaal en ongehoorsaamheid) deur een of meer korrektiewe

strafmaatreëls soos waarskuwings, detensie, verbeuring van voorregte, tydelike

konfiskering van items (soos selfone), addisionele huiswerk en herstellende optredes

opgevolg word. Vervolgens is daar ’n voorgestelde vlak 2-lys van 27 ernstiger

oortredings (wat wissel van oneerlikheid; saakbeskadiging; ignorering van vorige

strafmaatreëls; ontwrigting van klasse; bakleiery; bedrog; aanhoudende laatkommery;

rookverwante aktiwiteite; dreigemente; drostery; besit van onwettige pornografie;

dwelmmisbruik; vandalisme tot verbale mishandeling teenoor medeleerders). Een of

meer korrektiewe strafmaatreëls geld hier soos restitusie-opsies; detensie; tydelike

skorsing; allerlei waarskuwingsopsies; verwittiging van ouers; informele, dissiplinêre

verhore en professionele beradingsopsies. Vlak 3-oortredings is ernstiger van aard

(soos boeliery; samesweringshandelinge; bendebetrokkenheid; rassisme; seksuele

oortredings en alle vlak 2-oortredings op ’n ernstiger vlak). Gepaardgaande

strafmaatreëls behels ( op ’n afsonderlike of gekombineerde basis) dissiplinêre

verhore; gemeenskapsdiens; tydelike of permanente skorsing; onderhoude met ouers;

professionele intervensies en die implementering van amptelike, provinsiale

ingrypingsprosedures. Vlak 4-oortredings behels die ernstigste oortredings (soos

ernstige alkoholmisbruik; aanranding; omkopery en ernstige bedrog; die besit en

gebruik van gevaarlike wapens; middelmisbruik; dwelmhandel en –gebruik;

vervalsing; gyselaarspraktyke; diefstal en ekstreme vandalisme).

Dienooreenkomstige strafmaatreëls kan afsonderlik of in kombinasie toegepas word

en sluit in amptelike dissiplinêre verhore; gemeenskapsdiens; detensie; tydelike

skorsing; professionele berading; restitusie-opsies en/of permanente skorsing

(Department of Basic Education, 2008).

Omvangryke dissiplinêre sisteme kan vir die implementeerders daarvan ’n logistieke

nagmerrie word. Al hierdie amptelike, administratiewe paperasse kan, myns insiens,

tot gevolg hê dat opvoeders eerder ootredings ignoreer as om dit aan te spreek, te

rekordeer of aan te meld.

207

Besware teen die voorgeskrewe implementering van dissiplinêre sisteme dui aan dat

laasgenoemde nie sonder probleme is nie. Roos (2003: 481-498) meld dat daar baie

onsekerheid is by rolspelers binne die skoolmilieu rakende die implementering van

dissiplinȇre skoolsisteme. Daar word van beheerliggame, wat dikwels bestaan uit

individue sonder regsopleiding, verwag om gedragskodes te formuleer wat moet

voldoen aan ingewikkelde, wetlike vereistes. Alhoewel hierdie bemoeienis tot

voordeel van die belangrikheid en betrokkenheid van die breër skoolgemeenskap is,

is die gevolg daarvan ontoereikende strafmaatreëls wat nie aan voorgeskrewe, wetlike

vereistes voldoen nie. Daaropvolgende administratiewe rompslomp en rondtasting

kompliseer die innoverende weg van ’n regstellende en herstellende benadering tot

kindergeregtigheid binne die skoolmilieu.

Smit, Beckmann & Mampane (2015: 2366-2403) meld, in aansluiting hierby, dat

opvoeders wat meesal as bewysleiers optree tydens dissiplinêre verhore gereeld

vyandigheid van ouers en leerders in dié verband ervaar. Opvoeders wat gemoeid is

met sekondêre skole se dissiplinêre verhore is toenemend gefrustreerd, onder andere

ook as gevolg van die onwilligheid en versuim van provinsiale onderwysdepartemente

om uiteindelik volgens ’n beheerliggaamsaanbeveling op te tree. Tugverhore is

boonop tydrowend en regslui, wat leerders in dissiplinêre verhore verteenwoordig,

bemoeilik die dissiplinêre proses verder. Sodoende word die doeltreffendheid,

billikheid en geloofwaardigheid van dissipinêre prosesse bevraagteken.

Weens moeilik haalbare en lomp administratiewe prosesse is dit tans byna onmoontlik

vir skole om jeugdiges wat hul aan herhaaldelke wangedrag skuldig maak uit skole te

skors. Dr. Jaco Deacon, onderwysregskenner en adjunkvoorsitter van Fedsas, sê

skorsing is tydelik en kan wel as voorsorgmaatreël en as (regstellende) strafmaatreël

opgelê word. Deacon verduidelik die voorgenoemde omslagtige, dissiplinêre proses

en uitsettingsaansoek soos volg:

“Leerlinge kan vir sewe dae geskors word as voorsorgmaatreël as hul

teenwoordigheid ’n gevaar inhou vir ander leerlinge of werkers of as hul

208

teenwoordigheid die ondersoek na ’n beweerde voorval sal benadeel.

Daarna moet ’n dissiplinêre verhoor gehou word waarin sulke leerlinge

kans kry om vertoë te rig. Daarná mag ’n leerling as straf vir sewe dae

geskors word. Hy of sy moet steeds akademiese werk ontvang en mag

eksamens en toetse aflê. Daar is nie ’n perk op hoeveel keer ’n kind op

dié manier geskors mag word nie. ’n Skool kan in buitengewone gevalle

aansoek doen om uitsetting. Dit is permanent en só ’n aansoek moet

deur die departementshoof (HOD) van die betrokke provinsiale

onderwysdepartement goedgekeur word. Tegnies moet die HOD binne

14 dae besluit, maar dit gebeur selde. As daar geen besluit geneem word

nie, móét daardie leerling toegelaat word om terug te keer skool toe. Dit

is uiteraard vir leerlinge, ouers en personeel ’n slegte situasie, veral as

die kind dalk dreigemente gemaak het. Dis ook duur vir skole om hulle

tot ’n hof te wend om die departement te dwing om ’n besluit te neem.

As die hoof van die onderwysdepartement die uitsetting goedkeur, is dit

sy verantwoordelkheid om die leerling by ’n ander skool te plaas. Dis juis

die rede waarom ’n HOD soms huiwerig is. Die department wil ’n klomp

bewyse hê van hoe jy probeer het om hierdie kind te rehabiliteer en te

help. Skole sukkel veral met leerlinge wat drank en dwelms gebruik en

daarmee handel dryf, seksuele teistering en kuberboeliery. Daar is tans

nie meer verbeteringskole soos van ouds nie, maar wel jeugsentrums

waar jeugdiges meesal ’n misdaadgeskiedenis moet hê voordat hul daar

toegelaat word. Bloot “moeilike” skoliere word nie by sulke jeugsentra

geakkomodeer nie. Daar is gevolglik ’n dringende behoefte aan

funksionele skole vir leerlinge met gedragsprobleme.”

In ’n onderhoud met meneer Marius Botha van Marius Botha Konsultante, ’n private

groep onderwysbestuurs- en regskonsultante wat skole bystaan met dissiplinêre

probleme, maak hy dit duidelik dat skole ’n daadwerklike probleem in dié verband

ervaar:

“Ons sit met misdadigers in skole omdat die stelsel dit vir skole

onmoontlik maak om hulle uit skole te verwyder. Ons het in 2019

ongeveer 960 verhore gehad; in ongeveer 160 gevalle het ons om

uitsetting aansoek gedoen, maar jy is baie gelukkig as jy vyf kry wat

slaag.”

209

Volgens Botha (ibid.) is die voorgeskrewe dissiplinêre prosesse by skole tydrowend.

Die omslagtigheid rondom sodanige administrasie is omvangryk en uitdagend.

Skoolhoofde vind dit moeilik om dié las te dra en moet hul noodgedwonge met

kundigheid en kennis in dié verband omring. Beheerliggame van skole behoort

noodwendig ook betrokke te wees by dissiplinêre prosesse. Die uiteindelike

haalbaarheid van dissiplinêre uitkomste word sodoende beperk.

5.4 Slotgedagte

Uit resente literatuurstudies rakende postmoderne, dissiplinêre maatreëls en

straftoepassing in skoolverband blyk dit dat die term straf soms op ’n negatiewe wyse

gestigmatiseer word met onverdiende etikette van onbillikheid, wreedheid,

onmenslikheid, wraaksugtigheid en wanfuksionaliteit. Myns insiens is hierdie

etikettering sonder substansie, deels subjektief en empiries ongebalanseerd.

Genoegsame, voorgemelde, empiriese navorsing in hierdie verband dui op die

ongegrondheid en onregmatigheid van hierdie aanname.

Alhoewel aangepaste, grondwetlik-georiënteerde, dissiplinêre maatreëls en

gepaardgaande strafimplikasies meer as twee dekades gelede deur die Departement

van Basiese Onderwys in skole daargestel is, vind onderwyspersoneel dit steeds

moeilik om algemene dissipline in skole te handhaaf en dienooreenkomstig

funksionele straftoepassing te implementeer.

Volgens Moses (2020: iii-iv) word baie leerders in voorheen benadeelde skole groot

in ongestruktureerde ouerhuise en omgewings wat gekenmerk word deur die

afwesigheid van duidelike, dissiplinêre grense. Die gevolglike gebrek aan

selfdissipline gee in ŉ mindere of meerdere mate lateraan aanleiding tot dissiplinêre

probleme in die klaskamer wat - hoe later, hoe kwater - onoorkomelik blyk te wees.

210

Marumo & Zulu (2019: 45-66) meld dat een van die belangrikste

implementeringsprobleme rakende dissiplinêre sisteme die gebrek aan onvoldoende

konsultasie- en opleidingsinisiatiewe vir alle rolspelers, veral vir onderwyspersoneel,

is. Onderrigpersoneel, wat die belangrikste implementeerders van hierdie dissiplinêre

beleid en sleutelrolspelers in die handhawing van dissipline binne die skoolmilieu is,

is tans geneig om kinders nie te dissiplineer nie, maar summier te straf. Alternatiewe

metodes ten opsigte van die handhawing van dissipline vereis baie tyd, geduld,

vaardighede en bykomende administratiewe bagasie te midde van uitdagende,

akademiese prioriteite.

Dit blyk duidelik uit die onderhawige, uiteenlopende sienings ten opsite van die

implementering van dissiplinêre sisteme in sekondêre Suid-Afrikaanse skole dat die

laaste sprak nog nie gesprook is nie. Kwalitatiewe en realistiese proaktiewe insette

van alle rolspelers, veral onderwyspersoneel, is van kardinale belang. Die Suid-

Afrikaanse realiteit lê ook bepaalde grense neer en behoort van deurslaggewende

belang te wees in die daarstel van ’n funksioneel-haalbare, skoolgefundeerde,

dissiplinêre model.

211

HOOFSTUK 6



STRAFTOEPASSINGSPRAKTYKE BINNE JEUGGEREGTIGHEIDSTELSELS

212




INHOUDSOPGAWE:

HOOFSTUK 1



HOOFSTUK 2



HOOFSTUK 3


STRAF: pp. 91-115

HOOFSTUK 4




VAN 14 – 18: pp. 116-156

HOOFSTUK 5




HOOFSTUK 6




pp. 211-258

HOOFSTUK 7


HOOFSTUK 8


213

HOOFSTUK 6

‘N EMPIRIES-VERGELYKENDE ONDERSOEK NA DIE KONTEMPORêRE ONTWIKKELING EN IMPLEMENTERING VAN INTERNASIONALE STRAFTOEPASSINGSPRAKTYKE BINNE JEUGGEREGTIGHEIDSTELSELS

6.1 Inleiding

Kindergeregtigheid lê binne die domein van die strafreg waarbinne aangeleenthede

soos kindermisdaad (en verbandhoudende aspekte soos gedrag, vryheid,

rehabilitasie en strafimplikasies) resorteer. Kindergeregtigheidstelsels oor die wêreld

heen word tans toenemend op ’n vergelykende basis op mikrovlak ( individuele

ingrypingstrategieë) en makrovlak (stelsels rakende kindergeregtigheid) nagevors.

Globalisering en tegnologiese vernuwing vergemaklik hierdie prosesse en soedoende

word ’n moderne, universele platform vir navorsers en betrokke rolspelers geskep

waarbinne kindergeregtigheidsprosesse dwarsoor die wêreld met mekaar kan

harmoniseer en sinkretiseer. Omdat jeuggeregtigheid wêreldwyd ’n sensitiewe

regsaangeleentheid is, verbeter vlakke van internasionale samewerking - sodoende

word daar deur middel van internasionale verdrae in dié verband voorsiening gemaak

vir die daarstel van universele maatreëls ten einde die belange en beskerming van

kinders (teen die moontlike magsmisbruik van wetgewing) te verseker. Voorgenoemde

platforms van wetenskaplike kennis het tot gevolg dat daar ŉ toenemende

belangstelling deur beleidmakers ten opsigte van internasionale leer en

beleidsoordrag ontstaan. Verwysingsraamwerke waarbinne ooreenkomste en

verskille van diverse beleid en praktyke ondersoek word, bied geleenthede waar die

aantreklikhede van beleidsverskille moontlik deur belanghebbende lande oorweeg

kan word, al dan nie. Bevindings oor vergelykende patrone binne die omvangryke

prosesse van kindergeregtigheid bied ook doelgerigte antwoorde en insig ten opsigte

van internasionale tendense rakende kindergeregtigheid (Muncie, 2005: 35-64).

Aldus Zeldin (2007: 1-14) het die ontwikkeling van kinderregte, soos weerspieël in die

internasionale en transnasionale reg, die eertydse regslandskap ingrypend

getransformeer. Ontluikende kinderregtebeskermingswetgewing het die algemene

214

opvatting - dat kinders hoofsaaklik kwasi-eiendom en ekonomiese bates is -

teengestaan. Sedertdien geniet kinderregte omvangryke beskerming.

Kinderregte rakende die beskerming teen alle vorme van diskriminasie is tans van

kardinale belang in ’n wêreld waar veral benadeelde kinders, en kinders uit

minderheids- of inheemse bevolkings, oorverteenwoordig word in die strafregstelsel.

Kinders se reg op lewe, oorlewing, ontwikkeling en om te alle tye gehoor te word in

tersaaklike aangeleenthede, staan voorop (Sylwander, 2013(a): 89-91).

Straftoepassingspraktyke vanoor die wêreld verskil almal in ’n mindere of meerdere

mate van mekaar. Verskille tussen lande se kulture, geloofsoortuigings, norme en

waardes lê hierdie verskille ten grondslag. Deur middel van sosialiseringsprosesse

leer jeugdiges samelewingsreëls aan wat ontwikkel as standaardreëls vir onderskeie,

unieke samelewingsfere.

Vir doeleindes van hierdie studie word daar vergelykenderwys na ’n

verteenwoordigende, internasionale spektrum van ses lande se

kindergeregtigheidstelsels verwys, naamlik die VSA, Argentinië, Engeland, Noorweë,

Botswana en Nieu-Seeland.

6.2 Kindergeregtigheidsmodelle as vertrekpunt

Die mees gevestigde onderskeid tussen modelle van jeuggeregtigheid regoor die

wêreld hou verband met die welsyns- en die geregtigheidsmodel. Alle ander modelle

wat in die literatuur ontwikkel is, kan teruggevoer word na variasies van hierdie twee

basiese tipes benaderings. Die welsynsbenadering beklemtoon paternalisme en

beskerming. Behandeling, eerder as formele geregtigheid en straf, word voorgestaan.

Die geregtigheidsbenadering lê klem op aangeleenthede rondom regterlike mag en

aanspreeklikheid vir misdade - sodoende word formele geregtigheid en

proposionaliteit tydens vonnisoplegging benadruk. Onlangs is meer ingewikkelde

215

modelle bekendgestel wat variasies weerspieël van die wyses waarop lande

bogenoemde benaderings geïmplementeer het, soos modelle wat klem lê op

aanspreeklikheid deur straf en samelewingsbeskerming voorop te stel; of modelle wat

klem lê op herstellende geregtigheid en/of ’n voorkeur vir afwending (Hazel 2008: 1-

69).

Songca (2019(a): 63-89) verwys ook na die Packer geregtigheismodelle waaronder

die sogenaamde misdaadbeheermodel (wat primȇr die onderdrukking van

misdaadpleging ten doel het) en die prosedurele model (wat ’n billike en objektiewe

verhoor tydens ’n streng, gekontroleerde geregtelike proses veronderstel). In Suid-

Afrika realiseer die afwending-geregtigheidsmodel asook die herstellende

geregtigheidsmodel as unieke kindergeregtigheidsmodelle en is uitvloeisels van Die

Wet op Kindergeregtigheid 75 van 2008. Die afgelope jare het die verdeeldheid

tussen hierdie modelle vervaag. Die onderhawige lande (wat in hierdie ondersoek ter

sprake kom), het ’n sintese of kompromie gebou tussen welsyns- en

geregtigheidsmodelle. Omdat elke land unieke uitdagings het, word jeugregstelsels

sovêr moontlik aangepas om tred te hou met veranderlike faktore. In lande soos Nieu-

Seeland, die VSA, Engeland en Noorweë speel kontemporêre modelle van

herstellende geregtigheid en afwending toenemend belangriker rolle. Dit blyk dat

lande, met inbegrip van verskeie bestaande en opkomende modelle van

kindergeregtigheid, elk poog om ’n unieke dinamiese en pasklare model van

kindergeregtigheid te inisieer.

6.3 Invloedryke internasionale imperatiewe ten opsigte van

kindergeregtigheid

Alhoewel die begrip jeuggeregtigheid eers in die laat 19de eeu hernieude belang

gewek het, is dit tans ’n regsgebied wat ŉ aansienlike hoeveelheid wetgewende

inhoud en heelparty (reedsvermelde) internasionale verdrae bevat. Die

internasionale jeugregstelsel fokus op oortredings wat deur jeugdiges gepleeg word

en maak voorsiening vir maatreëls om die belange van jeugdiges teen die misbruik

van wetgewing te beskerm. Baie lande het binne hul unieke wetlike raamwerke

216

maatreëls getref om die belange van jeugdiges te beskerm deur die inkorporering van

’n verskeidenheid internasionale konvensies. Hierdie konvensies voorsien

standaarde, riglyne en aksieplanne waarvolgens jeugregspleging wêreldwyd behoort

te funksioneer (Caparas, 2003: 91-102).

Al ses die onderhawige lande, te wete die VSA, Engeland, Noorweë, Nieu-Seeland,

Argentinië en Botswana, is deel van die 193 lidlande verbonde aan die Verenigde

Nasies (VN), die grootste interregeringsorganisasie ter wêreld. Die VN, wat in 1945

gestig is, se missie is onder meer om internasionale vrede en veiligheid te verseker

deur konflikvoorkoming, bemiddelingsprosesse en vredesverdrae as

intervensiemiddele aan te wend. Die beskerming van menseregte, humanitêre

hulpverlening, die handhawing van internasionale reg en die aansporing tot

volhoubare ontwikkeling word deur die VN onderskryf. Aldus Zeldin (2007: 1-14),

Sylwander (2013(a): 19-26; 89-91), UN Sustainable Development (2017: n.p.) en UN

Treaty Collection (2021: n.p.) speel funksionele, internasionale regsinstrumente wat

spesifiek oor kinderregte handel, soos die onderstaande, ’n fundamentele rol in die

uitoefening van wêreldwye uniformiteit ten opsigte van die beskerming van kinders,

asook die hantering van kinderoortreders tydens regsplegingsprosesse, waaronder:

6.3.1 Verklaring van die Regte van die Kind (DRC) - 1959

Hierdie VN-verklaring is aanvullend tot die regte wat in die 1924-Volkebondverklaring

vermeld is. Onderhawige kernidees hou verband met die mensdom wat

verantwoordelikheid moet aanvaar vir alle kinders en gevolglik moet inkoop in hul

totale welsyn. Nieu-Seeland bestempel hierdie verklaring as toonaangewend ten

opsigte van kinderregte. Argentinië, Botswana, Noorweë, Nieu-Seeland, Engeland en

die VSA het hierdie verklaring onderteken.

6.3.2 Konvensie rakende Minimum Ouderdom (MAC) – 1973

Dié konvensie het die totale afskaffing van kinderarbeid ten doel. Die minimum

ouderdom vir toelating tot werk behoort geleidelik verhoog te word. Daar word

217

aanbeveel dat hierdie minimum ouderdom nie laer as 15 jaar oud behoort te wees

nie. Argentinië, Botswana, Engeland en Noorweë het hierdie konvensie bekragtig.

6.3.3 VN-konvensie oor Kinderregte (CRC) – 1989

Hierdie konvensie is wêreldwyd die mees bekragtigde verdrag - 196 lande, uitgesluit

die VSA, het reeds dié konvensie bekragtig. Hierdie konvensie stel ’n oorkoeplende

wetlike raamwerk daar asook ’n morele verpligting tot die nakoming van uitdagings

hieraan verbonde. Dit is egter betreurenswaardig om kennis te neem dat juis hierdie

belangrike konvensie die meeste deur lidlande geskend word, veral rakende roetine-

skendings van basiese kinderregte asook rakende gewelds- en aanhoudingsverwante

aangeleenthede (UNICEFF, 2013; Souverein et al., 2019: 1-6).

Kinders se regte om hul identiteite te beskerm (artikels 7 en 8), die regte van kwesbare

kinders (soos vlugtelinge) op spesiale beskerming (artikels 20 en 22) asook inheemse

kinders se reg om hul eie kultuur te beoefen (artikels 8 en 30) word in hierdie

konvensie aangespreek. Kinderspesifieke weergawes van bestaande regte, soos die

vryheid van uitdrukking (artikel 13) en die reg op ŉ billike verhoor (artikel 40), word

hersien. Hierdie konvensie stel ook ’n wêreldwye verdragsregte wat tot dusvêr slegs

in regspraak gevind is ingevolge plaaslike menseregteverdrae (soos die reg van

kinders om aangehoor te word in verrigtinge wat hulle raak - artikel 12). Ook word

niebindende aanbevelings vervang met bindende standaarde (soos

voorsorgmaatreëls tydens aannemingsprosedures en met betrekking tot die regte van

gestremde kinders) ingevolge artikels 21 en 23. Nuwe verpligtinge word opgelê ten

opsigte van die beskerming van kinders, soos die verbod op tradisionele praktyke wat

die gesondheid van kinders benadeel. Rehabilitatiewe maatreëls word gebied aan

slagoffers van verwaarlosing, mishandeling en uitbuiting (artikels 28(3) en 39). Die

kind se beste belang (artikel 3) vorm die leidende beginsels van dié konvensie en

weerspieël die visie van respek en outonomie ten opsigte van kinders wêreldwyd

(Zeldin, 2007: 1-14).

218

Argentinië het die VN-Konvensie oor Kinderregte (CRC) in 1990 bekragtig en in 1994

geïnkorporeer by hul Nasionale Konstitusie, maar eers in 2005 het dié land se proses

van wetgewende hervorming (wat die wetlike en finansiële verbintenisse met die

bogenoemde VN-Konvensie eerbiedig) gestalte gegee aan ’n eie, unieke Wet 26061

rakende kinderregte op eie bodem. Argentinië het ook die opsionele protokolle van

die onderhawige konvensie oor die betrokkenheid van kinders by gewapende konflik,

kinderhandel, -pornografie en -prostitusie vanaf 2003 tot 2004 bekragtig. Verskeie

ander opsionele protokolle (in ooreenstemming met die bostaande konvensie oor

kinderregte rakende sekshandel en gewapende konflik waarby kinders betrokke is)

word addisioneel deur die VN uitgevaardig.

Verskeie ander bestaande, streeksgebaseerde regsinstrumente rakende

kindervriendelike kindergeregtigheid sluit onder andere in:

6.3.4 Die Europese Konvensie oor die Uitoefening van Kinderregte (ECECR) –

1996

Noorweë en Engeland het hierdie konvensie bekragtig. Dié konvensie beklemtoon die

beste-belang-van-die-kind - beginsel, veral die prosedurele regte van kinderoortreders

(artikel 13) asook die prioritisering van herstellende geregtigheidsaksies tydens

kinderoortreders se regsplegingsprosesse. Die jeugregstelsel word beskou as ’n

komponent in ’n breër gemeenskapsgebaseerde strategie wat die konteks van die

groter gesin, skool, buurt en portuurgroep in ag neem ten einde die voorkoming van

kindermisdaad te bevorder (Sylwander, 2013(a): 19-29).

6.3.5 Die Afrika Handves oor die Regte en Welsyn van die Kind (ACRWC) – 1990

Botswana, en selfs Nieu-Seeland, het aangedui dat hul hierdie handves steun.

Kindergeregtigheid, gebaseer op ’n visie van maatskaplike rehabilitasie, reformasie

asook herintegrasie, kenmerk hierdie konvensie. In artikel 31 word bepalings

aangaande kinderregte geherdefinieer. Klem word gelê op die uniekheid van kinders

in Afrika en die dienoorkomstige regsbeskerming, niediskriminasie en spesiale sorg

219

rakende die fisiese, geestelike en morele welsyn van Afrikakinders. Die Kampala

Verklaring oor gevangenisomstandighede in Afrika spreek in 1996 die behoefte aan

beter gevangenisomstandighede uit en die Munyonyo Verklaring oor

Kindergeregtigheid in Afrika beklemtoon in 2011 die belangrikheid van kinderregte in

beide die formele en informele regstelsels (Zeldin, 2007: 1-14). Spesifieke

verwysings na kinderregte wat hieruit voortvloei kom ook voor in verskeie ander

internasionale en streeksgebonde regsinstrumente, waaronder:

6.3.6 Die Universele Verklaring van Menseregte (UDHR) – 1948

Artikels 25(2) en 26 maak onderskeidelik voorsiening vir spesiale sorg vir jong

moeders en babas asook kinders se reg en toegang tot onderrig. Alhoewel hierdie

verklaring nie wetlik bindend is nie, onderskryf al 193 VN-lidlande hierdie verklaring.

6.3.7 Die Internasionale Verdrag oor Ekonomiese, Maatskaplike en Kulturele

Regte (ICESCR) – 1966

In artikels 10 en 12 word onderskeidelik die optimale beskerming en bystand van

kinders binne hul gesinsopset, asook die handhawing van hoë standaarde rakende

kinders se fisiese en geestelike gesondheid, beklemtoon. Argentinië, Noorweë, Nieu-

Seeland en Engeland het aangedui dat hulle reeds dié verdrag bekragtig het.

6.3.8 Die Internasionale Verdrag oor Siviele en Politieke Regte (ICCPR) – 1966

Al die onderhawige lande het hierdie verdrag bekragtig. In artikel 14(1) word die

beskerming van ’n kinderoortreder se identiteit herbeklemtoon. Die onderskeid tussen

volwasse en kinderoortreders (en die differensiële strafregsplegingsprosesse) word in

artikel 14(4) beklemtoon. In artikel 24 word die niediskriminerende benadering tot

kinders asook hul menswaardigheid en vestiging van ’n eie identiteit vooropgestel.

220

6.3.9 Die Europese Konvensie oor Menseregte (ECHR) – 1950

Artikel 5(1) bepaal dat, tydens die wettige aanhouding van kinderoortreders, daar

voorsiening gemaak moet word vir ’n regverdige verhoor, vir onderrig hiertydens asook

(indien nodig) vir die beskerming van kinderoortreders se onderskeie identiteite.

Engeland, Noorweë asook Nieu-Seeland het hierdie konvensie goedgekeur.

6.3.10 Die Afrika Handves oor Menseregte (Banjul Handves) en Protokol

(ACHPR) – 1981

Die regte van kinders se gesinsverbondenheid moet gerespekteer word. Die

harmonieuse ontwikkeling van die gesin word as baie belangrik en bepalend ten

opsigte van kindersorg beskou. Van die 54 lidlande verbonde aan die AU (Afrika Unie)

het slegs Suid-Soedan nié hierdie handves bekragtig nie.

6.3.11 Die Amerikaanse Konvensie oor Menseregte (ACHR) – 1969

In artikel 19 word die beskerming van kinders te alle tye deur hul onderskeie gesinne,

samelewings en die staat herbeklemtoon en in artikel 18 word kinders se reg op ’n eie,

unieke identiteit herbevestig. Argentinië, asook 23 ander Suid-Amerikaanse lande

verbonde aan die OAS (Organization of American States), het hierdie konvensie

bekragtig.

6.3.12 Konvensie oor die Verbod op alle vorme van Diskriminasie teen Vroue

(CEDAW) – 1979

Hierdie konvensie bepaal dat daar voorsiening gemaak moet word vir jong, vroulike

skoliere wat skole voortydig verlaat asook die proaktiewe bestuur van hierdie tendens

deur betrokke/aangewese rolspelers. Slegs 3% van VN-lidlande het nie hierdie

konvensie bekragtig nie, insluitend die VSA en ŉ aantal Islamitiese lande.

221

6.3.13 Die Haagse Konvensie oor Jurisdiksie rakende die Beskerming van

Kinders – 1996

Die VSA, Engeland, Noorweë, Nieu-Seeland en Argentinië onderskryf dié konvensie.

’n Wye reeks burgerlike beskermingsmaatreëls rakende veral ouerlike

verantwoordelikheid en kontak, asook openbare beskermings- en

versorgingsmaatreëls ten opsigte van toesighoudingskwessies, word in hierdie

konvensie aangespreek.

6.3.14 Konvensie oor die Ergste vorme van Kinderarbeid (WFCLC) – 1999

Die noodsaaklikheid van, asook behoefte aan, nuwe instrumente vir die verbod en

uitskakeling van die ergste vorme van kinderarbeid, word in hierdie konvensie

aangespreek. Lande word gemotiveer om dienooreenkomstig toepaslike maatreëls in

dié verband daar te stel. In artikel 7(2) word versoek dat addisionele aandag geskenk

moet word aan diverse, netelige situasies waarin jong dogters hulself mag bevind. Al

ses onderhawige lande het dié konvensie bekragtig.

Verskeie ander regsinstrumente rakende kinderbeskermings- en

plasingsooreenkomste ten opsigte van aannemingsopsies, ontvoering en aanhouding

van kinders word ook metttertyd geformuleer. In dié verband sien ’n hele aantal

Europese en Amerikaanse konvensies die lig in die loop van die tagtiger- en

negentigerjare ten einde die universele strewe na kindergeregtigheid wêreldwyd

progressief gestand te doen.

6.3.15 VN-konvensie rakende die standaard minimumreëls ten opsigte van die

administrasie van jeuggeregtigheidsprosesse (Beijing Reëls)

(UNSMRAJJ) – 1985

Hierdie konvensie word deur die meeste VN-lidlande, waaronder ook die VSA,

Engeland, Noorweë, Nieu-Seeland, Argentinië en Botswana bekragtig. Die totale

welsyn van jeugdiges, op alle samelewingsvlakke, word aangespreek in dié

222

konvensie. Jeuggeregtigheid, as integrale deel van lande se unieke maatskaplike,

ekonomiese, kulturele en politieke ontwikkelingskontekste, moet binne omvattende

raamwerke van maatskaplike geregtigheid geskied.

6.3.16 Resente VN-inisiatiewe rakende kindergeregtigheid

Sedert 2007 verskyn daar verdere belangrike bydraes in hierdie verband, waaronder:

• Die VN-Komitee vir Menseregte se Tiende Algemene Opmerking (2007) waarin

die noodsaaklikheid van lande om ’n (unieke), gespesialiseerde jeugregstelsel

te bedryf, beklemtoon word;

• Die sekretaris-generaal van die VN se 2008-aanbeveling rakende

kindergeregtigheid waarin die volle toepassing van eenvormige, internasionale

norme en standaarde vir alle kinderoortreders beklemtoon word. Die

rehabilitasie, herintegrasie en monitering van kinderoortreders word benadruk

asook die kwessie van noodsaaklike regshervorming in dié verband;

• Die VN-Menseregtekomitee se 2011-Resolusie van Menseregte ten opsige van

Kindergeregtigheidsadministrasie herbeklemtoon die implementering en

toepassing van effektiewe wetgewende, geregtelike, maatskaplike,

opvoedkundige en ander belangrike maatreëls in ooreenstemming met VN-

standaarde rakende menseregte binne die jeugregstelsel, en

• Die VN se 2012-beleidsriglyne rakende toegang tot regshulp bevestig die reg

tot regshulp vir álle persone wat by strafregstelsels betrokke mag raak.


Alhoewel ’n land soos Botswana die meeste van die voorgenoemde konvensies

goedkeur, word daar nie altyd aan die standaarde van hierdie internasionale

instrumente rakende jeuggeregtigheid voldoen nie. Daar is wesenlike tekortkominge

ten opsigte van nieinstitusionele maatreëls vir jeugoortreders asook gepaste

alternatiewe vir institusionele sorg. Daar is ook ’n duidelike vestiging van

gevangenisstraf as vonnisopsie vir jeugoortreders in artikel 85 (e) van Die Kinderwet

(2009) vasgelê. Lyfstraf, as vonnisopsie, word steeds in Botswana voorgeskryf

223

ingevolge artikel 85(d) terwyl die meeste lidlande van die VN dit reeds afgeskaf het.

Alhoewel wette in verband met jeuggeregtigheid in Botswana wel bestaan om die

regte en welsyn van jeugoortreders te beskerm, bly die implementering van sodanige

wette die probleem as gevolg van voortslepende infrastukturele gebreke en

tekortkominge (Somolekae, 2009: 76-78; Lucas, 2010: 45-55; Semommung, 2010:

57).

Die implementering van die algemene beginsels van herstellende geregtigheid in

Botswana word deur Cole (2010: 45) bepleit. Eenvoudige en bemagtigende

prosedurele bepalings in dié verband kan by die bestaande kinderwet gevoeg word

deur middel van verskeie bemiddelingsinisiatiewe. Daar word ook in hierdie verband

deur Isaacs (2014: 23-45) voorgestel dat Botswana die bepalings uit hoofstuk ses van

Suid-Afrika se Wet op Kindergeregtigheid (rakende afwendingsopsies tydens die

kinderregsplegingsproses) vir moontlike implementeringsdoeleindes behoort te

oorweeg.

Lande soos die VSA, Argentinië, Noorweë, Engeland en Nieu-Seeland het in baie

opsigte sterk mense- en kinderregterekords. Wat die VSA betref is daar sporadies

wel sekere uitdagings, veral wat die (soms onbillike) hantering en behandeling van

jeugdige gevangenes en die gepaardgaande handhawing van ekonomiese,

maatskaplike en kulturele standaarde betref (Cassel, 2015: 5-8).

Argentinië lê baie klem op die uitwissing van kinderarbeidspraktyke, terwyl onderwys

en beroepsmoontlikhede vir jongmense voorrang geniet. Aksieplanne teen

geslagdiskriminasie en dwelmmisbruik word ook geloods en dié land se volgehoue

steun aan vredesbewaringsoperasies geniet wye aandag.

224

6.4 Ouderdomsimplikasies

6.4.1 Inleiding

Wat kindergeregtigheidswetgewing betref, het elke land sy eie weergawe en

toepassing daarvan volgens die aard van die betrokke samelewing. ’n Beleid van doli

incapax (wat daarop neerkom dat kinders onder ’n sekere ouderdom nie skuldig kán

wees aan oortredings/misdade nie; nie aanspreeklik gehou kan word daarvoor nie en

dus ook nie aan strafregtelike vervolging onderwerp kan word nie) kom geredelik voor

(Papadodimitraki, 2016: 1-28).

Die argument dat kinderoortreders nie aan dieselfde regsimplikasies as volwasse

oortreders blootgestel behoort te word nie, tree deurlopend sterk na vore. Daar word

geredeneer dat kinders nie oor dieselfde verstandelike en intellektuele vermoëns as

volwassenes beskik nie en regverdig as gevolg hiervan die doli incapax – beginsel.

Sommige jurisdiksies stel nie ’n spesifieke ouderdom as minimumvereiste nie en laat

die betrokke aanklaers toe om op ’n diskresionêre wyse die kwessie van

aanspreeklikheid, al dan nie, te debatteer. Die meeste jurisdiksies het wel spesiale

kinderregstelsels, parallel met die volwasse regstelsels, ontwikkel waarin voorsiening

gemaak word vir doelgerigte, verpligte behandelings- en versoringsmaatreëls

rakende kinderoortreders.

6.4.2 Minimum ouderdomme van strafregtelike aanspreeklikheid (MACR)

Die minimum ouderdomme rakende strafregtelike of kriminele aanspreeklikhied (ook

na verwys as die MACR in literatuurstudies) ten opsigte van voorgenoemde lande, is

- aldus Papadodimitraki (2016: 1-28) - soos volg:

• VSA: Die minimum ouderdom van strafregtelike aanspreeklikheid word op

federale en staatsvlak in die VSA vasgestel. Op staatsvlak stel 33 van die 50

state geen minimum ouderdom van kriminele aanspreeklikheid nie, wat

beteken dat ’n kind op enige ouderdom strafbaar kan wees. Op federale vlak is

die minimum ouderdom van strafregtelike aanspreeklikheid tans 11 jaar oud.

Sommige state maak staat op algemene wetgewing wat 7 jaar oud as maatstaf

225

stel. Sekere state wat wel ’n spesifieke minimum ouderdom vir kriminele

aanspreeklikheid handhaaf, is Noord-Carolina (7 jaar oud), Wisconsin (10 jaar

oud) en Massachusetts (12 jaar oud).

• Argentinië: Geen persoon kan strafregtelik aanspreeklik gehou word vir enige

oortreding terwyl hy/sy jonger as 16 is nie. Tans word kinders tussen 14 – 16

jaar oud beskerm deur ’n kindergeregtigheidsisteem wat hulle vrywaar van

kriminele aanspreeklikheid, maar wat hulle terselfdetyd stroop van alle

prosedurele regte en gevolglik ook van hul vryheid. Ook mag daar nie straf

opgelê word aan kinders tussen die ouderdom van 16 - 18 jaar oud vir sekere

private oortredings met ’n vrywaringsvonnis van hoogstens twee jaar of

oortredings met boetes of ander diskwalifikasies nie. Vir enige ander

oortredings mag straf wel opgelê word vir kinders tussen 16 en 18 jaar oud.

• Engeland: Die minimum ouderdom vir kriminele verantwoordelikheid is 10 jaar

oud. Kinders tussen 10 - 11 jaar oud word slegs in ernstige gevalle (soos

moord) aangehou. Kinderoortreders tussen 12 - 18 jaar se strafregtelike

uitkomste word bepaal deur daargestelde ouderdomskategorieë wat wissel

tussen jonger as 12, onder 14, onder 16 of onder 18 jaar oud - hoe ouer die

kinderoortreder, hoe strenger die straf, veral in die geval van ernstige misdaad.

• Noorweë: Die minimum kriminele aanspreeklikheidsouderdom is 15 jaar oud,

gevolglik kan geen individu jonger as 15 jaar oud strafregtelik aanspreeklik

gehou word nie. Slegs kinders tussen 15 - 18 jaar oud kan onderwerp word

aan die strafregsplegingsisteem. Kinderoortreders jonger as 15 jaar oud word

meesal na kindersorginstellings verwys. Individue onder die ouderdom van 18

jaar oud, ten tye van die handeling, mag slegs in uitsonderlike omstandighede

gevangenisstraf (tot ’n maksimum van 15 jaar) opgelê word. Voorkomende

aanhouding is nie op persone onder 18 jaar oud van toepassing nie, tensy

buitengewone omstandighede dit (wel) noodsaak ( Penal Code: Norway, 2004:

n.p.).

226

• Nieu-Seeland: Geen persoon onder die ouderdom van 10 jaar kan strafregtelik

aanspreeklikheid vir sy/haar dade wees nie. Kinders ouer as 10 jaar, maar

jonger as 14 jaar, word vermoed ontoerekenbaar te wees tensy die teendeel

bewys kan word. Jongmense tussen 14 – 17 jaar is wel strafregtelik

aanspreeklik vir hul dade.

• Botswana: Kinders onder die ouderdom van 8 jaar word gevrywaar van

strafregtelike aanspreeklikheid. Kinders ouer as 8 jaar oud tot en met 14 jaar

oud word ook gevrywaar van strafregtelike aanspreeklikheid, tensy die staat die

teendeel van doli incapax kan bewys. Kinders jonger as 12 jaar oud word geag

ontoerekenbaar te wees wat seksuele omgang betref. Kinders ouer as 14 jaar,

maar jonger as 18 jaar, word strafregtelik verantwoordelik gehou vir hul dade.

6.4.3 Maksimum oorgangsouderdomme van kinders na volwassenes

Al die onderhawige lande stel in dié verband ŉ maksimum ouderdomsgrens

van 18 jaar oud.


Argentinië (16 j.) en Noorweë (15 j.) se minimum ouderdomsgrense ten opsigte

van strafregtelike aanspreeklikheid is van die hoogste ter wȇreld. Dit is ook die

enigste twee lande in hierdie ondersoek wat voldoen aan die VN-vereistes van

minstens 14 j. Suid-Afrika het in 2019 die minimum ouderdomsgrens vir

strafregtelike aanspreeklikheid van 10 j. na 12 j. aangepas. Nieu-Seeland en

Engeland handhaaf steeds lae aanspreeklikheidsouderdomme van 10j. oud en

die moontlikheid dat juis hierdie aspek met Engeland se relatiewe hoë

jeugmisdaadsyfer verband hou, kan nie heeltemal buite rekening gelaat word

nie. Botswana (8 j.) en die VSA handhaaf steeds van die laagste minimum

aanspreeklkheidsouderdomme ter wȇreld wat, net soos in die geval van

Engeland, ook moontlik verband hou met hul onderskeie en hoë aangetekende

jeugmisdaadsyfers.

227

6.5 Die belangrikste wetlike bepalings ten opsigte van kindergeregtigheid

6.5.1 Argentinië

In Argentinië skep Wet 26061 ’n algemene beskermingstelsel wat ’n stel openbare

beleide behels ten opsigte van kindergeregtigheid. Die doel daarvan is die

omvattende beskerming van jeugdiges ten einde die uitoefening van kinderregte (wat

ingevolge die nasionale regstelsel en internasionale verdrae waaraan die land deel

het) te verseker. Hierdie regte dek onderwys, gesondheid, kultuur, ontspanning en

ander tersaaklike aangeleenthede. Dit is die eerste omvattende, formele wet vir die

beskerming van kinders in dié land waarin die verantwoordelikhede van die gesin, die

samelewing en die regering met betrekking tot universele kinderregte, soos bepaal die

VN-konvensie (CRC), duidelik uiteengesit is. Wet 26061 word gereguleer deur

ordonnansie 415 van 2006. Wet 26061 bepaal dat die regering aan jeugdiges (0 – 20

jaar oud), bykomend tot kinderregte wat deur die nasionale verdrae en konvensies

bekragtig is, tydens die geregtelike of gepaardgaande administratiewe prosesse die

volgende regte moet waarborg:

om voor ’n bevoegde owerheid aangehoor te word;

die kind se mening tydens verhore primȇr in oorweging te neem;

die geleentheid tot die inwin van gespesialiseerde regsadvies en

dienoorkomstige vergoeding deur die staat verskuldig is indien die kind

geen ekonomiese hulpbronne tot beskikking het nie;

om aktief deel te neem gedurende die verrigtinge, en

om, indien nodig, appèl aan te teken by hoër howe.

Die huidige jeugregstelsel verg egter verdere hervorming, veral ten opsigte van

onreëlmatighede rakende die duur van die aanhoudingstydperke en die

228

verbandhoudende, inkonsekwente, diskresionêre magte van vonnisopleggers. Die

huidige wet 22278 van 1980 (soos gewysig deur wet 22803 oor strafregtelike

aangeleenthede rakende minderjariges) neem nie die spesiale behoeftes van kinders

en jeugdiges genoegsaam in ag nie. Daar is ook leemtes rondom die nodige

maatreëls wat onontbeerlik is om die kind weer in die samelewing te herintegreer ná

die pleeg van ’n strafbare oortreding. Wet 22278 tref nie duidelike onderskeid tussen

kinders wat sorg en beskerming benodig en dié wat die wet oortree nie. Onder die

huidige wet kan ’n landdros/regter/voorsittende regsbeampte die aanhouding van

kinders slegs op grond van hul maatskaplike situasie gelas sonder die moontlikheid

van verlof tot appèl. ’n Hangende wetsontwerp in verband met beperkings op

jeugdige, kriminele verantwoordelikheid en gepaardgaande prosedures in Argentinië

behoort, ooreenkomstig artikel 40(3) van die VN-Konvensie oor Menseregte (CRC), in

die nabye toekoms verligting te bied rakende onsekerhede ten opsigte van die

wesenlikheid van kinderidentiteit en meegaande menswaardigheid. Alhoewel Wet

26061 van 2005 ’n redelike basis bied tot kindergeregtigheid, word die behoefte

uitgespreek om dit te koördineer met ’n meer omvattende (maar spesifieke) nuwe,

openbare beleidsbenadering rakende die strafregtelike aanspreeklikheid van kinders.

Bykomende voorsiening behoort gemaak te word vir basiese waarborge, behoorlike

kindergeregtigheidsprosesse en die prioritisering van kindergerigte

geregtigheidsisteme. In 2009 word sodanige wetsontwerp, wat van toepassing is op

kinders onder 18-jarige ouderdom, goedgekeur. Vanaf 2016 word ook alle vorme van

lyfstraf (ingevolge ’n nuwe burgerlike en kommersiële gedragskode) verbied

(Rodriquez-Ferrand, 2007: 15-22; HAQ Centre for Child Rights, 2016: n.p.; UN

[TGPEVAC], 2017: n.p.).

6.5.2 Botswana

Die Republiek van Botswana se algemene regstelsel is gebaseer op die Romeins-

Hollandse en Engelse reg. Jeuggeregtigheid in Botswana is geskoei op Die Kinderwet

(Wet 8 van 2009). Hierbinne maak afdeling 3 (artikels 9 - 29) voorsiening vir die

handves van verskeie kinderregte. Afdelings 8 (artikels 36 - 40) en 14 (artikels 81 -

96) handel onderskeidelik oor kinderhowe en kinderoortreders oor die algemeen. Die

Grondwet van Botswana (Wet 2 van 1964) beskerm ook ’n wye reeks fundamentele

229

regte en vryhede van alle individue. Die Strafproses- en Getuieniswet (1939 en 1997),

die oorspronklike Strafwet 26 van 1964, die Wysigingswet op Strafreg (1968) asook

die Polisiewet (1978) hierby ingereken, vorm die vernaamste bronne van nasionale

wetgewing wat in ’n mindere of meerder mate kinderwetgewing in Botswana rig.

Alhoewel Die Strafwet 26 van 1968 uit 399 artikels bestaan, verwys slegs enkele

artikels en bepalings rondom lyf- en doodstraf na kinders/kinderoortreders. Dié

spesifieke verwysings na kinders bepaal dat kinderoortreders jonger as 18 jaar oud

nie die doodstraf opgelê mag word nie. Dit geld ook vir persone ouer as 18 jaar oud

indien die datum ten tye van die oortreding aandui dat die oortreder 18 jaar oud of

jonger was. Swanger vroue mag ook nie die doodstraf opgelê word nie. Volgens

artikel 27(1) van hierdie strafwet mag geen kind onder die ouderdom van 14 jaar oud

gevangenisstraf opgelê word nie. Volgens artikel 28 kan lyfstraf slegs in uitsonderlike

gevalle toegedien word. Seuns onder 18 jaar oud mag ’n maksimum van ses houe

lyfstraf opgelê word ( Penal Code: Botswana 1968: n.p.).

6.5.3 Nieu-Seeland

In Nieu-Seeland word die terme kinders gebruik vir persone tussen 10 en 13 jaar oud

en jongmense vir persone tussen 14 - 17 jaar oud. Die Wet op Kinders, Jongmense

en hul gesinne 1989 (CYPFA) sit die beginsels en prosedure uiteen wat van

toepassing is wanneer ’n kind of jongmens met die gereg in aanraking kom. In Julie

2017 het ’n nuwe wet rakende wetgewing op kinders, jongmense en hul gesinne, Die

Oranga Tamariki Wet 1989, in werking getree. Dit is veral in deel 4 (artikels 208 -

320) waar jeuggeregtigheidsprosesse volledig uiteengesit word. Die jeughof se

operasionele funksionaliteit word in deel 5 (artikels (321 - 340) uiteengesit. Oor die

algemeen word hierdie wet gekenmerk deur ’n verskeidenheid afwendingsinisiatiewe,

gemeenskapsgebaseerde vonnisse, gesinsbesluitnemingsprosesse en kulturele

buigsaamheid. Hierdie wet het ook ten doel om die welsyn van kinders, jongmense

en hul (uitgebreide) gesinne te bevorder. Algemene beginsels binne hierdie wet

bepaal dat familie- en/of gesinslede, waar moontlik, proaktief betrokke moet wees by

besluite wat die betrokke kind of jongmens raak en dat hierdie verhoudings

gehandhaaf en versterk moet word. Artikel 5 van die onderhawige wet bepaal dat die

welsyn en beste belang van die kind; die openbare (veiligheids-) belang; die belange

230

van slagoffers en die aanspreeklikheid van kinders of jongmense te alle tye moet

geld (Oranga Tamariki Act 24 of 1989: n.p.; Youth Court of NZ, 2019: n.p.).

In Nieu-Seeland bevat Die Kinderwet 40 van 2014 en Die Wysigingswet op Kinders

58 van 2018 ’n strategie vir die verbetering van kinders se welstand, insluitend ŉ

Oranga Tamariki-aksieplan, ’n kinderbeskermingsbeleid asook kontrolemeganismes

rakende kinderveiligheid (Children’s Act 40 of 2014, NZ: n.p.).

6.5.4 Engeland

Jeuggeregtigheidswetgewing in Engeland dateer terug na 1933 en Die Wet op Kinders

en Jongmense. Aanvullend hierby lê Die Wet op Bevoegdhede van Strafhowe

(Afdeling 90) van 2000, Die Wet op Strafreg en Hofdienste 2000 (Afdeling 60(2) en

(3)), Die Strafregwet 1991, Die Wet op Misdaad en Wanorde 1998, Die Wet op Polisie

en Misdaadgetuienis 1984 asook Die Kinderwet 1989 jeuggeregtigheidswetgewing in

Engeland ten grondslag. Daar word onder andere bepaal dat jeughowe voorsiening

moet maak vir kinderoortreders tussen 10 - 17 jaar oud. Die Kinderwet maak ook

voorsiening vir ŉ nuwe risiko-gebaseerde benadering in die vorm van hulpspanne vir

jeugoortreders (YOT’s) in Engeland. Hiertydens word vonnisse deels bepaal deur die

potensiële risiko van wat ’n jongmens in die toekoms kan doen. Sommige van die

risikofaktore wat in ag geneem word, sluit in die aard van die gemeenskap waarin hulle

woon en die kwaliteit van ouerskap waaraan hul blootgestel word. Kritiek op hierdie

benadering is dat die welsynsidee van verskillende vonnisse vir dieselfde misdaad

herbeklemtoon word sonder dat die welsynskwessies (wat in die risikobepaling ter

sprake kom) werklik aangespreek word (East, 2016: n.p.; STA Law Firm, 2019: n.p.).

Alhoewel jeuggeregtigheidstelsels in die VSA strenger voorkom as dié in Wes-Europa,

is daar tog heelwat raakpunte in die jeuggeregtigheidswetgewing van Engeland en die

VSA (Smith, 2005: 181-195; Fuller, 2009: 130-160).

231

6.5.5 VSA

Die jeugregstelsel in die VSA verskil aansienlik binne die 50 verskillende state wat

elkeen hul eie wette kan bepaal en gevolglik verskillende stelsels kan gebruik. Oor

die algemeen steun die VSA sterk op gevangenisstraf vir jeugdiges en die groot aantal

jeugdiges in gevangenisse ondersteun dié stelling. Hierdie variasie in die VSA-

regstelsel beteken dat jongmense in sommige state as volwassenes verhoor kan word

en dat kinders van ses jaar oud strafregtelik verantwoordelik gehou kan word. Dit dra

moontlik onder meer by tot die hoë voorkomsyfers van jongmense wat in

gevangenisse aangehou word (Justice Policy Institute, 2011: n.p.; Elwick et al., 2013:

1-32).

Die Jeuggeregtigheidswet (JJDP - 1974) is in 2002 herbekragtig ter ondersteuning

van plaaslike en staatspogings om jeugmisdaad te beheer en die jeugregstelsel te

verbeter. In 2018 is die Wet op Hervorming van Jongmense (JJRA) van 2018

onderteken, wat die JJDP-wet aanvul. Die wysigings wat deur die JJRA aangebring

is, tree in werking in 2020 (USA Department of Justice, 2020: n.p.).

In 2012 het die Amerikaanse hooggeregshof die verpligte vonnis van lewenslange

gevangenisstraf sonder parool (LWOP) opgehef vir jeugmisdadigers onder 18 jaar

oud. Lewenslange vonnisse mét parool word nie hierdeur geraak nie en word steeds

vir jeugmisdadigers oorweeg. In die meeste deelstate geld die proses van geregtelike

afsondering steeds waartydens jeughowe sekere verhore na kriminele howe mag

oorplaas in gevalle van ernstige misdaadpleging deur jeugdiges. Hierdie proses is

diskresionêr en het verskeie toepassingsopsies, afhangende van die betrokke staat

wat hierdie proses inisieer. Ouderdomsbepalings ten opsigte van die jurisdiksie van

jeughowe word ook onderling deur state vasgestel. Wette wat hiermee verband hou,

bepaal die ouderdom van volwassenheid vir strafregtelike doeleindes. Sekere

ouderdomsgroepe word uitgesluit van die jeughof se jurisdiksie ten opsigte van alle

oortredings - gewelddadig of nie - en word oorgeplaas na die jurisdiksie van howe

vir volwassenes. Dertien Amerikaanse state aanvaar dat die jurisdiksie van jeuhowe

van toepassing is op jeugoorteders onder 18 jaar oud. Sekere oordragbepalings

232

(tussen jeughowe en howe vir volwasse oortreders) geld vir sekere state. Daar is ook

statutêre uitsluiting wat bepaal dat sekere ernstiger jeugmisdade deur howe vir

volwasse oortreders bereg moet word. Daar is ook wetgewing wat voorsiening maak

vir gemengde vonnisoplegging waar jeugoortreders se vonnis bestaan uit ’n

kombinasie van vonnisoplegging deur ’n jeughof asook ’n opgeskorte vonnis wat

gewoonlik aan volwasse oortreders opgelê word. Sodoende word daar gepoog om

jeugoortreders solank as moontlik in die jeuggeregtigheidsisteem te akkomodeer.

Vanaf 2011 het ongeveer 50% van die deelstate hul wetgewing aangepas met die

doel om jongmense uit die volwasse regsplegingsarena te verwyder. Sekere state

(soos Colorado, Georgia, Texas en Washington) het ook hul wetgewing rakende

verpligte, minimum vonnisoplegging aangepas om rekening te hou met die

ontwikkelingsverskille tussen jongmense en volwassenes (HAQ: Centre for Child

Rights, 2016: n.p.).

6.5.6 Noorweë

Na 2012, en in die gees van hersiening van bestaande wetgewing, word

kindergeregtigheidswetgewing in Noorweë tans vervat in Die Strafproseswet, Die

Strafwet, die Wet op Uitvoering van Vonnisse en Die Polisiewet. Hierdie wetgewing

is veral daarop gemik om die aantal kinders in aanhouding te verminder.

Aanhoudingsverwante aangeleenthede word onder andere in Die Strafproseswet en

Die Polisiewet uiteengesit terwyl gevangenisstraf as vonnisopsie in Die Strafwet vervat

is. Die Wet op Uitvoering van Vonnisse maak voorsiening vir die behandeling van

kinderoortreders tydens die uitvoering van hierdie vonnisse - in die hof en elders.

Interessante aspekte rakende kindergeregtigheidswetgewing in Noorweë behels

onder andere dat indien kinders jonger as 15 jaar oud hulself skuldig maak aan

ernstige vorme van misdaad, of hulself herhaaldelik in misdaadpleging begewe, hulle

na kindersorginstellings verwys kan word. Kinderoortreders ouer as 15 jaar oud word

vir alle vorme van misdaad, insluitend ernstige misdaad, vervolg. Kinderoortreders

kan gevolglik onderwerp word aan die Noorse strafregstelsel en daarbinne aangehou

word dienooreenkomstig die daargestelde kinderregte soos vervat in die CRC-

konvensie. Diskrepansies tussen die rasionele funksie van die Noorse strafregstelsel

en die voorgeskrewe kinderregte binne die CRC-konvensie gee soms aanleiding tot

233

onsekerhede ten opsigte van konseptuele en praktiese strafregaspekte. Op ’n

algemene konseptuele vlak is die Noorse strafregstelsel tradisioneel nie gefokus op

wat die beste vir die oortreder is nie, maar eerder op misdaad- en strafdoelwitte.

Hierdie doelwitte word tipies gedefinieer as vergelding (gepaste straf vir dié wat dit

verdien) en afskrikking (straf met die doel om individue af te skrik om voortaan

misdade te pleeg). Misdaadvoorkoming is in die Noorweegse strafregstelsel die

primêre doelwit van straf. Uiteindelik is die doel van vergelding moeilik versoenbaar

met die VN-benadering se beste-belang-van-die-kind - beginsel. Die Noorweegse

strafproseswet vereis ook dat baie ernstige misdade, gepleeg deur kinders bo 15 jaar

oud, aan gevangenisstraf as vonnisopsie onderwerp kan word. Gesien in hierdie lig

is dit vir Noorweegse rolspelers belangrik om toe te sien dat die omstandighede van

kinders in aanhouding in ooreenstemming met die CRC-vereistes geskied. Alhoewel

Noorweë sy jeug na die ouderdom van 15 jaar oud binne ’n volwasse strafstelsel

bereg, ondervind dié land lae vlakke van jeugmisdaad. Oorkoepelend beskou

akkomodeer Noorweegse wetgewing wel die CRC-riglyne rakende

kindergegeregtigheid en tree meesal daarvolgens op (Winterdyk, Antonopoulos &

Corrado, 2016: 105-121; Gröning & Sætre, 2019: 167-201).

Die Strafwet 2005 is tans die sentrale wet wat strafoplegging in Noorweë betref,

alhoewel daar ook ’n aantal strafbepalings in ander voorgenoemde wette opgesluit is.

Die Strafwet 2005 tree in 2015 in werking en maak in hoofstuk 8 (a), artikel 52 (a)(b)

en (c) voorsiening vir jeugstraf. In artikel 52 (a) word daar alternatiewe maatreëls vir

kinderoortreders onder 18 jaar oud voorgehou en in artikel 52 (b) word die duur (tussen

6 - 24 maande, of selfs tot 36 maande) van aanhouding en maatreëls van bygevoegde

gevangenisstraf uiteengesit. Artikel 52 (c) verwys na bykomende strafmaatreëls

indien aanhoudingsvoorwaardes oortree word. Alhoewel artikel 33 bepaal dat

enigiemand onder die ouderdom van 18 jaar (ten tye van die oortreding) slegs tot

onvoorwaardelike gevangenisstraf (tot ’n maksimum duur van 15 jaar lank) gevonnis

kan word indien dit spesifiek só vereis word, gebeur dit net in hoogs uitsonderlike

gevalle ( Penal Code: Norway, 2004: n.p.).


234

Alhoewel die onderskeie, voorgenoemde, wetlike bepalings wel elkeen op hul unieke

wyse voorsiening maak vir kindergeregtigheidsprosesse, is aansienlike verskille in dié

opsig opmerklik, veral as daar na die strafregstelsels van Noorweë en die VSA gekyk

word. In Noorweë word ’n benadering tot herstellende geregtigheid gevolg, maar in

die VSA word ’n oorwegend strafgerigte benadering gevolg wat tot gevolg het dat

kinders in die VSA selfs lewenslange gevangenisstraf opgelê mag word. In Noorweë

is die jeugmisdaadsyfer relatief laag in vergelyking met die VSA se hoë voorkomssyfer

in dié verband. Ook wat die minimum aanspreeklikheidsouderdom van hierdie lande

betref, is daar aansienlike verskille. In Noorweë word die ouderdom van 15 jaar

geïmplimenteer (wat deur die VN as een van die hoogste ter wêreld beskou word)

terwyl daar in 33 van die deelstate in die VSA geen minimum

aanspreekliheidsouderdom voorgeskryf word nie, wat teoreties gesproke beteken dat

’n kind op enige ouderdom strafregtelik verantwoordelik gehou kan word. Selfs

deelstate in die VSA, wat wel ’n ouderdomsperk vir minimum aanspreeklikheid stel,

voldoen nie aan die voorgeskrewe CRC-vereistes vir minimum aanspreeklikheid nie

(Bauer, 2019: n.p.).

6.6 Kindergeregtigheidsprosesse

6.6.1 Argentinië

As daar in Argentinië ’n klag teen ’n jeugdige gelê word, moet die geregtelike owerheid

voorlopige optrede gelas, die oortreding verifieer, ’n onderhoud met die jeugdige en

sy ouers/voogde reël asook relevante toetse en versklae aanvra rakende die jeugdige

se persoonlikheidsprofiel en kontekstuele, maatskaplike omstandighede. Indien dit

blyk dat ’n vermeende jeugoortreder sorgbehoewend (materieel of andersins) is, maak

’n regter ’n finale beslissing deur middel van ’n gemotiveerde bevel en in oorleg met

die jeugdige se ouers/voogde. Bepalings oor inhegtenisneming en voorlopige

aanhouding ten opsigte van persone tussen 16 en 18 jaar oud is nie gewoonlik van

toepassing nie, tensy spesiale omstandighede dit wel noodsaak. Die ontneming van

’n jeugdige se vryheid moet as ’n laaste uitweg dien en indien daar ’n gemotiveerde

behoefte daartoe bestaan, moet dit in ’n gespesialiseerde instelling plaasvind. Nadat

die wettige vereistes rondom die vasstelling van strafregtelike aanspreeklikheid

afgehandel is, kan die regter die jeugdige vryspreek of hom/haar ’n gepaste straf oplê.

235

’n Jeugdige kan ook binne vyf dae na die uitspraak appèl aanteken teen ’n opgelegde

vonnis. Jeugdiges hoef nie ondersoekverrigtinge of hofverrigtinge by te woon nie – ’n

afgevaardigde kan deur die hof aangestel word vir doeleindes van toesighouding. ’n

Jeughofassessor se teenwoordigheid is verpligtend tydens hofverrigtinge en

jeughowe is ’n realiteit vir jeugdiges tussen 16 – 18 jaar oud wat beskuldig word van

oortredings (UNICEFF(a), 1994: n.p.).

6.6.2 Botswana

Kindergeregtigheidsprosesse word veral deur artikels 81 - 96 van Die Kinderwet 8 van

2009 gereguleer. Hiervolgens word vermeende kinderoortreders by die polisie

aangemeld. Indien die betrokke polisiebeampte van mening is dat daar prima facie –

gronde bestaan vir só ’n aanmelding, word die aanklag ondersoek en ’n maatskaplike

werker kry opdrag om ’n voorvonnisverslag rakende alle tersaaklike omstandighede

van die vermeende kinderoortreder saam te stel vir voorlegging aan die kinderhof. In

die voorgenoemde voorvonnisverslag word ook aanbevelings gemaak ten opsigte van

gepaste maatreëls jeens die kinderoortreder. Hierdie verslag, tesame met die

ondersoekverslag, word voorgelê aan die Direkteur van Openbare Vervolging vir finale

beoordeling. Kinderhowe verhoor slegs sake van kinders tussen 4 - 18 jaar oud.

Kinderoortreders word nie blootgestel aan die openbare of publieke lewering van

getuienis nie en hul anonimiteit word beskerm. Die beste-belang-van-die-kind -

beginsel word in Botswana se kinderregstelsel sovêr moontlik eerbiedig.

Vonnisopsies wissel tussen probasietydperke (tussen 6 - 36 maande), bywoning van

nywerheidskole (vir hoogstens 36 maande of 21-jarige ouderdom),

gemeenskapsdiens, lyfstraf (hoogstens 6 houe) of gevangenisstraf. Kinderoortreders

het die reg tot regsverteenwoordiging van hul eie keuse of ’n pro deo-advokaat en

geleenthede tot appèl is wel beskikbaar (Botswana Government, 2009: n.p; Lucas,

2010: 45-55).

Lucas (ibid.) meld voorts dat, alhoewel die 2009-kinderwet van Botswana ’n poging

was om die tekortkominge van die 1981-kinderwet aan te vul, dié poging grootliks nie

suksesvol was nie. Botswana se jeugregstelsel het hervorming nodig - al die nodige

236

strukture, infrastruktuur en personeel moet ontwikkel word in ooreenstemming met

funksionele doelwitte vir rehabilitasie en herintegrasie van jong oortreders. Daar moet

veral aandag gegee word aan die verbetering van infrastrukturele wetlike en

korrektiewe dienste ten einde alternatiewe vonnisopsies te vestig.

Misdaadvoorkoming behoort ook geΪnstitusionaliseer te word deur gesinne,

gemeenskappe, skoolstelsels en maatskaplike dienste dienooreenkomstig te

bemagtig.

6.6.3 Nieu-Seeland

Die meeste kinders (10 - 13 jaar oud) en jongmense (14 - 17 jaar oud) in Nieu-Seeland

se jeugregstelsel beland nie in die hof nie, maar word deur die polisie binne die

gemeenskap hanteer. Dit kan deur middel van ’n amptelike waarskuwing of verwysing

(na ’n hulpskema vir jeugdiges) geskied. In die geval van ernstiger oortredings word

gesinsgroepbyeenkomste (in gesinshowe) geskeduleer om geskille te besleg.

Hofverrigtinge word slegs teen jongmense aanhangig gemaak as dit in die openbare

belang is en álle atlernatiewe vir vervolging oorweeg is. Kinders en jongmense

verskyn slegs in jeughowe weens ernstige oortredings, asook weens geringe

verkeersoortredings. Jeughowe is nie toeganklik vir die publiek nie - só word kinders

en jongmense se identiteite beskerm. Die media moet toestemming by die hof kry

voordat enige inligting gepubliseer mag word. Misdrywe soos moord of manslag word

in die hooggeregshof verhoor. Jongmense van 17 jaar oud, wat van ’n misdryf

aangekla word, sal aanvanklik in die jeughof verskyn. As die oortreding ’n ernstige

oorteding is wat gespesifiseer is in bylae 1A van die Oranga Tamariki Wet 1989, word

dit outomaties oorgedra na die distriks- of hooggeregshof. Kinders en jongmense in

die hof kry meestal totale ontslag (soos bepaal deur artikel 282 van die Oranga

Tamariki Wet) aan die einde van die hofproses. Gewoonlik beteken dit dat die kind of

jongmens hul oortreding erken het en die afwendingsprogramme (soos dwelm- en

alkoholberading, gemeenskapswerk, rehabilitasie en die nakom van sperdatums)

suksesvol voltooi het soos ooreengekom tydens die gesinsgroepbyeenkoms. As ’n

kind of jongmens ’n ernstiger oortreding begaan of nie hul gesinsgroepbyeenkoms se

ooreengekome afwendingsprogram voltooi nie, volg vonnisoplegging (ooreenkomstig

artikel 283 van die voorgenoemde wet). Hierdie vonnisbepaling tree meesal in

237

werking as kinder- of jongoortreders óf hul oortreding erken, óf die regter bepaal dat

die aanklagte reeds bewys en ernstig genoeg is om so ’n bevel te regverdig. In

ernstige gevalle kan jongmense na die distriks- of hooggeregshof oorgeplaas word

vir vonnisoplegging wat beteken dat hulle vonnisse, soos vir volwassenes, sal

ontvang. Die tipe vonnisse wat kinders en jongmense in hierdie situasie kan ontvang

(in volgorde van baie ernstige tot minder ernstige vonnisse), is soos volg:

➢ vonnisse soos vir volwasse oortreders (meesal gevangenisstraf of huisarres vir

baie ernstige oortredings);

➢ toesig met verblyf in ŉ jeuggeregtigheidsfasiliteit;

➢ toesig met aktiwiteit;

➢ toesig of gemeenskapswerk;

➢ opleidings- of rehabilitasieprogramme;

➢ boetes (finansieel van aard), of

➢ ontslag of vermaning.

(Schulz, 2009: n.p.; Ministry of Justice NZ, 2021: n.p.)

Formele aanbevelings wat gevolglik deur die koördineerder van ’n

gesinsgroepbyeenkoms gemaak kan word, is dat die sodanige jongoortreder ’n

formele waarskuwing (van die polisie) ontvang, via afwendingsprogramme hanteer

word of vervolg moet word. Indien sodanige jongoortreder deur die polisie

gearresteer word, kan hy/sy óf vrygelaat word in die sorg van ouers/voogde óf

aangehou word in ’n maatskaplike instansie, afhangende van die omstandighede

rakende veiligheid en beskerming. Jongoortreders verskyn so gou moontlik voor die

jeughof wat een van die volgende beslissings maak:

• volle ontslag;

• formele waarskuwing;

• restitusie-opsies;

• vrylating met borgtogvoorwaardes;

• ondertoesigstelling (informeel: ouers/voogde/pleegouers);

• ondertoesigstelling (formeel: maatskaplike instellings), of

• aanhouding.

238

Daar word uiteraard onderskei tussen kinders en jongmense wat die

jeuggeregtigheisproses betref. In die geval van kinderoortreders (10 – 13 jaar oud)

word hul meesal (behalwe in die geval van moord/manslag) herlei na gepaste

afwendingsprogramme (Schulz, 2009: n.p.).

6.6.4 Engeland

Die regsregime wat oor die algemeen van toepassing is op kinderregte in Engeland is

kompleks en omvangryk. ’n Aantal uitgebreide regte ten opsigte van die

kinderregstelsel in Engeland bied onder andere beskerming aan kinderoortreders en

probeer verseker dat vermeende kinderoortreders ’n regverdige en billike verhoor kry.

Die hof oorweeg ’n verskeidenheid vonnisse vir jongoortreders, onder andere

voorwaardelike of onvoorwaardelike toesigbevele. Daar is ook aksieplanbevele, wat

neerkom op intensiewe, drie maande lange gemeenskapsgebaseerde programme.

Strenger vonnisse behels aanhoudings- en opleidingsbevele. Hierdie bevele word

gewoonlik gegee aan hoë risiko kinderoortreders, of aan heroortreders indien geen

ander vonnis hul risiko’s effektief kan bestuur nie en geld vir ’n minimum tydperk van

vier maande tot ’n maksimum tydperk van twee jaar. Kinders wat gearresteer is vir

misdade in Engeland en in aanhouding geplaas word, moet van die volwasse

gevangenisbevolking geskei word. Kinderoortreders se ouers/voogde moet sonder

versuim in kennis gestel word van die aanklagte teen die kind asook die plek van

aanhouding. In die geval van kinderoortreders jonger as 16 jaar oud vereis die wet

die bywoning van sy/haar ouers/voogde tydens hofverrigtinge, tensy dit (om welke

redes) onmoontlik blyk te wees. Dit is ook wenslik dat kinderoortreders nie in polisie-

aanhouding gehou moet word nie, maar verkieslik deur maatskaplike dienste-

instellings geakkomodeer word. Die kinderregstelsel in Engeland het ten doel om

vermeende kinderoortreders te beskerm en misdaadpleging onder kinders te inhibeer.

Hierdie kinderregstelsel word ook gekenmerk deur waarskuwings en teregwysings

aan kinders wat skuld aan die polisie erken vir hul misdade, verantwoordelikheid

daarvoor aanvaar en belowende potensiaal toon dat vervolging vir die oortreding ’n

suksesvolle uitkoms sal hê. Na ontvangs van teregwysings of waarskuwings word

jongoortreders na ŉ jeuggeregtigheidsraad verwys wat jeugoortreders se deelname

aan rehabilitasieprogramme reël. Daar word voorsiening gemaak deur jeughowe vir

239

persone tussen 10 - 18 jaar oud om gevalle van ernstige oortredings (waar

voorkomingsmaatreëls nie as toepaslik gereken word nie) te akkomodeer. Die doel

van jeughowe is onder meer om jeugdiges se anonimiteit te beskerm en interaksie

met volwasse oortreders/verdagtes deur die loop van die regsplegingsproses te

verhoed. Slegs oortreders wat 15 jaar of ouer is, mag gevonnis word tot aanhouding

in instellings wat spesiaal gereserveer is vir jongoortreders. Vir baie ernstige

oortredings (soos moord en sekere ernstige seksuele oortredings) word

kinderoortreders tussen 10 –- 18 jaar oud vervolg in die kroonhoof (Crown Court) en

kan, in hierdie geval, vir veertien jaar of meer gevangenisstraf opgelê word. Jong

oortreders word nie saam met volwasse oortreders in gevangenisse geplaas nie, maar

word in veilige opleidingsentra, kinderhuise of ander gepaste veiligheidsinstellings vir

jongoortreders geplaas. Kinderoortreders jonger as 18 jaar oud, wat aan moord

skuldig bevind word, word aangehou in plekke van veiligheid. Wanneer hierdie jong

kinderoortreders 18 jaar oud word, word hulle na instellings vir jongoortreders

oorgeplaas; wanneer hulle 21 jaar oud word, word hulle na ’n gevangenis oorgeplaas.

Alhoewel lewenslange vonnisse geld vir oortreders wat aan moord skuldig bevind

word, bepaal die regter die duur van aanhouding in die geval van kinderoortreders wat

aan moord skuldig bevind word. Paroolrade se aanbevelings rakende die duur van

aanhouding geld in die geval van kinderoortreders wat aan moord skuldig bevind word.

Paroolrade se aanbevelings rakende die jongoortreders se uiteindelike vrylating is in

dié verband bepalend. Ingevolge afdeling 21 en artikel 269(4) van Die Strafregwet

(2003) mag ’n lewenslange vonnis nie aan jongmense onder die ouderdom van 21

jaar oud opgelê word nie (Feikert, 2007: 167-180; Papadodimitraki, 2016: 1-28).

6.6.5 VSA

Volgens Balis (2021: n.p.) neem jeugoortreders in die VSA se regsplegingsproses ’n

aanvang pas nadat hy/sy gearresteer of verwys is. Na ’n verwysing of arrestasie word

daar deur die aangewese jeughofbeamptes bepaal of die saak formeel in die jeughof

verwerk moet word, informeel (deur middel van afwendingsprosesse) hanteer moet

word of weggewys moet word. Indien die aanklag van ’n ernstige aard is, kan die

vermeende jeugoortreder selfs uit die jeughof oorgeplaas word om as ’n volwassene

in ’n strafhof verhoor te word. In hierdie verband voer Fagan (2008: 81-118) aan dat

240

die neiging om jeugdiges vir die VSA as volwasse misdadigers te verhoor statisties-

bewese oneffektief is.

Hierna volg ’n moontlike tydperk van aanhouding. Indien ’n saak in die jeughof moet

voorkom, word daar besluit of die jeugoortreder aangehou moet word tot die

verhoordatum en of die jeugoortreder tuis die verhoor moet afwag. In hierdie geval

word aanhouding slegs oorweeg indien die jong persoon as ’n gevaar vir die

gemeenskap of as ’n vlugrisiko beskou word. ’n Detensieverhoor word gewoonlik

binne 24 uur na inhegtenisname of verwysing belê om oor aanhouding, al dan nie, te

besluit. Hierna volg die beregtingsfase waar die jeugoortreder skuldig of onskuldig

bevind word. Die meerderheid van jeughofgevalle word nie in die hof betwis nie, maar

wel deur middel van pleitooreenkomste en ander soortgelyke ooreenkomste

waartydens daar tot ’n vergelyk gekom word. Hier kan spesifieke voorwaardes, asook

informele proeftydperke, ter sprake kom. Indien sake wel in ’n jeughof plaasvind,

beslis ’n jeughofregter oor die uitkoms van dié verhoor nadat alle beskikbare getuienis

voorgelê en oorweeg is. In jeugverhore word die juriestelsel nie aangewend nie.

Voordat jeugoortreders gevonnis word, word ’n voorvonnisverslag deur ’n

proefbeampte voorgelê en die moontlikheid van ’n aanbevole intervensieplan word

oorweeg. Hierna neem die regter alle insette en omstandighede in ag en lewer

uitspraak. Onlangse neigings ten opsigte van vonnisoplegging vir jeugoortreders hou

verband met die herdefiniëring van die Agtste Wysiging van Die Amerikaanse

Grondwet (1791). Hierin word wrede en uitermate streng strafoplegging asook

buitensporige boetes of borgtog verbied. Daar word in dié verband geredeneer dat

kinders of jongmense van nature inherent van volwassenes verskil en gevolglik

aanspraak kan maak op eiesoortige regte en bykomende beskerming binne die

strafregtelike vonnisproses. ’n Gesindheid van “tweede kanse” word bepleit. Die

gebruik van wetenskaplike siftings- en assesseringsinstrumente om

besluitnemingsprosesse binne die regsplegingsproses te struktureer, word voorgestel.

Die implementering van bewysgebaseerde behandelingspraktyke vir jeugdiges en hul

gesinne word aanbeveel. Deur te fokus op die ontwikkelingsbehoeftes van jeugdige

oortreders en die aanmoediging van betekenisvolle herintegrasie by die gemeenskap

na vrylating word dié klemverskuiwing na rehabilitasie as ’n sinvoller einddoel vir

jeuggeregtigheid geregverdig. Die hof verlaat hom verder op tersaaklike

241

neurowetenskaplike en sielkundige empiriese verifiëring in dié verband (Santola,

2020: 589-617/1-29).

Bagaric, Fischer & Wolf (2016: 846-850) is van mening dat

kindergeregtigheidswetgewing in die VSA ’n klemverskuiwing ondergaan: van ’n

afskrikkingsgeoriënteerde vertrekpunt na ontvankliker, herstellende

geregtigheidsinisiatiewe. In hierdie lig behoort wetgewers in die VSA ook, wat

vonnisoplegging betref, duideliker te onderskei tussen ernstige oortredings (soos

ernstige seksuele en geweldsmisdade wat aansienlike benadeling inhou vir slagoffers)

en minder ernstige oortredings (soos eiendoms- en dwelmoortredings wat minder

benadeling inhou vir slagoffers). Vonniswette rakende jeuggeregtigheid behoort ook

bewysgebaseerde hervormingstrategieë op ’n groter skaal te oorweeg ten einde ’n

doeltreffender vonnisstelsel te vestig. Betekenisvolle vonnishervorming verg ’n

meerjarige, sistematiese en strategiese benadering ten einde leemtes in die

vonnisopleggingspraktyk, rakende onder meer die proporsionaliteitsbeginsel, bloot te

lê.

6.6.6 Noorweë

Alhoewel Noorweë se algemene strafregstelsel soms as te streng bestempel word,

is hul benadering tot jeuggeregtigheid tog gefokus op welsyn. Klem word gelê op die

behoeftes, diagnose en behandeling van jeugoortreders, nie net op strafmaatreëls nie.

Die formele aanhouding van jongoortreders word nie voorgestaan nie. Sedert

2011/2012 volg Noorweë ’n nuwe benadering om die aantal jongmense in

gevangenisse te verminder deur ’n nuutgeskepte jeugsentrum vir jongmense tussen

15 - 18 jaar oud, wat ernstige misdrywe gepleeg het, daar te stel. Só word ook

verseker dat jongmense nie saam met volwassenes opgesluit word nie. Behalwe dat

aspekte van herstellende geregtigheid ingesluit word, prioritiseer die voorgenoemde

jeugsentrum die uitvoering van streng gemeenskapsvonnisse, alles met die fokus op

rehabilitasie eerder as gevangenisstraf. Die Noorweegse Ministerie van Justisie meld

dat die doel van hierdie benadering is om gevonnisde jeugoortreders se

begripsvermoëns te verbeter ten opsigte van die gevolge van hul misdadige optrede -

242

en dat hierdie gevolge ook alle betrokkenes raak. As deel van die sorg wat deur dié

jeugsentrum gebied word, sal maatreëls soos opleidingsessies rakende sosiale

vaardighede en interkommunikatiewe aksies, waar rolspelers soos die polisie en

maatskaplike agentskappe betrek word, ingespan word om ’n samewerkingsnetwerk

te vorm ten einde oortreders te behandel, op te voed en te herintegreer (Elwick et al.,

2013: 1-32).


Kindergeregtigheisprosesse in Noorweë en Nieu-Seeland is duidelik weldeurdag en

word oorwegend effektief geadministreer en bestuur. Daar word in ŉ groot mate

voorsiening gemaak vir tydige intervensie asook afwendingsopsies wat daarop dui dat

die benadering tot strafoplegging nie retributief is nie, maar eerder rehabilitatief

gedrewe. Voorgenoemde statistiek dui daarop dat hierdie twee lande se

kindermisdaadsyfer relatief laag is in vergelyking met lande soos die VSA en

Engeland. Alhoewel Noorweë, Nieu-Seeland, die VSA en Engeland se

kinderregstelsels as “streng” voorgehou word, blyk dit dat laasgenoemde twee lande

wel gevestigde kinderregstelsels het, maar heelwat infrastrukturele uitdagings

rondom sosio-politiese, -ekonomiese en –kulturele uitdagings ervaar. Hoë

aanhoudingsyfers rakende jeugoortreders in die VSA en Engeland kan moontlik deur

die oorweging van doelmatiger alternatiewe vonnisopsies en afwendingsmoontlikhede

aangespreek word.

6.7 Die aard van onderskeie jeugmisdaadkulture

Die ses “gewildste” internasionale jeugmisdaadkategorieë hou, volgens

prioriteitsvolgorde, verband met diefstal, vandalisme, alkoholmisbruik,

wanordelike/onaanvaarbare gedrag, aanranding en dwelmmisbruik (Global Youth

Justice, 2021).

Volgens die Youth Justice Board (2018/2019) in Engeland maak jeugoortreders daar

hul meesal skuldig aan dwelmmisbruik, motordiefstal en die yob-kultuur (waaronder

243

ongeoorloofde gedrag, vandalisme en aanranding). Jeugoortreders in die VSA is

meesal skuldig aan diefstal, dwelmmisbruik, onbehoorlike gedrag, aanranding en

vandalisme (Puzzanchera, 2020: 1-16). Die Nieu-Seelandse jeugoortreders word

veral skuldig bevind aan aanrandings, verkeersoortredings en in ’n mindere mate

seksueelverwante oortredings (Ministry of Justice, 2021: n.p.). In Noorweë maak

jeugoortreders hul meesal skuldig aan verkeersverwante oortredings en

eiendomsmisdade. In ŉ mindere mate word dwelmmisbruik, geweldsmisdade (soos

bendeverwante misdade), wapenverwante en seksuele misdade ook aangemeld

(Gröning & Sætre, 2019: 167-201). Jeugoortreders (tussen 15 en 19 jaar oud) in

Botswana pleeg meesal oortredings wat verband hou met roof, kaping, afpersing of

diefstal (Statistics Botswana, 2018: n.p.). Die Argentynse jeugoortreders is grootliks

betrokke by diefstal, roof, geweldsmisdade (soos bendegeweld) en dwelmverwante

misdade. Soms doen hulle ook impulsief mee aan onwettige kinderarbeidspraktyke,

seksuele uitbuiting en raak ook betrokke by mensehandelpraktyke (Unicef(a), 1994:

n.p.; Macro Trends, 2021: n.p.). Volgens Snyder & Sickmund (2006: 234) is daar op

nasionale vlak in die VSA min statistiek oor residivisme van kinder- en jeugoortreders

beskikbaar, maar na aanleiding van onderhawige navorsingsverslae blyk dit dat

ongeveer 55% van jeugoortreders een jaar na vrylating uit ’n korrektiewe inrigting

weer gearresteer word vir soortgelyke of ander oortredings en 24% kinder- en

jeugoortreders na een jaar weer in gevangenisse heropgeneem word. Ten spyte

hiervan word daar oor die algemeen, sedert 1994, ’n afname aangeteken in jeugdige

geweldsmisdade, alhoewel vroulike jeugoortreders se arrestasiesyfers styg.

Rasseverskille in die Amerikaanse jeugregstelsel neem sedert 2020 sporadies af.

Verslae dui daarop dat jeugdige geweldsmisdaad in die VSA meesal tydens naskoolse

ure gepleeg word.

Uit voorgenoemde statistiek blyk dit dat misdade verwant aan diefstal, aanranding,

vandalisme en dwelmmisbruik inderdaad voorkeur geniet by die meeste jong

oortreders binne die ses onderhawige lande.

6.8 Intervensie-inisiatiewe en uitkomste

244

6.8.1 Argentinië

In Argentinië vereis wet 26061 onder andere dat vermeende kinderoortreders vrye

toegang tot omvattende gesondheidsdienste, rehabilitasie- en integrasieprogramme

asook gesinsgeoriënteerde hulpprogramme moet hê. Veilige stelsels en instellings

ten opsigte van die evaluering, sielkundige en/of psigiatriese behandeling asook

deurlopende onderwys en opleiding is beskikbaar tydens regsplegingsprosesse van

jeugoortreders ten einde die moontlikhede op suksesvolle herintegrasie te verbeter.

Spesiale sorg word aan jonger kinderoortreders toegesê deur die toepassing van

spesiale oriënterings- en verwysingsprogramme asook hulpskemas in dié verband

(UNICEF(a), 1994: n.p.; UNICEF, 2007: n.p.).

Kinderwelsyn in Argentinië is ook problematies as dit kom by kinders met ’n laer sosio-

ekonomiese agtergrond, veral by inheemse kinders in die noordelike provinsies. Dit

het ŉ invloed op die gehalte van ondersteuningsdienste waarop hierdie kinders

geregtig is. Die gebrek aan finansiering vir maatskaplike sekerheidsprogramme bly ’n

remskoen in dié verband (UNICEFF(b), 1994: n.p.; Caparas, 2003: 91-102;

Department of Labor: USA, 2019: n.p.).

6.8.2 Botswana

Volgens Lucas (2010: 45-55) is daar beduidende leemtes in die jeugregstelsel van

Botswana, veral wat intervensionele opsies betref. Alhoewel daar baie aandag aan

aspekte soos proeftydperke en nywerheidskole se tegniese en

beroepsopleidingsinisiatiewe gegee word, is daar ernstige tekortkominge ten opsigte

van strukturele en infrastrukturele dienste wat verband hou met jeuggeregtigheid.

Onopgeleide probasiebeamptes, asook veranderde reëls en regulasies ten opsigte

van bywoningsentra in dié verband, is ’n problematiese werklikheid. Jeugoortreders

wat gevangenisstraf uitdien, ontvang ook nie gepaste, gespesialiseerde sorg en

behandeling nie. Botswana beleef ook uitdagings ten opsigte van die uitvoering van

maatskaplike pligte soos gemeenskapsopvoeding, deeglike funksionele

ondersoekwerk en die implementering van gepaste toesigopsies rakende die

beskerming van kinderoortreders. Inhiberende faktore soos onvoldoende

245

regskennis, verwarrende rolverdelings van belanghebbendes by kindergeregtigheid

en ontoereikende maatskaplike standaarde strem die vooruitgang van effektiewe

kindergeregtigheidstoepassing in Botswana. Kwaliteitsbeheerprotokolle, hersiening

van Die Kinderwet (2009) en meer gepaste, alternatiewe sorgopsies vir

kinderoortreders is vir Botswana onontbeerlik op die allernoodsaaklikste herstelpad

vorentoe (Lucas & Jongman, 2017: 1-11).

6.8.3 Nieu-Seeland

In Nieu-Seeland se Oranga Tamariki Wet 24 van 1989 word daar veral in deel 8

(artikels 396 - 409) voorsiening gemaak vir maatskaplike dienste, kultureel-

maatskaplike dienste, kinder- en gesinsondersteuningsdienste en diverse

gemeenskapsdienste. In artikel 14 word kinders of jongmense wat sorg of

beskerming benodig, gedefinieer. ’n Benadering tot jeuggeregtigheid wat daarop

gefokus is om alternatiewe maatreëls, eerder as strafprosedures, te vind wanneer

kinders en jongmense die wet oortree, geld in Nieu-Seeland. Gesinsbetrokkenheid

word binne gemeenskappe aangemoedig waar jongoortreders betrokke is.

Sogenaamde (formele) gesinsgroepbyeenkomste, (voorheen na verwys as

gesinshowe), dien as ’n adviesmeganisme en word gekoördineer ten einde

jongoortreders (asook slagoffers) en hul gesinne in verskillende stadia van die

verrigtinge aan te moedig om by te dra tot die besluitnemingsproses en gevolglike

uitkomste of oplossings, al dan nie. In hierdie verband lewer die FGC (Family Group

Conference)-stelsel, wat op die welsyn van die kind gebaseer word, merkwaardige

resultate. Daar word geredeneer dat, eerder as om die kind aan die sorg van die staat

toe te vertrou, die kind binne die sorg van die gesin/familie gehou word waar

deurlopende evaluering deur professionele beamptes plaasvind en gereelde

opvolgvergaderings dié proses monitor. Verskeie afwendingsopsies kan ook as

alternatiewe ingrypingsinisiatiewe voorgehou word. Die polisie se jeughulpafdeling

kan ook verskeie afwendingsopsies aan jong oortreders bied wat fokus op die herstel

van skade aan slagoffers en die voorkoming van verdere oortredings ten doel het.

Daar is ook verskeie tipes toesigbevele wat aangewend kan word as

afwendingsopsies: informele toesighoudingsbevele binne die gemeenskapspraktyk,

formeler toesigbevele waar voorgeskrewe aktiwiteite ingereken word asook

246

toesigbevele met verpligte inwoningsvereistes by jeuginstellings . Tydens jong

oortreders se verblyf in jeuginstellings geniet hul steeds erkenning vir hul

menswaardigheid en doen mee aan sosiale, gesondheids- en skoolaktiwiteite. Die

aanleer van lewensvaardighede, praktiese vaardighede en gedragsvaardighede

geniet voorkeur. Daar is plek vir elke jong oortreder in een van vier jeuginstellings wat

oor Nieu-Seeland versprei is, dus word daar gepoog om jongoortreders naby hul

gesinne te akkomodeer. Hierdie intervensionele afwendingsopsies maak ook

voorsiening vir jongoortreders se lewens ná toesig - moontlikhede vir verdere

opleiding of beroepsbeoefening word ondersoek en moontlik gemaak (Oranga

Tamariki Act 24 of 1989; Ministry of Social Development, 2017; Youth Court NZ,

2021).

Dit is duidelik dat intervensies en afwendingsopsies binne die Nieu-Seelandse

kindergeregtigheidsisteem toereikend is en getuig van doelgerigtheid en

menswaardigheid. Steeds dalende jeugmisdaadsyfers en positiewe residivisme

statistiek in dié verband getuig hiervan (Spier, 2018: 1-23). In aansluiting hierby meld

regter John Walker, jeughofregter in Nieu-Seeland, dat die aantal kinders en

jongmense betrokke by die regstelsel geleidelik afneem, veral sedert die

inwerkingtreding van die Oranga Tamariki Wet en die gepaardgaande ingrypende en

funksionele intervensies en afwendingsopsies. ’n Kruisagentskaplike benadering ten

opsigte van tydige ingrypingsinisiatiewe by jongoortreders bied omvattende

ondersteuning in dié verband. Daar behoort voortgebou te word op hierdie “wenresep”

sodat potensiële, jongoortreders betrek word by effektiewe ingrypings voordat hulle in

howe beland. ’n Daling in die jeugmisdaadsyfer is egter nie uniek aan Nieu-Seeland

nie, maar in hierdie geval hou dit oor die algemeen (waarskynlik) verband met

verbeterde polisiepraktyke, beter openbare en private veiligheidsmaatreëls,

effektiewer jeuggeregtigheidsintervensies en tegnologiese vernuwing. Die afname in

jeugmisdaadsyfers word ook toegeskryf aan die effektiwiteitswaarde van proaktiewe

ingryping - minder kinders en jongmense in Nieu-Seeland word in werkikheid

oortreders. Vroeë identifisering en toepassing van effektiewe ingrypings met hoë

risiko-kinderoortreders lewer positiewe resultate vir die pad vorentoe (Spier, 2016: 1-

23; Walker, 2021: 1-10).

247

6.8.4 Engeland

Jeughowe in Engeland reik meesal voorwaardelike toesigbevele, bevele van

aksieplanne en bevele van tot drie maande lange gemeenskapsdiensprogramme uit.

In Engeland mag jeughowe ook aan persone tussen 12 - 17 jaar oud ’n detensie- en

opleidingsbevel (DTO) uitreik wat tussen vier en vier-en-twintig maande lank kan duur:

die een helfte van dié bevel se tydsduur word in ’n aanhoudingsfasiliteit deurgebring

en die ander helfte word aan gemeenskapsdiens gewy. Ook geharde kinderoortreders

tusen 11 en 12 jaar oud kan in aanmerking kom vir só ’n bevel (Paradodimitraki, 2016:

1-28).

Aldus Taylor (2016: 1-62) word daar wel ’n wye reeks intervensiestrategieë aangebied.

Nuwe ontwikkelings op die gebied van forensiese jeugversorging ten opsigte van

kinderoortreders bied opwindende moontlikhede rakende doeltreffende intervensie-

inisiatiewe. Algemene bevolkingsgebaseerde ingrypingsaksies, ingrypings vir

jongmense met risikofaktore asook ingryping wat gerig is op jeugoortreders wat reeds

in veilige instellings aangehou word, word geΪmplementeer. Die klem word ook tans

op die daarstel van veilige skole, eerder as veilige opleidingsentra, gelê. Deurlopende

debattering word ook gevoer oor die vraag of jeugoortreders, wat die risiko loop om

persoonlikheidsversteurings in die loop van die jeuggeregtigheidsproses op te doen,

nie eerder na welsynsinstellings herlei behoort te word nie. Met een van die laagste

ouderdomskwalifikasies vir strafregtilike aanspreeklikheid in Europa, is die

jeugregstelsel in Engeland kompleks en kom dikwels arbitrêr voor.

Arnull et al. (2005: 7 – 10) bevind dat daar min gekatalogiseerde dokumentasie van

intervensies in dossiere en databasisse gevind kan word ten opsigte van voorgestelde

skool-, gesins- of staatgebaseerde intervensie-inisiatiewe. Beperkte bewyse van

verwagte of wetlike uitkomste ná intervensiepogings is wel beskikbaar. Gegewe die

hoë vlakke van dwelm- en alkoholmisbruik onder kinders, is dit kommerwekkend dat

’n hoë mate van antipatie bespeur word by die aanbod (of gebrek daaraan) van

herstellende praktyke rakende die geestesgesondheidswelsyn van kinderoortreders

in Engeland. Die gebrek aan begrip en opleiding van personeel wat gemoeid is met

248

hierdie tipe intervensiepraktyke, die gebrek aan toepaslike assessering en ingrypings

asook die algemene versuim om interagtenskapswerk uit die verlede aan te teken, is

bydraende remfaktore in die strewe na die vermindering van kindermisdaad in

Engeland. Alhoewel daar definitiewe intervensiepraktyke bestaan en funksioneer,

blyk dit dat die hele intervensieproses baie lomp, omvattend en oorweldigend deur

rolspelers beleef word.

Intensiewe pleegsorg is ook as intervensie-opsie in Engeland getoets. Ten spyte van

’n gedeelde doelwit, naamlik die uiteindelike rehabilitasie van kinderoortreders, blyk

dit dat die besware van individuele vennootskappe of rolspelers hierdie doelwit

gekelder het. ’n Meer gekoördineerde en samehangende wisselwerking tussen

rolspelers behoort die intervensie-inisiatief van intensiewe pleegsorg as funksionele

alternatief te vestig (Ministry of Justice, 2010; Le Billon, 2014: 16-30).

Volgens die Ministry of Justice (2010) word daar oor die afgelope jare wel vordering

gemaak as daar na die dalende vlakke van jeugmisdaadstatistiek gekyk word. Tog is

hierdie vordering nie so verblydend as die hoë vlak van residivisme in ag geneem word

nie.

Porteous, Adler & Davidson (2015: 1-44) beveel aan dat, ten einde intervensie-

uitkomste rakende kinderoortreders in Engeland te verbeter, intervensionele

dienslewering volgens individuele behoeftes aangepas moet word en deur klinies-

opgeleide personeel geΪmplementeer behoort te word. Afhangende van

kinderoortreders se onderskeie vonnistydperke, graad van behoeftes en

veranderende omstandighede behoort intervensie-evaluerings op ŉ gereelde basis

plaas te vind. Multisistemiese intervensies behoort jong oortreders op ’n

gekoördineerde wyse te akkomodeer.

Morgan (2009: 56-75) sluit hierby aan deur te meld dat jong kinders binne die

regsplegingsmilieu nie belangrik genoeg geag word ondanks die beste bedoelings en

249

pogings van diegene gemoeid met die jeugregstelsel nie. Bykomende aandag en

insette ten opsigte van (hierdie) jongmense se fisiese, geestelike en ekonomiese

welstand is, ingevolge Die Kinderwet (2004) in Engeland, van wesenlike belang ten

einde ’n fuksionele en doeltreffende jeuggeregtigheidstelsel daar te stel.

Daar word in Engeland te veel jongmense in aanhouding geplaas vir minder ernstige

oortredings. Te veel arrestasies van kinderoortreders, met ’n lae gedragsrisiko, kom

voor. Noodsaaklike veranderinge en aanpassings moet in dié verband gemaak word.

Plaaslike owerhede behoort groter verantwoordelikheid aan die dag te lê rakende

kostebevele van howe insake veilige bewaringsopsies. Moontlike wysigings van Die

Borgtogwet van 1976 word voorgestel ten einde die aanhoudingsopsies rakende

kinderoortreders te herassesseer. Die funksionering van YOT-spanne (Youth

Offending Teams) behoort optimale ondersteuning en betrokkenheid te bied aan

kinderoortreders wat vonnisse uitdien om suksesvoller uitkomste in dié verband te

verseker. Daar word ook voorgestel dat jongmense in aanhouding in bepaalde

hervormingsmilieus geplaas word wat ondersteuning bied ten opsigte van opvoeding

en opleiding - sodoende word die moontlikheid tot suksesvolle herintegrasie verbeter

(Hazel, 2008: 1-69; Ministry of Justice, 2010).

Case & Bateman (2020: 475-491) meld verder, in aansluiting by voorgenoemde, dat

die onlangse daarstelling van ’n reeks niestatutêre kindergeregtigheidsmaatreëls vir

geringer oortredings (soos gemeenskapsbesluite) die weg baan vir ’n informeler

platform van kindergeregtigheid en gepaardgaande intervensiemoontlikhede, maar

sonder die etiket van ’n misdaadrekord. Daar is hernieude belangstelling in ’n diskoers

wat eerder fokus op welsynsverwante kinders-in-nood as kinders-in-die-moeilikheid.

’n Wye verskeidenheid van maatkaplike dienste kan ’n geΪntegegreerde reaksie bied

op die voorkoming en hantering van kindermisdaad - dit hoef nie beperk te word tot

die uitsluitlike plig van die formele kindergeregtigheidsisteem nie.

Aldus Byrne & Case (2016: 69-81) is daar vier leidende beginsels wat ’n positiewe en

progressiewe bendadering tot die konseptualisering en daarstel van positiewe

250

jeuggeregtigheid in Engeland (maar ook in ander jurisdiksies) herdefinieer. Eerstens

is kinders se regte, sterkpunte, vermoëns en potensiaal die primêre

verantwoordelikheid van alle praktisyns/volwassenes. Tweedens motiveer

kindervriendelike en regverdige kindergeregtigheidsinisiatiewe die (positiewe)

deelname van kinderoortreders aan hul eie geregtigheidsprosesse. Derdens bevorder

afwending en ’n kindervirendelike stelselbestuur positiewe uitkomste en vierdens word

kinderoortreders se deelname en betrokkenheid by hul eie geregtigheidsprosesse

aangespoor deur positiewe menseverhoudings tussen kinderoortreders en hul

praktisyns. Gesien in die lig van ’n statutêre hersiening van Engeland se

jeuggeregtigheidstelsel vanaf 2016 word ’n herbesinning en hertoepassing van die

voorgenoemde beginsels verwelkom.

Navorsing wat deur The Annie E. Casey Stigting geborg is toon dat daar ’n 33% kans

is dat jeugoortreders, wat vir ’n geruime tyd in aanhouding was, sal heroortree. Die

vlak van residivisme ten opsigte van kinderoortreders in Engeland is kommerwekkend.

Alhoewel misdaadstatistiek op ’n daling van kindermisdaad oor die algemeen dui, is

daar steeds ’n onaanvaarbare hoë vlak van heroortreding. Statistiek in dié verband

dui daarop dat 75% van kinderoortreders wat uit aanhouding vrygelaat word en 68%

van kinderoortreders wat gemeenskapsgebaseerde vonnisse uitdien binne 12

maande weer oortree (Ministry of Justice, 2010).

Aanhoudingsvonnisse in Engeland gee aanleiding tot ’n hoë voorkoms van

residivisme. Holistiese en gekoördineerde kindervriendelike hervestigingsopsies word

tans oorweeg om as teenvoeter vir strenger aanhoudingsvonnisse te dien, maar

infrastrukturele probleme hieraan verbonde kompliseer dié onderhawige

oorgangsinisiatiewe (Bateman, Hazel & Wright, 2013: 1-34).

6.8.5 VSA

Formele strafregtelike ingrypings in die VSA behoort as laaste uitweg gebruik te word.

Die inisiatief vir jeugdetensie-alternatiewe (JDAI) promoveer die vermindering van

251

aanhoudingsopsies en die effektiewe implementering van funksionele,

gemeenskapsgebaseerde alternatiewe in die geval van jeugoortreders. Daar word

ook aanbeveel dat maatskaplke werkers ’n meer sigbare rol moet speel in beslissings

rakende jeuggeregtigheid, jeugwetgewing, tersaaklike beleidsformulering en

jeuggeregtigheidspraktyke oor die algemeen (Abrams, 2013: 725-752).

Daar word tans verskeie intervensionele programme in die VSA aangewend,

waaronder programme rakende gedragsbestuur, konflikoplossing,

geweldsvoorkoming, afknouery en naskoolse, positiewe vryetydsbesteding. ’n

Bydraende faktor tot die dalende jeugmisdaadsyfer in die VSA hou moontlik verband

daarmee dat risikofaktore rondom potensiële jeugoortreders gemonitor word sodat

gesins- en gemeenskapslede die geleentheid het om in te gryp voordat formele

stelselbetrokkenheid ’n aanvang neem. In hierdie geval bied aanlynbronne (soos

youth.gov) ook inligting aan gemeenskapsbetrokkenes aangaande beskikbare

intervensionele jeugprogramme. Hierdie bewysgebaseerde jeugprogramme is

proaktief van aard in soverre riskante jongmense voortydig voorkomings- en/of

ingrypingsbehandeling kan ontvang. Rehabilitasie-opsies, in plaas van

gevangenisstraf, word tans deur die meeste deelstate in die VSA aangemoedig.

Omdat dit die VSA ongeveer $148,767 (ongeveer R2 235 000) per jeugoortreder per

jaar in ’n gevangenis kos en daar steeds nie bevredigende resultate rakende

residivisme getoon word nie, is dit sinvol om eerder te belê in rehabilitatiewe

intervensies sodat jeugoortreders bydraende lede tot ’n samelewing kan word eerder

as om jare lank in aanhouding ’n “nuttelose” bestaan te voer. Voorgenoemde fiskale

rede(-s) het onder andere meegebring dat deelstate in die VSA na alternatiewe vir

tradisionele gevangenisstraf begin beweeeg het. Deelstate soos Florida en

Pennsylvanië, asook Washington, D.C. (wat in die federale distrik van Columbia geleë

is) maak tans met vrug gebruik van effektiewe afwendingsprogramme (Adler et al.,

2016: 1-45; MST-services, 2018: n.p.).

Santola (2020: 589-617/1-29) verwys na die beduidende impak van

geestesversteurings onder jeugoortreders. Ongeveer 50 - 75% van die tweemiljoen

jeugoortreders in aanhouding in die VSA voldoen aan die voorgeskrewe kriteria van

252

ongesonde vlakke van geestesversteuring. Die verband tussen psigiese gesondheid

en jeugoortreders is insiggewend en baan die weg vir ingrypende rehabilitatiewe

inisiatiewe. Aangesien die meeste jeuggeregtigheidstelsels nie oor die nodige

fasiliteite en infrastruktuur beskik om jeugoortreders met psigiese versteurings te

akkomodeer nie, word hul herstelproses belemmer. Die moontlikheid van

heroortreding en herarrestasies eskaleer ook en sodoende ontstaan beduidende

versperrings tot suksesvolle rehabilitasie. Boonop is bevind dat jeugoortreders wat

langer vonnisse uitdien meer geneig is om geΪnstitusionaliseer te word en gevolglik

minder gemeenskapsondersteuning geniet, minder herstelgeleenthede kry en ’n

groter kans tot residivisme het. Die openbare sentiment in die VSA het, wat

kindergeregtigheid betref, verskuif van ’n strafgerigte na ’n rehabilitatiewe benadering

wat omvangryke ruimte bied vir eietydse intervensiemoontlikhede. Genoegsame

hulpbronne, funksionele administratiewe en kundige, opgeleide en betrokke

personeel/beamptes kan die doeltreffendheid van rehabilitasie, wat van kardinale

belang vir die suksesvolle herintegrasie van jeugoortreders is, verseker. Omdat daar

binne die eerste twaalf maande na die vrylating van jeugoortreders so baie

herarrestasies plaasvind, is effektiewe, intervensionlele oorgangsbeplanning

noodsaaklik. Navorsing bevestig dat die strafregstelsel rakende jeugoortreders met

die gemeenskap moet saamwerk ten einde effektiewe intervensionele opsies daar te

stel. Rehabilitasiemetodes moet ook aangepas word om nie net in gereguleerde,

veilige omgewings positiewe gedragsverandering tot gevolg te hê nie, maar ook in

ongereguleerde gemeenskapsomgewings met behulp van nasorgplanne.

Voortgesette intervensie-inisiatiewe behels ook dat korter vonnisse vir jeugoortreders,

wat rehabilitasieprogramme suksesvol voltooi en gevolglik hervormingsvermoë toon,

oorweeg word.

Navorsingstudies het bevind dat die doeltreffendste ingrypingsstrategieë, ten einde

residivisme te beperk, berus op risiko-identifisering van individuele jeugoortreders, die

toepaslikheid en gehalte van spesifiekgerigte toesigprogramme en multidimensionele,

alomvattende toesigprogramme. Benaderings geskoei op herstellende geregtigheid,

kognitiewe gedragsterapie en mentorskap werp ook vrugte af in die proses om

herarrestasies en residivisme hok te slaan. Terapeuties-gebaseerde intervensies wat

vaardigheidsbemagtiging, herstellende bemiddeling asook beradingsinisiatiewe

253

insluit, word as die suksesvolste intervensieprogramme gereken. Die waarde van

gesins- en gemeenskapsgebaseerde ingrypings moet nooit onderskat word nie.

Pleegsorg, as ’n aanhoudingsopsie, kan allerbelangrike ondersteuning bied aan

jeugoortreders tydens hul oorgangsprosesse na volwaardige samelewingsindividue.

Daarenteen word intervensieprogramme soos gevangenisbesoekprogramme of die

sogenaamde “boot camps” nie aanbeveel nie omdat bevindings toon dat hierdie tipe

intervensies die waarskynlikheid van misdaad kan vergroot (Adler et al., 2016: 1-45).

’n Aantal gelisensieerde, gesinsgebaseerde intervensieprogramme, soos

multisistemiese terapie (MST) vir jongmense tussen 12 - 18 jaar, word in die VSA

gebruik. Hiertydens word komplekse psigososiale probleme aangespreek om

alternatiewe te bied vir buitenshuise plasing van jeugoortreders. Spesiaal-opgeleide

terapeute werk saam met jeugoortreders en hul gesinne om die oorsake van

oortreding aan te spreek. Terapeute bring aanvanklik baie tyd deur saam met hierdie

gesinne en verminder kontaktyk geleidelik oor ’n periode van drie tot vyf maande.

Daar is wesenlike, internasionale bewyse, gebaseer op verskeie wetenskaplike

skrywes, wat daarop dui dat multisistemiese terapie residivisme op die lang duur

inhibeer. Waar dit seksuele oortredings onder jongmense aangaan, word opleiding

in interpersoonlike vaardighede, individuele berading en spesifiek-gerigte

gedragsprogramme as uiters suksesvolle ingrypingshandelinge beskou. Effektiewe

kommunikasie tussen al die verskillende rolspelers binne die intervensionele arena,

voeg baie waarde toe. Wedersydse begrip, respek, regverdigheid en positiewe

motivering baan die weg vir jong oortreders om die gevolge van hul dade te

rasionaliseer. Daar moet ook in dié verband rekening gehou word met jongmense se

kontekstueel-gebaseerde redenasies en hanteringstyle. Deur die loop van hierdie

komplekse proses poog personeel en rolspelers om selfstandigheid, outonomie en

wedersydse respek by hierdie jongmense te vestig (Adler et al., 2016: 1-45).

Missouri, wat as een van die toonaangewenste deelstate in die VSA gereken word,

het ná 2000 ’n reeks kleiner behandelingsgerigte fasiliteite vir jeugoortreders tot stand

gebring en aansienlik meer sukses rakende residivismevlakke as voorheen

aangeteken. Die deelstate Washington en Pennsylvanië genereer ook innoverende,

254

bewysgebaseerde kindergeregtigheidsbeleid wat inheemse intervensieprogramme

insluit en deur die gemeenskap ondersteun word (Schlossman & Welsh, 2015: 622-

652; MST Services, 2017: n.p.).

In ’n 2015-verslag van die CSG (Council of State Governments) Justice Centre is data

van 39 state in die VSA met mekaar vergelyk om die omvang van residivisme onder

jeugdiges vas te stel. Hierdie studie het bevind dat ’n aansienlike aantal jeugdiges

geneig is om weer, na vrylating, as volwassenes hulself skuldig te maak aan verskeie

vorme van wetsoortreding. Die hoogste persentasie vir residivisme onder

jeugoortreders was 76% binne drie jaar en 84% binne vyf jaar. In 2015 het Joseph

Doyle, ’n navorser by MIT (Massachusetts Institute of Technology) bevind dat 40%

van jeugoortreders weer later in gevangenisse vir volwassenes opgesluit word en dat

hierdie heroortreders meesal oor geen hoërskoolopleiding of -kwalifikasie beskik nie.

Luidens ’n studie wat in 2011 in King County (Washington) gedoen is, blyk dit ook dat

jeugoortreders wat voorheen by kinderwelsynstelsels binne die geregtigheidsisteem

betrokke was, hoër voorkomssyfers rakende residivisme getoon het as jeugoortreders

wat vir die eerste keer die wet oortree het. Dit spreek dus vanself dat intervensionele

benaderings hersien moet word. Dagsorgsentra wat intensiewe onderrig,

gestruktureerde gesinsarbeid, gespesialiseerde mentortoesig en

lewensvaardigheidsopleiding vir die betrokke beamptes insluit, kan moontlik oorweeg

word (Elwick et al., 2013: 1-32; MST Services, 2017: n.p.).

Navorsing het ook bewys dat indien aanhoudingsinstellings vir jeugoortreders minder

staatmaak op korrektiewe beheer en meer klem lê op die aanleer en oordrag van

psigososiale volwassenheidsvaardighede by jeugoortreders, daar heelwat beter

uitkomste rakende suksesvolle herintegrasie by gemeenskappe gerapporteer word

(Schaefer & Erikson, 2016: 1-18).

Lipsey et al. (2016: 1-68) meld dat hervormingspraktyke in die VSA geskoei word op

bewysgebaseerde praktyke ( wat fokus op effektiewe behandelingsprogramme vir

jeugoortreders en hul gesinne) asook die daarstelling van infrastrukturele sorgstelsels.

255

Tersaakliike beleidshervormings hieromtrent is vervat in aktuele geestesgesondheids-

en opvoedkundige beleidstukke, in kinderwelsynbeleid asook in jeugregstelsels.

Intervensiestrategieë sentreer onder andere rondom die Office of Juvenile Justice and

Delinquency Prevention (OJJOP) - programme wat gerig is op ernstige, gewelddadige

en chroniese jeugoortreders. Verskillende deelstate het verskillende benaderings

jeens intervensiestrategieë en voorkeure wissel tussen programme wat

wetenskaplikgefundeerd, bewysgebaseerd of teoriegebaseerd (gegrond op

empiriese bewyse en literatuurstudies) is. Tydelike loodsprogramme is meesal teorie-

of navorsingsgefundeerd.

Schaefer & Erikson (2016: 1-18) bepleit ook programmering in jeugkorrektiewe

fasiliteite wat ruimte laat vir outonomie, asook mislukking. Sodoende word daar aan

jeugoortreders geleer dat mislukking en foute ’n natuurlike deel van menslike

ontwikkeling is. Die suksesvolle Missouri-inisiatief word as voorbeeld hiervan

voorgehou omdat “veilige aanhouding” vervang is met ’n hele aantal kleiner,

informeler, gemeenskapsgespesialiseerde intervensies. Die uitkomste van hierdie

inisiatief toon ’n daling in residivisme, ’n afdoende bereiking van opvoedkundige

doelwitte en gunstiger herintegrasiesyfer by arbeidsmilieus. In 2018 was daar

ongeveer 728 280 jeugarrestasies en 195 000 jongmense versprei oor 625

jeugaanhoudingsentra in die VSA - 60% minder as in 2009 - maar steeds

onaanvaarbaar hoog. Proaktiewe organisasies soos die JDAI (Juvenile Detention

Alternatives Inisiative), een van die ywerigste inisiatiewe vir die verbetering van die

jeugregstelsel in die VSA, lê veral klem op funksionele alternatiewe vir die gebruiklike,

negatiewe persepsies rakende oorvol aanhoudingspraktyke van vermeende

jeugoortreders. Heelparty jeughowe in Washington maak tans van JDAI-strategieë

gebruik rakende die veilige aanhouding van vermeende kinderoortreders (Hazel 2008;

1-28; OJJDP, 2018; Balis, 2021: n.p.; Washington State Department of Children,

Youth and Families, 2021).

Die huidige hervormingsbeweging in die VSA betrek tans ’n wye spektrum van

wetenskaplike bydraes (waaronder bewyse van tersaaklike neurowetenskaplike

navorsing) met die doel om mettertyd ’n meer mensgerigte, kostedoeltreffende en

256

jeugspesifieke regstelsel te vestig. Etiese dilemmas sal uiteraard ter sprake kom by

toekomsgerigte, wetenskaplike diskoerse waaruit sinvolle aanpassings en/of

veranderinge waarskynlik uit die huidige jeuggeregtigheidstelsels na vore sal tree.

Bewysgebaseerde, koste-effektiewe behandelingsprogramme vir jeugoortreders word

in die vooruitsig gestel ten einde residivisme hok te slaan. Hierdie vooruitsig is reeds

deur die OJJDP (Office of Juvenile Justice and Delinquency Prevention)-strategie

bevestig - die gebruik van gestruktureerde besluitnemingsagentia, gegradeerde

sanksies en diverse, effektiewe dienste spreek nie net jeugoortreders se risiko’s ten

opsigte van misdaad aan nie, maar bied ook beskerming ten opsigte van openbare

veiligheid. Indien die SPEP (Standardized Program Evaluation Protocol)-program

(wat jeuggeregtigheidsprogramme assesseer) binne die raamwerk van

komprehensiewe hervormingstrategieë geakkomodeer kan word, word ’n geldige,

bewysgebaseerde jeuggeregtigheidstelsel daargestel wat omvattende

intervensiedienste, as ’n onontbeerlike deel van die jeugregstelsel, kwalitatief kan

verbeter (Lipsey et al., 2010: 1-68; Abrams, 2013: 725-752).

6.8.6 Noorweë

Empiriese navorsing rakende kinderoortreders wat in Noorweë in enige vorm van

aanhouding is, toon sedert 2012 ’n algemene, duidelike afname. In die geval van

minder ernstige oortredings werk die polisie en kindersorginstellings saam om

sodanige kinderoortreders eerder in kindersorg te plaas as in formele polisie-

aanhouding. Indien kinderoortreders as gevolg van ernstige oortredings hulself wel in

formele polisie-aanhouding bevind, voldoen die toestande van die meerderheid

aanhoudingsfasiliteite nie aan kinders se spesifieke behoeftes nie. Vanweë die

variasie tussen verskillende polisiedistrikte is hierdie aangeleentheid ook problematies

ten opsigte van gelyke behandeling van kinders in polisie-aanhouding.

Aanhoudingsbevele wat deur howe uitgereik word, plaas jeugoortreders vanaf 2017

direk in ŉ afsonderlike jeugeenheid in Bergen of in Oslo. Daar is wel verstaanbare

geografiese en/of demografiese uitdagings in laasgenoemde verband. Wat

gevangenisstraf vir jeugoortreders onder die ouderdom van 18 jaar betref, is Noorse

strafhowe meesal geneig om sodanige kinderoortreders na kindersorginstellings,

eerder as gevangenisse, te verwys (Gröning & Sætre, 2019: 167-201).

257

Geary (2013: 1-53) verwys, wat rehabilitatiewe insisiatiewe betref, na ’n

gedragsontwikkelingstegniek wat in Noorweë aangewend word om afknouery te

voorkom. Goeie resultate ten opsigte van die vermindering in geweld en aggressie by

jeugdiges het hieruit voortgespruit. ’n Aantal munisipaliteite maak ook tans gebruik

van multisistemiese gedragsterapie as deel van dié land se benadering tot

herstellende geregtigheid. Maar anders as in die VSA en Argentinië is intervensionele

alternatiewe in die Noorweegste kindergeregtigheidstelsel egter meer beperk.

Gespesialiseerde vorme van alternatiewe vir gevangennisstraf is skraal, moontlik

omdat Noorweë nie oor ’n afsonderlike en uitsluitlik-gerigte strafregstelsel vir kinders

beskik nie. In hierdie geval kan daar ook nie werklik sprake van deurlopende

proaktiewe, intervensionele ingryping binne die kindergeretigheidsmilieu wees nie

(Gröning & Sætre, 2019: 167-201).

Ten spyte van die bogenoemde leemte in die Noorweegse

kindergeregtigheidslandskap, blyk Noorweë tog een van die lande met die laagste

kindermisdaadsyfer te wees (Statistics Norway, 2017; Gröning & Sætre (ibid.).


Behoeftes rondom die herstrukturering van administratiewe prosesse binne

staatsdepartemente gemoeid met die maatskaplike welsyn van (vermeende)

kinderoortreders word in ŉ mindere of meerdere mate opgemerk in die meeste

kinderregstelsels. Herstrukturering is noodsaaklik om eietydse veranderinge en

aanpassings te akkomodeer. Maatreëls ter ondersteuning van hierdie kinders en hul

gesinne behoort deurentyd verfyn te word. ’n Sentrale verantwoordelikheid in dié

opsig kan lei tot omvattender beleide wat onderhawige lande kan bevoordeel. Die

daarstel van ’n verskeidenheid innoverende en eiesoortige programme en

alternatiewe benaderings binne die bestaande en unieke raamwerke van lande se

onderskeie jeuggeregtigheidstelsels, behoort in dié verband vrugte af te werp

(UNICEFF(b), 1994: n.p.).

258

Volgens Mc Neill & Barry (2009: 194-202) lê die paradoksale oplossing vir

jeugmisdaad in die aard van jeuggeregtigheid self: die wyse waarop daar met

jongmense en jeugoortreders se gesondheid, veiligheid, prestasies, ekonomiese en

geestelike welsyn omgegaan word, speel ’n bepalende rol ten opsigte van die omvang

van jeugmisdaad. Oorkoepelend beskou hou grondliggende verskille in die

strafkulture van lande in ’n mindere of meerdere mate verband met plaaslike

geskiedenis, diepgewortelde, kulturele waardes en kultuurverwante, politieke keuses.

Verskuiwings in internasionale strafdiskoerse noosaak gevolglik begrip ten opsigte

van globale kragte soos onderliggende tradisies en dryfvere, kulture en waardes wat

die komplekse diversiteit van hedendaagse straftendense ten grondslag lê (Tubex &

Green, 2015: 267-270).

6.9 Slotgedagte

Dit blyk dat verskillende kindergeregtigheidstelsels verskillende doelwitte nastreef.

Ondanks die eksterne druk van veral die VN se deurlopende betrokkenheid, riglyne

en pleidooie rakende die universele aard van kindergeregtigheidstelsels, is daar nie

werklik sprake van konstante, algemeen-geldende kindergeregtigheidsinisiatiewe nie.

Elke land ervaar eiesoortige interne druk van politieke, ekonomiese, maatskaplike en

kulturele aard wat meebring dat jeuggeregtigheidstelsels uiteenlopend funksioneer.

Janeksela (1991: 1-19) sluit hierby aan en meld dat samevattende, vergelykende

stellings in dié verband meesal die komplikasies en interkulturele verskille van lande

ignoreer.

Maar in ŉ era waarin globalisering daagliks toeneem, behoort die waarde van

internasionale samewerking rakende die uitruil of assimilasie van waardevolle

buitelandse jeuggeregtigheidsbeleide en -praktyke nie onderskat te word nie

(Souverein et al., 2019: 1-6).

259

HOOFSTUK 7

BEVINDINGS EN AANBEVELINGS

260




INHOUDSOPGAWE:

HOOFSTUK 1



HOOFSTUK 2



HOOFSTUK 3


STRAF: pp. 91-115

HOOFSTUK 4




VAN 14 – 18: pp. 116-156

HOOFSTUK 5




HOOFSTUK 6




pp. 211-258

HOOFSTUK 7


HOOFSTUK 8


261

HOOFSTUK 7

BEVINDINGS EN AANBEVELINGS

7.1 Bevindings rakende heersende strafpraktyke binne

kindergeregtigheidstelsels wat realiseer uit die voorgaande nasionale

en internasionale studie

7.1.1 Bevindings rakende internasionale strafpraktyke

7.1.1.1 Inleiding

In kindergeregtigheidstelsels wȇreldwyd word jurisdiksies se afsonderlike

kindergeregtigheidstelsels op unieke wyses geraak deur buite-invloede soos

internasionale druk, politieke agendas, mediabydraes asook ekonomiese en kulturele

drukfaktore. Alhoewel jeuggeregtigheidstelsels wȇreldwyd gevolglik uiteenlopend is,

is daar tog gemeenskaplikhede en patroonmatige tendense. Dit blyk dat lande se

kindergeregtigheidstelsels voortdurend dinamies is en fluktueer binne ‘n histories-

ontwikkelde versameling van kindergeregtigheidsbeleide en -praktyke aan die een

kant, asook huidige/eietydse drukfaktore aan die ander kant. Spanning binne hierdie

scenario’s vind neerslag in debatvoering en beleidsformulering rakende

kindergeregtigheid en gepaardgaande strafpraktyke is deurentyd onderhewig aan

hierdie veranderlikheid. Voorts blyk dit ook dat kindergeregtigheidstelsels wȇreldwyd

hoofsaaklik manifesteer binne oorkoepelende toepassingsraamwerke wat

gekenmerk word deur rehabilitasie en reformasie.

7.1.1.2 Algemene bevindings

Die belangrikste bevindings wat voortgespruit het uit die ondersoek na internasionale

strafpraktyke binne jeuggeregtigheidstelsels, is soos volg:

262

➢ Vergelykende jeugmisdaadstatistiek op internasionale vlak is dikwels

onakkuraat omdat lande verskillende maatstawwe handaaf ten opsigte van

ouderdomsdefinisies rakende kinders, jeug en jongmense. Daar word ook nie

altyd onderskei tussen tipes aanhoudingsvonnisse nie. Opleiding- en

behandelingsentra, waar kinderoortreders (teen hul sin) aangehou word, word

ook nie altyd by strafstatistiek/vonnisstatistiek ingereken nie omdat dit nie (oral)

as offisiële gevangenisstraf beskou word nie ( Hazel, 2008:15-17).

➢ Binne die internasionale dinamiese en eiesoortige kindergeregtigheidsmilieus

en dienooreenkomstige beleidspraktyke is daar tog (binne die raamwerk van

kinderwelsyn en -geregtigheid) patroonmatighede wat manifesteer. Een van

hierdie blyk die kindergeregtigheidsbenadering tot herstellende geregtigheid te

wees wat as ‘n sterk neiging in die tersaaklike strafarena figureer. Verskillende

jeuggeregtigheidsjurisdiksies implementeer elk hul eie weergawe van

herstellende geregtigheid en is tans in verskillende stadiums van

implementering in dié verband. Hiermee saam word verskeie neweskikkende

benaderings tot kindergeregtigheid in ‘n mindere of meerdere mate aangehang

waaronder risikogebaseerde, bewysgebaseerde en progressiewe benaderings

resorteer ( Case & Haines, 2016: 1-10).

➢ Daar word ook op internasionale vlak melding gemaak van gebruiklike

informele en formele toesigopsies as alternatiewe vir formele straftoepassing

ten opsigte van kinderoortreders. In hierdie verband word veral

onderwysgebaseerde herstelprogramme (waaronder spesifieke

opleidingsprogramme rakende konflikhantering, naskoolse en nuttige

vryetydsbestedingsinisiatiewe asook die aanleer van noodsaaklike sosiale

vaardighede) as belangrik geag, hoewel hierdie prosesse tydrowend is en tot

‘n jaar neem om te voltooi ( Hazel, 2008: 53-59).

263

➢ Straftoepassing wat verband hou met die fisiese aanhouding van

kinderoortreders wȇreldwyd is tans ‘n kontroversiële aangeleentheid in soverre

verskeie jurisdiksies se aanhoudingspraktyke (meesal wat betref die tydperke

en omstandighede van aanhouding) bevraagteken word. Volgens die

internasionale reg word daar vereis dat kinders vir die kortste moontlike tydperk

aangehou of opgesluit word, en dat hulle vonnisse moet ontvang wat in

verhouding staan tot die omstandighede en die erns van hul oortredings, sowel

as hul eie individuele omstandighede en behoeftes. Hul vonnisse moet

vroegtydig, dikwels en op ŉ sinvolle wyse hersien word met die oog op

voorwaardelike vrylatingsopsies. Ten spyte hiervan word daar steeds

lewenslange vonnisse deur sekere lande en jurisdiksies aan kinderoortredes

opgelȇ ( Zeldin, 2007: 1-14; Bochenek, 2016: 41-52).

➢ Souverein et al. (2019: 1-6) betoon die kommerwekkende kwessie van

toenemende geestesgesondheidsprobleme ten opsigte van strafoplegging

onder kinder- en jeugoortreders regoor veral Europa. Nie net verg forensiese

jeugversorging effektiewe ingrypingstrategieë nie, maar hierdie groeiende

tendens het ook ‘n finansiële impak op diensteverskaffers. Wetenskaplik-

gebaseerde intervensie-opsies, as doeltreffende substitusies vir

gevangenisstraf, word nie altyd gunstig deur lande oorweeg nie juis as gevolg

van finansiële, demografiese en/of sosiopolitieke uitdagings wat hierdie

intervensionele opsies meebring.

➢ In ‘n internasionaalgebaseerde sinopsis rakende kinderoortreders binne

jeuggeregtigheidstelsels het Adler et al. (2016:1-45) bevind dat die effektiefste

vorme van straf verband hou met intervensies waarbinne ‘n

geïndividualiseerde, risiko-assesseringsbenadering gevolg word.

Kinderoortreders se individuele behoeftes, hul waarskynlikheid om te

heroortree asook hul kapasiteit om positief te reageer op rehabilitatiewe dienste

speel ‘n beslissende rol in tersaaklike strafbepalings. Die waarde van

multisistemiese terapie, wat hiermee gepaard behoort te gaan, word benadruk.

264

Goeie gehalte terapeutiese internaliseringsprogramme, waartydens ‘n

rasionele besef van skuld en straf in die vooruitsig gestel word, word as

doeltreffender beskou as retributief-georiënteerde programme. Die inkoop van

verskeie rolspelers by strafbelewenisse, soos die gesin, portuurgroep en

gemeenskap, word ook as noodsaaklik vir uiteindelike sukses beskou.

➢ Die volgende universele, internasionale bevindings word ook deur navorsing

van Elwick et al. (2013:1-32) , wat strek oor tien lande (Noorweë, Finland,

Swede, Nieu-Seeland, Noord-Ierland, Nederland, die VSA, Kanada, Engeland

en Wallis), ondersteun. Die vernaamste sleutelaspekte rakende strafbepalings

in kindergeregtigheidstelsels blyk soos volg:

• Toegang tot onderwys word as noodsaaklik beskou en verskaf aan jong

oortreders in toesighouding;

• Intervensies word oorwegend geïndividualiseerd benader;

• Toesighoudende personeel betrokke by afwendingspraktyke ontvang

sover moontlik multidissiplinȇre opleiding;

• Die verhoudingsvlakke van personeel tot kinderoortreders is tot so hoog

as 1 personeellid vir elke 5 kinderoortreders;

• Terapeutiese en ander soortgelyke instellings is relatief klein vir

doeleindes van persoonlike aandag;

• Nasorgkwaliteit word as belangrik geag - aangewese mentors is tot

twaalf maande na ontslag steeds betrokke by kinderoortreders se

lewens;

• Herintergrasie-moontlikhede van kinderoortreders word benadruk

deurdat plaaslike gemeenskappe en werkgewers betrek word by

moontlike werkskeppingsinisiatiewe ná aanhoudings- en/of

toesigperiodes, en

• Daar word toegesien dat hierdie kleiner sorgsentra ook gedesentraliseer

word om kontak tussen inwonende of besoekende kinderoortreders en

hul gesinne te vergemaklik.

265

7.1.1.3 Gevolgtreking

Dit is duidelik dat baie internasionale navorsingstudies fokus op alternatiewe

strafmaatreëls en ‘n verskeidenheid intervensiemoontlikhede rakende

kindergeregtigheid. Verskillende vonnisopsies binne strafopleggingspraktyke

bestaan. Maar, eerder as formele gevangenisstraf vir kinderoortreders, fokus lande

toenemend op herstellende geregtigheidsalternatiewe binne geïndividualiseerde

gesins- en maatskaplike milieus. Daar word ook toenemend klem gelȇ op die

aanspreeklikheid van ouers, effektiewe bemiddelingsinisiatiewe en die kragtige impak

van openbare kritiek. Die proaktiewe waarde van gesins- en skoolgebaseerde risiko-

identifiseringsmaatreëls en gepaardgaande vroeë intervensie geniet wye erkenning

op internasionale vlak. Dit blyk ook duidelik dat daar ‘n groot mate van waarde geheg

word aan die internalisering van gesonde en geldende norme en waardes wat die hele

konsep van strafbelewing positief rasionaliseer.

7.1.2 Bevindings ten opsigte van Suid-Afrikaanse strafpraktyke

7.1.2.1 Inleiding

Dit blyk duidelik dat daar vanaf 2003 ‘n geleidelike, dog definitiewe, afname van

kinders in Suid-Afrikaanse gevangenisse opgemerk word, alhoewel resente SAPS-

jeugmisdaadstatistiek daarop dui dat jeugmisdadigers ná 1994 gewelddadiger geword

het en moontlik langer vonisse as vóór 1994 uitdien (Magobotiti & Cilliers, 2020: 171).

Ook sedert 2010 is daar ‘n duidelike keerpunt in die regsplegingsarena rakende

kinderoortreders in Suid-Afrika. Daar word rekening gehou met grondwetlike aspekte

soos menseregte, proporsionaliteit, billikheid en gelykheid rakende strafopleggings.

Daar word gepoog om elemente van welsyn, kinderregte en ‘n afskaling ten opsigte

van uitermatige streng strafmaatreëls in die heersende kinderregstelsel te integreer.

Herstellende geregtigheidsbenaderings staan tans voorop en akkomodeer ‘n

kindergeregtigheidstelsel wat die waardes van ubuntu uitleef. Afgesien van die

bogenoemde, invloedryke en vernuwende benadering ten opsigte van

266

kindergeregtigheid bly die situasie in Suid-Afrika kompleks, gesien in die lig van die

toename in kindergeweldsmisdade en gepaardgaande langer, en dus strenger,

vonnisse.

7.1.2.2 Die groter samelewingsmilieu

➢ Daar word bevind dat die Suid-Afrikaanse jeug se kwesbaarheid as gevolg van

volgehoue blootstelling aan misdaad, veral geweld, tans kommerwekkend is.

Volgens Schoeman (2016: 33-34) word hulle as’t ware uitgelewer aan

leefmilieus waar kriminaliteit genormaliseer word. Sodoende loop hierdie

jongmense die risiko om ook in ‘n lewe en siklus van misdaad te verval wat

kognitiewe verwringing (ten opsigte van die regverdigmaking van misdadige

gedrag) tot gevolg kan hȇ.

➢ Alhoewel Suid-Afrika wel oor omvattende en funksionele

kindergeregtigheidswetgewing beskik in veral die daarstel van Die Wet op

Kindergeregtigheid 75 van 2008, Die Kinderwet 38 van 2005 en artikel 28 van

Die Grondwet, laat die praktiese implementering van hierdie wetgewing veel te

wense oor. Volgens Celliers (2012: 26-47) is dit juis die draers van hierdie

kindergeregtigheidswerktuie wat die uitvoering daarvan skend. Daar is ‘n

wesenlike tekort aan voldoende, kundige rolspelers soos regspraktisyns,

maatskaplike beamptes en ander relevante amptenare wat effektiewe

uitvoering aan hierdie kindergeregtigsheidsprosesse moet gee. Die

implementering van suksesvolle, praktiese kindergeregtigheidswetgewing

ontbreek en in die proses word kinderoortreders se regte verontagsaam.

Voorgeskrewe dienste word grootliks nie gelewer nie as gevolg van ‘n gebrek

aan die nodige hulpbronne. Na die promulgering van Die Wet op

Kindergeregtigheid 75 van 2008 is daar ‘n reeks aanbevelings gemaak in Die

Nasionale Skole Geweldstudie (NSVS) wat deur die Sentrum vir Geregtigheids-

en Misdaadvoorkoming (CJPS) rondom 2008 geïnisieer is waarvan min, indien

enige, geïmplementeer is.

267

➢ Die meerderheid vonnisopsies wat in Suid-Afrikaanse jeughowe aan

kinderoortreders opgelȇ word, resorteer onder aanhoudings- of nieaanhou-

dings opsies wat, na gelang van onder meer die erns van die oortreding asook

omstandigheidsfaktore van die kinderoortreder self, vasgestel word.

Aanhoudingsopsies sluit meestal die volgende in: voorwaardelike huisarres,

pleegsorgopsies, aanhouding in jeugsentra vir wisselende tydperke (met of

sonder bykomende probasietydperke) asook aanhouding in

staatsgevangenisse. Verskeie nieaanhoudingsopsies kan ook deur ‘n jeughof

aan skuldigbevinde kinderoortreders opgelȇ word. Afwendingsopsies soos

formele waarskuwings, restitusie-opsies, berading/terapie asook

gemeenskapsdiens (gewoonlik gekoppel aan proeftydperke en evaluasie) kom

meesal voor.

➢ Daar word - onder andere deur Vermooten (2005: 73-85) - bevind dat die

gebrek aan kennis van baie voorsittende beamptes rakende bestaande, wetlike

beginsels ten opsigte van strafoplegging en afwendingsopsies vir jeug- en

kinderoortreders kommerwekkend is.

➢ Die implementering van beleidsriglyne rakende wangedrag in Die Wet op

Seksuele Misdrywe 23 van 1957, Die Strafwet (wysigingswet) 32 van 2007

asook Die Kinderwet 38 van 2005 is ontoereikend. Daar word wel vir die

teorotiese sy van die saak voorsiening gemaak in bestaande beleid, maar daar

is min sprake van die praktykgerigte uitvoering daarvan. As voorbeeld kan die

verbod op lyfstraf in skole, wat al sedert 1996 verbied word maar twaalf jaar

na hierdie datum steeds in sekere skole voorkom, genoem word (Statistics SA,

2019).

➢ Bewyse van ontoereikende/gebrekkige rekordering in die kinderregstelsel word

deur navorsers uitgelig. Onvolledige, vermiste en “aangepaste” hofrekords kan

weliswaar nie as betroubare of outentieke bewysstukke in howe dien nie en

geregtigheid kan as gevolg hiervan nie geskied ni

268

➢ Indien die strafregstelsel van ‘n land gekenmerk word deur negatiwiteite soos

ondoeltreffendheid en korrupsie, verskraal die vooruitsigte tot sukses ook op

alle tersaaklike terreine, soos binne die kindergeregtigheidsarena. Die

oneffektiwiteit van byvoorbeeld die SAPD - op vele terreine - spreek vanself.

Aanwesige, infrastruturele probleme, waaronder personeeltekorte, korrupsie,

hulpbrontekorte, gebrekkige dienslewering, swak werksomstandighede en ‘n

verlies aan beroepsetiek verlam effektiewe straftoepassing op alle terreine.

Pogings tot die vestiging van betekenisvolle strafervarings by kinderoortreders

word sodanig geminimaliseer.

➢ Daar word vanuit verskeie kinderregsplegingsoorde ‘n beroep op die Suid-

Afrikaanse strafregstelsel gedoen om gevangenisstraf vir jonger oortreders in

heroorweging te neem as gevolg van die gewelddadige aard en

gepaardgaande trauma daarvan. Marqua-Harries, Stewart & Padayachee

(2019: 33-39) kom tot die gevolgtrekking dat Suid-Afrika nie aanspraak op beter

strafuitkomste vir kinderoortreders kan maak binne ‘n oorbelaste strafregstelsel

soos tans die geval is nie.

➢ Kinderoortreders in Suid-Afrika word binne die raamwerk van nasionale en

internasionale wetgewing genavigeer. Navorsingsverslae oor kinder- en

jeugsorgsentra, wat deur Die Kinderwet 38 van 2005 gereguleer word, het

insiggewende gebreke blootgelȇ, veral ten opsigte van onvoldoende

toesigmeganismes. Verskeie verslae in dié verband het onder die aandag van

die Sentrum vir Kindersorg aan die Universiteit van Pretoria gekom. Uit die

onderhawige verslae blyk dit dat alhoewel Die Kinderwet 38 van 2005

voorsiening maak vir monitering deur gehalteversekeringsprosesse, ernstige

tekortkominge rakende die diversiteit van rolspelers, asook die frekwensie van

hierdie prosesse, ondervind word. Die bevinding dat toesig of akkurate

monitering by hierdie sentra selde of glad nie voorkom nie, beteken ook

noodwendig dat daar ‘n gebrek aan betroubare statistiek in dié verband is. Dit

bring mee dat enige progressiewe evaluasies of vooruitskattings rakende

strafsuksesse, asook die implementering van moontlike aanbevelings ten

269

opsigte van die suksespeil daarvan, al dan nie, gekelder word (Hansungule

2018: 2-13).

➢ Kinder- of jeugsorgsentra wat gekenmerk word deur gebrekkige

akkomodasiegeriewe, asook min/geen dienste rakende onderrig- of

ontwikkelingsinsette, is nie ‘n wenslike omgewing wat bevordelik is vir

rehabilitasie, positiewe strafbelewenisse en die moontlike herintegrasie van

jong oortreders nie. Wanneer regterlike beamptes beslis dat ’n kind ’n misdryf

gepleeg het en dat die toepaslike strafopsie is om hom/haar na ’n

kindersorgsentrum te verwys, dit gedoen word met die oortuiging dat hierdie

sorgsentrum die gepaste weg is vir rehabilitasie, herintegrasie en die

verskaffing van noodsaaklike dienste soos onder andere onderwys. Die

jeughowe reik hierdie tipe strafopsies uit op grond daarvan dat die sorgsentrum,

waarna die kinderoortreders verwys word, ’n omgewing is wat bevorderlik is vir

hul ontwikkeling en ’n positiewe impak op hulle welsyn sal hê. Daarom is

kinder- en jeugsorgsentra, wat gekenmerk word deur ’n gebrek aan

operasionele beleid, die afwesigheid van opleiding vir beamptes en gebrekkige

dienslewering, disfunksioneel. Hansungule (2018: 2-13) sluit hierby aan en

beklemtoon die behoefte aan onafhanklike en gereelde toesig en noukeurige

rekordering deur kindersorgsentra om te verseker dat intervensionele praktyke,

asook uitkomste wat deur hierdie instansies in die vooruitsig gestel word,

voldoen aan die standaarde soos neergelê deur Die Grondwet,

dienoorkomstige wetgewing en internasionale reg.

➢ Mathabathe & Ovens (2014: 96-106) bevestig in dié verband ook die

moontlikheid dat jeugsentra in Suid-Afrika nie aan die vereistes, wat deur

kinderwetgewing voorgeskryf word, voldoen nie. Aspekte soos beperkte

toegang tot buitemuurse aktiwiteite, min toegang tot werksgeleenthede en

gebrekkige voorligting rakende verdere onderwys- en opleidingsgeleenthede

is deur navorsingstudies uitgewys. Dergelike omstandighede in kinder- en

jeugsentra is nie bevorderlik vir rehabilitatiewe uitkomste nie en dien ook nie

die grondwetlike beste-belang-van-die-kind - benadering nie. Straftoepassing

270

deur middel van afwendingsmeganismes met ’n lae kwaliteitswaarde is

voorbeelde van ondoelmatige straftoepassing wat die kweek van gesonde

waardesisteme by kinder- en jeugoortreders bemoeilik. Gevoelens wat

verband hou met hooplose toekomsverwagtings en uitsigloosheid is

demoraliserend van aard en strek geen kinder- of jeugoortreder tot voordeel

nie. Insette ter bevordering van ’n positiewe rasionaliseringsproses ten opsigte

van straftoepassing en -ervaring is onder sulke omstandighede bykans

onmoontlik.

➢ Navorsingstudies dui ook daarop dat kinderoortreders in Suid-Afrika oor die

algemeen swak toegang tot maatskaplike dienste het. Tersaaklike

staatsinstansies staan nonchalant hierteenoor. Die verhouding tussen die

regering en maatskaplike diensorganisasies, wat uitvoering aan alternatiewe

strafmaatreëls en afwendingsopsies moet gee, is nie na wense nie en ook nie

in ooreenstemming met daargestelde opheffings- en ontwikkelingsprogramme

nie. Volgens Celliers (2012: 68-74) wil dit ook in dié verband voorkom asof die

verantwoordelikheid vir die skeppping van infrastruktuur ten opsigte van die

uitvoering van verskeie strafalternatiewe op maatskaplike vlak meesal aan

rolspelers op plaaslike owerheidsvlakke oorgelaat word waar daar alreeds

nypende tekorte rakende diensverskaffing en gepaardgaande hulpmiddele

ervaar word.

➢ Uit die onderhawige navorsingstudie word ook bevind dat daar ’n behoefte aan

geïndividualiseerde kinderassessering en afwendingsprogramme by kinder-

en jeugsorgsentra bestaan. In aansluiting hierby meld Singh (2000: 11) dat

die belangrikheid van sielkundige analises ten opsigte van elke jong oortreder

onontbeerlik is in soverre die individualiseringswaarde van hierdie sielkundige

analises howe in staat kan stel tot oordeelkundige en doelmatige

vonnisoplegging.

271

➢ Fitz (2013: 168-178) dui aan dat alhoewel daar herstellende

geregtigheidsprosesse in korrektiewe sentra vir kinder- en jeugoortreders

geïnisieer word, dit vêr te kort skiet as gevolg van ondoeltreffende

oriënteringsprogramme, rekorderingsprobleme, ’n gebrek aan

geïndividualiseerde rehabilitasieprogramme (vir individuele oortreders, sowel

as vir bendeverwante groepe), oneffektiewe nasorgprogramme, ontoereikende

herintegrasieprosesse en -moontlikhede asook ongekwalifiseerde,

onbevoegde en trae, korrektiewe beamptes/personeel. Reyneke & Reyneke

(2014: 358-380) verwys in dié verband na ’n evalueringstudie wat onderneem

is om ’n waardebepaling ten opsigte van die implementering van herstellende

geregtigheidspraktyke by die Manguang One Stop Child Justice Centre in

Bloemfontein te maak. Bevindings dui daardop dat, ongeag die potensiaal en

moontlikhede tot sukses, daar aansienlike probleme voorkom, waaronder

kinderoortreders wat nooit opdaag nie, min/geen ouerlike ondersteuning asook

onopgeleide/onbevoegde personeel wat hierdie infrastrukturele kompleksiteit

moet bestuur.

➢ Daar is wel bewyse dat intervensionele ingryping en afwendingsopsies as

alternatiewe strafoplegging, onder beter omstandighede, belofte van

positiewe resultate toon. ’n Studie wat onder graad 10-leerders in KwaZulu-

Natal geloods is, het getoon dat intervensionele ingryping (hoe beperk ook al),

wel ’n mate van positiewe gevolge (hoe gering ook al) getoon het, aldus

Khuzwayo, Taylor & Connolly, 2020: 1-15).

➢ Alhoewel daar beperkte statistiek in Suid-Afrika ten opsigte van residivisme

onder kinderoortreders beskikbaar is, is Matthews (2006:71-88), asook

Gxubane (2006: 8-24) dit eens dat in die loop van afwendingsprosesse leemtes

binne veral die nasorgperiodes (waaronder min/geen voortgesette

ondersteuningsdienste resorteer) in ’n groot mate vir heroortreding

verantwoordelik is. Die afwesigheid van deurlopende versterkingstimuli, veral

tydens die laaste fases van rehabilitasieprosesse, is opmerklik.

Navorsingstudies het bevind dat die stigmatisering en gepaardgaande

272

verwerping van jong oortreders tydens herintegrasie in hul onderskeie gesins-

en skoolstrukture bydra tot residivisme onder kinderoortreders.

➢ Dit blyk uit die onderhawige navorsing dat die las van psigiese gesondheid

onder kinderoortreders in ’n toenemende mate ’n realiteit word. Nodeloos om

te sê, is hierdie bevinding op sigself kommerwekkend, gesien in die lig van

Suid-Afrika se kindermisdaadrealiteit en die gepaardgaande, gebrekkige

vermoë van tersaaklike staatsgeïnisieerde instellings om in die geesteswelsyn

van kinders te belê.

➢ Navorsing gedoen deur Ward, Van der Merwe & Dawes (2012: 347-372) bevind

dat effektiewe Suid-Afrikaanse evalueringspraktyke binne die afwendingsmilieu

rakende jong oortreders grootliks ontbreek. Geen bewyse van hoogs

gestruktureerde, kognitiewe gedragsbenaderings of interpersoonlike, sosiale

vaardigheidsopleiding was te bespeur in die loop van Suid-Afrikaanse

afwendingsprogramme nie. Die inkorporering van die ouerskapskomponent

het wel sporadies voorgekom. Plaaslike afwendingsinisiatiewe het nie ’n

bewysgebaseerde benadering tot programmering gevolg nie en gewenste

programuitkomste was nie direk gekoppel aan programaktiwiteite en -doelwitte

nie. Gevolglik bemoeilik aspekte soos ontoereikende afwendingsprogramme,

die gebrek aan interdissiplinêre en rehabilitatiewe beamptes, algemene

personeeltekorte asook gebrekkige monitering en rekordering die potensiële

suksesstrewe wat deur alternatiewe strafoplegging in die vooruitsig gestel

word.

➢ Aanvullend tot bestaande kindergeregtigheidswetgewing in Suid-Afrika is ’n lys

van geakkrediteerde strafafwendingsprogramme en -dienste in Oktober 2019,

deur middel van ’n staatskennisgewing no. 42756, aan alle administratiewe

rolspelers rakende kindergeregtigheidswetgewing deurgegee - meer as tien

jaar ná die implementering van die Wet op Kindergeregtigheid 75 van 2008. Dit

wil dus voorkom of die Suid-Afrikaanse regering nie oor die infrastrukturele

273

vermoëns beskik om gestand te doen aan gestelde reformatoriese ideale nie.

Aldus Snyman (1999: 23) blyk dit dat, 27 jaar ná demokrasie, die staat ook nie

beskik oor die nodige finansiële hulpbronne of wilsuiting om daargestelde

hervormingsgedrewe, intervensionele en strafgedrewe ingrypingspraktyke

suksesvol te implementeer nie. Alhoewel die rehabilitasie van kinderoortreders

van primêre belang gereken word, is dit ’n duur onderneming en wil dit blyk of

hierdie hervormingsinisiatief tans nie haalbaar is nie. Om onder hierdie

omstandighede uiting te gee aan die gemeenskap se geregverdigde

veroordeling van misdaadpleging, doen Snyman (ibid.) aan die hand dat meer

aandag aan die vergeldende aard van straf gegee word.

7.1.2.3 Die skoolmilieu

➢ Die Suid-Afrikaanse Skolewet 84 van 1996 maak voorsiening daarvoor dat

skole se beheerliggame gedragskodes moet saamstel. Binne hierdie

gedragskodes moet bepaalde dissiplinêre besluite volgens voorgeskrewe

riglyne geformuleer, aanvaar en bekragtig word. Geen leerder of onderwyser

word deur Die Suid-Afrikaanse Skolewet gevrywaar van pligte wat die

nakoming van hierdie beleide vereis nie. Alhoewel individuele skooldistrikte en

skole toegelaat word om hul eie, unieke beleide en kodes te ontwikkel, is daar

gestelde, wetlike vereistes waaraan voldoen moet word. Gevolglik moet skole

se unieksaamgestelde gedragskodes en dissiplinêre beleide in

ooreenstemming met wetlike vereistes en implikasies, soos vervat in Die Suid-

Afrikaanse Skolewet 84 van 1996, daargestel word. Binne skole se

gedragskodes vir leerders word gedrags- en morele riglyne, verbiedinge,

ondernemings, dissiplinêre prosesse en dissiplinêre maatreëls of strawwe

uiteengesit. Vir die nienakoming van kodes binne hierdie riglyne is daar dus

legitieme rugsteun ingebou.

➢ Dit blyk uit die onderhawige ondersoek dat die Suid-Afrikaanse onderwysstelsel

onder toenemende druk verkeer. Vanuit verskeie oorde word die

onderwyssisteem gekritiseer wat bydra tot die swak binne- en buitelandse

274

beeld van onderwys in Suid-Afrika. Faktore wat hiertoe aanleiding gee, hou

volgens bevindings uit die 2018 – Teaching and Learning International Survey,

asook Corruption Watch (2018)-verslag, verband met swak infrastruktuur,

korrupsie, beperkte onderrigtyd, dissiplinêre probleme, administratiewe

rompslomp, oorvol klasse, die voorkoms van kindermisdaad tydens skoolure

en die lae moreel van onderwysers. Dit is gevolglik kommerwekkend om te

besef dat nie alleen swak sosio-ekonomiese faktore nie, maar ook

wanfunksionele skoolmilieus waarbinne kinderoortreders hulself bevind, kwalik

’n positiewe teelaarde vir reformatoriese praktyke kan verseker. Hiermee saam

verskraal die implementeringspotensiaal van funksionele, dissiplinêre

maatreëls en die positiewe rasionaliseringsinisiatiewe daaraan verbonde.

➢ Onderrigpersoneel by skole voel oor die algemeen ontmagtig binne die

daargestelde, grondwetlike raamwerk rakende kinderregte en die toename in

gevalle van dissiplinêre probleme. Die gebrek aan ’n menseregtekultuur voor

1994, asook die verabsolutering daarvan ná 1994, hou moontlik en onder

andere verband met die lae vlakke van dissipline wat tans in veral sekondêre

skole voorkom. Hierdie gevoel van ontmagtiging by onderrigpersoneel word

verder versterk deur die tanende gehalte van akademiese onderrig en

gepaardgaande leerprosesse (wat moontlik juis as gevolg van die veeleisende

dissiplinȇre impak verlore gaan).

➢ Navorsing deur Oosthuizen, Wolhuter & Du Toit (2003: 457-479) asook

Wolhuter & Russo (2013: 1-11) het bevind dat onderrigpersoneel nie opgelei is

in die doeltreffende handhawing van skooldissipline nie. Onderrigpersoneel

skram weg van die toepassing van klaskamerdissiplinering vanweë redes wat

verband hou met die oneffektiwiteit van strafuitkomste, die vergeldende aard

van strawwe, tydrowendheid en die omslagtige, administratiewe las verbonde

aan dissiplinêre prosesse.

275

➢ Fourie (2019: 4) is van mening dat ’n gebrek aan dissipline by skole

doeltreffende en effektiewe onderrig in gevaar stel. Alhoewel streng

dissiplinêre maatreëls/strafopsies soos skorsing of uitsetting in skole

opvoedkundig gesproke nie aanneemlike strafopsies is nie, moet daar in

gedagte gehou word dat Suid-Afrikaanse skole kommerwekkende

onderwysuitkomste asook jeugmisdaadstatistiek toon. Alhoewel die grootste

fokus in die onderwys tans op die verbetering van lesplanne, die opleiding van

onderwysers en die toegang tot leermateriaal gerig is, kan oneffektiewe of

ondoeltreffende dissiplinêre stelsels van skole moontlik een van die

belangrikste redes wees waarom baie leerders nie voorberei word op ’n lewe

van leer nie, maar helaas op ’n lewe van misdaad.

➢ Dit blyk duidelik uit verskeie navorsingstudies dat die toepassing van

dissiplinêre maatreëls in Suid-Afrikaanse skole onsuksesvol is en die primȇre

doelwit van skole, naamlik onderrig, nadelig beïnvloed. Bilatyi (2012: 170-203)

en Ntuli (2012: 117-124) beklemtoon dat die disfunksionele dissiplinêre

toepassing van ondeurdagte strafmaatreëls aanleiding gee tot dissiplinêre

probleme by baie Suid-Afrikaanse skole. Die betrokke partye (meesal

onderrigpersoneel en leerders) koop nie in by die gedokumenteerde,

dissiplinêre praktyke en gepaardgaande verantwoordelikhede nie. Dit is

opvoedkundig inkorrek om onderwysers en leerders by die handhawing van

dissiplinêre beleid te betrek as sodanige partye die toepassing daarvan as

sinloos, uitgedien en onrealisties bestempel.

➢ Navorsing dui daarop dat dit ŉ werklikheid is dat gestremde leerders/kinders

ook by oortredende gedrag of misdaad betrokke raak. Kalis, ’n NCPD-kundige

(National Council of and for Persons with Disabilities) oor beleids- en

kinderkwessies meld op p.12 van Beeld (2019/4/11) dat die departement van

basiese onderwys (DBO) nie genoegsame voorsiening maak vir gestremde

leerders se toegang tot onderrig in skoolverband nie. Tot ongeveer 500 000

gestremde leerlinge in Suid-Afrika woon glad nie skool by nie as gevolg van

gebrekkige toegang tot skoolonderrig, wat strydig is met die DBO se interne

276

beleid daaromtrent. Mnr. E. Mhlanga, woordvoerder van die DBO, bevestig

hierna dat daar tans nie in die Suid-Afrikaanse onderwyssektor genoegsame

voorsiening vir gestremde leerders se onderwysbehoeftes gemaak word nie.

Dit beteken dat gestremde leerders/kinders, wat hul skuldig maak aan

oortredings/misdaad, weinig toegang tot onderrig en opleiding het en as gevolg

hiervan ook minder toegang tot rehabilitatiewe investering. Intervensionele

ingryping of afwendingsopsies ten opsigte van gestremde leerders/kinders is

onder hierdie omstandighede ŉ reuse uitdaging en ŉ onrusbarende realiteit

wat nie versoenbaar is met die ideaal van ‘n toegeruste Suid-Afrikaanse jeug

binne ‘n ontwikkelende en waarde-geörienteerde onderwysmilieu nie.

➢ Muthaphuli (2015:132-146) sluit by die bogenoemde punt aan en noem dat

daar baie leemtes rondom die gehalte van sielkundige en verbandhoudende

onderwysdienste ten opsigte van jong oortreders bestaan. Die gebrek aan

betekenisvolle rehabilitatiewe en herintegrerende programme by

kindersorgsentra hou moontlik regstreeks hiermee verband.

➢ Navorsing deur Marumo & Zulu (2019: 45-66) dui daarop dat alhoewel

alternatiewe strafmaatreëls vir lyfstraf na 1994 by skole ingestel is,

onderwysers dit tans steeds problematies vind om dissipline toe te pas aan die

hand van die aangewese, alternatiewe strafmaatreëls. Dit blyk voorts dat die

daarstelling van oneffektiewe strafalternatiewe gekenmerk word deur te veel

vaaghede en ruimte vir misverstande wat onderwysers onseker laat.

➢ Die belangrikheid van ‘n effektiewe en goed saamgestelde dissiplinȇre beleid,

asook die toepassing daarvan, word deur Ntuli (supra) as ‘n voorvereiste vir ‘n

doeltreffende leerervaring gestel. Bestaande en voorgeskrewe handleidings en

riglyne rakende die toepassing van dissiplinȇre beleid en maatreëls in

klasverband is dikwels te teoreties en idealisties - die praktiese

implementeringswaarde daarvan ontbreek. Min inligting word deurgegee oor

277

die fisiese implementering van dissiplinëre maatreëls tydens onderrigsituasies

sonder dat akademiese kontaktyd ingeboet word.

➢ Die afwesigheid van funksionele rekordering en kontrolemeganismes ten

opsigte van dissiplinȇre toepassing bring mee dat sodanige onvoldoende

statistiek die voorkoms, frekwensie en vooruitskatting rakende dissiplinere

uitkomste belemmer.

➢ Volgens De Klerk & Rens (2003: 353-371) beleef onderwys in Suid-Afrika tans

‘n waarde-krisis. Etiese gedrag, waaronder waardes en beginsels, het nie net

binne skoolmilieus nie, maar binne verskeie samelewingsverbande,

onbelangrik geword. Van der Merwe (2010:107-125) sluit hierby aan en meld

dat wangedrag en misdaad by skole genormaliseer word deur leerders - hulle

beskou dit as deel van hul waardesisteme en internaliseer misdadige gedrag

tot ‘n alledaagse verskynsel wat vir hulle voordeel inhou. So kan gewelddadige

optredes vir sommige leerders respek, aanvaarding, materiële guns en

vergelding verseker.

➢ Alhoewel die DBO sy voorneme om waarde-onderrig in skole te vestig in 2016

deur middel van ‘n publikasie genaamd Manifesto on Values, Education and

Democrasy bevestig, word die resultate hiervan nog nie opgemerk nie. Vir sulke

waardes om enige betekenisvolle uitwerking binne skoolverband te hȇ, moet

dit omskep word in onderwysgebaseerde riglyne en norme waarbinne

dissipline, asook selfdissipline, onontbeerlik is. Die afwesigheid van

geïnternaliseerde waardes, gebaseer op perspektiewe van spesifieke,

opbouende lewensbeskouings, is kenmerkend van die hedendaagse

onderwysmilieu.

➢ Alhoewel die opvoedkundige bydraes van waardegedrewe onderrig in skole

werklike substansie het, is Du Toit, Louw & Jacobs (2016:180-216) van mening

dat daar nie genoegsame aandag deur owerhede aan dissiplinȇre

278

aangeleenthede binne waarde-gedrewe onderrig gegee word nie. Wesenlike,

bruikbare en funksionele riglyne rakende dissiplinȇre aksies is vaag.

Definitiewe strafopsies en strafprosesse word nie pertinent en prakties

uiteengesit nie en die administratiewe impak hiervan word nie aangespreek nie.

In dié verband meld Deacon & Botha (2021: 1-21) dat skole in Suid-Afrika baie

geld en tyd (wat vir funksionele onderrigtyd geallokeer is) prysgee om (eerder)

dissipline te handhaaf. Duur tegnologiese apparaat word selfs vir dié doel

aangeskaf en daar word dissiplinȇre vehore gereël - maar alles tevergeefs.

➢ Wekroepe wat die implementering van positiewe dissipline binne

waardegedrewe skoolmilieus bepleit blyk binne die Suid-Afrikaanse,

staatsgesubsidieerde onderwysmilieu, inaggenome al die reedsgenoemde

remfaktore, tans (oorwegend) nie haalbaar te wees nie. Die

implementeringspotensiaal van die positiewe dissiplinȇre model binne die

raamwerk van ‘n waardegedrewe privaatskoolopset, blyk meer haalbaar te

wees as gevolg van ruimer, beskikbare hulpbronne en baie minder remfaktore

in vergelyking met staatskole. Die versoening tussen die werklike dissiplinȇre

praktyke en die (geïdealiseerde) positiewe dissiplinȇre model in Suid-

Afrikaanse skole is tans te ver verwyder van mekaar. Die element van straf

word binne die positiewe dissiplinȇre model te veel versag en as ‘n onpraktiese

terloopsheid geherdefinieer - ‘n konsep wat nie werklik binne die huidige

konteks van Suid-Afrikaanse staatsondersteunende skole aanklank vind nie.

Binne die positiewe dissiplinȇre model word daar tans nie werklik voorsiening

gemaak vir die voorkoms en gepaardgaande hantering van kinderoortreders

binne skoolverband nie. Alvorens die Suid-Afrikaanse onderwysowerhede nie

herbesin oor die haalbaarheid van die positiewe dissiplinȇre model vanuit ‘n

reformatories-opvoedende onderwysperspektief nie, sal die haalbaarheid van

positiewe dissiplinering binne waardegedrewe skole latent bly wink.

➢ Luidens ‘n 2019-verslag oor die stand van hoër onderwys kom Statistieke Suid-

Afrika (SSA) tot die gevolgtrekking dat veral die tekortkominge in basiese

onderrig baie jongmense se kanse om na skool verder te studeer, belemmer.

279

Hoë uitvalsyfers van ongeveer 23% tydens leerders se gr.10- en 11-skooljare

ondersteun hierdie gevolgtrekking. Die vaslegging van kwalitatiewe waardes

en norme wat binne ŉ onderrigmilieu nie behoorlik kon plaasvind nie en die

moontlikheid dat leerders soos hierdie hulself waarskynlik kort voor lank gaan

vasloop, wakker ŉ bepaalde futiliteitsgevoel hieroor aan. Binne skole se

huidige, dissiplinȇre beleidsraamwerk (en die toepassing daarvan) word

diesulkes myns insiens nie geakkomodeer nie en die moontlikheid van

intervensionele ingrypings bied ewe min hoop tot suksesvolle strafuitkomste.

7.1.2.4 Gevolgtrekking

In ‘n interessante navorsingstudie waartydens 100 jeugdiges se sienings oor misdaad,

kriminaliteit en die regspleging deur Schoeman (2016: 35-44) aangeteken is, het dit

aan die lig gekom dat respondente aangedui het dat hulle beide vergeldende en

herstellende geregtigheidselemente as deel van die groter prentjie van geregtigheid

beskou. In dié lig is dit verblydend om kennis te neem daarvan dat sommige

jongmense die waarde van ‘n geïntegreerde strafbenadering tot jeuggeregtigheid

regverdig.

Alhoewel die bevindings rakende heersende strafpraktyke binne die Suid-Afrikaanse

kindergeregtigheidsmilieu meer as genoegsame ruimte tot verbetering blootlȇ, glo die

navorser dat die hoop daartoe nie beskaam nie. Daar is veel te leer uit sekere,

geldende internasionale tendense in dié opsig te midde daarvan dat elke

samelewingsmilieu ‘n unieke onderbou het en gevolglik ‘n uniek-saamgestelde

kindergeregtigheidsraamwerk behoort te inisieer. Straf, of enige eufemisties-

geformuleerde weergawe daarvan, is en sal altyd deel wees van die handawing van

geregtigheid wȇreldwyd. Binne ŉ kindergeregtigheidsmilieu behoort straftoepassing ,

soos in hoofstuk 2 uiteengesit, deurgaans rekening te hou met geldende en

funksionele strafbenaderings binne ‘n oorkoepelende raamwerk van herstellende

geregtigheid. Die Suid-Afrikaanse owerhede is dit aan die kinders van Suid-Afrika

verskuldig om kindergeregtigheidsraamwerke daar te stel wat positiewe en

suksesvolle strafuitkomste sal genereer. Frederick Douglass, ‘n eertydse

280

Amerikaanse staatsman en aktivis vir menseregte, het immers in dié verband gesȇ

dat dit makliker is om eerder sterk kinders te bou as om later van tyd stukkende mense

heel te maak.

7.2 Moontlike aanbevelings vanuit ŉ teoreties-gefundeerde

kindergeregtigheidsraamwerk ter verbering en opheffing van die Suid-

Afrikaanse kindergerigte strafmilieu met die oog op konkreti-

seringswaarde en gevolglike praktiese implementeringspotensiaal

7.2.1 Inleiding

Die implementeringspotensiaal van hierdie aanbevelings deur die navorser gaan

afhang van die tempo en voldoeningsvlak waaraan daar deur die verantwoordelike

Suid-Afrikaanse owerhede aan hierdie tersaaklike aanbevelings gestand gedoen

gaan/kan word, al dan nie.

Dit is belangrik om in ag te neem dat die sosio-ekonomiesie kontekste waarbinne

kinders grootword ’n bepalende rol speel ten opsigte van hul algemene persepsies

rakende reg en geregtigheid. Aldus Farrington (2007: 602-640) maak ’n swak sosio-

ekonomiese peil dit baie moeilik vir kinders om voortreflike, kognitiewe prosesse te

stimuleer as hul hulself deurentyd in troostelose, uitsiglose omstandighede bevind

waar misdaad genormaliseer word. Onrealistiese verwagtinge ten opsigte van

beroepsmoontlikhede en algemene lewenskwaliteit, asook die ooraksentuering van

individuele regte en disfunksionele kindergeregtigheidstoepassing, kan Suid-

Afrikaanse kinders potensieel broos en ontredderd laat.

Met die volgende aanbevelings word die navorser se navorsingsbydrae tot ŉ beter

en meer funksionele kindergeregtigheidsmilieu, waarbinne doelmatige

straftoepassingspraktyke meewerk tot positiewe en betekenisvolle strafsekerheid,

bevestig.

281

7.2.2 Moontlike aanbevelings

➢ Navorsingsresultate dui daarop dat die blootstelling aan kognitiewe

vaardigheidsontwikkeling by kinder- en jeugoortreders hul

probleemoplossingsvermoëns, perspektiefneming en doelwitstelling verbeter.

Die aanleer van effektiewe kommunikasievaardighede behoort

kinderoortreders te lei na objektiewe insig in hul dade en die gevolge daarvan.

Rolspelers binne opvoedings-, onderrig- en sorgmilieus behoort dus rekening

te hou met jongmense se kognitiewe ontwikkeling en behoort hulle,

dienooreenkomstig hiermee, aan te moedig om deur middel van

rasionaliseringsprosesse verantwoordelikheid te neem vir hul aksies en die

noodsaaklike herstelpad wat voorlê.

➢ Weldeurdagte konflikoplossingspraktyke behoort geïmplementeer en

gekenmerk te word deur wedersydse respek rakende menswaardigheid,

gelyke magsverhoudings en die beveiliging van alle betrokke partye.

Empatiese begrip tussen kinderoortreders, hul bekwame fasiliteerders en

ander belanghebbendes hierby behoort gevoelens van positiewe

strafsekerheidsbelewing by kinderoortreders teweeg te bring. Meyer & Chetty

(2017: 121-134) merk in dié verband op dat ’n holistiese, pedagogiese

benadering tot persoonlike transformasie by kwesbare kinders of

kinderoortreders gevolg behoort te word om veral onaanvaarbare,

ongedissiplineerde gedrag (waaronder gewelds- en konflikverwante gedrag)

aan te spreek.

➢ Daar word aanbeveel dat die betrokke Suid-Afrikaanse owerhede meer

bewustelik kennis behoort te neem rakende die waarde van herstellende

geregtigheidspraktyke waarby kinder- en jeugoortreders kan baat. Skelton &

Batley (2006: 115-122) bevestig in dié verband dat herstellende geregtigheid ’n

waardegedrewe proses is waartydens alle betrokkenes se menswaardigheid

binne unieke sosio-kulturele sfere in ag geneem behoort te word. ’n

Benadering tot herstellende geregtigheid is nie net ’n verlengstuk van blote straf

282

nie; dit strek verder en neem die hele maatskaplike milieu in ag, waaronder

maatskaplike oorsaaklikheidsfaktore en gevolge. Wanneer kinders en

jeugoortreders op ’n rasionele wyse tot insig kom rakende die sekerheid van

(hul) straf asook die doelmatigheid daarvan, kan die strafbelewenis

betekenisvol word en die potensiaal tot strafsukses verbeter. Dit is gevolglik

noodsaaklik dat alle betrokkenes inkoop by die aanleerproses van waardes wat

deur herstellende geregtigheidspraktyke geïnisieer word en die praktykgerigte

konkretiseringswaarde daarvan besef. Nettman (2016:403-404) beklemtoon

die waarde van legitieme ondersteuning in die daarstel van duidelike

strafopleggingsriglyne rakende alternatiewe strafopsies binne herstellende

geregtigheidspraktyke.

➢ Die suksesvolle internalisering van waardes soos onderlinge verbondenheid,

kreatiwiteit, bemagtiging, insigverskerping, wedersydse respek, innoverende

denke, sorgsaamheid, eerlikheid, nederigheid, aanspreeklikheid,

hardwerkendheid, hoop, vertroue en funksionele kommunikatiewe vermoëns

kan aanleiding gee tot ’n positiewe strafervaring en behoort, sovêr moontlik, in

herstellende geregtigheidspraktyke geïnkorporeer te word. Sosiale en

emosionele ontwikkeling deur middel van kommunikatiewe en interaktiewe

vaardighede, is van kardinale belang vir kinderoortreders om sodoende op ’n

betekenisvolle wyse eie gedrag te evalueer.

➢ Waardes en norme behoort by kinders vasgelê te word deur álle

belanghebbende partye, waaronder die ouers, skoolgemeenskap, breë

gemeenskap, media en betrokkenes by afwendingsopsies. Op toepaslike

platforms behoort daar prakties voorsiening gemaak te word vir die vaslegging

hiervan. Veral die onderwysmilieu vervul ’n belangrike rol in die vestiging van

waardesisteme by kinders. Daadwerklike pogings behoort deur

onderwysowerhede en belanghebbende partye aangewend te word om die

huidige afwesigheid van dissipline en selfdissipline by leerders ongedaan te

maak. Die internalisering van norme en waardes in die lewens van kinders is

van kardinale belang in die vooruitskouing en (moontlike) verwesenliking van

283

’n goed gebalanseerde en gedissiplineerde skoolgemeenskap en lê

kinders/leerders se algemene sin vir ondere andere geregtigheid ten grondslag.

➢ Indien die teoretiese riglyne, wat waardegedrewe onderrig ten grondslag lê,

tydens opleiding by skole en ander opleiding- en onderrigsentra prakties

geïmplementeer word (en die infrastrukturele aanpassings dienoorkomstig

geskied), kan die hoop en vertroue in ’n progressiewe Suid-Afrikaanse

onderwysstelsel deels herstel word.

➢ Die waarde en aanbied van beplande en gekoördineerde, na-uurse aktiwiteite

(hetsy sport- of kultuurgeoriënteerd) as teenvoeter vir ledigheid, behoort deur

betrokke personeel/beamptes oorweeg te word. Kinders kan moontlik betrokke

gemaak word by die samestelling daarvan. Aktiwiteite soos hierdie is belangrik

om interpersoonlike waardes te vestig. Skole, sowel as kinder- en

jeugsorgsentra, kan moontlik hiervan gebruik maak.

➢ Die beskikbaarheid en toegang tot deurlopende hulpbronne rakende

diensverskaffing, veral staatsfinansiering, is onontbeerlik vir die suksesvolle

implementering en funksionering van komplekse kindergeregtigheidsprosesse.

Die algemene verbetering van openbare dienste, veral dié wat verband hou met

onderwys en maatskaplike ontwikkeling, behoort deur die staat gefinansier te

word. As diegene wat hierdie dienste benodig nie in staat is om daarvoor te

betaal nie, sal hierdie aanbeveling ’n futiele voorstel bly.

➢ Beplande kindergeregtigheidswetgewing in Suid-Afrika maak teoreties

gesproke genoegsaam voorsiening vir die beregtingsproses van kinder- en

jeugoortreders, maar ongelukkig realiseer min hiervan in die praktyk. Daar

word aanbeveel dat daar voortgebou word op die bestaande

kindergeregtigheidswetgewing, maar met ’n klemverskuiwing na

praktykgerigte, herstellende geregtigheidsoplossings binne

284

gemeenskapsgebaseerde milieus wat kinders bystaan om verantwoordelikheid

te neem vir hul dade buite die formele geregtigheidstelsel.

➢ Die gebrek aan kwalitatiewe moniteringsmeganismes en -liggame, wat

konstante beheer en toesig uitoefen by kindersorgsentra en ander

intervensionele of afwendingspraktyke, behoort aangespreek en reggestel te

word. Hierdie aanbeveling is noodsaaklik om uitvoering te gee aan die praktiese

implementering van deurlopende assesseringsprosesse en gekose

intervensionele opsies vir individuele kinderoortreders.

➢ Kommerwekkende leemtes op die gebied van deurlopende evaluering,

rekordering en konsolidering van data, asook navorsings- en

evalueringsverslae rakende alle formele en informele

kindergeregtigheispraktyke, is van wesenlike belang en verdien terstond meer

aandag. Tans is daar werklik min statistiek in Suid-Afrika beskikbaar rakende

die toepassing en geslaagdheid van intervensionele praktyke. Die tekort

hieraan laat min ruimte vir die vasstel van patroonmatighede, tendense en

ander statistiesverwante uitkomste. Toekomstige beplanning en verfyning van

intervensionele uitkomste word gekelder en daar kan nie op bewese

suksesfaktore, al dan nie, staatgemaak word nie. Deegliker SAPD-jeug- en

kindermisdaadstatistiek is ook broodnodig ten einde ’n kontrolebasis vir

verskeie navorsingsdoeleindes daar te stel. Die gehalte van bewysgebaseerde

programmering en risikobepaling as hulpmiddels in

kindergeregtigheidsprosesse word ook hierdeur geraak. Die insameling van

tersaaklike data rakende strafuitkomste, asook die navorsing en evaluering

daaromheen, behoort te alle tye tot voordeel van kwesbare kinders te strek, die

vooruitskouende waarde van herintegrasie te bevorder en residivisme te

verminder. Dit bring ook mee dat betrokke kindergeregtigheidsbeleid en -

wetgewing deurgaans verfyn word ten einde die implementering daarvan te

versterk.

285

➢ Daar is ’n tekort aan bewese Suid-Afrikaanse navorsingsresultate rakende

belangrike aspekte binne die huidige kindergeregtigheidsmilieu. Die

bestudering van langtermynuitkomste van welsaamgestelde en funksionele

intervensiestrategieë is ’n noodsaaklikheid wat die effektiwiteitskoers daarvan

sal blootlê. Die ontwikkeling van ’n navorsingsagenda rakende

kindergeregtigheidspraktyke en die uitwerking daarvan, word gevolglik

aanbeveel. Hiermee saam kan ook die omvang, sistemiese effekte en koste-

implikasies van gebruiklike, intervensionele opsies bepaal word.

Oorkoepelend beskou behoort sodanige navorsingsinisiatiewe aangemoedig

en befonds te word om uiteindelik gestalte te gee aan die doeltreffendheid van

bewese, effektiewe ingrypings.

➢ Die skoolmilieu word beskou as ’n invloedryke milieu waarbinne kinders se

waardesisteme suksesvol ontwikkel, al dan nie. Volgehoue pogings om die

bestuur en kwaliteit van Suid-Afrikaanse skole te verbeter, is van die uiterste

belang. In hierdie verband moet daar nie uit die oog verloor word dat onderrig

in skole se primêre doelwit op die oordrag van kennis en gepaardgaande

vaardighede berus nie. Onderwysers wy hul aandag grootliks aan hierdie

doelwit en is ook primȇr opgelei daartoe. Die manifistering van wangedrag deur

leerders in klaskamers, en die hantering daarvan, behoort nie die meeste van

hul tyd in beslag te neem as gevolg van onsekerhede, onduidelikhede en

twyfelagtighede binne ’n dissiplinêre beleidsraamwerk nie. Daarom word die

daarstel van duidelike, planmatige, funksionele en realistiese dissiplinêre

maatreëls wat prakties uitvoerbaar en maklik implementeerbaar is, aanbeveel

ten einde onderwysers se hande sterker te maak.

➢ Binne skoolmilieus moet daar in gedagte gehou word dat kinderoortreders uit

verskillende en meesal uiteenlopende maatskaplike, ekonomiese, politieke en

kulturele agtergronde kom en verskeie sosialiseringsvlakke verteenwoordig.

Om hierdie rede behoort skole se gedragskodes, asook die dissiplinêre beleid

en maatreëls, vir hierdie diversiteit voorsiening te maak. ’n Daargestelde en

voorgeskrewe beleid moet gevolglik verbesonder word dienooreenkomstig die

286

eiesoortige diversiteit binne elke skool. Enkele addisionele aanbevelings in dié

verband is soos volg:

• Omvattende, vroeë en spesifiek-saamgestelde

kinderontwikkelingsprogramme, wat ontwikkelingsondersteuning bied aan

kinders uit disfunksionele, maatskaplike kontekste, is noodsaaklik ten einde

die vestiging van kognitiewe denke, positiewe leer, selfrespek en respek vir

ander te verseker. Die aanleer van sosiale en gedragsvaardighede is van

kardinale belang vir dié doel.

• Opvoedkundige, proaktiewe en herstellende strafmaatreëls, gegrond op ’n

positiewe dissiplinêre perspektief binne die raamwerk van ’n totale

skoolbenadering, toon baie potensiaal.

• Alle belanghebbende partye behoort betrokke te wees by die saamstel van

’n dissiplinêre beleid binne ’n skoolmilieu, waaronder die beheerliggaam,

betrokke, provinsiale onderwysbeamptes, onderwysers, ouers en leerders.

Indien veral leerders geen/min insae of vertroue in die samestelling van so

’n beleid het (nie), gaan hulle waarskynlik nie inkoop in die implementering

en aanvaarding van dissiplinêre maatreëls nie en is sulke pogings

geoormerk vir mislukking, soos heelwat skole kan getuig.

• ’n Dissiplinêre beleid moet spesifiek, vereenvoudig dog volledig, inklusief

en alles behalwe tydrowend wees - daar behoort geen ruimte gelaat te

word vir misverstande, onsekerhede of vaaghede nie.

• ’n Tydraamwerk en sperdatums behoort aan dissiplinêre prosesse gekoppel

te word.

287

• Lyste van spesifieke strawwe vir spesifieke oortredings behoort saamgestel

te word. In dié verband beskik bestaande kindergeregtigheidswetgewing

oor duidelike beleidsriglyne en voorstelle hieromtrent. Individuele skole kan

met vrug hiervan gebruik maak en ’n eie, unieke dissiplinêre beleid

(dienoorkomstig die maatskaplike, ekonomiese en politieke eise) skep wat

vir goedkeuring aan die DBO voorgelê moet word.

• Rolspelers moet seker maak dat dissiplinêre strafmaatreëls voldoen aan

toepaslike, nasionale en wetlike vereistes.

• Behalwe dat alle belanghebbende partye moet inkoop by die daarstel van

’n dissiplinêre beleid, behoort hulle ook deurentyd toegang daartoe te hê.

• Eietydse en dinamiese kontekstuele samelewingswerklikhede vereis dat

daar op ’n gereelde basis ontwikkelingsinisiatiewe ten opsigte van

dissiplinȇre beleidsamestelling en -toepassing deur alle rolspelers

onderneem behoort te word om tred te hou met

veranderlikes/veranderlikheid.

• Ouer- of voogbetrokkenheid is van wesenlike belang. As die primêre

versorgers van kinders/kinderoortreders speel hulle ’n bepalende rol in die

suksesvolle implementering van rasionaliseringsprosesse en die

gepaardgaande neerlê en toepassing van dissiplinêre maatreëls.

• ’n Balans tussen reëls, riglyne en strafmaatreëls aan die een kant en

positiewe, navolgenswaardige gedragsriglyne aan die ander kant, behoort

die norm vir die handhawing van dissipline in skoolverband te wees.

➢ Meer onderwys- en gemeenskapsgerigte bewusmakingsveldtogte rakende

die verband tussen dissiplinêre beleidstoepassing en optimaal-funksionerende

skole kan deur die Suid-Afrikaanse onderwyssektor van stapel gestuur word.

288

Dit wil voorkom of wetteloosheid in samelewings eskaleer en bykomende

moeite behoort deur owerheidsinstansies geïnisieer te word om die teendeel

hiervan te regverdig.

➢ Strafuitkomste behoort, binne skoolverband, beter resultate te toon in kleiner

klasverbande. Te veel leerders in een klas bemoeilik onder meer die

toepassing van dissipline asook die gevolglike (positiewe) rasionalisering van

strafervarings by kinderoortreders.

➢ Lewensoriënteringsillabusse van die onderskeie onderwysdepartemente

behoort sterker te fokus op geregtigheidsonderrig en onderrig ten opsigte van

geldende kinder- en algemene wetgewing. Postmoderne beroepsvoorligting

in onderrigverband behoort die harde realiteit rakende beroepsvereistes, -

riglyne, -voorwaardes en –implikasies vir kinders te deromantiseer.

➢ Geïndividualiseerde strafbenaderings ten opsigte van kinderoortreders binne of

buite skoolverband, is bepalend. Daar word aanbeveel dat kundigheid in dié

verband ingespan word. Tydens intervensionele ingryping is die keuse van

strafopsies en gepaardgaande, herstellende programaktiwiteite en -doelwitte

afhanklik van kundige en weldeurdagte besluitneming om die moontlikheid van

sukses te optimaliseer.

➢ Daar word aanbeveel dat die betrokke owerhede en beleidmakers (waar

toepaslik) uit internasionale, suksesvolle presedente put. Wolhuter & Russo

(2013: 9) maak onder andere melding van spesifieke, belowende en

kindergerigte dissiplinêre modelle soos die NSSF-model (National Safe

Schools Framework) in Australië, die REACH-model (Reaching everyone for

active citizenry@home) in Singapoer en die nasionale plan vir onderwys in San

Paolo (Brazilië).

289

➢ Lede verbonde aan die SAPD, Departement van Korrektiewe Dienste,

Departement van Justisie en die Departement van Maatskaplike Ontwikkeling

behoort meer bewus te wees van die publieke belangstellingswaarde rakende

die jeugregstelsel en die regsplegingsroetes van jeugoortreders. Die

objektiewe handhawing van behoorlike standaarde ten opsigte van die

administrasie van die jeugregstelsel is van deurslaggewende belang vir die

vestiging van geloofwaardige, funksionele en effektiewe

kinderregsplegingsprosesse.

➢ ’n Reformatoriese benadering tot opvoedende onderrig en opleiding rakende

alle kinders/kinderoortreders binne skool- en aanhoudingsverband, word

aanbeveel. Tans blyk die haalbaarheid hiervan twyfelagtig, maar deur middel

van deeglike grondslagnavorsing vanuit ’n reformatoriese perspektief en die

kundige infasering hiervan kan die allerbelangrike onderrigmilieu in Suid-Afrika

vernuwe en ’n gesonde teelaarde vir kinderontwikkeling op die lang duur

daarstel.

➢ Herintegrasieprosesse, as deel van die laaste fase van strafuitoefening,

behoort reeds met die aanvang van afwendingsprosesse ’n fokuspunt te wees.

Die indiensnemingspotensiaal van ouer kinders behoort deur middel van

spesifieke beroepsleiding en algemene vaardigheidsopleiding ’n

gestruktureerde weg na werksgeleenthede te bied. Herintegrasieprosesse

terug na gesinne en skole behoort oor die algemeen kwalitatief te verbeter

sodat drukfaktore wat kinderoortreders voorheen ondervind het hul nie teruglok

na ’n lewe van misdaad nie. Daar behoort addisioneel gefokus te word op

kinder- en jeugoortreders tussen die ouderdomme van 15 – 18/19 wat hulself

tans nie in die onderwysstelsel bevind nie, werkloos is of pas uit aanhouding

vrygelaat is. Deur middel van ingrypingsmeganismes behoort daar

ontwikkelingsondersteuning aan diesulkes gebied te word sodat hulle hul volle

potensiaal vir hoofstroomdeelname kan bereik.

290

➢ Die daadwerklike, deeglike opleiding en gepaardgaande bemagtiging van

voornemende studente, opleidingspersoneel, regterlike beamptes en ander

betrokkenes by kinderwelsyn midde-in die kindergeregtigheidsarena word

aanbeveel. Sonder praktykgerigte, kundige leiding en bestuur is selfs die beste,

teoretiese beleidsraamwerke vrugteloos.

➢ Die belangrikheid van multidissiplinȇre opleiding aan afwendingspersoneel en

-beamptes word benadruk ten einde te voorsien in die behoefte aan

geïndividualiseerde behandelingsprogramme en ander diversiteitsvereistes.

Die suksesvolle implementering en die volhoubaarheid van alternatiewe

straftoepassing deur middel van afwendingsprogramme is hieraan

onderhewig.

➢ Soveel moontlik betrokke partye behoort by manifestasies van alternatiewe

straftoepassing op gepaste wyses betrek te word. Ouers, gesinne,

onderwysers, sorg- en opleidingsbeamtes, asook die gemeenskap behoort

aktief by behandelingsprogramme betrek te word.

➢ Daar behoort toegesien te word dat die voorsiening van onderrig en opleiding

sentraal staan tydens die duur van alle intervensionele ingrypingsopsies ten

opsigte van kinderoortreders.

➢ Die desentralisering van bestaande afwendingsentra, asook die oprigting en

inwerkingstelling van bykomende sentra vir doeleindes van

kindergeregtigheidsimplementering, behoort ter wille van toeganklikheids- en

geografiese redes oorweeg te word.

➢ Daar word aanbeveel dat bykomende, spesifieke liggame of instansies, wat die

universele belange van kinderoortreders ten doel het, in die lewe geroep word.

291

In hierdie verband kan afsonderlike kinderregte-eenhede binne bestaande

menseregte-organisasies oorweeg word ten einde dringendheid aan die

implementering van hernieude kindergeregtigheidsinisiatiewe te verleen.

➢ Verskillende en gepaste intervensies behoort reeds vroeg in die lewens van

kinderoortreders beskikbaar te wees en behoort alle behoeftes van

kinderoortreders aan te spreek. Daarom word bewysgebaseerde, asook

risikobestuursverwante programmering, wat internasionaal reeds dui op ’n

bewese suksesbereikingsrekord, aanbeveel. Die funksionaliteit hiervan behoort

in die Suid-Afrikaanse kinderregarena neerslag te vind, met inbegrip van

noodsaaklike, administratiewe en infrastrukturele ondersteuning. ’n

Verskeidenheid effektiewe programme laat ruimte vir voldoende diversiteit om

aan te pas by die spesifieke behoeftes van kinder- en jeugoortreders ten einde

hul toekomstige gedrag te verbeter. Intervensies gerig op

gesindheidsveranderings, gedragsaanpassings en veranderede denkpatrone

word hiermee saam aanbeveel.

➢ Die rol van nieregeringsorganisasies (NRO’s) in burgerlike samelewings is van

groot waarde. Kollektiewe verantwoordelikheid, in die vorm van plaaslike

hulpbronne en vrywilligers uit betrokke gemeenskappe, kan belangrike bydraes

lewer ten opsigte van die implementering en uitvoering van herstellende

geregtigheidspraktyke rakende kinderoortreders binne onderskeie

samelewingskringe.

➢ Die behoefte aan forensiese dienste vir jeug- en kinderoortreders word ’n braak

werklikheid in Suid-Afrika. Daar word aanbeveel dat voldoende finansiële

hulpbronne in forensiese jeugversorging, asook vir navorsing in dié verband,

beskikbaar gemaak word.

➢ Multisistemiese Terapie (MST) as intervensie-opsie vir kinderoortreders

behoort ernstig oorweeg te word vanweë die intensiewe en multilaterale aard

daarvan.

292


Binne die kindergeregtigheidsarena behoort daar deur alle rolspelers op ’n

gekoördineerde wyse, en op alle samelewingsplatforms, gepoog te word om

strafmaatreëls doelmatig toe te pas ten einde (’n) realistiese en positiewe

strafsekerheid by kinderoortreders teweeg te bring. Met die bogenoemde verwysing

na alle rolspelers binne die kindergeregtigheidsarena word daar spesifiek verwys na

ouers, onderwyslui, professionele regslui, wetstoepassingsbeamptes, maatskaplike

dienste sektore, plaaslike en nasionale politieke liggame, kinderregte-organisasies,

leierskorpse binne onderskeie samelewingsverbande, gemeenskappe, die media en

tersaaklike, statutȇre sambreelligame.

Wat hierdie doelwit egter moeilik haalbaar maak, en daaroor is baie navorsers dit

eens, is dat Suid-Afrika dit moeilik vind om die gepaste, komplekse, infrastrukturele

kindergeregtigheidspraktyke, soos in Die Grondwet en ander

kindergeregtigheidswetgewing vereis word, ten uitvoer te bring. Die Wet op

Kindergeregtigheid 75 van 2008 geniet, soos reeds vermeld, welverdiende, nasionale

en internasionale aansien, maar die realiteit is dat die implementering daarvan ver te

kort skiet.

Omdat Suid-Afrika binne ’n konteks van beperkte hulpbronne (moet) funksioneer, wil

dit voorkom of hoë intensiteit intervensies kompleks is en geskoolde, professionele

personeel vereis. Hierdie realiteit blyk onbekostigbaar, of om ander redes onmoontlik,

te wees en gevolglik ly die implementering hiervan skade. Derhalwe moet daar

noodwendig aanpassings in dié verband gemaak word en dit is moontlik dat daar in

die loop van hierdie aanpassingsproses gehalte ingeboet word.

Volgens Vandala (2019: 12-15) dui navorsing daarop dat die waarde van korrektiewe

opvoeding en onderrig nie onderskat moet word nie. Daar is genoegsame bewys dat

oortreders wel transformeer in soverre dit selfbeeldopheffing en die vestiging van ’n

gesonde menswaardigheidsbesef betref. Hargovan (2013: 34) ondersteun Vandala

293

(ibid.) se opinie en is van mening dat bestaande programme binne die Suid-Afrikaanse

afwendingsmilieu wel potensiaal toon om die gedrag van kinderoortreders positief te

beïnvloed.

Daar is egter ’n dringende behoefte aan staatsdepartemente om die lewering van ’n

wye verskeidenheid maatskaplike dienste te versterk en die implementering van

beleide, wat die skep van veilige omgewings vir jongmense vooropstel, te prioritiseer.

Die behoefte aan effektiewe en spoedige implementering van ’n geïntegreerde en

samehangende strategie vir jeugveiligheid en -geregtigheid, waarby ’n wye

verskeidenheid relevante belanghebbendes betrokke is, kan nie genoegsaam

beklemtoon word nie

Die woorde van Francis Bacon, ’n eertydse Britse filosoof, som alle voorgenoemde

belanghebbendes se universele plig in hierdie verband op as hy sȇ dat indien óns nie

geregtigheid dien nie, geregtigheid óns nie sal dien nie.

294

HOOFSTUK 8

SINTESE EN SLOTGEDAGTE

295




INHOUDSOPGAWE:

HOOFSTUK 1


ONDERSOEK.: pp. 21-48

HOOFSTUK 2



HOOFSTUK 3


STRAF: pp. 91-115

HOOFSTUK 4




VAN 14 – 18: pp. 116-156

HOOFSTUK 5




HOOFSTUK 6




pp. 211-258

HOOFSTUK 7


HOOFSTUK 8


296

HOOFSTUK 8

SINTESE EN SLOTGEDAGTE

Die morele en fundamentele regsbeginsels, naamlik nullum crimen sine lege en

nulla poena sine lege, oftewel geen misdaad/straf sonder ŉ wetsoortreding nie,

geld onderliggend tot die internasionale en nasionale strafreg. In die voorafgaande

studie word daar verwys na verskeie opvattings van geregtigheid ten opsigte van

strafteorieë en -filosofieë en word daar in diepte gedebatteer rondom die

legitimiteit en doelwitte van straf. Dit blyk verder dat verskillende strafbenaderings

elk eiesoortige teoretiese en praktiese uitdagings het waaruit wedersydse verskille

en ooreenkomste blyk. Die onderhawige studie het aan die lig gebring dat straf

weliswaar ŉ universele verskynsel is wat binne uiteenlopende kontekste, en in

verskillende hoedanighede, manifesteer. Binne elke samelewing behoort daar begrip

te wees vir die dinamiek en rol wat unieke, onderliggende dryfvere binne plaaslike

kultuur- en waardeverband speel om straftipes te genereer, te vorm en daar te stel.

Strafsekerheid, as sentrale komponent in die tersaaklike studie, dui op die verband

tussen die gewisheid/waarborg en die waarde van straf. Dit blyk uit die ondersoek

dat die tweede deel van hierdie dualiteit, naamlik die waarde van straf, komplekser

voorkom. Dat daar besliste straf vir ŉ wetsoortredende individu is, is gewis en seker;

dit is egter die áárd van hierdie strafwaarborg, naamlik die gehalte en betekenis van

straf, wat kontroversieel is.

Die ondersoeker se bydrae tot die bevordering van doelmatige straftoepassing en

positiewe strafervarings is dat hierdie prosesse uiteraard van kardinale belang is in

soverre dit suksesvolle strafuitkomste in die vooruitsig stel. Die ondoelmatige

oplegging en/of toepassing van straf kan die totale positief-georiënteerde

strafinisiatief en gepaardgaande doelwitbereiking ongedaan maak. Waar doelmatige

straftoepassing positiewe uitkomste in die vooruitsig stel, kan ondoelmatige

straftoepassing daardie uitkomste “degradeer” na negatiewe strafervarings wat

gekenmerk word deur gevoelens van wanhoop en ontnugtering.

297

Die kindergeregtigheidsmilieu in Suid-Afrika is ŉ sensitiewe terrein, onder meer

vanweë verskanste kinderregte in Suid-Afrikaanse kinderwetgewing. Bestaande

kindergeregtigheidswetgewing bied op ŉ teoretiese vlak genoegsame beskerming vir

kinderregte, maar die implementering van hierdie teoretiese beleide en direktiewe is

nie na wense nie. Kinderregsplegingsroetes word duidelik in kindergerigte

wetgewing uitgestippel en maak voorsiening vir ŉ strafverwante diversiteit binne ŉ

verskeidenheid intervensionele strafalternatiewe en afwendingsopsies. Die

probleem lȇ egter, soos reeds vermeld, by die uitvoering hiervan. Baie voorgemelde

infrastrukturele en ander tekorte, asook die gebrek aan ondersteunende

hulpbronne, kelder die vooropgestelde strafsuksespeil.

Ook binne die onderwysmilieu is daar ernstige leemtes rakende die saamstel,

vestiging, implementering en toepassing van dissiplinȇre beleid. Weer eens stel

kindergeregtigheidswetgewing op teoretiese gronde riglyne voor vir die daarstel

van gedragskodes en dissiplinȇre beleidsraamwerke, maar bied min daadwerklike

en bruikbare meganismes en hulpbronne om uitvoering te gee hieraan. Die

onderwysmilieu as kragtige en invloedryke vormingsruimte in kinders se lewens

behoort nie onderskat te word nie. Een van Nelson R. Mandela, voormalige

staatshoof van Suid-Afrika, se wysste stellings is dat onderwys die kragtigste

wapen is wat aangewend kan word om die wȇreld te verander.

Die ondersoeker is voorts van mening dat, oorkoepelend beskou, die internalisering

van maatskaplik-gebaseerde norme en waardes, asook daaropvolgende

rasionaliseringsprosesse (reeds op ŉ primȇre vlak) moontlik die doeltreffendste

vorm van sosiale beheer by kinders kan vestig. Voeg hierby objektiewe en effektiewe

regstoepassingsmeganismes, asook doelmatige straftoepassingspraktyke wat

kulmineer in rasionele belewings van strafsekerheid, en daar is ŉ definitiewe

moontlikheid van operasionele vooruitgang binne die omvattende

kindergeregtigheidsmilieu in Suid-Afrika. Wat kinderoortreders benodig, is dat hulle

bygestaan word deur die loop van hul positiewe sosialiseringsprosesse

waartydens die norme en waardes van hul onderskeie samelewingsverbande

geïnternaliseer word.

298

Samevattend gesproke, en aldus Diaconu (2013: 76-84), behoort straf en

straftoepassing ten opsigte van kinderoortreders van so ŉ aard te wees dat dit:

• die kinderoortreder in staat stel om sy/haar doelwitte daadwerklik en

doeltreffend te bereik;

• indien nodig aangepas kan word;

• toepasbaar en gepas is;

• effektief en gebalanseerd (nie te streng of te toegeeflik nie) is;

• objektief en moraliserend is;

• wettig-verantwoordbaar is, en

• gerig is op herstel.

Indien straf en straftoepassing nie in ooreenstemming met sodanige sinonieme

kwaliteite is nie, en daar nie ŉ balans tussen die rasionaliteit van strafregtelikheid

en kwalitatiewe insette van kinderregte-organisasies gehandhaaf word nie, is dit

baie moontlik dat geen party voordeel sal trek uit sodanige straftoepassing nie.

Die Suid-Afrikaanse realiteit is dat daar wel graduele verskille in die onderlinge en

komplekse samelewingsverbande binne die Suid-Afrikaanse konteks ten opsigte

van gebreke, behoeftes, agterstande en tekortkominge bestaan. Maar, al lyk die

ommekeer na ŉ weldeurdagte, optimaal-funksionerende kindergeregtigheidstelsel

hoe radikaal, onmoontlik en vergesog ook al, is die ondersoeker van mening dat die

hoop en wil hiertoe nie beskaam nie. ŉ Herbesinning van alle rolspelers binne die

kindergeregtigheidsarena en ŉ hernieude pligsbesef en verantwoordelikheidstrewe

vanuit owerheidsweë is in dié verband nodig om hierdie muntstuk om te draai. Die

kwesbare kinders en kinderoortreders binne huidige Suid-Afrikaanse samelewings

is geregtig op billike beregting asook die essensiële en funksionele

infrastrukturele werktuie hiertoe.

It always seems impossible

until it’s done (N R Mandela)

299

LYS VAN TABELLE EN DIAGRAMME

TABELLE:

2.1 Tipes sanksies (en voorbeelde) ……..........................................................65

2.2 Tabellariese voorstelling van sekere algemene instellings en

gepaardgaande sosiale beheer...................................................................66

5.1 ŉ Kinderoortreder se roete deur die strafregstelsel soos

voorgeskryf deur Die Wet op Kindergeregtigheid 75 van

2008……………………………………………………………………..………….191

DIAGRAMME:

5.1 Jeugdiges wat dit oorweeg het om misdaad te pleeg..............................160

5.2.1 Samevattende beeld van kontakmisdade deur kinders

tussen die ouderdomme van 10 -17 (2017 - 2020)...................................161

5.2.2 Afsonderlike jaarlikse beeld van kontakmisdade deur kinders tussen die

ouderdomme van 10 - 17:

a. 2017 – 2018…………………………………………......……………………162

b. 2018 – 2019………………………………………………………...…...……163

c. 2019 – 2020…………………………………………………………...……...164

300

5.2.3 Samevattende beeld van seksuele ootredings deur kinders tussen die

ouderdomme van 10 – 17: (2017 – 2020).................................................165

5.2.4 Afsonderlike jaarlikse beeld van seksuele oortredings deur kinders

tussen die ouderdomme van 10 -17:

a. 2017 – 2018……………………………………………………………….……..166

b. 2018 – 2019……………………………………………………………….……..167

c. 2019 – 2020………………………………………………………………….…..168

5.3.1 Samevattende beeld van provinsiale verspreidingsyfers van Suid-

Afrikaanse jeugoortreders rakende moord oor ŉ tydperk van

3 jaar (2017 – 2020).....................................................................................169

5.3.2 Afsonderlike jaarlikse beeld van provinsiale verspreidingsyfers van

Suid-Afrikaanse jeugoortreders rakende moord :

a. 2017 – 2018………………………………………………………………………170

b. 2018 -2019………………………………………………………………………..171

c. 2019 – 2020………………………………………………………………………172

5.4 Die geslagtelike voorkomsyfers van moord gepleeg deur jeugoortreders in

Suid-Afrika vanaf 2017 – 2020……………………………………………………173

5.5 Aantal kinders in Suid-Afrikaanse gevangenisse......................................177

5.6.1 Gevonnisde kinderoortreders onder die ouderdom van 18 jaar

301

in 2010………………………………………………………………….……......197

5.6.2 Gevonnisde kinderoortreders onder die ouderdom van 18 jaar vanaf

1995 – 2011……………………………………………………………………...198

5.7 Suid-Afrikaanse jeug: voltooiing van skoolloopbane ..............................200

302

BIBLIOGRAFIE

▪ Abrams, L., 2013. Juvenile Justice at a Crossroads: Science, Evidence, and Twenty-

First Century Reform. Social Service Review, 87(4), pp.725-752. [online] Available at:

http://www.jstor.org/stable/10.1086/674074 [Accessed 20 November 2020].

▪ ADEA ( Association for the Development of Educators in Africa), 2021. Discipline in

learner performance and quality of life. [online] Available at:

<https://www.adeanet.org/en/blogs/education-pendulum-role-discipline-learner-

performance-quality-life> [Accessed 20 May 2021].

▪ Adler, J.R., Edwards, S.K., Scally, M., Gill, D., Puniskis, M.J., Gekosi, A. & Horvath,

M.A.H., 2016. What works in managing young people who offend? A summary of the

international evidence. Ministry of Justice Analytical Series. Available at:

http://www.nationalarchives.gov.uk/publications/research-and-analysis/moj

[Accessed 30 August 2021].

▪ Alexander, J., 1922. Philosophy of Punishment. Journal of Criminal Law and

Criminology, 13(2), art.5 [online]

Available at: <http://scholarlycommons.law.northwestern.edu/jclc> [Accessed 10

November 2020].

▪ Alker, Z. & Watkins, E., 2020. A Guide To Researching Juvenile Offenders. [online]

Available at: https://www.digitalpanopticon.org [Accessed 9 October 2020].

http://www.jstor.org/stable/10.1086/674074

http://www.nationalarchives.gov.uk/publications/research-and-analysis/moj

https://www.digitalpanopticon.org/

303

▪ Allen, F.A., 1954. Pioneers in Criminology, IV: Raffaele Garofolo (1852-1934), In: H.

Mannheim (ed.) Pioneers in Criminology, 45(4). Journal of Criminal Law and

Criminology, pp. 373 – 390. [online] Available at:

https://scholarlycommons.law.northwestern.edu/jclc/vol45/iss4/1 [Accessed 11 May

2020].

▪ Allen, F.A., 1960. Raffaele Garofolo. In: H. Mannheim, ed., Pioneers in Criminology,

pp. 254-276. [online] Available as ebook at: https://www.amazon.com/Pioneers-

criminology-Hermann-Mannheim/dp/BOOOOCKP34 [Accessed 12 May 2020].

▪ Argentinian Crime Stats. Available at: https://www.nationmaster.com [Accessed 22

July 2021].

▪ Arnull, E., Eagle, S., Gammampila, A., Archer, D., Johnson, V., Miller, K. & Pitcher, J.,

2005. Persistent young offenders: A retrospective study. Youth Justice Board for

England and Wales. [online] Available at: https://www.ojp.gov>ncjrs>virtual-

library.abstracts/persistant> [Accessed 20 November 2020].

▪ Austen, L. & Cowburn, M., 2013. Postmodernism and Criminologigical Thought:

“Whose science?” “Whose knowledge?.” In: M. Cowburn, M. Duggan, A. Robinson

and P. Senior, (eds.) Values in Criminology and Community Justice. Bristol: Policy

Press, pp.21-28. [online] Available

at:<http://shura.shu.ca.uk/information.html>[Accessed 24 November 2020].

https://scholarlycommons.law.northwestern.edu/jclc/vol45/iss4/1

https://www.nationmaster.com/

304

▪ Ayugi, R., 2017. Criminology And Penology. Nairobi: Kenia School of Law, pp.27-37.

[online] Available at:

<https://learning.ayugi/criminology/Rose%20%28%Criminology%20%Penology>[Acc

essed 17 June 2020].

▪ Badr-el-din, A. 1986. Methodological Problems in International Criminal Justice

Research. International Journal of Comparative and Applied Criminal Justice, Vol.10,

Ed.1-2, pp.163-176/45-57.

▪ Bagaric, M., Fischer, N. & Wolf, G., 2016. Bringing Sentencing into the 21st Century:

Closing the Gap between Practice and Knowledge by Introducing Expertise into

Sentencing Law. Hofstra Law Review, 45(3), pp. 846 – 850.

▪ Bajpai, N. 2011. Business research methods. Pearson Education (India), pp.1-41.

▪ Balis, N., 2021. Juvenile Detention Explained. The Annie E. Casey Foundation.

[online] Available at: https://www.aecf.org/blog/what-is-juvenile-detention [Accessed 3

September 2021].

▪ Ballard, C., 2013. New Report sheds light on the situation of children in South Africa’s

Prisons. Art. 40, vol. 15(1), pp. 6-9. [online] Available at:

https://www.journals.co.za/doi/pdf/10.10520/EJC160526 [Accessed 9 November

2020].

▪ Barnes, H. & Teeters, N., 1943. New Horizons in Criminology: The American Crime

Problem., New York: Prentice-Hall Inc.

https://www.aecf.org/blog/what-is-juvenile-detention

305

▪ Bartkowiak-Theron, E. & Travers, E., 2012. The 6th Annual Australian and New

Zealand Critical Criminology Conference. In: The 6th Annual Australian and New

Zealand Critical Criminology Proceedings 2012. [online] Available at: <http://ISBN:

978-0-646-59495-8> [Accessed 10 November 2020].

▪ Basson, P. & Mawson. P., 2011. The experience of violence by male juvenile

offenders convicted of assault: A descriptive phenomenological study. The Indo-

Pacific Journal of Phenomenological Study, 11(1), pp. 1-10. [online] Available at:

https://doi.org/10.2989/IPJP.2011.11.1.2.1101 [Accessed 12 November 2020].

▪ Bateman, T., Hazel, N. & Wright, S., 2013. Resettlement of Young People Leaving

Custody: lessons from the literature. Beyond Custody Partnership: UK, pp. 1-34.

▪ Bauer, E., 2019. Rehabilitative promise: why Norway uses restorative justice in

juvenile law. MSU International Law Review. Michigan State University College of

Law: USA. [online] Available at: https://www.msuilr-legalforum-blogs/2019/1/24

[Accessed 9 September 2021].

▪ Bauman, Z. 1992. (1992b) Intimations of Postmodernity. Routledge: London.

▪ BBC NEWS: HMICFRS (Her Majesty’s Inspectorate of Constabulary and Fire &

Rescue Services) – report, 8/10/2019. [online] Available at:

<https://www.bbc.com/news/uk-england-46894162> [Accessed 10 June 2021].

▪ Beckmann, J., 2011. Onderwys in Suid-Afrika van 1961-2011: tussen twee

paradigmas en ontwykende ideale. Tydskrif vir Geesteswetenskappe, (51(4), pp.1-

18. [online] Available at: <https://ISSN2224-7912> [Accessed 19 March 2021].

https://doi.org/10.2989/IPJP.2011.11.1.2.1101

https://www.msuilr-legalforum-blogs/2019/1/24

306

▪ Bentham, J., 1970. An Introduction To The Principles Of Morals And Legislation.

(1781: Edited by Burns, J.H. & Hart, H.C.A. – London), pp. 1-10. [online] Available at:

http://www.utilitarianism.com/jeremy-bentham/index.html [Accessed 10 January

2021].

▪ Bertelsman, E., 2012. Die Rol Van En Beperkings Op Die Regbank Om Sosiale Vrede

In Suid-Afrika Te Bevorder. PER (Potchefstroom Electronic Law Journal), 15(2), pp.

1-19. [online] Available at: https://doi.org/10.17159/1727-3781/2012/v15i2a2475

[Accessed 2 February 2021].

▪ Bilatyi, N.C. 2012. An assessment of the implementation of learner discipline policies

in four high density secondary schools in the Graaff Reinet District, Eastern Cape.

Masters Dissertation: University of Fort Hare.

▪ Bittner, E. & Platt, A., 1966. Treatment and Punishment. Issues in Criminality, 2(1),

pp.79-99. [online] Available at: https://www.jstor.com/stable/42909549>[Accessed 8

September 2020].

▪ Bochenek, M., 2016. Children behind bars: The Global Overuse of Detention of

Children – World Report [online] Available at:

<https://search.yahoo.com/search?fr=mcafee&type=E210US91105G0&p=Bochenek

%2CM.G.%2C+2016.+Children+behind+bars%3A+The+Global> [Accessed 20

October 2021].

http://www.utilitarianism.com/jeremy-bentham/index.html

https://doi.org/10.17159/1727-3781/2012/v15i2a2475

307

▪ Bodo, S., 2021. The education pendulum: the role of discipline in learner performance

and quality of life. ADEA (Association for the Development of Education in Africa).

[online] Available at: https://www.adeanet.org/en/blogs/education-pendulum-role-

discipline-learner-performance-quality-life [Accessed 16 June 2021].

▪ Botha, Marius., 2020. Persoonlike onderhoud: 13/10/2020. Pretoria.

▪ Botswana Administration of Justice. [online] Available at:

http://www.gov.bw/en/Ministries--Authorities/Ministries/Administration-of-Justice


▪ Botswana Government, 1978. Police Force Act 29 of 1978. [online] Available at:

www.gov.bw>node>1010 or www.gov.bw/law-crime-justice [Accessed 3 September

2021].

▪ Botswana Government, 1997. Criminal Procedure and Evidence Act of 1939 (and the

amendment act of 1997). [online] Available at: www.ilo.org>dyn>natlex/BWA

61337.pdf [Accessed 5 September 2021].

▪ Botswana Government, 2009. Children’s Act 8 of 2009. Gaberone: Government

Printer. [online] Available at: www.ilo.org>dyn>natlex [Accessed 3 September 2021.

▪ Botswana Office for Democrasy, Human Rights and Labor, 2020. Country reports

2020 on human rights practices: Botswana. [online] Available at:

https://www.state.gov/reports/2020country-reports-on-hman-rights-

practices/botswana/ [Accessed 13 September 2021]

https://www.adeanet.org/en/blogs/education-pendulum-role-discipline-learner-performance-quality-life

https://www.adeanet.org/en/blogs/education-pendulum-role-discipline-learner-performance-quality-life

http://www.gov.bw/en/Ministries--Authorities/Ministries/Administration-of-Justice

http://www.gov.bw/law-crime-justice

https://www.state.gov/reports/2020country-reports-on-hman-rights-practices/botswana/

https://www.state.gov/reports/2020country-reports-on-hman-rights-practices/botswana/

308

▪ Brito, J., 2018. Aristotle and Emotions in Ethics and in Criminal Justice. [online]

Available at: https://www.researchgate.net>10.1007/978-3-319-66703-4-9 [Accessed

7 January 2022].

▪ Burton, P., 2008. Merchants, Skollies and Stones: Experiences of School Violence in

South Africa. Centre for Justice and Crime Prevention, series 4, pp.33-61. Cape

Town. [online] Available at:

https://www.cjcp.org.za/uploads/2/7/8/4/27845461/monograph-4-burton-

merchants.pdf. [Accessed 12 July 2021].

▪ Byrne, B. & Case, S., 2016. Towards a positive youth justice. Safer communities,

15(2), pp. 69 – 81. Emerald Group Publishing Ltd. [online] Available at:

https://www.researchgate.net/publication/299501460-Towards> [Accessed 1 July

2021].

▪ Cameron, E., 2020 The crisis of criminal justice in South Africa. South Africa Crime

Quaterly (69). Institute for Security Studies. [online] Available at:

http://dx.doi.org/10.17159/2413-3108/2020/vn69a9253 [Accessed 28 March 2021].

▪ Caparas, P., 2003. Phillippines. In: Kids Behind Bars, edited by Stan Meuwese, pp.

91 – 102. Amsterdam: Defense for Children International. [online] Available at:

http://kidsbehindbars.org/english/docs/RapportKBBtotaal.pdf or

http://hdl.handle.net/1805/3408.pdf [Accessed 10 June 2021].

▪ Case, S. & Bateman, T., 2020. Reconstructing the child as offender over time in

England and Wales. Children and Society. [online] Available at:

https://www.academia.edu/42436267/Reconstructing-the-child-as-offender or

www.researchgate.net>publication>34028560 [Accessed 1 September 2021]

https://www.cjcp.org.za/uploads/2/7/8/4/27845461/monograph-4-burton-merchants.pdf

https://www.cjcp.org.za/uploads/2/7/8/4/27845461/monograph-4-burton-merchants.pdf

https://www.researchgate.net/publication/299501460-Towards

http://dx.doi.org/10.17159/2413-3108/2020/vn69a9253

http://kidsbehindbars.org/english/docs/RapportKBBtotaal.pdf

http://hdl.handle.net/1805/3408.pdf

https://www.academia.edu/42436267/Reconstructing

309

▪ Case, S. & Haines, K., 2016. Taking the risk out of youth justice. Academia.edu.


<https://www.academia.edu/29581613/Taking_the_risk_out_of_youth_justice_Case_

and_Haines_2016_docx> [Accessed 26 October 2021].

▪ Cassel, D., 2015. The United States and Human Rights Treaties: Can we meet out

commitments? Human Rights., 41(2), pp.5-8. [online] Available at:

https://www.jstor.otg/stable/26408500 [Accessed 23 July 2021].

▪ Cavadino, M. & Dignan, J., 2002. The Penal System – an introduction( 3rd edition).

[online] Available at https://www.semantischolar.org/paper/The-penal-system%3A-

An-Introduction-Cavadino_Dignan/591c13085d616ca22b79b4e6bf6eaf4dcdd752e8

[Accessed 20 May 2021].

▪ Cavadino, M. & Dignan, J., 2006. Penal Systems: A Comparative Approach. [online]

Available at: https://www.americanbar.org/groups/crsj/publications/human-rights-

magazine-home/2015-4(2)human rights at home> [Accessed 20 July 2021].

▪ Cederblom, J., 2020. Philosophies of Punishment. In: L. Holmes (ed.) Oxford

Research Encyclopedia of Criminology and Criminal Justice. [online] Available at:

https://oxfordre.com/criminology/view/10.1093/acrefore/9780190264079.001.0001/a-

978019026479-e-254 [Accessed 8 July 2021].

▪ Celliers, C., 2012. Die beskerming van kinderregte in die Suid-Afrikaanse Reg in die

lig van die Kinderwet 38 van 2005. MA-verhandeling: Unisa, pp.21-77.

https://www.jstor.otg/stable/26408500

https://www.semantischolar.org/paper/The-penal-system%3A-An-Introduction-Cavadino_Dignan/591c13085d616ca22b79b4e6bf6eaf4dcdd752e8

https://www.semantischolar.org/paper/The-penal-system%3A-An-Introduction-Cavadino_Dignan/591c13085d616ca22b79b4e6bf6eaf4dcdd752e8

https://www.americanbar.org/groups/crsj/publications/human-rights-magazine-home/2015-4(2)human

https://www.americanbar.org/groups/crsj/publications/human-rights-magazine-home/2015-4(2)human

https://oxfordre.com/criminology/view/10.1093/acrefore/9780190264079.001.0001/a-978019026479-e-254

https://oxfordre.com/criminology/view/10.1093/acrefore/9780190264079.001.0001/a-978019026479-e-254

310

▪ Chamberlin, C., 2001. Not kids anymore: a need for punishment and deterrence in the

juvenile justice system. Boston College Law Review, 42(2), pp. 391 – 420. [online]

Available at:

https://www.bc.edu/content/dam/files/schools/law/lawreviews/journals/bclawr/42 2/04

FMS. [Accessed 9 November 2020].

▪ Charter for Child Rights (compiled by the UN General Assembly), 1989. [online]

Available at: https://www.ohcrr.org>crc-pdf [Accessed 24 February 2021].

▪ Chaudhuri, M., 2014. Prisons: History, Characteristics & Purpose. Study.com. [online]

Chapter 14, Lesson 3. Available at: <http://study.com/academy/lesson/prisons-

history-characteristics-purpose.html> [Accessed 10 October 2020].

▪ Child Justice Act 75 of 2008, 2008. South African Government. [online] Available at:

https://www.gov.za/legislation/acts/2008-075-childjustice.pdf. [Accessed 5 June

2020].

▪ Children’s Act 40 of 2014: New Zealand. Available at:

www.legislation.govt.nz/act/public/2014/0040/latest/whole.html [Accessed on 16

February 2021].

▪ Cilliers, C.H. 1984. 'n Penologiese studie rakende die vergoeding aan die slagoffers

van misdaad. Doktorale tesis: Universiteit van Suid-Afrika, Pretoria.

▪ Cilliers, S., 2020. Skoksyfers: 779 kinders in SA pleeg in 1 jaar moord. Beeld (My

Wêreld) 3/8/2020, p.4.

https://www.bc.edu/content/dam/files/schools/law/lawreviews/journals/bclawr/42%202/04

https://www.gov.za/legislation/acts/2008-075-childjustice.pdf

http://www.legislation.govt.nz/act/public/2014/0040/latest/whole.html

311

▪ Cilliers, S.P., 1965. Maatskaplike Navorsing. Cosmo: Stellenbosch.

▪ Clear, T.R., 1994. Harm in American penology: Offenders, victims, and their

communities. Suny Press.

▪ Clinard, M.B. & Meier, R., 2015. Sociology of Deviant Behaviour (15th edition),

Wadsworth, Cengage Learning. [online] Available at:

https://www.cengage.com>c>sociology-of-deviant-behaviour [Accessed 26 October

2021].

▪ Coldwell, D & Herbst, F.D., 2004. Business Research. Cape Town: Juta & Company

Ltd.

▪ Cole, R. 2010. Juvenile offenders and the criminal justice system in Botswana:

exploring the restorative approach. In: Reflections on Children in Botswana, p.45.

[online] Available at: https://www.academia.edu>1644800. [Accessed 2 February

2021].

▪ Crause, A., 1998. Die geskiedenis van multikulturele onderwys in enkele lande met

moontlike gesigspunte daaruit vir die Republiek van Suid-Afrika. Ph.D.-tesis: UNW.

▪ Criminal Procedure Act of Norway/Straffeprosessloven, 1981. Lov om

rettergangsmaten i straffesaker] . [online] Available at:

http://app.uio.no/ub/ujur/oversatte-lover/data/lov - 19810522-025-eng.pdf [Accessed

12 September 2021].

http://app.uio.no/ub/ujur/oversatte-lover/data/lov%20-%2019810522-025-eng.pdf

312

▪ CrimLinks. UK based site. [online] Available at: http://www.crimlinks.com/).UK

[Accessed 25 July 2020].

▪ CRIN (Child Rights International Network). [online] Available at: http://www.crin.org/

[Accessed 20 June 2021].

▪ Crossman, A. 2017. What a hypothesis is and how to formulate one. [online] Available

at: https://thoughtco.com/definition-and-types-of-hypothesis-3026350?utm.


▪ Cullen, F.T. & Wilcox, P., 2010. Encyclopedia of Criminological Theory. [online]

Available at: https://doi.org/10.4135/9781412959193 [Accessed 3 April 2020].

▪ De Bruyn, D., 2018. The lack of protection for juvenile sex offenders in South African

law: a critical analysis of Section 50(2) of the Criminal Law (Sexual Offences and

Related Matters) Amendment Act 32 of 2007 and Section 18 of the Criminal

Procedure Act 51 of 1977. In: De Jure, pp. 65 – 81 (updated version). [online] Available

at: http://dx.doi.org/10.17159/2225-7160/2018/v51n1a5 [Accessed 26 March 2021].

▪ De Giorgi, A., 2009. A book review: Lacey, N: The prisoners' dilemma: political

economy and punishment in contemporary democracies. Theoretical Criminology,

pp.398-402. Cambridge University Press. [online] Available at:

http://tcr.sagepub.com/doi:10.1177/13624806090130030606 [Accessed 3 February

2021].

▪ De Groot, A., 1961. Methodologie. [online] Available at: https://www.bdnl.org>tekst

[Accessed on 7 January 2022].

http://www.crimlinks.com/).UK

http://www.crin.org/

https://thoughtco.com/definition-and-types-of-hypothesis-3026350?utm

https://doi.org/10.4135/9781412959193

http://dx.doi.org/10.17159/2225-7160/2018/v51n1a5

http://tcr.sagepub.com/doi:10.1177/13624806090130030606

313

▪ De Klerk, J. & Rens, J., 2004. The role of values in school discipline. Koers 68(4).


_<https://www.researchgate.net/publication/274658366_The_role_of_values_in

school discipline> [Accessed 29 October 2021].

▪ De Klerk-Luttig, J., 2018. Begin by die heel begin: Onderwys. Rapport Weekliks

21/10/2018, pp.4&5.

▪ Deacon, J. & Botha, M., 2021. Value-driven schools. In: Louw, L.P & Du Toit,

E.R.(eds.) Help, I’m a student teacher!: Skills development for teaching practice, pp.

1-21. Bookdepository.com. [online] Available

at>https://www.bookdepository.com/Help-Im-student-teacher [Accessed 15 October

2021].

▪ Departement van Justisie en Staatkundige Ontwikkeling in Suid-Afrika, 2021. [online]

Available at: [email protected]/www.justice.gov.za [Accessed 21

June 2021].

▪ Department of Basic Education, 2008. Example of a Code of Conduct for a School.

South Africa. Available at: http://www.education.gov.za [Accessed on: 10 June 2021].

▪ Department of Basic Education, South Africa., 2011. Values in action. RolaBall

Eduscript. [online] Available at: www.education.gov.za>Portals>o [Accessed 15

October 2021].

https://www.bookdepository.com/Help-Im-student-teacher

mailto:[email protected]/www.justice.gov.za

http://www.education.gov.za/

314

▪ Department of Basic Education, South Africa., 2020. Report on School Realities for

2019. [online] Available at: https://www.education.gov.za/ISBN: 978-1-4315-3360-2


▪ Department of Labor: USA, 2019. Reports on Child Labor and Forced Labor. Bureau

of International Labor Affairs. [online] Available at: https://dol.gov>ilab>resources


▪ Department of Philosophy: Florida State University, 2020. What is Philosophy? [online]

Available at:https://philosophy.fsu.edu/graduate-study/why-philosophy/what-is-

philosophy [Accessed 12 May 2020].

▪ Diaconu, G., 2013. The qualities of punishment. AGORA International Journal of

Juridical Sciences (2), pp. 76-84. [online] Available at: https://www.juridicatjournal-

univagora-ro/ISSN 1843-570X, E-ISSN2067-7677 [Accessed 24 June 2021].

▪ DiChristina, B., 2015. Durkheim’s theory of anomie and crime. Australian & New

Zealand Journal of Criminology. [online] Available

at:<https://doi.org/10.1177.0004865815585391>[Accessed 8 September 2020].

▪ DiIulio, J.J. 1990. Governing prisons. Simon and Schuster: The Free Press, pp. 256-

318.

▪ Downes, D., 2011. Comparative Criminology, Globalization and the “Punitive turn”.

In: D. Nelken, (ed.) Comparative Criminal Justice and Globailization. Farnham:

Ashgate, pp.27-47.

https://philosophy.fsu.edu/graduate-study/why-philosophy/what-is-philosophy

https://philosophy.fsu.edu/graduate-study/why-philosophy/what-is-philosophy

http://www.juridicatjournal-univagora-ro/

http://www.juridicatjournal-univagora-ro/

315

▪ Du Toit, E., Louw, L. & Jacobs, L.(eds.), 2016. Help, I'm a student teacher! : E.R. du

Toit : 9780627033612. Bookdepository.com. [online] Available at:

<https://www.bookdepository.com/Help-Im-student-teacher-E-R-du-

Toit/9780627033612> [Accessed 21 October 2021].

▪ East, J., 2016. A brief history of youth justice policy: how we got to where we are today.

[online] Available at: https://www.capita-one.co.uk/resources/blog [ Accessed 30

September 2021].

▪ Ebrahim, S., 2017. Discipline in schools: What the law says you can and can’t do. The

Mail & Guardian. [online] Available at: https://mg.co.za/article/2017-11-09-discipline-

in-schools-what-the-law-says-you-can-and-can’t-do/ [ Accessed 26 March 2021].

▪ Ellwood, C., 1912. Lombroso’s Theory of Crime. Journal of Criminal Law and

Criminology, 2(5), pp.716-723.

▪ Eloff, C.H., Oosthuizen, I.J. & Steyn, H.S., 2010. An educator approach towards

learner discipline as a prerequisite in dealing with learner misconduct. Tydskrif vir

Christelike Wetenskap//Journal for Christian Scholarship, (1), pp. 125-144. [online]

Available at: www.scielo.og.za/scielo.php?script=sciarttext&pid=S2304-

85572013000300004 [Accessed 16 October 2021].

▪ Elwick, A., Davis, M., Crehan, L. & Clay, B., 2013. Improving outcomes for young

offenders: an international perspective. CfBT Education Development Trust:

Reading, UK. [online] Available at: https://www.researchgate.net.pdf> [Accessed 12

May 2020].

https://www.capita-one.co.uk/resources/blog

https://mg.co.za/article/2017-11-09-discipline-in-schools-what-the-law-says-you-can-and-can't-do/

https://mg.co.za/article/2017-11-09-discipline-in-schools-what-the-law-says-you-can-and-can't-do/

http://www.scielo.og.za/scielo.php?script=sciarttext&pid=S2304-85572013000300004

http://www.scielo.og.za/scielo.php?script=sciarttext&pid=S2304-85572013000300004

https://www.researchgate.net.pdf/

316

▪ Elzeiny, A., 2016. Criminal Sanctions (Punishments), Chapter 2. [online] Available

at:<https://www.academia.edu/3770222/criminology_and_penology> [Accessed 10

May 2020].

▪ Emsley, C., Hitchcock, T. & Shoemaker, R., 2020. Punishments, 1780 – 1925. [online]

Available at: http://www.digitalpanopticon.org [Accessed 9 October 2020].

▪ Engelbrecht, P., 2020. Inclusive education: Developments and Challenges in South

Africa. Vooruitsigte, 49, pp. 219-232. [online] Available at:

https://doi.org/10.1007/s11125-020-09499-6 [Accessed 15 October 2021].

▪ Fagan, H., 2004. Office of the Inspecting Judge’s Annual Report: briefing 2003 – 2004.

Parliamentary Monitoring Group. [online] Available at: www.pmg.org.za>commitee-

meeting>10349 [Accessed 15 June 2021].

▪ Fagan, J., 2008. Juvenile Crime and Criminal Justice: Resolving Border Disputes in

the Future of Children. Juvenile Justice, 18(2), pp. 81 – 118. Princeton University:

USA. [online] Available at: https://www.jstor.org/stable/20179980 [Accessed 9 March

2020].

▪ Farrington, D., 2007. Childhood risk factors and risk-focused prevention. In: Reiner,

Maguire & Morgan (eds.), The Oxford Handbook of Criminology. [online]

Available at:

<https://www.researchgate.net/publication/242086933_Childhood_risk_factors_and_

risk-focused_prevention> [Accessed 28 October 2021].

http://www.digitalpanopticon.org/

https://doi.org/10.1007/s11125-020-09499-6

https://www.jstor.org/stable/20179980

317

▪ Faucault, M., 1977. Discipline and Punishment: The birth of the prison. New York:

Pantheon Books.

▪ Feeley, M.M. & Simon, J. 1992. The new penology: Notes on the emerging strategy

of corrections and its implications. Criminology, 30(4): 449-474/1-26. [online] Available

at: https://www.ojp.gov>ncjrs> [Accessed 28 September 2020].

▪ Feikert, C., 2007. Children’s Rights: International and National Laws and Practices –

Country Report: England and Wales. In: The Law Library of Congress, pp.167 – 180.

Global Legal Research Directorate. [online] Available at:

http://www.bc.gov/law/help/child-rights/pdfs/childrens-rights.pdf [Accessed 3 August

2021].

▪ Feinberg, J., 1994. The expressive function of punishment refers to cencure or

condemnation as to the defined feature of punishment. [online] Available at:

https://www.philpapers.org/rec/FEITEF>/doi: 10.5840/monist196549326/ISBN:0026-

9662 [Accessed 14 November 2020].

▪ Fitz, L., 2013. Penological investigation of the offender rehabilitation path. [online]

Academia.edu. Masters Dissertation, Unisa: Pretoria. [online] Available at:

https://www.academia.edu/7961349/penological_investigation_of_the_offender_reha

bilitation path > [Accessed 24 October 2021].

▪ Flew, A., 1954. The Justification Of Punishment. Philosophy, No. 29 (iii), pp. 291-307.


https://www.philpapers.org/rec/ANTTJO/doi:10.1017/S0031819100067152

[Accessed 22 November 2020].

https://www.philpapers.org/rec/FEITEF%3e/doi

https://www.philpapers.org/rec/ANTTJO/doi:10.1017/S0031819100067152

318

▪ Florida State University College of Criminology and Criminal Justice [online] Available

at: (http://www.criminology.fsu.edu/research) [Accessed 10 March 2020].

▪ Fogel, D. & Hudson, J. (eds.), 1981. Justice As Fairness. Cincinnati, OH: Anderson

Publishing, USA. [online] Available at: https://www.ojp.gov>ncjrs>virtual-

library/abstracts/justice-fairness-perspectives-justice-model [Accessed 12 April 2020].

▪ Fourie, J., 2019. How to punish high school students. Finweek 21/10/2019.. [online]

Available at: / ><https://www.johanfourie.com/2019/10/21/how-to-punish-high-school-

students [Accessed 22 October 2021].

▪ Fox, S.J. 1974. Philosophy and the Principles of Punishment in the Juvenile Court.

Family Law Quaterly, 8(4), pp.373-384. [online] Available at:

https://www.jstor.org>stable>25739105 [Accessed 29 March 2020].

▪ Front Matter, 1967. The Journal of Philosophy, 64(12), Journal of Philosophy Inc.

[online] Available at: http://www.jstor.org/stable/2024267 [Accessed 24 June 2020].

▪ Fuller, J.R.,2009. Justice Delinquency: Mainstream and Crosscurrents.

Pearson/Prentice Hall. [online] Available at: https://www.pearson.com>us>higher-

education> [Accessed 13 May 2021].

▪ Gallinetti, J., 2009. Getting to know the Child Justice Act. Child Justice Alliance, pp.

1-69. [online] Available at: https://www.childjustice.org.za>publications>child-justice-

act [Accessed 17 March 2021].

http://www.criminology.fsu.edu/research

http://www.jstor.org/stable/2024267

319

▪ Garland, D., 1995. Penal Modernism and Postmodernism. In: T. Blomberg & S. Cohen

(eds.) Punishment and Social Control: Essays in honour of Sheldon Messinger, pp. 1-

56. New York. [online] Available at: https://www.taylorfrancis.com> [Accessed 21

August 2020].

▪ Geary, P., 2013. Creating a Non-Violent Juvenile Justice System. Report 2013:

International NGO Council on Violence against Children. Resource Centre. [online]

Available at: <https://resourcecentre.savethechildren.net/library/creating-non-violent-

juvenile-justice-system-report-2013?embed=1> [Accessed 25 October 2021].

▪ Geeraets, V., 2018. Two mistakes over the concept of punishment. Criminal Justice

Ethics, 37(1), pp.21-35. [online] Available at:

https://doi.org/10.1080/0731129X.2018.1441227 [Accessed 10 January 2021].

▪ Ghiasi, N., Azhar, Y. & Singh, J., 2021. Psychiatric Illness and Criminality. In:

StatPearls. [online] Available at:

https://www.ncbi.nlm.nih.gov>books/http://creativecommons.org/licences/by/4.01.

Accessed 3 January 2022].

▪ Gibbons, D.C. 1986. Juvenile delinquency: Can social science find a cure? NPPA

Journal 32(2). [online] Available at: https://doi.org/10.1177/0011128786032002004


▪ Gibbons, D.C., & Krohn, M.D. 1986. Delinquent Behavior. 4th ed. Englewood Cliffs.

Prentice Hall: New Jersey.

https://doi.org/10.1080/0731129X.2018.1441227

https://doi.org/10.1177/0011128786032002004

320

▪ Gill, H., 1962. Correctional Philosophy and Architecture. The Journal of Criminal Law,

Criminology, and Police Science, 53(3), p.31. [online] Available at:

https://www.scholarlycommons.law.northwestern.edu>jclc>vol53 [Accessed 10 July

2020].

▪ Glaser, S. 1942. Nullum crimen sine lege. Journal of Comparative Legislation and

International Law, 24(1), pp. 29–37. Cambridge University Press. [online] Available at:

https://www.jstor.org.stable/754902 [Accessed 10 July 2019].

▪ Global Youth Justice Inc., 2021. Youth Justice and Teen/Youth/Peer/Student Court

and Peer Jury – Juvenile Justice Diversion Programs. [online] Available at:

www.globalyouthjustice.org [Accessed 11 September 2021].

▪ Goitom, H., 2014. Sentencing guideline: South Africa. [Blog] In Custodia Legis/Law

Librarians of Congres. [online] Available at:

<https://www.loc.gov/law/help/sentencing-guidelines/southafrica.php> [Accessed 15

February 2021].

▪ Goliath, N., Goosen, B., Pretorius, J., Swart, S., Theron, K. & Voschenk, B.(ed), 2007.

Learner Discipline and School Management. A practical guide to understanding and

managing learner behavior within the school context. Education Management and

Development Centre, pp.4-47. Provincial Government of the Western Cape: Metropole

North Western Cape. [online] Available at:

https://www.wcedonline.westerncape.gov.za>documents>Learner> [Accessed 15

July 2021].

https://www.jstor.org.stable/754902

http://www.globalyouthjustice.org/

321

▪ Goodrum, C.A. & Dalrymple, H. W., 2019. The Library of Congress. [online] Available

at:https://www.routledge.com/The-Library_of_Congress/Goodrum-

Dalrymple/p/book/9780429312304 [Accessed 2 September 2021].

▪ Griffiths, J., 1973. Review of G. Ezorsky (ed.) in: Philosophical Perspectives on

Punishment. New York University Law Review, 48, pp.817-832. [online] Available at:

https://www.research.rug.nl/en/publications/review-of-g-ezorsky-ed-philosophical-

perspectives-on-punishment-> [Accessed 14 July 2020].

▪ Gröning, L. & Sætre, H.S., 2019. (5). Criminal Justice and Detention . In: Children’s

Rights in Norway, chapter 7, pp. 167 – 201. [online] Available at:

https://www.idunn.no>5-criminal-justice-and-detension> [Accessed 2 August 2021].

▪ Gurahoo, J., 2016. Sentencing juveniles according to the Child Justice Act: a critical

evaluation of the application of the principle that “detention must be a measure of last

resort and for the shortest possible period of time” in the case law. LLM

degree/dissertation: University of KwaZulu-Natal. [online] Available at: https://ukzn-

dspace.ukzn.ac.za/handle/10413/15897 [Accessed 10 August 2021].

▪ Gutting, G. & Oksala, J., 2019. Michel Foucault. In: Stanford Encyclopedia of

Philosophy. [online] Available at:

https://plato.stanford.edu/archives/spr2019/entries/foucault [Accessed 24 August

2020].

▪ Gxubane, T., 2006. An insight into residivism among male awaiting-trial youth

offenders and the implications for practice. Social Work, 42(3/4). [online] Available at:

http://dx.doi.org/10.15270/42-3-302 [Accessed 24 October 2021].

https://ukzn-dspace.ukzn.ac.za/handle/10413/15897

https://ukzn-dspace.ukzn.ac.za/handle/10413/15897

https://plato.stanford.edu/archives/spr2019/entries/foucault

http://dx.doi.org/10.15270/42-3-302

322

▪ Hallsworth, S., 2002. The case for a postmodern penalty. SAGE, 6(2), pp.145-163.

[online] Available at: http://tcr.sagepub.com [Accessed 9 November 2020].

▪ Hansungule, Z., 2018. Questionable correction: independent oversight of child and

youth care centres in South Africa. [online] Academia.edu. Available at:

<https://www.academia.edu/36108312/questionable_correction_independent_

oversight_of_child_and_youth_care_centres_in_south_africa> [Accessed 27

October 2021].

▪ HAQ Centre for Child Rights, 2016. Juvenile Justice in Different Countries/Age of

criminal responsibility and treatment of juvenile offenders. [online] Available at:

https://www.haqcrc.org or https://www.slideshare.net/HAQCRC [Accessed 10 August

2021].

▪ Hargovan, H., 2013. Child Justice in Practice: The diversion of young offenders. SA

Crime Quarterly, 44. Institute for Security Studies. [online] Available at:

https://www.researchgate.net>publication>301275699-CHILD [Accessed 25 October

2021].

▪ Harrison, K., 2019. Penology: Theory, Policy and Practice. [online] Available at:

https://www.amazon.com.

▪ Hart, H.L.A.(ed.), 1968. Prolegomenon to the Principles of Punishment. In:

Punishment and Responsibility. New York: Oxford University Press, pp.1-27. [online]

Available at:

https://oxford.universitypresscholarship.com/view/10.1093/acprof:oso/978019953477

7.003.0001/acprof-9780199534777.003.0001-chapter 1 [Accessed 18 January 2021].

http://tcr.sagepub.com/

http://www.haqcrc.org/

https://www.slideshare.net/HAQCRC

https://oxford.universitypresscholarship.com/view/10.1093/acprof:oso/9780199534777.003.0001/acprof-9780199534777.003.0001-chapter

https://oxford.universitypresscholarship.com/view/10.1093/acprof:oso/9780199534777.003.0001/acprof-9780199534777.003.0001-chapter

323

▪ Hazel, N., 2008. Cross-national comparison of youth justice. Youth Justice Board,

University of Salford (Londen), pp. 1-69. [online] Available at:

<https://www.yjb.gov.uk> [Accessed 12 February 2021].

▪ Hiemstra, V., 1978. Inleiding Tot Die Strafprosesreg. Durban: Butterworth. [online]

Available at: https://www.jstor.org/stable/23906337 [Accessed 12 February 2021].

▪ Hipolito, L., Manwong, R. & Sarmiento, A., 2017. Review notes in correctional

administration. Rekmfiles Center For Comprehensive Studies, pp.1-6. [online]

Available at:<http://www.rkmfiles.net>[Accessed 17 June 2020].

▪ Hipp. J., & Wo, J., 2015. Collective efficacy and crime. International Encyclopedia of

the social and behavioural science (2nd edition), volume 4, pp. 169-173. [online]

Availbale at: https://www.scienceddirect.com/science/article/doi: 10.1016/B978-0-08-

097086-8.45045-2 [Accessed 27 May 2020].

▪ History.com Editors, 2009. Enlightenment. [online] Available at:

https://www.history.com/topics/british history/enlightenment> [Accessed 9 October

2020].

▪ Hogg, R., 2002. Crime and control in Late Modernity – David Garland’s The Culture of

Control: Crime and Social Order in Contemporary Society, 2001. Current Issues in

Criminal Justice, 14(2), pp.224-241. Oxford University Press (Review Essay). [online]

Available at:https://doi.org/10.1080/10345329.2002.12036261 [Accessed 20 October

2020].


https://www.scienceddirect.com/science/article/doi

324

▪ Hudson, B., 2004. Understanding Justice: An Introduction To Ideas, Perspectives

And Controversies In Modern Penal Theory. Philadelphia: Open University Press,

Buckingham. [online] Availabe at: https://www.amazon.co.uk/Understanding-justice-

introduction-Perspectives-Controversies/dp/0335210368 [Accessed 21 November

2020].

▪ Human, C., 1994. Die rol van die staat in die beskerming van kinderregte. Magister

Legum Dissertation, Unisa. [online] Available at: http://hdl.handle.net/10500/16981

[Accessed 16 January 2021].

▪ Insititute of Medicine 2001. Juvenile Crime. Juvenile Justice. The National Academies

Press: Washington D.C. [online] Available at: https://doi.org/10.17226/9747.


▪ Inter American Commission on Human Rights, 2011. Juvenile Justice and Human

Rights in the Americas. Available at:

http://www.oas.org/en/iachr/children/docs/pdf/Juvenile Justice.pdf [Accessed 19

August 2021].

▪ International Justice Resource Centre (IJRC ), 2020. Children’s Rights. San

Francisco (USA). [online] Available at: <http://ijrcenter.org>children’s rights>

[Accessed 19 March 2021].

▪ Internet Encyclopedia of Philosophy, 2020. Philosophy. [online] Available at:

https://iep.utm.edu [Accessed 30 March 2020].

https://www.amazon.co.uk/Understanding-justice-introduction-Perspectives-Controversies/dp/0335210368

https://www.amazon.co.uk/Understanding-justice-introduction-Perspectives-Controversies/dp/0335210368

http://hdl.handle.net/10500/16981

https://doi.org/10.17226/9747

http://www.oas.org/en/iachr/children/docs/pdf/Juvenile%20Justice.pdf

https://iep.utm.edu/

325

▪ Isaacs, N.R.B., 2014. Child Justice: An analysis of the Development of Child Justice

Reform in Botswana. Masters Dissertation: Nelson Mandela Metropolitan University,

South Africa.

▪ Iya, P., 2001. The Legal System and Legal Education in Southern Africa: Past

influences and Current Challenges. Journal of Legal Education, 51(3), pp.355-362.

[online] Available at: <https://ww.jstor.org/stable/42893705> [Accessed 19 March

2021].

▪ Jacques, G., 2011. Thari Ya Bana – Reflections on Children in Botswana: 2010.

Journal of Social Development in Africa, 26(1), p. 187. University of Botswana (&

Unicef), Botswana. [online] Available at:https://doi.org/10.4314/jsda.v26i1.68506


▪ Jameson, V.I., 2018. Structuring the exercising of sentencing discretion in South

African criminal courts. Doctoral Dissertation: University of North West. Available at:

https://dspace.nwu.ac.za/handle/10394/31324 [Accessed 11 August 2021].

▪ Janeksela, G.M., 1991. Descriptive analysis of five juvenile justice systems: USA,

Scotland, England, India and South Africa. International Journals: International

Review of Modern Sociology, 21(1), pp. 1 – 19. Available at:

https://www.jstor.org/stable/41420985 [Accessed 3 September 2021].

▪ Jeffery, C.R., 1959. The Historical Development of Criminology. Journal of Criminal

Law and Criminology, 50(1), art. 2, pp. 1-18. [online] Available

at:<https://scholarlycommons.law.northwestern.edu/jclc [Accessed 17 July 2020].

https://dspace.nwu.ac.za/handle/10394/31324


326

▪ Joniova, B.S., 2020. Punishment – Theories of punishment. Jrankarticles. [online]

Available at: http://law.jrank/org/pages/9576/Punishment-THEORIES OF

PUNISHMENT.html/https://biancasucilea.medium.com/theories-of-punishment-

1023d9a293d9 [Accessed 25 May 2020].

▪ Justice Policy Institute, 2011. Finding direction: expanding criminal justice options by

considering policies of other nations. Factsheet. [online] Available at:

http://www.justicepolicy.org/news/index.html [Accessed 10 September 2021].

▪ Kalamer, J., 2013. Beste belang-maatstaf en Die Kinderwet 38 van 2005: ’n

grondwetlike perspektief. PhD Dissertation. [online] Available at:

https://www.uir.unisa.ac.za>bitstream>handle [Accessed 4 June 2021].

▪ Kania, R.R.E.,2015. Philosophies of Punishment. [online] Available at:

https://doi.org/10.1002/9781118519639.wbecpx258 [Accessed 24 August 2020].

▪ Karim, E., 2020. The Critical Evaluation of the Different Theories of Punishment. The

Jahangirnagar Review, Part C, vol. xxix, pp. 471-489. [online] Available at:

https://www.researchgate.net/publication/350134502 [Accessed 28 August 2020].

▪ Kassan, D., 2006. First baseline study monitoring the current practice of the criminal

justice system in relation to children: some preliminary findings. In: Conference

Report: Child Justice in South Africa: Children’s Rights Under Construction. Open

Society Foundation for SA Child Justice Alliance, pp.85-98. [online] Available at:

https://www.childjustice.org.za>publications>CJ-ConferenceReport [Accessed 10

May 2021].

http://law.jrank/org/pages/9576/Punishment-THEORIES%20OF%20PUNISHMENT.html

http://law.jrank/org/pages/9576/Punishment-THEORIES%20OF%20PUNISHMENT.html

http://www.justicepolicy.org/news/index.html

https://doi.org/10.1002/9781118519639.wbecpx258

https://www.researchgate.net/publication/350134502

327

▪ Khatun, N., Islam, M., Banarjee, S. & Paul, M. 2013. Philosophy of Punishment in

Criminology: A Historical Review. Research Gate. [online] Available at:

https://www.researchgate.net/publication/330113779> [Accessed 9 October 2020].

▪ Khuzwayo, N., Taylor, M. & Connolly, C., 2020. Changing Youth Behavior in South

Africa. [online] Health SA. Available at: <http://dx.doi.org/10.4102/hsag.v25i0.1031>

[Accessed 22 October 2021].

▪ Klein, J.T., 1990. Interdisciplinarity: History, theory and practice. Wayne State

University Press: Michigan.

▪ Kleining, J., 1972. R.S. Peters On Punishment, 3rd ed. [ebook] London, pp.259-269.

[online] Available at:https://www.jstor/stable/3120772 and

https://doi.org/10.1080%2F0071005.1972.9973352 [Accessed 8 September 2020].

▪ Koutselini, M., 2002. The “Problem” Of Discipline in Light Of Modern Post-Modern

Discourse. Pedagogy & Society Culture, (3), pp.353-365. [online] Available at:

https://doi.org/10.1080/14681360200200148 [Accessed 12 October 2020].

▪ Kumar, R. 2008. Research Methodology. APH Publishing Corporation.

▪ Labuschagne, J.J. 1966. Die begrip misdaad (‘n Kriminologiese beoordeling).

Ongepubliseerde MA-verhandeling, UP.

https://www.researchgate.net/publication/330113779

https://www.jstor/stable/3120772%20and%20https:/doi.org/10.1080%2F0071005.1972.9973352

https://www.jstor/stable/3120772%20and%20https:/doi.org/10.1080%2F0071005.1972.9973352

https://doi.org/10.1080/14681360200200148

328

▪ Lambert, T., 2021. A Brief History Of Punishment. A World History Encyclopedia.

[online] Available at: <http://www.localhistories.org/pun.html> [Accessed 10 October

2020].

▪ Lattuca, L.R. 2001. Creating interdisciplinarity: Interdisciplinary research and teaching

among college and university faculty. Nashville Vanderbilt University Press.

▪ Le Billon, K., 2014. Intensive fostering for young offenders: Practitioners’ Attitudes to

the Aftercare Phase. MA Dissertation: University of London. [online] Available at:

https://doi.org/10.13140/2.14515.7447 [Accessed 10 May 2021].

▪ Leedy, P.D. 1980. Practical Research: Planning and Design. Pearson Merrill Prentice

Hall: New Jersey.

▪ Legodi, M., 2001. The transformation of education in South Africa since 1994. A

historical-educational survey and evaluation. PhD (Doctor of Education), Unisa.

▪ Leoschut, L. & Burton, P., 2005. How rich the rewards? Results of the 2005 National

Youth Victimisation Study. Centre for Justice and Crime Prevention, pp.30-31. Cape

Town: South Africa. [online] Available

at:https://www.researchgate.net>publication>294692674-Easy-Prey> [Accessed 10

February 2021].

https://doi.org/10.13140/2.14515.7447

329

▪ Lipsey, M.W., Howell, J.C., Kelly, M.R., Chapman, G. & Carver, D., 2010. Improving

the effectiveness of juvenile justice programs: a new perspective on evidence-based

practice. Public Policy Institute: Centre for Juvenile Justice Reform. Georgetown

University, Washinhton D.C. [online] Available at: https://www.njjn.org> [Accessed 25

April 2021].

▪ Loeber, R. Farrington, D.P. & Petechuk, D. 2003. Child delinquency: Early

intervention and prevention. US Department of Justice: Washington DC. [online]

Available at:https://www.ojp.gov>pdffiles1>ojjdp [Accessed 2 April 2021].

▪ Lucas, T.B., 2010. Juvenile Justice System and Social Work in Botswana: an

appraisal. Botswana Notes and Records 42, pp. 45 – 55. [online] Available at:

www.jstor.org/stable/23237970 [Accessed on 13 September 2021].

▪ Lucas,T.B. & Jongman, K., 2017. Social Work and Child Justice: The case of

Botswana. Journal of Education, Society and Behavioural Science, 22(3), pp.1 – 11.

[online] Available at: https://www.journaljesbs.com>index>JESBS>[Accessed 4 July

2021].

▪ Mac Cormick, A. 1950. The Prison's Role in Crime Prevention. J. Crim. L. &

Criminology, 41: p. 36. [online] Available at:

https://www.scholarlycommons.law.northwestern.edu>jclc> [Accessed 23 March

2021].

▪ Mackenzie, M., 1981. Plato On Punishment. Berkeley: University of Caliornia Press,

pp.158-237. [online] Available at: https://www.cambridge.org>core>journals


https://www.njjn.org/


330

▪ Macro Trends, 2021. Argentina Crime Rate & Statistics 2001 – 2021. [online]

Available at: www.macrotrends.net>crime-rate-statistics [Accessed 20 July 2021].

▪ Madhavi, R., 2019. Theories of Punishment. HRD Institute of Telengana. Kakatiga

University, India. [online] Available at:

https://www.mcrhrdi.gov.in>92fc>weekschedules [Accessed 4 March 2021].

▪ Magobotiti, C., 2009. An analysis of judicial sentencing approaches to persons

convicted of serious crimes. PhD thesis, Unisa. [online] Available at:

https://www.semanticscholar.org>paper>An -analysis-of> [Accessed 12 February

2021].

▪ Magobotiti, C.D. & Cilliers, C., 2020. A historical account of the key moments in South

Africa to sentencing children under the age of 18 convicted of crimes. UNW: Boloka

Institusional Repository, no.84. Available at:

https://www.dspace.nwu.ac.za>bitstream>handle [Accessed 7 June 2021].

▪ Maki, W. 2005. Vice, Crime and American Law. [online] Available at:

https://web.uncg.edu>dcl>pdf [Accessed 11 June 2021].

▪ Maphosa, C. & Shumba, A., 2010. Educator’s disciplinary abilities after the ban on

corporal punishment in South African Schools. South African Journal of Education,

30(3): pp. 387-399. [online] Available at:

https://www.semanticscholar.org>paper>Educator’s> [Accessed 10 August 2021].


331

▪ Marqua-Harries, L., Stewart, L. & Padayachee, V., 2019. Towards transforming a

system: re-thinking incarceration for youth (and beyond). [online] South African Crime

Quarterly,(68). Institute for Security Studies. Available at:

<https://journals.assaf.org.za/index.php/sacq/article/view/5632 [Accessed 22

October 2021].

▪ Marumo, M.L. & Zulu, C.B., 2019. Teachers and Learners’ Perceptions of Alternatives

to Corporal Punishment: a human rights perspective. In: C.B. Zulu, I.J. Oosthuizen &

C.C. Wolhuter (eds), A scholarly inquiry into disciplinary practices in educational

institutions. UNW Education and Human Rights in Diversity Series, vol. 2, pp.45 – 66.

AOSIS: Cape Town. Available at: https://doi.org/10.4102/aosis.2019.BK157.03


▪ Masotti, L.H. & Weinstein, M.A., 1969. Theory and Application of Roscoe Pound’s

Sociological Jurisprudence: Crime Prevention or control? University of Michigan.

Journal of Law Reform, 2(2). [online] Available at:

https:///repository.law.umich.edu/mjlr/vol2/iss2/11 [Accessed 23 November 2020].

▪ Mathabathe, M. & Ovens, M., 2014. The transitional period from a juvenile institution

to an adult prison: the journey continues. Acta Criminologica: African Journal of

Criminology & Victimology, 2014(sed-2), pp.96-106. [online] Available at:

https://hdl.handle.net/10520/EJC171116 [Accessed 12 March 2021].

▪ Matthews, J.C., 2006. An exploration of juvenile prison inmates’ subjective perceptions

of their return to prison. Masters Dissertation: University of the Western Cape, South

Africa.

https://doi.org/10.4102/aosis.2019.BK157.03

https://repository.law.umich.edu/mjlr/vol2/iss2/11

https://hdl.handle.net/10520/EJC171116

332

▪ Mc Cord, J. 1991. Questioning the value of punishment. Social Problems, 38(2):

pp.167-179. Kendall/Hunt: Dubuque, Iowa.[online]. Available at:

https://www.jstor.org>stable>800527 [Accessed 19 March 2021].

▪ Mc Neill, F. & Barry, M., 2009. Youth Offending and Youth Justice. Research

Highlights in Social Work, 52, pp. 194 – 202. Jessica Kingsley Publishers: London &

Philadelphia. [online] Available at: https://www.scribd.com>document>78054496


▪ McCloskey, H., 1967. Utilitarian and Retributive Punishment. The Journal of

Punishment, [online] 64(3), pp.91-110. Available at:

https://www.jstor.org/stable/2024096.p.20> [Accessed 1 July 2020].

▪ McGee, H.W., 1970. Roscoe Pound’s Legacy: Engineering Liberty and order. pp.20-

37. [online] Available at: https://digitalcommons.lwaw.seattleu.edu/faculty/703.


▪ McManaman, L., 1967. The Legal Philosophy of Roscoe Pound. The Catholic Lawyer,

13(2), pp.98-130. [online] Available at:

https://scholarship.law.stjohns.edu/tcl>[Accessed 17 July 2020].

▪ Metropole North Western Cape, 2007. Learner Discipline and School Management.:

A practical guide to understanding and managing learner behavior within the school

context. North Western Cape: Education Management & Development Centre:

Metropole North Western Cape. [online] Available at:

https://www.wcedonline.westerncape.gov.za>documents>Learner> [Accessed 12

June 2021].

https://www.jstor.org/stable/2024096.p.20

https://digitalcommons.lwaw.seattleu.edu/faculty/703

https://scholarship.law.stjohns.edu/tcl

333

▪ Meyer, L. & Chetty, R., 2017. Violence in schools: a holistic approach to personal

transformation of at-risk youth. Acta Criminologica: African Journal of Criminology &

Victimology, 30(3), pp.121-134. [online] Available at:

https://hdl.handle.net/11189/6125 [Accessed 17 May 2021].

▪ Midgley, J., Steyn, J. & Graser, R., 1975. Crime and punishment in South Africa.

Johannesburg: McGraw-Hill. [online] Available as ebook at: https://

amazon.com/Crime-punishment-South Africa/dp/0070912505.

▪ Miethe, T.D. & Lu, H., 2004. Punishment Philosophies and Types of Sanctions. In:

Punishment: A Comparative Historical Perspective. [online] Cambridge: Cambridge

University Press, pp. 15-49. Available at:

<http://doi:10.1017/CB09780511813801.003.>[Accessed 17 July 2020].

▪ Miethe, T.D. & Lu, H., 2004. Punishment: A Comparative Historical Perspective.

Cambridge: Cambridge University Press. [online] Available as ebook (ISBN:

9780521844079).

▪ Ministry of Justice : New Zealand, 2020. Trends in children and young people in court.

[online] Available at: https://www.justice.govt.nz/justice-sector-policy/research-

data/justice-statistics/children-and-young-people-in-court/ [Accessed 15 September

2021].

▪ Ministry of Justice, UK., (a) 2013. Youth Custody Data. [online] Available at:

http://www.justice.gov.uk/statistics/youth-justice/custody-data [Accessed 1

September 2021].

https://hdl.handle.net/11189/6125

https://www.justice.govt.nz/justice-sector-policy/research-data/justice-statistics/children-and-young-people-in-court/

https://www.justice.govt.nz/justice-sector-policy/research-data/justice-statistics/children-and-young-people-in-court/

http://www.justice.gov.uk/statistics/youth-justice/custody-data

334

▪ Ministry of Justice, UK., (b) 2013. Youth Justice Statistics 2011/2012: England and

Wales. [online] Available at:

https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment

data/file/163526/yjb-stats-2011-12pdf. [Accessed 3 September 2021].

▪ Ministry of Justice: UK., 2010. Breaking the Cycle: Effective Punishment,

Rehabilitation and Sentencing of Offenders. [online] Available at: www.official-

documents.gov.uk or www.ustice.gov.uk [Accessed 19 August 2021].

▪ Ministry of Social Development: New Zealand, 2017. Offensive patterns for children

and young people – research reports. Available at: https://msd.govt.nz/about-msd-

and-our-work/publications-recources/research/child-and-youth-offending-

patterns/index.html [Accessed 15 September 2021].

▪ Mishra, S., 2016. Theories of Punishment – A Philosophical Aspect. Imperial Journal

of Interdisciplinary Research, 2(8), pp.77-78. [online] Available

at:<https://www.onlinejournal.in> [Accessed 8 September 2020].

▪ Mondal, P., 2014. Michel Foucault: Postmodernity is power-knowledge relationship.

Your Article Library. [online] Available at:

https://www.yourarticlelibrary.com/essay/michelfoucault postmodernity is power

knowledge relationship/39883> [Accessed 24 November 2020].

▪ Morgan, F. & Kratcoski, P.C. 1986. An analysis of the victim-offender relationship in

homicide cases. Journal of Police and Criminal Psycology. 2(1): pp. 52 – 63. [online]

Available at:https://link.springer.com/article/10.1007/BF0297523 [Accessed 11

February 2021].

https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment

http://www.official-documents.gov.uk/

http://www.official-documents.gov.uk/

http://www.ustice.gov.uk/

https://msd.govt.nz/about-msd-and-our-work/publications-recources/research/child-and-youth-offending-patterns/index.html



https://www.yourarticlelibrary.com/essay/michelfoucault%20postmodernity%20is%20power%20knowledge%20relationship/39883

https://www.yourarticlelibrary.com/essay/michelfoucault%20postmodernity%20is%20power%20knowledge%20relationship/39883

335

▪ Morgan, R. 2009. Children and Young People: Criminalisation and Punishment. In:

M. Barry and F. McNeill (eds): Youth Offending and Youth Justice, pp. 56 – 75.

Jessica Kingsley Publishers: London. [online] Available at:

https://www.journals.sagepub.com>doi>abs [Accessed 9 April 2021].

▪ Morris, A., & Maxwell, G.M., (eds.). 2001. Restorative justice for juveniles:

Conferencing, mediation and circles. Hart Publishing: Oxford. [online] Available at

https://www.bloomsbury.com/uk/restorative-justice-for-juveniles-9781841131764/

[Accessed 30 March 2021].

▪ Morris, N. 1982. Madness and the criminal law. University of Chicago Press: Chicago

and London, pp. 1534-1549. [online] Available at:

https://www.chicagounbound.uchicago.edu>cgi>viewcontent [Accessed 12 January

2021].

▪ Morris, N. 2001. What justifies punishment? [online] Available at:

https://plato.stanford.edu/entries/legal-punishment/ [Accessed 20 January 2021].

▪ Moses, J.M., 2020. Educator’s application of discipline in previously disadvantaged

secondary schools in the Western Cape. Magister Educationis Dissertation, Unisa:

South Africa.

▪ MST (Myltisystemic Therapy for Juveniles) Services, 2018. Do we know the full

impact of youth residivism? [online] Available at:

<https://info.mstservices.com/blog/juvenile-residivism-rates> [Accessed 12 February

2021].

https://www.bloomsbury.com/uk/restorative-justice-for-juveniles-9781841131764/

https://plato.stanford.edu/entries/legal-punishment/

336

▪ MST Services, 2017. Do we know the full extent of youthful repetition? [online]

Available at: https://info.mstservices.com/blog/juvenile-residivism-rates [Accessed 3

September 2021].

▪ MST Services, 2018. Youth Crime Rates Drop, But Progress is Still Needed. Available

at: https://info.mstservices.com.blog/juvenile-crime-rates [Accessed 5 September

2021].

▪ Muncie, J., 2005. The globalization of crime control – The case of youth and juvenile

justice: Neo-liberalism, policy convergence and international conventions. Theoretical

Criminology, 9 (1), pp. 35-64. [online] Available at:

<https://search.yahoo.com/search?fr=mcafee&type=E210US91105G0&p=Muncie%2

CJ.+2005.+The+Globalization+of+Crime+Control> [Accessed 21 October 2021].

▪ Muntingh, L. & Ballard., 2012. Report on children in prison in South Africa. University

of the Western Cape. Community Law Centre, pp. 12-15. University of the Western

Cape : South Africa. [online] Available at:

https://www.antoniocasella.eu>nume>south-africa-children-2012 [Accessed 6 March

2021].

▪ Murtagh, K., 2020. Internet Encyclopedia of Philosophy. John Jay College of Criminal

Justice (USA). [online] Available at: https://wwwiep.utmedu>punishment [Accessed 12

November 2020].

https://info.mstservices.com/blog/juvenile-residivism-rates

https://info.mstservices.com.blog/juvenile-crime-rates

337

▪ Muthaphuli, P., 2015. Different route, same destination? Assessing the (r)evolution

of offender reform in South Africa twenty years into democracy. Acta Criminologica:

African Journal of Criminology & Victimology, 2015 (sed-1), pp.132-146. [online]

https://hdl/handle.net/10520/EJC179741 [Accessed 18 April 2021].

▪ National Prosecuting Authority of South Africa, 2017. Available at:

https://www.npa.gov.za/node/52. [ Accessed 2 August 2021].

▪ National Research Council and Institute of Medicine, 2001. Juvenile Crime, Juvenile

Justice. Washington, DC: The National Academies. [online] Available at:

https://doi.org/10.1722/9747 [Accessed 3 July 2021].

▪ Nelken, D. 2010. Comparative criminal justice: making sense of difference. Compact

Criminology. Available as ebook at Amazon.com/Comparative>/dp/1847879373.

▪ Neser, J.J. 1980. n Teoreties-prinsipiële studie oor sekere aspekte van die straf en

die behandeling van die oortreder vanuit n penologiese perspektief. Doctoral Thesis.

National Research Foundation. University of South Africa: Pretoria.

▪ Neser, J.J. 1993. Penitensiȇre Penologie. 2e uitgawe.

▪ Nettmann, N.L. 2013. Enabling restorative justice through sentencing guidelines.

Doctoral thesis. University of South Africa: Pretoria.

https://hdl/handle.net/10520/EJC179741

https://www.npa.gov.za/node/52

https://doi.org/10.1722/9747

338

▪ Newman, G.R. 2011. Problems of Method in Comparative Criminology. International

Journal of Comparative and Applied Criminal Justice, 1(1), pp. 17-31. [online]

Available at: https://www.researchgate.net/publication/233311036-Problems>


▪ Ngoepe, M. & Makhubela, S., 2021. Justice delayed is justice denied: Records

Management and the Travesty of Justice in South Africa. Emerald Insight,

25(3) [online] Available at:

<https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/RMJ-06-2015-0023/full/html>


▪ Noordhof, P., 1991. Review of Not Just Deserts; Justifying Legal Punishment, by J.

Braithwaite, P. Pettit & I. Primoratz. Journal of Applied Philosophy, 8(1), pp. 127-129.

[online] Available at: https://www.jstor.org/stable/24353651 [Accessed 20 March

2021].

▪ Ntuli, L., 2012. Managing discipline in a post-corporal punishment era environment at

secondary schools in the Sekhukhune School District in Limpopo. [online]

Available at:

<https://uir.unisa.ac.za/bitstream/handle/10500/25833/thesis_ntuli_lt.pdf?sequence=

1&isAllowed=y> [Accessed 22 October 2021].

▪ NZ (New Zealand) Stats, 2020. Available at: http://nzdotstat.stats.govt.nz>justice


https://www.researchgate.net/publication/233311036-Problems


339

▪ Ofei, S., 1979. Punishment. A Thesis Submitted For The Degree Of Doctor Of

Philosophy. Glasgow: University of Glasgow. [online] Available at:

https://www.worldcat.org>Punishment>oclc [Accessed 12 April 2020].

▪ Office of Juvenile Justice and Delinquency Prevention (OJJDP), 2006. Juvenile

offender and victims: 2006 National Report, Washington DC. [online] Available at:

<http://www.ojp.usdoj.gov/ojjdp> [Accessed 12 February 2021].

▪ Office of Juvenile Justice and Delinquency Prevention (OJJDP), 2019. Statistical

Briefing Book. [online] Available at: https://www.ojjdp.ojp.gov>title>publications

[Accessed 20 February 2021].

▪ Office of Juvenile Justice and Delinquency Prevention (OJJDP), 2018. [online]

Available at: https://ojjdp.ojp.gov/about/legislation [Accessed 30 September 2021].

▪ Okimoto, T. & Wenzel, M., 2009. Punishment as restoration of group and offender

values following a transgression: value consensus through symbolic labelling and

offender reform. [online] Available at:

<https://www.researchgate.net/publication/229496490_Punishment_as_restoration_

of_group_and_offender_values_following_a_transgression_Value_consensus_throu

gh_symbolic_labelling_and_offender_reform> [Accessed 26 October 2021].

▪ Oosthuizen, I. & Beckmann, J., 1998. A history of Educational Law in South Africa:

An Introductory Treatment. Journal of Law & Education (Australia and New Zealand),

3(2), pp.61-73. [online] Available at://www.scholar.google.com/scholar/title [Accessed

21 May 2021].

https://ojjdp.ojp.gov/about/legislation

340

▪ Oosthuizen, I., Wolhuter, C. & Du Toit, P., 2003. Preventative or punitive measures in

South African schools: which should be favoured? Koers 68(4). Available at:

<https://dx.doi.org/10.4102/koers.v68i4.352 [Accessed 20 October 2021].

▪ Oosthuizen, I.J., 1998. Common Law. In: Oosthuizen I.J. (ed) Aspects of Educational

Law. Pretoria: JL van Schaik.

▪ Open Science Collaboration, 2015. Estimating the reproducibility of psychological

science. Science, 349(6251) - Psychological Science, 26(11). Sage Publications.

[online] Available at: http://www.jstor.org/stable/i24541537 [Accessed 12 July 2020].

▪ Oranga Tamariki Act 24 of 1989. [online] Available at:

www.legislation.govt.nz/act/public/2014/0040/latest/whole.html [Accessed 16

September 2021].

▪ Papadodimitraki, Y., 2016. Minimum Age of Criminal Responsibility (MACR) –

Comparative Analysis International Profile – New Zealand. [online] Available at:

https://cycj.org.uk/wp-content/uploads/2016/03/MACR-International-Profile-New-

Zealand.pdf [Accessed 27 August 2021].

▪ Patuelli, F., 2010. “Garofalo, Raffaele: Positivist School.” In: F. Cullen and P. Wilcox,

eds., Encyclopedia of Criminological Theory. Thousand Oaks: SAGE Publications, Inc,

pp.353-356. [online] Available at: http://dx.doi.org?10.4135/9781412959193.n97 >


http://www.jstor.org/stable/i24541537

http://www.legislation.govt.nz/act/public/2014/0040/latest/whole.html

https://cycj.org.uk/wp-content/uploads/2016/03/MACR-International-Profile-New-Zealand.pdf

https://cycj.org.uk/wp-content/uploads/2016/03/MACR-International-Profile-New-Zealand.pdf

http://dx.doi.org/?10.4135/9781412959193.n97

341

▪ PBS (Public Broadcasting Service), 2007. Timeline – Crime And Punishment For

Juveniles / When Kids Get Life / FRONTILINE / PBS. [online] Available at:

https://www.pbs.org/wgbh/pages/frontiline/whenkidsgetlife/etc/cron.html [Accesed 10

November 2020].

▪ Pelser, E., 2008. Learning to be lost: Youth Crime in South Africa. Centre for Justice

and Crime Prevention, pp. 1-14. Discussion paper for the HSRC Youth Policy Initiative,

Reserve Bank: Pretoria. [online] Available at: http://www.hsrc.ac.za/index.php?


▪ Penal Code (amended): Botswana, 1968. [online] Available at:

www.vertic.org>media>national legislation/Botswana/BW-Penal Code.pdf [Accessed

8 September 2021].

▪ Penal Code of Norway/Straffeloven, 2004 and 2005. LIFE, 1(601), pp. 10-000. [online]

Available at: https://lovdata.no/document/NL/lov/2005-05-20-28/kap8a#kap8a


▪ Penal Code: Botswana (Chapter 08:01), 1964. [online] Available at:

www.vertic.org>media>national law/Botswana/BW -Penal Code.pdf [Accessed 8

September 2021].

▪ Peters, R., 1966. Ethics And Education. [online] Available at:

https://www.jstor.org.stable/3120772 [Accessed 26 April 2021].

▪ Plaatjies, M., 2008. A model for implementation of Restorative Justice in the South

African Correctional System. Ph.D. Unisa: Pretoria.

https://www.pbs.org/wgbh/pages/frontiline/whenkidsgetlife/etc/cron.html

http://www.hsrc.ac.za/index.php

https://lovdata.no/document/NL/lov/2005-05-20-28/kap8a#kap8a

https://www.jstor.org.stable/3120772

342

▪ Podgor, E., Henning, P., Taslitz, A & Garcia, A., 2009. General Criminal Law

Principles: Principles Of Punishment. Power point presentation (16 slides). [online]

Available at:https://www.docslides.com/test/general> [Accessed 12 November 2020].

▪ Pollock, J., 2017. The Rationale For Imprisonment. [online] Available at:

https://docgo.net/jocelyn-pollock-the-rationale-form-imprisonment or

https://samples.jblearning.com>0763729043>chapter01 [Accessed 9 November

2020].

▪ Porporino, F., 2015. Implementing community alternatives to imprisonment:

answering the why, what and how? [online] Available at:

<https://www.academia.edu/31710901/implementing_community_alternatives_to_im

prisonment_answering_the_why_what_and_how_keynote_address_to_the>


▪ Porteous, D., Adler, J. R. & Davidson, J., 2015. The Development of Specialist Support

Services for Young People who have Offended and who have also been Victims of

Crime, Abuse and/or Violence: Final Report. Middlesex University, London. [online]

Available at: https://www.academia.edu/12716828/title> [Accessed 5 May 2021].

▪ Pratt, J., 2000. The return of the wheelbarrow men; or, the arrival of postmodern

penalty?. British Journal Of Criminology, 40(1), pp.127-145. [online] Available at

:https://doi.org/10.1093/bjc/40.1.127 [Accessed 24 November 2020].

▪ Prinsloo, I., 2005. How safe are South African schools?. South African Journal of

Education, 25(1), pp.5-10. [online] Available at:

https://www.ajol.info/indwx.php/saje/article/view/24963> [Accessed 21 May 2021].

https://docgo.net/jocelyn-pollock-the-rationale-form-imprisonment

https://www.academia.edu/12716828/title

https://doi.org/10.1093/bjc/40.1.127

https://www.ajol.info/indwx.php/saje/article/view/24963

343

▪ Priya, T., 2014. Reformative Theory of Punishment. [online] Available at:

https://www.lawctopus.com/academike/reformative-theory-of-

punishment/(ISSN:2349-9796) [Accessed 11 June 2020].

▪ Puzzanchera, C., 2020. US Department of Justice: Juvenile Justice Statistics. National

Report Series Bulletin. [online] Available at: www.ojjdp.ojp.gov [Accessed 30 August

2021].

▪ Rajendra, K.S. 1998. Criminology and Penology. Atlantic Publishers.

▪ Rapport, 10/7/2016. Zim se les: ons moet veg vir ons vryhede.

▪ Retief, G.M. 1975. Social Disorganization, crime and the urban Bantu people of South

Africa. Crime and punishment in South Africa. Cape and Transvaal Printers Ltd.: Cape

Town.

▪ Reyneke, M., 2016. Realising the child’s best interests: lessons from the Child Justice

Act to improve the South African Schools Act. Potchefstroom Electronic Law

Journal/Potchefstroomse Elektroniese Regsblad, 19(1), pp.1-29. [online] Available at:

https://dx.doi.org>title [Accessed 13 May 2021].

▪ Reyneke, R. & Reyneke, M., 2014. Evaluating the application of restorative justice at

the Mangaung one-stop child justice centre. Social Work/Maatskaplike Werk, 46(3),

pp.358-380. [online] Available at: https://www.researchgate.net/profile/Mariëtte-

Reyneke/publication/title> [Accessed 14 May 2021].

https://www.lawctopus.com/academike/reformative-theory-of-punishment/(ISSN:2349-9796)

https://www.lawctopus.com/academike/reformative-theory-of-punishment/(ISSN:2349-9796)

http://www.ojjdp.ojp.gov/

https://www.researchgate.net/profile/Mariëtte-Reyneke/publication/title

https://www.researchgate.net/profile/Mariëtte-Reyneke/publication/title

344

▪ Rodriguez-Ferrand, G., 2007. Children’s Rights: International and National Laws and

Practices – Country Report: Argentina. In The Law Library of Congress, pp.15 -22.

Global Legal Research Directorate. [online] Available at: http://www.law.gov


▪ Roos, R., 2003. Legal Requirements for school rules and disciplinary sanctions. Koers,

68(4), pp. 481 – 498. Faculty of Law, University of North West: South Africa. [online]

Available at: https://www.koersjournal.org.2a>index>koers>title [Accessed 23 May

2021].

▪ Ross, E. & Rasool, S., 2019. You go to campus with fear… South African Crime

Quarterly (68). Institute for Security Studies. [online] Available at:

<https://journals.assaf.org.za/index.php/sacq/issue/view/506> [Accessed 22 October

2021].

▪ Rossouw, J., 2020. Aristoteles en die hiënas. Rapport, 18/8/2020, p.12.

▪ Rossouw, J.P., 2003. Learner discipline in South African public schools – a qualitative

study. Koers, 68(4), pp. 413-435. School for Education and Training: Faculty of

Educational Sciences, University of North West: South Africa. [online] Available at:

https://www.koersjournal.org.za>index>koers>title> [Accessed 30 March 2021].

▪ SA Government: News, 2009. Child Justice Act to protect SA’s children. [online]

Available at: <http://www.sanews.co.za/south-africa/child-justice-act-protect-sas-

children> [Accessed 12 February 2021].

http://www.law.gov/

345

▪ Santola, S., 2020. United States v. Grant: A Step in the Right Direction to Providing

Non-Incorrigible Juvenile Offenders a Meaningful Opportunity for Release. Seton Hall

Law Review, 50, Iss.2(8). [online] Availabe at:

https://scholarship.shu.edu/shlr/vol50/iss2/8 [Accessed 5 September 2021].

▪ SAPS Crime Statistics, 2020. Quarter Three: October to December 2020. [online]

Available at: https://www.saps.gov.za/services/crimestats.php [Accessed 3 June

2021].

▪ SAPS Crime Statistics, 2020/2021. [online] Available at:

https://www.saps.gov.za/services/crimestats.php [Accessed 3 June 2021].

▪ SAPS, 2010. Treatment of Juvenile Offenders and their Reintegration into Society.

Compiled by Korff, B.P. [online] Available at: https://www.saps.gov.za>resource-

centre>women>children> [Accessed 11 May 2021].

▪ SAPS, 2020. National Crime Situation: April to March 2019-2020. [online] Available

at: www.saps.gov.za>sources>april-to-march-2019-2020 [Accessed 12 June 2021].

▪ Schaefer, S. & Erikson, G., 2016. The Impact of Juvenile Correctional Confinement

on the Transition to Adulthood. Report submitted to the USA Department of Justice.

[online] Available at: https://www.ojp.gov.pdffiles1>nij [Accessed 18 May 2021].

▪ Schedler, G., 2011. Retributivism and Fallible Systems of Punishment. Criminal

Justice Ethics, 30(3), pp.240-266. [online] Available at:

https://doi.org/10.1080/0731129X. 2011.628829. [Accessed 21 November 2020].

https://scholarship.shu.edu/shlr/vol50/iss2/8

https://www.saps.gov.za/services/crimestats.php

https://www.saps.gov.za/services/crimestats.php

https://doi.org/10.1080/0731129X.%202011.628829

346

▪ Schlossman, M.B. & Welsh, B.C., 2015. Searching for the Best Mix of Strategies:

Delinquency Prevention and the Transformation of Juvenile Justice in the “Get Tough”

Era and Beyond. Social Service Review, 89 (4), pp. 622 – 652. The University of

Chicago Press. [online] Available at: https://www.jstor.org/stable/10.2307/26463020


▪ Schoeman, M., 2016. Perceptions of justice : A South African youth perspective. Acta

Criminologica : African Journal of Criminology & Victimology, 29(1), pp.33-46. [online].

Available at: <https://journals.co.za/doi/10.10520/EJC198537> [Accessed 22 October

2021].

▪ Schrader-Frechett, K., 1978. Penology and Ideology: Ethics and Criminal

Responsibility. NCJRS, pp. 9-14. [online] Available at:https://www.ncjrs.gov/pdffiles 1

/digitization/50858 ncjrs.pdf. [Accessed 8 June 2020].

▪ Schultz, M., 2009. Youth Justice in New Zealand: Principles and Procedures. [online]

Available at: https://www.parliament.nz/en/pb/research-

papers/document/OOPLLawRP09061 [Accessed 17 September 2021].

▪ Sellars, W., 2020. What is Philisophy? The Philosophy Foundation. [online] Available

at:https://philosophy-foundation.org/what-is-philosophy [Accessed 12 May 2020].

▪ Semommung, B., 2010. The Children’s Act No.8 of 2009 and the juvenile justice

system in Botswana. In: Reflections on Children in Botswana, p. 57. [online] Available

at: www.academia.edu>1644800. [Accessed 3 June 2021].

https://www.jstor.org/stable/10.2307/26463020

https://www.ncjrs.gov/pdffiles%201%20/digitization/50858%20ncjrs.pdf.

https://www.ncjrs.gov/pdffiles%201%20/digitization/50858%20ncjrs.pdf.

https://www.parliament.nz/en/pb/research-papers/document/OOPLLawRP09061

https://www.parliament.nz/en/pb/research-papers/document/OOPLLawRP09061

https://philosophy-foundation.org/what-is-philosophy

347

▪ Sentrale Statistiekdiens: Suid-Afrika 1980 -1991. [online] Available at:

http://www.statssa.gov.za [Accessed 16 May 2021].

▪ Shoham, S.G. Beck, O. & Kett, M. (eds.), 2007. International handbook of penology

and criminal justice. CRC Press.

▪ Singh, A., 2000. The principles underlying the sentencing of juvenile offenders.

Masters Dissertation in Law, p.11. University of Durban Westville: KwaZulu-Natal,

South Africa.

▪ Skelton, A & Tshehla, B. 2008. Child Justice in South Africa. Monograph 150.

Institute for Security Studies, pp.29-34. [online] Available at:

https://www.files.ethz.ch>isn>103622 [Accessed 23 April 2021].

▪ Skelton, A. & Batley, M., 2006. Charting Progress, Mapping the Future: Restorative

Justice in South Africa. Restorative Justice Centre and Institute for Security Studies:

Pretoria. [online] Available at: https://www.academia.edu>3451073>title [Accessed 8

April 2021].

▪ Skelton, A., 2005. The influence of the theory and practice of restorative justice in

South Africa with special reference to child justice. LLD thesis: University of Pretoria.

▪ Skelton, A., 2010. Making sure no child offender is left behind. The Mail & Guardian.

[online] Available at: <https://mg.co.za/article/2010-04-23 making-sure-no-child-

offender-is-left-behind> [Accessed 12 February 2021].


348

▪ Skelton, A., 2012. William David Ross. The Stanford Encyclopedia of Philosophy,

Summer 2012 edition. Edward N. Zalta (ed.), pp.1-19. [online] Available at:

https://plato.stanford.edu/archives/sum2012/entries/william david ross/ [Accessed 17

July 2020].

▪ Smit, G.S. 1983. Navorsingsmetodes in die Gedragswetenskappe. HAUM.

Universiteit van Pretoria: Pretoria.

▪ Smith, A., Beckmann, J. & Mampane, S., 2015. Experiences and challenges of

evidence leaders (“procecutors”) in learner disciplinary hearings in public schools.

PELT (Potchefstroom Electronic Law Journal), 18(6), pp. 2366 – 2403. [online]

Available at: http://dx.doi.org/10.4314/pelj.v18i6.10 or www.scielo.org.za [Accessed

16 June 2021].

▪ Smith, D.J., 2005. The effectiveness of the juvenile justice system. Criminal Justice,

5(2), pp. 181-195. SAGE Publications, London. [online] Available at:

www.sagepublications.com [Accessed 2 September 2021].

▪ Smith, E., 1907. “The Old Penology and the New”. The North American Review 184,

no.606 (1907), pp.80-86. [online] <https://jstor.org/stable/25105752 [Accessed 30 July

2020].

▪ Snacken, S. 2010. Resisting punitiveness in Europe?. Theoretical Criminology, 14(3),

pp.273-292. [online] Available at: https://doi.org/10.1177/1362480610370165

[Accessed 3 April 2021].

https://plato.stanford.edu/archives/sum2012/entries/william%20david%20ross/

http://dx.doi.org/10.4314/pelj.v18i6.10

http://www.scielo.org.za/

http://www.sagepublications.com/

https://doi.org/10.1177/1362480610370165

349

▪ Snacken, S. 2015. Punishment, legitimate policies and values: Penal moderation,

dignity and human rights. Punishment & Society, 17(3): pp.397-423. [online] Available

at: https://doi.org/10.1177/1462474515590895 [Accessed 2 August 2020].

▪ Snyder, H. 2001. Epidemiology of official offending. In: Child delinquents:

Development, intervention and service needs, Loeber, R & Farrington, D.P. (eds.), pp.

25 – 55. [online] Available at: https://www.ojp.gov/ncjs/virtual-

library/abstracts/epidemiology> [Accessed 9 April 2021].

▪ Snyder, H.M. & Sickmund, M., 2006. Juvenile offenders and victims: 2006 national

report. Office of Juvenile Justice and Delinquency Prevention. [online] Available at:

https://www.ojjdp.ojp.gov/library/publications.juvenile> [Accessed 9 March 2021].

▪ Snyder, H.N. 2004. An empirical portrait of the youth reentry population. Youth

Violence and Juvenile Justice, 2(1): pp.39 – 56. [online] Available at:

https://doi.org/10.1177/1541204007313384 [Accessed 12 March 2021].

▪ Snyder, H.N., Espiritu, R.C., Huizinga, D., Loeber, R. & Petechuk, D., 2003.

Prevalence and development of child delinquency. Child delinquency bulletin series /

Office of Juvenile Justice and Delinquency Prevention. [online] Available at:

https://www.research.vu.nl/en/publications/prevalence> [Accessed February 2021].

▪ Snyman, C., 1999. Strafreg. 4th ed. Durban: Butterworths.

▪ Snyman, C., 2008. Strafreg. 5th ed. South Africa: Lexis Nexis.

https://doi.org/10.1177/1462474515590895

https://www.ojp.gov/ncjs/virtual-library/abstracts/epidemiology

https://www.ojp.gov/ncjs/virtual-library/abstracts/epidemiology

https://www.ojjdp.ojp.gov/library/publications.juvenile

https://doi.org/10.1177/1541204007313384

https://www.research.vu.nl/en/publications/prevalence

350

▪ Somolekae, K.C., 2009. Child Justice in Botswana: The compatability of The

Children’s Act with international and regional standards. Masters Dissertation:

University of Cape Town, South Africa.

▪ Songca, R., 2019(a). A comparative analysis of models of child justice and South

Africa’s unique contribution. Journal for Juridical Science, 44(1), pp.63-89. [online]

Available at: https://dx.doi.org/10.18820/24150517/JJS44.i13 [Accessed 9 May

2021].

▪ Songca, R., 2019(b). Children seeking justice: safeguarding the rights of child

offenders in South African criminal courts. De Jure Law Journal: vol. 52(1), pp. 316-

334. [online] Available at: http://www.scielo.org.za/scielo.php [Accessed 12 May

2021].

▪ South Africa: Amended National Policy Framework on Child Justice (NPF), 2018.

Department of Justice and Constitutional Development, 7th ed., no.751, pp.30-37.

Government Gazette, no. 41796. [online] Available at: <https://www.gpwonline.co.za


▪ South African Government, 1998. Guidelines for the Consideration of Governing

Bodies in Accepting a Code of Conduct for Learners: Notice 776, 15/51998. Pretoria:

Government Printer. [online] Available at:

https://www.cms.fedsas.org.za>files>documents [Accessed 24 July 2021].

▪ South African Government, 2009. Final Report: The approach to armed violence.

[online] Available at: http://www.csvr.org.za/docs/study/6.TAV-final-report130310.pdf


https://dx.doi.org/10.18820/24150517/JJS44.i13

http://www.scielo.org.za/scielo.php

http://www.csvr.org.za/docs/study/6.TAV-final-report130310.pdf

351

▪ South African Schools Act 84, 1996. [online] Available at:

http://www.info.gov.za/acts/1996/a84-96.pdf.> [Accessed 16 January 2021].

▪ Souverein, F., Dekkers, T., Bulanovaite, E., Doreleijers, T., Hales, H., Kaltiala-Heino,

R., Oddo, A., Popma, A., Raschle, N., Schmeck, K., Zanoli, M. & Van der Pol, T., 2019.

Overview of European forensic youth care: towards a integrative mission for

prevention and intervention strategies for juvenile offenders. Child and Adolescent

psychiatry and mental health, 13(6), pp. 1 – 6. [online] Available at:

https://doi.org/10.1186/s13034-019-0265-4 [Accessed 29 April 2021].

▪ Spier,P., 2016. Offending by children in New Zealand. NZ Ministry of Social

Development – Research Report. [online] Available at: www.msd.govt.nz.about-msd-

and-our-work [Accessed 17 September 2021].

▪ Spierenburg, P., 2017. Writing a Global History of Crime and Punishment: The Great

Challenge. Crime, Histoire & Societes, 21(2), pp.31-39. [online] Available at:

https://journals.openedition.org/chs/1782 [Accessed 7 July 2020].

▪ Spies, C,. 2013. Value-driven schools: Values Sharpening. [online] Available at:

https://www.youtube.com/user/fedsas1/videos [Accessed 15 October 2021].

▪ STA (Law Firm), 2019. International Perspective on Juvenile Justice. [online] Available

at: https://www.stalawfirm.com/en/contents/who-we-are.html [Accessed 10 August

2021].

https://doi.org/10.1186/s13034-019-0265-4

http://www.msd.govt.nz.about-msd-and-our-work/

http://www.msd.govt.nz.about-msd-and-our-work/

https://journals.openedition.org/chs/1782

https://www.youtube.com/user/fedsas1/videos

352

▪ Statistics Botswana, 2018. Crime Statistics. [online] Available at:

http://www.statsbots.org.bw [Accessed 20 August 2021].

▪ Statistics Norway, 2017. Statistisk Sentralbyra (SSB). [online] Available at:

https://www.ssb.no>en [Accessed 4 July 2021].

▪ Statistics South Africa, 2020/2021. [online] Available at: https:// www.statssa.gov.za.


▪ Statssa, 2021. Statistics: South Africa: 2017 [online] Available at:

<http://www.statssa.gov.za/?m=2017> [Accessed 12 February 2021].

▪ Stearns, A., 1936. Evolution of punishment. Journal of Criminal Law and Criminology,

27(2), art. 8, pp.219-230. [online] Available at:

https://wwww.scholarlycommons.law.northwestern.edu/jclc/vol27/iss2/8 [Accessed

19 August 2020].

▪ Sylwander, K., 2013(a). National Implementation Of International Standards On

Restorative Justice For Children In Conflict With The Law: A Process-Orientated

Inquiry Based On Case Studies of The Phillipines, South Africa and Peru. Masters

Dissertation: Theology - Human Rights. Stockholm University. [online] Available at:

https://www.academia.edu>5148297>title [Accessed 28 June 2021].

http://www.statsbots.org.bw/


https://wwww.scholarlycommons.law.northwestern.edu/jclc/vol27/iss2/8

353

▪ Sylwander, K., 2013(b). Promoting Restorative Justice for children. Publication

produced by: The office of the SRSG on Violence against Children in 2013. New York.

[online] Available at:https://www.academia.edu>5148267>title [Accessed 8 July

2021].

▪ Taylor, C., 2016. Review of the Youth Justice System: An interim report of emerging

findings. Ministry of Justice: London. Available at:

https://assets.publishing.service.gov.uk [Accessed on: 18 August 2021].

▪ Terblanche, S.S., 2013. The Child Justice Act: procedural sentencing issues.

Potchefstroom Electronic Law Journal, 16(1), pp.320-350. [online] Available at:

<https://dspace.unw.ac.za/handle/10394/8550> [Accessed 8 June 2021].

▪ The Open Society Foundation of South Africa, 2006. [online] Available at:

https://www.osf.org.za [Accessed 25 June 2020].

▪ The Philosophy Foundation - London, 2020. [online] Available at:

https://www.philosophy-foundation.org [Accessed 5 April 2020].

▪ Tikhonravov, E. 2019. Nulla Poena Sine Lege in Continental Criminal Law: Historical

and Theoretical Analysis. Criminal Law and Philosophy, 13(2), pp. 215-224. Available

at: https://www.semanticsscholar.org> [Accessed 19 November 2021].

▪ Timeline, 2007. Crime and punishment for juveniles. FRONTLINE: When kids get life.

[online] Available at: https://www.pbs.org>frontline>film [Accessed 3 March 2021].

https://assets.publishing.service.gov.uk/

https://www.osf.org.za/

https://www.philosophy-foundation.org/

https://www.semanticsscholar.org/

354

▪ Todd, R. 1994. Harm in American Penology: offenders, victims and their communities.

Suny Press.

▪ Trojanowicz, R.C., Gleason, R., Pollard, B. & Sinclair, D. 1978. Community Policing:

Community input into police policy-making. National Center for Community Policing:

School of Criminal Justice. Michigan State University: Michican. [online] Available at:

https//www.crab.rutgers.edu>~goertzel>lansingpoliceq> [Accessed 27 July 2021].

▪ Tubex, H. & Green, D.A., 2015. Special issue: Punishment, Values and Local

Cultures. Punishment and Society, 17(3), pp. 267 - 270. SAGE Publications. [online]

Available at: https://www.researchgate.net>publication>280044179 or

https://doi.org/10.1177/1462474515593415 [Accessed 9 August 2020].

▪ Tubex, H., 2013. 12 Pitfalls of comparative (penological) research and how to

overcome them. In K. Beyens, J. Christiaens, B. Claes, S. de Ridder, H. Tournel & H.

Tubex (Eds.), The pains of doing Criminological Research. VUB Press: Brussel.

[online] Available at:https://www.research-

repository.uwa.edu.au/en/publications/pitfalls> [Accessed 28 April 2020].

▪ UNICEF (a), 1994. Initial Reports of States Parties due in 1994: Argentina. [online]

Available at: https://www.unicef-irc.org/portfolios/documents/351-argentina.html


▪ UNICEF (b), 1994. State Party Reports: Argentina. Juvenile Justice Information

Portfolio – Committee on the Rights of the Child – 3. [online] Available at:

https://www.unicef-irc.org>portfolios [Accessed 30 August 2021].

https://doi.org/10.1177/1462474515593415

https://www.unicef-irc.org/portfolios/documents/351-argentina.html

355

▪ UNICEF, 2007. The State of the World’s Children: Argentina. [online] Available at:

http://www.unicef.org/infobycountry.html [Accessed 9 August 2021].

▪ UNICEF, 2013. Juvenile Justice in the CEE/CIS region: Progress, challenges,

obstacles and opportunities. [online] Available at: https://unicef.org/ceecis/Junenile

Justice [Accessed 10 August 2021].

▪ UNICEF Annual Report. 2019. Available at: https://www.unicef.org>reports>annual-

report-2019 [Accessed 23 July 2021].

▪ UNICEF South Africa, 2014, ZAF Child Rights: Key international treaties in the

Promotion, protection and fulfillment of children’s rights. Compiled by: Viviers, A..

[online] Available at:https://www.unicef.org>sothafrica>media [Accessed 12 July

2021].

▪ United Nations Human Rights – Office Of The High Commissioner, 2021. [online]

Available at: <https://www.ohchr.org> viennawc(1996-2021)> [Accessed 19 March

2021].

▪ United Nations Human Settlements Program (UN-HABITAT), 2006. In: The Millennium

Development Goals and Urban Sustainability: State of the world’s cities: 20 years of

Shaping the Habitat Agenda. [online] Available at: https://www.studiorc.co>The-State-

of -the-World& [Accessed 28 June 2021].

▪ United Nations Sustainable Development Goals, 2017. [online] Available at:

www.sustainabledevelopment.un.org. [Accessed 30 September 2021].

http://www.unicef.org/infobycountry.html

https://unicef.org/ceecis/Junenile

http://www.sustainabledevelopment.un.org/

356

▪ United Nations Treaty Collection, 2021. [online] Available at:

https://www.treaties.un.org [Accessed 30 September 2021].

▪ United Nations: TGPEVAC (The Global Partnership to End Violence Against Children),

2016. Country Report for Argentina. [online] Available at: https://www.end-

violence.org/sites/default/files/paragraphs/download/Pathfinding.pdf [Accessed 30

August 2021].

▪ USA Department of Justice. Estimated number of juvenile arrests for 2018. Statistical

Briefing Book: Office of Juvenile Justice and Delinquency Prevention (OJJDP). [online]

Available at: https://www.ojjdp.gov/ojstatbb/crime/qa05101.asp [Accessed 3

September 2021].

▪ USA Department of Justice. FBI’s 2018 – report : Crime in the USA. Criminal Justice

Information Services (CJIS). [online] Available at:

https://www.ojjdp.gov/ojstatbb/crime/qa05101.asp [Accessed 3 September 2021].

▪ USA Government: Eighth Amendment to the United States Constitution, 2015/12/20.

Infogalactic: the planetary knowledge core. [online] Available at:

www.constitution.congress.gov>constitution>amendment-8 or

https://infogalactic.com/w/index.php?title>Eighth>&oldid=20759 [Accessed 3

September 2021].

▪ Utrat-Milecki, J. 2009. Penological Notion of Humanitarian Use of Punishment. [online]

Available at: https:www.ipsir.uw.edu.p;/en/about us/institute directory/European

centre for penological studies/materials/penology. [Accessed 15 May 2020].

http://www.treaties.un.org/

https://www.end-violence.org/sites/default/files/paragraphs/download/Pathfinding.pdf

https://www.end-violence.org/sites/default/files/paragraphs/download/Pathfinding.pdf

https://www.ojjdp.gov/ojstatbb/crime/qa05101.asp

https://www.ojjdp.gov/ojstatbb/crime/qa05101.asp

357

▪ Utrat-Milecki, J. 2010. Punishment: Penal Theory and Culture. The European Center

for Penological Studies. [online] Available at: https://www.penology.org/index.php/en-

gb/publications/236/title>/ISBN: 978-83-235-4788-4 [Accessed 20 May 2020].

▪ Van der Merwe, N., 2010. A quantitative study on the pro-violence attitudes among

learners in South Africa. Maters Dissertation, Unisa: Pretoria. [online] Available at:

https://www.uir.unisa.ac.za-bitstream-title [Accessed 21 June 2021].

▪ Van der Walt, J., Potgieter, F. & Wolhuter, C., 2010. Positive discipline in the hands

of the educator. Journal for Christian Scholarship / Tydskrif vir Christelike

Wetenskappe, 1, pp.145-168. [online] Available at:

https://www.scielo.org.za/scielo.php?script=sci-arttex&pid=S2304-

85572013000300004 [Accessed 15 October 2021].

▪ Van der Walt, J.L. & Oosthuizen, I.J., 2008. A positive alternative approach to learner

discipline. Tydskrif vir Geesteswetenskappe, 48(3), pp. 374 – 388. [online] Available

at: https://journals.co.za/content/akgees/48/3/EJC 20098 [Accessed 12 June 2021].

▪ Van der Walt, J.L. & Wolhuter, C.C., 2019. The future is upon us: discipline in early

21st century schools with special reference to South Africa. In: C.B. Zulu, I.J.

Oosthuizen & C.C. Wolhuter (eds.), A scholarly inquiry into disciplinary practices in

educational institutions. UNW Education and Human Rights in Diversity Series, vol. 2,

pp.1 – 26. AOSIS: Cape Town. [online] Available at:

https://doi.org/10.4102/aosis.2019.BK157.01 [Accessed 15 June 2021].

▪ Van der Walt, P.J., Cronjé, G. & Smit, B.F., 1982. Criminology: an introduction. Haum:

Pretoria.

https://www.penology.org/index.php/en-gb/publications/236/title%3e/ISBN

https://www.penology.org/index.php/en-gb/publications/236/title%3e/ISBN

https://www.uir.unisa.ac.za-bitstream-title/

https://www.scielo.org.za/scielo.php?script=sci-arttex&pid=S2304-85572013000300004

https://www.scielo.org.za/scielo.php?script=sci-arttex&pid=S2304-85572013000300004

https://journals.co.za/content/akgees/48/3/EJC

https://doi.org/10.4102/aosis.2019.BK157.01

358

▪ Van der Westhuizen, B., 1999. Die invloed van korrektiewe dissipline op die

rehabilitasie van oortreders. MA-dissertation, Unisa: Pretoria.

▪ Van Eeden, C.R., 2013. An analysis of the legal response to children who commit

serious crimes in South Africa. Doctoral Dissertation, University of Pretoria: South

Africa.

▪ Vandala, N., 2019. The transformative effect of correctional education: A global

perspective. [online] Available at: <https://doi.org/10.1080/23311886.2019.1677122>


▪ Venter, H. 1977. Kriminologie. Nasionale Boekdrukkery: Kaapstad.

▪ Venter, HJ. 1972. ŉ Handleiding vir studente in die kriminologie. HAUM: Pretoria.

▪ Vermooten, A., 2005. Juvenile Sentence and Intervention Options in South Africa.

Masters Dissertation, University of KwaZulu-Natal (Westville): South Africa.

▪ Walker, J., 2021. The Youth Court of New Zealand. Court in the act, issue 88. [online]

Available at: www.districtcourts.govt.nz>court-in-the-act [Accessed 15 September

2021].

▪ Walker, N. 1978. Doing Justice: The Choice of Punishments. The British Journal of

Criminology, 18(10, pp. 79-84. [online] Available at:

http://www.jstor.org/stable/23636231 [Accessed 12 April 2021].


359

▪ Wallin, J.D. 2011. Attachment in Psychotherapy. Guilford Press: New York.

▪ Walsh, A. & Hemmens, C., 2013. Introduction to Criminology. [online] Available at:

https://www.abebooks.com/9781412992367/Introduction-Criminology-TextReader-

SAGE-Series-1412992362/plp [Accessed 9 October 2020]

▪ Ward, L.C., Van der Merwe, A. & Dawes, A, 2012. Interventions for young offenders:

what we know about what ‘works’ in diversion programmes. In: Youth Violence:

Sources and solutions in South Africa – chapter 11. UCT Press. [online] Available at:

https://www.ncbi.nlm.nin.gov>pubmed>25865442 [Accessed 24 October 2021].

▪ Warner, B. & Rountree, P., 1997. Local social ties in a community and crime mode.

Questioning the systemic nature of informal social control. Social Problems, 44(4), pp.

520-536. [online] Available at: https://www.jstor.org/stable/3097221 [Accessed 10

October 2021]

▪ Washington State Department of Children, Youth and Families, 2021. [online]

Available at: https://dcyf.wa.gov/practice/practice-improvement/ojjp/juvenile-justice-

system-improvement [Accessed 6 September 2021].

▪ Wessels, L., 2003. Universality of Human Rights and Cultural Diversity: a perspective.

Potchefstroom Electronic Law Journal (PELT), 2003(6)2, pp. 158-173. [online]

Available at: <https://doi.org/10.17159/1727-3781/2003/v6i2a2873 [Accessed 23

March 2021].


360

▪ Wilson, D.B., Brennan, I., Olaghere, A. & Kimbrell, C.S. 2017. Effectiveness of

Restorative Justice Principles in Juvenile Justice: A meta-analysis. National Criminal

Justice Reference Service – U.S. Department of Justice. Department of Criminology,

Law and Society. George Mason University: Virginia. [online] Available at:

https://www.ojp.gov/pdffiles1/ojjdp/grants/250995.pdf [Accessed 15 July 2021].

▪ Winterdyk, J., Antonopoulos, G.A. & Corrado, R., 2016. Reflections on Norway’s

juvenile justice model: A comparative context. Crime Prevention and Community

Safety, 18(2), pp. 105 – 121. [online] Available at: https://doi.org/10.1057/cpcs.2016.3


▪ Wo, J., Hipp, J. & Boessen, A., 2016. Voluntary Organizations and Neighborhood

Crime – A Dynamic Perspective. Criminology, 54(2), pp. 212-241. [online] Available

at: <https://doi.org/10.111/1745-9125.12101.>[Accessed 17 June 2020].

▪ Wolhuter, C. & Russo, C., 2013. Dealing with incidents of serious disciplinary

problems amongst learners: A comparative study between South Africa and other

selected countries. Koers 78(3). [online] Available at:

<https://search.yahoo.com/search?fr=mcafee&type=E210US91105G0&p=Wolhuter+

%26+Russo%2C+2013+Dealing+with+incidents> [Accessed 20 October 2021].

▪ Woods, C.,2003. Diversion in South Africa: A review of policy and practice, 1990 –

2003. Institute for Security Studies, pp.5 – 6. [online] Available at:

https://www.files.ethz.ch/isn/112130/79.pdf [Accessed 12 August 2021].

https://www.ojp.gov/pdffiles1/ojjdp/grants/250995.pdf

https://doi.org/10.1057/cpcs.2016.3

361

▪ World Health Organization, 2015. WHO Western Pacific | World Health Organization/

Adolescent Health. [online] Available at: https://www.who.int/westernpacific/health-

topics/adolescent-health [Accessed 12 August 2021].

▪ World Health Organization, 2016. Youth Violence. [online] Available at:

https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/youth-violence [Accessed 12

August 2021].

▪ Youth Court NZ, 2021. Youth Justice: Principles and Processes. [online] Available at:

https://www.youyh-court.govt.nz/youth-justice-principles-and-processes/ [Accessed

16 September 2021].

▪ Youth Justice Board, 2018/2019. Youth Justice Statistics Bulletin: England. [online]

Available at: www.assets.publishing.service.gov.uk [Accessed 12 August 2021].

▪ Zeldin, W., 2007. Children’s Rights: International and National Laws and Practices, In:

The Law Library of Congress, pp. 1 – 14. Global Legal Research Directorate. [online]

Available at: https://www.loc.gov/research-centers/law-library-of-congress/about-this-

research-center/ [Accessed 3 August 2021].

https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/youth-violence

https://www.youyh-court.govt.nz/youth-justice-principles-and-processes/

http://www.assets.publishing.service.gov.uk/

https://www.loc.gov/research-centers/law-library-of-congress/about-this-research-center/

https://www.loc.gov/research-centers/law-library-of-congress/about-this-research-center/

strafsekerheid ten opsigte van jeugoortreders en - Unisa ...

Documents

Transcript of strafsekerheid ten opsigte van jeugoortreders en - Unisa ...