Suna - İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma EnstitüsüSuna & İnan Kıraç Research Institute on Mediterranean Civilizations

ANADOLU AKDENİZİArkeoloji Haberleri

2010-8

News of Archaeology fromANATOLIA’S MEDITERRANEAN AREAS

(Ayrıbasım/Offprint)

ANMED

KAZI RAPORLARI

• AlaraKazısı2009 OsmanEravşar 1

• AntiokheiaadKragumArkeolojikAraştırmaProjesi: MichaelHoff–RhysF.Townsend 9 KuzeydoğuTapınağı2009Sezonu EceErdoğmuş

• ArykandaKazısı2009 CevdetBayburtluoğlu 14

• Bademağacı2009YılıKazıları RefikDuru–GülsünUmurtak 19

• KarainMağarası2009YılıKazıları HarunTaşkıran 26

• Kelenderis2009YılıKazıları LeventZoroğlu 31

• Kibyra2009YılıÇalışmaları ŞükrüÖzüdoğru–F.ErayDökü 37

• Ksanthos2009 JacquesdesCourtils 46

• Limyra2009 MartinSeyer−UlrikeSchuh 50

• MyraveAndriakeKazıları’ndaİlkYıl:2009 NevzatÇevik 55

• Myra-DemreAzizNikolaosKilisesiKazısıve S.YıldızÖtüken–NilayÇorağanKarakaya 61 DuvarResimleriniBelgeleme,Koruma-Onarım EbruFatmaFındık Çalışmaları2009

• OlymposKazısı2009 B.YeldaOlcayUçkan 66

• Perge2009 HalukAbbasoğlu 73

• PisidiaAntiokheiası2009KazıÇalışmaları MehmetÖzhanlı 81

• RhodiapolisKazılarıveÇevresiAraştırmaları2009 İsaKızgut–EmrahAkalın–SüleymanBulut 86

• SideTiyatrosuveÇevresi2009YılıÇalışmaları HüseyinSabriAlanyalı 94

• Soli/Pompeiopolis2009Kazıları RemziYağcı 104

• YumuktepeHöyüğü2009YılıOrtaçağKazıları GülgünKöroğlu 111

YÜZEY ARAŞTIRMA RAPORLARI

• BeydağlarıYüzeyAraştırmaları2009:Mnara İsaKızgut–EmrahAkalın 115

• ÇaltılarYüzeyAraştırması2008-2009Çalışmaları NicolettaMomigliano–AlanGreaves 119 TamarHodos–BelginAksoy

• IspartaBölgesiArkeolojikYüzeyAraştırması2009: BilgeHürmüzlü 124 KonaneAntikKentiveÇevresi

• IspartaveBurdur2009YılıYüzeyAraştırmaları MehmetÖzsait 127

• KahramanmaraşYüzeyAraştırması2009 ErkanKonyar 136

• KibyratisAraştırmaları2009 ThomasCorsten–OliverHülden 143 JörgGebauer

• DağlıkKilikia2009: HamdiŞahin 148 YerleşimTarihiveEpigrafyaAraştırmaları

İÇİNDEKİLER

EXCAVATION REPORTS

• ExcavationsatAlarain2009 OsmanEravşar 1

• TheAntiocheiaadCragumArchaeologicalResearch MichaelHoff–RhysF.Townsend 9 Project:NortheastTemple2009Season EceErdoğmuş

• ExcavationsatArykandain2009 CevdetBayburtluoğlu 14

• ExcavationsatBademağacıin2009 RefikDuru–GülsünUmurtak 19

• ExcavationsatKarainCavein2009 HarunTaşkıran 26

• ExcavationsatKelenderisin2009 LeventZoroğlu 31

• WorkatKibyrain2009 ŞükrüÖzüdoğru–F.ErayDökü 37

• Xanthos2009 JacquesdesCourtils 46

• Limyra2009 MartinSeyer−UlrikeSchuh 50

• FirstSeasonofExcavationsatMyraand NevzatÇevik 55 Andriake:2009

• ExcavationsattheChurchofSt.Nicholasin S.YıldızÖtüken–NilayÇorağanKarakaya 61 Myra-DemreandtheConservation-Restorationand EbruFatmaFındık DocumentationoftheWallPaintingsin2009

• ExcavationsatOlymposin2009 B.YeldaOlcayUçkan 66

• Perge2009 HalukAbbasoğlu 73

• ExcavationsatPisidianAntiochin2009 MehmetÖzhanlı 81

• ExcavationsatRhodiapolisandSurveysin ItsEnvirons2009 İsaKızgut–EmrahAkalın–SüleymanBulut 86

• WorkatandaroundSideTheatrein2009 HüseyinSabriAlanyalı 94

• ExcavationsatSoli/Pompeiopolisin2009 RemziYağcı 104

• ExcavationsintheMedievalStrataofYumuktepe GülgünKöroğlu 111 Höyüğüin2009

SURVEY REPORTS

• SurveysinBeydağlarıin2009:Mnara İsaKızgut–EmrahAkalın 115

• ReportontheÇaltılarSurveyProject2008-2009 NicolettaMomigliano–AlanGreaves 119 TamarHodos–BelginAksoy

• ArchaeologicalSurveysinIspartaRegionin2009: BilgeHürmüzlü 124 KonaneAncientCityandEnvirons

• SurveysinIspartaandBurdurin2009 MehmetÖzsait 127

• SurveysinKahramanmaraşin2009 ErkanKonyar 136

• ResearchintheKibyratisin2009 ThomasCorsten–OliverHülden 143 JörgGebauer

CONTENTS

• DağlıkKilikia’daKentleşmeveTarımsal ÜmitAydınoğlu 152 OrganizasyonAraştırması2009

• DoğuLikya–BatıPamfilyaEpigrafik-TarihiCoğrafi Bülentİplikçioğlu 157 Araştırmalar2009

• OsmaniyeArkeolojikYüzeyAraştırması2009 FüsunTülek 159

• SillyonAntikKentiveÇevresiYüzeyAraştırması2009 ElifÖzer–MuratTaşkıran 165

DİĞER ÇALIŞMA RAPORLARI

• AlanyaKızılkule–TophaneEksenProjesi SeherTürkmen–BelginSavaş 170 KazıÇalışmaları

• DoğuGarajı-HalkPazarıMevkii(AttaleiaNekropolü) AynurTosun 174 KurtarmaKazısı2009

• KekovaBölgesiLimanAraştırmaları2009: ErdoğanAslan 181 “AperlaiLimanı”

• OinoandaAraziÇalışmaları2009 MartinBachmann 189

• Soli/Pompeiopolis’inRomaDönemiLimanı: ChristopherBrandon–RobertL.Hohlfelder 195 ROMACONS2009AraziÇalışmaları JohnPeterOleson–NicholasK.Rauh RemziYağcı

• SelinusŞekerhaneKöşkü’ndeJeoarkeolojik SeherTürkmen–ClaudiaWinterstein 199 Çalışmalar2009 GülcanDemir

• Soli/Pompeiopolis’teLRA1AmphoraFırınıAlanı CarolineAutret–RemziYağcı 203 NicholasK.Rauh

İÇİNDEKİLER

• RoughCilicia2009:SettlementHistoryand HamdiŞahin 148 EpigraphySurveys

• SurveysofUrbanizationandAgricultural ÜmitAydınoğlu 152 OrganizationinRoughCiliciain2009

• Epigraphic-HistoricalGeographySurveysin Bülentİplikçioğlu 157 EastLycia–WestPamphyliain2009

• ArchaeologicalSurveysinOsmaniyein2009 FüsunTülek 159

• SurveysinandaroundtheAncientCityof ElifÖzer–MuratTaşkıran 165 Sillyonin2009

OTHER REPORTS

• ExcavationsattheKızılkule–TophaneAxisofAlanya SeherTürkmen–BelginSavaş 170

• SalvageExcavationsattheNecropolisofAttaleiaat AynurTosun 174 DoğuGarajı–HalkPazarıMevkiiin2009

• HarbourSurveysinKekovaRegionin2009: ErdoğanAslan 181 “HarbourofAperlai”

• FieldworkatOinoandain2009 MartinBachmann 189

• TheRomanHarbourofPompeiopolis: ChristopherBrandon–RobertL.Hohlfelder 195 The2009ROMACONSFieldCampaign JohnPeterOleson–NicholasK.Rauh RemziYağcı

• GeoarchaeologicalSurveyatŞekerhaneKöşkü, SeherTürkmen–ClaudiaWinterstein 199 Selinusin2009 GülcanDemir

• AnLRA1AmphoraKilnSiteatSoli/Pompeiopolis CarolineAutret–RemziYağcı 203 NicholasK.Rauh

CONTENTS

199

Dağlık Kilikya’nın batı kesimindeki Selinus sahil yerleş-mesinde Şekerhane Köşkü olarak bilinen yapıda, Alanya Müzesi ve Alman Arkeoloji Enstitüsü tarafından ortaklaşa gerçekleştirilen jeoarkeolojik araştırma projesi 2009 yılında tamamlanmıştır* (Res. 1).

Şekerhane Köşkü adıyla bilinen yapı Selçuklular tarafın-dan 13. yy. başlarında değiştirilen aslında Roma İmparatorluk Dönemi’nden bir yapıdır. Muhtemelen Roma İmparatoru Traianus’un ölümü üzerine inşa edil-miştir. Parth seferinde ciddi şekilde hastalanan impara-tor, güney Anadolu kıyısı boyunca ilerlerken 117 yılında Selinus’daki kısa bir konaklama sırasında vefat etmiştir. İmparatorluk anıtı, merkezi yüksek podyum üzerinde tetrastylos prostylos yapı ve onu dört yandan çevreleyen portikolu büyük bir temenosdan ibarettir.

Araştırmamız 2005’ten 2007 yılına kadarki dönemde yapının mimari belgelemesi, kalıntıların incelenmesi ve bu amaçlı birkaç sondaj üzerine yoğunlaşılmıştır. 2008 yılında daha fazla ayrıntı elde etmek ve yerleşimin kent dokusu hakkında fikir edinmek amacıyla jeofizik araştır-ma gerçekleştirildi. Bu yılki çalışmaların amacı ise antik yerleşim ve Selinus tepesi civarının, özellikle Şekerhane Köşkü civarının paleocoğrafya analizi için jeoarkeolojik

* Jeofizik incelemeler Marburg Üniversitesi Jeoloji Bölümün-den Prof. Dr. H. Brückner ile birlikte gerçekleştirilmiştir. Araştırmamız sırasında aldığımız örneklerin laboratuar anali-zinin yapılmasını sağlayan F. Thyssen Vakfı’na müteşekkiriz. Çalışmamız sırasında bize cömert destekte bulunan Gazipa-şa Belediye Başkanı Cem Özgenç ve Gazipaşa Belediyesine teşekkür ederiz. Selinus’taki 2009 yılı çalışmaları 14 - 28 Eylül tarihleri arasında Alanya Müzesi Müdürlüğü başkanlı-ğında (S. Türkmen ve G. Demir), C. Winterstein (DAI Berlin), H. Brückner, A. Anklamm, M. Seeliger, F. Stock and R. Urz (hepsi de Marburg Üniversitesinden) tarafından gerçekleşti-rilmiştir.

In 2009, a geoarchaeological survey completed the cooperative project between Alanya Museum and the German Archaeological Institute which has dealt with the investigation of the remains of the so-called Şekerhane Köşkü in the coastal town Selinus in western Rough Cilicia* (Fig. 1).

So-called Şekerhane Köşkü was remodelled by the Seljuks in the early 13th century A.D., but it originally dates from Roman Imperial times. Most likely, the impe-rial monument was erected in consequence of the death of Roman emperor Trajan. On his way along the shore of southern Asia Minor, the emperor, who had seriously fallen ill during his Parthian campaign, passed away after an intermediate landing in Selinus in A.D. 117. The Imperial monument consisted of a central tetrastyle pro-style building on a high podium and a large temenos surrounded on all four sides by porticos.

From 2005 until 2007, our research focused on the architectural documentation and investigation of the remains of Şekerhane Köşkü and on some sondages in this context. A geophysical prospection was carried out in 2008 in order to clarify further details and to prospect the town’s urban structure. The aim of this year’s

* The survey was conducted in cooperation with Prof. Dr. H. Brückner (Department of Geography, University of Mar-burg). We are indebted to the F. Thyssen Stiftung for funding the laboratory analysis of the geoarchaeological samples taken during the survey. We would also like to thank Cem Özgenç, mayor of Gazipaşa, and the Gazipaşa Belediyesi for their generous assistance with our work. The 2009 campaign lasted from the 14th to the 28th of September. It was con-ducted under the chairmanship of Alanya Museum (S. Türk-men and G. Demir), by C. Winterstein (DAI Berlin), H. Brückner, A. Anklamm, M. Seeliger, F. Stock and R. Urz (all University of Marburg).

Selinus Şekerhane Köşkü’nde Jeoarkeolojik Çalışmalar 2009

Geoarchaeological Survey at Şekerhane Köşkü, Selinus in 2009

Seher TÜRKMEN – Claudia WINTERSTEIN – Gülcan DEMİR

DİĞER ÇALIŞMA RAPORLARI OTHER REPORTS

200

incelemeler gerçekleştirmekti. Çalışmamız sırasında antik kıyı şeridinin belirlenmesi üzerine odaklanılmıştır.

İmparatorluk dönemine ait anıtın, kentin topografyasına entegrasyonunun incelenmesi muhtemelen işlev ve kul-lanımının yorumlanması, çevresinin rekonstrüksiyonu ve öneminin tahmini hususunda çok önemlidir. Anıtın Selinus tepesinin zirvesine doğru yönelimi oldukça açık-tır, ancak anıtın su ile olan ilintisinin incelenmesi gerek-mektedir.

Şekerhane Köşkü’nün kuzeydoğusunda, muhtemelen yine Roma Dönemi’nden kalma, moloz taş örgülü çok kalın ve alçak bir duvarın kalıntıları vardır (Res. 2). Bugün oldukça yan yatmış durumdaki duvar aslında her iki yüzünde ve üstünde sıvalı idi. Konstrüksiyonu, boyut-ları ve tahribatından anlaşıldığı üzere bu duvar, belki antik çağda Selinus adını taşıyan nehre karşı belki de liman veya hatta körfeze karşı sahil hattı stabilizasyonu için inşa edilmişti. Ayrıca, Şekerhane Köşkü’nün Selinus kenti içindeki konumu da dikkat çekicidir.

Köşk ve duvar, günümüz sahil şeridinden oldukça içeri-dedir. Merkezdeki yapı yüksek bir podyum üzerinde olmasına karşın, bugünkü sahilden bakıldığından muh-temelen kuzeybatısındaki büyük kamu yapıları arkasın-da saklı kalıyordu. Antik Dağlık Kilikya’nın batı kesimin-de deniz trafiği oldukça yoğun olduğundan bu önemli anıtın denize daha açık bir başka konumda inşa edilme-miş olması çok dikkat çekicidir. Ancak denizin ve yakın-daki Toroslar’dan inen akarsuların Selinus ve Gazipaşa alüvyonlu ovasını oluşturarak sahil şeridini eskiçağdan günümüze kadar geçen sürede büyük oranda değiştirmiş olması muhtemeldir.

Jeoarkeolojik incelemelerimiz sırasında Selinus’un kent-sel alanında ve çevresinde 18 ayrı noktada çekirdek

geoarchaeological survey was the palaeogeographic analysis of the area around the ancient town and Selinus hill, especially in the vicinity of Şekerhane Köşkü. Main emphasis was placed on the reconstruction of the ancient shoreline.

Researching the integration of the imperial era monu-ment into the landscape probably is of high importance for the interpretation of its function and use, for the reconstruction of its environment, and for the estimation of its significance. Whereas the orientation of the build-ing complex towards the summit of Selinus hill is very obvious, its relation to the expanses of water needs to be investigated.

Northeast of Şekerhane Köşkü, there are remains of a very thick, low wall made of rubble masonry (Fig. 2) which most likely derives from the Roman period. The nowadays heavily tilted wall was originally plastered on both sides and on top. Its construction, dimension and damage indicate that it served as shoreline stabilisation, maybe against the river, that also bore the name Selinus in antiquity, maybe against the harbour or even a bay. Furthermore, the position of the building complex of Şekerhane Köşkü within ancient Selinus is striking.

Regarded from today’s shoreline, it is located compara-tively far inland. Even though the central building was rising high, from today’s coast it was probably greatly hidden behind the large public buildings to its north-west. As maritime traffic was most frequent in the rough coastal landscape of ancient western Cilicia, it is all the more remarkable that this major monument had not been erected at a site that is more clearly exposed to the sea. It is very probable, however, that the sea and the rivers from the close-by Taurus Mountains, that deposited

Res. 1 Selinus Şekerhane Köşkü’nde jeoarkeolojik çekirdek sondajı çalışmasıFig. 1 Geoarchaeological core drilling at Şekerhane Köşkü in Selinus

Res. 2 Şekerhane Köşkü’nün kuzeydoğusundaki oldukça yatmış masif duvarFig. 2 Heavily tilted massive wall northeast of Şekerhane Köşkü

201

DİĞER ÇALIŞMA RAPORLARI OTHER REPORTS

the alluvial plain of Selinus and present-day Gazipaşa, have changed the shoreline significantly since antiquity.

Within our geoarchaeological survey we conducted core drilling at 18 different sites (Fig. 3) in the urban area and in the vicinity of Selinus (for a detailed description of the geoarchaeological methodology see: H. Brückner, “Delta evolution and culture. Aspects of geoarchaeological research in Miletos and Priene”, in: G. A. Wagner – E. Pernicka – H. P. Uerpmann (eds.), Troia and the Troad. Scientific approaches, 2003). The drilling was carried out with a Atlas Copco Cobra mk1 breaker (Fig. 4). The probes had diameters from 3.6 to 6 cm. The majority of the 18 core drillings are located along two different transects: one runs approximately parallel to today’s shoreline, the other is orthogonal and runs inland. The drilling cores are up to 15.5 m. long (Fig. 5). A first examination of the cores was carried out on site (Fig. 6). Moreover, numerous samples of sediments and fragments of plants and molluscs were taken out of each core. They were brought to the University of Marburg for extensive laboratory analysis which is currently in progress.

Our first examination on site led to the conclusion that the flat northern part of ancient Selinus was built on a former river terrace. Various cores taken from the plain north of the town contain marine sediments in their lower segments (Fig. 7). The further sequence points at the former existence of a lagoon or even a freshwater lake before the deposition of a large amount of fluvial and alluvial sediment at these sites. Two drilling cores

Res. 3 Selinus civarının hava görüntüsü üzerinde çekirdek sondajlarının konumlarıFig. 3 Aerial view of the area around Selinus with the location of geoarchaeological core drillings

Res. 4 Çekirdek sondajıFig. 4 Core drilling

Res. 5 Bir metrelik çekirdeğin sondajdan çıkartılmasıFig. 5 Extraction of drilling probe (1 m.) with core

Res. 6 Sondaj çekirdeklerinin alanda incelenmesiFig. 6 On site examination of drilling cores

DİĞER ÇALIŞMA RAPORLARI OTHER REPORTS

202

sondaj yapıldı (Res. 3; jeoarkeolojik metodoloji hak-kında daha ayrıntılı bilgi için bk.: H. Brückner, “Delta evolution and culture. Aspects of geoarchaeological research in Miletos and Priene”, bk.: G. A. Wagner v.d. (ed.), Troia and the Troad. Scientific approaches, 2003). Sondajlar Atlas Copco Cobra mk1 kırıcı ile gerçekleştiril-miştir (Res. 4). Sondajların çapı 3.6 ila 6 cm. arasında değişmiştir. Toplam 18 çekirdek sondajın çoğunluğu iki farklı hat boyunca konumlandırıldı: Bunlardan biri bugünkü sahil şeridine hemen hemen paralel uzanmakta iken diğeri dikey olup içeri doğru uzanmaktadır. Sondajların uzunluğu 15.5 m. kadar varabilmektedir (Res. 5). İlk inceleme alanda yapıldı (Res. 6). Ayrıca her bir sondajda çok sayıda çökelti, bitki ve yumuşakça par-çaları çıkartıldı. Alınan örnekler, laboratuar ortamında yoğun şekilde incelenmek üzere Marburg Üniversitesi’ne getirildi ve incelemeler halen devam etmektedir.

Alanda yaptığımız ilk incelemeler, antik Selinus’un düz kuzey kısmının eski bir nehir terası üzerine inşa edildiği-ni göstermektedir. Kentin kuzeyindeki ovadan alınan çeşitli çekirdeklerin aşağı segmentlerinde denizel sedi-manlar görüldü (Res. 7). Bunu izleyen katlar burada daha önce bir lagünün veya hatta tatlı su gölünün bulun-duğunu ve zamanla nehir ve alüvyon sedimanlarıyla dolduğunu gösteriyor. Selinus tepesinin doğusundan alınan iki sondaj çekirdeğinde tepenin güneyinde bir dönem denizel bir körfez bulunduğu izlenimi veriyor. Kuzey ve güney körfezlerin birbirleriyle bağlantılı olma-dığı düşünülmektedir.

Örneklerin laboratuar analizleri bu bölgenin topografik evrimi hakkında ayrıntılı bilgi sağlayacaktır. Organik kalıntıların radyokarbon tarihlemeleri ise, topografik değişimin tarihlerini verecek, antik kenti kontekstine oturtacaktır. Söz konusu analizler sonuçlanmadan kesin bir sonuca ulaşmak ve Selinus ve Şekerhane Köşkü çev-resinin çok-zamanlı topografik senaryolarını oluşturmak mümkün değildir.

taken east of Selinus hill suggest that at some point in time there was a marine bay south of the hill as well. It seems that the north and the south bay were not con-nected with each other.

The laboratory analysis of the samples will provide more detailed evidence for the landscape evolution in this area. Radiocarbon dating of the organic remains will date the changings of the landscape and thus set them in temporal relation to the ancient town. Until work has been completed on these analyses, it is not possible to come to a definite conclusion and to develop multitem-poral landscape scenarios for the surroundings of Selinus and Şekerhane Köşkü.

Res. 7 Sondaj çekirdeği SEL 12: Üst ve alttaki karasal sedimanların arasındaki denizel dolgunun kalınlığı denizin azami kabarmasını gösterir.Fig. 7 Drilling core SEL 12: The thickness of the marine deposit between terrestrial sediments below and above indicates the maximum transgression of the sea.