SAĞLIK UYGULAMA TEBLİĞİ’NİN POLİKLİNİK BİRİM MALİYETLERİ AÇISINDAN...

10
Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 2, Sayı: 8, Aralık 2014, s. 28-37 H. Kamil BÜYÜKMİRZA 1 Serap DURUKAN KÖSE 2 SAĞLIK UYGULAMA TEBLİĞİ’NİN POLİKLİNİK BİRİM MALİYETLERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ Özet Hastanelerdeki sağlık hizmetlerinin başında muayene hizmetleri gelmektedir ve poliklinik birim muayene maliyetlerinin hesaplanması son derece önemlidir. Bu çalışmada Türkiye Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nin 2011 yılı ilk altı ay verilerine göre poliklinik muayene birim maliyetlerinin belirlenmesi ve Sağlık Uygulama Tebliği ile karşılaştırılması amaçlanmıştır. Araştırma geriye dönük (retrospektif) olarak tıbbi, idari, mali ve teknik verilerin incelenmesi ve değerlendirilmesi yoluyla yürütülmüştür. Araştırmada temel olarak “fiili – tam maliyet yöntemleri” kullanılmıştır. Maliyetler; birinci, ikinci ve üçüncü dağıtım olarak tanımlanan ve üç ayrı aşamada gerçekleştirilen dağıtımlar ile hesaplanmıştır. Çalışmada herhangi bir örneklem çekilmemiş, tüm poliklinik hastaları analiz kapsamına alınmıştır. Araştırmada poliklinik birim maliyetlerinin en büyük unsurunu personel giderlerinin ve yardımcı üretim gider yerlerinden alınan payların oluşturduğu belirlenmiştir. Son olarak, yapılan karşılaştırma sonucunda da incelenen 17 poliklinikten 15’inin poliklinik birim maliyetinin Sağlık Uygulama Tebliği Fiyat Listesinde yer alan fiyatların üzerinde kaldığı görülmüştür. Sosyal Güvenlik Kurumu’nun hizmet sunucuları için ödeme rakamlarını belirlerken maliyet analizi sonuçlarını dikkate almasında yarar bulunmaktadır. Anahtar Kelimeler: Maliyet analizi, hastane, poliklinikler 1 Prof. Dr., Gazi Üniversitesi, İ.İ.B.F., İşletme Bölümü, [email protected] 2 Yrd., Doç., Dr., Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sağlık Yönetimi Bölümü, [email protected]

Transcript of SAĞLIK UYGULAMA TEBLİĞİ’NİN POLİKLİNİK BİRİM MALİYETLERİ AÇISINDAN...

Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 2, Sayı: 8, Aralık 2014, s. 28-37

H. Kamil BÜYÜKMİRZA 1

Serap DURUKAN KÖSE2

SAĞLIK UYGULAMA TEBLİĞİ’NİN POLİKLİNİK BİRİM

MALİYETLERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Özet

Hastanelerdeki sağlık hizmetlerinin başında muayene hizmetleri gelmektedir ve

poliklinik birim muayene maliyetlerinin hesaplanması son derece önemlidir. Bu

çalışmada Türkiye Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nin 2011 yılı ilk

altı ay verilerine göre poliklinik muayene birim maliyetlerinin belirlenmesi ve

Sağlık Uygulama Tebliği ile karşılaştırılması amaçlanmıştır. Araştırma geriye

dönük (retrospektif) olarak tıbbi, idari, mali ve teknik verilerin incelenmesi ve

değerlendirilmesi yoluyla yürütülmüştür. Araştırmada temel olarak “fiili – tam

maliyet yöntemleri” kullanılmıştır. Maliyetler; birinci, ikinci ve üçüncü dağıtım

olarak tanımlanan ve üç ayrı aşamada gerçekleştirilen dağıtımlar ile hesaplanmıştır.

Çalışmada herhangi bir örneklem çekilmemiş, tüm poliklinik hastaları analiz

kapsamına alınmıştır.

Araştırmada poliklinik birim maliyetlerinin en büyük unsurunu personel

giderlerinin ve yardımcı üretim gider yerlerinden alınan payların oluşturduğu

belirlenmiştir. Son olarak, yapılan karşılaştırma sonucunda da incelenen 17

poliklinikten 15’inin poliklinik birim maliyetinin Sağlık Uygulama Tebliği Fiyat

Listesinde yer alan fiyatların üzerinde kaldığı görülmüştür. Sosyal Güvenlik

Kurumu’nun hizmet sunucuları için ödeme rakamlarını belirlerken maliyet analizi

sonuçlarını dikkate almasında yarar bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Maliyet analizi, hastane, poliklinikler

1 Prof. Dr., Gazi Üniversitesi, İ.İ.B.F., İşletme Bölümü, [email protected] 2 Yrd., Doç., Dr., Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sağlık Yönetimi Bölümü, [email protected]

The Journal of Academic Social Science Yıl: 2, Sayı: 8, Aralık 2014, s. 28-37

29

Sağlık Uygulama Tebliği’nin Poliklinik Birim Maliyetleri Açısından

Değerlendirilmesi

EVALUATION OF MEDICAL ENFORCEMENT DECLARATION IN

TERMS OF OUTPATIENT UNIT COSTS

Abstract

The medical examination services are primary health services in hospitals and

calculating outpatient unit costs is extremely important. The purpose of this study

was to determine the outpatient unit costs of Türkiye Yüksek İhtisas Training and

Research Hospital according to data from the first six months of the year 2011 and

compare them with the prices set by The Medical Enforcement Declaration. This is

a retrospective study which was conducted by investigating and evaluating the

medical, administrative, financial, and technical data.In this study, Actual Full Cost

Method was basically used. Costs were calculated through three steps of allocation

called first, second and third allocations. The analysis in the study is based on all

outpatients, not on a sample drawn from among them.

In the study it was determined that labor costs and shares received from the

allocation of support department costs constitute the greatest component of the

outpatient unit costs. Finally, our cost-price comparisons revealed that the

outpatient unit costs of fifteen of the seventeen outpatient clinics examined

remained above The Medical Enforcement Declaration Price List. Social Security

Institution should take cost analysis results into consideration when determining

the reimbursement rates for medical care providers.

Key Words: Cost analysis, hospital, outpatient clinics

GİRİŞ

Bir ülkenin en önemli kaynağı insandır. İnsanların ve dolayısıyla toplumun en büyük

zenginliği ise sağlığıdır (Erkol ve Ağırbaş, 2011). Hastaneler de insanların en önemli

ihtiyaçlarından olan sağlık hizmetlerinin karşılanması amacıyla kurulmuş, sağlık hizmeti üreten

hizmet işletmeleridir. Hastanelerin çoğu halen bir kamu kuruluşu olarak çalışmasına ve

yöneticilerin de bu anlayışla yönetmelerine rağmen, esas amaç sağlık hizmetlerinin en düşük

maliyetle ve maksimum kalitede verilmesi olmalıdır. Bu amacın yerine getirilebilmesi için

maliyet muhasebesi sistemi ve maliyet analizi teknikleri kullanılmalıdır (Eroğlu, 2002).

Maliyet muhasebesi, üretimi yapılan ürün ve hizmetlerin maliyetini oluşturan, maliyet

unsurların türleri, oluş yerleri ve ilgili oldukları ürün ve hizmet türleri bakımından

belirlenmesine ve izlenmesine imkân sağlayan bir hesaplama ve kayıt sistemi olarak

tanımlanabilmektedir (Erdoğan ve Saban, 2010). Maliyet muhasebesi, yönetimin mevcut

faaliyetlerini kontrol edebilmesi ve geleceğe dair plan yapabilmesi için detaylı maliyet

bilgilerini sağlamaktadır. Yöneticiler bu bilgileri, kaynakların daha verimli ve kârlı faaliyetlere

nasıl tahsis edileceği konusunda planlama yaparken ve karar verirken kullanmaktadır

(Vanderbecks, 2010; Gapenski, 2008). İster kâr amaçlı olsun ister olmasın tüm hastanelerde

sağlık hizmetlerin maliyetin bilinmesi kaynakların etkin dağılımında, maliyetlerin kontrolünde

ve verimliliğin arttırılmasında son derece önemlidir (Karasioğlu ve Çam, 2008). Bu amaçları

gerçekleştirmek ancak birim bazında giderlerin düzenli olarak saptanması ve esas üretim gider

yerlerine ait (klinik, poliklinik) birim maliyetlerin belirlenmesi ile mümkün olabilecektir

(Esatoğlu ve diğerleri, 2010) ve bunu da maliyet analizleri yardımıyla yapmak mümkündür.

The Journal of Academic Social Science Yıl: 2, Sayı: 8, Aralık 2014, s. 28-37

30 H. Kamil Büyükmirza - Serap Durukan Köse

Maliyet analizleri, hastanenin ürettiği hizmetin üretim sürecinde rol oynayan maliyet

merkezlerinde oluşan maliyetlerin nihai çıktı sunan ve gelir getiren maliyet merkezlerine

mantıklı bir şekilde dağıtılması sürecidir (Maher, Stickney ve Weil, 2008; Yiğit ve diğerleri,

2003). Maliyet analizleri, eldeki sınırlı ekonomik kaynakların hasta / sağlık sistemi açısından

rasyonel karar vermede ve maliyet-sonuç dengelemesinde nasıl kullanılması gerektiği

konusunda karar vericilere yol gösterirler (Süt, 2012).

Hastanelerde üretilen hizmetlerin büyükçe bir bölümünü poliklinik hizmetleri

oluşturmaktadır. Hastaların, ayakta bakım ve tedavilerinin yapıldığı, hastane imkânlarından ve

sağlık programından faydalanılarak ve hastaneye yatırılmadan genel ve acil olarak teşhis, tedavi

ve koruyucu sağlık hizmetlerinin verildiği tıbbi üniteler olarak tanımlanabilen poliklinik ve

poliklinik faaliyetleri, yataklı tedavi kurumlarında verilen hasta bakım ve tedavi hizmetlerinin

önemli bir bölümünü oluşturmaktadır (Kaplan 1991). Bu çalışmada, maliyetlerinin kontrol

altına alınmasının sağlanabilmesi için bir kamu hastanesinin poliklinik gider yerleri temelinde

birim maliyetler hesaplanarak sonuçlar Sosyal Güvenlik Kurumu’nca bütün hastaneler için

standart olarak belirlenen Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) paket hizmet fiyat listesi ile

karşılaştırılmış ve maliyetler arasındaki farklılıklar ortaya konmaya çalışılmıştır.

GEREÇ VE YÖNTEM

Evren ve Örneklem

Araştırmanın evreni; Ankara ilinde yer alan Türkiye Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma

Hastanesi’nin polikliniklerinden oluşmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise, söz konusu

hastanenin 2011 yılının ilk altı ayına ait tüm finansal verileri ve istatistikleri oluşturmaktadır.

Veri Kaynakları

Araştırmada kullanılan finansal veri kaynakları aşağıda belirtilmiştir:

• Devlet hastanelerinde Döner Sermaye (DS) mizanı, DS bilançosu, DS gelir tablosu, DS

gelir ve gider cetvelleri, Genel Bütçe (GB) bütçe giderleri ve ödeme emri cetvelleri, bordro

kayıtları, Taşınır Mal Muhasebesi kayıt ve tabloları ve de hastane bilgi sistemi kayıtları

kullanılmıştır.

•Sağlık hizmeti üretim miktarlarının belirlenmesinde istatistik raporlarından

yararlanılmıştır.

• Ayrıca gerekli durumlarda gider merkezlerinin yöneticilerinin uzman görüşlerine de veri

kaynağı olarak başvurulmuştur.

Yöntem

Araştırmada temel olarak fiili tam maliyet (actual full cost) yöntemi kullanılmıştır. Fiili

maliyet yöntemi, üretim süreçlerinin tamamlanmasından sonra oluşan fiili maliyet

rakamlarından yararlanılarak maliyet hesaplamayı ifade etmektedir (Büyükmirza, 2010). Tam

maliyet yöntemi ise, maliyet unsurları olarak nitelendirilen direkt ilk madde ve malzeme, direkt

işçilik ve genel üretim giderlerinin değişken ya da sabitlik özelliğine bakılmaksızın maliyetler

arasına katılmasını ifade etmektedir (Finkler, 1994; Hankins ve Baker, 2004).

Maliyet tabloları; birinci, ikinci, üçüncü dağıtım olarak tanımlanan ve üç ayrı aşamada

gerçekleştirilen dağıtımlar ile netleştirilmiştir. Gider dağıtımı, doğrudan veya dolaylı olarak

tanımlanabilen maliyet kalemlerinin, maliyet merkezleriyle veya maliyet objeleriyle

The Journal of Academic Social Science Yıl: 2, Sayı: 8, Aralık 2014, s. 28-37

31

Sağlık Uygulama Tebliği’nin Poliklinik Birim Maliyetleri Açısından

Değerlendirilmesi

ilişkilendirilmesi sürecidir (Maher, Stickney ve Weil, 2008; Webster, 2004). Gider dağıtım

aşamalarında, gider dağıtım tablosu adı verilen tablolar kullanılmıştır. Gider dağıtım tabloları,

Tekdüzen Muhasebe Sistemi’nin (TDMS) “gider çeşitleri – gider yerleri” sistematiğinde

düzenlenmiş ve gider dağıtım kriterleri ile dağıtım işlemlerini de topluca gösteren tablolar

niteliğindedir. Gider dağıtım tablolarının düzenlenmesinde tablo sütunları gider yerlerine, tablo

satırları ise gider çeşitlerine tahsis edilmiştir.

Birinci dağıtım, hastane işletmelerinde kullanılan gider çeşitlerinin, doğrudan veya çeşitli

dağıtım ölçütleri kullanılarak dolaylı biçimde hastane işletmesinin gider yerleriyle

ilişkilendirilmesi aşamasıdır. Birinci dağıtım aşaması esnasında, bünyesinde ortak nitelikte gider

bulunduran gider yerlerinde (Yardımcı Hizmet Gider Yerleri- YHGY ve Yardımcı Üretim Gider

Yeri- YÜGY) toplanan giderlerin, çeşitli dağıtım ölçütleri kullanılarak ilgili gider yerlerine

yeniden dağıtılması aşamasına ikinci dağıtım adı verilmektedir.

İkinci dağıtım aşaması temel olarak bir dolaylı dağıtım aşamasıdır. Bu nedenle ikinci

dağıtıma alınacak gider yerlerinin dağıtım işlemine tabi tutulması için öncelikle ilgili gider

yerinin gider dağıtımında kullanılabilecek dağıtım ölçütlerinin bilinmesine gerek vardır.

Dağıtım ölçütleri ortak giderleri ait oldukları gider yerlerine aktarmada kullanılan fiziksel

ölçütlerdir. Dağıtım ölçütleri, her bölümün kendi özgün yapısına uygun olarak belirlenmektedir.

Çalışmada, YHGY’lerin dağıtımında, dağıtım ölçütü olarak ilgili gider yerlerin faaliyetlerine

göre ayrı ayrı ölçütler kullanılmıştır (Örneğin; çamaşırhane için dönüştürülmüş çamaşır adetleri,

merkezi sterilizasyon için dönüştürülmüş sterilize edilen set adetleri, vb.). YÜGY’lerin

dağıtımında ise dağıtım ölçütü olarak SUT puanı kullanılmıştır. Ortak nitelikte gider barındıran

gider yerlerinde ikinci gider dağıtımında kullanılabilecek yöntemler, basit dağıtım yöntemi,

kademeli dağıtım yöntemi, matematiksel dağıtım yöntemi, turlama dağıtım yöntemi ve planlı

dağıtım yöntemi olmak üzere 5 yöntemden oluşmaktadır. Bu araştırmada ikinci dağıtım yöntemi

olarak turlama dağıtım yöntemi kullanılmıştır. Turlama dağıtım yöntemi, matematiksel dağıtım

yönteminin tablolama programları yardımıyla uygulanış biçimidir. Yöntem ikinci dağıtıma

alınacak YHGY ve YÜGY’lerin kesin gider dağıtım tutarlarını, temel olarak matematiksel

dağıtım yönteminde olduğu gibi oranlar yardımıyla bulmaya ve dağıtmaya dayanır.

İkinci dağıtım ise iki aşamada gerçekleştirilmiştir. Birinci aşamada, YHGY’lerde (genel

yardımcı hizmet, teknik yardımcı hizmet ve bakım onarım yardımcı hizmet gider yerleri)

toplanmış olan giderler, gider yerlerine dağıtım ölçütleri kullanılarak dağıtılmıştır. İkinci

aşamada da, YÜGY’lerde (genel laboratuvarlar, genel ameliyathane, genel görüntüleme

birimleri, eczane, kan merkezi vb.) yardımcı hizmet gider yerlerinden pay alarak toplanmış olan

giderler, dağıtım ölçütleri yardımıyla polikliniklere dağıtılmıştır. İkinci dağıtımın iki aşamada

yapılmasının nedeni ödeme sisteminden kaynaklanmaktadır. Yapılan işlemler SUT eki EK-9

Listesinde yer alması halinde bedelleri “Tanıya Dayalı İşlem Üzerinden Ödeme” yöntemi ile

faturalandırılmaktadır. Listede yer almaması halinde SUT eki EK-10/B olan “Ayaktan

Başvurularda Ödeme Listesi”nin yanı sıra SUT eki EK-10/C “Ayaktan Başvurularda İlave

Olarak Faturalandırılabilecek İşlemler Listesi” (tetkik ve teşhislerin fiyatlarının yer aldığı

listesi) kullanılarak faturalandırılmaktadır. İşlemin sadece SUT eki EK-8 Listesinde yer alması

halinde ise, SUT eki EK-10/B Listesinde yer alan tutarlara ilave olarak; işlem bedeli ve bu

işlemle ilgili ilaç ve tıbbi malzeme bedelleri ayrıca faturalandırılabilir (SUT, Ayaktan

tedavilerde ödeme uygulaması, md. 4.2.1.B.1). Bir başka ifade ile hizmetler paket olarak fatura

edilebileceği gibi ayrı ayrı da fatura edilebilmektedir. Poliklinik hizmetleri için birden fazla

ödeme listesinin olması sebebiyle YÜGY’lerin maliyetleri ayrıca önem kazanmakta; bu sebeple

The Journal of Academic Social Science Yıl: 2, Sayı: 8, Aralık 2014, s. 28-37

32 H. Kamil Büyükmirza - Serap Durukan Köse

de ayrı ayrı analizinin yapılması gerekmektedir. Ayrıca birim maliyetlerin SUT

fiyatlandırmasıyla karşılaştırılabilir hale dönüştürülmesi için polikliniklere pazarlama satış ve

dağıtım ve genel yönetim giderlerinden de pay verilmek yoluna gidilmiş; polikliniklerin hizmet

üretim giderleriyle orantılı olarak hesaplanan bu paylar tablonun altına eklenmiştir. Birim

maliyet analizleri ikinci dağıtım sonrasında Esas Üretim Gider Yerleri olan polikliniklerde

gerçekleştirilmiştir.

BULGULAR

Polikliniklerin Toplam Maliyet Dağılım Analizleri

Aşağıda hastanenin polikliniklerinin toplam maliyetleri ve toplam maliyetlerinin yüzdesel

olarak dağılımı tablo halinde sunulmaktadır. Acil, Anestezi ve Diş Poliklinikleri sadece

poliklinik hizmeti sunmamakta olup; diğer polikliniklere kıyasla, faaliyetlerinin arasında

oldukça fazla tıbbi işlem, tıbbi uygulama ve yatak hizmeti yer almaktadır. Tablo incelendiğinde

maliyeti en yüksek poliklinikler 2.254.388,08 TL ile Acil, 2.208.235,61 TL ile Anestezi

Polikliniği olmasına rağmen; faaliyetlerinin arasında poliklinik hizmetlerinin dışında işlemler

olması sebebiyle polikliniklerin toplam maliyetlerini karşılaştırırken bu birimlerin kapsam dışı

bırakılarak değerlendirilmesi daha uygun olacağı düşünülmektedir. Böylece toplam maliyeti en

yüksek olan poliklinik 2.011.866,84 TL ile Gastroentereloji Polikliniği olmaktadır. Polikliniğin

toplam maliyetinin %27,06’sı I. dağıtım esnasında, %1,74’ü II. dağıtımın YHGY’lerin dağıtımı

esnasında, %71,20’si ise II. dağıtımın YÜGY’lerin dağıtımı esnasında oluştuğu görülmektedir.

Polikliniğin hizmet sunumu sırasında, laboratuvar ve görüntüleme hizmetlerinden oldukça fazla

faydalandığı söylenebilir. Birimin doğrudan gideri olarak nitelendirilen birinci dağıtım oranın

(%27,06), %23,80’i personel ücret ve giderleri, %1,24’ü duran varlık amortismanları, %1,06’sı

dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetlerdir.

Toplam maliyeti en düşük olan poliklinik ise 32.308,69 TL ile Cildiye Polikliniğidir.

Polikliniğin toplam maliyetinin %79,99’u I. dağıtım esnasında, %20,01’i II. dağıtımın

YHGY’lerin dağıtımı esnasında oluştuğu görülmektedir. Poliklinik YÜGY’lerden hiç hizmet

almamıştır. I. dağıtım esnasında oluşan giderin de %75,42’si personel ücret ve giderlerine,

%4,15’i ise dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetlere aittir. İlgili polikliniğin toplam maliyetinin

bu denli düşük çıkmasının nedeni poliklinikte bir adet hekimin hizmet sunması ve o hekimin de

analiz yapılan altı aylık dönemin beş ayında sağlık problemleri yüzünden raporlu olmasıdır.

Hekim hizmet sunamamasına, bir başka ifadeyle birime gelir kazandıramamasına karşın; sabit

maaşını almaya devam etmiştir. Bu sebeple de Cildiye Polikliniğinde personel ücret ve

giderleri, toplam maliyetinin içerisinde yüksek bir orana sahiptir. Toplam maliyeti en düşük

olan ikinci poliklinik ise 55.205,28 TL maliyetle Endokrinoloji Polikliniğidir. Polikliniğin

toplam maliyetinin %67,96’sı I. dağıtım esnasında, %13,14’ü II. dağıtımın YHGY’lerin

dağıtımı esnasında, %18,90’ının da YÜGY’lerin dağıtımı esnasında oluştuğu görülmektedir. I.

dağıtım esnasında oluşan giderin de %61,93’ü personel ücret ve giderlerine, %3,28’i ise

dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetlere aittir.

Analizler sonucunda Gastroenteroloji, Gastroenteroloji Cerrahi, Nefroloji, Kardiyoloji,

Kardiyovasküler Cerrahi (KVC), Üroloji ve Hematoloji Polikliniklerinin toplam maliyetlerinin

%50’den fazlasının, YHGY ve özellikle de YÜGY’lerin dağıtımından geldiği gözlenmiştir.

Özellikle de Üroloji ve Gastroenteroloji Polikliniklerinde ikinci dağıtımdan gelen giderlerin

payı %70’in üzerindedir. Bir diğer önemli bulgu ise Enfeksiyon, Psikiyatri, Cildiye, Anestezi,

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon (FTR), Diş ve Acil polikliniklerinde gözlenen en yüksek gider

The Journal of Academic Social Science Yıl: 2, Sayı: 8, Aralık 2014, s. 28-37

33

Sağlık Uygulama Tebliği’nin Poliklinik Birim Maliyetleri Açısından

Değerlendirilmesi

grubu personel ücret ve giderleri, özellikle de hekim personel ücret ve giderleridir. Enfeksiyon

ve Psikiyatri Polikliniklerinde bu gider grubunun, toplam maliyetlerinin %80’lerin üzerine

çıkmış olduğu gözlenmiştir. Hatta sadece I. Dağıtım Toplamı içerisindeki personel ücret ve

giderleri incelenirse, KVC, Pediyatrik Kardiyoloji ve Diş Poliklinikleri dışında kalan diğer

polikliniklerde personel ücret ve giderlerinin oranı %72-94 arasındadır.

KVC Polikliniğinde %16,40, Anestezi Polikliniğinde %7,81, Diş Polikliniğinde %6,53

oranıyla amortisman giderlerinin payının, özellikle de tesis, makine ve cihazları amortisman

payının, diğer polikliniklere kıyasla çok yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bir başka ifadeyle bu

polikliniklerin teknoloji yoğun poliklinikler olduğu söylenebilir. Son olarak, Anestezi, Acil ve

Diş Polikliniklerinde ilk madde ve malzeme giderlerinin, Pediatrik Kardiyoloji Polikliniğinde

ise dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetlerin payı diğer polikliniklere göre yüksek bulunmuştur.

Tablo 1. Polikliniklerin Toplam Maliyet Dağılımı Analizleri

TÜRKİYE YÜKSEK İHTİSAS EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ2011 YILI İLK ALTI AY GİDER DAĞITIM TABLOSU

TM TM% TM TM% TM TM% TM TM% TM TM% TM TM% TM TM% TM TM% TM TM%0 19.331,33 0,96 10.992,94 1,76 2.770,69 1,05 36.510,12 2,10 9.031,05 1,99 37.625,01 2,30 17.592,81 1,81 380.327,44 17,22 4.014,45 1,89

1 9.617,72 0,48 3.388,59 0,54 1.378,47 0,52 18.164,49 1,05 4.302,06 0,95 29.653,16 1,81 10.879,62 1,12 350.370,21 15,87 1.997,27 0,942 8.903,55 0,44 2.818,19 0,45 1.276,12 0,48 16.815,72 0,97 4.366,65 0,96 7.309,85 0,45 6.353,27 0,65 6.366,92 0,29 1.848,96 0,873 606,59 0,03 474,12 0,08 86,94 0,03 1.145,63 0,07 271,33 0,06 495,72 0,03 269,52 0,03 85,89 0,00 125,97 0,064 203,47 0,01 64,04 0,01 29,16 0,01 384,28 0,02 91,01 0,02 166,28 0,01 90,41 0,01 23.504,42 1,06 42,25 0,0210 0,00 0,00 4.248,00 0,68 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

2 478.817,52 23,80 168.415,37 26,98 70.746,81 26,70 385.567,60 22,18 220.885,96 48,60 222.677,37 13,58 150.586,02 15,50 1.569.827,89 71,09 64.053,58 30,21201 413.976,21 20,58 86.490,02 13,86 65.421,65 24,69 298.852,11 17,19 147.768,38 32,52 174.885,00 10,67 129.285,40 13,31 1.155.693,80 52,34 42.375,14 19,99

202 35.793,76 1,78 71.275,04 11,42 0,00 0,00 0,00 0,00 18.777,14 4,13 0,00 0,00 0,00 0,00 154.555,39 7,00 16.353,28 7,71

203 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 254.253,54 11,51 0,00 0,00204 29.047,55 1,44 10.650,31 1,71 5.325,16 2,01 86.715,49 4,99 54.340,44 11,96 47.792,37 2,92 21.300,62 2,19 5.325,16 0,24 5.325,16 2,51

3 21.246,89 1,06 11.773,54 1,89 17.057,26 6,44 38.614,83 2,22 9.712,86 2,14 21.383,51 1,30 10.902,97 1,12 25.746,35 1,17 38.313,04 18,07301 11.837,16 0,59 4.698,33 0,75 4.709,60 1,78 21.505,81 1,24 5.174,75 1,14 9.895,18 0,60 5.569,80 0,57 5.700,13 0,26 9.739,08 4,59302 515,12 0,03 429,27 0,07 85,85 0,03 1.287,80 0,07 515,12 0,11 1.030,24 0,06 343,41 0,04 1.631,22 0,07 171,71 0,08303 4.747,96 0,24 3.773,12 0,60 5.882,54 2,22 9.054,26 0,52 2.640,16 0,58 6.444,33 0,39 2.798,28 0,29 10.059,34 0,46 13.621,20 6,42304 4.146,65 0,21 2.872,83 0,46 6.379,27 2,41 6.766,95 0,39 1.382,82 0,30 4.013,76 0,24 2.191,48 0,23 5.355,67 0,24 14.781,05 6,97

4 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,006 25.018,34 1,24 12.785,87 2,05 2.638,02 1,00 36.170,46 2,08 8.296,55 1,83 268.879,69 16,40 28.609,64 2,94 172.469,34 7,81 10.510,09 4,96

601 25.018,34 1,24 12.785,87 2,05 2.638,02 1,00 36.170,46 2,08 8.296,55 1,83 268.879,69 16,40 28.609,64 2,94 172.469,34 7,81 10.510,09 4,967 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

544.414,07 27,06 203.967,72 32,68 93.212,78 35,18 496.863,01 28,59 247.926,43 54,55 550.565,58 33,59 207.691,44 21,38 2.148.371,01 97,29 116.891,16 55,1435.062,44 1,74 19.241,72 3,08 14.169,53 5,35 60.256,47 3,47 16.904,86 3,72 28.768,51 1,76 22.365,81 2,30 59.864,60 2,71 14.519,12 6,85

579.476,51 28,80 223.209,44 35,76 107.382,31 40,53 557.119,47 32,05 264.831,29 58,27 579.334,10 35,34 230.057,25 23,68 2.208.235,61 100,00 131.410,27 61,98

1.432.464,55 71,20 400.985,36 64,24 157.574,23 59,47 1.181.026,79 67,95 189.628,93 41,73 1.059.873,48 64,66 741.421,66 76,32 -2.208.235,61 80.595,72 38,022.011.941,06 100,00 624.194,80 100,00 264.956,54 100,00 1.738.146,26 100,00 454.460,22 100,00 1.639.207,58 100,00 971.478,91 100,00 0,00 212.005,99 100,00

8.522,37 2.644,02 1.122,33 7.362,60 1.925,05 6.943,51 4.115,08 0,00 898,03157.273,15 48.793,22 20.711,61 135.870,64 35.525,09 128.136,62 75.940,37 0,00 16.572,48

2.177.736,58 675.632,05 286.790,48 1.881.379,51 491.910,35 1.774.287,71 1.051.534,36 0,00 229.476,50MALİYETLERE KATILACAK GY GİDERLERİ

TOPLAM

BİRİNCİ DAĞITIM GİDER TOPLAMIYHGY DAĞITIMINDAN GELEN GİDERLER

İKİNCİ DAĞITIM BİRİNCİ AŞAMA TOPLAMI

YÜGY DAĞITIMINDAN GELEN GİDERLER

İKİNCİ DAĞITIM TOPLAMIMALİYETLERE KATILACAK PSD GİDERLERİ

FİNANSMAN GİDERLERİ

MADDİ DURAN VARLIK AMORTİSMANLARI

AMORTİSMANLAR VE TÜKENME PAYLARI

ÇEŞİTLİ GİDERLER

DIŞARDAN SAĞLANAN FAYDA VE HİZMETLER

ELEKTRİK SU YAKACAK GİDERLERİ

HABERLEŞME GİDERLERİ

BAKIM ONARIM GİDERLERİ

DIŞARDAN SAĞLANAN HİZMET GİDERLERİ

PERSONEL ÜCRET VE GİDERLERİ

HEKİM PERSONEL GİDERLERİ

HEMŞİRE PERSONEL GİDERLERİ

DİĞER SAĞLIK PERSONELİ GİDERLERİ

DİĞER PERSONEL GİDERLERİ

İLAÇ VE TIBBİ SARF MALZEMESİ KULLANIMLARI

DİĞER MALZEME KULLANIMLARI

POLİKLİNİK POLİKLİNİK

DİĞER İLK MADDE VE MALZEME KULLANIMLARI

BAKIM VE ONARIM MALZEMELERİ KULLANIMLARI

POLİKLİNİK

YEDEK PARÇALAR KULLANIMLARI

İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ

EÜGY EÜGYEÜGY EÜGY

ÜROLOJİ ANESTEZİGASTROENTEROLOJİ GÖĞÜS HASTALIKLARI KALP DAMAR CERRAHİSİ

EÜGYEÜGY EÜGY EÜGYEÜGY

KARDİYOLOJİNEFROLOJİGASTROENTEROLOJİ CERRAHİ PEDİATRİK KARDİYOLOJİ

POLİKLİNİKPOLİKLİNİKPOLİKLİNİK POLİKLİNİK ANESTEZİ POLİKLİNİK

The Journal of Academic Social Science Yıl: 2, Sayı: 8, Aralık 2014, s. 28-37

34 H. Kamil Büyükmirza - Serap Durukan Köse

Tablo 1. Polikliniklerin Toplam Maliyet Dağılımı Analizleri (Devamı)

Hastaneye İlişkin Poliklinik Birim Maliyet Karşılaştırmaları

Birim maliyet analizleri ikinci dağıtım sonrasında Esas Üretim Gider Yerlerinden

polikliniklerde gerçekleştirilmiştir. Polikliniklerde birden fazla ve birbirinden farklı hizmet

üretildiği görülmüştür. Bu nedenle gider yerlerinde birim maliyetlerin belirlenmesinde

hizmetler, 2011 yılı Sağlık Uygulama Tebliği’ndeki (SUT) puanlardan yararlanılarak eşdeğer

tek bir ürüne çevrilerek analiz yapılmıştır. Ancak polikliniklerde ortak hizmet hasta muayene

hizmeti olduğundan, bu çalışmada da sadece muayene birim maliyetleri ve SUT fiyatı ile

karşılaştırma sonuçları gösterilmiştir (Tablo 2). Birim maliyet belirlenirken iki aşamalı

hesaplama yapılmıştır. İlk aşamada poliklinik gider yerlerinin hizmetlerini üretirken I. dağıtım

gider toplamına güvenlik, çamaşırhane, santral gibi YHGY’lerden faydalandığı gider tutarı

eklenmiş ve bu toplam eşdeğer ürün miktarına bölünmüştür. Böylece birimlerin SUT fiyatına

dahil olan eşdeğer hizmet üretim birim maliyeti ortaya çıkmıştır. Her bir ürüne ilişkin fiili birim

maliyetler ise eşdeğer ürüne dönüştürmede kullanılan dönüştürme katsayılarının, eşdeğer ürün

birim maliyeti ile çarpılmasıyla bulunmuştur. İkinci aşamada da ilgili gider yerlerinin

YÜGY’lerden aldığı gider payı eklenerek ortalama olarak bir polikliniğe gelen hastanın teşhisi

için istenilen tetkik giderleri ile birlikte muayene hizmeti birim maliyeti hesaplanmıştır.

TÜRKİYE YÜKSEK İHTİSAS EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ2011 YILI İLK ALTI AY GİDER DAĞITIM TABLOSU

TM TM% TM TM% TM TM% TM TM% TM TM% TM TM% TM TM% TM TM% TM TM% TM TM%0 137.903,88 6,12 25.523,13 17,28 1.344,84 0,93 2.834,18 1,43 1.802,59 1,07 982,31 1,78 1.593,60 0,69 2.519,26 1,56 24,22 0,07 995,68 1,26

1 119.727,68 5,31 17.741,02 12,01 669,08 0,46 1.410,06 0,71 896,82 0,53 488,72 0,89 755,10 0,33 1.253,38 0,77 12,05 0,04 495,37 0,632 17.499,23 0,78 7.373,17 4,99 619,40 0,43 1.305,37 0,66 830,23 0,49 452,43 0,82 774,90 0,34 1.160,31 0,72 11,16 0,03 458,58 0,583 506,94 0,02 58,82 0,04 42,20 0,03 88,93 0,04 56,56 0,03 30,82 0,06 47,62 0,02 79,05 0,05 0,76 0,00 31,24 0,044 170,04 0,01 350,13 0,24 14,15 0,01 29,83 0,02 18,97 0,01 10,34 0,02 15,97 0,01 26,52 0,02 0,25 0,00 10,48 0,0110 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

2 928.055,22 41,17 75.925,98 51,42 93.352,07 64,46 85.433,84 43,16 55.489,27 33,06 34.188,93 61,93 203.659,18 88,47 132.079,97 81,58 24.368,60 75,42 39.319,19 49,65201 318.878,75 14,14 56.660,61 38,37 82.701,76 57,10 80.108,68 40,47 50.164,11 29,89 28.863,77 52,28 136.711,45 59,39 32.035,22 19,79 24.368,60 75,42 33.994,03 42,93

202 214.436,10 9,51 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 61.622,57 26,77 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

203 157.282,36 6,98 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 94.719,59 58,50 0,00 0,00 0,00 0,00204 237.458,01 10,53 19.265,38 13,05 10.650,31 7,35 5.325,16 2,69 5.325,16 3,17 5.325,16 9,65 5.325,16 2,31 5.325,16 3,29 0,00 0,00 5.325,16 6,72

3 62.632,98 2,78 6.498,75 4,40 3.910,56 2,70 4.054,53 2,05 3.519,24 2,10 1.810,40 3,28 3.051,26 1,33 5.235,09 3,23 1.341,27 4,15 2.243,28 2,83301 34.595,98 1,53 2.720,70 1,84 1.423,31 0,98 1.876,51 0,95 1.415,04 0,84 737,74 1,34 1.221,30 0,53 2.166,64 1,34 339,67 1,05 836,56 1,06302 1.017,28 0,05 257,56 0,17 85,85 0,06 171,71 0,09 85,85 0,05 85,85 0,16 257,56 0,11 257,56 0,16 0,00 0,00 85,85 0,11303 12.926,24 0,57 2.075,11 1,41 1.257,98 0,87 1.194,65 0,60 1.069,22 0,64 597,33 1,08 1.162,78 0,51 1.729,06 1,07 471,89 1,46 754,62 0,95304 14.093,48 0,63 1.445,37 0,98 1.143,43 0,79 811,66 0,41 949,13 0,57 389,48 0,71 409,62 0,18 1.081,84 0,67 529,71 1,64 566,25 0,72

4 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,006 58.667,62 2,60 9.648,61 6,53 770,97 0,53 1.508,99 0,76 982,50 0,59 536,68 0,97 1.644,60 0,71 1.750,29 1,08 110,48 0,34 1.522,67 1,92

601 58.667,62 2,60 9.648,61 6,53 770,97 0,53 1.508,99 0,76 982,50 0,59 536,68 0,97 1.644,60 0,71 1.750,29 1,08 110,48 0,34 1.522,67 1,927 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

1.187.259,70 52,66 117.596,48 79,64 99.378,44 68,62 93.831,54 47,41 61.793,59 36,81 37.518,32 67,96 209.948,64 91,20 141.584,61 87,45 25.844,57 79,99 44.080,82 55,67206.256,05 9,15 26.402,62 17,88 10.080,59 6,96 9.638,41 4,87 9.069,55 5,40 7.253,38 13,14 12.392,39 5,38 13.890,72 8,58 6.464,11 20,01 8.156,74 10,30

1.393.515,75 61,81 143.999,10 97,52 109.459,03 75,58 103.469,96 52,27 70.863,15 42,22 44.771,70 81,10 222.341,02 96,58 155.475,33 96,03 32.308,69 100,00 52.237,55 65,97

860.924,22 38,19 3.666,18 2,48 35.365,53 24,42 94.465,53 47,73 96.988,91 57,78 10.433,58 18,90 7.866,89 3,42 6.430,70 3,97 0,00 0,00 26.949,86 34,032.254.439,97 100,00 147.665,28 100,00 144.824,56 100,00 197.935,48 100,00 167.852,06 100,00 55.205,28 100,00 230.207,91 100,00 161.906,03 100,00 32.308,69 100,00 79.187,41 100,00

9.549,57 625,49 613,46 838,43 711,00 233,84 975,14 685,82 136,86 335,43176.229,25 11.542,97 11.320,92 15.472,59 13.120,97 4.315,39 17.995,32 12.656,17 2.525,57 6.190,07

2.440.218,79 159.833,75 156.758,94 214.246,51 181.684,03 59.754,51 249.178,36 175.248,01 34.971,11 85.712,91MALİYETLERE KATILACAK GY GİDERLERİ

TOPLAM

BİRİNCİ DAĞITIM GİDER TOPLAMIYHGY DAĞITIMINDAN GELEN GİDERLER

İKİNCİ DAĞITIM BİRİNCİ AŞAMA TOPLAMI

YÜGY DAĞITIMINDAN GELEN GİDERLER

İKİNCİ DAĞITIM TOPLAMIMALİYETLERE KATILACAK PSD GİDERLERİ

FİNANSMAN GİDERLERİ

MADDİ DURAN VARLIK AMORTİSMANLARI

AMORTİSMANLAR VE TÜKENME PAYLARI

ÇEŞİTLİ GİDERLER

DIŞARDAN SAĞLANAN FAYDA VE HİZMETLER

ELEKTRİK SU YAKACAK GİDERLERİ

HABERLEŞME GİDERLERİ

BAKIM ONARIM GİDERLERİ

DIŞARDAN SAĞLANAN HİZMET GİDERLERİ

PERSONEL ÜCRET VE GİDERLERİ

HEKİM PERSONEL GİDERLERİ

HEMŞİRE PERSONEL GİDERLERİ

DİĞER SAĞLIK PERSONELİ GİDERLERİ

DİĞER PERSONEL GİDERLERİ

İLAÇ VE TIBBİ SARF MALZEMESİ KULLANIMLARI

DİĞER MALZEME KULLANIMLARI

DİĞER İLK MADDE VE MALZEME KULLANIMLARI

BAKIM VE ONARIM MALZEMELERİ KULLANIMLARI

YEDEK PARÇALAR KULLANIMLARI

İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ

EÜGYEÜGY EÜGY EÜGY EÜGY EÜGY EÜGY EÜGY EÜGY EÜGY

AİLE HEKİMLİĞİNÖROLOJİ HEMATOLOJİ ENDOKRİN ENFEKSİYON PSİKİYATRİ CİLDİYEACİL DİŞ FTR

POLİKLİNİK POLİKLİNİK POLİKLİNİK POLİKLİNİK POLİKLİNİK POLİKLİNİKPOLİKLİNİK POLİKLİNİK POLİKLİNİK POLİKLİNİK

The Journal of Academic Social Science Yıl: 2, Sayı: 8, Aralık 2014, s. 28-37

35

Sağlık Uygulama Tebliği’nin Poliklinik Birim Maliyetleri Açısından

Değerlendirilmesi

Tablo 2. SUT ile Muayene Maliyetlerinin Karşılaştırılması

ÜRETİM BİRİMİ

POLİKLİNİKLER

SUT ÜRETİM MUAYENE

YÜGY GİDER

DAĞITIMI

TOPLAM

MALİYET

(TL) (ADET) BM (TL) GELEN GİDER (TL)

Gastroenteroloji 15,50 19.286 22,48 56,25 78,73

Gastroenteroloji Cerrahi 15,50 7.683 27,68 52,19 79,87

Nefroloji 15,50 2.848 38,60 64,36 102,96

Kardiyoloji 15,50 35.377 13,34 33,38 46,72

Göğüs Hastalıkları 15,50 5.531 35,77 10,00 45,77

Kardiyovasküler Cerrahi 15,50 16.380 34,78 64,71 99,49

Üroloji 15,50 10.729 9,65 69,10 78,76

Çocuk Kardiyoloji 15,50 4.418 24,15 18,24 42,39

Acil 15,50 19.430 56,63 44,30 100,93

FTR 15,50 1.265 71,28 27,96 99,24

Nöroloji 15,50 2.361 17,64 40,01 57,65

Hematoloji 15,50 1.651 38,36 58,60 96,95

Endokrinoloji 15,50 394 64,48 26,48 90,96

Enfeksiyon 15,50 249 260,82 31,59 292,42

Psikiyatri 15,50 2.532 41,12 2,54 43,66

Cildiye 15,50 17 1.494,71 0,00 1.494,71

Aile Hekimliği 15,50 1.191 43,41 22,63 66,04

Tablo 2’de de görüldüğü üzere sırasıyla Üroloji ve Kardiyoloji Polikliniklerinin birim

muayene maliyetleri, SUT paket hizmet fiyat tarifesinin altında kalmaktadır. Bir başka ifadeyle

sadece bu iki poliklinik muayene hizmeti sunum maliyetlerini karşılayabilmekte, geri kalan

bütün poliklinikler muayene hizmeti maliyetlerini karşılayamamaktadır. Muayene

maliyetlerinin en yüksek olduğu poliklinikler ise sırasıyla Cildiye, Enfeksiyon, FTR ve

Endokrinoloji Poliklinikleridir. FTR polikliniği hariç kalan üç poliklinikte muayene sayılarının,

yani faaliyet hacminin oldukça düşük olduğu gözlenmekte; bu nedenle de toplam maliyetleri

düşük olmakla birlikte birim başına sabit maliyetleri çok fazla olduğundan muayene birim

maliyetleri yüksek çıkmaktadır.

Biyokimya, Patoloji, Rontgen vb. YÜGY’lerden en çok hizmet alan poliklinikler ise

sırasıyla Üroloji, Kardiyovasküler Cerrahi ve Nefroloji Poliklinikleridir. Bu poliklinikleri

Gastroenteroloji ve Gastroenteroloji Cerrahi Poliklinikleri takip etmektedir. Bu polikliniklerin

hastaya teşhis konulurken hastane laboratuvarlarından oldukça yoğun faydalandığı ifade

edilebilir. Cildiye Polikliniği ise beş aylık dönem için hasta almadığından dolayı YÜGY’lerden

hiç hizmet almamıştır. Cildiye Polikliniği dışında, YÜGY’lerden en az hizmet alan poliklinikler

ise sırasıyla Psikiyatri, Göğüs Hastalıkları ve Çocuk Kardiyoloji Polikliniğidir.

SONUÇ VE ÖNERİLER

Araştırmada faaliyet merkezi olan poliklinik giderlerinin hizmetlere dağılımı yapılmış

ve birim hizmet maliyetleri (muayene maliyetleri) hesaplanmıştır. Hesaplanan muayene

maliyetleri ve bu maliyetlerin SUT paket hizmet fiyatlarıyla karşılaştırılması yapılmıştır.

Araştırma sonucunda sadece Üroloji ve Kardiyoloji Poliklinikleri maliyetlerini

karşılayabilmekte, geri kalan bütün poliklinikler zarar etmektedir.

Maliyetler incelendiğinde toplam poliklinik maliyetlerinin büyük bir bölümü personel

ücret ve giderleri, özellikle de hekim ücret ve giderleri ve YÜGY’lerden alınan hizmetlerden

oluşmaktadır. YÜGY’lerin toplam maliyetlerinin de büyük çoğunluğu personel ücret ve

The Journal of Academic Social Science Yıl: 2, Sayı: 8, Aralık 2014, s. 28-37

36 H. Kamil Büyükmirza - Serap Durukan Köse

giderlerinden oluşmaktadır. Buradan hareketle muayene birim maliyetlerinin büyük bir

bölümünü personel ücret ve giderlerinden oluştuğu görülmektedir. Ülkemizde doktorların döner

sermayeden aldıkları paylarda çok ciddi iyileştirmeler yapılmıştır. Bu nedenle, bu maliyet

kaleminde bir azalmanın olması çok zor gözükmektedir.

Ayrıca, genel olarak verilen hizmet adedi yükseldikçe birim maliyetlerin düştüğü

gözlenmiştir. Ancak sonuçlara bakıldığında SUT paket fiyatları ile bu çalışma sonucunda

bulunan maliyetler arasında büyük farklılıklar gözlenmektedir. Sosyal Güvenlik Kurumu

maliyet analizleri yapmadan fiyatlandırma kuralları oluşturmaktadır. Maliyet analizi

yapılmaması hizmet fiyatlarının olduğundan yüksek ya da düşük belirlenmesine yol açmaktadır.

Bu durum hastanelerin ya da geri ödeme kurumunun zarar etmesine yol açmaktır (Ağırbaş ve

diğerleri, 2012). Araştırmaya konu olan hastanenin Kardiyoloji, Gastroentereloji ve KVC

Polikliniklerinde bir başka çalışmada da birim muayene maliyetleri hesaplanmış ve o zamanda

maliyetlerin geri ödeme fiyatların üzerinde olduğu tespit edilmiştir (Durukan, Akar ve Şahin,

2007). Türkiye Yüksek İhtisas Hastanesi, kamu statüsünde olması nedeniyle, zarar etse dahi

sağlık hizmetini sunmaya devam etmesi beklenmektedir. Ancak hastane yöneticileri tarafından,

sınırlı olmakla birlikte gider kalemlerinin bazılarında maliyet azaltıcı çalışmalar yapılabilir. Son

olarak, analizler sırasında ilgi hastanede hastaya sunulan çok sayıda hizmet faturaların eksik

düzenlenmesi ya da hatalı olmasından dolayı faturalar ilgili birim üzerinden fatura birimine

çekilmiş, yapılan düzenlemeler sonrası tekrar ilgili birimin üzerine aktarılmamıştır.

Araştırmada, tanılar baz alınarak bu faturalar ilgili birimlere aktarılmış ve maliyetler bundan

sonra hesaplanmıştır. Bu ve benzeri durumlar, gelir kaybına ve birim maliyetlerin yanlış

hesaplanmasına yol açmaktadır ve diğer hastanelerde de yaşanıldığını düşünülmektedir. Maliyet

analizleri yapılsın ya da yapılmasın gelir kaybına sebebiyet vermemek için bu tip durumların

hastaneler tarafından kontrol altına alınması gerekmektedir. Son olarak sağlık hizmeti sunan

işletmelerde düzenli olarak maliyet analizleri yapılmalı; analiz sonuçları yönetsel kararlarda ve

maliyet denetiminde kullanılmalıdır. Ayrıca maliyet analizlerinin, SGK ile yapılan hizmet

sunum ücretleri ile ilgili görüşmelerde kullanılmasında yarar bulunmaktadır.

KAYNAKLAR

AĞIRBAŞ, İsmail; GÖK, Haydar; AKBULUT, Yasemin ve ÖNDER, Ömer Rıfkı (2012).

Hastanelerde Maliyet Analizi ve Tıbbi Rehabilitasyon Hizmetlerinde Birim

Maliyet Hesaplanması, Türk Fiz Tıp RehabDerg, Sayı 58, ss.103-108.

BÜYÜKMİRZA, Hüseyin Kamil (2010). Maliyet ve Yönetim Muhasebesi: Tekdüzen’e

Uygun Bir Sistem Yaklaşımı, 15. Baskı, Gazi Kitapevi, Ankara.

DURUKAN, Serap; AKAR, Çetin. ve ŞAHİN, İsmet (2007). Seçilmiş Hastanelerde

Karşılaştırmalı Poliklinik Gider Yeri Birim Maliyetleri, Sağlık İdaresi Dergisi,

Cilt 10, Sayı1, ss. 19-47.

ERDOĞAN, Necmettin ve SABAN, Metin (2010). Maliyet ve Yönetim Muhasebesi,

Genişletilmiş 5. Baskı, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., İstanbul.

ERKOL, Ümit; AĞIRBAŞ, İsmail (2011). Hastanelerde Maliyet Analizi ve Faaliyet

Tabanlı Maliyetleme Yöntemine Dayalı Bir Uygulama, Ankara Üniversitesi Tıp

Fakültesi Mecmuası, 64(2): 87-95. (DOI: 10.1501/Tıpfak_000000790)

The Journal of Academic Social Science Yıl: 2, Sayı: 8, Aralık 2014, s. 28-37

37

Sağlık Uygulama Tebliği’nin Poliklinik Birim Maliyetleri Açısından

Değerlendirilmesi

EROĞLU, Ahmet (2002). Yoğun Bakım Hastasında Destek Yaklaşımlar: Yoğun Bakım

Hastasının Maliyeti ve Maliyete İnfeksiyonun Katkısı, Yoğun Bakım Dergisi,

2(Ek 1): 139-142.

ESATOĞLU, Afsun Ezel; AĞIRBAŞ, İsmail ve DİĞERLERİ (2010). Ankara

Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastaneleri’nde Maliyet Analizi, Ankara Üniversitesi

Tıp Fakültesi Mecmuası, 63(1): 17-27.

FINKLER, Steven A. (1994). Essensials of Cost Accounting for Health Care

Organizations. Aspen Publishers, Inc.,USA.

GAPENSKI, Louis C. (2008). Healthcare Finance: An Introduction to Accounting and

Financial Management, 4th Ed., USA.

HANKİNS, Robert W. ve BAKER, Judith J. (2004). Management Accounting for Health

Care Organizations, 1stEd.,Jones and Barlett Publishers, Inc. USA.

KAPLAN, Aslan (1991). Hastanelerde Poliklinik Faaliyetleri ve Karşılaşılan Problemlere

İlişkin Çözüm Önerileri, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,

Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi, Ankara, ss:38-39.

KARASİOĞLU, Fehmi ve ÇAM, Alper Veli (2008). Sağlık İşletmelerinde Maliyet

Analizi: Karaman Devlet Hastanesinde Birim Muayene Maliyetlerinin

Hesaplanması, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, Haziran, ss. 15-24.

MAHER, Michael W.; STICKNEY, Clyde P. ve WEIL, Roman L. (2008). Managerial

Accounting: An Introduction to Concept Methods and Uses, 10thEd., Thomson

South-Western Company, USA.

SÜT, Necdet (2012). Hastalık Maliyet Analizi, RAED Dergisi, 4(1): 24-28.

(doi:10.2399/raed.12.002)

VANDERBECKS, Edward J. (2010). Principles of Cost Accounting, 15th Edition, South-

Western Cengage Learning, USA.

WEBSTER, William H. (2004). Accounting for Managers, McGraw-Hill Companies, Inc,

USA.

YİĞİT, Çetin; PEKER, Suat; CANKUL, İbrahim ve DİĞERLERİ (2003). GATA Eğitim

Hastanesinde Yatan Hasta Maliyetlerinin Belirlenmesi, Gülhane Tıp Dergisi,

45(3): 233-243.